\id LUK 43Lukkvn.sfm utf8 Luke CUK-Kuna San Blas-Panama 2009 \h Lucas \toc1 Lucas, Gaya-Burba-Nued Jesucristogi Narmaksad \toc2 Lucas \toc3 Lucas \mt1 Lucas, Gaya-Burba-Nued \mt1 Jesucristogi Narmaksad \mt2 Lucas \ip Lucas Judio-dulesulid, degine, Jesúsba ambe-gakabo nanadii-gusadsurbalid. Lucas ina-duled gued. Lucas nue amiar-gusad dulemar-Jesús-daksamaladse, degine, e-uayar-ibmar-itosmaladse, adi nuekwaa Jesús-nanasad narmakegar. Bab Dummad Burba Nuedba dule nue-nug-nikaguad, Teófilo-nugadga we-garda narmaksad. Lucas oyosdo, we-Jesús sanale dulega gunonikid, degine, we-Jesús gwen iskussulid. Jesús bela dulemar-wile-dakdii-gusad. Jesús we-napnegse nonikid dulemar-iskued-anar nakrusgi burgwegar, adi dulemar bela nabir sunna abonolemalagar. Jesús nakrusgi burgwisgu, ibapaagi gannar durgus gusbalid. \ip Lucas Pabloba arbas-gusad. Lucas, Gusmalad (Hechos) narmas-gusbalid (Gusmalad 1:1; 16:11). \ip Binsamardo, we-garda birga 63-68-gi narmakles insaye. Be itomargua. \c 1 \s1 Lucas Dummad-Teófiloga narmaksiid \p \v 1 Ar dule-bukidargus bato nue-inikii igar-napiragwad anmar-abargi-gusad narmaksaye sogdidimalando, \v 2 ar gebesaila Jesús-sapingan na e-sunnad Jesús-daksamalad, igi anmar-odurdaksamala, amarde, Bab-Jesús-igargi sunmakdii-gusmalad. \v 3 Dummad-Teófilo, nue an baiganse egichisad-sorba, an dakmogua, ib-nueddo, Jesús-igar gebesaila onoded-akar, nue ilekwaa bega an narmaker, \v 4 adi be nue wisgumogagar Jesús-igargi-be-odurdaklesad we napiragwadid, gakansulid. \s1 Anger sogsa-gusad, Juan-Bautista gwalulegoye \p \v 5 Rey-Herodes, Judea-yargi neg-dakmaigu, deun dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-wargwen, Abías-sikid, mai-gusad. A-dulede Zacarías-nugad, e-omedi Aarón-wagan-sikidid, Elisabetye-nugad. \v 6 Emide ebobela Bab-Dummad-asabin dule-igar-napiragwadba-damalad gumalad, degine, Bab Dummad egi ibmar akar-soged sated. Bab-na-e-igar-uksadba, degine, Bab-Dummad-sogsadbali-nanadimalad-dulemalad. \v 7 Ar amarde mimmi-satemalad, ar ade Elisabet geg mimmi-baked, degine, bato amarde sered gusmarbalid. \p \v 8 Ibagwengine, Abías-sikmaladga wilub nonikid Bab-Dummadse-goled-neggi arbaegar. Deunni, Zacarías Bab-Dummadse-goled-neggi dule-irwa-Bab-Dummadse-golega arbanonimogad. \v 9 Na gusgu igi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormala, deyob Zacarías nugsalealid, Bab-Dummad-Neg-Islidikidgi dogegar, ina-wawadikid ase obupurmaknaegar. \v 10 Degine, ina-wawadikid-ogumaked-wachigi, deun bela-dulemar magaba Bab Dummadse gorbukwa-gusmalad. \p \v 11 Zacarías Bab-Dummad-Neg-Islidikidgi ina-wawadikid ogumaknaidgi, Bab-Dummad-anger-wargwen, Zacaríasse ukiar magargunonikid, daklealid ina-wawadik ogumakleged-galu-naba, argan-nuedsik gwichi. \v 12 Zacarías deyob Bab-Dummad-anger-dakargu, gwakided, bela nue-dobee ito naded. \v 13 Ar angerdi ega sogded: “Zacarías, melle dobgu, ar Bab-Dummadse-be-goledi Bab Dummad be-itosad, be-ome-Elisabet bega machi-wargwen-bakoed, e-nug Juanye be onugsao. \v 14 Be machi-nikuoedba, be yeer itogoed, be weligwar itogoed, degine, be-machi gwalulenonikir, bukidar egi weligwar itomarmogoed. \p \v 15 “Ar be-machide Bab-Dummad-asabin dule-dummadga guoed. Vino, degi, inna-gaibid gobosulid, degine, amba muu-neggi mai, bato Bab Dummad Burba Nued bela-bela nika-guoed. \v 16 Deginbali, we-machi gannar Bab-Dummad-Jehováse, Israel-dulemar-bukidar obirnai-guoed. \v 17 Ar be-machi-Juan, Dule-Dummad-idu nadap-guoed, Elíasyob. Deyob Bab-Dummad-Burba, degi, Bab-Dummad-gangued nika-gumogoed, adi babgan gannar na e-mimmigangi binsa imakegar, sabguegar, degi, dulemar-galagwensuli-gudimalad dulemar-nuegan-binsaed-nikaa-damaladga imakegar, degine, adi, dulemar guagwar urbegar, Bab-Dummad-abingamalagar.” \p \v 18 Degi Zacarías angerga sogded: \p —¿Degite igi an wisguosunna be-anga-soged we deyob guoed? Ar ande seredgusad, degi, an-omede bato seredgusmogad. \p \v 19 Anger, abin-imakdegu, sogded: \p —Ani an Gabriel, Bab-Dummad-asabin an gwichid, Bab-Dummad-sogedba an ibmar imakegar. Ani an barmilealid, bega sunmakegar, bega we-gaya-burba-nued sogegar. \v 20 We-ibmar-an-bega-sogsad e-ibagan mosale, we deyob gunonikoed. Ar be an-bengussoggu, geg bar sunmak be guoed. Be-machi-gwalulesad-sorba geb be gannar sunna sunmak-gunonibaloed. \p \v 21 Ar dulemardi magaba Zacarías-edarbebukmalad, geger dakarmalad, ibiga dikasurgus Bab-Dummadse-goled-Neg-Islidikidgi Zacarías gunaid yoggud-dibeye. \p \v 22 Zacarías agi noargu, geg emarga sunmaked. Agi mag daksamala, we Bab-Dummadse-goled-Neg-Islidikidgi wis ibya-apurus danikir-gebye. Zacarías dulemarga sunmaksasulid, unnila argangi emarga wis sunmaksad. \p \v 23 Geb Zacarías dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-imaked bergusgu, na e-negse nadsunnad. \v 24 Geb a-ibagan-sorbali, e-ome-Elisabet gurgin-nika gunonikid. Agine, Elisabet nii-walatar bar nodsuli na neg-yaba megisad. Agi sokalid: \v 25 “Bab Dummad nabir an-daknonikid, an mimmi sulidba, adi dulemar mer istar bar an-dakmalaga anga mimmi-uknonikid.” \s1 Anger, Maríaga sognonikid, Jesús gwalulegoye \p \v 26 Elisabet nii-walanergwagus bonigwar gudiidgi, Bab Dummad, anger-Gabriel-barmialid, Galilease, Nazaret-neggweburse, \v 27 yagwa-gwensak María-nugadse. A-yagwade, dule-wargwen, José-nugad-ebo igar-nabosad, na nikumalagar. Joséde Rey-David-wagwad. \v 28 Bia-María-maidse anger dognonigu, ega sognonikid: \p —¡Na, degite! ¡Bab Dummad begi nabir binsasad! Bab Dummad beba gudiguad. Baigan-omeganba Bab Dummad bur nued begi binsasad. \p \v 29 Ar Maríadi anger-dakargu, ibmar-ega-sogedba dobe ito naded, binsaded, wede anger weyob anse gornonikid ibi obarsunye. \v 30 Degi anger ega sogdesunnad: \p —María, mer be dobgu, ar Bab Dummad nabir begi binsasad. \v 31 Ar emigindi, be gurgin-nika gunonikoed, mimmi-gwensak be nikuoed, Jesúsye a-machigwa be onugsaoed. \v 32 We-machide dule-dummad guoed, Bab-Dummad-Bur-Dummadid a-e-Machiye soglegoed, degine, Bab Dummad, anmar-Dummad, igi epenne Rey-David, reyga mai-gusa, deyob e-wagwa-imakmogoed. \v 33 Degine, we-Jesús, Israel-neggwebur-neg-dakmai degi-sadeguoed, e-neg-dakmai-guoedi gwen bar berguosulid. \p \v 34 Geb degi María angerga sogded: \p —¿Ar wede igi guosunna? Ar amba an yaagwad. \p \v 35 Anger abin-imakdegu ega sogded: \p —Bab Dummad Burba Nued begi aidenonikoed, Bab-Dummad-Bur-Dummadid a-e-gangued be-edunonikoed. Degisoggu, Dule-gwage-swilidikid-gwalulegoed, soglenonikoed, Bab-Dummad-Machiye. \v 36 Emi be-gwenad-Elisabet, bato sered gusadgi, geg mimmi-bakye-nik sogmaladi bonigwar gunonikid. Emide nii-walanergwagus gurgin-nika gudiid. \v 37 Ar ade Bab Dummadgardi ibmar-geg-gued nik-deeye soglesulid, ar bela ega ibmar nabir guedbiid. Deggisoggu, a-ular an bega sogsadyob bega gunonimogoed. \p \v 38 Geb degi María sogdesun: \p —Ar andi Bab-Dummad-mai gued, ar be-ibmar-sogedba be anga imakdo. \p Degi anger Maríagi banguded. \s1 María, Elisabetse atakapid \p \v 39 A-ibagangi, María Judá-yalaganba, a-neggwebur-gwagwense gwae nade-gusad. \v 40 Zacarías-negse dogdapgu, Elisabetse gordapid. \v 41 Elisabet itosgu, María ese gole, dule-e-sapi-dukugi-maid ber dulagwar itoded, degi, Elisabet bela-bela Bab Dummad Burba Nued nika-gunonikid. \v 42 Degine, Elisabet binnasur gote, sogded: \p —Baigan-omeganba Bab Dummad begi bur nued binsasad, degine, be-anagi bur-nued egi binsasbalid. \v 43 ¿Ar wede ibiga weyob angi nued binsalesa, emide, an-Dummad-e-nan anse ataknonigu? \p \v 44 Ar be anse gornonikid an itodeyalaba, an-sapi-dukugi-maid weligwar-itogedba ber dulagwar naded. \v 45 Ar be we-ibmar bengussulidba begi nued-binsalesad, ar Bab-Dummad-bega-ibmar-sogsadba we-ibmar bela bega guoed. \p \v 46 Geb degi María sogdemogad: \q1 An ulub-akar \q1 an Bab-Dummad-nug odummosun. \q1 \v 47 Degine, an-burba, \q1 Bab-Dummad-an-abonogedgi \q1 weligwar an itosun, \q1 \v 48 ar an e-mai-bundor-binsalegwad-inigwele, \q1 Bab Dummad an-sunonikid, \q1 nued angi binsanonikid, \q1 ar emigindi, bela dulemar angi sogmaloed, \q1 nued egi binsalesad duleye. \q1 \v 49 Ar Bab-Dummad-Na-Gangued-Bela-Nikad, \q1 anga ibmar-dummagan imaksad, \q1 e-nug, ber swilidikidye nugad. \q1 \v 50 Ar Bab Dummad dulemar-e-dobee-nanadimalad wile daked, \q1 degine, a e-waganse-bakar, \q1 a-wile-daked eba sadegumogoed. \q1 \v 51 Bab Dummad e-gangued na e-arbaedgi oyosad, \q1 dulemar-na-san-dummarba-imakdimalad-osulosad. \q1 \v 52 Bab Dummad dule-dummagan-neg-semamaid-obelosad, \q1 degine, dulemar-na-san-bipii-imakdimalad-odummosad. \q1 \v 53 Degine, dulemar-ukumesdimaladga \q1 ibmar-bukidar uksad, \q1 degine, dulemar-mani-ibgan, \q1 ibmar-sate barmisad. \q1 \v 54 Bab Dummad na \q1 e-mai-Israel-dulemar-bendaksad, \q1 deun amar-wile-daked gwen iessurgu. \q1 \v 55 Ar Bab Dummad deyob \q1 anmar-dad-Abrahamga sogsad, \q1 degi, e-waganga sogsa-gusad, \q1 e-wile-daked degi-sadeguoye. \p \v 56 María, Elisabet-walik nii-walapaa megialid, geb a-sorba na e-negse gannar ali-gusad. \s1 Juan-Bautista gwalulesad \p \v 57 Elisabet e-ibagan warmaknonigu, mimmi-nikunonikid, machigwa ega uklenonikid. \v 58 E-neg-dikarba-mamaid, degine, e-gwenadgan itoarmargu, Bab Dummad Elisabetgi nabir binsasye, degi, nue wile daksaye, Elisabetba wergudmarmogad. \p \v 59 Degine, ibabaabakgus susugwa-gwalulesad-sorba senonimalad, e-abgan-duku sikegar, adi Moisés-igar-maidba imakegar. Degine, e-bab-Zacaríasba mimmi nug-imakarmalad. \v 60 Ar e-nan sunmakdegu, sogded: \p —Suli, degi nugguosur. Juanye nugguoed. \p \v 61 Elisabetga sogdemalad: \p —¿Ibiga degi be onugsabie? Ar be-gwenadgan degi-gwen-nugsurmalad. \p \v 62 Geb degi e-babse egichiarmalad, argangi sunmakar, igi machigwa onugsaoye. \p \v 63 Zacarías urgo-bipigwa egichisad, agi machigwa-nug narmaksad, Juanye nugguoye. Bukmaladi bela geger dakdemalad, deyob onugsabied. \v 64 Geb degi Zacarías nabir sunmakded, e-gwabin bipinmakded. Sunmakdegu, Bab-Dummad-nug ogannoded. \p \v 65 Bela-e-neg-dikarba-mamaid dobe itonadmalad. Bela Judea-yalaganba we-ibmar-deyob-gusadi gaya mimmileded. \v 66 Ar bela-we-gayagan-itoarmalad na nue e-gwagegi binsadmalad, sogdemalad: “¿Ar we-mimmide doaga guosunna?” Dulemar daksamalad, a-mimmiba Bab-Dummad-gangued gudigu. \s1 Iduakwaa-ibmar-guoed Zacarías sogsad \p \v 67 Degi Zacarías, Juan-e-bab, Bab Dummad Burba Nued bela-bela nika gunonikid, degi, Bab-Dummad-nuggi sunmakdesunnad, sogded: \q1 \v 68 Dummad, Israel-e-Bab-Dummad, \q1 a-e-nug odummomarsun, \q1 ar ade e-dulemarse na ataknonikid, \q1 degine, iskuedgine anmar-onononikid. \q1 \v 69 Bab Dummad e-mai-David-wagwa \q1 anmarga barminonikid, \q1 anmar-Abonoged gandikidba \q1 anmarga ogwisnonikid. \q1 \v 70 Ar igi gebesaila anmarga sunmaksa, \q1 na E-gaya-burba-berbemalad \q1 gwage-swilidikmaladba. \q1 \v 71 Istar-anmar-dakdimalad, \q1 degi, sae-anmar-dakdimaladgi anmar-bendakoye. \q1 \v 72 Adi Bab Dummad anmar-babgan wile dakega, \q1 degine, amar-ebo igar-swilidik-mesisad insaegar. \q1 \v 73 Bab Dummad na e-nuggi \q1 anmar-dad-Abraham-ebo \q1 napiragwadgi igar-mesisad, \q1 we-igar ede imakedseye. \q1 \v 74 Istar-anmar-dakdimaladgi \q1 Bab Dummad anmar-onogoye, \q1 adi dobsuli anmar ega arbamalagar. \q1 \v 75 Nue gwage-swilidikidgi, \q1 degi, nue-napiragwadgi \q1 anmar burgwedse ega arbaegar, \q1 \v 76 Mimmi-bipi, bedina, \q1 Bab-Dummad-Bur-Dummadid \q1 a-E-gaya-burba-berbegedye be bilegoed. \q1 Ar bede, Dule-Dummad-barmiledagoye-sogsad-idu nadap-guoed, \q1 adi e-iduar igar mayegar. \q1 \v 77 Adi na e-neggwebur \q1 abonoged-igargi odurdakegar, \q1 adi na e-iskudimaladgi abonogegar. \q1 \v 78 Ar anmar-Bab-Dummad \q1 nue-wilesakwaa anmar-dakedba, \q1 neg-meegwadyob anmarga dule-barmialid, \q1 nibneggi neg-meegwadgi danikidid. \q1 \v 79 Adi dulemar-Bab-Dummad-wichurmalad \q1 neg-sichidgi bukmaladyob, \q1 amar Bab-Dummad-wisgumalagar, \q1 gwallu mee imakedyob. \q1 Degi, dule burgwed-dobmalad \q1 ega osulogegar. \q1 Adi anmar igar-bogidikidgi \q1 nanadii-gumalagar. \p \v 80 Degine, machigwa dungumai, e-burba gangumai gusad. Nega-dule-sulidganba gudigusad, Israel-dulemarse na san magaros gusadse, Bab-Dummad-igargi sunmakegar. \c 2 \s1 Jesús gwalulesad \r (Mateo 1:18-25) \p \v 1 Amba yo Jesús gwaluleged-idu, deun Augusto-César saila-dummadga Romagi maigu, igar mesialid, bela-dulemar-bukwad-ebisoye, igi mergu-dibeye. \v 2 We gebe dule-ebisleged imaklesdo, deun Cirenio dummadga Siria-yargi neg-dakmaiun. \v 3 Bela ebislemalagala na e-neggwebur-e-neggweburse nade-gusmalad. \p \v 4 José, Galilea-yargi, Nazaret-neggweburgi gudiid ali-gusmogad, Judea-yarse, Rey-David-neggweburse, Belén neg-nugadse, ade José, David-e-wagwad, aga Belénse nonisundo, \v 5 adi a-neggweburgi e-ome-Maríamala ebislemalagar. Deun bato igar-maid ebo nikuoye, degine, deun María bato gurgin-nika gudiid. \p \v 6 Belén-neggweburgi gudimala, María-ibagan warmaknonikid, goe-baked-iba. \v 7 Degine, machigwa gebe ega uklenonikid, agi samorgi obirmas, degi, moli-omaed-urgi mimmi-mesisad, ar ade emarga gabed-neg sate gusad. \s1 Angermar sognonikid, Jesús gwalulesye \p \v 8 Deun a-ibagi Belén-neggwebur-dikarba, sibad-wawaad-edarbemalad, e-sibad-wawaad mutik edarbebukwa-gusmalad. \v 9 Agine, Bab-Dummad-e-anger-wargwen amarse ukiar nonikid, degine, Bab-Dummad-e-yeer-dakleged-gaed bela emar-ebilis ibegwar ganonikid. Degine, sibad-wawaad-edarbemalad gwakiarmalad. \v 10 Ar angerdi amarga sogded: \p —Mer be dobgumar, ar bemarga gaya-burba-nued, bela dulemar-weligwar-saed an sedanikid. \v 11 Rey-David-gwalulesad-neggweburgi, Beléngi, emi-ibagi bemarga Cristo gwalulesad, dule-Abonoged, Dule-Dummad, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule. \v 12 Weyob be wilubdakmaloed: Mimmi samorgi-anwar moli-omaed-urgi mai be dakmaloed. \p \v 13 Degine ukiar, we-anger-abargi bukidar-angermar-nibnegginmalad-baigan daklealid, Bab-Dummad-nug ogannonanai, sognanai: \q1 \v 14 ¡Nibneggi Bab-Dummad-nug ogannomarsun, \q1 degine, we-napneggi neg-bogidikid gusun, \q1 dulemar-nuegan yeer binsadimaladga! \p \v 15 Degine, nibnegse gannar angermar nadmarbargu, sibad-wawaad-edarbemalad na ga sokarmalad: \p —Ar anmar Belén-neggweburse namarsun, degi-neg-gusad daknamarsun, Bab Dummad anmar-owisosadba. \p \v 16 Sibad-wawaad-edarbemalad gwae-gwae armarsunnad. Daknonimalad, José, María, degi, mimmi, moli-omaed-urgi mai. \p \v 17 Degi-dakarmargu, sibad-wawaad-edarbemalad sogdemalad, igi angermar mimmigi ega sunmaksamala. \v 18 Ar bela-dulemar sibad-wawaad-edarbemalad ibmar sogsa itosmalad, geger itomalad we-ibmar sogmalad. \v 19 Ar Maríadi bela na e-gwagegi wargwen sedii-gusad, agi binsadii-gusad. \p \v 20 Ar sibad-wawaad-edarbemalad, ega ibmar soglesadba bela gusad daksamalad, degi, bela itosmalad-ular, gannar armargu, Bab-Dummad-nug odummodani, degi, ogannodani-gusmalad. \s1 Jesús Bab-Dummadse-goled-negse seleapid \p \v 21 Jesús ibabaabakgus gwalulesadgi, Judiomar-igar-maidba imakegala, e-abgan-duku siksamalad, ega nug Jesúsye uksamalad, ar igi anger amba yo María bonigwar-gued-idu bato nug imaksadba. \p \v 22 Moisés-igar-mesisadba imakegala, María goe-nikusad-sorba ibagan nonisun, na san nudakmalagar. A-ular José, María-ebo, Jerusalénse Jesús-senonimalad, Bab Dummadga ukegar. \v 23 Ar igi Bab-Dummad-igargi narmakar mai: \q1 Ar gebesaila machigwa-inse nangi aidenonikile, \q1 Bab Dummadga be ukoed, \q1 adi, unnila egadga guegar. \qr Ex. 13:2, 12 \m \v 24 Degine, ar igi Bab-Dummad-igargi narmakar naibali, Bab Dummadga ukoye: \q1 Sapur-nuu-gwabo, ar degisulile, \q1 wag-nuu-mimmigan-gwabo. \qr Lv. 12:6-8 \m We sognaidba imakegala, María nonimogad. \p \v 25 A-ibagangine, Jerusaléngi, dule-wargwen, Simeón-nugad, gudigusad. A-dulede dule-gwage-nuedid, Bab-Dummad-dobee-nanadiid, na Israel-bendakleged-edarbedimogad-duled. Bab Dummad Burba Nued a-duleba gudiguad. \v 26 Bab Dummad na E-Burba-Nuedba Simeónga sogsad: “Be burgosurye, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule-dakedseye.” \p \v 27 Bab-Dummadse-goled-negse Jesús-e-babgan na mimmi-senonimargu, Moisés-igar-maidba imakegala, deun Bab-Dummad-Burba-Nued-sogedba, Simeón Bab-Dummadse-goled-negse nonimogad. \v 28 Simeón na e-swidawargi machigwa-mesisgua, Bab-Dummad-nug odummoded, sogded: \q1 \v 29 Bab-Dummad-Bela-Neg-Semaid, an be-mai. \q1 Emigindi bogidikidgi be an-sedsun, \q1 ar iduar be ibmar anga sogsadyob. \q1 \v 30 Ar ade an-ibyagwar \q1 Bab-Dummad-dule-abonogoed-barmialid \q1 an daksad. \q1 \v 31 We-mimmi, Bab Dummad \q1 guagwar barmialid, \q1 bela-dulemar-bukwad-abargi, \q1 \v 32 dulemar-Judiosurmaladga be oyogegar, \q1 be doa-dule gue, \q1 igi gwallu neg-sichidgi \q1 neg-mee imakedyob. \q1 Degi, we-machi dulemar abonogoedba \q1 be-Israel-dulemargi \q1 nued sunmakmalagar. \qr Is. 42:6; 49:6; 52:10 \p \v 33 José, degi Jesús-e-nan, María, geger itomalad, Simeón bela weyob Jesúsgi sognaid. \v 34 Geb degi Simeón, Jesúsga sogsagu, Bab Dummad begi nued binsaoye, a-sorba machigwa-e-nanga, Maríaga sogded: \p —We-machigwa sulesad Israel-yargi dulemar-dummagan-bukidar onogegar, degi, dulemar-binsarmalad dummaganga imakegar. We-machigwa Bab-Dummad-wilubga guega nonikid, oyogegar, Bab Dummad sunna nabir dulemar-abonoye. Ar degi-inigwele, dulemar-bukidar machigwa-abingaosurmalad. \v 35 We-machiba bukidar-dulemar-gwage-binsananaid mag daklegoed. María, ar begardi be-san-burbagi espunyar-yolenaiyob be nunmak itogoed. \p \v 36 Agine Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-wargwen, Ana-nugad, Bab-Dummadse-goled-neggi gudimogad. A-omede, Fanuel-sisgwad, Aser-e-wagwasik danikid. Anade bato nue seredgusad, unnila birga-gugle sui-nika gudigusad, \v 37 degine birga-dulabake-gakabakegus ei-sui-burgwisad. A-mukwade Bab-Dummadse-goled-neggi gudigu-daed, ibginedba, degi, mutikidba Bab Dummadse gordii, degi, mas-gunsuli, Bab-Dummadse-golega-gudii-daed-duled. \p \v 38 Simeón deyob sunmakgwichidgi, Ana nonimogad. A-mukwa Bab Dummadga Jesúsgi dog-nuedye sogsa-gusad, degi, bela Jerusaléngi dulemar-Bab-Dummad-abonogoed-edarbedimaladga machi-bipigi ega sunmakde-daed. \s1 Jesús gannar Nazaretse nonikid \p \v 39 José, María-ebo bela Bab-Dummad-igar-maidba ibmar-imaksad-sorba, gannar Galilease nonimalad, na e-neggwebur-Nazaretse. \v 40 Degine, machi-bipidi dungumai, gangumai, degine, nue-binsaed-ibed-gumai-gusad. Ar Bab Dummad a-machi-bipigi nue nabir binsadii-gusad. \s1 Jesús Bab-Dummadse-goled-neggi gudigusad \p \v 41 Birga-irba Jesús-e-babgan Jerusalénse nad-damalad, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Ibagi. \v 42 Jesús birga-ambe-gakabo-nikadgi, e-babganba Jerusalénse nonimogad, ar igi gusgu na ibagi igar-maidba imakmaladba. \p \v 43 Ibagan bergusgu, Jesús-babgan gannar Nazaretse armargu, machigwa-Jesúsdi Jerusaléngi besad. José, degi, e-nan-María, amardi wichurmalad Jesús-besad. \v 44 E-babgandi dulemar-danar-danimaladba Jesús daniye bimalanad. Ibagwengus-nanaedgine e-gwenadgan-abargi, degine, mag-dakmalad-abargi Jesús-amiarmalad. \v 45 Ar amissurmarsoggu, gannar Jerusalénse Jesús-aminonimalad. \p \v 46 Degine, ibapaagwad-sorba amidapid, Bab-Dummadse-goled-neggi, Moisés-igar-mesisad-nue-wisimalad-abargi sii, amar-itosii, degi, amarse ibmar egissii. \v 47 Ar bela-itobukmalad geger dakmalad Jesús nue ibmar wisi, degine, nue-imas Moisés-igar-nue-wisimalad abin-imaked. \p \v 48 E-babgan Jesús-dakarmargu, geger dakdemalad dummagan-abargi siid. E-nan Jesúsga sogded: \p —Machi, ¿ibiga we deyob be anmar-imaksa? Emide be-bab, degi, andi surbinsa anmar be-amidigu. \p \v 49 Geb degi Jesús abin-imakdegu, sogded: \p —¿Ar be wichurmarsi an-Bab-arbaedgi an arbaer-gebed? \p \v 50 Ar e-babgandi aku itosmalad ar ibi ega obarisa. \p \v 51 Jesús e-babganba arsunnad, gannar Nazaretse nonisunnad, na e-babgan-sogedba gudiguarsunnad. Ar e-nandi bela we-ibmarmar na e-gwageginbi sedii, egi binsadii-gualid. \p \v 52 Ar Jesúsdi ibmar-nue-wisidgi, e-dunguedgi, degine, Bab-Dummad-nue-nabir-egi-binsaedgi, degi, dulemar-nued-egi-binsaedgi dungumai-gusad. \c 3 \s1 Juan-Bautista Bab-Dummad-igargi sunmaksad \r (Mateo 3:1-12; Marcos 1:1-8; Juan 1:19-28) \p \v 1 Deun birga-ambe-gakatar gus Tiberio-César Romagi neg-dakmaidgi, Poncio-Pilato deun Judea-yargi dummadga maid, degine, Herodes Galilea-yargi dummadga maid, e-urba-Felipe Iturea-yargi, degi, Traconite-yargi dummadga maid, degine, Lisanias dummadga Abilinia-yargi maid. \v 2 Deunni Anás, Caifás-ebo dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummadga maid. A-ibagangine, Bab Dummad Juanse gornonikid, Zacarías-e-machise. Deun Juan-Bautista nega-dule-sulidganba gudiid. \p \v 3 Juan-Bautista nade-gusad, bela Jordán-diwar-dikarba, Bab-Dummad-digi-ogleged-igargi sunmakdii, dulemar na e-iskumaladga bukib binsaegar, adi e-daed gwagmalagar, adi iskuedgi abonomalagar. Agi Juan sunmakdii-gualid. \p \v 4 Juan-ibmar-imaknaid deyob gusad, ar igi epenne Isaías, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged narmaksa-gusa, deun sogsa-gusgu: \q1 Dule-wargwen nega-dule-sulidganba binnasur sunmaknonikoed, \q1 dulemarga sognonikoed: \q1 “Dule-Dummad-idu igar-mayemar, \q1 igar-swilidik mesmar. \q1 \v 5 Bela nebagan swilidik guoed, \q1 yarmala, degine, neg-mullugana omatolegoed. \q1 Igar-bire-bire-mamaid inikii imaklegoed, \q1 degine, igar-muru-muru-mamaid oswirmaklebaloed. \q1 \v 6 Bela dulemar Bab-Dummad-abonoged-wisgumaloed.” \qr Is. 40:3-5 \p \v 7 Dulemar-bukidar Juan-Bautistase duurmaknoni-damalad, Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imakegar; Juan amarga sogde-daed: “¡Ar bemar naibe-bulegan-mimmiganyob gumalad! ¿Ar doa bemar-odurdaksa, Bab Dummad nue-urwe-danikoed-idu wakinned? Bab-Dummad-digi-oglegedgi bemar nuguosurmalad. \v 8 Degisoggu, be-daedgine na be oyomar, bemar nue gwagsamalad, be-iskuedga na be bukib binsasmalad. Mer unnila na be sogmalo: ‘Anmar Abraham-wagan gumar. A-ulale Bab Dummad anmargi nabir binsaer-gebed.’ Suli, degisuli. Ar be Abraham-wagwa-sulile, akarsulid, ar Bab Dummad sunna we-akwamar Abraham-e-waganga imaked. \p \v 9 “Deginbali, ar bato akan guar sapi-maligi yoid. Ar degisoggu, sapi nue sanmaksulile, a-sapi siklegoed, soogi melledoed, ogumaklegegar. Deyob Bab Dummad dulemar-imakmogoed.” \p \v 10 Ar degi dulemar Juan-Bautistase egichiar dasunnad, ega sogde-damalad: \p —Degite, ¿ibu anmar imakmarsunnoe? \p \v 11 Juan, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule suba-gobo nikale, dule-suba-sulidga gogwen ukmogo. Amba deyob mas-gunnedsik imakbaloed. \p \v 12 Dulemargi-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad Juanse nonimarmogad, Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imakegar. Amar ega sogdemarmogad: \p —Odurdaked-saila, ¿anmardi ibi imakmarmogoe? \p \v 13 Juan amarga sogded: \p —Bemar melle dulemargi wilub-obichaa mani gamalo, ar unnila bemarga igar-uklesadba be mani gamaloed. \p \v 14 Degine, suar-ibmala ese egichiarmarmogad: \p —Anmardi ¿ibi imakmarmogoe? \p Juan, abin-sogded: \p —Mer emar-annik gannadba mani suo, degine, mer binsa aimar-ogakansao. Ar bemar na be-bennuklegedgi, gusbin be itoge-wilubmalad. \p \v 15 Dulemar-Juan-itobukmalad Cristo-edarbebukmarsoggu, na e-gwagegi binsabukmalad, we Juan-Bautista, Cristo sogeye. Cristo sogleged, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule. \v 16 Juan abin-imakdegu, bela dulemarga sogded: “Ar andi napiragwad, Bab-Dummad-digi-ogleged-igar-imakedi, an unnila digi ogdiid, ar dule-baid-danikiddi, ar anba bur dule-dummadsoggu, e-sapat-dubse-bakar geg an ei esiked. Ar a-duledi Bab Dummad Burba Nuedgi, degi, soogi be-ognonimaloed. \p \v 17 “Igi dulemar oros-gwag egwamala, deyob we-a-dule, dule-dummadid, bato guagwar e-argangi bigbi-gani gwichid, oros-gwag na egwaegar. Degi, na oros-gwag nued na nue e-urbedgi na urboed, e-ukadi soogi ogumakoed. Ar we-soode geg soo-ginnedid, degi-gasii-sadeguad sood.” We sogledo, dule-dummad oros-gwagyob dulemar-imakmogoye. \p \v 18 Weyob bukidar Juan dulemar-unadii-gusad, Bab-Dummad-gaya-burba-nuedgi dulemarga sunmaksagu. \p \v 19 Herodes dummadga maigu, Herodías-nikusad-ular, Juan sabsur Herodesga ibmar sogsad, ar ade Herodíasde e-urba-Felipe-omenad. Bela-ibmar-iskanamar Herodes imaksadi, \v 20 a-ukine, Herodes we imaknonibardo, Juan eskaryagi metenonikid. \s1 Juan-Bautista Bab-Dummad-digi Jesús-ogsad \r (Mateo 3:13-17; Marcos 1:9-11) \p \v 21 Degidgine, bela dulemar Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaknanaigua, agi Jesús Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaksamogad. Jesús Bab Dummadse gotegu, nibnega argade-gusad. \v 22 Jesúsgi Bab Dummad Burba Nued aidenonikid, sanale, nuuyobi aidenonikid, degi, nibneggi gaya-burba gollar-gusad, sogded: \p —Be An-Machi-sabed-sunnad gued, beba weligwar an itoged. \s1 Jesucristo-e-dadgan \r (Mateo 1:1-17) \p \v 23 Jesús na e-arbaed imakdegu, deun birga-durgwen-gakambe nikad. Jesús, José-e-machiye bimalanad, \q1 degi, Josédi, Elí-e-machimogad. \q1 \v 24 Elídi Matat-e-machid, \q1 Matatdi Leví-e-machid, \q1 Levídi Melqui-e-machid, \q1 Melquidi Jana-e-machid, \q1 Janadi José-e-machid, \q1 \v 25 Josédi Matatías-e-machid, \q1 Matatíasdi Amós-e-machid, \q1 Amósdi Nahum-e-machid, \q1 Nahumdi Esli-e-machid, \q1 Eslidi Nagai-e-machid, \q1 \v 26 Nagaidi Maat-e-machid, \q1 Maatdi Matatías-e-machid, \q1 Matatíasdi Semei-e-machid, \q1 Semeidi José-e-machid, \q1 Josédi Judá-e-machid, \q1 \v 27 Judádi Joana-e-machid, \q1 Joanadi Resa-e-machid, \q1 Resadi Zorobabel-e-machid, \q1 Zorobabeldi Salatiel-e-machid, \q1 Salatieldi Neri-e-machid, \q1 \v 28 Neridi Melqui-e-machid, \q1 Melquidi Adi-e-machid, \q1 Adidi Cosam-e-machid, \q1 Cosamdi Elmodam-e-machid, \q1 Elmodamdi Er-e-machid, \q1 \v 29 Erdi Josué-e-machid, \q1 Josuédi Eliezer-e-machid, \q1 Eliezerdi Jorim-e-machid, \q1 Jorimdi Matat-e-machid, \q1 \v 30 Matatdi Leví-e-machid, \q1 Levídi Simeón-e-machid, \q1 Simeóndi Judá-e-machid, \q1 Judádi José-e-machid, \q1 Josédi Jonán-e-machid, \q1 Jonándi Eliaquim-e-machid, \q1 \v 31 Eliaquimdi Melea-e-machid, \q1 Meleadi Mainán-e-machid, \q1 Mainándi Matata-e-machid, \q1 Matatadi Natán-e-machid. \q1 \v 32 Natándi David-e-machid, \q1 Daviddi Isaí-e-machid, \q1 Isaídi Obed-e-machid, \q1 Obeddi Booz-e-machid, \q1 Boozdi Salmón-e-machid, \q1 Salmóndi Naasón-e-machid, \q1 \v 33 Naasóndi Aminadab-e-machid, \q1 Aminadabdi Aram-e-machid, \q1 Aramdi Esrom-e-machid, \q1 Esromdi Fares-e-machid, \q1 Faresdi Judá-e-machid, \q1 \v 34 Judádi Jacob-e-machid, \q1 Jacobdi Isaac-e-machid, \q1 Isaacdi Abraham-e-machid, \q1 Abrahamdi Taré-e-machid, \q1 Tarédi Nacor-e-machid, \q1 \v 35 Nacordi Serug-e-machid, \q1 Serugdi Ragau-e-machid, \q1 Ragaudi Peleg-e-machid, \q1 Pelegdi Heber-e-machid, \q1 Heberdi Sala-e-machid, \q1 \v 36 Saladi Cainán-e-machid, \q1 Cainándi Arfaxad-e-machid, \q1 Arfaxaddi Sem-e-machid, \q1 Semdi Noé-e-machid, \q1 Noédi Lamec-e-machid, \q1 \v 37 Lamecdi Matusalén-e-machid, \q1 Matusaléndi Enoc-e-machid, \q1 Enocdi Jared-e-machid, \q1 Jareddi Mahalaleel-e-machid, \q1 Mahalaleeldi Cainán-e-machid, \q1 \v 38 Cainándi Enós-e-machid, \q1 Enósdi Set-e-machid, \q1 Setdi Adán-e-machid, \q1 Adándi Bab-Dummad-machid. \q1 Wemar, Jesús-e-dadgan gumardo. \c 4 \s1 Jesús nia-sailase wilubdaklesad \r (Mateo 4:1-11; Marcos 1:12-13) \p \v 1 Jesús, Bab Dummad Burba Nued nue-nika gudii, Jordán-diwargi banguded. Geb degi, Bab Dummad Burba Nued nega-dule-sulidganba Jesús-sesa-gusad. \v 2 Agi iba-dulabo, nia-saila Jesús-wilubdakdii-gualid. A-ibagangine, Jesús mas-gunsuli gudigusad, degisoggu, ukuur itoalid. \v 3 Agi Jesúsga nia-saila sokalid: \p —Ar be Bab-Dummad-Machi-sunnadile, we-akwaga be soge: ‘Maduga be binyeye.’ \p \v 4 Jesús, abin-imakdegu, nia-sailaga sogded: \p —Noar be soged, ar Bab-Dummad-gaya-burbagi narmakar naid: \q1 Dule maduginbi dula gudiguosurye, \q1 ((bela Bab-Dummad-gaya-burba-itogedgi \q1 dula gudigubaloye)). \qr Dt. 8:3 \p \v 5 Geb degi nia-saila yar-matusulidse Jesús-sesad. Agi belagwable-napneg-naid-ugakse ega yog irgwen oyoar imakdapid. \v 6 Agi nia-saila Jesúsga sokalid: \p —We-neggweburgan-an-bega-oyosad bela e-gangued, degi, e-yeer-daklebalid bela an bega ukoed, ar bela wemar anga uklesad. Degisoggu, ar doaga an ukbie, aga an ukoed. \v 7 Be yokorgi sindigar, igi Bab Dummadse gorlege, e-nug odummogegar, deyob be anse golele, we-neggweburgan bela begadga guoed. \p \v 8 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Nia-saila be angi bangu, ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 Ar Dummad be-Bab-Dummad, \q1 asebi be goloed, \q1 e-nug odummogegar, \q1 unnila agarbi be arbaoed. \qr Dt. 6:13 \p \v 9 Geb degi nia-saila Jerusalénse Jesús-sesbalid, Bab-Dummadse-goled-neg-uas-birgi ogwisdapgu, Jesúsga sogded: \p —Ar be Bab-Dummad-Machi-sunnadile, be napase ichomakdo. \v 10 Ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 Na e-angermar bega barmidagoye \q1 be-edarbegar. \q1 \v 11 Degine, angermar e-argangi be-gamaloye, \q1 adi melle be-nag akwagi yolegegar. \qr Sal. 91:12 \p \v 12 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Nabir be sogendo, ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar sognaibalid: \q1 Melle Dummad, be-Bab-Dummad, \q1 be wilubdakoye. \qr Dt. 6:16 \p \v 13 Ar nia-saila bela Jesús-wilubdaked bergusgua, sikwas wis egi bangud gusad. \s1 Jesús na e-arbadedgi onoded \r (Mateo 4:12-17; Marcos 1:14-15) \p \v 14 Jesús gannar Galilease nonigu, nue Bab-Dummad-Burba-Nued-gangued-nikadba nonikid, degi, bela neggweburmar-dikarba-nanaid wisguarmalad Jesús ibmar imakdiid. \v 15 Jesús Judiomar-onmaked-neggi dulemar-odurdakdii-gualid. Bela Jesús-nug odummogedbi-gusmalad. \s1 Jesús Nazaretgi gudigusad \r (Mateo 13:53-58; Marcos 6:1-6) \p \v 16 Jesús Nazaretse nonikid, bia na e-dungusadse. Obunnoged-ibagi, Jesús na gusgu e-daedba Judiomar-onmaked-negse dogdapid. Agi gwisguded, Bab-Dummad-Garda absogegar. \v 17 Ar ade Jesúsga uksamalad Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, Isaías, a narmaksad. Jesús garda egasgu, egasad, narmakar naidgi: \q1 \v 18 Bab Dummad Burba Nued anba gudiid, \q1 ar an-susad, adi dulemar-wileganaga \q1 gaya-burba-nued an sogegar. \q1 An barmilesad, dulemar-gwage-nunmak-itodimalad-nudakegar, \q1 dulemar-galebukmaladga \q1 binnasur sogegar, bemar ainimarye, \q1 dulemar-ibya-suli-gudimaladga \q1 ibya ukegar; \q1 dulemar-baiganse-wiledimalad onogegar, \q1 \v 19 Bab-Dummad-e-birga-nuedgi sunmakegar. \qr Is. 61:1-2 \p \v 20 A-sorba Jesús Bab-Dummad-Garda obipirmasgu, Judiomar-onmaked-neg-daked-dulega garda uksagu, sigisad. Agi-bukmalad bela Jesúsginbi atakbukwa-gusmalad. \v 21 Geb degi Jesús sogded: \p —Emi-ibagi bemar-abargi we Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naid sanar-gunonikid. \p \v 22 Bela-dulemar-bukmaladi Jesúsgi nuedbi sunmakedbimalad. Geger nue dakmalad, ibiyobi Jesús sunmaked yeer nue sunmake. Degine, sogdemalad: \p —¿Ar wede José-e-machisursi? \p \v 23 Jesús amarga sogded: \p —An wisdo, wegi-sogleged sunna be anga sokarmalaled: ‘Ina-duled, na be dukin san nudake, adi anmarga oyogegar be nue ibmar wisid. Ar bukidar Capernaum-neggweburgi-ibmar-imaksad anmar be-itosmaladi, wegi be-neggweburgi be imakmoga.’ \p \v 24 Degi Jesús sogdebalid: \p “Napira an bemarga soged, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-wargwensaar na e-neggweburgi geg e-nug odummoleged. \v 25 Napira an bemarga soged, Elías maigusgu, Israel-yargi, bukidar mukwamar-ei-sui-burgwismalad gudigusad. Deun dii birgapaa-abala gwen wissurgu, agi we-napagi bela ukud-dummad nagunonikid. \v 26 Degite Elías a-mukwamarse gwen barmilessulid, bur barmiles-gusad, Sidónse, Sarepta-neggweburgi mukwa-wargwen-ei-sui-burgwisadse, a-mukwa ega mas ukegar. \p \v 27 “Deginbali, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, Eliseo-nugad, maigusgu, Israel-yargi dulemar-naibe-buna-ya-maleged bukidar nika-gusmalad, degite, amar gwen nudaklessulid, bur nudaklesad, Sirio-dule, Naamán-nugad.” \p \v 28 Ar weyob Jesús-ibmar-soge itosmargu, Judiomar-onmaked-neggi-bukmalad bela sae-itodmalad. \v 29 Dulemar gwisgudmargu, Jesús-gasmalad, geb degi neggwebur-magaba ise-onoar, yar-mulluse Jesús-sesmalad, ar ade a-yar-mullugi neggwebur siid. Ase Jesús-sesmalad, adi gulluba egwanmalagar. \v 30 Ar Jesúsdi emar-abargi ganna-ganna noded, emar-abargi bangudsunnad. \s1 Jesús dule-niaburba-nikad nudaksad \r (Marcos 1:21-28) \p \v 31 Jesús Galilease nonikid, neggwebur-Capernaum nugadse. Agi obunnoged-ibagi dulemar-odurdaksii-gualid. \v 32 Jesús dulemar-odurdaksigu, geger dakmalad igi dulemar-odurdaked, ar ade Jesúsde nue-igar-wisi sunmaked. \p \v 33 Agi Judiomar-onmaked-neggi dule-wargwen, niaburba-iskana-nikad-siid binnasur goted, \v 34 sogded: \p —Jesús-Nazaretgined, mer anmarse be achao, ¿ibiga be anmar-wiodaniki? ¿Be anmar-obelogega daniki? An be-wisi be doa-dule, be-dule-gwage-swilidikidid, be Bab-Dummad-nuggi-danikid-duled. \p \v 35 Jesús niase uluded, ega sabsur ibmar sogded: \p —Mer be sunmak, dulegi-maid be noe. \p Geb degi nia emar-abargi dule-omukusgu, a-dule gwen akar imaksasuli nia a-dulegi node-gusad. \p \v 36 Degi-gusad bela geger dakdemalad, agi sogdemarsunnad: \p —¿Wede igidbarsunna, nue burba nika, gandik niaburbamarga ibmar soged, degine, niaburbamar eba ibmar-imakde-damalad? \p \v 37 Degi bela Galilea-yalaganba wisguarmalad igi Jesús dulemar-nudakdiid. \s1 Jesús, Simón-Pedro-e-sakbundor-uelemaid-nudaksad \r (Mateo 8:14-15; Marcos 1:29-31) \p \v 38 Geb degi Jesús gwisgudgu, Judiomar-onmaked-neggi-siidgi nodsunnad. Geb Jesús, Simón-negse dogdapid. Simón-sakbundor ise-uelegar mai dakdapid. Jesúsgi wilenagusmalad, adi Simón-sakbundor-nudakegar. \v 39 Degi Jesús Simón-sakbundor-walik gwisgunonigu, sabsur uelegedga ibmar sogded. Agi ueleged yog berguar naded. Geb Simón-sakbundor yog gwisguar imaksad, geb a-sorba emarga yog ibmar imakar gussunnad. \s1 Obunnoged-iba bergusgu, Jesús dulemar-bukidar-nudaksad \r (Mateo 8:16-17; Marcos 1:32-34) \p \v 40 Dad-argwategu, obunnoged-iba bergusgu, bela galagwensuli-ueleged-nikmalad Jesússe senonimalad. Jesús na e-argan uelemaladgi mesisgu, bela amar-nudaksad. \v 41 Deginbali, Jesús bukidar niamar-onisbalid. Niamar ainider, binnasur gote, sogde damalad: “¡Be Bab-Dummad-Machid!” \p Ar Jesúsdi niamarse ulud-daed, osunmakega gwen imaksasulid, ar ade niamar wismalad, we Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duled. \s1 Jesús Galilea-yalaganba Bab-igargi sunmakdii-gusad \r (Marcos 1:35-39) \p \v 42 Ar bato oibosgu, Jesús nadsun, nega-dule-sulidganba. Dulemar Jesús-amidii-guarmalad. Dulemar Jesús-amismargu, egi wilenagusmalad, mer egi naegar. \v 43 Ar Jesúsdi amarga sogded: \p —Ar neggwebur-baiganse Bab-Dummad-gaya-burba-nued, na e-neg-dakmaidgi an sunmaknabalir-gebed, ar a-ular an wese barmilealid. \p \v 44 Galileagi Judiomar-onmaked-neg-simaladgi Jesús Bab-Dummad-gaya-burba-nuedgi sunmakdii-gusad. \c 5 \s1 Simón-Pedro ua-ichesur gasad \r (Mateo 4:18-22; Marcos 1:16-20) \p \v 1 Degi Jesús mata-dummad-Genesaretgi-naidgi gudii, dulemar-bukidar ese nonimalad. Bab-Dummad-gaya-burba itomalagala na barmesnanai-guarmalad. \p \v 2 Agi Jesús dakalid ur-warbo gakagi nai. E-ibmaladi urgi aides bukwa, saki enukbukwa. \v 3 A ur-wargwengi Jesús nakwisad. Dakleargu, a-ur Simón-ur. Jesús Simónga sogded: \p —Wis be-ur matasik be onoge. \p Jesús a-urgi sigisad, agi-sii dulemar-bukidar-gakagi-bukwad-odurdakded. \p \v 4 Jesús sunmaked bergusgu, Simónga sogded: \p —Matasik be-ur be sede, be agi saki mie, ua-gaegar. \p \v 5 Simón, abin-imakdegu, ega sogded: \p —Odurdaked-saila, anmar oiboalid ua-gananai, degite, anmar ua gwen gassurmalad. Degi-inigwele, be-sogedba an saki miodo. \p \v 6 Ar Simón degi-saki-mismargu, ua-bukidar-gasmalad, a-ular saki achirmakbi-gualid. \v 7 Geb degi Simón na e-aimar-ur-baidgi-gunanaidse achasmalad, adi emar-bendakdamalagar. Ese nonimargu, ur-warbo-bela ua enosmargu, ua-enadba ur-dogbi-gualid. \p \v 8 Simón-Pedro ua-bukidar gasa dakdegu, Jesús-abin yokorgi sindigar sigided, ega sogded: \p —Dummad, angi be bangu, ar an iskudiid-duled. \p \v 9 Ar ua-bukidar-gasadba, Simón, degine, bela-eba-gunanaid dobe itodmalad. \v 10 Degine, Simón-e-aimar, Zebedeo-machimala, Santiago, Juan-ebo, dobee itonadmarmogad. \p Ar Jesúsdi Simónga sogded: \p —Mer be dobgu, igi bemar ua-gae, abayobi dulemar napneggi gaega emigindi, an be-odurdakmaloed, adi dulemar anba nagumalagar. \p \v 11 Simón, degi, e-aimar gakase ur senonimargu, bela ibmar obesmalad. Degi geb Jesúsba nadmarsunnad e-sapinganga guegar. \s1 Jesús dule-naibe-buna-ya-maleged-nikad nudaksad \r (Mateo 8:1-4; Marcos 1:40-45) \p \v 12 Neggwebur-gwensakgi Jesús gudigu, dule-wargwen naibe-buna-ya-maleged-yaisur-nikad ese nonikid, yokorgi sindigar Jesús-asabin signonikid. We-dule Jesúsgi wilenagusad, ega sokalid: \p —Dummad, an wisi, sunna be an-nudaked, be an-nudakbier. \p \v 13 Geb degi Jesús e-argan ese achadgu, dule-ebusad, geb degi ega sogded: \p —Nugubi an be-abe. ¡Be nugusun! \p Degi, dule-boni-nikadi yog nuguar naded. \v 14 Jesús dule-nugusadga sogded: \p —Mer dulemar-baiganga be sogo, an be-nudaksad. Unnila be nae, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledse, be aga oyona be nugusad. Degine, be swilidik guegala, Bab-Dummadga-ibmar-ukleged be uko, Moisés-igar-mesisadba imakegar, adi amar wisgumalagar be nue nugusad. \p \v 15 Ar degi-inigwele, bela Jesús-nug dungumai gualid, bela wisguarmalad Jesús ibmar-imakdiid. Dulemar-bukidar duurmaknoni-damalad Jesús-itogegar, degine, na uelediid e-nudakegar. \v 16 Ar Jesúsdi Bab Dummadse golega nega-dule-sulidganba dulemargi bangud-daed. \s1 Jesús dule-abgan-burgwar-nikad-nudaksad \r (Mateo 9:1-8; Marcos 2:1-12) \p \v 17 Ibagwengine, Jesús dulemar-odurdaksigu, Fariseomar, degi, Judio-igar-nue-wisimalad bukwa-gusmogad. Amar bela Galilea-yargi, degi, Judea-yargi, degi, neggweburmar-nanaidgi danimalad. Degine, Jerusalén-neggweburgi danimarbalid. Agi Bab-Dummad-gangued Jesúsba gudigusad, dulemar-gegumalad-nudakegar. \p \v 18 Degi daklealid, machergan e-ai-wargwen abgan-burgwar-nikad e-gabedgi-mai sedanimar. Amar Jesús-siidse neg-yaba e-ai-odobimalad, adi Jesús-asabin mesmalagar, ega nudakegar. \v 19 Ar dulemar bukidarsoggu, geg odogedbali, neg-birgi nakwismalad. Uas-egasmargu, agi dule-abgan-burgwaled e-gabedgi-mai dulemar-abargi odesmalad, Jesús-siid-inik. \p \v 20 Jesús a-dulemar egi gwen bensuli dakdegu, dule-gegumaidga sogded: \p —Dule, be-iskudii-gusad, be nugussun. \p \v 21 Degi escribamar, degi, Fariseomar, na e-gwagegi binsadmalad, sogdemalad: “¿Wede doa-dule, emide Bab Dummadgi dodogu? ¿Unnila Bab Dummadbi sunna dulega iskued elisursi?” \p \v 22 Ar Jesús sunna ulubgi dulemar-binsaed mag daksoggu, dummagan-abin imakdegu, amarga sogded: \p —¿Ibiga be-ulubgi be degi-binsabukmarsunna? ¿Geg iskued osulo be an-insae? \v 23 An dule-bonigwaledga sog-dibe: ‘¡Be-iskunaid an bega osulos!’ Ar igi an sogbarsun-dibe: ‘¡Be nugu, be gwisgu, be nae!’ Degite, ¿igid bur-baisursunna imaklesunna? Suli, ebobela baisursunna imaklesuli. \v 24 Degisoggu, ani Dule-Machi, dule-bonigwaled an nudakoed, adi bemar wisguegar, igi dule-bonigwaled sunna an nudake, debayobi we-napneggi dule-gwage-iskunaid sunna an nudakbalid. \p Jesús dule-abgan-burgwar-nikadga sogdesun: \p —Ani an bega soged, be gwisgu, be-egi-maid na be sede, be-negse na be nasun. \p \v 25 Degi dule-bonigwaled yog nuguar-gusgu, emar-abargi yog gwisguar imaksad, degi, na e-gabedgi-maid na susgua, e-negse nadsunnad, Bab-Dummad-nug-odummonadap-gusad. \v 26 Agi belagwapa geger dakedbimalad, bela Bab-Dummad-nug odummodmalad. Nue dobe itomala, sogdemarsunnad: \p —Emi-ibagi ibmar-geger-dakleged an daksamalad. \s1 Jesús Levíse gochad, e-sapinga guegar \r (Mateo 9:9-13; Marcos 2:13-17) \p \v 27 Jesús dule-nudaksadgi-gwichi nadgu, agi dule-wargwen Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbaed dakalid, Leví-nugad, mani-galeged-neggi sii, mani gasii. Jesús Levíse gote, ega sogded: \p —Anba be dage, an-sapinga guegar. \p \v 28 Degi Leví gwisgusgu, bela ibmar obes, Jesúsba naded, e-sapinga guegar. \p \v 29 Leví, e-neggi Jesúsga iba-dummad onosad. Agi dulemar-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad bukidar bukwa, degi, baiganmo, e-mesa-naba mas gunbukwa-gusmarmogad. \v 30 Agi escribamar, degi, Fariseomar, Jesús-sapinganga sunmakarmalad, sokarmalad: \p —¿Ibiga dulemar-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad, degi, dulemar-baigan-iskudidimaladba we-Jesús mas gunne, degine, eba gobbali? \p \v 31 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Dulemar-gegusurmalad ina-duled abesulid, unnila dulemar-gegumaladbi ina-duled abe-damalad. \v 32 Deyobi, ar we-napnegse an nonigu, dulemar-nuegan-na-iskudisur-itomaladse golega an nonisulid. An nonikidi, dulemar-iskudii-na-itomaladse golega, adi na e-iskuedga bukib binsamalagar, mer bar iskumalagar. \s1 Bab Dummadse golega mas-gunsuli gudigued \r (Mateo 9:14-17; Marcos 2:18-22) \p \v 33 Geb degi dulemar Jesúsga sokarmalad: \p —Juan-sapingan imbagwenar mas-gunsuli gudidamalad Bab Dummadse golegar. Amba deyob Fariseo-sapingan gudidamarmogad. ¿Ibiga be-sapingandi geg deyob damala? Be-sapingandi mas gundii, degi, gobdii-damalad. \p \v 34 Jesús, abin burbar sogded: \p —Dulemar ome-nikued-ibagi mas-gullegedse nonikile, dule-ome-nikunaid e-abargi siile, ¿sunna mas-gunsuli bemar-imako be insae? Suli, mas gunmaloe, ar weligwar itomalad. \v 35 Ar ibagan nonikoed, dule-ome-nikunaid e-idu seledoed. A-ibagan nonikile, agindi Bab Dummadse golega mas-gunsuli gudigumalodo. Emigindi amba an gudisoggu, an-sapingan geg mas-gunsuli gudigumardo. \p \v 36 Geb degi Jesús ega burbar sunmakdebalid, sogded: \p “Ar dule mor-matumakegala geg morgo-binid mor-seredgi nasiked. Ar deyob imaksale, unnila mor-binidbi achirmakosulid, deginbali, mor-binid mor-sered-ebo na istar daklebalid. \p \v 37 “Deginbali, inna-gaibid-binid gwen ibmar-uka-bugluga-sobaled-seredgi baliledisulid. Degir, inna-gaibid mudele, buglu-sered esirmako-itole. Degir, binsa inna-gaibid milego-itole, degi, bugluse-bakar binsa miledo-itole. \v 38 A-ulale, inna-gaibid-binid buglu-binidgi balileged, adi ebobela nabir igarga guegar. \p \v 39 “Deginbali, dule inna-gaibid gobsale, bar inna-ochigwad sorba gobbisulid, ar ade soged: ‘Inna-gaibirbad bur inna-ochigwadba nuedye.’ Dule-igar deyobmodo, igar-sered geg igar-binid-ebo atoged.” \c 6 \s1 Jesús-sapingan obunnoged-ibagi ibmar-gwag gwachamalad \r (Mateo 12:1-8; Marcos 2:23-28) \p \v 1 Ibagwengine, obunnoged-ibagi, Jesús orosgii-dakleged-digaled-abargi nadapgu, e-sapingan ibmar-digaled gwane-gwane imaknadapmala, e-argangi obu-obu imaksamargu, gutemalad. \v 2 Degi Fariseomar-Jesúsba-gwen-gwen-nadapmalad Jesús-sapinganga sogdemalad: \p —¿Ar ibiga bemar ibmar-gwag gwane-gwane nadapmala? ¿Obunnoged-ibagi mer arbaoye igar-maisursi? Emide bemar igar-maidgi annadimargu. \p \v 3 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p “An-sapingan igar-maidgi annadisulid. ¿Ar wese-bakar bemar absodisurmarsi, igi David imaksa, deun David, degi, e-sordamar ukumecharmargu? \p \v 4 “A-ibagi David Bab-Dummadse-goled-negse dognoni-gusad, degi, madu-Bab-Dummadga-uklesad gucha-gusad. Ar David, degi, e-sordamar a-madu gunnedsulinad, ar ade madu-isedid. ¿We-madu unnila dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladbi gunnoye igar-maisursi? Degite, ¿David, degi, e-sordamar igar-noar imaksamala? Suli, ar ukudba nabir madu guchamalad. Degisoggu, an-sapingan nabir imaksamarmodo.” \p \v 5 Geb degi Jesús sogdebalid: \p “Ani Dule-Machi, obunnoged-iba-e-Dummadid.” \s1 Jesús dule-argan-burgwaled-nudaksad \r (Mateo 12:9-14; Marcos 3:1-6) \p \v 6 Ibagwengi obunnoged-ibagi gunonibalid, deun Jesús Judiomar-onmaked-negse dognonigu, emar-odurdaksigusad. Agine, dule-wargwen, argan-nuedsik-burgwaled sii-gusmogad. \v 7 Agi escribamar, degi, Fariseomar, Jesús-argabukwa-gusmalad, dakega, bule obunnoged-ibagi Jesús dule-nudako-dibeye, adi egi sogmalagar, obunnoged-igar-maidgi annadiiye. \p \v 8 Ar Jesúsdi nue-wisid igi binsabukmala, a-ular dule-argan-burgwaledga sogded: \p —Dage, abarse be gwisguda. \p Agi neg-abargi dule gwisgunonisunnad. \v 9 Geb degi Jesús sogded: \p —Ibmar-soggwen an bemarse egisbimardo: ¿Wede igar-nuedi obunnoged-ibagi ibmar-nued-imaked, igi, ibmar-iskana-imaked? ¿Igid bur-nabiri, dule-odurgued, igi, dule-oburgwed? ¿Igi bemar sogsunna? \p Dule-gwensaksaar abin-imaksasulid, bela boo ambikusmalad. \p \v 10 Jesús bela dulemar-dikarba-bukmalad-daksagu, dule-argan-burgwaledga sogded: \p —Be-argan be onak. \p Dule e-argan onakwidgu, yog nuguar naded. \v 11 Dummagan-bukmalad sae-itodmalad, na sunmakarmalad igi anmar Jesús-imakmalar-gebye. \s1 Jesús, e-ambe-gakabo susad, e-barmilearmaladga guegar \r (Mateo 10:1-4; Marcos 3:13-19) \p \v 12 Deun a-ibagangine, Jesús yarse nade-gusad, Bab Dummadse golegar. Agi oibosad, Bab Dummadse gorsii. \p \v 13 Oibosgu, eba-nanaimaladse gochad. Agi ambe-gakabo susad, e-sapinganga guegar. Amar-sulesad-onugsanonibalid, Jesús-nuggi-barmilearmaladye. \v 14 Sulesmalad wemardo: Simón, a Pedroye Jesús onugsasbalid, agine Andrés, Simón-e-urba, degine, Santiago, Juan, Felipe, Bartolomé, \v 15 Mateo, Tomás, Santiago, Alfeo-machi Simón, Zeloteye-bimarbalid, \v 16 Judas, Santiago-e-gwenad, degi, Judas-Iscariote, darba-Jesús-uknonikid-dule. \s1 Jesús dulemar-bukidar-nudaksad \r (Mateo 4:23-25) \p \v 17 Jesús na e-sapinganmala gulluse aidenonikid, agi nebagi e-sapinganmala, degi, dulemar-bukidar Judea-yalaganbarmalad, Jerusalénginmalad, Tiro, degi, Sidón, demar-gakagan-dorgan, amar bela Jesús-itogega nonimalad, degi, na uelemalad nugumalagar. \v 18 Agi dulemar niaburbase-nue-wiledigusmalad nudaklesmalad. \v 19 Bela dulemar-bukidar Jesús-ebubi-damalad, ar ade Jesús-gangued-nikad, bela dulemar-onudakdiid. \s1 Jesús sogsad, doamargi bur-nued binsalesa \r (Mateo 5:1-12) \p \v 20 Jesús na e-sapingan-dakdegu, sogded: \q1 Bemar-wilemalad, \q1 bemargi nued binsalesmalad, \q1 ar Bab-Dummad-neg-dakmaid, bemargadid. \q1 \v 21 Bemar-emi-uku-mesdimalad, \q1 bemargi nued binsalesmalad, \q1 ar ade bemar immerba itononimaloed. \q1 Bemar-emi-bodidimalad, \q1 bemargi nued binsalesmalad, \q1 ar ade bemar allenonimaloed. \q1 \v 22 Bemargi nued binsamaloed, \q1 ani Dule-Machi, an-nug-ular, \q1 dulemar istar be-dakarmalar, \q1 dulemar be-obannarmalar, \q1 dulemar be-ichoarmalar, \q1 degi, be-nuggi sunmakarmalar, \q1 be dule-iskanamarye. \q1 \v 23 Dulemar sabsur be-imaksadba, \q1 a-ibagangi be wergumaloed, \q1 be weligwar itomaloed, \q1 ar nibneggi bemarga ibmar-uklegoed dummarbad. \q1 E-babgan bemar-idu amba sabsur Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-wiosmarmogad. \q1 \v 24 ¡Ar bemar mani-ibgandi wile itomaloed! \q1 Ar ade bemardi bato wegi yeer itodimalad. \q1 \v 25 ¡Ar bemar bato wegi immedik itodimaladdi, \q1 wile itomaloed! \q1 Ar ade be ukud itononimaloed. \q1 ¡Ar bemar bato emi alledimaladdi, \q1 wile itomaloed! \q1 Ar ade bemar nunmaked itononimaloed, \q1 degine, bemar bononimaloed. \q1 \v 26 ¡Ar bemargi bela-dulemar nuedbi sunmakarmalar, \q1 be dule-wilesmar! \q1 Ar deyob be-babgan Bab-Dummad-gaya-burba-berbemaladye \q1 binsa-gordimalad imaksamarmogad. \s1 Jesús sogsa-gusad, be-istarmalad be sabgumarye \r (Mateo 5:38-48) \p \v 27 Jesús sogdebalid: “Ar bemar an-itobukmaladgardi an sogdo: Dule-istar-be-dakdimalad be sabgumar, dule sae-be-dakmaladga ibmar-nuegan be imakmar. \v 28 Dulemar-be-ukabsadimaladgi nued egi be binsamar, dulemar be-ogakansadimaladga be Bab Dummadse ega gormar. \p \v 29 “Ar dule-wargwen wagargi be bibyosale, wagar-baid ega be oyobar. Dule bei-suba susale, mer mor-ega-uksuli be gubar. \v 30 Ar doa-dule bese ibmar egichialir, ega be uke. Ar dule be-ibe-ibmar susale, mer ese be bar egiso gannar bega udagegar. \v 31 Ar igi dulemar be-imakbi be abege, deyob dulemar be imakmogoed. \p \v 32 “Ar dulemar be-sabmaladbi be sabguele, ¿Bab Dummadgi ibi-nued be amiosunna? Be ibmar-nued amiosuli. Ar dulemar-iskudimalad deyob dule-e-sabmalad sabgumarmogad. \v 33 Ar dulemar ibmar-nued-bega-imakmaladgarbi ibmar-nued be imakmogale, ¿Bab Dummadgi ibi-nued be amiosunna? Ib-nued be amiosuli. Ar dulemar-iskudidimalad amba deyob imakmarmogad. \p \v 34 “Ar unnila dule-gannar-bega-ibmar-ukoedgarbi be ibmar wis ukele, ¿Bab Dummadgi ibi-nued be amiosunna? Ib-nued be amiosuli. Ar dulemar-iskudimalad dule-iskudimaladga ibmar-ukdamarmogad, adi sorba gannar ega ukbaligar. \p \v 35 “Degisoggu, be-istarmalad be sabgumar, ibmar-nued ega be imakmar, dule-ibmar-bei-abeged ega be ukmar, mer gannar-bega-ibmar-uked edarbedii be gumar, ar bemarga ibmar-uklegoed bur-dummarba gued, degine, Bab-Dummad-Bur-Dummadid-e-mimmiga bemar gunonikoed, ar Bab Dummad bela dulemar-sunnasurdamalad, degi, dulemar-iskanamar wile dakmaid. \v 36 Ar igi be-Bab dulemar-wile-dakmaimoga, degisoggu, ayob bemar dulemar-wile-dakmarmosundo.” \s1 Mer yogasaar be sogo, we dule-iskanaye \r (Mateo 7:1-5) \p \v 37 Jesús sogdebar: “Mer yogsaar be sogo, we dule-iskanaye, adi melle Bab Dummad deyob begi sogmogagar. Mer be sogo, we-dule-sabsur-odurdakye, adi melle Bab Dummad sabsur be-odurdakmogagar. Dulemar begi nossuliyob be dake, adi Bab Dummad egi nossuliyob bemar-dakmogagar. \p \v 38 “Aimarga ibmar be uke, adi Bab Dummad bega ibmar ukmogoed. Bab Dummad bega ukoed, ibmar-wilubsaleged-nuedgi, nue gindilegar, nue gwamakar, degi, nue enargwaagwadgi. Ar be ibmar wilub-imakedgine, Bab Dummad bega ibmar wilubsamogoed.” \p \v 39 Geb degi Jesús burbar emarga ibmar sogded: \p “¿Ar dule-ibya-sulid, sunna dule-ibya-sulid-idumai guosi? ¿Ar ebobela yaa-guregedgi argwachasulir be insae? Argwachale. \p \v 40 “Dule-ibmar-durdaknaid geg e-sailaba dummad gued. Ar ibmar-durdaknaid obelosardi sunna e-odurdakedyob gumogodo.” \p \v 41 Jesús burbar sogdebalid: “¿Ar ibiga be-gwenad-ibyagi durgan-maid magar be dake, ar be-ibya-yaba suar-maiddi aku be dake? \p \v 42 “¿Ar igi be-gwenadga be sogoe: ‘Be-ibya-yaba-durgan-maid an bega onogweloye.’ Ar be-ibya-yaba suar-maiddina? ¡Bemar wagar-darbomalad! Suar be-ibya-yaba-maid-insa be onoge, geb agi nabir be atakoed, be-gwenad-ibya-yaba-durgan-maid onogegar.” \s1 Dule e-daedgi mag be dakmaloed \r (Mateo 7:16-20; 12:34-35) \p \v 43 Jesús sogdebalid: “Ar sapi-nuedsulid geg e-sanmaked nued sanmaked, degine, sapi nuedile, e-sanmaked geg ichakwa sanmaked. \v 44 Ar sapimar wargwen-wargwen na e-sanmakedgi dakleged. Ar ade higo-san ikogi sanmaksulid, degine, uva-san dub-iko-nikadgi gwen be weosurguoed. \p \v 45 “Anmar-dule amba deyobmodo, dule-nued, na e-gwagegi ibmar-nued-nikadba ibmar-nued onoged. Ar dule-iskanadi, dule na e-gwagegi ibmar-iskana-nikadba ibmar-iskana onomogad. Ar dule-sunmakedi, gwagegi-ibmar-naidba na sunmaked.” \s1 Dulemar-neg-sobedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 7:24-27) \p \v 46 Jesús sogdebalid: “¿Ibiga be anse gormala, ‘Dummad, Dummad,’ ar degite an-ibmar-sogedba be dasurmalad? \p \v 47 “Ar bela dulemar anse danikir, an-ibmar-soged itoger, degi, eba daele, an bega sogmalo, we doa sunnaa dule dae. Weyobdo. \v 48 We dule-gwensak na neg sobbargu, yaa akwisad, matusur akwisad, degi, neg-urba-gaed-akwa-birgi mesisad. Diwar noargu, diwar binnasur a-neggi yolenonikid, ar degite, gwen neg ogiglimaksasulid, ar ade akwa-birgi neg nue sobar siid. \p \v 49 “Ar dule an-gaya-burba-itosad, a-sogedba imaksasuliddi, adi we-dule weyobmodo: Dule neg sobsagu, unnila napa-birgi sobsad, neg-urba-gaed sate. Diwar noargu, a-neggi binnasur yolenonigu, neg-ayarided, neg dummad-bibichisdo. Be itogua.” \c 7 \s1 Jesús, Roma-sorda-dummad-e-mai-nudaksad \r (Mateo 8:5-13) \p \v 1 Jesús bela dulemar-e-itobukmaladga ibmar-sogsad-sorba Capernaumse dognonikid. \v 2 Roma-sordamar-dulatar-sediid-e-mai ise-uelegar maid, burgwedani maid. A-dulede na e-mai nue sabed. \v 3 Roma-sordamar-dulatar-sediid Jesúsgi-dulemar-sunmak itoargu, Judiomar-girmar-dummagan Jesússe barmialid, adi ese egisegar, e-negse dagye, e-mai ega nudakdaye. \p \v 4 Judio-dummagan Jesússe nonimargu, egi nue wilenagusmalad, ega sognonimalad: \p —We-dule-e-mai wis be bendaker-gebed, \v 5 ar ade anmar-neggwebur nue sabed, degine, anmar-Judiomarga onmaked-neg sobsabalid. \p \v 6 Jesús amarba nadsun. Neg modanigusgu, Roma-sordamar-dulatar-sediid e-aimar barmialid, Jesúsga sogegar: “Dummad, an-negse be dogsulir, akarsulid, ar an-negse be gwen dogedsulinad, \v 7 degine, an bese gwen dagedsurmoganad. Ar unnila be sogsa-sae, an-mai yog nuguar naoed. \p \v 8 “Amba an dummad-nikmogad, degine, ani an-dummadmogad, sordamar ani an sediid. Ar sorda-wargwenga an sog-dibe, be nae, yog naar-daed; baidga an sogbar-dibe, be dage, yog dagar-daed. Degine, an-maiga an sog-dibe, we be imake, yog imakar-daed. Ar deyobmogad, an-mai-burgwedani-maid, unnila be ibmar-sogsaa imakedba, sunna yog nuguar guoed.” \p \v 9 Weyob Roma-sordamar-dulatar-sediid ega soge itoargu, Jesús geger-itoded, geb degi dulemar-e-sorba-duurmakdanimaladga sogdesunnad: \p —An bemarga sogmar, Israel-dulemargi weyob dule angi nue bensuli an dakdisulid. \p \v 10 Ar dulemar-barmilesmalad gannar negse nonimargu, daknonimalad, mai-uelemai-gusad bato nugus. \s1 Nain-neggweburgi mukwaga Jesús machi-gannar-odulosad \p \v 11 Jesús, Roma-sordamar-dulatar-sediid-e-mai nudaksad-sorba, neggwebur-Nain-nugadse nadapgu, eba e-sapingan nadap-gusmarmogad, degine, baigan-bukidar eba nadap-gusmarbalid. \v 12 Neggweburse-doged-yawagak mosgu, agi dulemar neg-uanse dule-burgwisad dignadap-gusmalad. A-dulede, mukwa-ei-sui-burgwisad-e-machi-wargwensakadid. Nain-neggweburginmalad bukidar a-mukwaba nadap-gusmarmogad. \p \v 13 Agi Dummad-Jesús dakargu, a-mukwa nue wile dakded, ega sogded: \p —Mer be boe. \p \v 14 Jesús dule-burgwar-maid e-ulu-semamaidse warmakdapgu, gwisgusmalad. Geb degi Jesús a-ulu ebusgu, sogded: \p —Sapingwa, an bega soge, be gwisgu. \p \v 15 Geb degi dule-burgwar-maid gwisguargu, yog sunmakar-naded. Geb degi Jesús a-sapingwa e-nanga uksasunnad. \p \v 16 Bela-dulemar dobe-ito nadmalad, geb degi Bab-Dummad-nug odummodmarsunnad, sogdemalad: \p —Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-wargwen-dummad anmar-abargi gwisgunonikid. Degine, Bab Dummad na e-dulemarse ataknonikid. \p \v 17 Judea-yalaganba, degi, neggweburmar-a-dikarba-nanaid bela wisguarmalad, Jesús dule-burgwaled-gannar-odulosad. \s1 Jesússe Juan-Bautista na-e-sapingan-barmialid \r (Mateo 11:1-19) \p \v 18 Deunni Juan-Bautista-e-sapingan bela Jesús-ibmar-imaksad Juan-Bautistaga sognonimalad. Agi Juan-Bautista na e-sapingan-warbose gochagu, \v 19 Dummad-Jesússe barmisad, adi ese egisegar: \p —Ar epenne Bab-Dummad-sogsad dule-wargwen-an-bemarga-barmidagoye, ¿ar be a-dule, igi, anmar dule-baid amba edarbemaloe? \p \v 20 Ar dule-warbo-barmilealid Jesúsga sognonimalad: \p —Juan-Bautista bese anmar-barmialid, bese egisegar, bede, Bab-Dummad-epenne-sogsad-dule-wargwen-an-bemarga-barmidagoye, ar be a-dule sogeye, igi, anmar dule-baid amba edarbemalo sogeye. \p \v 21 Agine, Jesús, Juan-Bautista-sapingan-wagab, dulemar-bukidar-gegudimalad, galagwensuli-bonigan-nikmalad, niaburba-nikmalad, degine, dulemar-bukidar-ibya-surmalad nudaksad. \v 22 Geb degi Jesús, Juan-sapingan-abin imakdegu, sogded: \p —Be namar, Juanga be sognamar, ibmar be itosmalad, degi, ibmar be daksamalad: Dulemar-ibya-surmalad mag-atak an imaksad, dule-muya-muya-nanamalad nued-nanae an imaksad, dulemar-naibe-buna-ya-maleged-nikmalad swilidik an imaksad, dulemar-uaya-yallirmalad nabir-mag-ito an imaksad, dulemar-burgwismalad gannar-durguega an imaksad, degine, dulemar-wileganaga Bab-Dummad-gaya-burba-nuedgi an ega sunmaknonikid. \v 23 Degine, Juanga be sogbalo: ‘Ar dule-an-bensuliddi, a-dulegindi nued egi binsalesye.’ \p \v 24 Juan-Bautista-sapingana-warbogwad nadmargu, Jesús, Juan-Bautistagi dulemarga sunmakalid, sogded: “¿Ar ibiga nega-dule-sulidganba bemar arbisunna? ¿Nar-gammu burwaba aibangwichi dakega bemar arbi? Suli. \p \v 25 “Degite, ¿ar ibi dakega bemar arbisunna? ¿Bemar dule-wargwen-mor-nued-yoi-gudiid dakega arbimala? Suli. Ar dulemar mor-nued-yoi gudimaladdi, wergudimalad, amardi reymar-neg-yagi gudidimalad. \p \v 26 “Ar degite, ¿ibi dakega bemar arbimarsunna? ¿Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-dakegala? Eye, an bemarga sogmalad, a bemar daksamalad, degine, Bab-Dummad-gaya-burba-berbegedba bur-bule bemar daksamalad, ar ade we bur-dule-dummadid. \v 27 Ar we-dulegine bato narmakar sognaid, Mesíasgi sunmaknaigu, Bab Dummad soged: \q1 Be-iduale, anga-gaya-burba-barsoged an barmidoed, \q1 adi be-iduar bega igar-mayegar. \qr Mal. 3:1 \m We-gaya-burba-barsoged, Juan-Bautistado. \p \v 28 “Ani an bemarga soged: Dulemar we-napneggi-gwalulemaid, Juan-Bautistaba bur-dummad sulid, ar degite Bab-Dummad-neg-dakmaidgi bur dule-bipigwadi, degite a-dule, Juan-Bautistaba bur-dule-dummadid.” \p \v 29 Bela dulemar Jesús-itosmalad, degi, Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamaladse-bakar, sogdemalad, Bab Dummad nued imaksaye, ar anmar, Juan-Bautista-digi-ogedgi oglesmarguye. \v 30 Ar Fariseomardi, degi, Moisés-igar-odulomaladdi Bab-Dummad-igar-emarga-uklenaid gwen abingassurmalad, Bab-Dummad-digi-ogleged Juan-Bautista-imakedi, gwen imaksasurmalad. \p \v 31 Geb degi Jesús sogdebalid: “Degite, emi we-dulemar-bukmaladde, ¿doa sunnaa damar be insae? \v 32 Wemar-damaladi machimala neg-magaba-ambikuedgi ambikumaladyobdo, na muchub-muchub agi na gorbukmaladyobdo, na ega sogbukmardo: \q1 An bemarga gar-ogochamalad, \q1 degite, bemar gwen dodossurmalad. \q1 Anmar bemarga bukib-binsa namaksamalad, \q1 degite, bemar gwen bossurmalad. \m \v 33 Degisoggu, bemar we-burwigana-binsaedsulidyob damardo. Ar Juan-Bautista we-napnegse nonigu, dule-baiganyob mas-gunsuli, degi, gobsuli gudigusad. Egi bemar sogsamalad: ‘Wedi nia egi naiye.’ \v 34 Ani Dule-Machi, andi nonigu, mas gunnonikid, gobnonikid, angi be sogmalad: ‘We-dule gadi-mas-gunned-dule, degine, gadi-vino-gobed-dule, deginbali, dulemar-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad, degine, dulemar-galagwensuli-iskudimalad-e-aiga na saed-duled.’ ” \v 35 Geb degine Jesús sogdesunnad: “Ar dule Bab-Dummad-ibmar-wisidi, ibmar-nuegan-imakedgi mag dakle-daed.” \s1 Jesús, Fariseo-wargwen, Simón-nugad-e-negse mas gunnapid \p \v 36 Ibagwengine, Fariseo-wargwen Jesúsgi wilenagusad, e-negse mas gunnaegar. Jesús, Fariseo-neg-yaba dogsagua, mesa-naba sigidapid mas gunnegar. \p \v 37 A-neggweburgine ome-wargwen, ome-iskudiid-dule, itoargu, Jesús, Fariseo-neggi mas gunsiiye, gwallu-wawagwad bute-alabastro-akwagi-sobaledgi senonikid. \v 38 Ome Jesús-yarganba, e-mali-dikarba signonikid, ise-boar. Agi ome na e-ibya-nisgi Jesús-e-mali owardikusad, geb degi e-sailagiagi odinnosbalid. Ome Jesús-mali usgua, gwallu-wawaad Jesús-maligi eosad. \p \v 39 Fariseo-Jesús-nik-gochadi degi-daksagua, na e-gwagegi binsasii-gualid: “Ar we-dule, Bab-Dummad-gaya-burba-berbegedina, wisindo, we doa-dule, degine, we-ome-e-ebunaid igidi. Ar we-ome iskudiid-duled.” \p \v 40 Geb degi Jesús sunmakdegu, sogded: \p —Simón, ibmar-gwensak an bega sogbido. \p Simón, abin-sogded: \p —Odurdaked-saila, be sogena. \p \v 41 Jesús sogdesun: \p —Dule-wargwengi walabo egi mani gasmalad: Wargwen egi dulataled-ilatar mani gasad, baiddi dulatar egi mani gasad. \v 42 Ar ebobela geg bennuk-gusmalad. Degisoggu, mani-ibed amarga sogsa-gusad: ‘Akarsurye, mer bar an-bennukmaloye.’ Anga be sogena: ‘¿Doa bur sab be insae?’ \p \v 43 Simón, abin-imakdegu, sogded: \p —An insagua, bur-dumma egi mani-gani-gusad an insado. \p Jesús, abin-sogded: \p —Napiragwad be sogsado. \p \v 44 Ome-siidsik Jesús aibilisgua, Simónga sogded: \p —¿We-ome be dake? An be-negse dognonigu, be anga gwen dii uksasulid, anmar-gusgu-imakedba an-nag enukegar. Ar we-omedi e-ibya-nisgi an-nag enuksad, degine, e-sailagiagi anga an-mali odinnosbalid. \v 45 Be an-wagar ussulid, be dog-nued noniye anga sogegar. Ar we-omedi an be-negse dogsad-akar an-mali usiid. \p \v 46 Be an-nonogi anga gwallu-wawaad gwen eossulid, ar we-omedi an-maligi gwallu-wawaad eosad. \v 47 Ar degisoggu, an bega sogsun, we-ome-dummad-iskudiid ega bela elilesad, ar ade we-omede dummad-an-sabgusad. Ar dule unnila ichee ega iskued-elilesale, ichee sabgumogodo. \p \v 48 Geb degi Jesús omega sogded: \p —Be-gwagegi iskudigusad be nugussun. \p \v 49 Dulemar-mesagi-eba-mas-gunbukmalad, na ulubgi binsadmalad, sogdemalad: \p —¿Ar wede doa-dulesunna, iskuedse-bakar sunna elied? \p \v 50 Ar Jesúsdi omega sogded: \p —Be-angi-bensulidba be iskuedgi abonolesun. Degisoggu, ulubgi be gwage-bogidikidba be nasun. \c 8 \s1 Omegan Jesúsga ibmar-imakdii-gusmalad \p \v 1 Degidgine, a-ibagan-sorbali, Jesús bela neggweburmar-dummagan, degi, neggwebur-burwigana onodii-gualid, Bab-Dummad-neg-dakmaid-gaya-burba-nuedgi sunmakdii. E-sapingan-e-ambe-gakabogwad eba gudigusmarmogad. \p \v 2 Degine, omegan niaburba-iskana-nika-gusmalad, gegudii nugusmalad: María, Magdalenaye-nugad, nia-sogagugle egi onolesad, \v 3 Juana, Chuza-e-ome. We-Chuzade Rey-Herodesga neg-daked-dummadid, degine, Susana, degine, omegan-baigan-bukidar Jesúsba gudigusmarmogad. A-omegan na ibmar-na-nikamaladba Jesúsga ibmar-imakdii-gusmalad. \s1 Jesús ibmar-gwag-diglegedgi burbar sunmaksad \r (Mateo 13:1-9; Marcos 4:1-9) \p \v 4 Dulemar-bukidar Jesússe ambikunonigu, neggwebur-baid-baidginmalad ese nonimaladga, burbar sunmakded, sogded: \v 5 “Ibagwengine, dule-wargwen-ibmar-gwag-digedi ibmar-gwag dignaded. Ibmar-gwag dignaigusgu, abala ibmar-gwag igargi babatidapid. Igargi-babatismaladgi dulemar egi annasmalad. Geb degi a-sorbali, sikwimar-niba-gukudimalad a-ibmar-gwag manonimalad. \p \v 6 “Abala ibmar-gwag akwa-birgi babatismalad. Dunguargu, dinguded, ar ade neg-nisarsulid, dinnagwad. \p \v 7 “Abala ibmar-gwag iko-abargi babatisad. Ibmar-gwag dungudgu, ikomar eba dungudmogad. Ikomar ibmar-gwag-ichosad. Degisoggu, ibmar-gwag gwen sanmaksasursundo. \p \v 8 “Ar ibmar-gwag napa-nuedgi-babatismaladdi, amardi dungudgu, nue sanmaksad, bela-bela sanmaksad.” \p Ar weyob Jesús dulemarga sunmaksigu, binnasur sogded: “Bemar mag nue itobiele, nue itomar an bemarga ibmar soged.” \p \v 9 Geb degi e-sapingan Jesússe egichialid: \p —¿Wede be ibu obarsunna, we-ibmar burbar be anmarga sogsad? \p \v 10 Jesús na e-sapinganga sogded: “Ar bemargardi Bab-Dummad-neg-dakmaid-igar-burbar-mamaid osanalegoye maid, dulemar-baigangardi ega burbar soglegoed: \q1 Adi amba dakmar-inigwele, aku dakmalagar, \q1 ar itomar-inigwele, aku itomalagar. \qr Is. 6:9 \p \v 11 “Ar emi burbar an bemarga sogsadi, weyobdo: Ibmar-gwag, Bab-Dummad-gaya-burbad. \p \v 12 “Ibmar-gwag-igargi-babatismaladi, we Bab-Dummad-gaya-burba-sunmaked-e-wilubganad. Nia-saila sorba nonigu, dulemar-gwagegi Bab-Dummad-gaya-burba-nagusad ei osulononikid, adi mer Bab Dummadba damalagar, mer iskuedgi abonolemalagar. \p \v 13 “Ar akwagi-babatismaladdi Bab-Dummad-gaya-burba itosmargu, nue-weligwar abingasmalad. Ar wemar unnila askinbi Bab-abingasmarsoggu, ibmar-gwag-digaled maligan-askinnegwadyobdo. Degisoggu, ichee wis Bab Dummadba nanasmalad, ibagan-bulegan ega nonigu, Bab Dummadgi bangudmalad. \p \v 14 “Ar iko-imbaba-babatismaladdi, we-dulemar Bab-Dummad-gaya-burba abingasmalando, ar undargusgu, we-napneggi-ibmar-nanaid, degi, maniginbi, degi, we-napneggi unnila yeer-itodiguedse binsaed-galedmarsoggu, amar ibmar-gwag-gwen-sanmaksasulidyob gunonisundo. \p \v 15 “Ar napa-nuedgi-babatismaladdi, wemardi, Bab-Dummad-gaya-burba-itosad nue abingasmalad, gwage-nuedgi, gwage-napiragwadgi, gwen galakussuli Bab-Dummad-gaya-burbaba nanasmalad. Degisoggu, amar ibmar-gwag-nue-sanmaksamaladyob gunonisundo.” \s1 Jesús sogsa-gusad, ibmar-dukualed sanar-onolegedse daye \r (Marcos 4:21-25) \p \v 16 Jesús sogdebar: “Dule gwallu ogasale, gwen ulu-yaba siosulid, degi, e-gabed-urba amba siega gwen imakdisurbalid. Dule gwallu ogasale, niba gwallu-siedgi sii-daed, adi dulemar dognonikir, gwallu-meegwad mag dakegar. \v 17 Debayobi ibmar-bipisaale dukuosurguodo. Be-ibmar-saed bela wisgulegedsegad. Amba be dukuar ibmar saoen-inigwele, bela dulemar wisguedsegad, bela negache nononikoed. \p \v 18 “Degisoggu, nue be binsaer-gebed, igi be Bab-Dummad-itobie. Ar dule-ibmar-nikadga bur-bule ega gatik ibmar uklegoed, ar degine, dule-ibmar-satele, amba ibmar-nikuo-itogedi e-annik sulegoed.” \s1 Jesús-e-nan, degi, Jesús-e-urbamar Jesús-aminonimalad \r (Mateo 12:46-50; Marcos 3:31-35) \p \v 19 Jesús dulemar-odurdaksigu, geb degi e-nan, degine, Jesús-urbamar, Jesússe nonimalad. Ar dulemar bukidarsoggu, geg Jesússe warmak-guarmalad. \v 20 Jesús-owisosmarsunnad, ega sognonimalad: \p —Be-nan, degine, be-urbamar magaba gwismalad, be-dakbimalad. \p \v 21 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule-Bab-Dummad-gaya-burba-itomalad, degi, eba-damalad, a an-nanad, degine, amar an-urbamalad. \s1 Jesús burwa, degi, demar obogilesad \r (Mateo 8:23-27; Marcos 4:35-41) \p \v 22 Ibagwengi, Jesús na e-sapinganmala urgi nakwisgu, amarga sogded: \p —Mata-dummad-obakar namargwelo. \p Geb degi nadmarsunnad. \v 23 Urgi nadapmargu, Jesús gabided. Geb degi egi mataba burwa-dummad noalid. Ur, dii-ena nagusad, degisoggu, ur-doged gualid. \p \v 24 Geb degi e-sapingan Jesússe nonimargu, Jesús-odaksamalad, ega sogdemalad: \p —¡Odurdaked-saila, anmar-ur dogmaid, anmar bergumaloed! \p Jesús ataksagu, burwaga, degi, demarga binnasur sogded, be bogidik saye. Geb degi burba bogidik nadsunnad, neg swilidik sigissunnad. \v 25 Jesús e-sapinganga sogded: \p —¿Ar ibiga be Bab-Dummad-bengunonimala? \p E-sapingan dobe itonadmalad, degine, geger dakdemarbalid, na ega muchub-muchub sogdemalad: \p —¿Wede doa-dule-sunna, burwase, degi, demarse-bakar, eba ibsamargu? \s1 Jesús Gadara-yargi dule-niaburba-ichesur-nikad nudaksad \r (Mateo 8:28-34; Marcos 5:1-20) \p \v 26 Geb degi Jesús na e-sapinganmala Gadara-dulemar-bukwadse modapmalad. A-negde Galilea-mata-obakar naid. \p \v 27 Jesús napase aidesgu, dule-wargwen Gadara-neggweburgined ese nonikid, dule-nia-dikasurgus-nikad. A-dule mor-yoisur gudii-daed, degine, neggi gabsurbalid, neg-uan-yaba gabdii-daed. \p \v 28 We-dule Jesús-dakargu, binnasur gormakdegu, Jesús-asabin yokorgi sindigar sigisgu, sogded: \p —Jesús, Bab-Bur-Dummad-Machi, ¿Ibiga be anse achadaniki? Napira Bab-Dummad-nuggi an bega soged: ¡Mer ise-mesagwar be an-imako! \p \v 29 Ar ade Jesús niaburba-dulegi-maidga soged: “Dulegi-be-maid, be nodaye.” Dakargu, a-dulegi niaburba-dikasurgus-maid. A-dule eskoro-dubgi, mali, degi, argan edin-damar-inigwele, dule eskoro-itir-daed, degine, nia nega-dule-sulidganba dule-ses-daed. \v 30 Ase Jesús egichiarsun: \p —¿Igi be nuga? \p Dule, abin-sogded: \p —Ichesulidye an nuga. \p Ar ade niamar-bukidar egi maid. \v 31 Niamar Jesúsgi wilenagusad, melle niamar-galu-wilegoedse e-barmidmarye. \p \v 32 Deun sinmar-bukidar yargi mas mananai-gusad. Niamar Jesúsgi wilenagusad, sinmargi an-odoye. Jesús amarga sogded, nabirye, ase be dognamarye. \v 33 Niamar, dulegi ainidgu, sinmarse ubodapid. Sinmar yar-weregedgi batidgu, matase batidapid. Agi bela gundoledapmalad. \p \v 34 Ar sinmar-edarbemalad sin-gundolesad daksamargu, duurmakdemalad, neg-igarba-bukmaladga, degine, neggweburgi, sogdapmalad, igi sinmar gusad. \v 35 Degi dulemar ainiarmalad neg-gusad dakegar. Jesússe nonimargu, daknonimalad, dule-nia-nika-gudigusadi Jesús-naba nue mor-yoi sii, nue-nugus sii. Dulemar deyob dakarmargu, dobee itodmalad. \v 36 Ar dulemar-dule-nugusad-daksamalad, dulemar-nonimaladga sogdemalad, dule-nia-nika-gudigusadi igi nugusa. \p \v 37 Geb degi bela dulemar Gadara-yar-dikarbarmalad Jesúsgi wilenagusmalad, adi e-yargi e-idu naegar, ar ade bela dobee-ito nadmalad. Degi Jesús urgi nakwisgu, gannar arsunnad. \p \v 38 Dule-nia-nika-gusad, Jesúsgi wilenagusad, e-sedegar. Ar Jesús egi bangudgua, ega sogded: \p \v 39 —Be-negse be nae, be sogna, ibibayobi Bab Dummad nue-wile be-daksa. \p Dule nadgua, bela neggweburgi sunmakdigualid, igi Jesús ega ibmar-dummagan imaksad. \s1 Jairo-bunolo durgusad, degi, ome Jesús-mor-duku-ebusgu, nugusad \r (Mateo 9:18-26; Marcos 5:21-43) \p \v 40 Jesús gannar Capernaumse nonigu, dulemar-bukidarad ber weligwar Jesús-abingasmalad, ar ade bela Jesús-edarbedimalad. \v 41 Geb degi machered-wargwen, Judiomar-onmaked-neggi-dummadid, Jairoye-nugad, Jesússe nonikid, Jesús-mali-naba sindigar yokorgi signonikid. A-dule Jesúsgi wilenagusad, e-negse naegar. \v 42 Dakargu, Jairo unnila bunolo-wargwen nikad, birga-ambe-gakabo sergued. A-bunolode burgwedani maid. \p Jesús, Jairo-negse nadapgu, dulemar-bukidarad, ali-ali Jesúsgi yolenanai-gualid. \v 43 Dulemar-bukidarad-abargi ome-gwensak birga-ambe-gakabogus boni-nalur-nika-gudiid, gudimogad. A-ome na bela mani-nikad ina-duledgangi ollomaksad, ar degite gwen nudaklessulid. \v 44 A-ome Jesús-yarganba nonikid, ei-mor-duku ebunonikid. Ome Jesús-mor-duku ebusgu, nalur-gudiiddi yog dinguar naded, yog nugudgu. \p \v 45 Geb degi Jesús sogded: \p —¿Wede doa an-ebusa? \p Bela sulidbiye ega sogmargu, Pedro, degi, e-walik-bukmalad, Jesúsga sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, dulemar-bukidar ali-ali be-barmesnana-naded, degite, be sogde: ‘¿Wede doa an-ebusa?’ \p \v 46 Ar Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule an-ebusad, ar an mag-itoged, angi an-gangued noded dule-nudakegar. \p \v 47 Degi, ome dakdegu, ibmar-imaksad gwen dukuar gussuli, ise-wawanmakar Jesússe nonikid, e-mali-naba yokorgi sindigar signonikid. Bela-dulemar-bukwad-abargi ome sogded, ibigarsunna Jesús-mor-duku ebunoniki. Ede, Jesús-mor-duku ebusgu, yog nuguar nadye. \v 48 Jesús omega sogded: \p —Omegwa, be nue an-bengussursoggu, be nugussun. Be gwage-bogidikidgi be-negse be nasun. \p \v 49 Amba Jesús omega sunmakgwichi, dule-wargwen, Jairo-neggi danikid, Jairoga sognonikid: \p —Be-bunolo bato burgwis, mer be odurdaked-sailagi bar wilege bega be-bunolo-nudakegar. \p \v 50 Jesús deyob dule-soge itosgu, Jairoga sogded: \p —Mer be dobgu. Unnila mer be bengu, be-bunolo nuguoed. \p \v 51 Jesús, Jairo-negse dogdapgu, dulemar eba gwen doged imaksasulid, unnila, Pedro, Santiago, degi, Juan, bunolo-e-bab, degine, bunolo-e-nan, amarbi eba dogsamalad. \v 52 Jesús modapgu, dakdapid bela bobukmala, degi, binnasur ise-wilegar bunologa bonanai. Jesús amarga sogded: \p —Mer bomar, bunolo burgwar-maisulid, unnila gabmaid. \p \v 53 Bela-dulemar-bukmalad Jesúsgi dodoarmalad, ar ade wismalad we-bunolo burgwar maid. \p \v 54 Ar Jesúsdi, bunolo argangi gasgua, binnasur sogded: \p —Bunolo, be gwisgu. \p \v 55 Geb degi bunolo-e-burba gannar ese nonigu, yog gwisguar imaksad. Geb degi Jesús sogded, bunologa mas-gunned ukmarye. \v 56 Bunolo-e-babgan geger dakmardo, we deyob gusad. Jesúsdi sogded, mer dule-baiganga sogmaloye. \c 9 \s1 Jesús-sapingan Bab-Dummad-neg-dakmaidgi sunmakapid \r (Mateo 10:5-15; Marcos 6:7-13) \p \v 1 Jesús na e-sapingan-ambe-gakabogwad danar oambikusgu, amarga bela igar-uksad, Bab-Dummad-ganguedba dulemargi niamar-oniegar, degine, dulemar-uelemalad-nudakegarbar. \v 2 Geb degi Jesús na e-sapingan-barmisad, adi Bab-Dummad-neg-dakmaidgi sunmakegar, degi, dulemar-uelemalad nudakbaligar. \v 3 Na e-sapinganga Jesús sogsad: \p “Mer ibmar igarba sedmalo, suar-gaapoled suli, sagu suli, mas-gunned suli, degine, mani surbar. Deginbali, unnila mor-yoigwabi be namarbaloed. \v 4 Ar doa-negse be dogdapoe, a-negginbi be megoed, geb be naoedse. Mer neg-baid-baidgi gabdigumalo. Ar a-neggi-mai geb be baid-neggweburse naoed. \p \v 5 “Ar bia be-abingassurmalar, a-neggweburgi be nodmaloed, geb be-naggi-olli-nanaid nue eli-eli saoed, adi dulemar mag be-dakmalagar bemar Bab-Dummad-igargi ega sunmakapmarmoganad, degisoggu emargindo, ar Bab-Dummad-igar yapa abingamalad.” \p \v 6 Jesús-sapingan-ambe-gakabo-guedi bela neggweburmar-burwiganase Bab-Dummad-gaya-burba-nuedgi sunmakdii-guarmalad, degi, dulemar-gegumalad nudakdii-gusmarbalid. \s1 Juan-Bautista burgwisad \r (Mateo 14:1-12; Marcos 6:14-29) \p \v 7 Herodes dummadga-maid itoargu, Jesús bela-ibmar-imakdiid, geger nue-ito naded, ar ade abar sogmalad: “We-Jesús, Juan-Bautista-burgwisad gannar durgusye.” \v 8 Baigan sogmarbalid: “We-Jesús, epenne-Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, Elías-nugad, gannar noniye.” Degine, baigandi sogmalad: “We-Jesús, epenne-Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-wargwen-gudigusad gannar durgusye.” \p \v 9 Herodesdi sogded: “Juan-Bautista-ibe nono an siksadde, ¿degite, wede doa-sunna, dulemar-egi-sunmak an itoged?” \p Degisoggu, Herodes Jesús-dakbiguarsunnad. \s1 Jesús miliatar-dulemar masgi oguchad \r (Mateo 14:13-21; Marcos 6:30-34; Juan 6:1-15) \p \v 10 Jesús-sapingan-e-ambe-gakabo-gued, Jesús-nuggi-barmilesmalad, gannar Jesússe nonimargu, ega sognonimalad bela ibmar imaksamalad. Jesús amarbi bachikii, nega-dule-sulidganba sesad, neggwebur-Betsaida-nugad-dikarba. \p \v 11 Dulemar wisguargu, Jesús Betsaida-neggwebursik nadye, dulemar ase nade-gusmarmogad. Jesússe nonimargu, Jesús dulemar-abingasad. Geb degi amarga Bab-Dummad-neg-dakmaidgi sunmaksigisad, degine, dulemar-nudakleged-abemalad nudaksabalid. \p \v 12 Ar neg-sedogusgu, e-sapingan-ambe-gakabogwad Jesússe nonimalad, ega sognonimalad: \p —Dulemar be barmid, adi igarba neggweburmar-bukwadse, degi, neg-gwagwen-gwagwen igarba-mamaidgi sunna obunnomaloed, degi, agi mas-gunned sunna amimarbaloed, ar wegindi anmar nega-dule-sulidgangi-bukmalad. \p \v 13 Jesús na e-sapingan-abin sogded: \p —Bemar ega mas-gunned ukmar. \p E-sapingan, abin-imakdemarmogad: \p —Anmar unnila madu-gwaatar, degi, ua-ukabo nikmalad. Ar anmar degiir we-dulemar-ichesulidga mas baknaer-gebed. \p \v 14 Ar ade macherganbi-miliatar mergued. Geb degi Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Danar-danar, e-dulabo-gakambe-dulabo-gakambe, be urbemar. \p \v 15 E-sapingan deyob imaksamalad, bela deyob dulemar-urbismalad. \p \v 16 Geb degi Jesús madu-gwaataled susgu, ua-ukabogwad susbargu, niba atakdegu, Bab Dummadga dog-nuedye sogsad. A-sorba madu biske-biske imasgu, ega merguded. Geb e-sapinganga ukded, adi amar dulemarga ukmarmogagar. \p \v 17 Degine, bela-dulemar-gudidimalad nue-immeles mas guchamalad. Mas-guchad-sorba, Jesús-sapingan madu, degi, ua-obichad, garba-gwaambe-gakabo-mergu wesmalad. \s1 Pedro Jesúsga sogsad, be Bab-Dummad-Machi-sunnadye \r (Mateo 16:13-20; Marcos 8:27-30) \p \v 18 Ibagwengi, Jesús Bab Dummadse bachik gorsigusgu, deun e-sapingan eba bukwa-gusmogad. Amarse Jesús egichialid: \p —¿Doaye dulemar annik sogmala? \p \v 19 E-sapingan, abin-sogdemalad: \p —Gwenna-gwenna Juan-Bautistaye benik sogmalad. Baigandi sogmalad, be Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, Elías-nugadye. Agi baigan sogmarbalid, be Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-wargwen-epenne-gudigusad, gannar durgusye. \p \v 20 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —¿Bemardina, doaye annik sogmarmosunna? \p Geb degi Pedro, Jesús-abin sogded: \p —Be Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duled. \p \v 21 Geb degi Jesús na e-sapinganga sabsur sogded, melle dulemar-baiganga bipisaar sogoye ede Cristoye, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule-sunnadye. \s1 Jesús na e-burgoedgi sunmaksad \r (Mateo 16:21-28; Marcos 8:31-9:1) \p \v 22 Degi Jesús sogdebar: \p —Ani Dule-Machi, nue-wileger-gebed. Judiomar-girmar-dummagan, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degine, escribamar, amar gwen an-abingaosurmalad, an-oburgwemaloed. Geb degine, ibapaagi gannar an durgubaloed. \p \v 23 Degine, Jesús bela-dulemarga sogded: \p “Ar dule-wargwen an-sapinga gubiele, na dukin san ieger-gebed, nakrus bane-bane semaiyob nanaer-gebed, bato burgwenadapidyob, geb a-dule anba dagodo, geb a an-sapinga guodo. \p \v 24 “Ar dule-wargwen anba-naid-ular burgwebisulir, e-san-burba ei yogguodo. Ar anba-naid-ular burgwenonikirdi, adi na-e-san-burba yogguosurdo. \v 25 ¿Ar ibi-nuedga dule-wargwenga gusar be insae, a-dule napneg-naid bela egadga imaksar, geb edi na bergusar, ar e-san-burbadi yoggusar? Suli. Ibmar-nuedga ega gussuliled. \p \v 26 “Ar dule-gwensak an-nug-ular bingegusale, degi, an-gaya-burba-ular bingegusbalile, ani Dule-Machi, a-dulegi an bingegumogoed, an ganguedgi, degi, an-Bab-ganguedgi, degi, anger-swilidikmalad-abargi an danikoedgi. \p \v 27 “Ar napira an bemarga soged, gwenna-gwenna wegi-bemar-bukmalad burgosulid, amba dula gudii, Bab-Dummad-neg-dakmaid bese noni be dakedsemalad.” \s1 Jesús e-san-dakleged gwagsad \r (Mateo 17:1-13; Marcos 9:2-13) \p \v 28 Jesús, na e-burgoedgi sunmaksad iba-baabakgus-dibe, a-sorba, Pedro, Juan, degi, Santiago sesa-gusad, yar-birse nakwided, Bab Dummadse golegar. \p \v 29 Jesús Bab Dummadse gorsigusgu, e-wagar-dakleged gwagded, e-mor bela dagudik, dakar-dakar dakle naded. \v 30 Geb agi Jesús-sapingan-warbaagwad dakdemar dulemar-epenne-dula-gudigusmalad, Moisés, degi, Elías, amar-warbogwad Jesúsmala sunmakgwichi. \v 31 Amar, gwallu-meegwad-abargi gwichi, Jesús Jerusaléngi-burgoedgi, degi, we-napneggi-bangudoedgi sunmakgwismalad. \p \v 32 Pedro, degi, baigan-eba-gudidimalad, gabed egi nue-obin itomar-inigwele, nue ataksamargu, Jesús-gangued, e-yeer-dakleged daksamalad, degi, dulemar-warbo Jesúsba gwichid daksamarbalid. \v 33 Degi, amar-warbogwad Jesúsgi bangudsokarmargu, Pedro, Jesúsga sogded: \p —Odurdaked-saila, we nueddo, wegi anmar gudigu. Anmar wegi obunnoged-neg-gwapaa sobmalodo: Gwagwen bega, baid Moisésgar, geb baid Elíasgarmo. \p Ar ade Pedro itosulid, yogsaar gole-gole gwichid. \p \v 34 Ar weyob Pedro sunmakgwichi, mogir emar-birgi nagunonikid. Dobe itodmalad, mogir emargi dognonigu. \v 35 Degi mogir-imbaba gaya-burba gollar, sogded: “We An-Machi-sabedi gued, a be nue itomar.” \p \v 36 Degi-sunmaked bergusgu, Jesús-sapingan dakarmalad unnila Jesúsbi wargwen gwichi. A-ibagangi Jesús-sapingan dulemar-baiganga ibmar-daksamalad gwen sogsasurmalad, bela daska edukusmalad. \s1 Jesús machigwa-niaburba-nikad-nudaksad \r (Mateo 17:14-21; Marcos 9:14-29) \p \v 37 A-oibosadgine, Jesús na e-sapingan-warbaagwadmala yar-birgi-gudiidgi aidearmargu, dulemar-bukidar ese nonimalad. \v 38 Agi dule-wargwen, dulemar-bukidarad-abargi binnasur gote, sogded: \p —Odurdaked-saila, an-machi anga wis be dake, ar webi wargwen an wis nikad. \v 39 Dakargu, burba-iskana an-machigi nagunonikir, binnasur gote-daed, degine, binnasur wawanmakde-daed, gayaba maku-maku guar-daed, burba-iskana binnasur imak-daed, degine, bar indakbisur guar-daed. \v 40 Be-sapingangi an wilesanad, adi ega niaburba onogegar. Be-sapingan ega gwen nia-onossurmalad. \p \v 41 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —¡Bemar Bab-Dummadgi-bengumalad-dulemar, bemar Bab-Dummad-igar-oakalogedmar! ¿Sanase bemar-abargi an gudiguosunna, bemar mer an-bengumalagar? ¿Sanase mag be itomaloe? Budar an bemar-daked-danikid. Be-machigwa anse be sedage. \p \v 42 Machigwa Jesússe danigu, niaburba machigwa-omukusad, degi, binnasur owawanmakded. Ar Jesúsdi niaburba-iskanase uluded, degi, machigwa-nudaksad. Geb degi e-babga machigwa-uksasunnad. \s1 Jesús ilabogus gannar na e-burgoedgi sunmaksad \r (Mateo 17:22-23; Marcos 9:30-32) \p \v 43 Jesús niaburba-iskana onosadba, bela dulemar Bab-Dummad-gangued geger dakedbimalad. \p Bela-dulemar Jesús-ibmar-imakdiid, geger dakbukmala, Jesús e-sapinganga sogded: \p \v 44 —Ar nue be itomar we an-ibmar-sogoed, mer ieged be imakmalo, ar ade ani Dule-Machi, dulemarse uklegoed, an-oburgwemalagar. \p \v 45 Weyob Jesús ega ibmar sogsad e-sapingan aku-itosmalad, ar ade emargi odukulegar gusad, adi aku-itomalagar. E-sapingan dobedba Jesússe gwen egichissurmalad, we ibi ega nue obarisa. \s1 ¿Doa bur-dule-dummadi? \r (Mateo 18:1-5; Marcos 9:33-37) \p \v 46 Geb degi Jesús-e-sapingan na muchub-muchub abin-abin imakarmalad, doa-bur-dummadga guoye. \v 47 Ar Jesús, e-sapingan-gwage-binsanaid mag daksagu, machi-bipi-wargwen-susad. E-walik ogwichisgu, \v 48 e-sapinganga sogded: \p —Ar doa-dule an-nuggine we machi-bipi ber nue-weligwar abingaele, an-abinganaiyob gunaid. Aginbali, ar doa-dule an-abingaele, dule-an-barmialid abinganaido. Ar ade na bemar doa-bur-bipigwadi, a bur-dule-dummadid. \s1 Jesús sogsad, anmargi-yoledisurmalad, anmar-balidye \r (Marcos 9:38-40) \p \v 49 Juan, Jesús-abin imakdegu, sogded: \p —Odurdaked-saila, anmar dule-wargwen-daksado be-nuggi niamar-onodii. A-dule anmar-sordasursoggu, anmar ega sogsado, mer Jesús-nuggi bar niamar-onogoye. \p \v 50 Jesús, abin-sogded: \p —Mer a-dule-ibe igar-bisko. Ar dule anmargi yoledisulile, a-dule, we anmar-sordado. \s1 Jesús, Santiagoga, degi, Juanga sabsur ibmar sogsad \p \v 51 Jesús nibnegse-naed-e-ibagan warmaknonigu, Jesús, Jerusalénse nue naed sokarsunnad. \v 52 Jesús igarba nadapgu, e-iduale na dulemar-barmisad. Amar nadgu, Samaria-neggwebur-bipigwadse dogdapmalad, adi agi idu guagwar neg-amimalagar. \v 53 Ar Samaria-neggwebur-bipigwadginmalad Jesús-gwen-abingassurmalad, ar ade daksamalad Jesús Jerusalénse naesokalid. \p \v 54 E-sapingan, Santiago, degi, Juan, deyob daksamargu, Jesúsga sogdemalad: \p —Dummad, ¿anmar nibneggi-soo-odedabi be abege, igi epenne Elías imaksamoga, adi wemar bela-ogumakegar? \p \v 55 Geb degi Jesús amar-warbogwadsik atakdegu, amarga sabsur ibmar sogded: \p —Ar bemar na be wichurmardo igi-daed-burba be nikmala. \v 56 Ar ani Dule-Machi, nonigua, dulemar-san-burba-oyogguegala an nonisulid, an nonikid, dulemar-san-burba-abonogegar. \p Geb degi Jesús na e-sapinganmala neggwebur-baidse nadmarsunnad. \s1 Jesúsba nabigusmalanad \r (Mateo 8:18-22) \p \v 57 Jesús na e-sapinganmala nadgua, dule-wargwen igarba ega sokalid: \p —Dummad, ar bia be naoe, an beba naiguoed. \p \v 58 Jesús a-dulega sogded: \p —Ar usmardi na e-gubya nikmalad, sikwimar-niba-gukudimaladdi na e-uu nikmarbalid, ar andi Dule-Machi, andi na neg sated. Anyob be unni nanamogale, anba be dagodo. \p \v 59 Jesús dule-baidga sogded: \p —Anba be dage, an-sapinga guegar. \p Dule abin-sogded: \p —Dummad, bina an-babse an nagwelo, an-bab-burgwedse geb beba an naoed. \p \v 60 Jesús ega sogded: \p —Ar dulemar-burbar-bato-burgwar-gudimalad, we-napneggi na e-burgwarmalad-digoed, ar bedi, nae, Bab-Dummad-neg-dakmaidgi dulemarga be sunmaknae. \p \v 61 Geb degi dule-baid Jesúsga sogdemogad: \p —Dummad, an beba naoed, ar bina an-neg-yaginmaladga degimaloye an sognagwelo. \p \v 62 Jesús aga sogded: \p —Ar dule neg-imunaidgi akas-dibe gwen yarganba baratakdisulid. Ar dule yarganba atakele, we-dule Bab-Dummad-neg-dakmaid geg egadga gued. \p Deyobmodo, dule binsaed-darbo-damalad, Bab-Jesúsba nagubibali, degi, we-napnegginedba ibmar imakbibardo. \c 10 \s1 Jesús dulapaa-gakambe na e-sapingan-barmisad \p \v 1 We-ibmar deyob gusad-sorba, Dummad-Jesús na e-sapingan-baigan e-dulapaa-gakambe, bela na e-naoed neggweburmarse ebo-ebo e-iduar barmisad. \p \v 2 Jesús amarga sogded: “Napira an bemarga soged, nainugi ibmar-gwag-weleged bukidarad, ar e-wemaladdina ichee gued. Degisoggu, nainugi ibdula-gwag-weleged-e-ibedse be wilesakwaa egismar, adi e-nainuse ibdula-gwag-wemalad-barmidagegar. \p \v 3 “Be namar, emigi an na be-barmidmar, bemar sibad-wawaad-sapingwagwadyob, achu-burburumalad-abargi. \v 4 Mer mor-sagu sedmalo, mani-sagu surbar, degi, sapat surbar, degine, igarba mer dulemarga suitii nued-sogeye sunmakgwichi be gumalo. \p \v 5 “Ar doa-negse be dogdapoe, agi bina be soggweloed: ‘We-neggi bemar gwage-bogidikidgi gudigusunye.’ \p \v 6 “Ar a-neggine dule-gwage-bogidikidgi-nanaed maile, be-ega-sogsadyob a-dulegi gwage-bogidikidi beoed. Ar degisulirdi, be-ega-sogsadyob gwen guosulid. \v 7 Bemar unnila neg-gwagwenginbi be gabmaloed, degine, ibu bega gunnega, igi, gobega ukarmar-dibe, be gunno, be gobo. Ar ade dule-arbaed nue-bennukleged ega igar-maid, a-ular nabir bemar mas gunmogodo, degine, nabir gobbalodo. Mer neg-baid-baidgi gabdii-gumalo. \p \v 8 “Ar ibi-neggweburse be dogdapo-dibe, be-abingasmalale, ar ibi-mas-gunned bega ukarmalale, be gunnoed. \v 9 A-neggweburgi dulemar-uelemamaid be nudakoed, degine, dulemarga be sogoed: ‘Bab-Dummad-neg-dakmaid bemarse warmaksasunye.’ \p \v 10 “Ar ibi-neggweburse be dogdapo-dibe, agi be-abingassurmalale, be e-galimbaba noalidgi, be sogoed: \v 11 ‘Be neggwebur-olli anmar-sapatgi-nagusadse-bakar anmar eli-eli imakmar, bemargi gwisgumalagar. Adi dulemar mag be-dakmalagar, anmar bemarga Bab-Dummad-igargi sunmakapmarmoganad. Degisoggu, bemargindo, bemar yapa Bab-Dummad-igar-abingamalad. Wedi bemar wisgubi anmar abedo, Bab-Dummad-neg-dakmaid bemarse warmaksasunnad.’ \p \v 12 “Ani, Jesús, an bemarga soged, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, neggwebur-be-abingassurmalad, Sodoma-neggweburba bur-bule sabsur odurdaklegoed.” \s1 Jesús neggweburmar-sabsur-odurdaklegoedgi sunmaksad \r (Mateo 11:20-24) \p \v 13 Jesús sogdebar: “¡Corazín-dorgan be wilesmar! ¡Betsaida-dorgan be wilesmar! Ar bemar sabsur odurdaklenonikoed. Ar Tiro-neggweburgi, degi, Sidón-neggweburgi we-ibmar-dakledisurmalad imaklesana, a-neggweburmar bato dikasurgus sagumor yosmalanad, degine, burugi obsamarbalinad, adi oyogegar, emarde na e-iskuedga bukib ulubgi nue itosmarye. \v 14 Degisoggu, an bemarga sogsun, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, bemar bur-bule Tiro-dorganba, degi, Sidón-dorganba sabsur odurdaklemaloed. \p \v 15 “Emide bedi Capernaum-dorgan, na be nibnegse-onakwiles-gusadyobi, be-nug-ogannoles-gusanad. Emigindi, uluba-odurdakleged-negse odelegoedyob, be-nug iskunonikoed.” \p \v 16 Jesús, dulapaa-gakambe barminaidga sogdebar: “Ar dulemar be-itomalale, an-itomardo. Ar dulemar be-abingasurmalale, an-abingasurmardo. Ar dulemar an-abingasulile, dule-an-barmialid-abingasurmardo.” \s1 Jesús-sapingan gannar Jesússe nonikid \p \v 17 E-dulapaa-gakambe Jesús barmisadi gannar nonimargu, ise-weligwar-ito nonimalad, Jesúsga sognonimalad: \p —Dummad, niamarse-bakar be-nuggine anmarba ibmar imasmalad. \p \v 18 Jesús amarga sogded: \p “Mer be dummarba na san itomalo. Ar nia-saila-Satanás na-dummarba-itosadbali an daksad, nibneggi mar-gaedyob argwate.” \p \v 19 Jesús e-sapinganga sogdebar: “Emide be dake, bemarga gangued an uked, naibemar-birgi, degine, diormar-birgi annaegar, degine, bela be-istarad-Satanás-ganguedgi, nakwegar. Amar gwen be-oakalogosurmalad. \v 20 Degi-inigwele, mer bemar weligwar itomar niaburbamar bemar-sogedba ibmar imakedgi, bur be wergumar, bemar-nug nibneggi narmakar-naid-ular.” \s1 Jesús nue-weligwar itosad \r (Mateo 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Geb agi Jesús Bab Dummad Burba Nuedba nue-weligwar ito naded, sogded: “Baba, an be-nug odummosun, bedi nibneg, degine, napneg e-Dummadid, degine, bedi dulemar-ibmar-wismaladgi, dulemar-ibmar-magar-itomaladgi, an we-ibmarmar imaksad, aku-ito be imaksad, dulemar-baisursunnagwadga bur be osanalosad, adi amar magar itomalagar. Eye, Baba, ar ade deyob be abesad.” \p \v 22 Jesús sogdebar: “Bela-ibmarmar an-Bab anga uksad. Dulemar wargwensaar Bab-Dummad-Machi-mag-daked satemalad, unnila Bab Dummadbi mag daked, degi, Bab-Dummad-aku-dakmarbalid, unnila E-Machibi mag Bab-daked, ar doaga E-Machi na e-Bab-osanalobie, agarbi na osanaloged.” \p \v 23 Jesús na e-sapinganse aibilidgu, amargarbi sogded: “Dulemargi we nued egi binsalesad, dulemar bemar-ibmar-dakedyob dakmarmogad. \v 24 Ar ani an bemarga sogmalad, bukidar Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad, degi, reymar, emi-bemar-ibmar-daked, dakbi-gusmalanad, amar gwen daksasurmalad, degi, amar emi-bemar-ibmar-itoged, itobi-gusmalanad, amar gwen itossurmalad.” \s1 Samaria-dor-nuedgi Jesús sunmaksad \p \v 25 Agine, Moisés-igar-mamaid-oduloged-wargwen, gwisgualid, Jesúsga sogded, yamo yardakegar: \p —Odurdaked-saila, ¿burba-geg-bergued an nikuegala, ibu an imaker-gebe? \p \v 26 Jesús, abin-sogded: \p —¿Bab-Dummad-igar-maidgi igi narmakar maisunna? ¿Igi be absodisunna? \p \v 27 A-dule, abin-imakdegu, sogded: \q1 Dummad, be-Bab-Dummad, \q1 bela be-gwagegi be sabguoed, \q1 bela be-san-burbagi, \q1 bela be-ganguedgi, \q1 bela be-binsaedgi. \qr Dt. 6:5 \q1 Degine, be-san na be sabguedyobi, \q1 dule-baid be sabgumogoed. \qr Lv. 19:18 \p \v 28 Jesús aga sogded: \p —Nued be an-abin-imaksad. Ar be sogsadyob be imakdo, geb agi be degi-sadegu dula gudiguoed. \p \v 29 Ar Moisés-igar-maid-oduloged-nue-wisid na dukin nudakbisoggu, Jesúsga sogded: \p —¿Degite, doa-dule-baid an sabguer-gebsunna? \p \v 30 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p “Ibagwengi dule-wargwen Jerusaléngi aidedani-gusad, Jericóse. Igarba danigu, atursamalad argangingusad. Atursamalad sarsosmargu, bela ei-ibmar susmalad, burgwedani mete nadmalad. \p \v 31 “Dakargu, Judio-wargwen, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled, a-igarba aidedani-gusad. Dule-yegus-mellemaid daksagu, egi bakar nade-gusad. \p \v 32 “Amba deyob Judio-baid, Levita, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bendaked-wargwen, dule-yegus-maid walikgusgu, daksamogu, egi bakar nade-gusmogad. \p \v 33 “Ar dule-wargwen, Samariagined, igarba nadapmogu, dule-yegus-maid-daknonimogad. Ar we-dule Judiosur-inigwele, dule-yegus-maid-dakdegu, nue-wile dakded. \v 34 Samariagined dule-yegus-maidse warmakdapgu, nailikusmaladgi ega ina imaksad, ibmar-gwallu, degi, vino, egi eosad. Geb degi ega nue morgogi edichabalid. Degine, Samariagined e-moli-birgi dule-nailikusad-onakwisgu, meged-negse senonikid, degine, agi nue akwisad. \p \v 35 “A-banedgine, Samariagined nasokargu, mani-gwabo onosad. Neg-dakedga mani uksagu, ega sogded: ‘Nue we-dule be anga ako. Degine, igi-mani-napi egi be misale, gannar an aibilisar, an be-bennuknonikoed.’ ” \p \v 36 Moisés-igar-maid-oduloged-nue-wisidga Jesús sogded: \p —Be itogua, we-dulemar-e-warbaagwad ¿doa bur dule-nailikusad sabedgi bendas be itosunna? \p \v 37 Moisés-igar-maid-oduloged-nue-wisid Jesúsga sogded: \p —Ar dule bur-nue dule-nailikusad wile daksad, a-dule bur dule-baid nue sabgusdo. \p Geb degi Jesús ega sogded: \p —Samariagined dule-baid-bendaksadyob, deyob be imaknamosundo. \s1 Jesús, Martase, degi, Maríase atakapid \p \v 38 Jesús na e-sapinganmala igarba nadapgu, neggwebur-gwensakse dogdapid. A-neggweburgi ome-wargwen, Marta-nugad, na e-neggi Jesús-abingasad. \v 39 We-omede urba-nikad, Maríaye-nuga. María Jesús-walik sigisad, Jesús-ibmar-odurdaked itosii-gusad. \v 40 Ar Martadi ibmar-saedginbi binsanaisoggu, obir-obir gunaisunnad. Marta Jesúsga sogded: \p —Dummad, ¿emi be baisur dake, an-urba wargwen arbaega an-imaknaigu? Degisoggu, ega be soge, wis an-bendakye. \p \v 41 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Marta, Marta, surbinsa be itonaid, degi, obir-obir be itonaid ibmar-yaisur-saedba. \v 42 Ar unnila ibmar-soggwenbi bur-nuedid. María ibmar-soggwen-nued bur susad, an-sunmaked-itogegar, a-ibmar Maríagi gwen egwallegosulid. \c 11 \s1 Jesús, Bab-Dummadse-goledgi e-sapingan-odurdaksad \r (Mateo 6:9-15; 7:7-11) \p \v 1 Ibagwengi Jesús neg-soggwengi Bab Dummadse gorsiid bergusgu, e-sapin-wargwen ega sokalid: \p —Dummad, be anmar-odurdake, Bab Dummadse goledgi, igi Juan-Bautista na e-sapingan-odurdaksamoga. \p \v 2 Jesús, abin-sogded: \p —Be Bab Dummadse gollarmalar, weyob be sogmaloed: \q1 Anmar-Bab nibneggi maid, \q1 be-nug swilidik obariledii-gusun. \q1 Na be-neg-dakmaid anmarse dage. \q1 Be-ibmar na be-sogedba \q1 igi nibneggi imaklege, \q1 deyob we-napneggi-imaked \q1 be imakmo. \q1 \v 3 Emi-ibagi mas unnitibali \q1 anmarga be udage. \q1 \v 4 Anmar-begi-iskusad \q1 anmarga be osulo, \q1 igi dulemar anmargi nosale, \q1 anmargi-nossulidyob anmar dakdamogadyob. \q1 Iskuedgi wilubdaklegedse mer warmaked \q1 be anmar-imak, \q1 bur iskuedgi obined \q1 be anmar-sae. \p \v 5 Jesús na e-sapinganga sogdebar: “Ar doa bemar-wargwen wegi ai-gwensak be nikmalale, nega-gabigwengi ese be nadmalar, ega be sogdapir: ‘An-ai, madu-walapaa wis be anga udagwer, \v 6 ar an-ai-dikasur-danikid anse ataknonikid, emide ibmar-an-ega-uked sated.’ \p \v 7 “Dule neg-yaba-maid be abin-imakar-dibe, bega sog-dibe: ‘Mer be anse gole, an-yawagak bato atiarsiid, degine, an-mimmiganmala bato anmar gabmamaid. Degisoggu, geg an bar gwisgued, geg an bega madu uked.’ \p \v 8 “Ani Jesús, an bemarga soged: Ar be-ai-inigwele bega gwisgusulile, ar egi be alamaknaidba bega gwisgualirdo, ibmar-be-abeged bela bega uksaled. \p \v 9 “Ar ani an bemarga soged: Be Bab Dummadse ibmar egismar, Bab Dummad bega ukmaloed; be Bab Dummadse ibmar amimar, be amimaloed; be Bab Dummadse gatik gormar, bega Bab Dummad yawagak egaoed. \p \v 10 “Ar bela dulemar-ibmar-egismalad, ibmar abingadamalad; ar dule ibmar amiele, amidamalad; degine, dule golele, ega yawagak egale daed. \p \v 11 “¿Ar doa emi be bab guedgi, be-mimmi bese madu egichialile, ega be akwa ukoe? ¿Igi, bese ua egichialile, ega be naibe ukmaloe? \v 12 ¿Igi, bese gannir-akwa egichialile, ega be dior-ukosi? Suli, ega be ukoe, bese-ibmar-egisnaid. \v 13 Ar bemarde dulemar-iskana-inigwele, be-mimmiganga ibmar-nuegan uked be wismalad. Ar be-Bab-nibneggi-maid bursunna, bemarga E-Burba-Nued-ukodo, dulemar-ese-egismaladga.” \s1 Jesús nia-saila-sogedba niamar-onodiiye-nik sogmalad \r (Mateo 12:22-32; Marcos 3:20-30) \p \v 14 Ibagwengi Jesús dule-geg-sunmakedgi nia-ononai-gusad. Nia dulegi nodgu, dule nabir-sunmak-naded. Dulemar degi-gusad geger dakdemalad. \p \v 15 Gwenna-gwenna sogdemalad: “Beelzebú, nia-saila, a-sogedba wedi niamar-onodiid.” \p \v 16 Baigan, yamo Jesús-wilubdakegala, ese egichiarmalad, ega Bab-Dummad-ganguedba ibmar-wilubgan-dakledisulid imakye, adi nue wisgumalagar, Bab-Dummad-nuggi nue ibmar imakdiiye. \p \v 17 Ar Jesúsdi, emar-binsanaid mag daksoggu, amarga sogded: \p “Rey-gwensak na neggwebur dakmaid, ar e-sordamar na dukin-dukin egi aibinnarmalale, we-neggwebur bergudeled. Aginbali, dulemar na e-neg-yaginmalad na dukin-dukin egi aibinnarmalale, we-neg bergudeled. \v 18 Ar ambamodo, nia-saila-Satanás na dukin egi aibinnalir, ¿sunna na e-neg-dakmaid bergussulir be insae? Bergudele. Emide bemar sogmalad, Beelzebú-nuggi an niamar-onodiiye. \p \v 19 “Ar ani, nia-saila-Beelzebú-nuggi an niamar-onodiile, ¿be-sapingandi doa-nuggi niamar-onodimarmosunna? Nia-saila-ganguedbarsuli. Degisoggu, ar be-sapingan bemarga oyonado, bemar noar sogdimalad, nia-saila-sogedba an niamar-onodiiye. \p \v 20 “Ar Bab-Dummad-sogedba niamar an onodiile, we bemarga oyonado, Bab-Dummad-neg-dakmaid bemarse warmaknoniye.” \p \v 21 Jesús sogdebar: “Ar dule-wargwen-dutusulid, guagwar na espunyar gani e-neg akwediile, na bela e-ibmar-neggi-nikad dule geg ei atursaed. \v 22 Ar dule-baid eba-bur-dutusulid nonikir, egi nakwisar, ei-espunyar susar, ar a e-bendakoye binsadinad. Geb degi dule-bur-dutusulid sunna neg-ibed-ibmar ei susundo. Ani Jesús, an deyobmodo, ar an-bur-dutusulid, nia-sailagi an obinsoggu, sunna niamar an onosundo. \p \v 23 “Ar dule anba dasulile, angi gwisgudiido, ar dule anga dulemar-danar-urbedisulile, bur we dule anga dulemar-ichodiido, mer anba naguegar.” \s1 Burba-iskana nosad, gannarse noni-daed \r (Mateo 12:43-45) \p \v 24 Jesús sogdebar: “Ar niaburba dulegi nodele, neg-dinnaganaba obunnoged-neg amidii-daed. Ar neg-obunnoged amisursoggu, sogdasunnodo: ‘An-neg an mete-alidse gannar an dognaoye.’ \p \v 25 “Ar na e-negse na modapogu, dakdapoed, nue neg durwiar sii, degi, nue neg nudakar sibar. \v 26 Geb degi niaburba deyob daksale, gannar naodo, e-sordamar-walagugle eba-bur-bulegan-damalad sedagegar. Niaburbamar a-negse dognonimalogu, na e-negga imakdemaloed. Ar dule epenne-e-daedba aka-bur-bule iskudsunnodo.” \s1 ¿Doagi bur-nued binsalesa? \p \v 27 Ar Jesús weyob sunmaksigu, dulemar-bukidar-bukmalad-abargi ome-wargwen binnasur gote, Jesúsga sogded: \p —Ome we-napnegse-be-senonikid, degine, e-nuugi be-onusad, we-omegi bur-nued egi binsalesad. \p \v 28 Jesús, abin-sogded: \p —Ar dulemar bur-nued egi binsalesmaladdo, we-dulemar Bab-Dummad-gaya-burba itosmargu, a-sogedba nanadimalad. \s1 Dule-iskanamar ibmar-dakledisurmalad dakbi-damalad \r (Mateo 12:38-42; Marcos 8:11-13) \p \v 29 Dulemar-bukidar ese duurmaknonimargu, Jesús sogded: “Emi-ibagi we-dulemar, dule-iskanamar, unnila ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-oyolegoedbi amidimalad. Ar a-e-wilubgan ega oyolegosulid, ega bur oyolegoedi, Jonás-gusadyob. \p \v 30 “Ar igi Jonás Nínive-dorganga-e-wilubganga-gusa, deyob, ani Dule-Machi, dulemar-emi-dula-gudidimaladga oyolemogoed. \p \v 31 “Reina-yalasikid-neg-dakmaid, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, bemar-emi-dula-gudidimalad-abargi gwisgudagogu, bemar sabsur-odurdakye sogdagoed. Ar ade we-omegwa bela-bela dikasur dani-gusad, dad-Salomón dule-binsaed-ibed-nikad itogegar. Ar emigindi, Salomónba bur-bule dule-binsaed-nikad wegi bemar-abargi gudiid, ar degite, bemar an-itobisurmalad. \p \v 32 “Machergan-Níniveginmalad, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, we-dulemar bemar-emi-dula-gudidimalad-abargi gwisgudagogu, bemar sabsur odurdakye sogdagoed. Ar ade Jonás, Bab-Dummad-igargi sunmaksagu, Nínive-dorgan na e-iskuedga bukib binsas-gusmalad, na e-daed gwagsamalad. Ar emigindi, Jonásba bur-bule dule-dummad wegi bemar-abargi gudiid, ar degite, bemar be-iskuedga na be bukib binsasurmalad, be-daed na be ogwasurmalad.” \s1 Gwallu, neg-mee-saedyobi, ibya anmar-san imakmogad \r (Mateo 5:15; 6:22-23) \p \v 33 Jesús sogdebar: “Ar dule gwallu ogasale, odukuega ogasulid, degine, ulu-urba-siega ogasurbalid, e-sied-birgi-siegala ogaleged, adi dulemar-ubomaid mag neg dakegar. \p \v 34 “Gwallu, anmar-san-mee-saedi we anmar-ibyado. Ar be-ibya nuedile, bela be-san ibegwar naido. Ar be-ibya iskanale, bela be-san neg-sichidgi gudimodo. \p \v 35 “Degisoggu nue be salakarmar, we neg-meegwad-begi-naidi, melle neg-sichidga-gued be imakmar. \v 36 Ar degisoggu, bela be-san ibegwalele, neg-sichid egi naisulile, bela ibegwar guodo, ar igi gwallu bela ibegwar neg imakedyobmodo.” \s1 Jesús, Fariseomargi, degi, escribamargi sunmaksad \r (Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40; Lucas 20:45-47) \p \v 37 Jesús sunmaked bergusgu, Fariseo-wargwen ese nonikid, egi wilenonikid, e-negse mas gunnaegar. Jesús a-Fariseo-negse dogdapgu, mesa-naba signonikid mas gunnegar. \v 38 Fariseo, Jesús-daksagu, mas-gunned-idu gwen argan enuksasuli, geger dakded. \p \v 39 Ar Dummad-Jesúsdi ega sogded: \p “Nabir, emi bemardi, Fariseomar, askinbi na dule-nued-imakmalad-dulemalad, noga, degi, bate, unnila askinedbi nue bemar enukmaladyobid. Ar yabardi ibmar-atursamalad, degi, galagwensuli-damalad, ena bemar sedidimalad. \p \v 40 “¡Bemar nue-akusunna-itomalad! ¿Ar Bab Dummad ibmar-magabalid-imaksad, ar a amba yabalid-imaksabarsursi? \v 41 Degisoggu, na be-ibmar-nikad, wileganaga be ukmar, geb degi ibmar bela bega swilidik guoed. \p \v 42 “Ar ¡bemar-Fariseomar, na be dule-wilesmar! Ar bemar ibmar-burwiganase-bakar, menta, ruda, degi, gagan nuegan-nabir-gullemalad ambegi-gwensak Bab Dummadga be ukdimalad. Ar dulega-igar-nudaked, degi, Bab-Dummad-sabgueddi gwen be imakdisurmalad. Ar bemar wemar-imaked nabirid, degine, amba ibmar-burwigana bemar imakdiid, imakbalodo. \p \v 43 “Ar ¡bemar-Fariseomar, na be dule-wilesmar! Ar bemar Judiomar-onmaked-neggi dummagan-gan-sigedginbi sigbi-damalad, degi, ibmar-ukleged-neggi dulemar bela bese goledbimalar, bemar yeer-ito damalad. \p \v 44 “Ar ¡bemar-escribamar, degi, Fariseomar, bemar dule-wilesmar, bemar wagar-darbo-damalad! Bemar neg-uan-aku-daklemaladyobmalad, dulemar wichurmalad, na neg-uan-birgi garmakdimalad. Ayob, dulemar aku-be-dakmarmogad, bemar ulubgi-iskudiid.” \p \v 45 Moisés-igar-maid-oduloged-wargwen, Jesúsga sogded: \p —Odurdaked-saila, weyob be ibmar sogele, anmargi nue be gwisgumodo. \p \v 46 Jesús, abin-sogde: \p “¡Ar bemar Moisés-igar-maid-odulomarmogad, bemar dule-wilesmarmo! Ar bemar dulemarga beedse-dutusur igar mesmalad. Ar degite, bemar dulemar-gwen-bendaksurmalad igar-mesisadba dulemar nanamalagar. \p \v 47 “¡Ar bemar dule-wilesmar! Ar be-dadgan Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-oburgwismalad e-neg-uan be sobdimalad. \v 48 Degisoggu, bemar-sunnad nue wismarmodo, degine, be-dadgan-ibmar-imaksad nabir-be-dakmalad-dulemalad. Ar napiragwad, be-dadgan Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-oburgwismalad, bemardi, e-neg-uan ega be sobdimalad. \p \v 49 “A-ulale, Bab Dummad bela-bela binsaed-nued-nikadba sogsabalid: ‘An amarga Anga-gaya-burba-berbemalad, degine, an-nuggi-barmilesmalad, an barmidoed. An-dule-barmismalad gwen-gwen oburgwemaloed, degine, abar bareginmaloed.’ \p \v 50 “Deyob bemar imakoed, adi bela Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad, gebesaila napneg-naguded-akar be-dadgan oburgwis-gusmalad, emi bemar-dula-gudidimaladgi ataklemalagar. \v 51 Abel-oburgwilesad-akar, Zacarías-oburgwilesadse, deun be-dadgan Bab-Dummadga-ibmar-gummakar-ukleged-galu-siid, degi, Bab-Dummadse-goled-neg-sunnad-siid-abargi Zacarías-oburgwis-gusmargu. Napira an bemarga sogmalad, we-dulemar-oburgwilesmalad emi bemar-dula-gudidimaladgi ataklemaloed. \p \v 52 “¡Ar bemar, Moisés-igar-maid-odulomalad, bemar dule-wilesmar! Ar bemar Bab-Dummad-igar-wisgulegoed-yabi be susmalad, bemar Bab-Dummad-neg-dakmaidse gwen dogsasurmalad, degine, dulemar-ase-dogdanimaladga igar-dutusur bemar mesdimalad.” \p \v 53 Ar weyob Jesús sogsagua, escribamar, degi, Fariseomar nue-sae-itodmalad, imakdemalad, gatik Jesús-osunmaked, \v 54 adi dakega, abakalegi Jesús ibmar-wis-akar sokalile, adi Jesús-ibmar-sogedgi egi sorba gwisgumalagar. \c 12 \s1 Jesús sogsad, Fariseomar-odurdakedgi nue salakarmarye \p \v 1 Aka-degidgine dulemar-bukidar mili-miliba Jesússe nonimalad, na bar mesnana guarmalad, degidgine, Jesús na e-sapingan-insega ega sokalid: “Nue salakarmar, Fariseomar-madubur-inagi, ar amar wagar-darbo-damalad. \p \v 2 “Ar bipisaale ibmar-dukuar-imaklegedi magadse buud noosurdeeye gwen soglesulid, degi, ar emi amba ibmar-dukualed, wisgulegosurdeeye gwen soglesulid, wisgulegedse daed. \v 3 Ar degisoggu, bela neg-sichidgi be-ibmar-sogsad, gwallu-meegwadse onolegoed. Ar na be-binnaa uayagi neg-yaba ise yawagak-edualedgi be sogsan-inigwele, be-ibmar-sogsad neg-uas-birgi binnasur soglegoed.” \s1 Bab Dummad bur be dobgumar \r (Mateo 10:26-33) \p \v 4 Jesús sogdebar: “An-aimar, an bega sogmar: Mer be dobgumar, dulemar-be-san-oburgwebimalad, ar a-sorbardina geg bar be oakalomalad. \v 5 An be-odurdakmaloed, doa bur bemar dobgue-wilubmala. Bur Bab Dummad be dobgumar, ar adi be-oburgwisad-sorba sunna soo-saila-geg-berguedse be-metebalid. Eye, nabir an bega sogmar, bur Bab Dummad be dobgumar. \p \v 6 “¿Ar ade sikwi-gwaatargi esnon-gwabogi uklesursi? Ar degite, sikwi-gwagwensaale Bab Dummad iemaisulid. \v 7 Ar bemar-sailagiase-bakar bela ebisar Bab Dummad sediid. Degisoggu, mer be dobgumar, ar bemar bur-bule sikwimarba bur-ibmar-nueganad. Ar degisoggu, bemar-bursunna, Bab Dummad bur-bule nued be akwemalodo.” \p \v 8 Jesús sogdebar: “An bega sogmar, ar doa-dule dulemar-asabin na sog-dibe, an Cristoba naiye, ani Dule-Machi, an sogmogodo, Bab-Dummad-angermar-asabin, we an-sordaye. \v 9 Ar doa-dule dulemar-asabin an-osulosardi, adi Bab-Dummad-angermar-asabin an osulomogodo. \p \v 10 “Ar bela dulemar Dule-Machigi iskana sunmaksa-dibe, Bab Dummad sunna amarga iskued elioed. Ar dule Bab Dummad Burba Nuedgi galagwensuli egi dodoar sunmaksardi, adi e-iskusad Bab Dummad ega gwen eliosulid. \p \v 11 “Dulemar Judiomar-onmaked-negse be-senonimalar, igar-nabiromalad, degi, dummagan-baigan bega igar itomalagar, mer be bukib binsamalo, ibi an sogo-dibeye, degi, igi an sunmako-dibeye, \v 12 ar be sunmak-sokalile, Bab Dummad Burba Nued bemarga sogoed, igi be sogoe.” \s1 Dule-mani-ibed Bab Dummadgi gwen binsasulid \p \v 13 Dulemar-bukidar-bukwad-abargi dule-wargwen Jesúsga sokar: \p —Odurdaked-saila, an-iaga be soge, an-bab burgwisgu, anmarga-ibmar-obesad, anga udamoye. \p \v 14 Jesúsdi, abin-sogded: \p —Dule, ¿doa igar-naboged-dummadga an-nug imaksa? ¿Doa ibmar-mimmied-dummadga an-nug-imaksa, bemarga ibmar mamaregar? \p \v 15 Degi Jesús dulega sogdebar: \p —Nue salakar, ibmar-we-napneggined-bina-yaisur-itoged-daedgi nue salakarmar, ar ibmar-ichesur-nikadgi dule san-dula-gudiguosulid. \p \v 16 Geb degi Jesús emarga burbar sunmakde, sogded: “Dule-mani-ibed ibmar-yaisur-nikad, e-nainugi ibmar-digsagu, ega nue sanmaksado. \v 17 Na wargwen dukin ulubgi binsadii, sogded: ‘¿Igi an saoe, ar bia an ibmar-gwag emide an sabogoe?’ \p \v 18 “Na sogdesun: ‘Weyob an saoed, ibmar-gwag-saboged-neg an earoed, bur-dummad an soboed, agi an bela ibmar-gwag, degi, an-ibmarmar an sabogoed. \v 19 Geb degi an na ga dukin sogoed: Na ibmar-bukidar bega birga-ichesulidba an sabos, degisoggu, be obunno, be gobe, be mas gunne, be wergusun.’ \p \v 20 “Ar Bab Dummaddi a-dulega sogdedo: ‘Be dule-aku-ibmar-itoged-dule, emi-mutikidba be-san-burba an sudanikir, be ibmar-urbisad, ¿degite, doagadga guosunna?’ \v 21 Ar dule deyob gunoni-dado, unnila na dukin egadga ibmar urbed, ar Bab Dummadgindi gwen binsasulir.” \s1 Mer surbinsa be itogo, ibu be gunnoe \r (Mateo 6:25-34) \p \v 22 Geb degi Jesús na e-sapinganga sogded: “Degisoggu an bemarga sogmar, mer surbinsa be san-dula-gudiidgi be itomar, ibu an gunno-dibeye, degine, be-sangi mer be binsabar, ibu an yoo-dibeye. \v 23 Ar be-san-burba mas-gunnedba bur sunsogedid, degi, be-san mor-yoedba bur nuedid. Anmar dula gudiid, bur-biriginedid, we mas-gunnedba, degine, we mor-yoedba. \p \v 24 “Emi be dakmalana, sikwi-sichidmar, gwen ibmar-gwag digdisurmalad, degi, gwen ibmar-gwag sabogega wedisurmarbalid, deginbali, ibmar-urbed-neg satemarbalid, degi, ibmar-gwag-urbed-neg amba satebalid. Degite, Bab Dummad mas ega ukmaid. ¿Ar bemarde sikwimarba bur-bule nuedsursi? Eye, bur-nuedi. Degisoggu, Bab Dummad bemarga mas-gunned ukmogodo. \p \v 25 “¿Ar doa-dule na gatik-egi-binsaedbali sunna na-e-san osuguo be insae? Suli, osuguosuli. \v 26 Ar bemar we-ibmar-bipigwad-bela geg be samaladde, degite, ¿ibiga ibmar-baigan-bina surbinsa be itomarsunna? Mer surbinsa be itomala. \p \v 27 “Ar be dakmalana, sapur-dutumar ibibayobi dungud-dae, gwen arbasurmalad, gwen na e-mor sobsurmarbalid. Ar an bemarga sogmardo, degite Salomón, mor-bela-yeer-daklemalad yosan-inigwele, ar dutumaryob gwen mor yossurgusad, dutumar bur Salomón-morba yeer dakleged. \v 28 Ar gagan-sapurbarmalad emi dulad, banedgi bato a-gaganmarde soo-yagi ogumaklesiid, degite, Bab Dummad yeer-dakle ega mor yoed. Ar degite, bemar bulesunna, Bab Dummad bemarga mor ukmogodo, bemar Bab-Dummad-benmalad. \p \v 29 “Ar degisoggu, mer be bukib binsamar, ibu an gunno-dibeye, igi, ibu an gobo-dibeye. Eye, degine mer surbinsa be itomar. \p \v 30 “Ar dulemar-we-napneggi-Bab-Dummad-wichurmalad we-ibmarmar amididimalad. Ar be-Bab be-wisid, we-ibmarmar bemar abemalad. \p \v 31 “Ar Bab-Dummad-neg-dakmaid bur be amimar, geb adi bela we-ibmarmar bemarga uklemai-gumaloed.” \s1 Dulemar-nibneggi-ibmar-nuegan-nikuoedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 6:19-21) \p \v 32 Jesús sogdegar: “Mer be dobgumar, ar bemar an-sibad-wawaad-ichegwadyobid, ar be-Bab nabir na e-itogedbali bemarga na e-neg-dakmaid ukoed. \p \v 33 “Ibmar-nikmalad na be ukmarsun, degine, wileganaga mani be ukmar. Mani-sagu-geg-nungued be sobmar, ibmar-nuegan geg-nibneggi-bergued agi be urbemar, adi atursamalad ase geg warmaked, degine, ibmar-udumesed geg ase warmakbalid. \p \v 34 “Ar be-ibmar-nuegan nibneggi sabolesiile, nibneggi be binsadii-gudoed. Be-ibmar-nuegan napneggi sabolesiirdi, adi be napneggi binsadii-gudoed.” \p \v 35 Jesús sogdebar: “Bemar guagwar gudii-samar, igi dule-arbamalad guagwar molidub-nai e-sabangi gudidamala, degine, be gwallu guagwar ogaar simar, we-a sogledo, be guakwaa gudigumarye. \v 36 Igi dulemar, na e-dummad, ome-nikued-ibase nader, guagwar edarbedii-damala, adi e-dummad gannar nonikir, ese gornonikir, yawagak ega yog egaar imakegar. \p \v 37 “We-maimargi nued egi binsalegodo, e-dummad nonikir, e-idu guagwar sii daknonikir. Ar napira an bemarga soged, e-dummad na dukin molidub e-sadergi edinnogua, e-maimar mesa-naba siged imakoed, na e ega mas-daknai-guoed. \p \v 38 “Ar e-dummad neg-gabgwengi noniko-dibe, igi, bolegwadbar-dibe, daknonikir nue nakulebukwa, we-maimargi nued egi binsalegodo.” \p \v 39 Jesús sogdebar: “Ar we be nue wisigarmar, ar dule-neg-ibed wisile, igi-wachigi atursaed danikoe, idu guagwar sigisaled, ei-ibmar atursaega imaksasuliled. \v 40 Degisoggu, bemar guagwar gudii-samar, ar ade be wichurmalad sana, ani Dule-Machi, an danikoe.” \s1 Jesús mai-nuedgi, degi, mai-iskanagi sunmaksad \r (Mateo 24:45-51) \p \v 41 Geb degi Pedro Jesúsga sogded: \p —Dummad, ¿we be burbar anmarga be ibmar sogsad, anmargarbi be soge, igi, bela baiganga be sogmoga? \p \v 42 Degi Dummad-Jesús abin-sogded: “¿Ar doa degite mai-nued, nue binsaed nikaa, geg galakuedga guosunna? Mai-deyobidi, na e-dummad na e-neg-dakega nug-saodo, adi wachi-sekalaa mai-baiganga mas-gunned dakegar. \v 43 Ar we-maigi nued binsalegodo, adi e-dummad gannar nonikir, daknonikir, ar nue deyob arbanai.” \p \v 44 Geb degi Jesús sogded: “Napira an bemarga soged, mai-e-dummad bela na e-ibmar-nikadi we-maiga ukoed bela ega ibmar dakegar.” \p \v 45 Jesús sogdebar: “Ar mai-iskanardi, na e-gwagegi sokar-dibe: ‘An-dummad amba yoggudoed.’ A-ular mai-baigan, omegan, degi, machergan sarsoalir, degi, mas yaisur gunnalir, gobbalir, mungualir. \v 46 Ar na e-dummad a-ibagi, a-wachigi danikoed edarbesisulidgi nonikogu, daknonikoed, deyob gudii. Degisoggu, dummad sabsur mai-odurdaknonikodo, Bab-Dummadgi-bengumaladba sabsur odurdaklemogodo. \p \v 47 “Ar we-mai, e-dummad igi ibmar-abe-daed wisinad degi-inigwele, guagwar gudigussulid, degine, e-dummad-sogedba ibmar imaksasulid. Degisoggu, sabsur odurdaklesunnodo, ichesur bibyolesunnodo. \v 48 Ar dule-wargwendi ibmar-odurdakleged-imaksan-inigwele, wichulidba deyob imaksasoggu, unnila ichee wis bibyolegodo. Ar ade dule-wargwenga ibmar-ichesur imakega ega uklesale, ase ibmar-ichesur egislemogoed. Ar ichesur ega ibmar-akwed ega uklesale, ase bur-bule ese egislemogoed.” \s1 Jesús-ular dulemar na muchub-muchub urwenai-gumaloed \r (Mateo 10:34-36) \p \v 49 Jesús sogdebar: “We-napnegse soo-ogaega an nonikid. ¡Bato we-soo gamaina-yerban! \v 50 Nue an-dummad-wilegoed. ¡Ibiyobi an nue-wile itoge, we a-ibagangi deyob an guedse! \p \v 51 “¿Ar we-napnegse an nonigu, napneg bogidik-saega an noni be insae? An bega sogmala, suli. An nonikidi, dulemar na muchub-muchub urwed onogegar. \p \v 52 “Ar emi onodoedgi, gwenadgan na e-ataledi, warbaa warbogwad-ebo urwenanai-gumaloed, degi, warbogwad, warbaase urwenanai-gumaloed. \v 53 Bab na-machigi yolenai-guoed, degi, machi na-babgi yolenai-gumogoed. Nana na-sisgwagi yolenai-guoed, degi, sisgwa na-nangi yolenai-gumogoed. Saka-bundor balagi yolenai-guoed, degi, bala saka-bundorgi yolenai-gumogoed.” \s1 Jesús-ibagan-naid dulemar aku daksamalad \r (Mateo 16:1-4; Marcos 8:11-13) \p \v 54 Jesús dulemar-bukidaradga sogdebar: “Wegi anmar yargi dad-argwanedsik mogir-ainaksii be dakmalale, bemar sogmalad: ‘Di-wied dani.’ Ar deyob gunoni-daed. \v 55 Ar burwa yarsik gormairdi, bemar sogmalad: ‘Neg-ued dani.’ Ar deyob gunoni-daed. \p \v 56 “¡Bemar wagar-darbo-damalad! Ar bemar napneg, degi, nibneg-igargan-gumaloed mag dakmaladde, degite, ¿ibiga we-ibagangi-ibmar-gunaiddi aku bemar dakmarsunna? Bemar mag dake-wilubmardo.” \s1 Dule na-ebo urwediid ebo igar-naboged \r (Mateo 5:21-26) \p \v 57 Jesús sogdebar: “¿Ar ibiga bemar-sunnad geg be dakmala, wede bule igar-napiragwad-dibe? \v 58 Dule-igar-nabogedse istar-be-dakdiid-bebo ase nadapir, igarba igar-naboged be imake, adi melle dule-igar-nabogedse be-sedegar, degi, adi melle suar-ibedga be ukegar, degi, suar-ibed melle eskaryagi adi be metegar. \v 59 Napira an bega soged, be-eskaryagi-mellesiid be noosurguodo, bela begi-mani-galesad be bennukedse.” \c 13 \s1 Be-iskudiidga na be bukib binsamar, be-daed be ogwamar \p \v 1 Deun a-ibagangi dulemar Jesúsga sognonimalad, igi Pilato Galilea-dorgan-oburgwismala, degi, igi a-abe ibmar-durgan-Bab-Dummadga-ogumakar-ukleged-abe-ebo oburus-gusmala. \p \v 2 Jesús amar-abin-imakdegu, sogded: “¿Bemar insagua, wemar-Galilea-dor weyob burgwismarsoggu, Galilea-dorgan baiganba bur-bule iskanamar be insae? \v 3 An bega sogmar, suli, degisuli. Ar bemar na be-iskuedga be bukib binsasurmalale, be-daed be gwagsurmalale, bemar burgwemarmogodo. \p \v 4 “Siloégi e-ambe-gakabaabakgi neg malusad, deun amar burgwis-gusmalad, ¿be insagua, amar Jerusaléngi-bukmaladba bur-bule neg gagadimar be insae? \v 5 An bemarga sogmar, suli, degisuli. Ar bemar na be-iskuedga be bukib binsasurmalale, be-daed be gwagsurmalale, bemar burgwemarmogodo.” \s1 Higuera-sapi-geg-sanmakedgi Jesús burbar sunmaksad \p \v 6 Weyob Jesús burbar sogde-gusbalid: “Ibagwengine, dule-wargwen na e-nainugi higuera-sapi digsa-gusad. Higuera-sapi-durbamaked omosgu, e-durba aminonigu, sate daknonikid. \p \v 7 “Dule-sapigi-nakulegedga e-nainu-ibed sogded: ‘Emide birgapaagus we-higuera-sapise an nanadanikid, e-durba gwanegar. We-sapi geg sanmaksoggu, be omukusun. ¿Ar ibiga binsa napa gani-guosunna?’ \p \v 8 “Sapigi-nakuleged sogded: ‘Dummad, mer be omukugwer, amba we-birgagi wis napi ogwised be sae, bina ebilis napa an imugwelo, sapi-osanmaked-ina an urbegwelo. \v 9 Ar sanmaker sanmakoed, ar degisulirdi, geb be sapi omukusunnodo.’ ” \s1 Obunnoged-ibagi Jesús ome-yargan-dure-nanaed nudaksad \p \v 10 Ibagwengi obunnoged-ibagi deun Jesús Judiomar-onmaked-neggi dulemar-odurdaksii-gusad. \v 11 A-ibagi ome-wargwen birga-ambe-gakabaabakgus uelediid sii-gusmogad. A-ome yargan-dure-nanaed, nia-geg-inikii-nanaed-imaked-nika gudiid. \p \v 12 Jesús a-ome dakargu, a-omese gocha, ega sogded: \p —Omegwa, be bonigwar gudiid, we-bonigangi be ollorgussun. \p \v 13 Jesús a-omegi e-argan mesisgu, ome-yargan yog inikii naded, geb degi ome Bab-Dummad-nug ogannodsunnad. \p \v 14 Ar Judiomar-onmaked-neggi-dummadga-gudiid sae-itod Jesús obunnoged-ibagi ome-nudaksadba. A-ular dulemarga sogded: \p —Ar iba, iba-nergwa arbaega naisursi, a-ibagi be dagmardo, nuguegar. Mer obunnoged-ibagi nuguega be dagmala. \p \v 15 Geb degi Dummad-Jesús, abin-sogded: \p —¡Be wagar-darbo-daed! ¿Ar bemar belagwapa obunnoged-ibagi be-moli-bebe-nikad, degi, moli-uaya-suid e-gabedgi be esikdisurmarsi, sedega, digi ogobnaegar? \v 16 We-omede, Judiod, Abraham-wagwad, nia-saila-Satanásde birga-ambe-gakabaabakgus edinnar sediid, ¿geg ande we-omede obunnoged-ibagi esikde, nudakegar? \p \v 17 Ar Jesús weyob sogsagu, Jesús-istarmalad bela binge-ito nadmalad. Ar dulemar-baigandi bela weligwar itodmalad, Jesús bela ibmar-dakledisulid-nuegan imaksadba. \s1 Jesús burbar mostaza-e-gwaggi sunmaksad \r (Mateo 13:31-32; Marcos 4:30-34) \p \v 18 Jesús sogdebar: “¿Bab-Dummad-neg-dakmaid, we igi an sogmalar-gebe, ibi-ebo an wilubdakmalar-gebsunna? \v 19 Ar weyobsundo, mostaza-e-gwag dule-wargwen na e-nainugi digsayobdo. Dungudgu, sapiga gusdo, geb degi sikwimar-niba-gukudimalad a-sapi-anagangi sunna gabsundo.” \s1 Jesús burbar madubur-inagi sunmaksad \r (Mateo 13:33) \p \v 20 Degi Jesús gannar sogdebar: “Bab-Dummad-neg-dakmaid, ¿ibu-ebo an wilubdakosunna? \v 21 Ar weyobsundo, madubur-inayobdo, ome-wargwen ilapaa-madubur-wilubsaedgi, madubur-ina obatisad, geb degi madubur-ina binna-binna madubur ganoni-daed, bela omuedse.” \s1 Yawagak-garagwad \r (Mateo 7:13-14; 21-23) \p \v 22 Jesús Jerusalénse nadapgu, neggwebur-dummaganba, degi, neggwebur-burwiganba dulemar-odurdakdii-gusad. \v 23 Degi dule-wargwen ega sokalid: \p —Dummad, ¿ar unni-ichee iskuedgi wis abonolemaloe? \p Jesús, abin-sogded: \p \v 24 “Gatik yawagak-garagwadgi doged be imakmar. Ar nabir an bemarga sogmalad, ar bukidar a-yawagakgi dogbi-gudamaloen-inigwele, ar degite geg doge-gumaloed. \p \v 25 “Ar bab-na-neg-sediid bato yawagak-edugega gwisgusar, yawagak-edisad-sorba, be magaba-gwichi gollalir, ega be sokalir; ‘Dummad, anga yawagak be egae.’ We-dule be-abin imakalir, sunna bega sogoed: ‘An be wichuli be bia daniki.’ \p \v 26 “Geb degi bemar ega sunna sogdagoed: ‘Anmar be-asabin mas guchamalad, anmar be-asabin gobsamalad, degine, anmar-neg-imbaba, be anmar-odurdakdii-gusad.’ \p \v 27 “Ar a-dule be-abin-imakdamaloed: ‘An bega sogmar, an be-wichurmar, ar be bia danimala. Bela bemar angi bangumar, bemar ibmar-iskana-imakmalad-dulemar.’ \p \v 28 “Ar bemar dakarmalale, Abraham, Isaac, Jacob, degi, bela Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad, Bab-Dummad-neg-dakmaidgi gudii, ar bemardi agi gudisuli, geb agi boed, degi, nue-dummad-wilesiidba nugar-gorsii be gudamaloed. \p \v 29 “Ar dulemar dad-nakwedsikid, dad-argwanedsikid, dad-nakwed-nuedsikid, yalasikid, danimaloed, mesa-naba mas-gunnega signonimaloed, Bab-Dummad-neg-dakmaidgi. \v 30 Emigi, ar dummagan-bukidar dule-sorbarmaladga guoed, degine, dule-sorbarmalad, dummaganga gumogoed.” \s1 Jesús Jerusalénga bosad \r (Mateo 23:37-39) \p \v 31 A-ibagi Fariseomar-gwenna-gwenna na nonimalad, Jesúsga sognonimalad: \p —Wegi be noe, be nae, ar Rey-Herodes be-oburgwebied. \p \v 32 Jesús, abin-sogded: \p —Be namar, we-dule usyob-daedga be sognamar: ‘Be dake, an niamar-onodiid, degine, emi-ibagi an dulemar-nudakdiid, degine, bane an dulemar-nudakbaloed, geb achur an-arbaed an obelogoed.’ \v 33 Ar degi-inigwele, emi, banedse, degine, achur, an naer-gebed, ar ade geg gued, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, Jerusalén-neggweburgi bannaba burgwed, Jerusaléngi burgwer-gebed. \p \v 34 “¡Jerusalén-dor, Jerusalén-dor, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad be oburgwedimalad, bemarse-barmilearmalad bemar akwagi be makdimalad! ¡Ilabigwa bela-be-mimmigan danar an na-urbebi-gusana, ar gannir na e-sakan-urba na e-mimmigan-urbe-daedyob, bemar yapagusmalad! \v 35 Degisoggu, be-neg, nega-dule-sulidganyob gunonisunnoed, bei melledoed. Ar an bemarga sogsun, emigindi bar be an-dakosurmalad, ar geb bemar sogedse: \q1 We-dule Bab-Dummad-nuggi danikid, \q1 bela ega ibmar ib-nuedga guena-gadinye.” \qr Sal. 118:26 \c 14 \s1 Jesús dule-abgan-mued-nikad-nudaksad \p \v 1 Ibagwengine, obunnoged-ibagi, dule-dummad-gwensak, Fariseo-wargwen, a-negse Jesús dogdapid, mas gunnegar. Agi Fariseomar Jesús-argabukwa-gusmalad. \v 2 Degi Jesús-asabin dule-abgan-mued-nikad sii-gusmogad. \v 3 Geb degi Jesús, Moisés-igar-mamaid-odulomaladga, degi, Fariseomarga, sunmakalid, sogded: \p —¿Ar wede obunnoged-ibagi igar-mai dule-nudaked? \p \v 4 Ar amar gwen Jesús-abin imaksasurmalad. Jesús, dule-bonigwaled ebusgua, nudaksad. Geb degine, negse dule-nudaksad barmisad. \p \v 5 Geb degi Jesús Fariseomarga sogded: \p —¿Ar doa bemar be-moli-uaya-suid, igi, moli-bebe-nikad-dibe, bei dia-yagi argwachar, ar obunnoged-iba-inigwele, yog onoar be imaksasulir be insae? Be onosmalale. \p \v 6 Ar Jesús-weyob-ibmar-sogsad geg abin-imakgusmalad. \s1 Ome-nikued-ibase ese gollesmalad \p \v 7 Jesús dulemar-mas-gunnega-ese-gollesmalad daksagu, dummagan-gan-sigedse bur signaddamala, Jesús burbar sunmakded, sogded: \p \v 8 “Dule-wargwen bese gocha-dibe, ome-nikued-ibase dagega, mer dummagan-gan-sigedgi be sigo, ar abakalegi dule-baid beba-bur-nug-nikadse gollesmogale. \p \v 9 “Ar dule-bese-gochad be-dakarsunna, degine, dule-baid-dakarbarsunna, bega sokarsunna: ‘We-gangi-be-siid, we-dulega be uke.’ Geb degi be nue binge, gan-napi-siidgi be signadele. \p \v 10 “Ar bese ibase-dagega gollesar, bur gan-napi-siidgi be sige, ar adi dule-ibase-dagega-bese-gochad be-dakalir, bega sogegar: ‘An-ai, dummagan-gan-sigedgi bur be sigdage.’ Geb agindi dulemar-beba-mesagi-siid-abargi bur be-nug dummaa guoed. \p \v 11 “Ar ade dule-wargwen na-nug dummarba na saele, a-dule nug bur-bipii guoed. Ar dule na-nug bipii na saerdi, adi a-dule-nug bur odummolegoed.” \p \v 12 Dule-mas-gunnega-ese-gochadga Jesús sogded: \p “Masgi dulemar be ogunbiele, mer be-aimarse be golo, mer be-urbamarse, mer be-iamarse, mer be-gwenadganse, degine, mer be-dikarba-mani-ibed-mamaidse be gorbalo. Ar deyob be imakale, abakalegi amar bese gollarmogale ese mas gundagegar. Ar degiile, bato be bennuklegodo. \p \v 13 “Ar be mas-gulleged-iba onoalir, dulemar-wileganase be gole, dulemar-argan-surmaladse, dulemar-muya-muya-nanamaladse, degi, dulemar-ibya-surmaladse. \v 14 Geb agi begi nued binsalegoed. Ar ade we-dulemardi geg be-bennuked. Dulemar-gwage-nuegan-gannar-durgumaloed-ibagine, geb Bab Dummaddi be-bennuknonikoed.” \s1 Jesús burbar mas-gunned-ibase-nonimaladgi sunmaksad \r (Mateo 22:1-14) \p \v 15 Dule-wargwen-mesagi-Jesúsba-siid Jesús-ibmar-sogsad itosgu, ega sogded: \p —Dule-wargwen Bab-Dummad-neg-dakmaidgi mas gunnoed, a-dulegi nued binsalesdo. \p \v 16 Geb degi Jesús ega sogded: \p “Ibagwengine dule-wargwen mas-gunned-iba-dummad onosiid, dulemar-bukidarse gochado, ese mas gundamalagar. \v 17 Mas-gulleged-wachi mosgu, na e-mai-barmisad dulemar-gollesmaladga sogegar: ‘Dagmar, bato bela mas guagwar siid.’ \p \v 18 “Ar bela wargwen-wargwen sogdemalad, ar emarde geg dagmarye. Gebesailad sogded: ‘Nainu an na baksad, an a-daknaer-gebed, degisoggu an bega sogsun an bese wis naosurye.’ \v 19 Baid sogdemogad: ‘Moli-bebe-nikad-warambe an baksad, an daknaer-gebed, degisoggu an bese naosurmogad.’ \v 20 Baid sogdebalid: ‘Emiskwaa an ome-nikusad, degisoggu an bese naosulid.’ \p \v 21 “Mai, e-dummadse gannar nonigu, bela e-dummadga sognonikid, igi dulemar ega sogsamalad. Dule-iba-onosiid e-mai-ega-sogsad itosgu, nue sae-itoded, e-maiga sogded: ‘Gwae be dulemar-bukidar-ambikumaladse nae, neggwebur-igarba dulemar-wilegana be sedago, dulemar-argan-surmalad, dulemar-muya-muya-nanamalad, degi, dulemar ibya-surmalad, amar be sedagoed.’ \p \v 22 “Geb degi a-sorba mai sognonikid: ‘Dummad, be-anga-ibmar-sogsadba an imaksad, degite, amba neg engussulid.’ \p \v 23 “Geb degi dummad na-e-maiga sogded: ‘Be nae, igar-dummaganba, igar-burwigana-yarba-mamaidba, dulemar wese sedaged be imako, adi an-neg enguegar. \v 24 Ar an bega sogmar, iduar-dulemarse-an-gochad, a-dulemardi an-mas gunnosurmalad.’ ” \s1 Jesús-sapinga guegala, igar-dutusur maid \r (Mateo 10:37-38) \p \v 25 Ibagwengine, dulemar-bukidar Jesúsba duurmaknadap-gusmalad. Jesús amarsik atakdegu, amarga sogded: \v 26 “Ar dule-wargwen anse danikile, ar e-bab, e-nan, e-ome, e-mimmigan, e-iamar, e-urbamar, e-bunmar, degi, e-san-burbase-bakale anba-bur-bule-sabele, geg an-sapinga gued. \v 27 Igi dule burgwenadapile, na e-nakrus semai-dae, deyobi dule-anba-naid guakwaa burgwega nanasulile, a-dule geg an-sapinga gued.” \p \v 28 Jesús sogdebar: “Ar bemar-wargwen na neg-matusur-warakwaagwad sobbiele, ¿idu sigsursi, itogega, igi-mani abelegoe, degine, mani unnitiba nikbar-dibe a-neg oguegar? \v 29 Ar be deyob imaksulile, degir abakalegi e-urbalid mesisar mani-akudedba oguarsulile, degir bela dulemar begi dododago-itole. \v 30 Sogdamalo-itole: ‘We-dule neg-matusur-warakwaagwad sobdendo, be dakena, gwen ogussurgusdo.’ \p \v 31 “¿Deginbali, ar doa-rey, baid-rey ese urwe-danikir, gebesaila sigsursi, dakegar, sunna mili-ambe-sordamar-na-nikad mili-dulagwen baid-rey-sordamar-sedanikidgi obino-dibeye? \v 32 Ar rey na galakuo itogele, baid amba dikasur-danikidgi sunna ese dulemar-barmided, rey-baidse egisega igi saer, ebo igar-nabogo-dibeye, mer ebo urwemalagar. \p \v 33 “Ar amba deyobmodo, bemar an-sapingala-gued-iduar nue bela na be ibmar ise-binsaar be saer-gebed, bela na be-ibmar-nikmalad bela iesulile, geg an-sapinga be gumardo. \p \v 34 “Balu ib-nuedid, ar balu sayee naderdi, ¿igi be bar balu-balu gannar saosunna? Bar saosuli. \v 35 Balu, napaga, degi, napa-nudakedga bar gussuliled, neg-magaba miledsunnardo. Ar bemar mag nue itobiele, nue itomar, an bemarga ibmar soged.” \c 15 \s1 Jesús burbar sibad-wawaad-yoggusadgi sunmaksad \r (Mateo 18:10-14) \p \v 1 Bela Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad, degi, dulemar-galagwensuli-iskudimaladye-nik-sogmalad Jesús-itogegala ese nonimalad. \v 2 Fariseomar, degi, escribamar uurmakarmalad, sogdemalad: \p —We-duledi, dule-iskudimalad-abingaedid, degine, eba-mas-gunbalid-dulebalid. \p \v 3 Geb degi Jesús burbar emarga sunmakde, sogded: \v 4 “¿Ar doa-dule bemar sibad-wawaad dulatar-nika-dibe, bei wargwen yoggusar, nega-dule-sulidganba sibad-wawaad dulabake-gakambe-gakabakebakad obessulir be insae, sibad-wawaad-wargwen-yoggusad aminaegar? \v 5 Be amisale, be-gukingi weligwar-ito be mesisaled. \p \v 6 “Ar na be negse nonikile, be-aimar, degi, be-dikarba-mamaid be-negse ese be gochaled, ega be sogdeled: ‘Anba bemar wergumarmo, ar an-sibad-wawaad ani yoggusad, an amisad.’ \p \v 7 “Degisoggu, an bega sogmar, ar nibneggi bur-bule we werguedba wergumaloed, dule-iskudiid-wargwen na e-iskuedga bukib binsasar, gwagnonikir, we dulabake-gakambe-gakabakebak-nuegan gudiid, na e-iskuedga gwen bukib binsabi abedisurmaladga.” \s1 Mani-yoggusadgi Jesús burbar sunmaksad \p \v 8 Jesús sogdebar: “Ar ome-wargwen, mani-gwaambe-nikad, ei gwagwen yoggusar, ¿gwallu ogassulir be insae, neg durwinagusar, mani amiedse imaksasulir be insae? Mani amiedse imaksale. \p \v 9 “Ar mani amisale, na e-aimarse gologu, e-neg-dikarba-mamaidse gorbalogu, amarga sogdagodo: ‘Anba weligwar bemar itomarmo, ar ani mani-yoggusad an amisad.’ \p \v 10 “Ar deyob an bemarga sogmardo, Bab-Dummad-angermar, ber weligwar ito-damalad dule-wargwen na e-iskudiidga bukib binsasar, nugunonikir.” \s1 Machi-wargwen e-babgi-bangusadgi Jesús burbar sunmaksad \p \v 11 Jesús sogdebar: “Ibagwengine, dule-wargwen masmala-warbo-nika-gusad. \v 12 Machi-bipigwad e-babga sokalid: ‘Baba, angadga-ibmar-yoedse-guoedi anga be udage.’ Degine, e-bab ibmar mimmidsunnad. \p \v 13 “A-ibagan ichee-naded-sorba machi-bipigwad bela na ibmar onmaksagu, dikasur yar-baidse naded. Agine, ibmar-nikadi na bela obelosad, galagwensuli gaamakdii-gualid. \v 14 Ar na mani-nikadi bela obelosgu, a-yargi ukud-dummad nagunonikid. Degisoggu, nue wilearsunnad. \p \v 15 “Degi machigwa a-yargi dule-wargwense arbaed-aminaded. Dule na e-nainuse machigwa-barmisad, ega sin-akwegar. \v 16 Machigwa ukud-surbinsa itossoggu, dule ega mas-gunned uksurmarsoggu, sin-mas-gunnedi gunbi-guarsunnad. \p \v 17 “Degi machigwa mag na neg-itoargu sogded: ‘Ibibayobi an-bab-neggi an-babga-arbamaladdi mas-bukidar-gunned nika, andi wegi ukudba burgwedanigu. \v 18 An gwisguoed, an-babse an naoed, an ega sogdapoed: Baba, an Bab Dummadgi nue nosad, degine, begi an nue nosbalid. \v 19 Degisoggu, bar be-machiye an bilegedsulid. Bega arbaed-wargwenga be an-imaksun.’ \v 20 Machigwa gwichibin imaksad, na e-babse arsunnad. \p “Machigwa amba dikasur daniki, e-bab bato daksad, na wile e-machi-dakded, ese abarmakded, ise-angaagwar dukarba e-machi-gadapid, degi, ei-wagar udsunnad. \p \v 21 “E-machi na e-babga sogded: ‘Baba, an Bab Dummadgi nue nosad, degi, begi an nue nosbalid, degisoggu, bar be-machiga an guedsulid.’ \p \v 22 “Ar e-babdi e-maimarga sogded: ‘Bur mola-nued an-machiga sedamar, ega mor yomar, degine, argan-yoed ega argangi yobar, degine sapat ega yomarbalo. \v 23 Moli-bebe-nikad-e-mimmi-wardummad sedamar, oburgwemar, a anmar gunnoed, anmar iba-onomarsun. \v 24 Ar wede an-machi burgwisanad, emigindi gannar durgunonikid; yoggusanad, emigindi amilenonikid.’ Bela-dulemar weligwar-ito nadmarsunnad. \p \v 25 “Ar e-machi-dummaddi deun sapurba gudiid. Nonigua, neg-walik-gusgu, garmar-gole itoalid, degine, dodonanai dakarbalid. \v 26 Machi-dummad ega-arbaed-wargwense gochagu, ese egichialid: ‘¿Wede igid barsunna?’ \v 27 Ega-arbaed sogded: ‘Be-urba gannar nonikid. Be-bab moli-bebe-nikad-e-mimmi-wardummad oburgwisad, ar be-urba nued, uelesuli nonikidba.’ \p \v 28 “Geb degi machigwa sae-itoded, yapa neg-yaba doge-gualid. Degisoggu, e-bab magaba noarsunnad, egi wilenagusad, neg-yaba dogye. \v 29 Ar machigwadi e-bab-abin-imakdegu, sogded: ‘Emi birga-dikasurgus an bega arbadiid, uaya-suli an bega gudisulid, gwen be anga sibad-bipisaar be ukdisulid, an-aimar-abargi weligwar an gunnegar. \v 30 Ar we-be-machi nonigudi, bei ibmar bela obelosad, omegan-gamba-nuchumarba, emide agardi moli-bebe-nikad-e-mimmi-wardummad be oburgwisad.’ \p \v 31 “Bab, machi-abin sogded: ‘Machi, be anba gudiguad, bela-an-ibmar begadid. \v 32 Ar emigindi anmar iba-onoged nonikid, werguega, ar we-be-urba burgwisayob gusad, emigindi gannar durgusayob gunonikid, yoggusanad, emigindi gannar amilesad. Degisoggu, anmar werguer-gebed.’ ” \c 16 \s1 Sunnasur-arbaed-dulegi Jesús burbar sunmaksad \p \v 1 Jesús e-sapinganga sogdebalid: “Dule-wargwen mani-ibed, ega na e-ibmar-akwed nika-gusad. Ibagwengine, mani-ibedga soglealid: ‘Dule-bega-ibmar-akwed be-ibmargi, degi, be-manigi dododiiye.’ \p \v 2 “Geb degi mani-ibed ega-ibmar-akwedse gochasun, ega sogded: ‘¿Wede igi be gudisunna, an-manigi dododii an be-itodo? Anga-be-ibmar-dakdiid bela anga be nue sogdasun, ar bar be anga ibmar-dakega guosulid.’ \p \v 3 “Geb degi dule-ibmar-akwediid na dukin sokalid: ‘¿Wede ibi an bar saosunna? Ar an-dummadde an-ega-ibmar-dakdiid angi suesokalid. Sapurgi an arbaye soger geg an gued, wileganayob mani an egisye soger an bingebalid. \v 4 An wisi igi an saoe, adi angi arbaed sulesale, dulemar e-neggi an-abingamalagar.’ \p \v 5 “Degine, dule-ibmar-akwed dulemar-e-dummadgi-mani-ganimaladse gochagu, gebesailadga sogded: ‘¿Igi-mani an-dummadgi be ganiki?’ \v 6 Abin-sogded: ‘Ibmar-gwallu bari-dulatar.’ Geb degi dule-ibmar-akwed ega sogdemogad: ‘Gardagi narmakaled, be mani ganiye, a be sue. Be sige, be a-gardagi narmake: dulabo-gakambe an ganiye.’ \p \v 7 “Geb a-sorba baidga sogdebalid: ‘Bedina, ¿igi-mani be ganimoga?’ Mani-ganikid, abin-sogded: ‘Madubur-gwagwaled wilubsaleged-dulatar.’ Geb degi dule-ibmar-akwed ega sogded: ‘Gardagi narmakaled, be mani ganiye, a be sue. Dulabake an ganiye be narmake.’ \p \v 8 “Geb degi mani-ibed ega-ibmar-daked-nug odummod, ar ade we-ibmar-daked-iskana, nue-binsaed-nikaa ibmar imaksad. Ar ade dulemar-Bab-Dummad-aku-dakmalad nue-binsaed-nikaa bur dulemar-gwallu-meegwadgi-nanadimaladba baigan-ebo igar imaked.” \p \v 9 Jesús sogded: “Andi an bega sogsun: Ai-nuegan nikued be sae, be we-napneggi mani-nikadgi, adi we-mani bega bergudele, yoedse neg-geg-berguedgi be abingamalagar. \p \v 10 “Ar ibmar-ichegwadgi be galakussulile, amba ibmar-ichesur bega uklesale, be galakuosurbardo. Ar ibmar-ichegwadgi be galakusale, amba ibmar-ichesulidgi be galakubalodo. \v 11 Ar we-napneggi ibmar-nika-guedse be galakusale, ¿ar doa begi bensuli bar guosunna we-ibmar-napiragwad nikuedgi? Bab Dummad begi bengumogodo. \v 12 Ar ibmar-dulemar-baidgad be nued akwissulile, ¿ar doa ibmar bega ukosunna begadga guegar? Bab Dummad bega ukosuli. \p \v 13 “Mai-wargwensaar dummad-warbo geg nikued, ar ade wargwen-sabguoed, baiddi istar dakoed. Wargwenga nue-alamaknai guoed, baiddi mesagwar dakoed. Geg be Bab-Dummad-maiga gued, degi, maniga-mailenai gubalid, unnila wargwen bur-bule be sabguoed.” \p \v 14 We-ibmar bela Jesús sogsad, Fariseomar itobukwa-gusmarmogad, ar ade amar unnila mani-nikuedginbi binsadii-damalad. Amar Jesúsgi dodobukwa-gusmalad, binsa be gordiiye. \p \v 15 Geb degi Jesús amarga sogdesun: \p —Ar bemardi dulemar-asabin na dukin na san ogannodimalad. Ar Bab Dummaddi bemar-gwage wisid. Ar dulemarga ibmar-nuediddi, Bab-Dummad-asabindi, ibmar-iskanad. \s1 Moisés-igar-maid, degi, Bab-Dummad-neg-dakmaid-ebo \p \v 16 Jesús sogdebar: “Moisés-igar-mesisad, degi, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-sunmaksamalad Juan-Bautista-nonikidse egi sunmakledii-gusad. Juan-Bautista-nonikid-akala Bab-Dummad-neg-dakmaid-gaya-burba-nuedgi bemarga egi sunmaklenaid, degine, dulemar-bela-ase-dogbimalad dogbigunanaid. \p \v 17 “Ar bur-baisursunna we-napneg, degi, nibneg-naid, sunna surguoed, Moisés-igar-narmakar-naid e-bichugwad-bur-bipigwad gwen bipisaale adi wis ogwalegosurguoed.” \s1 Ome-metedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 5:31-32; 19:1-12; Marcos 10:1-12) \p \v 18 Jesús sogdebar: “Ar dule-wargwen ome-metele, ome-baid-nikusale, we-machered ome-dikarba neg-sichigi yolediido. Ar doa-dule, ome-melleded-nikusale, we-dule, ome-dikarba neg-sichigi yoledimodo.” \s1 Jesús dule-mani-ibedgi, degi, Lázarogi sunmaksad \p \v 19 Jesús sunmakdegu, sogded: “Dule-wargwen mani-ibed mai-gusdo. A-dule mor-gwalugiid, degi, mola-sibu-nuedbi yoo-daed, degine, bane-bane bur mas-nueganbi gundii-daed. \v 20 Agi dule-wileged-wargwen, mani-egisdii-daed gudigusmogad, Lázaroye-nugad. A-dulede, mani-ibed-yawagakgi yaa-sunnabi mellemai-daed. \v 21 We-dule-wileged mani-ibed-mas-gunned mesa-urba mas-durgan-batemaid, agi ibmelegoeyob binsadii-daed. Ar achumarse-bakale e-yaa emanoni-daed. \p \v 22 “Ibagwengine, dule-wileged burgwisgu, angermar Abraham-maidse sesad. Dule-mani-ibed burgwismogu, neg-uanse digleapid. \p \v 23 “Dule-mani-ibed odurdakleged-neggi nue-wilesii atakargu, Abraham dikasur-sii dakardo, Lázaro a-walik simoga. \v 24 Agi dule-mani-ibed binnasur gotegu, sogded: ‘Dad-Abraham, wis wile be an-dake, Lázaro anga be barmidage, adi e-goo-dukugi dii wis eogogu, an-gwabin-dukugi nasikega, ar andi wegi nue soo-sailagi an wilesiid.’ \p \v 25 “Ar Abrahamdi abin-imakde, ega sogded: ‘Machi, be insae, be dula gudigusgu, ibmar-nuegan be nikusad, ar Lázarodi wiledii-gusad. Ar emigindi Lázaro wegi wergusisunnad, bedi wegi wilesisundo. \v 26 Aginbali, neg-gullu-dummad anmar-abargi naid. Degisoggu, dulemar-obakbied bese geg obaked, degine, bemar anmarse geg obakmogad.’ \p \v 27 “Geb degi dule-mani-ibed Abrahamga sogdesun: ‘Degirdina, dad-Abraham, an bese ise-wilegar egisdo; an-bab-negse Lázaro be barmide. \v 28 Ar ade urbamar-walatar an nikad, adi amar-owisogegar, mer adi we-odurdakleged-negse dagegar.’ \v 29 Abraham ega sogded: ‘Moisés-igar-mesisad, degi, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-sogsamalad narmakar nikmalad, ar a-sogedba damalar-gebed.’ \p \v 30 “Geb dule-mani-ibed abin-sogded: ‘Dad-Abraham, degisuli. Ar dule-wargwen burgwisad gannar-durgus an-urbamarse naele, geb agi amar na e-iskuedga bukib binsasmalaled, e-daed gwagsamalaled.’ \p \v 31 “Ar Abrahamdi ega sogded: ‘Ar Moisés, degi, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad narmakar-maidba dasurmalale, amba itogosurmarbalid, dule-burgwisad gannar-durgus ega sunmaknaer.’ ” \c 17 \s1 Jesús sogsa-gusad, iskuedgi-aimar-ichoged, igar-buledye \r (Mateo 18:6-9; Marcos 9:42-48) \p \v 1 Jesús na e-sapinganga sogded: “Gwage-ichoged-igargandi danikosurdeeye gwen soglesulid. Ar dule gwage-ichogedga gueddi, adi nue wilegoed. \v 2 Ar a-dule akwamu-dummad e-dukargi-nai demar-wilase metemalar, we-dule nue-dummad wilegoed, ar burgoed. Aba bur-bule, dule nue-dummad-wilegoed, dule-wargwen, we-mimmi-burwiganayobid, iskuega imaksar. Degisoggu, dule-ichoged-iduar, we-dulega bur-nuedirdo, akwamu-dummad dukargi-nai burgwed. \v 3 Degisoggu, na be nue salakarmar. \p “Ar be-gwenad begi nosale, ega be soge, nue be angi nos-itoleye. Ar be-gwenad nabir be-itosale, ar na gwagegi bukib binsasale, e-daed gwagsale, begi-nossuliyob be dakoed. \v 4 Ar be-gwenad ibagwen ilagugle begi nosale, degi, ilagugle bese gannar-gannar nonikile, bega sognonikile: ‘An-iskusadga an bukib binsaye, bar an deyob guosurye,’ begi nosasuliyob be dakoed.” \s1 Jesús sunmaksad egi-bensulid-igargi \p \v 5 Geb degi Jesús-nuggi-barmilesmalad, Jesúsga sogdemar: \p —Dummad, gatik begi bensuli be anmar-imake. \p \v 6 Geb degi Dummad-Jesús sogded: \p “Bemar wismalad igi mostaza-e-gwag bur-bipigwa, ayob-dungu bemar angi bensulir, sunna we-Sicómoro-sapiga be sogsamalaled: ‘Wegi be gwichid be unge, demarse be diglenae.’ We-sapi bemar-sogedba imaksaled.” \s1 Mai nued arbaer-gebed \p \v 7 Jesús sogdebar: “Ar bemar be-mai-wargwen be nika-dibe, bega napa imuega, igi, moli akwegar-dibe, sapurba-arbadii danikid-sorba, ¿ega be sogdimala?: ‘Be doge, mas-gunnega mesase be sigdage.’ \v 8 ¿Ar ega bur be sogmarsursi?: ‘Guakwaa be gudi-sae, mas-gunned anga due, anga be mas dake, an mas guchar, degi, an gobsabalir, geb a-sorba be mas gunmogoed, geb be gobmogoed.’ \p \v 9 “Ar degine, ¿dog-nuedye be-maiga be sogdasi, ar ibmar bega be-sogsadba imaksadba? An insagua, sur an insado. \v 10 Ar amba bemar deyobmodo, ar bela bemarga Bab-Dummad-ibmar-sogsadba be imaksamalale, be sogmalodo: ‘Anmar mai-nued arbasurmaladye, ar ibmar-imakoye anmarga-soglesadbi an imaksamaladdeye.’ ” \s1 Jesús warambe naibe-buna-ya-maleged-nikmalad nudaksad \p \v 11 Jesús Jerusalénse nadapgu, Samaria, degi, Galilea, a-abargi nadap-gusad. \v 12 Jesús neggwebur-bipise dognadapgu, machergan-warambe naibe-buna-ya-maleged-nikmalad egi noarmalad, dikasur egi ambikunonimalad. \v 13 Amar binnasur gote, sogdemalad: \p —¡Jesús, odurdaked-saila, wile be anmar-dake! \p \v 14 Jesús amar-dakdegu, amarga sogded: \p —Be namar, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga na be-san oyonamar, adi amar bemarga sogmalagar bemar nugusmarye. \p Ar degi, dule-warambegwad amba igarba dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse nadapmargu, nugudmalad. \p \v 15 E-ambe-gued-wargwen, na nugus itoargu, gannar Jesússe nonikid, binnasur Bab-Dummad-nug ogannodani. \v 16 Dule-nugusad yokorgi sindigar e-wagar-napagi-ise-megar Jesús-mali-naba signonikid, geb Jesúsga sogdebalid: \p —Dog-nued, be an-nudaksagu. \p We-dulede Samariaginedid. \v 17 Jesús sogded: \p —¿Ar warambe nugusmarsursi? Emide, ¿bia walabakebakad nade? \v 18 ¿Na nugusmalad-ular, ar gwen bilissurmala, Bab-Dummad-nug-ogannomalagar, unnila we-dule-ainebalidbi, Judiosulid, abi Bab-Dummad-nug odummononide? \p \v 19 A-dulega Jesús sogdesun: \p —Be gwisgu, be nae. Be nue an-bensulidba be nugussun. \s1 Jesús, Bab-Dummad-neg-dakmaid-danikoedgi sunmaksad \r (Mateo 24:23-35; Marcos 13:21-23) \p \v 20 Fariseomar Jesússe egichialid: \p —¿Sana Bab-Dummad-neg-dakmaid danikoe? \p Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Bab-Dummad-neg-dakmaid bemarse danikile, bemar owisoar gwen nonikosulid. \v 21 Degine, sogmarbalosulid: ‘Be dakena, wegi gudii,’ igi: ‘Weba gudii.’ Ar ade Bab-Dummad-neg-dakmaid bemar-abargi gudiid. \p \v 22 Jesús na e-sapinganga sogded: \p “Iba-nonikoed, ani Dule-Machi, an emi-gudiid-iba, a-ibagwen bemar dakbi-gudamaloenad, a-iba bemar gwen dakosurmalad. \v 23 Degine, bemarga sogdamaloed: ‘Be dakena, wegi Cristo gudii.’ Baigan bemarga sogdamarbaloed: ‘Weba Cristo gudii.’ Mer be daknamalo, degine, mer eba be nagumarbalo. \p \v 24 “Ar igi mar-ibyed gadele, bela nibneg mee imakde-daed dakdamala, ani Dule-Machi, deyob bela an-dakmarmogoed an-danikoed-ibagi. \v 25 Ar gebe, ani Dule-Machi, bina nue wilegweler-gebed, wegi dula-gudidimaladse mesagwar gugweler-gebed. \p \v 26 “Ar igi Noé-maigu gusa, deyob, ani Dule-Machi, gannar-danikoed-ibagangi gumogoed. \p \v 27 “Noé maigu, mas gunnanai-gusmalad, gobnanai, ome-nikunanai, na ga ome-uknanai. Geb Noé ur-dummad-na-sobsad-yaba dogsagu, dii muluded, geb degi bela dulemar burgwisad. \p \v 28 “Amba deyob Lot-maigu gusbalid, mas gunnanai, gobnanai, ibmar-baknanai, ibmar-uknanai, ibmar-dignanai, neg-sobnanai-gusmalad. \p \v 29 “Ar Lot, Sodoma-neggweburgi noded-ibagi geb nibneggi soo, degine, azufre batisad. Geb degi bela dulemar burgwisad. \v 30 Deyob Dule-Machi-danikoed-ibagi gumogoed. \p \v 31 “Ar a-ibagi, dule-wargwen neg-uas-birgi siile, aidealir, e-ibmar-nuegan neg-yaba-bukwadbina mer doged saoed, bur yog wakinnar imakoed. Ar dule-wargwen sapurba gudiile, amba mer negse gannar dagmogoed, bur yog wakinnar imakoed. \v 32 Be insamalo, Lot-ome sorba-ataksadba igi burgwisa. \p \v 33 “Ar dule-wargwen anba-naid-ular burgwebisulir, e-san-burba ei yogguodo. Ar anba-naid-ular burgwenonikirdi, adi na e-san-burba yogguosurdo.” \p \v 34 Jesús sogdebar: “An bemarga sogmalad, a-mutikid-ibagi na-ebo-dikarba gabmamaid, wargwen nibnegse seledoed, baiddi obelegoed. \v 35 Omegan-warbo na ibmar-gwag-nagnanaid, wargwen nibnegse seledoed, baiddi obelegoed. \v 36 Warbo sapurba na gudimalad, wargwen nibnegse seledoed, baiddi obelegoed.” \p \v 37 E-sapingan Jesúsga sogdemar: \p —¿Dummad, bia deyob guoe? \p Jesús, abin-sogde: \p —Ar bia san-burgwaled mai, agi mulamar danar-ambikunoni-damalad. Debayobi dulemar mag dakmogoed, an gannar we-napnegse danikir. \c 18 \s1 Igar-naboged-iskanagi Jesús sunmaksad \p \v 1 Degi Jesús na e-sapingan-odurdakega burbar sunmakdegu, amarga sogded: “Bab-Dummadse-goled nue abeleged, mer galakued imakmalo.” \v 2 Jesús burbar sogdesun: “Ibagwengi, neggweburgi dule-igar-naboged mai-gusad. A-dulede Bab-Dummad-gwen-dobsulid, degi, dulemargi gwen binsaed-nikaa dasurbalid. \p \v 3 “A-neggweburgi mukwa-wargwen ei-sui-burgwisad gudigusmogad. A-mukwade dule-igar-nabogedgi gannar-gannar alamaknaidgi ega sognoni-daed: ‘Dule-istar-an-dakdiid-ebo anga igar-nabiroye.’ \v 4 Dule-igar-naboged gebe-guargua yapa mukwaga igar-nabo-gusad. \p “A-undaradgine na ulubgi sokalid: ‘Bab Dummad an dobsur-inigwele, degine, dulemargi-gwen-binsaed-nikaa an dasurbar-inigwele, \v 5 ar we-mukwa angi alamaknaigusoggu, ega igar an nabogoye, ar degiile, abakalegi anse-nanagwisguadba budar an dakalirye.’ ” \p \v 6 Geb degi Dummad-Jesús sogdebar: “Nue bemar itomalana, dule-igar-naboged, iskana-daedi, igi sogsa-gusad. \v 7 ¿Ar bemar insagu, Bab Dummad na e-dulemar-susadga igar-napiragwad imakosur be insae, ese mutikidba, degine, ibginedba gordimaladga? Imakoe. ¿Bab Dummad undaradgi geb ese-gormalad abinsao be insae? Suli. \v 8 An bega sogmar, Bab Dummad abga e-sordamarga igar-napiragwad imakoed. \p “Ar ani Dule-Machi, we-napnegse gannar danikir, bemar insagu, ¿dulemar Bab-Dummad-bensurmalad-nika we-napneggi daknoniko be insae?” \s1 Fariseogi, degi, dule-mani-gaedgi Jesús burbar sunmaksad \p \v 9 Ar dulemar, na dukin nuedye, baigandi iskanaye, sogdimaladga, Jesús we-igar-burbar-maidgi-sunmaklegedgi sogded: \v 10 “Ibagwengi, machergan-warbo nadmalad Bab-Dummadse-goled-negse: Gwensak Fariseo, baiddina Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbaed-dule. \p \v 11 “Fariseo gwichi Bab Dummadse gorgwichid, na dukin weyob soggwichid: ‘Bab Dummad, dog-nuedye an bega soged, ar an dulemar-baidgii dasulid, an atursilisulid, igar-inikigwadbi aimarga an imaked, an ome-dikarba-yoledisulid, degine, we-dule-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbaed-daedyob an dasulid. \v 12 Bab-Dummadse-golega itoged-irgwengi, ilabo an mas-gunsuli gudidaed, bela an mani-onoged-irba ambegi-gwensak an ukdaed.’ \p \v 13 “Ar dule-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbaeddi Bab Dummadse gorgwisgu, bannaba gwichi, nonose-bakar gwen onakbisur gwichid, na e-binasgar sarsogwis soggwisdo: ‘Bab Dummad wile be an-dake, an dule-iskudiid-duled.’ \p \v 14 “Ani Jesús, an bega sogmar, ar we-dule bur gwage nugus-naddo, Fariseoba. Ar ade dule-wargwen na nug dummarba na saele, a-dule bur nug-bipii guoed. Ar dule na nug bipii na saerdi, adi a-dule bur nug odummolegoed.” \s1 Jesús mimmigangi nued binsasad \r (Mateo 19:13-15; Marcos 10:13-16) \p \v 15 Degine, Jesússe mimmigan-sedani-gusmalad, Jesús ega ebugegar, adi Bab Dummad nued mimmigangi binsaegar. Jesús-sapingan deyob dakarmargu, dulemar-mimmigan-senonimaladse uluarmalad. \p \v 16 Ar Jesús na e-sapinganse gochagu, ega sogded: \p —Mer ese urwemar. Mimmigan anse daged be imakmar, mer be bargamar, ar Bab-Dummad-neg-dakmaid we-mimmiganyob damaladgadid. \v 17 Napira an bemarga sogmalad, ar dule-wargwen Bab-Dummad-neg-dakmaid mimmiganyob abingasulile, geg Bab-Dummad-neg-dakmaidse doged. \s1 Dule-mani-ibed Jesússe nonikid \r (Mateo 19:16-30; Marcos 10:17-31) \p \v 18 Dule-wargwen nue-nug-nikagwad Jesússe egisnonikid: \p —Odurdaked-saila-nued, ¿ibi an imaker-gebe, burba-geg-bergued an abingaegar? \p \v 19 Jesús, abin-sogded: \p —¿Ibiga dule-nuedye be anga soge? Dule-nued sulid, unnila Bab Dummadbi wargwennaa dule-nued gued. \v 20 Ar Bab-Dummad-igar-mesisad be wisid: \q1 Mer sui-dikarba, degi, ome-dikarba yolemalo, \q1 mer dule-oburgwemalo, \q1 mer atursamalo, \q1 mer gakansaar aimargi sunmakmalo, \q1 be-babgi, degi, be-nangi, \q1 nue-binsaed-nikaa damalo. \qr Ex. 20:12-16; Dt. 5:16-20 \p \v 21 Dule, abin-sogded: \p —Gusgu an sapingwagwad-akar bela we-igarmar-mamaidba an nanadiid. \p \v 22 Jesús, weyob dule-ega-soge itosgu, ega sogded: \p —Ibmar-gwensak amba be napi. Bela ibmar-be-nikad manigi be uknae, geb agi mani wileganaga be mimmioed. Geb degiir be nibneggi ibmar-nued be nikuoed. Geb a-sorba anba be dagoed, an-sapinga guegar. \p \v 23 Dule, weyob Jesús-ega-soge itosgu, nue-bukib-binsaded, ar ade dule nue-mani-ibedid. \p \v 24 Jesús, dule-nue-bukib-binsa-ito daksagu, sogded: \p —¡Ibiyobi dulemar-mani-ibganga Bab-Dummad-neg-dakmaidse-doged-igar dutusuli, ar ade dogdar maniginbi binsamalad! \v 25 Ar ade moli-yargan-mureged bur-baisursunna iko-ibyagi doged, ar dule-mani-ibeddi bur-beedse Bab-Dummad-neg-dakmaidse doged. \p \v 26 Ar dulemar weyob Jesús-ibmar-soge-itosmalad, sogdemar: \p —¿Ar doa degite sunna abonolegosunna? \p Deyob sogsamardo, ar ade binsamalad, mani-ibgan baisursunnaa bur abonolegoye. \p \v 27 Jesús, dulemar-abin sogded: \p —Ar dulemargardi ibmar-geg-guedi, Bab Dummadgardi bela ibmar sunna guedbiid. \p \v 28 Geb degi Pedro, Jesúsga sogded: \p —¿Anmardina? Emide wegi anmar na-ibmar-nikamalad bela an na obesmalad, adi anmar beba naegar. \p \v 29 Geb degi Jesús, abin-sogded: \p —Napira an bemarga soged, ar dule-wargwensaar Bab-Dummad-neg-dakmaid-ular na e-neg, e-babgan, e-gwenadgan, e-ome, e-mimmigan, obesale, \v 30 bur-bule, we-napneggi ibmar-abingaosurdeeye soglesulid, degine, burba-geg-bergued yoedse amba-deyob abingabaloed. \s1 Jesús ilapaagud gannar na e-burgoedgi sunmaksad \r (Mateo 20:17-19; Marcos 10:32-34) \p \v 31 Jesús na e-sapingan-warambe-gakabogwad bachikii sesgua, ega sogded: “Anmar Jerusalénse nadapid, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad bela angi Dule-Machigi narmaksadba igargan anga guedsegad. \p \v 32 “Ani Dule-Machi, Judiosurmaladse uklegoed, amar angi dodomaloed, istar angi sunmakmaloed, degi, angi wiakmarbaloed. \v 33 Ar sabsur an-bibyosmalad-sorba, an-oburgwemaloed. Geb ibapaagwadgi gannar an durguoed.” \p \v 34 Ar Jesús-e-sapingan-ambe-gakabogwad aku itosmalad, ar ade amba egi odukuar we-gaya-burba maid, degisoggu, aku-ito gusmarsundo. \s1 Jericó-neggweburgi Jesús dule-aku-ataked-nudaksad \r (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46-52) \p \v 35 Ibagwengine, Jesús Jericó-neggweburse warmaknadapgua, deunni dule-ibya-sulidi, igar-naba sii, mani egissii-gusad. \v 36 Dule-aku-ataked dulemar-bukidar duurmaknadap itoargu, amarse egichided: \p —¿Igi neg-gunai? \p \v 37 Ega sogdemalad: \p —Jesús-Nazaretgined nadapye. \p \v 38 Geb degi dule-aku-ataked binnasur gote, sogded: \p —¡Jesús, Rey-David-wagwa, wile be an-dake! \p \v 39 Dulemar-Jesús-iduar-nadapmalad dule-aku-atakedse uludmalad, adi mer binnasur golegar. Ar dule-aku-ataked aka-bur-bule binnasur gorsigisad: \p —¡Rey-David-wagwa, wile be an-dake! \p \v 40 Geb degi Jesús gwisgusgua, dule-aku-ataked ese sedaged imaksad. Dule-aku-ataked ese nonigu, Jesús ese egichialid, \v 41 ega sogded: \p —¿Ibu bega imakbi be an-abege? \p Dule-aku-ataked, Jesús-abin-sogded: \p —Dummad, mag-atak be an-imake. \p \v 42 Jesús ega sogded: \p —Be-ibya nugusun. Be an-bengussursoggu, be nugussun. \p \v 43 Geb degi dule sunna mag-atak gussunnad. Dule-nugusad Jesúsba nadapgu, Bab-Dummad-nug ogannonadap-gusad. Bela-dulemar dule-nugusad-daksamargu, Bab-Dummad-nug ogannodmarsunnad. \c 19 \s1 Zaqueo na e-neggi Jesús-abingasad \p \v 1 Jericó-neggweburse Jesús modapgu, a-neggweburgi nadap-gusad. \v 2 Agi dakleargu, machered-wargwen, Zaqueo-nugad, Jericógi mai-gusad. Zaqueo dakleargu, dulemar-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad-e-dummadid, degine, dule-mani-ibedbalid. \v 3 A-dulede Jesús-dakbigualid, wede Jesús doasunye. Ar Jesúsba-dulemar-nadapmalad bukidarsoggu, Zaqueo geg Jesús-dake-gualid, ar ade Zaqueo dule-matukwagwad. \v 4 Zaqueo aimar-idu abarmakde-gusad, sapi-sicómorogi nakwegar, ar ade Jesús a-igargi nasoed. \p \v 5 Jesús a-sapi-gwichid mosgu, niba atakdegu, Zaqueo-dakde, ega sogded: \p —Zaqueo, gwae be dage, aidedage, ar ade emi-ibagi an be-neggi obunnoger-gebed. \p \v 6 Geb degi Zaqueo gwae-gwae aidealid, weligwar na e-neggi Jesús-abingasad. \v 7 Dulemar daksamargu Jesús Zaqueo-negse dogsa, bela sunmakedbi-guarmalad, sogdemalad: “Dule-iskudiid-negse Jesús dogsaye.” \p \v 8 Geb degi Zaqueo gwisgusgu, Jesúsga sogded: \p —Dummad, emide wegi an-ibmar an-na-nikadi, negabar dule-wileganaga an ukoed. Ar dule-gwensak-dibe an ibmar-atursasale, an ega ilabake bur-melu an ega ukoed. \p \v 9 Jesús, abin-sogded: \p —Emi-iba we-neg-yaginmaladga iskuedgi-dule-abonoleged nonisun, ar ade we-dule, Abraham-e-wagwamogad. \v 10 Ar ade, ani Dule-Machi, dulemar-yoggusmalad amiega, degi, dulemar-iskuedgi-abonogega an nonikid. \s1 Mani-igargi Jesús burbar sunmaksad \r (Mateo 25:14-30) \p \v 11 Ar Jesús Jerusalén-neggwebur-walik gudisoggu, dulemar Bab-Dummad-neg-dakmaid bato emarse oyolesokarye bimalanad. A-ular Jesús dulemar-e-itosimaladga \v 12 burbar sunmakedgi sogded: \p “Dule-wargwen, nue-nug-nikadi, yar-baidse dikasur nade-gusad, reyga nugsalegegar. A-dulede, gannar-danibaloye sogsa naded. \p \v 13 “A-dulede nasokargu, ega-arbamalad-warambegwadse gochad. Amarga mani-ichesur uksagu, ega sogded: ‘Wegi be anga mani-onomalo an gannar dagedse.’ \p \v 14 “Ar na e-neggweburginmalad dule-reyga-guoed istar dakmarsoggu, naded-sorba dulemar-barmisad, dummaganga sogegar: ‘We-dule anmar-reyga gubi anmar abesurye.’ \p \v 15 “Degine, reyga-gusad-sorba gannar nonigu, e-maiganga-mani-uksadse gochad, adi amarse egisega igi mani imaksamala. \p \v 16 “Mai-gebesailad nonigu, reyga sognonikid: ‘Dummad, be-anga-mani-uksadgi ambe an onosbalid.’ \p \v 17 “Dummad ega sogdesun: ‘Nued, be, mai-nued. Ar ibmar-ichegwadgi be nued arbassoggu, neggwebur-gwaambedgi be dummadga guo.’ \p \v 18 “Baid-mai reyse nonimogu, ega sognonikid: ‘Dummad, be-mani an bega gwaatar onosbalid.’ \p \v 19 “Dummad we-maiga amba deyob sogdebalid: ‘Neggwebur-ataledgi be dummadga gumogo.’ \p \v 20 “Baid-mai nonibargu, reyga sognonikid: ‘Dummad, wegi an bega be-mani sedani, muswegi an bega nue-sabosad. \v 21 Ar an be-dobgusad, ar bede dule-yaisur-daed-duled, ar be ibmar-urbissulid be sudaed, ibmar-be-digsasulid be wedaed.’ \p \v 22 “Geb degi rey a-maiga sogdesun: ‘Be mai-iskana, ar na be-dukin-ibmar-sogsadba an bega sogsun. Ar be wisinad an dule-yaisur-daed-duled, an ibmar-urbissulid an sudaed, an ibmar-digsasulid an wedaed. \v 23 ¿Ar ibiga degite mani-urbileged-neggi be mani urbiapsuli, adi gannar an nonikogu, mani-nosad an sunonikoenad?’ \p \v 24 “Ar rey dulemar-bukmaladga sogdesun: ‘We-dule-mani-ganikid e-annik be sumar, dule-mani-ambe-onosadga be ukmar.’ \p \v 25 “Dulemar, rey-abin sogdemalad: ‘Dummad, ar a-dule mani-ambe bato nikad.’ \p \v 26 “Dummad, amar-abin sogded: ‘Ar dulemar-bela-ibmar-nikmalad aga bur napi uklegoed. Ar dule-ibmar-suliddi, amba ar ibu wis nika, ei bur sulegoed. \v 27 Deginbali, istar-an-dakmalad, egi-dummadga-gubisur an-abesmalad, anse sedamar, an-asabin amar-e-dukar egwanmaloed.’ ” \s1 Jesús Jerusalén-neggweburgi reyyob dogsad \r (Mateo 21:1-11; Marcos 11:1-11; Juan 12:12-19) \p \v 28 Jesús weyob ibmar sogsagu, e-sapingan idumai, Jerusalénse nadap-gusmalad. \v 29 Emi dakleargu, Jesús, Betfagé-neggweburse, degine, Betania-neggweburse warmakdanimargu, Olivosye-yar-nugad-siid inikgusgu, Jesús na e-sapingan-warbo-barmisad, \v 30 amarga sogsad: \p —Neggwebur-bipii anmar-asabin-siidse be namar. A-neggweburgi bemar dogdapmalar, moli-bipi-uaya-suid, dule-egi-yo-gwen-siged, be-idu atinnar-nai bemar dakdapoed. Be esikmalo, geb degi be anse sedamaloed. \v 31 Ar dule-wargwen bemarse egichialile: ‘¿Ibiga bemar moli-bipi-uaya-suid esiknanai?’, ega bemar weyob sogmaloed: ‘Ar Dummad we-moli-binasoged.’ \p \v 32 Jesús na e-sapingan-warbo-barmisad nadmargu, dakdapmalad, ar igi ega soglesmaladba. \v 33 Jesús-sapingan moli-bipi-uaya-suid esiknanaigu, e-ibedmar ega sokarmalad: \p —¿Ibiga moli-bipi-uaya-suid bemar esiknanai? \p \v 34 Abin sogdemalad: \p —Ar Dummad moli-bipi-uaya-suid-binasoged. \p \v 35 Jesús-sapingan moli-bipi-uaya-suid Jesússe senonimarsunnad. Geb degi moli-bipi-birgi na e-mormar ogichamargu, Jesús-onakwismarsun, moli-bipi-birgi. \v 36 Jesús, Jerusalénse nadapgu, e-iduar igargi dulemar mor ogitemalad. \v 37 Olivos-yar-aideged-walik gusgu, bela bukidar dulemar-Jesúsba-nagusmalad, weligwar itodmalad, bela ibmar-dakledisulid emar daksadba, binnasur Bab-Dummad-nug ogannodmalad, \v 38 sogdemalad: \q1 ¡We, rey Bab-Dummad-nuggi danikid \q1 bela ega ib-nuedga guena-gadin! \q1 Nibneggi bogidikid gusun, \q1 degine, nibneggine Bab-Dummad-nug ogannomarsun. \qr Sal. 118:26 \p \v 39 Degine, dulemar-bukidarad-abargi Fariseomar-war-wargwen Jesúsga sokarmalad: \p —Odurdaked-saila, beba-nanaimaladse be urwe, mer deyob sogmarye. \p \v 40 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —An bega sogmar, ar wemar bogiledele, akwamar oimakarmalaled an-nug odummomalagar. \p \v 41 Jesús Jerusalén-neggwebur-walik-mosgu, Jerusalén dakdegu, ega bode, \v 42 sogded: “¡Ar emi-ibadse geb-be-wisina, igi be imaker-gebe bogidik ambikuegar, bemar bogidik ambikusmalaled! Ar emigindi, we begi odukuar nagusad, adi mer mag be itomalagar. \p \v 43 “Ar ibagan begi danikoed, be-istarmalad be-ebilis napa gwisnonikoed, be-ebilis ambikunonikogu, geb degi bela begi gwichigudamaloed. \v 44 Degi geb napagi be-omukumaloed, be-dulemar-oburgwemaloed, degine, akwamar be-birgi bubukwad bar be-birgi ambikuosurmalad. Ar deyob be guoed, bese atakleapid-iba aku be daksad-ular.” \s1 Jesús, Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-ukbukmalad-onosad \r (Mateo 21:12-17; Marcos 11:15-19; Juan 2:13-22) \p \v 45 Jesús Bab-Dummadse-goled-negse dogdapgu, dulemar-agi-ibmar-baknanaid, degi, ibmar-ukbukmalad sabsur onisad. \v 46 Jesús amarga sogded: \p —Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 Bab Dummad soged, \q1 An-nega anse-goled-negye. \qr Is. 56:7 \m Ar emigindi, bemardi atursamalad-negga imaksamalad. \p \v 47 Jesús bane-bane Bab-Dummadse-goled-neggi Bab-Dummad-igargi dulemar-odurdakdii-gusad. Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagandi, escribamardi, degi, dule-dummagan-neggweburgi-neg-semamaiddi Jesús-oburgwebi-gusmalad. \v 48 Ar amar geg Jesús-oakalo-gusmardo, ar ade bela dulemar Jesús-nue-itobukwa-damalad. \c 20 \s1 Judio-dummagan Jesúsga soged: ¿Doa-nuggi be ibmar imakye? \r (Mateo 21:23-27; Marcos 11:27-33) \p \v 1 Ibagwengine, Jesús Bab-Dummadse-goled-neggi dulemar-odurdaksigu, degine, Bab-Dummad-gaya-burba-nuedgi sunmaksigu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, escribamar, degine, Judiomar-girmar-dummagan Jesússe nonimalad. \v 2 Amar Jesúsga sognonimalad: \p —Be anmarga soge: ¿Doa-nuggine wede be we-ibmar imakdii? ¿Ar doa bega gangued uksasunna, we deyob be ibmar imakegar? \p \v 3 Jesús, abin-sogded: \p —An bemarse ibmar-soggwen egismogodo. Bemar anga sogmalana: \v 4 ¿Doa Juan-Bautista-barmiar be insae, Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imakega? ¿Bab Dummad barmiali, igi, dulemar barmiali? Anga be sogmalana. \p \v 5 Degi, Judio-dummagan muchub-muchub na sogdemalad: “Bab Dummad barmiarye anmar sogmalale, anmarga sogdagoed: ‘Degite, ¿ibiga bemar Juan-Bautista-bengusmarsunna?’ \v 6 Dulemar barmiarye anmar sogbalile, dulemar bela akwagi anmar-makmaloed. Ar ade bela nue sogmalad, ‘Juan-Bautista, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-sunnadye.’ ” \p \v 7 Degisoggu, Judio-dummagan, Jesús-abin sogdemarsun: \p —Anmar wichurmalad doa Juan-Bautista-barmiali. \p \v 8 Degi Jesús, abin-imakdemosun: \p —An bemarga sogosurmarmodo, wede doa-nuggi we-ibmar an imakdii. \s1 Judio-dummagan Jesús-abingassurmalad \r (Mateo 21:33-46; Marcos 12:1-12) \p \v 9 Geb degi Jesús dulemarga burbar-sunmaklegedgi sunmakdesun, sogded: “Ibagwengi, dule-wargwen nainugi uva digsado. Nainu-ibed dulemar-arbamaladga na e-nainu urmaksado, adi a-dulemar nainugi uva wealir, e-ibedga wis ukmogoye, na deyob ebo igar-mesisbardo. Geb degi nainu-ibeddi undar na yoggunaded. \p \v 10 “Uva-weed-ibagan mosgu, nainu-ibed na e-mai nainugi-arbamaladse barmialid, adi uva-na-egadid suegar. Ar nainugi-arbamaladdi nainu-ibed-e-mai ese nonigu, sabsur sarsosmalad, geb degi unnila arganagwabi gannar barmismalad. \p \v 11 “Geb degi nainu-ibed e-mai-baid-barmiarbalid. Ar we-mai sabsur sarsosmarbalid, degi, egi dodosmarbalid. Geb degi unnila arganagwabi gannar barmismalad. \v 12 Degi, nainu-ibed irbaagi gannar na e-mai-baid barmiarbalid. Ar dulemar-nainugi-arbamalad we-mai nue-naibi imaksamarbargu, nainu-dikarba metemalad. \p \v 13 “Geb degi nainu-ibed sokarsunnad: ‘¿Emide, igi an saosunna? An-machi na nue-sabedi an barmidodo. Ar an-machi-dakdamalogu, adi egi-binsaed-nikaa-damaladba gwen oakalogosurmarsua.’ \p \v 14 “Ar nainugi-arbamalad, nainu-ibed-machi dani dakarmargu, na ega sogdemalad: ‘We-dule-danikidi e-bab-burgwisar, nainu bela egadbi guoed. Degisoggu, anmar we-machi-oburgwemarsun, adi nainu anmargadga guegar.’ \v 15 Machigwa-gasmargu, nainu-dikarba metemalad, geb degi oburgwismarsunnad.” \p Jesús dulemar-e-itobukmaladga sogded: “¿Degite, nainu-ibed, igi dulemar-nainugi-arbamalad-imaknoniko be insae? \v 16 Nonikogu, dulemar-nainugi-arbamalad-oburgwenonikoed. Geb degi dule-baiganga na e-nainu urmaknonikoed.” \p Ar weyob Jesús ibmar soge itosmargu, sogdemalad: \p —¡Bab Dummad, mer weyob ibmar-imaked anmar-imakena-gadin! \p \v 17 Ar Jesús, na ede akwa-nuedyobsoggu, nuu Judio-dummagan-dakdegu, amarga sogded: \p —Degite, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 Dulemar-neg-sobmalad akwa istar daksamalad, \q1 a-akwa, akwa-sunsogedga bur gunonikid. \qr Sal. 118:22 \m ¿Wede ibi obarsunna?: \v 18 Ar dule-wargwen we-akwa-nuedgi argwachale, we-dule bibiskoed. Ar we-akwa dulegi argwachardi, adi we-dule ese ubigwar guoed. \p \v 19 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degine, escribamar, Jesús-gabi-guarmalanad, ar ade mag-itosmalad Jesús we-ibmar-burbar-sogsadi yamo emarga sognaid. Degisoggu, Jesús-gabi-guarmalanad, degite, dummagan dulemar-dobedba-geg-Jesús-oakalogusmalad, ar ade Jesús-gasmalar, dulemar-bukmalad Jesús-bina uluarmalaled. \s1 Roma-dummadga-mani-galeged-igargi Jesús sunmaksad \r (Mateo 22:15-22; Marcos 12:13-17) \p \v 20 Judio-dummagan arbakee dulemar-argaed Jesússe barmiarmalad. Amar yamo dule-nuedyob na imakarmalad, adi Jesús ibmar-noar-sunmakedgi gamalagar. Jesús ibmar noar sogsale, gamaloed, dummad-neg-dakmaidga ukmalagar, adi Jesúsga igar-itogegar. \p \v 21 Dulemar-argamalad Jesússe egichiarmalad, ega sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, anmar be-wisdo, be inikigwadba ibmar soged, degi, inikigwadba be ibmar odurdakbalid, degine, begardi dulemar emarbi be daked, ar ade Bab-Dummad-igar-maid, napiragwadba be dulemar-odurdakdiid. \v 22 Emide, ¿we igar-nuedi, Roma-dummad, César-nugad, anmargi-mani-gaed bennuked? ¿Anmar bennukoe, igi, anmar bennukosuli? ¿Igi be sogmosunna? \p \v 23 Ar Jesúsdi wemar-yamo-e-yardakdanikid mag daksoggu, amarga sogded: \p —¿Ar ibiga bemar yamo an-wilubdakdanimala? \v 24 Mani be anga oyogena. \p Jesússe mani oyosmargu, Jesús sogded: \p —¿Ar wede we-manigi doa-wagar-wilub sisunna, degine, doa-nug narmakar-naibarsunna? \p Jesús-abin sogdemalad: \p —Roma-Dummad-César, a-wagar-wilub, degine, a-nug narmakarbalid. \p \v 25 Geb degi, Jesús, abin-imakdemosunnad: \p —Ar ibmar Césargadir, Césarba be ibsamardo. Ar ibmar Bab Dummadgadirdi, Bab Dummadba be ibsamardo. \p \v 26 Ar we-dulemar Jesús-sunmakedgi dulemar-asabin geg Jesús-yardakgusmalad. Ar bur-bule geger dakdemalad igi Jesús e-abin imaksad. Degisoggu, gwen bar-akar ega sogsasurmardo. \s1 Saduceomar Jesússe egichisad gannar-durgued-igargi \r (Mateo 22:23-33; Marcos 12:18-27) \p \v 27 Geb degi Saduceomar Jesússe nonimarmogad. Amarde sogmalad, “Dule burgwisale, gannar geg bar durguye.” Agala Saduceomar Jesússe we-igar egichiarmalad, \v 28 ega sogdemalad: \p “Odurdaked-saila, Moisés anmarga Bab-Dummad-Gardagi narmakar obesad: \q1 Ia mimmi-nikussuli ome-idu burgwisale, \q1 e-urba a-ome-nikuoye, \q1 adi e-iaga anagan-urbegar. \qr Dt. 25:5 \p \v 29 “Dakargu, machimala e-gwenadgan-walagugle-na-gumaladi weyob gusdo. Ia-dummad ome-nikusgu, anagan-urbissuli burgwisad. \v 30 A-sorbalid a-ome-nikunonimogu, amba e-iayob mimmi-nikussuli burgwismogad. \v 31 Geb degi a-sorbalid amba a-ome-nikunonimogad. Deyob bela e-walagugled a-ome-nikusmaladbiid, anagan-gwen-obessuli bela burgwismalad. \v 32 Geb a-sorba ome burgwismosunnad. \p \v 33 “Ar dule-gannar-durguoed-iba nonikile, a-omede, ¿wede doa-omega guosunna, ar bela na e-gugle-nikusmaladbiid?” \p \v 34 Geb degi Jesús, Saduceomar-abin imakdegu, sogded: \p “Dulemar we-napneggi, na ome nikumalad, degi, sui-na-nikunanai-damalad. \v 35 Ar dulemar-nabir-Bab-Dummad-negse-dogmaloeddi, degi, gannar-durgumaloeddi, amar gannar ome-nikunai, degi, sui-nikunai bar guosurmalad. \v 36 Ar ade we-dulemar gannar-durgunonikidba geg bar burgwemalad. Amar angermaryob gunonimaloed, Bab-mimmiganga gumaloed. \p \v 37 “Ar burgwismalad gannar durguoye sogleged, Moisés anmarga oyosmogad. Moisés deun sapi-bula-gummakmai-daksadgi narmaksagu, Bab Dummadgi sogsa-gusad, Abraham e-Bab-Dummadye, Isaac e-Bab-Dummadye, degine, Jacob e-Bab-Dummadye. Degisoggu, Moisés anmarga oyodo, dule-burgwismalad gannar durguoye. \v 38 Ar ade Bab Dummad, dulemar-burgwarmalad-e-Bab-Dummadsulid. Bab Dummad, dulemar-dula-gudidimalad-e-Bab-Dummadid. Ar Abraham, Isaac, degi, Jacob burgwismar-inigwele, Bab Dummadgardi amba dula gudidimalad, ar ade Bab Dummadgardi bela dulemar dula gudidimalad.” \p \v 39 Escribamar-war-wargwen Jesúsga sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, nue imas be sogsado. \p \v 40 A-sorba bar gwen ibmar Jesússe egisbi ito nadsurmalad. \s1 Jesús Fariseomarse egichisad: “¿Wede Cristo doa-wagwa-sunna?” \r (Mateo 22:41-46; Marcos 12:35-37) \p \v 41 Geb degi Jesús Judio-dummaganga sogded: “¿Degite, ibiga sogmarsunna, we Cristo Rey-David-wagwaye? \v 42 Ar David-sunnad soged, Salmos-narmakar-naidgi: \q1 Bab Dummad an-Dummadga soged: \q1 ‘An-argan-nuedsik be sige, \q1 be dule-dummadga guegar, \q1 \v 43 bela be-istarmaladgi nakwedse \q1 an be-imakedsegad.’ \qr Sal. 110:1 \m \v 44 Ar David, Cristoga soged, be an-Dummadye. Degite, ¿Cristo igi e-wagwaga gubarsunnoe?” \s1 Jesús escribamargi sunmaksad \r (Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40; Lucas 11:37-54) \p \v 45 Bela dulemar Jesús-itobukwadgi, Jesús na e-sapinganga sogded: \v 46 “Escribamargi nue salakarmar, mer amaryob bemar damalo. Ar amardi na yeer ito-damalad mor oyaarmakdiir, degine, dulemar bela ese ibmar-ukleged-neggi goledbimalale, amba yeer ito-damarbalid. Amardi Judiomar-onmaked-neggi dule-dummagan-gan-sigedginbi sigbi-damalad, degine, ibagi mas gullealir, dummagan-gan-sigedginbi sigbi-damarbalid. \p \v 47 “We-escribamar yamo-yardakar ammamar-ei-sui-burgwismalad-ibe neg atursa-damalad, degine, dulemar yeer e-dakegala yamo suitii Bab-Dummadse-gorgwis-damalad. Ar we-escribamar bur-bule sabsur-odurdaklemaloed, deyob damaladba.” \c 21 \s1 Mukwa-wileged, sui-ei-burgwisad, Bab Dummadga mani uksad \r (Marcos 12:41-44) \p \v 1 Jesús Bab-Dummadse-goled-neggi sigua, dakded, mani-ibgan mani-urbed-ulu-yagi Bab-Dummadga-mani-urbenoni-damalad. \v 2 Daksabalid, mukwa-wileged-wargwen, ei-sui-burgwisad, mani-esnon-gwabo egwachamogad. \v 3 Jesús sogded: \p —Napira an bemarga soged, we-mukwa-wileged, ei-sui-burgwisad, we bur-bule dulemar-baiganba mani uksad. \v 4 Ar baigan Bab-Dummadga-mani-uksaddi, gwabgusad uksamalad. We-mukwadi belagwapa na nika-gudiid, e-wilesagwadgine na bela uknonikid. \s1 Jesús sogsa-gusad, Bab-Dummadse-goled-neg ayaroye \r (Mateo 24:1-2; Marcos 13:1-2) \p \v 5 Bab-Dummadse-goled-neg-sobaledgi dulemar sunmakbukmalad, e-akwamar yeer-dakleye, degine, dulemar a-neg yeer-daklegega-ibmar-uksamalad yeer-daklebarye. Agi Jesús sogded: \p \v 6 —Ar we-neg yeer daklegendo, degite we-ibmarmar bemar dakmaladi, ibagan nonikoed, bipisaale akwa-gwagwensaar birgi na askin-askin bar sigosulid, bela ayaroedbiid. \s1 Neg-bergued-iduar neg-wilubgan-guoedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 24:3-8; Marcos 13:3-23) \p \v 7 Jesús-sapingan, Jesússe egichiarmalad: \p —Odurdaked-saila, ¿sana degite, Bab-Dummadse-goled-neg ayarosunna? ¿Degine, we-ibagan mosar, ibi-wilubgan oyoledagosunna? \p \v 8 Geb degi Jesús sogded: “Nue salakarmar, mer dulemarse yardaklemalo. Ar bukidar yamo anyob imaknonimaloed, sognonimaloed: ‘Ani an Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule.’ Degine, sognonimarbaloed: ‘Neg nue dukumossun.’ Degi-inigwele, mer eba be nagumalo. \p \v 9 “Bila-onogedgibi naguar bemar itoarmar-dibe, degine, neg-urwedgibi nai bemar itoarmarbar-dibe, mer be dobgumalo. Ar we-ibmarmar-inse guer-gebed, degite, neg bato emiskwaa berguo-deeye soglesulid.” \p \v 10 Geb degi Jesús amarga sogdebar: “Dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad na bila ononanai-gudamaloed, degi, reymar na muchub-muchub egi yolenanai na gudamarbaloed. \v 11 Degine, negabandur-dummagan nagumai-gudagoed. Yar-baid-baidgi ukud-dummad, degi, uelemalad-bukidar-ainimai-gubaloed. Dobed-dummad nagumai, degine, nibneggi ibmarmar-wilubgan-dakledisulid-dummagan oyolemai-gudagoed. \p \v 12 “Ar bela we-ibagan-bulegan-iduale, dulemar bemar-baregindamaloed, bemar-gamaloed, degine, Judiomar-onmaked-negse bemar-sedmaloed, eskaryagi bemar-metemaloed, degine, reymar-asabin, degi, dummagan-neg-dakmamaid-asabin bemar-sedmaloed. Bemar an-sapingansoggu, a-ular deyob bemar gumaloed. \p \v 13 “Ar we-ibmarmar deyob guoedi, adi bemar angi sunmakegalad. \v 14 Degisoggu, bemar gwagegi mer be binsamalo, an na san bendakegala, ¿igi an sogo-dibeye? \v 15 Ar ani an bega binsaed-nued ukoed igi be sogoe, bela dulemar-begi-gwisgudimalad begi nakosurmalad, ar ade geg be-abinsae-gumaloed. \p \v 16 “Ar be-babganse-bakar be-ukmaloed, be-iamar, be-urbamar, be-gwenadgan, be-aimar, amar, dummaganga be-ukmaloed, degine, bemar-gwen-gwen oburgwilemaloed. \v 17 Be an-sapingansoggu, a-ular bela-dulemar istar be-dakmaloed. \v 18 Ar degi-inigwele, be sailagia-wargwensaar bei gwen yogguosulid. \v 19 Ar bemar galakussulidba be abonolemaloed. \p \v 20 “Ar bemar dakalir, sordamar Jerusalén-ebiris bukwa, be wismardo, we-Jerusalén-neggwebur-bibisked-ibagan warmaknonikid. \v 21 Degisoggu, a-ibagi, Judeagi be gudiile, yalaganba be wakinsun. Bemar-Jerusalén-neggwebur-abargi-gudimalad, a-neggweburgi be nomarsun, degine, bemar-sapurba-gudimalad mer bar neggweburse dagmalo. \p \v 22 “Ar a-ibagangine dulemar-sabsur-odurdaklegoedba nunmaked-dummad guoed. Ar deyob guoed, adi bela Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidba guegar. \v 23 Ar ammamar-gurgin-nika-gudidimalad, degi, mimmigan-gwaruu-onunanaimaladdi a-ibagangi be ani nue wilemaloed, ar ade geg be abarmak-gumaloed. Ar ade a-ibagangi we-napneggi ibagan-nunmak-itoleged nai-guoed, degine, Bab Dummad we-dulemargi nue odurdaked-dummad nasikoed. \p \v 24 “Degine, espunyargi ewarar burgwemaloed, degine, galesmalad bela neggweburmar akar-akar seledmaloed, degine, dulemar-Judiosurmalad Jerusalén nue ichononimaloed, we-dulemar Jerusaléngi-gudigumaloed-e-ibagan berguoedse.” \s1 Jesús na gannar-e-danikoedgi sunmaksad \r (Mateo 24:29-44; Marcos 13:24-37) \p \v 25 Jesús sogdebar: “Geb degine ibelergi wilubgan dakledagoed, nigi, degine, niskwamargi wilubgan dakledabaloed. Degine, napneggi dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad demar-uurmakedba, degi, demar-arwedba, surbinsa ito-damaloed. \v 26 Dulemar-bukidar dobedba, degine, ibmar-dummagan we-napneggi akar-gudagoedba negoedmaloed, ar ade nibneggi ibmar-dummagan gala-nika-nanaid bela giglimakoed. \p \v 27 “Geb degine ani Dule-Machi, mogir-imbaba an-ganguedba, degi, an bela-bela yeer-daklegedba-dani an-dakdamaloed. \v 28 Ar ibmar-wegimalad deyob guar be dakele, gannaa be itomar, degi, na be guakwaa gudigumar, ar ade be-san-burba-abonoleged-ibagan warmaksad.” \p \v 29 Degi Jesús na e-sapinganga burbar-sunmaklegedgi sogdebalid: “Nue be dakmalana, higuera-sapi, degi, sapi-baigan. \v 30 Wegi anmar-yargi sapimar bato gannar aramaksale, bemar nue wisid, yor omodanikid. \v 31 Amba deyobmodo, we-ibmarmar an-bemarga-sogsamaladi deyob guar bemar dakalir, bemar wisdo, Bab-Dummad-neg-dakmaid bato warmakdanikid. \p \v 32 “Napira an bemarga soged, we-dulemar-burgwed-idu, we-ibmargan bela guedsegad. \v 33 Nibnegdi, degine, napnegdi bela berguoed, an-gaya-burbadi gege bergued, adi degi-sadeguoed. \p \v 34 “Bemargi na be-dukin nue salakarmarmo. Bemar gwagegi gadi mas-gunnedginbi mer binsadii-gumalo. Degine, mer munguedginbi, degi, we-napneggi-ibmar-naidginbi mer binsadii-gumarbalo, ar degiile, abakalegi we-ibagan bemar edarbedisulid ukiar bemargi danikile. \p \v 35 “Ar we-ibagan bela-dulemar we-napneggi-bukmaladgi ukiar nonikoed, igi ibmar-durgan ibmar-gaedgi ukiar gale-daedyob. \v 36 Degisoggu, guar be gudisamar, Bab Dummadse gordigumar, adi bemar unnitiba we-ibmar-gudagoedgi be wakinmalagar, degine, a-ibagangi adi Dule-Machi-asabin gwage-swilidik gwichi-gumogagar.” \p \v 37 Jesús, Bab-Dummadse-goled-neggi bane-bane neg-ibgi dulemar-odurdakdii-gualid, degine, neg-mutikdi gabnad-daed, Olivosye yar-nugadse. \v 38 Degine, neg-wagdar Bab-Dummadse-goled-negse, bela-dulemar Jesússe noni-damalad, e-odurdaked itogegar. \c 22 \s1 Jesús-istarmalad igar-amiarmar, Jesús-oburgwemalagar \r (Mateo 26:1-5, 14-16; Marcos 14:1-2, 10-11; Juan 11:45-53; 13:21-30) \p \v 1 Dakleargu, Madu-Inasuli-Gulleged-Iba-warmakdanikidgine, a-iba bilebardo, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Ibaye. \v 2 Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, escribamar, amar igar-amiarmalad, igi-saele Jesús-oburgwemalo-dibeye, ar ade dulemar-dobmarbalid. \p \v 3 Degi nia-saila-Satanás Judasgi dognonikid. We-Judasde, Jesús-sapingan-e-ambe-gakabogwad-wargwen-gued, Iscarioteye-nugbalid. \v 4 Degi Judas nade-gusad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganse, degi, suar-ibmala-e-dummaganse. Amarse modapgu, ega sogdapid, ede Jesús emarga ukoye. \p \v 5 Judio-dummagan weligwar itosmalad. Judas-ebo igar-nabosmarsunnad, ega mani ukegar. \v 6 Judas sogsa-gusad, nue Jesús an bemarga ukoye. Degisoggu, Judas amidii-gualid, adi dulemar-darba Jesús-ukegar. \s1 Bab-Jesús-burgwisadgi-binsaegala igar-megisad \r (Mateo 26:17-29; Marcos 14:12-26; 1 Corintios 11:17-34) \p \v 7 Madu-Ina-Niksulid-Gulleged-Ibagan mosgu, a-ibagi sibad-wawaad gunnega oburgwer-gebed, adi Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad insaegar. \v 8 Agine Jesús, Pedro-barmis, Juan-ebo, amarga sogsad: \p —Anmar-idu be namar, iba-onogegala ibmar guagwar be imaknamar, adi agi anmar mas gunmalagar. \p \v 9 E-sapingan-warbogwad Jesúsga sogdemalad: \p —Degite, ¿bia anmar be-idu guar neg-imakbi be abege? \p \v 10 Jesús, abin-sogded: \p —Emigi, bemar neggweburse dogdapmalale, dule-wargwen be-abingumaloed, gukingi dii gwidugi semai. A-dule-sorba be namaloed, bia dogdapoe, a-neggi bemar dogmarmogoed. \v 11 A-neg-ibedga be sogmaloed: ‘Odurdaked-saila bega soged: ¿Bia an sapinganmala Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Ibagi an mas-gunnoed-neg sii?’ \v 12 Neg-ibed neg-dummad guagwar bato nue-saale niba-ailabirgi bemarga oyogoed. Agi bemar guar anmar-idu mas simaloed. \p \v 13 Jesús-sapingan-warbogwad nadmarsunnad. Ar igi Jesús emarga sogsa, deyob dakdapmalad. A-neggi ibagi na mas-gunmalagala, bela-ibmar guagwar urbismalad. \p \v 14 Degine, mas-gunned-wachi mosgu, Jesús mesa-naba na e-nuggi-barmilearmalad-warambe-gakabogwadmala signonikid. \v 15 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —¡Ibiyobi Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Ibagi an-burgoed-iduar bemarba we-mas-gunned an edarbedii-gusa! \v 16 Ar napira an bemarga soged, we-mas bar an gunnosulid, Bab-Dummad-neg-dakmaidgi geb an gutapbaloed. \p \v 17 Degine, Jesús nog susgua, dog-nuedye sogsad-sorba, sogded: \p —We be gobmar, na be mimmimar. \v 18 Ar an bemarga soged, emigindi uva-nisdi we-sorba bar an gobosulid, Bab-Dummad-neg-dakmaid-nonikidse geb an gobdapbaloed. \p \v 19 Geb degi Jesús madu susbar, dog-nuedye Bab Dummadga sogsagu, madu biske-biske imaksad. Geb degi e-sapinganga ukde, sogded: \p —We-madu an-san, bemar-ular uklegoed. Weyob bemar imakmaloed, adi angi bemar binsamalagar. \p Jesús na e-sapinganmala we-madu guchamarsunnad. \p \v 20 Madu imaksadyob, mas-guchamalad-sorba, Jesús uva-nis imaksabalid. Jesús nog susgua, sogded: \p —We-uva-nis, an-abe. An-abe Bab Dummad dulemarbo igar-bini-mesnaid-wilubganad. We-an-abe bemar-ular milegoed. \v 21 Ar emigindi, dule-darba-an-ukoeddi we-mesagi an-abargi simogad. \v 22 Napira an bemarga soged, ani Dule-Machi, ar igi Bab Dummad bato epenne angi sogsa-gusa, ar deyob an guoed, an burgoed. ¡Ar dule-darba-an-ukoeddina nue wilegoed! \p \v 23 Geb degi e-sapingan na muchub-muchub sogdemalad: “Wede doa darba Jesús-uko-dibeye.” \s1 ¿Doa bur-dule-dummadi? \p \v 24 Jesús-sapingan na muchub-muchub gaarmalad, ar doa bur emarba dummad guo-dibeye. \v 25 Jesús na e-sapinganga sogded: “Reymar-neggwebur-semamaid, amar dulemargi bur-dule-dummad na san-imak-daed, degisoggu, bela ega ibmar imakbi abe-damarsunnad. Dule-neggwebur-semaid, nued ibmar-imakmaye-nik sogle-daed. \v 26 Ar bemardi deyob guosurmalad, bemar dummadid, na dule-bipigwadyob na san imakoed. Be dulemar-iduedile, na be baigan-maiyob gumaloed. \v 27 Ar ¿doa bur dule-dummad-sunna, dule mesa-naba-sigedi, igi, dulemar mesa-naba-simaladga mas-dakedi? Dule-mesa-naba-siid, ¿a bur-dule-dummadsursi? Deyobdo. Ar an bemar-dummad-inigwele, bemar-abargi bemar-maiyob an gudiid. \p \v 28 “An-wilubdakleged-abargi bemarbi galakussuli anba be gudimalad. \v 29 Degisoggu, igi Bab Dummad, ega neg seega, an nug imaksa, deyob ani, an bemar-nug-imakmogad, adi bemar neg-semogagar. \v 30 Adi bemar an-neg-dakmaidgi an-mesagi mas gunnegar, degi, gobegar, degine, olo-gan-nuedgi-sii Israel-dorgan-sogambe-gakabogwadga igar-nabosii bemar gumalagar.” \s1 Jesús Pedroga sogsad, aku be an-dakye be sogoed \r (Mateo 26:30-35; Marcos 14:27-31; Juan 13:36-38) \p \v 31 Dummad-Jesús sogdebalid: \p —Simón, Simón, be dake, igi madubur-gwagwaled-e-uka-miega omukulege, deyob nia-saila-Satanás bemar-imakega bemar-egichis-gudiid, adi iskuedgi be-egwanegar. \v 32 Ar andi bega Bab Dummadse gochad, adi ulubgi be an-bensulid mer galakuegar. Gannar mag-neg-ito be anse aibilisale, be-gwenadgan be oganno nao, adi gatik anba nagumalagar. \p \v 33 Pedro, Jesús-abin sogded: \p —Dummad, an guagwar gudiid an beba naegar, unnila eskaryasebisur, ar burgweye soger, amba an ginbalid. \p \v 34 Jesús, abin sogded: \p —Pedro, an bega soged, gannir-namaked-iduar ilapaa be an-osulogoed. \s1 Jesús sogsa-gusad, sagu, mani-seed, degi, espunyar sedmaloye \p \v 35 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Deun sagu suli, mani-seed-sagu suli, degi, sapat suli an be-barmismargu, ¿bemarga ibmar akusmala? \p Jesús-abin, sogdemalad: \p —Suli, unniguar anmar ibmar-nika-gudigusmalad. \p \v 36 Degi Jesús sogdebalid: \p —Emigindi, dule sagu-nikad na sedo, degi, mani-urbed-sagu sedbalo. Ar dule espunyar sulile, na e-suba uko, adi espunyar a-manigi bakegar. \v 37 Ar an bemarga sogmalad, ar angi Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid, amba a-sogedba guer-gebed, sognaid: \q1 Dulemar iskudimaladyob imaklesmoye. \qr Is. 53:12 \m Jesús sogdebalid: \p —Ar weyob angi narmakar naid, ayob guer-gebed. \p \v 38 Geb degi e-sapingan sogded: \p —Dummad, anmar espunyar-warbo nikmalad. \p Jesús, abin-sogded: \p —We unniguar. \s1 Getsemanígi Jesús Bab Dummadse gorsigusad \r (Mateo 26:36-46; Marcos 14:32-42) \p \v 39 Jesús mas-gunsiid-neggi nodgua, nade-gusad, bia gusgu Olivos-yarse nad-daedse. E-sapingan eba nade-gusmarmogad. \v 40 Emar-nadapidse warmaksamargu, Jesús e-sapinganga sogde: \p —Bemar Bab Dummadse gormar, adi iskuedgi wilubdakleged mer bemarse warmakmalagar. \p \v 41 Jesús na e-sapingangi banguded, nabir-akwa-mileged bangued-wilub. Agi yokorgi sindigar sigisgu, Bab Dummadse goted, \v 42 sogded: “Baba, an-idu igar-buled naid, ina-gaibid gobedyob beedse an egi wilegoed. Be anga osulobiele, be osulogo, ar degite an-sogedbarsur, unnila be-sogedbarbi be imakoed.” \p \v 43 Geb degi anger-wargwen-nibalid ese magarononikid, Jesús-ogannogegar. \p \v 44 Ar Jesús bela-bela nue-surbinsa-itogusgu, bur-bule Bab Dummadse gorsigisad. E-wimakedi abeyob napase dedemaknai-gusad. \p \v 45 Jesús Bab-Dummadse-gorsiid gwisgusgu, e-sapingan-bukwadse nonikid, daknonikid, bukib-binsamaladba gabmamai. \v 46 Jesús amarga sogded: \p —¿Ar ibiga bemar gabmamai? Bemar gwisgumar, Bab Dummadse gormar, adi iskuedgi wilubdakleged mer bemarse warmakmalagar. \s1 Judio-dummagan-sogedba dulemar Jesús-ganonimalad \r (Mateo 26:47-56; Marcos 14:43-52; Juan 18:1-11) \p \v 47 Jesús amba e-sapinganga sunmakgwichi, dulemar-bukidar ese duurmaknonikid, Judas, e-ambe-gakabogwad-wargwen, a emar-idudanikid. A-dule Jesússe warmaknonigu, ei-wagar unoni ega sogegar, be nued sogeye. \v 48 Degi Jesús ega sogded: \p —Judas, ¿wegi wagar-uar ani Dule-Machi, darba be an-uke? \p \v 49 Jesúsba-gudimalad dakdegu, igi igargan gudagoe, Jesúsga sogdemalad: \p —Dummad, ¿anmar espunyargi dulemar-eware? \p \v 50 Jesús amba yo abin-imake, e-sapin-wargwen dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-e-mai naibi-imaksad, e-uaya-nuedsikid ei siksad. \p \v 51 Geb degi Jesús ega sogded: \p —Mer ese be bar achae. ¡Be indake! \p Jesús dule-uaya ebusgu, dule-onudaksad. \v 52 Degi Jesús dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganga, suar-ibmala-Bab-Dummadse-goled-neg-dakmalad-e-dummaganga, degi, Judiomar-girmar-dummagan-ese-nonimaladga sogded: \p —¿Ibiga bemar dule-iskana-ibmar-atursaedyob an-gadanimala, emide espunyar, degi, suarmar-yalaba bemar an-gadanimargu? \v 53 Bane-bane an bemar-abargi Bab-Dummadse-goled-neggi gudigusgu, agi bemar akar gwen an-imaksasurmalad. Ar emigindi bemarga wilubgan nonikid, degi, nia-sogedba ibmar-imaked-iba nonibalid, adi bemar an-gamalagar. \p Geb degi Jesús-gasmarsunnad. \s1 Pedro sogsa-gusad, an aku Jesús-dakye \r (Mateo 26:69-75; Marcos 14:66-72; Juan 18:15-18, 25-27) \p \v 54 Dulemar Jesús-gasmargu, sesmalad, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-negse. Agine, Pedro bannabasaar Jesúsba nadap-gusad. \v 55 Degi suar-ibmala neg-imba-abargi soo-ogasmargu, a-dikarba sigismarsunnad. Pedro amar-abargi signonimogad. \v 56 Bunagwa-arbaed, Pedro soo-naba sii dakargu, nuu dakdegu, sogded: \p —We-dule amba Jesúsba gudigusmogad. \p \v 57 Ar Pedrodi osuloded, sogded: \p —Bunagwa, we-dule aku an daked. \p \v 58 Degi Pedro sikwas-ichee-naded-sorba, dule-baid Pedro-dakarbargu, ega sogdemogad: \p —Be-dule amba Jesús-sordamogad. \p Pedro, abin-sogded: \p —Dule, an a-sordasuli. \p \v 59 A-wachi-irgwen-nasad-sorba dule-baid sogdemogad: \p —Napiragwa, we-dule Jesúsba gudigusmogad, ar we Galilea-dolad. \p \v 60 Geb degi Pedro sogded: \p —Dule, an wichuli ibu be anga obare. \p Geb degi, Pedro amba sunmakgwichi yog gannir namakalid. \v 61 Geb degi Dummad-Jesús, Pedro-dakdegu, Pedro, ebinsaas-naded, igi Jesús ega ibmar sogsad: “Gannir-namaked-iduar ilapaa be an-osulogoed.” \v 62 Degi Pedro magaba nodgu, nue-ise-boar naded. \s1 Dulemar Jesúsgi dodosmalad, degi, Jesús-bibyosmarbalid \r (Mateo 26:67-68; Marcos 14:65) \p \v 63 Dulemar, Jesús-mer-wakinnega-edarbebukmalad Jesúsgi dodoarmalad, degi, Jesús-sarsoarmarbalid. \v 64 Ei-ibya edichamargu, wagargi bibyos-damalad, geb ese egichiar-damalad: \p —Ar bela be ibmar wissoggu, be anmarga soge, ¿doa be-bibyossunna? \p Jesúsdi dulemar-gwen-abin-imaksasulid. \p \v 65 Degine, dulemar Jesús-nug-ichoegala bukidar egi sunnasur sunmakdemarbalid. \s1 Jesús igar-nabiromalad-dummagan-asabin selesad \r (Mateo 26:57-68; Marcos 14:53-65; Juan 18:19-24) \p \v 66 Neg-oibosgu, Judiomar-girmar-dummagan-neggwebur-sedimalad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, escribamar ambikunonimalad, geb degi igar-nabiromalad-negse Jesús-senonimalad. Geb agi egichiarmalad: \p \v 67 —¿Be Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule? Be anmarga soge. \p Jesús, amar-abin sogded: \p —Ar an bemarga sogdele, be an-itossurmalaled. \v 68 Deginbali, an bemarse egichidele, bemar an-abin imaksasurmalaled, degine, be an-onossurmarbaliled. \v 69 Ar emigindi, ani Dule-Machi, Bab-Dummad-Gangued-Nikad e-argan-nuedsik sigidapsunnoed dummadga guegar. \p \v 70 Bela sogdemalad: \p —¿Ar degisoggu, be Bab-Dummad-Machisunde? \p Jesús, abin-sogded: \p —Ar bemar-soged an aaye. \p \v 71 Geb degi sogdemalad: \p —¿Ar ibiga dule-baid anmarga Jesúsgi bar ibmar-sogbi an abemarsunna? Ar anmar-sunnad an itosmalad na dukin sogsad, ede Bab-Dummad-Machiye. Degisoggu, we-Jesús-oburgwileger-gebed. \c 23 \s1 Pilato Jesúsga igar-itosad \r (Mateo 27:11-26; Marcos 15:1-15; Lucas 23:13-25; Juan 18:28-19:16) \p \v 1 Geb degi bela-dulemar-igar-itobukmalad ainidmargu, Pilatose Jesús-sesmarsun, adi ega igar-itogegar. \p \v 2 Geb degi Judio-dummagan Jesúsgi sognai-guarmalad, sogdemalad: \p —We-dule anmar itosad, dulemar-binsaed gadii, sogdii, mer Roma-Dummad-Césarga mani ukoye. We-Jesús na dukin sogdiid, ede reyye, ede Cristoye. \p \v 3 Geb degi Pilato Jesússe egichialid, ega sogded: \p —¿Ar be Judiomar-E-Rey? \p Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Ar bede soged. \p \v 4 Degine, Pilato sogded, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganga, degi, dulemar-bukmaladga: \p —An dakgua, we-dule ibmar-gwen-oakalossur an daked. \p \v 5 Ar emar bur-bule sogdemalad: \p —We-Jesús dulemar-oimakdiid, bela Judea-yalaganba dulemar-odurdakdiid, Galilea-akar onoalid, emide wesegus naigusad. \s1 Herodes Jesúsga igar-itosad \p \v 6 Geb degi Pilato itoargu, dulemar soge, Galileaye, egisdesunnad: \p —¿We-dulede Galileaginedi? \p \v 7 Pilato itoargu, Herodes-neg-dakmaidgi Jesús daniki, Herodesse barmissunnad. Ar ade deun Herodes Jerusalén-neggweburse gudimogad. \p \v 8 Herodes, Jesús-dakargu, weligwar itosad, ar ade dikasurgus Jesús-dakbigudiid. Herodesde itodiid, dulemar bukidar Jesús-ibmar-imakdiidgi sunmake. Degisoggu, Herodes binsadsunnad, Jesús e-wagab ibmar-dakledisulid ega imako insaye. \p \v 9 Herodes ibmar-bukidar Jesússe egisnai-gualid, ar degite Jesús gwen Herodes-abin imaksasulid. \v 10 Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, escribamar Herodesga Jesúsgi binnasur sunmaknanai-guarmalad. \p \v 11 Geb degi Herodes, na e-suar-ibganmala, Jesús ibgwensur dakded, egi dododed, reymar-mor-nued-yoedyob, ega yosmarsunnad. Geb degi Herodes Pilatose gannar Jesús-barmisad. \p \v 12 A-ibagine Pilato, degi, Herodes-ebo ailesad, ar ade iduardi ebo urwedimalanad. \s1 Pilato Jesúsga igar-mesisad, oburgweye \r (Mateo 27:15-26; Marcos 15:6-15; Juan 18:39-19:16) \p \v 13 Geb degi Pilato, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganse, neg-semamaidse, degi, bela-dulemarse gochagu, \v 14 amarga sogded: \p —We be-anga-senonimalad, be anga sognonimalad, we neg-oimakdiiye. Ar bemar-wagab an ese bela ibmar egichisgu, gwen an daksulid, we neg-ichodiid. Deginbali, egi-be-sunmakmalad gwen deyob an daksurbalid. \v 15 Ar Herodesse-bakar, an ese barmisgu, Jesús gwen ibmar oakalossuli daksamogad. Ar degisoggu, Jesús ibmar-iskana-gwen-imaksasursoggu, oburgwilege-wilubsulid. \v 16 Degisoggu, an nue odurdaksad-sorba an we-dule-onogodo. \p \v 17 Ar ibagi Pilatode gusgu igar-maidba dule-wargwen-eskaryagi-mellesiid ono-daed. \p \v 18 Ar dulemar-bukidar-bukwaddi bela dule-wargwennayob oimakdemalad, sogdemalad: \p —¡We-Jesús be oburgwe, Barrabás be anmarga bur onoge! \p \v 19 We-Barrabásde eskaryagi-mete-gusmalad, ar ade Jerusaléngi, Roma-dulemargi gwisgusgu, neg-oimakdigu, dule-oburgwisad. \p \v 20 Pilato Jesús-onobiedba idu-sogsadgii gannar dulemarga sogdebalid. \v 21 Ar dulemardi gannar oimakdemarbalid: \p —¡We-dule nakrusgi bioke! ¡We-dule nakrusgi bioke! \p \v 22 Geb Pilato gannar ilapaagi dulemarga sogdebalid: \p —¿Ar degite, we-dulede ibu-ibmar-iskana wede imaksasunna? An dakgua, ibmar-iskana gwen imaksasursoggu, oburgwilege-wilubsulid. Degisoggu, unnila an odurdakodo, geb degi an onosunnoed. \p \v 23 Ar emardi binnasur oimakdemalad, sogdemalad: \p —¡We-Jesús nakrusgi bioke! \p Ar degite, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, dulemar-oimakbukwad-sogedba bur imaklesad. \p \v 24 Geb degi Pilato dulemar-egisbukwadba imaksasunnad, Jesúsga nakrusgi-oburgwed-igar mesissunnad. \p \v 25 Dule Roma-dulemargi gwisgusgu, neg-oimakdii dule-oburgwisad-ular, eskaryagi mellesiid, a-dule Pilatose egichismalad ega onoye, a ega onossunnad. Geb Jesúsdi suar-ibmalaga uksasunnad, adi dulemar na igi Jesús imakbiedba imakmalagar. \s1 Jesús nakrusgi bioklesad \r (Mateo 27:32-44; Marcos 15:21-32; Juan 19:17-27) \p \v 26 Roma-suar-ibgan Jesús-sesmargu, dule-wargwen Simón-nugad, Cirenegined, Jerusalénse-dani abinguarmalad. A-Simón ise-gandikidgi gasmargu, e-gukingi nakrus mesismalad, adi Jesús-sorba nakrus-semai-guegar. \p \v 27 Dulemar-bukidar Jesús-sorba duurmaknadap-gusmalad. Omegandi ee bonadap, Jesúsga oimaknadap-gusmalad. \p \v 28 Ar Jesús omegansik aibiridgua, amarga sogded: \p “Omegan-Jerusalénginmalad, mer anga be bomar, na dukin be bomar, degi, be mimmiganga be bomar. \v 29 Ar ade ibagan-bulegan nonikoed, sognonimaloed: ‘Omegan-geg-mimmi-nikumalad, we-omegan-gusgu-geg-muu-neggi-gurgin-nikumalad, gwen-mimmigan-onussurmalad, we-omeganga bur ib-nuedga gusye, ar ade we-omegandi na-e-mimmiganba gwen wilegosulid.’ \q1 \v 30 Geb degi dulemar sabsur-wilenaidba \q1 Yarmarga sogdamaloed: \q1 ‘Anmargi bur be batedamar.’ \q1 Degi yar-mulluganaga sogdamarbaloed: \q1 ‘Bur be anmar emurmar.’ \qr Os. 10:8 \p \v 31 “Sapi-dinnagwad bur-bule sapi-makidba gummaked, ar deyobmodo, ar yaisur an wiomalale, ar dulemar-iskudimalad-bursunna, bur-bule wiomalodo.” \p \v 32 Suar-ibgan dulemar-iskanamar-warbo Jesúsba semai-gusmarbalid, oburgwemalagar. \v 33 Dule-Nonogarye neg-nugadse omosmargu, agi nakrusgi Jesús-bioksamalad. Dulemar-iskanamar-warbogwad nakrusgi bioksamarmogad. Wargwen Jesús-nakrus-argan-nuedsik ogwichismalad, baiddi, Jesús-nakrus-argan-sapiledsik. \p \v 34 Degi Jesús sogded: \p —Bab Dummad, wemar iskunaisuliyob be dakoed, ar wichurmalad ibu imaknanai. \p Degi, suar-ibgan Jesús-morgi dodoarmalad, wilubdaknai-guarmalad, igid-mor emargadga guo-dibeye. A-sorba Jesús-mor mimmismarsunnad. \v 35 Degine, dulemar-bukidar dakbukwa-gusmalad, neggwebur-dakmamaidse-bakar Jesúsgi dodonai-gusmalad, sogdemalad: \p —We-Jesús dule-baigandi nabir bendaksad. Ar we Cristole, Bab Dummad susadile, na dukin bendakdo. \p \v 36 Amba suar-ibgan Jesúsgi dodonanai-gusmarmogad, inna-gaibid ega senonimalad, ega uknonimalad, \v 37 ega sogdemalad: \p —Ar be Judiomar-E-Reyle, na be dukin bendakdo. \p \v 38 Jesús-nakrus-birgi narmakar nai-gusbalid, Griego-gakaba, Latínba, degi, Hebreoba. Sognai-gusad: \qc WE-DULE, JUDIOMAR-E-REY. \p \v 39 Dule-iskana-wargwen, Jesús-dikarba-nakrusgi-biokar-naimogad, egi dodonai-gusmogad, ega sogded: \p —Ar be dule-Bab-Dummad-yoedse-barmidagoye-sogsad-dulele, na be dukin bendakdo, degine, be anmar-bendakmodo. \p \v 40 Agine, nakrusgi-biokar-naid-baid Jesúsgi-dodonaid-abin-imakded, ese uluded, ega sogded: \p —¿Ar be we-Jesús sunnaa burgwe sognai-inigwele, degite be Bab-Dummad-dobsuli? \v 41 Ar anmardi napiragwadba wilenaid, ar anmar ibmar-imaksadba odurdaklenaid. Ar wedi, ibmar-iskana gwen imaksasulid. \p \v 42 Geb degi Jesúsga sogded: \p —Reyga-mai be-neg-dakmaidgi na-be-danikir, be an-insao. \p \v 43 Geb degi Jesús, abin-sogded: \p —Napira an bega soged, emi-ibagi nibneg-nued-naidgi be anba gudiguoed. \s1 Jesús nakrusgi-nai burgwisad \r (Mateo 27:45-56; Marcos 15:33-41; Juan 19:28-37; Hebreos 9:1-28) \p \v 44 Degine, yorukugusgua, bela napneggi neg-sichid-nagusad, wachi-irbaase naigusad. \v 45 Degine, dad-ibeler gwen-bar-gassulid. Jerusaléngi Bab-Dummadse-goled-neggi, Neg-Islidikid-irwa mor-naid, negabar achirmakde-gusad. \p \v 46 Geb degi Jesús binnasur gotegu, sogded: \p —Baba, be-argangi an-san-burba an uksun. \p Degi-sogsad-sorba, Jesús burkwis naded. \p \v 47 Roma-sordamar-dulatar-sediid, weyob-ibmar-gusad daksagu, Bab-Dummad-nug ogannoded, sogded: \p —Ar we-dule ibmar-gwen-oakalossulid, dule-nued-sunnadid. \p \v 48 Bela dulemar-bukidar, Jesús nakrusgi-burgwenaid-dakbukmalad, bela we-ibmargan-gusad daksamargu, bukib-binsamaladba, na dukin binasgargi na sarsonanai negse nadmalad. \p \v 49 Ar bela Jesús-mag-dakmaladdi, degi, omegan, Galilea-akar-eba-bipirmakdimaladdi dikasur we-ibmar-gunaid dakbukwa-gusmalad. \s1 Jesús neg-uangi diglesad \r (Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Juan 19:38-42) \p \v 50 Deun Judio-igar-nabiromalad-wargwen, José-nugad mai-gusmogad. A-dulede Arimatea-neggweburginedid, Judea-yala-dolad. A-José dakleargu, dule-nued, dule-igar-napiragwadba-daed-duled. \v 51 We-dulede, Bab-Dummad-neg-dakmaid nue edarbedimogad-duled. Josédi, Jesús-oburgweye sogsamaladba gwen naigussulid, degine, emar-ibmar-imaksamaladba gwen akassurbalid. \p \v 52 We-dulede Pilatose nade-gusad, Jesús-mui egisdapid. \v 53 José, Jesús-nakrusgi-burgwar-naid odesgu, atued-sipugi nue obipirmaksad. Geb degi José akwa-gwisar neg-uanga-siid-yaba, yo-dule-egi-diglegedgi Jesús-mesisad. \p \v 54 Deun a-ibagi Ibmar-Guagwar-Sied-Ibad, bato obunnoged-iba warmakdanikid. \p \v 55 Omegan Galilea-akar-Jesúsba-danigusmalad, José-Arimatea-sorba nade-gusmalad, daksamalad neg-uan bia siid, degi, daksamarbalid, igi Jesús-digles mesismalad. \v 56 Omegan gannar aibilismargu, ina-biseb-wawaad, degine, gwallu-wawagwad-nuegan guagwar urbismalad, adi Jesús muigi eonamalagar. Geb degine, omegan obunnoged-ibagi obunnosmarsunnad, igi Moisés-ega-igar-mesisadba. \c 24 \s1 Jesús gannar durgusad \r (Mateo 28:1-10; Marcos 16:1-8; Juan 20:1-10) \p \v 1 Itoged-iba-gebe-nagudedgi, wakudaryalaba omegan-baiganmala neg-uanse nadmalad, gwallu-wawagwad-guagwar-imasmalad sesmalad. \v 2 Omegan neg-uanse nonimargu, daknonimalad, akwa-dummad bato ainirar sii. \p \v 3 Neg-uanse dogdemargu, dakdemalad Bab-Jesús-e-san sate. \p \v 4 Jesús-mui-satedbali omegan aku itobukmaladgi, wede igi gusa, agi machergan-warbo, mola-sibu-ise-dakar-dakar-gaed-yoimalad ese gwisgunonimalad. \v 5 Ar omegan dobe itodmarsoggu, napase dulluu atakdemarsunnad. Machergan-warbogwad omeganga sogded: \p —¿Ar ibiga bemar dulemar-burgwarmalad-abargi dule-dula-gudiid be amidimarsunna? \v 6 Jesús wegi maisulid, ar bato gannar durgusad. Jesús amba Galileagi gudigu, igi bemarga sunmaksa, a be insamala. \v 7 Deun Jesús bemarga sogsa-gusmargu: ‘Ani Dule-Machi, dulemar-iskudimaladse an ukleger-gebed, nakrusgi an biokleger-gebed, degi, ibapaagi gannar an durguer-gebed.’ \p \v 8 Degi geb omegan insaas-naded, Jesús weyob ibmar sogsad. \p \v 9 Omegan-neg-uanse-gudimalad nonimargu, e-ambe-gakagwensakad Jesús-nuggi-barmilesmaladga, degi, bela-baiganga, sogdemalad, Jesús gannar durgusad. \v 10 We-omegan gaya-burba-nued Bab-Jesús-nuggi-barmilearmaladga sognonimalad wemardo: María-Magdalena, Juana, María, Santiago-e-nan, degi, omegan-baigan-eba-gudimalad. \v 11 Ar Jesús-nuggi-barmilesmaladdi omegan-emarga-ibmar-soged binsa ee gordimaladyob daksamarsoggu, bengudmalad. \p \v 12 Ar Pedrodi gwisgudgu, neg-uanse abarmakde gusad. Neg-uan mosgu, yaba atakdegu, atuedbi bukwa daksad. Ar Pedro weyob-ibmar-gusad geger dake, negse nade-gusad. \s1 Jesús Emaús-igarba warbo-eba-nanaimaladse na magarosad \r (Marcos 16:12-13) \p \v 13 Degine, amba a-ibagi Jesúsba-nanaimalad-warbo Emaús-neggweburse nadap-gusmalad. A-neggwebur Jerusaléngi wachi-irbo-nanalegedgi egi siid. \p \v 14 Ebo na sunmaknadap-gusmalad bela wemar-ibmarmar gusadgi. \v 15 Ebo na sunmaknadapmargu, na muchub-muchub na ese egisnadapmargu, Jesús-sunnad ese warmaknonikid, eba nadap-gusmogad. \v 16 Ar wemar-warbogwad e-ibya bargalesad, adi mer Jesús mag-dake-gumalagar. \p \v 17 Jesús amarga sogded: \p —¿Wede ibigi bemar sunmaknadapi, degine, ibiga bemar bukib-itomala? \p \v 18 Emar-gwensak, Cleofas-nugad, abin-imakdegu ega sogded: \p —¿Ar unnila bebi-wargwennaa dule-gwapid Jerusaléngi bela emi-ibagangi ibmarmar-gusad wichulid gudiisi? \p \v 19 Geb Jesús, abin-sogded: \p —¿Ibu-ibmala? \p Geb abin-imakdemalad: \p “Jesús-Nazaretginedgi bela ibmarmar gusad. We-Jesús Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, gandikidba nued Bab-Dummad-asabin, degi, dulemar-asabin ibmar-saed, degi, gandikidba-sunmaked-dulebalid. \v 20 Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, anmar-neggwebur-dakmamaid Roma-dummadga Jesús-uksamalad, adi oburgwemalagar. Geb degine, nakrusgi Jesús-bioksa-gusmarbali. \p \v 21 “Ar anmardi we-Jesúsgi binsadii-gusad, we-dule Israel-dulemar-abonogoedye. Ar emigindi, ibapaagus we-igargan deyob-gusad-akalad. \p \v 22 “Ar omegan-anmar-abargi-bipirmakdimogad, amba yo-nue-neg-ibgued-idu neg-uanse nade-gusmalad. A-omegan geger-ito anmar-imaksad. \v 23 Ar ade Jesús-san neg-uangi gwen mai daksasurmarsoggu, anmarga sognonimalad, emarde ibya apurusmarye, angermar-daksamarye. A-angermar ega sogsamarye, Jesús dula gudiiye. \p \v 24 “Degine, anmar-sordamar neg-uanse nade-gusmalad, ar igi omegan sogmala, deyob dakdapmalad, ar Jesúsdi gwen daksasurmalad.” \p \v 25 Geb degi Jesús amar-warbogwadga sogded: “Bemar non-sered gumar, degine, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-sogsamalad-bengumalad-dulemarbalid. \v 26 ¿Ar Cristode bela-bela e-nug-odunguleged-iduar weyob wileger-gebsursi? Eye, deyob wileger-gebed.” \p \v 27 Geb Jesús sogdebar, Moisés sogsad narmakar naidgi, degine, bela Bab-Dummad-gaya-burba-berbesmalad sogsamaladgi, degi, bela Bab-Dummad-Gardagi egi sognaidgi. Amar-warbogwadga Jesús bela sogsa-gusad. \p \v 28 Na neggwebur-nadapmaladse warmaksamargu, Jesúsdi yamo-imaksad edi nadegu saoeyob. \v 29 Ar emar-warbomalad Jesúsgi ise-alamaknai gusmalad, ega sogdemalad: \p —Bato neg-sedosgussoggu, neg-mutikgualid, degisoggu, anmarba be besun. \p Degisoggu, Jesús, emarba bessunnad. \v 30 Geb degi Jesús emar-abargi mesa-naba sii, madu susad, Bab Dummadga dog-nuedye sogsagu, madu biske-biske imaksad, geb emarga uksasunnad. \v 31 Geb degi e-warbogwad mag-Jesús-dakdemalad. Geb agi Jesúsdi egi binnidsunnad, gwen bar daksasurmalad. \p \v 32 Geb degi ega na muchub-muchub sokarmalad: \p —¿Ar igarba danigu, anmarga Bab-Dummad-Gardagi sunmakdanigu, anmar-gwagede nue-weligwar itodani-gussursi? \p \v 33 Wemar-warbomalad a-wachigi yoga gwisguar imaksamalad, gannar Jerusalénse ali-gusmalad. Jerusalénse nonimargu, e-ambe-gakagwensak Jesús-nuggi-barmilesmalad, degi, baigan-eba-bukmarmogad danar-bukwa daknonimalad, \v 34 sogbukmalad: \p —Ar Dummad-Jesús nue gannar durgusye, Simónse Jesús na magarosye. \p \v 35 Geb degi emar-warbogwad amarga sogdesun, igi igarba gusmala, degine, igi Jesús madu bichidgu, emar mag-Jesús-daksamala. \s1 Jesús na e-sapinganse magarosad \r (Mateo 28:16-20; Marcos 16:14-18; Juan 20:19-23) \p \v 36 Jesús-sapingan amba we-ibmargangi sunmakbukmala, Jesús emar-abargi gwisgunonikid, emarga sogded: \p —¡Na, degite! Bemar, gwage bogidikidgi gudigumarsun. \p \v 37 Jesús-sapingandi gwakidmargu, dobgudmalad, sergan-dakye binsadmalad. \v 38 Ar Jesúsdi amarga sogded: \p —¿Ar ibiga bemar dobe itomarsunna, degine, ibiga deyob bemar ulubgi binsamarsunna? \v 39 An-argan, degine, an-mali bemar dakmar. Be an-ebumar, adi bemar mag dakmalagar an-sunnad an gudiid. Ar burbadi sana, degine, garmar sulid, ar andi sana, degi, garmar nikad. Be an-dakmalana. \p \v 40 Ar degi-soggwichi, ega e-argan, degi, e-mali oyoded. \v 41 Ar e-sapingandi weligwaledba Jesús-durgusad bengudmalad, geger dakdemalad. Degisoggu, Jesús amarga sogdesunnad: \p —¿Ar bemar mas-gunned wis nikmala? \p \v 42 Geb degi e-sapingan ua-naraled bisgar, degi, achanis ega uksamalad. \v 43 Jesús na e-sapingan-annik susgua, amar-asabin, ua, degi, achanis, guchad. \v 44 Jesús amarga sogded: \p —Ar bela-angi-gusad we-ibmarmargi an bemarga bato sunmaksamalad, deun amba an bemar-abargi gudigu. Ar bela angi narmakar-naidba guer-gebed, igi Moisés-igargi, degi, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-narmaksamalad, degi, Salmosgi narmakar-naidba bela angi deyob guer-gebed. \p \v 45 Geb degi Jesús na e-sapingan magar-itoged imaksad, adi mag itomalagar, igi Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naid nue sognai. \v 46 Jesús amarga sogded: \p “Weyob-narmakar-naid, a-narmakar-naidba Cristo-wileger-gebed, degi, burgwar-mai ibapaagwad-sorba gannar durguer-gebed. \v 47 Degine, bela we-napneggi neggweburmar-nanaidgi Cristo-nuggi sunmakleger-gebed, dulemar na e-iskuedga bukib itoged, adi e-daed ogwamalagar, degi, Bab Dummad dulemarga iskued elinoni-daed igargi. We-igargan-sunmakleged Jerusalén-akar onodoed. \v 48 Ar bemar-sunnad we-igargan angi gusad daksamarsoggu, baiganga bemar sogmarmosunnodo. \p \v 49 “Emide, an-Bab bemarga sogsa-gusad, an bemarga ukoye, a an bemarga barmidagoed. Jerusalén-neggweburgi be edarbemalo, nibneg-akar burba-gangued bemarse nonikoedse.” \s1 Jesús nibnegse nakwid-gusad \r (Marcos 16:19-20; Gusmalad 1:6-11) \p \v 50 Degi Jesús Jerusaléngi e-sapingan-bukwad-onosad, Betaniase sesa-gusad. Agi na e-argan niba onakwidgu, e-sapinganga sogded: \p —Bab Dummad bemargi nued binsaena-gadin. \p \v 51 Degine, Jesús na e-sapinganga degi-sunmakgwichi, egi nued binsasgu, banguded, degi, edi nibnegse nakwidsunnad. \p \v 52 E-sapingandi, Jesús-Bab-Dummadyob-daksadba e-nug ogannodmarsunnad, nue-weligwar gannar Jerusalénse aibirismarsunnad. \v 53 Ar emardi Bab-Dummadse-goled-neggi gudigu-gusmalad, Bab-Dummad-nug ogannonai, degi, Bab Dummadgi nued binsabukwa gusmalad. Be itomargua.