\id LUK \rem Première ébauche fait par Jonathan Bondjos et Oumar Darap en 2009 à Mongo. Revisé par Fred Sena, Nassara Justin, Jonathan, Oumar, Laurent et Dianne Burke. La première partie (1-12) a été vérifiée avec Jackie Hainaut en Dec. 2009. La deuxième partie (13-24) a été vérifiée avec Ruth Leinhard en Juin 2010. \h Luk \toc1 Kabarre ta Gala ta Luk \toc2 Luk \toc3 LUK \mt2 Kabarre ta Gala ta \mt1 Luk \imt1 Pile ka kaawor \ip Gee kuuk awalle kat kaaw min daayum kadar Luk siir makaatamna seera : ta rakki ko-anta ho ta seeriŋkar gay, Akt, riy taat paliinna gintu. Luk gay, ŋaar paliinno ho ŋa bal talin̰ Iisa iŋ odinay. Kar gay, ŋa daptoor ho ŋaar oki hadire ɗo wiktin taat Pool gaariy Kabarre ta Gala ɗo gee kuuk Yuudinnaɗo. Ŋa bariy baaco samaane ta gamin okin̰co kuuk kuuniye ɗo goyin̰ji ka Iisa min ɗo teesindi. Gamin ŋuur-aŋ ko kuuk berji botol ŋa siiriit Kabarre ta Gala-anta. Ŋa siirit ɗo gem rakki kaak Yuudin̰ceɗo siŋji Teyopil ho min loci ko Kabarre-an totirtu ɗo gee kuuk Yuudinnaɗo kuuk goy ɗo ay wero ho kaawa Grek. \ip Ŋa gaariico baaco ku kaawin kuuk raɗa ho aadanna ku Yuudinnar. Luk gaara oki ele kaak taɓ kaak Buŋ gintu ɗo kooginar, ɗo daatir, ɗo pokirnar, ɗo awraatinnar ho ɗo ŋuur kuuk gee poocgu. Maktumne-an gaara kadar Kabarre ta Gala, taar asa oki iŋ galal, iŋ oziliika ho iŋ salaane. Luk raka a gee okin̰co kuuk ɗo adiy ka kiɗar yaa ibine kadar Iisa, ŋaar gay jilin̰co. \c 1 \s1 Teesinti ka Kabarre ta Gala ta Luk \p \v 1 Gem kol siŋji Teyopil, min awalle, gee dakina gec siirin̰ gamin kuuk kuuniy ɗo ɗatikte. \v 2 Ŋu gaarteŋ gamin-ak ar kaak awalle gee kuuk tal iŋ odinco osiiteŋgu, ŋuur-ak riyco ta gaare kaaw ta Buŋdi di. \v 3 Ampa-ak, nun oki, aldu gala taat min nu bariytu baaco samaane ta gamin okin̰co kuuk kuuniy min ɗo teesindi, nu siiriijiŋ gamin-ak rakki rakki locin. \v 4 Nu siiriijiŋ-ak asaan kii ibine seen ta garaan taat ki gastu. \s1 Ɗubil ka Buŋdi gaara ween̰ji ka Yaaya-Batist \p \v 5 Ɗo wiktin taat *Herood goyiy sultan ka Zuude, gin gay satkiner rakki ŋu kolaag Zakariya. Ŋa gina riy ɗo *ger ka Buŋdi iŋ gay satkiner ku Abiya.\f + \fr 1:5 \ft ‛gay satkiner ku Abiya’ : Min wiktin taat Dawuud goy sultan, ŋu ɗeeɗig gay satkiner werin orok seer iŋ pooɗ (24). Ɗo wiktin taar-at, Abiya tatkaw ka gay satkiner ka porpoɗiŋkar. Kar min gay satkiner okin̰co, werco kaak rakki asgiy gine riy ɗo ger ka Buŋdi menaw peesira, kar ŋu rasit kamin ɗo een̰co. Zakariya gay, ŋaar gay satkiner min gee ku Abiya.\f* Daaciy, siŋti Elizabeet, ta min tamba ta *Haruun. \v 6 Zakariya iŋ daaciy, seerco, ŋu gee sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi, ho iŋ gelbin rakki, ŋu karmiyaag *gaanuun ka Buŋdi okin̰ji. \v 7 Kar ŋuur gay bal wee asaan Elizabeet, taar mogina ho seerco ŋu zaɓ ko tak-tak. \p \v 8 Ƴiriy rakki, tamba tan̰ Zakariya as gine satkine ɗo ger ka Buŋdi asaan ta kaminco. \v 9 Zakariya kat ta gal ɗo kaay a ŋa ɓaa onne *dokkanne atta ɗo *ger ka Buŋdi ar kaak gay satkiner gingiy ɗo aadinco. \v 10 Wiktin taat dokkanne onniy-ak, gee okin̰co gay goy salkiya kara. \v 11 Tala kar, *ɗubil ka Buŋdi bayniiji ɗo Zakariya ho ŋa pey ɗo meeday ta wer kaak dokkanne onniy-aka. \v 12 Min Zakariya taliig ɗubil-ak, ŋa barjiltu ho kolaw obiiga. \v 13 Kar ɗubil-ak gay kaawiiji aman : « Zakariya, dak ginenno kolaw. Buŋ cokiyit salaanen̰. Daaciŋ Elizabeet yaan̰ wee mico. Ya ta wee, kii kolin̰ Yaaya. \v 14 Adin̰ yaa gine portik aale ho gee dakina yaa aaciye\f + \fr 1:14 \ft ‛aaciye’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛dagine’.\f* iŋ kiŋke ɗo bi ka ween̰ji. \v 15 Asaan mic-ak asa gine gay riyor tatko ka Buŋdi. Wala ŋa siya maama, wala ŋa siya argi. Min ɗo adti ka yaaco di, Ruwwin ta Buŋdi miinig ko. \v 16 Ŋa asa iyin̰ koogin ku Israyeel dakina ɗo botol ta *Rabbinco Buŋ. \v 17 Ŋaa ogirin̰ uŋji, ŋaa gine riyoy iŋ gudurre ho iŋ ruwwine ar kaak nabi *Eli gintu awalle. Ŋaa amrin̰ aginay iŋ kooginco ho ŋaa newsin̰ gee kuuk kaƴco bombo ŋuu gine gee sellen̰. Paa kat, ŋaa n̰ume gee kuuk yaa kuuniye kun̰ji. » \p \v 18 Zakariya telkiiji ɗo ɗubil ka Buŋdi-ak aman : « Nunu iŋ daatur, seertini ni zaɓ ko, kar maman naa ibine kadar maanna-aŋ ka seener ? » \v 19 Ɗubil-ak kaawiiji aman : « Nun ko kaak ŋu koliy Jibriin kaak peya ɗo uŋji ka Buŋdi. Ŋa n̰aamintu a naan̰ iyin kabarre ta gala-anta. \v 20 Kar kiŋ gay bal aamine ɗo kaawor. Kaawor-at yaa asen di ɗo wiktinti. Ɗo saan taar-at ko, Buŋ yaan̰ sokumin̰ bin̰ nam ƴiriy taat gamin-ak yaa kuuniye. » \p \v 21 Wiktin taat Zakariya kaawiy iŋ ɗubil ka Buŋdi-ak, gee kuuk eraag kara gay ajbiytu ɗo taaye kaak ŋa taaytu atta-aka. \v 22 Min ŋa amiltu, biy sokume. Illa ŋa tawga iŋ pisin̰ji di. Ampaa ko, gee-ak ibintu kadar maan bayinji atta ɗo ger ka Buŋdi. \p \v 23 Hiyya, min kun̰ Zakariya deet kaminco, ŋu yeeptu geero. \v 24 Ba aaro, daaciy Elizabeet ictu adi. Koyin beeƴ ta cigil geer di. Ta kaawtu ɗo adti aman : \v 25 « Way, Rabbin tal kaatu. Diŋ ŋa imilduut kat sokun̰uwir min uŋco ka geemir. » \s1 Ɗubil ka Buŋdi gaara ween̰ji ka Iisa \p \v 26 Adti ka Elizabeet nec ko koyin bijigiƴ, kar Buŋ n̰aamiig *ɗubiley Jibriin ɗo geeger ka Nazareet ɗo kiɗ ka Galile. \v 27 Ŋa n̰aamiig ɗo gemso rakki, siŋti Mariyam taat kaawco mat ko iŋ Yuusup a ŋuu obe. Yuusup gay, ŋaar min baa tan̰ Dawuud. \v 28 Ɗubil-ak un̰jitu ɗo werti, ŋa ooyiititi, ho ŋa kaawiitit aman : « Kaŋ aacay, ka gas barkin min ɗo Buŋdi. Ŋa goy iŋ kaŋke. » \v 29 Min Mariyam doriit kaawoy-at, ta barjiltu tak-tak. Kar ta ostu ɗo adti aman : « Taar-an gay baati maa ? » \v 30 Ɗubil-ak kaawiitit aman : « Dak ginenno kolaw, Mariyam, asaan ka gas barkin ta Buŋdi. \v 31 Kaa ice adi, kaa wee mico ho kaaji diye siŋ Iisa. \v 32 Mic-ak, siŋji asa aale. Ŋuu kolin̰ Roŋ ka Buŋ ka kuwa. Rabbin Buŋ yaaji berin̰ sees ka sultan kaak min ka tacco Dawuud. \v 33 Ŋaa goye sultan ka gee ku Israyeel doo ho meennuwiy gaasaaɗo tak-tak. » \v 34 Mariyam telkiiji ɗo ɗubil-ak aman : « Maanna-aŋ yaa kuuniye maman asaan nun ibanno misa mitko ? » \v 35 Ɗubil-ak kaawiitit aman : « Ruwwin ta Buŋdi yaake ase ho gudurre taat min kuwa yaake gootiŋke ar kelmo. Ansii ko, mic kaak kaa wee-ak yaa goye sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi ho ŋuu kolin̰ Roŋ ka Buŋdi. \v 36 Cokay ! Elizabeet taat min baako oki iŋ adti. Taar taat gee osiy a ta mogina din sa, diŋ adti koynay bijigiƴ ko ho taa wee mico. \v 37 Asaan ginno maan kaak pak Buŋ. » \v 38 Min pa-ak Mariyam kaawtu aman : « Nun gay riyor ta Rabbiner. Kaaw taat ki kaawiidu-an yaa ase ɗo botilti. » Hiyya, ɗubil-ak rasiita ho ŋa ɗeettu. \s1 Mariyam ɓaati ooye ɗo Elizabeet \p \v 39 Menaw ŋuur-ak di, Mariyam uctu ho ta birtu sak-sak iŋ uŋti ɗo kiɗ ka Zuude ɗo geeger rakki ka dambar. \v 40 Ta un̰jitu ɗo ger kan̰ Zakariya ho ta ooyiitit ɗo Elizabeet. \v 41 Min Elizabeet doriit ooyti-at di, mic kaak ɗo adti-ak teestu awke ho Ruwwin ta Buŋdi miiniita. \v 42 Ta kaawtu iŋ gaaƴ toŋgo aman : « Min daaɗ okin̰co-aŋ, kaŋken di Buŋ barkiyiŋke ho mic kaak ɗo adke oki, ŋa barkiyga. \v 43 Nun gay waa, taat nam atan̰ Rabbiner asiin talindu ? \v 44 Talu, ɗo wiktin taat nu dorig gaaƴke di, mic kaak ɗo adir-aŋ alji gala nam ŋa awke. \v 45 Galal loke, kaŋ taat aamin ɗo kaaw taat Rabbin kaawiike a taa nece ɗo werti ! » \p \v 46 Kar Mariyam ictu riye aman : \q1 « Nu ozila Rabbin Buŋ, ŋaar kaak tatiko. \q1 \v 47 Gelbiner miin iŋ galal, asaan Buŋ jilaanu. \q1 \v 48 Ŋa tal aminduwir, nun taat gay riyoy ho diŋ ŋa jaalintu. \q1 Ka seener gay, min ƴiriyta ɓaayiy iŋ uŋti, \q2 gee okin̰co yaa kaawe a Buŋ berdu galal, \q2 \v 49 asaan Buŋ kaak gin gudurre okintiti berdu gamin \q2 kuuk samaan lotu. \q1 Sellen̰ gay siŋji. \q1 \v 50 Aminduwiy goy doo ɗo gee kuuk karmiyaaga. \q1 \v 51 Ŋa gaarit gudurrey iŋ soriyay. \q2 Ŋa totirig gee kuuk jaala ziŋkico kuwa. \q1 \v 52 Ŋa paayig sultinnay min ɗo jarɗico, \q2 ho ŋa jaalig masaakanna kuwa. \q1 \v 53 Gee kuuk mey diyaagu, ŋa berco tee, \q2 ho gay gamnar gay, ŋa atkiig iŋ pisin̰co orok. \q1 \v 54 Ŋa mogig\f + \fr 1:54 \ft ‛mogig’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛sakuwig’.\f* gay riyoy, gee ku Israyeel. \q2 Ansi-ak, ŋa moyiig tale ka aminduwiy. \q1 \v 55 Aminduwiy-at, ŋa taliit doo ɗo Ibraayim iŋ tambaay \q2 ar taat ŋa kaawiico ɗo aginiyte. » \p \v 56 Min ŋaar-ak, Mariyam taaytu wer ka Elizabeet ar koyin subba pa, kar ta yeeptu gerco. \s1 Ween̰ji ka Yaaya-Batist \p \v 57 Elizabeet, min menuwti ku weendi nectu, ta weetu mico. \v 58 Mutkiyti iŋ aginiyti dortu a Rabbin tal aminduwti-ak, ŋu aaciytu iŋ taara. \v 59 Min mic-ak gintu menaw porpoɗ, kar ŋu astu ɗo *ɗukume ka seln̰ol. Zer ŋu rakji diye siŋ ku tacco Zakariya. \v 60 Kar yaaco gay kaawiico aman : « Ha’a, paaɗo ! Gii kolin̰ Yaaya. » \v 61 Ŋuur gay telkiitit aman : « Ɗo baako, ginno gem kaak siŋji pa. » \v 62 Kar ŋu kaawiiji iŋ pisin̰co ɗo tacco Zakariya aman : « Ki raka roŋji, gii kolin̰ waa ? » \v 63 Ŋaar gay inditu maan ka siirindi, kar ŋa siirtu aman : « Siŋji Yaaya. » Hiyya, gee-ak okin̰co ajbiytu. \v 64 Ɗo wer-ak, biy piltu kate ho ŋa teestu kaawe. Ŋa oziliig Buŋ. \v 65 Gee-ak kolaw un̰jiico. Kaaw-at totirtu ɗo kiɗ okin̰ji ka dambiniidi ka Zuude ho ŋu kaawa ko ɗo bi ŋaar-ak di. Okin̰co, gee kuuk doriit kaaw-at, kolaw un̰jiico, \v 66 ŋu obiit ɗo gelbinco ho ŋu ɗiytu aman : « Mic-aŋ asa gine maa gemira ? » Ka seener, gudurre ta Buŋdi goy iŋ ŋaara. \s1 Zakariya ozila selliŋkaw ta Buŋdi \p \v 67 Ruwwin ta Buŋdi miiniig Zakariya takan̰ mic-aka, ŋa teestu kaawe ar nabiin̰ce aman : \q1 \v 68 « Oziliika ɗo Rabbine, Buŋ ka Israyeel \q2 asaan ŋa mogiig geen̰ji ho ŋa jiliigu. \q1 \v 69 Ŋa imilte Gay Jilindi kaak gin gudurre \q2 min ɗo tamba ta gay riyoy Dawuud. \q1 \v 70 An ko kaaw taat min awalle Buŋ kaawiico \q2 ɗo nabiinnay kuuk ŋa doɓtu \q2 ho ŋuur gay kaawiit ɗo geemir. \q1 \v 71 Kaaw-at, taar ko taat Buŋ ɗiytu \q2 a ŋaate jilinte min ɗo adinte \q2 ho min ɗo pise ka gee kuuk elgitenno. \q1 \v 72 Ŋa tal amindaw ta aginiyte \q2 ho ŋa bal rawtin jamuwiy taat taɓ ŋa obtu iŋ ŋuura. \q1 \v 73 Jamaw-at, taar ko taat Buŋ togiltu ɗo tatte Ibraayim \q2 \v 74 a ŋaate jilinte min ɗo adinte \q2 ho gii abdiyin̰ji bal kolaw. \q1 \v 75 Ampaa ko, gii gine sellen̰ ho *cawar ɗo uŋji, \q2 ɗo menuwte kuuk ŋa beriite ɗo duniiner. » \q1 \v 76 Zakariya kaawtu pey ɗo roŋji Yaaya aman : \q1 « Gem kol roŋji, ƴiriy rakki, ŋu asaan̰ kole \q2 a ki nabiin̰ce ka Buŋ ka kuwa, \q2 asaan kii ogire ɗo Rabbiner ho kiiji siyin botiliy. \q1 \v 77 Kiico gaare ɗo geen̰ji maman ŋuu gase jile \q2 ho zunuubinnico, ŋuuco saamiyin̰co. \q1 \v 78 Ka seener, Buŋ, ŋaar tala aminduwte ho ŋa elgiite. \q2 Paa kat, ŋaate ceerin portikuwiy \q2 min kuwa ar pat taat cokaw. \q1 \v 79 Taa ceerin̰ gee kuuk goy ɗo gondikor ho muut eraagu. \q2 Paa kat, ceerinti-ak yaate iyinte ɗo botol ta aapiyer. » \p \v 80 Hiyya, mic-ak maaɗiyo ho ŋa gintu bombo ɗo ruwwiner. Ŋa goytu ɗo kalaaner nam ƴiriy taat ŋa gaartu ziy ɗo gee ku Israyeel. \c 2 \s1 Ween̰ji ka Iisa \r (Matiye 1.18-25) \p \v 1 Ɗo wiktin taar-at, sultan kaak tatik ka Room kaak ŋu kolig Sezaar Ogist bertu izinne a ŋuu osin̰ gee kuuk goy ɗo adiy ka kiɗar okin̰ji. \v 2 Ose kaak awalle-ak kuuniytu ɗo wiktin taat Kiriniyuus goy guberneer ka Siri. \v 3 Ay gem di ɓaawtu ɗo geegirji, ŋu osiiga. \v 4 Yuusup sa uctu min ɗo geeger ka Nazareet, kiɗ ka Galile, ŋa ɓaawtu ɗo geeger ka Dawuud kaak ŋu kolig Beteleyem ɗo kiɗ ka Zuude asaan ŋaar min tamba ta Dawuud. \v 5 Yuusup ɓaawtu sawa iŋ gemsoy Mariyam taat iŋ adti, ŋu osiigu. \p \v 6 Ɗo wiktin taat ŋu goyiy misa Beteleyem, Mariyam koyinti ku weendi nece. \v 7 Min adti aawiita, ta weeyig aawti, kar ta maliyiig iŋ n̰aŋguuna ho ta ɗeeriig ɗo kolooyner. Ta ɗeeriig pa-ak asaan wer ginno ɗo zugin ku martir. \p \v 8 Ɗo wer ŋaar-ak, gin gay gooƴindi kuuk goy yeero. Ŋu gooƴa mallico iŋ aando. \v 9 *Ɗubil ka Buŋdi bayniico ho *darjin ta Buŋdi gootiig iŋ portikuwti. Kolaw obiig tak-tak. \v 10 Ɗubil-ak kaawiico karaŋ aman : « Dakoŋ ginenno kolaw, nu iyko kabarre taat yaa bere galal dakina ɗo gee okin̰co. \v 11 Ɗo aandite-an di, ɗo geeger ka Dawuud\f + \fr 2:11 \ft ‛geeger ka Dawuud’ : geeger-ak, ŋaar geeger ka Beteleyem, wer kaak ŋu weeyig Sultan Dawuud.\f*, ŋu weeko Gay Jilindi. Ŋaar ko Masi ho *Rabbine. \v 12 Aŋ ko maan kaak yaako gaare kuu ibinin̰ji : ku ɓaa gase mico, ŋu maliyig iŋ n̰aŋguuna ho ŋu ɗeerig ɗo kolooyner. » \v 13 Ta bite-aŋ di, ɗubal ku Buŋdi dakina paaytu min ka samaaner, ŋu gasiig ka awalle-aka ho ŋu teestu ozile Buŋ. \v 14 Ɗo ozilin̰co-ak, ŋu riya aman : \q1 « Darjin ɗo Buŋ kaak goy kuwa ka samaaner \q1 ho aapiye ɗo gee kuuk ŋa elgiyo kuuk goy keɗer. » \p \v 15 Wiktin ta ɗubal ku Buŋdi-ak coontu kuwa ka samaaner, gay gooƴindi-ak kaawtu benannico aman : « Yallinten̰ ja Beteleyem, gi ɓaa talin̰ maan kaak kuuniye, maan kaak Rabbin Buŋ gaariite. » \v 16 Koɗok di, ŋu uctu, ŋu ɓaawtu ɗo geeger-aka. Ŋu gasiigu, Mariyam iŋ Yuusup ho iŋ mic kaak ŋu ɗeertu ɗo kolooyner-aka. \v 17 Min ŋu taliig mic-ak, ŋu osiicot taat ɗubil ka Buŋdi kaawiico ɗo bi kan̰ji. \v 18 Gee okin̰co kuuk cokiyit kaaw ta gay gooƴindi-ak ajbiytu tak-tak. \v 19 Kar Mariyam gay obig gamin-aŋ okin̰co ɗo adti ho ta pakira dakina loco. \v 20 Hiyya, gay gooƴindi-ak ictu botilco. Ɗo yeepin̰co, ŋu jaalig siŋ ku Buŋdi kuwa ho ŋu oziliig ɗo gamin okin̰co kuuk ŋu dortu ho kuuk ŋu taltu, asaan ŋu as ɗo botilco uudin taat ɗubil ka Buŋdi kaawiico. \s1 Iisa, ŋu iyiig ɗo ger ka Buŋdi \p \v 21 Min mic-ak gintu menaw porpoɗ, wiktin astu taat ŋuuji *ɗukume seln̰o ho ŋuuji diye siŋ. Hiyya, ŋu diyiiji siŋ Iisa kuuk *ɗubil ka Buŋdi gaariitit ɗo Mariyam min ta bal ice misa adi. \p \v 22 Goytu kee, menaw nectu kuuk ŋuu gine *satkin taat ŋuu kuuniye *cawar ɗo uŋji ka Buŋdi uudin ta *gaanuun ka Muusa kaawtu. Hiyya, Yuusup iŋ Mariyam iciig mic-aka, ŋu ɗeettu Zeruzaleem ho ŋu iyiig ɗo Rabbiner ɗo *ger ka Buŋdi. \v 23 Ŋu gintu pa-ak asaan ɗo gaanuun ka Buŋdi, ŋu siir aman : « Ay mic kaak aawo, ŋuu berin̰ji ɗo Rabbiner. »\f + \fr 2:23 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ekzood 13.2,12.\f* \v 24 Ŋuuji gine satkine. Satkin-at gay, ŋuuji berguwe toreerin seera wala ammaamin seer kuuk n̰aaɗa.\f + \fr 2:24 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 12.8.\f* \p \v 25 Ɗo geeger ka Zeruzaleem, gin gem rakki siŋji Simeyon. Ŋaar gem sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi ho ŋa karmiyaaga. Ŋa era asin̰ji ka Gay Jilindi ka gee ku Israyeel. Ruwwin ta Buŋdi goy iŋ ŋaara \v 26 ho ta miniig a ŋa mataaɗo, illa ŋa talin̰ ja iŋ odinay, Masi kaak Buŋ n̰aamtu-aka. \v 27 Paa ko, Ruwwin-at n̰aamiig ɗo ger ka Buŋdi. Ɗo wiktin taar-at di, Iisa, aginiyji iyiig ɗo wer-aka a ŋuuji gine gamin kuuk gaanuun kaawtu. \v 28 Hiyya, Simeyon iciig mic-ak ɗo pisin̰ji ho ŋa oziliig Buŋ aman : \q1 \v 29 « Gem kol Rabbiney, diŋ ki necit kaawon̰. \q1 Rasin ko, nun gay riyon̰, naa mate iŋ aapiye. \q1 \v 30 Ka seener, nu tal ko iŋ odinar maman kiini jile. \q1 \v 31 Jile ŋaar-ak ko kaak ki bertu ɗo uŋco ka gee okin̰co. \q1 \v 32 Taar portikaw ɗo gee okin̰co a ŋuu ibinin̰ji, \q2 ho taar *darjine ɗo geen̰jiŋ ku Israyeel. » \p \v 33 Min aginiyji ku micor cokiyiit kaaw ta Simeyon-at, ŋu ajbiytu. \v 34 Simeyon barkiyiigu ho ŋa kaawiitit ɗo Mariyam atan̰ Iisa aman : « Ɗo bi ka roŋke-aŋ, gee ku Israyeel, dakina yaa solle, dakina gay yaa coone. Mic-aŋ, ŋaar maan ka gaarindi ka Buŋdi kaak gee asiy meele ɗo bi kan̰ji. \v 35 Ansii ko, kaaw taat cigile ɗo aditco, ŋaa imilin kara. Kar kaŋke Mariyam gay, taaɓin yaa noomin̰ gelbinke ar ŋu waaciŋke iŋ garta. » \p \v 36 Ɗo wer-ak, gin pey nabiin̰ca rakki siŋti Aan. Ta romoy ta Panuwel min tamba ta Azeer. Taar zaɓ ko tak-tak. Ta goytu iŋ mitti elgin peesira, kar ŋa mattu. \v 37 Min ŋa mattu, ta goytu murgila nam elginti nectu orok porpoɗ iŋ pooɗ (84). Aan-at goyinti, aando, ƴiriyo, ta goy ko ɗo ger ka Buŋdi di, ta gina riy tan̰ji : ta ica sayamne ho ta salkiyaw. \v 38 Wiktin taat Simeyon oziliy Buŋ-ak, Aan sa goya. Taar oki teestu ozile Buŋ ho ta kaawiy ɗo bi ka mic-ak ɗo gee okin̰co kuuk era jile ka Zeruzaleem\f + \fr 2:38 \ft ‛jile ka Zeruzaleem’ : Ɗo wiktin taar-at, Yuudinna dakina pakira kadar Buŋ yaaco n̰aame Masi kaak yaa jilin̰co min ɗo pise ka gee ku Room.\f*. \p \v 39 Min aginiyji ku Iisa gaasiit riy taat gaanuun ka Rabbin kaawtu, ŋu yeeptu ɗo geegirco Nazareet ɗo kiɗ ka Galile. \p \v 40 Mic-ak maaɗiyo ho ŋa ɗeŋriyo. Ibine kaak asa min ɗo Buŋdi miinga ho Buŋ berji barkin dakina. \s1 Iisa un̰je ɗo ger ka Buŋdi \p \v 41 Ay elgo, aginiyji ku Iisa ɓaggiy Zeruzaleem ɗo iidin taat ŋu kolig *Paak. \v 42 Min elginay ku Iisa nectu orok iŋ seera, uudin ta aadinco, aginiyji iyiig iŋ ŋuura. \v 43 Min iidin-at gaase, ŋu yeeptu. Kar Iisa gay ɗaktu Zeruzaleem. Sando, aginiyji balji pakire. \v 44 Ɗo tan̰co-at a wal Iisa toliya ko iŋ gee kuuk yeepa iŋ ŋuura. Ŋu eeltu iŋ jiwi, kar ŋu teestu bariyin̰ ɗatik ta aginiyco iŋ royinco kuuk goy eɗe. \v 45 Kar gay, ŋu bal gasin̰ji. Ŋu bariyiy paa nam ŋu yeeptu pey Zeruzaleem atta. \v 46 Mena seer, ŋu bariya bariyen di. Kar ƴiriy ta ɓaay ka subbiŋkar gay, ŋu gasiig ɗo *ger ka Buŋdi. Ŋa goy keɗer ɗatik ta agindaw ku gaanuundi, ŋa cokiyiigu ho ŋa indiigu. \v 47 Gee kuuk cokiyaaga-ak okin̰co ajbiytu ɗo telkin̰ji ka micor-aka, asaan ŋa telkaaco iŋ ibine dakina. \v 48 Wiktin taat aginiyji taliiga, ŋuur sa ajbiytu. Kar yaaco kaawiiji aman : « Gem kol roŋji, maa di ki giniini ampa ? Talu, nunu iŋ takko, seertini kelimni amile ɗo wiktin taat ni bariyiiciŋ. » \v 49 Iisa gay telkiico aman : « Maa di kuu bariyiinu ? Ku ibanno kadar nun naa ginin riyoy ta Tanni ɗo geriy walla ? » \v 50 Kar aginiyji gay bal ibine baat ta kaawoy-ata. \p \v 51 Min ŋaar-ak, Iisa yeeptu Nazareet iŋ ŋuura ho ŋa karmiyiy kaawco. Yaaco gay obig gamin-aŋ okin̰co ɗo adti. \v 52 Hiyya, Iisa maaɗiyo, ibinin̰ji sa gaayiyo. Ŋa goyiy sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi ho ɗo uŋco ka geemir. \c 3 \s1 Asin̰ji ka Yaaya-Batist \r (Matiye 3.1-12, Maark 1.1-8, Yaaya 1.19-28) \p \v 1 Ɗo wiktin taar-at, Tibeer, sultan kaak tatiko, gin ko elgin orok iŋ beeƴ ɗo meennuwiy. Pons Pilaat gay goy guberneer ka Zuude. *Herood Antipaas tala kaati ka Galile ho siŋji Pilip gay goy kaati ka Iture iŋ Terakoniit. Lisaniyaas gay goy kaati ka Abileen. \v 2 *Han iŋ *Kayip gay agindaw ku gay satkiner. Ɗo wiktinco-at ko, ɗo kalaaner, Buŋ beriijit kaawoy ɗo Yaaya roŋ ka Zakariya. \v 3 Yaaya jaawiig biy ka barre ka Zurdan. Ŋa kaawiy ɗo geemir aman : « Ibinoŋ nigiŋko, rasoŋ goye kaak awalle, ŋuuko *batiziyiŋko ho Buŋ yaako saamiyin̰ zunuubinniko. » \p \v 4 Ampaa ko, taat nabi Ezaayi siirtu awalle ɗo maktumney astu ɗo werti aman : \q1 « Gaaƴ toŋgo kaawa ɗo kalaaner aman : \q1 ‟ Siyon botol ta *Rabbiner. \q1 Siyon̰jiig botilay-ak ɗalaŋ.\f + \fr 3:4 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Malasi 3.1.\f* \q1 \v 5 Zoolna, gee yaa tiisin̰co, \q2 dambinay iŋ kootat, gee yaa eezin̰co. \q1 Botilay kuuk kooliyaw, gee yaa siyin̰co ɗalaŋ, \q2 ho zorgilna, gee yaa siyin̰co sataan̰. \q1 \v 6 Paa kat, gee okin̰co yaa tale jile ka Buŋdi. ”\f + \fr 3:6 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 40.3-5.\f* » \p \v 7 Min ŋaar-ak, gee dakina ɓaawiiji ɗo Yaaya a ŋaa batiziyin̰co. Ŋaar gay kaawiico aman : « Taloŋ ja, kuŋ gee kuuk ar aalin-aŋku ! Ku pakira a kuu pake min dapin̰ko ta Buŋdi taat asaw walla ? Ku gasit kaaw-an min momo ? \v 8 Hadi, ginoŋ gamin ku samaane kuuk gaara a ku rasig goyiŋko kaak awalle. Dakoŋ osenno ɗo aditko aman : ‟ Gi koogin ku tatte Ibraayim ”, asaan ka seener, Buŋ nec soke min ɗo dambay-aŋ di, ŋaa raɓilin̰ roŋ ku Ibraayim. \v 9 Diŋ gay, jekin ŋaar goy ko ka doliye atiydi min ɗo caarco. Ay et kaak waaɗo roŋ kuuk samaane, ŋuu doliyin̰ji ho ŋuu accin̰ ɗo aki. » \p \v 10 Kar gee-ak indiig Yaaya aman : « Hadi, nii gine ziŋkini maman ? » \v 11 Ŋaar gay telkiico aman : « Gem kaak gin kesuun seera, ɗo kaak ginno gay, ŋaaji bere rakki. Kar gem kaak gin maan ka teendi sa, ɗo kaak ginno gay, ŋaaco ɗeeɗin̰ji oki. » \p \v 12 Ɗo wer-ak, gay obe miirir sa ɓaawiiji ɗo Yaaya a ŋaa *batiziyin̰co ho ŋu indiig aman : « Gem kol tatkaw, nin gay, nii gine maman ? » \v 13 Ŋaar gay telkiico aman : « Ku ginno botol ta kuu gaaye gurus ɗo geemir min kuwa. Icoŋ maan kaak ŋu kaawikon di. » \p \v 14 Ɗo wer-ak, pey gin askirna. Ŋuur sa indiig Yaaya aman : « Kar nin-aŋ gay, nii gine maman ? » Ŋaar gay telkiico aman : « Dakoŋ gaamenno gurus ka gemor, wala kuuji diye kaaw maala. Illa kuu peye iŋ gurus ka ŋu beriiko ɗo koyer di. » \p \v 15 Wiktin taar-at, gee eraag ko Masi kaak Buŋ kaawtu a ŋaa n̰aame-aka, kar ŋu indiy ziŋkico aman : « Yaaya-aŋ ko yaa gine ŋaara walla ? » \v 16 Yaaya gay kaawiico ɗo gee okin̰co aman : « Nun batiziyaako iŋ amay. Kar gay, gin gem kaak pakginu kat asaw. Nun sa da necɗo kaak naa sorin̰ n̰ugiray. Gem ŋaar-ak yaako batiziyiŋko iŋ Ruwwin ta Buŋdi ho iŋ ako. \v 17 Ŋa ob garta ɗo pisin̰ji, ŋaa ƴiile *geme ka putiri ho ŋaa leen̰ ɗo urdey. Kar bun̰ gay, ŋaa orin ɗo ak taat matɗo tak-tak. » \v 18 Ansii ko, Yaaya taaƴiig gee iŋ kaawin dakina ku pey kuuk gaara Kabarre ta Gala. \s1 Herood obig Yaaya-Batist daŋaayne \r (Matiye 14.3-4, Maark 6.17-18) \p \v 19-20 *Herood kaak tala kaati ka Galile gay obit Herodiyaad, daaciy ta siŋji Pilip ho ŋa gin pey gamin kuuk jookum ku pey. Ɗo taar-at ko, Yaaya leesiiji dakina. Iŋ taar-ata oki, Herood bal cime kaay. Ŋa gin pey maan kaak jookumo, ŋa obig Yaaya daŋaayne. \s1 Batem ka Iisa \r (Matiye 3.13-17, Maark 1.9-11) \p \v 21 Min Yaaya, ŋuu bal obin̰ misa daŋaayne ho ŋa *batiziyiig gee okin̰co-ak, Iisa oki, ŋa batiziyiiga. Wiktin taat Iisa salkiyiyo, samaan piltu waakilak. \v 22 Ɗo wer-ak, Ruwwin ta Buŋdi paayiiji ar ammaama, ho ŋa dortu gaaƴ kaawa min kuwa ka samaaner aman : « Kiŋke ko roŋdu, nu elgiciŋ dakina ho ki berdu galal dakina. » \s1 Tamba ta Iisa \p \v 23 Wiktin taat Iisa teestu gine riyoy-ak, elginay yaa nece ar orok subba pa. Gee gay a wal ŋa roŋ ka Yuusup, roŋji ka Eli-aka. \v 24 Eli gay roŋji ka Mataat, Mataat roŋji ka Lebi, Lebi roŋji ka Melsi, Melsi roŋji ka Janaay, Janaay roŋji ka Yuusup. \v 25 Yuusup gay roŋji ka Matatiyaas, Matatiyaas roŋji ka Amoos, Amoos roŋji ka Nawuum, Nawuum roŋji ka Esli, Esli roŋji ka Nagaay. \v 26 Nagaay gay roŋji ka Maat, Maat roŋji ka Matatiyaas, Matatiyaas roŋji ka Simeyiin, Simeyiin roŋji ka Josees, Josees roŋji ka Joda. \v 27 Joda gay roŋji ka Yowanaan, Yowanaan roŋji ka Reeza, Reeza roŋji ka Zorobabeel, Zorobabeel roŋji ka Salatiyeel, Salatiyeel roŋji ka Neeri. \v 28 Neeri gay roŋji ka Melsi, Melsi roŋji ka Addi, Addi roŋji ka Kosaam, Kosaam roŋji ka Elmadaam, Elmadaam roŋji ka Eer. \v 29 Eer gay roŋji ka Iisa\f + \fr 3:29 \ft ‛Iisa’ : Iisa ŋaar-aŋ, ŋa Iisa Masiɗo, ŋa gem ka pey.\f*, Iisa roŋji ka Eliyezeer, Eliyezeer roŋji ka Joriim, Joriim roŋji ka Mataat, Mataat roŋji ka Lebi. \v 30 Lebi gay roŋji ka Simeyon, Simeyon roŋji ka Zuuda, Zuuda roŋji ka Yuusup, Yuusup roŋji ka Jonaam, Jonaam roŋji ka Eliyakiim. \v 31 Eliyakiim gay roŋji ka Meleya, Meleya roŋji ka Menna, Menna roŋji ka Mattata, Mattata roŋji ka Nataan, Nataan roŋji ka Dawuud. \v 32 Dawuud gay roŋji ka Jeese, Jeese roŋji ka Obeed, Obeed roŋji ka Booz, Booz roŋji ka Sala, Sala roŋji ka Nasoon. \v 33 Nasoon gay roŋji ka Aminadaab, Aminadaab roŋji ka Admiin, Admiin roŋji ka Arni, Arni roŋji ka Hesroon, Hesroon roŋji ka Perees, Perees roŋji ka Zuuda. \v 34 Zuuda gay roŋji ka Yakuub, Yakuub roŋji ka Isaaka, Isaaka roŋji ka Ibraayim, Ibraayim roŋji ka Teera, Teera roŋji ka Nawoor. \v 35 Nawoor gay roŋji ka Seruug, Seruug roŋji ka Rewu, Rewu roŋji ka Peleeg, Peleeg roŋji ka Ebeer, Ebeer roŋji ka Seela. \v 36 Seela gay roŋji ka Kenaan, Kenaan roŋji ka Arpaksaad, Arpaksaad roŋji ka Seem, Seem roŋji ka Nowe, Nowe roŋji ka Lemeek. \v 37 Lemeek gay roŋji ka Matusaleem, Matusaleem roŋji ka Henok, Henok roŋji ka Yereed, Yereed roŋji ka Malaleyeel, Malaleyeel roŋji ka Kenaan. \v 38 Kenaan gay roŋji ka Enoos, Enoos roŋji ka Seet, Seet roŋji ka Aadum, Aadum gay, ŋaar ko roŋ ka Buŋdi. \c 4 \s1 Gece ka Iisa Masi \r (Matiye 4.1-11, Maark 1.12-13) \p \v 1 Iisa miin iŋ Ruwwin ta Buŋdi. Min ŋa yeepiy min ɗo barre ka Zurdan-ak, Ruwwin-at n̰aamiig ɗo goosiner. \v 2 Ɗo wer-ak, *Seetanne astu gecin̰ji. Menaw orok pooɗ, ŋa gecaag gecen di ho Iisa bal okume yoo maanna. Min menaw-ak gaastu, Iisa, mey diyaaga. \v 3 Hiyya, Seetanne kaawiiji aman : « Ya kiŋ kat Roŋ ka Buŋdi-ak, kaawiy ɗo dambi-aŋ a ŋaan̰ raɓile tee. » \v 4 Iisa gay telkiiji aman : « Ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Gem ke goyaaɗo ɗo bi ka teendi di. ”\f + \fr 4:4 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 8.3.\f* » \p \v 5 Min ŋaar-ak, Seetanne iyiig pey ɗo wer kaak kuwa aale ho koɗok di, ŋa gaariijig kiɗin ku sultinniidi okin̰co kuuk ɗo duniiner. \v 6 Kar ŋa kaawiiji aman : « Izinne iŋ malle ku sultinniidi-aŋ, okin̰co, naan̰ berin̰co. Gamin-aŋ, ŋu berduug ɗo pisindu ho nun naa berin̰ ɗo ay waan kaak nu rakiy di. \v 7 Kiŋ gay, ya ki ooy ki abdiyintu-ak, gamin-aŋ okin̰co lociŋ. » \v 8 Iisa gay telkiiji aman : « Ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Kii abdiye *Rabbin Buŋjiŋ keeji di ho ŋaar di kii derse uŋci. ”\f + \fr 4:8 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 6.13.\f* » \p \v 9 Min ŋaar-ak, Seetanne iyiig Iisa Zeruzaleem ho ŋa diyiig kuwa ɗo kaay ka *ger ka Buŋdi, kar ŋa kaawiiji aman : « Ya kiŋ kat Roŋ ka Buŋdi-ak, beer keɗer, \v 10 asaan ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Buŋ yaaco kaawe ɗo ɗubilji ŋuun̰ gooƴe, ” \v 11 ho ŋu siir pey aman : ‟ Ɗubal-ak yaan̰ acume\f + \fr 4:11 \ft ‛acume’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛okume’.\f* ɗo pisin̰co. Paa kat, asin̰ji ɗooyiyɗo iŋ dambay. ”\f + \fr 4:11 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 91.11-12.\f* » \v 12 Iisa gay telkiiji aman : « Ŋu siir ɗo Kitamner aman : ‟ Ki gecaagɗo Rabbin Buŋjiŋ. ”\f + \fr 4:12 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 6.16.\f* » \v 13 Min Seetanne gaasiig gecin̰ji kaak ŋa geciig Iisa, ŋa rasiiga ho ŋa ɗeettu minniney a ŋaa ere wiktin ta pey. \s1 Iisa ɗo geeger ka Nazareet \r (Matiye 4.13-17, Maark 1.14-15) \p \v 14 Min ŋaar-ak, iŋ gudurre ta Ruwwin ta Buŋdi, Iisa yeeptu ɗo kiɗ ka Galile ho gee okin̰co kuuk goy eɗe-ak kaawa ko ɗo bi kan̰ji di. \v 15 Ŋa ɓilda gee ɗo geray ku salaane ku *Yuudinnar ho gee okin̰co ozila ko ŋaar di. \s1 Ŋu poocig Iisa ɗo geeger ka Nazareet \r (Matiye 13.53-58, Maark 6.1-6) \p \v 16 Iisa ɓaawtu ɗo geeger ka Nazareet ɗo wer kaak ŋa maaɗtu. Ay ƴiriy ta *sabitdi, ŋa ɓaggiy ɗo ger ka salaaner ka Yuudinnar. Ampaa ko, ƴiriy ta sabit taar-at oki, ŋa un̰jitu pey ɗo ger ka salaaner. Min ŋa un̰je, ŋa uctu a ŋaa garkiye Kitamne. \v 17 Ŋu beriiji maktumne taat nabi Ezaayi siirtu. Min ŋa obta, ŋa piliita, ho ŋa gastu wer kaak kaawa aman : \q1 \v 18 « Ruwwin ta Buŋdi goy iŋ nunu asaan ŋa doɓintu \q2 a naa gaarin Kabarre ta Gala ɗo pokirnar. \q1 Ŋa n̰aamintu a naa kaawe aman : \q1 ‟ Gee kuuk goy ɗo daŋaayner, ŋuu pikin̰co. \q1 Ŋuur kuuk noolna, ŋuu pilin̰ odinco. \q1 Ŋuur kuuk ŋu taaɓiyaagu, ŋuuco imilin taaɓinco. \q1 \v 19 Ŋa n̰aamintu a naa gaarin elgo taat kuu talin barkin ta Rabbin Buŋ. ” »\f + \fr 4:19 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 61.1-2.\f* \p \v 20 Min ŋa gaastu iŋ garaaney, ŋa maliyiit maktumne-at ɗo werti, kar ŋa beriijit ɗo gay riyor ho ŋa goytu. Gee kuuk goy ɗo ger-ak, okin̰co, odinco gooƴa ko ŋaar di. \v 21 Iisa gay teesiico kaawe aman : « Kaaw taat ku dortu ho nu garkiytu min ɗo Kitamner-ata, ƴiriyta-an kat wiktinti nece. » \v 22 Gee okin̰co kuuk cokiyga-ak ajbiytu ɗo kaawin kuuk un̰ja ɗo gelbiner ŋa kaawiico ho ŋu teestu kaawe samaane ɗo bi kan̰ji. Kar ŋu ɗiytu aman : « Ŋaar-aŋ wal roŋ ka Yuusup ɗoo di ? » \v 23 Kar Iisa telkiico aman : « Ka seener gay, ku asaadu kaawe ar kaak ŋu kaawgiy aman : ‟ Kiŋ gay coole geemir, diŋ gay cool kat zin̰ ka meen̰jiŋ. ” Kuudu kaawe pey aman : ‟ Ni dorig gamin okin̰co kuuk ki gintu Kapernayuum, diŋ gay ginig anne ɗo darre ta meen̰jiŋ oki. ” » \v 24 Kar ŋa ɗeeltu pey aman : « Ka seener nu kaawaako, ginno nabiin̰ce kaak gee ku darrey ica kaawoy. \v 25 Nu kaawaako ka seener, ɗo wiktin taat nabi *Eli goyiy-ak, gin murgilgal dakina ɗo kiɗ ka Israyeel ho mey yaarko un̰jitu ɗo wer okin̰ji asaan elgin subba iŋ koyin bijigiƴ amay bal n̰oke.\f + \fr 4:25 \ft Wer ka gase kaawor ɗo 1 Ruwa 17.1.\f* \v 26 Kar gay, Buŋ bal n̰aamin̰ *Eli ɗo murgilgal kuuk goy ɗo kiɗ ka Israyeel-aku, ŋa n̰aamig ɗo murgil rakki taat goy ɗo hellin ta Sarepta, ɗo kiɗ ka Sidon. \v 27 Kar ɗo wiktin ta nabi Elize gay, gin gee dakina kuuk ɗukum burɗum ɗo darre ta Israyeel. Kar Elize da coolɗo yoo rakki minninco. Illa ŋa cool gem rakki siŋji Naama min darre ta Siri. » \p \v 28 Min gee kuuk goy ɗo ger ka salaaner doriit kaaw ta Iisa-ak, okin̰co, ŋu dapin̰tu aale. \v 29 Kar ŋu uctu putur ho ŋu teestu akilin̰ji nam ŋu imiliig kara min ɗo geeger ka Nazareet. Geeger-ak, ŋu piniig kuwa ka kooti. Paa ko, gee-ak iyiig Iisa ɗo wer kaak jerle a ŋuu akilin̰ji pey, ŋaa tuŋkile keɗer. \v 30 Kar Iisa gay uctu, ŋa birtu min ɗo ɗatikco ho ŋa ɗeettu. \s1 Coole ka gem kaak aariɗ obga \r (Maark 1.21-28) \p \v 31 Min ŋaar-ak, Iisa ɓaawtu ɗo geeger ka Kapernayuum, ɗo kiɗ ka Galile ho ŋa ɓildiy gee iŋ ƴiriy ta *sabitdi. \v 32 Gee kuuk cokiyaaga-ak ajbiytu ɗo ɓildin̰ji-aka, asaan ŋa kaawa iŋ izinne. \v 33 Atta ɗo ger ka salaaner-ak, gin gem rakki kaak aariɗ obga. Gem-ak koola raɗa aman : \v 34 « Wayyay, Iisa ka Nazareet, ki rakaani gine maman ? Ki asinti ide walla ? Nu ibingiciŋ tam, kiŋ ko kaak Buŋ doɓtu ho ŋa n̰aamtu. » \v 35 Iisa telkiiji ɗo aariɗ-ak iŋ gaaƴ toŋgo aman : « Yalla bugam ho amal min ɗo gem-aŋka ! » Hiyya, aariɗ-ak acciig gem-ak bup ɗo ɗatikco ho ŋa amiltu min ɗo gem-aka. Kar gem-ak uc cewey di, maan sa bal ginin̰ji. \v 36 Gee-ak okin̰co ajbiytu tak-tak ho ŋu kaawtu benannico aman : « Taar-an gay maa kaawra ? Gem-aŋ kaawa iŋ izinne ho iŋ gudurre ɗo aariɗnar, ek di ŋu amiliy min ɗo geemir. » \v 37 Hiyya, ɗo adiy ka kiɗ ka Galile okin̰ji, gee kaawa ko ɗo bi ka Iisa di. \s1 Coole ka gee dakina \r (Matiye 8.14-17, Maark 1.29-34) \p \v 38 Min ŋaar-ak, Iisa amiltu min ɗo ger ka salaaner ho ŋa ɓaawtu wer kan̰ Simon. Min ŋa un̰jitu geero, ŋa gasiit kogoy, ziti kobire. Ŋu indiig Iisa a ŋaa ase talinti. \v 39 Iisa ɓaawiititi ho ŋa oniititi, kar ŋa kaawtu iŋ gaaƴ toŋgo ɗo raɗuw-at a taa rasinti. Ek di ta rasiita. Ta bite-aŋ di, geem-at uctu ho ta teestu tale kaaco. \p \v 40 Wiktin taat pat gale, gee ku geeger-ak iyiig geen̰co okin̰co kuuk raɗaw iŋ ay biyaw ta raɗuwar ɗo Iisa. Ŋa leeyiico pise ho ŋa cooliigu. \v 41 Aariɗna amiliy min ɗo gee dakina iŋ koriyco aman : « Kiŋke Roŋ ka Buŋdi ! » Kar Iisa gay awn̰iico ho ŋa toɗiico kaawo, asaan ŋu ibingig a ŋaar ko *Masi. \s1 Iisa gaara Kabarre ta Gala ɗo geray ku salaaner \r (Maark 1.35-39) \p \v 42 Min wer waltu, Iisa amiltu, ŋa ɗeettu ɗo kalaaner. Gee dakina amiltu bariyin̰ji. Min ŋu gasga, ŋu leyiiga a ŋaa ɗeetenno. \v 43 Kar Iisa gay kaawiico aman : « Nun naa ɓaa ɗo geegirnay ku pey a naa gaarin Kabarre ta Gala ta *Meennaw ta Buŋdi. Ɗo riy taar-an ko, Buŋ n̰aamiinu. » \v 44 Hiyya, Iisa uctu, ŋa ɓaawtu ɗo kiɗ ka Zuude, ŋa gaariy Kabarre ta Gala ɗo geray ku salaaner ku *Yuudinnar. \c 5 \s1 Doɓe ka maajirna kuuk awalle \r (Matiye 4.18-22, Maark 1.16-20) \p \v 1 Ƴiriy rakki, Iisa ɓaawtu ɗo biy ka barre kaak ŋu kolig Zenezareet. Gee dakina asiiji a ŋuu cokiye kaaw ta Buŋdi. Gee-ak akila ziŋkico, ŋu raka a ŋuuji ɓaawe moota. \v 2 Iisa jaaltu kaay ho ŋa taltu markabin seera goy ɗo biy ka barrer. Gay cabindi\f + \fr 5:2 \ft ‛Gay cabindi’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛gay dee boosir’.\f* gay paay ko ace ribbinco. \v 3 Iisa ɓaawtu, ŋa coktu ka markab ka Simon-aka ho ŋa kaawiiji a ŋaa sin̰jin̰ sooɗ min ɗo goŋgumor\f + \fr 5:3 \ft ‛ɗo goŋgumor’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛bi joorner’.\f*. Hiyya, ŋa goytu iŋ baay ho ŋa teestu ɓilde gee. \p \v 4 Min Iisa gaastu iŋ ɓilde ka geemir, ŋa kaawiiji ɗo Simon aman : « Sin̰jite pey uŋda ɗo wer ka baata ho pikkiroŋgu ribbinko kuu cabe boosi. » \v 5 Simon telkiiji aman : « Gem kol tacco, aando-an okintit, ni caba caben di, kar ni bal gase yoo maanna. Kar gay, min ki kaawdu, naa pikkirin̰ ribban. » \v 6 Hiyya, ŋu pikkiriigu ho ŋu soktu boos dakina nam ribbinco sa eeraw. \v 7 Ŋu jaaliico pise ɗo een̰co kuuk goy ɗo markab ka pey a ŋuu jorkin̰co. Een̰co-ak astu ho okin̰co, ŋu miiniig markabinco seerco iŋ boosi nam markabinco-ak raka nooriye. \v 8 Min Simon-Piyer taliig maanna-ak, ŋa dersitu ris ɗo asin̰ji ku Iisa ho ŋa kaawiiji aman : « Gem kol *Rabbiney, etar minniner asaan nu gin zunuubinna. » \v 9 Simon kaawtu pa-ak, asaan ŋaar iŋ een̰ji, okin̰co, ŋu ajbiye ɗo bi ka boos kuuk dakina ŋu soktu-aku nam kolaw sa obgu. \v 10 Min een̰ji ku Simon kuuk ajbiy-ak, goy oki Zaak iŋ Yaaya, kooginay ku Zebede. Kar Iisa ɗiyiiji ɗo Simon aman : « Dak ginenno kolaw. Min ƴiriyta-aŋ, ki cabaaɗo pey boosi, illa kii cabguweŋ ko geen di. » \v 11 Hiyya, ŋu iyiig markabinco ɗo goŋgumor, ŋu rasiig iŋ gaminco okin̰co ho ŋu aaɗiig Iisa. \s1 Cale ka burɗumdi \r (Matiye 8.1-4, Maark 1.40-45) \p \v 12 Ba aaro, Iisa goy ɗo geeger rakki ho gem kaak ɗukum burɗum asiiji. Min gem-ak taliig Iisa, ŋa dersitu ɗo uŋji nam ŋa nooɗiig uŋji keɗer, kar ŋa loklikiiji aman : « Gem kol *Rabbiney, kiin gedire calindu ya ki ooye. » \v 13 Iisa n̰aamtu pisin̰ji, ŋa diiriiga\f + \fr 5:13 \ft ‛diriiga’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛ecimiiga’.\f* ho ŋa kaawtu aman : « Hii, nu ooye, diŋ calu ! » Ek di ŋa caltu *cawar min ɗo burɗumji. \v 14 Iisa karmiig gem-ak aman : « Yaman, dak kaawenno bat ɗo waanna. Kar gay, ɓaa gaar zin̰ ɗo gay satkiner ho ber *satkin uudin taat *gaanuun ka Muusa kaawtu. Paa kat, ŋuu ibine kadar ki cale. »\f + \fr 5:14 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 14.2-32.\f* \v 15 Min ŋaar-ak, gee kaawa ko kaawin kun̰ji di pak ka awalle. Gee dakina n̰umiyo, ŋu cokiyiy kaawoy ho ŋa cooliigu min ɗo raɗuwniico. \v 16 Kar Iisa gay amilgiy ɗo kalaaner keeji di ho ŋa salkiygiyo. \s1 Coole ka gem kaak ruŋgiye \r (Matiye 9.1-8, Maark 2.1-12) \p \v 17 Ƴiriy rakki, wiktin taat Iisa ɓildiy gee, agindaw ku gaanuundi iŋ gee kuuk ŋu koliy *Pariziyenna sa goya. Gee-ak, asa min hellinnan okin̰co ku Galile iŋ ku Zuude ho min geeger ka Zeruzaleem oki. Gudurre ta Rabbin Buŋ goy iŋ Iisa a ŋaa coole gee. \v 18 Gee daarin̰ pa astu, ŋu icil gem kaak ruŋgiye ka dariŋgildi. Ŋu bariya botol taat ŋuu un̰jin̰ ɗo gerdi a ŋuu iyin̰ ɗo Iisa. \v 19 Kar gay, gee tiɗ aale nam ŋu bal gedire un̰jin̰ji. Ampaa ko, ŋu coktu kuwa ka gerdi-aka, ŋu noomtu bee ho ŋu paayiig iŋ dariŋgilji ɗatik geemir ɗo uŋji ka Iisa. \v 20 Min Iisa taliit imaanco ta gee-aku, ŋa ɗiyiiji ɗo ruŋgiiner-ak aman : « Gem kol roŋji, zunuubinnan̰, ŋu saamiyjiŋgu. » \v 21 Ɗo wer-ak, agindaw ku gaanuundi iŋ Pariziyenna teestu kaawe ɗo aditco aman : « Ŋa maa gemir kaak niga biy iŋ Buŋ-aŋka ? Waa yaa gedire saamiye zunuubinna ? Illa Buŋ keeji di ! » \v 22 Kar Iisa gay ibiniit pikirrico ho ŋa kaawiico aman : « Maa di ku giniit pikirre taar-an ɗo aditko ? \v 23 Ya nu kaaw aman : ‟ Zunuubinnan̰, ŋu saamiyjiŋgu ” wala ‟ Ucu ho jaawu ”, taat moo melen̰ ? \v 24 Kar gay, nu raka kuu ibine kadar nun *Roŋ gemor, nu gin gudurre ta saamiye zunuubinnar ɗo duniiner. » Kar pey, ŋa ɗiyiiji ɗo ruŋgiiner-ak aman : « Nu kaawiijiŋ-aŋ, ucu, icig dariŋgiljiŋ ho ɗeet gerko. » \v 25 Koɗok di, gem-ak uctu ɗo uŋco ka geemir okin̰co, ŋa iciig dariŋgilji, ŋa ɗeettu gerco ho ŋa oziliy Buŋ. \v 26 Ɗo wer-ak, gee okin̰co kolaw obiigu, ŋu ajbiytu tak-tak ho ŋu teestu ozile Buŋ. Ŋu kaawiy aman : « Ƴiriyta, gi tal gamin kuuk ajbay aale. » \s1 Kole ka Lebi \r (Matiye 9.9-13, Maark 2.13-17) \p \v 27 Min ŋaar-ak, Iisa amiltu kara ho ŋa taliig gay obe miirir, siŋji Lebi, kaak goy ɗo riyoy. Kar Iisa kaawiiji aman : « Uc aaɗnu. » \v 28 Ek di Lebi uctu, ŋa rasiig gamnay okin̰co ho ŋa aaɗiiga. \v 29 Kar Lebi iyiig Iisa ɗo geriy, ŋa depiyiiga. Gay obe miirir dakina iŋ gee kuuk pey sa tee iŋ ŋuura. \v 30 Pariziyenna iŋ agindaw ku gaanuundi kuuk goy eɗe-ak teestu gujumjume. Ŋu kaawiico ɗo maajirnay ku Iisa aman : « Maa di ku tiyiyo ho ku siyiy iŋ gay obe miirir ho iŋ gee ku pey kuuk gina jookum-aŋku ? » \v 31 Iisa telkiico aman : « Gee kuuk cewey barayɗo daptoor, illa ŋuur kuuk raɗaw. \v 32 Nun bal ase ɗo gee kuuk tala ziŋkico a ŋu sellen̰. Nu as ɗo ŋuur kuuk ibina kadar ŋu gina jookumo a ŋuu rasin̰ goyin̰co kaak awalle. » \s1 Inde ɗo bi ka sayamner \r (Matiye 9.14-17, Maark 2.18-20) \p \v 33 Pariziyenna indiig Iisa aman : « Maajirna ku Yaaya-Batist iŋ kuni ica sayamne doo ho ŋu salkiyaw. Kar kun̰jiŋ gay tiyaw ho ŋu siyaw. » \v 34 Iisa telkiico aman : « Gee kuuk ŋu kolig ɗo iidin ta obindi, ya ŋu goy misa iŋ ŋaar kaak obe, wala kuu gedire kuuco kaawe a ŋuu ice sayamne ? Ha’a, kaawaacoɗo. \v 35 Kar gay, wiktin yaa ase taat ŋuu icin̰ ŋaar kaak obe min ɗo ɗatikco. Ƴiriy taar-at kat, ŋu asiy ice sayamne. » \p \v 36 Iisa deliico pey daŋla aman : « Waan eerro giteen min ɗo batik ta marbinto a ŋaa naale batik taat zooɗe. Yampa, batik taat marbinto-at oki eere ho giteenti sa n̰umaaɗo iŋ taat zooɗe. \v 37 Waan laaɗo maam kuuk eelaw ɗo etirsinna kuuk taay ko. Yampa, maam-ak yaa pikin̰ etirsinna-aku, ŋuu n̰aale keɗer ho etirsinna-ak sa yaa nige. \v 38 Kar gay, gee liya maam kuuk eelaw illa ɗo etirsinna kuuk marbinto. \v 39 Waan kaak aaw ko maam kuuk nee-ak ello pey kuuk eelaw. Asaan gee kaawa aman : ‟ Maam kuuk nee kat gala. ” » \c 6 \s1 Iisa iŋ ƴiriy ta sabitdi \r (Matiye 12.1-8, Maark 2.23-28) \p \v 1 Ƴiriy rakki ta *sabitdi, kun̰ Iisa bira min ɗo morginar. Maajirnay teestu ƴiime kaƴ ku *gemer, ŋu sooyiyo ho ŋu eeymiyo. \v 2 Ɗo wer-ak, gin *Pariziyenna daarin̰ kuuk kaawiico aman : « Maa di ku giniy maan kaak *gaanuunte toɗiite iŋ eele ka geeror ? » \v 3 Iisa telkiico aman : « Ku bal garkiyin̰ ga maan kaak Dawuud iŋ een̰ji gintu ƴiriy rakki taat mey diyiigu ? \v 4 Dawuud un̰jitu ɗo *ger ka Buŋdi, ŋa teetu tee kaak ŋu bertu *satkin ɗo Buŋdi, ho ŋa beriico ɗo een̰ji oki. Zer tee ŋaar-ak, gem ka pey ginno botol taat ŋaa teen̰ji, illa gay satkiner di. » \v 5 Iisa kaawiico pey aman : « Nun *Roŋ gemor di mee sabitdi. » \s1 Coole ka gem kaak pisin̰ji mate \r (Matiye 12.9-14, Maark 3.1-6) \p \v 6 Gin menaw, iŋ ƴiriy ta sabit ta pey, Iisa un̰jitu ɗo ger ka salaaner ka *Yuudinnar ho ŋa teestu ɓilde gee. Ɗo ger-ak, gin gem kaak pisin̰ji ka meeda mate. \v 7 Agindaw ku gaanuundi iŋ *Pariziyenna ɗibiiji ɗo Iisa, ŋu rakiy tale ya ŋaa coole gem iŋ ƴiriy ta sabitdi, kar ŋuuji diye kaawo. \v 8 Sando, Iisa gay ibinit pikirrico. Ŋa ɗiyiiji ɗo gem kaak pisin̰ji mat-ak aman : « Uc pey ɗatik ta geemir. » Ek di ŋa uctu, ŋa peytu. \v 9 Kar Iisa kaawiico aman : « Nu indaakoŋ ja : gaanuunte kaaw a gii ginguwe taat sellen̰ wala gii ginguwe taat jookumo iŋ ƴiriy ta sabitdi ? Gii jilguwe gee wala gii idguwin̰co ? » \v 10 Min ŋa indiig pa-ak, ŋa taliig gee-ak okin̰co, kar ŋa kaawiiji ɗo gem kaak pisin̰ji mat-ak aman : « Taarig pisin̰jiŋ. » Ek di ŋa taariiga ho pisin̰ji cooltu ɗo weriy. \v 11 Min agindaw ku gaanuundi iŋ Pariziyenna taliig maanna-ak, ŋu dapin̰tu aale ho ŋu teestu kaawe benannico ɗo maan kaak ŋuuji gine ɗo Iisa. \s1 Paliinna kuuk orok iŋ seera \r (Matiye 10.1-4, Maark 3.13-19) \p \v 12 Ƴiriy rakki, Iisa coktu ka dambar a ŋaa salkiye. Ŋa waltu kuwa iŋ inde ka Buŋdi. \v 13 Min wer waltu, ŋa koliig maajirnay, kar ŋa doɓtu minninco orok iŋ seera ho ŋa koliig a ŋu *paliinna. \v 14 Paliinna-ak, ŋuur ko : Simon kaak Iisa koliig oki Piyer\f + \fr 6:14 \ft ‛Piyer’ : Siŋ ŋuur-aŋ ɗiya a ‛dambi’.\f* iŋ siŋji Andre, Zaak iŋ Yaaya, Pilip iŋ Bartelemi, \v 15 Matiye iŋ Tooma, Zaak roŋji ka Alpe, Simon kaak mala ɗo darrey, \v 16 Zuud roŋji ka Zaak, ho iŋ Zuudas Iskariyoot kaak asaaji isine ɗo Iisa. \s1 Coole ka geemir \r (Matiye 4.23-25) \p \v 17 Kar ba aaro, wiktin taat Iisa paayiy min ka dambar iŋ paliinnay-aku, ŋa peytu ɗo wer kaak patal. Maajirnay dakina goy ɗo wer-aka, iŋ gee dakin dakina ku pey min kiɗ okin̰ji ka Zuude, min Zeruzaleem, ho min geegirnay ku Tiir iŋ Sidon kuuk goy ɗo biy ka barrer. \v 18 Gee okin̰co-ak as a ŋuu cokiye kaawoy ho ŋaa coolin̰co. Ŋuur kuuk aariɗna obgu sa, Iisa coolgu. \v 19 Ay gem di raka diirin̰ji, asaan gudurre taat amila min ɗo ziy-at coolaag gee okin̰co. \s1 Iisa kaawa ɗo bi ka galal iŋ taaɓine \r (Matiye 5.1-12) \p \v 20 Ɗo wer-ak, Iisa jaaltu kaay, ŋa taliig maajirnay ho ŋa teestu kaawe aman : \q1 « Galal ɗo kuŋ kuuk pokirna, \q2 asaan *Meennaw ta Buŋdi taar loko. \q1 \v 21 Galal ɗo kuŋ kuuk mey diyaako diŋka, \q2 asaan tee yaako neciŋko. \q1 Galal ɗo kuŋ kuuk zulin̰ko min̰aw diŋka, \q2 asaan ku asa site iŋ galilko. \p \v 22 « Galal loko ya gee elgiikonno, ya ŋu ƴilaako, ya ŋu waraako ho ya ŋu kaawaako jookumo, asaan ku aamin ɗo nun *Roŋ gemor. \v 23 Aaciyoŋ min galal wiktin taat gamin-ak as ko, asaan haginko taat Buŋ yaako bere ka samaaner-at, taar dakina. Ansii ko, aginiyco ku geemir-aŋ taaɓiyiig nabiinna oki pa. \q1 \v 24 « Kar gay, ɗo gaaƴiƴko kuŋ gay gamnar, \q2 asaan ku gasit ko galilko. \q1 \v 25 Ɗo gaaƴiƴko kuŋ kuuk diŋ tee neciŋko, \q2 asaan mey asaako deeŋko. \q1 Ɗo gaaƴiƴko kuŋ kuuk sita diŋka, \q2 asaan kuu asa ale ɗo taaɓinko. \q1 \v 26 « Ɗo gaaƴiƴko kuŋ kuuk gee okin̰co ozilaako, \q2 asaan awalle aginiyco ozilaag nabiinna kuuk raada oki. » \s1 Ele ka adiner \r (Matiye 5.38-48, 7.12) \p \v 27 « Kar gay, ɗo kuŋ kuuk cokiyaanu, nu kaawaako : Elguwoŋ adinko ho ginguwon̰co sellen̰ ɗo ŋuur kuuk elgiikonno. \v 28 Indon̰co barkin ta Buŋdi ɗo ŋuur kuuk surpiyaako ho salkiyon̰co ɗo ŋuur kuuk taaɓiyaako. \p \v 29 « Ya waan baasin̰ciŋ ɗo gargumon̰, newsijit taat rakki oki. Ya waan gaamit batkon̰, rasjit ta kapak oki. \v 30 Beriy ɗo ay waan kaak indaaciŋ maanna ho ya waan gaamig maannan̰, da icenno pey biy. \v 31 Ginon̰co ɗo geemir ay maanna ar taat kuŋ rakiy a ŋuuko gine loko. \p \v 32 « Ya kuŋ kat el gee kuuk elgiikon di, maman Buŋ yaako oziliŋko ? Gee kuuk jookumo oki elgig ŋuur kuuk elgiigu ! \v 33 Ya kuŋ kat gina sellen̰ ɗo ŋuur kuuk ginaako sellen̰ di, maman Buŋ yaako oziliŋko ? Gee kuuk jookumo oki gina pa ! \v 34 Ya ku bera ɗaan ɗo gee kuuk yaako kappiyinti di, maman Buŋ yaako oziliŋko ? Gee kuuk gina jookumo oki bera ɗaan ɗo een̰co ya ŋu hariya a ŋuuco kappiyinti. \v 35 Kar gay, elguwoŋ adinko, ginguwon̰co sellen̰. Berguwon̰co ɗaana ho dakoŋ hariyenno a ŋuuko kappiyinti. Ansii kat, kuu gine kooginay ku Buŋ ka kuwa ho kuu gase haginko taat dakina oki. Asaan Buŋ, ŋaar sellen̰ ɗo gee okin̰co, ŋuur kuuk ozilgigɗo yoo kuuk motilay oki. » \s1 Ɗukume ka seriiner \r (Matiye 7.1-5) \p \v 36 Iisa gaaytu pey aman : « Kuuniyoŋ sellen̰ ar Takko ka sellen̰. \v 37 Dakoŋ talenno ziŋkiko ar gay ɗukume seriiner, paa kat, Buŋ ɗukumiikonno seriine loko. Dakoŋ diyenno kaaw ɗo gemor, paa kat, seriin ta Buŋdi obaakonno. Saamiyon̰co ɗo gee kuuk ginaako jookumo ho Buŋ yaako saamiye loko. \v 38 Beroŋ ho Buŋ yaako bere. Ŋaako bere ar gem kaak liya koo ɗo girdor, ŋa yakyikiiga, ŋa ŋon̰ƴiiga nam ta sollaw. Ampaa ko, Buŋ yaako yeepin̰ maan kaak ku giniy ɗo geemir. » \p \v 39 Iisa deliico pey daŋla aman : « Nool kat ɗaan̰giy giji noolo walla ? Ha’a, ɗaan̰no. Yampa seerco, ŋuu solle ɗo beendi. \v 40 *Maajirin̰ce, ŋaar pakgigɗo tatkuwiy kaak ɓildiga, kar ŋaar kaak ŋu ɓildig samaane gay yaa nece iŋ kaak ɓildiga. \p \v 41 « Maman ki taliy gan̰ kaak kapak kaak goy ɗo od ta siŋjiŋ, kar et kaak goy ɗo odon̰ tan̰jiŋ gay, ki talgigɗo ? \v 42 Kiŋ kaak gin et tatik ɗo odon̰, kar maman ki kaawiy ɗo siŋjiŋ aman : ‟ Gem kol siŋji, rasin ja naa icin̰ gan̰ kaak goy ɗo odon̰-aŋka ? ” Ki tallo et kaak goy ɗo odon̰ walla ? Tal ja gem kaak kaawa iŋ biy di-aŋka ! Gedar ja ɗo tan̰jiŋ, kii tale karaŋ, kar kii imilin̰ gan̰ kaak goy ɗo od ta siŋjiŋ. » \s1 Maajirin̰ kaak taɓ \r (Matiye 7.16-20,12.33-35) \p \v 43 « Et kaak samaane waaɗo roŋ kuuk gallo ho et kaak samaanno oki waaɗo roŋ kuuk gala. \v 44 Asaan ay eto, gee ibinaag min ɗo roŋji. Gee okaɗɗo roŋ ku buguwar wala roŋ ku karumder min ɗo et kaak gin jamay. \v 45 Gem kaak sellen̰-ak, selliŋkuwiy asa min ɗo adiy kaak portiko. Kar gem kaak jookum gay, jookumiy-at sa asa min ɗo adiy kaak pondiko. Ka seener, kaaw taat goy ɗo adiy-at, taar ko ŋa imiliit kara. » \p \v 46 Iisa kaawiico pey aman : « Maa di ku koliin aman : ‟ *Rabbine, Rabbine ” iŋ biŋkikon di, kar kuu gingitɗo taat nu kaawiiko ? \v 47 Ŋaar kaak asa lotu, kaak cokiyaat kaawor ho kaak aaɗaat iŋ botilti, ŋa ar waa ? \v 48 Gem ŋaar-ak ar gem kaak pina gero. Ŋa eciriy ja beenay baata, ŋa paayiig dulaayinna ku gerdi ho ŋa teesiy pine ar gem kaak pinig geriy ka maari. Paa kat, ya tambal aaɗji sa ŋaa eeziyɗo, asaan ŋa pin bombo. \v 49 Kar gay, ya gem kaak cokiyaat kaawor ho aaɗgitɗo iŋ botilti, ŋaar ar gem kaak pin ger bal dulaayinna. Ya tambal aaɗji-ak, koɗok di ŋa eeziy nam ŋa nigiy tak-tak. » \c 7 \s1 Gay riyor ka tatkaw ka askirin ku Room \r (Matiye 8.5-13) \p \v 1 Min Iisa gaasit kaawoy okintit ɗo geemir, ŋa ɗeettu pey Kapernayuum. \v 2 Ɗo geeger-ak, gin tatkaw rakki ka askirin ku Room kaak gin askirin miya ɗo aaroy. Tatkaw-ak gin gay riyoy rakki raɗaw nam ŋa gaay mate. Ŋaar gay, ŋa elgiga. \v 3 Paa ko, wiktin taat ŋa dortu gee kaawa ɗo bi ka Iisa, ŋa tabiriiji aginay daarin̰ ku *Yuudinnar, ŋuuji ɗiye a ŋaa ase coolin̰ gay riyoy. \v 4 Min aginay-ak ottu moota ɗo Iisa, ŋu wakiliiji marmile aman : « Gem-aŋ nec ta ki gaayin̰ji, \v 5 asaan ŋa elgig geente ho ŋaar di oki pinig gerni ka salaaner. » \v 6 Hiyya, Iisa uctu ŋa ɓaawtu iŋ ŋuura. Wiktin taat ŋa gaay ote geero, tatkaw ka askirnar-ak n̰aamtu roynay a ŋuuji ɗiye aman : « Gem kol *Rabbiney, dak taaɓiyenno asaan nun bal nece kii un̰je ɗo gerir. \v 7 Ɗo saan taar-at ko, nun meendu baljiŋ ɓaawe. Kar gay baan̰u, kaaw kaawen di, gay riyor-aŋ yaa coole. \v 8 Nun meendu oki aaɗa ta aginduwir ho nu gin askirin ɗo aaror. Ya nun kat kaaw ɗo rakki minninco a ‟ Ɓaa ! ” Ek di ŋa ɓaayo. Ya nu kol rakki ka pey a ‟ Asu ! ” Ek di ŋa asiyo. Kar ya nu gaarji ɗo gay riyor a ‟ Ginit riy-anta ! ” Ek di ŋa giniita. » \v 9 Min Iisa doriit kaaw-at, ŋa ajbiyiiji ɗo tatkaw-aka. Kar ŋa newsiico ɗo gee ku aaɗaaga-ak ho ŋa kaawiico aman : « Nu kaawaako ka seener, min gee ku Israyeel okin̰co, nu bal tale gem kaak gin imaan ar ŋaar-aŋka. » \v 10 Hiyya, gee kuuk tatkaw tabirtu-ak yeeptu geero. Min ŋu yeepe, ŋu gasiig gay riyor-ak cool ko. \s1 Nooye ka roŋ ka murgilal \p \v 11 Min ŋaar-ak, Iisa uctu, ŋa ɗeettu ɗo geeger kaak ŋu koliig Nayiin. *Maajirnay iŋ gee dakina ku pey aaɗaaga. \v 12 Wiktin taat ŋa gaay ko un̰je ɗo geegirdi-ak, ŋa ŋaamtu iŋ gee kuuk icil momte. Momte-ak gay, ŋa roŋ ka murgilal. Roŋti rakki di gaasiiji. Gee dakina ku geegirdi-ak gay aaɗaata. \v 13 Min Rabbin taliita, ŋa taltu aminduwti ho ŋa kaawiitit aman : « Bugam, ɗak alenno pey ! » \v 14 Kar Iisa sin̰jitu moota ho ŋa diirig dariŋgal-aka. Min ŋa diiriig di, gee kuuk icil momte-ak peytu ɗut. Kar Iisa kaawtu aman : « Gem kol roŋji, nu kaawaajiŋ, ucu ! » \v 15 Ek di momte-ak nooytu, ŋa goytu iŋ baay, kar ŋa teestu kaawe. Hiyya, Iisa beriitig ɗo yaaco. \v 16 Gee-ak okin̰co ajbiytu tak-tak nam kolaw sa un̰jiico ho ŋu kaawtu aman : « Ozilinteŋ Buŋte ! Ŋa iyte nabiin̰ce tatko ɗo ɗatikte. » Ho ŋu kaawtu pey aman : « Buŋ as mogin̰ geen̰ji. » \v 17 Hiyya, kabarre-at totirtu ɗo kiɗ ka Zuude okin̰ji yoo ɗo kiɗin kuuk moota oki. \s1 Inde ka Yaaya-Batist \r (Matiye 11.2-19) \p \v 18 Min ŋaar-ak, maajirnay ku Yaaya-Batist osiijig gamin okin̰co kuuk Iisa gintu-ak ɗo tatkuwco. Min ŋu osiiji pa-ak, Yaaya koltu minninco seera \v 19 ho ŋa n̰aamiig ɗo Rabbin Iisa a ŋuu indin̰ji aman : « Kiŋ ko Masi kaak yaa ase wala ni ere ka pey ? » \v 20 Min ŋu otiiji, ŋu kaawiiji aman : « Yaaya-Batist n̰aaminti a niin̰ inde aman : ‟ Kiŋ ko Masi kaak yaa ase wala ni ere ka pey ? ” » \v 21 Ɗo wiktin taar-at, Iisa gay coola gee dakina min ɗo raɗuwniico, ŋa bera aapiye ɗo mersinar, ŋa atka aariɗna ho ŋa pila odin ku noolin dakina. \v 22 Iisa telkiico aman : « Ɓaaŋ kaawon̰ji ɗo Yaaya ɗo taat ku taltu ho ku dortu : noolin talaw, mersin jaawa tal-tal, burɗumin calaw, duŋguyuuyin doraw, gee ku mate nooyaw ho kuuk pokirna gasit Kabarre ta Gala. \v 23 Galal ɗo ŋaar kaak talintu ho rasgitɗo imaanji ɗo bi kanto. » \s1 Iisa kaawa ɗo bi ka Yaaya-Batist \r (Matiye 11.7-11) \p \v 24 Min gee kuuk Yaaya-Batist tabirtu-ak ɗeettu, Iisa teestu kaawe ɗo bi ka Yaaya ɗo gee dakina kuuk goy eɗe-ak aman : « Ku ɓaaw tale maa ɗo kalaaner ? Coor taat us awkaata walla ? Ha’a ! \v 25 Yampa, ku ɓaaw tale maa ? Gem kaak is kesuun taat samaane walla ? Ha’a ! Ŋuur kuuk is kesuun ta samaan-at, ŋuur gay gamnar kuuk goy ɗo geray ku sultinniidi. \v 26 Yampa, ku ɓaaw tale waa ? Nabiin̰ce ga ? Hii, ka seener nu kaawaako, kuŋ tal gem kaak pakgig nabiin̰ce. \v 27 Yaaya-Batist, ŋaar ko kaak Buŋ kaawtu ɗo Kitamner a ŋaa n̰aame awalle min Iisa Masi. Kitamne kaaw aman : \q1 ‟ Nun naa n̰aame gay tabiriikar uŋci \q2 a ŋaan̰ siyin botilin̰. ”\f + \fr 7:27 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Malasi 3.1.\f* \m \v 28 Nu kaawaako, min gee kuuk ŋu weeyig ween di-aŋ, ginno kaak tatik pakgig Yaaya. Kar sando, ŋaar kaak kapak ɗo *Meennaw ta Buŋdi-ak gay, ŋaar tatik pakgig Yaaya. \v 29 Gee okin̰co iŋ gay obe miiri oki cokiyiig Yaaya. Ŋu ibin kadar Buŋ, ŋaar sellen̰ ho ŋu ooytu, Yaaya *batiziyiigu. \v 30 Kar *Pariziyenna iŋ agindaw ku gaanuundi gay poociit taat Buŋ rakiy a ŋuu gine, ŋu bal ooyin̰ batem ŋaar-aka. » \p \v 31 Iisa kaawtu pey aman : « Gee ku diŋka-aŋ, ŋuur ar maa geenda ho ŋu tur kun̰ waa ? \v 32 Gee ŋuur-ak ar koogin kuuk goy ba beger ho kuuk koola ɗo koolin̰co aman : ‟ Ni paanko perinna a kuu waare, kar ku bal waare. Ni riyko riyin ku muuti, kar ku bal ale. ” \v 33 Di taloŋ, wiktin taat Yaaya-Batist astu, ŋa taaɗo ho ŋa saaɗo ɗo bi ka abaadiner, oki ku ɗiya aman : ‟ Aariɗ obga. ” \v 34 Kar wiktin taat nun *Roŋ gemor astu, nu tiyaw ho nu siyaw, ho ku kaawa aman : ‟ Taloŋ ja maan gemir kaak adiy begirji-aŋka ! Ŋa tiyaw ho ŋa siyaw ! Ŋa royco ka gay obe miirir iŋ gee kuuk gina jookumo. ” \v 35 Gee kuuk ooya ilim ta Buŋdi gay, ŋu ibiniit tak kadar taar sellen̰. » \s1 Iisa ɗo ger ka Simon kaak Pariziyen̰ce \p \v 36 Min ŋaar-ak, *Pariziyen̰ce rakki kolig Iisa gerco a ŋu ɓaa tee. Iisa ooytu, ŋa ɓaawtu wer ka gem-aka ho ŋu goytu tee. \v 37 Ɗo geegirdi-ak, gin daatik rakki taat gin oorne. Min ta dortu kadar Iisa goy tiya ɗo ger ka Pariziyen̰cer-ak, ta ictu gazzaz wic-wic\f + \fr 7:37 \ft ‛gazzaz wic-wic’ : gazzaz-ak, ŋu siyig iŋ dambay kuuk ŋu koliy ‛albaatir’.\f* miin iŋ itir, kar ta dakig gasa. \v 38 Min ta gasga, ta jopintu iŋ alinti ɗo aaroy ta Iisa,\f + \fr 7:38 \ft ‛ta jopintu iŋ alinti ɗo aaroy ta Iisa’ : Ɗo aadin ta Yuudinnar, ya ŋu tiyaw, ŋu daŋlaw, asin̰co gay iŋ aaro.\f* zulin̰ti etiltu ɗo asin̰ji ho ta suuɗiig iŋ duruwti. Kar ta giniiji cuuɗ ɗo asin̰ji ho ta kockiciico itir. \v 39 Min Pariziyen̰ce kaak kolig Iisa talit pa-ak, ŋa kaawtu ɗo adiy aman : « Ya gem-aŋ kat nabiin̰ce ka seener-ak, ŋaa ibine kadar daatik taat diirga-an gin oorne. » \v 40 Iisa kaawiiji ɗo gem-ak aman : « Cokay Simon, nu gin kaawo, naan̰ kaawinti. » Simon telkiiji aman : « Gem kol tacco, kaaworduuta. » \v 41 Kar Iisa deliiji daŋla aman : « Gee seer ic ɗaana ta gurusdi min ɗo gemor. Ka rakki ic tammin miy beeƴ\f + \fr 7:41 \ft ‛tammin miy beeƴ’ : Tamma rakki nec iŋ gurus kaak gem gasiy ɗo el ta riyor.\f*, rakki gay tammin orok beeƴ. \v 42 Kar uudin taat seerco ŋu ginno maan kaak ŋuu kappiyinti-ak, gem-ak saamiyiicota. Min ku seer-aŋku, ka moo yaa elin̰ji paka ? » \v 43 Simon telkiiji aman : « Ya ɗo tanto-at, kaak ɗaanay dakina, ŋa saamiyjiita. » Iisa kaawiiji aman : « Hii ! Bin̰ gala. » \p \v 44 Min ŋa kaawiiji pa-ak, ŋa newsitit ɗo daatko-ata ho ŋa kaawiiji ɗo Simon aman : « Ki taliit daatko-anta ? Min nu un̰jitu gerko, ki baldu bere amay kuuk naa ace asindu. Taar gay acduug asindu iŋ zulin̰ti ho ta suuɗiig iŋ duruwti. \v 45 Kiŋ baldu gine cuuɗ, taar gay min ta un̰jitu di, ta aay gine cuuɗ ɗo asindu. \v 46 Kiŋ baldu kockice itir ɗo kaar, taar gay kockicdu ɗo asindu. \v 47 Ansii ko, ka seener nu kaawaajiŋ, geem-an zunuubinniti kuuk dakin-ak, ŋu saamiytigu. Ɗo bi ŋaar-ak ko, ta gaarig elinti dakina. Kar gay, ŋaar kaak ŋu saamiyji sooɗ-ak, elin̰ji oki sooɗa. » \v 48 Kar Iisa kaawiitit ɗo daatko-at aman : « Gem kol romoy, zunuubinnike ŋu saamiykeŋgu. » \v 49 Gee kuuk ŋu koltu ɗo teendi-ak kaawtu ɗo aditco aman : « Ŋaar maa gemir kaak nam saamiya zunuubinna kare ? » \v 50 Kar Iisa gay kaawiitit ɗo daatko-at aman : « Imaanke jiliŋke, ɓaa iŋ aapiye. » \c 8 \s1 Iisa iŋ gee kuuk aaɗaaga \p \v 1 Min ŋaar-ak, Iisa birtu ɗo geegirniidi ho ɗo hellinniidi a ŋaa gaare Kabarre ta Gala ta *Meennaw ta Buŋdi. Paliinna kuuk orok iŋ seer goy iŋ ŋaara, \v 2 iŋ daaɗ daarin̰ kuuk Iisa atiktu aariɗna minninco ho kuuk cool min ɗo raɗuwniico. Daaɗ-ak, minninco goy Mariyam, taat min Magdala, taat Iisa atiktu aariɗna peesira min ɗo ziti, \v 3 Zaan, daaciy ta Suuza, gay riyor kaak tatik ka sultan *Herood, ho iŋ Sizaan. Daaɗ-ak iŋ een̰co dakina ku pey gaayaag kun̰ Iisa iŋ gaminco. \s1 Daŋil ta gay luwor \r (Matiye 13.1-9, Maark 4.1-9) \p \v 4 Gee dakin aale amiltu min ay geeger ho ŋu asiiji ɗo Iisa. Ŋu n̰umiy ɗo wer ka Iisa goyiyo ho ŋa deliico daŋla aman : \v 5 « Cokiyoŋ ! Gin gem rakki ɓaa luwo ɗo morgoy. Wiktin taat ŋa luwiy-ak\f + \fr 8:5 \ft ‛Wiktin taat ŋa luwiy-ak’ : Luw taar-at, ŋu dawiig dawe ar ginte liyiy buur.\f*, busumji daarin̰ sollitu ɗo botildi. Gee jaawiico kaaco ho ɗiiɗ teeyiig okin̰co. \v 6 Busumji daarin̰ sollitu ɗo kiɗ kaak gin karŋiƴo. Min ŋu amiltu di, ŋu aaƴtu asaan wer cokɗo oola. \v 7 Daarin̰ gay sollitu ɗo wer kaak gin pompal kuuk gin jamay. Ŋu maaɗiy sawa nam pompal-ak gootiigu. \v 8 Kar daarin̰ pey sollitu ɗo kiɗ kaak samaane. Ŋu amiltu, ŋu maaɗtu ho ŋu imiltu ganduulinna. Ay ganduulic di weetu roŋ miya\f + \fr 8:8 \ft ‛roŋ miya’ : Ɗo darre ta Israyeel, ya ganduulic rakki wee roŋ miya, ŋaar-ak, ŋa samaan paka.\f*. » Iisa gaaytu pey aman : « Ya ku gin ɗeŋgina, laaŋ ɗeŋginko samaane, kuu cokiye ! » \s1 Baat ta daŋil ta gay luwor \r (Matiye 13.10-23, Maark 4.10-20) \p \v 9 Min ŋaar-ak, maajirnay indiig Iisa aman : « Daŋlan̰-an baati maa ? » \v 10 Iisa telkiico aman : « Buŋ gaarkoŋ loko gamin kuuk cigile kuuk kaawa ɗo bi ka *Meennuwiy. Kar ɗo gee ku pey gay, ŋu delco dele daŋla. \q1 ‟ Paa ko, ya ŋu tala sa, ar ŋu tallo, \q1 ya ŋu cokiya sa, kaƴco icɗo maanna. ”\f + \fr 8:10 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 6.9.\f* \m \v 11 An baat ta daŋla-anta : Busam-ak, ŋuur gaara kaaw ta Buŋdi. \v 12 Busam kuuk solle ɗo botildi-ak, ŋuur gee kuuk cokiyaat kaaw-ata, kar *Seetanne gay asiy imiliit min ɗo aditco. Ŋa imiliita-ak, pa ŋuu aamine ho ŋuu gase jile. \v 13 Busam kuuk solle ɗo kiɗ kaak gin karŋiƴo-ak gay, ŋuur gee kuuk cokiyaat kaaw-ata ho ŋu ooyiit iŋ galal. Kar imaanco gay paayɗo caari, ŋu obiit ɗo menuwir di. Kar wiktin taat Seetanne gecaag di, ŋu rasiita. \v 14 Busam kuuk solle ɗo pompal kuuk gin jamay-ak, ŋuur gee kuuk cokiyaat kaaw-ata, kar ŋu diy gelbinco ɗo gamin ku duniiner ho paa ko, roŋco darsigiyɗo. Gamin ku duniiner-ak, ŋuur pikirre ta duniiner iŋ galilti ho iŋ joriye ka mallel oki. \v 15 Kar busam kuuk solle ɗo kiɗ kaak samaan-ak gay, ŋuur gee kuuk cokiyaat kaaw-ata, ŋu obit bombo ɗo aditco ku portiko, ŋu rasgitɗo tak-tak nam ŋu wiyiy roŋ. » \s1 Daŋil ta lampa \r (Maark 4.21-25) \p \v 16 Iisa gaaytu ɗo kaawoy aman : « Ginno gem kaak biƴ lampa ho ŋa zuɓkiit iŋ bardila wala ŋa diyiit ba daŋlil. Kar gay, ya gem biƴ lampa-ak, ŋa diyiit ɗo wer ka jaɗaŋ. Paa kat, gem kaak un̰ja ɗo ger-ak yaa talin portikuwti. \v 17 Gamin okin̰co kuuk cigile, ŋuu imilin̰co kara, yoo kuuk gee ibingigɗo oki, ŋuu ibinin̰co nam ŋuu talin̰co waraŋ. \v 18 Yaman pakiroŋ samaane maman ku doriig kaawin kuuk nu kaawiiko ! Kar ŋaar kaak gine, Buŋ yaaji gaaye pey min kuwa. Kar ŋaar kaak bal gineŋ gay, ya ŋa diy kaay a ŋa gin maanna oki, ŋuuji imilin̰ minniney. » \s1 Atan̰ Iisa iŋ siŋtay \r (Matiye 12.46-50, Maark 3.31-35) \p \v 19 Wiktin taat Iisa kaawiy-ak, yaaco iŋ siŋtay astu talin̰ji. Kar wer gay tiɗe. Paa ko, ŋu baltu gedire ote moota iŋ ŋaara. \v 20 Hiyya, gee miniig Iisa aman : « Gem kol tacco, yaako iŋ siŋtan̰ goy kara, ŋu indaaciŋ. » \v 21 Kar Iisa gay telkiico aman : « Yaani iŋ siŋtar, ŋuur gee kuuk cokiyaat kaaw ta Buŋdi ho ginaat iŋ botilti. » \s1 Peye ka usi \r (Matiye 8.23-27, Maark 4.35-41) \p \v 22 Ƴiriy rakki, Iisa n̰eptu markaba iŋ maajirnay ho ŋa kaawiico aman : « Aalinte aar barrer. » Ek di ŋu ɗeettu. \v 23 Wiktin taat ŋu aaliy barre, Iisa gay aaƴiig weƴ yarap. Koɗok di, us teestu abire gidi-gidi-gidi ɗo barrer ho amay aastu ɗo markabar nam amay-ak raka teen̰co. \v 24 Paa ko, maajirnay ɓaawiiji ɗo Iisa ho ŋu niiniig aman : « Gem kol tacco, ucu, amay tiyaate ! » Hiyya, Iisa niintu ho ŋa awn̰iiji ɗo usi ho ɗo amiydi. Ek di ŋu peytu ho wer siimtu dil. \v 25 Kar ŋa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Yoo diŋ sa, ku aamanno misa walla ? » Kar maajirnay gay kolaw obgu, ŋu ajbiytu tak-tak ho ŋu indiy ziŋkico aman : « Ŋaar-aŋ kat maa gemir kaak min ŋa awin̰tu di, usu iŋ amay oki karmiyaaga ? » \s1 Coole ka gem kaak aariɗ obga \r (Matiye 8.28-34, Maark 5.1-20) \p \v 26 Min ŋaar-ak, Iisa iŋ maajirnay ottu ɗo kiɗ ka gee kuuk ŋu koliig Zeraziyenna kaak goy aar barrer, serek min Galile. \v 27 Min Iisa paaytu min ka markabar, gem rakki astu ŋaamin̰ji. Gem-ak aariɗna obga. Ŋa asa min ɗo geeger-aka, kar taaye ŋa goy ko karan di. Ŋa goy tukinkin di. Gem-ak goyɗo zugar, illa goyin̰ji ɗo maggindi di. \v 28 Min ŋa talig Iisa, ŋa kooltu raɗa ho ŋa zuɓkitu guɓ ɗo asin̰ji. Kar ŋa kaawtu iŋ gaaƴ toŋgo aman : « Ki rakaan ginin maman, Iisa, roŋ ka Buŋ ka kuwa ? Baan̰u, nu indaaciŋ, dakin taaɓiyinduɗo ! » \v 29 Gem-ak kaawiy pa-ak, asaan Iisa kaawji ko ɗo aariɗ-ak a ŋaa amile minniney. Awalle oki, aariɗ-ak accigiyga. Paa ko, ŋu ɗooɗiig pisin̰ji iŋ asin̰ji iŋ jinzirrina a ŋuu gooƴin̰ji geero. Kar gem-ak ɗukumiigu ho aariɗ-ak n̰aamiig ɗo kalaaner. \v 30 Ɗo wer-ak, Iisa indiig aman : « Kiŋ siŋjiŋ waa ? » Ŋaar gay telkiiji aman : « Nun siŋdu ‟ Dakinaw ”. » Ŋa kaawtu pa-ak asaan aariɗna dakina un̰je ɗo ziy. \v 31 Aariɗna-ak loklikiiji ɗo Iisa a ŋaa n̰aamin̰coɗo ɗo bee kaak sugulgul ba oole. \p \v 32 Ɗo wer-ak, gin kinziirna dakina gooƴa ka dambar. Kar aariɗna-ak indiig Iisa a ŋaaco bere botol taat ŋu ɓaay un̰je ɗo kinziirna-aku. Hiyya, Iisa ooytu \v 33 ho aariɗna-ak amiltu min ɗo gem-aka, ŋu un̰jitu ɗo kinziirnar. Koɗok di, min ka dambar, kinziirna-ak okin̰co eeztu tem iŋ gaɗco, ŋu sollitu ɗo barrer ho amay teeyiigu. \v 34 Wiktin taat gee kuuk gooƴa kinziirna-ak taliig maan kaak kuuniy-ak, ŋu gaɗtu, ŋu iyiit kabarre-at ɗo geegirdi ho ɗo hellinniidi. \v 35 Min gee doriit kabarre-at, ŋu astu talin̰ maan kaak kuuniy-aka. Ŋu ɓaawtu moota ɗo Iisa ho ŋu gasiig gem kaak aariɗ obga-ak coole. Ŋa is kesuune ho kaay sa as ko ɗo weriy. Ŋa goy keɗer ɗo uŋji ka Iisa. Min ŋu taliiga-ak, kolaw obiigu. \v 36 Gee kuuk talig maanna-ak osiico ɗo een̰co maman gem kaak aariɗ obga-ak cooltu. \v 37 Ek di gee ku kiɗar-ak okin̰co kolaw obiig aale ho ŋu kaawiiji ɗo Iisa a ŋaa ɗeete min ɗo kiɗco. Hiyya, Iisa n̰eptu markaba a ŋaa ɗeete. \v 38 Gem kaak aariɗ amil minniney-ak loklikiiji ɗo Iisa a ŋaa ɓaa iŋ ŋaara. Kar Iisa gay n̰aamiig aman : \v 39 « Yeep gerko ho osit okintit taat Buŋ giniijiŋ. » Hiyya, gem-ak yeeptu ho ŋa osiig maan kaak Iisa giniiji ɗo adiy ka geegirdi okin̰ji. \s1 Coole ka daatkor iŋ nooye ka micar \r (Matiye 9.18-26, Maark 5.21-43) \p \v 40 Wiktin taat Iisa yeeptu min aar barrer, gee dakina ŋaamiiga asaan okin̰co ŋu ƴoka ŋaar di. \v 41 Ɗo wer-ak, gin gem rakki siŋji Jayrus astu. Ŋa tatkaw ka ger ka salaaner. Ŋa dersitu ɗo asin̰ji ku Iisa ho ŋa loklikiiji a ŋaa ɓaawe gerco, \v 42 asaan romoy taar rakki di ho ta mataw. Elginti yaa nece ar orok iŋ seer pa. \p Wiktin taat Iisa ɓaayiyo, ɗo botildi gee dakina nam ŋu tirƴaaga. \v 43 Min ɗo gee-ak, gin daatik rakki baarti taaɓiyaata. Elgin orok iŋ seer, ŋu min̰a min̰en di. Ta orig ka pisinti okin̰ji ɗo gay dawner. Kar gay ginno gem kaak gedir coolta. \v 44 Ta sin̰jitu moota ɗo aaroy ta Iisa kar ta diiriit bit ka kesuuney. Ek di baarti-ak peytu min ɗo min̰in̰co. \v 45 Ɗo wer-ak, Iisa indiig gee-ak aman : « Waa diirintu ? » Okin̰co, ŋu tatirtu. Kar Piyer gay kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, ŋuur gee kuuk dakin-aŋ di tirƴaaciŋ. » \v 46 Kar Iisa gay telkiico aman : « Ka seener, waan diirintu asaan nu aaw gudurre amil min ɗo zir. » \v 47 Min daatko-at ibintu kadar ta gediraaɗo cigilin̰ maan kaak ta gintu-ak, ta astu iŋ azirinti, ta dersitu ɗo asin̰ji. Kar ta teestu ose ɗo uŋco ka geemir okin̰co maan kaak n̰aamit ta diiriig Iisa ho maman koɗok di ta cooltu. \v 48 Iisa kaawiitit aman : « Gem kol romoy, imaanke cooliŋke. Ɓaa iŋ aapiye. » \p \v 49 Wiktin taat Iisa kaawiy pa-ak, waan astu min ger ka Jayrus-aka ho ŋa kaawiiji aman : « Romon̰, taar mat ko, dak taaɓiyin̰jiɗo pey rabbin-aŋka. » \v 50 Kar Iisa doriit kaaw-ata ho ŋa telkiiji ɗo Jayrus aman : « Dak ginenno kolaw. Aaman di, kar kii tale ya ta bal coole. » \v 51 Min Iisa ottu wer ka Jayrus-ak, ŋa kol Piyer, Yaaya iŋ Zaak ho iŋ aginiyti ku micar di a ŋuu un̰je iŋ ŋaara. Kar gee kuuk dakin gay, ŋa toɗco. \v 52 Gee okin̰co kuuk goy eɗe-ak alaw ho marmilaw ɗo kaat ka micar. Kar Iisa kaawiico aman : « Dakoŋ alenno. Taar bal mate, ta weƴa di. » \v 53 Gee-ak ajimiyaag Iisa, asaan ŋu iban kadar taar mate. \v 54 Min ŋaar-ak, Iisa obiig pisinti ka micar-ata ho ŋa kaawiitit iŋ gaaƴ toŋgo aman : « Gem kol romoy, ucu ! » \v 55 Ek di mic-at nooytu ho koɗok di ta uctu. Kar Iisa kaawiico a ŋuuti bere tee. \v 56 Aginiyti ku micar-at ajbiytu tak-tak, kar Iisa karmiig a ŋu kaawenno ɗo gemor maan kaak kuuniy-aŋka. \c 9 \s1 N̰aame ka paliinna kuuk orok iŋ seera \r (Matiye 10.5-15, Maark 6.7-13) \p \v 1 Ƴiriy rakki, Iisa n̰umiig *paliinnay kuuk orok iŋ seera ho ŋa beriico gudurre iŋ izinne a ŋuu atke aariɗna okin̰co ho ŋuu coole gee min ɗo raɗuwniico. \v 2 Kar ŋa n̰aamiig ŋu ɓaay gaare *Meennaw ta Buŋdi ho ŋuu coole gee. \v 3 Ŋa kaawiico aman : « Yaman ya ku ɓaawaw, dakoŋ icenno yoo maanna, wala doŋkilo, wala mokolle, wala tee, wala gurus. Kar kesuun sa, taat ɗo ziŋkikon di. \v 4 Ɗo ay ger kaak ku paaytu, goyoŋ eɗen di nam menuwko yaa gaase. Ya menuwko gaase, kar kuu ɗeete min ɗo ger-aka. \v 5 Kar wer kaak gee pooc obiŋko-ak, ɗeetoŋ min eɗe ho kokoŋ burintal kuuk ɗo asiŋko.\f + \fr 9:5 \ft ‛kokoŋ burintal kuuk ɗo asiŋko’ : Pa-ak gaara kadar ya gee ku geeger-aŋ jag min botol ta samaane sa, ɗo gaaƴiƴco.\f* Pa-ak yaaco gaare kadar ŋu gin jookumo. » \v 6 Min ŋaar-ak, paliinna ɗeettu. Ŋu ɓaawiy ɗo ay helline, ŋu gaariy Kabarre ta Gala ho ay wero ŋu cooliy gee. \s1 Herood Antipaas barjil ɗo bi ka Iisa \r (Matiye 14.1-12, Maark 6.14-29) \p \v 7 Wiktin taat *Herood, guberneer ka Galile, doriig gamin okin̰co kuuk kuuniyaw-ak, ŋa barjiltu asaan gee daarin̰ kaawa a Iisa-ak, ŋaar ko Yaaya-Batist kat nooye min ɗo muuti. \v 8 Kar daarin̰ a ŋa *Eli kat bayne, ho daarin̰ pey a ŋa nabiin̰ce kaak min awalle kat nooy min ɗo muuti. \v 9 Kar Herood gay kaawtu aman : « Ŋaar nun meendu-aŋ ko kaak ɗukumig kaay ka Yaaya. Kar ŋaar maa gemir pey ŋu kaawiy biy dakin ampa-aŋka ? » Hiyya, Herood teestu bariye botol taat ŋaa talin̰ Iisa. \s1 Bere ka teendi ɗo gee alip beeƴ \r (Matiye 14.13-21, Maark 6.30-44, Yaaya 6.1-14) \p \v 10 Min paliinna yeeptu, ŋu osiiji ɗo Iisa gamin okin̰co kuuk ŋu gintu. Kar Iisa koliigu, ŋu amiltu keeco ɗo wer rakki, moota iŋ geeger kaak ŋu koliig Betsayda. \v 11 Kar min gee kuuk dakin-ak dortu kadar kun̰ Iisa ɗeete, ŋu ictu botilco. Hiyya, Iisa ŋaamiigu, ŋa gaariico Meennaw ta Buŋdi ho ŋa cooliig ŋuur kuuk bariya aapiy ta ziŋkico. \p \v 12 Wiktin taat pat galaw, paliinnay kuuk orok iŋ seer-ak ɓaawiiji moota ɗo Iisa ho ŋu kaawiiji aman : « Kaawco ɗo gee-aŋ a ŋuu ɗeete. Ŋu ɓaayiy gase maan ka teendi ɗo hellinnan kuuk moota ho ŋuu wale. Yampa, anne-aŋ kalaane. » \v 13 Kar Iisa gay kaawiico aman : « Kuŋ maaniikon di beron̰co tee ! » Ŋuur gay telkiiji aman : « Ni gin mappa beeƴi iŋ boos seer di. Ki raka a ni ɓaa gidiye tee kaak yaa necin̰ gee-aŋku walla ? » \v 14 Miday kuuk goy eɗe-ak yaa nece ar gee alip beeƴ pa.\f + \fr 9:14 \ft ‛gee alip beeƴ pa’ : Daaɗi iŋ koogin gay, ŋu bal osin̰co.\f* Hiyya, Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Kaawon̰co ɗo gee-aŋ a ŋuu goye keɗer, ɗeeɗoŋgu orok beeƴ beeƴ. » \v 15 Paliinna ooyit kaawoy ho ŋu kaawiico ŋu goytu keɗer. \v 16 Min ŋaar-ak, Iisa sokiig mappa kaak beeƴi iŋ boos kuuk seer-aku, ŋa jaaltu kaay ka samaaner ho ŋa deltu barkin ɗo Buŋdi. Kar ŋa pirsiigu ho ŋa beriicog ɗo *maajirnar a ŋuu ɗeeɗin̰ ɗo gee-aku. \v 17 Okin̰co, ŋu teetu ŋu aaytu. Kar tee kaak ɗak-ak gay, ŋu n̰umiiga nam ŋa miin girdin orok iŋ seera. \s1 Iisa, ŋaar Masi kaak Buŋ doɓtu \r (Matiye 16.13-19, Maark 8.27-30) \p \v 18 Ƴiriy rakki, Iisa salkiya keeji. Maajirnay sa goy iŋ ŋaara. Kar ŋa indiigu aman : « Ku dora gee kaawa a nu waa ? » \v 19 Ŋuur gay telkiiji aman : « Daarin̰ kaawa a ki Yaaya-Batist, daarin̰ a ki *Eli, ho daarin̰ gay a ki nabiin̰ce kaak min awalle kat nooy min ɗo muuti. » \v 20 Iisa kaawiico pey aman : « Kar ya ɗo taŋkoŋ gay a nu waa ? » Piyer ictu kaawo aman : « Kiŋ ko *Masi kaak Buŋ doɓtu. » \v 21 Kar Iisa karmiig tak-tak-tak a ŋuu kaawenno ɗo waanna. \v 22 Ŋa gaaytu aman : « Illa nun *Roŋ gemor, naa taaɓiyen̰ ja dakina. Aginay ku darrer, agindaw ku gay satkiner ho iŋ agindaw ku gaanuundi yaan poocindu. Ŋuu asiin deendu ho ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa nooye. » \p \v 23 Kar Iisa kaawiico ɗo gee okin̰co aman : « Ya waan kaak rakaan aaɗindu, ŋaa pooce pey bariye galal ta meen̰ji, ŋaa icin̰ etoy ka taaɓiner kun kawta ho ŋaan aaɗindu. \v 24 Asaan waan kaak raka jile goyin̰ji ka meen̰ji, ŋaa rawtin̰ji. Kar waan kaak rawtaag goyin̰ji ɗo bi kanto gay, ŋaa gase goye kaak taɓ. \v 25 Yampa, ya gem kaak obit duniin okintit ɗo pisin̰ji ho ŋa rawtig goyin̰ji wala ŋa meen̰ji di id ziy, ŋaar-ak galilti gay maa ? \v 26 Ya gem kaak gina sokan̰ lotu iŋ ɗo kaawnar, nun Roŋ gemor oki, naaji gine sokan̰ ɗo wiktin taat naa ase iŋ *darjin ta Tanni ho iŋ ta *ɗubal ku Buŋdi kuuk *cawar oki. \v 27 Ka seener nu kaawaako, min gee kuuk goy anne-aŋ, daarin̰co mataaɗo di, ŋuu talin Meennaw ta Buŋdi. » \s1 Newse ka wijeen ta Iisa \r (Matiye 17.1-8, Maark 9.2-8) \p \v 28 Min Iisa kaawtu pa-ak, gintu ar mena porpoɗ, ŋa koliig Piyer, Yaaya iŋ Zaak ho ŋu coktu ka dambar a ŋuu salkiye. \v 29 Wiktin taat Iisa salkiyiyo, wijeeney newsitu ho batkoy sa ɗeettu portik kar nam ta diya odina. \v 30-31 Tala kar nabiinna seer bayintu ɗatik ta *darjin taat asa min ɗo Buŋdi. Nabiinna-ak, ŋuur Muusa iŋ *Eli kat kaawa iŋ Iisa a maman ŋa ɓaay gaasin riyoy iŋ muutu Zeruzaleem. \v 32 Ɗo wer-ak, Piyer iŋ een̰ji gay aaƴig weƴ yarap. Kar min ŋu niintu, ŋu taliig Iisa iŋ darjiney iŋ gee seer goy iŋ ŋaara. \v 33 Wiktin taat gee-ak rakiy ɗeete, Piyer ictu kaawo aman : « Gem kol tacco, gala ni goyiy anne-aŋka. Niiko siye tarram subba, rakki locin, rakki ɗo Muusa ho rakki gay ɗo Eli. » Kar Piyer gay ibanno taat ŋa kaawiyo. \v 34 Wiktin taat Piyer kaawiy pa-ak, tala kar uc asiig goota. Min paliinna taltu kadar uc gootaagu-ak, kolaw obiigu. \v 35 Ŋu dortu gaaƴ amila min ɗo ucer, ta kaawa aman : « Ŋaar-aŋ roŋdu. Nun kat doɓga. Cokiyon kaawoy ! » \v 36 Min gaaƴ-at kaawtu pa-ak, paliinna taltu ko Iisa keeji di. Min ŋu taliig gamin-ak, ŋu obiig ɗo aditco ho ɗo menaw ŋuur-ak, ŋu bal kaawe ɗo gemor maan kaak ŋu taltu. \s1 Coole ka gem kaak gin punpun \r (Matiye 17.14-18, Maark 9.14-27) \p \v 37 Ka kawtinti, min Iisa iŋ paliinnay kuuk subba paaytu min ka dambar, gee dakina astu ŋaamin̰ji. \v 38 Min ɗatik ta geemir-ak, gin gem rakki koola aman : « Gem kol tacco, baan̰u, tal ɗo kaay ka roŋdu-aŋ, ŋaar rakki di ! \v 39 Aariɗ obgiiga ho ŋa koolgiy koolgiyo. Ŋa tuŋkilgiyo iŋ gudurre nam biy amila toppiyo. Ŋa taaɓiyaag ko taaɓiye nam ŋa amila iŋ raɗa. \v 40 Nu indig maajirnan̰ a ŋuu atkin̰ji, kar ŋu bal gedire. » \v 41 Iisa kaawtu aman : « Kuŋ gee ku diŋka-aŋ, ku geenno ho imaanko sa sooɗa. Ɗakdu mena mina naa goye iŋ kuŋko ho naako sosiŋko pey ? Iyiig roŋji-aŋ anne. » \v 42 Min mic-ak asiiji moota-ak, aariɗ acciig keɗer ho ŋa tuŋkiliy burɗuŋkul-burɗuŋkul. Kar Iisa awn̰iiji ɗo aariɗ-aka. Ek di ŋa cooliig mic-aka ho ŋa beriijig ɗo tacco. \v 43 Gee-ak okin̰co ajbiytu tak-tak ho ŋu kaawtu aman : « Way, Buŋ-aŋ sa tatko ! » \s1 Kaaw ta Iisa ɗo bi ka muutuy \r (Matiye 17.22-23, Maark 9.30-32) \p Min gee okin̰co ajbiytu ɗo gamin okin̰co kuuk ŋa giniy-ak, Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : \v 44 « Laaŋ ɗeŋginko samaane kuu cokiye taat naako kaawe diŋka : Nun *Roŋ gemor, ŋu asaan berindu ɗo pise ka midir. » \v 45 Kar ŋuur gay bal ibinin kaawoy asaan ta kaaw agunuwa. Paa ko, ŋu baltu gase baati ho ŋu gintu kolaw taat ŋuu indin̰ Iisa ɗo bi ŋaar-aka. \s1 Inde kaak a waa tatik paka \r (Matiye 18.1-5, Maark 9.33-37) \p \v 46 Min ŋaar-ak, paliinna meela benannico a ŋuu ibine waa kaak tatik paka. \v 47 Iisa gay ibiniit pikirrico. Hiyya, ŋa koltu mic rakki ho ŋa diyig ɗo uŋji. \v 48 Kar ŋa kaawiico aman : « Gem kaak obig mic-aŋ samaane ɗo bi kanto, ar ŋa obin nun meendu. Kar gay, gem kaak obintu, ŋa ob ŋaar kaak n̰aamintu. Asaan ya ŋu talaako okiŋko, ŋaar kaak ŋu talaag a ŋa gina ziy kapak, ŋaar ko kaak tatik paka ɗo uŋji ka Buŋdi. » \s1 Waan kaak adiy pondikɗo iŋ kuŋko, ŋaar kaŋko \r (Maark 9.38-40) \p \v 49 Yaaya kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, ni gas gem kaak atka aariɗna iŋ siŋji kun̰ji ho nin gay toɗaaji asaan ŋaar iŋ gintenno. » \v 50 Kar Iisa gay telkiiji aman : « Dakon̰ji toɗenno asaan waan kaak adiy pondikɗo iŋ kuŋko, ŋaar kaŋko. » \s1 Iisa ɓaa Zeruzaleem \p \v 51 Wiktin taat Buŋ gaay ko icin̰ Iisa ŋaa coonin̰ kuwa ka samaaner, Iisa diy kaay tak illa a ŋa ɓaa Zeruzaleem. \v 52 Ŋa n̰aamtu gay tabiriikar yaaji ogire. Gay tabiriikar-ak ottu ɗo hellin rakki ta Samari asaan ŋuu siye ziŋkico ŋuu ƴoke asin̰ji. \v 53 Kar gee ku helliner-at gay pooc ŋaamin̰ji, asaan ŋa bira Zeruzaleem.\f + \fr 9:53 \ft ‛ŋa bira Zeruzaleem’ : Gee ku Samari, ŋuur adinco ku Yuudinnar min iŋ elgina. Ŋu rakaaɗo a gee kuuk min Galile yaa bire min ɗo kiɗco ya ŋu ɓaa Zeruzaleem.\f* \v 54 Min kun̰ Zaak iŋ Yaaya doriit kaaw-at, ŋu kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol *Rabbiney, ya ki ooye, nii inde ak taat yaa paaye min ka samaaner yaa idin̰ gee-aŋku. » \v 55 Kar Iisa gay newsiico ho ŋa karmiigu.\f + \fr 9:55 \ft Iŋ kaaw ta Grek, ɗo makaatamna daarin̰ kuuk awalle, ŋu siir ɗo wer-aŋ aman : « Iisa kaawiico aman : ‟ Ku ibanno maan ruwwinir ta un̰jiko ku kaawiy ampa. Asaan nun Roŋ gemor, nu bal ase taat naa idin̰ gee, nu as taat naa jilin̰co. ” »\f* \v 56 Kar ŋu ɗeettu ɗo hellin ta pey. \s1 Maman gem yaa aaɗin̰ Iisa \r (Matiye 8.19-22) \p \v 57 Wiktin taat ŋu ɗeetiyo, ɗo botildi, gem rakki kaawiiji ɗo Iisa aman : « Ay wer kaak ki ɓaayiy di naan̰ aaɗe. » \v 58 Iisa telkiiji aman : « Bolli, ŋuur gin biddinco ho ɗiiɗ sa gin geriyco, kar nun Roŋ gemor gay, nu bal gine wer kaak naa un̰je kaar. » \p \v 59 Kar Iisa kaawiiji ɗo gem ka pey aman : « Aaɗnu. » Gem-ak telkiiji aman : « Gem kol Rabbiney, beror ja botol taat nu ɓaay tiisin̰ tanni. » \v 60 Iisa gay kaawiiji aman : « Rasig gee ku mate yaa tiisin̰ momtinco. Kar kiŋ gay, ɓaa gaarit *Meennaw ta Buŋdi. » \p \v 61 Gem ka pey kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol Rabbiney, nun naan̰ aaɗe. Kar beror ja botol taat nu ɓaaco bere ooya taat ba aaro ɗo geendu. » \v 62 Iisa gay telkiiji aman : « Gem kaak gawnaw ho kolsa aaroy-ak, ŋaar turro ɗo Meennaw ta Buŋdi. » \c 10 \s1 Iisa n̰aamiig maajirnay kuuk orok peesira iŋ seera \p \v 1 Min ŋaar-ak, *Rabbin doɓtu pey maajirin orok peesira iŋ seera. Ŋa n̰aamiig seer seer uŋci ɗo geegirnay okin̰co ho ɗo werin okin̰co kuuk meen̰ji yaa ɓaawe. \v 2 Ŋa kaawiico aman : « Riy ta seɗindi goy dakina, kar gay riyor gay sooɗa. Indoŋ meen̰ji gay morgor a ŋaa n̰aame gay riyor ɗo seɗin̰ji. \v 3 Ucoŋ ɓaaŋ ! Nu n̰aamaako ar roŋ ku tamgir ɗo ɗatik ta pulkinar\f + \fr 10:3 \ft ‛pulkina’ : Werin daarin̰, ŋu kolaag a ‛kulkina’ wala a ‛pilgay’.\f*. \v 4 Ya ku ɓaawaw, dakoŋ icenno ɗo pisiŋko wala gurus, wala mokolle, wala n̰ugira. Dakoŋ peyenno kuu ooye iŋ gee ɗo botildi. \v 5 Ɗo ger kaak kuu un̰je-ak, kaawon̰co ja aman : ‟ Aapiy ta Buŋdi yaa goye ɗo ger-aŋka. ” \v 6 Kar ya ɗo ger-ak kat gin gem ka aapiyer, aapiy-at yaa goye iŋ ŋaara. Yampa, ya gem ka aapiyer ginno, aapiy-at yaa yeepe ɗo maaniiko. \v 7 Goyoŋ ɗo ger-aka. Taaŋ ho saaŋ gamin kuuk ŋuuko bere, asaan gay riyor nec gasin hagin ta riyoy. Dakoŋ jaŋkenno gero iŋ gero. \v 8 Ya ku un̰je ɗo geeger ho ŋu ŋaamiŋko samaan-ak, taaŋ gamin kuuk ŋu beriikon di. \v 9 Cooloŋ gee kuuk raɗaw ɗo wer-aka ho kaawon̰co ɗo geemir aman : ‟ *Meennaw ta Buŋdi askoŋ ko moota. ” \v 10 Kar ya ku un̰je ɗo geeger ho ŋu balko ŋaamiŋko samaan gay, ɓaaŋ ɗo werin kuuk berel ku geeger-aka ho kaawon̰co aman : \v 11 ‟ Ni kokaakoŋ yoo burintal ku geegirko kuuk sopirig asinni. Kar gay, ibinoŋ tam kadar Meennaw ta Buŋdi askoŋ ko moota. ” \v 12 Ka seener nu kaawaako, ƴiriy taat Buŋ yaa ɗukume seriin ɗo geemir, gee ku geeger ŋaar-ak yaaco gine raɗ pak geeger ka Sodom.\f + \fr 10:12 \ft ‛geeger ka Sodom’ : Gee ku geeger-ak goy ɗo wiktin ta Ibraayim. Buŋ idiig geegirco asaan goyin̰co jookum aale (Zeneez 19.24-28).\f* » \s1 Geegirnay kuuk pooc aamine ɗo Iisa \r (Matiye 11.20-24) \p \v 13 Min ŋaar-ak, Iisa kaawtu pey aman : « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ gee ku geeger ka Koraziin ! Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ gee ku geeger ka Betsayda ! Ŋa lokoŋ ko Buŋ gintu gamin kuuk ajbay. Ya ŋa ginig gamin-aŋ ɗo geeger ka Tiir iŋ ka Sidon, ta-aŋ ŋu ibinig nigin̰co min awalle, iŋ ɗuune ka zamimdi ho iŋ kokire ka buti ɗo kaƴco. \v 14 Ɗo saan taar-at ko, ɗo ƴiriy ta Buŋ yaa ɗukume seriin ɗo geemir, geegirnay ku Tiir iŋ Sidon tan̰co ginaaɗo raɗ aale ar taŋko. \v 15 Kuŋ gee ku geeger ka Kapernayuum, ya ɗo taŋko a Buŋ yaako cooniŋko kuwa ka samaaner walla ? Ha’a, illa ŋaako oriŋko ba oole. » \v 16 Iisa kaawiico pey ɗo maajirnay aman : « Gem kaak cokiyaako, ŋa cokiyaan nunu. Gem kaak poocaako, ŋa poocaan nunu. Kar gem kaak poocaanu-ak, ŋa poocaag ŋaar kaak n̰aamintu. » \s1 Yeepe ka maajirin kuuk orok peesira iŋ seera \p \v 17 Goytu kee, maajirin kuuk orok peesira iŋ seer yeeptu iŋ galal. Ŋu kaawiy aman : « Gem kol *Rabbinni, aariɗna din sa karmiyaani yaa ni kaawaaco iŋ siŋjiŋ. » \v 18 Iisa gay telkiico aman : « Wiktin taat ku goy misa ɗo riyor, nu jaaliy kaar ho nu tal *Seetanne gala min kuwa ka samaaner ar irn̰e ka buŋdi. \v 19 Di cokiyoŋ ! Nun berko gudurre taat kuu jaawe ka aalnal ho ɗo erindilnal. Nu berko gudurre taat kuuji gedire ɗo adin ka tatko yoo maan sa asaakonno. \v 20 Kar gay, dakoŋ aaciyenno ɗo bi kaak a aariɗna karmiyaakoŋ di, aaciyoŋ ɗo bi kaak a ŋu siirig siŋko kuwa ka samaaner. » \s1 Gaare ka Kabarre ta Gala ɗo pokirnar \r (Matiye 11.25-27, 13.16-17) \p \v 21 Wiktin taat Iisa kaawiy-ak di, Ruwwin ta Buŋdi miiniig iŋ galal ho ŋa kaawtu aman : « Baaba, kiŋ di Rabbin ka samaaner ho ka kiɗar, nu ozilaaciŋ ɗo bi kaak ki cigilig maanna-ak ɗo gee kuuk iban kaawna ho ɗo gee kuuk gin ilim, kar ki bayincog ɗo ŋuur kuuk gina ziŋkico n̰aaɗa. Ka seener, kiŋ kat raka a taa kuuniye ansi. » \p \v 22 Iisa kaawtu pey ɗo geemir aman : « Tanni berduug gamin okin̰co ɗo pisindu. Waan ibingigɗo Roŋ kat waa, illa Tati. Waan ibingigɗo Tati, illa Roŋo ho ŋuur kuuk Roŋ-ak raka a ŋuu ibinin̰ji. » \p \v 23 Kar Iisa newsitu ɗo maajirnay ho ŋa kaawiico ɗo ŋuur keeco di aman : « Galal loko, kuŋ kuuk taliig maan kaak ku taliyo ! \v 24 Asaan ka seener nu kaawaako, nabiinna ho iŋ sultinnay dakina kuuk awalle rak talin̰ maan kaak ku taliyo, kar ŋu bal talin̰ji. Ŋu raka dorin̰ maan kaak ku doriyo, kar ŋu bal dorin̰ji. » \s1 Daŋil ta gem kaak sellen̰ min Samari \p \v 25 Ɗo wer-ak, tatkaw ka gaanuundi rakki astu. Ŋa weƴiiji ɗo Iisa min keɗer aman : « Gem kol tacco, naa gine maman naa gase goye ka gaasɗo ? » \v 26 Iisa kaawiiji aman : « Ɗo *gaanuunte ŋu siir a maa ? Ya ki garkiyaaga-ak, maman ki ibiniy baay ? » \v 27 Gem-ak telkiiji aman : « Kii elin̰ Rabbin Buŋjiŋ iŋ gelbin rakki, iŋ kelmon̰ okintiti, iŋ gudurren̰ okintiti ho iŋ pikirren̰ okintiti.\f + \fr 10:27 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 6.4-5.\f* Kii elin̰ giji ar zin̰ ka meen̰jiŋ.\f + \fr 10:27 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Lebitik 19.18.\f* » \v 28 Iisa kaawiiji aman : « Kaawon̰-an ka seener. Ginig gamin-aŋku, kar kii gase goye ka gaasɗo. » \v 29 Kar tatkaw ka gaanuundi-ak gay raka gaare kadar indin̰ji-aŋ samaane. Paa ko, ŋa indiig pey Iisa aman : « Gidu-ak gay ŋaar waa kaak naa ele ? » \v 30 Iisa deliiji daŋil aman : « Gin gem rakki paaya min Zeruzaleem, ŋa ɓaa Zeriiko. Wiktin taat ŋa ɓaayo, kokinay ɗukumiiji botol. Ŋu gaamiig gamnay okin̰co ho ŋu koociig ko kooce nam ŋu gaay deen̰ji. \v 31 Ba aaro, gay satkiner rakki paaya min ɗo botol-ata. Min ŋa taliig gem-ak, ŋa jagtu serek ho ŋa birtu. \v 32 Kar gem rakki kaak min caar kan̰ Lebi\f + \fr 10:32 \ft ‛gem rakki kaak min caar kan̰ Lebi’ : Gee ŋuur-ak gaayaag gay satkiner ɗo Ger ka Buŋdi.\f* ottu ɗo wer-aka. Min ŋa taliig gem-ak, ŋaar oki jagtu serek ho ŋa birtu. \v 33 Kar gem rakki min geeger ka Samari ɓaa marti ho ŋa aaɗa min botol-ata. Min ŋa ottu ɗo wer-aka, ŋa gasiig gem-aka ho ŋa taltu aminduwiy aale. \v 34 Ŋa sin̰jiiji moota, ŋa aciig mutiyji iŋ dawne ho ŋa ooyiico sewe, kar ŋa maliyiijigu. Ŋa n̰epiig ka ɗurkilji, ŋa iyiig ɗo ger ka obe martir, kar ŋa taltu kaaci. \v 35 Ka kawtinti, ŋa imiltu tammin seer\f + \fr 10:35 \ft ‛tammin seer’ : Tamma rakki nec iŋ gurus kaak gem gasiy ɗo el ta riyor.\f* ku gurusdi, ŋa beriijig ɗo meen̰ji ka ger ka obe martir-aka ho ŋa kaawiiji aman : « Gem kol siŋji, gem-aŋ, taliy kaaci. Ya gurus kaak nu beriiji kat arme, ɗo yeepindu naan̰ kappiyin̰ji. » \p \v 36 Min Iisa gaasiit kaawoy-ata, ŋa indiig tatkaw-ak aman : « Ki indiinu a ‟ Gidu gay waa ? ” Diŋ gay nun indaaciŋ, min gee kuuk subba kuuk gasig gem kaak ŋu kooctu-aka, ka moo giji ? » \v 37 Tatkaw-ak telkiiji aman : « Gem kaak ginji sellen̰. » Hiyya, Iisa kaawiiji aman : « Di ŋaar-ak, ɓaa, kiŋke oki gin ar ŋaara. » \s1 Iisa goy wer kan̰ Maart iŋ Mariyam \p \v 38 Wiktin taat kun̰ Iisa ɓaay Zeruzaleem, ɗo botildi, ŋu ottu ɗo hellin rakki. Ɗo hellin-at gin daatik rakki siŋti Maart taat ŋaamiigu gerti. \v 39 Maart gin boo ŋu kolaat Mariyam. Ta daktu goy keɗer moota iŋ *Rabbin Iisa ho ta cokiyiy kaawoy. \v 40 Kar Maart gay gina tukina ho riy patiy kaati. Paa ko, ta ɓaawiiji ɗo Iisa ho ta kaawiiji aman : « Gem kol Rabbiney, tal ja, boor-an rasduut riy ta tukinar-an okintit ɗo kaar. Ampa-ak, ya lociŋ samaane walla ? Di kaawti taan gaayindu ɗako. » \v 41 Rabbin telkiitit aman : « Maart, Maart, ka moya gamin dakina ho gelbinke goy eɗen di. \v 42 Kar gay, illa ka diye gelbinke ɗo maan rakki di. Mariyam, taar doɓ maan kaak samaan paka ho ginno waan kaak yaati imilin̰ji. » \c 11 \s1 Iisa ɓildiig maajirnay ɗo bi ka salaaner \r (Matiye 6.9-13, 7.7-11) \p \v 1 Ƴiriy rakki, Iisa salkiya ɗo wer rakki. Wiktin taat ŋa gaastu iŋ salaaney, *maajirin̰cey rakki kaawiiji aman : « Gem kol *Rabbiney, ɓildini ja maman nii salkiye ar kaak Yaaya-Batist ɓildiig maajirnay. » \v 2 Hiyya, Iisa kaawiico aman : « Ya ku salkiyaw, kaawoŋ aman : \q1 ‟ Baaba, \q1 gee okin̰co yaa ibine kadar siŋji kun̰jiŋ ŋuur keeco. \q1 Meennuwin̰ yaa ase ɗo duniiner. \q1 \v 3 Berguwaani tee kaak yaani nece ƴiriyta. \q1 \v 4 Saamiyniŋgu zunuubinni, \q2 asaan nin oki saamiyaaco ɗo gee okin̰co kuuk niginti. \q1 Ho dakni rasenno *Seetanne yaani gece. ” » \p \v 5 Iisa iciico pey kaaw aman : « Ya minninko rakki gin roya, ŋa dakig gas ɗatik aandor ho ŋa kaawiiji aman : ‟ Gem kol royay, beror ja ɗaan ta mappa subba di, \v 6 asaan royar rakki as kar min marti ho nu ginno maan kaak naaji bere amay. ” \v 7 Kar ya royay-ak telkiji min zugar aman : ‟ Rasin goɗom ! Nun ɗibirit ko botilni. Nunu iŋ kooginar, ni cok ko. Nu gediraaɗo pey uce naan̰ bere maanna. ” \v 8 Ka seener nu kaawaako, ya royay ucaaɗo ɗo saan taat ŋu royna oki, ya gem-ak wakila inde, ŋaa ucen di, ŋaaji bere maan okin̰ji kaak ŋa indiyo asaan ŋa wakila bal sokan̰. \v 9 Kar nun gay kaawaako : indoŋ ho Buŋ yaako berin̰ kaak ku indiyo, bariyoŋ ho Buŋ yaako berin̰ kaak ku bariyiyo, kokoŋ ho Buŋ yaako pilin̰ ɗibiro. \v 10 Asaan ŋaar kaak indaw ho bariyaw-ak, Buŋ yaaji bere, ho ŋaar kaak kokaw oki, Buŋ yaaji pile. \v 11 Minninko-aŋ goy gem kaak ya roŋji kat indaag booso ŋaa tee, ŋaaji bere aalo walla ? \v 12 Ho ya ŋa indaag ɗiisa ŋaa tee, ŋaaji bere erindile walla ? Ha’a, beraajiɗo. \v 13 Kuŋ kuuk gina jookum din sa iban bere gamin kuuk samaane ɗo kooginko, kar maa di Tatte ka kuwa beriyɗo Ruwwiney ɗo ŋuur kuuk indaaga ! » \s1 Iisa iŋ tatkaw ka aariɗnar \r (Matiye 12.22-30, Maark 3.22-27) \p \v 14 Ƴiriy rakki, Iisa coola gem kaak aariɗ sokumig biy. Min ŋa atkiig aariɗ-ak di, gem-ak biy piltu. Hiyya, gee kuuk dakin goy eɗe-ak ajbiytu tak-tak. \v 15 Kar gee daarin̰ minninco gay kaawtu aman : « Gem-aŋ atkaag aariɗna illa iŋ gudurre ta Belzebuul\f + \fr 11:15 \ft ‛Belzebuul’ : Ŋuur siŋ ku rakki ku Seetanner.\f*, tatkaw ka aariɗnar. » \v 16 Daarin̰ pey raka gecin̰ji ho ŋu indiig a ŋaaco gaare maan kaak ajbay kaak asa min ɗo Buŋdi. \v 17 Kar Iisa gay ibingit pikirrico ho ŋa kaawiico aman : « Ay meennaw taat geenti taasin̰a benannico, taar yaa gale ho geriyti sa yaa eeze ɗo een̰co. \v 18 Ku kaawa a nu atka aariɗna iŋ gudurre ta Belzebuul. Kar nu indaako, ya Seetanne kat taasin̰a ziy ka meen̰ji di-ak, maman meennuwiy yaa taaye ? \v 19 Nu indaako pey, ya iŋ gudurre ta Belzebuul kat nu atkiy aariɗna, kar maajirinkoŋ gay, ŋu atkiy aariɗna-ak iŋ gudurre ta waa ? Maajirin ku maaniikoŋ di yaako ɗukume seriine. \v 20 Kar ya nu atka aariɗna iŋ gudurre ta Buŋdi, ŋaar-ak gaara kadar *Meennaw ta Buŋdi as ko loko. \p \v 21 « Ya gem kaak mitko iŋ gartiy kat gooƴa geriy, ginno waan kaak yaa wakin̰ malley. \v 22 Kar ya gem kaak mitik pakgiga ho gedirji gay, ŋa gaamin̰ gartiy kuuk ŋa diytu kaay ho ŋaa ɗeeɗin̰ gamin okin̰co kuuk ŋa gaamtu min ɗo gem-aka. \p \v 23 « Waan kaak iŋ nunno-ak, ŋaar adiner. Waan kaak n̰umno gee iŋ nunu, ŋaar-ak totiraagu totire. » \s1 Yeepe ka aariɗdi \r (Matiye 12.43-45) \p \v 24 Iisa kaawtu pey aman : « Ya aariɗ amil min ɗo gemor, ŋa ɓaayiy ɗo kalaaner ho ŋa bariyiy wer kaak ŋaa goye. Kar ya ŋa bal gaseŋ gay, ŋa osiig adiy aman : ‟ Nun naa yeepe ɗo gerir kaak awalle nu amiltu minniney. ” \v 25 Ek di ŋa yeepiyo. Ŋa gasiig ger-ak sooy sakaan̰ ho siy samaane. \v 26 Paa ko, aariɗ-ak ɓaayiy bariye een̰ji peesira kuuk jookum pakgiga. Ŋu asiy sawa, ŋu un̰jiy ɗo ger-aka ho ŋu goyiyo. Hiyya, gem-ak, raɗuway gaayiy dakin pak ta awalle. » \s1 Galal ta taɓ \p \v 27 Min Iisa kaawtu pa-ak, gin daatik rakki min ɗatik geemir taat kaawiiji iŋ gaaƴ toŋgo aman : « Galal ɗo daatik taat sosin̰ciŋ ɗo adti ho berjiŋ buwti ! » \v 28 Kar Iisa telkiitit aman : « Nun gay kaawaake, galal ɗo ŋuur kuuk cokiyaat kaaw ta Buŋdi ho ginaat iŋ botilti. » \s1 Iisa pooc gine maan kaak ajbay \r (Matiye 12.38-42) \p \v 29 Min ŋaar-ak, gee dakina asiiji moota ɗo Iisa ho ŋa teesiico kaawe aman : « Gee ku diŋka-aŋ, ŋuur jookumo. Ŋu raka a naaco gaare maan kaak ajbay. Kar gay, illa ŋuu tale maan ka ajbay kaak nabi Yuunus\f + \fr 11:29 \ft ‛Yuunus’ : Ŋaar nabiin̰ce kaak Buŋ n̰aamtu ɗo gee ku Niniib a ŋuu jipte goyin̰co. Wer ka gase kaawor ɗo maktumne ta Yuunus.\f* gaartu-ak di. \v 30 Asaan uudin taat nabi Yuunus kuuniytu maan kaak gaaraw ɗo gee ku Niniib, nun *Roŋ gemor oki naa kuuniye pa ɗo gee ku diŋka. \v 31-32 Min gee ku Niniib cokiyit kaaw ta nabi Yuunus-ak, ŋu ibinig nigin̰co. Sando, anne-aŋ gay, gin gem kaak pakgig Yuunus ! Ɗo saan taar-at ko, ƴiriy taat Buŋ yaa ɗukume seriine, gee ku Niniib-ak yaa uce ɗo uŋco ka gee ku diŋka ho ŋuuco diye kaawo. Sultin̰ca taat asa min watiine\f + \fr 11:31-32 \ft ‛sultin̰ca taat asa min watiine’ : Sultin̰ca-at, ta min Seeba. Ta as talin̰ Selemaan wiktin ta ŋa goyiy sultan ka Israyeel (1 Ruwa 10.1-10).\f* oki yaaco diye kaawo, asaan ta as min kiɗin kuuk serek aale a taa cokiyin̰ sultan Selemaan kaak iban kaawna. Sando, anne-aŋ gay, gin gem kaak pakgig sultan Selemaan serek ! » \s1 Daŋil ta lampa \r (Matiye 5.15, 6.22-23) \p \v 33 Iisa gaaytu ɗo kaawoy aman : « Ginno gem kaak biƴ lampa ho ŋa zuɓkiit iŋ bardila wala ŋa diyit ɗo wer ka cigile. Kar gay, ya gem biƴ lampa-ak, ŋa diyaat ɗo wer ka jaɗaŋ. Paa kat, gee kuuk un̰ja ɗo ger-ak taliy portikuwti. \v 34 Odinan̰, ŋuur ko lampa ta zin̰. Ya odinan̰ tala samaane, zin̰ okin̰ji goy ɗo portikaw. Kar ya odinan̰ tallo samaane gay, ŋaar-ak, zin̰ okin̰ji goy ɗo gondikor. \v 35 Ŋaar-ak goy goɗom, yampa portikuwin̰ yaa gine gondiko. \v 36 Ya zin̰ okin̰ji goy ɗo portikaw ho ŋa ginno weriy kaak goy ɗo gondikor-ak, goyin̰ji okin̰ji yaa goye ɗo portikaw taat ar lampa taat caapin̰ciŋ portik kar. » \s1 Iisa iŋ aadanna ku aginiydi \r (Matiye 23.1-36, Maark 12.38-40) \p \v 37 Min Iisa gaastu iŋ kaawoy-ak, *Pariziyen̰ce rakki koliig gerco a ŋu ɓaa tee. Hiyya, Iisa ooytu, ŋa ɓaawtu ɗo wer ka gem-aka ho ŋu goytu tee. \v 38 Min Pariziyen̰ce-ak taltu kadar Iisa tiya bal ace ka pisindi ar kaak ŋu gingiy ɗo aadinco-ak, ŋa ajbiytu. \v 39 Paa ko, Rabbin Iisa kaawiiji aman : « Kuŋ Pariziyenna, ku iban ace aar ta ɗawkinar iŋ ta parkikdi. Kar attaŋ gay, gelbinko miin iŋ kokinaw ho motol. \v 40 Taloŋ kat gee kuuk ibanno maanna-aŋku ! Buŋ kaak kilgiyig aarco ta gamin-aŋ, ŋa ŋaar di oki kaak kilgiyig gelbin ka gemor wala maman ? \v 41 Di gamin kuuk ɗo ɗawkinar ho ɗo parkikdi-ak, beron̰cog ɗo pokirnar. Paa kat, kuu goye *cawar ɗo uŋji ka Buŋdi. » \p \v 42 Iisa gaaytu pey aman : « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ Pariziyenna ! Ku bera zakaane ɗo Buŋdi min tapar kuuk ɗo jineendi, ŋuur kuuk ɗiyaw\f + \fr 11:42 \ft ‛ŋuur kuuk ɗiyaw’ : Iisa kaawa ɗo bi ka tapir rakki kaak ŋu kolaag ‛menthe’ iŋ nassarin̰ca wala ‛naana’ iŋ sogiŋga.\f* ho kuuk aawa\f + \fr 11:42 \ft ‛ŋuur kuuk aawa gala’ : Iisa kaawa ɗo bi ka tapir rakki kaak ŋu kolaag ‛rue’ iŋ nassarin̰ca.\f* gala. Kar gay, ku ɗukumgitɗo seriin iŋ botilti ho ku elgigɗo Buŋ. Zer ŋuur-aŋ ko kuuk kuu gine paka, ho ŋuur kuuk ɗak gay, dakoŋ aan̰in̰coɗo. \p \v 43 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ Pariziyenna ! Ku el goye uŋda ɗo geemir ɗo geray ku salaaner ho ku el a gee yaako ooye iŋ karaamine ɗo werin kuuk gee n̰umiyo. \p \v 44 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ Pariziyenna ! Kuŋ ar maggan kuuk gee jaawaaco kaaco asaan ŋu pakirgiycoɗo. »\f + \fr 11:44 \ft Ɗo aadin ta Yuudinnar, ya gem n̰epiɗ magine, ŋa cawarro ɗo uŋji ka Buŋdi ho salaaney oki, Buŋ ooyaatɗo.\f* \p \v 45 Gem rakki min agindaw ku gaanuundi kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, ki kaawiy ampa-aŋ, ki waraani nini oki. » \v 46 Kar Iisa gay telkiiji aman : « Kuŋ agindaw ku gaanuundi oki, ɗo gaaƴiƴko ! Ku diyco gor oom aale ɗo geemir. Kar kuŋ maaniikoŋ gay diirgitɗo iŋ pisiŋko wala ku gaayaag iŋ icile. \p \v 47 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ kuuk siyiig maggan kuuk samaane ku nabiinna kuuk awalle. Nabiinna-ak, aginiykoŋ di deegu ! \v 48 Ansi-ak, ku gaara kadar ku ooy iŋ taat aginiyko gintu. Ŋuur deeyig nabiinna, kar kuŋ gay siyco maggan. \v 49 Ɗo saan taar-at ko, Buŋ iŋ ibinin̰ji kaawtu aman : ‟ Nun naaco tabire nabiinna iŋ paliinna. Ŋuu deen̰ daarin̰ ho daarin̰co gay, ŋu taaɓiyin̰ taaɓiyen di. ” \v 50 Min ɗo kilgiye ka duniiner, ŋu deeyig nabiinna dakina ho baarco gay yaaco gagire ɗo gee ku diŋka. \v 51 Ka seener nu kaawaako, Buŋ yaa taaɓiyin̰ gee ku diŋka-aŋ ɗo muut-at okintiti, min muutuy ta Abeel yoo ta Zakariya kaak ŋu deeyig ɗo *ger ka Buŋdi, ɗatik iŋ wer kaak ŋu giniy *satkine ho iŋ wer kaak atta *cawar aale.\f + \fr 11:51 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Zeneez 4.8, 2 Kronik 24.20-22.\f* \p \v 52 « Ɗo gaaƴiƴko, kuŋ agindaw ku gaanuundi ! Kuŋ kuuk gin kerle ka pile kaƴir ɗo pisiŋko. Kar iŋ kerle-ak oki, ku bal pile kaƴko ku maaniiko ho ku toɗco ɗo ŋuur kuuk raka a kaƴco yaa pile. » \p \v 53 Min Iisa amiltu min ger ka Pariziyen̰cer-ak, agindaw ku gaanuundi iŋ Pariziyenna dapin̰tu aale iŋ ŋaara ho ŋu teestu indin̰ji iŋ kaawin dakina. \v 54 Ŋu rakaaji ɗibe a ŋuu gase oorin taat ŋu obin̰ iŋ kaawo. \c 12 \s1 Gine ka kolaw ɗo Buŋdi \r (Matiye 10.26-27) \p \v 1 Wiktin taat Iisa kaawiy-ak, gee asiy asiyo nam ŋu n̰epiɗa ziŋkico. Hiyya, Iisa teestu kaawe ɗo maajirnay aman : « Pakiroŋ ja ! Goyoŋ goɗom min lees ta *Pariziyennar ! Taar ar *gele taat ucaag gamin okin̰co. Dakoŋ kuuniyenno gee kuuk kaawa iŋ biŋkico di ho ta aditco gay keetiti. \v 2 Gamin okin̰co kuuk cigile, ŋuu imilin̰co kara, ho kuuk ŋu rakaaɗo a gee yaa ibinin̰co sa, ŋuuco gaarin̰co ŋuu ibinin̰co. \v 3 Ansii ko, gamin okin̰co kuuk ku kaawiy iŋ aando, gee yaa cokiyin̰co iŋ ƴiriyo, ho kuuk ku semsumiy zugar iŋ eeŋko sa, gee asa cokiyin̰co waraŋ ɗo wer okin̰ji. » \p \v 4 « Kar nu kaawaako ɗo kuŋ kuuk roynar : dakoŋ ginenno kolaw ɗo ŋuur ku diya zi ka gemor ho gedarro gine maan kaak pak ŋaar-aŋka. \v 5 Nun, naako gaare waan kaak kuuji gine kolaw : waanna-ak, ŋa Buŋ kaak gin gudurre, ya ku mate, ŋaa gedire oriŋko ɗo aki. Nu kaawaako seene, ŋa ŋaar kat kuuji gine kolaw ! \p \v 6 « Gee gidayɗo ga ɗiiɗ beeƴi kuuk n̰aaɗa iŋ gurus seer di ? Yampa, ya rakki minninco gal keɗer oki, Buŋ iban. \v 7 Kar kuŋ gay, duruwko okintiti, Buŋ osta. Ŋaar-ak, dakoŋ ginenno kolaw. Ɗo uŋji ka Buŋdi, kuŋko kat kaalin pakgig ɗiiɗ okin̰co ! » \s1 Ooye wal pooce ka Iisa Masi \r (Matiye 10.32-33, 12.32, 10.19-20) \p \v 8 « Nu kaawaako waraŋ : ay gem kaak kaawa ɗo uŋco ka geemir a ŋa *maajirin̰cer, nun *Roŋ gemor oki, naa kaawe ɗo uŋco ka *ɗubal ku Buŋdi a gem-aŋ kanto. \v 9 Kar ay gem kaak poocaanu ɗo uŋco ka geemir gay, nun Roŋ gemor oki, naa poocin̰ji ɗo uŋco ka ɗubal ku Buŋdi. \v 10 Ya waan kaak biy amila gallo ɗo nun Roŋ gemor, Buŋ yaaji saamiye. Kar ya waan kaak niga biy iŋ Ruwwin ta Buŋdi gay, Buŋ saamiyaajiɗo. \p \v 11 « Ya ŋu sakkiyaako ɗo geray ku salaaner, wala ɗo uŋco ka sultinniidi, wal ŋuur kuuk gin izinne, dakoŋ moyenno ɗo kaaw taat kuu imile kaƴko. \v 12 Asaan ɗo wiktin taar-at di, Ruwwin ta Buŋdi yaako gaare taat kuu kaawe. » \s1 Iisa kaawa ɗo bi ka malle ka duniiner \p \v 13 Min gee kuuk dakin-ak, gem rakki kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, kaawiy ɗo siŋdu a nii ɗeeɗin̰ malle kaak tanni rasinti-aŋka. » \v 14 Iisa telkiiji aman : « Ab roya, waa diyintu a naako ɗukume seriin ta gaminko ho naako ɗeeɗin̰ malliko ? » \v 15 Kar ŋa kaawiico ɗo ŋuur okin̰co aman : « Goyoŋ goɗom ! Dakoŋ elenno malle ka duniiner, asaan goye ka gemor, Buŋ tallo malle kaak ŋa gintu, ya malle-aŋ kat dakin nam wer ka leen̰ji ginno oki. » \p \v 16 Iisa deliico daŋla aman : « Gin gay gamnar rakki kaak kiɗay niya gamna. \v 17 Gem-ak kaawiy ɗo adiy aman : ‟ Naa gine kat maman ? Nu bal gine werin kuuk naa leen̰ gamin-aŋku. ” \v 18 Hiyya, ŋa ictu niyin aman : ‟ An ko taat naa gine ! Naa ɗimin̰co urdinar, naa pine kuuk aginda paka, naa leen̰ gamnar okin̰co iŋ mallel atta. \v 19 Ampa-ak, naa kaawe pey ɗo adir aman : Gem kol siŋji, ki gin tee ka elginar. Diŋka-aŋ jammay, taa, saa ho kan̰ju ɗo duniinen̰. ” \v 20 Kar Buŋ gay kaawiiji aman : ‟ Tal ja gem kaak ibanno maanna-aŋka ! Ɗo aando-an di, ŋuu icin ruwwinen̰ ho gamin kuuk ki gintu kirip-kirip-aŋ gay, ki rasin̰ ɗo waa ? ” » \v 21 Hiyya, Iisa gaasiit kaawoy aman : « Di taloŋ ! Ŋaar-aŋ maan kaak yaaji ase ɗo gem kaak bariya malle ɗo meen̰ji di : ɗo uŋco ka geemir-ak, ŋa gay mallel, kar ɗo uŋji ka Buŋdi gay, ŋa ar maan kaak maala. » \s1 Malle ka taɓ \r (Matiye 6.25-34) \p \v 22 Kar Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Ɗo saan taar-an, nu kaawaako aman : ɗo goyiŋko, dakoŋ moyenno ɗo bi ka teendi wala ka isindi. \v 23 Asaan goye, ŋaar pakgig tee kaak ku tiyo, ho ziŋka, ŋuur pakgit kesuun taat ku isiyo. \v 24 Taloŋ ɗiiɗi, ŋu luwɗo ho ŋu seɗɗo. Ŋu bal gine urdina wala werin kuuk ŋu dummiyin̰ gaminco. Kar Buŋ beraaco tee. Kar kuŋ gay pakgig ɗiiɗ serek ! \v 25 Waa minninko, iŋ pikirre ta meen̰ji di gedirgiy gaaye ƴiriy rakki ɗo menuwiy ? \v 26 Ya maan kaak kapak-aŋ din sa, ku gedirgijiɗo, kar maa di ku pakiriy ɗo gamin ku pey ? \v 27 Di taloŋ maman booyaw amiliy ɗo kalaaner, wala ŋu wasaw, wala ŋu azaw. Kar nu kaawaako, sultan Selemaan, iŋ *darjiney okintiti sa, bal gine kesuun taat yaa nece iŋ rakki min ɗo booyaw-aku. \v 28 Gan̰ kaak ƴiriyta goy ɗo kalaaner ho kaak kawtan di ŋuu orin̰ji ɗo ak din sa, Buŋ imilaaji booyaw. Kar kuŋ ƴelel-aŋ kat ŋa isiikonno maman ? Taloŋ gee kuuk imaanco sooɗ-aŋku ! \v 29 Kar kuŋ gay, dakoŋ diyenno gelbinko ɗo gamin ku teendi wala ku seendi di. Dakoŋ obenno tirit ɗo gamin-aku. \v 30 Gamin ŋuur-ak, illa gee kuuk ibanno Buŋ kat diya kaƴco. Kar kuŋ gay, Takko Buŋ ibingig gamin kuuk yaako nece. \v 31 Bariyoŋ ja *Meennaw ta Buŋdi, kar gamin kuuk ɗak gay, Buŋ yaako berin̰co oki. » \p \v 32 Iisa gaayiitit ɗo kaawoy aman : « Kuŋ kuuk ar hidbiner taat sooɗ di, dakoŋ ginenno kolaw. Ŋaar-ak, alji gala ɗo Takko, ŋaako berin Meennaw, kuu hokumiye iŋ ŋaara.\f + \fr 12:32 \ft ‛ŋaako berin Meennaw, kuu hokumiye iŋ ŋaara’ : Taloŋ oki ɗo Luk 22.29.\f* \v 33 Gidiyoŋ gaminko ho beroŋ gurus-ak ɗo pokirnar. Ampa-ak, ku dummiyiig malliko ɗo uŋji ka Buŋdi, ɗo wer kaak ŋa rawtaaɗo. Wer-ak samaane, ŋa zooɗaaɗo tak-tak. Kokinay gediraaɗo kokinin̰ji ho gujin sa cokaagɗo. \v 34 Nu kaawiiko pa-ak, asaan wer kaak ku dummiyiy malliko-ak, gelbinko sa goy eɗen di. » \s1 Siye ka ziŋkar ɗo ase ka Rabbiner \p \v 35 « Ɗuunoŋ masisko bombo, peyoŋ kaƴ asiŋko ho rasoŋ lampinko yaa obe. \v 36 Goyoŋ mento ar gay riyor kuuk era tatkuwco kaak asa min ɗo iidin ta obindi a ya ŋa ote ho ŋa kooca botol, koɗok di ŋuuji pile. \v 37 Galal ɗo gay riyor kuuk goy mento wiktin taat tatkuwco ase. Ka seener nu kaawaako, ya tatkuwco gasiig ŋu goy mento-ak, ŋaar meen̰ji sa yaa un̰je pisin̰ji ɗo riyor, ŋaaco kaawe a ŋuu goye keɗer ho ŋaaco bere tee. \v 38 Ya ŋa as ɗatik aandor wala ɗatik kawtira oki, galal ɗo gay riyor kuuk ŋa gasig ŋu goy mento. \p \v 39 « Diyoŋ ɗo kaƴko samaane : ya mee gerdi kat iban wiktin taat kokin yaa ase, ŋaa rasin̰ji ŋaa ɗobe jolo walla ? \v 40 Kuŋko oki, siyoŋ ziŋkiko, asaan ku ibanno wiktin taat nun *Roŋ gemor, naa yeepe. » \s1 Gay riyor kaak sellen̰ iŋ kaak jookumo \r (Matiye 24.45-51) \p \v 41 Min ŋaar-ak, Piyer indiig Iisa aman : « Gem kol *Rabbiney, ki deliit daŋla-an lonin di wala ɗo gee okin̰co ? » \p \v 42 Kar Rabbin Iisa telkiiji aman : « Gay riyor kaak sellen̰ ho neenduwo, kaak mee gerdi yaa diyin̰ji a ŋaa tale ɗo kaay ka geriy ho ya wiktin nece ŋaa bere tee ɗo gay riyor-ak, ŋaar waa ? \v 43 Nu kaawaako, galal ɗo gay riyor kaak ɗo wiktin taat tatkuwiy yeepe, ŋaa gasin̰ ŋa ginaat riy-ata. \v 44 Ka seener nu kaawaako, gem-ak, tatkaw yaaji berin̰ gamnay okin̰co ɗo pisin̰ji. \v 45 Kar gay, ya gay riyor-ak osiig adiy a tatkuwiy yeepɗo koɗok, kar ŋa teesiy koocin̰ een̰ji gay riyor, ŋa tiyaw ho ŋa siyaw nam ŋa ibanno ziy. \v 46 Ampa-ak, tatkuwiy yaa ase ƴiriy taat ŋa ergigɗo ho wiktin taat ŋa ibingitɗo. Paa kat, tatkaw-ak yaa taaɓiyin̰ ko taaɓiye ar ŋu taaɓiyiig ŋuur kuuk gingitɗo riy iŋ botilti. \v 47 Ŋaar kaak ibingit di riy taat tatkuwiy rakiy a ŋaaji gine, kar ŋa pooc gininti-ak gay, ŋuu koocin̰ ko kooce. \v 48 Kar ŋaar kaak ibingitɗo riy taat tatkuwiy rakiy a ŋaaji gine gay, ya ŋa gina maan kaak nec yaaji iye kooce oki, ŋuu koocin̰ sooɗ di. Ɗo ŋaar kaak ŋu berji dakina, ŋuu inde oki minniney dakina. Ho ɗo ŋaar kaak ŋu diyji amaanne dakina, ŋuu inde oki minniney dakin paka. » \s1 Eere ka geemir ɗo bi ka Iisa \r (Matiye 10.34-36) \p \v 49 « Asindu-aŋ, nu as iye ako ɗo kiɗar, ho ɗo tanto-ak, nu raka a illa ŋuu biƴinti ko. \v 50 Naa un̰je ɗo taaɓiner ar gem kaak ŋu nooriyig ɗo amiydi. Ŋuun *batiziyindu iŋ batem ka taaɓiner. Maanna-aŋ yaan oomin ko oome nam wiktiney yaa nece. \v 51 Ku pakira a nu astu-aŋ, nu iy aapiy ɗo kiɗar walla ? Ha’a, nu bal iye. Asindu-aŋ a gee yaa eere benannico. \v 52 Taloŋ, min diŋka-aŋ di, ya gee beeƴ kat goy ɗo adiy ka gerco, kaawco n̰umaaɗo. Kuuk subba kaawco yaa waale iŋ kuuk seera, ho kuuk seera oki, kaawco ya waale iŋ kuuk subba. \v 53 Ɗo bi kanto ko, gee yaa eere : gem iŋ roŋji ho mico iŋ tacco, geema iŋ romti ho mica iŋ yaaco, geema iŋ kogti ho kogo iŋ kogti oki. Paa kat, gee dakina yaa eere. »\f + \fr 12:53 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Mise 7.6.\f* \s1 Maman gem yaa ibine baat ta wiktiner \r (Matiye 16.2-3) \p \v 54 Iisa kaawiico pey ɗo gee kuuk dakin-ak aman : « Ya ku tala Buŋ diy uce iŋ gale ka pati, koɗok di ku kaawiy aman : ‟ Yaman buŋ asaw. ”\f + \fr 12:54 \ft ‛gale ka pati’ : Ɗo darre ta Israyeel, buŋ liya uca iŋ gale ka pati.\f* Kar kaawko asiy ɗo botilti ho ŋa n̰okiyo. \v 55 Kar pey, ya ku tala us abira min watiine, ku kaawiy aman : ‟ Yaman wer yaa gine toŋgo. ” Kar ŋa giniy toŋgo. \v 56 Taloŋ gee kuuk kaawa iŋ biŋkico di ho ta aditco gay keetiti-aŋku ! Ku iban gaare baaco ta gamin kuuk keɗer ho iŋ kuuk ka samaaner. Kar maa di gamin kuuk kuuniya diŋ gay, ku ibingiyɗo baaco ? » \s1 Dee ka kaawor \r (Matiye 5.25-26) \p \v 57 Iisa gaayiitit ɗo kaawoy aman : « Maa di maaniiko icgiyɗo niyin taat kuu ibinin̰ gamin kuuk sellen̰ kuu ginin̰ iŋ botilco ? \v 58 Ya waan sakkiyin̰ciŋ, daan kaawko botildi di. Yampa, adinen̰ yaan̰ iye ɗo wer ka ɗukume seriiner. Kar gay ɗukume seriiner-ak yaan̰ bere ɗo pise ka askirnar, ho ŋuur gay yaan̰ un̰je daŋaayne. \v 59 Nu kaawaajiŋ, ki gediraaɗo kii imile kaan̰ min ɗo daŋaayner-ata, illa ya ki gaasit ja tak-tak hokumne taat ŋu diyiijiŋ. » \c 13 \s1 Jipte ka goyindi \p \v 1 Ɗo wiktin taar-at, gee daarin̰ astu ho ŋu osiiji ɗo Iisa maan kaak guberneer Pilaat gintu. Ŋa deeyig gee daarin̰ min Galile ɗo wiktin taat ŋu giniy *satkine. Paa ko, baar ku geemir-ak amsitu iŋ kuuk ŋu giniy satkine. \v 2 Min Iisa dorit kaawco, ŋa telkiico aman : « Taloŋ muutco ta gallo ta gee-aku. Ku pakira a muutco gaara kadar zunuubinnico pakgig zunuubinna ku gee ku Galile kuuk bal mate walla ? \v 3 Ha’a, pakgigɗo. Nu kaawaako, ya ku bal ibinin̰ nigiŋko, okiŋko, muutko yaa gine gallo ar tan̰co. \v 4 Pey, gee kuuk orok iŋ porpoɗ kuuk mat wiktin taat durdurre ka geeger ka Silowe eeziico-ak, ku pakira a zunuubinnico pakgig ku een̰co kuuk goy Zeruzaleem walla ? \v 5 Ha’a, pakgigɗo ! Nu kaawaako, ya ku bal ibinin̰ nigiŋko, okiŋko, muutko yaa gine oki gallo pa. » \s1 Daŋil ta et kaak waaɗo \p \v 6 Kar Iisa deliico daŋla aman : « Cokiyoŋ, gem rakki gin jineene. Ɗo jineen-ak, gin et ar buguwa. Gem-ak ɓaawtu okiɗe roŋji, kar ŋa bal gase yoo rakki. \v 7 Kar ŋa kaawiiji ɗo gay riyoy aman : ‟ Talu ! Gin ko elgin subba, nu asgiy okiɗe roŋ ku et-aŋka, kar nu gasɗo maanna. Doliyiig kara asaan ŋa ica wer maala. ” \v 8 Kar gay riyoy-ak telkiiji aman : ‟ Gem kol tacco, rasig pey ɗo elgol-anta. Naaji siye porɗa ɗo baay ho naaji lee dooyo. \v 9 Pa-ak, wal ŋaa ween diŋ ga roŋ weeno\f + \fr 13:9 \ft ‛weeno’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛zootira’ wala ‛daayum’.\f*. Kar ya ŋa bal weeŋ gay, kii doliyin̰ji di. ” » \s1 Iisa cool geem ta raɗaw iŋ ƴiriy ta sabitdi \p \v 10 Ƴiriy rakki ta *sabitdi, Iisa goy ɓilda gee ɗo ger ka salaaner. \v 11 Ɗo wer-ak, gin daatik rakki aariɗ obta nam elgin orok iŋ porpoɗ ta goy kooŋ di. Ta gedarro taa peye tal. \v 12 Min Iisa taliit daatko-at, ŋa koliita ho ŋa kaawiitit aman : « Kaŋ coole min ɗo raɗuwke. » \v 13 Min ŋaar-ak, Iisa leetu pisin̰ji ɗo kaati, ek di ta peytu tal ho ta teestu ozile Buŋ. \v 14 Kar tatkaw ka ger ka salaaner-ak dapin̰tu ɗo bi kaak a Iisa cool geem iŋ ƴiriy ta sabitdi. Ɗo bi ŋaar-ak ko, ŋa kaawiico ɗo gee kuuk dakin-ak aman : « Gi gin mena bijigiƴ ku riyor. Ɗo mena ŋuur-ak kat kuu ase ŋuuko cooliŋko. Yampa, dakoŋ asenno iŋ ƴiriy ta sabitdi. » \v 15 Kar *Rabbin Iisa telkiiji aman : « Kuŋ gee kuuk kaawa iŋ biŋkikon di ho ta aditkoŋ gay keetiti ! Iŋ ƴiriy ta sabitdi, waa kaak iparro berkiy wala ɗurkilji min ɗo saayney\f + \fr 13:15 \ft ‛saayne’ : Werin daarin̰, ŋu kolaat a ‛ɗeŋgile’.\f* ho ŋa ɓaayiji bere amay ? \v 16 Kar daatko-an, taar min tamba ta Ibraayim. *Seetanne ɗuunit nam elgin orok iŋ porpoɗ. Kar maa di nu ipiriitɗo min ɗo raɗuwti iŋ ƴiriy ta sabitdi ? » \v 17 Wiktin taat Iisa kaawiy pa-ak, adiney okin̰co sokan̰ deeyiig ko dee. Kar gee kuuk dakin-ak gay, aaciyaw ɗo gamin okin̰co kuuk ajbay ŋa gintu. \s1 Daŋil ta busum kaak ŋu koliy mutaard \r (Matiye 13.31-32, Maark 4.30-32) \p \v 18 Min ŋaar-ak, Iisa kaawtu aman : « *Meennaw ta Buŋdi taar ar maa ho naa taskiyin iŋ maa ? \v 19 Taar kapak ar roŋ ka mutaard kaak gem luwtu ɗo jineendi. Roŋ-ak amiltu, ŋa maaɗtu ho ŋa gintu ar eto nam ɗiiɗ sa saaƴtu ɗo leeginay. Meennaw ta Buŋdi oki pa. » \s1 Daŋil ta gelel \r (Matiye 13.33) \p \v 20 Iisa kaawtu pey aman : « Meennaw ta Buŋdi taar naa taskiyin iŋ maa ? \v 21 Taar ar *gele taat sooɗ di taat daatik liyiy ɗo kurgal kuuk dakina, ta eɗiigu ho ŋu uciy gusus. » \s1 Botol ta n̰elel \r (Matiye 7.13-14,21-23) \p \v 22 Wiktin taat Iisa ɓaay Zeruzaleem, ŋa aaɗa geegirnay ho hellinnan iŋ ɓilde ka geemir. \v 23 Ɗo botildi, waan rakki indiig aman : « Gem kol *Rabbiney, Buŋ yaa jile gee sooɗ di walla ? » Kar Iisa ɗiyiico ɗo gee kuuk goy ɗo wer-ak aman : \v 24 « Zeeɗoŋ kuu un̰je min ɗo botol ta n̰elel. Asaan nu kaawaako, gee dakina yaa bariye botol taat ŋuu un̰je, kar ŋu gediraaɗo. \p \v 25 « Wiktin yaa ase taat mee gerdi yaa uce ŋaa ɗibirin botol. Ya ku goy kara ɗo wiktin-ata, ku as kooce ɗibiro ho kuu indin̰ aman : ‟ Gem kol tacco, pilni botol. ” Ŋaar gay yaako telke aman : ‟ Nu ibanno kuŋ min momo ? ” \v 26 Kar kuuji telke aman : ‟ Ni tee ho ni see iŋ kiŋke. Ki ɓilde oki gee ɗo werin kuuk berel ku geegirni. ” \v 27 Kar mee gerdi-ak yaako telke pey aman : ‟ Nu ibanno kuŋ min momo, etiroŋ serek minniner, okiŋko, kuŋ gee kuuk gina jookumo. ” \v 28 Kar ɗo wiktin taat kuu talin̰ aginiyko Ibraayim, Isaaka, Yakuub ho iŋ nabiinna okin̰co ɗo *Meennaw ta Buŋdi, kar kuŋ gay, ŋuuko oriŋko kara-ak, kuu eeyme saaŋko ho zulin̰ko yaa min̰e dakina. \v 29 Ɗo Meennaw ta Buŋdi-at, gee yaa ase min coke ka pati, min gale ka pati, min watiine ho min munsakne. Okin̰co, ŋuu goye keɗer ɗo tee ka iidin ta Meennaw ta Buŋdi. \v 30 Ansii ko, min gee kuuk diŋ goy aaro, daarin̰ yaa ogire, ho min gee kuuk diŋ ogire, daarin̰ yaa ɗake aaro. » \s1 Iisa iŋ gee ku Zeruzaleem \r (Matiye 23.37-39) \p \v 31 Ɗo wiktin taar-at, *Pariziyenna daarin̰ ɓaawiiji ɗo Iisa ho ŋu kaawiiji aman : « Uc min anne, ɗeet wer ka pey. Yampa, *Herood rakaan̰ dee. » \v 32 Iisa gay telkiico aman : « Ɓaaŋ kaawon̰ji ɗo guberneer kaak neenduw ar sokriya-ak aman : ‟ Min ƴiriyta yoo kawta, nu gina riy ta atke aariɗnar ho ta coole geemir. Kar ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa gaasin riy-ata. ” \v 33 Kar gay, nu ic ko botol ta Zeruzaleem. Min ƴiriyta, kawta ho neginda oki, illa naa sin̰je iŋ uŋdu. Yampa, nabiin̰ce, ŋu daggigɗo kara min ɗo geeger-aka. \p \v 34 « Tuɓina, tuɓina, gee ku Zeruzaleem, kuŋko kuuk daggig nabiinna, ho ŋuur kuuk Buŋ n̰aamiiko oki, ku zeergig iŋ dambay nam ŋu matiyo. Dees minaw, nu ictu niyin a naako n̰umiŋko, kuŋ gee ku Zeruzaleem, ar kokir taat gootig roŋti iŋ gezgirti. Kar kuŋ gay pooce ! \v 35 Di ŋaar-ak, goyiro iŋ gerko. Ka seener nu kaawaako, ku talaanno pey tak-tak nam ƴiriy taat kuu asiy kaawe aman : ‟ Rabbin Buŋ yaa barkiyin̰ ŋaar kaak as iŋ siŋ kun̰ji ! ”\f + \fr 13:35 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 118.26.\f* » \c 14 \s1 Coole ka gemor iŋ ƴiriy ta sabitdi \p \v 1 Ƴiriy rakki iŋ ƴiriy ta *sabitdi, rakki min agindaw ku *Pariziyennar ɓaawtu iŋ Iisa ɗo geriy a ŋu ɓaa tee. Gee kuuk goy eɗe-ak okin̰co leeyig odinco ruum ɗo Iisa ya ŋaa n̰epiɗin̰ *gaanuunco wala kawwi. \v 2 Ɗo wer-ak, gem rakki gin raɗuw ta waase ziŋkar goy ɗo uŋji ka Iisa. \v 3 Iisa ictu kaawo ho ŋa indiig agindaw ku gaanuundi iŋ Pariziyenna aman : « Gaanuunte beraate botol ta coole gemor iŋ ƴiriy ta sabitdi wala kawwi ? » \v 4 Kar ŋuur gay bugum cit-cit. Ɗo wer-ak, Iisa obiig gem kaak raɗaw-aka, ŋa cooliiga ho ŋa kaawiiji a ŋaa ɗeete. \v 5 Min ŋaar-ak, Iisa iciico kaawo ɗo gee kuuk ɗo ger-ak aman : « Waa minninko iŋ ƴiriy ta sabitdi, ya roŋji wala berkiy kat gal ɗo beendi, ɓaayiyɗo imilin̰ koɗok ? » \v 6 Ɗo bi ŋaar-ak oki, ŋu bugum di cit-cit. Ŋu bal gedire telke. \s1 Taaƴiika ɗo bi ka doɓe ka wer ka goyindi \p \v 7 Min gee kuuk ŋu koltu-ak, ay gem di bariya wer kaak taɓ ŋaa goye uŋda. Min Iisa taltu pa-ak, ŋa deliico daŋla aman : \v 8 « Ya waan kolin̰ciŋ ɗo iidin ta obindi, dak goyenno uŋda. Paa ŋuu kole gem kaak tatik pakgiciŋ. \v 9 Yampa, gem kaak koliŋko-ak yaan̰ kaawe aman : ‟ Gem kol siŋji, uc rasig wer-aŋ ɗo gijiŋ. ” Hiyya, kii uceŋ kat iŋ kaan̰ waase, ki ɓaay goye aar ta geemir. \v 10 Kar gay, ya waan kolin̰ciŋ-ak, goy aar ta geemir di. Ampaa kat, ya kaak kolin̰ciŋ-ak ase, ŋaan̰ kaawe aman : ‟ Gem kol royay, as kii goye uŋda anne. ” Paa kat, gee kuuk ku tiyiy sawa yaa ibine kadar kiŋ kaan̰ jaale. \v 11 Nu kaawiy pa-ak, asaan ya gem kaak jaala ziy ɗo uŋco ka een̰ji-ak, Buŋ yaa yeepin̰ kapak tak-tak, ho ya gem kaak yeepa ziy kapak gay, Buŋ yaa jaalin̰ji. » \s1 Kole ka pokirnar ɗo teendi \p \v 12 Min ŋaar-ak, Iisa kaawiiji ɗo ŋaar kaak kolig ɗo teendi aman : « Ya ki kol gee a ŋu ɓaa tee ɗo gerin̰, ƴiriyo wala aando, dak kolenno roynan̰, siŋtan̰, gee ku adiy ka gerko, wala mutkiyin̰ kuuk gay gamnar. Yampa, ŋuur oki yaan̰ kole ho ŋuun̰ kapiyin haginen̰ taat ŋu teetu. \v 13 Kar gay, ya ki bera tee ka iidiner, kol pokirna, mersina, noolna iŋ kuuk ziŋkico galcoɗo. \v 14 Ya ki gina pa-ak, kii gase galal, asaan ŋuur gediraaɗo ŋuun̰ kapiyin haginen̰ taat kiŋ beriico. Illa Buŋ kat yaan̰ kapiyinti ɗo wiktin taat ŋaa nooyin̰ ŋuur kuuk goy iŋ botol ɗo uŋji. » \s1 Daŋil ta gee kuuk ŋu kolig ɗo iidiner \r (Matiye 22.1-10) \p \v 15 Min gee kuuk tiyaw dortu pa-ak, rakki kaawiiji ɗo Iisa aman : « Galal ɗo ŋaar kaak yaa goye ɗo tee ka iidin ta *Meennaw ta Buŋdi. » \v 16 Iisa gay deliiji daŋla aman : « Gem rakki gina iidine. Ŋa koltu gee dakina ɗo teendi. \v 17 Pat ta teendi nece, ŋa n̰aamtu gay riyoy rakki a ŋa ɓaa kole gee kuuk siŋco goya aman : ‟ Asoŋ koɗok ! Tee ŋaar nee ko. ” \v 18 Kar ŋuur gay, okin̰co imiltu kaƴco a ŋu otaaɗo. Ka awalle-ak kaawiiji ɗo gay riyor-ak aman : ‟ Baan̰u, kaawiy ɗo tatkuwin̰ ŋaadu saamiye. Diŋ di nu gidiy morgo, illa nu ɓaa ja talin̰ji. ” \v 19 Ka seeriŋkar kaawiiji aman : ‟ Baan̰u, kaawiy ɗo tatkuwin̰ ŋaadu saamiye. Diŋ di nu gidiy barkay orok ku riyor, nu ɓaa ja gecin̰co. ” \v 20 Ka subbiŋkar kaawiiji aman : ‟ Nun daaɓiner di ob daatko. Ɗo bi ŋaar-ak ko, nu gediraaɗo naa ɓaawe. ” \v 21 Hiyya, gay riyor-ak yeeptu ɗo tatkuwiy ho ŋa osiijig kaawinco-aku. Min tatkaw-ak doriig kaawin-ak, ŋa dapin̰tu ho ŋa kaawiiji ɗo gay riyoy-ak aman : ‟ Gaɗ koɗok ɗo werin kuuk berel ho ɗo botilay ku geegirdi. Ɓaa kolig pokirna, mersina, noolna ho iŋ kuuk ziŋkico galcoɗo. ” \v 22 Jammiy sooɗa, gay riyoy-ak yeeptu, ŋaa kaawiiji ɗo tatkuwiy aman : ‟ Gem kol tacco, nu ginit taat ki kaawiidu, kar wer gay goy di ɗake. ” \v 23 Hiyya, mee gerdi-ak kaawiiji aman : ‟ Ɓaa ɗo botilay ku yeero ho gee kuuk kii ŋaame, wakilco ŋuu un̰je, paa kat, gerir yaa miine iŋ gee. \v 24 Ka seener nu kaawaako, min gee kuuk awalle nu koltu ho pooc-aŋ, yoo waan sa aawaagɗo teendu. ” » \s1 Maman gem yaa aaɗin̰ Iisa \r (Matiye 10.37-38) \p \v 25 Ƴiriy rakki, Iisa ica botol ho gee dakin aaɗaaga. Ŋa kolsitu ho ŋa kaawiico aman : \v 26 « Ya waan kaak rakaan aaɗindu, illa ŋaan elindu pak aginiyji, daaciy, kooginay, siŋtay ho ziy ka meen̰ji oki. Yampa, ŋa ginaaɗo tak-tak *maajirin̰cer. \v 27 Ya waan kaak icaagɗo etoy ka taaɓiner a ŋaan aaɗindu, ŋaar-ak gediraaɗo gine maajirin̰cer. \v 28 Ya minninko rakki raka pine ger tatiko, illa ŋa goya ja keɗer, ŋaa tale ya gurusji yaaji nece ŋaa peyin̰ ger-aka. \v 29 Yampa, ya ŋa durcit baay ho ŋa bal peyin̰ji, gee okin̰co kuuk biraw yaaji samtiye aman : \v 30 ‟ Huu, taloŋ ja, gem-aŋ tees pine gero kar ŋa bal peyin̰ji ! ” \v 31 Ya sultan rakki raka taasin̰e iŋ giji, illa ŋa tala ja iŋ askirnay kuuk alip orok ya ŋaa gedire taasin̰e sultan kaak gin orok seer alip askirna ɗo aaroy. \v 32 Ya ŋa gediraaɗo gay, ŋaaji n̰aame paliinna min ŋu misa sereki, ŋuuji kaawe ɗo sultan-ak a ŋuu gine maman garta yaa peye. » \v 33 Iisa gaayiitit pey ɗo kaawoy aman : « Minninko rakki gediraaɗo ŋaan aaɗindu ya ŋa bal rasin̰ malley okin̰ji kaak ŋa gintu. » \s1 Maral kuuk cille \r (Matiye 5.13, Maark 9.50) \p \v 34 Iisa kaawtu pey aman : « Ku iban tam kadar maral, ŋuur gala. Kar ya ŋuur kat cille gay, kuuco gaaye maa ŋuu aawe ? Ha’a, ginno maanna. \v 35 Maral kuuk cille-ak, ŋuur kuunayɗo diyarre ɗo kiɗar wala ɗo morginar. Gee oraag ka suusi. Ya ku gin ɗeŋgina, laaŋ ɗeŋginko samaane, kuu cokiye. » \c 15 \s1 Daŋil ta tamga ta rawte \r (Matiye 18.12-14) \p \v 1 Ƴiriy rakki, min gay obe miirir iŋ gee ku pey kuuk gin zunuubinna, dakina ɓaawiiji ɗo Iisa a ŋuu cokiyin̰ji. \v 2 Ɗo wer-ak, *Pariziyenna iŋ agindaw ku gaanuundi dapin̰tu ho ŋu kaawtu aman : « Gem-aŋ jaawa iŋ gee kuuk gin zunuubinna ho ŋa tiya iŋ ŋuura. » \v 3 Iisa gay deliico daŋla aman : \v 4 « Cokiyoŋ, ya rakki minninko gin tamgi miya ho ta rakki rawte, ŋaa gine maman ? Ŋaa rasin̰ kuuk dakina ɗo kalaaner iŋ gemo ho ŋa ɓaayiy bariyin ta rawte nam ŋaa gasinti. \v 5 Ya ŋa gasta, ŋaa aaciye ho ŋaa icin ɗo gornay. \v 6 Ŋaa yeepe geero ho min ŋa ote, ŋaa kolin̰ roynay iŋ mutkiyiy ho ŋaaco kaawe aman : ‟ Asoŋ, aaciyoŋ iŋ nunu asaan tamgar taat rawte-at, nu gasta. ” \v 7 Ka seener nu kaawaako, ampaa kat, ya gem rakki gay zunuubinnar ibinig nigin̰ji, *ɗubal ku Buŋdi yaa aaciye dakina. Aaciye ŋaar-ak pakgig aaciye kaak ɗubal-ak yaa aaciye iŋ gee kuuk orok parrika iŋ parrika kuuk pakira a ŋu goy ko iŋ botol ɗo uŋji ka Buŋdi ho isgigɗo iŋ jipte ka goyin̰co. » \s1 Daŋil ta gurus ka rawte \p \v 8 Iisa gaayiitit ɗo kaawoy aman : « Ya daatik rakki gin tammin orok ku gurusdi ho rakki rawte, ta biƴaaɗo lampa taa tale samaane ho taa eln̰e lapaɗ-lapaɗ adiy ka gerti nam taa gasin̰ji walla ? \v 9 Ya ta gasga, ta kolin̰ gaadinti iŋ mutkiyti ho taaco kaawe aman : ‟ Asoŋ, aaciyoŋ iŋ nunu, asaan tammar kaak rawte, nu gasga. ” \v 10 Ka seener nu kaawaako, ɗubal ku Buŋdi yaa aaciye oki dakin pa, ya gay zunuubinnar rakki kat ibinig nigin̰ji. » \s1 Daŋil ta koogin seera \p \v 11 Iisa kaawtu pey aman : « Gem rakki gin koogin seera. \v 12 Ƴiriy rakki, roŋji ka kapak kaawiiji ɗo tacco aman : ‟ Baaba, baan̰u, min malle-aŋ, berduut ko haginer. ” Hiyya, tacco ooytu ho ŋa ɗeeɗiicog malley ɗo kooginay seerco. \v 13 Gin menaw seer subba, roŋji ka kapak-ak gidiyiig gamnay okin̰co ho ŋa ɗeettu iŋ gurusji ɗo darre ta serek. Anner-ak, ŋa kan̰jit ko kan̰je iŋ gurus nam wer kaak ŋa gaasiiga. \v 14 Wiktin taat ŋa gaasga, mey yaarik un̰jitu ɗo darre-ata ho maan kaak ŋaa tee sa ginno tak-tak. \v 15 Hiyya, ŋa ɓaawtu bariye riyo. Gem rakki min ɗo darre-at iciiga, ŋa n̰aamiig gooƴe kinziirna ɗo morginay. \v 16 Ɗo wer-ak, ŋa raka kin miine adiy iŋ keckil\f + \fr 15:16 \ft ‛keckile’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛goddo’.\f* kaak kinziirna eeymiy-ak di oki, waan bergijiɗo. \v 17 Hiyya, ŋa pakiriit kat duniin kee ho ŋa kaawtu aman : ‟ Way, nun-aŋ kati, gay riyor ku tanni tiya maak-kawtira nam ŋu pica siro. Kat nun gay mata anne iŋ meya ! \v 18 Nun naa yeepe iŋ tanni ho naaji kaawe aman : Baaba, nu nig ɗo uŋji ka Buŋdi ho ɗo uŋjiŋ. \v 19 Dakin talinduɗo pey ar roŋji. Talin ko ar nu gay riyon̰ di. ” \v 20 Hiyya, ŋa uctu, ŋa ɗeettu wer ka tacco. Min ŋa asa misa serek di, tacco taliiga ho ŋa taltu aminduwiy dakina. Ŋa uctu iŋ gaɗiy, ŋa ɓaawtu ŋaamin̰ji. Min ŋu ŋaame, ŋa baamiyiig tipic ho ŋa giniiji cuuɗ. \v 21 Kar roŋji kaawiiji aman : ‟ Baaba, nu nig ɗo uŋji ka Buŋdi ho ɗo uŋjiŋ. Dakin talinduɗo pey ar roŋjiŋ. ” \v 22 Kar tacco gay kaawiico ɗo gay riyoy aman : ‟ Kuŋ-aŋku, gaɗoŋ koɗok. Iyon̰jit kesuun taat kaalne-ata ho ison̰jiita. Un̰jon̰ji korkiɗo ho ison̰ji oki n̰ugira. \v 23 Iyoŋ ijilin̰ kaak dub-dub-aka ho dapsiyoŋga. Gininte iidin yaarko ho aaciyinte ! \v 24 Gii iidiye-ak asaan roŋdu kaak ku taliy-aŋ, ar ŋa mate ho diŋ gay ŋa goy iŋ odinay. Ŋa rawte ho diŋ gay, nu gasga. ” Hiyya, ŋu teestu iidine. \p \v 25 « Wiktin taar-at, roŋji ka aawo gay ɗeet yeero. Ɗo yeepin̰ji, min ŋa gaay ote geero, ŋa dora gaŋgin alaw. \v 26 Hiyya, ŋa koltu gay riyor rakki ho ŋa indiig aman : ‟ Ŋaar maa di kuuniy geero ? ” \v 27 Gay riyor-ak telkiiji aman : ‟ Ŋaar siŋjiŋ kaak kapak-ak ɗoo ase ho takko dapsiyig ijilin̰ kaak dub-dub-aka, asaan ŋa as iŋ cewey. ” \v 28 Min roŋji ka aawo dortu pa-ak, ŋa dapin̰tu aale ho ŋa pooctu un̰je geero. Kar tacco amiltu salin̰ji a ŋaa un̰je geero. \v 29 Ŋaar gay telkiiji ɗo tacco aman : ‟ Cokay baaba ! Gin elgin dakina nu gina riy lociŋ di ho ƴiriy rakki nu bal pooce kaawon̰. Kar lotu gay, yoo roŋ awkor oki, ki baldu bere naa iidiye iŋ roynar. \v 30 Kar gay, wiktin ta roŋjiŋ kaak kan̰je iŋ mallen̰ iŋ azbinna as gay, ki dapsiyjiig ijilin̰ kaak dub-dub-aka. ” » \v 31 Tacco gay telkiiji aman : « Gem kol roŋji, kiŋ goy doo iŋ nunu ho gamin kunto, okin̰co, ŋuur kun̰jiŋ di. \v 32 Kar gay, ya taɓ-ak, ginte iidiye ho ginte aaciye, asaan siŋjiŋ kaak ki taliy-aŋ, ar ŋa mate, ho diŋ gay, ŋa goy iŋ odinay. Ŋa rawte ho diŋ gay, nu gasga ! » \c 16 \s1 Daŋil ta gay riyor kaak neenduwo \p \v 1 Ƴiriy rakki, Iisa deliico pey daŋla ɗo maajirnay aman : « Gem rakki gay gamnar, ŋa gin gay riyor rakki ŋa beriijig gamnay ɗo pisin̰ji. Kar gee daarin̰ astu ŋu osiiji ɗo tatkaw-ak aman : ‟ Yaman gay riyon̰-aŋ nigaag gamnan̰. ” \v 2 Tatkuwiy-ak koliiga ho ŋa kaawiiji aman : ‟ Nu dor gee kaawa jookumo ɗo bi kan̰jiŋ. Osor ja gurus kaak ki gastu, asaan min ƴiriyta-aŋ ki goyaaɗo pey tak-tak kaaco ka gamnar. ” \v 3 Kar gay riyor-ak osiig adiy aman : ‟ Tatkuwir imilaan min ɗo riyor. Gawin sa, nu ka gawnarro ho naa oce sa, sokan̰ diyaanu. Kar nun-aŋ, naa gine zir maman ga ? \v 4 Wayya ! Nun iban maan kaak naa gine. Ansi-ak, ya ŋa imilin min ɗo riyor oki, gee goy di kuuk yaan obindu tara ! ” \v 5 Kar ŋa koliig ŋuur okin̰co kuuk ic ɗaan ta tatkuwiy a ŋuu ase rakki rakki. Ŋaar kaak asji awalle-ak, ŋa kaawiiji aman : ‟ Ɗaanan̰ minaw taat kiiji kappiye ɗo tatkuwir ? ” \v 6 Ŋaar gay telkiiji aman : ‟ Nun, naaji kappiye yogingan miya ku sewindi. ” Kar gay riyor-ak telkiiji aman : ‟ Aan katkiɗjiŋ ta ɗaani, goy keɗer koɗok ho siir yogingan orok beeƴ di. ” \v 7 Kar ŋa kaawtu pey ɗo ka pey aman : ‟ Kiŋ gay tan̰jiŋ minaw ? ” Ŋaar gay telkiiji aman : ‟ Nun, naaji kappiye suwaalin miya ku *gemer. ” Gay riyor-ak kaawiiji aman : ‟ Aan katkiɗjiŋ ta ɗaani, goy keɗer koɗok ho siir suwaalin orok porpoɗ di. ” \v 8 Hiyya, tatkuwiy oziliig gay riyoy kaak jookumo asaan ŋa ginit riyoy iŋ neendaw. Ka seener, gee ku ɗo duniiner-aŋ, neenduwco taat benannico pakgit ta ŋuur kuuk goy ɗo portikaw ta Buŋdi. » \p \v 9 Iisa gaaytu pey aman : « Ka seener nu kaawaako, obguwoŋ roynaw iŋ gurus kaak jagaag gee ku duniiner. Paa kat, wiktin taat gurus-ak gaase, Buŋ yaako obiŋko ɗo geriy kuu goye doo. \v 10 Ŋaar kaak gaara ziy a ŋuu amniyin̰ji iŋ gamin kuuk sooɗa, kuuk dakina oki, ŋaaco gedire. Kar ŋaar kaak nigaag gamin kuuk sooɗ-ak gay, kuuk dakina oki, ŋaa nigin̰co. \v 11 Ya gamin ku duniiner kat ku balco gedire-ak, waa yaako amniye gamin kuuk taɓ ? \v 12 Ya ku tiya gamin ku geemir, ku maaniikoŋ gay, waa yaako berin̰co. \p \v 13 « Ginno gay riyor kaak yaa gine riy ɗo agindaw seera. Ya ŋa gina pa, ka rakki, ŋaa elin̰ji, ho ka rakki gay, ŋaa poocin̰ji. Kar pey, ka rakki, ŋaa ice kaawoy, ho ka rakki gay, ŋa icaatɗo. Ku gediraaɗo abdiye Buŋ ho kuu abdiye pey gurus. » \s1 Iisa kaawa ɗo bi ka gaanuun iŋ Meennaw \r (Matiye 11.12-13, 5.31-32, Maark 10.11-12) \p \v 14 Ɗo wer-ak, *Pariziyenna kuuk goy cokiya kaawin ku Iisa-ak samtiyaaji asaan ŋu el gurus dakina. \v 15 Kar Iisa kaawiico aman : « Kuŋ Pariziyenna, ku el gaare ziŋkiko ɗo uŋco ka geemir a ku gee sellen̰. Kar Buŋ gay ibingit ta aditko. Asaan maan kaak gee taliig taɓ-ak, Buŋ gay ƴilaaga. \p \v 16 « Taat *gaanuun ka Muusa kaawtu iŋ taat nabiinna gaartu, tan̰co di tee kee nam wiktin taat Yaaya-Batist astu. Min ŋa ase, ŋu gaariit ko Kabarre ta Gala ta *Meennaw ta Buŋdi ho ay gem di oosa kaay a ŋaa un̰je. \v 17 Ku tala maman ? Samaane iŋ kiɗa, ŋuu sawle melen̰ di walla ? Ha’a, melen̰ɗo. Kar nun gay kaawaako, taar-at oki melen̰ min wer rakki kaak ŋu siirtu ɗo gaanuundi yaa amile. \p \v 18 « Gem kaak totirit daaciy ho ŋa obtu ta pey, ŋaar-ak kokina karan di. Kar gem kaak ob daatik taat mitti totirta, taar-at oki daaciyɗo. » \s1 Daŋil ta gay gamnar iŋ Lazaar \p \v 19 Iisa deltu daŋla aman : « Gin gem rakki gay gamnar. Ŋa isa kesuun taat samaane, dindiko ho kaalne, ho kun kawta ŋa gina iidine, ŋa tiya gala. \v 20 Gin oki pokirin̰ce rakki siŋji Lazaar. Ŋa weƴa ɗo botol ta geero ta gay gamnar-aka. Ziŋkay okin̰co mutay di. \v 21 Ya gay gamnar-ak tiyaw, ŋa raka kin tee kaak gaama keɗer-ak di, oki ŋa gasɗo. Illa kan̰ kat asa meraag mutiyji. \v 22 Ƴiriy rakki, pokirin̰ce-ak mattu ho *ɗubal ku Buŋdi iyiig ɗo wer kaak Ibraayim goyiyo. Kar gay gamnar oki mattu ho ŋu tiisiiga. \v 23 Gay gamnar-ak taaɓiya dakina ba oole. Ŋa jaaltu kaay ho ŋa taliig min serek Ibraayim iŋ Lazaar kaak goy ɗo serpey. \v 24 Hiyya, ŋa teestu koole aman : ‟ Kuk, gem kol tacco Ibraayim, tal aminduwir. Kaawiy ɗo Lazaar ŋaa coopin̰ kormoy ɗo amiydi, ŋaadu corre ɗo bir, gaaƴar yaa boosen ɗako. Yampa, ak-an patiy kaar. ” \v 25 Kar Ibraayim kaawiiji aman : ‟ Gem kol roŋji, pakar ɗo goyin̰ji ka awalle. Ki gas galal ho Lazaar gay taaɓiye. Diŋ anne-aŋ, Lazaar gas galal, ŋa jammiy kate ho kiŋ gay taaɓiyaw. \v 26 Ta taar-anno di, gin oki bee baata ɗatikte. Ansii kat, ya gee kuuk uc min anne raka ɓaa ɗo werko wala kuuk min ɗo werko ho rakaani ase-ak, ŋu gediraaɗo ŋuu aalin̰ bee-aka. ” \v 27 Hiyya, gay gamnar-ak kaawtu aman : ‟ Baan̰ ja, n̰aamig Lazaar ɗo ger ka tanni. \v 28 Nu gin kur siŋtar beeƴ, ŋa ɓaa minin̰co paa ŋuur oki yaa ase ɗo wer kaak nun taaɓiyiy-aŋka. ” \v 29 Ibraayim telkiiji aman : ‟ Siŋtan̰, ŋuur gin ko gaanuun kaak Muusa siirtu ho iŋ taat nabiinna gaartu. Illa ŋuu ice kaawco ! ” \v 30 Gay gamnar-ak kaawiiji aman : ‟ Gem kol tacco Ibraayim, taar-an sooɗco. Illa ya waan kaak min ba oole ɓaawco ja kat, ŋuu ibinin̰ nigin̰co. ” \v 31 Ibraayim gay kaawiiji aman : ‟ Ya ŋu pooc icin̰ gaanuun kaak Muusa siirtu ho iŋ kaawin kuuk nabiinna gaartu-ak, ya waan kaak nooy min ɗo muuti kaawco oki, ŋu icaaɗo kaawoy. ” » \c 17 \s1 Taaƴiik ta Iisa ɗo bi ka saamiyindi \r (Matiye 18.6-7,21-22, Maark 9.42) \p \v 1 Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Gamin goy di kuuk iya gee ɗo zunuubinnar. Kar ŋaar kaak un̰jaag een̰ji ɗo zunuubinnar gay, ɗo gaaƴay. \v 2 Gem ŋaar-ak, ŋuuji ɗuune tolo ɗo gaaƴay ho ŋuu accin̰ ɗo barrer, guna min ŋaa un̰je rakki min een̰ji kuuk imaanco sooɗa ɗo zunuubinnar. \v 3 Yaman goyoŋ goɗom ! \p « Ya siŋjiŋ kat nigjiŋ, leesiy. Kar ya ŋa ibinig nigin̰ji-ak, saamiyiy. \v 4 Ya ƴiriy rakki di ŋa nigjiŋ dees peesira ho ŋa asji dees peesira a kiiji saamiye, ŋaar-ak saamiyiy. » \s1 Imaan taat kapak gin gudurre \p \v 5 Min ŋaar-ak, paliinna kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol Rabbinni, gaayninta imaanni. » \v 6 Kar *Rabbin Iisa telkiico aman : « Nu kaawaako, ya ku gin imaan kapak ar roŋ ku mutaard, nec kuuji kaawe ɗo et-aŋ aman : ‟ Jaŋku ɗo barrer. ” Ek di ŋaa jaŋke. » \s1 Gay riyor kaak ginit riyoy \p \v 7 Iisa kaawtu pey aman : « Ya rakki minninko gin gay riyor kaak gawnaaji wala kaak gooƴaaji, ya ŋa asa curtaŋ min yeer di, kiiji kaaweŋ ko a ŋaa tee walla ? \v 8 Ha’a, kaawaajiɗo. Kiiji kaawe aman : ‟ Sorig gamnan̰ ho is ku pey, ginor maan naa tee. Kar wiktin taat nu tee aay ja, kat kiŋ asiy tee ba aaro. ” \v 9 Gem-ak yaa ozilin̰ gay riyoy asaan ŋa ginit riy okintit taat ŋa gaariiji walla ? Ha’a, ozilaagɗo. \v 10 Ansi-ak kuŋko oki, ya ku ginit riy okintit taat Buŋ gaariiko, kaawo aman : ‟ Nin gay riyor kuuk maala, ni ginit riyni taat ŋu gaarintin di. ” » \s1 Iisa iŋ gee orok kuuk ɗukum burɗum \p \v 11 Wiktin taat Iisa ɓaayiy Zeruzaleem, ŋa aaliig guŋgar ku kiɗ ka Samari iŋ ka Galile. \v 12 Min ŋa gaay un̰je ɗo helliner, gee orok kuuk ɗukum burɗum ɓaawtu ŋaamin̰ji. Min ŋu ŋaamtu, ŋu peytu serek \v 13 ho ŋu teestu koole aman : « Hey, gem kol tacco Iisa, tal aminduwni ! » \v 14 Min Iisa taliigu, ŋa kaawiico aman : « Ɓaaŋ gaaroŋ ziŋkiko ɗo gay satkiner. » Hiyya, min ŋu ɓaa misan di, ŋu caltu ko. \v 15 Min ŋu tal ziŋkico cale, rakki minninco yeeptu ɗo Iisa ho ɗo yeepin̰ji-ak ŋa oziliy Buŋ iŋ gaaƴ toŋgo aman : « Darjin ɗo Buŋdi ! Darjin ɗo Buŋdi ! » \v 16 Kar min ŋa ottu ɗo wer ka Iisa, ŋa dersitu ɗo uŋji nam ŋa nooɗig uŋji keɗer ho ŋa oziliiga. Gem-ak min kiɗ ka Samari. \v 17 Hiyya, Iisa kaawtu aman : « Gee kuuk orok-ak okin̰co bal cale walla ? Kar kuuk parrik gay moo ? \v 18 Taloŋ kate, min okin̰co kuuk cale-aŋ, illa ŋa marte-aŋ di kaak yeep ozile Buŋ. » \v 19 Kar Iisa kaawiiji ɗo gem-ak aman : « Ucu, ɓaa kate. Imaanjiŋ kat jilin̰ciŋ. » \s1 Ase ka Meennaw ta Buŋdi \r (Matiye 24.23-28,37-41) \p \v 20 Min ŋaar-ak, *Pariziyenna indiig Iisa aman : « *Meennaw ta Buŋdi yaa ase kimin ? » Ŋaar gay telkiico aman : « Meennaw ta Buŋdi, taar asaaɗo ar maan kaak gee taliyo. \v 21 Gee kaawaaɗo aman : ‟ Taloŋ, ta anta ” wal ‟ Taar ko antare, ” asaan, ka seener, Meennaw ta Buŋdi, taar goy ko ɗatikko. » \p \v 22 Kar Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : « Wiktin yaa ase taat ku rakaan talin nun *Roŋ gemor ho ku talaanno, yoo ƴiriy rakki di oki. \v 23 Gee yaako kaawe aman : ‟ Taloŋ ŋaar ko aŋka ” wal ‟ Ŋaar ko aŋkare. ” Dakoŋ ɓaanno ho dakoŋ aaɗin̰coɗo. \v 24 Ka seener gay, nun Roŋ gemor, naa ase ar buŋ kaak irn̰aw cippit min baay yoo gale ka pati. \v 25 Kar gay, illa nun Roŋ gemor, naa taaɓiyen̰ ja dakina ho gee ku diŋka yaan poocindu. \v 26 Ƴiriy taat nun Roŋ gemor, naa yeepe-ak, taa kuuniye ar maan kaak asco ɗo geemir wiktin ta nabi Nowe. \v 27 Wiktin taar-at, gee tiyaw, ŋu siyaw ho ŋu oba daaɗi nam ƴiriy taat Nowe un̰jitu ɗo markab kaak tatiko. Hiyya, amay kuuk dakina paaytu ho kuuk ɓoka ɓoke teeyiig gee okin̰co. \v 28 Ampaa di oki, ɗo wiktin ta gem kaak ŋu koliy Loot : gee tiyaw ho siyaw, ŋu gidiya gamna ho ŋu imila gaminco ku gidiyir. Ŋu taata atay ho ŋu pina geray. \v 29 Kar gay, ƴiriy taat Loot amiltu min ɗo geeger ka Sodom\f + \fr 17:29 \ft ‛geeger ka Sodom’ : Gee ku geeger-ak goy ɗo wiktin ta Ibraayim. Buŋ idiig geegirco asaan goyin̰co jookum aale (Zeneez 19.24-28).\f*, Buŋ n̰okiico ak ta baruukiner, ho okin̰co, ŋa idiigu dakap. \v 30 Ampaa ko, wiktin taat nun Roŋ gemor, naa ase oki, taa kuuniye pa. \p \v 31 « Ƴiriy taar-at, gem kaak jammiya kara gediraaɗo un̰je atta ŋaa soke gamnay. Ansii di oki, kaak ɗeet ɗo morgoy sa yeepaaɗo geero. \v 32 Moyoŋ ɗo taat astit ɗo daaciy ta Loot.\f + \fr 17:32 \ft ‛daaciy ta Loot’ : Daaciy ta Loot raɓiltu marlo asaan Buŋ kaawtit a ta kolsaaɗo ho taar gay kolse (Zeneez 19.26).\f* \v 33 Gem kaak gooƴa ziy asa rawtin̰ji ho kaak rawtaag ziy asa jilin̰ji. \v 34 Nu kaawaako, ɗo aando taar-ata, ya gee seer weƴa ka daŋlil, ka rakki ŋuu icin̰ji ho ka rakki ŋuu rasin̰ji. \v 35 Ya daaɗ seer eygaw, ta rakki ŋuu icinti ho ta rakki ŋuu rasinti. [ \v 36 Ya gee seer ɓaa ɗo morgor, ka rakki ŋuu icin̰ji ho ka rakki gay ŋuu rasin̰ji. »]\f + \fr 17:36 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \v 37 Kar maajirnay ku Iisa indiig aman : « Gem kol Rabbinni, maanna-aŋ yaa kuuniye momo ? » Ŋaar gay telkiico aman : « Ɗo wer kaak maan mattu-ak di, damaarlin paayiyo. » \c 18 \s1 Gay seriiner iŋ murgila \p \v 1 Min ŋaar-ak, Iisa deliico pey daŋla ɗo maajirnay a ŋuu salkiyguwe doo, ŋuu rasenno tak-tak. \v 2 Ŋa kaawiico aman : « Gin gem pa gay ɗukume seriiner ɗo geeger rakki. Ŋa karmayɗo Buŋ ho ŋa indaɗo\f + \fr 18:2 \ft ‛indaɗo’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛inadɗo’ wala a ‛jaalayɗo’.\f*. \v 3 Ɗo geeger-ak, gin oki murgil rakki. Ta ɓaggiyji ɗo ka seriiner-aka. Ta sakkiyiiji aman : ‟ Gem kol tatkaw, baan̰u, talit kaawni iŋ adiner-aŋka. ” \v 4 Dees dakina zer ŋa poocaadi, kar min ŋaar-ak, ŋa osiig adiy aman : ‟ Ka seener, nu karmayɗo Buŋ ho nu indaɗo. \v 5 Iŋ taar-an oki, naati talin kaawti paa di. Yampa, daatko-an toɗdu wero. Ya nu talit kaawti, taan rasindu, naa gase kaar. ” » \v 6 *Rabbin Iisa gaayiitit ɗo kaawoy aman : « Taloŋ ja gay ɗukume seriiner kaak ɓagɗo botol-aŋka ! Diŋ sa ŋa talit kaaw ta murgil-anta. \v 7 Kar ya ŋuur kuuk Buŋ doɓtu alaaji ƴiriyo ho aando, maa di ŋa ɗukumiicoɗo seriine. Wala ŋaa taaye talin kaawco ? Ha’a, taayaaɗo. \v 8 Ka seener nu kaawaako, koɗok di Buŋ yaaco ɗukume seriin iŋ botilti. Kar maan rakki goya, wiktin ta nun *Roŋ gemor naa yeepe, naa gase gee kuuk gin imaan walla ? » \s1 Daŋil ta Pariziyen̰cer iŋ ta gay obe miirir \p \v 9 Iisa deltu daŋla rakki ɗo gee kuuk tala ziŋkico a ŋu goy iŋ botol ɗo uŋji ka Buŋdi ho ŋu talaag een̰co ar maan ka maala. Ŋa kaawiico aman : \v 10 « Ƴiriy rakki, gee seer un̰je salaane ɗo *ger ka Buŋdi. Ka rakki Pariziyen̰ce, ka rakki gay, gay obe miirir. \v 11 Pariziyen̰ce-ak teestu salkiye ɗo adiy iŋ ka peyin̰ji aman : ‟ Buŋdu, nu delaajiŋ barkine asaan nun arro gee kuuk kokinay, kuuk jookumo ho kuuk kokina miday wal daaɗ kara. Naan̰ ozile asaan nun arro gay obe miirir-aŋka. \v 12 Ɗo suugin rakki, nu ica sayamne menaw seera ho nu bera zakaane min gamnar okin̰co kuuk nu gasiyo. ” \v 13 Kar gay obe miirir-ak gay, peytu aaro ho ŋa oniig kaay. Ŋa rakaaɗo kocile tak-tak ka samaaner. Ŋa obiig goŋgumoy ho ŋa lokliktu aman : ‟ Buŋdu, tal aminduwir, nun gay zunuubinnar. ” » \v 14 Iisa gaayiitit pey ɗo kaawoy aman : « Ka seener nu kaawaako, ɗo wiktin taat gay obe miirir-ak yeeptu geero, Buŋ talga a ŋa goy iŋ botol ɗo uŋji. Kar Pariziyen̰ce gay, ŋa poocga. Asaan ŋaar kaak jaala ziy, Buŋ yaa onin̰ji ho ŋaar kaak ona ziy gay, Buŋ yaa jaalin̰ji. » \s1 Iisa iŋ koogina \r (Matiye 19.13-15, Maark 10.13-16) \p \v 15 Ɗo wiktin taar-at, gee daarin̰ iyiig kooginco ku n̰aaɗa ɗo Iisa a ŋaaco lee pise, ŋaa barkiyin̰co. Min maajirna taliigu, ŋu leesiico ɗo gee-aku. \v 16 Kar Iisa gay koliig koogin-aku ho ŋa kaawtu ɗo maajirnay aman : « Rasoŋ koogin-aŋ yaadu ase. Dakon̰co toɗenno, asaan *Meennaw ta Buŋdi taar ɗo gee kuuk ar koogin-aŋku. \v 17 Ka seener nu kaawaako, ya waan kaak bal ooyin Meennaw ta Buŋdi ar mico, ŋa un̰jaaɗo tak-tak. » \s1 Iisa iŋ gay gamnar \r (Matiye 19.16-30, Maark 10.17-31) \p \v 18 Ɗo wer-ak, tatkaw ka *Yuudinnar rakki indiig Iisa aman : « Gem kol tacco, kiŋ kaak sellen̰, naa gine maman naa gase goye ka gaasɗo ? » \v 19 Iisa gay telkiiji aman : « Maa di ki koliin a nu sellen̰ ? Ginno gem kaak sellen̰ ɗo kiɗar, illa Buŋ keeji di. \v 20 Kiŋ ibingig *gaanuun kaak Buŋ bertu ɗo geemir : ‟ Kuŋ miday, dakoŋ kokinenno daaɗ kara ho kuŋ daaɗ oki, dakoŋ kokinenno miday kara, okiŋko, dakoŋ deenno gee, dakoŋ kokinenno gamna, dakoŋ raadenno iŋ siŋ ku gemor, beroŋ horoomin ɗo aginiyko. ” » \v 21 Gem-ak telkiiji aman : « Nu karmiyiig gaanuun-aŋ okin̰ji min nu kapak di. » \v 22 Min Iisa dortu pa-ak, ŋa kaawiiji aman : « Ɗakjiŋ pey maan rakki : ɓaa gidiyig gamnan̰ okin̰co ho ɗeeɗig gurus-ak ɗo pokirnar. Paa kat, kii leen̰ mallen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi. Kar asu, aaɗnu. » \p \v 23 Min gem-ak doriit kaaw-at, ŋa ƴiimiit wijeeney asaan ŋa gay gamnar. \v 24 Min Iisa taltu kadar gem-ak ƴiimit wijeeney-at, ŋa kaawtu aman : « Un̰je ka ɗo Meennaw ta Buŋdi, ŋaar raɗa ɗo gay gamnar ! \v 25 Ka seener, lokumo gediraaɗo taa bire min ɗo bee ka ripirrer. Kar ɗo gay gamnar gay, un̰je ɗo Meennaw ta Buŋdi yaaji gine pey raɗ paka. » \v 26 Gee kuuk cokiyaaga-ak kaawtu aman : « Di ampa-aŋ gay, waa yaa gase jile ? » \v 27 Iisa gay telkiico aman : « Maan kaak patiya kaƴco ku geemir, ɗo Buŋdi gay, ŋa melen̰ di. » \v 28 Hiyya, Piyer kaawiiji ɗo Iisa aman : « Kar nin kuuk rasig gaminni ho ni aaɗin̰ciŋ-aŋ gay ? » \v 29 Kar Iisa kaawiico aman : « Ka seener nu kaawaako, ya gem kaak rasig geriy, daaciy, siŋtay, aginiyji, kooginay ɗo saan ta *Meennaw ta Buŋdi-ak, \v 30 ɗo goye ka diŋka, ŋaa gase dakin paka, ho ɗo wiktin taat yaa ase neginda gay, ŋaa gase goye ka gaasɗo. » \s1 Kaaw ta Iisa ɗo bi ka muutuy iŋ nooyin̰ji \r (Matiye 20.17-19, Maark 10.32-34) \p \v 31 Min ŋaar-ak, Iisa koliig paliinna kuuk orok iŋ seer keeco ho ŋa kaawiico aman : « Cokiyoŋ, diŋ gi coona Zeruzaleem. Anner kat, gamin okin̰co kuuk nabiinna siirtu ɗo saan ta nun *Roŋ gemor-ak yaa ase uudinco. \v 32 Ŋuun berin ɗo pise ka gee kuuk Yuudinnaɗo, ŋuun warindu, ŋuudu samtiye ho ŋuudu pice uln̰a. \v 33 Ŋuun koocindu iŋ korɗiŋgo ho ŋuun deendu. Kar ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa nooye. » \v 34 Kar paliinnay gay ibanno tak-tak maan kaak Iisa rakiy kaawe asaan ŋu cigilcot baat ta seener. \s1 Coole ka noolol \r (Matiye 20.29-34, Maark 10.46-52) \p \v 35 Wiktin taat kun̰ Iisa gaay ote ɗo geeger ka Zeriiko, gin nool kaak goy oce ɗo bit ka botildi. \v 36 Min ŋa doriig gee kuuk dakina biraw-ak, ŋa inditu maan kaak kuuniye. \v 37 Ŋu telkiiji aman : « Ŋa Iisa kaak min geeger ka Nazareet kat biraw. » \v 38 Hiyya, ŋa teestu koole aman : « Iisa *Roŋ ka Dawuud, tal aminduwir ! » \v 39 Gee kuuk ogir-ak, awn̰iiji aman : « Ha’, bugam ! » Kar ŋaar gay, gaaƴay jaala jaalen di aman : « Iisa, Roŋ ka Dawuud, tal aminduwir ! » \v 40 Iisa peytu ho ŋa kaawiico a ŋuuji iyin̰ji. Min ŋu iyiijiga, Iisa indiig aman : \v 41 « Ki raka naan̰ gine maa ? » Nool-ak telkiiji aman : « Gem kol Rabbiney, nu raka kin odinar yaa pile-aŋ di. » \v 42 Iisa gay telkiiji aman : « Odinan̰, ŋu piloŋ. Imaanjiŋ kat coolin̰ciŋ. » \v 43 Ta bite-aŋ di, odinay piltu. Min ŋaar-ak, ŋa aaɗiig Iisa ho ŋa oziliy Buŋ, ho gee okin̰co kuuk taliig maanna-ak, ŋuur oki oziliig Buŋ. \c 19 \s1 Iisa iŋ Zaase \p \v 1 Kun̰ Iisa un̰jitu ɗo geeger ka Zeriiko, kar ŋu bira iŋ uŋco. \v 2 Ɗo geeger-ak, gin gem rakki paa siŋji Zaase. Ŋa tatkaw ka gay obe miiri ho ŋa gay gamnar. \v 3 Ŋa bariya botol taat ŋaa talin̰ a Iisa kar waa. Kar gay, ŋa talgigɗo asaan ŋa geeram ho gee ginji dakina. \v 4 Hiyya, ŋa gaɗtu uŋda, ŋa coktu ka et kaak ŋu koliy sikomoor. Paa kat, ŋaa talin̰ Iisa ya ŋa biraw. \v 5 Min Iisa ottu ɗo wer-aka, ŋa jaaltu kaay ho ŋa koliig aman : « Zaase, paay koɗok. Ƴiriyta-aŋ illa nu ɓaa paaye gerko. » \v 6 Koɗok di, Zaase paaytu ho ŋa ŋaamiig Iisa iŋ galal. \v 7 Min gee okin̰co taltu pa-ak, ŋu teestu gujumjume aman : « Ha’, taloŋ gem-aŋ ɓaa paaye ɗo wer ka gay zunuubinnar-aŋka ! » \v 8 Min ŋaar-ak, Zaase peytu ɗo uŋji ka *Rabbin Iisa ho ŋa kaawiiji aman : « Gem kol Rabbiney, nun naa berin serip ta mallel ɗo pokirnar ho ya nu ic gurus ɗo gemor iŋ gaayo, naaji yeepin̰ dees pooɗi. » \v 9 Hiyya, Iisa kaawiiji aman : « Ƴiriyta-aŋ Buŋ as jilin̰ gee ku ger-aŋka, asaan Zaase oki min roŋ ku Ibraayim. \v 10 Ka seener gay, nun *Roŋ gemor as bariye gee kuuk rawte, naa jilin̰co. » \s1 Daŋil ta sultan iŋ gay riyor \r (Matiye 25.14-30) \p \v 11 Iisa gaayiitit pey ɗo daŋlay ɗo gee kuuk cokiyaaga, asaan ŋaar gaay ko ote Zeruzaleem ho gee pakira kadar *Meennaw ta Buŋdi taar asa ko. \v 12 Daŋlay-at aman : « Gin gem rakki baaco tiya meennaw. Ŋa raka ɓaa marti serek a ŋuu darjiyin̰ji sultan ɗo darrey, kar kat ŋaa yeepe.\f + \fr 19:12 \ft Ɗo aadin ta gee ku Room, ŋa sultan ka tatik kat darjiya sultinnay ɗo kiɗinco.\f* \v 13 Paa ko, ŋa koltu min gay riyoy gee orok. Ŋa ɗeeɗiico tammin orok kuuk ŋu koliy ‛miin’\f + \fr 19:13 \ft ‛miin’ : Miin rakki, ŋa gurus kaak gem gasiy ɗo mena miya ku riyor.\f* ho ŋa kaawiico aman : ‟ Ginoŋ iŋ ŋaar riyo nam ƴiriy taat naa yeepe. ” \v 14 Kar gee ku darrey gay elgigɗo. Paa ko, ŋu n̰aamtu gee ɗo aaroy, ŋuuji kaawe ɗo sultan kaak tatko aman : ‟ Gem-aŋ ni rakaagɗo kiini darjiyin̰ sultan. ” \v 15 Iŋ taar-ata oki, ŋu darjiyiiga ho ŋa yeeptu ɗo darrey. Min ŋa yeepe, ŋa koliig gay riyoy kuuk ŋa berco gurus-aku, ŋa raka tale maan kaak ŋu gastu min kuwa. \p \v 16 « Kaak awalle ɓaawtu ho ŋa kaawtu aman : ‟ Gem kol tacco, gurusji-aŋ iy pey een̰ji orok min kuwa. ” \v 17 Sultan-ak oziliig aman : ‟ Seese, kiŋke-aŋ gay riyor kaak samaane. Ɗo gamin kuuk sooɗ-aŋ sa, ki gaar zin̰ kadar naan̰ amniye. Ŋaar-ak, naan̰ diye tatkaw, kii goye kaaco ɗo geegirnay kuuk orok. ” \p \v 18 « Ka seeriŋkar ɓaawtu ho ŋa kaawtu aman : ‟ Gem kol tacco, gurusji-aŋ iy pey een̰ji beeƴ min kuwa. ” \v 19 Sultan gay oziliig aman : ‟ Seese, kiŋke-aŋ oki, naan̰ diye tatkaw, kii goye kaaco ɗo geegirnay kuuk beeƴ. ” \p \v 20 « Kar gay riyor ka pey astu ho ŋa kaawtu aman : ‟ Gem kol tacco, aŋ gurusji. Nu ɗuuniig iŋ n̰aŋguuna ho nu dummiyjiŋga. \v 21 Nu ginaajiŋ kolaw asaan kiŋ gem toŋgo. Ki soka gamin kuuk ki bal suuɗe tiŋgon̰\f + \fr 19:21 \ft ‛tiŋgon̰’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛wer erindin̰’.\f* ho ki seɗa gamin kuuk ki bal luwin̰co. ” \p \v 22 « Sultan-ak kaawiiji aman : ‟ Taloŋ ja gay riyor kaak napkiyaaɗo-aŋka ! Naan̰ obe iŋ kaaw taat amil min ɗo bin̰. Ki iban kadar nun gem toŋgo. Nu soka gamin kuuk nu bal suuɗe tiŋgor ho nu seɗa gamin kuuk nu bal luwin̰co. \v 23 Ya ki iban pa-ak, maa di ki dummiygigɗo gurusdu wer ka dummaayner ? Ansii kat, ya nu yeepe naa gasin̰ gurusdu wee. ” \v 24 Kar ŋa kaawiico ɗo ŋuur kuuk goy eɗe-ak aman : ‟ Icoŋ tamma-ak minniney ho beron̰jiig ɗo ŋaar kaak gin orok-aka. ” \v 25 Kar ŋuur gay kaawiiji aman : ‟ Gem kol tacco, ŋaar gin ko tammin orok ! ” \v 26 Sultan-ak telkiico aman : ‟ Cokiyoŋ, naako kaawe, waan kaak gine, Buŋ yaaji gaaye min kuwa. Kar ŋaar kaak bal gineŋ gay, ka sooɗ kaak ŋa gintu oki, Buŋ yaaji imilin̰ji. \v 27 Kar adiner kuuk rakaaɗo a naa gine sultinco-ak gay iyonduug anne ho daaŋgu uŋtu. ” » \p \v 28 Min Iisa gaastu iŋ kaawoy, ŋa ogiriico, ŋu ictu botol taat coona Zeruzaleem. \s1 Un̰je ka Iisa Zeruzaleem ar Sultan \r (Matiye 21.1-11, Maark 11.1-11, Yaaya 12.12-19) \p \v 29 Wiktin taat Iisa gaay ote ɗo hellinnan kuuk ŋu koliy Betpaze iŋ Betani, moota iŋ koot ka Olibiyennar, ŋa tabirtu maajirnay seera. \v 30 Ŋa kaawiico aman : « Ɓaaŋ ɗo hellin ta uŋda antare. Ya ku ote, kuu gase roŋ ɗurkilal ɗuune. Ƴiriy rakki, waan bal n̰epin̰ji. Ipiroŋga ho iyoŋduuga. \v 31 Kar ya waan indaako aman : ‟ Maa di ku ipirig roŋ ɗurkil-aŋka ? ” Telkon̰ji aman : ‟ *Rabbin kat rakaaga. ” » \p \v 32 Maajirnay ɓaawtu ho ŋu gasiig gamin-ak uudin taat Iisa kaawiico. \v 33 Wiktin taat ŋu ipiriiga, maaniico ku ɗurkil-ak indiigu aman : « Maa di ku ipirig roŋ ɗurkilal-aŋka ? » \v 34 Ŋuur gay telkiico aman : « Rabbin kat rakaaga. » \v 35 Hiyya, ŋu iyiijig ɗo Iisa. Kar iŋ kesuunco ŋu siddiyiiga ho ŋu n̰epiig Iisa. \v 36 Wiktin taat Iisa ɓaawiy-ak, gee ɗeeraaji kesuunco\f + \fr 19:36 \ft ‛ɗeraaji kesuunco’ : Awalle ɗo darre ta Israyeel, ya gem kaak siŋji alaw kat biraw, gee ɗeeraaji kesuunco wala zimilla ɗo botildi. Ŋaar-ak gaara kadar gem-ak, ŋu talaag ar sultan.\f* uŋci. \v 37 Min ŋa paayiy min ɗo koot ka Olibiyennar ho ŋa gaay ko ote Zeruzaleem, maajirnay okin̰co iŋ dakinuwco-at alco gala. Ŋu teestu ozile Buŋ iŋ gaaƴ toŋgo ɗo gamin okin̰co kuuk ajbay ŋu taltu. \v 38 Ɗo ozilin̰co-ak, ŋu kaawiy aman : « Rabbin Buŋ yaa barkiyin̰ sultan kaak as iŋ siŋ kun̰ji ! Aapiye kuwa ka samaaner ho *darjin ɗo Buŋdi ɗo wer-aka ! » \p \v 39 Min gee-aku, gin *Pariziyenna daarin̰ kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol tacco, awin̰co ɗo maajirnan̰ a ŋuu bugume. » \v 40 Iisa gay telkiico aman : « Nu kaawaako, ya ŋuur kat bugume, dambay gay yaa kooleŋ kate. » \s1 Iisa iŋ gee ku Zeruzaleem \p \v 41 Wiktin taat Iisa gaay ko ote ɗo geeger ka Zeruzaleem ho ŋa talaag ko, ŋa altu ɗo saan ta geen̰ji \v 42 aman : « Wayyayo, gee ku Zeruzaleem ! Ƴiriyta-aŋ ku bal ibine maman aapiy yaa ase ! Kar diŋ gay, aapiy taar-at cigilko, ku gediraaɗo gasinti. \v 43 Wiktin yaa ase taat adinko yaa pine durdurre, ŋuuko leyiŋko ɗatko nam ku gediraaɗo amile ho ŋuuko taasin̰iŋko. \v 44 Ŋuuko idiŋko dakap, kuŋko iŋ geegirko, yoo dambi rakki sa goyaaɗo ɗo giji, asaan ku bal ibinin wiktin taat Buŋ astu a ŋaako mogiŋko\f + \fr 19:44 \ft ‛mogiŋko’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛sakuwiŋko’.\f*. » \s1 Atke ka gee kuuk suugiya ɗo ger ka Buŋdi \r (Matiye 21.12-17, Maark 11.15-19, Yaaya 2.13-22) \p \v 45 Min ŋaar-ak, Iisa un̰jitu ɗo *ger ka Buŋdi ho ŋa teestu atkin̰ gee kuuk suugiya atta-aku. \v 46 Ŋa ɗiyiico aman : « Kitamne kaaw aman : ‟ Gerir, ŋaar gin ger ka salaaner. ”\f + \fr 19:46 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 56.7.\f* Kar kuŋ gay ginig ger ka kokiniydi. » \p \v 47 Min ŋa atkiigu, kun kawta, Iisa ɓildiig gee ɗo ger ka Buŋdi. Kar gay, aginay ku darrer, agindaw ku gay satkiner iŋ ku gaanuundi bariya botol taat ŋuu deen̰ji. \v 48 Kar ŋu ibanno maman ŋuu obin̰ji asaan gee okin̰co cokiyaaga ho ŋu tala ko ŋaar di. \c 20 \s1 Izinne ta Iisa asa min momo ? \r (Matiye 21.23-27, Maark 11.27-33) \p \v 1 Ƴiriy rakki, wiktin taat Iisa ɓildiy gee ɗo *ger ka Buŋdi ho ŋa gaariico Kabarre ta Gala, agindaw daarin̰ ɓaawiiji, ŋuur agindaw ku gay satkiner iŋ ku gaanuundi, iŋ aginay ku darrer oki. \v 2 Ŋu indiig aman : « Kaawni ja, waa berjiŋ botol taat ki giniy gamin-aŋku ? Izinne-an, ki gasit min momo ? » \v 3 Iisa gay telkiico aman : « Nun oki naako indiŋko, kar telkondu : \v 4 ‟ Waa n̰aamig Yaaya ŋa *batiziyiy gee ? Ŋa Buŋ walla, ŋu geen di ? ” » \v 5 Ŋu teestu meele benannico aman : « Kar giiji telkeŋ kat a maa ? Ya gi telkiji a ŋa Buŋ kat n̰aamga, ŋaate indinte pey aman : ‟ Maa di ku poociit kaawoy ? ” \v 6 Kar ya gi telke aman : ‟ Ŋu gee kat n̰aamga, ” gee kuuk okin̰co-aŋ yaate dawinte iŋ dambay ŋuute deente, asaan okin̰co, ŋu pakira kadar Yaaya, ŋaar nabiin̰ce. » \v 7 Hiyya, ŋu telkiiji ɗo Iisa aman : « Ni ibanno waan kaak n̰aamga. » \v 8 Kar Iisa gay kaawiico aman : « Di ŋaar-ak, nun oki gaaraakonno waan kaak berdu botol taat nu giniig gamin-aŋku. » \s1 Daŋil ta gay gooƴe jineendi kuuk jookumo \r (Matiye 21.33-46, Maark 12.1-12) \p \v 9 Ɗo wer-ak, Iisa deliico daŋil ɗo gee-ak aman : « Gin mee jineendi rakki. Ŋa taattu rezeŋ, ŋa rasig ɗo gay riyor a ŋuu gooƴin̰ji, kar ŋa ɗeettu marti ho ŋa taaytu. \v 10 Ɗo wiktin taat roŋ-ak nee, ŋa n̰aamtu gay riyor ɗo gee kuuk gooƴaaga a ŋuuji berin haginey. Kar gee kuuk gooƴaaga-ak, koocig gay riyor kaak ŋa n̰aamtu-aka ho ŋu atkiig pisin̰ji orok. \v 11 Kar mee jineendi-ak n̰aamtu gay riyor ka pey. Gee kuuk gooƴaaga-ak koociiga, ŋu wariiga ho ŋaar oki, ŋu atkiig pisin̰ji orok. \v 12 Ŋa n̰aamtu pey ka subbiŋkar. Ŋaar-ak oki, ŋu koociiga, ŋu awriiga ho ŋu acciig kara min ɗo jineendi. \v 13 Kar mee jineendi-ak osiig adiy aman : ‟ Di naa gine maman ? Naa n̰aame roŋ ka adir kaak nu elgiy dakina. Ŋaar-ak, ŋu karmiyin̰ji ! ” \v 14 Kar min gay gooƴindi-ak taliig roŋji ɓaaco-ak, ŋu kaawtu benannico aman : ‟ Taloŋ, aŋkar ko kaak ya tacco mate, jineen yaaji ɗake. Daanteŋga kar jineen yaate ɗake lote. ” \v 15 Hiyya, ŋu imiliig kara min ɗo jineendi ho ŋu deeyiiga. » \p Min pa-ak, Iisa indiig gee kuuk cokiyaaga-ak aman : « Mee jineendi-ak yaa ginin̰co maman ? \v 16 Ŋa asa deen̰ gee kuuk gooƴaag jineen-aka ho ŋaa berin̰ ɗo gee ku pey. » Min gee-ak doriit kaawoy-at, ŋu kaawtu aman : « Tuɓina, maan ŋaar-aŋ, Buŋ yaa iyin̰jiɗo tak-tak ! » \v 17 Kar Iisa gay taliig ƴalaaŋ ho ŋa kaawiico aman : « Kitamne kaaw aman : \q1 ‟ Ŋa dambi kaak gay pinindi accitu, \q1 Ŋaar ko gin dambi kaak taɓ ka gerdi. ”\f + \fr 20:17 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 118.22.\f* \m Kaaw-an baati maa ? \v 18 Ay gem kaak galji ɗo dambi-aŋka, ŋaa ƴiime karap-karap ho ya dambi-aŋ kat galji ɗo kaay gay, ŋaa rigin̰in̰ji dagiygay. » \s1 Kappiye ka miirir \r (Matiye 22.15-22, Maark 12.13-17) \p \v 19 Min Iisa gaasiit kaawoy, agindaw ku gaanuundi iŋ agindaw ku gay satkiner ibintu kadar Iisa deliit daŋlay-at, ŋa ceera loco. Min ŋaar-ak di, ŋu teestu bariye botol taat ŋuu obin̰ji. Kar gay, ŋu gina kolaw ɗo geemir. \v 20 Min pa-ak, ŋu gooƴa ko ŋaar di. Ŋu n̰aamiiji gee kuuk gina ziŋkico a ŋu sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi. Gee-ak raka obin̰ji iŋ kaawo a ŋuu gase botol taat ŋuu iyin̰ji ɗo uŋji ka guberneer kaak gin izinne. \v 21 Paa ko, ŋu indiig Iisa aman : « Gem kol tacco, ni iban kadar ɓildin̰jiŋ iŋ kaawnan̰, ŋuur ɗo botilco. Kiŋ isgicinno iŋ gee kuuk kaƴco jaale. Ki ɓilda gee iŋ seen ta Buŋdi. \v 22 Hadi kaawnin̰ ja, gaanuunte kaaw a gii kappiye miiri ɗo Sezaar, sultan ka tatik ka Room, wala gi kappiyaaɗo ? » \v 23 Kar Iisa gay ibiniit neenduwco ho ŋa kaawiico aman : \v 24 « Gaarondu ja tamma ka gurusdi. Kaa iŋ siŋ kuuk siir kuwa-aŋ gay ku waa ? » Ŋu telkiiji aman : « Ku Sezaar. » \v 25 Kar Iisa kaawiico aman : « Di ŋaar-ak, gamin ku Sezaar, beron̰jiig ɗo Sezaar, ho ku Buŋdi sa, beron̰jiig ɗo Buŋdi. » \v 26 Iŋ neenduwco-at oki, ŋu bal gase kaaw taat ŋuu obin̰ji ɗo uŋco ka geemir. Ɗo wer-ak, ŋu bugumtu dil, ŋu ajbiy ɗo telke kaak ŋa telkiico. \s1 Kaawo ɗo bi ka nooyindi \r (Matiye 22.23-33, Maark 12.18-27) \p \v 27 Min ŋaar-ak, gin gee daarin̰ ŋu kolaag *Sadusiyenna. Gee ŋuur-ak kaawa a gee ku mate, ŋuur nooyɗo. Ŋu ɓaawiiji moota ɗo Iisa \v 28 ho ŋu indiig aman : « Gem kol tacco, Muusa siirte ɗo gaanuunji aman : ‟ Ya gem ob daatko ho ŋa mat bal mico, siŋji yaa obin murgil-ata. Paa kat, taaji wee koogin ɗo siŋji kaak mate. ”\f + \fr 20:28 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Deteronoom 25.5-10.\f* \v 29 Cokay, gin siŋta peesira. Ka aawo obtu daatko, kar ŋa mattu bal mico. \v 30 Ka seeriŋkar oki obiit daatko-ata. Ŋaar oki mattu bal mico. \v 31 Ka subbiŋkar oki paa di, nam okin̰co kuuk peesir-ak obiita ho ŋu mattu bal koogina. \v 32 Ba aar, daatko-at sa, menuwti gaastu. \v 33 Ɗo taar-an, kaawnin̰ ja, ɗo ƴiriy ta nooyindi, min kuuk peesir-aŋ ka moo taa gine daaciy ? Asaan kuuk peesir-aŋ okin̰co midiyti ! » \p \v 34 Iisa gay telkiico aman : « Gee ku diŋka, ŋuur obaw. \v 35 Kar gay, gee kuuk Buŋ berco botol a ŋuu goye ɗo duniin taat asa neginda ho kuuk asa nooye min ɗo muut-ak, ginno pey obe. \v 36 Gee ŋuur-ak mataaɗo tak-tak asaan ŋuu gine ar *ɗubal ku Buŋdi. Ŋuu gine koogin ku Buŋdi asaan ŋa nooyig nooye. \v 37 Ɗo bi ka nooyindi, Muusa gaarit waraŋ ɗo wiktin taat Buŋ bayniiji ɗo pompil kaak kobir ako. Ŋa koliig Buŋ aman : ‟ *Rabbine, kiŋ Buŋ ka Ibraayim, Buŋ ka Isaaka ho Buŋ ka Yakuub. ” \v 38 Ŋa Buŋɗo ka gee kuuk mate, kar gay, ŋa Buŋ ka gee kuuk goy mento. Asaan ɗo uŋji ka Buŋdi, gee ku subba-aŋ, okin̰co goy mento. » \v 39 Agindaw ku gaanuundi daarin̰ ictu kaawo aman : « Gem kol tacco, an kat kaawo. » \v 40 Min ŋaar-ak, ŋu bal gedire pey indin̰ tak-tak. \s1 Masi iŋ sultan Dawuud \r (Matiye 22.41-46, Maark 12.35-37) \p \v 41 Min pa-ak, Iisa kaawiico aman : « Maman gee kaawiy a Masi, ŋaar *roŋ ka Dawuud ? \v 42 Ya ŋa roŋ ka Dawuud, maa di sultan Dawuud meen̰ji kaawiy ɗo maktumne ta *Soom aman : \q1 ‟ Rabbin Buŋ kaawji ɗo Rabbiner aman : \q1 As goy ɗo meedar \q1 \v 43 nam wiktin taat naaco gedire ɗo adinen̰, \q1 ŋuu gine wer ka lee asin̰jiŋ. ”\f + \fr 20:43 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Soom 110.1.\f* \m \v 44 Paa ko, Dawuud kolaag Masi-ak a ‟ Rabbiner ”. Di maman ŋaa gine roŋji ? » \s1 Ɗo gaaƴiƴco agindaw ku Yuudinnar \r (Matiye 23.1-36, Maark 12.38-40) \p \v 45 Ɗo wiktin taat gee okin̰co cokiyiy-ak, Iisa kaawiico ɗo maajirnay aman : \v 46 « Goyoŋ goɗom min agindaw ku gaanuundi kuuk el jaawe iŋ batik ku aginda ho el a gee yaaco ooye ɗo werin kuuk gee n̰umiyo. Ɗo geray ku salaaner, ŋu el goye uŋda ho ya ŋu kolig ɗo teendi, ŋu doɓa werin kuuk taɓ. \v 47 Ŋu tiyaag murgilgal iŋ neendaw. Kar ɗo salaanco sa, ŋu osa kaawin dakina, paa kat, gee yaa ozilin̰co. Ɗo bi ŋaar-ak ko, taaɓin tan̰co yaa gine raɗ pak ta gee okin̰co. » \c 21 \s1 Bere ka murgilal \r (Maark 12.41-44) \p \v 1 Iisa jaaltu kaay ho ŋa taliig gay gamnar kuuk bera gurus ɗo Buŋdi. Gurusco-ak, ŋu leeyiig ɗo koopor ka goy ɗo *ger ka Buŋdi. \v 2 Ŋa taltu oki murgil rakki pokirin̰ca tak-tak. Ta bertu tammin seer kuuk bal baaco. \v 3 Kar Iisa kaawtu aman : « Ka seener nu kaawaako, murgil-an ber gurus dakina pakgig gee-aŋ okin̰co, \v 4 asaan ŋuur ber min gurusco kaak ɗaka maala. Kar murgil-an gay, iŋ pokurruwti, gurusti kaak nec taa tee ɗo menuwir, okin̰ji, ta berga. » \s1 Ɗime ka ger ka Buŋdi \r (Matiye 24.1-2, Maark 13.1-2) \p \v 5 Ɗo wer-ak, gee daarin̰ gay kaawa ɗo bi ka ger ka Buŋdi aman : « Taloŋ ja, ger-aŋ ŋu pinig samaanaw, ŋu siirig iŋ gamin kuuk gee bertu ɗo Buŋdi ho iŋ dambay kuuk samaane. » \v 6 Kar Iisa gay telkiico aman : « Okin̰co kuuk ku taliy-aŋ, wiktin yaa ase taat ŋuu ɗime, yoo dambi rakki kaak ŋu diytu ɗo giji sa goyaaɗo. » \s1 Gamin kuuk gaara gaase ka duniiner \r (Matiye 24.3-14, Maark 13.3-13) \p \v 7 Gee kuuk cokiyaaga-ak indiig Iisa aman : « Gem kol tacco, gamin kuuk ki kaawiy-aŋ yaa ase kimin ho kaawnin̰ ja maan kaak yaani gaare asin̰co ? » \v 8 Iisa gay telkiico aman : « Yaman pakiroŋ, dakoŋ rasenno ziŋkiko ŋuuko jagiŋko. Gee dakina yaa ase iŋ siŋdu ho ŋuu kaawe aman : ‟ Ŋa nun ko Masi ! ” wal ‟ Wiktin taar nec ko ! ” Kar kuŋ gay, dakoŋ icenno kaawco. \v 9 Ya ku dora gee kaawa ɗo bi ka gartar ho gee amila sawirnaw, dakoŋ barjilenno. Ka seener, gamin-aŋ yaa asen̰ ja, kar duniin gay gaasaaɗo misa. » \v 10 Kar Iisa kaawiico pey aman : « Darre iŋ darre asa taasin̰e ho sultan iŋ sultan oki asa taasin̰e. \v 11 Kiɗ asa azire liŋic. Meya iŋ raɗuwa yaa ase anne-anne ɗo kiɗin daarin̰. Gee yaa tale gamin kuuk isa kolaw ho gamin kuuk gaara gudurre ta Buŋdi kuuk asa min kuwa ka samaaner. \v 12 Kar gay, awal taat gamin-aŋ yaa ase, gee yaako obiŋko ɗo bi kanto, ŋuuko taaɓiyiŋko. Ŋuuko iyiŋko ɗo geray ku salaaner, ŋuuko un̰jiŋko daŋaayne, ŋuuko iyiŋko ɗo uŋco ka sultinniidi ho ɗo guberneernar. \v 13 Taaɓin taar-at yaako bere botol taat kuu kaawe seene ɗo bi kanto. \v 14 Min diŋka-aŋ, diyoŋ ɗo kaƴko, dakoŋ moyenno ɗo kaaw taat kuu imile kaƴko, \v 15 asaan nun naako bere lees ta gala ho iŋ ibine kaak nam adinko sa gediraaɗo yaako meeliŋko wala yaako telke. \v 16 Nam aginiyko, siŋtiko, jaamko ho royinko ku maaniikon di yaako sakkiyiŋko ɗo wer ka seriine. Minninko daarin̰, ŋuu deen̰co. \v 17 Gee dakina yaako ƴiliŋko ɗo saan tanto. \v 18 Kar gay, yoo duruwko rakki sa galaaɗo keɗer. \v 19 Goyoŋ bombo, zeeɗoŋ ɗo imaanko. Paa kat, kuu gase goye ka gaasɗo. \s1 Zeruzaleem asa ide \r (Matiye 24.15-21, Maark 13.14-19) \p \v 20 « Wiktin taat ku tala askirin leyig geeger ka Zeruzaleem, ibinoŋ kadar ŋa gaay ko ide. \v 21 Ɗo menaw ŋuur-ak, gee kuuk ɗo kiɗ ka Zuude, illa ŋuu gaɗe ɗo baƴco ku dambiniidi, kuuk ɗo geeger ka Zeruzaleem yaa amile koɗok yeero ho kuuk yeero un̰jaaɗo ɗo geegirdi. \v 22 Buŋ yaaco peyin ɗo kaƴco ɗo menaw ŋuur-aku, asaan gamin kuuk nabiinna siirtu ɗo makaatamnar as ɗo botilco. \v 23 Raɗco ɗo daaɗ kuuk iŋ aditco ho kuuk macpi ɗo menaw ŋuur-aku ! Gee ku darre-at yaa taaɓiye aale iŋ dapin̰ko ta Buŋdi. \v 24 Gee daarin̰, ŋuu deen̰co iŋ *seepinpan, daarin̰, ŋuu obin̰co ŋuu iyiin̰co ɗo darriniyco. Kar gee kuuk Yuudinnaɗo gay yaa icin̰ geeger ka Zeruzaleem, ŋuu gine ɗo ginin̰co nam wiktinco yaa bire. \s1 Yeepe ka Roŋ gemor \r (Matiye 24.29-31, Maark 13.24-27) \p \v 25 « Min ka samaaner, kuu talin̰ gamin kuuk gaara gudurre ta Buŋdi : ka pati, ɗo koyer, ɗo kaalnal. Ɗo kiɗar, barre yaa uce gulɓan̰-gulɓan̰ ho gee yaa dore hawin ta amiydi gidi-gidi-gidi nam gee kuuk ɗo adiy ka kiɗar okin̰co kellimco yaa amile ho kolaw yaa obin̰co. \v 26 Ya ŋu pakira ɗo gamin kuuk yaa ase ɗo adiy ka kiɗar-ak, kellimco amiliyo nam ŋu mataw, asaan gamin kuuk gin gudurre ka samaaner asa azire. \v 27 Kar kat, gee yaan talin nun *Roŋ gemor yaa ase ɗatik ucer iŋ gudurrer okintiti ho iŋ *darjiner. \v 28 Ɗo wiktin taat gamin-aŋ baynaw-ak, jaaloŋ kaƴko kuwa, asaan Buŋ gaay ko jiliŋko. » \s1 Daŋil ta et kaak ŋu koliy pigiye \r (Matiye 24.32-35, Maark 13.28-31) \p \v 29 Min ŋaar-ak, Iisa deliico pey daŋla aman : « Taloŋ ja *pigiye-aŋka ho atay okin̰co-aŋku. \v 30 Ya ku talaag ŋu eccaw, kuŋ maaniiko iban ko kadar kabuŋ gaaye. \v 31 Ampaa di kuŋko oki, ya ku talaag gamin-aŋ baynaw, ibinoŋ kadar *Meennaw ta Buŋdi gaay ko. \v 32 Ka seener nu kaawaako, gee ku diŋka-aŋ mataaɗo misan di, gamin-aŋ okin̰co yaa bayne. \v 33 Samaane iŋ kiɗa yaa sawle, kar kaawnar gay rawtaaɗo tak-tak. » \s1 Goye ka mento \p \v 34 Kar Iisa kaawtu pey aman : « Yaman pakiroŋ ! Dakoŋ diyenno gelbinko leŋ-leŋ ɗo seendi di ho ɗo pikirre ta gamin ku duniiner. Ya ku gina ampa-ak, ƴiriy ta ɗukume seriiner yaako cokiŋko bordiko,\f + \fr 21:34 \ft ‛bordiko’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛gugal’.\f* \v 35 ar boos kuuk ŋu sokig iŋ ribino. Ansii ko, gee kuuk goy ɗo adiy ka kiɗar okin̰ji, taaco ase loco. \v 36 Goyoŋ mento ho salkiyoŋ doo. Paa kat, kuu gase gudurre taat kuu pake min ɗo gamin okin̰co kuuk yaako ase ho kuu ɓaa ɗo uŋdu, nun *Roŋ gemor, bal sokan̰. » \p \v 37 Iŋ ƴiriyo, Iisa ɓildigiy gee ɗo ger ka Buŋdi. Iŋ aando gay, ŋa ɓaggiy wale kuwa ka koot ka Olibiyennar. \v 38 Kar iŋ kawtir wer dugus-dugus, gee okin̰co asgiy ɗo ger ka Buŋdi, ŋuu cokiyin̰ji. \c 22 \s1 Dee ka kaawor ɗo muut ta Iisa \r (Matiye 26.1-5, Maark 14.1-2, Yaaya 11.45-53) \p \v 1 Iidin ta mappa kaak bal *gele taat *Yuudinna koliy *Paak gaay ko. \v 2 Agindaw ku gay satkiner ho iŋ agindaw ku gaanuundi bariya botol taat ŋuu deen̰ Iisa, kar ŋu gina kolaw ɗo geemir. \p \v 3 Ɗo wer-ak, *Seetanne un̰jiiji ɗo Zuudas kaak ŋu koliy oki Iskariyoot, ŋaar min paliinna ku Iisa kuuk orok iŋ seera. \v 4 Ŋa ɓaawtu ɗo agindaw ku gay satkiner iŋ agindaw ku gay gooƴe *ger ka Buŋdi ho ŋa kaawiico iŋ maman ŋaaco gaarin̰ Iisa, ŋuu obin̰ji. \v 5 Gee-ak, aawco gala ho ŋu kaawtu a ŋuuji bere gurus. \v 6 Hiyya, Zuudas ooytu ho ŋa teestu bariye botol taat maman ŋaaco gaarin̰ Iisa ɗo wiktin taat ya gee dakin ginno ja. \s1 Iidiye ka iidin ta Paakdi \r (Matiye 26.17-25, Maark 14.12-21, Yaaya 13.21-30) \p \v 7 Ƴiriy ta iidiner astu, ƴiriy taar-at, ŋu daggiy baar, ŋu gingiy tee ka *Paakdi. \v 8 Iisa n̰aamiig Piyer iŋ Yaaya. Ŋa kaawiico aman : « Ɓaaŋ ku ɓaate gine tee ka iidin ta Paakdi. » \v 9 Ŋuur gay indiig aman : « Ki raka a ni ɓaate gine tee momo ? » \v 10 Iisa telkiico aman : « Cokiyoŋ samaane, ya ku un̰jaw ɗo geegirdi, kuu ŋaame iŋ gem rakki icil jaliŋ ka amiydi. Aaɗoŋga ɗo ger kaak ŋaa un̰je. \v 11 Kaawon̰ji ɗo mee gerdi-ak aman : ‟ Tatkaw n̰aaminti a niin̰ inde wer kaak ŋaa tee tee ka iidiner iŋ maajirnay. ” \v 12 Kar ŋaako gaare ger berel ka gusuurdi, gamnay okin̰co goy ko. Eɗeŋ ko, kuute gine tee. » \v 13 Hiyya, maajirin ɓaawtu, ŋu gasiig gamin-ak uudin taat Iisa kaawiico ho ɗo wer-ak ko, ŋu gintu tee ka Paakdi. \s1 Tee ka Paak ta marbinto \r (Matiye 26.26-30, Maark 14.22-26, 1 Korentiyen 11.23-25) \p \v 14 Wiktin taat pat nectu ta teendi, Iisa goytu tee iŋ *paliinnay \v 15 ho ŋa kaawiico aman : « Min taaɓiner bal ase misa-aŋ, nu raka ja a illa gii tee sawa tee ka iidin ta Paakdi-anta. \v 16 Nu kaawiiko ampa-ak asaan min tee ŋaar-aŋ, nu tiyaaɗo pey tee ka iidin-anta nam ƴiriy taat Buŋ asiy gaare baat ta iidin-an ɗo Meennuwiy. » \v 17 Kar ŋa iciit *kordindi, ŋa deltu barkin ɗo Buŋdi ho ŋa kaawtu aman : « Obon kordindi-anta, kuu see, kuu ɗakguwe ɗo ziŋkiko. \v 18 Ka seener nu kaawaako, min diŋka-aŋ, nu siyaaɗo pey maam ku *bin̰di nam ƴiriy taat *Meennaw ta Buŋdi yaa ase. » \v 19 Kar ŋa ictu mappa, ŋa deliiji barkin ɗo Buŋdi, ŋa pirsiiga ho ŋa beriicog ɗo maajirnay. Kar ŋa kaawtu aman : « Ŋaar-aŋ zir kaak naa bere *satkin ɗo saan taŋko. Ginguwoŋ ansii kat kuu moyguwe bir. » \v 20 Min ŋu tee, ŋa beriico oki kordindi ar kaak ŋa beriico mappa ho ŋa kaawtu aman : « Kordindi-an gaara *Jamaw ta marbinto taat Buŋ asiy obe iŋ gee iŋ baarir kuuk min̰ ɗo saan taŋko. \v 21 Kar gay taloŋ, gem kaak asaadu isine pisinni ora ɗo parki. \v 22 Ka seener, nun *Roŋ gemor asa mate ar taat Buŋ kaawtu. Kar gay, raɗji ɗo gem kaak isindu ! » \v 23 Min Iisa kaawtu pa-ak, maajirnay teestu inde ziŋkico aman : « Waa kaak yaa ginin riy-anta ? » \s1 Inde kaak a waa tatik paka \p \v 24 Min ŋaar-ak, maajirna teestu meele benannico a minninco-aŋ waa tatik paka. \v 25 Kar Iisa kaawiico aman : « Sultinnay ku duniiner goy kaaco ka geen̰co. Ŋu hokumiyaag geen̰co iŋ guwaane, kar ŋu raka pey a gee yaa kolin̰co a ‟ gay selliŋkaw ”. \v 26 Kuŋko-aŋ, dakoŋ ginenno ar ŋuura. Minninko, gem kaak tatik paka yaa tale ziy ar ŋa kapak, ho ŋaar kaak hokumiya yaa gine ar gay riyor. \v 27 Naako indiŋko : ya ɗo taŋko, gem kaak tiya kat tatko wala kaak iya tee ? Kaak tiyaw-ak ɗoo di ? Kar nun gay, nu goy ɗatikko ar gay riyor kaak iyaako tee. \v 28 Kuŋko-aŋ ko, wiktin taat taaɓin gasintu, ku balnu rasindu. \v 29 Ɗo saan taar-at ko, nun naako berin Meennaw ɗo pisiŋko ar Tanni Buŋ beriiduuta. \v 30 Paa kat, ku asiy tee ho kuu see iŋ nunu ɗo *Meennuwir. Ku asiy goye ar sultinnay, kuu ɗukume seriin ɗo tamba ta Israyeel taat orok iŋ seera. » \s1 Iisa kaawa ɗo Piyer a ŋa asa tatire \r (Matiye 26.31-35, Maark 14.27-31, Yaaya 13.36-38) \p \v 31 Iisa kaawiiji ɗo Simon Piyer aman : « Simon cokay samaane, Seetanne indig Buŋ a ŋaako dodiyiŋko ar ŋu dodiyiy *geme. \v 32 Kar nun gay indijiŋ Buŋ imaanjiŋ giniyɗo sooɗa. Kar wiktin taat Seetanne gecin̰ciŋ ko ho ki goy pey bombo ɗo imaanjiŋ, ɗeŋrig siŋtan̰ oki. » \v 33 Piyer gay kaawiiji ɗo Iisa aman : « Gem kol *Rabbine, ya ŋu un̰jaaciŋ daŋaayne wala ŋu diyaaciŋ oki, nun rasaacinno. » \v 34 Kar Iisa telkiiji aman : « Piyer, nu kaawaajiŋ ka seener, ƴiriyta iŋ aando-anta, kokir boogaaɗo di, kii tatire dees subba a ki ibinginno. » \s1 Gurus, mokolle iŋ seepine \p \v 35 Min ŋaar-ak, Iisa indiig maajirnay aman : « Wiktin taat nu n̰aamiŋko ɗo riyor, ku bal soke ɗo pisiŋko wala gurus, wala mokolle, wala n̰ugira. Ɗo wiktin taar-at, maan arumko walla ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Ha’a ! Maan balni arme. » \v 36 Kar ŋa kaawiico aman : « Min diŋka-aŋ, kaak gin gurus, ŋa icga. Kaak gin mokolle oki, ŋa icta. Kaak ginno *seepin gay, ŋa gidiyit batkoy ho ŋaa gidiye seepine. \v 37 Kar nu kaawaako, kaaw taat ŋu siirtu ɗo Kitamner ɗo bi kanto yaa ase ɗo werti. Kaaw-at aman : ‟ Ŋu asa talin̰ ŋaar oki atta iŋ gee kuuk jookumo. ”\f + \fr 22:37 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ezaayi 53.12.\f* Ka seener, kaawin okin̰co kuuk ŋu siirtu ɗo bi kanto-ak gaay ko nece. » \v 38 Maajirnay kaawiiji aman : « Gem kol Rabbinni, aŋ seepinpan seera. » Iisa gay telkiico aman : « Rason kaaw-anta. » \s1 Iisa ɗo koot ka Olibiyennar \r (Matiye 26.36-46, Maark 14.32-42) \p \v 39 Min ŋaar-ak, Iisa amiltu iŋ maajirnay min ɗo geegirdi. Ŋu ɓaawtu ɗo koot ka Olibiyennar uudin ta ŋa ɓaggiyo. \v 40 Min ŋu ottu ɗo wer-ak, ŋa kaawiico aman : « Indoŋ Buŋ kuu goye bombo ya Seetanne gecaako, kuuji gedire. » \v 41 Kar Iisa etirtu minninco serek sooɗ, ŋa dersitu ho ŋa indiy Buŋ aman : \v 42 « Baaba, lociŋ-ak raɗɗo, etirit taaɓin-an minniner. Yampa, taa ginenno ar taat nun rakiyo, illa taat kiŋ rakiyo. » [ \v 43 Hiyya, *ɗubil ka Buŋdi bayniiji a ŋaa ɗeŋrin̰ji. \v 44 Iisa kelmoy amile nam ŋa tala aminda. Ɗo wer-ak, ŋa salkiytu iŋ gelbin rakki paa nam tiŋgoy etila cus-cus ar baar.]\f + \fr 22:44 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \p \v 45 Min ŋa gaastu iŋ salaaney, ŋa uctu ho ŋa yeeptu wer ka maajirnay. Min ŋa ottu, ŋa gasiig ŋu weƴe asaan ŋu moya gamin okin̰co kuuk ŋu dortu ho kuuk yaa ase ba aaro. \v 46 Kar ŋa indiig aman : « Maa di ku weƴiyo ? Ucoŋ, indoŋ Buŋ kuu goye bombo ya *Seetanne gecaako. » \s1 Obin̰ji ka Iisa \r (Matiye 26.47-56, Maark 14.43-50, Yaaya 18.3-11) \p \v 47 Min Iisa kaawa misan di, tala kar gee asaw. Zuudas kaak min paliinna kuuk orok iŋ seer ogirco. Ŋa ɓaawiiji ɗo Iisa, ŋa baamiyiiga ho ŋa giniiji cuuɗ.\f + \fr 22:47 \ft ‛ŋa giniiji cuuɗ’ : Ɗo aadin ta Yuudinnar, ya ŋu ooya ɗo gem kaak ŋu ibingiga, ŋu gingiy pa.\f* \v 48 Kar Iisa gay kaawiiji aman : « Zuudas, nun kaak *Roŋ gemor, iŋ cuuɗ-an di, ki isiniidu ! » \v 49 Min maajirin ku Iisa taltu maan kaak yaa kuuniye-ak, ŋu indiig aman : « Rabbine, ni asiɗin̰ gee-aŋ iŋ seepinpan walla ? » \v 50 Ek di rakki min maajirnay ku Iisa ceeptu seepiney, ŋa asiɗiig gay riyor kaak gina riy ɗo *mee satkiner ka tatko ho ŋa ɗukumiijit ɗeŋgey ta meeda. \v 51 Kar Iisa ictu kaawo aman : « Ha’a, paaɗo, goyoŋ werko rakki ! » Kar ŋa atiit ɗeŋge-at ɗo werti. \v 52 Min pa-ak, Iisa kaawiico ɗo agindaw ku gay satkiner, ku gay gooƴe ger ka Buŋdi ho *aginay ku Yuudinnar aman : « Ku astu iŋ seepinpan ho iŋ doŋkilay a kuun obindu, wala nu kokino ? \v 53 Nun sa goy doo iŋ kuŋko ɗo ger ka Buŋdi. Maa di ku obginno annere ? Kar diŋ gay, wiktin taŋko ase, taar taat gondikaw\f + \fr 22:53 \ft ‛gondikaw yaa gaare gudurriti’ : Gudurre ta gondikaw, ta gudurre taat amilaw min ɗo Seetanner di.\f* yaa gaare gudurriti. » \s1 Tatire ka Piyer ɗo bi ka Iisa \r (Matiye 26.57-58,69-75, Maark 14.53-54,66-72, Yaaya 18.12-18,25-27) \p \v 54 Min ŋaar-ak, ŋu obiig Iisa, ŋu iyiig ɗo ger ka mee satkiner ka tatko ho ŋu un̰jiig atta. Piyer gay aaɗaag min aaro, ɗatikco ɗukume. \v 55 Min ŋaar-ak, gee daarin̰ ŋaamtu ako ɗo wer ka berel ŋu ooriyo. Piyer oki goytu iŋ ŋuura. \v 56 Daatik rakki gay riyor taliig Piyer oora ako, ta taliig ƴalaaŋ ho ta kaawiico ɗo gee-ak aman : « Ha’, taloŋ gem-aŋ oki iŋ ŋaara ! » \v 57 Kar Piyer gay tatirtu aman : « Ha’a, nu ibingigɗo gem-aŋka. » \v 58 Jammiy sooɗ, gem ka pey taliiga ho ŋa kaawtu aman : « Kiŋ oki rakki min maajirnay ku Iisa ɗoo ? » Kar Piyer telkiiji aman : « Ha’a, nun min ŋuurro. » \v 59 Goytu kee, yaa gine ar pat rakki pa, kar gem rakki ka pey wakiliy di aman : « Ka seener gay, gem-aŋ, ŋaar goy iŋ ŋaara asaan ŋaar oki min kiɗ ka Galile. » \v 60 Kar Piyer gay telkiiji aman : « Hey kiŋke-aŋka, kaawon̰-an gay min momo ? » Min ŋa bal deen kaawoy misan di, kokir boogtu. \v 61 Ɗo wer-ak, Rabbin kolsiig Piyer ho ŋa taliig ƴalaaŋ. Hiyya, Piyer moyiit kaaw taat Rabbin kaawiiji aman : « Ƴiriyta iŋ aando-anta, kokir boogaaɗo di, kii tatire dees subba a ki ibinginno. » \v 62 Min ŋaar-ak, Piyer amiltu kara ho ŋa zugiig ale. \s1 Ŋu koocig Iisa ho ŋu warga \r (Matiye 26.67-68, Maark 14.65) \p \v 63 Gee kuuk gooƴaag Iisa ajimiyiiga ho ŋu koociiga. \v 64 Ŋu ɗuuniig odinay ho ŋu indiig aman : « Hey nabiin̰ce-aŋka, kaawnin̰ ja waa kaak men̰n̰in̰ciŋ\f + \fr 22:64 \ft ‛men̰n̰in̰ciŋ’ : Werin daarin̰, ŋu kaawa a ‛ɗoosin̰ci’.\f* ! » \v 65 Kar ŋu wariig ko ware. \s1 Iisa ɗo uŋco ka agindaw ku gay satkiner \r (Matiye 26.59-66, Maark 14.55-64, Yaaya 18.19-24) \p \v 66 Min wer waltu, *aginay ku Yuudinnar n̰umtu, ŋuur agindaw ku gay satkiner iŋ agindaw ku gaanuundi. Kar gee kuuk gooƴaag Iisa-ak iyiicoga. \v 67 Min ŋu iyga, ŋu indiig Iisa aman : « Kaaw ta gaaƴan̰, ya kiŋ ko Masi kaak Buŋ doɓtu. » Ŋaar gay telkiico aman : « Ya nun kat ɗiyaako, ku amniyaanno, \v 68 ho ya nun kat indaako, ku yeepaaduɗo. \v 69 Kar gay, ɗak mena sooɗ di\f + \fr 22:69 \ft ‛ɗak mena sooɗ di’ : Iŋ kaaw ta Grek, ŋu kaawa ‛min diŋka’. Kar gay, wiktin ta ŋu kaawiy ampa-ak, ŋu raka kaawe a maanna-aŋ yaa ase koɗok-koɗok di.\f*, nun *Roŋ gemor yaa goye ɗo meeday ta Buŋ kaak gudurre okintit ɗo pisin̰ji. » \v 70 Ɗo wer-ak, okin̰co kaawtu aman : « Di pa-ak, kiŋ ko Roŋ ka Buŋdi walla ? » Ŋaar gay telkiico aman : « Kuŋ maaniiko kaawit ko a ŋa nunu. » \v 71 Hiyya, ŋu kaawtu benannico aman : « Maaniite cokiyit ko ta biy, wala gi raka pey saadine ! » \c 23 \s1 Iisa ɗo uŋji ka Pilaat \r (Matiye 27.1-2,11-14, Maark 15.1-5, Yaaya 18.28-38) \p \v 1 Ɗo wer-ak, gee ku ɗukuma seriin-ak uctu okin̰co, ŋu iyiig Iisa ɗo uŋji ka guberneer Pilaat\f + \fr 23:1 \ft ‛Pilaat’ : Ŋaar Roomin̰ce, ŋa Yuudin̰ceɗo. Sultan ka tatik ka Room diyiig guberneer ɗo kiɗin ku Zeruzaleem.\f*. \v 2 Min ŋu iyiiga, ŋu diyiiji kaaw aman : « Ni gasig gem-aŋ as nigin darrini ho ŋa isinaag gee a ŋuu kappiyenno miiri ɗo Sezaar, sultan ka tatik ka Room. Ŋa gina ziy a ŋa Masi, ansi-ak a ŋa Sultan. » \v 3 Pilaat indiig Iisa aman : « Kiŋ ko sultan ka Yuudinnar walla ? » Iisa gay telkiiji aman : « Kiŋ meen̰jiŋ kaawit ko. » \v 4 Pilaat kaawiico ɗo agindaw ku gay satkiner ho ɗo gee kuuk dakin-ak aman : « Nun bal gase oorin taat naa obin̰ gem-aŋka. » \v 5 Kar gee kuuk diyji kaaw-ak wakiliy kon di aman : « Ŋa isinaag gee iŋ ɓildin̰ji, min kiɗ ka Galile yoo kiɗ ka Zuude okin̰ji nam ŋa astu anne. » \s1 Iisa ɗo uŋji ka sultan Herood \p \v 6 Wiktin taat Pilaat dortu-ak, ŋa inditu aman : « Gem-aŋ min Galile walla ? » \v 7 Kar min ŋu kaawiiji a Iisa asa min ɗo kiɗ ka Galile ɗo wer kaak *Herood Antipaas goy kaaci, ŋa n̰aamiijiga. Ɗo menaw ŋuur-ak, Herood oki goy ɗo geeger ka Zeruzaleem. \v 8 Min ŋu ottu ho Herood taliiga-ak, alji gal aale asaan min awalle ŋa raka talin̰ji. Ŋa dor gee kaawa biy ho ŋa raka talin̰ ŋaa gine maan kaak ajbay. \v 9 Ɗo wer-ak, ŋa indiig iŋ kaawin dakina, kar Iisa gay bugum mayaat. \v 10 Agindaw ku gay satkiner iŋ ku gaanuundi sa goya. Ŋu diyiiji kaawin kuuk ooma. \v 11 Ɗo wer-ak, Herood iŋ askirnay wariiga. Ŋu isiiji batik taat samaane ho ŋu ajimiyiiga. Kar ŋu n̰aamiijig pey ɗo Pilaat. \v 12 Awalle Herood iŋ Pilaat, ŋuur adine ho ƴiriy taar-at di ŋu amirtu. \s1 Ŋu iyiig pey Iisa ɗo uŋji ka Pilaat \r (Matiye 27.15-26, Maark 15.6-15, Yaaya 18.39–19.16) \p \v 13 Min ŋu yeepig Iisa, Pilaat n̰umiig *Yuudinna iŋ aginduwco iŋ agindaw ku gay satkiner \v 14 ho ŋa kaawiico aman : « Ku iyduug gem-aŋka ho ku diyji kaawo a ŋa isinaag gee a wer yaa nige. Kar nu indig uŋko ho min kaawin okin̰co kuuk ku diyji, oorin rakki sa nu balji gase taat yaaji iye obe. \v 15 Herood oki balji gase oorin taat ŋaa obin̰ji. Paa ko, ŋa n̰aamiteŋga. Di ŋaar-ak, gem-aŋ ŋaar ginno oorin taat yaaji iye muutu. \v 16 Ansi-ak, naa koocin̰ji di kar naa pikin̰ji. » [ \v 17 Ɗo ay iidin ta *Paak, ɗo aadiney, Pilaat imilgiyco ɗo Yuudinnar gem rakki min ɗo daŋaayner.]\f + \fr 23:17 \ft Kaaw taar-an ginno ɗo makaatamna daarin̰ ku Buŋdi kuuk ŋu siirtu min awalle iŋ kaaw ta Grek.\f* \v 18 Kar gay, okin̰co, ŋu teestu obe kuuri aman : « Daag gem-aŋka ho pikiniig Barabaas. » \v 19 (Barabaas gay, ŋu un̰jiig daŋaayne asaan ŋa barjilig gee ku geegirdi ho ŋa dee gemo.) \v 20 Pilaat gay, ɗo tan̰ji-at, ŋa raka pikin̰ Iisa. Ampaa ko, ŋa kaawiico paa ɗo gee kuuk dakin-aku. \v 21 Kar ŋuur gay kaawiy raɗa aman : « Ɗooɗig ka etor ! Ɗooɗig ka etor ! » \v 22 Ka subbiŋkar, Pilaat ictu pey kaawo aman : « Ŋaar nig maa di ? Yoo oorin rakki taat nec yaa iye muutuy oki, nu balji gase. Naa koocin̰ iŋ korɗiŋgo kar naa pikin̰ji. » \v 23-24 Kar ŋuur gay wakila di kaawe raɗa aman : « Ɗooɗig ka etor ! Ɗooɗig ka etor ! » Gaaƴco jaala jaalen di nam Pilaat giniicot taat ŋu rakiyo. \v 25 Ŋa pikiicog Barabaas ar taat ŋu inditu, ŋaar kaak barjilig gee ku geegirdi ho dee gemo. Kar Iisa gay, ŋa beriicog ɗo pise ka askirnar a ŋuuji gine taat gee-ak rakiyo. \s1 Ɗooɗe ka Iisa ka etor \r (Matiye 27.32-44, Maark 15.21-32, Yaaya 19.17-27) \p \v 26 Ŋu iyiig Iisa ɗo wer kaak ŋuu deen̰ji ho ŋu iciig et kaak ŋu ɗooɗin̰ kuwa. Ɗo botildi, ŋu ŋaamtu iŋ gem rakki pa siŋji Simon. Gem-ak min geeger ka Sireen\f + \fr 23:26 \ft ‛Sireen’ : Ŋa kiɗ ka gee ku pondiko kaak goy iŋ munsakne.\f* ho ŋa asa min yeero. Ŋu asiriig ŋaa icilin̰ et-ak ɗo goroy ho ŋaa aaɗin̰ Iisa. \v 27 Gee dakin aale aaɗaaga. Minninco goy oki daaɗ kuuk alaw ho kuuk marmilaw ɗo saan tan̰ji. \v 28 Iisa kolsiig daaɗ-aku ho ŋa kaawiico aman : « Kuŋ daaɗ ku Zeruzaleem, dakoŋ alenno lotu. Illa aloŋ ta maaniiko ho ta kooginko, \v 29 asaan wiktin yaa ase taat gee yaa kaawe aman : ‟ Galal ɗo moggan, ŋuur kuuk bal aawe wee ho kuuk bal bere popo tak-tak. ” \v 30 Ɗo menaw ŋuur-ak, gee yaa kaawe ɗo dambiniidi aman : ‟ Sollonni ɗo kaƴni ” ho ɗo kotat aman : ‟ Gootonni. ”\f + \fr 23:30 \ft Wer ka gase kaawor ɗo Ooze 10.8.\f* \v 31 Ka seener, ya et kaak balan̰ kat ŋu doliyaag ampa-ak, kar kaak aaƴ gay ŋuu ginin̰ji maman ? »\f + \fr 23:31 \ft Daŋil ta et kaak balan̰ iŋ kaak aaƴe : Et kaak balan̰, ŋaar gaara gem kaak bal gine oorne ho kaak aaƴe gay gaara kaak gin oorne. Iisa, ŋaar bal gine oorne ho ŋu ɗooɗig ka etor.\f* \p \v 32 Ɗo werco-ak, ŋu iytu oki kokinay seera a ŋuu deen̰co iŋ Iisa. \v 33 Min ŋu ottu ɗo koot kaak ŋu koliy « Ɗawik ta kaar », ŋu ɗooɗig Iisa ka etor. Ŋu ɗooɗiig oki kokinay-aku : rakki ɗo meeday ho rakki gay ɗo n̰ugilay. \v 34 Min ŋu ɗooɗig Iisa, ŋa inditu tacco Buŋ aman : « Baaba, saamiyco ɗo gee-aŋku asaan ŋu ibanno maan kaak ŋu giniyo. » Kar askirna-ak ɗeeɗiit kesuun ta Iisa werin dakina ho ay gem di iciy taat galji. \v 35 Gee gay talaaga. Ŋuur agindaw ku Yuudinnar oki samtiyaaji aman : « Ŋa jil gee ku pey. Diŋ gay, ŋa jil ziy ka meen̰ji ya ŋaar kat Masi kaak Buŋ doɓtu kare ! » \v 36 Askirin oki samtiyaaji. Ŋu ɓaawiiji moota ho ŋu beriiji maam ku tooro \v 37 ho ŋu kaawiiji aman : « Ya kiŋ kat sultan ka Yuudinnar-ak, jil kat ɗoo zin̰ ! » \v 38 Kar ɗo et ka Iisa, ŋu ɗooɗ maan kuwa ɗo kaay kaak ŋu siirji aman : « Ŋaar-aŋ ko sultan ka Yuudinnar. » \p \v 39 Rakki min kokinay kuuk ŋu ɗooɗtu-ak wariig Iisa aman : « Kiŋke-aŋ ɗoo ko kaawa a ki Masi kaak Buŋ doɓtu-aka ! Jil zin̰ ho kiini jile oki ! » \v 40 Kar kokin ka seeriŋkar-ak gay leesiiji ɗo giji aman : « Ginte-aŋ, ŋu obinte ŋuute deente ar ŋaara. Kiŋ ginno kolaw ɗo Buŋdi walla ? \v 41 Tante-an taar ɗo botilti asaan ŋuute deente ɗo maan kaak gi gintu. Kar ŋaar-aŋ gay nig maa ? » \v 42 Kar ŋa kaawtu pey aman : « Gem kol tacco Iisa, dakin rawtinno ɗo wiktin taat ki asiy teen meennuwin̰. » \v 43 Iisa gay telkiiji aman : « Ka seener nu kaawaajiŋ, ƴiriyta-aŋ di, ki ɓaa goye ɗo janni iŋ nunu. » \s1 Muut ta Iisa \r (Matiye 27.45-56, Maark 15.33-41, Yaaya 19.28-30) \p \v 44-45 Wiktin taat pat nectu ƴiriyo, ta mattu. Wer astu gondiko ɗo kiɗ okin̰ji nam pat subba ta maako. Ɗo *ger ka Buŋdi sa, zimilla kuuk ŋu ɗuuntu ɗo botol taat un̰ja ɗo wer kaak *cawar aale eertu min ɗatko min kuwa yoo keɗer. \v 46 Hiyya, Iisa kooltu raɗa aman : « Baaba, nu diyit ruwwiner ɗo pisin̰ciŋ. » Kar min ŋa kaawtu pa-ak di, ŋa mattu. \v 47 Min tatkaw rakki ka askirin ku Room taliig gamin okin̰co kuuk kuuniy-ak, ŋa oziliig Buŋ ho ŋa kaawtu aman : « Way, ka seener, gem-aŋ bal nige maan tak-tak ! » \v 48 Ɗo wer-ak, goy gee dakina kuuk as tale maan kaak kuuniye. Min ŋu totirtu, ŋu deliig goŋguminco min nige kaak aditco nigtu. \v 49 Roynay ku Iisa okin̰co ho iŋ daaɗ kuuk aaɗig min Galile-ak peytu serek ho ŋu taliy maan kaak kuuniya-aka. \s1 Un̰je ka Iisa ɗo maginer \r (Matiye 27.57-61, Maark 15.42-47, Yaaya 19.38-42) \p \v 50-51 Ɗo wer-ak, gin gem rakki ŋu kolaag Yuusup. Ŋaar min geeger ka *Yuudinnar kaak ŋu koliy Arimate. Gem-ak goyin̰ji samaane ho ŋa sellen̰ ɗo uŋji ka Buŋdi. Ŋa era ase ka *Meennaw ta Buŋdi. Ŋaar min *aginay ku Yuudinnar, kar gay, ŋa bal ooye ɗo kaawco ho ɗo maan kaak ŋu gintu. \v 52 Ŋa ɓaawtu gasin̰ Pilaat ho ŋa indiig zi ka Iisa. \v 53 Kar ŋa paayiig min ka etor, ŋa maliyiig iŋ kapanne ho ŋa ɓaawtu un̰jiig ɗo magin taat ŋu doɗɗitu ka dambar. Magin-at, yoo momte rakki oki ŋu balti diye. \v 54 Ƴiriy taar-at ta siye ka ziŋkar asaan ƴiriy ta *sabitdi gaay ko. \v 55 Daaɗ kuuk as min Galile iŋ Iisa-ak aaɗiig Yuusup min aaro. Ŋu taliit magin-ata ho maman ŋu ɗeeriig Iisa. \v 56 Kar ŋu yeeptu ɗo geriyco ho ŋu teestu siye gamin kuuk ŋuuji ooye ɗo momtey ka Iisa : itir iŋ sewe. Kar gay, iŋ ƴiriy ta sabitdi, ŋu bal ɓaawe ɗo maginer, ŋu eeltu geero uudin taat *gaanuun kaawtu. \c 24 \s1 Nooye ka Iisa \r (Matiye 28.1-10, Maark 16.1-8, Yaaya 20.1-10) \p \v 1 Iŋ ƴiriy ta dumaas, wer dugus-dugus, daaɗ-ak sokiig gamin kuuk ŋu siytu a ŋuuji ooye ɗo ziy ka Iisa ho ŋu ɓaawtu ɗo bit ka maginer. \v 2 Min ŋu ote, ŋu gasig dambi kaak ŋu goottu magin-ak tuŋkil serpiya. \v 3 Ŋu un̰jitu ɗo maginer, kar ŋu bal gasin̰ zi ka *Rabbin Iisa. \v 4 Ŋu ajbiytu nam ta bico sa amallo. Ɗo wer-ak, tala kar gee seer kesuunco irn̰a pit-pit bayniico. \v 5 Daaɗ-ak kolaw obiigu nam ŋu onig kaƴco. Kar gee-ak kaawiico aman : « Maa di ku bariyiy gem kaak goy mento min ɗatik ta gee kuuk mate ? \v 6 Ŋaar kawwi ɗo maginer, ŋa nooye. Pakiroŋ ɗo kaaw taat ŋa kaawiiko wiktin taat ŋa goyiy Galile. \v 7 Kaaw-at aman : ‟ Illa nun *Roŋ gemor, ŋuun berin ɗo pise ka gee kuuk jookumo. Ŋuun ɗooɗin ka etor ho ƴiriy ta subbiŋkar gay, naa nooye. ” » \p \v 8 Hiyya, daaɗ-ak moyiig kaawin kuuk Iisa kaawiico. \v 9 Ŋu yeeptu min ɗo maginer ho ŋu osiicog gamin okin̰co kuuk ŋu taltu ɗo paliinna kuuk orok iŋ rakki ho ɗo gee okin̰co kuuk aaɗig Iisa. \v 10 Daaɗ kuuk iyiit kabarre ɗo paliinnar-ak, ŋuur Mariyam ta min geeger ka Magdala, Zaan, Mariyam atan̰ Zaak ho iŋ daaɗ daarin̰ ku pey. \v 11 Kar min paliinna-ak doriit kabarre-at, ɗo tan̰co a wal daaɗ-ak osa kaawin kuuk bal baaco diŋ ga. Paa ko, ŋu baltu amniyin̰co. \v 12 Kar Piyer gay uctu, ŋa iciig gaɗi ŋa ɓaawtu ɗo maginer. Min ŋa ottu, ŋa ƴogiltu ho ŋa taltu jarɗaɗ di goy keeco. Ɗo wer-ak, ŋa ajbiytu tak-tak. Hiyya, ɗo yeepin̰ji ŋa osiig kat adiy ɗo maan kaak kuuniye. \s1 Maajirna seer ɗo botol ta Emayuus \r (Maark 16.12-13) \p \v 13 Ɗo ƴiriy taar-at di, maajirna seer ku Iisa ɓaa ɗo hellin taat ŋu koliy Emayuus. Hellin-at, min Zeruzaleem yaa nece ar kilomeetir orok. \v 14 Ɗo botildi ŋu kaawiy benannico ɗo gamin okin̰co kuuk kuuniye. \v 15 Wiktin taat ŋu kaawiyo ho ŋu meeliy-ak, Iisa meen̰ji jorkiigu ho ŋa toliyiy iŋ ŋuura. \v 16 Maajirna-ak talaaga, kar gay, maan toɗco ŋuu ibinin̰ji. \v 17 Iisa indiig aman : « Ku meela ɗo bi ka moo botildi ? » Ɗo wer-ak, ŋu peytu ɗut ho ŋu ƴiimiit wijeenco. \v 18 Rakki minninco siŋji Kileyopaas telkiiji aman : « Min gee kuuk goy Zeruzaleem, kiŋ keejiŋ di ibingigɗo gamin kuuk kuuniy ɗo menaw-aŋku walla ? » \v 19 Iisa indiig aman : « Ŋuur maa ? » Ŋuur gay telkiiji aman : « Maan kaak asji ɗo Iisa ka min Nazareet ! Ŋaar nabiin̰ce tatiko. Ɗo uŋji ka Buŋdi ho ɗo uŋco ka gee okin̰co, ŋa gaarit gudurrey iŋ gamin kuuk ŋa giniyo ho iŋ kaawin kuuk ŋa kaawiyo. \v 20 Aginduwte ku gay satkiner iŋ aginiyte ku darre berig ɗo pise ka agindaw ku Room a ŋuu obin̰ji, ŋuuji diye kaawo ho ŋuu deen̰ ka etor. \v 21 Zer nin pakir a wal ŋaar ko kaak asa jilin̰ gee ku Israyeel min adinco. Kar taar gay bal ase pa, ho diŋ gay gin ko menaw subba min gamin-aŋ kuuniytu. \v 22 Illa gay daaɗ daarin̰ minninni iyinti kaawin kuuk ajbay. Ŋu sak bit ka maginer, \v 23 kar ŋu bal gasin̰ ziy ka Iisa. Ŋu asinti kaaw a *ɗubal ku Buŋdi bayinco ho ŋu kaawiico a ŋa goy mento. \v 24 Minninni, daarin̰ ɓaawtu ɗo maginer ho ŋu gasiig gamin-ak uudinco ar taat daaɗ-ak kaawiico. Kar ŋaar gay, ŋu bal gasin̰ji. » \v 25 Hiyya, Iisa kaawiico aman : « Kuŋ maa di kaƴko ɗibirtu ampa ? Kaawin okin̰co kuuk nabiinna iyiiko-aŋku, maa di ŋu un̰jigikonno koɗok ? \v 26 Ka seener, nabiinna kaaw a illa Masi kaak Buŋ doɓtu yaa taaɓiyen̰ ja ampa, kar kat, ŋaa un̰je ɗo *darjiney. » \v 27 Kar Iisa gaariico baaco ta kaawin kuuk ŋu siirtu ɗo saan tan̰ji. Ŋa teestu iŋ makaatamna ku Muusa iŋ ku nabiinnar nam ŋa gasiit Kitamne okintiti. \p \v 28 Wiktin taat ŋu gaay ote ɗo hellin taat maajirna-ak ɓaayiyo, Iisa gintu ar ŋa bira iŋ uŋji. \v 29 Kar ŋuur gay toɗiiji aman : « Ha’a, gem kol siŋte, as iŋ nini asaan pat-an ɗeete. » Hiyya, Iisa ooytu ho ŋa ɓaawtu goye iŋ ŋuura. \v 30 Wiktin taat ŋu goyiy keɗer ɗo teendi, ŋa ictu mappa ho ŋa deltu barkin ɗo Buŋdi. Ŋa pirsiiga ho ŋa ɗeeɗiicoga. \v 31 Ɗo wer-ak odinco piltu kate ho ŋu ibiniig Iisa. Kar ta bite-aŋ di, ŋa sawiltu min ɗo uŋco. \v 32 Min pa-ak, ŋu kaawtu benannico aman : « Min ŋa kaawiite ɗo botildi ho ŋa gaariite baat ta Kitamner-at, kaaw-at eruwgintenno walla ? » \p \v 33 Koɗok di, ŋu uctu ho ŋu yeeptu Zeruzaleem. Ŋu gasiig *paliinna kuuk orok iŋ rakki n̰um iŋ een̰co. \v 34 Maajirna-ak, kaawiico ɗo ŋuur kuuk asa min hellin ta Emayuus-ak aman : « Ka seener, *Rabbin nooye ! Ŋa bayinji ɗo Simon. » \v 35 Kar maajirin ku seer-ak osiico oki maan kaak kuuniyco ɗo botildi ho maman ŋu ibiniig Iisa ɗo wiktin taat ŋa pirsiig mappa. \s1 Bayne ka Iisa ɗo maajirnay \r (Matiye 28.16-20, Maark 16.14-18, Yaaya 20.19-23, Akt 1.6-8) \p \v 36 Wiktin taat ŋu kaawa misan di, tala kar Iisa goy ɗatikco ho ŋa kaawiico aman : « Aapiye, taa goye iŋ kuŋko ! » \v 37 Ɗo wer-ak, ŋu raastu ho kolaw obiigu, ŋuur a wal ta kelmo. \v 38 Kar Iisa gay kaawiico aman : « Maa di ku barjiliyo ho aditko gintu seera ? \v 39 Taloŋ pisindu ho asindu. Ka seener ŋa nunu ! Diironnu ho kuu tale asaan kelim taar bal gine kuma wala kaaso ar ku taliy nun gintu-aŋka. » \v 40 Min ŋa kaawiico pa-ak, ŋa gaariico pisin̰ji iŋ asin̰ji. \v 41 Alco gala ho ŋu ajbiytu tak-tak, kar iŋ ajbiyin̰co-ak oki, ŋu bal amniye loci. Paa ko, Iisa indiig aman : « Ku gin maan ka teendi walla ? » \v 42 Ŋuur gay aman : « Hii, ni gine. » Kar ŋu persiiji boos ka bike. \v 43 Iisa iciiga ho ŋa teeyig uŋco. \v 44 Kar ŋa kaawiico aman : « Aan taat nu kaawiiko wiktin taat nu goyiy iŋ kuŋko : Gamin kuuk siir ɗo bi kanto ɗo *gaanuun ka Muusa, ɗo makaatamna ku nabiinnar ho iŋ ta *Soom, okin̰co yaa asen̰ ja uudinco. » \v 45 Ɗo wer-ak, Iisa piliig kaƴco ho ŋu ibiniit kat baat ta Kitamner. \v 46 Ŋa kaawiico aman : « An kaaw taat siir ɗo Kitamner : ‟ Illa Masi yaa taaɓiyen̰ ja, ŋaa mate, kar ƴiriy ta subbiŋkar gay ŋaa nooye min ɗo muuti. ” \v 47 Paa kat, gee yaa gaare Kabarre ta Gala iŋ siŋ kun̰ji min Zeruzaleem yoo adiy ka kiɗar okin̰ji. Kabarre-at a ŋuu ibinin̰ nigin̰co, ŋu poocin̰ goyin̰co kaak samaanno ho Buŋ yaaco saamiyin̰ zunuubinnico. \v 48 Kuŋ kon di gee kuuk talig gamin-aŋ iŋ odinko. \v 49 Kar nun meendu yaako n̰aame maan kaak Tanni kaawtu a ŋaako bere. Kuŋ gay, goyoŋ ɗo geeger-aŋ di nam gudurre taat asa min kuwa\f + \fr 24:49 \ft ‛gudurre taat asa min kuwa’ : Gudurre-at, taar Ruwwin ta Buŋdi.\f* yaako miiniŋko. » \s1 Iisa coona ka samaaner \r (Maark 16.19-20, Akt 1.9-11) \p \v 50 Min ŋaar-ak, ƴiriy rakki Iisa imiliig maajirnay min ɗo geeger-aka, ŋa iyiig moota iŋ hellin ta Betani. Ɗo wer-ak, ŋa jaaltu pisin̰ji ho ŋa barkiyiigu. \v 51 Wiktin taat ŋa barkiyiigu-ak di, ŋa etirtu minninco ho Buŋ coonig ka samaaner. \v 52 Ɗo wer-ak, ŋu abdiyiiga, kar ŋu yeeptu Zeruzaleem iŋ galal dakina. \v 53 Min ŋu yeepe, ŋu ɓaggiy ɗo *ger ka Buŋdi ho ŋu oziliiga.