\id ACT \h APOSEL \toc1 Aposel \toc2 Aposel \toc3 Aposel \mt1 Aposel \c 1 \s1 Jesus Saa Ilun Yale Irou Iselen \p \v 1 Teofilus, uruwa buk aya atoton anĩ bun, Jesus gariya ino, ereb ereb age fen ado ifelnẽdif ile, \v 2 aposel ĩ igirnẽdin anidi Awa Uur Fateul bunem faded fiye keleid fen, Jesus saa ilun iselen nẽ naa bun, aya anĩ ganan nigin atoton. \v 3 Ĩ darau yale fen, laa fen, mata kel fã ye fen, tamo eneidi meleid bun wõ yen, agef fen, idi ĩ mata ibodok ya anĩ momoi douf nigin, ereb ereb musei age fen. Naa foti anĩ namen, ĩ idi meleid bun wõ ye fen, Negur tano nigin wogõ fiyẽdin. \v 4 Jesus idi geid saaf doko dibod ken, ĩ idi eig ye fadim yukenẽdin, “Ã Jerusalem to utorõgouf, anĩ ere, ereb aya wogõ au di, karĩ gen, are neu Dei ereb sur afouf yen anĩ tari gouf. \v 5 Are Jon ĩ naan nem dogol igunein, anĩ ere, naa tunĩ ilele di, ã Awa Uur Fateulem naan iguneĩf.” \p \v 6 Anĩ nigin, sain idi takai guru de dibod ken, idi ĩ to difiyen, “Odug, õ sain enei bun, Israel neid tano baban unouf de?” \p \v 7 Jesus idi irokenẽdin, “Are Dei ĩ yogon megeir bunem, sain nanĩ be naa inon ibodok anĩ, ã to keleĩ youf. \v 8 Anĩ ere, ã fau sain Awa Uur Fateul ã bun isiyouf are, megeir walogouf, agog fen, ã aya age afen anĩ nigin wogõg fen, Jerusalem bun, Judia distrik ado Samaria distrik ganan bun ile, teneub idikeleya buneg, aya nigin wogõ gouf.” \p \v 9 Ĩ enei irokel fen, idi meleid bun bagai, ĩ yale irou iselen, ĩ lalo bun iminkele di, to dilen. \p \v 10 Jesus isele di, idi saa ilun ditad se, lo difef den mog, kaisã bagai tamo uru kolos lalau adodo, idi siridin difaren. \v 11 Idi diron, “Galili tamo ã, ere nigin ein ufareg utadseg fen, saa ilun lo gef? Jesus enei ã bun tamal yale irou, saa ilun iselel, ã ĩ saa ilun isel mog, ulegel kilei bagai, agef ĩ kel isiyouf.” \fig Jesus saa ilun yale irou iselen.|src="CN01883B.tif" size="span" ref="1:9" \fig* \s1 Judas Fotokar Matias Digirin \p \v 12 Age de fen, idi Moul Arei dedig bun tamal, Jerusalem keku de dilen, Moul Areinem Jerusalem ileya are wan kilomita age fiya, anĩ nigin, Sabat naa\f + \fr 1:12 \ft Sabat naa anĩ, Juda neid uub nẽ naa.\f* bun iyõya kisi feleya. \v 13 Sain idi Jerusalem wõ de fen, idi aab ilun dibodõdig nẽ an diselen, idi eneidim, Pita, Jon, Jems, Endru, Filip, Tomas, Batolomyu, Matyu, Jems Alfeus naal, Simon Selot\f + \fr 1:13 \ft Juda neid kusĩ mala taka, idi Rom gawaman ado kusĩ dedig.\f* taka, Judas Jems naal. \v 14 Idi ganan guru de, waud tekelei dino fen, toku kosẽ dedig, kayau tunĩ geid, Maria Jesus sina, Jesus tura tar geid. \p \v 15 Sain anĩ bun, Pita, momoiya tamo kayau handred tuwenti age fiya idi atun, ifar fen, iron, \v 16 “Turau tar, kulu Awa Uur Fateulem Dawid sigoron, Judas ĩ tamo uyu iroukenẽdi di, Jesus dalen ĩ nigin wogõ yen anĩ, Negur nẽ Itotoya bun ibodok, are de agef kisi felen. \v 17 Ĩ amã nemã taka, ĩ amã weim kabĩ enei malen.” \p \v 18 (Judas yogon sane bunem moni yale fen, teneub taka na yalen, an ĩ kubũ ye mudur iten ken, yogon bouwa faraf fen, te galelei adok ulõ yesin. \v 19 Age fe di, tamo kayau Jerusalem dibodon anĩ ganan, od anĩ karĩ den, anĩ nigin, teneub anĩ, dogo neid od nem yana dũ Akeldama den, anĩ nẽ gariya, Naud Teneub.) \p \v 20 Pita wogõ tobol fe, irokeneg iron, “Buk Sam bun eig ye itoton, \q1 “‘Yogon modoũ are fonou inouf, \q2 an taka nem to ibodõf,’\f + \fr 1:20 \ft Sam 69:25\f* \m takag, \q1 “‘Taka nem ĩ fotokar yogon kabĩ yalouf.’\f + \fr 1:20 \ft Sam 109:8\f* \m \v 21 Anĩ nigin, Odug Jesus ada atun kabĩ yale ilef isif mog, \v 22 Jon naan igunẽdin sain bunem ile, Jesus ada bun tamal, yale irou iselen sain bun, sain ganan ada weim tabodon anidi taka tagirnẽf. Are idi eneidi atun, takam Jesus mata kel fãya nigin, ada geid od wogõ tauf.” \p \v 23 Anĩ nigin, idi tamo uru dinenẽdin, Josef Basabas dedig (yana taka Jastus), taka Matias. \v 24 Age de fen, idi kosẽ de fen, diron, “Odug, tamo ganan neid waud õ keleĩ, uru eneidi bun, õ aib ugirin anĩ ufelnamã, \v 25 are Judas ĩ itor ken, yogon modoũ bun ilen anĩ, ĩ fotokar aposel kabĩ yalouf nigin.” \v 26 Age de fen, idi aisaĩ dira ken, aisaĩ Matias wagen kubũ yen, anĩ bunem, Matias ĩ aposel ilewen baguf weimen. \c 2 \s1 Awa Uur Fateul Pentikos Naa Bun Isin \p \v 1 Sain Pentikos naa\f + \fr 2:1 \ft Naa anĩ are, Pasa naa bunem naa fifti ilele di, wõ yedig.\f* isi di, idi ganan modoũ tekelei bun, guru de dibodon. \v 2 Idi an dibod mog, kaisã bagai, ait yau totol ado gugu redig gen, saa ilun tamal isi fen, fõ aab ino yalen. \v 3 Idi ereb yã bale gen isi di, dile mog, fara furu feid, idi mugu mugu tetedin ibodon. \v 4 Age fe di, idi ganan Awa Uur Fateulem aura fiyẽdi di, gariya dino, od fire fire bunem wogõ den, Awa Uurem fiyẽdi di, age difen. \p \v 5 Sain anĩ bun, Juda tamo Negur nigin momoi den idi, teneub ganan bun temeleid disi, Jerusalem dibodon. \v 6 Sain idi ait anĩ karĩ de fen, tamo kayau musei idi nene de fen, guru difen, ere nigin, idi mugu mugu dogo neid od bun wogõ den anĩ karĩ den. \v 7 Idi fatuk bagai terẽ de fen, diron, “Tamo od wogõ def eneidi ganan, Galili temeleid sã de? \v 8 Naig fe di, ada mugu mugu, idi neda od bunem wogõ de di, karĩ tauf? \v 9 Ada fire firen temelada, Patia, Media, Elam kantri, Mesopotamia, Judia distrik, Kapadosia, Pontus, Asia provins, \v 10 Frigia, Pamfilia distrik, Isip kantri ado Libia distrik tunĩ Sairini taun non. Amã tunĩ Rom kantri temelamã, Juda temeleid ado haiden Juda neid momoiya bun falei maun, \v 11 Krit nuyo ado Arabia distrik. Ada mugu mugu neda od bun, Negur kabĩ odug age fen anĩ wogõ de di, karĩ tauf.” \v 12 Idi terẽ de nene de fen, abob toti difen, “Eĩ ere gariya nigin?” \p \v 13 Anĩ ere, tunĩ idi weli difiyeĩd diron, “Idi wain fatuk domõ.” \s1 Pita Tamo Kayau Meleid Bun Wogõ Yen \p \v 14 Pita aposel ilewen geid difar fen, ait odugem tamo kayau wogõ fiyẽdin, “Juda tamo kayau ado ã ganan Jerusalem ubodõgef, utorõg len, aya ã enei faded ayeĩf, kee releg fen, aya wogõ auf anĩ karĩg. \v 15 Ã kisi gef, tamo eneidi wain domõ gef, age fiya sã, gama eĩ nain kilok bonimei! \v 16 Anĩ ere, eĩ are Profet Joel eig ye wogõ yen: \q1 \v 17 “‘Negur irok, idikeleya naa bun, \q2 aya neu Awa Uur, tamo kayau ganan bun gõ afalauf. \q1 Age afe di, ãgenei kesu, kayau momoul ado, profet od wogõ douf, \q2 ãgenei tamo gaũ meleid bun seleulã kurã fouf, \q2 ãgenei tamo tubau dimĩdiyouf. \q1 \v 18 Neu ferfer tamo ado kayau geid buneg, \q2 aya neu Awa Uur naa anĩ bun gõ afalaisi di, \q2 idi profet od wogõ douf. \q1 \v 19 Aya saa ilun, memelik fire fire afelnẽdiyouf, \q2 tenebur ein uris anodiyouf. \q2 Naud, yã ado, kaau tubutubuya wõ youf. \q1 \v 20 Odug nẽ Naa odug fula fiya medeĩya ado, fau to isi mog, \q2 gaa gugum kele fen, \q2 ogõ naud gen wõ youf. \q1 \v 21 Age fe di, aib taka ĩ, Odug yana yale iweignẽf are, \q2 Odug ĩ kel yalouf.’\f + \fr 2:21 \ft Joel 2:28-32\f* \p \v 22 “Israel tamo kayau, od enei karĩg, ã aug keleĩ, Negur ã atun, Jesus Nasaret tamal bunem memelik, ereb urug bagai ado, uris inodin, anĩ bunem Jesus ĩ Negurem sur fiyen anĩ, Negur ã ifelnein. \v 23 Tamo enei nigin, Negurem ereb ereb wõya sã mog, yogon keleĩ ado kisi bunem, ĩ ã imeĩ bun inon, age fe di, ã tamo sesenem disenneĩ di, ĩ laa fouf nigin, aa tetek bun tuti nem ũgen. \v 24 Anĩ ere, Negur ĩ laa bun tamal turĩ fe di, mata kel fã yen, laa nẽ darau bun tamal yalelnen, ere nigin, laa anim ĩ irounẽya kisi feleya sã. \v 25 Are Dawid ĩ nigin iron: \q1 “‘Odug sain faimud malau bun ifar mog, ailedig. \q2 Ĩ aya imau biyalem ibodok nigin, \q2 aya to kumĩ au fen, terẽ auf. \q1 \v 26 Anĩ nigin, neu wau seref fen, sigorou seli abidig, \q2 aya, ereb Negur aya bun biya age fouf anĩ tari afedig, \q1 \v 27 ere nigin, õ neu malaukanon to utornẽ di, bouwau laa neid modoũ bun ibodõf, \q2 õ ogon Fateuleg to utorõ di, bura lauf. \q1 \v 28 Õ mata bun ileya nẽ naab ufelna fen, \q2 õ malã bun kulĩya barikã wiyauf.’\f + \fr 2:28 \ft Sam 16:8-11\f* \p \v 29 “Turau tar, aya ã yaor arokeneik, tubuda Dawid ĩ laa fe di, mũ difen. Yogon matmat, ada atun naa enei bun fau ibodok. \v 30 Anĩ ere, ĩ profet taka, anĩ nigin, ĩ keleĩ, Negur wau kuturol fen, Dawid yogon ibor nẽ tubu tar bun tamal taka, yogon king nẽ sia bun inenẽf nigin irokenen. \v 31 Dawid ĩ ereb fau wõya sã mog, anĩ tetunem ile fen, Kristus mata kel fã youf nigin eig ye wogõ yen, ‘Ĩ laa neid modoũ bun to ibodõf, ĩ bouwag to bura lauf,’ yen. \v 32 Negur Jesus enei turĩ fe di, ĩ mata kel fã yen anĩ, amã ganan mailen. \v 33 Negur ĩ ima biyalem yalesnẽ di, Jesus ĩ, Tama bun Awa Uur Fateul Negur afeneĩf yen anĩ yale fen, fi felen, are ã gama ulegef ado karĩ gef anĩ. \v 34 Dawid saa ilun to iselen, anĩ ere, ĩ iron, \q1 “‘Negur neu Odug irokenen: \q2 “Imau biya melem ubod mog, \q1 \v 35 ogon kiwai tar \q2 ogon ye inoya nẽ sawa anodiyouf.” ’\f + \fr 2:35 \ft Sam 110:1\f* \p \v 36 “Anĩ nigin, Israel tamo kayau ganan enei keleĩ bagai youf, Jesus enei ã aa tetek bun ukesigen anĩ, Negur yogo, Odug ado Kristus inenen.” \p \v 37 Tamo kayau od enei karĩ de fen, idi waud gudũ fe di, Pita aposel tunĩ ganan geid dirokenẽdin, “Turamã tar, amã naig mafouf?” \p \v 38 Pita solof irokenẽdin, “Ã mugu mugu wauĩ falei wog fen, Jesus yana bunem naan iguneĩ di, ãgenei mosor nigin weder tu kalauf, ago ge di, ege luwa are Awa Uur Fateul walogouf. \v 39 Promis od are ãgenei, ãgenei kesu tar ado, idi gerõ difaref ani ganan neid, are Odug neda Negur iweignẽdiyouf anĩ ganan neid.” \p \v 40 Age ye fen, Pita od musei bun, idi wedereid irou fen, totol irokenẽdin, “Ã aug isenneĩf nigin, tamo kayau sane sain enei bun tamal urab uraileg.” \v 41 Yogon od dalen idi naan igunẽdin, age dife di, naa anĩ bun, tri tausen tamo kayau age fiya, idi neid bun tobol difen. \s1 Momoiya Tamo Kayau Neid Uyu Kũ Fiya \p \v 42 Idi aposel neid ifelnẽdiya, uyu kũ fiya, saaf weim yõya, kosẽya bun, idi neid kisi adok dino fen, age difen. \v 43 Tamo kayau ganan terẽ de inid ifitin. Age dife di, aposel idi, uris ado memelik musei dinon. \v 44 Momoiya tamo kayau ganan weim dibod ken, safineid ganan gadõ difedig. \v 45 Safineid na nigin sur difeid fen, taka ĩ lau fef anĩ difenẽdig. \v 46 Naa ganan idi toku waud tekelei fen, tempel modoũ bun guru difedig. Idi dogo neid fõ fõ bun, kulĩya ado waud adok an yen ken, weim saaf dõdig. \v 47 Idi Negur yana dalesedig, tamo kayau ganan, idi nigin biya difiyẽdidig, age dife di, Odug naa ganan bun, tamo kayau kel gei feid fen, idi neid bun tobol fedig. \c 3 \s1 Pita Tamo Nonĩ Tamal Ye Ilolaisin El Fiyen \p \v 1 Naa taka bun, Pita Jon ado, tri kilok aragau kosẽya sain nigin, tempel bun diselen. \v 2 Tamo taka sina namen ye ilolaisin gõ fen, tempel bobog yana ‘Meli Bagai’ dedig an faali de diroulen, an naa ganan bun dinenẽ di, ibod ken, tempel bun dilef anidi moni nigin nonĩ fiyẽdidig. \v 3 Sain Pita Jon ado, tempel namen dilau fenẽ age dife di, ileid fen, moni nigin irokenẽdin. \v 4 Anĩ ere, Pita Jon ado, ĩ lo difel fen, Pita iron, “Amã lo wamã!” \v 5 Age ye di, ĩ ereb difanauf ye fen, lo feidlen. \p \v 6 Age fe di, Pita iron, “Silwa be gol are aya sã, anĩ ere, ereb aya ado anĩ, õ afonok, are Jesus Kristus Nasaret tamal yana bunem uyõ.” \v 7 Age ye fen, Pita tamo ima biyalẽ yale iroune ken, isennẽ yalesnen, kaisã bagai tamo nẽ ye guyu totoledin. \v 8 Ĩ gurusã ye ifar fen, iyõya gariya inon. Agef fen, ĩ weim tempel namen dilen, iyõ, gurusã ye fen, Negur yana yalesen. \v 9 Tamo kayau ganan ĩ iyo ken, Negur yana yalese di, dile fen, \v 10 idi, im bagai tempel bobog yana ‘Meli Bagai’ dedig bun ibod ken, nonĩ yedig den. Idi ĩ bun ereb wõ yen anĩ nigin, fatuk bagai terẽ de fen, inid ifitin. \s1 Pita Tempel Bun Od Wogõ Yen \p \v 11 Solomon nẽ Waranda dedig an, nonĩya tamo anĩ, Pita Jon ado irounẽdi di, tamo kayau ganan terẽ de fen, gududu de, idi gedin disin. \v 12 Pita anĩ ile fen, idi irokenẽdin, “Israel tamo, ere nigin eneim ã terẽ yeik de? Ere nigin nemã megeir bunem be, nemã Negur aniniya bunem, tamo enei el mafiyen gen amã lo wamãglef? \v 13 Abraham, Isak, Jakop idi neid Negur, tubuda tar neid Negur im, yogon kabĩ tamo Jesus fula fiya medeĩya ifenen. Ã ĩ dukesiyouf nigin wenẽdig fen, Pailat ĩ itornẽ di, ilauf nigin kisi ino mog, ã Pailat mala bun ĩ nigin wa gen. \v 14 Ã, ĩ Fateul Madur tamo anĩ wag fen, tamo yukesiya tamo anĩ yaliskeneĩf nigin urokenẽgen. \v 15 Ã mata nẽ gariya anĩ ukesigen, anĩ ere, Negur ĩ laa bun tamal yalesnen. Amã enei mailen nigin wogõ mauf. \v 16 Jesus yana nigin momoiya bunem, Jesus yana anim, tamo enei ã kelei ken, ulegedig anĩ totol ifenem. Momoiya ĩ bunem isif anim, tamo enei ã ganan log mog, el fiye kelel. \p \v 17 “Turau tar, aya keleĩ, ã ãgenei uyu irouya geid, keleĩ sã nigin ago gen. \v 18 Anĩ ere, enei wõya sã mog, Negur profet ganan bun wogõ yen, are yogon Kristus darau yalouf bagai, anĩ Negurem agef kisi felen. \v 19 Anĩ nigin, wauĩ falei ge fen, Negur bun uleg, anĩ bunem ãgenei mosor isasalauf. Ago gouf, wauĩ mata wõya nẽ sain Odug bunem isi fen, \v 20 Negur, Kristus ã nigin igirin, are Jesus sur fouf. \v 21 Jesus fau de saa ilun ibod mog, Negur ereb ereb ganan mata inouf nẽ sain wõ youf, kulu yogon profet fateul sigoreid bun Negur wogõ yen kilei. \v 22 Moses iron, ‘Odug ãgenei Negur, profet taka aya gen, tamo kayau ã atun wõ ye keneĩf. Ã ereb irokeneĩf ganan, karĩ gouf bagai. \v 23 Taka nem profet anĩ to karĩ fiyẽf, ĩ tamo kayau atun gai gai gudũf irailauf.’\f + \fr 3:23 \ft Diuteronomi 18:15, 18, 19\f* \p \v 24 “Age fiya gen, profet ganan Samuel bun gariya ino fen, isin idig, gama naa eneidi bun ereb wowã yef isin anĩ nigin wogõ den. \v 25 Ã profet neid gere tar, Negur ãgenei tubuĩ tar geid bar itenẽya inon, ã bar itenẽya anĩ nẽ gere tar. Negur Abraham irokenen, ‘Ogon ibor bunem, tamo kayau teneub ganan bun el fediyouf.’\f + \fr 3:25 \ft Jenesis 22:18; 26:4\f* \v 26 Negur yogon kabĩ tamo yalesne ken, ãgenei sane bun tamal, ã mugu mugu ganan falei ge di, el yeĩf nigin, ã bun ket Jesus sur fen.” \c 4 \s1 Pita Jon Ado Juda Neid Uyu Irouya Meleid Bun Difaren \p \v 1 Pita Jon ado, tamo kayau od dirokeneĩd mog, pris tunĩ, tempel lo fiya tamo neid mudur, Sadusia tamo tunĩ geid, idi gedin disin. \v 2 Idi fatuk bagai waud moron, ere nigin, aposel idi tamo kayau difelneĩd fen, Jesus laa bun tamal mata kel fã yen anĩ wogõ den. \v 3 Idi Pita Jon ado dirouneĩd fen, aragau nigin idi kalabus bun dinenẽdi di, ile we felen. \v 4 Anĩ ere, od karĩ den idi musei momoi den, momoiya tamo faif tausen age fiya wõ den. \p \v 5 Naa taka di, nedi uyu irouya, mudur adodo, lo ifelnẽdiya tamo geid, Jerusalem guru difen. \v 6 Pris neid mudur Anas an ibodon, Kaiafas, Jon, Aleksanda, pris mudur neid ibor tunĩ ganan idig an dibodon. \v 7 Idi Pita Jon ado guri de dirousi, atũ difeid fen, to difedin, “Ere megeir bunem be, ere yana bunem enei ago gen?” \p \v 8 Age de di, Pita Awa Uur Fateulem aura fiyen ĩ, idi irokenẽdin, “Tamo kayau neid uyu irouya, mudur adodo! \v 9 Amã gama, tamo ye ilolaisin bun ereb biya age mafe di, naig fe el fiyen nigin to wamãgouf are, \v 10 ã, Israel tamo kayau ganan geid enei keleĩ youf, ã Jesus Kristus Nasaret tamal aa tetek bun ukesigen, anĩ ere, Negur ĩ laa bun tamal yalesnen, ĩ yana bunem, tamo ã meleĩ bun ifaref enei el fiyen. \v 11 Tamo are \q1 “‘meein fõ inoya tamo ãgem sane ge fen, utorõgen, \q2 anĩ gama monog tor wõ yen.’\f + \fr 4:11 \ft Sam 118:22\f* \m \v 12 Taka bun tamo kel gei fiya to ibodok, ere nigin, ada kel gei fadauf nigin, saa farumen yana taka to tamo ifenẽdin.” \p \v 13 Pita Jon ado skul ileya sã, fonõ tamo, are idi kelein, anĩ ere, idi kumĩ sã wogõ de di, dile fen, terẽ den. Age de fen, idi kelein, tamo eneidim Jesus geid diyon. \v 14 Anĩ ere, tamo el difiyen anĩ, Pita Jon ado geid difar mog, dilen nigin, idi ereb od irõya nigin od sã. \v 15 Anĩ nigin, Juda uyu irouya neid kaunsel guru fiya anĩ ditor dilauf nigin, idi dirokeneĩd, ditor dile di, idi dogo dogol katõ difen. \v 16 Idi diron, “Tamo eneidi ere naig tafiyẽdiyouf? Idi memelik enei fire bagai dinon anĩ, Jerusalem dibodok idi ganan keleĩ, are ada wa fiya kisi feleya sã. \v 17 Anĩ ere, enei, tamo kayau bun to iyokalauf nigin, tamo eneidi Jesus yana bunem taka to wogõ difiyẽf nigin, ada wedereid tarouwauf bagai.” \p \v 18 Age de fen, idi baban namen diweigneĩd, disi di, Jesus yana bunem to bagai wogõ douf be difelnẽdiyouf nigin, totol bagai dirokenẽdin. \v 19 Anĩ ere, Pita Jon ado solo de dirokenẽdin, “Negur mala bun, Negur dõ fiya ban, ã dõ mayeĩf, are tutuk de, sã de anĩ, ã aug es wog. \v 20 Ereb amã mailen, karĩ maun nigin, sigoramã ifõya kisi feleya sã.” \p \v 21 Uyu irouya idi baban kumĩ od difeneĩd le fen, folõ difeid le di, dilen. Uyu irouya idi darau ifenẽdiya nigin kisi taka to dalen, ere nigin, tamo kayau ganan ereb wõ yen anĩ nigin, Negur yana dalesen. \v 22 Tamo memelik dino fen, el difiyen are, yar foti wal feseya. \s1 Momoiya Tamo Kayau Neid Kosẽya \p \v 23 Sain Pita Jon ado dalisnẽdi di, idi dogo neid tamo kayau bun keku de dile fen, pris odudug mudur adodo geid, od dirokenẽdin anĩ ganan wogõ difiyẽdin. \v 24 Idi od anĩ karĩ de fen, idi aiteid tekelei dales fen, Negur kosẽ difiyẽ diron, “Odug ereb ereb ganan nẽ Marau, õ saa, teneub, maaĩ, anidi namen ereb ereb ganan unodin. \v 25 Tamamã Dawid, ogon kabĩ tamo sigor bun Awa Uur Fateulem wogõ won: \q1 “‘Ere nigin haiden idi Odug bun seye de fen, \q2 tamo kayau idi kiwai nẽ kisi are ege bagai dinof? \q1 \v 26 Tenebur nẽ king idi kusĩya nigin dodok difef, \q2 uyu irouya tamo guru de fen, \q2 Odug bun ado \q2 yogon Kristus bun kiwai dinof.’\f + \fr 4:26 \ft Sam 2:1, 2\f* \m \v 27 Momoi, Herod, Pontius Pailat idim, haiden, Israel tamo kayau geid, taun enei bun guru de fen, ogon kabĩ tamo fateul Jesus õ ogo ugirin ĩ kiwai difenen. \v 28 Õ ogon megeir ado oroya bunem agef wõ youf wo fen, tetun ufon anĩ kilei, idi age difen. \v 29 Odug, gama idi dogo neid kumĩ od dinon anĩ kisi fen, amã ogon ferfer, ogon od kumĩ sã megeir ado wogõ mauf nigin megeir wanamã. \v 30 Imã ura ken, dagi el wo, ago fen, ogon kabĩ tamo fateul Jesus yana bunem memelik uris ado unodiyouf.” \p \v 31 Kosẽ de bure difel mog, idi guru difen nẽ modoũ anĩ guyoyõ fen. Age fe di, idi ganan Awa Uur Fateulem aura fiyeĩd fen, toli fedi di, kumĩ sã Negur nẽ od wogõ den. \s1 Momoiya Tamo Kayau Dogo Neid Safina Weim Dile Dogolen \p \v 32 Momoiya tamo kayau ganan waud ado kisi tekelein. Taka nem, yogon safina taka to neu mugu yen, anĩ ere, ereb ereb ganan idi ado are weim dile dogolen. \v 33 Aposel idi megeir odug nem, Odug Jesus mata kel fã yen nigin wogõ den, age dife di, Negur nẽ wau ifenẽya odug, idi ganan bun ibodon. \v 34 Age fe di, idi atun taka nem ereb taka to lau fen, ere nigin, teneub be fõ adodo anĩ na nigin sur difeid fen, moni dale dirou disi, \v 35 aposel imeid bun dinodig, anĩ gadõ de fen, taka ĩ lau fef anĩ difenẽdig. \p \v 36 Josef, Lewi ibor taka, Saipras nuyo tamal, aposel idi ĩ anĩ Banabas dedig (anĩ nẽ gariya, Wau Yaleya Tamo), \v 37 ĩ yogon teneub na nigin sur fe fen, moni yale, aposel imeid bun inon. \c 5 \s1 Ananias Safira Ado \p \v 1 Tamo taka yana Ananias, aiwa Safira ado, nedi safina taka na nigin sur difen. \v 2 Ĩ, yogon aiwa anĩ ganan keleĩ mog, moni tunĩ yogon nigin irou fen, tunĩ anĩ yale iroule, aposel imeid bun inon. \p \v 3 Age fe di, Pita iron, “Ananias, naig fe di, Satan waũ bun isokose di, Awa Uur Fateul udegne ken, moni teneub nẽ walen anĩ tunĩ ogon nigin urouf? \v 4 Fau na sur fiya sã mog are ogonen, na nigin sur wol fen, moni areg ogonek. Ere nigin õ waũ bun enei ago wouf nigin kisi unol? Õ tamo to udegnẽdil, are õ Negur udegnem.” \p \v 5 Ananias od enei karĩ ye fen, ĩ kubũ ye laaf yenen. Ganan od enei karĩ den, idi kumĩ tererẽ den. \v 6 Age fe di, tamo gaũ gaũ disi, yogon bouwa sile de, faali de diroule, mũ difen. \p \v 7 Tri aua age fiya ilele di, aiwa gober ereb wõ yen anĩ keleĩ sa ken, isin. \v 8 Age fe di, Pita kayau to fiyen, “Urokana, õ aiwã ado teneub nẽ moni de enei kilei walegen de?” \p Kayau iron, “Ao, de enei kilei dogol.” \p \v 9 Age ye di, Pita kayau irokenen, “Naig fe di, õ aiwã ado wauĩ tekelei fen, Odug nẽ Awa Uur kisi wiyẽgel? Ulef, tamo idi ogon aiwã mũ difel, idi neid yebureid yer bobogẽ, õg idi age de faali de dirouleyõf.” \p \v 10 Agef irokenẽ di, kaisã bagai, Pita ye gariyan, kayau are kubũ ye laa fen. Age fe di, tamo gaũ namen disi, kayau laa fel dile fen, faali de diroule, aiwa mũ difen sirin mũ difen. \v 11 Sios adok, tamo kayau ganan od enei karĩ den idi geid, fatuk bagai kumĩ den. \s1 Aposel Idi Tamo Kayau Musei El Difedin \p \v 12 Aposel idi tamo kayau atun memelik uris ado musei dinodin. Age dife di, momoiya tamo kayau ganan Solomon nẽ Waranda bun guru difedig. \fig Momoiya tamo kayau ganan Solomon nẽ Waranda bun guru difedig.|src="lb00248c.tif" size="span" ref="5:12" \fig* \v 13 Tamo kayau idi nigin yeneid dalesedig, anĩ ere, idi kumĩ de fen, taka nem idi geid to bagu difen. \v 14 Anĩ ere, tamo kayau musei Odug nigin momoi de di, momoiya tamo kayau baba baban tobol fef iselen. \v 15 Aposel age difef ya anĩ kelei ken, tamo kayau dagi adodo naabur guri difedi di, fatar bun ado gogoũ bun dinenãdin, are Pita ile di, yogon burig idi tunĩ bun irã di, el be fediyouf de fen, age difen. \v 16 Tamo kayau musei Jerusalem kalilĩ fiya taun temeleideg, dogo neid dagi adodo, kaa sesenem darau difenẽdin anidi guri de dirou disi di, idi ganan el difiyẽdin. \s1 Idi Aposel Darau Difenẽdin \p \v 17 Age dife di, pris neid mudur ĩ, yogon katõ tura tar are Sadusia tamo geid, kiyeĩ beberĩdin. \v 18 Idi aposel dirouneĩd fen, kalabus bun dinenẽdin. \v 19 Anĩ ere, bõ anĩ bun, Odug nẽ engel kalabus fõ sukar kã feleid, gurif, mayarẽ disi fen, irokenẽdin, \v 20 “Ulagauf, tempel bun ufareg fen, tamo kayau mata enei nẽ od ganan urokenẽdig.” \p \v 21 Idi irokenẽdin kilei, bonimei bagai idi tempel bun dile fen, tamo kayau ifelnẽdiya gariya dinon. \p Sain pris neid mudur, yogon katõ tura tar geid disi di, idi Israel neid uyu irouya ganan neid guru fiya yana Sanhedrin dedig anĩ diroun, age de fen, idi aposel kalabus bun temeleid guri difeid dirou disiyouf nigin tamo sur difedin. \v 22 Anĩ ere, sain kabĩ tamo kalabus fõ bun dilen, aposel an to diledin. Anĩ nigin, idi keku de dile dirokenẽdin, \v 23 “Amã kalabus fõ kotũ feleya ado lo fiya tamo bobog bun difar mog, mailedil, anĩ ere, sukar kã mafel fen, an taka nem to ibod mog mailel.” \v 24 Od anĩ karĩ de fen, tempel lo fiya tamo neid mudur, pris odudug geid, nene de fen, enei bunem naig be fe wõ youf de fen, sii fedin. \p \v 25 Age de mog, taka nem isi iron, “Ulegef! Tamo kalabus bun unenẽdigen idi tempel bun difar fen, tamo kayau difelnẽdif.” \v 26 Age ye di, tempel lo fiya tamo neid mudur, yogon kabĩ tamo geid, dile, aposel gei difeid fen, dirou disin. Idi to sibu difiyeĩd fen, daũ difiyẽdin, ere nigin, idi tamo kayau meein tulu difiyẽdiya nigin kumĩ difiyẽdin. \p \v 27 Idi aposel gei de dirousi, Israel uyu irouya neid guru fiya meleid bun difarnẽdi di, pris neid mudur idi to fiyeĩd \v 28 iron, “Amã yana enei bunem to ufelnẽdigouf nigin, totol bagai katũ mayein, anĩ ere, ã wogõ ge di, ã ufelnẽdigen anĩ Jerusalem ganan bun iyokelen, ago ge di, tamo enei nẽ naud amã bouwamã bun unogef.” \p \v 29 Pita aposel ganan geid aiten dale diron, “Amã tamo aiteid dõ fiya ban, Negur ait anĩ dõ mafouf bagai. \v 30 Jesus laa fouf nigin aa bun useginnẽgen, anĩ ere, tamada tar neid Negurem Jesus laa bun tamal yalesnen. \v 31 Ĩ Negurem yalesne ken, ima biyalẽ neda King, neda Kel Gei Fadaya inenen, are Negurem Israel tamo kayau waud falei fe di, nedi mosor weder tu kalauf nigin age fen. \v 32 Amã enei mailen anĩ yaor ma wogõ mauf, Awa Uur Fateul, are Negur dõ difef anidi ifenẽdin, ĩg age fef.” \p \v 33 Idi od enei karĩ de fen, idi seye de, didenkesiyouf nigin age difen. \v 34 Anĩ ere, Farisia tamo taka yana Gamaliel, ĩ lo ifelnẽdiya tamo, tamo kayau ganan ĩ yana dalesedig, ĩ guru fiya atun ifar fen, aposel idi sain naal mayarẽ dinenẽdiyouf nigin irokenẽdin. \v 35 Age dife di, ĩ idi irokenẽdin, “Israel tamo, ã tamo eneidi ereb naig wiyẽdigou fenẽ are, ã kisi el ge waleg le fen, ago gouf. \v 36 Kulu sain taka bun, Teudas ĩ yogo anĩ tamo odug ye fen, wõ yen, age fe di, fo handred tamo age fiya dõ difiyen, anĩ ere, ĩ dukesi di, yogon dõ fiya tar ganan firagagaũ dife, ege sa kelen. \v 37 Tamo enei dumen, Judas Galili tamal, tamo kayau yeneid iweseya sain bun wõ ye fen, tamo kayau geif yalen, anĩ ere, ĩg dukesi di, yogon dõ fiya tar ganan firagagaũ difen. \v 38 Anĩ nigin, enei nigin aya ã arokeneik, tamo eneidi utornẽdig len dile! Idi ereb kisi difef be, ereb age difef, are tamo bun tamal ouf are, fau sa kalauf. \v 39 Anĩ ere, enei Negur bun tamal ouf are, ã tamo eneidi katũ fiyẽdiya kisi feleya sã, age fiya ban, ã aug Negur geid kusĩ gef anĩ ulogouf.” \p \v 40 Age ye di, idi yogon od diroun. Idi aposel diweigneĩd, namen dile di, wagagã difedin, age de fen, idi baban Jesus yana bunem to wogõ douf nigin dirokeneĩd fen, ditornẽdi di, dilen. \p \v 41 Aposel idi kaunsel guru fiya anĩ ditor dile fen, kulĩ den, ere nigin, Negur kisi fen, are idi Jesus yana nigin mama dalouf nigin kisi feleya. \v 42 Naa ganan, tempel bun ado fõ bun fõ bun dile, toku difelneĩd fen, biya od wogõ de, Jesus ĩ Kristus den. \c 6 \s1 Tamo Sewen Digirnẽdin \p \v 1 Sain anĩ bun, dõ fiya tamo kayau musei di, Juda tamo kayau Grik od wogõ dedig anidim, Juda tamo kayau Hibru od wogõ dedig anidi nauseir difiyẽdin, ere nigin, idi neid kayau waab naa ganan saaf gadõ fiya bun ditornẽdidig. \v 2 Anĩ nigin, aposel tuwelf idim, dõ fiya tamo kayau ganan kuru difeid fen, diron, “Amam Negur nẽ od wogõya kabĩ mator ken, saaf lo fiya kabĩ malouf, are to biya. \v 3 Anĩ nigin, turamã tar, ã atun tamo sewen Awa Uur ado kisi biya barikã nigin yeneid walesegedig anidi ugirnẽdig. Kabĩ enei amã idi bun manouf. \v 4 Age ma fen, amã, kosẽya ado od wogõya kabĩ bun dogol, kabĩ totol malouf.” \p \v 5 Od enei karĩ de fen, idi ganan yo den. Idi digirin, Stiwen, ĩ tamo momoiya ado Awa Uur Fateul barikã, taka Filip, Prokoros, Nikanor, Timon, Pamenas, Nikolas Antiok tamal ĩ Juda neid momoiya bun falei ye fen, Kristus nẽ momoiya yalen. \v 6 Age dife fen, idi, tamo anidi aposel wagedin dinenẽdi di, aposel idi kosẽ del fen, imeid tetedin dinon. \p \v 7 Negur nẽ od iyokelen. Jerusalem an, dõ fiya tamo kayau tobol fe, musei biya wowã den. Age dife di, pris musei idig momoiya anĩ dõ difen. \s1 Idi Stiwen Ka Difen \p \v 8 Stiwen ĩ, Negur nẽ wau ifenẽya ado megeir barikã tamo, ĩ tamo kayau atun memelik uris ado odudug inodin. \v 9 Anĩ ere, fefeya yenen, Friman\f + \fr 6:9 \ft Are idi Juda tamo kulu ferfer dibodon, anĩ ere, idi gama ferfer sã.\f* dedig neid uub fõ bun temeleid tamo, are idi Juda tamo Sairini ado Aleksandria taun temeleid ado, Silisia ado Asia provins bun temeleid anidim, Stiwen geid fefe den. \v 10 Anĩ ere, Stiwen ĩ kisi biya ado Awa Uur bunem wogõ yen anĩ, idim wal fiyẽya kisi feleya sã. \p \v 11 Age fe di, idi iminẽyan, tamo tunĩ eig de dirõf nigin waud dalen, “Stiwen ĩ Moses ado Negur nigin kono fiya od wogõ ye di, karĩ maun.” \p \v 12 Idi od anim, tamo kayau, uyu iroudiya tamo ado, lo ifelnẽdiya tamo geid nameid dalesen. Age dife di, idi Stiwen ka dife, Juda uyu irouya tamo neid guru fiya bun diroulen. \v 13 Idi, tamo tunĩ idegẽya od wogõ douf nigin, guri de disi di, diron, “Tamo enei faimud sigor taka to ifõdig, Negur nẽ tempel enei nigin ado, Moses nẽ Lo nigin, kiwai od wogõ yedig. \v 14 Ere nigin, amã karĩ mafiyẽ mog, ĩ iron, Jesus Nasaret tamal eneim, modoũ enei narĩ fel fen, Moses nẽ tobonunã ifanadan anĩ falei fouf yen.” \p \v 15 Ganan kaunsel guru fiya anĩ bun dibodon idi, Stiwen lo difelen, ĩ nawa engel nawa gen dilen. \c 7 \s1 Juda Uyu Irouya Neid Guru Fiya Meleid Bun Stiwen Wogõ Yen \p \v 1 Age de fen, pris neid mudur Stiwen to fiyen, “Od wogõ den enei, are momoi de?” \p \v 2 Stiwen solof iron, “Turau tar ado Dei geg, karĩ wiyag, tubuda Abraham Haran taun fau ileya san, Mesopotamia ibod mog, fula fiya medeĩya nẽ Negur ĩ bun wõ yen. \v 3 Negur Abraham irokenen, ‘Ogon teneub ado ogon tamo kayau utorneĩd fen, teneub aya afelnõf nẽ an ulauf.’\f + \fr 7:3 \ft Jenesis 12:1\f* \p \v 4 “Anĩ nigin, ĩ Kaldia teneub itor ken, Haran ile ibodon. Dum yogon tama laa fe di, Negur ĩ sur fiyẽ di, teneub gama ubodõgef enei bun ibodon. \v 5 Negur Abraham ein teneub taka to ifenen, teneub masak bagaig taka to ifenen. Anĩ ere, Negur, Abraham ĩ dumen yogon ibor nẽ tubu tar geid, teneub anĩ afenẽdiyouf yen, anĩ ere, sain anĩ bun Abraham ĩ kesu san. \v 6 Negur Abraham eig ye irokenen, ‘Ogon ibor nẽ tubũ tar, yaũ tamo teneub taka bun dibodõf, an idi ferfer dibodõf, fo handred yar to biya difiyẽdiyouf. \v 7 Anĩ ere, aya, idi ferfer dibod ken, aruneid dalef neid teneub darau afenẽf, anĩ dumen, idi teneub anĩ bun tamal diya disi, modoũ enĩ bun aya arunau dalouf.’\f + \fr 7:7 \ft Jenesis 15:13, 14\f* \v 8 Agef fen, Negur Abraham bar itenẽya nẽ uris, mulũ anĩ ifenen. Age fe di, Abraham naal Isak wõ ye, naa eit ilele di, mulũ ifenen, dumen Isak naal Jakop wõ yen, Jakop ĩ tubuda tar tuwelf neid temeid ibodon. \p \v 9 “Tubuda tar, Josef kiyeĩ difen ken, Josef Isip neid ferfer wõ youf nigin, na nẽ sur difen. Anĩ ere, Negur ĩ adon, \v 10 agef fen, Negur Josef morõ ganan bun isennen. Negur ĩ, Josef Isip nẽ king Farao mala bun, kisi biya ado wau ifenẽya anĩ ifenẽ di, Farao ĩ, Josef Isip teneub ado yogon fõ ganan lo fiya nigin uyu irouya inenen. \p \v 11 “Age fe di, Isip teneub ado Kanan teneub ganan bun, naũ odug wõ ye di, morõ odug dalen, age fe di, tubuda tar saaf fotou fiya kisi feleya san. \v 12 Anĩ ere, Jakop, Isip oun saaf ado ya karĩ ye fen, tamada tar urug bagai sur fedin. \v 13 Idi baban dile di, Josef ĩ yogo nigin tura tar bun yaor fen, age fe di, Farao ĩ Josef nẽ ibor nigin kelein. \v 14 Anĩ dumen, Josef, tama Jakop ado yogon ibor ganan Isip dilauf nigin od sur fen, idi ganan sewenti-faif. \v 15 Age fe di, Jakop Isip ilen, an ĩ ado tubuda tar gare desin. \v 16 Idi neid bouweid keku de, Sikem taun guri de diroule, kulu Abraham Sikem oun, Hamor gere tar bun moni nem matmat na yalen anĩ bun mumã difen. \p \v 17 “Negur Abraham irokenen anĩ kisi falauf nigin sain dodol mog, Isip oun neda tamo kayau musei biya isoran. \v 18 Age dife di, king taka ĩ Josef nigin keleĩ sã, ĩ bagam Isip nẽ king wõ yen. \v 19 Ĩ ada neda tamo kayau idegneĩd fen, darau ifenẽdin, are tubuda tar nugo fiyẽdi di, idi neid kesu momou sineid gogũ difedif anĩ, mayarẽ dirarã di, gare douf nigin age fen. \p \v 20 “Sain anĩ bun, Moses wõ yen, ĩ Negur mala bun kesu meli bagai. Ogõ towo, tama nẽ fõ bun kulatun difen. \v 21 Sain ĩ mayarẽ dinenẽ di, Farao ne baraim yalen, ĩ yogon kesu ouf nigin yale iroulen. \v 22 Moses ĩ, Isip neid keleĩ biya adok difelnẽ di, wogõya bun ado ereb ereb age fediya nigin, tamo megeir ado wõ yen. \p \v 23 “Moses ĩ yogon yar foti mog, ĩ Israel tura tar ki fediyouf nigin kisi fen. \v 24 Moses ĩ, idi neid taka Isip tamom to biya fiyẽ mog, ilen, anĩ nigin, ĩ Israel tura isenne ken, aba solof Isip tamo anĩ yukesin. \v 25 Moses kisi fen, yogon tamo kayau keleĩ youf, are Negurem idi kafĩ fiya bun tamal gei fediyouf nigin, ĩ itonek, anĩ ere, idi to kelein. \v 26 We fele di, Israel tamo kusĩ de mog, Moses wõ yen. Ĩ, idi komo difouf nigin daũ gudũf fen, iron, ‘Are ã tutur, ere nigin ã abob darau wenẽgef?’ \p \v 27 “Anĩ ere, tamo ĩ, ne tã darau ifenen anim, Moses sur fiyẽ ira ken, iron, ‘Aim õ amã bun, uyu irouya ado es fiya tamo inenon? \v 28 Õ nor Isip tamo ukesin gen, ayag ago unakesiyou fenẽ de?’\f + \fr 7:28 \ft Eksodas 2:14\f* \v 29 Moses od enei karĩ ye fen, ĩ Midian teneub bun iya ilen, an ĩ yaũ tamo ibod ken, kesu monog uru adon. \p \v 30 “Yar foti ilele di, engel taka, gerere tuan Sinai Arei non, aa balai duri ado an yã bale namen, Moses bun wõ yen. \v 31 Moses anĩ ile fen, terefeit yen. Ĩ tutuk ilouf nigin aa non iyok ile mog, ĩ Odug nẽ ait karĩ yen, \v 32 ‘Aya tubuĩ tar neid Negur, Abraham, Isak, Jakop idi neid Negur.’\f + \fr 7:32 \ft Eksodas 3:6\f* Moses kumĩ tererẽ ye fen, lo fiya itoron. \p \v 33 “Age fe di, Odug Moses irokenen, ‘Ogon sendel unukakã, ere nigin, modoũ õ ufaref nẽ are fateul teneub. \v 34 Momoi, aya neu tamo kayau Isip oun darau fatuk bagai dale mog, ailen. Aya idi neid kaĩya karĩ au fen, idi kafĩ fiya bun tamal alelnẽdiyouf nigin asin. Anĩ nigin, gama usi, aya sur ayõ di, Isip kel ulauf.’\f + \fr 7:34 \ft Eksodas 3:5, 7, 8, 10\f* \p \v 35 “Moses enei, idi kulu ĩ nigin eig de diro ken, ditoron, ‘Aim õ amã bun uyu irouya ado es fiya tamo inenon?’ De ĩ anĩ, Negurem idi uyu iroukenẽdiyouf nigin ado kafĩ fiya bun tamal yalelnẽdiyouf nigin, engel aa balai bun yã bale namen Moses mala bun wõ yen anĩ bunem sur fiyen. \v 36 Moses ĩ, tamo kayau Isip temeleid uyu iroukeneĩd fen, Isip an, Maaĩ Giriya bun ado, yar foti gerere tuan, memelik uris ado inodin. \p \v 37 “Moses de anim, Israel tamo kayau eig ye irokenẽdin, ‘Negur ĩ, ãgenei tamo kayau bun tamal, profet taka aya gen sur feneĩf.’\f + \fr 7:37 \ft Diuteronomi 18:15\f* \v 38 Ĩ, engel Sinai Arei bun wogõ fiyen anĩ ado tubuda tar geid, gerere tuan tamo kayau guru fiya atun ibod ken, mata ibodõya od ifenẽdi di, tobol fe isi, ã bun isiyouf nigin od anĩ yalen. \p \v 39 “Anĩ ere, tubuda tar, Moses nẽ od dõ fiya ditoron. Idi Moses anĩ ditor ken, Isip kel ileya nigin waud iron. \v 40 Age de fen, idi Aron dirokenen, ‘Uyu diroukanamãf nigin, waitou uneye kanamãdiyouf. Ere nigin, Moses enei, Isip tamal gei famã irousin ĩ bun ereb wõ yen are, amã keleĩ sã.’\f + \fr 7:40 \ft Eksodas 32:1\f* \v 41 Sain anĩ bun, idi idegẽya waitou bulmakau lubu dinon. Idi anĩ bun sesewi dife fen, idi imedim dinon anĩ nigin seli dabiyou fenẽ, tar odug dinon. \v 42 Anĩ nigin, Negur idi itornẽdi di, saa ilun nẽ megeir anĩ seli dabiyouf nigin folõ feid len. Are profet neid buk bun itotoya yenek kilei: \q1 “‘O Israel tamo kayau, ã gerere tuan oun, foti yar bun, sesewi fiya ado ofa wanagen, \q2 anĩ ere, ã aya yanau to seli wabigen. \q1 \v 43 Ã idegẽya waitou Molek nẽ salafat unog fen, \q2 ãgenei waitou Refan nẽ barisa yana walesegen, \q2 are idegẽya waitou ã selid wabidigouf nigin unodigen. \q1 Anĩ nigin, aya ã ãgenei teneub bun tamal alelnei ken, oun Babilon kantri ubodõgouf nigin sur ayeĩf.’\f + \fr 7:43 \ft Amos 5:25-27\f* \p \v 44 “Sain neda tubuda tar gerere tuan dibodon, idi Negur nẽ salafat adon, salafat anĩ bun Negur ibod ken, od wogõ yedig. Salafat are, Negur Moses irokenẽ di, Negur Moses ifelnen kilei bagai dinon. \v 45 Neda tubuda tar, salafat dalen anĩ dirou fen, Josuam uyu irou di, Negur tubuda tar meleid bun haiden irud iraile, diya di, teneub anĩ dalen an salafat dirou disin. Salafat anĩ, teneub anĩ bun ibodon, ile Dawid nẽ sain bun. \v 46 Negur Dawid isennẽ el fe di, Dawid wau el fen, anĩ Jakop nẽ Negur ibodõf nẽ modoũ, inim inouf nigin Negur irokenen. \v 47 Anĩ ere, Dawid naal Solomon im, Negur nẽ fõ inon. \p \v 48 “Anĩ ere, Negur Ilun Bagai ĩ, tamo imedim fõ dinof anĩ bun to ibodõdig, are profet eig ye irok kilei: \q1 \v 49 “‘Odug irok, saa are neu king nẽ sia, \q2 teneub are yeu inoya nẽ sawa. \q1 Ã ere fõ anĩ aya unokanagauf? \q2 Neu si inoya nẽ modoũ nain ibodok? \q1 \v 50 Aya imaum eneidi ganan to anodin de?’\f + \fr 7:50 \ft Asaia 66:1, 2\f* \p \v 51 “Ã uleĩ teregein yediya tamo, ã wauĩ ado wedereĩ fitok yukeledin! Ã ãgenei tubuĩ tar gen, faimud Awa Uur Fateul dudum wiyẽgedig! \v 52 Tubuĩ tar profet taka to darau difenen de? Tubuĩ tar idi, Madur Tamo anĩ fau isiyouf de fen, wogõ den tamo anidig didenkesin. Are gama Madur Tamo anĩ kiwai wenẽg fen, ukesigen. \v 53 Ã, lo engel bunem kabĩ bun difenen anĩ walegen, anĩ ere, ã anĩ to dõ gen.” \s1 Stiwen Meein Tulu Difiyen \p \v 54 Idi enei karĩ de fen, idi nameid fatuk bagai sane fen, ĩ nigin goboreid kikokõ yedin. \v 55 Anĩ ere, Stiwen, Awa Uur Fateulem barikã, saa ilun mala ira ken, Negur nẽ fula fiya medeĩya ado Negur ima biya melẽ Jesus ifar mog, ilen. \v 56 Agef fen, Stiwen iron, “Ulegef, aya saa kã fele di, Tamo Naal Negur ima biyalẽ ifar mog, ailef.” \p \v 57 Age ye di, idi aiteid odugem kakaĩ de, imedim wedereid fitok du ken, idi adok ĩ garan gududu den. \v 58 Idi taun tamal Stiwen dĩ de dirou dile, serẽ meein tulu difiyen. Age dife mog, Stiwen bou bun od dun idi, nedi kolos dinukaka ken, tamo gaũ yana Sol ĩ ye gariyan gõ difen. \p \v 59 Idi Stiwen meein tulu difiyẽ mog, Stiwen kosẽ yen, “Odug Jesus, neu uur wale.” \v 60 Age ye fen, ĩ ibor itenana ken, wade iweig iron, “Odug, mosor age difef enei mala solo to wenẽdiyouf.” Ĩ agef irokel fen, laa fen.\fig Stiwen meein tulu difiyen.|src="cn01923c.tif" size="span" ref="7:58-60" \fig* \c 8 \p \v 1 Sol ĩ Stiwen dukesiyouf nigin, idi geid waud tekelein. \s1 Sol Sios Darau Ifenen \p Naa anĩ bun, darau odug Jerusalem sios bun wõ yen. Age fe di, momoiya tamo kayau ganan firagagaũ dife, Judia ado Samaria distrik bun dilelen, aposel dogol Jerusalem difaren. \v 2 Negur oroya dõ difedig tamo tunĩ Stiwen mũ difel fen, ĩ nigin waud fatuk gudũf, inã loguren. \v 3 Anĩ ere, Sol gariya ino, sios daũ fouf nigin age fen. Ĩ fõ bun fõ bun ile fen, momoiya tamo kayau geif fen, kalabus bun inenẽdin. \s1 Filip Samaria Ilen \p \v 4 Momoiya tamo kayau firagagaũ de dilelen, idi dilelen nẽ an biya od wogõ den. \v 5 Filip Samaria neid taun taka bun ile fen, an Kristus nigin wogõ yen. \v 6 Tamo kayau, Filip nẽ od karĩ den ado ĩ memelik inodin anĩ dile fen, idi ganan Filip wogõ yen anĩ bun kisi fatuk dino, karĩ difiyen. \v 7 Tamo kayau musei bun tamal, kaa sesen kakaĩ de ulolõ deis diyalelen, ilolaisin musei ado yeid fefu fedin musei el fedin. \v 8 Anĩ nigin, taun anĩ bun kulĩya odug adon. \s1 Idegẽya Waitou Kosẽ Fiyẽdig Tamo Simon \p \v 9 Tamo taka yana Simon dedig an ibodon, ĩ taun anĩ bun idegẽya kosẽ inodidig, anĩ bunem Samaria tamo kayau ganan terẽ fiyẽdidig. Ĩ yogo nigin anĩ, aya tamo odug yedig. \v 10 Age fe di, tamo kayau yeneid adodo, yeneid sãsã geid ganan, ĩ bun kisi fatuk dino karĩ difiye ken, diron, “Tamo enei, Negur nẽ megeir, Megeir Odug dedig anĩ.” \v 11 Idi ĩ bun kisi fatuk dino karĩ difiyen, ere nigin, ĩ sain meluk idegẽya kosẽ bunem terẽ fiyẽdidig. \v 12 Anĩ ere, sain Filip Negur nẽ tano ado Jesus Kristus yana nigin biya od wogõ ye di, idi in od momoi den, age dife di, idi naan igunẽdin, tamo ado kayau geid. \v 13 Simon ĩg momoi ye di, naan igunen. Agef fen, Filip nain be ilef are, ĩ dõ felef iyo ken, memelik uris ado odudug wõ yedin anĩ ileid fen, terẽ yen. \p \v 14 Aposel Jerusalem dibodon idi, Samaria tamo kayau, Negur nẽ od mogo dalen anĩ karĩ de fen, idi, Pita Jon ado, idi gedin sur difedin. \v 15 Idi an wõ de fen, Samaria tamo kayau Awa Uur Fateul dalouf nigin kosẽ den, \v 16 ere nigin, Awa Uur Fateul idi taka bun fau isiya san, idi Odug Jesus yana bunem naan igunẽdin dogol. \v 17 Age dife fen, Pita Jon ado, imeid idi tetedin dino di, idi Awa Uur Fateul dalen. \p \v 18 Aposel imeid tamo kayau tetedin dino di, tamo kayau Awa Uur ifenẽdin, Simon anĩ ile fen, aposel moni ifenẽdiyouf nigin agef fen, \v 19 iron, “Ayag megeir enei wanage di, taka teten imau ano di, Awa Uur Fateul yalouf.” \p \v 20 Age ye di, Pita ĩ irokenen, “Ogon moni õ ado inanakalauf, ere nigin, õ Negur nẽ ege luwa, Awa Uur Fateul moni nem na yaleya kisi feleya wol. \v 21 Õ amã nemã kabĩ bun, amã geid katõ tekelei sã, nemã kabĩ taka to walef, ere nigin, Negur mala bun waũ tutuk sã. \v 22 Ani nigin, sane enei nigin waũ falei wo fen, Odug bun kosẽ wo. Õ waũ bun kisi agef yenek anĩ nigin Odug weder tu kalauf be. \v 23 Ere nigin, õ waũ bun dirikeĩ bagai fen, mosorem irounok anĩ ailef.” \p \v 24 Age ye di, Simon solof iron, “Ereb ã wogõ gel anĩ, aya bun to wõ youf nigin, Odug kosẽ wiyẽg.” \p \v 25 Pita Jon ado, Odug nẽ od kurõ difeis fen, wogõ difiyẽdin, age difel fen, idi Jerusalem keku de, naab luwen Samaria fonõ musei bun biya od wogõ de dilen. \s1 Filip Itiopia Tamo Ado \p \v 26 Odug nẽ engel Filip irokenen, “Fã wo fen, õ saut melem naab gerere tuan ibodok an ule, naab are Jerusalemem isil, Gasa taun wõ yen.” \v 27 Anĩ nigin, Filip fã ye fen, ilen, luwen Itiopia tamo faat korõ feleya anĩ ĩ ket ile mog, fotou fiyen, tamo are Itiopia nẽ kuin Kandasi nẽ safina ganan lo fiya tamo, yana odug ado. Ĩ Negur yana yalesauf nigin Jerusalem ilen, \v 28 ĩ karis bun ibod ken, kel yogon fonõ naab yale ile fen, profet Asaia nẽ buk iwesef ilen. \v 29 Awa Uur Filip irokenen, “Karis anĩ garan ule fen, non ufar.” \p \v 30 Age ye di, Filip karis anĩ garan gududu ye isel, tamo anĩ profet Asaia nẽ buk iwes mog, karĩ ye fen, to fiyen, “Õ uwesef anĩ nẽ gariya keleĩ de?”\fig Filip, Itiopia tamo yana odug ado naan igunen.|src="ubsd-17b.tif" size="span" ref="8:38" \fig* \p \v 31 Ĩ iron, “Tamo takam to faded fiyauf are, naig fe di, aya keleĩ youf?” Anĩ nigin, ĩ Filip isel, urom karis bun dibodõf nigin irokenen. \p \v 32 Faat korõ feleya tamo are, Negur nẽ Itotoya bun yenek enei iwesen: \q1 “Ĩ sipsip dukesiyouf nigin dirou dilen gen dirou dilen, \q2 ĩ, sipsip momou siwi gudũ fiya tamo wagen dẽ yeledig gen, \q2 od taka to wogõ yen. \q1 \v 33 Ĩ lai difiye ken, ĩ to tutuk es difiyen. \q2 Taka nem yogon ibor nẽ tubu tar nigin to wogõ youf, \q2 ere nigin, yogon mata tenebur ein dalelen.”\f + \fr 8:33 \ft Asaia 53:7, 8\f* \p \v 34 Faat korõ feleya tamo Filip to fiyen, “Profet ai nigin enei wogõ yef anĩ urokana, ĩ yogo nigin de, tamo taka nigin?” \v 35 Age ye di, Filip Negur nẽ Itotoya enei bun gariya ino fen, Jesus nigin biya od wogõ fiyen. \p \v 36 Idi naab diyok dile fen, naan taka bun disi fen, faat korõ feleya tamo iron, “Ulef, naan yeir, erem anĩ aya naan igunauf nigin katũ fiyaf?”\f + \fr 8:36 \ft Itotoya dum ditoton tunĩ eig ye irok: \fq fiyaf?” \fv \ft 37 \+fv*\fq Age ye di, Filip ĩ irokenen, “Õ waũ adok momoi youf are, õ naan agunõf.” Faat korõ feleya tamo solof iron, “Aya momoi auf, Jesus Kristus ĩ Negur Naal.”\f* \v 38 Age ye fen, ĩ karis irou dẽ yalauf nigin irokenen. Age fe di, ĩ Filip ado kututũ deis, naanũ disil fen, Filipem naan igunen. \v 39 Sain idi naanũ tamal disele di, Odug nẽ Awa Uur Filip yale irou ilen, age fe di, faat korõ feleya tamo Filip baban to ilen, anĩ ere, ĩ kulĩya odug ado naab iyok ilen. \v 40 Anĩ ere, Filip Asdot taun wõ ye, naab iyok ile fen, taun ganan bun biya od wogõ yef ile, Sisaria taun wõ yen. \c 9 \s1 Sol Wau Falei Yen \r (Aposel 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Sain anĩ bun, Sol ĩ fau fau Odug nẽ dõ fiya tar idenkesiya nigin wau ifokel fen, kumĩ ifenẽdif isin. Anĩ nigin, ĩ pris neid mudur garan ile fen, \v 2 Damaskus taun oun Juda neid uub fõ fõ bun pas itotkenẽdiyouf nigin irokenen, are ĩ an Odug nẽ naab dõ difef anidi, tamo be kayau be, taka fotou fiyẽf are, ifokel yale, Jerusalem irou ilauf nigin age fen. \v 3 Sol ĩ ile Damaskus wõ you fenẽ mog, kaisã bagai, fula fiya taka saa ilun tamal, ĩ bun fulaf irailen. \v 4 Age fe di, ĩ tenebur kubũ ye isil fen, ait taka wogõ fiyẽ mog, karĩ yen, “Sol, Sol, ere nigin õ aya daig wiyaf?” \p \v 5 Age ye di, Sol to fen, “Odug, õ aim?” \p Ĩ iron, “Aya Jesus, õ daig wiyaf anim. \v 6 Fã wale fen, taun ule, an õ ereb ago wouf nigin irokonõf.” \p \v 7 Tamo tunĩ Sol geid dilen idi, an terefeit de mã, mutũ difaren. Idi ait karĩ den, anĩ ere, aib taka to dilen. \v 8 Sol tenebur tamal fã yale, mala birikã felen, anĩ ere, ĩ ereb taka ileya kisi feleya san. Anĩ nigin, idi ima gim de, Damaskus diroulen. \v 9 Ĩ naa towo lo fiya kisi feleya san, agef fen, saaf ado naaneg to yon. \p \v 10 Damaskus an, dõ fiya tamo taka yana Ananias ibodon. Ĩ mala seleulã kurã fen sain, Odug ĩ irokenen, “Ananias!” fiyẽ di, \p ĩ iron, “Odug, aya yeir.” \p \v 11 Odug Ananias irokenen, “Fã wale, naab yana Naab Madur dedig an, Judas nẽ fõ bun ule fen, tamo taka Tasus tamal, yana Sol nigin to wouf. Ĩ kosẽ yef ibodok. \v 12 Ĩ mala seleulã kurãf fen, tamo taka yana Ananias isi, baban mala lo fouf nigin ima teten ino mog, ilen.” \p \v 13 Ananias solof iron, “Odug, aya tamo enĩ nẽ od, Jerusalem oun ogon tamo kayau fateul daig fiyẽdin, are museim mogo dirokana di, karĩ aun. \v 14 Ĩ, tamo kayau ganan õ yana seli dabidig anidi, kafĩ fiya bun inenẽdiyouf nigin, pris odudug bun tamal megeir yale fen, ein isin.” \p \v 15 Anĩ ere, Odug Ananias irokenen, “Õ ulauf, tamo enei are, neu yanau, haiden, dogo neid king ado, Israel tamo kayau bun irou ilauf nigin agirnen. \v 16 Ĩ aya yanau nigin darau naig be fiya yalouf are, fau aya yug afelnẽf.” \p \v 17 Age ye di, Ananias fõ anĩ bun ilen, aaben ile fen, ima Sol teten ino fen, iron, “Turau Sol, Odug Jesus õ ein usi mog, naabur õ bun wõ yen ĩ, õ baban malã kelẽ wol fen, Awa Uur Fateul aura yõf nigin sur fiyal.” \v 18 Kaisã bagai, Sol mala bun tamal, ereb gau genĩ gen anĩ kuku ralaisin, age fe di, ĩ baban mala kelẽ yelen. Ĩ fã yale di, naan igunen. \v 19 Age fel fen, saaf yõ di, ĩ bouwa baban totol kel yalen. \s1 Sol Ĩ Damaskus Ado Jerusalem An Biya Od Wogõ Yen \p Sol ĩ, Damaskus an, naa tunĩ dõ fiya tar geid dibodon. \v 20 Ĩ kaisã bagai gariya ino, Juda neid uub fõ fõ bun od wogõ ye iron, Jesus ĩ Negur Naal yen. \v 21 Idi ganan ĩ karĩ difiyen idi terẽ de fen, to difen, “Im anĩ, Jerusalem oun Jesus yana diweignẽdig tamo kayau tadũ fedin anĩ sã de? Im anĩ, tamo kayau ifofã, pris odudug gedin irou ilauf nigin isin anĩ sã de?” \v 22 Anĩ ere, Sol nẽ od wogõya totolef ilen, agef fen, Jesus anĩ Kristus ye yaor fe, wogõ ye di, Juda tamo idi Damaskus dibodon anidi, yogon od solo fiyẽya kisi feleya sã. \p \v 23 Naa musei ilele di, Juda tamo idi, Sol yukesiya nigin kisi katõ difen, \v 24 anĩ ere, Sol idi kisi dinon are kelein. Idi Sol dukesiyouf nigin, naa ganan bõ ado gaa ado, taun nẽ kau bobog bun ololo difiyen. \v 25 Anĩ ere, bõ taka bun, in dõ fiya tar ĩ dale, karam bun dife fen, kau kurenem folo folõ dife di, tenebur isilen. \fig Sol, in dõ fiya tar ĩ dale, karam bun dife fen, kau kurenem folo folõ dife di, tenebur isilen.|src="lb00333c.tif" size="span" ref="9:25" \fig* \p \v 26 Sain Sol Jerusalem ile fen, dõ fiya tar geid weim bagu difouf nigin age fen. Anĩ ere, idi Sol ĩ dõ fiya tamo taka wõ yen anĩ to momoi de fen, ganan ĩ nigin kumĩ den. \v 27 Anĩ ere, Banabas ĩ Sol yale, aposel gedin iroule fen, Sol ĩ naab luwen Odug ile di, ĩ wogõ fiyen ado, Sol Damaskus oun, kumĩ sã Jesus yana bunem wogõ yen anĩ, aposel faded fedin. \v 28 Anĩ nigin, Sol idi weim dibod ken, Jerusalem oun karika bagai iyo ken, Odug yana bunem, kumĩ sã biya od wogõ yef iyon. \v 29 Ĩ Juda tamo Grik od wogõ dedig anidi geid, od wogõ de fefe den, ani ere, idi ĩ dukesiyouf nigin age difen. \v 30 Kabĩ tura tar enei kelei ken, idi ĩ dale, Sisaria taun dirou dilen, anenem Tasus taun sur de dirã di, ilen. \p \v 31 Anĩ nigin, sios an Judia, Galili ado Samaria teneub ganan bun, idi wau inosiya sain biya ado fen, megeir ifenẽdin. Idi Awa Uur Fateul nem waud yalese di, Odug nigin aniniya ado dibodok dile di, momoiya tamo kayau musei len. \s1 Ainias Dokas Ado \p \v 32 Pita ĩ modoũ ganan iyokelen, agef fen, ĩ Lida tauneg Negur nẽ tamo kayau ki fediyouf nigin ilen. \v 33 Pita, an tamo taka yana Ainias bouwa ilolaisin, ĩ yar eit fataren yenẽyai yedig fotou fiyen. \v 34 Pita Ainias irokenen, “Ainias, Jesus Kristus õ el yok. Fã wale fen, ogon bedu madur wo.” Kaisã bagai, Ainias fã yalen. \v 35 Tamo kayau, Lida taun ado Saron fonõ dibodon idi ganan ĩ dile fen, waud falei ye, Odug nigin momoi den. \p \v 36 Jopa an, dõ fiya kayau taka, yana Tabita (anĩ Grik od bun Dokas dedig) ibodon. Ĩ faimud tobonunã biya inodidig ado maleg isennẽdidig. \v 37 Sain anĩ bun, Tabita dagi yale fen, laa fen. Ĩ laa fe di, yogon bouwa buru naan digune kel, fõ aab ilun dinenẽ di, yenen. \v 38 Lida taun are Jopa taun non. Anĩ nigin, dõ fiya tar, Pita Lida ibodok yeya karĩ de fen, tamo uru sur dife di, ĩ gein dile, totol bagai dirokenen, “Kaisã bagai talauf!” \p \v 39 Anĩ nigin, Pita idi geid dile, an ulõ yesi di, idi Pita fõ aab ilun dale dirou diselen. Kayau waab ganan an Pita salili difiye ken, idi inã dale fen, Dokas ĩ fau matan ibod ken, kolos ado saket iwadin anĩ ganan difelnen. \p \v 40 Anĩ ere, Pita idi ganan mayarẽ sur feid fen, ĩ ibor bobou fe kosẽ yen. Agef fen, ĩ falei yel, kayau nẽ bouwa buru irokenen, “Tabita, fã wale.” Kayau ĩ mala birikã feid, Pita ile fen, fã yale ibodon. \v 41 Age fe di, Pita kayau ima irou yalesnẽ di, ĩ fã ye ifaren. Age fel fen, Pita, momoiya tamo kayau ado kayau waab geid iweigneĩd fen, Dokas ĩ mata kel fã yel anĩ ifelnẽdin. \v 42 Pita enei age fen are, Jopa taun ganan od iyokelen, age fe di, tamo kayau musei Odug nigin momoi den. \v 43 Pita Jopa an, gaar gabar el fiya tamo yana Simon dedig ĩ ado, naa musei dibodon. \c 10 \s1 Konelius Pita Bun Od Sur Fen \p \v 1 Sisaria taun oun, tamo taka yana Konelius ibodon, ĩ wan handred kusĩ tamo neid orowa taka, ‘Itali kusĩ tamo mala’ dedig anĩ bun tamal. \v 2 Ĩ Rom tamal, Juda tamo sã, anĩ ere, Negur yana yalesedig, agef fen, ĩ yogon ibor adok geid, Negur nigin anini dedig. Ĩ Juda maleg tamo musei isennẽdidig, takag, ĩ toku Negur kosẽ fiyẽdig. \v 3 Naa taka bun tri kilok aragau age fiya, Konelius ĩ mala seleulã kurãf fen, ĩ yaor bagai ilen, Negur nẽ engel isi fen, irokenen, “Konelius!” \p \v 4 Konelius kumĩ ado lo fiyekel fen, ĩ to fen, “Odug, ere?” \p Engel ĩ irokenen, “Ogon kosẽ ado wau sã maleg tamo bun agodig are, Negur wagen sesewi fiya gen isele di, Negur wau kulĩ yen. \v 5 Gama tamo tunĩ Jopa taun sur wodi di, dile, tamo taka yana Simon, Pita dedig dirou disiyouf. \v 6 Ĩ gaar gabar el fiya tamo Simon ado dibodok, Simon nẽ fõ are maaĩ yerin ibodok.” \p \v 7 Engel Konelius od wogõ fiyekel fen, ĩ itornẽ di, Konelius yogon kabĩ tamo uru ado kusĩ tamo taka iweignẽdin, kusĩ tamo are Negur yana yalesedig ado Konelius aruna daledig anidi taka. \v 8 Konelius ĩ, ereb wõ yen anĩ ganan irokeneĩd le fen, Jopa taun sur fedin. \s1 Pita Mala Seleulã Kurãf Fen, Ilen \p \v 9 Naa anĩ ile di, idi naab diyok dile, Jopa taun kelẽ difiyẽ mog, Pita kosẽ youf nigin, fõ sokoron iselen, are gaa atun age fiya. \v 10 Pita ĩ naũ fe di, ereb taka yõya nigin oron. Saaf dodok dife mog, ĩ mulã fe di, yen mog, mala seleulã kurã fen. \v 11 Ĩ, saa kã fele di, anenem ereb taka gabar odug gen, iri aiwa adodo kaleya bun irou fen, tenebur folõ fele di, isil mog, ilen. \v 12 Anĩ namen, gaar fire fire yeid imeid adodo, gaar luwedim diyõdig ado, ninã ilun temeleid dibodon. \v 13 Anĩ ait taka Pita irokenen, “Pita, fã wale, udenkeis fen, wõ.” \fig Pita mala seleulã kurãf fen, gaar fire fire yeid imeid adodo, gaar luwedim diyõdig ado, ninã ilun temeleid, gabar odug an dibodon anĩ ilen.|src="GW-163.tif" size="span" ref="10:13" \fig* \p \v 14 Anĩ ere, Pita iron, “Odug, sã bagai! Aya sesen amuyẽ adodo yõya nigin katũ difaman taka to bagai õdig.” \p \v 15 Ait anĩ baban Pita wogõ fiyen, “Ereb taka Negur ĩ amuyẽ sã inon anĩ, to amuyẽ ado wouf.” \p \v 16 Agef towo fe fen, kaisã bagai gabar kel yale, saa ilun irou iselen. \p \v 17 Pita mala seleulã kurãf fen, ilen anĩ nẽ gariya nigin, nene ye kisif mog, Konelius tamo sur fedin idi, Simon nẽ fõ nain be ifaref anĩ to dife kelei ken, dile, fõ bobogẽ difaren. \v 18 Idi diweig fen, Simon, yana taka Pita dedig an ibodok be anĩ to difen. \p \v 19 Pita ĩ mala seleulã kurãf fen, ilen anĩ nigin fau kisif mog, Awa Uur ĩ irokenen, “Simon, tamo towo õ dimirnok. \v 20 Ani nigin, fã wale, tenebur kutũ weis usil. Idi geid ileya nigin to utor, ere nigin, ayam idi sur afedin.” \p \v 21 Pita kutũ yeis isil fen, idi irokenẽdin, “Aya anĩ umirnagef. Anĩ ã ere nigin usigel?” \p \v 22 Idi diron, “Amã Konelius kusĩ tamo neid orowa takam sur famã di, masil. Ĩ madur tamo, Negur nigin anini yedig. Juda tamo kayau ganan, ĩ tamo biya difiyẽdig. Engel fateul, õ Konelius nẽ fõ bun ule fen, õ urõf anĩ Konelius karĩ youf nigin ĩ irokenen.” \v 23 Age de di, Pita, idi bõ anĩ bun an denẽf nigin, aabẽ geif iroulen. \s1 Pita Konelius Nẽ Fõ Bun Ilen \p We fele di, Pita ĩ fã yale, tamo anidi weim dilen. Jopa taun temeleid kabĩ tura tar tunĩg, Pita geid weim dilen. \v 24 Naa anĩ ile di, Pita Sisaria taun wõ yen. Konelius idi tari feid fen, ĩ yogon sirag tar ado mou tar melsã difaref anidi geid iweig laisi difaren. \v 25 Pita Konelius nẽ fõ aaben isour iroule di, Konelius ĩ tarabã fiye ken, ĩ yogo lai feis, ye gariyan bobou fen. \v 26 Anĩ ere, Pita ĩ yalesne ken, iron, “Ufar, ayag tamo maug.” \p \v 27 Pita Konelius aaben wogõ fiyek dile fen, tamo kayau musei guru difen anĩ iledin. \v 28 Pita idi irokenẽdin, “Ã aug keleĩ bagai, Juda tamo taka, haiden tamo taka ado nigal difouf be, ĩ ki fiyẽf, are lo wal fiya. Anĩ ere, aya, tamo taka sane be, amuyẽ ado be, to age auf nigin, Negur aya mogo ifelnan. \v 29 Anĩ nigin, aya uweignag fen, tamo sur wedigen sain, aya wau uruya sã asil. Anĩ nigin, aya to ayeik, ere nigin ã uweignagen?” \p \v 30 Konelius iron, “Naa fo mogo ilelen, sain anĩ bun, aya neu fõ bun sain eig fe mog, tri kilok aragau kosẽ aun. Kaisã bagai, tamo taka kolos medeĩya ado, wageun ifar fen, \v 31 iron, ‘Konelius, Negur, ogon kosẽya karĩ yen ado, maleg bun ogon wau sã ifenẽya anĩ karĩ yelen. \v 32 Anĩ nigin, oun Jopa taun, tamo Simon, yana taka Pita dedig gein, tamo sur wo di, idi Pita õ bun isiyouf nigin dirokenẽf. Ĩ gaar gabar el fiya tamo Simon nẽ fõ maaĩ yerin ifaref an ibodok.’ \v 33 Anĩ nigin, aya kaisã bagai õ bun tamo sur afedin, õ usil are de agol. Odug, urokanamãf nigin irokonon anĩ ganan karĩ mauf nigin, amã ganan Negur mala bun gama yeir.” \p \v 34 Age ye di, Pita iron, “Aya gama momoi bagai keleĩ, are Negur ĩ taka nigin dogol to wau yenẽdig, \v 35 anĩ ere, teneub ganan bun, tamo taka ĩ Negur nigin anini ye fen, tobonunã biya age fedig are, Negur ĩ nigin wau yenek. \v 36 Israel tamo kayau bun, Negur od sur fen anĩ ã keleĩ, biya od eig ye wogõ yen, Jesus Kristus, ĩ ganan neid Odug, ĩ bunem maur gudũ fiya wõ yen. \v 37 Ã keleĩ, Jon naan igunẽdiya nigin od wogõ yele di, Galili distrik oun gariya ino fen, Judia distrik ganan bun ereb wõ yen anĩ. \v 38 Ã keleĩ, Negur, Jesus Nasaret tamal bun, Awa Uur Fateul ado megeir fi fele di, Jesus iyo ken, tobonunã biya agef fen, Satan nẽ megeir farumen dibodok anidi ganan el fiyẽdin, ere nigin, Negur ĩ ado ibodon. \p \v 39 “Amã, Jerusalem ado Juda neid teneub bun, ereb Jesus age fen anĩ ganan malamã mailen. Idi ĩ aa tetek bun dũ di, laa fen. \v 40 Anĩ ere, Negur ĩ naa towo ilele di, laa bun tamal ĩ turĩ fiyẽ di, tamo kayau dilouf nigin age fen. \v 41 Anĩ ere, tamo kayau ganan ĩ dilouf nigin to age fen, Negur mogo igirnẽdin anidim dogol dilouf nigin age fen, are amam Jesus laa bun tamal mata kel fã ye fen, weim saaf ado naan mon anim. \v 42 Ĩ, amã tamo kayau biya od wogõ mafiyeĩd fen, Jesus ĩ mata nẽ ado laa nẽ es fiya tamo ĩ Negurem igirnen anĩ, kurõ mafesiyouf nigin irokanaman. \v 43 Profet ganan ĩ nigin kurõ difeis wogõ den, are taka ĩ Jesus nigin momoi youf are, Jesus yana bunem yogon mosor nigin weder tu kalauf.” \p \v 44 Pita ĩ fau od enei wogõ ye mog, Awa Uur Fateul od karĩ den anidi ganan bun isin. \v 45 Juda momoiya tamo mulũ bun temeleid Pita geid disin idi, Negurem Awa Uur Fateul wau sã haiden buneg fi fele di, dile fen, terefeit den. \v 46 Ere nigin, haiden idi od fire fire bun wogõ de, Negur yana dales mog, karĩ den. \p Age dife di, Pita iron, \v 47 “Taka nem, tamo kayau eneidi naan igunẽdiya nigin katũ fediyouf de? Idi amã Awa Uur Fateul malen age fiya bagai dalel.” \v 48 Anĩ nigin, Pita, idi Jesus yana bunem naan digunẽdiyouf nigin irokenẽdin. Age fe di, Pita idi geid naa tunĩ dibodõf nigin idi Pita dirokenen. \c 11 \s1 Pita Age Fen Anĩ Faded Fiyẽdin \p \v 1 Aposel ado, momoiya tamo kayau Judia distrik ganan bun dibodon anidi, haiden idig Negur nẽ od dalen yeya anĩ karĩ den. \v 2 Sain Pita Jerusalem isele di, Juda momoiya tamo mulũ bun temeleid kekeir od diroken ken, \v 3 diron, “Õ haiden mulũ to dilen neid fõ bun ule fen, weim saaf wõgen.” \p \v 4 Age de di, Pita gariya ino, ereb ereb ganan wõ yen anĩ dir fe faded fiyẽdin, \v 5 “Aya Jopa taun abod ken, kosẽ au mog, aya mulam malau gelele fe, malau seleulã kurãf fen, ailen. Aya ereb taka gabar odug gen, iri aiwa adodo kaleya bun irou fen, saa ilun tamal, aya abodon nẽ an folõ fele di, isil mog, ailen. \v 6 Aya anĩ fele afe fen, tenebur tamal gaar fire fire yeid imeid adodo, gaar kuĩ, gaar luwedim diyõdig ado, ninã ilun temeleid ailedin. \v 7 Agef fen, ait taka karĩ au mog, irokanan, ‘Pita, fã wale, udenkeis fen, wõ.’ \p \v 8 “Anĩ ere, aya aron, ‘Odug, sã bagai! Aya sesen amuyẽ adodo yõya nigin katũ difaman taka to bagai õ ailen.’ \p \v 9 “Ait anĩ baban saa ilunem wogõ yen, ‘Ereb taka Negur ĩ amuyẽ sã inon anĩ, to amuyẽ ado wouf.’ \v 10 Agef towo fe fen, anĩ ganan baban kel dĩf, saa ilun irou iselen. \p \v 11 “Sain anĩ bun bagai, tamo towo aya gein Sisariam sur difedin idi, fõ aya abodõdig nẽ an wõ den. \v 12 Awa Uur aya idi weim ileya to atorõf nigin irokanan. Kabĩ turau tar sigis eneidig, aya weim mele, tamo anĩ nẽ fõ namen melen. \v 13 Age mafe di, ĩ engel taka naig be fe fen, yogon fõ bun wõ ye fen, eig ye irokenen, ‘Jopa taun oun, Simon yana taka Pita dedig gein tamo sur woid. \v 14 Õ ado ogon ibor tar ganan kel gei yeĩf nigin, ĩ od õ gein irou isiyouf,’ ye di, ilen anĩ irokanaman. \p \v 15 “Aya od gariya ano, wogõ au mog, Awa Uur Fateul uruwa bun ada bun isin gen, idi buneg agef isin. \v 16 Age fe di, aya Odug eig ye iron anĩ, wederou fokõ yen, ‘Jon ĩ naanem igunẽdin, anĩ ere, ã Awa Uur Fateulem iguneĩf.’ \v 17 Anĩ nigin, ada Odug Jesus Kristus nigin momoi tau di, Negur wau sã ege luwa ifanadan anĩ, idig ifenẽdin anĩ youf are, aya ai nigin Negur naabura gudũ afiyẽf?” \p \v 18 Idi od enei karĩ de fen, idi kekeir od ditor ken, Negur yana dales diron, “Age fiyauf are, Negur ĩ haiden idig waud falei de fen, mata bun dilauf anĩ ifenẽdin.” \s1 Sios Oun Antiok Taun \p \v 19 Stiwen dukesin sain bun, kafĩ fiya wõ ye di, momoiya tamo kayau firagagaũ dife fen, tunĩ Fonisia distrik, Saipras nuyo ado, Antiok taun dile fen, Juda tamo kayau bun dogol biya od wogõ difiyẽdin. \v 20 Anĩ ere, idi tunĩ Saipras nuyo ado Sairini taun temeleid, Antiok taun dile fen, Grik tamo kayau buneg wogõ de fen, Odug Jesus nigin biya od dirokenẽdin. \v 21 Odug nẽ megeir idi adon, age fe di, tamo kayau musei momoi de fen, Odug bun falei den. \p \v 22 Od enei, Jerusalem taun oun sios bun iyokele di, idi Banabas Antiok taun sur difiyen. \v 23 Banabas an wõ ye, Negur wau ifenẽdin anĩ ilen, ĩ kulĩ ye fen, idi waud adok Odug bun momoi dibodõf nigin ganan waud yalesen. \v 24 Banabas ĩ tamo biya, Awa Uur Fateul ado momoiya barikã. Tamo kayau musei Odug bun geif iroulen. \p \v 25 Age dife di, Banabas Sol imirnẽf nigin Tasus ilen. \v 26 Banabas Sol fotou fiye ken, Sol Antiok taun irou isin. Agef fen, Banabas Sol ado yar tekelei adok, sios geid dibod ken, tamo kayau musei difelnẽdin. Antiok an, dõ fiya tar anidi bun yana mata dun, are Kristen den. \p \v 27 Sain anĩ bun, profet tunĩ Jerusalem anenem Antiok disin. \v 28 Idi neid taka, yana Agabus fã ye fen, Awa Uur bunem profet od wogõ yen, kadir odug Rom teneub ganan bun iyokalauf yen. (Sisa\f + \fr 11:28 \ft Rom neid king odug.\f* Klodius nẽ sain bun, kadir enei wõ yen.) \v 29 Dõ fiya tar, idi mugu mugu, dogo neid megeir bunem, momoiya tamo kayau Judia distrik bun dibodon anidi disennẽdiyouf nigin, kisi difon. \v 30 Idi enei age de fen, moni wau sã Banabas Sol ado imeid bun dino, sios nẽ uyu irouya anidi bun sur difen. \c 12 \s1 Pita Kalabus Bun Tamal Yalisnen \p \v 1 Sain anĩ bun, King Herod sios bun temeleid tunĩ kafĩ fiya ifenẽdiyouf nigin, gei fedin. \v 2 Ĩ irõ di, Jon tura Jems dimig nem dukesin. \v 3 Herod ĩ Jems laa fe di, Juda tamo kayau waud al fen anĩ ile fen, ĩ Pitag dalouf nigin ari fedin. Enei are, Bret Yis Sã Sifa sain bun wõ yen. \v 4 Idi Pita dale di, ĩ kalabus bun inenen, ĩ kusĩ tamo mala aiwa adodo, mala mugu mugu kusĩ tamo aiwa adodom lo difouf nigin idi imeid bun inon. Herod ĩ, Pasa naa ilele di, ganan meleid bun, Pita kot bun inenẽf nigin kisi yalen. \p \v 5 Anĩ nigin, Pita kalabus bun dinenẽ ibodon, anĩ ere, sios idi Pita nigin Negur totol bagai kosẽ difiyen. \p \v 6 Herod ĩ Pita fau nil kot bun ifarauf ye mog, bõ anĩ bun, Pita sen uru nem ifokeleya ado kusĩ tamo uru atun mulã yenen, kalabus bobog lo fiya tamo, bobog tari de difaren. \v 7 Kaisã bagai, Odug nẽ engel wõ ye di, kalabus Pita ibodon aab namen fula felen. Agef fen, engel Pita siri yu ken, turĩ fiyẽ iron, “Gama nem, fã wale!” Age fe di, Pita ima bun tamal sen irokakakesin. \p \v 8 Age fe di, engel Pita irokenen, “Ogon let luwã gu fen, sendel ufounkel.” Age fele di, engel Pita irokenen, “Ogon kolos meluk ufounkel, dõ wiya.” \v 9 Pita engel dõf kalabus bun tamal ilen, anĩ ere, ĩ engel age fen are, momoi bagai be anĩ to kelein, ĩ malau seleulã kurã fe di, ailef yen. \v 10 Idi, kusĩ tamo kalabus bobog lo difedig uyulil ado anĩ dõ fiya, wal difeid fen, taun isileya ain bobog bun disi di, sukar are yogo kã fel kenẽdin, age fe di, idi ulolõ desin. Idi naab taka luwe diyok disil fen, kaisã bagai engel Pita itornen. \p \v 11 Age fe di, Pita weder fokõf mã, iron, “Momoi bagai aya gama keleĩ, Odug engel sur fe di, aya Herod nẽ megeir bun ado Juda tamo idi ereb wõya nigin kisi difen anĩ ganan bun tamal yalelnal.” \p \v 12 Enei nigin weder fokõ yel fen, Pita ĩ, Jon yana taka Mak dedig sina Maria nẽ fõ bun ilen, an tamo kayau musei guru de fen, kosẽ def dibodon. \v 13 Pita fõ sukar godu godu fe di, kabĩ kayau taka yana Roda dedig sukar kã fouf nigin isin. \v 14 Ĩ Pita ait karĩ ye fen, fatuk bagai kulĩ ye fen, ĩ sukar kã fiya sã, kel gudu ref ile fen, iron, “Pita yeir bobogẽ ifaref!” \p \v 15 Idi ĩ dirokenen, “Õ wadak.” Anĩ ere, kayau ĩ totol bagai ino fen, agef irõ di, idi diron, “Are Pita nẽ engel.” \p \v 16 Age de mog, Pita ĩ fau fau sukar godu godu fe di, idi sukar kã difel, Pita dile fen, terẽ den. \v 17 Pita foro dalauf nigin imam dogol fiyeĩd le fen, Odug ĩ kalabus bun tamal yalis irou isil anĩ faded fiyeĩd fen, iron, “Jems tura tar geid od enei urokenẽdigouf.” Age ye fen, Pita idi itorneĩd, uyu takã ilen. \p \v 18 Bonimei di, kusĩ tamo Pita to dile fen, fatuk bagai nene de, abob to difen. \v 19 Herod Pita dimirnẽf nigin irokenẽdin, anĩ ere, idi ĩ to fotou difiyẽn. Age dife di, Herod kalabus lo fiya tamo Pita lo difen idi to fiyeĩd le fen, kalabus lo fiya tamo anidi didenkesiyouf nigin irokenẽdin. \s1 Herod Laa Fen \p Agef fen, Herod Judia distrik bun tamal Sisaria taun ile, sain naal an ibodon. \v 20 Herod ĩ, Taia ado Saidon taun tamo kayau nigin name fatuk bagai sanen, anĩ ere, gama idi waud tekelei fen, Herod dilouf nigin disin. Uyulil idi Blastus, king nẽ ibodõya modoũ nẽ lo fiya mudur, ĩ idi isennẽdiyouf nigin dirokenẽ di, Blastus yo yen. Age de fen, idi Herod garan dile, maur gudũ fiya nigin dirokenen, ere nigin, idi king nẽ akor bun tamal saaf daledig. \p \v 21 Naa inon anĩ bun, Herod ĩ king nẽ kolos ifounkel, king nẽ sia bun ibod ken, tamo kayau od wogõ fiyẽdin. \v 22 Tamo kayau diweig diron, “Eĩ waitou ait, tamo nẽ sã.” \v 23 Kaisã bagai, Odug nẽ engel Herod yũ iran, ere nigin, ĩ Negur yana to yalesen. Ĩ mamatem dõ di, laa fen. \p \v 24 Anĩ ere, Negur nẽ od bilalaũ fel iyokelen. \p \v 25 Banabas Sol ado, dogo neid kabĩ bure difel fen, Jerusalemem keku de disin, idi Jon, yana taka Mak dedig dale fen, weim disin. \c 13 \s1 Idi Banabas Sol Ado Sur Difedin \p \v 1 Antiok sios bun, profet ado tise difaren, are Banabas, Simeon yana taka Karos dedig, Lusius Sairini taun tamal, Manain (ĩ king Herod ado bibiyedin) ado, Sol. \v 2 Idi Odug yana dales fen, kuri de mog, Awa Uur Fateul idi irokenẽdin, “Banabas Sol ado kabĩ aya agirkenẽdin anĩ dalouf nigin, gadi weleid kanag.” \v 3 Anĩ nigin, idi kuri de kosẽ del, imeid idi tetedin dino fen, sur difedin. \s1 Oun Saipras Nuyo \p \v 4 Awa Uur Fateul, Banabas Sol ado sur fedi di, idi Selusia taun dile fen, anenem waag dale, Saipras nuyo dilen. \v 5 Idi Salamis taun wõ de fen, Negur nẽ od Juda neid uub fõ fõ bun wogõ den. Jon idi isennẽdiyouf nigin, ĩ dale weim dilen. \p \v 6 Idi nuyo anĩ ganan atu diyok dile, Pafos taun wõ den. Idi an idegẽya kosẽ tamo taka, idegẽya profet Juda tamal, yana Bar-Jesus dedig fotou difen. \v 7 Bar-Jesus ĩ nuyo anĩ nẽ gawaman mudur Segius Paulus ado dibodon. Segius Paulus ĩ tamo kisi biya ado. Gawaman mudur ĩ, Negur nẽ od karĩ youf nigin, Banabas Sol ado iweignẽdin. \v 8 Anĩ ere, idegẽya kosẽ tamo Elimas (yana are Grik od nem ‘idegẽya kosẽ tamo’) idi naabureid gudũ fe di, gawaman mudur to momoi youf nigin age fen. \v 9 Age fe di, Sol, yana taka Pol dedig, Awa Uur Fateul barikã, ĩ idegẽya kosẽ tamo lo fiyekel fen, iron, \v 10 “Õ Satan naal, õ Negur nẽ madur fiya ganan nẽ kiwai! Idegẽya ado sesen ganan, õ bun isokosef. Õ ere sain anĩ, Odug nẽ naab madur anĩ, idegẽya bun falei fiyai wodig utorlauf? \v 11 Gama Odug ima, õ teten isif. Õ malã ifofakalauf, õ sain naal meluk, gaa lalan to ulouf.” \p Kaisã bagai, budũ ado gugum isi, kerub fiyẽ di, ĩ taka nem ima gim fouf nigin, ima ra yef iyon. \v 12 Gawaman mudur ĩ agef wõ yen anĩ ile fen, ĩ momoi yen, ere nigin, ĩ Odug nigin ifelnẽ di, ilen anĩ nigin terẽ yen. \s1 Pisidia Distrik Nediwon Antiok Taun \p \v 13 Pol yogon kabĩ tura tar geid, waag dale, Pafosem, Pamfilia provins oun Perga taun dilen, an Jon idi itorneĩd fen, Jerusalem kel ilen. \fig |alt="Paul's 1st Jrny" src="PAULJR1.pdf" size="span" ref="Aposel 13:13" \fig* \v 14 Idi Perga taun anenem, Pisidia distrik nediwon Antiok taun dilen. Sabat naa bun, idi Juda neid uub fõ bun dile dibodon. \v 15 Lo ado profet neid itotoya diwesleid fen, Juda neid uub fõ nẽ mudur adodo, Banabas Pol ado gein od sur dife fen, diron, “Turamã tar, ã tamo kayau waud yaleseya nigin od adouf are, wogõg.” \p \v 16 Pol fã ye, foro dalauf nigin imam fiyeĩd le fen, iron, “Israel tamo kayau ado, haiden Juda tamo kayau geid Negur nigin anini gedig ã, karĩ wiyag! \v 17 Israel tamo kayau neid Negur, tubumã tar igirneĩd fen, idi Isip dibodon sain, Negurem age fe di, idi fulus difen. Negur ĩ megeir odug nem, idi Isip tamal gurif irou ilen. \v 18 Negur ĩ, foti yar age fiya gerere tuan, idi tobonunã sane age difen anĩ lolou fesif isin. \v 19 Ĩ Kanan teneub bun, tamo ibor sewen adok daũf iraile fen, dogo neid teneub, yogon tamo kayau idi akorouf nigin ifenẽdin. \v 20 Enei ganan fo handred fifti yar age fiya ilelen. \p “Enei bure fele di, Negur ĩ, Israel tamo kayau es fiya tamo ifenẽdif ile, profet Samuel nẽ sain bun. \v 21 Anĩ bure fele di, tamo kayau king nigin dirõ di, Negur, Sol Kis naal, Benjamin nẽ ibor bun tamal ifenẽdin, Sol foti yar king ibodon. \v 22 Negur Sol yalelne ken, ĩ Dawid idi neid king inenen. Negur Dawid nigin eig ye iron, ‘Aya, Jesi naal Dawid ĩ, tamo aya wau irok kilei anĩ ailen, ĩ ereb ereb ganan, neu oroya yenek anĩ dõf age fouf.’ \p \v 23 “Negur ĩ age afouf yen kilei, Dawid nẽ ibor nẽ tubu tar bun tamal, kel yaleya tamo Jesus Israel ifenẽdin. \v 24 Jesus fau isiya sã mog, Jon Israel tamo kayau ganan waud falei ye di, naan igunẽdiyouf nigin od wogõ yen. \v 25 Jon ĩ yogon kabĩ idikalau fenẽ mog, ĩ iron, ‘Aya nigin ã aim gef? Aya tamo ĩ tari gef anim sã. Anĩ ere, ĩ aya dumeun dõ fiyaf, aya to biya nigin yogon su malũ biru fediya kisi feleya sã.’ \p \v 26 “Turau tar, Abraham gere tar ado, haiden ã Negur nigin anini gedig, Negur tamo kayau kel yaleya nẽ od, amã bun sur fen. \v 27 Jerusalem tamo kayau, dogo neid mudur adodo geid, Jesus ado, profet neid od Sabat naa ganan bun diwesedig anĩ to kelei ken, Jesus bouwa bun od dun, anĩ bunem profet neid od kisi fel wõ yen. \v 28 Idi Jesus dukesiyouf nigin, gariya taka to dilen, anĩ ere, idi ĩ dukesiyouf nigin, Pailat dirokenen. \v 29 Idi Jesus nigin Negur nẽ Itotoya bun yenek anĩ ganan, dõ de age difel fen, idi ĩ aa tetek bun tamal dalisne ken, matmat bun dinenen. \v 30 Anĩ ere, Negur Jesus laa bun tamal kel turĩ fe di, mata kel fã yen. \v 31 Agef fen, Jesus, tamo idi, ĩ geid Galili teneub bun tamal Jerusalem dilen anidi bun, naa musei wõ yen. Idi anidim gama, tamo kayau bun, ĩ nigin wogõ def dilef. \p \v 32 “Amã biya od ã marokeneik, Negur tubumã tar age afouf fiyẽdin are, \v 33 Jesus kel turĩ fiyen anĩ bunem, amã idi gereneid tar kisi fel naman. Sam tu bun itotoya yenek kilei: \q1 “‘Õ neu Kesu, \q2 aya gama õ Tamã wõ aul.’\f + \fr 13:33 \ft Sam 2:7\f* \m \v 34 Negur ĩ laa bun tamal kel turĩ fiyẽ di, ĩ to bagai bura lauf nigin, Negur eig ye iron: \q1 “‘Aya momoi bagai nẽ ado fateul nẽ el fiya, are aya Dawid afenẽf aun anĩ, ã afeneĩf.’\f + \fr 13:34 \ft Asaia 55:3\f* \m \v 35 Negur nẽ Itotoya taka buneg eig ye irok: \q1 “‘Õ ogon Fateul Tamo to utorõ di, bura lauf.’\f + \fr 13:35 \ft Sam 16:10\f* \p \v 36 “Dawid ĩ yogon sain bun, Negur nẽ oroya anĩ aruna yale fen, laa fen. Ĩ tubu tar geid mũ dife di, bouwa bura len. \v 37 Anĩ ere, Negurem laa bun tamal kel turĩ fiyen ĩ, bura leya san. \p \v 38 “Anĩ nigin, turau tar, ã keleĩ youf, Jesus bunem mosor weder tu keleya nigin od wogõ yeik. \v 39 Tamo ganan Jesus nigin momoi def, mosor ganan yalelkeneĩd fen, madur fedif, anĩ ere, Moses nẽ Lo bunem, tamo neid mosor ganan yalelkeneĩd fen, madur fediya kisi feleya sã. \v 40 Anĩ nigin, profet wogõ den anĩ, ã bun to wõ youf nigin lo weleg: \q1 \v 41 “‘Ulegef, ã kono fiya tamo! \q2 Terẽg fen, gare gouf, \q1 ere nigin, aya ãgenei sain bun ereb taka age afouf, \q2 are taka nem irokeneĩfeg, \q2 ã to bagai momoi gouf.’\f + \fr 13:41 \ft Habakuk 1:5\f* ” \p \v 42 Pol Banabas ado, Juda neid uub fõ ditor dile mog, tamo kayau, Sabat naa taka bun, od enei baban tobol difouf nigin dirokenẽdin. \v 43 Tamo kayau dilele di, Juda tamo kayau musei ado, haiden Juda neid momoiya bun falei de fen, Negur nigin anini dedig musei idi, Pol Banabas ado dõ difedin. Age dife di, Pol Banabas ado weim wogõ de fen, idi Negur nẽ wau ifenẽya bun toku dibodõf nigin waud dalesen. \p \v 44 Sabat naa taka bun, taun dibodõdig anidi musei ganan, Odug nẽ od karĩ douf nigin guru difen. \v 45 Anĩ ere, Juda tamo idi, tamo kayau guru difen anidi dileid fen, kiyeim aura fiyẽdi di, Pol wogõ yen anĩ nigin kiwai difen ken, kono difiyen. \p \v 46 Age dife di, Pol Banabas ado kumĩ sã wogõ eig de diron, “Amã Negur nẽ od, ã bun ketem sã wogõ mayeim. Anĩ ere, ã Negur nẽ od utorõg fen, amã to biya nigin mata faimud ibodkeleya to malouf gen. Anĩ nigin, amã gama haiden gedin melef. \v 47 Are Odug eig ye irokanaman: \q1 “‘Aya õ haiden neid lalan anenon, \q2 anĩ bunem, teneub idikelediya bun, tamo kayau usenneĩd, kel gei wediyouf.’\f + \fr 13:47 \ft Asaia 49:6\f* ” \p \v 48 Haiden idi od enei karĩ de fen, waud kulĩ ye, Odug nẽ od seli dabin. Mata faimud ibodkeleya nigin igirnẽdin anidi ganan momoi den. \p \v 49 Age dife di, Odug nẽ od, teneub anĩ ganan bun iyokelen. \v 50 Anĩ ere, Juda tamo idi, haiden kayau yeneid adodo Negur nigin anini dedig ado, taun uyu irouya tamo anidi nameid dalesen. Idi Pol Banabas ado darau difenẽdiyouf nigin, tamo kayau nameid dalese di, dogo neid teneub bun tamal dirudidin. \v 51 Anĩ nigin, Pol Banabas ado, idi neid tobonunã sane anĩ difelnẽdi di, keleĩ youf nigin, yeid aas tu difel fen, Ikonium taun dilen. \v 52 Dõ fiya tar idi, kulĩya ado Awa Uur Fateul barikan. \c 14 \s1 Oun Ikonium Taun \p \v 1 Oun Ikonium taun, Pol Banabas ado, idi gai age difedig gen, Juda neid uub fõ bun dile fen, an tamo waud yaleya bun wogõ de di, Juda tamo kayau ado Grik tamo kayau musei momoi den. \v 2 Anĩ ere, Juda tamo momoiya sã anidim, haiden idi nameid dalese di, haiden idi, momoiya tamo kayau kiwai difenẽdin. \v 3 Anĩ nigin, Pol Banabas ado, sain meluk an dibod ken, Odug nigin kumĩ sã wogõ den. Age dife di, Odug ĩ, idi memelik uris ado dinodiyouf nigin, megeir ifenẽdin, anĩ bunem, Odug yogon wau ifenẽya nẽ od anĩ megeir fen. \v 4 Tamo kayau taun temeleid faraf fen, tunĩ Juda tamo geideid, tunĩ aposel geid. \v 5 Age de fen, Juda tamo ado haiden, dogo neid uyu irouya geid, aposel to biya difiyeĩd fen, meein tulu difiyẽdiyouf nigin age difen. \v 6 Anĩ ere, aposel idi anĩ kelei ken, idi diya, Likonia distrik nediwon Listra taun, Derbe taun, anĩ kalilĩ fiya bun diyok dile fen, \v 7 an biya od wogõ den. \s1 Oun Listra ado Derbe Taun \p \v 8 Oun Listra taun, tamo taka ye ilolaisin ibodon, ĩ sina namenem ye ilolaisin wõ yen, anĩ to iyõdig. \v 9 Ĩ, Pol od wogõ ye mog, karĩ fiyen. Pol ĩ lo fiyekel fen, ĩ bouwa biya lauf nigin momoiya ado anĩ ile fen, \v 10 Pol ait odugem iweig iron, “Fã wale ufar!” Age ye di, ĩ gurusã ye, iyok ilen. \p \v 11 Tamo kayau musei Pol age fen anĩ dile fen, Likonia od nem diweig diron, “Waitou tamo falei difel fen, ada gein disil!” \v 12 Idi Banabas ĩ Sus difiye ken, Pol ĩ Hermes difiyen, ere nigin, Pol ĩ ait ado tamo. \v 13 Waitou Sus nẽ tempel, taun yerin ibodon. Waitou Sus nẽ pris, bulmakau bobõ gĩ fediya adodo, taun bobogẽ irou isin, ere nigin, ĩ tamo kayau musei geid, aposel sesewi fiya difenẽdiyouf nigin age fen. \p \v 14 Anĩ ere, aposel Banabas Pol ado, anĩ karĩ de fen, dogo neid kolos serek difeid fen, tamo kayau musei atun gududu de dile diweig diron, \v 15 “Tamo kayau, ã ere nigin enei ago gef? Amãg tamo maug, ã gen. Amã ã gein biya od marou masif, are ã kaũ sã enei utorõg fen, mata ibodõya Negur ĩ, saa, teneub, maaĩ ado, anidi namen ereb ereb ganan inodin, ĩ bun falei gouf nigin marokeneik. \v 16 Kulu Negur ĩ tamo kayau teneub ganan bun itornẽdi di, dogo neid oroya dõ difen. \v 17 Anĩ ere, Negur ĩ yogo nigin yaor fiya to itor ken, faimud ereb ereb biya age fedig anĩ bunem, yogo nigin yaor fedig. Ĩ saa bunem uyẽ ado, saaf dogo neid sain dõf fen, ifeneĩdig. Ĩ saaf musei biya ifenei ken, wauĩ bun kulĩya ifeneĩdig.” \v 18 Od enei nemeg, tamo kayau musei aposel sesewi difenẽdiyouf nigin age difen, anĩ ere, aposel idi naabureid gudũ difenẽdiyouf nigin lakĩ difen. \p \v 19 Age dife di, Juda tamo tunĩ, Antiok ado Ikonium taun temeleid disi fen, tamo kayau musei waud dalen. Age de fen, idi Pol meein tulu difiyẽ, laa fel de fen, taun yerin diror diroulen. \v 20 Anĩ ere, dõ fiya tar guru de, Pol salili difiyẽ di, ĩ fã yale fen, baban taun kel ilen. Naa taka di, ĩ Banabas ado Derbe taun dilen. \s1 Aposel Siria Distrik Oun Antiok Taun Keku Den \p \v 21 Idi taun anĩ bun biya od wogõ de fen, dõ fiya tar musei dalen. Age difel fen, idi Listra, Ikonium ado, Antiok taun keku de dile, \v 22 dõ fiya tar megeir difiyeĩd fen, idi momoiya bun dibodõf nigin waud dalesen. Idi diron, “Ada Negur nẽ tano bun ileya nigin, morõ musei talouf bagai.” \v 23 Pol Banabas ado, sios mugu mugu bun, uyu irouya digirneĩd fen, kosẽya ado kuriya bunem, Odug idi ĩ nigin momoi dedig, ĩ ima bun dinenẽdin. \v 24 Idi Pisidia distrik atu diyok dile, Pamfilia provins bun wowã den. \v 25 Age de fen, idi Perga taun an od wogõ del fen, Atalia taun disilen. \p \v 26 Idi Ataliam waag dale, Antiok keku de dilen, kulu an, sios, kabĩ gama bure difelel anĩ nigin, aposel idi Negur nẽ wau ifenẽya bun dinenẽdin. \v 27 Idi Antiok taun wowã de fen, sios kuru difeid fen, Negur idi bunem ereb age fen anĩ ganan ado, Negur ĩ haiden momoi douf nigin sukar kã fen anĩ, wogõ difiyẽdin. \v 28 Age dife fen, idi, dõ fiya tar geid, sain meluk an dibodon. \c 15 \s1 Guru Fiya Oun Jerusalem \p \v 1 Tamo tunĩ, Judia distrik bun temeleid Antiok taun disi fen, momoiya tamo kayau eig de difelnẽdin, “Ã Moses nẽ tobonunã kilei, mulũ to ulagauf are, ã kel gei yeĩya kisi feleya sã.” \v 2 Od enei nigin, idi Pol Banabas ado geid fatuk bagai fefe de fen, luwa diroun. Anĩ nigin, momoiya tamo kayau enei nigin Jerusalem disel fen, aposel ado uyu irouya geid to difiyẽdiyouf nigin, Pol Banabas ado momoiya tamo tunĩ geid digirnẽdin. \v 3 Sios idi sur difedi di, Fonisia ado Samaria distrik atu dile fen, haiden idi Negur bun falei den anĩ dirokenẽdin. Od eneim, momoiya tamo kayau ganan fatuk bagai kulĩ den. \v 4 Idi Jerusalem wõ de di, sios, aposel geid, uyu iroudiya anidim idi aan difiyẽdin. Age dife di, Negur idi bunem ereb age fen anĩ ganan, sios, aposel geid, uyu iroudiya wogõ difiyẽdin. \p \v 5 Age dife di, momoiya tamo tunĩ Farisia mala bun temeleid, fã de fen, diron, “Haiden idi mulũ dile fen, Moses nẽ Lo dõ difouf nigin dirokenẽdiyouf bagai.” \p \v 6 Age de di, aposel idi, uyu iroudiya geid, od enei nigin guru de katõ difen. \v 7 Od musei sain meluk katõ difen sain, Pita fã yale irokenẽdin, “Turau tar, ã keleĩ, kulu, sain taka bun, haiden idi aya sigorou bun biya od karĩ de fen, momoi douf nigin, ã atun Negur aya igirnan. \v 8 Negur ĩ, tamo nẽ wau keleĩ, ĩ Awa Uur Fateul, ada ifanadan gen, haiden idig ifenẽdin anĩ bunem, idig yaledin anĩ ifelnẽdin. \v 9 Negur, ada ado idi geid atun daũ taka to inon, ere nigin, momoiya bunem ĩ waud kulo feledin. \v 10 Anĩ ere, ere nigin ã gama Negur kisi wiyẽg fen, morõ adag age fiya, tubuda tareg faali fiya kisi feleya san anĩ, dõ fiya tar tetedin unogouf nigin ago gef? \v 11 Sã! Ada, idi agef kel gei fedif gen, neda Odug Jesus nẽ wau ifenẽya bunem, adag agef kel gei fadaf anĩ momoi tauf.” \p \v 12 Tamo kayau ganan guru difen anidi ganan foro del fen, Banabas Pol ado, Negur idi bunem memelik ado uris fire fire haiden atun inodin anĩ wogõ de di, karĩ den. \v 13 Idi wogõ dele di, Jems ĩ iron, “Neu turau tar, karĩ wiyag. \v 14 Simon mogo faded fadal, are Negur ĩ yogo yana nigin ye fen, haiden atun tamo kayau yaledin anĩ bunem, ĩ urug bagai haiden nigin wau yenen anĩ ifelnadan. \v 15 Profet neid od are, enei ado susu felef, are Negur nẽ Itotoya bun eig ye irok kilei: \q1 \v 16 “‘Enei dumen, aya kelau fen, \q2 Dawid nẽ salafat kubũ yen anĩ baban alesauf. \q1 Aya sesen ledin anĩ madur afeleid fen, \q2 baban anouf, \q1 \v 17 anĩ bunem, tamo kayau ganan atun tunĩ ado, haiden ganan neu nigin agirnẽdin geid, \q2 Odug dimirnẽf.’\f + \fr 15:17 \ft Amos 9:11, 12\f* \q1 \v 18 Odug ĩ enei kulu bagai yaor fen, ĩ anĩ agef irok. \p \v 19 “Anĩ nigin, neu es fiya bun, ada haiden Negur bun falei def anidi, morõ to tafenẽdiyouf. \v 20 Age fiya ban, ada pas tatot fen, idi saaf idegẽya waitou bun sesewi difen anĩ to dãf nigin, noli tobonunã bun to dilauf nigin, yaro uleid kakã difeid fen, didenkesif anĩ to dãf nigin ado, yaro naud adodo to dãf nigin torokenẽdiyouf. \v 21 Ere nigin, sain meluk bagai, Moses nẽ Lo taun ganan bun wogõ de fen, Sabat naa ganan bun Juda neid uub fõ fõ bun diwesedig.” \s1 Guru Fiya Nẽ Pas Haiden Momoiya Tamo Kayau Bun Sur Difen \p \v 22 Age ye di, aposel idi, uyu iroudiya ado, sios ganan geid, idi atun tamo tunĩ digirneĩd fen, Pol Banabas ado weim Antiok taun sur difediyouf nigin kisi difon. Idi Judas (yana taka Basabas dedig) ado Sailas digirnẽdin, tamo uru anidi, momoiya tamo kayau atun, idi uyu irouya. \v 23 Idi bun pas eig de ditoton anĩ sur difen: \p Amã aposel, uyu iroudiya geid, ãgenei tureĩ tar, \p haiden bun temeleĩ turamã tar Antiok taun, Siria ado, Silisia provins bun ubodõgef aan mayeik. \pi1 \v 24 Amã nemã tamo tunĩ, yoya to dale fen, dile, idi neid wogõya bunem gelele diyei ken, wauĩ morõ difenein anĩ, amã karĩ maun. \v 25 Anĩ nigin, amã ganan kisi tekelei mano fen, tamo tunĩ magirneĩd fen, nemã oboimã tar bagai Banabas Pol ado geid ã gein sur mafedif. \v 26 Banabas Pol ado idi, neda Odug Jesus Kristus yana nigin, dogo neid mata itorõya nigin to fese den. \v 27 Anĩ nigin, amã matotkeneik anĩ sigoredim megeir fiya nigin, Judas Sailas ado sur mafedif. \v 28 Awa Uur Fateul, amã geid, kisi tekelei fen, ã bun nun enei teten baban morõ taka to mafeneĩf nigin yo maun: \v 29 Ã saaf idegẽya waitou bun sesewi difen anĩ to wãgauf, yaro naud adodo to wãgauf, yaro uleid kakã difeid fen, didenkesif anĩ to wãgauf ado, noli tobonunã bun to ulagauf. Ã enei adok irok kilei sese gouf are, ã nigin deuf. \pi1 Dabuo. \b \p \v 30 Tamo idi sur difedi di, Antiok taun disil, sios kuru difeid fen, pas anĩ difenẽdin. \v 31 Tamo kayau pas anĩ diwes fen, waud yaleseya od anĩ nigin kulĩ den. \v 32 Judas Sailas ado, idi dogo profet, momoiya tamo kayau waud dales fen, megeir difenẽdiyouf nigin od fatuk wogõ den. \v 33 Idi an sain naal meluk dibodon, age dife di, momoiya tamo kayaum waud inosiya ado sur difedi di, idi sur difedin anidi gedin keku de dilen.\f + \fr 15:33 \ft Itotoya tunĩ eig ye irok: \fq dilen. \fv \ft 34 \+fv*\fq Anĩ ere, Sailas ĩ an ibodõf nigin kisi fen.\f* \v 35 Anĩ ere, Pol Banabas ado Antiok dibodon, an idi tunĩ museig geid fen, Odug nẽ od difelneĩd fen, wogõ den. \s1 Pol Banabas Ado Waud Tekelei San \p \v 36 Naa tunĩ ilele di, Pol Banabas irokenen, “Ada keku tau fen, taun ganan Odug nẽ od wogõ tafiyẽdin nẽ an turada tar ki tafiyeĩd fen, idi naig difef anĩ tailauf.” \v 37 Banabas ĩ, Jon yana taka Mak dedig, idi geid dilauf nigin oron, \v 38 anĩ ere, Pol ĩ weim dilauf are to biya ye kisi fen, ere nigin, Jon ĩ Pamfilia provins oun idi itorneĩd fen, idi geid kabĩ to dalef dilen. \v 39 Idi fatuk bagai fe de fen, fara difen. Banabas ĩ Mak yale fen, waag bun Saipras nuyo dilen, \v 40 anĩ ere, Pol ĩ Sailas igirnẽ di, momoiya tamo kayaum Odug nẽ wau ifenẽya bun dinenẽdi di, dilen. \v 41 Ĩ Siria ado Silisia provins atu ile fen, sios megeir fiyẽdif ilen. \c 16 \s1 Timoti Ĩ Pol Sailas Ado Weim Dilen \p \v 1 Pol ĩ Derbe taun isi fen, anenem Listra taun ilen, an dõ fiya tamo taka yana Timoti ibodõdig, ĩ sina Juda tamal momoiya kayau, anĩ ere, ĩ tama Grik tamal. \v 2 Momoiya tamo kayau Listra ado Ikonium taun temeleid, Timoti biya difiyẽdig. \v 3 Pol ĩ Timoti ado dilauf nigin oron, anĩ nigin, ĩ, Juda tamo modoũ anĩ bun dibodõdig anidi nigin, Timoti mulũ inenen, ere nigin, idi ganan keleĩ, Timoti ĩ tama Grik tamal. \v 4 Idi taun mugu mugu bun diyok dile fen, oun Jerusalem aposel idi uyu iroudiya tamo geid, tamo kayau dõ difouf nigin od difon anĩ wogõ difiyẽdif dilen. \v 5 Anĩ bunem, sios idi momoiya megeir dale fen, naa ganan momoiya tamo kayau ifagaf ilen. \fig |alt="Paul's 2nd Jrny" src="Pauljr2.pdf" size="span" ref="Aposel 16:5" \fig* \s1 Pol Mala Seleulã Kurãf Fen, Masedonia Tamo Taka Ilen \p \v 6 Pol yogon kabĩ tura tar geid, Frigia distrik ado Galesia provins bun diyok dilen, ere nigin, Awa Uur Fateul, idi Asia provins bun od wogõya nigin katũ fiyẽdin. \v 7 Idi Misia distrik nẽ daũ bun disi fen, Bitinia provins bun dilauf nigin age difen, anĩ ere, Jesus nẽ Awa Uur ĩ katũ fiyẽdin. \v 8 Anĩ nigin, idi Misia distrik wal dife fen, Troas taun disilen. \v 9 Bõ anĩ bun, Pol mala seleulã kurãf fen, Masedonia provins tamal tamo taka ifar fen, igonen, “Masedonia usi fen, usennamã,” fiyẽ mog, ilen. \v 10 Pol mala seleulã kurãf fen, anĩ ilen, age fel fen, amã kaisã bagai Masedonia provins malauf nigin dodok mafen, ere nigin, amã kisi mafen, Negur idi bun biya od wogõ mauf nigin iweignaman. \s1 Filipai Taun Oun Lidia Jesus Nigin Momoi Yen \p \v 11 Troas taun anenem, amã waag bunem madur kilei Samotres nuyo melen, naa taka di, Neapolis melen. \v 12 Anenem amã Filipai melen, Filipai are Rom gawamanem lo fedig, Masedonia provins bun taun anĩ uyu irouf. An naa tunĩ mabodon. \p \v 13 Sabat naa bun, amã taun mator ken, taun bobog serẽ naan yerin an, amã kosẽya nẽ modoũ mamirẽf nigin melen. Amã mabod ken, kayau an guru difen anidi wogõ mafiyẽdin. \v 14 Idi neid taka karĩ faman, kayau anĩ yana Lidia, Taiataira taun tamal, ĩ gabar kadaũ na nigin susur fedig, ĩ Negur yana yalesedig. Odug, ĩ Pol nẽ od karĩ youf nigin wau bun sukar kãf kenen. \v 15 Kayau anĩ yogon ibor tar geid naan diguneĩd kele di, ĩ yogon fõ bun malauf nigin irokanama ken, iron, “Aya Odug nigin momoi auf agef kisi gouf are, umag, neu fõ bun ubodõg.” Ĩ nugo famã di, amã dõ mafiyen. \s1 Pol Sailas Ado Kalabus Bun \p \v 16 Naa taka bun, kosẽya nẽ modoũ bun mele mog, ferfer kayau momoul taka fotou faman, ĩ kaa sane ado, anĩ bunem ereb fau wõ youf anĩ wogõ yedig. Yogon marau tar, ĩ ereb fau wõ youf anĩ wogõ yedig anĩ bunem, moni musei daledig. \v 17 Kayau momoul enei, amã Pol geid dõ fama ken, iweig iron, “Tamo eneidi Negur Ilun Bagai nẽ ferfer tar. Idi ã isennẽya walogouf nẽ naab dirokeneik.” \v 18 Kayau ĩ naa musei age fe di, Pol wau fatuk bagai moro ken, falei ye, kaa sane irokenen, “Jesus Kristus yana bunem, aya ĩ bun tamal ulõ wesiyouf nigin arokonok!” Sain anĩ bun bagai, kaa sane kayau anĩ itornen. \p \v 19 Ferfer kayau momoul nẽ marau tar, moni yaleya nẽ naab gudũ felen anĩ kelei ken, Pol Sailas ado gei de didũ difeid, maket modoũ bun yeneid adodo tamo gedin dirouledin. \v 20 Idi Rom neid lo es fiya tamo bun guri difeid dile fen, diron, “Tamo eneidi are Juda temeleid, idi neda taun bun morõ odug dinof. \v 21 Idi tobonunã difelnẽdif are neda lo to irok anĩ, ada Rom tamo, anĩ nigin, ada tobonunã enei to talouf, to dõ tafouf.” \p \v 22 Age de di, tamo kayau, idi geid bagu de fen, Pol Sailas ado kiwai difenẽdin. Age dife di, Rom es fiya tamo kolos dinukaka keneĩd fen, wagagã difediyouf nigin dirokenẽdin. \v 23 Idi fatuk bagai wagagã difiyeĩd kele fen, kalabus bun dinenẽdin. Age dife fen, kalabus lo fiya tamo el fe lo fediyouf nigin dirokenen. \v 24 Kalabus lo fiya tamo od anĩ yale fen, kalabus fõ aab namen ineneĩd fen, yeid aam kotũ feledin. \fig Kalabus lo fiya tamo, Pol Sailas ado kalabus fõ aab namen ineneĩd fen, yeid aam kotũ feledin.|src="lb00337c.tif" size="span" ref="16:24" \fig* \p \v 25 Bõ atun age fiya, Pol Sailas ado Negur kosẽ difiye ken, seg dale mog, kalabus tamo ganan karĩ difiyẽdin. \v 26 Kaisã bagai, mimĩ odug fã ye fen, kalabus fõ gariya anĩ guyõ fen. Kaisã bagai, kalabus fõ nẽ sukar ganan kã feleid fen, kalabus tamo ganan bun sen irokaka kalaisi keledin. \v 27 Kalabus lo fiya tamo irik yel fen, kalabus fõ nẽ sukar kã felediya ilen, agef fen, ĩ kisi fen, kalabus tamo diyalelel ye fen, yogon dimig ul feis, yogo bouwa yukesiyouf nigin age fen. \v 28 Anĩ ere, Pol iweig iron, “Õ ogo bouwã to tũ wo! Amã ganan yeir!” \p \v 29 Kalabus lo fiya tamo yal nigin iweig fen, namen gudu ref ile, Pol Sailas ado yedin kubũ ye, tererẽ yen. \v 30 Agef fen, idi gurif irou, mayarẽ isi fen, to fiyẽdin, “Tamo bibiyeĩ, aya naig afe fen, isennẽya alouf?” \p \v 31 Idi diron, “Odug Jesus nigin momoi wouf are, õ isennõf, õ ogon ibor tar geid.” \v 32 Age de fen, idi Odug nẽ od, ĩ ado ganan yogon fõ bun dibodon anidi geid, wogõ difiyẽdin. \v 33 Sain anĩ bun bagai bõ, kalabus lo fiya tamo, Pol Sailas ado gurif iroule, bouweid gali gedin anĩ kulo fedin. Age fel fen, kaisã bagai ĩ yogon ibor tar ganan geid, naan digunẽdin. \v 34 Kalabus lo fiya tamo, idi yogon fõ aaben gurif iroule, saaf ifenẽdin. Ĩ wau kulĩya barikan, ere nigin, ĩ Negur nigin momoi yen, yogon ibor tar ganan geid. \p \v 35 We fele di, Rom es fiya tamo, dogo neid kabĩ tamo anidi bun, kalabus lo fiya tamo gein od sur difen, “Tamo anidi walisneĩd.” \v 36 Age difiyẽ di, kalabus lo fiya tamo Pol irokenen, “Rom es fiya tamo, õ Sailas ado alisneĩf nigin dirokanal. Gama ã wadã ulagauf. Wauĩ inosiya ado ulagauf.” \p \v 37 Anĩ ere, Pol kabĩ tamo irokenẽdin, “Amã Rom tamo ba, anĩ ere, idi to es difama ken, amã mal atun wagagã difaman. Age dife fen, amã kalabus bun dinenaman. Anĩ gama idi iminẽyan dirumã fenẽ de? Sã! Idi dogo disi, dalisnama ken, dinenamãf.” \p \v 38 Kabĩ tamo, od enei Rom es fiya tamo dirokenẽdin. Pol Sailas ado idi Rom tamo yeya anĩ karĩ de fen, idi kumĩ den. \v 39 Idi Pol Sailas ado gedin bobo difiyẽdiyouf nigin disi fen, kalabus bun tamal dalis dinenẽdin. Age dife fen, Rom es fiya tamo idi, Pol Sailas ado taun anĩ ditor dilauf nigin dirokenẽdin. \v 40 Pol Sailas ado, kalabus bun tamal ulolõ deis fen, Lidia nẽ fõ bun dilen, idi an momoiya tamo kayau fotou difeid, waud dales le fen, ditorneĩd dilen. \c 17 \s1 Oun Tesalonika Taun \p \v 1 Pol Sailas ado, Amfipolis ado Apolonia taun atu diyok dile fen, Tesalonika taun wõ den, an Juda neid uub fõ ibodon. \v 2 Pol ĩ gai age fedig gen, Juda neid uub fõ bun ilen. Sabat naa towo bun, ĩ Negur nẽ Itotoya bun ibodok anĩ, tamo kayau geid katõ de, ifelneĩd fen, \v 3 Kristus ĩ darau yale fen, laa bun tamal mata kel fã youf bagai nigin, el fe faded fiyẽdin. Pol iron, “Jesus enei aya ã arokeneik are, ĩ anĩ Kristus.” \v 4 Juda tamo kayau tunĩ karĩ de, momoi de fen, Pol Sailas ado dõ difedin, Grik tamo kayau museig Negur nigin anini dedig ado, kayau yeneid adodo museig age difen. \p \v 5 Anĩ ere, Juda tamo, Pol Sailas ado kiyeĩ difeneĩd fen, maket modoũ bun tamo sesen tunĩ kuru difeid waud dalese di, tamo kayau guru difalasi fen, taun anĩ bun kakaĩ den. Idi Pol Sailas ado, tamo kayau bun diroulediyouf nigin, Jeson nẽ fõ bun dile dimirnẽdin. \v 6 Anĩ ere, idi Pol Sailas ado to fotou difeid fen, Jeson momoiya tamo tunĩ geid didũ difeid, taun nẽ uyu iroudiya gedin dirouleid fen, diweig diron, “Tamo eneidi teneub ganan bun morõ difenẽdin anĩ gama yeir disin. \v 7 Age dife di, Jeson idi aan fiyeĩd fen, yogon fõ aaben gurif iroulen. Idi ganan Sisa nẽ lo difodul ken, king taka yana Jesus dedig ibodok, age de wogõ dedig.” \v 8 Tamo kayau ado, taun nẽ uyu iroudiya geid, od enei karĩ de fen, ninibur den. \v 9 Age dife fen, taun nẽ uyu iroudiya, Jeson ado tamo tunĩ geid kot na dalouf nigin dirokenẽdi di, na dalen, age difele di, ditornẽdi di, dilen. \s1 Oun Berea Taun \p \v 10 Bo kele di, kaisã bagai momoiya tamo kayau, Pol Sailas ado Berea taun sur difedin. Idi an wõ de fen, Juda neid uub fõ bun dilen. \v 11 An Berea tamo kayau idi, Tesalonika tamo kayau gen sã, idi wedereid dino fen, od karĩ dedig. Idi waud adod fen, od karĩ den, age de fen, idi Pol wogõ yen anĩ, momoi be dilouf nigin, naa ganan Negur nẽ Itotoya felei difedig. \v 12 Juda tamo kayau musei momoi den, age fiya bagai, Grik kayau yeneid adodo musei ado Grik tamo museig momoi den. \p \v 13 Tesalonika taun an Juda tamo idi, Pol Negur nẽ od oun Berea tauneg irok ya karĩ de fen, idig an dile, tamo kayau nameid dalese di, seye den. \v 14 Age dife di, momoiya tamo kayau, kaisã bagai Pol maaĩ ubun sur difiyen, anĩ ere, Sailas Timoti ado idi an Berea taun dibodon. \v 15 Tamo tunĩ Pol dinenekel fen, weim Atens taun dilen, Pol ĩ, Sailas Timoti ado kaisã bagai ĩ gein disiyouf nigin, irokenẽdi di, idi keku de dilen. \s1 Oun Atens Taun \p \v 16 Pol, oun Atens Sailas Timoti ado tari fedin, agef fen, ĩ idegẽya waitou taun anĩ bun isokosen anĩ ile fen, wau fatuk moron. \v 17 Anĩ nigin, Pol ĩ, Juda tamo kayau ado, Grik tamo kayau Negur nigin anini dedig geid, Juda neid uub fõ bun wageid yalouf nigin od solo difedin, ĩ naa ganan maket modoũ bun, tamo kayau idi dilef disif difedig geideg, wageid yalouf nigin od solo difedin. \v 18 Epikurian ifelnẽdiya tamo\f + \fr 17:18 \ft Epikurian tamo idi bouwa buru nẽ oroya nigin al difedig.\f* tunĩ ado, Stoik ifelnẽdiya tamo\f + \fr 17:18 \ft Stoik tamo idi bouwa buru nẽ oroya lai fiya nigin al difedig.\f* tunĩg, Pol geid fefe den. Idi tunĩ to difen, “Golẽ tamal enei, ere od wogõ you fenẽ?” Tunĩ diron, “Ĩ yaũ waitou nigin wogõ yef be.” Idi age de diron, ere nigin, Pol ĩ Jesus nigin ado, laa bun tamal mata kel fãya nigin, biya od wogõ yen. \v 19 Age fe di, idi Pol dale, taun uyu irouya neid guru fiya, yana Areopagus dedig, an dirou dile fen, diron, “Keleĩ mata enei urokanamak anĩ, amã tau keleĩ youf? \v 20 Õ keleĩ mata bagai wederaman urou usif, ereb gariya nigin irok anĩ, amã keleĩ you fenẽ.” \v 21 (Atens tamo kayau ganan ado yaũ tamo kayau an difaredig idi, sain ganan kisi mata mata nigin karĩ yei dedig, wogoĩ dedig, idi kabĩ taka to daledig.) \p \v 22 Age de di, Pol Areopagus guru fiya atun ifar fen, iron, “Atens tamo, ereb ereb ganan bun, ã waitou karĩ fiyẽya nigin kisi fatuk unogedig anĩ ailef. \v 23 Ere nigin, aya ayo ken, ereb ereb yana walesegedig fele afedin, aya alta takag itotoya enei ado ailen: WAITOU, ADA KELEĨ SÃ ANĨ BUN. Ã keleĩ sã anĩ yana walesegedig nigin, aya yaor afe arokeneik. \p \v 24 “Negur ĩ, teneub ado ereb ereb ganan anĩ namen difaref inodin, ĩ anĩ, saa ado teneub nẽ Odug nigin, ĩ tamo imedim tempel dinodin anĩ bun to ibodõdig. \v 25 Ĩ ereb taka to lau fedig, anĩ nigin, tamo imam ereb taka ifenẽya kisi feleya sã, ere nigin, ĩ yogo tamo ganan mata, si neseya ado, ereb ereb ganan ifenẽdidig. \v 26 Tamo tekelei bunem, ĩ tamo kayau fire fire ganan inodin, idi teneub adok ino yalouf nigin age fen. Ĩ dogo neid sain ifeneĩd fen, idi ibodõya nẽ modoũ daũ fire fire ifenẽdin. \v 27 Tamo ĩ dimirnẽf nigin, imeid ra de dimirek dile, fotou difiyẽf nigin be, ĩ age fen. Anĩ ere, ĩ ada mugu mugu bun gerõ to ibodok. \v 28 ‘Ĩ bun ada mata tabod ken, telef tasif tafef, tabodok.’ Ãgenei itotoya tamo tunĩg eig de diron, ‘Ada yogon gere tar.’ \p \v 29 “Age fiya bagai, ada Negur nẽ gere tar, anĩ nigin, ada kisi to eig tauf, waitou ĩ, gol nem, silwa nem, meein nem be, tamo nẽ kisim ado imam malakanon inodig age fiya, to tauf. \v 30 Tamo kayau Negur nigin to kelein sain, idi to kelei ken, age difedig anĩ, Negur to eweid yon, anĩ ere, gama ĩ, tamo kayau adok teneub ganan bun waud falei youf nigin irokenẽdif. \v 31 Ĩ naa inon anĩ bun, ĩ tamo igirnen ĩ bunem, teneub ganan madur fiya bun es fouf. Negur ĩ laa bun tamal mata kel turĩ fe di, fã yen anĩ bunem, enei agef wõ youf anĩ tamo ganan ifelnẽdin.” \p \v 32 Laa bun tamal mata kel fãya nigin, Pol wogõ yen anĩ karĩ de fen, tunĩ Pol kasã difiyen, anĩ ere, tunĩ diron, “Amã enei nigin baban karĩ mayõ fenẽ.” \v 33 Age de di, Pol guru fiya anĩ itor ilen. \v 34 Tamo tunĩ Pol dõ dife fen, momoi den. Idi atun, Dionisius, guru fiya yana Areopagus neid taka, kayau taka yana Damaris ado, tunĩ geid, dibodon. \c 18 \s1 Oun Korin Taun \p \v 1 Enei bure fel fen, Pol Atens taun itor ken, Korin taun ilen. \v 2 Pol ĩ, an Juda tamo taka yana Akwila, Pontus provins tamal, fotou fiyen, Akwila ĩ aiwa Prisila ado Italim disi dibod dirubkelen, ere nigin, Sisa Klodius, Juda tamo kayau ganan Rom taun ditorõf nigin totol od irokenẽdin. Pol idi ilediyouf nigin ilen. \v 3 Agef fen, Pol ĩ an idi geid dibod ken, weim kabĩ dalen, ere nigin, ĩg idi gen salafat inoya tamo. \v 4 Sabat naa ganan, Pol Juda neid uub fõ bun, Juda tamo kayau ado Grik tamo kayau geid, od kuruwa difedig, are idi kisi falei de momoi douf nigin age fedig. \p \v 5 Sailas Timoti ado Masedoniam disi di, Pol ĩ Juda tamo kayau bun, Jesus ĩ anĩ Kristus fiyeĩd fen, wogõ ye kurõ fesin, ĩ yogon sain adok kabĩ anĩ bun inon. \v 6 Anĩ ere, Juda idi Pol kiwai difen ken, kono difiyẽ di, ĩ so fiyeĩd fen, yogon kolos tu fel fen, irokenẽdin, “Ã naudeĩ aug mudureĩ bun ibodõf! Aya to kababal fiyauf. Gama sain enei bunem ilef, aya haiden gedin alauf.” \p \v 7 Pol age ye fen, Juda neid uub fõ itor ken, Negur yana yalesedig tamo Titius Justus nẽ fõ bun ilen, fõ are Juda neid uub fõ anĩ non. \v 8 Krispus, Juda neid uub fõ nẽ mudur, ĩ yogon ibor ganan geid, Odug nigin momoi den. Korin tamo kayau museig biya od karĩ de fen, momoi den. Age dife di, naan dalen. \p \v 9 Bõ taka bun, Pol mala seleulã kurãf fen, Odug ĩ wogõ fiyẽ mog, karĩ yen, “To kumĩ wo, õ od wogõya tobol wof ulauf, ait to ufokalauf, \v 10 ere nigin, aya õ ado. Taka nem to irounokon, tadũ yõf, ere nigin, taun enei bun, neu tamo kayau musei dibodok.” \v 11 Anĩ nigin, Pol ĩ yar tekelei ado ogõ sigis an ibod ken, tamo kayau Negur nẽ od ifelnẽdin. \p \v 12 Galio ĩ Akaia provins nẽ gawaman mudur ibod mog, Juda tamo kayau idi weim kori de, Pol kiwai difen ken, ĩ kot bun diroulen. \v 13 Idi diron, “Tamo enei neda lo wal fe fen, tamo kayau waud yale di, Negur yana, tobonunã fire bun dalesauf nigin age fef.” \p \v 14 Pol od wogõ you fenẽ mog, Galio ĩ Juda tamo kayau irokenẽdin, “Juda tamo kayau ã, mosor be, tobonunã sane nigin urokanagauf are, aya ã karĩ yeĩya nigin kisi feleya. \v 15 Anĩ ere, morõ enei, od nigin, yeneid nigin ado, ãgenei lo nigin ouf are, ã aug madur gouf. Aya age fediya to es afouf.” \v 16 Age ye fen, ĩ idi kot bun irudidin. \v 17 Age fe di, idi Juda neid uub fõ mudur Sostenes dale fen, kot fofomala bun dun. Anĩ ere, Galio to eweid yon. \s1 Prisila, Akwila, Apolos Anidim \p \v 18 Pol ĩ oun Korin taun naa musei ibodon. Agef fen, ĩ momoiya tamo kayau itorneĩd fen, Prisila Akwila ado weim waag dale, Siria distrik dilen. Ĩ fau waag sõya sã mog, Senkria taun an yogon fatiya gudũ difelen, ere nigin, ĩ Negur mala bun wau kuturol fen, iron, age afouf yen. \v 19 Idi Efesus taun wowã den, an Pol, Prisila Akwila ado itornẽdin. Pol ĩ yogo Juda neid uub fõ bun ile fen, Juda tamo kayau geid od kuruwa difen. \v 20 Ĩ idi geid sain naal meluk dibodõf nigin dirokenẽ di, itoron. \v 21 Anĩ ere, ĩ ilau fenẽ mã, idi irokenẽdin, “Negur orouf are, aya kelauf.” Age ye fen, ĩ waag bun Efesus taun itor ilen. \v 22 Pol ĩ Sisaria taun kutũ yeis fen, Jerusalem isel, sios aan fiyẽdin. Agef fen, ĩ Antiok taun isilen. \p \v 23 Pol sain naal an Antiok taun ibodkele fen, anenem fã ye, Galesia provins ado Frigia distrik ganan bun iyo ken, dõ fiya tamo kayau ganan megeir fiyẽdin. \p \v 24 Sain anĩ bun, Juda tamo taka yana Apolos, Aleksandria fõ morou, Efesus isin. Ĩ keleĩ biya ado tamo, Negur nẽ Itotoya bun ibodok anĩ nigin keleĩ biya bagai ado. \v 25 Ĩ Odug nẽ naab anĩ difelnen, age dife di, ĩ totol ado wogõ ye fen, Jesus nigin tutuk bagai ifelnẽdidig, anĩ ere, ĩ Jon nẽ naan igũya anĩ dogol kelein. \v 26 Ĩ Juda neid uub fõ bun, kumĩ sã od wogõ yen. Prisila Akwila ado, ĩ wogõ yen anĩ karĩ de fen, idi ĩ dogo neid fõ bun dale diroule, Negur nẽ naab tutuk faded difiyen. \p \v 27 Age difel fen, Apolos Akaia provins bun ilauf nigin age fe di, momoiya tamo kayau idi ĩ wau dales fen, Akaia teneub an dõ fiya tamo kayau ĩ aan difiyẽf nigin, pas ditotkenẽdin. Apolos an wõ ye fen, Negur nẽ wau ifenẽya bunem momoi den idi, fatuk bagai isennẽdin. \v 28 Ere nigin, ĩ Juda tamo kayau geid mal atun fefe de fen, od megeir ado nem lai feid fen, Negur nẽ Itotoya bun Jesus ĩ anĩ Kristus ya anĩ, agef ifelnẽdin. \c 19 \s1 Pol Ĩ Oun Efesus Taun \p \v 1 Apolos ĩ fau Korin taun ibod mog, Pol ĩ teneub atu iyok ile, Efesus taun wõ yen. An ĩ, dõ fiya tamo kayau tunĩ fotou fiyeĩd fen, \v 2 to fiyẽdin, “Ã momoi ge fen, Awa Uur Fateul walegen de?” \p Idi ĩ dirokenen, “Sã, amã Awa Uur Fateul ibodok ya anĩg to karĩ maun.” \p \v 3 Age de di, Pol idi to fedin, “Age fiyauf are, ere naan anĩ ã walegen?” \p Idi ĩ dirokenen, “Jon nẽ naan igũya anĩ.” \p \v 4 Pol iron, “Jon nẽ naan igũya are wau faleiya nẽ naan igũya. Jon ĩ yogo, dumen tamo taka isif ĩ nigin momoi douf nigin, tamo kayau irokenẽdin, tamo are Jesus.” \v 5 Idi od enei karĩ de fen, Odug Jesus yana bunem naan dalen. \v 6 Pol ima tetedin ino di, Awa Uur Fateul idi bun isin. Age fe di, idi od fire fire nem wogõ de fen, profet odeg wogõ den. \v 7 Idi ganan tamo tuwelf age fiya. \p \v 8 Pol Juda neid uub fõ bun ile fen, an ogõ towo bun, kumĩ sã od wogõ yen, ĩ tamo kayau geid od kuruwa de, idi waud falei ye, Negur nẽ tano nigin momoi douf nigin age fen. \v 9 Anĩ ere, idi tunĩ waud totol le fen, to momoi den. Age dife fen, idi mal atun Odug nẽ naab nigin od sesen diron. Anĩ nigin, Pol idi itorneĩd fen, dõ fiya tamo kayau geif fen, naa ganan Tiranus nẽ ifelnẽya fõ bun od katõ difen. \v 10 Enei age fen are yar uru ilelen, anĩ bunem, Juda tamo kayau ado, Grik tamo kayau ganan Asia provins an dibodon idi, Odug nẽ od karĩ den. \fig |alt="Paul's 3rd Jrny map" src="Pauljr3.pdf" size="span" ref="Aposel 19:10" \fig* \p \v 11 Negur ĩ Pol bunem memelik fire bagai age fedin, \v 12 are hankisip ado gabar masakeg, Pol bouwa kobũ dife fen, dagi tamo bun diroule dinodi di, dagi el feledin, are kaa sesen idi ditornẽdin. \p \v 13 Juda tamo tunĩ, kaa sesen dirudiyouf nigin diyõdig, idi kaa sesenem dirounẽdin anidi bun Odug Jesus yana dale fen, idi eig de dirõdig, “Jesus ĩ nigin Pol wogõ yedig, ĩ yana bunem, aya õ ulõ wesiyouf nigin arokonok.” \v 14 Juda neid pris odug taka, Skeba nẽ gere tar sewen idig age difedig. \v 15 Naa taka bun, kaa sanem idi irokenẽdin, “Aya Jesus keleĩ, aya Pol nigin keleĩ, anĩ ere, ã aiyaim?” \v 16 Age ye fen, tamo kaa sane ado tetedin gurusã ye, ganan lalai feid fen, fatuk bagai idenẽdin. Age fe di, idi fõ anĩ bun tamal, gemũ naud adodo diyalelen. \p \v 17 Juda tamo kayau ado Grik tamo kayau Efesus taun dibodon idi, enei karĩ de fen, idi ganan fatuk bagai kumĩ de, Odug Jesus yana ilun bagai dalesen. \v 18 Tamo kayau momoi den musei disi, sane age difedig anĩ, mal atun yaor dife, kurõ difesin. \v 19 Idi idegẽya bunem kosẽ dedig musei, dogo neid buk kori fiya guri de dirousi, kuru de, mal atun yã diraran. Idi buk kori fiya anĩ nẽ mala diwesen, are fifti tausen silwa moni\f + \fr 19:19 \ft Silwa moni tekelei are, naa tekelei bun kabĩ tamo nẽ mala.\f* wõ yen. \fig Idi idegẽya bunem kosẽ dedig musei, dogo neid buk kori fiya guri de dirousi, kuru de, mal atun yã diraran.|src="UBSD-06C.tif" size="span" ref="19:19" \fig* \v 20 Anĩ bunem, Odug nẽ od bilalaũ fe fen, megeiref ilen. \p \v 21 Enei ganan agef wõ yele di, Pol Masedonia ado Akaia provins atu iyok ile anenem, Jerusalem ilauf nigin kisi yalen. Ĩ iron, “Aya an wõ au fen, aya Romeg ki afouf.” \v 22 Age ye fen, ĩ yogon isennẽya tamo uru, Timoti Erastus ado Masedonia provins bun sur feid fen, ĩ Efesus an Asia provins bun sain naal ibodon. \s1 Efesus Taun Oun Kiwai Kuru Dalesen \p \v 23 Sain anĩ bun, Odug nẽ Naab nigin, kiwai ado monẽya odug wõ yen. \v 24 Silwa nem ereb ereb inoya tamo, yana Demetrius, ĩ silwa nem kayau waitou yana Atemis dedig anĩ nẽ tempel malakanon inodig, anĩ bunem yogon kabĩ tamo moni musei daledig. \v 25 Demetrius ĩ, yogon kabĩ tamo tar ado, yogon kabĩ gen age fiya tutur iweig laisi fen, irokenẽdin, “Tamo ã, ã keleĩ, ada kabĩ enei bun moni biya taledig. \v 26 Anĩ ã gama uleg fen, karĩ gef, tamo Pol enei, ein Efesus ado mogo Asia provins ganan melsã bagai bun, tamo kayau musei waud yale fen, eig ye irok, tamo ima nem waitou inodif are anĩ waitou sã, yef. \v 27 Are karĩya sane yenek, ada neda moni kabĩ yana sane yalouf, takag, karĩya sane yenek are, kayau waitou odug Atemis nẽ tempel are ege bagai kaũ sãf. Age fe di, kayau waitou, Asia provins ganan bun ado teneub adok ganan bun, yana dalesedig, ĩ yana odug iseledig are lai difesilauf.” \p \v 28 Idi od enei karĩ de fen, fatuk bagai seye ise di, kakaĩ de diweig diron, “Efesus neid Atemis ĩ odug bagai!” \fig Kayau waitou odug Atemis nẽ malakanon.|src="hk00286c.tif" size="col" ref="19:28" \fig* \v 29 Age de di, taun anĩ bun ganan kuru dalesen. Tamo kayau idi, Gaius Aristakus ado, are idi Masedonia temeleid Pol geid diyõdig anidi, kaka difeid, guru fiya nẽ fõ odug namen, tamo tekeleim gudu ref ileya gen gududu den. \v 30 Pol ĩ guru fiya atun ilauf nigin age fen, anĩ ere, dõ fiya tamo kayau Pol katũ difiyen. \v 31 Asia gawaman nẽ uyu irouya tunĩ, are Pol nẽ mou tar idig, Pol guru fiya nẽ fõ anĩ bun to ilauf nigin digone ken, od sur difenen. \p \v 32 Guru fiya anĩ bun nene delen. Tunĩ od taka diweig dirõ di, tunĩ od fire taka diweig diron. Musei ganan ereb nigin an guru difen anĩ, idi keleĩ san. \v 33 Juda tamo kayau, Aleksanda, tamo kayau wagedin mal atun sur dife, isel ifare di, tamo kayau tunĩ ĩ dile fen, Aleksanda ĩ anĩ morõ gariya den. Age dife di, Aleksanda ĩ tamo kayau meleid bun yogo bouwa isennẽf nigin, ĩ foro dalauf nigin imam dogol fiyẽdin. \v 34 Anĩ ere, idi ĩ Juda tamo ya kelei ken, idi ganan aiteid tekelei dino fen, aua uru age fiya eig de diweig diron, “Efesus neid Atemis ĩ odug bagai!” \p \v 35 Age de di, taun uyu irouya nẽ kabĩ tamo ĩ, tamo kayau foro weleg fiyẽdi di, foro delen, age dife di, iron, “Efesus tamo ã, teneub ganan bun tamo kayau ganan, Efesus taun anĩ, Atemis odug nẽ tempel ado yogon malakanon saa ilunem isin anĩ nẽ kulatun fiya taun anĩ, idi to keleĩ de? \v 36 Taka nem enei wa fiya kisi feleya sã, anĩ nigin, ã foro weleg fen, age fiya nigin to buroro gei. \v 37 Tamo eneidi ereb taka tempel buneg to bẽ dalen, idi neda kayau waitoug to kono difiyen, anĩ ere, ã idi ein guri wedig urousigel. \v 38 Age fiyauf are, Demetrius yogon kabĩ tura tar geid, tamo taka nigin nauseirya adouf are, kot ibodok, gawaman nẽ mudur adodo difaref. Idi an nauseirya anĩ diroulauf. \v 39 Ã nauseir anĩ teten ereb taka manouf gouf are, tamo kayau neid kot guru fiya bun madur gouf. \v 40 Gama wõ yel enei nigin, karĩya sane yenek, kuru talesel enei nigin are ada kot bun dinenadauf. Age difouf are, ada guru fiya sane enei nigin faded fiya kisi feleya sã, ere nigin, are gariya sã.” \v 41 Agef irokel fen, ĩ guru fiya anĩ irudin. \c 20 \s1 Pol Masedonia Ado Grik Teneub Atu Ilen \p \v 1 Kuru anĩ bure fele di, Pol ĩ od ino di, dõ fiya tamo kayau disin, age dife di, idi waud yales le fen, dabuo fiyeĩd lel, Masedonia provins ilen. \v 2 Pol ĩ Masedonia provins atu iyok ile, wau yaleseya od musei tamo kayau irokenẽdif ile, Grik kantri bun ulõ yeis fen, \v 3 ĩ an ogõ towo ibodon. Ĩ waag bun Siria distrik bun ilauf nigin agef mog, Juda tamo idi, ĩ dukesiyouf nigin lalĩ difiyek anĩ karĩ yen. Anĩ nigin, ĩ Masedonia provins atu kel ilauf nigin kisi yalen. \v 4 Pirus naal Sopata Berea taun tamal, Aristakus, Sekundus Tesalonika taun tamal, Gaius Derbe taun tamal, Timoti, Tikikus Trofimus ado Asia provins temeleid anidim, Pol geid diyon. \v 5 Tamo eneidi idi ket Troas taun dile, an tari difaman. \v 6 Anĩ ere, Bret Yis Sã nẽ Sifa bure fele di, amã waag male, Filipai taun mator ken, naa faif ilele di, Troas taun wõ mau fen, fata mafiyẽdin, an naa sewen mabodon. \s1 Troas Taun Oun Yutikus Laa Bun Tamal Kel Turĩ Fiyen \p \v 7 Uub nẽ naa matu bun, amã weim bret mumã mafouf nigin guru mafalaisin. Pol tamo kayau od wogõ fiyẽdif ile bõ atunen, ere nigin, ĩ, we fele di, itornẽdiyouf nigin kisi fen. \v 8 Guru mafen nẽ aab ilun an, lam musei futu redin. \v 9 Tamo gaũ yana Yutikus, yau yaleya bobog ilun sõ yesel ibod ken, mulã kusu yalen. Pol od wogõ yef ile mog, ĩ mulã kusu yalef ile yen kele fen, fõ ilunenem tenebur kubũ ye isilen. Age fe di, idi ĩ laa dalesnen. \v 10 Anĩ ere, Pol isil, tamo anĩ teten kubũ ye, kakarai fiye ken, iron, “To terẽg, ĩ mata!” \v 11 Age ye fen, ĩ baban fõ ilun isel, bret mumãf fen, yon. Ĩ wogõ yef ile we fele di, ĩ itorneĩd ilen. \v 12 Tamo kayau, tamo gaũ anĩ mata dale dirou, fõ bun dile fen, waud el bagai fen. \s1 Pol Efesus Sios Neid Uyu Irouya Dabuo Fiyẽdin \p \v 13 Amã ket waag bun mele, sõ mau fen, Asos taun melen, an Pol waag bun malouf nigin kisi mafen. Pol ĩ, amã age mafouf nigin tetun irokanaman, ere nigin, ĩ ye naab iyok ile, an ilauf yen. \v 14 Ĩ oun Asos fotou famã di, amã ĩ waag bun male fen, Mitilin taun melen. \v 15 Anenem waag bun mele, we fele di, Kios nuyo non wõ maun. Naa anĩ ile di, Samos taun mele wõ maun, naa anĩ ile di, Miletus taun mele wõ maun. \v 16 Pol ĩ, Asia provins bun an sain taka to ilalauf nigin, waag bun Efesus wal fouf nigin kisi yalen, ere nigin, kisi falauf are, ĩ Jerusalem Pentikos naa bun wõ youf nigin sibu yen. \p \v 17 Miletus taun an, Pol ĩ Efesus sios neid uyu irouya fata difiyẽf nigin od sur fen. \v 18 Idi disi wõ de di, ĩ irokenẽdin, “Aya Asia provins bun, uruwa bagai asi wõ au fen, aya ã geid tabod ken, sain ganan naig be afe abodon are ã keleĩ. \v 19 Juda tamo idi aya kiwai difana fen, kisi sane dinon anim fatuk bagai kisi fiyan, anĩ ere, aya wau aukesil, maru ado fen, Odug aruna alen. \v 20 Ã keleĩ, aya ã isenneĩf nigin ereb taka wogõya bun to afon, are aya mal atun ado fõ fõ bun afelnein. \v 21 Aya Juda tamo kayau ado Grik tamo kayau idi waud falei ye, Negur bun dino fen, neda Odug Jesus nigin momoi douf nigin totol bagai arokenẽdin. \p \v 22 “Gama aya Awa Uurem toli fiyaf anĩ bunem, Jerusalem elef, an aya bun ereb wõ youf are aya keleĩ sã. \v 23 Taun ganan bun Awa Uur Fateul, kalabus ado morõ tari difiyaf anĩ nigin wederou irouf, anĩ dogol aya keleĩ. \v 24 Anĩ ere, aya neu naab adikalauf nigin ado, kabĩ Odug Jesus ifanan, are Negur nẽ wau ifenẽya nẽ biya od wogõya kabĩ anĩ bure afalauf nigin dogol, kisi afef. Anĩ kisi afalauf are, aya neu mata are ege au fen, neu mata nigin to kisi afef. \p \v 25 “Aya ã atun ayo ken, Negur nẽ tano nigin wogõ ayein, are gama aya keleĩ, ã atun takam baban to ileyauf. \v 26 Anĩ nigin, naa enei bun, aya tutuk bagai yaor afe arokeneik, tamo ganan neid naudeid nigin, aya neu mosor sã. \v 27 Ere nigin, aya Negur nẽ oroya ganan yaor afe arokeneĩf nigin, taka to afokelen. \v 28 Ã aug nigin ado, sipsip ganan Awa Uur Fateulem lo wedigouf nigin imeĩ bun inon anĩ nigin, meleĩ adouf. Negur nẽ sios, ĩ yogon naud bunem na yalen anĩ nẽ sipsip lo fiya tamo ubodõgouf. \v 29 Aya keleĩ, aya atorneĩ mog, gaũ kuĩ sane ã atun disi, sipsip daũ difeidlauf. \v 30 Ã tutur buneg tamo tunĩ fã de, dõ fiya tamo tunĩ momoi bun tamal didegneĩd fen, idi dõ difediyouf nigin weleid dino diroulauf. \v 31 Anĩ nigin, ã lo welegei! Yar towo bun, bõ ado gaa ado, maru ado ã mugu mugu ganan wedereĩ aroun anĩ karĩ walagauf. \p \v 32 “Gama aya ã, Negur ado yogon wau ifenẽya nẽ od bun, aneneik, od anim ã totolouf nigin megeir ifenei ken, yogon momoiya tamo tar ganan atun, in akor mata ibodkeleya anĩ ifeneĩf. \v 33 Aya takan nẽ silwa be, gol be, kolos yaleya nigin to wau yenen. \v 34 Ã aug keleĩ, aya imau eneim kabĩ ale di, aya neu kabĩ turau tar geid, ereb lau mafen anĩ ifanaman. \v 35 Ereb ereb ganan aya age afen anĩ bunem, aya ã afelnein, are ada kabĩ totol age taf tale fen, anĩ bun tamalem maleg tasennẽdiyouf. Odug Jesus yogo eig ye iron anĩ karĩ taulauf, ‘Ifenẽya are el fiya barikã, yaleya nẽ wal fiya.’” \p \v 36 Pol ĩ od enei wogõ yel fen, ĩ ibor bobou fe, idi ganan geid kosẽ den. \v 37 Idi ĩ kakarai difiyẽ, umã difiye ken, ganan inã dalen. \v 38 Idi ĩ nawa baban to dilouf fiyẽdin od anim waud gudũ fen. Age dife fen, idi weim waag bun dinenen. \c 21 \s1 Pol Jerusalem Ilen \p \v 1 Amã dabuo mafiyeĩd matorneĩd fen, waag sõ mau, Kos nuyo tokõ mafelen. Naa anĩ ile di, amã Rodes nuyo mele fen, anenem Patara taun melen. \v 2 Amã waag taka Fonisia distrik bun ile mog, fotou mafe fen, waag anĩ sõ mau melen. \v 3 Amã Saipras nuyo mail fen, wal mafe, anĩ ki melem Siria provins melen. Amã Taia taun kututũ maun, ere nigin, an waag udũ gei falaisiyouf nigin age fen. \v 4 Amã an dõ fiya tamo kayau fotou mafeid fen, weim naa sewen mabodon. Idi Awa Uurem Pol Jerusalem to ilauf nigin totol bagai dirokenen. \v 5 Anĩ ere, nemã sain bure fele di, amã matorneĩd fen, delẽ mayon. Dõ fiya tamo ganan dogo neid kayau kesu tar geid, taun tamal dinenamã, mele, maaĩ ubun ulõ maus fen, an amã iboramã bobou mafe fen, kosẽ maun. \v 6 Amã abob dabuo mafiye ken, amã waag sõ mau di, idi fonõ keku de dilen. \p \v 7 Amã Taia taun anenem tokõ mafel, Ptolemais taun kututũ maun, an amã momoiya tamo kayau aan mafiyeĩd fen, idi geid naa tekelei mabodon. \v 8 Naa anĩ ile di, amã matorneĩd mele, Sisaria taun wõ mau fen, an biya od wogõya tamo Filip nẽ fõ bun mabodon, ĩ kulu oun Jerusalem momoiya tamo sewen digirnẽdin anidi taka. \v 9 Filip ĩ, ne barai tar aiwa adodo tamo sãsã, idi profet od wogõ dedig. \p \v 10 An naa tunĩ mabodon, age mã mog, profet taka yana Agabus Judia distrik bun tamal isin. \v 11 Ĩ amã garan isi, Pol nẽ lũ yale fen, yogo ye ima ado ifofa ken, iron, “Awa Uur Fateul eig ye irok, ‘Jerusalem oun Juda tamo idi lũ enei nẽ marau eig de difo ken, haiden imeid bun dinenẽf.’” \p \v 12 Amã od enei karĩ mau fen, amã an tamo kayau geid Pol Jerusalem to ilauf nigin magonen. \v 13 Age mafe di, Pol iron, “Ã ere nigin inã walege di, aya wau gudũ fef? Aya Odug Jesus yana nigin, Jerusalem oun difõyauf nigin ado laa fiyauf nigineg, dodok afel.” \v 14 Amã ĩ wala inoya kisi feleya sa ken, folõ mafiye kele fen, moron, “Odug nẽ oroya anĩ kisi falauf.” \p \v 15 Age mafel fen, amã dodok mafel, Jerusalem meselen. \v 16 Dõ fiya tamo tunĩ Sisaria taun temeleid dinenama ken, Nason nẽ fõ bun mabodõf nẽ an dirouleman. Nason ĩ, dõ fiya tamo uruwa bun temeleid anidi taka, Saipras nuyo tamal. \s1 Pol Jerusalem Wõ Yen \p \v 17 Amã Jerusalem wõ mau di, momoiya tamo idi waud sere fiya ado aan difaman. \v 18 Naa anĩ ile di, amã Pol geid Jems mailauf nigin melen, sios uyu irouya ganan an difaren. \v 19 Pol idi aan fiyeĩd fen, yogon kabĩ bunem Negur haiden atun ereb age fen anĩ, teke tekelei dir fenẽdin. \p \v 20 Idi od enei karĩ de fen, Negur yana dalesen. Age dife fen, idi Pol dirokenen, “Turamã, õ ulef, ganĩ tausen Juda idi momoi den, anĩ ere, idi ganan Moses nẽ Lo dõ fiya nigin waud totol bagai yenek. \v 21 Õ, Juda idi haiden neid teneub bun difaref ganan, Moses nẽ Lo ditor ken, dogo neid kesu tar mulũ bun to dinenẽdiyouf, dogo neid tobonunã to dõ difouf nigin ufelnẽdin ya anĩ, idi mogo karĩ den. \v 22 Idi õ usil ya anĩ fau karĩ douf. Age difouf are, ada ere naig tafouf? \v 23 Anĩ nigin, amã marokonok anĩ, ago dõ wo. Tamo aiwa adodo Negur mala bun age mafouf bagai den, idi yeir amã geid. \v 24 Tamo eneidi geid uleg fen, nonorou lilik fiya nẽ tobonunã bun ulagauf. Agog fen, na walekenẽdiyouf, ago di, idi fatiyeid korerẽ difalauf. Ago ge di, õ nigin od enei are momoi sã, õ ogo Moses nẽ Lo dõ wedig anĩ, tamo kayau ganan keleĩ youf. \v 25 Haiden tamo kayau idi momoi den anidi bun, amã kisi mafon anĩ matotkenẽdin, are idi saaf idegẽya waitou bun sesewi difen anĩ to dãf, yaro naud adodo to dãf, yaro uleid kakã difeid fen, didenkesif anĩ to dãf ado, noli tobonunã bun to dilauf.” \p \v 26 Naa anĩ ile di, Pol tamo anidi geif fen, ĩ yogo weim nonorou lilik difen. Age difel fen, ĩ tempel bun ile, ere sain nonorou lilik fiya naa bure fele di, idi mugu mugu sesewi difouf anĩ, pris keleĩ youf nigin irokenẽdin. \s1 Rom Kusĩ Tamo Pol Dalen \p \v 27 Naa sewen anĩ bure falau fenẽ mog, Juda tamo tunĩ Asia provins temeleid idi, tempel bun Pol dilen. Idi tamo ganan waud dalese di, seye de fen, Pol dale, \v 28 diweig diron, “Israel tamo, usennamãg! Tamo enei anĩ, neda tamo kayau, neda lo ado, modoũ enei nigin, od sane teneub ganan bun, tamo ganan ifelnẽdidig. Takag, ĩ Grik tamo tempel modoũ bun gurif isi di, fateul modoũ enei amuyẽ ifenen.” \v 29 (Idi uruwa bun, Trofimus Efesus taun tamal, Pol ado an taun diledin, anĩ nigin, idi kisi difen, Trofimus Pol im tempel modoũ namen iroulen den.) \p \v 30 Taun tamo kayau ganan fafã de fen, naab uyu fire fire bunem gududu de disin. Idi Pol dale, tempel bun tamal dĩ de diror diroule di, kaisã bagai sukar kotũ difeledin. \v 31 Idi Pol dukesiyou fenẽ age de mog, od isel, Rom kusĩ tamo neid odug, Jerusalem taun tamo kayau ganan kuru dalesef ya anĩ karĩ yen. \v 32 Kaisã bagai, kusĩ tamo neid odug ĩ, kusĩ tamo neid orowa tunĩ ado kusĩ tamo geif fen, tamo kayau musei gedin gududu de disilen. Tamo kusĩ dalesen idi, kusĩ tamo neid odug ado yogon kusĩ tamo geid dileid fen, Pol dun anĩ folõ difelen. \p \v 33 Kusĩ tamo neid odug isi, Pol dale, sen uru nem difõf nigin iron. Age ye fen, Pol ĩ ai anĩ, ereb ĩ age fen anĩ ado nigineg, Juda tamo to fiyẽdin. \v 34 Tamo kayau musei atun, tunĩ od gariya fire diweig diron, tunim od gariya fire taka diweig diron. Kusĩ tamo neid odug ĩ, idi kuru dalesen nigin momoi od yaleya kisi feleya san anĩ nigin, ĩ Pol kusĩ tamo neid fõ bun dirou dilauf nigin irokenẽdin. \v 35 Pol lata garan wõ ye mog, tamo musei idi didid aus fele di, kusĩ tamom Pol faali difiyen. \v 36 Tamo musei idi dõ difeid fen, diweig diron, “Ukesig!” \s1 Pol Tamo Kayau Musei Wogõ Fiyẽdin \p \v 37 Kusĩ tamo idi, Pol kusĩ tamo neid fõ aaben diroulau fenẽ mog, ĩ kusĩ tamo neid odug to fiyen, “Aya od taka tau arokonõf?” \p Ĩ aba solof iron, “Õ Grik od wogõ wodig de? \v 38 Õ Isip tamal sã de? Kulu gawaman kiwai wene ken, gerere tuan fo tausen kiwai tamo uyu urou ulen anĩ.” \p \v 39 Pol iron, “Aya Juda tamo, Silisia provins oun Tasus taun tamal, taun yana ado nẽ fõ morou. Utorna len, tamo kayau od arokenẽdiyouf.” \p \v 40 Kusĩ tamo neid odug yo fiyẽ di, Pol lata bun ifar fen, tamo kayau imam fiyẽdin. Idi ganan foro dele di, Pol Hibru od nem irokenẽdin, \c 22 \p \v 1 “Turau tar ado dei geg, gama aya yug nigin isennẽya od enei karĩ wog.” \v 2 Pol Hibru od nem irokenẽdi di, karĩ de fen, idi fatuk foro delen. \p Age dife di, Pol iron, \v 3 “Aya Juda tamo, Silisia provins oun Tasus taun an wõ au fen, taun enei bun biyaun. Aya Gamaliel bun tubuda tar neid lo nigin tai fiya fatuk alen. Age afe fen, ã ganan gama ago gef gen, ayag Negur nigin kisi totol alen. \v 4 Aya Naab enei dõ difedig tamo kayau, darau afeneĩd fen, adenkesin, tamo ado kayau gei afeid fen, kalabus araran. \v 5 Pris neid mudur ado, kaunsel neid uyu irouya ganan geideg, aya age afen anĩ nigin wogõ douf. Aya tureid tar Juda idi oun Damaskus taun difaref anidi bun paseg idi bun ale fen, tamo kayau eneidi darau difenẽdiyouf nigin afofa ken, Jerusalem guri afeid alauf nigin an elen. \p \v 6 “Gaa atun age fiya, aya ele, Damaskus wõ au fenẽ mog, kaisã bagai, lalan fula fiya taka saa ilun tamal aya bun fula felen. \v 7 Aya tenebur kubũ au asil fen, ait taka wogõ fiya mog, karĩ aun, ‘Sol, Sol, ere nigin õ aya daig wiyaf?’ \p \v 8 “Aya to afen, ‘Odug, õ aim?’ \p “Ĩ solof irokanan, ‘Aya Jesus Nasaret tamal, õ daig wiyaf anim.’ \v 9 Neu kabĩ turau tar fula fiya anĩ dilen, anĩ ere, idi ait wogõ fiyan anĩ to karĩ den. \p \v 10 “Aya to afen, ‘Ere naig afouf?’ \p “Odug iron, ‘Fã wale fen, Damaskus taun ule, an õ ereb agouf nigin Negur igirkonon anĩ ganan irokonõf.’ \v 11 Neu kabĩ turau tar, imau gim de, Damaskus dirouleyan, ere nigin, lalan fula fiya anim malau gugum kelen. \p \v 12 “Tamo taka yana Ananias ileyauf nigin isin. Ĩ lo el fe dõ fedig tamo, Juda idi an difaref ganan, ĩ nigin biya difiyẽdig. \v 13 Ĩ aya sirun ifar fen, iron, ‘Turau, Sol, õ malã kelẽ yalauf!’ Sain anĩ bun bagai, aya ĩ ileya kisi feleyan. \p \v 14 “Age afe di, ĩ iron, ‘Tubuda tar neid Negur, õ yogon oroya keleĩ youf nigin, Madur Bagai Tamo anĩ ulouf nigin ado, ĩ awa bun od karĩ wouf nigin igirnon. \v 15 Õ ereb ulen ado karĩ won anĩ, tamo ganan bun ĩ nigin wogõ wouf. \v 16 Anĩ gama õ ere tari wof? Fã wale, naan wale, ĩ yana uweigne ken, ogon mosor kulo wol.’ \p \v 17 “Aya Jerusalem kelau ele fen, tempel bun kosẽ au mog, malau seleulã kurãf fen, \v 18 Odug wogõ ye mog, ailen. Ĩ aya irokanan, ‘Gama nem, kaisã bagai Jerusalem utor ule, ere nigin, idi aya nigin ogon od to karĩ douf.’ \p \v 19 “Age ye di, aya oron, ‘Odug, idi dogo keleĩ, are aya Juda neid uub fõ fõ bun ele fen, õ nigin momoi den anidi kalabus bun aneneĩd fen, adenẽdidig. \v 20 Takag, ogon od wogõ yedig tamo Stiwen naud fi felen sain bun, ayag an afaren, ĩ dukesiyouf nigin wau iro ken, tamo idi ĩ dukesin neid kolos tari afen.’ \p \v 21 “Age au di, Odug irokanan, ‘Ule, aya haiden gedin gerõ sur ayõf.’” \s1 Pol Ĩ Rom Tamo Anĩ Kurõ Fesin \p \v 22 Tamo kayau musei Pol karĩ difiyek dile, ĩ od enei irõ di, idi kakaĩ de fen, diweig diron, “Ukesig, tenebur tamal uraileg! Ĩ mata ibodõya to biya!” \p \v 23 Idi diweig diro ken, dogo neid kolos dinukakã dirara ken, aas ilun diraran. \v 24 Age dife di, kusĩ tamo neid odug, Pol kusĩ tamo neid fõ bun dirou dilauf nigin irokenẽdin. Tamo idi Pol eig de diweig dirokenen anĩ nẽ gariya keleĩ youf nigin, Pol wagĩ difiye ken, to difiyẽf nigin, ĩ irokenẽdin. \v 25 Idi ĩ wagĩ difiyẽf nigin yaĩ difiyẽ mog, Pol kusĩ tamo neid orowa an ifaren anĩ irokenen, “Ã, Rom tamo, mosor ado be ya kelei sa ken, wagĩ fiya are lo dõ fiya de?” \p \v 26 Kusĩ tamo neid orowa od enei karĩ ye fen, ĩ kusĩ tamo neid odug garan ile fen, ĩ irokenen, “Õ ere naig wou fenẽ? Tamo enei ĩ Rom tamo.” \p \v 27 Kusĩ tamo neid odug Pol garan ile fen, to fiyen, “Õ urokana, õ Rom tamo de?” \p Pol ĩ iron, “Are momoi.” \p \v 28 Age ye di, kusĩ tamo neid odug iron, “Aya Rom tamo wõ auf nigin, moni odugem na alen.” \p Pol iron, “Anĩ ere, aya Rom tamo gõ difiyan.” \p \v 29 Age ye di, tamo Pol to difiyẽf nigin age difen idi, kaisã bagai folõ difelen. Kusĩ tamo neid odug ĩg, Pol ĩ Rom tamo, sen nem ifon anĩ weder fokõ yel fen, kumĩ yen. \s1 Juda Neid Uyu Irouya Guru Fiya Meleid Bun \p \v 30 Naa anĩ ile di, kusĩ tamo neid odug ĩ, Juda idi Pol bou bun od dun anĩ nẽ gariya tutuk bagai keleĩ youf nigin oron, anĩ nigin, ĩ Pol yalisne ken, pris odudug ado Juda neid uyu irouya ganan guru difouf nigin irokenẽdin. Agef fen, ĩ Pol yale irousi, idi wagedin ifarnen. \c 23 \p \v 1 Pol guru fiya anĩ lo feid le fen, iron, “Turau tar, aya Negur kabĩ ifanan anĩ, wau karẽtut bagai ado age alef asi, gama naa enei bun.” \v 2 Od enĩ irõ di, pris neid mudur Ananias, tamo Pol non difaren anidi ĩ sigor daũ difouf nigin irokenẽdin. \v 3 Age ye di, Pol Ananias irokenen, “Negur õ inõ irãf, õ pen lalaum garaĩ naki fiya! Õ lo kilei es wiyauf nigin an ubodok, anĩ ere, õ lo wal wo fen, aya dinauf nigin urokenẽdif!” \p \v 4 Tamo Pol non difaren anidim ĩ dirokenen, “Õ Negur nẽ pris neid mudur kumĩ sã kono wiyek de?” \p \v 5 Age de di, Pol iron, “Turau tar, ĩ pris neid mudur anĩ aya to kelein. Are Negur nẽ Itotoya bun ibodok, ‘Ogon tamo kayau neid uyu irouya nigin od sane to urõf.’\f + \fr 23:5 \ft Eksodas 22:28\f* ” \p \v 6 Age ye fen, Pol idi tunĩ Sadusia tamo, tunĩ Farisia tamo anĩ kelei ken, uyu irouya neid guru fiya mala bun iweig iron, “Turau tar, aya Farisia tamo taka, Farisia tamo naaluid. Aya laa bun tamal mata kel fãya nigin wau iseya ado nigin, kot bun afaref.” \v 7 Pol od enei irõ di, Farisia tamo ado Sadusia tamo geid fefe de fen, guru fiya anĩ faraf uru fen. \v 8 (Sadusia tamo idi dirõdig, laa bun tamal mata kel fãya sã, engel sã, uureg sã, anĩ ere, Farisia tamo idi dirõdig, anĩ ganan are dibodok.) \p \v 9 Aiteid oduduge di, lo ifelnẽdiya tamo tunĩ, idig Farisia bun temeleid fafã de fen, totol bagai fe de diron, “Amã tamo enei bun kũ fenẽya taka to mailef. Ĩ uurem be engel takam be irokenen are, naig fiyauf?” \v 10 Fefeya anĩ ile, sane le di, kusĩ tamo neid odug Pol fisik difouf ye fen, kumĩ yen. Anĩ nigin, ĩ kusĩ tamo disil, imedin tamal totol ado son difeid, kusĩ tamo neid fõ bun diroulauf nigin, irokenẽdin. \p \v 11 Bõ anĩ bun, Odug Pol non ifar fen, iron, “Totol uno! Õ Jerusalem ein, aya nigin wogõ wol gen, õ Rom ouneg ago wogõ wouf.” \s1 Pol Dukesiyouf Nigin Naab Dimiren \p \v 12 Bonimei di, Juda idi guru de fen, Pol yukesiya nigin kisi katõ difen. Pol yukesiya sã mog, idi saaf ado naan to dãf nigin waud kuturol fen, od difon. \v 13 Tamo foti wal fiya anidim, enei nigin kisi katõ difen. \v 14 Idi pris odudug ado uyu iroudiya bun dile fen, diron, “Pol yukesiya sã mog, amã ereb taka to mãf nigin waumã kuturol fen, od mafon. \v 15 Anĩ nigin, gama ã uyu irouya neid guru fiya geid, tamomoi ge fen, Pol nigin tutuk bagai keleĩ youf ge fen, ĩ ã gein dirou disiyouf nigin, kusĩ tamo neid odug urokenẽgouf. Amã, ĩ ein wõya sã mog, ĩ maukesiyouf nigin dodok mafef.” \p \v 16 Anĩ ere, Pol main nẽ naal kisi enei karĩ ye fen, ĩ kusĩ tamo neid fõ bun ile fen, Pol irokenen. \p \v 17 Age ye di, Pol kusĩ tamo neid orowa taka iweignẽ isi di, iron, “Tamo gaũ enei wale, kusĩ tamo neid odug gein uroule. Ĩ od taka irokenẽf nigin ado.” \v 18 Anĩ nigin, ĩ kusĩ tamo neid odug garan yale iroule fen, iron, \p “Kalabus tamo Pol iweigna fen, tamo gaũ enei õ gein arou asiyouf nigin irokanal, ere nigin, ĩ od taka irokonõf nigin ado.” \p \v 19 Kusĩ tamo neid odug, tamo gaũ ima yale irou, yerin dile fen, to fiyen, “Aya ere od anĩ urokanau fenẽ?” \p \v 20 Tamo gaũ iron, “Juda idi waud tekeleil, tamomoi de fen, Pol nigin tutuk bagai keleĩ youf de fen, nil uyu irouya neid guru fiya mala bun, ĩ diroulauf nigin dirokonõf. \v 21 Are idi to karĩ wiyẽdiyouf, ere nigin, tamo foti wal fiya anidim ĩ nigin dimin ken, tari difef. Pol yukesiya sã mog, idi saaf ado naan to dãf nigin waud kuturol fen, od difon. Idi dodok difel fen, Pol idi garan sur fiya nigin ogon yoya anĩ tari difef.” \p \v 22 Kusĩ tamo neid odug tamo gaũ anĩ weder irou fen, sur fen, “Õ enei urokanal anĩ, aib taka to urokenẽf.” \s1 Pol Sisaria Taun Diroule Dinenen \p \v 23 Age fel fen, ĩ kusĩ tamo neid orowa uru iweigneĩd, disi di, irokenẽdin, “Kusĩ tamo tu handred ado, kusĩ tamo sewenti hos adodo, kusĩ tamo tu handred ot adodo anidim, bõ nain kilok Sisaria taun ulagauf nigin, dodok gouf. \v 24 Pol teten ibod ken, Gawaman nẽ Mudur Feliks bun biya ile wõ youf nigin, hos tunĩ dodok gouf.” \p \v 25 Ĩ pas eig ye itoton: \p \v 26 Aya Klodius Lisias, \p Odug Gawaman nẽ Mudur Feliks aan ayok. \pi1 \v 27 Tamo enei Juda tamom dale fen, dukesiyou fenẽ age difen, anĩ ere, aya neu kusĩ tamo geid masi masennen, ere nigin, aya ĩ nigin kelein, ĩ Rom tamo. \v 28 Idi ĩ bun od dun anĩ, aya gariya keleĩ youf nigin, ĩ dogo neid uyu irouya guru fiya bun aroulen. \v 29 Ĩ bun od dun are dogo neid lo nigin age difen, anĩ ere, ĩ laa fiya nẽ be, kalabus ilauf nẽ ereb taka to age fen anĩ aya kelein. \v 30 Aya ĩ dukesiyouf nigin naab dimirek ya anĩ karĩ au fen, aya kaisã bagai ĩ, õ gein sur afiyen. Ĩ bou bun od dun idig, õ malã bun nedi morõ yaor difouf nigin arokenẽdin. \p \v 31 Anĩ nigin, kusĩ tamo idi irokenẽdin kilei, dõ def age difen, idi bõ Pol dale dirou, Antipatris taun dilen. \v 32 We fele di, idi, kusĩ tamo hos adodo, Pol geid dilauf nigin dirokeneĩd fen, idi kusĩ tamo neid fõ bun keku de dilen. \v 33 Kusĩ tamo hos adodo Sisaria taun wõ de fen, pas anĩ gawaman nẽ mudur difen ken, Pol ĩ ima bun dinon. \v 34 Gawaman nẽ mudur ĩ pas anĩ iwes fen, Pol ĩ teneub nanĩ bun tamal anĩ to fiyen. Gawaman nẽ mudur ĩ, Pol Silisia provins bun tamal anĩ kelei ken, \v 35 ĩ iron, “Aya ogon od, tamo õ bun od dun anidi ein disiyouf bun, karĩ auf.” Age ye fen, ĩ Pol Herod nẽ fõ bun dinene ken, lo difouf nigin irokenẽdin. \c 24 \s1 Pol Feliks Mala Bun Kot Fen \p \v 1 Naa faif ilele di, pris neid mudur Ananias, uyu irouya tunĩ ado, lo keleĩ tamo yana Tertulus dedig geid, Sisaria taun disilen. Idi Pol bouwa bun od dũf nigin, gawaman nẽ mudur mala bun wõ den. \v 2 Anĩ Pol diweignẽ, isi di, Tertulus Feliks mala bun, Pol bun bou yũya od anĩ gariya ino irokenen, “Amã õ farumen wau inosiya sain meluk mabodok masin. Ogon lo fiya biya bun, neda teneub bun ereb ereb biya musei wowã den. \v 3 Odug Feliks, modoũ ganan ado naab ganan bun, amã enei kelei ken, anĩ nigin fatuk bagai de mayok. \v 4 Anĩ ere, aya ogon sain to akasiyouf nigin, õ waũ ino ken, sain naal bagai karĩ wamãf nigin arokonok. \p \v 5 “Tamo enei morõ inoya tamo, teneub ganan bun, Juda tamo atun kuru yalesedig anĩ amã mailen. Ĩ Nasaret idegẽya momoiya mala neid uyu irouya. \v 6 Ĩ tempeleg amuyẽ ifenẽf nigin age fen, anĩ nigin, amã ĩ malen. \v 8 Õ\f + \fr 24:8 \ft Itotoya tunĩ eig de ditoton: \fq malen. Age mafe fen, amã nemã lo kilei es mafiyẽf nigin age mafen. \fv \ft 7 \+fv*\fq Anĩ ere, kusĩ tamo neid odug Lisias isi, ĩ imaman tamal totol ado son faman. \fv \ft 8 \+fv*\fq Agef fen, ĩ, tamo ĩ bou bun od dun anidi, õ gein disiyouf nigin irokenẽdin. Õ\f* ogo tamo enei to wiyẽf are, od ĩ bou bun manof anĩ ganan momoi bagai ya anĩ, õ keleĩ youf.” \p \v 9 Juda tamo idi, ĩ bou bun od yũya bun megeir dife fen, are momoi, den. \p \v 10 Gawaman nẽ mudur, Pol wogõ youf nigin mudurem dogol fiyẽ di, Pol iron, “Aya keleĩ, yar musei õ teneub enei bun es fiya tamo ubodon, anĩ nigin, aya wau el fe fen, aya yug nigin megeir afouf. \v 11 Malai sã, õ yaor bagai keleĩ youf, are naa tuwelf dogol mogo ilef, aya Negur yana alesauf nigin Jerusalem eselen. \v 12 Aya bouwau bun od dun tamo idi keleĩ, aya aib taka ado tempel bun to fe maun be, Juda neid uub fõ bun be taun nameneg, tamo kayau waud to alesen. \v 13 Idi gama aya bouwa bun od duk are momoi yeya anĩ, õ ifelnõya kisi feleya sã. \v 14 Anĩ ere, aya Naab idi idegẽya dedig anĩ dõ afe fen, tubuda tar neid Negur yana alesedig, are momoi auf. Aya Moses nẽ Lo ado, profet neid buk bun ditoton anĩ ganan nigin, momoi auf. \fig Negur nẽ Itotoya buk kori fiya.|src="hk00150c.tif" size="span" ref="24:14" \fig* \v 15 Ayag tamo eneidi gen Negur bun wau iseya ado, are madur tamo ado tamo sesen laa bun tamal mata ke de fã douf anĩ. \v 16 Anĩ nigin, Negur mala bun ado tamo meleid bun, aya wau karẽtut abodõf nigin sain ganan kabĩ totol aledig. \p \v 17 “Aya yar tunĩ firen abodkele fen, aya neu tamo kayau maleg nigin safina wau sã ado, Negur bun sesewi fiya nẽ safina, Jerusalem arou asin. \v 18 Aya nonorou lilik afel fen, enei age afe mog, idi aya tempel modoũ bun fotou difiyan. Aya an tamo guru fiya mala taka geid san, katã san. \v 19 Anĩ ere, Juda tamo tunĩ Asia provins temeleid an difaren anidi, dogo bagai õ gein disi fen, bouwau bun od yũya idi adouf are, wogõ dem bagai. \v 20 Sãf are, tamo eneidim, aya uyu irouya neid guru fiya meleid bun afaren sain, idi aya bun ereb mosor fotou difen anĩ wogõ douf. \v 21 Tekelei dogol, aya idi meleid bun afar fen, aweig aron, are eig fiya, ‘Laa bun tamal mata kel fãya anĩ nigin, aya gama ã melein kot bun afaref.’” \p \v 22 Age ye di, Feliks ĩ yogo, Naab anĩ nigin keleĩ bagai, ĩ kot gudũ fel fen, iron, “Kusĩ tamo neid odug Lisias isiyouf sain, aya ogon kot nigin od afõf.” \v 23 Ĩ, Pol lo difouf, anĩ ere, ĩ karika difen ken, yogon mou tar ĩ ereb lau fef anĩ kulatun difouf nigin yo fiyẽdiyouf nigin, kusĩ tamo neid orowa irokenen. \p \v 24 Naa tunĩ ilele di, Feliks ĩ aiwa Drusila Juda kayau ado disin. Ĩ Pol nigin od sur fe, isi fen, ĩ Kristus Jesus bun momoiya nigin wogõ ye di, karĩ yen. \v 25 Pol ĩ Negur nẽ madur fiya nigin, tamo yogon oroya kulatun fiya nigin ado, es fiya fau isiyouf anĩ nigin dir fe di, Feliks ĩ kumĩ ye fen, iron, “Are de bure welef! Wadã ule. Sain biya adouf are, õ nigin od sur afouf.” \v 26 De sain anĩ bun, Feliks ĩ, Polem moni ifenẽf nigin oron, anĩ nigin, sain musei Feliks Pol nigin od sur fe fen, urom wogõ dedig. \p \v 27 Yar uru ilele di, Porsius Festus, Feliks nẽ modoũ yalen. Anĩ ere, Feliks Juda tamo meleid yalouf nigin, Pol kalabus bun itornẽ ibodon. \c 25 \s1 Pol Festus Mala Bun Kot Fen \p \v 1 Festus provins anĩ bun wõ ye, naa towo ilele di, ĩ Sisariam Jerusalem iselen, \v 2 an pris odudug ado Juda neid uyu iroudiya geid, ĩ mala bun wõ de fen, Pol bou yũya od anĩ dirokenen. \v 3 Festus ĩ wau ifeneĩd fen, Pol Jerusalem sur fe di, ilauf nigin totol bagai dirokenen, ere nigin, idi naab luwen dimin ken, Pol dukesiyouf nigin dodok difen. \v 4 Age de di, Festus ĩ irokenẽdin, “Pol oun Sisaria kalabus bun ibodok. Aya yug mogo an alau fenẽ. \v 5 Anĩ nigin, tamo anĩ ereb kũ fenen ouf are, ãgenei uyu irouya tunĩ aya weim Sisaria mele fen, an ĩ bou yũya od wogõ douf.” \p \v 6 Festus ĩ idi geid, naa eit be ten dibodkele fen, Sisaria isilen. Naa anĩ ile di, ĩ es fiya modoũ bun ibod ken, Pol ĩ wagen dirousiyouf nigin irokenẽdin. \v 7 Pol wõ ye di, Juda idi Jerusalem temeleid disin ĩ salili difiye ken, ĩ mosor sane bagai inon de fen, ĩ bou yũya od musei diron, anĩ ere, idi anĩ nẽ gariya to yaor difedin. \p \v 8 Age dife di, Pol yogo nigin isennẽya od iron, “Aya Juda neid lo nigin, tempel nigin, Sisa nigin be, ereb kũ fenẽya taka to age afen.” \p \v 9 Anĩ ere, Festus ĩ, Juda tamo ĩ nigin waud yenẽf nigin wau iro ken, Pol irokenen, “Õ Jerusalem usel fen, boũ yũya od eneidi nigin an aya malaun kot bun ufarauf de?” \p \v 10 Pol iron, “Aya gama Sisa nẽ kot bun yeir afaref, ein aya kot difiyauf. Õ ogo keleĩ bagai, aya Juda tamo bun kũ fenẽya taka to anon. \v 11 Anĩ ere, aya laa nẽ mosor taka anon ouf are, aya laa nigin to atorok. Anĩ ere, Juda tamo eneidi bouwau bun od dun anĩ momoi sãf are, aya taka nem idi imeid bun inenaya kisi feleya sã. Aya Sisa bun kot afouf.” \p \v 12 Festus ĩ, yogon lo keleĩ tamo geid, katõ difel fen, iron, “Õ Sisa bun kot afouf wol. Õ Sisa gein ulauf.” \s1 Festus Pol Nigin King Agripa To Fiyen \p \v 13 Naa tunĩ ilele di, King Agripa Bernis ado, Festus aan difiyẽf nigin Sisaria taun disin. \v 14 Idi naa musei an dibodõ di, Festus Pol nigin king ado katõ de fen, ĩ iron, “Feliks ĩ, kalabus tamo taka ein itornen ibodok. \v 15 Aya Jerusalem ele di, pris odudug Juda neid uyu irouya geid, ĩ bun bou yũya od dirou disi fen, ĩ mosor ado afiyẽf nigin dirokanan. \p \v 16 “Anĩ ere, aya arokenẽdin, Rom neid tobonunã bun, tamo taka bou bun od duk ĩ, yogon kiwai tar meleid bun ifar fen, bou bun od dun anĩ nigin, yogo bou isennẽya od wogõya sã mog, are kaisã tamo anidi imeid bun to dinenẽf. \v 17 Idi aya weim ein masi fen, aya to foi aun, we fele di, aya es fiya modoũ bun abod ken, tamo are dale dirou disiyouf nigin arokenẽdin. \v 18 Yogon kiwai tar fã de wogõ den, anĩ ere, aya mosor kisi afen anĩ nigin taka to bou bun dun. \v 19 Anĩ ere, idi dogo neid momoiya nigin ado, laa tamo yana Jesus, Pol ĩ nigin mata ibodok yedig anĩ nigin, ĩ geid fefe den. \v 20 Aya enei nigin naig afe tutuk keleĩ youf au fen, nene aun, anĩ nigin, aya ĩ Jerusalem ile fen, bou bun od dun enei nigin an kot bun ifarauf nigin to afiyen. \v 21 Anĩ ere, Pol ĩ kusĩ tamom lo difiyẽ dile, fau dum Sisam es fiyẽf nigin irokanan. Anĩ nigin, aya ĩ lo difiyek dile, ĩ Sisa gein sur fiya nigin naab amir ken, sur afiyẽf sain bun anĩ nigin arokenẽdin.” \p \v 22 Age ye di, Agripa Festus irokenen, “Aya yug tamo enei karĩ afiyẽ fenẽ.” Festus iron, “Õ nil karĩ wiyẽf.” \s1 Pol Agripa Mala Bun Ifaren \p \v 23 Naa anĩ ile di, Agripa Bernis ado, biya biyamã de disi, guru fiya fõ aaben, kusĩ tamo neid odudug, taun nẽ uyu iroudiya geid dilen. Festus irõ di, Pol aaben dirou disin. \v 24 Festus iron, “King Agripa ado tamo ganan weim tafaref ã, tamo enei ulegef. Juda tamo kayau ganan Jerusalem ado ein Sisaria, ĩ nigin totol bagai dirokanan. Idi ĩ mata to ibodõf nigin diweig diron. \v 25 Aya, ĩ laa fouf nẽ ereb taka to age fen anĩ ailen. Anĩ ere, ĩ Sisa bun kot fouf nigin iron, anĩ nigin, aya ĩ Rom sur fiya nigin kisi afon. \v 26 Anĩ ere, aya ĩ nigin ereb od Sisa bun atotkenẽf anĩ yaor sã. Anĩ nigin, aya ã ganan meleĩ bun ĩ arou asil, King Agripa õ bun bagai, anĩ bunem aya ĩ to afiyẽ kelei ken, ĩ nigin ereb od itotoya nigin adouf be. \v 27 Ere nigin, aya kisi afef, kalabus tamo ĩ ereb mosor inon anĩ to yaor mog, sur afouf, are to biya.” \c 26 \p \v 1 Age ye di, Agripa Pol irokenen, “Aya õ ogo nigin wogõ wouf nigin arokonok.” Anĩ nigin, Pol imam fe fen, yogo isennẽf nigin wogõ yen, \v 2 “King Agripa, bolẽ bagai, aya gama õ malã bun afar fen, Juda tamo aya bouwau bun od dun anĩ ganan nigin, aya yug isennauf nẽ od wogõ auf. \v 3 Bolẽ bagai auf, ere nigin, õ Juda neid tobonunã ado luwa irouya anĩ ganan keleĩ. Anĩ nigin, õ folo reis fen, karĩ wiyauf nigin agonok. \p \v 4 “Aya kesu naalun naig be afe abodon are, Juda tamo ganan keleĩ. Uruwa bun, aya neu teneub bun abodon, age afe fen, Jerusalemeg abodon are idi keleĩ. \v 5 Idi aya nigin sain meluk kelein, anĩ idi orodiyouf are, idi sã wogõ douf, are ada neda momoiya mala bun, Farisia tamo idi lo totol bagai dõ difedig anidi neid taka abodon. \v 6 Negur ada tubuda tar bun age afouf bagai fiyẽdin anĩ bun, aya wau iseya ado, anĩ nigin, aya gama kot bun afaref. \v 7 Negur age afouf bagai fiyẽdin anĩ nigin, ada neda ibor tuwelf, gaa ado bõ ado totol bagai Negur aruna dales fen, anĩ kisi fele di, dilouf nigin waud iseya adon. O king, wau iseya enei nigin, Juda idi aya bouwau bun od duk. \v 8 Ere nigin ã, Negur laa tamo kel turĩ fiyek anĩ kisi feleya sã gef? \p \v 9 “Aya yugeg, Jesus Nasaret tamal yana kiwai afenẽf nigin ereb ereb ganan age afouf aun. \v 10 Are aya Jerusalem an age afen. Pris odudug bun yoya ale fen, Negur nẽ tamo kayau musei kalabus bun anenẽdin. Idi laa bun dinenẽdin sain, ayag idi laa bun dinenẽdiyouf nigin yo aun. \v 11 Sain musei, aya idi darau afenẽdiyouf nigin, Juda neid uub fõ fõ bun elen, age afe fen, idi Negur kono difiyẽf nigin nugo afiyẽdin. Aya idi nigin nameu sane bagai yen ken, aya idi kafĩ fiya afenẽdiyouf nigin yaũ tauneg elen. \p \v 12 “De anĩ nigin sain taka bun, aya pris odudug neid od ado, yoya bun Damaskus taun elen. \v 13 O king, gaa atun age fiya naab luwe ele mog, aya saa ilun tamal fula fiya taka, gaa nẽ medeĩya wal fiya, aya neu kabĩ turau tar geid bun, fula felen anĩ ailen. \v 14 Amã ganan tenebur kuku mau fen, ait taka Hibru od nem eig ye irokana mog, karĩ aun, ‘Sol, Sol, ere nigin õ aya daig wiyaf? Õ aa waila ado bun yẽ urak are, õ nigin malai bagai.’ \p \v 15 “Age ye di, aya to afen, ‘Odug, õ aim?’ \p “Odug iron, ‘Aya Jesus, õ daig wiyaf anim. \v 16 Gama õ fã wale yem ufar. Aya õ bun wõ aul, ere nigin, õ neu kabĩ tamo wõ wo fen, õ aya nigin ereb ulen ado ereb afelnõf anĩ wogõ wouf nigin agirnon. \v 17 Aya Israel tamo kayau bun ado haiden buneg asennõf. Aya idi bun õ sur ayok, \v 18 idi meleid fokõ yel fen, gugum bun tamal lalan bun disiyouf ado, Satan nẽ megeir bun tamal Negur bun disiyouf, anĩ bunem idi neid mosor nigin weder tu keleya dale fen, aya nigin momoi de fen, fateuledin anidi atun dogo neid modoũ gei difouf.’ \p \v 19 “King Agripa, anĩ nigin, aya saa ilun tamal malau seleulã kurãf fen, ailen anĩ to adodon. \v 20 Uruwa, oun Damaskus taun difaref anidi bun, Jerusalem ado Judia distrik ganan bun difaref anidi bun ado, haiden buneg, idi waud falei ye, Negur bun falei dife fen, ereb age difef bunem, idi waud falei yen anĩ yaor difouf nigin wogõ aun. \v 21 Anĩ nigin, Juda idi tempel modoũ bun daleya fen, dinakesiyou fenẽ nigin age difen. \v 22 Anĩ ere, Negur aya isennaf isi, gama naa enei bun, anĩ nigin, aya ein afar fen, nanaal ado odudug bun wogõ auf. Aya Moses profet geid agef wõ youf den anĩ to adod ken, wogõ auf, \v 23 are Kristus darau yale fen, ĩ ket laa bun tamal mata kel fã ye fen, Israel tamo kayau ado haiden geid bun, fula fiya anĩ nigin kurõ fesiyouf anĩ.” \p \v 24 Pol yogo bouwa isennẽf nigin od enei wogõ ye di, Festus iweig iron, “Pol, õ wadã inok. Ogon keleĩ odug anim wadã bun irouleyok.” \p \v 25 Pol iron, “Odug Festus, aya wadã sã. Ereb aya orok enei are momoi, gariya ado. \v 26 King ĩ enei nigin keleĩ, anĩ nigin, aya kumĩ sã wogõ ayok. Aya momoi auf, are enei taka ĩ mala bun to iminen, ere nigin, enei iminẽyan to wõ yen. \v 27 King Agripa, õ profet ganan nigin momoi wof de? Aya keleĩ, õ momoi wof.” \p \v 28 Age ye di, Agripa Pol irokenen, “Õ kisi wof, are sain tobega eig fiya bun aya Kristen wõ auf nigin neu kisi falei wouf de?” \p \v 29 Pol iron, “Sain tobega be, sain meluk, aya Negur kosẽ afiyẽdig are õ nigin dogol sã, ganan gama aya karĩ wiyagef ãg, aya gen wowã gouf nigin, anĩ ere, sen enei dogol anĩ to difõyeĩf.” \p \v 30 Age ye di, king, gawaman nẽ mudur, Bernis ado, idi weim dibodon ganan fafã den. \v 31 Age de fen, idi aab ditor dile, abob diroken ken, diron, “Tamo enei ereb taka laa fouf nẽ be, kalabus ileya nẽ to age fef.” \p \v 32 Agripa Festus irokenen, “Tamo enei Sisa bun to kot fem are, ĩ yalisnẽya kisi feleyam.” \c 27 \s1 Pol Waag Bun Rom Ilen \p \v 1 Amã\f + \fr 27:1 \ft Luk ĩ Pol geid, sain anĩ bun waag bun weim dilen.\f* waag bun Itali kantri malauf nigin od difõ di, Pol kalabus tamo tunĩ geid, kusĩ tamo neid orowa taka yana Julius ima bun dinenẽdin, ĩ Sisa nẽ Kusĩ Mala bun tamal taka. \v 2 Amã waag taka, Adramitium taun tamal Asia provins bun maaĩ ub ub ilau fenẽ agef mog, sõ mau fen, melen. Aristakus, Tesalonika taun tamo oun Masedonia provins bun tamal, ĩ amã weim. \p \v 3 Naa ile di, Saidon taun wõ maun. Julius ĩ Pol wau ifen ken, ĩ mou tar gedin ile fen, ereb ĩ lau fef anĩ difenẽf nigin yo fiyen. \v 4 Anenem amã baban waag bun sõ mau fen, Saipras nuyo wagenem melen, ere nigin, yau naaburamã gudũ fen. \v 5 Amã Silisia ado Pamfilia maaĩ atu mele fen, Lisia provins bun Maira taun wõ maun. \v 6 An kusĩ tamo neid orowa, Aleksandria taun tamal waag taka Itali kantri ilau fenẽ mog, ile fen, ĩ amã waag bun inenaman. \v 7 Amã naa musei, foinenem waag bun, Nidus taun non wõya nigin darau nem melen. Yau naaburamã gudũ fe di, amã Krit nuyo uyu Salmone wal mafe fen, Krit nuyo wagenem melen. \v 8 Amã darau kininem maaĩ ub dõ maf masil, modoũ yana Basis Biya dedig, Lasea taun non an wõ maun. \p \v 9 Naa musei ilelen, agef fen, waag bun ileya are mogo sane bagai len, ere nigin, naa are Kuriya Naa\f + \fr 27:9 \ft Kuriya Naa anĩ, Israel tamo kayau mosor yaleleya nẽ naa.\f* dumen. Anĩ nigin, Pol wedereid iroun, \v 10 “Tamo, aya ailef are, neda waag bun delẽ sanel fen, waag adoi, udũ adoi, tamo adag daũf sa kalauf.” \v 11 Anĩ ere, kusĩ tamo neid orowa, Pol wogõ yen anĩ to karĩ ye fen, waag irouya tamo ado waag marau idi neid od dõ fen. \v 12 Basis are yau sain bun ifareya to biya nigin, musei ganan, waag bun tokõ mafel, Finiks wõ mau fen, an mabodõf nigin kisi difon. Finiks are Krit nuyo nẽ basis taka, gaa ileyan saut ado not melem wage ifenek. \s1 Yau Uyẽ Ado \p \v 13 Yau saut melem foinenem fũ fe di, idi neid oroya kilei agef wõ yen anĩ kisi difen. Anĩ nigin, idi anka dĩ difesel fen, waag bun Krit nuyo maaĩ ub dõ de dilen. \fig |alt="Paul's Jrny to Rome" src="Paulrome.pdf" size="span" ref="Aposel 27:13" \fig* \v 14 Sain meluk ileya sã mog, yau odug totol ado, yana ‘Gaa iseyan not tamal’ dedig anĩ, fã ye fen, nuyo bunem fũf irou isilen. \v 15 Yau odug totol ado waag yũ di, waag yau bun ileya kisi feleya san. Anĩ nigin, amã waag ulum irouya matorõ di, yaum irouleman. \v 16 Amã nuyo naal taka Kauda dedig dumenem wal mafe fen, isennẽya nẽ waag naal darau nem dĩ mafen. \v 17 Tamo, isennẽya nẽ waag naal, waag odug teten dalesel dino fen, gama idi malũ nem waag odug anĩ to fara fouf nigin luwa filu difen. Idi waag, maaĩ kulum yana Sirtis bun sõya nigin kumĩ de fen, anka folõ difesi di, yaum waag iroulen. \v 18 Yau fatuk bagai waag yuk ile, we fele di, idi udũ tunĩ naanũ diraran. \v 19 Naa anĩ ile di, idi imedim waag nẽ safina naanũ diraran. \v 20 Naa musei, gaa ado barisa to mailen, agef fen, yau odug totol ado de agef yenen. Anĩ bunem, amã isennẽya malouf nigin waumã iseya ganan sa kelen. \p \v 21 Tamo idi sain meluk saaf sã denek dilen nigin, Pol meledin ifar fen, iron, “Tamo ã, neu od Kritem waag bun to talauf nigin arokenein anĩ karĩ gem, are dem, ago gem are, daũ fiya ado iraraileya enei to fotou gem. \v 22 Anĩ ere, aya totol unogouf nigin totol bagai arokeneik, ere nigin, ãgenei taka to fõ yalauf, waag dogol narĩ fouf. \v 23 Nor bõ, Negur, aya yogon, aya ĩ aruna aledig, yogon engel sirun ifar fen, \v 24 iron, ‘Pol, to kumĩ wo. Õ de Sisa malan kot bun ufarauf. Negur õ wau ifon ken, ganan õ geid waag bun ulegef idi neid mata õ ifonon.’ \v 25 Anĩ nigin, tamo, totol unogouf, ere nigin, aya Negur bun momoiya anof, are ĩ irokanan kilei fau agef wõ youf. \v 26 Anĩ ere, ada nuyo taka bun sõ tauf.” \s1 Waag Narĩ Felen \p \v 27 Naa fotin nẽ bõ anĩ bun, amã fau Mediterenian Maaĩ bun yaum iroulemã mog, bõ atun age fiya waag tamo idi teneub melsã melef ya anĩ kerẽ fedin. \v 28 Idi naan nẽ mala es difouf nigin malũ folõ difele di, isil fen, naan nẽ mala foti mita dilen. Sain naal bagai dile fen, idi baban malũ folõ difele di, isil fen, naan nẽ mala teti mita dilen. \v 29 Idi waag meein tuwa bun ileya nigin kumĩ de fen, idi waag dumen anka aiwa adodo folo folõ difeledi di, disil fen, gaa nigin kosẽ den. \v 30 Waag tamo idi, waag bun tamal diyalalau fenẽ nigin, idi isennẽya nẽ waag naal folõ difele di, maaĩwõ isilen, tamomoi de fen, waag uyu bun anka dirarãf nigin de fen, age difen. \v 31 Age dife di, Pol kusĩ tamo neid orowa, kusĩ tamo geid irokenẽdin, “Tamo eneidi waag bun to dibodõf are, ã isenneĩya to walogouf.” \v 32 Anĩ nigin, kusĩ tamo idi, malũ isennẽya nẽ waag naal iroun anĩ gudũ difele di, ilen. \p \v 33 We kurã fiya sã mog, idi ganan saaf dãf nigin, Pol ĩ totol bagai irokeneĩd fen, iron, “Naa fotin bun ã sii yei ken, saaf sã usigen, ã saaf taka to wõgen. \v 34 Anĩ nigin, gama aya ã saaf wãgauf nigin totol bagai arokeneik. Ã mata ubodõgouf nigin wãgauf. Ãgenei taka, mudur bun fatiya tekelei bagai taka to kusuf irãf.” \v 35 Pol od enei wogõ yel fen, idi ganan meleid bun, ĩ bret tunĩ yale, Negur de fiyekel fen, mũf gariya ino yon. \v 36 Idi ganan waud yalese di, saaf don. \v 37 Amã waag bun mafaren ganan gu feleya are 276. \v 38 Idi dakas kisi fele di, idi waag karikauf nigin, wit ganan maaĩwõ diraran. \p \v 39 Lalan ise di, teneub uyu nain be ya anĩ idi keleĩ san, anĩ ere, alelei ub mumul ado anĩ dilen, kisi falauf are, idi an waag dirou dilauf nigin kisi difon. \v 40 De sain tekelei bun maaĩwõ anka kokour de ditorarã yen ken, malũ waag uyu gadi fiya nẽ pul difon anĩ biru difeledin. Age difel fen, idi yau bun sel dalesel fen, yau difenẽ di, waag ubun irou ilauf nigin age difen. \v 41 Anĩ ere, maaĩ irak isi abob bun dũdig nẽ an, waag maaĩ kulum yu ken, anĩ teten sõ yesen. Waag uyu degẽ fel fen, tonoya kisi feleya san, age fe di, waag ibu maaim yũ di, faraf fisik fe irailen. \p \v 42 Kalabus tamo idi maaĩwõ to gaõgĩ de diyawauf nigin, kusĩ tamo idi didenkesiyouf nigin katõ difen. \v 43 Anĩ ere, kusĩ tamo neid orowa Pol isennẽf nigin wau iro ken, kusĩ tamo idi dogo neid kisi to dõ de age difouf nigin gudũ felen. Idi yoyõya kisi feleya anidi, ketem waag bun tamal gurusã de fen, teneub bun dilauf nigin, ĩ ari fedin. \v 44 Tunĩ ganan aa bun be, waag masasak bun an dilen. Anĩ bunem, idi ganan biya bagai totoũ teneub bun wowã den. \fig Waag narĩ fe di, tunĩ ganan aa bun be, waag masasak bun dilen. Anĩ bunem, idi ganan biya bagai totoũ teneub bun wowã den.|src="IB04218-bw.tif" size="span" ref="27:44" \fig* \c 28 \s1 Malta Nuyo Ubun \p \v 1 Amã biya bagai ubun wõ mau fen, nuyo are yana Malta ya anĩ kelein. \v 2 Tamo kayau an temeleid waud fatuk bagai difanaman. Uyẽ isi fen, feluken nigin, idi yã kũ dife fen, amã ganan aan difaman. \v 3 Pol ĩ aa were gurif fen, yã teten ino mog, gogour sane yã uruwam iru di, Pol ima bun degẽ felen. \fig Pol ĩ aa were gurif fen, yã teten ino mog, gogour sane yã uruwam iru di, Pol ima bun garũf fen, degẽ felen.|src="IB04219-bw.tif" size="span" ref="28:3" \fig* \v 4 Tamo kayau an temeleid, gogour anĩ Pol ima bun kuuri ye mog, dile fen, idi abob dirokenen, “Tamo enei tamo yukesiya tamo bagai, ere nigin, ĩ maaĩwõ tamal iyawol, anĩ ere, neda waitou Madur Fiya anim ĩ mata ibodõf nigin to oron.” \v 5 Age de di, Pol ĩ gogour wiri fe di, yã malan isilen, anĩ ere, ĩ bun ereb taka to wõ yen. \v 6 Tamo kayau ĩ ima dĩ youf be, kaisã bagai kubũ ye laa fouf de fen, kisi difen. Anĩ ere, idi sain meluk lo difef dile, ereb taka ĩ bun to wõ yen anĩ dile fen, idi kisi falei del diron, ĩ waitou den. \p \v 7 Teneub akor melsã are, nuyo anĩ nẽ mudur, Publius nẽ teneub ibodon. Ĩ aan fama ken, yogon fõ bun gei famã iroule, naa towo el fe kulatun faman. \v 8 Ĩ tama dagi di, fataren yenen, bouwa uruwa ado te fururũ yalen. Pol ĩ ilouf nigin ile kosẽ yel fen, ima teten ino di, dagi fara felen. \v 9 Enei wõ ye di, nuyo bun dagi tamo tunĩ ganan ĩ garan disi di, el feid ledin. \v 10 Idi naab fire fire bunem el difama ken, amã waag sõ mauf nigin dodok mafe di, idi amã ereb ereb lau mafen anĩ difanaman. \s1 Rom Wowã Den \p \v 11 Ogõ towo ilele di, amã, waag taka yau sain bun nuyo an si inon anĩ, sõ mau fen, melen. Waag are Aleksandria taun tamal, anĩ uyu bun, waitou aina ado Kastor Polluks ado meleidkanon dinon. \v 12 Amã Sirakus taun wõ mau fen, naa towo an mabodon. \v 13 Anenem amã waag bun mele, Regium taun wõ maun. Naa anĩ ile di, yau saut melem fã yen, baban naa anĩ ile di, amã Puteoli taun wõ maun. \v 14 An amã momoiya tamo tunĩ fotou mafiyẽdi di, idi geid naa sewen mabodõf nigin dirokanaman. Age mafel fen, Rom taun masin. \v 15 Momoiya tamo an, amã masif ya anĩ karĩ de fen, idi diyok disi, Apius Maket ado Tamo Yenẽya Fõ Towo bun an fotou difamãf nigin disin. Pol tamo anidi ileid fen, Negur de fiye ken, wau megeir yalen. \v 16 Amã Rom wõ mau fen, Pol ĩ mugu kusĩ tamo takam tari fiyek dibodõf nigin yo difiyen. \s1 Pol Oun Rom Kusĩ Tamom Tari Fe Mog, Biya Od Wogõ Yen \p \v 17 Naa towo ilele di, Pol Juda neid uyu irouya iweig laisi, guru dife di, idi irokenẽdin, “Turau tar, aya, neda tamo kayau ado, neda tubuda tar neid tobonunã to adodon, anĩ ere, aya Jerusalem oun daliya fen, Rom imeid bun dinenan. \v 18 Idi aya fele difiyale fen, dalisnau fenẽ age difen, ere nigin, aya laa nẽ mosor taka to anon. \v 19 Anĩ ere, Juda idi anĩ nigin kiwai dinon, aya neu tamo kayau nigin bouwa yũya od taka san, anĩ ere, naab taka san nigin Sisa bun kot afen. \v 20 Gariya anĩ nigin, aya fotou ayei ken, ã geid wogõ tauf nigin to ayein. Israel neid waud iseya anĩ nigin, aya sen enei nem difõyan.” \p \v 21 Idi diron, “Amã õ nigin Judia distrik bun tamal pas taka to malen, agef fen, turada tar idi anenem disin õ nigin od taka be, od sane taka to dirokanaman. \v 22 Anĩ ere, amã ogon kisi anĩ karĩ mauf nigin waumã irok, ere nigin, amã keleĩ, tamo kayau teneub ganan bun, ogon momoiya mala enei nigin kiwai od wogõ dedig.” \p \v 23 Idi Pol dilouf nigin naa taka dinon, naa anĩ bun, idi musei bagaim Pol ibodon nẽ an disin. Pol ĩ bonimei nem ile bõ, Negur nẽ tano nigin faded fiyeĩd fen, kurõ feis irokenẽdin, ĩ Moses nẽ Lo ado profet neid itotoya bun, Jesus nigin idi neid kisi falei ye fen, momoi douf nigin age fen. \v 24 Tunĩ Pol wogõ yen anĩ bun waud falei yen, anĩ ere, tunĩ to momoi den. \v 25 Pol idikeleya od enei wogõ ye di, idi dogo dogol fefe de fen, dilelen, “Awa Uur Fateul profet Asaia sigor bunem eig ye wogõ yen, are ĩ tubuĩ tar momoi bagai od anĩ wogõ fiyẽdin: \q1 \v 26 “‘Tamo kayau enei bun ule fen, urõ, \q1 “ã wedereim karĩ gouf, anĩ ere, wedereĩ to fokõ youf, \q2 ã meleim ulogouf, anĩ ere, meleĩ to fokõ youf.” \q1 \v 27 Ere nigin, tamo kayau enei, idi waud katĩ felen, \q2 idi wederedim karĩya kisi feleya sã, \q2 age de fen, idi meleid difofakelen, \q1 age fiya sam are, idi meledim dilem, \q2 wederedim karĩ dem ado, \q2 idi waud fokõ ye fen, \q1 falei de di, aya idi el afedim.’\f + \fr 28:27 \ft Asaia 6:9, 10\f* \p \v 28 “Anĩ nigin, Negur nẽ isennẽya haiden bun sur fen anĩ, ã keleĩ youf. Age fe di, idi anĩg karĩ douf!”\f + \fr 28:28 \ft Itotoya tunĩ eig de ditoton: \fq douf!” \fv \ft 29 \+fv*\fq Pol od enei wogõ yele di, Juda idi dogo tutur fatuk bagai fefe de fen, dilelen\ft .\f* \p \v 30 Yar uru adok, Pol ĩ yogon fõ na yaledig bun ibod ken, ĩ dilouf nigin disin ganan aan fiyẽdin. \v 31 Kumĩ sã ado kafĩ fiya sã, ĩ Negur nẽ tano nigin wogõ ye fen, Odug Jesus Kristus nigin ifelnẽdin.