\id MAT - Dangaleat \rem Première ébauche fait par Fred et Nassara en 2009. Revisé 2010 par Laurent, Dianne, Fred, Nassara et Jonathan. Verifié par Ruth Leinhard en 2010 \h Matiye \toc1 Kabarre ta Gala ta Matiye \toc2 Matiye \toc3 MAT \mt2 Kabarre ta Gala ta \mt1 Matiye \imt1 Pile ka kaawor \ip Maktumne-an, gee kuuk awalle kaawe kadar ŋa Matiye kat siirta. Ŋaar min paliinna ku Iisa kuuk orok iŋ seera. Ya ku garkiya Kabarre taat Maark siirtu iŋ ta Luk, ŋu kolaag oki Matiye a Lebi. Matiye ŋaar Yuudin̰ce ho ŋa siir ɗo Yuudinnar. Ampaa ko, ŋa ibingit rakki rakki Kitamne ta Jamaw ta Awalle ho ŋa siirig werin dakina ɗo maktumney. Ŋa ibingit oki aadin ta Yuudinnar. Taar-at ko taat berji botol ŋa siiriicot maktumne-an ɗo Yuudinnar iŋ gee okin̰co kuuk raka ase iŋ Iisa Masi. Awalle, Yuudinna, ŋuur aaɗa taat gaanuun kaawiico di. Kar Matiye gay gaaraacog Iisa ho ŋa piliig odinco iŋ botol ta pey, a maman ŋuu ibine baay ta gaanuunco. Kar agindaw ku Yuudinnar gay rakaatɗo kaaw-ata. Ansii ko, ŋu poocig Iisa iŋ ŋuur okin̰co kuuk aaɗaaga. Maajirna gay yaa gaarin Kabarre ta Gala ɗo gee okin̰co kuuk ɗo adiy ka kiɗar. \c 1 \s1 Tamba ta Iisa Masi \p \v 1 Ŋuur-aŋ siŋ ku tamba ta Iisa Masi, roŋ ka Dawuud kaak roŋ ka Ibraayim. \v 2 Ibraayim weetu Isaaka, Isaaka weetu Yakuub, Yakuub weetu Zuuda iŋ siŋtay \v 3 ho Zuuda weetu Perees iŋ Zaara, ŋuur-aŋ yaaco siŋti Tamaar. Perees gay weetu Esroom, Esroom weetu Araam, \v 4 Araam weetu Aminadaab, Aminadaab weetu Nasoon ho Nasoon weetu Salmoon. \v 5 Salmoon weetu Booz, yaaco gay siŋti Raab. Booz gay weetu Obeed, roŋti ka Ruut. Obeed weetu Jeese, \v 6 Jeese weetu sultan Dawuud. \p Dawuud gay weetu Selemaan, atan̰ Selemaan awalle, ta daaciy ta gem rakki ŋu kolaag Uuri. \v 7 Selemaan weetu Robowaam, Robowaam weetu Abiya, Abiya weetu Aza, \v 8 Aza weetu Jozapaat, Jozapaat weetu Joraam ho Joraam weetu Oziyaas. \v 9 Oziyaas gay weetu Jowataam, Jowataam weetu Akaaz ho Akaaz weetu Ezekiyaas. \v 10 Ezekiyaas gay weetu Manaase, Manaase weetu Amoon ho Amoon weetu Zoziyaas. \v 11 Zoziyaas gay weetu Jekoniyaas iŋ siŋtay ɗo wiktin taar-at ko gee ku Babiloon nosiriico ɗo gee ku Israyeel ho ŋu iyiig ɗo kiɗco.\f + \fr 1:11 \ft Anne-aŋ kaawa a gee ku Israyeel ŋu obig ɓerrina ɗo kiɗ ka Babiloon (2 Ruwa 24.12-16).\f* \p \v 12 Min ŋu iyiig Babiloon-ak, Jekoniyaas weeyiig Salatiyeel, Salatiyeel gay weetu Zorobabeel, \v 13 Zorobabeel weetu Abiyuud, Abiyuud weetu Eliyakiim, Eliyakiim weetu Azoor, \v 14 Azoor weetu Sadok, Sadok weetu Akiim ho Akiim weetu Eliyuud. \v 15 Eliyuud gay weetu Eliyazaar, Eliyazaar weetu Mataan, Mataan weetu Yakuub \v 16 ho Yakuub weetu Yuusup. Yuusup ko obit mic taat ŋu koliy Mariyam taat weeyig Iisa kaak ŋu koliy Masi. \p \v 17 Tamba okintit ko anta : min Ibraayim nam sultan Dawuud gin orok iŋ pooɗ tamba. Min sultan Dawuud nam wiktin taat ŋu iyiig gee ku Israyeel Babiloon gin orok iŋ pooɗ tamba, ho min wiktin taar-ata nam wiktin taat ŋu weeyig Masi gin orok iŋ pooɗ tamba. \s1 Ween̰ji ka Iisa Masi \p \v 18 Taloŋ maman ŋu weeyiig Iisa Masi. Yaaco Mariyam, taar kaawco mat ko iŋ Yuusup a ŋuu obe. Kar gay, min ŋa bal weƴe misa iŋ taar di, ta ictu adi iŋ gudurre ta Ruwwin ta Buŋdi. \v 19 Yuusup ɗubilti, ŋaar gem sellen̰ ho ŋa rakaaɗo imilin oorinti kara. Paa ko, ŋa ictu niyine a ŋaa totirinti iŋ bugumiy. \v 20 Min ŋa pakira misan di, ɗubil ka *Rabbin Buŋ bayniiji ɗo sooniikar ho ŋa kaawiiji aman : « Yuusup, roŋ ka Dawuud, dak ginenno kolaw. Icit Mariyam ɗo gerin̰ ar daaciŋ, asaan adti ŋaar asa min gudurre ta Ruwwin ta Buŋdi. \v 21 Ta asa wee mico, ya ta wee kiiji diye siŋ Iisa\f + \fr 1:21 \ft ‛Iisa’ : Siŋ-aŋ ɗiya a ‛Buŋ jilaw’.\f* asaan ŋa asa jilin̰ geen̰ji min ɗo zunuubinnico. » \v 22 Maanna-ak kuuniytu ar taat Rabbin Buŋ kaawtu awalle iŋ bi ka nabiin̰cey aman : \v 23 « Cokiyoŋ ! Gemso taat bal aawe mitko asa ice adi ho taa wee mico. Ya ta wee, mic-ak, ŋuu kolin̰ ‟ Emanuweel ”. »\f + \fr 1:23 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 7.14.\f* Siŋ-ak ɗiya aman : « Buŋ goy iŋ ginte. » \v 24 Min Yuusup niintu, ŋa iciit Mariyam ar daaciy uudin taat ɗubil ka Rabbin Buŋ kaawiiji. \v 25 Kar gay, ŋa bal weƴe iŋ taara nam ta weeyig roŋti. Hiyya, mic-ak, Yuusup diyiiji siŋ Iisa. \c 2 \s1 Asin̰co ka gay ibinindi \p \v 1 Ŋu weeyig Iisa ɗo hellin ta Beteleyem ɗo kiɗ ka Zuude ɗo wiktin taat sultan kaak ŋu koliy *Herood tiya misa meennuwiy. Min ŋu weeyiiga, gay ibine kaalnal uctu min coke ka pati ho ŋu ɓaawtu Zeruzaleem. \v 2 Kar ŋu inditu aman : « Moo mic kaak ŋu weetu daaɓiney ho asa gine sultan ka *Yuudinnar-aka ? Ni talig kaaloy bayin min coke ka pati ho ni as abdiyin̰ji. » \v 3 Min sultan Herood doriit kabarre-at, ŋa barjiltu yoo gee okin̰co ku Zeruzaleem oki. \v 4 Ŋa n̰umiig agindaw ku gay satkiner okin̰co iŋ agindaw ku gaanuundi ho ŋa indiigu aman : « Momoŋ ga wer kaak ŋuu ween̰ji Masi kaak Buŋ doɓtu ? » \v 5 Ŋuur gay telkiiji aman : « Ŋuu ween̰ji ɗo hellin ta Beteleyem ɗo kiɗ ka Zuude, asaan nabiin̰ce siirit awalle ɗo Kitamner aman : \q1 \v 6 ‟ Kaŋke Beteleyem, ɗo kiɗ ka Zuude, \q1 ka seener, min ɗo hellinnan ku Zuude-aŋ, ka kapakɗo tak-tak, \q1 asaan min kaŋken di asa amile tatkaw \q1 kaak asa tale kaaco ɗo gee ku Israyeel. ” »\f + \fr 2:6 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Mise 5.1.\f* \m \v 7 Hiyya, min Herood doriit kaaw-at, ŋa koliig iŋ cigile gay ibine kaalnal-aku ho ŋa indiigu a ŋuuji gaare wiktin taat kaal-ak bayintu. \v 8 Min ŋu gaariiji, ŋa n̰aamiig Beteleyem ho ŋa kaawiico aman : « Ɓaaŋ, indoŋ samaane ɗo bi ka mic-aka. Ya ku gas weriy di, ku asiidu kaawe. Paa kat, nun meendu sa yaa ɓaa abdiyin̰ji. » \v 9 Min sultan kaawiico pa-ak, ŋu ictu botilco. Ɗo ɗeetin̰co, ŋu talig kaal kaak awalle ŋu taltu min coke ka pat-aka. Ŋaar gay sin̰ja sin̰jen di iŋ uŋji nam ŋa daktu pey ɗo wer kaak mic goyiyo. \v 10 Min ŋu taliig kaal pey ɗo wer-aka, aditco miintu iŋ galal. \v 11 Hiyya, ŋu un̰jitu geero ho ŋu gasiig mic-ak iŋ yaaco Mariyam. Ŋu dersitu ɗo uŋji ho ŋu abdiyiiga. Kar ŋu piliig gaminco ho ŋu beriiji gamin kuuk kaalne : daabne, *dokkanne ho iŋ itir kaak ŋu koliy miir. \v 12 Min ŋaar-ak, Buŋ miniig gee-ak ɗo sooniikar a ŋu ɓaanno pey wer ka Herood. Hiyya, ŋu yeeptu ɗo darrico iŋ botol ta pey. \s1 Gaɗe ka kaar ɗo kiɗ ka Meser \p \v 13 Min gay ibine kaalnal-ak yeeptu ɗo darrico, ɗubil ka *Rabbin Buŋ bayniiji ɗo Yuusup ɗo sooniikar ho ŋa kaawiiji aman : « Ucu, icig mico iŋ yaaco ho gaɗoŋ ɗo kiɗ ka Meser. Goyoŋ annere nam ƴiriy taat naan̰ kaawe ja kat kii yeepe. Yampa, Herood yaa bariyin̰ mico ŋaa deen̰ji. » \v 14 Hiyya, iŋ aando-at di, Yuusup uctu, ŋa iciig mic-aka iŋ yaaco ho ŋu gaɗtu kaƴco Meser. \v 15 Ŋu goytu anner kee nam sultan Herood mattu. Ta kuuniytu ampa-ak asaan kaaw taat Rabbin kaawtu iŋ bi ka nabiin̰cey yaa ase ɗo werti. Kaaw-at aman : « Nu kolig roŋdu a ŋaa amile min Meser. » \s1 Dee ka kooginar \p \v 16 Min Herood ibintu kadar gay ibine kaalnal caaciyga-ak, ŋa dapin̰tu aale. Paa ko, ŋa kaawiico ɗo askirnay a ŋu ɓaa ɗo hellin ta Beteleyem yoo hellinnan kuuk moota, ŋuu deen̰ koogin kuuk miday kuuk elginco bal nece seera. Elgin-ak, Herood girsico min menaw kuuk gay ibine kaalnal kaawiiji. \v 17 Ansii ko, kaaw taat nabi Zeremi kaawtu awalle ɗo Kitamner astu ɗo werti aman : \q1 \v 18 « Ŋu dora koriya ɗo geeger ka Raama, \q1 ale dakina ho iŋ morke oki. \q1 Ta Raseel kat ala kooginti. \q1 Ta rakaaɗo a ŋuu dooɗinti\f + \fr 2:18 \ft ‛dooɗinti’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛salinti’.\f* asaan ŋu mate. »\f + \fr 2:18 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Zeremi 31.15.\f* \s1 Yeepe kaak min Meser \p \v 19 Wiktin taat Herood mattu, Yuusup gay goy misa Meser. Hiyya, ɗubil ka Rabbin Buŋ bayniiji ɗo sooniikar \v 20 ho ŋa kaawiiji aman : « Ucu ! Icig mico iŋ yaaco ho yeepoŋ ɗo kiɗ ka Israyeel, asaan ŋuur kuuk raka deen̰ mic-ak mat ko. » \v 21 Ɗo wer-ak, Yuusup uctu, ŋa iciig mico iŋ yaaco ho ŋu yeeptu Israyeel. \v 22 Kar ŋa dortu kadar Arkelawuus roŋji ka Herood icit Meennaw ta tacco ɗo kiɗ ka Zuude. Ɗo wer-ak, kolaw obiiga ho ŋa rakaaɗo goye ɗo kiɗ ka Zuude-aka. Kar *ɗubil ka Buŋdi miniig pey ɗo sooniikar. Paa ko, ŋa ɗeettu ɗo kiɗ ka Galile. \v 23 Ŋa ɓaawtu goye ɗo hellin rakki ŋu kolaat Nazareet. Ta kuuniytu ampa-ak, asaan kaaw taat nabiinna kaawtu awalle as ɗo werti aman : « Ŋu asa kolin̰ a ŋa Nazareyen̰ce. » \c 3 \s1 Asin̰ji ka Yaaya-Batist \r (Maark 1.1-8, Luk 3.1-18, Yaaya 1.19-28) \p \v 1 Ɗo wiktin taar-at, Yaaya-Batist astu ɗo kalaan ka Zuude ho ŋa teestu gaare kaaw ta Buŋdi aman : \v 2 « Ibinoŋ nigiŋko, rasoŋ goye kaak awalle asaan *Meennaw ta Buŋdi askoŋ ko moota ! » \v 3 Ŋaar ko Yaaya kaak nabi Ezaayi kaawtu biy awalle aman : \q1 « Gaaƴ toŋgo kaawa ɗo kalaaner aman : \q1 ‟ Siyon botol ta Rabbiner. \q1 Siyon̰jiig botilay-ak ɗalaŋ. ” »\f + \fr 3:3 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Malasi 3:1 ho Ezaayi 40:3.\f* \m \v 4 Kesuuney ta Yaaya, ŋu siyit iŋ law ku lokumi ho ŋa ɗuunit maasoy iŋ karrabin̰ ka zaami. Teen̰ji gay, ŋa eeyma bagi iŋ ƴiime. \v 5 Gee dakina asiiji min Zeruzaleem, min kiɗ ka Zuude okin̰ji ho min kiɗin kuuk moota iŋ barre kaak ŋu koliy Zurdan. \v 6 Min ŋu asiiji, ŋu gaariig zunuubinnico ɗo uŋco ka geemir ho Yaaya *batiziyiig ɗo barre ka Zurdan-aka. \p \v 7 Min Yaaya taltu kadar gee kuuk ŋu koliy *Pariziyenna iŋ *Sadusiyenna asiiji dakina a ŋaa batiziyin̰co, ŋa kaawiico aman : « Taloŋ ja, kuŋ gee kuuk ar aalin-aŋku ! Ku pakira a kuu pake min dapin̰ko ta Buŋdi taat asaw walla ? Ku gasit kaaw-an min momo ? \v 8 Hadi, ginoŋ gamin ku samaane kuuk gaara a ku rasig goyiŋko kaak awalle. \v 9 Dakoŋ osenno ɗo aditko aman : ‟ Gi koogin ku tatte Ibraayim ko, ” asaan ka seener, Buŋ nec soke min ɗo dambay-aŋ di ŋaa raɓilin̰ roŋ ku Ibraayim. \v 10 Diŋ gay jekin, ŋaar goy ko ka doliye atiydi min ɗo caarco. Ay et kaak waaɗo roŋ kuuk samaane, ŋuu doliyin̰ji ho ŋuu accin̰ ɗo aki. \v 11 Nun batiziyaako iŋ amay. Pa-ak gaara kadar ku rasig goyiŋko kaak awalle. Kar gay, gin gem kaak pakginu kat asaw. Nun sa da necɗo kaak naa sorin̰ n̰ugiray. Gem ŋaar-ak yaako batiziyiŋko iŋ Ruwwin ta Buŋdi ho iŋ ako. \v 12 Ŋa ob garta ɗo pisin̰ji, ŋaa ƴiile *geme ka putiri ho ŋaa leen̰ ɗo urdey. Kar bun̰ gay, ŋaa orin ɗo ak taat matɗo tak-tak. » \s1 Batem ka Iisa Masi \r (Maark 1.9-11, Luk 3.21-22, 4.1-13) \p \v 13 Min ŋaar-ak, Iisa uctu min kiɗ ka Galile. Ŋa dakiig gas Yaaya ɗo barre ka Zurdan a ŋaa *batiziyin̰ji. \v 14 Kar ŋaar gay zer raka pooce. Ŋa ɗiyiiji ɗo Iisa aman : « Kiŋke kat yaan batiziyindu ga, ki kaawiy a nun kat yaan̰ batiziye ! » \v 15 Iisa gay telkiiji aman : « Paaɗo, diŋ ginteŋ maanna-aŋ ampaa di, asaan gii necin taat Buŋ rakiyo. » Hiyya, Yaaya ooytu, ŋa batiziyiig Iisa. \v 16 Min ŋa batiziyga, Iisa amiltu min ɗo amiydi ho ta bite-aŋ di, samaan piltu waakilak. Kar ŋa taliit Ruwwin ta Buŋdi paayiiji ar ammaama ho ta goyiiji. \v 17 Kar ŋa dora gaaƴ kaawa min kuwa ka samaaner aman : « Ŋaar-aŋ Roŋdu, nu elgig dakina ho adir miin iŋ galal ɗo bi kan̰ji. » \c 4 \s1 Gece ka Iisa Masi \p \v 1 Min ŋaar-ak, Ruwwin ta Buŋdi n̰aamiig Iisa ɗo goosiner a *Seetanne yaa gecin̰ji. \v 2 Ɗo wer-ak, menaw orok pooɗ, ƴiriyo aando, ŋa bal okume yoo maanna. Min menaw-ak gaastu, mey diyaaga. \v 3 Seetanne, gay gecindi, sin̰jiiji moota ɗo Iisa ho ŋa kaawiiji aman : « Ya kiŋ kat Roŋ ka Buŋdi-ak, kaawco ɗo dambay-aŋ a ŋuu raɓile tee. » \v 4 Iisa gay telkiiji aman : « Ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Gem ke goyaaɗo ɗo bi ka teendi di, illa gay iŋ ay kaaw taat amila min ɗo Buŋdi oki. ”\f + \fr 4:4 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 8.3.\f* » \p \v 5 Min ŋaar-ak, Seetanne iyiig Iisa Zeruzaleem, geeger kaak Buŋ doɓtu. Ŋa diyiig kuwa ɗo kaay ka *ger ka Buŋdi \v 6 ho ŋa kaawiiji aman : « Ya kiŋ kat Roŋ ka Buŋdi-ak, beer keɗer, asaan ŋu siir ɗo Kitamner aman : \q1 ‟ Buŋ yaaco kaawe ɗo ɗubilji ɗo bi kan̰ji. \q1 Ɗubal-ak yaan̰ acume\f + \fr 4:6 \ft ‛acume’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛okume’.\f* ɗo pisin̰co. \q1 Paa kat, asin̰ji ɗooyiyɗo iŋ dambay. ”\f + \fr 4:6 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 91.11-12.\f* » \m \v 7 Iisa gay telkiiji aman : « Ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Ki gecaagɗo *Rabbin Buŋjiŋ. ”\f + \fr 4:7 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 6.16.\f* » \v 8 Kar Seetanne iyiig pey ɗo kaat ka damba taat bolok. Ŋa gaariijig kiɗin ku sultinniidi okin̰co kuuk ɗo duniiner iŋ samaanuwco. \v 9 Ŋa kaawiiji aman : « As kii derse uŋtu kiin abdiyindu, kar naan̰ berin̰ gamin-aŋ okin̰co. » \v 10 Kar Iisa gay telkiiji aman : « Yalla ɓaa annere Seetanne ! Ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Kii abdiye Rabbin Buŋjiŋ keeji di ho ŋaar di kii derse uŋci. ”\f + \fr 4:10 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 6.13.\f* » \v 11 Min ŋaar-ak, Seetanne rasiiga, kar *ɗubal ku Buŋdi asiiji ho ŋu taltu kaaci. \s1 Durce ka riyor ɗo kiɗ ka Galile \p \v 12 Ɗo wiktin taar-at, ŋu obig Yaaya daŋaayne. Min Iisa dortu pa-ak, ŋa ɗeettu ɗo kiɗ ka Galile, ŋaa teese riyoy. \v 13 Kar gay, ŋa bal goye ɗo geeger ka Nazareet, ŋa da goy ɗo geeger ka Kapernayuum. Geeger ŋaar-ak goy ɗo bi ka barrer ka Galile, ɗo kiɗ ka Zabiloon iŋ ka Neptali. \v 14 Ta kuuniytu ampa-ak, asaan kaaw taat nabi Ezaayi kaawtu awalle as ɗo werti aman : \q1 \v 15 « Kiŋ kiɗ ka Zabiloon iŋ ka Neptali, \q1 Kiŋ kaak aaniy iŋ barre, \q1 Kiŋ goy aar barre ka Zurdan, \q1 Galile, kiŋ kiɗ kaak Yuudinnaɗo oki goyiyo ! \q1 \v 16 Ŋuur kuuk goy ɗo gondikor \q2 yaa tale portikaw dakin aale. \q1 Ŋuur kuuk goy ɗo kiɗ ka kellam ku muuti, \q2 portikaw asaaco bayne. »\f + \fr 4:16 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 8.23–9.1.\f* \m \v 17 Min wiktin taar-at di, Iisa teestu gaare kaaw ta Buŋdi aman : « Ibinoŋ nigiŋko, rasoŋ goye kaak awalle, asaan *Meennaw ta Buŋdi askoŋ ko moota ! » \s1 Kole ka maajirna kuuk awalle \r (Maark 1.16-20, Luk 5.1-11) \p \v 18 Ƴiriy rakki Iisa jaawa ɗo bi ka barre ka Galile. Ŋa gastu siŋta seer, gay cabe boosir : Simon kaak ŋu koliy oki Piyer iŋ siŋji Andre. Ŋu caba boosi wiktin taat ŋa gasiigu. \v 19 Iisa ɗiyiico aman : « Asoŋ aaɗonnu ho naako giniŋko gay cabe geemir. » \v 20 Koɗok di, ŋu rasiig ribbinco ho ŋu aaɗiiga. \v 21 Iisa sin̰jitu pey uŋda sooɗ ho ŋa gastu siŋta seer ku pey, ŋuur kun̰ Zaak iŋ siŋji Yaaya, roŋji ku Zebede. Ŋu goy siya ribbinco iŋ tacco ka markabar. Min Iisa gasiigu, ŋa koliigu \v 22 ho koɗok di, ŋu rasiig markabco iŋ tacco ho ŋu aaɗiiga. \s1 Coole iŋ ɓilde ka geemir \r (Maark 1.39, Luk 5.12-16) \p \v 23 Iisa jaawiig kiɗ ka Galile okin̰ji. Ŋa ɓildiy gee ɗo geray ku salaaner ku *Yuudinnar, ŋa gaariy Kabarre ta Gala ta Meennaw ta Buŋdi ho ŋa cooliig gee kuuk gin ay raɗuwa ho ay gem kaak ziy galjiɗo. \v 24 Ɗo wer-ak, Iisa, siŋji altu ɗo kiɗ ka Siri okin̰ji ho ŋu iyiijig gee kuuk raɗuwco keetiti keetiti : kuuk aariɗ obgu, kuuk gin punpun ho kuuk ruŋgiye. Okin̰co, ŋa cooliigu. \v 25 Gee dakina astu min Galile, min darre ta Geegirnay ku Orok, min Zeruzaleem, min kiɗ ka Zuude ho min kiɗ kaak aar barrer ka Zurdan. Okin̰co, ŋu aaɗiig Iisa. \c 5 \s1 Gaare ka kaawor kuwa ka dambar \p \v 1 Min Iisa taltu dakinaw ta geemir-ak, ŋa coktu ka dambar ho ŋa goytu. Maajirnay asiiji moota ho \v 2 ŋa teestu garkiyin̰co. \s2 Galal ta taɓ \p \v 3 Ɗo garaaney-at, ŋa kaawa aman : \q1 « Galal ɗo ŋuur kuuk ibina kadar gelbinco aaƴe ɗo uŋji ka Buŋdi, \q2 asaan *Meennaw ta Buŋdi taar loco. \q1 \v 4 Galal ɗo ŋuur kuuk alaw, \q2 asaan Buŋ asa dooɗin̰co. \q1 \v 5 Galal ɗo ŋuur kuuk dalullay, \q2 asaan Buŋ asaaco rasin̰ kiɗ loco. \q1 \v 6 Galal ɗo ŋuur kuuk bariya goye kaak Buŋ rakiyo \q2 ar gem kaak mey diyaaga bariya tee ho see, \q2 asaan Buŋ asaaco berin̰ maan kaak ŋu bariyiyo. \q1 \v 7 Galal ɗo ŋuur kuuk tala amindaw ta een̰co, \q2 asaan Buŋ asa tale aminduwco. \q1 \v 8 Galal ɗo ŋuur kuuk gelbinco *cawar, \q2 asaan ŋu asa talin̰ Buŋ. \q1 \v 9 Galal ɗo ŋuur kuuk amra gee ɗo werinco, \q2 asaan Buŋ asa kolin̰ a ŋu kooginay. \q1 \v 10 Galal ɗo ŋuur kuuk ŋu taaɓiyaagu ɗo goyin̰co kaak Buŋ rakiyo, \q2 asaan *Meennaw ta Buŋdi, taar loco. \m \v 11 Galal loko ya gee waraako, ya ŋu taaɓiyaako ho ya ŋu diyaako kaawin maalan di, asaan ku aamin lotu. \v 12 Aaciyoŋ ho goyoŋ ɗo galal asaan haginko taat Buŋ yaako bere ka samaaner-at, taar dakina. Ansi-ak, ku kuuniy ar nabiinna kuuk awalle. Ŋuur oki, ŋu taaɓiyig ar kuŋko. \s2 Maral iŋ portikaw \p \v 13 « Ŋa kuŋkoŋ kat ar maral ku duniiner. Ya maral-ak kat cille, gii ginin̰ pey maman ŋuu aawe ? Illa ŋuu orin̰ kara, gee yaaco jaawe. \p \v 14 « Ŋa kuŋkoŋ kat ar portikaw ta duniiner. Geeger kaak ŋu pinig kuwa ka dambar, ŋaar cigallo. \v 15 Ginno oki gem kaak biƴ lampa ho ŋa zuɓkiit iŋ bardila. Kar gay, ya gem biƴ lampa-ak, ŋa diyiit ɗo wer ka jaɗaŋ. Paa kat, gee kuuk un̰ja ɗo ger-ak yaa talin portikuwti. \v 16 Ansii ko, portikuwko, ta ceeru ɗo uŋco ka geemir a gee yaa tale riy taat samaan ku giniyo ho ŋu ozilin̰ Takko Buŋ ka kuwa ka samaaner. \s2 Garaan ɗo bi ka gaanuundi \p \v 17 « Dakoŋ pakirenno a nu as deen̰ *gaanuun kaak Muusa siirtu wala kaawin kuuk nabiinna kaawtu. Nu bal ase deen̰co, nu as a gamin-aŋ yaa ase ɗo werco. \v 18 Cokiyoŋ, naako kaawe seene, min kiɗa ho samaane bal bire misa, Kaawin kuuk Buŋ kaawtu-aŋku, yoo rakki oki amilaaɗo min ɗo gaanuundi. Ŋuu goye kee nam gamin okin̰co yaa kuuniye. \v 19 Paa ko, min gaanuun okin̰ji, ŋaar kaak karmiygigɗo kaak kapak tak-tak ho ŋa jagaag een̰ji ŋuu gine ar ŋaara, ŋa asa gine kapak tak-tak ɗo *Meennaw ta Buŋdi. Kar gay, ŋaar kaak karmiyaaga ho gaaraag ɗo een̰ji ŋuu gine ar ŋaara, ŋa asa gine tatko ɗo Meennaw ta Buŋdi. \v 20 Ka seener nu kaawaako, ya kuŋ kat bal gine taat Buŋ rakiyo pakgig agindaw ku gaanuundi iŋ *Pariziyenna, ku un̰jaaɗo ɗo Meennaw ta Buŋdi. \s2 Garaan ɗo bi ka dapin̰kor \p \v 21 « Ku dor ŋu kaawco ɗo aginiyte aman : ‟ Dak deenno gemo. Ay gem kaak dee gemo, ŋuuji ɗukume seriine. ” \v 22 Hadi nun gay kaawaako aman : Ay gem kaak dapin̰a iŋ siŋji, nec ŋuu sakkiyin̰ ɗo wer ka gay seriiner. Ay gem kaak wara siŋji a ŋa ibanno maanna, nec ŋuu sakkiyin̰ ɗo wer ka gay seriiner kaak tatiko. Ay gem kaak wara siŋji a ŋaa oliyo, nec ŋuu accin̰ ɗo ak ta ba oole. \v 23 Ya ki ɓaa ɗo *ger ka Buŋdi a kiiji bere *satkine, kar ɗo wer-ak, ki pakirtu kadar siŋjiŋ gin kaaw iŋ kiŋke, \v 24 rasit satkinen̰ eɗe ho ɗuw ɓaa amroŋ ja, kar kat kii yeepe berin satkinen̰-ata. \p \v 25 « Ya waan sakkiyin̰ciŋ, daan kaawko koɗok di botildi. Yampa, adinen̰ yaan̰ iye ɗo gay ɗukume seriiner. Kar gay ɗukume seriiner-ak yaan̰ bere ɗo pise ka askirnar, ho ŋuur gay yaan̰ un̰je daŋaayne. \v 26 Nu kaawaajiŋ, ki gediraaɗo kii imile kaan̰ min ɗo daŋaayner-ata, illa ya ki gaasit ja tak-tak hokumne taat ŋu diyiijiŋ. \s2 Garaan ɗo bi ka ɓaaƴe ka mun̰jam \p \v 27 « Ku dor ŋu kaaw aman : ‟ Waan ɓaaƴaaɗo mun̰jam. ”\f + \fr 5:27 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ekzood 20.14, Deteronoom 5.18.\f* \v 28 Kar nun gay kaawaako aman : Ay gem kaak tala daaciy ta gemor ho ta deeji, ŋaar-ak ar ŋa weƴ ko iŋ taara ɗo gelbiney. \v 29 Ya odon̰ ta meeda kat iyaaciŋ ɗo zunuubinnar-ak, ɗimta. Guna ya maannan̰ rakki nige, min ak taat matɗo yaa teen̰ zin̰ okin̰ji. \v 30 Ya pisin̰jiŋ ka meeda kat iyaaciŋ ɗo zunuubinnar-ak, ɗukumga ho accig kara. Guna ya maannan̰ rakki nige, min ak taat matɗo yaa teen̰ zin̰ okin̰ji. \s2 Garaan ɗo bi ka totiriikar \p \v 31 « Ku dor ŋu kaaw pey aman : ‟ Ya waan totirit daaciy, ŋaati bere katkat ta totiriikar. ”\f + \fr 5:31 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 24.1.\f* \v 32 Kar nun gay kaawaako aman : Gem ginno botol ŋaa totirin daaciy, illa ya ta kokina miday kara. Ya gem totirit daaciy, ŋa n̰aamit ɗo zunuubinnar ya ta ob mitik ka pey. Ho gem kaak ob daatik taat ŋu totirta, ŋaar oki un̰je ziy ɗo zunuubinnar. \s2 Garaan ɗo bi ka togiliikar \p \v 33 « Ku dor oki ŋu kaawco ɗo aginiyte aman : ‟ Ya ki togil ɗo uŋji ka *Rabbiner, necit kaawon̰. Dak yeepenno pey aaro. ”\f + \fr 5:33 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 19.12, Nombir 30.3, Deteronoom 23.22-24.\f* \v 34 Kar nun gay kaawaako aman : Dakoŋ togilenno tak-tak : wala iŋ samaane, asaan ŋa wer kaak Buŋ goyiyo, \v 35 wala iŋ kiɗa, asaan ŋa wer kaak ŋa leeyiy asin̰ji, wala iŋ Zeruzaleem, asaan ŋa geeger ka Sultan kaak tatiko, \v 36 wala iŋ kaan̰ ka meen̰ji, asaan ki gediraaɗo raɓilin durwen̰ rakki portiko wal pondiko. \v 37 Ya ki ooy sa, ooyu ho ya ki pooc sa, poocu. Yampa kaaw taat ŋu gaayiy gaaye, taar asa min ɗo *Seetanner. \s2 Garaan ɗo bi ka kapuuni \p \v 38 « Ku dor ŋu kaaw aman : ‟ Ya gem ɗimit odon̰, kiŋ sa ɗimjiit tan̰ji ho ya ŋa sik saaŋon̰, kiŋ sa sikijig kan̰ji. ”\f + \fr 5:38 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ekzood 21.24, Lebitik 24.20, Deteronoom 19.21.\f* \v 39 Kar nun gay kaawaako aman : Ya gem ginaako maan kaak samaanno, dakoŋ kapiyenno. Ya waan baasin̰ciŋ ɗo gargumon̰ ta meeda, newsiijit taat rakki oki. \v 40 Ya waan sakkiyin̰ciŋ ɗo bi ka parlaman̰, rasjita ho berjit pey batkon̰ min kaatiya. \v 41 Ya waan kusbiyin̰ciŋ a kii iyiin goroy kilomeetir rakki, iyiit kilomeetir seera. \v 42 Beriy ɗo ay waan kaak indaaciŋ maanna ho dak newsenno kop ɗo waan kaak telka maannan̰. \s2 Garaan ɗo bi ka ele ka adiner \p \v 43 « Ku dor ŋu kaaw pey aman : ‟ Kii elin̰ gijiŋ\f + \fr 5:43 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 19.18.\f* ho kii ƴilin̰ adinen̰. ” \v 44 Kar nun gay kaawaako aman : Elguwoŋ adinko ho salkiyguwon̰co ɗo ŋuur kuuk taaɓiyaako. \v 45 Ansii kat, kuu gine koogin ku Takko kaak kuwa. Pa-ak asaan ŋaar sa cokaat patoy ɗo gee kuuk jookumo ho iŋ kuuk sellen̰. Ŋa n̰okaag amiyji ɗo ŋuur kuuk goy iŋ botol ɗo uŋji ho ɗo ŋuur kuuk goyin̰co iŋ botiliiɗo oki. \v 46 Kar ya kuŋ kat el gee kuuk elgiikon di, maa haginir taat Buŋ yaako bere ? Gay oba miirir oki elgig ŋuur kuuk elgig di ! \v 47 Kar ya ku ooya ɗo siŋtikon di, maa biidir kaak ajbay ku giniyo ? Ŋuur kuuk ibanno Buŋ oki gina pa ! \v 48 Ŋaar-ak, kuuniyoŋ *cawar ar Takko Buŋ ka kuwa. »\f + \fr 5:48 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 19.2.\f* \c 6 \s2 Garaan ta bere ɗo pokirnar \p \v 1 Iisa kaaw pey aman : « Pakiroŋ, ya ku gina riy taat Buŋ rakiyo, dakoŋ gaarenno ɗo uŋco ka geemir. Yampa Takko kaak kuwa yaako toɗin hagin ta riyko-ata. \v 2 Ya ki raka bere maan ɗo pokirin̰cer, dak delenno darin̰ ɗo odin ku geemir ar gee kuuk abdiya Buŋ iŋ biŋkico di. Gee-ak, ŋu el gaare ziŋkico ɗo berindi ɗo geray ku salaaner ho ɗo botilniidi a gee yaa ozilin̰co. Ka seener nu kaawaako : gee ŋuur-ak gasit ko haginco. \v 3 Kar kiŋ gay, ya ki gina oyaw iŋ pisin̰ji ka meeda, ka n̰ugila ibinaaɗo maan kaak ki beriyo. \v 4 Ansii ko, maan kaak ki bertu yaa goye iŋ cigile. Paa kat, Takko Buŋ kaak talaag ay maan kaak ki giniy iŋ cigile yaan̰ berin haginen̰. \s2 Garaan ɗo bi ka salaaner \p \v 5 « Ya ku salkiyaw, dakoŋ salkiyenno ar gee kuuk abdiya Buŋ iŋ biŋkico di. Ŋuur el salkiye iŋ peyin̰co ɗo geray ku salaaner ho ɗo botilniidi a paa kat, gee yaa talin̰co. Ka seener nu kaawaako : gee ŋuur-ak gasit ko haginco. \v 6 Kar kiŋ gay, ya ki salkiyaw, un̰ju zugar ho ɗibirga. Indig Takko Buŋ kaak goy ɗo wer kaak ki cigiltu-aka. Paa kat, ŋaar kaak talaag ay maan kaak ki giniy iŋ cigile yaan̰ berin haginen̰. \p \v 7 « Ya ku salkiyaw, dakoŋ ɗeelenno taar di kuu goye ar gee kuuk ibanno Buŋ. Gee ŋuur-ak, ɗo tan̰co a wal iŋ ɗeele ka kaawin̰co-ak kat Buŋ ya cokiyin̰co. \v 8 Dakoŋ icenno tan̰co, asaan Takko Buŋ ibingig maan kaak arumko min ku bal indin̰ji. \v 9 Cokiyoŋ maman kuu salkiye : \q1 Baaba, Buŋ kaak goy kuwa ka samaaner, \q1 gee okin̰co yaa ibine kadar siŋji kun̰jiŋ ŋuur keeco. \q1 \v 10 *Meennuwin̰ yaa ase ɗo duniiner. \q1 Gee okin̰co, ŋu ginguwoŋ taat ki rakiyo keɗer \q2 ar ŋu gingiy kuwa ka samaaner. \q1 \v 11 Berni tee kaak yaani nece ƴiriyta. \q1 \v 12 Saamiyniŋgu zunuubinni ar nin oki saamiygiy ɗo gee kuuk niginti. \q1 \v 13 Dakni rasenno *Seetanne yaani gece, kar gay gooƴni minniney. \q1 [Asaan lociŋ di Meennaw, gudurre ho iŋ *darjine elgin iŋ elgina. *Aamin.]\f + \fr 6:13 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \p \v 14 « Ya kuŋ kat saamiyaaco ɗo eeŋko, Takko kaak kuwa yaako saamiye loko oki. \v 15 Kar ya ku saamayɗo ɗo eeŋkoŋ gay, Takko Buŋ saamiyaakonno tak-tak zunuubinniko. \s2 Garaan ɗo bi ka sayamner \p \v 16 « Ya ku ic sayamne, dakoŋ ritin̰enno ar gee kuuk abdiya Buŋ iŋ biŋkico di. Ŋuur ƴiimiit wijeenco, paa kat, gee yaa talin̰ a ŋu ic sayamne. Ka seener nu kaawaako, gee ŋuur-ak gasit ko haginco. \v 17 Kar kiŋ gay, ya ki ic sayamne, acit wijeenen̰ ho kockac itir. \v 18 Paa kat, gee ibiniyɗo kadar ki ic sayamne, illa Takko kat talaag maan kaak gee giniy iŋ cigile. Ŋaar kaak talaag maan kaak ki giniy-ak yaan̰ berin haginen̰. \s2 Garaan ɗo bi ka mallel \p \v 19 « Dakoŋ atkenno malle ɗo duniiner, yampa gujin yaa cokin̰ji, nadaane yaa obin̰ji ho kokinay asa ɗimin̰ gero, ŋuu kokinin̰ji. \v 20 Kar gay, bariyoŋ malle kaak ɗo uŋji ka Buŋdi, asaan anner-ak, gujin ginno, wala nadaane wala kokinaw. \v 21 Nu kaawiy pa-ak, asaan wer kaak ki dummiyiy mallen̰-ak, gelbinen̰ sa goy eɗen di. \s2 Portikaw ta ziŋkar \p \v 22 « Odina, ŋuur ko lampa ta ziŋkar. Ya odinan̰ tala samaane, zin̰ okin̰ji goy ɗo portikaw. \v 23 Kar ya odinan̰ tallo samaane gay, ŋaar-ak zin̰ okin̰ji goy ɗo gondikor. Ansii ko, ya portikaw taat Buŋ diyiijiŋ ɗo gelbinen̰ kat gondiko, gondikaw-at yaa gine dulum ! \s2 Doɓe Buŋ wala gurus \p \v 24 « Ginno waan kaak yaa gine riy ɗo agindaw seera. Ya ŋa gina pa, ka rakki, ŋaa elin̰ji ho ka rakki gay, ŋaa poocin̰ji. Kar pey, ka rakki, ŋaa ice kaawoy ho ka rakki gay, ŋa icaatɗo. Ku gediraaɗo abdiye Buŋ ho kuu abdiye pey gurus. \s2 Diye ka kaar \p \v 25 « Ɗo saan taar-an, nu kaawaako aman : Dakoŋ moyenno ɗo bi ka teendi wala ka isindi. Goyiŋko, ŋaar pakgig tee kaak ku tiyo, ho ziŋkiko, ŋuur pakgit kesuun taat ku isiyo wal maman ? \v 26 Taloŋ ɗiiɗi, ŋu luwɗo ho ŋu seɗɗo, wala ŋu liya gamin ɗo urder. Illa Takko Buŋ ka kuwa-aŋ di beraaco tee. Kar kuŋ gay pakgigɗo ɗiiɗ serek walla ? \v 27 Waa minninko, iŋ pikirre ta meen̰ji di gedirgiy gaaye ƴiriy rakki ɗo menuwiy ? \v 28 Kar maa di ku moyiy ɗo bi ka isindi ? Taloŋ maman booyaw amiliy ɗo kalaaner, wala ŋu wasaw, wala ŋu azaw. \v 29 Kar nu kaawaako, sultan Selemaan, iŋ *darjiney okintiti sa, bal gine kesuun taat yaa nece iŋ rakki min ɗo booyaw-aku. \v 30 Gan̰ kaak ƴiriyta goy ɗo kalaaner ho kaak kawtan di ŋuu orin̰ji ɗo ak din sa, Buŋ imilaaji booyaw. Kar kuŋ ƴelel-aŋ kat ŋa isiikonno maman ? Taloŋ gee kuuk imaanco sooɗ-aŋku ! \v 31 Dakoŋ moyenno aman : ‟ Gii tee maa ? Gii see maa ? Gii ise maa ? ” \v 32 Gamin ŋuur-ak, illa gee kuuk ibanno Buŋ kat diya kaƴco. Kar kuŋ gay, Takko Buŋ kaak goy ka samaaner ibingig gamin kuuk yaako nece. \v 33 Bariyoŋ ja *Meennaw ta Buŋdi ho goye kaak Buŋ rakiyo. Kar gamin kuuk ɗak gay, Buŋ yaako berin̰co oki. \v 34 Dakoŋ moyenno ta neginda, asaan neginda taar goy iŋ tanti. Taaɓin ta ƴiriy rakki nec ko ɗo ƴiriy taar-at di. » \c 7 \s2 Ɗukume ka seriiner \p \v 1 Iisa kaaw pey aman : « Dakoŋ talenno ziŋkiko ar gay ɗukume seriiner, paa kat Buŋ ɗukumiikonno seriin loko. \v 2 Asaan Buŋ yaako ɗukume seriine ar kuŋ ɗukumiy ɗo eeŋko. Ŋaako yeepin̰ maan kaak kuŋ giniy ɗo geemir. \v 3 Maman ki taliy gan̰ kaak kapak kaak goy ɗo od ta siŋjiŋ, kar et kaak goy ɗo odon̰ tan̰jiŋ gay, ki talgigɗo ? \v 4 Kiŋ kaak gin et tatik ɗo odon̰, kar maman ki kaawiy ɗo siŋjiŋ aman : ‟ Gem kol siŋji, rasin ja naa icin̰ gan̰ kaak goy ɗo odon̰-aŋka ? ” \v 5 Tal ja gem kaak kaawa iŋ biy di-aŋka ! Gedar ja ɗo od tan̰jiŋ, kii tale karaŋ, kar kii imilin̰ gan̰ kaak goy ɗo od ta siŋjiŋ. \v 6 Dakoŋ berenno gamin ku Buŋdi ɗo kan̰ir, yampa, ŋuu newse ŋuuko umiŋko. Dakoŋ orenno ɗuurko ɗo uŋco ka kinziirnar, yampa, ŋuuco jaawe kaaco. \s2 Inde ka Buŋdi \p \v 7 « Indoŋ ho Buŋ yaako berin̰ kaak ku indiyo, bariyoŋ ho Buŋ yaako berin̰ kaak ku bariyiyo, kokoŋ ho Buŋ yaako pilin̰ ɗibiro. \v 8 Asaan ŋaar kaak indaw ho bariyaw-ak, Buŋ yaaji bere, ho ŋaar kaak kokaw oki, Buŋ yaaji pile. \v 9 Minninko-aŋ goy gem kaak ya roŋji kat indaag mappa, ŋaaji bere dambi walla ? \v 10 Ho ya ŋa indaag booso, ŋaaji bere aalo walla ? \v 11 Kuŋ kuuk gina jookum din sa iban bere gamin kuuk samaane ɗo kooginko, kar maa di, Takko kaak goy ka samaaner beriicoɗo gamin kuuk samaane ɗo ŋuur kuuk indaaga ! \v 12 Ginon̰co ɗo geemir gamin okin̰co ar taat kuŋ rakiy a ŋuuko gine loko. An ko taat ŋu siirtu ɗo *gaanuun ka Muusa ho iŋ makaatamna ku nabiinnar. \s2 Botilay kuuk seera \p \v 13 « Un̰joŋ min botol ta n̰elel ! Asaan botol taat berel, taar iya gee ɗo aki. Ɗibirti tatko ho gee dakina un̰ja melen̰ min eɗe. \v 14 Kar taat iya gee ɗo janni gay, taar n̰elel ho ɗibirti sa kapak di. Gee sooɗ di kuuk gasaata. \s2 Nabiinna kuuk raada \p \v 15 « Yaman pakron̰co ɗo gee kuuk gina ziŋkico ar nabiinna. Ya ŋu as ɗo werko, ŋu gina ziŋkico dalullay ar tamgi, kar ɗo aditco gay, ŋu motilay ar pulkina\f + \fr 7:15 \ft ‛pulkina’ : Werin daarin̰, ŋu kolaag a ‛kulkina’ wala a ‛pilgay’.\f*. \v 16 Ku ibingig gee-ak min ɗo riyco ar taat ku ibingig atay min ɗo roŋco. Gee cimɗo sin̰a min et kaak gin jamay. Ho gee okaɗɗo gapra min ɗo gurkuɗu. \v 17 Ay et kaak samaane wiya roŋ kuuk samaane, kar ay et kaak samaanno wiya roŋ kuuk samaanno. \v 18 Et kaak samaan-ak waaɗo roŋ kuuk samaanno ho et kaak samaanno-ak waaɗo roŋ kuuk samaane. \v 19 Ay et kaak waaɗo roŋ kuuk samaan-ak, ŋuu doliyin̰ji ho ŋuu erin̰ji. \v 20 Ar gi ibiniig et-ak min ɗo roŋji, kuu ibinin̰ gee iŋ riy ta ŋu giniyo. \s2 Maajirna kuuk taɓ \p \v 21 « Gee kuuk kolaan a ‟ *Rabbine, Rabbine ”, wala okin̰co yaa un̰je ɗo *Meennaw ta Buŋdi ? Ha’a, illa ŋuur kuuk gina riy taat Tanni ka kuwa rakiyo. \v 22 Ɗo ƴiriy ta seriiner, gee dakina asaadu kaaw aman : ‟ Rabbine, Rabbine, iŋ siŋ kun̰jiŋ ko, ni gaartu kaawin ar nabiinna. Ni atiktu aariɗna ho ni gintu gamin dakin kuuk ajbay iŋ siŋ kun̰jiŋ ! Maman ki ibingiyɗo ? ” \v 23 Hiyya, naaco kaawe ɗo gee ŋuur-ak aman : ‟ Nu ibingikonno bat. Yalla ɓaaŋ annere, kuŋ gee kuuk gina jookumo ! ” \s2 Geray kuuk seera \p \v 24 « Ɗo bi ŋaar-ak ko, ay gem kaak cokiyaat kaawor ho aaɗaat iŋ botilti, ŋaar-ak ar gem kaak gin ilim ho pinig geriy ka maari. \v 25 Amay n̰oktu, balal miintu, ŋu tambiltu ho us abirtu wuu-wuu. Okin̰co, ŋu duksiyiig ger-aka. Kar iŋ taar-at oki, ger-ak bal eeze asaan ŋu pinig ka maari. \v 26 Kar ay gem kaak cokiyit kaawor-anta ho rawit biti gay, ŋaar-ak ar gem kaak oliyo kaak pinig geriy ɗo ƴiror. \v 27 Amay n̰oktu, balal miintu, ŋu tambiltu ho us abirtu wuu-wuu. Okin̰co, ŋu duksiyiig ger-aka ho ŋa eeztu dizic. » \s2 Ɓilde kaak iŋ izinne \p \v 28 Min Iisa gaasiit kaawoy, gee okin̰co ajbiytu ɗo ɓildin̰ji-aka, \v 29 asaan ɓildin̰ji arro ka agindaw ku gaanuundi. Kar ŋaar gay ɓildaag iŋ izinne. \c 8 \s1 Cale ka burɗumdi \r (Maark 1.40-44, Luk 5.12-16) \p \v 1 Min Iisa paaytu min ka dambar, gee dakina amiltu aaɗin̰ji. \v 2 Min ŋaar-ak, gem kaak gin burɗum ɓaawtu, ŋa dersitu ɗo uŋji ka Iisa ho ŋa indiig aman : « Gem kol *Rabbiney, kii gedire kiin calindu ya ki ooye. » \v 3 Iisa n̰aamtu pisin̰ji, ŋa diiriiga ho ŋa kaawtu aman : « Hii, nu ooye, diŋ calu ! » Ek di ŋa caltu *cawar min ɗo burɗumji. \v 4 Kar Iisa kaawiiji ɗo gem-ak aman : « Yaman dak kaawenno bat ɗo waanna. Kar gay, ɓaa gaar zin̰ ɗo gay satkiner ho ber *satkin uudin taat *gaanuun ka Muusa kaawtu. Paa kat, ŋuu ibine kadar ki cale. » \s1 Coole ka gay riyor ka tatkaw ka askirin ku Room \p \v 5 Wiktin taat Iisa un̰jitu ɗo hellin taat ŋu koliy Kapernayuum, tatkaw rakki ka askirnar kaak gin askirin miya ɗo aaroy ɓaawiiji moota ho ŋa indiig a ŋaa gaayin̰ji. Ŋa kaawiiji aman : \v 6 « Gem kol Rabbiney, nu gin gay riyor rakki weƴa kar geero. Ŋa ruŋgiye ho taaɓin patiy kaay. » \v 7 Iisa telkiiji aman : « Yalla nu ɓaa coolin̰ji. » \v 8 Kar tatkaw-ak gay telkiiji aman : « Gem kol Rabbiney, nun bal nece kii un̰je ɗo gerir. Kar gay baan̰u, kaaw kaawen di, gay riyor-aŋ yaa coole. \v 9 Nun meendu oki aaɗa ta aginduwir ho nu gin askirin ɗo aaror. Ya nun kat kaaw ɗo rakki minninco a ‟ Ɓaa ! ” Ek di ŋa ɓaayo. Ya nu kol rakki ka pey a ‟ Asu ! ” Ek di ŋa asiyo. Kar ya nu gaarji ɗo gay riyor a ‟ Ginit riy-anta ! ” Ek di ŋa giniita. » \v 10 Min Iisa doriit kaaw-at, ŋa ajbiyiiji ɗo tatkaw-aka. Kar ŋa kaawiico ɗo gee kuuk aaɗaaga-ak aman : « Nu kaawaako ka seener, min gee ku Israyeel okin̰co, nu bal tale gem kaak gin imaan ar ŋaar-aŋka. \v 11 Nu kaawaako pey, gee dakina yaa ase min coke ka pati wala min gale ka pati, ŋuu goye keɗer ɗo tee ka iidin ta *Meennaw ta Buŋdi iŋ Ibraayim, Isaaka ho iŋ Yakuub. \v 12 Kar ŋuur kuuk pakira a zer Meennaw ta Buŋdi ɗo pisin̰co gay, ŋuu atkin̰ kara ɗo gondikor. Ɗo wer-ak, ŋuu eeyme saaŋco ho zulin̰co yaa min̰e dakina. » \p \v 13 Hiyya Iisa kaawiiji ɗo tatkaw-ak aman : « Yeep ko geero, taat ki inditu iŋ imaanjiŋ, Buŋ yaan̰ berinti. » Ɗo wiktin-at di, gay riyor ka tatkaw ka askirnar-ak cooltu. \s1 Coole ka gee dakina \r (Maark 1.29-31, Luk 4.38-41) \p \v 14 Min ŋaar-ak, Iisa ɓaawtu wer kan̰ Piyer. Min ŋa un̰jitu geero, ŋa gasit kogoy weƴaw, ziti kobire. \v 15 Ŋa obiig pisinti ek di ziti ooltu. Min ŋaar-ak, ta uctu ho ta taltu kaaci. \v 16 Min pat gale, ŋu iyiiji ɗo Iisa gee dakina kuuk aariɗna obgu. Ŋa kaawa kaawen di aariɗna amiliyo ho ŋa cooliig okin̰co kuuk raɗaw oki. \v 17 Ampaa ko, kaaw taat nabi Ezaayi kaawtu awalle astu ɗo werti aman : « Ŋa sokig gamin kuuk taaɓiyaate ho ŋa icit raɗuwte ɗo kaay. »\f + \fr 8:17 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 53.4.\f* \s1 Gee kuuk raka aaɗin̰ Iisa \p \v 18 Min Iisa taliit dakinaw ta gee kuuk leyga, ŋa kaawiico ɗo maajirnay a ŋuu aale aar barrer. \v 19 Kar rakki min agindaw ku gaanuundi ɓaawiiji moota ho ŋa kaawiiji aman : « Gem kol Tacco, ay wer kaak ki ɓaayiy di naan̰ aaɗe. » \v 20 Iisa telkiiji aman : « Bolli, ŋuur gin biddinco ho ɗiiɗ sa gin geriyco, kar nun *Roŋ gemor gay, nu bal gine wer kaak naa un̰je kaar. » \v 21 Kar rakki min maajirnay ɗiyiiji aman : « Gem kol Rabbiney, beror ja botol taat nu ɓaay tiisin̰ tanni. » \v 22 Iisa gay telkiiji aman : « Rasig gee ku mate yaa tiisin̰ momtinco ho kiŋ gay aaɗnu. » \s1 Peye ka usi \r (Maark 4.35-41, Luk 8.22-25) \p \v 23 Min ŋaar-ak, Iisa n̰eptu markaba ho maajirnay gay aaɗiiga. \v 24 Tala kar us teestu abire gidi-gidi-gidi ɗo barrer ho amay paka puk-puk nam ŋu gaay miinin̰ markaba. Kar ɗo wiktin taar-at, Iisa gay weƴaw. \v 25 Paa ko, maajirna ɓaawiiji ɗo Iisa ho ŋu niiniig aman : « Gem kol Rabbiney, uc kiite jilinte ! Amay tiyaate ! » \v 26 Ŋaar gay telkiico aman : « Maa di ku giniy kolaw ? Sando, imaanko sooɗ ampa ! » Hiyya, ŋa uctu, ŋa leesiiji ɗo usi ho ɗo amiydi. Ek di wer bugumtu dil. \v 27 Okin̰co, ŋu ajbiytu tak-tak ho ŋu kaawtu aman : « Ŋaar-aŋ kat maa gemir kaak nam usu ho amay din sa karmiyaaga ? » \s1 Coole ka gee kuuk aariɗna obgu \r (Maark 5.1-20, Luk 8.26-39) \p \v 28 Min wer bugume, Iisa aaltu iŋ markaba ɗo kiɗ ka gee kuuk ŋu koliy Gadariyenna.\f + \fr 8:28 \ft ‛ɗo kiɗ ka gee kuuk ŋu koliy Gadariyenna’ : Kiɗ ŋaar-aŋ ŋu kolaag ‛Gadara’.\f* Ɗo wer-ak, gin gee seer kuuk aariɗna obgu amiltu min ɗo maggindi ho ŋu ɓaawiiji. Gee-ak motilay aale nam waan gedarro aaɗe min ɗo botol-ata. \v 29 Gee-ak teestu koole aman : « Ki rakaani gine maman, Iisa, Roŋ ka Buŋdi ? Ki asintiŋ ko taaɓiye walla ? Wiktin taat Buŋ diytu bal nece misa. » \p \v 30 Serek sooɗ min ɗo wer-aka, gin kinziirna dakina kuuk gooƴaw. \v 31 Aariɗna-ak marmiliiji ɗo Iisa aman : « Ya ki rakaani atke sa, atkini ni ɓaay un̰je ɗo kinziirna aŋkure. » \v 32 Iisa gay telkiico aman : « Yalla amiloŋ min ɗo gee-aŋku ! » Hiyya, aariɗna-ak amiltu ho ŋu un̰jitu ɗo kinziirnar. Koɗok di, min ka dambar, kinziirna-ak eeztu tem iŋ gaɗco, ŋu sollitu ɗo barrer ho amay teeyiigu. \v 33 Gee kuuk gooƴa kinziirna-ak gaɗtu min ɗo wer-aka ho ŋu ɗeettu ɗo geegirdi. Ŋu iyiicot kabarre okintit ta gee kuuk seer aariɗ obtu-aku. \v 34 Kar gee ku geeger-ak amiltu okin̰co ŋaamin̰ Iisa. Min ŋu ŋaamiiga, ŋu kaawiiji a ŋaa baan̰e, ŋaa rasin̰ kiɗco. \c 9 \s1 Coole ka gem kaak ruŋgiye \r (Maark 2.1-12, Luk 5.17-26) \p \v 1 Min ŋaar-ak, Iisa n̰eptu markaba, ŋa aaltu barre ho ŋa birtu ɗo geegirji. \v 2 Min ŋa ottu, gee daarin̰ iyiiji gem ruŋgiye ka dariŋgildi. Min Iisa taliit imaanco ta gee-aku, ŋa ɗiyiiji ɗo ruŋgiiner-ak aman : « Gem kol roŋji, um bin̰ zunuubinnan̰, ŋu saamiyjiŋgu. » \v 3 Ɗo wer-ak, min agindaw ku gaanuundi, daarin̰ kaawiy ɗo aditco aman : « Gem ŋaar-aŋ niga biy iŋ Buŋ ! » \v 4 Iisa gay ibiniit pikirrico ho ŋa kaawiico aman : « Maa di aditko osiy gallo ampa ? \v 5 Ya nu kaaw aman : ‟ Zunuubinnan̰, ŋu saamiyjiŋgu ” wala ‟ Ucu ho jaawu ”, taat moo melen̰ ? \v 6 Kar gay, nu raka kuu ibine kadar nun *Roŋ gemor gin gudurre ta saamiye zunuubinnar ɗo duniiner. » Kar pey ŋa ɗiyiiji ɗo ruŋgiiner-ak aman : « Nu kaawiijiŋ-aŋ, ucu, icig dariŋgiljiŋ ho ɗeet geero. » \v 7 Hiyya, gem-ak uctu ho ŋa ɗeettu. \v 8 Min gee taltu pa-ak, kolaw un̰jiico ho ŋu teestu ozile Buŋ kaak ber gudurre ar taar-an ɗo geemir. \s1 Kole ka Matiye \r (Maark 2.13-17, Luk 5.27-32) \p \v 9 Iisa uctu min ɗo wer-aka ho ŋa ɗeettu. Ɗo botildi, ŋa taltu gay obe miirir, siŋji Matiye, kaak goy ɗo riyoy. Kar ŋa kaawiiji aman : « Uc aaɗnu. » Hiyya, Matiye uctu ho ŋa aaɗiiga. \v 10 Iisa ɓaawtu iŋ maajirnay ɗo ger ka Matiye ho ŋu goytu tee. Ɗo wer-ak, gay obe miirir iŋ gee kuuk goyin̰co arro astu dakina tee iŋ ŋuura. \v 11 Min *Pariziyenna taltu pa-ak, ŋu indiig maajirnay aman : « Maa di tatkuwko tiy iŋ gay obe miirir ho iŋ gee ku pey kuuk gina jookum-aŋku ? » \v 12 Kar Iisa dorit kaawco ho ŋa telkiico aman : « Gee kuuk cewey barayɗo daptoor, illa ŋuur kuuk raɗaw. \v 13 Paa ko, nun oki bal ase ɗo gee kuuk tala ziŋkico a ŋu sellen̰. Nu as ɗo ŋuur kuuk ibina kadar ŋu gina jookumo. Kar kuŋ gay, ɓaaŋ bariyoŋ baati ta kaaw taat Buŋ kaawtu awalle aman : ‟ Nu rakaaɗo *satkine, nu raka illa kuu gine selliŋkaw ɗo geemir. ”\f + \fr 9:13 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ooze 6.6.\f* » \s1 Ɓilde ka Iisa, ŋaar marbinto \r (Maark 2.18-22, Luk 5.33-39) \p \v 14 Min ŋaar-ak, maajirnay ku Yaaya-Batist ɓaawiiji ɗo Iisa ho ŋu indiig aman : « Nini iŋ Pariziyenna icgiy sayamne, kar maajirnan̰ kun̰jiŋ gay, maa di ŋu icgiyɗo ? » \v 15 Iisa gay telkiico aman : « Gee kuuk ŋu kolig ɗo iidin ta obindi, ya ŋu goy misa iŋ ŋaar kaak obe, wala ŋuu gonde ? Ha’a, ŋu gondaaɗo ! Kar gay, wiktin yaa ase taat ŋuu icin̰ ŋaar kaak obe min ɗo ɗatikco. Ƴiriy taar-at kat, ŋu asiy ice sayamne. » \p \v 16 Ŋa kaawiico pey aman : « Waan naallo kesuun taat zooɗe iŋ giteen\f + \fr 9:16 \ft ‛giteene’ : Werin daarin̰ ŋu kolaat a ‛lawne’.\f* kaak marbinto. Yampa giteen-ak obaat miriŋ ta ɓokiyo ho mutti gaayiy pey tatiko. \v 17 Waan laaɗo maam kuuk eelaw ɗo etirsinna kuuk taay ko. Yampa, maam-ak yaa pikin̰ etirsinna-aku, ŋuu n̰aale keɗer ho etirsinna-ak sa yaa nige. Kar gay, gee liya maam kuuk eelaw illa ɗo etirsinna kuuk marbinto. Ampaa kat, seerco, ŋu nigiyɗo. » \s1 Coole ka daatkor iŋ nooye ka micar \r (Maark 5.21-43, Luk 8.40-56) \p \v 18 Min Iisa kaawaaco misan di, tatkaw ka *Yuudinnar rakki astu dersa ɗo uŋji ho ŋa kaawiiji aman : « Romor mat diŋka-aŋ di. As kiiti diye pisin̰ji ɗo kaati taa nooye. » \v 19 Hiyya, ŋa uctu iŋ maajirnay ho ŋu aaɗiig tatkaw-aka. \v 20 Ɗo wer-ak, gin daatik rakki baarti taaɓiyaata. Elgin orok iŋ seer, ŋu min̰a min̰en di. Ta sin̰jitu moota ɗo aaroy ta Iisa, kar ta diirit biti ka kesuuney. \v 21 Ta giniy pa-ak asaan ɗo adti ta kaawa aman : « Ya nu gedir diirin bit ka kesuuney-an di, naa coole. » \v 22 Min ta diiriita, Iisa kolsitu ho ŋa taliita. Ŋa ɗiyiitit aman : « Gem kol romoy, um bike, imaanke cooliŋke. » Ta bite-aŋ di, daatko-at cooltu. \p \v 23 Wiktin taat Iisa ottu ɗo ger ka tatkaw-ak, ŋa gastu gee dakina iŋ palindina alaata. \v 24 Kar Iisa ɗiyiico aman : « Yalla amiloŋ min anne, mic sa weƴa di, ta bal mate. » Kar gee-ak gay ajimiyaag Iisa. \v 25 Min ŋu amiltu kara, Iisa un̰jitu zugar, ŋa obiig pisinti ka mic-ata ho ta uctu. \v 26 Hiyya, kabarre-at totirtu ɗo adti ka darrer okintiti. \s1 Coole ka noolin seera \p \v 27 Wiktin taat Iisa amiltu min ɗo wer-aka, noolna seer aaɗiig iŋ kolin̰co aman : « *Roŋ ka Dawuud, tal aminduwni ! » \v 28 Min ŋa ottu geer, noolna-ak ɓaawtu ɗo uŋji. Iisa gay indiigu aman : « Ku amniya kadar nu nec pilin̰ odinko walla ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Hii, gem kol *Rabbiney, ni amniyaw. » \v 29 Hiyya, Iisa diiriig odinco ho ŋa kaawtu aman : « Iŋ imaanko-anta, Buŋ yaako bere ar taat ku rakiyo. » \v 30 Ek di odinco piltu ho Iisa karmiig aman : « Ha’, yaman dakoŋ kaawenno tak-tak ɗo waanna. » \v 31 Kar ŋuur gay, min ŋu amiltu di, ŋu teestu ko kaawe ɗo bi ka Iisa ɗo darre-at okintiti. \s1 Coole ka gem kaak aariɗ sokumig biy \p \v 32 Wiktin taat noolna-ak amiliyo, ŋu iyiiji pey gem kaak aariɗ sokumig biy. \v 33 Iisa atkiig aariɗ-aka ho min ŋaar-ak di, gem-ak biy piltu. Hiyya, gee okin̰co ajbiytu tak-tak ho ŋu kaawtu aman : « Maan ar ŋaar-aŋ, gi bal talin̰ ƴiriy rakki ɗo kiɗ ka Israyeel ! » \v 34 Kar Pariziyenna gay kaawtu aman : « Gem-aŋ atkaag aariɗna iŋ gudurre ta tatkaw ka aariɗnar ! » \s1 Tale ka amindaw ta geemir \p \v 35 Iisa birtu ɗo geegirniidi ho ɗo hellinniidi okin̰co. Ŋa garkiyiigu ɗo geray ku salaaner ku Yuudinnar, ŋa gaariy Kabarre ta Gala ta *Meennaw ta Buŋdi, ŋa cooliy ay raɗuwa ho ay gem kaak ziy galjiɗo. \v 36 Iisa tal amindaw ta gee kuuk dakin-aku asaan ziŋkico oolgu ho ŋu rawte, ŋu jaawa ar tamgi kuuk ginno gay gooƴin̰co. \v 37 Min pa-ak, ŋa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Riy ta seɗindi goy dakina, kar gay riyor gay sooɗa. \v 38 Indoŋ meen̰ji gay morgor a ŋaa n̰aame gay riyor ɗo seɗin̰ji. » \c 10 \s1 Paliinna kuuk orok iŋ seera \r (Maark 3.13-19, Luk 6.12-16) \p \v 1 Min pa-ak, Iisa koliig maajirnay kuuk orok iŋ seera. Ŋa beriico izinne taat ŋuu atke aariɗna iŋ gudurre taat ŋuu coole ay raɗuwa ho ay gem kaak ziy galjiɗo. \p \v 2 Aŋ ko siŋco ku paliinna kuuk orok iŋ seera : Simon ja kaak Iisa koliig oki Piyer iŋ siŋji Andre, Zaak roŋ ka Zebede iŋ siŋji Yaaya, \v 3 Pilip iŋ Bartelemi, Tooma iŋ Matiye kaak ica miiri, Taade iŋ Zaak roŋji ka Alpe, \v 4 Simon kaak mala ɗo darrey, ho Zuudas Iskariyoot kaak asaaji isine ɗo Iisa. \s1 N̰aame ka paliinna kuuk orok iŋ seera \r (Maark 6.7-13, Luk 9.1-6) \p \v 5 Wiktin taat Iisa n̰aamiig paliinnay kuuk orok iŋ seer ɗo riyor-ak, ŋa taaƴiigu aman : « Dakoŋ ɓaanno ɗo gee kuuk Yuudinnaɗo ho dakoŋ un̰jenno yoo ɗo geeger rakki ka kiɗ ka Samari. \v 6 Kar gay, ɓaan̰co ɗo tamgi kuuk rawte min gee ku Israyeel. \v 7 Ya ku ɗeeta ɗo botildi, gaaron Kabarre ta Gala aman : ‟ *Meennaw ta Buŋdi askoŋ ko moota ! ” \v 8 Cooloŋ gee kuuk raɗaw, nooyoŋ gee kuuk mate, caloŋ burɗumna ho atkoŋ aariɗna. Buŋ berko maalan di, beroŋ oki maalan di. \v 9 Ya ku ɓaawaw, dakoŋ icenno gurus, wala daabne, wala tammin ku poddiner. \v 10 Dakoŋ icenno mokolle, wala batik seer, wala n̰ugir ku pey, wala doŋkilo. Ya taɓ gay, gay riyor nec gase teen̰ji. \p \v 11 « Ɗo ay geeger wala ɗo ay hellin taat ku paaytu, bariyoŋ ja gem kaak nec yaako obiŋko samaane ho goyoŋ ɗo wer-ak di nam kuu ɗeete. \v 12 Ya ku un̰ja ɗo gerdi, kaawon̰co aman : ‟ Aapiy ta goy iŋ kuŋko. ” \v 13 Ya gee ku gerdi kat obiŋko samaane, aapiy yaaco goye. Kar ya ŋu pooc obiŋkoŋ gay, aapiy-at yaako yeepe ɗo maaniiko. \v 14 Kar wer kaak gee pooc obiŋko ho ŋu pooc cokiye kaawinko, kokoŋ burintal kuuk ɗo asiŋko\f + \fr 10:14 \ft ‛kokoŋ burintal kuuk ɗo asiŋko’ : Pa-ak gaara kadar ya gee ku geeger-aŋ jag min botol ta samaane sa, ɗo gaaƴiƴco.\f* ho amiloŋ min ɗo ger-aka wala min ɗo geeger-aka. \v 15 Ka seener nu kaawaako, ƴiriy taat Buŋ yaa ɗukume seriin ɗo geemir, gee ku geeger ŋaar-ak yaaco gine raɗ pak geeger ka Sodom iŋ ka Gomoor\f + \fr 10:15 \ft ‛geeger ka Sodom iŋ ka Gomoor’ : Gee ku geegirnay-ak goy ɗo wiktin ta Ibraayim. Buŋ idiig geegirniico asaan goyin̰co jookum aale (Zeneez 19.24-28).\f*. » \s1 Taaɓin taat yaa ase \r (Maark 13.9-13, Luk 21.12-17) \p \v 16 Iisa kaawtu pey awalle aman : « Cokiyoŋ, nu n̰aamaako ar roŋ ku tamgir ɗo ɗatik ta pulkinar. Goyoŋ neenduway ar aalna ho dalullay ar ammaamna. \v 17 Gooƴoŋ ziŋkiko min ɗo gee ku duniiner, asaan ɗo menaw ku asaw, ŋuuko sakkiyiŋko ho ŋuuko koociŋko iŋ korɗiŋgo ɗo geriyco ku salaaner. \v 18 Ɗo bi kanto, ŋuuko iyiŋko ɗo uŋco ka guberneernar ho ɗo sultinniidi. Paa kat, kuuco kaawin seenko loco ho ɗo gee kuuk Yuudinnaɗo oki. \v 19 Ya ŋu obiŋko ho ŋu sakkiyiŋko, dakoŋ moyenno ɗo kaaw taat kuu kaawe, wala maman kuu ose biŋkiko. Kaawin ŋuur-ak, Buŋ yaako gaarin̰co ɗo wiktin-at di. \v 20 Kaawin kuuk kuu kaawe-ak, ŋuur asɗo min loko, ŋu asa min Ruwwin ta Takko Buŋ. \v 21 Gee asa bere siŋta ku maaniico, ŋuu deen̰co ho aginay sa yaa gine pa ɗo kooginco. Koogin asa gine adin ku aginiyco ho ŋu asa bariye muutco. \v 22 Ɗo bi kanto, gee dakina asaako poociŋko. Kar gem kaak obit imaanji bombo nam ɗo muutuy gay yaa gase jile. \v 23 Ya ŋu taaɓiyaako ɗo geeger rakki, gaɗoŋ ɗo ka pey. Nu kaawaako ka seener, ku necaagɗo geegirnay ku Israyeel okin̰co di, nun *Roŋ gemor yaa ase. \p \v 24 « Ku iban kadar *maajirin̰ce, ŋaar pakgigɗo tatkuwiy kaak ɓildiga ho gay riyoy oki pakgigɗo gemoy. \v 25 Nec di maajirin̰ce yaa gine ar gem kaak ɓildiga ho gay riyor oki yaa gine ar gemoy. Ya gee niga biŋkico iŋ mee gerdi a ŋa Belzebuul\f + \fr 10:25 \ft ‛Belzebuul’ : Ŋaar tatkaw ka aariɗnar kaak ŋu koliy pey ‛Seetanne’.\f*, ɗo geen̰ji ku geer gay, ŋuu nige biŋkico paka ! \s1 Gine ka kolaw ɗo Buŋdi \r (Luk 12.2-7) \p \v 26 « Dakoŋ ginenno kolaw ɗo geemir asaan gamin okin̰co kuuk cigile, ŋuu imilin̰co kara, ho kuuk ŋu rakaaɗo a gee yaa ibinin̰co sa, ŋuuco gaarin̰co ŋuu ibinin̰co. \v 27 Kaawin kuuk nu kaawiiko iŋ aando, kaawoŋgu iŋ ƴiriyo. Kar kuuk ku dortu iŋ semsume, peyoŋ ɗo wer kaak jaɗaŋ ho gaaroŋgu. \v 28 Dakoŋ ginenno kolaw ɗo ŋuur kuuk ida zi ka gemor ho gedarro idin kelmoy. Illa ginoŋ kolaw ɗo Buŋ kaak nec ide zi ka gemor iŋ kelmoy ɗo aki. \v 29 Gee gidayɗo ga ɗiiɗ seer iŋ tamma rakki di ? Yampa ya rakki minninco gal keɗer oki, Takko Buŋ iban. \v 30 Kar kuŋ gay, duruwko okintiti, Buŋ osta. \v 31 Ŋaar-ak, dakoŋ ginenno kolaw. Ɗo uŋji ka Buŋdi, kuŋko kat kaalin pakgig ɗiiɗ okin̰co ! \p \v 32 « Ay gem kaak kaawa ɗo uŋco ka geemir a ŋa maajirin̰cer, nun oki yaa kaawe ɗo uŋji ka Tanni ka kuwa a ŋa kanto. \v 33 Kar ay gem kaak poocaan ɗo uŋco ka geemir gay, nun sa yaa poocin̰ji ɗo uŋji ka Tanni ka kuwa. » \s1 Rawte ka goyindi iŋ gase ka jilindi \r (Luk 12.51-53, 14.26-27) \p \v 34 « Dakoŋ pakirenno kadar nu as iye aapiye ɗo adiy ka kiɗar. Nu bal ase iye aapiye, illa taasin̰ka. \v 35 Ka seener gay, nu as eerin̰ gemo iŋ roŋji, mica iŋ yaaco, geema iŋ kogti. \v 36 Paa ko, ɗo adiy ka gerco, ŋuu goye adine.\f + \fr 10:36 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Mise 7.6.\f* \p \v 37 « Gem kaak elgig tacco wal yaaco pak nunu, turro kanto. Ho gem kaak elgig roŋji wal romoy pak nunu, turro oki kanto. \v 38 Gem kaak icgigɗo etoy ka taaɓiner a ŋaan aaɗindu, ŋaar-ak oki turro kanto. \v 39 Gem kaak raka jile goyin̰ji, ŋaa rawtin̰ji. Kar waan kaak rawtaag goyin̰ji ɗo bi kanto gay, ŋaa gase goye kaak taɓ. \s1 Hagin ta ŋuur kuuk gaayaag gee ku Buŋdi \r (Maark 9.41) \p \v 40 « Ŋaar kaak obiŋko samaane, ar ŋa obin nun meendu. Ho ŋaar kaak obin nunu, ar ŋa obig ŋaar kaak n̰aamintu. \v 41 Gem kaak oba nabiin̰ce ɗo geriy ɗo saan taat ŋa nabiin̰ce, Buŋ yaaji bere haginey ar taat ŋa beriy ɗo nabiin̰cer. Ho ŋaar kaak oba gem kaak goy goye iŋ botiliy ɗo uŋji ka Buŋdi, ɗo saan ta goyin̰ji-ak, Buŋ yaaji bere haginey ar taat ŋa beriy ɗo gem-aka. \v 42 Gem kaak gaaya rakki min maajirnar ɗo saan taat ŋa maajirin̰cer, Buŋ yaaji berin haginey. Ka seener nu kaawaako, yoo ŋa bera amay sooɗ ku maala pondik-aŋ di ɗo maajirnar kuuk siŋco allo misa, ŋaa gasin haginey. » \c 11 \s1 Inde ka Yaaya-Batist \r (Luk 7.18-35) \p \v 1 Min Iisa taaƴig ko maajirnay kuuk orok iŋ seera, ŋa birtu ɓilde gee ho gaare Kabarre ta Gala ɗo geegirnay kuuk ɗo kiɗ-aka. \v 2 Ɗo wiktin taar-at, Yaaya-Batist goy daŋaayne. Ɗo wer-ak, ŋa dor gee kaawa ɗo bi ka gamin kuuk Masi giniyo. Paa ko, ŋa n̰aamtu daarin̰ min maajirnay a ŋu ɓaa indin̰ Iisa aman : \v 3 « Kiŋ ko Masi kaak yaa ase wala ni ere ka pey ? » \v 4 Iisa gay telkiico aman : « Ɓaaŋ kaawon̰ji ɗo Yaaya ɗo taat ku dortu ho ku taltu : \v 5 noolin talaw, mersin jaawa tal-tal, burɗumin calaw, duŋguyuuyin doraw, gee ku mate nooyaw ho kuuk pokirna gasit Kabarre ta Gala. \v 6 Galal ɗo ŋaar kaak talintu ho rasgitɗo imaanji ɗo bi kanto. » \p \v 7 Min maajirna ku Yaaya yeeptu, Iisa teestu kaawe ɗo bi ka Yaaya ɗo gee dakina kuuk goy eɗe-ak aman : « Ku ɓaaw tale maa ɗo kalaaner ? Coor taat us awkaata walla ? Ha’a ! \v 8 Yampa, ku ɓaaw tale maa ? Gem kaak is kesuun taat samaane walla ? Ha’a ! Ŋuur kuuk is kesuun taat samaan-at, ŋuur goy ɗo geray ku sultinniidi. \v 9 Yampa, ku ɓaaw tale waa ? Nabiin̰ce ga ? Hii, ka seener, nu kaawaako, kuŋ tal gem kaak pakgig nabiin̰ce. \v 10 Yaaya-Batist, ŋaar ko kaak Buŋ kaawtu ɗo Kitamner a ŋaa n̰aame awalle min Iisa Masi. Kitamne kaaw aman : \q1 ‟ Nun naa n̰aame gay tabiriikar uŋci \q2 a ŋaan̰ siyin botilin̰. ”\f + \fr 11:10 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Malasi 3.1.\f* \m \v 11 Nu kaawaako, min gee kuuk ŋu weeyig ween di-aŋ, ginno kaak tatik pakgig Yaaya-Batist. Kar sando, ŋaar kaak kapak ɗo *Meennaw ta Buŋdi-ak gay, ŋaar tatik pakgig Yaaya. \v 12 Min wiktin taat Yaaya-Batist gaariy kaaw ta Buŋdi yoo diŋka, gee raka a Meennaw ta Buŋdi yaa ase iŋ guwaane ho ŋuur kuuk gin gudurre gay raka gaaminti. \v 13 *Gaanuun kaak Muusa siirtu kaaw ɗo bi ka Meennaw ta Buŋdi-ata. Nabiinna okin̰co oki kaawe nam ɗo wiktin ta Yaaya. \v 14 Ya ku gin niyine, ooyon kaaw-anta : Yaaya, ŋaar ko *Eli kaak zer yaa ase\f + \fr 11:14 \ft Kaaw ta Buŋdi kaawa a Buŋ yaa n̰aamen̰ ja gem ar nabi Eli, kar kat, Masi yaa ase (Malasi 3.23).\f*. \v 15 Ya ku gin ɗeŋgina, laaŋ ɗeŋginko samaane, kuu cokiye ! » \p \v 16 Iisa kaawtu pey aman : « Gee ku diŋka-aŋ, ŋuur ar maa geenda ? Gee ŋuur-ak ar koogin kuuk goy ba beger ho kuuk koola ɗo koolin̰co aman : \v 17 ‟ Ni paanko perinna a kuu waare, kar ku bal waare. Ni riyko riyin ku muuti, kar ku bal ale. ” \v 18 Di taloŋ, wiktin taat Yaaya astu, ŋa taaɗo ho ŋa saaɗo ɗo bi ka abaadiner. Iŋ taar-an oki, ŋu ɗiya aman : ‟ Aariɗ obga. ” \v 19 Kar wiktin taat nun *Roŋ gemor astu, nu tiyaw ho nu siyaw ho ŋu kaawa aman : ‟ Taloŋ ja, maan gemir kaak adiy begirji-aŋka ! Ŋa taa ho ŋa saa ! Ŋa royco ka gay obe miirir iŋ gee kuuk gina jookumo. ” Gee kuuk ooya ilim ta Buŋdi gay, ŋu ibiniit tak kadar taar sellen̰. » \s1 Gee ku geegirnay kuuk pooc aamine \r (Luk 10.13-15) \p \v 20 Min ŋaar-ak, Iisa teestu leese ɗo gee ku geegirnay kuuk ŋa gintu gamin dakina kuuk ajbay, asaan ŋu bal ibinin̰ nigin̰co. Ŋa ɗiyiico aman : \v 21 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ gee ku geeger ka Koraziin ! Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ gee ku geeger ka Betsayda ! Ŋa lokoŋ ko Buŋ gintu gamin kuuk ajbay. Ya ŋa ginig gamin-aŋ ɗo geeger ka Tiir iŋ ka Sidon, ta-aŋ ŋu ibinig nigin̰co min awalle, iŋ ɗuune ka zamimdi ho iŋ kokire ka buti ɗo kaƴco. \v 22 Ɗo saan taar-an ko, nu kaawiiko, ɗo ƴiriy ta Buŋ yaa ɗukume seriin ɗo geemir, geegirnay ku Tiir iŋ Sidon tan̰co ginaaɗo raɗ aale ar taŋko. \v 23 Kuŋ gee ku geeger ka Kapernayuum, ya ɗo taŋko a Buŋ yaako cooniŋko kuwa ka samaaner walla ? Ha’a, illa ŋaako oriŋko ba oole. Ya Buŋ ginig gamin kuuk ajbay-aŋ ɗo geeger ka Sodom\f + \fr 11:23 \ft ‛geeger ka Sodom’ : Gee ku geeger-ak goy ɗo wiktin ta Ibraayim. Buŋ idiig geegirco asaan goyin̰co jookum aale (Zeneez 19.24-28).\f*, geeger-ak yaa goye yoo diŋka. \v 24 Ɗo bi ŋaar-ak ko, nu kaawaako, ƴiriy taat Buŋ yaa ɗukume seriine, taaɓinko yaa gine raɗ aale pakgit ta gee ku Sodom. » \s1 Gase ka jamiin ta taɓ \r (Luk 10.21-22) \p \v 25 Ɗo wiktin taar-at, Iisa ictu kaawo aman : « Baaba, kiŋ di *Rabbin ka samaaner ho ka kiɗar, nu ozilaaciŋ ɗo bi kaak ki cigilig maanna-ak ɗo gee kuuk iban kaawna ho ɗo gee kuuk gin ilim, kar ki bayincog ɗo ŋuur kuuk gina ziŋkico n̰aaɗa. \v 26 Ka seener, kiŋ kat raka a taa kuuniye ansi. » \p \v 27 Iisa kaawtu pey ɗo geemir aman : « Tanni berduug gamin okin̰co ɗo pisindu. Waan ibingigɗo Roŋ kat waa, illa Tati. Waan ibingigɗo Tati, illa Roŋo ho ŋuur kuuk Roŋ-ak raka a ŋuu ibinin̰ji. \p \v 28 « Asondu okiŋko kuŋ kuuk rawe min gorko ta ooma ho naako jammiyiŋko. \v 29 Icon gor taat nu beriiko ho ɓilde kaak nu ɓildiŋko asaan nun dalulle ho gelbiner oola. Paa kat, kuu gase jamiine taat taɓ. \v 30 Ka seener, ɓilde kaak nu ɓildiŋko, ŋaar raɗɗo ho gor taat naako bere, taar oomno. » \c 12 \s1 Iisa iŋ ƴiriy ta sabitdi \r (Maark 2.23-28, Luk 5.33-39) \p \v 1 Ƴiriy rakki ta *sabitdi, Iisa ɗukuma ɗatik morginar. Maajirnay gay mey diyaagu ho ŋu teestu ƴiime ganduulinna, ŋu eeymiyo. \v 2 Min *Pariziyenna taliigu, ŋu ɗiyiiji ɗo Iisa aman : « Talig ja maajirnan̰ gina maan kaak *gaanuunte toɗiite iŋ eele ka geeror ! » \v 3 Iisa gay telkiico aman : « Ku bal garkiyin̰ ga maan kaak Dawuud iŋ een̰ji gintu ƴiriy rakki taat mey diyiigu ? \v 4 Ŋa un̰jitu ɗo *ger ka Buŋdi iŋ een̰ji ho ŋu teetu mappa kaak ŋu bertu *satkin ɗo Buŋdi. Zer tee ŋaar-ak, ŋu bal gine botol taat ŋu teen̰ji, gaanuunte ber botol illa ɗo gay satkiner di. \v 5 Ɗo gaanuun-ak, ku iban tam kadar ya gay satkiner gina riyco ɗo ger ka Buŋdi iŋ ƴiriy ta sabitdi oki, ŋu nigaaɗo maanna. \v 6 Kar nun gay kaawaako, maan goy anne kaak tatik pak ger ka Buŋdi ! \v 7 Buŋ kaaw ɗo Kitamney aman : ‟ Nu rakaaɗo satkine, nu raka illa kuu gine selliŋkaw ɗo geemir. ”\f + \fr 12:7 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ooze 6.6.\f* Ya ku iban baat ta kaaw-anta, ku diyaaɗo kaaw ɗo eeŋko maalan di. \v 8 Asaan nun *Roŋ gemor di mee sabitdi. » \s1 Gem kaak pisin̰ji mate \r (Maark 3.1-6, Luk 6.6-11) \p \v 9 Min eɗe-ak, Iisa uctu ho ŋa daktu un̰ja ɗo ger ka salaaner ka Yuudinnar. \v 10 Ɗo wer-ak, gin gem rakki pisin̰ji mate. Pariziyenna kuuk goy eɗe-ak rakaaji diye kaaw ɗo Iisa. Ɗo bi ŋaar-ak ko, ŋu indiig aman : « *Gaanuunte ber botol ta coole gemor iŋ ƴiriy ta sabitdi walla kawwi ? » \v 11 Iisa gay telkiico aman : « Waa minninko, iŋ ƴiriy ta sabitdi, ya ŋa gin tamga rakki di ho ŋa gal ɗo beendi, ŋa ɓaayiɗo imilin̰ji ? \v 12 Hadi, gem gay, ŋaar pakgig tamig serek wal maman ? Paa ko, gaanuun bertu botol gii gine selliŋkaw ɗo gemor iŋ ƴiriy ta sabitdi. » \v 13 Hiyya, Iisa kaawiiji ɗo gem kaak pisin̰ji mat-ak aman : « Paan̰ig pisin̰jiŋ. » Ek di ŋa paan̰iiga ho pisin̰ji cooltu ar giji. \v 14 Min ŋaar-ak, Pariziyenna amiltu ho ŋu n̰umtu dee kaawco maman ŋuu deen̰ Iisa. \v 15 Iisa ibinit pikirrico, paa ko, ŋa ɗeettu min ɗo wer-aka. \s1 Iisa, gay riyor kaak Buŋ doɓtu \p Wiktin taat Iisa ɗeetiy-ak, gee dakina aaɗaaga ho ŋa cooliig kuuk raɗaw okin̰co. \v 16 Kar ŋa karmiig tak a ŋuu gaarin̰jiɗo. \v 17 Ampaa ko, kaaw taat Buŋ kaawtu awalle iŋ biy ka nabi Ezaayi as ɗo werti aman : \q1 \v 18 « Aŋ ko gay riyor kaak nu doɓtu. \q1 Nu elgiga ho galilil okintit goy iŋ ŋaara. \q1 Naaji bere Ruwwiner. \q1 Ŋaar yaa gaare botol taat samaane ɗo darrinay okin̰co. \q1 \v 19 Ŋa giɗaaɗo iŋ gemo. Ŋa koolaaɗo. \q1 Gee doraaɗo gaaƴay ɗo botilay ku helliner. \q1 \v 20 Ŋa ƴiimaatɗo coor taat kooŋ ko. \q1 Ŋa diyaatɗo lampa taat gaay ko mate.\f + \fr 12:20 \ft ‛coor taat kooŋ ko’ iŋ ‛lampa ta gaay ko mate’ : daŋil taar-an kaawa a ŋaa kuuniye dalulle iŋ gee kuuk imaanco misa sooɗa.\f* \q1 Ŋaa gine paa nam ŋaa tale nosirraw ta selliŋkaw ta Buŋdi. \q1 \v 21 Ho gee kuuk min darrinay okin̰co yaa diye gelbinco iŋ ŋaara. »\f + \fr 12:21 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 42.1-4.\f* \s1 Iisa iŋ tatkaw ka aariɗnar \r (Maark 3.22-30, Luk 11.14-23) \p \v 22 Ƴiriy rakki, gee iyiiji gem kaak aariɗ sokumig biy ho ŋa noolo oki. Iisa cooliiga. Gem-ak teestu kaawe ho odinay sa piltu. \v 23 Gee okin̰co kuuk n̰um-ak ajbiytu tak-tak ho ŋu kaawtu aman : « Ŋaar-aŋ ginaaɗo roŋ ka sultan Dawuud walla ? » \v 24 Kar min Pariziyenna doriit kaaw-at gay, ŋu ɗiytu aman : « Gem-aŋ atkaag aariɗna illa iŋ gudurre ta Belzebuul, tatkaw ka aariɗnar ! » \v 25 Iisa gay ibingit pikirrico ho ŋa ɗiyiico aman : « Ay meennaw taat geenti taasin̰a benannico, taar asa gale. Ho ay geeger kaak geen̰ji kaawco ɓagɗo, ŋaar asa totire. Ho ay gee kuuk adiy ka gerco rakki, ya kaawco ɓagɗo, ŋu asa eere. \v 26 Ya *Seetanne kat atka giji seetanne, ŋa taasin̰a ziy ka meen̰ji di. Pa-ak gay, maman meennuwiy yaa taaye ? \v 27 Nu indaako pey, ya iŋ gudurre ta Belzebuul kat nu atkiy aariɗna, kar maajirinkoŋ gay, ŋu atkiy aariɗna-ak iŋ gudurre ta waa ? Maajirin ku maaniikoŋ di yaako ɗukume seriine. \v 28 Kar ya nu atka aariɗna iŋ Ruwwin ta Buŋdi, ŋaar-ak gaara kadar *Meennaw ta Buŋdi askoŋ ko loko. \p \v 29 « Ku iban di, waan gediraaɗo un̰je ɗo ger ka gem kaak bombo, ŋaa soke gamnay, illa ya ŋa ɗuunig ja. Kar ya ŋa ɗuunig gay, ŋaa gedire sokin̰ gamnay bal kaawo. \v 30 Waan kaak iŋ nunno-ak, ŋaar adiner. Waan kaak n̰umno gee iŋ nunu, ŋaar-ak totiraagu totire. \v 31 Ɗo bi ŋaar-aŋ, nu kaawaako a Buŋ yaa saamiye ay zunuubinna ku geemir yoo ŋuur kuuk biŋkico amila gallo iŋ ŋaara oki. Kar gem kaak niga biy iŋ Ruwwin ta Buŋdi gay, Buŋ saamiyaajiɗo. \v 32 Ya gem kaak nig biy iŋ nun *Roŋ gemor, Buŋ yaaji saamiye. Kar gem kaak waraat Ruwwin ta Buŋdi gay, ŋa saamiyaajiɗo ɗo duniin-anta yoo taat asa neginda. » \s1 Eto iŋ roŋji \r (Luk 6.43-45) \p \v 33 « Cokiyoŋ, ya et kaak samaane, roŋji sa yaa gine samaane. Kar ya et kaak samaanno gay, roŋji sa yaa gine samaanno. Asaan gi ibiniig et-ak min ɗo roŋji. \v 34 Taloŋ kate, kuŋ gee kuuk ar aalin-aŋku ! Kuŋ aditko pondiko, kar maman kaaw taat yaa amile min biŋkiko yaa gine samaane ? Ka seener, kaaw taat goy ɗo adir-at, taar ko amila kara. \v 35 Gem kaak sellen̰, amila minniney kaawin kuuk goy ɗo adiy kaak portiko. Kar gem kaak jookum gay, amila minniney kaawin kuuk goy ɗo adiy kaak pondiko. \v 36 Nu kaawaako, ɗo ƴiriy ta Buŋ yaa ɗukume seriine, gee yaa ose biŋkico ɗo ay kaaw taat ŋu kaawtu bal baati. \v 37 Asaan iŋ kaawnan̰-ak ko, Buŋ yaan̰ ɗukume seriine ho ŋaa ibine kadar bin̰ gala wala gallo. » \s1 Inde ka gamin kuuk ajbay \r (Maark 8.11-12, Luk 11.29-32) \p \v 38 Min ŋaar-ak, Pariziyenna daarin̰ iŋ agindaw ku gaanuundi kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol *Rabbine, ni raka kii gine ɗo uŋni maan kaak ajbay kaak gaara kadar Buŋ kat tabirin̰ciŋ. » \v 39 Iisa gay telkiico aman : « Gee ku diŋka-aŋ ŋuur jookumo ho ŋu newsiji kop ɗo Buŋdi. Ŋu raka a naaco gaare maan kaak ajbay. Kar gay, illa ŋuu tale maan ka ajbay kaak nabi Yuunus\f + \fr 12:39 \ft ‛Yuunus’ : Yuunus, ŋaar nabiin̰ce kaak Buŋ n̰aamtu ɗo gee ku Niniib a ŋuu jipte goyin̰co. Wer ka gase kaawor ɗo maktumne ta Yuunus.\f* gaartu-ak di. \v 40 Yuunus gay, awalle, gumba siɗga, ƴiriyo aando ŋa goy ɗo atti nam mena subba. Ampaa ko, nun Roŋ gemor oki yaa gine mena subba ɗo maginer. \v 41 Min gee ku Niniib cokiyit kaaw ta nabi Yuunus-ak, ŋu ibinig nigin̰co. Sando, anne-aŋ gay, gin gem kaak pakgig Yuunus ! Ɗo saan taar-at ko, ƴiriy taat Buŋ yaa ɗukume seriine, gee ku Niniib-ak yaa uce ɗo uŋco ka gee ku diŋka ho ŋuuco diye kaawo. \v 42 Sultin̰ca taat asa min watiine\f + \fr 12:42 \ft ‛sultin̰ca taat asa min watiine’ : Sultin̰ca-at, ta min Seeba. Ta as talin̰ Selemaan wiktin ta ŋa goyiy sultan ka Israyeel (1 Ruwa 10.1-10).\f* oki yaaco diye kaawo, asaan ta as min kiɗin kuuk serek aale a taa cokiyin̰ sultan Selemaan kaak iban kaawna. Sando, anne-aŋ gay, gin gem kaak pakgig sultan Selemaan serek ! » \s1 Yeepe ka aariɗdi \r (Luk 11.24-26) \p \v 43 Iisa kaawtu pey aman : « Ya aariɗ amil min ɗo gemor, ŋa ɓaayiy ɗo kalaaner ho ŋa bariyiy wer kaak ŋaa goye. Kar ya ŋa bal gaseŋ gay, \v 44 ŋa osiig adiy aman : ‟ Nun naa yeepe ɗo gerir kaak awalle nu amiltu minniney. ” Ek di ŋa yeepiyo. Ŋa gasiig ger-ak goy maala. Ŋu sooyiig sakaan̰ ho siy samaane. \v 45 Paa ko, aariɗ-ak ɓaayiy bariye een̰ji peesira kuuk jookum pakgiga. Ŋu asiy sawa, ŋu un̰jiy ɗo ger-aka ho ŋu goyiyo. Hiyya, gem-ak, raɗuway gaayiy dakin pak ta awalle. Ansii ko, taaco kuuniye ɗo gee ku diŋka kuuk jookum-aŋku. » \s1 Atan̰ Iisa iŋ siŋtay \r (Maark 3.31-35, Luk 8.19-21) \p \v 46 Wiktin taat Iisa kaawa misa ɗo gee kuuk n̰um dakin-ak, yaaco iŋ siŋtay gay pey kara. Ŋu bariya botol taat ŋuuji kaawe. \v 47 [Gem rakki asiiji kaaw ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, yaako iŋ siŋtan̰ goy kara, ŋu indaaciŋ. »]\f + \fr 12:47 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \v 48 Iisa gay telkiiji aman : « Yaani kat waa ho siŋtar gay kun̰ waa ? » \v 49 Kar ŋa gaariig maajirnay ho ŋa kaawtu aman : « Taloŋ, aŋ ko yaani ho siŋtar. \v 50 Ka seener, ay gem kaak gina taat Tanni ka kuwa rakiyo, ŋaar di siŋdu, boor ho yaani. » \c 13 \s1 Daŋil ta gay luwor \r (Maark 4.1-9, Luk 8.4-8) \p \v 1 Ƴiriy taar-at di, Iisa amiltu min ɗo ger-aka ho ŋa birtu bi ka barrer. Ɗo wer-ak, ŋa goytu, ŋa garkiyiy gee. \v 2 Gee dakina n̰umiiji nam ŋa coktu ka markaba, kar ŋa goytu. Geeŋ gay goy ɗo goŋgumor. \v 3 Ŋa gaarco kaawin dakina iŋ dele ka daŋlal. Ŋa kaawiico aman : « Cokiyoŋ ! Gin gem rakki ɓaa luwo ɗo morgoy. \v 4 Wiktin taat ŋa luwiy-ak,\f + \fr 13:4 \ft ‛Wiktin taat ŋa luwiy-ak’ : Luw taar-at, ŋu dawiig dawe ar ginte liyiy buur.\f* busumji daarin̰ sollitu ɗo botildi ho ɗiiɗ teeyiig okin̰co. \v 5 Busumji daarin̰ sollitu ɗo wer kaak gin karŋiƴo ho kiɗay perew di. Koɗok di busam-ak amiltu asaan kiɗco sooɗ di. \v 6 Wiktin taat pat korsitu, ta aaƴiig kuuk amil-aku asaan ŋu bal paaye caari. \v 7 Daarin̰ gay sollitu ɗo wer kaak gin pompal kuuk gin jamay. Ŋu maaɗiy sawa nam pompal-ak gootiigu. \v 8 Kar daarin̰ gay sollitu ɗo kiɗ kaak samaane, ŋu amiltu nam ŋu neetu. Ganduulin daarin̰ wee roŋ miya,\f + \fr 13:8 \ft ‛roŋ miya’ : Ɗo darre ta Israyeel, ya ganduulic rakki ka geme wee roŋ orok subba, ŋa samaan ko. Ya roŋji miya, ŋaar-ak, ŋa samaan paka.\f* daarin̰ orok bijigiƴ ho daarin̰ gay orok subba ! » \v 9 Iisa gaaytu pey aman : « Ya ku gin ɗeŋgina, laaŋ ɗeŋginko samaane, kuu cokiye ! » \s1 Inde ka baat ta daŋlal \r (Maark 4.10-12, Luk 8.9-10) \p \v 10 Min ŋaar-ak, maajirnay ɓaawiiji moota ɗo Iisa ho ŋu indiig aman : « Maa di, ki deliico daŋla ? » \v 11 Ŋaar gay telkiico aman : « Buŋ gaarkoŋ loko gamin kuuk cigile kuuk kaawa ɗo bi ka Meennuwiy. Yampa, ɗo gee ku pey gay, ŋa toɗcogu. \v 12 Gem kaak gine, Buŋ yaaji gaaye dakina min kuwa. Kar ŋaar kaak bal gineŋ gay, ka sooɗ kaak ŋa gintu oki, Buŋ yaaji imilin̰ji. \v 13 Ɗo bi ŋaar-ak ko, nu deliico daŋla, asaan ya ŋu tala sa, ar ŋu tallo ho ya ŋu cokiya sa, ar ŋu cokayɗo ho kaƴco icɗo maanna. \v 14 Ampaa ko, taat nabi Ezaayi kaawtu awalle astu ɗo werti aman : \q1 ‟ Kuu cokiye paa, kar ku ibinaaɗo baati. \q1 Kuu tale paa, kar ku talaaɗo maanna. \q1 \v 15 Asaan kaƴco ku geemir-aŋ bombo, \q1 ɗeŋginco amil lawa, \q1 odinco, ŋu timingu, \q1 pa ŋuu tale iŋ odinco, \q1 pa ŋuu dore iŋ ɗeŋginco, \q1 pa ŋuu diye ɗo gelbinco. \q1 Ŋu pooc jipte goyin̰co iŋ nunu, \q1 paa kat nu baltu gedire coolin̰co. ”\f + \fr 13:15 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 6.9-10.\f* \m \v 16 Kuŋ gay, galal loko asaan odinko talaw ho ɗeŋginko doraw ! \v 17 Taat nu kaawiiko-an, ka seener, nabiinna dakina iŋ gee kuuk awalle kuuk goyin̰co sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi rak tale maan kaak ku taliyo, kar ŋu bal talin̰ji. Ŋu raka dorin̰ maan kaak ku doriyo, kar ŋu bal dorin̰ji. » \s1 Baat ta daŋil ta gem ka luwaw \r (Maark 4.13-20, Luk 8.11-15) \p \v 18 « Cokiyoŋ, naako gaare baat ta daŋil ta gem ka luwaw. \v 19 Gee kuuk dorit kaaw taat ŋu gaariico ɗo bi ka *Meennaw ta Buŋdi ho ŋu ibanno baati, ŋuur-ak ar botol taat busam solliititi. *Seetanne gay asiy imiliit kaaw-at min ɗo aditco. \v 20 Daarin̰ gay ar kiɗ kaak gin karŋiƴo kaak busam solliiji. Gee ŋuur-ak cokiyaat kaaw ta Buŋdi ho koɗok di ŋu ooyiit iŋ galal. \v 21 Kar kaaw-at gay, ŋu rasgitɗo taa paaye caari, ŋu obiit ɗo menuwir di. Ya taaɓin ase wal gee waraagu ɗo bi ka imaanco, ek di ŋu rasiita. \v 22 Kar daarin̰ gay ar kiɗ kaak gin pompal kuuk busam sollico. Ŋuur-ak dorit kaaw ta Buŋdi, kar ŋu pakira dakina ɗo gamin ku duniiner ho malle oki ɗaan̰iigu. Ampaa ko, kaaw-at wadirgiyɗo, ta uciy maala. \v 23 Gee daarin̰ gay ar kiɗ kaak samaane. Ŋuur-ak cokiyiit kaaw ta Buŋdi ho gas baati samaane nam kaaw-at wadirtu. Gee ŋuur-ak ar ganduulin kuuk wiyaw. Daarin̰ wee roŋ miya, daarin̰ orok bijigiƴ ho daarin̰ gay orok subba. » \s1 Daŋil ta busam kuuk samaanno \p \v 24 Min ŋaar-ak, Iisa deliico daŋil ta pey aman : « Cokiyoŋ, naako gaare Meennaw ta Buŋdi taar ar maa. Taar ar gem kaak luw busam kuuk samaane ɗo morgoy. \v 25 Iŋ aando, wiktin taat gee weƴaw, adiney astu, ŋa luwtu busam kuuk samaanno ɗo morgo-aka, kar ŋa ɗeettu. \v 26 Wiktin taat busam kuuk samaane maaɗtu ho ŋu imiltu ganduulinna, kuuk samaanno-ak oki imiltu kun̰co. \v 27 Hiyya, gay riyoy dakiiji kaaw ɗo mee morgor aman : ‟ Gem kol Tacco, ki luw busam kuuk samaane ɗo morgon̰, kar kuuk samaanno-aŋ gay min momo ? ” \v 28 Ŋaar gay telkiico aman : ‟ Ŋa adin kat iyduugu. ” Gay riyoy indiig pey aman : ‟ Ki raka nii rotin̰co walla ? ” \v 29 Ŋaar gay telkiico aman : ‟ Ha’a, rasoŋgu. Ya ku rotaagu, *geme oki yaa rote. ” \v 30 Rasoŋ ŋuu maaɗe sawa di nam wiktin ta seɗindi yaa nece. Ɗo wiktin taar-at kat, naaco kaawe ɗo gay seɗindi a ŋuu doɓe ja ŋuur kuuk samaanno, ŋuu ɗuunin̰co kaa kaa ho ŋuuco diye ako. Kar kat, ŋuu sokin̰ *geme ŋuu leen̰ ɗo urder. » \s1 Daŋil ta busum kaak ŋu koliy mutaard \r (Maark 4.30-32, Luk 13.18-19) \p \v 31 Iisa deliico pey daŋil rakki aman : « Meennaw ta Buŋdi taar ar busum ka mutaard kaak gem luwtu ɗo morgoy. \v 32 Min roŋ okin̰co, ŋaar di kapak tak-tak. Kar ya ŋa amile ho ŋa maaɗe, ŋa ɗeetiy tatik pak gamin okin̰co kuuk amila ɗo jineendi nam ŋa giniy ar et kaak ɗiiɗ sa saaƴiy geriyco ɗo leeginay. » \s1 Daŋil ta gelel \r (Luk 13.20-21) \p \v 33 Iisa deliico daŋil ta pey aman : « Meennaw ta Buŋdi taar ar *gele taat sooɗ di daatik liyiy ɗo kurgal kuuk dakina, ta eɗiigu, ho ŋu uciy gusus. » \s1 Maa di Iisa kaawiy iŋ dele ka daŋlal \r (Maark 4.33-34) \p \v 34 Iisa kaawig kaawin-aŋ okin̰co iŋ dele ka daŋlal ho ŋa kaawiicog illa iŋ dele ka daŋlal di. \v 35 Ansii ko, ta kuuniytu iŋ kaaw taat nabiin̰ce kaawtu awalle aman : \q1 « Naa pile bir iŋ dele ka daŋlal. \q1 Naa imile baaco ta gamin kuuk goy cigile min kilgiye ka duniiner. »\f + \fr 13:35 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 78.2.\f* \s1 Baat ta daŋil ta busam kuuk samaanno \p \v 36 Hiyya, Iisa rasiig gee ho ŋa birtu geero. Maajirnay dakiig gasa ho ŋu indiig aman : « Baan̰ ja, gaarni baat ta daŋil ta busam kuuk samaanno ɗo morgor-aŋka ? » \v 37 Iisa telkiico aman : « Ŋaar kaak luw busam kuuk samaan-ak, ŋa nun *Roŋ gemor. \v 38 Morgo-ak, taar ko duniine. Busam kuuk samaane, ŋuur gee kuuk ɗo Meennaw ta Buŋdi. Kar busam kuuk samaanno-ak gay, ŋuur gee kuuk ic kaaw ta Seetanner. \v 39 Adin kaak luw busam kuuk samaanno-ak, ŋaar ko Seetanne\f + \fr 13:39 \ft ‛Seetanne’ : Ŋa gin siŋ ku pey a ‛Diyaabul’.\f*. Seɗe, ŋaar ko gaase ka duniiner ho gay seɗindi gay, ŋuur *ɗubal ku Buŋdi. \v 40 Uudin taat gay seɗindi rotiy gan̰ kaak samaanno ho ŋu oriig ɗo aki, ampaa ko, ɗubal ku Buŋdi asiy gine ɗo gaase ka duniiner. \v 41 Nun Roŋ gemor yaa tabire ɗubildu, ŋuu atkin̰ min ɗo Meennuwir gee okin̰co kuuk jookumo iŋ ŋuur kuuk isiniig een̰co a ŋuu rasin imaanco. \v 42 Kar ŋuu orin̰co ɗo ak ta matɗo. Ɗo wer-ak, gee yaa ale ho ŋuu eeyme saaŋco. \v 43 Kar ŋuur kuuk goy sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi gay, ŋuu irn̰e ar pato ɗo Meennaw ta Tacco Buŋ. Ya ku gin ɗeŋgina, laaŋ ɗeŋginko samaane, kuu cokiye ! » \s1 Daŋil ta malle ka cigile \p \v 44 « *Meennaw ta Buŋdi taar ar malle kaak cigil ɗo morgor. Gem rakki gaasiiga ho ŋa cigiliig pey ɗo wer-ak di. Gem-ak adiy giniiji gal aale nam ŋa ɓaayiy gidiyin̰ gamnay okin̰co ho ŋa asiy gidiyin̰ morgo-aka. » \s1 Daŋil ta ɗuur ta kaalne \p \v 45 « Meennaw ta Buŋdi taar ar pey taajirin̰ce kaak bariya ɗuur kuuk samaan aale. \v 46 Ya ŋa gas taat kaalin aale, ŋaa gidiyin̰ gamnay okin̰co ho ŋa asiy gidiyin ɗuur-ata. » \s1 Daŋil ta ribini \p \v 47 « Meennaw ta Buŋdi taar ar pey ribin ta yaarko taat gee cabiy ay biyaw ku boosir ɗo barrer. \v 48 Ya ta miine, gay cabindi ɗaan̰iit ɗo bi ka amiydi. Kar ŋu goyiy keɗer, ŋu doɓiig boos kuuk samaane samaane ŋu leeyiig ɗo gombirkor ho kuuk samaanno gay, ŋu oriigu. \v 49 Ansii ko, ɗo gaase ka duniiner, ɗubal ku Buŋdi asiy eerin̰ gee kuuk sellen̰ min kuuk jookumo. \v 50 Ŋuur kuuk jookum-ak gay, ŋu orin̰co ɗo ak ta matɗo. Ɗo wer-ak ko, gee dakina yaa ale ho ŋuu eeyme saaŋco. » \s1 Gamin kuuk marbinto iŋ kuuk taay ko \p \v 51 Iisa indiig maajirnay aman : « Has diŋ ku iban baaco ta kaawin-aŋ okin̰co walla ? » Ŋuur gay aman : « Hii, ni iban. » \v 52 Ŋaar gay yeepiico pey aman : « Di ya pa-ak, ay gem kaak iban *gaanuun ka Buŋdi ho ŋu garkiyig ɗo bi ka *Meennaw ta Buŋdi, ŋa ar mee gerdi kaak soka min malley gamin kuuk marbinto iŋ kuuk taay ko. » \s1 Iisa ɗo geeger ka Nazareet \r (Maark 6.1-6, Luk 4.16-30) \p \v 53 Min Iisa gaastu iŋ dele ka daŋlay-at, ŋa ɗeettu min ɗo wer-aka. \v 54 Ŋa birtu ɗo geeger ka Nazareet ɗo wer kaak ŋa maaɗtu. Ŋa teestu garkiye gee ɗo gerco ka salaaner. Gee kuuk cokiyaaga-ak, okin̰co ajbiytu tak-tak. Ŋu kaawtu benannico aman : « Ilimji-an, ŋa gasit min momo ? Gudurre taat ŋa giniy gamin kuuk ajbay-aŋ, ŋa gasit min momo ? \v 55 Ni iban kadar ŋa roŋ ka gay gerkiɗe atiydi. Yaaco-at wal siŋti Mariyam ɗoo ? Siŋtay wal ŋu kun̰ Zaak, Yuusup, Simon iŋ Zuud ɗoo ? \v 56 Siŋtay kuuk daaɗ sa goy iŋ ginte. Kar gamnay-aŋ gay, ŋa gasig min momo ? » \v 57 Hiyya, pikirrico-at toɗiico ŋu baltu aamine ɗo Iisa. Kar Iisa ɗiyiico aman : « Ay wero, nabiin̰ce, ŋu karmiyaag di. Illa ɗo wer kaak ŋu weeyiiga ho ɗo adiy ka gerco di, ŋu karmiygigɗo. » \v 58 Ɗo bi ka imaanco taat sooɗ-at ko, Iisa baltu gine gamin dakina kuuk ajbay ɗo wer-aka. \c 14 \s1 Muutuy ta Yaaya-Batist \r (Maark 6.14-29, Luk 9.7-9) \p \v 1 Ɗo wiktin taar-at, sultan *Herood\f + \fr 14:1 \ft ‛sultan Herood’ : Ŋaar ko ŋu koliy oki ‛Herood Antipaas’.\f*, guberneer ka Galile, dortu gee kaawa bi ka Iisa. \v 2 Kar ŋa kaawiico ɗo gay riyoy aman : « Gem-aŋ ŋaar Yaaya-Batist ! Ŋaar nooy min ɗo muuti. Paa ko, ŋa gintu gudurre taat ŋa giniy gamin kuuk ajbay. » \p \v 3-4 Ɗo wiktin taat Yaaya goyiy misa iŋ odinay, Herood gay obit Herodiyaad, daaciy ta siŋji Pilip. Ɗo bi ŋaar-ak ko, Yaaya kaawiiji ɗo Herood aman : « *Gaanuun baljiŋ bere botol taat kii obin Herodiyaad. » Min Herood dortu pa-ak, ŋa bertu izinne ŋu obiig Yaaya, ŋu ɗuuniig iŋ jinzirre ho ŋu un̰jiig daŋaayne. \v 5 Ŋa raka deen̰ji, kar gay ŋa gina kolaw ɗo *Yuudinnar asaan gee okin̰co talaag ar ŋa nabiin̰ce. \p \v 6 Ba aaro, ƴiriy rakki, ŋu iidiya alguw ta Herood. Ɗo wer-ak, romti ta Herodiyaad un̰jitu waare ɗo uŋco ka geemir. Min Herood taliita-ak, ta ajbiyga \v 7 nam ŋa togiltu a ŋaati bere ay maan kaak ta inditu di. \v 8 Yaaco gay n̰aamiit a taa indin̰ Herood aman : « Nu raka kiidu berin̰ kaay ka Yaaya-Batist annen di ɗo gartar ! » \v 9 Ɗo wer-ak, sultan Herood adiy nigtu. Kar min ŋa togil ɗo uŋco ka geemir gay, ŋa bertu izinne a ŋuuti berin̰ maan kaak ta inditu. \v 10 Paa ko, ŋa n̰aamtu gemo ɗo daŋaayner, ŋuu ɗukumin̰ kaay ka Yaaya-Batist. \v 11 Min ŋu ɗukumga, ŋa iyiig ɗo gartar ho ŋa beriitig ɗo gemso-ata. Taar gay iciiga ho ta iyiitig ɗo yaaco. \v 12 Min ŋaar-ak, maajirnay ku Yaaya asiig ic momtey ho ŋu tiisiiga. Kar ŋu ɓaawtu minin̰ Iisa ɗo maan kaak kuuniye. \s1 Bere ka teendi ɗo gee alip beeƴ \r (Maark 6.30-44, Luk 9.1017, Yaaya 6.1-14) \p \v 13 Min kabarre-at galiiji ɗo Iisa, ŋa n̰eptu markaba ho ŋa ɗeettu serek min gee. Kar min gee kuuk dakin-ak dortu a ŋa amile, ŋu amiltu min ɗo helliniico iŋ asin̰co, ŋuu jarbiy ɗo bi ka barrer ho ŋu aaɗiiga. \v 14 Min Iisa paaytu min ka markaba, ŋa gasiig gee kuuk dakin-aku. Ɗo wer-ak, ŋa taltu aminduwco ho ŋa teestu coolin̰ ŋuur kuuk raɗaw. \p \v 15 Wiktin taat pat gale, maajirnay sin̰jiiji moota ho ŋu kaawiiji aman : « Gem kol tacco, pat-an ɗeete ho wer sa serek. Kaawco ɗo gee-aŋku a ŋuu totire ɗo hellinniidi, ŋu ɓaayiy gidiye tee. » \v 16 Iisa gay telkiico aman : « Ha’a, kuuniyaaɗo ta ŋuu ɗeete, kuŋ maaniikon di beron̰co tee ! » \v 17 Kar ŋuur gay telkiiji aman : « Ni gin mappa beeƴi iŋ boos seer di ! » \v 18 Ŋaar gay kaawiico aman : « Iyonduug anne. » \v 19 Min pa-ak, ŋa ɗiyiico ɗo geemir a ŋuu goye ka gan̰ ka balan̰. Min ŋu goye, ŋa sokiig mappa kaak beeƴi iŋ boos kuuk seer-aku, ŋa jaaltu kaay ka samaaner ho ŋa deltu barkin ɗo Buŋdi. Kar ŋa pirsiig mappa ho ŋa beriicog ɗo maajirnar a ŋuu ɗeeɗin̰ ɗo gee-aku. \v 20 Okin̰co ŋu teetu, ŋu aaytu. Kar tee kaak ɗak-ak gay, ŋu n̰umiiga nam ŋa miin girdin orok iŋ seera. \v 21 Miday kuuk goy eɗe-ak yaa nece ar alip beeƴ pa, daaɗi iŋ koogin gay, ŋu bal osin̰co. \s1 Jiwi kuuk ka amiydi \r (Maark 6.45-52, Yaaya 6.15-21) \p \v 22 Min ŋaar-ak, koɗok di, Iisa ɗiyiico ɗo maajirnay a ŋuu n̰epe ka markabar ŋuuji ogire ar barrer. Ŋaar gay ɗaktu a ŋaa n̰aamin̰co ja gee-aku. \v 23 Min ŋa n̰aamiigu, ŋa coktu ka dambar a ŋaa inde Buŋ. Wiktin taat pat gale oki, ŋa goy keeji di ka dambar. \v 24 Markab gay ot ko ɗatik barrer. Us teestu abire dakina ho amay kuuk uca gulɓan̰-gulɓan̰-ak sa taŋkilaaga. Us ŋaamiiga nam markabco sin̰jaaɗo. \v 25 Iŋ ɗatik kawtira, Iisa jaawa ka amiydi, ŋa ica botol ta maajirnay. \v 26 Wiktin taat maajirna-ak taliig Iisa jaawa ka amiydi-ak, kolaw un̰jiico. Ŋu kaawtu aman : « Hey yaman kelmo ! » ho iŋ koluwco, ŋu teestu koole. \v 27 Kar koɗok di Iisa ɗiyiico aman : « Oboŋ aditko. Ŋa nunun di, dakoŋ ginenno kolaw ! » \v 28 Piyer ictu kaawo ho ŋa kaawiiji aman : « Gem kol *Rabbine, ya ka seener ŋa kiŋke-ak, beror botol naa jaawe ka amiydi naan̰ gase. » \v 29 Iisa telkiiji aman : « Di ŋaar-ak, asu ! » Ek di Piyer paaytu min ka markabar, ŋa aaniyiig Iisa ho ŋa teestu jaawe ka amiydi. \v 30 Min Piyer aawiig us abira raɗ-ak, kolaw un̰jiiji ho ŋa teestu nooriye ɗo amiydi. Ŋa kooltu raɗa aman : « Rabbine jorkinu ! » \v 31 Koɗok di, Iisa n̰aamiiji pise, ŋa obiiga ho ŋa ɗiyiiji aman : « Imaanji goy misa sooɗa ! Maa di adin̰ gintu seera ? » \v 32 Min pa-ak, seerco, ŋu coktu ka markabar ho us sa peytu min abirin̰ji. \v 33 Kar maajirna kuuk goy ka markabar dersitu ɗo uŋji ka Iisa ho ŋu ɗiytu aman : « Way, kiŋke-aŋ Roŋ ka Buŋdi ka seener ! » \s1 Coole ka geemir ɗo kiɗ ka Zenezareet \r (Maark 6.53-56) \p \v 34 Min Iisa iŋ maajirnay aaliig barre-ak, ŋu ottu ɗo kiɗ ka Zenezareet. \v 35 Min gee taliigu, ŋu ibiniig Iisa ho ŋu totiriit kabarrey ɗo kiɗ okin̰ji. Ampaa ko, ŋu iyiijig geen̰co okin̰co kuuk raɗaw. \v 36 Ŋu marmiliiji a ŋaa rasin̰co ŋuu diire kin bit ka kesuuney-at di. Paa ko, okin̰co kuuk diirta-at cooltu. \c 15 \s1 Iisa iŋ aadanna ku aginiydi \r (Maark 7.1-13) \p \v 1 Ba aaro, daarin̰ min *Pariziyenna iŋ agindaw ku gaanuundi uctu min Zeruzaleem ho ŋu ɓaawiiji ɗo Iisa. Ŋu indiig aman : \v 2 « Maa di maajirnan̰ karmiygigɗo aadanna ku aginiydi ? Ya ŋu raka tee, maa di ŋu acgiyɗo pisin̰co ar kaak aginiyte ɗiyiite ? » \v 3 Iisa gay telkiico aman : « Kar kuŋ gay, maa di ku aaɗiy aadanna ku aginiyko ku maaniikon di ho ku karmiygigɗo ka Buŋdi-aka ? \v 4 Buŋ gay ɗiy aman : ‟ Ber horoomin ɗo yaako iŋ takko. ” Pey ŋa kaaw aman : ‟ Waan kaak niga biy iŋ tacco wala iŋ yaaco, tan̰ji-at illa muutu. ” \v 5 Kar kuŋ gay garkiya gee a ŋuu kaawe ɗo aginiyco aman : ‟ Maan kaak zer naako bere ka gaayor, taar-at *satkin taat waaliya Buŋ. ” \v 6 Ho ku kaawa kadar ŋaar kaak kaawa ampa-ak, necig ko ŋa gediraaɗo pey ŋaaco bere horoomine iŋ gaayoy-ata. Paa ko, ku poociit kaaw ta Buŋdi ho ku makiit iŋ ta aginiyko ku maaniiko. \v 7 Taloŋ gee kuuk kaawa iŋ biŋkico di ho ta aditco gay keetiti-aŋku ! Kaaw taat Buŋ ɗiytu ɗo bi kaŋko, taar ka seener. Ŋa kaaw awalle iŋ bi ka nabi Ezaayi aman : \q1 \v 8 ‟ Gee ŋuur-aŋ beraadu horoomin iŋ biŋkico di, \q2 kar aditco gay serek min nunu. \q1 \v 9 Abaadin taat ŋu abdiyin-an, taar uca maalan di, \q2 asaan garaan taat ŋu garkiyiy gee sa, geen di imilit min ɗo kaƴco. ”\f + \fr 15:9 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 29.13.\f* » \s1 Maan kaak nigaag gemo ɗo uŋji ka Buŋdi \r (Maark 7.14-23) \p \v 10 Min ŋaar-ak, Iisa koliig gee okin̰co ho ŋa ɗiyiico aman : « Laaŋ ɗeŋginko samaane kuu ibinin baat ta kaaw-anta : \v 11 maan kaak gem tiyo, ŋaar nigigɗo ɗo uŋji ka Buŋdi. Kaak nigaaga-ak, illa kaaw taat amila min ɗo biy. » \v 12 Kar maajirnay ɓaawiiji moota ho ŋu indiig aman : « Ki iban kadar kaawnan̰-aŋ nigig aditco ku Pariziyennar walla ? » \v 13 Iisa gay telkiico aman : « Ay et kaak Tanni ka kuwa bal taatin̰ji, ŋu asa rotin̰ji. \v 14 Rasoŋ oola Pariziyenna-aŋku ! Ŋuur noolna kuuk ɗaan̰a noolna ! Ya nool kat ɗaan̰a giji noolo, seerco, ŋuu solle ɗo beendi. » \v 15 Piyer ictu kaawo aman : « Gaarnin̰ ja baat ta daŋlan̰-anta. » \v 16 Iisa newsiico loco aman : « Kuŋ oki kaƴko ɗibir ga ? \v 17 Ku ibanno ga maan kaak gem tiy-ak un̰ja ɗo adiy ho ba aar gem-ak ɓaay dooye ? \v 18 Kar kaaw taat amila min ɗo bi ka gemor, taar min ɗo gelbiney ho taar ko taat niga gemo ɗo uŋji ka Buŋdi. \v 19 Asaan min ɗo gelbiney-ak ko amiliy pikirre taat samaanno ta n̰aamiig ɗo dee ka geemir, ɗo kokine ka miday wal daaɗ kara, ɗo ɓaaƴe kaak mun̰jam, ɗo kokinaw, diye ka kaawor kaak bal botol ho ŋa nigiy biy iŋ gee. \v 20 Gamin ŋuur-aŋ ko kuuk niga gemo ɗo uŋji ka Buŋdi ! Kar gay, tee kaak bal ace ka pisindi ar ka aadinco, ŋaar nigɗo gemo ɗo uŋji ka Buŋdi. » \s1 Ase ka daatik taat Yuudin̰caɗo \r (Maark 7.24-30) \p \v 21 Min Iisa gaasiit kaawoy, ŋa uctu min ɗo wer-aka ho ŋa ɗeettu ɗo kiɗ ka Tiir iŋ ka Sidon. \v 22 Tala kar daatik rakki taat Yuudin̰caɗo ɓaawiiji ɗo Iisa. Caarti min gee ku Kana kuuk ɗo kiɗ-aka. Ta astu marmile ɗo Iisa aman : « Gem kol *Rabbiney, *Roŋ ka Dawuud, tal aminduwir ! Romor, aariɗ obta ho ŋa taaɓiyaat ko taaɓiye ! » \v 23 Kar Iisa gay da pillo biy. Maajirnay ɓaawiiji moota ho ŋu kaawiiji aman : « Kaawti ɗo daatko-an a taa ɗeete, yampa ta aaɗiite iŋ koolinti kon di-aŋ gay maman ! » \v 24 Ŋaar gay telkitu aman : « Nun, ŋu n̰aamintu ɗo gee kuuk ar tamgi kuuk rawte ɗo kiɗ ka Israyeel. » \p \v 25 Kar daatko-at astu dersa ɗo uŋji ho ta ɗiytu aman : « Gem kol Rabbiney, baan̰u jorkinu ! » \v 26 Iisa gay telkiitit aman : « Kuuniyaaɗo ŋuu icin̰ji tee ka kooginar ho ŋuu orin̰ ɗo kan̰ir. » \v 27 Daatko-at kaawiiji aman : « Gem kol Rabbiney, kaawon̰-an ka seener. Kar kan̰ sa, ŋuur tiya meerin kuuk gaama min ɗo pise ka gemco di. » \v 28 Kar Iisa telkiitit aman : « Way ! Kaŋke-an imaanke-an dakina ! Taa kuuniye ar taat ka rakiyo. » Hiyya, ɗo wiktin-at di, romti cooltu. \s1 Coole ka gee dakina \p \v 29 Min ŋaar-ak, Iisa birtu ɗo bi ka barre ka Galile. Ŋa coktu ka kooti ho ŋa goytu. \v 30 Gee dakina ɓaawiiji, ŋu iyiiji gee kuuk raɗaw : mersina, noolna, gee kuuk ziŋkico galcoɗo, duŋguyuuyna, iŋ kuuk gin raɗuwnay ku pey. Okin̰co, ŋu iyiig ɗo uŋji ka Iisa ho ŋa cooliigu. \v 31 Min gee-ak taliig duŋguyuuyin doraw, kuuk ziŋkico galcoɗo coolaw, mersin jaawa tal-tal ho noolin talaw-ak, ŋu ajbiytu tak-tak. Ɗo wer-ak, ŋu teestu ozilin̰ Buŋ ka Israyeel. \s1 Bere ka teendi ɗo gee alip pooɗ \r (Maark 8.1-10) \p \v 32 Min pa-ak, Iisa koliig maajirnay ho ŋa ɗiyiico aman : « Gee-aŋ, nu tala aminduwco, asaan mena subba ŋu goy iŋ nun di ho ŋu ginno maan ka teendi. Nu rakaaɗo n̰aamin̰ aditco aaƴe, yampa, gudurrico yaa arme botildi. » \v 33 Maajirnay indiig aman : « Kalaan ta-aŋka, kar gi aaniye momo, gii gase tee kaak yaa necin̰ gee kuuk dakin ta aŋku ? » \v 34 Ŋaar gay indiig aman : « Ku gin mappa minaw ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Ni gin mappa peesira iŋ teŋilna minaw-minaw pa. » \v 35 Kar Iisa kaawiico ɗo gee-ak a ŋuu goye keɗer. \v 36 Hiyya, ŋa sokiig mappa kaak peesir-aka iŋ teŋilna-aku. Ŋa deliiji barkin ɗo Buŋdi, ŋa pirsiigu ho ŋa beriicog ɗo maajirnay. Ŋuur gay ɗeeɗiig ɗo gee-aku. \v 37 Okin̰co, ŋu teetu, ŋu aaytu. Maajirna sokiig tee kaak ɗake nam ŋa miin girdin peesira. \v 38 Miday kuuk tee gay, ŋuur alip pooɗ. Daaɗi iŋ koogin gay, ŋu bal osin̰co. \v 39 Min ŋu tee, Iisa n̰aamiig kat gee-aku. Kar ŋa n̰eptu markaba ho ŋa birtu ɗo kiɗ ka Magadaan. \c 16 \s1 Inde ka maan ka ajbay \r (Maark 8.11-13, Luk 12.54-56) \p \v 1 Min ŋaar-ak, *Pariziyenna iŋ *Sadusiyenna sin̰jiiji moota ɗo Iisa. Ŋu rakiiji ɗibe. Ŋu indiig a ŋaaco gaare maan kaak ajbay kaak asa min ɗo Buŋdi. \v 2 Kar ŋaar gay telkiico aman : « Ya pat gala zil-zil-zil, ku kaawgiy a wer yaa gine gala asaan pat ta guddin̰ir ginig samaan dindiko. \v 3 Iŋ wer dugus-dugus sabaan cokaw, ku kaawgiy a ƴiriyta-aŋ amay yaa ase asaan buŋ derɗe. Ku iban gaare baaco ta gamin kuuk ka samaaner, kar gamin ku gaarindi kuuk kuuniya diŋka gay, ku ibanno baaco. \v 4 Gee ku diŋka-aŋ, ŋuur jookumo ho ŋu newsiji kop ɗo Buŋdi. Ŋu raka a naaco gaare maan kaak ajbay. Kar gay, illa ŋuu tale maan ka ajbay kaak nabi Yuunus gaartu-ak di. » Kar ŋa rasiigu ho ŋa ɗeettu. \s1 Gel ta Pariziyennar iŋ ta Sadusiyennar \r (Maark 8.14-21) \p \v 5 Wiktin taat maajirna aaltu aar barrer, ŋu rawte ice mappa. \v 6 Kar Iisa kaawiico aman : « Yaman pakiroŋ ! Goyoŋ goɗom min *gel ta *Pariziyennar iŋ ta *Sadusiyennar. » \v 7 Min pa-ak, maajirna kaawiy benannico aman : « Ŋa kaawiite ampa-aŋ asaan gi bal ice mappa kar di walla ? » \v 8 Iisa ibinit pikirrico ho ŋa indiig aman : « Taloŋ gee kuuk imaanco sooɗ-aŋku ! Maa di, ku kaawiy benanniko a gi bal ice mappa ? \v 9 Yoo diŋ oki kaƴko ɗibir di misa walla ? Ku rawtig ko mappa kaak beeƴ ku ɗeeɗtu ɗo gee kuuk alip beeƴ-aku ho iŋ girdin minaw kuuk ku soktu-aku ? \v 10 Ku rawtig ko pey mappa ka peesira ku ɗeeɗtu ɗo gee kuuk alip pooɗ ho iŋ girdin minaw ku soktu-aku ? \v 11 Kar maa di, ku ibingiyɗo kadar nu kaawgikonno ɗo bi ka mappa wiktin taat nu kaawiiko a kuu goye goɗom min ɗo gel ta Pariziyennar iŋ ta Sadusiyennar ! » \v 12 Min maajirnay dortu pa-ak, ŋu ibintu kadar ŋa bal kaawe a ŋuu goye goɗom min gel ta ŋu giniy mappa, illa ŋuu goye goɗom min garaan ta Pariziyennar iŋ ta Sadusiyennar. \s1 Iisa, ŋaar Masi kaak Buŋ doɓtu \r (Maark 8.27-30, Luk 9.18-21) \p \v 13 Min pa-ak, Iisa ɓaawtu ɗo kiɗ ka Sezare ka Pilip. Ŋa indiig maajirnay aman : « Ɗo bi ka nun *Roŋ gemor-aŋ, gee kaawa a nu waa ? » \v 14 Ŋuur gay telkiiji aman : « Daarin̰ kaawa a ki Yaaya-Batist, daarin̰ a ki *Eli ho daarin̰ gay a ki Zeremi wal nabiin̰ce ka pey min awalle. » \v 15 Iisa gay indiigu aman : « Kar kuŋ gay kaawa a nu waa ? » \v 16 Simon kaak ŋu koliy oki Piyer telkiiji aman : « Kiŋke *Masi kaak Buŋ doɓtu, Roŋ ka Buŋdi, Buŋ kaak goy mento. » \v 17 Iisa telkiiji aman : « Galjiŋ Simon, roŋji ka Yaaya. Ŋa Tanni ka kuwa kat gaarjin seen-anta, yampa ŋa gemno. \v 18 Nun gay kaawaajiŋ aman : ‟ Kiŋ Piyer\f + \fr 16:18 \ft ‛Piyer’ : Iŋ kaaw ta Grek, Piyer-ak a ‛dambi’.\f* ho ɗo dambi-aŋ ko, naa pinin̰ *Eglizdu ho muut sa gediraajiɗo ɗo Egliz-aka. \v 19 Naan̰ berin̰ kerilna ku *Meennaw ta Buŋdi. Maan kaak kii poocin̰ keɗer, kuwaŋ sa ŋuu poocin̰ji, ho maan kaak kii ooyin̰ keɗer, kuwaŋ sa ŋuu ooyin̰ji. ” » \v 20 Hiyya, Iisa karmiig maajirnay a ŋuu kaawenno tak-tak ɗo waanna a ŋaar ko Masi kaak Buŋ doɓtu. \s1 Kaaw ta Iisa ɗo bi ka muutuy iŋ nooyin̰ji \r (Maark 8.31–9.1, Luk 9.22-27) \p \v 21 Min ƴiriy taar-at di, Iisa teestu kaawe waraŋ ɗo maajirnay aman : « Nun ɓaa Zeruzaleem. Aginay, agindaw ku gay satkiner iŋ agindaw ku gaanuundi, ŋuun taaɓiyin dakina. Ŋuu asiin deendu ho ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa nooye. » \v 22 Min pa-ak, Piyer imiliig serpiya ho ŋa leesiiji aman : « *Rabbine, Buŋ yaan̰ gooƴe ! Maan sa asaajinno tak-tak ! » \v 23 Kar Iisa kolsiig Piyer ho ŋa kaawiiji aman : « Ɓaa annere, Seetan-aŋka ! Ki toɗaadu botol. Pikirren̰ taar arro ta Buŋdi, taar ar ta geemir di. » \p \v 24 Kar Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Ya waan kaak rakaan aaɗindu, ŋaa pooce pey bariye galal ta meen̰ji, ŋaa icin̰ etoy ka taaɓiner ho ŋaan aaɗindu. \v 25 Asaan waan kaak raka jile goyin̰ji ka meen̰ji, ŋaa rawtin̰ji. Kar waan kaak rawtaag goyin̰ji ɗo bi kanto gay, ŋaa gase goye kaak taɓ. \v 26 Yampa, ya gem kaak obit duniin okintit ɗo pisin̰ji ho ŋa rawtig goyin̰ji, ŋaar-ak galilti gay maa ? Ŋaa bere maa ŋaa gidiye goye ka gaasɗo ? \v 27 Ka seener gay, nun Roŋ gemor naa ase iŋ *darjin ta Tanni ho iŋ ɗubilji. Ɗo wer ŋaar-ak, naa kappiye ɗo ay gemo ɗo riy taat ŋa gintu. \v 28 Ka seener nu kaawaako, min gee kuuk goy anne-aŋ, daarin̰co mataaɗo di, ŋuun talin nun Roŋ gemor asa ar Sultan. » \c 17 \s1 Newse ka zi ka Iisa \r (Maark 9.2-13, Luk 9.28-36) \p \v 1 Gin mena bijigiƴ, Iisa koliig Piyer, Zaak iŋ siŋji Yaaya ho ŋa iyiig keeco kuwa ka damba ta bolok. \v 2 Tala kar Iisa, ziy newse. Wijeeney irn̰a pit-pit ar pato ho kesuuney newis portik kar ar n̰irn̰e. \v 3 Ta bite-aŋ di, nabiinna seer bayintu. Nabiinna-ak, ŋuur Muusa iŋ *Eli kat kaawa iŋ Iisa. \v 4 Hiyya Piyer kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, gala ni goyiy anne-aŋka. Ya ki rakaw niiko siye tarram subba, rakki locin, rakki ɗo Muusa ho rakki gay ɗo Eli. » \v 5 Min Piyer kaawa misan di, uce irn̰aw gootiigu ho min ɗo uc-at amila gaaƴa taat kaawa aman : « Ŋaar-aŋ Roŋdu, nu elgig dakina ho adir miin iŋ galal ɗo bi kan̰ji. Cokiyon kaawoy ! » \v 6 Min maajirna doriit kaaw-at, kolaw obiigu nam ŋu zuɓik keɗer. \v 7 Iisa sin̰jiico moota, ŋa keɗkiɗiigu ho ŋa kaawiico aman : « Ucoŋ, dakoŋ ginenno kolaw ! » \v 8 Ŋu jaaltu kaƴco, kar ŋu bal tale pey waanna, illa Iisa keeji di. \v 9 Wiktin taat ŋu paayiy min ka dambar, Iisa karmiig maajirnay aman : « Yaman, dakoŋ kaawenno ɗo waanna ɗo maan kaak ku taltu-aŋka nam nun *Roŋ gemor naa nooyen̰ ja min ɗo muuti. » \p \v 10 Kar maajirnay indiig aman : « Maa di agindaw ku gaanuundi kaawiy a *Eli yaa asen̰ ja ? » \v 11 Iisa gay telkiico aman : « Hii, Eli yaa ase, ŋaa leen̰ gamin-aŋ ɗo botilco. \v 12 Kar gay, nu kaawaako, Eli ŋaar as ko, kar gee gay bal ibinin̰ji. Ŋu taaɓiyig ar taat ŋu raktu. Ansii ko, nun Roŋ gemor oki, ŋu asiin taaɓiyindu. » \v 13 Paa kat, maajirna ibintu kadar ŋa kaawaaco ɗo bi ka Yaaya-Batist. \s1 Coole ka mic kaak gin punpun \r (Maark 9.14-29, Luk 9.37-43a) \p \v 14 Wiktin taat Iisa iŋ maajirnay yeepco ɗo gee kuuk dakin-ak, gem rakki sin̰jiiji moota ho ŋa dersitu ɗo uŋji. \v 15 Kar ŋa kaawiiji aman : « Gem kol *Rabbiney, tal amindaw ta roŋdu. Ŋa gin punpun. Ya punpunji ucji aale, ŋa galgiy ɗo aki wal ɗo amiydi. \v 16 Nu iycog ɗo maajirnan̰, kar ŋu bal gedire coolin̰ji. » \v 17 Iisa kaawtu aman : « Kuŋ gee ku diŋka-aŋ, ku geenno ho imaanko sa sooɗa. Ɗakdu mena mina naa goye iŋ kuŋko ho naako sosiŋko pey ? Iyiig roŋjiŋ-aŋ anne. » \v 18 Min ŋu iyjiiga, ŋa leesiiji ɗo aariɗ kaak iyiiji punpun-aka. Hiyya, ŋa amiltu. Ek di mic-ak cooltu. \v 19 Min ŋaar-ak, maajirna amiltu keeco ho ŋu indiig Iisa aman : « Gem kol tacco, maa di ni baltu gedire atkin̰ aariɗ-aŋka ? » \v 20 Ŋaar gay telkiico aman : « Ku baltu gedire-ak asaan imaankon di sooɗa. Nu kaawaako ka seener, ya ku gin imaan kapak ar busum ka mutaard, nec kuuti kaawe ɗo damba-an aman : ‟ Jaŋku annere. ” Ek di taa jaŋke, maan begiraakonno. \v 21 [Kar gay, aariɗ ŋaar-aŋ, kuu gedire imilin̰ji-ak, illa iŋ inde ka Buŋdi ho iŋ ice ka sayamner ja.]\f + \fr 17:21 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* » \s1 Ɗeele ka kaaw ta Iisa ɗo bi ka muutuy \r (Maark 9.30-32, Luk 9.43b-45) \p \v 22 Ƴiriy rakki, maajirna n̰umtu okin̰co ɗo kiɗ ka Galile. Iisa kaawiico aman : « Nun Roŋ gemor, ŋu asaan berindu ɗo pise ka midir. \v 23 Ŋuun deendu ho ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa nooye. » Min ŋu doriit kaaw-at, ŋu goytu aminda tak-tak. \s1 Miiri ka ger ka Buŋdi \p \v 24 Wiktin taat Iisa iŋ maajirnay ottu ɗo geeger ka Kapernayuum, gay obe miirir ka *ger ka Buŋdi ɓaawiiji ɗo Piyer ho ŋu indiig aman : « Tatkuwko kappayɗo miiri ka ger ka Buŋdi walla ? » \v 25 Piyer gay telkiiji aman : « Ŋa kappay. » Kar wiktin taat Piyer\f + \fr 17:25 \ft ‛Piyer’ : Ŋu kolaag oki Simon.\f* un̰jiy geero, Iisa ictu kaaw awalle ho ŋa indiig aman : « Simon, kiŋ gay pakira maa ɗo kaaw-anta ? Sultinnay kuuk ɗo duniiner ica miiri ho patanti min ɗo waa ? Min ɗo geen̰co ku geero wala min ɗo gee ku kara ? » \v 26 Piyer telkiiji aman : « Min ɗo gee ku kara. » Iisa gay kaawiiji aman : « Di ya pa-ak, koogin ku sultinniidi maan isgigɗo. \v 27 Di iŋ taar-an oki, gi rakaaɗo nige aditco ku gay obe miirir-aŋku. Ɗo saan taar-an ko, kii icin̰ jambaatjiŋ, ki ɓaa ɗo barrer, kii cabe boosi. Boos kaak kii ice awalle-ak di, pilig biy kii gase tamma rakki. Icga, ŋaar necteŋ ko kiite kappiye miirte seerte. » \c 18 \s1 Inde kaak a waa tatik paka \r (Maark 9.33-37, Luk 9.46-48) \p \v 1 Ɗo wiktin taar-at, maajirna sin̰jiiji moota ɗo Iisa ho ŋu indiig aman : « Ɗo *Meennaw ta Buŋdi, waa tatik paka ? » \v 2 Iisa koltu mico, ŋa iyiig ɗo ɗatikco \v 3 ho ŋa kaawtu aman : « Ka seener nu kaawaako, ya ku bal jipte goyiŋko ho ku bal gine ziŋkiko n̰aaɗa ar koogina, ku un̰jaaɗo tak-tak ɗo Meennaw ta Buŋdi. \v 4 Gem kaak gina ziy kapak ar mic-aŋka, ŋaar-ak di kaak tatik paka ɗo Meennaw ta Buŋdi. \v 5 Gem kaak obig samaane mic ar ŋaar-aŋka ɗo bi kanto, ar ŋa obintu nun meendu. » \s1 Un̰je ka ɗo zunuubinnar \r (Maark 9.42-48, Luk 17.1-2) \p \v 6 Iisa kaawtu pey aman : « Gem kaak un̰ja rakki min een̰ji kuuk imaanco sooɗa ɗo zunuubinnar, guna ŋuuji ɗuune tolo ɗo gaaƴay ho ŋuu accin̰ ɗo barrer. \v 7 Way duniine ! Gamin dakina goy ɗo duniiner kuuk iya gee ɗo zunuubinnar ! Ka seener gay, gamin ŋuur-ak yaa goyen di doo. Kar ŋaar kaak iya een̰ji ɗo zunuubinnar gay, taaɓin yaa gale ɗo kaay ! \v 8 Ya pisin̰jiŋ wal asin̰jiŋ kat iyaaciŋ ɗo zunuubinnar, ɗukumga ho acig kara. Gunjiŋ kii un̰je ɗo goye ka gaasɗo iŋ pise rakki wal merso, min kii un̰je iŋ pisin̰jiŋ wal iŋ asin̰jiŋ seer ɗo ak taat matɗo. \v 9 Ya odon̰ di iyaaciŋ ɗo zunuubinnar, ɗimta. Guna kii un̰je iŋ odon̰ rakki di ɗo goye ka gaasɗo, min kii un̰je iŋ odinan̰ seerco ɗo aki. » \s1 Daŋil ta tamga ta rawte \r (Luk 15.3-7) \p \v 10 « Yaman, min koogin-aŋ, dakoŋ aan̰enno rakki minninco. Asaan nu kaawaako, *ɗubal ku Buŋdi kuuk gooƴaag koogin-aŋ goy doo ɗo uŋji ka Tanni ka kuwa. \v 11 [Kar nun *Roŋ gemor as jile ŋuur kuuk rawte.]\f + \fr 18:11 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \p \v 12 « Ku pakira maa ? Ya gem kat gin tamgi miya ho rakki minninco rawte, ŋaa gine maman ? Ŋaa rasin̰ kuuk dakina ka dambar iŋ gemo, kar ŋa ɓaayiy bariyin ta rawte-ata wal maman ? \v 13 Ka seener nu kaawaako, ya ŋa gasta, ŋaa aaciye. Ho aaciyin̰ji-ak yaa pake aaciye ka ŋuur kuuk dakin bal rawte. \v 14 Ansii ko, Takko kaak goy ka samaaner rakiyɗo yoo rakki min koogin-aŋ yaa rawte. » \s1 Nige ka siŋor \p \v 15 Iisa kaawtu pey aman : « Ya siŋjiŋ kat nigjiŋ, ɓaa gasig keejiŋ di ho gaarjiig maan kaak ŋa nigiiji. Ya ŋa cokiyin̰ciŋ, ŋaar-ak ki amir iŋ siŋjiŋ. \v 16 Kar ya ŋa pooce gay, kol gem rakki wala gee seera. Paa kat, kaaw yaa mate iŋ saadinna seer wala subba ar kaak Kitamne kaawiyo.\f + \fr 18:16 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 19.15.\f* \v 17 Ya ŋa pooc cokiyin̰ saadinna-aku, kaawco ɗo gee ku *Eglizdi. Kar ya ŋa pooc cokiyin̰ gee ku Eglizdi-ak gay, talig ar ŋa gem kaak ibanno Buŋ wal gay obe miirir. \p \v 18 « Ka seener nu kaawaako, maan kaak ku poocig keɗer, kuwaŋ sa, ŋuu poocin̰ji, ho maan kaak ku ooyig keɗer, kuwaŋ sa, ŋuu ooyin̰ji. \p \v 19 « Nu kaawaako pey, ya seer minninko dee kaawco keɗer a ŋuu inde maanna min ɗo Tanni ka kuwa, maanna-ak, ŋaaco berin̰ji. \v 20 Ka seener gay, ay wer kaak gee seer wal subba n̰um iŋ siŋ kunto, nun gay ɗatikco. » \s1 Daŋil ta gay riyor kaak pooc saamiye \p \v 21 Hiyya, Piyer sin̰jiiji moota ɗo Iisa ho ŋa indiig aman : « Gem kol *Rabbiney, ya siŋdu kat nigdu, naaji saamiye dees minaw ? Dees peesira walla ? » \v 22 Iisa gay telkiiji aman : « Ha’a, dees peesirro. Illa orok peesira kat peesira ! \v 23 Naako gaare *Meennaw ta Buŋdi taar ar maa. Taar ar Sultan kaak raka ose gurus iŋ gay riyoy. \v 24 Min ŋa tees ose, ŋu iyiiji gay riyor rakki kaak yaaji kappiye tammin ŋon̰oŋon̰o. \v 25 Kar gay riyor-ak gay bal gedire kappiye ɗaanay. Hiyya Sultan-ak bertu izinne a ŋuu gidiyin̰co ar ɓerrina : ŋaara, daaciy, kooginay iŋ gamnay okin̰co. Ŋa kaawtu pa-ak a ŋaaji kappiyin ɗaanay-ata. \v 26 Min pa-ak, gem-ak dersitu ɗo uŋji ho ŋa marmiliiji aman : ‟ Gem kol tacco, ic subirraw di, naan̰ kappiyinti okintiti ! ” \v 27 Hiyya, tatkuwiy-ak taltu aminduwiy, ŋa saamiyiijit ɗaanay ho ŋa rasiig ŋa ɗeettu. \v 28 Ɗo ɗeetin̰ji, ŋa ŋaamtu iŋ rakki min een̰ji kuuk ŋu giniy riy sawa. Gem-ak, ŋa aaɗaag ɗaan sooɗ pa. Ŋa gaɓguɓiiga ho ŋa kaawiiji aman : ‟ Yalla kappiyorduut ɗaanar ! ” \v 29 Giji-ak dersitu ɗo uŋji ho ŋa marmiliiji aman : ‟ Gem kol royay, ic subirraw di, naan̰ kappiyinti ! ” \v 30 Kar ka boodaaga-ak gay pooce. Ŋa sakkiyiiga ho ŋu obiig daŋaayne, illa ya ŋa kappiyit ja ɗaanay. \v 31 Min gay riyor taliig maan kaak asji ɗo royco-ak, aditco nigtu tak-tak ho ŋu dakiiji os okintiti ɗo tatkuwco. \v 32 Min ŋu osiiji, tatkuwco kaawiico a ŋuuji iyin̰ gay riyor-aka. Kar min ŋu iyiiga, ŋa leesiiji aman : ‟ Taloŋ gay riyor kaak gelbiney samaanno-aŋka ! Nun kat saamiyjin ɗaanan̰ okintiti asaan ki marmildu. \v 33 Nun tal aminduwin̰. Zer kiŋ sa yaa tale amindaw ta siŋjiŋ ɗoo ? ” \v 34 Hiyya, tatkaw-ak dapin̰tu aale ho ŋa n̰aamiig gem-ak a ŋuu asirin̰ ɗo riyor nam ŋaa kappiyin ɗaanay okintiti. » \p \v 35 Kar Iisa kaawtu aman : « Ampaa ko, Tanni kaak goy ka samaaner yaako gine, ya rakki minninko saamayɗo ɗo siŋji iŋ gelbin rakki. » \c 19 \s1 Garaan ɗo bi ka totiriikar \r (Maark 10.1-12) \p \v 1 Min Iisa gaastu iŋ garaaney, ŋa uctu min kiɗ ka Galile ho ŋa ɓaawtu ɗo kiɗ ka Zuude, aar barre ka Zurdan. \v 2 Gee dakina aaɗiiga ho ŋa cooliig geen̰co kuuk raɗaw. \p \v 3 Kar *Pariziyenna daarin̰ ɓaawiiji moota, ŋu rakiy gaase baay. Paa ko, ŋu indiig aman : « *Gaanuunte bera botol taat gem yaa totirin daaciy ɗo ay maan kaak ta nigtu walla ? » \v 4-5 Iisa gay telkiico aman : « Kitamne kaaw aman : ‟ Ɗo teesindi, Buŋ kilgiyiig mitko iŋ daatko. ”\f + \fr 19:4-5 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Zeneez 1.27.\f* » Kar ŋa kaawtu pey aman : « Ɗo bi ŋaar-ak ko, mitko yaa rasin̰ tacco iŋ yaaco, ŋa ɓaayiy n̰ume iŋ daaciy, ho seerco, ŋuu gine ar gem rakki di ɗo uŋji ka Buŋdi. Ku garkiyit ɗoo-at kaaw-anta ? \v 6 Ampa-ak, ŋu seerro pey, ŋu n̰um ko ar gem rakki di. Maan kaak Buŋ ɗuunga-ak, gem ipiraagɗo ! » \v 7 Pariziyenna indiig aman : « Hadi, maa di Muusa gay bertu botol ɗo gemor taat ŋaa bere maktumne ta totiriikar ɗo daaciy ? » \v 8 Iisa gay telkiico aman : « Muusa berko botol taat kuu totirin̰ daɗitko asaan kaƴko bombo. Yampa, ɗo teesindi-ak taar paaɗo. \v 9 Nu kaawaako, ya gem totirit daaciy ho ŋu bal obin iŋ gemo, kar ŋa obtu ta pey, taar-at daaciyɗo ar ŋa kokina karan di. » \p \v 10 Kar maajirnay kaawiiji aman : « Ya ampa-ak, guna mitik yaa goye bal daatko. » \v 11 Iisa gay telkiico aman : « Gee okin̰co gediraaɗo icin kaaw-anta, illa ŋuur kuuk Buŋ berco ja. \v 12 Ka seener, gee daarin̰, min ŋu weeyiig di, botol ta obindi, Buŋ toɗcota. Daarin̰ gay, ŋu ticgu\f + \fr 19:12 \ft ‛ticgu’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛kircigu’.\f*. Kar daarin̰ gay, maaniico kat ic niyine a ŋu obaaɗo daaɗ ɗo bi ka *Meennaw ta Buŋdi. Ŋaar kaak nec icin̰ ɓilde ŋaar-aŋka, ŋa icga ! » \s1 Iisa iŋ koogin kuuk n̰aaɗa \r (Maark 10.13-16, Luk 18.15-17) \p \v 13 Min ŋaar-ak, gee iyiiji koogin ɗo Iisa a ŋaaco lee pise ho ŋaaco inde barkin min ɗo Buŋdi. Kar maajirnay gay leesiico ɗo gee-aku. \v 14 Kar Iisa ɗiyiico aman : « Rasoŋ koogin-aŋ yaadu ase. Dakon̰co toɗenno, asaan Meennaw ta Buŋdi, taar ɗo gee kuuk ar koogin-aŋku. » \v 15 Hiyya, ŋa leeyiico pisin̰ji, kar ŋa ɗeettu min ɗo wer-aka. \s1 Iisa iŋ gay gamnar \r (Maark 10.17-31, Luk 18.18-30) \p \v 16 Min ŋaar-ak, gem rakki ɓaawiiji ɗo Iisa ho ŋa indiig aman : « Gem kol tacco, naa gine maa kaak sellen̰ naa gase goye ka gaasɗo ? » \v 17 Iisa gay telkiiji aman : « Maa di ki indiin ɗo bi ka maan kaak sellen̰ ? Illa maan rakki di kaak sellen̰. Ya ki raka goye ka gaasɗo, karmiyiig *gaanuun ka Buŋdi. » \v 18 Gem-ak indiig aman : « Gaanuun ka moo ? » Iisa gay telkiiji aman : « Dakoŋ deenno gee, kuŋ miday, dakoŋ kokinenno daaɗ kara ho kuŋ daaɗ oki, dakoŋ kokinenno miday kara, okiŋko, dakoŋ kokinenno gamna ho dakoŋ diyenno kaaw ɗo gemor maalan di. \v 19 Beroŋ horoomine ɗo aginiyko ho elguwoŋ eeŋko ar ziŋka ku maaniiko. »\f + \fr 19:19 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ekzood 20.12-16, Deteronoom 5.16-20, Lebitik 19.18.\f* \v 20 Ɗubil-ak kaawiiji aman : « Gaanuun-aŋ okin̰ji nu karmiyga. Di kar naa gine maman pey ? » \v 21 Iisa kaawiiji aman : « Ya ki raka gine zin̰ *cawar, ɓaa gidiyig gamnan̰ okin̰co kuuk ki gintu ho berig gurusji ɗo pokirnar, kar kii gase malle kuwa ka samaaner. Min ki gin ko ampa-ak, asu ho aaɗnu. » \v 22 Min ɗubil-ak doriit kaaw-at, ŋa ƴiimiit wijeeney asaan ŋa gay gamnar. \p \v 23 Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Ka seener nu kaawaako, un̰je ka ɗo Meennaw ta Buŋdi, ŋaar raɗa ɗo gay gamnar ! \v 24 Nu ɗiyaako pey a lokumo gediraaɗo taa bire min ɗo bee ka ripirrer. Kar ɗo gay gamnar gay, un̰je ɗo Meennaw ta Buŋdi yaaji gine pey raɗ paka. » \v 25 Min maajirnay doriig kaaw-at, ŋu ajbiytu tak-tak ho ŋu kaawtu aman : « Di ampa-aŋ gay, waa yaa gase jile ? » \v 26 Kar Iisa gay taliig ƴalaaŋ ho ŋa ɗiyiico aman : « Maan kaak patiya kaƴco ku geemir, ɗo Buŋdi gay, ŋa melen̰ di. » \p \v 27 Hiyya, Piyer ictu kaawo, ŋa ɗiyiiji aman : « Cokay, ni rasig gamin okin̰co, ni aaɗin̰ciŋ. Nin gay yaa gase maa ? » \v 28 Iisa ɗiyiico aman : « Ka seener nu kaawaako, ya kiɗ newis marbinto, nun *Roŋ gemor yaa goye ka seesdu ka *darjiner. Kar kuŋ kuuk orok iŋ seer aaɗintu gay, kuu goye ɗo seesna ku sultan, kuu ɗukume seriine ɗo tamba ta orok iŋ seer ta gee ku Israyeel. \v 29 Ya gem kaak rasig geriy, siŋtay, aginiyji, kooginay wala morginay ɗo saan tanto, ŋaa gase dakin pak miya. Ho ŋaa gase pey goye ka gaasɗo. \v 30 Gee dakina kuuk ogir diŋka yaa ɗake aaro ho dakina kuuk aaro yaa ogire. » \c 20 \s1 Daŋil ta mee jineendi iŋ gay riyoy \p \v 1 Iisa kaawtu pey aman : « Cokiyoŋ, naako gaare *Meennaw ta Buŋdi taar ar maa. Gin mee jineendi rakki kaak amil bariye gay riyor iŋ kawtir wer dugus-dugus a ŋu ɓaa gine riy ɗo jineenji. \v 2 Ŋa gastu gee, ŋu deetu kaawco a ŋaaco kappiye ar kaak ŋu kappiygiy eel ta riyor, kar ŋa n̰aamiig ɗo jineenji. \v 3 Ŋa amiltu pey iŋ pat parrika ta kawtira ho ŋa gastu gay riyor ku pey ɗo wer ka berel ka helliner. Ŋu goy maalan di. \v 4 Ŋa kaawiico aman : ‟ Kuŋko oki, ɓaaŋ ginoŋ riy ɗo jineendu ho naako kappiye maan kaak yaako kuuniye. ” \v 5 Hiyya, ŋu ɓaawtu. Kar mee jineendi-ak amiltu pey iŋ ƴiriyo ho ŋa n̰aamiig pey ɗo jineenji ŋuur kuuk goy maala-aku. Iŋ pat subba oki, ŋa gintu pa. \v 6 Ba aaro, ŋa amiltu pey iŋ pat beeƴ ta maako. Ŋa gastu pey gee goy maalan di ɗo wer ka berel-aka. Ŋa indiig aman : ‟ Maa di ku eeliy ɗo wer-aŋ di bal riyo ? ” \v 7 Ŋuur gay telkiiji aman : ‟ Di gem dakinti kollo ɗo riyor-ak gay ! ” Ŋa ɗiyiico aman : ‟ Di ŋaar-ak, kuŋko oki ɓaaŋ ginoŋ riy ɗo jineendu. ” \p \v 8 « Min pat gale, mee jineendi kaawiiji ɗo gay kappiye gurusdi aman : ‟ Kolig gay riyor ho ay gem di, kappiyiy ar kaak ŋu kappiygiy eel ta riyor. Tees ja iŋ ŋuur kuuk as ba aaro, kar kii gaase iŋ kuuk as awalle. ” \v 9 Hiyya, ŋuur kuuk tees riy iŋ pat beeƴ ta maako-ak astu, ho ay gem di, ŋa kappiyiiji ar eel ta riyor. \v 10 Ŋa kappiyiit ɗo ay gemo nam ŋa ottu ɗo ŋuur kuuk as awalle. Ŋuur gay pakira a wal ŋaaco kappiye dakin paka. Kar ŋuur oki, ŋa kappiyco ar ta een̰co di. \v 11 Min ŋa kappiyiico, aditco nigtu iŋ mee jineendi \v 12 ho ŋu kaawiiji aman : ‟ Ŋuur-aŋ kat as ba aaro ho ŋu gin riy pat rakki di. Nin-aŋ taaɓiy iŋ riyo, ni icit pat ɗo kaƴni nam ni eeltu. Kar kat ki kappiyinti sawa di ! ” \v 13 Kar mee jineendi-ak telkiiji ɗo minninco rakki aman : ‟ Gem kol royay, nun tiyaacinno. Gi kaaw ja a naan̰ kappiye tamma rakki ɗo eelon̰ wal maman ? \v 14 Icig gurusjiŋ ho ɗeettu ! Ya nu raka kappiye ɗo ŋaar kaak as ba aaro ar kaak nu kappiyiijiŋ lociŋ, taar-an isgicinno. \v 15 Nu gin botol taat naa gine maan kaak nu rakiy iŋ gurusdu wal nu ginno ? Wala ki giniit hasuudinaw-aŋ asaan nu sellen̰ ? ” » \v 16 Kar Iisa kaawtu pey aman : « Paa ko, gee kuuk aaro yaa ogire ho kuuk ogire yaa ɗake aaro. » \s1 Kaaw ta subbiŋkar ta Iisa ɗo bi ka muutuy iŋ nooyin̰ji \r (Maark 10.32-34, Luk 18.31-34) \p \v 17 Min ŋaar-ak, Iisa coontu Zeruzaleem. Wiktin taat ŋu ɓaayiyo, ŋa koliig maajirnay kuuk orok iŋ seer keeco di ho ŋa kaawiico aman : \v 18 « Cokiyoŋ, diŋ gi ɓaa Zeruzaleem. Anner ko, nun *Roŋ gemor, ŋuun berin ɗo pise ku agindaw ku gay satkiner ho iŋ agindaw ku gaanuundi, ŋuu dee kaawco a ŋuun deendu. \v 19 Kar ŋuun berin pey ɗo gee kuuk Yuudinnaɗo, ŋuudu samtiye, ŋuun koocin iŋ korɗiŋgo ho ŋuun ɗooɗin ka etor. Kar ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa nooye. » \s1 Inde ka atan̰ Zaak iŋ Yaaya \r (Maark 10.35-45) \p \v 20 Min ŋaar-ak, daaciy ta Zebede sin̰jiiji moota ɗo Iisa iŋ kooginti kuuk seer-aku. Kar ta dersitu ɗo uŋji asaan ta raka indin̰ maanna. \v 21 Iisa gay indiit aman : « Ka raka maa ? » Taar gay aman : « Baan̰or ja, wiktin taat ki asiy teen *Meennuwin̰, nu raka a kooginar kuuk seer-aŋ, rakki yaa goye ɗo meedan̰ ho rakki gay ɗo n̰ugilan̰. » \v 22 Iisa telkiico aman : « Kuŋ bal ibine baay ta maan kaak ku indiy-aka. Kuu gedire seen *kordindi ta taaɓiner taat naa see-anta walla ? » Ŋuur gay aman : « Hii, nii gedire. » \v 23 Iisa telkiico aman : « Ka seener, kuu ase see min ɗo kordindir ta taaɓiner-ata. Kar ɗo goye kaak ɗo meedar wala ɗo n̰ugilal gay, nun ginno botol ta naa berin̰ji. Werin ŋuur-ak, Tanni kat siyiig ɗo ŋuur kuuk ŋa doɓtu. » \p \v 24 Min maajirna kuuk orok doriit kaawco-at, ŋu dapin̰iico ɗo siŋta kuuk seer-aku. \v 25 Hiyya, Iisa koliig okin̰co ho ŋa kaawiico aman : « Ku iban kadar meennay ku duniiner hokumiyaag geen̰co iŋ guwaane ho aginduwco goyaaco ɗo kaƴco. \v 26 Kar lokoŋ gay, ta ginaaɗo pa. Minninko ya gem kaak raka gine tatkaw, illa ŋaa ginen̰ ja ar gay riyko, \v 27 ho ya minninko rakki raka ogire, illa ŋaa ginen̰ ja ar ɓerriko. \v 28 Ansii ko, nun Roŋ gemor, nu bal ase a gee yaadu gine riyo. Nun as a naa gine riy ɗo geemir, naa bere zir ɗo ŋuur kuuk goy ɗo zunuubinnar a gee dakina yaa gase jile. » \s1 Coole ka noolin seera \r (Maark 10.46-52, Luk 18.35-43) \p \v 29 Iisa iŋ maajirnay amiltu min geeger ka Zeriiko, ŋu ɓaayiy Zeruzaleem ho gee dakina aaɗiiga. \v 30 Ɗo wer-ak, gin noolin seer kuuk goy ɗo bit ka botildi. Ŋu dortu a Iisa bira min eɗe ho ŋu teestu koole raɗa aman : « Gem kol *Rabbinni, *Roŋ ka Dawuud, tal aminduwni ! » \v 31 Gee kuuk dakin-ak gay awn̰iico aman : « Ha’, bugumoŋ ! » Kar ŋuur gay jaalaat pey gaaƴco aman : « Gem kol Rabbinni, Roŋ ka Dawuud, tal aminduwni ! » \v 32 Iisa peytu, ŋa koliigu ho ŋa indiig aman : « Ku raka naako gine maa ? » \v 33 Ŋuur gay telkiiji aman : « Gem kol Rabbinni, pilniig odinni ! » \v 34 Iisa taliit aminduwco ho ŋa diiriig odinco. Ek di odinco piltu ho ŋu teestu aaɗin̰ji. \c 21 \s1 Un̰je ka Iisa Zeruzaleem ar Sultan \r (Maark 11.1-11, Luk 19.28-40, Yaaya 12.12-19) \p \v 1 Wiktin taat Iisa iŋ maajirnay ɓaawtu moota iŋ Zeruzaleem, ŋu ottu ɗo koot ka Olibiyennar, moota iŋ hellin rakki taat ŋu koliy Betpaze. Ɗo wer-ak, Iisa tabirtu maajirnay seera \v 2 ho ŋa ɗiyiico aman : « Ɓaaŋ ɗo hellin ta goy uŋda antare. Ya ku ote, kuu gase ɗurkila ɗuune iŋ roŋti. Ipironta ho iyonduuta iŋ roŋti. \v 3 Ya waan indaako a maa di ku ipiriit ɗurkil-anta, telkon̰ji aman : ‟ Ŋa *Rabbin kat rakaata. ” Ek di ŋaako rasiŋko kuudu iyinti. » \p \v 4 Ta kuuniytu ampa-aŋ a kaaw taat nabiin̰ce kaawtu awalle astu ɗo werti aman : \q1 \v 5 « Kaawon̰co ɗo gee kuuk ɗo geeger ka *Siyon aman : \q1 Taloŋ, sultinko asaako, \q1 Ŋa dalulle ho ŋa n̰ep ɗurkila, \q2 ka seener, ŋa n̰ep roŋ ka ɗurkilal. »\f + \fr 21:5 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Zakariya 9.9.\f* \m \v 6 Maajirna-ak ɓaawtu ho ŋu gintu ar kaak Iisa kaawiico. \v 7 Ŋu iyiijit ɗurkila iŋ roŋti, ŋu siddiyiig iŋ kesuunco ho Iisa n̰eptu kuwa. \v 8 Gee dakina ɗeeriit kesuunco ɗo botildi. Daarin̰ gay, ƴiimtu tapar ku atiydi ho ŋu leeyiig ɗo botildi.\f + \fr 21:8 \ft Ɗo aadinco, ya ŋu raka karmiye gemo, ŋu ɗeeriit kesuunco ho iŋ tapar ku atiydi ɗo botol taat gem-ak aaɗiyo.\f* \v 9 Gee kuuk jaawa ɗo uŋji ho kuuk aaɗaaga kooliy aman : \q1 « Hozanna, *Roŋ ka Dawuud ! \q1 Barkin ɗo ŋaar kaak asa iŋ siŋ ku Rabbine ! \q1 Hozanna, ozilinteŋ Buŋte \q2 kaak goy kuwa ka samaaner ! »\f + \fr 21:9 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 118.25-26.\f* \m \v 10 Wiktin taat Iisa un̰jiy Zeruzaleem, gee ku geegirdi okin̰co gina yik-yik. Ŋu indiy ziŋkico aman : « Ŋaar-aŋ gay maa gemira ? » \v 11 Gee kuuk dakin-ak telkitu aman : « Ŋa Iisa, nabiin̰ce kaak min geeger ka Nazareet, kiɗ ka Galile. » \s1 Iisa ɗo ger ka Buŋdi \r (Maark 11.15-19, Luk 19.45-48, Yaaya 2.13-22) \p \v 12 Min pa-ak, Iisa un̰jitu ɗo *ger ka Buŋdi ho ŋa teestu atkin̰ okin̰co kuuk suugiya atta-aku. Ŋa akiliicog taabulnico ku gee kuuk maka gurus ho iŋ seesna ku gee kuuk suugiya ammaamna. \v 13 Ŋa kaawiico aman : « Kitamne kaaw aman : ‟ Gerir, ŋaar ger ka salaaner. ”\f + \fr 21:13 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 56.7.\f* Kar kuŋ gay ginig ger ka kokiniydi. » \p \v 14 Wiktin taat Iisa goy misa ɗo ger ka Buŋdi-ak, noolna iŋ mersina asiiji ho ŋa cooliigu. \v 15 Agindaw ku gay satkiner iŋ ku gaanuundi dapin̰tu min ŋu taliig gamin kuuk ajbay Iisa giniyo, iŋ koogin kuuk koola ɗo ger ka Buŋdi aman : « Hozanna, barkin ɗo *Roŋ ka Dawuud ! » \v 16 Ampaa ko, ŋu kaawiiji ɗo Iisa aman : « Ki cokiyiit kaawco-ata ? » Iisa telkiico aman : « Hii, nu cokiyta. Ho ɗo Kitamner ŋu kaaw aman : \q1 ‟ Buŋni, ki giniy nam koogin ku n̰aaɗa oki, \q1 oziliika yaa amile min ɗo biŋkico. \q1 Ho ŋuur kuuk siya misa buw sa yaan̰ ozile. ”\f + \fr 21:16 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 8.3.\f* \m Kaaw-an, ku bal garkiyin ƴiriy rakki walla ? » \v 17 Min pa-ak, Iisa uctu ho ŋa rasiigu. Ŋa ɗeettu min ɗo geeger ka Zeruzaleem ho ŋa daktu wal Betani. \s1 Iisa iŋ et ka waaɗo \r (Maark 11.12-14, 20-24) \p \v 18 Min wer waltu, Iisa yeeptu ɗo geeger ka Zeruzaleem ho mey gay diyaaga. \v 19 Ŋa taltu et kaak ŋu kolaag *pigiye ɗo bit ka botildi ho ŋa ɓaawtu ɗo baay. Ŋa kociltu, kar ŋa bal gase yoo roŋo, illa tapar di. Ŋa kaawiiji ɗo et-ak aman : « Kiŋke-aŋ wiyaaɗo pey yoo roŋo ! » Min ŋa kaawtu pa-ak, ta bite-aŋ di et-ak aaƴtu yarap. \v 20 Min maajirnay taliig et aaƴe-ak, ŋu ajbiytu tak-tak. Kar ŋu indiig Iisa aman : « Maman et-aŋ aaƴtu koɗok ampa ? » \v 21 Iisa gay telkiico aman : « Ka seener nu kaawaako, ya ku gin imaan ho aditko seerro-ak, kuu gedire ginin̰ maan kaak nu gintu ɗo et-aŋka ho kaak pak ŋaar-aŋka oki. Kuu gedire kaawe ɗo damba-an aman : ‟ Ucu, ɓaa gal ɗo barrer ! ” Ek di Buŋ yaa jaŋkinti. \v 22 Ay maan kaak ku indiy iŋ imaan min ɗo Buŋdi, ŋaako berin̰ji. » \s1 Izinne ta Iisa asa min momo ? \r (Maark 11.27-33, Luk 20.1-8) \p \v 23 Min ŋaar-ak, Iisa un̰jitu ɗo ger ka Buŋdi ho ŋa teestu garkiye gee. Kar agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar ɓaawiiji ho ŋu indiig aman : « Waa berjiŋ botol taat ki giniig gamin-aŋku ? Izinne-an, ki gasit min momo ? » \v 24 Iisa gay telkiico aman : « Nun oki yaako indiŋko maanna iŋ kaaw rakki di. Ya ku telkidu, naako gaarin̰ waan kaak beraadu botol taat nu giniig gamin-aŋku. \v 25 Waa n̰aamig Yaaya-Batist a ŋaa *batiziye gee ? Ŋa Buŋ wala ŋu geen di ? » Kar agindaw-ak teestu meele benannico aman : « Kar giiji telkeŋ kat a maa ? Ya gi telkiji a ŋa Buŋ kat n̰aamga, ŋaate indinte pey aman : ‟ Maa di ku poociit kaawoy ? ” \v 26 Kar ya gi telkiji aman : ‟ Ŋu geeŋ kat n̰aamga, ” ŋaar-ak, paa gee kuuk dakin-aŋ yaate uce, asaan okin̰co pakira a Yaaya, ŋaar nabiin̰ce. » \v 27 Hiyya, ŋu telkiiji ɗo Iisa aman : « Ni ibanno waan kaak n̰aamga. » Kar Iisa gay kaawiico aman : « Di ŋaar-ak, nun oki gaaraakonno waan kaak berdu botol taat nu giniig gamin-aŋku. » \s1 Daŋil ta koogin seera \p \v 28 Min pa-ak, Iisa kaawiico aman : « Pakiroŋ ɗo daŋil taat naako dele-anta : Gin gem rakki, kooginay seera. Ŋa kaawiiji ɗo roŋji kaak aawo aman : ‟ Ƴiriyta-aŋ, ki ɓaa gine riy ɗo jineendi. ” \v 29 Kar roŋji-ak gay telkiiji aman : ‟ Ha’a, nu ɓaaɗo. ” Kar ba aar gay, ŋa moyiit kaawoy-ata ho ŋa ɓaawtu. \v 30 Kar tacco kaawiiji pey ɗo aaroy a ŋa ɓaa gine riy ɗo jineendi. Ŋaar gay telkiiji aman : ‟ Hii baaba, naa ɓaawe ! ” Kar ŋa ɗaktu. » \v 31 Kar Iisa indiig agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar-ak aman : « Kaawondu ja, min koogin kuuk seer-aŋ, ka moo ginit riy taat tacco gaariico-ata ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Ŋaar kaak aawo-aka. » Hiyya, Iisa kaawiico aman : « Ka seener nu kaawaako, gay obe miirir iŋ azbinna yaako ogire ɗo *Meennaw ta Buŋdi. \v 32 Ka seener gay, Yaaya-Batist asko gaar botol taat samaane ho kuŋ gay bal icin kaawoy. Kar azbinna iŋ gay obe miirir gay icta. Ku taliig iŋ odinko maan kaak ŋa gintu, kar iŋ taar-an oki, ku bal nedimin pikirriko ho ku bal icin kaawoy. » \s1 Daŋil ta gay gooƴe jineendi kuuk jookumo \r (Maark 12.1-12, Luk 20.9-19) \p \v 33 Iisa kaawtu pey aman : « Cokiyoŋ, naako dele daŋil ta pey. Gin mee jineendi rakki. Ŋa taattu atay kuuk ŋu koliy *bin̰ ɗo jineen-aka ho ŋa ŋaamiig iŋ kelel\f + \fr 21:33 \ft ‛ŋa ŋaamiig iŋ kelel’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛ŋa ŋaamiig iŋ jaaba’.\f*. Ŋa siytu dukitka taat ŋuu miƴin̰ roŋ ku atiydi-aku. Kar ŋa pintu ger bolok a ŋuu coke kuwa ŋuu gooƴin̰ji. Hiyya, ŋa rasig jineen-ak ɗo gee daarin̰ a ŋuu gooƴin̰ji ho ŋa ɗeettu marti. \v 34 Ɗo wiktin taat roŋ-ak nee, ŋa n̰aamtu gay riyoy ɗo gee kuuk gooƴaag jineen-ak a ŋuuji berin haginey. \v 35 Kar gay gooƴindi-ak obiig gay riyor-aku. Ka rakki ŋu koociiga, ka seeriŋkar ŋu deeyiiga, kar ka subbiŋkar gay ŋu dawig iŋ dambay, nam ŋaar oki mattu. \v 36 Kar mee jineendi-ak n̰aamtu gay riyor ku pey, dakin pak kuuk awalle. Kar ŋuur oki, gay gooƴindi-ak giniig ar kaak ŋu giniig een̰co ku awalle. \v 37 Ba aaro, mee jineendi n̰aamiicog roŋji. Ŋa kaawiy ɗo adiy aman : ‟ Roŋdu-aŋ, ŋuu karmiyin̰ji. ” \v 38 Kar min gay gooƴindi-ak taliig roŋji ɓaaco-ak, ŋu kaawtu benannico aman : ‟ Taloŋ, aŋkar ko kaak ya tacco mate, jineen yaaji ɗake. Asoŋ, daanteŋga, kar jineen yaate ɗake lote ! ” \v 39 Hiyya, ɗo wer-ak, ŋu obiiga, ŋu imiliig kara min ɗo jineendi ho ŋu deeyiiga. » \p \v 40 Min pa-ak, Iisa indiig gee kuuk cokiyaaga-ak aman : « Ya mee jineendi kat as gay, ŋaa ginin̰co maman ? » \v 41 Ŋuur gay telkiiji aman : « Ŋuur gee kuuk gelbinco samaanno-aku, ŋaa taaɓiyin̰ ko taaɓiye nam ŋaa deen̰co. Kar ŋaa berin̰ jineen-ak ɗo gee ku pey kuuk yaaji berin haginey ya wiktin ta okiɗin̰ji nece. » \p \v 42 Iisa gay kaawiico aman : « Ɗo Kitamner, ŋu kaaw aman : \q1 ‟ Ŋa dambi kaak gay pinindi accitu, \q1 Ŋaar ko gin dambi kaak taɓ ka gerdi. \q1 Aŋ ko maan kaak Rabbin Buŋ gintu, \q1 Ho ŋa ajbiyinte tak-tak. ”\f + \fr 21:42 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 118.22-23.\f* \m Kaaw-an, ku bal garkiyin ƴiriy rakki walla ? » \p \v 43 Iisa kaawiico pey aman : « Ɗo bi ŋaar-ak ko, Buŋ yaa imilin *Meennuwiy minninko ho ŋaa berin ɗo gee ku pey kuuk yaa gine maan kaak Buŋ rakiyo. \v 44 [Ay waan kat galji ɗo dambi-aŋka, ŋaa ƴiime karap-karap, ho ya dambi-aŋ kat galji ɗo gemor gay, ŋaa rigin̰in̰ji dagiygay.]\f + \fr 21:44 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* » \p \v 45 Min agindaw ku gay satkiner iŋ *Pariziyenna doriig dele ka daŋlay-at, ŋu ibintu kadar ŋa ceera loco. \v 46 Min ŋaar-ak, ŋu bariyiy botol taat ŋuu obin̰ji, kar gay, ŋu gina kolaw ɗo odin ku geemir, asaan okin̰co ŋu talaag Iisa ar nabiin̰ce. \c 22 \s1 Daŋil ta gee kuuk ŋu kolig ɗo iidiner \r (Luk 14.15-24) \p \v 1 Iisa kaawiico pey ɗo geemir iŋ dele ka daŋlal aman : \v 2 « Cokiyoŋ, naako gaare *Meennaw ta Buŋdi taar ar maa. Taar ar sultan kaak gin tee ɗo iidin ta obe ka roŋji. \v 3 Ŋa n̰aamtu gay riyoy a ŋuu ɓaa kole gee kuuk siŋco goya ɗo teendi. Kar ŋuur gay pooce. \v 4 Min ŋu pooce, ŋa n̰aamtu gay riyor ku pey a ŋuuco kaawe ɗo gee-aŋ aman : ‟ Jaman̰ce\f + \fr 22:4 \ft ‛jaman̰ce’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛jamaangi’.\f*, teendu ŋaar nee ko, nu dapsiyig barkiydu ho mallel kaak neere-neere. Gamin okin̰co odinco nece. Asoŋ kate ɗo tee ka obindi. ” \v 5 Kar ŋuur kuuk ŋu koliy-ak bal icin kaaw-at ɗo aditco. Daarin̰ ɗeet ɗo riyniico, daarin̰ ɗeet ɗo morginco ho daarin̰ gay ɗeet ɗo suuginniico. \v 6 Kar daarin̰ gay obiig gay riyor-aku, ŋu koociig ko kooce nam ŋu deeyiigu. \v 7 Hiyya, sultan adiy nigtu. Ŋa n̰aamtu askirnay ŋu deeyiig gay dee geemir-aku, ho geegirco sa, ŋu erga. \v 8 Min pa-ak, ŋa kaawiico ɗo gay riyor aman : ‟ Tee ka iidin ta obindi ŋaar nee ko. Kar gee kuuk siŋco goy-ak gay bal ture teen̰ji. \v 9 Diŋ amiloŋ ɗo ŋaamiig ta botilniidi ho ay gem kaak kuu ŋaame-ak, kaawon̰ji a ŋaa ase tee. ” \v 10 Hiyya, gay riyor amiltu. Ŋu n̰umiig gee okin̰co kuuk ŋu gastu, ŋuur kuuk samaane iŋ kuuk samaanno oki. Paa ko, ger kaak ŋuu iidiye-ak miintu iŋ gee. \v 11 Min sultan un̰jitu ɗo wer kaak marti goyiy-ak, ŋa taltu gem rakki kaak bal ise kesuun ta iidiner. \v 12 Kar ŋa indiig aman : ‟ Gem kol royay, ki un̰jitu anne bal kesuun ta iidiner-an gay maman ? ” Gem-ak gay bal pile biy. \v 13 Hiyya, sultan-ak kaawiico ɗo gay riyor aman : ‟ Gem-aŋ, ɗuunon̰jiig asin̰ji iŋ pisin̰ji ho accoŋ kara ɗo gondikor. Ɗo wer ka taaɓiner-ak, ŋaa ale ho ŋaa eeyme saaŋji. ” \v 14 Ampaa di oki, gee dakina, ŋu koliigu, kar kuuk Buŋ doɓtu gay, ŋuur sooɗ di. » \s1 Kappiye ka miirir \r (Maark 12.13-17, Luk 20.20-26) \p \v 15 Min ŋaar-ak, *Pariziyenna ɓaawtu dee kaawco. Ŋuu bariye botol taat ŋuu obin̰ji Iisa iŋ kaawo. \v 16 Min kaawco mate, ŋu n̰aamtu maajirinco daarin̰ iŋ daarin̰ min ŋuur kuuk aaɗaag *Herood.\f + \fr 22:16 \ft ‛gee kuuk aaɗaag Herood’ : Gee ŋuur-ak kaawa a gee okin̰co yaa kappiye miiri ɗo gee ku Room. Kar Pariziyenna gay ello kapuune.\f* Gee-ak kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, ni iban kadar ki kaawa seene. Ki garkiya gee iŋ botol ta Buŋdi taat taɓ. Kiŋ isgicinno iŋ gee kuuk kaƴco jaale ho ki ginno kolaw ɗo geemir. \v 17 Hadi kaawnin̰ ja, *gaanuunte kaaw a gii kappiye miiri ɗo Sezaar, sultan ka tatik ka Room, wala gi kappiyaaɗo ? » \v 18 Kar Iisa gay ibinit pikirrico taat samaanno. Paa ko, ŋa telkiico aman : « Taloŋ gee kuuk kaawa iŋ biŋkico di aŋku ! Maa di ku ɗibiidu ? \v 19 Gaarondu ja tamma ka kappiye miirir-aka ? » Hiyya, ŋu gaariijig tamma-aka. \v 20 Kar Iisa indiigu aman : « Kaa iŋ siŋ kuuk siir kuwa-aŋ gay ku waa ? » \v 21 Ŋu telkiiji aman : « Ku Sezaar. » Kar Iisa kaawiico aman : « Di ŋaar-ak, gamin ku Sezaar, beron̰jiig ɗo Sezaar, ho ku Buŋdi sa, beron̰jiig ɗo Buŋdi. » \v 22 Min ŋu doriit kaawoy-at, ŋu ajbiytu tak-tak. Kar ŋu rasiiga ho ŋu ɗeettu. \s1 Kaawo ɗo bi ka nooyindi \r (Maark 12.18-27, Luk 20.27-40) \p \v 23 Ƴiriy taar-at di, gee daarin̰ kuuk ŋu koliy *Sadusiyenna ɓaawiiji ɗo Iisa. Gee ŋuur-ak kaawa a gee ku mate, ŋuur nooyɗo. Ŋu astu indin̰ Iisa aman : \v 24 « Gem kol tacco, Muusa siir ɗo Kitamner aman : ‟ Ya gem ob daatko ho ŋa mat bal mico, siŋji yaa obin murgil-ata. Paa kat, taaji wee koogin ɗo siŋji kaak mate. ” \v 25 Cokay, gin siŋta peesira ɗo ɗatikni. Ka aawo obtu daatko, kar ŋa mattu bal mico. Ampaa ko, ŋa rasiit murgil-at ɗo siŋji kaak aaroy. Siŋji-ak obiita. \v 26 Min ŋa obta, ŋaar sa mattu. Ka subbiŋkar obiita. Ŋaar oki mattu. Okin̰co, siŋta kuuk peesir-ak obiita ho ŋu siibiytu bal koogina. \v 27 Min ŋu siibiye, ba aar taar sa menuwti gaastu. \v 28 Ɗo taar-an, kaawnin̰ ja, ɗo ƴiriy ta nooyindi, min kuuk peesir-aŋ, ka moo taa gine daaciy ? Asaan okin̰co-aŋ midiyti ! » \v 29 Iisa gay telkiico aman : « Kuŋko-aŋ rawte, asaan ku ibanno kaaw ta Buŋdi wala gudurrey. \v 30 Ka seener, ɗo ƴiriy ta nooyindi, ginno pey obe. Gee yaa goye ar *ɗubal ku Buŋdi kuuk goy ka samaaner. \v 31 Ɗo bi ka nooyindi, ku bal garkiyin kaaw taat Buŋ kaawiiko-anta wal maman ? Ŋa kaaw aman : \v 32 ‟ Nun Buŋ ka Ibraayim, Buŋ ka Isaaka ho Buŋ ka Yakuub. ” »\f + \fr 22:32 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ekzood 3.6.\f* Iisa kaawtu pey aman : « Ŋa Buŋɗo ka gee kuuk mate, kar gay, ŋa Buŋ ka gee kuuk goy mento. » \v 33 Gee okin̰co kuuk dorit garaaney-at ajbiytu tak-tak. \s1 Gaanuun kaak pakgig okin̰co \r (Maark 12.28-34, Luk 10.25-28) \p \v 34 Min ŋu dortu kadar Iisa gedirco ɗo *Sadusiyennar nam ŋu gedarro pey pile biŋkico-ak, *Pariziyenna n̰umtu a ŋuuji ɓaawe. \v 35 Min ŋu ote, rakki min agindaw ku gaanuundi ictu kaawo a ŋaaji ɗibe iŋ kaawo. Ŋa indiig aman : \v 36 « Gem kol tacco, min gaanuun ka Muusa okin̰ji-aŋ, ka moo paka ? » \p \v 37 Iisa telkiiji aman : « Kii elin̰ *Rabbin Buŋjiŋ iŋ gelbin rakki, iŋ kelmon̰ okintiti ho iŋ pikirren̰ okintiti.\f + \fr 22:37 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 6.5.\f* \v 38 Ŋaar-aŋ ko gaanuun kaak awalle kaak pakgig okin̰co. \v 39 Goy pey ka seeriŋkar kaak ar ŋaar-aŋka. Ŋa ɗiya aman : ‟ Kii elin̰ gijiŋ ar zin̰ ka meen̰jiŋ. ”\f + \fr 22:39 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 19.18.\f* \v 40 *Gaanuun ka Muusa okin̰ji iŋ kaawin kuuk nabiinna kaawtu, okin̰co n̰um ɗo kuuk seer-aŋ di. » \s1 Masi iŋ sultan Dawuud \r (Maark 12.35-37, Luk 20.41-44) \p \v 41 Min Pariziyenna goy misa ɗo wer ka n̰umin̰co-ak, Iisa indiig aman : \v 42 « Ku pakira maa ɗo bi ka Masi ? Ŋaa gine roŋ ka waa ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Ŋaa gine roŋ ka Dawuud. » \v 43 Iisa indiig aman : « Ya ta as ampa-aŋ gay, maa di Ruwwin ta Buŋdi n̰aamig Dawuud, ŋa koliig a ‟ Rabbine ” ? Ka seener, Dawuud kaaw awalle aman : \q1 \v 44 ‟ Rabbin Buŋ kaawji ɗo Rabbiner aman : \q1 As goy ɗo meedar \q1 nam wiktin taat naaco gedire ɗo adinen̰, \q1 ŋuu gine wer ka lee asin̰jiŋ. ”\f + \fr 22:44 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 110.1.\f* \m \v 45 Kar ya Dawuud kat kolaag Masi a ‟ Rabbiner ”, di maman ŋaa gine roŋji ? » \v 46 Ɗo wer-ak, waanco rakki sa balji gedire telke yoo maanna. Min ƴiriy taar-at, ŋu cimtu kaƴco cat, yoo waan sa indigigɗo pey. \c 23 \s1 Ɗo gaaƴiƴco agindaw ku Yuudinnar \r (Maark 12.38-39, Luk 11.43-46, 20.45-46) \p \v 1 Min ŋaar-ak, Iisa kaawiico ɗo maajirnay iŋ gee kuuk dakin-ak aman : \v 2 « Agindaw ku gaanuundi iŋ Pariziyenna, Buŋ berco riy a ŋuu gaare baay ta gaanuun ka Muusa ɗo geemir. \v 3 Ampa-ak, karmiyon kaawco ho ginoŋ ay maan kaak ŋu kaawiiko. Kar gay, dakoŋ icenno botilco, asaan goyin̰co turro iŋ taat ŋu gaariy ɗo geemir. \v 4 Ŋu ɗuun gor oom aale ho ŋu diyiit ɗo geemir. Kar ŋuur maaniico gay, ŋu gaayɗo gee tak-tak iŋ icile ka gor-ata. \v 5 Riyco okintit taat ŋu giniy-at, ŋu rakiy a gee yaa talin̰co di. Gamin kuuk ŋu ɗuuniy a ŋu rawtaagɗo Buŋ, ŋu ginaag aginda. Ho batik sa, ŋu isa kuuk gin gamin ciilay-ciilay. \v 6 Ya ŋu kolig ɗo teendi, ŋu doɓa werin kuuk taɓ ho ɗo geray ku salaaner, ŋu el goye uŋda. \v 7 Ŋu el a gee yaaco ooye iŋ karaamine ɗo werin kuuk gee n̰umiyo ho ŋu el pey a gee yaa kolguwin̰ a ‟ *Rabbine ”. \v 8 Kar kuŋ gay, ya ŋu kolaako a ‟ Gem kol Rabbiney ”, dakoŋ ooyenno, asaan kuŋ okiŋko siŋta di, ho Rabbinko sa, ŋaar rakki di. \v 9 Ɗo kiɗar, dakoŋ kolenno gemo a ‟ Takko ”, asaan Takko ŋaar rakki di ho ŋa goy kuwa ka samaaner. \v 10 Ya ŋu kolaako a ‟ Gem kol tatkaw ” oki, dakoŋ ooyenno. Asaan Tatkuwko, ŋaar oki rakki di : ŋaar ko Masi. \v 11 Kaak tatik minninko yaa gine gay riyko. \v 12 Kaak jaala kaay ɗatik geemir, Buŋ yaa onin̰ji, ho kaak ona kaay gay, Buŋ yaa jaalin̰ji. \p \v 13 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ku toɗaat botol ta *Meennaw ta Buŋdi ɗo geemir. Ka seener, kuŋ maaniiko un̰jaaɗo ho ku rasaaɗo ŋuur kuuk raka un̰je. \p \v 14 [« Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ku sokaacog gamin ku murgilgildi ho pey ɗo salaankon sa, ku osa kaawin dakina a paa kat gee yaako oziliŋko. Ɗo bi ŋaar-ak ko, seriin taŋko yaa gine raɗ paka.]\f + \fr 23:14 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \p \v 15 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ku aaliig barrinay ho ku jaawiig adiy ka kiɗar okin̰ji a kuu gase gem rakki kaak yaa ice abaadinko. Kar ŋaar kaak ic kaawko gay, ku giniig a gem-aŋ tur ka aki pakgiko. \p \v 16 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ noolna gay ɗaan̰e noolnal-aŋku ! Ku ɗiya aman : ‟ Ya gem looga iŋ *ger ka Buŋdi, taar-at tiyaaɗo. Kar ya gem looga iŋ daabne ka ger ka Buŋdi gay, taar-at yaa tee. ” \v 17 Hey, taloŋ kat oliyay ho noolna-aŋku ! Kaawondu ja, maa kaak tatik paka : daabne kaak ɗo ger ka Buŋdi wala ger ka Buŋdi kaak ginaag daabne *cawar ? Ŋa ger ka Buŋdi kat paka wal maman ? \v 18 Ku kaawiy pey aman : ‟ Ya gem looga iŋ wer kaak ŋu giniy *satkin ɗo Buŋdi, taar-at tiyaaɗo. Kar ya ŋa looga iŋ maan kaak ŋu bertu satkin-ak gay, taar-at kat yaa tee. ” \v 19 Hey, taloŋ kat noolna-aŋku ! Kaawondu ja, maa kaak tatik paka : ta satkin taat ŋu giniy kat paka wala ŋa wer kaak ŋu giniy satkine kaak ginaat satkin cawar kat paka. Ŋa wer kaak ŋu giniy satkin kat paka wala maman ? \v 20 Ya gem looga iŋ *wer ka satkiner-aka, ŋa looga iŋ ŋaara ho iŋ gamin okin̰co kuuk ŋu leetu kuwa. \v 21 Ya gem looga iŋ ger ka Buŋdi-ak, ŋa looga iŋ ŋaara ho iŋ Buŋ kaak goy atta. \v 22 Ya gem looga iŋ samaane, ŋa looga iŋ sees ka Buŋdi ho iŋ meen̰ji kaak goyji kuwa. \p \v 23 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi ho iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ku bera zakaane ɗo Buŋdi min tapar kuuk ɗo jineendi, ŋuur kuuk ɗiyaw ho kuuk aawa gala. Ku karmiygig gaanuun iŋ gamin ar ŋuur-aŋku, kar kaawin kuuk taɓ pak gay, ku rasgu : ɗukume ka seriiner kaak ɗo botiliy, selliŋkaw taat ɗo geemir ho iŋ imaan ta ɗo Buŋdi. Zer ŋuur-aŋ ko kuuk kuu gine paka, ho ŋuur kuuk ɗak gay, dakoŋ aan̰in̰coɗo. \v 24 Kuŋ noolna gay ɗaan̰e noolnal-aŋku ! Ku iban cille\f + \fr 23:24 \ft ‛cille’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛miƴe’.\f* pitpiɗin̰ min ɗo amiydi, kar sando ku siɗa lokkam ! \p \v 25 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi ho iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ɗawkinko iŋ parkikko, ku acaag arirco samaane. Kar aditco gay, ku tooygigɗo. Ampa-ak, aditko miin iŋ gamin ku kokinaw ho iŋ gamin kuuk gelbinko rakiyo. \v 26 Hey, Pariziyen̰ce kaak nool-aŋka ! Tooyit ja adti ka ɗawkar samaane, paa kat aarti oki yaa gine waƴar. \p \v 27 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi ho iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ku ar maggan kuuk ŋu ooyco maan portiko min kara. Ya ki talaag min kara-ak, ŋu samaane. Kar atta gay miin iŋ kaas ku gee kuuk mate ho iŋ ay gamin kuuk zooɗe. \v 28 Kuŋko oki, ɗo uŋco ka geemir, ku gaara ziŋkiko a ku goy iŋ botol ɗo uŋji ka Buŋdi. Kar ta aditkoŋ gay keetiti ho ta miin iŋ gamin ku jookumo. \p \v 29 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi ho iŋ kuŋ Pariziyenna. Kuŋ kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ! Ku siy maggan aginda ɗo nabiinna ku awalle, ho pey, ɗo ŋuur kuuk goy sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi gay, ku siiriig magginco samaane. \v 30 Kar ku kaaw aman : ‟ Ya nin kat goy ɗo wiktin taat aginiyni deeyiig nabiinna, ni gediraaɗo dee kaawni iŋ ŋuura nam nii min̰e baarco. ” \v 31 Ansi-ak, kuŋ maaniikoŋ di imil baƴko a ku kooginco kuuk gee kuuk deeyiig nabiinna ! \v 32 Di ŋaar-ak, riy taat aginiyko teestu-at, gaasonta ! \v 33 Kuŋ kuuk ar aalin-aŋku ! Kuŋ koogin ku koosinar\f + \fr 23:33 \ft ‛koosinar’ : Werin daarin̰, ŋu kolaag a ‛koriŋgi’.\f* ! Kuu gine maman, kuu pake min ak ta ba oole ? \v 34 Ɗo bi ŋaar-aŋ, cokiyoŋ, naako n̰aame nabiinna, gee kuuk iban kaawna ho agindaw ku gaanuundi kuuk taɓ. Kuu aaɗin̰ gee-ak geeger iŋ geeger kuu obin̰co. Ya ku obgu, daarin̰, kuu deen̰co, daarin̰, kuu ɗooɗin̰ ka atiydi, ho daarin̰ gay, kuu koocin̰co ɗo geriyko ku salaaner. \v 35 Ampa-ak, ɗo gaaƴiƴko, gee okin̰co kuuk aginiyko min̰tu baarco awalle-aŋku, min Abeel kaak sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi yoo Zakariya roŋ ka Baraaki. Zakariya-ak, ku deeyiig ɗatik taat iŋ ger ka Buŋdi ho iŋ wer kaak ŋu giniy satkine. \v 36 Ka seener nu kaawaako, muut ta gee okin̰co-aŋ yaaco gagire ɗo gee ku diŋka ! » \s1 Iisa iŋ gee ku Zeruzaleem \r (Luk 13.34-35) \p \v 37 « Tuɓina, tuɓina, gee ku Zeruzaleem, kuŋko kuuk daggig nabiinna, ho ŋuur kuuk Buŋ n̰aamiiko oki, ku zeergig iŋ dambay nam ŋu matiyo. Dees minaw, nu ictu niyin a naako n̰umiŋko, kuŋ gee ku Zeruzaleem, ar kokir taat gootig roŋti iŋ gezgirti. Kar kuŋ gay pooce ! \v 38 Di ŋaar-ak, goyiro iŋ gerko. \v 39 Ka seener nu kaawaako, ku talaanno pey tak-tak nam ƴiriy taat kuu asiy kaawe aman : ‟ Rabbin Buŋ yaa barkiyin̰ ŋaar kaak as iŋ siŋ kun̰ji ! ”\f + \fr 23:39 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 118.26.\f* » \c 24 \s1 Ɗime ka ger ka Buŋdi \r (Maark 13.1-2, Luk 21.5-6) \p \v 1 Min ŋaar-ak, Iisa amiltu min ɗo *ger ka Buŋdi. Wiktin taat ŋa ɗeetiyo, maajirnay ɓaawiiji moota ho ŋu kaawiiji aman : « Gem kol tacco, tal ja samaanaw ta ger ka Buŋdi-aŋka. » \v 2 Kar Iisa gay telkiico aman : « Hii, ku talaag ger-aŋka ? Ka seener nu kaawaako, wiktin yaa ase taat ŋaa ɗime, yoo dambi rakki kaak ŋu diytu ɗo giji sa goyaaɗo. » \s1 Gamin kuuk gaara gaase ka duniiner \r (Maark 13.3-13, Luk 21.7-19) \p \v 3 Min pa-ak, Iisa coktu ka koot ka Olibiyennar ho ŋa goytu. Maajirnay ɓaawiiji keeco ho ŋu indiig aman : « Gem kol tacco, kaawnin̰ ja, gamin-aŋ yaa ase kimin ? Ho kaawniŋ maan kaak yaani gaare asin̰jiŋ ho iŋ gaase ka duniiner. » \v 4 Iisa gay telkiico aman : « Yaman pakiroŋ, dakoŋ rasenno ziŋkiko ŋuuko jagiŋko. \v 5 Gee dakina yaa ase iŋ siŋdu ho ŋuu kaawe aman : ‟ Ŋa nun ko *Masi ! ” Ŋu asa rawte gee dakina min ɗo botilco ta samaane. \v 6 Moota ho serek ku asa dore gee kaawa ɗo bi ka gartar. Yaman, dakoŋ barjilenno. Ka seener, gamin-aŋ yaa asen̰ ja, kar duniin gay gaasaaɗo misa. \v 7 Darre iŋ darre asa taasin̰e ho sultan iŋ sultan oki asa taasin̰e. Meya yaa un̰je ɗo werin daarin̰ ho kiɗ asa azire. \v 8 Ar kaak daatik aawiy atti ka weendi, gamin okin̰co-aŋ sa gaara kadar gaase ka duniiner gaaye. \v 9 Gee kuuk ibanno Buŋ yaako ƴiliŋko ɗo saan tanto. Ŋuuko taaɓiyiŋko ho ŋuuko deeŋko. \v 10 Ɗo wiktin taar-at, gee dakina yaa rasin imaanco. Ŋuu isine ɗo benannico ho ŋuu ƴile oki ziŋkico. \v 11 Nabiinna dakina kuuk raada yaa bayne ho ŋuu jage gee dakina iŋ raadinco. \v 12 Zunuubinna gaaya gaayen di nam gee dakina, elin̰co yaa gine sooɗa. \v 13 Kar gem kaak obit imaanji bombo nam ɗo muutuy gay, ŋaa gase jile. \v 14 Kabarre ta Gala ta *Meennaw ta Buŋdi-at, ŋu asa gaarin ɗo duniin okintiti nam gee ku ay darre yaa dorinti. Kar kat duniin yaa gaaseŋ kate. » \s1 Taaɓin ta dakina \r (Maark 13.14-23, Luk 21.20-24) \p \v 15 « Gem kaak garkiyaat kaaw-an, ŋaa ibininti ! Ku asa tale gay nigindi kaak Buŋ ƴiliyo ɗo ger ka Buŋdi. Maanna-ak, nabi Daniyeel kaaw biy. \v 16 Ya ku talga, gee kuuk goy ɗo geeger ka Zuude, illa ŋuu gaɗe ɗo baƴco ku dambiniidi. \v 17 Waan kaak jammiya kara gediraaɗo un̰je atta, ŋaa soke gamnay. \v 18 Ansii di oki, kaak ɗeet ɗo morgoy sa yeepaaɗo geero, ŋaa icin batkoy. \v 19 Raɗco ɗo daaɗ kuuk iŋ aditco ho kuuk macpi ɗo menaw ŋuur-aku ! \v 20 Indoŋ Buŋ, gamin-aŋ yaa asenno ɗo koyin ku elgol kuuk ku gediraaɗo gaɗe kaƴko ho ɗo ƴiriy ta eele ka geeror ! \v 21 Ka seener, wiktin taat kuu talin̰ maanna-aka, taaɓin yaa gine dakina ɗo geemir pak taat gee aawtu min Buŋ kilgiyiit duniine yoo diŋka. Kar ta ɗeelaaɗo pey tak-tak. \v 22 Ya Buŋ kat bal peyin taaɓin koɗok, waan pakaaɗo. Kar gay, ŋa peyit koɗok ɗo saan ta gee kuuk ŋa doɓtu. \v 23 Ɗo mena ŋuur-ak, ya ŋu kaawaako aman : ‟ Taloŋ, Masi, ŋaar goy anne ! ”, wala aman : ‟ Ŋaar goy annere ! ”, dakoŋ cokiyin̰coɗo. \v 24 Ka seener, gay raadindi dakina yaa ase : daarin̰ yaa kaawe a ŋuur ko Masi ho daarin̰ a ŋuur nabiinna. Ŋuu gine gamin dakina kuuk ajbay iŋ kuuk gaara gudurrico a ŋuu jage gee. Ŋuu jage yoo ŋuur kuuk Buŋ doɓtu ya ŋuu gedire. \v 25 Ha’ ! Yaman nun sa miniŋkoŋ ko. \p \v 26 « Di ŋaar-ak, ya ŋu kaawaako aman : ‟ Cokiyoŋ, Masi goy ɗo goosiner ! ”, dakoŋ ɓaanno. Wal ya ŋu kaawaako aman : ‟ Ŋa cigile-ak anne ! ”, dakoŋ cokiyin̰coɗo. \v 27 Ka seener gay, ar buŋ kaak irn̰aw cippit min baay yoo gale ka pati, nun *Roŋ gemor oki, naa ase pa. \v 28 Cokiyoŋ pey, ɗo ay wer kaak maan mattu-ak di, daamarlin paayiyo. » \s1 Yeepe ka Roŋ gemor \r (Maark 13.24-27, Luk 21.25-28) \q1 \v 29 « Min mena ku taaɓiner-ak bire, \q1 koɗok di pat yaa mate, \q1 kooy sa ceeraaɗo pey, \q1 kaalin yaa solle min kuwa, \q1 ho gamin kuuk gin gudurre ka samaaner asa azire. \m \v 30 Kar kat, maan kaak gaara asindu ka nun Roŋ gemor yaa bayne kuwa. Gee okin̰co kuuk ɗo adiy ka kiɗar yaa aaye ale. Gee-ak yaan talin nun *Roŋ gemor asa ɗatik ucar iŋ gudurre ho iŋ *darjin okintiti. \v 31 Perin yaa ale raɗa, kar naa n̰aame ɗubildu ɗo adiy ka kiɗar okin̰ji. Ɗubal-ak yaa n̰umin̰ gee kuuk nu doɓtu min ɗo coke ka pati yoo ɗo gale ka pati. » \s1 Daŋil ta et kaak ŋu koliy pigiye \r (Maark 13.28-31, Luk 21.29-33) \p \v 32 « Cokiyoŋ daŋil ta *pigiye. Ya ku tala leeginay kat eccaw ho ŋu lee, ku iban ko kadar kabuŋ gaaye. \v 33 Ampaa di, kuŋko oki, ya ku talaag gamin-aŋ asaw, ibinoŋ kadar nun Roŋ gemor, nu gaay ko ote. \v 34 Ka seener nu kaawaako, gee ku diŋka-aŋ mataaɗo di, gamin-aŋ okin̰co yaa ase. \v 35 Samaane iŋ kiɗa yaa sawle, kar kaawnar gay rawtaaɗo tak-tak. » \s1 Wiktin taat Roŋ gemor yaa yeepe \r (Maark 13.32-37, Luk 17.26-30, 34-36) \p \v 36 « Kar ɗo ƴiriy ta moo iŋ pat ta moo naa yeepe gay, waan ibinaagɗo, wala *ɗubal ku Buŋdi, wala nun Roŋo. Tatte Buŋ keeji di iban. \v 37 Ƴiriy taat nun Roŋ gemor, naa yeepe-ak, taa kuuniye ar maan kaak asco ɗo geemir wiktin ta nabi Nowe. \v 38 Ka seener, min wiktin ta amay kuuk dakina bal teen̰ misa gee, ŋu tiyaw ho ŋu siyaw. Ŋu oba daaɗi ho gemsico oki, ŋu beriico miday. Ŋu giniy paa di nam ƴiriy taat Nowe un̰jitu ɗo markab ka tatiko. \v 39 Wiktin taat ŋu giniy paa di-ak, amay paaytu ho teeyiig okin̰co. Ɗo yeepe ka nun Roŋ gemor oki, ta asa gine pa. \v 40 Ɗo wiktin taar-at, ya gee seer gawna ɗo morginco, ka rakki ŋuu icin̰ji ho ka rakki ŋuu rasin̰ji. \v 41 Ya daaɗ seer eygaw, ta rakki ŋuu icinti ho ta rakki ŋuu rasinti. \v 42 Di ŋaar-ak, goyoŋ mento, asaan ku ibanno ƴiriy ta moo *Rabbinko yaa yeepe. \p \v 43 « Diyoŋ ɗo kaƴko samaane : ya mee gerdi kat iban wiktin taat kokin yaa ase iŋ aando, ŋaa goye mento ho ŋa rasaagɗo ŋaa ɗobe jolo. \v 44 Ɗo bi ŋaar-ak, kuŋko oki, siyoŋ ziŋkiko, asaan ku ibanno wiktin taat nun Roŋ gemor, naa yeepe. » \s1 Gay riyor kaak sellen̰ iŋ kaak jookumo \r (Luk 12.41-48) \p \v 45 « Ampa-aŋ gay, kuuniyoŋ ar gay riyor kaak sellen̰ ho neenduwo. Ŋaar di kaak mee gerdi yaa diyin̰ji a ŋaa tale ɗo kaay ka geriy. Kar ya wiktin nece, ŋaa bere tee ɗo gee kuuk ŋu giniy riy sawa. \v 46 Nu kaawaako, galal ɗo gay riyor kaak ɗo wiktin taat tatkuwiy yeepe, ŋaa gasin̰ ŋa ginaat riy-ata. \v 47 Ka seener nu kaawaako, gem-ak, tatkaw yaaji berin̰ gamnay okin̰co ɗo pisin̰ji. \v 48 Kar gay, ya gay riyor ka jookumo osiig adiy a tatkuwiy yeepɗo koɗok, \v 49 kar ŋa teesiy koocin̰ een̰ji ku riyor, ŋa tiyaw ho ŋa siyaw nam ŋa ibanno ziy. \v 50 Ampa-ak, tatkuwiy yaa ase ƴiriy taat ŋa ergigɗo ho wiktin taat ŋa ibingitɗo. \v 51 Paa kat, tatkaw-ak yaa taaɓiyin̰ ko taaɓiye ar ŋu taaɓiyiig ŋuur kuuk kaawa iŋ biŋkico di. Ɗo wer ka taaɓiner-ak, ŋuu ale ho ŋuu eeyme saaŋco. » \c 25 \s1 Daŋil ta gemsa ku orok \p \v 1 Iisa kaawtu pey aman : « Ɗo wiktin taar-at, *Meennaw ta Buŋdi yaa kuuniye ar daŋil ta gemsa ku orok kuuk sok lampinco, ŋu ɓaa ŋaamin̰ ɗubil kaak obe. \v 2 Min gemsa-ak, kuuk beeƴ neenduway ho kuuk beeƴ gay oliyay. \v 3 Ŋuur kuuk oliyay-ak sokiig lampinco kar ŋu balco ice zaadin ka sewindi. \v 4 Kar ŋuur kuuk neenduway gay sokiig lampinco ho ŋu iciico pey zaadin ɗo ɗewniico. \v 5 Ŋu ƴokiig ɗubile-ak kee. Min ŋa asɗo koɗok, gemsa-ak teestu gon̰ce nam okin̰co weƴ iciigu. \p \v 6 « Iŋ ɗatik aandor, ŋu dortu gem koola raɗa aman : ‟ Ha’, taloŋ ɗubil ote ! Amiloŋ ŋaamoŋga ! ” \v 7 Min gemsa-ak dortu pa-ak, okin̰co ŋu niintu ho ŋu biƴiig lampinco. \v 8 Kuuk oliyay-ak indiig een̰co aman : ‟ Yaman lampinni mataw, beronin̰ ja sooɗ min sewiŋko-aka. ” \v 9 Kar kuuk neenduway-ak telkiico aman : ‟ Ha’a, ŋa necaatenno okinte. Ɓaaŋ, dakoŋ giday. ” \v 10 Ek di kuuk oliyay-ak ɗeettu gidiye sewe. Wiktin taat ŋu ɗeete, ɗubil-ak astu aarco. Kar gemsa kuuk siy ko ziŋkico un̰jitu iŋ ŋaara ɗo wer ka obindi. Min ŋu un̰je, ŋu ɗibiriit botol. \v 11 Kar ba aaro, kuuk oliyay-ak astu kate. Ŋu koliy raɗa aman : ‟ Gem kol tacco, pilni botol ! ” \v 12 Kar ɗubil-ak telkiico aman : ‟ Nu kaawaako seene, nu ibingikonno. ” » \v 13 Hiyya, Iisa kaawtu pey aman : « Goyoŋ mento, asaan ku ibanno ƴiriyo wala pat taat naa yeepe. » \s1 Daŋil ta gay riyor ku subba \r (Luk 19.11-27) \p \v 14 « *Meennaw ta Buŋdi-at yaa kuuniye oki ar gem kaak ɓaa marti. Ŋa koliig gay riyoy ho ŋa beriicog malley amaanne ɗo pisin̰co. \v 15 Ka rakki, ŋa berji tammin beeƴ ku daabner, ka seeriŋkar, seer ho ka subbiŋkar, rakki. Ay gem di ŋa berji uudin ta gudurrey. Min ŋa beriicog gurus-ak, ŋa ɗeettu marti. \v 16 Kar gay riyor kaak gas tammin beeƴ-ak, koɗok di, ŋa teestu taajire ho ŋa gastu tammin beeƴ min kuwa. \v 17 Ŋaar kaak gas seer-ak oki gintu pa ho ŋa gastu tammin seer min kuwa. \v 18 Kar ŋaar kaak gas tamma rakki-ak gay daktu ecar bee ho ŋa tiisiig gurus ka gemoy-aka. \p \v 19 « Goytu kee, gemco astu min ɗo martuwiy. Ŋa koliig gay riyor-aku a ŋaa tale maan kaak ŋu gintu iŋ gurus-aka. \v 20 Gay riyor kaak gas tammin beeƴ-ak astu ho ŋa gaariijig gurus kaak ŋa gastu min kuwa. Kar ŋa ɗiytu aman : ‟ Gem kol tacco, aŋ gurus kaak ki beriidu amaanne ho ka aŋ gay kaak nu gastu min kuwa. ” \v 21 Gemoy-ak oziliig aman : ‟ Seese, kiŋke-aŋ gay riyor kaak samaane ho kaak nec naan̰ amniye. Ɗo gamin kuuk sooɗ-aŋ sa, ki gaar zin̰ kadar naan̰ amniye ho diŋ gay naan̰ bere kat kuuk dakina. As aacay iŋ nunu. ” \v 22 Ŋaar kaak gas tammin seer-ak astu ho ŋa ɗiytu aman : ‟ Gem kol tacco, aŋ gurus kaak ki beriidu amaanne ho ka aŋ gay kaak nu gastu min kuwa. ” \v 23 Gemoy-ak oziliig aman : ‟ Seese, kiŋke-aŋ gay riyor kaak samaane ho kaak nec naan̰ amniye. Ɗo gamin kuuk sooɗ-aŋ sa, ki gaar zin̰ kadar naan̰ amniye ho diŋ gay naan̰ bere kat kuuk dakina. As aacay iŋ nunu. ” \v 24 Kar ba aaro, ŋaar kaak gas tamma rakki-ak astu ho ŋa ɗiytu aman : ‟ Gem kol tacco, nu ibingiciŋ kiŋ gem toŋgo. Ki seɗaw gamin kuuk ki bal luwin̰co ho ki soka gamin kuuk ki bal suuɗe tiŋgon̰. \v 25 Ampaa ko, nu gintu kolaw ho nu dakiig tiis gurusjiŋ. Diŋ gay, ŋaar ko-aŋka, obig maannan̰. ” \v 26 Kar gemoy-ak kaawiiji aman : ‟ Kiŋke-aŋ gem kaak napkiyaaɗo. Ki zegilo ! Ki iban min awalle oki kadar nu seɗa gamin kuuk nu bal luwin̰co ho nu soka gamin kuuk nu bal suuɗe tiŋgor. \v 27 Ya ki iban ansi-ak, zer kii leen̰ gurusdu-aŋ ɗo wer ka dummaayner. Ansii kat ya nu yeepe, naa gasin̰ gurusdu wee. ” \v 28 Kar ŋa kaawtu aman : ‟ Icoŋ tamma-ak minniney ho beron̰jiig ɗo ŋaar kaak gin orok-aka. \v 29 Cokiyoŋ naako kaawe, waan kaak gine, Buŋ yaaji gaaye min kuwa nam ŋaa goye ɗo bidinaw. Kar ŋaar kaak bal gineŋ gay, ka sooɗ kaak ŋa gintu oki, Buŋ yaaji imilin̰ji. \v 30 Kar gay riyor kaak napkayɗo gay, atkoŋ kara ɗo gondikor, ɗo wer kaak ŋu alaw ho ŋu eeyma saaŋco. ” » \s1 Seriin ta ba aaro \p \v 31 « Wiktin taat nun *Roŋ gemor yaa yeepe ɗo *darjiner iŋ ɗubal okin̰co, nu asiy goye ka seesdu ka sultinnaw. \v 32 Gee kuuk ɗo adiy ka kiɗar okin̰co asa n̰ume uŋtu. Kar naa eerin̰co ar gay gooƴindi eergiy tamgi iŋ awgi. \v 33 Kar naa dibirin̰ tamgi ɗo meedar ho awgi gay ɗo n̰ugilal. \v 34 Kar nun kaak sultan, naaco kaawe ɗo kuuk ɗo meedar aman : « Kuŋ kuuk Tanni barkiyiŋko-aŋ, asoŋ ho un̰joŋ ɗo Meennaw taat Buŋ siytu loko min kilgiye ka duniiner. \v 35 Asaan mey deentu ho ku berdu tee. Ibin deentu ho ku berdu see. Nu ɓaawko martaw ho ku obintu samaane. \v 36 Nu tukinka ho ku berdu kesuune. Nu raɗaw wala ŋu obintu daŋaayne ho ku dakintu tala. \v 37 Hiyya, ŋuur kuuk sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi-ak yaadu telke aman : ‟ Gem kol *Rabbine, kimin ni talin̰ciŋ mey diyaaciŋ ho ni beriijiŋ tee ? Kimin ibin diyaaciŋ ho ni beriijiŋ see ? \v 38 Kimin ki asinti martaw ho ni obin̰ciŋ samaane ? Kimin ki tukinka ho ni beriijiŋ kesuune ? \v 39 Kimin ki raɗtu wala ŋu obin̰ciŋ daŋaayne ho ni dakin̰ciŋ tala ? ” \v 40 Min pa-ak, nun kaak sultan, naaco telke aman : ‟ Ka seener nu kaawaako, ya ku ginit riy taar-an ɗo rakki min ɗo siŋtar kuuk siŋco allo tak-tak-aŋ, ar ku ginit lotu. ” \p \v 41 « Kar ba aaro, naaco newse ɗo kuuk ɗo n̰ugilal aman : ‟ Kuŋko-aŋ Buŋ surpiyiŋko, etiroŋ minniner serek. Ɓaaŋ ɗo ak taat ŋu biƴtu ɗo *Seetanner iŋ ɗubilji. Ak-at matɗo tak-tak. \v 42 Asaan mey deentu ho ku baldu bere tee. Ibin deentu ho ku baldu bere see. \v 43 Nu ɓaawko martaw ho ku dakintu obɗo. Nu tukinka ho ku baldu bere kesuune. Nu raɗaw wala ŋu obintu daŋaayne ho ku bal ɓaa talindu. ” \v 44 Hiyya, ŋuur kuuk ɗo n̰ugilal-ak yaadu telke aman : ‟ Gem kol Rabbine, kimin ni talin̰ciŋ ki meya wala ibino, ki marte wala tukinka, ki raɗaw wala ɗo daŋaayner ho ni dakin̰ciŋ gaayɗo ? ” \v 45 Min pa-ak, naaco telke aman : ‟ Ka seener nu kaawaako, ya ku bal ginin riy taar-an ɗo rakki min ɗo siŋtar kuuk siŋco allo tak-tak-aŋ, ar ku bal ginin lotu. ” \v 46 Gee ŋuur-ak ɓaa goye doo ɗo ak taat matɗo ho ŋuur kuuk sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi-ak gay yaa gase goye ka gaasɗo. » \c 26 \s1 Dee ka kaawor ɗo muut ta Iisa \r (Maark 14.1-2, Luk 22.1-2, Yaaya 11.45-53) \p \v 1 Min Iisa gaasiig kaawin-aŋ okin̰co, ŋa ɗiyiico ɗo maajirnay aman : \v 2 « Ku iban kadar iidin ta *Paak ɗaktit ko mena seer di. Ek di nun *Roŋ gemor, ŋuun berindu ɗo ŋuur kuuk yaan ɗooɗin ka etor. » \p \v 3 Hiyya, agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar n̰umtu ɗo geriy ka gem rakki siŋji *Kayip, ŋa *Mee satkiner ka tatko. \v 4 Ŋu deetu kaawco a ŋuu obin̰ Iisa iŋ cigile ho ŋuu deen̰ji. \v 5 Ŋu kaawtu benannico aman : « Gi gediraaɗo obin̰ ƴiriy ta iidiner, yampa, gee yaa barjile. » \s1 Kockice ka itirdi ɗo kaay ka Iisa \r (Maark 14.3-9, Yaaya 12.1-8) \p \v 6 Ƴiriy rakki, Iisa goy ɗo geeger ka Betani ɗo ger ka Simon kaak ɗukum burɗum. \v 7 Wiktin taat ŋa goytu tee, daatik rakki asiig gasa. Ɗo pisinti, ta gin ɗew ka dambir kaak ŋu kolaag albaatir. Ɗewti-ak miin iŋ itir kaak gasɗo badam. Ta kockiciiji ɗo kaay ka Iisa. \v 8 Min maajirna taliig maanna-ak, aditco nigtu ho ŋu kaawtu aman : « Maa di ta nigiig itir-aŋ dur di ? \v 9 Ya gi gidiyig itir-aŋ, nec gii gase gurus dakina ho gii ɗeeɗin̰ ɗo pokirnar ! » \v 10 Min Iisa doriit kaawco-at, ŋa ɗiyiico aman : « Maa di ku taaɓiyiit daatko-anta ? Riy taat ta giniidu-an samaane. \v 11 Ka seener, pokirna, ŋuur goy doo iŋ kuŋko, kar nun gay goyaaɗo iŋ kuŋko doo. \v 12 Min diŋ di ta kockicdu ko itir, uudin ta neginda ŋuu un̰jin̰ zir ɗo maginer. \v 13 Ka seener nu kaawaako, ay wer kaak ŋuu gaarin Kabarre ta Gala ɗo adiy ka kiɗar, ŋuu moye bit ka daatko-anta ho ŋuu ose ɗo maan kaak ta gintu. » \s1 Isine ka Zuudas ɗo Iisa \r (Maark 14.10-11, Luk 22.3-6) \p \v 14 Min ŋaar-ak, Zuudas Iskariyoot kaak min paliinna ku Iisa ku orok iŋ seer-ak, ɓaawiico ɗo agindaw ku gay satkiner \v 15 ho ŋa kaawiico aman : « Ya nu gaarko maman kuu obin̰ Iisa-ak, kuudu bere maa ? » Hiyya, ŋu beriiji tammin orok subba ku gurusdi. \v 16 Min ƴiriy taar-at di, ŋa teestu bariye botol taat maman ŋaaco gaarin̰ Iisa, ŋuu obin̰ji. \s1 Iidin ta Paak \r (Maark 14.12-21, Luk 22.7-14, 21-23, Yaaya 13.21-30) \p \v 17 Ƴiriy taat awalle ta iidin ta mappa ka bal gele\f + \fr 26:17 \ft ‛iidin ta mappa ka bal gele’ : Ta iidin ta Yuudinnar taat ŋu koliy oki Paak. Ɗo iidin taar-at, ŋu moyiy wiktin taat Buŋ imiliig aginiyco min darre ta Meser (Ekzood 12.1-27).\f*, maajirna sin̰jiiji moota ɗo Iisa ho ŋu indiig aman : « Ki raka a ni ɓaate gine tee ka Paakdi momo ? » \v 18 Iisa gay telkiico aman : « Ɓaaŋ ɗo geegirdi ɗo wer ka gem rakki pa ho kaawon̰ji aman : ‟ Tatkaw kaawa a wiktiney gaaye. Ŋa asa iidiye iidin ta Paak ɗo gerin̰ iŋ maajirnay. ” » \v 19 Hiyya, maajirnay ɓaawtu, ŋu giniit ar taat Iisa kaawiico ho ŋu giniico tee. \p \v 20 Min pat gale, Iisa goytu tee iŋ paliinnay kuuk orok iŋ seera. \v 21 Wiktin taat ŋu tiyo, ŋa ɗiyiico aman : « Ka seener nu kaawaako, rakki minninko yaadu isine. » \v 22 Min ŋu doriit kaaw-at, ziŋkico ooliig koloc. Kar ŋu teestu indin̰ji rakki rakki aman : « *Rabbine, ŋa nununno ɗoo ? » \v 23 Iisa gay telkiico aman : « Ŋaar kaak pisinni or ɗo parki-aŋ di, ŋaar-ak di yaadu isine. \v 24 Nun *Roŋ gemor asa mate ar taat Kitamne kaawtu ɗo bi kanto. Kar gay, raɗji ɗo gem kaak isindu ! Gem-ak, ya ŋu bal ween̰ji sa guna ! » \v 25 Zuudas kaak isinaaji-ak indiig aman : « Gem kol Rabbiney, ŋa nununno ɗoo ? » Iisa gay telkiiji aman : « Kiŋ meen̰ji kaawit ko. » \s1 Tee ka Rabbine \r (Maark 14.22-26, Luk 22.14-20, 1 Korentiyen 11.23-25) \p \v 26 Wiktin taat ŋu goytu tee, Iisa ictu mappa, ŋa deliiji barkin ɗo Buŋdi, ŋa pirsiiga ho ŋa beriicog ɗo maajirnay. Kar ŋa kaawiico aman : « Oboŋ ho taaŋ, ŋaar-aŋ zir. » \v 27 Kar ŋa ictu pey *kordindi, ŋa deliiji barkin ɗo Buŋdi ho ŋa beriicota. Kar ŋa kaawiico aman : « Saaŋ okiŋko, \v 28 asaan ŋuur-aŋ baarir. Baar-aŋ ɗuunit *Jamaw ta marbinto taat Buŋ asiy obe iŋ gee. Baar-ak yaa min̰e ɗo bi ka gee dakina a ŋuu gase saamiye ka zunuubinnico. \v 29 Nu kaawaako aman : ‟ Nu siyaaɗo pey maam ku *bin̰di nam ƴiriy taat naa see kuuk marbinto iŋ kuŋko ɗo Meennaw ta Tanni. ” » \v 30 Hiyya, ŋu riytu riyin ku iidiner, kar ŋu amiltu, ŋu ɓaayiy coke koot ka Olibiyennar. \s1 Kaawo ɗo bi ka tatire ka Piyer \r (Maark 14.27-31, Luk 22.31-34, Yaaya 13.36-38) \p \v 31 Ɗo wer-ak, Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Iŋ aando-an di, okiŋko, kuun rasindu. Ka seener, Kitamne kaaw aman : ‟ Naa deen̰ gay gooƴindi ho tamgiy yaa totire. ” »\f + \fr 26:31 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Zakariya 13.7.\f* \v 32 Kar Iisa kaawtu pey aman : « Wiktin taat nu nooy min ɗo muuti gay, naako ogire ɗo kiɗ ka Galile. » \v 33 Piyer gay kaawiiji aman : « Ya okin̰co-aŋ rasin̰ciŋ oki, nun gay rasaacinno tuk. » \v 34 Iisa gay telkiiji aman : « Cokay, naan̰ kaawe seene, ɗo aando-anta, kokir boogaaɗo di, kii tatire dees subba a ki ibinginno. » \v 35 Piyer gay telkiiji aman : « Ya nu mata iŋ kiŋke oki, nu tatiraaɗo a nu ibingicinno. » Kar maajirna okin̰co kaawtu paa di. \s1 Inde ka Buŋdi Jetsemaane \r (Maark 14.32-42, Luk 22.39-46) \p \v 36 Hiyya, Iisa iŋ maajirnay ottu ɗo wer kaak ŋu kolaag Jetsemaane ho ŋa kaawiico aman : « Goyoŋ anne, nun ɓaa inde Buŋ annere. » \v 37 Min ŋa ɓaayiyo, ŋa iciig Piyer iŋ koogin ku Zebede kuuk seera : Yaaya iŋ Zaak. Ɗo wer-ak, kelmoy amiltu ho ziy sa oolga. \v 38 Kar ŋa kaawiico aman : « Kelmol tiyaan but-but ar naa mate. Kuŋ goyoŋ anne ho goyoŋ mento iŋ nunu. » \v 39 Ŋa sin̰jitu uŋda sooɗ, ŋa dersitu ho ŋa nooɗig uŋji keɗer, kar ŋa teestu inde Buŋ aman : « Baaba, ya an kat niyinen̰, etirit taaɓin-an minniner. Yampa, taa ginenno ar taat nun rakiyo, illa taat kiŋ rakiyo. » \v 40 Min ŋaar-ak, ŋa yeepiico ɗo maajirnay kuuk subba. Kar ŋa gasig ŋu weƴaw. Ŋa kaawiiji ɗo Piyer aman : « Ku bal gedire goye mento sooɗ iŋ nunu ? \v 41 Goyoŋ mento ho indiguwoŋ Buŋ kuu goye bombo ya *Seetanne gecaako. Gelbin ka gemor, ŋaar gin niyin taat ŋaa gine taat samaane, kar ziy gay gedarro. » \v 42 Ka seeriŋkar, ŋa ɗeettu pey inde Buŋ aman : « Baaba, ya taaɓin-an kat etiraaɗo minniner illa naa seenti ja, ŋaar-ak niyin tan̰jin di paka ! » \v 43 Kar ŋa yeeptu pey ɗo maarjirnay ho ŋa gasiig ŋu weƴaw nam ŋu gedarro pilin̰ odinco. \v 44 Min ŋaar-ak, ŋa rasiigu ho ŋa ɗeettu pey inde Buŋ ka subbiŋkar. Ŋa ɗeeliig kaawin ŋuur-ak di. \v 45 Min ŋa inde Buŋ, ŋa yeeptu ɗo maajirnay ho ŋa ɗiyiico aman : « Ku weƴaw ho ku darma misa ? Way, diŋ wiktinti nec kate. Nun *Roŋ gemor, ŋuun berindu ɗo pise ku gay zunuubinnar. \v 46 Taloŋ, gem kaak isindu-aŋ asa ko eka ! Ucoŋ, ŋaaminteŋga ! » \s1 Obin̰ji ka Iisa \r (Maark 14.43-50, Luk 22.47-53, Yaaya 18.3-12) \p \v 47 Min Iisa kaawa misan di, Zuudas min paliinna kuuk orok iŋ seer astu iŋ gee dakina. Min gee-ak, daarin̰ gin *seepinpan ho daarin̰ gay gin doŋkilay. Agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar kat n̰aamgu. \v 48 Zuudas gaarco botol taat maman ŋuu obin̰ Iisa. Ŋa kaawiico aman : « Ŋaar kaak naa baamiye, naaji gine cuuɗ, ŋa ŋaar ko ku rakiyo. Oboŋga ! » \v 49 Min ŋu ottu ɗo wer-aka, Zuudas sin̰jiiji moota ɗo Iisa ho ŋa ooyiiji aman : « Seek, gem kol Rabbiney ! » Kar ŋa baamiyiiga ho ŋa giniiji cuuɗ. \v 50 Iisa gay telkiiji aman : « Ab roya, maan kaak iyin̰ciŋ-aŋ, ginga ! » Hiyya, gee-ak ɓaawiiji moota ho ŋu obiiga. \v 51 Ek di rakki min maajirnay ku Iisa ceeptu *seepiney, ŋa asiɗiig gay riyor kaak gina riy ɗo *mee satkiner ka tatko ho ŋa ɗukumiijit ɗeŋgey. \v 52 Kar Iisa kaawiiji aman : « Un̰jig seepinen̰-aŋ ɗo caapoy, asaan okin̰co kuuk jaawa iŋ seepinpan-ak, ŋuu deen̰co iŋ seepinpan. \v 53 Ya ɗo tan̰jiŋ, ki pakira a nu gediraaɗo indin̰ Tanni yaadu male walla ? Ya nu indiga, koɗok di ŋaadu n̰aame ɗubal dakin dakina\f + \fr 26:53 \ft ‛ɗubal dakin dakina’ : Iisa kaawa ɗo bi ka orok iŋ seer ‛leziyon’. Leziyon rakki, askirinti yaa gine maan ka alip subba (3000) wal alip bijigiƴ (6000) pa.\f*. \v 54 Kar ya nu gina ampa-ak gay, maman taat ŋu siirtu awalle ɗo Kitamner yaa ase ɗo werti ? Asaan Kitamne kaaw a taa kuuniye ansi. » \p \v 55 Min ŋaar-ak, Iisa newsiico ɗo gee-ak aman : « Kun kawta, nu goy iŋ kuŋko ɗo *ger ka Buŋdi. Maa di ku obginno annere ? Ku astu iŋ seepinpan ho iŋ doŋkilay a kuun obindu. Wala nu kokino ? \v 56 Kar gay, ta kuuniytu ampa-ak a kaaw taat nabiinna siirtu awalle ɗo Kitamner yaa ase ɗo werti. » Min ŋaar-ak, maajirnay okin̰co gaɗtu, ŋu rasiiga. \s1 Iisa ɗo uŋco ka agindaw ku gay satkiner \r (Maark 14.53-65, Luk 22.54-55, 63-71, Yaaya 18.13-14, 19-24) \p \v 57 Gee kuuk obig Iisa-ak iyiig ɗo ger ka *Kayip, *mee satkiner ka tatko. Ɗo wer-ak ko, agindaw ku gaanuundi iŋ *aginay ku Yuudinnar n̰umtu. \v 58 Piyer gay aaɗaag min serek nam ŋu ottu ɗo ger ka mee satkiner-aka. Kar ŋa un̰jitu ɗo wer ka berel ka gerdi-aka ho ŋa goytu iŋ askirna. Ŋa raka tale maman ŋuu deen kaawco. \v 59 Sando, agindaw ku gay satkiner iŋ agindaw ku Yuudinnar bariya botol taat ŋuuji diye kaaw ɗo Iisa ŋuu deen̰ji. Ya kaaw-at ɗo wertiɗo oki, ɗo tan̰co-at, ta ginaaɗo maanna. \v 60 Gee dakina uctu, ŋu diyiiji kaaw ta raadiner, kar iŋ taar-at oki, ŋu balji gase oorne. Ba aaro, gee seer uctu ho ŋu kaawtu aman : \v 61 « Gem-aŋ kaawa a ŋaa ɗimin̰ ger ka Buŋdi-aŋka, kar ɗo menaw subba di, ŋaa pinin̰ ɗo weriy. » \v 62 Hiyya, mee satkiner-ak uctu ho ŋa kaawiiji ɗo Iisa aman : « Kiŋ telkaacoɗo ga ? Gee-aŋ kaawa ɗo bi kan̰jiŋ ɗoo ? » \v 63 Kar Iisa gay buguma di. Kar mee satkiner-ak togiliiji aman : « Iŋ Buŋ kaak goy mento-aŋka, kaawnin̰ ja, kiŋ ko *Masi, Roŋ ka Buŋdi walla ? » \v 64 Iisa gay telkiiji aman : « Kiŋ meen̰jiŋ kaawit ko. Kar gay, nu kaawaako, ɗak mena sooɗ di\f + \fr 26:64 \ft ‛ɗak mena sooɗ di’ : Iŋ kaaw ta Grek, ŋu kaawa ‛min diŋka’. Kar gay, wiktin ta ŋu kaawiy ampa-ak, ŋu raka kaawe a maanna-aŋ yaa ase koɗok-koɗok di.\f*, nun *Roŋ gemor, kuun talin nu goy ɗo meeday ta Buŋ kaak gin gudurre okintiti, ho kuun talin pey wiktin taat naa ase min ka samaaner iŋ uca. » \v 65 Min mee satkiner dortu pa-ak, ŋa eeriit kesuuney\f + \fr 26:65 \ft ‛ŋa eeriit kesuuney’ : Ɗo aadin ta Yuudinnar, eere ka kesuuni-ak gaara kadar aditco nige.\f* ho ŋa ɗiytu aman : « Ŋa niga biy iŋ Buŋ ! Wala gi raka pey saadine ! Ku doraaga, ŋa geema ziy iŋ Buŋ ! \v 66 Ya loko-ak, gee ginin̰ji maman ? » Ŋu telkiiji aman : « Taar-an nec ko iye muutuy. » \v 67 Ɗo wer-ak, ŋu piciiji uln̰a ɗo wijeeney, ŋu koociiga, ho daarin̰ gay baasiiga \v 68 ho ŋu kaawiiji aman : « Hey Masi-aŋka, ya kiŋ kat nabiin̰ce-ak, kaawni ja waa kaak men̰n̰in̰ciŋ\f + \fr 26:68 \ft ‛men̰n̰in̰ciŋ’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛ɗoosin̰ci’.\f* ? » \s1 Tatire ka Piyer ɗo bi ka Iisa \r (Maark 14.66-72, Luk 22.56-62, Yaaya 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Ɗo wiktin taar-at, Piyer gay goy kara ɗo wer ka berel-aka. Kar gay riyor rakki ɓaawiiji moota ho ta kaawiiji aman : « Kiŋke oki goy iŋ Iisa, gem kaak min Galile ! » \v 70 Kar Piyer gay tatiriig Iisa ɗo uŋco ka geemir ho ŋa ɗiytu aman : « Nu ibanno taat ka rakiy kaawe. » \v 71 Kar wiktin taat ŋa raka n̰ere min ɗo wer-aka, gay riyor taat pey taliiga ho ta ɗiyiico ɗo gee kuuk goy eɗe-ak aman : « Taloŋ, gem-aŋ oki iŋ Iisa kaak min Nazareet. » \v 72 Ka seeriŋkar, Piyer tatirtu pey ho ŋa togiltu aman : « Iŋ Buŋ, nu ibingigɗo gem-aŋka tara ! » \p \v 73 Jammiy sooɗa, gee kuuk goy eɗe-ak ɓaawiiji ɗo Piyer ho ŋu kaawiiji aman : « Ka seener, kiŋke sa min ŋuura ! Ni ibinaaciŋ min ɗo kaawon̰-an di. » \v 74 Min ŋaar-ak, ŋa togiltu pey aman : « Iŋ Buŋ-aŋka, nu ɗiykon ɗoo a nu ibingigɗo gem-aŋka ! Ya nu raada sa, Buŋ, ŋaan surpiyindu. » Min ŋa kaawtu pa-ak di, kokir boogtu. \v 75 Ek di Piyer moyiit kaaw taat Iisa kaawiiji aman : « Awal ta kokir yaa booge, kii tatire dees subba a ki ibinginno. » Hiyya ŋa amiltu kara ho ŋa zugiig ale. \c 27 \s1 Iisa wer ka Pilaat \r (Maark 15.1, Luk 23.1-2, Yaaya 18.28-32) \p \v 1 Iŋ kawtir wer dugus-dugus, agindaw ku gay satkiner okin̰co iŋ *aginay ku Yuudinnar deetu kaawco a ŋuu deen̰ Iisa. \v 2 Ɗo wer-ak, ŋu ɗuuniiga, ŋu iyiiga ho ŋu beriijig ɗo Pilaat kaak gee ku Room diyiig guberneer ɗo wer-aka. \s1 Muut ta Zuudas \r (Akt 1.18-19) \p \v 3 Min Zuudas kaak isinji ɗo Iisa taltu kadar ŋu raka deen̰ Iisa-ak, ginji raɗa. Hiyya, ŋa ɓaawiico ɗo agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar a ŋaaco yeepin̰ tammin kuuk orok subba-aku. \v 4 Min ŋa gasiigu, ŋa ɗiyco aman : « Nun di bir gallo asaan nu isinji ɗo gem-aŋ ŋuu deen̰ maalan di ! » Ŋuur gay telkiiji aman : « Ginir ! Nin isgininno, taan̰ gagire ɗo gaaƴan̰ ! » \v 5 Min Zuudas doriit kaaw-at, ŋa dawiig gurus-ak ɗo *ger ka Buŋdi ho ŋa ɗeettu zikiɗe ziy. \v 6 Kar agindaw ku gay satkiner ipiniig gurus-aka ho ŋu ɗiytu aman : « *Gaanuunte berro botol taat gii n̰umin̰ gurus-aŋ iŋ kaak gi dummiyiy ɗo ger ka Buŋdi, asaan ŋa gurus ka kaƴar. » \v 7 Hiyya, ŋu deetu kaawco, ŋu iciig gurus-aka ho ŋu daktu giday morgo ka gem kaak pina gamin iŋ golŋo. Ŋu gidiyiig morgo-ak a ŋaa gine wer kaak ŋuu tiisguwe awraatinna. \v 8 Ɗo saan taar-at ko, yoo ƴiriyta ŋu koliig morgo-ak aman : « Morig ka baarir. » \v 9 Ansii ko, kaaw taat nabi Zeremi kaawtu awalle astu ɗo werti aman : « Ŋu ic tammin orok subba ku gurusdi. Gee ku Israyeel talaag gurus-aŋ nec ko iŋ kaƴay. \v 10 Kar iŋ gurus-ak, ŋu gidiytu morgo ka gem kaak pina gamin iŋ golŋo ar taat *Rabbin Buŋ kaawiidu. »\f + \fr 27:10 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Zakariya 11.12-13 iŋ Zeremi 32.6-15.\f* \s1 Iisa ɗo uŋji ka Pilaat \r (Maark 15.2-15, Luk 23.3-25, Yaaya 18.33–19.16) \p \v 11 Min ŋu beriig Iisa ɗo guberneer Pilaat, Pilaat indiig aman : « Kiŋ ko sultan ka Yuudinnar walla ? » Iisa gay telkiiji aman : « Kiŋ meen̰jiŋ kaawit ko. » \v 12 Agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar diyiiji kaawna, kar Iisa gay bugum mayaat. \v 13 Kar Pilaat kaawiiji aman : « Ki doraag ɗoo di gee-aŋ diyiijiŋ kaawin-aŋku ? » \v 14 Ŋaar gay balji telke maanna nam guberneer din sa ajbiy tak-tak. \p \v 15 Ay iidin ta *Paakdi, guberneer Pilaat imilgiy gem rakki min daŋaayne, ŋaar kaak gee inditu. \v 16 Ɗo wiktin taar-at, gin gay daŋaayner rakki siŋji alaw, ŋu kolaag Iisa Barabaas. \v 17 Pilaat indiig gee kuuk n̰um dakin-ak aman : « Naako pike waa min ɗo daŋaayner ? Iisa Barabaas wala Iisa kaak ŋu koliy Masi ? » \v 18 Pilaat ibina tam kadar min hasuudinaw di, agindaw-ak iyiijig Iisa. \v 19 Ɗo wiktin taat Pilaat goy misa ɗo sees ka seriiner, daaciy n̰aamiiji kaawo aman : « Yaman cim kaan̰ min kaawin ku gem-aŋka. Ŋa bal nige maanna. Maako-an nu bal weƴe min sooniika ɗo bi kan̰ji. » \p \v 20 Ɗo wer-ak, agindaw ku gay satkiner iŋ aginay ku Yuudinnar isinaag gee ku dakin-ak, ŋuu indin̰ Pilaat a ŋaaco pikin̰ Barabaas, kar Iisa gay ŋuu deen̰ji. \v 21 Ampaa ko, wiktin taat guberneer Pilaat indiig pey gee-ak aman : « Min kuuk seer-aŋ, ka moo ku rakiy naako pike ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Barabaas ! » \v 22 Pilaat indiigu pey aman : « Kar Iisa kaak ŋu koliy Masi gay, naa ginin̰ maman ? » Okin̰co, ŋu telkiiji aman : « Ɗooɗig ka etor ! Ɗooɗig ka etor ! » \v 23 Ŋa indiigu pey aman : « Kar ŋa nig maa di ? » Ŋuur gay koola koolen di aman : « Ɗooɗig ka etor ! Ɗooɗig ka etor ! » \v 24 Min Pilaat taltu kadar ŋa gediraacoɗo ho kaawco bira maan ka pey-ak, ŋa ictu amay ho ŋa aciig pisin̰ji ɗo uŋco ka geemir. Kar ŋa ɗiytu aman : « Di ŋaar-ak giniro, nun maan isginno iŋ muut ta gem-aŋka ! » \v 25 Gee okin̰co telkiiji aman : « Ya an di kaawon̰-ak, baariy ŋu gagirni ɗo gaƴiƴni yoo ɗo kooginni ! » \v 26 Hiyya, Pilaat pikiicog Barabaas. Kar Iisa gay, ŋa ɗiyiico a ŋuu koocin̰ iŋ korɗiŋgo. Min ŋu koocga, ŋa beriicog ɗo askirnar a ŋuu ɗooɗin̰ ka etor. \s1 Ajimiika ta askirnar ɗo Iisa \r (Maark 15.16-20, Yaaya 19.2-3) \p \v 27 Min ŋaar-ak, askirnay ku Pilaat iyiig Iisa ɗo geriy ka guberneer. Askirnay okin̰co n̰umtu ɗo wer-aka, Iisa gay ɗatikco. \v 28 Ɗo wer-ak, ŋu cimijiit kesuuney ho ŋu isiiji batik ta dindik buŋ ar ta sultinniidi. \v 29 Kar ŋu siyiiji jakumne ta jamiidi ho ŋu isiiji ar jakumne ta sultinniidi. Min ŋu isjiigu, ŋu beriiji eto ɗo pisin̰ji ka meeda ar ka sultan icgiyo. Kar ŋu dersiy ɗo uŋji ho ŋu ajimiyiig aman : « Gem kol sultan ka *Yuudinnar, ooyaajiŋ ! » \v 30 Kar ɗo wer-ak, ŋu piciiji uln̰a ho ŋu iciig etoy-aka, ŋu men̰n̰iig ɗo kaay. \v 31 Min ŋu ajimiyig ko ajimiye, ŋu cimiijit batko-ata, kar ŋu isiijit tan̰ji, ŋu ɓaay ɗooɗin̰ ka etor. \s1 Ɗooɗe ka Iisa ka etor \r (Maark 15.21-32, Luk 23.26-43, Yaaya 19.17-27) \p \v 32 Min ŋu amiliy min ɗo geegirdi, ŋu ŋaamtu iŋ gem rakki pa siŋji Simon. Gem-ak min geeger ka Sireen\f + \fr 27:32 \ft ‛Sireen’ : Ŋa kiɗ ka gee ku pondiko kaak goy iŋ munsakne.\f*. Askirna asiriig a ŋa icin̰ etoy ka Iisa. \v 33 Ŋu ottu wer rakki ŋu kolaag Golgota. Pa-ak ɗiya aman : « Ɗawik ta kaar. » \v 34 Ɗo wer-ak, ŋu beriiji ɗo Iisa maam kuuk amse iŋ maan kaak ƴuutu. Min ŋa aawiig di, ŋa pooctu seen̰co. \v 35 Hiyya, ŋu ɗooɗiig ka etor. Min ŋu ɗooɗga, ŋu ɗeeɗiit kesuuney werin dakina ho ay gem di iciy taat galji. \v 36 Ba aaro, askirna-ak goytu eɗe ŋuu gooƴin̰ji. \v 37 Kar ɗo et ka Iisa gay, ŋu ɗooɗ maan kuwa ɗo kaay. Ɗo maanna-ak, ŋu siir maan kaak iy obin̰ji aman : « Ŋaar-aŋ ko Iisa, sultan ka Yuudinnar. » \v 38 Gin kokinay seera oki ŋu ɗooɗgu ɗo serpay ka atiydi, rakki ɗo meeday ho rakki gay ɗo n̰ugilay. \p \v 39 Gee kuuk bira min eɗe-ak sekiƴiy kaƴco ho ŋu wariig Iisa aman : \v 40 « Kiŋ kaak rak ɗimin̰ ger ka Buŋdi ho iŋ menaw subba di kii pine ka pey, ya kiŋ kat Roŋ ka Buŋdi-ak, jil kat ɗoo zin̰ ka meen̰jiŋ ho paay min ka etor ! » \v 41 Yoo agindaw ku gay satkiner, agindaw ku gaanuundi, iŋ *aginay ku Yuudinnar sa samtiyaaji aman : \v 42 « Ŋa jil gee ku pey, kar diŋ gay, ŋa gedarro jile ziy ka meen̰ji ! Sultan ka Israyeel kat ampa ? Paay diŋ di min ka etor, kar niin̰ aamine. \v 43 Ŋa diyiit kaay iŋ Buŋ ho ŋa kaawiy a ŋa Roŋ ka Buŋdi. Di ya Buŋ elgiga-ak, diŋ ŋa jilga kate ! »\f + \fr 27:43 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 22.9.\f* \v 44 Yoo kokinay kuuk ŋu ɗooɗtu ka atiydi iŋ ŋaara oki, waraag pa. \s1 Muut ta Iisa \r (Maark 15.33-41, Luk 23.44-49, Yaaya 19.28-30) \p \v 45 Min pat ottu ƴiriyo, ta mattu. Wer astu gondiko ɗo kiɗ okin̰ji nam pat subba ta maako. \v 46 Ɗo wiktin taar-at, Iisa kooltu raɗa aman : « Eli, Eli, lema sabaktani ? » Ansi-ak aman : « Buŋdu, Buŋdu, maa di ki poociinu ? »\f + \fr 27:46 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 22.2.\f* \v 47 Gee daarin̰ kuuk goy moota-ak dorga ho ŋu ɗiytu aman : « Cokiyoŋ ja, ŋa kolaag *Eli ! » \v 48 Ɗo wer-ak, rakki minninco gaɗtu ŋa ictu bit ka jarɗor, ŋa ɗuuniit ɗo bi ka etor ho ŋa coopiig ɗo maam kuuk tooro. Kar ŋa beriijig ɗo Iisa a ŋaa cooɗe. \v 49 Daarin̰ gay kaawiy aman : « Eron̰ ja, gii tale ya Eli kat asa jilin̰ji. » \v 50 Ba aar, Iisa kooltu pey raɗa kar ŋa mattu. \v 51 Min ŋa mattu, zimilla kuuk ɓigira\f + \fr 27:51 \ft ‛ɓigira’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛bakar’.\f* ŋu caaltu atta ɗo ger ka Buŋdi eertu min ɗatko min kuwa yoo keɗer. Ɗo wer-ak, kiɗ sa azirtu ho dambinay sa ɗoostu. \v 52 Maggan pile ho min gee kuuk sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi ho mate, dakina nooye. \v 53 Gee-ak amiltu min ɗo magginco ho min Iisa nooytu, ŋu ɓaawtu Zeruzaleem, geeger kaak *cawar, ho gee dakina taliigu. \v 54 Min ŋa mattu, tatkaw ka askirin ku Room iŋ geen̰ji kuuk gooƴaag Iisa taliig kiɗ azire iŋ ay maan kaak kuuniy-ak, kolaw obiig tak-tak ho ŋu kaawtu aman : « Way, gem-aŋ Roŋ ka Buŋdi ka seener ! » \v 55 Ɗo wer-ak, goy oki daaɗ dakina kuuk aaɗig Iisa min kiɗ ka Galile ho ŋu taliy kaaci. Ŋu taliy min serek. \v 56 Minninco goy Mariyam ta Magdala, Mariyam atan̰ Zaak iŋ Yuusup, ho iŋ atan̰ koogin ku Zebede. \s1 Un̰je ka Iisa ɗo maginer \r (Maark 15.42-47, Luk 23.50-56, Yaaya 19.38-42) \p \v 57 Iŋ pat ta maako, gin gem rakki ŋu kolaag Yuusup min geeger ka Arimate. Ŋa gay gamnar ho ŋaar oki min maajirna ku Iisa. \v 58 Gem-ak dakiig gas Pilaat ho ŋa indiig momtey ka Iisa. Hiyya, Pilaat beriico izinne ɗo askirnar a ŋuuji berin̰ji. \v 59 Min ŋaar-ak, ŋa dakiig paaya ho ŋa maliyiig iŋ batik marbinto. \v 60 Kar ŋa iciiga ho ŋa un̰jiig ɗo magin ta meen̰ji taat ŋu doɗɗitu ka dambar. Magin-at, yoo momte rakki oki, ŋu baltit un̰je. Min pa-ak, ŋa tuŋkiltu dambi tatik, ŋa ɗibiriit magin-ata, kar ŋa ɗeettu. \v 61 Wiktin taar-at, Mariyam ta Magdala iŋ gaati Mariyam goy keɗer aaniy magine. \s1 Gooƴe ka maginer \p \v 62 Ka kawtinti, iŋ ƴiriy ta *sabitdi\f + \fr 27:62 \ft ‛ƴiriy ta sabitdi’ : Yuudinna siya ja ziŋkico iŋ ƴiriy ta jimeener, kar ƴiriy ta sabit gay, ŋu eeliy geero.\f*, agindaw ku gay satkiner iŋ *Pariziyenna n̰umtu ho ŋu ɓaawtu wer ka Pilaat. \v 63 Min ŋu ottu, ŋu ɗiyiiji aman : « Iŋ karaaminen̰, ni moy kaaw taat gay raadindi-aŋ kaawtu min ŋa goy misa iŋ odinay. Ŋa kaaw aman : ‟ Iŋ menaw subba di, naa nooye min ɗo muuti. ” \v 64 Baan̰u, gem kol tatkaw, ɗiyco ɗo askirnan̰ a ŋuu gooƴin magin-an nam mena subba. Yampa, maajirnay asa kokinin̰ momtey ho ŋuu ɗiye ɗo geemir aman : ‟ Ŋa nooye min ɗatik ta gee ku mate. ” Kar raade kaak ba aar-aŋ yaa pakin̰ ka awalle. » \v 65 Kar Pilaat kaawtu aman : « Paa ko, askirin eku. Ɓaaŋ iŋ ŋuura ho kaawon̰co a ŋuu gooƴin magine ar taat ku rakiyo. » \v 66 Hiyya, ŋu ɓaawtu ɗo maginer, ŋu n̰aariig dambi ka ɗo bit-aka, kar ŋu rasiig askirna-ak yaa gooƴinti. \c 28 \s1 Nooye ka Iisa \r (Maark 16.1-10, Luk 24.1-12, Yaaya 20.1-10) \p \v 1 Min ƴiriy ta *sabit birtu, iŋ dumaas kawtir kawtira, Mariyam ta Magdala iŋ gaati Mariyam ɓaawtu talin magine. \v 2 Min ŋu ottu, aawa kar kiɗ azirtu liŋic. *Ɗubil ka Buŋdi paaytu min ka samaaner. Ŋa tuŋkiliig dambi kaak ɗo bit ka maginer-aka ho ŋa goyiiji kuwa. \v 3 Ɗubile-ak, ziy irn̰a ar irn̰e ka buŋdi ho kesuuney portik kar ar n̰irn̰e. \v 4 Min askirin kuuk gooƴaat magine taliig maanna-ak, kelimco amiltu nam ŋu aziraw. Ŋu sollitu keɗer ar gee ku mate. \v 5 Kar ɗubil ka Buŋdi kaawiico ɗo daaɗ-ak aman : « Dakoŋ ginenno kolaw. Nu iban kadar ku bariya Iisa kaak ŋu ɗooɗtu ka etor-aka. \v 6 Ŋaar ginno anne, ŋa nooye ar taat ŋa kaawiiko. Asoŋ, taloŋ, aŋ ko wer kaak ŋu diyiiga. \v 7 Kar ɓaaŋ koɗok, dakon̰co kaaw ɗo maajirnay aman : ‟ Iisa ŋaar nooye ho ŋa ogirkoŋ ko ɗo kiɗ ka Galile. Anner kat, ku ɓaayiy talin̰ji. ” An di ta iyiintu. » \v 8 Min ŋu doriit kaaw-at, koɗok di ŋu uctu min ɗo maginer. Kolaw obiigu ho galal sa miin aditco. Iŋ gaɗco, ŋu iyaat kabarre-at ɗo maajirnay. \v 9 Tala kar, Iisa ŋaamaagu ho ŋa ɗiyiico aman : « Nu ooyko ! » Kar daaɗ-ak sin̰jiiji moota, ŋu obiig asin̰ji ho ŋu abdiyiiga. \v 10 Hiyya, Iisa ɗiyiico aman : « Dakoŋ ginenno kolaw. Ɓaaŋ kaawon̰co ɗo siŋtar a ŋu ɓaa ɗo geeger ka Galile. Anner kat, ŋu ɓaan talindu. » \s1 Ose ka askirna ɗo gamin kuuk kuuniye \p \v 11 Wiktin taat daaɗ-ak ɓaawiico ɗo maajirnay, askirin daarin̰ kuuk gooƴaat magin-at ɓaawtu ɗo geegirdi. Ŋu osiico ɗo agindaw ku gay satkiner gamin okin̰co kuuk kuuniye. \v 12 Ɗo wer-ak, agindaw ku gay satkiner iŋ *aginay ku Yuudinnar n̰umtu, ŋu deetu kaawco. Ŋu beriico gurus dakina ɗo askirnar \v 13 ho ŋu kaawiico aman : « Yaman, kuu kaawe a maajirnay kokinig momte-ak aando wiktin taat ku weƴiyo. \v 14 Ya kaaw-an kat gal ɗo ɗeŋgey ta guberneer, nin di yaa gaasin iŋ ŋaara ho yaako ɗake kaƴko. » \v 15 Min ŋu kaawiico pa-ak, askirna iciig gurus-aka ho ŋu giniit ar taat ŋu kaawiico. Ansii ko, kaaw-at totirtu ɗo Yuudinnar okin̰co yoo diŋka a maajirnay kat kokinga. \s1 Bayne ka Iisa ɗo maajirnay \r (Maark 16.14-18, Luk 24.36-49, Yaaya 20.19-23, Akt 1.6-8) \p \v 16 Ya ɗo maajirna ku Iisa kuuk orok iŋ rakki gay, ŋu ɓaa ɗo kiɗ ka Galile, ɗo damba taat ŋa kaawiico. \v 17 Min ŋu taliiga, ŋu abdiyiiga. Kar minninco, daarin̰ gay aditco osaw. \v 18 Kar Iisa ɓaawiico ho ŋa kaawiico aman : « Buŋ berduut gudurre okintit kuwa ho keɗer. \v 19 Ansi-ak, ɓaaŋ ɗo gee ku darrinay okin̰co, ginoŋgu maajirnar, *batiziyoŋgu iŋ siŋ ku Tati, ku Roŋo, iŋ ku Ruwwin ta Buŋdi \v 20 ho ɓildoŋgu ŋuu gine gamin okin̰co kuuk nu kaawiiko. Nun gay goy iŋ kuŋko kun kawta nam duniin yaa gaase. »