\id JAS \h JEMS \toc1 Jems \toc2 Jems \toc3 Jems \mt1 Jems \c 1 \p \v 1 Aya Jems, Negur ado Odug Jesus Kristus neid ferfer, \p Israel neid ibor tuwelf tenebur ein firagagaũ difen bun pas enei atotof. \p Aan yeya. \s1 Morõ Bun Ado Kisi Fiya Bun \p \v 2 Turau tar, ereb sain morõ fire fire walogouf are, ã wauĩ al fiya nigin gouf, \v 3 ere nigin, ã keleĩ, ãgenei momoiya, kisi fiya bunem, feseya sã ifareya wõ yedig. \v 4 Feseya sã ifareya anĩ tobol ge di, ketẽ yese di, ã atĩyeĩ ken, kisi feleya bagai, ereb taka nigin lau fiya sã wõ gouf. \v 5 Ã taka kisi biya nigin lau fouf, Negur tamo ganan kisi biya nigin lau de fen to difiyẽf anĩ to ou fiyeĩd fen, wau sã kisi biya kisi feleya ifenẽdidig anĩ to fiyẽf, age fe di, ĩ ifenẽf. \v 6 Anĩ ere, ĩ to fiyẽ fenẽ, ĩ momoi ye fen, to wau uru ouf bagai, ere nigin, taka ĩ wau uru ouf are, ĩ maaĩ moloun wĩya gen, yaum wese fe di, ilef isif fedig gen. \v 7 Tamo age fiya, ĩ Odug bun tamal ereb taka alouf ye fen, to kisi fei. \v 8 Ĩ tamo wau uru ado, ereb age fef ganan bun, in wau to dẽ yesiledig. \p \v 9 Momoiya turada taka ĩ maleg are, ĩ Negur mala bun yogon modoũ ilun nigin wau al fouf bagai. \v 10 Anĩ ere, taka safina musei ado, sain Negur ĩ lai fesilnẽf are, ĩ anĩ nigin wau al fouf bagai, ere nigin, ĩ odõ munĩ gen inanakalauf. \v 11 Gaa ise fen, yogon uruwa nẽ totol anim aayũ gariri keledig, age fe di, munĩ tu rel fen, kubũ ye fen, yogon gegẽ meli bagai anĩ inanakalauf. Age fiya gen, tamo safina musei ado ĩg yogon kabĩ yalef ile mog, inanakalauf. \p \v 12 Tamo taka ĩ, morõ bun megeir ifaref ilauf, ĩ el fiyek, ere nigin, ĩ kisi fiya bun ifaren nigin, ĩ mata nẽ teter Negur idi ĩ nigin waud laa fef anidi afenẽdiyouf yen anĩ yalouf. \p \v 13 Kisi fiya isi di, taka nem to irõf, “Negur aya mosor anouf nigin kisi fiyaf.” Ere nigin, Negur ĩ sanem kisi fiyẽya kisi feleya sã, agef fen, inimeg taka mosor inouf nigin to kisi fiyẽf. \v 14 Anĩ ere, mugu mugu ĩ, yogon oroya sanem mala yũ yale di, kisi fiya bun iledig. \v 15 Age fe di, bouwa nẽ oroya anim, mosor wau bun kare fe di, mosor gõ fef, mosor anĩ isora le fen, laa gõ fef. \p \v 16 Turau tar oboiyou, to didegneĩf. \v 17 Ereb biya ganan ado ege luwa bagai ganan, are ilun tamal, Negur saa ilun nẽ lalan ganan kare fen ĩ bunem isif, ĩ to falei fulu yedig, ĩ buri ilef isif fedig gen to falei yedig. \v 18 Ĩ, yogon oroya bunem, ada, yogon momoi od bunem yogon gere tar wõ tauf nigin igirnadan, are ada ereb ĩ inodin anĩ ganan bun faat uyulil taka gen wõ tauf nigin age fen. \s1 Karĩya Ado Dõ Fiya \p \v 19 Turau tar oboiyou, enei karĩ walagauf: Tamo ganan kaisã bagai karĩ gouf, kaisã to wogõ gouf, kaisã to seye gouf, \v 20 ere nigin, tamo nẽ wau saneya are, tutuk mata ibodõya Negur orof anĩ to irou isidig. \v 21 Anĩ nigin, ereb ereb amuyẽ ganan ado, sesen ketẽ yesen ganan walelagauf, agog fen, wauĩ yukesileya bunem, od ã namein Negurem itenen, kel yaleyeĩf kisi feleya anĩ walogouf. \p \v 22 Ã od ege karĩ dogol ya bunem, to aug bouweĩ udegnẽg. Ereb yef anĩ dõg agog. \v 23 Aib taka ĩ od karĩ ye fen, ereb yef anĩ to dõ fef are, ĩ tamo yogo nawa dodo bun ilef gen, \v 24 ĩ yogo nawa felef, waĩf yale di, kaisã bagai yogo nawa nigin nene yedig gen age fiya. \v 25 Anĩ ere, tamo ĩ, lo kisi feleya bagai, karika ifenẽdig anĩ bun, el fe felef fen, faimud age fef ile, ereb karĩ yen anĩ to weder tu kel fen, anĩ agei fouf are, ĩ ereb age fef anĩ bun el fiyẽf. \p \v 26 Aibem taka ĩ aya momoi auf ye fen, ereb ereb lo irok kilei bagai dõf age fouf, anĩ ere, yogon sigor to fateul inouf are, ĩ yogo idegne ken, yogon momoiya are kaũ sã. \v 27 Momoiya, Negur ada Tamada karẽtut ado kũ fenẽya sã gen iledig, are eig fiya: maad ado waab, nedi morõ bun kulatun fediya, agef fen, tenebur nẽ oroyam to amuyẽ iroudauf nigin lo feleya. \c 2 \s1 Ã Wauĩ Wenẽgef Anĩ Dogol To Lo Walagauf \p \v 1 Turau tar, ã, neda fula fiya medeĩya nẽ Odug Jesus Kristus nigin momoi gef nigin, ã wauĩ wenẽgef anĩ dogol to lo walagauf. \v 2 Tamo taka ĩ, ãgenei guru fiya bun ima sai gol ado kolos biya ifoun ken, isi di, maleg tamo taka kolos tubu adog namen isiyouf. \v 3 Ã tamo kolos biya ado anĩ el ge lo weleg fen, “Ogon ibodõya modoũ biya bagai yeir,” ge fen, maleg tamo urokenẽgouf, “Õ an ufar,” be “Õ yeu gariyan tenebur ubod,” wiyẽgouf are, \v 4 ã atun es ge fen foi gen, agog fen, kisi gariya sane bunem es fiya tamo wõ gen. \p \v 5 Karĩg, turau tar oboiyou! Negur ĩ, tenebur tamo kayau meleid bun maleg anidi momoiya bun kisi feleya bagai wõ de di, Negur nẽ tano ĩ nigin waud laa fedig anidi afenẽdiyouf yen anĩ, idi akor dalouf nigin to igirnẽdin de? \v 6 Anĩ ere, ã maleg anidi anĩ meleĩ irim uledigen. Tamo safineid adodom to lai diyeĩdig de? Idim ã kot bun to guri diyeĩ dirouleyeĩdig de? \v 7 Idim, Kristus yana biya anĩ bunem ã iweigneĩdig anĩ, to yana sane dinodig de? \p \v 8 Ã, momoi bagai, neda King nẽ lo, Negur nẽ Itotoya bun ibodok, “Õ ogo nigin waũ laa fef gen, nẽ tã nigineg ago waũ laa fouf,”\f + \fr 2:8 \ft Levitikas 19:18\f* anĩ dõ gouf are, ã biya ago gef. \v 9 Anĩ ere, ã wauĩ wenẽgef anĩ dogol lo walagauf are, ã mosor unog fen, lo bunem, ã lo wal fiya tamo wowã gef. \v 10 Ere nigin, taka ĩ lo ganan dõf fen, lo tekelei dogol wal fouf are, ĩ lo ganan wal fef. \v 11 Aib ĩ iron, “Õ seseirã to uno,”\f + \fr 2:11 \ft Eksodas 20:14; Diuteronomi 5:18\f* ĩ eig yeg iron, “Õ taka to ukeis.”\f + \fr 2:11 \ft Eksodas 20:13; Diuteronomi 5:17\f* Õ seseirã to unof, anĩ ere, taka ukesiyouf are, õ lo wal fiya tamo wõ wouf. \p \v 12 Idi, lo karika ifenẽdidig anim, es fediyouf age fediya gen wogõg fen, dõ gouf, \v 13 ere nigin, Negur, es fiya wau yũya sã anĩ, aib wau yũya sã bun inouf. Taka ĩ taka nigin wau yũya ifelnẽf are, ĩ es fiya anĩ wal fouf, ere nigin, ĩg Negurem wau yũya ifelnẽf. \s1 Momoiya Ado Dõ Fiya \p \v 14 Turau tar, tamo taka aya momoi auf ye fen, to dõf age fouf, ĩ ere biya age fouf? Momoiya age fiyam tau isennẽf? \v 15 Turada be mainada taka ĩ, kolos ado saaf naa teke tekelei yõya nẽ sã. \v 16 Ã takam ĩ irokenẽf, “Wau inosiya bun ule, aya õ de ailiyok, uruwa wale fen, wõ el wo,” age ye fen, ĩ bouwa buru isennẽya nigin ereb taka to age fouf, ĩ ere biya age fef? \v 17 Naab age fiya bagai, momoiya yogo dogol, dõ fiya bunem to isennek, are laa fef. \p \v 18 Anĩ ere, takam irõf, “Taka momoiya ado, taka dõ fiya ado.” Kisi age fiya are kũ fenẽya. \p Ogon momoiya, dõ fiya sãf are, naig fe di, aya õ momoiya ado ya anĩ keleĩ youf? Anĩ ere, aya, neu dõ fiya bunem, aya momoiya ado ya anĩ afelnõf. \v 19 Õ Negur tekelei ibodok ya anĩ momoi wof. Are de! Kaa seseneg age de momoi de fen, kumĩ tererẽ dedig. \p \v 20 Õ neneya bagai, õ momoiya dõ fiya sã are, ege bagai ya anĩ keleĩ you fenẽ de? \v 21 Ada tubuda Abraham yogo naal Isak alta bun Negur sesewi fiyẽf nigin age fen bun, ereb ĩ age fen bunem, Negur ĩ madur bagai to fiyen de? \v 22 Õ, yogon momoiya ado yogon dõ fiya bagu de kabĩ dale di, yogon momoiya, ereb age fen anĩ bunem, kisi felen anĩ ulef. \v 23 Anĩ bunem, Negur nẽ Itotoya eig ye irok anĩ kisi felen, “Abraham Negur nigin momoi yen, age fe di, Negur Abraham madur bagai yen,”\f + \fr 2:23 \ft Jenesis 15:6\f* age ye fen, Negur Abraham nigin neu mou yen. \v 24 Anĩ bun, õ ulef, are tamo ĩ ereb age fef anĩ bunem, Negur ĩ nigin madur bagai yef, momoiya dogol bunem sã. \p \v 25 Age fiya bagai, Rahab naab kayau ĩg, kofo fiya tamo gei feid fen, naab taka bunem sur fedin anĩ bunem, Negur Rahab nigin to madur bagai fiyen de? \v 26 Bouwa uur sã are laa fef age fiya gen, momoiya dõ fiya sã are laa fef. \c 3 \s1 Sigoreĩ Kulatun Gouf \p \v 1 Turau tar, ã atun musei tise wowãya nigin to kisi gouf, ere nigin, ã keleĩ, amã tise kabĩ malef, totol bagai es famãf. \v 2 Ada ganan naab musei bun kuku taudig. Aib taka ĩ ereb yef bun to kũ fenẽf, ĩ tamo kisi feleya bagai, yogon bouwa ganan ulum iroukenẽya kisi feleya. \p \v 3 Ada hos sigorada dõ difouf nigin eweid bun ain tobega tanof are, ada hos bou ganan, sã gadi tafiyẽf. \fig Hos sigoreid dõ difouf nigin, eweid bun ain tobega dinodig.|src="hk00029c.tif" size="col" ref="3:3" \fig* \v 4 Takag, waag bun kisi gouf. Idi odug bagai fen, yau totolem irouledig, anĩ ere, ulum irouya tamo narib ileya nigin, ulum naal bagai anim waag anĩ narib ileya orof nẽ irouledig. \v 5 Age fiya bagai, bouwada bun baleda are gai naal bagai, anĩ ere, ĩ, ereb odudug ĩ age fef nigin, yogo yana seli yabidig. Dub odug yã ninimam age fe di, uu yedig age fiya gen bagai kisi gouf. \v 6 Baledag ĩ yã, bouwada ganan atun sane nẽ teneub. Ĩ tamo oditekei bouwa ganan amuyẽ ifenẽdig, yogon mata ibodok ilauf ganan bun yã irãdig, age fe di, ĩg yogo hel bunem isaikalauf. \p \v 7 Gaar fire fire ganan, ninã, gaar luwedim diyõdig anĩ ado, maaĩwõ difaref are ganan, maman difiyẽdig nigin tamom maman difediyouf. \v 8 Anĩ ere, tamo takam bale maman fiya kisi feleya sã. Ĩ faimud sane fen, laa nẽ mũ sanem barikã. \p \v 9 Baledam ada neda Odug ado Tamada yana talesedig, age tafe fen, de anim tamo Negur yogo gen inodin anĩ gelu tafedidig. \v 10 Awada tekelei anĩ bun tamal, yana yaleseya ado gelu fiya wõ yedig. Turau tar, anĩ to agef ilauf bagai. \v 11 Maaĩ naan ado naan maug, warur tekelei bun tamal wõya kisi feleya de? \v 12 Turau tar, aa fig, aa oliv faat imaya kisi feleya de? Aa wain, aa fig faat imaya kisi feleya de? Age fiya gen, maaĩ naan, warur bun tamal, naan maug wõya kisi feleya sã. \s1 Tenebur Nẽ Kisi Biya Ado Negur Nẽ Kisi Biya \p \v 13 Ã atun taka, kisi biya ado fen, kisi fokõ feleya adouf are, ĩ yogon tobonunã biya bunem, wau yukesileya kisi biya bunem isif anĩ bun, dõ fiya bunem anĩ yaorouf. \v 14 Anĩ ere, ã ãgenei wauĩ bun, kiyeĩ makik ado, aya aya yeya adouf are, ã yeneĩ to waleseg fen, aya kisi biya ado gouf. Ago gouf are, ã udegẽg fen, momoi nẽ od anĩ to dõ gouf. \v 15 Yeneĩ yaleseya nẽ kisi age fiya, saa ilunem to isif, anĩ ere, are tenebur tamal, bouwa nẽ oroya nẽ, Satan bun tamal. \v 16 Ere nigin, kiyeĩ ado aya aya yeya ibodok nẽ an, ekul fiya ado ereb ereb sane ganan ibodok. \p \v 17 Anĩ ere, kisi biya saa ilunem isif are, uyulil karẽtut, age fe di, maror nigin wau laa fiya, molol, abob karĩ fiyẽya, wau yũya barikã ado, faat biya yũya, anĩ kinau ya sã ado, mala yaleya sã. \v 18 Maur gudũ fiya tamo ĩ maror bun itenek, ĩ madur bagai anĩ kusu fedig. \c 4 \s1 Negur Farumen Ubodõgouf \p \v 1 Erem age fe di, kusĩya ado monẽya ã atun ibodok? Are ãgenei oroya ã namein kusĩ yedig anĩ bunem to wõ yedig de? \v 2 Ã ereb oroyeik, anĩ ere, to walegedig. Anĩ nigin, ã safineid adodo udenkesig fen, ereb ereb yalekenẽdiya nigin kisi gedig. Ã ereb oroyeik, anĩ ere, yaleya kisi feleya sã. Anĩ nigin, ã monẽg fen, kusĩ gedig. Ã to walegedig, ere nigin, ã Negur to, to wiyẽgedig. \v 3 Sain ã to gef bun, to walegedig, ere nigin, ã wauĩ bun tutuk sa ken, to gedig, ã ereb walegef are aug naumeĩ nigin ge fen, iraileya nigin ago gedig. \p \v 4 Ã gai de, tamo kayau seseirã dinodig gen! Ã tenebur nẽ oroya ado bagu gouf are, Negur kiwai wenẽgef anĩ ã keleĩ sã de? Taka ĩ tenebur nẽ oroya ado bagu fouf are, Negur nẽ kiwai tamo wõ youf. \v 5 Ã kisi gef, Negur nẽ Itotoya ĩ gariya sã, “Uur ada namedan ibodõf nigin inon anĩ kiyeĩ totol bagai ifenek,” yef de? \v 6 Anĩ ere, Negur ĩ wau ifenẽya mugi bagai ada ifanadadig. Anĩ nigin, Negur nẽ Itotoya eig ye irok, \q1 “Negur ĩ, dogo yeneid dalesef anidi kiwai ifeneĩd fen, \q2 waud dukesil dibodok anidi wau ifenẽdidig.”\f + \fr 4:6 \ft Proveb 3:34\f* \p \v 7 Age fiyauf are, aug Negur farumen ubodõgouf. Satan wal fiya nigin teĩbir gouf, ago ge di, ĩ ã folõ yeikalauf. \v 8 Negur wagen usig len, ĩ ã wagein isiyouf. Mosor adodo ã, imeĩ kulo gouf, kisi uru adodo ã, kisi tenebur ein nẽ oroya bun unogef anĩ utorõg fen, kisi ganan Negur bun dogol unogouf. \v 9 Wauĩ gudũf, maruĩ isi fen, inã walogouf. Kasãya utorõg fen, wauĩ gudũ fouf, wauĩ kulĩya utorõg fen, wauĩ morõf. \v 10 Odug mala bun wauĩ ukesileg, ago ge di, ĩ ã yalesneĩf. \p \v 11 Turau tar, ã abob, õ sane to wiyẽg. Taka ĩ, tura, õ sane fiyek be, es fiyek, ĩ lo are sane ye fen, lo es fiyek. Ã lo es wiyẽgouf are, ã lo dõ fiya tamo sã, anĩ ere, ã lo nẽ marau gen wowãg fen, ã aug tamo es wiyẽgedif. \v 12 Lo ifenẽya ado es fiya tamo, de tekelei dogol ibodok, ĩ yogo kel yaleya ado daũ feleya kisi feleya. Anĩ ere, ã ere anĩ neĩ tã es wiyẽgouf? \s1 Nil Nigin Yana Yaleseya \p \v 13 Gama karĩ gouf, õ aib urõgedig, “Gama be nil, amã fau taun enei be anĩ bun mele, an yar tekelei mabod, bisnis mano fen, moni malouf,” gedig. \v 14 Anĩ ere, ãgenei mata are nil naig fe ilauf anĩ, ã keleĩ sã. Ãgenei mata are ere? Ã ogou sain naal bagai wõ ye fen, iwaikeledig gen. \v 15 Anĩ nigin, ã eig gouf, “Odug orouf are, amã mabod ken, enei be anĩ age mafouf,” gouf. \v 16 Anĩ ere, ã agog wauĩ fã ye di, yeneĩ walesegedig. Yana yaleseya age fediya ganan are sane. \v 17 Age fiya nigin, taka ĩ biya nigin kelei ken, age fiya kisi feleya anĩ to age fouf, ĩ mosor inouf. \c 5 \s1 Safina Musei Adodo Bun Weder Irouya \p \v 1 Gama karĩ weleg, ã safina musei adodo, morõ odug ã bun isif anĩ nigin maruĩ isi fen, inã walogouf. \v 2 Ãgenei safineĩ bura le di, dedek ãgenei kolos dakasin. \v 3 Ãgenei gol ado silwa maat te yun. Dogo neid maat te anim, ã nigin kiwai od wogõ ye fen, yã nem gen ãgenei bouweĩ yakasiyouf. Ã gamag idikeleya sain mog, safina kuru gen. \v 4 Ulegef! Kabĩ tamo ãgenei kabier kusu fiya nigin oroi dilen anĩ to na waledigen nigin, na yaleya nẽ wareg ã to wenẽdigen anim, ã nigin kaĩ ye fen, iron. Age dife di, oroi tamo aiteid, Odug saa ilun nẽ kusĩ tamo guri feid uyu iroudig anĩ, wederen ilen. \v 5 Ã tenebur ein ereb ereb biyai biyai ado ubodõg fen, bouweĩ sigigi gen. Ã idenkesiya nẽ naa nigin bouweĩ gigiru unogen. \v 6 Ã, idi mosor sã, kiwai to difenein anidi, bouweid ũg fen, udenkesigen. \s1 Darau Bun Feseya Sã Ifareya \p \v 7 Anĩ nigin, turau tar, to fese gef uleg, Odug nẽ isiya sain wõ youf. Saaf kabĩ yaleya tamo, teneub bun saaf biya bagai wõ youf nigin, naig fe tarif fen, uyẽ uruwan isif ile idikeledig anĩ atun, naig fe feseya sã tarif fen, kabĩ yaledig anĩ uleg. \v 8 Ãg, to feseg fen, totol ufaragauf, ere nigin, Odug isiya nẽ naa are mogo melsak. \v 9 Turau tar, abob to nauseir wiyẽg, abob nauseir wiyẽgouf are, es fiya ã bun isiyouf. Es fiya tamo mogo bobogẽ ifaref! \p \v 10 Turau tar, profet Odug nẽ yana bun wogõ den anidi, darau bun feseya sã difaren gen ãg ago gouf. \v 11 Ã keleĩ, ada idi feseya sã difaren anidi el fedif taudig. Ã Job naig fe feseya sã ifaren anĩ karĩg fen, dum Odug ĩ bun ereb naig fen are ulegen. Age fiya gen, Odug ĩ wau ifenẽya ado wau yũya barikã. \p \v 12 Anĩ ganan wal fiya, turau tar, ã wauĩ kuturol fen, saa ilun bunem, tenebur bunem be, ereb taka bunem od to megeir wogouf. Ãgenei yoya are de yo dogol gouf, ãgenei sãya are de sã dogol gouf. To dõ gouf are, es fiya bun ufaragauf. \s1 Momoiya Bunem Kosẽya \p \v 13 Ã atun taka ĩ morõ bun ibodok de? Age fouf, ĩ kosẽ youf bagai. Ã atun taka wau al fef de? Age fouf, ĩ yana yaleseya nẽ seg yalediyouf. \v 14 Ã atun taka dagi ado de? Age fouf, ĩ sios nẽ mudur adodo ĩ nigin kosẽ de fen, Odug yana bun ĩ mudur bun moul fi difalauf nigin iwegnẽdiyouf bagai. \v 15 Age fe di, momoiya bunem kosẽ def anim dagi tamo el fiyẽdig. Odug ĩ yalesnẽf. Ĩ mosor inon ouf are, in mosor nigin weder tu kalauf. \v 16 Anĩ nigin, ãgenei mosor nigin abob mala bun kurõ wesig fen, abob nigin kosẽ ge di, ã karika walogouf. Madur tamo nẽ kosẽya are megeir ado fen, kabĩ yaledig. \p \v 17 Eliya ĩ tamo ada gen taka. Ĩ uyẽ to isiyouf nigin totol bagai kosẽ ye di, tenebur ein yar towo ogõ sigis uyẽ to isin. \v 18 Ĩ baban kosẽ ye di, saa ilunem uyẽ isin, age fe di, tenebur nẽ saaf wowã yen. \v 19 Turau tar, ã atun taka, momoi nẽ naab kũ fen ken, fasikor fel, meteig ile di, takam ĩ momoi nẽ naab bun kel irousiyouf are, \v 20 enei karĩ gouf, aibem taka ĩ mosor tamo yogon kũ fenẽya nẽ delẽ bun tamal falei fiyek are, yogon malakanon laa bun tamal kel yale fen, mosor musei ganan nigin weder tu keleya anĩ irou isif.