\id MAT \h MATEO \toc1 MATEO \toc2 MATEO \toc3 Mt. \mt1 MATEO \c 1 \s1 I c'aba' tac i ñojte'el Jesucristo \r (Lc. 3.23‑38) \p \v 1 Jiñʌch jun ba' ts'ijbubil i c'aba' tac i ñojte'el Jesucristo. Jesucristo loq'uem ti' p'olbal David yic'ot ti' p'olbal Abraham. \v 2 I yalobil Abraham jiñʌch Isaac. I yalobil Isaac jiñʌch Jacob. I yalobilob Jacob jiñobʌch Judá yic'ot i yerañob. \v 3 I yalobilob Judá yic'ot xTamar i yijñam Judá, jiñobʌch Fares yic'ot Zara. I yalobil Fares jiñʌch Esrom. I yalobil Esrom jiñʌch Aram. \v 4 I yalobil Aram jiñʌch Aminadab. I yalobil Aminadab jiñʌch Naasón. I yalobil Naasón jiñʌch Salmón. \v 5 I yalobil Salmón yic'ot xRahab, jiñʌch Booz. Jini xRahab i yijñam Salmón. I yalobil Booz yic'ot xRut jiñʌch Obed. Jini xRut i yijñam Booz. I yalobil Obed jiñʌch Isaí. \p \v 6 I yalobil Isaí jiñʌch David jini ñuc bʌ yumʌl. Salomón jiñʌch i yalobil David yic'ot i yijñam yambʌ winic i c'aba' Urías. \v 7 I yalobil Salomón jiñʌch Roboam. I yalobil Roboam jiñʌch Abías. I yalobil Abías jiñʌch Asa. \v 8 I yalobil Asa jiñʌch Josafat. I yalobil Josafat jiñʌch Joram. I yalobil Joram jiñʌch Ozías. \v 9 I yalobil Ozías jiñʌch Jotam. I yalobil Jotam jiñʌch Acaz. I yalobil Acaz jiñʌch Ezequías. \v 10 I yalobil Ezequías jiñʌch Manasés. I yalobil Manasés jiñʌch Amón. I yalobil Amón jiñʌch Josías. \v 11 I yalobil Josías jiñʌch Jeconías yic'ot i yijts'iñob ti' yorajlel che' bʌ tsa' wersa pʌjyiyob majlel ti Babilonia. \p \v 12 Che' bʌ pʌjyemobix majlel ti Babilonia, tsi' yila pañimil i yalobil Jeconías, jiñʌch Salatiel. I yalobil Salatiel jiñʌch Zorobabel. \v 13 I yalobil Zorobabel jiñʌch Abiud. I yalobil Abiud jiñʌch Eliaquim. I yalobil Eliaquim jiñʌch Azor. \v 14 I yalobil Azor jiñʌch Sadoc. I yalobil Sadoc jiñʌch Aquim. I yalobil Aquim jiñʌch Eliud. \v 15 I yalobil Eliud jiñʌch Eleazar. I yalobil Eleazar jiñʌch Matán. I yalobil Matán jiñʌch Jacob. \v 16 I yalobil Jacob jiñʌch José i ñoxi'al María, tsa' bʌ i yʌc'ʌ ti pañimil alʌl i c'aba' Jesús, jiñʌch Cristo. \p \v 17 Che' jini, ti pejtelel i ñojte'elob Cristo c'ʌlʌl ti' yorajlel Abraham c'ʌlʌl ti David an chʌnlujunlajm (14) i ñojte'el. C'ʌlʌl ti' yorajlel David c'ʌlʌl che' bʌ tsa' pʌjyiyob majlel ti Babilonia an chʌnlujunlajm i ñojte'el. C'ʌlʌl che' bʌ tsa' pʌjyiyob majlel ti Babilonia c'ʌlʌl ti' yorajlel Cristo an chʌnlujunlajm i ñojte'el. \s1 Tsi' yila pañimil Jesucristo \r (Lc. 2.1‑7) \p \v 18 Che' bajche' jini tsi' yila pañimil Jesucristo. C'ajtibilix María, i ña' Jesús, i cha'an José. Che' maxto anic tsi' pi'leyob i bʌ, cʌntʌbil i cha'an alʌl cha'an Ch'ujul bʌ Espíritu. \v 19 Toj i pusic'al jini José, i ñoxi'al María. Mach yomic i yʌc' ti quisin. Jini cha'an tsi' ña'ta i mucu cʌy. \v 20 Che' bʌ woli' ña'tan ti' pusic'al, awilan, tsa' tsictiyi i yángel lac Yum ti' ñajal. Jini ángel tsi' yʌlʌ: José i yalobilet bʌ David, mach ma' bʌc'ñan a pʌy María cha'an a wijñam, come jiñʌch Ch'ujul bʌ Espíritu tsa' bʌ i yʌq'ue i yalobil María mu' bʌ caj ti tsictiyel. \v 21 Mi caj i yʌc' ti pañimil alʌ ch'iton. Yom ma' wotsʌben i c'aba' Jesús, come jini mi caj i coltan winicob x'ixicob i cha'año' bʌ cha'an mi' loq'uelob ti' p'ʌtʌlel i mul. Che' tsi' yʌlʌ jini ángel. \p \v 22 Che'ʌch tsa' ujti cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an lac Yum tsa' bʌ i yʌlʌ ti' yej x'alt'an: \v 23 “Awilan, mi caj i cʌntan alʌl juntiquil xch'oc maxto bʌ pi'lebilic. Mi caj i yʌc' ti pañimil ch'iton bʌ i yalobil. Mi caj i yotsʌbentel i c'aba' Emanuel”. An i sujmlel Emanuel ti lac t'an: Jiñʌch Dios la quic'ot. \p \v 24 Che' bʌ ch'ojyemix ti wʌyel, José tsi' cha'le che' bajche' tsi' sube ti mandar i yángel lac Yum. Tsi' pʌyʌ i yijñam. \v 25 Pero ma'anic tsi' pi'le jinto tsi' yila pañimil ch'iton bʌ i yalobil. Tsi' yotsʌbe i c'aba' Jesús. \c 2 \s1 Tsajni winicob año' bʌ cabʌl i ña'tʌbal \p \v 1 Che' bʌ tsi' yila pañimil Jesús ya' ti Belén ti Judea, che' yumʌl jini Herodes, awilan, tsa' tiliyob ti Jerusalén winicob año' bʌ cabʌl i ña'tʌbal, ch'oyolo' bʌ ti' pasibal q'uin. \v 2 Tsi' yʌlʌyob: ¿Baqui an i yum judíojob tsa' bʌ i yila pañimil? Come tsaj q'uele lojon i yec' ti' pasibal q'uin. Tsa' tiliyon lojon cha'an mic ch'ujutesan lojon, che'ob. \v 3 Jini yumʌl Herodes che' bʌ tsi' yubi, tsi' mele i pusic'al yic'ot pejtelel winicob x'ixicob ti Jerusalén. \v 4 Che' bʌ tsi' tempa pejtelel ñuc bʌ motomajob yic'ot sts'ijbayajob, tsi' c'ajtibeyob baqui mi caj i yilan pañimil jini Cristo. \v 5 Tsi' jac'beyob: Ya' ti Belén ti Judea. Come che'ʌch ts'ijbubil i cha'an x'alt'an: \v 6 “Jixcu jatetla añet bʌ la ti Belén ya' ti' lumal Judá, mach yoque ch'o'ch'o'queticla ti' tojlel i yumob Judá. Come ti la' tojlel mi' caj ti loq'uel juntiquil yumʌl mu' bʌ caj i cʌntan israelob c cha'año' bʌ”. \p \v 7 Jini Herodes mucul jach tsi' pʌyʌ tilel jini winicob año' bʌ cabʌl i ña'tʌbal. Tsi' c'ajtibeyob jinto tsi' na'ta baqui ora tsa' tsictiyi jini ec'. \v 8 Tsi' chocoyob majlel ti Belén. Tsi' yʌlʌ: Cucula. Wersa sajcanla jini alʌl. Che' mi la' taj, yom mi la' cha' tilel la' subeñon cha'an mic majlel c ch'ujutesan ja'el, che'en Herodes. \v 9 Che' bʌ tsa' ujti i yubiñob i t'an tsa' majliyob. Awilan, jini ec' tsa' bʌ i q'ueleyob ti' pasibal q'uin tsi' cha'le xʌmbal majlel ti' wutob. Tsi' cʌyʌ i xʌmbal ec' ya' ti' chañelal ba'an jini alʌl. \v 10 Che' bʌ tsi' q'ueleyob jini ec', c'ax tijicña jax i pusic'al tsi' yubiyob. \v 11 Che' bʌ tsa' caji i yochelob ti otot, tsi' q'ueleyob alʌl yic'ot María i ña'. Tsi ñocchocoyob i bʌ. Tsi' ch'ujutesayob. Tsi' jamʌyob caxate'. Tsi yʌq'ueyob i majtan: oro, yic'ot xojocña bʌ pom, yic'ot mirra. \v 12 Subebilobix jini winicob ti' ñajal cha'an ma'anic mi' chʌn ñumelob ba'an Herodes, tsa' sujtiyob majlel ti' lumal ti yambʌ bij. \s1 Tsa' tsʌnsʌntiyob alʌlob \r (Lc. 2.39‑40) \p \v 13 Che' sujtemobix jini winicob, awilan, tsa' tsictiyi i yángel lac Yum ti' ñajal José. Jini ángel tsi' yʌlʌ: Ch'ojyen. Pʌyʌ majlel jini alʌl yic'ot i ña'. Puts'en ti Egipto. Cʌlejen ya'i jinto mic subeñet, come Herodes mi caj i sajcan alʌl cha'an mi' tsʌnsan, che'en. \v 14 Tsa' ch'ojyi José. Tsi' pʌyʌ majlel alʌl yic'ot i ña' ti ac'ʌlel. Tsa' majli ti Egipto. \v 15 Ya'i tsa' cʌle jinto tsa' chʌmi Herodes. Che'ʌch tsa' ujti cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an lac Yum tsa' bʌ i yʌlʌ ti' yej x'alt'an: “Tsac pʌyʌ loq'uel calobil ti Egipto”, che'en. \p \v 16 Tsa' caji ti cabʌl mich'ajel jini Herodes che' bʌ tsi' ña'ta tsa'ix lotinti cha'an jini winicob año' bʌ cabʌl i ña'tʌbal. Tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' tsʌnsʌntelob pejtelel alʌ ch'itoñob maxto bʌ ts'ʌcʌlic cha'p'ejl i jabilel ya' bʌ añob ti Belén yic'ot ti' joytilel. Ña'tʌbilix i cha'an Herodes jayp'ejl i jabilel jini alʌl, come tsa' subenti cha'an jini winicob cabʌl bʌ i ña'tʌbal. \v 17 Che' jini tsa' ts'ʌctiyi i t'an jini x'alt'an Jeremías tsa' bʌ i yʌlʌ: \v 18 “Tsa' ubinti c'am bʌ t'an ya' ti Ramá, cabʌl uq'uel yic'ot we'ecña bʌ uq'uel. xRaquel woli' chʌn uc'tan i yalobilob. Ma'anic tsi' jac'ʌ i ñʌch'chocontel i pusic'al come tsa' jiliyob i yalobil”. Che' tsi' yʌlʌ jini x'alt'an. \p \v 19 Che' bʌ tsa' chʌmi Herodes, awilan ya' ti Egipto tsa' tsictiyi i yángel lac Yum ti' ñajal José. \v 20 Tsi' yʌlʌ: Ch'ojyen. Pʌyʌ majlel jini alʌl yic'ot i ña'. Cucu ti' lumal Israel come chʌmeñobix jini yomo' bʌ i tsʌnsan alʌl, che'en. \v 21 Jini tsa' ch'ojyi. Tsi' pʌyʌ majlel alʌl yic'ot i ña'. Ya' tsa' c'oti ti' lumal Israel. \v 22 José tsi' bʌc'ña majlel ya' ti Judea, come tsi' yubi woli ti yumʌntel Arquelao i yalobil Herodes. Jini Arquelao tsi' ch'ʌmbe i ye'tel i tat. Jini cha'an tsa' majli ti' lumal Galilea che' bajche' subebilix ti' ñajal. \v 23 Tsa' c'oti ti chumtʌl ti jump'ejl tejclum i c'aba' Nazaret cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an jini x'altañob: “Mi caj i sujbel ti nazareno, che'ob”. \c 3 \s1 I subal Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja' \r (Mr. 1.1‑8; Lc. 3.1‑9, 15‑17; Jn. 1.19‑28) \p \v 1 Ti jim bʌ ora tsa' tili Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja'. Woli' cha'len subt'an ti jochol bʌ lum ti Judea. \v 2 Tsi' yʌlʌ: Cʌyʌx la' mul come lʌc'ʌlix i yumʌntel jini am bʌ ti panchan, che'en. \v 3 Come jiñʌch jini Juan tsa' bʌ tajle ti' t'an jini x'alt'an Isaías che' bʌ tsi' yʌlʌ: “I t'an juntiquil winic mu' bʌ i cha'len c'am bʌ t'an ti jochol bʌ lum: Chajpanla i bijlel lac Yum. Pʌtʌla majlel mucubij i cha'an”, che'en. \v 4 Jini Juan lʌpʌl i cha'an i pʌchʌlel camello. An i cajchiñʌc' melbil bʌ ti pʌchi. Juan tsi' c'uxu sajc' yic'ot te'lechab. \v 5 Tsa' loq'uiyob tilel ba'an Juan jini ch'oyolo' bʌ ti Jerusalén yic'ot ti pejtelel Judea yic'ot ti' joytilel Jordán ja'. \v 6 Juan tsi' yʌq'ueyob ch'ʌmja' ya' ti Jordán ja'. Jini winicob x'ixicob tsi' subuyob i mul. \p \v 7 Che' bʌ tsi' q'uele woli' tilelob cabʌl fariseojob yic'ot saduceojob cha'an mi' ch'ʌmob ja', Juan tsi' subeyob: I yalobiletla xc'ʌñʌñej. ¿Majqui tsi' subeyetla cha'an mi la' puts'tan jini tojmulil mu' bʌ i tilel? \v 8 Melela toj bʌ la' melbal mi woli la' cʌy la' mul. \v 9 Mach mi la' wʌl ti la' pusic'al: “C tat lojon jiñʌch Abraham”, che'etla. Come mic subeñetla, Dios mi mejlel i pʌntesan jini xajlel tac ti' yalobilob Abraham. \v 10 Wʌle ac'bil hacha ti' yebal te'. Mi' sejq'uel pejtelel jini te' mach bʌ anic mi' yʌc' wen bʌ i wut. Mi' chojquel ti c'ajc. \v 11 Joñon mi cʌq'ueñetla ch'ʌmja' cha'an mi la' cʌy la' mul. Tal to tic pat ñumen p'ʌtʌl bʌ. Joñon mach yoque ñuconic cha'an mic yeben majlel i xʌñʌb. Jiñʌch mu' bʌ caj i yʌq'ueñetla la' ch'ʌm Ch'ujul bʌ Espíritu yic'ot c'ajc. \v 12 An i wejlʌjib ti' c'ʌb. Mi' wen wejlan i yajñib trigo. Mi' lot jini trigo ti' yotlel. Mi caj i pulben i sujl ti c'ajc mach bʌ yujilic yajpel. Che' tsi' yʌlʌ Juan. \s1 Tsi' ch'ʌmʌ ja' Jesús \r (Mr. 1.9‑11; Lc. 3.21‑22) \p \v 13 Tsa' loq'ui tilel Jesús ti Galilea. Tsa' c'oti ti Jordán ja' ba'an Juan cha'an mi' ch'ʌm ja' ti' c'ʌb Juan. \v 14 Juan tsi' ñopo i tic'. Tsi' yʌlʌ: Yom ma' wʌq'ueñon ch'ʌmja' jatet. ¿Mu' ba a tilel a ch'ʌm ja' ba' añon? che'en. \v 15 Jesús tsi' sube Juan: La' aq'uenticon ch'ʌmja' wʌle. Come che' yom mi lac cha'len cha'an mi lac ts'ʌctesan pejtelel chuqui toj, che'en. Tsi' jac'ʌ i yʌq'uen che' bajche' tsi' yʌlʌ. \v 16 Che' bʌ tsa'ix i ch'ʌmʌ ja' Jesús tsa' loq'ui ti ja'. Awilan, tsa' cajli panchan. Tsi' q'uele i yEspíritu Dios woli' jubel tilel che' bajche' x'ujcuts. Tsa' t'uchle ti Jesús. \v 17 Awilan, tsa' loq'ui tilel t'an ti panchan. Tsi' yʌlʌ: Jiñʌch Calobil mu' bʌ j c'uxbin. Wen uts'at mij q'uel, che'en. \c 4 \s1 I yilʌbentel i pusic'al Jesús \r (Mr. 1.12‑13; Lc. 4.1‑13) \p \v 1 Jini Espíritu tsi' pʌyʌ majlel Jesús ti colem bʌ i tiquiñal lum cha'an mi' yilʌbentel i pusic'al ti xiba. \v 2 Ma'anic chuqui tsi' c'uxu cha'c'al q'uin cha'c'al ac'ʌlel. Tsa' caji i yubin wi'ñal. \v 3 Tsa' tili jini xpʌy mulil ya' ba'an Jesús. Tsi' sube: Mi i Yalobilet Dios, suben jini xajlel tac cha'an mi' pʌntʌyel ti waj, che'en. \v 4 Jesús tsi' sube: Ts'ijbubil: “Mach cuxulobic winicob x'ixicob cha'an jach waj pero ti jujump'ejl t'an mu' bʌ i loq'uel ti' yej Dios”, che'en. \v 5 Jini xiba tsa' caji i pʌy majlel Jesús ti ch'ujul bʌ tejclum. Ya' tsi' pʌyʌ ti wa'tʌl ti' pam i jol Templo. \v 6 Tsi' sube: Mi i Yalobilet Dios, choco jubel a bʌ come ts'ijbubil: “Mi caj i subeñob i yángelob cha'an mi' cʌntañet. Mi caj i chuquet ti' c'ʌb, ame a jats' a woc ti xajlel”, che'en. \v 7 Jesús tsi' yʌlʌ: Ts'ijbubil ja'el: “Mach yomic ma' wilʌben i pusic'al a Yum Dios”, che'en. \p \v 8 Ti wi'il jini xiba tsi' pʌyʌ majlel ti wen chan bʌ wits. Tsi' laj pʌsbe pejtelel i yumʌntel tac jini yumʌlob ti pañimil yic'ot i ñuclel. \v 9 Tsi' sube: Muq'uic a ñocchocon a bʌ a ch'ujutesañon, mi cʌq'ueñet ti pejtelel, che'en. \v 10 Jesús tsi' sube: Cucu, Satanás, come ts'ijbubil: “Yom ma' ch'ujutesan a Yum Dios. Cojach jini yom ma' yuman”, che'en. \v 11 Jini xiba tsi' cʌyʌ Jesús. Awilan, tsa' tili ángelob i coltañob Jesús. \s1 I tejchibal i ye'tel Jesús wʌ' ti pañimil \r (Mr. 1.14‑20; Lc. 4.14‑15; 5.1‑11; 6.17‑19) \p \v 12 Che' bʌ tsi' yubi ya'an Juan ti mʌjquibʌl, Jesús tsa' majli ti Galilea. \v 13 Che' bʌ tsa' loq'ui ti Nazaret tsa' majli ti chumtʌl ti Capernaum am bʌ ti' ti' colem ñajb lʌc'ʌl ti Zabulón yic'ot ti Neftalí. \v 14 Che' jini tsa' ts'ʌctiyi jini tsa' bʌ i yʌlʌ jini x'alt'an Isaías: \v 15 “Jini winicob x'ixicob año' bʌ ti' lumal Zabulón, yic'ot ya' ti' lumal Neftalí, yic'ot ya' ti' ti' colem ñajb, yic'ot ya' ti junwejl Jordán ja', yic'ot ti Galilea i lumal gentilob, \v 16 jini winicob x'ixicob año' bʌ ti ic'ch'ipan bʌ pañimil tsi' q'ueleyob colem bʌ i sʌclel pañimil. Tsa' caji ti tilel i sʌclel pañimil ba'an jini año' bʌ ti ac'ʌlel woli bʌ i chʌmelob”, che'en. \v 17 Ti jim bʌ ora tsa' caji ti subt'an Jesús. Tsi' yʌlʌ: Cʌyʌx la' mul come lʌc'ʌlix i yumʌntel jini am bʌ ti panchan, che'en. \p \v 18 Che' woli ti xʌmbal ti' ti' ñajb i c'aba' Galilea, Jesús tsi' q'uele cha'tiquil winicob, Simón am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Pedro, yic'ot i yijts'in Simón i c'aba' Andrés. Woli' chocob ochel i chimo'chʌy ya' ti ñajb, come xchuc chʌyob. \v 19 Tsi' subeyob: La'la tsajcañon. Mi caj c meletla ti xchuc winicob, che'en. \v 20 Tsi' bʌc' cʌyʌyob i chimo'chʌy. Tsi' tsajcayob majlel Jesús. \v 21 Che' bʌ woli to i ts'ita' xʌn majlel Jesús, tsi' q'uele yambʌ cha'tiquilob, Jacobo i yalobil Zebedeo, yic'ot i yijts'in Jacobo i c'aba' Juan. Ya' añob ti barco yic'ot i tat i c'aba' Zebedeo. Woli' cha' ts'isob i chimo'chʌy. Jesús tsi' pʌyʌyob. \v 22 Tsi' bʌc' cʌyʌyob i tat yic'ot jini barco. Tsi' tsajcayob majlel. \v 23 Jesús tsa' ñumi majlel ti pejtelel Galilea. Tsi' cha'le cʌntesa ti' sinagoga tac judíojob. Tsi' subu jini wen t'an cha'an i yumʌntel Dios. Tsi' lu' lajmesa pejtelel c'amʌjel yic'ot chʌmel tsa' bʌ i yubiyob winicob x'ixicob. \v 24 Ya' ti pejtelel Siria tsa' caji i yubiñob ñuc bʌ i melbal Jesús. Tsi' pʌyʌyob tilel pejtelel xc'amʌjelob woli bʌ i yubiñob leco tac bʌ i chʌmel, yic'ot cabʌl i wocol yic'ot jini am bʌ i xibʌjlel yic'ot juquin chʌmel, yic'ot jini mach bʌ añobic i c'ʌjñibal i yoc i c'ʌb. Tsi' lu' lajmesayob. \v 25 Tsi' tsajcayob majlel Jesús cabʌl winicob x'ixicob ch'oyolo' bʌ ti Galilea, ti Decápolis, ti Jerusalén, ti Judea yic'ot jini ch'oyolo' bʌ ti junwejl Jordán ja'. \c 5 \s1 I cʌntesa Jesús ti bujtʌl: Jini am bʌ i tijicñʌyel \r (Lc. 6.20‑23) \p \v 1 Che' bʌ tsi' q'uele tempʌbilo' bʌ winicob x'ixicob, Jesús tsa' letsi majlel ti bujtʌl. Che' buchulix Jesús, tsa' tiliyob xcʌnt'añob i cha'an ba'an. \v 2 Tsa' caji ti t'an. Tsa' caji i cʌntesañob. Tsi' subeyob: \m \v 3 Tijicña jini mu' bʌ i ña'tañob ma'anic i bajñel wenlel ti' pusic'al, come i cha'añob i yumʌntel jini am bʌ ti panchan. \m \v 4 Tijicñayob jini woliyo' bʌ ti uq'uel, come muq'uix i ñuq'uesʌbentelob i pusic'al. \m \v 5 Tijicñayob jini pec' bʌ mi' melob i bʌ, come mi caj i yʌq'uentelob pañimil. \m \v 6 Tijicñayob jini año' bʌ i wi'ñal i pusic'al yic'ot i tiquin ti' cha'an chuqui toj, come mi caj i bujt'esʌntelob i pusic'al. \m \v 7 Tijicñayob mu' bʌ i cha'leñob p'untaya, come mi caj i p'untʌntelob. \m \v 8 Tijicñayob jini sʌc bʌ i pusic'al, come mi caj i q'uelob Dios. \m \v 9 Tijicñayob jini mu' bʌ i ñʌch'chocoñob xleto, come mi caj i sujbelob ti' yalobil Dios. \m \v 10 Tijicñayob jini mu' bʌ i tic'lʌntelob cha'an chuqui toj, come i cha'añob i yumʌntel jini am bʌ ti panchan. \m \v 11 Tijicñayetla che' mi' ts'a'leñetla winicob che' mi' tic'lañetla, che' mi' pʌq'uetla ti jujunchajp jontolil cha'an tsa' la' ñopoyon. \m \v 12 La' ñuc'ac la' pusic'al. Melela ti tijicña la' pusic'al, come ñuc la' chobejtʌbal ti panchan, come che' ja'el tsi' tic'layob x'alt'añob wajali. \s1 I yʌts'mil pañimil \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34‑35) \p \v 13 Jatetla i yʌts'miletla pañimil. Mi tsa' sajti i tsajel ats'am, ¿bajche' mi caj i cha' tsaj'esʌntel? Ma'anix i c'ʌjñibal. Mi lac choc ba' mi' t'uchtañob majlel winicob. \v 14 Jatetla i sʌcleletla pañimil. Mach mejlic ti mʌjquel tejclum wa'chocobil bʌ ti' jol wits. \v 15 Che' mi lac tsuc' candil ma'anic mi lac ñup' ti chiquib. Mi lac joc'chocon ti' joc'lib cha'an mi' pʌsbeñob i sʌclel pejtelel año' bʌ ti' mal otot. \v 16 Che' yom mi la' pʌsbeñob winicob x'ixicob la' sʌclel yic'ot wen bʌ la' we'tel. Che' mi' q'uelob mi caj i tsictesañob i ñuclel la' Tat am bʌ ti panchan. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an jini mandar \p \v 17 Mach mi la' wʌl ti la' pusic'al tsa' tiliyon cha'an mic jisan ts'ijbubil bʌ mandar yic'ot i t'an x'alt'añob. Ma'anic tsa' tiliyon cha'an mic jisan. Tsa' tiliyon cha'an mic ts'ʌctesan i sujmlel. \v 18 Come isujm mic subeñetla, mach mejlic ti sujcuntel loq'uel mi jump'ejlic jota mi jump'ejlic punto ti jini mandar c'ʌlʌl ti' jilibal pañimil yic'ot panchan, c'ʌlʌl jinto mi' ts'ʌctiyel pejtelel i subal. \v 19 Jini cha'an mi an majch mi' ñusan jump'ejl ch'o'ch'oc bʌ mandar, mi tsi' cʌntesa winicob cha'an mi' ñusañob ja'el, ma'anic mi caj i taj i ñuclel ti' yumʌntel panchan. Pero jini mu' bʌ i jac' jini mandar, mu' bʌ i cʌntesañob cha'an mi' jac'ob, mi caj i taj i ñuclel ti' yumʌntel jini am bʌ ti panchan. \v 20 Come mic subeñetla, mi mach ñumen tojic la' pusic'al bajche' sts'ijbayajob yic'ot fariseojob, ma'anic mi caj la' wochel ti' yumʌntel jini am bʌ ti panchan. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an tsʌnsa \r (Lc. 12.57‑59) \p \v 21 Tsa'ix la' wubi jini tsa' bʌ subentiyob winicob ti wajali. Tsa' subentiyob: “Mach mi la' cha'len tsʌnsa. Jini mu' bʌ i cha'len tsʌnsa mi caj i taj i mul ti' wut año' bʌ i ye'tel”. \v 22 Pero joñon mic subeñetla, pejtel mu' bʌ i mich'leñob i bʌ mi caj i tajob i mul ti' wut año' bʌ i ye'tel. Jini mu' bʌ i wajlen i pi'ʌl, mi caj i taj i mul ti' wut año' bʌ i ye'tel. Jini mu' bʌ i suben sojquem i jol, mi caj i toj i mul ti c'ajc. \v 23 Che' wola' wʌq'uen i majtan Dios ti' yajñib, mi tsa' c'ajtiyi a cha'an an chuqui tsa' cha'le ti' contra a pi'ʌl, \v 24 cʌyʌ i majtan Dios ti' t'ejl i yajñib. Cucu, ñaxan mele a bʌ a wic'ot a pi'ʌl. Ti wi'il la' aq'uen i majtan Dios ti' yajñib. \v 25 Yom ma' bʌc' pejcan ti uts'at jini woli bʌ i contrajiñet che' wola' majlel ba'an melobʌjʌl ame cajic i yʌq'uet ti' c'ʌb xmel mulil. Jini xmel mulil mi caj i yʌq'uet ti' c'ʌb xcʌnta cárcel. Mi caj a wochel ti mʌjquibʌl. \v 26 Isujm mic subeñet ma'anic mi caj a loq'uel ya'i jinto ma' toj. Ma'anic mi caj a cʌybentel mi jump'ejlic centavo. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an ts'i'lel \p \v 27 Tsa'ix la' wubi tsa' bʌ ajli: “Mach ma' cha'len ts'i'lel”. \v 28 Pero joñon mic subeñetla, majqui jach mi' q'uel x'ixic ti' colosojlel i pusic'al tsa'ix i cha'le ts'i'lel ti' pusic'al yic'ot. \v 29 Mi woli' yʌsañet ti mulil jini a wut am bʌ ti a ñoj, loc'san. Choco. Uts'at mi tsa' sajti jump'ejl a wut. Mach uts'atic mi tsa' chojquiyet ti c'ajc che' ts'ʌcʌl a bʌc'tal. \v 30 Mi woli' yʌsañet ti mulil a c'ʌb am bʌ ti a ñoj, tsepe loq'uel. Choco. Uts'at mi tsa' sajti a c'ʌb. Mach uts'atic mi tsa' chojquiyet ti c'ajc che' ts'ʌcʌl a bʌc'tal. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an che' mi' cʌy i yijñam winic \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11‑12; Lc. 16.18) \p \v 31 Tsa' ajli ja'el: “Che' an majqui yom i cʌy i yijñam, la' i yʌq'uen i juñilel cha'an tsiquil cʌybilix i cha'an”. \v 32 Pero joñon mic subeñetla majqui jach mi' to'o cʌy i yijñam che' ma'anic tsi' cha'le ts'i'lel yic'ot yambʌ winic, woli' bajñel ac' i yijñam ti ts'i'lel. Che' ja'el, majqui mi' pʌy cʌybil bʌ x'ixic cha'an i yijñam woli' cha'len ts'i'lel yic'ot. \s1 Che' mi' wa'chocon i t'an winic \p \v 33 Tsa'ix la' wubi chuqui tsa' subenti winicob ti wajali: “Mach ma' lon tajben i c'aba' Dios cha'an ma' wa'chocon a t'an. Mele ti ts'ʌcʌl chuqui ma' wʌl ti' tojlel Dios”. \v 34 Pero joñon mic subeñetla mach yomic ma' lon wa'chocon a t'an. Mach ma' lon taj ti t'an panchan come jiñʌch i buchlib Dios. \v 35 Mach ma' lon taj ti t'an pañimil come jiñʌch i yajñib i yoc Dios, mi i c'aba'ic Jerusalén come i tejclumʌch jini ñuc bʌ yumʌl. \v 36 Che' ja'el mach ma' lon taj ti t'an a jol cha'an ma' wa'chocon a t'an, come mach mejlic ma' sʌq'uesan ma' wiq'uesan mi junt'ujmic. \v 37 Che' ma' cha'len t'an, mi isujmʌch, “isujm cu”, che'et. Che' mach isujmic, “mach isujmic”, che'et. Mi tsa' wʌlʌ yambʌ t'an cha'an ma' wa'chocon, ch'oyolʌch ti jontolil. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an i q'uextʌntel jontolil \r (Lc. 6.27‑30) \p \v 38 Tsa'ix la' wubi tsa' bʌ ajli: “Wutʌl i q'uexol wutʌl, i bʌquel ejʌl i q'uexol i bʌquel ejʌl”. \v 39 Pero joñon mic subeñetla: Mach mi la' q'uextan jontolil. Che' an majqui mi' jats'et ti ñoj bʌ a choj pʌsben yambʌ a choj. \v 40 Che' an majqui mi' pʌyet ba'an am bʌ i ye'tel cha'an mi' chilbeñet a bujc, aq'uen a chaqueta ja'el. \v 41 Mi an majqui mi' wersa pʌyet ti cuchijel jump'ejl legua, cucu a wic'ot cha'p'ejl legua. \v 42 Aq'uen chuqui mi' c'ajtibeñet. Che' an chuqui mi' c'ajtibeñet ti majan, mach ma' to'o ac' ti sujtel. \s1 Mi laj c'uxbin laj contrajob \r (Lc. 6.32‑36) \p \v 43 Tsa'ix la' wubi tsa' bʌ ajli: “C'uxbin a pi'ʌlob, ts'a'len a contra”. \v 44 Pero joñon mic subeñetla: C'uxbin la' contrajob. Tajala ti oración jini mu' bʌ i contrajiñetla yic'ot jini mu' bʌ i tic'lañetla. \v 45 Che' jini mi' tsictiyel i yalobiletla la' Tat am bʌ ti panchan. Come Dios woli' chʌn ac' ti pasel q'uin ti' tojlel jini tojo' bʌ i pusic'al yic'ot jontolo' bʌ ja'el. Che' ja'el woli' chʌn chocbeñob tilel ja'al jini tojo' bʌ i pusic'al yic'ot jontolo' bʌ. \v 46 Come mi jini jach c'ux woli la' wubin jini c'ux bʌ mi' yubiñetla, ¿uts'at ba ma' q'uejlel che' jini? ¿Mach ba che'ic mi' melob xch'ʌm tojoñelob ja'el? \v 47 Mi jini jach mi la' wʌq'uen cortesía la' wermanojob, ¿ñumen toj ba mi la' mel bajche' yaño' bʌ? ¿Mach ba che'ic mi' cha'leñob gentilob ja'el? \v 48 Jini cha'an yom ts'ʌcʌl i yutslel la' pusic'al che' bajche' ts'ʌcʌl i yutslel i pusic'al la' Tat am bʌ ti panchan. \c 6 \s1 Bajche' mi' yʌq'uentel chubʌ'añʌl p'ump'uño' bʌ \p \v 1 Chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an mi la' mel chuqui toj, pero mach cojic jach ti' wut la' pi'ʌlob cha'an mi' q'ueletla, come che' jini ma'anic mi' yʌq'ueñetla la' chobejtʌbal la' Tat am bʌ ti panchan. \v 2 Che' mi la' wʌq'uen la' chubʌ'an p'ump'uño' bʌ, mach mi la' wʌc' ti wustʌl majlel trompeta ti' tojel la' wut che' bajche' mi' cha'leñob ti sinagoga tac yic'ot ti calle tac jini cha'p'ejax bʌ i pusic'al cha'an mi' q'uejlelob ti ñuc ti' wut winicob x'ixicob. Isujm mic subeñetla tsa'ix i tajayob i chobejtʌbal. \v 3 Che' ma' wʌq'uen a chubʌ'an p'ump'uño' bʌ, mach ma' wʌc' ti q'uejlel jini woli bʌ a wʌc'. \v 4 Ti mucul yom ma' wʌc' a chubʌ'an. Jini a Tat woli bʌ i q'uel pejtelel mucul tac bʌ mi caj i yʌq'ueñet a chobejtʌbal ti jamʌl. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an oración \r (Lc. 11.2‑4) \p \v 5 Che' ma' cha'len oración, mach a cha'len che' bajche' jini cha'chajp jax bʌ i pusic'al mu' bʌ i mulan i cha'leñob oración che' wa'alob ti sinagoga tac yic'ot ti' xujc calle cha'an mi' q'uejlelob. Isujm mic subeñetla tsa'ix i tajayob i chobejtʌbal. \v 6 Pero jatet, che' ma' cha'len oración, ochen ti' mal a wotot. Mʌcʌ i ti' a wotot. Pejcan a Tat am bʌ ti mucul. Jini a Tat woli bʌ i q'uel pejtelel mucul tac bʌ mi caj i yʌq'ueñet a chobejtʌbal ti jamʌl. \v 7 Che' mi la' cha'len oración, mach mi la' chʌn taj lajal bʌ t'an cha'an ma' tam'esan a woración che' bajche' mi' cha'leñob gentilob. Mi' lon ña'tañob mi' yubintel i yoración cha'an cabʌl i t'an. \v 8 Mach mi la' cha'len lajal bajche' jini gentilob, come yujil la' Tat chuqui anto yom la' cha'an che' maxto anic tsa' la' c'ajtibe. \p \v 9 Cha'lenla oración che' bajche' jini: C Tat lojon añet bʌ ti panchan, la' ch'ujutesʌntic a c'aba'. \v 10 La' tilic a yumʌntel. La' mejlic chuqui a wom ti pañimil che' bajche' ti panchan. \v 11 Aq'ueñon lojon c waj cha'an ili q'uin. \v 12 Ñusʌbeñon lojon c mul che' bajche' mic ñusʌbeñob i mul c pi'ʌlob lojon. \v 13 Mach ma' wʌc'on lojon ba' mic pʌjyel lojon ti mulil. Cʌntañon lojon ame yajlicon lojon ti jontolil. Come a cha'añʌch a yumʌntel yic'ot a p'ʌtʌlel yic'ot a ñuclel ti pejtelel ora. Amén. Che' yom mi la' mel oración. \v 14 Come mi woli la' ñusʌben i mul la' pi'ʌlob, la' Tat ti panchan mi' ñusʌbeñetla la' mul. \v 15 Pero mi mach mi la' ñusʌbeñob i mul la' pi'ʌlob, ma'anic mi' ñusʌbeñetla la' mul la' Tat ja'el. \s1 I cʌntesa Jesús cha'an ch'ajb \p \v 16 Che' ja'el che' woliyetla ti ch'ajb, mach mi la' mel ti ch'ijiyem la' wut che' bajche' jini cha'chajp jax bʌ i pusic'al. Leco mi' melob i wut cha'an mi' q'uejlelob che' woliyob ti ch'ajb. Isujm mic subeñetla, tsa'ix i tajayob i chobejtʌbal. \v 17 Pero jatet, che' woliyet ti ch'ajb boño a jol. Poco a wut. \v 18 Che' jini ma'anic mi' tsictiyel ti' wut winicob x'ixicob mi woliyet ti ch'ajb. Pero mi' tsictiyel ti' wut a Tat am bʌ ti mucul. Jini a Tat, mu' bʌ i q'uel pejtelel mucul tac bʌ, mi caj i yʌq'ueñet a chobejtʌbal ti jamʌl. \s1 Chubʌ'añʌl ti panchan \r (Lc. 12.32‑34) \p \v 19 Mach mi la' tempan la' chubʌ'an ti pañimil ba' mi' jisan motso', ba' mi' caj ti ta', ba' mi' yochelob xujch' i xujch'iñob loq'uel. \v 20 Tempan la' chubʌ'an ti panchan ba' ma'anic mi' jisan motso', ba' ma'anic mi' caj ti ta', ba' ma'anic mi' yochelob xujch' i xujch'iñob loq'uel. \v 21 Baqui jach tempʌbil la' chubʌ'an, mi la' teñe ac' ti la' pusic'al. \s1 Lámpara cha'an lac bʌc'tal \r (Lc. 11.33‑36) \p \v 22 Jini lac wut lámparajʌch cha'an lac bʌc'tal. Mi weñʌch la' wut, mi la' wen q'uel i sʌclel pañimil. \v 23 Mi mach wenic la' wut, añet jach la ti ac'ʌlel. Mi i'ic' jax mi la' q'uel i sʌclel pañimil, añetla ti ic'yoch'an bʌ pañimil. \s1 Dios yic'ot chubʌ'añʌl \r (Lc. 16.13;12.22‑31) \p \v 24 Ma'anic x'e'tel mu' bʌ mejlel i yuman cha'tiquil yumʌl. Mi' ts'a'len juntiquil yumʌl, mi' c'uxbin yambʌ. Mi' jac'ben i t'an juntiquil, mi' ñusʌben i t'an yambʌ. Mach mejlic la' yuman Dios che' woli la' yuman chubʌ'añʌl. \p \v 25 Jini cha'an mic subeñetla mach mi la' mel la' pusic'al cha'an la' cuxtʌlel wʌ' ti pañimil, mi cha'an chuqui mi la' c'ux, mi cha'an chuqui mi la' jap, mi cha'an chuqui mi la' xoj. ¿Mach ba ñumenic i c'ʌjñibal la' cuxtʌlel bajche' i bʌl la' ñʌc'? ¿Mach ba ñumenic i c'ʌjñibal la' bʌc'tal bajche' la' pislel? \v 26 Q'uelela jini te'lemut. Ma'anic mi' cha'len pac' mi c'ajbal. Ma'anic mi' tempan i buc'bal ti' yotlel. La' Tat ti panchan mi' yʌq'uen i buc'bal te'lemut. ¿Mach ba ñumenic la' c'ʌjñibal bajche' te'lemut? \v 27 ¿Majqui mi' mejlel ti colel mi junxuc'ubʌyem cha'an ti cabʌl mel pusic'al? \p \v 28 ¿Chucoch mi la' mel la' pusic'al cha'an la' pislel? Ña'tanla bajche' mi' colel jini sʌsʌc bʌ i nich pimel am bʌ ti jamil. Ma'anic mi' cha'len e'tel mi ñoq'uijel. \v 29 Pero mic subeñetla, mach yoque i t'ojolic i pislel Salomón ti pejtelel i ñuclel bajche' jini sʌsʌc bʌ i nich pimel. \v 30 I t'ojol jax mi' mel pimel Dios, jini pimel cuxul bʌ wʌle mu' bʌ i chojquel ti c'ajc ti yijc'ʌlal. Mi che'ʌch mi' mel, ¿mach ba muq'uic i yʌq'ueñetla chuqui mi la' xoj jatetla mach bʌ anic mi la' ñop ti pejtelel la' pusic'al? \v 31 Jini cha'an mach mi la' mel la' pusic'al. Mach mi la' wʌl: “¿Chuqui mi caj laj c'ux? ¿Chuqui mi caj lac jap? ¿Chuqui mi caj lac xoj?” Mach che'ic yom mi la' wʌl. \v 32 Come pejtelel ili tac mi' sʌclañob gentilob. Come la' Tat ti panchan yujil pejtelel chuqui tac yom la' cha'an. \v 33 Ñaxan sajcanla i yumʌntel Dios yic'ot i tojel. Che' jini mi caj la' wʌq'uentel pejtelel chuqui tac anto yom la' cha'an. \v 34 Mach mi la' mel la' pusic'al cha'an jini mu' to bʌ i yujtel ijc'ʌl. Ya'to tsiquil chuqui mi' yujtel ijc'ʌl. Jasʌl jach mi lac ña'tan ili wocol am bʌ wʌle. \c 7 \s1 Che' an majch mi' lon al ti' pusic'al an i mul i pi'ʌlob \r (Lc. 6.37‑38, 41‑42) \p \v 1 Mach mi la' wʌl ti la' pusic'al mi an i mul la' pi'ʌlob. Che' jini, ma'anic mi caj i yʌlob ti' pusic'al mi an la' mul. \v 2 Come che' mi la' wʌl ti la' pusic'al mi an i mul la' pi'ʌlob, mi caj i yʌlob ti' pusic'al mi an la' mul. Che' bajche' mi la' p'isben winicob, che'ʌch mi caj la' wʌq'uentel ja'el. \v 3 ¿Chucoch ma' q'uel ya wistʌl sajte' am bʌ ti' wut a pi'ʌl, pero ma'anic ma' q'uel cucujl am bʌ ti a wut? \v 4 ¿Bajche' mi mejlel a suben a pi'ʌl: “La' c loc'san sajte' ti a wut”, che'et, pero awilan an cucujl ti a wut? \v 5 Jatet cha'chajp jax bʌ a pusic'al, ñaxan loc'san jini cucujl am bʌ ti a wut. Ti wi'il mi mejlel a wen q'uel cha'an ma' loc'san jini sajte' am bʌ ti' wut a pi'ʌl. \v 6 Mach mi la' wʌq'uen ts'i' chuqui tac ch'ujul. Mach mi la' wejtuben chitam la' perla tac ame mi' t'uchtan, ame mi' sutq'uin i bʌ i lowetla. \s1 C'ajtinla, sʌclanla, pejcanla \r (Lc. 11.9‑13;6.31) \p \v 7 C'ajtinla. Mi caj la' wʌq'uentel. Sajcanla. Mi caj la' taj. Pejcanla i yum otot. Mi caj la' jambentel. \v 8 Come majqui jach mi' c'ajtin mi caj i yʌq'uentel. Jini mu' bʌ i sajcan mi' taj. Jini mu' bʌ i pejcan i yum otot mi caj i jambentel. \v 9 ¿Am ba juntiquil winic ti a tojlel mu' bʌ caj i yʌq'uen xajlel i yalobil mi tsi' c'ajtibe waj? \v 10 Mi tsi' c'ajtibe chʌy, ¿mu' ba i yʌq'uen lucum? \v 11 Anquese jontoletla la' wujil la' wʌq'uen la' walobilob chuqui uts'at. ¿Mach ba ñumenic yujil la' Tat am bʌ ti panchan? Mi' yʌq'ueñob chuqui uts'at jini mu' bʌ i c'ajtibeñob. \v 12 Melela chuqui uts'at ti' tojlel la' pi'ʌlob mi la' wom chuqui uts'at ti la' tojlel. Come jiñʌch jini mandar yic'ot i subal jini x'alt'añob. \s1 Ch'o'ch'oc bʌ i ti' otot \r (Lc. 13.24) \p \v 13 Ochenla ti ch'o'ch'oc bʌ i ti', come colem i ti', ñuc i bijlel mu' bʌ i majlel ti tojmulil. Cabʌlob mi' yochelob ya'i. \v 14 Come ch'o'ch'oc i ti', ch'o'ch'oc i bijlel ba' mi la' taj la' cuxtʌlel. Ts'ita' jax jini mu' bʌ i yochelob i taj i cuxtʌlel. \s1 Ti' wut mi' cʌjñel te' \r (Lc. 6.43‑45; 13.25‑27) \p \v 15 Chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an lot bʌ x'alt'añob mu' bʌ i tilelob ba' añetla lʌpʌl i cha'añob i tsutsel tiñʌme' yilal, pero ti' pusic'al lajalob bajche' jontol bʌ bʌte'el ts'i'. \v 16 ¿Mu' ba i tujq'uel ts'usub ti ch'ixol, mi i wut te' i c'aba' higo ti ts'ʌbabol? Ti' wut jach mi la' cʌn lot bʌ x'alt'añob. \v 17 Che' jini, pejtelel uts'at bʌ te' mi' yʌc' uts'at bʌ i wut. Jini mach bʌ wenic bʌ te' mi' yʌc' leco tac bʌ i wut. \v 18 Mach mejlic i yʌc' leco bʌ i wut jini uts'at bʌ te'. Che' ja'el, ma'anic mi' yʌc' uts'at bʌ i wut jini te' mach bʌ wenic. \v 19 Pejtelel jini te' mach bʌ anic mi' yʌc' uts'at bʌ i wut mi' sejq'uel. Mi' chojquel ti c'ajc. \v 20 Che' jini, ti' wut jach mi la' cʌñob. \v 21 Mach ti pejtelobic mu' bʌ i pejcañoñob ti' yum mi caj i yochelob ti' yumʌntel jini am bʌ ti panchan. Jini jach mu' bʌ i melob bajche' yom c Tat ti panchan mi caj i yochelob. \v 22 Ti jini q'uin cabʌl mi caj i subeñoñob: “C Yum, c Yum, ¿mach ba anic tsac cha'le lojon subt'an ti a c'aba'? Ti a c'aba' tsac choco lojon loq'uel xibajob. Ti a c'aba' tsac cha'le lojon cabʌl ñuc bʌ c melbal”. Che' mi caj i yʌlob. \v 23 Che' jini mi caj c subeñob: “Mach j cʌñʌyeticla. Loq'uenla tic tojlel jatetla mu' bʌ la' cha'len jontolil”. \s1 Cha'p'ejl i c'ʌclib otot \r (Lc. 6.46‑49) \p \v 24 Ti jujuntiquil mu' bʌ i yubibeñon c t'an, mu' bʌ i jac'beñon, lajalʌch bajche' winic am bʌ cabʌl i ña'tʌbal. Tsi' mele i yotot ti' pam xajlel. \v 25 Tsa' yajli ja'al. Tsa' tili but'ja'. Tsa' ñumi cabʌl ic'. Tsi' jats'ʌ jini otot. Pero ma'anic tsa' bujchi come wen wa'chocobil jini otot ti' pam xajlel. \v 26 Jini mu' bʌ i yubibeñon c t'an pero ma'anic mi' jac'beñon, lajalʌch bajche' winic mach bʌ anic i ña'tʌbal. Tsi' mele i yotot ti' pam ji'. \v 27 Tsa' yajli ja'al. Tsa' tili but'ja'. Tsa' ñumi cabʌl ic'. Tsi' jats'ʌ jini otot. Tsa' bujchi. Tsa' lu' jejmi. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \v 28 Che' bʌ tsa' ujti i sub jini t'an Jesús, tsa' toj sajtiyob i pusic'al winicob x'ixicob cha'an i cʌntesʌbal. \v 29 Come yic'ot i p'ʌtʌlel i ye'tel tsi' cʌntesayob, mach che'ic bajche' sts'ijbayajob. \c 8 \s1 Jesús tsi' lajmesa winic am bʌ leco bʌ tsoy \r (Mr. 1.40‑45; Lc. 5.12‑16) \p \v 1 Che' bʌ tsa' jubi tilel Jesús ti bujtʌl, tsa' caji i tsajcañob majlel cabʌl winicob x'ixicob. \v 2 Awilan, tsa' tili juntiquil winic am bʌ leco bʌ i tsoy. Tsi' ch'ujutesa Jesús. Tsi' yʌlʌ: C Yum, mi a wom, mi mejlel a lajmesañon, che'en. \v 3 Jesús tsi' sʌts'ʌ i c'ʌb. Tsi' tʌlʌ. Tsi' yʌlʌ: Com cu. La' lajmiquet, che'en. Tsa' bʌc' lajmi leco bʌ i tsoy. \v 4 Jesús tsi' sube: Chʌcʌ q'uele a bʌ. Mach ma' suben mi juntiquilic winic. Cucu pʌsʌ a bʌ ba'an motomaj. Aq'uen i majtan Dios che' bajche' tsi' yʌlʌ Moisés ti mandar cha'an mi' q'uelob sʌq'uesʌbilet, che'en Jesús. \s1 Jesús tsi' lajmesa x'e'tel i cha'an jini am bʌ i ye'tel \r (Lc. 7.1‑10) \p \v 5 Che' bʌ tsa' c'oti Jesús ti Capernaum, tsa' tili i yaj capitán jo'c'al soldadojob. Tsi' c'ajtibe wocol t'an. \v 6 Tsi' yʌlʌ: C Yum, ya' ñolol juntiquil x'e'tel c cha'an ti cotot. Ma'anic i c'ʌjñibal i yoc i c'ʌb. Wen cabʌl woli' yubin wocol, che'en. \v 7 Jesús tsi' sube: Mic majlel c lajmesan, che'en. \v 8 Jini i yaj capitán jo'c'al soldadojob tsi' sube: C Yum, mach uts'aticon cha'an ma' wochel ti cotot. Jini jach yom ma' wʌc' a t'an. Che' jini mi' caj ti lajmel jini x'e'tel c cha'an. \v 9 Come joñon añon ti' wenta yambʌ winic. An tic wenta cabʌl soldadojob. Mic suben juntiquil: “Cucu”, cho'on. Mi' majlel. Yambʌ mic suben: “La'”, cho'on. Mi' tilel. Mic suben c winic: “Mele jini”, cho'on. Mi' mel, che'en jini capitán. \v 10 Jesús uts'at tsi' yubibe i t'an jini capitán. Tsi' subeyob jini woli bʌ i tsajcañob majlel: Isujm mic subeñetla ma'anic ba' tsac taja ti pejtelel Israel mi juntiquilic winic mu' bʌ i ñopon bajche' jini. \v 11 Mic subeñetla, mi caj i tilelob cabʌl ch'oyolo' bʌ ti' pasibal q'uin yic'ot ti' bʌjlibal q'uin. Ya' mi caj i buchtʌlob yic'ot Abraham yic'ot Isaac yic'ot Jacob ti' yumʌntel jini am bʌ ti panchan. \v 12 Jini tsa' bʌ pʌjyiyob ti' yumʌntel Dios mach bʌ anic mi' yumañob Dios mi' caj ti chojquelob ochel ti ic'ch'ipan bʌ pañimil. Ya' mi' cajelob ti uq'uel yic'ot quech'ecña bʌ i bʌquel i yej, che'en Jesús. \v 13 Jesús tsi' sube i yaj capitán soldadojob: Cucux. La' aq'uentiquet che' bajche' tsa' ñopo ti a pusic'al, che'en. Ti jini jach bʌ ora tsa' lajmi jini x'e'tel i cha'an. \s1 Jesús tsi' lajmesa x'ixic bʌ i ñij'al Pedro \r (Mr. 1.29‑34; Lc. 4.38‑41) \p \v 14 Che' bʌ tsa' ochi Jesús ti' yotot Pedro, tsi' q'uele ya' ñolol x'ixic, i ñij'al Pedro. Woli' yubin c'ajc. \v 15 Tsi' tʌlbe i c'ʌb. Tsa' bʌc' lajmi c'ajc. Tsa' ch'ojyi. Tsa' caji i bʌc' we'sañob. \v 16 Che' yomix ic'an, tsi' pʌyʌyob tilel ba'an Jesús cabʌl año' bʌ i xibʌjlel. Ti' t'an jach Jesús tsi' choco loq'uel jini xibajob. Tsi' lu' lajmesa xc'amʌjelob. \v 17 Che'ʌch tsa' ujti cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an jini x'alt'an Isaías tsa' bʌ i yʌlʌ: “Jini tsi' ch'ʌmʌ lac chʌmel. Tsi' cuchu laj c'amʌjel”, che'en. \s1 Jini yomo' bʌ i tsajcan Jesús \r (Lc. 9.57‑62) \p \v 18 Che' bʌ tsi' q'uele cabʌl winicob x'ixicob ti' joytilel, Jesús tsi' yʌq'ueyob mandar xcʌnt'añob cha'an mi' bajñel c'axelob ti junwejl ñajb. \v 19 Tsa' tili juntiquil sts'ijbaya. Tsi' sube: Maestro, mi caj c tsajcañet baqui jach ma' majlel, che'en. \v 20 Jesús tsi' sube: An i met wax. An i c'u' te'lemut, pero ma'anic ba' mi' ñoltʌl i Yalobil Winic cha'an mi' c'aj i yo, che'en. \v 21 Yambʌ xcʌnt'an tsi' sube: C Yum, ac'ʌyon ti ñaxan majlel c muc c tat, che'en. \v 22 Jesús tsi' sube: Tsajcañon. La' i mucob chʌmeño' bʌ jini chʌmeño' bʌ i pi'ʌlob, che'en. \s1 Jesús tsi' tiq'ui p'ʌtʌl bʌ ic' \r (Mr. 4.35‑41; Lc. 8.22‑25) \p \v 23 Che' bʌ tsa' ochi Jesús ti barco, tsi' tsajcayob ochel xcʌnt'añob i cha'an. \v 24 Awilan, tsa' tili p'ʌtʌl bʌ ic' ti ñajb. Tsa' caji i wec'ulan i bʌ ja' c'ʌlʌl ti' pam barco. Wʌyʌl Jesús. \v 25 Tsa' tiliyob xcʌnt'añob i cha'an cha'an mi' ñijcañob ch'ojyel. Tsi' yʌlʌyob: C Yum, coltañon lojon, wolic jilel lojon, che'ob. \v 26 Jesús tsi' subeyob: ¿Chucoch woliyetla ti bʌq'uen, jatetla mach bʌ anic mi la' ñop ti pejtelel la' pusic'al? che'en. Tsa' ch'ojyi. Tsi' tiq'ui jini ic' yic'ot ñajb. Ñʌch'ʌcña tsa' lajmi. \v 27 Tsa' toj sajtiyob i pusic'al winicob. Tsi' yʌlʌyob: ¿Majqui jini winic? Come jini ic' yic'ot ñajb mi' jac'ben i t'an, che'ob. \s1 Jini año' bʌ i xibʌjlel ti' lumal gadareñob \r (Mr. 5.1‑20; Lc. 8.26‑39) \p \v 28 Che' bʌ tsa' c'oti ti junwejl ñajb, ti' lumal gadareñob, tsa' tiliyob ba'an Jesús cha'tiquil winicob año' bʌ i xibʌjlel. Ya' tsa' loq'uiyob ti' yotlel tac ch'ujlelʌl. C'ax jontolob. Jini cha'an ma'anic majch tsa' mejli ti ñumel ti ili bij. \v 29 Awilan, c'am tsi' cha'leyob t'an. Tsi' yʌlʌyob: ¿Chuqui i ye'tel ma' tilel ba' añon lojon jatet i Yalobilet bʌ Dios? ¿Tsa' ba tiliyet cha'an ma' tic'lañon lojon che' maxto i yorajlelic? che'ob. \v 30 Mero ñajt woli ti buc'bal bajc'ʌl chitam. \v 31 Tsi' c'ajtibeyob Jesús ti wocol t'an jini xibajob: Mi a wom a chocon lojon loq'uel, subeñon lojon ochel ti chitam, che'ob. \v 32 Jesús tsi' subeyob: Cucula, che'en. Che' bʌ loq'uemobix xibajob tsa' ochiyob ti chitam. Awilan, ti pejtelel jini chitam ti ajñel tsa' jubi ti xitil bʌ wits. Tsi' lu' choco ochel i bʌ ti ñajb. Tsa' laj chʌmi ti ja'. \v 33 Jini xcʌnta chitamob ajñel tsa' majliyob ti tejclum. Tsi' laj subuyob chuqui tsa' ujti yic'ot chuqui tsa' tumbentiyob jini am bʌ i xibʌjlel. \v 34 Awilan jini xtejclumob tsa' laj loq'uiyob cha'an mi' q'uelob Jesús ya' ti bij. Che' bʌ tsi' tajayob, tsa' caji i c'ajtibeñob Jesús ti wocol t'an cha'an mi' loq'uel ti' lumal. \c 9 \s1 Jesús tsi' lajmesa winic mach bʌ anic i c'ʌjñibal i yoc i c'ʌb \r (Mr. 2.1‑12; Lc. 5.17‑26) \p \v 1 Tsa' ochi Jesús ti barco. Tsa' c'axi ti colem ñajb. Tsa' c'oti ti' tejclum. \v 2 Awilan, tsi' ch'ʌmʌyob majlel juntiquil winic mach bʌ anic i c'ʌjñibal i yoc i c'ʌb. Ñolol ti' wʌyib. Che' bʌ tsi' ña'ta Jesús mi woli' ñopob jini winicob, tsi' sube jini mach bʌ anic i c'ʌjñibal i yoc i c'ʌb: Calobil, tijicñesan a pusic'al. Ñusʌbilix a mul, che'en. \v 3 Awilan, cha'tiquil uxtiquil sts'ijbayajob tsi' yʌlʌyob ti' pusic'al: Jini winic woli' p'aj Dios, che'ob. \v 4 Ña'tʌbil i cha'an Jesús chuqui woli' yʌlob ti' pusic'al. Tsi' yʌlʌ: ¿Chucoch woli la' cha'len jontol bʌ t'an ti la' pusic'al? \v 5 ¿Baqui bʌ ñumen wocol? ¿Jim ba wocol che' mic suben: “Ñusʌbilix a mul?” o ¿jim ba wocol che' mic suben: “Ch'ojyen, cha'len xʌmbal”? Subula. \v 6 Pero cha'an mi la' ña'tan an i p'ʌtʌlel i Yalobil Winic ilayi ti pañimil cha'an mi' ñusan mulil (tsi' sube jini mach bʌ anic i c'ʌjñibal i yoc i c'ʌb): Ch'ojyen. Teche a wʌyib. Cucu ti a wotot, che'en Jesús. \v 7 Tsa' ch'ojyi. Tsa' majli ti' yotot. \v 8 Tsa' cajiyob ti bʌq'uen jini winicob x'ixicob che' bʌ tsi' q'ueleyob. Tsi' tsictesʌbeyob i ñuclel Dios tsa' bʌ i yʌq'ueyob winicob ñuc bʌ i p'ʌtʌlel. \s1 Tsa' pʌjyi Mateo \r (Mr. 2.13‑17; Lc. 5.27‑32) \p \v 9 Che' woli ti xʌmbal majlel Jesús, tsi' q'uele juntiquil winic i c'aba' Mateo, buchul ya' ba' mi' ch'ʌjmel tojoñel. Jesús tsi' sube: Tsajcañon, che'en. Mateo tsa' wa'le. Tsa' caji i tsajcan majlel. \p \v 10 Che' buchul Jesús ti' t'ejl mesa ti otot, awilan, tsa' tiliyob cabʌl xch'ʌm tojoñelob yic'ot xmulilob. Tsa' buchleyob yic'ot Jesús yic'ot xcʌnt'añob i cha'an. \v 11 Che' bʌ tsi' q'ueleyob jini fariseojob, tsi' c'ajtibeyob xcʌnt'añob i cha'an Jesús: ¿Chucoch woli' pi'len ti we'el jini xch'ʌm tojoñelob yic'ot xmulilob la' maestro? che'ob. \v 12 Che' bʌ tsi' yubi Jesús, tsi' subeyob: Jini c'oc'o' bʌ mach yomobic ts'ʌcʌntel, jini jach jini c'amo' bʌ. \v 13 Cucula. Ñopola i sujmlel jini t'an: “Com mi la' cha'len p'untaya, mach comic mi la' wʌq'ueñon c majtan”. Come ma'anic tsa' tili c pʌy jini tojo' bʌ i pusic'al. Tsa' tili c pʌy xmulilob cha'an mi' cʌyob i mul. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 C'ajtibal cha'an ch'ajb \r (Mr. 2.18‑22; Lc. 5.33‑39) \p \v 14 Tsa' tiliyob xcʌnt'añob i cha'an Juan ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌyob: Cabʌl mic cha'len lojon ch'ajb. Che' ja'el fariseojob. ¿Chucoch ma'anic mi' cha'leñob ch'ajb xcʌnt'añob a cha'an? che'ob. \v 15 Jesús tsi' jac'beyob: ¿Mejl ba i cha'leñob ch'ajb jini xmel q'uiñob che' temel añob yic'ot winic woli bʌ ti ñujpuñijel? Pero tal i yorajlel che' mi caj i pʌjyel majlel jini winic woli bʌ ti ñujpuñijel. Ti jini q'uin tac mi' cajelob ti ch'ajb xmel q'uiñob. \v 16 Ma'anic majqui mi' c'ʌn tsijib pisil cha'an mi' lʌw tsucul bʌ i pislel, come mu' jach i cha' tsijlel loq'uel, jinto ñumen colem i tsijlemal. \v 17 Che' ja'el, ma'anic majqui mi' yotsan tsijib vino ti tsucul bʌ i yajñib melbil bʌ ti pʌchi. Mi che'ʌch tsi' mele, mi' tojmel i yajñib, mi' bejq'uel vino, mi' jilel i yajñib. Pero mi' yotsañob tsijib vino ti tsijib to bʌ i yajñib. Che' jini, mi' jalijel i yajñib yic'ot jini vino ja'el. \s1 I yalobil Jairo yic'ot jini x'ixic tsa' bʌ i tʌlbe i bujc Jesús \r (Mr. 5.21‑43; Lc. 8.40‑56) \p \v 18 Che' woli' subeñob jini t'an, awilan, tsa' tili juntiquil yumʌl. Tsi' ch'ujutesa Jesús. Tsi' yʌlʌ: Poj ujtel i chʌmel xch'oc bʌ calobil. La', ac'ʌ a c'ʌb ti jini xch'oc cha'an mi' cha' cuxtiyel, che'en. \v 19 Jesús tsa' wa'le. Tsi' tsajca majlel yic'ot xcʌnt'añob i cha'an. \v 20 Awilan, ma'anic tsa' wis tijq'ui i bec' i ch'ich'el juntiquil x'ixic lajchʌmp'ejl jab. Tsa' tili ti' pat Jesús. Tsi' tʌlbe i yoc i pislel. \v 21 Come tsi' yʌlʌ ti' pusic'al: Mi tsa' jach c tʌlbe i pislel, mi caj j c'oc'an, che'en jini x'ixic. \v 22 Jesús tsi' sutq'ui i bʌ. Che' bʌ tsi' q'uele tsi' sube: Calobil, tijicñesan a pusic'al. Tsa' coltʌntiyet cha'an tsa' ñopoyon, che'en. Tsa' bʌc' lajmi jini x'ixic. \p \v 23 Che' bʌ tsa' ochi Jesús ti' yotot jini yumʌl, tsi' q'uele jini x'amʌyob yic'ot jini winicob x'ixicob ju'ucñayob ti uq'uel. \v 24 Jesús tsi' subeyob: Loq'uenla. Mach chʌmenic jini xch'oc. Woli jach ti wʌyel, che'en. Tsi' wajleyob. \v 25 Che' loq'uemobix winicob x'ixicob tsa' ochi Jesús. Tsi' chucbe i c'ʌb xch'oc. Tsa' ch'ojyi jini xch'oc. \v 26 Tsa' pujqui t'an ti pejtelel lum cha'an jini tsa' bʌ ujti. \s1 Tsa' c'otiyob i wut cha'tiquil xpots' \p \v 27 Che' bʌ tsa' majli Jesús, tsi' tsajcayob majlel cha'tiquil xpots'. C'am tsi' yʌlʌyob: I Yalobil David, p'untañon lojon, che'ob. \v 28 Che' bʌ tsa' c'oti ti otot, tsa' tiliyob jini xpots'ob ba'an Jesús. Jesús tsi' subeyob: ¿Mu' ba la' ñop mi mejlel c mel jini? che'en. Tsi' jac'beyob: Mu' cu, c Yum, che'ob. \v 29 Jesús tsi' tʌlbeyob i wut. Tsi' yʌlʌ: La' melbentiquetla che' bajche' tsa' la' ñopo, che'en. \v 30 Tsa' c'otiyob i wut. Jesús tsi' wersa subeyob: Chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an ma'anic mi' yubin winic mi juntiquilic, che'en. \v 31 Pero che' bʌ tsa' sujtiyob, tsi' pucuyob t'an ti pejtelel lum cha'an ñuc bʌ i melbal Jesús. \s1 Tsa' caji ti t'an juntiquil x'uma' \p \v 32 Che' bʌ tsa' majliyob, awilan, tsa' pʌjyi tilel ba'an Jesús juntiquil x'uma' winic am bʌ i xibʌjlel. \v 33 Che' bʌ tsa'ix chojqui loq'uel i xibʌjlel, tsa' caji ti t'an jini x'uma'. Tsa' toj sajtiyob i pusic'al jini winicob x'ixicob. Tsi' yʌlʌyob: Ma'anic ba' tsa' laj q'uele che' bajche' jini ti Israel, che'ob. \v 34 Jini fariseojob tsi' yʌlʌyob: Ti' p'ʌtʌlel i yum xibajob, mi' choc loq'uel xibajob, che'ob. \s1 Wen cabʌl c'ajbal \p \v 35 Jesús tsa' ñumi ti pejtelel tejclum tac yic'ot ti pejtelel xchumtʌl tac. Tsi' cha'le cʌntesa ti' sinagoga tac judíojob. Tsi' subu jini wen t'an cha'an i yumʌntel Dios. Tsi' lu' lajmesa c'amʌjel tac yic'ot chʌmel tac. \v 36 Che' bʌ tsi' q'uele tempʌbilob winicob x'ixicob, tsa' bujt'i i pusic'al Jesús ti p'untaya, come tsi' q'uele c'uñob jax, pujquemob jax che' bajche' tiñʌme' mach bʌ anic xcʌntaya i cha'an. \v 37 Tsi' sube xcʌnt'añob i cha'an: Isujm, wen cabʌl c'ajbal pero ma'anic cabʌl x'e'telob. \v 38 Jini cha'an c'ajtibenla i Yum c'ajbal ti wocol t'an cha'an mi' choc majlel x'e'telob ti' c'ajbal, che'en. \c 10 \s1 Tsa' aq'uentiyob i ye'tel jini lajchʌntiquil \r (Mr. 3.13‑19; 6.7‑13; Lc. 6.12‑16; 9.1‑6) \p \v 1 Jesús tsi' pʌyʌ tilel jini lajchʌntiquil xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' yʌq'ueyob i p'ʌtʌlel ti' contra xibajob cha'an mi' chocob loq'uel, cha'an ja'el mi' lu' lajmesan c'amʌjel tac yic'ot chʌmel tac. \v 2 Jiñʌch i c'aba' jini lajchʌntiquil xcʌnt'añob tsa' bʌ chojquiyob majlel ti subt'an: Ñaxan Simón i cha'p'ejlel i c'aba' Pedro, yic'ot Andrés i yijts'in Pedro, Jacobo i yalobil Zebedeo, yic'ot Juan i yijts'in Jacobo, \v 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo jini xch'ʌm tojoñel, Jacobo i yalobil Alfeo, yic'ot Lebeo, jini am bʌ i jol i c'aba' Tadeo, \v 4 Simón jini cananista, yic'ot Judas Iscariote, jini tsa' bʌ i yʌc'ʌ Jesús ti' c'ʌb i contra. \p \v 5 Jesús tsi' choco majlel jini lajchʌntiquil. Tsi' yʌq'ueyob mandar: Mach mi la' majlel ba'an gentilob. Mach mi la' wochel mi ti jump'ejlic i tejclum jini samaritanojob. \v 6 Pero ya' yom mi la' majlel ba'an sajtemo' bʌ tiñʌme' i p'olbalo' bʌ Israel. \v 7 Che' woli la' majlel, subula jini wen t'an: “Lʌc'ʌlix i yumʌntel jini am bʌ ti panchan”, che'etla. \v 8 Lajmesanla xc'amʌjelob. Techela ch'ojyel chʌmeño' bʌ. Lajmesanla año' bʌ leco bʌ i tsoy. Chocola loq'uel xibajob. A majtan jach tsa' aq'uentiyetla. I majtan jach mi la' wʌq'ueñob ja'el. \v 9 Mach mi la' ch'ʌm majlel mi oro mi plata mi tsucu taq'uin ti' yajñib la' taq'uin. \v 10 Mach mi la' ch'ʌm majlel ti bij mi chim, mi cha'p'ejl la' bujc, mi xʌñʌbʌl, mi te' cha'an xʌmbal. Come yom mi' yʌq'uentel i bʌl i ñʌc' x'e'tel. \p \v 11 Baqui jach mi la' wochel mi ti tejclum, mi ti xchumtʌl, yom mi la' c'ajtibeñob mi an uts'at bʌ i pusic'al. Ya' yom mi la' jijlel jinto mi la' loq'uel majlel ti jini tejclum. \v 12 Che' mi la' wochel ti jump'ejl otot, aq'ueñob cortesía. \v 13 Mi uts'atob jini año' bʌ ti otot, aq'ueñob i yutslel la' t'an cha'an mi' tajob i ñʌch'tilel i pusic'al. Mi mach uts'atobic ma'anic mi caj i tajob i ñʌch'tilel i pusic'al. \v 14 Che' ma'anic majch mi' pʌyetla ochel ti' yotot, che' ma'anic mi' ñich'tʌbeñetla la' t'an, tijcanla loq'uel i ts'ubeñal la' woc. Cʌyʌla jini otot yic'ot jini tejclum. \v 15 Isujm mic subeñetla, ñumen mi caj i yubiñob wocol ti' q'uiñilel tojmulil jini winicob x'ixicob año' bʌ ti jini tejclum che' bajche' jini año' bʌ ti Sodoma yic'ot ti Gomorra. \s1 Lac tic'lʌntel mu' to bʌ la cubin \r (Mr. 13.9‑13; Lc. 12.2‑9, 49‑53; 14.26‑27) \p \v 16 Awilan, wolic choquetla majlel che' bajche' tiñʌme' joyol bʌ ti bʌte'el ts'i'. Yom p'ip'etla che' bajche' lucum. Yom utsetla che' bajche' x'ujcuts. \v 17 Chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an winicob, come mi caj i pʌyetla ba'an año' bʌ i ye'tel. Mi caj i jats'etla ti asiyal ti sinagoga. \v 18 Mi caj la' pʌjyel ti' tojlel yumʌlob yic'ot ti' tojlel reyob cha'an tij c'aba', cha'an mi la' wʌc'on ti cʌjñel ti' tojlelob yic'ot ti' tojlel gentilob. \v 19 Che' mi' yʌq'uetla ti' c'ʌb yumʌlob, mach mi la' mel la' pusic'al cha'an bajche' mi' caj ti loq'uel la' t'an mi chuqui mi caj la' sub. Come ti jim bʌ ora mi caj la' wʌq'uentel t'an mu' bʌ caj la' sub. \v 20 Come mach jateticla muq'uetla ti t'an, pero i yEspíritu la' Tat mi' c'ʌn la' wej ti t'an. \p \v 21 Winicob mi caj i yʌc'ob ti chʌmel i yerañob. Tatʌl mi caj i yʌc' ti chʌmel i yalobil. Winicob x'ixicob mi caj i contrajiñob i tat i ña'. Mi caj i yʌc'ob ti tsʌnsʌntel. \v 22 Mi caj la' ts'a'lentel cha'an pejtelel winicob x'ixicob cha'an tij c'aba'. Pero jini mu' bʌ i cuch i wocol c'ʌlʌl ti' jilibal mi caj i coltʌntel. \v 23 Che' mi' ts'a'leñetla ti jump'ejl tejclum, puts'enla majlel ti yambʌ tejclum. Come isujm mic subeñetla, che' maxto lu' ñumeñeticla ti pejtelel i tejclum tac israelob, mi caj i tilel i Yalobil Winic. \v 24 Mach ñuquic xcʌnt'an bajche' i maestro. Mach ñuquic x'e'tel bajche' i yum. \v 25 La' ajnic jini xcʌnt'an che' bajche' i maestro. La' ajnic jini x'e'tel che' bajche' i yum. Mi tsa' pejcʌnti i yum otot ti Beelzebub, ¿mach ba ñumen lecojic mi caj i pejcʌntelob jini año' bʌ ti' yotot? \p \v 26 Jini cha'an mach mi la' bʌc'ñañob, come ma'anic mosol tac bʌ mach bʌ anic mi caj i pʌstʌl. Ma'anic mucul tac bʌ mach bʌ anic mi caj i ña'tʌntel. \v 27 Jini mu' bʌ c mucul subeñetla subula ti jamʌl. Jini mu' bʌ la' mucul ubin pam subula ti pejtelel otot tac. \v 28 Mach mi la' bʌc'ñan jini mu' bʌ i tsʌnsañob la' bʌc'tal, come mach mejlic i tajob la' ch'ujlel. Yom mi la' bʌc'ñan jini mu' bʌ mejlel i jisan la' ch'ujlel yic'ot la' bʌc'tal ti c'ajc. \v 29 ¿Mach ba anic mi' chojñel cha'cojt xpuruwoc ti jump'ejl taq'uin? Pero mi mach yomic la' Tat, ma'anic mi' yajlel ti lum mi juncojtic. \v 30 Laj tsicbil i tsutsel la' jol. \v 31 Jini cha'an, mach mi la' cha'len bʌq'uen. Come ñumen an la' c'ʌjñibal bajche' cabʌl xpuruwoc. \p \v 32 Majqui jach mi' suben winicob cha'an tsi' cʌñʌyon, joñon ja'el mi caj c sub ya' ti' tojlel c Tat am bʌ ti panchan cha'an tsa'ix j cʌñʌ jini winic. \v 33 Majqui jach mi' suben winicob x'ixicob mach i cʌñʌyonic, joñon ja'el mi caj c sub ya' ti' tojlel c Tat am bʌ ti panchan mach j cʌnʌyic jini winic. \p \v 34 Mach mi la' lon ña'tan ti la' pusic'al tsa' tiliyon cha'an mic ñʌch'chocon jini año' bʌ ti pañimil. Ma'anic tsa' tili c ñʌch'chocoñob, pero cha'an mi cʌq'ueñob espada, cha'an mi' contrajiñob i bʌ. \v 35 Tsa' tiliyon cha'an mi cʌq'ueñob i t'oxob i bʌ, winic ti' contra i tat, x'ixic ti' contra i ña', a'libʌl ti' contra i yʌ'lib. \v 36 Winicob mi caj i tajob i ts'a'lentel ti' tojlel i pi'ʌlob ti' yotot. \v 37 Jini mu' bʌ i ñumen c'uxbin i tat i ña' bajche' mi' c'uxbiñon mach uts'atic mij q'uel. Jini mu' bʌ i ñumen c'uxbin i yalobil bajche' mi' c'uxbiñon mach uts'atic mij q'uel. \v 38 Jini mach bʌ anic mi' ch'ʌm i cruz i tsajcañon mach uts'atic mij q'uel. \v 39 Jini mu' bʌ i bajñel cʌntan i cuxtʌlel mi caj i sʌt. Majqui jach mi' yʌc' i cuxtʌlel cha'añon mi caj i taj. \p \v 40 Jini mu' bʌ i pʌyetla ochel ti' yotot mi' pʌyon ochel. Jini mu' bʌ i pʌyon ochel mi' pʌy ochel jini tsa' bʌ i chocoyon tilel. \v 41 Jini mu' bʌ i pʌy ochel x'alt'an cha'an mero x'alt'añʌch mi caj i yʌq'uentel i chobejtʌbal x'alt'an. Jini mu' bʌ i pʌy ochel juntiquil toj bʌ i pusic'al cha'an tojʌch i pusic'al mi caj i yʌq'uentel i chobejtʌbal jini toj bʌ i pusic'al. \v 42 Majqui jach mi' yʌq'uen mi jump'ejlic vaso tsʌni ja' juntiquil ch'o'ch'oc bʌ cha'an xcʌnt'añʌch, isujm mic subeñetla, mi caj i yʌq'uentel i chobejtʌbal. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \c 11 \s1 Jini winicob chocbilo' bʌ tilel i cha'an Juan \r (Lc. 7.18‑35) \p \v 1 Che' bʌ tsa' ujti i cʌntesan jini lajchʌntiquil xcʌnt'añob i cha'an, Jesús tsa' loq'ui ya'i. Tsa' ñumi majlel ti cʌntesa ti subt'an ti' tejclum tac Galilea. \v 2 Ñup'ul Juan ti mʌjquibʌl. Che bʌ tsi' yubi chuqui woli' cha'len Cristo, tsi' choco majlel t'an yic'ot xcʌnt'añob i cha'an. \v 3 Tsi' c'ajtibeyob Jesús: ¿Jatet ba jini mu' bʌ i tilel? ¿Yom ba mic pijtan lojon yambʌ? che'ob. \v 4 Jesús tsi' subeyob: Cucula. Subenla Juan chuqui woli la' wubin yic'ot chuqui woli la' q'uel, che'en. \v 5 Wolix ti c'otel i wut xpots'ob. Woliyobix ti xʌmbal jini mach bʌ añobic i c'ʌjñibal i yoc. Lajmesʌbilob jini año' bʌ leco bʌ i tsoy. Jini xcojcob wolix i yubiñob t'an. Woli' tejchelob ch'ojyel jini chʌmeño' bʌ. Jini p'umpuño' bʌ woli' subentelob jini wen t'an. \v 6 Tijicña jini mach bʌ anic mi' lon tejchel tile bixel bʌ i pusic'al cha'an c melbal, che'en Jesús. \p \v 7 Che' majlemobix jini cha'tiquil, Jesús tsa' caji i suben tempʌbilo' bʌ winicob x'ixicob bajche' yilal Juan: ¿Chuqui tsajni la' q'uel ti jochol bʌ lum? ¿Jim ba jini chiquib jam woli bʌ i yujcun ic'? \v 8 ¿Majqui tsajni la' q'uel? ¿Jim ba juntiquil winic wen i t'ojol bʌ i pislel? La' wilan jini uts'at bʌ i pislel añob ti' yotlel reyob. \v 9 ¿Majqui tsajni la' q'uel? ¿Mu' ba la' ña'tan jiñʌch x'alt'an? Isujm mic subeñetla jiñʌchi, pero ñumen ñuc i ye'tel Juan bajche' x'alt'an. \v 10 Come tsa' ña'tʌnti Juan ti jini t'an tsa' bʌ ts'ijbunti: “Awilan, mic ñaxan choc majlel subt'an mu' bʌ i chajpan a bijlel”. \v 11 Isujm mic subeñetla: Ti pejtelel i yalobilob x'ixicob ma'anic yambʌ ñuc bʌ bajche' Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja'. Pero ñumen an i ñuclel jini c'ax ch'o'ch'oc bʌ ti' yumʌntel panchan bajche' Juan. \v 12 Ti' yorajlel Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja' c'ʌlʌl wʌle cabʌl winicob x'ixicob woli' tilelob ti pejtelel i pusic'al cha'an wersa yomob ochel ti' yumʌntel panchan. Jini mu' bʌ i cha'leñob wersa mi' yochelob. \v 13 Come ti pejtelel x'alt'añob yic'ot ts'ijbubil bʌ mandar c'ʌlʌl ti' yorajlel Juan tsi' wʌn subuyob jini woli bʌ ti ujtel. \v 14 Mi la' wom la' ñop, jiñʌch Elías tsa' bʌ ajli mi caj i tilel. \v 15 Jini am bʌ i chiquin cha'an mi' yubin, la' i yubin. \p \v 16 ¿Bajche' mic lajin jini winicob año' bʌ ti pañimil wʌle? Lajalob bajche' alobob buchulo' bʌ ba'an choñoñibʌl tac woli bʌ i pʌyob i pi'ʌlob ti alas. \v 17 Mi' yʌlob: “Tsac wusu lojon amʌy, ma'anic tsa' la' cha'le son. Tsa cuc'tʌbeyetla ch'ujlelʌl, ma'anic tsa' la' jats'ʌ la' c'ʌb”, che'ob. \v 18 Come tsa' tili Juan. Ma'anic chuqui tsi' c'uxu. Ma'anic chuqui tsi' japʌ. Woli' yʌlob: “An i xibʌjlel”, che'ob. \v 19 Tsa' tili i Yalobil Winic. An chuqui tsi' c'uxu. An chuqui tsi' japʌ. Woli yʌlob: “Q'uele jini xwo'lel, jini xjap vino. Mi' pi'len ti xʌmbal jini xch'ʌm tojoñelob yic'ot xmulilob”, che'ob. I ña'tʌbal Dios mi' tsictiyel ti' yalobilob, che'en Jesús. \s1 I tic'ol tejclumob \r (Lc. 10.13‑16) \p \v 20 Tsa' caji i yʌ'len jini tejclum tac ba' tsi' mele ñuc tac bʌ i ye'tel, come ma'anic tsi' cʌyʌyob i mul. Tsi' yʌlʌ: \v 21 Mi caj la' taj wocol añet bʌ la ti Corazín. Mi caj la' taj wocol añet bʌ la ti Betsaida. Come tsa'ic mejli ñuc bʌ e'tel ti Tiro yic'ot Sidón che' bajche' tsa' mejli ba' añetla, wajalix tsi' cʌyʌyob i mul. Tsa'ic ujti bajche' jini, tsi' xojoyob pisil melbil bʌ ti' tsutsel chivo, tsi' boñoyob i bʌ ja'el ti' tʌñil c'ajc. \v 22 Jini cha'an mic subeñetla: Ñumen wocol mi caj la' wubin ti' q'uiñilel tojmulil bajche' mi caj i yubiñob jini tsa' bʌ chʌmiyob ti Tiro yic'ot Sidón. \v 23 Jixcu jatet Capernaum, mu' bʌ a q'uel a bʌ ti ñuc che' bajche' i chanlel panchan, mi caj a chojquel jubel ti c'ajc. Tsa'ic mejli ya' ti Sodoma jini ñuc bʌ e'tel tsa' bʌ mejli ba' añet, c'ʌlʌl anto wʌle. \v 24 Jini cha'an mic subeñetla: Ñumen wocol mi caj la' wubin ti' q'uiñilel tojmulil bajche' mi caj i yubiñob jini tsa' bʌ jiliyob ti Sodoma, che'en Jesús. \s1 La' ba' añon. C'aja la' wo \r (Lc. 10.21‑22) \p \v 25 Ti jim bʌ ora Jesús tsi yʌlʌ: Mic subeñet a ñuclel, c Tat, i Yumet Panchan yic'ot Pañimil. Come tsa' mucbeyob a t'an jini año' bʌ cabʌl i ña'tʌbal yic'ot jini p'ip'o' bʌ i pusic'al, pero tsa' wʌq'ueyob i ch'ʌmbeñob isujm alʌlob. \v 26 Uts'atʌch, c Tat, come che' yom a pusic'al. \v 27 Pejtelel chuqui tac an, aq'uebilon i cha'an c Tat. Ma'anic majqui mi' cʌñon, cojach c Tat. Che' ja'el ma'anic majqui mi' cʌn c Tat, cojach joñon yic'ot majqui jach mi cʌq'uen i cʌn, come i Yalobilon. \v 28 La' ba' añon pejteletla woliyet bʌ la ti wocol e'tel, al bʌ la' cuch. Joñon mi cʌq'ueñetla la' c'aj la' wo. \v 29 Yu'u a bic' cha'an ma' wochel wʌ' tij q'uech. Ñopoyon come utson. Pec' mic mel c bʌ. Muq'uix caj la' taj c'aj o cha'an la' pusic'al. \v 30 Come jini j q'uech mach wocolic ti q'uechol. Sejb a cuch mu' bʌ cʌq'ueñet, che'en Jesús. \c 12 \s1 Xcʌnt'añob tsi' tuc'uyob i wut jam ti' q'uiñilel c'aj o \r (Mr. 2.23‑28; Lc. 6.1‑5) \p \v 1 Che' ti' q'uiñilel c'aj o, tsa' ñumi Jesús ti jamil. Tsi' yubiyob wi'ñal xcʌnt'añob i cha'an. Tsa' caji i tuc'ob jini c'uxbil bʌ i wut jam cha'an mi' c'uxob. \v 2 Jini fariseojob che' bʌ tsi' q'ueleyob, tsi' subeyob Jesús: Awilan, jini xcʌnt'añob a cha'an woli' melob ti' yorajlel c'aj o chuqui tic'bil ti mandar, che'ob. \v 3 Jesús tsi' subeyob: ¿Mach ba anic tsa' la' q'uele ti jun chuqui tsi' cha'le David che' bʌ tsi' yubi wi'ñal yic'ot i pi'ʌlob? \v 4 Tsa' ochi ti' yotot Dios, tsi' c'uxu jini waj tsa' bʌ ajq'ui ti mesa, anquese tic'bil mi' c'uxob winicob. Cojach jini motomajob mi mejlel i c'uxob. \v 5 ¿Mach ba anic tsa' la' q'uele ti mandar bajche' mi' cha'leñob e'tel ti Templo jini motomajob che' ti' yorajlel c'aj o? pero mach mulilic che' jini. \v 6 Mic subeñetla, wʌ'an ñumen ñuc bʌ bajche' jini Templo. \v 7 Com i yutslel la' pusic'al, mach comic tsʌnsʌbil bʌ c majtan. Tsa'ic la' ch'ʌmbe isujm, ma'anic tsa' la' subu ti xmulil jini mach bʌ añobic i mul. \v 8 Come i Yalobil Winic i Yumʌch jini q'uin che' mi laj c'aj la co. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 Winic am bʌ tiquin bʌ i c'ʌb \r (Mr. 3.1‑6; Lc. 6.6‑11) \p \v 9 Che' bʌ tsi' cʌyʌyob, tsa' majli ti ochel ti sinagoga. \v 10 Awilan, ya'an juntiquil winic tiquin bʌ i c'ʌb. Cha'an yomob i jop'beñob i mul tsi' c'ajtibeyob Jesús: ¿Tic'bil ba lajmesaya che' ti' yorajlel c'aj o? che'ob. \v 11 Jesús tsi' subeyob: Mi an a cha'an tiñʌme', mi tsa' yajli ti ch'en ti' yorajlel c'aj o, ¿mach ba muq'uic a chuc loq'uel? \v 12 Ñumen ñuc i c'ʌjñibal winic bajche' tiñʌme'. Jini cha'an mach tic'bilic ti mandar i melol chuqui uts'at ti' yorajlel c'aj o, che'en. \v 13 Jesús tsi' sube jini winic: Sʌts'ʌ a c'ʌb, che'en. Tsi' sʌts'ʌ. Tsa' cha' wen'a. Lajal tsa' majli bajche' yambʌ i c'ʌb. \v 14 Jini fariseojob tsa' majliyob. Tsi' pejcayob i bʌ cha'an mi' ña'tañob bajche' mi caj i tsʌnsañob Jesús. \s1 Yajcʌbil bʌ x'e'tel \p \v 15 Che' bʌ tsi' ña'ta Jesús tsa' loq'ui majlel. Cabʌl winicob x'ixicob tsi' tsajcayob majlel. Tsi' lu' lajmesayob. \v 16-17 Jesús tsi' subeyob cha'an ma'anic mi' yʌc'ob ti cʌjñel, cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an jini x'alt'an Isaías tsa' bʌ i yʌlʌ: \v 18 “Q'uelela x'e'tel c cha'an tsa' bʌ c yajca, jini mu' bʌ j c'uxbin. Tijicña c pusic'al mij q'uel. Mi caj c bujt'esan ti quEspíritu. Jini mi caj i subeñob gentilob chuqui toj. \v 19 Ma'anic mi caj i cha'len leto, mi c'am bʌ t'an. Ma'anic majqui mi caj i yubin i t'an ti calle tac. \v 20 Ma'anic mi caj i c'ʌs jini pets' t'uchtʌbil bʌ chiquib jam. Ma'anic mi caj i junyajlel yʌp unjax bʌ ya wistʌl i c'ʌc'al i pislel cas jinto mi' yujtel ti uts'at toj bʌ i meloñel. \v 21 Jini gentilob ti' xuc'tilel i pusic'al mi caj i cha'leñob pijt ti' c'aba'”, che'en. \s1 P'ajoñel ti' contra Ch'ujul bʌ Espíritu \r (Mr. 3.20‑30; Lc. 11.14‑23; 12.10) \p \v 22 Tsa' pʌjyi tilel ba'an Jesús juntiquil x'uma' xpots' am bʌ i xibʌjlel. Che' bʌ tsi' lajmesa jini x'uma' xpots' tsi' cha'le t'an. Tsa' c'oti i wut. \v 23 Tsa' toj sajtiyob i pusic'al pejtelel winicob x'ixicob. Tsi' yʌlʌyob: ¿Jim ba i Yalobil David? che'ob. \v 24 Che' bʌ tsi' yubiyob fariseojob tsi' yʌlʌyob: Ti' p'ʌtʌlel jach Beelzebú, i yum xibajob, mi' choc loq'uel xibajob jini winic, che'ob. \v 25 Yujil Jesús chuqui woli' yʌlob ti' pusic'al. Tsi' subeyob: Mi tsi' t'oxoyob i bʌ ti leto i winicob juntiquil yumʌl, mi caj i jisʌbeñob i yumʌntel. Ma'anic mi' caj ti jalijel jump'ejl tejclum mi otot ba' mi' t'oxob i bʌ ti leto. \v 26 Mi woli' bajñel choc loq'uel i bʌ Satanás, woli jach i bajñel contrajin i bʌ. Che' jini ¿bajche' mi' mejlel ti jalijel i yumʌntel? \v 27 Mi wolic choc loq'uel xiba ti' p'ʌtʌlel Beelzebú, ¿baqui mi' tajob i p'ʌtʌlel la' walobilob cha'an mi' chocob loq'uel? Jini cha'an la' walobilob mi caj i tsictesañob la' mul. \v 28 Mi wolic choc loq'uel xibajob ti' p'ʌtʌlel i yEspíritu Dios, isujmʌch tsa'ix juli i yumʌntel Dios ba' añetla. \p \v 29 ¿Bajche' mi mejlel ti ochel juntiquil ti' yotot jini p'ʌtʌl bʌ winic cha'an mi' chilben loq'uel i chubʌ'an, mi ma'anic tsi' ñaxan cʌchʌ jini p'ʌtʌl bʌ winic? Che' mi' yujtel i cʌch mi mejlel i chilben i chubʌ'an. \v 30 Jini mach bʌ anic quic'ot woli' contrajiñon. Jini mach bʌ anic mi' pʌy tilel tiñʌme' quic'ot woli jach i pam puc. \v 31 Jini cha'an mic subeñetla, pejtelel mulil yic'ot p'ajoñel mi mejlel i ñusʌbentel winicob x'ixicob. Cojach jini p'ajoñel ti' contra Espíritu mach mejlic ti ñusʌbentel. \v 32 Majqui jach mi' cha'len t'an ti' contra i Yalobil Winic mi caj i ñusʌbentel i mul. Majqui jach mi' cha'len t'an ti' contra Ch'ujul bʌ Espíritu mach mejlic i taj i ñusʌbentel i mul, mi wʌle ti ili pañimil, mi ti yambʌ pañimil mu' bʌ i tilel. \s1 Jini te' yic'ot i wut \r (Lc. 6.43‑45) \p \v 33 Che' c'oc' jini te', mi la' wʌl c'oc' i wut ja'el. Mi mach wenic jini te', mi la' wʌl mach wenic i wut. Come mi' cʌjñel jini te' ti' wut. \v 34 Jatetla i yalobiletla xc'ʌñʌñej. ¿Bajche' mi mejlel la' cha'len t'an ti toj che' jontoletla? Come chuqui jach but'ul ti lac pusic'al mi' tsictiyel ti lac t'an mu' bʌ i loq'uel ti la quej. \v 35 Jini uts'at bʌ winic mi' loc'san uts'at tac bʌ ti uts'at bʌ i pusic'al. Jini jontol bʌ winic mi' loc'san jontol tac bʌ ti jontol bʌ i pusic'al. \v 36 Pero mic subeñetla, mi caj i melob i bʌ winicob x'ixicob ti' q'uiñilel tojmulil cha'an jujump'ejl t'an tsa' bʌ i yʌlʌyob mach bʌ anic i c'ʌjñibal. \v 37 Mi uts'at a t'an mi caj a sujbel ti toj. Mi mach uts'atic a t'an mi caj a sujbel ti xmulil. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 Yomob i q'uel i yejtal i p'ʌtʌlel Jesús \r (Lc. 11.24‑26, 29‑32) \p \v 38 Cha'tiquil uxtiquil sts'ijbayajob yic'ot fariseojob tsi' subeyob: Maestro, com lojon j q'uel i yejtal a p'ʌtʌlel, che'ob. \v 39 Jesús tsi' subeyob: Jini jontolo' bʌ cabʌlo' bʌ i ts'i'lel, woli' wersa c'ajtiñob i q'uel i yejtal c p'ʌtʌlel. Ma'anic mi caj i yʌq'uentelob i q'uel, jini jach i yejtal c p'ʌtʌlel tsa' bʌ pʌsle ti Jonás, jini x'alt'an. \v 40 Che' bajche' tsa' cʌle Jonás uxp'ejl q'uin uxp'ejl ac'ʌlel ti' ñʌc' colem chʌy, che' ja'el mi caj i cʌytʌl i Yalobil Winic ti' mal lum uxp'ejl q'uin uxp'ejl ac'ʌlel. \v 41 Jini winicob ch'oyolo' bʌ ti Nínive mi caj i wa'tʌlob ti' q'uiñilel melo' mulil yic'ot jini winicob x'ixicob año' bʌ wʌle. Mi caj i subeñob i mul. Come tsi' cʌyʌyob i mul che' bʌ tsi' cha'le subt'an Jonás. Awilan, umba'an ñumen ñuc bʌ bajche' Jonás. \v 42 Jini x'ixic tsa' bʌ i cha'le yumʌl ya' ti sur mi caj i wa'tʌl ti' q'uiñilel melo' mulil yic'ot jini winicob x'ixicob año' bʌ wʌle. Mi caj i subeñob i mul. Come jini x'ixic tsa' tili ti ñajtʌl cha'an mi' yubin i ña'tʌbal Salomón. Awilan, umba'an ñumen ñuc bʌ bajche' Salomón. \s1 I xibʌjlel winic \r (Lc. 11.24‑26) \p \v 43 Che' mi' loq'uel i xibʌjlel ti' pusic'al winic, mi' cha'len xʌmbal ba'an tiquin pañimil. Mi' sajcan ba' mi' c'aj i yo. Ma'anic mi' taj. \v 44 Jini cha'an mi' yʌl: “Muq'uix c cha' majlel ti cotot ba' tsa' loq'uiyon”, che'en. Che' mi' c'otel, jocholix mi' taj. Wen misubilix. Wen chajpʌbilix. \v 45 Mi' cha' majlel i pʌy tilel yambʌ wuctiquil espíritujob ñumen jontolo' bʌ. Mi' yochelob. Ya' mi' cajelob ti chumtʌl. Ñumen leco mi' caj ti ajñel jini winic ti wi'il bajche' ti ñaxan. Lajal mi caj i yujtelob jini jontolo' bʌ winicob x'ixicob año' bʌ ti pañimil wʌle, che'en Jesús. \s1 I ña', i yijts'iñob Jesús \r (Mr. 3.31‑35; Lc. 8.19‑21) \p \v 46 Che' woli' pejcan winicob x'ixicob, awilan ya' wa'alob ti' pat otot i ña' yic'ot i yijts'iñob. Woli' c'ajtiñob cha'an mi' pejcañob. \v 47 Juntiquil tsi' sube Jesús: Awilan, ya' wa'alob a ña' yic'ot a wijts'iñob ti' pat otot. Yomob i pejcañet, che'en. \v 48 Jesús tsi' sube jini tsa' bʌ ujti ti t'an: ¿Majqui c ña'? ¿Majqui quijts'iñob? che'en. \v 49 Tsi' jʌmts'u i c'ʌb ba'an xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' yʌlʌ: Wʌ' añob c ña' yic'ot quijts'iñob. \v 50 Come majqui jach mi' cha'len chuqui yom c Tat am bʌ ti panchan jiñʌch quijts'in, quijti'an yic'ot c ña', che'en Jesús. \c 13 \s1 Lajiya cha'an xwejch'uya pac' \r (Mr. 4.1‑12; Lc. 8.4‑8; 10.23‑24) \p \v 1 Ti ili q'uin Jesús tsa' loq'ui ti otot. Tsa' buchle ti' t'ejl colem ñajb. \v 2 Bajc'ʌl winicob x'ixicob tsa' caji i tempañob i bʌ ba'an. Jini cha'an tsa' ochi ti buchtʌl Jesús ti barco. Tsa' cʌleyob ti' ti' ja' pejtel winicob x'ixicob. \v 3 An cabʌl chuqui tsi' subeyob ti lajiya tac. Tsi' yʌlʌ: Awilan, tsa' majli juntiquil winic ti wejch'uya pac'. \v 4 Che' woli' wejch'un majlel tsa' yajli ts'ita' ti' ti' bij. Tsa' tili te'lemut. Tsi' c'uxu. \v 5 Yambʌ tsa' yajli ti xajlelol ba' ma'anic cabʌl lum. Tsa' bʌc' pasi come mach tamic i lumil. \v 6 Che' bʌ tsa' chan'a q'uin, c'ux tsi' yubi. Tsa' tiqui come ma'anic i wi'. \v 7 Yambʌ tsa' yajli ti ch'ixol. Tsa' coli jini ch'ix. Tsi' tsʌnsa. \v 8 Yambʌ tsa' yajli ti wen bʌ lum. Tsi' yʌc'ʌ i wut ti jo'c'al, ti uxc'al, ti lujump'ejl i cha'c'al. \v 9 Jini am bʌ i chiquin cha'an mi' yubin, la' i yubin, che'en Jesús. \p \v 10 Tsa' tiliyob xcʌnt'añob ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌyob: ¿Chucoch ma' pejcañob ti lajiya? che'ob. \v 11 Jesús tsi' subeyob: Come aq'uebiletla cha'an mi la' cʌn i sujmlel cha'an i yumʌntel panchan mach bʌ tsictiyemic ti yambʌ ora. Pero mach aq'uebilobic. \v 12 Come majqui jach an i cha'an mi caj i yʌq'uentel yambʌ jinto mi' wen oñ'an. Majqui jach ma'anic i cha'an mi caj i lu' chilbentel chuqui an i cha'an. \v 13 Jini cha'an mic chʌn pejcañob ti lajiya come mi' q'uelob, pero ma'anic mi' c'otelob i wut. Mi' yubiñob, pero ma'anic mi' yochel ti' chiquin. Ma'anic mi' ch'ʌmbeñob isujm, che'en Jesús. \v 14 Che'i tsa' ts'ʌctiyi i t'an Isaías tsa' bʌ i yʌlʌ: “Mi caj la' wubin t'an pero ma'anic mi caj la' ch'ʌmben isujm. Mi caj la' q'uel pero ma'anic mi caj i c'otel la' wut. \v 15 Come tsa' ochi ti tonto i pusic'al jini winicob x'ixicob. Mach yomic i chʌn ubiñob t'an. Tsi' muts'uyob i wut ame i q'uelob ti' wut, ame i yubiñob ti' chiquin, ame i ch'ʌmbeñob isujm ti' pusic'al, ame i cha' sutq'uiñob i bʌ cha'an mic lajmesañob”, che'en. \v 16 Tijicñayetla come mi' c'otel la' wut. Mi la' wubin t'an ti la' chiquin. \v 17 Isujm mic subeñetla cabʌl x'alt'añob yic'ot winicob toj bʌ i pusic'alob wersa yomob i q'uel jini woli bʌ la' q'uel pero ma'anic tsi' q'ueleyob. Yomob i yubin jini woli bʌ la' wubin pero ma'anic tsi' yubiyob. \s1 I sujmlel jini lajiya cha'an xwejch'uya pac' \r (Mr. 4.13‑20; Lc. 8.11‑15) \p \v 18 Ubinla i sujmlel jini lajiya cha'an jini winic tsa' bʌ majli ti wejch'uya pac'. \v 19 Che' an majqui mi' yubin jini wen t'an cha'an i yumʌntel Dios, mi ma'anic tsi' ch'ʌmbe isujm, ora mi' tilel jini xjontolil i chilben loq'uel jini pac' ti' pusic'al. Jiñʌch i sujmlel jini wejch'ubil bʌ ti' ti' bij. \v 20 Jini wejch'ubil bʌ ti xajlelol jiñʌch mu' bʌ i yubin jini wen t'an. Tijicña i pusic'al mi' bʌc' jac'. \v 21 Ma'anic i wi' ti' pusic'al. Ts'ita jach mi' jalijel. Che' mi' yubin wocol yic'ot i tic'lʌntel cha'an jini wen t'an, ti ora mi' tejchel tile bixel bʌ i pusic'al. \v 22 Jini wejch'ubil bʌ ti ch'ixol jiñʌch mu' bʌ i jac' jini wen t'an. Cabʌl i c'ojo'ol cha'an pañimil yic'ot i lotintel cha'an chubʌ'añʌl. Mi' c'unte' jisan jini wen t'an ti' pusic'al cha'an ma'anic mi' yʌc' i wut. \v 23 Jini wejch'ubil bʌ ti wen bʌ lum jiñʌch mu' bʌ i yubin jini wen t'an, mu' bʌ i ch'ʌmben isujm. Mi' yʌc' i wut ti jo'c'al, ti uxc'al, ti lujump'ejl i cha'c'al. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 Lajiya cha'an mach bʌ wenic bʌ jam \p \v 24 Tsi' subeyob yambʌ t'an ti lajiya. Tsi' yʌlʌ: I yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' juntiquil winic tsa' bʌ i wejch'u wen bʌ pac' ti' lum. \v 25 Che' bʌ wʌyʌlob winicob, tsa' tili juntiquil i contra. Tsi' wejch'u mach bʌ wenic bʌ pac' ba' wejch'ubil jini trigo. Tsa' majli. \v 26 Tsa' caji ti pasel i yopol. Tsa' caji i yʌc' i wut jini jam. Tsa' caji ti pasel jini mach bʌ wenic bʌ pac' ja'el. \v 27 Tsa' tiliyob x'e'telob i cha'an i yum otot. Tsi' subeyob: “C Yum, ¿mach ba wenic jini pac' tsa' bʌ a wejch'u ti a lum? ¿Baqui ch'oyol jini mach bʌ wenic woli bʌ ti pasel?” che'ob. \v 28 Tsi' subeyob: “Juntiquil xcontra tsi' cha'le jini”, che'en. Jini x'e'telob tsi' c'ajtibeyob: “¿A wom ba mic majlel c boc lojon loq'uel jini mach bʌ wenic bʌ jam?” che'ob. \v 29 I yum tsi' yʌlʌ: “Mach comic, ame bojquic jini trigo che' mi la' boc loq'uel jini mach bʌ wenic. \v 30 La' to tem colic jinto mi' lojtel trigo. Ti' yorajlel c'ajbal che' mi lac lot mi caj c suben x'e'telob cha'an mi' ñaxan tempañob jini mach bʌ wenic. Mi caj i tempañob cha'an mi' pulel. Pero jini trigo mi caj i cuchob tilel ti' yotlel”, che'en i yum otot. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 Lajiya cha'an i pac' mostaza yic'ot levadura \r (Mr. 4.30‑34; Lc. 13.18‑21) \p \v 31 Tsi' subeyob yambʌ t'an ti lajiya. Tsi' yʌlʌ: I yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' i bʌc' pimel i c'aba' mostaza tsa' bʌ i ch'ʌmʌ winic. Tsi' wejch'u ti lum. \v 32 Ma'anic yambʌ pac' ñumen biq'uit bʌ bajche' jini. Che' mi' colel mi' ñusan jini pimel. Mi' colel bajche' te'. Mi' tilel te'lemut, mi' mel i c'u' ti' c'ʌb jini te', che'en Jesús. \p \v 33 Tsi' subeyob yambʌ t'an ti lajiya: I yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' levadura. Tsi' ch'ʌmʌ juntiquil x'ixic. Tsi' yotsa ti uxp'is harina jinto tsi' xaxa ti pejtelel, che'en. \p \v 34 Jesús tsi' subeyob tempʌbilo' bʌ winicob x'ixicob pejtelel jini t'an ti lajiya tac. Cojach ti lajiya tsi' pejcayob \v 35 cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an jini x'alt'an tsa' bʌ i yʌlʌ: “Mi caj c cha'len t'an ti lajiya tac. Mi caj c sub jini maxto bʌ anic tsa' tsictiyi c'ʌlʌl ti' cajibal pañimil”, che'en. \s1 I sujmlel jini jam mach bʌ wenic \p \v 36 Che' bʌ tsi' choco majlel jini tempʌbilo' bʌ, Jesús tsa' ochi ti otot. Tsa' tiliyob xcʌnt'añob i cha'an ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌyob: Subeñon lojon i sujmlel jini lajiya. ¿Chuqui jini jam mach bʌ wenic ya' ti jamil? che'ob. \v 37 Jesús tsi subeyob: Jini winic mu' bʌ i wejch'un wen bʌ pac' jiñʌch i Yalobil Winic. \v 38 Jini jamil jiñʌch pañimil. Jini wen bʌ pac' jiñʌch i yalobilob i yumʌntel Dios. Jini jam mach bʌ wenic jiñʌch i yalobilob jini xjontolil. \v 39 Jini xcontra tsa' bʌ i wejch'u pac' mach bʌ wenic jiñʌch xiba. I yorajlel c'ajbal che' mi' lojtel jini jam jiñʌch i jilibal pañimil. Jini x'e'telob jiñʌch ángelob. \v 40 Che' bajche' mi' tempʌyel jini mach bʌ wenic bʌ jam cha'an mi' pulel, che'ʌch mi' caj i yujtel ti' jilibal ili ora. \v 41 I Yalobil Winic mi caj i choc tilel i yángelob. Mi caj i tempañob loq'uel ti' yumʌntel pejtelel mu' bʌ i yʌsañob ti mulil i pi'ʌlob yic'ot jini mu' bʌ i cha'leñob jontolil. \v 42 Mi caj i chocob ochel ti c'ajc. Ya' mi' cajelob ti cabʌl uq'uel yic'ot quech'ecña bʌ i bʌquel i yej. \v 43 Ti jim bʌ ora mi' caj ti tsictiyel i sʌclel jini tojo' bʌ i pusic'al che' bajche' q'uin ya' ti' yumʌntel i Tat. Jini am bʌ i chiquin cha'an mi' yubin, la' i yubin. \s1 Jini mucul bʌ chubʌ'añʌl yic'ot letsem bʌ i tojol perla \p \v 44 Che' yilal ja'el i yumʌntel jini am bʌ ti panchan bajche' jump'ejl chubʌ'añʌl wen letsem bʌ i tojol, mucul bʌ ti jamil. Tsi' taja juntiquil winic. Tsi' cha' mucu. Wen tijicña i pusic'al tsa' majli i chon pejtelel i chubʌ'an. Tsi' mʌñʌ jini jamil. \p \v 45 Che' yilal ja'el i yumʌntel panchan bajche' juntiquil xmʌñoñel woli bʌ i sajcan wen bʌ perla tac. \v 46 Che' bʌ tsi' taja jump'ejl wen letsem bʌ i tojol, tsa' majli i laj chon pejtelel i chubʌ'an. Tsi' mʌñʌ jini perla. \s1 Chimo'chʌy \p \v 47 Che' yilal ja'el i yumʌntel jini am bʌ ti panchan bajche' chimo'chʌy tsa' bʌ chojqui ochel ti colem ñajb. Tsi' much'qui cabʌl chʌy ti chajp ti chajp. \v 48 Che' but'ulix tsi' tujc'ayob loq'uel winicob ti' ti' ñajb. Tsa' buchleyob. Tsi' yajcayob ochel wen bʌ chʌy ti chiquib tac. Tsi' chocoyob jini mach bʌ wenic. \v 49 Che' ja'el mi' caj ti ujtel ti' jilibal ili ora. Jini ángelob mi caj i tilelob. Parte mi caj i yʌc'ob jini tojo' bʌ. Parte mi caj i yʌc'ob jini jontolo' bʌ. \v 50 Mi caj i chocob ochel ti c'ajc. Ya' mi' cajelob ti uq'uel, yic'ot quech'ecña bʌ i bʌquel i yej, che'en Jesús. \s1 Tsiji' bʌ chubʌ'añʌl yic'ot tsucul bʌ \p \v 51 Jesús tsi' subeyob: ¿Tsa' ba la' wen ch'ʌmbe isujm ti pejtelel? che'en. Tsi' jac'beyob: Tsa' cu, c Yum, che'ob. \v 52 Jesús tsi' cha' subeyob: Jini cha'an jujuntiquil sts'ijbaya cʌntesʌbil bʌ ti' sujmlel i yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' i yum otot mu' bʌ i loc'san ti' yajñib i chubʌ'an tsijib tac bʌ yic'ot oñiyix bʌ, che'en. \s1 Tsa' ts'a'lenti Jesús ya' ti Nazaret \r (Mr. 6.1‑6; Lc. 4.16‑30) \p \v 53 Che' bʌ tsa' ujti ti lajiya tac, Jesús tsa' loq'ui majlel ya'i. \v 54 Che' bʌ tsa' c'oti Jesús ti' lumal, tsi' cha'le cʌntesa ti' sinagoga judíojob. Tsa' toj sajtiyob i pusic'al winicob. Tsi' yʌlʌyob: ¿Baqui tsi' taja i ña'tʌbal yic'ot i p'ʌtʌlel cha'an ñuc bʌ i melbal? \v 55 ¿Mach ba jinic i yalobil jini xjuc'te'? ¿Mach ba jinic María i ña'? ¿Mach ba i yijts'iñobic Jesús jini Jacobo, yic'ot José, Simón yic'ot Judas? \v 56 ¿Mach ba i yijti'añobic ili año' bʌ la quic'ot? ¿Baqui tsi' taja pejtelel i ña'tʌbal? Che' tsi' yʌlʌyob. \v 57 Tsa' caji i mich'leñob Jesús. Jesús tsi' subeyob: Mi' q'uejlel ti ñuc pejtel x'alt'an, pero ya' ti' lumal yic'ot ti' yotot ma'anic mi' q'uejlel ti ñuc, che'en. \v 58 Jesús ma'anic tsa' mejli i cha'len cabʌl ñuc bʌ i ye'tel ya'i, come ma'anic tsi' ñopoyob jini winicob x'ixicob. \c 14 \s1 Tsa' tsʌnsʌnti Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja' \r (Mr. 6.14‑29; Lc. 9.7‑9) \p \v 1 Ti jim bʌ ora jini yumʌl Herodes tsa' caji i yubin t'an cha'an ñuc bʌ i melbal Jesús. \v 2 Herodes tsi' sube x'e'telob i cha'an: Jiñʌch Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja'. Tsa' cha' tejchi ch'ojyel ba'an chʌmeño' bʌ. Jini cha'an woli' pʌstʌl ñuc bʌ i melbal, che'en. \v 3 Come anix ora Herodes tsi' chucu Juan. Tsi' cʌchʌ. Tsi' yotsa ti mʌjquibʌl cha'an ti' t'an Herodías, i yijñam Felipe. Jini Felipe i yijts'in Herodes. \v 4 Come Juan tsi' sube Herodes: Tic'bil ti mandar ma' pʌyben i yijñam a wijts'in, che'en. \v 5 Herodes yom i tsʌnsan Juan pero tsi' bʌc'ña winicob x'ixicob, come woli' yʌlob x'alt'añʌch jini Juan. \p \v 6 Che' ti' q'uiñilel i jabilel Herodes, tsi' cha'le son xch'oc bʌ i yalobil Herodías ti yojlil xq'uiñijelob. Wen uts'at tsi' q'uele Herodes. \v 7 Tsi' wersa wa'choco i t'an. Tsi' yʌlʌ mi caj i yʌq'uen jini xch'oc pejtelel mu' bʌ i c'ajtiben. \v 8 Xic'bil cha'an i ña' jini xch'oc tsi' yʌlʌ: Aq'ueñon ti colem latu i jol Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja', che'en. \v 9 Jini rey tsi' mele i pusic'al. Pero wa'chocobilix i t'an ti' tojlel xq'uiñijelob. Jini cha'an Herodes tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' yʌq'uentel jini woli bʌ i c'ajtin. \v 10 Tsi' choco majlel winic cha'an mi' set' t'ojben loq'uel i bic' Juan ya' ti cárcel. \v 11 Tsa' pit ch'ʌjmi tilel i jol Juan ti colem latu. Tsa' aq'uenti jini xch'oc. Jini xch'oc tsi' yʌq'ue i ña'. \v 12 Tsa' tiliyob xcʌnt'añob i cha'an Juan. Tsi' ch'ʌmbeyob majlel i bʌc'tal. Tsi' mucuyob. Tsa' majli i subeñob Jesús. \s1 Tsa' we'sʌntiyob jo'p'ejl mil \r (Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17; Jn. 6.1‑14) \p \v 13 Che' bʌ tsi' yubi Jesús, tsa' majli ti barco ti colem bʌ i tiquiñal lum ti' bajñelil. Che' bʌ tsi' yubiyob winicob x'ixicob, jomocña tsa' loq'uiyob ti tejclum tac cha'an mi' tsajcañob majlel ti lum. \v 14 Jesús tsa' tili. Tsi' q'uele bajc'ʌl winicob x'ixicob. Tsi' p'untayob. Tsi' lajmesa jini xc'amʌjelob. \p \v 15 Che' wolix ti bʌjlel q'uin, tsa' tiliyob ba'an Jesús xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' yʌlʌyob: Jiñʌch colem bʌ i tiquiñal pañimil. Tsa'ix ñumi q'uin. Subeñob majlel winicob x'ixicob ti tejclum tac cha'an mi' mʌñob i bʌl i ñʌc', che'ob. \v 16 Jesús tsi' subeyob: Mach wersajic mi' sujtelob. Aq'ueñob jatetla chuqui mi' c'uxob, che'en. \v 17 Tsi' subeyob: Cojach an jo'q'uejl waj yic'ot cha'cojt chʌy, che'ob. \v 18 Jesús tsi' subeyob: Ch'ʌmʌla tilel ba' añon, che'en. \v 19 Jesús tsi' sube winicob x'ixicob cha'an mi' buchtʌlob ti jam. Tsi' ch'ʌmʌ jini jo'q'uejl waj yic'ot cha'cojt chʌy. Tsi' letsa i wut ti panchan. Tsi' cha'le oración. Tsi' xet'e jini waj. Tsi' yʌq'ue xcʌnt'añob i cha'an. Jini xcʌnt'añob tsi' pucbeyob winicob x'ixicob. \v 20 Tsi' c'uxuyob ti pejtelelob. Tsa' ñaj'ayob. Tsi' lotoyob lajchʌmp'ejl chiquib but'ul ti' xujt'il tsa' bʌ colobaji. \v 21 Che' bajche' jo'p'ejl mil winicob tsi' c'uxuyob waj. Ya'an ja'el x'ixicob yic'ot alobob mach bʌ anic tsa' tsijquiyob. \s1 Jesús tsi' cha'le xʌmbal ti' pam ñajb \r (Mr. 6.45‑52; Jn. 6.15‑21) \p \v 22 Jesús tsi' subeyob ochel ti barco xcʌnt'añob i cha'an, cha'an mi' ñaxan c'axelob ti junwejl colem ñajb. I bajñel tsa' cʌle i subeñob sujtel jini winicob x'ixicob. \v 23 Che' bʌ tsa' ujti i subeñob sujtel, tsa' letsi majlel ti' bajñelil ti bujtʌl cha'an mi' cha'len oración. Che' ti ic'ajel ya'an ti' bajñelil. \v 24 Ya'an jini barco ti ojlil colem ñajb. Woli' xewulan i bʌ ti ja'. Come woli' jats' jini ic'. \p \v 25 Che' yomix sʌc'an tsa' tili Jesús. Woli ti xʌmbal ti pam ja'. \v 26 Jini xcʌnt'añob che' bʌ tsi' q'ueleyob woli ti xʌmbal ti pam ja', tsa' wen cajiyob ti bʌq'uen. Tsi' yʌlʌyob: I ch'ujlel jach winic, che'ob. Wen c'am tsi' cha'leyob oñel cha'an bʌq'uen. \v 27 Jesús tsi' bʌc' pejcayob. Tsi' subeyob: Tijicñesan la' pusic'al come joñoñʌch. Mach mi la' cha'len bʌq'uen, che'en. \v 28 Pedro tsi' sube: C Yum mi jatetʌch, subeñon tilel ba' añet ti' pam ja', che'en. \v 29 Jesús tsi' sube: La', che'en. Che' bʌ tsa' loq'ui Pedro ti barco, tsa' caji ti xʌmbal ti pam ja' cha'an mi' majlel ba'an Jesús. \v 30 Che' bʌ tsi' q'uele ic' tsa' caji ti bʌq'uen. Tsa' caji ti ochel majlel ti ja'. C'am tsi' cha'le t'an. Tsi' yʌlʌ: C Yum, coltañon, che'en. \v 31 Jesús tsi' bʌc' choco majlel i c'ʌb. Tsi' chucu Pedro. Tsi' sube: Jatet mach bʌ anic ma' ñop ti pejtelel a pusic'al, ¿chucoch tsa' tejchi tile bixel bʌ a pusic'al? che'en. \v 32 Che' bʌ tsa' ochiyob ti barco tsa' lajmi ic'. \v 33 Jini año' bʌ ti' mal barco tsa' tiliyob. Tsi' ch'ujutesayob Jesús. Tsi' yʌlʌyob: Isujm i Yalobilet Dios, che'ob. \s1 Jesús tsi' lajmesa xc'amʌjelob ya' ti Genesaret \r (Mr. 6.53‑56) \p \v 34 Che' bʌ tsa' c'axiyob, tsa' c'otiyob ti' lumal Genesaret. \v 35 Jini winicob ya'i che' bʌ tsi' cʌñʌyob Jesús, tsa' caji i pucob majlel t'an ti pejtelel i lumal. Tsi' pʌyʌyob tilel ba'an Jesús pejtelel xc'amʌjelob. \v 36 Tsi' c'ajtibeyob cha'an mi' tʌlbeñob i yoc i pislel. Tsa' lu' c'oq'uesʌntiyob jini tsa' bʌ i tʌlbeyob i pislel. \c 15 \s1 Jini mu' bʌ i bibesan winic \r (Mr. 7.1‑23) \p \v 1 Jini sts'ijbayajob yic'ot fariseojob ch'oyolo' bʌ ti Jerusalén tsa' tiliyob ba'an Jesús. Tsi yʌlʌyob: \v 2 ¿Chucoch mi' ñusañob i subal lac ñojte'el jini xcʌnt'añob a cha'an? Come ma'anic mi' pocob i c'ʌb che' mi' cajelob ti c'ux waj, che'ob. \v 3 Jesús tsi' subeyob: ¿Chucoch mi la' ñusan i mandar Dios cha'an i subal la' ñojte'el? \v 4 Come Dios tsi' yʌlʌ ti mandar: “Q'uele ti ñuc a tat a ña'”. Tsi yʌlʌ ja'el: “Jini mu bʌ i p'aj i tat i ña' la' wersa chʌmic”. \v 5 An winicob mu' bʌ i subeñob i tat i ña' ma'anix chuqui mi mejlel i yʌq'ueñob, come tsa'ix i subeyob i cha'añʌch Dios. \v 6 Jatetla mi la' lon al mach i wentajobic cha'an mi' coltañob i tat i ña'. Che' jini tsa'ix la' jisʌbe i c'ʌjñibal i mandar Dios ti la' pusic'al cha'an mi la' jac'ben i subal la' ñojte'el. \v 7 Cha'p'ejl jax la' pusic'al. Isujmʌch bajche' tsi' tajayetla ti t'an Isaías che' bʌ tsi' yʌlʌ: \v 8 “Ti' yej jach mi' subob c ñuclel jini winicob x'ixicob, pero ti' pusic'al mi' cʌyoñob. \v 9 Lolom jach mi' ch'ujutesañoñob, come jiñʌch i mandar tac winicob woli bʌ i cʌntesañob”, che'en Jesús. \p \v 10 Jesús tsi' pʌyʌ tilel winicob x'ixicob. Tsi' subeyob: Ñich'tanla. Ch'ʌmbenla isujm. \v 11 Chuqui tac mi' yochel ti' yej winic, ma'anic mi' bibesan. Pero chuqui tac mi' loquel ti' yej, jiñʌch mu' bʌ i bibesan, che'en. \v 12 Tsa' tiliyob xcʌnt'añob. Tsi' subeyob: ¿Ña'tʌbil ba a cha'an tsa' mich'ayob fariseojob che' bʌ tsi' yubiyob a t'an? che'ob. \v 13 Jesús tsi' subeyob: Pejtelel pimel mach bʌ pʌc'bilic cha'an c Tat am bʌ ti panchan mi' caj ti bojquel. \v 14 La' to ajnicob. Xpots'ob jini xpʌs bijob. Mi xpots' jini mu' bʌ i toj'esan majlel xpots', ti' cha'ticlelob mi' yajlelob ti ch'en, che'en Jesús. \p \v 15 Pedro tsi' sube: Subeñon lojon i sujmlel jini lajiya, che'en. \v 16 Jesús tsi' yʌlʌ: Jixcu jatetla ja'el, ¿maxto ba anic mi la' ch'ʌmben isujm? \v 17 ¿Mach ba la' wujilic, jini mu' bʌ i yochel ti la quej mi' majlel ti lac ñʌc'? Ñumel jach mi' ñumel. \v 18 Pero jini mu' bʌ i loq'uel ti' yej winic ch'oyolʌch ti' pusic'al. Jiñʌch mu' bʌ i bibesan. \v 19 Come ch'oyol ti' pusic'al winic mi' tilel jontol bʌ i ña'tʌbal, yic'ot tsʌnsa, yic'ot ts'i'lel, yic'ot jam otot, yic'ot xujch', yic'ot jop't'an, yic'ot p'ajoñel. \v 20 Jiñʌch mu' bʌ i bibesan winic. Ma'anic mi' bibesʌntel winic che' mi' c'ux waj che' mach pocolic i c'ʌb, che'en. \s1 X'ixic loq'uem bʌ ti Canaán tsi' ñopo Jesús \r (Mr. 7.24‑30) \p \v 21 Jesús tsa' loq'ui ya'i. Tsa' majli ti' lumal Tiro yic'ot ti' lumal Sidón. \v 22 Awilan tsa' tili x'ixic cananea ya' bʌ chumul. C'am tsi' cha'le t'an. Tsi yʌlʌ: P'untañon, c Yum, i Yalobilet David. C'ax cabʌl woli' tic'lʌntel xch'oc bʌ calobil cha'an ti' xibʌjlel, che'en. \v 23 Pero Jesús ma'anic chuqui tsi' sube mi jump'ejlic t'an. Tsa' tili xcʌnt'añob i cha'an. Ti wocol t'an tsi' yʌlʌyob: Subenix majlel jini x'ixic come woli' cha'len c'am bʌ t'an ti lac pat, che'ob. \v 24 Jesús tsi' subeyob: Chocbilon tilel cha'an jach jini sajtemo' bʌ tiñʌme' ti Israel, che'en. \v 25 Jini x'ixic tsa' cha' tili. Tsi' ñocchoco i bʌ ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌ: C Yum, coltañon, che'en. \v 26 Jesús tsi' sube: Mach wenic mi lac chilben i waj alobob cha'an mi lac chocben alʌ ts'i', che'en. \v 27 Jini x'ixic tsi' yʌlʌ: Isujm, c Yum. Pero jini alʌ ts'i' mi' c'ux i xejt'il mu' bʌ i p'ajtel ti yebal i mesa i yum, che'en. \v 28 Jesús tsi' sube: X'ixic, tsa'ix a ñopo ti pejtelel a pusic'al. La' aq'uentiquet che' bajche' a wom, che'en. Tsa' bʌc' lajmi i yalobil. \s1 Tsi' lajmesa cabʌlob \p \v 29 Jesús tsa' loq'ui ya'i. Tsa' ñumi majlel ti' ti' colem ñajb i c'aba' Galilea. Tsa' letsi majlel ti bujtʌl. Ya'i tsa' caji ti buchtʌl. \v 30 Bajc'ʌl winicob x'ixicob tsa' tiliyob ba'an. Tsi' pʌyʌyob tilel jini mach bʌ añobic i c'ʌjñibal i yoc, yic'ot jini xpots'ob, yic'ot jini x'uma'ob, yic'ot jini xc'ʌscujelob, yic'ot cabʌl yaño' bʌ. Ya' tsi' yʌc'ʌyob ba' wa'al Jesús. Tsi' lajmesayob. \v 31 Jini cha'an tsa' toj sajtiyob i pusic'al che' bʌ tsi' q'ueleyob woliyob ti t'an x'uma'ob, lajmeñobix jini xc'ʌscujelob, woliyob ti xʌmbal jini mach bʌ añobic i c'ʌjñibal i yoc, woli' c'otelob i wut jini xpots'ob. Tsi' tsictesayob i ñuclel i Dios israelob. \s1 Tsi' we'sa chʌmp'ejl mil \r (Mr. 8.1‑10) \p \v 32 Jesús tsi' pʌyʌ tilel xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' yʌlʌ: Mic p'untan jini winicob x'ixicob, come i yuxp'ejlelix q'uin wʌ' añob quic'ot. Ma'anic i bʌl i ñʌc'. Mach comic c subeñob sujtel che' wi'ñayobix ame c'uñ'acob ti bij, che'en. \v 33 Jini xcʌnt'añob i cha'an tsi' subeyob: ¿Baqui mic taj lojon waj ilayi ti jochol bʌ lum cha'an mi' c'uxob? come cabʌlob jini winicob x'ixicob, che'ob. \v 34 Jesús tsi' subeyob: ¿Jayq'uejl waj an' la' cha'an? che'en. Tsi' yʌlʌyob: Wucq'uejl yic'ot cha'cojt alʌ chʌy, che'ob. \v 35 Jesús tsi' sube winicob x'ixicob cha'an mi' buchtʌlob ti lum. \v 36 Tsi' ch'ʌmʌ jini wucq'uejl waj yic'ot jini chʌy. Che' bʌ tsa' ujti i suben Dios wocolix i yʌlʌ tsi' xet'e. Tsi' yʌq'ue xcʌnt'añob i cha'an. Jini xcʌnt'añob tsi' pucbeyob winicob x'ixicob. \v 37 Ti pejtelel tsi' c'uxuyob. Tsa' ñaj'ayob. Tsi' lotoyob wucp'ejl colem chiquib but'ul ti' xujt'il tac tsa' bʌ colobaji. \v 38 Che' bajche' lujumbajc' winicob tsi' c'uxuyob. An x'ixicob yic'ot alobob mach bʌ tsicbilobic. \v 39 Jesús tsi' subeyob sujtel winicob x'ixicob. Tsa' ochi ti barco. Tsa' majli ti lum i c'aba' Magdala. \c 16 \s1 Yomob i q'uel i yejtal i p'ʌtʌlel Jesús \r (Mr. 8.11‑13; Lc. 12.54‑56) \p \v 1 Tsa' tiliyob fariseojob yic'ot saduceojob cha'an mi' yilʌbeñob i pusic'al Jesús. Tsi' c'ajtibeyob cha'an mi' pʌsbeñob i yejtal i p'ʌtʌlel ti panchan. \v 2 Jesús tsi' subeyob: Che' woli ti bʌjlel q'uin mi la' wʌl: “Jamʌl pañimil ijc'ʌl come chʌchʌc i yebal panchan”, che'etla. \v 3 Ti sʌc'ajel mi la' wʌl: “Talix ja'al come chʌchʌquix i yebal panchan. Wolix i mʌjquel”, che'etla. ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Mi la' ña'tʌben i sujmlel chuqui tac mi la' q'uel ti panchan. ¡Pero mach la' wujilic chuqui woli' yujtel wʌle! \v 4 Jini jontolo' bʌ winicob x'ixicob but'ulo' bʌ ti' ts'i'lel woli' sajcañob i yejtal c p'ʌtʌlel. Ma'anic mi caj i yʌq'uentelob i q'uel, jini jach i yejtal c p'ʌtʌlel tsa' bʌ pʌsle ti Jonás jini x'alt'an, che'en Jesús. Tsi' cʌyʌyob. Tsa' majli. \s1 I levadura fariseojob yic'ot saduceojob \r (Mr. 8.14‑21) \p \v 5 Tsa' c'otiyob xcʌnt'añob i cha'an ti junwejl ja'. Tsa' ñajʌyi ti' pusic'al i ch'ʌmob tilel caxlan waj. \v 6 Jesús tsi' subeyob: Chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an i levadura jini fariseojob yic'ot saduceojob, che'en. \v 7 Tsa' caji i pejcañob i bʌ. Tsi' yʌlʌyob: Ma'anic tsa' lac ch'ʌmʌ tilel caxlan waj, che'ob. \v 8 Ña'tʌbilix i cha'an Jesús tsi' subeyob: Winicob mach bʌ anic mi la' ñop ti pejtelel la' pusic'al, ¿chucoch woli la' cʌlʌx pejcan la' bʌ cha'an ma'anic la' caxlan waj? \v 9 ¿Maxto ba anic mi la' ch'ʌmben isujm? ¿Mach ba c'ajalic la' cha'an jini jo'q'uejl waj cha'an jo'p'ejl mil winicob? ¿Mach ba c'ajalic la' cha'an jayp'ejl chiquib tsa' la' loto? \v 10 Jixcu jini wucq'uejl waj cha'an jini chʌmp'ejl mil winicob, ¿mach ba c'ajalic la' cha'an jayp'ejl colem chiquib tsa' la' loto? \v 11 ¿Chucoch ma'anic mi' la' ch'ʌmben isujm? Mach jiniqui caxlan waj tsac ña'ta che' bʌ tsac subeyetla cha'an mi la' chʌcʌ q'uel la' bʌ cha'an i levadura fariseojob yic'ot saduceojob, che'en Jesús. \v 12 Tsi' ch'ʌmbeyob isujm yom mi' chʌcʌ q'uelob i bʌ cha'an i cʌntesʌbal fariseojob yic'ot saduceojob, mach cha'anic jini levadura am bʌ ti caxlan waj. \s1 Pedro tsi' yʌlʌ: Jatet Cristojet \r (Mr. 8.27‑30; Lc. 9.18‑21) \p \v 13 Che' bʌ tsa' ochi Jesús ya' ti' lumal Cesarea Filipo, tsi' c'ajtibe xcʌnt'añob i cha'an: ¿Majqui i Yalobil Winic mi' yʌlob winicob x'ixicob? che'en. \v 14 Tsi' yʌlʌyob: Cha'tiquil uxtiquil mi' yʌlob jatet Juanet tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja'. Yaño' bʌ mi' yʌlob Elíaset. Yaño' bʌ mi' yʌlob Jeremíaset. Yaño' bʌ mi' yʌlob juntiquil x'alt'añet, che'ob. \v 15 Jesús tsi' c'ajtibeyob: Jixcu jatetla, ¿Majquiyon mi la' wʌl? che'en. \v 16 Simón Pedro tsi' jac'ʌ: Jatet Cristojet, jini yajcʌbil bʌ. I Yalobilet jini cuxul bʌ Dios, che'en. \v 17 Jesús tsi' jac'ʌ: Tijicña a pusic'al Simón, i yalobilet bʌ Jonás, come mach tilemic ti winicob a ña'tʌbal, pero c Tat am bʌ ti panchan tsi' cʌntesayet. \v 18 Mic subeñet Pedrojet. Ti' pam jini xajlel mi caj c wa'chocon xñopt'añob c cha'an. Jini mu' bʌ i yʌc'ob ti chʌmel mach mejlic i jisañob. \v 19 Mi caj cʌq'ueñet i llavejlel i yumʌntel jini am bʌ ti panchan. Pejtelel majqui ma' jamben ti pañimil mi caj i jambentel ti panchan. Pejtelel majqui ma' ñup'ben ti pañimil mi caj i ñup'bentel ti panchan, che'en Jesús. \v 20 Jesús tsi' tiq'ui xcʌnt'añob cha'an ma'anic mi' subeñob i pi'ʌlob mi juntiquilic mi jiñʌch Cristo, jini yajcʌbil bʌ. \s1 Jesús tsi' subu bajche' mi caj i chʌmel \r (Mr. 8.31―9.1; Lc. 9.22‑27) \p \v 21 Ti jim bʌ ora, Jesús tsa' caji i cʌntesan xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' yʌlʌ wersa mi' majlel ti Jerusalén i yubin cabʌl wocol ti' c'ʌb xñoxob año' bʌ i ye'tel yic'ot ñuc bʌ motomajob yic'ot sts'ijbayajob. Wersa mi' caj ti tsʌnsʌntel. Mi caj i cha' tejchel ch'ojyel ti yuxp'ejlel q'uin. \v 22 Pedro tsa' caji i pʌy Jesús ti' bajñelil cha'an mi' tic'. Tsi' yʌlʌ: C Yum, la' i p'untañet Dios. Mach che'ic mi caj a wujtel, che'en. \v 23 Jesús tsi' sutq'ui i bʌ. Tsi' sube Pedro: Tʌts'ʌ a bʌ ba' añon, Satanás. Jatet xmʌctayajet tic tojlel. Ma'anic ma' ch'ʌmben isujm chuqui yom Dios. Che' jach ma' ch'ʌmben isujm chuqui yom winicob, che'en. \p \v 24 Jesús tsi' sube xcʌnt'añob i cha'an: Mi an majqui yom i tsajcañon, la' i cʌy chuqui yom ti' bajñel pusic'al. La' i ch'ʌm i cruz. La' i tsajcañon. \v 25 Come majqui jach yom i bajñel cʌntan i ch'ujlel mi caj i sʌt. Majqui jach mi' yʌc' i ch'ujlel cha'an mi' tsajcañon mi caj i cʌntan. \v 26 Come ¿chuqui mi' taj winic mi tsi' lon ch'ʌmʌ pejtelel pañimil pero mi tsa' sajti i ch'ujlel? Mi tsa' sajti i ch'ujlel winic, ¿chuqui mi mejlel i yʌc' cha'an mi' cha' taj? \v 27 Come mi caj i tilel i Yalobil Winic ti' ñuclel i Tat yic'ot i yángelob. Mi caj i yʌq'ueñob i tojol winicob x'ixicob ti jujuntiquil cha'an chuqui tac tsi' meleyob. \v 28 Isujm mic subeñetla: Lamital ili wa'alo' bʌ ma'anic mi caj i chʌmelob jinto tsa'ix i q'ueleyob i Yalobil Winic che' mi' tilel ti' yumʌntel, che'en Jesús. \c 17 \s1 Tsa' yʌjñi Jesús \r (Mr. 9.2‑13; Lc. 9.28‑36) \p \v 1 Che' ñumenix wʌcp'ejl q'uin, Jesús tsi' pʌyʌ majlel Pedro yic'ot Jacobo yic'ot Juan i yijts'in Jacobo c'ʌlʌl ti chan bʌ wits. \v 2 Tsa' yʌjñi Jesús ti' wutob. Ts'ʌylaw i wut che' lajal bajche' q'uin. Wen sʌsʌc tsa' ajni i pislel lajal bajche' i sʌclel pañimil. \v 3 Awilan, tsa' tsictiyi Moisés yic'ot Elías. Tsi' cha'leyob t'an yic'ot Jesús. \v 4 Pedro tsi' sube Jesús: C Yum, uts'at mi laj cʌytʌl ilayi. Mi a wom, mi caj c mel uxp'ejl lejchempat, jump'ejl a cha'an, jump'ejl i cha'an Moisés, jump'ejl i cha'an Elías. \v 5 Che' woli to ti t'an, awilan, tsi' mosoyob wen sʌsʌc bʌ tocal. Tsa' loq'ui t'an ti tocal. Tsi' yʌlʌ: Jiñʌch Calobil mu' bʌ j c'uxbin. Tijicña c pusic'al mij q'uel. Ubinla i t'an, che'en. \v 6 Che' bʌ tsi' yubiyob xcʌnt'añob, tsa' ñuc yajliyob ti lum. Woliyob ti cabʌl bʌq'uen. \v 7 Tsa' tili Jesús. Tsi' tʌlʌyob. Tsi' yʌlʌ: Ch'ojyenla. Mach mi la' cha'len bʌq'uen, che'en. \v 8 Che' bʌ tsi' letsayob i wut tsi' q'ueleyob ma'anix majqui ya'an, jini jach Jesús ti' bajñelil. \p \v 9 Che' woli' jubelob tilel ti wits, Jesús tsi' wersa tiq'uiyob: Mach mi la' suben winic mi juntiquilic chuqui tsa' la' q'uele jinto mi' cha' ch'ojyel i Yalobil Winic ba'an chʌmeño' bʌ, che'en. \v 10 Jini xcʌnt'añob i cha'an tsi' c'ajtibeyob: ¿Chucoch mi' yʌlob sts'ijbayajob ñaxan yom mi' tilel Elías? che'ob. \v 11 Jesús tsi' subeyob: Isujmʌch, ñaxan mi' tilel Elías cha'an mi' cha' toj'esan pejtelel chuqui an. \v 12 Pero mic subeñetla, tsa'ix tili Elías. Ma'anic tsi' cʌñʌyob, pero tsi' tic'layob bajche' jach yomob. Che' ja'el, mi caj i yubin wocol i Yalobil Winic ti' c'ʌbob, che'en Jesús. \v 13 Jini xcʌnt'añob tsa' caji i ch'ʌmbeñob isujm jiñʌch Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja' tsa' bʌ tili che' bajche' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús tsi' lajmesa ch'iton am bʌ i juquin chʌmel \r (Mr. 9.14‑29; Lc. 9.37‑43) \p \v 14 Che' bʌ tsa' c'otiyob ba' tempʌbilob winicob x'ixicob, tsa' tili winic. Tsi' ñocchoco i bʌ ba'an Jesús. \v 15 Tsi' yʌlʌ: C Yum, p'untan calobil. Come an i juquin chʌmel. Wen woli ti wocol. Cabʌl mi' yajlel ti c'ajc. Cabʌl mi' yajlel ti ja'. \v 16 Tsac pʌyʌ tilel ba'an xcʌnt'añob a cha'an, pero ma'anic tsa' mejli i lajmesañob, che'en. \v 17 Jesús tsi' jac'ʌ: Winicob x'ixicob año' bʌ wʌle, mach bʌ anic mi la' ñop, sojquemetla. ¿Jayp'ejl to q'uin wʌ' añon la' wic'ot? ¿Jayp'ejl to q'uin mi caj j cuchbeñetla la' sajtemal? Pʌyʌla tilel wʌ' ba' añon, che'en. \v 18 Jesús tsi' tic'be i xibʌjlel. Tsa' loq'ui ti' pusic'al. Tsa' bʌc' lajmi jini ch'iton. \p \v 19 Tsa' tiliyob xcʌnt'añob cha'an mi' bajñel pejcañob Jesús. Tsi' yʌlʌyob: ¿Chucoch ma'anic tsa' mejli c choc lojon loq'uel? che'ob. \v 20 Jesús tsi' subeyob: Come ma'anic mi la' ñop ti pejtelel la' pusic'al. Come isujm mic subeñetla, mi tsa' la' ñopo ti la' pusic'al mi che' jach ya wistʌl che' bajche' i bʌc' mostaza, che' jini muq'uix mejlel la' suben jini wits cha'an mi' tʌts' i bʌ ti yambʌ i yajñib. Mi caj i tʌts' i bʌ. Ma'anic chuqui mach bʌ mejlic la' cha'an. \v 21 Pero jini xibajob ma'anic mi' to'ol loq'uelob, che' jach mi' loq'uelob ti oración yic'ot ti ch'ajb, che'en Jesús. \s1 Jesús tsi' cha' subu bajche' mi caj i chʌmel \r (Mr. 9.30‑32; Lc. 9.43‑45) \p \v 22 Che' ya' añob ti Galilea Jesús tsi' subeyob: I Yalobil Winic mi caj i yʌjq'uel ti' c'ʌb winicob. \v 23 Jini winicob mi caj i tsʌnsañob. Ti yuxp'ejlel q'uin mi caj i cha' tejchel ch'ojyel, che'en Jesús. Wen ch'ijiyem tsi' yubiyob xcʌnt'añob. \s1 Tsi' tojoyob tojoñel cha'an Templo \p \v 24 Che' bʌ tsa' c'otiyob ti Capernaum, jini xch'ʌm tojoñelob tsa' tiliyob ba'an Pedro. Tsi' yʌlʌyob: ¿Mach ba anic mi' yʌc' cha'p'ejl dracma tojoñel a Maestro? che'ob. \v 25 Pedro tsi' yʌlʌ: Mu' cu, che'en. Che' bʌ tsa' ochi Pedro ti otot, Jesús tsa' ñaxan caji i pejcan. Tsi' yʌlʌ: ¿Bajche' ma' wʌl, Simón? ¿Majqui mi' yʌq'ueñob tojoñel yumʌlob ti pañimil? ¿Jim ba i yalobilob o yaño' bʌ? che'en. \v 26 Pedro tsi' sube: Jini yaño' bʌ, che'en. Jesús tsi' sube: Che' jini, mach i wentajic i yalobilob cha'an mi' yʌc'ob tojoñel. \v 27 Pero cucu ti colem ñajb ame mi lac techbeñob i mich'ajel. Choco ochel luquijib. Ch'ʌmʌ jini ñaxan bʌ chʌy mu' bʌ a chuc. Che' ma' cawben i yej mi caj a taj jump'ejl estatero. Ch'ʌmʌ majlel. Aq'ueñob cha'añon cha'añet. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \c 18 \s1 ¿Majqui ñumen ñuc ti' yumʌntel Dios? \r (Mr. 9.33‑42; Lc. 9.46‑48; 17.1‑2) \p \v 1 Ti jim bʌ ora tsa' tiliyob xcʌnt'añob ba'an Jesús. Tsi' c'ajtibeyob: ¿Majqui ñumen ñuc ti' yumʌntel panchan? che'ob. \v 2 Jesús tsi' pʌyʌ tilel juntiquil alob. Tsi' yʌc'ʌ ya' ti ojlil ba' añob. \v 3 Tsi' subeyob: Isujm, mic subeñetla, mi ma'anic mi la' sutq'uin la' bʌ cha'an lajaletla bajche' alobob, ma'anic mi caj la' wochel ti' yumʌntel panchan. \v 4 Majqui jach mi' mel i bʌ ti pec' che' bajche' jini alob, c'ax ñuc mi caj i yajñel ti' yumʌntel panchan. \v 5 Majqui jach mi' coltan tij c'aba' juntiquil alob, mi' coltañon. \v 6 Majqui jach mi' yʌsan ti mulil juntiquil ch'o'ch'oc bʌ woli bʌ i ñopon mach uts'atic. Ñumen uts'at tsa'ic ñaxan cʌjchi na'atun ti' bic' jini winic cha'an mi' chojquel ochel ti chʌmel ti ñajb. \s1 Jini mu' bʌ i yʌsañonla ti mulil \r (Mr. 9.43‑48) \p \v 7 Mi caj i tajob wocol jini año' bʌ ti pañimil mu' bʌ i yʌsañob ti mulil winicob x'ixicob. Wersa mi' tilelob jini mu' bʌ i yʌsañob ti mulil, pero mi caj i tojob i mul. \v 8 Mi woli' yʌsañet ti mulil a c'ʌb mi a woc, tsepe loq'uel. Choco. Uts'at mi tsa' taja a cuxtʌlel che' xbor c'ʌbet, che' xbor oquet. Mach uts'atic mi tsa' chojquiyet ti c'ajc mach bʌ anic mi' jilel che' cha'ts'ijt a c'ʌb a woc. \v 9 Che' ja'el, mi woli' yʌsañet ti mulil a wut, loc'san. Choco. Uts'at mi tsa' taja a cuxtʌlel che' jump'ejl a wut. Mach uts'atic mi tsa' chojquiyet ti infierno ti c'ajc che' an cha'p'ejl a wut. \s1 Sajtem bʌ tiñʌme' \r (Lc. 15.3‑7) \p \v 10 Chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an ma'anic mi la' ts'a'len mi juntiquilic ch'o'ch'oc bʌ, come mic subeñetla, ya' ti panchan i yángelob jini ch'o'ch'oco' bʌ ti pejtelel ora mi' q'uelbeñob i wut c Tat am bʌ ti panchan. \v 11 Come tsa' tili i Yalobil Winic cha'an mi' coltan sajtemo' bʌ. \v 12 ¿Bajche' mi la' wʌl? Mi an juntiquil winic am bʌ jo'c'al i tiñʌme' mi tsa' sajti juncojt, ¿mach ba anic mi' cʌy jini bolonlujuncojt i jo'c'al cha'an mi' majlel i sajcan jini sajtem bʌ ya' ti bujtʌl? \v 13 Mi tsi' taja, isujm mic subeñetla, ñumen tijicña i pusic'al mi' q'uel jini juncojt bajche' jini bolonlujuncojt i jo'c'al mach bʌ anic tsa' sajtiyob. \v 14 Che' ja'el, la' Tat am bʌ ti panchan mach yomic mi' sajtel mi juntiquilic jini ch'o'ch'oco' bʌ. \s1 Mi lac ñusʌben i mul la quermano \r (Lc. 17.3‑4) \p \v 15 Mi tsi' cha'le mulil ti a contra a wermano, cucu, bajñel suben i mul. Mi tsi' jac'beyet tsa'ix a taja a wermano. \v 16 Mi ma'anic mi' jac'beñet, pʌyʌ majlel juntiquil cha'tiquil a wic'ot cha'an mi' tsictiyel ti' tojlel cha'tiquil uxtiquil testigo jujump'ejl t'an tsa' bʌ ajli. \v 17 Mi mach yomic i jac'ben, subeñob xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ. Mi ma'anic mi' jac'ben xñopt'añob jini winic, la'ix ajnic che' lajal bajche' gentil yic'ot xch'ʌm tojoñel. \p \v 18 Isujm mic subeñetla, chuqui jach mi la' cʌch ti pañimil cʌchbil ti panchan. Chuqui jach mi la' jit ti pañimil jitbil ti panchan. \v 19 Mic subeñetla ja'el, mi an cha'tiquilob ti pañimil mu' bʌ i temob i t'an cha'an chuqui mi' c'ajtiñob, che' jini mi caj i yʌq'uentelob cha'an c Tat am bʌ ti panchan. \v 20 Come baqui jach an cha'tiquil uxtiquil tempʌbilo' bʌ cha'an tij c'aba' yʌ'ʌch añon quic'otob, che'en Jesús. \p \v 21 Tsa' tili Pedro ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌ: C Yum, ¿jayyajl yom mic ñusʌben i mul quermano che' an chuqui mi' cha'len tij contra? ¿Yom ba c'ʌlʌl ti' wucyajlel mic ñusʌben i mul? che'en. \v 22 Jesús tsi' sube: Mic subeñet, mach jasʌlic che' ti wucyajl jach, pero yom c'ʌlʌl ti lujump'ejl i chʌnc'al ti wucyajlel (77). \s1 Cha'tiquil año' bʌ i bet \p \v 23 Jini cha'an, i yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' juntiquil yumʌl woli bʌ i ña'tʌbeñob i bet x'e'telob i cha'an. \v 24 Che' bʌ tsa' caji i ña'tʌbeñob i bet jini x'e'telob, tsi' pʌyʌ tilel juntiquil am bʌ i bet lujump'ejl mil talento. \v 25 Ma'anic tsa' mejli i toj i bet. Jini cha'an i yum tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' chojñel jini winic yic'ot i yijñam yic'ot i yalobilob yic'ot pejtelel i chubʌ'an cha'an mi' toj i bet. \v 26 Jini x'e'tel tsi' ñocchoco i bʌ. Tsi' c'ajti ti wocol t'an: “C yum, pijtan to. Mu' to caj c tojbeñet ti pejtelel”, che'en. \v 27 Jini cha'an i yum tsi' p'unta jini x'e'tel. Tsi' colo. \p \v 28 Che' woli ti sujtel jini x'e'tel tsi' taja juntiquil i pi'ʌl ti e'tel am bʌ i bet jo'c'al denario. Tsi' chucu ti' bic'. Tsi' yʌlʌ: “Tojbeñon a bet”, che'en. \v 29 Jini i pi'ʌl t i e'tel tsi' ñocchoco i bʌ. Ti wocol t'an tsi' yʌlʌ: “Pijtan to. Mu' to c tojbeñet ti pejtelel”, che'en. \v 30 Jini x'e'tel ma'anic tsi' jac'ʌ. Tsa' majli i yotsan ti mʌjquibʌl jinto mi' toj i bet. \v 31 I pi'ʌlob ti e'tel tsi' q'ueleyob chuqui tsa' ujti. Tsa' caji i melob i pusic'al. Tsa' majli i subeñob i yum pejtelel chuqui tsa' ujti. \v 32 Jini i yum tsi' pʌyʌ tilel. Tsi' sube: “Jontol bʌ x'e'telet, tsac ñusʌbeyet a bet come ti wocol t'an tsa' c'ajtibeyon. \v 33 ¿Mach ba yomic ma' p'untan a pi'ʌl ti e'tel, che' bajche' tsac p'untayet?” che'en. \v 34 I yum tsa' caji ti mich'ajel. Tsi' yʌc'ʌ ti' c'ʌb año' bʌ i ye'tel ti mʌjquibʌl jinto mi' lu' toj i bet. \v 35 Che' ja'el mi caj i meletla c Tat ti panchan ti jujuntiquiletla, mi ma'anic mi la' ñusʌben i mul la' wermano ti jump'ejl la' pusic'al, che'en Jesús. \c 19 \s1 Che' mi' cʌy i yijñam winic \r (Mr. 10.1‑12; Lc. 16.18) \p \v 1 Che' bʌ tsa' ujti Jesús ti ili cʌntesa, tsa' loq'ui ti Galilea. Tsa' majli ti lum i c'aba' Judea ti junwejl Jordán ja'. \v 2 Bajc'ʌl winicob x'ixicob tsi' tsajcayob majlel. Ya'i tsi' lajmesayob. \p \v 3 Tsa' tiliyob fariseojob ba'an Jesús, come yomob i yilʌben i pusic'al. Jini fariseojob tsi' c'ajtibeyob: ¿Tic'bil ba winic ti mandar cha'an mi' choc loq'uel i yijñam che' mach tijicñayic mi' q'uel? che'ob. \v 4 Jesús tsi' subeyob: ¿Mach ba anic tsa' la' q'uele ti jun: “Dios tsa' bʌ i meleyob ti ñaxan tsi' mele winic yic'ot x'ixic”? che'en. \v 5 Tsi' yʌlʌ: “Jini cha'an mi' cʌy i tat i ña' winic, mi' ñochtan i yijñam. Jini cha'tiquil mi' yochelob ti juntiquil jach”. \v 6 Mach chʌn cha'tiquilix. Juntiquil jach. Jini cha'an mach i cha' t'ox winic chuqui tsi' tempa Dios, che'en Jesús. \v 7 Tsi' c'ajtibeyob: ¿Chucoch, che' jini, tsi' cha'le mandar Moisés cha'an mi la cʌq'uen la quijñam i juñilel ba' ts'ijbubil mi tsa'ix laj cʌyʌ? Tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi lac junyajlel cʌy, che'ob. \v 8 Jesús tsi' jac'beyob: Cha'an i tsʌtslel la' pusic'al Moisés tsi' yʌq'ueyetla t'an cha'an mi mejlel la' choc loq'uel la' wijñam che' mi la' wʌq'uen i juñilel. Pero mach che'ic ti' cajibal pañimil. \v 9 Mic subeñetla majqui jach mi' to'o cʌy i yijñam che' ma'anic i ts'i'lel cha'an mi' pʌy yambʌ, woli' cha'len ts'i'lel, che'en Jesús. \p \v 10 Jini xcʌnt'añob i cha'an tsi' subeyob: Mi wersa yom mi' yajñel winic yic'ot i yijñam, tic'ʌl mi mach wenic mi' pʌyob i yijñam winicob, che'ob. \v 11 Jesús tsi' subeyob: An winicob mach bʌ mejlic i ch'ʌmbeñob isujm jini t'an, cojach jini mu' bʌ i coltʌntelob. \v 12 An winicob mach bʌ mejlic i pʌyob i yijñam, come che'ʌch tsi' q'ueleyob pañimil. Yaño' bʌ tic'bilob cha'an winicob. Yaño' bʌ che' jach mi' to'ol ajñelob cha'an i ye'tel ti' yumʌntel panchan. Majqui jach mi mejlel i ch'ʌmben isujm, la' i ch'ʌmben isujm, che'en Jesús. \s1 Jesús tsi' yʌc'ʌ i c'ʌb ti alobob \r (Mr. 10.13‑16; Lc. 18.15‑17) \p \v 13 Tsa' pʌjyiyob tilel alobob ba'an Jesús cha'an mi' yʌc' i c'ʌb ti jini alobob yic'ot cha'an mi' cha'len oración. Jini xcʌnt'añob tsi' tiq'uiyob. \v 14 Jesús tsi' yʌlʌ: La' tilicob alobob ba' añon. Mach mi la' tic'ob, come pejtelel mu' bʌ i tilelob bajche' jini mi caj i yochelob ti' yumʌntel jini am bʌ ti panchan, che'en. \v 15 Che' bʌ tsa' ujti i yʌc' i c'ʌb ti jini alobob tsa' caji ti majlel Jesús. \s1 Jini wen chumul bʌ yumʌl \r (Mr. 10.17‑31; Lc. 18.18‑30) \p \v 16 Awilan, tsa' tili juntiquil ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌ: Wen bʌ Maestro, ¿chuqui yom mic cha'len cha'an mic taj j cuxtʌlel mach bʌ anic mi' jilel? che'en. \v 17 Jesús tsi' sube: ¿Chucoch ma' pejcañon ti wen bʌ? An juntiquil jach wen bʌ, jiñʌch Dios. Mi a wom a taj a cuxtʌlel mach bʌ anic mi' jilel, jac'ben i mandar, che'en. \v 18 Jini winic tsi' c'ajtibe: ¿Chuqui ti mandar? che'en. Jesús tsi' sube: Mach a cha'len tsʌnsa. Mach a cha'len ts'i'lel. Mach a cha'len xujch'. Mach a cha'len jop't'an. \v 19 Q'uele ti ñuc a tat a ña'. C'uxbin a pi'ʌlob che' bajche' ma' bajñel c'uxbin a bʌ, che'en. \v 20 Jini ch'iton winic tsi' sube: Pejtel jini mandar tsac jac'ʌ c'ʌlʌl che' alobon to. ¿Chuqui to yom mic cha'len? che'en. \v 21 Jesús tsi' sube: Mi a wom ts'ʌcʌl bʌ i yutslel a pusic'al, cucu, choño a chubʌ'an. Aq'uen jini mach bʌ añobic i chubʌ'an. Che' jini mi caj a taj cabʌl a chubʌ'an ti panchan. La' tsajcañon, che'en Jesús. \v 22 Che' bʌ tsi' yubi jini t'an, tsa' caji ti majlel. Wen ch'ijiyem i pusic'al come an cabʌl i chubʌ'an. \p \v 23 Jesús tsi' sube xcʌnt'añob i cha'an: Isujm mic subeñetla, wen wocol mi' yochel ti' yumʌntel panchan wen chumul bʌ winic. \v 24 Che' ja'el mic subeñetla, wocol mi' ñumel camello ti' yarcayojlel acuxan. Ñumen wocol mi' yochel ti' yumʌntel Dios wen chumul bʌ winic, che'en Jesús. \v 25 Che' bʌ tsi' yubiyob xcʌnt'añob i cha'an, tsa' toj sajtiyob i pusic'al. Tsi' yʌlʌyob: ¿Majqui mi mejlel i coltʌntel che' jini? che'ob. \v 26 Jesús tsi' q'ueleyob. Tsi' subeyob: Mach mejlicob winicob pero Dios mi mejlel i mel ti pejtelel, che'en. \p \v 27 Pedro tsi' jac'ʌ: Awilan, tsaj cʌyʌ lojon pejtelel chuqui an c cha'an lojon cha'an mic tsajcañet lojon. ¿Chuqui mi caj c taj lojon? che'en. \v 28 Jesús tsi' subeyob: Isujm mic subeñetla, ti tsiji' bʌ pañimil che' buchul i Yalobil Winic ti' yumʌntel ti' ñuclel, jatetla tsa' bʌ la' tsajcayon mi caj la' buchtʌl ti lajchʌmp'ejl buchlibʌl cha'an mi la' mel jini lajchʌnmojt i p'olbal Israel. \v 29 Jujuntiquil tsa' bʌ i cʌyʌ i yotot, mi i yʌscuñob, mi i yijts'iñob, mi i tat, mi i ña', mi i yalobilob, mi i lumal, cha'an tij c'aba' mi caj i taj yambʌ jo'c'al i ñumel bajche' jini tsa' bʌ i cʌyʌ. Mi caj i taj ja'el i cuxtʌlel mach bʌ anic mi' jilel. \v 30 Cabʌl jini ñaxaño' bʌ mi caj i cʌytʌlob ti wi'ipat. Cabʌl jini wi'ilobix bʌ mi caj i c'axelob majlel ti ñaxan, che'en Jesús. \c 20 \s1 X'e'telob ti ts'usubil \p \v 1 I yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' yumʌl tsa' bʌ majli ti sʌc'ajel cha'an mi' sʌclan x'e'telob cha'an i ts'usubil. \v 2 Tsi' mele trato cha'an mi' tojtʌlob x'e'telob ti jujump'ejl denario ti jujump'ejl q'uin. Jini yumʌl tsi' chocoyob majlel ti' ts'usubil. \v 3 Che' ti uch'ijib q'uin tsa' cha' majli jini yumʌl. Tsi' q'uele yambʌ winicob to'o wa'alob jach ba'an choñoñibʌl tac. \v 4 Tsi' subeyob: “Cucula ja'el tic ts'usubil. Mic tojetla ti uts'at”, che'en. Tsa' majliyob ti' ye'tel. \v 5 Che' ja'el, tsa' cha' majli ti xinq'uiñil yic'ot ti och'ajel q'uin. Lajal tsi' mele. \v 6 Che' yomix bʌjlel q'uin tsi' taja yambʌ to'o wa'alo' bʌ. Tsi' subeyob: “¿Chucoch to'o wa'aletla ilayi c'ʌlʌl mi' ñumel q'uin?” che'en. \v 7 Tsi' jac'beyob: “Come ma'anic majqui tsi' pʌyʌyon lojon ti e'tel”, che'ob. Jini yumʌl tsi' subeyob: “Cucula ja'el tic ts'usubil”, che'en. \p \v 8 Che' iq'uix cajel, i yum ts'usubil tsi' sube xq'uel e'tel i cha'an: “Pʌyʌ tilel x'e'telob. Aq'ueñob i tojol. Ñaxan ma' toj jini wi'ilix bʌ tsa' juliyob. Ti wi'il ma' toj jini ñaxan bʌ tsa' juliyob”, che'en. \v 9 Jini winicob tsa' bʌ tiliyob ti e'tel che' bʌ wolix ti bʌjlel q'uin tsa' aq'uentiyob jujump'ejl denario i tojol ti jujuntiquil. \v 10 Che' bʌ tsa' tiliyob jini tsa' bʌ ñaxan cajiyob ti e'tel, tsi' lon ña'tayob ñumen mi caj i ch'ʌmob. Tsa' aq'uentiyob jujump'ejl denario i tojol ti jujuntiquil ja'el. \v 11 Che' bʌ tsi' ch'ʌmʌyob i tojol, tsa' cajiyob ti wulwul t'an ti' contra i yum ts'usubil. \v 12 Tsi' yʌlʌyob: “Jini wi'ilobix bʌ tsi' cha'leyob e'tel jump'ejl jach ora. Joñon lojon, tsa cubi lojon cabʌl ticwal c'ʌlʌl tsa' ñumi q'uin. Wola' ña'tan lajalon lojon quic'otob”, che'ob. \v 13 Jini yumʌl tsi' sube juntiquil: “Ma'anic chuqui tsac cha'le ti a contra. ¿Mach ba anic tsa' cha'le trato cha'an jump'ejl denario a tojol? \v 14 Ch'ʌmʌ a tojol. Cucux. Com c toj jini wi'ilobix bʌ lajal bajche' mic tojetla. \v 15 ¿Mach ba anic mi mejlel c cha'len chuqui jach com yic'ot c chubʌ'an? ¿Am ba i ts'i'lel la' wut cha'an chubʌ'añʌl come p'ewon?” che'en. \v 16 Che' jini, jini wi'ilobix bʌ mi caj i c'axelob majlel ti ñaxan. Jini ñaxaño' bʌ mi caj i cʌytʌlob ti wi'ipat, che'en Jesús. \s1 Jesús tsi' cha' subu bajche' mi caj i chʌmel \r (Mr. 10.32‑34; Lc. 18.31‑34) \p \v 17 Che' bʌ woli ti letsel majlel ti Jerusalén, Jesús tsi' pʌyʌ jini lajchʌntiquil xcʌnt'añob ti' bajñel. Ya' ti bij tsi' subeyob: \v 18 Ña'tanla, woli lac letsel majlel ti Jerusalén. I Yalobil Winic mi caj i yʌjq'uel ti' c'ʌb ñuc bʌ motomajob yic'ot sts'ijbayajob. Mi caj i yʌc'ob ti chʌmel. \v 19 Mi caj i yʌc'ob ti' c'ʌb gentilob cha'an mi' wajleñob. Mi caj i jats'ob ti asiyal. Mi caj i ch'ijob ti cruz. Mi caj i cha' ch'ojyel ti' yuxp'ejlel q'uin, che'en. \s1 I c'ajtibal Santiago yic'ot Juan \r (Mr. 10.35‑45) \p \v 20 Tsa' tili i yijñam Zebedeo yic'ot i yalobilob ba'an Jesús. Tsi' ñocchoco i bʌ ti' tojel. An chuqui tsi' c'ajtibe. \v 21 Jesús tsi' sube: ¿Chuqui a wom? che'en. Jini x'ixic tsi' sube: Ac'ʌ a t'an cha'an mi' buchtʌlob jini cha'tiquil calobilob juntiquil ti a ñoj, juntiquil ti a ts'ej, ti a yumʌntel, che'en. \v 22 Jesús tsi' sube: Mach la' wujilic chuqui woli la' c'ajtin. ¿Mejl ba mi la' ñusan jini jach bʌ wocol mu' bʌ c ñusan? che'en. Tsi' jac'beyob. Mu' cu mejlel, che'ob. \v 23 Jesús tsi' subeyob: Isujm mi caj la' ñusan jini jach bʌ wocol mu' bʌ c ñusan. Pero mach c wentajic cha'an mic sub majqui mi' caj ti buchtʌl tic ñoj yic'ot tic ts'ej. Ya'i mi caj i buchchocontel jini yajcʌbilo' bʌ i cha'an c Tat, che'en Jesús. \v 24 Che' bʌ tsi' yubiyob jini lujuntiquil, tsa' caji i mich'leñob jini cha'tiquil. \v 25 Jesús tsi' pʌyʌyob tilel. Tsi' yʌlʌ: La' wujil c'ax ñuc mi' pʌsob i bʌ i yumob gentilob ti' tojlelob i pi'ʌlob. Tsʌts mi' yʌc'ob i t'an. \v 26 Mach che'ic yom mi' la' cha'len jatetla. Majqui jach yom i taj i ñuclel ti la' tojlel la' i coltañetla. \v 27 Majqui jach yom i yajñel ti c'ax ñuc ti la' tojlel la' i coltañetla che' bajche' la' winic. \v 28 Che'ʌch mi' mel i Yalobil Winic. Come ma'anic tsa' tili cha'an mi' coltʌntel. Tsa' tili cha'an mi' coltan winicob x'ixicob, cha'an mi' yʌc' i bʌ ti chʌmel cha'an i tojol i mul cabʌlob. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \s1 Tsa' c'otiyob i wut cha'tiquil xpots' \r (Mr. 10.46‑52; Lc. 18.35‑43) \p \v 29 Che' bʌ tsa' loq'uiyob majlel ti Jericó, bajc'ʌl winicob x'ixicob tsi' tsajcayob majlel Jesús. \v 30 Ya' añob cha'tiquil xpots' buchulob ti' ti' bij. Che' bʌ tsi' yubiyob woli ti ñumel Jesús, c'am tsi' cha'leyob t'an. Tsi' yʌlʌyob: C Yum, i Yalobilet bʌ David, p'untañon lojon, che'ob. \v 31 Jini winicob x'ixicob tsi' tiq'uiyob cha'an mi' cʌyob i t'an. Tsa' utsi cajiyob ti c'am bʌ t'an jini xpots'ob. Tsi' yʌlʌyob: C Yum, i Yalobilet bʌ David, p'untañon lojon, che'ob. \v 32 Jesús tsi' cʌyʌ i xʌmbal. Tsi' pʌyʌyob tilel. Tsi' yʌlʌ: ¿Chuqui la' wom mic tumbeñetla? che'en. \v 33 Tsi' subeyob: C Yum, com lojon mi' c'otel c wut, che'ob. \v 34 Cha'an ti' p'untaya Jesús tsi' tʌlbeyob i wut xpots'. Tsa' bʌc' c'otiyob i wut. Tsi' tsajcayob majlel. \c 21 \s1 Che' bʌ tsa' ochi ti Jerusalén \r (Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40; Jn. 12.12‑19) \p \v 1 Che' lʌc'ʌlix añob ti Jerusalén, tsa' c'otiyob ya' ti Betfagé ti Olivo wits. Jesús tsi' choco majlel cha'tiquil xcʌnt'añob. \v 2 Tsi' subeyob: Cucula ti tejclum ya' ti' tojel la' wut. Ya' cʌchʌl mi caj la' bʌc' taj juncojt ña' burro. Ya'an yic'ot i yal. Jitila tilel ba' añon. \v 3 Mi an majqui mi' pejcañetla yom mi la' suben: “Yom i c'ʌn lac Yum”, che'etla. Mi caj i bʌc' choc tilel yic'ot i yal, che'en Jesús. \v 4 Che'ʌch tsa' ujti cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an x'alt'an tsa' bʌ i yʌlʌ: \v 5 “Subenla x'ixicob ya' ti Sion, awilan, la' Yum woli' tilel ba' añetla. Pec' mi' mel i bʌ. C'ʌchʌl ti burro woli' tilel, c'ʌchʌl ti' yal burro yujil bʌ cuchijel”, che'en. \p \v 6 Jini xcʌnt'añob tsa' majliyob. Tsi' cha'leyob che' bajche' tsi' subeyob Jesús. \v 7 Tsi' pʌyʌyob tilel jini burro yic'ot i yal. Jini xcʌnt'añob tsi' tasibeyob i pat burro yic'ot i yal ti' pislelob. Jesús tsi' buchta pisil. \v 8 Cabʌl winicob x'ixicob tsi' tasiyob majlel jini bij ti' pislel. Yaño' bʌ tsi' tsepeyob jubel i c'ʌb te'. Tsa' caji i lijlij ac'ob majlel ya' ti bij. \v 9 Jini winicob x'ixicob woli bʌ i majlelob ti' tojel Jesús yic'ot jini woli bʌ i tilelob ti' pat c'am tsi' yʌlʌyob: ¡Cotañet i Yalobilet bʌ David! ¡La' sujbic a ñuclel, jatet mu' bʌ a tilel ti' c'aba' lac Yum! ¡Cotañet añet bʌ ti chan! che'ob. \v 10 Che' bʌ tsa' ochi ti Jerusalén Jesús, ti pejtelel winicob x'ixicob tsa' cajiyob ti t'an. Tsi' yʌlʌyob: ¿Majqui jini? che'ob. \v 11 Jini winicob x'ixicob tsi' yʌlʌyob: Jiñʌch Jesús jini x'alt'an ch'oyol bʌ ti Nazaret ti Galilea, che'ob. \s1 Jesús tsi' chocoyob loq'uel ti Templo \r (Mr. 11.15‑19; Lc. 19.45‑48; Jn. 2.13‑22) \p \v 12 Jesús tsa' ochi ti Templo. Tsa' caji i choc loq'uel jini woliyo' bʌ ti choñoñel yic'ot mʌñoñel ti Templo. Jesús tsi' ch'a' chocobeyob i mesa tac xq'uex taq'uiñob yic'ot i buchlib tac jini woli bʌ i choñob x'ujcuts. \v 13 Jesús tsi' subeyob: Ts'ijbubil ti jun: “Mi' caj ti ajlel cotot ti' yotlel oración”. Pero jatetla wolix la' sutq'uin ti' ch'eñal xujch'ob, che'en. \v 14 Tsa' tiliyob xpots'ob yic'ot jini mach bʌ weñobic i yoc ba'an Jesús ti' mal Templo. Tsi' lajmesayob. \v 15 Tsa' cajiyob ti mich'ajel ñuc bʌ motomajob yic'ot sts'ijbayajob che' bʌ tsi' q'ueleyob ñuc bʌ i ye'tel Jesús, che' bʌ tsi' yubibeyob i t'an jini alobob woliyo' bʌ ti c'am bʌ t'an ti Templo: Cotañet i Yalobilet bʌ David, che'ob. \v 16 Tsi' subeyob Jesús: ¿Mach ba wolic a wubin chuqui woli' yʌlob? che'ob. Jesús tsi' jac'beyob: Woli cu cubin. ¿Mach ba tsa'ic la' q'uele ti jun: “Ya' ti' yej alobob yic'ot ti' yej jini woliyo' bʌ ti chu', tsi' wen tsictesa i ñuclel Dios”? che'en. \v 17 Jesús tsi' cʌyʌyob. Tsa' loq'ui majlel ti tejclum. Tsa' c'oti ya' ti Betania. Ya' tsa' jijli. \s1 Tsi' tiq'ui higuera te' \r (Mr. 11.12‑14, 20‑26) \p \v 18 Ti sʌc'ajel che' woli' cha' majlel ti tejclum, Jesús tsi' yubi wi'ñal. \v 19 Che' bʌ tsi' q'uele te' i c'aba' higuera ya' lʌc'ʌl ti' ti' bij tsa' majli ba'an. Ma'anic chuqui tsi' taja. I yopol jach ya'an. Jesús tsi' sube: Mach ma' chʌn ac' a wut ti pejtelel ora, che'en. Ora jach tsa' caji ti tiquin jini te'. \v 20 Che' bʌ tsi' q'ueleyob jini xcʌnt'añob, tsa' toj sajtiyob i pusic'al. Tsi' yʌlʌyob: ¿Bajche' tsa' bʌc' tiqui jini higuera te'? che'ob. \v 21 Jesús tsi' subeyob: Isujm mic subeñetla, mi mux la' ñop, mi ma'anic tile bixel bʌ la' pusic'al, mach che'ic jach mi caj la' cha'len che' bajche' tsac melbe jini higuera te'. Mi mux la' ñop mi caj la' suben jini wits cha'an mi' ch'ujyel letsel cha'an mi' chojquel ochel ti colem ñajb. Che'ʌch mi' caj ti ujtel. \v 22 Mi mux la' ñop mi caj la' wʌq'uentel pejtelel chuqui tac mi la' c'ajtin ti oración, che'en Jesús. \s1 Tsi' c'ajtibeyob Jesús baqui tsi' taja i ye'tel \r (Mr. 11.27‑33; Lc. 20.1‑8) \p \v 23 Che' bʌ tsa' ochi Jesús ti Templo, jini ñuc bʌ motomajob yic'ot jini xñoxob año' bʌ i ye'tel tsa' tiliyob ba' woli' cha'len cʌntesa. Tsi' c'ajtibeyob: ¿Baqui tsa' taja a we'tel cha'an ma' cha'len jini? ¿Majqui tsi' yʌq'ueyet a we'tel? che'ob. \v 24 Jesús tsi' subeyob: An chuqui mij c'ajtibeñetla ja'el. Mi muc'ʌch la' jac'beñon, joñon ja'el mi caj c subeñetla baqui tsac taja que'tel cha'an jini mu' bʌ c mel. \v 25 ¿Baqui ch'oyol i ye'tel Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌmja'? ¿Ch'oyol ba ti panchan o ch'oyol ba ti winicob? che'en Jesús. Tsa' caji i bajñel pejcañob i bʌ. Tsi' yʌlʌyob: Mi tsa' lac sube: “Ch'oyol ti panchan”, mi cho'onla, muq'uix i cha' c'ajtibeñonla: “¿Chucoch che' jini, ma'anic tsa' la' ñopbe i t'an?” Che' mi caj i yʌl. \v 26 Mi tsa' lac sube: “Ch'oyol ti winic”, mi cho'onla, woli lac bʌc'ñan winicob x'ixicob, come ti pejtelelob mi' yʌlob x'alt'añʌch jini Juan, che'ob. \v 27 Jini cha'an tsi' yʌlʌyob: Mach cujilic lojon, che'ob. Jesús tsi' subeyob ja'el: Che' ja'el, joñon ma'anic mic subeñetla baqui tsac taja que'tel cha'an jini mu' bʌ c mel, che'en. \s1 Lajiya cha'an cha'tiquil i yalobil winic \p \v 28 ¿Bajche' mi la' wʌl? An juntiquil winic am bʌ cha'tiquil i yalobil. Tsa' tili ba'an ñaxan bʌ i yalobil. Tsi' sube: “Calobil, cucu wʌle ti e'tel tic ts'usubil”, che'en. \v 29 I yalobil tsi' sube: “Ma'anic mi caj c majlel”, che'en. Wi'il tsi' q'uexta i pusic'al. Tsa' majli. \v 30 Jini winic tsa' tili ba'an yambʌ i yalobil. Lajal tsi' pejca. Jini i yalobil tsi' yʌlʌ: “Muc'ʌch c majlel, c tat”, che'en. Pero ma'anic tsa' majli. \v 31 ¿Majqui tsi' mero mele bajche' yom i tat? ¿Jim ba ñaxan bʌ o jim ba wi'ilix bʌ? che'en Jesús. Tsi' subeyob: “Jini ñaxan bʌ”, che'ob. Jesús tsi' subeyob ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel: Isujm mic subeñetla, jini xch'ʌm tojoñelob yic'ot xmojajob mi caj i yochelob ti' yumʌntel Dios che' mach ochemeticla. \v 32 Come Juan tsa' tili ba' añetla. Tsa' ajni ti toj bʌ bij. Ma'anic tsa' la' ñopbe i t'an. Pero jini xch'ʌm tojoñelob yic'ot jini xmojajob tsi' ñopbeyob i t'an. Jatetla anquese q'uelelix la' cha'an bajche' tsi' cʌyʌyob i mul, ma'anic tsa' la' cʌyʌ la' mul cha'an mi la' ñopben i tan, che'en Jesús. \s1 Jontol bʌ xcʌnta ts'usubilob \r (Mr. 12.1‑12; Lc. 20.9‑19) \p \v 33 Ubinla yambʌ t'an ti lajiya: Juntiquil i yum otot tsi' pʌc'ʌ ts'usubil. Tsi' joy mʌcʌ ti corral. Tsi' piqui jini lum ba' mi' t'uchtʌben loq'uel i ya'lel ts'usub. Tsi' mele chan bʌ q'ueloñib. Tsi' yʌq'ueyob ti' wenta xcʌnta ts'usubilob. Tsa' majli ti yambʌ lum. \v 34 Che' lʌc'ʌlix i yorajlel mi' cajel ti wut, tsi' choco majlel yambʌ x'e'telob i cha'an. Tsa' majliyob ba'an xcʌnta ts'usubilob cha'an mi' ch'ʌmbeñob tilel i wut. \v 35 Jini xcʌnta ts'usubilob tsi' chucuyob jini x'e'telob i cha'an. Tsi' lowoyob juntiquil. Tsi' tsʌnsayob yambʌ. Tsi' juluyob yambʌ ti xajlel. \v 36 I yum ts'usubil tsi' cha' chocbeyob majlel yambʌ x'e'telob ñumen cabʌlob bajche' ti ñaxan. Jini xcʌnta ts'usubilob lajal tsi' tic'layob. \v 37 Ti wi'il i yum ts'usubil tsi' choco majlel i yalobil ba' añob. Tsi' yʌlʌ: “Mi caj i q'uelob calobil ti ñuc”, che'en. \v 38 Che' bʌ tsi' q'ueleyob i yalobil jini yumʌl, jini xcʌnta ts'usubilob tsi' subeyob i bʌ: “Jiñʌch mu' bʌ caj i yochel ti yumʌl. Conla lac tsʌnsan. La' lac chilben pejtelel i chubʌ'an”, che'ob. \v 39 Tsi' chucuyob. Tsi' chocoyob loq'uel ti ts'usubil. Tsi' tsʌnsayob. \p \v 40 Che' mi' tilel i yum ts'usubil, ¿chuqui mi caj i tumben xcʌnta ts'usubilob? che'en Jesús. \v 41 Jini ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel tsi' subeyob Jesús: Mi caj i wersa jisan jini jontolo' bʌ winicob. Mi caj i yʌc' i ts'usubil ti' wenta yaño' bʌ xcʌnta ts'usubilob mu' bʌ caj i yʌq'ueñob i wut ti' yorajlel, che'ob. \v 42 Jesús tsi' subeyob: ¿Mach ba anic tsa' la' q'uele jini t'an ti' Ts'ijbujel Dios?: “Jini jach bʌ xajlel tsa' bʌ i chocoyob xmel ototob tsa'ix otsʌnti ti ñaxan bʌ i xujc otot. Jiñʌch i melbal lac Yum. Uts'atax mi laj q'uel”, che'en Jesús. \p \v 43 Jini cha'an mic subeñetla mi caj la' chilbentel i yumʌntel Dios. Mi caj i yʌq'uentelob jini winicob x'ixicob mu' bʌ i yʌc'ob wen bʌ i wut. \v 44 Jini mu' bʌ i yajlel ti' pam jini xajlel mi caj i c'ʌscujel. Jini mu' bʌ i tejñel ti jini xajlel mi caj i lu' bic'tiyel, che'en Jesús. \v 45 Che' bʌ tsi' yubibeyob i lajiya tac Jesús, jini ñuc bʌ motomajob yic'ot fariseojob tsi' ña'tayob woli' tajtʌlob ti t'an. \v 46 Che' bʌ woli' ña'tañob bajche' mi mejlel i chucob Jesús, tsi' bʌc'ñayob winicob x'ixicob come woli' yʌlob x'alt'añʌch. \c 22 \s1 I q'uiñilel ñujpuñijel \r (Lc. 14.15‑24) \p \v 1 Jesús tsi' cha' pejcayob ti lajiya. Tsi' yʌlʌ: \v 2 I yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' juntiquil rey tsa' bʌ i mele q'uin che' bʌ tsa' ñujpuni i yalobil. \v 3 Tsi' choco majlel x'e'telob i cha'an cha'an mi' pʌyob tilel jini pʌybilo' bʌ cha'an mi' melbeñob i q'uiñilel ñujpuñijel. Mach yomobic tilel. \v 4 Tsi' cha' choco majlel yambʌ x'e'telob. Tsi' yʌlʌ: Subenla jini pʌybilo' bʌ: “Awilan, tsa'ix c chajpa c we'el. Tsʌnsʌbilix jini tat wacax yic'ot jujp'em bʌ alʌc'ʌl. Laj chajpʌbilix. La'ix cu la cha'an mi la' melben i q'uiñilel ñujpuñijel”, che'en. \v 5 Tsa' jach i tse'tayob. Tsa' majliyob, juntiquil ti' chol, yambʌ ti' choñoñel. \v 6 Yaño' bʌ tsi' chucuyob x'e'telob i cha'an. Leco tsi' tic'layob. Tsi' tsʌnsayob. \v 7 Mich' jini rey, tsi' choco majlel i soldadojob tsa' bʌ i jisayob jini stsʌnsajob. Tsi' pulbeyob i tejclum. \v 8 Tsi' sube x'e'telob i cha'an: “Chajpʌbilix i q'uiñilel ñujpuñijel. Mach uts'atobic jini pʌybilo' bʌ. \v 9 Cucula che' jini, ti pejtelel bij. Ti pejtelel mu' bʌ la' taj, pʌyʌla tilel cha'an mi' melob i q'uiñilel ñujpuñijel”, che'en. \v 10 Che' jini tsa' majliyob x'e'telob ti pejtelel bij. Tsi' tempayob tilel pejtelel jini tsa' bʌ i tajayob, jontolo' bʌ yic'ot uts'ato' bʌ i pusic'al. Che' jini tsa' bujt'i i yotot ti xmel q'uiñob. \p \v 11 Che' bʌ tsa' ochi jini rey i q'uel jini xmel q'uiñob, tsi' q'uele juntiquil winic mach bʌ xojolic i cha'an wen bʌ i bujc cha'an ñujpuñijel. \v 12 Tsi' sube: “¿Bajche' tsa' mejli a wochel ilayi che' mach xojolic a cha'an wen bʌ a bujc cha'an ñujpuñijel?” che'en. Ma'anic chuqui tsa' mejli i yʌl. \v 13 Jini rey tsi' sube x'e'telob i cha'an: “Cʌchʌla ti' c'ʌb ti' yoc. Chocola ba'an ic'ch'ipan bʌ pañimil. Ya'i mi' cajelob ti uq'uel yic'ot quech'ecña i bʌquel i yej”, che'en. \v 14 Come an cabʌl pʌybilo' bʌ, ma'anic jaytiquil yajcʌbilo' bʌ. Che' tsi yʌlʌ Jesús. \s1 C'ajtibal cha'an tojoñel \r (Mr. 12.13‑17; Lc. 20.20‑26) \p \v 15 Tsa' majliyob fariseojob. Tsi' pejcayob i bʌ cha'an mi' ña'tañob bajche' mi caj i tajbeñob i mul Jesús ti' subal. \v 16 Jini fariseojob tsi' chocoyob majlel xcʌnt'añob i cha'an yic'ot herodiañob ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌyob: Maestro, cujil lojon isujmet. Wola' cʌntesañonla i bijlel Dios ti isujm. Ma'anic majch ma' bʌc'ñan. Junlajal ma' q'uel winicob mi an i ye'tel mi ma'anic i ye'tel. \v 17 Subeñon lojon che' jini. ¿Bajche' ma' wʌl? ¿Mu' ba i yʌl ti mandar yom mi la cʌq'uen César jini tojoñel o ma'anic? che'ob. \v 18 Jesús tsi' ña'ta jontolob i pusic'al. Tsi' yʌlʌ: ¿Chucoch mi la' wilʌbeñon c pusic'al? Cha'chajp jax la' pusic'al. \v 19 Pʌsbeñon jini taq'uin cha'an tojoñel, che'en Jesús. Tsi' ch'ʌmbeyob tilel jump'ejl denario. \v 20 Jesús tsi' subeyob: ¿Majqui i cha'an ili i yejtal yic'ot i ts'ijbal ti' pam? che'en. \v 21 Tsi' jac'beyob: I cha'an César, che'ob. Jesús tsi' subeyob: Jini cha'an aq'uenla César i cha'an bʌ César. Aq'uenla Dios i cha'an bʌ Dios, che'en Jesús. \v 22 Tsa' toj sajtiyob i pusic'al che' bʌ tsi' yubibeyob i t'an. Tsi' cʌyʌyob Jesús. Tsa' majliyob. \s1 C'ajtibal cha'an che' mi' tejchelob ch'ojyel \r (Mr. 12.18‑27; Lc. 20.27‑40) \p \v 23 Ti jim bʌ q'uin tsa' tiliyob saduceojob ba'an Jesús. Jiñobʌch mu' bʌ i yʌlob ma'anic mi' tejchelob ch'ojyel chʌmeño' bʌ. An chuqui tsi' c'ajtibeyob Jesús. \v 24 Tsi' yʌlʌyob: Maestro, Moisés tsi' yʌlʌ: “Mi tsa' chʌmi winic che' maxto anic i yalobil, wersa yom jini ijts'iñʌl bʌ mi' pʌyben i yijñam i yʌscun cha'an mi' techben i p'olbal i yʌscun”, che'ob. \v 25 An quic'ot lojon wuctiquil winicob i yerañob i bʌ. Jini ñaxan bʌ tsi' cha'le ñujpuñijel. Tsa' chʌmi. Ma'anic i yalobil. Tsa' cʌle i yijñam jini ascuñʌl bʌ. Tsi' pʌyʌ jini ijts'iñʌl bʌ. \v 26 Che' ja'el i cha'ticlel, yic'ot i yuxticlel, c'ʌlʌl ti' wucticlel. \v 27 Ti wi'il tsa' chʌmi jini x'ixic ja'el. \v 28 Ti' yorajlel che' mi' tejchelob ch'ojyel, ¿baqui bʌ winic i ñoxi'al jini x'ixic? Come ti pejtelel jini wuctiquil tsi' pʌyʌyob cha'an i yijñam, che'ob. \p \v 29 Jesús tsi' subeyob: Cabʌl la' sajtemal come mach cʌñʌlic la' cha'an i Ts'ijbujel Dios mi i p'ʌtʌlel Dios. \v 30 Come ti' yorajlel che' mi' tejchelob ch'ojyel, ma'anic mi' pʌyob i pi'ʌl, ma'anic mi' sijintelob. Come lajalob bajche' i yángelob Dios ti panchan. \v 31 ¿Mach ba anic tsa' la' q'uele jini tsa' bʌ i subeyetla Dios cha'an i sujmlel jini chʌmeño' bʌ mu' bʌ i tejchelob ch'ojiyel? \v 32 Tsi' yʌlʌ: “Joñon I Dioson Abraham, I Dioson Isaac, I Dioson Jacob”, che'en. mach i Diosic chʌmeño' bʌ, pero i Diosʌch cuxulo' bʌ, che'en Jesús. \v 33 Che' bʌ tsi' yubiyob winicob x'ixicob, tsa' toj sajtiyob i pusic'al cha'an i cʌntesʌbal Jesús. \s1 Ñumen ñuc bʌ mandar \r (Mr. 12.28‑34) \p \v 34 Che' bʌ tsi' yubiyob bajche' Jesús tsi' ñʌch'tesayob ti t'an saduceojob, jini fariseojob tsi' tempayob i bʌ. \v 35 Juntiquil xcʌntesa mandar tsa' caji i pejcan Jesús. Yom i yilʌben i pusic'al. \v 36 Tsi' c'ajtibe: Maestro, ¿chuqui ti mandar c'ax ñuc ti' mandar Dios? che'en. \v 37 Jesús tsi' sube: “C'uxbin a Yum Dios ti pejtelel a pusic'al, ti pejtelel a ch'ujlel, ti pejtelel a ña'tʌbal”. \v 38 Jiñʌch jini ñaxan bʌ mandar, jini c'ax ñuc bʌ. \v 39 Lajal jini wi'ilix bʌ mandar: “C'uxbin a pi'ʌlob che' bajche ma' c'uxbin a bʌ ti a bajñelil”. \v 40 Ti jini cha'p'ejl ñuc bʌ mandar tsa' laj loq'ui pejtelel ts'ijbubil bʌ mandar yic'ot i subal x'alt'añob, che'en Jesús. \s1 Cristo i Yalobil David \r (Mr. 12.35‑37; Lc. 20.41‑44) \p \v 41 Che' tempʌbilobix fariseojob, Jesús tsi' c'ajtibeyob: \v 42 ¿Majqui jini Cristo mi la' wʌl? ¿Majqui i Tat? che'en. Tsi' subeyob: I yalobilʌch David jini Cristo, che'ob. \v 43 Jesús tsi' subeyob: ¿Bajche' isujm tsi' pejca Cristo ti' Yum jini David che' cʌntesʌbil cha'an Espíritu? \v 44 David tsi' yʌlʌ: “Jini lac Yum tsi' sube c Yum: Buchi' tic ñoj jinto mi cʌq'ueñet a t'uchtan a contrajob”, che'en Jesús. \v 45 Mi tsi' pejca Cristo ti' Yum jini David, ¿bajche' isujm mi i yalobilʌch David jini Cristo? che'en Jesús. \v 46 Ma'anic majqui tsa' mejli i wis jac'ben i t'an. Che' ja'el ma'anix majqui tsi' chʌn ñopo i c'ajtiben yan tac bʌ cha'an bʌq'uen. \c 23 \s1 Jesús tsi' tiq'ui sts'ijbayajob yic'ot fariseojob \r (Mr. 12.38‑40; Lc. 11.37‑54; 20.45‑47) \p \v 1 Jesús tsa' caji i pejcan tempʌbilo' bʌ winicob x'ixicob yic'ot xcʌnt'añob i cha'an. \v 2 Tsi' yʌlʌ: Jini sts'ijbayajob yic'ot fariseojob tsa' ochiyob ti cʌntesa mandar ti' q'uexol Moisés. \v 3 Jini cha'an jac'benla i t'an. Melela chuqui jach mi' subeñetla. Pero mach mi la' tsajcan i melbalob. Come mi' lon cha'leñob subt'an. Ma'anic mi' melob chuqui mi' yʌlob. \v 4 Mi' p'ʌtob wen al bʌ cuchʌl wocol bʌ ti q'uechol. Mi' c'ʌcchocobeñob ti' quejlab yaño' bʌ winicob. Pero i bajñelob ma'anic mi' wis tʌlob jini cuchʌl mi ti junts'ijtic i yal i c'ʌb. \v 5 Ti pejtelel i melbal tac mi' cha'leñob cha'an mi' q'uejlelob ti ñuc ti winicob. Mi' cʌchob ti' jol yic'ot ti' c'ʌb mero ñuc bʌ i yajñib ts'ijbubil bʌ i t'an Dios. Mi' melob wen tam bʌ i ch'ʌjlib rebozo mu' bʌ i xojob ti oración. \v 6 Mi' mulañob ñaxan bʌ buchlibʌl ti q'uiñijel, yic'ot jini ñaxan bʌ buchlibʌl ti sinagoga. \v 7 Mi' mulañob i yʌq'uentelob cortesía ba'an choñoñibʌl. Mi' mulañob che' mi' pejcʌntelob ti maestro cha'an winicob. \v 8 Jatetla, mach yomic mi la' pejcʌntel ti maestro come an juntiquil jach la' maestro, jiñʌch Cristo. Ti pejteletla la' wermano la' bʌ. \v 9 Mach mi la' tatin yambʌ winic ti pañimil, come juntiquil jach la' Tat, jiñʌch am bʌ ti panchan. \v 10 Che' ja'el mach yomic mi la' pejcʌntel ti yumʌl come juntiquil jach la' yum, jiñʌch Cristo. \v 11 Jini ñumen ñuc bʌ winic ti la' tojlel, la' i coltañetla. \v 12 Majqui jach chan mi' mel i bʌ mi caj i peq'uesʌntel. Majqui jach pec' mi' mel i bʌ, mi caj i chañ'esʌntel. \p \v 13 ¡Mi caj la' taj wocol sts'ijbayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Come woli la' mʌctʌbeñob winicob x'ixicob i ti' ba' mi' yochelob ti' yumʌntel jini am bʌ ti panchan. Jatetla ma'anic mi la' wochel. Che' ja'el, ma'anic mi la' wʌc'ob ti ochel jini yomo' bʌ ochel. \v 14 ¡Mi caj la' taj wocol sts'ijbayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Mi la' chilbeñob i yototob meba' x'ixicob. Mi la' mel tam bʌ oración cha'an mi' la' lon q'uejlel ti uts'at. Jini cha'an ñumen cabʌl mi caj la' taj tojmulil. \v 15 ¡Mi caj la' taj wocol sts'ijbayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Mi la' ñumel ti xʌmbal ti lum yic'ot ti ñajb cha'an mi' sutq'uin i bʌ juntiquil winic. Che' bʌ tsa'ix i sutq'ui i bʌ, mi la' wutsi xic'ben ti jontolil jinto ñumen an i jontolil bajche' la' jontolil. \p \v 16 ¡Mi caj la' taj wocol xpots' bʌ xpʌs bijetla! Mi la' lon al che' an majch mi' taj ti t'an jini Templo cha'an mi' wa'chocon i t'an, mach wersajic mi' mel chuqui tsi' yʌlʌ. Mi tsi' taja ti t'an jini oro am bʌ ti Templo, mi la' wʌl wersa yom mi' mel chuqui tsi' yʌlʌ. \v 17 ¡Tontojetla! ¡Xpots'etla! ¿Baqui bʌ ñumen ñuc ma' wʌl? ¿Jim ba jini oro? ¿Mach ba jinic Templo ba' mi' taj i c'ʌjñibal jini oro ti' ye'tel Dios? \v 18 Che' ja'el, mi la' wʌl che' an majch mi' taj ti t'an jini pulʌntib che' mi' wa'chocon i t'an, mach wersajic mi' mel chuqui tsi' yʌlʌ. Pero che' mi' taj ti t'an i majtan Dios am bʌ ti pulʌntib, mi la' wʌl wersa yom mi' mel chuqui tsi' yʌlʌ. \v 19 ¡Tontojetla! ¡Xpots'etla! ¿Baqui bʌ ñumen ñuc? ¿Jim ba i majtan Dios o jim ba pulʌntib ba' mi' taj i c'ʌjñibal i majtan Dios? \v 20 Majqui jach mi' taj ti t'an jini pulʌntib cha'an mi' wa'chocon i t'an, mi' taj ti t'an jini pulʌntib yic'ot pejtelel chuqui tac an ti' pam. \v 21 Majqui jach mi' taj ti t'an jini Templo che' mi' wa'chocon i t'an, mi' taj ti t'an Templo yic'ot jini am bʌ ti' mal Templo. \v 22 Majqui jach mi' taj ti t'an jini panchan che' mi' wa'chocon i t'an mi' taj ti t'an i buchlib Dios yic'ot jini ya' bʌ buchul. \p \v 23 ¡Mi caj la' taj wocol sts'ijbayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Come mi la' loc'san i diezmojlel jini pimel i c'aba menta yic'ot yambʌ i c'aba' enelto yic'ot yambʌ i c'aba' comino. Pero mi la' ñusan ñumen ñuc tac bʌ i mandar Dios, jiñʌch toj bʌ meloñel yic'ot p'untaya yic'ot chuqui yom ñopol. Yom mi la' jac' ili mandar. Mach yomic mi la' cʌy la' wʌq'uen i diezmojlel la' chubʌ'an. \v 24 ¡Xpots' bʌ xpʌs bijetla, mi la' chic loq'uel jini us pero mi la' mʌsan camello! \v 25 ¡Mi caj la' taj wocol, sts'ijbayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Mi' la' wen pocben i pat jini vaso yic'ot latu. Ya' ti' mal but'ul ti xujch' yic'ot cabʌl jontolil. \v 26 ¡Xpots' bʌ fariseojet, ñaxan poco i mal jini vaso yic'ot latu cha'an sʌc mi' yajñel i pat ja'el! \p \v 27 ¡Mi caj la' taj wocol sts'ijbayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Lajaletla bajche' i yotlel tac ch'ujlelʌl bombil bʌ ti tan. Wen i t'ojol jax yilal ti' pat pero ti' mal but'ul ti' bʌquel chʌmeño' bʌ yic'ot pejtelel i bibi'lel. \v 28 Che' ja'el jatetla, toj mi la' pʌs la' bʌ ti' wut winicob, pero ti la' mal but'uletla ti cabʌl lot yic'ot jontolil. \p \v 29 ¡Mi caj la' taj wocol, sts'ibayajob yic'ot fariseojob! ¡Cha'p'ejl jax la' pusic'al! Come mi la' melbeñob i yotlel ch'ujlelʌl jini x'alt'añob. Mi la' ch'ʌl i yejtal tac ba' mucul jini tojo' bʌ i pusic'al. \v 30 Mi la' lon ña'tan mach lajaleticla bajche' la' ñojte'el tsa' bʌ i bec'beyob i ch'ich'el x'altañob. Mi la' wʌl: “Cuxulonicla ti jim bʌ ora, mach che'ic tsa' lac mele”, lon che'etla. \v 31 Woli la' bajñel contrajin la' bʌ ti la' t'an che' mi la' sub la' bʌ ti' yalobilob jini tsa' bʌ i tsʌnsayob x'alt'añob. \v 32 Wolix la' chʌn mel che' bajche' tsa' caji' melob la' ñojte'el. \v 33 ¡Lucumetla, i yalobiletla xc'ʌñʌñej! ¿Bajche' mi mejlel la' puts'tan tojmulil ti c'ajc? \v 34 Jini cha'an la' wilan, mi caj c chocbeñetla tilel x'alt'añob yic'ot winicob am bʌ cabʌl i ña'tʌbal, yic'ot sts'ijbayajob. Ojlil mi caj la' tsʌnsañob. Mi caj la' ch'ijob ti cruz. Ojlil mi caj la' jats'ob ti asiyal ti la' sinagoga. Mi caj la' tic'lañob ti cabʌl tejclum. \v 35-36 Jini cha'an mi caj la' tojbeñob i mul jini tsa' bʌ i tsʌnsayob jini x'alt'añob c'ʌlʌl che' bʌ tsa' tsʌnsʌnti Abel, jini toj bʌ i pusic'al, c'ʌlʌl tsa' tsʌnsʌnti Zacarías (i yalobil Berequías). Zacarías tsa' tsʌnsʌnti ti' tojel pulʌntib ya' ti' t'ejl Templo. Isujm mic subeñetla, pejtel i mul mi caj i yotsʌbentelob ti' wenta jini winicob x'ixicob año' bʌ ti pañimil wʌle. Mi caj i tojob pejtel ili mulil. \s1 Jesús tsi' cha'le uq'uel che' bʌ tsi' q'uele Jerusalén \r (Lc. 13.34‑35) \p \v 37 ¡Jerusalén, Jerusalén, jatet mu' bʌ a tsʌnsan x'alt'añob! ¡Ma' jul ti xajlel jini chocbilo' bʌ tilel ba' añetla! ¡Anix jayyajl com c tempan la' walobilob che' bajche' mi' luts' i yal jini ña' mut! ¡Pero mach la' womic! \v 38 La' wilan, jochol mi caj i cʌytʌl la' wotot. \v 39 Come mic subeñetla, ma'anic mi caj la' cha' q'uelon jinto mi la' wʌl: “La' sujbic i ñuclel jini woli bʌ i tilel ti' c'aba' lac Yum”, che'etla. Che' tsi' subeyob sts'ijbayajob yic'ot fariseojob Jesús. \c 24 \s1 Jesús tsi' wʌn alʌ bajche' mi caj i jilel Templo \p \v 1 Jesús tsa' loq'ui ti Templo. Tsa' caji ti majlel. Tsa' tiliyob xcʌnt'añob i cha'an, cha'an mi' pʌsbeñob jini wa'chocobil tac cha'an Templo. \v 2 Jesús tsi' subeyob: ¿Woli ba la' q'uel ti pejtelel jini? Isujm mic subeñetla, ma'anic mi caj i cʌytʌl mi jump'ejlic xajlel ti' pam yambʌ mach bʌ anic mi caj i chojquel jubel, che'en. \s1 I yejtal tac i jilibal \r (Mr. 13.3‑23; Lc. 17.22‑24; 21.7‑24) \p \v 3 Che' buchul Jesús ti' pam Olivo wits, tsa' tiliyob xcʌnt'añob i pejcañob ti' bajñelil. Tsi' yʌlʌyob: Subeñon lojon, ¿baqui ora mi' caj ti ujtel pejtelel jini? ¿Chuqui mi caj c pʌsbentel lojon che' lʌc'ʌl i yorajlel ma' cha' tilel yic'ot che' ti' jilibal pañimil? che'ob. \v 4 Jesús tsi' subeyob: Chʌcʌ q'uele la' bʌ ame anic majqui mi' soquetla. \v 5 Come talob cabʌl tij c'aba'. Mi caj i lon cuyob i bʌ ti Cristo. Mi caj i socob cabʌlob. \v 6 Mi caj la' wubin an cabʌl guerra yic'ot cabʌl t'an cha'an tal guerra. Mach mi la' cha'len bʌq'uen. Come wersa mi' tilel pejtelel jini, pero maxto tilemic i jilibal. \v 7 Come jini año' bʌ ti jumpejt lum mi caj i techob guerra ti' contra año' bʌ ti yambʌ lum. Jini año' bʌ ti' wenta juntiquil yumʌl mi caj i techob guerra ti' contra jini año' bʌ ti' wenta yambʌ yumʌl. Tal wocol yic'ot cabʌl wi'ñal yic'ot i yujquel lum ti cabʌl lum. \v 8 Ti pejtelel iliyi i cajibal jach wocol. \p \v 9 Mi cajelob i yʌq'uetla ti tic'lʌntel. Mi cajelob i tsʌnsañetla. Mi caj la' ts'a'lentel ti pejtelel lum cha'an tij c'aba'. \v 10 Ti jim bʌ ora mi caj i tejchel tile bixelo' bʌ i pusic'al cabʌlob. Mi caj i yʌc'ob i pi'ʌlob ti' c'ʌb i contra. Mi caj i ts'a'leñob i bʌ. \v 11 Mi caj i tejchelob cabʌl lot bʌ x'alt'añob mu' bʌ caj i socob cabʌl winicob x'ixicob. \v 12 Cabʌl mi' caj ti p'ojlel jontolil. Jini cha'an mi' caj ti lajmel i c'uxbiya cabʌlob. \v 13 Jini mu' bʌ i cuch i wocol c'ʌlʌl ti' jilibal mi caj i coltʌntel. \v 14 Jini wen t'an cha'an i yumʌntel Dios mi caj i sujbel ti pejtelel pañimil cha'an mi' yubintel ti pejtelel pañimil. Ti jim bʌ ora mi caj i tilel i jilibal. \p \v 15 Mi caj la' q'uel wa'alix ti ch'ujul bʌ ajñibʌl jini c'ax bibi' jax bʌ mu' bʌ i jisan cabʌl chuqui tac an, jini tsa' bʌ ajli cha'an jini x'alt'an Daniel. (Jini mu' bʌ i q'uel jini jun, la' i ch'ʌmben isujm.) \v 16 Che' mi la' q'uel jini, la' puts'icob majlel ti wits jini año' bʌ ti Judea. \v 17 Jini am bʌ ti' jol otot mach jubic ochel cha'an mi' loc'san i chubʌ'an ti' yotot. \v 18 Jini am bʌ ti cholel mach chʌn sujtic cha'an mi' lot i pislel. \v 19 Ti jim bʌ ora obolob jax i bʌ jini cʌntʌbilo' bʌ i cha'an alʌl yic'ot jini woli bʌ i tsu'sañob alʌl. \v 20 Cha'lenla oración cha'an mach ti' yorajlelic tsʌñal mi la' puts'el mi ti jini q'uin che' mi laj c'aj la co. \v 21 Come ti jim bʌ ora mi caj i tilel cabʌl wocol, ñumen bajche' tsa' ñumi c'ʌlʌl ti' cajibal pañimil c'ʌlʌl wʌle, c'ʌlʌl ti pejtelel ora. \v 22 Machic tsi' wʌn ña'ta i com'esan i yorajlel wocol, ma'anic majqui mi' coltʌntel mi juntiquilic. Pero cha'an i coltʌntel jini yajcʌbilo' bʌ mi caj i com'esʌntel i yorajlel wocol. \p \v 23 Mi an majqui mi' subeñetla: “Awilan, wʌ'an Cristo”, che'en, o mi an majqui mi' subeñetla: “Ya'an Cristo ya'i”, mi che'en, mach mi la' ñopben i t'an. \v 24 Mi caj i tejchelob lot bʌ x'alt'añob yic'ot xlotob mu' bʌ i cuyob i bʌ ti Cristo. Mi caj i pʌsob ñuc bʌ i yejtal i p'ʌtʌlel, yic'ot bʌbʌq'uen tac bʌ cha'an mi' socob jini yajcʌbilo' bʌ mi tsa' mejli. \v 25 Awilan, tsa'ix c wʌn subeyetla. \v 26 Jini cha'an mi tsa' caji i subeñetla: “Awilan, ya'an Cristo ti colem bʌ i tiquiñal lum”, mi che'ob, mach mi la' majlel. Mi tsi' yʌlʌyob: “Awilan, ya'an Cristo ti' mal otot”, mi che'ob, mach mi la' ñopbeñob i t'an. \v 27 Come che' lajal bajche' mi' tsictiyel i c'ʌc'al chajc ti' pasibal q'uin c'ʌlʌl ti' bʌjlibal q'uin, che' ja'el mi' caj ti tsictiyel i Yalobil Winic che' mi' tilel. \v 28 Baqui jach an chʌmen bʌ, ya' mi caj i tempañob i bʌ xta'jol. \s1 Che' mi' tilel i Yalobil Winic \r (Mr. 13.24‑37; Lc. 12.41‑48; 17.25‑36; 21.25‑36) \p \v 29 Ti jim bʌ ora che' mi' yujtel jini wocol, mi caj i yiq'uesʌntel jini q'uin. Ma'anic mi caj i yʌc' i c'ʌc'al uw. Mi' caj ti yajlel jubel ec' ti panchan. Jini p'ʌtʌl tac bʌ ti panchan mi caj i wersa ñijcʌntel. \v 30 Ti jim bʌ ora i Yalobil Winic mi caj i pʌs i yejtal i p'ʌtʌlel ti panchan. Mi' cajelob ti cabʌl uq'uel pejtelel winicob x'ixicob ti pañimil. Mi caj i q'uelob i Yalobil Winic che' mi' tilel ti tocal ti panchan ti' p'ʌtʌlel yic'ot ti' ñuclel. \v 31 Mi caj i choc tilel i yángelob yic'ot c'am bʌ i t'an trompeta. Mi caj i tempañob tilel ti chʌnwejlel pañimil jini yajcʌbilo' bʌ i cha'an ti junwejl panchan c'ʌlʌl ti yambʌ junwejl. \p \v 32 Ñopola jini lajiya cha'an higuera te'. Che' c'unix i c'ʌb che' woli' pasel i yopol, la' wujil lʌc'ʌlix i yorajlel ticwal. \v 33 Che' ja'el, che' mi la' q'uel pejtelel jini, ña'tanla lʌc'ʌlix i tilel i Yalobil Winic. Mero wolix i julel. \v 34 Isujm mic subeñetla, mi' caj ti ujtel ti pejtelel che' cuxulob to jini winicob x'ixicob año' bʌ wʌle. \v 35 Mi' caj ti jilel pañimil yic'ot panchan pero mach jilic c t'an. \s1 Mach tsiquilic baqui bʌ ora \r (Mr. 13.32‑37; Lc. 17.26‑30, 34‑36) \p \v 36 Ma'anic majch yujil baqui bʌ q'uin baqui bʌ ora mi caj i yujtel jini, mi ángelob ti panchan, mi i Yalobil Dios. Jini jach c Tat yujil. \v 37 Che' bajche' ti' yorajlel Noé, che' lajal mi caj i yujtel che' mi' tilel i Yalobil Winic. \v 38 Che' maxto anic tsa' tili but'ja', tsi' cha'leyob we'el, tsi' cha'leyob uch'el, tsi' cha'leyob ñujpuñijel, tsi' sijiyob i yalobil, jinto ti jini q'uin che' bʌ tsa' ochi Noé ti barco. \v 39 Ma'anic tsi' ña'tayob mi an chuqui mi' caj ti ujtel jinto tsa' tili but'ja'. Tsi' lu' jisayob. Che' ja'el mi' caj ti ujtel che' mi' tilel i Yalobil Winic. \v 40 Mi caj i yajñelob cha'tiquil winic ti cholel. Mi' pʌjyel majlel juntiquil. Yambʌ mi' cʌytʌl. \v 41 Mi' cajelob ti juch'bal cha'tiquil x'ixic. Juntiquil mi' pʌjyel majlel. Yambʌ mi' cʌytʌl. \v 42 Jini cha'an chʌcʌ q'uele la' bʌ, come mach ña'tʌbilic la' cha'an baqui bʌ q'uin mi' tilel la' Yum. \v 43 Ña'tanla jini, tsa'ic i ña'ta i yum otot baqui ora mi' tilel xujch', tsi' chʌcʌ q'uele i yotot cha'an ma'anic mi' toc jamben i yotot xujch'. \v 44 Jini cha'an yom chajpʌbiletla ja'el, come tal i Yalobil Winic ti' yorajlel che' mach yʌxʌlic la' wo. \s1 ¿Majqui xuc'ul? \r (Lc. 12.41‑48) \p \v 45 ¿Majqui lajal bajche' jini xuc'ul bʌ x'e'tel am bʌ cabʌl i ña'tʌbal? Jini x'e'tel tsa' aq'uenti i ye'tel ti' yum cha'an mi' yʌq'ueñob i bʌl i ñʌc' jini año' bʌ ti' yotot che' ti' yorajlel. \v 46 Tijicña jini x'e'tel uts'at bʌ woli' mel i ye'tel che' mi' c'otel i taj i yum. \v 47 Isujm mic subeñetla, mi caj i yʌq'uen ñuc bʌ i ye'tel cha'an pejtelel i chubʌ'an. \v 48 Mi tsi' yʌlʌ ti' pusic'al jini jontol bʌ x'e'tel: “Jal to tal c yum”, mi che'en, \v 49 mi tsa' caji i jats' i pi'ʌlob ti e'tel, mi tsi' cha'le we'el, mi tsi' cha'le uch'el yic'ot xyʌc'ʌjelob, \v 50 che' jini mi caj i julel i yum jini x'e'tel ti jump'ejl q'uin che' mach yʌxʌlic i yo, che' ti' yorajlel mach ña'tʌbilic i cha'an. \v 51 Mi caj i yʌc' ti tojmulil. Mi caj i yotsan ba' añob jini cha'chajp jax bʌ i pusic'al. Ya'i mi' cajelob ti uq'uel yic'ot quech'ecña i bʌquel i yej. Che' tsi' yʌlʌ Jesús. \c 25 \s1 Lajiya cha'an lujuntiquil xch'oc \p \v 1 I yumʌntel jini am bʌ ti panchan mi caj i lajintel che' bajche' lujuntiquil xch'oc tsa' bʌ i ch'ʌmʌyob majlel candil. Tsa' majli i tajob xñujpuñijel. \v 2 Jo'tiquil añob i ña'tʌbal. Jo'tiquil ma'añobic i ña'tʌbal. \v 3 Jini mach bʌ añobic i ña'tʌbal tsi' ch'ʌmʌyob majlel candil. Ma'anic tsi' ch'ʌmʌyob majlel cas. \v 4 Jini año' bʌ i ña'tʌbal tsi' ch'ʌmʌyob majlel cas ti' buxil yic'ot i candil. \v 5 Che' bʌ tsa' jale xñujpuñijel, tsi' cha'leyob ñʌcʌb. Tsa' cajiyob ti wʌyel. \p \v 6 Ti ojlil ac'ʌlel tsi' yubiyob t'an: “Ubix tilel xñujpuñijel. Cucula, tajala”, che'en. \v 7 Che' jini tsa' lu' ch'ojyiyob jini xch'oc. Tsi' ts'ita' wilts'ubeyob loq'uel i pislel candil. \v 8 Jini mach bʌ añobic i ña'tʌbal tsi' subeyob i pi'ʌlob: “Aq'ueñon lojon ts'ita' a cas, come yomix yajpel j candil lojon”, che'ob. \v 9 Jini año' bʌ i ña'tʌbal tsi' yʌlʌyob: “Ma'anic, ame mach jasʌlic cha'añon lojon cha'añetla ja'el. Cucula ba'an xchon casob. Mʌñʌ la' cha'an”, che'ob. \v 10 Che' woliyob ti mʌñoñel tsa' tili xñujpuñijel. Jini chajpʌbilobix bʌ tsa' ochiyob yic'ot xñujpuñijel ba' woliyob ti ñujpuñijel. Tsa' mʌjqui i ti' otot. \v 11 Wi'il tsa' c'otiyob ja'el jini yambʌ xch'ocob. Tsi' yʌlʌyob: “C Yum, c Yum, jambeñon lojon”, che'ob. \v 12 Jini Yumʌl tsi' subeyob: “Isujm mic subeñetla, mach j cʌñʌyeticla”, che'en. \v 13 Chʌcʌ q'uele la' bʌ che' jini, come mach la' wujilic baqui bʌ q'uin baqui bʌ ora mi' tilel i Yalobil Winic. \s1 Lajiya cha'an uxtiquil x'e'telob \r (Lc. 19.11‑27) \p \v 14 Come i yumʌntel jini am bʌ ti panchan lajalʌch bajche' juntiquil winic mu' bʌ caj i majlel ti ñajt bʌ lum. Tsi' pʌyʌ tilel x'e'telob i cha'an. Tsi' yotsʌbeyob ti' wenta i chubʌ'an. \v 15 Tsi' yʌq'ue juntiquil jo'p'ejl talento. Tsi' yʌq'ue yambʌ cha'p'ejl talento. Tsi' yʌq'ue yambʌ jump'ejl talento. Ti jujuntiquil tsa' aq'uentiyob che' bajche' añob i c'ʌjñibal. Tsa' majli ti ñajtʌl. \v 16 Jini tsa' bʌ i ch'ʌmʌ jo'p'ejl talento tsa' bʌc' majli. Tsi' wen c'ʌñʌ ti ganar. Tsi' cha'le ti ganar yambʌ jo'p'ejl talento. \v 17 Che' ja'el, jini tsa' bʌ i ch'ʌmʌ cha'p'ejl talento tsi' cha'le ti ganar yambʌ cha'p'ejl talento. \v 18 Pero jini tsa' bʌ i ch'ʌmʌ jump'ejl talento tsa' majli i pic lum. Ya' tsi' mucu i taq'uin i yum. \p \v 19 Che' bʌ tsa' ñumi cabʌl ora, tsa' cha' tili i yum jini x'e'telob cha'an mi' q'uel bajche' tsi' c'ʌñʌyob jini taq'uin. \v 20 Tsa' tili jini tsa' bʌ aq'uenti jo'p'ejl talento. Tsi' ch'ʌmʌ tilel yambʌ jo'p'ejl talento. Tsi' yʌlʌ: “C yum, tsa' wʌq'ueyon jo'p'ejl talento. Umba'an. Tsac cha'le ti ganar yambʌ jo'p'ejl”, che'en. \v 21 I yum tsi' sube: “Uts'at bajche' tsa' cha'le. Uts'atet xuc'ul bʌ x'e'telet. Xuc'ul tsa' mele che' an ts'ita' ti a wenta. Cabʌl mi caj cotsʌbeñet ti a wenta. Tijicñesan a pusic'al che' bajche' tijicña i pusic'al a yum”, che'en. \v 22 Che' ja'el, tsa' tili jini tsa' bʌ aq'uenti cha'p'ejl talento. Tsi' sube: “C yum, tsa' wʌq'ueyon cha'p'ejl talento. Umba'an. Tsac cha'le ti ganar yambʌ cha'p'ejl”, che'en. \v 23 I yum tsi' sube: “Uts'at bajche' tsa' cha'le. Uts'atet xuc'ul bʌ x'e'telet. Xuc'ul tsa' mele che' an ts'ita' ti a wenta. Cabʌl mi caj cotsʌbeñet ti a wenta. Tijicñesan a pusic'al che' bajche' tijicña i pusic'al a yum”, che'en. \p \v 24 Tsa' tili jini tsa' bʌ aq'uenti jump'ejl talento. Tsi' yʌlʌ: “C yum, tsac ña'ta bʌc'ñʌbilet. Ma' tsep jini jam ba' ma'anic tsa' wejch'u. Ma' lotben i wut ba' ma'anic tsa' wejlʌbe loq'uel i sujl. \v 25 Tsac cha'le bʌq'uen. Tsa' majli c muc a taq'uin ti mal lum. Umba'an, a cha'añʌch”, che'en. \v 26 I yum tsi' sube: “Jontolet, ts'ub bʌ x'e'telet. Awujil mic tsep jam ba' ma'anic tsac wejch'u. Mic lotben i wut ba' ma'anic tsac wejlʌbe loq'uel i sujl. \v 27 ¿Chucoch ma'anic tsa' wʌc'ʌ c taq'uin ba' mi' c'ʌjñel ti ganar? Actan che'ic jini, tsa' mejli c cha' ch'ʌm c taq'uin yic'ot i jol che' bʌ tsa' juliyon. \v 28 Jini cha'an chilbenla jini taq'uin. Aq'uenla jini am bʌ lujump'ejl i talento. \v 29 Come jini am bʌ i cha'an mi caj i yʌq'uentel yambʌ. Che' jini wen on i cha'an. Majqui jach ma'anic i cha'an mi caj i lu' chilbentel pejtelel chuqui an i cha'an. \v 30 Chocola jini x'e'tel mach bʌ anic i c'ʌjñibal ti ic'ch'ipan bʌ pañimil ya' ti jumpat. Ya' mi' cajelob ti uq'uel yic'ot quech'ecña i bʌquel i yej”, che'en. \s1 Che' mi' melob i bʌ pejtelel winicob x'ixicob \p \v 31 Che' mi' tilel i Yalobil Winic ti' ñuclel yic'ot pejtelel i yángelob mi' caj ti buchtʌl ti' yumʌntel yic'ot i ñuclel. \v 32 Ti' tojel i wut mi caj i tempʌntelob pejtelel winicob x'ixicob loq'uemo' bʌ ti pejtelel lum. Jini Xcʌnta tiñʌme' mi caj i t'oxob. Parte mi' yʌc' chivo, parte mi' yʌc' tiñʌme'. \v 33 Mi' yʌc' tiñʌme' ti' ñoj. Mi' yʌc' chivo ti' ts'ej. \v 34 Jini Rey mi caj i suben jini año' bʌ ti' ñoj: “La' cu la, ochemet bʌ la ti' yutslel c Tat. Ch'ʌmʌ la' yumʌntel chajpʌbebiletla c'ʌlʌl ti' cajibal pañimil. \v 35 Come che' bʌ tsa cubi wi'ñal, tsa' la' wʌq'ueyon i bʌl c ñʌc'. Che' bʌ tsa cubi tiquin ti', tsa' la' wʌq'ueyon chuqui mic jap. Che' mach cʌmbilonic la' cha'an, tsa' la' pʌyʌyon ochel. \v 36 Che' pits'ilon, tsa' la' wʌq'ueyon chuqui mic xoj. Che' c'amon, tsa' la' jula'tayon. Che' añon ti cárcel, tsa' tili la' q'uelon”, che'en. \v 37 Jini tojo' bʌ i pusic'al mi caj i subeñob: “C Yum, ¿am ba ba' tsaj q'ueleyet lojon che' wi'ñayet? ¿Tsa' ba cʌq'ueyet lojon i bʌl a ñʌc'? Che' an a tiquin ti', ¿tsa' ba cʌq'ueyet lojon chuqui ma' jap? \v 38 ¿Am ba ba' tsaj q'ueleyet lojon che' mach j cʌñʌyetic? ¿Tsa' ba c pʌyʌyet lojon ochel? ¿Tsa' ba cʌq'ueyet lojon chuqui ma' xoj che' pits'ilet? \v 39 ¿Am ba ba' tsaj q'ueleyet lojon che' c'amet? ¿Am ba ba' tsac jula'tayet lojon che' añet ti cárcel?” che'ob. \v 40 Jini Rey mi caj i subeñob: “Isujm mic subeñetla, che' bʌ tsa' la' colta juntiquil quermano, anquese mach ñuquic, tsa' la' coltayon ja'el”, che'en. \p \v 41 Che' ja'el, mi caj i subeñob año' bʌ ti' ts'ej: “Cucula, chojquemet bʌ la ti Dios. Ochenla ti c'ajc mach bʌ anic mi' jilel, jini c'ajc chajpʌbil bʌ cha'an xiba yic'ot i yángelob. \v 42 Come che' bʌ tsa cubi wi'ñal, ma'anic tsa' la' wʌq'ueyon i bʌl c ñʌc'. Che' bʌ tsa cubi tiquin ti', ma'anic tsa' la' wʌq'ueyon chuqui mic jap. \v 43 Che' mach cʌmbilonic la' cha'an ma'anic tsa' la' pʌyʌyon ochel. Che' pits'ilon ma'anic tsa' la' wʌq'ueyon chuqui mic xoj. Che' c'amon, che' añon ti cárcel, ma'anic tsa' la' jula'tayon”, che'en. \v 44 Mi caj i subeñob: “C Yum, ¿am ba ba' tsaj q'ueleyet lojon che' wi'ñayet, mi che' an a tiquin ti', mi che' pits'ilet, mi che' c'amet, mi che' añet ti cárcel? ¿Am ba ba' ma'anic tsaj coltayet lojon?” che'ob. \v 45 Che' jini, mi caj i subeñob: “Isujm mic subeñetla, che' bʌ ma'anic tsa' la' colta juntiquil c cha'an bʌ anquese mach ñuquic, ma'anic tsa' la' coltayon”, che'en. \v 46 Jini cha'an mi caj i majlelob ti tojmulil mach bʌ anic mi' jilel. Jini tojo' bʌ i pusic'al mi caj i majlelob ba' ma'anic mi' jilel i cuxtʌlel, che'en Jesús. \c 26 \s1 Tsi' pejcayob i bʌ bajche' yom i chucob Jesús \r (Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2; Jn. 11.45‑53) \p \v 1 Che' bʌ tsa' ujti Jesús i sub pejtel jini t'an, tsi' sube xcʌnt'añob i cha'an: \v 2 La' wujil uxi i q'uiñilelix Pascua. I Yalobil Winic mi caj i yʌjq'uel ti' c'ʌb jini mu' bʌ i ch'ijob ti cruz, che'en. \v 3 Jini ñuc bʌ motomajob yic'ot sts'ijbayajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel ti tejclum tsi' tempayob i bʌ ti' pam i yotot jini ñuc bʌ motomaj i c'aba' Caifás. \v 4 Tsi' temeyob i t'an cha'an mi' chucob Jesús ti mucul cha'an mi' tsʌnsañob. \v 5 Tsi' yʌlʌyob: Mach ti' yorajlelic q'uiñijel ame tejchicob ti cabʌl a'leya winicob x'ixicob, che'ob. \s1 Tsi' mulu ts'ac ti Jesús ya' ti Betania \r (Mr. 14.3‑9; Jn. 12.1‑8) \p \v 6 Che' ya'an Jesús ti Betania ti' yotot jini Simón tsa' bʌ lajmesʌbenti leco bʌ i tsoy, \v 7 tsa' tili juntiquil x'ixic ba'an Jesús. An i limetej melbil bʌ ti xajlel but'ul ti xojocña bʌ ts'ac, wen letsem bʌ i tojol. Tsi' mulbe ti' jol Jesús che' buchul ti' t'ejl mesa. \v 8 Che' bʌ tsi' q'ueleyob xcʌnt'añob i cha'an, tsa' cajiyob ti mich'ajel. Tsi' yʌlʌyob: ¿Chuqui i ye'tel tsi' lon jisa jini ts'ac? \v 9 Come letsem i tojol. Tsa'ic i choño jini ts'ac tsa' mejli i yʌq'uen p'ump'uño' bʌ, che'ob. \v 10 Ña'tʌbilix i cha'an Jesús chuqui tsi' yʌlʌyob. Tsi' subeyob: ¿Chucoch mi la' techben i ch'ijiyemlel i pusic'al jini x'ixic? I t'ojol jax chuqui tsi' melbeyon. \v 11 Come ti pejtelel ora an jini p'ump'uño' bʌ la' wic'ot, pero mach ti pejtelelic ora wʌ' añon la' wic'ot. \v 12 Come tsi' mulu jini ts'ac tic bʌc'tal cha'an mi' chajpan c bʌc'tal cha'an mic mujquel. \v 13 Isujm mic subeñetla, baqui jach mi' sujbel jini wen t'an ti pejtelel pañimil, muq'uix i sujbel ja'el jini tsa' bʌ i mele jini x'ixic, cha'an mi' ña'tʌntel, che'en Jesús. \s1 Judas tsi' laja i t'an yic'ot i contrajob Jesús \r (Mr. 14. 10‑11; Lc. 22.3‑6) \p \v 14 Juntiquil i pi'ʌl jini junlujuntiquil, i c'aba' Judas Iscariote, tsa' majli ba'an ñuc bʌ motomajob. \v 15 Tsi' subeyob: ¿Chuqui mi caj la' wʌq'ueñon cha'an mi cʌc' Jesús ti la' c'ʌb? che'en. Tsi' tojoyob lujump'ejl i cha'c'al sʌsʌc taq'uin. \v 16 Ti jim bʌ ora Judas Iscariote tsa' caji i chajpan i bʌ cha'an mi' yʌc' Jesús. \s1 Jesús tsi' c'uxu Pascua yic'ot xcʌnt'añob \r (Mr. 14.12‑25; Lc. 22.7‑23; Jn. 13.21‑30; 1 Co. 11.23‑26) \p \v 17 Ti jini ñaxan bʌ q'uin che' ti' q'uiñilel che' mi' c'uxob caxlan waj mach bʌ anic i levadurajlel, jini xcʌnt'añob tsa' tiliyob ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌyob: ¿Baqui a wom mic chajpan lojon cha'an ma' c'ux we'elʌl che' ti Pascua? che'ob. \v 18 Jesús tsi' yʌlʌ: Cucula ti tejclum ba' mi caj la' q'uel juntiquil winic. Subenla: “Lac Maestro woli' yʌl: I yorajlelix mic majlel. Muq'uix c cha'len Pascua ti a wotot yic'ot xcʌnt'añob c cha'an”. Che' yom mi la' suben, che'en Jesús. \v 19 Jini xcʌnt'añob tsi' jac'beyob i t'an Jesús. Tsi' chajpayob Pascua. \p \v 20 Che' wolix i yic'an, tsa' buchle Jesús yic'ot jini lajchʌntiquil xcʌnt'añob ti' t'ejl mesa. \v 21 Che' woli' c'uxob we'elʌl, Jesús tsi' yʌlʌ: Isujm mic subeñetla, juntiquil ti la' tojlel mi caj i yʌc'on ti' c'ʌb j contra, che'en. \v 22 Wen ch'ijiyem i pusic'al tsa' caji i yubiñob. Quepecña tsa' caji' yʌlob ti junjuntiquil: C Yum, ¿joñon ba? che'ob. \v 23 Jesús tsi' subeyob: Jini tsa' bʌ i yotsa i c'ʌb ti latu quic'ot mi caj i yʌc'on ti' c'ʌb j contra. \v 24 I Yalobil Winic mi caj i majlel che' bajche' ts'ijbubil. Mi caj i taj wocol jini winic mu' bʌ i yʌc' i Yalobil Winic ti' c'ʌb i contra. Uts'at machic tsi' yila pañimil jini winic, che'en. \v 25 Jini Judas, tsa' bʌ i yʌc'ʌ Jesús ti' c'ʌb i contra, tsi' yʌlʌ: Maestro, ¿joñon ba? che'en. Jesús tsi' sube: Jatet cu, che'en. \s1 Jini Ch'ujul bʌ Waj \r (Mr. 14.22‑26; Lc. 22.15‑20; 1 Co. 11.23‑25) \p \v 26 Che' bʌ woliyob ti we'el, Jesús tsi' ch'ʌmʌ waj. Tsi' cha'le oración. Tsi' xet'e. Tsi' yʌq'ue xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' yʌlʌ: Ch'ʌmʌla. C'uxula. Jiñʌch c bʌc'tal, che'en. \v 27 Che' ja'el tsi' ch'ʌmʌ vaso. Che' bʌ tsi' sube Dios wocolix i yʌlʌ, tsi' yʌq'ueyob. Tsi' yʌlʌ: Japʌla ti pejteletla. \v 28 Jiñʌch c ch'ich'el cha'an jini xuc'ul bʌ t'an mu' bʌ i bejq'uel cha'an cabʌlob cha'an i ñusʌntel mulil. \v 29 Pero mic subeñetla, ma'anix mic chʌn jap i ya'lel ts'usub jinto che' temel quic'otetla mic jap jini tsiji' bʌ ti' yumʌntel c Tat, che'en Jesús. \s1 Pedro mi caj i yʌl mach i cʌñʌyic Jesús \r (Mr. 14.26‑31; Lc. 22.31‑34; Jn. 13.36‑38) \p \v 30 Che' bʌ tsa' ujti i c'ʌyiñob jump'ejl c'ay, tsa' majliyob ti Olivo wits. \v 31 Jesús tsi' subeyob: Ti ili ac'ʌlel mi' caj ti tejchel tile bixel bʌ la' pusic'al ti la' pejtelel cha'an chuqui mi caj c tumbentel, come ts'ijbubil: “Mi caj c low xcʌnta tiñʌme'. Jini tiñʌme' mi caj i pam pujquel”. \v 32 Che' tejchemoñix ch'ojyel, mic majlel c pijtañetla ti Galilea, che'en Jesús. \v 33 Pedro tsi' sube Jesús: Mi tsa' tejchi tile bixel bʌ i pusic'al yaño' bʌ cha'an chuqui mi caj a tumbentel, ma'anic ba' ora mi caj i tejchel tile bixel bʌ c pusic'al, che'en. \v 34 Jesús tsi' sube: Isujm mic subeñet, ti ili ac'ʌlel che' maxto anic tsi' cha'le uq'uel tat mut, uxyajl mi caj a wʌl mach a cʌñʌyonic, che'en. \v 35 Pedro tsi' sube: Mi wersa yom mic chʌmel quic'otet, ma'anic mi caj cʌl mach j cʌñʌyetic, che'en. Che'i tsi' yʌlʌyob pejtelel xcʌnt'añob. \s1 Jesús tsi' cha'le oración ti pʌc'ʌbʌl \r (Mr. 14.32‑42; Lc. 22.40‑46) \p \v 36 Jesús tsi' pi'leyob majlel ti pʌc'ʌbʌl i c'aba' Getsemaní. Tsi' sube xcʌnt'añob i cha'an: Buchi'la ilayi che' mic majlel c cha'len oración ya'i, che'en. \v 37 Tsi' pʌyʌ majlel Pedro yic'ot cha'tiquil i yalobil Zebedeo. Ch'ijiyem tsa' caji i yubin. Tsi' wen mele i pusic'al. \v 38 Jesús tsi' subeyob: Wen ch'ijiyem jax c pusic'al. Comix chʌmel ti' ch'ijiyemlel c pusic'al. Pijtanla wʌ'i. Yom yʌxʌl la' wo quic'ot, che'en. \v 39 Tsa' to i ts'ita' xʌñʌ majlel. Tsi' pʌcchoco i bʌ. Tsi' cha'le oración. Tsi' yʌlʌ: C Tat mi che'ʌch yom, tʌts'beñon ili wocol. Pero mach a mel che' bajche' com. Mele che' bajche' yom a pusic'al, che'en Jesús. \p \v 40 Tsa' tili ba'an xcʌnt'añob i cha'an. Wʌyʌlob tsi' tajayob. Tsi' sube Pedro: ¿Mach ba anic tsa' mejli la' tic' la' wʌyel mi jump'ejlic ora? \v 41 Yom yʌxʌl la' wo. Cha'lenla oración cha'an ma'anic mi la' jac' la' pʌyol ti mulil. Come ch'ejl la' pusic'al, pero c'uñatax la' bʌc'tal, che'en Jesús. \v 42 Ti' cha'yajlel tsa' majli Jesús i cha'len oración. Tsi' yʌlʌ: C Tat mi mach mejlic ti tʌjts'el ili wocol, mi wersa yom mij cuch, mele bajche' yom a pusic'al, che'en. \v 43 Tsa' cha' tili. Wʌyʌlob tsi' cha' tajayob come suts'ob jax i wut. \v 44 Tsi' cha' cʌyʌyob. Tsa' cha' majli. Ti' yuxyajlel tsi' cha'le oración ti lajal bʌ t'an. \v 45 Tsa' cha' tili ba'an xcʌnt'añob i cha'an. Tsi' subeyob: Cha'lenla wʌyel. C'aja la' wo. Awilan, tsa'ix c'oti i yorajlel, i Yalobil Winic woli' yʌjq'uel ti' c'ʌb xmulilob. \v 46 Ch'ojyenla. Conixla. Awilan, lʌc'ʌl an jini mu' bʌ i yʌc'on ti' c'ʌb j contra, che'en. \s1 Tsa' chujqui Jesús \r (Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53; Jn. 18.2‑11) \p \v 47 Che' bʌ woli to ti t'an Jesús, awilan tsa' tili jini Judas, i pi'ʌl jini junlujuntiquil. Tsa' tili yic'ot cabʌl año' bʌ i machit yic'ot i te' tac, chocbilo' bʌ tilel i cha'an ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel ti tejclum. \v 48 Jini Judas tsa' bʌ i yʌc'ʌ Jesús ti' c'ʌb i contra tsi' wʌn subeyob bajche' mi caj i cʌñob. Tsi' yʌlʌ: Jini mu' bʌ c ts'ujts'un, jiñʌch. Chucula, che'en. \v 49 Tsa' bʌc' tili ba'an Jesús. Tsi' yʌlʌ: Cotañet Maestro, che'en. Tsi' ts'ujts'u. \v 50 Jesús tsi' pejca Judas ti' pi'ʌl. Tsi' sube: ¿Chucoch tsa' tiliyet ilayi? che'en. Ti ora tsa' tiliyob ba'an Jesús. Tsi' chucuyob. Tsi' pʌyʌyob majlel. \v 51 Awilan, juntiquil ya' bʌ an yic'ot Jesús tsi' chucu i machit. Tsi' bots'o. Tsi' lowo jini x'e'tel i cha'an jini c'ax ñuc bʌ motomaj. Tsi' wel tsepbe loq'uel i chiquin. \v 52 Jesús tsi' sube: Cha' otsan a machit ti' yotot come jini mu' bʌ i chucob machit mi caj i jilelob ti machit. \v 53 Mi tsaj c'ajtibe c Tat, ¿mach ba anic ma' ña'tan mi' bʌc' chocbeñon tilel ñumen ti bolompic ángelob? \v 54 Pero che' jini, ¿bajche' mi' ts'ʌctiyel i Ts'ijbujel Dios mu' bʌ i yʌl wersa mi' yujtel pejtelel jini? che'en Jesús. \p \v 55 Ti jim bʌ ora Jesús tsi' sube jini winicob: ¿Tsa' ba tiliyetla cha'an mi la' chucon che' bajche' mi la' chuc xujch' ti machit yic'ot ti te'? Tsa' buchleyon ti cʌntesa quic'otetla ti jujump'ejl q'uin ti Templo. Ma'anic tsa' la' chucuyon. \v 56 Pero che'ʌch woli' yujtel cha'an mi' laj ts'ʌctiyel i Ts'ijbujel x'alt'añob, che'en Jesús. Ti pejtelel xcʌnt'añob tsi' cʌyʌyob Jesús. Tsa' puts'iyob. \s1 Jesús ti' tojlel jini año' bʌ i ye'tel \r (Mr. 14.53‑65; Lc. 22.54, 63‑71; Jn. 18.12‑14, 19‑24) \p \v 57 Jini tsa' bʌ i chucuyob Jesús tsi' pʌyʌyob majlel ba'an Caifás jini c'ax ñuc bʌ motomaj, ba' tsi' tempayob i bʌ sts'ijbayajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel. \v 58 Pedro tsi' ñajti tsajca majlel Jesús c'ʌlʌl ti pam i yotot c'ax ñuc bʌ motomaj. Tsa' ochi. Tsa' buchle yic'ot xcʌntayajob cha'an mi' q'uel bajche' mi caj i yujtel. \v 59 Jini ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel yic'ot pejtelel año' bʌ i ye'tel tsi' sajcayob jini mu' bʌ i cha'leñob jop't'an ti' contra Jesús cha'an mi' yʌc'ob ti chʌmel. \v 60 Tsa' tiliyob cabʌl xjop't'añob, pero ma'anic tsa' mejli i tajbeñob i mul Jesús. Ti wi'il tsa' tiliyob yambʌ cha'tiquil. \v 61 Tsi' yʌlʌyob: Jini Jesús tsi' yʌlʌ: “Mi mejlel c jisan jini Templo i cha'an Dios. Mi mejlel c cha' wa'chocon ti uxp'ejl q'uin”. Che' tsi' yʌlʌ, che'ob. \p \v 62 Tsa' wa'le jini c'ax ñuc bʌ motomaj. Tsi' sube Jesús: ¿Mach ba anic chuqui ma' jac'? ¿Chuqui jini mu' bʌ i subob winicob ti a contra? che'en. \v 63 Ma'anic chuqui tsi' yʌlʌ Jesús. Jini c'ax ñuc bʌ motomaj tsi' sube: Mic subeñet ti' c'aba' jini cuxul bʌ Dios cha'an ma' subeñon lojon mi Cristojet. Subeñon lojon mi i Yalobilet Dios, che'en. \v 64 Jesús tsi' sube: Joñon cu. Pero mic subeñetla, wʌle c'ʌlʌl ti pejtelel ora i Yalobil Winic mi' caj ti buchtʌl ti' ñoj jini P'ʌtʌl bʌ Dios. Mi caj la' q'uel che' mi' tilel ti tocal ti panchan, che'en. \v 65 Jini c'ax ñuc bʌ motomaj tsi' tsili i pislel. Tsi' yʌlʌ: Tsa'ix i cha'le p'ajoñel. ¿Chuqui to i c'ʌjñibal xtoj'esa t'añob? Awilan, tsa'ix la' wubi i p'ajoñel. \v 66 ¿Bajche' yom mi lac mel mi la' wʌl? che'en jini c'ax ñuc bʌ motomaj. Tsi' jac'ʌyob: Yom mi' yʌjq'uel ti chʌmel, che'ob. \v 67 Tsa' caji i tujbʌbeñob i wut. Tsi' jats'ʌyob. Tsi' poch'iyob. \v 68 Tsi' yʌlʌyob: Mi Cristojet subeñon lojon, ¿majqui tsi' jats'ʌyet? che'ob. \s1 Pedro tsi' yʌlʌ mach i cʌñʌyic Jesús \r (Mr. 14.66‑72; Lc. 22.55‑62; Jn. 15‑18, 25‑27) \p \v 69 Ya' buchul Pedro ti jumpat ti pam otot. Tsa' tili juntiquil xch'oc. Tsi' yʌlʌ: Jatet ja'el tsa' pi'le ñumel jini Jesús ch'oyol bʌ ti Galilea, che'en. \v 70 Ya' ti' tojel pejtelelob Pedro tsi' yʌlʌ mach isujmic. Tsi' yʌlʌ: Mach cujilic chuqui wola' wʌl, che'en. \v 71 Che' bʌ tsa' majli ti corredor, yambʌ xch'oc tsi' q'uele. Tsi' sube ya' bʌ añob: Jini ja'el tsi' pi'le ñumel jini Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret, che'en. \v 72 Pedro tsi' taja yambʌ t'an cha'an mi' wa'chocon i t'an. Tsi' yʌlʌ: Mach j cʌñʌyic jini winic, che'en. \v 73 Jumuc' jach tsa' tiliyob jini lʌc'ʌl bʌ wa'alob. Tsi' subeyob: Isujm jatet ja'el xcʌnt'añet i cha'an, come tsiquil ti a t'an, che'ob. \v 74 Pedro tsa' caji i bajñel ch'ʌc i bʌ. Tsi' wersa wa'choco i t'an. Tsi' yʌlʌ: Mach j cʌñʌyic jini winic, che'en. Ti ora tsi' cha'le uq'uel tat mut. \v 75 Tsa' c'ajtiyi ti' pusic'al Pedro i t'an Jesús tsa' bʌ i sube: “Che' maxto anic mi' cha'len uq'uel tat mut, uxyajl mi caj a wʌl mach a cʌñʌyonic”. Tsa' loq'ui majlel. Tsʌts tsa' caji ti uq'uel. \c 27 \s1 Jesús ti' tojlel Pilato \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1‑2; Jn. 18.28‑32) \p \v 1 Ti sʌc'ajel pejtelel ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel ti tejclum tsi' temeyob i t'an ti' contra Jesús cha'an mi' tsʌnsañob. \v 2 Che' bʌ tsa'ix i cʌchʌyob tsi' pʌyʌyob majlel. Tsi' yʌc'ʌyob ti' c'ʌb jini gobernador i c'aba' Pilato. \s1 Tsi' tsʌnsa i bʌ Judas \r (Hch. 1.18‑19) \p \v 3 Jini Judas, tsa' bʌ i yʌc'ʌ Jesús ti' c'ʌb i contra, tsi' mele i pusic'al che' bʌ tsi' q'uele mux caj i yʌjq'uel ti chʌmel Jesús. Tsi' cha' sutq'ui jini lujump'ejl i cha'c'al sʌsʌc taq'uin ba'an ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel. \v 4 Tsi' yʌlʌ: Tsa'ix c cha'le mulil che' bʌ tsa cʌc'ʌ ti la' c'ʌb jini mach bʌ anic i mul, che'en Judas. Tsi' subeyob: Mach c wentajic lojon. Bajñel q'uele a bʌ, che'ob. \v 5 Judas tsi' choco jini taq'uin ti Templo. Tsa' loq'ui majlel. Tsa' majli i jich' i bʌ. \v 6 Jini ñuc bʌ motomajob tsi' ch'ʌmʌyob jini taq'uin. Tsi' yʌlʌyob: Tic'bil ti mandar mi la cotsan ti' yajñib ofrenda, come jiñʌch i tojol i ch'ich'el winic, che'ob. \v 7 Tsi' pejcayob i bʌ bajche' mi caj i c'ʌñob jini taq'uin. Tsi' mʌñʌyob jamil i cha'an xmel p'ejt cha'an ya'i mi' mucob jini ch'oyolo' bʌ ti yan tac bʌ lum. \v 8 Jini cha'an, an i c'aba' jini jamil c'ʌlʌl wʌle: Jamil mʌmbil ti' tojol i ch'ich'el winic, che'ʌch i c'aba'. \v 9 Che' jini tsa' ts'ʌctiyi i t'an jini x'alt'an Jeremías tsa' bʌ i yʌlʌ: “Tsi' ch'ʌmʌyob jini lujump'ejl i cha'c'al sʌsʌc taq'uin i tojol juntiquil winic. Come che'ʌch i tojol jini winic tsi' yʌlʌyob i yalobilob Israel. \v 10 Tsi' yʌc'ʌyob jini taq'uin cha'an i tojol i jamil xmel p'ejt che' bajche' tsi' subeyon lac Yum”. Che' ts'ijbubil. \s1 Pilato tsi' pejca Jesús \r (Mr. 15.2‑5; Lc. 23.3‑5; Jn. 18.33‑38) \p \v 11 Ya' wa'al Jesús ti' wut jini gobernador. Jini gobernador tsi' c'ajtibe: ¿Jatet ba i Reyet judíojob? che'en. Jesús tsi' sube: Joñon cu, che'en. \v 12 Che' bʌ tsi' pʌc'ʌyob ti mulil Jesús jini ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel, ma'anic chuqui tsi' yʌlʌ Jesús. \v 13 Pilato tsi' sube: ¿Mach ba wolic a wubin jaychajp woli' yʌlob ti a contra? che'en. \v 14 Jesús ma'anic chuqui tsi' jac'be mi junyajlic ti pejtelel chuqui tsi' yʌlʌyob ti' contra. Jini cha'an tsa' toj sajti i pusic'al jini gobernador. \s1 Jesús o Barrabás \r (Mr. 15.6‑15; Lc. 23.13‑25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 15 Che' ti' yorajlel q'uiñijel, i tilelʌch jini gobernador mi' yʌc' ti colel juntiquil xñujp'el majqui jach c'ajtibil i cha'an winicob. \v 16 Ya' ñup'ul juntiquil winic i c'aba' Barrabás, wen cʌñʌl i cha'an winicob. \v 17 Che' bʌ tsi' tempayob i bʌ winicob, Pilato tsi' subeyob: ¿Majqui la' wom mi cʌc' ti colel? ¿Jim ba Barrabás, o jim ba Jesús mu' bʌ i pejcʌntel ti Cristo? che'en. \v 18 Come yujil Pilato tsa' jach i yʌc'ʌyob Cristo ti' c'ʌb cha'an tsʌytsʌyñayob jax i pusic'al cha'an i ñuclel Cristo. \v 19 Che' ja'el, che' buchul Pilato ti meloñibʌl, i yijñam tsi' chocbe tilel t'an. Tsi' yʌlʌ: Mach yomic chuqui ma' tumben jini toj bʌ winic, come sajmʌl tsa cubi cabʌl wocol tic ñajal cha'an jini winic, che'en. \p \v 20 Jini ñuc bʌ motomaj yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel tsi' wersa xic'beyob winicob cha'an mi' yʌc'ob ti colel Barrabás cha'an mi' tsʌnsʌntel Jesús. \v 21 Jini gobernador tsi' c'ajtibeyob: ¿Baqui bʌ la' wom mi cʌc' ti colel? che'en. Tsi' jac'ʌyob: Barrabás, che'ob. \v 22 Pilato tsi' subeyob: ¿Chuqui la' wom mic tumben jini Jesús mu' bʌ i pejcʌntel ti Cristo? che'en. Ti pejtelel tsi' subeyob: La' ch'ijlec ti cruz, che'ob. \v 23 Jini gobernador tsi' subeyob: ¿Chucoch? ¿Chuqui ti jontolil tsi' cha'le? che'en. Tsa' utsi cajiyob ti c'am bʌ t'an. Tsi' yʌlʌyob: La' ch'ijlec ti cruz, che'ob. \v 24 Pilato tsi' ña'ta ma'anic chuqui tsa' mejli i cha'an, come woli' tejchelob ti cabʌl leto. Jini cha'an tsi' ch'ʌmʌ ja'. Tsi' poco i c'ʌb ti' tojlelob. Tsi' yʌlʌ: Ma'anic c mul joñon cha'an i ch'ich'el jini toj bʌ winic. Anix ti la wenta, che'en. \v 25 Tsi' jac'ʌyob winicob x'ixicob: La' c toj lojon quic'ot lojon calobilob i ch'ich'el jini winic, che'ob. \v 26 Che' jini tsi' colbeyob Barrabás. Che' bʌ tsa' ujti i jats' Jesús ti asiyal, tsi' yʌc'ʌ ti' c'ʌb soldadojob cha'an mi' ch'ijob ti cruz. \s1 Tsi' ts'a'leyob Jesús soldadojob \r (Mr. 15.16‑20; Jn. 19.1‑3) \p \v 27 Jini soldadojob i cha'an jini gobernador tsi' pʌyʌyob majlel Jesús ti yambʌ colem bʌ i mal otot. Tsi' tempayob tilel soldadojob ti' joytilel Jesús. \v 28 Tsi' jochbeyob loq'uel i pislel. Tsi' lʌpbeyob chʌcts'eran bʌ pʌl bʌ bujcʌl. \v 29 Che' bʌ tsi' xot jalʌyob ch'ix, tsi' joy ñet'eyob ti' jol Jesús. Tsi' yʌq'ueyob bastón ti ñoj bʌ i c'ʌb. Tsi' ñocchocoyob i bʌ ti' tojlel. Tsi' wajleyob. Tsi' yʌlʌyob: Cotañet i Reyet judíojob, che'ob. \v 30 Tsi' tujbayob. Tsi' cha' ch'ʌmbeyob jini bastón. Tsi' jats'beyob i jol. \v 31 Che' bʌ tsa' ujti i wajleñob, tsi' jochbeyob jini pʌl bʌ bujcʌl. Tsi' cha' lʌpbeyob i pislel. Tsi' pʌyʌyob majlel cha'an mi' ch'ijob ti cruz. \s1 Tsa' chʌmi ti cruz Jesús \r (Mr. 15.21‑41; Lc. 23.26‑49; Jn. 19.17‑30) \p \v 32 Che' bʌ woli' majlelob, tsi' tajayob juntiquil winic ch'oyol bʌ ti Cirene, i c'aba' Simón. Wersa tsi' yʌq'ueyob i q'uech majlel i cruz Jesús. \v 33 Tsa' c'otiyob ti jump'ejl bujtʌl i c'aba' Gólgota. Mi' yʌl ti lac t'an: che' yilal jini lum bajche' i bʌquel jolʌl. \v 34 Tsi' yʌq'ueyob vinagre xʌbʌl yic'ot ch'aj bʌ cha'an mi' jap. Che' bʌ tsi' mits'ti'a, ma'anic tsi' japʌ. \v 35 Tsi' ch'ijiyob ti cruz. Tsi' pucbeyob i bʌ i pislel Jesús. Tsi' cha'leyob yajcaya ti alas cha'an mi' ña'tañob majqui mi caj i ch'ʌm. \v 36 Tsa' buchleyob ba' mi' q'uelob. \v 37 Tsi' ch'ijiyob te' ti' chañelal i jol Jesús ba' ts'ijbubil t'an ti' contra: JIÑɅCH JESÚS, I REY JUDIOJOB. \v 38 Tsi' ch'ijiyob cha'tiquil xujch' yic'ot Jesús, juntiquil ti' ñoj, juntiquil ti' ts'ej. \p \v 39 Jini woliyo' bʌ ti ñumel tsi' p'ajayob Jesús. Tsi' ñijcayob i jol. \v 40 Tsi' yʌlʌyob: Jatet mu' bʌ a jisan Templo, mu' bʌ a cha' wa'chocon ti uxp'ejl q'uin, coltan a bʌ. Mi i Yalobilet Dios, juben ti cruz, che'ob. \v 41 Che' ja'el ñuc bʌ motomajob tsi' wajleyob yic'ot sts'ijbayajob, yic'ot fariseojob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel. \v 42 Tsi' yʌlʌyob: Tsi' colta yaño' bʌ. Mach mejlic i coltan i bʌ. Jiñʌch i Rey Israel mi' yʌl. La' jubic ti cruz. Che' jini mi caj lac ñop. \v 43 Tsi' ñopo Dios. La' i coltan wʌle mi yom. Come tsi' yʌlʌ: “Joñon i Yalobilon Dios”, che'en. Che' tsi' yʌlʌyob. \v 44 Jini xujch'ob ja'el, tsa' bʌ ch'ijleyob ti cruz yic'ot Jesús, lajal tsi' wajleyob. \p \v 45 Ti xinq'uiñil tsa' ic'a pejtelel pañimil c'ʌlʌl ti och'ajel q'uin. \v 46 Che' yom i taj och'ajel q'uin, Jesús tsi' cha'le c'am bʌ t'an. Tsi' yʌlʌ: Elí, Elí, lama sabactani, che'en. Mi' yʌl ti lac t'an: C Dios, C Dios, ¿chucoch tsa' cʌyʌyon? \v 47 Che' bʌ tsi' yubiyob jini lʌc'ʌl bʌ wa'alob, lamital tsi' yʌlʌyob: Woli' pʌy tilel Elías, che'ob. \v 48 Juntiquil tsa' bʌc' majli ti ajñel. Tsi' ch'ʌmʌ chʌyo' ja'. Tsi' yʌc'ʌ i chʌy vinagre. Tsi' yʌc'ʌ ti' ñi' te'. Tsi' yʌq'ue Jesús cha'an mi' ts'ujts'un. \v 49 Yaño' bʌ tsi' yʌlʌyob: Pijtanla. La' laj q'uel mi tal Elías i coltan, che'ob. \v 50 Che' bʌ tsi' cha' cha'le c'am bʌ t'an, Jesús tsi' yʌc'ʌ ti majlel i ch'ujlel. \p \v 51 Awilan, jini pisil joc'ol bʌ ti Templo tsa' tsijli ti ojlil ya' ti' jol c'ʌlʌl ti' yoc. Tsa' tili i yujquel lum. Tsa' tojp'i xajlel tac. \v 52 Tsa' jajmi i ti' tac i yotlel ch'ujlelʌl. Tsa' tejchiyob ch'ojyel cabʌl i cha'año' bʌ Dios tsa' bʌ chʌmiyob. \v 53 Tsa' loq'uiyob ti mucoñibʌl. Che' bʌ tejchemix ch'ojyel Jesús, tsa' majliyob ti jini ch'ujul bʌ tejclum. Tsa' tsictiyiyob ti' wut cabʌl winicob x'ixicob. \p \v 54 I yaj capitán jo'c'al soldadojob yic'ot i soldadojob ya' bʌ añob woli' q'uelob Jesús. Tsi' cha'leyob bʌq'uen che' bʌ tsi' q'ueleyob i yujquel lum yic'ot pejtelel tsa' bʌ ujti. Tsi' yʌlʌyob: Isujm jiñʌch i Yalobil Dios, che'ob. \v 55 Ya' añob cabʌl x'ixicob ja'el woli' ñajtʌ q'uelob. Jiñobʌch tsa' bʌ i we'sayob majlel Jesús c'ʌlʌl che' bʌ tsa' loq'ui majlel ti Galilea. \v 56 Ya'an María ch'ojol bʌ ti Magdala yic'ot i ña' i yalobilob Zebedeo yic'ot María i ña' Jacobo. Jiñʌch i ña' José ja'el. \s1 Tsi' yotsayob ti mucoñibʌl \r (Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56; Jn. 19.38‑42) \p \v 57 Che' bʌjlemix q'uin, tsa' tili wen chumul bʌ winic i c'aba' José, ch'oyol bʌ ti Arimatea. Jiñʌch ja'el xcʌnt'an i cha'an Jesús. \v 58 Tsa' majli ba'an Pilato. Tsi' c'ajtibe i bʌc'tal Jesús. Pilato tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' yʌq'uentel. \v 59 Jini José che' bʌ tsi' ch'ʌmʌ i bʌc'tal Jesús, tsi' bʌc'ʌ ti sʌc bʌ i bʌjq'uil. \v 60 Tsi' ñolchoco ti tsiji' bʌ i yotlel ch'ujlelʌl tocbil bʌ i mal xajlel. Tsi' selc'uyob majlel colem xajlel ti' ti' i yotlel ch'ujlelʌl. Tsa' sujti majlel. \v 61 Ya' añob María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot jini yambʌ María buchulob ti' tojel i yotlel ch'ujlelʌl. \p \v 62 Ti yijc'ʌlal che' bʌ tsa' ñumi i q'uiñilel chajpaya, tsi' tempayob i bʌ ñuc bʌ motomajob yic'ot fariseojob ba'an Pilato. \v 63 Tsi' yʌlʌyob: C yum, wolic ña'tan lojon chuqui tsi' yʌlʌ jini xlot che' cuxul to. Tsi' yʌlʌ: “Ti' yuxp'ejlel q'uin mic cha' ch'ojyel”, che'en. \v 64 Cha'len mandar, che' jini, cha'an mi' wen q'uejlel i yotlel ch'ujlelʌl c'ʌlʌl ti yuxp'ejlel q'uin, ame majlicob xcʌnt'añob i cha'an ti ac'ʌlel i xujch'iñob majlel i bʌc'tal. Che' jini mi caj i subeñob winicob x'ixicob: “Tsa' cha' ch'ojyi ba' mucul”. Che' mi caj i yʌlob. Ñumen leco mi' majlel jini lot bajche' ti ñaxan, che'ob. \v 65 Pilato tsi' subeyob: An ti la' wenta xcʌntayajob. Cucula. Wen ñup'ula, che'en. \v 66 Che' jini tsa' majliyob. Tsi' wen ñup'uyob i yotlel ch'ujlelʌl che' bʌ tsi' yotsayob i sellojlel xajlel. Tsi' subeyob xcʌntayajob cha'an mi' wen q'uelob. \c 28 \s1 Tsa' cha' ch'ojyi Jesús \r (Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12; Jn. 20.1‑10) \p \v 1 Che' bʌ tsa' ñumi jini q'uin che' mi' c'ajob i yo, che' yomix sʌc'an jini ñaxan bʌ q'uin ti semana, tsa' majli María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot jini yambʌ María cha'an mi' q'uelob i yotlel ch'ujlelʌl. \v 2 Awilan, tsʌts tsa' ñumi i yujquel lum, come i yángel lac Yum tsa' jubi tilel ti panchan. Tsi' selc'u loq'uel jini xajlel jini ángel. Ya' tsa' buchle ti' pam xajlel. \v 3 Che'ʌch yilal bajche' i c'ʌc'al chajc. C'ax sʌsʌc i pislel che' bajche' i ña'al tsʌñal. \v 4 Jini xcʌntayajob tsiltsilña tsi' bʌc'ñayob ángel. Lajalob tsa' majli bajche' chʌmeño' bʌ. \v 5 Jini ángel tsi' sube x'ixicob: Mach mi la' cha'len bʌq'uen. Cujil woli la' sajcan Jesús tsa' bʌ ch'ijle ti cruz. \v 6 Mach wʌ'ix an. Come tsa'ix ch'ojyi che' bajche' tsi' yʌlʌ. La'la. Q'uelela i yajñib ba' tsa' ñolchoconti lac Yum. \v 7 Cucula ti ora. Subenla xcʌnt'añob i cha'an: “Tsa'ix ch'ojyi Jesús ba'an chʌmeño' bʌ. Awilan, woli' majlel i pijtañetla ti Galilea. Ya' mi caj la' q'uel”. Awilan, tsa'ix c subeyetla, che'en. \v 8 Tsa' loq'uiyob ba'an i yotlel ch'ujlelʌl jini x'ixicob. Woliyob ti bʌq'uen. Wen tijicñayob i pusic'al. Ti ajñel tsa' majli i subeñob xcʌnt'añob i cha'an Jesús. \p \v 9 Awilan, Jesús tsi' tajayob. Tsi' yʌlʌ: Cotañet, che'en. Tsa' tili i chucbeñob i yoc Jesús. Tsi' ch'ujutesayob. \v 10 Jesús tsi' subeyob: Mach mi la' cha'len bʌq'uen. Cucula. Subenla quermanojob cha'an mi' majlelob ti Galilea. Ya' mi caj i q'ueloñob, che'en. \v 11 Che' woliyob ti majlel, cha'tiquil uxtiquil xcʌntayajob tsa' c'otiyob ti tejclum. Tsi' subeyob ñuc bʌ motomajob pejtelel chuqui tsa' ujti. \v 12 Che' bʌ tsi' tempayob i bʌ yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel, tsi' temeyob i t'an. Tsi' yʌq'ueyob soldadojob cabʌl taq'uin. \v 13 Tsi' yʌlʌyob: Subeñob winicob x'ixicob: “Tsa' tili xcʌnt'añob i cha'an ti ac'ʌlel. Tsi' xujch'iyob loq'uel i bʌc'tal che' wʌyʌlon lojon”. Che' yom mi la' subeñob, che'ob. \v 14 Mi tsi' yubi jini gobernador, mi caj c wen pejcan lojon cha'an ma'anic mi la' taj la' mul, che'ob. \v 15 Tsi' ch'ʌmʌyob jini taq'uin jini soldadojob. Tsi' cha'leyob che' bajche' tsa' subentiyob. Tsa' pujqui jini t'an ba'an judíojob c'ʌlʌl wʌle. \s1 Jesús tsi' subeyob majlel xcʌnt'añob ti subt'an \r (Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49; Jn. 20.19‑23) \p \v 16 Jini junlujuntiquil xcʌnt'añob tsa' majliyob ti Galilea ti wits che' bajche' tsi' subeyob Jesús. \v 17 Che' bʌ tsi' q'ueleyob Jesús, tsi' ch'ujutesayob. Yaño' bʌ tile bixelob jax i pusic'al. \v 18 Jesús tsa' tili. Tsi' subeyob: Aq'uebilon c p'ʌtʌlel cha'an mic mel pejtelel chuqui com ti panchan yic'ot ti pañimil. \v 19 Cucula che' jini. Sutq'uiñob ti xcʌnt'añob winicob x'ixicob ti pejtelel pañimil. Aq'uenla ch'ʌmja' ti' c'aba' lac Tat, ti' c'aba' i Yalobil, ti' c'aba' Ch'ujul bʌ Espíritu. \v 20 Cʌntesanla cha'an mi' laj ch'ujbiñob pejtelel chuqui tac tsac subeyetla. Awilan, añon quic'otetla ti pejtelel ora c'ʌlʌl ti' jilibal pañimil. Che' tsi' yʌlʌ Jesús.