\id JHN 44JHNkvn.sfm utf8 John CUK-Kuna San Blas-Panama 2009 \h Juan \toc1 Juan, Gaya-Burba-Nued Jesucristogi Narmaksad \toc2 Juan \toc3 Juan \mt1 Juan, Gaya-Burba-Nued \mt1 Jesucristogi Narmaksad \mt2 Juan \ip Juan, Jesús-sapingan-warambe-gakabogwad-wargwen gued. We-Juande Zebedeo-machid, Santiago-e-urbad. Juan, Jesús-sapingana-warbaa bur Jesús-walikaa-gudigusad-duled. \ip Juan na e-ibyagwar ibmar-daksadba, degine, e-uayagwar ibmar-itosadba we-garda narmaksad, dulemarga oyogegar, we-Jesús, Bab-Dummad-Machi-sunnadye. Juan anmarga sogsabardo, dulemar-iskued-bennukegala Jesús nakrusgi burgwisye, degine, nakrusgi-burgwisad-sorba ibapaagine gannar durgusbarye. \ip Juan garda narmaksabalid: Burbar-Oyolesad (Apocalipsis), degine, 1 Juan, 2 Juan, 3 Juan. \ip Binsamardo, we-garda birga 85-gi narmakles insaye, igi, 90-gin-dibeye. Be itomargua. \c 1 \s1 Gaya-Burba-Nued anmargii sanale nonimogad \p \v 1 Gebe-negasailaunni bato Gaya-Burba-Nued gudiid, we-Gaya-Burba-Nued Bab Dummadba gudiid, degi, we-Gaya-Burba-Nued, Bab Dummad gued. \v 2 We-a-Gaya-Burba-Nued, gebe-negasailaunni bato Bab Dummadba gudiid. \p \v 3 A-Gaya-Burba-Nued bela ibmar obinnisad. Ibmar-ambikunonikid, a-suli gwen ambikunonisulid. \v 4 A-Gaya-Burba-Nuedgi san-burba-dulad gudiid, we-a-san-burba-dulad dulemarga gwallu-meegwadga-gued. \v 5 Gwallu-meegwad neg-sichid mee imaked, degine, neg-sichid gege gwallu-meegwadgi obined. \p \v 6 Bab Dummad dule-wargwen-barmiar-gusad, a-dule Juanye-nugad. \v 7 We-dule-nonikid gwallu-meegwad barsogega nonikid, adi bela dulemar a-gwallu-meegwad mer bengumalagar. \v 8 We-dule, Juan-nugad, a gwallu-meegwadsulid. Juan nonikidi, unnila gwallu-meegwad-barsogegalad. \v 9 We-gwallu-meegwad we-napnegse dani-gusad, napiragwadid. A-gwallu-meegwad bela dulemarga neg-mee-saed. \p \v 10 A-gwallu-meegwad we-napneggi gudigusad, ar we-napneg a-sogedba nagus-inigwele, degite, dulemar-we-napneggi-bukmalad aku daksamalad. \v 11 We-Gaya-Burba-Nued na e-dulemarse nonikinad, e-dulemar gwen abingassurmalad. \p \v 12 Ar bela dulemar a-Gaya-Burba-Nued-abingasmaladdi, e-nuggi-bengussurmaladba, amarga Bab Dummad igar-uknonikid, na e-mimmiganga-gued-igar. \v 13 A-Gaya-Burba-Nuedgi-bensurmalad, Bab Dummad Burba Nuedba gwalulenonimalad, dulemar-sogedbarsulid, dulemar-igarginsulid, dulemar-binsaedginsurbalid. Suli, degisuli. A-dulemar Bab-Dummad-sogedba E-Burba-Nuedgi gwalulenonimalad. \p \v 14 We-a-Gaya-Burba-Nued, anmargii sanale san-nika-gunonimogad, degine, anmar-abargi sanale gudigusmogad. Anmar e-gandik-gaed daksamalad, unnila Bab-Dummad-Machi-Wargwenna-Gued e-gandik-gaed. A-dule ibibayobi dulemar-sabgue-wilubsulinad, degite, nue dulemar-sabe nanadii-gusad, degine, igar-napiragwadgi nanadii-gusbalid. \p \v 15 Juan-Bautista a-dulegi sunmaksa-gusad, sogde-gusad, deun binnasur gote-gusgu: \p —We-dulegi an bemarga sunmaksa-gusmalad: Dule-wargwen an-sorba-danikoedi, we an-iduedid, ar we-inse an-idu gudiid. \p \v 16 Ar a-dule bela-bela anmargi nued binsamaisoggu, belagwapa ibmar-nikadba ibmar-nuegan anmarga ukmaiguad. \v 17 Ar Bab Dummad Moisésba dulemarga igar-mesisad, dulemar igi nanaer-gebe. Ar Bab-Dummad-anmargi-nued-binsaeddi anmarga uklege-wilubsulinad na e-anmarga-ukbiedba anmarga ukmaid, degi, igar-napiragwaddi Jesucristoba anmarga uknonikid. \v 18 Dule gwen Bab-Dummad-dakdisulid. Unnila Bab-Dummad-Machi-Wargwennagwad, na e-Babba-mesa gudiid, a anmarga Bab-Dummad-osanalononikid. \s1 Juan-Bautista Bab-Dummad-Machi-idu igar-mayenonikid \r (Mateo 3:1-12; Marcos 1:1-8; Lucas 3:1-9, 15-17) \p \v 19 Juan-Bautista Jesúsgi sunmaksa-gusgu, weyob gusdo. Deunni Judiomar-dummagan Jerusalén-akar dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, a-bendakmalad-barmiar-gusmalad, Juanse egismalagar: \p —¿Be doa-dule-sunna? \p \v 20 Juan na dukin sogsa-gusad, gwen yapa sogsasulid: \p —Ani an Cristosur. \p \v 21 Degi gannar Juanse egichidmarbalid: \p —Degite, ¿be doa-dule-sunna? ¿Be Elías? \p Juan, abin-imaksad: \p —Suli, an a-dulesur. \p Juan-Bautistaga sogdemarbarsun: \p —Degite, ¿be Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged anmar edarbediiddi? \p Juan, abin-imakebar: \p —Suli, an a-dulesur. \p \v 22 Degi ega sogdemarsun: \p —Degite, ¿be doa-dule-sunna? Adi dummaganga anmar sogega, be doa-dule. Degite, ¿doa-duleye na be sogsunna? \p \v 23 Juan, abin-sogde-gus: \p —Isaías, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged sogsa-gusad: \q1 Dule-wargwen nega-dule-sulidganba binnasur sunmaknonikoed, \q1 dulemarga sognonikoed: \q1 Dule-Dummad-idu igar mayemar, \q1 igar-swilidik mesmar. \qr Is. 40:3 \m Ani an a-duledo. \p \v 24 Dulemar-Juanse-barmilear-gusmaladi, Fariseo-sapingan gumalad. \v 25 Juanse egichiarmalad, ega sogdemalad: \p —¿Ar degite, ibiga be Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imakdisunna, ar bede Cristosulid, degi, Elíassurbalid, degine, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged anmar edarbediidsurbalid? \p \v 26 Juan, amar-abin imakdegu, sogsa-gus: \p —Andi Bab-Dummad-digi-ogleged-igar-imakedi, unnila digi an ogdiid, ar bemar-abargi dule-wargwen-gudiiddi aku be dakmalad. \v 27 A-dule an-sorba-danikidi, we an-iduedid. Ar anba bur dule-dummadsoggu, gege e-sapat-dub esik an itoged. \p \v 28 We degi-gusadi, bia Juan Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaknai, Jordán-diwar-obakar, Betania-neg-nugadgi, agi deyob gusa-gusdo. \s1 Jesús, Bab-Dummad-Sibad-Wawaad-E-Mimmid \p \v 29 A-banedgine, Juan Jesús-ese-dani dakargua, sogded: \p —Be dakmalana, we-dule, Bab-Dummad-Sibad-Wawaad-E-Mimmid, bela dulemarga-we-napneggi-iskued osulogedid. \v 30 We dule-nik an sogsa-gusad: ‘Dule-wargwen an-sorba danikid, ar a-dule an-iduedid, ar ade a-inse an-idu gudiid.’ \v 31 Aku a-dule an dakmoganad. A-ulale, Bab-Dummad-digi-ogleged-igar an imaknonikid, adi Israel-dulemar mag dakega, doa Bab-Dummad-epenne-barmidagoye-sogsad-dule. \p \v 32 Juan Jesús-nik sogsa-gusbalid: \p —Nibneggi Bab Dummad Burba Nued nuuyobi aidedani, degi, a-dulegi nagunoni an daksad. \v 33 An aku a-dule-dakmoganad, ar Bab Dummad digi-ogleged-igar-imakega an-barmialid, a anga sogsad: ‘Dule-wargwengi Bab Dummad Burba Nued aidenoni, degi, egi nagunoni be daksale, we a-duledo, Bab Dummad Burba Nuedgi dulemar-ogoed-duledo.’ \v 34 We deyob an daksad, degisoggu, nue an sogsundo, we-dule, Bab-Dummad-Machi-sunnadye. \s1 Gebe Jesúsba-nagusmalad \p \v 35 A-banedgine, gannar Juan-Bautista, degine, e-sapingan-warbo walik gudiid, \v 36 dakarmalad, Jesús e-walik gudii. Juan sogded: \p —Be dakmalana, we-dule, Bab-Dummad-Sibad-Wawaad-E-Mimmid. \p \v 37 Juan-e-sapingan-warbogwad degi-soge itosgu, Jesúsba nade-gusmalad. \v 38 Jesús sorba atakdegu, dule-warbogwad-eba-dani dakargu, amarga sogded: \p —¿Ibu be amimala? \p Amar, abin-sogdemalad: \p —Rabí, ¿Bia be mai? \p (Rabí sogleged, odurdaked-sailaye.) \p \v 39 Jesús amarga sogded: \p —Bemar dagmar. Degi be dakmaloed bia an mai. \p Amar Jesúsba nade-gusmar, degi, daksamar bia Jesús maid. A-ibagi Jesús-walik osedosmalad, ar ade bato sedosad. \p \v 40 Emi dule-warbogwad Juan-sunmak-itosad, Jesúsba-nade-gusmalad, wargwen Andrésye-nugad, Simón-Pedro-e-urba. \v 41 Andrésde e-ia-Simón-inse aminaded. Simón-amisgu, ega sogded: \p —Anmar Mesías-amismalad. \p (Mesías sogleged, Cristo.) \p \v 42 Geb degi Andrés, e-ia-Simón Jesússe senonikid. Jesús, Simón-nuu-dakdegu, ega sogded: \p —Be Simón, Jonás-machi, emigindi Cefasye be nugguoed. \p (A sogledo, Pedro.) \s1 Felipe, degi, Natanaelse Jesús gochad, e-sapinganga guegar \p \v 43 A-banedgine, Jesús Galilease naesokargu, agi Felipe-dakar, ega sogded: \p —Anba be dage an-sapinga guegar. \p \v 44 Felipe, Betsaida-neggweburginedid. Andrés, degi, Pedro, a-neggweburginmarmogadid. \v 45 Felipe, Natanael-aminad. Amisgu, ega sogde: \p —Moisés e-igar-mesisadgi igi narmaksa, degi, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad egi narmaksamarmoga, yoedse dule-wargwen danikoye, a-dule anmar amisad. A-dule, Jesús, José-machi, Nazaretginedid. \p \v 46 Natanael, abin-sogded: \p —¿Ar Nazaret-neggweburgi sunna ibmar-nued nodasi? \p Felipe, abin-sogde: \p —Be anba dage, adi be-sunnad be dakoed. \p \v 47 Jesús, Natanael-ese-warmakdani dakargu, Natanaelgi sogded: \p —Wedi Israel-dule-sunnadid, dule-nuedid, we-dule gwagegi emar-yardaked gwen naisulid-duled. \p \v 48 Natanael Jesúsga sogded: \p —¿Wede igi be an-wisi an deyobid? \p Jesús, abin-sogded: \p —Amba yo Felipe bese goleunni, deun sapi-higuera-urba amba be sigua, bato an be-daksad. \p \v 49 Natanael Jesúsga sogdesun: \p —Rabí, be Bab-Dummad-Machi, Israel-e-Rey-sunnadid, a-ular be an-wisid. \p \v 50 Jesús, abin-sogded: \p —An bega sogsad, be higuera-sapi-urba sii an be-daksaye, ¿a-ular be an-bensuli? Weba bur-bule ibmar-dummagan be dakoed. \p \v 51 Jesús Natanaelga sogdebar: \p —Napira an bega soged, emi-onodedgi nibnega argas, Bab-Dummad-e-angermar nakwemai, degi, aidemai Dule-Machigi be dakoed. \c 2 \s1 Jesús Caná-neggweburgi ibmar-dakledisulid gebe imaksad \p \v 1 A-ibapaagwad-sorba Galilea-yargi, Caná-neggweburgi dule-wargwen ome-niku-sokalid. A-ibagi Jesús-e-nan sii-gusmogad. \v 2 A-ibagi Jesússe, degi, e-sapinganse, dule-ome-niku-sokalid gochamogad, a-ibase dagegar. \v 3 Ibagi vino emarga galadgua, Jesús-e-nan Jesúsga sokar: \p —Vino emarga bergud. \p \v 4 Jesús, e-nan-abin sogded: \p —¿Omegwa, ibiga deyob be anga soge? An-ibagan amba yo warmaked. \p \v 5 Jesús-e-nan, neg-ibed-e-maiganga sokar: \p —Jesús, ibi imakye bemarga sokalile, a-sogedba bela be imakmalo. \p \v 6 Deun mete-akwa-gwanergwa dii-siega sii-gusad, ar igi Moisés-igar-mesisadba Judiomar na nudakega ebumala. A-mete-gwagwengi sunna galón-dulagwen-wilub, igi, galón-dulagwen-gakambe-wilub-dibe, dii siged. \p \v 7 Jesús maimarga sogded: \p —Bela metemar digi enomar. \p Bela nue-ena mete digi enosmarsun. \v 8 Geb Jesús amarga sogdebar: \p —Emigi dii be wemar, dule-iba-sailaga-gusiidse be sedmar. \p Degi ase sesmarsun. \v 9 Iba-sailaga-gusiid dii-vinoga-binnisad gobsagua, dule-ome-nikusiidse gochad. Iba-sailaga-gusiid wichulid bia vino daniki. Ar maigandi wisdo, ar ade emar na dii wesmalad. \v 10 Iba-sailaga-gusiid ome-nikusiidga sogded: \p —Bela dulemar vino-nued-insa mimmi-damalad, geb bukidargus-gobmalad-sorba vino-akusaaled mimmid-damalad. Ar bedi vino-nued sabos, geb be mimmialid. \p \v 11 Jesús we-ibmar-wilubgan-dakledisurmalad gebe Galilea-yargi, Caná-neggweburgi imaksa-gusad. Agi Jesús na e-gangued oyosad. Degine, e-sapingan Jesús-nue-bensuli-gunonimarsunnad. \p \v 12 We degi-gusad-sorbali, Jesús, e-nan, e-urbamar, degi, e-sapingan, Capernaumse nade-gusmalad. Agine, dogdar melu megissurmalad. \s1 Jesús, Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-ukbukmalad-onosad \r (Mateo 21:12-17; Marcos 11:15-19; Lucas 19:45-48) \p \v 13 Deun Judiomar-iba, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba warmakdanikidgi, Jesús Jerusalénse nade-gusad. \p \v 14 Jesús Bab-Dummadse-goled-negse dogdapgu, dulemar-moli-ukmalad, sibad-wawaad-ukmalad, degi, nuu-ukmalad, ukbukwa dakdapid, degine, dulemar agi-mani-ogwabukwa dakdapbalid. \p \v 15 Degi Jesús ibmar-bibyoged-duba sobsagu, Bab-Dummadse-goled-neggi bela dulemar-ibmar-ukbukmalad-onosad, degi, sibad-wawaad, degi, molimar onisbalid, degine, dulemar-mani-ogwabukwad-e-mani midbalid, agine, e-mesamar ei obichabalid. \v 16 Jesús dulemar nuu-ukbukmaladga sogded: \p —¡We-ibmarmar bela be sedmar, melle an-Bab-nega ibmar-ukleged-negga be imakmar! \p \v 17 Degi Jesús-e-sapingan insad nadmalad, igi Bab-Dummad-Gardagi narmakar nai: \q1 Be-nega an bina nue soged-ular, \q1 nue egi nobe an itoged. \qr Sal. 69:9 \p \v 18 Judiomar Jesús-abin imakdemalad, abin-sogdemalad: \p —¿Ibi-ibmar-wilubgan-dakledisulid be anmarga imakosunna, adi anmarse oyogegar Bab Dummad bega igar-uksad weyob be ibmar imakegar? \p \v 19 Jesús, abin-imakde, emarga sogded: \p —We-Bab-Dummadse-goled-neg-siid be earmar, an ibapaagi gannar soboed. \p \v 20 Judiomar geb abin-sogdemarbar: \p —We-Bab-Dummadse-goled-neg birga-dulabo-gakanergwa soblenai-gusadde, emide, ¿bede ibapaagi gannar sobode? Geg be gue. \p \v 21 Ar Jesúsdi na e-sangi sunmaknaid, akwa-neg-sobaledgi sunmaknaisulid. \v 22 Ar degisoggu, Jesús burgwis gannar durgusgu, geb e-sapingan insaas-nadmalad we bato degi-sogsad. A-ular Jesús-e-sapingan Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid, degine, Jesús-ibmar-sogsad, nue ulubgi abingasmalad, gwen bengussurmalad. \s1 Jesús dulemar-ulubgi-binsanaid-wisidba dulemar-bengusad \p \v 23 Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Ibagi Jesús, Jerusaléngi gudigu, ibmar-wilubgan-dakledisurmalad imaksadba, bukidar Jesús-bensuli-gunonimalad. \p \v 24 Ar Jesúsdi bela dulemar-daed wissoggu, dulemar-bengusad, ar ade wisid dulemar eba nue naisulid. \v 25 Jesús dule-ega-ibmar-soged gwen abessulid, ar wisid dulemar ulubgi igi binsamala. \c 3 \s1 Jesús, Nicodemo-ebo sunmaksad \p \v 1 Dule-wargwen Fariseo-sorda, Nicodemo-nugadi, a-dule Judiomar-abargi nue-nug-nikaa gudigusad. \v 2 We-dulede mutik Jesússe nonikid, ega sognonikid: \p —Rabí, odurdaked-saila-dummad, anmar wisid, be Bab Dummadgi danikid, dulemar-odurdakegar. Ar dule gege ibmar-wilubgan-dakledisurmalad imaked, we Bab Dummad eba gudisulir. \p \v 3 Jesús, Nicodemo-abin imakde, ega sogded: \p —Napira an bega soged, dule gannar gwalulesulile, gege Bab-Dummad-neg-dakmaid daked. \p \v 4 Nicodemo Jesússe egisdesun: \p —¿Ar igi dule-sered gannar gwalulegosunna? ¿Ar sunna gannar gwalulegega e-nan-nukugi gannar megosi? \p \v 5 Jesús, abin-sogde: “Napira an bega soged, ar dule digi, degi, Bab Dummad Burba Nuedgi gwalulesulile, gege Bab-Dummad-neg-dakmaidse doged. \v 6 Ar dule wegi-sanale gwalulesale, we sanaledgadid. Ar dule Bab Dummad Burba Nuedgi gwalulesardi, we burbaledgadid. \v 7 Degisoggu, mer geg be itoge, an bega soged: Be gannar gwaluleger-gebye. \p \v 8 “Burwa-goledi e-itoledba goled, unnila e-goledbi be itoged. Bia burwa danikiddi be wichulid, degi, be wichurbalid, bia nadapbali. Deyobmodo, dule Bab Dummad Burba Nuedgi gwalulesar.” \p \v 9 Nicodemo, Jesús-abin sogde: \p —¿Wede igi nue gusunna? \p \v 10 Jesús, Nicodemo-abin sogde: “Bede Israel-dulemar-odurdaked-sailadde, ¿we-igar amba be aku itode? \v 11 Napira an bega soged, anmar we-ibmar-wisidba sunmakmalad, anmar we-ibmar-daksadba an sogmalad, degite anmar ibmar-bega-sogedi yapa be abingamalad. \v 12 Ar ibmar-we-napneggined an bega sogsad, be benmalad, ar ¿igi be bengussurmalarsunna an bega ibmar-nibneggined sogdemalar? Be bengusmalaled. \p \v 13 “Dule nibnegse gwen nakwissulid, unnila Dule-Machibi nibneggi-mai aidenonikid. \p \v 14 “Igi Moisés nega-dule-sulidganba naibe-onakwis-gusa, debayobi, ani Dule-Machi, nakrusgi niba onailemogar-gebed. \v 15 Adi doa-dule angi bengusulile, mer yogguega, adi burba-geg-bergued angi nikuegar.” \s1 Bab Dummad dulemar-we-napneggi-bukwad nue sabgusad \p \v 16 “Ar Bab Dummad bela we-napneggi-dulemar-bukwad nue sabgussoggu, E-Machi-Wargwenna-Guedi barmialid, adi dulemar-iskued-anar burgwegar. Ar doa-dule Bab-Dummad-Machigi bensuli-gunonikile, burba-geg-bergued nikuoed, adi mer bar degi-sadegu sabsur odurdaklesii-guegar. \v 17 Ar Bab Dummad we-napnegse na E-Machi-barmiargu, dulemar-we-napneggi-bukmalad sabsur-odurdakega barmiarsulid. Na E-Machi-barmialid, adi dulemar-we-napneggi-bukmalad na E-Machigi abonolemalagar. \p \v 18 “Ar doa-dule Bab-Dummad-Machigi bensulile, we-dule sabsur odurdaklegosulid, ar dule benerdi, Bab-Dummad-Machi-Wargwennaa-Gued e-nuggi bengusad-ular bato adi sabsur-odurdakleged-igar ega megisdo. \p \v 19 “Bab-Dummad-Machi we-napnegse-nonikidba neg mee imaknonikid. Dulemar ibmar-iskana-imakmaladba, neg-sichid bur gwallu-meegwadba sabgusmalad. A-ular dulemar sabsur odurdaklegoed. \p \v 20 “Ar bela dulemar-ibmar-iskana-imakmaladi, gwallu-meegwad istar dakdamalad, gwalluse dagbisur-damalad, adi melle e-ibmar-iskana-imakdiid neg-meegwadse osanalolegegar. A sogledo, dulemar ibmar-iskana-imakmalad yapa Bab-Dummad-Machise dagdamalad, adi melle e-istar-daed mag daklegegar. \p \v 21 “Ar dule igar-napiragwad-imakdiiddina, gwalluse noni-damalad, adi na e-ibmar-imakdiid na oyogega, na Bab Dummadgi ibmar imakdiid.” \s1 Juan-Bautista gannar Jesúsgi sunmaksabalid \p \v 22 A-sorbali Jesús na e-sapinganmala Judea-yalase nonimalad, agi undar gudigusmalad, Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaknai-gusad. \p \v 23 Deun Salim-walik, Enón-neg-nugadgi, Juan-Bautista Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaknai-gusmogad, ar ade agi dii wilarbad. Dulemar Juan-Bautistase noni-gusmalad, Bab-Dummad-digi-oglegegar. \v 24 Ar ade deun amba yo Juan eskaryagi melleged. \p \v 25 Agi Juan-sapingan Judiomar-ebo abin-abin imakarmalad, dule-swilidik-ibmar-imaked-igargi. \v 26 E-sapingan, Juanse nonimalad, ega sognonimalad: \p —Odurdaked-saila, dule Jordán-diwar-obakar beba gudigusad, egi nued be sunmaksad, a-dule Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaknaimogad, degine, dule-bukidar ese duurmaknadapmalad, degisoggu, be sordamar-sate guoed. \p \v 27 Juan, e-sapingan-abin imakdegu, sogded: \p “Ar dule gege ibmar-abingaed, ar nibneggi ega ibmar danisulir. A sogledo, ani Juan, degi, Jesús, anmar anbobela, Bab Dummad anmar-barmiarye. Ar Bab Dummad soger, Jesús anba bur dule-dummad guoye, ar deyob guodo. \v 28 Ar bemar-sunnad an itosmalad, an sogsagu: Ani an Cristosur, andi unnila e-idu-barmilealidid, ega igar-mayegar. \p \v 29 “Ar dule ome-nikunaidyobdo, dule-ome-nikunaid, a-ome a-dule-omega gunonikoed. Ar machered-e-aidi, e-dikarba gwichid, unnila sui-e-sunmaked itogwichid, weligwar itogwichid, sui ibmar soggwichid. Ar an dule-ome-nikunaid-e-aiyobmogad, emigindi nue an weligwar itomosundo. \v 30 Jesús bur nug-dungue-wilubbid, andi bur nug-bipii gue-wilubbid.” \s1 Jesús nibneggi danikid \p \v 31 Juan-Bautista sogdebar: “Ar Jesús-nibneggi-danikid bela dulemargi obined. Dule-napneggineddi, unnila napnegginedid, napneggined-ibmarbi sunmaked. Ar dule-nibneggi-danikiddi bela dulemargi obined. \p \v 32 “We dule-nibneggi-danikid nibneggi-ibmar-daksadba, degi, nibneggi-itosadba, sunmaked, degite, dulemar a-dule-gwen-itobisurmalad. \v 33 Ar dule, dule-nibneggi-danikid-sunmaked abingaele, we sognado, Bab-Dummad-ibmar-soged napiraye. \v 34 Ar Bab Dummad we-dule-barmiarsoggu, a-ular we-dule-nibneggi-danikid Bab-Dummad-gaya-burba sunmaked. Ar Bab Dummad na E-Burba-Nued ise-obinagwar uked, ise-wilubsaar uksulid. \p \v 35 “Ar Bab Dummad nue na Machi-sabsoggu, bela ibmar E-Machiga na uksasunnad. \p \v 36 “Ar doa-dule Bab-Dummad-Machi-bensuli-gunonikile, a-dule burba-geg-bergued nikuoed. Ar dule Bab-Dummad-Machigi bengunonikirdi, burba-geg-bergued gwen nikuosulid, agardi Bab Dummad dulemar-sabsur-odurdakoed-igar bato guar ega maid.” \c 4 \s1 Jesús, ome-Samariagined-ebo sunmaksad \p \v 1 Dummad-Jesús wisguar, Fariseomar itoarmarye dulemar sogdimarye: “Jesús, Juan-Bautistaba bur-bule dulemar-Bab-Dummad-digi-ogleged-imakdiiye, degi, bur-bule sapingan-nikbarye.” \v 2 (Ar Jesús Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imakdisulindo, e-sapingan imakdiinad.) \p \v 3 A-ular, Jesús Judeagi bangudsunnad, gannar Galilease nade-gusad. \p \v 4 Ase naegala, Samaria-yargi naer-gebed. \v 5 Samaria-yalase, neggwebur-Sicar-nugad-dikarse Jesús nonisun, bia dad-Jacob na e-machi-Joséga nainu-uksad-walik. \v 6 Agine Jacob-dia-akwisad siid. Jesús nanaedba yegussoggu, a-dia-dikarba sigisad, obunnogegar. Deun bato yoruku gusad. \p \v 7 Ome-wargwen, Samariagined, a-diase nonikid, dii suegar. Jesús a-omega sogded: \p —Anga be dii-gobed wis udage. \p \v 8 Ar ade Jesús-sapingan neggweburse naded, mas-bakegar. \p \v 9 Judiomar, degi, Samaria-dorgan na geg sunmakmarsoggu, ome-Samariagined, Jesús-abin sogded: \p —¿Ibiga bede Judio-duledde, andi ome-Samariaginedidde, anse be dii-gobed egise? \p \v 10 Jesús, abin-imakdegu, ega sogded: \p —Ar Bab-Dummad-ibmar-uked be wisina, degine, doa-dule bega soge: ‘Anga dii-gobed be udaye,’ be ese dii egisoenad, degine, na e bega ukoenad, dii-burba-nikad. \p \v 11 Ome, Jesús-abin sogded: \p —Dummad, be dii-weed-ibmar sated, degine, dia-yaa matusurbalid, degite ¿igi be dii-burba-nikadi onogosunna? \v 12 ¿Ar bede anmar-dad-Jacobba bur dummadsi? Anmar-dad we-dia anmarga uksad, we-dii na gobsad, e-mimmigan, degi, e-molimar, we-dii gobsamarmogad. \p \v 13 Jesús, ome-abin imakde, sogded: \p —Ar doa-dule we-dii-gobsa-dibe, gannar uku-uku itobaloed. \v 14 Ar dii-an-ega-ukoed gobsardi, bar gannar uku-uku itogosulid. Ar dii-an-ega-ukoeddi, dii napa-urba aryomaiyobi, e-ulubgi megoed, adi burba-geg-bergued nikuegar. \p \v 15 Ome Jesúsga sogded: \p —Dummad, we-dii be anga udage, adi melle gannar bar uku-uku an itogegar, degine, adi melle gannar bar wese dii an wedagegarbar. \p \v 16 Jesús, abin-sogded: \p —Be nae, be-suise be gornae, degi, gannar be dagbaloed. \p \v 17 Ome, abin-imakde, sogded: \p —An sui sated. \p Jesús, abin-imakded: \p —Nabir be soged: ‘An sui sateye.’ \v 18 Ar sui walatargus be nikued, emi sui be nikumaidi be-sui-sulid. Ar nabir be-sogsad. \p \v 19 Ome, Jesús-abin sogded: \p —Dummad, an be-dakgua, be Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged an be-dakdo. \v 20 Anmar-dadgan, Samaria-dulemar we-yargi Bab Dummadse gochamalad, e-nug odummogegar. Ar bemar-Judiomardi soged, Jerusaléngi, agi Bab Dummadse goler-gebye e-nug odummogegar. \p \v 21 Jesús omega sogded: \p —Omegwa, napira an bega soged, mer be an-bengu, ibagan dani, we-yarginsur, degine, Jerusalénginsurbar, be Bab Dummadse goloed e-nug odummogegar. \v 22 Bemar-Samaria-dulemar wichurmalad, doase gornai e-nug odummogegar, anmar-Judiomardi wismalad, ar doase gornai e-nug odummogegar, ar ade dulemar-abonoleged Judiomargi danikid. \v 23 Ar ibagan danikoed, emigindi ibagan nonisunnad, dulemar Bab Dummadse gollalile, nue burbar, degi, napiragwadgi ese gormaloed e-nug odummogegar. Ar Bab Dummad dulemar-degi-ese-goled amidimogad. \v 24 Bab Dummad, burbaled. Ar dule Bab Dummadse goledi, burbar, degi, napiragwadgi ese gormogar-gebed. \p \v 25 Ome, Jesúsga sogded: \p —An wisi, yoedse Mesías, dule-wargwen barmiledagoye soglesad, Cristo-nugad nonikoed. A-Cristo nonikile, a anmarga bela ibmar sognonikoed. \p \v 26 Jesús, ome-abin sogded: \p —Ani an a-duled, bebo sunmaksiid. \p \v 27 Agi e-sapingan nonikid, amar geger dakdemalad, Jesús, ome-ebo sunmaksiid, degi-inigwele, gwen ega sogsasurmalad: “¿Ibu omese be egissii? ¿Ibiga ome bebo sunmaksii?” \v 28 Degi ome e-gwidu-mete neggweburse nadsunnad. Neggweburse modapgu, macherganga sogdapid: \p \v 29 —Be dagmar, dule-wargwen bela-an-ibmar-imaksad-anga-sogsad be dakdamar, ¿abakalegi we-dule Cristo-sua? \p \v 30 Degi dulemar neggweburgi ainiarmargu, bela Jesússe nonimalad. \v 31 Degi-gunaigua, e-sapingan Jesúsgi wilenai-gusmalad, ega sognai-guarmalad: \p —Odurdaked-saila, wis mas be gungwele. \p \v 32 Jesús, abin-sogded: \p —Andi mas-gunned an nikad, ar a-mas-gunnedi bemar wichurmalad. \p \v 33 Degi e-sapingan na ega muchub-muchub sokarmalad: \p —¿Ar dule-wargwen mas-gunned ega senoni-sua? \p \v 34 Jesús, abin-sogded: \p “Dule-an-barmialidba ibmar-imaked, degi, a-e-arbaed-obeloged, a an-mas-gunnedid. \v 35 ¿Ar bemarde sogsursi: ‘Amba nii-walabake napye ibmar-gwag-weed-iba?’ Andi an bemarga sogdo, nue be atakmar, nainu be dakmar, dulemar-bukidar-duurmakdanimalad, we-dulemar ibmar-gwagyobdo, weegala bato guagwar naid. \p \v 36 “Ar dule ibmar-gwag-weedgi arbaedi bennukledo, degine, ibmar-gwag-weoedi burba-geg-berguedga weoed, adi dule-ibmar-gwag-digedi, dule-ibmar-gwag-weed-ebo na wergumalagar. \p \v 37 “Ar we-ibmar-sogleged nue-napira sogleged: ‘Dule-gwensak ibmar-gwag-diged, dule-baid, ibmar-gwag-wee-daed.’ \v 38 An bemar-barminanaid, bemar ibmar-gwaggi-arbassurmalad weega. Dule-baigan arbasmalad, bemar a-arbasadgi dogdemalad.” \p \v 39 Bukidar Samaria-dorgan, Sicar-neggweburginmalad Jesús-bengussurmalad, ar ade ome Jesúsgi sogdiid: “Bela an-ibmar-imaksad anga sogsaye.” \v 40 Degine, bukidar Jesússe Samaria-dorgan duurmaknonimalad, egi wilenagusmalad: “Anmar-walik be beeye.” Amar-walik Jesús ibabo megissunnad, dulemar-odurdakegar. \v 41 Jesús-ibmar-sogsadgi bur-ichesur Jesúsgi bengussurmalad, ome-ibmar-sogsadba. \v 42 A-ulale omega sokarmalad: \p —Anmar-Jesúsgi-bensulidi unnila be anmarga ibmar sogedginsulid. Ar anmar-sunnad itosmarmogad. Anmar nue-wisid, we-dule napneggi dule-iskubukmalad-abonoged-sunnadid, we-dule Bab-Dummad-dule-wargwen-barmiledagoye-sogsad-duled. \s1 Jesús dule-dummad-e-machi-uelemaid-nudaksad \p \v 43 Jesús Sicar-neggweburgi ibabo megisad-sorbali, Samaria-yargi node-gusad, Galilease naegar. \v 44 Ar Jesús na e-sunnad sogsa-gusmogad: “Bab-Dummad-gaya-burba-berbegedi na e-neggweburgi geg e-nug odummoleye.” \v 45 Jesús Galilease nonigu, Galilea-dorgan nued abingasmalad, ar ade ibase arbimarmosoggu, agi daksamalad, igi Jesús Jerusaléngi ibmar imaksad. \p \v 46 Degisoggu, Jesús gannar Galilea-yarse nonigu, Caná-neggweburse nade-gusad, bia dii vinoga obinnisadse. Deun Capernaum-neggweburgi dule-dummad, Reyga-arbaed-e-machi uelemaid. \v 47 We-dule itoargu, Jesús Judea-yarba-gudiid Galilea-yarse noniye, Jesússe nade-gusad. Jesúsgi wilenai-guar, adi e-machi ega nudaknaegar, ar ade e-machi burgwedani maid. \v 48 Jesús, abin-sogded: \p —Ibmar-wilubgan-dakledisurmalad, degi, ibmar-geger-daklemalad bemar daksasulina, be an-benmalanad. \p \v 49 Dule-dummad, Reyga-arbaed, sogded: \p —Dummad, an-machi-burgwed-idu gwae anba be dage. \p \v 50 Jesús, abin-sogded: \p —Be nae, be-machi dula gudiid. \p Reyga-arbaed Jesús-degi-ega-sogsad gwen bengussulid. Degisoggu, na e-negse nade-gusad. \v 51 Negse monadapgu, e-maigan abin-noarmalad. E-dummad-abingusmargu, ega sogdemalad: \p —Be-machi bato nugus. \p \v 52 Degi, dummad e-maiganse egichiar, igi-wachigi e-machi nuguarye. Abin-sogdemar: \p —Sae, wachi-irgwengi ueleged gichaye. \p \v 53 Machigwa-e-bab mag itosad, a-wachigi Jesús ega sogsa-gusad: “Be-machi dula gudiiye.” Machigwa-e-bab, degine, bela e-negginmalad, Jesúsgi bensuli-gunonimarsunnad. \p \v 54 Jesús Judea-yargi-gudiid Galilea-yarse nonigu, we-ibmar-wilubgan-dakledisulid ilabogus wegi-imaknonido. \c 5 \s1 Dii-wilasar-naid-dikarba Jesús dule-geg-nanamaid-nudaksad \p \v 1 We-ibmar degi-gusad-sorbali, Judiomar-iba nonikid. Agi Jesús Jerusalénse nonimogad. \v 2 Jerusaléngi, Sibad-Wawaadye-Yawagak-nugad-naba, dii-wilasar-naid, Hebreo-gayagi Betesdaye bileged. Agi neg-imba-dummagan-gwaatar siid. \v 3 A-neg-imbamargi uelemalad-bukidar maimalad, ibya-surmalad, geg-nanamalad, bela-abgan-burgwarmalad. Amar dii-sukamaked edarbe mamaimalad. \v 4 Ar ade imbagwenar anger aidenoni-daed, dii-wilasar-naid osukamakegar. Ar doa-dule-insa a-dii-wilasar-naid sukamaksad-sorba aidesale, ibi-ueleged nik-dibe, yog nuguar-daed. \v 5 Agine, machered-wargwen birga-dulagwen-gakambe-gakabaabakgus uelemaid mai-gusmogad. \v 6 Jesús a-machered-meremai dakalid. Jesús wisguargu, we-machered dikasurgus uelemaiye, a-macheredga sogded: \p —¿Be nugubie? \p \v 7 Dule-uelemaid, abin-imakde, sogded: \p —Dummad, dii-sukamaksad-sorba dule a-dise an-odeged sate daed, ar an-aideged-idu an-iduar bato dule aides-daed. \p \v 8 Jesús ega sogded: \p —Be gwisgu, be-egi-gabed na be sede, be nae. \p \v 9 Jesús-degi-sogsad-sorba, dule yog nuguar naded, e-gabed na susa, nadsunnad. A-ibagi deun obunnoged-iba gued. \v 10 Agi Judiomar dule-nugusadga sogdemalad: \p —Emi-ibagi obunnoged-iba naid, degisoggu, be-egi-gabed na be sededsulid. \p \v 11 Dule-nugusad, abin-sogded: \p —Dule-an-nudaksad, ar a anga soged: ‘Be-egi-gabed na be sedye, be naye.’ \p \v 12 Degi dule-nugusadse egisdemarsunnad: \p —¿Ar doa bega sogsa: ‘Be-egi-gabed na be sedye, be naye?’ \p \v 13 Ar dule-nugusad, wichulid, doa ega sogsa, ar Jesúsde bato dulemar-bukidar-gunanaid-abargi banguded. \v 14 A-sorbali Bab-Dummadse-goled-neggi Jesús dule-nugusad-dakargu, ega sogded: \p —Be dake, be nugusad. Degisoggu, mer be bar iskuo. Degir, aka-bur-bule boni-dummad begi danikile. \p \v 15 Dule-nugusad nade-gusad, Judiomar-owisodapid, Jesús e-onudaksaye. \p \v 16 A-ulale, Judiomar Jesús-bareginnarmarsunnad, oburgwebi-guarmalad, ar ade obunnoged-ibagi we-ibmarmar imakdiid. \v 17 Degi Jesús, abin-sogded: \p —An-Bab gusgu arbanaiguad, degisoggu, a-ular an arbamosundo. \p \v 18 A-ulale Judiomar bur Jesús-oburgwebi-guarmalad, ar ade Jesús unnila obunnoged-ibabi biskedisulid, Bab Dummad na ebo emar imakdibalid, na sogsadba, Bab Dummad an-Bab-sunnadye. \s1 Bab-Dummad-Machi gangued nikad, burba-geg-bergued ukegar \p \v 19 Jesús geb degi abin-imakdesun: “Napira an bemarga soged, Bab-Dummad-Machi gege na wargwengi ibmar imaked, unnila e-Bab-dakedba ibmar-imaked. Ar e-Bab bela ibmar-imakedi, E-Machi a sunnaa bela ibmar imakmogad. \v 20 Ar Bab na Machi-sabsoggu, ibmar-imakedi bela E-Machiga na oyoged. Ar weba bur-bule ibmar-dummagan Bab ega oyogoed, adi bemar bur-bule geger dakmalagar. \v 21 Ar igi Bab dule-burgwar-maid gannar oduloge, ega san-burba-dula-gued uke, amba E-Machi deyobmodo, ar doaga san-burba-dulad ukbie, ega ukodo. \v 22 Ar Bab emigi bar dulemarga igar-itogosulid, ar ade na E-Machiga we-igargan uksad, \v 23 adi bela dulemar E-Machi-nug ogannomogagar, ar igi E-Bab-nug oganno-damarmoga. Ar dule Bab-Dummad-Machi-e-nug odummosulile, E-Bab-nug odummosurmodo, ar ade Bab na E-Machi-barmialid. \p \v 24 “Napira an bemarga soged: Ar dule an-sunmakedba daele, degi, Bab-an-barmialidgi bengusulile, a-dule burba-geg-bergued nikuodo. A-dule bar sabsur odurdaklegosulid, ar burgwar-gudiidgi nosad, dula gudii-gunonisunnad. \v 25 Napira an bemarga soged: Ibagan danikoed, emigindi ibagan nonisunnad, dulemar-burbar-burgwarmalad Bab-Dummad-Machi-e-gaya-burba itononikoed, ar dulemar-a-gaya-burba-itosmalad durgunonikoed. \v 26 Ar igi Bab na-dukin-na-dulad-nika gudii, amba deyob na E-Machiga na-dukin-na-dula-gued uksamogad. \v 27 Deginbali, ar ade Dule-Machisoggu, amba ega igar-uksabalid, dulemarga igar-itogegar. \v 28 We-igar mer geger be itomar, ar ibagan danikoed, dulemar-neg-uangi-burgwar-mamaid, bela Bab-Dummad-Machi-e-gaya-burba-itomaloed. \v 29 Ar dule-ibmar-nued-imaksamalad gannar durgunonimaloed, burba-dulad nikuegar, ar dule-ibmar-iskana-imaksamaladdi, gannar durgunonimarmogoed, odurdakleged-negse naegar.” \s1 Jesús, Bab-Dummad-Machi-sunnadid \p \v 30 Jesús Judiomarga sogdebar: “Geg na dukin wargwen na ibmar imaked, unnila an-Bab-anga-sogedba an dulemarga igar-itoged. An-igar-itogedi, igar-napiragwadgi an itoged, ar wargwen an-itolegedba an ibmar-imaksulid, an-ibmar-imakedi, dule-an-barmialid-sogedba an ibmar-imaked, an-Bab-sogedba. \p \v 31 “Ar an na dukin ibmar barsogele, an-ibmar-sogedi, igarga gussuliled. \v 32 Emigindi dule-baid an-barsoged, a-ular an wisid, dule an-barsoged, napiragwadba an-barsogdiid. \v 33 Bemar Juan-Bautistase dulemar-barmiar-gusmalad, egisega, be Mesías sogeye. Juan dulemar-abin imaksagu, napiragwadgi angi sogsa-gusad, ani an Mesíasye. \v 34 Ar we-napneggined-dulemar an-barsoged an amidisulid, degi-inigwele, we Juan-sogsad an bemarga sogmalad, adi bemar-abonolemalagar. \v 35 Ar igi acha-gwallu gummake, degine, mee-gae, ayobi Juan-Bautista gunonikid. Ar bemar unnila ichesaar a-gwallugine yeer-itodii-gudigusmalad. \p \v 36 “Ar Juan angi sogdigusadba bur-bule an-ibmar-imakdiidba an bemarga oyonaid, an doa-dule gue. Ar arbaegala Bab arbaed anga uksad, ar arbaed an imakdiid, a bato oyonaid, Bab an-barmiarye. \v 37 Deginbali, Bab-an-barmialid, bato angi sunmaksa-gusad. Bemardi bipisaale e-gaya-sunmaked be itodisurmalad, degine, e-dakleged be dakdisurmarbalid. \v 38 Deginbali, Bab-gaya-burba bemargi gwen naisurbalid. Ar Bab na dule bemarse barmialidi, bemar a-dule-benmalad. \v 39 Bab-Dummad-Garda-narmakar-naid nue be baramimar, ar agi burba-geg-bergued baramilesiye be sogmalad. Ar a-Gardagi angi sunmaknaid, an doa-dule gue. \v 40 Ar degite anse bemar yapa dagmalad, adi burba-geg-bergued bemar nikuegar. \p \v 41 “Dulemar an-nug-odummoged, an abingasulid. \v 42 Ar an bemar-wisid, bemar Bab-Dummad-sabsurmalad. \v 43 An-Bab-nuggi an bemarse nonikid, degite be an-abingasurmalad. Ar dule-baid na dukin e-nuggi danikoeddi, adi bemar a-dule-abingamaloed. \v 44 ¿Ar igi bemar Bab-Dummad-bensuli-gumalosunna, ar unnila na be muchub-muchub san-ogannodimalad, ar Bab-Dummad-unnila-wargwenna-guedgi nug-gangued-danikid bemar amisurmalad? \p \v 45 “Mer bemar binsamalo, ani an-Bab-asabin bemargi gwisgumaloye. Suli, dule bato nika bemargi-gwisgumaloed, Moisés. Ar a-dulegi bemar sogmalad, a-igar-mesisadgi anmar-nanaedba an nibnegse dogmaloye. Bemar-iskudimaladba a-Moisés bemargi Bab-Dummad-asabin gwisgumaloed. \v 46 Ar Moisés-ibmar-sogsad be bengusurmalana, be an-bensurmalando, ar Moisés-ibmar-narmaksad angi narmaksad. \v 47 Ar Moisés-ibmar-narmaksad be benmaladde, degite, ¿igi an-ibmar-sogedgi bensuli be gumalosunna? Be an-bengumaloe.” \c 6 \s1 Jesús miliatar-dulemar masgi oguchad \r (Mateo 14:13-21; Marcos 6:30-44; Lucas 9:11-17) \p \v 1 We degi-gusad-sorbali, Jesús Galilea-mata-dummad-obakar nade-gusad. We-mata-dummad Tiberias-mataye-nugbalid. \v 2 Dulemar-bukidar Jesúsba nade-gusmalad, ar ade ibmar-wilubgan-dakledisulid dule-uelemaladgi-imakdiid daksamalad. \v 3 Agi Jesús yar-birse nakwisgu, e-sapinganmala agi sigdapmalad. \v 4 Deun Judiomar-iba, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba bato omosad. \v 5 Jesús atakdegu, dakded, dulemar-bukidar ese nonimala. Agi Felipega sogded: \p —¿Wemar madu gunmalagar, wede bia anmar madu bakoe? \p \v 6 Unnila binsa Felipe-wilubdakega Jesús weyob Felipega sogsa-gusad, ar edi na bato wisid igi imakoe. \v 7 Felipe, Jesús-abin sogded: \p —Dule-wargwen nii-walabaabak-arbana-bennukleged, a-manigi madu baklesale, amba unnisuliled, belagwapa wis madu bipi-bipi gunmalagar. \p \v 8 Geb degi e-sapin-baid, Andrés, Simón-Pedro-e-urba, Jesúsga sogded: \p \v 9 —Wegi machigwa-wargwen cebada-madu-gwaatar wis sediid, degine, ua-burwigana wis ukabo sedibalid, degite, ¿ar wede unniosi, ar dule bukidarad? \p \v 10 Jesús degi sogded: \p —Nabir. Dulemar be urbemar. \p A-degi-gunanaidgine, gagan bukidar naid. Agi dulemar ambikusmargu, miliatar-wilub machergan mergu daklealid. \v 11 Jesús madu susgua, Bab Dummadga dog-nuedye sogsagu, e-sapinganga madu uke-uke imaksad. Geb e-sapingan dulemar-gagan-birgi-bukmaladga ukdemogad. Jesús amba deyob ua-imaksabalid, ar bule-mergu abemaladba ega uksamalad. \p \v 12 Bela dulemar immelesmargu, Jesús e-sapinganga sogded: \p —Bela gwabgusmalad be wemar, adi mer binsa mas milegegar. \p \v 13 Cebada-madu-gwaataled bela guchamalad-sorba, gwabgusmalad wesmargu, garba-gwaambe-gakabo-mergu enosmar daklealid. \v 14 Ar dulemar Jesús-madu-gwaataled-omelosad-daksamalad, sogdemalad: \p —We inso Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged we-napnegse-nonikoed-sunnadye. \p \v 15 Ar ise-ebipiar reyga-guega e-imakdanimalo, Jesús dulemar-daksagu, e-iduar yarse walagwen banguded. \s1 Jesús demar-birgi nanasad \r (Mateo 14:22-33; Marcos 6:45-52) \p \v 16 Dad argwategu, Jesús-sapingan demar-gakase aidenonimalad igi ega Jesús-sogsa-gusadgii. \v 17 Urgi nakwismargu, mata-dummad obakdemalad, Capernaumse. Deun bato neg nue mutikgusad, Jesúsdi e-sapinganse amba yo nonikid. \v 18 Ar burwa binnasur gormaisoggu, demar dunguded. \v 19 Jesús-sapingan kilómetro-atargus, igi, nergwagus gammimaladgine, dakarmalad, Jesús demar-birgi nanadani, e-urse warmakdani. Deyob dakarmargu, dobguarmalad. \v 20 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Ani an gudii, mer be dobgumar. \p \v 21 Degi e-sapingan weligwar urgi Jesús-abingasmalad, degine, bia-na-nadapmaladse warmaksamarsunnad. \s1 Dulemar Jesús-amidii-gusmalad \p \v 22 A-banedgine, dulemar-bukidar-Jesúsba-mata-obakar-gudimaladi dakarmalad unnila ur-wargwen-nai-gusadi, sate. A-urgi Jesús na e-sapinganba nakwissulid, unnila e-sapinganbi nade-gusmalad. \v 23 Ur-baigandi Tiberias-neggweburgi-danimalad nagunonimalad, bia Dummad-Jesús Bab Dummadga dog-nuedye-sogsad-sorba madu-omelosad guchamaladgi. \v 24 Ar dulemar Jesús-daklesur dakargu, degi, e-sapingan satemoga, Jesús-amiegala, urgi nade-gusmalad, Capernaumse. \s1 Jesús sogsa-gusad, ede madu-burba-duladye \p \v 25 Dulemar mata-dummad-obakar Jesús-amismargu, ega sogdemar: \p —¿Odurdaked-saila, sana wese be noniki? \p \v 26 Jesús, abin-imakdegu, emarga sogded: \p —Napira an bemarga soged, be an-amimaladi, an-ibmar-dakledisulid-imaksadba be an-amisurmalad, ar bemar madu-immedik-guchadba be an-amimalad. \v 27 Mas-baisursunna-bergumaladga mer be arbamar. Be arbamar, mas anmarga burba-geg-bergued-uked-degi-sadeguoedga. Ar a-masdi sunna bemarga, ani Dule-Machi, an ukoed, ar agala Bab Dummad bato angi e-wilub nasiksad, we angi burba-geg-bergued nikumalagar. \p \v 28 Degi, Jesús-abin sogdemarsun: \p —¿Degite, igi an imakmalosunna Bab Dummadga ibmar-imakega? \p \v 29 Jesús, abin-imakde, emarga sogded: \p —Bab-Dummadga-ibmar-imaked wedo, Bab-Dummad-bemarga-na-dule-barmialidgi, mer agi be bengumar. \p \v 30 Jesús-abin sogdemalad: \p —¿Degite, ibi-ibmar-wilubgan-dakledisulid be anmarga imakosunna, adi anmar dakega, begi anmar mer benguega Bab Dummad be-barmialid? ¿Ibi-ibmar be imaksunna? \v 31 ¿Bedi ibi anmarga ukosunna? Ar anmar-dadgan nega-dule-sulidgangi maná-guchamalad, ar Bab-Dummad-Garda sognaid: \q1 Ede dadganga madu-nibneggi-danikid uksaye, \q1 gunnegar. \qr Ex. 16:4; Sal. 78:24 \p \v 32 Jesús amarga sogded: \p —Napira an bemarga soged, Moisés bemarga madu-nibneggi-danikid uksasulid, ar an-Bab madu-nibneggi-danikid-sunnad bemarga uked. \v 33 Ar Bab-Dummad-madu, we-dule-nibneggi-aidenonikid, we-napnegginmaladga burba-dula-gudiguedi uked. \p \v 34 Jesúsga sogdemalad: \p —Dummad, madu-degiid be anmarga ukdigu-sae. \p \v 35 Jesús, abin-sogded: “Ani an madu-burba-duladid. Ar dule anse danikile, bar gwen ukumesosulid. Ar dule an-bengusulile, bar gwen uku-uku itogosulid. \p \v 36 “Ar an bemarga epenne bato sogsamalad, ibmar-dakledisulid-imaksad be an-daksamar-inigwele, degite amba be an-benmalad. \v 37 Ar bela Bab dulemar-anga-ukedi, anse dagoed anba naguegar. Ar dule anse danikile, gwen an barmetosulid. \p \v 38 “Ar nibneggi an danikid, an-itoleged na ibmar-saega an danisulid. An nonikid, dule-an-barmialid-sogedba ibmar-imakegar. \v 39 Bab-an-barmialid we abemaid: Bela dulemar-anse-nonikid gwen wargwensaar oyoggubisur an-abeged, adi ibagan-napi-naguoedgi a-dulemar an gannar odulogegar. \p \v 40 “Dule-an-barmialid we abemaid: Bela dulemar-E-Machi-dakedi, degine, egi bensuli-gunonikile, burba-geg-bergued nikuoed. Degine, ani, ibagan-napi-naguoedgi a-dule an odulogoed.” \p \v 41 Degi Judiomar Jesúsgi sunmakedbi-guarmalad, ar ade Jesús sogsad: “Ani an madu-nibneggi-aidenonikidye.” \v 42 Judiomar Jesúsgi sogdemalad: \p —¿Ar wede Jesússursi, José-machisursi, degine, e-bab, degi, e-nan anmar mag daksursi? ¿Ar degite ibiga sogsunna, nibneggi an aidenoniye? \p \v 43 Jesús amar-abin imakde, sogded: \p —Mer na be muchub-muchub angi istar sunmakmar. \v 44 Dule-wargwensaale gege anse daged, ar Bab-an-barmialid, a anse-dagega imaksulir, ibagan-napi-naguoedgi, ani an a-dule-odulogoed. \v 45 Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad-gardagi narmakar naid: \q1 Bab Dummad na e-igargi \q1 bela dulemar-odurdakoye. \qr Is. 54:13 \m Degisoggu, bela Bab-itosmalad, degi, egi durdaksamarbalid, amar anse danimaloed anba naguegar. \p \v 46 “Ar an sogsulid, dule-wargwensaar Bab-daksa-deeye. Suli, unnila dule-Bab-Dummadgi-danikid, abi unnila Bab-daksad. \v 47 Napira an bemarga soged: Ar dule angi bengusulile, a-dule burba-geg-bergued nikad. \p \v 48 “Ani an madu-burba-duladid. \v 49 Ar be-dadgan nega-dule-sulidgangi maná guchamar-inigwele, amar bela burgwismalad. \p \v 50 “An bemarga madu-nibneggi-aidenonikidgi an sunmakedi, a-madu dule guchale, adi geg bar burgwed. \v 51 Ani an madu-duladid, nibneggi-aidenonikidid. Ar dule-wargwen a-madu guchale, bar burgosulid, degi-dula-sadeguoed. An madu-ukoedi, we an-sanad. An a-madu ukoed, adi we-napneg-naidgi dulemar-bukmalad dula gudiguegar.” \p \v 52 Agi Judiomar na abin-abin imakarmalad, sogdemalad: \p —¿Ar wede anmar e-san-gunnega anmarga na e-san ukode? Adi surbali. \p \v 53 Jesús amarga sogded: \p —Napira an bemarga soged: Ar bemar Dule-Machi-e-san-gunsulile, degine, e-abe gobsurbalile, bemar burba-dulad-satemalad. \v 54 Ar dule an-san gunnele, degi, an-abe gobele, a-dule burba-geg-bergued nikado, degine, ibagan-napi-naguoedgi, ani an a-dule-odulogoed. \v 55 Ar an-sana, mas-gunned-sunsogedid, degine, an-abe, gobed-sunsogedbalid. \v 56 Ar dule-an-san-gunmalad, degi, an-abe-gobmalad, anginbi gudigumalad, degine, an egi gudigumogad. \v 57 Ar igi Bab-dula-gudiid an-barmiali, degine, igi an Babgi an dula gudimoga, dule an-san guchale, deyob a-dule angi dula gudigumogoed. \v 58 Ar ani an madu-nibneggi-aidesadid. Be-dadgan-maná-guchadyobsulid, ar amardi burgwismalad. Ar madu-nibneggi-aidesadi, dule a-madu guchardi, adi burgosulid, degi-sadeguoed. \p \v 59 Jesús we-ibmar-sogsagusadi, Judiomar-onmaked-neggi sogsa-gusdo, deun Capernaumgi dulemar-odurdaksigusgu. \s1 Bukidar Jesúsgi bangudmalad \p \v 60 Bukidar-e-sapingan Jesús weyob-soge itosmargu, sogdemalad: \p —We-ibmar-sogedi gwen nollo sogsulid. Degisoggu, we deyob-sogedba, ¿ar doa eba ibsaoe? Anmar eba ibsaosurmala. \p \v 61 Ar Jesús na wissoggu, e-sapingan na muchub-muchub we-igargi sunmaknanaid, amarga sogdesun: \p —¿Ar we-an-bemarga-sogedi, be istar itomala? \v 62 Degite, ¿igi be sogsamalarsunna, ar Dule-Machi nibneggi-bia-mai-gusadse gannar nakwemai be dakarmalar? \v 63 Ar Bab-Dummad-Burbabi dula gudigued uked, dule-sandi binsaledid. An-bemarga-ibmar-sogsadi, we burba-napiragwadid, degine, dula gudiguedbalid. \v 64 Ar bemar gwenna-gwennagwa an-benmalad. \p Ar Jesús bato gebesaila-akar wisid doamala e-benmala, degine, doa darba e-ukoe. \v 65 Jesús sogded: \p —A-ulale an sogsad, dule anba naguegala gege anse dagye, ar Bab anse sedasulir. \p \v 66 Degidgine, bukidar e-sapingan Jesús-metemalad, bar Jesúsba gudigussurmalad. \v 67 Geb degi Jesús na e-sapingan-warambe-gakabogwadga sokar: \p —¿Ar bemar nabimarmoga? \p \v 68 Simón-Pedro, abin-sogded: \p —Dummad, ¿doaba anmar naosunna? Ar bebi unnila igar-napiragwad nikad, dulemar burba-geg-bergued nikuegar. \v 69 Ar anmar begi bensulid, degine, anmar wisid, be Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duled, Bab-Dummad-Dula-Maid-E-Machi-sunnadid. \p \v 70 Jesús, Pedro-abin sogded: \p —¿Ar warambe-gakabo an be-susmarsursi, ar bemar-gwensak niasursi? \p \v 71 Judas-Iscariote, Simón-e-machi, a-nik Jesús deyob sogsa-gusad, ar a-dule Jesús-darba-uknai-guoedid, e-sapingan-e-ambe-gakabogwad-wargwen. \c 7 \s1 Jesús-e-urbamar, Jesús-benmalad \p \v 1 We degi-gusad-sorba, Jesús Galilea-yalaganba bipirmakdii-gusad, ar ade yapa Judeagi gudigued, ar Judiomar e-oburgwebimalad. \v 2 Deun Judiomar-iba bato mosadgined, Obunnoged-Neg-Sobarmalad-Ibagi. \v 3 E-urbamar Jesúsga sokar: \p —Wegi be node, Judease be nae, adi be-sapingan be-ibmar-imaked be-dakoed. \v 4 Ar dule-wargwen na mag-dakle imakbiele, geg odukuar ibmar-imaked. Ar ibmar-dakledisulid be imakdisoggu, bela dulemar-wagab be imakdo. \p \v 5 E-urbamar weyob Jesúsga sogsamardo, ar ade e-urbamarse-bakar Jesús-benmalad, we Mesíasye. \v 6 Degi Jesús e-urbamarga sogdesun: \p —An Jerusalénse-naed-ibagan angardi amba yo moed, ar bemargardi ibagan bato gusgu guagwar-nai daed. \v 7 Ar we-napneg-naidgi-dulemar-bukmalad geg istar bemar-daked, andi istar an-dakmardo, ar andi ega sogdiid, be-ibmar-imakdimalad iskanaye. \v 8 Ar bemardi ibase namardo. Andi amba naosurgweled, ar yo angardi an-ibagan moed. \p \v 9 Deyob e-urbamarga sogsagu, Jesúsdi na Galileagi bessun. \s1 Jesús Obunnoged-Neg-Sobarmalad-Ibagi gudigusad \p \v 10 Jesús-urbamar ibase naded-sorba, Jesús ibase nade-gusmogad. Jesús arbakee nade-gusad, emar-wagab nadsulid. \v 11 Ibagi Judiomar Jesús-amidii-guarmalad, sogdemalad: \p —¿Wede bia dule nade? \p \v 12 Agine dulemar-bukidarad-abargi Jesúsgi uurmakarmalad, gwenna-gwenna sogdemalad: “We-Jesús, dule-nuedid.” Baigandi sogmarmogad: “Suli, we dule-yardakdiid-duled.” \p \v 13 Ar dulemar Judiomar-dummagan-dobedba, bakar-buud Jesúsgi gwen sunmaksasurmalad. \p \v 14 Ar Obunnoged-Neg-Sobarmalad-Iba negabar-gusgu, Jesús Bab-Dummadse-goled-negse nonikid, agi dulemar-odurdaksigusad. \v 15 Judiomar-dummagan geger Jesús-dakdemalad, sogdemalad: \p —Ar we-dule dummaganse-ibmar-gwen-durdaksasulid, ar degite, ¿ibiga ibmar-nue-wisi dulemar-odurdake? \p \v 16 Jesús amarga sogdesun: “An-ibmar-odurdaked angadsulid, Bab-Dummad-an-barmialid-sogedba an dulemar-odurdaked. \v 17 Ar Bab-Dummad-sogedba dule nanabiele, mag dakoed, an-ibmar-odurdakdiid Bab Dummadgi dani-dibe, igi, an-ibmar-odurdakdiid an na dukin onos-dibe. \v 18 Ar dule na wargwen e-sogedba ibmar sogdiile, unnila a-dule na dukin nug-dungued-amidiido. Ar e-barmialid-nug odummogega gudiirdina, adi we napiragwaddo, a-dulegine, gakan naisurdo. \p \v 19 “¿Ar Moisés bemarga igar uksasursi? Degite a-igargi bemar nanadisurmalad. ¿Ibiga be an-oburgwebimarsunna?” \p \v 20 Dulemar, Jesús-abin sogdemalad: \p —Nia begi nai. ¿Ar doamar be-oburgwebimala? \p \v 21 Jesús amarga sogded: \p “Ibmar-dakledisulid obunnoged-ibagi unnila gwennaa an imaksadde, degite ¿geger be an-dakmarde? Emide be sogmargu, an dule-iskanaye. \v 22 Moisés bemarga abgan-duku-siked-igar mesismalad. Ar Moisés bemarga uksasulindo, ar dadgan-akar-danikid. Obunnoged-ibagi bemar abgan-duku-siked-igar imakbukdo, igar-mai-inigwer, mer arbaoye. \v 23 Melle Moisés-igar-mesisadgi annaegala, amba obunnoged-iba-dibe, bemar abgan-duku-siked-igar imakbukwad, degite, ¿ibiga obunnoged-ibagi dule an nudaksad, sae be an-dakmarsunna? \v 24 Dulemar-ibmar-imaked mer askinbi be dako. Nue igar-amisadgi geb be we-dulegi sogoed, we dule-nued-dibe, igi, dule-iskana-dibe.” \s1 ¿Ar we-Jesúsde Cristo-sunnadi? \p \v 25 Degi Jerusalénginmalad gwenna-gwenna sogdemalad: \p —¿Ar dummagan we-dule-amidimarsursi, oburgwemalagar? \v 26 Emide be dakena, bela-dulemar-abargi sunmakgwisgu, degite, gwen ega akar sogsurmalad. ¿Ar dummagande nue mag itononimarsi, we, Cristo-sunnadid, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duled? \p \v 27 “Ar wedi anmar wisid, bia daniki, degisoggu, we-Jesús geg Cristoga gued. Ar Cristodi nonikile, anmar wisguosulid, bia danikid.” \p \v 28 Jesús Bab-Dummadse-goled-neggi dulemar-odurdaksigu, binnasur sunmakde, sogded: \p —Bemar mag an-dakmalad, degine, be an-wismarbalid an bialidi. An-itolegedba wargwen an danisulid, ar Bab Dummad an-barmialid, adi napiragwadid. A-duledi bemar aku-dakmalad. \v 29 Andi a-dule mag an daked, ar agi an danikid, ar a an-barmialid. \p \v 30 Agine, dummagan Jesús-gabi-guarmalanad, degite, bipisaale gwen gassurmalad, ar ade yo e-burgwed-ibagan omoged. \v 31 Dulemar-bukidar Jesúsgi bengussurmalad, sogdemalad: \p —Bab Dummad sogsad, yoedse dule-wargwen an bemarga barmidagoye. A-dule nonikile, be insagua, ¿bur-bule we-dulebali ibmar-wilubgan-dakledisulid imako be insae? Gwen deyob imako an insasurdo. \s1 Fariseomar suar-ibmala-barmismalad, Jesús-gaegar \p \v 32 Fariseomar itosmalad, igi dulemar Jesúsgi Mesíasye sunmaknanaid. Degisoggu, Fariseomar, degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan suar-ibmala-barmismalad, Jesús-gaegar. \v 33 Geb Jesús dulemar-e-itobukwadga sogded: \p —Napi ichesaar an bemar-abargi gudiid, an naesokalid dule-an-barmialidse. \v 34 Be an-amimalo-inigwele, gwen be an-amimalosulid. Ar bia an gudiguoedgine, geg ase be namalad. \p \v 35 Degi Judiomar na ga sokarmarsun: \p —¿Ar wede bia naoe, anmarde bar amiosurmalad? ¿Ar wede Griego-dulemar-abargi-Judiomar-aisakis-bukmaladse naosi, Griegomar-odurdakegar? \v 36 ¿Wede ibi obarsunna, we sogsad: ‘Be an-amimalo-inigwele, gwen be an-amimalosurye. Ar bia an gudiguoedgine, geg ase be namarye?’ \s1 Diwaryob Jesús E-Burba-Nued dulemarga uked \p \v 37 Napi-iba-naidgi, a-iba bur iba-dummadid, a-ibagi Jesús gwisgusgu, binnasur sunmakded, sogded: \p —Ar dule-wargwen uku-uku itodiile, anse dage, anse dii gobdado. \v 38 Ar dule an-bensulile, ar igi Bab-Dummad-Gardagi sognai, e-ulubgi diwar-burba-nikad aryomai-guoye. \p \v 39 Jesús sogsa-gusad, diwar-burba nikadye, we Bab Dummad Burba Nued dulemar-egi-benguosurmalad abingaoedgi sogsa-gusad. Ar ade amba yo Bab Dummad Burba Nued nonikid, ar Jesús amba yo bela-bela e-nug ogannoleged. \s1 Dulemar Jesúsgi emarbi binsasurmalad \p \v 40 Bukidar-dulemar weyob-Jesús-ibmar-soged-itosmargu, sogdemalad: \p —Ar we-dule, Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged napiragwad-sunnadid. \p \v 41 Baigandi sogmalad: \p —We, Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule-sunnadid. \p Degine, baiganmo sogmarmogad: \p —¿Ar ade Galileagi Cristode danikosi? Suli, agi daniko suli. \v 42 ¿Ar Bab-Dummad-Gardagi sognaisursi Cristo Davidgi danikoye, Belén-neggweburgi, bia David epenne gwalulesadgi? \p \v 43 Ar dulemar Jesús-ulale na muchub-muchub uludmarsunnad. \v 44 Degine, gwen-gwen Jesús-gabimalan-inigwele, gwen gassurgusmalad. \s1 Judio-dummagan Jesús-abingassurmalad wede Cristoye \p \v 45 Suar-ibmala-barmilesmalad gannar nonimalad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganse, degi, Fariseomarse. Fariseomar ega sogdemalad: \p —¿Ibiga bemar Jesús-sedanisurmala? \p \v 46 Suar-ibmala abin-imakdemalad: \p —¡Dule-wargwensaale weyob gwen sunmakdisulid, nue yeer sunmaked! \p \v 47 Degi Fariseomar, abin-imakdemalad: \p —¿Ar bemar ese yardaklesmarmoga? \v 48 ¿Ar bemar dakgua, dummagan, degine, Fariseomar, a-dulegi bensurmar be daksii? Benmala. \v 49 Ar dulemar-baigandi Moisés-igar-mesisad-wichurmaladba Jesúsba nagudmalad. Degisoggu, bato amar nue-ukabsales bukmarsundo. \p \v 50 Nicodemo, Fariseomogadi, dule ibagwengi mutik Jesússe nonigusadi, e-sordamarga sokalid: \p \v 51 —¿Ar anmar-igar-maidgi sunna dule-wargwenga amba yo igar-itoged-iduar bato soglesi, be dummad-nosye, degisoggu, bega sabsur odurdakleged-igar maiye? Suli, degisuli. \p \v 52 Fariseomar, Nicodemo-abin imakdemalad: \p —¿Ar be Galileaginmogadi? Bab-Dummad-Garda-narmakar-naidgi nue be baramie, be dakodo, bipisaale Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged gwen Galileagi danisulid. \p \v 53 ((Degi dummagan na e-neg-e-negse nadmarsunnad. \c 8 \s1 Ome neg-sichigi-yolenai-daklesad Jesússe sesa-gusmalad \p \v 1 Degi Jesús Olivos-yarse nadsunnad. \v 2 Banedgine, waidaryala Jesús Bab-Dummadse-goled-negse gannar nonigu, dulemar-bukidar ese nonimalad. Jesús sigisgua, dulemar-odurdaksigusad. \p \v 3 Deun escribamar, degi, Fariseomar, ome-wargwen neg-sichigi-yolenai-galesad, Jesússe senonimalad. Dummagan dulemar-abargi ome-ogwisnonimargu, \v 4 Jesúsga sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, we-ome e-sui-sulid-ebo na neg-sichigi-yolenai gasmalad. \v 5 Emi Moisés anmarga igar-mesisad, omegan-degimalad akwagi makoye, oburgwegar. Degite, bedina, ¿igi be sogmosunna? \p \v 6 Ar yamo Jesús-wilubdakegala Fariseomar ese deyob egichismalad, adi Jesúsgi sorba gwisgumalagar. Ar Jesúsdi, napase dulluu atakdegu, e-gogi napa narmak-narmak imaksigisad. \v 7 Ar Fariseomar Jesús e-abinsaegala ese egisnanai-guarmarsoggu, Jesús gannar nue sigisgu, abin-sogded: \p —Ar bemar-wargwen na be iskuedsuli-itogele, a-inse akwa omegi metagodo. \p \v 8 Jesús gannar napase dulluu atakdebargu, gannar napagi narmaksigisbalid. \v 9 Ar Fariseomar degi-Jesús-soge itosmargu, mag na ulubgi e-iskudiid itosmarsoggu, wargwen-wargwen ainidmalad, dummagan-inse, geb degi a-sorba yaigana. Geb Jesús unnila ome-negabargi-gwichid-ebo bessunnad. \v 10 Jesús gannar nue sigisbargu, dakdegu, dulemar sate, unnila omebi gwichi, omega sogded: \p —Omegwa, ¿bia dulemar-begi-gwisgunanaid nadmala? ¿Wargwensaar be-odurdakye sogsasurmala? \v 11 Ome, abin-sogded: \p —Dummad, dule-wargwensaar angi gwisgussulid. \p Degi Jesús omega sogdemosun: \p —An begi gwisguosurmogad. Be nae, mer be bar iskuo.)) \s1 Jesús we-napneg-naidgi gwallu-meegwadyobid \p \v 12 Gannar Jesús dulemarga sunmakdebargu, sogded: \p —Ani an we-napneg-naid gwallu-meegwadid. Ar dule anba dagele, neg-sichidgi nanaosulid, gwallu-meegwad nikuoed, a-gwallu-meegwad burba-geg-bergued dulemarga uked. \p \v 13 Degi Fariseomar Jesúsga sogdemalad: \p —Be-ibmar-sogedi, na be dukin barsogsoggu, a-ular be-ibmar-sogedi, geg anmar abingaed. \p \v 14 Jesús, Fariseomar-abin sogded: \p —Ar an-ibmar-sogedi, na dukin an sog-inigwele, an-ibmar-soged napiragwad an soged, ar an wisid, bia an daniki, degine, bia an nabaloe. Ar bemardi wichurmalad, bia an daniki, degine, bia an nabaloe. \v 15 Ar bemardi unnila we-napneg-igar-maidba sogmalad, we dule-iskanaye, igi, we dule-nuedye. Andi an sogsulid we dule-iskanaye, igi, we dule-nuedye. \v 16 Ar dule-wargwengi an sogele, igar-naboegalad, we deyob an imaked andi napiragwadba soged, we dule-nuedye, igi, we dule-iskanaye, ar wargwen an sogsulid, an-Bab-an-barmialid, a-anbo soged. \v 17 Bemar-igar-maidgi sogmaid, dule-warbo barsoged-nikale, we napiragwadye abingalegoye. \v 18 Ani an-ibmar-sogedi, an na dukin angi an soged, degine, Bab-an-barmialid, angi sogmogad. Degisoggu, an-ibmar-sogedi napiragwaddo. \p \v 19 Degi Jesúsga sogdemarsun: \p —¿Bia be-Babde maisunna? \p Jesús, dulemar-abin sogded: \p —Aku be an-dakmalad, degine, an-Bab aku be dakmarbalid. Ar mag be an-dakmalana, an-Bab mag be dakmarmogando. \p \v 20 Weyob Jesús sunmaksa-gusad, deun Bab-Dummadse-goled-neggi, mani-weleged-naba-sii dulemar-odurdaksigu. Dule-wargwensaale gwen Jesús-gassurmalad, ar ade amba yo e-galeged-wilub omoged. \s1 Jesús Judiomarga sogsad, an naedse geg be warmakmarye \p \v 21 Jesús gannar Judio-dummaganga sogdebalid: \p —An naesokar. Be an-amimalo-inigwele, be an-amimalosulid. Bemardi be-iskuedgi na be burgwemaloed. An-bia-naedse, geg bemar ase warmaked. \p \v 22 Degi Judio-dummagan sogdemar: \p —¿Ar ede na dukin oburgosi? Ar soged: ‘An-bia-naedse, geg bemar ase namarye.’ \p \v 23 Jesús amarga sogded: \p —Bemar we-napnegginedid, andi nibnegginedid. Bemardi we-napnegginmaladid, andi we-napnegginedsulid. \v 24 A-ular an bemarga sogsa-gusmalad, be-iskuedgi na be burgwemaloye. Ar be an-abingasurmalale an doa, na be-iskuedgi be burgwemalodo. \p \v 25 Judio-dummagan Jesúsga sogdemarsun: \p —¿Ar be doa-sunna? \p Degi Jesús, abin-sogded: \p —Ar iduar bato an bega sogsamalad, an doa-dule. \v 26 Emi bemar-noar-nanadiidbali ibmar-bukidar an bemargi-soged nikad. Ar dule-an-barmialiddi napiragwadbi ibmar soged. Andi, an a-itosadba, we-napneggi-bukmaladga an sogdimogad. \p \v 27 Ar Judio-dummagan aku itosmalad deun Jesús sogsa-gusgu, an-barmialidye. E-Babgi ega sunmaked. \v 28 Degi Jesús sogdebar: \p —Ar ani Dule-Machi, bemar nakrusgi-biokegala niba an-onakwismalale, geb bemar wisgunonimaloed, an doa-dule, degine, an-itolegedba an ibmar-imakdisulid. Ar an-Bab an-odurdaksadba, deyob an sunmakdiid. \v 29 Ar an-Bab-an-barmialid anba gudiid, wargwen an-metedisulid, ar ade an bela-ibmar-imakedi, an-Bab-nabir-itogedi an imaked. \p \v 30 Jesús weyob sunmakedba, bukidar egi bensuli-gunonimalad. \s1 Igar-napiragwad iskuedgi be-ollorsanonimaloed \p \v 31 Jesús Judiomar-egi-bengussurmaladga sogded: \p —Ar bemar an-gaya-burba-sunmakedgi nue eba nanaele, nue bemar an-sapingan-sunnadga gumaloed. \v 32 Degine, bemar igar-napiragwad wisgunonimaloed, degine, igar-napiragwad iskuedgi bemar-ollorsanonikoed. \p \v 33 Judiomar, Jesús-abin sogdemalad: \p —Anmar Abraham-e-wagan gumalad, anmar aimar-maiga gwen gudisurmalad, degite, ¿ibiga be anmarga sogsunna: ‘Bemar ollorgunonikoye?’ \p \v 34 Jesús, abin-sogded: \p —Napira an bemarga soged, dulemar-iskuedgi-gudimaladi, we-iskuedse mailedimalad. \v 35 Dule-maiga-arbaedi geg neg-yagi gudigu-sadeguad. Ar neg-ibed-e-mimmirdi neg-yagi gudigu-sadeguodo. \v 36 Degisoggu, ar Bab-Dummad-Machi iskuedgi be-onononikir, geb be nue-napiragwad ollorgumaloed. \v 37 An wisi bemar Abraham-wagan gumalad, degi-inigwele be an-oburgwebimalad, ar ade an-ibmar-sogsad be abingasurmalad. \v 38 An-ibmar-sogedi an-Bab-walik an ibmar-daksadba an sunmaked, ar bemardi be ibmar-imakedi be-bab-ibmar-itosadba be imakmarmogad. \s1 Jesús Judio-dummaganga sogsa-gusad, nia-saila bemar-babye \p \v 39 Judio-dummagan Jesús-abinsadmargu, sogdemalad: \p —Abraham anmar-dadad. \p Jesús, abin-sogded: \p —Bemar Abraham-wagan-sunnadina Abraham-ibmar-imaksadyob bemar ibmar-imakdimarmoganad. \v 40 Ar Bab-Dummadgi-an-ibmar-napiragwad-itosad an a bemarga sogsad-ular, emigindi be an-oburgwebimalad. Dad-Abrahamdi gwen deyob gussulid. \v 41 Ar bemardi be-bab-Satanás-ibmar-imaked be imakmalad. \p Degi Judiomar Jesúsga sogdemalad: \p —Anmar dule-neg-sichigi-gwalulesad-surmalad. Anmar bab-nika-gwalulesmalad, Bab Dummad anmar-babad. \p \v 42 Degi Jesús amarga sogded: “Ar Bab Dummad bemar-babana, be an-sabmalando, ar Bab-Dummad-akar an danikid, degine, agi wese an nonikid. Ar na dukin an-itolegedgi an danisulid, Bab Dummad an-barmialid. \v 43 ¿Ibiga nue-akusunna an-ibmar-soged be itomala? Ar ade an-ibmar-soged be itobisurmaladba, be aku itomalad. \v 44 Ar nia-saila bemar-babad, degine, be-bab-ibmar-abegedba be damalad. Ar gusgu, gebesailaunni nia-saila dule-gindakedid, degine, igar-napiragwadgi banguded, ar igar-napiragwad nia-sailagi naisulid. Ar nia-saila gakansaar sunmakdele, gusgu na e-daedba sunmaked, ar ade gusgu gakansaerbad, degine, dulemar-gakansaed-e-babad. \v 45 Ar andi ibmar-napiragwad sogsoggu, a-ulale be an-abingasurmalad. \p \v 46 “¿Ar doa-dule angi sogoe, an iskudiiye? Ar igar-napiragwad an sogele, degite, ¿ibiga be an-abingasurmarsunna? \v 47 Ar dule Bab Dummadgadile, Bab-Dummad-gaya-burba sunmaked itoged. A-ulale, bemardi Bab-Dummad-gaya-burba-itosulid, ar bemar, Bab Dummadgadsulid.” \s1 Cristo gwaluleged-idu bato gudigusad \p \v 48 Degi Judiomar Jesús-abinsadmalad, ega sogdemalad: \p —Ar anmar nabir sogmalad, be Samaria-dulemar-iskanayobmogad, degine, nia begi naid. \p \v 49 Jesús, abin-sogded: \p —Nia angi naisulid. An-Bab-nug bur an odummodiid, bemardi an-nug-ichodimalad. \v 50 An na dukin nug-odummoged an amidisulid. Ar dule-wargwen an-nug-odummoged maid, a sogoed, an dule-nued-dibe, igi, an dule-iskana-dibe. \v 51 Napira an bemarga soged, an-gaya-burba-sogedba dule daele, we-dule burgosulid. \p \v 52 Degi Judiomar Jesúsga sogdemalad: \p —Emigindi anmar nue wisdo, nia begi naid. Abraham, degi, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemaladdi burgwismalad, emide bedi soged: ‘Ar dule-wargwen an-gaya-burba-sogedba daele, burgwed itogosurye.’ \v 53 ¿Ar bede anmar-dad-Abrahamba bur dummasi? Ar dad-Abrahamdi burgwisad. ¡Bab-Dummad-gaya-burba-berbemalad burgwismarmogad! ¿Ar be doaye na sogsunna? ¿Ar be-bur amarba bur dummadsi? \p \v 54 Jesús, Judiomar-abin sogded: \p —Ar na dukin an na san-odummogele, an na san-odummogedi, binsaleddo. Bab Dummad bemar-Bab-Dummadye be sogmalad, a-Bab-Dummad an-Babad, a an-nug odummoged. \v 55 Bemardi a-Bab-Dummad-aku-dakmalad, andi a-Bab-Dummad-mag-daked. Ar bemarga an sog-dibe, a-Bab-Dummad aku an dakye, bemar-sunnaa an gakansasmogardo. Andi a-Bab-Dummad mag an daked, degine, e-gaya-burbaba an nanadibalid. \v 56 Anmar-dad-Abraham, an-danikoed-dakoedba weligwar itosad. An-nonikid daksagu, geb agi nue-weligwar itononisunnad. \p \v 57 Degi Judiomar ega sogdemalad: \p —Amba be birga-dulabo-gakambe niksulidde, ¿degite, Abraham be daksade? Be daksasuli. \p \v 58 Jesús, abin-sogded: \p —Napira an bemarga soged, amba yo Abraham gwalulege, bato ani an gudiid. \p \v 59 Degi Judiomar akwa gadebinmalad, akwagi Jesús-makegar. Jesúsdi emar-idu dukusad, degi, Bab-Dummadse-goled-neggi nodsunnad. Degi emar-abargi nodgu, nadsunnad. \c 9 \s1 Gusgu-dule-ibya-suli-gwalulesad Jesús nudaksad \p \v 1 Jesús nadapgu, machered-wargwen gusgu muu-neggi ibya-suli-gwalulesad dakalid. \v 2 Jesús-sapingan Jesússe egichiarmalad: \p —Odurdaked-saila: ¿Ar we doa-iskusadba ibya-suli gwalulesa? ¿E-babgan iskusa, igi, ar na e iskusa? \p \v 3 Jesús na e-sapingan-abin sogded: \p —We, degine, e-babgan, amar iskussurmalad. We ibya-suli-gwalulesad, adi Bab-Dummad-ibmar-imaked we-dulegi oyolegegar. \v 4 Igi dulemar ibgi arbae, ar mutik nonikir, geg dule bar arbaed. An deyobmodo, amba ibgi ibagan-naidgi dule-an-barmialid-arbaed an imaker-gebed. Ar an bemargi bangudogu, mutikidyob guoed, bar an ibmar-imakosulid. \v 5 Ar emigi we-napneggi an gudiidgi, ani an we-napneggi-dulemar-bukwadga igar-napiragwad oyonaid, gwallu-meegwadyob an gued. \p \v 6 Jesús degi-sogsad-sorba, napagi wiaksagu, napa olli-olli wiigi imaksad, degine, e-gogi olli-ollid wesgu, dule-ibyagi mage-mage imaksabalid. \v 7 Geb degi Jesús dule-ibya-sulidga sogded: \p —Dii-wilasar-naidse, Siloé-nugadse be ibya na enukna. \p (Siloé sogleged, Barmilenaid.) \p Degi dule-ibya-sulid nadsun ibya enukega. Ibya enuksagu, nonikid bato sunna mag-atake. \v 8 E-neg-dikarba-mamaid, degine, dule-ibya-suli-gudidaed-mag-dakmaladi sogdemalad: \p —¿Ar we dule-ibya-suli, degine, wilegedi, mani aimarse egisdidaedsursi? \p \v 9 Abar sogmalad: \p —We a-duleye. \p Baigandi sogmarmogad: \p —Surye, binsa we sunnaa dakleye. \p Degi, na e-ibeddi soged: \p —Ani an a-duleye. \p \v 10 Ese egichiarmarsunnad: \p —¿Igi nabir mag be atakgusa? \p \v 11 Dule-nugusad, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule-wargwen, Jesús-nugadi, napa olli-olli imaksad, an ibyagi mage-mage imaksabalid, geb degi anga sokalid: ‘Siloése be nae, be ibya enukna.’ Agi an ase nade-gusad, an-ibya an enuksad, geb degi mag-atak an gunonisunnad. \p \v 12 Geb degi ega sogdemalad: \p —Ar degite, ¿bia Jesús nadsunna? \p Dule-nugusad abin-sogded: \p —An wichuli, bia Jesús nade. \s1 Jesús dule-ibya-suli-gudigusad nudaksad \p \v 13 Fariseomarse dule-ibya-suli-gudigusad senonimalad. \v 14 Deun obunnoged-ibagi Jesús napa olli-olli imaksa-gusad, dule-ibya-sulid a-ibagi onudaksa-gusad. \v 15 Fariseomar dule-ibya-suli-gudigusadse egisdemarmogad: \p —¿Igi nabir be ibya nugusa? \p Dule-nugusad, abin-sogded: \p —Jesús an-ibyagi olli mage-mage imaksad, degi, ibya an enuksagu, mag-atak an gunonikid. \p \v 16 Degi abar Fariseomar sogdemalad: \p —We-dule Bab Dummadgi danisulid, ar ade we-dule obunnoged-ibagi dule-nudaksad. \p Fariseo-baigandi sogmalad: \p —¿Ar dule iskudiile, we sunna ibmar-wilubgan-dakledisurmalad imakosi? Suli, geg imake. \p Na Fariseomar abin-abin imakarmarsunnad. \v 17 Degi Fariseomar gannar dule-ibya-suli-gudigusadga sokarmalad: \p —Dule-bega-ibya-nudaksadgi ¿igi be sogmosunna? \p Dule-nugusad, abin-sogded: \p —Andi an soged, we Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged-duleye. \p \v 18 Ar Judiomardi we-dule-ibya-suli-gudigusad, ibya-emigindi-nikusad benmalad. A-ular dule-ibya-suli-gudigusad-e-babganse gochamarsunnad. \v 19 Ese egisdemalad: \p —¿Ar we be-machi-sunnadi, we ibya-suli gusgu gwalulesadi? ¿Ar degite ibiga emigindi nabir ataksunna? \p \v 20 E-babgan sogdemalad: \p —Anmar wisi, we anmar-machid, ibya-suli gwalulesad. \v 21 Ar emigindi mag-atakeddi an wichurmalad, ibiga nabir mag-atake. Anmar wichurbalid, ar doa ega nabir ibya nudaksa. Ar bato dummadsoggu, ese be egismar, na e bemarga sogoed, doa ega ibya nudaksa. \p \v 22 Dule-ibya-suli-gudigusad-e-babgan Judiomar-dummagan-dobedbali weyob sogsagusmardo, ar ade Judio-dummagan bato igar-itosmalad, ar dule-wargwen sog-dibeye Jesús we-dule-Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye, Judiomar-onmaked-neggi onomaloye. \v 23 A-ulale dule-ibya-suli-gudigusad-e-babgan sogsa-gusmalad: “Bato dummadsoggu, ese be egismar, doa e-onudaksa.” \p \v 24 Degine, Fariseomar dule-ibya-suli-gudigusadse gannar gochamargu, ese egisdemalad, ega sogdemalad: \p —Bab-Dummad-asabin napiragwadba be anmarga sogmalo igi be nugusa. Anmardi wismalad we-dule, dule-iskanad. ¿Bedi igi be sogmosunna? \p \v 25 Degi, dule-nugusad, abin-imakdegu, sogded: \p —An wichulid, we dule-iskudiid-dibe. Unnila ibmar-soggwennaa an wisid, iduardi aku an atakenad, emigindi mag an ataked. \p \v 26 Fariseomar gannar dule-ibya-suli-gudigusadse egichiarmarbalid: \p —¿Igi-be-imaksa? ¿Igi nabir bega ibya nudaksa? \p \v 27 Dule-nugusad, abin-sogded: \p —Ar bato bega an sogsamalad, be an-itosurmalad. ¿Degite ibiga gannar be itobimarsunna? ¿Ar bemar e-sapinganga gubimarmosi? \p \v 28 Fariseomar dule-ibya-suli-gudigusadse uluarmalad, ega sogdemalad: \p —Bedi Jesús-e-sapindo, anmardi Moisés-e-sapinganmalad. \v 29 Anmardi wisid, Bab Dummad Moisésga sunmaksad, we-duledi, anmar wichulid, bia daniki. \p \v 30 Dule-ibya-suli-gudigusad abinsadgu, sogded: \p —¡Ar deyobi! ¡We ibmar nue aku-itolegeddo, bemardi wichurmalad we-dule bia daniki, degite angardi ibya nudaksad! \v 31 Ar anmar wisid, Bab Dummad dule-iskudimalad ese gollalile, itosur-daed. Ar dule-wargwen Bab-Dummad-dobee nanadiirdi, degine, Bab-Dummad-sogedba ibmar imakdiirdi, Bab Dummad a-dule ese gollalile, adi ito-daed. \v 32 Ar bipisaale, gebe-negasailaunni, gwen itoledisulid, dule-gusgu-muu-neggi ibya-suli gwalulesad, dule-wargwen a-dulega ibya nudaksa-deeye. \v 33 We-Jesús Bab Dummadgi danisulina, gege deyob ibmar imakenad. Ar emigindi deyob ibmar-imakdisoggu, we-Jesús Bab-Dummad-akar danido. \p \v 34 Fariseomar abinsadmargu, ega sogdemalad: \p —Be dule, be iskuedgi gwalulesadde, ¿be anmar-odurdakde? Be anmar-odurdakedsulid. \p Degi, Judiomar-dummagan dule-ibya-suli-gudigusad, Judiomar-onmaked-neggi onosmarsunnad. \s1 Burbar dule-ibya-suli-gudimaladgi Jesús sunmaksad \p \v 35 Jesús itoargu, Fariseomar Judiomar-onmaked-neggi dule-ibya-suli-gudigusad-onosmarye, Jesús a-dule-amisgu, ega sogded: \p —¿Bab-Dummad-Machigi be bensuli? \p \v 36 Dule-nugusad, abin-imakdegu, sogded: \p —Dummad, ¿doa-dule-sunna, adi an mer egi benguegar? \p \v 37 Jesús, abin-sogded: \p —A-dule be daksad, bebo sunmakgwichid, ani an Bab-Dummad-Machid. \p \v 38 Dule-ibya-suli-gusad, abin-sogded: \p —Dummad, an begi bensulid. \p Geb degi yokorgi sindigar Jesús-abin sigisgu, igi Bab Dummadse gollege e-nug odummogegar, deyob Jesús-nug odummodmogad. \p \v 39 Jesús sogded: \p —We-napnegse an nonigu, dulemar bachik-bachik-urbega an nonikid. Dulemar-aku-atakdimalad mag-atak saegar, degi, dulemar-mag-atakdimalad, aku-atak imakegar. \p \v 40 Degine, Fariseomar-gwenna-gwenna Jesús-walik gwichimalad, Jesús degi-soge itosmargu, ega sogdemalad: \p —¿Ar anmarmode, aku atakmarmosi? \p \v 41 Jesús, amar-abin sogded: \p —Bemar aku atakena, be iskued surmalanad. Emigindi bemar soged: ‘Bab-Dummad-igar-maid nue mag an dakmarye,’ degisoggu, a-ular be-iskued begi nanaimarsundo. \c 10 \s1 Jesús burbar sibad-wawaad-edarbedgi sunmaksad \p \v 1 Jesús sogdebar: “Napira an bemarga soged: Ar sibad-wawaad-galu-emakaled-yawagakgi dule dogsulile, yarganba dukuar dogele, we-dule sibad-wawaad-atursaeddo, degi, dule-atursili-sunnaddo. \v 2 Ar dule yawagak-siidgi dogerdi, we-dule sibad-wawaad-e-ibed-sunnaddo. \p \v 3 “Yawagak-daked we-dulega yawagak-egaogu, sibad-wawaad na e-edarbed gaya-burba mag itoged. Sibad-wawaad-edarbed e-sibadse na nugar-nugar gordo, degine, galu-yaba-bukwad onogodo. \v 4 Sibad-wawaad-edarbed bela e-sibad-wawaad na onisale, na e idunadap-daed. Sibad-wawaad eba nadapmalodo, ar ade na e-edarbed-e-gaya-burba mag itomalad. \v 5 Ar e-edarbedsulidbardi naosurmalad, aka bur e-idu duurmakdemaloed, ar ade e-gaya-burba aku-itomalad.” \p \v 6 Jesús weyob dulemarga odukuar-ibmar-sogsadi, aku-ito-gusmalad, ibi ega obarisa. \s1 Jesús, sibad-wawaad-edarbed-nuedid \p \v 7 Jesús gannar emarga sogdebarsun: “Napira an bemarga soged: Ani an sibad-wawaad-galu-emakaled-e-yawagak-sunnadid. \v 8 Dulemar-odurdakega an-idu-nonimalad, amar atursamaladid, degi, gandikidgi-atursamalad. Sibad-wawaad amar-gaya-burba itossurmalad. \v 9 Ani an yawagak; ar dule angi dogele, a-dule abonolegoed, degi, dogogua, gannar nobaloed, degine, angi mas-gunned amioed. \p \v 10 “Dule-atursaed danikile, sibad-wawaad-atursaegalad, oburgwegalad, degine, osulogega unnila nonidamalad. Andi an nonigua, burba-dula-gudigued ukega an nonikid, degine, bela ulubgi yeer-itodii guegar. \v 11 Ani an sibad-wawaad-edarbed-nuedid. Sibad-wawaad-edarbed-nued e-san-burba, sibad-wawaad-ular na uked, e-anar burgwegar. \p \v 12 “Ar sibad-wawaad-edarbed-nuedsuliddi, unnila bennuklegega-arbaeddi, sibad-wawaad-egadsulidba, achu-burburud danikir, sibad-wawaad-mete idu nad-daed. Degisoggu, achu-burburud sibad-wawaad-ganonikogu, sibad-wawaad-oduurmaksundo. \v 13 Degisoggu, dule-manigi-arbaed wakite-daed, ar ade unnila bennuklegega arbaed, degisoggu, sibad-wawaad baisur daksundo. \p \v 14 “Ani an sibad-wawaad-edarbed-nuedid. An-sibad-wawaad mag an na daked, degi, mag an-dakmarmogad, \v 15 igi Bab nue an-wisi, deyob an Bab-wismogad. Degine, an-san-burba an-sibad-wawaad-ular an na uked, e-anar burgwegar. \v 16 Sibad-wawaad-baigan an nikbalid, we-galu-yabalidsulid, ainebalidid. Amar anse an sedamogar-gebed, amar an-gaya-burba-itomaloed. Unnila sibad-wawaad dangwennaa guoed, degine, e-edarbed wargwennaa gubaloed. \p \v 17 “Burgwega an-san-burba an uked, adi gannar an subaligar. A-ulale, Bab nue an-sabed. \v 18 Gege dule an-san-burba angi sued, ar ade an-sunnad na wargwen na uked. Ar ani gangued an nikad na an-san ukega, degi, an na gannar subaligar. We-igar an-Bab anga-uksadba an imaked.” \p \v 19 Ar Jesús-wegi-sogsad-ular Judiomar na muchub-muchub abin-abin na imakarmalad. \v 20 Bukidar Jesúsgi sogdemalad: \p —We nia-nika gudiid, we akargualid: ¿Ar ibiga be itomala? Mer be itomala. \p \v 21 Baigandi sogmogad: \p —We-ibmar-sogedi, we nia-gayasulid. ¿Ar niade sunna dule-ibya-surmaladga ibya nudaksi? Suli, degisuli. \s1 Judiomar Jesús-abingassurmalad \p \v 22 Deun Jerusaléngi Bab-Dummadse-Goled-Neg-Gannar-Nudaklesad-Iba naid. A-ibagangine, di-wied-nii yoid. \v 23 Deun Jesús Bab-Dummadse-goled-neg-ubebba, Salomónye-nugadsik, bipirmakdiid. \v 24 Judiomar bela Jesús-ebilis ambikusmargu, ega sogdemalad: \p —¿Bule-sui undar yoote be anmar-obinsa imakmaloe? Ar be Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dulele, anmarga bakar be soge. ¿Ar be Cristo-sunnadi? \p \v 25 Jesús, amar-abin sogde: \p —Ar bato an bega sogsamalad, bemar an-itobisurmalad. An-Bab-nuggi ibmar-saedi, a bemarga sognaid, an doa-dule gue. \v 26 Ar bato an bemarga sogsamaladyob, ar bemar an-sibad-wawaadsursoggu, a-ular be an-itosurmalad. \v 27 An-sibad-wawaad an-gaya-burba mag-itomalad, mag an daked, degine, anba nad-damalad. \v 28 Ani an burba-geg-bergued ega uked, bipisaale amar gwen berguosurmalad, degi-sadegumaloed, degine, bipisaale dule gege angi an-sibad-wawaad sued. \v 29 An-Bab sibad-wawaad-anga-uksadi, a-Bab bela dule, degi, niamarba bur dummad, degine, bipisaale dule-baid gege an-Babgi an-sibad-wawaad sued. \v 30 Ani, degine, an-Bab, anmar wargwenna gumalad. \p \v 31 Degi Judiomar gannar akwa susmalad, Jesús-makegar. \v 32 Jesús Judiomarga sogded: \p —Ibmar-nuegan-bukidar an-Bab-nuggi an bega oyosmalad, degite, ¿igid-imaksad-ular akwagi be an-makbimarsunna? \p \v 33 Judiomar, abin-imakdemargu, sogdemalad: \p —Be-ibmar-nued-makdiid-ular anmar akwagi be-makbisurmalad, anmar akwagi be-makbiedi, be Bab-Dummad-nuggi dododid-ular. Ar be we-napnegginedidde, emide degite Bab Dummadga na be imaked. \p \v 34 Jesús, abin-sogde: \p —¿Ar bemargi Moisés-igargi-narmakar naisursi? \q1 An bemarga sogsad, bemar bab-dummagan gumarye. \qr Sal. 82:6 \m \v 35 Ar Bab-Dummad-gaya-burba-abingasmaladse, be bab-dummaganye Bab Dummad gocha-gusad. Ar Bab-Dummad-Garda geg anmar bisked. Degisoggu, noar an sogsasurdo. \v 36 Ar Bab ega-arbaega an-susad, degine, we-napnegse an-barmialid. ¿Anga bemar sogode: ‘Be Bab-Dummad-nuggi dododiiye,’ an sogsad-ular: ‘Ani an Bab-Dummad-Machiye?’ \v 37 Ar an-Bab-ibmar an imakdisulile, mer be an-ibmar-soged abingamardo. \v 38 Ar an-Bab-ibmar an imakdiirdi, ar be an-benmar-inigwele, an-ibmar-imakdiidgi mer be bengumardo, adi bemar wisgumalagar, degine, mer bengumalagar Bab angi gudiid, degine, an Babgi gudimogad. \p \v 39 Agine, Judiomar gannar Jesús-gabi-guarmalanad degi-inigwele, Jesús egi nabir wakicha-gusad. \p \v 40 Jesús gannar Jordán-diwar-obakar nade-gusad, bia Juan iduar Bab-Dummad-digi-ogleged-igar imaknai-gusadgi. Agi Jesús megidapid. \p \v 41 Ase dulemar-bukidar Jesússe duurmaknoni-gusmalad, sogdemalad: \p —Ar inso Juan-Bautista ibmar-wilubgan-imakledisulid imaksasur-inigwele, bela we Jesúsgi ibmar sogsad, napiragwad sogsad. \p \v 42 Agine bukidar Jesúsgi-bensuli-gunonimarsunnad. \c 11 \s1 Lázaro burgwisad \p \v 1 Dule-wargwen Lázaro-nugadi, Betaniagined, deun uelemaid. We-Betania-neggweburde María, degine, e-ior-Marta e-neggweburmogad. \v 2 We-María, gwallu-wawaadgi Bab-Jesús-magsa-gusad, na e-sailagiagi Dummad-Jesús-e-nag odingusii-gusadid. We-María-e-sus Lázaro deun uelemaid. \v 3 Degisoggu, Lázaro-e-bunmar dulemar-barmismalad, Jesúsga sogegar, Dummad, ar dule-nue-be-sabedi, uelemaiye. \p \v 4 Jesús, degi-itosgua, sogded: \p —We-Lázaro-uelemaidi, burgwegarsulid, Bab-Dummad-nug-odummogega we-uelemaid, adi we-uelemaidgi Bab-Dummad-Machi-e-nug odummolegegar. \p \v 5 Dakargua, Jesús, nue Marta, e-urba, degine, Lázaro-sabed. \v 6 Jesús wisgusgu, Lázaro uelemaiye, bia-na-maidgi ibabo amba megis-gusad. \v 7 Geb a-sorba, Jesús na e-sapinganga sokalid: \p —Gannar anmar Judease namarye. \p \v 8 E-sapingan ega sogded: \p —Odurdaked-saila, emide Judiomar akwagi be-makbi-gusmaladde, ¿degite gannar be nabarde? \p \v 9 Jesús, abin-sogded: \p —¿Ar neg-ibgined wachi-irambe-gakabo niksursi? Ar dule neg-ibgi gudiile, geg yoleged, ar we-napneggined neg-meegwadba gudiid. \v 10 Ar dule neg-mutikidgi gudiirdi, yoledo, ar agindi gwallu-meegwad sulid. An-burgoed-iba-nonikidse geb an burgoed, emigindi an-oburgosurmalad, ar ibginedyob an gudiid. \p \v 11 We-degi-sogsad-sorba Jesús na e-sapinganga sogdesunnad: \p —Anmar-ai-Lázaro gabmaid, an ese naer-gebed odakegar. \p \v 12 E-sapingan ega sogdemalad: \p —Dummad, ar Lázaro gabmaile, nuguodo. Degite, ¿ibiga be nabisunna? Mer be nae. \p \v 13 Ar Jesús we-degi-sogsa-gusadi, sognaindo: “Lázaro burgwar maiye.” Ar e-sapingandi, gabed-sunnad ega obarye bienad. \v 14 Geb degi Jesús bakar-buud sogdesunnad: \p —Lázaro burgwis maiye. \v 15 Bemar-ular yeer an itoged, ar Lázaro-walik an gudigussurgu, adi bemar mer angi bengumalagar. Degisoggu, anmar Lázarose namargwelo. \p \v 16 Degi Tomás, Dídimoye bimarbalid, e-sordamarga sogdesunnad: \p —Anmar Jesúsba namarmodo, adi anmar eba burgwemarmogagar. \s1 Jesús dule-odurguedid, degine, burba-geg-bergued ukedid \p \v 17 Degi Jesús Betaniase nonigu, daknonikid, Lázaro ibabakegus bato neg-uangi digles-mai. \v 18 Betania dakargu Jerusaléngi itakaa siid, unnila wachi-abala nanae-wilub. \v 19 Lázaro-burgwisad-ular, Judiomar-bukidar Martase, degi, Maríase nonigusmalad, adi wis e-gwage odimakegar. \v 20 Marta itosgu Jesús daniye, e-abin nade-gusad, Maríadi neggi besa-gusad. \v 21 Degi Marta Jesúsga sogded: \p —Dummad, be wegi anmar-abargi gudigusana, an-sus burgwissulinad. \v 22 Emigi an wisbardo, ar ibu Bab Dummadse be egisele, Bab Dummad bega ukoed. \p \v 23 Jesús, abin-sogded: \p —Be-sus gannar durguoed. \p \v 24 Marta, abin-sogded: \p —An wisi, ibagan-bergusar, an-sus dulemar-gannar-durguoed-ibagi gannar durguoed. \p \v 25 Jesús, abin-sogde: \p —Ani an gannar sunna dule-odurguedid, degi, ani an burba-geg-bergued ukedbalid. Ar dule angi bensulile, ar burgwar mai-inigwele, gannar durguoed. \v 26 Ar bela-dula-gudidimalad angi bensulile, bar e-san-burba berguosulid, degi-sadeguoed. ¿Ar we an-bega-soged be bensuli? \p \v 27 Marta, Jesús-abin sogded: \p —Dummad, eye, an bensuli, be Cristo, Bab-Dummad-Machi, we-napnegse be danikoye be sogles-gusadid. \s1 Jesús, Lázaro-neg-uangi bosad \p \v 28 Marta deyob sogsad-sorbali, e-urbase gornaded, ega arbakee sogdapid: \p —Odurdaked-saila noni, bese gole. \p \v 29 Deyob ega soge itosgu, María yog gwisguar imaksad, Jesússe nade-gusad. \v 30 Jesús deun amba yo neggweburse doged, ar bia-Marta-e-abingusadgi amba gudiid. \v 31 Judiomar wis María gwage odimakegala, e-neggi-eba-bukmaladi, daksamargu, María gwae gwisgus node, eba nodmarmogad. Amar sogdemalad: \p —María neg-uanse naded, ase bonaded. \p \v 32 María, Jesús-siidse modapgu, Jesús dakdegu, e-abin yokorgi sindigar sigdapid, ega sogded: \p —Dummad, be wegi anmar-abargi gudigusana, an-sus burgwissulinad. \p \v 33 Jesús dakdegu, María ise-boale, degine, Judiomar-wis-María-gwage-odimakega-nonimalad ise-boarmarmoga, na ulubgi nue-nunmak ito-nadmogad, degi, nue-María-wile-dakded. \v 34 Jesús Maríaga sogded: \p —¿Bia bemar Lázaro-digsamala? \p Jesúsga sogdemalad: \p —Dummad, be dage, be dakdage, bia digar mai. \p \v 35 Degi Jesús boded. \v 36 Degi Judiomar sogdemarsunnad: \p —Nue be dake, ibiyobi Jesús Lázaro-nue-sabena. \p \v 37 Degi Judio-baigan sogdemarmogad: \p —Ar we-Jesúsde, dule-ibya-sulidga ibya-egasadde, ¿ar sunna wede Lázaro oburgwesuli geg imakgussi? Deyob imake-wilubbinad. \s1 Jesús, Lázaro-gannar-odurgusad \p \v 38 Jesús nue ulubgi bukib itodbargu, neg-uanse nonikid. Dakargua, gusgu na Judiomar mui digdamalad akwa-yaa-ollogwad-yaba, geb akwa-dummad e-doged-idu sii-damalad. \v 39 Jesús dulemarga sogdesunnad: \p —Akwa-dummad-onirmar. \p Marta, dule-burgwisad-e-bun, sogded: \p —Dummad, ¿Ibiga akwa be onirbie? Bato ibabakegus diglesad, degisoggu, ¿bato nun yapansursi? \p \v 40 Jesús, Marta-abin sogded: \p —¿An bega sogsasursi, be bensulile, Bab-Dummad-gangued be dakoye? \p \v 41 Degi geb bia dule-burgwisad-diglesadgi akwa-dummad-idu-siid onirismalad. Geb degi Jesús niba atakdegu, sogded: \p —Baba, dog-nuedye an bega soge, be an-itosgu. \v 42 Andi an wisid, be gusgu an-ito daed. Ar we-ibmar an sogsadi, dulemar-an-dikarba-bukwamalad-ular an sogsad, adi mer bengumalagar be an-barmialid. \p \v 43 Jesús degi-sogsad-sorbali, binnasur goted: \p —¡Lázaro, magaba be nodage! \p \v 44 Lázaro dule-burgwis-gusadi, noargu, bela naga, degine, arganmar morgo-bipirmakedgi ise-atinnar noalid, degine, e-wagar ise-morgogi bipirmakarbalid. Jesús dulemarga sogded: \p —Be Lázaro esikmar, degi, naega be imakmarsun. \s1 Judio-dummagan Jesús-oburgwebi-gusmalad \r (Mateo 26:1-5; Marcos 14:1-2; Lucas 22:1-2) \p \v 45 Bukidar-Judiomar-Maríaba-nonimalad, Jesús Lázaro-gannar-odulosad daksamargu, Jesús-bensuli-gunonimalad. \v 46 Ar gwenna-gwennadi Fariseomarse nadmalad, ega sogdapmalad, igi Jesús Lázaro-odulosad. \v 47 Degine dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Fariseomar, amar igar-itogega dummagan-onmaknonimargu, sogdemalad: \p —¿Igi an samalosunna? Ar we-dule ibmar-wilubgan-imakdisulid bukidar emide imakdiid. \v 48 Ar we-Jesús ibmar-dakledisulid gatik imakega anmar imakmalale, bela eba nagudmaloed. Geb degi Roma-dummagan nonimaloed, anmar-Bab-Dummadse-goled-neg, degi, anmar-yar osulononimaloed. \p \v 49 Degi Judio-dummagan-wargwen, Caifás-nugadi, deun a-birgagi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummadga gumaid, e-sordamarga sogded: \p —Bemar nue ibmar wichurmalad. \v 50 Ar bemar aku itomarsi, bela dulemar-anar dule-wargwen bur burgwed nabirid, adi melle bela dulemar-a-yargi-bukmalad obelolegegar. \p \v 51 We-Caifás degi-ibmar-sogsadi, na wargwen e-itolegedba ibmar sogsasulid, ar ade a-birgagi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummadsoggu, iduakwaa sogsa-gusad: “Jesús bela Judio-dulemar-anar burgoye.” \v 52 Jesús unnila Judio-dulemar-anarbi burgosulid, burgwebaloed, adi bela Bab-Dummad-mimmigan aisakis-bukmalad na danakwaa urbegar. \p \v 53 Degisoggu, Judio-dummagan a-iba-akar na sogsamardo, Jesús-oburgwemaloye. \p \v 54 Degisoggu, Judiomar-abargi bar Jesús ise-na-san-oyoar gudigussulid. Judea-yargi node-gusad, naded, nega-dule-sulid-dikarba, neggwebur-Efraín-nugadse. Jesús a-neggweburgi na e-sapinganmala megidapsunnad. \p \v 55 Deun Judiomar-iba Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba bato omosad. Bukidar neggwebur-baid-baidginmalad Jerusalénse iduakwasaar nonimalad, adi na san swilidik imakmalagar. \v 56 A-dulemar Jesús-amiarmarsunnad, Bab-Dummadse-goled-neggi bukmargu, na muchub-muchub egisnanai-guarmalad: \p —Be dakgua, ¿Jesús ibase nonikosur be dake? \p \v 57 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Fariseomar, igar-mesismalad, ar doa-dule wis-dibeye bia Jesús gudiiye, sogmaloye, adi Jesús-gamalagar. \c 12 \s1 María Betaniagi gwallu-wawagwadgi Jesús-magsad \r (Mateo 26:6-13; Marcos 14:3-9) \p \v 1 Iba-nergwase, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba naguoele, Jesús Betaniase nonikid, bia Lázaro maidse. We-Lázaro burgwis-gusgu, deun Jesús gannar we-dule-odulosad-duled. \v 2 Agine, Jesúsga sedo mas-gunned imaksamalad. Marta deun ega mas daknai-gusad, Lázarodi Jesús-mas-gunsiidgi sii-gusmogad. \v 3 Agi María, bute-gwagwen gwallu-wawaad-nued, nardo-nugad, ber gargesailad, Jesússe senonikid. Geb degi María Jesús-naggi a-gwallu-wawagwad eosad, degi, na e-sailagiagi Jesús-nag odinnosad. Gwallu-wawagwad-e-yapanned bela neg gasa sigisad. \v 4 Jesús-sapin-wargwen, Judas-Iscariote, Simón-e-machi, ar darba-Jesús-ukoed-dule, sokalid: \p \v 5 —¿Ibiga we-gwallu-wawagwad denario-dulataled-ilapaa gargegu uklessuli, adi a-mani wileganaga ukega? \p \v 6 Ar Judas degi-sogsa-gusadi, dule-wilegana-sabedbali deyob sogsasulid, ar ade dakargua, dule-atursilisoggu, mani-sagu na e sedisoggu, mani-agi-urbilemaid arbak atursadii-daed. \v 7 Geb degi Jesús, Judas-abin sogded: \p —Mer Maríaga akar-soge. We gwallu-wawagi an-magsadi, an diglegoed-ular an-magsad. \v 8 Ar bemar-abargi wileganadi gusgu gudiguoed, andi bemar-abargi sadeguosulid. \s1 Judio-dummagan Lázaro-oburgwebi-gusmalad \p \v 9 Judiomar-bukidar wisguarmargu, Jesús Betaniagi gudiiye, ese duurmaknonimalad, unnila Jesús-dakegarbisulid, Lázaro-dakegarbalid, ar ade Jesús Lázaro burgwar-mai odulosad. \v 10 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan igar-amismarbargu, igar-mesismalad, Lázaro-oburgwemarmogoye. \v 11 Ar ade Jesús, Lázaro-odurgusad-ular, Judiomar-bukidar Judio-igar-odurdakmaladgi bangudmalad, Jesúsgi-bensuli-gunonimalad. \s1 Jesús Jerusalén-neggweburgi reyyob dogsad \r (Mateo 21:1-11; Marcos 11:1-11; Lucas 19:28-40) \p \v 12 A-banedgine, dulemar-bukidar-ibase-nonimalad itoarmargu, Jesús Jerusalénse daniye, \v 13 ogob-gagangiid-e-gagan gwachamalad, degine, Jesús-abin nadmalad, Jesús-nug odummogegar. Jesús-dakarmargu, binnasur gotemalad, sogdemalad: \q1 ¡Bab-Dummad-nug odummomar! \q1 ¡We-dule Bab-Dummad-nuggi-danikid, \q1 bela ega ib-nuedga guena-gadin, \q1 Israel-e-Reygi! \qr Sal. 118:26 \p \v 14 Jesús moli-uaya-suid-e-mimmi-amisad, egi birgi sigisad, ar Bab-Dummad-Gardagi egi narmakar naidyob: \q1 \v 15 Mer be dobgu, Siongi-bukmalad, \q1 emigi be-rey bese danikid, \q1 moli-uaya-suid-e-mimmi-birgi sii. \qr Zac. 9:9 \m \v 16 Ar gebesaila Jesús-sapingan aku-itosmalad, wede ibi-obare. Ar Bab Dummad Jesús-nug-ogannosad-sorbali, geb e-sapingan insadmalad, we Jesúsgi bato Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid, degi-narmakar-naidba ega imaksamarbalid. \p \v 17 Dulemar Jesús-daksamalad, igi deun Lázaro-neg-uan-yaba-maigu ese gocha, gannar odulosa, amar baiganga sogedbimalad we-igargan. \v 18 A-ulale dulemar-bukidar Jesús-abin noni-gusmalad, ar ade itosmalad, igi Lázaro gannar odurgus-gusad. \v 19 Ar Fariseomardi na ga sogdemalad: \p —Dulemar mer Jesúsba naguegala, anmar gwen oakalogosurmalad. Ar be dakena, ar bela dulemar eba duurmakmaid. \s1 Griego-dulemar Jesús-aminonimalad \p \v 20 Griego-dulemarmo, Bab-Dummadse-golega, Judiomar-ibagi Judiomar-abargi nonimarmogad. \v 21 Amar, Felipese nonimalad. Felipe, Betsaida-Galileaginedid. Griego-dulemar Felipegi wilenai-gusmalad, ega sogdemalad: \p —Dummad, anmar Jesús-dakbimalad. \p \v 22 Felipe nadgu, Andrésga sogdapid. Degine, Felipe, Andrés-ebogwa Jesúsga sogdapmarsunnad. \v 23 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p “Emigindi iba nonisun, adi ani Dule-Machi, an-nug odummolegegar. \v 24 Napira an bemarga soged, ar ibmar-gwag napagi argwansulile, e-uka nungu sulile, unnila na ebi gudii-daed. Ar e-uka nunguerdi, adi bukidar sanmakodo. \p \v 25 “Ar amba deyobmodo dule na e-san-burba na sabele, binsa oyogguodo. Ar we-napneggi e-san-burba na sabsulile, burba-geg-berguedga sabogodo. \v 26 Ar dule anga arbabiele, anba dagodo, an-sogedba nanaegar. Ar bia an gudiguoedgine, dule-anga-arbaedi agi gudigumogoed. Ar dule anga arbaele, an-Bab a-dule-nug odummogoed.” \s1 Jesús e-burgoedgi sunmaksad \p \v 27 Jesús sogdebar: “Emigindi an ulubgi surbinsa itoged, degite, ¿igi an sogosunna? ¿An sogoe, ‘Bab Dummad, emigindi we-ibmar-nunmaked-dummad be anga osuloye?’ Suli, degi-an-sogosuli, ar aga we-napnegse an nonikid, burgwegar. \v 28 Bur an sogodo: Bab Dummad, be-nug be odummoge.” \p Degi nibneggi gaya-burba gornonikid: “Bato an-nug an ogannosad, degi, an-nug gannar an ogannobaloed.” \p \v 29 Dulemar-bukmalad, gaya-burba-sunmak-itosmaladi, sogdemalad: \p —Mar gochaye. \p Baigandi sogmalad: \p —Anger-wargwen ega sunmaksaye. \p \v 30 Jesús sunmakdegu, sogded: \p —We-gaya-burba-be-itosmalad anga nonisulid, bemarga nonikid. \v 31 Emigindi we-napneggi dulemar-bukmalad sabsur-odurdakleged-iba nagunonikid. Emigindi nia-saila we-napneg-dummadga-gudiid, a-onoleged-iba nonisunnad. \v 32 Ar ani, ar napneg-naidgi an onakwilesale, bela dulemar anse an ebioed anba nagumalagar. \p \v 33 We Jesús degi-sogsa-gusadi, mag itoledo, sognaid, ede nakrusgi biokar burgoye. \v 34 Dulemar, Jesús-abin sogdemalad: \p —Anmar wismalad Moisés-igargi sognaid, Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule nonikir, burgosulid, degi-sadeguoed. ¿Ar ibiga bedi sogsunna, Dule-Machi onakwileger-gebye, nakrusgi biokar burgwega? ¿Ar we doa-sunna Dule-Machi? \p \v 35 Geb degi Jesús, abin-sogded: \p —Emigindi ani gwallu-meegwadga ichesaar amba bemar-abargi an gudiid. Gwallu-meegwad amba bemar-abargi-gudiidgi eba be nanamar, ar melle neg-sichid ukiar be imakmalagar. Ar dule neg-sichidgi nadapile, wichur daed bia nadapi. \v 36 Ar emigindi amba be gwallu nikmarsoggu, gwallugi mer be bengumar, adi bemar neg-meegwad-mimmiganga gumalagar. \p Jesús degi-ibmar-sogsa-gusad-sorba nadsunnad. Emar-idu dukusad, mer e-amimalagar. \s1 Judio-dummagan Jesús-abingassurmalad \p \v 37 Ar Jesús emar-wagab ibmar-wilubgan-dakledisurmalad bukidar imaksa-inigwele, dulemar amba Jesúsgi bengusmalad. \v 38 Ar ade epenne Bab-Dummad-gaya-burba-berbeged, Isaías sogsa-gusadyob guegala, deyob gunonikid, deun Isaías sogsa-gusgu: \q1 Bab Dummad ¿doa anmar-ibmar-sogsa-gusad bengussuli? \q1 Bela bengusadbimalad. \q1 ¿Doasega Bab Dummad na e-gangued oyosa? \q1 Amba a-dulemargardo. \qr Is. 53:1 \m \v 39 A-ulale dulemar Jesús-abingassurmalad, ar ade Isaías amba sogsa-gusbalid: \q1 \v 40 Bab Dummad amar-e-ibya aku-dake imaksad, \q1 degi, amar uayasur-daega imaksabalid, \q1 adi melle na e-ibyagi mag dakmalagar, \q1 degi e-gwagegi melle mag itomarbaligar. \q1 Ar degiile, abonolemalo-itole. \q1 Ar degiile, amar an nudake dakledago-itole. \qr Is. 6:10 \m \v 41 Isaías weyob sogsa-gusad, deun Jesús-e-gangued daksagu, agi egi sunmaksa-gusad. \p \v 42 Ar degi-inigwele, dummagan-bukidar-neg-dakmamaid, ulubgi Jesús-gwen-bengussurmalad, degite bakar-buud amar gwen sogsasurmalad, emarde Jesúsba naimoye, ar ade dobmalad, adi melle Fariseomar Judiomar-onmaked-neggi emar-onomalagar. \v 43 Deginbali, ar dummagan dulemar-na-e-nug-odummoged bur-nabir itomarbalid, Bab Dummad e-nug odummogedbar. \s1 Jesús-ibmar-sogsad, dulemargi gwisguoed \p \v 44 Jesús binnasur sunmakde, sogded: “Ar dule an-bensulile, anbi an-bengusulid, Bab-Dummad-an-barmialid-bensurbalid. \v 45 Ar dule mag an-dakale an-doa-dule, dule-an-barmialid-mag-dakbardo. \v 46 Ani, we-napnegse gwallu-meegwadga, an nonikid, adi bela-angi-bensurmalad, mer bar neg-sichidgi gudigumalagar. \p \v 47 “Ar dule an-gaya-burba-itogedi, ar aba dasulile, ani an sogosulid, be dummad-nosye. Ar we-napnegse an nonigua, dulemarga sogega an nonisulid, be nue iskusmarye. Ar an nonikidi, dulemar-abonogegalad. \v 48 Ar dule an-abingasulile, degine, an-gaya-burba-sunmaked abingasurbalile, amargardi soglegodo, be dummad-nosye. Ar ibagan-napi-naiguoedgi an-ibmar-sogsadba dulemar-an-abingassurmaladga soglegoed, ‘Be Bab Dummadse sabsur odurdaklegoye.’ \p \v 49 “Ar an sunmaksad an-itolegedba an ibmar sogsasulid. Bab Dummad an-barmialid, a, igar anga uksad, igi an sogoe, degi, igi an sunmakbaloe. \v 50 Ar an wisdo, Bab-Dummad-igar-anga-uksadi, dulemar-anba-nagumaloedga burba-geg-bergued uked. Degisoggu, ibmar an sunmakedi, ar igi Bab Dummad anga sogsa, deyob an sunmaked.” \c 13 \s1 Jesús na e-sapingan-nag-enuksad \p \v 1 Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba bane-nagudoed-iduar, Jesús deunni Jerusaléngi gudiid. Jesús na wisid, we-napneggi gudiid e-Babse gannar-naed-ibagan warmaksad. Ar Jesús na e-sapingan we-napneggi-bukwad nue sabgussoggu, na nue bela-bela sabgussunnad, e-burgwedse. \p \v 2 Jesús na e-sapinganmala sedo mas gunbukwagua, nia-saila bato Judas-Iscariotegi burba-iskana oubosad Jesús-darba-ukega. We-Judasde Simón-e-machid. \v 3 Jesús na wisid, e-Bab bela ega igar-uksad bela ibmar imakegar. Degine, Jesús wisbalid, na Bab Dummadgi danikid, degi, na Bab Dummadse gannar nabaloed. \v 4 A-ulale, Jesús na mas gunsigua gwisgus imaksad, e-suba esusad, degine, toalla susgua, na e-sadergi edichad. \v 5 Degi Jesús bormo-yagi dii eosad, e-sapingan-nag enukegar. Geb degi toalla e-sadergi-naidgi ega nag odinnoarbalid. \p \v 6 Geb degi Jesús Simón-Pedrose nonikid, geb Pedro ega sokalid: \p —¿Dummad, be anga nag enukoe? Suli, be anga nag enukosuli. \p \v 7 Jesús, abin-sogded: \p —An-emi-ibmar-imaknaid aku amba be itoged, geb sorba mag be itodapoed. \p \v 8 Pedro, Jesúsga sogded: \p —An-nag be enukosurguoed. \p Jesús, abin-sogded: \p —An bega nag enuksulile, geg be an-sapinga gued. \p \v 9 Geb degi Simón-Pedro Jesúsga sogdesunnad: \p —Dummad, ar be deyob sogele, an-nagbi be anga enukosulid, an-argan, degi, an-nono be anga enukbalir-gebed. \p \v 10 Jesús, abin-sogded: \p —Ar dule bato obsamalad bar obed abesulid, unnila e-nagbi napi-enuked abeleged, ar ade bato guar swilidik gudiid. Ar bemar bato swilidik gudimalad, ar bela bemar swilidik gudisurmar-inigwer. \p \v 11 Ar ade Jesús na wisid doa darba e-ukoe, a-ulale sogsa-gusad: “Bela bemar swilidik gudisurmarye.” \p \v 12 Degisoggu, Jesús e-sapinganga na nag-enuksad-sorba, gannar e-mor na yosgu, mesase gannar signonikid. Geb degi e-sapinganga sokalid: \p “¿Bemarga-an-nag-enuksad mag bemar itomala, we ibi obare? \v 13 Ar bemar Odurdaked-Sailaye, degine, Dummadye be anse gormalad, ar nabir deyob be anse gormardo, ar an adid. \v 14 Ar ani, an Dummadid, degine, an Odurdaked-Sailadde, degite bipii na san imaksad, bemar-nag an enuksadde, bemar na muchub-muchub nag na ga enuke-wilubmarmodo, na maikwaa na san sae-wilubmarmodo. \v 15 Ar bemarga an na oyosad, ar igi bemarga an be-imaksamala, deyob bemar na imake-wilubmarmodo. \v 16 Napira an bemarga soged: Dule maiga-arbaed, e-dummadba geg dummad gued, degine, gege dule-barmilenaid e-barmisiidba bur dummad gued. \v 17 Ar we-ibmar bemar bato wismarsoggu, ar aba bemar imakele, bemargi nued binsalegodo. \p \v 18 “Ar bemar belagwapaga an sogsulid. Ar an wisid doamar an susa, adi Bab-Dummad-Garda-narmakaledba guegala, bemar-wargwen dikarba an-ukoed, ar Bab-Dummad-Garda-narmakaledgi sognaid: \q1 Ar dule anba madu gunsiidi, \q1 angi aibinnoniye, \q1 an-istaradga gunoniye. \qr Sal. 41:9 \m \v 19 Deyob gued iduar, an bemarga soged, adi degi-gunonikile, bemar mag-ittos-namalagar, ani an Cristod. \v 20 Napira an bemarga soged: Ar an dule-barmidoed-abingamalale, an-abinganaid. Ar dule an-abinganaile, Bab-Dummad-an-barmialid a-abinganamogad.” \s1 Jesús iduar sogsa-gusad, Judas darba e-ukoye \r (Mateo 26:14-16; Marcos 14:10-11; Lucas 22:3-6) \p \v 21 Jesús degi-sogsad-sorba, e-ulubgi bukib-binsa-naded, degi, e-sapinganga sogdesunnad: \p —Napira an bemarga soged, bemar-wargwenadi darba an-ukoed. \p \v 22 Degi e-sapingan na muchub-muchub dakdemalad, na wichurmalad doagi Jesús degi-soge. \v 23 E-sapingan-wargwen, ar Jesús na nue sabedi, e-dikarba sii-gusad. \v 24 Asega, Simón-Pedro arbak achasad, adi Jesússe egisegar, doa-dulegi wede deyob soge. \v 25 Degi a-dule, Jesús-binasgar-walik biligwa maid, Jesúsga sogded: \p —Dummad, ¿doa-dule arbak be-ukoe? \p \v 26 Jesús, abin-sogded: \p —Ar doa-dulega madu-waraa an ukoe, a-dule, darba an-ukoed. \p Jesús madu owardikusgu, Judas-Iscariote, Simón-e-machi, aga madu uksad. \v 27 Judas, madu-bipi ega uklesad guchagu, nia-saila-Satanás egi dognonikid. Geb degi Jesús Judasga sogdesunnad: \p —Ar ibmar-be-imakoedi, gwae bur be imaknasun. \p \v 28 Ar e-sapingan mesa-naba-bukmaladi aku itosmalad, ar ibiga Jesús deyob Judasga sogsa. \v 29 Ar abar binsadmalad, Judas mani-saboged-e-sagu sedisoggu, Jesús Judasga sogdakleye: “Anmar-ibmar-ibaga-abegedi be baknaye,” ar ega sogbar-dibe: “Wileganaga wis be mani uknaye.” \p \v 30 Ar Judas madu guchagua, yog noar-imaksad. Ar nodgua, bato deun neg-mutikid. \s1 Jesús sogsa-gusad, na be muchub-muchub sabgumaloye \p \v 31 Degine, Judas-naded-sorba Jesús sogdesunnad: “Ar emigindi ani Dule-Machi, an-nug odummolesunnoed, degine, anba Bab-Dummad-e-nug odummolemosunnoed. \v 32 Ar ani Dule-Machi, angi Bab-Dummad-nug odummolegele, Bab Dummad an-nug odummomogoed, degi, ar emiskwaa an-nug odummogoed. \v 33 Mimmigan, wis ichesaar amba an bemar-abargi gudiguoed. Be an-amimalo-inigwele, ar igi Judiomarga an sogsa, deyob bemarga an sogmarmogad. Ar bia an nasokalidse, geg be anba namalad. \p \v 34 “Igar-binid an bemarga ukmarsunnad, na be muchub-muchub na be sabgumar, ar igi an be-sabgusmarmoga, na deyob be muchub-muchub sabgumarmosun. \v 35 Agi bela mag be-dakmaloed, bemar an-sapingan gumalad, ar na be muchub-muchub nue sabgumalar.” \s1 Jesús Pedroga sogsad, aku be an-dakye be sogoed \r (Mateo 26:30-35; Marcos 14:27-31; Lucas 22:31-34) \p \v 36 Simón-Pedro Jesúsga sogded: \p —Dummad, ¿bia be nae? \p Jesús, abin-sogded: \p —An-emi-nasokalidse, emigindi geg be anba daggweled, sorbardi geb be anse naoed. \p \v 37 Pedro ega sogded: \p —Dummad, ¿ibiga emigindi geg an beba nae? An be-ular an burgweye sogele, an guakwaa gudiid. \p \v 38 Jesús, abin-sogded: \p —¿Be guakwaa gudii an-ular burgwega? Suli, be guakwaa gudisuli. Napira an bega soged: Gannir-namaked-iduar, ilapaa be an-osulogoed. \c 14 \s1 Bab Dummadse naegala, Jesúsbi unnila igar-napiragwadid \p \v 1 Jesús na e-sapinganga sogded: “Mer surbinsa be-gwagegi be itomalo. Bab Dummadgi mer be bengumalo, degine, mer angi be bengumarbalo. \v 2 An-Bab-neggi neg-nuegan-bukidar nikad, ar degisulina, deyob an bega sogsasurmalanad. Ar emigindi an nae, bemar-idu bemarga neg guagwar sinaegar. \v 3 An bemar-idu namalad, bemarga neg guagwar sismalale, gannar an danibaloed, bemar-sudagegar, adi bia an gudiguoedgi, agi bemar anba gudigumogagar. \v 4 Ar bemar wismalad bia an nasokali, degine, igar-maid bemar wismarbalid.” \p \v 5 Tomás Jesúsga sogded: \p —Dummad, ar anmar wichulid bia be nasokali, degite, ¿igi anmar wisguosunna, bia igar maid? \p \v 6 Jesús, abin-sogded: \p —Anbi unnila Bab Dummadse be-sedoed, ani an napiragwadid, degine, dula gudigued angi danikid. Dule-wargwensaale geg Bab Dummadse warmaked, ar angi nasulir. \v 7 Ar mag be an-dakena, an doa-dule, an-Bab mag be dakmarmoganad. Ar emigindi bemar mag an-Bab-dakmaloed, ar ade bemar bato an-Bab-daksamalad. \p \v 8 Felipe Jesúsga sogded: \p —Dummad, Bab Dummad be anmarga oyoge, geb agine anmar gusbin itogoed. \p \v 9 Jesús, abin-sogded: \p —Felipe, ar dikasurgus an bemar-abargi gudiidde, degite, ¿amba be aku an-dakde? Ar dule an-daksale, a-dule bato an-Bab-daksamodo. Degite, ¿ibiga be anse egissunna: Bab be anga oyoye? \v 10 ¿Ar be bensi, Babgi an gudiid, degine, Bab angi gudimogad? Ar ibmar an sogedi, an-itolegedba wargwen an sogsulid, ar Bab-angi-maiddi, a angi ibmar imaked. \v 11 Mer be bengumar, an-Babgi an gudiid, degi, Bab angi gudimogad. Ar degisulile, an-ibmar-imakedgi be dakmar, mer be an-bengumar. \v 12 Ar napira an bemarga soged: Ar dule angi bensulile, an-ibmar-saedi, imakmogoed. Degine, a-dule bur-bule ibmar-dummagan imakoed, ar ade an-Babse an naesokalid. \v 13 Ar bela an-nuggi an-Babse be ibmar egisele, an bega imakoed, adi Bab na E-Machigi nug-ganguegar. \v 14 Ar ibmar-gwensak an-nuggi be egisele, an bega imakoed. \s1 Jesús sogsad, Bab Dummad Burba Nued an barmidagoye \p \v 15 Jesús sogdebar: “Ar be an-sabmalale, an-igar-mamaidba be damaloed. \v 16 An-Babse an bemarga egisoed, adi be bendaked-baid, bemar-Gwage-Armaked, bemarga barmidagega, ar adi degi-sadegu bemarba gudiguegar. \v 17 We-Burba-Nued napiragwadbi Bab Dummadgi sunmaked. We-napneggi dulemar-Bab-Dummad-wichurmalad we-Burba-Napiragwad geg abingaed, ar ade daksurmalad, deginbali, amba aku dakmarbalid. Ar bemardi we-Burba-Napiragwad-mag-daked, ar bemarba gudiid, degine, bemargi gudigubaloed. \p \v 18 “Wargwen, nusgana-babgan-sulidyob, an bemar-metosurmalad. An bemarse gannar danibaloed. \v 19 Ar amba emi bipisaale, we-napneg-naidgi-bukmalad bar an-dakosulid, ar bemardi an-dakmaloed, ar an dula gudisoggu, bemar dula gudigumosunnoed. \v 20 A-ibagine bemar mag itogoed, an-Babgi an gudiid, bemar angi gudimogad, degine, an bemargi gudimogad. \v 21 Ar dule an-igar-mamaid sediile, degine, ar aba gudiile, we-dule nue-an-sabed. Ar dule an-sabele, an-Bab sabgumogoed, degine, a-dule an sabgumogoed, degine, an ese magarobaloed an doa-dule gue.” \p \v 22 Jesúsga Judas sogded (Judas-Iscariotesur): \p —Dummad, ¿igi nabir anmarse be magarogoe, ar dulemar-beba-naisurmaladsedi be magarogosulid? \p \v 23 Jesús abin-imakdegu, sogded: \p —Ar dule an-sabele, an-gaya-burba-sunmakedba daoed, degine, an-Bab a-dule-sabgumogoed, degine, anmar a-dulese danikoed, a-dulegi megegar. \v 24 Ar dule an-sabsulile, an-gaya-burba-sunmakedba daosulid. Ar bemar-an-sunmaked-itosmaladi, an wargwen ibmar sogsasulid, an-Bab-an-barmialidi, a-sogedba ibmar an soged. \p \v 25 “We-ibmar-an-bemarga-sogsadi, bemar-abargi gudigu, an bemarga sogsamalad. \v 26 Ar Dule-Bemar-Gwage-Armaked, Bab Dummad Burba Nued, an-nuggi Bab barmidagoedi, a bela bemar-odurdaknonikoed, degine, bela-an-ibmar-sogsad gannar insaega bemar-imakoed. \p \v 27 “Ulubgi-bogidik-itogega an bemar-imaked, an na ulubgi-bogidik-itogedyob an bemar-imakmogad. Ulubgi bogidik itogega an bemar-imakedi we-napneg-naid imakedyobsulid. Mer be surbinsa be-gwagegi be itomar, mer be dobgumarbar. \v 28 Ar an-bega-sogsamalad bemar itosad: ‘An nae, gannar an bemarse danibaloed.’ Ar bemar an-sabmalana weligwar be itosmalanad, ar bemarga an sogsad an Babse an naye, ar an-Bab anba bur dummad. \v 29 Ar emigindi idu bemarga an sogsad, adi deyob gunonikile, mer be angi bengumalagar. \p \v 30 “Bemarga bar suitii an sunmakosulid, ar we-napneggi-dummadga-gudiid, nia-saila danikid, ar angi e-gangued obinsur-inigwele, deyob guer-gebed. \v 31 Adi we-napneggi-dulemar-bukmalad wisguegala, an Bab-sabed, degine, Bab Dummad an-barmialidba an ibmar imaked.” \p Jesús bela weyob odurdaksad-sorba e-sapinganga sogded: \p “Gwisgumar, wegi anmar namarsun.” \c 15 \s1 Jesús uva-e-saila-sunnadid \p \v 1 “Ani an uva-e-saila-sunnadyobid, an-Babdi agi-arbaedyobmogad. \v 2 An-dub-gigwengi sanmaksulile, siklegoed. Ar an-dub-gigwengi sanmakerdi, nue nudakleged, adi bur-bule sanmakegar. \v 3 Ar bemar bato gwage-nudakles bukmalad, an gaya-burba sunmaksadgi. \v 4 Angi be akamar, an bemargi akamarmogoed. Ar igi uva-dubmar e-sailagi akanaisulile, geg wargwen sanmake, ar bemar ambamodo, bemar angi akanaisulile, bemar geg an-Babga ibmar-nuegan imaked. \p \v 5 “Ani an uva-e-saila-sunnadid, bemar e-dubgii gumalad. Ar dule angi akanaile, degine, an egi akanaimogale, we-a-dule ibmar-nuegan imakerbad. Ar bemar angi ollormalale, gege be ibmar-nuegan Babga imakmalad. \v 6 Ar angi dule akanaisulile, melledoed, igi uva-dub-giagan miled-daedyob. We-uva-dub-giagan dingudoed, geb degi dulemar wemaloed, geb degine soogi midmaloed ogumakegar. \p \v 7 “Ar bemar angi akanaile, degine, an-gaya-burba an-bemarga-sogsadba be damalale, ar bemar ibu Babse egisbimala, bela bemarga guoed. \v 8 Ar agi an-Bab-nug odummoleged, bemar gatik ibmar-nuegan-imakedba. Geb degine, bemar an-sapingan-sunnadga gumaloed. \v 9 Ar igi Bab an-sabgusa, deyob an bemar-sabgusmogad. An-sabguedgi be akamar. \v 10 Ar an-igar-mamaidba bemar daele, an-sabguedgi bemar gudimaloed. Ar igi an-Bab-igar-mamaidba an damoga, degine, e-sabguedgi an akanai-gumogad. \p \v 11 “We-ibmar an bega sogsamalad, adi an-weligwaled-itogedyob bemar wergumarmogagar, degine, adi bemar nue bela-bela weligwar itomarmogagar. \v 12 We an-igar an bemarga ukmar: Ar igi an bemar-sabgusmarmoga, deyob na be muchub-muchub sabgumarmosun. \v 13 Dule emar-sabgued weba bur dummad sulid, na e-san-burba-dula-gudiid uked e-aimar-ular burgwegar. \v 14 Bemar an-aimar gumalad, ar an-ibmar-sogedba be ibmar imakmalar. \v 15 Bar bemarse an-maimarye an golosulid, ar mai wichulid ibu e-ibed imaknai. Ar bemarse an-aimarye an gochad, ar bela an-Babgi an itosadi, na bela bemarga odulosmalad. \p \v 16 “Bemar an-sussurmalad, ani an be-susmalad, an be-susmaladi, adi bemar ibmar-nuegan imaknamalagar, degine, bemar-ibmar-saedi degi-sadegu guegar, adi ibu bela Babse an-nuggi be egisbimar-dibe, bemarga ukegar. \v 17 We an bemarga sogmarsun, be imakmar: Na muchub-muchub be sabgumar.” \s1 Dulemar-we-napneggi-bukmalad istar be-dakmaloed \p \v 18 Jesús na e-sapinganga sogdebar: “Ar we-napneggi-dulemar-bukwad istar be-dakmalale, be insamalo, bemar-idu bato istar an-daksamarmogad. \v 19 Ar bemar dulemar-we-napnegginedyob damalana, we-napneggi-dulemar-bukwad be-sabgumaloenad. Ar emigindi bemar we-napnegginedsursoggu, a-ular we-napneggi-dulemar-bukwad istar be-dakmalad. Ar dulemar-we-napneg-naid-bukmalad-abargi an be-susmalad. \v 20 Be insamalo, an bemarga sogsamalad: Dule-mai e-ibedba geg dummad guye. Ar dulemar an-baregichamarsoggu, dulemar, bemar-bareginmarmogoed, ar degine, ar abar an-ibmar-sogsadba nanasmarsoggu, abar bemar-ibmar-sogedba nanamarmogoed. \v 21 Ar bemar-anba-naid-ular, weyob bemar-imakmaloed, ar ade dule-an-barmialid-aku-dakedba deyob bemar-imakmaloed. \p \v 22 “Ar we-napnegse an nonisulina, an wemarga sunmaksasulina, wemar iskued niksulinad, ar emigindi geg we sogmalad: ‘Anmar iskued surye.’ \v 23 Ar dule istar an-dakele, istar an-Bab dakbalid. \v 24 Ar ibmar-dakledisulid emar-abargi dule-gwen-imakdisulid an imaksasurmogana, adi iskued niksurmalando. Ar emigindi ibmar daksamalad, istar an-daksamalad, degine, istar an-Bab-daksamarbalid. \v 25 Ar weyob degi-gusadi, adi emar-igar-maidgi narmakar-naidba guegalad. Bab-Dummad-Garda sognaid: \q1 Binsa igar-suli istar an-daksamalad. \qr Sal. 35:19; 69:4 \p \v 26 “Ar dule Gwage-Armaked, an-Bab-nuggi an barmidagoed. A-dule, Burba-Nued-Napiragwad. A bemarse nonikile, a angi sunmaknonikoed. \v 27 Ar bemar angi sunmakmarmogoed, ar bemar gebe an-arbaded-onoded-akar be anba gudimalad-ular.” \c 16 \p \v 1 Jesús sogdebar: “Ar we-ibmar an bemarga sogsamalad, adi melle bemar-burba galakumalagar. \v 2 Ar Judiomar-onmaked-neggi dulemar be-onomaloed. Ar ibagan danikoed, ar be-oburgwismalale, Bab Dummadga ibmar-nued imaknaiye bimaloed. \v 3 Ar we-dulemar Bab-wichulidba, degine, aku an-dakmarbalidba, weyob be-imakmaloed. \v 4 Ar we-ibmar na bega sogsamalad, adi a-ibagan nonikile, bemar insamalagar, bato we-ibmar idu an bega sogsamalad. \p “Ar an bemar-abargi gudiidba, iduardi an bega sogsasurmalad.” \s1 Bab Dummad Burba Nued e-arbaoed \p \v 5 Jesús na e-sapinganga sogdebalid: “Ar emigindi dule-an-barmialidse an naesokalid. Emigindi bemar bipisaale wis anse egissurmalad: ‘¿Bia be nae?’ \v 6 Ar we-ibmar-an-bemarga-sogsadba, bemar gwagegine nue-bukib-binsa be-ito nadmalad. \v 7 Ar napira an bemarga sogmalad: Ar bemar-idu an naele, bur bemarga ib-nuedid. Ar an bemar-idu nasulile, Dule-Gwage-Armaked geg bemarse daged. Ar an bemar-idu naerdina, an a-dule bemarga barmidagoed. \p \v 8 “Ar Dule-Gwage-Armaked bemarse nonikile, dulemar-we-napneggined na e-iskunaid mag-itogega imakoed, degine, igar-inikigwad-maid mag-itogega imakbaloed, deginbali, Bab-Dummad-dulemar-sabsur-odurdakoed mag-ito imaknonibaloed. \v 9 Dule-Gwage-Armaked, dulemar an-benmalad-ular dulemar-iskudimalad mag-ito imaknonikoed. \v 10 Degine, igar-inikigwad mag-itoge dulemar-imaknonibaloed, ar an-Babse an naesokalid-ular, degine, bemar bar an-dakosurmalad. \v 11 Deginbali, Bab-Dummad-dulemar-sabsur-odurdakoed mag itononimarbaloed, ar ade we-napneggined-e-dummad bato sabsur-odurdaklegoye ega igar-megisad-ular. \p \v 12 “Amba bemarga ibmar-bukidar an soged-nika-inigwele, an bemarga sogosurmalad, ar ade bemar aku itomaloed. \v 13 Ar Burba-Napiragwad-nonikoeddi, adi igar-napiragwadgi bemar-idumaloed, ar na e-itolegedba sunmakosulid, ar sunmakoedi, bela-na-ibmar-itosadba, degine, yoedse ibmar guoed, idu bemar-owisononikoed. \v 14 A-Burba-Nued an-nug ogannononikoed, degi, an-ibmar bemarga odalononikoed. \v 15 Ar bela Bab-ibmar-nikadi angadmogad, a-ular an bemarga sogsad: ‘A-Burba-Nued an-ibmar suoye, geb degi bemarga odalononikoye.’ ” \s1 Bukib-itoged, a weligwar bemar-imaknonibaloed \p \v 16 Jesús na e-sapinganga sogdebar: \p —Ar ichesaar bemar napi an-dakmaloed, geb ichesaar-nasad-sorba gannar bemar an-daknonimarbaloed, ar ade an-Bab-maidse an naesokalid. \p \v 17 Geb degi abar e-sapingan na muchub-muchub sokarmalad: \p —¿Ar wede ibu anmarga obare: Ichesaale bemar napi an-dakmaloye, geb ichesaar-nasad-sorba gannar be an-daknonimarbaloye, ar an-Babse an naesokaliddeeye? \p \v 18 Degi sogdemarsun: \p —¿Ar wede ibu obare: ‘Napi ichesaale?’ We sunmaked anmar aku itomalad. \p \v 19 Jesús mag daksasoggu, e-sapingan ese ibmar-egisbied, a-ular amarga sogdesunnad: \p “¿Ar bemar na be muchub-muchub egismalad, wede ibi an obarisa an sogsagu, ‘Ar ichesaale bemar napi an-dakmaloye, geb ichesaar-nasad-sorba gannar bemar an-daknonimarbaloye?’ \p \v 20 “Napira an bemarga soged, bemar bukib binsamaloed, bemar bomarbaloed, ar we-napneg-naidgi-bukmaladdi weligwar itomaloed. Ar bemar bukib binsamalo-inigwele, bukib-ito-bemar-imaked weligwar bemar-imaknonibaloed. \v 21 Ar ome-gwensak we-napnegse dule-wargwen-ode-sokalile, nunmaked-itononi-daed, ar e-wachigan mosadba. Ar mimmi-aidesad-sorbardi bar na e-naibi-itosadgi binsaosulid, ar weligwar itononi-daed, ar we-napnegse dule-wargwen aidenonikidba. \v 22 Ar amba bemar deyobmodo, bemar bukib emigindi itomardo. Ar gannar an be-dakmarbaloed, agi bemar gwagegi weligwar itononikoed, degine, bipisaale weligwaled dule bei osulogosurmalad. \v 23 A-ibagangi bemar anse bar ibmar-egised nikuosurmalad. \p “Napira an bemarga soged, ar ibu bemar Babse an-nuggi egisbimar-dibe, Bab bega ukmaloed. \v 24 Ar emi ibase, bipisaale amba yo be an-nuggi Babse ibmar egismalad. Babse be ibmar egismar, adi be ibmar-abingamalagar, adi bemar nue-weligwar itomalagar.” \s1 Jesús sogsa-gusad, an we-napneg-naidgi nakwisye \p \v 25 Jesús na e-sapinganga sogdebar: “We-ibmargi an bemarga sunmaksamaladi, odukuar an bega sogsamalad. Ibagan nonikoed, bar odukuar an bemarga sunmakosulid, bakar-buud an bemarga Babgi sunmaknonikoed. \v 26 A-ibagangi an-nuggi bemar Babse ibmar egismaloed. An sogsurdo, bemar-ular Babgi an wilenai-guoye, bemarga ibmar ukegar. \v 27 Suli, degisuli. Ar Bab na e-sunnad bemar-sabmogad, ar bemar an-sabgusad-ular, degine, an-Bab-Dummadgi-danikid bemar bengussulid-ular. \v 28 Babgi an danikid, we-napnegse an nonikid. Emigindi gannar we-napneg an mete-sokalid, Babse gannar an naesokalid.” \p \v 29 E-sapingan Jesúsga sogdemar: \p —Ar emigindi nue bakar-buud be anmarga sunmaked, odukuar be anmarga ibmar sogsulid. \v 30 Ar emigindi anmar nue mag-itodo, bela be ibmar bato wis-daed, dule bese egised-iduar, degisoggu, dule-ibmar-bese-egised be abesursundo. Ar a-ular anmar wissundo, be Bab-Dummad-akar-danikid. \p \v 31 Jesús, abin-sogded: “¿Ar emigindi be an-bensurmala? \v 32 Ar emigindi ibagan danikid, ibagan nonisunnad, bemar na wala-walagwen aisakidmaloed, wargwen be an-metemaloed, degi-inigwele, wargwen be an-metosurmalad, ar Bab anba gudiid. \v 33 Ar we-ibmargi an bemarga sunmaksamalad, adi angi ulubgi bogidik-itoleged bemar itomalagar. We-napneggi bemar naibi itomaloed, degi-inigwele, be gandik imakmar, ar bato we-napneg-ibmar-iskanagi an nakwisad.” \c 17 \s1 Jesús na e-sapinganga Bab Dummadse gochad \p \v 1 Ar Jesús we-ibmargangi bela sunmaksad-sorba, niba atakdegu, sogded: “Baba, wachidi nonisun: Be-Machi-nug be odummo, adi Be-Machi be-nug odummomogagar. \v 2 Ar bela dulemar-dakega Be-Machiga gangued ega be uksasoggu, adi bela dulemar-ega-be-uksad amarga burba-geg-bergued ega ukegar. \v 3 Ar burba-geg-bergued weedo: Dulemar be-wisgued, bebi unnila Bab Dummad wargwennaa-sunsoged guye, degine, Jesucristo be barmialidi, a-Jesucristo-wisgumarbaligar. \p \v 4 “Arbaed-be-anga-uksad an obelosadba, we-napneggi be-nug an odummosad. \v 5 Emigindi degisoggu, Baba, be-naba an-nug be odummomosun, ar igi nug-dummad beyob we-napneg-nagued-idu an nika-gusadyob. \p \v 6 “We-napneggi dulemar-be-anga-uksadga an oyosad be doa gue. A-dulemar bato begadid, degine, amar be anga uksamogad. Amar, be-gaya-burbaba-nanadimalad. \v 7 Emigi amar mag itosmalad, bela be-anga-ibmar-uksadi, begi danikid. \v 8 Ar gaya-burba-be-anga-uksadi amarga an uksamogad. Amar be-gaya-burba-abingasmalad, degine, amar mag nue-itosmalad an begi danikid, degine, gwen bengussurmalad, be an-barmialid.” \p \v 9 Jesús sogdebar: “Baba, dulemar-be-anga-uksad, a-ular ise-wilegar na bese egised, we-napneggi-dulemar-bukmaladga an bese ise-wilegar egissulid, be-anga-uksamaladbina na ise-wilegar na bese egised, ar amardi begadmalad. \v 10 Ar bela dulemar-angadid, begadmogad, degine, begadid, angadmogad. A-dulemargine an nug-odummolesad. \p \v 11 “Ar andi we-napneggi bar gudiguosulid, andi bese naesokalid, ar wemardi amba-we-napneggi gudimalad. Bab be-gwage-swilidikid, dulemar-be-anga-uksamalad, be-nuggi na be nue ako, adi wargwennayob guegar, igi anmar wargwennaa gumoga. \v 12 Ar amarba we-napneggi an gudigu, be-nuggi nue an akwedii-gusad. Be-anga-uksamalad, an nue akwisad, ar amar gwen yoggussurmalad, unnila machi-wargwen gusgu-yogguoye-soglesadbi yoggusad, adi Be-Garda-narmakar-naidba guegar. \p \v 13 “Ar emigindi andi bese naesokalid, ar we-napneggi amba an gudiidba we-ibmar an soged, adi an-weligwar-itogedyob wemar wegumarmogagar. \v 14 Be-gaya-burba amarga an uksad. Ar dulemar-be-anga-uksamalad we-napnegginedsursoggu, ar igi an we-napnegginedsurmoga, a-ular dulemar-we-napnegginmalad amar-istar-daksamarmogad. \v 15 An bese egissur, dulemar-be-anga-uksamalad we-napneggi gudiid be onoye. Suli, an bese egisedi, nia-saila-idu be amar-odukuye. \v 16 Ar amar we-napnegginedsurmalad, ar igi an we-napnegginedsurmoga. \v 17 Baba, ibmar-napiragwadgi amar bela begadga-gued be sae, bega arbaegar. Be-gaya-burba napiragwadid. \v 18 Ar igi we-napnegse be an-barmiarmoga, deyob dulemar-be-anga-uksamalad an we-napneggi-bukmaladse barmidmogad. \v 19 Ar wemar-ulale, an na dukin na bela begadga an gusun, adi amar napiragwadgi bela begadga gumarmogagar. \p \v 20 “Baba, unnila wemargarbi an bese wilesakwaa egissulid, an egisbalid wemar angi-sunmakmaloedba dulemar-angi-benguosurmaladga. \v 21 Adi bela-angi-bengussurmalad unnila wargwennayob guegar, ar igi be, Baba, angi, degi, an begi wargwennamoga, adi amar anmargi wargwennaa gumarmogagar, adi dulemar-we-napneggi-bukwad mer bengumalagar, be an-barmialid, \v 22 Baba, gangued-be-anga-uksad, amarga gangued an uksamogad, adi amar wargwennayob guegar, ar igi anmar wargwennamoga. \v 23 Adi an amargi, degi, be angi na nue wargwennayob gumalagar, adi we-napneggi-dulemar-bukwad mag dakegar be an-barmialid, degine, igi be an-sabgusa, deyob wemar be sabgusmogad. \p \v 24 “Baba, anga-dulemar-be-uksamaladi, bia an mai-guoe, ase a-dulemar anba megbi an abemogad, adi amar dakega, be anga gangued uksad, ar amba yo we-napneg-nagued-idu bato be an-sabgusad. \v 25 Baba, be-inikigwad-ibmar-imaked, we-napneggi-dulemar-bukwad aku be-daked, andi be-wisid, degine, anba-nanaimaladdi wismalad be an-barmialid. \v 26 Amarga an osanalosad be doa gue, degine, gatik bur-bule amarga an be-osanalobaloed adi igi be an-sabgusa, a-sabgusad amargi nai-gumogagar, degine, amargi an gudii-gumogagarbar.” \c 18 \s1 Judio-dummaganse Jesús gales-gusad \r (Mateo 26:47-56; Marcos 14:43-52; Lucas 22:47-53) \p \v 1 Jesús wegi-ibmar-sogsad-sorbali, na e-sapinganmala nade-gusad, dian-Cedrón-obakar, bia sapimar-digar-naidse, agi na e-sapinganmala ambikudapid. \v 2 Judas, darba-Jesús-uknaid, a-neg wismogad, ar ade gusgu Jesús na e-sapinganmala, ase ambikunad-damalad. \p \v 3 Judas, suar-ibed-bukidar sedani-gusad, degine, Bab-Dummadse-goled-neggi-suar-ibed-arbamalad-e-dummagan eba dani-gusmarmogad. Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Fariseomar, amar Bab-Dummadse-goled-neggi-suar-ibed-arbamalad barmiar-gusmalad. Judasba-danimalad gwallu-abalagi, degi, acha-gwallu, degine, espunyar sedani-gusmalad. \v 4 Ar Jesúsdi na bela egi-ibmar-guoedi wissoggu, dulemar-abin ali, ega sogded: \p —¿Doa be amimala? \p \v 5 Abin-sogdemar: \p —Jesús-Nazaretgined an amimalad. \p Jesús, abin-sogded: \p —Ani an a-duled. \p Amar-abargi Judas, darba-Jesús-uknaid, deun gwichi-gusmogad. \v 6 Jesús amarga sogsagu, “Ani an a-duleye,” amar sorsik sikirmakdemalad, degi, napagi aimukudmalad. \v 7 Jesús gannar amarse egisdebarsun: \p —¿Doa be amimala? \p Amar, abin-sogdemar: \p —Jesús-Nazaretgined an amimalad. \p \v 8 Jesús, abin-sogded: \p —An bega sogsamalad, ani an a-duleye, ar be an-amimalale, an-sapingan naega be imakmardo. \p \v 9 Ar weyob gusdo, adi Jesús na Bab Dummadga ibmar-sogsadba guegar: “Be-anga-dulemar-uksamaladi, wargwensaar an oyoggussurye.” \v 10 Degi Simón-Pedro, ar espunyar-na-naiddi e-uka-yaba-maidi onosgu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-mai naibi imaksad, e-uaya-nuedsikid siksad. A-maide Malcoye-nugad. \v 11 Jesús geb degi Pedroga sogded: \p —Be espunyar e-uka-yaba be odoge. ¿Ar dummad an naibiguoed an ina-gaibid goboedyob Bab anga uknaidgi an wilegosurde? Suli, an wilegoe. \s1 Jesús, Anás-asabin gwisgudapid \r (Mateo 26:57-58; Marcos 14:53-54; Lucas 22:54) \p \v 12 Degi suar-ibedmar, degine, e-dummad, degine, Judiomar-Bab-Dummadse-goled-neg-suar-ibmala Jesús-gasmarsun, geb degi Jesús-edichamalad. \v 13 Anás-nugadse Jesús-sesmargweled, ar ade Caifás-e-sakad. Ar deun a-birgagi Caifás, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummadga maid. \v 14 Ar we-dule Caifás, deun Judiomarga binsaed uksadid, deun sogsa-gusgu: “Ar dule-wargwen neggwebur-anar bur burgwer nabirye.” \s1 Pedro gebe sogsa-gusad, an aku Jesús-dakye \r (Mateo 26:69-70; Marcos 14:66-68; Lucas 22:54-57) \p \v 15 Jesús-sorba nadap-gusmalad, e-sapin-wargwen, degi, Simón-Pedro. We-sapin-wargwende, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad mag-daked. We-sapinde Jesúsba dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-e-neg-imbase dogsamogad. \v 16 Ar Pedrodi magaba gwisgusad, yawagak-naba. Sapin-wargwen, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-mag-dakedi magaba noalid, geb ome-yawagak-dakedga sunmaksagu, neg-yaba Pedro-odosad. \v 17 Geb degi ome-yawagak-dakedi Pedroga sokalid: \p —¿Ar be Jesús-e-sapinmosursi? \p Pedro, abin-sogded: \p —Suli, an e-sapinsuli. \p \v 18 Agine, maigan, degi, suar-ibmala-Bab-Dummadse-goled-neg-dakmaladi, gwichimalad. Amarde soo ogasmalad, ar ade neg-damberbad. Amar deun soogi wabukmargu, amar-abargi Pedro gwichigusmogad, soogi waegar. \s1 Anás Jesússe ibmar-egichisad \r (Mateo 26:57-68; Marcos 14:53-65; Lucas 22:66-71) \p \v 19 Degi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad, Jesússe e-sapingan-egichialid, degine, e-ibmar-odurdakdiid ese egichiarbalid. \p \v 20 Jesús, abin-sogded: \p —An-sunmaksadi bela bakar-buud dulemar-asabin an sunmaksad. An gusgu Judiomar-onmaked-neggi, degi, Bab-Dummadse-goled-neggi an ibmar-odurdaksad, bia Judiomar ambikunoni-daedgi. An-sunmaksadi, dukuar an sunmaksasulid. \v 21 ¿Ar ibiga be anse egissunna? Be egise, dulemar-an-itosmaladse, igi an sunmaksa. Ar amar wisid igi an sogsa. \p \v 22 Ar Jesús degi-sogsagua, Bab-Dummadse-goled-neg-daked-suar-ibed-wargwen, Jesús-walik gwichidi, wagargi Jesús-bibyosgu, ega sogded: \p —¿Ar weyob be dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-abinsade? \p \v 23 Jesús, abin-sogded: \p —Ar noar an ibmar sogsale, be an-barsogdo ibigi noar an sogsa. Ar ibmar nabir an sogsardi, ¿ibiga be an-sarsosunna? \p \v 24 Degi, Anás atinnar Jesús-barmissun, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummadse, Caifás-nugadse. \s1 Pedro gannar sogsa-gusbalid, an aku Jesús-dakye \r (Mateo 26:71-75; Marcos 14:69-72; Lucas 22:58-62) \p \v 25 Ar deun Pedrodi soo-naba amba wagwichi, agi ega sogdemalad: \p —¿Ar be we Jesús-e-sapin-wargwenmosursi? \p Degi Pedro osulod abin-sogded: \p —Suli, an a-e-sapinsuli. \p \v 26 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-mai-wargwen, Pedro dule-wargwen-ibe uaya-siksad-e-gwenad, a-dule Pedroga sokalid: \p —¿Ar be an be-daksasursi sapimar-digar-naidgi Jesúsba gudii? \p \v 27 Pedro gannar osulodbalid, geb agi gannir yog namakaled. \s1 Pilato Jesúsga igar-itosad \r (Mateo 27:11-26; Marcos 15:1-15; Lucas 23:1-5, 13-25) \p \v 28 Geb degi Caifás-neggi gunanaid, Jesús-sesmar, Pilato-neg-Pretorio-nugadse. Deun bato oibodanikid. Judio-dummagan melle na ised nikuegala, yapa Pilato-negse doggusmalad, adi nabir Judiomar-ibagi sibad-wawaad-gunmalagar. We-sibad-wawaad gundamalad Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Ibagi. \v 29 Degi Pilato Judiomarse nononisun, ega sogdesun: \p —¿Degite ibi-ular we-dulede be anse sedanimarsunna? ¿Ibi oakalossunna? \p \v 30 Abin-sogdemar: \p —Ar we dule-iskana-sulina, anmar bese sear-sulinad. \p \v 31 Geb degi, Pilato Judio-dummaganga sogdesun: \p —Ar na be sumar, be-igar-maidba ega igar na be amimarsun. \p Judiomar, abin-imakdemalad: \p —An geg gumalad. Bemar-Roma-dulemar anmarga igar-uksasulid, dule-iskudimalad-oburgo-deeye. \p \v 32 Jesús-ibmar-sogsadba guegala, deyob gusad, ar ade sogsa-gusad, ede igi burgoe. \v 33 Geb degi Pilato e-neg-Pretorio-nugadse gannar dogdebarsunnad, degi, Jesússe gordapid, ega sogded: \p —¿Ar be Judiomar-E-Rey-sunnadi? \p \v 34 Jesús, abin-sogded: \p —¿Ar na be dukin soge, igi, dule-baid-bega-sogedba be soge? \p \v 35 Pilato, abin-sogded: \p —¿Ar an Judio be an-daksii? Be-dulemar, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan ar anga be-uksamalad. ¿Ar ibu be oakalossunna? \p \v 36 Jesús, abin-imakde: \p —Ar an Reyga-gued-igar we-napnegginedsulid, ar we-napnegginedina an-sordamar an-bina urwemaloenad, adi melle Judiomarse an-galegegar. Ar emigindi an na neg-gaoedi we-napnegginedsulid. \p \v 37 Geb degi Pilato ega sogdesun: \p —¿Ar degisoggu, be reysunde? \p Jesús, abin-sogded: \p —Ar bede soged, an reyye. Ar a-ular an gwalulesad, degine, a-ular an we-napnegse nonikid, adi igar-napiragwadgi sunmakegar. Ar dule igar-napiragwad-sordale, an-gaya-burba-sogedba dado. \p \v 38 Geb Pilato ega sogded: \p —¿Ar ibu igar-napiragwadsunna? \p Ar deyob Pilato Jesúsga sogsagu, gannar magaba Judiomarse noalid, amarga sokalid: \p —Ar we-dule gwen ibmar-oakalos an daksulid. \v 39 Ar bemar gusgu bemar-ibagi, anse egis damarsoggu, dule-wargwen-eskaryagi-mellesiid-onogegar, ¿ar bemarga an Judiomar-E-Rey-onobi be abemala? \p \v 40 Geb degi bela gannar binnasur gotemarbalid, sogdemalad: \p —Suli, we melle be anmarga onomar, anmarga be onogedi, Barrabás. \p Barrabásde dakleargu, dule atursaed-duled. \c 19 \p \v 1 Geb degi Pilato Jesús-sesgua, Jesús-bibyogega imaksad. \v 2 Geb degi suar-ibmala Jesúsgi dododmargu, iko-gurgin sobsamalad, geb Jesús-nonogi sismalad, rey-gurginyob, degi, ega mor-suir-akwagiid yosmarbalid, rey-moryob. \v 3 Degi Jesúsga sogde-damalad, yamo egi dodoar: \p —Judiomar-E-Rey, be-nug dungusun. \p Degine, ei-wagar bibyos-damarbalid. \p \v 4 Geb degi Pilato gannar noarbargu, Judiomarga sogded: \p —Na be dakmar, an bemarse Jesús-sedanimalad, adi bemar mag dakmalagar, ar andi bipisaale iskued-gwen-nai an egi daksulid. \p \v 5 Degi Jesús noarsun, iko-gurgin-sobaled sii, degi, mor-suir-akwagiid yoi. Geb degi Pilato emarga sogdesun: \p —Emigi we-dule be dakmar. \p \v 6 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Bab-Dummadse-goled-neg-suar-ibedmar Jesús-dakarmargu, binnasur oimakdemalad, sogdemalad: \p —¡Nakrusgi bioke, nakrusgi bioke! \p Geb Pilato emarga sogded: \p —Ar na be sumar, nakrusgi be biokmar, ar andi gwen iskus an daksulid. \p \v 7 Judiomar, Pilato-abin sogdemalad: \p —Anmar igar nikamalad, anmar-igar-maidba we burgwer-gebed, ar ade soged, an Bab-Dummad-Machiye. \p \v 8 Pilato itoargu, dulemar deyob soge, aka-bur-bule dobe itoalid. \v 9 Geb degi Pilato e-neg-Pretorio-nugadse gannar dogdebarsunnad. Agi Jesúsga sogdesunnad: \p —¿Be bialidi? \p Ar Jesúsdi gwen abin-imaksasulid. \v 10 Geb degi Pilato Jesúsga sogded: \p —¿Ar be anga sunmaksuli? ¿Ar be wichursi, an-sogedba igar-imakleged, nakrusgi be-biokega, degi, an-sogedba imaklebalid, be-onogegar? \p \v 11 Jesús, abin-sogded: \p —Ar Bab Dummad bega we-gangued uksasulina, be-sogedba angi ibmar imaklessuliled. Ar degisoggu, dule-bega-an-uksadi, a bur-bule nue iskusad. \p \v 12 Ar Pilato igar-aminai-gualid, Jesús-onogegar. Ar Judiomardi binnasur oimakbukwad, sogbukmalad: \p —Ar we-dule be onosale, Roma-saila, César-nugad, ar be a-e-aisurdo. Ar bela-dule na reyga san-saele, Césargi yolenai-daed. \p \v 13 Pilato itoargu, dulemar degi-soge, Jesús magaba onosad. Geb edi igar-itoged-gangi sigwisad, neg-akwa-biidye nugadgi, Hebreo-gayagindi Gabataye-nugad. \v 14 Deunni yorukugusad, Judiomar-iba, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba bane-nagudoedgi. Geb degi Pilato Judiomarga sogdesun: \p —Emi be dakmar, bemar-e-Rey. \p \v 15 Ar Judiomardi oimakarmalad: \p —¡Oburgwed-sae, oburgwed-sae, nakrusgi bioked-sae! \p Pilato, abin-imakde, sogded: \p —¿Bemar-e-Rey nakrusgi an biokode? \p Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, abin-sogdemalad: \p —Anmar rey-baid sulid, unnila Césarbi anmar-reyd. \p \v 16 Ar Pilato suar-ibmalaga Jesús-uksasun, nakrusgi biokmalagar. Suar-ibmala Jesús-susmargu, sesmarsunnad. \s1 Jesús nakrusgi bioklesad \r (Mateo 27:32-44; Marcos 15:21-32; Lucas 23:26-43) \p \v 17 Geb degi Jesús dukin na e-nakrus semai nadsunnad, Dule-Nonogarye neg-nugadse, Hebreo-gayagindi Gólgotaye-bileged. \v 18 Agi suar-ibmala nakrusgi Jesús-bioksamalad. Eba dule-walabo e-dikarba bioksamarmogad, Jesúsdi amar negabargi bioksamalad. \v 19 Pilato Jesús-nakrus-birgi nasikega, nug narmaksad. Nug-narmakaled weyob sognaid. \qc JESÚS-NAZARETGINED, \qc JUDIOMAR-E-REY. \p \v 20 Weyob-narmakar-naid bukidar Judiomar absosmalad, ar ade Jesús nakrusgi-bioklesad neggwebur-walikagwad, degine, narmakar-naid Hebreo-gayaba, Griego-gayaba, degine, Latín-gayaba. \v 21 Judiomar-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan Pilatoga sogdemalad: \p —Mer be narmake: ‘We, Judiomar-E-Rey.’ Be narmake: ‘Ede Judiomar-E-Reyye soged.’ \p \v 22 Pilato, abin-sogded: \p —Ar an narmaksad, bato an narmaksado. An narmaksad, an ogwaosulid. \p \v 23 Ar suar-ibmala Jesús-nakrusgi-bioksamargu, e-mor susmalad, geb dule-warbake-wilub danar-danar urbismalad, adi sordamar-warbakegwad na egad-egad sumalagar. Degine, e-mor-aski-yolegeddi, ar unnila irgwen matar-dummadsoggu, \v 24 na ga sokarmalad: \p —Mer we-mor esirmakmalo, anmar wilubdakmaloed, ar mor doagadga guo-dibe. \p Weyob gusdo, ar adi Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidba guegar. Ar Bab-Dummad-Gardagi weyob sognaid: \q1 An-mor na mimmismalad, \q1 degi, an-morgi wilubdaksamalad, \q1 adi doagadga guo-dibeye. \qr Sal. 22:18 \m Ar weyob suar-ibmala imaksamardo. \p \v 25 Ar Jesús nakrus-walik bukwa-gusmalad: E-nan, degine e-nan-e-gwenad, María, Cleofas-e-ome, degine, María Magdalena. \v 26 Jesús na e-nan-dakargu, degi, e-sapin-wargwen na nue-sabedi, a-dakarbargu, na e-nanga sogded: \p —Omegwa, we be-machiga guoed. \p \v 27 A-sorba Jesús e-sapinga sogdemogad: \p —Wegi, we be-nanga gumogoed. \p Ar a-ibagi yogsaar we-sapin na e-negse María-sear imaksad. \s1 Jesús nakrusgi-nai burgwisad \r (Mateo 27:45-56; Marcos 15:33-41; Lucas 23:44-49; Hebreos 9:1-28) \p \v 28 A-sorbali, ar Jesús na wissoggu, bela e-igargan bergusad, sogdesun, adi Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidba guegar: \p —An uku-uku itoged. \p \v 29 Jesús-walikaa noggi vino-gaibid siid. Degi geb agi ibmar-buta-butadi owardikusad, geb hisopo-suargi edichagu, Jesús-gayagi nasiksamalad. \v 30 Jesús a-vino-gaibid gobsagu, sogded: \p —Bergussun. \p Geb degi Jesús nono dukin imakdegu, burgwissunnad. \s1 Jesús-e-dikargi sikaa espunyargi imaksamalad \p \v 31 Deun dakargu, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onosad-Iba iduar guagwar-ambikued-iba naid. Ar we-obunnoged-iba, iba-dummadid. Mer obunnoged-ibagi nakrusgi-burgwenanaid nai gumalagala, Judio-dummagan Pilatogi wilenagusmalad, dulemar-nakrusgi-naid-ibe e-dua biskemalagar, adi gwae burgwemalagar. Geb degi nakrusgi-naid e-muimar odegegarbar. \v 32 Geb degi suar-ibmala nonimarsunnad, geb wargwen-ibe dua bichismargu, baid Jesúsba-bioklesad-ibe dua bichismarbalid. \v 33 Ar Jesússedi nonimargu, bato burgwar-nai daknonimarsoggu, ei-e-dua bichissurmalad. \p \v 34 Ar suar-ibed-wargwendi Jesús-dikargi espunyar-suidgi sikaa imaksad, geb degi abe diiba-mesa yog aryoar-gusad. \v 35 Ar dule-we-daksad, ani, Juan, an bemarga soged. Ar an-ibmar-soged napiragwadid, gakansasulid, ar an na wisid, napiragwad an ibmar soged, adi bemar mer bengumalagar. \v 36 Ar we ibmar-degi-gusadi, deyob gusad, adi Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidba guegar: \q1 E-gar bipisaale gwen biskosulid. \qr Ex. 12:46; Num 9:12; Sal. 34:20 \m \v 37 Deginbali, baidgi narmakar naibalid: \q1 Dulemar-espunyargi-ewarismalad a-dule-dakmaloed. \qr Zac. 12:10 \s1 Jesús neg-uangi diglesad \r (Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Lucas 23:50-56) \p \v 38 Bela-wegi-gusad-sorbali, José, Arimateagined, Pilatose nonikid, egi wilenagusad, Jesús-burgwisad ega udagegar. We-Joséde Jesús-sapinmogad-wargwenad, ar edi na dukuar Jesús-sapinga gudiid, ar ade Judiomar-dobed. Pilato Joséga Jesús-uksasun. Geb degi José Jesús-nakrusgi-naidse nonigu, Jesús-e-mui sessun, neg-uanse dignaegar. \v 39 Degi deun Nicodemo nonimogad, dule-Jesússe-mutik-nonigusad-dule. Nicodemo nibir-dulataled-ilagwen aidiku sapi-gunnugiid-wawaad senonikid. We sapi-gunnugiid-wawaad mirra, aloe-ebo oburaled. \v 40 Jesús-e-mui susmargu, ina-wawaadba-mesa atue-sibugi Jesús-anwismalad, ar igi gusgu Judiomar na e-mui digdamaladyob imaksamarsunnad. \v 41 Ar Jesús nakrusgi bioklesad-walik nainu-naid. Agi neg-uan-bini siid, dule-wargwensaar agi amba yo digleged. \v 42 Agine, ar Judiomar-iba-idu bato guagwar-ambikued-iba omossoggu, deginbali, ar neg-uan agi itakabarsoggu, a-ular agi Jesús digsamarsunnad. \c 20 \s1 Jesús gannar durgusad \r (Mateo 28:1-10; Marcos 16:1-8; Lucas 24:1-12) \p \v 1 Gebe itoged-iba-onodedgi, wakudaryalaba, amba neg-sichi-sichigwa María-Magdalena neg-uanse nade-gusad. Neg-uanse modapgu, dakalid akwa-dummad onirar sii. \v 2 Degi María-Magdalena abarmakded, Simón-Pedrose naded, degi, Jesús-sapin-baidse, Juanse, ar igid Jesús-na-e-sapin-nue-sabedse. Amarga sogdapid: \p —Anmar-Dummad-neg-uangi-digar-maid anmar-ibe sesmar, anmar emigindi wichurmalad bia mesismala. \p \v 3 Geb degi Pedro, Jesús-sapin-baid-ebo, Juan-nugad, amala noarmalad, neg-uanse abarmaknonimalad. \v 4 Ebo neg-uanse dare abarmakarmar-inigwele, ar Jesús-sapin-baid Juan-nugad, a bur-binnasur abarmaksasoggu, a-inse neg-uanse noni-gusad. \v 5 A-dule neg-uan-yaba nue dakega, dulluu imaksad. Dakdegu, dakar, atued-sipu bukwa. Ar edi neg-uan-yabardi dogsasulid. \v 6 Geb degi Simón-Pedrodi sorba nonimogad. Neg-uan-yaba dogsagu, dakar, atued-sipu bukwa, \v 7 degine, daksabalid, mor-Jesús-nonogi-obirmaklesad atued-sipu-walik buksuli, nue-obipirmakar bachik bukwa. \v 8 Geb degi Jesús-sapin-baid iduar-nonigusad, neg-uan-yaba dogsamosunnad. A-sapin daksagu, Jesús-mui sate, gwen bengussurmogad, Jesús gannar durgusad. \v 9 Ar ade Bab-Dummad-Gardagi-narmakaled amba yo nue mag itomalad, we-Jesús-burgwisad gannar durguer-gebye. \v 10 Degi, wemar-Jesús-sapingan-warbogwad gannar negse nadmarsunnad. \s1 Jesús María-Magdalenase na magarosad \r (Marcos 16:9-11) \p \v 11 Ar Maríadi neg-uan-dikarba, neg-magaba bogwichid. Ar bogwisgua, nue neg-uan-yaba atakegala, dulluu imaksad. \v 12 María dulluu imaksagu, dakalid, angermar-warbo mor-sibu yoyoi, wargwen bia Jesús-megisad e-nono-inik sii, baiddi e-mali-duku-inik simogad. \v 13 Angermar Maríaga sogdemalad: \p —¿Omegwa, ibiga be boe? \p María, abin-sogded: \p —Ar an-Dummad an-ibe sesmalad, emigindi an wichulid, bia an-ibe mesismala. \p \v 14 María degi-sogsagua, aibiriargu, Jesús-e-walik gwichi dakalid. Ar ome wichursunnad, we Jesús e-walik gwichid. \v 15 Jesús ega sogded: \p —¿Omegwa, ibiga be boe? ¿Doa be amie? \p Ar ome, we dule-nainu-akwedye bisoggu, Jesúsga sogded: \p —Dummad, ar dule be sesale, anga be soge, bia be mesisa, adi an na sedegar. \p \v 16 Jesús ega sogded: \p —¡María! \p María Jesússik aibiris imasgu, ega sogded: \p —¡\tl Raboni\tl*! (A sogleged, Odurdaked-Saila.) \p \v 17 Jesús Maríaga sogded: \p —Mer be an-ebu, ar amba yo an-Babse an nakwed. An-gwenadgansedi be nae, amarga be sogna: ‘An-Babse, degi bemar-Babse an nakwe-sokalid, an-Bab-Dummadse, degi, bemar-Bab-Dummadse.’ \p \v 18 Degi María-Magdalena nadsun, Jesús-sapinganga sognaded: \p —Dummad an daksaye. \p Degine, igi Jesús ega sogsa-gusa, María bela amarga sogsabalid. \s1 Jesús na e-sapinganse magarosad \r (Mateo 28:16-20; Marcos 16:14-18; Lucas 24:36-49) \p \v 19 A-ibagi mutikid-nagunonigu, gebe-itoged-iba nagudedgi, Jesús-sapingana na danar bukwa-gusmalad. Judiomar-dobed-ular bela yawagak-atibukwad. A-abargi Jesús ukiar magargunonikid. Jesús na e-sapinganga sogded: \p —¡Na, degite! Ulubgi bogidikid bemar itomarsun. \p \v 20 Ar Jesús e-sapinganga degi-sogsagu, emarga e-argan, degi, e-dikar oyoded. E-sapingan na e-Dummad-dakarmargu, bela weligwar ito nadmalad. \v 21 Degi, gannar Jesús na e-sapinganga sogdebalid: \p —Ulubgi bogidik bemar itomarsun. Ar igi Bab an-barmiali, deyob an bemar-barmidmogad. \p \v 22 Ar Jesús emarga degi-sogsagu, e-burba amargi buu imaksagu, amarga sogdesun: \p —Bab Dummad Burba Nued bemar abingamarmosun. \v 23 Ar doamarga bemar iskued-osuloye sogele, amar iskued-suli gunonikoed. Ar doamarga bemar iskued-osulo-sulile, amar-iskued ega osulolegosurmogad. \s1 Tomás, Jesús-gannar-durgusad-bengusad \p \v 24 Ar Tomásdi, e-ambe-gakabogwad-wargwen, Dídimoye-nugbalid, a-dule, Jesús nonigu, deun emar e-ambe-gakabogwadba sisulid. \v 25 Jesús-sapingan-baigan ega sogsamalad: \p —Anmar-Dummad, anmar daksamarye. \p Tomás, abin-sogded: \p Ar Jesús-argangi eskoro-yolesad-e-wilubgan an-sunnad an daksulile, degi, an-goo an agi odosulile, deginbali, an-argan e-dikargi an odosurbalile, gege an itoged. \p \v 26 Itoged-irgwenad-sorba, Jesús-e-sapingana neg-yaba bela gannar bukwamaladgi Tomás eba sii-gusmogad. Deun bela yawagak-atibukwad-abargi Jesús ukiar na e-sapinganse magargunonikid. Amarga sogded: \p —¡Na, degite! Ulubgi bogidik bemar itomarsun. \p \v 27 Geb degi Jesús Tomásga sogded: \p —Wegi be-goo be odoge, an-argan be dake. Degine, be-argan be seda, an-dikargi be ododage. Be an-bengusulir-gebed. An gannar durgusad mer be an-bengue. \p \v 28 Geb degi Tomás, abin-imakde, sogded: \p —¡An-Dummad, degine, an-Bab-Dummadbar! \p \v 29 Jesús geb Tomásga sogded: \p —Be an-daksad-ular, be angi bengussulid. Ar dulemar-an-daksasurmaladdi, ar adi angi degite bengussurmaladdi, amar-dulemargi bur nued binsalesad. \s1 Juan anmarga oyonaid, Jesús, Bab-Dummad-Machi-sunnadye \p \v 30 Ar Jesús ibmar-wilubgan-dakledisurmalad bukidar e-sapingan-abargi imaksabalid, degite, we-gardagi bela narmakar naisulid. \v 31 Ar wemardi narmaklesad, adi bemar mer bengumalagar, we-Jesús, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule-sunnadid, degine, we-Jesús, Bab-Dummad-Machi-sunnadbalid, adi bemar Jesúsgi-bensulidba burba-geg-bergued egi nikumalagar. \c 21 \s1 Jesús na e-sapingan-walagugledse magarosad \p \v 1 We-degi-gusad-sorbali, Jesús na e-sapinganse gannar magarosad, Tiberias-mata-dummad-gakaba. Weyob na magarosad: \v 2 Deun danar na gudimalad, Simón-Pedro, Tomás, Dídimoye-nugbalid, Natanael, Caná Galileagined, Zebedeo-machimala, degine, Jesús-sapingan-baigan-warbobar. \v 3 Simón-Pedro e-sordamarga sokalid: \p —Andi ua-ganagwelo. \p Emar ega sogdemarmogad: \p —Anmar beba namarmogoed. \p Degine, urgi nadmarsunnad. Deun a-mutik ua bipisaar gwen gassurmalad. \v 4 Ar bato neg-oibodanikidgi, Jesús mata-dummad-gakagi gudiid, ar e-sapingandi wichurmalad we Jesús-deeye. \v 5 Jesús amarga sogded: \p —Sapingan, ¿bemar ua-wis-gasmala? \p Abin-sogdemalad: \p —Suli. \p \v 6 Geb Jesús amarga sogded: \p —Be saki be ur-argan-nuedsik mimar, geb agi bemar ua gamaloed. \p Geb degi saki mismargua, ar ua-bukidarad-ular, saki bene onakguarmalad. \v 7 Geb degi Jesús-sapin-wargwen, na e-sapin-nue-sabedi, Pedroga sokalid: \p —¡Be dake, we Dummad-Jesús gudiid! \p Simón-Pedro itoargu, we Dummadye, e-mor-aski-yoleged yosaa imaksad, ar ade na mor esus-gunaid, geb degi Jesússe-naega demargi yog argwannar imaksad. \v 8 Ar Jesús-sapingan-baigandi urgi armalad, saki ua-ena ebipiarmalad, ar ade dogdar mata-gakagi dikasur gunaisurmalad, unnila mor-suar dulataled-irgwen-wilub-bangu gunanaid. \v 9 Jesús-sapingan gakase aidenonimargu, daknonimalad soo gasii, ua soo-birgi mai, degi, madu maibar. \v 10 Jesús amarga sogded: \p —Emi be ua-gasmalad wis sedamar. \p \v 11 Simón-Pedro urgi nakwisad, degi saki, ua-dummagan-ena ebipialid, mata-gakase. Ua-dummagan dulagugle-gakambe-gakapaa (153) gasmalad. Ua ichesur-inigwele, saki gwen achirmaksasulid. \v 12 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Dagmar, mas gundagmar. \p Ar e-sapingan-wargwensaar gwen wis ese egisbi itossurmalad: “¿Be doa?” Ar ade wismalad, we Dummad-gudiid, Jesús. \v 13 Geb Jesús madu susgua, e-sapinganga madu uksad, degi ua-susbargu, ua e-sapinganga uksabalid. \p \v 14 Ar Jesús burgwisgu, gannar-durgusad-sorba deun ilapaagus e-sapinganse na magaroed. \s1 Jesús, Simón-Pedroga sogsad: “An-sordamar be anga edarbeye” \p \v 15 Mas guchamargua, Jesús, Simón-Pedroga sogded: \p —Simón, be Jonás-machi, ¿be bur-bule wemarba be an-sabe? \p Pedro, abin-sogded: \p —Eye, Dummad, ar be wisid an be-sabed. \p Geb Jesús ega sogdesun: \p —An-dulemar sibad-wawaad-mimmiganyobid be anga akwena. \p \v 16 Irbogwadgi gannar Jesús sogdebalid: \p —Simón, be Jonás-machi, ¿be an-sabe? \p Pedro, abin-sogded: \p —Eye, Dummad, be wisid an be-sabed. \p Geb Jesús, abin-sogded: \p —An-dulemar sibad-wawaadyobid nue be anga ako. \p \v 17 Gannar irbaagwadgi Jesús sogdebar: \p —Simón, be Jonás-machi, ¿be an-sabe? \p Pedro bukib-ito naded, gannar irbaagus ega sogedba: “¿Be an-sabe?” \p Pedro, abin-sogded: \p —Dummad, ar bela ibmar be wisid, ar be wisid, an be-sabed. \p Jesús ega sogde: \p —An-dulemar sibad-wawaadyobid be anga akwena. \p \v 18 Jesús Simón-Pedroga sogdebar: “Napira an bega soged, be sapingwaunni, na be wargwen mor yo-daed, degi, bia-be-nabiedba na be nad-daed. Ar be sered gusardi, bega argan onakmaloed, degi, bega mor yomarbaloed, degine, be-sedmaloed, be nabisulidba.” \p \v 19 We Jesús degi-sogsadi, sogsa-gusdo, we igi Pedro oburgomaloedgi, Bab-Dummad-nug odummogoed. Weyob Jesús sogsagu, Pedroga sogdebar: \p —Anba be naiguo. \s1 Jesús na e-sapin na nue-sabed-dule \p \v 20 Pedro aibiriargu, dakar, Jesús-sapin-wargwen Jesús-na-nue-sabedi, igid napi sedo mas gunsigu e-dikarba sii-gusad, ese egichisad: “Dummad, ¿doa darba be ukoe?” \v 21 Pedro a-daksagu, Jesúsga sogded: \p —Dummad, ¿we-duledina? \p \v 22 Jesús ega sogded: \p —Ar we-dule an gannar-dagedse amba dula gudii an abegele, ¿ar be akar sogode? Ar bedi anba dage. \p \v 23 We-degi-soglesad, gwenadgan-abargi nasguddo, we Jesús-e-sapin burgosurye. Ar Jesús sogsasurdo: “We-sapin burgosurye.” Sogsado: “Ar we-dule an gannar-dagedse amba dula gudii an abegele, ¿ar be akar sogosi? Be akar sogosuli.” \p \v 24 We Jesús-sapin na ibmar daksad Juan-nugad bemarga sogdo, degine, we-ibmar narmaksado. Anmar wisdo, we-ibmar-sogedi, napiragwadid. \p \v 25 Ar Jesús ibmar-bukidar-imaksabalid, ar bela gwensak-gwensak narmakdele, an insagua, bela we-napneg-naid akusar an insado, gardamar-agi-narmakaled saboged. Be itomargua.