\id HEB \h HIBRU \toc1 Hibru \toc2 Hibru \toc3 Hibru \mt1 Hibru \c 1 \s1 Negur Naal Engel Wal Fedif \p \v 1 Kulu Negur, profet bunem, sain musei ado naab fire fire bun, tubuda tar wogõ fiyẽdin, \v 2 anĩ ere, gama idikeleya naa enidi bun, ĩ Naal bunem wogõ fadan, Naal ĩ ereb ereb ganan akorouf nigin Negurem igirnen, ĩ bunem saa teneub ado inon. \v 3 Naal ĩ Negur nẽ fula fiya medeĩya nẽ so fiya, ĩ Negur yogo gen bagai, in od totol ado bunem ereb ereb ganan megeir irou ifaref. Ĩ mosor lilik fiya anĩ age fel fen, saa ilun Negur Megeir Bagai ima biyalẽ ibodon. \v 4 Negur, Naal yana ifenen are engel yeneid wal fiya, age fiya bagai, Naal ĩ engel wal fediya. \p \v 5 Ere nigin, Negur ĩ yogon engel taka to eig ye irokenen, \q1 “Õ neu Kesu, \q2 gama aya õ Tamã wõ aul.”\f + \fr 1:5 \ft Sam 2:7\f* \m Takag, Negur ĩ engel taka nigin to eig ye iron, \q1 “Aya yogon Tama abodõf, \q2 ĩ neu Kesu ibodõf.”\f + \fr 1:5 \ft 2 Samuel 7:14, 1 Stori 17:13\f* \m \v 6 Takag, Negur ĩ yogon kesu matu tenebur ein irou isif sain bun, ĩ baban irok, \q1 “Negur nẽ engel ganan ĩ seli dalouf.”\f + \fr 1:6 \ft Diuteronomi 32:43\f* \m \v 7 Negur ĩ engel nigin irok, \q1 “Ĩ yogon engel yau gen wowã douf nigin inodif, \q2 ĩ yogon kabĩ tamo yã bale gen wowã douf nigin inodif.”\f + \fr 1:7 \ft Sam 104:4\f* \m \v 8 Anĩ ere, Negur ĩ Naal nigin irok, \q1 “O Negur, ogon tano gai gai ibodkalauf, \q2 õ ogon tano tobonunã madur bagai bun lo wouf. \q1 \v 9 Õ tobonunã madur bagai nigin waũ laaf fen, tobonunã sane anĩ sese wedig, \q2 anĩ nigin, Negur, ogon Negur kulĩya nẽ moul õ bun fi felen, \q2 anĩ bunem, nẽ tã tar wal feid fen, ilun inenon.”\f + \fr 1:9 \ft Sam 45:6, 7\f* \m \v 10 Takag, ĩ irok, \q1 “O Odug, gariya bun õ teneub nẽ gariya kare won, \q2 õ imam saa unon. \q1 \v 11 Idi fau inanakalauf, anĩ ere, õ fau ubodõf, \q2 idi ganan kolos gen sanef ilauf. \q1 \v 12 Õ idi saket gen kori wediyouf, \q2 idi kolos gen falei wediyouf. \q1 Anĩ ere, õ ubodok gen ago ubodõf, \q2 ogon sain to idikalauf.”\f + \fr 1:12 \ft Sam 102:25-27\f* \m \v 13 Negur ĩ yogon engel taka to eig ye irokenen, \q2 “Imau biyalẽ ubod mog, \q1 ogon kiwai tar \q2 õ yẽ inoya nẽ sawa anouf.”\f + \fr 1:13 \ft Sam 110:1\f* \m \v 14 Age fiyauf are, engel idi ere? Idi uur Negur nẽ kabĩ daledig, tamo kayau isennẽya dalouf anidi disennẽdiyouf nigin Negurem idi sur fedidig. \c 2 \s1 Karĩ Yeleya Nigin Weder Irouya \p \v 1 Anĩ nigin, ada karĩ taun anĩ fatuk bagai lo tafalauf, anĩ bunem, ada to kũ tafenẽf. \v 2 Negur nẽ od tubuda tar bun engel bunem wogõ difiyẽdin are totol ado ibodon, anĩ nigin, idi od anĩ didod ken, to dõ difen anidi are, anĩ kilei mala solo darau dalen. \v 3 Anĩ nigin, ada isennẽya odug anĩ to karĩ tafiyẽf are, naig ta tayalalauf? Uruwa bun Odug ĩ isennẽya enei nigin wogõ yen, age fe di, idi ĩ karĩ difiyen anidim, isennẽya are momoi anĩ, ada bun yaor difen. \v 4 Uris, ereb urug bagai, memelik fire fire bunem ado, Negur yogon oroya bunem Awa Uur Fateul ege luwa gadõ fedin anim, Negur ĩg isennẽya od anĩ megeir fen. \s1 Jesus Ĩ Kel Yaledaya Nẽ Uyu Irouya \p \v 5 Negur ĩ, engel, teneub mata isiyouf tau fen, wogõ taudig anĩ nẽ lo fiya tamo, to inenẽdin. \v 6 Anĩ ere, Negur nẽ Itotoya bun taka nem mogo eig ye iron: \q1 “Tamo ĩ ere anĩ, õ ĩ nigin kisi wof? \q2 Tamo naal ĩ ere anĩ, õ ĩ nigin karĩ weledig? \q1 \v 7 Õ ĩ sain naal engel farumedin unenen, \q2 õ ĩ fula fiya medeĩya yana ado anĩ nẽ teter kurũ wiye ken, \q2 \v 8 ye farumen ereb ereb ganan gõ welen.”\f + \fr 2:8 \ft Sam 8:4-6\f* \m Negur ĩ farumen ereb ereb ganan gõ felen, are ereb taka ĩ farumen sã anĩ taka to ibodok. Anĩ ere, gama ada ereb ereb ganan ĩ farumen ifaref anĩ to tailef. \v 9 Anĩ ere, Jesus Negurem ĩ sain naal engel farumedin inene ken, ĩ darau yale laa fen nigin, gama ĩ fula fiya medeĩya yana ado anĩ nẽ teter kurũ fiyen anĩ ada tailef, are Negur nẽ wau ifenẽya bunem, ĩ tamo kayau ganan nigin laa ilen. \p \v 10 Negur ereb ereb ganan, yogo nigin ado yogo bunem inon, ĩ kesu tar musei fula fiya medeĩya bun irou isiyouf nigin, tamo kel gei fiya nẽ marau Jesus, darau bunem kisi feleya bagai wõ youf nigin agef inenen, are tutuk. \v 11 Yogo tamo kayau fateul ifenẽdif ado, fateuledif anidi geid, ibor tekeleif. Anĩ nigin, Jesus idi turau tar fiyẽdiya nigin to mama fef. \v 12 Ĩ irok, \q1 “Aya õ yanã neu turau tar bun kurõ afalaisiyouf, \q2 tamo kayau guru difef meleid bun, aya õ selĩ abiyouf nigin seg alouf.”\f + \fr 2:12 \ft Sam 22:22\f* \m \v 13 Ĩ baban irok, \q1 “Aya ĩ bun neu momoiya anouf.”\f + \fr 2:13 \ft Asaia 8:17\f* \m Takag, ĩ baban irok, \q1 “Aya yeir, Negur ĩ gere tar ifanan geid.”\f + \fr 2:13 \ft Asaia 8:18\f* \p \v 14 Gere tar idi bouweid ado naudeid ado nigin, ĩg bouwa ado naud ado idi gen wõ yen, are ĩ yogon laa bunem, Satan ĩ laa nẽ megeir irouf anĩ daũ falauf nigin ado, \v 15 idi laa nigin kumĩ de fen, sain ganan anĩ nẽ ferfer dibodok disin anidi kafĩ fiya bun tamal yalelnẽdiyouf nigin age fen. \v 16 Are momoi bagai, Jesus ĩ engel to isennẽdif, anĩ ere, ĩ Abraham nẽ ibor nẽ tubu tar isennẽdif. \v 17 Anĩ nigin, Negur ĩ, Jesus naab ganan bun yogon tura tar gen inenen, are Jesus ĩ pris mudur wau yũya, dõ fiya biya ado wõ ye fen, Negur aruna yalouf nigin ado, ĩ Negur nẽ didi yof fen, tamo kayau neid mosor yalelkenẽdiya kabĩ yalouf nigin age fen. \v 18 Jesus yogo bun kisi fiya wõ yen sain bun, ĩ morõ yalen, anĩ nigin, ĩ idi kisi fiya bun difaref anidi isennẽdiya kisi feleya. \c 3 \s1 Jesus Ĩ Moses Wal Fiya \p \v 1 Anĩ nigin, fateul turau tar, ãg Negurem iweignein, Jesus ĩ yogo aposel ado pris mudur, are ada ĩ nigin momoi tauf taudig, ĩ bun kisi fatuk tanouf. \v 2 Moses ĩ Negur nẽ fõ ganan bun, Negur nẽ od el fe dõ fedig, age fiya bagai, Jesus ĩ, Negur ĩ igirnen anĩ ait el fe dõ fedig. \v 3 Fõ inoya tamo yogo yana odug yaledig, fõ anĩ wal fiya. Age fiya bagai, Jesus ĩ yana odug bagai, Moses wal fiya. \v 4 Fõ ganan fõ inoya tamo ado, anĩ ere, Negur ĩ yogo ereb ereb ganan inoya marau. \v 5 Moses ĩ, Negur nẽ fõ ganan bun kabĩ tamo ibod ken, Negur nẽ od el fe dõ fedig, agef fen, ĩ Negur dumen bun ereb wogõ youf anĩ kurõ fesin. \v 6 Anĩ ere, Kristus ĩ Negur Naal, ĩ Negur ait el fe dõf fen, Negur nẽ fõ lo fedig. Anĩ nigin, ada toku totol tano fen, wauda isef anĩ nigin yanada talesef anĩ tarou tokõ tafalauf are, ada yogon fõ. \s1 Momoiya Sã Nigin Weder Irouya \p \v 7 Anĩ nigin, Awa Uur Fateul eig ye irok kilei ago gouf: \q1 “Gama ã, Negur nẽ ait karĩ gouf are, \q2 \v 8 ã oun gerere tuan Negur kisi wiyẽg fen, \q1 kiwai wenẽgen age fiya gen, \q2 ã wauĩ to agef totolouf. \q1 \v 9 An temeĩ tar aya kisi difiya fen, kiwai difanan, \q2 are idi yar foti bun ereb age afen are dilen. \q1 \v 10 Anĩ nigin, aya ibor anidi nigin seye ise fen, \q2 oron, ‘Idi neid waud faimud itorna fen, fire iledig, \q2 age de fen, idi neu naab to keleĩdig.’ \q1 \v 11 Anĩ nigin, aya seye ise fen, wau kuturol fen, oron, \q2 ‘Idi neu si inoya bun to bagai dilauf.’”\f + \fr 3:11 \ft Sam 95:7-11\f* \p \v 12 Turau tar, ã takam, wau sane ado momoiya sã anim, mata ibodõya Negur dudum fiyẽf anĩ to ago gouf nigin lo welegei. \v 13 Anĩ ere, od ‘Gama’ yeya Negur nẽ Itotoya bun yenek anĩ, ada bun fau agef yenẽf are, naa ganan bun abob wau talesagauf, anĩ bunem, ã taka mosorem idegnẽ di, wau to totolouf. \v 14 Uruwa bun ada kisi totol adon anĩ, kafĩ tafel tarou, idikeleya bun talauf are, ada Kristus nẽ ereb ereb ganan weim talef. \v 15 Negur nẽ Itotoya eig ye irok kilei, \q1 “Gama ã Negur nẽ ait karĩ gouf are, \q2 ãgenei tubuĩ tar Negur kiwai difenen age fiya gen, \q1 ã wauĩ to agef totolouf.”\f + \fr 3:15 \ft Sam 95:7, 8\f* \p \v 16 Are aiyaim karĩ de fen, kiwai dinon? Idi ganan Mosesem Isip tamal guri feid dilen anidim sã de? \v 17 Negur aiyai nigin yar foti wau sanen? Idi mosor dino fen, gerere tuan gare den anidi nigin sã de? \v 18 Negur aiyai nigin wau kuturol fen, idi yogon si inoya bun to bagai dilauf yen? Idi yogon od to dõ difen anidi nigin sã de? \v 19 Anĩ nigin, ada tailef, are idi to momoi den nigin, namen ileya kisi feleya san. \c 4 \s1 Negur Nẽ Tamo Kayau Neid Sabat Si Inoya \p \v 1 Anĩ nigin, Negur nẽ si inoya bun ileya nigin, Negur nẽ promis od anĩ fau yenek nigin, ã takam si inoya bun ileya nigin ã to biya ya anĩ, Negurem to ilouf nigin lo tafalauf. \v 2 Ere nigin, idi karĩ den gen, adag biya od karĩ taun. Idi od karĩ den, anĩ ere, idi bun faat yũya sã, ere nigin, idi od karĩ den sain, idi momoiya ado od anĩ to dalen. \v 3 Gama ada mogo momoi taun, are si inoya anĩ bun telef. Are idi to momoi den nigin Negur eig ye iron kilei, \q1 “Aya seye ise fen, wau kuturol fen, oron, \q1 ‘Idi neu si inoya bun to bagai dilauf.’”\f + \fr 4:3 \ft Sam 95:11\f* \m Negur nẽ kabĩ teneub kare fiya sain bun mogo bure felen, anĩ ere, ĩ od agef iron. \v 4 Negur nẽ Itotoya bun, Negur naa sewen nigin eig ye wogõ yen, “Naa sewen bun, Negur ĩ yogon kabĩ ganan bun si inon.”\f + \fr 4:4 \ft Jenesis 2:2\f* \v 5 Baban Negur nẽ Itotoya enei bun, ĩ eig ye irok, “Idi neu si inoya bun to bagai dilauf.” \p \v 6 Anĩ nigin, tunĩ si inoya anĩ bun sã dilauf nigin fau ibodok, anĩ ere, idi uyulil biya od karĩ den anidi, si inoya anĩ bun to dilen, ere nigin, idi od anĩ to dõ difen. \v 7 Anĩ nigin, sain meluk ilele di, Negur baban naa taka igir ken, are “Gama” yen anĩ, Negur ĩ Dawid sigor bunem wogõ yen, are mogo iron gen: \q1 “Gama ã, Negur nẽ ait karĩ gouf are, \q2 ã wauĩ to totolouf.”\f + \fr 4:7 \ft Sam 95:7, 8\f* \m \v 8 Josua ĩ si inoya anĩ to ifenẽdin, ĩ si inoya anĩ ifenẽdim are, Negur anĩ dumen naa taka nigin to wogõ yem. \v 9 Anĩ nigin, Negur nẽ tamo kayau neid Sabat\f + \fr 4:9 \ft Sabat naa anĩ, Juda neid uub nẽ naa.\f* si inoya fau ibodok. \v 10 Ere nigin, Negur ĩ yogon kabĩ bun si inon kilei, taka ĩ Negur nẽ si inoya bun ilef, ĩg yogon kabĩ bun si inof. \v 11 Are, taka nem, od to dõ difen anidi to dõ feid fen, kubũ youf nigin, si inoya anĩ bun ileya nigin kabĩ totol bagai talouf. \p \v 12 Negur nẽ od mata ibod ken, kabĩ totol yalef, are dimig waila si sitakã wal fiya. Are malakanon uur ado, tuwa katõ fiya, tuwa nẽ seselina ado atun borũ fel si sitakãdig. Are wau bun kisi ado oroya es fedig. \v 13 Ereb ereb ganan inodin are Negur mala bun taka to iminek. Ereb ereb ganan ĩ mala bun lelek feleya ado yaor. Ĩ bun ada ereb age tafen anĩ faded tafiyẽf. \s1 Jesus Pris Mudur Odug \p \v 14 Anĩ nigin, pris mudur odug saa ilun Negur gein iselen, are Jesus Negur Naal, ada ĩ ado nigin, ada momoiya kurõ tafesif anĩ tarou kafĩ tafalauf. \v 15 Are, neda pris mudur ĩ, neda felu yabiya keleĩ bagai nigin, wau yũya yaleya kisi feleya, ĩ ada gen mogo naab ganan bun kisi fiya yalen, anĩ ere, ĩ mosor sã. \v 16 Anĩ nigin, ada megeir tano fen, Negur nẽ sia wagen talauf, an wau ifenẽya ibodok, anĩ bunem, ada neda lau fiya sain bun, ada isennadauf nigin wau yũya tale fen, wau ifenẽya fotou tafouf. \c 5 \p \v 1 Pris mudur idi ganan tamo atun yale fen, tamo kayau nigin Negur aruna dale, mosor nigin ofa ado sesewi fiya difenẽf nigin igirnẽdin. \fig Pris mudur.|src="hk00260c.tif" size="span" ref="5:1" \fig* \v 2 Ĩg yogo felu yabidig nigin, idi to kelei ken, kũ difenek anidi, molol nem isennẽdiya kisi feleya. \v 3 Age fiya nigin, ĩ tamo kayau neid mosor nigin ado, yogon mosor nigineg sesewi fedig. \p \v 4 Taka nem, pris mudur, yana odug anĩ, ĩ yogo bouwa bun to inodig, anĩ ere, ĩ Aron gen, Negurem dogol igirnẽdig. \v 5 Age fiya gen, Kristus ĩg pris mudur ibodõf nẽ fula fiya medeĩya yogo bouwa bun to inon. Anĩ ere, Negur ĩ irokenen, \q1 “Õ neu Kesu, \q2 gama aya õ Tamã wõ aul.”\f + \fr 5:5 \ft Sam 2:7\f* \m \v 6 Ĩ taka bun eig ye irok, \q1 “Õ faimud ubodkalauf nẽ pris, \q2 Melkisedek nẽ gĩ bun.”\f + \fr 5:6 \ft Sam 110:4\f* \p \v 7 Jesus ĩ tenebur mata ibodon sain bun, ĩ inã odug marum fe fen, Negur ĩ laa bun tamal isennẽya nigin kisi feleya, ĩ bun kosẽ ye fen, igonen. Jesus ĩ imatkeis fen, Negur farumen ibodon nigin, Negur ĩ karĩ fiyen. \v 8 Jesus ĩ Negur Naal, anĩ ere, ĩ darau yalen anĩ bunem, dõ fiya nigin keleĩ yale fen, \v 9 kisi feleya bagai wõ yen. Agef fen, ĩ ait dõ difef ganan neid mata ibodkeleya kel gei fiya nẽ gariya wõ ye di, \v 10 Negur ĩ Jesus Melkisedek nẽ gĩ bun pris mudur inenen. \s1 Momoiya Folõ Feleya Nigin Weder Irouya \p \v 11 Amã enei nigin wogõya musei ado, anĩ ere, amã faded yeĩya nigin totol, ere nigin, ã keleĩya nigin forõ gef. \v 12 Ã tise wõya nigin sain meluk adon, anĩ ere, ã fau taka nem Negur nẽ od tamo mata urug ifelnẽdidig age fiya baban ifelneĩf nigin ubodõgef. Ã fau su yõya nigin yenek, saaf totol yõya nigin kisi feleya sã. \v 13 Taka ĩ su yoko are ĩ fau momou, anĩ nigin, ĩ madur bagai nẽ ifelnẽya keleĩ sã. \v 14 Anĩ ere, saaf totol are biyeid neid, idi tai fiya bun, kisi def dile fen, enei biya, enei saneya keleĩdig. \c 6 \p \v 1 Anĩ nigin, ada, ifelnẽya gariya bunem Kristus nigin kelein daũ are tator ken, keleĩ tõya bagai bun talauf. Ada keleĩ eig fediya nigin baban to gariya tanouf, are laa ileya nẽ suma bun tamal faleiya, Negur nigin momoiya, \v 2 naan igũdiya, ima teten inoya, laa bun tamal kel fãya ado, faimud ibodkeleya nẽ es fiya. \v 3 Negur wau irõf are, ada keleĩ mugier bagai talauf. \p \v 4 Idi Negur nẽ fula fiya mogo dalen, idi saa ilun nẽ ege luwa mogo kobũ de dilen, idi Awa Uur Fateul dalen, \v 5 idi Negur nẽ od are biya bagai ado, sain fau isiyouf anĩ nẽ megeir mogo kelein, \v 6 age difen anidi momoiya folõ difalauf are, idi baban waud faleiya nigin guri feid isiya kisi feleya sã, ere nigin, idi dogo baban Negur Naal aa tetek bun du ken, mal atun mama difenek. \p \v 7 Teneub anĩ bun sain musei uyẽ isi lũf fen, kabĩ moroid saaf ifenẽdidig, teneub are Negur el fiya ifenẽdig. \v 8 Anĩ ere, teneub bun malũ duri ado lili isedif, are teneub to biya, gelu fiya melsã ibodok. Idikeleya bun yã malan isaikalauf. \p \v 9 Oboimã tar, amã eig ma wogõ mauf, anĩ ere, amã ã bun age fiya to wõ ye fen, biya fiya ã bun isiyouf nigin momoi mauf, biya fiya are kel gei fiya ado isiyouf. \v 10 Negur ĩ madur, ĩ, ãgenei kabĩ ado wauĩ laa fiya, are ã Negur nẽ tamo kayau usennẽdigef usigef bunem Negur ufelnẽgef anĩ, weder to tu kalauf. \v 11 Amã, ã mugu mugu kabĩ totol eig fiya bagai walegef uleg, idikeleya bun ulagauf anĩ oromak, ago ge di, ãgenei wauĩ iseya anĩ agef kisi falauf. \v 12 Amã, ã fõ yeĩf anĩ to oromak, anĩ ere, ã, idi momoi de, to fese de fen, ereb Negur ĩ afeneĩf yen anĩ dalef anidi, madẽ wedig ago gouf anĩ oromak. \s1 Negur Age Afouf Yen Anĩ Momoi Bagai Agef Wõ Youf \p \v 13 Negur ĩ Abraham age afouf fiyen sain bun, taka Negur yogo wal fiya, ĩ yana bunem Negur wau kuturoleya od wogõya nigin taka to ibodon, anĩ nigin, ĩ yogo wau kuturol fen, \v 14 iron, “Aya momoi bagai el fiya afon ken, momoi bagai gerẽ tar musei afonõf.”\f + \fr 6:14 \ft Jenesis 22:17\f* \v 15 Age ye di, Abraham ĩ feseya sã tari fef ile, Negur afonõf yen anĩ yalen. \p \v 16 Tamo idi waud kuturol fen, dogo neid od megeir difouf are, tamo ĩ idi wal fediya yana bunem megeir difedig. Waud kuturoleya od anim, od wogõ def anĩ megeir fe fen, luwa irouya ganan irukaka kesidig. \v 17 Age fiya bagai, Negur age afouf yen anĩ dalouf anidi bun, Negur ĩ yogon kisi to bagai falei youf anĩ yaor fenẽdiyouf nigin, ĩ wau kuturoleya od wogõ yen anim, ĩ age afouf yen anĩ, megeir fen. \v 18 Od uru enei, are od Negur age afouf yen ado wau kuturoleya od anĩ, faleiya kisi feleya sã, Negur ĩ od uru enei nigin idegẽya kisi feleya sã anĩ bunem, wau iseya malada bun ifaref anĩ tarou kafĩ tafalauf nigin, Negur nẽ ahahaya bun taya telen ada anĩ, wauda fatuk yalesauf nigin Negur age fen. \v 19 Wau iseya enei are, ada maladakanon nẽ anka, are totol fen, to gebe yedig. Are anim, gabar tempel namen ibodok anĩ borũ fel, modoũ fateul bagai bun iledig. \v 20 Jesus ĩ Melkisedek nẽ gĩ bun faimud ibodkeleya pris mudur wõ ye fen, ĩ mogo ada nigin an uyulil ilen. \c 7 \s1 Pris Melkisedek \p \v 1 Melkisedek enei Salem nẽ king, ĩ Negur Ilun Bagai nẽ pris. Ĩ Abraham king geid kusĩ del wal feid fen, kel isi mog, fotou fe fen, el fiya ifenen. \v 2 Age fe di, Abraham ereb ereb ganan ĩ ado anĩ bun tamal ten tekelei ifenen. Yana Melkisedek nẽ gariya are “madur bagai nẽ king,” takag, “Salem nẽ king,” anĩ nẽ gariya, “wau inosiya nẽ king.” \v 3 Melkisedek ĩ sina tama sã, in ibor nẽ gĩ taka sã, wõ yen nẽ naa ado laa nẽ naa taka sã, ĩ Negur Naal gen faimud ibodkeleya pris. \p \v 4 Ĩ naig fiya odug bagai anĩ kisi wog. Tubu Abraham ĩg safina kusĩ bun yalen anĩ ten tekelei ifenen. \v 5 Lo irok, are Lewi nẽ ibor nẽ tubu tar bun pris wowã def idi, tamo kayau bun ten tekelei dalouf, tamo kayau are nedi tureid tar. Tureid tar idig Abraham nẽ ibor, anĩ ere, idi age difedig. \v 6 Melkisedek ĩ Lewi nẽ ibor bun tamal sã, anĩ ere, ĩ Abraham bun tamal ten tekelei yale fen, Abraham Negurem age afouf fiyen anĩ el fiya ifenen. \v 7 Kisi togu fiya sã, tamo odugem, ĩ farumen anĩ el fiya ifenẽdig. \v 8 Pris tamo, idi gare dedig, ten tekelei daledig, anĩ ere, Melkisedek nigin, Negur nẽ Itotoya yaor fef, ĩ mata ibodkeleya, ĩ ten tekelei yalen. \v 9 Ada sã eig tauf, Lewi ĩ ten tekelei yaledig, ĩg Abraham bunem Melkisedek ten tekelei ifenen, \v 10 ere nigin, Lewi ĩ fau tubu Abraham bouwa bun ibod mog, Melkisedek ĩ Abraham fotou fiyen. \s1 Jesus Ĩ Melkisedek Gen \p \v 11 Israel tamo kayau lo ifenẽdin anĩ bun irok nigin, Lewi idi pris kabĩ daledig. Lewi neid pris kabĩ anĩ bun lau fiya to yenem are, ere nigin pris taka isiya nigin lau fiya fau yenen, Melkisedek nẽ gĩ bun tamal taka, Aron nẽ gĩ bun tamal sã? \v 12 Pris kabĩ falei fouf are, lo areg falei fouf. \v 13 Neda Odug nigin od enei wogõ yen, are ĩ ibor fire bun tamal, yogon ibor bun tamal taka pris kabĩ to yalen. \v 14 Neda Odug ĩ Juda ibor bun tamal are yaor. Anĩ ere, Moses ĩ pris nigin wogõ yen sain bun, Juda ibor nigin od taka to wogõ yen. \v 15 Pris taka Melkisedek gen bagai wõ yef are, od enei amã wogõ maun are yaor bagai wõ yef. \v 16 Ĩ tamo pris kabĩ yaleya nẽ lo bunem pris to wõ yen, anĩ ere, ĩ, mata, daũ feleya kisi feleya sã anĩ nẽ megeir bunem pris wõ yen. \v 17 Are Negur nẽ Itotoya eig ye irok kilei: \q1 “Õ faimud ubodkalauf nẽ pris, \q2 Melkisedek nẽ gĩ bun.”\f + \fr 7:17 \ft Sam 110:4\f* \p \v 18 Lo tubu are megeir sã, kabĩ to yaledig, anĩ nigin, yerin gadi difelef, \v 19 (ere nigin, lo anim ereb taka to madur fedig). Anĩ ere, wau iseya biya anĩ wõ yef, anĩ bunem, ada Negur non telef. \p \v 20 Negur ĩ Jesus pris inenen, are wau kuturoleya od sã to inenen. Pris tunĩ ganan idi age fiya sã, idi wau kuturoleya od sã, pris wõ den. \v 21 Negur ĩ Jesus irokenen sain bun, ĩ wau kuturoleya od ado pris wõ yen: \q1 “Odug wau kuturol fen iron, \q2 are yogon kisi to falei youf, \q1 ‘Õ faimud ubodkalauf nẽ pris.’”\f + \fr 7:21 \ft Sam 110:4\f* \m \v 22 Wau kuturoleya od enei nigin, Jesus ĩ bar itenẽya tubu wal fiya nẽ megeir fiya wõ yen. \p \v 23 Pris idi museim dibodon, ere nigin, idi gare de fen, kabĩ to tokõ difelen. \v 24 Anĩ ere, Jesus ĩ faimud ibodkelef, anĩ nigin, ĩ gai gai pris kabĩ yalef, are taka bun to ilauf. \v 25 Age fiya nigin, idi ĩ bunem Negur garan disif anidi, ĩ el fe isenneĩd leya kisi feleya, ere nigin, ĩ mata faimud ibod ken, idi nigin Negur bun kosẽ yef. \p \v 26 Pris mudur age fiya anim, sã isennadauf. Ĩ fateul, kerema sã, amuyẽ sã, mosor adodo bun tamal gadi felen, Negur ĩ saa ilun bagai inenen. \v 27 Pris mudur tunĩ ganan, naa ganan, dogo neid mosor nigin ket sesewi dife fen, tamo kayau neid mosor nigin sesewi difedig, anĩ ere, Jesus ĩ pris anidi gen sã. Ĩ yogo bouwa sesewi fen sain bun, ĩ idi neid mosor nigin sain tekelei dogol sesewi fen. \v 28 Lo are felu yabidig tamo pris mudur igirnẽdidig, anĩ ere, Negur nẽ wau kuturoleya od, are lo dumen isin, od anim, Negur Naal, faimud kisi feleya bagai ibodkalauf nigin inenen, ĩ anĩ igirnen. \c 8 \s1 Bar itenẽya Mata Nẽ Pris Mudur \p \v 1 Amã wogõ mauf anĩ nẽ kaũ, are yeir. Ada pris mudur age fiya ado, ĩ saa ilun Negur nẽ sia ima biyalẽ ibod ken, \v 2 modoũ fateul bagai, are tamom sã, Odug yogo bagai salafat inon anĩ bun aruna yalef. \p \v 3 Pris mudur ganan, ofa ado yaro sesewi fiya difenẽf nigin igirnẽdif, anĩ nigin, neda Pris Mudur ĩg ereb taka ifenẽf nigin adouf. \v 4 Ĩ tenebur ibodom are, ĩ pris to wõ yem, ere nigin, tamo lo irok kilei ofa difenẽdif are mogo dibodok. \v 5 Idi modoũ fateul bagai, are saa ilun ibodok age fiya gen, anĩ nẽ malakanon bun aruna dalef. Anĩ nigin, Moses ĩ salafat fateul inouf nigin age fen sain bun, Negur ĩ weder iroun, “Lo welei, õ arei bun afelnon age fiya kilei bagai, ereb ereb ganan unouf.”\f + \fr 8:5 \ft Eksodas 25:40\f* \fig Negur nẽ Salafat Moses inon.|src="LB00259B.tif" size="span" ref="8:5" \fig* \v 6 Anĩ ere, Jesus ĩ kabĩ yalen are idi neid kabĩ wal fiya, ere nigin, Negur ado tamo geid bar itenẽya nigin, ĩ atun tamo kabĩ yalef, bar itenẽya anĩ, bar itenẽya tubu anĩ wal fiya, bar itenẽya mata anĩ, Negur od age afouf yen, are od tubu wal fiya anĩ teten inon. \p \v 7 Bar itenẽya tubu bun kũ fenẽya taka to ibodom are, mata nigin to lau fiyam. \v 8 Anĩ ere, Negur ĩ tamo kayau bun kũ fenẽya ile fen, iron: \q1 “Odug irok, sain fau isif, \q2 are Israel tamo kayau ado \q1 Juda tamo kayau geid \q2 bar itenẽya mata anouf. \q1 \v 9 Bar itenẽya are, \q2 aya idi neid tubuid tar Isip bun tamal imeid gim afe elen sain bun, \q1 idi tubuid tar geid, \q2 bar itenẽya anon age fiya gen sãf. \q1 Idi neu bar itenẽya to dõ difen nigin, \q2 aya idi dudum afedin. \q1 \v 10 Odug irok, sain anĩ dumen, \q2 aya Israel tamo kayau geid, bar itenẽya enei anouf. \q1 Aya neu lo idi neid kisi bun ano fen, \q2 idi neid waud bun atotauf. \q1 Aya idi neid Negur abodõf, \q2 idi neu tamo kayau dibodõf. \q1 \v 11 Tamo takam ne tã to ifelnẽf, \q2 tamo takam tura to eig ye irokenẽf, ‘Odug nigin keleĩ youf,’ \q1 ere nigin, idi ganan aya nigin keleĩ youf, \q2 naal bagai bunem isel, odug bun. \q1 \v 12 Aya idi neid sane nigin wederou tu kel fen, \q2 idi neid mosor nigin to karĩ aulauf.”\f + \fr 8:12 \ft Jeremaia 31:31-34\f* \p \v 13 Negur ĩ bar itenẽya enei “mata” yen, anĩ bunem bar itenẽya tubu are kabĩ sã. Ereb taka tubu, kabĩ sã yen anĩ, kaisã bagai iminkalauf. \c 9 \s1 Tenebur Negur Nẽ Salafat Bun Seli Yabiya \p \v 1 Bar itenẽya tubu anĩ, seli yabiya nigin nun ado fen, seli yabiya nẽ modoũ tenebur eineg adon. \v 2 Salafat taka dinon. Aab malabag anĩ bun, yal nẽ tibog, tebol ado, bret sesewi difen anĩ an ifaredin, modoũ are Modoũ Fateul dedig. \fig Gol alta aa gaula sumeĩ nigin tõ fiyadig, yal nẽ tibog ado, tebol ado, bret sesewi difedig anĩ.|src="HK00257C.tif" size="span" ref="9:2, 4" \fig* \v 3 Gabar Modoũ Fateul bun ibodok anĩ dumen, aab taka Modoũ Fateul Bagai dedig ibodon, \v 4 an gol alta aa gaula sumeĩ nigin tõ fiyadig ado, bar itenẽya nẽ bogis gol nem ganan kerũ feleya ibodon. Bogis enei bun, gol darum mana ado, Aron nẽ manig sana wõ yen ado, meein bedu bar itenẽya itoton ado ifaredin. \v 5 Bogis teten Fula Fiya Medeĩya Negur nẽ engel Serubim difaren, wayeid yarirĩ dife, bogis mala dede difen, bogis mala are modoũ, Negur an mosor yaleledig. Anĩ ere, amã enei nigin gama to dir mafalauf. \fig Bar itenẽya nẽ bogis.|src="Ark.tif" size="span" ref="9:4, 5" \fig* \p \v 6 Sain ereb ereb ganan age de dodok difel fen, pris idi Negur nẽ kabĩ dalouf nigin, aab malabag bun naa ganan diledig. \v 7 Anĩ ere, pris mudur dogol, aab Modoũ Fateul Bagai dedig gabar dumen ibodok anĩ bun, yar tekelei bun sain tekelei dogol iledig. Ĩ naud sã to bagai iledig. Ĩ yogo nigin ado, tamo kayau neid mosor to kelei ken dinon anĩ nigin naud Negur ifenẽdig. \v 8 Enei bunem Awa Uur Fateul, salafat fateul urug bagai dinon anĩ fau ifar mog, Modoũ Fateul Bagai bun ileya nigin, bobog fau kã feleya sã anĩ ifelnẽdin. \v 9 Enei are gama sain enei nigin malakanon. Are ofa ado yaro sesewi fiya Negur difenen anim, Negur seli yabidig tamo yogon wau kare keleya kisi feleya sã anĩ ifelnẽdif. \v 10 Safina age fediya anĩ, are saaf, naan yõya ado, amuyẽ lilik fiya nẽ tobonunã fire fire dogol. Age fediya anĩ, are bouwa buru nẽ lo, kabĩ yalef ile, suma mata nẽ sain bun. \s1 Kristus Nẽ Naud \p \v 11 Kristus ĩ, ereb ereb biya mogo wõ yen anĩ nẽ pris mudur isin. Ĩ salafat fateul odug, biya bagai bun isour yale ilen, salafat fateul are tamom to dinon, are ereb kare fen enei nẽ tomina sã. \v 12 Ĩ meme ado bulmakau naal nẽ naud ado to ilen, anĩ ere, ĩ Modoũ Fateul Bagai bun, yogon naud bunem, sain tekelei dogol isour yale ile fen, ada nigin kel gei fiya faimud ibodkeleya anĩ yalen. \v 13 Meme ado bulmakau nẽ naud ado, bulmakau gober naal yã difalege di, isaikelen anĩ nẽ aas nem, idi amuyẽ lilik fiya sã anidi tetedin wiri dife di, idi amuyẽ lilik fele di, bouweid fili yedig. \v 14 Are momoi youf are, Kristus nẽ naud naig fe yenẽf! Ĩ Awa Uur faimud ibodkeleya bunem, yogo bouwa amuyẽ sã, Negur bun sesewi fen. Yogon naud anim, ada wauda laa bun ileya nẽ tobonunã bun tamal kulo fadalef, anĩ bunem, ada mata ibodõya Negur aruna talouf. \p \v 15 Gariya enei nigin, Kristus ĩ bar itenẽya mata nẽ atun tamo, anĩ bunem, tamo Negurem iweignẽdin anidi, faimud ibodkeleya akor, are Negur age afouf yen anĩ dalouf. Ere nigin, bar itenẽya tubu bun, mosor dinon anidi, nedi mosor bun tamal yalelnẽdiyouf nigin, ĩ laa fen. \p \v 16 Fadim anĩ kabĩ yalouf nigin, fadim yun tamo ĩ mogo laa fen are yaorouf, \v 17 ere nigin, fadim are, tamo laa fe di dogol, kabĩ yaledig. Fadim yun tamo fau mata ibod mog, fadim anĩ to bagai kabĩ yaledig. \v 18 Age fiya nigin, bar itenẽya tubug naud sã to kabĩ yalen. \v 19 Moses lo bun ĩtãfiya ganan tamo kayau ganan wogõ fiyeĩd fen, ĩ bulmakau naal ado meme nẽ naud, naan ado yale falei fe fen, sipsip siwi giriya ado aa hisop were nem, lo buk bun ado tamo kayau ganan bun wiri fen. \v 20 Moses iron, “Enei are bar itenẽya nẽ naud, are Negur ã dõ gouf nigin irokenein.”\f + \fr 9:20 \ft Eksodas 24:8\f* \v 21 Naab tekelei anĩ bunem, ĩ salafat fateul ado sesewi fiya nẽ safina ganan bun naud wiri fen. \v 22 Momoi, lo bun irok, melsã ereb ereb ganan naud bunem kulo falauf, are naud to fi falauf are, mosor nigin weder to tu kalauf. \p \v 23 Anĩ nigin, saa ilun nẽ safina anĩ nẽ malakanon, sesewi fiya enei bunem kulo feledig, anĩ ere, saa ilun nẽ safina dogo, sesewi fiya enei wal fiya bunem, age fedig. \v 24 Kristus ĩ modoũ fateul tamom dinon, are modoũ fateul momoi bagai nẽ malakanon anĩ bun to ilen. Ĩ saa ilun bagai anĩ bun ile fen, Negur mala bun ada nigin wõ yen. \v 25 Pris mudur ĩ, yogo naud sã, yaro naud ado, yar ganan Modoũ Fateul Bagai bun iledig. Anĩ ere, Kristus ĩ yogo bouwa baba baban sesewi fouf nigin saa ilun to ilen. \v 26 Kristus ĩ age fem are, teneub kare fiya sain bunem isin are, ĩ sain musei darau yalem. Anĩ ere, gama idikeleya sain enei bun, ĩ yogo bouwa sesewi fe fen, mosor yalelauf nigin, sain tekelei dogol wõ yen. \v 27 Tamo ganan sain tekelei dogol gare douf, anĩ dumen, Negur es fediyouf. \v 28 Age fiya gen, Jesus ĩg tamo kayau musei neid mosor yalel kenẽdiyouf nigin, yogo bouwa sesewi fe, tekelei fen. Ĩ baban isiyouf, are mosor yaleleya nigin sã, anĩ ere, tamo idi ĩ tari difef anidi kel gei fediyouf nigin. \c 10 \s1 Jesus Sesewi Fe, Tekelei Felen \p \v 1 Lo are safina biya isif anĩ nẽ malakanon dogol, momoi bagai safina biya anĩ sã. Agef yenek nigin, lo are, sesewi fiya de tekelei anĩ, yar ganan gai toku difenẽdig anĩ bunem, idi Negur seli dabiyouf nigin disif anidi, madur tamo bagai wowãya kisi feleya sã bagai. \v 2 Age fiya kisi feleyam are, idi sesewi fiya ganan ditorom. Ere nigin, Negur sesewi difedig tamo neid mosor, momoi bagai kulo felem are, idi baban mosor nigin waud to morõ fedim. \v 3 Anĩ ere, yar ganan bun sesewi fiya anim, tamo kayau idi, mosor nigin karĩ deledig, \v 4 ere nigin, bulmakau ado meme nẽ naud anim mosor yaleleya kisi feleya sã. \p \v 5 Anĩ nigin, Kristus tenebur isi fen, iron: \q1 “Õ sesewi fiya ado ofa to oroyon, \q2 anĩ ere, õ aya nigin bouwa taka dodok won. \q1 \v 6 Õ, ofa yã bun ifaleg isaikeleya anĩ ado, \q2 mosor yaleleya nẽ ofa anĩ nigin waũ to iron. \q1 \v 7 Ago di, aya oron, ‘Aya nigin buk bun eig ye itoton, \q2 O Negur, aya yeir, aya ogon oroya dõ afouf nigin asin.’”\f + \fr 10:7 \ft Sam 40:6-8\f* \m \v 8 Ĩ uruwa iron, “Sesewi fiya ado ofa, ofa yã bun ifaleg isaikeleya anĩ ado, mosor yaleleya nẽ ofa anĩ õ to oroyon, anĩ nigin waũ to iron” (anĩ ere, lo are, idi age difouf nigin iron). \v 9 Age ye fen, ĩ iron, “Aya yeir, aya ogon oroya dõ afouf nigin asin.” Ĩ mata anĩ inouf nigin uruwa nẽ anĩ yalelen. \v 10 Oroya anĩ bun, Jesus Kristus ĩ yogo bouwa sesewi fe, tekelei felen, anĩ bunem, ada fateul wõ taun. \p \v 11 Naa ganan bun, pris ganan mugu mugu difar fen, Negur nigin dogo neid kabĩ daledig. Idi sesewi fiya de tekelei anĩ toku difenẽdig, sesewi fiya anim mosor yaleleya nigin kisi feleya sã bagai. \v 12 Anĩ ere, Kristus ĩ mosor nigin gai gai nẽ sesewi fiya tekelei fele fen, Negur ima biyalẽ ibodon. \v 13 Sain anĩ bunem isi gama, Kristus ĩ, yogon kiwai tar Negurem Kristus ye inoya nẽ sawa inenẽdiyouf anĩ tari fef. \v 14 Ĩ sesewi fe, tekelei felen anim, idi mosor bun temeleid kulo feledif anidi, gai gai nigin madur feledin. \p \v 15 Awa Uur Fateul ĩg od enei nigin eig ye irokanadaf. Uyulil ĩ irok: \q1 \v 16 “Odug irok, sain anĩ dumen, \q2 aya idi geid bar itenẽya enei anouf. \q1 Aya neu lo idi waud bun ano fen, \q2 idi neid kisi bun atotauf.”\f + \fr 10:16 \ft Jeremaia 31:33\f* \m \v 17 Age ye fen, ĩ tobol fe irok: \q1 “Dogo neid mosor ado sane age difedig are, \q2 aya to karĩ aulauf.”\f + \fr 10:17 \ft Jeremaia 31:34\f* \m \v 18 Mosor enei weder tu kelen ouf are, baban mosor nigin sesewi fiya taka to yenek. \s1 To Fese Tauf Nigin Iweigya \p \v 19 Anĩ nigin, turamã tar, ada Jesus nẽ naud bunem, Modoũ Fateul Bagai bun tuninir ya sã ileya nigin kisi feleya. \v 20 An ileya nẽ naab are, mata ibodõya nẽ naab mata, are ĩ, ada nigin, gabar Modoũ Fateul Bagai bun ileya nigin bobog katĩ felen anĩ serek felen bunem kã felen, gabar are yogo bouwa. \v 21 Ada Negur nẽ fõ lo fiya nigin pris odug ado. \v 22 Anĩ nigin, ada wauda tutuk fen, momoiya totol ado Negur non talauf, ere nigin, ada wauda, mosor nẽ wau morõ bun tamal wirif kulo fada le fen, bouwada naan karẽtut nem kulo felen. \v 23 Neda wauda iseya ada wogõ taudig anĩ, ada tarou kafĩ tafalauf, ere nigin, Negur age afouf yen, are ĩ de age fouf bagai. \v 24 Ada wau laa fiya ado tobonunã biya bun talauf nigin, abob wau yaleseya nigin kisi tafouf. \v 25 Ada guru fiya anĩ to tatorõf, tunĩ to guru difedig gen, to age tafouf, anĩ ere, ada abob wau talesef talauf, ere nigin, ã, Odug nẽ Naa melsã isif are ulegef. \p \v 26 Ada momoi anĩ kelei ken, neda oroya dõ tafe, mosor tanof talauf are, mosor yaleleya nẽ sesewi fiya taka to ibodok, \v 27 anĩ ere, Negur yogon es fiya ado, yã bobo reya anim yogon kiwai tar yakur feid isasaikalauf anĩ, kumĩ ado tari fiya dogol ibodok. \v 28 Taka ĩ Moses nẽ lo dudum fen, ĩ nigin tamo urom be towom, ĩ age fen anĩ yaor dife di, waud yũya sã dukesi di, laa fen. \v 29 Age fiyauf are, taka ĩ, Negur Naal ye nem lai fe fen, bar itenẽya nẽ naud anim ĩ mosor bun tamal kulo fiyekelen anĩ, fateul sã gen inene ken, wau ifenẽya nẽ Awa Uur kono fiyek ĩ, darau naig fiya bagai yalouf anĩ kisi gef. \v 30 Ere nigin, ada kelei, Negur eig ye iron, “Taka ĩ sane age fouf, ĩ mala solo sane ifenẽya are neu kabĩ, ayam mala solo sane afenẽf.”\f + \fr 10:30 \ft Diuteronomi 32:35\f* Takag, ĩ baban iron, “Odug ĩ yogon tamo kayau es fediyouf.”\f + \fr 10:30 \ft Diuteronomi 32:36; Sam 135:14\f* \v 31 Taka ĩ mata ibodõya Negur ima bun ilauf are, ĩ fatuk bagai kumĩ tererẽ youf. \p \v 32 Ã uruwa bun fula fiya walegen, anĩ dumen naig wog ufaregen anĩ kisi waleg. Sain anĩ bun ã darau nẽ kusĩ odug walegen, anĩ ere, totol ufaregen. \v 33 Sain tunĩ, ã mal atun kono diyei ken, darau difeneĩdig. Sain tunĩ, ã, idi morõ age fiya dalen anidi usennẽdigedig. \v 34 Ã tamo kalabus bun dibodon anidi nigin wauĩ yũya wenẽdigen, agog fen, tamo idi ãgenei safina ganan dale di, ã kulĩya ado folõ wol kenẽdigen, ere nigin, ã keleĩ, ã aug safina biya, mata gai gai ibodkeleya nẽ ado. \p \v 35 Anĩ nigin, ãgenei kisi totol anĩ to folõ walagauf, are fau mala solo odug bagai ifeneĩf. \v 36 Ã totol ufaragauf, anĩ bunem, ã Negur nẽ oroya dõg fen, ereb ĩ age afouf yen anĩ walogouf. \v 37 Ere nigin, sain naal bagai ilele di, \q1 “Tamo ĩ isif, are fau isiyouf, ĩ to foi youf. \q2 \v 38 Anĩ ere, neu tamo madur bagai, ĩ momoiya bunem mata ibodõf. \q1 Ĩ dumelem soso rouf are, \q2 aya ĩ nigin wau to al fouf.”\f + \fr 10:38 \ft Habakuk 2:3, 4\f* \m \v 39 Anĩ ere, ada, idi dumelem soso de fen, fõ delef gen sã, anĩ ere, ada, idi momoi de fen, isennẽya dalef gen. \c 11 \s1 Momoiya Bunem \p \v 1 Momoiya are, ereb nigin wauda isef anĩ, de momoi bagai agef wõ youf tauf anĩ. Momoiya are, ereb ada maladam to tailef anĩ, de momoi bagai ibodok tauf anĩ. \v 2 Kulu nẽ tamo kayau, dogo neid momoiya bunem, Negur idi nigin de fiyẽdin. \p \v 3 Momoiya bunem, ada keleĩ, Negur irõ di, saa teneub ado wõ yen, anĩ nigin, ereb ada malada bun tailef are, maladam to tailef anim inodin. \v 4 Momoiya bunem, Abel ĩ sesewi fiya, Kain nẽ wal fiya Negur ifenen. Abel nẽ momoiya bunem, Negur ĩ Abel nigin madur tamo bagai yen, ere nigin, Negur ĩ Abel nẽ sesewi fiya are de yen. Abel ĩ laa fen, anĩ ere, momoiya bunem, ĩ fau wogõ yef. \p \v 5 Momoiya bunem, Enok teneub enei bun tamal yalelnen, anĩ nigin, ĩ to laa fen. Negurem ĩ yalelnen nigin, takam ĩ to fotou fiyen. Negur nẽ Itotoya irok, Negur ĩ fau to yale mog, ĩ Negur wau al fiya ifenen. \v 6 Taka ĩ to momoi youf are, ĩ Negur wau al fiya ifenẽya kisi feleya sã, ere nigin, taka ĩ Negur gein isif, are Negur ibodok anĩ ado, ĩ dimirnek anidi mala solo ifenẽdidig anĩ, de momoi bagai youf. \p \v 7 Momoiya bunem, Noa ĩ ereb malam fau ileya sã mog, Negurem weder iroun anĩ karĩ ye fen, ĩ Negur anini fiye ken, yogon ibor isennẽdiyouf nigin waag taka kare fen. Yogon momoiya bunem, Noa ĩ, teneub enei mosor ado anĩ yaor fe fen, madur bagai, are momoiya bunem isif anĩ, Negur bun tamal yalen. \p \v 8 Negur ĩ, Abraham yogon akor fau yalouf modoũ bun ilauf nigin iweignen sain bun, Abraham ĩ nain be ilauf ya anĩ keleĩ san. Anĩ ere, ĩ momoiya bunem Negur nẽ od dõf fen, ilen. \v 9 Momoiya bunem, Abraham ĩ, Negur afonõf yen teneub anĩ bun, yaũ teneub bun yaũ tamo gen ibodon. Ĩ salafat bun ibodon, Isak Jakop ado, idi Negur afonõf yen od tekelei Abraham yalen anĩ dalen, idig salafat bun dibodon. \v 10 Are Abraham ĩ, taun anĩ gariya teten totol ifaref, are Negurem eig fe yenẽf ye fen, kare fen anĩ tari fedig. \p \v 11 Abraham ĩ tubau bagai, Sara ĩ yogo dali. Anĩ ere, momoiya bunem, Abraham tama wõya nigin kisi felen, ere nigin, ĩ, Negur age afouf yen anĩ agef wõ youf bagai ye fen, momoi yen. \v 12 Anĩ nigin, tamo tekelei ĩ tubau bagai laa tamo gen, ĩ bunem yogon ibor nẽ tubu tar, saa ilun barisa ado maaĩ ubun kulum yenek gen, iwesleya kisi feleya sã, fulus fen. \p \v 13 Tamo kayau eneidi ganan momoi de fen, gare den. Idi ereb Negur ĩ age afouf yen anĩ to dalen. Are idi egerom meledim dogol dile fen, waud al fen. Age dife fen, teneub enei bun idi yaũ tamo, namala den. \v 14 Tamo kayau age de dirok, are dogo neid teneub dimirek anĩ difelnadaf. \v 15 Idi teneub ditor disin anĩ nigin kisi dalem are, idi keku de dilauf nigin kisi feleya yenem. \v 16 Age fiya ban, idi teneub biya bagai, saa ilun nẽ anĩ nigin waud yenen. Anĩ nigin, Negur ĩ, idi nemã Negur def anĩ nigin to mama fef, ere nigin, ĩ idi neid taun taka dodok felen. \p \v 17 Momoiya bunem, Negur Abraham kisi fiyen sain bun, Abraham ĩ, Isak anĩ Negur sesewi fiya ifenen. Abraham Negurem age afouf fiyen ĩ, naal tekelei bagai anĩ sesewi fiya ifenẽf nigin age fen. \v 18 Negur Abraham irokenen, “Isak bunem, ogon ibor tar wowã douf.”\f + \fr 11:18 \ft Jenesis 21:12\f* \v 19 Abraham kisi fen, Negur ĩ laa tamo kel turĩ fiya kisi feleya. Anĩ nigin, ada eig tau wogõya kisi feleya, Abraham ĩ Isak laa bun tamal kel yalen. \p \v 20 Momoiya bunem, Isak ĩ, Jakop Esau ado, dumen bun idi neid ibodõya nigin el fiya ifenẽdin. \p \v 21 Momoiya bunem, Jakop yogon laa melsã mog, Josef gere tar monog mugu mugu el fiya ifeneĩd fen, yogon manig tubi bun mudur isen ken, Negur seli yabin. \p \v 22 Momoiya bunem, Josef yogon laa melsã mog, Israel tamo kayau Isip tamal ditor dilauf nigin wogõ ye fen, yogon tuwa nigin faded fiyẽdin. \p \v 23 Momoiya bunem, Moses sina tama adom, Moses wõ ye di, ĩ ogõ towo dinokelnen, ere nigin, Moses ĩ kesu meli bagai dile fen, idi king nẽ od nigin to kumĩ den. \p \v 24 Momoiya bunem, Moses ĩ biya fen, Isip king nẽ barai nẽ kesu yeya anĩ itoron. \v 25 Moses ĩ, mosor nẽ oroya sain naal bun dõ fiya itor ken, Negur nẽ tamo kayau geid morõ dalouf nigin wau iron. \v 26 Moses ĩ kisi fen, are Kristus nigin kono fiya yaleya anĩ, Isip nẽ safina biya bagai anĩ wal fiya, ere nigin, ĩ yogon mala solo dumen nẽ anĩ lo felen. \v 27 Momoiya bunem, Moses ĩ Isip king nẽ seye nigin kumĩ sã, Isip itor ilen. Ĩ totol ifaren, ere nigin, Moses ĩ, Negur ileya kisi feleya sã anĩ, ilen gen age fen. \v 28 Momoiya bunem, ĩ Pasa ado, bobog bun naud wiri fiya nẽ suma inon, are Yukesiya nẽ Engel ĩ, Israel neid kesu monog matu to idenkesiyouf nigin age fen. \p \v 29 Momoiya bunem, Israel tamo kayau, teneub maug bun gen Maaĩ Giriya atu diyok dilen. Anĩ ere, Isip tamo idi dibal mog, naan kerub fedi di, gare den. \p \v 30 Momoiya bunem, Israel tamo kayau, Jeriko kau, naa sewen kalĩ dife di, Jeriko kau narĩ felen. \p \v 31 Momoiya bunem, naabur kayau Rahab, idi Negur ait to dõ difedig geid to didenkesin, ere nigin, ĩ kofo tamo aan fiyẽdin. \p \v 32 Aya baban ere od taka arokeneĩf? Aya Gidion, Barak, Samson, Jepta, Dawid, Samuel ado, profet idi nigin dir feleya nigin sain sã. \v 33 Idi momoiya bunem king geid kusĩ de fen, lai difedin. Idi madur bagai bunem kulatun difen. Idi Negur age afeneĩf yen anĩ dalen. Idi laion eweid difofakelen. \v 34 Idi yã bale difofor len. Idi dimig waila wal difen. Idi totol sã, anĩ ere, megeir dale fen, totol difaren. Idi kusĩ namen totol dale fen, yaũ kusĩ tamo lai difedin. \v 35 Kayau dogo neid tar gare dedin, baban mata ke de fafã de di, daledin. Tunĩ darau sane bagai dale fen, kafĩ fiya bun tamal yalelnẽdiya ditoron, are idi kel fãya biya anĩ, dalouf nigin age difen. \v 36 Tunĩ kono fiya ado tibog dalen, tunĩ sen nem difofa ken, kalabus bun dinenẽdin. \v 37 Idi meein tulu difedin. Idi so nem kokour difedi di, uru wõ yen. Idi dimig nem didenkesin. Idi sipsip gabar ado meme gabar difounkel dilen, are idi maleg dibodon, darau dalen, to biya difiyẽdin. \v 38 Tenebur ein, idi ed fe ibodõya nigin to biya. Idi gerere tuan, arein, meein ku bun ado, teneub kur diyõdig. \p \v 39 Eneidi ganan, Negur, dogo neid momoiya nigin de fiyẽdin. Anĩ ere, idi takam, Negur age afouf yen anĩ to yalen, \v 40 ere nigin, Negur ada nigin kisi biya bagai inon, are idi ada weim ouf dogol, kisi feleya bagai wowã douf nigin, Negur ĩ age fen. \c 12 \s1 Negur Yogon Kesu Tar Madur Fiyẽdidig \p \v 1 Ada momoiya tamo kayau age fediya musei budũ gen kalilĩ difadaf. Anĩ nigin, ereb ereb ganan naaburada gudũ fef anĩ ado, mosor karika sane fili fadaf anĩ taraile fen, abob wawal fiya nẽ gudu reya Negurem inokanadan anĩ bun, feseya sã gududu tauf. \v 2 Ada malada Jesus bun dogol tanouf, ĩ neda momoiya nẽ gariya ado, momoiya kisi feleya bagai wõya nẽ. Ĩ wau al fiya mala bun ifaren anĩ nigin ye fen, ĩ aa tetek nigin to fese ye fen, mama yaleya nigin to kukĩ yen, agef fen, ĩ Negur nẽ sia ima biyalẽ ibodon. \v 3 Jesus ĩ mosor adodo tamom kiwai fatuk difenen anĩ ganan faali fen, ĩ nigin kisi tafouf, are ã to fõ yei ken, wauĩ folo rouf nigin age tafouf. \p \v 4 Ã mosor ado gunĩ gedig, anĩ ere, ã fau kusĩg fen, naudeĩ fi feleya sã. \v 5 Agog fen, ã wauĩ yaleseya od, Negur neu kesu tar yein anĩ wedereĩ tu kelen: \q1 “Neu kesu, õ Odug nẽ madur fiya to ege wouf, \q2 Odug ĩ ou yõf are, waũ to folo rouf, \q1 \v 6 ere nigin, Odug ĩ, idi nigin wau laa fedig anidi madur fiyẽdidig, \q2 agef fen, ĩ yogon kesu tar yaledif anidi ganan darau ifenẽdidig.”\f + \fr 12:6 \ft Proveb 3:11, 12\f* \p \v 7 Morõ ã ado are, Negur nẽ madur fiya anĩ de faali gouf. Negur ĩ, ã yogon kesu tar nigin age fef. Kesu nanĩ taka, tamam to madur fiyẽdig? \v 8 Negur yogon kesu tar ganan madur fiyẽdidig, anĩ ere, ĩ ã to madur yeĩf are, ã yogon kesu tar sã, ã dubur temeleĩ. \v 9 Ada ganan tamada tar ado, idi ada madur difada di, anĩ nigin bobou tafiyẽdidig. Anĩ nigin, ada fatuk bagai neda uur nẽ Tama farumen tabod ken, mata tabodõf! \v 10 Ada tamada tar, sain naal bagai, idi biya kisi difen anĩ kilei, madur difadan. Anĩ ere, Negur neda biya fiya nigin, madur fadadig, are ada ĩ geid fateulouf nigin age fedig. \v 11 Sain madur fiya ganan bun, wau al fiya to taledig, darau anĩ taledig. Anĩ ere, dum, idi darau age fiya bunem madur fiyẽdin anidi bun, madur bagai ado wau inosiya nẽ faat biya wõ youf. \p \v 12 Anĩ nigin, imeĩ bubur kelediya ado iboreĩ felu reya megeir weledigouf. \v 13 “Yeĩ nigin naab tutuk gouf,”\f + \fr 12:13 \ft Proveb 4:26\f* anĩ bunem, yeĩ kirorõya to sesen lauf, are biya lediyouf. \s1 Negur Dudum Fiya Nigin Weder Irouya \p \v 14 Tamo ganan geid wauĩ inosiya bun ubodõg fen, fateulouf nigin kabĩ totol waleg. Fateul sãf are, takam Odug to ilouf. \v 15 Taka nem Negur nẽ wau ifenẽya to folo rouf nigin ado, aa faat dirikeĩ gen to wõ ye fen, musei morõ ifeneĩd fen, amuyẽ ifenẽdiyouf nigin lo welegei. \v 16 Taka nem noli tobonunã to inouf nigin be, Esau gen Negur nigin kisi sã to ibodõf nigin lo welegei. Esau ĩ, kesu matu nigin yogon akor fau yalouf anĩ, sain tekelei nẽ saaf anĩ nem na sur fen. \v 17 Anĩ dumen, ã karĩ gef kilei, ĩ el fiya enei akorouf nigin oron, anĩ ere, ĩ to yalen. Ĩ inã ado el fiya anĩ imiren, anĩ ere, ĩ wau faleiya nigin naab taka san. \p \v 18 Ã arei eig fiya bun to usigen, arei are kobũ fiya kisi feleya, yã balẽ yef ado, gugum, tubutubuya, uyẽ yau totol ado, \v 19 taur ait, ait taka od wogõya nẽ, are tamo idi ait anĩ karĩ de fen, od baban to wogõ fiyẽdiyouf nigin digonen, \v 20 ere nigin, idi eig ye irokenẽdin anĩ yaleya kisi feleya sã, “Gaar taka arei anĩ kobũ foufeg, meein tulu difouf.”\f + \fr 12:20 \ft Eksodas 19:12, 13\f* \v 21 Moses anĩ ile fen, fatuk bagai kumĩ ise fen, iron, “Aya kumĩ tererẽ auf.”\f + \fr 12:21 \ft Diuteronomi 9:19\f* \p \v 22 Anĩ ere, ã Saion Arei bun, saa ilun nẽ Jerusalem, are mata ibodõya Negur nẽ taun usigen. Ã engel mala musei biya al de guru difef bun usigen. \v 23 Ã, Negur nẽ kesu matu, idi yeneid saa ilun itoton anidi neid sios bun usigen. Ã tamo ganan nẽ es fiya Negur bun ado, madur tamo kisi feleya bagai wowã den anidi neid uur bun usigen. \v 24 Ã, Jesus, bar itenẽya mata nẽ atun tamo bun ado, naud wiri fen, are Abel nẽ naud wogõ yef anĩ wal fiya od wogõ yef anĩ bun usigen. \p \v 25 Lo welegei, are ĩ wogõ yef anĩ to dudum wog. Idi tenebur ein wedereid iroun ĩ dudum difiyen idi to diyalelen, ani nigin, ada saa ilunem wederada irouf ĩ dudum tafouf are, ada iyaleleya nigin malai bagai. \v 26 Sain anĩ bun, yogon aitem teneub enei yokũ fen, anĩ ere, gama ĩ promis od eig ye iron, “Baban aya teneub dogol sã, saa ado yokũ afouf.”\f + \fr 12:26 \ft Hagai 2:6\f* \v 27 Od “baban” yef are ifelnadaf, are ereb ereb inodin yokũ fiya kisi feleya anĩ yokũ feid fen, yalelauf, are ereb yokũ fiya kisi felya sã anĩ fau ifarauf nigin age fouf. \p \v 28 Ada tano yokũ fiya kisi feleya sã anĩ talef, anĩ nigin, Negur de tafiye ken, Negur wau al fouf nigin, kumĩ ado aniniya bunem, Negur seli tabiyouf, \v 29 ere nigin, neda “Negur ĩ isaikeleya nẽ yã.”\f + \fr 12:29 \ft Diuteronomi 4:24\f* \c 13 \s1 Idikeleya Nẽ Wau Yaleseya Od \p \v 1 Abob nigin tureĩ tar gen, toku wauĩ laa fouf. \v 2 Tamo mata urug yalediya nigin to wedereĩ tu kalauf, tamo tunĩ age difen are, keleĩ sa ken, engel gei difedin. \v 3 Idi kalabus bun difaref anidi, ã idi geid takai kalabus bun ifareya gen, karĩ wedigouf. Idi to biya difiyẽdif anidi, ã morõ takai walegef gen, karĩ wedigouf. \p \v 4 Tamo kayau ado bagu fiya nigin, tamo ganan, yana odug an dinouf. Tamo kayau ado bagu fiya nẽ fatar karẽtut ibodõf, ere nigin, Negur ĩ, idi seseirã tobonunã dinof anidi ado, idi noli tobonunã dinof anidi, es fediyouf. \v 5 Moni nigin kisi fatuk to unogouf, safina ã adof anĩ, are eĩ de gouf, ere nigin, Negur ĩ iron, \q1 “Aya to bagai atorneĩf, \q2 aya to bagai folõ ayeikalauf.”\f + \fr 13:5 \ft Diuteronomi 31:6\f* \m \v 6 Anĩ nigin, ada kumĩ sã torõf, \q1 “Odug ĩ neu isennẽya, aya to kumĩ auf. \q2 Aya tamom ere naig fiyauf?”\f + \fr 13:6 \ft Sam 118:6, 7\f* \p \v 7 Ãgenei uyu irouya, Negur nẽ od wogõ diyein anĩ karĩ walagauf. Idi naig de dibodok disi di, ereb wõ yen anĩ kisig fen, idi neid momoiya madẽ gouf. \v 8 Jesus Kristus ĩ to falei yedig, nor, gama ado, sain ganan, de agef ibodkeledig. \p \v 9 Ã ifelnẽya fire fire anim to wewu yeĩ irouleyeĩf. Ada wauda, wau ifenẽya anim megeir fouf anĩ biya, saaf nẽ lo dõ fiya bunem ada wauda to megeir fouf, are idi saaf nẽ lo dõ de doko anidi, anim to isennẽdif. \v 10 Ada alta ado, an pris salafat fateul bun kabĩ daledig idi, neda alta anĩ bun yõya nigin kisi feleya sã. \p \v 11 Pris mudur, yaro naud anĩ, mosor nẽ sesewi fiya Negur ifenẽf nigin, Modoũ Fateul Bagai bun iledig, yaro bouwa are, fõ mayã dumeitur difaleg isaikeledig. \v 12 Anĩ nigin, Jesus ĩg yogon naud bunem, tamo kayau neid mosor yalelauf nigin, taun bobog dumeitur darau faali fen. \v 13 Anĩ nigin, ada, ĩ mama faali fen anĩ tale fen, fõ mayã dumeitur ĩ gein talauf. \v 14 Ere nigin, ada, tenebur ein, faimud ibodkeleya nẽ taun sã, anĩ ere, ada taun fau isiyouf anĩ tamirek. \p \v 15 Anĩ nigin, ada toku, Jesus bunem, yana yaleseya nẽ sesewi fiya, Negur tafenẽf, yana yaleseya nẽ sesewi fiya are, sigoradam Jesus yana kurõ tafesif anĩ. \v 16 Ereb ereb biya agog fen, abob wenẽgouf anĩ to wedereĩ tu kalauf, ere nigin, sesewi fiya age fediya anim Negur wau al fedig. \v 17 Ãgenei uyu irouya farumen ubodõg fen, karĩ wiyẽdigouf. Idi ã lo diyeĩdig, idi dogo neid kabĩ nigin dum Negur dirokenẽf. Idi karĩ wiyẽdigouf, anĩ bunem, idi neid kabĩ morõ sã, wau kulĩya ado dalouf, ere nigin, idi morõ ado kabĩ dalouf are, ã to isenneĩf. \p \v 18 Amã nigin kosẽ gouf. Amã momoi mauf, are amã kisi karẽtut ado, amã ereb ereb ganan bun biya age mafouf nigin oromak. \v 19 Negur aya ã gein kaisã bagai sur fiyauf nigin, ã kosẽ gouf nigin, fatuk bagai arokeneik. \p \v 20 Wau inosiya nẽ Negur ĩ, faimud ibodkeleya bar itenẽya nẽ naud bunem, neda Odug Jesus, sipsip lo fiya tamo odug, laa bun tamal kel irousin. \v 21 Wau inosiya nẽ Negur ĩ, Jesus Kristus bunem, yogon oroya dõ gouf nigin ereb ereb biya ganan ã ifenei ken, yogo wau al fouf nigin ada bun kabĩ yalouf anĩ amã oromak. Negur ĩ bun fula fiya medeĩya gai gai ibodõf. Momoi. \p \v 22 Turau tar, ã, neu wau yaleseya od anĩ, karĩ gouf nigin, totol bagai arokeneik, ere nigin, aya pas tobega dogol atotkenein. \p \v 23 Neda turada Timoti, kalabus bun tamal ulõ yesin anĩ, ã keleĩ youf nigin aya orouf. Ĩ kaisã wõ youf are, amã urom ã mailiyeĩf nigin masiyouf. \p \v 24 Ãgenei uyu irouya ganan ado, Negur nẽ tamo kayau ganan aan wiyẽdigouf. Idi Itali temeleid, ã bun, idi neid aanya, sur difeneik. \p \v 25 Negur nẽ wau ifenẽya ã ganan bun ibodõf.