\id 1CO - Kuna, San Blas - Bible -Panama 2014 (DBL -2014) \h 1 Corintios \toc1 Corinto-Dulemarse-Narmaklesad-Garda-Gebed \toc2 1 Corintios \toc3 1Co \mt1 CORINTO-DULEMARSE-NARMAKLESAD-GARDA-GEBED \mt2 1 CORINTIOS \imt2 GEBE-SOGLENAID \imt1 Garda-nug \ip Pablo Corinto-neggweburgi Bab-Igargi sunmaksagu, dulemar Bab-Jesús-abingasmalad. (Gusmalad 18) Corinto-neggwebur, Grecia-yargi siid. A-neggweburse, bukidar dulemar-ibmar-ukmalad duurmakbukmalad. Corinto-neggweburgi-Bab-Dummad-wissurmaladi, bela-bela sunnasur nanabukmalad, negsichigi-yoledii nanabukwad, bab-dummadga-imakleged-sobaled e-bab-dummadga imakbukwad, bingedsuli galagwensuli nanabukwad. Pablo garda-sogbo gwenadgan-Corinto-neggweburgi-bukmaladga narmaksad. Binsamardo, we-garda birga 54ʼgi narmakles-insaye. \is1 Corinto-Dulemarse-Narmaklesad-Garda-Gebedgi weyob sunmaklenaid \ip Gwenadgan-dummagan, Pabloʼse sordamar-barmisad, ega sogega, gwenadgan galagwensuli nanabukmarye. Pablo, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledbali gwenadgan-Corinto-neggweburgi-bukmaladga sogsado, melle dule-baidgi obichaa be nanamaloye. Degi, igar-baigangi sunmaklenaibalid. \ip We-gardagine, weyob ilemakar sunmaklenaid: \io1 1. Gebe-sikwas-soglenaid (1:1-9). \io1 2. Bab-Jesúsʼba-nanaimalad-e-gudmalad (1:10–4:21). \io1 3. Pablo, Bab-Jesúsʼba-nanaimaladga igar-maidba sunmaksad (5:1–6:20). \io1 4. Abirgunagwar-nanaleged-igar (7:1-40). \io1 5. Bab-Jesúsʼba-nanaimalad, dulemar-igar-mesedgi ollorgunonikid (8:1–11:1). \io1 6. Bab-Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikuedgi-e-damalad (11:2-22). \io1 7. Bab-Jesús-burgwisadgi-binsaega mas-gunmalad-igar (11:23-34). \io1 8. Bab-Burba-Isligwaled, gurgin-burbaled-uked (12:1–14:40). \io1 9. Burgwismalad-durgumaloed (15:1-58). \io1 10. Napi-soglenaid (16:1-24). \ip Be itogua. \c 1 \ms1 1. GEBE-SIKWAS-SOGLENAID \mr (1:1-9) \p \v 1 Ani Pablo, Bab-Dummad-sogedba, Jesucristo-sapin-bur-dummadga-gumogaga anse gorlesad. An gwenad-Sóstenesʼbo bemarse garda narmaksiid. \p \v 2 Bemar-Bab-Jesúsʼba-nanaimalad-Corintoʼgi-danar-bukwad anmar bemarse garda narmaksiid. Bemar, Cristo-Jesúsʼgi-gwage-swilidik gunonimalad. Bab-Dummad e-neggwebur-isligwaledga-guega bemarse gochad. \p Bela dulemar gwen neg-sukungan-bessuli Bab-Jesucristoʼse-gorbukmaladba-mesa isligwaledga-guega bemarse gochad. \p A-Jesucristoʼde amar-Dummadga gunonikid, degine, anmar-Dummadga gunonimogad. \p \v 3 Bab-Dummad anmar-baba, degi, Dummad-Jesucristo, bemargi nued binsamarsun, degine, ulubgi-bogidikid bemar-itogega imakbarsun. \s1 Pablo, Bab-Dummadga dog-nuedye sogsad \p \v 4 Bab-Dummad, Cristo-Jesúsʼgi bemargi-ise-nued-binsasadba dog-nuedye gusgu an Bab-Dummadga bemar-nuki sogdaed. \v 5 Bemar Jesucristoʼbali bela ibmar-nuegan-burbaled nikunonikid. Bemar yeer-sunmake, degi, ibmar-wisi be gunonimalad. \v 6 Degisoggu, Cristoʼgi-Gayaburba-Nued-sunmakleged bemargi oyolenonikid, we-igar, napiragwadye. \p \v 7 Degisoggu, Bab-Dummad-gurgin-burbarmalad-nuegan-ukedi, be galakudeeye binsasurmalad, bela be nikmalad. Unnila anmar-Dummad-Jesucristo-danikoed-e-ibagan-edarbedii be gumarsun. \v 8 Bab-Dummaddi mer isguedse be galakuegala, burgwedse be-bendakdii guoed. Adi, anmar-Dummad-Jesucristo-e-danikoed-ibagangi, bega igar-itolealile, ibmar-gwen-oakalossuliyob be daklegegar. \v 9 Bab-Dummad e-ibmar-sogsadba na imakedsedasoggu, bemarga e-ibmar-sogsadba na imakodo. Bab-Dummad na e bemarse gochad, adi, E-Machi anmar-Dummad-Jesucristo-walikaa anmar gudii guegar. \ms1 2. BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALAD-E-GUDMALAD \mr (1:10–4:21) \s1 Cristoʼba-nanaimalad sordamar-mamarided \p \v 10 Gwenadgan, anmar-Dummad-Jesucristo-nuggi an bemarse nue-wilesakwaa an gorsun. Mer na be akar-akar sunmakmar, bela balibi be-bukwa gumar. Bela be-damaladgi, be-binsamaladgi yopira na be binsabukwa gumar. \p \v 11 Gwenadgan, an weyob bemarga soged, ar ade, Cloé-neg-yaginmalad-anga-sogsadba an bemar-itoged, bemarde na abin-abin imakdimarye. \v 12 Ar bemar abar-sogdimalad: “Andi, Pablo-sordaye,” baigandi sogmogad: “Andi, Apolos-sordaye,” degi, baigandi sogdimogad: “Andi, Pedro-sordaye.” Deginbali, abar baigandi sogmogad: “Andi, Cristo-sordaye.” \v 13 ¿Ar Cristoʼde sordamar-mamaredsi? ¿Ande bemarga nakrusgi burgwissi? Ar bemarde ¿Pablo-nuggi Bab-Dummad-diigi-ogleged-igargi-oglessi? Degisulid. \p \v 14 Bab-diigi-ogleged-igargi an bemar-ogsasurmalad. Agala, Bab-Dummadga dog-nuedye an sogsundo. Unnila Crispo, degi, Gayo, amarbi an Bab-diigi-ogleged-igargi ogsad. \v 15 Degisoggu, geg bemar sogmalad: “An Pablo-nuggi Bab-Dummad-diigi-ogleged-igargi oglesye.” \v 16 Deginbali, an Estéfanas-neg-yaginmaladbi Bab-diigi-ogleged-igargi an ogsabalid. Baigandi, an insasulid an Bab-diigi-ogleged-igargi ogsabardibe. \v 17 Ar ade, Cristo e-diigi-ogleged-igargi dulemar-ogega an-barmissulid. Deginbali, Cristo an-ibmar-wisidba-sunmakedgi an-barmissurbalid. Cristo an-barmialid, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakegar. Ar deyobsulile, Cristo-nakrusgi-burgwisad-e-igar gwen-gangued-nikasuli imaklego-itole. \s1 Bab-ibmar-wisid, degine, e-gangued Cristoʼgi oyolenonikid \p \v 18 Ar dule-yoggus-gudimaladgala, Cristo-nakrusgi-burgwisadgi-sunmakleged-igar, igar-binsaledga gued. Anmar-abonolesmaladgardi, we-Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmakleged, Bab-Dummad-e-gangued gued. \v 19 Ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid: \q1 Bab-Dummad soged: “Dule-binsaed-ibegan e-binsaed-nikadi, an osulogoed. \q2 Dule-nue-ibmar-wismalad, ibmar-wissulidga an imakoed.” \qr Isaías 29:14 \p \v 20 Degite, ¿bia dule-nue-binsaed-ibed nadsunna? ¿Bia Bab-Garda-ogwamalad nadsunna? ¿Bia dule-we-napneggi-igar-dummagan-mamaid-wisimalad nadsunna? Bab-Dummad, ¿we-napneggi-ibmar-wisimalad, ibmar-wissulidyob imaksasursi? Eye, deyob imaksa. \v 21 Bab-Dummad, bela e-binsaed-nikadba we-napnegginmaladi dule-binsaedgi, gwen e-amiega imaksasulid. Agala, Bab-Gayaburba-sunmakleged-binsaledga-guedyobidba egi-bensurmalad abonogega imaksad. \p \v 22 Ar Judíoʼmardi ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-ega-oyobi abemalad, Griegoʼmardina, ibmar-nue-wisigued amidimalad. \v 23 Ar anmardi, Cristo-nakrusgi-burgwisad-igargi sunmakdiid. We-igar, Judíoʼmarga igar-egi-gwisgued gued. Judíoʼsurmaladdi, a-igar, igar-binsaled dakmalad. \p \v 24 Bab-Dummad-dulemarse-gochamaladgardi, Judíoʼmardibe, Griegoʼmardibe, amargardina, Cristo, Bab-Dummad-e-ganguedid, degine, bela e-ibmar-wisid gubalid. \v 25 Ar Bab-Dummad-Igar-binsaled-daklegedi, dulemar-e-binsaedba bur binsaed-biriginedid. Degine, Bab-Dummad-ibmar-saed bur nollo-dakle-inigwele, degite, dulemar-ibmar-saedba bur gangued nikad. \p \v 26 Degisoggu gwenadgan, nue na be itomala, Bab-Dummad bese-gochagu, igi be gudimalana. Dulemar sogmalad, bemar-abargi, bemar wis ichee dule-binsaed-ibegan nikmarye, bemar ichee dule-dummagan nikmarbarye, degi, bemar ichee dule-nuga-nikamalad nikamarbarye. \p \v 27 Degi-inigwele, Bab-Dummad we-napneggi dule-ibmar-wissurmaladse gochad, adi, dule-ibmar-nue-wismalad-obingegsaegar. Degine, we-napneggi dule-nollomaladse gochad, adi, dule-nollosurmalad-obingegsaegar. \v 28 Bab-Dummad we-napneggi dule-baisur-dakledimalad, degi, dule-isdar-dakledimalad bur susad. Bab-Dummad dule-nug-nikasurmalad susad, adi, nug-nikamalad-osulogegar. \v 29 Adi, melle dule Bab-Dummad-asabin na dukin san-odummomalagar. \p \v 30 Ar Bab-Dummad-sunnad Cristo-Jesúsʼgi bemar-oakanonikid. Degi, Cristo anmar-ibmar-nue-wisidga gunonikid. Cristo anmar-isgussulidyob-guedga gunonikid. Cristo anmar-gwage-swilidikga gunonikid. Degi, Cristo anmar-baknonikidga gunonikid. \v 31 Adi, Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidyob guegar: \q1 “Ar dule na san-dummarba itobiele, \q2 Bab-Dummad-nuggi bur san-dummarba na itodo.” \qr Jeremías 9:23-24 \c 2 \s1 Cristo-nakrusgi-burgwisadgi sunmaklenaid \p \v 1 Nabir gwenadgan, Bab-Dummad-igar-napiragwad-maid-sogega an bemarse arbigu, yeer-sunmakedba, degi, an-ibmar-wisidba an bemarga gwen sunmaksasurmalad. \p \v 2 An bemar-abargi-gudigusgu, ibmar-baidgi an gwen sunmakosurye sogsad. Unnila Jesucristoʼginbi bemarga an sunmakoye sogsad, bur bule Jesucristo-nakrusgi-burgwisad-igargi an sunmakoye sogsad. \v 3 An bemar-abargi-gudigusgu, an na wargwen unnisur-itogedgi, dobedgi, degi, ise-wawanmakaledgi an bemar-abargi gudii gusad. \p \v 4 An bemarga sunmaksagua, degi, an bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-bisgua, ibmar-wisidba, yamo bemar-binsaed-gaega an sunmaksasulid. Suli, degisuli. Bab-Burbaba, degi, e-gangued-nikadba bemar mag itosad. Agala, bemar Bab-Jesúsʼba nagusmalad. \v 5 Adi, bemar-Jesúsʼgi-bensulidi melle dulemar-ibmar-wisid-sogedba bensuli be gumalagar. Suli, degisuli. Unnila Bab-Dummad-ganguedba Jesúsʼgi bensuli be gumarsun. \s1 Nue-ibmar-wisigued Bab-Dummadgi danikid \p \v 6 Degi-inigwele, anmar gwenadgan-Bab-Jesúsʼgi-bensulidgi-nue-nasgusmalad-abargi nue-binsaed-nikaa sunmakdimalad. Nue-binsaed-nikaa anmar sunmakedi, we-napneggined-binsaedbarsulid, degi, we-napneggi dule-dummagan-negdakmamaid binsaedyobsurbalid. Ar a-dulemardi bergudoed. \v 7 Anmardi, epenne Bab-Dummad-binsaed-nued-dukuar-maigusadgi an sunmakmalad. Amba yoo we-napneg-nague, Bab-Dummad bato anmarga we-binsaed-nued sabosad, adi, anmarga ibnuedga guegar. \p \v 8 We-napneggined-dummagan we-binsaed-nued aku daksamalad. Ar we-binsaed-nued mag-itosmalana, nibneg-yeerdakleged-e-Dummad-Jesús nakrusgi oburgwissurmalanad. \v 9 Ar weyob bato Bab-Dummad-Gardagi narmakar sognaid: \q1 “Bab-Dummad ibmar-nuegan guagwar na e-sabmaladga bato nasiksad. \q2 We-ibmarmar dule gwen dakdisulid, \q1 dule gwen itodisurbalid, \q2 degi, dule gwen egi bipisaar binsadisurbalid.” \qr Isaías 64:4 \p \v 10 Bab-Dummad anmargardi, E-Burbaba e-binsadiid odalosad. Ar ade, Bab-Burba bela ibmar baramied, Bab-Dummad-ulubgi-binsadiidse-bakar, baramied. \p \v 11 ¿Ar doa-dule, dule-ulubgi-binsanaid wisguo be insae? ¿Ar unnila na dule-e-burbabi e-ulubgi-binsanaid wisgusursi? Amba deyobmodo, unnila Bab-Dummad-Burbabi wisdo, igi Bab-Dummad binsanai. \p \v 12 Anmarga we-napneggined-burba uklessulid, anmarga Bab-Dummadgi-Burba-danikid uklesad. Adi, anmar Bab-Dummad-e-nued-daedgi anmarga-e-ibmar-uksad wisguegar. \v 13 Anmar-ibmar-nue-wisidba, ibmar-durdaksamaladba, anmar sunmaksulid. Suli, degisuli. Anmar sunmakedi, Bab-Burba anmarga binsaed uksadba, degi, E-Burba anmar-odurdaksadba, anmar sunmaked. Deyob dulemar-Bab-Burba-nikmaladga ibmar-burbarmalad an odulodimalad. \p \v 14 Ar dule Bab-Burba-niksulile, Igarmar-Bab-Burbagi-danikid geg abingaed, ar igar-binsaled daked. Deginbali, a-dule, Igarmar-Bab-Burbagi-danikid amba aku-itobalid, ar ade, burbar mag-itogergebed. \v 15 Ar dule-burbar-duladdi bela mag itoged, igid igar-nuedi, igid igar-isganabali. Degisoggu, dule-baigan a-dulegi geg akar soged. \v 16 Ar Bab-Dummad-Gardagi soged: \q1 “Degite, ¿doa Bab-Dummadga-binsaed-ukega, Bab-Dummad-e-binsaed wissunna?” \qr Isaías 40:13 \p Suli, dule geg deyob imake. Anmardi, Cristo-binsaed nikamalad. \c 3 \s1 Jesúsʼba-nanaimalad, Babga-arbamalad gued \p \v 1 Gwenadgan, degisoggu, Bab-Jesús-Igargi dulemar-bela-bela-Bab-Dummadgi-burbar-nanadimaladga-sunmakeyobi an bemarga sunmaksasulid. An bemarga, dule-Bab-Dummad-wissuliyobi sunmaksad, ar ade, amba Cristoʼgi burwiganayob be gumalad. \v 2 An bemarga Bab-Jesús-Igargi-sunmaksamargu, ibgwensuli-magar-itolegedgi an bemarga sunmaksad. Ar igi mimmi-bipi amba bipigwadba geg san-gunne, bur nunisgi-onulege, debayobi an bemarga sunmaksad. Ar deun, amba bemar Bab-Burbagi mimmiganyobi gumalad, geg bemar san gunmalad. Ar amba emibela san-dutusulid geg bemar gunmalad. \p \v 3 Ar amba bemar dule-Bab-wissulidyobi gumalad. Na be muchub-muchub nobmalad, na be muchub-muchub urwemalad, degine, na be danar-danar sorda-gadimalad. Ar deyob-be-damaladde, ¿dule-Bab-wissuliyob be damarsi? \v 4 Ar gwenna-gwenna bemar soged: “Andi Pablo-sordaye.” Baigandi sogmogad: “Andi Apolos-sordamoye.” Ar deyob-sogedba, ¿amba dule-Bab-wissuliyob be damarsursi? Ar deyobdo. \p \v 5 ¿Ar Pabloʼde, doasunna? ¿Ar Apolosʼde, doamosunna? Anmar unnila Bab-Jesúsʼga-arbamalad gumalad. Bab-Dummad-anmarga-arbaed-uksadba, anmar bemarga Bab-Jesús-Igargi-sunmaksagu, bemar Bab-Jesúsʼgi-bensuli gunonimalad. \v 6 Ani an dule-ibmar-gwag-digedyobi gusad. An-inse an bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaksad. Apolosʼdi, an-sorba, bemarga Bab-Jesús-Igargi sunmaksamogad. Apolos dule-ibmar-gwag-diigi-ogedyobi gusmogad. Ar ibmar-gwag-odungudaeddi, Bab-Dummad odungued. Deyobi, Bab-Dummad bemargi na e-Gayaburba-onasgumai imaksad. \v 7 Degisoggu, dule-ibmar-digedi dule-dummadsulid, degi, dule-diigi-ibmar-ogedi amba dule-dummadsurbalid, unnila Bab-Dummadbi dule-dummadid. Ar ade, Bab-Dummadbi ibmar-gwag odungued. \p \v 8 Degisoggu, dule-ibmar-diged, degine, dule-ibmar-gwag-diigi-oged, ebo-emar gumarsundo. Na e-ibmar-imaksadba wala-walagwengi ibmar-nuegan nikumaloed. \v 9 Ar anmar unnila Bab-Dummadga-bulakwa-arbamalad gumalad. Bemar Bab-Dummad-nainuyob gumalad, bemar Bab-Dummad-neg-soblenaidyob gumalad. \p \v 10 An Bab-Dummad-sogedba, akwa-neg-sobed-igar-nue-wisidyob an e-saila-mesega Bab-Dummad an-imaksad. Dule-baid a-birgi sobmogoed. Degisoggu, wala-walagwengi na nue-salakarmalargebed, igi na neg sobmaloe. We sogledo, Bab-Jesús-Igargi dulemar-odurdakoedgi nue salakarmalargebye. \v 11 Ar negsailaga-gued bato megisale, dule-baid geg negsaila-baid mesed. Ar ade, we-Jesucristo e-saila-sunnad gued. \v 12 Ar dule we-negsaila-megisad-birgi olo, mani, akwa-nuegan, degi, urgo, gagan-dinnagwad, oros-gagangiid sobele, \v 13 bela na war-wargwengi-e-arbasadi Bab-Jesús-dulemarga-igar-naboged-ibagangi magar daklenonikoed. Ar ade, a-ibagi soogi dule-e-ibmar-imaksamalad wilub-daklenonikoed, bule nued arbasmardibeye. \p \v 14 Ar dule neg-saila-birgi neg-sobsad ei gummaksasulile, a-dule ibmar-nuegan abingaodo. \v 15 Ar neg-sobsad ei gummaksar, ibmar sate guoed. Ar e-san-sunnaddi dule-soogi-nabir-onosayobi abonolegoed. \p \v 16 ¿Ar be wissurmarsi? Bemar Bab-Dummadse-goled-negga gumalad. Bab-Burba be-ulubgi maimalad \v 17 Ar dule-wargwen Bab-Dummadse-goled-neg obelogele, Bab-Dummad a-dule-obelomogoed. Ar ade, Bab-Dummadse-goled-neg swilidikidid, bemar a-negga gumalad. \p \v 18 Mer na be dukin yardakmar. Ar bemar-abargi dule-wargwen we-napneggi-binsaedba binsaed-ibedye-sogdiile, binsaedsulidyob na imakergebed, adi, binsaed-ibedga guegar. \v 19 Ar Bab-Dummaddi, we-napneggined-binsaed-nuedi, binsaled daked, ar Bab-Dummad-Gardagi sognaid: \q1 “Bab-Dummadi, dule-emar-binsaed-gaed-e-binsaed, egi aibinega imaked.” \qr Job 5:13 \p \v 20 Degine, amba Bab-Dummad-Gardagi sognaibalid: \q1 “Bab-Dummad, dulemar-binsaed-ibegan-e-binsaed nue-wisid. \q2 Ar amar-binsaed, binsaled daked.” \qr Salmo 94:11 \p \v 21 Degisoggu, dule, dule-wargwenba-nadapile, san-dummarba saewilubsulid, ar ade, bela bemargadga gued. \v 22 Degisoggu, Pabloʼdibe, Apolosʼdibe, Pedroʼdibe, we-napneg-naiddibe, bemar-san-burba-dula-gudiiddibe, burgwaleddibe, emisgwagwaddibe, yoo-ibmar-danikoeddibe, we-ibmar belagwapa bemargadga guoedbiid. \v 23 Deginbali, bemar Cristoʼgadid, degine, Cristo, Bab-Dummadgadmogad. \c 4 \s1 Melle dummagan be-dummadga-wilub-obicha be imako \p \v 1 Degisoggu, bemar anmar-dake-wilubbid, unnila anmarde Cristoʼga-arbamalad-dulemar gumala. Ar anmar unnila Bab-Dummad-igar-dukuar-maidgi-arbamalad gumalad. \v 2 Emigindi, dule-baidga-arbamaladi na oyogergebed, ede nue-innikigwadba arbaye. \p \v 3 Angardi gwen akarsulid, igi be angi sogbimardibe, an nued ibmar imakdidibe, igi, an ichakwa imakdidibe. Amba akarsurbalid, we-napneggi-igar-nabiromalad igi angi sogmogoe, an nued ibmar imakdidibe, igi, an ichakwa imakdidibe. Anbela na dukin geg na soged, an nued ibmar imakdiiye, igi, an ichakwa imakdiiye. \v 4 An ulubgi na itogua, gwen ibmar-oakalodi an itolesulinad. Degi-inigwele, geg an soged, ibmar gwen an oakalodisurye. Ar unnila Bab-Dummadbi sogoed, an ibmar-nued-imaksadibe, ibmar-ichakwa an imaksadibe. \p \v 5 Degisoggu, Bab-Jesús-igar-nabogoed-ibagan-danikoed-iduar mer be sogmar: “Dule-wargwen nued arbasye, ichakwa arbasye.” Bab-Jesús-gannar-danikid be edarbemar. Ar a-dule, ibmar-negsichidgi-bukwad gwallu-meegwadse onononikoed. Bab-Jesús dulemar-e-gwagegi-binsanaid osanalogoed. Geb degi, wala-walagwen Bab-Dummad amarga sogoed, “Be nued ibmar-imaksaye.” Geb agi, dule-nug-odummogoed. \p \v 6 Agala, gwenadgan, bemarga ibmar-nuedga-guegala, an bemarga soged, adi, bemar angi, degi, Apolosʼgi durdakmalagar, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naidyob, mer dogdar dule-dummagan wilub-obichaa be dako. Adi, mer dummad-wargwen bur dummarba be dakegar, degi, baiddi mesagwar dakegar. \v 7 Degite, ¿ar doa nug-dummarba dule-baiganba be-imaksunna? ¿Ar ibu Bab-Dummad bega uksasulid be niksunna? Bab-Dummad bela bega ibmar uksad. Degite, ¿ibiga na wargwen be-ganguedgi-ibmar-amisayob be san-dummarba imaksunna? \p \v 8 Ar bemar bato unnitiba ibmar nikmalad. Bato bemar mani-ibedmalad, anmar be-bendaksasuli bato bemar reyga gunonimalad. Bitigi bemar rey-sunsogedina gadin, adi, anmar bemarba negdakmogagar. \v 9 Degisoggu, an dakgua, anmar-Bab-Jesús-sapingan-bur-dummagana, anmar-oburgwilesokaliyobi, Bab-Dummad, solaba an-nasiksamalayob an dakdo. Anmar baliwiturmarga, degi, dulemarga, ibmar-akargunaid-oyolenaidyob bela napneg-naidga oyolenaid. \p \v 10 Anmar Cristo-sabedba dule-ibmar-wissulidga an gunonimalad. Bemardi, Cristoʼba dule-ibmar-nue-wisidga gunonimalad. Anmar dule-nolloganaga gunonimalad, bemardi, dule-gannarbagwadga gunonimalad. Bemardi, nue-nug-odummolesmalad, anmardi, mesagwar gunonimalad. \p \v 11 Emidsega, anmar ukumaada-gudimalad, uku-uku itodimalad, degi, mor-sate an gudimalad. Dulemar sabsur-anmar-imakdimalad, degi, neg-sate an gudimalad. \v 12 Anmar bela-belad na arganagwar ise-arbadii na gudimalad. Dulemar anmargi isdar-sunmakalile, anmardi, egi nued-sunmakdedaed. Anmardi emarse baregillediid, degite anmar baisur itodiid. \v 13 Anmargi binsa isdar sunmaklealir, anmardi ise-itoagwar aimar-abinsadimalad. Emi-ibadse, we-napneg-naid-ibmar-isganayob anmar-dakmalad. Degi, we-napneg-naid-ibmar-mileganayob anmar-imakdidimarbalid. \p \v 14 We-garda an-bese-narmaksiidi bemar-obingegsaegarsulid. Suli, degisuli. Bemarga binsaed-ukegalad. Ar bemar an-mimmigan-sabed gumalad. \v 15 Ar bemar miliambe (10,000) Cristoʼgi-bemarga-sunmakmalad sunna be nikumar-inigwele, geg bab-sunnaddi ichesur be nikumalad. An Cristo-Jesús-Gayaburba-Nuedgi-sunmakedgi an burbar be-babga gunonimalad. \v 16 Degisoggu, an bese wilesakwaa an egismarsun, be an-daedba be damaloye. \p \v 17 A-ulale, an bemarse Timoteo-barminadapid. We-Timoteoʼde, Cristoʼgi an-machi-sabedid, degine, Bab-Jesúsʼgi nue-akanaid-dulebalid. An wisdo, we-dule, anga galakuosulid. Timoteo bemar-gannar-insaega imakoed, igi an Cristoʼgi nanadii, degi, igi an bela Jesúsʼba-nanaimalad danar-ambikunonidamalad-abargi, degi, bela neggweburmargi dule-odurdakdibali. \p \v 18 Bemar gwenna-gwenna dukin san-ogannodimar an itoged, an bemarse naosuliyob be angi binsamalad. \v 19 Bab-Dummad bemarse ataknabi an-abegele, an bemarse emisgwasaar nadapoed. An bemarse omosar, dule-san-dummarba-imakdimalad an dakdapoed, bule amar gannarba Bab-Jesúsʼgi nanadimardibe, igi, unnila binsa gayaginbi asginnee gordii an dakdapodidibe. \v 20 Ar dule Bab-Dummad-e-negdakmaid wisile, unnila gayaginbi binsa ibmar sogsulid, eba gudii imaked. \p \v 21 Degite, ¿ibi be abemarsunna? An bemar-omosale, ¿sabsur-bemar-odurdakbi be an-abemala? ¿Sabedgi binnalee bemarga sunmakbi be an-abemala? Be-itolegedmardo. \c 5 \ms1 3. PABLO, BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALADGA IGAR-MAIDBA SUNMAKSAD \mr (5:1–6:20) \s1 Dule-negsichigi-nanadiid be onomalargebed \p \v 1 Emi an wisgusdo, bemar-abargi dule-wargwen e-omesulidba negsichigi yolediiye. A-dule, e-bab-ome e-omega imakdiiye. We-dule, igar-nabirid gwen imakdisulid. Bab-wissurrmaladbela weyob gwen itoledisulid. \v 2 ¿Degite, bemar san-dummarba imakmarde? Bemar we-isguedba bur wile-itogewilubbinad. Ar dule-degigusadi, bemar-abargi bemar onogewilubbinad. \p \v 3 Andi an sogdo. An bemar-abargi sanar-gudisurmar-inigwele, an bemar-abargi-gudiiyob be angi binsamaloed. An bemar-abargi-gudiiyob, an-daklesulidgi dule-degigusadi, bato an ega igar itosad. \v 4 Anmar-Dummad-Jesucristo-nuggi bemar danar ambikumalale, an bemar-abargi-gudiiyobi sigmogoed, degine, Bab-Jesús-e-gangued bemarba gudii gumogoed. \v 5 We-dule-isgudiid nia-saila-Satanásʼga be urmakmalo. Adi, e-san-obelolegega, degi, Dummad-Jesús-danikoed-ibagi e-burbadi abonolegegar. \p \v 6 Degisoggu, bemar-san-dummarba-imakedi, gwen nuedsulid. ¿Ar be wissurmarsi, madugi e-ina wis bipii egwachale, bela madu omuddaed? Ar deyobmodo, dule-wargwen-isgudiid, bela sunna dulemar-ichoged. \v 7 Degisoggu, madubur-ina-sered-mieyobi ibmar-be-oichogedgi be bangumar. Adi, bemar madubur-inasuli, madubur-binidyob be gumalagar. Ar ade, Cristo, Oburgwilegoenad-Iba e-sibad-wawaad-sunnadid. Ar a-sibad-wawaad bato anmarga burgwisad. \v 8 Degisoggu, anmar Oburgwilegoenad-Iba onomarsun. Anmar-isguedi madubur-ina-seredyobi gued. Degisoggu, madubur-ina-seredyob, binsaed-isganagi, degi, galagwensurdaedgi, iba onogosurmalad. Bemar madubur-inasulidyob, nued-binsaedgi, nue-napiragwadgi, be iba onomalo. \p \v 9 An bemarga garda-iduar-narmaksadgi an sogsamalad: Mer bemar dule-negsichigi-yoledimaladba be akamaloye. \v 10 An bemarga, dulemar-yoo-Bab-Jesús-amimaladba be mer akamaloye an sogsulid. Dule wegimaladba: Negsichigi-yoledimalad, dule-maniginbi-binsadimalad, emar-yardakar-atursamalad, bab-dummagan e-bab-dummadga-imakdimalad. An sogsulid, mer be we-dulemarba akamaloye. Ar deyob an bemarga sogele, we-napneg-naidgi be bangumalar-itole. \p \v 11 Unnila an bemarga sogdo, dule-wargwen, Bab-Jesúsʼba-naiye-sogdiid, degite, dule-negsichigi-yolediid, maniginbi-binsadiid, binsa bab-dummadga-imakleged e-bab-dummadga-imakdiid, gadi-gakan-berbeged, gadi-mumgued, gadi-emar-yardakar-atursaed, amar-dulemarba mer be akamarye, degi, mer eba be mas gunmarye. \p \v 12 Amba-yoo-Bab-Jesús-amimaladga geg an igar itoged. Ar bemar, Bab-Jesús-amismaladgardi igar itogergebed. \v 13 Bab-Dummadi, dule-yoo-Bab-Jesús-amimaladga igar itogoed. Degisoggu, Bab-Dummad-Gardagi-sognaidyob be imakmarsundo: \q1 “Dule-isgana bemar-abargi be onomarsun.” \qr Deuteronomio 17:7 \c 6 \s1 Jesúsʼba-nanaimalad na igar-nabomaloed \p \v 1 Bemar abin-abin imakarmalale, ¿ibiga dummagan-Bab-Jesús-wissurmaladse be igar nabironaddamala? ¿Geg bemar Jesucristoʼgi-akananaimaladse igar-nabironamarsi? \v 2 Ar bemar Jesucristoʼgi-akananaimalad dule-we-napneggi-bukmaladga igar nabirogoed. Ar bemar wemarga igar-nabirogoedde, be-igar-burwiganadi, ¿geg na be nabomarde? \v 3 Deginbali, ¿ar bemar wissurmarbarsi, anmar baliwiturmarga igar-nabirogega gumaloed? Degisoggu, we-napneggined-igar-bursunna, sunna be nabomardo. \p \v 4 We-napneggined-igargangi be abin-abin imakarmalale, ¿ibiga dule-Bab-Jesúsʼba-naisurmalad bemarga igar-nabogega be imakdamala? \v 5 Bemar-obingegsaega an bemarga soged. ¿Ar bemar-abargi gwenadganga igar-nabogega gwenad-wargwensaar nue-binsaed-nikadaed sursi? \v 6 Emide, bemar dule-igar-nabomalad-Jesúsʼba-naisurmalad-asabin, gwenadgan-gwenadgan abin-abin na imakmargu. Mer deyob be damala. \p \v 7 Ar bemar na abin-abin-imaknanaidgine, bato na be nue-nosmalad. ¿Bur nuedinsursi, binsa dule be-wioarmalar? ¿Bur nuedinsursi, binsa dule bei ibmar atursasmalar? \v 8 Emide, bemar gwenadgangi binsa yoledimalad, degine, e-ibe ibmar atursadimalad. Deyob bemar be-gwenadgan-imakewilubsulid. \p \v 9 ¿Ar be wissurmarsi, dulemar-igar-napira-imaksurmalad Bab-Dummad-e-negdakmaidse dogosurmalad? Degisoggu, mer be yardaklemalo. Dule-Bab-negse-dogosurmalad, wemalad: \q2 Dulemar yoo-abirgin-niku negsichigi-yoledimalad, \q2 ibmar-sobarmalad-e-bab-dummadga-imakdimalad, \q2 ome-dikarba, degi, sui-dikarba yoledimalad, \q2 omegangii damalad, \q2 machergan na machered e-omega-imakmalad, omegan na ome e-macheredga-imakmalad. \q2 \v 10 Atursamalad, \q2 dogdar-maniginbi-binsamalad, mumguerbamalad, \q2 gadi-dulemar-ukabsamalad, \q2 dule-yardakar mani-atursamalad. \q3 Dulemar wegidamalad, Bab-Dummad-e-negdakmaidse gwen dogosurmalad. \p \v 11 Bemar epenne gwenna-gwenna deyob nanadii gusmalanad. Emigindi, bemar, gwage uruklesmalad, gwage-swilidik gusmalad, isgussuliyob Dummad-Jesús-nuggi, degi, Bab-Dummad-Burbagi bemar gunonimarsunnad. \s1 Bemar-sangi Bab-Dummad-nug ogannomar \p \v 12 Belagwapa an sunna ibmar saedbiid. Degi-inigwele, belagwapa ibmar-nueganbi anga guosulid. Ar belagwapa sunna ibmar an sae-inigwele, ibmar an-nidiguega geg an imaked. \v 13 Deginbali, masgullegedi sabangalad. Sabanmoga, masgullegedgarmogad. Saban, degine, masgulleged, Bab-Dummad ebobela osulogoed. Anmar-sandina, negsichigi abirgunagwarsuli yolegegarsulid. Anmar-san, Bab-Jesúsʼga arbaegalad, degi, Bab-Jesús anmar-sangi na e-nug ogannolegegalad. \p \v 14 Bab-Dummad, igi-Bab-Jesús-burgwarmaigu, gannar odulosgusa, abayobi, gannar na e-ganguedgi Bab-Dummad anmar-san burgwarmai odulomogoed. \p \v 15 ¿Ar be wissurmarsi, Cristoʼgi bemar-san akanaid? ¿An-san Cristoʼgaditega, degite, an-san ome-gambanuchuga-ukega an imakode? Suli, degisulid. \v 16 ¿Ar be wissurmarbarsi, dule ome-gambanuchu na e-omega imaksar, ebogwad na san-wargwennagwadga gunonidaed? Ar Bab-Dummad-Gardagi sognaid: \q1 “Ome na sui-ebogwa san-wargwennagwadga gunonikoed.” \qr Génesis 2:24 \p \v 17 Ar dule Bab-Jesúsʼgi akanonikile, burbaledgine, san-wargwennaa Bab-Jesúsʼba gunonidasunnad. \p \v 18 Degisoggu, negsichigi-yolegedgi be bangumarsun. Ar isgued-baidgi dule-wargwen isgusar, e-sangi isgussulid. Ar negsichigi-yolegeddi, na dukin e-sangi isgudiid. \v 19 ¿Ar be wissurmarsi, bemar-san, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-e-neg gued? Bab-Dummad, E-Burba-Nued bemarga uksad. Emigindi, E-Burba-Nued bemargi maid. Degisoggu, bemar na bemargadsulid, bemar Bab-Dummadgadid. \v 20 Ar Bab-Dummad gargedgi bemar-baksad. Degisoggu, bemar-sangi, degi, bemar-burbagi, Bab-Dummad-nug odummomarsun, ar sogbobela, be-san, degi, be-burba, Bab-Dummadgad gued. \c 7 \ms1 4. ABIRGUNAGWAR-NANALEGED-IGAR \mr (7:1-40) \s1 Pablo, abirgunagwar-nikumalad-unasiid \p \v 1 Be anse gardagi-narmakar igar-soggwen-egichismalad an be-abin imakmardo. Ar nuedindo, dule ome-nikusulir. \v 2 Degi-inigwele, ar negsichigi-yolemalad dogdar-nikasoggu, bur-nabirid, dule na ome-nikued. Degi, omemoga, na sui-nikumogad. \v 3 Sui na e-ome-ebogwa abirgunagwar nanae-wilubbid, degi, ome deyobi, na e-sui-ebogwa nanae-wilubmogad. \v 4 Ar ome na e-san bar egadsulid, e-suigadid. Degi, e-suimoga, na e-san bar egadsurmogad, e-omegadmogad. \p \v 5 Degisoggu, mer bemar na be gorsuli gudii gumalo. Degi-inigwele, ar bebogwa na be Bab-Dummadse-gorbied-ular, gatik ise-bagagwar gudii imakbied-ulale, na be igar-nabosmalardi, nabirdo. A-sorbali, na be gannar golewilubmalad. Deyob be dasurmalale, abakalegi na be geg-san-bargamaladba, nia-saila-Satanás isguega be-imakarmalale. \p \v 6 We an-bemarga-sogedi, an bemarga nui soged. An bemarga sogsulid deyob be imakmarye. \v 7 An binsaendo, bitigi bela machergan anyob gusana gadinye. Ar degi-inigwele, Bab-Dummad anmarga igar akar-akar uksad. Dule-gwensakga ome-nikusulid-igar uksad. Baidgardina, ome-nikued-igar uksamogad. \p \v 8 Degisoggu, abirgin-niksurmaladga, degi, ei-sui-burgwismaladga an sogsundo, ar nuedirdo, bemar anyob gudii gumarmogar. \v 9 Ar bemar geg na san-bargamalardi, bur abirgined be nikumarsundo. ¿Ar bur galagwensuli isgudiidba bur nuedsursi abirgunagwar gudimalar? \p \v 10 Abirgunagwar-gudimaladgardi an igar-uked, we-igar-ukedi ani an sogsulid, Bab-Jesús soged: “Ome mer e-sui metoye.” \v 11 Ar ome sui-metele, mer bar sui-nikuodo. Ar gannar e-suise-moerdi, nabirdo. Degi, macheredmo, mer ome-metemogodo. \p \v 12 Baigangardi, ani an soged, Bab-Jesús sogsulid, gwenad-wargwen, ome-Bab-Jesúsʼba-naisulid-nikadibe, e-ome ar e-metebisulile, mer a-gwenad e-ome-metodo. \v 13 Degine, ar ome-wargwen sui-Bab-Jesúsʼba-naisulid-nikadibe, e-sui ar e-metebisulir, mer a-ome e-sui-metodo. \v 14 Ar ade, sui-Bab-Jesúsʼba-naisulid e-omeba nugusiid, degi, ome-Bab-Jesúsʼba-naisulid e-suiba nugusimogad. Ar degisulile, be-mimmigan Bab-Dummadgi isganamardo. Ar emigindi, be-mimmigan bato Bab-Dummadgi nugusiid. \p \v 15 Ar dule-Bab-Jesúsʼba-naisulid, ebo-nikumaidgi bangubidibe, dule-Bab-Jesúsʼba-naidgi banguodo. Ar gwenad-machered, degi, gwenad-bundor, a-dule-Bab-wissulid-nikumai degisadeguodeeye ega igar maisulid. Ar Bab-Dummad anmarse gochad, anmar dulemar-baid-ebo ulubgi-bogidik-itogedgi nanamalagar. \v 16 Omegwa, ¿be-sui beba sunna abonoleye be wissi? Machered, ¿be-ome beba sunna abonoleye be wissi? \p \v 17 Bab-Dummad-bega-igar-uksadbali, na be gudii gumalargebed. Ar igidgi Bab-Dummad bese gornoniki, deyob be gudii gumalodo. Weyob an bega, bela Bab-Jesúsʼgi-bensurmaladga igar ukmardo. \p \v 18 Ar Bab-Dummad bese gochagua, ¿be abgan-uka-duku sikale? Ar degiile, deyob be gudiguodo. Bab-Dummad bese gochagua, ¿be abgan-uka-duku sikarsuli? Ar degiile, mer be abgan-uka-duku sikodo. \p \v 19 Be abgan-uka-duku-sikardibe, sikarsurbardibe, gwen akarsulid. Unnila Bab-Dummad-Igar-Mamaidba-nanaed abeleged. \v 20 Ar Bab-Dummad bese gochagua, igi-gudii bese gocha, deyob be gudigodo. \p \v 21 Ar be dule-maiga-gudii ¿Bab-Jesús bese gocha? Ar deyobile, mer be isdar-itogo. Ar sunna dule-maiga-gudiidgi be nabir-noe-itogele, ar be nodo. \v 22 Ar Bab-Jesús maiga-be-gudiidgi bese gochagu, Bab-Jesúsʼga maiga-gudiid be bergunonikid. Amba deyobmodo, maiga-be-gudisulidgi, na be-itolegedba-be-gudiidgi, Bab-Jesús-bese-gornonigu, be Cristo-maiga gunonikid. \v 23 Bab-Dummad gargesaila be-baksamalad, degisoggu, melle dule-baid-maiga be gumarsun. \v 24 Degisoggu gwenadgan, bemar wala-walagwen igi-gudii Bab-Dummad bemarse gocha, ar deyob, Bab-Dummadga be nanamarsundo. \s1 Pablo, abirgin-satemalad unasiid \p \v 25 Ar yaganagardi, Bab-Jesús-sogedba an sogsulid. Ani an soged, an nabir mag neg-itogedba, Bab-Dummad-wile-an-daknonikidba an soged. \v 26 Andi an itogua, neg-galagwensuli-gunaidba an sogsundo, dule omesulile, ome-nikusulir bur-nabir an itoye. \v 27 Ar be ome-nikale, mer be ome-metodo. Amba be omesulile, mer ome-nikuedgi be binsaodo. \v 28 Ar be ome-nikuele, gwen be isguosulid. Ar yagwa-gwensak sui-nikuele, gwen isguosurmogad. Degi-inigwele, na abirgunagwar-nikumaladdi, we-napneggi igar-buled nikumaloed. Ar we-igargan-buled-nikubisuli an be-abemalanad. \p \v 29 Gwenadgan, we an-bega-sogmalad, ibagan-giakwasoggu, an bemarga sogsun, bemar-ome-nikamalad, ome-nikasuliyob be nanamarsun. \v 30 Ar bemar-bodimalad, bodisurmaladyob be nanamarsun. Bemar-alledimalad, alledisurmaladyob be nanamar. Degi, bemar-ibmar-bakdimalad, we-ibmar begadsulidyob be nanamarsun. \v 31 Degi, we-napneggined-ibmarmargi be yeer itodimalad, we-napneggined-ibmarmargi yeer itodisulidyob be nanamarsun, ar ade, we-napneg-daklegedi bergudoed. \p \v 32 Bemar mer bukib-binsadii gumarsun. Dule ome-niksulidi Bab-Jesús-ibmarginbi binsadiid, igi-Bab-Jesús-weligwar-ito-imakodibeye binsadiid. \v 33 Ar dule ome-nikaddi, we-napneg-naid-ibmargi binsadiid, igi-e-ome-weligwar-ito-imakodibeye na binsadiid. \v 34 Amba deyobmodo, ome-sui-sated, yagwa-ebogwa ebo emalad. Wemardi, unnila na e-san-swilidik-guega, degi, e-burba-swilidik-guega Bab-Jesús-ibmarginbi binsadimalad. Ar ome-sui-nikaddi, we-napneg-ibmargi binsadiid, igi-e-sui-weligwar-ito-imakodibeye bur binsadiid. \p \v 35 We-an-bemarga-sogedi, bemar-idu igar-nollosur-mesega an sogsulid. Suli, agarsuli. Bemarga igar-nuedga-guega an soged, adi, bemar igar-napiragwadgi, igar-dule-yardaksulidgi, unnila Bab-Jesús-igargi binsanai-guega an soged. \p \v 36 Ar dule-wargwen binsadibe, e-yagwa-abesiidbo bato nikued nabirye, yagwa sui-nikued-e-birga bato mosye. Ar nikubiele, nikuodo. Ar nikusale, nueddo, isguosulid. \v 37 Ar dule-baiddi, akarsur-itogele, e-yagwa-abesiidbo na nikubisulile, e-itogedba imakmogodo. Ar a-dule igar-nued imaknamodo. \v 38 Degisoggu, dule, e-yagwa-abesiidbo nikuele, nueddo. Dule-baiddi, e-yagwa-abesiidbo nikubisulile, bur nueddo. \s1 Ome-ei-sui-burgwisad gannar sui-nikued \p \v 39 Ome-sui-nikadi, e-sui amba dula gudiile, igar-maidba e-suigi alakwaa gudiguoed. Ar e-sui-burgwisardi, a-ome gannar sui nikubiele, e-itolegedba nikuodo. Unnila Bab-Jesúsʼba-naid-nikued abelesunnad. \v 40 Andi an itogua, a-ome bar sui-nikusulile, bur-weligwar-gudigusar an itoged. We-an-bemarga-sogedi, an binsado Bab-Dummad-Burba we nabir itomoye. \c 8 \ms1 5. BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALAD, DULEMAR-IGAR-MESEDGI OLLORGUNONIKID \mr (8:1–11:1) \s1 Bab-dummaganga-san-uklesad ise-gulleged \p \v 1 Emigindi, bab-dummaganga-imaklegedga masgulleged-ukmaladsik an bemarga sogbido. Nabir sogmardo, “Bela anmar ibmar wisidbimarye.” Ibmar-wisiguedi, dule-san-dummarba-itoge dule-imaked. Dule-sabgueddi, ulubgi anmar-ogannoged. \v 2 Dule-wargwen na ibmar-wisye gordiile, amba yoo ibmar nue-wisgu gudiid. \v 3 Ar dule Bab-Dummad-sabele, Bab-Dummad na wisdo, we-dule e-sabed. \p \v 4 Nabirdo, bab-dummaganga-imaklegedga masgulleged-uked-igar weyobid. Anmar wisid, bab-dummaganga-imakleged, we-napneggi bab-dummad-sunnadsulid, unnila Bab-Dummad-sunnad wargwenna gued. \v 5 Ibmar-baigan we-napneggineddibe, nibaliddibe, bab-dummaganye-sogledimar-inigwele, Bab-Dummadsulid. (Ar bab-dummagan bukidarye sogmalad, degine, dule-dummagan-nug-nikamalad bukidarbarye sogmarbalid.) \v 6 Ar anmargardina, unnila Bab-Dummad-sunnad wargwenna gued. A-Bab-Dummad anmar-babad, aginbi bela ibmar danikid, degine, anmar Bab-Dummadga dula gudimogad. Degine, Dule-Dummad, wargwenna gubalid, adi, Jesucristo gued. Agine, bela ibmar danibalid, degine, anmar aba dula gudimogad. \p \v 7 Ar degi-inigwele, we-ibmar dulemar bela wisidbisurmalad. Ar gwenna-gwennaa amba binsaed we-san bab-dummadga-imaklegedga uklesye. Degisoggu, we-san bab-dummadga-imaklegedga-uklesad-gundogu, e-binsaed nollosoggu, isguddasunnad. \v 8 Bab-Dummad anmar-mas-gunnedba anmar-abingasulid. Anmar-mas-gunnedba bur dule-nuedga anmar gunonidasulid. Anmar-mas-gunsulidba bur dule-isganaga anmar gunonidasurbalid. \p \v 9 Unnila nue salakarmar, be-akarsuli-itogedba be mas-gunmaladi, mer gwenadgan-amba-ulubgi-nollomalad-ichogega be imakmalo. \v 10 Be we-igar-wisidba, bab-dummagan-neggi, gwenad-wargwen mas gunsii be-dakalir, a-gwenad amba Jesúsʼgi-bensulid nollogwale, ¿bab-dummaganga-san-uklesad guchasurmogar be insae? Guchamogaled. \v 11 Bedi, mag-neg-itoged-ular, be-nuggi we-gwenad-e-san-burba be oyogsaoed. Ar a-gwenadga Cristo burgwismogad. \p \v 12 Degisoggu, gwenadgan-amba-nollomalad isguega be imakele, Cristoʼgi be isgunaimodo. \v 13 Degisoggu, an-san-gunnedba, gwenad-amba-nollogwad, isguega-an-imakele, bar an san gunnosurdo, adi, melle an-gwenad isguega an imakegar. \c 9 \s1 Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-e-nanaed \p \v 1 ¿An Jesús-e-sapin-bur-dummadga gumosursi? ¿An wargwen an-itogedba gudisursi? ¿Anmar-Dummad-Jesús an daksasursi? ¿Ar Bab-Jesús-nuggi-an-arbaed-ular, bemar Jesúsʼba-nanaimaladga gunonisursi? \v 2 Ar dule-baiganga an Bab-Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogadsulile, bemargardi, an Bab-Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogaddo. Ar bemar Bab-Jesúsʼgi-bensuli-gunonikidba an nue-oyolenaid, an nue Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogadye. \p \v 3 Ar dule-angi-sunmakdimalad-abin weyob an sogdedaed: \v 4 ¿Anmar Bab-Jesúsʼga-arbaedgi geg mas-gunmosi? ¿Geg anmar gobbarsi? \v 5 ¿Anmar ome-Bab-Jesúsʼba-naid geg nikumar be insae, degi, geg an sedabar be insae? Ar Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baigan, Bab-Jesús-urbamar, degine, Cefas Pedroʼye-nugbalid, amar na ome-nikamarmogad, degine, eba seddamarmogad. ¿Deyob geg anmar imakmarmode? \v 6 Anmar Bab-Jesús-Igargi-sunmaked-ular, ¿ibiga anmar Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baiganyob geg bendaklemarmoga? ¿Unnila Bernabé-anbo masgunned-amiega arbaed-baidgi arbabalirgebe? \p \v 7 ¿Ar sordaga-arbadiid-wargwensaar na dukin bennukdii guo be insae? Deyob guosuli. ¿Dule-uva-digsadi e-uva-sanmakoed gunnosur be insae? Gunnoe. ¿Dule-sibad-wawaad-edarbed, na e-sibad-wawaad-nunis gobdisur be insae? Gobdii. \v 8 Mer be binsamalo, an we-ibmar-sogedi, unnila we-napneggi-dulemar-sogedba an sogye. Suli. Ar Bab-Dummad Moisésʼga-Igar-Uksadgi ¿degi-sognaimosursi? \v 9 Ar Moisés-Igar-Mesisadgi igar narmakar sognaid: \q1 “Moli-bebe-nikad ibmar-gwag-egwirmaknair, melle e-gaya edinno, \q2 adi, sunna ibmar-gwag maoed.” \qr Deuteronomio 25:4 \p ¿Ar Bab-Dummad unnila moli-bebe-nikad-wiledakedba deyob sogsa be insae? \v 10 Suli, degisuli. Anmargi sunmaknaimogad. We, Bab-Dummad igar-mesisadi anmar-ular weyob igar mesisad. Ar dule napa imunair, degi, baiddi ibmar-gwag-e-uka-minair, bato na ulubgi binsanaidamalad, ibmar-gwag na egadga gumogoye. \p \v 11 Ar anmar bemar-abargi san-burbaledga ibmar digele, ¿anmar ibmar-sanaled bemar-abargi geg wee be insae? \v 12 Ar baiganbela bemar-ibmar-uked abingadiid. Anmar-bursunna, anmar be-ibmar-uked abingaewilubmarmogad. \p Emidi, anmar bemar-ibmar-ukewilubbinad gwen abingadisurmalad. Aka bur anmar wiledimalad. Adi, Cristo-Gayaburba-Nued mer galegegar. \v 13 Dule-Babse-goled-neggi-arbamaladi, a-neggi-mas-nikad gundamalad, ¿be wissurmarsi? Degine, dule-Babga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi-arbamaladi, ibmar-uklesad-e-san gundamarmogad. \v 14 Amba deyob Bab-Jesús sogsamogad, dule-Bab-Gayaburba-Nuedgi-sunmakdimaladi, agi gudigumarmogoye. \p \v 15 Degi-inigwele, andi we-igar-maidba an bese ibmar egisdisurmalad. Degine, we-garda an bemarse narmaksisurbalid, adi, bemar anga ibmar ukmalagar. Bab-Jesús-Igargi-sunmaked-ular, be an-bendakmarye-sogele, a-idu an burgwed bur-nabir an itoged. Amba bemar anga ibmar-uksurmalale, ar Bab-Jesús-Igargi-sunmaked bur-weligwar an itoged. \p \v 16 Ar Bab-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdele, na san-dummarba-imakedba an sunmaksulid. Ar deyob an sunmakergebed. Ar igi an gusale, an Bab-Gayaburba-Nuedgi sunmaksulir. \v 17 Degisoggu, ar an yeer-itogedgi an Bab-Jesús-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdiile, ibmar-nued anga uklegodo. An imakbisulidba sunmakerdi, dule-anga-ibmar-sogsadba an imaknaido. \v 18 Degite, ¿igi an bennuklesunna? An-bennukleged wegiido: Binsa maniginsuli Cristo-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdiid. Adi, Bab-Gayaburbagi-sunmakedba-bendaklege-wilubbinad mer imaklegegar. Wegiidba an yeer-itodiid. \p \v 19 Degisoggu, bar an dule-sogedba gudiwilubsulinad. An wargwen ibmar-imakbiedba imakdiinad. Degi-inigwele, bela emar-maiga an gunonikid, adi, bur dulemar-bukidar Bab-Jesúsʼba nagumalagar. \v 20 Judíoʼmarga, Judío na san-imaksad, adi, Judíoʼmar, Bab-Jesúsʼba nagumalagar. An Moisés-Igar-Mesisadba an dasulile, akarsur-inigwele, Moisés-Igarba an dae na san-imaksad, adi, Moisés-Igarba-nanadimalad Bab-Jesúsʼba nagumarmogagar. \p \v 21 Dulemar-Moisés-Igarba-dasurmalad-abargi, Moisés-Igarba-dasuli an na san-imaksabalid, adi, amar Bab-Jesúsʼba nagumarmogagar. (An Bab-Dummad-Igar-Maidba dasurye an sogsulid, an soged, Cristo-Igar-Maidba an nanadimoye.) \v 22 Dule-burba-nollomaladga, an an-burba nollo imaksamogad, adi, amar Bab-Jesús-Igarba nagumarmogagar. Bela dule-damaladyob an na san-imaksad, adi, bela dule-akar-akar-bukwad abakalegi gwenna-gwenna Bab-Jesúsʼba naguarmalale. \v 23 Bab-Gayaburba-Nued-ular, deyob an imakdaed, adi, dulemar Bab-Jesúsʼba-naigunonikir, an yeer-itogwichi gumogagar. \p \v 24 ¿Ar bemar wissursi? Bela abarmaked-neggi na bengunanair, bela abarmakedbidamalad. Degi-inigwele, unnila wargwennaa nakwisadbi ibmar-bur-nued sued. Bemar we-ibmar-bur-nued-suega, abarmaked be imakmar. \v 25 Bela dule-dodomaladgi-abarmakmaladi, bela-bela durdakmalad. Weyob imakmaladi, adi, dulemargi-nakwega imakmalad. Unnila nabir we-napneggi ibmar-bur-nued baisursunna-berguedbina sognanaid. Anmardi ologurgin-geg-berguedbina alamaknanaid. \p \v 26 Degisoggu, an yogasaar abarmaknaisulid. Degi, an urwenaibalidi, daksuli an yogasaar urwenaisurbalid. \v 27 Suli, degisuli. An na dukin na san-odurdaknaid, degine, an-san anba-ibmar-imaked an imaked. Ar degisulile, an dule-baigan-odurdakdii-nanasadi, anba bur obinnalile, andi bur sorba mellealile. \c 10 \s1 Bab-dummaganga-imaklegedse mer gormalo \p \v 1 Gwenadgan, bemar nue insamalo, igi Bab-Dummad bela anmar-dadgan mogir-urba-semaigusa, degi, igi bela Demar-Ginnidye-nugad-abargi obaksamala, deun demar ega dinnaa imaksagusgu. \v 2 Degisoggu, bela anmar-dadgan Moisés-ebo-bulakwaa mogirgine, degine, demargine, Bab-Dummad-diigi-oglesmaladyobi gusmalad. \v 3 Deginbali, bela anmar-dadgan mas-burbaled emaladbi guchadbimalad. \v 4 Degine, bela amar gobed-burbaled emaladbi gobsadbimarbalid. Ar ade, akwa-burbaled eba nadapgusad, agi dii-ainied gobsamalad. Ar we-akwa Cristo gued. \v 5 Degi-inigwele, anmar-dadgan-bur-melu Bab-Dummad-yeer-itoge imaksasurmalad, a-ulale, nega-dulesulidganba anmar-dadgan burgwismarsunnad. \p \v 6 We-ibmarmar-gusadi, anmar-odurdakega deyob gusad, adi, anmar mer anmar-dadgan ibmar-isganabina-sogsamaladyob ibmar-isganabina sogegar. \v 7 Degine, melle be-dadgan-abar-gusmaladyob bab-dummaganga-imaklegedse be gormalo. Bab-Dummad-Gardagi weyob narmakar naid: \q1 “Dulemar ambikusmalad, \q2 orgi-moli-sobaledga mas guchamalad, \q1 degi, ega gobsamalad, \q2 geb a-sorba ega dodonanai gusmarbalid.” \qr Éxodo 32:6 \p \v 8 Degine, melle be abirgunagwarsuli negsichigi yoledii gumalo, igi be-dadgan gwenna-gwenna degigusmaladba, mili-dulagwen-gakapaa (23,000) ibagwengi burgwisgusmala. \v 9 Degine, melle Bab-Jesús-wilubdaknai gumarbalo, igi be-dadgan-gwenna-gwenna Bab-Dummad-wilubdakbi-guarmaladba, naibe-buledgi bukidar warmaksamala, degi, burgwisgusmala. \v 10 Degi, melle Bab-Dummadgi urwale be sunmakmalo, igi be-dadgan-abar Bab-Dummadgi-urwale-sunmaksamaladba, baliwitur-dule-oburgwedse anmar-dadgan oburgwilesgusmala. \p \v 11 We-ibmar bela degigusadi, anmarga oyolegegalad, adi, anmar mer deyob damalagar. Degine, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naibalid, adi, anmar emi negdukumosadgi dula-gudidimaladga sogegar, nue-salakarmarye. \p \v 12 Degisoggu, ar dule Bab-Jesús-igargi gannasgwa-nanadii itogele, nue-salakar, mer isguo. \v 13 Be isguedgi-wilubdaklear sogele, be binsao, we-wilubdaklegedgi, dule-baigan wilubdaklesmoye. Ar Bab-Dummad gwen galakumaisursoggu, wilubdakleged anmarga-nagumaid ise-anmargi-obicha-imaked imakosulid. Isguedgi-wilubdakleged anmargi noni-sogele, Bab-Dummad anmarga igar-egabaloed, adi, anmar wilubdaklegedgi mer galakuega, gannarbaa gudii guegar. \p \v 14 Degisoggu gwenadgan-sabemalad, mer bab-dummaganga-imaklegedse gordii gumalo. \v 15 Ar be binsaed-nue-nika-damaladsoggu, an-ibmar-bega-sogedgi be nue-binsadii gumalo, wede ibnued-an-sogdibe, ib-isgana-an-sogdibe. \p \v 16 Anmar vino-gobbalile, Bab-Dummadga dog-nuedye-sogmaladgine, ¿we soglesursi, Cristo-abe-milesadba anmar bato Cristoʼgadmoye? Deginbali, anmar madu-gunnega bisge-bisge mimimaladgine, ¿we soglesursi, bato anmar Cristoʼgadye? \v 17 Anmar ichesur-gumar-inigwele, unnila madu-wargwenna an gunmalad. Debayobi, anmar-ichesulid, san-wargwenna Cristoʼgi anmar gunonimarmogad. \p \v 18 Emigindi, Israel-dulemar-e-ibmar-imakmalad be dakmalana: Bab-Dummad-ailagi-ibmar-ogumakar-uksad guchamalale, ¿oyonaisursi, ede, Bab-Dummadba-mesa akanonimarye? \v 19 Emide, ¿igi an sogsunna? ¿An sogsi, bab-dummaganga-imakleged, we gangued nikaye? ¿An sogsi, bab-dummaganga-imaklegedga-ibmar-ogumakar-ukleged, we ibnuedye? Suli, degi an sogsulid. \v 20 An sognaido, Judíoʼsurmalad ibmar-ogumakar-ukmalad, we niaga ukmarye, Bab-Dummadgarsurye. An bemar-abesurdo, niaba bemar akanai gued. \p \v 21 Ar bemar geg Bab-Jesús-nog-gobnai, degi, nia-nog-gobnai gued. Degine, Bab-Jesús-mesegi mas-gunsii, degi, nia-mesegi mas-gunsii, geg bemar gumarbalid. \p \v 22 ¿Ar Bab-Dummad bemargi nobgubi be abemarsi? ¿Ar anmar Bab-Dummadba bur dutusursi? Suli, degisuli. \s1 Be-ibmar-saedi, Bab-nug-odummogega be imakmar \p \v 23 Belagwapa sunna an ibmar-imakedbiid, degi-inigwele, belagwapa ibmar nueganbisulid. Belagwapa sunna an ibmar-imakedbiid, degi-inigwele, belagwapa burbar-nasguega an-imakosulid. \v 24 Melle begadbi-ibmar-nued-imakedgi be binsamalo. Suli, degisuli. Aimar-baigangi be binsamarmogoed. \p \v 25 San-ukleged-neggi bela san-ukleged be gunmar. Mer be egismalo, we-sande bia daniye, adi, be-ulubgi mer be ichakwa be itogegar. \q1 \v 26 “Bela we-napneg-naidi, bela egi ibmarmar-bukwadi, Bab-Dummadgadid.” \qr Salmo 24:1 \p \v 27 Dule-wargwen-Bab-Jesúsʼba-naisulid mas-gunnega bese gochale, be nabiele, be naoed. Bela bega masgunned ukalile, be gunnoed. Mer be egiso, we-masde bia daniki, adi, mer ichakwa ulubgi be itogegar. \v 28 Ar dule-wargwen bega sokalirdi: “We-mas, bab-dummaganga-uklegega imaklesye,” a-san, mer be gunno. Ar ade, dule-bega-sogsadba, be wisgunonikidba, melle be gunno. \q1 “Bela we-napneg-naidi, bela egi ibmarmar-bukwadi, Bab-Dummadgadid.” \qr Salmo 24:1 \p \v 29 An sogedi, be-ulubgi-binsaed-ular, an sogsulid. Suli. Dule-baid-e-ulubgi-binsaed-ular, an soged. \p Dule-gwensak sunna sogdaged: “¿Ibiga an wargwen-yeer-itodiidgi, dule-baid-angi-akar-binsaedba, angi ichakwa sunmakledagoe? \v 30 An Bab-Dummadga dog-nuedye masgunned-idu sogsale, ¿ibiga angi ichakwa sunmakledabalosunna? ¿An masgunned-iduar dog-nuedye Bab-Dummadga an sogsasursi?” \p \v 31 Degisoggu, be mas gundibe, be gobdibe, ibu be imakdibe, bela Bab-Dummad-nug-odummogega be imake. \v 32 Judíoʼmardibe, degi, Judíoʼsurmaladdibe Jesúsʼba-nanaimaladdibe, mer be-nuki isguega-imaked be imako. \v 33 Anyob be imakmar. Andi an bela an-ibmar-saedi, dulemar-baigan yeer-itogega an imaked. Unnila anginbi an binsabisulid, adi, bukidar Bab-Jesúsʼba abonolemarmogagar. \c 11 \p \v 1 Igi an Cristo-daedba gudimoga, deyob, be an-daedba damar. \ms1 6. BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALAD-DANAR-AMBIKUEDGI-E-DAMALAD \mr (11:2-22) \s1 Bab-Dummadse-gollealir, igi-dalegergebe \p \v 2 Gwenadgan an be-nug ogannomar, ar bemar an-iedisurmalad, degine, igi an be-odurdaksamala, amba bemar deyob nue-ganimalad. \p \v 3 Bemar nue-wisgubi an be-abemardo, Cristo bela machergan-e-nonoga gued, degine, machergan, omegan-nonoga gumogad, degine, Bab-Dummad Cristo-nonoga gusimogad. \v 4 Bela dule-machergan nonogi gurgin-sii Bab-Dummadse golele, Bab-Dummad-Gayaburba barsogdibe, gwen nabirsurdo. Ar dule Cristo-e-nonoga-guedgi dodonaiyob gunaid. \p \v 5 Ar omedi, dunwesuli Bab-Dummadse gorgwichile, igi, Bab-Dummad-gayaburba-abingasad-barsoggwichile, gwen nabirsulid, e-suigi isdar-binsanaiyob gunaido, ar sailagia-gwiri na isayobi gunaido. \v 6 Ar ome, e-nono dunwesulile, bur bela saila-gwiri-siked nabirid. Ar ome na saila-siked binge-itogele, igi, nono-gwiri-saed binge-itogele, ar degirdi, na nono dunwesunnodo. \p \v 7 Ar machereddi, nono-dunwed abelesulid, ar ade, Bab-Dummad-yopira-dakleged-e-wilub na san-sediid, degine, dule-macheredba Bab-Dummad-nug ogannolegoed. Machereddi, e-omeba nug ogannolemogoed. \v 8 Ar machered omegi danisulid, ome macheredgi danikid. \v 9 Deginbali, Bab-Dummad, ome-nukad machered-obinnissulid. Bab-Dummad, machered-nukad ome-obinnisad. \v 10 Degisoggu, a-ulale, ome e-nono dunwergebed, adi, machered-urbalidaed mag-daklegegar, deginbali, baliwiturmar mag-dakmogagar, omede, machered-urbali nanadiiye. \p \v 11 Degisoggu, anmar Bab-Jesúsʼgindi, machergan, omegansuli geg gued, degi, omegan, machergansuli geg gumogad. \v 12 Ar igi ome macheredgi daniki, deyob, machered omegi gwalulenonimogad. Degi-inigwele, belagwapa anmar Bab-Dummadgi danimalad. \p \v 13 Bemar-sunnad be itomarmogana, ¿wede ome Bab-Dummadse nono-dunwarsuli-goled nabir be itoge? \v 14 ¿Ar machergan sailagia-suiti-gudigued binge itodasursi? \v 15 Ar omegangardina, sailagia-suitisaed bur nabirid. Ar sailagia ega uklesad, musweyobguegar. \p \v 16 Ar dule-wargwen we-igargi abin-abin sunmakbiele, an bega sogmardo, anmar igar-baidgi gwen odurdakdisurye, degi, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad, Bab-Dummadse-goledsik, igar-baid nikasurbarye. \s1 Jesús-burgwisad-e-binsaedgi-masgulleged \p \v 17 We-ibmar an bemarga sogsokalidsikdi, an bemar-nug gwen odummosurmalad. Ar bemar ambikualile, gwen ibmar-nued-imakega be ambikusurmalad. Aka ibmar-ichogega be imakdedamalad. \v 18 Gebedgine, anga sogmardo, bemar-Jesúsʼba-nanaimaladi, danar ambikunonikile, na be boni-nikadamaladbali be bachik-bachik ambikubukwa damarye. An insagua, ar deyobsaar bemar gubuk an insado. \v 19 Ar deyob sordamar-akar-akar-ambikumalad guergebed, adi, magar daklegegar, doamar nue-Jesúsʼba-nanaimalad-sunnadi. \p \v 20 Bemar danar-ambikunonimalale, Bab-Jesús-burgwisad-e-binsaega mas-gunye-sogmalan-inigwele, gwen agala be ambikunoni dasurmalad. \v 21 Bab-Jesús-burgwisad-e-binsaega-masgulleged-omosale, bemar emar-abitosuli wala-walagwengi masgulleged gutedamalad. Abala amba ukumaada besdamalad, abala, doggusadba, mumguddamalad. \p \v 22 Ar bemar mas-gunmalaga degi, gobmalaga ¿be neg niksursi? ¿Ibiga be Jesúsʼba-nanaimalad-ambikunonidamalad be mesagwar imakmala? ¿Ibiga be gwenadgan-wilemalad obingegsabukmala? ¿Igi an bemarga sogo be insae? ¿An be-nug ogannomaloe? Suli. Wesikdi geg an be-nug ogannomalad. \ms1 7. BAB-JESÚS-BURGWISADGI-BINSAEGA MAS-GUNMALAD-IGAR \mr (11:23-34) \r (Mateo 26:17-29; Marcos 14:12-26; Lucas 22:7-23) \p \v 23 Bab-Jesús-sunnad igi an-odurdaksa, deyobi, an bemar-odurdaksamarmogad: Dummad-Jesús, darba-uklegoed-mutik madu susagusad. \v 24 Geb Bab-Dummadga dog-nuedye-sogsad-sorba, madu bisge-bisge imaksad, degi, sogded: “Be gunmar, we, an-san. Bemar-ular weyob ichimakoed. Bemar an-insamalaga weyob be imakdii gumalo.” \p \v 25 Jesús mas-guchad-sorba, amba deyob nog susbalid. Geb sogdebalid: “We-gobeddina, an-abed. Wedi, Bab-Dummad dulemar-ebo igar-bini-mesisad-e-wilub gued. Angi be binsamalaga weyob be gobdii imakmalo.” \v 26 Degisoggu, we-madu be gunnarmalale, degi, we-gobed be gobbarmalale, Bab-Jesús-gannar-danikoed-ibase, bemar Bab-Jesús-burgwisad-igar be oyonanaid. \p \v 27 Degisoggu, doa-dule igarsuli, dodoakwaa we-madu-guchale, degi, igarsuli gobed-gobsale, a-dule, Bab-Jesús-abegi, degi, e-sangi, nue-isgusdo. \v 28 Degisoggu, madu-gunnoed-iduale, degi, gobed-goboed-iduale, na dukin wala-walagwengi ulubgi be itomalo, igi be gudidibe, isgudidibe, surdibe. \v 29 Ar dule-wargwen isgued-nika we-madu-gunnele, degi, gobed-gobele, Bab-Jesús-sangi binsasulid-ular, dukin na san wiononikoed. \p \v 30 A-ulale, bemar bukidar uelledimalad, degi, nolloo be itodimalad. Deginbali, bato bukidargus burgwismalad. \v 31 Ar an na dukin-dukin ulubgi na san-magar-dakmalale, Bab-Jesús sabsur-anmar-odurdaknai gussuliled. \v 32 Ar Bab-Jesús anmar-gudiid dakele, anmar-odurdaked, adi, anmar mer dule-baigan-Bab-Jesúsʼba-naisurmaladba sabsur odurdaklesii gumogagar. \p \v 33 Degisoggu gwenadgan, bemar mas-gunnega danar-ambikunonikile, na be muchub-muchub edarbemalo. \v 34 Ar dule-wargwen ukurba-itogele, na e-neggi mas gunnodo, adi, mer Bab-Dummad bemar-danar-ambikumaladgi yogasaar-guardamaladba bemar-sabsur-odurdakmalagar. \p An modapile, igar-baigandi an bemarga nudakdapoed. \c 12 \ms1 8. BAB-BURBA-ISLIGWALED, GURGIN-BURBALED-UKED \mr (12:1–14:40) \s1 Gurgin-burbarmalad Bab-Burba anmarga uked \p \v 1 Gwenadgan, anmarga-gurgin-burbaled-Bab-Dummad-uked nue-wisi-gudigued an be-abemardo. \p \v 2 Bemar nue wismalad, amba be Bab-Jesús-wissuli-gudimargu, bab-dummagan-sobarmalad-geg-sunmakedse be ebipiledii gusmalad. \v 3 Agala, emigindi, nue-wisgubi an be-abemardo, Bab-Dummad-Burba-ganguedba, dule geg Bab-Jesús-ukabsaed, degine, na e-itolegedba geg sogbalid, “Jesús, Dummad-Biriginedye,” ar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ega sogergebed, deyob be sogye. \p \v 4 Degirdi nabir. Gurgin-burbaled akar-akar nika-inigwele, unnila Bab-Burbadi, wargwennaa gued. \v 5 Ar Babga-arbaed akar-akar-nika-inigwele, unnila Bab-Jesúsʼdi wargwennaa gued. \v 6 Ar Babga-ibmar-imakleged akar-akar nikad, degi-inigwele, a-Bab-Dummadi e-sunnad anmargi-ibmar-imakega imaked. \p \v 7 Gwenadgan-war-wargwengala, Bab-Burba gurgin-burbaled-akar-akar-ibmar-imaked uksad, adi, gwenadgan bela egi nabir bendaklemalagar. \v 8 Bab-Burba, dule-war-wargwenga, nue-binsaed-nikaa-sunmaked ega uked. Baidgardi, nue-ibmar-wisid ega ukmogad, ar Bab-Burbadi, wargwennado. \p \v 9 Amba Bab-Burba dule-baidga, nue-Jesúsʼgi-bensuli-nanaed ega uked. Degi, baidgardi, dule-uellemalad-sunna-nudaked ega ukmogad. \v 10 Bab-Burba, baidgardi, ibmar-dakledisurmalad-imaked ega uked. Baidgardi, Bab-Gayaburba-barsoged uked. Baidgarmoga, nabir magar-burbar-ibmar-itoged, we, Bab-Burbadibe, we, burbamar-isganadibe. Degine, baidgarmoga, nabir gaya-baid-baid-sunmaked uked. Deginbali, baidgarmoga, nabir gaya-baid-baid-oduloged uked. \v 11 Ar bela we-gurgin-burbaled-akar-akar-uklegedi, unnila Bab-Burba-wargwenna-guedbi uked. Degine, na e-itolegedba doamarga we-gurgin-burbaled ukbie, amarga uked. \s1 Bela anmar san-wargwenna gumalad \p \v 12 Ar igi anmar-sana wargwenna gue, degite, eba-akananaimalad bukidar gued. Eba-akananaimalad bukidar-gue-inigwele, sandi unnila wargwenna gued. Amba Cristo deyobmogad. \v 13 Ar anmar bela unnila Bab-Burba-wargwenna-guedgi oglesmalad. Agi anmar bela san-wargwenna gunonikid, Judíoʼdibe, Judíoʼsurdibe, maidibe, maisurdibe, ar bela anmargi Bab-Burba ubosadbimalad. \p \v 14 Dule-san unnila wargwenna gusulid, bukidar egi-akananaid nikad. \v 15 Ar mali sokardibe: “Ar an argansursoggu, an san-e-sordasurye.” Degi-sogedba, soglesurdo, mali, san-e-sordasurye. \v 16 Ar uaya sokardibe: “Ar an ibyasursoggu, an san-e-sordasurye.” Degi-sogedba, soglesurdo, uaya, san-e-sordasurye. \v 17 Ar bela dule-san ibyabiile, ¿igi ibmar itosarsunna? Ar bela dule-san uayabiile, ¿igi ibmar usarsunna? \p \v 18 Emigindi, Bab-Dummad na e-itolegedba dule-sangi eba-akananaid nasiksad. \v 19 Ar belagwapa dule-sangi-akananaid emarbiina, ¿bia dule-san nagusarsunna? \v 20 Ar emigindi, dule-sangi-akananaid bukidar-inigwele, unnila dule-sandi, wargwenna gued. \p \v 21 Geg ibya arganga soged: “An be-abesurye, an wargwen unniye.” Degi, nono geg malimarga sogmogad: “An be-abesurmarye, an wargwen unniye.” \v 22 Ar dule-sangi-akananaid-bur-nollo-daklemalad, amar bur-nue-abelemalad. \p \v 23 Anmar-sangi-akananaid bur-baisurdaklemalad, a bur anmar ega nue-mor yodamalad. Degi, anmar-abagan-daklebisur-abeleged, a anmar odukuar, ise ega mor-yoigu sedidamalad. \v 24 Ar anmar-san-odukuarsuli-baisur-dakleged, adi, ega mor-yosulir, akarsulid. Bab-Dummad ibiyobi anmar-san imaksa, bur baisur-dakleged, aka bur-nue akwega anmar-imaksad, ega nue-mor-yoe anmar-imaksad. \v 25 Adi, melle san-akananaid na muchub-muchub sogmalagar, an bur nue-abelegedye. Bela sanmar-akananaid na bulakwaa bendakmalagalad. \v 26 Degisoggu, san-akananaid-gwensak, ibmar nunmak-itogele, bela eba nunmaked itodamarmogad. Ar san-gwensakga nug-odummolenaile, bela eba weligwar itodamarmogad. \p \v 27 Ar emigindi bemar Cristo-sanga gumarsunnad, degi, war-wargwena eba akananaidga gumarmosunnad. \v 28 Bab-Dummad, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-abargi gwenna-gwenna nug-imaksad: \q2 Gebegine, Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga dule-nug-imaksad. \q2 A-sorba, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladga dule-nug-imaksad. \q2 A-sorba, odurdaked-sailamarga dule-nug-imaksad. \q2 Geb, ibmar-dakledisulid-imakmaladga dule-nug-imaksad. \q2 Geb, dule-uellemalad-nudakmaladga dule-nug-imaksad. \q2 Dule-bendakmaladga dule-nug-imaksad. \q2 Dulemar-neg-akwemaladga dule-nug-imaksad. \q2 Dule-gaya-baid-baid-sunmakmaladga dule-nug-imaksad. \p \v 29 ¿Ar bela Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganbi gumarsi? \q2 ¿Bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladbisi? \q2 ¿Bela odurdaked-sailamaladbisi? \q2 ¿Ar bela ibmar-dakledisurmalad-imakmaladbisi? \q2 \v 30 ¿Ar bela dule-gegumair-nudakmaladbisi? \q2 ¿Bela gaya-baid-baid-sunmakmaladbisi? \q2 ¿Bela sunna gaya-baid-baid-odulomaladbisi? \q3 Suli, degisuli. \q3 \v 31 Degisoggu, bur be gurgin-burbaled-nued amimarsun. \p Emigindi, andi bemarga igar-birigined-nued bur oyogoed. \c 13 \s1 Sabgued bur igar-biriginedid \p \v 1 Igidibe, sunna dulemar-gaya-baid-baid-sunmakmalad an sunmakdibe, degine, baliwiturmar-gaya an wisbardibe, ar degite, sabedgi an imaksulile, an binsa esnon ee oimakeyob, degine, bormo-matargana na abin-abin sarsolenaiyob an gudiido. \p \v 2 Bab-Dummad-Gayaburba-an-abingasad, an baiganga sogdibe, degine, bela Bab-Dummad-ibmarmar-dukuar-mamaid an wisbardibe, ar sabedgi an imaksulile, binsa an gudiido. Degine, e-ibmarmar-bela-wisguleged an wisgunonibardibe, degine, bela ulubgi-bensulidba sunna yarmar an onirbardibe, ar sabedgi an imaksulile, binsa an gudiido. \p \v 3 An bela-ibmar-nuegan-an-nikad an bela wileganga ukdibe, degine, an-san-ogumaklegegala an ukbardibe, ar sabedgi an imaksulile, bela we ibmarmar-binsaleddo. \p \v 4 Sabguedi, weyobid: \q2 Na urwed bargaed, \q2 nued-binsaedgi dulemar-bendaked. \q2 Geg nobgued, \q2 geg na san dummarba itoged, \q2 degi, geg baiganba dummarba na san imaked. \q2 \v 5 Geg gwinni-gwinni daed, \q2 ibmar imakalir, geg eginbi binsaed, \q2 geg gwae-gwae urwed, \q2 degine, dule egi nosale geg bar ebinsaed, egi nossulidyob dakdedaed. \q2 \v 6 Isguedgi geg wergued, unnila igar-napiragwadginbi wergued. \q2 \v 7 Sabguedi, bela ibmar-nunmaked-abin burdidaed, \q2 bela ibmar bensurdaed, \q2 bela bensulidgi edarbedidaed, \q2 degi, bela ibmar-naibid-abin burdidaed. \p \v 8 We sabgued-igar geg bergued, degi-sadeguoed. Bab-Gayaburba-barsogleged-igardi bergudoed, gaya-baid-baid-sunmaklemalad bar sunmaklegosulid, degi, ibmar-nue-wisigumalad bergudmogoed. \v 9 Ar emigindi, abala ibmar an wismalad, degi, iche-iche yoo-ibmar-guoedgi an sunmakmalad. \v 10 Ar bela ibmar-napiramalad nonikirdi, we-ibmar-amba-galakuar-bukwad bergudoed. \p \v 11 An bipigwaunni, bipiganayob an sunmaksad, bipiganayob an binsasad, bipiganayob ibmar an daksad. An dule-macheredga gunonigu, bar mimmiganayob an dae gussulid. \v 12 Emigindi, isbegi ibmar sunnasuli bolle-bolle-dakeyob Bab-Dummad-ibmar an dakmalad. Ibagan danikoed, anmar na nue-asabin dule-dakeyob Bab-Dummad-ibmar daknonikoed. Emigindi, bukidar amba an wissurmalad, igi-Bab-Dummad an-wisi, yoedsedi deyob an Bab-Dummad-wisgunonimogoed. \p \v 13 Emigindi, Bab-Dummad-bensulid-igar, nue-bensulidgi Bab-Jesúsʼgi-ibmar-nuegan-edarbediid-igar, degine, sabgued-igar, wemar-sogbaagwadi, degisadeguoed. Degi-inigwele, wemar-sogbaagwadgi, sabgued-igar bur emargi obinsiid. \c 14 \s1 Gaya-baid-baid-sunmaked-igar \p \v 1 Degisoggu, bela-bela dulemar-baigan-sabgudii be nanamarsun. Degine, Bab-Dummad-gurgin-burbarmalad-ukedbina bur be sogmar. Bur bule Bab-Dummad-gayaburba-abingasad-barsogedbina be itogewilubmalad. \v 2 Ar dule, gaya-baid-baidgi sunmakele, Bab-Dummadgarbi sunmaked, dulemarga sunmaksulid. Ar ade, dulemardi aku e-itoged, e-ibmar-sogedi Bab-Burbaba ibmar-dukuar-maidgi sunmaked. \p \v 3 Dule Bab-Dummad-Gayaburba-barsogedba dulemarga sunmakele, adi, dulemar-odurdakegalad, dulemar-ogannogegalad, degi, dulemar-bukib-binsadiid yeer-ito imakegalad. \v 4 Ar dule gaya-aku-itolegedgi sunmakele, unnila we-dule na dukin e-burba-ogannogega sunmaked. Dule Bab-Dummad-Gayaburba-barsogerdi, adi, Jesúsʼba-nanaimalad danar-ambikunonidamalad-e-burba-ogannogega sunmakdaed. \p \v 5 Bela bemar gaya-baid-baidgi sunmaked an be-abemalanad, degi-inigwele, bur bule bemar Bab-Dummad-Gayaburba-barsoged an abeged. Ar ade, dule-gaya-baid-baid-sunmakedba, Bab-Dummad-Gayaburba-barsoged bur-sunsogedid. Degine, dule-gaya-baid-baid-sunmaked nabir odulobalirdi, nueddo. Adi, nabir Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-e-burba ogannogegar. \p \v 6 A-ulale, gwenadgan, emi an bemarse ataknadele, agi an bemarga gaya-aku-itolegedgi an sunmakdele, ¿ar wede ibnuedga bemarga guosi? Suli, ibnuedga bemarga guosuli. Ar Bab-Dummad-bemar-ibmar-wisgubi-abemaidgi an bemarga sunmakerdi, nueddo. Ibmar-nue-wisidgi-sunmakedgindibe, Bab-Dummad-gayaburba an abingasadgindibe, bemar-odurdakedginbardibe, amardi nueddo. \p \v 7 Garmar-sunna-ogorlemalad gammudibe, gar-duba-nikaddibe, akar-akar nue ogorsulile, ¿igi mag be itogosunna igid-gar gornai? \v 8 Deginbali, gar-trompeta nuekwa ogorlesulile, aku-itolegele, ¿doa urwenaega na guagwar gudioe? Guagwar gudigussurmalaled. \p \v 9 Ar amba bemar deyobmodo. Ar be-gaya-sunmaked aku-itolegele ¿igi mag itolegosunna ibu be obare? Ar unnila binsa ee be sunmakgwisdo. \v 10 We-napneggi bukidar-gaya-baid-baid-sunmakleged-nika an insado. A-gayamar bela mag itolegedbiid ibi na obarmala. \v 11 Ar dule-anga-sunmaked mag an itosulile, a-dule-anbo gaya-emar-sunmaksulidga gued. \p \v 12 Ar bemarga amba deyobmodo. Ar bemar gurgin-burbarmalad nue-abebuksoggu, bemar gurgin-burbaled nabir Jesúsʼba-nanaimalad-ogannogedbina bur bule be sogmarsun. \p \v 13 Degisoggu, dule-wargwen gaya-aku-itoleged-sunmakdibe, Bab-Dummadse gaya-aku-itoleged-oduloged-gurgin egisbardo. \v 14 Ar gaya-aku-itolegedgi Bab-Dummadse an gordibe, an-burbabi Bab-Dummadse gornaido, ar andi an aku itodo, gwen an gannalegosurdo. \p \v 15 ¿Degite, igi an saosunna? Burbar Bab-Dummadse an goloed, degine, mag-itogedgi an Bab-Dummadse gorbaloed. An burbar namakoed, degine, mag-itogedgi an namakbaloed. \v 16 Ar Bab-Dummad-nug unnila burbar be ogannogwichile, ¿igi dule-be-abargigwichid, “Nabirye” sogosunna? Ar aku be-itoged, ibi be sogsa. \v 17 Bedi na dog-nuedye Bab-Dummadga sogsado, ar dule-baiddi Bab-Dummad-nuggi gwen gannalegosulid. \p \v 18 Bab-Dummadga dog-nuedye an sogdo, an bemarba bur bule gaya-baid-baid an sunmaked. \v 19 Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-abargindina unnila gayaburba-sogatar an sogsaled, adi, magar an-sunmakgwichid itomalagar. Adi, agi gwenadgan-odurdakgwichi-gued bur nuedid, gaya-aku-itolegedba sunmakgwichi guedba. \p \v 20 Gwenadgan, bemar-binsaedgi mer burwiganyob be binsamar. Isguedsikdi burwiganyob be damardo, be-binsaedgindi, dule-sergan-binsaedyob be binsamar. \v 21 Moisés-Igargi narmakar maid: \q1 Bab-Dummad soged: “We Israel-dulemarga, gaya-baidgi, degine, gwabin-baidgi an sunmakoed, \q2 ar degite, gwen an-itogosurmalad.” \qr Isaías 28:11-12 \p \v 22 Degisoggu, dulemar-Bab-Jesúsʼgi-bengudimaladga gaya-aku-itolegedgi-sunmakleged wilubga gued. Dulemar-Bab-Jesúsʼba-nanaimaladgardi, we-gaya-aku-itoleged wilubga gusulid. Dulemar-Jesúsʼba-nanaimaladgala, Bab-Dummad-Gayaburba-barsogleged, wilubga gued. Dule-Bab-Jesúsʼgi-bengudimaladgardi, Bab-Gayaburba-barsogleged wilubga gusulid. \v 23 Degisoggu, Jesúsʼba-nanaimalad Bab-Dummadse-golega bela danar ambikunonikile, bela gaya-baid-baid sunmakedbimalale, agi dule-yogsaled, igi, dule-Bab-Jesúsʼba-naisuliddibe, bemar-abargi dognonikile, ¿bemargi sogosur be insae, bemar oes bukmarye? \p \v 24 Ar bela bemar Bab-Dummad-Gayaburba-barsognanaidgi, dule-wargwen-Bab-Jesúsʼba-naisulid dognonidibe, dule-binsaled dognonidibe, bemar-ibmar-sogedba e-isgudiid magar itogoed. \v 25 E-gwage-ulubgi-isgued-dukuar-naid osanalononikoed, degi, Bab-Dummad-nug odummogega yokorgi-sindigar Bab-Dummad-asabin signonikoed. Geb degi sogdagoed: “Nue-napira bemar-abargi Bab-Dummad gudiiye.” \s1 Babse-gorleged igar-nikaa imakleged \p \v 26 Degite gwenadgan, ¿igi an bemarga sogosunna? Bemar danar ambikunonikile, bemar nikamalad: \q2 Gwenna-gwenna namaked, \q2 baiddi, Bab-Jesús-Igargi odurdaked, \q2 baiddi, gaya-baid-baidgi sunmaked, \q2 baiddi, gaya-baid-baidgi-sunmaked-oduloged, \q2 degi, baiddi, Bab-Dummad-ibmar-dukuar-bukwad odaloged. \q3 Ar bela bemar Jesúsʼba-nanaimalad-danar-bukwad-ogannogega, we-ibmar imakewilubmalad. \p \v 27 Ar bemar gaya-aku-itolegedgi sunmakele, unnila warbodibe, warbaadibe, sunmakewilubbid. Degine, gwensak-sunmaksad-sorba, geb baid sunmakmogoed. Degine, dule-gwensak ega odulogewilubbalid, wede ibu obare. \v 28 Ar dule-e-oduloged sulile, mer bur Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonimalad-abargi sunmakodo, unnila na dukin egarbi ibmar sogodo, degine, Bab-Dummadgarbi sogbalodo. \p \v 29 Bab-Dummad-Gayaburba-barsogmalad amba deyobmodo, unnila warbodibe, warbaadibe, sunmakoed. Baigandi nue bar-itogoed, bule nue-nabir soggwisdibeye. \v 30 Ar dule-gwensak dule-sunmakgwichid-itosiidgi, Bab-Dummad ega ibmar-soggwen oyononidibe, dule-sunmakgwichid bar sunmakosulid, adi, dule Bab-Dummad-ega-ibmar-soggwen-oyosad sogegar. \v 31 Deyobi, bela bemar Bab-Dummad-Gayaburba sunna war-wargwen baid-sunmaksad-sorba sogmarmogad, adi, bela bemar durdakmalagar, degi, bela bemar na burba ogannomalagar. \p \v 32 Bab-Dummad-Gayaburba-barsogmalad na e-burba bargamalad. \v 33 Ar Bab-Dummad yogasaar-ibmar-imaked-dulesulid. Bab-Dummad ibmar-innikii-saed-duled. \p Anmar Jesucristoʼgi-akananaimalad danar-ambikunonikile, \v 34 omegan danar-bukwadgi sunmakodeeye ega igar maisulid, bogidik sigmaloed. Ar ade, Moisés-Igar deyob narmakar sogmaimogad, omegan machergan-urbaligwa nanaoye. \v 35 Ar omegan ibmar wisgubiele, e-neggi e-suise na egisoed. Ar ade, sunnasur dakleged, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonimaladgi omegan-sunmaked. \p \v 36 An wisid, an bemarga-ibmar-sognaid be isdar-itomaloed. ¿Ar bemargi Bab-Dummad-Gayaburba ainiarsi? ¿Unnila bemarsebi Bab-Dummad-Gayaburba warmaksasi? \v 37 Ar dule-gwensak na itogele, ede Bab-Dummad-Gayaburba-barsogedi, itobardibe, ede burbaledgi gannarba gudii, mag-itogewilubdo, we-igar-an-bemarse-narmakedi, we Bab-Dummad-igar-uked-sunnadye. \v 38 Ar dule we-igar deyob daksulile, Bab-Dummad, E-Gayaburba-barsogedye dakosulid. \p \v 39 Degisoggu, gwenadgan, Bab-Dummad-Gayaburba-barsogedbina be sogmardo. Deginbali, mer be dule gaya-baidgi-sunmakbi-itoged be bargamar. \v 40 Bela igar-nikaa, nuekwaa be ibmar imakmalo. \c 15 \ms1 9. BURGWISMALAD-DURGUMALOED \mr (15:1-58) \s1 Cristo-gannar-durgusad-igar \p \v 1 Gwenadgan, emigindi an bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmakapid bemar ebinsamarsun. A-gayaburba-nued bemar abingasmalad, abali, amba bemar galakusuli nanadimalad. \v 2 Deginbali, an bemarga Gayaburba-Nuedgi-sunmaksadba bemar nue nanadiile, egi be abonolesmardo, ar bemar unnila asginbi bengusur gussurmalar. \p \v 3 Igi an odurdaklesmoga, ayob an bemar-odurdaksamarmogad: Cristo anmar-isgued-ular burgwisad, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naidyob, gunonikid. \v 4 Cristo napa-urba diglesad, degine, ibapaagi gannar durgusad, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naidyob, gunonikid. \p \v 5 Cristo gannar durgusgu, Cefasʼse na magarosad. We-Cefasʼde, Pedroʼye nugbalid. A-sorba, Cristo e-ambe-gakabogwadse (12) magarosbalid. \v 6 A-sorba gwenadgan-e-dulataled-ilatar-gwena-bukwadse (500+) magarosbalid, a-gwenadgan amba bukidar dula gudidiid, abar bato burgwismarbalid. \v 7 A-sorba, Jacoboʼse Jesús magarosad. A-sorbali, e-sapingan-bur-dummaganse magarosbalid. \p \v 8 Geb a-sorba, napidgi, Cristo anse magarosmogad. An dule-wargwen gwaluleged-e-ibagan-maisulidba gwalulesayob, an gunonikid. \p \v 9 Ar ani an Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-e-solabalidid. Degine, Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogaga an nugsalegewilubsulinad, ar ade, Jesúsʼba-nanaimalad-baregindii an gusad-duled. \v 10 Ar Bab-Dummad nabir angi binsasadbali, ar emigindi an a-dulega gunonido. A-ular, weyob an gudisunnad. Ar Bab-Dummad angi arbasadi, binsarsunna arbassulid. Ar ade, emarba an bur bule arbasad. Ar ani an arbassulid, Bab-Dummad gangued-anga-uksadba an deyob arbasad. \p \v 11 Degisoggu, andibe, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baigandibe, anmar bemarga weyob Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaksamalad, degine, bemar weyob A-Gayaburba-Nued abingasmalad. \s1 Dule-burgwismalad-gannar-durguoed-igar \p \v 12 Ar Cristoʼgi sunmaklediile, Cristo burgwisgu, gannar durgusye, ¿ar degite, ibiga bemar-abargi gwen-gwen sogsunna, dule burgwisale, gannar bar-durguosurye? \v 13 Ar dule burgwisale, gannar bar durgusulile, Cristo burgwisgu, gannar bar-durgussurmodo. \v 14 Ar Cristo gannar durgussulile, binsa Bab-Igargi anmar sunmakdido, degine, bemar binsa Cristoʼgi bensuli gudimardo. \p \v 15 Degisoggu, anmar gakanba binsa Bab-Dummad-barsogdimarsundo, ar ade, anmar sogdiid, “Bab-Dummad Cristo-burgwisad gannar odulosye.” Ar burgwismalad gannar durgusulile, Bab-Dummad Cristo-odulossurdo. \v 16 Ar burgwismalad gannar durgusulile, Cristo gannar durgussurmodo. \v 17 Ar Cristo gannar durgussulile, binsa bemar Jesúsʼgi bensuli gudimardo. Ar degisoggu, amba bemar be-isguedgi gudimarsundo. \v 18 Degisoggu, Cristoʼba-nai-burgwismalad abonolessurmarmosundo. \v 19 Ar Cristo unnila we-napnegginedginbi anmarga ibmar-nuedga guele, anmar bela dulemar-we-napnegginmaladba nue-wiledimardo. \p \v 20 Emigindi, Cristo dule-burgwismalad-abargi gannar durgusad. Cristo gannar-durgusadgi, dule-burgwismalad-iduedga gunonisunnad. \v 21 Ar dule-wargwengi burgwed-igar nonisoggu, dule-wargwengi gannar-durgued-igar nonibardo. \v 22 Ar igi bela dulemarga Adánʼgi burgwed-igar noniki, debayobi, bela dulemar Cristoʼgi durgunonimaloed. \p \v 23 Dule-burgwismalad Bab-Dummad-igar-mesisadba gannar durgunonimaloed: Cristo-inse durgusad, geb a-sorba, Cristo gannar danikile, eba-nanaimalad gannar odurgunonikoed. \v 24 Degi, geb neg-bergued nonikoed, bela burbar-dummagan-negsemamaid, bela burbar-sailaganga-gumaid, degine, bela burbar-gandikidba-gangued-nikmalad osulosale, geb degi, Cristo na e-ganguedba negdakmaid, Bab-Dummadga-gumaidga na uknonikoed. \v 25 Ar Cristo bela e-isdarmalad-birgi-nakwedse negsemai guergebed. \v 26 Cristo solaba e-isdarad-napi-osulogoedi, burgwedid. \q1 \v 27 “Ar bela Bab-Dummad, Cristo-nag-urba ibmar-urbisad.” \qr Salmo 8:6 \p Degisoggu, mag-itoledo, Bab-Dummaddi Cristo-urbaligwa gunonisulid, ar ade, Bab-Dummad bela Cristo-urba ibmar urbisad. \v 28 Ar bela ibmar Cristo-urba urbilenonikile, geb Cristo Bab-Dummad-Machi na e-sunnad Bab-Dummad-urbaligwa nanadoed, ar ade, Bab-Dummad bela Cristoʼga ibmar uksad. Geb agi bela Bab-Dummad-sogedba ibmar gunonisunnoed. \p \v 29 Deginbali, gannar-durguleged-igar sulile, degite, ¿ibiga burgwarmalad-anar Bab-diigi-ogleged-igar imakmarsunna? Ar dule-burgwarmalad durgusulile, degite, ¿ibiga burgwarmalad-anar Bab-diigi-ogleged-igar imakmarsunna? \v 30 Ar degite, anmar ¿ibiga wachi-iliba boni-abargi gudimarsunna? \v 31 Gwenadgan, napira an bemarga soged, bemar Bab-Jesucristoʼba-naidba, igi an weligwar itoge, ayobi, napiragwadba an bemarga sogbalid, an bane-bane burgwednaga gudiid. \v 32 Ar we-napneggi-gudiguedbi nikale, ibmar-baid satele, ¿ibiga an Éfeso-neggweburgi achu-ursilimarbo garitodii gussunna? Ar dule-burgwarmalad durgusulile, \q1 “Anmar mas-gunmala, anmar gobed-gobmala, \q2 ar anmar banedse burgwemaloed.” \qr Isaías 22:13 \p \v 33 Mer be yardaklemar: “Dulemar-nuegan, dulemar-isganaba-akaele, isguddamalad.” \v 34 Nue be binsamar, mer bar be isgumar, isguedgi be nomar. Bemar-obingesaegala an bemarga soged, bemar bukidar amba Bab-Dummad-nue-wissuli gudimalad. \s1 Dulemar igi gannar durgumaloe \p \v 35 Ar gwenna-gwenna egisdamaloed, degite: “¿Dule-burgwismalad igi gannar durguoe? ¿Igi e-san daklegosunna?” \v 36 ¿Aku be itosi? Ar ibmar-gwag-niega be ibmar-gwag-digedi, ¿bina ibmar-gwag-e-uka nunguergebsursi? \v 37 Be oros-gwaggi-dakleged digdibe, be ibmar-gwag-baid digdibe, e-war-sunnad be digsulid, e-gwag be diged. \v 38 Ar Bab-Dummad ega e-san-ukedi, na igi-dakle ega ukbiedba uked. Degine, ibmar-gwaggala na egad-egadba e-san ega uked. \p \v 39 Ar sanmar bela emarbi daklesulid. Dulemar-san akar-dakleged, ibdula-sanmar akar-daklemogad, ibmar-gukuarmalad-san akarmogad, degine, uamar-san akarmogad. \v 40 Amba deyobmodo, nibneggined san-nikmogad, degine, napneggined san-nikmogad. Nibneggined-e-san-daklegedi, napneggined-e-sanbo akar dakleged. Degine, e-yeerdakleged ebo akar daklebalid. \v 41 Dad-ibeler-gaed, nii-gaed-ebo, akalad, degine, niisgwamar-gaed amba akarmogad. Ar niisgwamar na akar-akar-gaed nikananaed. \p \v 42 Amba deyobi, dule-gannar-durguedsik gumogoed. Dule burgwisale, diglesale, e-san nungudoed. Ar gannar-durgusad-sorbardi, bar nunguosulid. \v 43 Degi, dule-san isdar-daklegedgi digleged. Durgunonikogudi, yeerdakle durgunonikoed. Dule-san nollogwadgi digleged. Durgunonikile, nollosulidgi durgunonikoed. \v 44 Degine, dule burgwisale, e-san-we-napneggined digleged. Durgudagogudii, bato san-gwagsa san-burbaled-nika durgudagoed. We-napneggined-san-nikale, burbaled-san nikamodo. \p \v 45 Ar weyob Bab-Dummad-Gardagi sognaid: \q1 “Adán, dule-gebesailadga gunonikid. \q2 We-dule, dulasaila gunonikid.” \qr Génesis 2:7 \p Adán-napid, Cristoʼd. Cristoʼdi, dulega burba-dulad uked. \v 46 Ar san-burbaled-inse nonisulid, san-we-napneggined-inse nonikid. Geb a-sorba, san-burbaled nonikid. \v 47 Dule-gebe-we-napneggi-aideged, unnila we-napnegginedid. Dule sorba-nonimogadi, adi, nibnegginedid. \v 48 Adán-san-nikusmaladyob we-napnegginmalad san-nikmarmogad. Ar Cristoʼba-nanaimaladdi, Cristoʼyob san nikumarmogoed. \p \v 49 Ar igi anmar dule-we-napnegginedyobi daklemala, deyobi, anmar dule-nibneggi-danikidyobi daklemarmogoed. \p \v 50 Gwenadgan, we an bemarga sogdo, ar san-we-napneggined, geg Bab-Dummad-e-negdakmaidse doged. Deginbali, ar ibmar-nunguoed nibneg-geg-nunguedse geg dogbalid. \s1 Burgwedgi anmar nakwemaloed \p \v 51 Igar-dukuar-maid an bemarga soggwelo: Bela anmar burgoedbisurmalad, degi-inigwele, bela anmar-san gwagoedbiid. \v 52 Ar napi-gar-trompeta-goloedgi, anmar-san ukiar, anmar ibya-muru-sade-daedyob gwagoed. Ar ade, gar-trompeta goloed, geb agi dulemar-burgwismalad durgudagoed, san-gwapid-geg-nungued-nika durgudagoed. Degine, anmarmoga, anmar-san gwagdemarmogoed. \v 53 Ar ade, we anmar-san-nabir-nunguedi, gwagergebed, san-gwapid-geg-nunguedga guergebed. Degi, anmar-san-nabir-burgwedi, gwagergebed, san-geg-bar-burgwedga guergebed. \v 54 We anmar-san-nabir-nunguedi geg-bar-nungue gusale, anmar-san-sunna-burgwedi geg-bar-burgwe gusale, geb agi, Bab-Dummad-Garda-narmakar-maidba gunonisunnoed: \q1 “Burgwed-igargi-nakwilesadba, burgwed-igar bergussun.” \qr Isaías 25:8 \p Bab-Dummad-Gardagi sognaibalid: \q1 \v 55 “Burgwed, ¿bia be-boni-dummadgande nadsunna? \q2 Burgwed, ¿bia dulegi-be-obined nadsunna?” \qr Oseas 13:14 \p \v 56 Ar burgwed-e-bonigana, isguedid, degine, Moisés-Igar-Mesisad isguedga gangued uksad. \v 57 Anmar emigindi, anmar Bab-Dummadga dog-nuedye sogmarsundo, ar anmar-Dummad-Jesucristoʼba burgwed-igargi-nakwega anmar-imaknonikid. \p \v 58 Degisoggu gwenadgan-sabemalad, gatik gannaa be imakmar, mer be galakumalo, gatik Bab-Jesús-Igargi arbanai be gumar. Ar bemar wisid, emi, bemar Bab-Jesús-Igargi arbananaid, binsa be alamaknanaisulid, bemarga igar-nuedga gumaloed. \c 16 \ms1 10. NAPI-SOGLENAID \mr (16:1-24) \s1 Mani-weleged-igar \p \v 1 Gwenadgan, Jesucristoʼgi-akananaimaladga, mani-welegedsik an sogbido, igi Jesúsʼba-nanaimalad-Galacia-yalagi-bukmaladga an sogsa, ayob bemar imakmarmogo. \v 2 Itoged-iliba gebe-iba-nagudedgi bemar wis-mani-amismaladba be mani urbemalo, adi, mer geb an monadapir, bemar mani-weenai gumalagar. \v 3 An bemarse modapile, a-mani-bemar-wesad, bemar dule-Jerusalénʼse-a-mani-sedega-be-susmaladi, garda-nika an barmidoed. \v 4 Ar an-sunnad bemarba-nabi be an-abemarmogale, dulemar-Jerusalénʼse-mani-sedmaloed anba namarmogodo. \s1 Pablo, Corintoʼse-naedgi binsaed \p \v 5 An Macedonia-yarse-arbid-sorba, an bemarse nadapoed, ar ade, Macedoniaʼse-naed anga igar maid. \v 6 An bemar-walik undarsaar-meger an megodo. Sulirdi, dii-wied-nii-berguedse an bemar-abargi mego an insado. Geb a-sorba, an-nadapidba-naega bemar an-bendakoed. \v 7 Ar an bemarse-naoedgi, Bab-Dummad bemar-walik undarsaar-meged an-abegele, an megodo. Sikwas an bemar-dakbisulid. \v 8 Ar emigindi, Pentecostés-Ibagan-naguedse Éfeso-neggweburgi an maiguoed. \v 9 Ar dulemar-bukidar Bab-Jesús-Igar-isdar-dakmalad-nika-inigwele, Bab-Jesús-Igargi gatik-sunmakega anga yawagakmar nue-argaded. \p \v 10 Bemarse Timoteo modapile, nue akwemalo, adi, bemar-abargi weligwar gudiguegar, ar ade, an-arbadiiyobi, Bab-Dummadga arbadimogad. \v 11 Degisoggu, mer Timoteo ibgwensur be dakmalo. Anse nuedgi bonisuli barmidaged be imakmalo, ar an gwenadgan-baiganmala Timoteo-edarbedimalad. \p \v 12 An gwenad-Apolosʼgi wilenaigusando, gwenadgan-baiganmala bemarse ataknaegar. Degi-inigwele, yapa emisgwadi bemarse naegusad. Ega igargan-argader, bemarse ataknadapo an insado. \s1 Pablo, gwenadganga napi-ibmar sogsad \p \v 13 ¡Nue atakmalo! ¡Nue salakarmalo! ¡Bab-Jesúsʼba inniki nanamalo! Dobsuli be nanamalo, gandik be imakmalo. \v 14 Bela bemar-ibmar-imakedi, sabedgi be imakmalo. \p \v 15 Gwenadgan, bemar wisid, Estéfanas-negginmalad-inse Acaya-yargi Bab-Jesús-abingasad. Emigindi, amar Jesucristoʼgi-akananaimalad-bendakdimaladid. \v 16 Degisoggu, an be-abemarsundo, bemar dulemar-weyobdamalad-urbalii gudigued, degine, dulemar-gadi-arbamalad-urbali, degi, dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-gadi-bendakmalad-urbali bemar gudigumalad. \p \v 17 An yeer itodo, Estéfanas, Fortunato, degine, Acaico anse nonimargu, ar ade, amar bemar-nuggi an-bendaknonimalad. \v 18 A-dulemar burbar nue an-ogannononimalad, degine, burbar bemar-ogannosmarmogad. Dule-degidamalad bemar a-dulemar mag-dake nanae-wilubmalad. \p \v 19 Asia-yargi Jesúsʼba-nanaimalad-ambikunonidamaladga, nued-sogeye, an sogsiid. Aquila, Priscila-ebo, Bab-Jesús-nuggi, Jesúsʼba-nanaimalad-e-neggi-danar-ambikunonidamalad, bemar nueganbi-sogeye, bemarga sogsimogad. \v 20 Gwenadgan bela bemarga-sogsimalad, bemarde nueganbi sogeye. Na be muchub-muchub bela angaagwale be nued-sogeye, na ga be sogmar. \p \v 21 Ani Pablo, an-sunnad an garda narmaksadgi bemarga sogsiid nued-sogeye. \p \v 22 Ar dule-gwensak Bab-Jesucristo-sabsulile, a-dule ukabsaleged, nabirid. ¡Anmar-Dummad-Jesucristo, be dage! \p \v 23 Bab-Jesucristo bemargi nued binsamarsun. \v 24 An bela Cristo-Jesúsʼgi bemar-sabed. Be itomargua.