\id HEB 59HEBkvn.sfm utf8 Hebrews CUK-Kuna San Blas-Panama 2009 \h Hebreos \toc1 Hebreomarse Garda Narmaklesad \toc2 Hebreos \toc3 Hebreos \mt1 Hebreomarse Garda \mt1 Narmaklesad \mt2 Hebreos \ip Dulemar nue wichurmalad, doa we-Hebreos-garda narmaksa. Bukidar binsamalad, Pablo garda narmaksaye. We-garda-narmaklesad Judiomar-Bab-Jesúsba-nagusmaladse, ega sogega Judiomarga Moisés-igar-uksad, Cristo-igar-bini-uknonikid-ebogwa Cristogad bur biriginedye. Hebreos-garda-narmaksiid sogdo, Jesús Bab-Dummad-Machi-sunnadsoggu, a-ulale Judiomarga Moisés-igar-uksadba bur nuedye. \ip We-gardagi sogbardo, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-igar-Moisés-uksad, Cristo-degiid-igar uknonimoye, degite, Cristogad bur biriginedye. \ip Narmakbardo, Josuéga Bab Dummad sogsa-gusad obunnoged an bega ukoye, Jesús-obunnoged-uked bur obunnoged-napiragwadye. Obunnoged-napiragwad unnila Jesúsginbi amilesiid. Igar-sered igar-binid-ebogwa emar naed, degi-inigwele, igar-binid bur nuedid. Moisés-igar-uksad, Cristo-igar-uksadga unnila e-wilubgan gued. \ip Judiomar-Bab-Jesúsba-nagusmalad galakubigualid, Bab-igargi bangubiguarmalad, a-ular we-garda narmaklesad, gwenadgan-ogannogegar, gatik Bab-igargi akamalagar. Bab-Jesúsgi-bensulidgi unnila abonolesisoggu, we-gardagi Judiomarga e-dadgangi sunmaknado, we bensulidba abonolesmarmoye. Degisoggu, unnila Jesucristogi ataknai-gumarmosunye. \ip Binsamardo, we-garda birga 70-idu narmaklesye. Be itomargua. \c 1 \s1 Bab Dummad E-Machiba anmarga sunmaksad \p \v 1 Bab Dummad, dikasurgus na E-gaya-burba-berbemaladba anmar-babganga sunmakdanikid, akar-akargus sunmakdanibalid. \v 2 Emiskwasaardi, na E-Machiba Bab Dummad anmarga sunmaksad. Bab Dummad bela ibmar na E-Machigadga guega imaksad, degine, na E-Machiba bela napneg-naid, degine, nibneg-naid nasiksabalid. \p \v 3 Bab-Dummad-yeer-dakleged-gandik-gaedi, E-Machi deyob nikmogad, degine, bela Bab Dummadga guedi, E-Machi deyob gumogad. Degine, Bab-Dummad-Machi na e-gaya-burba-sunmaked gandik-nikadba, bela agi ibmar semaid. Bab-Dummad-Machi anmar-iskued anmarga uruknonigu, nibneggi Bab-Dummad-olo-gana argan-nuedsik sigdapsunnad. \s1 Bab-Dummad-Machi angermarba bur dule-dummadid \p \v 4 Bab-Dummad-Machi angermarba bur dule-dummadga gunonikid, ar ade gusgu angermarba bur nug-dummarba nika danikid. \v 5 Ar ade bipisaale Bab Dummad anger-wargwenga gwen weyob sogsasulid: \q1 Be an-machi, \q1 emi-ibagi an be-babga gunonikid. \qr Sal. 2:7 \m Deginbali, Bab Dummad anger-wargwenaga gwen sogsasurbalid: \q1 Ani an e-babga guoed, \q1 e, an-machiga gumogoed. \qr 2 S. 7:14 \m \v 6 Bab Dummad na E-Machi-wargwennaa-gued we-napnegse odenonigu, a-nikdi sogsa-gusad: \q1 Bela Bab-Dummad-angermar \q1 igi Bab Dummadse gormala e-nug-odummogegar, \q1 deyob we-dule-nug odummomarmosun. \qr Dt. 32:43 \m \v 7 Angermargindi Bab Dummad sogsa-gusad: \q1 Bab Dummad na E-angermar burwayob imaked, \q1 degine, e-maigandi \q1 soo-gwabunye-gwichiyob imakbalid. \qr Sal. 104:4 \m \v 8 Bab Dummad na E-Machi-nikdi soged: \q1 Bedi Baba, be-neg-dakmaid \q1 degi-na-sadegu guoed. \q1 Igar-napiragwadbarbi be neg-dakmaid. \q1 \v 9 Igar-inikigwad-bina bur be soged, \q1 igar-iskanadi istar be daksad. \q1 Degisoggu, Bab Dummad a-ular be-susad, \q1 be-Bab-Dummad, \q1 be-sordamarba dule-dummadga \q1 be-nug-imaksad, \q1 degine, weligwar itogega be-imaksabalid. \qr Sal. 45:6-7 \m \v 10 Degine, Bab Dummad E-Machi-nik sogbalid: \q1 Be, Dule-Dummadid, \q1 we-napneg-naid gebesailaunni be nasiksad. \q1 Deginbali, nibneg-naid \q1 be-argangi be nasiksabalid. \q1 \v 11 Nibneg, degi, napneg, amardi berguoed, \q1 bedi degi-sadeguoed. \q1 Bela nibneg, degi, napnegdi sergudmaloed, \q1 igi mormar sergud daedyob. \q1 \v 12 Dule mor-nunud midedyob, \q1 bedi we-napneg, degi, nibneg metoed. \q1 Degine, dule mor-baid yoedyobi, \q1 be we-napneg, degi, nibneg be ogwamogoed. \q1 Ar bedi gwen gwagmaisulid, \q1 Degine, be birgamardi gwen berguosulid. \qr Sal. 102:25-27 \m \v 13 Ar bipisaale Bab Dummad anger-wargwenga gwen weyob sogsasulid: \q1 An argan-nuedsik be sige, \q1 be-istarmaladgi bela egi be nakwedse an be-imakoed. \qr Sal. 110:1 \m \v 14 Bela angermala Bab-Dummadga-arbamalad burbaled gumalad. Bab Dummad a-angermar-barmialid, adi dulemar-abonolemaloed-bendakega, aga barmilearmalad. \c 2 \s1 Jesucristo dule-abonoged, we igala-dummadid \p \v 1 Bab-Machi angermarba bur dule-dummadsoggu, a-ulale, anmar ibmar-nue-itosmaladgi nue-alakwaa nagumalar-gebed, adi melle anmar Bab-Machi-igar-nuedgi bangumai-gumalagar. \v 2 Epenne gaya-burba angermarba-soglesad napiragwadsoggu, a-ulale, dulemar-iskusale, Bab Dummadba ibsassurmalale, napiragwadba odurdaklemai-gusdo. \p \v 3 Degite, ¿igi anmarmode abonoleged-dummadgi wakinmalosunna, we-abonoleged baisur an dakmalar? Geg anmar wakinmalad. We-abonoleged gebeunni Bab-Jesús-insa sogsa-gusad, geb we-gaya-burba-itosmalad anmarga sogsamarmogad, we napiraye. \v 4 Degine, amala Bab Dummad na oyosad, ibmar-wilubgan saedgi, dule-geger-ibmar-daked imakedgi, degine, ibmar-dakledisurmalad-akar-akar imakedgi, degine, Bab Dummad Burba Nued na e-sogedba gurgin-burbarmalad-nuegan uksadgi. \s1 Abonoleged Jesucristogi danikid \p \v 5 We-napneg-danikoedgi an sunmakdanimalad, Bab Dummad a-napneg-dakega angermar-gwen-nug-imaksasulid. \v 6 Suli, degisur, dule-gwensak Bab-Dummad-Gardagi sogsa-gusad: \q1 ¿Wede dule doasunna, egi be binsanonigu? \q1 ¿Wede dule-machi doasunna, ese be ataknonigu? \q1 \v 7 Dule, angermarba \q1 be wis ichesaar-urbaligwaa be obinnisad, \q1 degine, we-dule bela ibmar-nuegan-nikuegar be imaksad, \q1 degine, bela ibmarmar we-dulegi-binsaed-nikaa-daed be imaksabalid, \q1 Degine, bela be-argangi \q1 ibmar-obinnisad-akwega be we-dule-imaksabalid. \q1 \v 8 Bela ibmarmar-bukwad a-urba be urbisad. \qr Sal. 8:4-6 \m Bela-ibmarmar a-urba-ambikusad, gwen ibsoggwensaar a-urba ambikussurdeeye soglesulid, amba bela ibmar deyob a-urba yo ambiku-inigwer. \v 9 Emigi an Jesús-dakmarsunnad, dulega-gunonikidba angermarba wis ichesaar urbaligwaa gunonisunnad. We-Jesúsde bela ibmar-nuegan-nikuega Bab Dummad imaksad, degine, bela dulemar we-Jesúsgi binsaed-nikaa-daed Bab Dummad imaksabalid. Deyob Bab Dummad we-Jesús-imaksad, burgwisadgi wilenai-gusad-ular, adi Bab Dummad dulemargi-nabir-binsaedba we-Jesús bela dulemar-anar burgwegar. \p \v 10 Bab Dummad weyob Jesúsgi imaksadi, we ib-nuedid. Ar Bab Dummadgi bela ibmar danisoggu, degine, Bab Dummadga bela ibmar bukbarsoggu, Dummad na e-yeer-dakleged e-mimmigan eba nikumogagala, a-ular Bab Dummad wilegega dulemar-abonogoed imaksad, adi ibmar-naibid-imaksadba, nabir dulemar-abonogedga guegar. \p \v 11 Ar dule-gwage-swilidik-saedi, degine, dule-gwage-swilidik-guedi, ar ebobela bab-wargwengi danikid. A-ulale, Jesucristo bingesuli, dule-eba-nagusmaladse an-gwenadye ese goled. \v 12 Jesús, Bab Dummadga soged: \q1 An-gwenadganga an begi sunmaknaoed, \q1 an-gwenadgan-danar-ambikued-abargine, \q1 namakedgine an be-nug ogannogoed. \qr Sal. 22:22 \m \v 13 Deginbali, Jesús sogbalid: \q1 An Bab Dummadgi benguosulid. \qr Is. 8:17 \m Degine, sogbalid: \q1 Emigi, wegi an gudiid, \q1 Bab Dummad mimmigan anga uksadmala. \qr Is. 8:18 \p \v 14 We-mimmigan sanar gwalulemaladyob, we-Jesús, amba sanar gwalulesmogad, adi na e-burgwisadgi burgwed-igar-semaid-e-dummad obelogegar. We-burgwed-dummadde nia-sailad Satanásye-nugad. \v 15 Degine, Jesús na e-burgwisadba dulemar-gusgu-burgwed-dobedbali maiga-gudidimalad onogegar. \v 16 Ar Jesús angermar-bendaksasulid, Jesús, Abraham-wagan-bendaksad. \p \v 17 Degisoggu, a-ulale Jesús e-gwenadmar-sunnaa gumogar-gebed, adi dulemar nue-wile-dakdii-guegar, degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad gwen galakussuli Bab-Dummad-asabin guegar. Jesús deyob gunonikid, adi dulemar-iskudimalad-e-iskued, na e-burgwisadgi ega eliegar. \v 18 Ar Jesús na e-sunnad wilubdakledii-gusadgi, wilessoggu, a-ulale sunna dulemar-wilubdaklediid bendakmosunnad. \c 3 \s1 Jesús Bab-Dummad-Machi, Moisésba bur dule-dummadid \p \v 1 Degisoggu gwenadgan, bemar Jesucristogi-akananaimalad, Bab Dummad bemarse gochamarmogad. Emide, an Jesucristogi bemarga sunmaknaisunnad. We-Cristo-Jesúsde anmar igar-nagusadgi Bab-Dummad-nuggi-barmilealidid, degine, anmar-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga gunonikid-dulebalid. \p \v 2 Bab Dummad na e-igargi arbaega we-Jesús nug-imaksad. We-Jesúsde, gwen galakussuli gusad, igi Moisés, Bab-Dummad-neg-yagi-bukmalad-abargi gwen galakussuli gusmogadyob. \v 3 We-Jesús, Moisésba bur-bule nug-odummolesad, ar igi dule-neg-sobsadi, e-negba bur-bule e-nug-odummolege, deyob Jesús-nug bur-bule odummolesmogad. \v 4 Ar bela negmar dule-wargwen sober-gebed, ar ibmarmar-nanaiddi bela Bab Dummad imaksad-biid. \p \v 5 Moisés, Bab-Dummad-e-mai, gwen galakussuli Bab-Dummad-neg-yagi arbadii-gusad, adi yoedse Bab-Dummad-ibmar-sogoed e-wilubganga guegar. \v 6 Ar Cristodi Bab-Dummad-Machi, gwen galakussuli na e-neg-yagi nanadii-gusad. We-neg obaredi, we anmardo, ar Bab-Dummad-anmarga-ibmar-ukoye-sogsad nue an abingasmalar, degine, anmar galakussuli edarbedii-gusmalar. \s1 Nue salakarmar, mer Bab-bengumalo \p \v 7 A-ulale, Bab Dummad Burba Nued sogedyob be imakmalo: \q1 Emi-ibagi Bab-Dummad-gaya-burba \q1 be itogele, \q1 \v 8 melle surye be sogmalo, \q1 be-dadgan \q1 Bab Dummadgi gwisgus-gusmaladyob. \q1 Deun nega-dule-sulidganbali be-dadgan \q1 Bab-Dummad-wilubdakdii nanasmargu. \qr Sal. 95:7-9 \p \v 9 Bab Dummad soged: \q1 Be-babgan deun an wilubdakar-gusmalad, \q1 agine, an gannarba ibmar saed \q1 birga-dulabo daksa-gusmalad. \q1 \v 10 A-ulale a-dulemarse an ulud-gusad, \q1 an sogde-gusad: “Bemar gusgu \q1 be gwagegi-ibmar-iskana \q1 saedginbi-binsamalad-dulemalad, \q1 Degine, an-igar-maidba \q1 bemar gwen nanadisurmalad.” \q1 \v 11 A-ulale an nue-urwedgine an sogsa-gusad: \q1 “¡An-obunnogedgi \q1 bemar bipisaale gwen obunnogosurmarye!” \qr Sal. 95:9-11 \p \v 12 Gwenadgan, nue salakarmar, mer bemar-gwagegi istar-binsaedgi be Bab-Dummad-bengumalo, adi Bab-Dummad-Dula-Maidgi melle be bangumalagar. \v 13 Bur bane-bane na be ogannodii imakmar, emi amba soglenaidgi, emi-ibaginye, adi melle bemar-iskuedgi-yardakleged-ular uayasuli guegar. \v 14 Ar anmar gebesaila igi Cristogi bengussuli, deyob anmar berguedse, degi-sadeguale, anmar Cristo-ibmar-nikumalodo. \p \v 15 Amba anmarga sognaidgi: \q1 Emi-ibagi Bab-Dummad-gaya-burba \q1 be itogele, \q1 melle surye be sogmalo, \q1 be-dadgan \q1 Bab Dummadgi gwisgus-gusmaladyob. \qr Sal. 95:7-8 \m \v 16 ¿Ar wede, doamala Bab-Dummad-itosmargu, egi gwisgus-gusmarsunna? ¿Ar bela Moisés-dulemar-Egipto-yargi-onosmalad deyob gusmarsursi? Eye, amar deyob gusmalad. \v 17 ¿Degine, Bab Dummadde doamarse birga-dulabo urwedii-gussunna? ¿Dulemar-iskusmaladsesursi? Eye, amarsega. Amar nega-dule-sulidganbali bela burgwis gusmalad. \v 18 ¿Ar doamarga Bab Dummadde sogsa-gussunna, e-obunnogedgi obunnogosurye? Dule-uaya-suli-gusmaladga deyob sogsa-gusad. \v 19 Anmar daksundo, amar Bab-Dummad-obunnogedgi obunnosurmardo, Bab-Dummad-bengusmalad-ular. \c 4 \s1 Jesúsba-nanaimalad Bab-Dummad-obunnogedgi obunnomaloed \p \v 1 Bab Dummad sogsad, an-obunnogedgi be obunnomaloye. Degi-anmarga-sogsad amba deyob igar anmarga maisoggu, nue salakarmar, abakalegi bemar gwenna-gwenna a-obunnogedgi obunnoarsurmalale. \p \v 2 We-gaya-burba-nued anmarga soglesadyob anmar-dadganga soglesmogad, degite itosmar-inigwele, gwen bendaklessurmalad, ar ade itosmargu, Bab-Dummad-bengusmalad. \v 3 Ar anmardi Bab-Dummad-bengussurmarsoggu, a-ular anmardi Bab-Dummad-obunnogedgi obunnomarsunnoed, ar ade deun Bab Dummad sogsa-gusad: \q1 Degisoggu, bela-bela an urwedgi, \q1 an nue-napiragwadgi sogsa-gusad, \q1 An-obunnogedgi \q1 bemar bipisaale gwen obunnogosurmarye. \qr Sal. 95:11 \m Ar Bab Dummad ibmar imaksad napneg nasikargu, bela bato obelos-inigwer. Degisoggu, obunnoged-baidgi anmarga sunmaknaisundo. \v 4 Ar Bab-Dummad-Gardagi obunnoged-ibagi weyob sognaid: \q1 Degine, Bab Dummad bela ibmar obinnisgua, \q1 ibaguglegi na obunnosye. \qr Gn. 2:2 \m \v 5 Bab-Dummad-Garda-sogedyob gannar an sogbardo, Bab Dummad sogye: \q1 An-obunnogedgi \q1 bemar bipisaale gwen obunnogosurmarye. \qr Sal. 95:11 \p \v 6 Anmar-dadgan obunnoged-naid itosmalan-inigwele, Bab-Dummad-sogedba ibmar-imaksasurmarsoggu, gwen obunnossurmalad, degisoggu, baigan amba bukidar Bab-Dummad-obunnogedgi sunna obunnomarsundo. \v 7 A-ular Bab Dummad gannar iba nasiknonikid, soged: “Emi-ibaginye.” Dikasurgus deyob sogsad, Davidbali emi anmarga sognaid: \q1 Emi-ibagi Bab-Dummad-gaya-burba \q1 be itogele, \q1 melle surye be sogmaloye. \qr Sal. 95:7-8 \p \v 8 Ar Josué anmar-dadganga obunnoged-ibagan uksana, Bab Dummad a-sorbali bar ibagan-baidgi sunmaksasulinad. \v 9 A-ulale, Bab-Dummad-sordaganga amba obunnoged nue maisundo. \v 10 Ar dule Bab-Dummad-obunnogedgi obunnosale, bela na e-arbaedgi obunnomogad, ar igi Bab Dummad e-arbasad-sorba obunnosmogadyob. \v 11 Degisoggu, a-ulale anmar nue alamaknai imakmarsun, adi a-obunnogedgi anmar obunnomogagar, adi melle anmar uaya-suli anmar-dadgan-gusadyob anmar gumarmogagar. \p \v 12 Ar Bab-Dummad-gaya-burba dulasailad, degine, gannarbabalid, degine, espunyar-nugar-darbogwadba bur-bule dogbalid. Dogedi, san-burbaginse-bakar doged, anmar-burbase amba dogbalid, degine, yokormar-gwadilenaidse, deginbali, dub-galaganse-bakar ese doged, degine, dule-binsaed, degine, e-gwage-ibmar-imakbied bela a mag-dakbalid. \p \v 13 Degine, bela Bab-Dummad-ibmar-obinnisad gege egi dukued, ibmar bela e-asabin swilidikid-biid. Bab Dummadgi ibmar dukuo-deeye soglesulid. Ar anmar Bab Dummadga bela ibmar-sogoed, ibu an imaksamala. \s1 Jesucristo, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadid \p \v 14 Degisoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad nibnegse dogsa-gusad, Jesús, Bab-Dummad-Machi, a anmar nikmarsoggu, Jesúsgi anmar bensulidgi, gatik akanai anmar gumarsun. \v 15 Ar anmar-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad anmar-sunnaa bela wilubdaklesmogad, degite gwen iskussulid, a-ular anmar-nolloo-daedgi nabir wile anmar-daksunnad. \p \v 16 Degisoggu, a-ular anmar Bab-Dummad-dulemar-sabgumaid-e-olo-ganase dobsuli ese dagmarsunnad, adi Bab Dummad wile anmar-dakega, degine, bonigan-abargi anmar-bendake-wilubsulinadgi Bab Dummad a-bonigan-abargi anmar-bendakegar. \c 5 \p \v 1 Ar ade bela dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummagan-megismalad dulemar-abargi sulegogua, sules-daed, dulemar-irwa Bab-Dummad-asabin gwisguegar, adi Bab Dummadga ibmar-ukleged ukegar, degine, dulemar-iskued-ular Bab Dummadga ibmar-gummakar-ukleged ukegarbar. \v 2 Adi dulemar-ibmar-wichurmalad, degine, dulemar-igar-nuedgi-bangudmalad mer mesagwar saegar, ar ade na e-sunnad nolloo gumogad, sunna iskumogad. \v 3 A-ulale, na e-iskued-ular, degine, dulemar-iskued-ular Bab Dummadga ibmar-ukleged uker-gebed. \p \v 4 Deginbali, dule na-dukin geg san-odummoged dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga na nugsanai-gued. Unnila Bab Dummad ese goler-gebed, igi Aarónse Bab Dummad gocha-gusmogadyob. \v 5 Ar deyobi Cristo na-dukin na san-odummossulid na dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga na-dukin nug imaksasulid, Bab Dummad ega sogsa-gusad: \q1 Be an-machi, \q1 emi-ibagi an be-babga gunonikid. \qr Sal. 2:7 \m \v 6 Ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar naibalid: \q1 Be, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga degi-sadeguoed, \q1 Melquisedecyob be gumogoed. \qr Sal. 110:4 \p \v 7 Cristo we-napneggi dula gudigua, Bab Dummad sunna burgwedgi e-onogoedse ibyanis-abalagi binnasuli gornai, egi ise-wilenai-gusad. Bab Dummad we-Cristo-ese-binnasur-gochad itosad, ar ade Cristo nue uaya-nikaa-nanadigusadba Bab-Dummad-itosad. \v 8 Ar Cristo Bab-Dummad-Machi-inigwele, na nue-wilesadbali durdaksad, Bab Dummadba ib-saed. \v 9 Agi nue durdaksasoggu, bela dulemar-eba-ib-saed abonoged-degi-sadeguadga gunonisunnad. \v 10 Geb degine, Bab Dummad sognonisunnad, Melquisedecyob be dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga an be-nug imaksunye. \s1 Bab Dummadba nagusar, egi gannar bangued, we bonisailad \p \v 11 We-igargangine, bukidar anmar egi sunmaked nika-inigwele, degite, nuegwadsuun bela bega sogele, dutusulid, ar ade bemar amba nue aku-itomalad. \v 12 Ar bemar bato dikasurgus odurdaked-sailaga gusa-wilubmalanad, emigindi amba bemarga gannar sogmalar-gebed, gebesaila Bab-Dummad-gaya-burba-onodedgi. Ar bemar deyob gunonisoggu, amba bemar nunis gober-gebed, ar amba san geg be gunmalad. \p \v 13 Ar dule amba nunis gobnaile, amba Bab-Dummad-gaya-burba-napiragwad nue wichulid, ar ade amba Bab Dummadgi mimmigwa gued. \v 14 Ar san-gunmaladdi bato wedi dulemar-nue-Bab-Dummad-igargi-nasgusmaladgadid, ar na gusgu Bab-Dummad-igarba-gudiidbali wissunnad, igid igar-nuedi, degine, igid igar-iskanabali. \c 6 \p \v 1 Degisoggu, Cristo-igargi-gebe-onodmalar-odurdaklemaladgi anmar gatik nasgumarsun, adi bur-bule anmar Cristogi nasgumai-gumalagar. Mer gannar anmar Cristo-igar-gebe-onodmalar-odurdaklegedgi bar sunmakmarsun, iskuedga bukib-binsaed-igargi, adi Bab-Jesúsba nagumalagar, anmar-ibmar-imaked-oburgwedse-anmar-niedgi banguedgi, degine, anmar Bab-Dummadgi-bensuli-gued-igargi. \v 2 Degine, Bab-Jesús-digi-ogleged-igargi, argan-dulemargi-mesed-igargi, dulemar-burgwisad-gannar-durgued-igargi, degine, dulemar sabsur-odurdaklegoed degi-sadeguoed-igargi. \v 3 Gannar we-igargangi an bemar-odurdakbisulid, bur an bemar-odurdakbied yo amba bemar ibmar-durdakmaladgi. Ar Bab Dummad deyob anga igar-uksale, ar deyob an bemar-odurdakmalodo. \p \v 4 Ar dulemar Bab-igar nue wisgusmalad, Bab-Dummad-dulemarga-ibmar-uked itosmalad, degine, Bab Dummad Burba Nued nikunoni-gusmarmogad, \v 5 deginbali, Bab-Dummad-gaya-burbagi nanadigusmogad, degine, yoedse-ibmarmar-guoed-e-gangued itosmalad, \v 6 Bab Dummadgi bangudmalar, amar gege gannar na e-iskuedga bukib-binsaed, gannar nuguegar. Bab-Jesúsgi bangudele, we-Bab-Dummad-Machi-Jesús gannar nakrusgi bioknai-itole, degine, egi dulemar-asabin gannar dodonaido. Ar dule weyob imakdele, geg gannar Bab Dummadse daged, nuguegar. \p \v 7 Ar napa bukidar egi di-wied nue gobedi, a-napagi dule arbaele, gagan-nuegan-nabir-gullemalad egi ainidagogu, nue sanmakdo. A-napagi Bab Dummad nued egi binsaoed. A-napayob dulemar gumogad. \v 8 Ar we-napagi ikomar, degine, gagan-iskanamar egi ainierdi, gwen nabirsurdo, ukabsaleged bato ega danikodo, geb degine, we-nainu unni ogumakleged ega igar maido. \p \v 9 Gwenadgan-sabemalad, ar anmar weyob sunmakmar-inigwele, anmardi nue wismalad, bemargardi ibmar-nuegan danikoed, we abonoleged-igargi. \v 10 Ar ade Bab Dummad dule-iskanasursoggu, be-ega-ibmar-imaksad geg ieged, degine, Bab Dummadga sabgued be oyosad, deun Jesucristogi-akananaimaladga sabguedgi ega be ibmar imaksagu, degine, amba be ibmar-imakdiid Bab Dummad we-ibmarmar iegosulid. \v 11 Degi-inigwele anmar abedo, bemar na wala-walagwen degi-ibmar-nued imakdii degi-sadegua na be-burgwedse, adi na bemar ibmar-bensulidgi-edarbediid nue abingamalagar. \v 12 Adi melle bemar wiegalaga gumalagar. Suli, melle deyob be gumalo. Bur dulemar-Bab-Dummad-bensuli-gudidimalad, degine, ibmar-gwae-gwae-abessurmaladba nabir Bab-Dummad-ibmar-ukoye-sogsad-abingasmaladba be damarmosun. \s1 Bab Dummad ibmar-ukoye-sogsad-ukedse-daed \p \v 13 Bab Dummad Abrahamga sogsa-gusgu, an bega ibmar ukoye, dule-baid eba bur dummad sursoggu, na dukin Bab Dummad e-nuggi napiragwadgi sognai-gusad, \v 14 deun sogsa-gusgu: \q1 Napira an bega soged, \q1 ibmar-ise-obinagwar an bega ukoed, \q1 degine, wagan-bukidar an bega ukbaloed. \qr Gn. 22:16-17 \m \v 15 Abraham we-ega-ibmar-soglesad gwae-gwae abessursoggu, Bab-Dummad-ega-ibmar-ukoye-sogsad abinganonisunnad. \v 16 Ar dulemar napiragwadgi ibmar-sogsale melle bar eliegala, eba-bur-dummad-nug ga-damalad, degine, we eba-bur-dummad-nuggi napiraye sogsale, we eba gaenaid yog berguar-daed. \v 17 Degisoggu, Bab Dummad, Abrahamga ibmar-ukoye sogsad, a-e-waganga nue oyogegala, ede ibmar-soged geg bar ogwaye, Bab Dummad, we-ibmar-an-soged napiraye oyogegala, na dukin e-nuggi napiragwadgi sognonikid, an imakedseye. \v 18 Anmar Bab Dummadse wakitemalad. Anmar-abonogoedi mer anmar bengumalagala, Bab Dummad ibmar-sogbogwad-geg-gwagedgi sogsad, agi geg Bab Dummad gakansaed. Agi Bab Dummad anmar-gwage nue ogannosmarsunnad. \p \v 19 Anmar nue wismalad, Bab Dummad anmar-abonogoed. Anmar bensurmalad, gwen giglimakosulid, igi esnas ur-gaedyob. Degisoggu, sunna anmar Bab Dummadse dogsunnad, igi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad Bab-Dummadse-goled-neggi-mor-naid-yaba dogedyob. \v 20 A-negse Jesús, e-inse anmar-idu anmarga dogsad, agi dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga degi-sadegu gunonikid, Melquisedecyob. \c 7 \s1 Melquisedec, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledid \p \v 1 Ar we-Melquisedec, neggwebur-Salem-nugad-e-rey, dule-irwa-Bab-Dummad-Bur-Dummadidse-goled-duled. Abraham reymar-baid-ebo urwediidgi nakwis danigua, we-Melquisedec Abraham-abin-node-gusad, geb agi ega sogsad: “Bab Dummad nued begi binsaena-gadinye.” \v 2 Geb degine, Abraham bela-ibmar-nikad sogambe-gued-gwensak Melquisedecga uksad. Melquisedec sogleged: “Rey igar-inikii-imakedye,” degine, Salem-e-Reyye soglebalidi, sogledo: “Rey gwage-bogidikidye.” \v 3 We-Melquisedec dule wichulid doa e-baba, degine, doa e-nana, deginbali, e-dadgan-wichurmarbalid. Deginbali e-gwalulesad, degine, e-burgwisad dulemar gwen wichurmarbalid. A-ulale Bab-Dummad-Machiyobmosundo, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled degi-sadeguad-dulesundo. \p \v 4 Nue be itomalana, we-Melquisedecde bule-dumma be itosunna, anmar-dada, Abraham, dule-dummadye soged, reymar-baigan-ebo-ulusad-ibe ibmar-susad, degite, sogambe-gued-gwensak Bab-Dummadga-ukoye-sogleged Melquisedecga uksad. \v 5 Ar napiragwad, Leví-e-wagan, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga nugsalesmalad, amarga igar-maid, sogambe-gued-gwensak Bab-Dummadga-ukoye-sogleged ega uklegoye, e-gwenadgan ega ukoye, ar wemar amba Abrahamgi danimarmo-inigwer. \p \v 6 Ar Melquisedecdi Levígi danisur-inigwele, sogambe-gued-gwensak Bab-Dummadga-uklegoye-sogleged Abraham-annik susa-gusad. Degine, Abrahamga Bab Dummad sogsa-gusad, an bega ibmar-nuegan imakoye, a-dulega Melquisedec sogsa-gusad, Bab Dummad nued begi binsaena-gadinye. \v 7 Degine, dule we geg bengued, dule-dummad dule-bipigwadga sog-daed, Bab Dummad begi nued binsaena-gadinye. \p \v 8 Anmar-abargi dulemar-ibmar-sogambe-gued-gwensak-Bab-Dummadga-ukoye-sogleged-suedi, we burgwemalad. Melquisedec-nikdi Bab-Dummad-Garda egi sunmakedi amba dula gudiyob egi sunmakleged. Degisoggu, Melquisedecyobid Leví-waganba bur dummasundo. \v 9 Weyob soglegeyobsundo, ibmar-sogambe-gued-gwensak-Bab-Dummadga-uklegedi, Leví abingaedi, Leví uksamoye, Abraham deun Melquisedecga uksa-gusgu, \v 10 ar ade amba deun Leví e-dad-Abraham-sapi-dukugi maigu, Melquisedec Abraham-abin noar-gusad. \p \v 11 Leví-wagangi Israel-dulemar Moisés-igar-nika-megisad abingas-gusmalad. We-Leví-wagan-dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, we nabir dule-nuedga imakena, ¿degite ibiga bar Melquisedecgiid, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled bar abelegoensunna? Emigindi, Aarón-wagansulid sulenonikid dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga guegar. \v 12 Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled ogwalenonikir, igar-maid amba ogwalemogar-gebed. \p \v 13 We anmar-Dummad-Jesús, Bab-Dummad-Gardagi egi sunmaked, we Leví-e-wagwasulid, baid e-dadad, wemardi dule-irwa-Bab-Dummadga-ibmar-gummakar-ukleged-galugi arbadisurmalad. \v 14 Ar anmar wisid, anmar-Dummad-Jesús, Judá-e-wagwad, agi nonikid. Judá-wagangindi dule-irwa-Bab-Dummadse-golega Moisés egi gwen sunmaksasulid. \s1 Jesús dule-irwa-Bab-Dummadse-goledi Melquisedecgiidid \p \v 15 Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-gwapid, Melquisedecgiid nonikile, we anmarse ise-nue-sogar oyolenaibarsundo. \v 16 We-dule-danikidi, e-dadgangi gwen danisulid. We-Cristo danikid, na gusgu e-gangued nikadba, geg-san-burba-bergued na nikadba. A-ulale, we-Cristo nugsalenonikid, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga guegar. \v 17 Agine, Bab-Dummad-Garda egi sunmaknaid: \q1 Be dule-irwa-Bab-Dummadse-goled degi-sadeguoedid, \q1 be Melquisedecgiidyobmogad. \qr Sal. 110:4 \m \v 18 Degisoggu, a-ulale, idu-igar-maid, osulolessunnad, ar ade nollogwad, degine, igarga geg bargubalid. \v 19 Ar Moisés-igar-maid gwen dule-bendaksasulid dule geg-bar-iskusaedgi nanaegar. Emigindi anmar ibmar-nued bensulidgi edarbedimarsunnad, agi, emigi anmar sunna Bab Dummadse warmakmarsunnad. \p \v 20 We-igar-uklesadi, Bab Dummad na e-sunnad sogsa-gusad, we an-sogedi, napiraye. \v 21 Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-baigangardi ega soglessulid, napira an bega sogye, an sogsad bar ogwaosurye, bemar dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga gumaloye. Ar we-Dummad-Jesús, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga, agardi soglesad, napira an bega sogye, ar Bab-Dummad-Gardagi sognaid: \q1 Bab Dummad sogsaye: \q1 “An-ibmar-sogsad, \q1 bar an ogwaosurye. \q1 Be dule-irwa-Bab-Dummadse-goled, \q1 Melquisedecgiidyob be degi-sadeguoed.” \qr Sal. 110:4 \m \v 22 A-ulale, Bab Dummad napiraye Jesúsgi sogsadgi nue oyolenonisunnad, Bab Dummad dulemar-ebo igar-bini-mesisadi, epenne Moisésba-igar-mesisadba bur nuedye. \p \v 23 Leví-wagandi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad ichesur gunonikid, ar ade amar burgwemaladbali deyob gunonikid. \v 24 Ar Jesúsdi burgwesursoggu, edi dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga degi-sadeguadga gunonisunnad. \v 25 A-ulale dulemar Jesús-nuggi Bab Dummadse danimalale, Jesús sunna degi-sadegu a-dulemar-abonosunnad, ar ade Jesús degi-sadegu dula gudigusoggu, amar-irwa-Bab-Dummadse-gornaigu dasunnad. \p \v 26 Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-weyobid anmar nika abeleged: Dule gwage-swilidikid, geg istar binsaed, dule e-gwagegi gutu-naisulid, dulemar-iskumaladgi aibacha-gudiid, degine, nibnegba bur-bule dule-dummadga imaklesbalid. \v 27 Ar bane-bane dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummagan na e-iskudiidga ibmar Bab Dummadga ukmalad, geb a-sorba dulemar-baigan-iskudiidga ibmar Bab Dummadga ukde-damalad. Ar Jesúsdi deyobsulid, wedi unniguar bato na irgwen-ukar Bab Dummadga na san imaksad, adi dulemar-iskued osulogegar. \p \v 28 Ar Moisés-igar-mesisad dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-nugsaedi, wemardi nolloo-gumalad. Ar Bab Dummad E-Machigi napiraye sogsaddi, we Moisés-igar-mesisad-sorbalidi, agi dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga na E-Machi nug imaksad. Ar E-Machidi ibmar-gwen-akusuli, degi-sadegu na gudiguoed. \c 8 \s1 Jesús, igar-bini-megisad-irwa-gwisguedid \p \v 1 Nabir, emi anmar egi-sunmakdanikidi, anmar sogdanido, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad an nikmaladi, Bab-Dummad-olo-gana argan-nuedsik nibneggi sigdapye. \v 2 We-Jesúsde Bab-Dummadse-goled-neg-islidikidgi arbaedid, Bab Dummad nibneggine na e-neg-sobsadgi. We-neg-islidikidde, dulemar sobsasulid. \p \v 3 Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-nugsalegedi, belagwapa we Bab-Dummadga-ibmar-uked, degine, Bab-Dummadga-ibmar-gummakar-ukega nugsaleged. Amba deyob Jesucristo ibmar Bab Dummadga ukmogar-gebed. \v 4 Degisoggu, we-napneggi Jesús gudiina, dule-irwa-Bab-Dummadse-golega guosulinad, ar ade amba we-napneggi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad gudidiid, amar Moisés-igar-maidba Bab Dummadga ibmar-ukmalad. \p \v 5 We-dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-arbamalad-nega, Bab-Dummad-meged-neg-sunnadsulid, unnila e-wilubgan gued, ar Bab-Dummad-meged-neg-sunnaddi nibneggi siid. A-ular Moisés Bab-Dummadse-goled-neg sobe-sokargu, Bab Dummad Moisésga sogsa-gusad: \q1 Nue be dako, \q1 bela yar-birgi bega ibmar oyolesad, \q1 a-sunnaa be neg-sobmogoed. \qr Ex. 25:40 \m \v 6 Ar emigindi Jesús, Bab-Dummadga-arbaedi baiganba bur-nuedid, ar ade Jesucristo, igar-bini-megisad-irwa gwisguega nug imaklesad, we-igar-binid igar-seredba bur-nuedid, degine, Bab-Dummad-yoedse-ibmar-ukoye-sogsad bur biriginedbalid. \p \v 7 Gebe-igar-megisad we-igar bela swilidikina, ar bar a-sorba we-igar-baid abelegosulinad. \v 8 Bab Dummad na e-igar-idu-megisadba e-dulemar geg nue-nana daksasoggu, a-ular we-gebe-igar-megisad-nik Bab Dummad soged: \q1 Ani an Bab Dummad, ani an soged, ibagan danikoed, \q1 Israel-dulemar-ebo, \q1 degine, Judá-dulemar-ebo, \q1 igar-binid an mesoed. \q1 \v 9 E-babgan-ebo an igar mesisayob guosulid, \q1 deun Egipto-yargi an amar-onos-gusgu, \q1 amar-anbo igar-mesisadgi \q1 gwen nanassurmalad. \q1 Degisoggu, a-ular a-dulemar an indaksasunnad, \q1 deyob Bab Dummad soged. \q1 \v 10 Bab Dummad sogbalid: \q1 “Degisoggu, a-ular weyob \q1 Israel-dulemar-ebo \q1 we-ibagan-sorba an igar-mesoed: \q1 An-igarmargi binsamalagala, an-dulemar an imakoed, \q1 degine, an-igarmarba nanamalagala, \q1 an imakbaloed. \q1 Ani an E-Bab-Dummadga guoed, \q1 degine, emar an-dulemarga gumogoed. \q1 \v 11 Deginbali, dule-baid e-ai-odurdakosulid, \q1 degine, e-gwenad-odurdakosurbalid. \q1 Ega sogosulid: ‘Bab Dummad be wisgumarye.’ \q1 Ar ade bela an-wisgumaloed, \q1 dummagan, degine, bipiganase-bakar \q1 an-wisgumaloed. \q1 \v 12 Deginbali, e-iskumalad bela an ega elioed, \q1 degine, e-iskuedgi bar an binsaosulid, \q1 iskussuliyob an amar-dakoed.” \qr Jer. 31:31-34 \m \v 13 Bab Dummad sogedi: Igar-binidye, sognaido, igar-idualed seredgusye. Ar igar-seredye sogedi, we-igar sered-gusale, a-igar bato bergued warmakdanisundo. \c 9 \s1 Bab-Dummad-meged-neg \p \v 1 Nabir, gebe-igar-megisadgi igar-nikaa megisad, igi Bab Dummadse goloe, degine, a-igar we-napneggi Bab-Dummadse-golega neg-islidikid nikabalid. \v 2 Ar weyob Bab-Dummadse-goled-dordo-neg gued: Gebe-dogdedgi Nega-Islidikidye-nugad-nega naid. Agi gwallumar-sied sibalid, degine, mesagi madu-Bab-Dummadga-ukleged maibalid. \p \v 3 Bab-Dummadse-goled-neggi, baid-mor-dummad-yaba-naid-sorbali, Nega-Nued-Ise-Islidikidye-nugad-nega naid. \v 4 Agine, Bab-Dummadga-ina-wawadik-yapanned-ogumakega olo-galu-yaigwad siid, degine, Bab Dummad dadgan-ebo igar-mesisad-ulu sibalid. A-ulude bela olo-sunnabi egi aryoaled. A-ulugine, olo-noga-siidgi masi maná-nugad bukwad. Agi Aarón-gaapoled maibalid. We-gaapoledgi ber aradiki gagan egi ainis-gusad. Degine, Bab Dummad dadgan-ebo igar-nabosad akwagi-narmaklegar a-ulugi maibalid. \p \v 5 Bab Dummad dadgan-ebo igar-mesisad-ulu-birgi, angermar-querubinesye-nugad-warbo abin-abin dulluu bukmalad. We-ulu Bab-Dummad-maid-e-wilubganye sogleged, degine, dulemarga-gwage-iskued-elilesiid neg-birgi angermar-e-sakan bela egi eunsiid. Emigindi, belallaa agi an bemarga geg egi sunmaked. \p \v 6 Bab-Dummadse-goled-neg-dordogi-sobaledgi weyob ibmarmar urbilesale, agi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad Neg-Islidikidgi bane-bane dogbukwa-gumalad, ega-igar-megisadba Bab Dummadga ibmar imakegar. \v 7 We-Bab-Dummadse-goled-neg-Nue-Ise-Islidikid-yabardi unnila dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadbi birgagi irgwennaa doged. Ase dog-sokalir, ibmar-dula Bab-Dummadga-uklesad-e-abe seder-gebed, na e-iskudiidga, degi, dulemar-baigan na iskusad-wichurmalad-ularbar. \p \v 8 We anmarga Bab Dummad Burba Nued oyonaisundo, Bab-Dummadse-goled-neg-gebed amba ebule siile, Nega-Nued-Ise-Islidikid-naidse amba yo ase dulemar dogegala igar-mayileye. \p \v 9 Wedi emi-ibagi unnila binsa nabir oyolegega gusad, Bab-Dummadga-ibmar-ukleged, degi, ibmar-gummakar-ukleged we-ibmarmardi dulemar-Bab-Dummadse-gormaladga, e-iskusad geg ega nue elied. \v 10 Ar unnila mas-gullegedbi, goblegedbi, degine, igar-nikaa ibmar-uruked-maidba ibmar-imakedbi, unnila binsa askinbi wemar-ibmar imakleged, Bab Dummad we-ibmar-ogwanonikoedse. \p \v 11 Ar emigindi Cristo, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga nugsalesad ibmar-nuegan-yoedse-danimaloed dakegar. Degisoggu, Cristo Bab-Dummad-meged-negaya bur-nuedidse, bur-sunsogedidse dogsad. We-Bab-Dummad-meged-negdi, dulemar-argangi sobarsulid. A sogleged, we-napneggined-surye, nibnegginedye. \v 12 Cristo Nega-Nued-Ise-Islidikidse unnila irgwennaa dogsad, sibad-abe, degine, moli-sapingana-abe-ukedba gwen dogsasulid, na e-abe-uksadba dogsad. Agi anmarga iskued-bennuksad. We anmarga iskued-bennuksadi, degi-sadeguoed. \p \v 13 We moli-bebe-nikad-machered-e-abe, degine, sibadmar-machered-e-abe, degine, moli-ome-bebe-nikad-amba-yo-mimmi-nikued-ogumaklesad-e-buru, dulemar-iskudimalad-birgi eolesmalale, we dulemar urukete, adi nabir Bab-Dummad-asabin dulemar-nuedga gumalagar, \v 14 ar Cristo-abe bursunna, ar a bur-bule gangued nikad. Cristo na Bab Dummadgala, Bab-Dummad-Burba-geg-berguedbali na-san-gutu-gwen-naisulidi na san uksa-gusad burgwegar. A-ular anmargi-ichakwa-binsaed-naid burgwedsik-anmar-semaid, Cristo-e-abe, sunna anmarga elied, adi Bab-Dummad-Dula-Maid, a-e-maiga anmar gumalagar. \p \v 15 A-ulale, Cristo igar-bini-megisad-irwa-gwisguedga gunonisunnad. Gebe-igar-megisadgi-yolesmalad e-iskuedgi-abonogegala, Cristo burgwenonikid, adi Bab-Dummad-dulemarse-gochamaladse, amar ibmar-nuegan-geg-bergued-abingamalagar. \p \v 16 Dule yo na burgwed-idu igar-mesed e-burgwisar, doa e-sorba ibmar-gaoe. We-dule-igar-mesisad burgwegweler-gebed, dule-ibmar-gaoye-soglesad ibmar-gaegar. \v 17 Ar ade dule-igar-mesisad burgwisar, geb nabir igarga gued. Ar dule-igar-mesisad amba dula gudiile, dule-ibmar-gaoye-soglesad geg amba ibmar gaed. \v 18 Bab Dummad anmar-dadgan-ebo-gebe-igar-mesisad ibmar-unimalad-burgwisadgi, a e-abe-milesadgi ebo igar-nabosad. \p \v 19 Bela-igargan-megisad Moisés bela-neggwebur-owisosgua, molimar-sapingana-e-abe, degine, sibad-e-abemar diiba-oburaledgi sibad-wawaad-e-absar-ginnid, degine, hisopo-e-anagi owardikusad. Geb agine, garda-narmakar-megisadgi abe-misad, degine, bela dulemargi abe bomisbargu, \v 20 sogded: \q1 We-abe emi Bab Dummad bemar-ebo \q1 igar-mesnaid nue-napiraye sognaid \q1 e-wilubgan gued. \qr Ex. 24:8 \m \v 21 Deginbali, dordogi-Bab-Dummadse-goled-neg-sobaled, degine, bela vasomar-Bab-Dummadse-golega-ebulegedgi abe-bomisbalid. \v 22 Deginbali, Moisés-igar-maidgi sognaido, ibmar-belasaale ibmar-durgan-abegi swilidik gusiiye. Abe milesulile, dule-iskued geg elileye. \s1 Cristo nakrusgi-burgwisadgi iskued elilesiid \p \v 23 Degisoggu, we-ibmarmar-nibnegginmalad e-wilubganga-gued swilidik saegala, ibmar-dula-gummakar-uked-igar imaker-gebed. We-nibnegginmalad-ibmar-sunnaddi ibmar-dula-gummakar-uked bur-nued abeleged. \p \v 24 Ar Cristo Bab-Dummadse-goled-negse dogsadi, dulemar-argangi neg-sobaledse dogsasulid. Dulemar-argangi-neg-sobaleddi unnila nibneggined-e-wilubgan gued. Cristo nibneg-sunnadse-dogsad, anmar-irwa emigindi Bab-Dummad-asabin gwisgu-dasunnad. \v 25 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad birgagi unnila irgwennaa Nega-Nued-Ise-Islidikidse ibmar-dula-e-abe-semai dogedyobi, Cristodi gwen dogsasulid. \v 26 Ar deyob gannar-gannar dogsana, Cristo gebe-negasaila-naguded-akar gannar-gannar burgwediindo, emigindi unnila irgwennaa ibagan-bergunaidgi nonikid, na e-sunnad na e-san sabsuli uknonikid, adi na e-burgwisadgine iskued-osulogegar. \p \v 27 Ar dulemarga igar-maid, unnila irgwennaa burgwed, geb a-sorba Bab Dummad ega igar itogoed, we-dule na e-nanasad-igar. \v 28 Amba deyob Cristo unnila irgwennaa na san sabsur uksa-gusmogad, adi dulemar-bukidar-iskudimalad e-iskued-eliegar. Ar Cristo gannar dakledagogua, bar iskued-eliega danikosulid, danikoed, dulemar-e-edarbedimalad-abonogegar. \c 10 \p \v 1 Ar Moisés-igar-mesisad unnila ibmar-nuegan-danikoed e-burbagan gued, ibmar-nuegan-danikoed-sunnadsulid. Degisoggu, a-ulale, dulemar ibmar-dula birga-irba uklegedgi Bab-Dummadse-warmakmalad geg nuedga nue imaked. \v 2 Dulemar-iskued bela eliena, ibmar-dula-sabsur-ukleged bar uklessulirdo, ar dule bar binsassuliled, an-ulubgi iskued nai-deeye. \p \v 3 Emigindi we-ibmar-dula-ukleged birga-irba iskusmaladgi-anmar-insaega imakdisunnad. \v 4 Ar ade moli-bebe-nikad-machered-e-abe, degine, sibadmar-e-abe geg iskued elied. \p \v 5 A-ulale, Cristo we-napnegse dognonigu, Bab Dummadga soged: \q1 Bega-ibmar-uklemalad, degine, \q1 ibdula-uklemalad gwen be abessulid, \q1 ar anga san guakwaa bur be uksad. \q1 \v 6 Degine, dule-bega-ibmar-dula-gummakar-uked, \q1 degine, iskued-eliega ibmar-dula-uked \q1 gwen nabir-ito be-imaksasulid. \q1 \v 7 Geb degi an sogdesunnad: \q1 “Emigi Bab Dummad, ani an danisun, \q1 be-sogedba be-ibmar-imakbied \q1 an bega imakegar, \q1 ar igi be-gardagi angi-narmakar-mai, \q1 adi deyob guegar.” \qr Sal. 40:6-8 \m \v 8 Cristo gebe-iduar Bab Dummadga sogsa-gusad: \q1 “Ibmar-dula-ukleged, \q1 bega-ibmar-ukleged, \q1 ibmar-dula-gummakar-ukleged, \q1 degine, iskued-eliega ibmar-dula-uked \q1 gwen be abingabi-gussulid, \q1 degine, amar yeer-ito gwen be-imaksasulid.” \qr Sal. 40:6 \m (Ar wemar Moisés-igar-maidba weyob ukoye sogmai-inigwer.) \v 9 Degine, a-sorbali Cristo sogbalid: \q1 Bab Dummad, emigi an danikid, \q1 be-sogedba be-ibmar-imakbied \q1 an bega imakegar. \qr Sal. 40:7-8 \m Weyob sogsagu, Bab-Dummad-gebe-igar-megisad, ibmar-dula-ega-ukleged, a osulosun, igar-binid una messun. \v 10 Agi anmar Bab-Dummad-sogedba anmar gwage-swilidik gusisunnad, Jesucristo burgwega na san unnila irgwennaa uksadgi. \p \v 11 Ar napiragwad, bela dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad bane-bane Bab Dummadse gornaid, degine, gannar-gannar ibmar-dula-ukleged uknai-daed, ar wede degite geg iskued-osuloged. \v 12 Ar Cristodi unnila na irgwennaa iskued-ular burgwega na san uksa-gusad. Ar emigindi Cristo Bab-Dummad-argan-nuedsik sigidapsunnad. \v 13 Emigindi Cristo edarbesisunnad, na bela e-istarmaladgi Bab Dummad nakwedse e-imakedse. \v 14 Ar ade unnila na irgwennaa burgwega na san uksadgine, unniguar degi-sadegu Bab-Dummadgadga-gunonimalad gwage-swilidik imaknonikid. \v 15 Bab Dummad Burba Nued amba anmarga oyomogad, we napiraye, ar gebe Bab-Dummad-Gardagi sognaid: \q1 \v 16 Bab Dummad soged, \q1 “A-ibagan-sorbali \q1 dulemar-ebo an igar weyob an mesoed: \q1 An-dulemar an-igarmarba nanamalaga an imakoed, \q1 degine, an-igargi binsamalaga an imakbaloed.” \qr Jer. 31:33 \m \v 17 Degine, Bab Dummad Burba Nued sogbalid: \q1 Bemar-iskudiid, bemar-galagwensuli-gudiid \q1 bar egi an binsaosulid. \qr Jer. 31:34 \m \v 18 Ar iskued bato osulolesale, geg bar ibmar-dula iskued-ular ukleged. \s1 Jesucristoba nabir anmar Bab Dummadse warmakoed \p \v 19 Degisoggu gwenadgan, anmar Nega-Nued-Ise-Islidikidse Jesucristo-abegi sunna dobsuli doge-gussunnad, \v 20 deun igar-nued, igar-dula-dule-imaked, anmar-Bab-Dummad-neggi-mor-naid Jesucristo anmarga egasgu. We sogledo, Jesucristo na e-sangi na anmarga egasye. \v 21 Degisoggu, Bab-Dummad-maid-neggi Jesucristo anmar-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad an nikmarsoggu, \v 22 Bab Dummadse an namarsun, gwage-irgwennaa-binsaedgi, nue Jesúsgi bensulidgi, ibmar-galagwensuli ulubgi-binsaed bela elilesadgi, degine, anmar-sana dii-nuedgi, dii-swilidikidgi nue-enuklesadgi. \p \v 23 Bab Dummad anmar-abonogoed anmar bensulidgi sogdimaladgi nue akamarsun, gwage-gwage dasulidgi. Ar Jesucristo anmar-abonogoye sogsadi, na e-sogsadba ibmar-imakedsegad, anmar-yardakosulid. \v 24 Degisoggu, anmar binsamarsun igi anmar saer-gebe, adi na muchub-muchub na gatik sabgumalagar, degine, na ibmar-nuegan-imakmarbaligar. \v 25 Degine, mer onmaksuli be gumar Bab-Dummadse-golega, igi baigan damaladyob. Bur na be muchub-muchub ogannomar, adi gatik Bab Dummadba nanamalagar, bur-bule, Bab-Dummad-ibagan warmakdani be dakmalar. \s1 Bab-Dummad-be-abonoged, mer baisur be dakoed \p \v 26 Igar-napiragwad wisid-sorba yamo anmar iskudele, gannar iskued-eliega Bab-Dummadga-ibmar-uked sated. \v 27 Deyob anmar iskusale, unnila sabsur-odurdakleged, degine, soo-gwabunye-siid Bab-Dummad-e-istarmalad-odurdaklemaloedbi anmar edarbesisunnad. \v 28 Dule-warbo, igi, warbaa sognonikile, we Moisés-igar-mesisadgi annasye, we-dulega burgwed-igar-maid, wile-daklego-deeye soglesulid. \p \v 29 ¿Ar dule Bab-Dummad-Machigi annasale, degine, e-abegi igar-nabos-megisad, egi nue-nugunonikidgi, a-abe, abe-iskanaga imaksale, degine, Bab-Dummad-Burba-Nued-nabir-dulemargi-binsamaidgi dodogele, a-dule bur-bule odurdaklegosur-be-insae? Bur-bule odurdaklegoe. \v 30 Ar anmar Bab-Dummad-wisid, na e-sunnad sogsa-gusad: \q1 Buged-saedi wedi angadye, \q1 ani an gannar bennukoye. \qr Dt. 32:35 \m Degine, sogbalid: \q1 Bab Dummad na-e-dulemarga \q1 igar-itogoye. \qr Dt. 32:36; Sal. 135:14 \m \v 31 Dule iskudiidba Bab-Dummad-Dula-Maidse sabsur-odurdaklegega galenonikile, we beedse nunmaked-dummaddo. \p \v 32 Idu-ibagan-nasmalad nue be insamalana, deun a-ibagangine, bemar Bab-Jesús-igar gwallu-meegwadyob abingasmalad-sorba, nue iskued-abin ulusmalad-sorba bemar naibi-gumalad-abin gandik gwisgusmalad. \p \v 33 Imbagwenale, dulemar-abargi bemargi sabsur sunmaklesad, degine, emar-wagab bemar sabsur imaklesmarbalid. Imbagwenale, emar-sabsur-naibi-gunaimalad-yalaba bemar gwichi-gusmarmogad. \v 34 Deginbali, dulemar-eskaryagi-mellesimalad bemar wiledaksamarbalid, degine, bemar weligwar-itogedgine, igi-barsaye be sogsamalad, bemar-ibe ibmar-sulearmargu, ar bemar wisid, nibneggine bur ibmar-nued, ibmar-geg-bergued be nikmalad. \p \v 35 Degisoggu, mer be iemar, Bab Dummadgi bensuli nanamalagar, ar ade bemar wisid, bemarga bur-ibmar-dummad uklegoed. \v 36 Bur-gatik alamaknai bemar imaker-gebed, adi Bab-Dummad-sogedba ibmar be imaksad-sorba, Bab-Dummad-ibmar-ukoye-sogsad be abingamalagar. \v 37 Bab Dummad E-Gardagi soged: \q1 Ar ade ichenapid, \q1 dule-danikoye-sogsad, danikoed, \q1 emiskwaa danikoed. \q1 \v 38 Ar dule gwage-swilidikiddi \q1 Bab-Dummad-bensulidgi nanaoed, \q1 ar dule gannar sorsik-naderdi, \q1 an-san-burba gwen weligwar imakosulid. \qr Hab. 2:3-4 \m \v 39 Ar anmardi gannar-sorsik-naed-dulesurmalad anmar-san-burba yoggumalagar. Suli, anmardi Jesucristogi-bensulidba anmar-san-burba abonolemaloed-dulemalad. \c 11 \s1 Bab Dummadgi bensuli nanasmalad-dulemar \p \v 1 Degisoggu, dule ibmar bensulile, wisid, ibmar-edarbediid na nue abingaoed, amba ibmar daksur-inigwele, wisid, we ibmar-napiragwadid. \v 2 Anmar-dadgan-epennemalad, Bab-Dummadgi-bensuli-gusmaladba Bab Dummad anmar-dadgan yeer daksa-gusad. \p \v 3 Anmar Bab-Dummadgi-bensulidba wismalad, Bab Dummad na e-gaya-burba-sogsadbali bela nibneg-obinnisad, degine, we-napneg-obinnnisbalid. Degisoggu, bela ibmar-emi-magar-daklemaladi ibmar-aku-daklemaladgi danikid. \p \v 4 Abel Bab-Dummadgi-bensulidbali Bab-Dummadga-ibmar-uksadi, bur Caínba ibmar-nued uksa-gusad. Abel Bab Dummadgi bengussursoggu, Bab Dummad we-Abel iskussuliyob daknonisunnad. We deyob oyogegala, Bab Dummad Abel-ega-ibmar-uksad abingas-gusad. Bato Abel burgwis-inigwele, amba anmar-odurdaknaid Bab-Dummadgi-bensuli-gudiguedgi. \p \v 5 Enoc Bab-Dummadgi-bensulidba burgwissuli nibnegse seles-gusad, e-san gwen amissurgusmalad, ar ade Bab Dummad na sesa-gusad. Bab-Dummad-Gardagi soged, nibnegse-seleded-idu, Enoc mag daklesye, ede yeer-ito Bab-Dummad-imaksad. \v 6 Ar ade dule Bab-Dummad-benele, geg Bab Dummad yeer-ito imaked. Ar dule Bab Dummadse warmakbiele, nue bensulir-gebed, Bab Dummad maiye, degine, dulemar-e-amidimalad e-wisguega imaked. \p \v 7 Bab Dummad iduakwaa Noé-owisononigu, Noé Bab-Dummad-bensulidbali, amba yo ibmar-dake-inigwele, nue-Bab-Dummad-dobee-itogedbali ur-dummad sobsa-gusad, adi e-ome, degine, e-mimmimar abonolemalagar. Noé, Bab-Dummad-bengusulidbali we-napneggi-bukmalad Bab Dummadse sabsur-odurdaklegega imaksad, degine, Bab-Dummadgi-bensulidbali Noé dule-gwage-swilidikidga gunonisunnad. \p \v 8 Abraham Bab-Dummadgi-bensulidba, Bab Dummad ese gornonigu, Bab-Dummad-sogedba ibmar imaksad, neg-ega-uklegoye-sogsadse nade-gusad. Abraham nade-gusad, amba wichur-inigwer bia ede naoe. \v 9 Abraham Bab-Dummadgi-bensulidbali, Bab Dummad ega sogsad, neg an bega ukoye, a-napagi dule-baidyob, e-napasuliyob egi mai-gusad, neg-dordogi-sobaledgi. \p Isaac, degi, Jacob a-neggi amba deyob mai-gusmogad. Bab Dummad Abrahamga sogsa-gusad, yoedse ibmar an bega ukoye, a-ibmar, Isaac, degine, Jacob, edarbedii-gusmarmogad-dulemarmogad. \v 10 Ar ade Abraham neggwebur edarbedii-gusad, neggwebur-nibalid nued neg-sobaled, Bab Dummad a-neg na obinnisad, degine, na e sobsabalid. \p \v 11 Sarase-bakale, amba Bab-Dummad-bensulidba, geg mimmi-bake gudigu, nabir mimmi-nikunonikid. Sara seredgi, mimmi-baked-e-wilubgan obicha-inigwele, mimmi-nikunonikid, ar ade Sara bengussulid, Bab Dummad ega sogsad, an bega machigwa ukoye. \v 12 Deginbali, Abraham, bato seredgus-inigwele, e-nusgana niskwamar-nibnegginedyob ichesuli, degine, ukubmar-ichesur-demar-gakaba-bukwad geg ebislegedyob ainiar-gusad. \p \v 13 Ibmar-ega-uklegoye-sogsad-abingassuli wemar bela burgwismalad, degite, gwen bengussurmalad, ar ade dikasuli ibmar-daksamalad, bengussurmalad, bato abingasayobi egi wergusmalad. Sogsamalad, emarde dule-yar-baidginmaladye, unnila we-napneggi sikwas garmakdimarye. \p \v 14 Ar weyob-sogsamaladi nue anmarga sognaido, emarde neggwebur-baid amidimarye. \v 15 Ar na e-yargi-noarmaladgi binsadii-gusmalana, ar gannar a-yarse sunna nade-gusmalanad. \v 16 Ar emigindi neggwebur bur-nued, nibneggined, a-amidii-gusmalad. Degisoggu, a-ulale, Bab Dummad bingesuli na sogsundo, ede a-dulemar-Bab-Dummadye, ar ade na ede ega neggwebur guagwar bato sisad. \p \v 17 Abraham wilubdakleargu, Bab-Dummadgi-bensulidbali, Isaac-uksa-gusad. Bab Dummad a-Abrahamga sogsa-gusad ibmar-nuegan an bega imakoye, degite Abraham na e-machi-wargwennaa-guedi gummakar Bab Dummadga uke-sokalinad. \v 18 Ar ade Bab Dummad idu Abrahamga sogsa-gusad: \q1 Be-machi-Isaacgine, \q1 be wagan-bukidar-nikuoye. \qr Gn. 21:12 \m \v 19 Abraham nue wisid, Bab Dummad gandikidbali sunna Isaac-burgwar-maid gannar oduloged, a-ulale Bab-Dummad-gwen-bengussulid. Degisoggu, sunna soglesundo, Isaac burgwar-mai, Abraham gannar susa-gusye. \p \v 20 Isaac Bab-Dummad-bensulidbali Jacobga, degine, Esaúga sogsa-gusad yoedse-ibmar-danikoedgi Bab Dummad nued begi binsaena-gadinye. \p \v 21 Jacob, Bab-Dummadgi-bensulidbali, burgwedani maigu, José-e-machimar-warbogwadga sogsa-gusad, Bab Dummad nued bemargi binsaena-gadinye, deun e-suar-apoled-e-nonogi-akanai Bab-Dummad-nug odummomai-gusgu. \p \v 22 José Bab-Dummadgi-bensulidbali, burgwed-idu sogsa-gusad, Israel-dulemar Egipto-yargi ainioye, degine, igar-uksa-gusad, e-gar-burba sedmaloedgi. \p \v 23 Moisés gwalulesgu, e-babgan Bab-Dummadgi-bensulidbali, rey-igar-mesisad, machimala-oburgoye, a-igar-dobgussuli nii-walapaa Moisés-odukudii-gusmalad, ar ade machi-nuedi na daksamalad. \p \v 24 Moisés Bab-Dummadgi-bensulidbali dummad gusgu, Faraón-e-sisgwa-machiye yapa na bilegusad. \v 25 Moisés Bab-Dummad-mimmiganba bur sabsur-wileged na susa-gusad, wis-ichee iskumaladgi unnila weligwar-itogedba. \v 26 Moisés Cristoga-wilegoed bur ibmar-nuedye sogsa-gusad Egiptoginmalad bela-bela bur ibmar-nuegan-nikadba. Ar ade Bab-Dummad-ega-ibmar-ukoedgi ataknai-gusad. \p \v 27 Moisés Bab-Dummadgi-bensulidbali Egipto-yar-mete-gusad, rey-urwoed gwen dobgussulid, ar ade Bab-Dummad-aku-daklegedgi akanai-gusad. \v 28 Moisés Bab-Dummadgi-bensulidbali, Bab-Dummad-Israel-Dulemar-Egiptogi-Wilebukwa-Onogoed-Iba onosad, degine, sibad-wawaad-e-abe yawagakgi magsa-gusad, adi anger, machimala-gebesailagined-oburgoed melle Israel-machimaladi oburgwilegegar. \p \v 29 Israel-dulemar Bab-Dummadgi-bensulidbali demar-dinnagwadyobi Demar-Ginnid-nugad obaksa-gusad, deun Egipto-dulemar deyob obake-sokarmarmogangu, emardi bela gundoles-gusmalad. \p \v 30 Israel-dulemar Bab-Dummadgi-bensulidbali Jericó-neggwebur-e-galu-dummad-maid, ibaguglegus ebirmargua, ayarid-gusad. \v 31 Rahab, gamba-nuchu, Bab-Dummadgi-bensulidbali, dulemar-uayasuli-gusmaladbali gwen burgwissulid, ar ade Israel-dulemar arbak-neg-argamalad abingas-gusad. \p \v 32 Degite, ¿igi-gwena an bemarga barsogosunna? Ar baigangi an bemarga sunmakye sogele, an bemarga obelossuliled, Gedeóngi sunmaked, Baracgi, Sansóngi, Jeftégi, Davidgi, degine, Samuelgi, degine, Bab-Dummad-gaya-burba-berbemaladgi. \p \v 33 A-dulemar Bab-Dummadgi-bensulidbali neggweburmar-dummagan susa-gusmalad, a na egadga imaksamalad, igar-nued imaksamalad, Bab-Dummad-ega-ibmar-ukoye-sogsad abingasmalad, achu-migur-nono-wawaad-e-gaya edismalad, \v 34 soo-gwabunye-gwichid ogichamalad, wakichamalad mer espunyargi e-oburgwemalagar, na nolloo-guedgine gangued nikusmalad, bila-ononaidgi dutusuli na itosmalad, sordamar-neggwebur-baidginmaladgi nakwismalad. \v 35 Agine, omegan, ei-burgwismalad gannar ega odulolesmalad. \p Baigan, sabsur-odurdaklesmargu, burgwismalad, ar ade e-ono-sokalid gwen e-onogega-imaksasurmalad, ar wisid, burgogua, gannar durguoed, burba-nued bur amioed. \v 36 Baigan, egi sabsur dodolesmalad, bibyolesmalad, eskoro-dubgi edillesmalad, degine, eskaryagi mellesmalad. \v 37 Deginbali, akwagi-maklear burgwismalad, esnaligi negabar-sikar burgwismalad, wilubdaklesmalad, espunyargi earwilesmalad, neg-baid-baidse gaamakdii, sibad-wawaad-e-absar, degine, sibad-e-ukabi-yoi gudigusmalad, wiledii-gusmalad, dummad-odurdakledii, sabsur-imakledii-gusmalad. \v 38 Wemar dule-nuegansoggu, we-napneggi-dulemar-bukwad eba gudigue-wilubsulinad. We-dulemar-nuegan nega-dule-sulidganba gudigusmalad, yalaganba, akwa-ollogana-yaba, napa-ollogana-yaba gudigusmalad. \p \v 39 Bela-wemar Bab-Dummadgi-bensulidbali Bab Dummad ega sogsa-gusad, bemar dule-nuegan gumarye, degi-inigwele, ibmar-ega-uklegoye-soglesad gwen abingassurmalad, \v 40 ar ade Bab Dummad anmarga bur igar-nued amisad, adi amar geb anmarba-akaniki Bab Dummad na e-abegedyob bela anmarga ibmar guegar. \c 12 \s1 Bab Dummad anmar-odurdaked mer galagwensuli nanamalagar \p \v 1 Degisoggu, Bab-Dummadgi-bengussurmalad bukidar anmar-ebilis anmar-dakbukmarsoggu, a-ular ibmar-iskana-bela-anmar-gaed mimarsun, iskued-anmar-ganikid indakmarsun, anmar nue-ise-burdiar-abarmaked anmar-idu-naidgi abarmakmarsun. \v 2 Jesúsginbi ataknai-gumarsun, ar Bab-Dummadgi-bensulid agi danikid, degine, Bab-Dummadgi-bensulid-napiragwad ase bergusibalid. Jesús nakrusgi wilenaigu, egi dodolenaigu, binge-gued-dummad iesad, ar ade wisid, we-degi-odurdaklenaid-sorbali weligwaled-danikoed. Emigindi Jesús, Bab-Dummad-olo-gana-argan-nuedsik sigidapsunnad. \p \v 3 Degisoggu, nue be binsamalo, we-Jesús anmarga na oyosad dulemar-iskumaladse wilesad. Degisoggu, bemar mer yegumarsun, degi, mer galakumarsun. \p \v 4 Ar bemar iskued-abin-gwisguedgi amba yo burgwednaga iskued-abin be urwenai-gumalad. \v 5 Ar bato bemarde iesde Bab Dummad na e-mimmi-bemar-dakedba bemar-unaed, E-Gardagi bemarga soged: \q1 Mimmi, Bab-Dummad-be-odurdaked \q1 mer basur be dako. \q1 Degine, Bab Dummad sabsur bega ibmar sokalir, \q1 mer be galakubalo. \q1 \v 6 Ar ade Bab Dummad na dule-sabedi, \q1 a-dule-odurdak-daed, \q1 degine, bela na e-mimmiga-imaksad, \q1 a-dule-odurdakega wis bibyo-daed. \qr Pr. 3:11-12 \m \v 7 Ar be odurdaklealir, unni na be bargamar, ar be e-mimmisoggu, a-ular Bab Dummad be-odurdakmalad. Ar ade, ¿doa-bab na-e-mimmi-odurdaksur be insae? Babgan bela na-e-mimmigan-odurdakedbi-daed. \v 8 Ar Bab Dummad bela anmar-odurdaksadbiid, ar be odurdaklesulile, be Bab-Dummad-mimmisurdo, be neg-sichigineddo. \v 9 Ar deginbali, anmar-babgan-we-napnegginmalad anmar-odurdaknaigu, anmar egi nue-binsaed-nikaa gusmalad. Bur-bule Bab-Burbaledba anmar uaya-nikaa dae-wilubmardo, adi anmar dula gudiguegar. \p \v 10 Anmar-babgan-we-napneggined unnila sikwas wegi anmar-odurdaknai-gusad, nabir anmar-odurdaklego dakedba. Bab-Dummad-anmar-odurdakeddi, wedi anmarga bur-nuedid, adi anmar eba burba-swilidikid nikumogagalad. \v 11 Ar nue-napiragwad, be odurdaklenaile, we yeer-itolesulid, wile-itole-daed. Geb a-sorbardi we-dulemar-agi-nue-odurdaklesmaladga geb ulubgi-bogidik-itogedgi igar-inikigwadga gunoni-daed. \p \v 12 Degisoggu, na be dukin ogannomar, adi gatik Bab-Jesús-igarba bemar nanamalagar, igi dulemar na argan-yegus-gudimalad na oganno-damaladyob. Degine, na be gwage-ogannomarbar, adi mer be budar Bab-Jesús-igargi itomalagar, igi dulemar yokor-nollo-gud-damaladyob. \v 13 Degine, Bab-Jesús-igarba nue be nanamarsun, dule igar-inikii imakedyob, adi dulemar Bab-Jesús-igargi nolloo-gudimalad mer iskumalagar, igi dule muya-muya-nanamalad igargi nod-damaladyob. Deyob be imakmalale, adi amar nugumaloed. \s1 Dulemar Jesús-igar-abingasurmalar, we ega boni-dummadid \p \v 14 Dulemar-baiganbo bela bogidik-nanaed be imakmar, degine, gwage-swilidik-nanadii be imakmarbar. Ar dule gwage-swilidik-sulile, gege Bab-Dummad-daked. \v 15 Degisoggu, nue salakarmar, abakalegi dule-wargwen Bab Dummad dulemar-abonomaidgi bangualile. Degine, nue be salakarmarbar, mer bemar-abargi aimar-istar-daked nasgued be imakmar, ar degiile, dulemar-baigan bela-istar-dake-gumaloedba iskudmaloed. \p \v 16 Degine, nue salakarmarbar, melle neg-sichigi-yolemalad bemar-abargi nika be imakmar, degine, Bab-Dummad-ibmar-nued, ised, a-ibmar ibgwensur-imaked bemar-abargi mer nika be imakmarbalo, Esaú gusadyob. Esaú, na machi-dummadsoggu, na e-ibmar-gaoed unnila mas-bate-gwagwen-bina e-urbaga uksa-gusad. \v 17 Bemar wismalad, a-sorba Esaú e-bab-ega-soged-bina: Bab Dummad nued begi binsaena-gadinye, a-bina sognai-gusanad, degite geg oakalogusad, ar a-bina ise-boar gunai-gusan-inigwer. \p \v 18 Ar bemar yar sunna-ebulegedse warmaknonisulid, igi Israel-dulemar warmaksadyob. A-yargindi soo-gasii-gusad, yar neg-sichid-nai-gusad, yar neg-saidigar-nai-gusad, diburwa dummad-gormai-gusad, \v 19 degine, Israel-dorgan gar-trompeta-goled agi itosmalad, degine, Bab-Dummad-e-gaya-burba itos-gusmarbalid. Dulemar-a-gaya-burba-itosmalad sogde-gusmalad mer anmarga bar sunmakye, \v 20 ar ade geg itomalad ibmar-ega-sognaid: \q1 Ar ibmar-dulase-bakale we-yar ebusale, \q1 akwagi-makar oburgoye, \q1 igi, sigugi-makar oburgoye. \qr Ex. 19:12-13 \m \v 21 Moisés ibmar-dakgwichid geg-dakedbali sogde-gusad: \q1 An nue-dobe an itoged, \q1 degine, an nue-wawanmak an itobalid. \qr Dt. 9:19 \p \v 22 Ar bemardi Sion-yalase warmaknonikid, Bab-Dummad-Dula-Maid-e-neggweburse, Jerusalén-nibalidse, angermar-ichesur miliba-mergumalad-abalagi be warmaknonimalad. \v 23 Bab-Dummad-mimmigan-gebemalad bato e-nug-nibneggi-narmakarmaladse be nonimalad, Bab-Dummad-bela-dulemarga-igar-itogedse be nonimalad, degine, dulemar-nuegan e-burba-inikii-imaklesmaladse be nonimalad. \v 24 Jesús, igar-bini-megisad-irwa-gwisguedse be nonimalad. We-igar-binid, Jesús-abe-aryosadba megnonikid. Ar Jesús-abe-aryosad, Abel-abe-aryosadba bur nued anmarga sunmaknaid. \p \v 25 Nue salakarmar, Bab-Dummad-bega-sunmaknaid mer basur be itomalo. Ar anmar-dadgan we-napneggi ega sunmaklenai-gusgu, itossurmaladba nue-odurdaklesmalad, anmar-bur-sunna, Bab-Dummad-nibneggi-anmarga-sunmaknaid anmar eba dasurmalale, anmar bur-bule odurdaklemalodo. \v 26 Bab Dummad deun sunmaksagu, we-napneg ogiglimaksa-gusad. Emigindi na sogsasunnad: \q1 Napi-ilagwen an neg-ogiglimakbaloed, \q1 unnila we-napnegbi an ogiglimakosulid, \q1 nibnegse-bakar an ogiglimakoed. \qr Hag. 2:6 \m \v 27 We-degi-sogedi: “Napi-ilagwenye,” we obardo, sunna ibmar-ainirmaladdi, ibmar-obinnilesmaladdi, ainiroye, adi ibmar-geg-ainirmaladdi degi-sadegu nai-guegar. \v 28 Degisoggu, Bab Dummad anmarga neg-dakmaid-geg-bergued uknaisoggu, dog-nuedye anmar Bab Dummadga sogmarsun, agi Bab Dummadga anmar arbamarsun, nue-dobedgi, degi, nue-egi-binsaed-nikaa-daedgi. \q1 \v 29 Ar ade anmar-Bab-Dummad sooyobi bela ibmar-osuloged. \qr Dt. 4:24 \c 13 \s1 Bab-Jesúsba-nanaimalad igi nanae-wilubmala \p \v 1 Na be muchub-muchub gwenadgan-sabgumalad mer be osuloged imakmar. \v 2 Dulemar-ainebarmalad bese atakdanikir, ogabed mer be iemalo, ar degi-daedbali bukidar na-wichuli angermar-ogabidmalad. \p \v 3 Dulemar-eskaryagi-mellesimalad mer be iemalo, be eskaryagi eba mellesiidyob na be itomogoed, degine, dulemar-sabsur-odurdakledimalad be insamarbalo, ar bemar-sunnad na be wismarmogad, igi sabsur-odurdaklealir-itolege. \p \v 4 Ome-nikued-igar bela egi-binsaed-nikaa dake-wilubmalad, degine, na abirgunagwar-nanaed-igar nuedid. Ar dulemar-neg-sichigi-yoledimalad, degine, na abirgunagwar-nika-dikarba-yolemalad, amargardi Bab-Dummad-sabsur-odurdaked-igar ega nue maid. \p \v 5 Mer dogdar mani-bina be sogmar, na emi be-ibmar-nikadgi yeer-itodii be gumar. Ar Bab Dummad sogsad: \q1 An be-iegosurye, \q1 degine, an be-metosurye. \qr Dt. 31:6 \m \v 6 Degisoggu, sunna Bab-Dummad-bensulidgi an sogmarsunnad: \q1 Bab Dummad an-bendakedid, \q1 degisoggu, igi dule an-imakbie, \q1 a an-dobguosulid. \qr Sal. 118:6-7 \p \v 7 Bab-Dummad-igargi-bemar-idudimalad, amar be insamalo, degi, bemarga-Bab-Dummad-gaya-burbagi-sunmaksamalad be insamarbalo. Nue be insamalo, e-nanasad igi bemarga oyosmala. Amar Bab-Jesúsgi-bensuli-nanasmaladyob be nanamarmosundo. \p \v 8 Jesucristo gwen gwagmaisulid, sae-gudigusadyob emi amba gudiid, degine, degi-sadeguoed, gwen gwagosulid. \v 9 Melle akar-akar igar-yogsaar-odurdaklemaladse be binsaed galemalo. Ar ib-nuedid, Bab-Jesús-anmargi-nued-binsaedgi anmar-gwage ogannoleged, mas-gulleged-igar-mamaidba nanaedgi anmar-gwage ogannolesulid. Ar dulemar mas-gundimalad-igarba-damalad gwen Bab-Jesús-igargi gannaledisurmalad. \p \v 10 Anmar Bab-Dummadga-ibmar-ukleged-galu an nikmalad, dulemar Bab-Dummad-neg-dordogi-sobaledgi-arbamalad, amar we-galugi ibmar-uklemalad-e-san-gunned ega igar maisulid. \v 11 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad unnila ibmar-unimalad-abebi Nega-Nued-Ise-Islidikidse iskumalad-ular ses-daed, ar ibmar-e-sandi neggwebur-dikarba ogumakle-daed. \p \v 12 Ar Jesús amba deyobmogad, na e-abegine, dulemar gwage-swilidik saegala, neggwebur-dikarba burgwismogad. \v 13 Degisoggu, Jesússe neg-magaba anmar nonamarsun, e wiledii-gusad, e naibi-itosad, egi dodolesad, ayob anmar eba gunamarmosun. \v 14 Ar ade anmar we-napneggi neggwebur-sadeguad nikasulid, anmar edarbediid, yo neggwebur-sadeguad-danikoed. \p \v 15 Degisoggu, Jesucristogi anmar Bab-Dummad-nug degi-sadegu odummodii-gusun, Bab Dummadga ibmar-gummakar-ukedyob. Degine, anmar Bab-Jesúsba naisoggu, anmar Bab-Dummad-odummodii-gumarsun. \v 16 Degine, na be ibmar-nued saed, degi, na be muchub-muchub bendakmalad mer na be iemalo. Ar weyob be daedi, Bab Dummad a-yeer-ito be imaked, ega ibmar-gummakar-uksayob ito-daed. \p \v 17 Bab-Jesús-igargi dummagan bega sunmakmaladba uaya-nikaa be damar, a-sogedba be nanamar, ar amar bega be-san-burba-edarbedimalad. Ar ade igi bemar akwisa, agi Bab Dummadga sunmakgwichi-gumaloed. Degisoggu, e-arbaed weligwar-imaked be imakmar, mer bukib-itogwichi-gumalagar. Ar bemar dummagan-bukib-ito imakele, bemarga ib-nuedga guosurmalad. \p \v 18 Anmarga Bab Dummadse gormalo, ar anmar wisid, anmar ulubgi gwen binsaed akar an niksurmalad, bela nueganbi nanadii an gubimalad. \v 19 Bur-bule an bemarga sogmar, gatik anmarga Bab Dummadse gormalo, adi emiskwasaar an bemar-abargi gudigumalagar. \s1 Napi ibmar sogsiid \p \v 20 Bab Dummad, ulubgi-bogidik-itogega anmar-imakedid, degine, anmar-Dummad-Jesucristo-burgwar-mai odulosadid. We-Jesucristode, sibad-wawaad-edarbed-nued-dummadyobid, na e-abegi igar-megisad-nabosad degi-sadeguoed. \v 21 A-Bab-Dummad bemar gwage-swilidik imaksun, degine, bela ibmar-nuegan imakega bemar-imaksun, adi bemar Bab-Dummad-sogedba nanamalagar, degine, bela igi na e ibmar-imakbiedba anmar-imaksun, Jesucristoba. ¡Jesucristo-nug odummolemai degi-sadegu gusun! Ar deyobdo. \p \v 22 Gwenadgan, nue-ise-wilesakwaa an bemarse egismalad, bemar-ogannomalagala we-ibmar-an-bemarga-sogsamalad, nued be abingamalana-yerban, ar wis garda giakwasaale an bemarga narmaksamalad. \p \v 23 An bemar-owisomalad, anmar-gwenad-Timoteo-eskaryagi-mellesiid bato nosad. Anse emiskwaa nonikile, a-anbo anmar bese ataknadapmaloed. \p \v 24 Bemarga bela Bab-Jesús-igargi-bemar-idudimalad, degine, bela Jesucristogi-akananaimaladga sogo, bemar nueganbi sogeye. Italia-dorgan dog-nued-sogeye bemarga sogsimarmogad. \p \v 25 Bab Dummad bitigi nued bemargi binsamalana-gadin. Be itomargua.