\id LUK - Kuna, San Blas - Bible -Panama 2014 (DBL -2014) \h Lucas \toc1 Lucas-Gayaburba-Nued \toc2 Lucas \toc3 Lc \mt1 LUCAS-GAYABURBA-NUED \mt2 LUCAS \imt2 GEBE-SOGLENAID \imt1 Garda-nug \ip Lucas, ina-duled gued. We-dulede, Judío-dulesulid, degine, Jesúsʼba nanadii gusadsurbalid. Lucas, we-garda Teófiloʼga narmaksad. Lucas, nuekwaa Jesús-nanasad-narmakega dulemar-Jesús-daksamaladse nue igar-amiar gusad, degine, e-uayagwar-ibmar-itosmaladse igar-amiar gusad. \ip Lucas, Pabloʼba arbas gusbalid. Degine, Lucas Gusmalad-Garda (Hechos) narmasgusbalid (Gusmalad 1:1; 16:11). Binsamardo, we-gardamar birga 63-68ʼgi narmakles-insaye. \is1 Lucas-Gayayburba-Nuedgi weyob sunmaklenaid \ip We-gardagi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledba Lucas sogsado, we-Jesúsʼde, sanale dulega-gunoniye. Deginbali, Jesús gwen isgussurye, degi, bela dulemar-wiledakdii gusad. Lucas sogsabalid, Jesús, dulemar-isgued-anar nakrusgi-burgwega, we-napnegse noniki, adi, dulemar bela nabir abonolemalagar. Jesús, nakrusgi-burgwisgu, ibapaagi gannar durgusad. \ip We-gardagine, weyob ilemakar sunmaklenaid: \io1 1. Lucas, Dummad-Teófiloʼga narmaksiid (1:1-4). \io1 2. Juan-Bautista, degi, Jesús, bipigwaun-gudigusad (1:5–2:52). \io2 2a. Baliwitur Juan-Bautista-gwalulegoedgi, degi, Jesús-gwalulegoedgi, sunmaksad (1:5-38). \io2 2b. Juan-Bautista-gwalulesad (1:39-80). \io2 2c. Jesús-gwalulesad (2:1-20). \io2 2d. Jesús dungusad (2:21-52). \io1 3. Jesús e-arbaed-imakesokalid (3:1–4:13). \io2 3a. Jesús-diigi-oglesad (3:1-22). \io2 3b. Jesucristo-e-dad-dummagan (3:23-38). \io2 3c. Jesús nega-dulesulidganba gudigusad (4:1-13). \io1 4. Jesús, Galilea-yargi arbasad (4:14–9:50). \io2 4a. Jesús ibmar-imaksad (4:14–7:17). \io2 4b. Jesús, degi, Juan-Bautista (7:18-35). \io2 4c. Jesús-ibmar-imaksad, degi, ibmar-odurdaksad (7:36–9:21). \io2 4d. Jesús, Dule-Wargwen-Barmiledagoye (Cristo) soglesadid (9:22-50). \io1 5. Jesús, Jerusalénʼse nadapigusad (9:51–19:27). \io1 6. Jesús, Jerusalénʼgi gudigusad (19:28–21:38). \io1 7. Jesús-wilegoed-ibagan (22:1–24:12). \io2 7a. Jesús nakrusgi-bioklesokalid-iba (22:1-62). \io2 7b. Jesús-wilesad, degi, e-burgwisad (22:63–23:56). \io2 7c. Jesús gannar-durgusad (24:1-12). \io2 7d. Jesús durgusad-sorba ibmar-imaksad (24:13-53). \ip Be itogua. \c 1 \ms1 1. LUCAS, DUMMAD-TEÓFILOʼGA NARMAKSIID \mr (1:1-4) \p \v 1 Aisaar bukidar dulemar igar-napiragwad anmar-abargi-gusadi ilemakar-nasikoeyobi na binsasmalad. \v 2 Igi gebesaila Jesús-sapingan na e-sunnad Jesús-daksamala, deyobi a-igargi anmar-odurdaksamarmogad. Ar Bab-Jesús we-dulemar e-igargi-sunmakega barmisgusad. \v 3 Dummad-Teófilo, nue an we-igargi ise-nergusmogad. Degisoggu, an dakdo, bur an bega Jesús-igar gebesaila-onoded-akar, nue ilemakar narmakergebe. \v 4 Adi, be nue-wisgumogagar Jesús-igargi-be-odurdaklesadi we napiragwadi, gakansuli. \ms1 2. JUAN-BAUTISTA, DEGI, JESÚS, BIPIGWAUN-GUDIGUSAD \mr (1:5–2:52) \ms2 2a. Baliwitur Juan-Bautista-gwalulegoedgi, degi, Jesús-gwalulegoedgi, sunmaksad \mr (1:5-38) \s1 Baliwitur sogsa gusad, Diigi-dule-oged-Juan gwalulegoye \p \v 5 Deunni, Rey-Herodes, Judea-yargi negdakmaigu, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-wargwen, Abíasʼsikid mai-gusad. A-dulede, Zacaríasʼye nugad, e-omedi Aarón-wagansikidid, Elisabetʼye-nugad. \v 6 Emide, ebobela, Bab-Dummad-asabin igar-innikigwadba damaladid. Bab-igar-uksadba, degine, Bab-Dummad-sogsadbali nanamalad-dulemalad. Agala, Bab-Dummad egi ibmar akarsoged sated. \v 7 Ar amarde, mimmi-satemalad, ar ade, Elisabet geg mimmi-baked, degine, bato amarde, seredgusmarbalid. \p \v 8 Ibagwengine, Abías-e-gwenadgansikmaladga Bab-Dummadse-goled-neggi-arbaega ibagan nonikid. Deunni, Zacarías Bab-Dummadse-goled-neggi dule-irwa-Bab-Dummadse-golega arbanonimogad. \v 9 Na gusgu igi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad nugsalege, deyob Zacarías nugsalealid, adi, Bab-Dummadse-Goled-Neg-Islidikidgi dogegar, ina-wawadikid obupurmakegar. \v 10 Degine, ina-wawadikid-ogumaked-wachigi, deun bela-dulemar magaba Bab-Dummadse gorbukwa gusmalad. \p \v 11 Zacarías, Bab-Dummad-Neg-Islidikidgi ina-wawadikid ogumaknaidgi, Bab-Dummad-baliwitur-wargwen, Zacaríasʼse ukiar magar-gunonikid. Ina-wawadikid-ogumakleged-aila-naba, argan-nuedsik gwichi dakalid. \v 12 Zacarías, deyob Bab-Dummad-baliwitur-dakargu, gwakided, bela nue-dobee ito naded. \v 13 Ar baliwiturdi ega sogded: “Zacarías, melle be dobgu, ar Bab-Dummadse-be-goledi Bab-Dummad be-itosad, be-ome-Elisabet bega mimmi-wargwen-bakoedi, Juanʼye be onugsao. \v 14 Be mimmi-nikuoedba, be yeer itogoed, be weligwar itogoed, degine, be-mimmi gwalulenonikir, bukidar dulemar egi weligwar itomarmogoed. \p \v 15 ”Ar be-mimmide, Bab-Dummad-asabin dule-dummadga guoed. Vino gobosulid, degi, inna-gagbid gobosurbalid. Degine, amba muu-neggi mai, bato Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bela-bela nika guoed. \v 16 Deginbali, we-mimmi gannar Israel-dulemar Bab-Dummad-Jehováʼba-nanamalaga imakoed. \v 17 Ar be-mimmi-Juan, Elíasʼyobi Dule-Dummad-idu-nadapi guoed. Deyob Bab-Dummad-Burba, degi, Bab-Dummad-gangued-nika guoed. Adi, babgan gannar na e-mimmiganbina itogerba guega, degi, dule-galagwensuli-gudimaladi dule-nueganga imakega, binsaed-nikaa damalaga, degi, guagwar dulemar-urbega, adi, Bab-Dummad-abingamalagar.” \p \v 18 Degi, Zacarías baliwiturga sogded: \p —Degite we-deyob-guoedi, ¿igi-an wisguosunna? Ar ande seredgusad, an-omede bato seredgusmogad. \p \v 19 Baliwitur abin-imakdegu, ega sogded: \p —Ani an Gabriel-gued, Bab-Dummad-asabin, Bab-Dummad-sogedba an ibmar imakega an gwichid. Ani an bega sunmakega, we-gayaburba-nued-sogega an barmilealid. \v 20 We-ibmar-an-bega-sogsad e-ibagan mosale, we deyob gunonikoed. Emide, be an-bengussoggu, geg bar sunmake be guoed. Be-mimmi-gwalulesad-sorba, geb be gannar sunna sunmake gunonibaloed. \p \v 21 Ar dulemardi, magaba Zacarías edarbebukmalad. Degi, ibiga Zacarías dikasurgus Bab-dummadse-goled-neg-islidikidyaba yoggumaiye binsaarmalad. \p \v 22 Zacarías agi noargu, geg emarga sunmake gusad. Agi magar daksamalad, we, Bab-Dummadse-Goled-Neg-Islidikidgi wis ibya-apurus danikirgebye. Zacarías dulemarga sunmaksasulid, unnila argangi-oyogar emarga sunmaksad. \p \v 23 Geb Zacarías, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-ibmar-imaked bergusgu, na e-negse nadsunnad. \v 24 Geb a-ibagan-sorbali, e-ome-Elisabet gurgin-nika gunonikid. Agine, Elisabet nii-walatar bar nossulid. Agi sokalid: \v 25 “Bab-Dummad angi nabir binsanonikid. An mimmi-niksulidba dulemar-mer-bar-isdar-an-dakmalaga, aga anga mimmi-uknonikid.”\fig Zacarías, Babse-goled-neggi noargu, geg emarga sunmake gusad. (Lucas 1:22) |src="CN01603b.tif" size="col" ref="Lucas 1:25" \fig* \s1 Baliwitur Maríaʼga sognonikid, Jesús gwalulegoye \p \v 26 Elisabet nii-walanergwagus (6) bonigwar gudiidgi, Bab-Dummadi, Galilea-yarse, Nazaret-neggweburse, yagwa-gwensak Maríaʼye-nugadse baliwitur-Gabriel-barmialid. \v 27 A-yagwade, na Joséʼye-nugad-ebo-nikuega bato igar-nabogar gudiid. Joséʼde Rey-David-wagwad. \v 28 Baliwitur María-maidse dognonigu, ega sognonikid: \p —¡Naa, degite! ¡Bab-Dummad begi nued binsasad! Bab-Dummad beba gudiguad. Baigan-omeganba Bab-Dummad bur nued begi binsasad. \p \v 29 Maríaʼdi baliwitur-dakargu, ibmar-ega-sogedba dobe-itoded, binsaded, wede, baliwitur weyob anse gornonikid ibi obarsunye. \v 30 Degi, baliwitur ega sogdesunnad: \p —María, mer be dobgu, ar Bab-Dummad nabir begi binsasad. \v 31 Emigindi, be gurgin-nika gunonikoed, mimmi-gwensak be nikuoed, Jesúsʼye a-mimmi be onugsaoed. \v 32 We-mimmide dule-dummadga guoed, Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-Machiye soglegoed, degine, Bab-Dummad, igi epenne Rey-David, reyga-mesisgusa, deyobi Bab-Dummadi Rey-David-e-wagwa-imakmogoed. \v 33 Degine, we-Jesús, Jacob-dulemar-negsemai degisadegu guoed. E-negsemai-guoedi gwen berguosulid. \p \v 34 Geb degi, María, baliwiturga sogded: \p —¿Ar wede igi guosunna? Ar amba an yagwad. \p \v 35 Baliwitur, Maríaʼga sogded: \p —Bab-Dummad-Burba-Isligwaled begi aidenonikoed. Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-gangued be-edunonikoed. Degisoggu, Dule-gwage-islidikid-gwalulegoedi, Bab-Dummad-Machiye soglenonikoed. \v 36 Degine, be-gwenad-Elisabet, bato seredgusadgi, geg mimmi-bakye-enik sogmaladi a-bela gurgin-nika gunonikid. Emide, nii-walanergwagus (6) gurgin-nika gudiid. \v 37 Ar ade, Bab-Dummadgardi ibmar-geg-gudeeye soglesulid, bela ega ibmar guedbiid. \p \v 38 Geb degi, María sogdesunnad: \p —Andi, Bab-Dummad-e-mai gued. Be-sogedba be anga imakdo. \p Degi, baliwitur, Maríaʼgi banguded. \ms2 2b. Juan-Bautista-gwalulesad \mr (1:39-80) \s1 María, Elisabetʼse atakapid \p \v 39 A-ibagangi, María, Judea-yalaganba neggwebur-gwagwense gwae nade gusad. \v 40 Zacarías-negse dogdapgu, Elisabetʼse gordapid. \v 41 Elisabet, María-ese-gole-itosgu, dule-e-sapi-dukugi-maid ber dulagwar itoded. Degi, Elisabet bela-bela Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nika gunonikid. \v 42 Elisabet binnasur goted, sogded: \p —Baigan-omeganba bur nued Bab-Dummad begi binsasad, be-dula-sapi-dukugi-maidgi bur-nued binsasbalid. \v 43 Ar wede, ¿ibiga weyob angi nued binsalesa, emide, an-Dummad-e-nan anse ataknonigu? \p \v 44 ”Be anse gornonikid-itodeyalaba, an-sapi-dukugi-maid weligwar-itogedba ber dulagwar itoded. \v 45 Be we-ibmar bengussulidba begi nued-binsalesad. Ar Bab-Dummad-bega-ibmar-sogsadba we-ibmar bela bega guoed.” \s1 María-namaksad \p \v 46 Geb degi, María, sogdemogad: \q1 “An-ulub-akar Bab-Dummad-nug an odummosun. \q2 \v 47 An-burba, Bab-Dummad-an-abonogedgi weligwar itosun. \q1 \v 48 An e-mai-bundor-binsaled-inigwele, Bab-Dummad an-sunonikid, \q2 nued angi binsanonikid, \q1 emigindi, bela dulemar angi sogmaloed, \q2 nued-egi-binsalesad-duleye. \q1 \v 49 Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikadi, anga ibmar-dummagan imaksad, \q2 e-nug, Isligwaledye nugad. \q1 \v 50 Bab-Dummad dulemar-e-dobee-nanadimalad wile daked, \q2 degine, a-e-waganse-bakar, wiledakdii sadeguoed. \q1 \v 51 Bab-Dummadi, e-gangued na e-arbaedgi oyosad, \q2 dulemar-na-san-dummarba-imakdimalad-osulosad. \q1 \v 52 Bab-Dummadi, dule-dummagan-negsemamaid-obelosad. \q2 Dulemar-na-san-bipi-imakdimalad-odummosad. \q1 \v 53 Degine, dulemar-ukumesdimaladga ibmar-bukidar uksad. \q2 Degine, dulemar-mani-ibgan, ibmar-sate barmisad. \q1 \v 54 Bab-Dummadi, e-mai-Israel-dulamar-bendaksad, \q2 amar-wile-daked gwen iessulid. \q1 \v 55 Bab-Dummadi deyob anmar-dad-Abrahamʼga sogsad, \q2 degi, e-waganga sogsagusad, \q2 e-wiledaked degisadeguoye.” \p \v 56 María, Elisabet-walik nii-walapaa megialid, geb a-sorba María, na e-negse gannar aligusad. \s1 Diigi-dule-oged-Juan-gwalulesad \p \v 57 Elisabet e-ibagan warmaknonigu, mimmi-nikunonikid, susugwa ega uklenonikid. \v 58 E-neg-dikarba-mamaid, degine, e-gwenadgan itoarmargu, Bab-Dummad Elisabetʼgi nabir binsasye, degi, nue wile daksaye, Elisabetʼba wergusmarmogad. \p \v 59 Geb ibabaabakgine (8), susugwa-gwalulesad-sorba, e-abgan-uka-duku-sikega, Moisés-Igar-Maidba-imakega, senonimalad. Degine, e-bab-Zacaríasʼba mimmi-nug-imakbiguarmalad. \v 60 Ar e-nandi, weyob sokalid: \p —Suli. Deyob-nugguosuli. Juanʼye nugguoe. \p \v 61 Elisabetʼga sogdemalad: \p —¿Ibiga deyob be onugsabie? Ar be-gwenadgande deyob nugsurmalad. \p \v 62 Geb e-babse argangi-sunmakar egichiarmalad, goe igi-onugsaoye. \p \v 63 Zacarías urgo-bipigwa egichisad, agi susugwa-nug narmaksad. Juanʼye nugguoye sogsad. Bukmaladi bela geger itoarmalad, wede ibiga deyob onugsabie. \v 64 Geb a-gines, Zacarías gannar nabir sunmakded. E-gwabin-bipinmakdegu, Bab-Dummad-nug ogannoded. \p \v 65 Bela-e-neg-dikarba-mamaid dobe itonadmalad. Bela Judea-yalaganba we-ibmar-deyob-gusadi gaya mimileded. \v 66 Ar dulemar deyob bela-we-gayagan-itoarmalale, na e-gwagegi binsadmalad, sogdemalad: “Ar we-mimmide, ¿doa-dulega guosunna?” Ar dulemar bela wismalad, we-mimmibali Bab-Dummad-gangued gudii. \s1 Zacarías, ibmar-guoed sogsad \p \v 67 Juan-e-bab-Zacarías, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bela-bela nika gunonikid. Bab-Dummad-nuggi sunmakdesunnad, sogded: \q1 \v 68 “Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-nug odummomarsun, \q2 ar ade, e-dulamarse na ataknonikid, \q2 degine, isguedgine, e-dulamar-onononikid. \q1 \v 69 Bab-Dummadi, e-mai-David-wagwa anmarga barmialid. \q2 Bab-Dummadi, anmar-Abonoged-gandikid anmarga ogwisnonikid. \q1 \v 70 Ar igi gebesaila anmarga e-gayaburba-barsogmalad-islidikmaladba-sunmaksa, \q2 deyob gusad. \q1 \v 71 Isdar-anmar-dakdimaladgi, degi, sae-anmar-dakdimaladgi \q2 anmar-bendakoye sogsad. \q1 \v 72 Adi, Bab-Dummad anmar-babgan wile dakegar. \q2 Degine, amar-ebo-igar-islidik-mesisad ebinsaegar. \q1 \v 73 Bab-Dummad na e-nuggi anmar-dad-Abraham-ebo \q1 napiragwadgi igar-mesisadi, \q2 ede, imakedseye sogsad. \q1 \v 74 Bab-Dummadi isdar-anmar-dakdimaladgi anmar-onogoye sogsad, \q2 adi, dobsuli anmar ega arbaegar. \q1 \v 75 Bab-Dummadga nue-gwage-islidikidgi, degi, nue-napiragwadgi \q2 burgwedse anmar ega arbadii guegar. \b \q1 \v 76 ”Mimmi, bedina, \q1 Bab-Dummad-Bur-Dummad-e-gayaburba-barsogedye be bilegoed. \q2 Ar bede, Dule-Dummad-barmiledagoye-sogsad-idu, igar-mayega nadapi guoed. \q1 \v 77 Be abonoged-igargi e-neggwebur-odurdakega be guoed. \q2 Adi, Bab-Dummad dulemarga isgumalad-eliegar. \q1 \v 78 Ar anmar-Bab-Dummadi ise-wile-anmar-dakedba, neg-meegwadyob anmarga dule-barmialid. \q2 A-dule, nibneg-akale, dad-nakwedanikiyobi danikid. \q1 \v 79 Adi, negsichidgi-bukmalayobid, Bab-Dummad-akudakmalad, gwallu-mee-imaklegeyobi, \q2 Bab-Dummad-magar dakegar. \q1 Degi, dule burgwileged-dobmalad ega osulogegar. \q2 Degine, igar-bogidikidba anmar-niegar.” \p \v 80 Degine, mimmi dungumai, e-burba gangumai gusad. Juan, Israel-dulemarga Bab-Igargi-sunmakdedse nega-dulesulidganba gudii gusad. \c 2 \ms2 2c. Jesús-gwalulesad \mr (2:1-20) \r (Mateo 1:18-25) \p \v 1 Amba yoo Jesús-gwaluleged-idu, deun Augusto-César saila-dummadga Romaʼgi maigu, igar mesialid, bela-dulemar-bukwad ebisoye, igi mergudibeye. \v 2 Deun, Cirenio, Siria-yargi dummadga negdakmaiun, dule-ebisleged gebe imaklesad. \v 3 Bela ebislemalagala na e-neggwebur-e-neggweburse nadegusmalad. \p \v 4 José, Galilea-yargi, Nazaret-neggweburgi-gudii Judea-yarse, Rey-David-neggweburse, Belénʼye-neg-nugadse aligusmogad. Ade, José, David-e-wagwad, aga Belénʼse nonigusad. \v 5 Adi, a-neggweburgi e-ome-Maríaʼmala ebislegegar. Deun bato ebo nikuoye igar-maid. Degine, deun María bato gurgin-nika gudiid. \p \v 6 Belén-neggweburgi-gudimaladgine, Maríaʼga nagued-ibagan warmaknonikid. \v 7 Degine, gebe ega susugwa uklenonikid. Geb samorgi-obirmas, moli-omaed-urgi mimmi-mesisad, ar ade, emarga gabedneg sate gusad. \s1 Baliwiturmar sognonikid, Jesús gwalulesye \p \v 8 Deun, a-ibagi Belén-neggwebur-dikarba, sibad-wawaad-edarbemalad, e-sibad-wawaad mutik edarbebukwa gusmalad. \v 9 Agine, Bab-Dummad-e-baliwitur-wargwen ukiar amarse nonikid, degine, Bab-Dummad-e-yeerdaklegedi bela emar-ebilis ibegwar ganonikid. Degidbali, sibad-wawaad-edarbemaladi nue dobe itoarmalad. \v 10 Ar baliwiturdi amarga sogded: \p —Mer be dobgumar, ar bemarga gayaburba-nued, bela dulemar-weligwar-saed an sedanikid. \v 11 Rey-David-gwalulesad-neggweburgi, Belénʼgi, emi-ibagi bemarga Cristo gwalulesad. A-dule, Dule-Abonogedid, Dule-Bur-Dummadid, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duled. \v 12 Magar be itomalagala, weyob-mai be dakdapmaloed: Mimmi samorgi-anwar moli-omaed-urgi mai be dakmaloed. \p \v 13 Degine, ukiar, baliwitur-abargi bukidar baliwiturmar-nibnegginmalad-baigan, Bab-Dummad-nug ogannonanai daklealid. Weyob sognanaid: \q1 \v 14 “Nibneggi bela-bela Bab-Dummad-nug odummomarsun. \q2 Dule-nuegangi-yeer-binsalesmaladga, we-napneggi neg-bogidikid nagusun.”\fig Sibad-wawaad-edarbemalad, bukidar-baliwiturmar-nibneginmalad Bab-Dummad-nug ogannonanai dakalid. (Lucas 2:13-14) |src="CN01619b.tif" size="col" ref="Lucas 2:14" \fig* \p \v 15 Degine, gannar baliwiturmar nibnegse nadmargu, sibad-wawaad-edarbemalad na ga sokarmalad: \p “Anmar Belén-neggweburse nae. Neg-gusad anmar daknae. Ar Bab-Dummad anmar-owisosad.” \p \v 16 Degisoggu, gwae-gwae armarsunnad. José, Maríaʼbo sii, degi, mimmidi, moli-omaed-urgi mai daknonimalad. \p \v 17 Deyob daksamargu, sibad-wawaad-edarbemaladi, baliwiturmar-ega-mimmigi-sunmaksadba, dule-baiganga sogsamalad. \v 18 Ar bela-dulemar sibad-wawaad-edarbemalad-ibmar-sogedi, geger itosmalad. \v 19 Ar Maríaʼdi, bela na e-gwagegi wargwen sedii gusad, agi binsadii gusad. \p \v 20 Ar sibad-wawaad-edarbemaladi, ega-ibmar-soglesadba-ibmar-gusadi bela-daksamalad, degi, bela itosmalad. Degidbali, gannar armargu, Bab-Dummad-nug-odummodani, degi, ogannodani gusmalad. \ms2 2d. Jesús-dungusad \mr (2:21-52) \s1 Jesús Babse-goled-negse seleapid \p \v 21 Jesús ibabaabakgus (8) gwalulesadgi, Judíoʼmar-igar-maidba imakegala, e-abgan-uka-duku siksamalad. Jesúsʼye onugsasmalad. Ar igi baliwitur amba yoo María gurgin-nikued-idu ega sogsagusa, aba deyob onugsasmalad. \p \v 22 Moisés-Igar-Mesisadba na san-uruked-ibagan-imaked-bergusmargua, José, María-ebo, Bab-Dummadga Jesús-ukega Jerusalénʼse Jesús-senonimalad. \v 23 Ar igi Bab-Dummad-igargi narmakar mai: \q1 “Ar gebesaila machigwa-inse nangi aidenonikile, Bab-Dummadga be ukoed, \q2 adi, unnila egadga guegar.” \qr Éxodo 13:2, 12 \m \v 24 Degine, Bab-Dummad-gardagi narmakar-naibalid, Bab-Dummadga we-ibmar-ukoye: \q1 “Sapur-nuu-gwabodibe, \q2 wagnuu-mimmigan-gwabodibe.” \qr Levítico 12:8 \q3 We-igar-maidba imakegala, na nonimalad. \p \v 25 A-ibagangine, dule-wargwen, Simeónʼye-nugadi, Jerusalénʼgi gudigusad. A-dulede, dule-gwage-nuedid, Bab-Dummad-dobee-nanadiidid, na Israel-bendakleged-edarbedimogad-duled. Bab-Dummad-Burba-Isligwaled a-duleba gudiguad. \v 26 Bab-Dummad-Burba-Isligwaledi Simeónʼga sogsad: “Be burgosurye, Bab-Dummadi, dule-wargwen-barmidagoye-sogsadi be dakedsegoye.” \p \v 27 Geb Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-sogedba, Simeón Bab-Dummadse-goled-negse nonikid. José, María-ebo Moisés-Igar-Maidba-imakegala Bab-Dummadse-goled-negse mimmi-Jesús-senonimalad. \v 28 Agine, Simeón na e-swidagi mimmi-mesisgua, Bab-Dummad-nug-odummoded, weyob sogded: \q1 \v 29 “Bab-Dummad-Bela-Negsemaid, an be-mai gued. \q2 Emigindi, be-ibmar-sogsadyob, bogidikidgi be an-sedsun, \q1 \v 30 ar ade, an-ibyagwar Bab-Dummad-dule-abonogoed-barmialid an daksad. \q1 \v 31 Bab-Dummad, we-mimmi, dulemar-bukwad-abargi \q2 be guagwar barmialid. \q1 \v 32 Dulemar-yar-baid-baidgi-bukmaladga neg-meegwadga guoed. \q2 Degi, we-mimmi, Israel-dulemarga gandikidba-be-nug-odummogedga guoed.” \qr Isaías 42:6; 49:6 \p \v 33 José, degi, María, Simeón-Jesúsʼgi-ibmar-sognaid geger itomalad. \v 34 Geb degi, Simeón, Joséʼga, degi, Maríaʼga sogsagu, Bab-Dummad begi nued binsaoye. A-sorbali, mimmi-e-nan-Maríaʼga sogded: \p —We-mimmi sulesad, Israel-yargi dulemar-dummagan-bukidar onogegar, degi, dulemar-binsarmalad dummaganga imakegar. We-mimmi Bab-Dummad-wilubga guega nonikid, oyogegar, Bab-Dummad sunna nabir dulemar-abonoye. Ar degi-inigwele, dulemar-bukidar mimmi-abingaosurmalad. \v 35 We-mimmiba bukidar-dulemar-gwage-binsananaid magar daklegoed. María, ar begardi be-san-burbagi es-suid-yolenaiyob be nunmak itogoed. \p \v 36 Agine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-bundor Anaʼye-nugadi, Bab-Dummadse-goled-neggi gudimogad. A-omede, Fanuel-sisgwad, Aser-e-wagansik danikidid. Anaʼde bato nue-seredgusad. Unnila birgagugle (7) sui-nika gudigusad. \v 37 Emide, birga-dulabake-gakabake (84) nikad. A-mukwade Bab-Dummadse-goled-neggi gudigudaed, gwen nodisulid. Ibginedba, degi, mutikidba Bab-Dummadse gordii, degi, Bab-Dummadse-golega mas-gunsuli gudidaed. \p \v 38 Simeón deyob sunmakgwichidgi, Ana nonimogad. A-mukwa, Bab-Dummadga Jesúsʼgi dog-nuedye sogsagusad. Degi, Ana bela Jerusalénʼgi dulemar-Bab-Dummad-abonogoed-edarbedimaladga mimmigi sunmakdedaed. \s1 Jesús gannar Nazaretʼse nonikid \p \v 39 José, María-ebo bela Bab-Dummad-Igar-Maidba ibmar-imaksad-sorba, gannar Galilea-yarse na e-neggwebur-Nazaretʼse-nonimalad. \v 40 Degine, mimmidi dungumai, gangumai, degine, nue-binsaed-ibed-gumai gusad. Ar Bab-Dummad a-machi-bipigi nue nabir binsadii gusad. \s1 Jesús, Babse-goled-neggi gudigusad \p \v 41 Birga-irba Jesús-e-babgan, Oburgwilegoenad-Iba-daknaega Jerusalénʼse naddamalad. \v 42 Jesús birgambe-gakabo-nikadgi (12), e-babganba Jerusalénʼse nadmogad. \p \v 43 Ibamar-bergusgu, Jesús-babgan gannar Nazaretʼse armargu, machigwa-Jesúsʼdi Jerusalénʼgi besad. José, degi, e-nan-Maríaʼdi Jesús-besad wissurmalad. \v 44 E-babgandi, dulemar-danar-danimaladba Jesús daniye bimalanad. Ibagwengus-nanaedgine e-gwenadgan-abargi, degine, mag-dakmalad-abargi Jesús-amiarmalad, gwen amissurmalad. \v 45 Ar amissurmarsoggu, gannar Jerusalénʼse Jesús-aminonimalad. \p \v 46 Geb ibapaagine amidapmalad. Bab-Dummadse-goled-neggi, Moisés-Igar-Mesisad-nue-wisimalad-abargi-sii, amar-itosii, degi, amarse ibmar-egichii dakdapmalad. \v 47 Ar itobukmaladi bela geger dakmalad. Nue-ibmar-wisi Jesús-dakmalad. Degine, nue-imas Garda-Narmaked-Dulemar-abin-imake dakmarbalid. \p \v 48 E-babgan, dummagan-abargi-sii Jesús-dakarmargu, geger dakarmalad. E-nan Jesúsʼga sogded: \p —Machi, ¿ibiga we deyob be anmar-imaksa? Emide, an be-babmala surbinsa bebina miamakdimalad. \p \v 49 Geb degi, Jesús ega sogded: \p —¿Ar ibiga be an-amidimala? ¿Ar be wissurmarsi an-Bab-arbaedgi an arbaergebed? \p \v 50 Ar e-babgandi, Jesús-ega-ibmar-sogedi magar-itossurmalad. \p \v 51 Jesús e-babganba gannar arsunnad, Nazaretʼse nonisunnad. Jesús na e-babgan-sogedba gudigussunnad. Ar e-nandi bela we-ibmarmar na e-gwageginbi sedii, egi binsadii gusad. \p \v 52 Ar Jesúsʼdi ibmar-nue-wisidgi, e-dunguedgi, degine, Bab-Dummad-nue-nabir-egi-binsaedgi, degi, dulemar-nued-egi-binsaedgi, dungumai gusad.\fig María, Joséʼbo Babse-goled-neggi Judío-igar-nue-wisimalad-abargi Jesús-amisad. (Lucas 2:46-48) |src="CN01647B.TIF" size="col" ref="Lucas 2:52" \fig* \c 3 \ms1 3. JESÚS E-ARBAED-IMAKESOKALID \mr (3:1–4:13) \ms2 3a. Jesús-diigi-oglesad \mr (3:1-22) \s1 Diigi-dule-oged-Juan Bab-Dummad-igargi sunmaksad \r (Mateo 3:13-17; Marcos 1:9-11) \p \v 1 Birgambe-gakatargus (15) Tiberio-César Romaʼgi-negdakmaidgi, Poncio-Pilato deun Judea-yargi dummadga maid. Degi, Herodes Galilea-yargi dummadga maimogad, e-urba-Felipe Iturea-yargi, degi, Traconite-yargi dummadga maimogad. Degine, Lisanias, Abilinia-yargi dummadga maimogad. \v 2 Deunni, Anás, Caifás-ebo dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadga maimogad. A-ibagangine, Bab-Dummad Zacarías-machi-Juanʼse gornonikid. Deun, Juan nega-dulesulidganba gudiid. \p \v 3 Juan bela Jordán-diwar-dikarba-neggwebur-bukmaladse nadegusad. Dulemarga Bab-Dummad-diigi-ogleged-igargi sunmakdii gusad, degi, na e-isgumaladga bukib-binsamarye sogdii gusad. Adi, e-daed gwagmalagar, adi, isguedgi abonolemalagar. \p \v 4 Epenne Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías, Juanʼnik weyob narmaksagusad, deun sogsagusgu: \q1 “Dule-wargwen nega-dulesulidganba binnasur sunmaknonikoed, \q2 dulemarga sognonikoed: \q1 ‘Dule-Dummad-idu igar-mayemar, \q2 igar-swilidik mesmar. \q1 \v 5 Bela nebagan swilidik guoed, \q2 yarmala, degi, neg-mullugana, omatolegoed. \q1 Igar-bire-bire-mamaid innikii imaklegoed, \q2 igar-muru-muru-mamaid oswirmaklebaloed. \q1 \v 6 Bela dulemar Bab-Dummad-abonoged-wisgumaloed.’ ” \qr Isaías 40:3-5 \p \v 7 Dulemar-bukidar Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar-imakega Juanʼse duurmaknonidamalad. Juan amarga sogdedaed: “¡Ar bemar naibe-bulegan-mimmiganyob gumalad! ¿Ar doa Bab-Dummad nue-urwe-danikoed-idu-wakinned bemar-odurdaksa? Bab-Dummad-diigi-oglegedgi bemar nuguosurmalad. \v 8 Degisoggu, be-daedgine na be oyomar, bemar nue-gwagsamalad, be-isguedga na be bukib binsasmalad. \p ”Mer unnila na be sogmalo: ‘Anmar Abraham-wagan gumarye. A-ulale, Bab-Dummad anmargi nabir binsaergebye.’ Suli, degisuli. Ar be Abraham-wagwasulile, akarsulid, ar Bab-Dummad sunna we-akwamar Abraham-waganga imaked. \p \v 9 ”Deginbali, ar bato akan guar sapi-maligi yoid. Ar degisoggu, sapi nue sanmaksulile, a-sapi siklegoed, ogumaklegega soogi melledoed. Deyob Bab-Dummad dulemar-imakmogoed.” \p \v 10 Ar degi, dulemar Juanʼse egichiar dasunnad, ega sogdedamalad: \p —Degite, ¿ibu anmar imakmarsunnoe? \p \v 11 Juan, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule suba-gobo nikale, dule-subasulidga gogwen ukmogo. Amba deyob masgunnedsik imakbaloed. \p \v 12 Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamaladi, Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar-imakega Juanʼse nonimarmogad. Amar ega sogdemarmogad: \p —Odurdaked-saila, ¿anmardi ibi imakmarmogoe? \p \v 13 Juan amarga sogded: \p —Melle dulemargi wilub-obichaa be mani gamalo, ar unnila bemarga igar-uklesadba be mani gamaloed. \p \v 14 Degine, suar-ibmala ese egichiarmarmogad: \p —Anmardi ¿ibi imakmarmogoe? \p Juan, abin-sogded: \p —Mer emar-annik gannadba mani suo, degine, mer binsa aimar-ogakansao. Ar bemar na be-bennuklegedgi, gusbin be itomalo. \p \v 15 Dulemar Juan-sunmaked-itobukmaladi Cristo-edarbebukmarsoggu, na e-gwagegi binsabukmalad, we-Juan, Cristo-sogeye. Cristo sogleged, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye. \v 16 Juan abin-imakdegu, bela dulemarga sogded: “Ar andi, Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar-imakedid. Unnila diigi an emar-ogdiid, ar dule-baid-danikoeddi, ar bur anba dule-dummadid. Ar e-sapat-dubse-bakar, geg an ei esiked. Ar a-duledi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledgi, degi, soogi be-ognonimaloed. \p \v 17 ”Igi dulemar oros-gwag egwamala, deyob, a-dule, oros-gwag-egwaega bato guagwar e-argangi bigbi-gani gwichid. Degi, oros-gwag-nued e-urbed-neggi nue urboed, e-ukadi soogi ogumakoed. Ar we-soode, geg soo-ginnedid, degi-gasii-sadeguad-sood.” We sogledo, dule-dummad oros-gwagyob dulemar-imaknonikoye. \p \v 18 Weyobi, Juan bukidar dulemar-unadii gusad, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi dulemarga sunmakdii gusad. \p \v 19 Herodes dummadga-maigu, e-urba-Felipe-ome-Herodíasʼye-nugad-nikusad-ular, degi, bela-ibmar-isganamar-imaksad-ular, Juan sabsur Herodesʼga ibmar sogsad. \v 20 Ibmar-baid-isgana imaksadbali, Herodes esgaryagi Juan-meted. \s1 Diigi-dule-oged-Juan, Bab-Dummad-diigi Jesús-ogsad \r (Mateo 3:13-17; Marcos 1:9-11) \p \v 21 Degidgine, bela dulemar Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar-imaknanaigua, Jesús Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar imaksamogad. Jesús Bab-Dummadse gotegu, nibnega argade gusad. \v 22 Jesúsʼgi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled sanale, nuuyobi aidenonikid, degi, nibneggi gayaburba gollar gusad, sogded: \p “Be An-Machi-sabed-sunnad gued. An beba weligwar itoged.” \ms2 3b. Jesucristo-e-dad-dummagan \mr (3:23-38) \r (Mateo 1:1-17) \p \v 23 Jesús na e-arbaed imakdegu, deun birga-durgwen-gakambe (30) nikad. Jesús, José-e-machiye bimalanad. Jesús-e-dad-dummagan, wemalad: \q2 José, Elí-machi. \q2 \v 24 Elíʼdi, Matat-machid. \q2 Matatʼdi, Leví-machid. \q2 Levíʼdi, Melqui-machid. \q2 Melquiʼdi, Jana-machid. \q2 Janaʼdi, José-machid. \q2 \v 25 Joséʼdi, Matatías-machid. \q2 Matatíasʼdi, Amós-machid. \q2 Amósʼdi, Nahúm-machid. \q2 Nahumʼdi, Esli-machid. \q2 Esliʼdi, Nagai-machid. \q2 \v 26 Nagaiʼdi, Maat-machid. \q2 Maatʼdi, Matatías-machid. \q2 Matatíasʼdi, Semei-machid. \q2 Semeiʼdi, José-machid. \q2 Joséʼdi, Judá-machid. \q2 \v 27 Judáʼdi, Joana-machid. \q2 Joanaʼdi, Resa-machid. \q2 Resaʼdi, Zorobabel-machid. \q2 Zorobabelʼdi, Salatiel-machid. \q2 Salatielʼdi, Neri-machid. \q2 \v 28 Neriʼdi, Melqui-machid. \q2 Melquiʼdi, Adi-machid. \q2 Adiʼdi, Cosam-machid. \q2 Cosamʼdi, Elmodam-machid. \q2 Elmodamʼdi, Er-machid. \q2 \v 29 Erʼdi, Josué-machid. \q2 Josuéʼdi, Eliezer-machid. \q2 Eliezerʼdi, Jorim-machid. \q2 Jorimʼdi, Matat-machid. \q2 \v 30 Matatʼdi, Leví-machid. \q2 Levíʼdi, Simeón-machid. \q2 Simeónʼdi, Judá-machid. \q2 Judáʼdi, José-machid. \q2 Joséʼdi, Jonán-machid. \q2 Jonánʼdi, Eliaquim-machid. \q2 \v 31 Eliaquimʼdi, Melea-machid. \q2 Meleaʼdi, Mainán-machid. \q2 Mainánʼdi, Matata-machid. \q2 Matataʼdi, Natán-machid. \q2 \v 32 Natánʼdi, David-machid. \q2 Davidʼdi, Isaí-machid. \q2 Isaíʼdi, Obed-machid. \q2 Obedʼdi, Booz-machid. \q2 Boozʼdi, Salmón-machid. \q2 Salmónʼdi, Naasón-machid. \q2 \v 33 Naasónʼdi, Aminadab-machid. \q2 Aminadabʼdi, Aram-machid. \q2 Aramʼdi, Esrom-machid. \q2 Esromʼdi, Fares-machid. \q2 Faresʼdi, Judá-machid. \q2 \v 34 Judáʼdi, Jacob-machid. \q2 Jacobʼdi, Isaac-machid. \q2 Isaacʼdi, Abraham-machid. \q2 Abrahamʼdi, Taré-machid. \q2 Taréʼdi, Nacor-machid. \q2 \v 35 Nacorʼdi, Serug-machid. \q2 Serugʼdi, Ragau-machid. \q2 Ragauʼdi, Peleg-machid. \q2 Pelegʼdi, Heber-machid. \q2 Heberʼdi, Sala-machid. \q2 \v 36 Salaʼdi, Cainán-machid. \q2 Cainánʼdi, Arfaxad-machid. \q2 Arfaxadʼdi, Sem-machid. \q2 Semʼdi, Noé-machid. \q2 Noéʼdi, Lamec-machid. \q2 \v 37 Lamecʼdi, Matusalén-machid. \q2 Matusalénʼdi, Enoc-machid. \q2 Enocʼdi, Jared-machid. \q2 Jaredʼdi, Mahalaleel-machid. \q2 Mahalaleelʼdi Cainán-machid. \q2 \v 38 Cainánʼdi, Enós-machid. \q2 Enósʼdi, Set-machid. \q2 Setʼdi, Adán-machid. \q2 Adánʼdi, Bab-Dummad-machid. \c 4 \ms2 3c. Jesús nega-dulesulidganba gudigusad \mr (4:1-13) \s1 Jesús, nia-sailase wilubdaklesad \r (Mateo 4:1-11; Marcos 1:12-13) \p \v 1 Jesús, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled nue-nikagudii, Jordán-diwargi banguded. Geb degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled nega-dulesulidganba Jesús-sesa gusad. \v 2 Agi iba-dulabo (40), nia-saila Jesús-wilubdakdii gualid. A-ibagangine, Jesús mas-gunsuli gudigusad, degisoggu, ukudmaada itoalid. \v 3 Agi Jesúsʼga nia-saila sokalid: \p —Ar be Bab-Dummad-Machi-sunnadiile, we-akwaga be soge: ‘Maduga be binyeye.’ \p \v 4 Jesús, abin-imakdegu, nia-sailaga sogded: \p —Noar be soge, ar Bab-Dummad-gayaburbagi weyob narmakar naid: \q1 ‘Dule maduginbi dula-gudii guosulid, \q2 [bela Bab-Dummad-gayaburba-itogedgi dula gudigubaloed].’ \qr Deuteronomio 8:3 \p \v 5 Geb degi, nia-saila yar-matusulidse Jesús-sesad. Agi belagwable-napneg-naid-ugakse ega ukiagwar ilagwen-oyoar imaksad. \v 6 Agi nia-saila Jesúsʼga sokalid: \p —We-neggweburmar-an-bega-oyosadi bela e-ganguedi, degi, e-gandikidba-yeerdaklegedi an bega ukoed. Ar bela we-neggweburmar anga uklesad. Degisoggu, ar doaga an ukbie, an aga ukoed. \v 7 Degisoggu, be an-asabin Bab-Dummadyob an-nug-odummogega yokorgi sindigar sigele, we-neggweburmar bela begadga guoed. \p \v 8 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Nia-saila be angi bangu. Ar Bab-Dummad-Gardagi weyob narmakar naid: \q1 ‘Bab-Dummad-be-Dummad-e-nug be odummodii nanao. \q2 Unnila agarbi be ibmar imako.’ \qr Deuteronomio 6:13 \p \v 9 Geb degi, nia-saila Jerusalénʼse Jesús-sesbalid, Bab-Dummadse-goled-neg-uas-birgi ogwisdapid. Geb Jesúsʼga sogded: \p —Ar be Bab-Dummad-Machi-sunnadiile, napase be ichomakdo. \v 10 Ar Bab-Dummad-Gardagi weyob narmakar naid: \q1 ‘Na e-baliwiturmar be-edarbega bega barmidagoed, \q2 e-argangi be-gamalagar. \q1 \v 11 Adi, melle be akwagi gowarmakegar.’ \qr Salmo 91:12 \p \v 12 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Nabir be sogendo, ar Bab-Dummad-Gardagi weyob narmakar sognaibalid: \q1 ‘Melle Bab-Dummad-be-Dummad, be wilubdako.’ \qr Deuteronomio 6:16 \p \v 13 Ar nia-saila bela Jesús-wilubdaked bergusgua, sikwas wis egi bangud gusad. \ms1 4. JESÚS, GALILEA-YARGI ARBASAD \mr (4:14–9:50) \ms2 4a. Jesús ibmar-imaksad \mr (4:14–7:17) \s1 Jesús na e-arbadedgi onoded \r (Mateo 4:12-17; Marcos 1:14-15) \p \v 14 Jesús gannar Galileaʼse nonigu, nue Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-gangued-nikadba nonikid, degi, bela neggweburmar-dikarba-bubukwad Jesús-ibmar-imakdiid wisguarmalad. \v 15 Jesús, Judíoʼmar-onmakedneggi dulemar-odurdakdii gualid. Bela Jesús-nug-odummogedbi gusmalad. \s1 Jesús, Nazaretʼgi gudigusad \r (Mateo 13:53-58; Marcos 6:1-6) \p \v 16 Jesús Nazaret-neggweburse nonikid, ar ade, agi dungusadid. Obunnoged-ibagi, Jesús na gusgu e-daedba Judíoʼmar-onmakednegse dogdapid. Agi Bab-Dummad-Garda-absogega gwisguded. \v 17 Ar ade, Jesúsʼga Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías-narmaksad uksamalad. Jesús a-garda-egasgu, weyob-narmakar-naid absoded: \q1 \v 18 “Bab-Dummad-e-Burba angi maid. \q2 Ar ade, dule-wilemaladga gayaburba-nuegangi-sunmakega, Bab-Dummad an-susad. \q1 Bab-Dummad an-barmialid: \q2 Dule-gwage-nunmak-itodimaladga gwage-armakegar. \q2 Dule-galesbukmaladga binnasur sogegar, bemar ainimarye. \q2 Dule-ibyasuli-gudimaladga ibya-egaegar. \q2 Dule-mesagwar-gudimalad-ollor-imakegar. \q2 \v 19 Bab-Dummad-e-birga-nuedgi sunmakega, an-barmialid.” \qr Isaías 61:1-2 \p \v 20 A-sorba, Jesús Bab-Dummad-Garda-obipirmasgu, Judíoʼmar-onmakednegdaked-dulega garda-uksagu, sigisad. Agi-bukmalad bela Jesúsʼginbi atakbukwa gusmalad. \v 21 Geb degi, Jesús sogded: \p —Emi-ibagi, bemar-abargi we Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naid sanar-gunonikid.\fig Jesús, Judío-onmaked-neggi dulemar-odurdakded. (Lucas 4:15) |src="CN01678B.TIF" size="col" ref="Lucas 4:21" \fig* \p \v 22 Bela-dulemar-bukmaladi, Jesúsʼgi nuedbi sunmakedbimalad. Geger dakmalad, ibiyobi Jesús yeer sunmake. Degine, sogdemalad: \p —¿Ar wede, José-machisursi? \p \v 23 Jesús amarga sogded: \p —An wisi, wegi-sogleged be anga sogdamaloed: ‘Ina-duled, na be dukin san nudake, adi, be anmarga nue-ibmar-wisid oyogegar. Ar Capernaúm-neggweburgi bukidar ibmar-imaksaye anmar be-itosmaladi, wegi be-neggweburgine be imakmoga.’ \p \v 24 Degi, Jesús sogdebalid: \p “Napira an bemarga soged, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwensaar na e-neggweburgi geg e-nug odummoleged. \v 25 Napira an bemarga soged, deunni, Elías-ibagangi, bukidar Israel-yargi, mukwamar-ei-sui-burgwismalad gudigusad. A-ibagangine, deun birgapaa-abala dii gwen wissulid, degidbali, bela napneggine ukud-dummad nagunonigusad. \v 26 Degite, Elías a-mukwamarse gwen barmilessulid. Bur Sarepta-neggwebur-Sidónʼgi-siidse mukwa-wargwen-ei-sui-burgwisadse barmilesgusad, adi, a-mukwa ega mas-ukegar. \p \v 27 ”Deginbali, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Eliseo-ibagangi, bukidar Israel-yargi, dulemar-naibe-buna-yaa-maleged nikagusmalad, degite, amar gwen nudaklessulid. Bur Siria-dule-Naamánʼye-nugadi nudaklesad.” \p \v 28 Ar deyob Jesús-ibmar-soge-itosmargu, onmakedneggi-bukwamalad bela sae-itodmalad. \v 29 Dulemar gwisgudmargu, Jesús-ise-onoar imaksamalad, geb neggwebur-magaba yar-birse Jesús-sesmalad, ar ade, a-yar-birgi neggwebur siid. Adi, a-neggwebur-gulluba egwanmalagar. \v 30 Degi-inigwele, Jesúsʼdi emar-abargi ganna-ganna noded, emar-abargi bangudsunnad. \s1 Jesús, dule-niaburba-nikad nudaksad \r (Marcos 1:21-28) \p \v 31 Jesús, Galileaʼse Capernaúmʼye-neggwebur-nugadse nonikid. Geb obunnoged-ibagi dulemar-odurdakdii gualid. \v 32 Dulemar Jesús-ibmar-odurdakedi, geger-itomalad igi-Jesús dulemar-odurdake. Ar ade, Jesúsʼde nue-igar-wisi sunmaked. \p \v 33 Agi onmakedneggi dule-wargwen, niaburba-isgana-nikad-siid binnasur goted, \v 34 sogded: \p —Jesús-Nazaretʼgined, mer anmarse be achao, ¿ibiga be anmar-wiodaniki? ¿Be anmar-obelogega daniki? An be-wisi be doa-dule, be-dule-gwage-islidikidid, be Bab-Dummad-nuggi-danikid-duled. \p \v 35 Jesús niase binnasur-uluded, ega sabsur weyob ibmar-sogded: \p —¡Mer be sunmak! Dulegi-maid be noe. \p Geb degi, nia emar-abargi dule-balimetegu, dulegi-maid nodegusad. Dule gwen akar-gussulid. \p \v 36 Deyob ibmar-gusadi bela geger dakdemalad. Na agi sokarmarsunnad: \p —¿Wede igid-gayaburba-barsunna? Nue-burba-nika, gandikidba, niamarga ibmar soged. Niamar Jesús-ega-sogedba ibmar-imakdedamalad. \p \v 37 Degi, bela Galilea-yalaganba Jesús-dulemar-nudakdiid wisgudmalad. \s1 Jesús, Simón-Pedro-e-sakbundor-uellemaid-nudaksad \r (Mateo 8:14-15; Marcos 1:29-31) \p \v 38 Geb degi, Jesús Judíoʼmar-onmakedneggi-siidgi nodsunnad. Geb Simón-negse nadsunnad. Simón-sakbundor ise-uellegar mai dakdapid. Jesúsʼgi wilenaigusmalad, adi, Simón-sakbundor-nudakegar. \v 39 Degi, Jesús Simón-sakbundor-walik gwisgunonigu, uellegedga sabsur-ibmar sogded. Agi uelleged yog-akinnar naded. Geb Simón-sakbundor yog gwisguar imaksad, geb a-sorba emarga yog-ibmar-imakar imaksad. \s1 Obunnoged-iba-bergusgu, Jesús dulemar-bukidar-nudaksad \r (Mateo 8:16-17; Marcos 1:32-34) \p \v 40 Dad-argwategu, obunnoged-iba-bergusgu, bela galagwensuli-bonigan-nikamalad Jesúsʼse senonimalad. Jesús bonigan-nikamaladgi e-argan mesisad, geb bela amar-nudaksad. \v 41 Deginbali, Jesús bukidar niamar-onisbalid. Niamar ainider, binnasur-gote, sogdedamalad: “¡Bedi Bab-Dummad-Machi!” \p Ar Jesúsʼdi niamarse uluddaed, osunmakega gwen imakdasulid, ar ade, niamar wismalad, we, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule-gue. \s1 Jesús, Galilea-yalaganba Bab-Igargi sunmakdii gusad \r (Marcos 1:35-39) \p \v 42 Neg-oibosgu, Jesús neggweburgi bangudsunnad, nega-dulesulidganba nadsunnad. Dulemar Jesús-amidii guarmalad. Dulemar Jesús-amismargu, mer-egi-banguega, egi wilenaigusmalad. \v 43 Ar Jesúsʼdi amarga sogded: \p —Ar neggwebur-baiganse Bab-Dummad-negdakmaid-e-gayaburba-nuedgi an sunmaknabalirgebed, ar a-ular, an barmilealid. \p \v 44 Jesús Galileaʼgi Judíoʼmar-onmakednegmargi Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakdii gusad. \c 5 \s1 Simón-Pedro ua-ichesur gasad \r (Mateo 4:18-22; Marcos 1:16-20) \p \v 1 Ibagwengine, Jesús Genesaret-mata-dummad-naid-gakaba gudii, dulemar-bukidar ese nonimalad. Bab-Dummad-gayaburba itomalagala na barmesnanai guarmalad. \p \v 2 Agi Jesús ur-warbo gakagi-nai dakalid. E-ibmaladi dii gakagi, saki enukbukmalad. \v 3 A-ur-wargwengi Jesús nakwisad. Dakleargu, a-ur Simónʼgad daklealid. Jesús, Simónʼga sogded: \p —Wis be-ur matasik be onoge. \p Jesús a-urgi sigisad, agi-sii dulemar-bukidar-gakagi-bukwad-odurdakded. \p \v 4 Jesús odurdaked-bergusgu, Simónʼga sogded: \p —Matasik be-ur be sede. Be agi ua-gaega saki mioed. \p \v 5 Simón, abin-imakdegu, ega sogded: \p —Odurdaked-saila, anmar ua-gananai oiboalid, degite, anmar gwen gassurmalad. Degiile, be-sogedba an saki miodo. \p \v 6 Na saki-mismargu, bukidar-ua-gasmalad, agidbali saki achirmakbigualid. \v 7 Geb degi, na e-aimar-ur-baidgi-gunanaidse achasmalad, adi, emar-bendakdamalagar. Geb ese nonimargu, ulu-walabo ua-enosmalad. Ua-enadbali ur-dogbi-gualid. \p \v 8 Simón-Pedro ua-bukidar gales dakdegu, Jesús-abin yokorgi sindigar sigisad, ega sogded: \p —Dummad, angi be bangu, andi isgudiid-duled. \p \v 9 Ar ua-bukidar-galesadba, Simón bela-belad dobe itoalid, degine, bela-eba-gunanaid bela-belad dobe itodmarmogad. \v 10 Degine, Simón-e-aimar Jacobo, degi, Juan, wemarde Zebedeo-masmalad, amarde dobee itodmarmogad. \p Geb Jesús Simónʼga sogded: \p —Mer be dobgu. Emisgindi, igi bemar ua-gae, debayobi, napneggi dulemar-gaega an be-odurdakmaloed, adi, dulemar anba nagumalagar. \p \v 11 Geb gakase ur senonimargu, bela ibmar obesmalad. Degi, geb Jesúsʼba nadmarsunnad e-sapinganga guegar. \s1 Jesús, dule-naibe-buna-yaa-maleged-nikad nudaksad \r (Mateo 8:1-4; Marcos 1:40-45) \p \v 12 Jesús neggwebur-gwensakgi-gudigu, dule-wargwen naibe-buna-yaa-maleged-yaisur-nikad ese nonikid, yokorgi sindigar Jesús-asabin signonikid. We-dule Jesúsʼgi wilenaigusad, ega sokalid: \p —Dummad, an wisid, be an-nudakbiele, sunna be an-nudaked. \p \v 13 Geb degi, Jesús e-argan ese achadgu, dule-ebusad, geb degi, ega sogded: \p —Nugubi an be-abe. ¡Be nugusun! \p Degi, dule-boni-nikadi yog-nuguar-gusad. \v 14 Jesús dule-nugusadga sogded: \p —Melle dule-baiganga an be-onudaksad be sogo. Unnila dule-irwa-Bab-Dummadse-goledse be nae, aga be-nugusad be oyonae. Degine, be swilidik guegala, Moisés-Igar-Mesisadba-imakega Bab-Dummadga-ibmar-ukleged be sedo. Adi, amar be-nugusadi nue-wisgumalagar. \p \v 15 Aka bur bela-belad Jesús-nug dungumai gualid. Bela Jesús-ibmar-imakdiid wisguarmalad. Dulemar-bukidar Jesús-itogega, degine, e-nudakega duurmaknonidamalad. \v 16 Ar Jesúsʼdi walagwen-Bab-Dummadse-golega dulemar-satedba dulemargi banguddaed. \s1 Jesús, dule-abagan-burgwar-nikad-nudaksad \r (Mateo 9:1-8; Marcos 2:1-12) \p \v 17 Ibagwengine, Jesús dulemar-odurdaksigu, Fariseoʼmar, degi, Judío-igar-nue-wisimalad bukwagusmogad. Amar bela Galilea-yargi, degi, Judea-yargi, degi, neggweburmar-bubukwadgi danimalad. Degine, Jerusalén-neggweburgi danimarbalid. Agi Bab-Dummad-gangued dulemar-gegumalad-nudakega Jesúsʼba gudigusad. \p \v 18 Degi, daklealid, dulemar e-ai-wargwen-abagan-burgwar-nikad e-gabedgi-mai sedanimala. Amar Jesús-siidse negyaba e-ai-odobiguarmalanad, adi, Jesús-asabin mesmalagar, ega nudakegar. \v 19 Ar dulemar bukidarsoggu, geg odogedbali, neg-birgi nakwismalad. Geb neg-uas-egasmalad, abali, dule-abagan-burgwaled e-gabedgi-mai odesmalad. Jesús-siid-innik omesismalad. \p \v 20 Jesús a-dulemar egi gwen bensuli dakdegu, dule-gegumaidga sogded: \p —An-ai, be-isgudigusad, bega obelolesun. \p \v 21 Garda-Narmaked-Dulemar, degi, Fariseoʼmar, na e-gwagegi binsadmalad, sogdemalad: “¿Wede doa-dule, Bab-Dummadgi dodogu? ¿Unnila Bab-Dummadbi dulega isgued elisursi?” \p \v 22 Ar Jesús ulubgi-dulemar-binsaedi magar-daksad. Degisoggu, amarga sogded: \p —¿Ibiga ulubgi be deyob binsabukmala? ¿Geg isgued osulo be an-insasi? \v 23 An dule-bonigwaledga sogdibe: ‘¡Be-isgunaid an bega osulos!’ Ar igi an sogbarsundibe: ‘¡Nugusun, be nae!’ Degite, ¿igid bur-baisursunna imaklesunna? Suli, ebobela baisursunna imaklesuli. \v 24 Degisoggu, ani Dule-Machi, dule-bonigwaled an nudakoed, adi, bemar wisguegar, igi dule-bonigwaled an sunna nudake, debayobi, we-napneggi dule-gwage-isgunaid sunna an nudakbalid. \p Jesús dule-abagan-burgwar-nikadga sogdesun: \p —Ani an bega soged: Be gwisgu, be-egi-maid na be sede, be-negse be nae. \p \v 25 Degi, dule-bonigwaled yog-nuguar-gusgu, emar-abargi yog-gwichibin imaksad, degi, na e-gabedgi-maid na gadebin imaksad, degi, geb e-negse nadsunnad. Na Bab-Dummad-nug-odummonadapi gusad. \v 26 Agi belagwapa geger-dakedbimalad, bela Bab-Dummad-nug odummodmalad. Nue-dobe-itomala, sogdemarsunnad: \p “Emi-ibagi, ibmar-gegerdakleged an daksamalad.” \s1 Jesús, Levíʼse gochad, e-sapinga guegar \r (Mateo 9:9-13; Marcos 2:13-17) \p \v 27 Jesús dule-nudaksadgi-gwichi nadgu, dule-wargwen Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbaed-Levíʼye-nugadi dakalid. Mani-galeged-neggi sii, mani-gasii dakalid. Jesús, Levíʼse gote, ega sogded: \p —Anba be dage, an-sapinga guegar. \p \v 28 Degi, Leví gwisgusgu, Jesús-sapinga-guega bela ibmar-obes, Jesúsʼba naded. \p \v 29 Leví, e-neggi Jesúsʼga iba-dummad onosad. Agi dulemar-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad bukidar bukwa gusmalad, degi, dule-baigan mese-naba emarba mas-gunbukwa gusmarmogad. \v 30 Agi Garda-Narmaked-Dulemar, degi, Fariseoʼmar, Jesús-sapinganga sunmakarmalad, sokarmalad: \p —¿Ibiga dulemar-Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamaladba, degi, dulemar-baigan-isgudidimaladba, we-Jesús mas gunne, degine, eba gobbali? \p \v 31 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule-gegusurmalad ina-duled abesulid, unnila dule-gegumaladbi ina-duled abedamalad. \v 32 Dule-innikii-nanadimaladse-golega an nonisulid. Dule-isgudimaladse-golega, an nonikid. Adi, na e-isguedga bukib binsamalagar, mer bar isgumalagar. \s1 Bab-Dummadse-golega mas-gunsuli gudigued \r (Mateo 9:14-17; Marcos 2:18-22) \p \v 33 Geb degi, dulemar Jesúsʼga sokarmalad: \p —Juan-sapingan imbagwenar Bab-Dummadse-golega mas-gunsuli gudidamalad. Amba deyob Fariseo-sapingan gudidamarmogad. ¿Ibiga be-sapingandi geg deyob damala? Be-sapingandi mas-gundii damalad, gobdidamarbalid. \p \v 34 Jesús, abin burbar sogded: \p —Dulemar, ome-nikued-ibase nonimalale, mas gunsurmar be insae. Suli, mas gunmala. Ar dule-ome-nikunaidi ega mas uked. Ar ade, ome-nikunaidi amar-abargi gudiid. \v 35 Ar ibagan nonikoed, dule-ome-nikunaid e-idu seledoed. A-ibagan nonikile, agindi, Bab-Dummadse-golega mas-gunsuli gudigumalodo. \p \v 36 Geb degi, Jesús ega burbar sunmakdebalid, sogdebalid: \p “Ar dule, mor-seredgi matu-nasikega, geg mor-binid matuga nasiked. Ar deyob imakele, unnila mor-binidbi achirmakosulid, deginbali, mor-binid mor-seredgi-matumakar-naid isdar daklebalid. \p \v 37 ”Deginbali, dule bipisaale, vino-binid ibmar-uka-bugluga-sobaled-seredgi bardisulid. Degir, vino-binid mudele, we-buglu-sered esirmako-itole. Degir, binsa vino-wiogo-itole, degi, bugluse-bakar, binsa miledo-itole. \v 38 A-ulale, vino-binid buglu-binidgi balileged, adi, ebobela nabir igarga guegar. \p \v 39 ”Deginbali, dule vino-sered gobsale, sorba vino-binid bar gobbisurguardaed, ar ade sogdedaed: ‘Vino-sered bur vino-binidba nuedye.’ Dule-igar deyobmodo, igar-sered geg igar-binid-ebo atoged.” \c 6 \s1 Jesús-sapingan obunnoged-ibagi ibmar-gwag gwachamalad \r (Mateo 12:1-8; Marcos 2:23–3:6) \p \v 1 Ibagwengine, obunnoged-ibagi, Jesús orosgi-dakleged-digaled-abargi-nadapgu, e-sapingan orosgi-dakleged gwane-gwane imaknadapi gusmalad, degine, e-san-onogegala e-argan-abin iir-iir-imaknadapgusmalad, geb gutedamalad. \v 2 Degi, gwen-gwen Fariseoʼmar-Jesúsʼba-nadapmaladi, Jesús-sapinganga sokarmalad: \p —¿Ar ibiga bemar ibmar-gwag gwane-gwane nadapmala? ¿Obunnoged-ibagi mer arbaoye igar-maisursi? Emide bemar igar-maidgi annanaimalad. \p \v 3 Jesús, abin-imakdegu, ega sogded: \p —An-sapingan igar-maidgi annanaisulid. ¿Ar bemar David-ibmar-imaksad absodisurmarsi? Deun, David, degi, e-sordamar ukumecharmargu, igi imaksamala. \p \v 4 ”Ar David Bab-Dummadse-goled-negse dognoni gusad, degi, Bab-Dummadga-madu-uklesad guchagusad. Ar David, degi, e-sordamar a-madu gunnedsulinad, ar ade, madu-isedid. ¿Unnila dule-irwa-Babse-gormaladbi we-madu-gunnoye igar-maisursi? Degite, ¿David, degi, e-sordamar igar-noar-imaksar be insae? Suli, ar ukudba nabir madu guchamalad. Degisoggu, an-sapingan nabir imaksamarmodo.” \p \v 5 Geb degi, Jesús sogdebalid: \p “Ani Dule-Machi, obunnoged-iba-e-Dummadid.” \s1 Jesús, dule-argan-burgwaled-nudaksad \r (Mateo 12:9-14; Marcos 3:1-6) \p \v 6 Obunnoged-iba-baidgi, Jesús, Judíoʼmar-onmakednegse dognonigu, emar-odurdaksii gusbalid. Agine, dule-wargwen, sakwa-nuedsik-argan-burgwaled sii gusad. \v 7 Agi Garda-Narmaked-Dulemar, degi, Fariseoʼmar, Jesús-argabukwa-gusmalad, dakega, bule obunnoged-ibagi Jesús dule-nudakodibeye, adi, egi sogmalagar, obunnoged-igar-maidgi annadiiye. \p \v 8 Ar Jesúsʼdi nue-wisid igi binsabukmala, a-ular dule-argan-burgwaledga sogded: \p —Dage, neg-abarse be gwisguda. \p Geb agi neg-abargi dule gwisgunonikid. \v 9 Geb degi, Jesús sogded: \p —Ibmar-soggwen an bemarse egisbimardo: Obunnoged-ibagi ibmar-nued-imakedi, wede, ¿igar-nuedi? Ibmar-isgana-imakedi, wede, ¿igar-nuedi? ¿Igid bur-nabiri? ¿Dule-oburgwedi? ¿Dule-odurguedi? ¿Igi bemar sogsunna? \p \v 10 Jesús bela dulemar-dikarba-bukmalad-daksagu, dule-argan-burgwaledga sogded: \p —Be-argan be onak. \p Dule na e-argan-onakgwidgu, yog-nuguar-naded. \v 11 Dummagan-bukmalad sae-itodmalad, na sunmakarmalad, igi anmar Jesús-imakmalargebye. \s1 Jesús, e-sapingan-bur-dummaganga-guega ambe-gakabo (12) susad \r (Mateo 10:1-4; Marcos 3:13-19; Gusmalad 1:13) \p \v 12 Deun, a-ibagangine, Jesús Bab-Dummadse-golega yarse nade gusad. Agi Bab-Dummadse-gorsii oibosad. \p \v 13 Oibosgu, eba-nanaimaladse gochad. Agi ambe-gakabo (12), e-sapingan-bur-dummaganga-guega susad. Amar-sulesad, e-sapingan-bur-dummaganye onugsanonikid. \v 14 Sulesmaladi, wemalad: \q2 Simón, a Jesús, Pedroʼye onugsasbalid, \q2 degi, Simón-e-urba-Andrés, \q2 Jacobo, Juan, \q2 Felipe, Bartolomé, \q2 \v 15 Mateo, Tomás, \q2 Alfeo-machi-Jacobo, \q2 Simón, Zeloteʼye-bimarbalid, \q2 \v 16 Jacobo-e-machi-Judas, \q2 degine, Judas-Iscariote, darba-Jesús-uknonikid-dule. \s1 Jesús, dulemar-bukidar-nudaksad \r (Mateo 4:23-25) \p \v 17 Jesús e-sapingan-ambe-gakabogwadmala (12), e-sordagan-bamaladmala, gulluse aidenonikid. Agi nebagi dulemar-bukidar-bukwamalad. Amar, wemalad: \q2 Jesúsʼba-nanaimalad-baigan, \q2 Judea-yalaginmalad, \q2 Jerusalénʼginmalad, \q2 degi, demar-gakaba-bukmalad: Tiro-dorgan, degi, Sidón-dorgan. \q3 Amarde, bela Jesús-itogega nonimalad, degi, ega bonigan-osulogega nonimalad. \p \v 18 Agi dulemar niaburbase-nue-wiledigusmalad nudaklesmalad. \v 19 Bela dulemar-bukidar Jesús-ebubidamalad, ar ade, e-gangued-nikadba, bela dulemar-onudakdiid. \s1 Doamargi bur-nued binsalesa \r (Mateo 5:1-12) \q1 \v 20 Jesús e-sapingan-dakdegu, sogded: \q1 “Bemar-wilemalad, bemargi nued binsalesad, \q2 ar Bab-Dummad-e-negdakmaid, bemargadid. \q1 \v 21 Bemar-emi-uku-mesdimalad, bemargi nued binsalesad, \q2 ar bemar immerbaa itononimaloed. \q1 Bemar-emi-bodidimalad, bemargi nued binsalesad, \q2 ar bemar allenonimaloed. \q1 \v 22 Ani Dule-Machi, an-nug-ular, \q2 dulemar isdar be-dakarmalar, \q2 dulemar be-obannarmalar, \q2 dulemar be-ichoarmalar, \q2 degi, be-nuggi sunmakarmalar be dule-isganamarye, \q2 bemargi nued binsalesad. \q1 \v 23 A-ibagangi, dulemar sabsur-be-imaksadba, be wergumaloed, \q2 be weligwar itomaloed, \q1 ar nibneggi bemarga ibmar-uklegoedi dummarbagwad. \q2 Ar e-babgan bemar-idu amba sabsur Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-wiosmarmogad. \q1 \v 24 Ar bemar mani-ibgan, ¡duledar-wilesmar! \q2 Ar bato bemardi wegi yeer itodimalad. \q1 \v 25 Ar bemar wegi-immedik-itodimalad, ¡duledar-wilesmar! \q2 Ar be ukud itononimaloed. \q1 Ar bemar emi-alledimalad, ¡duledar-wilesmar! \q2 Ar bemar nunmaked itononimaloed, \q2 degine, bemar bononimaloed. \q1 \v 26 Ar bemargi bela-dulemar nuedbi sunmakarmalar, ¡be duledar-wilesmar! \q2 Ar deyob e-babgan Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-napiragwadsulid imaksamarmogad.” \s1 Jesús sogsad, be-isdarmalad be sabgumarye \r (Mateo 5:38-48) \p \v 27 Jesús sogdebalid: “Ar bemar an-itobukmaladgardi an sogdo: \q1 Dule-isdar-be-dakdimalad be sabgumar, \q2 dule sae-be-dakmaladga ibmar-nuegan be imakmar. \q1 \v 28 Dulemar-be-ukabsadimaladgi nued be binsamar. \q2 Dulemar-be-ogakansadimaladga Bab-Dummadse ega be gormar. \p \v 29 ”Ar dule-wargwen wagargi be-bibyosale, wagar-baid ega be oyobalo. Dule mor-suid bei susale, mer be-mor-baid ega be uksuli guo, ega be ukbalo. \v 30 Ar doa-dule bese ibmar egichialir, ega be uko. Ar dule be-ibe-ibmar susale, mer ese be gannar bar egiso. \v 31 Ar igi-dulemar be-imakbi be abege, deyob dulemar be imakmogoed. \p \v 32 ”Ar dulemar-be-sabmaladbi be sabguele, ¿Bab-Dummadgi ibi-nued be amiosunna? Be ibmar-nued amiosuli. Ar dulemar-isgudimalad deyob dule-e-sabmalad sabgumarmogad. \v 33 Ar dulemar-ibmar-nued-bega-imakmaladgarbi ibmar-nued be imakmogale, ¿Bab-Dummadgi ibi-nued be amiosunna? Ibnued be amiosuli. Ar dulemar-isgudidimalad amba deyob imakmarmogad. \p \v 34 ”Ar unnila dule-gannar-bega-ibmar-ukoedgarbi be ibmar ukele, ¿Bab-Dummadgi ibi-nued be amiosunna? Ibnued be amiosuli. Ar dule-isgudimaladi dule-isgudimaladga ibmar ukdamarmogad, adi, sorba gannar ega ukbaligar. \p \v 35 ”Degisoggu, be-isdarmalad be sabgumar, ibmar-nued ega be imakmar. Ibmar-bei-abeged ega be ukmar, mer gannar-bega-ibmar-uked edarbedii be gumalo. Ar bemarga ibmar-uklegoed bur-dummarba gued. Degine, Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-mimmiga bemar gunonikoed. Ar Bab-Dummad bela dulemar-sunnasurdamalad, degi, dulemar-isganamar wiledakmaid. \v 36 Ar igi be-Bab, dulemar-wiledakmaimoga, ayob bemar dulemar-wiledakmarmosundo.” \s1 Mer yogasaar be sogo, we dule-isganaye \r (Mateo 7:1-5) \p \v 37 Jesús sogdebar: “Mer yogsaar be sogo, we dule-isganaye, adi, melle Bab-Dummad deyob begi sogmogagar. Mer be sogo, we-dule-sabsur-odurdakye, adi, melle Bab-Dummad sabsur be-odurdakmogagar. Dulemar begi nossuliyob be dako, adi, Bab-Dummad egi nossuliyob bemar-dakmogagar. \p \v 38 ”Aimarga ibmar be uko, adi, Bab-Dummad bega ibmar ukmogoed. Bab-Dummad bega ibmar-wilubsaleged-nuedgi, nue-gindilegar, nue-gwamakar, degi, nue-enargwaagwadgi ibmar ukoed. Ar be ibmar wilub-imakedgine, Bab-Dummad bega ibmar wilubsamogoed.” \p \v 39 Geb degi, Jesús burbar emarga ibmar sogded: \p “¿Ar dule-ibyasulid, sunna dule-ibyasulid-idumai guosi? Suli. ¿Ar ebobela yaa-guregedgi argwachasulir be insae? Argwachale. \p \v 40 ”Dule-ibmar-durdaknaid geg e-sailaba dummad gued. Ar ibmar-durdaknaid obelosardi, sunna e-odurdakedyob gumogodo.” \p \v 41 Jesús burbar sogdebalid: “¿Ar ibiga be-gwenad-ibyagi durgan-maid magarsunna be dake? ¿Ar ibiga be-ibya-yaba-suar-maiddi akusunna be dake? \p \v 42 ”Ar igi be-gwenadga be sogoe: ‘Be-ibya-yaba-durgan-maid an bega onogweloye.’ ¿Ar be-ibya-yaba suar-maiddina? ¡Bemar yogasaar-darba-sunmakmaladid! Suar be-ibya-yaba-maid-insa be onoge. Geb agi nabir be atakoed. Adi, agi nabir be-gwenad-ibya-yaba-durgan-maid be onogoed.” \s1 Dule e-daedgi mag be dakmaloed \r (Mateo 7:16-20; 12:33-35) \p \v 43 Jesús sogdebalid: “Sapi nuedile, geg san-isgana nikued, e-sanmaked nued sanmaked. Ar sapi isganale, geg san-nued nikued, e-sanmaked ichakwa sanmaked. \v 44 Ar sapimar war-wargwen na e-sanmakedgi dakleged. Ar higo-san ikogi sanmaksulid, degine, uva-san gwen sapi-ikogangi welesulid. \p \v 45 ”Anmar-dule amba deyobmodo, dule-nued, na e-gwagegi ibmar-nued-nikadba ibmar-nued onoged. Ar dule-isganadi, na e-gwagegi ibmar-isgana-nikadba ibmar-isgana onomogad. Ar dule-sunmakedi, gwagegi-ibmar-naidba na sunmaked.” \s1 Dulemar-neg-sobedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 7:24-27) \p \v 46 Jesús sogdebalid: “¿Ibiga be anse, ‘Dummadye, Dummadye,’ gormala? Ar degite an-ibmar-sogedba be dasurmalad. \p \v 47 ”Ar bela dulemar anse danikile, an-ibmar-soged itogele, degi, eba daele, an bega sogmalo, we-dule doasunnaa dae. Weyobdo: \v 48 We-dule-gwensak na neg-sobbargu, yaa akwisad, matusur akwisad, degi, neg-e-saila akwa-birgi mesisad. Diwar noargu, diwar binnasur a-neggi yolenonikid, degite, gwen neg ogiglimaksasulid, ar ade akwasaila-birgi neg nue-sobar siid. \p \v 49 ”Ar dule an-gayaburba-itogele, ar a-sogedba imaksasulile, adi, we-dule weyobmodo: Dule neg-sobsagu, unnila napa-birgi sobsad, neg-e-saila mesissulid. Diwar noargu, a-neggi binnasur yolenonikid, neg-ayarided, neg dummad-bibichisdo. Be itogua.” \c 7 \s1 Jesús, Roma-sorda-dummad-e-mai-nudaksad \r (Mateo 8:5-13; Juan 4:46-54) \p \v 1 Jesús bela dule-e-itobukmaladga ibmar-sogsad-sorba Capernaúmʼse dognonikid. \v 2 Roma-dule-sorda-dulatar-sediid-e-mai (100) ise-uellegar maid, burgwedani maid. A-dulede, na e-mai nue-sabed. \v 3 Roma-dule-sorda-dulatar-sediid dulemar-Jesúsʼgi-sunmak-itoargu, Jesúsʼse Judío-girmar-dummagan barmialid, adi, Jesúsʼga sogega e-negse dagye, e-mai ega nudakdaye. \p \v 4 Judío-dummagan Jesúsʼse nonimargu, egi nue-wilenai gusmalad, ega weyob sognanai gusmalad: \p “We-dule-e-mai wis be bendakergebed, \v 5 ar Roma-sordamar-dummadde, anmar-neggwebur-nue-sabed, degine, anmarga onmakedneg sobsabalid.” \p \v 6 Jesús amarba nadsunnad. Neg-modanigusgu, Roma-dule-sorda-dulatar-sediid Jesús-abin e-aimar barmialid. Adi, amar Jesúsʼga weyob sogmalagar: “Dummad, an-negse be dogsulir, akarsulid, ar be an-negse gwen dogedwilubsulid, \v 7 degine, an bese gwen dagedsurmoganad. Ar unnila be sogsa-sae, an-mai yog-nuguar naoed. \p \v 8 ”Amba an dummad nikmogad, a-sogedba an damogad. Degine, ani an dummadmogad, ani an sordamar-sedimogad. Ar sorda-wargwenga an sogdibe: ‘Be nae,’ yog naar daed. Sorda-baidga an sogbardibe: ‘Be dage,’ yog dagar daed. Degine, an-maiga an sogdibe: ‘Be we-imake,’ yog-imakar daed.” \p \v 9 Jesús deyob Roma-dule-sorda-dulatar-sediid ega ibmar-soge itoargu, geger-itoded. Geb degi, Jesús dulemar-e-sorba-duurmakdanimaladga sogded: \p “An bemarga sogmar, gwen an Israel-yargi weyob dule-angi-nue-bensulid an dakdisulid.” \p \v 10 Ar dule-barmilesmalad gannar negse nonimargu, daknonimalad, mai-uellemai-gusad bato nugusa. Ar ade, bato Jesús bannapaa we-dule nudaksad. \s1 Jesús, ome-ei-sui-burgwisadga machi-odulosad \p \v 11 Jesús, Roma-sordamar-dummad-e-mai-nudaksad-sorba, Naínʼye-neggwebur-nugadse nadapgu, e-sapingan eba nadapi gusmarmogad, degine, bukidar dule-baigan eba nadapi gusmarmogad. \v 12 Neggweburse-doged-yawagak-mosgu, dulemar neg-uanse dule-burgwisad-dignadapi gusmalad. A-burgwaled, ome-ei-sui-burgwisad-e-machi-wargwensakadid. Naín-neggweburginmalad bukidar a-omeba nadapi gusmarmogad. \p \v 13 Agi Dummad-Jesús dakargu, nue-wile a-ome-dakded, ega sogded: \p —Mer be boe. \p \v 14 Jesús dule-burgwar-maid-selemaidse warmakdapgu, dule-mui-semamaid gwisgusmalad. Geb degi, Jesús a-egi-selemaid-ebusgu, sogded: \p —Sapingwa, an bega soge, be gwisgu. \p \v 15 Geb degi, dule-burgwar-maid gwisgusad, geb agi yog sunmakdeguad. Geb Jesús a-sapingwa e-nanse sessunnad. \p \v 16 Bela-dulemar dobee itodmalad, geb degi, Bab-Dummad-nug odummodmalad, sogdemalad: \p “Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwen anmar-abargi gwisgunoni. Bab-Dummad na e-dulemarse ataknoni.” \p \v 17 Bela Judea-yalaganba, degi, neggweburmar-a-dikarba-bubukwad bela Jesús dule-burgwaled-odulosad wisguarmalad. \ms2 4b. Jesús, degi, Juan-Bautista \mr (7:18-35) \s1 Diigi-dule-oged-Juan, Jesúsʼse e-sapingan-barmialid \r (Mateo 11:1-19) \p \v 18 Deunni, Diigi-dule-oged-Juan-e-sapingan bela Jesús-ibmar-imaksad Juanʼga sognonimalad. Agi Juan na e-sapingan-warbose gochad. \v 19 Geb Jesúsʼse barmisad, adi, ese egisegar: \p —Ar epenne Bab-Dummad-dule-wargwen-an-bemarga-barmidagoye-sogsadi, ¿ar be a-dule? ¿Anmar dule-baid amba edarbemaloe? \p \v 20 Dule-warbo-barmilearmalad Jesúsʼse nonimalad, ega sognonimalad: \p —Anmar bese ibmar-egisega Diigi-dule-oged-Juan anmar-barmialid. Bega sogega, bede, Bab-Dummad-epenne-dule-wargwen-an-bemarga-barmidagoye-sogsad-dule-sogeye. Anmar dule-baid amba edarbemalo-sogeye. \p \v 21 Agine, Jesús, Juan-sapingan-wagab, bukidar dulemar-gegumalad, galagwensuli-bonigan-nikmalad, niaburba-nikmalad, degine, dulemar-ibyasurmalad nudaksad. \v 22 Geb degi, Jesús, Juan-sapingan-abin-imakdegu, sogded: \p —Be namar, Juanʼga be ibmar-itosmalad sognamar, degi, ega be ibmar-daksamalad sognamar: \q2 Dulemar-ibyasurmalad mag-atak an imaksad, \q2 dule-muya-muya-nanamalad nued-nanae an imaksad, \q2 dulemar-naibe-buna-yaa-maleged-nikmalad swilidik an imaksad, \q2 dulemar-uaya-yallirmalad nabir-mag-ito an imaksad, \q2 dulemar-burgwismalad gannar-durguega an imaksad, \q2 degine, dulemar-wileganaga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi an ega sunmaknonikid. \p \v 23 ”Degine, Juanʼga be sogbalo: ‘Ar dule-an-bensuliddi, a-dulegindi nued binsalesye.’ ” \p \v 24 Diigi-dule-oged-Juan-sapingan-warbogwad nadmargu, Jesús, Juanʼgi dulemarga sunmakalid, sogded: “¿Ar ibiga nega-dulesulidganba bemar arbisunna? ¿Nargammu-burwaba-aibangwichi-dakega bemar arbi? Suli. \p \v 25 ”Degite, ¿ar ibi-dakega bemar arbisunna? ¿Bemar dule-wargwen-mor-nued-yoi-gudiid-dakega arbimala? Suli. Ar dulemar mor-nued-yoi-gudimaladdi, wergudimalad, amardi reymar-negyagi gudidimalad. \p \v 26 ”Ar degite, ¿ibi-dakega bemar arbimarsunna? ¿Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-dakegala? Eye. An bemarga sogmalad, a be daksamalad, degine, Bab-Dummad-gayaburba-barsogedba bur bule bemar daksamalad, ar ade, we-bur-dule-dummadid. \v 27 Ar we-dulegine bato narmakar sognaid, Mesíasʼgi sunmaknaigu, Bab-Dummad soged: \q1 ‘Be-iduale, anga-gayaburba-berbeged an barmidoed, \q2 Adi, be-iduar bega igar-mayegar.’ \qr Malaquías 3:1 \m We-gayaburba-barsoged, Diigi-dule-oged-Juanʼdo. \p \v 28 ”Ani an bemarga soged: Dulemar we-napneggi-gwalulemaid, Diigi-dule-oged-Juanʼba bur-dummad sated. Ar degite, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi bur dule-bipigwadi, Juanʼba bur-dule-dummadid.” \p \v 29 Bela dulemar Jesús-itosmalad, degi, Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamaladse-bakar, sogdemalad, Bab-Dummad-igar-napira-maid inniki-maiye, ar amar, Diigi-dule-oged-Juan-diigi-ogedgi oglesmalad. \v 30 Ar Fariseoʼmardi, degi, Moisés-Igar-odulomaladdi, Bab-Dummad-igar-emarga-uklenaid gwen abingassurmalad, Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar Juan-imakedi, gwen imaksasurmalad. \p \v 31 Geb degi, Jesús sogdebalid: “Degite, emi we-dulemar-bukmaladde, ¿ibubo wilubdakar an egi sunmakoe? ¿Doa sunnaa damar be insae? \v 32 Wemar-damaladi, masmala dulemar-bukidar-ambikuedgi ambikumaladyobdo. Ar dulemar-bukidar-ambikumaladgi muchub-muchub na gorbukmalad. Weyob sogbukwa damalad: \q1 ‘Anmar gar ogochamalanad, \q2 gwen be dodossurmalad. \q1 Anmar bukib-binsae namaksamalanad, \q2 gwen be bossurmalad.’ \q3 Degisoggu, bemar we-masmala-binsaedsulidyob damalad. \p \v 33 ”Diigi-dule-oged-Juan we-napnegse nonigu, dule-baiganyob mas-gunsuli, degi, gobsuli gudigusad. E-annik bemar sogsamalad: ‘Wedi nia egi naiye.’ \p \v 34 ”Ani Dule-Machi, andi nonigu, mas gunnonikid, gobnonikid, an-annik be sogmalad: \q2 ‘We-dule, gadi-masgunned-duleye, \q2 gadi-vino-gobed-duleye. \q2 Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad-e-aiye, \q2 degi, dulemar-galagwensuli-isgudimalad-e-aiye, \q3 be an-annik sogmalad.’ ” \p \v 35 Geb degine, Jesús sogded: “Ar dule Bab-Dummad-e-ibmar-wisidi, ibmar-nuegan-imakedgi mag dakledaed.” \ms2 4c. Jesús-ibmar-imaksad, degi, ibmar-odurdaksad \mr (7:36–9:21) \s1 Jesús, Fariseo-Simónʼye-nugad-negse mas gunnapid \p \v 36 Ibagwengine, Fariseo-wargwen Jesúsʼgi wilenaigusad, e-negse mas gunnaegar. Jesús, Fariseo-negyaba dogsagua, mese-naba mas gunnega sigidapid. \p \v 37 A-neggweburgine, ome-wargwen, ome-isgudiid-dule, itoargu, Jesús, Fariseo-neggi mas-gunsiiye, gwallu-wawagwad alabastro-akwagi-bute-sobaledgi senonikid. \v 38 Ome Jesús-yarganba, e-mali-dikarba ise-boar signonikid. Agi, ome na e-ibyanisgi Jesús-e-mali owardikusad. Geb degi, e-sailagiagi odinnosbalid. Ome Jesús-mali suk imaksad, gwallu-wawad Jesús-maligi eosbalid. \p \v 39 Fariseo-Jesúsʼnik-gochadi degi-daksagua, na e-gwagegi binsasigualid: “Ar Jesús, Bab-Dummad-gayaburba-barsogeddina, wisindo, we-ome, doa-dule, degine, we-ome-e-ebunaidi, igidaedbali. Ar we-ome isgudiid-duled.” \p \v 40 Geb degi, Jesús sunmakdegu, sogded: \p —Simón, ibmar-gwensak an bega sogbido. \p Simón, abin-sogded: \p —Odurdaked-saila, be soge. \p \v 41 Jesús sogded: \p —Dulemar-walabo dule-gwensakgi mani gasmalad: Wargwen egi dulataled-ilatar (500) mani gasad, baiddi, dulatar (100) egi mani gasad. \v 42 Ar ebobela geg bennuke gusmalad. Degisoggu, mani-ibed amarga sogsagusad: ‘Akarsurye, mer bar an-bennukmaloye.’ Emide, be anga sogena: We-dule, ¿doa bur sab be insae? \p \v 43 Simón, abin-imakdegu, sogded: \p —An insagua, bur dumma-egi-mani-ganigusad, an insado. \p Jesús, abin-sogded: \p —Napiragwad be sogsado. \p \v 44 Jesús ome-siidsik aibilisgua, Simónʼga sogded: \p —We-ome be dakena. An be-negse dognonigu, gwen be anga an-nag enukega dii uksasulid. Ar we-omedi e-ibyanisgi an-nag enuksad, degine, e-sailagiagi anga an-nag odinnosbalid. \v 45 Dog-nued-noniye be anga sogega, be an-wagar ussulid. Ar we-omedi an be-negse dogsad-akar an-nag usiguad. \p \v 46 ”Be an-nonogi anga gwallu-wawad gwen eossulid, ar we-omedi an-naggi gwallu-wawad eosad. \v 47 Ar degisoggu, an bega sogsun, we-ome-dummad-isgudiid ega bela elilesad, ar ade, we-omede dummad-an-sabgusad. Ar dule unnila ichee ega isgued-elilesale, ichee sabgumogad.” \p \v 48 Geb degi, Jesús omega sogded: \p —Be-gwagegi be isgudigusad nugussun. \p \v 49 Dulemar-mesegi-eba-mas-gunbukmalad, na ulubgi binsadmalad, sogdemalad: \p —¿Ar wede doa-dulesunna, isguedse-bakar, elied? \p \v 50 Ar Jesúsʼdi omega sogded: \p —Be-angi-bensulidba isguedgi be abonolesun. Degisoggu, ulubgi gwage-bogidikidba be nasun.\fig Judío-dummagan, ome-isgudiid-dule Jesús maligi ina-wawad eosadba, Jesús isdar daknonikid. (Lucas 7:37-38) |src="CN01778B.TIF" size="col" ref="Lucas 7:50" \fig* \c 8 \s1 Omegan-Jesúsʼga-ibmar-imaksamalad \p \v 1 A-ibagan-sorbali, Jesús bela neggwebur-dummagan-onodii, degi, neggwebur-burwigana-onodii gualid. Bab-Dummad-e-negdakmaid-gayaburba-nuedgi sunmakdii gualid. E-sapingan-e-ambe-gakabogwad (12) eba gudigusmarmogad. \p \v 2 Degi, abala omegan niaburba-isgana-nika-gusmalad nugusmalad, gwen-gwen-gegudiid nugusmalad. A-omegan, wemalad: María, Magdalenaʼye ese gordamalad. We-omegine sogagugle (7) niaburba onolesad. \v 3 Degine, Chuza-e-ome-Juana. We-Chuzaʼde Rey-Herodesʼga neg-daked-dummadid. Deginbali, Susana, degi, omegan-baigan-bukidar Jesúsʼba gudigusmarmogad. A-omegan, na ibmar-nikamaladba Jesúsʼga ibmar-imakdii gusmalad. \s1 Jesús, ibmar-gwag-diglegedgi burbar sunmaksad \r (Mateo 13:1-23; Marcos 4:1-20) \p \v 4 Dulemar-bukidar neggwebur-baid-baidginmalad Jesúsʼse ambikunonimalad. Amarga, Jesús burbar sunmakded, sogded: \v 5 “Ibagwengine, dule-wargwen-ibmar-gwag-digedi ibmar-gwag dignaded. Ibmar-gwag-dignaigusgu, abala ibmar-gwag igargi babatisad. Igargi-babatismaladgi dulemar annasmalad. Geb degi, a-sorbali, sikwimar-gukudimalad a-ibmar-gwag manonimalad. \p \v 6 ”Abala, ibmar-gwag, akwamar-birgi babatisad. Dunguargu, dinguded, ar ade, akwamar-birgi neg nisarsulid, dinnagwad. \p \v 7 ”Abala, ibmar-gwag, iko-abargi babatisad. Ibmar-gwag dunguargu, ikomar eba dungudmogad. Ikomar ibmar-gwag-ichosad. Degisoggu, ibmar-gwag gwen sanmaksasulid. \p \v 8 ”Ar ibmar-gwag napa-nuedgi-babatismaladdi, dungudgu, nue-sanmaksad, bela-bela san-nikusad.” \p Ar weyob Jesús dulemarga sunmaksigu, binnasur sogded: “An-bemarga-ibmar-soged bemar mag nue-itobiele, nue-itomar.” \p \v 9 Geb degi, e-sapingan Jesúsʼse egichialid: \p —Ibmar burbar be anmarga sogsadi, ¿wede be, ibu obarsunna? \p \v 10 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Ar bemargardi, Bab-Dummad-e-negdakmaid-igar-burbar-mamaid osanalegoye maid. Dulemar-baigangardi, ega burbar soglegoed: \q1 ‘Adi, dulemar ise-dakar imakmar-inigwele, mer mag dakmalaga, \q2 degi, ise-itogar-imakmar-inigwele, mer mag itomalagar.’ \qr Isaías 6:9 \p \v 11 ”Ar emi burbar an bemarga sogsadi, weyobdo: Ibmar-gwag, Bab-Dummad-gayaburbad. \p \v 12 ”Ibmar-gwag-igargi-babatismaladi, we Bab-Dummad-gayaburba-sunmaked-e-wilubganad. Nia-saila sorba nonigu, dulemar-gwagegi Bab-Dummad-gayaburba-nagusad ei osulononikid, adi, mer Bab-Dummadba damalaga, mer isguedgi abonolemalagar. \p \v 13 ”Ar akwagi-babatismaladdi, Bab-Dummad-gayaburba itosmargu, nue-weligwar abingasmalad. Ar wemar unnila asginbi Bab-abingasmarsoggu, ibmar-gwag-digaled-maligan-askinnegwadyobdo. Degisoggu, ichee wis Bab-Dummadba nanasmalad, ibagan-bulegan ega nonigu, Bab-Dummadgi bangudmalad. \p \v 14 ”Ar iko-imbaba-babatismaladdi, we-dulemar Bab-Dummad-gayaburba abingasmalando. Ar undargusgu, we-napneggi-ibmar-nanaidse, degi, manise, degi, we-napneggi-unnila-yeer-itodiguedse, binsaed-galedmalad. Amar ibmar-gwag-gwen-sanmaksasulidyob gunonikid. \p \v 15 ”Ar napa-nuedgi-babatismaladdi, wemardi, Bab-Dummad-gayaburba-itosad nue abingasmalad. Gwage-nuedgi, gwage-napiragwadgi, gwen-galakussuli Bab-Dummad-gayaburbaba nanasmalad. Degisoggu, amar ibmar-gwag-nue-sanmaksamaladyob gunonikid.” \s1 Jesús sogsagusad, ibmar-dukualed sanar-onolegedseye \r (Marcos 4:21-25) \p \v 16 Jesús sogdebar: “Dule gwallu ogasale, gwen ulu-yaba sisulid, degi, e-gabed-urba siega amba gwen imakdisurbalid. Dule gwallu ogasale, niba gwallu-siedgi osidaed, adi, dulemar dognonikir, gwallu-meegwad mag dakegar. \v 17 Debayobi ibmar bipisaale dukusulid. Be-ibmar-saed bela wisgulegedsegad. Amba be dukuar ibmar-saoen-inigwele, bela dulemar wisguedsegad, bela negache noedsegad. \p \v 18 ”Degisoggu, nue be binsaergebed. Ar dule-ibmar-nikadga bur bule ega gatik ibmar uklegoed, ar degine, dule-ibmar-satele, amba ibmar-nikuo-itogedi e-annik sulegoed.” \s1 Jesús-e-nan, degi, Jesús-e-urbamar \r (Mateo 12:46-50; Marcos 3:31-35) \p \v 19 Jesús dulemar-odurdaksigu, geb degi, e-nan, degine, Jesús-urbamar, Jesúsʼse nonimalad. Ar dulemar bukidarsoggu, geg Jesúsʼse warmak guarmalad. \v 20 Jesús-owisosmarsunnad, ega sognonimalad: \p —Be-nan, degi, be-urbamar magaba gwismalad, be-dakbimalad. \p \v 21 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule-Bab-Dummad-gayaburba-itomalad, degi, ebadamalad, a an-nanad, degine, amar an-urbamalad. \s1 Jesús, burwa, demar obogilesad \r (Mateo 8:23-27; Marcos 4:35-41) \p \v 22 Ibagwengi, Jesús na e-sapinganmala urgi nakwisgu, amarga sogded: \p —Mata-dummad-obakar namargwelo. \p Geb degi, nadmarsunnad. \v 23 Urgi nadapmargu, Jesús gabided. Geb degi, egi mataba burwa-dummad noalid. Ur, dii-ena nagusad. Degidbali, ur doged gualid. \p \v 24 Geb degi, e-sapingan Jesúsʼse nonimargu, Jesús-odaksamalad, ega sogdemalad: \p —¡Odurdaked-saila, anmar-ur dogmai, anmar bela! \p Jesús ataksagu, burwaga, degi, demarga binnasur sogded: “Be bogidik sae.” Geb degi, burwa boo naded, neg swilidik sigisad. \v 25 Jesús e-sapinganga sogded: \p —¿Ar ibiga be Bab-Dummad-bengusmala? \p E-sapingan dobe itodmalad, degine, geger dakdemarbalid. Na muchub-muchub sogdemalad: \p “¿Wede, doa-dulesunna? Burwa, degi, demarse-bakar, eba ibsaed.” \s1 Jesús, Gadara-yargi dule-niaburba-ichesur-nikad nudaksad \r (Mateo 8:28-34; Marcos 5:1-20) \p \v 26 Geb degi, Jesús na e-sapinganmala Gadara-dulemar-bukwadse modapmalad. A-negde, Galilea-mata-obakar naid. \p \v 27 Jesús urgi-aidesgu, dule-wargwen dule-nia-dikasurgus-nikad, Gadara-neggweburgined, ese nonikid. A-dule mor-yoisur gudidaed, degine, neggi gabsurbalid, neg-uan-yaba gabdidaed. \p \v 28 We-dule Jesús-dakargu, binnasur gormakded. Jesús-asabin yokorgi sindigar sigisad, sogded: \p —Jesús, Bab-Dummad-Bur-Birigined-Machi, ¿ibiga be anse achadaniki? ¡Melle be mesagwar an-imako! \p \v 29 Ar Jesús niaburbaga sogsad, “dulegi-maid be noe.” Dakargu, dikasurgusa dulegi niaburba maid. Ar esgoro-dubgi a-dule-mali, degi, e-argan edindamar-inigwele, degite, iidi esgoro-imakdaed. Degine, nega-dulesulidganba, nia, dule-sesdaed. \v 30 Jesús, a-dulese egichiarsun: \p —¿Igi be nuga? \p Dule, abin-sogded: \p —Ichesulidye an nuga. \p Ar ade, niamar-bukidar egi maid. \v 31 Niamar Jesúsʼgi wilenai gusad, melle niamar-wilegoed-galuse e-barmidye. \p \v 32 Deun, sinmar-bukidar yargi mas mananai gusad. Niamar Jesúsʼgi wilenai gusad, sinmargi e-odoye. Jesús amarga sogded, nabirye, ase be dognamarye. \v 33 Niamar, dulegi ainidgu, sinmarse ubodapid. Sinmar yar-weregedgi babatidgu, matase babatidapid. Agi bela gundoledapmalad. \p \v 34 Ar sinmar-edarbemalad sin-gundilesad-daksamargu, duurmakdemalad, neg-igarba-bukmaladga, degine, neggweburgi, sinmar-gusad sogdapmalad. \v 35 Degi, dulemar neggusad-dakega ainiarmalad. Jesúsʼse nonimargu, daknonimalad, dule-nia-nika-gudigusadi Jesús-naba nue mor-yoi sii, nue-nugus sii. Dulemar deyob dakarmargu, dobee itodmalad. \v 36 Ar dulemar-dule-nugusad-daksamaladi, dulemar-nonimaladga sogdemalad, dule-nia-nika-gudigusadi igi nugusa. \p \v 37 Geb degi, bela dulemar Gadara-yar-dikarbarmalad, bela dobee itodmargu, Jesús e-yargi-noega, egi wilenaigusmalad. Degi, Jesús urgi-nakwisgu, gannar nadsunnad. \p \v 38 Dule-nia-nika-gusadi, Jesús-e-sedega, Jesúsʼgi wilenaigusad. Ar Jesús egi bangusokargua, ega sogded: \p \v 39 “Be-negse be nae, be sogna, ibibayobi Bab-Dummad nue-wile be-daksa.” \p Dule nadgua, bela neggweburgi sunmakdii gualid, igi Jesús ega ibmar-dummagan imaksa. \s1 Jairo-bunolo durgusad, degi, ome Jesús-morduku-ebusgu, nugusad \r (Mateo 9:18-26; Marcos 5:21-43) \p \v 40 Jesús gannar Capernaúm-neggweburse nonigu, dulemar-bukidaradi weligwar Jesús-abingasmalad, ar ade, bela Jesús-edarbedimalad. \v 41 Geb degi, machered-wargwen, Jairoʼye-nugadi Jesúsʼse nonikid. Jesús-mali-naba sindigar yokorgi signonikid. E-negse naega, Jesúsʼgi wilenaigusad. Jairoʼde, Judíoʼmar-onmakedneggi dule-dummadga gudiid. \v 42 Dakargu, Jairo unnila bunolo-wargwenna nikad, birgambe-gakabo nikad (12). A-bunolode, burgwedani maid. \p Jesús, Jairo-negse nadapgu, dulemar-bukidara, ali-ali Jesúsʼgi yolenanai gualid. \v 43 Dulemar-bukidarad-abargi ome-gwensak birgambe-gakabogus (12) boni-nalur-nika-gudiidi, gudimogad. A-ome, bela mani-nikadi inadurgangi ollomaksad, ar degite, gwen nudaklessulid. \v 44 A-ome, Jesús-yarganba nonikid, ei-morduku ebunonikid. Ome, Jesús-morduku ebusgu, boni-nalur-nika-gudiid yog-galegar naded, yog-nuguar gusad. \p \v 45 Geb degi, Jesús sogded: \p —¿Wede doa an-ebusa? \p Bela sulidbiye ega sogmalad. Pedro, degi, e-walik-bukmalad, Jesúsʼga sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, dulemar-bukidar ali-ali be-barmesnana-naded, degite, be sogde: ‘Wede, ¿doa an-ebusye?’ \p \v 46 Ar Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Dule-an-ebusad mag an itoged. Ar angi an-gangued node an itosad. \p \v 47 Degi, ome dakdegu, ibmar-gusadi gwen dukuar gussuli, ise-wawanmakar Jesúsʼse nonikid, e-mali-naba yokorgi sindigar signonikid. Bela-dulemar-bukwad-abargi sognonikid, ede, ibiga Jesús-morduku ebusye, degine, ede, Jesús-morduku-ebusgu, yog-nuguar nadye sognonikid. \v 48 Jesús omega sogded: \p —Omegwa, be nue an-bengussursoggu, be nugussun. Gwage-bogidikidgi be-negse be nasun. \p \v 49 Amba Jesús omega sunmakgwichi, dule-wargwen, Jairo-neggi-danikid, Jairoʼga sognonikid: \p —Be-bunolo bato burgwisye, mer bar odurdaked-sailagi bega be-bunolo-nudakega bar wileye. \p \v 50 Jesús deyob dule-soge itosgu, Jairoʼga sogded: \p —Melle be dobgu. Unnila melle be bengu, be-bunolo nuguoed. \p \v 51 Jesús, Jairo-negse dogdapgu, dulemar eba gwen doged imaksasulid, unnila, Pedro, Jacobo, Juan, degi, bunolo-e-bab, degine, bunolo-e-nan, amarbi eba dogsamalad. \v 52 Jesús modapgu, dakdapid bela bobukmala, degi, binnasur ise-wilegar bunologa bonanai. Jesús amarga sogded: \p —Mer bomar, bunolo burgwar-maisuli, unnila gabmai. \p \v 53 Bela-dulemar-bukmalad Jesúsʼgi dodoarmalad, ar ade, wismalad we-bunolo burgwar mai. \p \v 54 Ar Jesúsʼdi, bunolo-argangi-gasgua, binnasur sogded: \p —Bunolo, be gwisgu. \p \v 55 Geb degi, bunolo-e-burba gannar ese nonigu, yog-gwisguar imaksad. Geb degi, Jesús sogded, bunologa masgunned ukmarye. \v 56 Bunolo-e-babgan deyob ibmar-gusadi geger dakarmalad. Jesúsʼdi sogded, mer dule-baiganga sogmaloye. \c 9 \s1 Jesús-sapingan, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi sunmakapid \r (Mateo 10:5-15; Marcos 6:7-13) \p \v 1 Jesús na e-sapingan-ambe-gakabogwad-danar-oambikusgu (12), bela amarga igar-uksad, Bab-Dummad-ganguedba dulemargi niamar-oniegar, degine, dule-uellemalad-nudakegar. \v 2 Geb degi, Jesús e-sapingan-barmisad, adi, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi sunmakegar, degi, dulemar-uellemalad nudakbaligar. \v 3 Jesús e-sapinganga weyob sogsad: \p “Mer igarba ibmar sedmalo, suar-gaapoled suli, sagu suli, masgunned suli, degine, mani surbar. Deginbali, unnila mor-yoigwabi be namaloed. \v 4 Ar doa-negse be dogdapoe, a-negginbi be megoed. Ar a-neggi-mai geb be baid-neggweburse namaloed. \p \v 5 ”Ar bia be-abingassurmalar, a-neggweburgi be nodmaloed, geb be-naggi-olli-nanaid be nue eli-eli samaloed, adi, dulemar mag be-dakmalaga bemar ega Bab-Dummad-igargi sunmakapmala. Degisoggu, emargindo, ar Bab-Dummad-igar yapa abingamalar.” \p \v 6 Jesús-sapingan-ambe-gakabo-guedi (12) bela neggweburmar-burwiganase Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakdii guarmalad, degi, dulemar-gegumalad-nudakdii gusmarbalid. \s1 Diigi-dule-oged-Juan-burgwisad \r (Mateo 14:1-12; Marcos 6:14-29) \p \v 7 Dummadga Herodes-Antipas-maidi, Jesús-bela-ibmar-imakdiid-itoargu, geger nue-ito naded. Ar ade, abar sogmalad: “We-Jesús, Diigi-dule-oged-Juan-burgwisad gannar durgusye.” \v 8 Baigan sogmarbalid: “We-Jesús, epenne-Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Elíasʼye-nugad, gannar noniye.” Degine, baigandi sogmalad: “We-Jesús, epenne-Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwen-gudigusad gannar durgusye.” \p \v 9 Herodes-Antipasʼdi sogded: “An diigi-dule-oged-Juan-ibe dukar-egwachadde, degite, dulemar an egi-sunmake-itogedde, ¿wede doasunna?” \p Degisoggu, Herodes-Antipas Jesús-dakbiguarsunnad. \s1 Jesús dulemar-miliatar (5,000) masgi-oguchad \r (Mateo 14:13-21; Marcos 6:30-44; Juan 6:1-15) \p \v 10 Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-e-ambe-gakabo-gued (12), gannar Jesúsʼse nonimargu, bela ibmar-imaksamalad Jesúsʼga sognonimalad. Jesús amarbi bachikii, nega-dulesulidganba neggwebur-Betsaidaʼye-nugad-dikarba sesad. \p \v 11 Dulemar wisguargu, Jesús Betsaida-neggwebursik nadye, dulemar ase nadegusmarmogad. Jesúsʼse nonimargu, Jesús dulemar-abingasad. Geb degi, amarga Bab-Dummad-e-negdakmaidgi sunmaksigisad, degine, dulemar-nudakleged-abemalad nudaksabalid. \p \v 12 Ar neg-sedogusgu, e-sapingan-ambe-gakabogwad (12) Jesúsʼse nonimalad, ega sognonimalad: \p —Dulemar be barmid, adi, igarba negmar-bukwadse, degi, negmar-gwa-gwagwen igarba-bukwadgi sunna obunnomaloed, degi, agi masgunned sunna amimarbaloed. Ar wegindi, anmar nega-dulesulidgangi bukmalad. \p \v 13 Jesús e-sapingan-abin sogded: \p —Bemar ega masgunned ukmar. \p E-sapingan, abin-imakdemarmogad: \p —Anmar unnila madu gwaatar, degi, ua ukabo nikmalad. Ar degiir anmar we-dulemar-ichesulidga mas baknaergebed. \p \v 14 Ar ade, macherganbi miliatar (5,000) mergued. Geb degi, Jesús e-sapinganga sogded: \p —Danar-danar, e-dulabogakambe-dulabogakambe, (50-50) be urbemar. \p \v 15 E-sapingan deyob imaksamalad, bela deyob dulemar-urbismalad. \p \v 16 Geb degi, Jesús madu-gwaataled susgu, ua-ukabogwad susbargu, niba atakdegu, Bab-Dummadga dog-nuedye sogsad. A-sorba, madu bisge-bisge imaksad, degidbali ega merguded. Geb e-sapinganga ukded, adi, amar dulemarga ukmarmogagar. \p \v 17 Degine, bela-dulemar-gudidimalad nue-immeles mas guchamalad. Mas-guchad-sorba, Jesús-sapingan madu-obichadi, degi, ua-obichadi, garba-gwaambe-gakabo-mergu (12) wesmalad. \s1 Pedro Jesúsʼga sogsad, be Bab-Dummad-Machi-sunnadye \r (Mateo 16:13-20; Marcos 8:27-30) \p \v 18 Ibagwengi, Jesús, Bab-Dummadse bachiki gorsigusgu, deun e-sapingan eba bukwa-gusmogad. Amarse Jesús egichialid: \p —¿Doaye dulemar an-annik sogmala? \p \v 19 E-sapingan, abin-sogdemalad: \p —Gwenna-gwenna Diigi-dule-oged-Juanʼye benik sogmalad. Baigandi sogmalad, be Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Elíasʼye. Agi baigan sogmarbalid, be Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwen-epenne-gudigusad, gannar durgusadye. \p \v 20 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Bemardina, ¿doaye an-annik sogmarmosunna? \p Geb degi, Pedro, Jesús-abin sogded: \p —Be Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule. \p \v 21 Geb degi, Jesús e-sapinganga sabsur sogded, melle dulemar-baiganga bipisaar sogoye ede Cristoʼye, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule-sunnadye. \ms2 4d. Jesús, Dule-Wargwen-Barmiledagoye (Cristo) soglesadid \mr (9:22-50) \s1 Jesús e-burgoedgi sunmaksad \r (Mateo 16:21-28; Marcos 8:31–9:1) \p \v 22 Degi, Jesús sogdebar: \p —Ani Dule-Machi, nue-wilegergebed. Judíoʼmar-girmar-dummagan, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degine, Garda-Narmaked-Dulemar, amar gwen an-abingaosurmalad, an-oburgwemaloed. Geb degine, ibapaagi gannar an durgubaloed. \p \v 23 Degine, Jesús bela-dulemarga sogded: \p “Ar dule-wargwen an-sapinga gubiele, na dukin san iegergebed. Bato burgwenadapidyobi, bane-bane nakrus-semaiyob anba nanaergebed. \p \v 24 ”Ar dule-wargwen anba-naid-ular burgwebisulir, e-san-burba ei yogguodo. Ar anba-naid-ular burgwenonikirdi, adi, na-e-san-burba yogguosurdo. \v 25 Ar dule-wargwen napneg-naid bela egadga imaksar, degi-inigwele, edi na bergusar, e-san-burbadi yoggusale, ega, ¿ibi-nuedga napneg-naid-egadga-imaksad gus be insae? Suli. Ega ibmar-nuedga gussuli. \p \v 26 ”Ar dule-gwensak an-nuggi bingegusale, degi, an-gayaburbagi bingegusbalile, ani Dule-Machi, a-dulegi an bingegumogoed. \q2 An-gangued-yeerdaklegedgi an danikoedgi, \q2 degi, an-Bab-gangued-yeerddaklegedgi an danikoedgi, \q2 degine, baliwitur-yeerddaklegedgi an danikoedgi, \q3 a-dulegi an bingegumogoed. \p \v 27 ”Ar napira an bemarga soged, gwenna-gwenna wegi-bemar-bukmalad burgosulid, amba dula-gudii, Bab-Dummad-e-negdakmaid bese noni be dakedsegad.” \s1 Jesús-e-san-gwagsad \r (Mateo 17:1-13; Marcos 9:2-13) \p \v 28 Jesús ibabaabakgus-e-burgoedgi-sunmaksad-sorba (8), Jesús, Pedro, Juan, degi, Jacobo-sesagusad. Bab-Dummadse-golega yar-birse nakwided. \p \v 29 Jesús Bab-Dummadse gorsigusgu, e-san-dakleged gwagded, e-mor bela dagudik, dakar-dakar dakle naded. \v 30 Geb agi Jesús-sapingan-warbaagwadi dakarmalad, dulemar-epenne-dula-gudigusmalad, Moisés, degi, Elías, Jesúsʼmala sunmakgwichi. \v 31 Amar, gwallu-meegwad-abargi, Jesús-Jerusalénʼgi-burgoedgi-sunmakgwichi, degi, Jesús-we-napneggi-bangudoedgi-sunmakgwichi, dakarmalad. \p \v 32 Pedro, degi, baigan-eba-gudidimalad, gabed egi nue-obin itomar-inigwele, nue ataksamargu, Jesús-gangued-yeerdakleged daksamalad, degi, dule-warbo Jesúsʼba-gwichid daksamarbalid. \v 33 Degi, amar-warbogwad Jesúsʼgi bangudsokarmargu, Pedro, Jesúsʼga sogded: \p —Odurdaked-saila, we, anmar wegi gudiid nueddo. Anmar wegi neg-matargana-gwapaa sobmalodo: Gwagwen bega, baid Moisésʼgar, geb baid Elíasʼgarmo. \p Ar ade, Pedro itosulid, yogsaar gole-gole gwichid. \p \v 34 Ar weyob Pedro sunmakgwichi, mogir emar-birgi nagunonikid. Mogir emargi dognonigu, dobe itodmalad. \v 35 Degi, mogir-imbaba gayaburba gollalid, sogded: “We An-Machi-sabedi gued. We, be nue-itomar.” \p \v 36 Degi-sunmaked-bergusgu, Jesús-sapingan dakarmalad, unnila Jesúsʼbi wargwen gwichi. A-ibagangi, Jesús-sapingan dulemar-baiganga ibmar-daksamalad gwen sogsasurmalad, bela daksadi, odukusmalad. \s1 Jesús machigwa-niaburba-nikad-nudaksad \r (Mateo 17:14-21; Marcos 9:14-29) \p \v 37 A-oibosadgine, Jesús na e-sapingan-warbaagwadmala yar-birgi-gudiidgi aidearmargu, dulemar-bukidar ese nonimalad. \v 38 Agi dule-wargwen, dulemar-bukidarad-abargi binnasur gote, sogded: \p —Odurdaked-saila, an-machi anga wis be dake, ar webi wargwen an wis nikad. \v 39 Dakargu, burba-isgana an-machigi nagunonikir, binnasur gotedaed, degine, binnasur wawanmakdedaed. Gayaba maku-maku guardaed, burba-isgana sabsur-imakdaed, degine, bar indakbisur guardaed. \v 40 Be-sapingangi an wilesanad, adi, ega burba-isgana onogegar. Be-sapingan gwen ega burba-isgana onossurmalad. \p \v 41 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Bemar, Bab-Dummadgi-bengumalad-dulemar. Bemar, Bab-Dummad-igar-oakaloged-dulemar. ¿Sanase bemar-abargi an gudiguosunna? ¿Sanase mag be itomaloe? Budar an bemar-daked danikid. \p ”Be-machigwa anse be sedage.” \p \v 42 Machigwa Jesúsʼse danikidgi, niaburba machigwa-balimeted, degi, binnasur owawanmakded. Geb degi, Jesús burba-isganase sabsur-uluded. Geb machigwa-onudaksasunnad. Geb a-sorba, e-babga machigwa-uksasunnad. \s1 Jesús ilabogus e-burgoedgi sunmaksad \r (Mateo 17:22-23; Marcos 9:30-32) \p \v 43 Bela dulemar, Bab-Dummad-e-gangued geger dakedbimalad. \p Bela dulemar Jesús-ibmar-imakedi, geger-dakbukmaladgine, Jesús e-sapinganga sogded: \p \v 44 “We an-ibmar-sogoedi nue be itomalo, mer be iemalo. Ani Dule-Machi, an-oburgwemalaga dulemarse uklegoed.” \p \v 45 Weyob Jesús ega ibmar-sogedi e-sapingan aku itosmalad. Ar ade, emarga odukuar sunmaklesad, adi, aku-itomalagar. E-sapingan na dobedbali Jesúsʼse egichissurmalad, wede ibi ega nue-obarena. \s1 ¿Doa bur-dule-dummadi? \r (Mateo 18:1-5; Marcos 9:33-37) \p \v 46 Geb degi, Jesús-e-sapingan na muchub-muchub abin-abin imakarmalad, doa-bur-dummadga guoye. \v 47 Ar Jesús, e-sapingan-gwage-binsanaid mag daksagu, machi-bipi-wargwen-susad. Geb e-nagaba ogwichisad. \v 48 Agine, e-sapinganga sogded: \p “Ar dule, an-nuggine we-machi-bipi-abingaele, an-abinganaido. Degi, ar dule, an-abingaele, dule-an-barmialid abinganaido. Ar ade, bemar-imbagi doa-bur-bipigwadi, a, bur dule-dummadid.” \s1 Jesús sogsad, anmargi-yoledisurmalad, anmarba naiye \r (Marcos 9:38-40) \p \v 49 Juan, Jesús-abin imakdegu, sogded: \p —Odurdaked-saila, anmar dule-wargwen be-nuggi niamar-onodii daksado. A-dule, anmar-sordasursoggu, anmar ega sogsado, mer bar Jesús-nuggi niamar-onogoye. \p \v 50 Jesús, abin-sogded: \p —Mer a-dule-ibe igar-bisgo. Ar dule anmargi yoledisulile, a-dule, anmar-sordado. \ms1 5. JESÚS, JERUSALÉNʼSE NADAPIGUSAD \mr (9:51–19:27) \s1 Jesús, Jacoboʼga, degi, Juanʼga sabsur ibmar sogsad \p \v 51 Jesús nibnegse-naed-e-ibagan warmaknonigu, Jesús, Jerusalénʼse nue-nae sokarsunnad. \v 52 Jesús igarba nadapgu, e-iduale dulemar-barmisad. Amar nadgu, Samaria-neggwebur-bipigwadse dogdapmalad, adi, agi guagwar idu neg-amimalagar. \v 53 Ar dulemar-aginmaladi Jesús-Jerusalénʼse-nadapid magar daksamarsoggu, gwen-abingassurmalad. \p \v 54 E-sapingan Jacobo, degi, Juan, deyob daksamargu, Jesúsʼga sogdemalad: \p —Dummad, igi epenne Elías nibneg-akar soo odesa, ¿deyob anmar nibneg-akar soo odedabi be abege? Adi, wemar bela-ogumakegar. \p \v 55 Geb degi, Jesús amarsik atakdegu, amarga sabsur sogded: \p —Ar bemar wissulid igid-burba be gumala. \v 56 Ar ani Dule-Machi, nonigua, dulemar-san-burba-obelogega an nonisulid. An nonikid, dulemar-san-burba-abonogegar. \p Geb degi, Jesús na e-sapinganmala neggwebur-baidse nadmarsunnad. \s1 Jesúsʼba nabigusmalanad \r (Mateo 8:18-22) \p \v 57 Jesús na e-sapinganmala nadgua, dule-wargwen igarba ega sokalid: \p —Dummad, ar bia be naoe, an beba naiguoed. \p \v 58 Jesús a-dulega sogded: \p —Ar usmardi na e-gubya nikad, sikwimar-gukudimaladi na e-uu nikamarmogad. Ar andi Dule-Machi, neg sated. \p \v 59 Jesús, dule-baidga sogded: \p —An-sapinga-guega, anba be dage. \p Dule abin-sogded: \p —Dummad, bina an-babse an nagwelo, an-bab-burgwedse geb beba an naoed. \p \v 60 Jesús ega sogded: \p —Ar dulemar-burbar-bato-burgwar-gudidimaladi, na e-burgwarmalad digoed. Ar bedi, nae, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi dulemarga be sunmaknae. \p \v 61 Geb degi, dule-baid Jesúsʼga sogdemogad: \p —Dummad, an beba naoed, ar bina an-neg-yaginmaladga degimaloye an sognagwelo. \p \v 62 Jesús aga sogded: \p —Ar dule neg-imuddibe, gwen yarganba bar-ataksurdaed. Ar degisulile, dule yarganba atakele, e-napa-imunaid ega biir-biir imulego-itole. \c 10 \s1 Jesús dulapaa-gakambe (70) e-sapingan-barmisad \p \v 1 Deyob we-ibmar-gusad-sorba, Jesús e-sapingan-baigan e-dulapaa-gakambe (70), bela na e-naoed-neggweburmarse ebo-ebo e-iduar barmisad. \p \v 2 Jesús amarga sogded: “Napira an bemarga soged, nainugi ibmar-gwag-weleged bukidarad, ar e-weemaladdina ichee gued. Degisoggu, nainugi ibdula-gwag-weleged-e-ibedse be wilesakwaa egismar, adi, e-nainuse ibdula-gwag-wemalad-barmidagegar. \p \v 3 ”Be namar, sibad-wawaad-sapingwagwadyob, achu-burburmalad-abargi, an bemar barmidmar. \v 4 Mer mor-sagu sedmalo, mani-sagu surbar, degi, sapat surbar, degine, melle igarba dule-absomarbalo. \p \v 5 ”Ar doa-negse be dogdapmalale, agi bina be soggweloed: ‘We-neggi bemar gwage-bogidikidgi gudigusunye.’ \p \v 6 ”Ar a-neggine dule-gwage-bogidikidgi-nanaed maile, be-ega-sogsadyob a-dulegi gwage-bogidikidi beoed. Ar degisulirdi, ega-be-sogsadyob gwen guosulid. \v 7 Bemar unnila neg-gwagwenginbi be gabmaloed. Degine, ibu bemarga gunnega, gobega ukarmardibe, be gunno, be gobo. Ar ade, dule-arbaedi bennuklegergebed. Mer neg-baid-baidgi gabdii gumalo. \p \v 8 ”Ar biti-neggweburse be dogdapmardibe, agine, be-abingasmalale, ibi-masgunned bega ukarmalale, be gunnoed. \v 9 A-neggweburgi dule-gegumaladi be nudakoed, degine, dulemarga be sogoed: ‘Bab-Dummad-e-negdakmaid bemarse warmaksasunye.’ \p \v 10 ”Ar biti-neggweburse be dogdapmardibe, agine be-abingassurmalale, be e-galimbaba noalidgi, be sogmaloed: \v 11 ‘Be-neggwebur-olli-anmar-sapatgi-nagusadse-bakar, anmar elimarsun. We oyoged, bemarginye, bemar yapa Bab-Dummad-igar-abingamaladye. Degi-inigwele, be wisgumalo, Bab-Dummad-e-negdakmaid bemarse warmaksad.’ \p \v 12 ”Ani, Jesús, an bemarga soged, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, neggwebur-be-abingaosulid, Sodoma-neggweburba bur bule sabsur-odurdaklegoed.” \s1 Jesús neggweburmar-sabsur-odurdaklegoedgi sunmaksad \r (Mateo 11:20-24) \p \v 13 Jesús sogdebar: “¡Corazín-dorgan be duledar-wilesmar! ¡Betsaida-dorgan be duledar-wilesmar! Ar bemar sabsur-odurdaklenonikoed. Ar Tiro-neggweburgi, degi, Sidón-neggweburgi we-ibmar-dakledisurmalad imaklesana, a-neggweburmar bato dikasurgus sagumor-ai-aid yosmalanad, degine, burugi obsamarbalinad, adi, oyogegar, emarde, na e-isguedga bukib ulubgi nue-itosmarye. \v 14 Degisoggu, an bemarga sogsun, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, bemar bur bule Tiro-dorganba, degi, Sidón-dorganba sabsur-odurdaklemaloed. \p \v 15 ”Emide, bemar Capernaúm-dorgan, ¿nibneggi, nued abingalegoye be binsamala? Suli. Aka be nega-uluba odurdakleged-negse be balimelledmaloed.” \p \v 16 Jesús, dulapaa-gakambe-barminaidga (70) sogdebar: “Ar dulemar be-itomalale, an-ega-ibmar-soged-itonaiyob gumalodo. Ar dulemar be-abingasurmalale, an-abingasurmalayob gumalodo. Ar dulemar an-abingasulile, dule-an-barmialid-abingasurmardo.” \s1 Jesús-sapingan gannar Jesúsʼse nonikid \p \v 17 Jesús e-dulapaa-gakambe-barmisadi (70), gannar nonimargu, ise-weligwar-ito nonimalad, Jesúsʼga sognonimalad: \p —Dummad, niamarse-bakar, be-nuggine anmar-sogedba ibmar imaksamalad. \p \v 18 Jesús amarga sogded: \p “Mer be na san-dummarba itomalo. Nia-saila-Satanás, mar-gaedyob nibneggi argwannali an daksad.” \p \v 19 Jesús e-sapinganga sogdebar: “Emide, bemarga gangued an uked, naibemar-birgi, degine, diormar-birgi annaegar. Degine, bela be-isdarad-Satanás-ganguedgi-nakwega bemarga gangued an uked. Amar gwen be-oakalogosurmalad. \v 20 Degi-inigwele, niaburbamar bemar-sogedba ibmar-imakedgi mer be weligwar itomar. Bur be bemar-nug-nibneggi-narmakar-naid-ular be wergumar.” \s1 Jesús nue-weligwar itosad \r (Mateo 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Geb agi Jesús, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledba nue-weligwar ito naded, sogded: “Baba, an be-nug odummosun. Bedi, nibneg-e-dummadid, napneg-e-dummadid, degine, bedi, dulemar-ibmar-wismalad-idu, dulemar-ibmar-magar-itomalad-idu, we-ibmarmar odukusad, aku-ito be imaksad. Dulemar-baisursunnagwadga bur be osanalosad, adi, amar magar itomalagar. Eye, Baba, ar ade, deyob be abesad.” \p \v 22 Jesús sogdebar: “Bela-ibmarmar an-Bab anga uksad. Dulemar wargwensaar Bab-Dummad-Machi-mag-daked satemalad, unnila Bab-Dummadbi mag daked, degi, Bab-Dummad-akudakmarbalid. Unnila E-Machibi mag Bab-daked, ar doaga E-Machi na e-Bab-osanalobie, agarbi na osanaloged.” \p \v 23 Jesús na e-sapinganse aibilidgu, amargarbi sogded: “Dulemar bemar-ibmar-dakedyob-dakmarmogadgi egi ise-nued binsalesad. \v 24 Ar ani an bemarga sogmalad, bukidar Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, degi, reymar, emi-bemar-ibmar-daked, dakbigusmalanad, amar gwen daksasurmalad, degi, amar emi-bemar-ibmar-itoged, itobigusmalanad, amar gwen itossurmalad.” \s1 Samaria-dule-nuedgi Jesús sunmaksad \p \v 25 Agine, Moisés-Igar-Mamaid-oduloged-wargwen, gwisgualid, Jesús-yardakega yamo sogded: \p —Odurdaked-saila, ¿burba-geg-bergued an nikuegala, ibu an imakergebe? \p \v 26 Jesús, abin-sogded: \p —¿Bab-Dummad-Igar-Maidgi igi narmakar maisunna? ¿Igi be absodisunna? \p \v 27 A-dule, abin-imakdegu, sogded: \q1 —‘Bab-Dummad-be-Dummadbi, \q2 bela-belad be-gwagegi be sabguoed, \q2 bela-belad be-san-burbagi, \q2 bela-belad be-ganguedgi, \q2 bela-belad be-binsaedgi be sabguoed.’ \qr Deuteronomio 6:5 \q1 ” ‘Ar igi na be san-sabgue, deyobi dule-baid be sabgumogoed.’ ” \qr Levítico 19:18 \p \v 28 Jesús aga sogded: \p —Nued be an-abin-imaksad. Ar be sogsadyob be imakdo, geb agi be degisadegu dula gudiguoed. \p \v 29 Ar Moisés-Igar-Maid-oduloged-nue-wisid na dukin dule-nuedga-imakbisoggu, Jesúsʼga sogded: \p —¿Degite, doa-dule-baid an sabguergebsunna? \p \v 30 Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p “Ibagwengi, dule-wargwen Jericó-neggweburse, Jerusalén-neggweburgi aidedani gusad. Igarba danigu, atursamalad-argangi gusad. Atursamalad sarsosmargu, bela ei ibmar susmalad, burgwedani mete nadmalad. \p \v 31 ”Dakargu, Judío-wargwen, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled, a-igarba aidedani gusad. Dule-naibigus-mellemaid-daksagu, egi bakar nasad. \p \v 32 ”Amba deyob Judío-baid, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-e-bendaked-Levita-dule, dule-naibigus-maid-walikgusgu, daksamogu, egi bakar nasa gusmogad. \p \v 33 ”Ar dule-wargwen, Samariaʼgined, igarba nadapmogu, dule-naibigus-maid-daknonimogad. Ar we-dule, Judíoʼsur-inigwele, dule-naibigus-maid-dakdegu, nue-wile dakded. \v 34 Samariaʼgined dule-naibigus-maidse-warmakdapgu, e-nailikgusmaladgi ega ina imaksad, ibmar-gwallu, degi, vino, egi eosad. Geb degi, ega nue-morgogi edichabalid. Geb moli-uayasuid-birgi-onakwisa meged-negse senonikid. Agi nue-akwisad. \p \v 35 ”A-banedgine, Samariaʼgined nasokargu, mani-gwabo onosad. Neg-dakedga mani uksad, geb ega sogded: ‘Nue we-dule be anga ako. Degine, igi-mani-napi egi be misale, gannar an aibilisar, an be-bennuknonikoed.’ ” \p \v 36 Moisés-Igar-Maid-oduloged-nue-wisidga Jesús sogded: \p —Be itogua, we-dulemar-e-warbaagwad ¿doa bur dule-nailikgusad sabedgi bendas be itosunna? \p \v 37 Moisés-Igar-Maid-oduloged-nue-wisid Jesúsʼga sogded: \p —Ar dule bur-nue dule-nailikgusad-wile-daksad, a-dule, bur dule-baid nue-sabgusdo. \p Geb degi, Jesús ega sogded: \p —Igi-Samariaʼgined dule-baid-bendaksad, deyob be imaknamosundo. \s1 Jesús, Martaʼse, degi, Maríaʼse atakapid \p \v 38 Jesús na e-sapinganmala igarba nadapgu, neggwebur-gwensakse dogdapid. A-neggweburgi ome-wargwen, Martaʼye-nugadi, e-neggi Jesús-abindaksad. \v 39 We-omede urba-nikad, Maríaʼye-nugad. María, Jesús-walik sigisad, Jesús-ibmar-odurdaked itosii gusad. \v 40 Ar Martaʼdi ibmar-saedginbi binsanaisoggu, obir-obir gunaid. Marta, Jesúsʼga sogded: \p —Dummad, an-urba wargwen arbaega-an-imaknaid ¿be baisur dake? Ega be soge, wis an-bendakye. \p \v 41 Jesús, abin-imakdegu, ega sogded: \p —Marta, Marta, ibmar-imakedba be surbinsa itonaid, obir-obir be itonaid. \v 42 Ar unnila ibmar-soggwenbi bur-nuedid. Ar Maríaʼdi ibmar-soggwen-bur-nued susad, an-sunmaked-itoged. A-ibmar Maríaʼgi gwen egwallegosulid.\fig María, Jesús-walik sigisad, Jesús-ibmar-odurdaked itosii gusad. Martaʼdi, mas-dunaidgi alamanai gusad. (Lucas 10:38-42) |src="CN01750B.TIF" size="col" ref="Lucas 10:42" \fig* \c 11 \s1 Jesús, Babse-goledgi e-sapingan-odurdaksad \r (Mateo 6:9-15; 7:7-11) \p \v 1 Ibagwengi Jesús neg-soggwengi Bab-Dummadse-gorsiid-bergusgu, e-sapin-wargwen ega sokalid: \p —Dummad, Bab-Dummadse-goledgi be anmar-odurdake. Igi Diigi-dule-oged-Juan e-sapingan-odurdaksamoga. \p \v 2 Jesús, ega sogded: \p —Be Bab-Dummadse gollarmalar, weyob be sogmaloed: \q1 ‘Anmar-Bab, bedi nibneggi-maid, be-nug islidik obariledii gusun. \q2 Be-neg-dakmaid anmarse be sedage. \q1 Igi nibneggi be-sogedba ibmar-imaklege, \q2 deyob we-napneggi be anmarga imakdamo. \q1 \v 3 Bane-bane anmarga mas ukmai be sae. \q1 \v 4 Anmar-begi-isgusadi anmarga be osulo, \q1 igi dulemar anmargi nosale, anmargi-nossulidyob anmar dakdae, \q2 deyob be anmar-dakmoga. \q1 Melle isguedse-wilubdaklegega be anmar-imak, \q2 bur isguedgi-obinega be anmar-sae.’ \p \v 5 Jesús e-sapinganga sogsabalid: “Binsa-sogmalo, bemar-wargwen ai-gwensak be nikasunnad, degi, nega-gabigwengi ese be nadsunnad, ega be weyob sogdapsunnad: ‘An-ai, madu-walapaa be anga wis udagwer. \v 6 Ar an-ai-gwensak dikasur-danikid, anse ataknonikid. Emide, ibmar-an-ega-uked, sated.’ \p \v 7 ”Dule negyaba-maid be abin-imakarsunnad: ‘Mer be anse gole, an-yawagak bato atiar-sii, bato anmar gabmamai, an-mimmigan bato anbo gabmamaimogad. An bega madu-ukega geg bar an gwisgued.’ \p \v 8 ”Ani Jesús, an bemarga soged: Ar be-ai-inigwele, bega gwisgusulile, ar egi be alamaknaidba bega gwisgualiled, adi, be-ibmar-abeged bela bega ukegar. \p \v 9 ”Degisoggu, an bemarga sogdo: Bab-Dummadse be ibmar egismar, ar Bab-Dummad bega ukoed. Bab-Dummadgi be ibmar amimar, be amimaloed. Bab-Dummadse gatik be gormar, bega Bab-Dummad yawagak egaoed. \p \v 10 ”Ar bela dulemar-ibmar-egismaladi, ibmar abingamalad. Bab-Dummadgi-ibmar-amimaladi, ibmar amimalad. Degi, Bab-Dummadse gatik golele, ega yawagak egaleged. \p \v 11 ”Bemar abala babgan-gumaladi, be-mimmi bese madu egichialile, ¿ega be akwa ukoe? Bese ua egichialile, ¿ega be naibe ukoe? \v 12 Bese gannir-akwa egichialile, ¿ega be dior ukoe? Suli. Ar e-ibmar-abeged ega be uksaled. \v 13 Ar bemarde, dule-isganamar-inigwele, be-mimmiganga ibmar-nuegan-uked be wismalad. Ar be-Bab-Nibneggi-Maid-bursunna, dulemar-ese-egismaladga E-Burba-Isligwaled ukodo.” \s1 Jesús nia-saila-sogedba niamar-onodiiye sogmalad \r (Mateo 12:22-32; Marcos 3:20-30) \p \v 14 Ibagwengi Jesús dule-geg-sunmakedgi nia-ononaigusad. Nia dulegi nodgu, dule nabir-sunmak naded. Dulemar, degigusad geger dakdemalad. \p \v 15 Gwenna-gwenna sogdemalad: “Wedi nia-saila-Beelzebú-sogedba niamar-onodiid.” \p \v 16 Baigandi, yamo Jesús-wilubdakega ega sokarmalad, ega Bab-Dummad-ganguedba ibmar-wilubgan-dakledisulid imakye. Adi, nue wisgumalagar, Bab-Dummad-nuggi nue-ibmar imakdiiye. \p \v 17 Ar Jesúsʼdi, emar-binsanaid mag daksoggu, amarga sogded: \p “Rey-gwensak-negsemaid-e-sordagan na dukin-dukin egi aibinnarmalale, we-yar bergudeled. Aginbali, dulemar-na-e-neg-yaginmalad na dukin-dukin egi aibinnarmalale, we-neg bergudeled. \v 18 Ar ambamodo, nia-saila-Satanás na dukin egi aibinnalir, ¿sunna na e-negdakmaid bergussulir be insae? Bergudele. Emide, bemar sogmalad, Beelzebú-nuggi an niamar-onodiiye. \p \v 19 ”Ar ani, nia-saila-Beelzebú-nuggi an niamar-onodiile, ¿be-sapingandi doa-nuggi niamar-onodisunna? A-ulale, be-sapingan bemargi gwisgumaloed. \p \v 20 ”Ar an Bab-Dummad-sogedba niamar-onodiile, we bemarga oyonaido, Bab-Dummad-e-negdakmaid bemarse warmaknoniye.” \p \v 21 Jesús sogdebar: “Ar dule-wargwen-dutusulid, guagwar na es-suid-gani e-neg akwediile, na bela e-ibmar-neggi-nikad dule geg ei atursaed. \v 22 Ar dule-baid eba-bur-dutusulid nonikirdi, egi nakwenonikile, bela gingimar-e-bendakoye-binsaedi ei susaled. Geb bela e-aimarga mimisaled. Ani Jesús, an deyobmodo, ar an-bur-dutusulid. Nia-sailagi an obinsoggu, sunna niamar an onosundo. \p \v 23 ”Ar dule anba dasulile, angi gwisgudido. Ar dule anga dulemar-danar-urbedisulile, bur we-dule, dulemar-ichodido, adi, mer anba nagumalagar.” \s1 Burba-isgana-nosad, gannarse nonidaed \r (Mateo 12:43-45) \p \v 24 Jesús sogdebar: “Ar niaburba dulegi nodele, neg-dinnaganaba obunnoged-neg amididaed. Ar neg-obunnoged amisulile, sokardaed: ‘An-neg an mete-alidse gannar an dognaoye.’ \p \v 25 ”Ar e-negse na modapogu, dakdapoed, nue neg durwiar sii, degi, nue neg nudakar sibali. \v 26 Geb degi, niaburba, deyob daksale, gannar naodo, e-sordamar-walagugle (7) eba-bur bulegandamalad sedagegar. Niaburbamar a-negse dognonimalogu, na e-negga imakdemaloed. Ar dule epenne-e-daedba aka bur bule isgudsunnodo.” \s1 ¿Doagi bur-nued binsalesa? \p \v 27 Ar Jesús deyob sunmaksigu, dulemar-bukidar-bukmalad-abargi ome-wargwen binnasur-gote, Jesúsʼga sogded: \p —Ome-we-napnegse-be-senonikid, degine, e-nuugi-be-onusad, a-omegi bur-nued binsalesad. \p \v 28 Jesús, abin-sogded: \p —Dulemar Bab-Dummad-gayaburba-itomaladgi, degi, a-sogedba nanadimaladgi Bab-Dummad bur-nued binsasad. \s1 Dule-isganamar ibmar-dakledisurmalad dakbidamalad \r (Mateo 12:38-42; Marcos 8:11-13) \p \v 29 Dulemar-bukidar ese duurmaknonimargu, Jesús sogded: “Emi-ibagi we-dule-isganamar, unnila ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-oyolegedbi amidimalad. Ar a-e-wilubgan ega oyolegosulid, ega bur Jonás-gusadyob oyolegoed. \p \v 30 ”Ar igi Jonás Nínive-dorgan-e-wilubganga-gusa, deyob, ani Dule-Machi, dulemar-emi-dula-gudidimaladga oyolemogoed. \p \v 31 ”Dad-nakwed-argan-nuedsik Rey-bundor-negdakmaidi, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, bemar-emi-dula-gudidimalad-abargi gwisgudagogu, sabsur-bemar-odurdakye sogdagoed. Ar ade, we-omegwa bela-bela dikasur dani gusad, dad-Salomón dule-binsaed-ibed-nikad itogegar. Ar emigindi, Salomónʼba bur bule dule-binsaed-nikad wegi bemar-abargi gudiid. Ar degite, bemardi, an-itobisurmalad. \p \v 32 ”Machergan-Níniveʼginmalad, Bab-Dummad-igar-nabogoed-ibagangi, we-dulemar bemar-emi-dula-gudidimalad-abargi gwisgudagogu, sabsur-bemar-odurdakye sogdagoed. Ar ade, Jonás, Bab-Dummad-igargi sunmaksagu, Nínive-dorgan na e-isguedga bukib binsas gusmalad, na e-daed gwagsamalad. Ar emigindi, Jonásʼba bur bule dule-dummad wegi bemar-abargi gudiid. Ar degite, bemardi, be-isguedga na be bukib binsasurmalad, be-daed na be ogwasurmalad.” \s1 Ibya gwallu-neg-mee-saedyob gued \r (Mateo 5:15; 6:22-23) \p \v 33 Jesús sogdebar: “Ar dule gwallu ogasale, odukuega ogasulid. Ulu-urba-sigega ogasurbalid, e-sied-birgi-siega ogaed. Adi, dulemar-ubomaid mag neg dakegar. \p \v 34 ”Gwallu-anmar-san-mee-saedi, we, anmar-ibyado. Ar be-ibya nuedile, bela be-san ibegwar naido. Ar be-ibya isganale, bela be-san negsichidgi gudimodo. \p \v 35 ”Degisoggu, nue be salakarmar. We-neg-meegwad-begi-naidi, melle negsichidga-gued be imakmar. \v 36 Ar degisoggu, bela be-san ibegwalele, negsichid egi naisulile, bela ibegwar guodo. Ar igi gwallu bela ibegwar neg-imake, deyobmodo.” \s1 Jesús, Fariseoʼmargi, degi, Garda-Narmaked-Dulemargi sunmaksad \r (Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40; Lucas 20:45-47) \p \v 37 Jesús sunmaked-bergusgu, Fariseo-wargwen ese nonikid, e-negse mas gunnaega egi wilenonikid. Jesús a-Fariseo-negse dogdapgu, mas-gunnega mese-naba signonikid. \v 38 Fariseo, Jesús-daksagu, masgunned-idu gwen argan enuksasuli, geger dakded. \p \v 39 Ar Jesúsʼdi ega sogded: \p “Nabir, emi bemardi, Fariseoʼmar, asginbi be dule-nuedga-imakmaladid. Bemar unnila asginbi nog-enuklegedyobid, degi, asginbi bate-enuklegedyobid. Ar be-ulubgindi, ibmar-atursamalad-dule gumalad, degi, galagwensulidamalad-dule gumalad. \p \v 40 ”¡Bemar nue-akusunna-itomalad! Ar Bab-Dummad ibmar-asgined imaksadde, ¿ar a amba ibmar-ulubgined imaksabarsursi? \v 41 Degisoggu, be-ibmar-nikad, wileganaga be ukmar, geb degi, bela bega ibmar swilidik guoed. \p \v 42 ”Ar bemar-Fariseoʼmar, ¡be duledar-wilesmar! Ar unnila bemar Bab-Dummadga we-ibmarmar ukdimalad: \q2 Mentaʼye-nugad, \q2 rudaʼye-nugad, \q2 degi, gagan-nuegan-nabir-gullemalad. \q3 We-ibmarmar ambegi-gwensak (10%) unnila Bab-Dummadga be ukdimalad. \p ”Ar bur dulega-igar-nudaked be imaksurmalad, degi, Bab-Dummad-sabgued gwen be imakdisurmarbalid. Ar bemar we-ibmar-sogbogwad-imaked bur nabirid, degine, amba nabir Bab-Dummadga-ibmar-baisursunnamalad-ukleged be imakbalid. \p \v 43 ”Ar bemar-Fariseoʼmar, ¡be duledar-wilesmar! Ar bemar Judíoʼmar-onmakedneggi dummagan-gan-sigedginbi sigbidamalad, degi, ibmar-ukleged-neggi dulemar bela bese goledbimalar, bemar yeer-itodamalad. \p \v 44 ”Ar bemar-Garda-Narmaked-Dulemar, degi, Fariseoʼmar, ¡be duledar-wilesmar! ¡Be yogasaar-darba-sunmakmaladid! Be neg-uan-akudaklemamaidyobmalad. A-neg-uan-birgi dulemar nanadimalad wissurmalad.” \p \v 45 Moisés-Igar-Maid-oduloged-wargwen, Jesúsʼga sogded: \p —Odurdaked-saila, weyob be ibmar sogele, anmargi nue be gwisgumogad. \p \v 46 Jesús, abin-sogded: \p —Ar bemar Moisés-Igar-Maid-odulomarmogadi, ¡be duledar-wilesmarmo! Ar bemar dulemarga beedse-dutusur igar mesmalad. Ar degite, bemar-igar-mesisadba dulemar-nanaegala, gwen be bendaksurmalad. \p \v 47 ”¡Ar bemar duledar-wilesmar! Ar be-dadgan Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-oburgwismalad-e-neg-uan be sobdimalad. \v 48 Degisoggu, bemar-sunnad nue wismarmodo, degine, be-dadgan-ibmar-imaksad, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-oburgwismalad, be nabir-dakmalad-dulemalad. Ar e-neg-uan ega be sobdimalad. \p \v 49 ”A-ulale, Bab-Dummad bela-bela binsaed-nued-nikadba sogsabalid: ‘An amarga anga-gayaburba-barsogmalad, degine, an-sapingan-bur-dummagan, an barmidoed. An-dule-barmismalad gwen-gwen oburgwemaloed, degine, abar dulemarse-balegilledii gumaloed.’ \p \v 50 ”Deyob bemar imakoed, adi, bela, gebesaila napneg-naguded-akar be-dadgan Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-oburgwisgusmalad, bemargi ataklemaloed. \v 51 Abel-oburgwilesad-akar, Zacarías-oburgwilesadse, emi bemar-dula-gudidimaladgi dulemar-oburgwilesmalad begi ataklemaloed. Deun, be-dadgan Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-siid, degi, Bab-Dummadse-goled-neg-sunnad-siid-abargi Zacarías-oburgwisgusmalad. \p \v 52 ”Ar bemar, Moisés-Igar-Maid-odulomaladi, ¡be duledar-wilesmar! Ar bemar Bab-Dummad-igar-wisgulegoed-yabe be susmalad, degi-inigwele, bemar Bab-Dummad-e-negdakmaid-e-dulamarga gwen-gussurmalad, degine, dulemar-Bab-Dummad-negdakmaidse-dogbimaladga igar-dutusur bemar mesdimalad.” \p \v 53 Ar weyob Jesús sogsagua, Garda-Narmaked-Dulemar, degi, Fariseoʼmar nue-sae-itodmaladbali, Jesús-gatik-sunmakega imakdemalad. \v 54 Dakega, abakalegi Jesús ibmar-wis-akar sokalile, adi, Jesús-ibmar-sogedgi egi sorba gwisgumalagar. \c 12 \s1 Jesús sogsad, Fariseoʼmar-odurdakedgi nue-salakarmarye \p \v 1 Degidgine dule-bukidar mili-miliba Jesúsʼse nonimalad, barmesnanai guarmalad, degidgine, Jesús e-sapinganga-inse sokalid: “Fariseoʼmar-madubur-inagi, nue salakarmar, ar amar yogasaar-darba-sunmakdamalad. \p \v 2 ”Ar bipisaale ibmar-dukuar-imaklegedi magadse buud noosurdeeye gwen soglesulid, degi, ar emi amba ibmar-dukualed, wisgulegosurdeeye gwen soglesulid, wisgulegedsedaed. \v 3 Ar degisoggu, bela negsichidgi be-ibmar-sogsad, gwallu-meegwadse onolegoed. Ar na be-binnaa uayagi negyaba ise yawagak-edualedgi be sogsan-inigwele, be-ibmar-sogsad neg-uas-birgi binnasur soglegoed.” \s1 Bab-Dummad bur be dobgumar \r (Mateo 10:26-33) \p \v 4 Jesús sogdebar: “An-aimar, an bega sogmar: Dulemar-be-oburgwebimalad mer be dobgumar. Ar a-sorbardina, geg bar be oakalomalad. \v 5 An be-odurdakmaloed, doa bur bemar dobguewilubmala. Bur Bab-Dummad be dobgumar, ar adi, be-oburgwisale, a-sorba sunna soo-saila-geg-berguedse be-metebalid. Eye, nabir an bega sogmar, bur Bab-Dummad be dobgumar. \p \v 6 ”¿Ar ade sikwi-gwaatar esnon-gwabogi uklesursi? Ar degite, Bab-Dummad sikwi-gwagwensaale iemaisulid. \v 7 Ar Bab-Dummad bemar-sailagiase-bakar, bela-ebisar sediid. Degisoggu, mer be dobgumar, ar bemar bur bule sikwimarba ibmar-nueganad.” \p \v 8 Jesús sogdebar: “An bega sogmar, ar doa-dule dulemar-asabin na sogdibe, an Cristoʼba naiye, ani Dule-Machi, Bab-Dummad-baliwiturmar-asabin, an sogmogodo, we an-sordaye. \v 9 Ar doa-dule dulemar-asabin an-osulosardi, Bab-Dummad-baliwiturmar-asabin an osulomogodo. \p \v 10 ”Ar bela dulemar Dule-Machigi isgana-sunmaksadibe, Bab-Dummad sunna amarga isgued elioed. Ar dule Bab-Dummad-Burba-Isligwaledgi galagwensuli egi dodoar sunmaksardi, adi, e-isgusad Bab-Dummad ega gwen eliosulid. \p \v 11 ”Dulemar Judíoʼmar-onmakednegse be-senonimalar, igi dulemar-igar-nabiromaladsedibe, degi, dummagan-baigansedibe bega igar-itomalaga, mer be bukib binsamalo, ibi an sogodibeye, degi, igi an sunmakodibeye. \v 12 Ar be sunmak-sokalile, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bemarga sogoed, igi be sogoe.” \s1 Dule-mani-ibed, Bab-Dummadgi gwen binsasulid \p \v 13 Dulemar-bukidar-bukwad-abargi dule-wargwen Jesúsʼga sokar: \p —Odurdaked-saila, an-iaga be soge, an-bab burgwisgu, anmarga-ibmar-obesad, anga udamoye. \p \v 14 Jesúsʼdi, abin-sogded: \p —Dule, ¿doa igar-naboged-dummadga an-nug-imaksa? Bemarga ibmar-mamarega, ¿doa ibmar-mimied-dummadga an-nug-imaksa? \p \v 15 Degi, Jesús dulega sogdebar: \p —Nue salakar, ibmar-we-napnegginedbina-yaisur-itogeddaedgi nue salakarmar, ar ibmar-ichesur-nikadgi dule san-dula-gudiguosulid. \p \v 16 Geb degi, Jesús emarga burbar sunmakde, sogded: “Dule-mani-ibed ibmar-yaisur-nikad, e-nainugi ibmar-digsagu, ega nue-sanmaksado. \v 17 Na wargwen dukin ulubgi binsadii, sogded: ‘¿Igi an saoe, ar bia an ibmar-gwag an sabogoe?’ \p \v 18 ”Na sogdesun: ‘Weyob an saoed, ibmar-gwag-saboged-neg an earoed, bur-dummad an soboed, agi an bela ibmar-gwag, degi, an-ibmarmar an sabogoed. \v 19 Geb degi, an na ga dukin sogoed: Na ibmar-bukidar bega birga-ichesulidba an sabos, degisoggu, be obunno, be gobe, be mas gunne, be wergusun.’ \p \v 20 ”Ar Bab-Dummaddi a-dulega sogdedo: ‘Be dule-aku-ibmar-itoged-dule, emi-mutikidba be-san-burba an sudanikir, be ibmar-urbisad, ¿degite, doagadga guosunna?’ \v 21 Ar dule deyob gunonidado, unnila na dukin egadga ibmar urbed, ar Bab-Dummadgindi gwen binsasulir.” \s1 Mer surbinsa be itomalo \r (Mateo 6:25-34) \p \v 22 Geb degi, Jesús na e-sapinganga sogded: “Degisoggu an bemarga sogmar, mer surbinsa be san-dula-gudiidgi be itomar, ibu an gunnodibeye, degine, be-sangi mer be binsabar, ibu an yoodibeye. \v 23 Ar be-san-burba mas-gunnedba bur sunsogedid, degi, be-mor-yoedba bur nuedid. \p \v 24 ”Emi be dakmalana, sikwisichidmar, gwen ibmar-gwag digdisurmalad, degi, ibmar-gwag gwen sabogega wedisurmarbalid, deginbali, ibmar-urbed-neg satemarbalid, degi, ibmar-gwag-urbed-neg amba satebalid. Degite, Bab-Dummad ega mas ukmaid. Ar bemarde sikwimarba bur bule ibnuedid. Degisoggu, Bab-Dummad bemarga masgunned ukmogodo. \p \v 25 ”¿Ar doa-dule na gatik egi binsaedbali sunna na e-san bisgigwen osugusar be insae? Suli, geg osugue. \v 26 Degisoggu, melle be ibmar-baiganbina surbinsa itomala. \p \v 27 ”Be dakmalana, sapur-dutumar ibibayobi dunguddae, gwen arbasurmalad, gwen na e-mor sobsurmarbalid. Ar an bemarga sogmardo, degite, Salomón, bela mor-yeerdaklemalad-yosan-inigwele, ar dutumaryob gwen mor yossurgusad, dutumar bur Salomón-morba yeerdakleged. \v 28 Ar gagan-sapurbarmalad emi dulad, banedgi bato a-gaganmarde soo-yagi ogumaklesiid. Degite, Bab-Dummad yeerdakle ega mor yoed. Ar bemar amba Bab-Dummadgi-benmar-inigwele, degite, Bab-Dummad bemarga mor uked. \p \v 29 ”Degisoggu, mer be bukib binsamar, ibu an gunnodibeye, ibu an gobodibeye. Melle surbinsa be itomar. \p \v 30 ”Ar dulemar-we-napneggi-Bab-Dummad-wissurmaladi, we-ibmarmar amidimalad. Ar be-Bab be-wisid, be we-ibmarmar abemala. \p \v 31 ”Bab-Dummad-e-negdakmaid-inse bur be amimar, geb bela bega we-ibmarmar uklemai guoed.” \s1 Dulemar, nibneggi ibmar-nuegan-nikuoed \r (Mateo 6:19-21) \p \v 32 Jesús sogdebar: “Mer be dobgumar, ar bemar an-sibad-wawaad-ichegwadyobid. Ar be-Bab nabir na e-binsaedbali bemarga na e-negdakmaid ukoed. \p \v 33 ”Ibmar-nikamalad na be ukmarsun, degine, wileganaga mani be ukmar. Mani-sagu-geg-nungued be sobmar, ibmar-nuegan geg-nibneggi-berguedgi be urbemar. Nibneggi atursamalad sated, degine, geg ibmarmar udumesed. \p \v 34 ”Ar be-ibmar-nuegan nibneggi sabolesiile, nibnegginbi be binsadii gudoed. Be-ibmar-nuegan napneggi-sabolesiirdi, napnegginbi be binsadii gudoed.” \s1 Dule-nakulediid \r (Mateo 24:43–25:13; Marcos 13:33-37; Lucas 12:39-46) \p \v 35 Jesús sogdebar: “Bemar guagwar gudii samar, igi-dule-arbamalad guagwar molidub-nai e-sasirba gudidamala, degine, be gwallu guagwar ogaar simar, we-a sogledo, be guakwaa gudigumarye. \v 36 Igi dulemar, na e-dummad-ome-nikued-ibase-nader, guagwar edarbedii damala, adi, e-dummad gannar danikile, ese gornonikile, yawagak ega yog egaar imakmalagar. \p \v 37 ”E-dummad nonikile, e-idu e-maimar guagwar sii daknonikile, we-maimargi nued-binsaodo. Ar napira an bemarga soged, e-dummad na dukin molidub e-sasirba edinnoed, agine, mese-nagaba e-maimar-osioed, na e ega mas-daknai guoed. \p \v 38 ”Ar e-dummad neg-gabgwengi nonikodibe, bolegwadbardibe, daknonikir nue-nakulebukwa, we-maimargi nued binsalegodo.” \p \v 39 Jesús sogdebar: “We-igar nue be itomalo, ar dule-neg-ibed wisile, igi-wachigi atursaed danikoe, idu guagwar sigisaled, ei-ibmar atursaega imaksasuliled. \v 40 Degisoggu, bemar guagwar gudii samar. Ani-Dule-machi, ukiagwale, bemar an-abindakdisulidgi an nonikoed.” \s1 Mai-nued, degi, mai-isgana \r (Mateo 24:45-51) \p \v 41 Geb degi, Pedro, Jesúsʼga sogded: \p —Dummad, ¿we-burbar-anmarga-be-ibmar-sogsad, anmargarbi be sognai? ¿Dule-baiganga be sognaimoga? \p \v 42 Degi, Dummad-Jesús abin-sogded: “¿Ar doa degite mai-nued, nue binsaed nikaa, geg galakuedga guosunna? Mai-deyobidi, na e-dummad na e-neg-dakega nugsaodo, adi, wachi-sekalaa mai-baiganga masgunned dakegar. \v 43 E-dummad gannar nonikile, daknonikile, nue deyob arbanai, we-maigi nued binsaodo.” \p \v 44 Geb degi, Jesús sogded: “Napira an bemarga soged, mai-e-dummad bela na e-ibmar-nikadi we-maiga ukoed, bela ega ibmar dakegar.” \p \v 45 Jesús sogdebar: “Ar we-mai, na e-gwagegi sokardibe: ‘An-dummad amba yoggumaiye.’ Geb agi, mai-machergan, degi, mai-omegan-sarsoalid, degi, yaisur mas-guted, yaisur-gobded, degi, mumguded, \v 46 geb a-ibagi a-wachigi e-dummad-danikoed-edarbesisulidgi e-dummad nonikoed. Geb deyob-gudidaknonikile, e-dummad sabsur-odurdaknonikodo. Igi dulemar-Bab-Dummad-wissurmalad sabsur-odurdaklege deyob odurdaklemogodo. \p \v 47 ”Ar we-mai, igi-e-dummad-ibmar-abedaed wisinad, degi-inigwele, guagwar gudigussulid, degine, e-dummad-sogedba ibmar imaksasulid. Degisoggu, sabsur odurdaklesunnodo, ichesur bibyolesunnodo. \v 48 Ar dule-wargwendi ibmar-odurdakleged-imaksan-inigwele, wissulidba deyob imaksasoggu, unnila ichee wis bibyolegodo. Ar ade, dule-wargwenga ibmar-ichesur imakega ega uklesale, ase ibmar-ichesur egislemogoed. Ar ichesur ega ibmar-akwed ega uklesale, ase bur bule ese egislemogoed.” \s1 Jesús-ular, muchub-muchub urwenai-gumaloed \r (Mateo 10:34-36) \p \v 49 Jesús sogdebar: “We-napnegse soo-ogaega an nonikid. ¡Bato we-soo gamaina yeerban! \v 50 Nue an dummad-wilegergebed. An nue-wile-itogoedsega an nue-wile itodii guoed. \p \v 51 ”Ar we-napnegse an nonikidi, ¿napneg bogidik-saega an noni be insae? Suli. Aga an nonisuli. An nonikidi, dulemar na muchub-muchub urwed onogegar. \p \v 52 ”Ar emi-onodoedgi, \q1 gwenadgan-ataledi, e-warbaagwadi, e-gwenadgan-warbogwadse urwenanai gumaloed. \q2 Gwenadgan-warbogwadi, e-gwenadgan-warbaagwadse urwenanai gumarmogoed. \q1 \v 53 Bab, na machigi yolenai guoed, \q2 machi, na babgi gwisgunai gumogoed. \q1 Nana, na sisgwagi yolenai guoed, \q2 sisgwa, na nangi gwisgunai gumogoed. \q1 Sak-ome, na balagi yolenai guoed, \q2 degi, bala, na sak-omegi gwisgunai gumogoed.” \s1 Jesús-ibagan-naid dulemar aku daksamalad \r (Mateo 16:1-4; Marcos 8:11-13) \p \v 54 Jesús dulemar-bukidaradga sogdebar: “Ar bemar dad-argwanedsik mogir-ainaksii be dakmalale, bemar sogmalad: ‘Dii-wied daniye.’ Ar deyob gunonidaed. \v 55 Ar dad-nakwed-argan-nuedsik burwa gormairdi, bemar sogmalad: ‘Neg-ued daniye.’ Ar deyob gunonidaed. \p \v 56 ”¡Bemar yogasaar-darba-sunmakmalad! Ar bemar napneg, degi, nibneg-igargan-gumaloed mag dakmaladde, degite, ¿ibiga we-ibagangi-ibmar-gunaiddi aku be dakmarsunna? Bemar mag dakewilubmardo.” \s1 Dule na-ebo urwediid ebo igar-naboged \r (Mateo 5:21-26) \p \v 57 Jesús sogdebar: “¿Ar ibiga bemar-sunnad geg be dakmala, wede bule igar-napiragwaddibe? \v 58 Ar be, dule-isdar-be-dakdiid-ebo dule-igar-nabogedse nadapile, igarbali, bebo-igar-nabogega be imake, adi, melle dule-igar-nabogedse be-sedegar, degi, adi, melle suar-ibedga be ukegar, degi, suar-ibed melle esgaryagi be-metegar. \v 59 Napira an bega soged, be esgaryagi-mellesiile, be nosurguodo. Bela begi-mani-galesad be bennukedse, geb be noed.” \c 13 \s1 Be-isgudiidga na be bukib binsamar \p \v 1 Deun a-ibagangi dulemar Jesúsʼga sognonimalad, igi Pilato Galilea-dorgan-oburgwismala, degi, igi a-abe ibmar-durgan-Bab-Dummadga-ogumakar-ukleged-abe-ebo oburus gusmala. \p \v 2 Jesús amar-abin-imakdegu, sogded: “Bemar insagua, wemar-Galilea-dor weyob burgwismarsoggu, Galilea-dorgan-baiganba, ¿bur bule isganamar be insae? \v 3 An bega sogmar, suli, degisuli. Ar bemar na be-isguedga be bukib binsasurmalale, be-daed be gwagsurmalale, bemar burgwemarmogodo. \p \v 4 ”Siloéʼgi e-ambe-gakabaabakgi (18) neg malusad, deun amar burgwis gusmalad, ¿be insagua, amar Jerusalénʼgi-bukmaladba bur bule dule-isganamar be insae? \v 5 Suli, degisuli. Ar bemar na be-isguedga be bukib binsasurmalale, be-daed be gwagsurmalale, bemar burgwemarmogodo.” \s1 Higuera-sapigi Jesús sunmaksad \p \v 6 Weyob Jesús burbar sogdegusbalid: “Ibagwengine, dule-wargwen na e-nainugi higuera-sapi digsagusad. Higuera-sapi-san-maked omosgu, e-san-aminonigu, sate daknonikid. \p \v 7 ”Dule-sapigi-nakulegedga e-nainu-ibed sogded: ‘Emide birgapaagus we-higuera-sapise an nanadanikid, e-san-gwanegar. We-sapi geg sanmaksoggu, be omukusun. ¿Ar ibiga binsa napa-gani guosunna?’ \p \v 8 ”Sapigi-nakuleged sogded: ‘Dummad, mer be omukugwer, amba we-birgagi wis napi be ogwise, bina ebilis napa an imugwelo, sapi-osanmaked-ina an urbegwelo. \v 9 Ar sanmaker, sanmakoed. Ar degisulirdi, geb be we-sapi omukusunnodo.’ ” \s1 Jesús, ome-yargan-durenanaed-nudaksad \p \v 10 Ibagwengi obunnoged-ibagi deun Jesús Judíoʼmar-onmakedneggi dulemar-odurdaksiidgine, \v 11 ome-wargwen birgambe-gakabaabakgus (18) boni-yargan-durenanaed-nikad sii gusmogad. Burba-isgana deyob durenanae imaksad. \p \v 12 Jesús a-ome-dakargu, a-omese gocha, ega sogded: \p —Omegwa, we-boni-nika-gudiidgi be ollorgussun. \p \v 13 Jesús a-omegi e-argan-mesisgu, ome-yargan yog innikii naded, geb degi, ome Bab-Dummad-nug ogannodsunnad. \p \v 14 Ar Jesús obunnoged-ibagi ome-nudaksadba Judíoʼmar-onmakedneggi-dummadga-gudiid sae-itoded. A-ular, dulemarga sogded: \p —Ar iba, ibanergwa (6) arbaega naisursi, a-ibagi be nuguegar dagmardo. Mer obunnoged-ibagi nuguega be dagmala. \p \v 15 Geb degi, Dummad-Jesús, abin-sogded: \p —¡Be yogasaar-darba-sunmakedid! Ar bemar belagwapa obunnoged-ibagi be-moli-bebe-nikad, degi, moli-uayasuid-sedega, diigi-ogobnaega, ¿e-gabedgi be esikdisurmarsi? \v 16 We-omede, Judío-duled, Abraham-wagwad. Nia-saila-Satanásʼde birgambe-gakabaabakgus (18) we-bonigi edinnar sediid. ¿Ar ande we-ome obunnoged-ibagi geg nudakde? \p \v 17 Ar Jesús weyob sogsagu, Jesús-isdarmalad bela binge itodmalad. Ar dulemar-baigandi bela Jesús-ibmar-dakledisulid-nuegan-imaksadba weligwar itodmalad. \s1 Mostaza-e-gwaggi Jesús sunmaksad \r (Mateo 13:31-32; Marcos 4:30-32) \p \v 18 Jesús sogdebar: “Bab-Dummad-e-negdakmaid, we, ¿igi an sogmalargebe, ibi-ebo an wilubdakmalargebsunna? \v 19 Ar weyobsundo, mostaza-e-gwag dule-wargwen e-nainugi digsayobdo. Dungudgu, sapiga gusdo, geb degi, sikwimar-niba-gukudimalad a-sapi-anagangi e-uumar na urbismalad.” \s1 Madubur-inagi Jesús sunmaksad \r (Mateo 13:33) \p \v 20 Degi, Jesús gannar sogdebar: “Bab-Dummad-e-negdakmaid, ¿ibu-ebo an wilubdakosunna? \v 21 Ar weyobsundo, madubur-inayobdo, ome-wargwen ilapaa-madubur-wilubsaedgi, madubur-ina obatisad, geb degi, madubur-ina binna-binna madubur omusad.” \s1 Yawagak-garagwad \r (Mateo 7:13-14, 21-23) \p \v 22 Jesús Jerusalénʼse nadapgu, neggwebur-dummaganba, degi, neggwebur-burwiganba dulemar-odurdakdii gusad. \v 23 Degi, dule-wargwen ega sokalid: \p —Dummad, ¿unnila ichee dulemar abonolemaloe? \p Jesús, abin-sogded: \p \v 24 —Gatik yawagak-garagwadgi doged be imakmar. Ar nabir an bemarga sogmalad, ar bukidar a-yawagakgi dogbigudamaloed, degi-inigwele, ar degite, geg doge gumaloed. \p \v 25 ”Ar e-neg-ibedi bato yawagak-edugega gwisgusar, yawagak-edisad-sorba, be magaba-gwichi gollalir, ega be sokalir: ‘Dummad, yawagak be anga egae.’ We-dule, be-abin-imakdoed, bemarga sogdoed: ‘An bemar-wissuli be bia danimala.’ \p \v 26 ”Geb bemar ega sogdamaloed: ‘Anmar beba mas-guchamalad, anmar beba gobsamarbalid, anmar-ambikued-neg-imbagi be anmar-odurdakdii gusad.’ \p \v 27 ”Ar we-dule, be-abin-imakdamarbaloed: ‘An bega sogmar, an be-wissurmala, be bia danimala. Bela bemar angi bangumar, bemar ibmar-isgana-imakmalad-dulemalad.’ \p \v 28 ”Ar bemar dakarmalale, Abraham, Isaac, Jacob, degi, bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi gudii, ar bemardi agi gudisuli, geb agi be bodmaloed, degi, nue-dummad-wilesiidba nugar-gorsii be gudmaloed. \p \v 29 ”Ar dulemar dad-nakwedsikid, dad-argwanedsikid, dad-nakwed-argan-nuedsikid, dad-nakwed-argan-sapiledsikid, danimaloed, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi mas-gunnega mese-naba signonimaloed. \v 30 Emigi, ar dummagan-bukidar dule-sorbarmaladga guoed, degine, dule-sorbarmalad, dummaganga gumogoed.” \s1 Jesús, Jerusalénʼga bosad \r (Mateo 23:37-39) \p \v 31 A-ibagi, Fariseoʼmar abar Jesúsʼse nonimalad, ega sognonimalad: \p —Wegi be noe, be nae, ar Rey-Herodes be-oburgwebied. \p \v 32 Jesús, abin-sogded: \p —Be namar, we-dule-usyobdaedga be sognamar: ‘Be dake, an niamar-onodiid, degine, emi-ibagi an dulemar-nudakdiid, degine, banedse an dulemar-nudakbaloed, geb an-arbaed an achur obelogoed.’ \v 33 Ar degi-inigwele, emi, banedse, degi, achur, an naergebed. Ar ade, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged, Jerusalén-neggweburgi bannaba-burgwed geg gued, Jerusalénʼgi burgwergebed. \p \v 34 ”Jerusalén-dor, Jerusalén-dor, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad be oburgwedimalad, bemarse-barmilearmalad bemar akwagi makdimalad. Igi gannir na e-sakan-urba-e-mimmigan-urbedae, debayobi, ilabigwa an bela-be-mimmigan danar urbebi-gusana, degite, bemar yapa-gusmalad. \v 35 A-ulale, be-neg, nega-dulesulidganyob gunonisunnoed. Ar an bemarga sogsun, emigindi bar be an-dakosurmalad, ar geb bemar sogedse: \q1 ‘We, Bab-Dummad-nuggi-dule-danikid, \q2 Bab-Dummad egi nued-binsasun.’ ” \qr Salmo 118:26 \c 14 \s1 Jesús dule-abagan-mued-nudaksad \p \v 1 Ibagwengine, obunnoged-ibagi, Jesús, Fariseoʼmar-e-dummad-wargwen-negse mas-gunnega nade gusad. Agi Fariseoʼmar Jesús-argabukwa gusmalad. \v 2 Degi, Jesús-asabin dule-abagan-mued-nikad siigusmogad. \v 3 Geb degi, Jesús, Moisés-Igar-Mamaid-odulomaladga, degi, Fariseoʼmarga, sunmakalid, sogded: \p —¿Ar wede obunnoged-ibagi dule-nudaked igar-mai? \p \v 4 Ar amar gwen Jesús-abin-imaksasurmalad. Jesús, dule-bonigwaled-ebusgua, nudaksad. Geb degine, negse dule-nugusad barmisad. \p \v 5 Geb degi, Jesús Fariseoʼmarga sogded: \p —¿Doa bemar wegi, be-moli-uayasuid-gwensakdibe, be-moli-bebe-nikaddibe, obunnoged-ibagi bei dia-yaagi argwachale, be onossurmalar be insae? Suli, be onosmalale. \p \v 6 Ar Jesús-weyob-ibmar-sogsad geg abin-imakgusmalad. \s1 Ome-nikued-ibase ese gorlesmalad \p \v 7 Jesús dulemar-mas-gunnega-ese-gorlesmalad-daksagu, dummagan-gan-sigedse bur signaddamala, Jesús burbar sunmakded, sogded: \p \v 8 “Dule-wargwen, ome-nikued-ibase-dagega bese gochadibe, mer dummagan-siged-gangi be sigo, ar abakalegi dule-baid-beba-bur-nug-nikadse, gorlesmogale. \p \v 9 ”Ar dule-bese-gochadi be-dakarsunnad, degine, dule-baid-beba-bur-dummad dakarbarsunnad, geb bega sokarsunnad: ‘We-gangi-be-siid, we-dulega be ukye.’ Degidbali, be nue-binge itodasunnodo. Gan-napi-solaba-siidse signae be dakledasunnodo. \p \v 10 ”Ar bese ibase-dagega gorlesale, bur gan-napi-solaba-siidgi be sigo, ar adi, dule-ibase-dagega-bese-gochad be-dakalile, bega sogegar: ‘An-ai, dummagan-siged-gangi bur be sigdage.’ Geb agindi, dulemar-beba-mesegi-siid-abargi bur be-nug dummaa guoed. \p \v 11 ”Ar ade, dule-wargwen na-nug dummarba-saele, a-dule bur-nug-bipii guoed. Ar dule, na-nug-bipi-saerdi, bur e-nug odummolegoed.” \p \v 12 Dule-mas-gunnega-ese-gochadga Jesús sogded: \p “Masgi dulemar be ogunbiele, \q2 mer be-aimarse be golo, \q2 mer be-urbamarse, \q2 mer be-iamarse, \q2 mer be-gwenadganse, \q2 degine, mer be-neg-dikarba-mani-ibed-mamaidse be gorbalo. \p ”Ar deyob be imakele, amar bese muchub gotamogoed ese mas gundamogagar. Ar degidbali ese be gochadba, be-abinsae dakledamogoed. \p \v 13 ”Ar be masgulleged-iba onoalir, bur dulemar-wileganase be golo, dulemar-argansurmaladse, dulemar-muya-muya-nanamaladse, degi, dulemar-ibyasurmaladse, be golo. \v 14 Geb agi begi nued binsalegoed. Ar ade, we-dulemardi masgi be-ogunnega geg muchub bese goled. Dulemar-gwage-nuegan-gannar-durgumaloed-ibagine, geb Bab-Dummaddi bega ibmar-nued ukoed.” \s1 Masgunned-ibase-nonimaladgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 22:1-14) \p \v 15 Dule-wargwen-mesegi-Jesúsʼba-siidi Jesús-ibmar-sogsad-itosgu, ega sogded: \p —Dule, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi mas-gunnoedgi, nued binsalesdo. \p \v 16 Jesús ega sogded: \p —Ibagwengine, dule-wargwen masgunned-iba-dummad onosad. Geb bukidar dulemarbina gochad, ese mas gundamalagar. \v 17 Masgulleged-wachi mosgu, na e-mai-barmisad dulemar-gollesmaladga sogegar: ‘Dagmar, bato bela mas guagwar sii.’ \p \v 18 ”Ar bela wargwen-wargwen sogdemalad, ar emarde geg dagmarye. Gebesailadi sogded: ‘Nainu an na baksad, an a-daknaergebed, degisoggu, an bega sogsun an bese wis naosurye.’ \v 19 Baid sogdemogad: ‘Moli-bebe-nikad-warambe (10) an baksad, an daknaergebed, degisoggu, an bese naosurmogad.’ \v 20 Baid sogdebalid: ‘Emiskwaa an ome-nikusad, degisoggu, an bese naosulid.’ \p \v 21 ”Mai, e-dummadse gannar nonigu, bela e-dummadga sognonikid, igi dulemar ega sogsamala. Dule-iba-onosiid e-mai-ega-sogsad-itosgu, nue sae-itoded, e-maiga sogded: ‘Gwae be dulemar-bukidar-ambikumaladse be nae, neggwebur-igarba dulemar-wilegana be sedago, dulemar-argansurmalad, dulemar-muya-muya-nanamalad, degi, dulemar ibyasurmalad, amar be sedago.’ \p \v 22 ”Geb degi, a-sorba mai sognonikid: ‘Dummad, be-anga-ibmar-sogsadba an imaksad, degite, amba neg engussulid.’ \p \v 23 ”Geb degi, dummad na e-maiga sogded: ‘Be nae, igar-dummaganba-dulemar-gudiid sedago, igar-burwiganba-dulemar-gudiid sedago, adi, an-neg enguegar. \v 24 Ar an bega sogmar, iduar-dulemarse-an-gochad, a-dulemardi an-mas gunnosurmalad.’ ” \s1 Jesús-sapinga-guegala, igar dutusur maid \r (Mateo 10:37-38) \p \v 25 Ibagwengine, dulemar-bukidar Jesúsʼba duurmaknadap gusmalad. Jesús amarsik atakdegu, amarga sogded: \v 26 “Ar dule-wargwen anse danikile, ar e-bab, e-nan, e-ome, e-mimmigan, e-iamar, e-urbamar, e-bunmar, degi, e-san-burbase-bakale, anba-bur-bule sabele, geg an-sapinga gued. \v 27 Igi-dule burgwenadapile, na e-nakrus semaidae, deyobi dule-anba-naid guakwaa burgwega nanasulile, a-dule geg an-sapinga gued.” \p \v 28 Jesús sogdebar: “Ar bemar-wargwen na neg-matusur-warakwagwad sobbiele, ¿idu sigsursi, itogega, igi-mani abelegoe, degine, mani unnitiba nikbardibe a-neg oguegar? \v 29 Ar be deyob imaksulile, degir abakalegi neg-e-saila-mesisar mani-akudedba oguarsulile, degiir, bela dulemar begi dododago-itole. \v 30 Sogdamalo-itole: ‘We-dule neg-matusur-warakwagwad sobdendo. Be dakena, gwen ogussurgusdo.’ \p \v 31 ”¿Deginbali, ar doa-rey, baid-rey ese urwe-danikir, gebesaila sigsursi, dakegar, sunna miliambe-sordamar-na-nikad (10,000) mili-dulagwen (1,000) baid-rey-sordamar-sedanikidgi obinodibeye? \v 32 Ar rey na galakuo itogele, baid amba dikasur-danikidgi sunna ese dulemar-barmided, rey-baidse egisega igi saele ebo igar-nabogodibeye, mer ebo urwemalagar. \p \v 33 ”Ar amba deyobmodo, bemar an-sapinganga-gued-iduar, nue bela na be ibmar ise-binsaar be saergebed, bela na be-ibmar-nikmalad bela iesulile, geg an-sapinga be gumardo. \p \v 34 ”Balu, ibnuedid, ar balu sayee naderdi, ¿igi be bar balu-balu gannar saosunna? Bar saosuli. \v 35 Balu, napaga, degi, napa-nudakedga bar gussuliled, neg-magaba miledsunnardo. An bemarga-ibmar-soged mag be nue itobiele, nue itomar.” \c 15 \s1 Sibad-wawaad-yoggusadgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 18:10-14) \p \v 1 Bela Roma-dummadga-mani-gaedgi-arbamalad, degi, dulemar-galagwensuli-isgudimaladye-nik-sogmalad Jesús-itogegala ese nonimalad. \v 2 Fariseoʼmar, degi, Garda-Narmaked-Dulemar uurmakarmalad, sogdemalad: \p —We-duledi, dule-isgudimalad-abingaedid, degine, eba-mas-gunbalid-dulebalid. \p \v 3 Geb degi, Jesús burbar emarga sunmakde, sogded: \v 4 “Sogmalo, bemar-gwensak sibad-wawaad dulatar-nikasunnad (100), bei wargwen yoggussunnad, sibad-wawaad-wargwen-yoggusad-aminaega, ¿nega-dulesulidganba sibad-wawaad dulabake-gakambe-gakabakebakad (99) obessulir be insae? Eye. Be obesale. \v 5 Be amisale, be-gukingi weligwar-ito be mesisaled. \p \v 6 ”Ar na negse be nonikile, be-aimarse, degi, be-neg-dikarba-mamaidse be-negse-dagega be gochaled, ega be sogdeled: ‘Anba be wergumarmo, an-sibad-wawaad-ani-yoggusad, an amisad.’ \p \v 7 ”Degisoggu, an bega sogmar, ar dule-isgudiid-wargwen na e-isguedga bukib binsasar, gwagnonikir, nibneggi bur bule we-werguedba wergumaloed. We-dulabake-gakambe-gakabakebak-nuegandi (99), na e-isguedga bar-bukib-binsaed abesulid.” \s1 Mani-yoggusadgi Jesús sunmaksad \p \v 8 Jesús sogdebar: “Ar ome-wargwen, mani-gwaambe-nikad (10), ei gwagwen yoggusar, ¿gwallu ogassulir be insae? ¿Neg durwinagusar, mani-amiedse imaksasulir be insae? Eye. Mani-amiedse imaksale. \p \v 9 ”Ar mani amisale, na e-aimarse gologu, e-neg-dikarba-mamaidse gorbalogu, amarga sogdagodo: ‘Weligwar be anba itomarmo, ani-mani-yoggusad an amisad.’ \p \v 10 ”An bemarga sogmardo: Deyobmodo, dule-wargwen na e-isgudiidga bukib binsasadba nugunonikir, Bab-Dummad-baliwiturmar, ber weligwar itodamalad.” \s1 Machi-wargwen e-babgi-bangusadgi Jesús sunmaksad \p \v 11 Jesús sogdebar: “Ibagwengine, dule-wargwen masmala warbo nikagusad. \v 12 Machi-bipigwad e-babga sokalid: ‘Baba, angadga-ibmar-yoedse-guoedi anga be udage.’ Degine, e-bab ibmar mimidsunnad. \p \v 13 ”A-ibagan-ichee-nasad-sorbali, machi-bipigwad bela na ibmar onmaksagu, dikasur yar-baidse nadsunnad. Agine, ibmar-nikadi bela obelosad, galagwensuli gaamakdii gualid. \v 14 Na mani-nikadi bela obelosgu, a-yargi ukud-dummad nagunonikid. Degisoggu, nue wilearsunnad. \p \v 15 ”Degi, machigwa a-yargi dule-wargwense arbaed-aminade gusad. Dule na e-nainuse ega sin-akwega machigwa-barmissunnad. \v 16 Dule machigwaga masgunned uksursoggu, na bela-bela ukudmaada-itogedbali, sin-mas-gunnedi gunbiguali gussunnad. \p \v 17 ”Degi, machigwa mag neg-itoargu sogded: ‘Ibibayobi an-bab-neggi an-babga-arbamaladdi masgunned bukidar-nika an insado. Andi wegi ukudba burgwedanikid. \v 18 Gannar an an-babse naergebodo, an ega sogdapoed: Baba, Bab-Dummadgi an dummad-nosad, degine, begi an dummad-nosbalid. \v 19 Degisoggu, bar be-machiga an guedsulid. Bega arbaed-wargwenga be an-imaksun.’ \v 20 Machigwa gwichibin imaksad, na e-babse arsunnad. \p ”Machigwa amba dikasur daniki, bato e-bab daksabinned, na wile e-machi-dakdedbali, e-machi-abin abarmakded, ise-angaagwar e-machi-gadapid, degi, ei wagar udsunnad.\fig Machi-e-bab sogded: “An yeer ito. An-machi-yoggusanad, emigindi, amilenonikid.” (Lucas 15:20-21) |src="CN01761B.TIF" size="col" ref="Lucas 15:20" \fig* \p \v 21 ”E-machi na e-babga sogded: ‘Baba, Bab-Dummadgi an dummad-nosad, degi, begi an dummad-nosbalid. Degisoggu, bar an be-machiga guedsulid.’ \p \v 22 ”Ar e-babdi e-maimarga sogded: ‘Bur mola-nued an-machiga be sedamar. Ega mor yomar, degi, argan-yoed ega googi yomarbalo, degine, sapat ega yomarbalo. \v 23 Moli-bebe-nikad-e-mimmi-wardummad sedamar, oburgwemar. A, anmar gunnoed, anmar iba-onomarsun. \v 24 Ar wede an-machi burgwisanad, emigindi gannar durgunonikid, yoggusanad, emigindi amilenonikid.’ Bela-dulemar, weligwar-ito nadmarsunnad. \p \v 25 ”Ar e-machi-dummaddi deun sapurba gudiid. Nonigua, neg-walikgusgu, garmar-gole itoalid, degine, dodonanai dakarbalid. \v 26 Machi-dummad ega-arbaed-wargwense gochagu, ese egichialid: ‘¿Igi-neg-gunai?’ \v 27 Ega-arbaed sogded: ‘Be-urba gannar nonikid, bonisuli nonikid. A-ulale, Be-bab moli-bebe-nikad-e-mimmi-wardummad oburgwisad.’ \p \v 28 ”Geb degi, machigwa sae-itoded, yapa negyaba dogegualid. Degisoggu, e-bab magaba noarsunnad, negyaba-dogega egi wilenaigusad. \v 29 Ar machigwadi e-bab-abin-imakdegu, sogded: ‘Emide birgabargus an bega arbadiid, uayasuli an bega gudisulid. Degite, gwen be angardi an-aimar-abargi iba-onogega sibad-bipisaar be ukdisulid. \v 30 Ar we-be-machidi bela omegan-gambasamaladgi bei ibmar bela obelosad. Emide nonigu, agardi moli-bebe-nikad-e-mimmi-wardummad be oburgwisad.’ \p \v 31 ”Bab, machi-abin sogded: ‘Machi, be anba gudiguad, bela-an-ibmar begadid. \v 32 Ar emigindi, anmar werguega, iba-onoged nonikid. Ar we-be-urba burgwisayob gusad. Emigindi, gannar-durgusayob gunonikid. Yoggusanad, emigindi, gannar amilesad. Degisoggu, anmar werguergebed.’ ” \c 16 \s1 Sunnasur-arbaed-dulegi Jesús sunmaksad \p \v 1 Jesús e-sapinganga sogdebalid: “Dule-wargwen mani-ibed, ega na e-ibmar-akwed nika gusad. Ibagwengine, mani-ibedga soglealid: ‘Dule-bega-ibmar-akwed be-ibmargi, degi, be-manigi dododiiye.’ \p \v 2 ”Geb degi, mani-ibed ega-ibmar-akwedse gochasun, ega sogded: ‘¿Wede igi be gudisunna, an-manigi dododii an be-itodo? Anga-be-ibmar-dakdiid bela anga be nue sogdasun. Ar bar be anga ibmar-dakega guosulid.’ \p \v 3 ”Geb degi, dule-ibmar-akwediid na dukin sokalid: ‘¿Wede ibi an bar saosunna? Ar an-dummadde an-ega-ibmar-dakdiid angi suesokalid. Sapurgi an arbaye soger, geg an gued. Wileganayob mani an egisye soger, an bingebalid. \v 4 An wisi igi an saoe, adi, angi arbaed sulesale, dulemar e-neggi an-abingamalagar.’ \p \v 5 ”Degine, dule-ibmar-akwed dulemar-e-dummadgi-mani-ganimaladse gochagu, gebesailadga sogded: ‘¿Igi-mani an-dummadgi be ganiki?’ \v 6 Abin-sogded: ‘Ibmar-gwallu bari-dulatar (100).’ Geb degi, dule-ibmar-akwed ega sogdemogad: ‘Mani-ganikid-garda be sue. Be sige, mani-ganikid-gardagi be narmake: Ibmar-gwallu bari-dulabo-gakambe (50) an ganiye.’ \p \v 7 ”Geb a-sorba baidga sogdebalid: ‘Bedina, ¿igi-mani be ganimoga?’ Mani-ganikid, abin-sogded: ‘Madubur-gwagwaled-wilubsaleged-dulatar (100).’ Geb degi, dule-ibmar-akwed ega sogded: ‘Mani-ganikid-garda be sue. Madubur-wilubsaleged-dulabake (80) an ganiye be narmake.’ \p \v 8 ”Geb degi, mani-ibed ega-ibmar-daked-nug odummosad, ar ade, we-ibmar-daked-isgana, nue-binsaed-nikaa ibmar imaksad. Ar ade, dulemar-Bab-Dummad-akudakmalad nue-binsaed-nikaa bur dulemar-gwallu-meegwadgi-nanadimaladba baigan-ebo igar imaked.” \p \v 9 Jesús sogded: “Andi an bega sogsun: We-napneggi be mani-nikadgi, aimar-nuegan nikued be sae. Adi, be we-mani bega bergudele, yoedse geg-neg-berguedgi be-abingamalagar. \p \v 10 ”Ar ibmar-ichegwadgi be galakussulile, amba ibmar-ichesur bega uklesale, be galakuosurbardo. Ar ibmar-ichegwadgi be galakusale, amba ibmar-ichesulidgi be galakubalodo. \v 11 Ar we-napneggi ibmar-nika-guedse be galakusale, ¿ar doa begi bensuli bar guosunna we-ibmar-napiragwad nikuedgi? Bab-Dummad begi bengumogodo. \v 12 Ar ibmar-dulemar-baidgad be nued akwissulile, ¿ar doa ibmar bega ukosunna begadga guegar? Bab-Dummad bega ukosuli. \p \v 13 ”Mai-wargwensaar dummad-warbo geg nikued, ar ade, wargwen-sabguoed, baiddi isdar dakoed. Wargwenga nue-alamaknai guoed, baiddi mesagwar dakoed. Geg be Bab-Dummad-maiga gued, degi, geg be maniga mailenai gubalid, unnila wargwen bur bule be sabguoed.” \p \v 14 We-ibmar bela Jesús-sogsadi, Fariseoʼmar itobukwa gusmarmogad, ar ade, amar unnila mani-nikuedginbi binsadii damalad. Amar Jesúsʼgi dodobukwa gusmalad, binsa be gordiiye. \p \v 15 Geb degi, Jesús amarga sogdesun: \p —Ar bemardi dulemar-asabin na dukin na san ogannodimalad. Ar Bab-Dummaddi bemar-gwage wisid. Ar dulemarga ibmar-nuediddi, Bab-Dummad-asabindi, ibmar-isganad. \s1 Moisés-Igar-Maid, degi, Bab-Dummad-e-negdakmaid \p \v 16 Jesús sogdebar: “Moisés-Igar-Mesisadi, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-sunmaksadi, Diigi-dule-oged-Juan-nonikidse egi sunmakledii gusad. Juan-nonikid-akale, Bab-Dummad-e-negdakmaid-gayaburba-nuedgi bemarga sunmaklenaid, degine, dulemar-bela-ase-dogbimalad dogbi gunanaid. \p \v 17 ”Ar bur-baisursunna we-napneg, degi, nibneg-naid, surgued. Moisés-Igar-Narmakar-Naid-e-bichugwad-bur-bipigwaddi gwen bipisaale ogwalegosurguoed.” \s1 Ome-metedgi-sunmaklenaid \r (Mateo 5:31-32; 19:1-12; Marcos 10:1-12) \p \v 18 Jesús sogdebar: “Ar dule-wargwen ome-metele, ome-baid-nikusale, we-machered, ome-dikarba negsichigi yolediido. Ar doa-dule, ome-melleded-nikusale, we-dule, ome-dikarba negsichigi yoledimodo.” \s1 Jesús dule-mani-ibedgi, degi, Lázaroʼgi sunmaksad \p \v 19 Jesús sunmakdegu, sogded: “Dule-wargwen mani-ibed mai gusdo. A-dule, mor-gwalugiid, degi, mola-sibu-nuedbi yodaed, degine, bane-bane bur mas-nueganbi gundii daed. \v 20 Agi dule-wileged-wargwen, mani-egisdidaed gudigusmogad, Lázaroʼye-nugad. A-dulede, mani-ibed-yawagakgi yaa-sunnabi meremaidaed. \v 21 We-dule-wileged, mani-ibed-masgunned-mese-urba mas-durgan-batemaidgi immelegoeyob binsadii daed. Ar achumarse-bakale, e-yaa emanonidaed. \p \v 22 ”Ibagwengine, dule-wileged burgwisgu, baliwiturmar Abraham-maidse sesad. Dule-mani-ibed burgwismogu, neg-uanse digleapid. \p \v 23 ”Dule-mani-ibed odurdakleged-neggi nue-wilesii atakargu, Abraham dikasur-sii dakalid. Lázaro a-walik simogad. \v 24 Agi dule-mani-ibed binnasur gotegu, sogded: ‘Dad-Abraham, wile be wis an-dake, Lázaro be anga barmidage, adi, e-goo-dukugi dii wis eogogu, an-gwabindukugi nasikoed, ar andi wegi nue soo-sailagi wilesiid.’ \p \v 25 ”Ar Abrahamʼdi abin-imakde, ega sogded: ‘Machi, be insae, be dula gudigusgu, ibmar-nuegan be nikusad, ar Lázaroʼdi wiledii gusad. Ar emigindi, Lázaro wegi wergusisunnad, bedi wegi wilesisundo. \v 26 Aginbali, neg-gullu-dummad anmar-abargi naid. Degisoggu, dulemar-obakbied bese geg obaked, degine, bemar anmarse geg obakmogad.’ \p \v 27 ”Geb degi, dule-mani-ibed Abrahamʼga sogdesun: ‘Degirdina, dad-Abraham, an bese ise-wilegar egisdo. An-bab-negse Lázaro be barmide. \v 28 Ar ade, urbamar-walatar an nikad, adi, amar-owisogegar, mer adi, we-odurdakleged-negse dagegar.’ \v 29 Abraham ega sogded: ‘Moisés-Igar-Mesisad, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-sogsamalad narmakar nikmalad, ar a-sogedba damalargebed.’ \p \v 30 ”Geb dule-mani-ibed abin-sogded: ‘Dad-Abraham, webi unnisuli. Ar dule-wargwen-burgwisad gannar-durgusale, an-urbamarga sunmaknaele, adi, na e-isgumaladga bukib binsasmalaled, e-daed gwagsamalaled.’ \p \v 31 ”Ar Abrahamʼdi ega sogded: ‘Ar Moisés-Igar-Maidba, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-garda-narmakar-maidba dasurmalad. Ar dule-burgwisad amba ega sunmaknaerbela itossurmalaled.’ ” \c 17 \s1 Isguedgi-aimar-oichoged, igar-buledid \r (Mateo 18:6-9; Marcos 9:42-48) \p \v 1 Jesús na e-sapinganga sogded: “Gwage-ichoged-igargandi danikosurdeeye gwen soglesulid. Ar dule gwage-ichogedga-gueddi, nue-wilegoed. \v 2 Ar dule we-mimmigan-anba-nanadimalad Bab-Dummadgi-isguega imakele, sabsur-odurdaklegoed. Akwamuu-dummad e-dukargi-nai demar-wilase melledoed, we-dule nue-dummad wilegoed, burgoed. \p \v 3 ”Degisoggu, be nue salakarmar. Ar be-gwenad begi nosale, ega be soge, nue be angi nos-itoleye. Ar be-gwenad nabir be-itosale, ar na gwagegi bukib binsasale, e-daed gwagsale, begi-nossuliyob be dakoed. \v 4 Ar be-gwenad ibagwen ilagugle (7) begi nosale, degi, ilagugle (7) bese gannar-gannar nonikile, bega sognonikile: ‘An-isgusadga an bukib binsaye, bar an deyob guosurye,’ begi nossuliyob be dakoed.” \s1 Jesús bensulid-igargi sunmaksad \p \v 5 Geb degi, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, Jesúsʼga sogdemar: \p —Dummad, gatik begi bensuli be anmar-imake. \p \v 6 Geb Dummad-Jesús sogded: \p —Ar bemar mostaza-e-gwagyob wis bipii be angi bensurmalale, sunna we-Sicómoro-sapiga be sogsamalaled: ‘Wegi be gwichid be unge, demarse be diglenae.’ We-sapi bemar-sogedba imaksaled. \s1 Mai nued-arbaergebed \p \v 7 Jesús sogdebar: “Ar bemar be-mai-wargwen bega napa-imuega be nikadibe, igi, moli akwegardibe, sapurba-arbadii danikid-sorba, ¿ega be sogdimala?: ‘Be doge, mas-gunnega mesese be sigdage.’ \v 8 ¿Ar ega be sogdamarsursi? ‘Guakwaa be gudisae, masgunned be anga due, anga be mas dake. An-mas-gucha-sorba, an-gobsad-sorba, geb be mas gunmogoed, geb be gobmogoed.’ \p \v 9 ”Ar degine, be-mai bega be-sogsadba ibmar-imaksadba, ¿dog-nuedye ega be sogdasi? Sulirgebed. \v 10 Ar amba bemar deyobmodo, ar bela bemarga Bab-Dummad-ibmar-sogsadba be ibmar imaksamalale, be sogmalodo: ‘Anmar mai-nued arbasurmaladye, ibmar-imakoye-anmarga-soglesadbi an imaksamaladdeeye.’ ” \s1 Jesús warambe (10) naibe-buna-yaa-maleged-nikmalad nudaksad \p \v 11 Jesús Jerusalénʼse nadapgu, Samaria, degi, Galilea, a-abargi nadap gusad. \v 12 Jesús neggwebur-bipise dognadapgu, machergan-warambe (10) naibe-buna-yaa-maleged-nikmalad egi noarmalad, dikasur egi ambikunonimalad. \v 13 Amar binnasur goted, sogdemalad: \p —¡Odurdaked-saila-Jesús, wile be anmar-dake! \p \v 14 Jesús amar-dakdegu, amarga sogded: \p —Be namar, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga na be-san oyonamar, adi, amar bemarga sogmalagar bemar nugusmarye. \p Ar degi, dule-warambegwad (10) amba igarba dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse nadapmargu, nugudmalad. \p \v 15 E-ambe-gued-wargwen, nugus-itoargu, binnasur Bab-Dummad-nug ogannodani Jesúsʼse gannar nonikid. \v 16 Dule-nugusad yokorgi-sindigar e-wagar-napase-ebulegedse dulluu Jesús-mali-naba signonikid, geb Jesúsʼga sogdebalid: \p —Dog-nued, be an-nudaksagu. \p Dakargu, we-dulede, Samariaʼginedid. \v 17 Jesús sogded: \p —¿Ar warambe (10) nugusmarsursi? Emide, ¿bia walabakebakaddi (9) nade? \v 18 ¿Na nugusmalad-ular, Bab-Dummad-nug-ogannomalagar gwen bilissurmala? ¿Unnila we-dule-ainebalidbi, Judíoʼsulid, Bab-Dummad-nug odummononide? \p \v 19 A-dulega Jesús sogdesun: \p —Be gwisgu, nae. Nue-an-bensulidba be nugussun. \s1 Bab-Dummad-e-negdakmaid-danikoedgi sunmaklenaid \r (Mateo 24:36-41; Marcos 13:21-23) \p \v 20 Fariseoʼmar Jesúsʼse egichialid: \p —¿Sana Bab-Dummad wegi negdakmai guoe? \p Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Bab-Dummad-e-negdakmaid bemarse danikile, bemar owisogar gwen nonikosulid. \v 21 Degine, sogosurmarbalid: ‘Be dakena, wegi gudii,’ igi: ‘Weba gudii.’ Ar ade, Bab-Dummad-e-negdakmaid bemar-abargi gudiid. \p \v 22 Jesús na e-sapinganga sogded: \p “Iba-nonikoed, ani Dule-Machi, an-iba-danikoedgi bemar gudii gubigudamaloenad. A-iba bemar gwen dakosurmalad. \v 23 Degine, bemarga sogdamaloed: ‘Be dakena, wegi Cristo gudii.’ Baigan bemarga sogdamarbaloed: ‘Weba Cristo gudii.’ Mer be daknamalo, degine, mer eba be nagumarbalo. \p \v 24 ”Ar igi mar-ibyed gadele, bela nibneg mee imakdedaed, deyobi ani Dule-Machi, an-danikoed-ibagi bela an-dakmaloed. \v 25 Ar gebe bina, ani Dule-Machi, nue wilegwelergebed, wegi dula-gudidimaladse mesagwar gugwelergebed. \p \v 26 ”Ar igi Noé-maigu gusa, deyob, ani Dule-Machi, an-gannar-danikoed-ibagangi gumogoed. \p \v 27 ”Noé-maigu, dulemar mas-gunnanai gusmalad, gobnanai, ome-nikunanai, na ga ome-uknanai gusmalad. Geb Noé ur-dummad-sobsad-yaba-dogsagu, dii muluded, geb degi, bela dulemar burgwisad. \p \v 28 ”Amba deyob Lot-maigu, gusbalid, mas-gunnanai, gobnanai, ibmar-baknanai, ibmar-uknanai, ibmar-dignanai, neg-sobnanai gusmalad. \p \v 29 ”Ar Lot, Sodoma-neggweburgi-noded-ibagi, nibneggi soo, degi, soo-olliled-azufre batisad. Geb degi, bela dulemar burgwisad. \v 30 Deyob Dule-Machi-danikoed-ibagi neg gumogoed. \p \v 31 ”Ar a-ibagi, dule-wargwen neg-uas-birgi siile, e-ibmar-nuegan negyaba-bukwadbina aidealir, mer sunaed imakoed, bur yog wakinnar imakoed. Ar dule-wargwen sapurba gudiile, amba mer e-negse gannar dagmogoed, bur yog wakinnar imakoed. \v 32 Be ebinsamalo, Lot-ome sorba-ataksagua, burgwisgusad. \p \v 33 ”Ar dule-wargwen anba-naid-ular burgwebisulir, e-san-burba ei yogguodo. Ar anba-naid-ular burgwenonikirdi, adi, na e-san-burba yogguosurdo.” \p \v 34 Jesús sogdebar: “An bemarga sogmalad, a-mutikidgi na-ebo-dikarba gabmamaid, wargwen nibnegse seledoed, baiddi obelegoed. \v 35 Omegan-warbo na ibmar-gwag-nagnanaid, wargwen nibnegse seledoed, baiddi obelegoed. \v 36 Warbo sapurba na gudimalad, wargwen nibnegse seledoed, baiddi obelegoed.” \p \v 37 E-sapingan Jesúsʼga sogdemar: \p —Dummad, ¿bia deyob guoe? \p Jesús, abin-sogded: \p —Ar bia san-burgwaled mai, agi mulamar danar-ambikunonidamalad. Debayobi dulemar mag dakmogoed, an gannar we-napnegse danikir. \c 18 \s1 Igar-naboged-isganagi Jesús sunmaksad \p \v 1 Degi, Jesús na e-sapingan-odurdakega burbar sunmakded, amarga sogded: “Bab-Dummadse-goled nue-abeleged, melle be galakumalo.” \v 2 Jesús burbar sogdesun: “Ibagwengi, neggweburgi dule-igar-naboged maigusad. A-dulede, Bab-Dummad-gwen-dobsulid, degi, dulemargi gwen binsaed-nikaa dasurbalid. \p \v 3 ”A-neggweburgi mukwa-wargwen ei-sui-burgwisad gudigusmogad. A-mukwade, dule-igar-nabogedgi gannar-gannar alamaknaidaed, ega sognonidaed: ‘Dule-isdar-an-dakdiid-ebo anga igar-nabiroye.’ \v 4 Gebe, dule-igar-naboged yapa mukwaga igar-naboge guargusad. \p ”A-undaradgine, dule-igar-naboged na ulubgi sokalid: ‘Bab-Dummad an dobsur-inigwele, degine, dulemargi-gwen-binsaed-nikaa an dasurbar-inigwele, \v 5 ar we-mukwa angi alamaknaigusoggu, ega igar an nabogoye. Ar degiile, abakalegi anse-nanagwichidba budar an dakalirye.’ ” \p \v 6 Geb degi, Dummad-Jesús sogdebar: “Nue be itomalana, dule-igar-naboged-isganadaed-ibmar-sogsadi igi-sogsagusa. \v 7 Ar bemar insagu, Bab-Dummad na e-dulemar-susadi ese mutikidba, degine, ibginedba gordimaladga igar-napiragwad ¿imakosur be insae? Imakoe. ¿Bab-Dummad abgayala abinsaosur be insae? Eye. \v 8 An bega sogmar, Bab-Dummad abga e-sordamarga igar-napiragwad imakoed. \p ”Ar ani Dule-Machi, we-napnegse gannar danikir, ¿dulemar we-napneggi Bab-Dummadgi-bensurmalad-nika daknoniko be insae?” \s1 Fariseoʼgi, degi, dule-manigaedgi sunmaklesad \p \v 9 Ar dulemar, na dukin nuedye, baigandi isganaye, sogdimaladga, Jesús we-igar-burbar-maidgi-sunmaklegedgi sogded: \v 10 “Ibagwengine, machergan-warbo Bab-Dummadse-goled-negse nadmalad. Gwensak Fariseo, baiddina Roma-dummadga-manigaedgi-arbaed-dule. \p \v 11 ”Fariseo gwichi Bab-Dummadse gorgwichid, na dukin weyob soggwichid: ‘Bab-Dummad, dog-nuedye an bega soged, an dulemar-baidyob dasulid, an atursilisulid, igar-innikigwadbi aimarga an imaked, ome-dikarba an yoledisulid, degine, we-dule-Roma-dummadga-manigaedgi-arbaeddaedyob an dasulid. \v 12 Bab-Dummadse-golega itoged-irgwengi, ilabo an mas-gunsuli gudidaed, bela an mani-onoged-irba ambegi-gwensak (10%) an ukdaed.’ \p \v 13 ”Ar dule-Roma-dummadga-manigaedgi-arbaeddi Bab-Dummadse gorgwisgu, bannabaa gwichi, nonose-bakar, gwen onakbisur gwichid, na e-binasgar sarsogwichid, na soggwichid: ‘Bab-Dummad wile be an-dake, an dule-isgudiid-duled.’ \p \v 14 ”Ani Jesús, an bega sogmar, ar we-dule Fariseoʼba bur gwage nugus-naddo. \p ”Ar ade, dule-wargwen na nug dummarbaa saele, a-dule, bur nug bipii guoed. Ar dule na nug bipii saerdi, adi, a-dule, bur nug odummolegoed.” \s1 Jesús mimmigangi nued binsasad \r (Mateo 19:13-15; Marcos 10:13-16) \p \v 15 Degine, Jesúsʼse mimmigan-sedanigusmalad, Jesús ega ebugegar. Adi, Bab-Dummad nued mimmigangi binsaegar. Jesús-sapingan deyob dakarmargu, dulemar-mimmigan-senonimaladse uluarmalad. \p \v 16 Ar Jesús e-sapinganse-gochagu, ega sogded: \p —Mer ese urwemar. Akarsuli, itoba mimmigan anse dagoed, mer be igar-gamar. Ar Bab-Dummad-e-negdakmaid we-mimmiganyob-damaladgadid. \v 17 Napira an bemarga sogmalad, ar dule-wargwen Bab-Dummad-e-negdakmaid mimmiganyob abingasulile, geg Bab-Dummad-e-negdakmaidse doged. \s1 Dule-mani-ibed Jesúsʼse nonikid \r (Mateo 19:16-30; Marcos 10:17-31) \p \v 18 Dule-wargwen nue-nug-nikagwad Jesúsʼse nonikid, ese egisnonikid: \p —Odurdaked-saila-nued, burba-geg-bergued an abingaega, ¿ibi an imakergebe? \p \v 19 Jesús, abin-sogded: \p —¿Ibiga dule-nuedye be anga soge? Dule-nued sulid, unnila Bab-Dummadbi wargwennaa dule-nued gued. \v 20 Bab-Dummad-Igar-Mesisad be wisid: \q2 ‘Melle be be-abirginsulid-ebo galagwensuli nanao. \q2 Melle be dule-oburgo. \q2 Melle be ibmar-atursao. \q2 Melle be gakansaar aimargi sunmako. \q2 Be-bab-nug-odummodii, degi, be-nan-nug-odummodii be nanamalo.’ \qr Éxodo 20:12-16; Deuteronomio 5:16-20 \p \v 21 Dule, abin-sogded: \p —Gusgu an sapingwagwad-akar bela we-Igarmar-Mamaidba an nanadiid. \p \v 22 Jesús, weyob dule-ega-soge itosgu, ega sogded: \p —Ibmar-gwensak amba be napi. Bela ibmar-be-nikadi manigi be uknae, geb agi, mani wileganaga be mimioed. Geb degiir nibneggi ibmar-nued be nikuoed. Geb a-sorba, an-sapinga-guega anba be dagoed. \p \v 23 Dule, weyob Jesús-ega-soge itosgu, nue-bukib binsaded. Ar ade, dulede nue-mani-ibedid.\fig Dule-mani-ibed Jesúsʼse igar-egichisad. (Lucas 18:18-23) |src="CN01774B.TIF" size="col" ref="Lucas 18:23" \fig* \p \v 24 Jesús, dule-nue-bukib-binsa-ito daksagu, sogded: \p —Ibiyobi dule-mani-ibganga Bab-Dummad-e-negdakmaidse-doged-igar dutusuli. Ar ade, dogdar maniginbi binsamalad. \v 25 Ar ade, bur moli-yargan-mureged iko-ibyagi bursursunna dogsaled. Ar dule-mani-ibeddi bur-beedse Bab-Dummad-e-negdakmaidse doged. \p \v 26 Ar dulemar weyob Jesús-ibmar-soge-itosmalad, sogdemalad: \p —Ar degite, ¿doa nabir abonolegosunna? \p \v 27 Jesús, dulemar-abin sogded: \p —Ar dulemargardi, ibmar-geg-guedi, Bab-Dummadgardi, bela ibmar guedbiid. \p \v 28 Geb degi, Pedro, Jesúsʼga sogded: \p —¿Anmardina? Emide, wegi anmar ibmar-nikamalad bela an na obesmalad, adi, anmar beba naegar. \p \v 29 Geb degi, Jesús, abin-sogded: \p —Napira an bemarga soged, ar dule Bab-Dummad-e-negdakmaid-ular, \q2 na e-ome-obesale, \q2 e-mimmigan-obesale, \q2 e-babgan-obesale, \q2 degine, e-neg obes-nadele, \q3 \v 30 bur bule, we-napneggi ibmar-obesadba ibmar abingaoed. \q3 Degine, yoedse amba deyob burba-geg-bergued nikubaloed. \s1 Jesús, ilapaagus gannar e-burgoedgi sunmaksad \r (Mateo 20:17-19; Marcos 10:32-34) \p \v 31 Jesús na e-sapingan-warambe-gakabogwad (12) bachikii sesgua, ega sogded: “Anmar Jerusalénʼse nadapid. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad bela angi Dule-Machigi narmaksadba igargan anga guedsegad. \p \v 32 ”Ani Dule-Machi, Bab-Dummad-wissurmaladse uklegoed, amar angi dodomaloed, isdar angi sunmakmaloed, degi, angi wii-agmarbaloed. \v 33 Geb sabsur an-bibyosmalad-sorba, an-oburgwemaloed. Geb ibapaagwadgi gannar an durguoed.” \p \v 34 Ar Jesús-e-sapingan-ambe-gakabogwad (12) Jesús-ega-ibmar-sogedi magasaila-itossurmalad. Aku-itosmalad, ibiga ega deyob soge. \s1 Jesús, Jericóʼgi dule-aku-ataked-nudaksad \r (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46-52) \p \v 35 Ibagwengine, Jesús Jericó-neggwebur-modanigua, deunni dule-ibyasulidi, igar-naba sii, mani egichii gusad. \v 36 Dule-aku-ataked dulemar-bukidar duurmaknadap itoargu, amarse egichided: \p —¿Igi neg-gunai? \p \v 37 Ega sogdemalad: \p —Jesús-Nazaretʼgined nadapye. \p \v 38 Geb degi, dule-aku-ataked binnasur goted, sogded: \p —Jesús, Rey-David-wagwa, ¡wile be an-dake! \p \v 39 Dulemar-Jesús-iduar-nadapmalad dule-aku-atakedse uludmalad, adi, mer binnasur golegar. Ar dule-aku-ataked aka bur bule binnasur gorsigisad: \p —Rey-David-wagwa, ¡wile be an-dake! \p \v 40 Geb degi, Jesús gwisgusgua, dule-aku-ataked ese sedagega imaksad. Dule-aku-ataked ese nonigu, Jesús ese egichialid, \v 41 ega sogded: \p —¿Ibu bega imakbi be an-abege? \p Dule-aku-ataked, Jesús-abin-sogded: \p —Dummad, magar-atak be an-imake. \p \v 42 Jesús ega sogded: \p —Magar-atak be gusun. Be an-bengussursoggu, be nugusun. \p \v 43 Geb degi, dule magar-atake gussunnad. Dule-nugusad Jesúsʼba nadapgu, Bab-Dummad-nug-ogannonadap gusad. Bela-dulemar dule-nugusad-daksamargu, Bab-Dummad-nug ogannodmarsunnad. \c 19 \s1 Zaqueo e-neggi Jesús-abingasad \p \v 1 Jericó-neggweburse Jesús modapgu, a-neggweburgi nadap gusad. \v 2 Agi dakleargu, machered-wargwen, Zaqueoʼye-nugad, mai-gusad. Zaqueo dakleargu, dulemar-Roma-dummadga-manigaedgi-arbamalad-e-dummadid, degine, dule-mani-ibedbalid. \v 3 A-dulede, Jesús-dakbigualid, wede Jesús doasunye. Ar Jesúsʼba-dulemar-nadapmalad bukidarsoggu, Zaqueo geg Jesús-dake-gualid, ar ade, Zaqueo dule-matukwagwad. \v 4 Zaqueo, Jesús-dakegala aimar-idu gwae abarmakde gusad, adi, sapi-Sicómoroʼgi nakwegar, ar ade, Jesús a-igargi nasoed. \p \v 5 Jesús a-sapi-gwichid mosgua, niba atakded, geb Zaqueoʼga sogded: \p —Zaqueo, gwae be dage, aidedage. Ar ade, emi-ibagi an be-neggi obunnogergebed.\fig Jesús, Zaqueoʼse gochad. (Lucas 19:2-6) |src="CN01776B.TIF" size="col" ref="Lucas 19:5" \fig* \p \v 6 Geb degi, Zaqueo gwae-gwae aidesad. Zaqueo weligwar na e-neggi Jesús-abingasad. \v 7 Dulemar daksamargu, Jesús, Zaqueo-negse dogsa, bela sunmakedbi-guarmalad, sogdemalad: “Jesús dule-isgudiid-negse dogsaye.” \p \v 8 Geb degi, Zaqueo gwisgusgu, Jesúsʼga sogded: \p —Dummad, emide, wegi an-ibmar an-na-nikadi, negabar dule-wileganaga an ukoed. Ar dule-gwensak-ibe an ibmar-atursasale, an ega ilabake bur-melu ukoed. \p \v 9 Jesús, abin-sogded: \p —Emi-iba, we-neg-yaginmaladga isguedgi-abonoleged nonisun. Ar ade, we-dule, Abraham-e-wagwamogad. \v 10 Ar ade, ani Dule-Machi, dulemar-yoggusmalad-amiega nonikid, degi, dulemar-isguedgi-gudiid-abonogega nonikid. \s1 Mani-igargi Jesús sunmaksad \r (Mateo 25:14-30) \p \v 11 Jesús Jerusalén-neggwebur-walik gudisoggu, dulemar Bab-Dummad-e-negdakmaid bato emarse oyolesokarye bimalanad. A-ular, Jesús dulemar-e-itosimaladga \v 12 burbar sunmakedgi sogded: \p “Dule-wargwen, nue-nug-nikadi, dikasuli yar-baidse reyga-nugsalegega nade gusad. A-dulede, gannar-danibaloye sogsa naded. \p \v 13 ”A-dulede, nasokargu, ega-arbamalad-warambegwadse (10) gochad. Amarga mani-ichesur-uksagu, sogded: ‘An gannar dagedse, we-manigine be anga e-gaka onomalo.’ \p \v 14 ”Ar e-neggweburginmalad dule-reyga-guoed isdar-dakmarsoggu, naded-sorba dulemar-barmisad, dummaganga sogegar: ‘We-dule anmar-reyga-guega anmar abesurye.’ \p \v 15 ”Degi-inigwele, we-dulede reyga nugsalesad. Geb gannar e-yarse nonigua, e-maiganga-mani-uksadse gochad, adi, amarse egisega mani igi imaksamarye. \p \v 16 ”Mai-gebesailad nonigu, reyga sognonikid: ‘Dummad, be-mani. An bega e-gaka ambe (10) an onosbalid.’ \p \v 17 ”Dummad ega sogdesun: ‘Nued, be, mai-nued. Ar ibmar-ichegwadgi be nued arbassoggu, neggwebur-gwaambedgi (10) dummadga be guo.’ \p \v 18 ”Mai-baid reyse nonimogu, ega sognonikid: ‘Dummad, be-mani. An bega e-gaka gwaatar onosbalid.’ \p \v 19 ”Dummad we-maiga amba deyob sogdebalid: ‘Neggwebur-gwaataledgi dummadga be gumogo.’ \p \v 20 ”Mai-baid nonibargu, reyga sognonikid: ‘Dummad, wegi an bega be-mani sedani, muswegi an bega nue-sabosad. \v 21 Ar an be-dobgusad, ar bede dule-yaisurdaed-duled. Ar be ibmar-urbissulidi be sudaed, ibmar-be-digsasulid be weedaed.’ \p \v 22 ”Geb degi, rey a-maiga sogdesun: ‘Be mai-isgana, na be-ibmar-sogsadba an bega sogsun. Ar be wisinad an dule-yaisurdaed-duled, an-ibmar-urbissulid an sudaed, an-ibmar-digsasulid an weedaed. \v 23 ¿Ar ibiga degite, mani-urbileged-neggi be mani urbiapsuli? Adi, gannar an nonikogu, e-gaka-nosad an sunonikoenad.’ \p \v 24 ”Ar rey dulemar-bukmaladga sogdesun: ‘We-dule-mani-ukdanikid e-annik be sumar, dule-mani-ambe-onosadga (10) be ukmar.’ \p \v 25 ”Dulemar, rey-abin sogdemalad: ‘Dummad, ar we-dule mani-ambe (10) bato nikad.’ \p \v 26 ”E-dummad, amar-abin sogded: ‘Ar dulemar-bela-ibmar-nikmalad aga bur napi uklegoed. Ar dule-ibmar-suliddi, amba ar ibu wis nika, ei bur sulegoed. \p \v 27 ” ’Deginbali, isdar-an-dakmalad, egi-dummadga-gubisur an-abesmaladi, anse be sedamar, an-asabin amar-e-dukar be egwanmalo.’ ” \ms1 6. JESÚS, JERUSALÉNʼGI GUDIGUSAD \mr (19:28–21:38) \s1 Jesús, Jerusalénʼgi reyyob dogsad \r (Mateo 21:1-11; Marcos 11:1-11; Juan 12:12-19) \p \v 28 Jesús weyob ibmar-sogsad-sorba, Jerusalénʼse e-sapingan-idumai gusad. \v 29 Jesús, Betfagé-neggweburse, degine, Betania-neggweburse modanigu, Olivos-yar-innikgusgu, Jesús e-sapingan-warbo barmisad. \v 30 Amarga sogsad: \p —Anmar-asabin neggwebur-bipigwad-siidse be namar. A-neggweburgi bemar dogdapmalar, moli-bipi-uayasuid, dule-egi-yoo-gwen-siged, be-idu atinnar-nai bemar dakdapoed. Be esikmalo, geb degi, be anse sedamalo. \v 31 Ar dule-wargwen bemarse egichialile: ‘¿Ibiga bemar moli-bipi-uayasuid esiknai?’ Ega bemar weyob sogmaloed: ‘Ar Dummad we-molibina soged.’ \p \v 32 Jesús-e-sapingan-warbogwad nadmargu, igi-Jesús-ega-ibmar-sogsa deyob dakdapmalad. \v 33 Jesús-sapingan moli-bipi-uayasuid esiknanaigu, e-ibmala ega sokarmalad: \p —¿Ibiga moli-bipi-uayasuid bemar esiknai? \p \v 34 Abin sogdemalad: \p —Ar Dummad moli-bipi-uayasuidbina soged. \p \v 35 Jesús-sapingan moli-bipi-uayasuid Jesúsʼse senonimarsunnad. Geb degi, moli-bipi-birgi na e-mormar ogichamalad. Geb a-birgi, Jesús-onakwismalad. \v 36 Jesús, Jerusalénʼse nadapgu, e-iduar igargi dulemar mor ogitemalad. \v 37 Olivos-yar-aidemaid-walikgusgu, bela bukidar dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad, weligwar itodmalad, bela ibmar-dakledisulid-daksamaladba, binnasur Bab-Dummad-nug ogannodmalad, \v 38 sogdemalad: \q1 “We, rey Bab-Dummad-nuggi danikid, \q2 bela ega ibnuedga gusun. \q1 Nibneggi bogidikid gusun, \q2 degi, nibneggine Bab-Dummad-nug odummomarsun.” \qr Salmo 118:26 \p \v 39 Abala Fariseoʼmar dulemar-bukidarad-abargi gudimarmogadi Jesúsʼga sokarmalad: \p —Odurdaked-saila, beba-nanaimaladse be urwe, mer deyob sogmarye. \p \v 40 Jesús, weyob amar-abin sogded: \p —An bega sogmar, ar wemar bogiledele, an-nug-odummomalaga akwamar oimakarmalaled. \p \v 41 Jesús Jerusalén-neggwebur-mosgu, Jerusalén-neggwebur-dakdegu, ega boded, \v 42 sogded: “¡Bitigi emi-ibagi be wisgusana gadin! Igi bogidiki be ambikusmalale. Ar emigindi, begi odukuar nagusad, adi, mer be magar itomalagar. \p \v 43 ”Ar ibagan begi danikoed, be-isdarmalad be-ebilis napa gwisnonikoed, be-ebilis ambikunonikogu, geb degi, bela begi gwichigudamaloed. \v 44 Degi, geb napagi be-omukumaloed, be-dulamar-oburgwemaloed, degine, akwamar be-birgi-bubukwad bar be-birgi ambikuosurmalad. Bab-Dummad be-abonogega bese-atakleapid-iba aku be daksad-ular, deyob be guoed.” \s1 Jesús, Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-ukbukmalad-onosad \r (Mateo 21:12-17; Marcos 11:15-19; Juan 2:13-22) \p \v 45 Jesús, Bab-Dummadse-goled-negse dogdapgu, dulemar-agi-ibmar-baknanaid, degi, ibmar-ukbukmalad sabsur onisad. \v 46 Jesús amarga sogded: \p —Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 ‘Bab-Dummad soged: An-nega, anse-goled-negad.’ \qr Isaías 56:7 \m ”Ar emigindi, bemardi atursamalad-negga imaksamalad.” \p \v 47 Jesús bane-bane Bab-Dummadse-goled-neggi Bab-Dummad-igargi dulemar-odurdakdii gusad. Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagandi, Garda-Narmaked-Dulemardi, degi, dule-dummagan-neggweburgi-negsemamaiddi, Jesús-oburgwebigusmalad. \v 48 Ar amar geg Jesús-oakalogusmalad, ar ade, bela dulemar Jesús-nue-itobukwadamalad. \c 20 \s1 Jesús doa-nuggi ibmar-imake \r (Mateo 21:23-27; Marcos 11:27-33) \p \v 1 Ibagwengine, Jesús Bab-Dummadse-goled-neggi dulemar-odurdaksigu, degine, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmaksigu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, Garda-Narmaked-Dulemar, degine, Judíoʼmar-girmar-dummagan Jesúsʼse nonimalad. \v 2 Amar Jesúsʼga sognonimalad: \p —Be anmarga soge: ¿Doa-nuggine wede be we-ibmar imakdii? We deyob be ibmar imakega, ¿ar doa bega gangued uksasunna? \p \v 3 Jesús, abin-sogded: \p —An bemarse ibmar-soggwen an egismogodo. Bemar anga sogmalana: \v 4 Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar imakega, ¿doa Diigi-dule-oged-Juan-barmiar be insae? ¿Bab-Dummad barmiali, igi, dulemar barmiali? Anga be sogmalana. \p \v 5 Degi, Judío-dummagan muchub-muchub na sogdemalad: “Bab-Dummad barmiarye anmar sogmalale, anmarga sogdagoed: ‘Degite, ¿ibiga bemar Diigi-dule-oged-Juan-bengusmarsunna?’ \v 6 Dulemar barmiarye anmar sogbalile, dulemar bela akwagi anmar-makmaloed. Ar ade, bela nue sogmalad, ‘Diigi-dule-oged-Juan, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-sunnadye.’ ” \p \v 7 Degisoggu, Judío-dummagan, Jesús-abin sogdemarsun: \p —Anmar wissurmala, doa Diigi-dule-oged-Juan-barmiali. \p \v 8 Degi, Jesús, abin-imakdemosun: \p —An bemarga sogosurmarmodo, wede doa-nuggi we-ibmar an imakdiiye. \s1 Dule-arbamalad-isganagi Jesús sunmaksad \r (Mateo 21:33-46; Marcos 12:1-12) \p \v 9 Geb degi, Jesús dulemarga burbar-sunmaklegedgi sunmakdesun, sogded: “Ibagwengi, dule-wargwen nainugi uva digsado. Nainu-ibed dulemar-arbamaladga na e-nainu urmaksado. Geb degi, nainu-ibeddi undar na yoggunaded. \p \v 10 ”Uva-weed-ibagan-mosgu, nainu-ibed na e-mai nainugi-arbamaladse barmialid. Adi, uva-na-egadid abala suegar. Ar nainugi-arbamaladdi nainu-ibed-e-mai ese nonigu, sabsur sarsosmalad. Geb degi, unnila arganagwabi gannar barmismalad. \p \v 11 ”Geb degi, nainu-ibed e-mai-baid-barmiarbalid. Ar we-mai sabsur sarsosmarbalid, degi, sabsur-wiosmarbalid. Geb degi, unnila arganagwabi barmismalad. \v 12 Degi, nainu-ibed irbaagi gannar na e-mai-baid barmiarbalid. Ar dulemar-nainugi-arbamalad we-mai nue-naibi imaksamarbargu, nainu-dikarba metemalad. \p \v 13 ”Geb degi, nainu-ibed sokarsunnad: ‘¿Emide, igi an saosunna? An-machi na nue-sabedi an barmidodo. Ar an-machi-dakdamalogu, adi, egi-binsaed-nikaadamaladba gwen oakalogosurmarsua.’ \p \v 14 ”Ar nainugi-arbamalad, nainu-ibed-machi dani dakarmargu, na ega sogdemalad: ‘We-dule-danikidi e-bab-burgwisar, nainu bela egadbi guoed. Degisoggu, anmar we-machi-oburgwemarsun, adi, nainu anmargadga guegar.’ \v 15 Machigwa-gasmargu, nainu-dikarba metemalad, geb degi, oburgwismarsunnad.” \p Jesús dulemar-e-itobukmaladga sogded: “¿Degite, nainu-ibed, igi dulemar-nainugi-arbamalad-imaknoniko be insae? \v 16 Nonikogu, dulemar-nainugi-arbamalad-oburgwenonikoed. Geb degi, dule-baiganga na e-nainu urmaknonikoed.” \p Ar weyob Jesús ibmar soge itosmargu, sogdemalad: \p —Bab-Dummad mer deyob anmar-imakena gadin. \p \v 17 Jesús, nuu Judío-dummagan-dakdegu, amarga sogded: \p —Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 ‘Akwa dule-neg-sobmaladse-oballesadi, neg-sobleged-e-akwasailaga gunonikid.’ \qr Salmo 118:22 \p ”¿Wede ibi obarsunna? \v 18 Ar we-akwa-nuedgi dule argwachale, we-dule, ese bibisgoed. Ar we-akwa dulegi argwachardi, we-dule ese ubigwar guoed.” \p \v 19 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degine, Garda-Narmaked-Dulemar, magar-itosmalad, Jesús we-ibmar-burbar-sogsadi yamo emarga sognaid. Degisoggu, Jesús-gabi guarmalanad. Degi-inigwele, dummagan dulemar-dobedba Jesús-gassurmalad. \s1 Roma-dummadga-mani-galeged-igargi sunmaklesad \r (Mateo 22:15-22; Marcos 12:13-17) \p \v 20 Judío-dummagan yamo-Jesús-argaega dulemar-barmisad. Amar yamo dule-nuedyob na imakarmalad, adi, Jesús ibmar-noar-sunmakedgi gamalagar. Jesús ibmar-noar-sogele, dummad-negdakmaidga-ukmalaga gamaloed. Adi, Jesúsʼga igar-itogegar. \p \v 21 Yamo-Jesús-argamaladi Jesúsʼse egichiarmalad, ega sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, anmar be-wisdo, be innikigwadba ibmar soged, degi, innikigwadba be ibmar odurdakbalid. Degine, bedi dulemar emarbi be daked, ar ade, Bab-Dummad-Igar-Maidgi napiragwadba be dulemar-odurdakdiid. \v 22 Emide, anmar bese egisdo, Roma-dummad-Césarʼye-nugad-bennuked, ¿wede igar-nuedi? ¿Anmar bennukoe, igi, bennukosuli? ¿Igi be sogmosunna? \p \v 23 Ar Jesúsʼdi wemar-yamo-e-yardakdanikid mag daksoggu, amarga sogded: \p —¿Ar ibiga bemar yamo an-wilubdakdanimala? \v 24 Mani be anga oyogena. \p Jesúsʼse mani oyosmargu, Jesús sogded: \p —¿Ar wede we-manigi doa-wagar-wilub sisunna, degine, doa-nug narmakar-naibarsunna? \p Jesús-abin sogdemalad: \p —Roma-Dummad-César-wagar-wilub sii, degine, a-nug narmakar naibali. \p \v 25 Geb degi, Jesús, abin-imakdemosunnad: \p —Ar ibmar, Césarʼgadir, Césarʼba be ibsamardo. Ar ibmar Bab-Dummadgadirdi, Bab-Dummadba be ibsamardo. \p \v 26 Ar we-dulemar Jesús-sunmakedgi dulemar-asabin geg Jesús-yardakgusmalad. Ar bur bule geger dakdemalad igi Jesús e-abin imaksad. Degisoggu, gwen bar-akar ega sogsasurmalad. \s1 Saduceoʼmar gannar-durgued-igar Jesúsʼse egichisad \r (Mateo 22:23-33; Marcos 12:18-27) \p \v 27 Geb degi, Saduceoʼmar Jesúsʼse nonimarmogad. Amarde sogmalad, “Dule burgwisale, gannar geg bar durguye.” Agala, Saduceoʼmar Jesúsʼse we-igar egichiarmalad, \v 28 ega sogdemalad: \p “Odurdaked-saila, Moisés anmarga Bab-Dummad-Gardagi narmakar obesad: \q1 ‘Ia mimmi-nikussuli ome-idu burgwisale, e-urba a-ome-nikuoye, \q2 adi, e-iaga anagan-urbegar.’ \qr Deuteronomio 25:5 \p \v 29 ”Dakargu, machimala gwenadgan-walagugle-gumaladi (7) weyob gusdo. Ia-dummad ome-nikusgu, anagan-urbissuli burgwisad. \v 30 A-sorbalid, a-ome-nikunonimogu, amba e-iayob mimmi-nikussuli burgwismogad. \v 31 Geb degi, a-sorbalid, amba a-ome-nikunonimogad. Deyob bela e-walagugled (7) a-ome-nikusmaladbiid, anagan-gwen-obessuli bela burgwismalad. \v 32 Geb a-sorba ome burgwismosunnad. \p \v 33 ”Ar dule-gannar-durguoed-iba nonikile, a-omede, ¿doa-omega guosunna, ar bela na e-gugle-nikusmaladbiid (7)?” \p \v 34 Geb degi, Jesús, Saduceoʼmar-abin-imakdegu, sogded: \p “Dulemar we-napneggi, na ome nikumalad, degi, sui-na-nikudamalad. \v 35 Ar dulemar-nabir-Bab-Dummad-negse-dogmaloeddi, degi, gannar-durgumaloeddi, gannar ome-nikunai, degi, sui-nikunai guosurmalad. \v 36 Ar ade, we-dulemar bar burgosurmalad. Amar baliwiturmaryob gunonimaloed, Bab-mimmiganga gumaloed. \p \v 37 ”Ar burgwismalad-gannar-durguoye-soglegedi, Moisés anmarga oyosmogad. Deun sapi-bula-gummakmai-daksadgi narmaksagu, Bab-Dummadgi sogsagusad, Bab-Dummadi Abraham-e-Bab-Dummadye, Isaac-e-Bab-Dummadye, degine, Jacob-e-Bab-Dummadye. Degisoggu, Moisés anmarga oyodo, dule-burgwismalad gannar durguoye. \v 38 Ar ade, Bab-Dummad, dulemar-burgwarmalad-e-Bab-Dummadsulid. Bab-Dummad, dulemar-dula-gudidimalad-e-Bab-Dummadid. Ar Abraham, Isaac, degi, Jacob burgwismar-inigwele, Bab-Dummadgardi amba we-dulemar dula gudidimalad.” \p \v 39 Abala Garda-Narmaked-Dulemar Jesúsʼga sogdemalad: \p —Odurdaked-saila, nue imas be sogsado. \p \v 40 A-sorbali, dulemar gwen bar Jesúsʼse ibmar-egisbi ito nadsurmalad. \s1 ¿Wede Cristo doa-wagwasunna? \r (Mateo 22:41-46; Marcos 12:35-37) \p \v 41 Geb degi, Jesús Judío-dummaganga sogded: “¿Degite, ibiga sogmarsunna, we-Cristo, Rey-David-wagwaye? \v 42 Ar David-sunnad soged, Namakleged-Gardagi: \q1 ‘Bab-Dummad an-Dummadga sogsad: An-argan-nuedsik be sige, \q2 \v 43 be-isdarmalad an bela ogalakuedse be sige.’ ” \qr Salmo 110:1 \p \v 44 “Ar David, Cristoʼga soged, be an-Dummadye. Degite, ¿Igi-e-wagwaga Cristoʼde gubarsunnoe?” \s1 Jesús, Garda-Narmaked-Dulemargi sunmaksad \r (Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40; Lucas 11:37-54) \p \v 45 Bela dulemar Jesús-itobukwadgi, Jesús na e-sapinganga sogded: \v 46 “Garda-Narmaked-Dulemargi nue salakarmar, mer amaryob be damalo. Ar amardi mor oyaarmakdiir na yeer itodamalad, degine, dulemar bela ese ibmar-ukleged-neggi goledbimalale, yeer itodamarbalid. Amardi Judíoʼmar-onmakedneggi dule-dummagan-gan-sigedginbi sigbidamalad, degine, ibagi mas-gullealir, dummagan-gan-sigedginbi sigbidamarbalid. \p \v 47 ”We-Garda-Narmaked-Dulemar yamo-yardakar ammormar-ei-sui-burgwismalad-ibe neg atursadamalad, degine, dulemar yeer e-dakegala yamo suitii Bab-Dummadse-gorgwisdamalad. Ar we-Garda-Narmaked-Dulemar deyob damaladba bur bule dule-baiganba sabsur-odurdaklemaloed.” \c 21 \s1 Mukwa-wileged, Bab-Dummadga-mani-uksad \r (Marcos 12:41-44) \p \v 1 Jesús Bab-Dummadse-goled-neggi sigua, daksigusad, dule-mani-ibgan mani-urbed-ulu-yagi Bab-Dummadga mani urbenonidamalad. \v 2 Degi, mukwa-wileged-wargwen, ei-sui-burgwisad, mani-esnon-gwabo egwachamogad, daksabalid. \v 3 Jesús sogded: \p —Napira an bemarga soged, we-mukwa-wileged, ei-sui-burgwisad, we bur bule dulemar-baiganba mani uksad. \v 4 Ar baigan Bab-Dummadga-mani-uksaddi, gwabgusad uksamalad. We-mukwadi e-wilesaa-gudiidgine, belagwapa e-mani-bukwad uknonikid. \s1 Bab-Dummadse-goled-neg-ayaroedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 24:1-2; Marcos 13:1-2) \p \v 5 Bab-Dummadse-goled-neg-sobaledgi dulemar sunmakbukmalad, e-akwamar yeerdakleye, degine, dulemar a-neg-yeerdaklegega-ibmar-uksamalad yeerdaklebarye. Agi, Jesús sogded: \p \v 6 —Ar bemar weyob we-negdakedi, ibagan nonikoed, bipisaale akwa-gwagwensaar birgi-birgi bar sigosulid, bela ayaroed. \s1 Napaneg-bergued-iduar-neg-guoedgi Jesús sunmaksad \r (Mateo 24:3-28; Marcos 13:3-23) \p \v 7 Jesús-sapingan, Jesúsʼse egichiarmalad: \p —Odurdaked-saila, ¿sana degite, Bab-Dummadse-goled-neg ayarosunna? We-ibagan-mosar, ¿igi-neg-gudagosunna? \p \v 8 Geb degi, Jesús sogded: “Nue salakarmar, mer dulemarse yardaklemalo. Ar bukidar yamo anyob imaknonimaloed, sognonimaloed: ‘Ani an Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye.’ Degine, sognonimarbaloed: ‘Neg nue-dukumossunye.’ Degi-inigwele, mer eba be nagumalo. \p \v 9 ”Bila-onogedginbi neg-naguar be itodamaloed, degi, neg-urwedgibi naguar be itodamarbaloed. Deyob neg-gualile, mer be dobgumalo. Ar we-ibmarmar-inse guergebed, degi-inigwele, neg bato emiskwaa berguodeeye soglesulid.” \p \v 10 Geb degi, Jesús amarga sogdebar: “Dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad na bila ononanai gudamaloed, degi, reymar na muchub-muchub egi yolenanai gudamarbaloed. \v 11 Degine, negabandur-dummagan nagumai gudagoed. Yar-baid-baidgi ukud-dummad, degi, uellemalad-bukidar-ainimai gudabaloed. Dobed-dummad nagumai, degine, nibneggi ibmarmar-wilubgan-dakledisulid-dummagan oyolemai gudagoed. \p \v 12 ”Ar bela we-ibagan-bulegan-iduale, dulemar bemar-baregindamaloed, bemar-gamaloed, degine, Judíoʼmar-onmakednegse bemar-sedmaloed, esgaryagi bemar-metemaloed. Ar bemar, an-sapinganga gumalad-ulale, reymar-asabin, degi, dummagan-negdakmamaid-asabin bemar-sedmaloed. \p \v 13 ”Ar deyob ibmarmar-guoedi, adi, bemar angi sunmakegalad. \v 14 Degisoggu, mer bai-itomalo, mer be binsamalo, an na san bendakegala, ¿igi an sogodibeye? \v 15 Ar ani an bega binsaed-nued ukoed igi be sogoe. Bela dulemar-begi-gwisgudimalad begi obinosurmalad, ar ade, geg be-abinsae gumaloed. \p \v 16 ”Ar be-babganse-bakar, be-ukmaloed, be-iamar, be-urbamar, be-gwenadgan, be-aimar, dummaganga be-ukmaloed, degine, gwen-gwen bemar oburgwilemaloed. \v 17 Be an-sapinganga-gumalad-ulale, bela-dulemar isdar be-dakmaloed. \v 18 Ar degi-inigwele, be sailagia-wargwensaar bei gwen yogguosulid. \v 19 Ar bemar galakusulile, be abonolemaloed. \p \v 20 ”Ar bemar dakalir, sorda-bila-onomalad Jerusalén-ebiris bukwa, be wismardo, we-Jerusalén-neggwebur-bibisged-ibagan warmaknoniki. \v 21 Degisoggu, a-ibagi, Judeaʼgi be gudiile, yalaganba be wakinno. Bemar-Jerusalén-neggwebur-abargi-gudiile, be nomalo, degine, bemar-sapurba-gudimalale, mer bar neggweburse dagmalo. \p \v 22 ”Ar a-ibagangine, Bab-Dummadi dulemar-e-sogedba-nanadisurmalad sabsur-odurdakoed. Ar igi Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-nai, deyobi guoed. \v 23 Degine, a-ibagangine, ammormar-gurgin-nikagudimalad, degi, mimmigan-gwaru-sedimalad, nue-wilemaloed. Ar ade, a-ibagangi we-napneggi ibagan-nunmak-itoleged naiguoed. Degine, Bab-Dummad we-dulemargi nue-odurdaked-dummad nasikoed. \p \v 24 ”Degine, dulemar es-suidgi-ewarar burgwemaloed. Deginbali, galesmalad bela neggwebur-bamaladse seledmaloed. Degine, dule-Judíoʼsurmalad, Jerusalén-neggwebur nue-wiononimaloed. We-dulemar, Jerusalénʼgi-gudigumaloed-e-ibagan-berguoedse, deyob-gudii gumaloed.” \s1 Jesús gannar-e-danikoedgi sunmaksad \r (Mateo 24:29-44; Marcos 13:24-37) \p \v 25 Jesús sogdebar: “Geb degine, dad-ibelergi wilubgan dakledagoed, niigi, degine, niisgwamargi wilubgan dakledagoed. Degine, napneggi dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad demar-uurmakedba, degi, demar-arwedba, surbinsa itodamaloed. \v 26 Dulemar-bukidar dobedba, degine, ibmar-dummagan we-napneggi-akar-gudagoedba negoedmaloed. Ar ade, nibneggi ibmar-dummagan gala-nika-nanaid bela giglimakoed. \p \v 27 ”Geb degine, ani Dule-Machi, mogir-imbaba an-ganguedba, degi, bela-bela an-gangued-yeerdaklegedba-dani an-dakdamaloed. \v 28 Ar ibmar-wegiimalad deyob guar be dakele, gandik be samalo, degi, na be guakwaa gudigumalo. Ar ade, be-san-burba-abonoleged-ibagan warmaksad.” \p \v 29 Degi, Jesús na e-sapinganga burbar sogdebalid: “Nue be higuera-sapi, degi, sapi-baigan, be dakmar. \v 30 Wegi anmar-yargi sapimar bato gannar aramaksale, bemar nue wisid, yor omodaniki. \v 31 Amba deyobmodo, we-ibmarmar an-bemarga-sogsamaladi, deyob guar bemar dakalir, bemar wisdo, Bab-Dummad-e-negdakmaid bato warmakdaniki. \p \v 32 ”Napira an bemarga soged, we-dulemar-dula-gudimalad-burgwed-idu, we-ibmarmar bela guedsegad. \v 33 Nibnega, degi, napnega bela berguoed, ar an-gayaburbadi berguosulid, degisadeguoed. \p \v 34 ”Bemargi na be-dukin salakarmarmo. Mer mas-gunnedginbi be binsadii gumalo. Degine, mumguedginbi, degi, we-napneggi-ibmar-naidginbi mer binsadii be gumalo. Ar degiile, abakalegi, bemar we-ibagan-edarbedisulid ukiarmakale bemargi danikile. \p \v 35 ”Ar igi ibmar-durgan ibmar-galegedgi ukiar galedae, deyobi, we-ibagan bela-dulemar-we-napneggi-bukmaladgi ukiar nonikoed. \v 36 Degisoggu, nue neg-itoagwar be gudii gumar. Gatik Bab-Dummadse gordii gumar. Adi, bemar unnitiba we-ibmar-gudagoedgi be wakinmalagar, degine, a-ibagangi, Dule-Machi-asabin gwage-swilidik gwichigumogagar.” \p \v 37 Jesús, Bab-Dummadse-goled-neggi bane-bane neg-ibgi dulemar-odurdakdii gualid, degine, neg-mutikdi, Olivosʼye-yar-nugadse naddaed. \v 38 Degine, bela dulemar neg-wakdar Bab-Dummadse-goled-negse, Jesúsʼse e-odurdaked-itogega nonidamalad. \c 22 \ms1 7. JESÚS-WILEGOED-IBAGAN \mr (22:1–24:12) \ms2 7a. Jesús nakrusgi-bioklesokalid-iba \mr (22:1-62) \s1 Jesús-oburgwemalaga e-isdarmalad igar-amiarmalad \r (Mateo 26:1-5, 14-16; Marcos 14:1-2, 10-11; Juan 11:45-53; 13:21-30) \p \v 1 Dakleargu, Madu-Inasuli-Gulleged-Iba warmakdanikid. A-iba, Oburgwilegoenad-Ibaye bilebalid. \v 2 A-ibagan-warmakdanikidgine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Garda-Narmaked-Dulemar, igar-amiarmalad, igi-saele Jesús-oburgwemalodibeye. Degi-inigwele, wemar dulemar-dobmarbalid. \p \v 3 Degi, nia-saila-Satanás Judasʼgi dognonikid. We-Judasʼde, Jesús-sapingan-e-ambe-gakabogwad-wargwenad-gued, Iscarioteʼye nugbalid. \v 4 Degi, Judas dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganse, degi, suar-ibmala-e-dummaganse nadegusad. Amarse-modapgu, ega sogdapid, ede Jesús emarga ukoye. \p \v 5 Judío-dummagan weligwar itosmalad. Judasʼga-mani-ukega Judas-ebo igar-nabosmarsunnad. \v 6 Geb Judas sogsad, nueganbiye. Degisoggu, Judas, sana Jesús-darba-ukodibeye, binsadii gualid. \s1 Jesús e-sapinganbo napi-sedo-mas-guchad \r (Mateo 26:17-29; Marcos 14:12-26; 1 Corintios 11:17-34) \p \v 7 Madu-Inasulid-Gulleged-Ibagan mosgu, Oburgwilegoenad-Iba-insaega, sibad-wawaad-gunnega sibad-wawaad-oburgwergebed. \v 8 Agine, Jesús, Pedro, Juan-ebo, barmisad. Amarga sogsad: \p —Anmar-idu be namar. Iba-onogegala ibmar guagwar be imaknamar, adi, agi anmar mas gunmalagar. \p \v 9 E-sapingan-warbogwad Jesúsʼga sogdemalad: \p —Degite, ¿bia anmar be-idu neg-guagwar imakbi be abege? \p \v 10 Jesús, abin-sogded: \p —An bega sogmalo, neggweburse be dogdapmalale, dule-wargwen be abingudamaloed. Geb a-dule gwidugi dii-semai be dakdamaloed. A-dule-sorba be namalo. Ar bia dogdapoe, a-neggi bemar dogdapmogoed. \v 11 A-neg-ibedga be sogmalo: ‘Odurdaked-saila sogye: ¿Bia Oburgwilegoenad-Ibagi an-sapinganmala an mas-gunnoed-neg siiye?’ \v 12 Geb neg-ibed neg-dummad guagwar bato nuesaale niba-aila-birgi bemarga oyogoed. Agi bemar guar anmar-idu mas simaloed. \p \v 13 Jesús-sapingan-warbogwad nadmarsunnad. Ar igi Jesús emarga sogsa, deyob dakdapmalad. A-neggi ibagi mas-gunmalagala, bela-ibmar guagwar urbismalad. \p \v 14 Degine, masgunned-wachi-mosgu, Jesús mese-naba na e-sapingan-bur-dummagan-warambe-gakabogwadmala (12) signonikid. \v 15 Jesús na e-sapinganga sogded: \p —Ibiyobi an bemarbo, an-burgwed-iduar Oburgwilegoenad-Ibagi-mas-gulleged an edarbedii gusa. \v 16 Ar napira an bemarga soged, we-mas bar an gunnosulid. Bab-Dummad-e-negdakmaidgi geb an gundapbaloed. \p \v 17 Degine, Jesús nog-susgua, dog-nuedye Bab-Dummadga sogsad, a-sorba, sogded: \p —We be gobmar, na be mimimar. \v 18 Ar an bemarga soged, emigindi, vinoʼdi we-sorba bar an gobosulid, Bab-Dummad-e-negdakmaid-nonikidse geb an gobdapbaloed. \p \v 19 Geb degi, Jesús madu susbalid, dog-nuedye Bab-Dummadga sogsabalid. Geb madu bisge-bisge-imaksagu, e-sapinganga uke-uke imaksad. A-sorba sogded: \p —We-madu an-sanad, bemar-ular uklegoedid. Weyob be imakmaloed, adi, angi be binsamalagar. Geb we-madu guchamarsunnad. \p \v 20 Mas-guchamalad-sorba, Jesús noggi-vino-siid susbalid. Jesús nog susgua, sogded: \p —We-vino, an-ablisad. An-ablis, Bab-Dummad-Israel-Dulemarbo-Igar-Bini-Mesnaid-wilubganad. We-an-ablis, bemar-ular milegoed. \v 21 Ar emigindi, dule-darba-an-ukoeddi we-mesegi an-abargi simogad. \v 22 Napira an bemarga soged, ani Dule-Machi, ar igi Bab-Dummad bato epenne angi sogsagusa, ar deyob an guoed, an burgoed. Ar dule-darba-an-ukoeddina, nue-wilegoed. \p \v 23 Geb degi, e-sapingan muchub-muchub sogdemalad, wede doa darba Jesús-ukodibeye. \s1 ¿Doa bur dule-dummadi? \p \v 24 Jesús-sapingan na muchub-muchub gaarmalad, ar doa bur emarba dummad guodibeye. \v 25 Jesús e-sapinganga sogded: “Reymar-neggwebur-semamaidi, dulemargi bur-dule-dummad na san-imakdaed. Degisoggu, bela ega ibmar imakbi abedamarsunnad. Dule-neggwebur-semaid, nued ibmar-imakmaiye na dukin sogdamalad. \v 26 Ar bemardi deyob guewilubsulid. Bemar-abargi dummadga-gudiid dule-bipigwadyob san-imakewilupid. Be dulemar-iduedile, dulemar-maiga be guergebed. \v 27 Ar ¿doa bur dule-dummad-sunna? ¿Dule mese-naba-sigedi? ¿Dulemar mese-naba-simaladga mas-dakedi? ¿Dule-mese-naba-siid bur-dule-dummadsursi? Deyobdo. \p ”Ar an bemar-dummad-inigwele, bemar-abargi bemar-maiyob an gudiid. \p \v 28 ”An-wilubdakleged-abargi, bemar anba gudigudamalad. \v 29 Degisoggu, igi-Bab-Dummad, ega-negseega, an-nug-imaksa, deyobi ani, an bemar-nug-imakmogad, adi, bemar negsemogagar. \v 30 Adi, bemar an-negdakmaidgi an-mese-naba mas gunmogagar, degi, gobmogagar, degine, ologan-nuedgi-sii Israel-dorgan-sogambe-gakabogwadga (12) igar-nabosii gumogagar.” \s1 Jesús, Pedro-e-osulogoedgi sunmaksad \r (Mateo 26:30-35; Marcos 14:27-31; Juan 13:36-38) \p \v 31 Dummad-Jesús sogdebalid: \p —Simón, Simón, be dake, nia-saila-Satanás trigo-madubur-omukulegedyob-bemar-imakega bemar-egichis gudiid, adi, isguedgi bemar-egwanegar. \v 32 Ar andi, Bab-Dummadse bega gochad, adi, ulubgi be angi-bensulid mer galakuegar. Unnila ichesaale be angi bangudoed, gannar be anse aibilisale, be-gwenadgan be ogannogo, adi, gatik anba nagumalagar. \p \v 33 Pedro, Jesús-abin sogded: \p —Dummad, an beba naegale an guagwar gudiid. An beba esgaryase-melleye sogele, beba an burgweye sogele, an guakwagwad. \p \v 34 Jesús, abin-sogded: \p —Pedro, an bega soged, gannir-namaked-iduar ilapaa be an-osulogoed. \s1 Jesús sogsad, ibmarmar sedmaloye \p \v 35 Jesús e-sapinganga sogded: \p —Deunni, sagu suli, mani-seed-sagu suli, degi, sapat suli an be-barmisgu, ¿bemarga ibmar akusmala? \p Jesús-abin, sogdemalad: \p —Suli. Unniguar anmar ibmar-nikagusmala. \p \v 36 Jesús sogdebalid: \p —Emisgindi, an bega sogmardo: Dule sagu-nikale, sedo. Mani-urbed-sagu-nikale, sedbalo. Ar dule es-suid sulile, na e-suba uko, adi, a-manigi es-suid bakegar. \v 37 An bemarga sogmalad, ar angi Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naid-sogedba guergebed. Weyob sognaid: \q1 ‘Dulemar-isgumaladyob imaklesmogad.’ \qr Isaías 53:12 \p ”Ar deyob angi-narmakar-naidyob guergebed.” \p \v 38 Geb degi, e-sapingan sogded: \p —Dummad, anmar es-suid-warbo nikmala. \p Jesús, abin-sogded: \p —Mer bar we-ibmargi sunmakmar. \s1 Jesús, Getsemaníʼgi Bab-Dummadse gochad \r (Mateo 26:36-46; Marcos 14:32-42) \p \v 39 Jesús neggweburgi-nodgua, Olivos-yarse nadegusad, ar ade, gusgu a-yarse naddaed. E-sapingan eba nade gusmarmogad. \v 40 Emar-nadapidse warmaksamargu, Jesús e-sapinganga sogded: \p —Bemar isguedgi-wilubdaklegedgi mer galakumalaga, Bab-Dummadse gormar. \p \v 41 Jesús na e-sapingangi bannabasaar naded. Agi yokorgi sindigar sigisgu, Bab-Dummadse goted. \v 42 Sogded: “Baba, an-idu, ina-gagbid-gobedyob beedse igar-buled-naidgi wilebisur be an-abegele, melle be an-wiogodo. Degi-inigwele, an-sogedbarsuli, unnila be-sogedba be imakoed.” \p \v 43 Geb agine, baliwitur-wargwen Jesús-ogannogega nibneg-akar aidenonikid, ese magarononikid. \p \v 44 Ar Jesús bela-bela nue-surbinsa-itogusgu, bur bule Bab-Dummadse gorsigisad. E-wimakedi abeyob napase dedemaknai gusad.\fig Jesús, Getsemaníʼgi Bab-Dummadse gochad. (Lucas 22:41-44) |src="cn01810B.tif" size="col" ref="Lucas 22:44" \fig* \p \v 45 Jesús Bab-Dummadse-gorsiid-gwisgusgu, e-sapingan-bukwadse nonikid, daknonikid, bukib-binsamaladba gabmamai. \v 46 Jesús amarga sogded: \p —¿Ar ibiga bemar gabmamai? Gwisgumala, Bab-Dummadse gormala, adi, isguedse be wilubdaklearmalar melle galakuegar. \s1 Dule-isdarmalad Jesús-gasmalad \r (Mateo 26:47-56; Marcos 14:43-52; Juan 18:1-11) \p \v 47 Jesús amba e-sapinganga sunmakgwichi, dulemar-bukidar ese duurmaknonikid. E-ambe-gakabogwad-wargwenad-Judas, emar-idudanikid. A-dule Jesúsʼse warmaknonigu, ega nuedye-sogega ei-wagar unonikid. \v 48 Degi, Jesús ega sogded: \p —Judas, ¿wagar-uar, Dule-Machi darba be uke? \p \v 49 Jesúsʼba-gudimalad dakdegu, igi igargan gudagoe, Jesúsʼga sogdemalad: \p —Dummad, ¿anmar es-suidgi dulemar-eware? \p \v 50 Jesús amba yoo abin-imake, e-sapin-wargwen dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-e-mai naibi-imaksad, e-uaya-nuedsikid ei siksad. \p \v 51 Geb degi, Jesús ega sogded: \p —¡Gusa! Mer bar ese achae. \p Geb Jesús dule-uaya-ebusa imaksad, dule-onudaksad. \v 52 Degi, Jesús dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummadga, suar-ibmala-Bab-Dummadse-goled-negdakmalad-e-dummaganga, degi, Judío-girmar-dummagan-ese-nonimaladga sogded: \p —¿Ibiga bemar dule-ibmar-atursaed-gaeyobi anbina es-suiganyalaba, suarmaryalaba be danimala? \v 53 Bane-bane an bemar-abargi Bab-Dummadse-goled-neggi gudigusgu, gwen be an-gassurmalad. Ar emigindi, bemar-an-gamalaga, ibagan nonikid, degi, nia-sogedba ibmar-imaked-iba nonibalid. \s1 Pedro, Jesús-osulosad \r (Mateo 26:69-75; Marcos 14:66-72; Juan 18:15-18, 25-27) \p \v 54 Dulemar Jesús-gasmargu, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-negse sesmalad. Agine, Pedro bannabasaar Jesúsʼba nadap gusad. \v 55 Degi, suar-ibmala neg-imba-abargi soo-ogasmalad, a-dikarba sigismalad. Geb Pedro amar-abargi signonimogad. \v 56 Bunagwa-arbaedi, soo-naba Pedro-sii dakargu, nuu dakded, sogded: \p —We-dule Jesúsʼba gudigusmoga. \p \v 57 Pedro osulosad, sogded: \p —Bunagwa, we-dule aku an dake. \p \v 58 Degi, doga-nadsuli, dule-baid Pedro-dakarmogad, ega sogdemogad: \p —Be-dule amba Jesús-sordamogad. \p Pedro, abin-sogded: \p —An a-sordasuli. \p \v 59 A-wachi-irgwen-nasad-sorba dule-baid sokarmogad: \p —Nabiri, we-dule Jesúsʼba gudigusmoga. Be dake, Galilea-dolad. \p \v 60 Geb degi, Pedro sogded: \p —An wissuli ibugi be anga sunmakgwichi. \p Pedro amba sunmakgwichidgi gannir namakalid. \v 61 Geb degi, Dummad-Jesús, Pedro-dakdegu, Pedro, ebinsaas-naded, igi Jesús ega ibmar sogsa: “Gannir-namaked-iduar ilapaa be an-osulogoye.” \v 62 Degi, Pedro magaba nodgu, ise-boar naded. \ms2 7b. Jesús-wilesad, degi, e-burgwisad \mr (22:63–23:56) \s1 Dulemar Jesúsʼgi dodosmalad \r (Mateo 26:67-68; Marcos 14:65) \p \v 63 Dulemar-Jesús-mer-wakinnega-edarbebukmalad Jesúsʼgi dodoarmalad, degi, Jesús-sarsoarmarbalid. \v 64 Ei-ibya edichamargu, wagargi bibyosdamalad, geb ese egichiardamalad: \p —Degite, soge, ¿doa be-bibyosa? \p Jesúsʼdi gwen dulemar-abin-imakdasulid. \p \v 65 Degine, dulemar Jesús-nug-ichoegala, bukidar egi sunnasur sunmakdemarbalid. \s1 Jesús igar-nabiromalad-dummagan-asabin selesad \r (Mateo 26:57-68; Marcos 14:53-65; Juan 18:19-24) \p \v 66 Neg-oibosgu, Judíoʼmar-girmar-dummagan-neggwebur-sedimalad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Garda-Narmaked-Dulemar ambikunonimalad. Geb degi, igar-nabiromalad-negse Jesús-senonimalad. \p \v 67 Geb agi ese egichiarmalad: \p —Anmarga be soge: ‘¿Be Cristo?’ \p Jesús, amar-abin sogded: \p —Ar an bemarga sogdele, an Cristoʼye, be an-itossurmalaled. \v 68 Deginbali, an bemarse ibmar egichidele, bemar an-abin imaksasurmalaled, degine, be an-onossurmarbaliled. \v 69 Ar emigindi, ani Dule-Machi, dummadga-guega, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikad-e-argan-nuedsik sigidapoed. \p \v 70 Bela ega sogdemalad: \p —Degisoggu, ¿be Bab-Dummad-Machisunde? \p Jesús, abin-sogded: \p —Ar bemar-sunnagwad bato sognanaid. \p \v 71 Geb na sogdemalad: \p —¿Ar ibiga dule-baid anmarga Jesúsʼgi bar ibmar-sogbi an abemarsunna? Ar anmar-sunnad na-dukin-sogsad itosmalad, ede, Bab-Dummad-Machiye. \c 23 \s1 Pilato, Jesúsʼga igar-itosad \r (Mateo 27:11-26; Marcos 15:1-15; Lucas 23:13-25; Juan 18:28–19:16) \p \v 1 Geb degi, bela-dulemar-igar-itobukmalad ainidmargu, Pilatoʼse Jesús-sesmalad, adi, ega igar-itogegar. \p \v 2 Geb degi, Judío-dummagan weyob Jesúsʼgi sognai guarmalad: \p —Anmar we-dule dulemar-binsaed-gadii itosad, sogdii, mer Roma-Dummad-Césarʼga mani ukoye. We-Jesús na dukin sogdiid, ede reyye, ede Cristoʼye. \p \v 3 Geb degi, Pilato Jesúsʼse egichialid, ega sogded: \p —¿Ar be Judíoʼmar-e-Rey? \p Jesús, abin-imakdegu, sogded: \p —Ar bede soged. Napirado. \p \v 4 Degine, Pilato, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganga, degi, dulemar-bukmaladga sogded: \p —An dakgua, we-dule gwen ibmar-oakalossur an daked. \p \v 5 Ar dulemar bur bule sogdemalad: \p —We-Jesús dulemar-oimakdiid. Bela Judea-yalaganba dulemar-odurdakdiid. Galilea-akar onoalid, emide, wesegus naid. \p \v 6 Geb degi, Pilato itoargu, dulemar soge, we-dule Galilea-akar noarye, egisdesunnad: \p —¿We-dulede, Galileaʼginedi? \p \v 7 Pilato itoargu, Herodes-negdakmaidgi Jesús daniki, Herodesʼse barmissunnad. Ar ade, deun Herodes Jerusalén-neggweburse gudimogad. \s1 Herodes, Jesúsʼga igar-itosad \p \v 8 Herodes, Jesús-dakargu, weligwar itosad. Ar ade, dikasurgus Jesús-dakbigudiid. Degi, Herodesʼde, dulemar Jesúsʼgi-bukidar-sunmaked itodiid. Degisoggu, Herodes binsadsunnad, Jesús e-wagab ibmar-dakledisulid ega imakoergebye. \p \v 9 Herodes, Jesúsʼse bukidar ibmar-egisnai gualid. Ar Jesúsʼdi gwen abin-imaksasulid. \v 10 Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Garda-Narmaked-Dulemar Herodesʼga gannar-gannar Jesúsʼgi sunmaknanai guarmalad. \p \v 11 Geb degidbali, Herodes, e-suar-ibganmala, ibgwensur Jesús-dakded, egi dododed. Reymaryob ega mor-nued yosmarsunnad. Geb degi, Herodes, gannar Pilatoʼse Jesús-barmisad. \p \v 12 A-ibagine, Pilato, Herodes-ebo gannar ai-nuedga gunonikid. Ar ade, iduardi ebo urwedimalanad. \s1 Pilato Jesúsʼga igar-mesisad, oburgweye \r (Mateo 27:15-26; Marcos 15:6-15; Juan 18:39–19:16) \p \v 13 Geb degi, Pilato, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummaganse, negsemamaidse, degi, bela-dulemarse, gochad. \v 14 Geb amarga sogded: \p —We-dule-be-anga-senonimalad, egi be anga sognonimalad, we-dule, neg-gagadiiye. Ar bemar-wagab an ese ibmar egichisad. Degite, we-dule neg-ichodiiye bemar sogedi, gwen an deyob daksulid. \v 15 Ar Herodesʼbela gwen-neg-oakalossuli daksamogad. A-ulale, gannar anse we-dule barmialid. Degisoggu, Jesús gwen-neg-oakalossursoggu, oburgwilegewilubsulid. \v 16 Unnila an nue-sabsur-odurdakoed. A-sorba, an we-dule onogoed. \p \v 17 Ar ibagi, gusgu Pilatoʼde igar-maidba dule-wargwen-esgaryagi-mellesiid onodaed. \p \v 18 Ar dulemar-bukidar-bukwaddi bela dule-wargwennayob oimakdemalad, sogdemalad: \p —¡We-Jesús be oburgwe! ¡Barrabás be anmarga onoge!\fig Pilato, Jesúsʼga igar-itoded. (Lucas 23:18) |src="cn01825B.tif" size="col" ref="Lucas 23:18" \fig* \p \v 19 We-Barrabásʼde Jerusalénʼgi, Roma-dulemargi gwisgusad-ular, degi, dule-oburgwisbalid-ular, esgaryagi metegusmalad. \p \v 20 Pilato Jesús-onobiedba idu-sogsadyobi gannar dulemarga sogdebalid. \v 21 Ar dulemardi oimakdemarbalid: \p —¡Nakrusgi bioke! ¡Nakrusgi bioke! \p \v 22 Geb Pilato gannar ilapaagi dulemarga sogdebalid: \p —Ar degite, we-dulede, ¿ibu-ibmar-isgana-imaksa be dakmarsunna? Ar gwen ibmar-isgana imaksasur an daked. Degisoggu, oburgwilegewilubsulid. Unnila an nue-sabsur-odurdakoed. A-sorba, an we-dule onogoed. \p \v 23 Ar dulemardi binnasuli oimakdemalad, nakrusgi Jesús-biokye, sogdemalad. \p Ar degite, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, dulemar-oimakbukwad-sogedba bur imaklesad. \p \v 24 Geb degi, Pilato dulemar-egisbukwadba imaksasunnad, Jesúsʼga nakrusgi-oburgwed-igar mesissunnad. \p \v 25 Pilato, dulemarga, Barrabás-Roma-dulemargi-gwisgusadi, emar-oburgwisad-ular-esgaryagi-mellesiid, onossunnad. Geb Pilato suar-ibmalaga Jesús-uksasunnad, adi, dulemar, e-itolegedba Jesús-imakmalagar. \s1 Nakrusgi Jesús-bioklesad \r (Mateo 27:32-44; Marcos 15:21-32; Juan 19:17-27) \p \v 26 Roma-suar-ibgan Jesús-sesmargu, dule-wargwen Jerusalénʼse-dani abinguarmalad. We-dulede, Cireneʼginedid, Simónʼye nugad. Gandikidgi a-dule-gasmalad, agine, e-gukingi nakrus-mesismalad, adi, Jesús-sorba nakrus-semai guegar. \p \v 27 Dulemar-bukidar Jesús-sorba duurmaknadap gusmalad. Omegandi, Jesúsʼga bonadapi, degi, bukib-binsaedba ega oimaknadapi gusmalad. \p \v 28 Jesús omegansik aibiridgua, amarga sogded: \p “Omegan-Jerusalénʼginmalad, mer anga be bomar. Na dukin be bomar, be-mimmiganga be bomar. \v 29 Ibagan nonikoed, dulemar sogdamaloed: \q2 ‘Omegan-geg-mimmi-nikumaladgi ise-nued binsalesye. \q2 Omegan-gusgu-muu-neggi-geg-gurgin-nikumaladgi ise-nued binsalesye. \q2 Degi, omegan-mimmigan-onussurmaladgi ise-nued binsalesye,’ sogdamaloed. \q3 ‘Ar we-omegandi na-e-mimmiganba gwen wilegosulid.’ \q1 \v 30 Geb degi, dulemar sabsur-wilenaidba yarmarga sogdemaloed: \q2 ‘¡Be anmargi batedage!’ \q1 Yar-mulluganga sogdemaloed: \q2 ‘¡Be anmar-omursunna!’ \qr Oseas 10:8 \p \v 31 ”Anbela an gwen-neg-oakalossulid-inigwele, weyob an-imaknanaid. Dule-neg-oakalosar-bulesunna, bur bule wiomalodo.” \p \v 32 Suar-ibgan dule-isganamar-warbo oburgwemalaga Jesúsʼba semai gusmarbalid. \v 33 Nonogarye-neg-nugadse mosmargu, agi nakrusgi Jesús-bioksamalad. Dulemar-isgana-warbogwad nakrusgi bioklesmarmogad. Wargwen, Jesús-argan-nuedsik ogwichismalad. Baiddi, Jesús-argan-sapiledsik ogwichismalad. \p \v 34 Degi, Jesús sogded: \p “Bab-Dummad, we-dulemar isgussuliyob be dako, ar wissurmalad ibu imaknanai.” \p Degi, suar-ibgan Jesús-morgi dodoarmalad, wilubdaknai-guarmalad, igid-mor emargadga guodibeye. A-sorba, Jesús-mor mimismarsunnad. \v 35 Degine, dulemar-bukidar neg-gunaid dakbukwa gusmalad. Ar neggwebur-dakmamaidi, Jesúsʼgi dodonai gusmalad, sogdedamalad: \p —Ar ede, dule-baigandi nabir bendaksad. Ar we Cristoʼle, Bab-Dummad-susadile, na dukin bendakdo. \p \v 36 Amba suar-ibgan Jesúsʼgi dodonanai gusmarmogad. Geb gobega, vino-gagbid ega senonimalad, \v 37 ega sogdemalad: \p —Ar be Judíoʼmar-e-Reyle, na be dukin bendakdo. \p \v 38 Jesús-nakrus-birgi, Griego-gayaba, Latín-gayaba, degi, Hebreo-gayaba, weyob narmakar-nai gusad: \qc \sc We-Jesús\sc* \qc \sc Judíoʼmar-E-Reyd.\sc* \p \v 39 Dule-isgana-wargwen, Jesús-dikarba-nakrusgi-biokar-naimogad, Jesúsʼgi isdar-sunmaknai gusmogad, ega sogded: \p —Ar be Bab-Dummad-dule-yoedse-barmidagoye-sogsad-dulesursi. Degite, na be dukin bendake. Be anmar-bendakmoga. \p \v 40 Agine, nakrusgi-biokar-naid-baid, Jesúsʼgi-isdar-sunmaknaid-abin-imakded, ese uluded, ega sogded: \p —Ar Jesús-sunnaa be burgwe-sognaimogad. Degite, ¿be Bab-Dummad-dobsurde? \v 41 Ar anmardi nabiridba wilenaid. Ar anmardi, ibmar-isgana-imaksadba odurdaklenaid. Ar we-duledi, gwen ibmar-isgana imaksasulid. \p \v 42 Geb degi, Jesúsʼga sogded: \p —Be Reyga-negdakmaidgi-danikir, be an-insao. \p \v 43 Geb degi, Jesús, abin-sogded: \p —Napira an bega soged, emi-ibagi Neg-Nued-naidgi be anba gudiguoed. \s1 Jesús nakrusgi-nai burgwisad \r (Mateo 27:45-56; Marcos 15:33-41; Juan 19:28-37; Hebreos 9:1-28) \p \v 44 Degine, yorukugusgua, bela napneggi negsichid nagusad, wachi-irbaase naigusad. \v 45 Degine, dad-ibeler gwen bar gassulid. Jerusalénʼgi Bab-Dummadse-goled-neggi, Neg-Islidikid-irwa-mor-naid, negabar achirmakde gusad. \p \v 46 Geb degi, Jesús binnasur goted, sogded: \p “Baba, be-argangi an-san-burba an uksun.” \p Deyob-sogsad-sorba, Jesús burgwided. \p \v 47 Roma-sorda-dulatar-sediid (100), weyob-ibmar-gusad daksagu, Bab-Dummad-nug ogannoded, sogded: \p “Ar we-dule, dule-nueddaed-napiragwadid, gwen-ibmar-oakalossulid.” \p \v 48 Bela dulemar-bukidar, Jesús nakrusgi-burgwenaid-dakbukmalad, bela we-ibmargan-gusad daksamargu, bela-bela na bukib binsadmalad, na dukin-dukin binasgargi sarsonanai negse nadmalad. \p \v 49 Ar bela Jesús-mag-dakmaladi, degi, omegan-Galilea-akar-eba-bipirmakdimaladi, bannaba we-ibmar-gunaid-dakbukwa gusmalad. \s1 Jesús-diglesad \r (Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Juan 19:38-42) \p \v 50 Deun, Judío-igar-nabiromalad-wargwen, Joséʼye-nugad mai-gusmogad. A-dulede, Arimatea-neggweburginedid, Judea-yala-dolad. José dakleargu, dule-nuedid, dule-igar-napiragwadbadaed-duled. \v 51 We-dulede, Bab-Dummad-e-negdakmaid nue edarbedimogad-duled. Joséʼdi, Jesús-oburgweye sogsamaladba gwen naigussulid, degine, emar-ibmar-imaksamaladba gwen akassurbalid. \p \v 52 We-dulede, Pilatoʼse nadegusad, Jesús-mui egisdapid. \v 53 José, Jesús-nakrusgi-burgwar-naid odesgu, atued-sibugi nue-obipirmaksad. Geb degi, José akwa-gwisar neg-uanga-siid-yaba, yoo-dule-egi-diglegedgi Jesús-mesisad. \p \v 54 Deun, a-ibagi, Ibmar-Guagwar-Sied-Ibad, bato obunnoged-iba warmakdanikid. \p \v 55 Omegan-Galilea-akar-Jesúsʼba-danigusmalad, José-Arimatea-sorba nadegusmalad. Neg-uan-siid daksamalad, degi, Jesús-diglesad bia mesilesad daksamarbalid. \v 56 Omegan negse-nonimargu, ina-biseb-wawaad, degine, gwallu-wawagwad-nuegan guagwar urbismalad, adi, Jesús-muigi eonamalagar. Geb degine, omegan Moisés-Igar-Maidba obunnoged-ibagi obunnosmarsunnad. \c 24 \ms2 7c. Jesús gannar-durgusad \mr (24:1-12) \r (Mateo 28:1-10; Marcos 16:1-8; Juan 20:1-10) \p \v 1 Itoged-iba-gebe-nagudedgine, wakudaryalaba omegan neg-uanse nadmalad. Gwallu-wawagwad-guagwar-imaksamalad sesmalad. \v 2 Omegan neg-uanse-mosmargu, bato akwa-dummad-neg-uan-yawagakgi-siid ainirar-sii dakdapmalad. \p \v 3 Neg-uan-yaba dogdemargu, Bab-Jesús-e-mui sate dakarmalad. \p \v 4 Jesús-mui-satedbali, omegan aku itobukmalad, wede igi gusa. Agine, machergan-warbo, mola-sibu-ise-dakar-dakargaed-yoimalad ese gwisgunonimalad. \v 5 Ar omegan nue dobe itomaladbali, napase e-bebe-ebulegedse dulluu imaksamalad. Machergan-warbogwad omeganga sogded: \p “¿Ar ibiga bemar dule-burgwarmalad-abargi dule-dula-gudiid be amimala? \v 6 Wegi bar maisuli, gannar durgusa. Ar Jesús amba Galileaʼgi-gudigu, igi bemarga sunmaksa, a be insamala. \v 7 Deun, Jesús bemarga sogsagusmalad: ‘Ani Dule-Machi, dulemar-isgudimaladse an uklegergebye, nakrusgi an bioklegergebye, degi, ibapaagi an gannar durguergebye.’ ” \p \v 8 Geb omegan Jesús-ibmar-sogsad ebinsadmalad. \p \v 9 Omegan-neg-uanse-gudimalad nonimargu, bela ibmar-gusad Jesús-sapingan-ambe-gakagwensakadga (11), degi, bela dule-baiganga, sogsamalad. \v 10 Omegan Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga ibmar-sognonimaladi, wemalad: María-Magdalena, Juana, María Jacobo-e-nan, degi, omegan-baigan-eba-gudimalad. \v 11 Ar Jesús-sapingandi omegan-ega-ibmar-soged itossurmalad, binsa ee gordii daksamalad, egi bengusmalad. \p \v 12 Ar Pedroʼdi neg-uanse abarmakde gusad. Neg-uan-mosgu, yaba atakdegu, atuedbi bukwa daksad. Ar Pedro weyob-ibmar-gusad geger daksad, gannar negse aligusad. \ms2 7d. Jesús durgusad-sorba ibmar-imaksad \mr (24:13-53) \s1 Jesús eba-naimalad-warbose Emaús-igarba magarosad \r (Marcos 16:12-13) \p \v 13 Degine, amba a-ibagi dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-warbo Emaús-neggweburse nadap gusmalad. A-neggwebur Jerusalénʼgi wachi-irbo-nanalegedgi egi siid. \p \v 14 Amar-ebogwadi bela ibmarmar-gusadgi sunmaknadap gusmalad. \v 15 Degi-muchub-muchub-sunmaknadapmaladgine, Jesús-sunnad ese warmaknonikid, eba nade gusmogad. \v 16 Ar wemar-warbogwad aku Jesús-dake gusmalad. Ar ade, Jesús-dakega emar-ibya bargalesad.\fig Jesús eba-naimalad-warbose Emaús-igarba magarosad. (Lucas 24:15) |src="cn01859B.tif" size="col" ref="Lucas 24:16" \fig* \p \v 17 Jesús amarga sogded: \p —¿Ibigi be sunmaknadapmala? ¿Ibiga be bukib itomarbali? \p \v 18 Gwensak, Cleofasʼye-nugadi, abin sogded: \p —¿Ar bebi wegi Jerusalénʼgi bela emi-ibmar-gusad wissurde? \p \v 19 Geb Jesús, abin-sogded: \p —¿Ibu-ibmala? \p Geb abin-imakdemalad: \p —Jesús-Nazaretʼginedgi bela-ibmarmar-gusad ¿be wissursi? We-Jesús Bab-Dummad-gayaburba-barsoged, gandikidba nued Bab-Dummad-asabin, degi, dulemar-asabin ibmar saed. Degi, gandikidba-sunmaked-dulebalid. \v 20 Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, anmar-neggwebur-dakmamaid Roma-dummadga Jesús-uksamalad, adi, oburgwemalagar. Geb nakrusgi Jesús-bioksamalad. \p \v 21 ”Ar anmardi we-Jesúsʼgi, Israel-dulemar-abonogoedye binsadii gusad. Emide, ibapaagus deyob neggusad-akalad. \p \v 22 ”Ar omegan-anmar-abargi-bipirmakdimarmogadi, geger-ito anmar-imaksad. Ar a-omegande wakudaryalaba neg-uanse nadegusmalad, \v 23 degi-inigwele, Jesús-mui neg-uangi amissurmarlad. Degisoggu, gannar anmarse nonimargu, anmarga sognonimalad, emarde ibya apurusmarye, baliwiturmar-daksamarye. A-baliwiturmar ega sogsamarye, Jesús dula gudiiye. \p \v 24 ”Degine, a-sorba, abala anmar-sordamar neg-uanse nadegusmarmogad. Ar igi-omegan-sogsamala, deyob dakdapmalad. Gwen-Jesús daksasurmarmogad.” \p \v 25 Geb degi, Jesús amar-warbogwadga sogded: \p —Bemar akusunna itomalad. Bemar Bab-gayaburba-barsogmalad-sogsamalad-bengumalad-dulemarbalid. \v 26 Ar Cristoʼde nibnegse dummadga-megnaed-iduar bela-bela weyob wilegergebed. \p \v 27 Geb Jesús we-dulemarga Bab-Garda-narmakar-maidba egi-sunmaklenaid bela sogsad. Moisés-sogsad-narmakar-naidgi onoded, degi, bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogsamalad egi-sogsamaladse ega ibmar sogsad. \p \v 28 Neggwebur-nadapmaladse warmaksamargu, Jesúsʼdi yamo nadegusaeyob imaksad. \v 29 Ar emar-warbogwad Jesúsʼgi ise-alamaknai gusmalad, ega sogdemalad: \p —Anmarba be beeye, bato neg sedogusye, bato neg mutikgudaniye. \p Degisoggu, Jesús, emarba bessunnad. \v 30 Degi, mas-gunnega mese-naba sigdemargu, Jesús madu-susa imaksad. Geb Bab-Dummadga dog-nuedye-sogsagu, madu bisge-bisge imaksad, geb emarga uksad. \v 31 Geb degi, e-warbogwad Jesús-mag-dakdemalad. Degi-sii emar-idu binnided, gwen bar daksasurmalad. \p \v 32 Geb degi, ebogwad na muchub-muchub sokarmalad: \p “Anmarga igarba Bab-Dummad-Gardagi sunmakdanigu, anmar-gwagede, ¿nue-weligwar itodani-gussursi?” \p \v 33 Wemar-warbogwad a-gines, a-wachigi, gannar Jerusalénʼse aligusmalad. Jerusalénʼse nonimargu, Jesús-sapingan-ambe-gakagwensakad (11), degi, dulemar-baigan-eba-bukmarmogad danar-bukwa daknonimalad, \v 34 sogbukmalad: \p —Ar Dummad-Jesús nue-gannar durgusye, Simónʼse Jesús magarosye. \p \v 35 Geb emar-ebogwadi, e-sordagan-bukmaladga sogsamarmogad, igi-igarba gusmala, degine, igi-emarde Jesús madu-bisge-bisge-imaksagu, magar daksamala. \s1 Jesús, e-sapinganse magarosad \r (Mateo 28:16-20; Marcos 16:14-18; Juan 20:19-23) \p \v 36 Jesús-sapingan amba we-ibmar-gusadgi sunmakbukmala, Jesús emar-abargi gwisgunonikid. Amarga sogded: \p —¡Na, degite! Ulubgi bogidik be gudii gumarsun. \p \v 37 Abin bela-bela gwakidmalad, nue-dobe itodmalad, emarde sergan-dakye bimalad. \v 38 Ar Jesúsʼdi amarga sogded: \p —¿Ar ibiga be nue-dobe itomarsunna? ¿Ibiga be beneyob itomarsunna? \v 39 An-argan be dakmala, an-nag be dakmarbali. Ar amba an-sunnad an gued. Be an-dakmar, be an-ebumar, ar an-sunnad an gued. Ar burbadi san sulid, garmar surbalid. Ar andi san nikad, garmar nikbalid. Be an-dakmalana. \p \v 40 Deyob-soggwichidgi, emarga e-argan, degi, e-nag oyoded. \v 41 Ar e-sapingandi yeer-itogedbali, degi, weligwaledbali, Jesús-durgusad geger dakmalad. Degisoggu, Jesús amarga sogdesunnad: \p —¿Masgunned be wis nikmala? \p \v 42 Geb ega ua-naraled bisgar uksamalad. \v 43 Jesús e-sapingan-annik susgua, amar-asabin guchad. \p \v 44 Jesús amarga sogded: \p —Amba an bemar-abargi gudigu, bemarga bato weyob an sogsad: ‘Moisés-Igargi-Angi-Narmakar-Maidi, bela angi guergebye. Degi, Bab-gayaburba-barsogmalad-angi-narmaksamaladba, degine, Salmosʼgi angi-narmakar-maidba bela angi guergebye an bemarga sogsamalad.’ \p \v 45 Degisoggu, Jesús Bab-Dummad-Gardagi-ibmar-sognaid e-sapingan-magar-itogega imaksad. \p \v 46 Jesús amarga sogded: \p “Weyob-narmakar-naid: ‘Cristo wilegergebye, ibapaagi gannar durguoye. \v 47 Degine, bela we-napneg-naid-ugakaase angi sunmaklegoye. Adi, na dulemar e-isguedga-bukib-binsamalagarye, e-daed ogwamalagarye, degidbali, Bab-Dummad dulemarga isgued elinonikoye. We-igarmargi sunmaklegedi Jerusalén-akar onodoye sognaid.’ \v 48 Ar bemar-sunnad we-igargan-angi-gusad daksamarsoggu, baiganga bemar sogmarmogo. \p \v 49 ”Emide, an-Bab bemarga sogsagusad, an bemarga ukoye, a an bemarga barmidagoed. Jerusalén-neggweburgi be edarbemalo, nibneg-akar burba-gangued bemarse nonikoedse.” \s1 Jesús, nibnegse nakwid gusad \r (Marcos 16:19-20; Gusmalad 1:6-11) \p \v 50 Degi, Jesús, Betaniaʼse e-sapingan sesagusad. Agi na e-argan niba-onakwidgu, e-sapingangi ise-nued binsasad. \p \v 51 E-sapingangi-ise-nued-binsagwichidgi, Jesús emargi banguded, nibnegse nakwide gusad. \p \v 52 Geb e-sapingana, Jesús-nug-ogannodmalad. Nue-weligwaledba gannar Jerusalénʼse aligusmalad. \v 53 Bab-Dummadse-goled-neggi gudigudamalad, Bab-Dummad-nug-ogannodii, degi, Bab-Dummadgi-nued-binsabukwa damalad. Be itomargua.