\id JAS \h SANTIAGO \toc1 MA²JYI³ I⁴A⁴SAG⁴ TIA² \toc2 SANTIAGO \toc3 Stg. \mt1 MA²JYI³ I⁴A⁴SAG⁴ TIA² \c 1 \s1 A⁴sag⁴ Tia² i²con²³ a³quia⁵teun⁴ sa¹jeun³ Israel \p \v 1 Jnia⁴, Tia², lang⁴³ˉ⁴ a³cúa²³ cúa³tag³² i²con²³ Jon⁴dai¹ jian³ i²con²³ Re¹ Jesucristo; sag³⁴ˉ⁴ ma²jyi³ la³ i²con²³ jon⁴³segh³² a³quia⁵teun⁴ sa¹jeun³ Israel a³ra³jan⁴ la⁴tan² a³sa⁴tionh² jeu³ co²³: Jon⁴dai¹ ma⁵ho³² hnei³ tionh²ˉ³. \s1 I⁴ŋang⁴i³ i⁴jia²³ i²con²³ Jon⁴dai¹ \p \v 2 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, hniah³ júanh²ˉ³ hlion⁴ si³hyonh³ˉ³ tei⁴³i² sianh³ˉ³ hlion⁴ nai² jau²chie⁴³. \v 3 Quie¹ ñih¹ˉ³ la⁴teg⁴i² sianh³ˉ³ jau²chie⁴³ nei² quieh¹ i⁴hainh⁴ˉ³, jon³ jia²³ i⁴li⁴júanh³ hoh⁴³ˉ³. \v 4 Júan² hnei³ i⁴ni²hyan³² i⁴júanh³ hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³, canh⁴a² lainh⁴ˉ³ a³ni²hyan³² a³ma³don³ i⁴a⁵sie⁴³ i⁴juah⁴ i⁴ma⁵si³hain⁴. \p \v 5 I² juah⁴ne³ sian³ jan³ hnei³ tionh²ˉ³ a³si³hain⁴ i⁴ŋang⁴, ua²m⁴i³ i²con²³ Jon⁴dai¹, jian³ hei⁴i³ cúa³⁴, quie¹ hei⁴i³ cúa²³ i²con²³ la⁴jang³⁴ hlion⁴ mai²³, i⁴sa⁴si²quian¹ tsei⁴³i³. \v 6 Quie¹ hniah³ m³⁴i³ i⁴hain⁴i³ re³ jian³ i⁴sa⁴júan³i³ teun³⁴ co³hei²tsei³; quie¹ a³hain⁴ a³júan³ teun³⁴ lang⁴³ liah⁴i² leg⁴³ o¹hlan²³ jm³ñih¹ i⁴chie²³ a⁵la³ a⁵jno³ con⁴juah⁴ tyi⁴. \v 7 I⁴jon³ a³la⁴ne³ sa⁴hniah³ júan³⁴i³ co³hei²tsei³ juah⁴ sia³ con³ i⁴hyei³⁴i³ i⁴cúa³⁴ Se³ño²³. \v 8 Quie¹ a³hain⁴ a³leg⁴³ teun³⁴ co³hei²tsei³ quieh¹, ma⁵quein²³ nai² ŋeng²³i³ conh⁴ con³ jm². \p \v 9 Jian³ a³reunh⁴ˉ¹ a³ti⁴ñei³ hniah³ júan³⁴i³ si³hyonh³i³ i⁴sieh³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³; \v 10 jian³ a³jlanh² liah⁴ hniah³ júan³⁴i³ si³hyonh³i³ tei⁴³i² júan³ Jon⁴dai¹ i⁴sa⁴quein⁴³i³. Quie¹ ta⁵la⁴ lang⁴³ a³jlanh² liah⁴i² leg⁴³ o¹lei²³ quieh¹ o¹nau³ i⁴sa⁴tieh¹ úa⁴. \v 11 Quie¹ la⁴teg⁴i² ja³⁴ hyie³ jian³ li⁴tyei⁴ don⁵, jon³ li⁴quein³ o¹nau³, jian³ tiah² o¹lei²³, jian³ ai²³ i⁴ma²tsei³⁴ jnia⁴. Jian³ la⁴ne³pa² a³jlanh² liah⁴ si⁵hain⁴i³ je¹ ta¹ quieh¹. \s1 Nei² quieh¹ i⁴jia²³ i⁴i²júan³⁴i³ i⁴hlagh³² \p \v 12 Eu⁴³ tsei³⁴ jm² ren³ a³ñih³ hain⁴ a³tieh¹ tei⁴³i² jia²³ i²júan³⁴i³ i⁴hlagh³²; quie¹ la⁴teg⁴i² ma³a⁴cagh¹i³ jm² jau²chie⁴³ jon³, jon³ hyieh⁴i³ m⁵cu³ quieh¹ i⁴leg⁴³ la⁴con³ corona, i⁴a⁴juah⁴ Jon⁴dai¹ cúa³⁴ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³hnie³⁴ quieh¹i³. \v 13 Jian³ la⁴teg⁴i² jia²³ i²júan³⁴ jan³ chie³ i⁴hlagh³², sa⁴hniah³ lain⁴i³ i⁴ Jon⁴dai¹pa² júan³, quie¹ a⁵sia³ jia²³ i²con²³ Jon⁴dai¹ i⁴i²júan³⁴i³ i⁴hlagh³², a⁵ga⁴ júan³i³ i²con²³ i¹jan³ canh⁴a² júan³⁴i³ i⁴hlagh³² liah⁴. \v 14 A⁵sia³, quie¹ con⁴jan³ si³hei⁴ naih⁵ quieh¹ jau²chie⁴³ la⁴teg⁴i² jia²³ i²con²³i³ i⁴i²júan³⁴i³ i⁴hlagh³² i⁴ya¹te²³ i⁴lain²³i³ ca³. \v 15 I² i⁴hnie³⁴i³ júan³⁴i³ hlagh³² jon³, jon³ júan³ i⁴ta³canh¹i³ chie³²; i² tei⁴³i² ma³hyan⁴³ chie³² jon³ i²con²³i³, jon³ jia²³ húan³⁴. \p \v 16 Goh³ quian³⁴ˉ⁴ a³hno⁵ˉ⁵, a⁵ma⁵can² hnei³ húanh⁴ tionh²ˉ³; \v 17 quie¹ la⁴jeg³⁴ i⁴tsei³⁴ jian³ i⁴tyein² re³ i⁴hyan⁴ˉ¹ jia²³ ta⁵yeih³² i⁴cúa²³ Jmai³²ˉ¹pa², a³a⁴júan⁴³ la⁴jang³⁴ jah⁴nai⁴³, a³hain⁴ a³sa⁴sag²³ liah⁴ lang⁴³i³, juah⁴ liah⁴i² leg⁴³ heinh² i⁴sa⁴co³nai², a³liah⁴ma³lang⁴³ jon³pa². \v 18 Hei⁴i³ a⁴júan⁴, con⁴juah⁴ liah⁴ hnie³⁴i³, i⁴ra⁵sian³ˉ¹ i⁴hm³⁴ con⁴juah⁴ jau²³ quieh¹i³, jau²³ ni²tei⁴³, canh⁴a² lain⁴ˉ¹ la⁴con³ o¹m⁴ i⁴lo²³ co⁴ra⁴lie⁵ jen² a³a⁴júan⁴³i³. \s1 I⁴la³pa² i⁴chie⁴³ ni²taih⁴³i³ \p \v 19 I² jon³ ne⁵, goh³ quian³⁴ˉ⁴ a³hno⁵ˉ⁵, con³ i⁴nai³ hnei³ tionh²ˉ³ ñeih³² la⁴jangh³ˉ³, a⁵ŋang⁴ hnei³ con³ i⁴ŋangh²ˉ³ jian³ juah⁴ i⁴lei⁴ m³tsainh²ˉ³ liah⁴ma²jon³. \v 20 Quie¹ chie³ a³m³tsainh² sa⁴júan³ i⁴teg³ tsei⁴³ Jon⁴dai¹. \v 21 I² la⁴ne³ jon³, tei⁴³ hnei³ la⁴jeg³⁴ i⁴li⁴queh² m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³ tionh²ˉ³ jian³ la⁴jeg³⁴ i⁴hlagh³² i⁴sia³ hlion⁴ mai²³, jian³ hyei² hnei³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴huan³² hoh⁴³ˉ³ i⁴ma³jnia² naih⁵ ni²hoh⁴³ˉ³, i⁴jon³ i⁴li⁴lion⁴³ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³ tionh²ˉ³. \p \v 22 Jian³ ma⁴tei³² hnei³ jau²³ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴nauh³ˉ³, a⁵jon⁴³ con⁴hie³² jmah³ i⁴nauh²ˉ³ tionh²ˉ³, canh⁴a² sa⁴ma²canh²ˉ³ húanh⁴ˉ³. \v 23 Quie¹ a³hain⁴ a³co³nai² i⁴nau³ jian³ sa⁴júan³i³ liah⁴ ra³juah⁴, lang⁴³i³ liah⁴i² lang⁴³ jan³ chie³ a³je²³ nei² con³ a²heu³. \v 24 Quie¹ jen³i³ hña³ liah⁴ jnia⁴i³, i² tei⁴³i² a⁴quein³⁴i³, liah⁴ma²jon³ si³conh⁴ tsei⁴³i³ liah⁴ jnia⁴i³. \v 25 I² a³hain⁴ a³sa⁴si³conh⁴ tsei⁴³ i⁴nau³i³, jian³ je²³i³ re³ lai²³ tyein² tsei³⁴ i⁴quian³ i⁴lion⁴ˉ¹, jian³ ma³tei⁵i³ liah⁴ ra³juah⁴ i⁴sa⁴teinh³ tsei⁴³i³, eu⁴³ tsei³⁴ jm² li⁴ren³ a³la⁴ne³ liah⁴ júan³i³. \p \v 26 Juah⁴ne³ lain⁴ jan³ ma³ni²taih⁴³ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³, jian³ sa⁴júan³i³ heih⁴³ i²con²³ o¹segh³², quie¹ ma³can³ tsei⁴³ hña³ pi²³i³, i⁴lain⁴i³ i⁴ma³tei⁵i³ jon³, i¹con³ sa⁴quein⁴³. \v 27 Quie¹ i⁴ni²taih⁴³i³ i⁴tsei³⁴ i⁴sa⁴ni²hain⁴³ ta⁵nei² Jon⁴dai¹ Jmai³²ˉ¹, la⁴la³pa², i⁴ma³hon³²i³ si³yein³ hnang⁴ jian³ a³don⁵ m⁴ hnang⁴ liah⁴ la⁴jeg³⁴ ma²eu⁴³ i⁴sian³i³, jian³ sa⁴hniah³ ma⁵hain³i³ m⁴tyi⁴ quieh¹ la⁴jeg³⁴ i⁴hlagh³² i⁴sia³ m⁵cu³ la³. \c 2 \s1 Hleh⁴³i³ nei² quieh¹ sa⁴hniah³ júan³⁴i³ ni²hna³ chie³ \p \v 1 Hnei³ tionh²ˉ³ goh³ quian³⁴ˉ⁴, sa⁴hniah³ jenh²ˉ³ chie³ juah⁴ a³sa⁴co³nai² nei² quieh¹ i⁴ti²hainh⁴ˉ³ i²con²³ Re¹ Jesucristo a³joh¹ quian⁴ˉ¹. \v 2 Júan³²ˉ¹, tei⁴³i² ti²ŋangh³ˉ³ tionh²ˉ³, a⁴tyie³⁴ jan³ chie³ a³hei¹ a²ñi²³ leg⁴³ o¹cau³²nie¹ si¹cúa³ jian³ a³hein² a²hmh³ jlanh², jian³ i²jon³ a⁴tyie³⁴ jan³ a³ti⁴ñei³ liah⁴ a³hein² a²hmh³ ma³a⁴cag³, \v 3 i² hnei³ tionh²ˉ³ eu⁴³ re³ a⁴hyeinh³²ˉ³ a³hein² a²hmh³ jlanh² hain⁴ jian³ jeuh⁵ˉ³ hnei³: “Teg⁴ hien²³ tsei³⁴ la³ ni³nei⁴ hnei³”, i² jon³ jeuh⁵ˉ³ a³ti⁴ñei³ liah⁴: “I²ne³ no³ hnei³”, jian³ o⁴ “I²la³ nia³ ni³nei⁴ húa³⁴ hlonh²ˉ⁵ la³.” \v 4 Quie¹ i⁴jenh⁵ˉ³ chie³ i⁴sa⁴co³nai² la⁴ne³, ¿o⁴ re³ júanh³ˉ³ tionh²ˉ³, lainh⁴ˉ³? Quie¹ queih⁴ˉ³ heih⁴³ i²con²³ chie³ con⁴juah⁴ co³hei²tsei³ hlagh³². \p \v 5 Hnei³, goh³ quian³⁴ˉ⁴ a³hno⁵ˉ⁵, nai³ hnei³ i⁴la³: ¿Sa¹ chie⁴³ i⁴a⁴quianh⁴³ Jon⁴dai¹ a³ti⁴ñei³ nei² m⁵cu³ la³, canh⁴a² li⁴jlanh²i³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³ jian³ tang³⁴i³ i²ua²júan³ Jon⁴dai¹ heih⁴³, i⁴ma³a⁴juah⁴i³ i⁴cúa³⁴i³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³hnie³⁴ quieh¹i³? \v 6 I² hnei³ tionh²ˉ³ ne⁵, sa⁴ronh⁵ˉ³ jeu³ a³ti⁴ñei³. ¿O⁴ a⁵hei⁴³ a³jlanh² co³lieh³ hnei³ tionh²ˉ³? ¿O⁴ a⁵hei⁴³ hei⁴i³ tionh² si³jo³ hnei³ nei²ta¹? \v 7 ¿O⁴ a⁵hei⁴³ hei⁴i³ hain⁴ tionh², lainh⁴ˉ³, a³hleh² hlagh³² nei² quieh¹ jm³i⁴sain³ Jesús i⁴tyein² tsei³⁴, a³a⁴teh³i³ nei² quianh³ˉ³ tionh²ˉ³? \p \v 8 Quie¹ juah⁴ne³ i⁴chie⁴³ ma⁵teih³²ˉ³ lai²³ tyein² tsei³⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹, ta² re³ júanh³ˉ³ la⁴conh⁴ ra³sag² Ma²jyi³ i⁴ra³juah⁴: “Ma⁴hno³² a³m⁵cu³ reunh³ liah⁴i² hnoh⁴³ˉ³ húanh⁴³.” \v 9 I² juah⁴ne³ júanh³ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴jenh⁵ˉ³ chie³ a³sa⁴co³nai², jon³ ta⁵canh¹ˉ³ chie³² jian³ hnang⁴³ hnei³ lai²³ la⁴jan³ a³ren³ chie³². \v 10 Quie¹ juah⁴ne³ ma³tei⁵ jan³ la⁴jeg³⁴ heih⁴³ quieh¹ lai²³, jian³ si³hain⁴i³ i²con³ heih⁴³, jon³ ta³sangh²i³ ren³i³ chie³² la⁴jeg³⁴ heih⁴³. \v 11 Quie¹ Jon⁴dai¹ a³a⁴juah⁴: “A⁵hlenh⁴³ hnei³ i³cúa³ chie³”, jian³ a⁴juah⁴i³ liah⁴: “A⁵jŋangh⁴³ hnei³ chie³.” I² jon³ ne⁵, juah⁴ne³ sa⁴hlenh⁵ˉ³ i³cúa³ chie³, jian³ jŋangh³pa² hnei³ chie³, jon³ ta³sangh²ˉ³ i⁴renh³ˉ³ chie³² nei² quieh¹ lai²³. \v 12 La⁴la³pa² hniah³ hleh²ˉ³, jian³ la⁴la³pa² hniah³ júanh²ˉ³, liah⁴i² júan³ a³hain⁴ a³can³⁴ Jon⁴dai¹ jau²chie⁴³ i²con²³ con⁴juah⁴ lai²³ i⁴lie³ jnia¹. \v 13 Quie¹ a³hain⁴ a³sa⁴joh³ ñei⁴ tsei⁴³ i²con²³ a³sang²³, can³⁴ Jon⁴dai¹ jau²chie⁴³ i²con²³i³ i⁴so⁵jieh⁴ ñei⁴ tsei⁴³i³ liah⁴; i² a³hain⁴ a³joh³ ñei⁴ tsei⁴³, ta⁵sangh²i³ a³re³ cagh¹ jm², jm² i⁴can³⁴ Jon⁴dai¹ jau²chie⁴³. \s1 I⁴hain⁴i³ to⁵lang³⁴ sa⁴quein⁴³ \p \v 14 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, ¿henh⁴ quein⁴³ juah⁴ne³ juah⁴ jan³, hain⁴i³ jian³ sa⁴júan³i³ i⁴tsei³⁴? ¿O⁴ li⁴lion⁴i³ i⁴con⁴hie³² hain⁴i³ jon³, lainh⁴ˉ³? \v 15 Júan³²ˉ¹, juah⁴ne³ jan³ reunh⁴ˉ¹, a³ñih³ jian³ o⁴ a³m⁴, a³sa⁴sia³ a²cúan³ jian³ i⁴hniah³ quieh¹i³ i⁴queuh⁴³i³ conh⁴ con³ jm²; \v 16 i² jan³ hnei³ tionh²ˉ³ jeuh⁵ˉ³ a³la⁴hain⁴: “Tyanh⁴ˉ³ hyon³ hoh⁴³ˉ³; lion³² hnei³ i⁴li⁴húan⁴ heh³²ˉ³, jian³ cauh⁴³ hnei³ liah⁴a² a⁴lag³⁴ hoh⁴³ˉ³”, jian³ a⁵sia³ ga⁴ a⁴cúah²ˉ³ i⁴hniah³ quieh¹ he³²i³, ¿i² henh⁴ quein⁴³ ne⁵? \v 17 Jian³ la⁴ne³pa² leg⁴³ i⁴hain⁴i³ juah⁴ne³ sa⁴ma³jnia³i³ i⁴tsei³⁴, i¹con³ sa⁴quein⁴³. \p \v 18 Jian³ o⁴ li⁴juah⁴ jan³: “Jeh³², hnei³ hainh⁴, jian³ jnia⁴ júan³⁴ i⁴tsei³⁴”, li⁴juah⁴i³. I² jon³ ne⁵, ma⁴jnia³² hnei³ i⁴hainh⁴ˉ³ i⁴sa⁴júanh³ˉ³ i⁴tsei³⁴, jian³ jnia⁴ ma²jnia³² i⁴hain⁴ˉ⁴ jian²³ i⁴tsei³⁴ júan³⁴ˉ⁴. \v 19 Jian³ hainh⁴ˉ³ liah⁴ i⁴jan³pa² Jon⁴dai¹ sian³; ta² re³ la⁴ne³; quie¹ m⁴tyi⁴ hlagh³² liah⁴ hain⁴i³ jian³ coh⁴³i³ liah⁴. \v 20 ¿Sa¹ hnoh³ˉ³ li⁴ñih¹ˉ³ ne⁵, hnei³ chie³ a³hmengh² tsei⁴³, i⁴con³ i⁴hain⁴i³ to⁵lang³⁴ i⁴sa⁴júan³i³ i⁴tsei³⁴, i¹con³ sa⁴quein⁴³? \v 21 Quie¹ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ i⁴a⁴júan⁴ A³brang²³ jmai³sie²³ˉ¹, a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³, con³ma²a⁴cúan⁴³i³ I³sa²³ a³jon⁴³ a³ma²jang³⁴i³ ni²hyie⁴, ¿sa¹ chie⁴³? \v 22 ¿Sa¹ jeh⁴ˉ³ liah⁴ ma⁴jnia³ A³brang²³ i⁴hain⁴ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³? I² la⁴jon³ a⁴hyan⁴³ i⁴hain⁴i³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ jon³. \v 23 Jian³ la⁴ne³ ra⁵tei⁴³ jau²³ i⁴ra³sag² Ma²jyi³ i⁴ra³juah⁴: “Ra⁵hain⁴ A³brang²³ i²con²³ Jon⁴dai¹, i⁴jon³ a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³.” Jian³ ra⁵sain³i³ a³ñi³reunh¹ Jon⁴dai¹. \p \v 24 Jian³ ti²ñih¹ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴la⁴ne³ jen³ Jon⁴dai¹ chie³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ júan³i³, a⁵jon⁴³ jmah³ con⁴juah⁴ i⁴hain⁴i³. \v 25 Jian³ la⁴ne³pa² liah⁴ a⁴jainh⁴³ A¹ra³hab²³, a³m⁴ sa⁴jmh³ hain⁴; ¿o⁴ sa¹ chie⁴³ a⁴je³ Jon⁴dai¹ quieh¹i³ la⁴jan³ a³tsein²³ con⁴juah⁴ i⁴tsei³⁴ i⁴a⁴júan⁴i³, con³ma²a⁴cúa⁴i³ jauh³² i²con²³ a³tan³ quian¹ a³jeu³ Israel, jian³ a⁴sainh³i³ jeu³ ta⁵seg³⁴? \v 26 Quie¹ la⁴jon³ liah⁴i² leg⁴³ con³ he³² i⁴sa⁴hei¹ m⁴tyi⁴, jaun²pa², la⁴ne³pa² liah⁴ con³ i⁴hain⁴i³ i⁴sa⁴júan³i³ i⁴tsei³⁴, jaun²pa². \c 3 \s1 Nei² quieh¹ o¹segh³² \p \v 1 Hnei³ tionh²ˉ³, goh³ quian³⁴ˉ⁴, sa⁴hniah³ júanh³²ˉ³ jeunh⁴³ˉ³ i⁴langh⁴³ˉ³ a²teg²³, quie¹ ti²ñih¹ˉ³ i⁴can³⁴ Jon⁴dai¹ jau²chie⁴³ pain⁴ i²con²³ jnie³² a³ti²lang⁴³ teg²³. \v 2 Quie¹ la⁴jag³⁴ jnia¹ tianh⁵ˉ¹ hlion⁴ nie⁴³; i² juah⁴ne³ sian³ a³sa⁴si³seun³ con⁴juah⁴ jau²³ i⁴hleh²i³, a³ne³pa² lang⁴³ jan³ chie³ a³ni²hyan³² tsein³⁴ jian³ a³tieh¹ a³júan³ heih⁴³ la⁴tan² he³² liah⁴. \v 3 Quie¹ tei⁴³i² tienh⁴ˉ¹ a²ñi²³ freno ho³² cua³²jegh³² canh⁴a² ma⁵co⁴³i³ jnia¹, i² la⁴jon³ júan³ˉ¹ heih⁴³ la⁴tan² he³²i³. \v 4 Jian³ je¹ hnei³ con³ liah⁴ leg⁴³ a²úan⁴³ cah² liah⁴, ua²liah⁴a² eu⁴³ cah² jian³ i⁴ŋeng²³ con⁴juah⁴ tyi⁴ tia⁴; i² a³quian³ ne⁵, con³ a²hma³ heu⁴ peih¹pa² sianh³i³ i⁴júan³i³ heih⁴³ tangh⁵ hnie³⁴i³ chie³⁴. \v 5 I² la⁴ne³ o¹segh³² liah⁴, con³ i⁴peih¹ quian³ he³² pi²³i³; ta² hlion⁴ i⁴júan³; jeh³² liah⁴i² leg⁴³ con³ o¹jyi³ peih¹, la⁴tan² con³ i²hŋa³²pa² li⁴co³⁴. \v 6 Jian³ la⁴ne³ o¹segh³²ˉ¹ liah⁴, con³ o¹jyi³pa², jian³ leg⁴³ con³ o¹júan⁴³ quieh¹ i⁴hlagh³²pa² i⁴quian³ he³²ˉ¹, jian³ con⁴juah⁴ i⁴ne³ hlianh⁴ chie³ la⁴tan² jan³; jian³ ma³hliah³ liah⁴ sian³ chie³ m⁵cu³ la³ liah⁴i² ti²co²³ con³ o¹jyi³ loh⁴³, jian³ ya¹sanh² la⁴teg⁴ qui⁴jeu⁵. \v 7 Quie¹ lei⁴pa² li⁴júan³⁴ chie³ heih⁴³ i²con²³ la⁴jang³⁴ nai² jah⁴, jah⁴ quin⁴ cúa³tag³², jon⁴³tan²³, a⁵mh³ jian³ jah⁴ quian¹ jm³ñih¹, jian³ ma³a⁴cagh¹ pi²³i³ jm². \v 8 I² o¹segh³² chie³ ne⁵, i¹jan³ sa⁴cagh¹ jm² júan³⁴i³ heih⁴³ i²con²³, quie¹ leg⁴³ con³ i⁴hlagh³² i⁴sa⁴tian⁴ li⁴júan³⁴i³ heih⁴³ i²con²³, jian³ la⁴con³ i⁴si²canh³ m⁴³ hlagh³² i⁴tyan³ chie³. \v 9 Quie¹ jeu³ o¹segh³² la³pa² jnia¹ júan³ˉ¹ júanh⁴³ Jon⁴dai¹ Jmai³, jian³ jeu³ o¹segh³² la³pa² jnia¹ liah⁴ hleh³ˉ¹ jau²hlagh³² nei² quieh¹ chie³ a³a⁴júan⁴³ Jon⁴dai¹ liah⁴ lang⁴³i³ hña³. \v 10 Jian³ la⁴ne³ con³ to³ ho³²pa² hleh² i⁴júan³ júanh⁴³ Jon⁴dai¹ jian³ i⁴hleh² jau²hlagh³² nei² quieh¹ chie³ liah⁴. Goh³ quian³⁴ˉ⁴, sa⁴re³ juah⁴ne³ lei⁴ la⁴ne³. \v 11 ¿O⁴ li⁴lei⁴ con³ i²hya²³ jm³, lainh⁴ˉ³, li⁴hya³⁴ o¹jm³ tsei²³ jian³ o¹jm³ tseih³? \v 12 Goh³ quian³⁴ˉ⁴ tionh², ¿o⁴ lei⁴ li⁴hag³⁴ o¹m⁴ aceituna nei² a²hma³ m⁴jyi³, jian³ o⁴ lei⁴ li⁴hag³⁴ o¹m⁴jyi³ nei² ya¹gm² ya¹gm³jeh², lainh⁴ˉ³? Jian³ la⁴ne³ liah⁴, i¹con³ i²hya²³ jm³ sa⁴li⁴hya³⁴ o¹jm³ ñih¹ jian³ hya²³ o¹jm³ tsei²³ liah⁴. \s1 I⁴ŋang⁴i³ i⁴jia²³ ta⁵yeih³² \p \v 13 Juah⁴ hain³ a³tang³ jian³ a³ŋang⁴ hlion⁴ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³, ua²ma⁴jnia³i³ i⁴ŋang⁴i³ jon³ con⁴juah⁴ i⁴re³ ŋeng²³i³ jian³ i⁴huan³² tsei⁴³i³. \v 14 I² juah⁴ne³ ti²eu⁴³ hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴jain²³ hoh⁴³ˉ³ jian³ i⁴tionh²ˉ³ sa⁴co³nai², sa⁴hniah³ júanh²ˉ³ ronh⁴ˉ³ i⁴ŋangh⁴ˉ³, jian³ sa⁴júanh²ˉ³ juah⁴ i⁴sa⁴chie⁴³ jau²³ ni²tei⁴³. \v 15 Quie¹ i⁴ŋang⁴i³ la⁴ne³ a⁵jon⁴³ i⁴jia²³ ta⁵yeih³², i⁴quieh¹ m⁵cu³ la³pa², i⁴leg⁴³ co³hei²tsei³ quieh¹ chie³ jian³ i⁴ja³⁴ i²con²³ a³sa⁴tsein³⁴. \v 16 Quie¹ i²eu⁴³ tsei⁴³ chie³ jian³ i²tionh²i³ sa⁴co³nai², i²jon³ tionh²i³ sa⁴hei¹ jeu³ jian³ júan³i³ la⁴jeg³⁴ nai² i⁴hlagh³². \v 17 I² i⁴ŋang⁴i³ i⁴jia²³ ta⁵yeih³², co⁴ra⁴lie⁵ ñeih³² quian³ con³ m⁵cu³ tsei²³, jian³ a²teg⁴ teun³⁴ huan³² tsei⁴³i³, i⁴tsein³⁴i³, i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³, jian³ hlion⁴ ñeih⁴ tsei⁴³i³ jian³ ma³jnia³i³ i⁴tsei³⁴, jian³ i⁴sa⁴si²jai⁴ co³hei²tsei³, jian³ sa⁴júan³i³ teun³⁴ nei². \v 18 A³hain⁴ a³sian³ jeu³ i⁴han⁵ si³reunh¹i³ tai³², hniah³ tyan⁵i³ tai³² canh⁴a² ta⁵sangh²i³ i⁴tsein³⁴ tionh². \c 4 \s1 I⁴ñi³reunh¹i³ m⁵cu³ \p \v 1 ¿Jainh¹ jia²³ i⁴si³tangh⁴ˉ³ tionh²ˉ³ jian³ i⁴sianh³ˉ³ hnai³qui³? ¿O⁴ a⁵jon⁴³ i⁴jia²³ nei² quieh¹ i⁴hnoh³ˉ³ i⁴hlagh³² i⁴jon³ i⁴si³tang⁴ naih⁵ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³, lainh⁴ˉ³? \v 2 Quie¹ ta² hnoh³ˉ³ i⁴li⁴sia³ quianh³ˉ³, jian³ sa⁴li⁴tangh³ˉ³; jŋangh³ˉ³ chie³, jian³ ta² eu⁴³ hoh⁴³ˉ³; i² nei² quieh¹ i⁴sa⁴li⁴tangh³ˉ³ ne⁵, jon³ si³tangh⁴ˉ³ i⁴tionh²ˉ³ hnai³; i⁴jon³ sa⁴sia³ henh⁴ hnoh³ˉ³ quie¹ ta⁵la⁴ sa⁴mh⁵ˉ³ Jon⁴dai¹. \v 3 Jian³ juah⁴ne³ mh⁵i³ hnei³ liah⁴ i⁴sa⁴hyanh⁴ˉ³, jon³pa² quie¹ mh³ hlagh³²pa² hnei³, quie¹ hnoh³ˉ³ canh²ˉ³ co³hyon²³tsei³ i⁴si³hyonh³ húanh⁴³pa² hnei³ tionh²ˉ³. \v 4 ¡Hnei³ chie³ a³sa⁴ni²taih⁴³! ¿O⁴ sa⁴ñih¹ˉ³ la⁴jang³⁴ a³júan³ ñi³reunh¹ m⁵cu³ lang⁴³i³ a³hion²³ Jon⁴dai¹? Jian³ la⁴jang³⁴ a³hnie³⁴ lain⁴ ñi³reunh¹ m⁵cu³ lain²³i³ a³hion²³ Jon⁴dai¹. \v 5 ¿O⁴ lainh⁴ˉ³ tionh²ˉ³ i⁴ta² ra³sag² Ma²jyi³ i⁴ra³juah⁴: “M⁴tyi⁴ quieh¹ Jon⁴dai¹ i⁴a⁴cúa⁴i³ i⁴a⁴tonh³i³ naih⁵ ni²tsei⁴³ˉ¹ i⁴jon³ hnie³⁴ jnia¹ i⁴tyeih⁴³ hion²³”? \v 6 I² Jon⁴dai¹ ne⁵, hlion⁴ ma³ho³²i³ jnia¹ i⁴tsei³⁴ tsei⁴³i³ liah⁴i² ra³sag²: “Ua³tsain³² Jon⁴dai¹ la⁴jang³⁴ a³júan³ ron⁴, jian³ ma³hon³²i³ a³ti⁴ñeih⁵ m⁴tyi⁴ quieh¹.” \v 7 I⁴jon³ heu²³ hnei³ naih⁵ heih⁴³ quieh¹ Jon⁴dai¹, jian³ ta⁵co⁴³ hlian³² hnei³ a³sa⁴tsein³⁴, i² la⁴ne³ cm³⁴ hei⁴i³ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³. \v 8 Ua⁴han² hnei³ hlonh² Jon⁴dai¹, i² hei⁴i³ jia²³ i²conh²ˉ³ tionh²ˉ³ liah⁴. Hnei³ a³ti²ren³ chie³² tionh², raunh³² hnei³ cúah³tagh¹; jian³ hnei³ a³ti²júan³ teun³⁴ nei², júan² hnei³ i⁴ni²cag⁴ m⁴tyi⁴ quianh³. \v 9 Júan² hnei³ chionh⁴ hoh⁴³, jian³ i⁴hei¹ queuh³ hoh⁴³ˉ³, hoh³² hnei³. Jian³ niah¹ i⁴ma²ŋengh⁴ˉ³, hoh³² hnei³, jian³ nei² quieh¹ i⁴ma²si³hyonh³ˉ³, júan² hnei³ chionh⁴ hoh⁴³. \v 10 Júan² hnei³ ti⁴ñeih⁵ ta⁵nei² Se³ño²³ tionh²ˉ³, i² hei⁴i³ sie⁴³ hnei³ ta⁵yeih³². \s1 Sa⁴hniah³ tyan³²ˉ¹ heih⁴³ si³reunh⁴ˉ¹ \p \v 11 Hnei³ tionh²ˉ³, goh³ quian³⁴ˉ⁴, a⁵hleh³ hnei³ hlagh³² nei² quieh¹ a³jan³ jan³. Quie¹ a³hain⁴ a³hleh² hlagh³² nei² quieh¹ a³reunh¹ jian³ i⁴tyan⁴³i³ heih⁴³ a³reunh¹, quie¹ a³la⁴ne³ hleh² hlagh³² nei² quieh¹ lai²³ jian³ ua³tsei³²i³ lai²³. I² juah⁴ne³ júanh³ˉ³ ua⁵tseih³²ˉ³ lai²³, júanh⁵ júa¹pa² hnei³ la⁴ne³ niah¹ i⁴ma²ma²coh³²ˉ³ lai²³. \v 12 Quie¹ jan³pa² a³a⁴cúa⁴ lai²³, jian³ hei⁴ pi²³i³ li⁴lion⁴³ chie³ jian³ o⁴ li⁴ton³⁴i³ i²hlagh³² liah⁴. ¿I² hain³ hnei³ ne⁵ i⁴tyanh⁵ˉ³ a³sang²³ heih⁴³? \s1 Sa⁴nia²ˉ¹ henh⁴ li⁴lei⁴ hie³⁴ \p \v 13 Jian³ hnei³ tionh²ˉ³ liah⁴ a³ti²hleh³ˉ³ la⁴la³: “Ne³⁴ jian³ o⁴ hie³⁴ chie³²ˉ¹ jeu³ jon³, i²jon³ i²si²hyie³²ˉ¹ con³ ñi³ i²si²lia³²ˉ¹ jian³ i²si²hnangh³²ˉ¹ jian³ lain⁴ˉ¹ o¹cau³².” \v 14 Jian³ i¹ sa⁴ñih¹ˉ³ tionh²ˉ³ henh⁴ lei⁴ hie³⁴. ¿I² liah⁴a² leg⁴³ m⁵cu³ quianh³ˉ³, lainh⁴ˉ³? Quie¹ leg⁴³ liah⁴i² leg⁴³ con³ o¹jnai⁴³ tain³ i⁴jnia⁴ co⁴le⁴ a⁴la³, i² co⁴le⁴sa² jon³, a⁵sie⁴³ ma⁵lei³ jnia⁴. \v 15 I² niah¹ hniah³ ma²hleh²ˉ³ la⁴ne³ tionh²ˉ³, hniah³ juah²ˉ³: “A¹juah⁴ne³ Se³ño²³ hnie³⁴, jon³ sian³ˉ¹ jian³ júan³²ˉ¹ henh⁴ con³ i⁴hei¹ tsei⁴³ˉ¹.” \v 16 I² hnei³ tionh²ˉ³, ta² ronh⁴ˉ³ júanh³ˉ³ i⁴hleh³ˉ³ la⁴ne³; jian³ la⁴jeg³⁴ i⁴ronh⁴ˉ³ la⁴ne³ i⁴hlagh³²pa². \v 17 Jian³ a³hain⁴ a³ñi³ i⁴hniah³ júan³⁴i³ i⁴tsei³⁴, jian³ sa⁴júan³i³, jon³ ta³sangh²i³ ren³i³ chie³². \c 5 \s1 Nei² quieh¹ a³jlanh² \p \v 1 ¡Jian³ hnei³ tionh²ˉ³, a³jlanh², nai³ hnei³ i⁴la³! Hoh³² hnei³, hnai³² hnei³ nei² quieh¹ ma²eu⁴³ i⁴jia²³ i²conh²ˉ³. \v 2 Quie¹ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³ quianh³ˉ³ ma³ti²ho²³, jian³ ma³a⁴queuh³ jah⁴ la⁴jeg³⁴ a²hmh³ quianh³ˉ³. \v 3 Quie¹ o¹cau³²nie¹ jian³ o¹cau³² tie³ quianh³ˉ³ ma³ti²hya²³ jeuh², jian³ o¹jeuh² jon³ hnang⁵ hnei³ jian³ júan³⁴ i⁴quionh⁴ hnei³ je¹ o¹jyi³ loh⁴³ i²co³⁴ heh³²ˉ³. Quie¹ hlion⁴ i⁴jlanh² quianh³ˉ³ a⁴hmah²ˉ³ jm² i²a⁴toh⁴ la³. \v 4 Jian³ i²con²³ la⁴jang³⁴ a³a⁴júan⁴ ta¹ je¹ quianh³ˉ³, a⁵sia³ ma⁴hmah³²ˉ³ quie¹ a⁴ma⁴canh²i³ hnei³; i² i⁴renh³ˉ³ jon³ hnang⁵ hnei³, jian³ ma³a⁴nau⁴ Se³ño²³ Jon⁴dai¹ quian¹ a²hlie⁴ quian¹ ñi⁴jeu⁵ jau²³ i⁴m²³i³ tionh². \v 5 Jian³ ta² tsei³⁴ jm² ma³ra⁵renh³ˉ³ nei² cuah³²húa³⁴ la³ i⁴sianh³ˉ³ co³hyon²³tsei³ hlion⁴ mai²³, jian³ ma³ra⁵heunh³²ˉ³ tionh²ˉ³ liah⁴i² heunh³² cua³²jeu²³ a³quian¹ jm² i⁴jŋangh³i³. \v 6 Quie¹ ma³a⁴queih¹ˉ³ heih⁴³ i²con²³ a³sa⁴ren³ chie³² jian³ ma³a⁴jŋangh⁴³ˉ³ liah⁴, i² hei⁴i³ a⁵sia³ jm² a⁴jainh³i³. \s1 Nei² quieh¹ i⁴júanh³ tsei⁴³i³ jian³ i⁴mh²i³ Jon⁴dai¹ \p \v 7 I² la⁴ne³ jon³, goh³ quian³⁴ˉ⁴, cúah³² hnei³ hoh⁴³ i⁴júanh³ hoh⁴³ˉ³ la⁴conh⁴i² jonh³ Se³ño²³. Jeh³², je¹ hnei³ liah⁴ júan³ a³júan³ ta¹ i²nau³, jian²³i³ jaih³i³ i⁴lo³⁴ je¹, i⁴jian²³i³ júanh³ tsei⁴³i³ la⁴conh⁴i² a⁴tah⁴ o¹jm⁴³ quieh¹ co⁴ra⁴lie⁵ jian³ i²a⁴toh⁴ liah⁴. \v 8 I² la⁴ne³ liah⁴ cúah³² hnei³ hoh⁴³ i⁴júanh²ˉ³ júanh³ hoh⁴³ tionh²ˉ³ jian³ huanh⁴³ˉ³ júan² hnei³ teg⁴ m⁴tyi⁴ quianh³ˉ³ tionh²ˉ³, quie¹ ma³hloh³² jionh⁴ Se³ño²³. \v 9 Goh³ quian³⁴ˉ⁴, a⁵si⁵hen⁴³ hnei³ a³jan³ jan³, canh⁴a² sa⁴queih³ Jon⁴dai¹ heih⁴³ i²conh²ˉ³; quie¹ ma³si²sainh⁴³ Jon⁴dai¹ a³lang⁴³ Júa¹ o²hnei³². \v 10 Goh³ quian³⁴ jnia⁴, quian³ hnei³ nioh⁵ quieh¹ la⁴jang³⁴ a³sain² a³a⁴hleh⁴ nei² quieh¹ Se³ño²³, liah⁴ ma²eu⁴³ a⁴can³⁴i³ jian³ liah⁴ ra⁵júanh³ tsei⁴³i³. \v 11 Quie¹ juah⁴ jnia¹ eu⁴³ tsei³⁴ jm² ren³ a³tieh¹ ma²eu⁴³ i⁴can²³i³. Jian³ ma³a⁴naih³ˉ³ liah⁴ ra⁵júanh³ tsei⁴³ Job, jian³ ñih¹ˉ³ liah⁴ ma⁴ho³² Se³ño²³ quieh¹i³ i²a⁴toh⁴, quie¹ lang⁴³ Se³ño²³ a³ñeih⁴ tsei⁴³ jian³ hua³² tsei⁴³i³. \p \v 12 I² conh⁴ la⁴jeg³⁴ ne⁵, goh³ quian³⁴ˉ⁴, sa⁴hniah³ cúah²ˉ³ jau²³ quianh³ i⁴heh²ˉ³ ta⁵ñi⁴jeu⁵, a⁵ga⁴ cuah³²húa³⁴, jian³ sa⁴hniah³ heh²ˉ³ i¹con³ i⁴seg³⁴ i⁴cúah²ˉ³ jau²³ quianh³. La⁴teg⁴i² juah²ˉ³ “i⁴chie⁴³”, i⁴chie⁴³pa², jian³ la⁴teg⁴i² juah²ˉ³ “a⁵sia³”, a⁵sia³pa² liah⁴, canh⁴a² sa⁴quionh⁴ˉ³ i²queih³ Jon⁴dai¹ heih⁴³ i²conh²ˉ³. \p \v 13 Juah⁴ sian³ a³can²³ ma²eu⁴³ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³, ua²mh³i³ Jon⁴dai¹. Jian³ juah⁴ sian³ a³si³hyonh³, ua²he⁴i³ seun²³ i²con²³ Jon⁴dai¹. \v 14 Jian³ juah⁴ sian³ a³chieh¹ jenh²ˉ³ tionh²ˉ³, ua²teh³i³ a³ti²quian³ ma³tyi² quian¹ cuah³ a³mh³ Jon⁴dai¹ nei² quieh¹i³ jian³ jñi⁴³i³ o¹a³sai²te³ con⁴juah⁴ jm³i⁴sain³ Se³ño²³. \v 15 Quie¹ i⁴m²³i³ i⁴hain⁴, huan⁴ quieh¹ a³chieh¹, jian³ sieh⁴³ Se³ño²³ quieh¹i³; jian³ juah⁴ne³ ma³ta⁴canh¹i³ chie³², hain⁴ la⁴jeg³⁴pa² quieh¹i³. \v 16 Jian³ tion³² hnei³ chie³² quianh³ i²con²³ a³jan³ jan³ tionh², jian³ m² hnei³ nei² quieh¹ a³jan³ jan³, canh⁴a² hag³⁴ hoh⁴³ˉ³ tionh²ˉ³. Quie¹ i⁴m²³ chie³ ni²taih⁴³ i⁴jang³⁴ tsei⁴³i³, hlion⁴ quein⁴³. \v 17 Quie¹ I³lie²³, a³sain² hain⁴, ma²lang⁴³ jan³ chie³ a³lia⁴ jnia¹pa²; i² hei⁴i³ a⁴m⁴i³ i⁴sa⁴tiah³ o¹jm⁴³ jang³⁴ tsei⁴³i³, jian³ sa⁴a⁴tah⁴ o¹jm⁴³ nei² cuah³²húa³⁴ la³ ta¹la⁴ hneng³ ñi³ ton⁴. \v 18 I² con³ma²ua⁴jeu³² jon³, jon³ a⁴m⁴i³ liah⁴ i⁴seg³⁴, i² jon³ a⁴tah⁴ o¹jm⁴³ liah⁴ i⁴seg³⁴, jian³ a⁴lo³ la⁴jeg³⁴ i⁴sia³ nei² cuah³²húa³⁴. \p \v 19 Hnei³ goh³ quian³⁴ˉ⁴, juah⁴ne³ jan³ hnei³ tionh²ˉ³ ma³ua⁵hag⁴³ jeu³ quieh¹ jau²³ ni²tei⁴³ jian³ i²jan³ júan³ i⁴si³hain²³i³, \v 20 i² hniah³ li⁴ñih¹ˉ³ a³hain⁴ a³júan³ i⁴jainh² a³ren³ chie³² nei² jeu³ hlagh³² i⁴hein², lion³i³ m⁴tyi⁴ quieh¹ a³hain⁴ i⁴ma²jaun⁴, jian³ júan³i³ i⁴jlenh³ hlion⁴ chie³² quieh¹i³ liah⁴.