\id REV - Kuna, San Blas - Bible -Panama 2014 (DBL -2014) \h Burbar-Oyolesad \toc1 Burbar-Oyolesad-Garda \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap \mt1 BURBAR-OYOLESAD-GARDA \mt2 APOCALIPSIS \imt2 GEBE-SOGLENAID \imt1 Garda-nug \ip Juan, Jesús-sapingan-warambe-gakabogwad-wargwenad we-garda narmaksad. We-garda-sorba, Bab-Dummad-Garda bar narmaklessulid, wese bergunaid. Juan, Bab-Jesúsʼba-naid-ular, Patmos-dupugi mellesii gusad. Agi odurdaklesigua, Bab-Jesús yoedse-ibmar-guoed, ega burbar oyosad. Binsamardo, we-garda birga 96ʼgi narmakles-insaye. \is1 Burbar-Oyolesad-Gardagi weyob sunmaklenaid \ip Bab-Jesús, Juanʼga sogsad, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-sogagugle-siidse (7) an bega-sogsadyob be garda narmakoye. \ip Juan, Bab-Jesús-bela-ega-burbar-ibmar-oyosad, bela narmaksad. We-gardagi anmarga oyoged, Jesucristo nia-sailaba bur dummaye, degine, bur dutusurbarye. Ibmar-isganamar bur bule ibmar-nueganba nakwemaiyob dakle-inigwele, Bab-Dummad-gangued bur gannarbasoggu, a bur nakoye. Bab-Jesús, na e-sordamar-Roma-dulemarse nue-wiledimar-inigwele, weyob ogannonaid: “Bab-Dummad amba negsemaiye, bela a-sogedba ibmar-gumaiye, degisoggu, mer galakued imakmaloye, ar Bab-Dummad bela negsemai guoeddeeye.” \ip We-gardagine, weyob ilemakar sunmaklenaid: \io1 1. Gebe-sikwas-soglenaid (1:1-8). \io1 2. Iglesia-sogagugledga (7) sunmaksad (1:9–3:22). \io1 3. Wilubgan-sogagugled (7) (4:1–8:1). \io1 4. Gar-trompeta-walagugled (7) (8:2–11:19). \io1 5. Ibmar-wilubganmar-oyolenaid (12:1–14:20). \io1 6. Nog-dummagan-gwagugled (7) (15:1–16:21). \io1 7. Dulemar-sabsur-odurdaklegoed-oyolesad (17:1–20:15). \io1 8. Jerusalén-neggwebur-binid (21:1–22:5). \io1 9. Cristo-danikid nue-warmaksad (22:6-20). \io1 10. Napi-soglenaid (22:21). \ip Be itogua. \c 1 \ms1 1. GEBE-SIKWAS-SOGLENAID \mr (1:1-8) \s1 Jesucristo, yoo-ibmar-guoed oyosad \p \v 1 We-yoedse-ibmar-guoed-oyolesadi, Jesucristoʼgadid. Bab-Dummad Jesucristoʼga we-yoedse-ibmar-gumaloed oyosad. Jesucristo, na e-maigan we-ibmar-emissaar-gumaloed-wisgumalaga oyosad. Wisgumalagala, Jesucristo na e-baliwitur e-mai-Juanʼse barmialid. \v 2 We-Juan, na e-sunnad-daksadbali, Bab-Dummad-bela-ega-sogsadba, degine, Jesucristo-bela-ega-oyosbalidba, narmaknonikid. \p \v 3 Dule-we-garda-absomaladga, yoo-ibmar-guoed-itomarbalidga, degine, bela narmakar-naidba-eba-damaladga ibnuedga gued. Ar we-ibmar-guoed-ibagan emiskwaa deyob gunonikoed. \s1 Juan, Jesúsʼba-nanaimalad-sogagugledga (7) nued-sogeye sogsiid \p \v 4 Ani Juan, Jesúsʼba-nanaimalad Asiaʼgi-bukmalad-sogagugledse (7) an we-garda narmaksiid. \p Bab-Dummad-Dula-Maidi, gusgu-danikidi, degisadegu-mai-guoedi, degi, burbamar-walagugle (7) Bab-Dummad-ologana-asabin-bukwamaladi, degine, Jesucristoʼmala, bemargi nued binsasun, degine, ulubgi bogidik bemar-itogega-imakbarsun. \v 5 Ar Jesucristo we-ibmar-napiragwad-daksadid, e-inse-durgusadid, reymar-napneggi-negsemamaid-e-dummadid. \q1 We-Jesucristo anmar-sabgusadid, \q2 e-abegi anmar-isgued-osulononikid. \q1 \v 6 E-Bab-Dummadga reymarga-guega anmar-imaksad, \q2 dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga-guega anmar-imaknonikid. \q1 A-Jesucristo-nug odummolesun, \q2 e-gangued degisadegu odummomarsun. \q1 Ar deyob gusun. \b \q1 \v 7 Bela-dulemar Jesús-mogir-imbaba-aidedani dakmaloed. \q2 Dulemar-Jesús-ewarismalad amba dakmogoed. \q1 Bela-dulemar-baid-baid-we-napneggi-danar-danar-bukmalad Jesús-dani-dakdagogu, bodmaloed. \q2 Eye, deyob gusun. \p \v 8 Bab-Dummad-Bur-Birigined weyob soged: \q2 Ani an Gebesailaginedid, (Alfa). \q2 Ani an Napisoladbalid, (Omega). \q2 Ani an Bela-Gangued-Nikad, gudiid, \q2 ani an Bela-Gangued-Nikad, gudigusad, \q2 ani an Bela-Gangued-Nikad, gudigubaloed. \ms1 2. IGLESIA-SOGAGUGLEDGA (7) SUNMAKSAD \mr (1:9–3:22) \s1 Juan negburgan-daksadgi Jesús-daksad \p \v 9 Ani Juan bemar-gwenad, bemar-sunnaa wiledimogad. Bemar-sunnaa Bab-Dummad negdakmaidgi dogarmogad, degi, bemar-sunnaa binnalegwadgi Bab-Jesús-igargi alamaknaimogad-duled. An Bab-Dummad-gayaburba-barsogdiid-ular, degi, Jesucristoʼgi-sunmakdiid-ular, an Patmos-dupgi odurdaklesiid.\fig Juan, Patmos-dupgi odurdaklesii, negburgan-daksad. (Burbar-Oyolesad 1:9-11) |src="Kuna-John.tif" size="col" ref="Apocalipsis 1:9" \fig* \p \v 10 Bab-itoged-ibagi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bela-bela angi nonikid, an-yarganba gar-trompeta-goleyob binnasur gayaburba gornonikid, \v 11 sognonikid: “[Ani an Gebesailaginedid (Alfa), ani an Napisoladbalid (Omega)]. We-ibmar be dakedi, gardagi be narmake. Jesúsʼba-nanaimalad-Asia-yargi-bukmalad-sogagugledse (7) be we-garda barmide: \q2 Éfesoʼgi-bukmaladse, \q2 Esmirnaʼgi-bukmaladse, \q2 Pérgamoʼgi-bukmaladse, \q2 Tiatiraʼgi-bukmaladse, \q2 Sardisʼgi-bukmaladse, \q2 Filadelfiaʼgi-bukmaladse, \q2 degi, Laodiceaʼgi-bukmaladse.” \p \v 12 Dule-anga-sunmaknaid-dakega an aibirided. An aibirisgu, gwallu-sied-orbiid gwagugle (7) gwichi an dakalid. \v 13 We gwallu-sied-gwagugled-abargi, Dule-Machi-sunnaa gwichi an daksad, mola-suid naga-dukuse-yoi an daksad. E-binasgargi-molidubyob-ebirnai olo-sunnabi-nai an daksabalid. \v 14 E-nonodi, degi, e-sailagiadi, bela dagudik, sibad-wawaad-e-absar-sibudikidyob an daksabalid, dambed-bated-sibudikidyobid. E-ibyadi, sooyob-gae an daksabalid. \v 15 Degine, e-nagmar, igi esgordikid-soo-yagi-dulenair dakarmake, ayob gaed. E-sunmaked suke-dummad-aryomaidyob goled. \v 16 E-argan-nuedsik niisgwa-gwagugle (7) ganibalid, e-gaya-yaba es-suid isedar-swiswimakaled nugar-abinbela-nikad nogwichid. E-wagar, dad-ibe isedar-daarmakar-gaedyob dakleged. \p \v 17 A-dule deyob an dakargu, burgwisayob an e-nag-naba aimukuded. We-dule, e-argan-nued an-birgi-mesisgu, anga sogded: \q1 “Mer dobgu, ani an Gebesailaginedid, \q2 ani an Napisoladbalid. \q1 \v 18 An dula gudiid. \q2 Ani an burgwis gusadid. \q1 Emigindi, degisadegu an dula gudiid. \q2 Ar napiragwad. \q1 Deginbali, ani an burgwed-yabe, \q2 degine, burgwarmalad-e-neg-Hadesʼye-nugad-yabe an ganikidbalid. \p \v 19 ”Be ibmarmar-daksad narmake, be ibmar-daked narmakbalo, we-sorba-ibmar-gumaloed-dakoed be narmakbalo. \v 20 Niisgwa-gwagugle (7) an-argan-nuedsik-gani be an-daksadi, degine, gwallu-sied-gwagugled-olobiid be daksabalidi, ¿wede ibu obarilesunna? Niisgwamar-gwagugle (7) be daksadi, wemar Jesúsʼba-nanaimalad-bukmalad-sogagugled-e-baliwiturmalad. Gwallu-sied-gwagugled (7) be daksabalidi, wemar Jesúsʼba-nanaimalad-sogagugledid.” \c 2 \s1 Iglesia-Éfesoʼga gayaburba soglesad \p \v 1 Jesús sogdebar: “Anba-nanaimalad-Éfesoʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak:\fig Bab-Jesús, Ega-Gayaburba-Berbeged-Juanʼba Iglesia-sogaguglese (7) Gayaburba Barmisad. (Burbar-Oyolesad 2:1–3:22) |src="HK043C_Kuna.TIF" size="span" ref="Apocalipsis 2:1" \fig* \pi1 ” ‘E-argan-nuedsik niisgwa-gwagugle-ganikid (7), gwallu-sied-gwagugle-olobiid-abargi-gudiid, weyob bemarga soged: \pi1 \v 2 ” ’Bela be-ibmar-imakedi, be-arbaed-dummad-imakdiidi, be-anba-nai-guega be dummad-alamakdiidi, an nue-wisid. An be-wisbalid, dulemar-ibmar-isgana-imaked be nabir daksurbalid. Deginbali, Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganye-binsa-sogdimalad be wilubdaksabalid. Wemar daklenonimalad, gwen a-surmala, binsa gakansadimar be daknonikid. \v 3 Degine, an-nug-ular be nue-wiledi-inigwele, be bai gwen-itossulid. Be ise-arbaar-gudiidgi, be gwen galakussulid. \pi1 \v 4 ” ’Degi-inigwele, ibmar-soggwengi an begi gwisgued. Gebesailagi be an-sabgusadyob be bar an-sabsulid. \v 5 Degisoggu, be insae, igi idu be gudigusa. Be-isgusadga na be bukib binsae. Mer bar isgued be imake. Gebe be ibmar imakdigusadyob be gannar imakbardo. Degisulir, emisgwasaar an begi danikoed. Ar be-daed gwagsulir, be-gwallu-sied an bei oniroed. \pi1 \v 6 ” ’Degi-inigwele, ibmar-soggwendi be nued imakdimalad. Nicolás-ibmar-imaksadyob-imakdimalad be isdar dakmalad. Anyob be a-dulemar-isdar-dakdimalad. \pi1 \v 7 ” ’Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimaladga-soged nue itogo. Dule-ibmar-isgana-birgi-nakwismaladga sapi-durba dula-dule-saed-gunnega an imakoed. We-sapi, Bab-Dummad-nainu-nued-abargi gwichid.’ ” \s1 Iglesia-Esmirnaʼga gayaburba soglesad \p \v 8 “Anba-nanaimalad-Esmirnaʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak: \pi1 ” ‘Dule-Gebesailaginedid, Dule-Napisoladbalid, dule-burgwis-gusad, dule-durgus-gusbalid, weyob bemarga soged: \v 9 Bela-be-ibmar-imakedi, an nue wisid. Boniganba-be-galitodiid an nue-wisbalid. Be-wilediid an nue-wisbalid, degi-inigwele, be ibmar nue-nika gudiid. Degine, Judíoʼmarye-na-sogdimalad, amar-be-ukabsadimalad an wisbalid. Ar wemar burbar Judíoʼsurmalad, unnila nia-saila-Satanásʼga-danar-ambikumalad-dulemalad. \pi1 \v 10 ” ’Be ibmar-nunmak-itogoed-begi-danikoed mer be dobguo. Emi, gwen-gwen bemar nia-sailase esgaryagi melledmaloed, adi, bemar wilubdaklegegar, degine, ibambe (10) nue-ise-wilegar be gumaloed. Burgwedse mer galakued be imakmalo. Deyob be gusale, ani an bemarga ologurgin-burba-dula-gudigued ukoed. \pi1 \v 11 ” ’Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimalad-bukmaladga-soged, nue itogo. Ar dule gwen galakussulile, gannar-burgwed-danibaloedgi bar wilegosulid.’ ” \s1 Iglesia-Pérgamoʼga gayaburba soglesad \p \v 12 “Anba-nanaimalad-Pérgamoʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak: \pi1 ” ‘Dule es-suid-isedar-swiswimakaled nugar-abinbela-nikad-ganikid, weyob bemarga soged: \v 13 An be-ibmar-imakdiid an wisid. Be-maid an wisbalid. Be gudiidi, nia-saila-Satanás-ologan-siidgi be gudiid. Degi-inigwele, amba an-nug be sediid, be angi amba be bensurbalid. Antipas, an-barsoged-sunsoged, bemar-abargi nia-saila-Satanás-maidgi burgwisad. A-ibaganginbela bemar an-osulossurmalad. \pi1 \v 14 ” ’Degi-inigwele, ibmar sog-soggwengi an bemargi gwisgued. Bemar-abargi gwenna-gwenna Balaam-igar-odurdaksadgi dule-odurdakdimalad gudidimalad. Bemar a-dulemar onobisurmalad. Ar Balaam, Israel-dulemar-gwage-ichogega Rey-Balac-odurdaksa gusad. Balaam bab-dummagan-imaklegedga san-ogumakar-ukleged-gunned-igargi, degi, abirgunagwarsuli-negsichigi-yoleged-igargi Israel-dulemar-gwage-ichogega Rey-Balac-odurdaksad. \pi1 \v 15 ” ’Gwen-gwen amba bemar-abargi Nicolás-igarmar-odurdaksadgi dulemar-odurdakdimalad gwen onobisurmarbalid. Ayob-dulemar-odurdakmalad an nue isdar dakmogad. \pi1 \v 16 ” ’Degisoggu, be-isgusadga na be bukib binsasun, mer bar isgued be sae. Ar degisulir, an emisgwasaar begi danikoed, a-dulemarse an-gaya-yaba-es-suid-yoidgi an urwenonikoed. \pi1 \v 17 ” ’Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimalad-bukmaladga-soged nue itogo. Dule-gwen-galakussulidga, mas-Manáʼye-nugad-odukuar-maid-gunnega an ega ukoed. Degi, akwa-sipugwad-bipigwad an ega ukbaloed. A-akwagi nug-binid narmakar naid. A-nug-narmakar-naid dule-baid gwen wissulid. Unnila, we-nug-narmakar-naid, dule-akwa-abingaoedbi wisid.’ ” \s1 Iglesia-Tiatiraʼga gayaburba soglesad \p \v 18 “Anba-nanaimalad-Tiatiraʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak: \pi1 ” ‘Bab-Dummad-Machi-soo-gaedyob-ibya-nikadi, e-nagmar-esgordikid-dakarmakedyob-nikadi, weyob bemarga soged: \v 19 Be-ibmar-imakdiid an wisid. Be an-sabed, be an-bensulid, degi, be aimarga-ibmar-imaked, be anba-nai-guegala be alamakdiid, an wisbalid. Degi, emi-be-ibmar-imaked, idu-be-ibmar-imaksadba bur bule-nuedid, an wisbalid. \pi1 \v 20 ” ’Degi-inigwele, ibmar-soggwengi an bemargi gwisgued: We-ome-Jezabel, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-bundorye-sogdiid, gwen egi be gwisgussulid. We-ome, e-ibmar-odurdakedgi anga-arbadimalad-binsaed-galemalaga imaksad, negsichigi-abirgunagwarsuli-yolegega imaksad. Degine, bab-dummadga-imaklegedga san-ogumakar-ukleged-gunnega-imaked, be baisur dakmarbalid. \v 21 A-omega e-daed-ogwaega, mer bar isguega, ibagan an nasiksad. Degi-inigwele, Jezabel negsichigi-galagwensuli-yolediid gwen indakbisulid. \pi1 \v 22 ” ’Emide an, a-omegi uelleged-dummad an nasikoed. Degine, negsichigi eba-galagwensuli-yoledimalad an nunmaked-dummad-nikuega imakoed. Ar we-ome-isgudiidgi bangubisurmalar, deyob guoed. \v 23 Jezabel-e-mimmigan an oburgoed. Deyobi, bela anba-nanaimalad wisgumaloed, ani an dulemar-gwage-ulubse-bakar, igi-binsa-bukmalad an wisye. Deginbali, dulemar na-e-ibmar-imaksadba an bennukoed. \pi1 \v 24 ” ’Ar bemar-abar-anba-nanaimalad-Tiatiraʼginmalad, bemar-igargan-isganaba-nanadisurmalad, degi, nia-Satanás-igargan-beedse-mamaidye-bimalad-durdakdisurmalad, an bemarga sogdo: Bemarga bar ibmar-baid-dutusur-imakleged an ukosurye. \v 25 Ar bato be igarmar-durdaksamaladgi, an-dagedse, be aginbi alamaknai imakmarsun. \pi1 \v 26 ” ’Ar dule galakussulile, an-ibmar-imakbiedba imaksale, e-burgwedse eba nanadigusale, a-dulegala, ani an dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-seega an igar ukoed. \q1 \v 27 Ar igi an-Bab e-gangued anga uksamoga, \q2 deyob, a-dule, sabsur-gandikidba negseoed, \q1 sianar-irgwensur-mamariddaedyobi, \q2 a-dule, dulemar-imakoed. \qr Salmo 2:9 \pi1 \v 28 ” ’Degine, a-dulega, niisgwa-wakudarad an ukoed. \v 29 Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimaladga-soged nue itogo.’ ” \c 3 \s1 Iglesia-Sardisʼga gayaburba soglesad \p \v 1 “Anba-nanaimalad-Sardisʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak: \pi1 ” ‘Dule Bab-Dummad-burba-gugle-nikad (7), degi, niisgwa-gwagugle-ganibalid, weyob bemarga soged: An bela be-ibmar-imaked wisid. Ar bemar-dulagudiiye benik-sogmar-inigwele, bemar burgwar gudidiid. \v 2 Degisoggu, nue be atake, be An-Igar-burgwedani-sedimalad be oganno. Ar be Bab-Dummad-asabin-ibmar-imakedi, dogdar-nued gwen an daksulid. \v 3 Degisoggu, Bab-Igar-abingasad, Bab-Igar-itosbalid, nue be insae. A-sogedba be dae. Mer bar be isguega, be-isdardaed be ogwae. Ar be nue-ataksulile, ukiagwar an begi nonikoed. Dule-atursaed-ukiar-noni-daedyob an nonikoed. An-wachi-danikoed be wissulid. \pi1 \v 4 ” ’Ar Sardisʼgi abar-gwenna-gwenna mor-gutu-satemaladyob e-daed nikad. Wemar mola-sibu-yoi anba gudigumaloed. Ar wemar-degiguedi, ega igar nue-maid. \pi1 \v 5 ” ’Ar dule galakussulile, a-dule mola-sibudikid yooed. A-e-nug burba-dulad-gardagi-narmakar-naid an gwen eliosulid. An-bab-asabin, degi, e-baliwiturmar-asabin a-dulegi an sogoed, we, anba-naidye. \v 6 Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimaladga-soged nue itogo.’ ” \s1 Iglesia-Filadelfiaʼga gayaburba soglesad \p \v 7 “Anba-nanaimalad-Filadelfiaʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak: \pi1 ” ‘Dule-isligwaledid, Dule-napiragwadid, Dule-David-yabe-ganikidid sunmakdebalid. We-dule, yawagak-egasar, geg dule bar edied. Yawagak-edisar, geg dule bar egabalid. A-dule, weyob bemarga soged: \v 8 An bela be-ibmar-imaked wisid. An bega yawagak-egaar-ogwichisadyob an bega igar uknaid. Degisoggu, we-yawagak-dule-geg-ediedyob, dule geg be-igar gaed. An wisbalid, amba be nollosaar-inigwele, an-gayaburbaba be nanadiid, degine, an-nug gwen be osulodisurbalid. \pi1 \v 9 ” ’Nia-Satanásʼga-onmakmalad Judíoʼmarye-sogmaladi, binsa unnila gakansadimalad. Amar bemarse-daged an imakoed, be-asabin-sindigar-siged an imakoed. Adi, amar an-nue-bemar-sabgusad magar-dakmalagar. \v 10 Ar an-gayaburbagi bemar nue-galakussuli eba nanasmarsoggu, dule-we-napneggi-bukmalad-wilubdakega ibagan-buled-danikoedgi an nue bemar-sabomogoed. \pi1 \v 11 ” ’An emisgwasaar bemargi danikoed. Na be An-Igar-durdaksadgi, gatik nue-alamaknai guo. Adi, melle dule-baid bei ologurgin suegar. \pi1 \v 12 ” ’Ar dule gwen galakussulile, an Babse-goled-neg-e-bubawaryob an imakoed. A-dule gwen bar agi onolegosulid. A-dulegine, an-Bab-Dummad-nug, degine, an-Bab-Dummad-neggwebur-e-nug, an narmakoed. We-neggweburde Jerusalén-binidid, nibneggi-aidedanikidid, an-Bab-Dummad-barmialidid. Degine, an-nug-binid an a-dulegi narmakbaloed. \v 13 Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimaladga-soged nue itogo.’ ” \s1 Iglesia-Laodiceaʼga gayaburba soglesad \p \v 14 “Anba-nanaimalad-Laodiceaʼgi-bukmalad-e-baliwiturse garda narmak: \pi1 ” ‘Napiragwad-soged-dule, degi, ibmar-daksad-barsoged-napiragwad-dule, degine, Bab-Dummad-ibmar-obinnisad-e-Dummad, weyob bemarga soged: \v 15 An bela be-ibmar-imaked wisid. Bela-bela be anba naisulid. Wis-sikwas-be-anba-naid, an wisbalid. Bitigi bur bela-bela be anba gudiguoena gadin. Degisulile, mer bur be anba nagusun. \v 16 Ar bela-bela be anbanaisursoggu, degi, wis sikwas be anba naisoggu, an sabsur-be-barmetoed. \v 17 Ar bede sogdiid: An mani-ibedye, nue-mani-nika an gudiiye. Ibmar bela nika an gudiiye. Ar na be ise-wilegar-gued gwen na be magar-itosulid, be dule-wileged-gued aku na be itobalid. Be mani-sate-gudiid, be aku-atake-gudiid, be mor-sate-gudiid, aku na be itobalid. \pi1 \v 18 ” ’Degisoggu, an be-unasun, anse or-soogi-nudaklegaled be bake, adi, mani-ibedga be guegar. Anse mola-sibu-yoega be bakbar, adi, be ukaswiri-gudiid, melle be bingeguegar. Degine, anse ibya-ina be bakbar, ibyagi na be ina-imakegar, adi, nabir be atak guegar. \pi1 \v 19 ” ’An bela dulemar-sabedga binnasur ibmar an sogdaed, sabsur an odurdakdabalid. Degisoggu, gatik Bab-Dummad-ibmarbina be sogmar. Mer bar isguega, be-daed be ogwamarsun. \v 20 Ar emigindi, yawagakgi an bese gorgwichid. Ar dule-wargwen an-ese-goled-itosale, anga yawagak-egasale, an ese dogoed. An ebo mas gunnoed, a-dule anbo mas gunmogoed. \pi1 \v 21 ” ’Ar dule gwen galakussulile, a-dule anba an-ologanagi-siged an imakoed. Igi an galakussurmoga, an-Bab-e-ologangi an sigismoga, a-dule deyob gumogoed. \v 22 Ar dule magar-itogele, Bab-Burba-Isligwaled anba-nanaimaladga-soged nue itogo.’ ” \c 4 \ms1 3. WILUBGAN-SOGAGUGLED (7) \mr (4:1–8:1) \s1 Juan, Bab-Dummad-ologana-naba ibmarmar daksad \p \v 1 Geb a-sorba, an atakdebargu, nibneggi yawagak-argaar-sii an dakded. Gayaburba-gar-goleyob-gebedgi-anga-sunmaksad an itoarbalid. Anga soged: “Wese anse be nakweda, we-sorba-ibmarmar-guoed an bega oyogoed.” \p \v 2 Agine, Bab-Burba-Isligwaled burbar ikiir an-sunonikid. Geb nibneggine, ologana-sii an dakalid. Agine, dule-wargwen a-ologangi-sii an daksad. \v 3 Dule-a-ologanagi-siid, e-daklegedi akwa-nued-jaspeʼye-nugadyob dakleged, akwa-cornalinaʼye-nugadyob daklebalid. Degine, sue ologana-ebiris maid, akwa-esmeraldaʼye-nugadyob-dakle dakarmakmaid. \p \v 4 We-ologana-dikarba, ologan-gwadulagwen-gakabake (24) ebiris-bukwa an daksad. A-ologangi e-dulagwen-gakabake (24) girmar-selegan egi simalad. A-girmar mola-sibudikidi-yoi bukwamalad, degine, e-nonogi ologurgin-sii bukwamarbalid. \p \v 5 Ologan-siidgi mala ibyemaid, mala gollomakmaid, mala uurmakmaid. Ologan-asabin gwallu-gwagugle (7) gasibalid. A sogleged, Bab-Dummad-burba-sogagugle-gued-e-wilubganye (7). \v 6 Ologan-siid-asabin, demar-isbe-daledyob-dakleged daklenaid. \p A-abargine, bia ologan-sii, degi, a-ebirisa ibdula-walabake bukwamarmogad. We-ibdulamar bela yargansik, degine, asabin, ibyagibi daklemalad. \v 7 Ibdula-bukmalad-gebedi, achumigur-nono-wawaadyob dakleged. Ibdula-baiddi, moli-bebe-nikadyob dakleged. Baagwaddi, e-wagar dule-wagaryob dakleged, degine, bakegwaddi, sulubagi-gukunaiyob dakleged. \v 8 Wemar-ibdula-walabakegwadi bela sakan nergwa (6) nikadbimalad. E-sakan-birgine, degine, e-sakan-urbali, bela ibyagibi dakleged. Mutikidbali, degi, ibginedbali, weyob-soged gwen bogilenaisurmalad: \q1 “Bab-Dummad-Bur-Biriginedi, \q1 Bab-Dummad-Isligwaledid, \q1 Bab-Dummad-Isligwaledid, \q1 Bab-Dummad-Isligwaledid. \q2 Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikad, gudigusad, \q2 Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikad, gudiid, \q2 Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikad, gudigubaloed.” \p \v 9 Ar we-ibdula-walabakegwadi, Dule-ologanagi-siid-degisadegu-dula-maid-e-nug odummoddamalad, ogannoddamalad, dog-nuedye ega sogdedamalad. \v 10 We-ibdulamar deyob-sogdemalale, girmar-selegan-dulagwen-gakabakegwadi (24), Bab-Dummad-na-e-ologanagi-siid-asabinni yog-yokorgi sindigar sigiddamalad. Degine, e-ologurgin, Bab-Dummad-ologana-asabin urbiddamalad, gandikidgi sogdedamalad: \q1 \v 11 “Bab-Dummad, anmar-Dummad, be-nug ogannoleged, \q2 be-nug odummoleged, \q2 degi, be dummadga gued. \q1 Ar bela ibmar-naid be obinnisad, \q2 be-sogedba bela ibmar gudiid, \q2 bela be-sogedba ibmar binnis bukwabalid.” \c 5 \s1 Jesúsʼbi nabir garda-bipirmakaled egaed \p \v 1 Dule-ologanagi-siid e-argan-nuedgi garda-bipirmakar-gani an daksad. A-garda abinbela narmakaled. Degine, e-wilubgan-sogagugle (7) egi sakdigar-nai an daksabalid. \v 2 Deginbali, baliwitur-gandikid binnasur-gorgwichi an daksad. Weyob soggwichid: “Ar we-gardade, ¿doa sunna egaoe? Ar we-garda-e-wilubgan-nanaidde, ¿doa sunna bisgoe?” \v 3 Degidgine, nibneggine, napneggine, napaneg-urbali, dule-sunna-we-garda-egaed gwen amilessulid. Amba absogegarbela satebalid. \p \v 4 Ar dule-sunna-garda-egaed, dule-sunna-garda-absoged, gwen amilessursoggu, an ise-boaled. \p \v 5 Degidgine, girmar-selegan-wargwen anga sokalid: “Melle be boe. Emigi, Achumigur-Nono-Wawaad Judá-e-wagwasikid-Davidʼgi-danikid bato nakwisad. We-dulebi sunna we-garda egaed, sunna e-wilubgan-gugle-naid (7) bisgebalid.” \p \v 6 Degine, an dakdebalid, ologan-siid-abargi, ibdula-warbakegwad-abargi, degine, girmar-selegan-abargi, Sibad-Wawaad-Mimmi-Babga-oburgwilegar-uklesad-gwichi an daksad. A-Sibad-Wawaad-Mimmi bebe-walagugle (7) nikad, degine, ibya-gwagugle nikabalid. A sogleged, Bab-Dummad-Burba-gugle-bela-we-napneg-naidse-barmilesad (7) e-wilubganye. \v 7 Sibad-Wawaad-Mimmi Dule-ologanagi-siid-e-argan-nuedgi-garda-ganikid sunonikid. \p \v 8 Sibad-Wawaad-Mimmi garda-susgua, ibdula-walabakegwadi, degi, girmar-selegan-dulagwen-gakabakegwadi (24), bela yokorgi-sindigar Sibad-Wawaad-Mimmi-asabin sigidmalad. Amar bela gar-arpa ganikidbimalad, degine, olo-noga ibmar-wawadik-yapanmalad-ena sedidimalad. We-olo-noga, Jesucristoʼgi-akananaimalad-Babse-goled-e-burbagan gued. \v 9 Ibdula-walabakegwadi, degine, girmar-selegan-dulagwen-gakabakegwadi (24), namaked-binidgi weyob namakbukmalad: \q1 “Be burgwisad-ular, bebi sunna garda egaed, \q2 bebi sunna e-wilubgan-naid be bisgebalid. \q1 Be-ablisgi be Bab-Dummadga dulemar-baksad. \q2 Bela dule-ablis-akar-akarmalad, \q1 dule-gaya-akar-akar-sunmakmalad, \q2 neggwebur-bukwamalad, \q1 dule-yar-baid-baidgi-bukwamalad, \q2 amar belagwapa be Bab-Dummadga baksad. \q1 \v 10 Wemar, be anmar-Bab-Dummadga reymarga be imaknonikid, \q2 dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, be imaknonibalid. \q1 Wemar, we-napneggi negsemarbaloed.” \p \v 11 An dakdebargu, an itoalid, baliwiturmar-e-gayaburba bukidar miyon-miyonʼba gole. We-baliwiturmala, ologan-ebilis, ibdula-walabakegwad-ebilis, girmar-selegan-ologana-ebilis gorbukwad. \v 12 Amar binnasur namakbukmalad: \q1 “Sibad-Wawaad-Mimmi-oburgwiles-gusadgarbi, gargangued ega uklegergebed. \q2 Bela-ibmar-nikad ega uklegergebed, \q1 binsaed-ibed-gued ega uklegergebed, \q2 gandikidba-daed ega uklegergebed, \q1 e-nug odummolegergebed, \q2 gangued-yeerdakleged ega uklegergebed, \q2 egarbi namakalegergebed.” \p \v 13 Degine, bela nibneggi-ibmar-obinniles-bukmalad, bela napneggi-bukmalad, napneg-urba-bukmalad, demargi-bukmalad, agi bela ibmar-bukmalad namakbukwa an itosad: \q2 “Nug-odummoleged, \q2 Nug-ogannoleged, \q2 bela-yeerdakleged, \q2 bela-gangued, \q3 Dule-e-ologanagi-siidga, degi, Sibad-Wawaad-Mimmiga, uklesun. \q3 Degisadegu deyob gusun.” \p \v 14 Ibdula-walabakegwad sogbukmalad: “Deyob gusun.” Girmar-selegan-dulagwen-gakabakegwaddina (24), yokorgi sindigar sigidmalad. Dule-degisadegu-dula-maid-e-nug odummodmarsunnad. \c 6 \s1 Bab-Jesús wilubgan-sogagugled (7) bichisad \p \v 1 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilubgan-sogagugle-sakdigar-nanaid-gebed bichis an daksad. Geb ibdula-walabakegwad-gwensak mar-goledyob binnasur weyob soge an itosad: “Be dage. Be dakdage.” \p \v 2 Geb moli-sipugwad noali an dakalid. A-moli-sipugwad-birgi-dule-siidi, warsi-gani siid. A-dulegala, ologurgin ega uklesad. E-isdarmalad-birgi obichasoggu, bela dule-baigangi-nakwemai-guega nadsunnad. \p \v 3 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilub-sogbogwad-sakdigar-naid bichisgua, ibdula-walabakegwad-baid soge an itosad: “Be dage. Be dakdage.” \p \v 4 An dakdegu, moli-baid moli-ginnitibi-dakleged, noarbalid. Dule-a-moli-birgi-siidga napneg-bogidik-naid-obelogega, degi, dulemar-na-muchub-muchub-oburgwemalaga, ega es-suid uklesad. \p \v 5 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilub-sogbaagwad-sakdigar-naid bichisgu, ibdula-warbaagwad soge an itosad: “Be dage, be dakdage.” \p An dakdebargu, moli-sichid noarbalid. Dule-a-moli-birgi-siidi e-argangi ibmar-wilubsaed-gani an daksad. \v 6 Agine, ibdula-warbakegwad-abargi gayaburba soge an itosad: “Unnila madubur-gwagwaled-nibirbo ibagwen-arbaoedgi baklegoed. Ibagwen-arbaedgi cebada-nibirnergwa (6) wis baklege gubaloed. Ar olivo-gwallud-e-gargegueddi, degi, vino-e-gargegueddi mer gwagega be imako.” \p \v 7 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilub-bakegwad-sakdigar-naid bichisgu, ibdula-warbakegwad-bakegwadi soge an itosad: “Be dage, be dakdage.” \p \v 8 An dakdegu, moli-gordikid noarbali an dakalid. Dule-a-moli-birgi-siidi Burgwedye nugad. A-sorba, Dule-Burgwarmalad-Meged-Nega nadapmogad. \p Wemarga, napneggi-dula-bukwad-sogabake-mamarisad-soggwen ogilogega ega gangued uklesad. We-ibmarmargi oburgwega: \q2 Es-suidgi oburgwega, \q2 ukudgi oburgwega, \q2 gegumalad-dummadgi oburgwega, \q2 ibdurgan-sapurbarmalad-ursirmaladgi, ogilogegar. \p \v 9 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilub-ataled-sakdigar-naid bichisgu, Babga-ibmar-ogumakar-ukleged-e-aila-urba, dulemar-Bab-Dummad-Gayaburba-ular-burgwismalad-e-burbamar an daksad. We-dulemar, Bab-Jesús-barsogedgi-galakussurmaladid. \v 10 Amar binnasur-gorbukwa an itosad. Weyob sogbukwad: “Dummad, be isligwaledid, be napiragwadid, ¿wede sana we-dulemar-anmar-oburgwisad be buged-mai imakoe? ¿Sanadse be we-dulemar sabsur-odurdakoe?” \v 11 Geb dulemar-binnasur-gorbukwadga war-wargwenga mor-sibugan uklesmalad. Geb amarga soglesad: “Amba yoogwer, napi be obunnomargwer. Ar bemar-gwenadgan bemar-sunnaa anga-arbamarmogad, bemaryob burgwemarmogargebed, igi-mergu-burgoye an sogsa, a-warmakedse.” \p \v 12 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilub-nergwad-sakdigar-naid-bichis (6) an daksagu, \q1 negabandur-dummad nagunonikid. \q2 Dad-ibeler, mor-sichidyob sipusur nagunonikid. \q1 Nii abeyob ginnitibi nagunonimogad. \q2 \v 13 Niisgwamar-nibneggi-nanaid napase babatided, \q2 higuera-sapi-e-durba burwa-binnasur-goledba-babatid-daeyob babatided. \q1 \v 14 Igi garda-obipirmakaled-egaar-maid, atuder bipirmakdae, \q2 deyob nibneg atuded, sate naded. \q1 Yarmala, dupumala, bela e-naidgi gwen bar nai gussulid. \p \v 15 Degine, bela reymar-we-napnegginmalad, dule-dummagan, mani-ibedmar, sorda-dummagan, dule-gandik-gudimalad, bela maigan, maiga-gudisurmalad, bela wemar, ibe-dummagan-yaba dukudmalad, degi, yargi akwa-dummagan-bukmalad-imbaba dukudmarbalid. \v 16 Geb amar, yarmarga, akwamarga, binnasuli weyob sogdemalad: \q1 “Anmargi be babatidage, \q2 Dule-e-ologanagi-siid-idu be anmar-odukue. \q1 Sibad-Wawaad-Mimmi sabsur-ulualid-idu be anmar-odukue. \q2 \v 17 Ar wemar-ibagan-buled-e-iba nonikid. \q1 Degisoggu, ¿doa wemar-asabin gwisguoe? \q2 Geg dule gwisgued.” \c 7 \s1 Israel-dulemar mili-dulagugle-gakabake (144,000) wilubgan nasiklesmalad \p \v 1 A-sorbali, baliwiturmar-walabake napneg-naid-sukun-sogabakegi gwichi an daksad. \q2 Gwensak, dad-nakwedsik gwichid, \q2 baiddi, dad-argwanedsik gwichid, \q2 baiddi, dad-nakwed-argan-nuedsik gwichid, \q2 baiddi, dad-nakwed-argan-sapiledsik gwichid. \q3 Deyobi, we-baliwiturmar, burwa-goled-sogabakegwad-bargani gwichimalad. \q3 Adi, we-burwamar melle napagi, demargi, degi, sapimargi, gormalagar. \p \v 2 Degine, baliwitur-baid dad-ibeler-nakwedsik-daniki an daksabalid, Bab-Dummad-Dula-Maid-e-wilub-nasikleged sedanikid. A-baliwitur, baliwiturmar-walabakegwadse binnasur goted. We-baliwitur-warbakegwadga, napneg-ichogega, demar-ichogega, gangued uklesgusad. \p \v 3 We-baliwitur-wargwenad baliwiturmar-walabakegwadga sogded: “Melle be napneg oichomargwer, melle be demar oichomargwer, melle be sapimar oichomargwer. Bina anmar Bab-Dummad-e-maiga-gudimalad-e-bebegi Bab-Dummad-wilub bela nasikgweloed. A-sorbali, geb be napneg oichomalo.” \p \v 4 Agi geb an egi-wilubgan-nasiklesmalad-mergued-bileged an itosad. Bela, mili-dulagugle-gakabake (144,000) gumalad. Wemar, Israel-dorgan sogambe-gakabogwad-bukwadgi (12) sulesmalad. \q2 \v 5 Judá-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad (12,000). \q2 Rubén-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 Gad-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 \v 6 Aser-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 Neftalí-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 Manasés-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 \v 7 Simeón-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad (12,000). \q2 Leví-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 Isacar-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 \v 8 Zabulón-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 José-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesad. \q2 Degi, Benjamín-e-wagangi, miliambe-gakabo wilubgan nasiklesmogad. \s1 Dulemar-bukidar mola-sibumar yoyoid \p \v 9 A-sorbali, an dulemar-bukidar dakdebalid. Dog-merguedba geg ebisleged: \q2 Bela dulemar bukwadi, soga-iliba dulemar-yar-baid-baidginmalad bukwamalad, \q2 bela soga-iliba dulemar-ablis-galagwenmalad bukwamalad, \q2 bela soga-iliba dulemar-baid-baid-danar-danar-bukwamalad, \q2 degi, bela soga-iliba dulemar-gaya-akar-akar-sunmakmalad bukwamalad. \p Wemar, \q2 ologana-asabin, degine, Sibad-Wawaad-Mimmi-asabin bukwamalad. \q2 Bela mola-sibu-yoyoi bukwamalad. \q2 E-arganmargine, ogob-gagangiid-gagan gani bukmarbalid. \p \v 10 Wemar binnasur gorbukmalad, sogbukmalad: \q1 “Anmar-abonolegedi, anmar-Bab-Dummad-ologanagi-siidgi danikid, \q2 degi, Sibad-Wawaad-Mimmigi danikid.” \p \v 11 Baliwiturmar belagwapa ologan-ebilis, girmar-selegan-ebilis, degine, ibdula-walabakegwad-ebilis, gwichimalad. Amar Bab-Dummad-na-e-ologanagi-siid-asabin, dulluu napase imakdemalad, Bab-Dummadse gotemalad, e-nug ogannodmalad, \v 12 sogdemalad: \q1 “¡Napiragwad! \q2 Bab-Dummad degisadegu be-nug odummolesun, \q1 be yeerdakleged degisadegu gusun, \q2 be binsaed-nue-nikarbad degisadegu gusun, \q1 bega dog-nuedye sogledii gusun, \q2 be nug-nued-nikad degisadegu gusun, \q1 be-gargangued degisadegu gusun, \q2 be-gandikidid degisadegu gusun. \q1 Bab-Dummad, bela deyob degisadegu be gusun. \q2 ¡Napira deyob guo!” \p \v 13 Geb degi, girmar-selegan-wargwen anse egichialid: “¿Be wisi wemar mola-sibu-yoyoimaladde, doamala? Wemarde, ¿bia danimala?” \p \v 14 An ega sogded: “Dummad, be wisid, wemar, doa gumala.” \p Geb anga sogdebalid: \q1 “Wemala, ise-nue-wilegagwar-gudigusmaladgi nosmalad-dulemalad. \q2 Wemar, na-e-mor Sibad-Wawaad-Mimmi-e-abegi enuksamaladid, \q2 agi sibudik na e-mor imaksamalad-dulemalad. \q1 \v 15 A-ular, wemar Bab-Dummad-e-ologana-asabin bukmalad. \q2 Mutikidba, ibginedba Bab-Dummad-maid-neggi ega ibmar-imaknaigu gumalad. \q2 Dule-ologanagi-siid, e-sunnad a-dulemar edarboed. \q1 \v 16 A-dulemar bar ukud itogosurmalad, \q2 bar uku-ukud itogosurbalid. \q1 Degine, bar dad-ibelerba gummakosurmalad, \q2 bar neg-diopisulid itogosurbalid. \q1 \v 17 Ar Sibad-Wawaad-Mimmi-ologan-abargi-siid, \q2 sibad-wawaad-edarbedamaladyob, amar-edarboed. \q1 Dianmar-burba-dulad-ukedse sedoed. \q2 Agine, Bab-Dummad bela amarga ibyanis elioed.” \c 8 \s1 Bab-Jesús, wilubgan-sogagugled-sakdigar-naid (7) bichisad \p \v 1 Sibad-Wawaad-Mimmi, gardagi-wilubgan-sogagugled-naid-bichisgu (7), nibneggi wachi-abala-wilub bogidik neg-nagusad. \ms1 4. GAR-TROMPETA-WALAGUGLED (7) \mr (8:2–11:19) \p \v 2 Geb baliwiturmar-walagugle (7), Bab-Dummad-asabin-gwichi an dakalid. Amarga gar-trompeta-walagugle uklesad. \p \v 3 Agi, baliwitur-baid aila-gwichid-asabin gwisgunonikid. Olo-sianar sedanikid. We-baliwiturga ina-wawadikid ichesur ega uklesad, adi, bela Jesucristoʼgi-akananaimalad-e-Babse-gormaladba-mesa, ologana-asabin olo-aila-gwichid-birgi, Bab-Dummadga ogumakar ukegar. \v 4 Ina-wawadikid-e-waa, Babse-gollegedba-mesa baliwitur-e-argangi Bab-Dummadse nakwided. We-Babse-gollegedi, Jesucristoʼgi-akananaimalad-goledid. \p \v 5 Geb baliwitur sianar-susgua, Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi soo-siid egi enosad. Geb napnegse meted. Agi, mala-bukidar goted, uurmakded, mar ibyeded, degi, negabandur nagunonikid. \s1 Gar-trompeta-walagugle-gued (7) ogorlesad \p \v 6 Baliwiturmar-walagugle-guedi (7), gala-trompeta-walagugle-ganimaladi ogolesokarmalad. \p \v 7 Baliwitur-gebedi gala-trompeta-ogotegu, dii-gwamakaled, soo abeba-oburar napnegse babatiargusad. Napneggi-dula-bukwad-sogapaa-soggwen gummaksad. Sapimar-bukwad-sogapaa-soggwen gummaksabalid, degi, gagan-aradgan bela gummaksabalid. \p \v 8 Baliwitur-bogwad e-gar-trompeta-ogochagu, yala-dummad sooba-gwabunyemai demarse babatided, degi, demar-sogapaa-naid-soggwen bela abega binnided. \v 9 Degi, demargi-ibdulagan-sogapaa-bukmalad-soggwen bela burgwismalad, degi, urmar-naid-sogapaa-bukmalad-soggwen bela bibichisbalid. \p \v 10 Baliwitur-baagwad e-gar-trompeta-ogochagu, nibneggi niisgwa-dummad-soo-gadani argwannali gusad. Diwarmar-sogapaa-mamaid-soggwengi argwannonikid, degi, dianmar-sogapaa-mamaid-soggwengi argwannonibalid. \v 11 Niisgwa-argwannonikid Gagbisailadye-nugad. Diimar-sogapaa-mamai-soggwenad, bela gagbisailad naded. A-ular, bukidar dulemar burgwisad, ar ade, diimar bela-bela gagbisailad naded. \p \v 12 Baliwitur-bakegwad e-gala-ogotegu, dad-ibeler-naid-sogapaagwad-soggwen ebulenonikid. \p Nii-naid-sogapaagwad-soggwen ebulenonimogad. \p Niisgwamar-naid-sogapaagwad-soggwen ebulenonibalid. \p Bela amargi sogapaagwad-soggwengi negsichid nagunonikid. \p Deyobi, neg-ibginedga, sogapaagwad-soggwen ega negsichii nagunonikid, degi, neg-mutikidga, deyob nagunonimogad. \p \v 13 Deyob an dakgwisgu, sulubagi nibneggi-gukue an itoged, binnasur-soge an itoged: “Dulemar-we-napneggi-bukmalad, ¡duledar-wilesmar! Baliwitur-baigan-warbaagwad gar-trompeta-ogotemalale, we-dulemar nue-wilemaloed.” \c 9 \s1 Gar-trompeta-ataled ogorlesad \p \v 1 Baliwitur-ataled gar-trompeta-ogochagu, nibneggi niisgwa-gwagwen napnegse argwannar an daksad. A-niisgwaga yabe uklesad, burba-isgana-ambikued-yaa-dummad-egaed-yabe ega uklesad. \p \v 2 Niisgwa we-yaa-dummad-egasgua, soogi-waa-ainiar-daedyob waa ainialid. We-waa, dad-ibeler sobmor imaksad. Burwa gudure nadbalid. \v 3 We-waagine, sesmar ainialid, we-napnegse batenonikid. We-sesmarga, napneggi-diormar-gangued-nikadyob ega gangued uklesad. \p \v 4 A-sesmarga soglesad, mer gagan-nebagangi-nanaid ichogoye, mer bela gaganmar-digarmalad oichobaloye, sapimarse-bakale, mer ebubaloye. Unnila, dulemar-e-bebegi-Bab-Dummad-wilubgan-naisulidbi, be ebugoye. \v 5 Ar a-sesmarga soglesbalid, melle dulemar be oburgoye. Unnila, nii-walatar ega nunmaked be ukoye. We-nunmakedi, dior-emar-guchar-nunmak-itolegedyobid. \p \v 6 A-ibagangi, dulemar burgwebi gudagoenad, degi-inigwele, gwen burgosurmalad. Ar burgwebi-gumaloen-inigwele, burgwed egi bangudoed. \p \v 7 We-sesmar-daklegedi, molimar-urwenasokalir guagwar-ambikudamaladyob dakleged. E-nonomargi, ologurgin-siiyob dakleged, e-wagarmardi, dule-wagaryob dakleged. \v 8 E-sailagiamar, omegan-sailagiayob dakleged. E-nugarmardi, achumigur-nono-wawaad-e-nugarmaryob dakleged. \v 9 We-sesmar-e-binasgarmargi, esgoroyob bela egi ebilis nanaid. E-sakan-uurmakedi, igi molimar urwedgi-abarmaknadapir-gole, deyob goled. \v 10 E-bunnu, dior-bunnuyob nikad, degine, iko nikbalid. E-bunnu-gangued nii-walatar dulega nunmaked-uked nikad. \p \v 11 We-sesmar-e-idudanikidi, burba-isgana-ambikued-yaa-dummad-baliwitur gued. A-baliwitur, sesmar-e-reyga gumaid. A-dummadde, Hebreo-gayabali, Abadónʼye bileged. Griego-gayabardi, Apoliónʼye bileged. A sogleged: “Dulemar-obelogedye.” \p \v 12 Beedse-dummad-wileged-soggwen nasad. We-sorba, beedse-dummad-wileged amba sogabo danikid. \s1 Gar-trompeta-nergwad (6) ogorlesad \p \v 13 Baliwitur-nergwad (6) gala-trompeta-ogochagu, Babga-ibmar-ukleged-oloaila-bebe-walabakegwad-imbaba gayaburba-sunmak an itosad. A-aila, Bab-Dummad-asabin siid. \v 14 Gayaburba-sunmaked weyob baliwitur-gar-trompeta-ogochadga soge an itosad: “Baliwiturmar-walabakegwad diwar-dummad-Éufratesʼgi-edillebukwad be esikye.” \v 15 Deyob baliwiturmar-walabakegwad-atinnar-bukwad esiklesmalad. We-baliwiturmarde, dulemar-we-napneggi-sogapaagwad-bukwad-soggwen-oburgwega bato guagwar bukwamaladid. Ar amar, a-wachiga, a-ibaga, a-niiga, a-birgaga, dulemar-oburgwega guagwar bukusmaladid. \p \v 16 Moli-birgi-sordamar-siidi, miyon-dulataled-ilabo-merguye (200,000,000) an itosad. \p \v 17 An negburgan-dakdegu, weyob an molimar daksad, e-dulemar-birgi-simalad weyob an daksabalid: \p Sordamar-na-e-binasgar-odukunaidi soo-ginnitibiyob dakleged, arad-akwa-jacintoʼye-nugadyob dakleged, degine, gordikid-azufreʼgiidyob dakleged. Molimar-e-nono achumigur-nono-wawaadyob nikad, e-gayagi soo, waa, degine, azufre, ainimai an daksad. \p \v 18 Dulemar-sogapaagwad-bukwad-soggwen, we-bonimar-sogapaagwad-moli-gaya-yaba-ainisadgi burgwismalad: Soo-ainisadgi, waa-ainisadgi, degi, azufre-ainisadgi, burgwismalad. \v 19 Ar molimar-e-gangued e-gayagi, degine, e-bunnugi siid. Ar e-bunnu naibe-e-nonoyob-nikad. Ar agi dulemar-naibi-imakdaed. \p \v 20 Dulemar, we-bonimargi-burgwissurmaladi, e-daed-ogwaega, gwen e-isguedga bukib-itossurmalad. Niamarse-goled gwen iessurmalad. Or-nuchugi-sobarmaladse-goled gwen iessurmalad, mani-sobarmaladse-goled gwen iessurmalad, esgoro-gordikid-sobarmaladse-goled gwen iessurmalad, akwa-sobarmaladse-goled gwen iessurmalad, suarmar-sobarmaladse-goled gwen iessurmalad. \p Ar we-bab-dummaganga-imaklebukwad aku atakmalad, geg dule-itomalad, geg nanamarbalid. \p \v 21 We-dulemar-burgwissurmaladi, dule-oburgwismaladgi gwen nunmak itossurmalad. Emargi-ina-isgana-imakedgi gwen bangussurmalad, abirgunagwarsuli-negsichigi-yoleged gwen iessurmalad, degine, atursaedgi gwen bangussurmarbalid. \c 10 \s1 Baliwitur garda-bipigwad ganikid \p \v 1 Degi nibneggi baliwitur-baid-gala-ibed aidedani an daksabalid. A-baliwitur mogirgi-atuar aidedanikid. E-nonogi sue maid, e-wagar dad-ibeleryob gaed, degine, e-malimar soowala-gwabunye-gwichiyob daklemalad. \v 2 E-argangi garda-bipigwad egaar ganikid. E-mali-nued demar-birgi ogwichisad, e-mali-sapileddi, napagi ogwichisad. \v 3 Geb we-baliwitur achumigur-nono-wawaad uurmakeyob binnasur goted. Deyob binnasur-gochagu, mala-ilagugled (7) gollomakded, sunmakded. \p \v 4 Mala-ilagugled-sunmaksad (7) an narmaksokalinad. Agi, nibneggi gayaburba anga weyob soged: “Melle be mala-ilagugled-sunmaksad narmako. Ibmar-sogsad bela be odukuar sedio.” \p \v 5 Geb baliwitur-demar-birgi, napagi-annagwichidi, niba e-argan-nued onakwided. \v 6 Weyob ise-sogar sogded: \p “Bab-Dummad-degisadegu-birga-irba-maid, nibneg-nasiksad, napneg-nasiksad, demar-nasiksad, degi, bela amargi ibmar-bukwad urbisad. A-Bab-Dummad-nuggi napira an soged, we-ibmar-guoed-e-ibagandi bato warmaksad. \v 7 Baliwitur-sogagugled-sunmakdedgi (7), gar-trompeta-ogotele, agi Bab-Dummad iduar igi-ega-arbamaladga, degi, e-gayaburba-barsogmaladga ibmar sogsagusa, bela a-ibmar gunonisunnoed. A-igar odukuar mainad.” \p \v 8 Nibneggi-gayaburba-sunmak-an-itosadi, gannar anga sunmakalid, anga sogded: \p “Be nae. Baliwitur-demar-birgi-degi-napagi-annagwichid-e-argangi garda-bipigwad-argaar-maid be sunae.” \p \v 9 Geb degi, a-baliwiturse an nadsunnad, an ega sogdapid: \p “Anga garda-bipigwad udaye.” \p Geb baliwitur anga sogded: \p “Be sue, be gunne. Be guchale, be-gayagi achanisyob be ochii itogoed. Be-sabangindi gagbire be itogoed.” \p \v 10 Garda-bipigwad baliwitur-e-argangi-maid an susgua, geb an guchasunnad. An guchagua, an gayagi achanisyob ochii an itosad. An-sabanse ubosgudi, an-saban gagbire naded. \p \v 11 Geb anga soglesad: “Bab-Dummad-ibmar-bega-sogoed be owisogergebed. Bukidar dulemar-baid-baid-danar-danar-bukmalad, dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad, dulemar-gaya-akar-akar-sunmakmalad-bukwamalad, degi, reymar-bukidar-mamaid, be owisogergebed.” \c 11 \s1 Bab-Dummad-barsogmalad-warbogwad \p \v 1 Geb suar nargammugii-dakle ibmar-wilubsaega anga uklesad. Geb anga soglesad: “Be gwisgu. Babse-goled-neg be wilubsa, Bab-Dummadga-ibmar-ukleged-e-aila be wilubsabalo. Be ebisbalo, bule melu dulemar a-yagine Bab-Dummadse gorbukmala. \v 2 Ar Babse-goled-neg-magaba neg-imba-naiddi mer be wilubsao, ar adi, Judíoʼsurmaladga uklesad. A-dulemar nii-waladulabo-gakabo (42) sabsur Neggwebur-Islidikid-imakmaloed. \p \v 3 “Degine, an-barsogmalad an warbo barmidoed. Bemar-iduar iba-miligwen gaka-dulataled-ilabo gaka-dulapaa (1,260) wile-itoged-mor-yoi ibmar-gumaloedgi sunmakdimaloed.” \p \v 4 Wemar-warbo-an-barsogmaladgi an bemarga sunmaksadi, we-olivo-sapi-warbogwad gued. Degine, gwallu-sied-gwabogwad we-napneg-e-Dummad-asabin-gwichid gued. Wemar, an-barsogmalad gumalad. \p \v 5 Ar dule wemar-warbogwad-naibisabi-sogele, we-warbogwad e-gaya-yaba-soo-ainidagoedgi bela e-isdarmalad-ogumakoed. Ar deyobi, dule-wemar-ebogwad-naibi-imakbied, gummakar burgwedsegad. \v 6 Wemar-warbogwad nibneg-ediega gangued-nikmalad, adi, emar-sunmakdiid-ibagangi mer dii-wiegar. Deginbali, dii abega-obinyega gangued nikamarbalid. Degine, amar we-napneggi boni-bulegan-galagwensulid, ilabigwa e-itolegedba onibaliga, gangued nikamarbalid. \p \v 7 Ar wemar-warbogwad-sunmakdimalad-e-ibagan bergunonikile, yaa-dummadyaba burba-isgana-ambikuedgi ibdula-unid nodagoed. Geb amargi bila onononikoed. We-ibdula-unid nakoed, we-dule-warbogwad-oburgoed. \v 8 Dule-warbogwad-e-mui neggwebur-dummad-igargi metemaloed. A-neggwebur burbar Sodoma, degine, Egiptoʼye, bileged. Agi anmar-Dummad nakrusgi-bioklegar oburgwilesmogad. \p \v 9 Dulemar-baid-baid-danar-danar-bukwamalad, dule-ablis-galagwenmalad-bukwamalad, dule-gaya-akar-akar-sunmakmalad-bukwamalad, dule-yar-baid-baidginmalad-bukwamalad, amar ibapaa-abala, we-dule-warbogwad-e-mui dakmaloed, degine, wemar, dule gwen digega imakosulid. \v 10 Dulemar-we-napneggi-bukmalad Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-warbogwad-burgwisadgi yeer itodmaloed, iba-onodmaloed. Degine, weligwar-itogedba na muchub-muchub ibmar-uknanai gumaloed, ar ade, wemar-warbogwad, Bab-Dummad-Igargi-sunmakdigusgu, dulemar-we-napneggi-bukmalad-naibi-itodii imaksamalad. \p \v 11 Ibapaa-abalad-sorbali, Bab-Dummad burba-dulad barmialid, we-dulemar-warbogwadgi ubononikid. Geb we-dulemar-warbogwad gwisgudmalad. Dulemar-weyob-daksamaladi, bela-dobee-ito nadmalad. \v 12 Geb wemar-warbogwad, nibneg-akale, binnasuli gayaburba-gole itosmalad. Ega weyob soged: “Niba be nakwedamar.” Geb wemar-warbogwad mogir-abalagi nibnegse nakwidmarsunnad. Degine, bela-e-isdarmalad wemar-warbogwad-nibnegse-nakwided daksamalad. \p \v 13 A-wachigi negabandur-dummad nagunonikid. A-neggwebur-e-neg-sogambegwad-iliba gwensak (10%) bibichisad. A-negabandur-nagusadgi dulemar-miligugle (7,000) burgwismalad. Degine, dule-baigandi dobee-ito nadmalad, amar Bab-Dummad-Nibneggi-Maid-e-nug ogannodmarsunnad. \p \v 14 Beedse-we-nunmaked-sogbogwad nasad. Emigindi, beedse-nunmaked-sogapaagwad bato emisgwasaar danibaloed. \s1 Gar-trompeta-sogagugled (7) ogorlesad \p \v 15 Baliwitur-gugled (7) e-gala-trompeta-ogotegu, nibneggi gayaburbamar-bukidar gole an itosad. Weyob sogmalad: \q1 “We-napneggi-negselemaid, bela anmar-Bab-Dummadgadga gunonikid, \q2 degi, E-Cristoʼgadga gunonibalid. \q1 Degisoggu, degisadegu, amar negdakmai guoed.” \p \v 16 Geb degi, girmar-selegan-e-dulagwen-gakabake (24) e-ologangi Bab-Dummad-asabin-bukmaladi, bela napase e-wagar dulluu imakdemalad, Bab-Dummad-e-nug ogannodmalad, \v 17 sogdemalad: \q1 “Bab-Dummad-Bur-Birigined, be bela gangued-nika maidid. \q2 Be dula gudiidid, dula gudigusadid. \q1 Ar bela be gangued-susadba, anmar bega dog-nuedye sogmalad. \q2 Emigindi, bela na be negdakmaisunnad. \q1 \v 18 Geb degi, yar-baid-baidgi-bukmalad sae-itodmalad. \q2 Be-emar-sabsur-odurdakoed-e-ibagan nonisunnad. \q1 Be dule-burgwismaladga-igar-itogoed-ibagan warmaknonisunnad. \q2 Be-maigan-be-gayaburba-barsogmalad, begi-akananaimalad, degine, be-dobee-nanadimalad-bennuked-ibagandi nonisunnad. \q1 Wemar, dummagandibe, burwiganadibe, amar-bennuked-ibagandi nonisunnad. \q2 Degine, dule-we-napnegginmalad-ichodimalad-osuloged-ibagan nonibarsunnad.” \p \v 19 Degine, nibneggi Babse-goled-neg argade an daksad. Agine, Babse-goled-neg-yagi Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-siidi mag-dakle-sii an daksad. \p Geb mala ibyided geb uurmakded, gollomakded, negabandur naguded. Geb dii-gwamakaled-gwaburwisur-babatide an daksabalid. \c 12 \ms1 5. IBMAR-WILUBGANMAR-OYOLENAID \mr (12:1–14:20) \s1 Achu-simudubaled, degi, omegwa \p \v 1 Degine, nibneggi ibmar-wilub-dummad daklealid: Ome-wargwen dad-ibeler-mola yoid, e-mali-urba nii naid, degine, e-nonogi ologurgin-niisgwa-gwaambe-gakabo-nikad (12) siid. \v 2 Omegwa gurgin-nika gudiid. E-ibagan mossoggu, nue e-bonigan-itoalidba, ise-ogormakar maid. \p \v 3 Geb nibneggi wilub-baid daklearbalid. Achu-simudubaled-ginnid noalid. Nono gwagugle (7) nikad, bebe ambe (10) nikbalid, degine, e-nonomar-irba ologurgin bukwabalid. \v 4 Achu-simudubaled, e-bunnugi niisgwamar-niba-nanaid-sogapaagwad-soggwen ebipisad, geb napnegse obatisad. Geb achu-simudubaled ome-ega-mimmi-uklesokalid-asabin gwisgunonikid, adi, ome-e-mimmi-megnonikir, gunnegar. \p \v 5 Omega susugwa uklenonikid. We-susugwa bela yar-mamaidgi, sabsur-gandikidba negsemai guoed. We-machigwa ikiir sulenonikid. Bab-Dummad-e-ologanagi-siid-asabin selesad. \v 6 Omegwadi nega-dulesulidganba wakited. Bia Bab-Dummad-ega-neg-guagwar-sisadse wakited. Adi, agi iba-miligwen gaka-dulataled-ilabo gaka-dulapaa (1,260) ome-akwedii imakmalagar. \p \v 7 Geb degine, nibneggi urwed-dummad nagunonikid: Miguel, degi, Miguel-e-baliwiturmar, achu-simudubaled-ebo urwenai gusad. Achu-simudubaled, degine, Achu-simudubaled-e-baliwiturmar, abin-imaksamarmogad. \v 8 Degi-inigwele, wemar, urwenanaidgi gwen Miguelʼgi nakwissurmalad. Degisoggu, nibneggi onolesmarsunnad. \p \v 9 Degidbali, achu-simudubaled-dummad barmelledsunnad. We-achu-simudubaledde naibe-gebesailadid, nia-saila-Satanásʼye nugad. We-nia-saila-Satanás, dulemar-bela-napneg-naidgi-yardakdiid-duled. We-achu-simudubaled we-napnegse egwadlenonisunnad, e-baliwiturmar bela eba egwallenonimarmosunnad. \p \v 10 Geb nibneggi gayaburba binnasur gole an itosad. Weyob soged: \q1 “Emigindi, anmar-Bab-Dummad-e-abonoged-igar nonisun. \q2 Anmar-Bab-Dummad-e-gangued nonisun. \q1 Anmar-Bab-Dummad-e-negsemaid nonisun. E-Cristo-e-gargangued nonisun. \q2 Ar ade, nia-saila, Bab-Dummad-asabin anmar-gwenadgangi mutikidba, ibginedba, isdar-sunmakdidaedi, onolessunnad. \q1 \v 11 Ar anmar-gwenadgan, Sibad-Wawaad-Mimmi-ablisba nia-sailagi obichamalad. \q2 Gayaburba-napiragwadgi-sunmakdigusmaladgi nia-sailagi obichamarbalid. \q1 Ar anmar-gwenadgan naibi-itoged bai gwen itossurmalad. \q2 Ar burgweye-soger, guagwar gudigusmalad. \q1 \v 12 Degisoggu, nibnegmar be wergumar. \q2 Bemar, nibneggi-bukmalad, wergumarsun. \q1 Bemar, napneggi-bukmaladdi, demargi-bukmaladdi, ¡be duledar-wilesmar! \q2 Ar ade, bemarse nia-saila nue-urwedigine aidenonikid. \q1 Ar nia-sailade na wisid, \q2 e-ibagan ichee napi naid.” \p \v 13 Achu-simudubaled napnegse egwalles na itoargua, ome-susugwa-ega-uklesad-baregitesunnad. \v 14 A-omega sulubagi-dummad-e-sakan-warbo ega uklesad, adi, naibe-idu, na e-negse, nega-dulesulidganba gukuegar. Agi birgapaa-abala akwemaloed. \p \v 15 Naibe e-gaya-yaba diwaryobi omegi dii eoalid, adi, ome diiba selegegar. \v 16 Degi-inigwele, napa ome-bendaknonikid. Napa argaded, adi, achu-simudubaled-e-gaya-yaba-diwar-eosad napa-yaba ubogegar. \v 17 Geb achu-simudubaled omegi nue-sae-itoded. A-ular, ome-e-mimmi-baiganse urwenadsunnad. Amar Bab-Dummad-Igar-Mamaidba-nanadimalad, degi, Jesucristo-Igar-sogsadba-nue-nanadimalad. Wemarse, urwenadsunnad. \p \v 18 Geb achu-simudubaled demar-gaka-naba gwisgusad. \c 13 \s1 Ibdula-unid-wargwen \p \v 1 Geb an dakdebalid, ibdula-unid-wargwen demargi-dani an dakded. A-ibdulade nono-gwagugle (7) nikad, degine, bebe-warambe (10) nikabalid, degine, e-bebe-irba ologurgin-siidbibalid, degine, e-nono-irba nuga-buled Bab-Dummad-nuggi-dodoar narmakar nanaid. \v 2 Ibdula-unidi achu-barbadyob dakleged. E-naga, wiob-nagyob dakleged. E-gayadi, achumigur-nono-wawaad-gayayob dakleged. Achu-simudubaledi, e-nuggi-ibmar-imaked-igar ibdula-unidga uksad. Ibmar-gegerdakleged-imaked-igar, ibdula-unidga uksabalid. Deginbali, negseed-igar ibdula-unidga uksabalid. \p \v 3 An daksad, e-nono-gwagwena nue-ibitos dakleged, burgwednaga-gusa dakleged. Emidi, e-nono-nue-dummad-oitolesad nugusad. Degidbali, bela dulemar-napneggi-bukmalad geger dakdemalad, bela we-ibdulaba nagudmarsunnad. \p \v 4 Bela dulemala, achu-simudubaled ibdula-unidga-gangued-uksadba, achu-simudubaled-e-nug odummodmarsunnad. Degi, dulemar, ibdula-unid-e-nug odummodmarbalid. Sogdemalad: “¿Doa we-ibdula-unidyobsunna? ¿Doa ebo urwosunna? Dule ebo-urwed, sated.” \p \v 5 Deginbali, ibdula-unidga Bab-Dummadgi-bule-bule-sunmaked ega igar-uklesad, Bab-Dummadgi-galagwensuli-sunmaked ega igar-uklesbalid. Deginbali, ibdula-unidga, nii-dulabo-gakabo (42) e-itolegedba na ibmar-imakbied-imakega ega gangued uklesbalid. \v 6 Ibdula-unid sunmakdegu, Bab-Dummadgi ise-sabsur gwisguar sunmakded, Bab-Dummadgi sunnasur-sunmakded, Bab-Dummad-neggi sunnasur-sunmakded, degine, nibneggi-bukmaladgi sunnasur-sunmakdebalid. \p \v 7 We-ibdula-unidga igar-uklesbalid, dulemar-Jesucristoʼgi-akananaimalad-ebo urwega, degi, egi nakwega. Deginbali, ibdula-unidga gangued-uklesbalid, adi, wemar-negsemai guega: \q2 Bela dule-ablis-galagwen-bukwamalad-semai guega, \q2 bela dule-baid-baid-danar-danar-bukwamalad-semai guega, \q2 bela dule-gaya-akar-akar-sunmakmalad-semai guega, \q2 bela dule-yar-baid-baidgi-bukwamalad-semai guegar. \q3 \v 8 Dule-bela-we-napneggi-bukwamalad, ibdula-unid-e-nug odummodmalad. \p We-dulemar-nug, Sibad-Wawaad-Mimmi-e-gardagi, naisulid. We-garda, dulemar-dula-gudiguoed-gardad. We-garda, sibad-wawaad-mimmi napneg-nasiklesad-akale-oburgwilesad-e-gardad. \p \v 9 Ar dule nue-ibmar-itobiele, nue itogo. \q1 \v 10 “Ar dulega esgaryagi-melleged maidibe, \q2 esgaryagi mellegodo. \q1 Ar dulega es-suidgi burgwed maidibe, \q2 es-suidgi oburgwilegodo.” \p Wegine, dulemar-Jesucristoʼgi-akananaimalad gwagegi-bai-itosulid daklesiid, Jesúsʼgi-nue-bensuli-nanadiid, daklesibalid. \s1 Ibdula-unid-baid \p \v 11 A-sorbali, ibdula-unid-baid napagi-dani an daksabalid. A-ibdula sibad-wawaad-sapingwagwad-e-bebeyob-dakle bebe-warbo nikad, degi-inigwele, achu-simudubaledyob sunmaked. \v 12 Degine, we-ibdula-sorbalid, gebe-ibdula-unid-e-gangued-nikadba ibmar imakalid. We-ibdula-sorbalid, we-napneg, degi, bela dulemar-we-napneggi-bukmalad ibdula-nono-nue-naibigusad-nugusad-e-nug-odummogega, imaksad. \v 13 Deginbali, ibdula-sorbalid-bebe-warbo-nikad, ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-dummagan imaked. Soose-bakale, nibneg-akar napnegse dulemar-asabin odeged. \v 14 Degine, ibdula-bebe-warbo-nikad, ibdula-gebed-gangued-ega-uksadba, ega ibmar-wilubgan-dakledisurmalad imakdisunnad. Abali, dulemar-we-napneggi-bukmalad yardakdisunnad. Degine, we-ibdula-sorbalid, ibdula-es-suidgi-naibigus-gusad-gannar-nugusad e-wilub-sobega dulemar-imaksad, adi, we-ibdula-gebedgi binsamalagar. \v 15 Ibdula-sorbalid-bebe-warbogwad, ibdula-gebed-e-wilub-soblesad-sunna-dula-imakega ega igar uklesad, adi, we-ibdula-wilub nabir sunmakegar. Deginbali, bela ibdula-wilub-e-nug-odummosurmalad-oburgwega ega igar uklesbalid. \v 16 Ibdula-bebe-warbogwad, deyobi, bela dulemar-burwigana, dummagan, mani-ibmala, wilegana, dule-maiga-gudimalad, maiga-gudisurmalad, wemar-e-argan-nuedgindibe, e-bebegindibe, wilub-nasikega imaknonibalid. \p \v 17 Degine, dule-we-wilub-naisulid gege ibmar baked, gege ibmar ukmarbalid. Unnila dule-ibdula-e-nug-e-wilub-naidbi, e-ebisleged-nug-naidbi, nabir ibmar baked, nabir manigi ibmar ukmarbalid. \p \v 18 Wegine, nue-binsaed-nikadaed naido. Ar dule nue mag neg-itogele, sunna ibdula-ebised-naid onogodo, ar wede ebisleged-naid, dule-nugad. E-ebisleged-nug-naid wedid: Dulataled-ilanergwa gaka-dulapaa-gaka-nergwa (666). \c 14 \s1 Israel-dulemar-mili-dulagugle-gakabake (144,000) namakbukmalad \p \v 1 Geb sorba an dakdebargu, Sibad-Wawaad-Mimmi Sión-yargi gwichi an dakded. Dulemar mili-dulagugle-gakabake (144,000) eba gwichimalad. We-dulemar, e-bebegine, Sibad-Wawaad-Mimmi-nuga, degi, e-Bab-Dummad-nuga, narmakar naimalad. \v 2 Geb degi, nibneggi gayaburba diwar-dummad-aryogwichidyob-gole, mar-binnasur-goledyob-gorbali, an itosad. Gayaburba-gole-an-itosadi, dulemar-gar-arpa-ogormalad-ogorbukwadyob an itosad. \p \v 3 Wemar, ologana-asabin, degi, ibdula-walabakegwad-asabin, degi, girmar-selegan-asabin, namaked-binid namakbukmalad. We-namaked-binid gege dule-baigan durdaked. Unnila dulemar-mili-dulagugle-gakabake-we-napneggi-abonolesmaladbi (144,000), we-namaked wismalad. \p \v 4 Wemala, omeganse-gochasurmaladid, na san-swilidik sedigusmaladid. Wemar, Sibad-Wawaad-Mimmi bia naoe, eba naddamalad. Wemar-insega Bab-Dummadgadga-gumalaga, degi, Sibad-Wawaad-Mimmigadga-gumalaga, dulemar-abargi abonolesmalad. \v 5 Degine, wemar gwen gakansadii gussurmalad. Ar Bab-Dummad-asabinni, isgued gwen egi-nai daklessurmalad. \s1 Baliwiturmar-warbaagwad-e-gayaburba \p \v 6 Degine, nibneggine baliwitur-wargwen gukudii an dakarbalid. A-baliwitur Bab-Gayaburba-Nued-geg-bergued dule-napneggi-bukmaladga-sunmakega sediid. We-dulemarga: Dule-bela-yar-baid-baidgi bukmaladga, dule-ablis-galagwenmaladga, dule-gaya-akar-akar-sunmakmaladga, degi, dule-baid-baid-danar-danar-bukmaladga, Bab-Gayaburba-Nued-geg-berguedi sediid. \p \v 7 Baliwitur-gukudiid binnasur sogdiid: \p “Bab-Dummad-dobee be nanamar, e-nug be ogannomar. Ar e-igar-nabogoed-ibagan omosad. Bab-Dummad-nibneg-nasiksad, napneg-nasiksad, demar-nasiksad, dii-gammumar-mesisad, a-e-nug be odummomarsun.” \p \v 8 A-sorbali, baliwitur-baid nonikid, binnasur sogded: \p “¡Babilonia-neggwebur-dummad bergussun! ¡Obelolessun! \p ”We-neggwebur, bela-dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-isguega imaksad. We-neggwebur, e-ibmar-isganagi-mumguega, negsichigi-abirgunagwarsuli-gudiguega, yar-baid-baidgi-bukwamalad-imaksad.” \p \v 9 Geb degi, baliwitur-baagwad nonimogad. Binnasur sogdemogad: \p “Ar dule, we-ibdula-unid-e-nug odummogele, we-ibdula-e-wilub-sobaled-e-nug odummogele, degine, e-bebegi e-wilub-nasikdibe, e-argangi e-wilub-nasikdibe, \v 10 we-dulegi, noggi vino-siid-murudeyobi, Bab-Dummad-bela-bela-e-urwed egi yolenonikoed. Ar Bab-Dummad-bela-bela-e-urwedi, noggi-vino-enoles-siiyobi, bato guagwar siid. Degisoggu, we-dule, baliwiturmar-gwage-swilidikmalad-wagab, degi, Sibad-Wawaad-Mimmi-wagab, soo-azufreʼba-mesa-siid-yagi bela-bela wilesii guoed. \p \v 11 ”E-wilesiguoed-e-waa-bupurmaksiid degisadeguoed, gwen bogilesii guosulid. \p ”We-dulemar-ibdula-unid-e-nug-odummomaladga, degi, a-ibdula-unid-e-nug-wilubgan-narmakar-naidga, obunnoged gwen nikuosulid. Bane-bane oibomai, degisadegu wilesii gumaloed.” \p \v 12 Wegine, dule-Jesucristoʼgi-akananaimalad-e-gangued daklegoed. Wemar, Bab-Dummad-Igar-Maidba-nanadimalad, Jesúsʼgi-bensuli-gudimalad, gwen-galakubisuli abeleged. \v 13 Geb agi, nibneggi gayaburba anse gole an itosad, anga soged: \p “Be narmak: ‘Emi-onodedgi dule-Bab-Jesúsʼba-nai-burgwemaloedgi, nued binsalesad.’ ” \p Bab-Burba soged: \p “Eye. We-dulemar, boni-dummagan-abargi-arbanai-gusmaladgi obunnomaloed. Ar wemar ibmar-nuegan-imaksadba, Bab-Dummad ega ibmar-nuegan-uknai guoed.” \s1 Ibmar-gwag-welegeyob neg-guoed \p \v 14 An dakdebargu, mogir-sibudikid nai an dakded. Mogir-birgi Dule-Machiyob-dakle siid. E-nonogi ologurgin siid, e-argangi esa-dopegwad-nugar-ibed ganikid. \v 15 Degine, Babse-goled-neggi baliwitur-baid noarbalid, binnasur goted, dule-mogir-birgi-siidga sogded: \p “Be esa-dopegwad-nugar-ibed odoge, be ibmar-gwag wee. Ar ibmar-gwag-weed-iba omosad. Ar ibmar-gwag-napneggi-naid, bato nue-gores naid.” \p \v 16 Degine, dule-mogir-birgi-siidi e-esa-dopegwad-nugar-ibed napneggi odosad, geb napneggi-ibmar-gwag-naid welessunnad. \p \v 17 Degine, baliwitur-baid Babse-goled-neg-nibneggi-siidgi noarbalid. A-baliwitur amba esa-dopegwad-nugar-ibed-gani noarbalid. \v 18 Bab-Dummadga-ibmar-ukleged-e-ailagi baliwitur-baid noarbalid. A-baliwitur soo-e-sailad. We-baliwitur binnasur dule-esa-dopegwad-nugar-ibed-ganikidse goted. Ega sogded: “Be esa-dopegwad-nugar-ibed napneggi odoge. Uvaʼmar-napneggi-nanaid be wee. Ar uvaʼmar bato nue-gores nanaid.” \p \v 19 Geb degine, baliwitur esa-dopegwad-nugar-ibed napneggi odosad. Geb napneggi uvaʼmar-e-dubagi-nanaid wesad. Geb degi, uva-eguruleged-yaa-dummadse uva-mided. We-yaa-dummadi, Bab-Dummad nue-dummad-e-urwed-e-wilub gued. \v 20 Uvaʼmar neggwebur-dikarba egurulesad. Geb uvaʼmar-egurulenaidgi abe-aryoalid. We-abe, kilómetro-dulataled-ilapaa (300) mata-suguewilubbid, degine, daligwen-nibgu sigisad. Deyob abe neg-gasa nagusad. \c 15 \ms1 6. NOG-DUMMAGAN-GWAGUGLED (7) \mr (15:1–16:21) \s1 Baliwiturmar-walagugle (7), napi-boni-sogagugled sedimalad \p \v 1 Geb nibneggi wilub-dummad-baid an daksabalid, geger dakleged: Baliwiturmar-walagugle (7), boni-sogagugled napi sedimalad. A-bonimarbali, Bab-Dummad-bela-bela-nue-urwed napi-oyolegoed. \p \v 2 Degine, demar-isbe-daledyob-dakleged sooba-oburaled an daksabalid. We-isbe-birgi dulemar, ibdula-gebedgi-obichamalad, e-wilub-sobaledgi-obichamalad, degine, e-ebised-nuggi-obichamalad, gwismalad. Wemar, gar-arpa-Bab-Dummad-ega-uksad-gani, gwichimalad. \v 3 Amar, Bab-Dummadga-arbaed-Moisés-e-namaksad namakbukwad, degine, Sibad-Wawaad-Mimmigi-namaklegedgi namakbukwamalad. Weyob namakbukwad: \q1 “Bab-Dummad-Bur-Birigined-Bela-Gangued-Nikad, be-ibmar-imakedi, nue-dummarbad. \q2 Be ibmar-imakedi, geger-daklegedid. \q1 Be, dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-e-Reyd. \q2 Igar-innikigwad, igar-napiragwad be imakbalid. \q1 \v 4 Bab-Dummad, ¿doa be-dobguosuli? \q2 ¿Doa be-nug ogannogosuli? \q1 Ar bebi unnila dule-isligwaledid. \q2 Bela dule-yar-baid-baidgi-bukmalad bese nonimaloed. \q1 Amar, Bab-Dummad-be-dakedba, be-nug ogannomaloed. \q2 Ar be igar-innikigwad-imaked be oyononikid.” \p \v 5 We-ibmarmar-gusad-sorba an atakdegu, nibneggi Babse-goled-neg argade an daksad. We-negde, Bab-Dummad-Israel-dulemar-na-ebo-Igar-Mesisad-negad. \v 6 Babse-goled-neggi baliwiturmar-walagugled (7) bonigan-bulegan-sogagugle-nika (7) ainiarmalad. A-baliwiturmar mola-sibu-nued-dakarmakaled-yoi noarmalad. Degine, e-binasgarba, e-molidub ber olobi naimarbalid. \p \v 7 Ibdula-walabakegwad-wargwen, baliwiturmar-walagugledga (7) olo-noga-gwagugle uksad. We-olo-nogamar Bab-Dummad-degisadegu-dulagudiid-e-urwed ena bukwad. \p \v 8 Degine, Babse-goled-neg Bab-Dummad-e-yeerdakleged-nikadba, e-gangued-nikadba, waa-ena sigisad. Dulemar Babse-goled-negse gege doged. Geb Baliwiturmar-walagugled (7) bela bonigan-sogagugle-sediid-berguedse, dogmaloed. \c 16 \s1 Bab-Dummad-urwed-nog-gwagugled (7) \p \v 1 Geb degi, Babse-goled-neg-akar baliwiturmar-walagugledse (7) gayaburba-binnasur-gole an itosad. \p Ega weyob soged: \q1 “Be namar. Bab-Dummad-urwed-noga-gwagugle-ena-siidi (7), napnegse be eonamar.” \p \v 2 Baliwitur-gebed nadgua, e-noga napneggi eodapid. Bela dule-ibdula-unid-e-wilub-nanai-gudimaladgi, ibdula-unid-e-wilub-sobaled-e-nug-odummodimaladgi, yaa-dummagan-nunumakesailadi, e-sangi ainialid. \p \v 3 Baliwitur-bogwad e-noga demargi eodapid. Geb demar dule-oburgwilesmalad-ablisyob binnided. Degisoggu, ibdurgan-demargi-bukmalad bela burgwismarsunnad. \p \v 4 Baliwitur-baagwad e-noga diwarmargi, degine, dii-gammumargi eodapid. Degisoggu, diwarmar, degine, dii-gammumar ablisga binnidmarsunnad. \p \v 5 Geb baliwitur-dii-e-saila soge an itosad: \q1 “Bab-Dummad-Isligwaled, bedi napiragwadid. \q2 Be gudiid, be gudigusadid, be gudigubaloedid. \q1 Be-emarga-igar-nabogedi, \q2 innikigwadba be weyob imaked: \q1 \v 6 Ar dule-be-isdarmaladi, bukidar begi-akananaimalad oburgwismalad, \q2 bukidar be-gayaburba-barsogmalad-e-abe eosmarbalid. \q1 Degisoggu, amar emigindi abe-gobega be imaksamosunnad. \q2 Ar na e-ibmar-imaksadba, deyob gusmarmosunnad.” \p \v 7 Baliwitur-baid, Bab-Dummadga-ibmar-ukleged-aila-akar soge an itosbalid: \q1 “Eye, Bab-Dummad-Bur-Birigined-Bela-Gangued-Nikad, be-igargan-nabogedi, igar-napiragwadid, \q2 igar-innikigwadbi be imaked.” \p \v 8 Baliwitur-bakegwad e-nog dad-ibelergi eodapid. Soogi-dulemar-ogumakega ega igar-uklesad. \p \v 9 Dulemar, neg-diopisulidba gummadmalad. Degite, gwen gwage gwagsasurmalad. Bab-Dummad-nug gwen ogannodsurmarbalid. Aka bur Bab-Dummad-nuggi isdarsunna sunmakdemalad. Ar Bab-Dummaddi we-bonimar-obelogega gangued nikad. \p \v 10 Baliwitur-ataledi ibdula-unid-gebed-e-ologanagi e-nog eodapid. We-ibdula-unid-e-negdakmaidgi bela negsichid nagunonikid. Degine, dulemar nunmakedbali, gwabin gutemalad. \v 11 Dulemar nunmak-itogedba, degine, yaa-dummagan-nikadba, Bab-Dummad-nibnegginedgi dodoar egi isdar sunmakdemalad. Degi-inigwele, e-ibmar-isgana-imaksadba bukib itossurmalad. \p \v 12 Baliwitur-nergwadi (6), e-noga diwar-dummad-Éufratesʼye-nugadgi eodapid. \p Geb diwar-Éufrates dinguded. Degidbali, reymar-dad-nakwed-dorgan dinnagwadgi-nabir-obakega deyob dingusad. \v 13 Deginbali, achu-simudubaled-gaya-yaba, ibdula-unid-gaya-yaba, degine, Bab-gayaburba-barsoged-nabirsulid-gaya-yaba, burba-isgana-sogapaa ammanooyob-dakle ainiar an daksad. \v 14 We-noomar niaburbamalad, sunna ibmar-wilubgan-dakledisurmalad imakmalad. Amar bela-napneg-ugakse reymar-mamaid-danar-oambikumalaga nadmalad, adi, Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-ibagi bila-onomalagar. \p \v 15 Cristo soged: \q1 “Nue salakarmar. \q2 Ar dule-atursaedyobi ukiagwar an nonikoed. \q1 Ar dule na guagwar-gudiir, e-mor na guagwar sediir, \q2 we-dulegi nued-binsalesdo. \q1 Ar deyob-gudiile, uka-swiri gudiguosulid, \q2 dulemar-abargi bingeguosulid.” \p \v 16 Burba-isgana-warbaagwad, Hebreo-gayaba neg-Armagedónʼye-nugadgi bela reymar-danar oambikunonikid. \p \v 17 Baliwitur-gugledi (7), e-noga burwagi eodapid. \p Geb nibneggi Babse-goled-neggi-ologana-siidgi, gayaburba gollalid. Sogded: \q1 “Bato bela bergussun.” \p \v 18 Geb degine, mala ibyided, mala uurmakded, mala gollomakded, geb napneg giglimakded, negabandur-dummad nagunonikid. Negabandur-deyobid dulemar-we-napneggi-ambikuded-akar gwen nagudisulid. \v 19 Neggwebur-dummad sogapaa mamarided. Degine, bela yar-baid-baidgi neggweburmar-bukmalad bibichided. Bab-Dummad Babilonia-neggwebur-dummad ebinsaded, igi epenne dulemar-isguega imaksa, degisoggu, Bab-Dummad e-urwed vino-nogagi-siidyobidgi Babilonia-ogobsasunnad. \v 20 Bela dupumar-nanaidi, degine, bela yalamar-mamaidi, gwen bar daklessulid. \v 21 Degine, nibneggi dii-akwayob-gwamakaled nibir-dulataledyob-aidikued (100) dulemargi babatialid. Dulemar we-dii-akwayob-gwamakaled egi beedse babatisad-ular, Bab-Dummadgi ukabsaar egi isdar sunmakdemalad. \c 17 \ms1 7. DULEMAR-SABSUR-ODURDAKLEGOED-OYOLESAD \mr (17:1–20:15) \s1 Ome-gambanuchu sabsur-odurdaklegoed \p \v 1 Geb degi, baliwiturmar-walagugled-wargwen anse nonikid. We-baliwiturmar, noga-gwa-gwagwen ganimalad. Geb we-wargwenad-anse-nonikid, anga sunmaknonikid: \p “Be dage, we-ome-gambanuchu-diimar-birgi-siid-sabsur-odurdaklegoed an bega oyogwelo. \v 2 We-napneggi-reymarga-mamaid we-omeba galagwensuli negsichigi yoledii gusmalad. Degine, dulemar-we-napneggi-bukmalad, vinoʼgi-mumgusmaladyob, we-omeba bela-bela galagwensuli negsichigi nanadii gusmarmogad.” \p \v 3 Geb baliwitur, Bab-Burbaba nega-dulesulidganba burbar an-sesad. An dakdegu, ome ibdula-unid-ginnid-birgi-sii an daksad. We-ibdula-ginnidgi nugmar-ena egi narmakar naid. We-nugmar-narmakaledi, Bab-Dummadgi ise-urwar gaya-isganamar sunmaknanaid. We-ibdula nono-gwagugle-nikad (7), degine, e-bebe warambe (10) nikabalid. \v 4 We-ome mor-suir-akwagiid-yoi, degine, mor-ginnid-yoi siid. Deginbali, olo-nai, akwa-nuegan-nai, dimmurgiid-e-akwa-yeerdakleged-nai siibalid. E-argangi, olo-noga egi ibmar-isgana-ena, degi, negsichigi-yoledigusad-ena ganikid. \v 5 E-bebegine, dule-gwen-wissulid-nug narmakar naibalid: \qc \sc Babilonia-Neggwebur-Nue-Nug-Nikadid,\sc* \qc \sc Gambanuchu-Imakmalad-E-Nanad,\sc* \qc \sc Degine, Bela Napneggi-Galagwensuli-Isgudimalad-E-Sailabalid.\sc* \p \v 6 An daksabalid, ome, dulemar-Bab-Dummadgi-akananaimalad-e-ablisgi, degine, Jesúsʼba-naid-ular-burgwismalad-e-ablisgi, mumgusii an daksad. An deyob ome-daksagu, nue-geger an daksad. \p \v 7 Geb baliwitur anga sokalid: \p “¿Ar ibiga wede be geger dake? An bega we-ome-e-igar-dukuar-maid sogoed, degine, ibdula-unid-we-ome-sedanikid-e-igar-maid an bega sogbaloed. We-ibdula, nono-gwagugle-nikadid (7), degine, bebe-warambe-nikabalidid (10). \v 8 Ibdula-unid be daksadi, iduar dula gudigusad. Emigindi, bar dula gudisulid. Degine, we-ibdula-unid burba-isgana-yaa-dummad-ambikuedgi nodagoed. Geb e-berguoed-negse barmelledoed. Dulemar-napneggi-bukmaladi, gebe-napneg-nagusad-akar garda-burba-duladgi-e-nugmar-naisurmaladi, geger we-ibdula-unid-dula-gudigusad dakmaloed. Emigindi, bar dula gudisulid. Degi-inigwele, we-ibdula gannar durgunonikoed. \p \v 9 ”Wegi-mag-dulemar-magar-itomaladga sognaid: \p ” ‘Nono-gwagugle-sogedi (7), we-yala-gwagugled-birgi-ome-siid-e-wilubganad. \v 10 Deginbali, nono-gwagugledi (7), reymar-walagugle-gubalid-e-wilubganbalid. E-atargus bato we-reymar bergusmalad. Wargwendi negdakmaid. Baiddi amba yoo reyga meged. We-dule reyga gunonikile, unnila ichesaar reyga megnonikoed. \v 11 We-ibdula-unid-dula-gudigusad, emigindi, bar dula gudisulid, we emi rey-baabakad (8) gued. We-rey-baabakadi, e-gugled-sordamogad (7). E-berguoedse we nadapmogad.’ \p \v 12 ”Bebe-warambe (10) be daksadi, we-reymar-warambegwadid (10), amba yoo negdakedga megmaladid. Ibdula-unidba wemar wachi-irgwen negdakega nugsalemarmogoed. \v 13 We-reymar bela na emarbi binsamalad. Ibdula-unidga e-gangued, e-negdakmaid, ukmaloed. \v 14 We-reymar Sibad-Wawaad-Mimmi-ebo urwemaloed. Sibad-Wawaad-Mimmi egi obinoed. Ar Sibad-Wawaad-Mimmi dummagan-e-Dummadid, degine, reymar-e-Reyd. Degine, eba-nanaidi, ese gorlesmaladid, sulesmaladid, degine, gwen galakussurmarbalidid.” \p \v 15 Degine, baliwitur anga sogdebalid: \p “Bia dii ome-gambanuchu-egi-birgi-sii-be-daksadi, we-dii, we-obared: Neggweburmar obared. Dulemar-bukidarad obared. Dulemar yar-baid-baidgi-bukwamalad obared. Degi, gaya-akar-akar-sunmakmalad-e-wilubgan gued. \v 16 Degine, bebe-warambe (10), degi, ibdula-unid, be daksadi, wemar, ome-gambanuchu-isdar dakdamaloed. Walagwen metemaloed, uka-swiri-sii metemaloed, e-san ei gunmaloed, degine, soogi ogumakmarbaloed. \v 17 Bab-Dummad na e-sogedba-imakegala, reymar-binsamalaga imaksad. Agala, bela we-reymar, bulakwaa na emar-negsemamaid-e-gangued ibdula-unidga ukmaloed. Bab-Dummad-ibmar-sogsad-guedse, deyob guoed. \v 18 Be ome-daksadi, Neggwebur-Nue-Nug-Nikadid. We-neggwebur, we-napneggi reymar-birgi negdakmaid-e-wilubganad.” \c 18 \s1 Babilonia-neggwebur bergusad \p \v 1 We-degigusad-sorbali, baliwitur-baid nibneggi-aidedani an daksad. Bela-belad gangued nikad. Baliwitur-sabsur-mee-gaedbali, napneg bela mee gaded. \v 2 Degine, we-baliwitur binnasuli goted. Weyob sogded: \q1 “Babilonia-Neggwebur-Nue-Nug-Nikad bergudsun, \q2 Babilonia bibichissun. \q1 Niamar-e-negga gunonisun, \q2 bela burba-isganamar-negga gunonisun. \q2 Sikwimar-isgana sae-daklemalad-ambikued-negga gunonisun. \q1 \v 3 Ar bela dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad, galagwensuli we-Babilonia-isguedgi eba isgusmarmogad. \q2 Reymar-we-napnegginmalad, a-omeba negsichigi nanadii gusmalad. \q1 Dule-we-napneggi-ibmar-ukedgi-arbadimaladi, \q2 we-ome-geg-na-san-barga-gudigusadgi mani-ibedga gusmalad.” \p \v 4 Geb degi, nibneggi gayaburba-baid gole an itosbalid. Weyob soged: \q1 “An-dulamar, we-Babilonia-abargi-gudiidgi be nomar. \q2 Mer be we-isgudiidba-galemalaga, \q2 mer be we-bonimarba-wilemogaga, be nomar. \q1 \v 5 Ar Babilonia-dorgan-e-isgued dummarbasoggu, e-isgued nibnegse warmaksad, \q2 degine, Bab-Dummad we-isgued gwen iessulid, bela ebinsasad. \q1 \v 6 Igi Babilonia-dorgan dulemar-baigan-imaksa, deyob be imakmo. \q2 E-ibmar-imaksad, a-ilabo-wilub be bennuke. \q2 Gobedgi-aimar-ogobsadi, a-ilabo-wilub a-gobed ega be ukmo. \q1 \v 7 Dukin na e-nug-ogannodii-gusadba, na yeer-itodii-gusadba, \q2 ayob gangu be odurdakmoga, deyob be obomosun. \q1 Ar ade, Babilonia na e-gwagegi soged: ‘Ani an rey-omeyobi an siid, \q2 an-sui burgwissulid, gwen an boosulid.’ \q1 \v 8 Degisoggu, unnila ibagwen-abalakwaa e-bonigan egi yolenonikoed: \q2 Burgwed egi nonikoed, boed egi nonikoed, \q1 ukudmesed egi nonikoed, \q2 degine, soogi gummakoed. \q1 Ar ade, Bab-Dummad-Bur-Birigined-Igar-Nabogedid, bela-bela gangued nikad.” \p \v 9 Degine, we-napneggi-reyga-mamaid we-omeba-galagwensuli-negsichigi-nanadigusmalad, we-omeba-yeer-itodigusmalad, Babilonia-neg-gummakmaidba waa-bupurmakmai-dakarmalar, eba dummad-bomaloed, wile-itomaloed. \v 10 Reymar Babilonia-e-naibigunaidba dobed-ular egi bannaba gwisgumaloed, binnasur gotemaloed, sogdemaloed: \q1 “Babilonia-Neggwebur-Nue-Nug-Nikad, be neggwebur-dutusulinad, nuedar-wiles. \q2 Unnila, wachi-irgwengi bato be-odurdakleged nonikid.” \p \v 11 Degine, dulemar we-napneggi-ibmar-ukedgi-mani-onomalad ega nue-bomalad, nue-bukib binsamalad, ar ade, bar ese we-ibmarmar bakosurmalad: \q2 \v 12 Olo, mani, akwa-nuegan, dimmurgiid-e-akwa-yeerdakleged, \q2 mola-sibu-nuegan, mola-suir-akwagiid, mola-sedaʼye-nugad, \q2 mormar-ginnid, bela suarmar-wawadik-yapanmalad, \q2 bela ibmar-marfilʼgi-sobarmalad, \q2 bela suar-walagan-nuegangi-sobarmalad, \q2 esnon, esgoro, degi, akwa-swilidikmalad, \q2 \v 13 canela, inamar-wawad, \q2 Ina-wawadikid-incienso, mirra, ina-wawad-diregwad, \q2 vino, olivo-gwallu, \q2 madubur-nued, ibmar-gwag-orosyob-dakleged-trigo, \q2 moli-bebe-nikamalad, sibad-wawaadmar, \q2 molimar, moli-urmar, \q2 degi, dule-maiganga-uklesgudimaladse-bakar, bar bakosurmalad. \p \v 14 Dule-ibmar-ukedgi-mani-onomalad we-Babilonia-neggweburga sogdamaloed: \q1 “Ibmar-nuegan-na-gi-be-yeer-itodigusadi, begi bangussun. \q2 Be-ibmar-nue-nikad-yeerdakleged be nikagusadi, bei bergussun, bar be gwen dakosulid.” \p \v 15 Ibmar-ukedgi-mani-onodigusmalad, we-ibmar-ukedgi mani-ibedga gusmalad. Wemar, Babilonia-neggwebur-sabsur-odurdaklenaid-dobed-ular, bannabaa gwisgumaloed, bobukwa, degi, bukib-binsabukwa ega gumaloed, \v 16 sogbukwagumaloed: \q1 “We-neggwebur-nue-nug-nikad, ¡duledar-wiles! \q2 Mola-sibu-nued, mola-suir-akwagiid, \q2 mola-ginnid-yoi gusmalad. \q1 Olo-nai, akwa-nuegan-nai, \q1 degi, dimmurgiid-e-akwa-yeerdakleged-nai, e-ogannodii gusmalad. \q2 \v 17 Ar unnila wachi-irgwengi bela be-ibmar-gargemalad bato surguus naded.” \p Degine, bela sour-onanamalad, urgi-nanamalad, ur-selagan, degine, bela demargi-mani-onomalad, Babiloniaʼgi dikasur ambikusmalad. \v 18 Degine, neggwebur-gummakmaid-e-waa dakarmargua, binnasur gotemalad, sogdemalad: “¿Ibi-neggwebur weyob nue-nug-nika-sii gusbalinsunna?” \p \v 19 Degine, we-dulemar-neg-gummakmaid-dakbukmalad na e-nonogi ukub mismalad, oyogegar, emarde nue-bukib-binsamarye. Wemar binnasur gotemalad, ise-boar, ise-bukib-binsaar sogdemalad: \q1 “We-neggwebur-nue-nug-nikad, ¡duledar-wiles! \q2 Babilonia, be mani-nue-nikadba bela dulemar-ur-demargi-nikamalad mani-ibedga be imaksad. \q1 Emigindi, unnila wachi-irgwengi bela ibmar bato sate be gusad. \q1 \v 20 Emigindi, bemar nibneggi-bukmalad, ¡be wergumarsun! \q2 Jesucristoʼgi-akananaimalad, \q2 Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, \q2 degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, ¡be wergumarmosun! \q1 Ar we-neggwebur sabsur-bemar-imaksadyob, \q2 Bab-Dummad we-neggwebur imaksamogad.” \p \v 21 Degine, baliwitur-wargwen-dutusulid, akwa susad, akwamuu-dummadyobid. Geb demarse-metegu, sogded: \q1 “Babilonia-neggwebur-dummarbad, we-akwa-binnasur-melledeyobi, be berguoed. \q2 We-napneggi bar be daklegosulid. \q1 \v 22 Babilonia, gala-arpa-ogormalad, gar-ogormalad, gammu-ogormalad, gala-trompeta-ogormalad, begi bar gwen itolegosulid. \q2 Degine, galagwensuli ibmargi-arbamalad gwen bar daklegosurbalid, \q2 degi, orsar bar gornai gwen itolegosurbalid. \q1 \v 23 Gwallumar bar be-abargi gwen gaosulid, \q2 abirgin-nikuleged-iba, bar begi gwen itolegosulid. \q1 Ar be-dulemar begi-mani-onomaladi, we-napneggi dule-dummagan guenad. \q2 Ar be ina-isgana-imakedba, bela dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad bese yardaklesmalad. \q1 \v 24 Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-oburgwilesmalad, Jesucristoʼgi-akananaimalad-oburgwilesmalad, degi, bela dulemar-we-napneggi-oburgwilesmalad, \q2 bee be oburgwisa, daklealid.” \c 19 \s1 Nibneggi, Bab-Dummad-nug-odummobukmalad \p \v 1 We degigusad-sorbali, nibneggi dulemar-bukidara-gole an itosad. Binnasuli weyob sogbukwad: \q1 “¡Aleluya! \q1 Abonoleged, nug-odummoleged, gandikidba-yeerdakleged, degi, gangued, \q2 bela anmar-Bab-Dummadgadid. \q1 \v 2 Ar na dulemarga-igar-naboged napiragwadba, degi, innikigwadba, imaked. \q2 Gambanuchu-imakdiidba, \q2 we-napneggi-dulemar-ichodigusadba, \q2 we-ome-sabsur-odurdaksad. \q1 Degi, Bab-Dummad-e-maimar-oburgwisadba, \q2 Bab-Dummad we-ome-sabsur-odurdaksad.” \p \v 3 Degine, bela gannar sogdemarbalid: \q1 “¡Aleluya! \q1 We-neggwebur-gummakmaid-e-waa degisadegu niba-nakwemai gusun.” \p \v 4 Degi, girmar-selegan-dulagwen-gakabakegwad (24), deginbali, ibdula-walabakegwad Bab-Dummad-na-e-ologanagi-siid-asabin, bela yokorgi-sindigar e-bebe napase-ebulegedse sigidmalad. Bab-Dummad-nug ogannodmalad. Weyob sogdemalad: \q1 “¡Aleluya! ¡Deyob gusun!” \p \v 5 Degine, ologana-siidgi gayaburba gollalid. Weyob sogded: \q1 “Bela Bab-Dummad-maimar, Bab-Dummad-dobee-nanadimalad, \q2 dule-dummagan, degi, bipiganase-bakale, \q1 dobekwaa Bab-Dummadga-arbadimaladi, \q2 bela anmar-Bab-Dummad-nug ogannomarsun.” \p \v 6 Dulemar-bukidar-sunmakeyob, diwarmar-bukidar aryomaiyob, mar-dummagan gollomakmaiyob, gayaburba sunmak an itosad. Weyob sogmalad: \q1 “¡Aleluya! \q1 Ar Bab-Dummad-anmar-Dummad bela-gangued-nika-maid, \q2 bela negdakmai gunonisunnad. \q1 \v 7 Anmar wergumarsun, \q2 anmar yeer itomarsun, \q2 anmar e-nug odummomarsun. \q1 Ar Sibad-Wawaad-Mimmi na-ome-nikued-e-iba nonisunnad, \q2 e-ome bato guagwar edarbediid. \q1 \v 8 A-omega igar uklenonikid, \q2 mola-sibu-nued yoed, \q2 mola-gutusulidi, mola-dakar-dakarmakaledi yoed.” \p Ar adega, mola-sibu-nued, Jesucristoʼgi-akananaimalad-innikii-ibmar-imakmalad-e-wilubganad. \p \v 9 Geb degi, baliwitur anga sokalid: “Be narmak: ‘Dulemar-Sibad-Wawaad-Mimmi-ome-nikuoedgi mas-gunnega-ese-gorlesmaladgi, nued binsalesad.’ ” \p Degine, baliwitur anga sokarbalid: “We an bega sogedi, Bab-Dummad-gayaburba-napiragwad-sogedba an bega soged.” \p \v 10 An Baliwitur-asabin e-nug-odummogega, yokorgi-sindigar an sigided. A-baliwitur anga sogded: “Mer be deyob imak. Mer yokorgi an-asabin sindigar be sige. Ar an, be-sunnaamogad, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-gwen-galakussurmaladyob an Jesús-e-maimogad. Unnila, Bab-Dummad-e-nugbi be odummoge.” \p Ar Jesús-gayaburba-odurdaksadi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad gatik-dulemarga-sunmakega imaked. \s1 Dule-moli-sibudikid-birgi-siid \p \v 11 Geb degi, nibneg argaar an daksad. Agi moli-sibudikid an dakalid, dule-moli-sibudikid-birgi-siidi nugad: \qc \sc Sogedba-Daed-Dule,\sc* \qc \sc Dule-Napiragwad.\sc* \p We-dule, igar-inniki-maidba dulemarga igar-naboged, degine, igar-napiragwadba bila-onobalidid. \p \v 12 E-ibya-daklegedi, sooyob-dakleged. E-nonogi, ologurgin-bukidar siid, deginbali, nug narmakar naibalid. We-nug-narmakaled, dule gwen wissulid, unnila na ebi wisid, igi-narmakar nai. \v 13 We-dule ablisgi-diduar-imaklesad-mola yoid, degine, e-nugdi, weyob nugad: \qc \sc Bab-Dummad-Gayaburba.\sc* \p \v 14 Sordamar-nibnegginmalad, mola-sibu-nued-dagudikid yoimalad. Sordamar-nibnegginmalad, dule-moli-sibudikid-birgi-siid-sorba, moli-sibumar-birgi-sii nadapmalad. \v 15 Dule-moli-sibudikid-birgi-siid-e-gaya-yaba, dule-yar-baid-baidgi-bukmalad-naibisaega, es-suid-nugar-ibed nogwichid. Degine, bela-bela gandikidba negseoed. We-dule, uva-egured-neggi uva-egurelegeyobi, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nika-Maid-e-urwedgi dulemar-sabsur-imakoed. \v 16 Dule-moli-sibudikid-birgi-siid-e-mor-yoidgi, degi, e-duawargi, weyob nug narmakar naid: \qc \sc Reymar-E-Rey,\sc* \qc \sc Dummagan-E-Dummad.\sc* \p \v 17 Geb degi, baliwitur-wargwen dad-ibeler-birgi gwichi an dakalid. A-baliwitur binnasur goted, bela mulamar-gukudimaladga sogded: \p “Bela be dagmar. Bab-Dummad-bemarga-masgunned-uksadse danar be ambikudamar. \v 18 Adi, bemar we-sanmar gunmalagar: \q2 Reymar-san gunmalagar: \q2 Kaptanmar-e-san gunmalagar, \q2 dulemar-gandikmalad-e-san gunmalagar, \q2 moli-e-san gunmalagar, \q2 moli-birgi-sigmalad-e-san gunmalagar. \p ”Bela we-dulemar-e-san gunmalagar: \q2 Dulemar-maiga-gudimalad-e-san, \q2 dulemar-maiga-gudisurmalad-e-san, \q2 dule-dummagan-e-san, \q2 degi, dule-burwigana-e-san.” \p \v 19 Geb ibdula-unid, degi, we-napneggi-reyga-mamaid, bela-e-sordamarmala, danar ambikunonimala an dakalid. Dule-moli-sibudikid-birgi-siid-ebo-urwega, degi, a-e-sordamar-ebo-urwega, ambikunonimalad. \v 20 Degine, ibdula-unid galenonikid. Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-nabirsulid galenonimogad. We-dule, ibdula-unid-asabin ibmar-wilubgan-dakledisulid-imakdigusadba, dulemar-ibdula-unid-e-wilub-na-e-sangi-nasiksamalad, degine, ibdula-unid-wilub-sobaled-asabin-sigismalad yardaksagusad. \p Wemar-ebobela, soo azufreʼba gwabunye-gwichidgi dula melledmalad. \v 21 Bela ibdula-unid-sordamar-baigan dule-moli-sibudikid-birgi-siid e-gaya-yaba-es-suid-noalidgi oburgwilesmalad. Degine, bela mulamar, dulemar-burgwismalad-e-san guchamalad. \c 20 \s1 Birga-miligwenad (1,000) \p \v 1 Degine, nibneggi baliwitur-wargwen aidedani an daksad, burba-isgana-ambikued-e-yaa-dummad-e-yabe sedanikid. Degine, e-argangi esgoro-dub-dummad sedanibalid. \v 2 A-baliwitur achu-simudubaled ganonikid. We, naibe-seredid, nia-saila-Satanás gued. A-gasgua, birga-miligwen (1,000) edichad. \v 3 Geb degi, burba-isgana-ambikued-e-yaa-dummad-siidgi meted. A-yaa nue-sakdigar edisad, adi, achu-simudubaled melle bar dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad yardakegar. Birga-miligwen (1,000) guedse edisad. A-sorbali, achu-simudubaled ichesaar wis gannar esiklegoed. \p \v 4 Geb degi, ologanamar bukwa an daksad. A-ganmargi, dulemar-igar-nabomalaga-ega-igar-uklesmalad sigismalad. Geb dulemar-Bab-Jesús-nuggi-sunmakdigusmalad-ular, Bab-Dummad-Gayaburba-ular, dukar-argwachamalad-e-burbagan an dakalid. Ibdula-unid-e-nug gwen odummossurmalad. E-wilub-sobaled-nug gwen odummossurmarbalid. Wemar, e-bebegine, e-argangine, ibdula-unid-e-wilub nasissurmaladid. Amar an dakalid. Amar gannar durgunonimalad. Cristoʼba birga-miligwen (1,000) negdakmai gunonimalad. \v 5 We, gebe-gannar-durgumalad-igardo. Ar baigan-burgwismaladdi, birga-miligwenad-sorba (1,000) geb durgumaloed. \p \v 6 Dule-gebe-gannar-durguedgi-durgusad, we-dulegi nued binsalesad, degine, we-dule gwage-swilidikidid. Ar we-dule burgwed-sorba-danikoedgi bar burgosulid. Ar we-dule, dule-irwa-Bab-Dummadse-golega guoed. We-dule Bab-Dummadgadid, degine, Cristoʼgadbalid. We-dule Cristoʼba birga-miliba (1,000) negdakmai guoed. \s1 Nia-saila soo-sailase balimelleded \p \v 7 Birga-miligwen (1,000) gunonikile, geb nia-saila-Satanás-edinnar-mellesiid esiklegoed. \v 8 Nia-saila, e-odurdakleged-neggi-mellesiid nodogu, dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-yardakega bela napneg-naidse naoed. Dulemar-yar-Gogʼye-nugadgi-bukmaladse naoed, degine, dulemar-yar-Magogʼye-nugadgi-bukmaladse nabaloed, adi, bela e-sordamar danar urbega, Bab-Dummad-ebo bila-onogegar. Nia-saila-e-sordamar-mergued, demar-gakaba-ukub-merguedyobi mergued. \p \v 9 Nia-saila-sordamar, bela napneg-naid-ugakaase duurmaknonimalad, Jesucristoʼgi-akananaimalad-bukwadse, Bab-Dummad-neggwebur-na-nue-sabed bela-ebilis ambikunonimalad. \p Degidgine, Bab-Dummad nibneggi soo-odenonikid, agi bela nia-saila-sordamar-ogilosad. \v 10 Geb degi, nia-saila-dulemar-yardakdiid soo-mata-dummad azufreʼba-mesa-gwakwarmaksiidgi melleded. Bia ibdula-unid, degi, gakansaar-gayaburba-berbeged-mellesii, agi nia-saila melledmogad. Degine, mutikidba, ibginedba, wemar odurdaklesii degisadeguoed. \s1 Bab-Dummad, ologana-sipugwadgi-sii igar-itogoed \p \v 11 Geb degi, ologana-sipugwad-dummad an dakalid. Dule a-ologangi-sii an daksad. A-asabin, napnega, degine, nibnega, berguus-naded. Amar bar gwen daklessulid. \v 12 Geb degi, dule-dummagan-burgwismalad, dule-binsarmalad-burgwismalad, ologana-sipugwad-asabin gwichi an dakalid. Degine, gardamar argad an daksabalid. Deginbali, garda-baid argadbalid. We-garda-baiddi, dule-dula-gudimaloed-e-nug-narmakaled-gardad. Dulemar-burgwismaladga, gardamargi-ibmar-narmakar-naidba, na e-ibmar-imaksamaladba ega igar itolesad. \p \v 13 Geb degi, demargi dulemar-burgwismalad ainialid. \p Burgwed-igar, degi, Neg-uan-Hadesʼye-nugad, burgwarmalad-mamaid uksad. \p Bela amarga, emar-ibmar-imaksamaladba ega igar itolesmalad. \v 14 Degine, burgwed-igar, degi, burgwarmalad-meged-Hadesʼye-nugad, soo-mata-dummad-gwakwarmaksiidgi melledmarmogad. We, soo-mata-dummad-gwakwarmaksiidi, burgwed-ilabogwad gued. \v 15 Ar dule, dule-dula-gudimaloed-e-nug-narmakaled-gardagi e-nug-naisuliddi, soo-mata-dummad-gwakwarmaksiidgi melleded. \c 21 \ms1 8. JERUSALÉN-NEGGWEBUR-BINID \mr (21:1–22:5) \s1 Nibneg-binid, napneg-binid \p \v 1 A-sorba, nibneg-binid, napneg-binid, an daksad. Ar nibneg-gebe-naigusad, degi, napneg-gebe-naigusad, bergusad. Degine, demar bar naisulid. \p \v 2 Degi geb ani Juan, neggwebur-islidikid, Jerusalén-binid an daksad. We-Jerusalén, bia Bab-Dummad-mai, a-akale aidedanikid. Igi ome sui-nikunair, guagwar mola-nued-yoi, deyob Jerusalén-neggwebur guagwar-aidedani an daksad. \v 3 Geb degi, nibneggi gayaburba binnasur gole an itosad. Weyob soged: \p “Emigindi, Bab-Dummad-meged-neg dulemar-abargi signonisunnad. Bab-Dummad dulemar-abargi gudigusunnoed. Dulemar Bab-Dummad-sordamarga gunonikoed. Bab-Dummad-sunnad we-dulemar-e-Bab-Dummadga gumogoed. \p \v 4 ”Bab-Dummad we-dulemarga bela ibyanis elioed. We-dulemar bar burgosurmalad. Bab-Dummad, boed ega obelobaloed, bukib-itoged ega obelobaloed. Deginbali, we-dulemar nunmaked bar itogosurmarbalid, ar ade, bela ibmar-iduarmalad bergusad.” \p \v 5 Degine, Dule-ologanagi-siid sogded: “Emigindi, bela ibmar biniganbi an imaked.” Geb degi, anga sogded: “Be narmak, ar ibmar-an-sogedi napiragwadid, innikigwadid.” \p \v 6 Anga sogdebalid: \p “Bato bela gwinmaksad. \p ”Ani an, Gebesailaginedid (Alfa), ani an, Napisoladbalid (Omega). Ar dule uku-uku itogele, ani an ega dii binsa ukoed. We-dii, dii-saila-degisadegu-dule-dula-imakedid. \p \v 7 ”Ar dule gwen galakussulile, we-ibmar bela ega uklegoed. Ani an e-Bab-Dummadga guoed, e an-machiga gumogoed. \q2 \v 8 Dule-doberbamaladdi, \q2 angi-gadi-bengumaladdi, \q2 ibmar-isgana-imakedba isdar-daklemaladdi, \q2 dule-gindakmaladdi, \q2 na-abirgunagwarsuli-negsichigi-yoledimaladdi, \q2 ina-isganagi-dulemar-yardakmaladdi, \q2 bab-dummaganga-imaklegedse-gormaladdi, \q2 degine, bela dule-gakansilimaladdi, \q3 soo-mata-dummad azufreʼba-mesa-gwakwarmaksiidgi melledmaloed. Ar we, burgwed-ilabogwad gued.” \s1 Jerusalén-neggwebur-binid \p \v 9 Baliwiturmar-walagugled (7) bonimar-sogagugled-napid noga-gwagugledgi (7) ena sedigusmalad, an daksa gusad. A-baliwitur-wargwenad anse nonikid. Anga weyob sunmaknonikid: \p “Wesik be dage, Sibad-Wawaad-Mimmi-e-omega-guoed an bega oyogoed.” \p \v 10 Geb degine, baliwitur yala-dummad-matusulidse burbale an-sesad. Agi Jerusalén-neggwebur-dummad-islidikid, Bab-Dummad-maid-akale-aidedanikid anga oyosad. \v 11 A-neggwebur, Bab-Dummad-yeerdaklegedyob daklemogad. E-gaedi, akwa-nuedi, akwa-garged-jaspeʼyobi gaed, degine, isbe-daledyob swilidik dakleged. \p \v 12 Neggwebur-ebiris e-galu-dummadi, matusur maid. A-galu, yawagak-gwaambe-gakabo (12) nikad. E-yawagak-irba baliwitur gwigwis-naded, degi, a-yawagak-irba Israel-dorgan-sogambe-gakabo-gued-e-nugmar (12) narmakar naibalid. \v 13 Dad-nakwedsik yawagak gwapaa siid, dad-nakwed-argan-nuedsik gwapaa siibalid, dad-nakwed-argan-sapiledsik gwapaa siibalid, degi, dad-argwanedsik gwapaa siibalid. \v 14 Neggwebur-e-galu-matusulidi, e-sailagan gwaambe-gakabo nikad (12). Geb amargi Sibad-Wawaad-Mimmi-e-sapin-bur-dummagan-e-ambe-gakabogwad-e-nugmar (12) narmakar nanaid. \p \v 15 Baliwitur-anga-sunmakgwichidi, neggwebur-wilubsaega, e-yawagakmar-wilubsaega, degi, e-galu-matusulid-wilubsaega, olo-nargammu-gani gwichid. \v 16 Neggwebur-e-galu-matusulid-e-dikar-sogabake-nikadi, ber emarbi dungued. E-suguedi, e-yaadunguedi, ebobela emar dungued. Baliwitur nargammugi neggwebur-wilub-imaksad. Daklealid, kilómetro-milibo-gaka-dulataled-ilabo (2,200) sugu. E-sugued, e-nibgued, degi, e-matardungued, ber emarbi dungued. \v 17 Deginbali, baliwitur neggwebur-e-galu-matusulid-maid-wilubsasgua, daklealid, dali-dulagwen-gakambe-gakabo-negabar (32½) nibgue. Dulemar-gusgu-wilubsaed, baliwitur-e-wilubsaed-ebo emalad. \p \v 18 Neggwebur-e-galu-matusulidi, akwa-nued-jaspeʼgi sobaled. Ar neggweburdi olobi sobaled, isbe-daled-swilidikidyob dakleged. \p \v 19 Neggwebur-e-galu-matusulid-e-sailaga-gumaidi, akwa-nuegan akar-akaledgi ogannolemaid: \q2 Gebe-maidi, jaspe. \q2 Bogwadgi, zafiro. \q2 Baagwadgi, ágata. \q2 Bakegwadgi, esmeralda. \q2 \v 20 Ataledgi, ónice. \q2 Nergwadgi (6), cornalina. \q2 Gugledgi (7), crisólitoʼye. \q2 Baabakadgi (8), berilo. \q2 Bakebakadgi (9), topacio. \q2 Ambedgi (1), crisopraso. \q2 Ambe-gakagwensakgi (11), jacinto. \q2 Degi, ambe-gakabogwadgi (12), amatista. \p \v 21 Yawagak-gwaambe-gakabo-bukmaladi (12) bela dimmurgiid-e-akwa-yeerdaklegedbi gued. Yawagak-irba, dimmurgiid-e-akwa-yeerdakleged gwagwagwen bukwad. Neggwebur-igarmar bela olo-sunnadbi gued, isbe-daledyobi ber swilidik dakleged. \p \v 22 We-neggweburgi Bab-Dummadse-goled-neg sii, an daksasulid. Ar ade, Bab-Dummad-Bur-Birigined-Bela-Gangued-Nikadi, degi, Sibad-Wawaad-Mimmi na Babse-goled-negga gubukwad. \v 23 We-neggwebur ibegwar-sigegala, dad-ibeler abesulid, nii abesurbalid. Ar ade, Bab-Dummad-gaedba we-neg ibegwar siid, degi, Sibad-Wawaad-Mimmi ega neg-ibegwaledga gubalid. \p \v 24 Bela-dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-abonolesmalad a-gwalluba nanamaloed, degi, reymar-we-napnegginmalad bela e-ibmar-nuegan-nikadi, degi, e-nug-ogannolegedi, we-Jerusalénʼse sedamaloed. \p \v 25 E-yawagakmar neg-ibgin gwen atiosulid, ar ade, neg-mutikid sulioed. \v 26 Asega, dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-e-ibmar-nuegan-nikadi, degi, e-nug-ogannoleged, senonimaloed. \v 27 A-Jerusalén-neggwebursega ibmar-isgana gwen dogosulid, ibmar-isgana-sae-daklemalad, gakansamalad, gwen dogosulid. Unnila dule-dula-gudimaloed-gardagi e-nug-narmakar-nanaidbi dogmaloed. We-garda, Sibad-Wawaad-Mimmi-gardad. \c 22 \s1 Diwar-dulemar-dula-imaked \p \v 1 Degine, a-sorbali, baliwitur diwar-nued, diwar-burba-dula-dule-imaked, anse oyosbalid. We-diwar isbe-daledyobi dakarmakmaid. We-diwar, Bab-Dummad-ologanagi, degi, Sibad-Wawaad-Mimmi-ologanagi, danikid. \v 2 We-diwar, neggwebur-igar-dummad-abargi iirmakmaid. Degi, diwar-gaka-abinbela, sapi-dula-dule-imakmalad gwichi-nanaed. A-sapimar, birgagi irambe-gakabo (12) sanmaked. Nii-irba sanmaked. We-sapi-e-gaganmar, dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad-nudakega gued. \p \v 3 Agine, bar ukabsaleged nikuosulid. A-neggweburgi Bab-Dummad-ologana, degi, Sibad-Wawaad-Mimmi-e-ologana, sii guoed. Agi e-maimar ega nug odummobukwa guoed. \v 4 Amar Bab-Dummad-wagar asabinmakar dakmaloed, degi, Bab-Dummad-e-nuga e-bebemargi narmakar-nai gumarbaloed. \p \v 5 Agine, mutikid bar naguosulid. Gwallu-gaed bar abelegosulid. Dad-ibelerbela amba abelegosurbalid, ar Bab-Dummad anmar-Dummad, bela neg-ibegwar imakoed. E-maigana, eba degisadegu negdakmai guoed. \ms1 9. CRISTO-DANIKID NUE-WARMAKSAD \mr (22:6-20) \p \v 6 Geb degi, baliwitur anga sogdebalid: \p “We-gayaburbamar-bega-soglesadi, napiragwadid, nue-innikigwadid. Degine, Bab-Dummad-anmar-Dummad na e-gayaburba-barsogmaladga-e-burba-ukedi, e-baliwitur barmialid, adi, e-maimarga ibmar-emisgwa-gumaloed oyogegar.” \p \v 7 Bab-Jesús soged: \p “¡Emiskwaa an danikoed! Dule we-gayaburba-we-gardagi-narmakar-naidba-nanadiile, we-dulegi nued binsalesad.” \p \v 8 Ani Juan, we-ibmar an-sunnagwad an itosad, an-sunnagwad an daksabalid. Deyob-an-ibmar-itosad-sorbali, deyob-an-daksad-sorbali, baliwitur-anga-ibmar-oyogwichid-nag-asabin, e-nug-odummogega, yokorgi sindigar an sigided. \v 9 A-baliwitur anga sogded: “Mer be deyob imak. Mer yokorgi an-asabin sindigar be sige. Ar an be-sunnaamogad, be-gwenadgan-Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladyobmogad. Ar an dulemar-we-garda-narmakar-naidba-nanadimaladyobmogad. Unnila Bab-Dummad-e-nugbi be odummoge.” \p \v 10 Geb degi, baliwitur anga sogdebalid: “We-gardagi gayaburba-narmakar-naidba-ibmar-guoed, mer be odukuo. Ar ibmar-guoed-e-ibagan bato omosad. \v 11 Ar dule-igar-noar-imakdimalad, amba igar-noaled-imakdii gumarsun. Dule-nue-isgusgudimalad, amba isgudii gumarsun. Ar dule-ibmar-nued-imakdimalad, amba ibmar-nued imakdii gumarsun. Ar dule-gwage-swilidik-nanadimalad, amba gwage-swilidik-nanadii gumarsun.” \p \v 12 Degi, Bab-Jesús sogded: \p “Emisgwasaar, an bemarse-daged omosad. An danikir, ibmar-imaksadba-ibmar-nued-ukleged an sedanikoed. Adi, an dulemarga na-e-ibmar-imaksamaladba ega ukegar. \q2 \v 13 Ani an Gebesailaginedid, (Alfa). \q2 Ani an Napisoladbalid, (Omega). \q2 Ani an gebedid, \q2 anse bergunaibalid. \p \v 14 ”Dule na-e-mor-enukdimalale, egi nued binsalesad. Ar deyob imakdimaladba nabir sapi-dula-dule-imaked-e-san gunnoed, degine, nabir neggwebur-e-yawagakba dogbaloed. \p \v 15 ”Ar neggwebur-magabardi, \q2 dulemar-galagwensulidamalad, \q2 ina-isgana-imakmalad, \q2 abirgunagwarsuli-negsichigi-yolemalad, \q2 dule-gindakmalad, \q2 dule bab-dummaganga-imaklegedse-gormalad, \q2 bela dule-gakansilimar gakan-saed-yeer-itodamalad. \q3 Wemar, neg-magaba milebukwa gumaloed. \p \v 16 ”Ani an Jesús. An-baliwitur an bese barmialid, adi, anba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladga we-ibmarmar sogegar. Ani an David-e-wagwad, ani an sapi-siklesadgi-e-dutugwad-noardaeyobi Davidʼgi danikid. Ani an niisgwa-wakudar-binnasur-mee-nakwiar-daedbalid.” \p \v 17 Bab-Burba, degine, Sibad-Wawaad-Mimmi-e-ome soged: \p “Dage.” \p Ar dule itogele, soge: “Dage.” \p Dule uku-uku itogele, dage. \p Ar dule dii-dula-dule-imaked gobbiele, maniginsuli binsa gobdage. \p \v 18 Bela-dulemar we-gardagi-ibmar-guoed-narmakaled-itomaloedga an iduakwaa soged: \p Ar dule-wargwen we-gardagi ibmar-narmakar-naidgi ibmar-baid nasiksale, Bab-Dummad, a-dulega bonimar-we-gardagi-narmakar-nanaid, e-boniga imakoed. \p \v 19 Degine, dule-wargwen we-gardagi ibmar-guoed-narmakar-naid elisale, Bab-Dummad, a-dule sapi-dule-dula-gudigued-uked-e-san-egadid bar ega uklegosulid. Degine, Jerusalén-neggwebur-islidikidgi-gudiguega bar imakosulid. Deginbali, we-gardagi-ibmar-narmakar-naid-ega-uklegoed e-ibe osulobaloed. \p \v 20 Ar dule-we-ibmar-gunaidgi-sunmaknaid, soged: \p “Napiragwad. Emiskwaa an danikoed.” \p Ani Juan soged: ¡Deyob gusun! ¡Dummad-Jesús, be dage! \ms1 10. NAPI-SOGLENAID \mr (22:21) \p \v 21 Anmar-Dummad-Jesucristo nued bemargi binsamarsun. Deyob gusun.