\id JAS - Kuna, San Blas - Bible -Panama 2014 (DBL -2014) \h Santiago \toc1 Santiago-Garda \toc2 Santiago \toc3 Stg \mt1 SANTIAGO-GARDA \mt2 SANTIAGO \imt2 GEBE-SOGLENAID \imt1 Garda-nug \ip Santiago, Jesús-e-urbad. E-babdi, José. Santiago, gwenadgan-Jerusalénʼgi-bukmalad-e-dummadga gusad. We-Santiago, Pablo-unasgusad, adi, Pablo gwenadganga oyogegar, ede Moisés-Igar-Maidba nanadimoye. (Gusmalad 21) Binsamardo, Santiago birga 62ʼgi burgwisargebye, degisoggu, a-birga-idu we-garda narmaklesye. \is1 Santiago-Gardagi weyob sunmaklenaid \ip Santiago, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledbali gwenadgan-neggwebur-baid-baidgi-bukmaladse garda narmaksad, ega sogega, Jesúsʼba-nanaimalad igi nanamalargebe. Sogsabalid, isguedse-dule-wilubdakleged, Bab-Dummadgi danisurye. Santiago sogsabardo, bela dulemar emarbi be dakmaloye. Bab-Jesúsʼba dule nagunonikir, e-daedgi mag-dakledaye, wede bule-nue Bab-Jesúsʼba-naid-sunnadi. Santiago garda-narmaksad-bergunaidgi gwenadganga binsaed uksiido, igi nanamalargebe. \ip We-gardagine, weyob ilemakar sunmaklenaid: \io1 1. Gebe-sikwas-soglenaid (1:1). \io1 2. Jesúsʼba-nanaimalad wilubdakleged (1:2-18). \io2 2a. ¿Ibiga Jesúsʼba-nanaimaladse wilubdakleged nodanikid? (1:2-12). \io2 2b. Jesúsʼba-nanaimaladse wilubdakleged, ¿bia-danikid? (1:13-18). \io1 3. Jesúsʼba-nanaimalad Babgi bensuli-daed (1:19–5:6). \io2 3a. Bab-Gayaburbaba-ibsamalad (1:19-27). \io2 3b. Bela be emarbi dulemar-dakmaloed (2:1-13). \io2 3c. Ibmar-imakedba, Bab-Jesúsʼgi-bensuligued oyoleged (2:14-26). \io2 3d. Gwabinduku-bargaed (3:1-12). \io2 3e. Binsaed-nikarba-gued-sunsoged Babgi danikid (3:13-18). \io2 3f. Bab-Jesúsʼba-nanaimalad nued nanamalargebed (4:1-12). \io2 3g. Banedse-ibmar-guoedba mer be san-dummarbaa itogo (4:13-17). \io2 3h. Mani-ibgan-dule-wiomaladga ibmar-soglenaid (5:1-6). \io1 4. Jesúsʼba-nanaimalad obinoed (5:7-20). \io2 4a. Naibi-itogedgi na san-bargaed, Bab-Jesús-danikidse (5:7-12). \io2 4b. Bensulidgi dule-uellemaladga Bab-Dummadse-goled (5:13-18). \io2 4c. Gwenad Bab-Jesúsʼgi bangudele, gannar Babba nue-naiguega be alamako (5:19-20). \ip Be itogua. \c 1 \ms1 1. GEBE-SIKWAS-SOGLENAID \mr (1:1) \p \v 1 Ani Santiago, Bab-Dummad-e-mai, degi, Bab-Jesucristo-e-maibar. Israel-dulemar-sogambe-gakabo (12) we-napneggi-aisakis-bukwadga nued-sogeye sogsiid. \ms1 2. JESÚSʼBA-NANAIMALAD WILUBDAKLEGED \mr (1:2-18) \ms2 2a. ¿Ibiga Jesúsʼba-nanaimaladse wilubdakleged nodanikid? \mr (1:2-12) \p \v 2 An-gwenadgan, bemar igar-bulegangi akar-akar-wilubdaklealile, bemar yeer-itogewilubmalad. \v 3 Bemar wismalad, be-Bab-Jesúsʼgi-bensulid-wilubdakleged, bemarga ukurmakar-ibmar-imaksulid uked. \v 4 We-ukurmakar-ibmar-imaksulid, ibmar-imaklenaid weligwaledgi obelogergebed, adi, bemar dule-innikigwadga guega, dulemar mer be-nug-oichogega, degi, bela bemar unniguar ibmar nikuegar. \v 5 Ar bemar gwenna-gwenna amba binsaed-nikagued sulile, Bab-Dummadse be egismar, ar Bab-Dummad bega ukoed. Bab-Dummad dule-gwen-obansuli bela dulemarga binsaed-nikagued ise-obinagwar uked. \v 6 Ar be bensulidgi Bab-Dummadse binsaed-nikagued egisergebed. Ar dule-bened-nikad, demar-mulluganyob gued. Demar-mullugandi unnila burwa-goledba seleddaed. \v 7 Ar dule deyob-daedi mer binsao, Bab-Dummad ega ibmar ukodeeye. \v 8 Ar a-dule, e-binsaed innikisulid, emi ibmar-soggwengi-binsaed, banegi bato ibmar-baidgi binsabalid. Geg innikii nanaed, e-daed gwage-gwage daed. \p \v 9 Gwenad-wis-wilesakwaa-gudiid Bab-Dummad-asabin-nug-dummarba-nikadba weligwar itogewilubbid. \v 10 Gwenad-mani-ibeddi, Bab-Dummadse nug-bipi-imaklenonikile, weligwar itogewilubmogad. Ar dule-mani-ibed dutuyob baisursunna bergudoed. \v 11 Ar dad-ibeler nakwialile, na e-dutusur-gaedba, dutu-e-gagan odingudaed. E-dutu argwatoed, e-yeerdakleged bergudoed. Debayobi dule-mani-ibed na e-ibmar-nikadi e-ibe bergudmogoed. \p \v 12 Dule isguedgi-wilubdaklenaidgi sikirmaksulile, Bab-Dummad we-dulegi nued binsaed. Ar wilubdaklenaidgi obichale, Bab-Dummad na e-sabmaladga dula-gudigued-ologurgin-ukoye-sogsad ega ukoed. \ms2 2b. Jesúsʼba-nanaimaladse wilubdakleged, ¿bia-danikid? \mr (1:13-18) \p \v 13 Ar dule-wargwen isguedgi wilubdaklear-sogele, mer sogo: “Bab-Dummad isguedgi an-wilubdaknaiye.” Ar Bab-Dummad isguedse geg wilubdakleged, deginbali, Bab-Dummad isguedgi dulemar-wilubdaksurbalid. \v 14 Ar anmar isguedgi wilubdaklealir, anmar-ibmar-isgana-imakbied, degi, galagwensuli-binsaed, isguega anmar-imaked. \v 15 We-ibmar-isgana-imakbiedgi isgued noardaed. We-isgued-imaklesad-sorba, burgwed nonisunnoed. \p \v 16 Gwenadgan-sabesailamalad, mer be yardaklemala. \v 17 Bela ibmar-nuegan, degi, ibmar-innikimalad, Bab-Dummadgi nibneggi danikid. Bab-Dummad-nibneggi-gwallumar-obinnisadgi danikid. We-Bab-Dummad niisgwamar-gwagdedaeyob gwagsulid, degi, burbamaryob bergusulid. Degisadegu maid. \v 18 Bab-Dummad na e-binsaedba, E-Gayaburba-Nued-napiragwad-sogedba anmarga burba-dulad uksad, adi, e-ibmar-obinnisad-abargi anmar-inse e-mimmiganga guegar. \ms1 3. JESÚSʼBA-NANAIMALAD BABGI BENSULI-DAED \mr (1:19–5:6) \ms2 3a. Bab-Gayaburbaba-ibsamalad \mr (1:19-27) \p \v 19 Gwenadgan-sabesailamalad, we-ibmar an bega sogsokalid nue itomalo: Bemar ibmar-sogleged-itogega bela guakwaa gudii gumalargebed. Be-sunmakeddi, be-urweddi, na be bargamalargebed. \v 20 Ar dule-urwedi Bab-Dummad-asabin igar-innikigwad imaksulid. \v 21 A-ulale, bela igar-isgana-imaked, degi, ibmar-isgana bukidar-nikadi be mimarsun. Adi, Bab-Dummad-Gayaburba-be-gwagegi-diglesad be san-bipi-itogedgi abingamalagar. Ar we-Gayaburba be-san-burba-abonogega gangued nikad. \p \v 22 Bab-Dummad-Gayaburba-itogedginbi mer be yeer-itomar, bur eba be ibmar-imakmar. Ar degisulile, na be dukin yardakdimardo. \v 23 Ar dule unnila Bab-Dummad-Gayaburbabi-itogele, eba dasulile, dule-wargwen na isbegi wagar-dakeyob gued. \v 24 Geb na isbegi wagar-daksad-sorbali, nadele, na yog-iear naddaed ede igi-daklege. \v 25 Ar dule-wargwen ibmar-itosad iesulirdi, aka bur igar-innikigwad-dule-ollor-imakedgi nue atakele, degi, egi alamaknaile, Bab-Dummad egi nued binsaoed. \p \v 26 Ar dule-wargwen Bab-Dummad-igarba nue-nanadiiye binsaele, degi-inigwele, na wissur gwabin bargaele, na dukin yardakdiid. Bab-igar-wisye-sogdiid, binsa gordido. \v 27 Ar anmar-Bab-Dummad-asabin e-igar-nuedba-swilidik-nanaedi, wedo: Dule-sergan-sated bendaked, mukwamar-sui-ei-burgwismalad-wile-itodimalad bendaked, degi, san-swilidik-gudiguega we-napneggi-ibmar-isganagi bangued. \c 2 \ms2 3b. Bela be emarbi dulemar-dakmaloed \mr (2:1-13) \p \v 1 Gwenadgan, bemar anmar-Dummad-Jesucristoʼgi-bensuligued nikusmalad, degisoggu, bela dulemar emarbi be dakmalo. \v 2 Binsa-sogmalo, bemar Bab-Dummadse-gorbukwadgi dule-wargwen bemar-abargi olargan-yoi, degi, mola-nued-yoi dognonikid. Aginmoga, dule-wileged, mor-wilesakwaa-yoi bemarse dognonimogad. \v 3 Ar bemar dule-mor-nued-yoid, nued be abindakmalale, degi, ega be sogmardibe: “Wese, gana-nuedse be sigdage.” Ar dule-wilegedgardi be sogmardibe: “Bedi weba be gwisgue,” igidibe: “Wegi napagi an-nag-naba be sige.” \v 4 Ar deyob be damalale, bato be dulemar emarbi daksurmalad. Bemar, dule-igar-nabomalad-isganayob gumaloed. Ar amardi, dulegi-isdar-binsaedba ega igar-noar nabodamalad. \p \v 5 Gwenadgan-sabesailamalad, nue an-itomar: Ar Bab-Dummad we-napneggi dule-wilegana susad, adi, Bab-Jesúsʼgi-bensuligued bur bule nikumalaga, degi, Bab-Dummad na e-sabmaladga na-e-negdakmaid-ukoye-sogsadi ega ukegarba. \v 6 Ar bemardi dule-wilegana ibgwensur imakdimalad. ¿Ar mani-ibmala bemar-wiodimarsursi? Ar wemar, ¿igar-itomalad-dummaganse bemar-ebipidimarsursi? \v 7 ¿Ar mani-ibmala bemar-Bab-Jesús-nug-nuedgi isdar sunmakdimarsursi? \p \v 8 Bemar igar-dummad-sunsoged-maidba nanaele, igar-nued be imakdimardo, ar igi Bab-Dummad-Gardagi sognaiyob: \q1 “Ar igi na be san-sabgue, deyobi dule-baid be sabgumogoed.” \qr Levítico 19:18 \p \v 9 Ar bemar emarbi dule-daksulirdi, bato bemar isgusad, bemar dummad-nosdo, ar Bab-Dummad-Igar-Maidba be ibsassurmalad. \v 10 Ar dule-wargwen belagwapa Moisés-Igar-Mesisadba nanadiile, unnila igar-soggwengi annanonikile, a-dule, bato belagwapa igar-mamaidgi annasdo. \v 11 Ar Bab-Dummad-sunnad sogsad: \q1 “Melle be be-abirginsulid-ebo galagwensuli nanao.” \qr Éxodo 20:14 \p Degine, sogsabalid: \q1 “Mer be dule-oburgo.” \qr Éxodo 20:13 \p Degisoggu, dule-negsichigi-yoledisulid, ar dule-baid-oburgwisardi, bato igar-maidgi yolesdo. \p \v 12 Degisoggu, bemar nuekwaa sunmakewilubbid, degi, nuekwaa nanae-wilubbalid, ar ibagwengi Bab-Dummad igar-anmar-ollor-imakedba bemarga igar-itogoed. \v 13 Ar dulemar dule-bamalad-wiledaksasurmalad, Bab-Dummad ega igar-naboalile, Bab-Dummad wile dakosurmogad. Ar wiledakleged-igar, igar-nabolegedgi obindaed. \ms2 3c. Ibmar-imakedba, Bab-Jesúsʼgi-bensuligued oyoleged \mr (2:14-26) \p \v 14 Gwenadgan, ar dule-wargwen na sogdibe, an Jesúsʼgi-bensulid nikye, degite, e-ibmar-imakedgi oyosulir, ¿ibuga ega e-bensulid gue? ¿Ar igi e-bensulid e-bendakosunna? Suli, e-bendakosulid. \v 15 Binsa-sogmalo, gwenad-machered-wargwen, igi gwenad-bundor-wargwendibe, mor-yoed sate gudiid, degi, masgunned sate gudibalid, \v 16 geb bemar unnila gayagi ega soged: “Gwenad, nuedgi be nae, be mor yoo, degi, immerbaa be mas gunno.” Ar we-ibmarmardi ega be uksulile, unnila gayaginbi-sogedgi ¿we-dule be bendakosi? Suli, be bendakosuli. \v 17 Ar deyobi Jesúsʼgi-bensulid gumogad. Ar anmar sogdibe, an Jesúsʼgi-bensurye, degite, ibmar-imakedba be oyosulile, be binsa gordido, be-bensulid burgwaleyob gudo. \p \v 18 Degi-inigwele, sunna dule-wargwen sogdagoed: “Be Jesúsʼgi-bensurye sogdiid, andi ibmar-nued imakdiid.” \p Be anga be-Jesúsʼgi-bensulid ibmar-imaksuli oyodo, andi, an-ibmar-imakdiidgi an-Jesúsʼgi-bensulidi bega oyogoed. \v 19 Unnila-Bab-Dummadbi-wargwenna-maid be bensulid. Deyob be binsaedi, nueddo. Ar niamarse-bakale, bensurmogad, degi, Bab-Dummad-asabin dobedba wawanmakbukwad. \p \v 20 Mer be nono-sered gue, ¿ar amba be nue-aku itoge? Ar Jesúsʼgi-bensulidi ibmar-imakedgi be oyosulile, ar be binsa gordido, an Jesúsʼgi bensurye. \v 21 Abraham Babgi-bensulidba na e-machi-Isaac Bab-Dummad-ailagi ogumakar uksokalinad. Deyob-imaksadbali, Bab-Dummad, anmar-dad-Abraham-isgussuliyob daksad. \v 22 ¿Emide, mag be itononisunna? Abraham na e-Bab-Dummadgi-bensulidi e-ibmar-imakedba-mesa nue-oyosad. E-Bab-Dummadgi-bensulidi e-ibmar-imaksadba innikii gunonikid. \v 23 Deyobi, Bab-Dummad-Garda-narmakar-maidba gunonikid: \q1 “Abraham Bab-Dummadgi bengussulid. \q2 A-ulale, Bab-Dummad Abraham-isgussuliyob daknonikid.” \qr Génesis 15:6 \p Abraham Bab-Dummad-e-aiye bilenonisunnad. \v 24 Emide, be dakena, Bab-Dummad unnila Jesúsʼgi-bensulidginbi isgussuliyob dule-daksulid, dule-ibmar-imakedba isgussuliyob dule-dakbalid. \p \v 25 Deyobi Rahab, ome-gambanuchu-imaked, na e-ibmar-imaksadba Bab-Dummad Rahab-isgussuliyob daknonigusmogad. Deun, Rahab na e-neggi dulemar-neg-argadimalad ogabisgusad, degi, igar-baidba wakinnega imaksagusad. \v 26 Ar igi anmar-san, burbasulile, burgwar-gue, debayobi, Jesúsʼgi-bensulid ibmar-imaksulir burgwarmogad. \c 3 \ms2 3d. Gwabinduku-bargaed \mr (3:1-12) \p \v 1 Gwenadgan, mer bemar odurdaked-sailaga yamo bukidar san-imakmalo, ar bemar wismalad, Bab-Dummad dule-bamaladba bur bule odurdaked-sailamarse gannabasaar ibmar egisoed. \v 2 Anmar belagwapa noedbimalad. Ar dule-wargwen na e-sunmakedgi nodisulile, a-duledi, dule-innikigwaddo. Deginbali, sunna na bela e-daed bargabalid. \p \v 3 Moli anmarba-ibsaega, anmar e-gayagi e-bargaed-yosale, bela anmar-sogedba sunna anmar moli semalad. \v 4 Be ur-dummagan dakmarbalina. Urmar dummagandibe, burwa-binnasur-goledba-selemaidibe, degite, dule-ursorgaed bia ur-seedbie, abali, ursorgaed-bipi-guedi, ur-sesdaed. \v 5 Amba deyobi, anmar-sangi gwabin bur-ibmar-baiganba bipii gumogad. Degi-inigwele, gwabin sunna ibmar-dummagan-imakye soged. Be dakena, soo-bipi-gaed sunna bela nainu-dummad ogumaked. \v 6 Gwabin sooyobi gued. Neg-gagaega bela-bela gangued nikad. Anmar-sangi-gwabin-naidi, bela anmar-san-oichoged, degi, sunna nianeggi be-ogumakega imaked. \p \v 7 Dule bela ibdurgan-ursirmalad, nuugimalad, naibegimalad, degi, ibdula-demargi-bukmalad, be sunna urwesuli imaked. \v 8 Degi-inigwele, gwabindi dule geg-bargaed. Gwabin, ib-isgana-geg-bargalegedid, dule-gindaked-inabi sediid. \p \v 9 Anmar, gwabingi anmar-baba-Bab-Dummad-e-nug odummomalad. Amba a-gwabingine anmar dulemar-ukabsabalid. We-dulemar Bab-Dummadyobi obinnilesad. \v 10 Gwabingi dulegi-nued-binsaleged sogleged, degi, dule-ukabsaleged soglebalid. Gwenadgan, we deyob guewilubsulinad. \v 11 ¿Ar sunna dii-gammu-wargwengi dii-nued dii-gagbiredba-mesa aryodasi? Suli, degisuli. \v 12 Gwenadgan, ¿ar sunna higuera-sapigi, olivo-san sanmako be insae? Igidibe, ¿sunna uva-dubgi higuera-san sanmako be insae? Suli, degisuli. Ar deyobmodo, dii-gammu-wargwengi dii-gagbired-aryomaidba-mesa geg dii-nued aryoed. \ms2 3e. Binsaed-nikarba-gued-sunsoged Babgi danikid \mr (3:13-18) \p \v 13 Ar bemar-abargi, ¿doa dule-binsaed-ibed gue? ¿Doa bela ibmar nue mag itoge? A-dule, na e-nued-daedgi oyodo. Na binsaed-nikaguedba na san-bipi-imakedgi ibmar-imakedba oyodo. \v 14 Ar bemar nobgued-dummad nikale, degi, gwagegi na muchub-muchub-urwed naibalile, mer be na san-dummarbaa itomardo. Ar bemar igar-napiragwadgi yoledimalad. \v 15 Ar weyob daedi, binsaed-nikaguedsulid, Bab-Dummadgi danisulid. Ar wegiid-binsaedi, napnegginedid, dulegi danikidid, degi, niagi danibalid. \v 16 Ar bemar-abargi nobed-nikale, degi, urwed-nikabalile, agi neg-isgued nikad, degi, bela ibmar-isgana-imaked nikabalid. \p \v 17 Ar binsaed-nikagued-Bab-Dummadgi-danikiddi, gebedgine, swilidikidid, deginbali, bogidikidbalid, dulemargi-nued-daedid, duleba-ibsaedid, emar-wiledakedid, ibmar-nueganbi imakedid, emarbi dulemar-dakedid, degi, innikigwadbi ibmar-sogbalidid. \v 18 Dulemar-ulubgi-bogidikdaed-amidimaladga, Bab-Dummad gwage-bogidikid, degi, igar-innikigwad-imaked ega ukoed. \c 4 \ms2 3f. Jesúsʼba-nanaimalad nued nanamalargebed \mr (4:1-12) \p \v 1 ¿Wede, bia urweleged danisunna, degi, wede, bia bemar na abin-abin-imakmalad danibarsunna? Ar bemargi ibmar-isgana-imakbied-naidgi danikid. Ar amar be-ulubgi abin-abin imaknanaid. \v 2 Bemar ibmarbina sogenad, degite, a-ibmar geg be nikumalad. Na be gindakmalad, na be ibmarbina nobgudimalad. Bemar ibmar-abegedi geg nikumalad. Na be urwedimalad, na be abin-abin imakdimalad. Bemar ibmar satemalad, ar ade, be egissurmalad. \v 3 Ar be ibmar-egisdemalale, bemarga ibmar uklesurmalad, ar ade, noar be egismalad. Ar be ibmar-abemaladi unnila be-sanginbi-nabir-itodiguegala be egisdedamalad. \p \v 4 Bemar ¡Na-abirgunagwarsuli negsichidgi-yoledimaladid! Dule we-napneg-naidbo ai-imakele, Bab-Dummad-e-isdaradga-gunonidaed, ¿ar be wissurmarsi? Ar dule we-napneg-naidbo ai-imakbiele, Bab-Dummad-e-isdaradga gunonidaed. \v 5 Ar Bab-Dummad-Gardagi binsa weyob-sognai be insae: Bab-Dummad na E-Burba-anmargi-oubosgusad-nue-sabedbali anmargi-nobguye. \v 6 Ar Bab-Dummad na e-anmar-wiledakedba bur bule anmar-bendaked. A-ulale, weyobi e-gardagi soged: \q1 “Bab-Dummad, dule-na-san-dummarba-imakdimaladgi gwisgudaed. \q2 Ar dule-na-san-bipi-imakdimaladdi, Bab-Dummad amar-bendakdaed.” \qr Proverbios 3:34 \p \v 7 Degisoggu, Bab-Dummad-urbaligwa be nanamar. Nia-saila-abin gandikidba be gwisgumar, ar deyob be imakele, nia-saila bemargi bangudoed. \v 8 Bab-Dummadse be dagmar, Bab-Dummad bemarse dagoed. ¡Dule-isgudimalad, mer be bar isgudii gumar! ¡Bemar-gwage-darbo-binsamalad, na be gwage nudakmar! \v 9 Na be isgudiidba bukib binsamar. Be bomar, degi, ise-wilegar be itomar. Mer be bar allemar, be bomarsun. Mer be bar wergumar, be naibi itomarsun. \v 10 Bab-Dummad-asabin na be san-bipi-imakmar, ar deyob be imakele, Bab-Dummad be-nug-odummomaloed. \s1 Mer dule-bamaladgi isdar sunmakmar \p \v 11 Gwenadgan, mer na egi be muchub-muchub isdar sunmakmalo. Ar dule gwenad-wargwengi isdar sunmakele, igi egi sogdibe, gwenad bato nosye, we-dule igar-maidgi isdar sunmakdo, degi, igar-maidgi sognaido, we-igar noar maiye. Ar be igar-maidgi noar-maiye sogele, bato be igar-maidba-nanaed-dulesurdo, be dule-igar-nabogedga gunonido. \v 12 Unnila dule-wargwena igar-uked-maid, degi, dule-igar-nabogedbalid. Abi sunna be-abonoged, degi, sunna be-oburgwebalid. Ar bedina, ¿be doasunna, be emargi sogdigu, bato we-dule nosye? \ms2 3g. Banedse-ibmar-guoedba mer be san-dummarbaa itogo \mr (4:13-17) \p \v 13 Emigi, we be nue itomala, bemar sogmalad: “Emi, igi bandibe, anmar a-neggweburse namaloed. A-neggweburgi anmar birgagwen megmaloed. Agi anmar ibmar-ukmaloed, degi, mani-dummad anmar onomaloed.” \v 14 ¿Ar ibiga be weyob sunmakmala? Ar be wissurmalad igi banedse neg-gudagoe, degi, igi be gumaloe. Ar bemar booyobi gumalad, ar boo sikwas wis dakleardaed, bato ichee wis naogua, yog-berguar naddaed. \v 15 Ar bemar bur-sogewilubmalanad: “Ar Bab-Dummad abegele, anmar dula-gudiguodo. Anmar we-ibmarmar imakodibe, igi ibmarmar-baid imakodibe.” \v 16 Ar emidi, bur bemar san-dummarba-itogedba sunmakdimalad. Bela weyob na san-dummarba-imaked nuedsulid, isganad. \v 17 Degisoggu, dule na ibmar-nued-saed wisile, degite, imaksulile, bato we-dule isgudido. \c 5 \ms2 3h. Mani-ibgan-dule-wiomaladga ibmar-soglenaid \mr (5:1-6) \p \v 1 ¡Bemar mani-ibgan, emigi nue an-itomar! Bemar naibid-dummad-itogoedba be bomar, degi, nunmak-itogoedba be ise-gollar imakmar. \v 2 Be-ibmar-nue-nikad bela nungusad, degi, be-mormar bela bugbu-bugbu gusad. \v 3 Be-or, degi, be-mani, bela saamechad. We-samechadi, begi aibinnonikoed, sooyobi bela be-san-ogumakoed. Bemar be-ibagan-bergudanikidga mani na be onmaksamalad. \v 4 Bemar dule-be-nainugi-bega-arbasmalad be bennuksasulid. Be itomala, a-mani ibibayobi bemargi binnasur gornanai. We-dulemar-bega-arbasad-e-binnasur-gordidimalad, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikadse warmaksad. \v 5 Bemar we-napneggi bela ibmar-nika gudigusad, degi, bela galagwensuli gudigusmarbalid. Oburgwileged-ibaga bemar na bela-bela dukin owardungusmalad. \v 6 Bemar dule-ibmar-gwen-oakalossulid ibmar-oakalosayob egi be nasiksamalad, degi, be oburgwismalad. We-dulemar gwen be-abin imaksasurmalad. \ms1 4. JESÚSʼBA-NANAIMALAD OBINOED \mr (5:7-20) \ms2 4a. Naibi-itogedgi na san-bargaed, Bab-Jesús-danikidse \mr (5:7-12) \p \v 7 Degisoggu, gwenadgan, Bab-Jesús-danikoed-ibase na be san-bargaagwar-gudii gumarsun. Be dakmala, igi-dule-nainugi-arbaed, na e-ibmar-gwag-digsad-sanmaked abitodidae, degi, ibagan-dii-wied gwen-gwae-gwaesuli abitodidabalid. \v 8 Bemar deyobi mer be gwae-gwae itomarmoga, na be gwage ogannomarsun. Ar Bab-Jesús-gannar-danikid-e-ibagan warmakdanikid. \v 9 Gwenadgan, melle bemar sabsur-odurdaklemalaga na be muchub-muchub urwemar. Ar dule-igar-naboged bato emiskwaa danikid. \p \v 10 Gwenadgan, Bab-Jehová-nuggi Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad sunmakdigusmalad. Amar-nanasmaladyob be gudii gumarmoga. Ar amar anmarga oyosmalad, igi naibi-itoleged-abargi nanalege, degi, igi gwae-gwae ibmar imaklesurbali. \v 11 Ar anmar wisid, dule nunmaked-birgi-nakwisadgi nued binsalesye. Ar bemar bato itosad, igi-Job baisur-itosgusa. Degi, bemar wisbalid, a-sorbali, Bab-Dummad igi Jobʼga ibmar-uksa gusa. Ar Bab-Dummad dulemar-nue-sabed, degi, dulemar-nue-wiledakbalid. \p \v 12 Deginbali, gwenadgan, nibneg-naid-nuggi, we-napneg-naid-nuggi, degi, ibmar-baid-nuggi, mer be ibmar ise-sogar sogmalo, an imakedseye. Ar “eyeye” be sogele, ar eyedo. Ar “surye” be sogele, ar surdo. Unnila irgwen sogsa be sae, adi, Bab-Dummad mer sabsur-be-odurdakegar. \ms2 4b. Bensulidgi dule-uellemaladga Bab-Dummadse-goled \mr (5:13-18) \p \v 13 ¿Ar dule-wargwen bemar-abargi naibi-itodii? Bab-Dummadse gordo. ¿Ar dule-wargwen bemar-abargi weligwar-itodii? Bab-Dummadga namakdo. \v 14 ¿Ar bemar-abargi dule uellege? Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumaladse be gole, adi, amar Bab-Dummadse ega golega, degi, Bab-Jesús-nuggi ega olivo-gwallu magmalagar. \v 15 Ar bensulidba-Bab-Dummadse-goled dule-uellemaid-nudakoed, Bab-Jesús a-dule-ogwichoed. Ar dule isgusale, e-isgued ega elilenonikoed, isgussuliyob gunonikoed. \v 16 A-ulale, na be be-isgued muchub-muchub sogmar, degi, muchub-muchub na be Bab-Dummadse-gormar, adi, bemar nugumalagar. Dule-gwage-swilidikid-Bab-Dummadse-goledi, gangued nikad, ega nabir ibmar gued. \p \v 17 Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Elías, anmaryobi sunna isgumoga gusad. Degite, mer dii-wiega, Bab-Dummadse ise-egisar-gochagua, birgapaa-abala we-napneggi dii bar wissulid. \v 18 Elías, gannar Bab-Dummadse-gochabargua, dii gannar wiargusad, degi, napa bela-ibmar-gullemalad nued osanmaksad. \ms2 4c. Gwenad Bab-Jesúsʼgi bangudele, gannar Babba nue-naiguega be alamako \mr (5:19-20) \p \v 19 Gwenadgan, ar bemar-abargi dule-wargwen Jesús-igar-napiragwadgi-bangudele, degi, dule-baid, dule-bangusad gannar igar-nuedse seardibe, \v 20 bemar wisigarmar, ar doa-dule, dule-isgana-igar-nuedgi-bangusgudiid gannar igar-nuedse senonikile, burgwedgi bendakoed, degi, e-isgudiid-bukidar Bab-Dummad ega elioed.