\id ROM \h ROMANOS \toc1 MA²JYI³ I⁴A⁴SAG⁴ PA³² I²CON²³ CUAH³ A³TIONH² ROMA \toc2 ROMANOS \toc3 Ro. \mt1 MA²JYI³ I⁴A⁴SAG⁴ PA³² I²CON²³ CUAH³ A³TIONH² ROMA \c 1 \s1 A⁴sag⁴ Pa³² i²con²³ cuah³ a³tionh² Roma \p \v 1 Jnia⁴, Pa³², lang⁴³ˉ⁴ a³cúa²³ cúa³tag³² i²con²³ Jesucristo, a⁴te⁴i³ jnia⁴ i⁴lang⁴³ˉ⁴ a³hei¹ joh⁴³ cúa³ ta¹ quieh¹i³, jian³ a⁴he⁴³i³ jnia⁴ i⁴hleh¹ˉ⁴ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹. \p \v 2 Jau²³ la³ ma²a⁴juah⁴i³ cúa³⁴i³ liah⁴ma²jm² ma³ya⁴jo³⁴ con⁴juah⁴ Ma²jyi³ hen² i⁴a⁴sag⁴ la⁴jang³⁴ a³sain² quian¹i³, \v 3 i⁴ra³hleh² nei² quieh¹ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹, A³jon⁴³ Jon⁴dai¹, a³hain⁴ a³a⁴lang³⁴ jeun³ re¹ Da³vei²³ nei² quieh¹ he³²i³; \v 4 jian³ ra⁵jnia³i³ i⁴lang⁴³i³ A³jon⁴³ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ jian³ i⁴quian³i³ hlion⁴ ua³pei⁴, quie¹ ta⁵la⁴ a⁴hyon²³i³ jen² a³jaun². \v 5 Jian³ nei² quieh¹ hei⁴ pi²³i³, a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ i²con²³ jnie³² i⁴a⁴cúa⁴i³ ta¹ i⁴lang⁴³ jnie³² a³hei¹ joh⁴³ cúa³ ta¹ quieh¹i³, canh⁴a² sian³ a³li⁴hain⁴ i²con²³i³ a³ma⁵co⁴³ quieh¹i³ con⁴juah⁴ jm³i⁴sain³i³, a³tionh² la⁴jeg³⁴ nación. \v 6 Jian³ jen² a³hain⁴ tionh², tionh² hnei³ tionh²ˉ³ i⁴ma³a⁴te⁴i³ hnei³ i⁴langh⁴³ˉ³ a³quian¹ Jesucristo. \p \v 7 Sag³⁴ˉ⁴ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³ la⁴jangh³ˉ³ a³tionh²ˉ³ Roma a³hnio² quian¹ Jon⁴dai¹, a⁴te⁴i³ hnei³ tionh²ˉ³ i⁴lainh⁴ˉ³ chie³ tsein²³. Jon⁴dai¹ Jmai³²ˉ¹ ma⁵ho³² hnei³ tionh²ˉ³, jian³ Re¹ Jesucristo, jian³ ua²júan⁴i³ i⁴tionh²ˉ³ hyon³ hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³ liah⁴. \s1 Hnie³⁴ Pa³² chie³⁴ Roma \p \v 8 Co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³²jia⁴³, cúa³⁴ˉ⁴ ti²hmah³² i²con²³ Jon⁴dai¹ quian³⁴ˉ⁴ nei² quianh³ˉ³ la⁴jangh³ˉ³ tionh²ˉ³ con⁴juah⁴ Jesucristo, quie¹ la⁴tan² m⁵cu³ ra³tsei²³ jau²³ i⁴ti²hainh⁴ˉ³ tionh²ˉ³. \v 9 Quie¹ ñi³ Jon⁴dai¹, a³hain⁴ a³cúa³⁴ˉ⁴ cúa³tag³⁴ i⁴jang³⁴ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³, i⁴hleh³ˉ⁴ jau²³ quieh¹ A³jon⁴³i³, i⁴jon³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ hnei³ tionh²ˉ³ la⁴jeg³⁴ nie⁴³ la⁴teg⁴i² mh⁵i³ jnia⁴. \v 10 Jian³ mh⁵i³ jnia⁴ a¹juah⁴ne³ hnie³⁴ Jon⁴dai¹, hno⁵ˉ⁵ nai³²ˉ⁴ ni¹jen³²ˉ⁴ hnei³ a¹juah⁴ liah⁴ li⁴lei⁴. \v 11 Quie¹ hno⁵ˉ⁵ i²jen³²ˉ⁴ hnei³ jian³ i²ma²hon³²ˉ⁴ hnei³ con⁴juah⁴ i⁴cúa³⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i²conh²ˉ³, canh⁴a² tia⁴ i²meih³ noh²ˉ³ tionh²ˉ³; \v 12 hnie³⁴ ra³juah⁴, canh⁴a² júanh³²ˉ¹ tsei⁴³ a³jan³ jan³ i⁴hain⁴ˉ¹ jon³, liah⁴i² hainh⁴ hnei³ jian³ jnia⁴ liah⁴. \p \v 13 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, hno⁵ˉ⁵ li⁴ñih¹ˉ³ tionh²ˉ³ ta² hlion⁴ nie⁴³ hno⁵ˉ⁵ i²nai³²ˉ⁴ i²ni¹jen³²ˉ⁴ hnei³, jian³ la⁴teg⁴ tieh²la³pa² sa⁴tian⁴. Hno⁵ˉ⁵ i²nai³²ˉ⁴ i⁴ni¹ma⁴hon³²ˉ⁴ hnei³ nei² quieh¹ m⁴tyi⁴, liah⁴i² ma³ni²júan³⁴ˉ⁴ ta⁵seg³⁴ jen² a³sa⁴lang⁴³ judío. \v 14 Quie¹ tain⁴³ˉ⁴ i⁴ton³²nie⁴³ hniah³ nai³²ˉ⁴ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³lang⁴³ chie³ griego jian³ i²con²³ a³sa⁴lang⁴³ liah⁴, jian³ i²con²³ a³ŋang⁴ jian³ a³sa⁴ŋang⁴ liah⁴. \v 15 I² la⁴jon³ ne⁵, ta² i²nai³²ˉ⁴ i²ni¹hleh³ˉ⁴ jau²³ tsei²³ la³ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴tionh²ˉ³ Roma liah⁴. \s1 Ua³pei⁴ i⁴quian³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ \p \v 16 Quie¹ a⁵sia³ hyeih³² jnia⁴ nei² jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹, quie¹ quian³ ua³pei⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴lion⁴ chie³ la⁴jang³⁴ a³hain⁴ a³hain⁴, co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³² a³lang⁴³ judío, jon³ a²ma⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío. \v 17 Quie¹ ra³he²³ jau²³ tsei²³ la³ liah⁴ jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³, i⁴con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³, jian³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴ ne³ pi²³i³, liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: “Jian³ a³tsein²³ li⁴sia³ m⁵cu³ quieh¹i³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³.” \s1 Chie³² quieh¹ a³m⁵cu³ tionh² \p \v 18 Quie¹ nia² jnia¹ jia²³ la⁴teg⁴ ñi⁴jeu⁵ ma²eu⁴³ pain⁴ i⁴he³⁴ Jon⁴dai¹ i²con²³ la⁴jang³⁴ chie³ hlangh² a³sa⁴ni²taih⁴³, a³ti²hnia²³ jau²³ ni²tei⁴³ nei² quieh¹ la⁴jeg³⁴ i⁴hlagh³² i⁴ti²júan³i³. \v 19 Quie¹ ñi³ re³ pi²³i³ la⁴jeg³⁴ i⁴lei³ jnia⁴ i⁴hniah³ li⁴ñi³i³ i⁴li⁴cm²³i³ Jon⁴dai¹, quie¹ hña³pa² Jon⁴dai¹ ma³a⁴he⁴. \v 20 Quie¹ ua³pei⁴ i⁴sa⁴lei³ jnia⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴sa⁴legh⁴ ua²a⁴chia³⁴, lei³ jnia⁴ liah⁴ma²ra⁴lie⁵ m⁵cu³ con⁴juah⁴ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³, jian³ lei³ jnia⁴ i⁴lang⁴³i³ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ i⁴jon³ liah⁴; i² la⁴jon³ ne⁵, a⁵sie⁴³ li⁴juah⁴i³ i⁴sa⁴ren³i³ chie³². \v 21 Quie¹ ua²liah⁴a² ñi³i³ i⁴sian³ Jon⁴dai¹ la⁴ne³, a⁵sia³ ma⁴con⁴³i³ liah⁴ ma²hniah³ ma²ma⁵co⁴³i³, jian³ a⁵ga⁴ a⁴cúa⁴i³ ti²hmah³² i²con²³i³. Quie¹ a⁴júan⁴i³ co³hei²tsei³ sa⁴quein⁴³, i² jon³ a⁴ha⁵ i²naih³ m⁴tyi⁴ can³ tsei⁴³ quieh¹i³ tionh²; \v 22 ua²liah⁴a² juah⁴i³ ŋang⁴i³ tionh², a⁴lang³⁴i³ a³can³ tsei⁴³ tionh²; \v 23 quie¹ a⁴sag²³i³ i⁴júanh⁴³ Jon⁴dai¹ a³sa⁴legh⁴ ua²a⁴jaun³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³ nioh⁵ quieh¹ a³ñih³ jaun⁴, jian³ nioh⁵ quieh¹ jon⁴³tan²³, jian³ jah⁴ quin⁴ cúa³tag³², jian³ jah⁴ a³ŋeng²³ jeu³ ra³quian³ húa³⁴. \p \v 24 I² nei² ne³ a⁴cúah³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ i⁴júan³⁴i³ hlagh³² liah⁴ m²³ tsei⁴³i³ tionh², i² la⁴ne³ a⁴júan⁴i³ i⁴ua³hyeih² jnia⁴ i⁴sa⁴haih¹ ma²li⁴júan³⁴ he³²i³. \v 25 Quie¹ a⁴sag²³i³ jau²³ ni²tei⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴a⁴ro⁴i³ jeu³ jau²³ i⁴leg⁴³ jau²ta³jau²³, quie¹ ma³co⁴³i³ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹, niah¹ ma²ma⁵con⁴³i³ Jon⁴dai¹, a³hain⁴ a³júanh⁴³ sa⁴legh⁴ ua²a⁴toh⁴. La⁴ne³pa². \p \v 26 I⁴jon³ a⁴cúah³ Jon⁴dai¹ quieh¹ i⁴júan³⁴i³ la⁴jeg³⁴ i⁴si³hyonh³i³ i⁴ua³hyeih² jnia⁴; quie¹ la⁴teg⁴ a³m⁴ ma³a⁴sag²³i³ tionh², ra⁵hnie³⁴i³ jian³⁴i³ a³m⁴ reunh¹ i⁴sa⁴haih¹ li⁴lei⁴. \v 27 Jian³ la⁴ne³ a³ñih³ liah⁴, a⁵sie⁴³ ra⁵hnie³⁴i³ jian³⁴i³ a³m⁴, quie¹ ra⁵tyei⁴ lain⁴i³, ra⁵hnie³⁴i³ jian³⁴i³ a³jan³ jan³. I² la⁴jon³ a⁴júan⁴i³ i⁴ua³hyeih² jnia⁴ la⁴can³ a³ñi³reunh¹, i⁴jon³ a⁴can³⁴ he³²i³ ma²eu⁴³ nei² quieh¹ i⁴tionh²i³ jeu³ hlagh³² jon³. \p \v 28 Jian³ sa⁴ra⁵hnie³⁴i³ tyon⁴³ tsei⁴³i³ Jon⁴dai¹, jon³ a⁴cúah³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ i⁴júan³⁴i³ jmah³ co³hei²tsei³ hlagh³², canh⁴a² júan³⁴i³ i⁴sa⁴haih¹ li⁴lei⁴; \v 29 jmah³ i⁴júan³i³ la⁴jeg³⁴ nai² i⁴sa⁴tsei³⁴, i⁴hlenh⁴³i³ a³m⁴ sang³⁴, jian³ hyan³ tsei⁴³i³, jian³ i⁴tsainh³i³ hnie³⁴i³ hlion⁴, jian³ i⁴júan³i³ la⁴jeg³⁴ nai² i⁴hlagh³²; jmah³ i⁴eu⁴³ tsei⁴³i³, jmah³ i⁴jŋangh²i³ chie³, jmah³ i⁴hnoh³i³ hnai³, jmah³ i⁴ma³co³i³, jmah³ i⁴júan³i³ i⁴hlagh³², \v 30 a³jaih² jau²ta³jau²³, hleh²i³ hlagh³² nei² quieh¹ a³sang²³, a³hion²³ Jon⁴dai¹, a³hlagh³² ho³² i²con²³ chie³, a³ron⁴, a³júan³ ñei⁴³, jian³ a³hnoh³ hlion⁴ pi¹ i⁴hlagh³², jian³ sa⁴ma³con⁴³i³ jmai³sie²³, \v 31 a³sa⁴i²li⁴ŋang⁴, a³sa⁴ma³tei⁵ jau²³ quieh¹, a³sa⁴hnio³⁴ chie³, a³sa⁴hain²³ chie³² quieh¹ chie³, jian³ a³sa⁴jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³. \v 32 Ñi³ re³ pi²³i³ tionh² i⁴ra³quia³ heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴haih¹ jaun⁴ la⁴jang³⁴ a³júan³ hlagh³² la⁴ne³; jian³ a⁵jon⁴³ con⁴hie³² jmah³ i⁴júan³i³ húan⁴ tionh², quie¹ ta² si³hyonh³i³ je²³i³ júan³ a³sang²³ liah⁴. \c 2 \s1 Can³⁴ Jon⁴dai¹ jau²chie⁴³ i²con²³ chie³ con⁴juah⁴ jau²³ ni²tei⁴³ \p \v 1 I⁴jon³ sa⁴li⁴juah²ˉ³ i⁴sa⁴renh³ˉ³ chie³², hnei³ chie³, ua²hain³a² hnei³, hnei³ a³si³henh⁵ˉ³ a³sang²³; quie¹ i⁴si³henh⁵ˉ³ a³sang²³, queih⁴ˉ³ heih⁴³ i²conh² húanh⁴³pa² hnei³, tei⁴³i² si³henh⁵ˉ³ a³sang²³, co³nai²pa² júanh³ˉ³. \v 2 Quie¹ nia²ˉ¹ i⁴júan³ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ i⁴ni²tei⁴³ la⁴teg⁴i² queih²i³ heih⁴³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³júan³ i⁴hlagh³² la⁴ne³. \v 3 Hnei³ a³tanh³ chie³ la⁴hain⁴ i²hlagh³² jian³ júanh³ˉ³ la⁴jon³, ¿o⁴ lainh⁴ˉ³ lionh⁴ˉ³ tei⁴³i² queih³ Jon⁴dai¹ heih⁴³? \v 4 ¿O⁴ sa⁴roh³ˉ³ jeu³ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ jian³ i⁴júanh³ tsei⁴³i³ i⁴cúah²i³ tsei⁴³ sa⁴legh⁴ ua²ua⁴jeu³²? ¿Jian³ o⁴ sa⁴ñih¹ˉ³ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³ jon³ júan³ i⁴sagh⁴ˉ³ co³hei²tsei³ quianh³? \v 5 I² nei² quieh¹ i⁴huah³ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³ i⁴sa⁴i²sagh²ˉ³ co³hei²tsei³ quianh³, júanh³ˉ³ la⁴ne³ i⁴li⁴hlion⁴ ma²eu⁴³ quianh³ˉ³ i⁴hyanh⁴ˉ³ jm² i⁴ma⁵jnia³² Jon⁴dai¹ i⁴queih³i³ heih⁴³ conh⁴ ni²tei⁴³, \v 6 a³hain⁴ a³ma⁵hmah³² i²con²³ con⁴jan³ liah⁴ a⁴júan⁴i³. \v 7 Quie¹ cúa³⁴i³ m⁵cu³ sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³hnoh³ joh¹ quieh¹i³, jian³ i⁴júanh⁴³i³, jian³ i⁴sa⁴legh⁴ ua²a⁴jaun³⁴i³ nei² quieh¹ i⁴júan³i³ i⁴tsei³⁴ la⁴jeg³⁴ nie⁴³. \v 8 Jian³ he³⁴i³ ma²eu⁴³ i⁴jain²³ tsei⁴³i³ i²con²³ a³sa⁴naih¹ a³sa⁴ma³co⁴³ jau²³ ni²tei⁴³, quie¹ ya¹hang²³i³ jmah³ i⁴hlagh³². \v 9 Quie¹ pain⁴ ma²eu⁴³ jian³ i⁴hei¹ queuh³ tsei⁴³i³ hyieh⁴ la⁴jang³⁴ a³júan³ i⁴hlagh³², co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³² judío, jian³ jon³ a²ma⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío. \v 10 I² i²con²³ la⁴jang³⁴ a³júan³ i⁴tsei³⁴ ne⁵, cúa³⁴ Jon⁴dai¹ joh¹ quieh¹ i²con²³i³, jian³ i⁴júanh⁴³i³, jian³ i⁴tionh²i³ tai³², co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³² i²con²³ judío, jon³ a²ma⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío. \p \v 11 Quie¹ a⁵sia³ júan³ Jon⁴dai¹ ni²hna³ chie³; \v 12 quie¹ la⁴jang³⁴ a³ta³canh¹ chie³² a³sa⁴hie³ lai²³ quieh¹ M³se²³, si⁵hain⁴i³ i⁴sa⁴gmh⁴ heih⁴³ quieh¹ lai²³ i²con²³i³; jian³ la⁴jang³⁴ a³ta³canh¹ chie³² a³hie³ lai²³, gmh⁴ heih⁴³ i²con²³i³ con⁴juah⁴ lai²³ liah⁴. \v 13 Quie¹ sa⁴li⁴tsein³⁴ chie³ i²con²³ Jon⁴dai¹ a³con⁴hie³² nau³ lai²³, quie¹ a³ma³tei⁵ lai²³pa² li⁴tsein³⁴. \v 14 Quie¹ tei⁴³i² la⁴jang³⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío a³sa⁴sia³ lai²³ quieh¹, ma³tei⁵i³ lai²³ con⁴juah⁴ i⁴laih² tsei⁴³i³ húan⁴, jon³ leg⁴³ lai²³ quieh¹i³, ua²liah⁴a² sa⁴ma²sia³ lai²³ ra³sag² quieh¹i³. \v 15 Quie¹ ma³jnia³i³ la⁴con³ i⁴ra³sag² lai²³ m⁴tyi⁴ quieh¹i³, quie¹ laih² tsei⁴³i³, jon³ hnang⁵ co³hei²tsei³ quieh¹i³ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³ jian³ o⁴ li⁴lie⁴³ liah⁴, \v 16 jm² i⁴queih³ Jon⁴dai¹ heih⁴³ con⁴juah⁴ Jesucristo la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴ chie³ ta⁵i²hang³, con⁴juah⁴ jau²³ i⁴hleh³ˉ⁴. \s1 Nei² quieh¹ judío jian³ lai²³ quieh¹ M³se²³ \p \v 17 Jeh³², hnei³ juah⁴ˉ³ langh⁴³ˉ³ judío jian³ hangh⁵ˉ³ hoh⁴³ lai²³ jian³ júanh³ˉ³ ronh⁴ quie¹ jianh³ˉ³ Jon⁴dai¹, lainh⁴ˉ³, \v 18 jian³ ñih¹ hnei³ heih⁴³ quieh¹i³, jian³ con⁴juah⁴ lai²³ ra⁵ñih¹ˉ³ i⁴quiah³ˉ³ i⁴tyein² tsei³⁴. \v 19 Jian³ lainh⁴ˉ³ i⁴langh⁴³ˉ³ a³he²³ i²con²³ a³taun³² jian³ i⁴langh⁴³ˉ³ a³taih² joh¹ i²con²³ a³tionh² i²naih³. \v 20 Jian³ lainh⁴ˉ³ langh⁴³ˉ³ a³he²³ i²con²³ a³sa⁴ñi³ jian³ a³he²³ i²con²³ chie³ peih¹, quie¹ quianh²ˉ³ lai²³ i⁴ra³juah⁴ henh⁴ i⁴hniah³ li⁴ñi³ chie³ jian³ jau²³ i⁴ni²tei⁴³ liah⁴. \v 21 Hnei³ a³heh⁵ˉ³ a³sang²³, ¿henh⁴le³⁴ sa⁴heh⁵ˉ³ húanh⁴³ i²jia⁴³ ñeih³²? Hnei³ hleh³ˉ³ sa⁴hniah³ júan³⁴i³ hang³, ¿i² e⁴le³⁴ júanh³ˉ³ húanh⁴³ ne⁵? \v 22 Hnei³ juah⁴ˉ³ sa⁴hniah³ hlenh⁵i³ i³cúa³ chie³, ¿e⁴le³⁴ hlenh⁵i³ hnei³ ne⁵? Hnei³ juah⁴ˉ³ a³hionh²ˉ³ nioh⁵, ¿e⁴le³⁴ jon³ júanh³ˉ³ hang³ i⁴sia³ cuah³? \v 23 Hnei³ júanh³ˉ³ ronh⁴ nei² quieh¹ lai²³ quianh³ˉ³, jian³ sa⁴júanh³ˉ³ i⁴júanh⁴³ Jon⁴dai¹ nei² quieh¹ i⁴sa⁴ma⁵teih³²ˉ³. \v 24 Quie¹ liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³ i⁴ra³juah⁴: “Hleh² chie³ sang²³ hlagh³² nei² quieh¹ Jon⁴dai¹ nei² quianh³ˉ³ tionh²ˉ³.” \p \v 25 I⁴chie⁴³pa² re³ meih³ quianh³ˉ³ i⁴gm² heh³²ˉ³, juah⁴ne³ ma⁵teih³²ˉ³ lai²³; i² juah⁴ne³ sa⁴ma⁵teih³²ˉ³ ne⁵, langh⁴³ˉ³ liah⁴i² lang⁴³ a³sa⁴gm² he³²pa². \v 26 I² juah⁴ne³ a³sa⁴gm² he³² ma³tei⁵ heih⁴³ quieh¹ lai²³, jon³ lang⁴³i³ liah⁴i² lang⁴³ a³gm² he³², ua²liah⁴a² sa⁴gm². \v 27 Jian³ a³hain⁴ a³sa⁴gm² he³² i⁴chie⁴³ a³ma³tei⁵ heih⁴³ quieh¹ lai²³, hnang⁵i³ hnei³ i⁴sa⁴ma⁵teih³²ˉ³ heih⁴³ quieh¹ lai²³, ua²liah⁴a² ra³ha¹ lai²³ ra³sag² quianh³ˉ³, jian³ ua²liah⁴a² gm² heh³²ˉ³ liah⁴. \v 28 Quie¹ a⁵hei⁴³ a³hain⁴ judío i⁴chie⁴³ juah⁴ a³lang⁴³ jeu³ coh⁵, jian³ a⁵jon⁴³ i⁴jon³ leg⁴³ i⁴gm² he³²i³ i⁴chie⁴³ juah⁴ i⁴leg⁴³ jeu³ coh⁵. \v 29 A⁵jon⁴³ la⁴ne³, quie¹ a³lang⁴³ judío i⁴chie⁴³ a³lang⁴³ la⁴teg⁴ m⁴tyi⁴ quieh¹pa², jian³ i⁴gm² he³²i³ i⁴chie⁴³ jon³ leg⁴³ la⁴teg⁴ naih⁵ ni²tsei⁴³i³ i⁴tain⁴³ m⁴tyi⁴, a⁵jon⁴³ i⁴ja³⁴ lai²³ ra³sag². Jian³ Jon⁴dai¹pa² juah⁴ i⁴re³ júan³ la⁴hain⁴, a⁵hei⁴³ chie³ tionh². \c 3 \p \v 1 I² jon³ ne⁵, ¿henh⁴ quein⁴³ i⁴lang⁴³i³ judío, jian³ henh⁴ ta¹ tei⁴³ i⁴gm² he³²i³ juah⁴ne³ la⁴jon³? \v 2 Chie⁴³pa² hlion⁴ quein⁴³ jian³ hlion⁴ nai² liah⁴. Quie¹ co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³² a⁴tonh³ Jon⁴dai¹ jau²³ quieh¹ joh⁴³ cúa³i³ tionh². \v 3 I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ quie¹ sa⁴ra⁵hain⁴ ca³chion²³ a³hain⁴ tionh², o⁴ nei² jon³ sa⁴ma³tei⁵ Jon⁴dai¹ jau²³ quieh¹, lainh⁴ˉ³? \v 4 ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ la⁴jeg³⁴ nie⁴³ júan³ Jon⁴dai¹ ni²tei⁴³, ua²liah⁴a² la⁴jang³⁴ chie³ lang⁴³ a³ta³jaun²³, liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: \q1 Li⁴ñi³i³ i⁴ni²tei⁴³ jau²³ quianh³ˉ³, \q1 jian³ cangh³²ˉ³ jm² tei⁴³i² hnang⁵i³ hnei³. \p \v 5 I² juah⁴ne³ nei² quieh¹ i⁴hlagh³² i⁴júan³ˉ¹ lei³ jnia⁴ i⁴tsein³⁴ Jon⁴dai¹, ¿liah⁴a² li⁴juah²ˉ¹ ne⁵? ¿O⁴ li⁴hlangh²pa² li⁴ Jon⁴dai¹ quie¹ i⁴he²³i³ jnia¹ ma²eu⁴³? (Hleh³ˉ⁴ liah⁴i² hleh² chie³ tionh².) \v 6 ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ ¿hain³liah⁴ ma²li⁴can³⁴ Jon⁴dai¹ jau²chie⁴³ i²con²³ m⁵cu³ juah⁴ne³ la⁴jon³? \p \v 7 Quie¹ juah⁴ne³ nei² quieh¹ i⁴sa⁴ni²tei⁴³ jau²³ quien⁴ˉ⁴, jñeih² jau²³ ni²tei⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴li⁴júanh⁴³i³, ¿liah⁴ cúan²³ li⁴gmh⁴ heih⁴³ i²con²³ jnia⁴ la⁴jan³ a³ren³ chie³², juah⁴ne³ la⁴jon³? \v 8 I² juah⁴ne³ la⁴ne³, ¿e⁴le³⁴ sa⁴júan³ˉ¹ i⁴hlagh³², canh⁴a² li⁴jia²³ i⁴tsei³⁴? Quie¹ la⁴ne³ juah⁴ ca³chion²³ nei² quian⁴ jnie³² i⁴si³he⁴³i³ i⁴he²³ jnie³²; i² chie³ la⁴hain⁴ ma³haih¹pa² si⁵hain⁴i³. \s1 La⁴jag³⁴ˉ¹ ren³ˉ¹ chie³² \p \v 9 ¿Liah⁴a² li⁴juah² ne⁵? ¿O⁴ eu⁴³a² tsein³⁴ jnie³² a³lang⁴³ jnie³² judío la⁴conh⁴a² a³sang²³, lainh⁴ˉ³? A⁵sia³, quie¹ ma³ra⁵nia²ˉ¹ i⁴tieh²ˉ¹ la⁴jag³⁴ˉ¹ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ chie³², judío jian³ a³sa⁴lang⁴³ judío liah⁴. \v 10 Liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: \q1 I¹jan³ a³tsein²³ sa⁴sian³, i¹jan³ tan²pa². \q1 \v 11 A⁵sian⁴³ a³ŋang⁴ sian³, \q1 jian³ a⁵ga⁴ a³hnah³ Jon⁴dai¹. \q1 \v 12 La⁴jang³⁴pa² ua⁵conh⁴; \q1 la⁴jang³⁴pa² a⁴lang³⁴ a³sa⁴tei⁴³ ta¹. \q1 I¹jan³ a³júan³ i⁴tsei³⁴ sa⁴sian³, i¹jan³ tan²pa². \q1 \v 13 Quie¹ leg⁴³ to³lau²i³ liah⁴i² leg⁴³ to³hlo³ si¹ja⁵ quieh¹ a³jaun²; \q1 quie¹ ma³can³i³ chie³ con⁴juah⁴ o¹segh³²i³. \q1 Jian³ la⁴con³ m⁴³ hlagh³² quieh¹ a⁵mh³ húa²³ ho³²i³; \q1 \v 14 jian³ jmah³ jau²hlagh³² húa²³ ho³²i³ jian³ jau²³ eu⁴³. \q1 \v 15 Jian³ i⁴so²³ tsei⁴³i³ i⁴hnie³⁴i³ jŋangh³i³ chie³ liah⁴ma²jon³; \q1 \v 16 quian³i³ jeu³ ma³hlianh⁴i³ chie³, jian³ júan³i³ i⁴tyie²³ chie³ tionh² si¹jeu⁴, \q1 \v 17 quie¹ sa⁴cuh²i³ jeu³ i⁴tionh² chie³ tai³². \q1 \v 18 Jian³ i¹leuh² co³hei²tsei³ sa⁴júan³i³ juah⁴ i⁴li⁴con⁴³i³ Jon⁴dai¹. \p \v 19 Quie¹ nia²ˉ¹ la⁴jeg³⁴ i⁴ra³juah⁴ lai²³, ra³hleh² i²con²³ a³hie³ lai²³ jon³, canh⁴a² cauh³ lau² la⁴jang³⁴, jian³ canh⁴a² la⁴jang³⁴ m⁵cu³ han⁵ i²queih³ Jon⁴dai¹ heih⁴³. \v 20 Quie¹ i¹jan³ chie³ sa⁴jen³ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴ma³tei⁵i³ heih⁴³ quieh¹ lai²³, quie¹ con⁴juah⁴ lai²³pa² ra⁵nia²ˉ¹ i⁴ren³ˉ¹ chie³². \s1 Jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ \p \v 21 I² tieh²la³ ra⁵jnia³ liah⁴ jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ i⁴so⁵hniah³ lai²³, liah⁴i² ra³hleh² lai²³ hña³, jian³ ma²jyi³ i⁴a⁴sag⁴ la⁴jang³⁴ a³sain² tionh². \v 22 Quie¹ jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴ chie³ i²con²³ Jesucristo, i⁴nei² chie³ la⁴jang³⁴ a³hain⁴ i²con²³i³; quie¹ i¹con³ ni²hna³ sa⁴sia³, \v 23 quie¹ ta⁵la⁴ la⁴jang³⁴pa² ta⁴canh¹ chie³², jian³ so⁵sia³ joh¹ quieh¹ Jon⁴dai¹ i²con²³i³. \v 24 Quie¹ a⁴hyei⁴³ jnia¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³ i⁴ta² a⁴hyei⁴³i³ jnia¹ nei² quieh¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³, jian³ con⁴juah⁴ i⁴a⁴lie³ jnia¹ Jesucristo. \v 25 Quie¹ a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ i⁴hain³⁴ chie³² quieh¹ chie³ con⁴juah⁴ jm³yein⁴ quieh¹ Cristo juah⁴ne³ i⁴hain⁴i³, i⁴ra⁵jnia³ conh⁴ tei⁴³ i⁴tsein³⁴ Jon⁴dai¹ i⁴ma³hain³i³ tsei⁴³ chie³² liah⁴ma²jia⁴³ quieh¹ chie³ nei² quieh¹ i⁴júanh³ tsei⁴³i³. \v 26 A⁴leg³⁴ la⁴ne³ canh⁴a² lei³ jnia⁴ jm² i⁴tieh²ˉ¹ ne³⁴ conh⁴ tei⁴³ tsein³⁴ Jon⁴dai¹, jian³ i⁴jen³i³ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ i²con²³ Jesús, quie¹ ta⁵la⁴ tsein³⁴ Jon⁴dai¹. \p \v 27 I² jon³ ne⁵, ¿liah⁴a² ma⁵li⁴júan³⁴ chie³ ron⁴ ta⁵nei² Jon⁴dai¹? Quie¹ so⁵haih¹. ¿Hain³ nei² ne⁵? ¿O⁴ nei² quieh¹ i⁴ma³tei⁵i³ lai²³? A⁵sia³, quie¹ nei² quieh¹ i⁴hain⁴ pi²³i³. \v 28 I² la⁴ne³ jon³ ra⁵chie⁴³ tsei⁴³ˉ¹ i⁴jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³, a⁵jon⁴³ quieh¹ i⁴je²³i³ i⁴ma³tei⁵ chie³ lai²³. \p \v 29 I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ lainh⁴ˉ³ lang⁴³ Jon⁴dai¹ jmah³ Jon⁴dai¹ quian¹ judío pa²? ¿O⁴ a⁵sia³ lang⁴³i³ Jon⁴dai¹ quian¹ a³sa⁴lang⁴³ judío, lainh⁴ˉ³? Quie¹ i⁴chie⁴³pa² lang⁴³i³ quian¹ a³hain⁴ tionh² liah⁴. \v 30 Quie¹ jan³pa² Jon⁴dai¹ leg⁴³, jian³ hei⁴ pi²³i³ jen³ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³, ua²hain³a² a³gm² he³², jian³ ua²hain³a² a³sa⁴gm² he³². \v 31 I² la⁴ne³ ne⁵, ¿o⁴ quie¹ nei² quieh¹ i⁴hain⁴ˉ¹ júan³ i⁴so⁵quein⁴³ lai²³, lainh⁴ˉ³? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ ta⁵ma³jnia³pa² i⁴tsei³⁴ lai²³. \c 4 \s1 Nei² quieh¹ hain³liah⁴ ma⁴jnia³ A³brang²³ \p \v 1 I² jon³ ne⁵, ¿henh⁴ li⁴juah²ˉ¹ nei² quieh¹ A³brang²³, jmai³sie²³ jnie³², jeun³ quian⁴ jnie³²? ¿Liah⁴ a⁴jainh⁴³i³? \v 2 Quie¹ juah⁴ne³ ma²a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹ A³brang²³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴ma⁴tei⁵i³ o³tan², jon³ ma²li⁴júan³⁴i³ ron⁴, quie¹ a⁵jon⁴³ i²con²³ Jon⁴dai¹. \v 3 Quie¹ ¿henh⁴ ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³? “Ra⁵hain⁴ A³brang²³ i²con²³ Jon⁴dai¹, i⁴jon³ a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³.” \v 4 Júan³²ˉ¹, juah⁴ne³ jan³ júan³ ta¹, hniah³ cúah³i³ a³hain⁴ o¹cau³² i⁴li⁴hmah² quieh¹, quie¹ i⁴ren³i³, a⁵jon⁴³ i⁴ta² cúa³⁴i³. \v 5 I² a³hain⁴ a³a⁵sia³ i⁴júan³ i¹con³, i² con⁴hie³² hain⁴ i²con²³ Jon⁴dai¹ pi²³i³, a³hain⁴ a³ma³tsein³⁴ a³ren³ chie³², jon³ je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³ nei² quieh¹ i⁴hain⁴i³ jon³. \v 6 Liah⁴i² a⁴hleh⁴ Da³vei²³ nei² quieh¹ i⁴tsei³⁴ jm² ren³ chie³ a³je³ Jon⁴dai¹ quieh¹ la⁴jan³ a³tsein²³, i⁴sa⁴ro³i³ jeu³ i⁴ma³a⁴júan⁴i³, \v 7 ra³juah⁴: \q1 Ta² tsei³⁴ jm² ren³ a³ma³a⁴hain³⁴ Jon⁴dai¹ chie³² quieh¹, jian³ ma³ma⁴hain³i³ tsei⁴³ i⁴hlagh³² a⁴júan⁴i³. \q1 \v 8 Ta² tsei³⁴ jm² ren³ chie³ a³sa⁴quian³ Jon⁴dai¹ hei²³ chie³² quieh¹. \p \v 9 I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ jmah³ a³gm² he³²pa² tsei³⁴ jm² ren³, jian³ o⁴ a³sa⁴gm² he³² liah⁴? Quie¹ ma³a⁴juah²ˉ¹ i⁴a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹ A³brang²³ la⁴jan³ a³tsein²³ nei² quieh¹ i⁴ra⁵hain⁴i³. \v 10 I² jon³ ne⁵, ¿hain³ mah² a⁴hyei⁴³i³? ¿O⁴ ta⁵ma³a⁴gm³ he³²i³ jian³ o⁴ naih⁵i² gm⁴³? Quie¹ naih⁵i² gm⁴³pa², a⁵jon⁴³ ta⁵ma³a⁴gm³. \v 11 Jian³ ma²jon³ a²ma⁴ a⁴gm³ he³²i³, con³ i⁴lei³ jnia⁴ i⁴ra³he²³ la⁴con³ cuh⁴³ i⁴a⁴hyei⁴³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³, nei² quieh¹ i⁴ra⁵hain⁴i³ naih⁵i² a⁴gm³ he³²i³. I² la⁴ne³ jon³ a⁴lang³⁴ A³brang²³ jmai³ la⁴jang³⁴ a³ti²hain⁴ a³sa⁴gm² he³², jian³ hyei⁴³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ tionh² la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ tionh². \v 12 Jian³ a⁴lang³⁴i³ jmai³ la⁴jang³⁴ a³gm² he³² a³ti²hain⁴ tionh² liah⁴i² ra⁵hain⁴ A³brang²³ jmai³²ˉ¹ naih⁵i² a⁴gm³ he³²i³. \s1 Li⁴tei⁴³ jau²³ ho³² Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ \p \v 13 Quie¹ a⁴cúa⁴ Jon⁴dai¹ jau²³ ho³² i²con²³ A³brang²³ jian³ i²con²³ sa¹jeun³ quian¹i³ i⁴hyei³⁴i³ cuah³²húa³⁴ la³, jian³ a⁵jon⁴³ quie¹ i⁴ma⁴tei⁵i³ lai²³; a⁵sia³, quie¹ i⁴a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴ pi²³i³. \v 14 Quie¹ juah⁴ne³ jmah³ a³hie³ lai²³ ma²hyei³⁴ i⁴juah⁴ Jon⁴dai¹ cúa³⁴, i¹con³ sa⁴tei⁴³ ta¹ i⁴hain⁴i³ jian³ i¹con³ sa⁴quein⁴³ jau²³ ho³²i³, juah⁴ne³ la⁴jon³. \v 15 Quie¹ con⁴juah⁴ lai²³ jia²³ ma²eu⁴³ i⁴he³⁴ Jon⁴dai¹; i² i²sa⁴ra³quia³ lai²³, sa⁴sia³ liah⁴ li⁴ua⁵tsei³² chie³ lai²³. \p \v 16 I² la⁴ne³ ja³⁴ jau²³ ho³² Jon⁴dai¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³, canh⁴a² leg⁴³ re³ hyei³⁴ sa¹jeun³ quian¹ A³brang²³ i⁴jon³ i⁴cúa²³ Jon⁴dai¹. Hnie³⁴ ra³juah⁴, a⁵sia³ ja³⁴ jau²³ ho³²i³ i²con²³ jmah³ a³ti²hie³ lai²³. A⁵sia³, quie¹ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³ti²hain⁴pa² liah⁴i² ra⁵hain⁴ A³brang²³. I² la⁴ne³ lang⁴³i³ jmai³²ˉ¹ la⁴jag³⁴ˉ¹ \v 17 ta⁵nei² Jon⁴dai¹ a³ra⁵hain⁴ i²con²³, liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: “Ma³a⁴júan³⁴ˉ⁴ i⁴langh⁴³ˉ³ jmai³ jeun⁴³ chie³.” Jian³ Jon⁴dai¹ júan³ i⁴jainh¹ a³jaun² jian³ i⁴li⁴sia³ i⁴sa⁴sia³. \p \v 18 Ua²liah⁴a² so⁵sia³ liah⁴ ma²li⁴lei⁴, quie¹ ra⁵hain⁴ pi²³i³ jian³ ra⁵hain³² tsei⁴³i³, i⁴jon³ a⁴lang³⁴i³ jmai³ jeun⁴³ chie³ liah⁴i² ma²a⁴juah⁴ Jon⁴dai¹ i²con²³i³: “La⁴ne³ li⁴jeun⁴³ jon⁴³segh³² jon⁴³tyieh⁴ˉ³.” \v 19 Jian³ a⁵sia³ juah⁴ sa⁴ra⁵hain⁴ A³brang²³ jang³⁴ tsei⁴³, ua²liah⁴a² ma³hein²i³ conh⁴ nia⁴lo⁴ ñi³, la⁴con³ i⁴ma³jaun² he³²i³ jian²³i³ Sara i⁴so⁵lei⁴ li⁴sian³ a³jon⁴³i³. \v 20 Jian³ a⁵sia³ teun³⁴ co³hei²tsei³ a⁴júan⁴i³ juah⁴ i⁴sa⁴hain⁴i³ jau²³ ho³² Jon⁴dai¹, a⁵sia³, quie¹ tsei³⁴sa² jang³⁴ tsei⁴³i³ ra⁵hain⁴i³, jian³ a⁴júan⁴i³ júanh⁴³ Jon⁴dai¹. \v 21 Jian³ re³ a⁴hang⁴i³ tsei⁴³ i⁴quian³ Jon⁴dai¹ ua³pei⁴ i⁴ma⁴tei⁵i³ jau²³ ho³² i⁴a⁴juah⁴i³. \v 22 I² nei² jon³ a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³. \p \v 23 Jian³ a⁵jon⁴³ jmah³ nei² quieh¹ A³brang²³ ra³sag² jau²³ ne³ i⁴a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴ne³, \v 24 quie¹ ra³sag² nei² quian⁴ jnia¹ liah⁴ i⁴je⁴³ jnia¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³, hnie³⁴ ra³juah⁴, la⁴conh⁴ jnia¹ a³ti²hain⁴ˉ¹ i²con²³ a³hain⁴ a³a⁴júan⁴ i⁴a⁴hyon²³ Jesús, Re¹ quian⁴ˉ¹, jen² a³jaun². \v 25 A³hain⁴ a³a⁴cúanh³ húan³⁴ nei² quieh¹ chie³² quian⁴ˉ¹, jian³ a⁴hyon²³i³ canh⁴a² je⁴³ jnia¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³. \c 5 \s1 Nei² quieh¹ i⁴a⁴je³ jnia¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³, ma³a⁴lang³⁴ˉ¹ jie³i³ jnia¹ \p \v 1 I² la⁴ne³ jon³ ma³a⁴je³ jnia¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴ˉ¹, jian³ nei² ne³ ma³a⁴lang³⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹. \v 2 Jian³ con⁴juah⁴ Cristo pa² si¹ja⁵ jeu³ i⁴chie³²ˉ¹ i²con²³ Jon⁴dai¹ i²júan³i³ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ i²con²³ˉ¹, con⁴juah⁴ i⁴hain⁴ˉ¹, jian³ nei² jon³ tieh²ˉ¹ tia⁴, jian³ si³hyonh³ˉ¹ i⁴hain³² tsei⁴³ˉ¹ i⁴hyei³²ˉ¹ joh¹ quieh¹ Jon⁴dai¹. \v 3 Jian³ a⁵jon⁴³ jeg³⁴ ne³, a⁵sia³, quie¹ si³hyonh³ˉ¹ la⁴jeg³⁴ ma²eu⁴³ liah⁴, quie¹ nia²ˉ¹ tei⁴³i² le⁴ˉ¹ ma²eu⁴³, jon³ jia²³ i⁴júanh³ tsei⁴³ˉ¹, \v 4 i² tei⁴³i² ma³a⁴júanh³ tsei⁴³ˉ¹, jon³ júan³ i⁴sainh⁴³ˉ¹ re³ i²con²³ Jon⁴dai¹, jian³ i⁴sainh⁴³ˉ¹ re³ jon³ júan³ i⁴hain³² tsei⁴³ˉ¹. \v 5 Jian³ i⁴hain³² tsei⁴³ˉ¹ jon³, júan³ i⁴sa⁴jain⁴³ˉ¹ o³hyeih² quie¹ li⁴tei⁴³, quie¹ ma³ra⁵nia²ˉ¹ conh⁴ tei⁴³ hlion⁴ hnie³⁴ jnia¹ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹i³ i⁴a⁴cúa⁴i³. \p \v 6 Quie¹ con³ma²sa⁴tian³²ˉ¹ lion³²ˉ¹ húan⁴, jon³ a⁴jaun³⁴ Cristo nei² quieh¹ a³hlangh², con³ma²a⁴tyie³⁴ jm² quieh¹. \v 7 Chie⁴³pa², jeuh⁴³ nie⁴³ i⁴li⁴hyein⁵ jan³ chie³ jaun⁴ nei² quieh¹ jan³ a³tsein²³, jian³ o⁴ ton³²nie⁴³ li⁴tyanh⁴³ a³tia⁴ tsei⁴³ jaun⁴ nei² quieh¹ jan³ a³tsein²³, juah⁴ liah⁴ li⁴lei⁴. \v 8 I² Jon⁴dai¹ ne⁵, a⁴ma⁴jnia³i³ conh⁴ tei⁴³ i⁴hnie³⁴i³ jnia¹, ua²liah⁴a² ma²lang⁴³ pi¹ jnia¹ a³ti²ren³ chie³², quie¹ a⁴jaun³⁴ Cristo nei² quian⁴ˉ¹. \v 9 Quie¹ ma³a⁴je³ jnia¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ jm³yein⁴ quieh¹i³, jian³ nei² ne³pa² liah⁴ lie⁴³i³ jnia¹ ma²eu⁴³ i²tieh⁴ con⁴juah⁴ hei⁴i³. \v 10 I² nei² quieh¹ i⁴a⁴jaun³⁴ A³jon⁴³ Jon⁴dai¹pa², ma³a⁴lang³⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Jon⁴dai¹ i⁴ma²lang⁴³ˉ¹ a³sa⁴jainh³ tsei⁴³ jian²³i³; jian³ hlion⁴ pi¹, quie¹ lion⁴³ˉ¹ con⁴juah⁴ i⁴sian³ Cristo, quie¹ ta⁵la⁴ ma³a⁴lang³⁴ˉ¹ jie³i³ jnia¹. \v 11 Jian³ a⁵jon⁴³ jmah³ i⁴ne³, quie¹ si³hyonh³ˉ¹ liah⁴ i²con²³ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹, quie¹ con⁴juah⁴ hei⁴ pi²³i³ ma³a⁴lang³⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Jon⁴dai¹. \s1 A³dang²³ jian³ Cristo \p \v 12 I² la⁴ne³ a⁴hei³⁴ chie³² m⁵cu³ la³ con⁴juah⁴ jan³ chie³, jian³ con⁴juah⁴ chie³²pa² a⁴hei³⁴ húan³⁴; i² la⁴ne³ a⁴hei³⁴ i⁴jaun⁴ chie³, quie¹ ta⁵la⁴ la⁴jang³⁴ ta⁴canh¹ chie³². \v 13 Quie¹ naih⁵i² ja³⁴ lai²³, ma³hei¹pa² chie³² m⁵cu³ la³; jian³ i²jon³ i²sa⁴sia³ lai²³, a⁵sian⁴³ a³li⁴juah⁴ i⁴ren³i³ chie³². \v 14 Jian³ liah⁴ma²jm² sian³ A³dang²³ jian³ la⁴teg⁴ M³se²³, tyan³ chie³, ua²liah⁴a² sa⁴ta⁴canh¹i³ chie³² liah⁴ chie³² quieh¹ A³dang²³, a³ma²lang⁴³ nioh⁵ quieh¹ a³ma²hniah³ jia²³ hain⁴. \p \v 15 I² chie³² quieh¹ A³dang²³ sa⁴leg⁴³ liah⁴i² leg⁴³ i⁴tsei³⁴ i⁴cúa²³ Jon⁴dai¹ jon³. Quie¹ nei² quieh¹ chie³² quieh¹ jan³ a³ñih³, jeun⁴³ chie³ a⁴chian³⁴. I² Jon⁴dai¹ ne⁵, tsei³⁴sa² hlion⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ júan³i³ i⁴lion⁴ jeun⁴³ chie³ i⁴ta² cúa²³i³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ jan³ a³ñih³, a³hain⁴ Jesucristo pa². \v 16 Jian³ sa⁴leg⁴³ chie³² quieh¹ jan³ a³ñih³ hain⁴ liah⁴i² leg⁴³ i⁴ta² cúa²³ Jon⁴dai¹ jon³; i⁴chie⁴³pa² a⁴hei³⁴ heih⁴³ i⁴si⁵hain⁴ chie³ nei² quieh¹ con³ chie³²; i² nei² quieh¹ i⁴ta² cúa²³i³ jon³, jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³, ua²liah⁴a² ren³i³ hlion⁴ chie³². \v 17 Quie¹ con⁴juah⁴ chie³² quieh¹ jan³ a³ñih³ a⁴júan⁴ húan³⁴ heih⁴³ i²con²³ chie³; i² a³hain⁴ a³jen³ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ hlion⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³ i⁴ta² cúa²³i³, tsei³⁴sa² hlion⁴ júan³⁴i³ heih⁴³ m⁵cu³ hm²³ con⁴juah⁴ jan³ chie³, a³hain⁴ Jesucristo pa². \p \v 18 I² la⁴ne³ ja³⁴ i²con²³ la⁴jang³⁴ i⁴si³hain⁴i³ nei² quieh¹ chie³² quieh¹ jan³ a³ñih³; jian³ la⁴ne³ liah⁴ ja³⁴ i²con²³ la⁴jang³⁴ i⁴jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ i⁴li⁴sian³i³, nei² quieh¹ i⁴tsei³⁴ i⁴a⁴júan⁴ jan³. \v 19 Quie¹ nei² quieh¹ i⁴sa⁴ma⁴co⁴³ jan³ a³ñih³, jeun⁴³ ra⁵ren³ chie³²; jian³ la⁴ne³ liah⁴ nei² quieh¹ i⁴ma³co⁴³ jan³ a³ñih³, jon³ jeun⁴³ lain⁴ a³tsein²³. \p \v 20 Quie¹ ja³⁴ lai²³ i⁴a⁴he⁴ conh⁴ tei⁴³ hlion⁴ ta³canh¹ˉ¹ chie³²; jian³ ua²liah⁴a² hlion⁴ chie³² ra⁵sia³, eu⁴³a² tyein² hlion⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ a⁴júan⁴. \v 21 I² la⁴ne³ a⁴júan⁴ heih⁴³ chie³² i⁴jaun⁴i³, jian³ la⁴ne³pa² liah⁴ a⁴júan⁴ heih⁴³ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹, i⁴jen³i³ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³, jian³ i⁴cúa²³i³ m⁵cu³ sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³ con⁴juah⁴ Jesucristo, Re¹ quian⁴ˉ¹. \c 6 \s1 Ma³jaun²ˉ¹ i²con²³ chie³² i⁴sian³ˉ¹ i²con²³ Cristo \p \v 1 I² jon³ ne⁵, ¿liah⁴ li⁴juah²ˉ¹? ¿O⁴ ta²canh¹a² jnia¹ chie³² canh⁴a² ma⁵jnia³ Jon⁴dai¹ hlion⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³, lainh⁴ˉ³? \v 2 ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ la⁴jag³⁴pa² jnia¹ ma³jaun²ˉ¹ i²con²³ chie³². ¿Liah⁴ cúan²³ ma⁵li⁴sian³ˉ¹ i⁴ta²canh¹ˉ¹ chie³²? \v 3 ¿O⁴ sa⁴ñih¹ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴la⁴jag³⁴ˉ¹ a³ma³a⁴son⁴ˉ¹ jm³ i⁴a⁴han⁵ˉ¹ i²con²³ Cristo Jesús, jian³ i⁴ma³a⁴jaun³⁴ˉ¹ jie³i³ jnia¹ liah⁴, con³ma²a⁴son⁴ˉ¹ jm³ jon³? \v 4 Quie¹ con⁴juah⁴ i⁴a⁴son⁴ˉ¹ jm³, a⁴hon³⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Cristo co⁴chia³ jian³ i⁴a⁴jaun³⁴ˉ¹ jie³i³ jnia¹ liah⁴. Jian³ la⁴ne³ liah⁴i² a⁴hyon²³ Cristo jen² a³jaun² con⁴juah⁴ ua³pei⁴ quieh¹ Jmai³i³ i⁴quian³ joh¹, la⁴ne³ ŋeng²³ˉ¹ i⁴sian³ˉ¹ con³ m⁵cu³ hm²³. \p \v 5 Quie¹ juah⁴ne³ ma³a⁴jaun³⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Cristo co⁴chia³, jon³ li⁴hyon⁴³ˉ¹ liah⁴i² a⁴hyon²³i³. \v 6 Quie¹ nia² jnia¹ i⁴ma³a⁴ta⁴ton³² crau¹ co⁴chia³ jian²³ Cristo liah⁴ ma²lang⁴³ˉ¹, canh⁴a² li⁴tya⁴³ ua³pei⁴ quieh¹ chie³² i⁴ta³canh¹ he³²ˉ¹ i⁴so⁵cúa³²ˉ¹ cúa³tag³² i²con²³. \v 7 Quie¹ a³hain⁴ a³ma³jaun², ma³a⁴lon⁴i³ i²con²³ chie³². \v 8 Quie¹ juah⁴ne³ ma³a⁴jaun³⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Cristo, jon³ nia²ˉ¹ i⁴leg⁴³ re³ i⁴li⁴sian³ˉ¹ jie³ˉ¹ hei⁴i³ liah⁴. \v 9 Quie¹ nia²ˉ¹ i⁴a⁴hyon²³ Cristo jen² a³jaun² i⁴so⁵jaun⁴i³, jian³ a⁵sie⁴³ húan³⁴ ma⁵li⁴júan³⁴ heih⁴³ i²con²³i³. \v 10 Quie¹ con³ma²a⁴jaun³⁴i³, a⁴jaun³⁴i³ conh⁴ a⁴la³ i²con²³ chie³² o³tan²; jian³ i⁴sian³i³ tieh²la³, sian³i³ i²con²³ Jon⁴dai¹. \v 11 Jian³ la⁴ne³ hnei³ tionh²ˉ³ liah⁴, júan² hnei³ la⁴con³ i⁴ma³langh⁴³ˉ³ a³ma³jaun² i²con²³ chie³², jian³ i⁴ma³sianh³ˉ³ i²con²³ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ i⁴tionh²ˉ³ naih⁵ ni²tsei⁴³ Cristo Jesús, Re¹ quian⁴ˉ¹. \p \v 12 Jian³ a⁵cúa³ hnei³ jeu³ i⁴júan³⁴ chie³² heih⁴³ i²con²³ he³² ta² jaun⁴ quianh³ˉ³ tionh²ˉ³, juah⁴ i⁴ma²coh³²ˉ³ i⁴hnie³⁴ heh³²ˉ³. \v 13 Jian³ sa⁴cúah²ˉ³ heh³² i²con²³ chie³² liah⁴i² leg⁴³ con³ i⁴júan³ i⁴hlagh³², quie¹ hniah³ cúanh³²ˉ³ húanh⁴ i²con²³ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³ma³jaun² jian³ a³ma³a⁴hyon²³, jian³ hniah³ cúah²ˉ³ heh³² liah⁴i² leg⁴³ con³ i⁴júan³ i⁴tsei³⁴. \v 14 Quie¹ so⁵haih¹ li⁴júan³⁴ chie³² heih⁴³ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³, quie¹ so⁵tionh²ˉ³ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ lai²³, quie¹ tionh²ˉ³ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹pa². \s1 Quie¹ lang⁴³ˉ¹ a³júan³ quian¹ i⁴tsei³⁴ \p \v 15 I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ ua²ta²canh¹pa² jnia¹ chie³² nei² quieh¹ i⁴a⁵sie⁴³ tieh²ˉ¹ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ lai²³, quie¹ ta⁵la⁴ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! \v 16 ¿O⁴ sa⁴ñih¹ˉ³ juah⁴ne³ cúanh³²ˉ³ i²con²³ jan³ chie³ a³ma²conh³²ˉ³ i⁴lainh⁴ hnei³ a³júan³ quian¹i³, jon³ langh⁴³ hnei³ a³júan³ quian¹ a³hain⁴? Jian³ juah⁴ne³ ma⁵coh³²ˉ³ chie³², jon³ langh⁴³ hnei³ a³júan³ quian¹ chie³² jian³ jaunh⁴ˉ³; i² juah⁴ne³ ma⁵conh³²ˉ³ Jon⁴dai¹, jon³ langh⁴³ˉ³ a³júan³ quian¹i³ i⁴ni²tainh⁴³ˉ³. \v 17 Jian³ ti²hmah³² Jon⁴dai¹, ua²liah⁴a² ma²langh⁴³ˉ³ a³júan³ quian¹ chie³² liah⁴ma²jia⁴³, quie¹ ma³a⁴naih³ˉ³ i⁴jang³⁴ hoh⁴³ˉ³ jau²³ tsei²³ quieh¹ Jon⁴dai¹, i⁴ma³a⁴hanh⁵ˉ³ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ jau²³ jon³. \v 18 Jian³ ma³a⁴lonh⁴ˉ³ i⁴ma²júanh³ˉ³ quian¹ chie³², i⁴ma³a⁴langh³ˉ³ a³júan³ quian¹ i⁴tsei³⁴. \v 19 Can³⁴ˉ⁴ jau²³ la³, quie¹ sa⁴ma³tyie²³ i⁴ŋangh⁴ˉ³ re³; júan³²ˉ¹, liah⁴i² a⁴cúah²ˉ³ heh³² i⁴a⁴cúah²ˉ³ cúah³tagh¹ i²con²³ chie³² jian³ i⁴júan³ i⁴hlangh²ˉ³, la⁴ne³ hniah³ cúah²ˉ³ heh³² liah⁴ i⁴cúah²ˉ³ cúah³tagh¹ i²con²³ i⁴tsei³⁴, canh⁴a² li⁴cúanh¹ˉ³. \p \v 20 Quie¹ liah⁴ma²langh⁴³ˉ³ a³júan³ quian¹ chie³², a⁵sia³ ma²cúah³ˉ³ cúah³tagh¹ i²con²³ i⁴tsei³⁴. \v 21 I² ¿henh⁴ ta¹ tei⁴³ la⁴jeg³⁴ i⁴hlagh³² jon³ i⁴ma²júanh³ˉ³ i⁴júan³ i⁴hyeinh³²ˉ³ tieh²la³? Quie¹ i²a⁴toh⁴ i⁴jon³, húan³⁴pa² quian³. \v 22 I² tieh²la³ ne⁵, ma³a⁴lonh⁴ˉ³ i²con²³ chie³² jian³ ma³a⁴langh³ˉ³ a³júan³ quian¹ Jon⁴dai¹. I⁴ne³pa² tei⁴³ ta¹, quie¹ i⁴ma³cúanh¹ˉ³, jian³ i²a⁴toh⁴ ne³, hyanh⁴ˉ³ m⁵cu³ sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³. \v 23 Quie¹ i⁴ni²hmah² quieh¹ chie³², leg⁴³ húan³⁴pa²; i² i⁴ta² cúa²³ Jon⁴dai¹ jon³ ne⁵, leg⁴³ m⁵cu³ sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³ con⁴juah⁴ Cristo Jesús, Re¹ quian⁴ˉ¹. \c 7 \s1 Can²³ Pa³² jau²³ nei² quieh¹ i⁴sanh¹i³ \p \v 1 Hnei³ goh³ quian³⁴ˉ⁴, hleh³ˉ⁴ jau²³ la³ i²conh²ˉ³ a³ti²ñih¹ˉ³ lai²³, quie¹ júan³ lai²³ heih⁴³ i²con²³ chie³ ta¹la⁴ sian³pa². \v 2 Júan³²ˉ¹, a³m⁴ a³sanh¹ hniah³ cua³⁴i³ jian²³ i³cúa³ con⁴juah⁴ heih⁴³ quieh¹ lai²³ ta¹la⁴ sian³ i³cúa³i³; i² juah⁴ne³ jaun² i³cúa³i³ ne⁵, jon³ ma³a⁴lon⁴i³ lai²³ i⁴ma²cua⁴³i³ jian²³ i³cúa³. \v 3 Jian³ juah⁴ne³ a⁴cua⁴i³ jian²³i³ a³ñih³ sang²³ ta¹la⁴ sian³ i³cúa³i³, jon³ ta³canh¹i³ chie³² i⁴hlenh⁴³i³ a³sa⁴lang⁴³ i³cúa³i³; i² juah⁴ne³ ma³jaun² i³cúa³i³ ne⁵, jon³ ma³a⁴lon⁴i³ lai²³ jon³, jon³ a²ma⁴ lei⁴ li⁴sanh⁴i³ jian²³i³ a³sang²³, jian³ a⁵sia³ chie³² i⁴hlenh⁴³i³ i³cúa³ chie³ tianh⁵i³. \p \v 4 Jian³ la⁴ne³ hnei³ tionh²ˉ³ liah⁴, goh³ quian³⁴ˉ⁴, ma³a⁴jaunh³ hnei³ i²con²³ lai²³ con⁴juah⁴ i⁴jaun² Cristo, canh⁴a² lainh⁴ hnei³ i³cúa³ a³sang²³, a³hain⁴ a³a⁴hyon²³ jen² a³jaun², canh⁴a² júan³²ˉ¹ i⁴tsei³⁴ ta⁵nei² Jon⁴dai¹. \v 5 Quie¹ con³ma²ŋeng²³ˉ¹ i⁴lang⁴³ˉ¹ he³²ˉ¹ húan⁴ˉ¹, hlion⁴ chie³² ma²ta⁵canh¹ˉ¹ i⁴hnie³⁴ he³²ˉ¹ con⁴juah⁴ lai²³. La⁴jeg³⁴ i⁴jon³ ma²quian³ húan³⁴ i²con²³ˉ¹. \v 6 I² tieh²la³ ma³a⁴jaun³⁴ˉ¹ i²con²³ lai²³ i⁴ma²júan³ heih⁴³ i²con²³ˉ¹ i⁴ma³a⁴lon⁴ˉ¹, canh⁴a² cúa³²ˉ¹ cúa³tag³² i²con²³ Jon⁴dai¹ con³ m⁵cu³ hm²³ i⁴cúa²³ M⁴tyi⁴ quieh¹i³, a⁵jon⁴³ con⁴juah⁴ ra³sag² lai²³ don⁵. \s1 Chie³² i⁴hei¹ i²con²³ˉ⁵ \p \v 7 I² jon³ ne⁵, ¿henh⁴ li⁴juah²ˉ¹? ¿O⁴ lai²³pa² júan³ i⁴ta³canh¹ˉ¹ chie³²? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! I² a⁵sia³ ma²yan³² jnia⁴ henh⁴ jon³ i⁴leg⁴³ chie³² juah⁴ne³ sa⁴ra⁵yan³²ˉ⁴ con⁴juah⁴ lai²³. Júan³²ˉ¹, sa⁴ma²yan³²ˉ⁴ liah⁴ leg⁴³ i⁴hnie³⁴ chie³ i⁴quieh¹ a³sang²³, juah⁴ne³ sa⁴ma²a⁴he⁴ lai²³: “A⁵júan³ hnei³ i⁴tsainh³ˉ³ i⁴quieh¹ a³sang²³.” \v 8 I² con³ma²ra⁵yan³²ˉ⁴ heih⁴³ quieh¹ lai²³, tsei³⁴sa² a⁴cagh¹ chie³² jm² i²con²³ˉ⁵ i⁴ra⁴hno⁵ˉ⁵ la⁴jeg³⁴ nai² i⁴hlagh³². Quie¹ juah⁴ne³ sa⁴ñi³i³ lai²³, a⁵sia³ chie³² cuh²i³ liah⁴. \v 9 Quie¹ hlion⁴ meih³ jm² ra⁵sian³⁴ˉ⁴ i⁴sa⁴yan³²ˉ⁴ lai²³. I² con³ma²ra⁵yan³²ˉ⁴ heih⁴³ jon³, jon³ ra⁵lai²³ˉ⁵ i⁴ren³⁴ˉ⁴ chie³², jian³ i⁴jaun³²ˉ⁴ nei² quieh¹ m⁴tyi⁴. \v 10 Jian³ con⁴juah⁴ heih⁴³ ne³pa² ra⁵yan³²ˉ⁴ i⁴jaun³²ˉ⁴ niah¹ ma²cúa³⁴ m⁵cu³ i²con²³ˉ⁵. \v 11 Quie¹ a⁴cagh¹ chie³² jm² i²con²³ˉ⁵ con⁴juah⁴ heih⁴³ quieh¹ lai²³, jian³ a⁴ma⁴co³i³ jnia⁴, jian³ a⁴júan⁴ i⁴jaun³²ˉ⁴. \p \v 12 Quie¹ i⁴chie⁴³pa² hen² lai²³, jian³ heih⁴³ quieh¹ liah⁴, hen²pa², jian³ i⁴re³, jian³ i⁴tsei³⁴. \v 13 I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ lai²³ tsei³⁴ jon³pa² a⁴júan⁴ i⁴jaun³²ˉ⁴, lainh⁴ˉ³? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ chie³²pa² a⁴júan⁴ i⁴ra⁵jnia³ con⁴juah⁴ lai²³ tsei³⁴, jian³ a⁴júan⁴ i⁴jaun³²ˉ⁴. I² la⁴ne³ ma³jnia³ heih⁴³ quieh¹ lai²³ conh⁴ tei⁴³ hlagh³² chie³². \p \v 14 Quie¹ nia²ˉ¹ i⁴tain⁴³ m⁴tyi⁴pa² lai²³; i² jnia⁴ ne⁵, quian³²ˉ⁴ he³² quieh¹ m⁵cu³ la³ la⁴jan³ a³ni²hnang² quian¹ chie³². \v 15 Quie¹ sa⁴yan³²ˉ⁴ e⁴le³⁴ la⁴la³ leg⁴³ i²con²³ˉ⁵, quie¹ sa⁴júan³⁴ˉ⁴ i⁴hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴; quie¹ i⁴jon³pa² júan³⁴ˉ⁴ i⁴hie³² pe²³ˉ⁴. \v 16 Quie¹ juah⁴ne³ júan³⁴ˉ⁴ i⁴jon³ i⁴sa⁴hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴, jon³ ma⁵jnia³²ˉ⁴ i⁴tsei³⁴ lai²³. \v 17 I² la⁴ne³ a⁵hei⁴³ jnia⁴ hain⁴ a³júan³ i⁴jon³, quie¹ chie³² i⁴hei¹ i²con²³ˉ⁵, jon³pa² júan³. \v 18 Quie¹ yan³²ˉ⁴ i²con²³ jnia⁴, hnie³⁴ ra³juah⁴, i²con²³ he³⁴ˉ⁴ la³, i¹con³ i⁴tsei³⁴ sa⁴hei¹; quie¹ hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴ i⁴tsei³⁴, jian³ sa⁴legh⁴ ua²a⁴tian⁴ lei⁴. \v 19 Quie¹ sa⁴júan³⁴ˉ⁴ i⁴tsei³⁴ i⁴hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴, quie¹ i⁴hlagh³² i⁴sa⁴hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴, i⁴jon³pa² júan³⁴ˉ⁴. \v 20 I² juah⁴ne³ júan³⁴ˉ⁴ i⁴sa⁴hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴ jon³, a⁵hei⁴³ jnia⁴pa² a³júan³, quie¹ chie³² i⁴hei¹ i²con²³ˉ⁵ jon³pa² júan³. \p \v 21 I² la⁴ne³ jon³ je³⁴ˉ⁴, la⁴la³pa² jain⁴³ˉ⁴, tei⁴³i² hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴ i⁴tsei³⁴, i⁴hlagh³²pa² ñeih³² hei¹ i²con²³ˉ⁵. \v 22 Quie¹ si³hyonh³pa² m⁴tyi⁴ quien⁴ˉ⁴ lai²³ quieh¹ Jon⁴dai¹. \v 23 Jian³ lai²³ˉ⁵ i⁴sia³ con³ i⁴hei¹ i²con²³ˉ⁵ i⁴si³tang⁴ jian²³ m⁴tyi⁴ quien⁴ˉ⁴, con³ i⁴júan³ chie³² heih⁴³ i²con²³ˉ⁵ la⁴jan³ a³chion³². \p \v 24 ¡Ti⁴³ jeu²³ jnia⁴! ¿Hain³ li⁴lie⁴³ jnia⁴ húan³⁴ i⁴quian³ he³⁴ˉ⁴ la³? \v 25 Quie¹ Jon⁴dai¹pa², con⁴juah⁴ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹, a³cúa³⁴ˉ⁴ ti²hmah³² i²con²³. I² la⁴ne³ jon³, ma⁵co³²ˉ⁴ lai²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ con⁴juah⁴ m⁴tyi⁴ quien⁴ˉ⁴; i² he³⁴ˉ⁴ ne⁵, hnie³⁴ ma⁵co⁴³ heih⁴³ quieh¹ chie³². \c 8 \s1 Ŋeng²³i³ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ \p \v 1 Tieh²la³ ne⁵, a⁵sia³ gmh⁴ heih⁴³ i⁴si⁵hain⁴ la⁴conh⁴ a³tionh² i²con²³ Cristo Jesús a³sa⁴ŋeng²³ con⁴juah⁴ i⁴hnie³⁴ he³², quie¹ ŋeng²³i³ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹. \v 2 Quie¹ lai²³ quieh¹ M⁴tyi⁴ i⁴cúa²³ m⁵cu³ con⁴juah⁴ Cristo Jesús ma³a⁴lie³ jnia¹ nei² quieh¹ chie³² i⁴quian³ húan³⁴. \v 3 Quie¹ a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ la⁴conh⁴ sa⁴ma²li⁴júan³⁴ lai²³ nei² quieh¹ i⁴sa⁴tieh¹ chie³ ma⁴tei⁵ nei² quieh¹ he³²i³. I⁴jon³ a⁴sain⁴ Jon⁴dai¹ A³jon⁴³ a³a⁴lang³⁴ chie³ liah⁴i² lang⁴³ a³ti²ren³ chie³² jian³ i⁴a⁴jaun³⁴i³ nei² quieh¹ chie³², i² la⁴ne³ a⁴queih³ Jon⁴dai¹ heih⁴³ i⁴so⁵quian³ ua³pei⁴ chie³² con⁴juah⁴ he³² A³jon⁴³i³. \v 4 A⁴júan⁴i³ la⁴ne³ canh⁴a² ma²tei³²ˉ¹ i⁴tsei³⁴ i⁴juah⁴ lai²³, a³ti²ŋeng²³ˉ¹ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹, a⁵jon⁴³ con⁴juah⁴ he³²ˉ¹. \p \v 5 Quie¹ la⁴jang³⁴ a³ti²ŋeng²³ con⁴juah⁴ he³² húan⁴i³, júan³i³ co³hei²tsei³ conh⁴ tei⁴³ lang⁴³ jan³ chie³; i² la⁴jang³⁴ a³ti²ŋeng²³ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹, júan³i³ co³hei²tsei³ jmah³ i⁴hnie³⁴ M⁴tyi⁴. \v 6 Quie¹ i⁴quian³i³ jmah³ co³hei²tsei³ quieh¹ he³², húan³⁴pa² quian³; i² i⁴júan³i³ co³hei²tsei³ jmah³ i⁴quieh¹ M⁴tyi⁴ ne⁵, cúa²³ m⁵cu³ jian³ i⁴nie⁴³ tai³² m⁴tyi⁴ quieh¹i³. \v 7 Quie¹ la⁴jang³⁴ a³júan³ co³hei²tsei³ jmah³ i⁴quieh¹ he³² húan⁴, lang⁴³i³ a³hion²³ Jon⁴dai¹, quie¹ sa⁴li⁴ma⁵co⁴³i³ lai²³ quieh¹ Jon⁴dai¹, quie¹ sa⁴tieh¹i³. \v 8 I² la⁴ne³ la⁴jang³⁴ a³ti²ŋeng²³ con⁴juah⁴ he³² húan⁴, sa⁴li⁴júan³⁴i³ i⁴teg³ tsei⁴³ Jon⁴dai¹. \p \v 9 I² hnei³ tionh²ˉ³ ne⁵, a⁵sie⁴³ ŋengh³ˉ³ con⁴juah⁴ heh³²ˉ³ húanh⁴ˉ³, quie¹ ŋengh³ˉ³ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴pa², juah⁴ne³ quianh²ˉ³ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ tionh²ˉ³. I² juah⁴ne³ sian³ a³sa⁴quian³ M⁴tyi⁴ quieh¹ Cristo, a⁵sia³ lang⁴³i³ a³quian¹ Cristo. \v 10 I² juah⁴ne³ hein² Cristo naih⁵ ni²hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³, jon³ sian³ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³, quie¹ ma³a⁴je³ hnei³ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³tsein²³, ua²liah⁴a² la⁴con³ i⁴jaun² heh³²ˉ³ i⁴a⁴júan⁴ chie³². \v 11 I² juah⁴ne³ hei¹ M⁴tyi⁴ quieh¹ a³hain⁴ naih⁵ ni²hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³, a³a⁴júan⁴ i⁴a⁴hyon²³ Cristo Jesús jen² a³jaun², Jon⁴dai¹ hain⁴pa² júan³⁴ i⁴hyon⁴³ heh³²ˉ³ i⁴ta² jaun⁴, nei² quieh¹ i⁴quianh²ˉ³ M⁴tyi⁴ quieh¹i³. \p \v 12 I² la⁴ne³ jon³, goh³ quian³⁴ˉ⁴, tain⁴³ jnia¹ i⁴hniah³ ŋeng²³ˉ¹ re³, a⁵jon⁴³ con⁴juah⁴ i⁴hnie³⁴ he³²ˉ¹. \v 13 Quie¹ juah⁴ne³ ŋengh³ˉ³ con⁴juah⁴ heh³²ˉ³ tionh²ˉ³, jaunh⁴ˉ³; i² juah⁴ne³ jŋangh³ˉ³ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ la⁴jeg³⁴ i⁴hnie³⁴ heh³²ˉ³, jon³ li⁴sianh³ˉ³. \p \v 14 Quie¹ la⁴jang³⁴ a³ua³jo³² M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ quieh¹, a³hain⁴pa² lang⁴³ jon⁴³segh³² Jon⁴dai¹. \v 15 Quie¹ a⁵sia³ a⁴hyeih²ˉ³ con³ m⁴tyi⁴ i⁴júan³ i⁴lainh⁴ˉ³ a³júan³ quian¹ lai²³ juah⁴ i⁴li⁴canh⁴³ˉ³ liah⁴ i⁴seg³⁴, a⁵sia³, quie¹ ma³a⁴hyeih²ˉ³ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴a⁴júan⁴ i⁴a⁴langh³ˉ³ si³jon⁴³ Jon⁴dai¹. I² con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ jon³ hleh³ˉ¹: “¡Pa²³ quian³⁴ˉ⁴!” \v 16 I² M⁴tyi⁴ jon³ júan³ i⁴laih² tsei⁴³ m⁴tyi⁴ quian⁴ˉ¹ i⁴lang⁴³ˉ¹ si³jon⁴³ Jon⁴dai¹. \v 17 I² quie¹ i⁴lang⁴³ˉ¹ si³jon⁴³i³, jon³ hyan⁴ˉ¹ i⁴jon³ i⁴a⁴juah⁴ Jon⁴dai¹ cúa³⁴, i⁴hyan⁴ˉ¹ jie³ˉ¹ Cristo co⁴chia³. Quie¹ juah⁴ne³ le⁴ˉ¹ ma²eu⁴³ jie³i³ jnia¹ tieh²la³, jon³ li⁴júanh⁴³ˉ¹ co⁴chia³ jie³i³ jnia¹ liah⁴ ta⁵cang³. \p \v 18 Quie¹ i⁴chie⁴³pa² je³⁴ˉ⁴, la⁴jeg³⁴ ma²eu⁴³ i⁴le⁴ˉ¹ jm² i⁴tieh²ˉ¹ ne³⁴, sa⁴li⁴queunh³ jian²³ i⁴jia²³ ta⁵cang³ jon³ i⁴li⁴jnia³ i⁴júanh⁴³ˉ¹ jon³. \v 19 Quie¹ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ ti²jian²³ i⁴ti²queunh³ tsei⁴³ hlion⁴ mai²³ jm² jon³, jm² i⁴ma⁵jnia³² Jon⁴dai¹ la⁴jang³⁴ si³jon⁴³. \v 20 Quie¹ a⁴gmh⁴ heih⁴³ i⁴so⁵tei⁴³ ta¹ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹, a⁵jon⁴³ quie¹ i⁴hyon³ tsei⁴³ húan⁴ la⁴jeg³⁴ i⁴ne³, quie¹ la⁴ne³ a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹pa². Jian³ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³ jon³ liah⁴ ti²jian²³ i⁴hain³² tsei⁴³ lion⁴, \v 21 quie¹ liah⁴i² lion³ a³júan³ quian¹ chie³, la⁴ne³ lion⁴ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³ jon³ i⁴so⁵si⁵hain⁴, jian³ liah⁴i² lion⁴ si³jon⁴³ Jon⁴dai¹ a³can³⁴ joh¹ liah⁴. \v 22 Quie¹ nia²ˉ¹ la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ la⁴con³ ti²hien²³ ti²can²³ ma²eu⁴³ la⁴jan³ a³m⁴ a³ua²chieh¹ la⁴teg⁴ tieh²la³. \v 23 Jian³ a⁵jon⁴³ jmah³ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ ti²can²³ ma²eu⁴³, quie¹ jnia¹ liah⁴ a³ti²le²³ˉ¹ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴cúa²³i³ i²con²³ si³jon⁴³ co⁴jien⁴³ jeu³ ñeih³² jian³ i⁴júan³ lei³ i⁴hyan⁴ˉ¹ la⁴jeg³⁴ i⁴tsei³⁴ i²tieh⁴. Jian³ ti²le²³ˉ¹ ma²eu⁴³ pain⁴ naih⁵ m⁴tyi⁴ quian⁴ˉ¹ ta¹la⁴ ti²jian²³ˉ¹ jm² i⁴li⁴jnia³ i⁴lain⁴³ˉ¹ si³jon⁴³ Jon⁴dai¹, tei⁴³i² ma³a⁴lon⁴ he³²ˉ¹ o³tan². \v 24 Quie¹ con⁴juah⁴ i⁴hain³² tsei⁴³ˉ¹ i²con²³ Jon⁴dai¹ i⁴hyei³²ˉ¹ i⁴tsei³⁴, ma³a⁴lon⁴ˉ¹. I² juah⁴ne³ ma³je²³ jan³ i⁴jon³ i⁴jian²³i³, jon³ a⁵sie⁴³ hniah³ hang⁵i³ tsei⁴³; quie¹ i⁴jon³ i⁴ma³je²³ jan³, jon³ a⁵sie⁴³ ma⁵hniah³ jian³⁴i³. \v 25 I² juah⁴ne³ ti²jian²³ˉ¹ con³ i⁴sa⁴ma³a⁴niah¹ˉ¹, jon³ hniah³ jian³²ˉ¹ i⁴júanh³ tsei⁴³ˉ¹. \p \v 26 Jian³ la⁴ne³pa² liah⁴ ma³ho³² M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴sa⁴huanh³ˉ¹. Quie¹ sa⁴nia²ˉ¹ liah⁴ mh³²ˉ¹ Jon⁴dai¹ liah⁴ ya¹hniah³, i² M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ ne⁵, mh²i³ Jon⁴dai¹ nei² quian⁴ˉ¹ i⁴hien²³i³ i⁴sa⁴jain³ i⁴sa⁴li⁴hleh²ˉ¹ jau²³. \v 27 I² Jon⁴dai¹ a³je²³ m⁴tyi⁴ quieh¹ chie³, ñi³i³ henh⁴ hnie³⁴ juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹, quie¹ m²³i³ nei² quieh¹ la⁴jang³⁴ chie³ quian¹ Jon⁴dai¹ la⁴conh⁴ hnie³⁴ Jon⁴dai¹. \s1 O⁵ pi¹ la⁴jan³ a³cagh¹ jm² \p \v 28 Nia²ˉ¹ la⁴jeg³⁴ i⁴cúa²³ Jon⁴dai¹, ta³sagh³² con³ i⁴tsei³⁴ quieh¹ la⁴jang³⁴ a³hnie³⁴ quieh¹ pi²³i³, a³hain⁴ a³a⁴teh³i³ con⁴juah⁴ liah⁴ ra⁵hyon³ tsei⁴³i³. \v 29 Quie¹ la⁴conh⁴ a³ra⁵cm²³ Jon⁴dai¹ liah⁴ma²ra⁴lie⁵, nei² quieh¹ a³hain⁴pa² a⁴tonh³i³ heih⁴³ i⁴lain⁴i³ liah⁴i² lang⁴³ A³jon⁴³i³, canh⁴a² lain⁴ A³jon⁴³i³ a³tyein² jen² la⁴jang³⁴ si³reunh¹. \v 30 Jian³ i²con²³ a³a⁴tonh³i³ heih⁴³ hain⁴, a³hain⁴pa² a⁴teh³i³ liah⁴; jian³ a³a⁴teh³i³ hain⁴, a⁴jen³i³ la⁴jan³ a³tsein²³; jian³ a³a⁴jen³i³ la⁴jan³ a³tsein²³ hain⁴, a³hain⁴pa² a⁴júan⁴³i³ júanh⁴³ liah⁴. \p \v 31 I² jon³ ne⁵, ¿henh⁴ li⁴juah²ˉ¹ nei² ne³? Juah⁴ne³ Jon⁴dai¹ jie³ˉ¹, ¿hain³ lei⁴ li⁴júan³⁴ ta²leg⁴³ i²con²³ˉ¹? \v 32 Jian³ Jon⁴dai¹ liah⁴, a⁵sia³ a⁴lion³i³ A³jon⁴³, quie¹ a⁴cúanh³i³ húan³⁴ nei² quian⁴ˉ¹ la⁴jag³⁴ˉ¹. ¿I² liah⁴ cúan²³ sa⁴li⁴cúa³⁴i³ la⁴jeg³⁴ i²con²³ˉ¹ co⁴chia³ jian²³i³ hei⁴i³, juah⁴ne³ la⁴jon³? \v 33 ¿Jian³ hain³ li⁴hnang⁵ a³a⁴quianh⁴³ Jon⁴dai¹? Quie¹ Jon⁴dai¹pa² ma³a⁴juah⁴ i⁴sa⁴ren³i³ chie³². \v 34 ¿Jian³ hain³ li⁴queih³ heih⁴³ i⁴si⁵hain⁴ˉ¹, lainh⁴ˉ³? Quie¹ Cristo pa² a⁴jaun³⁴ nei² quian⁴ˉ¹, jian³ a⁴hyon²³i³ liah⁴, jian³ ua⁵cua³i³ jo³² ta⁵chie³⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ Jmai³, jian³ i⁴ua²m²³i³ nei² quian⁴ˉ¹. \v 35 I² jon³ ne⁵, ¿henh⁴ li⁴júan³⁴ i⁴so⁵li⁴hnie³⁴ jnia¹ Cristo, lainh⁴ˉ³? ¿O⁴ li⁴júan³⁴ ma²eu⁴³, jian³ o⁴ i⁴so⁵ñi³i³ liah⁴ sian³i³, jian³ o⁴ i⁴qui³hag²³ chie³, jian³ o⁴ i⁴cúanh⁴³i³, jian³ o⁴ i⁴sa⁴sia³ i⁴li⁴hei⁴i³, jian³ o⁴ i⁴co³ jia²³ jian³ o⁴ húan³⁴? \v 36 Quie¹ liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: \q1 Nei² quianh³ hnei³pa² co³ jia²³ li⁴jaun⁴ jnie³² la⁴jeg³⁴ nie⁴³; \q1 quie¹ je³i³ jnie³² liah⁴i² jen³i³ a⁵a³siah³ a³jŋangh²i³. \m \v 37 I² nei² quieh¹ la⁴jeg³⁴ i⁴ne³ eu⁴³a² hlion⁴ jm² cangh³²ˉ¹ con⁴juah⁴ a³hain⁴ a³ra⁵hnie³⁴ jnia¹. \v 38 I² la⁴ne³ jon³, yan³²ˉ⁴ leg⁴³ re³, i¹con³ a⁵sia³ i⁴li⁴júan³⁴ juah⁴ i⁴so⁵li⁴hnie³⁴ jnia¹ Jon⁴dai¹: a⁵ga⁴ húan³⁴, a⁵ga⁴ i⁴sian³ˉ¹, a⁵ga⁴ ángel tionh², a⁵ga⁴ a³ti²quian³ heih⁴³, a⁵ga⁴ a³ti²quian³ ua³pei⁴, a⁵ga⁴ i⁴sia³ tieh²la³, jian³ a⁵ga⁴ i⁴ne⁵pi¹ jia²³, \v 39 a⁵ga⁴ i⁴sia³ ta⁵yeih³², a⁵ga⁴ i⁴sia³ ta⁵húa³⁴, jian³ a⁵ga⁴ i¹con³ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ juah⁴ i⁴li⁴júan³⁴ i⁴so⁵hnie³⁴ jnia¹ Jon⁴dai¹ i⁴ma⁴jnia³i³ con⁴juah⁴ Cristo Jesús, Re¹ quian⁴ˉ¹. \c 9 \s1 A⁴quianh⁴³ Jon⁴dai¹ a³jeu³ Israel liah⁴ma²jia⁴³ \p \v 1 I⁴chie⁴³pa² jau²³ la³ hleh³ˉ⁴ liah⁴i² hleh² jan³ a³quian¹ Cristo, a⁵sia³ ta³jaun²³ˉ⁵; quie¹ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ júan³ i⁴chie⁴³ tsei³⁴ jnia⁴ i⁴leg⁴³ la⁴la³: \v 2 i⁴eu⁴³ chionh⁴ tsei³⁴ˉ⁴ jian³ i⁴hei¹ queuh³ tsei³⁴ˉ⁴ la⁴jeg³⁴ nie⁴³, \v 3 quie¹ la⁴teg⁴ ma²hno⁵ˉ⁵ ma²si⁵hain⁴ˉ⁴ i⁴ma²quein²³ˉ⁵ i²con²³ Cristo nei² quieh¹ a³co³²ˉ⁴ a³lang⁴³ jeun³ quien⁴ˉ⁴, canh⁴a² ma²lion⁴i³ tionh². \v 4 Quie¹ hei⁴i³ tionh² lang⁴³ sa¹jeun³ Israel, jian³ ma³a⁴hyei⁴³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ si³jon⁴³i³. Jian³ ma²hein² Jon⁴dai¹ jen²i³ con⁴juah⁴ joh¹ quieh¹, jian³ a⁴júan⁴i³ re³ con³ jau²³ jian²³ a³hain⁴ tionh², jian³ a⁴cúa⁴i³ lai²³ quieh¹ M³se²³, jian³ a⁴cúa⁴i³ heih⁴³ quieh¹ hain³liah⁴ hniah³ ma⁵con⁴³i³ Jon⁴dai¹ Jmai³, jian³ a⁴cúa⁴i³ jau²³ ho³² i²con²³i³ liah⁴. \v 5 Jian³ lang⁴³ a³hain⁴ tionh² jeun³ jmai³sie²³ˉ¹ a³sian³ ya⁴jo³⁴; jian³ jeun³ quieh¹ a³hain⁴ tionh² cuan³⁴ Cristo, a³hain⁴ a³lang⁴³ Jon⁴dai¹ a³júan³ heih⁴³ i²con²³ la⁴jeg³⁴, a³hain⁴ a³si³lei⁴ júanh⁴³ sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³. Ua²lei⁴ la⁴ne³. \p \v 6 Jian³ a⁵jon⁴³ quie¹ i⁴sa⁴ni²tei⁴³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ nei² la³, quie¹ a⁵hei⁴³ la⁴jang³⁴ sa¹jeun³ Israel lang⁴³ Israel i⁴chie⁴³. \v 7 Jian³ a⁵jon⁴³ quie¹ i⁴lang⁴³ jeun³ quieh¹ A³brang²³ lang⁴³ si³jon⁴³i³ i⁴chie⁴³, quie¹ a⁴juah⁴ Jon⁴dai¹: “Con⁴juah⁴ I³sa²³ li⁴sian³ jeun³ quianh³ˉ³.” \v 8 Hnie³⁴ ra³juah⁴ i⁴ne³: a⁵sia³ lang⁴³i³ jon⁴³segh³² Jon⁴dai¹ nei² quieh¹ i⁴lang⁴³i³ jeun³ ne³; a⁵sia³, quie¹ la⁴conh⁴ a³lang⁴³ con⁴juah⁴ jau²³ ho³² Jon⁴dai¹ i⁴a⁴cúa⁴ pi²³i³, a³hain⁴pa² lang⁴³ si³jon⁴³i³, jian³ je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ jeun³ quieh¹ A³brang²³ i⁴chie⁴³. \v 9 Quie¹ la⁴la³ jau²³ ho³² Jon⁴dai¹ i⁴a⁴cúa⁴i³ i²con²³ A³brang²³ i⁴juah⁴i³: “Jm² la⁴la³ nia²³ˉ⁵, chia⁴, jon³ li⁴sian³ a³jon⁴³ Sara quianh³ˉ³.” \p \v 10 Jian³ a⁵jon⁴³ jeg³⁴ ne³, quie¹ cuan³⁴ on³⁴ quian¹ Rebeca co⁴chia³ a³quian¹ I³sa²³, jmai³sie²³ˉ¹. \v 11-13 Quie¹ liah⁴ma²sa⁴ma²sian³i³ tionh² jian³ a⁵sia³ ma³a⁴júan⁴i³ i¹con³ i⁴tsei³⁴ jian³ o⁴ i⁴hlagh³², jon³ a⁴juah⁴ Jon⁴dai¹ i²con²³ Rebeca: “A³nai²pa² cúa³⁴ cúa³tag³² i²con²³ i²a⁴teg⁴ on³⁴.” Liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: “A⁴ra⁴hno⁵ˉ⁵ Ja³co²³, a⁴ra⁵hion²³ˉ⁵ I³sa³u²³.” I² la⁴ne³ ra⁵jnia³ i⁴quianh³ Jon⁴dai¹ la⁴conh⁴ a³hnie³⁴i³ teh³i³ liah⁴ hyon³ tsei⁴³i³ hña³, i⁴sa⁴ro³i³ jeu³ ua²henh⁴a² ma³a⁴júan⁴i³. \p \v 14 ¿I² henh⁴ li⁴juah²ˉ¹ ne⁵? ¿O⁴ sa⁴re³ júan³ Jon⁴dai¹, lainh⁴ˉ³? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! \v 15 Quie¹ a⁴juah⁴i³ i²con²³ M³se²³: “Jieh⁴ ñei⁴ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ a³hno⁵ˉ⁵ i⁴jieh⁴ ñei⁴ tsei³⁴ˉ⁴, jian³ júan³²ˉ⁴ i⁴tsei³⁴ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ a³hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴ i⁴tsei³⁴ tsei³⁴ˉ⁴.” \v 16 Quie¹ a⁵jon⁴³ i⁴tain⁴³ chie³ liah⁴ hnie³⁴i³ jian³ o⁴ liah⁴ júan³i³, quie¹ i⁴tain⁴³ Jon⁴dai¹pa² a³jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³ hain⁴. \v 17 Quie¹ ra³sag² Ma²jyi³ i⁴a⁴sagh⁴³i³ Faraón: “A⁴júan³⁴ˉ⁴ i⁴langh⁴³ˉ³ re¹ canh⁴a² jñeih³ ua³pei⁴ quien⁴ˉ⁴ nei² quianh³ˉ³, jian³ canh⁴a² li⁴cu²³i³ jnia⁴ la⁴tan² m⁵cu³.” \v 18 I² la⁴ne³ jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ i²con²³ a³hnie³⁴i³ jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³i³, jian³ júan³i³ i⁴huah³ m⁴tyi⁴ quieh¹ i²con²³ a³hnie³⁴i³ li⁴huah⁵ m⁴tyi⁴ quieh¹. \p \v 19 I² la⁴ne³ ne⁵, lei⁴ li⁴juah⁴ jan³: “Juah⁴ne³ la⁴ne³, ¿henh⁴le³⁴ chie³² cúah² Jon⁴dai¹ chie³? Quie¹ ¿hain³ tieh¹ li⁴hnia³⁴ liah⁴ hnie³⁴ Jon⁴dai¹?” \v 20 I² ne³ ne⁵, hnei³ a³ñih³, ¿hain³ júanh⁵ˉ³, lainh⁴ˉ³, i⁴jainh⁴ˉ³ jau²³ i²con²³ Jon⁴dai¹? ¿O⁴ li⁴juah⁴ a²teuh³ i⁴leg⁴³ o¹cuah³²nie³² i²con²³ a³a⁴júan⁴: “¿E⁴le³⁴ jnia⁴ a⁴júanh³²ˉ³ la⁴la³ ne⁵?” \v 21 ¿O⁴ sa⁴li⁴júan³⁴ teg³teuh³ heih⁴³ i²con²³ o¹jain²³ i⁴júan³⁴i³ liah⁴ hnie³⁴i³, lainh⁴ˉ³, i⁴li⁴júan³⁴i³ con³ o¹jain²³ jon³ con³ a²teuh³ i⁴júan³ ta¹ tyein² tsei³⁴, jian³ i⁴júan³⁴i³ i²con³ i⁴júan³ ta¹ si¹jeu⁴ liah⁴? \p \v 22 ¿I² henh⁴ li⁴juah²ˉ¹ nei² ne³ ne⁵? Quie¹ hlion⁴ ra⁵júanh³ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ i²con²³ a³ma²hniah³ si⁵hain⁴, ua²liah⁴a² ma²hnie³⁴i³ ma²jñeih³i³ ua³pei⁴ quieh¹ ma²jon³ i⁴ma²he³⁴i³ ma²eu⁴³. \v 23 Quie¹ a⁴júan⁴i³ la⁴ne³ canh⁴a² ra⁵jnia³ conh⁴ tei⁴³ júanh⁴³i³ nei² quian⁴ˉ¹ i⁴joh³ ñei⁴ tsei⁴³i³ i²con²³ˉ¹, jian³ a⁴júan⁴i³ re³ liah⁴ma²jia⁴³ i⁴hyan⁴ˉ¹ joh¹ quieh¹i³. \v 24 Quie¹ ma³a⁴te⁴i³ jnia¹ jen² judío jian³ jen² chie³ sang²³ liah⁴. \v 25 Liah⁴i² ra³juah⁴ ma²jyi³ i⁴a⁴sag⁴ Oseas: \q1 Teh² jnia⁴ a³jeu³ quian³⁴ˉ⁴ a³sa⁴ma²lang⁴³ jeu³ quian³⁴ˉ⁴, \q1 jian³ a³sa⁴ma²hno⁵ˉ⁵, teh²ˉ⁵ a³hno⁵ˉ⁵. \q1 \v 26 Jian³ i²ma²juah⁴i³: “Hnei³ tionh²ˉ³, sa⁴langh⁴³ˉ³ a³jeu³ quian³⁴ˉ⁴”, \q1 a³hain⁴ teh³i³ jon⁴³segh³² Jon⁴dai¹ a³sian³. \m \v 27 I² nei² quieh¹ Israel ne⁵, a⁴juah⁴ Isaías: “Ua²liah⁴a² li⁴jeun⁴³ sa¹jeun³ Israel liah⁴i² leg⁴³ o¹sag² quieh¹ i²jm¹ jm³ñih¹, co⁴meih³pa²i³ lion⁴ tionh². \v 28 Quie¹ queih³ Se³ño²³ Jon⁴dai¹ heih⁴³ nei² cuah³²húa³⁴ la³ conh⁴ ni²tei⁴³ jian³ ta¹tia⁴ hion²³.” \v 29 Jian³ Isaías hain⁴pa² a⁴sag⁴ liah⁴ma²jia⁴³ liah⁴: \q1 I² juah⁴ne³ Se³ño²³ Jon⁴dai¹ quian¹ a²hlie⁴ quian¹ ñi⁴jeu⁵, sa⁴ma²a⁴lion³i³ meih³ jeun³ quian⁴ˉ¹, \q1 ma²jain⁴³ˉ¹ liah⁴i² a⁴jainh⁴³ a³ma²tionh² Sodoma jian²³ Gomorra. \s1 Li⁴tsein³⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ \p \v 30 I² jon³ ne⁵, ¿henh⁴ li⁴juah²ˉ¹? Quie¹ a³sa⁴lang⁴³ judío a³sa⁴ma²hnoh³ i⁴je⁴³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³, a³hain⁴pa² ra⁵tsein³⁴ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³. \v 31 I² Israel a³ma²hnoh³ i⁴li⁴tsein³⁴i³ con⁴juah⁴ lai²³ hain⁴ tionh², a⁵sia³ jm² a⁴cagh¹i³ i⁴ra⁵tsein³⁴i³. \v 32 ¿I² e⁴le³⁴ ne⁵? Jon³pa² quie¹ ma²hnoh³i³ i⁴li⁴tsein³⁴i³ i⁴ma²ma³tei⁵i³ lai²³, a⁵jon⁴³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³. I⁴jon³ a⁴hyanh⁵i³ a²caun² i⁴sa⁴jaih¹i³, \v 33 liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: \q1 Jeh³², sainh¹ˉ⁴ jan³ a³lang⁴³ a²caun² a³sa⁴jaih¹i³ jeu³ Sión jian³ a²caun² i⁴hyanh⁵i³; \q1 jian³ a³hain⁴ a³hain⁴ i²con²³i³ sa⁴legh⁴ ua²a⁴sainh³i³ o³hyeih², quie¹ ni²tei⁴³. \c 10 \p \v 1 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, ta² hno⁵ˉ⁵ i⁴jang³⁴ tsei³⁴ˉ⁴ jian³ mh⁵ˉ⁵ Jon⁴dai¹ i⁴hno⁵ˉ⁵ lion⁴ Israel. \v 2 Quie¹ i⁴chie⁴³pa² juah³ˉ⁴, tyeih⁴³i³ tionh² i⁴tain⁴³ Jon⁴dai¹, a⁵jon⁴³ tyeih⁴³i³ li⁴juah² i⁴ñi³i³ re³. \v 3 Quie¹ sa⁴ñi³i³ liah⁴ jen³ Jon⁴dai¹ chie³ i⁴tsein³⁴, quie¹ hnoh³i³ i⁴tsein³⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴júan³ húan⁴ pi²³i³, quie¹ sa⁴ro³i³ jeu³ hain³liah⁴ ma³tsein³⁴ Jon⁴dai¹ chie³. \v 4 Quie¹ Cristo pa² a⁴ma⁴tieh⁴ lai²³, canh⁴a² la⁴jang³⁴ a³hain⁴ i²con²³i³, je⁴³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³. \p \v 5 Quie¹ nei² quieh¹ i⁴ma²li⁴tsein³⁴i³ con⁴juah⁴ lai²³, a⁴sag⁴ M³se²³ la⁴la³: “A³hain⁴ a³ma³tei⁵ lai²³ li⁴sian³i³ con⁴juah⁴ i⁴jon³.” \v 6 I² nei² quieh¹ i⁴li⁴tsein³⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³, ra³juah⁴ la⁴la³: “A⁵hleh³ hnei³ naih⁵ m⁴tyi⁴ quianh³: ¿Hain³ li⁴chie³⁴ ñi⁴jeu⁵? ―hnie³⁴ ra³juah⁴, i⁴si⁵jyon³²i³ Cristo―; \v 7 jian³ o⁴: ¿Hain³ li⁴jyon⁴³ i²tionh² a³jaun²?” ―hnie³⁴ ra³juah⁴, i⁴si⁵sionh³²i³ Cristo jen² a³jaun². \v 8 ¿I² henh⁴ jon³ ra³juah⁴ ne⁵? “Hlonh²pa² hnei³ hei¹ jau²³, quie¹ hei¹ hoh¹ˉ³ jian³ hei¹ naih⁵ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³.” Jian³ jau²³ i⁴hniah³ li⁴hain⁴ ne³ pi²³i³ hleh³ jnie³². \v 9 Juah⁴ne³ hleh³ˉ³ jeu³ hoh¹ˉ³ i⁴lang⁴³ Jesús A³tyein², jian³ hainh⁴ˉ³ teg⁴ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ i⁴a⁴hyon²³i³ jen² a³jaun², jon³ lionh⁴ˉ³. \v 10 Quie¹ i⁴hain⁴i³ teg⁴ m⁴tyi⁴ quieh¹i³ je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³, jian³ i⁴hleh²i³ jeu³ ho³²i³ i⁴lang⁴³ Jesús A³tyein², lion⁴i³. \p \v 11 Quie¹ ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: “La⁴jang³⁴ a³hain⁴ a³hain⁴ i²con²³i³, sa⁴legh⁴ ua²a⁴sainh³i³ o³hyeih², quie¹ ni²tei⁴³.” \v 12 Quie¹ co³nai²pa² judío jian³ a³sa⁴lang⁴³ judío; jian³ Se³ño²³ hain⁴pa², Se³ño²³ quian¹ la⁴jang³⁴pa², jian³ hlion⁴ mai²³ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³ júan³i³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³te²³ quieh¹i³. \v 13 “Quie¹ la⁴jang³⁴ a³teh² Se³ño²³, lion⁴i³.” \v 14 ¿Jian³ hain³liah⁴ li⁴teh³i³ juah⁴ne³ sa⁴ma³ra⁵hain⁴i³ i²con²³i³? ¿Jian³ hain³liah⁴ li⁴hain⁴i³ i²con²³i³ juah⁴ne³ sa⁴ma³a⁴nau⁴i³ nei² quieh¹i³? ¿Jian³ hain³liah⁴ li⁴nau³⁴i³ nei² quieh¹i³ juah⁴ne³ sa⁴sian³ a³hleh²? \v 15 ¿Jian³ hain³liah⁴ li⁴si⁵hleh³i³ juah⁴ne³ a⁵sian⁴³ a³a⁴sai⁴? Liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag²: “¡Ta² tsei³⁴ tei⁴³i² tyie²³ a³hleh² jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹, jau²³ i⁴cua²³ chie³ tai³²!” \p \v 16 Jian³ a⁵sian⁴³ la⁴jang³⁴ a⁴ro⁴ jeu³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹; liah⁴i² a⁴juah⁴ Isaías: “Hnei³ Se³ño²³, ¿hain³ ma³ra⁵hain⁴ jau²³ quian⁴ˉ¹?” \v 17 I² la⁴ne³ jon³, i⁴li⁴hain⁴i³ jia²³ con⁴juah⁴ i⁴nau³i³, jian³ i⁴nau³i³ con⁴juah⁴ i⁴hleh²i³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹. \p \v 18 I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ quie¹ sa⁴ma³a⁴nau⁴a² chie³? ¡Quie¹ ma³a⁴nau⁴ pi²³i³! Liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: \q1 Quie¹ la⁴tan² m⁵cu³ ma³a⁴nau⁴i³ jau²³ ho³²i³ tionh², \q1 jian³ la⁴teg⁴ i²a⁴toh⁴ m⁵cu³ ma³a⁴tyie³⁴ jau²³ quieh¹i³. \m \v 19 Jian³ ŋang³⁴ˉ⁴ i²con³ liah⁴: ¿O⁴ sa⁴ñi³a² Israel nei² ne³, lainh⁴ˉ³? Quie¹ co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³² ra³juah⁴ i⁴a⁴sag⁴ M³se²³: \q1 Júan³²ˉ⁴ i⁴li⁴tyeinh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³ nei² quieh¹ con³ jeu³ a³sa⁴ma²lang⁴³ a³jeu³ quian³⁴ˉ⁴; \q1 jian³ júan³²ˉ⁴ i⁴li⁴conh³ˉ³ nei² quieh¹ con³ jeu³ a³sa⁴ŋang⁴. \m \v 20 Jian³ a⁵sie⁴³ tei⁴³ je²³ Isaías a⁴hleh⁴ liah⁴: \q1 A³hain⁴ a³sa⁴ma²hnoh³ jnia⁴, a⁴chieh¹i³ jnia⁴ tionh²; \q1 jian³ ma⁵jnia³²ˉ⁴ i²con²³ a³sa⁴ma²ŋang³ nei² quien⁴ˉ⁴ tionh². \m \v 21 I² nei² quieh¹ Israel ne⁵, a⁴juah⁴ Isaías: “La⁴tan² jm²pa² si¹ja⁵ si¹cúa³⁴ˉ⁴ i⁴teh⁵ˉ⁵ con³ jeu³ sa⁴naih¹ a³huah³ tyi².” \c 11 \s1 Co⁴meih³pa² chie³ Israel lion⁴ ta¹la⁴ la³ \p \v 1 I⁴jon³ juah³ˉ⁴ liah⁴: ¿O⁴ a⁴ton³⁴ Jon⁴dai¹ a³jeu³ quian¹, lainh⁴ˉ³? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ jnia⁴pa² lang⁴³ jan³ jeun³ Israel liah⁴, jeun³ quieh¹ A³brang²³ jian³ jan³ jeun³ a³quia⁵teun⁴ Benjamín. \v 2 Quie¹ a⁵sia³ ma³a⁴ton³⁴ Jon⁴dai¹ a³jeu³ quian¹, a³a⁴quianh⁴³i³ liah⁴ma²jia⁴³. ¿O⁴ sa⁴ñih¹ˉ³ i⁴ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³ nei² quieh¹ I³lie²³ liah⁴ a⁴mh³i³ Jon⁴dai¹ i⁴a⁴hnang⁴³i³ Israel? A⁴juah⁴i³: \v 3 “Hnei³ Se³ño²³, ma³a⁴jŋangh⁴i³ la⁴jang³⁴ a³sain² quianh³ˉ³ jian³ ma³a⁴jeun³⁴i³ ni²hyie⁴ quianh³ˉ³; jan³ jnia⁴pa² júah³ sian³, jian³ hnoh³i³ liah⁴ li⁴jŋangh³i³ jnia⁴ liah⁴.” \v 4 ¿I² henh⁴ jau²³ a⁴jainh³ Jon⁴dai¹ i²con²³i³ ne⁵? Quie¹ a⁴juah⁴i³: “Tionh² pi¹ i²quion³⁴ mai²³ chie³ quian³⁴ˉ⁴ a³sa⁴ma³si⁴jnei⁵ ta⁵nei² nioh⁵ Baal.” \v 5 I² la⁴ne³ jon³ tionh² pi¹ meih³ chie³ Israel hain⁴ jm² la³ a³ma³a⁴quianh⁴³ Jon⁴dai¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³. \v 6 I² juah⁴ne³ a⁴lang³⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹, a⁵jon⁴³ i⁴quie¹ a⁴júan⁴i³ húan⁴i³; quie¹ juah⁴ne³ ma²a⁴lang³⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴júan³i³ ne⁵, jon³ a⁵sie⁴³ a⁴lang³⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹. Quie¹ juah⁴ne³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹, jon³ a⁵sie⁴³ lang⁴³i³ con⁴juah⁴ i⁴júan³i³ húan⁴i³. \p \v 7 ¿I² henh⁴ li⁴juah²ˉ¹ ne⁵? Quie¹ a⁵sia³ a⁴tang⁴ Israel i⁴ma²hnoh³ tionh², a³hain⁴pa² a⁴tang⁴ tionh², a³a⁴quianh⁴³ Jon⁴dai¹pa². I² la⁴jang³⁴ a³sang²³ tionh², ra⁵huah³ m⁴tyi⁴ quieh¹i³, \v 8 liah⁴i² ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: “A⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ i⁴hmengh² tsei⁴³i³ tionh², jian³ i⁴sa⁴jnia⁴ m⁴nei²i³, jian³ i⁴sa⁴naih¹ cua¹i³ la⁴teg⁴ jm² i⁴tieh²ˉ¹ ne³⁴.” \v 9 Jian³ a⁴juah⁴ Da³vei²³ liah⁴: \q1 Jian³ co³hyon²³tsei³ i⁴quian³i³ tionh², ua²lei⁴ la⁴con³ a²lia⁴, jian³ a²nah² i⁴si⁵hei⁴i³ húan⁴i³ tionh², \q1 jian³ i⁴hyanh⁵i³ i⁴hyieh⁴i³ ma²eu⁴³ hmah¹ quieh¹. \q1 \v 10 Ua²lei⁴ i⁴tau³² m⁴nei²i³ canh⁴a² sa⁴je³⁴i³ tionh², \q1 jian³ ua²jlei³⁴ cah³²i³ o³tan² canh⁴a² so⁵ñeih³. \s1 Lion⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío \p \v 11 I⁴jon³ juah³ˉ⁴ liah⁴: ¿O⁴ a⁴hyanh⁵ chie³ Israel i⁴a⁴cangh³i³ o³tan², lainh⁴ˉ³? ¡A⁵sia³, a⁵jon⁴³ la⁴ne³! Quie¹ nei² quieh¹ sa⁴ra⁵naih¹i³, chie³ sang²³pa² a⁴tang⁴ i⁴a⁴lon⁴ canh⁴a² li⁴tyeih⁴³ Israel tionh². \v 12 I² quie¹ i⁴sa⁴ra⁵naih¹ judío tionh², jon³ tsei³⁴ jm² ra⁵ren³ a³m⁵cu³; jian³ quie¹ i⁴a⁴hlianh³i³ tionh², jon³ re³ a⁴tagh⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío; i² tei⁴³i² ma³ra⁵hain⁴i³ tionh² ne⁵, ¡conh⁴a² sa⁴re³ li⁴sian³ la⁴jang³⁴ chie³ sang²³! \p \v 13 Jian³ hno⁵ˉ⁵ jeu¹ˉ⁴ hnei³ i⁴la³ a³sa⁴langh⁴³ˉ³ judío tionh²ˉ³. Nei² quieh¹ i⁴lang⁴³ˉ⁴ jan³ a³hei¹ joh⁴³ cúa³ ta¹ quieh¹ Jesucristo i²con²³ a³sa⁴lang⁴³ judío, i⁴jon³ júan³⁴ˉ⁴ júah³ ta¹ quien⁴ˉ⁴. \v 14 Quie¹ la⁴ne³ hno⁵ˉ⁵ júan³²ˉ⁴ i⁴li⁴tyeih⁴³ a³co³²ˉ⁴ tionh² nei² quianh³ˉ³, canh⁴a² la⁴ne³ li⁴lion⁴ ca³chion²³ tionh². \v 15 Quie¹ nei² quieh¹ i⁴a⁴ton³⁴i³ judío ta⁵co⁴³ co⁴le⁴, jon³ a⁴lang³⁴ Jon⁴dai¹ jian²³ a³m⁵cu³. Quie¹ tsei³⁴sa² re³ lei⁴ tei⁴³i² ma³a⁴hyei⁴³ Jon⁴dai¹ quieh¹ judío tionh², quie¹ li⁴sian³i³ la⁴jan³ a³a⁴hyon²³ jen² a³jaun². \v 16 Quie¹ juah⁴ne³ hen² ca³janh³ o¹can² hei⁴³ quieh¹ a²hei⁴³ñih¹ i⁴a⁴húa³ co⁴ra⁴lie⁵, jon³ leg⁴³ re³ hen² la⁴tan² o¹can² hei⁴³. Jian³ juah⁴ne³ hen² o¹júan⁴³ a²hma³ liah⁴, la⁴jeg³⁴ o¹cúah² quieh¹pa² hen². \p \v 17 Co⁴meih³ judío lang⁴³ liah⁴i² leg⁴³ o¹cúah² a²hma³ olivo i⁴a⁴gmh⁴, jian³ hnei³ langh⁴³ˉ³ o¹cúah² a²hma³ olivo nau³ i⁴a⁴quin⁵i³ i²ma²tyi¹ o¹cúah² i⁴a⁴gmh⁴ jon³. I² la⁴ne³ a⁴langh³ˉ³ jan³ jianh²ˉ³ o¹júan⁴³ a²hma³ jon³ jian³ a⁴hyanh³ˉ³ m⁵cu³ quieh¹. \v 18 Jian³ a⁵júan³ hnei³ ronh⁴ i²con²³ o¹cúah² a²hma³ hña³; quie¹ juah⁴ne³ júanh³ˉ³ ronh⁴, tyon¹ hnei³ hoh⁴³ i⁴a⁵hei⁴³ hnei³ a³ya¹quian³ o¹júan⁴³, quie¹ o¹júan⁴³pa² ya¹quian³ hnei³. \p \v 19 Jian³ lei⁴ li⁴juah²ˉ³ i⁴langh⁴³ˉ³ o¹cúah² seg³⁴: “Chie⁴³pa², quie¹ a⁴gmh⁴ o¹cúah² jon³ canh⁴a² li⁴quin⁵ jnia⁴ i²ma²ya¹tyi¹.” \v 20 Chie⁴³pa² a⁴gmh⁴i³ quie¹ sa⁴ra⁵hain⁴i³, i² hnei³ ne⁵, sainh⁴³i³ re³ quie¹ i⁴hainh⁴ˉ³. I⁴jon³ sa⁴hniah³ júanh²ˉ³ ronh⁴, jianh³ˉ³ júan² hnei³. \v 21 Quie¹ a⁵sia³ a⁴hain³⁴ Jon⁴dai¹ chie³² quieh¹ a³lang⁴³ o¹cúah² a²hma³ hña³ hain⁴ tionh², jian³ la⁴ne³pa² sa⁴lie⁴³i³ hnei³ liah⁴. \v 22 Je¹ hnei³ liah⁴ tsei³⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ jian³ liah⁴ he²³i³ ma²eu⁴³. Quie¹ a⁴he⁴i³ ma²eu⁴³ pain⁴ i²con²³ a³a⁴cangh³ hain⁴ tionh², jian³ ra⁵tsei³⁴ tsei⁴³i³ i²conh²ˉ³ juah⁴ne³ liah⁴ma³hain³² hoh⁴³ˉ³ ne³ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³ ne³. I² juah⁴ne³ a⁴teinh³ hoh⁴³ˉ³ ne⁵, jon³ queih³i³ hnei³ liah⁴. \v 23 I² judío tionh² ne⁵, juah⁴ne³ ra⁵hain⁴i³ liah⁴ i⁴seg³⁴, li⁴quin⁵i³ a²hma³ hña³ liah⁴, quie¹ júanh⁴³ Jon⁴dai¹ li⁴quin⁵i³ liah⁴ i⁴seg³⁴. \v 24 Quie¹ hnei³, a³sa⁴langh⁴³ˉ³ judío, la⁴con³ ni²queih⁴i³ hnei³ o¹cúah² a²hma³ olivo nau³ jian³ a⁴quin⁵i³ hnei³ a²hma³ olivo co²³ i⁴sa⁴queunh². ¡La⁴conh⁴i² judío tionh² sa⁴li⁴quin⁵i³ liah⁴ i⁴seg³⁴ a²hma³ olivo hña³, quie¹ lang⁴³i³ o¹cúah² quieh¹ o³tan²! \s1 Lion⁴ a³jeu³ Israel ta⁵i²tieh⁴ \p \v 25 I² jon³ ne⁵, goh³ quian³⁴ˉ⁴, hno⁵ˉ⁵ li⁴ñih¹ hnei³ jau²³ ma²ni²hma² la³ canh⁴a² sa⁴júanh²ˉ³ ronh⁴ i⁴eu⁴³ re³ ma³sianh³ˉ³ tionh²ˉ³, quie¹ ca³chion²³pa² chie³ Israel ma³ra⁵huah³ m⁴tyi⁴ quieh¹, ta¹la⁴ hyan⁵ chie³ sang²³ a³li⁴hain⁴. \v 26 Ma²jon³ a²ma⁴ lion⁴ la⁴jang³⁴ Israel liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: \q1 Quie¹ jia²³ jan³ A³lion³ chie³ jeu³ Sión, \q1 jian³ qui³⁴i³ la⁴jeg³⁴ chie³² i²con²³ sa¹jeun³ Ja³co²³. \q1 \v 27 Jian³ i⁴ne³pa² jau²re³ júan³²ˉ⁴ jian²³i³ jnia⁴, \q1 i⁴hain²³ˉ⁵ chie³² quieh¹i³. \p \v 28 Jian³ nei² quieh¹ jau²³ tsei²³ quieh¹ Cristo, je³ Jon⁴dai¹ quieh¹ judío la⁴jan³ si³tang⁴ jian²³i³, nei² quianh³ˉ³ tionh²ˉ³; jian³ ton³²nie⁴³ hnie³⁴ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ nei² quieh¹ i⁴a⁴quianh⁴³i³ jmai³sie²³i³ a³ja²³ ya⁴jo³⁴. \v 29 Quie¹ la⁴jeg³⁴ i⁴cúa²³ Jon⁴dai¹, a⁵sia³ qui²³i³, jian³ a⁵ga⁴ júan³i³ co³hei²tsei³ seg²³ tei⁴³i² a⁴teh³i³ chie³. \v 30 Quie¹ hnei³ tionh²ˉ³ liah⁴, a⁵sia³ ma²ma⁵conh³²ˉ³ Jon⁴dai¹ liah⁴ma²jia⁴³; i² tieh²la³ joh³ ñei⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ i²conh²ˉ³ nei² quieh¹ i⁴so⁵ma³co⁴³ Israel. \v 31 Jian³ la⁴ne³pa² liah⁴, tieh²la³ sa⁴ma³co⁴³i³ tionh², quie¹ li⁴jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ i²con²³i³ liah⁴i² joh³ ñei⁴ tsei⁴³i³ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³. \v 32 Quie¹ a⁴cúanh³ Jon⁴dai¹ la⁴jang³⁴ i⁴sa⁴naih¹, canh⁴a² la⁴ne³ li⁴jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³i³ i²con²³ la⁴jang³⁴ co³nai² liah⁴. \p \v 33 ¡Ta² hlion⁴ ma³tsei²³ ua⁴jeu³² tang³ Jon⁴dai¹ i⁴ŋang⁴i³! ¡Sa⁴legh⁴ ua²a⁴tyie³⁴ i⁴nia²ˉ¹ co³hei²tsei³ quieh¹i³ jian³ liah⁴ júan³i³! \v 34 Quie¹ ¿hain³ ra⁵ñi³ co³hei²tsei³ quieh¹ Se³ño²³? ¿Jian³ o⁴ hain³ ma⁴tag³ quieh¹i³, lainh⁴ˉ³? \v 35 ¿Jian³ o⁴ hain³ a⁴cúa⁴ i²con²³ Se³ño²³ ñeih³² juah⁴ ma²jon³ cúah³ Se³ño²³ quieh¹i³ liah⁴ i⁴ni²jain², lainh⁴ˉ³? \v 36 Quie¹ hei⁴ pi²³i³ a⁴júan⁴ la⁴jeg³⁴, jian³ con⁴juah⁴ hei⁴ pi²³i³ a⁴leg³⁴, jian³ con⁴juah⁴ i⁴si³hyonh³i³ hña³. ¡Ua²lei⁴ i⁴júanh⁴³ Jon⁴dai¹ sa⁴legh⁴ ua²a⁴toh⁴! La⁴ne³pa². \c 12 \s1 Liah⁴ hniah³ júan³⁴ chie³ quian¹ Jon⁴dai¹ \p \v 1 I² la⁴ne³ jon³ ne⁵, goh³ quian³⁴ˉ⁴, mh⁵ˉ⁵ hnei³ tionh²ˉ³ con⁴juah⁴ i⁴joh³ ñei⁴ tsei⁴³ Jon⁴dai¹ i⁴hniah³ cúanh³²ˉ³ i²con²³i³ liah⁴i² leg⁴³ con³ i⁴cúa²³i³ i⁴ni²sian³ i²con²³ Jon⁴dai¹, i⁴cúah¹, i⁴teg³ tsei⁴³i³. I⁴ne³ jon³ leg⁴³ i⁴ma⁵conh³²i³ hnei³ con⁴juah⁴ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³. \v 2 Jian³ a⁵ŋeng³ hnei³ liah⁴i² ŋeng²³ m⁵cu³, quie¹ hniah³ júanh²ˉ³ co³hei²tsei³ quianh³ canh⁴a² lainh⁴ˉ³ a³hm²³, canh⁴a² la⁴ne³ li⁴ñih¹ˉ³ i⁴hnie³⁴ Jon⁴dai¹, i⁴tsei³⁴, i⁴teg³ tsei⁴³i³ jian³ i⁴tyein² re³. \p \v 3 Jian³ jeu³⁴ˉ⁴ hnei³ tionh²ˉ³ liah⁴ con⁴juah⁴ ta¹ i⁴a⁴cúa⁴ Jon⁴dai¹ i²con²³ˉ⁵ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³, i¹jan³ hnei³ sa⁴hniah³ júanh²ˉ³ co³hei²tsei³ i⁴júanh⁴³a² hnei³ la⁴conh⁴ langh⁴³ˉ³. Quie¹ con⁴jan³ hnei³ hniah³ júanh²ˉ³ co³hei²tsei³ la⁴conh⁴ langh⁴³pa² hnei³ jian³ la⁴conh⁴i² hainh⁴ˉ³ i⁴a⁴cúa⁴ Jon⁴dai¹ i²con²³ con⁴janh³ˉ³. \v 4 Quie¹ liah⁴i² leg⁴³ con³ he³², hlion⁴ nai² tyi¹, jian³ a⁵sia³ co³nai² ta¹ júan³ la⁴jeg³⁴, \v 5 jian³ la⁴ne³pa² jnia¹ liah⁴, ua²liah⁴a² jeu⁴³ jnia¹ leg⁴³, con³ he³²pa² jnia¹ ra³lag¹ con⁴juah⁴ i⁴tieh²ˉ¹ i²con²³ Cristo, jian³ tieh²ˉ¹ i²con²³ a³jan³ jan³ˉ¹ con⁴juah⁴ con³ he³². \p \v 6 Quie¹ a⁴cúa⁴ Jon⁴dai¹ ma⁵quein²³ ta¹ i²con²³ˉ¹, liah⁴i² hyon³ tsei⁴³i³ a⁴cúa⁴i³, sa³juah⁴ a⁴cúa⁴i³ i⁴hleh²i³ jau²³ quieh¹i³, jon³ hniah³ hleh³i³ conh⁴ tei⁴³ i⁴hain⁴i³; \v 7 sa³juah⁴ i⁴cúa²³i³ cúa³tag³², jon³ hniah³ cúa³⁴i³, jian³ o⁴ i⁴he²³i³ liah⁴, jon³ hniah³ he³⁴i³ re³; \v 8 jian³ o⁴ i⁴júanh²i³ tsei⁴³ chie³, jon³ hniah³ júanh³i³ tsei⁴³ chie³, juah⁴ne³ i⁴tyieh⁵i³ i⁴quieh¹, jon³ hniah³ tyieh⁵i³ i⁴sa⁴hauh⁴³i³; jian³ o⁴ juah⁴ne³ i⁴quian³i³ ma³tyi², jon³ hniah³ júan³⁴i³ jang³⁴ tsei⁴³; jian³ o⁴ juah⁴ i⁴ma³hon³²i³ chie³, jon³ hniah³ júan³⁴i³ i⁴si³hyonh³i³. \p \v 9 Ma⁴hno³² hnei³ a³jan³ jan³ i⁴jang³⁴ hoh⁴³. Ma⁴hian³² hnei³ i⁴hlagh³², ua⁴hang⁴³ hnei³ i⁴tsei³⁴. \v 10 Ma⁴hno³² hnei³ a³jan³ jan³ liah⁴i² hnio³⁴i³ jon²reunh¹, jian³ jen³² hnei³ a³jan³ jan³ i⁴júanh⁴³i³ la⁴conh⁴a² hnei³. \p \v 11 Júan² hnei³ jang³⁴ hoh⁴³ i⁴júanh³ˉ³, a⁵júan³ hnei³ hyein³ hoh⁴³, cúa² hnei³ cúah³tagh¹ i²con²³ Se³ño²³ la⁴lie²³ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³. \p \v 12 Júan² hnei³ si³hyonh³ˉ³ i⁴hain³² hoh⁴³ˉ³ jon³; cuáh³² hnei³ hoh⁴³ tei⁴³i² sianh³ˉ³ ma²eu⁴³. Jian³ mh³² hnei³ Jon⁴dai¹ liah⁴ sa⁴hag³. \p \v 13 Ma⁴hon³² hnei³ chie³ quian¹ Jon⁴dai¹ a³sa⁴sia³ quieh¹; jian³ cúa² hnei³ jauh³² i²con²³ a³tyie²³ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³. \p \v 14 Mh³² hnei³ Jon⁴dai¹ nei² quieh¹ a³hag²³ hnei³; m² hnei³ i⁴ma⁵ho³² Jon⁴dai¹ quieh¹i³ tionh², a⁵jon⁴³ i⁴ton³⁴i³ i²hlagh³². \p \v 15 Júan² hnei³ si³hyonh³ˉ³ jianh²ˉ³ a³si³hyonh³ tionh², jian³ hoh³² hnei³ jianh²ˉ³ a³ti²hoh⁵. \p \v 16 Ua²tionh²ˉ³ con³ co³hei²tsei³ la⁴jangh³ˉ³ tionh²ˉ³. A⁵júan³ hnei³ ñei⁴³, júan² hnei³ co³naih²ˉ³ jianh²ˉ³ chie³ peih¹. A⁵júan³ i⁴lainh⁴ˉ³ i⁴eu⁴³ ŋangh⁴ˉ³ hlion⁴. \p \v 17 A⁵jainh³ hnei³ i⁴hlagh³² i²con²³ a³júan³ i⁴hlagh³². Júan² hnei³ i⁴hnoh²ˉ³ i⁴júanh²ˉ³ i⁴tsei³⁴ ta⁵nei² la⁴jang³⁴. \v 18 Júan² hnei³ i⁴neih²ˉ³ tai³² jianh²ˉ³ la⁴jang³⁴, la⁴conh⁴i² li⁴tian⁴. \v 19 Hnei³ tionh²ˉ³, goh³ quian³⁴ˉ⁴ a³hno⁵ˉ⁵, a⁵con⁴ hnei³ hmah¹ húanh⁴ˉ³ tionh²ˉ³, quieh¹ hniah³ cúah²ˉ³ i⁴con⁴³ Jon⁴dai¹ hmah¹, quie¹ ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: “Jnia⁴pa² tain⁴³ he¹ ma²eu⁴³, jian³ jnia⁴pa² ma²hmah³² quieh¹i³, juah⁴ Se³ño²³.” \v 20 Jian³ juah⁴i³ liah⁴: “Juah⁴ne³ cúanh⁴³ a³hie²³ hnei³, cúah³²i³ hnei³ i⁴queuh⁴³i³, jian³ juah⁴ne³ quein³ tsei⁴³i³, cúah³²i³ i⁴hangh³i³; quie¹ tei⁴³i² júanh³ˉ³ la⁴ne³, júanh³ˉ³ i⁴so²³ yein⁴ ma³nei²i³ i⁴hyeih¹i³.” \v 21 A⁵cúa³ hnei³ i⁴cagh¹ jm² i⁴hlagh³² juah⁴ i⁴jainh²ˉ³ i⁴hlagh³², júan² hnei³ i⁴cangh³²ˉ³ jm² i⁴jainh²ˉ³ i⁴tsei³⁴ nei² quieh¹ i⁴hlagh³². \c 13 \p \v 1 La⁴jang³⁴ hniah³ júan³⁴ naih¹ i²con²³ si³ta¹ tyein². Quie¹ a⁵sian⁴³ si³ta¹ sian³ juah⁴ a³sa⁴cua⁴³, heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹, quie¹ la⁴jang³⁴ a³tionh², Jon⁴dai¹pa² a⁴tyie⁴³ quieh¹i³. \v 2 I² la⁴ne³ jon³, a³hain⁴ a³sa⁴ro³ jeu³ heih⁴³ quieh¹ si³ta¹, ua³tsei³²i³ heih⁴³ i⁴a⁴júan⁴ Jon⁴dai¹ pi²³. I² a³hain⁴ a³ua³tsei³² la⁴ne³, húan⁴ pi²³i³ júan³ i⁴hyieh⁴i³ ma²eu⁴³. \v 3 Quie¹ a⁵jon⁴³ i⁴jon³ tionh² si³ta¹ juah⁴ a³júanh¹ chie³ a³júan³ i⁴tsei³⁴, a⁵sia³, quie¹ a³júanh¹ chie³ hlangh²pa². I² jon³ ne⁵, ¿o⁴ hnoh³ˉ³ sianh³ˉ³ i⁴sa⁴canh⁴³ˉ³ si³ta¹, lainh⁴ˉ³? Re³ ŋeng² hnei³ canh⁴a² juah⁴i³ i⁴re³ ŋengh³ˉ³, \v 4 quie¹ cua⁴³i³ i⁴ma³tei⁵i³ heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴tsei³⁴ quianh³ˉ³. I² juah⁴ne³ júanh³ˉ³ hlagh³² ne⁵, jon³ hniah³ júanh²ˉ³ canh⁴³, quie¹ a⁵sia³ ta² quian³i³ hma³hagh¹, quie¹ cua⁴³i³ ma³tei⁵i³ heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴heh²i³ ma²eu⁴³ a³júan³ i⁴hlagh³². \v 5 I⁴jon³ hniah³ júanh²ˉ³ i⁴naih¹ˉ³ i²con²³ si³ta¹ tionh²ˉ³ canh⁴a² sa⁴hyanh⁴ˉ³ ma²eu⁴³, jian³ a⁵jon⁴³ jmah³ i⁴ne³, quie¹ nei² quieh¹ i⁴laih² m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³ i⁴hniah³ la⁴ne³. \v 6 Jian³ nei² la³ liah⁴ ma⁵hmah³² hnei³ tionh²ˉ³ hmah¹ i⁴tain⁴³ gobierno; quie¹ tionh² si³ta¹ i⁴ma³tei⁵i³ heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ a³ti²júan³ ta¹ ne³ la⁴jeg³⁴ nie⁴³. \p \v 7 Ma⁴hmah³² hnei³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³renh³ˉ³ quieh¹. Jian³ cúa² hnei³ cau³² i⁴jai²³i³ i²tain⁴³ si³ta¹, jian³ ma⁴hmah³² hnei³ hmah¹ i⁴tain⁴³ gobierno liah⁴; ma⁴con³² hnei³ a³hniah³ li⁴ma²conh³²ˉ³, jian³ júan² hnei³ júanh⁴³ a³hniah³ lei⁴ júanh⁴³. \v 8 A⁵ma⁵ren²³ hnei³ i²con²³ i¹jan³, quie¹ hniah³ ma²hnoh³²ˉ³ a³jan³ jan³ la⁴con³ i⁴renh³ˉ³ i⁴hnoh⁴³ˉ³; quie¹ a³hain⁴ a³hnio³⁴ a³m⁵cu³ reunh¹ ma³tei⁵i³ la⁴jeg³⁴ i⁴juah⁴ lai²³. \v 9 Quie¹ ra³juah⁴ heih⁴³ quieh¹ lai²³: “A⁵hlenh⁴³ hnei³ i³cúa³ chie³, a⁵jŋangh⁴³ hnei³ chie³, a⁵júan³ hnei³ hang³, a⁵cúah⁴³ hnei³ chie³ chie³² jau²ta³jau²³, a⁵júan³ hnei³ i⁴tsainh³ˉ³ i⁴quieh¹ a³sang²³.” Quie¹ la⁴jeg³⁴ heih⁴³ ne³ jian³ la⁴jeg³⁴ heih⁴³ seg³⁴ li⁴tei⁴³ con³ jau²³ la³ i⁴juah⁴i³: “Ma⁴hno³² hnei³ a³m⁵cu³ reunh³ liah⁴i² hnoh⁴³ˉ³ húanh⁴³.” \v 10 Quie¹ i⁴hnio³⁴i³ a³m⁵cu³ reunh¹, i¹con³ i⁴hlagh³² so⁵júan³i³ i²con²³i³; i² la⁴ne³ jon³ i⁴hnio³⁴i³ chie³ jon³, li⁴taih⁴³i³ lai²³ o³tan². \p \v 11 I² la⁴ne³ hniah³ li⁴ñih¹ˉ³ jm² i⁴tieh²ˉ¹ tieh²la³ i⁴ma³a⁴teg⁴ o²ra³ i⁴ñei⁴ˉ¹ la⁴con³ i⁴ma²ra³cm²ˉ¹. Quie¹ tsei³⁴sa² ma³hloh³² i⁴lion⁴ˉ¹ tieh²la³ la⁴conh⁴a² liah⁴ma²ra⁵hain⁴ˉ¹. \v 12 Quie¹ i⁴tieh²ˉ¹ la⁴con³ je¹nai³ la³, ma³o¹ua⁵jeu³², ma³ja²³ joh¹ quieh¹ i⁴jm²³; i⁴jon³ hniah³ tei³²ˉ¹ i⁴júan³ chie³ a³tionh² i²naih³, jian³ hniah³ júan³²ˉ¹ hnai³ liah⁴i² haih¹ ŋeng³⁴ chie³ a³tionh² i²joh¹. \v 13 Ua²ŋeng³²ˉ¹ i⁴hei¹ jeu³ liah⁴i² ŋeng²³ chie³ i⁴jm²³, sa⁴hniah³ júan³²ˉ¹ i⁴jlen⁴ˉ¹ jian³ o⁴ i⁴hain⁴³ˉ¹, jian³ sa⁴hniah³ hlenh³²ˉ¹ a³m⁴ sang³⁴ jian³ sa⁴júan³²ˉ¹ i⁴hlagh³² i⁴ua³hyeih² jnia⁴, jian³ sa⁴hniah³ si²tag³²ˉ¹ jian³ o⁴ i⁴eu⁴³ tsei⁴³ˉ¹. \v 14 Quie¹ hniah³ hei³²ˉ¹ la⁴con³ a²hmh³ tsei²³ i⁴lang⁴³ Re¹ Jesucristo, jian³ sa⁴hniah³ ro³²ˉ¹ jeu³ i⁴hlagh³² i⁴hnie³⁴ he³²ˉ¹. \c 14 \s1 Nei² quieh¹ a³sa⁴hain⁴ re³ \p \v 1 Hyein³² hnei³ a³sa⁴ma³hain⁴ re³, a⁵jon⁴³ i⁴jangh⁴³ˉ³ jianh²i³ hnei³ nei² quieh¹ liah⁴ lain⁴i³ hniah³ ma⁴tei⁵i³. \v 2 Quie¹ sian³ a³ma³lain⁴ li⁴queuh⁴³ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³, jian³ sian³ a³sa⁴ma³hain⁴ re³, a³queuh³ jmah³ i⁴lo²³. \v 3 I² a³hain⁴ a³queuh³ la⁴jeg³⁴ ne⁵, sa⁴hniah³ jen⁴³i³ i⁴sa⁴quein⁴³ a³sa⁴queuh³ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³; jian³ a³hain⁴ a³sa⁴queuh³ liah⁴, sa⁴hniah³ si⁴hen⁵i³ a³queuh³ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³, quie¹ Jon⁴dai¹pa² ma³a⁴hyei⁴³ quieh¹i³. \v 4 ¿Hain³ hnei³, lainh⁴ˉ³, i⁴si³henh⁵ˉ³ a³cúa²³ cúa³tag³² i²con²³ a³sang²³? Quie¹ jeu³² pi²³i³ tain⁴³ juah⁴ i⁴sainh⁴³i³ re³ jian³ o⁴ sa⁴sainh⁴³i³ re³. Quie¹ leg⁴³ re³ sainh³ re³ pi²³i³, quie¹ quian³ Se³ño²³ ua³pei⁴ li⁴júan³⁴i³ i⁴sainh³i³ re³. \p \v 5 Jian³ liah⁴, ca³chion²³ a³hie³ con³ jm² la⁴conh⁴a² jm² seg³⁴, jian³ i²ca³chion²³ lain⁴ co³nai²pa² la⁴jeg³⁴ jm²; con⁴jan³ hniah³ li⁴chie⁴³ tsei⁴³i³ o³re³ liah⁴ lain⁴i³. \v 6 Quie¹ a³hain⁴ a³hie³ con³ jm², hie³i³ i⁴júan³i³ júanh⁴³ Se³ño²³; jian³ a³hain⁴ a³sa⁴hie³, sa⁴hie³i³ i⁴júan³i³ júanh⁴³ Se³ño²³pa² liah⁴; jian³ a³hain⁴ a³queuh³ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³, queuh³i³ i⁴júan³i³ júanh⁴³ Se³ño²³pa², quie¹ cúa²³i³ ti²hmah³² i²con²³ Jon⁴dai¹; jian³ a³hain⁴ a³sa⁴queuh³ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³, sa⁴queuh³i³ i⁴júan³i³ júanh⁴³ Se³ño²³, quie¹ cúa²³i³ ti²hmah³² i²con²³ Jon⁴dai¹pa² liah⁴. \p \v 7 Quie¹ i¹jan³ jnia¹ sa⁴sian³ˉ¹ i⁴tain⁴³ˉ¹ húan⁴ˉ¹, jian³ a⁵ga⁴ jaun²ˉ¹ i⁴tain⁴³ˉ¹ húan⁴ˉ¹ liah⁴. \v 8 Quie¹ juah⁴ne³ sian³ˉ¹, sian³ˉ¹ i⁴tain⁴³ Se³ño²³, jian³ juah⁴ne³ jaun²ˉ¹, jaun²ˉ¹ i⁴tain⁴³ Se³ño²³pa² liah⁴. I² la⁴ne³ jon³ ua²liah⁴a² sian³ˉ¹ jian³ o⁴ jaun²ˉ¹, lang⁴³ˉ¹ a³quian¹ Se³ño²³pa². \v 9 Quie¹ nei² ne³pa² a⁴jaun³⁴ Cristo jian³ a⁴hyon²³i³ i⁴ra⁵sian³i³ liah⁴ i⁴seg³⁴, canh⁴a² lain⁴i³ Se³ño²³ quian¹ a³jaun² jian³ a³sian³ liah⁴. \p \v 10 I² hnei³ ne⁵, ¿e⁴le³⁴ si³henh⁵ˉ³ a³reunh³? Jian³ o⁴ hnei³ liah⁴, ¿e⁴le³⁴ jenh⁵ˉ³ a³reunh³ la⁴jan³ a³sa⁴quein⁴³? Quie¹ la⁴jag³⁴ˉ¹ hniah³ ma²jnia³²ˉ¹ ta⁵nei² Cristo i²queih³i³ heih⁴³. \v 11 Quie¹ ra³juah⁴ ra³sag² Ma²jyi³: \q1 Quie¹ con⁴juah⁴ i⁴sian³⁴ˉ⁴ la³, juah⁴ Se³ño²³, jon³ hniah³ si⁴jnei⁵ la⁴jang³⁴ ta⁵nei³⁴ˉ⁴, \q1 jian³ la⁴jang³⁴ hniah³ tion³⁴ ta⁵nei² Jon⁴dai¹. \m \v 12 I² la⁴ne³ jon³ con⁴jan³ jnia¹ hniah³ si²cúah³²ˉ¹ jau²chie⁴³ i²con²³ Jon⁴dai¹ liah⁴ a⁴júan³²ˉ¹. \p \v 13 I² la⁴ne³ jon³ so⁵hniah³ si²hen³²ˉ¹ a³jan³ jan³ˉ¹, quie¹ ma⁴hyon²³ hnei³ hoh⁴³ i⁴sa⁴júanh²ˉ³ i⁴cangh³ a³reunh³ˉ³ jian³ o⁴ i⁴tianh⁵i³ chie³². \v 14 Quie¹ yan³²ˉ⁴ leg⁴³ re³ jian³ hain³² tsei³⁴ˉ⁴ con⁴juah⁴ Re¹ Jesús, i¹con³ sa⁴sia³ juah⁴ i⁴heinh⁵ hña³; i² juah⁴ne³ sian³ a³lain⁴ i⁴sia³ i⁴heinh⁵, heinh⁵ quieh¹ hña³ pi²³i³. \v 15 Quie¹ juah⁴ne³ júanh³ˉ³ i⁴chionh⁴ tsei⁴³ a³reunh³ˉ³ nei² quieh¹ i⁴queuh³ˉ³, jon³ a⁵sie⁴³ ma⁵ŋengh³ˉ³ i⁴hnoh³i³ hnei³. A⁵júan³ hnei³ i⁴si⁵hain⁴ a³hain⁴ a³ma³a⁴jaun³⁴ Cristo nei² quieh¹, nei² quieh¹ i⁴queuh³ˉ³. \v 16 A⁵cúa³ hnei³ jeu³ i⁴hleh³ chie³ hlagh³² nei² quieh¹ la⁴jeg³⁴ i⁴lainh⁴ˉ³ i⁴tsei³⁴ tionh²ˉ³. \v 17 Quie¹ i⁴tionh² chie³ naih⁵ heih⁴³ hm³⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹, a⁵jon⁴³ nei² quieh¹ i⁴queuh³ hangh²i³, quie¹ i⁴la³pa²: i⁴júan³i³ i⁴tsei³⁴, jian³ i⁴nie⁴³ tai³² m⁴tyi⁴ quieh¹i³, jian³ i⁴si³hyonh³i³ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹. \v 18 Quie¹ a³hain⁴ a³ma³con⁴³ Cristo la⁴ne³ júan³i³ i⁴teg³ tsei⁴³ Jon⁴dai¹, jian³ je³ chie³ quieh¹i³ i⁴re³ ŋeng²³i³. \p \v 19 I² la⁴ne³ jon³ ua²hnieh²ˉ¹ i⁴júan³ i⁴tieh²ˉ¹ tai³² jian³ i⁴si³cúan³ˉ¹ la⁴jag³⁴ˉ¹. \v 20 A⁵ma⁵hain¹ hnei³ ta¹ quieh¹ Jon⁴dai¹ nei² quieh¹ i⁴queuh³ˉ³. Chie⁴³pa² la⁴jeg³⁴ i⁴queuh³ pi²³i³ tsei³⁴; i⁴jon³pa² hlagh³² a¹juah⁴ne³ júan³i³ i⁴tianh⁵ a³sang²³ nei² quieh¹ i⁴queuh³i³. \v 21 Eu⁴³a² quein⁴³ sa⁴hniah³ queuh²ˉ³ o¹ŋeu⁴³ jian³ sa⁴hauh²ˉ³ o¹bein² jian³ sa⁴júanh²ˉ³ i¹con³ i⁴seg³⁴ i⁴li⁴júan³⁴ i⁴cangh³ a³reunh³ˉ³, jian³ o⁴ i⁴tianh⁵i³ chie³² jian³ i⁴li⁴lei⁴ sa⁴huanh³i³. \v 22 Juah⁴ne³ hainh⁴ˉ³ re³ la⁴jeg³⁴ i⁴júanh³ˉ³, hniah³ júanh²ˉ³ quianh³ ta⁵nei² Jon⁴dai¹pa². ¡Quie¹ tsei³⁴ jm² ren³ a³sa⁴jia²³ co³hei²tsei³ quieh¹ i⁴lain⁴i³ i⁴heinh⁵ liah⁴ júan³i³! \v 23 Jian³ a³hain⁴ a³júan³ teun³⁴ co³hei²tsei³ i⁴queuh³i³, ma³ren²³i³ chie³² hña³ juah⁴ne³ queuh³i³, quie¹ sa⁴queuh³i³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ re³; quie¹ la⁴jeg³⁴ i⁴júan³i³ i⁴sa⁴hain⁴i³ re³, chie³²pa². \c 15 \p \v 1 I² la⁴ne³ jon³ la⁴conh⁴ jnia¹ a³huanh⁴³ˉ¹ hniah³ júan³²ˉ¹ júanh³ tsei⁴³ i²con²³ a³sa⁴huanh³ tionh², quie¹ sa⁴hniah³ júan³²ˉ¹ jmah³ i⁴hnie³⁴ˉ¹ húan⁴. \v 2 Con⁴jan³ jnia¹ hniah³ júan³²ˉ¹ i⁴teg³ tsei⁴³ jon³reunh⁴ˉ¹ i⁴tsei³⁴ quieh¹i³ canh⁴a² si⁵cúan³i³. \v 3 Quie¹ i¹ Cristo a⁵sia³ a⁴júan⁴i³ i⁴teg³ tsei⁴³i³ hña³; a⁵sia³, quie¹ a⁴jainh⁴³i³ liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: “Jau²hlagh³² i⁴a⁴sag⁴³i³ hnei³, a⁴sag⁴³i³ jnia⁴ liah⁴.” \v 4 Quie¹ la⁴jeg³⁴ i⁴ua⁵sag² Ma²jyi³ liah⁴ma²jia⁴³, ua⁵sag² nei² quian⁴ˉ¹, canh⁴a² li⁴ŋang⁴ˉ¹ o³re³, jian³ canh⁴a² li⁴hain³² tsei⁴³ˉ¹ con⁴juah⁴ i⁴júanh³ tsei⁴³ˉ¹ jian³ i⁴lai⁴³ tsei⁴³ˉ¹ con⁴juah⁴ i⁴ra³sag² jau²³ jon³. \v 5 Jian³ Jon⁴dai¹ a³júan³ i⁴júanh³ tsei⁴³ chie³ jian³ i⁴lai²³ tsei⁴³i³, hei⁴ pi²³i³ ma⁵ho³² hnei³ tionh²ˉ³ i⁴hanh⁵ˉ³ con³ co³hei²tsei³ con⁴juah⁴ Cristo Jesús, \v 6 canh⁴a² júanh²ˉ³ júanh⁴³ Jon⁴dai¹ co³nai² jau²³ la⁴jangh³ˉ³, a³hain⁴ Jmai³ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹. \s1 A⁴tyie³⁴ jau²³ quieh¹ Cristo i²con²³ a³sa⁴lang⁴³ judío \p \v 7 I² la⁴ne³ jon³, hyein³² hnei³ a³jan³ jan³ i⁴júanh³ˉ³ júanh⁴³ Jon⁴dai¹, la⁴jon³ liah⁴i² a⁴hyei⁴³ jnia¹ Cristo. \v 8 Quie¹ i⁴la³pa² juah³ˉ⁴, i⁴cuan³⁴ Cristo ua⁵ma⁵hon³²i³ judío i⁴ma⁴jnia³i³ i⁴ni²tei⁴³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹, jian³ i⁴ma⁴tei⁵i³ jau²³ ho³² Jon⁴dai¹ i⁴a⁴cúa⁴i³ i²con²³ jmai³sie²³ judío. \v 9 Jian³ cuan³⁴i³ liah⁴ nei² quieh¹ a³sa⁴lang⁴³ judío tionh², canh⁴a² júan³⁴i³ júanh⁴³ Jon⁴dai¹ nei² quieh¹ i⁴joh³ ñei⁴ tsei⁴³i³ i²con²³i³, liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: \q1 I⁴jon³ júan³²ˉ⁴ i⁴júanh⁴³ hnei³ jen² a³sa⁴lang⁴³ judío, \q1 jian³ he¹ˉ⁴ seun²³ i⁴lei⁴ i⁴júah³ jm³i⁴sainh³ˉ³. \m \v 10 Jian³ ra³juah⁴ liah⁴ ta⁵seg³⁴: \q1 Hnei³ chie³ sang²³ tionh², júan² hnei³ si³hyonh³ jianh²ˉ³ a³jeu³ quian¹ Jon⁴dai¹. \m \v 11 Jian³ ra³juah⁴ i²con³ liah⁴: \q1 Júan² hnei³ júanh⁴³ Se³ño²³, la⁴jangh³ hnei³ tionh²ˉ³, chie³ sang²³, \q1 jian³ hleh² hnei³ conh⁴ tei⁴³ jlanh²i³ la⁴jangh³ˉ³ tionh²ˉ³, a³sian³ jeu³ seg²³. \m \v 12 Jian³ a⁴sag⁴ Isaías liah⁴: \q1 Jia²³ jan³ a³hyon⁴³ jeun³ quieh¹ Isaí \q1 a³júan³⁴ heih⁴³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³sa⁴lang⁴³ judío; \q1 jian³ li⁴hain³² tsei⁴³i³ i²con²³ a³hain⁴. \p \v 13 Jian³ Jon⁴dai¹ a³júan³ i⁴hain³² tsei⁴³ˉ¹ i²con²³i³, ua²júan⁴i³ i⁴si³hyonh³ˉ³ hlion⁴ mai²³ jian³ i⁴hyon³ hoh⁴³ˉ³ nei² quieh¹ i⁴hainh⁴ˉ³ i²con²³i³, canh⁴a² li⁴hain³² hoh⁴³ˉ³ hlion⁴ mai²³ con⁴juah⁴ ua³pei⁴ quieh¹ M⁴tyi⁴ quieh¹i³. \p \v 14 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, yan³²ˉ⁴ i⁴leg⁴³ re³ i⁴tsei³⁴ hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³ hlion⁴ mai²³ jian³ i⁴ŋangh⁴ˉ³ hlion⁴ i⁴li⁴hlenh³²ˉ³ a³jan³ jan³. \v 15 Jian³ a⁴sag³⁴ˉ⁴ co⁴meih³ jau²³ la³ i²conh²ˉ³ i⁴sa⁴jieh⁴ tsei³⁴ˉ⁴, canh⁴a² tyon⁴³ hoh⁴³ˉ³, quie¹ ta⁵la⁴ a⁴cúa⁴ Jon⁴dai¹ ta¹ la³ i²con²³ˉ⁵ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³, \v 16 i⁴lang⁴³ˉ⁴ a³cúa²³ cúa³tag³² i²con²³ Jesucristo jen² a³sa⁴lang⁴³ judío, ta¹ i⁴hleh³ˉ⁴ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ la⁴jan³ a³sainh⁴³ nei² quieh¹ chie³ ta⁵nei² Jon⁴dai¹, canh⁴a² cúanh³²ˉ⁴ chie³ sang²³ hain⁴ i²con²³ Jon⁴dai¹ liah⁴i² leg⁴³ con³ i⁴cúa²³i³ i²con²³ Jon⁴dai¹ i⁴teg³ tsei⁴³i³, i⁴cúah¹ con⁴juah⁴ M⁴tyi⁴ quieh¹i³. \p \v 17 I⁴jon³ sia³ nei² i⁴li⁴júan³²ˉ⁴ ron⁴ nei² quieh¹ Cristo Jesús i⁴tain⁴³ Jon⁴dai¹. \v 18 Jian³ sa⁴hno⁵ˉ⁵ hleh¹ˉ⁴ i¹con³ juah⁴ sia³ i⁴sa⁴a⁴júan⁴ Cristo con⁴juah⁴ jnia⁴, la⁴jeg³⁴ i⁴a⁴leg³⁴, jian³ canh⁴a² ma⁵con⁴³ chie³ a³sa⁴lang⁴³ judío Jon⁴dai¹. Quie¹ a⁴leg³⁴ con⁴juah⁴ jau²³ i⁴a⁴hleh³ˉ⁴ jian³ con⁴juah⁴ i⁴a⁴júan³⁴ˉ⁴, \v 19 con⁴juah⁴ ua³júah² co³ jnia⁴ jian³ con⁴juah⁴ ua³pei⁴ quieh¹ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹. I² la⁴ne³ jon³ ma³a⁴hleh³ˉ⁴ jau²³ quieh¹ Cristo la⁴teg⁴ Jerusalén jian³ la⁴jeg³⁴ jeu³ la⁴teg⁴ Ilírico. \v 20 I² la⁴ne³ a⁴cúah⁵ˉ⁵ pei⁴ a⁴hleh³ˉ⁴ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i²sa⁴ma³ñi³i³ nei² quieh¹ Cristo, quie¹ sa⁴hno⁵ˉ⁵ sie³²ˉ⁴ nei² ta³jmh¹ a⁴seih⁴ a³sang²³, \v 21 quie¹ liah⁴i² ra³sag² Ma²jyi³: \q1 I²jon³ i²sa⁴ma³a⁴tyie³⁴ jau²³ quieh¹ Cristo o³tan² i²con²³i³ tionh², li⁴je³⁴i³, \q1 jian³ a³hain⁴ a³sa⁴ma³a⁴nau⁴ nei² quieh¹i³ i¹conh⁴, li⁴ŋang⁴i³ tionh². \s1 Hnie³⁴ Pa³² chie³⁴ Roma \p \v 22 Jian³ nei² la³pa² sa⁴ma³a⁴tag⁴ i⁴ni¹jen³²ˉ⁴ hnei³ tionh²ˉ³, ua²liah⁴a² hlion⁴ nie⁴³ ma³júan³⁴ˉ⁴ i⁴hno⁵ˉ⁵ nai³²ˉ⁴. \v 23 I² ne⁵pi¹ a⁴toh⁴ ta¹ quien⁴ˉ⁴ la⁴tan² la³, jian³ ma³jon⁵ne³⁴pa² jia²³ i⁴ni¹jen³²ˉ⁴ hnei³ tionh²ˉ³. \v 24 I² tei⁴³i² nai³²ˉ⁴ ta⁵húa³⁴ España, nai³²ˉ⁴ ni¹jen³²ˉ⁴ hnei³ tionh²ˉ³, quie¹ hno⁵ˉ⁵ jian¹ˉ⁴ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³ tei⁴³i² ua²jeun³²ˉ⁴ jeu³ ne³. I² tei⁴³i² ma³a⁴le²ˉ¹ co³hyon²³tsei³ la⁴jag³⁴ˉ¹, jon³ hno⁵ˉ⁵ ma²hoh³²ˉ³ jnia⁴ la⁴conh⁴ i⁴hniah³ quieh¹ ho³²jeu³ i⁴ñei¹ˉ⁴ i²jno³. \v 25 I² tieh²la³ ne⁵, Jerusalén pi¹ nai³²ˉ⁴ i⁴ni¹can³²ˉ⁴ o¹cau³² la³ i²con²³ chie³ quian¹ Jon⁴dai¹. \v 26 Quie¹ si³reunh⁴ˉ¹ a³tionh² húa³⁴ Macedonia jian³ húa³⁴ Acaya ra⁵hyon³ tsei⁴³i³, i⁴si³hyonh³i³, i⁴a⁴jaih³i³ o¹cau³² i⁴quieh¹ a³ti⁴ñei³ a³tionh² jen² si³reunh⁴ˉ¹ a³tionh² Jerusalén. \v 27 Quie¹ la⁴ne³ tsei³⁴ ra⁵lain⁴i³, quie¹ leg⁴³ la⁴con³ i⁴ren³i³ quieh¹; quie¹ a⁴hyei⁴ chie³ sang²³ i⁴tsei³⁴ quieh¹ m⁴tyi⁴ con⁴juah⁴ judío tionh², i⁴jon³ hniah³ ma⁵hon³²i³ judío tionh² con⁴juah⁴ i⁴sia³ quieh¹i³. \v 28 I² la⁴ne³ jon³, tei⁴³i² ma³a⁴leg³⁴ i⁴ma³ñei³²ˉ⁴ i⁴ma³ni²can³²ˉ⁴ o¹cau³² la³, jon³ nai³²ˉ⁴ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³, tei⁴³i² ma³ŋo⁵ˉ⁵ España. \v 29 Jian³ yan³²ˉ⁴ tei⁴³i² ni¹jen³²ˉ⁴ hnei³, ñei¹ˉ⁴ i⁴hlion⁴ ma⁵ho³² hnei³ Jon⁴dai¹ tionh²ˉ³ jianh²ˉ³ jnia⁴ con⁴juah⁴ jau²³ quieh¹ Cristo. \p \v 30 Jian³ mh⁵ˉ⁵ hnei³ tionh²ˉ³, goh³ quian³⁴ˉ⁴, con⁴juah⁴ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹ jian³ con⁴juah⁴ i⁴hnio⁴ˉ¹ i⁴júan³ M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹, i⁴ma²hoh³²ˉ³ jnia⁴ tionh²ˉ³ i⁴mh³²ˉ³ Jon⁴dai¹ nei² quien⁴ˉ⁴, \v 31 canh⁴a² lion⁴ˉ⁴ i²con²³ a³sa⁴naih¹ a³tionh² húa³⁴ Judea, jian³ canh⁴a² hyei³⁴ si³reunh⁴ˉ¹ a³tionh² Jerusalén con³ i⁴tsei³⁴ o¹cau³² ni¹can³²ˉ⁴, \v 32 jian³ canh⁴a² ñei¹ˉ⁴ si³hyonh³ˉ⁴ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³ liah⁴, a¹juah⁴ hnie³⁴ Jon⁴dai¹, jian³ canh⁴a² lai⁴³ tsei⁴³ˉ¹ jie³ˉ¹ co³nai² liah⁴. \v 33 Jon⁴dai¹ a³júan³ i⁴nie⁴³ tai³² m⁴tyi⁴ quieh¹ chie³ jianh²ˉ³ tionh²ˉ³ la⁴jangh³ˉ³. La⁴ne³pa². \c 16 \s1 A⁴sain⁴ Pa³² jau²³ i²con²³ jeun⁴³ i⁴tyon²³ tsei⁴³i³ \p \v 1 Hno⁵ˉ⁵ hyeinh³² hnei³ A¹fe²be³ reunh⁴ˉ¹, a³lang⁴³ a³cúa²³ cúa³tag³² i²con²³ cuah³ a³tionh² Cencrea. \v 2 Hyeinh³²i³ hnei³ con⁴juah⁴ Se³ño²³, liah⁴i² haih¹ hniah³ júan³⁴ chie³ quian¹ Jon⁴dai¹, jian³ ma⁴hon³²i³ hnei³ juah⁴ henh⁴ con³ i⁴hniah³ quieh¹i³, quie¹ hei⁴i³ liah⁴, jeun⁴³ chie³ ma³ma⁴hon³²i³, jian³ la⁴teg⁴ jnia⁴ liah⁴. \p \v 3 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ A¹pri³sci²la³ jian³ Aquila i³cúa³i³, a³hain⁴ a³ma³a⁴júan⁴ ta¹ quieh¹ Cristo Jesús jian²³ jnia⁴. \v 4 Jian³ co³ jia²³ ma²li⁴jaun⁴i³ tionh², a⁴jainh⁴³i³ nei² quien⁴ˉ⁴ i⁴a⁴lie³i³ jnia⁴; i⁴jon³ cúa³⁴ˉ⁴ ti²hmah³² i²con²³i³ tionh², jian³ a⁵hei⁴³ jan³ jnia⁴, quie¹ la⁴jang³⁴ cuah³ quian¹ Jon⁴dai¹ a³lang⁴³ chie³ sang²³ cúa²³ ti²hmah³² liah⁴. \v 5 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ la⁴jang³⁴ cuah³ a³ŋangh³ jauh³² quieh¹i³. Jian³ sain³⁴ˉ⁴ i²con²³ Epeneto a³reunh⁴ˉ¹ a³hno⁵ˉ⁵ liah⁴, quie¹ hei⁴ pi²³i³ ñeih³² ra⁵hain⁴ i²con²³ Cristo húa³⁴ Acaya. \v 6 Sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Ma³rei² a³ma³a⁴júan⁴ hlion⁴ ta¹ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³. \v 7 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Andrónico jian³ Junias, a³co³²ˉ⁴ a³ma²tionh² ni⁴ñi²³ jian²³ˉ⁵, jian³ cu²³ a³hei¹ joh⁴³ cúa³ ta¹ quieh¹ Cristo quieh¹i³ i⁴re³ ma³tei⁵i³ tionh², jian³ ñeih³² ra⁵hain⁴i³ i²con²³ Cristo la⁴conh⁴a² jnia⁴. \p \v 8 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Amplias, a³reunh⁴ˉ¹ a³hno⁵ˉ⁵ con⁴juah⁴ Se³ño²³. \v 9 Jian³ i²con²³ Urbano liah⁴ a³júan³ ta¹ quieh¹ Cristo Jesús jie³ˉ¹, jian³ i²con²³ Estaquis, a³reunh⁴ˉ¹ a³hno⁵ˉ⁵ liah⁴. \v 10 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Apeles a³ma³ma⁴jnia³ re³ i⁴lang⁴³i³ a³quian¹ Cristo, jian³ i²con²³ a³tionh² jauh³² quieh¹ Aristóbulo liah⁴. \v 11 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Herodión, a³co³²ˉ⁴, jian³ i²con²³ a³tionh² jauh³² quieh¹ A²sei², a³ti²hain⁴ i²con²³ Se³ño²³. \v 12 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ A¹tri³fe²na³ jian³ A¹tri³fo²sa³, a³júan³ ta¹ quieh¹ Se³ño²³, jian³ i²con²³ A¹per²si³da³ a³hnio⁴³ˉ¹, a³ma³a⁴júan⁴ hlion⁴ ta¹ i²con²³ Se³ño²³. \v 13 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Rufo a³lei³ jnia⁴ a⁴hnah³ Se³ño²³, jian³ i²con²³ sie²³i³ liah⁴, a³a⁴leg³⁴ la⁴jan³ sia³⁴ˉ⁴. \v 14 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ A²sin²cri³to³, jian³ Flegonte, jian³ Hermas, jian³ Patrobas, jian³ Hermes, jian³ la⁴jang³⁴ si³reunh⁴ˉ¹ a³tionh² jian²³i³. \v 15 Jian³ sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ i²con²³ Filólogo jian³ A¹jeu² jian³ i²con²³ Nereo jian³ i²con²³ a³m⁴ reunh¹i³, jian³ i²con²³ Olimpas jian³ la⁴jang³⁴ chie³ quian¹ Jon⁴dai¹ a³tionh² jian²³i³ liah⁴. \p \v 16 Ma⁴con³² hnei³ a³jan³ jan³ i⁴hnioh⁴ˉ³ jang³⁴ hoh⁴³ˉ³. Jian³ la⁴jang³⁴ cuah³ quian¹ Cristo sain³ jau²³ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴tyon²³ tsei⁴³i³. \p \v 17 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, mh⁵ˉ⁵ hnei³ tionh²ˉ³ i⁴jenh³²ˉ³ re³ a³júan³ i⁴tyon⁴ cuah³ jian³ i⁴cangh² chie³, quie¹ ua³tsei³²i³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴ma³ra⁵ŋangh⁴ˉ³ tionh²ˉ³. Quein⁴³ hnei³ i²con²³ a³hain⁴ tionh²; \v 18 quie¹ sa⁴ron⁴³i³ jeu³ Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹, quie¹ ro³i³ jeu³ i⁴m²³ tsei⁴³ húan⁴ pi²³i³ tionh², jian³ ma³can³i³ a³sa⁴ŋang⁴, con⁴juah⁴ jau²³ ro⁴ co³ naih⁵. \v 19 Jian³ nei² quieh¹ liah⁴ ti²ma⁵coh³²ˉ³ liah⁴, la⁴jang³⁴pa² ti²ñi³; i⁴jon³ si³hyonh³ˉ⁴ nei² quianh³ˉ³ tionh²ˉ³, jian³ hno⁵ˉ⁵ júanh²ˉ³ nei²³ hoh⁴³ i⁴júanh³ˉ³ i⁴tsei³⁴, jian³ la⁴con³ i⁴sa⁴ñih¹ˉ³ nei² quieh¹ i⁴hlagh³². \v 20 Jian³ Jon⁴dai¹ a³júan³ i⁴tionh² chie³ tai³² júan³⁴i³ i⁴cangh³²ˉ³ jm² i²con²³ a⁵lainh³² ta¹tia⁴. Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹ ma⁵ho³² hnei³ la⁴jangh³ˉ³ tionh²ˉ³. \p \v 21 Jian³ sain³ Ti³mo³te³² jau²³ i⁴tyon²³ tsei⁴³i³ hnei³ tionh²ˉ³, a³júan³ ta¹ jian²³ˉ⁵, jian³ sain³ Lucio liah⁴, jian³ Jasón jian³ Sosípater, a³co³²ˉ⁴ tionh². \p \v 22 Jian³ jnia⁴ Tercio liah⁴, ua²sag³⁴ˉ⁴ ma²jyi³ la³, sain³⁴ˉ⁴ jau²³ i⁴tyon²³ tsei³⁴ˉ⁴ hnei³ tionh²ˉ³ con⁴juah⁴ Se³ño²³. \p \v 23 Jian³ sain³ Gayo jau²³ i⁴tyon²³ tsei⁴³i³ hnei³ tionh²ˉ³ liah⁴, a³hain⁴ a³quieh¹ jauh³² cua³²ˉ⁴, jian³ a³cúa²³ jauh³² i²con²³ la⁴jang³⁴ cuah³. Jian³ sain³ A²ra² jau²³ i⁴tyon²³ tsei⁴³i³ hnei³ tionh²ˉ³, a³lang⁴³ a³hie³ o¹cau³² quieh¹ jeu³ la³, jian³ sain³ Cuarto reunh⁴ˉ¹ jau²³ liah⁴. \p \v 24 Re¹ Jesucristo quian⁴ˉ¹ ma⁵ho³² hnei³ la⁴jangh³ˉ³ tionh²ˉ³. La⁴ne³pa². \s1 Júan³i³ júanh⁴³ Jon⁴dai¹ i²a⁴toh⁴ \p \v 25 Ua²júan³²ˉ¹ i⁴júanh⁴³ Jon⁴dai¹ a³hain⁴ a³li⁴júan³⁴ i⁴tionh²ˉ³ tia⁴ con⁴juah⁴ jau²³ quieh¹i³ i⁴hleh³ˉ⁴ nei² quieh¹ Jesucristo, con⁴juah⁴ jau²³ i⁴ma⁴jnia³i³ i⁴ma²ni²hma² liah⁴ma²jm² ma³ya⁴jo³⁴, naih⁵i² a⁴leg³⁴ m⁵cu³. \v 26 Jian³ a⁴ma⁴jnia³ Jon⁴dai¹ tieh²la³ con⁴juah⁴ Ma²jyi³ i⁴a⁴sag⁴ la⁴jang³⁴ a³sain² quian¹i³, jian³ con⁴juah⁴ heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹ a³sian³ sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³, a⁴ma⁴jnia³i³ i⁴ma²ni²hma² la³ i²con²³ a³tionh² la⁴tan² m⁵cu³, canh⁴a² hain⁴i³ jian³ ma⁵co⁴³i³. \p \v 27 Jon⁴dai¹ hña³, a³jan³ hain⁴ a³sian³ jian³ a³hain⁴pa² ŋang⁴, ua²lei⁴ i⁴júanh⁴³i³ con⁴juah⁴ Jesucristo sa⁴ton³ jm² ua²tya⁴³. La⁴ne³pa².