\id GAL - Gwahatike NT [dah] -Papua New Guinea 2000 (DBL -2014) \h Galesia \toc1 Galesia naŋare niŋ Yesuyen alya bereya hitte Pol beleŋ asaŋ kayyiŋ \toc2 Galesia \toc3 Gal \mt1 Galesia \mt2 Galesia naŋare niŋ Yesuyen alya bereya hitte Pol beleŋ asaŋ kayyiŋ \c 1 \p \v 1-2 Ne Pol beleŋ deŋ Yesu Kristuyen alya bereya Galesia naŋare haŋ goyen goke teŋ asaŋ gago kaŋ hime. Kadne yago neya hite mar gare manaŋ tumŋaŋ deŋ ge nurde haŋ geb gago momoŋ dirde hime. Ne Yesuyen mere basaŋ al aposel himiriŋ gabe megen niŋ al kura beleŋ ma meteŋ gayen nunamiŋ. Hubu wor po! Gwahade yarabe Yesu kamke isaŋ hiriŋ al Nanniniŋ Al Kuruŋya Yesuya beleŋ hulyaŋ nirke meteŋ gago teŋ himyen. \v 3 Be, asaŋ ga kaŋ heŋyabe Adoniniŋ Al Kuruŋya Doyaŋ Al Kuruŋ Yesu Kristuya beleŋ buniŋeŋ dirde igiŋ igiŋ dirde bitiŋ yisikamke igiŋ hiwoŋ yeŋ nurde hime. \v 4 Yesu gobe Adoniniŋ Al Kuruŋyen dufay po gama irdeb mata buluŋ kuruŋ gayenter forok yeŋ haŋ gayen bana mat dawareŋ yeŋbe mata buluŋniniŋ ge teŋ yiŋgeŋ ge ma nurde kamyiŋ. \v 5 Niŋgeb fudinde wor po, Al Kuruŋ po ga hugiŋeŋ deŋem turŋuŋ yaŋ irde hitek. \s1 Mere igiŋ Yesu niŋ yitiŋbe uŋkureŋ po \p \v 6 Be, deŋbe Yesu Kristu beleŋ buniŋeŋ dirke Al Kuruŋ beleŋ Satan haniŋde mat dawareŋ yeŋ hoy dirde yende dirŋeŋ weŋ diryiŋ. Gega dahade niŋgeb gwaha diryiŋ al goyen bemel po harhoktiŋ uneŋ saba hoyaŋ wor po gama irde haŋ? Nebe matatiŋ goyen nurdeb deldol wor po irmiŋ. \v 7 Mere hoyaŋ gobe Yesu Kristu niŋ yitiŋ mere igiŋ goyen moŋ po. Fudinde wor po, al kura beleŋ mere hoyaŋ goyen tawaŋ saba dirde dufaytiŋ wabuŋ yurde haŋ. Irdeb Yesu Kristu niŋ yitiŋ mere igiŋ goyen buluŋ irniŋ yeŋ kurut yeŋ haŋ. \v 8 Goyenpoga Yesu niŋ yitiŋ mere neŋ beleŋ saba dirtiriŋ goyen al kura beleŋ epte ma tigiri teŋ hoyaŋ mat tagalyeŋ! Neŋbe Al Kuruŋyen dirŋeŋ weŋ gega, neŋ bana al kura beleŋ gwaha titekbe mata buluŋniniŋ goke teŋ Al Kuruŋ beleŋ dade kak alare demeyke gor hugiŋ hitek. Al Kuruŋyen miyoŋ wor gwahade po. \v 9 Ne beleŋ hakot saba gwahade po yimiriŋ goyen haŋka gago sopte dineŋ tebaŋ dirhem: Yesu niŋ yitiŋ mere goyen haŋkapya nurde fudinde yamiŋ gega, al kura hoyaŋ mat saba diryeŋ al gobe Al Kuruŋ beleŋ teŋ kak alare temeyke gor hugiŋ hiwoŋ yeŋ nurde hime. \v 10 Ne ga yeŋ hime gabe al beleŋ turuŋ nirnaŋ yeŋ ma yeŋ hime. Hubu wor po! Nebe Al Kuruŋ beleŋ igiŋ nini yeŋbe gago yeŋ hime. Al megen niŋ beleŋ moŋ! Munaŋ al beleŋ turuŋ nirnaŋ yeŋ kurut yeŋ hime manhan Yesu Kristuyen meteŋ al fudinde ma hemewoŋ. \s1 Al Kuruŋ beleŋ Pol hoy iryiŋ \p \v 11 Be, kadne yago, mere direŋ tihim gayen miŋ keŋkela nurnaŋ ko. Yesu niŋ mere yitiŋ momoŋ dirmiriŋ gobe al beleŋ ma teŋ forok irtiŋ. \v 12 Mere gobe al kura hitte ma timiriŋ. Irde al beleŋ ma saba nirtiŋ, Yesu Kristu yiŋgeŋ po saba nirde nikala niryiŋ. \v 13 Hakot Yuda marte tikula keŋkela po gama irde mata teŋ hinhem gobe bikkeŋ nurde pasi haŋ. Irdeb Yesuyen alya bereya Al Kuruŋyen sios goyen buluŋ buluŋ wor po yirde daha mat kura mel goyen pasi po yire yeŋ kurut yeŋ hinhem go manaŋ nurde haŋyen gogo. \v 14 Nebe asininiŋ yagot tikula keŋkela wor po gama irde heŋbe kahaŋne kadne fole wor po yirde hinhem. Irde tikula go po keŋkela gama irtek wor po yeŋ nurde hinhem. \v 15-16 Gega Al Kuruŋ beleŋ kawaŋ ma himiriŋya po, “Kamebe meteŋne tiyyeŋ,” yeŋ basiŋa niryiŋ niŋgeb, gago buniŋeŋ nirde igiŋ igiŋ nirde hoy niryiŋ. Irdeb ne niŋ yeŋ, “Yeŋ beleŋ gab Urne Yesu niŋ Yuda mar moŋ al miŋ hoyaŋ hitte kuŋ momoŋ yirde tukuyeŋ,” yeŋbe Urmiŋ nikala nird nird niŋ wilakŋeŋ nuryiŋ. Irkeb Al Kuruŋ beleŋ gwaha niryiŋ goya goyen po al kura hitte kuŋ daha tiyeŋ yeŋ gusuŋaŋ ma irmiriŋ. \v 17 Irde al yeŋ wa Yesuyen mere basaŋ mar heŋ Yerusalem taunde hinhan goyen hurkuŋ yeneŋbe yeŋ hitte mat dufay kura ma timiriŋ. Gwaha titŋeŋbe goyare po Arebia naŋare kuŋ goŋ hinhem. Irde gab mulgaŋ heŋ Damaskus taunde kumiriŋ. \v 18 Be, Arebia naŋare mat kuŋ Damaskus taunde himeke kuŋ kuŋ dama karwo hubu hekeb Pita kene yeŋ Yerusalem hurkuŋbe naŋa fay 15 gayen gor yeŋya hinaryum. \v 19 Gega gorbe Yesuyen mere basaŋ mar hoyaŋ kura ma yinmiriŋ. Yems, Doyaŋ Al Kuruŋniniŋde kuliŋ po ga kinmiriŋ. \v 20 Mere ga dineŋ hime gabe fudinde wor po. Al Kuruŋbe nurde hi. Usi ma dirde hime. \v 21 Be, Yerusalem matbe Siria naŋare kuŋbe gor mat Silisia naŋare kumiriŋ. \v 22 Niŋgeb go nalure goyenbe Yesu Kristuyen alya bereya sios Yudia naŋare hinhan gobe neya kura awalik heŋ ne niŋ yeŋ al gobe gwahade hiyuŋ yeŋ ma nurde nuneŋ hinhan. \v 23 Al mohoŋde po, “Al gar hakot muduneŋ buluŋ buluŋ dirde Yesu niŋ dufaymiŋ saŋiŋ ird ird saba buluŋ ire yeŋ kurut yeŋ hinhin al gobe Al Kuruŋ niŋ biŋ mulgaŋ hekeb Yesu niŋ tagalde hi,” yeke goyen po nurde hinhan. \v 24 Goyenbe mel gobe nere mere momoŋ go nurdeb Al Kuruŋ turuŋ iramiŋ. \c 2 \s1 Yesuyen mere basaŋ mar beleŋ Polyen meteŋ goyen goke igiŋ nuramiŋ \p \v 1 Be, Yerusalem taun tubul timiriŋ goyen dama 14 kamereb tebaŋ mulgaŋ heŋ Banabasya Yerusalem hurkaryum. Goyarebe Taitus manaŋ teŋ hurkaryum. \v 2 Yerusalem hurkumiriŋ gobe Al Kuruŋ beleŋ po ninkeb goyen gama irde hurkumiriŋ. Irdeb mere igiŋ Yesu niŋ yitiŋ goyen Yuda mar moŋ hitte tagalde hinhem goyen Yerusalem niŋ Yesuyen alya bereyat doyaŋ mar momoŋ yirmiriŋ. Gega al buda kuruŋ diliŋde ma momoŋ yirmiriŋ. Moŋgo meteŋ teŋ himyen goya kame meteŋ teŋ heŋ goyenya dufay hoyaŋ miŋyaŋ mar beleŋ nurde buluŋ irnayiŋ yeŋ kafura heŋbe gogo Yesuyen alya bereya gote doyaŋ mar po yinmiriŋ. \v 3-4 Gega goya goyenbe al kura Yesu Kristu gama irhet usi teŋ hinhan mar beleŋ neŋ gabu irtiriŋ bana goŋ wayamiŋ. Irde Taitus neya hinaryum goyen Grik al keneŋbe, “Yuda marte tikula gama irde guba ma yiyyeŋbe epte ma Al Kuruŋyen diriŋ hiyyeŋ,” yamiŋ. Gega Yerusalem taunde niŋ Yesuyen alya bereyat doyaŋ mar kura beleŋ Taitus go guba yeŋ yeŋ ge pakku ma iramiŋ. Goyenpoga Yesu gama irhet usi teŋ hinhan mar gobe Yuda marte tikula tubul teŋ Yesu po gama irde hinhet goyen daha mat kura nurde merem yaŋ yirniŋ yeŋ waŋ mere nurniŋ watiŋ yara tiyamiŋ. Dufaymiŋdebe neŋ Yuda marte tikula tubul titiŋ goyen sopte gama irnayiŋ yeŋ dumulgaŋ teŋ tikula kanduk wor po gote yufuk bana dukuniŋ tiyamiŋ. \v 5 Gega neŋ karwobe gwaha titekbe kame deŋ manaŋ nurdeb Yesu niŋ yitiŋ mere fudinde goyen keŋkela po gama irde hinayiŋ yeŋbe usi mar gote dufaymiŋ goyen ma gama irtiriŋ. \p \v 6 Irkeb gor niŋ Yesuyen alya bereyat doyaŋ mar, al beleŋ karkuwaŋniniŋ yeŋ palap yirde hinhan mar goyen manaŋ Yesu niŋ al saba yirde hinhem goke mere ma tiyamiŋ. Hubu wor po! (Be, doyaŋ mar ma al mali goyen Al Kuruŋ diliŋdebe tuŋande po yeneŋ hi. Al Kuruŋbe al uliŋ siŋare gayen ma yeneŋ hiyen. Dufaymiŋ biŋde goyen yeneŋ hiyen. Niŋgeb ne manaŋ gwahade po nurde himyen.) \v 7-8 Be, Yesu niŋ mere fudinde tagalde hinhem goke doyaŋ mar gore mere hoyaŋ kura ma po tiyamiŋ. Irdeb Pita beleŋ Yesuyen mere basaŋ al heŋ Yuda mar bana meteŋ teŋ hikeyabe Al Kuruŋ beleŋ faraŋ urde hinhin gwahade goyen po, ne beleŋ Yuda mar moŋ bana Yesuyen mere basaŋ al heŋ meteŋ teŋ hinhemya wor Al Kuruŋ beleŋ faraŋ nurde hinhin goyen nuramiŋ. Niŋgeb Al Kuruŋ beleŋ Yuda mar niŋ Pita inyiŋ gwahade goyen po ne wor al miŋ hoyaŋ bana kuŋ Yesu niŋ saba tagalayiŋ yeŋ meteŋ nunyiŋ goyen mel gore nurde bebak tiyamiŋ. \v 9 Irdeb Yesuyen alya bereyat doyaŋ mar karkuwaŋ yeŋ nurde yuneŋ hinhan al karwo, Doyaŋ Al Kuruŋniniŋde kuliŋ Yemsyabe kadom waraŋ Pitaya Yonya gore fudinde Al Kuruŋ beleŋ buniŋeŋ nurde igiŋ igiŋ nirde hinhin goyen bebak tiyamiŋ. Irdeb neya Banabasyabe yende meteŋ kadom yeŋ nurde duneŋbe awalik hiniŋ yeŋ handerer danarde amaŋ amaŋ diramiŋ. Irdeb, “Banabasya geyabe Yuda mar moŋ bana kuŋ meteŋ tiriryeŋ, munaŋ neŋbe Yuda mar bana meteŋ teŋ hitek,” dinamiŋ. \v 10 Irdeb, “Al buniŋeŋ det miŋmoŋ faraŋ yurd yurd niŋ po gab bitiriŋ sir ma yiriryeŋ,” dinamiŋ. Goyenbe ne wor mata gwahade po timewoŋ yeŋ nurde hinhem. \s1 Pita beleŋ soŋ hiriŋ \p \v 11 Be, kurare kurab Pita go Antiok taunde wayyiŋ. Yeŋya neyabe Al Kuruŋyen meteŋ uŋkureŋ goyen po teŋ haryen gega, mata kura Al Kuruŋ diliŋde buluŋ mat teŋ hike keneŋ igiŋ ma nurdeb keŋkelak po kimiŋ mat inmiriŋ. \v 12 Mata buluŋ tiyyiŋ gobe gahade: Pitabe al miŋ hoyaŋ Yuda mar moŋya dula teŋ hinhan. Irkeb Yems beleŋ al kura Yerusalem mat yad yerke Antiok taunde Pita hitte kurkamiŋ. Gega Yuda marte tikula gama irde haŋyen mar goyen wake yeneŋbe Pita gobe al miŋ hoyaŋya biŋge nene hinhan goke merem yaŋ nirnayiŋ yeŋ kafura hiriŋ. Irdeb Yuda mar moŋya biŋge nene hinhan goyen bada heŋ yeŋ ge muŋ po pat yiriŋ. \v 13 Irkeb Yuda mar kura Yesu niŋ dufaymiŋ tareŋ irtiŋ goyen manaŋ Pita beleŋ mata huwakbe nurd nurd ga buluŋ mat kuke keneŋbe yeŋ po gama iramiŋ. Irkeb kame Banabas manaŋ saba fudinde goyen tubul teŋ mel gote mata po gama iryiŋ. \p \v 14 Be, mel gore Yesu niŋ mere fudinde yitiŋ goyen tubul teŋbe mata hoyaŋ po teŋ hike yeneŋbe go mar gote diliŋ mar po Pita goyen gaha inmiriŋ: “Gebe Yuda mar al gega, bikkeŋ Yuda mar al moŋ yara heŋ Yuda marte tikula tubul tiyariŋ. Goyenbe daniŋ al miŋ hoyaŋ gayen Yuda marte tikula gama irnaŋ yeŋ nurdeb mata gogo taha?” inmiriŋ. \p \v 15 Be, neŋbe al miŋ hoyaŋ “mata buluŋ mar” yineŋ hityen goyen moŋ. Yuda mar wor po. \v 16 Gega gayenter neŋbe al kura Yuda marte tikula Moseyen saba goyen gama irke Al Kuruŋ beleŋ al huwak yeŋ kinyeŋ yeŋ ma nurde hite. Yesu Kristu niŋ po dufaymiŋ tareŋ irke gab al huwak yeŋ kinyeŋ yeŋ nurde hite. Niŋgeb Moseyen saba gore epte ma huwak diryeŋ geb, Al Kuruŋ diliŋde huwak hiniŋ yeŋbe Yesu Kristu niŋ po dufayniniŋ tareŋ irde hityen. \v 17 Niŋgeb Al Kuruŋ beleŋ al huwak yeŋ dinyeŋ yeŋbe Yesu Kristu niŋ dufayniniŋ saŋiŋ irdeb Yuda marte tikula gama ma irtekeb tikula go gama irde haŋyen mar beleŋ neŋ gayen “mata buluŋ mar” dineŋ haŋyen. Niŋgeb Yesu Kristu niŋ teŋ Yuda marte tikula goyen gama ma irde hite geb, Yesube mata buluŋ gote miŋ al? Moŋ, gwahade moŋ! \v 18 Niŋgeb Moseyen saba gobe igiŋ moŋ yeŋ tubul timiriŋ gega, sopte mulgaŋ heŋ gama irmeke al beleŋ, “Mata buluŋ tiyaŋ,” ninnayiŋ gobe fudinde geb, meremiŋ goyen epte ma wol heweŋ. \p \v 19 Be, Moseyen sabare al kura beleŋ saba go gama ma iryeŋbe al gobe kamyeŋ yitiŋ. Niŋgeb nebe saba go gama ma irde himyen geb, nebe al kamtiŋ yara saba gote yufukde ma hime. Gogab nebe Al Kuruŋya heŋ yeŋ ge po meteŋ teŋ heŋ. \v 20 Niŋgeb Yesu Kristu kuruse hende kamyiŋ gwahade po, ne wor yeŋya tumŋaŋ kuruse hende kamaryum yeŋ nurde hime. Niŋgeb gayenterbe nigen dufayner ma kuŋ himyen. Gwaha titŋeŋbe Yesu Kristu beleŋ po neya heŋ doyaŋ nirde hikeya kuŋ himyen. Irde megen gar hime kuruŋ gayenterbe Al Kuruŋ Urmiŋ ne niŋ amaŋeŋ wor po nurde naware yeŋ gasuŋne teŋ kamyiŋ al goke hekkeŋ nurde himyen. \v 21 Be, Al Kuruŋ beleŋ Moseyen saba gama irteke gab al huwak yeŋ dinyeŋ keneŋbe Yesu Kristu kamyiŋ gobe miŋ miŋmoŋ hiyyeŋ. Goyenbe gwahade moŋ geb, Al Kuruŋ beleŋ buniŋeŋ dirde igiŋ igiŋ dird dird goyen pel ma irde himyen. \c 3 \s1 Al huwak heŋ heŋ beleŋbe Yesu niŋ dufay tareŋ ird ird gogo po \p \v 1 Be, Yesu Kristu kuruse hende mayke kamyiŋ gobe keŋkelak wor po bebak dirmiriŋ. Gega dahade niŋgeb al kura beleŋ usi dirke fudinde yeŋ nuraŋ? Niŋgeb goke teŋbe deŋ Galesia naŋare niŋ marbe kukuwa wor po yeŋ nurd duneŋ hime. \v 2 Nebe det uŋkureŋ niŋ po gusuŋaŋ direŋ tihim. Holi Spiritbe daha mat tamiŋ? Moseyen saba gama irde tamiŋ ma Yesu niŋ dufaytiŋ tareŋ irde tamiŋ? \v 3 Bikkeŋbe dufaytiŋ Yesu niŋ saŋiŋ irke Holi Spirit beleŋ tareŋ diryiŋ. Irkeb Al Kuruŋ diliŋdebe wukkeŋ hitiŋ haŋ. Gega daniŋ geb gayenterbe dindikeŋ tareŋtiŋde wukkeŋ heŋ heŋ ge kurut yeŋ haŋ? Da hard dunke kukuwa haŋ? \v 4 Deŋbe haŋkapya Yesu niŋ teŋ kanduk kuruŋ wor po yeneŋ hinhan gobe duliŋ yeneŋ hinhet yeŋ nurde haŋ? Moŋ! Nebe dulŋeŋ yeŋ ma nurde hime geb. \v 5 Al Kuruŋ beleŋ Holi Spirit dunke mata tiŋeŋ turŋuŋ yaŋ kurayen kurayen yirke yeneŋ hinhan goyenbe Moseyen saba gama irde hike dunyiŋ ma mere igiŋ Yesu niŋ yitiŋ goyen nurde dufaytiŋ saŋiŋ irkeya dunyiŋ? Keŋkela dufay henaŋ ko. \p \v 6 Be, Al Kuruŋyen mere asaŋde gorbe Abraham niŋ gahade katiŋ hi: “Yeŋbe Al Kuruŋ niŋ dufaymiŋ tareŋ iryiŋ. Irkeb Al Kuruŋ beleŋ go keneŋbe yeŋbe al huwak yeŋ nurde unyiŋ,” yitiŋ. Niŋgeb Abraham mata tiyyiŋ goke dufay henaŋ ko. \v 7 Irde al kura mar dufaymiŋ Yesu niŋ tareŋ irnayiŋ gobe Abrahamyen dirŋeŋ weŋ wor po henayiŋ goyen keŋkela nurde bebak tinaŋ ko. \v 8 Al Kuruŋbe kame kame al miŋ hoyaŋ Yuda mar moŋ goyen Yesu niŋ dufaymiŋ saŋiŋ irkeb al huwak yireŋ yeŋ nurde hinhin. Niŋgeb bikkeŋ Yesu niŋ nurde Abraham momoŋ iryiŋ goyen Al Kuruŋyen asaŋde gahade katiŋ hi: “Gebe megen niŋ al buda kuruŋ gayen nere guramya tareŋya teŋ teŋ hiryoŋ hawayiŋ,” yitiŋ. \v 9 Niŋgeb Abraham beleŋ Al Kuruŋ niŋ dufaymiŋ tareŋ irke guram irde saŋiŋ iryiŋ gwahade po, al kura beleŋ Yesu niŋ dufaymiŋ tareŋ iryeŋ gobe yeŋ manaŋ Abraham iryiŋ gwahade po iryeŋ. \v 10 Gega Al Kuruŋyen mere kurabe gahade katiŋ hi: “Al kura Moseyen saba asaŋde katiŋ hi goyen gama irde hiyeŋ gega, uŋkureŋ muŋ kura soŋ hekeb Al Kuruŋ beleŋ mata buluŋ al yeŋ kinyeŋ,” yitiŋ. Niŋgeb megen niŋ al tumŋaŋ saba goyen keŋkela ma gama irtek geb, saba goyen gama irniŋ yeŋ kurut yeŋ haŋ marbe Al Kuruŋ beleŋ mata buluŋ mar yeŋ yinyeŋ. \v 11 Fudinde, Al Kuruŋyen mererebe, “Al kura Al Kuruŋ diliŋde huwak hiyyeŋ al gobe Al Kuruŋ niŋ dufaymiŋ tareŋ irdeya kuŋ hiyeŋ,” yitiŋ hi. Niŋgeb Moseyen saba gama irde hinayiŋbe Al Kuruŋ beleŋ al huwak ma yinyeŋ. \v 12 Moseyen saba gama ird ird mata goya Yesu niŋ dufay saŋiŋ ird ird mata goyabe tuŋande moŋ, hoyaŋ hoyaŋ wor po. Niŋgeb al kura Moseyen saba gama iryeŋ gobe gote yufuk bana po hiyeŋ. Munaŋ al kura Yesu niŋ dufaymiŋ tareŋ ird ird mata gama iryeŋbe gote yufuk bana po hiyeŋ. Niŋgeb goke teŋ Al Kuruŋyen merere gahade katiŋ hi: “Al kura mata kura gama iryeŋbe al gobe mata gote yufuk bana po hiyeŋ,” yitiŋ. \v 13 Niŋgeb bikkeŋ neŋbe Moseyen saba goyen gama irde hinhet geb, gote yufuk bana po hinhet. Irde keŋkela ma gama irtek hinhet niŋgeb, Al Kuruŋyen bearar tetek wor po hinhet. Gega Al Kuruŋyen asaŋdebe, “Al kura he hende kamyeŋ gobe Al Kuruŋyen bearar bana hi niŋgeb, gogo he hende kama,” yitiŋ hi gwahade goyen po, Yesu Kristu beleŋ dumulgaŋ tiye yeŋbe gasuŋniniŋ teŋbe gogo kuruse hende kamyiŋ. \v 14 Go tiyyiŋ gobe Al Kuruŋ beleŋ Abraham guram irde tareŋ iryiŋ goyen Yesu Kristu hitte mat Yuda mar moŋ al miŋ hoyaŋ manaŋ neŋ titiŋ gwahade po tenayiŋ yeŋbe gogo tiyyiŋ. Gogab neŋ tumŋaŋ Yesu niŋ dufayniniŋ saŋiŋ irdeb Al Kuruŋ beleŋ Holi Spirit duneŋ yeŋ bikkeŋ biŋa tiyyiŋ goyen tetek. \s1 Biŋaya Moseyen sabaya \p \v 15 Be, kadne yago, biŋa teŋ teŋ niŋ yihim niŋgeb, neŋ daha mat biŋa teŋ hityen goyen momoŋ direŋ tihim. Irkeb Al Kuruŋ beleŋ biŋa tiyyiŋ gobe mali moŋ, det kuruŋ wor po yeŋ bebak tinayiŋ. Be, al irawa kura mere sege irde biŋa tiyiryeŋbe kame kadom kura beleŋ epte ma walyeŋ. Irde mere go hende mere hoyaŋ kura ma kiryeŋ. \v 16 Al Kuruŋbe gwahade po Abraham diliŋde biŋa teŋ tebaŋ teŋyabe, “Abraham, geya foŋeŋge kame kame forok yiyyeŋ goyabe guram dirde tareŋ direŋ,” inyiŋ. Al Kuruŋ beleŋ “foŋeŋge” yiriŋ gobe al budam niŋ ma yiriŋ. Al uŋkureŋ gobe Yesu Kristu niŋ po yiriŋ. \v 17 Ga yeŋ hime gate miŋbe gahade: Al Kuruŋ beleŋ Abraham diliŋde biŋa tiyyiŋ goyen dama 430 kuke gab Moseyen saba forok yiriŋ. Niŋgeb Al Kuruŋ beleŋ meheŋde biŋa tiyyiŋ goyen Moseyen saba gore epte ma walyeŋ. \v 18 Be, Al Kuruŋ beleŋ Abraham buniŋeŋ irde igiŋ igiŋ ire yeŋbe diliŋde biŋa tiyyiŋ go po gama irde guram irde tareŋ iryiŋ. Niŋgeb neŋ gayen Moseyen saba gama irteke Al Kuruŋ beleŋ Abraham iryiŋ gwahade diryeŋ? Epte moŋ! Gwaha diryeŋ manhan biŋa tiyyiŋ gobe miŋ miŋmoŋ hewoŋ. \p \v 19 Niŋgeb daniŋ wor po Al Kuruŋ beleŋ Moseyen saba goyen kiryiŋ? Gobe mata damiŋbe diliŋde buluŋ goyen al yikala yire yeŋbe gogo kiryiŋ. Goyenbe Al Kuruŋ beleŋ Abraham hitte biŋa tiyyiŋ al Yesu goyen forok yeŋbe Moseyen saba goyen isikamke hubu hiyyeŋ yeŋ nurdeya kiryiŋ. Irde Al Kuruŋ beleŋ Moseyen saba Yuda mar yunyiŋ gobe miyoŋmiŋ hulyaŋ yirke kateŋ Mose haniŋde keramiŋ. Yiŋgeŋ haniŋde ma unyiŋ. Irkeb Mose beleŋbe kahalte niŋ al heŋbe saba goyen al momoŋ yiryiŋ. \v 20 Goyenpoga Al Kuruŋ beleŋ Abraham diliŋde biŋa tiyyiŋyabe yiŋgeŋ po inyiŋ. Al kura beleŋ Al kuruŋyen mere basaŋ heŋ Abraham momoŋ ma iryiŋ. \p \v 21 Be, gwahade niŋgeb, Moseyen saba goreb Al Kuruŋ beleŋ biŋa tiyyiŋ goyen walyeŋ? Moŋ, epte moŋ! Niŋgeb saba gore neŋ huwa dirke Al Kuruŋ beleŋ dawaryeŋ manhan saba gore Al Kuruŋ biŋa tiyyiŋ goyen epte walyeŋ yemewoŋ. Gega gwahade moŋ. \v 22 Gwahade yarabe Al Kuruŋyen asaŋdebe al buda kuruŋ megen haŋ gabe mata buluŋ beleŋ po aw yurtiŋ gwahade katiŋ hi. Niŋgeb al kura dufaymiŋ Yesu Kristu niŋ po saŋiŋ iryeŋ gob Al Kuruŋya awalik heŋ Holi Spirit tiyyeŋ yeŋ biŋa tiyyiŋ goyen fudinde gwahade go po tiyyeŋ. \p \v 23 Be, Yesu niŋ dufay tareŋ ird ird mata ma forok yiriŋyabe Moseyen saba gote yufuk bana po heŋ kuŋ kuŋbe Yesu wayyiŋ. \v 24 Moseyen saba gobe mata buluŋniniŋ dikala dirde hinhin. Irkeb mata buluŋniniŋ halde huwa diryeŋ al Mesaia niŋ naŋkeneŋ hinhet. Al Kuruŋbe gwaha teŋ hinayiŋ yeŋ nurdeb gogo saba go kiryiŋ. \v 25 Irkeb Yesu forok yeke dufayniniŋ yeŋ ge tareŋ irde hite geb, gayenterbe Moseyen saba gote yufuk bana ma hite. \p \v 26-27 Deŋ manaŋ baptais teŋbe Yesu Kristuya awalikde po haŋ. Irde al huwak wor po Yesu yara hetek yeŋ nurde haŋ. Niŋgeb deŋbe tumŋaŋ Yesu Kristu niŋ dufaytiŋ saŋiŋ irde Al Kuruŋyen dirŋeŋ weŋ haŋ. \v 28 Niŋgeb Yuda mar ma Grik mar, doyaŋ mar ma meteŋ mar, al ma bere wet kuruŋ goyen Yesu Kristuya hinayiŋbe al miŋ uŋkureŋ po henayiŋ. \v 29 Niŋgeb deŋ goyen Yesu Kristuyen al henayiŋbe Abrahamyen dirŋeŋ weŋ henayiŋ. Irdeb Al Kuruŋ beleŋ dirŋeŋ weŋbe detmiŋ igiŋ\f + \fr 3:29 \ft Detmiŋ igiŋ gobe megen niŋ samuŋ niŋ ma yitiŋ. Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ mata goya Holi Spiritya goyen goke yitiŋ.\f* yuneŋ yeŋ biŋa tiyyiŋ goyen deŋ manaŋ yawarnayiŋ. \c 4 \p \v 1 Be, diriŋ kura kame naniŋde det yawaryeŋ yihim goyen goke sopte gaha mat momoŋ direŋ tihim: naniŋde samuŋbe urmiŋde. Gega urmiŋ go diriŋ wor po hiyyeŋyabe meteŋ al kura beleŋ doyaŋ almiŋde samuŋ dufaymiŋde epte ma yawaryeŋ go gwahade goyen po diriŋ goyen wor dufaymiŋde mali ma tiyyeŋ. \v 2 Niŋgeb diriŋ po hikeyabe naniŋ beleŋ al hoyaŋ yinke yeŋ beleŋ urmiŋ go doyaŋ irdeb samuŋmiŋ manaŋ doyaŋ yirde hinayiŋ. Irkeb meremiŋ gama irde kuŋ kuŋ naniŋ beleŋ nalu kirtiŋde gor heke gab igiŋ yiŋgeŋ dufaymiŋde dawetmiŋ doyaŋ yiryeŋ. \v 3 Niŋgeb gwahade goyen po, neŋ manaŋ mere fudinde goyen keŋkela ma nurde heŋyabe tumŋaŋ dufayniniŋbe wuk ma yekeb megen niŋ tikula yufuk bana po heŋbe go po gama yirde hinhet. \v 4-5 Gega Al Kuruŋ beleŋ nalu goyenter ga yiriŋde gor forok yekeb Urmiŋ teŋ kerke katyiŋ goyenbe bere beleŋ kawaŋ kiryiŋ. Yeŋbe neŋ Moseyen saba yufuk bana hinhet goyen daha wor Al Kuruŋ hitte yawameke Al Kuruŋ dirŋeŋ weŋ hewoŋ yeŋbe Moseyen saba yufuk bana kawaŋ heŋbe neŋ al yara hiriŋ. \p \v 6 Niŋgeb deŋbe Al Kuruŋyen dirŋeŋ weŋ haŋ goke teŋbe Urmiŋya haryen Holi Spirit goyen teŋ kerke bitiŋde kateŋ doyaŋ dirde hiyen. Irkeb gore dirkeb bitiŋde mat Al Kuruŋ goyen diriŋ mukŋeŋ beleŋ naniŋ yago hoy yirde haŋyen yara, “Ado, Ado” ineŋ haŋyen gogo. \v 7 Gwahade geb deŋbe Al Kuruŋ dirŋeŋ weŋ. Niŋgeb megen niŋ tikula kura gote yufuk bana ma haŋ. Irde kamebe Al Kuruŋyen det kuruŋ gote miŋ mar henayiŋ. \p \v 8 Be, hakotbe Al Kuruŋ ma nurde uneŋ hinhan goyarebe megen niŋ tikula po gama irde uŋgurayen yufuk bana po heŋ yeŋ ge kafura heŋ hinhan. Goyenbe uŋgura gobe Al Kuruŋ moŋ. \v 9 Gega gayenterbe Al Kuruŋ nurde uneŋ haŋ. Ma, Al Kuruŋ beleŋ nurde duneŋ hi yeweŋ gobe igiŋ. Niŋgeb daniŋ mulgaŋ heŋ megen niŋ usi tikula gote tareŋmiŋ keneŋbe gote yufuk bana hokoyaŋ hiniŋ teŋ haŋ? Tareŋmiŋ gobe Al Kuruŋyen tareŋ folek moŋ gega, daniŋ tikula gore dukdawaŋ dirke kafura heŋ sopte gama irniŋ teŋ haŋ? \v 10 Deŋbe megen niŋ tikulare naluya gagasiya damaya kurayen kurayen yirtiŋ goyen gama yirde haŋ. \v 11 Deŋ beleŋ gwaha tikeb duldul wor po meteŋ timiriŋ yeŋ deŋ ge kandukŋeŋ nurde hime. \v 12 Niŋgeb, kadne yago, ne beleŋ deŋ hitte kuŋ deŋ mata teŋ hinhan goyen teŋ hinhem gwahade goyen po, deŋ wor ne mata teŋ hime gayen po teŋ hinayiŋ yeŋ gago gusuŋaŋ dirde hime. \p Be, haŋkapya ne kuŋ deŋya hinhemyabe muŋ kura buluŋ ma nirde hinhan. \v 13 Be, haŋkapya wor po deŋ hitte mere igiŋ Yesu niŋ yitiŋ goyen tagalmiriŋ gobe garbam beleŋ nirke hoyaŋde ma kuŋ deŋya heŋ saba dirmiriŋbe nurde haŋ gogo. \v 14 Garbam himiriŋ gore kanduk dunyiŋ gega, neneŋ yilwa nirde nakikira ma niramiŋ. Gwaha titŋeŋbe Al Kuruŋyen miyoŋ ma Yesu Kristu yiŋgeŋ goyen gargar irtiŋeŋ niramiŋ. \v 15 Deŋbe bitiŋde mat ne niŋ amaŋeŋ wor po nurdeb dettiŋ saŋiŋ kura al hoyaŋbe epte ma wor po yuntek goyen nebe wilakŋeŋ po nuntek hamiŋ yeŋ deneŋ hinhem. Gega gayenterbe amaŋ dufaytiŋ kuruŋ gobe daha tiyuŋ? \v 16 Gayenter mere fudinde gayen momoŋ dirmekeb asogo dira yeŋ nurde haŋ? \p \v 17 Be, usi saba mar deŋ bana haŋ gobe deŋ goyen dawarniŋ wor po yeŋ nurde haŋ. Gega go mar gobe dufaymiŋ buluŋ kerdeb gogo teŋ haŋ. Dufaymiŋdebe neya deŋya awalik heŋ hite gayen pota yirtekeb neŋ ge po nurnaŋ yeŋbe gogo teŋ haŋ. \v 18 Goyenbe al kura beleŋ dufaymiŋ igiŋ po kerde bitiŋ yad yad niŋ kurut wor po yeŋ haŋ kenem igiŋ yeŋ nurde hime. Niŋgeb ne gor heŋya ma gor ma heŋya wor hugiŋeŋ gwahade po teŋ hinayiŋ. \v 19 Woy! Diriŋne yago, deŋbe al huwak wor po Yesu Kristu yara hewoŋ yeŋ nurde bere kura diriŋ urke uliŋ misiŋ kateŋ hi yara deŋ ge teŋ bene misiŋ buluŋ wor po nirde hi. \v 20 Deŋ mata teŋ haŋyen goke kukuwamŋeŋ wor po nurde hime geb, daha mat kuŋ kadom geneŋ teŋ igiŋ mat mere dirmewoŋ wor po yeŋ nurde hime. \p \v 21 Be, deŋ Moseyen saba gama irde hiniŋ yeŋ nurde haŋ mar goyen deŋem momoŋ nirnaŋ! Deŋbe Moseyen saba gote miŋ keŋkela ma nurde haŋ? \v 22 Ma nurde haŋ kenem Moseyen saba gote miŋ goke Al Kuruŋyen asaŋdebe gahade katiŋ hi geb, keŋkela bebak tinaŋ ko. Be, Abrahambe urmiŋ waraŋ miŋyaŋ hiriŋ. Diriŋ kurabe meteŋ bere beleŋ kawaŋ kiryiŋ. Munaŋ kurabe Abraham berem wor po beleŋ kawaŋ kiryiŋ. \v 23 Meteŋ bere gore diriŋ kawaŋ kiryiŋ gobe alyen dufay gama irde diriŋ kawaŋ hiriŋ. Munaŋ Abraham berem wor po gore diriŋ kawaŋ kiryiŋ gobe Al Kuruŋ beleŋ Abraham diliŋde biŋa tiyyiŋ goyen gama irke diriŋ kawaŋ hiriŋ. \p \v 24 Be, Abraham urmiŋ waraŋde baraŋ garebe mata kura dikala dirde hi. Bere kurabe Al Kuruŋ beleŋ Abraham diliŋde biŋa tiyyiŋ gote tuŋaŋeŋ. Munaŋ kurabe Moseyen saba kerd yunyiŋya biŋa tiyyiŋ gote tuŋaŋeŋ. Niŋgeb meteŋ bere Hagar gobe Al Kuruŋ beleŋ Sainai dugure Yuda mar niŋ saba Mose unyiŋ gwahade goyen. Goke teŋbe saba goyen gama irde gote yufuk bana po haŋ marbe meteŋ bere Hagar hinhin yara po henayiŋ. Epte ma Al Kuruŋyen dirŋeŋ weŋ henayiŋ. \v 25 Hagar gobe Al Kuruŋ beleŋ Arebia naŋare niŋ Sainai dugure Moseyen saba Yuda mar yunyiŋ go goyen yara. Irde bere gobe Yuda marte taun Yerusalem megen ga hi gote tuŋaŋeŋ. Alya bereya megen gar niŋ Yerusalem bana haŋ mar beleŋ Moseyen saba gote yufuk bana po heŋ kanduk teŋ haŋ gobe Hagar beleŋ doyaŋ beremiŋ yufuk bana hinhin go gwahade goyen geb, gogo dineŋ hime. \v 26 Gega alya bereya Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ Yerusalem gergeŋ bana haŋ mar gobe doyaŋ bere Sara gote tuŋaŋeŋ. Yeŋbe Moseyen saba yufuk bana ma hinhin. Irde neŋ wor saba gote yufuk bana ma hite geb, bere gote dirŋeŋ weŋ yeŋ nurde hime. \v 27 Bere gob haŋkapyabe niga hinhin. Gega kame al budamde abuymiŋ hiriŋ geb, goke Al Kuruŋyen asaŋde gahade katiŋ: \q1 “Woy, niga bere, gebe diriŋ kura ma besa irde hayen. Gega amaŋ hawayiŋ. \q1 Diriŋge yagobe kame kame bere hugiŋeŋ uŋya hitiŋ gote diriŋ folek, budam wor po forok yenayiŋ. \q1 Niŋgeb gebe diriŋ kawaŋ kerd kerd uliŋ misiŋ goyen gwahade yeŋ ma nurde ha gega, \q2 kame forok yenayiŋ goke gayenter amaŋeŋ nurde tikiŋ hawayiŋ!” yitiŋ hi. \rq Aisaia 54:1\rq* \p \v 28 Niŋgeb, kadne yago, deŋbe Al Kuruŋ beleŋ Aisak niŋ Abraham diliŋde biŋa tiyyiŋ gwahade goyen po, deŋ wor biŋa titiŋ bana goŋ heŋ Al Kuruŋyen dirŋeŋ weŋ hitiŋ haŋ. \v 29 Gega Abrahamyen dufayde diriŋ forok yiriŋ goreb urmiŋ hoyaŋ Holi Spirityen tareŋde forok yiriŋ goyen buluŋ buluŋ iryiŋ. Niŋgeb gwahade goyen po gayenter manaŋ Moseyen saba gama irde haŋ mar beleŋbe Yesu gama irde haŋ mar buluŋ buluŋ yirde haŋ. \v 30 Gega itiŋ beleŋ kuliŋ buluŋ buluŋ iryiŋ goke Al Kuruŋyen asaŋde dahade katiŋ hi? Asaŋdebe gahade hi: “Meteŋ bereya doyaŋ beremiŋyat urmiŋ waraŋ gobe epte ma naniŋde samuŋ goyen tumŋaŋde yawariryeŋ. Berem wor po gote urmiŋ beleŋ po gab naniŋde det yawaryeŋ. Niŋgeb meteŋ bereya urmiŋyabe yakira tike kuriryeŋ,” yitiŋ hi. \v 31 Niŋgeb, kadne yago, neŋbe meteŋ bere gote dirŋeŋ weŋ moŋ, doyaŋ bere gote dirŋeŋ weŋ hite yeŋ nurde hime. Niŋgeb neŋbe Moseyen saba yufuk bana ma hite, Yesuyen yufuk bana hite. \c 5 \s1 Yesu Kristu beleŋ Moseyen saba yufukde mat dad siŋa diryiŋ \p \v 1 Be, Yesu Kristu beleŋ Moseyen saba gote yufuk bana heŋ kanduk wor po nurde hinhetde mat dad siŋa dirkeb Moseyen saba gote yufukde ma hite. Kanduk kuruŋ duneŋ hinhinde mat dawaryiŋ geb, hipirkeŋ nurde hite. Niŋgeb tareŋ henayiŋ. Irde Moseyen saba kanduk duneŋ hinhin goyen bana sopte ma hinayiŋ. \p \v 2 Ga nurnaŋ ko. Al hoyaŋ beleŋ moŋ, ne Pol gare mere saŋiŋ po dirde hime. Deŋ goyen mulgaŋ heŋ Moseyen saba gama irde guba yenayiŋbe Yesu Kristu deŋ ge teŋ kamyiŋ gobe miŋ miŋmoŋ wor po hiyyeŋ. \v 3 Sopte deŋ tumŋaŋ hayhay direŋ tihim. Moseyen saba bana goŋbe mata kurayen kurayen gama yird yirdmiŋ meteŋeŋ wor po goyen budam haŋ. Irde mata goyen tumŋaŋ keŋkela ma gama yirnayiŋ marbe mata buluŋ mar yitiŋ hi. Niŋgeb deŋ haŋ bana goŋ niŋ al kura saba goyen bana niŋ mata kurabe guba yeŋ yeŋ mata goyen igiŋ yeŋ nurde guba yenayiŋbe go mar gobe saba goyen bana niŋ mata tumŋaŋ gama yirde hinayiŋ. Irde kanduk bana goŋ hinayiŋ. \v 4 Deŋ kura kurabe Moseyen saba gama irteke gab Al Kuruŋ beleŋ al huwak dinyeŋ yeŋ nurde gwaha teŋ haŋ mar gobe Yesu Kristuya awalik heŋ heŋ beleŋtiŋbe dindikeŋ walde haŋ. Irde Al Kuruŋ beleŋ buniŋeŋ dirde igiŋ igiŋ dirtek beleŋ goyen dindikeŋ tubul titiŋ haŋ. \v 5 Munaŋ neŋbe gwahade moŋ. Neŋbe Yesu niŋ dufayniniŋ tareŋ irtekeb Al Kuruŋ beleŋ al huwak yeŋ deneŋ hiyen. Niŋgeb kame nalu funaŋde wor Al Kuruŋ beleŋ gwahade po dinyeŋ yeŋ fudinde nurdeb Holi Spirityen tareŋde goyen goke doyaŋ heŋ hite. \v 6 Fudinde, neŋbe Yesu Kristu yufuk bana hitekeb Al Kuruŋ diliŋdebe guba yenayiŋ ma guba ma yenayiŋ goyen goke ma nurde hi. Gwahade yarabe dufayniniŋ yeŋ ge saŋiŋ irde bininiŋde mat amaŋeŋ nurde kadniniŋ faraŋ yurde hite goke po gab nurde hi. \p \v 7 Be, hakotbe mere fudinde goyen keŋkela wor po gama irde hinhan. Gega ganuŋ al beleŋ wor po usi dirke wabuŋ urde mere fudinde gama irde hinhan goyen bada haŋ? \v 8 Go mar go waŋ wabuŋ duraŋ gobe dufaymiŋde po tiyaŋ. Al Kuruŋ deŋ hoy diryiŋ al gore ma hulyaŋ yiruŋ. \v 9 Go mar gobe yis dirŋeŋ muŋ kura palawa bana hilyaŋ kuŋ meteŋ teŋ hiyen go gwahade goyen. Niŋgeb mel gobe al budam moŋ gega, deŋ kuruŋ gote dufaytiŋ buluŋ yirde haŋ. Niŋgeb keŋkela heŋ ga hinaŋ ko. \v 10 Nebe deŋ goyen Doyaŋ Al Kuruŋ beleŋ faraŋ durkeb dufay hoyaŋ kura ma tenayiŋ wor po yeŋ nurde hime. Munaŋ al kura gore dufaytiŋ buluŋ yirke ŋakŋak teŋ haŋ. Go dirde haŋ mar gobe tumŋaŋ Al Kuruŋ beleŋ muruŋgem buluŋ wor po yunyeŋ. \p \v 11 Be, kadne yago, guba yeŋ yeŋ mata niŋ manaŋ tagalde kuŋ himyen manhan ulner mere kuruŋ gwahade ma forok yewoŋ. Gwaha teŋ himyen manhan Yesu kuruse hende kamyiŋ goke tagalde himyen goke asogo ma nirde hiwoŋ. \v 12 Niŋgeb guba yeŋ yeŋ matabe igiŋ yeŋ goke bitiŋ yade haŋ mar gobe sikkeŋ wal wal po moŋ daha wor tumŋaŋ yalsok manaŋ yade pasi hewoŋ yeŋ nurde hime! \p \v 13 Be, kadne yago, deŋbe Moseyen saba kanduk miŋyaŋ bana goŋ hikeya Al Kuruŋ beleŋ dawaryiŋ. Irkeb dufaytiŋbe hipirkeŋ po nurde haŋyen. Gega, “Moseyen saba bana ma hite geb, dufayniniŋde mali kuŋ hitek,” yeŋbe megen niŋ mata Al Kuruŋ diliŋde buluŋ yeneŋ hiyende gor ma katnayiŋ. Gwaha titŋeŋbe Al Kuruŋ beleŋ bubulkuŋne wor po yeŋ nurde duneŋ igiŋ igiŋ dirde hi gwahade goyen po, deŋ wor kadom faraŋ gurde teŋ hinayiŋ. \v 14 Moseyen saba kuruŋ gote miŋ wor pobe gahade yitiŋ hi: “Gigeŋ ge amaŋeŋ nurde hayen gwahade goyen po, al hoyaŋ niŋ manaŋ gwahade po nurde hayiŋ,” yitiŋ. Niŋgeb gwahade po teŋ hinayiŋ. \v 15 Gega dapŋa duwi yara heŋ kadom giseŋ teŋ kadom ŋiŋiyam gird ma teŋ hinayiŋ. Moŋgo gwaha teŋbe dindikeŋ uliŋ kadom buluŋ gird wor po teŋ hinayiŋ geb keŋkela heŋ ga hinayiŋ. \p \v 16 Goke teŋbe Holi Spirit beleŋ doyaŋ dirde hikeya kuŋ hinayiŋ dineŋ hime. Gogab epte ma dindikeŋde dufay buluŋ gama irde mata teŋ hinayiŋ. \v 17 Megen niŋ mata teŋ teŋ dufay buluŋbe Holi Spirityen dufayya karki yirtek moŋ. Holi Spirityen dufayya megen niŋ mata teŋ teŋ dufay buluŋyabe ire asogomya wor po. Niŋgeb dufay kura gama irde gwaha gwaha tiniŋ yeŋ nurde haŋyen gega, dufay kura beleŋ walde dunkeb bada heŋ haŋyen. \v 18 Gwahade niŋgeb, Holi Spirityen dufay gama irde hinayiŋbe Moseyen saba kanduk miŋyaŋ gote yufuk bana ma hinayiŋ. \p \v 19 Munaŋ megen niŋ mata buluŋbe keŋkelak wor po gahade: leplep mata, biŋdebe bere niŋ buluŋ mat dufay heŋ heŋ mata, kuluyen mata yara mata memyak teŋ teŋ mata. \v 20 Irdeb det toneŋ al beleŋ yirtiŋ goyen doloŋ yird yird mata, kalgaya soyaya mata. Irdeb kadom niŋ buluŋ nurd guneŋ guneŋ mata, kadom niŋ igiŋ ma nurd nurd mata, awalikde heŋ heŋ goyen buluŋ ird ird mata, kadom igiŋ mat hike goke biŋ ar yeŋ yeŋ mata, mali bearar teŋ teŋ mata, kudiŋ dufayde det komkom heŋ heŋ mata. Irde awalik dufay walde walde mata, al biŋ yakamke fitfut teŋ nende gigen heŋ heŋ mata. \v 21 Irde kadom kura igiŋ mat hike yeneŋbe daniŋ neŋ gwahade moŋ yeŋ nurd nurd mata, kukuwa fe nene kukuwa heŋ heŋ mata gwahade gwahade goyen. Be, al mata gwahade go teŋ hinayiŋ mar gobe epte ma Al Kuruŋyen dirŋeŋ weŋ henayiŋ. Irdeb Al Kuruŋ beleŋ detmiŋ yuneŋ yiriŋ goyen epte ma yawarnayiŋ yeŋ bikkeŋ hayhay dirmiriŋ goyen gago sopte dinhem. \p \v 22 Gega Holi Spirityen dufay gama irnayiŋbe igineŋ igiŋ forok yenayiŋ. Igineŋbe biŋde mat kadom niŋ amaŋeŋ nurd yuneŋ hinayiŋ, amaŋ dufay po kuruŋ hinayiŋ, biŋ kamke igiŋ po hinayiŋ. Irde kadom kura matamiŋ igiŋ hewoŋ yeŋ doyaŋ heŋ heŋ ge piŋeŋ ma heŋ hinayiŋ. Kadom igiŋ igiŋ yirde, yu yirde hinayiŋ, al hoyaŋ beleŋ hekkeŋ nurde yuntek mata po teŋ hinayiŋ. \v 23 Irde bekkeŋde igiŋ mat al mere yirde mata teŋ hinayiŋ, irde uliŋde po amaŋ hetek mata fole irde hinayiŋ. Be, mata igiŋ gahade gab megen niŋ saba kura gore epte ma bisam yiryeŋ. \v 24 Fudinde, Yesu Kristuyen alya bereyabe megen niŋ dufay buluŋya megen niŋ mataya titek titek po nurde haŋyen kuruŋ gobe kuruse hende gasa yirke kamtiŋ. Niŋgeb megen niŋ dufay buluŋ gama ma irtek hitiŋ haŋ. \v 25 Neŋbe Holi Spirit beleŋ doyaŋ dirke kuŋ hityen geb, yende yufukde po hitek. \v 26 Irdeb neŋ harhet harhet mata ma teŋ hitek, irde al kura bearar tiyi mat ma mata teŋ hitek, irde kadniniŋ kura igiŋ mat hike yeneŋ daniŋ neŋ gwahade moŋ yeŋ ma nurde hitek. \c 6 \s1 Al igiŋ igiŋ yirde hinayiŋ \p \v 1 Be, kadne yago, al kura mata buluŋde katke keneŋbe deŋ Holi Spirityen dufay po gama irde haŋ mar goreb faraŋ urde, “Mata buluŋ go tubul tiya,” innayiŋ. Goyenbe bitiŋde yeŋ ge buniŋeŋ nurde uneŋya bekkeŋde momoŋ irnayiŋ. Irde gwaha teŋ heŋyabe dindikeŋ mata buluŋ goyenter kateŋ kateŋ ge keŋkela heŋ ga teŋ hinayiŋ. \v 2 Irde deŋ haŋ bana goŋ kadtiŋ kura kanduk miŋyaŋ hekeb kadom faraŋ gurd teŋ hinayiŋ. Gwaha teŋ hinayiŋbe Yesu Kristu beleŋ mata igiŋ kadtiŋ ge amaŋeŋ wor po nurde hinayiŋ yiriŋ goyen keŋkela wor po gama irde hinayiŋ. \v 3 Be, al kura mata buluŋ fole irtek tareŋ miŋmoŋ gega, yiŋgeŋ ge yeŋ, “Nebe tareŋne yaŋ,” yiyyeŋ al gobe yiŋgeŋ goyen po usi irde hiyeŋ. \v 4-5 Niŋgeb deŋbe matatiŋ kuruŋ goyen Al Kuruŋ diliŋde dahade deneŋ hi goyen goke keŋkela nurde ga hinayiŋ. Irde matatiŋ goyen igiŋ kenem goke igiŋ amaŋeŋ nurde hinayiŋ. Irde mata dahade teŋ hinayiŋ gote muruŋgembe nende gigen Al Kuruŋ diliŋde huwarde yawarnayiŋ. Niŋgeb kadtiŋ kura mata kura tike yeneŋbe, “Yeŋbe buluŋ, neŋbe igiŋ,” ma yeŋ hinayiŋ. \p \v 6 Irdeb Al Kuruŋyen mere niŋ saba dirde hiyeŋ al goyen dawet kuraŋ nurkeb faraŋ urde hinayiŋ. \v 7 Irde dindikeŋ usi ma yirde hinayiŋ. Al Kuruŋbe al kura beleŋ epte ma usi iryeŋ. Niŋgeb da biŋge harnayiŋ gobe gote igineŋ po yawarnayiŋ gwahade goyen po, mata dahade teŋ hinayiŋ gobe gote igineŋ manaŋ gwahade po forok yeŋ hinayiŋ. \v 8 Niŋgeb al kura megen niŋ dufay bikkek goyen hapek yaŋ yeŋ nurde gama iryeŋbe dufay bikkek gore po irke Al Kuruŋyen bearar bana hiyeŋ. Munaŋ Holi Spirityen dufay po gama irde yeŋ beleŋ amaŋ hiyyeŋ mat po mata teŋ hiyeŋbe Holi Spirit beleŋ Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ beleŋ goyen kerd unyeŋ. \v 9 Irde Al Kuruŋ diliŋde mata igiŋ teŋ teŋ niŋ bada ma hetek gob gote igineŋbe Al Kuruŋ beleŋ nalu kiryiŋde gorbe yawartek. Niŋgeb Al Kuruŋ diliŋde mata igiŋ teŋ teŋ niŋ piŋeŋ heŋ bada ma hetek. \v 10 Niŋgeb al kura faraŋ urtek hike keneŋbe go ma keneŋ wasak titek. Goyenbe Yesu niŋ dufaymiŋ saŋiŋ irde Al Kuruŋ dirŋeŋ weŋ hitiŋ goyen mar go wa faraŋ yurtek. \p \v 11 Be, mere dirde hime gayen keŋkela keneŋ bebak tinayiŋ yeŋbe hanner wor po mere bilmiŋ karkuwaŋ gago kayhem. \p \v 12 Be, al kurabe gwaha gwaha titekeb al hoyaŋ beleŋ igiŋ dennaŋ yeŋ nurde haŋ mar beleŋ deŋ goyen guba yeŋ yeŋ ge pakku dirde haŋyen. Go teŋ haŋ gobe Yesu Kristu kuruse hende kamyiŋ mere goyen goke teŋ kanduk yeneŋ yeneŋ niŋ kafura heŋbe gogo guba yeŋ yeŋ ge pakku dirde haŋyen. \v 13 Moseyen saba gama irtek yeŋ guba yitiŋ mar goyen wor saba goyen upsiŋeŋ ma gama irde haŋ. Gega al beleŋ al budam guba yukaŋ yeŋ turuŋ dirnayiŋ yeŋbe gogo guba yeŋ yeŋ niŋ bitiŋ yade haŋ. \v 14 Gega nebe det hoyaŋ niŋ ma po turuŋ turuŋ teŋ heŋ. Doyaŋ Al Kuruŋ Yesu Kristu kuruse hende kamyiŋ goke po ga turuŋ turuŋ teŋ heŋ. Nebe kuruse hende kamyiŋ al Yesu goyen po gama irde himyen. Irkeb dufayne bikkek megen niŋ mata gama irde hinhin goyen wor kuruse hende kamyiŋ. Niŋgeb megen niŋ mataya dufayya gote yufukde ma hime. \v 15 Be, al kura guba yitiŋ ma guba ma yitiŋ gobe det dirŋeŋ. Al Kuruŋ beleŋ goke ma nurde hi. Yeŋbe al beleŋ Yesu niŋ dufaymiŋ tareŋ irde Al Kuruŋ diliŋde al gergeŋ heŋ mata igiŋ po teŋ hi goke po ga nurde hi. \v 16 Niŋgeb saba gayen gama irde hinayiŋ marbe tumŋaŋ Al Kuruŋ beleŋ buniŋeŋ yirde igiŋ igiŋ yirde biŋ yisikamke igiŋ po hiwoŋ yeŋ nurde hime. Yesuyen alya bereya Al Kuruŋ dirŋeŋ weŋ wor po hitiŋ goyen tumŋaŋ Al Kuruŋ beleŋ gwahade po yirwoŋ yeŋ nurde hime. \p \v 17 Be, mere funaŋ direŋ tihim geb. Nebe Yesu niŋ igiŋ ma nurde haŋ mar beleŋ mununke usu budam yawarmiriŋ. Niŋgeb usu delŋeŋ gare nebe Yesuyen meteŋ al goyen dikala dirde hi. Niŋgeb deŋ kura beleŋ usi saba gama irde sopte kanduk ma nunnayiŋ. \p \v 18 Be, kadne yago, Doyaŋ Al Kuruŋniniŋ Yesu Kristu beleŋ buniŋeŋ dirde igiŋ igiŋ dirkeb igiŋ po hiwoŋ yeŋ nurde hime. Fudinde wor po.