\id ACT \h HECHOS \toc1 HECHOS \toc2 HECHOS \toc3 Hch. \mt1 HECHOS \mt2 I melbal jini chocbilo' bʌ majlel ti subt'an \c 1 \s1 Tsa' pʌjyi letsel ti panchan Jesús \p \v 1 Ti yambʌ jun, Teófilo, tsac ts'ijbubeyet pejtelel chuqui tac tsa' caji i mel Jesús, yic'ot chuqui tsa' caji i cʌntesan \v 2 c'ʌlʌl ti jini q'uin che' bʌ tsa' pʌjyi letsel. Che' bʌ tsa' ujti i yʌq'ueñob mandar jini apóstolob yajcʌbilo' bʌ i cha'an, Jesús tsi' yʌq'ueyob mandar ti' p'ʌtʌlel jini Ch'ujul bʌ Espíritu. \v 3 Che' cha' cuxulix Jesús, che' bʌ tsa' ujti i yubin wocol, tsi' cha' pʌsʌ i bʌ ti' tojlel jini chocbilo' bʌ majlel ti subt'an. Wen tsiquil i sujmlel. Cha'c'al q'uin tsi' pʌsʌ i bʌ ti' tojlel ili winicob. Tsi' subeyob bajche' an i yumʌntel Dios. \v 4 Che' temel añob tsi' subeyob: Mach yomic mi la' loq'uel ti Jerusalén. Yom ya'i mi la' pijtan jini subil bʌ i cha'an lac Tat mu' bʌ caj i yʌq'ueñetla. Joñon tsac subeyetla ja'el. \v 5 Juan tsi' yʌq'ueyetla ch'ʌmja'. Pero Dios mach jalix mi caj i yʌq'ueñetla la' ch'ʌm Ch'ujul bʌ Espíritu, che'en. \p \v 6 Jini cha'an jini tempʌbilo' bʌ tsi' c'ajtibeyob: C Yum, ¿mu' ba caj a cha' wa'chocon i yumʌntel Israel ti ili ora? che'ob. \v 7 Jesús tsi' subeyob: Mach la' wentajic baqui bʌ ora mi baqui bʌ q'uin mi caj i yujtel jini, come lac Tat tsi' yotsa ti' bajñel wenta. \v 8 Pero mi caj la' wʌq'uentel la' p'ʌtʌlel che' mi' yochel jini Ch'ujul bʌ Espíritu ti la' pusic'al. Ya' ti Jerusalén yic'ot ti pejtelel Judea yic'ot ti Samaria c'ʌlʌl ti ñajt bʌ pañimil mi caj la' sub chuqui tsa' la' q'uele, che'en Jesús. \p \v 9 Che' bʌ tsa' ujti i sub jini t'an Jesús, che' woli to i q'uelob, tsa' pʌjyi letsel. Tsa' mʌjqui ti tocal. \v 10 Che' woli' chʌn q'uelob panchan, che' woli ti letsel Jesús, tsa' wa'leyob ti lʌc'ʌl cha'tiquil winicob sʌsʌc bʌ i pislel. \v 11 Tsi' subeyob: Winicob, ch'oyolet bʌ la ti Galilea, ¿chucoch woli la' chʌn q'uel panchan? Jini Jesús, tsa' bʌ pʌjyi letsel ti panchan loq'uem bʌ ti la' tojlel, mi caj i cha' tilel che' bajche' tsa' la' q'uele che' bʌ tsa' majli ti panchan, che'ob. \s1 Tsa' yajcʌnti Matías cha'an mi' ch'ʌmben i ye'tel Judas \p \v 12 Tsa' sujtiyob winicob ti Jerusalén. Tsi' cʌyʌyob wits i c'aba' Olivos lʌc'ʌl ti Jerusalén. Che'ʌch i ñajtlel bajche' ojlil legua. \v 13 Che' ochemobix ti otot, tsa' letsiyob ti yambʌ junlajm i mal otot ti chan ba' woli' jijlelob Pedro yic'ot Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Jacobo i yalobil Alfeo, yic'ot Simón Zelotes, yic'ot Judas i yijts'in Jacobo. \v 14 Ti pejtelelob ti jump'ejl jach i pusic'al woli' chʌn pejcañob Dios yic'ot x'ixicob yic'ot María, i ña' Jesús, yic'ot i yijts'iñob Jesús. \p \v 15 Ti jim bʌ ora Pedro tsa' wa'le ti ojlil ba'an hermanojob. (Tic'ʌl mi wʌcc'alob ya' añob.) Pedro tsi' subu: \v 16 Quermanojob, wersa mi' ts'ʌctiyel i Ts'ijbujel Dios che' bajche' tsi' yʌlʌ jini Ch'ujul bʌ Espíritu ti wajali ti' yej David cha'an Judas. Jiñʌch Judas tsa' bʌ i toj'esa majlel winicob tsa' bʌ i chucuyob Jesús. \v 17 Come jini Judas tsa' tsijqui quic'ot lojon. Tsa' aq'uenti i ye'tel ja'el. \v 18 Tsa' mʌjñi jamil yic'ot i tojol i mul. Xitil tsa' yajli. Tsa' tojmi i ñʌc', tsa' loq'ui i soyta'. \v 19 Pejtelel año' bʌ ti Jerusalén tsi' yubiyob chuqui tsa' ujti. Jini cha'an jini jamil tsa' otsʌbenti i c'aba' Acéldama, jiñʌch jamil mʌmbil bʌ ti' tojol i ch'ich'el winic. \v 20 Come ts'ijbubil ti' juñilel Salmo tac: “La' jochtiyic i chumlib, mach mi' chʌn ajñel winic ya'i”. Ts'ijbubil ja'el: “Jini i ye'tel la' to i ch'ʌm yambʌ winic”. Che'ʌch ts'ijbubil. \v 21 Yom wa'chocontic juntiquil tsa' bʌ i pi'leyonla ti xʌmbal c'ʌlʌl che' bʌ tsa' ochi lac Yum Jesús ti lac tojlel c'ʌlʌl che' bʌ tsa' loq'ui ti lac tojlel, \v 22 juntiquil tsa' bʌ i pi'leyonla ti xʌmbal c'ʌlʌl che' bʌ tsi' yʌc'ʌ ch'ʌmja' Juan, c'ʌlʌl ti jini q'uin che' bʌ tsa' pʌjyi letsel Jesús ti lac tojlel. Juntiquil ili wʌ' bʌ an la quic'ot wersa mi' yʌq'uentel i ye'tel testigo quic'ot lojon cha'an mi' sub ti isujm tsa' cha' ch'ojyi Jesús. Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \p \v 23 Tsi' yajcayob cha'tiquil: José yic'ot Matías. I cha'chajplel i c'aba' José jiñʌch Justo. I jol i c'aba' jiñʌch Barsabás. \v 24 Tsi' pejcayob Dios. Tsi' yʌlʌyob: Jatet, c Yum, ma' cʌmben i pusic'al pejtelel winicob. Wʌ'an cha'tiquil. Pʌsʌ baqui bʌ ma' yajcan \v 25 cha'an mi' ch'ʌm i ye'tel ti apóstol tsa' bʌ i cʌyʌ Judas cha'an i mul cha'an mi' majlel ti' yajñib, che'ob. \v 26 Tsi' cha'leyob yajcaya ti alas. Tsa' yajcʌnti Matías. Jini cha'an tsa' tsijqui yic'ot jini junlujuntiquil chocbilo' bʌ majlel ti subt'an. \c 2 \s1 Tsa' tili Ch'ujul bʌ Espíritu che' ti' q'uiñilel Pentecostés \p \v 1 Che' i yorajlelix i q'uiñilel Pentecostés, temel añob ti pejtelel ti jump'ejl jach ajñibʌl. \v 2 Ti ora jach tsa' loq'ui t'an ti panchan che' bajche' ju'ucña bʌ ic'. Tsa' ubinti ti pejtelel jini otot ba' buchulob. \v 3 Ya' ti' tojlel tsa' tsictiyi cabʌl pujquem bʌ alʌ c'ajc. Che' yilal bajche' la cac'. Tsa' c'oti ti' pamob i jol ti jujuntiquil. \v 4 Tsa' laj bujt'iyob ti Ch'ujul bʌ Espíritu. Tsa' cajiyob ti t'an ti yan tac bʌ t'an che' bajche' tsi' yʌq'ueyob t'an jini Espíritu. \p \v 5 Ya' añob ti Jerusalén judíojob mu' bʌ i ch'ujutesañob Dios. Ch'oyolob ti jujump'ejl lum tac ti yebal panchan. \v 6 Che' bʌ tsi' yubiyob jini ju'ucña bʌ t'an, cabʌl winicob x'ixicob tsi' tempayob i bʌ. Ma'anic tsi' ña'tayob chuqui woli' yujtel, come ti jujuntiquilob tsi' yubiyob i bajñel t'an. \v 7 Tsa' toj sajtiyob i pusic'al. Tsi' yʌlʌyob: Awilan, ¿mach ba ch'oyolobic ti Galilea pejtelel ili winicob woliyo' bʌ ti t'an? \v 8 ¿Bajche' che' jini ti jujuntiquilonla woli la cubin lac t'an tsa' bʌ lac ñopo ti lac ñojte'el? \v 9 Ch'oyolonla ti Partia, yic'ot ti Media, yic'ot ti Elam, yic'ot ti Mesopotamia, yic'ot ti Judea, yic'ot ti Capadocia, ti Ponto, ti Asia, \v 10 ti Frigia, ti Panfilia, ti Egipto, ya' ti yan tac bʌ pañimil ti Africa ti yambʌ junwejl Cirene. Wʌ' añob ja'el romanojob ti lac tojlel. Lamital tsi' q'ueleyob pañimil tic lumal lojon. Yaño' bʌ tsi' sutq'uiyob i bʌ ti judíojob. \v 11 Wʌ' añob ja'el tilemo' bʌ ti Creta yic'ot ti Arabia. Ti pejtelelonla mi la cubin ti lac t'an jini ñuc bʌ i ye'tel Dios, che'ob. \v 12 Tsa' toj sajtiyob i pusic'al. Ma'anic tsi' ch'ʌmbeyob isujm chuqui woli' yujtel. Tsa' caji i c'ajtibeñob i bʌ: ¿Chuqui i sujmlel jini? che'ob. \v 13 Yaño' bʌ tsi' wajleyob: Yʌcobix ti lembal, che'ob. \s1 I subt'an Pedro \p \v 14 Pedro tsa' wa'le yic'ot jini junlujuntiquil. C'am tsi' chale t'an. Tsi' subeyob: Winicob israelob yic'ot pejtelel añet bʌ la ti Jerusalén, ubinla c t'an, ñopola. \v 15 Come ili winicob mach yʌcobic che' bajche' mi la' ña'tan ti la' pusic'al, come bolomp'ejl jax to ora. \v 16 Jiñʌch chuqui tsi' subu jini x'alt'an Joel: \p \v 17 “Dios mi' yʌl: Ti jini cojix bʌ q'uin tac mi caj cʌq'ueñob quEspíritu pejtelel winicob x'ixicob. La' walobilob mi caj i cha'leñob alt'an. Ch'iton winicob mi caj i q'uelob chuqui mi' pʌsbentelob ti espíritu. Xñoxob la' cha'an mi caj i ñajleñob chuqui tac tal. \v 18 Isujm ti jim bʌ ora mi caj cʌq'ueñob quEspíritu c winicob. Mi caj i cha'leñob alt'an. \v 19 Mi caj c pʌs bʌbʌq'uen tac bʌ ti panchan yic'ot i yejtal tac c p'ʌtʌlel ti pañimil, ch'ich' yic'ot c'ajc yic'ot buts'. \v 20 Jini q'uin mi cajel i yiq'uesʌntel, jini uw mi caj i chʌc'an che' bajche' ch'ich', che' maxto tilemic i q'uiñilel lac Yum, jini ñuc bʌ q'uin mu' bʌ caj i tilel. \v 21 Mi caj i yujtel che' an majqui mi' pejcan lac Yum ti' c'aba, mi caj i coltʌntel”, che'en. \p \v 22 Winicob ti Israel, ubinla jini t'an. Dios tsi' pʌsbeyetla uts'at jini Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret. Come Dios tsi' c'ʌñʌ cha'an mi' cha'len ñuc bʌ i melbal yic'ot bʌbʌq'uen tac bʌ yic'ot i yejtal tac i p'ʌtʌlel ti la' tojlel che' bajche' la' wujil. \v 23 Jini Jesús tsa' ajq'ui ti' c'ʌb winicob che' bajche' tsi' yʌlʌ Dios ti wajali. Dios tsi' wʌn ña'ta chuqui mi' caj ti ujtel. Jatetla tsa'ix la' xic'be xñusa mandarob cha'an mi' chucob Jesús. Tsi' ch'ijiyob ti cruz. Tsi' tsʌnsayob. \v 24 Che' chʌmenix Jesús, Dios tsi' teche ch'ojyel, come ma'anic tsa' mejli ti cʌytʌl ba'an chʌmeño' bʌ. \p \v 25 Come David tsi' yʌlʌ jini t'an cha'an Jesús: “Tsaj q'uele c Yum ti pejtelel ora ti' tojel c wut, come an tic ñoj cha'an xuc'ul mi cajñel. \v 26 Jini cha'an tijicña c pusic'al tsa cubi, tijicña mic cha'len t'an. C bʌc'tal mi caj i yajñel ti pijtaya, \v 27 come ma'anic mi caj a cʌy c ch'ujlel ba'an chʌmeño' bʌ, ma'anic mi caj a wʌc' ti oc'mʌl jini Ch'ujul Bʌ a cha'an. \v 28 Tsa'ix a pʌsbeyon i bijlel j cuxtʌlel. Mi caj a ñuq'uesan c pusic'al cha'an añet quic'ot”, che'en. \p \v 29 Winicob c pi'ʌlob, mic subeñetla ti isujm, lac tat David tsa' chʌmi. Tsa' mujqui ti' yotlel ch'ujlelʌl. C'ʌlʌl wʌle wʌ'an la quic'ot i yotlel ba' tsa' mujqui. \v 30 David tsi' subu jini t'an come x'alt'añʌch. Tsi' ña'ta isujm i t'an Dios tsa' bʌ i sube cha'an juntiquil i p'olbal, come loq'uem ti' p'olbal David jini Cristo mu' bʌ caj i buchchocontel ti' yumʌntel. \v 31 David tsi' wʌn ña'ta mi caj i cha' ch'ojyel Cristo. Tsi' wʌn ña'ta ma'anic mi caj i cʌytʌl Cristo ba'an chʌmeño' bʌ. Ma'anic mi caj i yoc'mʌl i bʌc'tal ja'el. Jini cha'an David tsi' subu pejtelel jini. \v 32 Dios tsi' teche ch'ojyel Jesús. Tic pejtelel lojon testigojon lojon, tsa'ix j q'uele lojon. \v 33 Tsa'ix aq'uenti Jesús i ñuclel ti' ñoj Dios. Tsa' ts'ʌctiyi i t'an i Tat tsa' bʌ subenti Jesús cha'an mi caj i yʌc' Ch'ujul bʌ Espíritu. Tsa'ix i yʌc'ʌ che' bajche' woli la' q'uel woli la' wubin. \v 34 Ma'anic tsa' letsi majlel David ti panchan. Pero tsi' yʌlʌ: “Jini lac Yum tsi' sube c Yum: Buchi' tic ñoj \v 35 jinto mi cʌq'ueñet a t'uchtan a contrajob”, che'en. \p \v 36 Che' jini, la' i ñopob ti isujm pejtelel winicob ti Israel, Dios tsi' yotsa Jesús ti lac Yum. Jiñʌch Cristo, jini yajcʌbil bʌ, jini Jesús tsa' bʌ la' ch'iji ti cruz. Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \p \v 37 Che' bʌ tsa'ix ujti i yubiñob jini t'an, ch'ijiyem i pusic'al tsa' cʌleyob. Tsi' c'ajtibeyob Pedro yic'ot yambʌ apóstolob: Winicob, c pi'ʌlob, ¿chuqui yom mic cha'len lojon? che'ob. \v 38 Pedro tsi' subeyob: Cʌyʌ la' mul, ch'ʌmʌla ja' ti jujuntiquiletla ti' c'aba' Jesucristo, cha'an mi' ñusʌntel la' mul. Che'i mi caj la' wʌq'uentel Ch'ujul bʌ Espíritu ti la' majtan. \v 39 Albilix, mi caj la' wʌq'uentel jini Espíritu jatetla yic'ot la' walobilob yic'ot año' bʌ ti ñajtʌl, che' bajche' jaytiquil mi' pʌjyelob tilel cha'an lac Yum Dios, che'en. \p \v 40 Anto cabʌl t'an tsa' bʌ i subu Pedro. Tsi' xic'beyob. Tsi' subeyob: Taja la' coltʌntel cha'an mi la' cʌy la' mel che' bajche' sajtemo' bʌ, che'en. \v 41 Jini tsa' bʌ i jac'beyob i t'an tsi' ch'ʌmʌyob ja'. Ti jini jach bʌ q'uin tsa' ochiyob che' bajche' uxp'ejl mil winicob x'ixicob. \s1 Pejtelel tsa' bʌ i ñopoyob temel añob \p \v 42 Tsi' chʌn ubibeyob i cʌntesʌbal jini apóstolob. Tsi' wen c'uxbiyob i bʌ. Tsi' chʌn xet'eyob waj. Tsi' chʌn pejcayob Dios. \v 43 Tsa' cajiyob ti bʌq'uen ti jujuntiquil. Cabʌl ñuc tac bʌ i ye'tel tsi' meleyob jini apóstolob. Tsi' pʌsʌyob cabʌl i yejtal tac i p'ʌtʌlel. \v 44 Pejtelel tsa' bʌ i ñopoyob, temel añob. Pejtelel i chubʌ'an i tem cha'añob jach. \v 45 Tsi' choñoyob i chubʌ'an yic'ot i lum. Tsi' t'oxbeyob i bʌ cha'an mi' yʌq'uentelob jini mach bʌ añobic i chubʌ'an. \v 46 Temel tsa' chʌn ajniyob ti Templo ti jujump'ejl q'uin. Tsi' xet'eyob waj ti' yotot tac. Temel tsi' cha'leyob we'el. Tijicña i pusic'al ti jujuntiquil. Jump'ejlob jach i pusic'al. \v 47 Tsi' subuyob i ñuclel Dios. Ti pejtelel tejclum uts'at tsi' q'ueleyob winicob x'ixicob. Ti jujump'ejl q'uin lac Yum tsi' p'ojlesa xñopt'añob woli bʌ i coltʌntelob. \c 3 \s1 Tsa' lajmi winic mach bʌ wenic i yoc \p \v 1 Temel tsa' letsiyob majlel Pedro yic'ot Juan ti Templo ti' yorajlel oración ti och'ajel q'uin. \v 2 Juntiquil winic mach bʌ wenic i yoc c'ʌlʌl che' bʌ tsi' yila pañimil tsa' pʌjyi tilel. Ti jujump'ejl q'uin tsi' yʌc'ʌyob ti' ti' Templo, i c'aba' I T'ojol Bʌ, cha'an mi' c'ajtibeñob taq'uin jini mu' bʌ i yochelob ti Templo. \v 3 Jini winic, che' bʌ tsi' q'uele Pedro yic'ot Juan woli bʌ i yochelob ti Templo, tsi' c'ajtibeyob taq'uin. \v 4 Pedro yic'ot Juan tsi' q'ueleyob. Pedro tsi' sube: Q'ueleyon lojon, che'en. \v 5 Jini winic tsa' caji i wen q'uelob. Woli' pijtan mi an chuqui mi caj i yʌq'uentel. \p \v 6 Pero Pedro tsi' sube: Ma'anic c taq'uin. Ma'anic c cha'an oro. Jini jach mi cʌq'ueñet chuqui an c cha'an. Ti' c'aba' Jesucristo, jini ch'oyol bʌ ti Nazaret, ch'ojyen, cha'len xʌmbal, che'en. \v 7 Pedro tsi' chucbe ñoj bʌ i c'ʌb. Tsi' teche ch'ojyel. Ti ora jach tsa' p'ʌt'a i yoc yic'ot i bic' i yoc. \v 8 Tsa' xijt'i ch'ojyel. Tsa' wa'le. Tsa' caji ti xʌmbal. Tsa' ochi ti Templo yic'otob. Tsi' cha'le xʌmbal, tsi' cha'le tijp'el. Tsi' subu i ñuclel Dios. \v 9 Pejtelel winicob x'ixicob tsi' q'ueleyob wolix ti xʌmbal jini winic. Woli' sub i ñuclel Dios. \v 10 Tsi' cʌñʌyob jiñʌch tsa' bʌ buchle i c'ajtin taq'uin ya' ti' ti' Templo, i c'aba' I T'ojol Bʌ. Tsa' toj sajtiyob i pusic'al. Tsi' cha'leyob bʌq'uen cha'an jini tsa' bʌ melbenti jini winic. \s1 I subal Pedro ti' corredor Templo \p \v 11 Che' chucbil Juan yic'ot Pedro i cha'an jini winic tsa' bʌ lajmesʌnti, ti ajñel tsa' tiliyob pejtelel winicob x'ixicob ya' bʌ añob ti corredor i cha'an Salomón. Tsa' toj sajtiyob i pusic'al. \v 12 Pedro che' bʌ tsi' q'ueleyob tsi' subeyob: Winicob ti Israel, ¿chucoch mi' toj sajtel la' pusic'al cha'an tsa'ix p'ʌt'a i yoc jini winic? ¿Chucoch mi la' ch'ujch'uj q'uelon lojon che' bajche' mi tic bajñel p'ʌtʌlel, tic bajñel uts'atlel, tsa cʌq'ue lojon i p'ʌtʌlel ti xʌmbal ili winic? \v 13 I Dios Abraham, i Dios Isaac, i Dios Jacob, i Dios lac ñojte'el tsa'ix i tsictesa i ñuclel i Yalobil, jiñʌch Jesús. Jatetla tsa'ix la' wʌc'ʌ ti' c'ʌb i contra. Tsa' la' ts'a'le ti' tojlel Pilato, che' bʌ tsi' ña'ta i yʌc' ti colel. \v 14 Jatetla tsa' la' ts'a'le jini Ch'ujul Bʌ, jini Toj Bʌ. Tsa' la' c'ajtibe Pilato cha'an mi' yʌc' ti colel stsʌnsa. \v 15 Tsa' la' tsʌnsa jini mu' bʌ i yʌq'ueñonla laj cuxtʌlel. Testigojon lojon, Dios tsi' teche loq'uel ba'an chʌmeño' bʌ. \v 16 Cha'an ti' c'aba' Jesús mu' bʌ c ñop lojon tsi' taja i p'ʌtʌlel jini winic mu' bʌ la' q'uel mu' bʌ la' cʌn. Jesús tsi' yʌq'ueyonla lac ñop. Jini cha'an tsa' c'oq'uesʌnti jini winic ti la' tojlel. \p \v 17 Wʌle c pi'ʌlob, cujil tsa' la' tsʌnsa Jesús cha'an i tontojlel la' pusic'al che' bajche' la' yumob. \v 18 Pero Dios tsi' ts'ʌctesa i t'an tsa' bʌ i wʌn subu ti' yej pejtelel x'alt'añob i cha'an, cha'an wersa mi' yubin wocol Cristo. \v 19-20 Jini cha'an cʌyʌ la' mul. Sutq'uin la' bʌ cha'an mi' yajpel la' mul, cha'an mi la' taj la' p'ʌtʌlel ti Espíritu yic'ot tijicña bʌ la' pusic'al ti lac Yum. Dios mi caj i chocbeñetla tilel Jesús jini Cristo wa'chocobil bʌ i cha'an. \v 21 Come isujm mi' wersa ajñel Jesucristo ti panchan c'ʌlʌl ti' yorajlel che' mi' cha' mel pejtelel chuqui tac an, che' bajche' tsi' subu Dios yic'ot ch'ujul bʌ x'alt'añob i cha'an ti wajali. \v 22 Come Moisés tsi' subeyob la' ñojte'el: “La' Yum Dios mi caj i techbeñetla juntiquil x'alt'an che' bajche' joñon loq'uem bʌ ti la' pi'ʌlob. Mi caj la' jac'ben pejtelel chuqui tac mi' subeñetla. \v 23 Majqui jach mi' ñusʌben i t'an jini x'alt'an, mi caj i chojquel loq'uel ti' tojlel i pi'ʌlob cha'an mi' jilel”, che'en. \p \v 24 Ti pejtelel x'alt'añob, c'ʌlʌl ti Samuel yic'ot jini tsa' bʌ tiliyob ti wi'ipat che' bajche' jaytiquil tsi' cha'leyob t'an, tsi' wʌn subuyob chuqui woli' yujtel ti ili q'uin tac. \v 25 Jatetla i yalobiletla x'alt'añob. I cha'añetla jini trato bʌ t'an subebilo' bʌ lac ñojte'el cha'an Dios che' bʌ tsi' sube Abraham: “Ti pejtelel año' bʌ ti pañimil mi caj i tajob i wenlel cha'an a p'olbal”, che'en. \v 26 Dios tsi' teche ch'ojyel i Yalobil. Tsi' ñaxan choco tilel ba' añetla cha'an mi' yʌq'ueñetla la' wenlel cha'an mi' ñijcañetla la' cʌy la' mul ti jujuntiquiletla. Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \c 4 \s1 Pedro yic'ot Juan ti' tojlel jini año' bʌ i ye'tel \p \v 1 Che' woli' pejcañob winicob x'ixicob Pedro yic'ot Juan, tsa' tiliyob motomajob yic'ot saduceojob, yic'ot i yaj capitán jini xcʌntayajob ti Templo. \v 2 Tsʌytsʌyñayob i pusic'al come woli' cʌntesañob winicob x'ixicob, come Pedro woli' subeñob mi caj i tech ch'ojyel chʌmeño' bʌ jini Jesús. \v 3 Tsi' chucuyob. Tsi' yotsayob ti mʌjquibʌl c'ʌlʌl ti yijc'ʌlal come ic'ajelix. \v 4 Cabʌl tsa' bʌ i yubiyob jini t'an tsi' ñopoyob. An che' bajche' jo'p'ejl mil winicob. \p \v 5 Ti' yijc'ʌlal tsi' tempayob i bʌ ti Jerusalén jini yumʌlob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel yic'ot sts'ijbayajob. \v 6 Ya'an ja'el Anás jini ñuc bʌ motomaj yic'ot Caifás yic'ot Juan yic'ot Alejandro yic'ot yambʌ i pi'ʌlob jini ñuc bʌ motomaj. \v 7 Che' bʌ tsa'ix i yʌc'ʌyob Pedro ti ojlil, tsi' c'ajtibeyob: ¿Baqui tsa' la' taja la' p'ʌtʌlel? ¿Majqui tsi' subeyetla cha'an mi la' mel jini? che'ob. \p \v 8 Che' jini Pedro, but'ul ti Ch'ujul bʌ Espíritu, tsi' subeyob: Jatetla yumʌletla, anix bʌ la' jabilel yic'ot la' we'tel ti Israel, \v 9 mi woli la' c'ajtibeñon lojon cha'an jini wen bʌ e'tel tsa' bʌ c melbe lojon ili winic, ubinla bajche' tsa' mejli ti p'ʌt'esʌntel. \v 10 Ña'tanla ti la' pejtelel. La' i ñopob ja'el pejtelel winicob x'ixicob ti Israel. Tsa'ix lajmi cha'an i c'aba' Jesucristo, jini ch'oyol bʌ ti Nazaret, jini tsa' bʌ la' ch'iji ti cruz, pero Dios tsi' teche ch'ojyel ba'an chʌmeño' bʌ. Cha'an i p'ʌtʌlel Jesucristo tsa'ix p'ʌt'a i yoc jini winic am bʌ ti la' tojlel. \v 11 Jesús jiñʌch jini Xajlel tsa' bʌ la' choco, xmel ototet bʌ la. Tsa' otsʌnti ti ñaxan bʌ i xujc otot. \v 12 Ma'anic laj coltʌntel ti yambʌ, cojach ti' c'aba' Jesús. Ma'anic yambʌ ti yebal panchan aq'uebilo' bʌ winicob mu' bʌ mejlel i coltañonla. Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \p \v 13 Che' bʌ tsi' q'uelbeyob i ch'ejlel i pusic'al Pedro yic'ot Juan, tsa' toj sajtiyob i pusic'al winicob x'ixicob come yujilob mach cʌntesʌbilobic ti jun, ma'añobic i ye'tel. Tsi' ña'tayob i pi'ʌlobʌch Jesús jini Pedro yic'ot Juan. \v 14 Che' bʌ tsi' q'ueleyob lajmenix jini winic wa'al bʌ yic'otob, ma'anic chuqui tsa' mejli i subob ti' contra. \v 15 Tsi' subeyob loq'uel ti' tojlelob. Tsa' caji i pejcañob i bʌ jini año' bʌ i ye'tel. \v 16 Tsi' yʌlʌyob: ¿Chuqui mi caj lac tumben jini winicob? Come cʌmbil i cha'an pejtel chumulo' bʌ ti Jerusalén, tsi' pʌsʌyob ñuc bʌ i yejtal i p'ʌtʌlel ti isujm. Mach mejlic la cʌl mach isujmic. \v 17 Ame chʌn p'ojlic jini t'an ti lac tejclum, la' lac tic' jini winicob cha'an mach mi' chʌn cha'leñob t'an ti' c'aba' Jesús, che'ob. \p \v 18 Tsi' pʌyʌyob tilel Pedro yic'ot Juan. Tsi' tiq'uiyob cha'an ma'anic mi' chʌn cha'leñob t'an yic'ot cʌntesa ti' c'aba' Jesús. \v 19 Pedro yic'ot Juan tsi' jac'beyob: Subula jatetla mi toj ti' wut Dios mi tsac ñusʌbe lojon i t'an Dios cha'an mic jac'beñetla. \v 20 Mach mejlic mij cʌy lojon ili t'an. Wersa mic sub lojon chuqui tsaj q'uele lojon yic'ot chuqui tsa cubi lojon, che'ob. \v 21 Jini yumʌlob che' bʌ tsa' ujti i subeñob chuqui mi' caj ti ujtel mi ma'anic tsi' jac'ʌyob, tsi' chocoyob sujtel. Ma'anic tsi' yʌq'ueyob i toj i mul, come tsi' bʌc'ñayob winicob x'ixicob. Ti pejtelelob woli' subob i ñuclel Dios cha'an jini tsa' bʌ ujti. \v 22 Come ñumenix ti cha'c'al i jabilel jini winic tsa' bʌ p'ʌt'esʌnti cha'an ñuc bʌ i p'ʌtʌlel Dios. \s1 Tsi' c'ajtiyob i ch'ejlel i pusic'al \p \v 23 Che' bʌ tsa' ajq'uiyob ti colel Pedro yic'ot Juan, tsa' majliyob ba'an i pi'ʌlob. Tsi' subeyob pejtelel chuqui tsi' yʌlʌyob ñuc bʌ motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel. \v 24 Che' bʌ tsa'ix ujti i yubiñob jini t'an, ti pejtelelob tsi' tem pejcayob Dios. Tsi' subeyob: C Yum, jatet Dioset tsa' bʌ a mele panchan yic'ot pañimil yic'ot colem ñajb yic'ot pejtelel i bʌl. \v 25 Tsi' cha'le t'an jini Ch'ujul bʌ Espíritu ti' yej David jini a winic. Tsi' yʌlʌ: “¿Chucoch tsi' cha'leyob mich'ajel ti mojt ti mojt? ¿Chucoch to'ol lolom jach chuqui tac tsi' ña'tayob ti' pusic'al? \v 26 Jini reyob ti pañimil tsi' chajpayob i bʌ, jini yumʌlob tsi' tempayob i bʌ cha'an mi' contrajiñob lac Yum yic'ot Cristo, jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios”, che'en. \v 27 Isujm ti jini tejclum, tsi' tempayob i bʌ Herodes yic'ot Poncio Pilato yic'ot jini gentilob yic'ot israelob ti' contra Jesús, jini ch'ujul bʌ a Walobil, jini yajcʌbil bʌ a cha'an. \v 28 Tsi' tempayob i bʌ cha'an mi' cha'leñob pejtelel chuqui tsa' wʌn ña'ta mi' caj ti ujtel. \v 29 Wʌle, c Yum, q'uele bajche' mi' yʌ'leñon lojon. A winicon lojon. Aq'ueñon lojon i ch'ejlel c pusic'al cha'an mic sub lojon a t'an. \v 30 Ac'ʌ a c'ʌb ti lajmesaya cha'an mi' pʌstʌl i yejtal a p'ʌtʌlel yic'ot ñuc tac bʌ a melbal ti' c'aba' a Walobil Jesús, jini Ch'ujul Bʌ. Che' tsi' cha'le oración. \v 31 Che' bʌ tsa' ujti i pejcañob Dios, tsa' ñijcʌnti jini otot ba' tsi' tempayob i bʌ. Ti pejtelelob but'ulob ti Ch'ujul bʌ Espíritu. Tsi' subuyob i t'an Dios ti' ch'ejlel i pusic'al. \s1 I tem cha'añob jach i chubʌ'an \p \v 32 Jump'ejlob jach i pusic'al, junchajpob jach i ña'tʌbal jini bajc'ʌl winicob x'ixicob tsa' bʌ i ñopoyob. Ma'anic majqui tsi' yʌlʌ mi i bajñel cha'añʌch i chubʌ'an. I tem cha'añob jach pejtelel i chubʌ'an. \v 33 Testigojob jini apóstolob. Ti cabʌl i p'ʌtʌlel tsi' subuyob tsa' cha' ch'ojyi lac Yum Jesús. Pejtelel jini xñopt'añob tsa' aq'uentiyob i yutslel i pusic'al Dios. \v 34 Laj añob i chubʌ'an, come jini año' bʌ i lum yic'ot i yotot tsi' choñoyob. Tsi' ch'ʌmʌyob tilel i tojol jini tsa' bʌ chojni. \v 35 Tsi' p'ulchocoyob lʌc'ʌl ti' yoc jini apóstolob. Tsa' t'oxbentiyob xñopt'añob, majqui jach anto yom i cha'an. \p \v 36 José, juntiquil leví ch'oyol bʌ ti Chipre, tsa' aq'uenti yambʌ i c'aba' cha'an jini apóstolob. Jiñʌch Bernabé. (Mi' yʌl ti lac t'an, jini mu' bʌ i ñuq'uesan lac pusic'al.) \v 37 An i lum jini Bernabé. Tsi' choño. Tsi' ch'ʌmʌ tilel i tojol. Tsi' p'ulchoco lʌc'ʌl ti' yoc jini apóstolob. \c 5 \s1 Ananías yic'ot Safira \p \v 1 Juntiquil winic, i c'aba' Ananías yic'ot i yijñam, i c'aba' Safira, tsi' choño jumpejt lum. \v 2 Tsi' loto lamital i tojol. Yujil ja'el i yijñam. Tsi' ch'ʌmʌ tilel lamital, tsi' p'ulchoco lʌc'ʌl ti' yoc jini apóstolob. \v 3 Pedro tsi' sube Ananías: ¿Chucoch but'ul a pusic'al ti Satanás? Tsa' loti jini Ch'ujul bʌ Espíritu che' bʌ tsa' loto lamital i tojol a lum. \v 4 Che' bʌ maxto anic tsa' choño, ¿mach ba a cha'anic? Che' bʌ tsa'ix a choño, ¿mach ba a wentajic jini i tojol? ¿Chucoch tsa' tejchi lot ti a pusic'al? Ma'anic tsa' loti winicob, tsa' loti Dios, che'en. \p \v 5 Che' bʌ tsi' yubi jini t'an Ananías, tsa' yajli. Tsa' chʌmi. Tsi' wen cha'leyob bʌq'uen pejtelel jini tsa' bʌ i yubiyob. \v 6 Ch'iton winicob tsa' ch'ojyiyob. Tsi' bʌc'ʌyob. Che' bʌ tsi' ch'ʌmʌyob loq'uel, tsi' mucuyob. \p \v 7 Tsa' ñumi che' bajche' uxp'ejl ora, tsa' ochi tilel i yijñam Ananías. Maxto yujilic chuqui tsa' ujti. \v 8 Pedro tsi' sube: Subeñon mi che'i tsa' ch'ʌmʌ i tojol a lum che' bʌ tsa' la' choño, che'en. Tsi' sube: Che'cuyi tsac ch'ʌmʌ lojon i tojol, che'en. \v 9 Pedro tsi' sube: ¿Bajche' tsa' la' teme la' t'an cha'an mi la' wilʌben i pusic'al i yEspíritu lac Yum? Awilan, jini tsa' bʌ i mucuyob a ñoxi'al añob ti' ti' otot. Mi caj i ch'ʌmetob loq'uel ja'el, che'en. \v 10 Ti ora tsa' yajli lʌc'ʌl ti' yoc Pedro. Tsa' chʌmi. Che' bʌ tsa' ochiyob ch'iton winicob, chʌmenix tsi' tajayob. Tsi' ch'ʌmʌyob loq'uel. Tsi' mucuyob ti' t'ejl i ñoxi'al. \v 11 Tsi' wen cha'leyob bʌq'uen pejtelel jini xñopt'añob, yic'ot pejtelel tsa' bʌ i yubiyob chuqui tsa' ujti. \s1 Cabʌl i yejtal i p'ʌtʌlel jini apóstolob \p \v 12 Jini apóstolob tsi' meleyob cabʌl ñuc tac bʌ i melbal. Tsi' pʌsʌyob i yejtal i p'ʌtʌlel ti' tojlel winicob x'ixicob. Ti pejtelelob ya' añob ti jump'ejl i pusic'al ti' corredor Salomón. \v 13 Yaño' bʌ ma'anic tsi' ñopo i lʌc'tesañob i bʌ cha'an bʌq'uen. Pero jini xñopt'añob tsi' q'ueleyob ti ñuc. \v 14 Cabʌl tsa' p'ojliyob jini tsa' bʌ i ñopoyob lac Yum, winicob yic'ot x'ixicob. \v 15 Tsi' ch'ʌmʌyob majlel xc'amʌjelob ti bij. Tsi' ñolchocoyob ti' wʌyib yic'ot pojp tac cha'an mi' tajob anquese jinic jach i yʌxñʌlel Pedro che' woli' ñumel majlel. \v 16 Cabʌlob tsi' tempayob i bʌ ti Jerusalén ch'oyolo' bʌ ti yambʌ tejclum tac ti' joytilel. Tsi' pʌyʌyob tilel xc'amʌjelob yic'ot jini tic'lʌbilo' bʌ cha'an xibajob. Tsa' lajmesʌntiyob ti pejtelelob. \s1 Tsa' tic'lʌntiyob Pedro yic'ot Juan \p \v 17 Tsa' tili jini ñuc bʌ motomaj yic'ot pejtelel jini saduceojob. Tsʌytsʌyñayob jax i pusic'al cha'an jini tsa' bʌ ujti. \v 18 Tsi' chucuyob jini apóstolob. Tsi' yotsayob ti mʌjquibʌl yic'ot jini woli bʌ i tojob i mul. \v 19 Ti ac'ʌlel i yángel lac Yum tsi' jambeyob i ti' jini mʌjquibʌl. Tsi' loc'sayob. Tsi' subeyob: \v 20 Cucula ti wa'tʌl ti Templo. Suben winicob x'ixicob bajche' yom mi' tajob i cuxtilel, che'en. \v 21 Che' bʌ tsi' yubiyob jini t'an, tsa' ochiyob ti Templo ti sʌc'ajel. Tsi' cha'leyob cʌntesa. \p Tsa' tili jini ñuc bʌ motomaj yic'ot yaño' bʌ. Tsi' pʌyʌyob tilel jini año' bʌ i ye'tel yic'ot jini ñoxobix bʌ israelob. Tsi' choco majlel i winicob cha'an mi' pʌyob tilel Pedro yic'ot Juan. \v 22 Che' bʌ tsa' c'otiyob i winicob, ma'anic tsi' tajayob ti mʌjquibʌl. Tsa' cha' sujtiyob i sub. \v 23 Tsi' yʌlʌyob: Isujmʌch, wen mʌcbil tsac taja lojon jini mʌjquibʌl. Ya' añob jini xcʌntayajob ti' ti'. Che' bʌ tsac jamʌ lojon, ma'anic majqui tsac taja lojon, che'ob. \v 24 Che' bʌ tsi' yubiyob jini t'an, jini ñuc bʌ motomaj yic'ot i capitán jini Templo yic'ot ñuc bʌ motomajob mach yujilobic chuqui mi' caj ti ujtel mi tsa' tsictiyi jini. \v 25 Tsa' tili juntiquil. Tsi' subeyob: Awilan, ya' wa'alob ti Templo jini winicob tsa' bʌ la' ñup'u. Woli' cha' cʌntesañob winicob x'ixicob, che'ob. \v 26 Jini cha'an tsa' majli jini capitán yic'ot i winicob. Tsi' pʌyʌyob tilel Pedro yic'ot Juan. Pero utsob jax come woliyob ti bʌq'uen ame jujlicob ti xajlel cha'an winicob. \p \v 27 Che' bʌ tsa'ix i pʌyʌyob tilel, tsi' yʌc'ʌyob ba'an jini año' bʌ i ye'tel. Jini ñuc bʌ motomaj tsi' subeyob: \v 28 ¿Mach ba tsa'ic c tiq'uiyetla cha'an ma'anic mi la' chʌn cha'len cʌntesa ti' c'aba' Jesús? Awilan, tsa'ix ubinti la' cʌntesa ti pejtelel Jerusalén. La' wom la' tsictesan lojon c mul cha'an tsac bec'be lojon i ch'ich'el jini winic, che'en. \v 29 Pedro yic'ot jini apóstolob tsi' jac'beyob: Wersa mic jac'ben lojon i mandar Dios anquese mi' ñusʌntel i mandar winicob. \v 30 I Dios lac ñojte'el tsi' teche ch'ojyel Jesús, tsa' bʌ la' tsʌnsa che' bʌ tsa' la' ch'iji ti te'. \v 31 Dios tsi' yʌq'ue i ñuclel ya' ti' ñoj. Colem yumʌlʌch, Xcoltayajʌch. Mi' yʌq'ueñob i cʌy i mul jini israelob cha'an mi' ñusʌbeñob i mul. \v 32 Mic sub lojon jini tsa' bʌ ujti. Jini Ch'ujul bʌ Espíritu mi' sub ja'el, come Dios mi' yʌq'ueñob i yEspíritu jini mu' bʌ i jac'beñob i t'an, che'ob. \p \v 33 Tsa' wen mich'ayob che' bʌ tsi' yubibeyob i t'an. Yomob i tsʌnsan jini apóstolob. \v 34 Tsa' ch'ojyi juntiquil fariseo am bʌ i ye'tel, i c'aba' Gamaliel. Jiñʌch mu' bʌ i cʌntesan winicob ti mandar. Ti pejtelelob tsi' q'ueleyob ti ñuc. Tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' poj pʌjyelob loq'uel jini apóstolob. \v 35 Che' majlemobix, Gamaliel tsi' sube i pi'ʌlob: Israelob, chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an chuqui tac mi la' tumben jini winicob. \v 36 Come wajalix tsa' tili Teudas. Tsi' lon subu i bʌ ti ñuc. Tsi' tsajcayob che' bajche' jumbajc' winicob, pero tsa' tsʌnsʌnti. Tsa' pujquiyob jini tsa' bʌ i tsajcayob. Che' jach tsa' lajmi. \v 37 Ti wi'il tsa' tili Judas ch'oyol bʌ ti Galilea. Che' ti' yorajlel censo, jini Judas tsi' pʌyʌ majlel cabʌl winicob. Tsa' tsʌnsʌnti ja'el. Tsa' pam pujquiyob pejtelel tsa' bʌ i tsajcayob. \v 38 Wʌle mic subeñetla, chʌcʌ q'uele la' bʌ cha'an ma'anic mi la' tic'lan jini winicob. Mi ch'oyol ti' bajñel pusic'al jini t'an yic'ot jini e'tel, mi' caj ti jilel. \v 39 Mi ch'oyolʌch ti Dios, mach mejlic la' jisʌben i ye'tel ame che'ic mi la' contrajin Dios. Che' tsi' yʌlʌ Gamaliel. \p \v 40 Tsi' jac'beyob i t'an. Che' bʌ tsi' pʌyʌyob ochel jini apóstolob, tsi' bajbeyob. Tsi' subeyob cha'an ma'anic mi' chʌn cha'leñob t'an ti' c'aba' Jesús. Tsi' coloyob. \v 41 Che' bʌ tsa'ix loq'uiyob ti' tojlel año' bʌ i ye'tel, tijicñayob jax i pusic'al, come Dios tsi' yʌq'ueyob i xuc'tilel i pusic'al cha'an mi' ñusañob i ts'a'lentel ti' c'aba' Jesús. \v 42 Ti jujump'ejl q'uin tsi' chʌn cha'leyob cʌntesa ti Templo yic'ot ti jujump'ejl otot. Tsi' chʌn subuyob i t'an Jesucristo. \c 6 \s1 Tsi' yajcayob wuctiquil \p \v 1 Che' woli' p'ojlelob xcʌnt'añob, jini griegojob tsi' yʌ'leyob hebreojob, come jini meba' x'ixicob i cha'añob ma'anic tsa' aq'uentiyob chuqui anto yom i cha'an ti jujump'ejl q'uin. \v 2 Jini cha'an jini lajchʌntiquil tsi' tempayob pejtelel jini xcʌnt'añob. Tsi' subeyob: Mach wenic mij cʌy lojon c sub i t'an Dios cha'an mic puc lojon waj. \v 3 Jini cha'an hermanojob, yajcanla wuctiquil winicob uts'at bʌ i pusic'al but'ulob ti Ch'ujul bʌ Espíritu, yic'ot wen bʌ i ña'tʌbal, cha'an mi la' wa'chocoñob cha'an jini e'tel. \v 4 Joñon lojon mi caj c chʌn pejcan lojon Dios. Mi caj c chʌn cha'len lojon subt'an, che'ob. \p \v 5 Uts'at tsi' yubibeyob i t'an ti pejtelelob. Tsi' yajcayob Esteban, ñopol bʌ i cha'an i t'an Dios ti jump'ejl i pusic'al, but'ul bʌ ti Ch'ujul bʌ Espíritu. Tsi' yajcayob Felipe ja'el yic'ot Prócoro yic'ot Nicanor yic'ot Timón yic'ot Parmenas yic'ot Nicolás, jini tsa' bʌ ochi i ñop ti Antioquía. \v 6 Tsi' pʌyʌyob ba'an jini apóstolob. Che' bʌ tsa'ix ujti i pejcañob Dios, tsi' yʌc'ʌyob i c'ʌb ti' jol. \v 7 Tsa' pujqui i t'an lac Yum. Wen cabʌl tsa' p'ojliyob xcʌnt'añob ti Jerusalén. Cabʌl motomajob ja'el tsi' jac'beyob i t'an Dios. \s1 Tsi' chucuyob Esteban \p \v 8 Esteban, but'ul ti' yutslel i pusic'al yic'ot i p'ʌtʌlel, tsi' pʌsʌ ñuc tac bʌ i yejtal i p'ʌtʌlel yic'ot ñuc tac bʌ i ye'tel ti' tojlel winicob x'ixicob. \v 9 Jini cha'an tsa' tiliyob winicob mu' bʌ i yajñelob ti sinagoga. Tsa' caji i yʌ'leñob Esteban. Jini winicob i c'aba' librejo' bʌ yic'ot cirenejob, yic'ot alejandríajob, yic'ot judíojob ch'oyolo' bʌ ti Cilicia yic'ot ti Asia tsa' caji' contrajiñob Esteban. \v 10 Ma'anic tsa' mejli i contrajiñob i ña'tʌbal yic'ot jini Espíritu tsiquil bʌ ti' t'an. \v 11 Tsi' xic'beyob winicob ti mucul jach cha'an mi' jop'beñob i mul. Tsi' yʌlʌyob: Tsa'ix cubibe lojon i t'an che' bʌ tsi' cha'le p'ajoñel ti' contra Moisés yic'ot ti' contra Dios, che'ob. \p \v 12 Tsi' ñijcayob winicob x'ixicob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel yic'ot sts'ijbayajob. Tsa' tiliyob, tsi' chucuyob Esteban. Tsi' pʌyʌyob majlel ba'an jini año' bʌ i ye'tel. \v 13 Tsi' wa'chocoyob xjop't'añob tsa' bʌ i yʌlʌyob: Jini winic mi' cha'len p'ajoñel ti pejtelel ora. Mi' p'aj jini Ch'ujul bʌ Ajñibʌl yic'ot jini mandar. \v 14 Come tsa'ix cubi lojon che' bʌ tsi' yʌlʌ jini Esteban: “Jini Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret mi caj i jisan jini Ajñibʌl. Mi caj i q'uextan i cʌntesʌbal Moisés tsa' bʌ lac ñopo ti lac tat”, che'ob. \v 15 Pejtelel jini buchulo' bʌ año' bʌ i ye'tel tsi' q'uelbeyob i wut Esteban lajal bajche' i wut ángel. \c 7 \s1 I subt'an Esteban \p \v 1 Jini ñuc bʌ motomaj tsi' c'ajtibe: ¿Isujm ba jini? che'en. \v 2 Esteban tsi' yʌlʌ: Winicob c pi'ʌlob, ñich'tanla. Jini Dios am bʌ i ñuclel tsa' tsictiyi ti' wut lac tat Abraham che' ya'to an ti Mesopotamia che' maxto anic tsa' majli ti Harán. \v 3 Dios tsi' sube: “Loq'uen ti a lumal ba'an a pi'ʌlob. Cucu ti ochel ti lum mu' bʌ caj c pʌsbeñet”, che'en. \p \v 4 Tsa' loq'ui ti' lumal caldeojob. Tsa' caji ti chumtʌl ti Harán. Che' bʌ tsa' chʌmi i tat Abraham, Dios tsi' c'axtesa ti yambʌ lum wʌ' ba' chumulonla wʌle. \v 5 Dios ma'anic chuqui tsi' yʌq'ue Abraham ilayi, mi ts'ita'ic lum, pero tsi' yʌq'ue i t'an. Tsi' sube mi caj i yotsan ti' yum jini lum yic'ot i p'olbal ja'el anquese maxto anic i yalobil. \v 6 Dios tsi' sube Abraham ja'el: “Mi caj i majlel ti chumtʌl a p'olbal ti yambʌ lum mach bʌ i cha'añobic, ba' mi caj i yʌjq'uelob ti to'ol e'tel. Jumbajc' jab mi caj i cha'leñob majtan e'tel yic'ot wocol. \v 7 Mi caj cʌq'ueñob i toj i mul jini winicob x'ixicob mu' bʌ i yotsañob ti to'o e'tel. Ti wi'il mi caj i loq'uelob tilel a p'olbal. Mi caj i ch'ujutesañoñob ilayi”, che'en. \v 8 Dios tsi' yʌq'ue Abraham jini xuc'ul bʌ t'an cha'an tsep pʌchʌlel. I yalobil Abraham jiñʌch Isaac. Abraham tsi' tsepbe i pʌchʌlel che' waxʌcp'ejl jax to i q'uiñilel Isaac. I yalobil Isaac jiñʌch Jacob. I yalobilob Jacob jiñobʌch lajchʌntiquil lac ñojte'el. \p \v 9 Tsʌytsʌyñayob jax i pusic'al jini lac ñojte'el cha'an José. Jini cha'an tsi' choñoyob cha'an mi' pʌjyel majlel ti Egipto pero ya'an Dios yic'ot. \v 10 Dios tsi' loc'sa ti pejtelel i wocol. Tsi' ñijcʌbe i pusic'al Faraón cha'an mi' q'uel José ti uts'at. Dios tsi' yʌq'ue José i ña'tʌbal ti' tojlel jini rey Faraón ya' ti Egipto. Dios tsi' yʌq'ue i ye'tel ti yumʌl ti' tojlel egiptojob yic'ot ti' yotot Faraón ja'el. \p \v 11 Tsa' caji wi'ñal ti' lumal egiptojob yic'ot ti Canaán ja'el. An cabʌl wocol. Lac ñojte'el ma'anic tsi' tajayob i bʌl i ñʌc'. \v 12 Che' bʌ tsi' yubi Jacob an trigo ya' ti Egipto, tsi' choco majlel lac ñojte'elob che' ti' cajibal wi'ñal. \v 13 Che' bʌ tsa' majliyob ti' cha'yajlel, José tsi' yʌc'ʌ i bʌ ti cʌjñel ti' tojlel i yʌscuñob. Tsi' yʌc'ʌ i pi'ʌlob ti cʌjñel ti' tojlel Faraón. \v 14 José tsi' chocoyob majlel cha'an mi' pʌyob tilel Jacob, i tat, yic'ot pejtelel i pi'ʌlob, jo'lujuntiquil i chʌnc'al (75). \v 15 Tsa' jubi majlel Jacob ya' ti Egipto. Ya' tsa' chʌmi yic'ot lac ñojte'elob. \v 16 Tsa' q'uejchiyob majlel c'ʌlʌl ti Siquem ba' tsa' mujquiyob ti' yotlel ch'ujlelʌl mʌmbil bʌ i cha'an Abraham. Abraham tsi' tojbeyob ti taq'uin i yalobilob Hamor ya' ti Siquem. \p \v 17 Che' bʌ yomix c'otel i yorajlel cha'an mi' ts'ʌctiyel i t'an Dios che' bajche' tsi' sube Abraham, tsa' wen p'ojli i p'olbal Abraham ya' ti Egipto \v 18 jinto tsa' wa'choconti yambʌ rey ti Egipto mach bʌ anic tsi' cʌñʌ José. \v 19 Mach tojic chuqui tsi' tumbe lac pi'ʌlob jini rey. Tsi' tic'la lac ñojte'elob cha'an mi' wersa ac'ob i yalobilob ti chʌmel cha'an mi' jilel i p'olbal Israel. \v 20 Ti jim bʌ ora che' woli to i tic'lañob, tsi' yila pañimil Moisés. Wen uts'atax tsi' q'uele Dios. Tsa' tsu'sʌnti uxp'ejl uw ti' yotot i tat. \v 21 Che' bʌ tsa' ajq'ui Moisés ba' bʌbʌq'uen mi' chʌmel, tsa' tili i yalobil Faraón. Tsi' loto. Tsi' cosa che' bajche' i yalobil. \v 22 Tsa' cʌntesʌnti Moisés ti pejtelel i ña'tʌbal egiptojob. Wen ch'ejl ti t'an yic'ot ti e'tel. \p \v 23 Che' cha'c'alix i jabilel, Moisés tsi' ña'ta ti' pusic'al yom majlel i jula'tan i pi'ʌlob, jiñobʌch i yalobilob Israel. \v 24 Che' bʌ tsi' q'uele woli' tic'lʌntel juntiquil i pi'ʌl, Moisés tsi' colta jini woli bʌ i tic'lʌntel. Tsi' q'uextʌbe i jontolil jini egipto. Tsi' jats'ʌ. \v 25 Come Moisés tsi' lon ña'ta woli' ch'ʌmbeñob isujm i pi'ʌlob, cha'an jiñʌch yajcʌbil bʌ ti Dios cha'an mi' coltañob. Pero ma'anic tsi' ch'ʌmbeyob isujm. \v 26 Ti yijc'ʌlal Moisés tsi' pʌsʌ i bʌ ba'an i pi'ʌlob che' woliyob ti leto. Yom i lajmesan leto. Tsi' yʌlʌ: “Winicob, la' pi'ʌl la' bʌ. ¿Chucoch mi la' tic'lan la' bʌ?” che'en. \v 27 Jini tsa' bʌ i tic'la i pi'ʌl tsi' tʌjcʌx choco majlel Moisés. Tsi' sube: “¿Majqui tsi' yʌq'ueyet a we'tel ti yumʌl cha'an ma' melon lojon? \v 28 ¿A wom ba a tsʌnsañon che' bajche' tsa' tsʌnsa jini egipto ac'bi?” che'en. \v 29 Che' bʌ tsi' yubi jini t'an, tsa' puts'i majlel Moisés. Tsa' majli ti chumtʌl ti yambʌ lum i c'aba' Madián. Ya'i tsi' yilayob pañimil cha'tiquil ch'iton bʌ i yalobil. \p \v 30 Che' ñumenix cha'c'al jab, tsa' tsictiyi juntiquil ángel ti colem bʌ i tiquiñal pañimil lʌc'ʌl ti Sinaí wits. Tsa' tsictiyi ti c'ajc woli bʌ ti lejmel ti alʌte'. \v 31 Che' bʌ tsi' q'uele Moisés, tsa' toj sajti i pusic'al cha'an jini tsa' bʌ i q'uele. Che' bʌ tsa' majli i q'uel jini alʌte', tsa' tili i t'an lac Yum: \v 32 “Joñon i Dioson a ñojte'el, i Dioson Abraham, i Dioson Isaac, i Dioson Jacob”, che'en Dios. Mach yomic i chʌn q'uel Moisés, come tsiltsilña jax ti bʌq'uen. \v 33 Lac Yum tsi' sube: “Loc'san a xʌñʌb ti a woc come ch'ujul jini lum ba' wa'alet. \v 34 Isujm, tsa'ix j q'uele i tic'lʌntel c cha'año' bʌ ya' ti Egipto. Tsa'ix cubibeyob i yuq'uel. Tsa'ix jubiyon tilel cha'an mic loc'sañob. La'ix cu, che' jini. Mi caj c choquet majlel ti Egipto”, che'en. \p \v 35 Jini Moisés tsa' ts'a'lenti cha'an i pi'ʌlob. Tsi' yʌlʌyob i pi'ʌlob: “¿Majqui tsi' yʌq'ueyet a we'tel ti yumʌl yic'ot ti meloñel?” che'ob. Jini Moisés ts'a'lebil bʌ i cha'añob, Dios tsi' choco tilel. Jini ángel tsa' bʌ tsictiyi ti alʌte' tsi' yʌq'ue i ye'tel ti yumʌl yic'ot ti xcoltaya. \v 36 Moisés tsi' pʌyʌ loq'uel i yalobilob Israel che' bʌ tsa' ujti i pʌs bʌbʌq'uen tac bʌ yic'ot i yejtal i p'ʌtʌlel cha'c'al jab ya' ti Egipto yic'ot ti Chʌchʌc bʌ Ñajb yic'ot ti jochol bʌ lum. \v 37 Jiñʌch Moisés tsa' bʌ i sube i yalobilob Israel: “Lac Yum Dios mi caj i techbeñetla juntiquil x'alt'an che' bajche' joñon loq'uem bʌ ti la' pi'ʌlob. Jini mi caj la' wubin”, che'en. \v 38 Jiñʌch Moisés am bʌ yic'ot jini tempʌbilo' bʌ ti jochol bʌ lum. Jini ángel tsi' pejca ya' ti Sinaí wits yic'ot lac ñojte'el. Tsi' yubi jini t'an cha'an laj cuxtʌlel cha'an mi' cha' aq'ueñonla. \p \v 39 Lac ñojte'el ma'anic tsi' jac'beyob Moisés. Tsi' ts'a'leyob. Tsi' chʌn ña'tayob i cha' sujtel ti Egipto. \v 40 Tsi' subeyob Aarón: “Mele lac dios tac cha'an ñaxan mi' majlel ti lac tojlel. Come ma'anic mi lac ña'tan chuqui tsa' tumbenti jini Moisés tsa' bʌ i pʌyʌyonla loq'uel ti Egipto”, che'ob. \v 41 Che' jini tsi' meleyob alʌ wacax. Tsi' tsʌnsʌbeyob i majtan jini dios taq'uin. Tsa' ñuc'ayob i pusic'al cha'an jini dios tsa' bʌ i meleyob ti' c'ʌb. \v 42 Jini cha'an Dios tsi' cʌyʌyob cha'an mi' ch'ujutesañob jini q'uin yic'ot uw yic'ot ec'. Ts'ijbubil ti' jun x'alt'añob ja'el: “Jatetla israelob, ¿tsa' ba la' tsʌnsʌbeyon la' wʌlac' cha'c'al jab ti jochol bʌ lum? ¿Tsa' ba la' pulbeyon c majtan? \v 43 Tsa'ix la' q'uechbe pisil bʌ i yotlel Moloc, yic'ot jini ec', i yejtal bʌ a dios Renfán. Tsa' la' mele cha'an mi la' ch'ujultesan. Joñon mi caj j c'axtesañetla ti junwejl Babilonia”, che'en. \p \v 44 An i cha'an lac ñojte'elob jini pisil bʌ otot ti jochol bʌ lum ba' tsa' pʌsle i sujmlel Dios. Come che' bʌ tsi' yʌc'ʌ mandar Dios, tsi' sube Moisés cha'an mi' mel otot che' bajche' tsa' pʌsbenti. \v 45 Che' bʌ tsa' ujti i ch'ʌmbeñob i lum gentilob lac ñojte'el yic'ot Josué, tsi' q'uecheyob ochel jini pisil bʌ otot ti' lumal. Come Dios tsi' choco loq'uel jini gentilob ti' tojel i wutob lac ñojte'el c'ʌlʌl ti' yorajlel David. \v 46 Dios tsi' pʌsbe David i yutslel. Jini David yom i melben i chumlib Dios tsa' bʌ i ñopo Jacob. \v 47 Pero tsi' mele Salomón. \p \v 48 Jini C'ax Ñuc Bʌ ma'anic mi' chumtʌl ti templo tac melbil bʌ ti c'ʌbʌl. Che' ja'el tsi' yʌlʌ jini x'alt'an: \v 49 “Jini panchan c buchlib, jini pañimil i yajñib coc. ¿Chuqui ti otot la' wom la' melbeñon? che'en lac Yum. ¿Chuqui jini cajñib ba' mij c'aj co? \v 50 ¿Mach ba c melbalic pejtelel ili tac?” che'en. \v 51 Tsʌtsatax la' pusic'al. Mach sʌq'uesʌbilic la' pusic'al. Mʌcʌl la' chiquin. Ti pejtelel ora jatetla mi la' mʌctan jini Ch'ujul bʌ Espíritu. Che' bajche' tsi' mele la' ñojte'el, che' ja'el mi la' mel jatetla. \v 52 Ma'anic mi juntiquilic x'alt'an mach bʌ anic tsa' tic'lʌnti cha'an la' ñojte'el. Tsi' tsʌnsayob jini tsa' bʌ i wʌn subuyob tal jini Toj bʌ. Wʌle jatetla tsa'ix la' wʌc'ʌ jini Toj bʌ ti' c'ʌb i contra. Tsa'ix la' tsʌnsa. \v 53 Jini ángelob tsi' yʌq'ueyetla i mandar Dios. Jatetla ma'anic tsa' la' jac'ʌ. Che' tsi' yʌlʌ Esteban. \s1 Tsi' juluyob Esteban ti xajlel \p \v 54 Che' bʌ tsi' yubiyob ili t'an tsa' wen mich'ayob. Quech'ecñayob i bʌquel i yej tsi' meleyob cha'an mich' tsi' q'ueleyob. \v 55 But'ul Esteban ti Ch'ujul bʌ Espíritu. Tsi' letsa i wut ti panchan. Tsi' q'uele i ñuclel Dios. Tsi' q'uele Jesús ya' wa'al ti' ñoj Dios. \v 56 Tsi' yʌlʌ: Awilan, wolij q'uel calal jini panchan. Ya' wa'al i Yalobil Winic ti' ñoj Dios, che'en. \p \v 57 Tsi' cha'leyob c'am bʌ t'an. Tsi' mʌcʌyob i chiquin. Temel tsa' majliyob ti ajñel cha'an mi' chucob Esteban. \v 58 Tsi' chocoyob loq'uel ti colem tejclum. Tsi' juluyob ti xajlel. Jini tsa' bʌ i yubibeyob i t'an Esteban tsi' chocoyob jubel i bujc tac ti' yoc juntiquil winic i c'aba' Saulo. \v 59 Che' bʌ tsi' juluyob ti xajlel, Esteban tsi' pejca Dios. Tsi' yʌlʌ: C Yum Jesús, ch'ʌmbeñon c ch'ujlel, che'en. \v 60 Tsa' ñocle. C'am tsi' cha'le t'an: C Yum, mach a wʌq'ueñob ti' wenta ili i mul, che'en. Che' bʌ tsa' ujti i sub jini t'an tsa' chʌmi. \c 8 \p \v 1 Saulo uts'at tsi' yubi che' bʌ tsi' tsʌnsayob. \s1 Saulo tsi' tic'la xñopt'añob \p Ti jim bʌ ora tsa' tejchi cabʌl tic'laya ti' contra jini xñopt'añob tsa' bʌ i tempayob i bʌ ti Jerusalén. Ti pejtelelob tsa' pam pujquiyob ti pejtelel Judea yic'ot ti Samaria. Cojach jini apóstolob ma'anic tsa' pujquiyob. \v 2 Winicob mu' bʌ i ch'ujutesañob Dios tsi' q'uecheyob majlel Esteban cha'an mi' mucob. Cabʌl tsi' yuc'tayob. \v 3 Saulo tsi' ñopo i jisan jini xñopt'añob. Tsa' ochi ti jujump'ejl otot. Tsi' wersa chucu majlel winicob x'ixicob. Tsi' yotsayob ti mʌjquibʌl. \s1 Felipe tsa' majli ti subt'an ti Samaria \p \v 4 Jini tsa' bʌ pujquiyob, tsa' pam ñumiyob ti subt'an. \v 5 Felipe tsa' caji' jubel majlel ti tejclum i c'aba' Samaria. Ya' tsi' subu i t'an Cristo. \v 6 Bajc'ʌl winicob x'ixicob ti jump'ejlob jach i pusic'al tsi' jac'beyob i t'an Felipe che' bʌ tsi' yubiyob, che' bʌ tsi' q'ueleyob i yejtal i p'ʌtʌlel tsa' bʌ i pʌsʌ. \v 7 Come cabʌl tsa' loq'uiyob i xibʌjlel. Wen c'am tsi' cha'leyob t'an jini xibajob che' bʌ tsa loq'uiyob. Cabʌl tsa' lajmesʌntiyob jini mach bʌ weñobic i yoc i c'ʌb. \v 8 Jini cha'an wen tijicña tsa' caji i yubiñob ya' ti jini tejclum. \p \v 9 Juntiquil winic i c'aba' Simón, tsa' bʌ i cha'le wujt ti yambʌ ora, cabʌl tsi' loti tejclumob ti Samaria. Tsi' subu i bʌ ti ñuc. \v 10 Ti pejtelelob tsi' wen ubibeyob i t'an, jini ch'o'ch'oco' bʌ yic'ot jini ñuco' bʌ. Tsi' yʌlʌyob: Jiñʌch jini ñuc bʌ i p'ʌtʌlel Dios, lon che'ob. \v 11 Tsi' wen jac'beyob come c'ʌlʌl ti wajali tsa' toj sajtiyob i pusic'al cha'an leco tac bʌ i melbal. \v 12 Tsa' caji i ñopbeñob i t'an Felipe che' bʌ tsi' subeyob jini wen t'an cha'an i yumʌntel Dios ti' c'aba' Jesucristo. Wʌle cabʌl winicob x'ixicob tsi' ch'ʌmʌyob ja'. \v 13 Simón tsi' ñopo ja'el. Che' bʌ tsa'ix i ch'ʌmʌ ja', tsa' jale yic'ot Felipe. Tsa' toj sajti i pusic'al che' bʌ tsi' q'uele i yejtal i p'ʌtʌlel yic'ot ñuc bʌ i melbal tsa' bʌ i cha'le Felipe. \p \v 14 Jini apóstolob añob ti Jerusalén. Che' yujilobix wolix i ñopob i t'an Dios ya' ti Samaria, tsi' chocoyob majlel Pedro yic'ot Juan ya' ba' añob. \v 15 Che' bʌ tsa' c'otiyob ti Samaria, tsi' c'ajtibeyob Dios ti oración cha'an mi' yʌq'uen winicob x'ixicob jini Ch'ujul bʌ Espíritu. \v 16 Come maxto anic tsa' aq'uentiyob Ch'ujul bʌ Espíritu jini año' bʌ ti Samaria. Cojax to tsi' ch'ʌmʌyob ja' ti' c'aba' Jesús. \v 17 Pedro yic'ot Juan tsi' yʌc'ʌyob i c'ʌb ti' jol. Tsa' aq'uentiyob Ch'ujul bʌ Espíritu. \p \v 18 Che' bʌ tsi' q'uele Simón aq'uebilobix Ch'ujul bʌ Espíritu cha'an tsi' yʌq'ueyob i c'ʌb jini apóstolob, Simón tsi' pʌsbeyob taq'uin. \v 19 Tsi' subeyob: Aq'ueñon ja'el a p'ʌtʌlel cha'an mi cʌq'uen Ch'ujul bʌ Espíritu majqui jach com che' mi cʌq'ueñob j c'ʌb ti' jol, che'en. \v 20 Pedro tsi' sube: La' jilic a taq'uin a wic'ot, come wola' lon ña'tan ti a pusic'al mi mejlel a mʌn yic'ot taq'uin a majtan ch'oyol bʌ ti Dios. \v 21 Maxto ochemetic ti jini e'tel. Mach a cha'anic. Come mach tojic a pusic'al ti' wut Dios. \v 22 Cʌyʌ a jontolil. C'ajtiben Dios cha'an mi' ñusʌbeñet jini tsa' bʌ a ña'ta ti a pusic'al. \v 23 Come mij q'uel an ch'aj bʌ i tsʌytsʌyñʌyel a pusic'al. Chucbilet ti jontolil, che'en Pedro. \v 24 Simón tsi' jac'ʌ: C'ajtiben lac Yum cha'an ma'anic mi' wis tajon jini tsa' bʌ a wʌlʌ, che'en. \p \v 25 Pedro yic'ot Juan, che' bʌ tsi' subeyob i t'an lac Yum yic'ot chuqui tac tsi' q'ueleyob ti' tojlel lac Yum, tsa' sujtiyob ti Jerusalén. Tsi' subuyob jini wen t'an ti cabʌl tejclum tac ya' ti Samaria. \s1 Felipe yic'ot jini ch'oyol bʌ ti Etiopía \p \v 26 I yángel lac Yum tsi' pejca Felipe. Tsi' sube: Ch'ojyen, cucu ti sur ba'an colem bʌ i tiquiñal pañimil ti' bijlel Gaza mu' bʌ i jubel loq'uel ti Jerusalén, che'en. \v 27 Tsa' ch'ojyi Felipe, tsa' majli. Awilan, ya'an juntiquil eunuco ch'oyol bʌ ti Etiopía. An ñuc bʌ i ye'tel cha'an x'ixic bʌ yumʌl ti Etiopía i c'aba' Candace. Jini winic tsi' cʌntʌbe pejtelel i chubʌ'an. Tsajni jini winic ti Jerusalén cha'an mi' ch'ujutesan Dios. \v 28 Wolix ti cha' sujtel, buchul ti carreta mu' bʌ i tujc'ʌntel majlel. Woli' q'uel i jun jini x'alt'an Isaías. \v 29 Jini Espíritu tsi' sube Felipe: Cucu ba'an jini carreta. Yom ma' majlel yic'ot, che'en. \v 30 Felipe tsa' majli ti lʌc'ʌl. Tsi' yubibe i t'an jini winic che' bʌ woli' pejcan i jun jini x'alt'an Isaías. Felipe tsi' sube: ¿Mu' ba a ch'ʌmben isujm jini t'an woli bʌ a q'uel? che'en. \v 31 Jini winic tsi' yʌlʌ: ¿Bajche' mi mejlel c ch'ʌmben isujm mi ma'anic majqui mi' cʌntesañon? che'en. Tsi' sube letsel Felipe cha'an mi' buchtʌl yic'ot. \v 32 Ya' ba' woli' q'uel i Ts'ijbujel Dios an jini t'an: “Tsa' pʌjyi majlel cha'an mi' chʌmel che' bajche' tiñʌme'. Che' bajche' alʌ tat tiñʌme' ñʌch'ʌl bʌ ti' tojlel jini mu' bʌ i tsepben i tsutsel, ma'anic tsi' cha'le t'an jini winic. \v 33 Pec' tsi' mele i bʌ. Jini año' bʌ i ye'tel ma'anic tsi' meleyob ti toj. ¿Majqui mi mejlel i tsicben i yalobilob jini winic? Come tsa' tsʌnsʌnti ila ti pañimil”, che'en. \p \v 34 Jini eunuco tsi' c'ajtibe Felipe: Awocolic subeñon, ¿majqui jini tsa' bʌ ña'tʌnti ti' t'an jini x'alt'an? ¿Jim ba jini x'alt'an Isaías o jim ba yambʌ winic? che'en. \v 35 Felipe tsa' caji ti t'an. Tsa' caji i suben jini wen t'an cha'an Jesús che' bajche' ts'ijbubil i cha'an Isaías. \p \v 36 Che' woli' majlelob ti bij, tsa' c'otiyob ba'an ja'. Jini eunuco tsi' sube: Q'uele, wʌ'an ja'. ¿Am ba chuqui mi' mʌctañon cha'an mic ch'ʌm ja? che'en. \v 37 Felipe tsi' sube: Mi wola' ñop ti pejtelel a pusic'al, mi mejlel a ch'ʌm ja', che'en. Jini eunuco tsi' jac'be: Mic ñop i Yalobilʌch Dios jini Jesucristo, che'en. \v 38 Jini eunuco tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' cʌy i xʌmbal jini carreta. Tsa' jubiyob ti ja' ti' cha'ticlelob, Felipe yic'ot jini eunuco. Felipe tsi' yʌq'ue ch'ʌmja'. \v 39 Che' bʌ tsa' loq'uiyob ti ja', i yEspíritu lac Yum tsi' jʌm chucu majlel Felipe. Jini eunuco ma'anix tsi' chʌn q'uele. Tijicña i pusic'al tsa' majli ti bij. \v 40 Ya' tsa' tajle Felipe ti Azoto. Che' bʌ tsa' ñumi majlel, tsi' subu jini wen t'an ti pejtelel tejclum tac c'ʌlʌl ti Cesarea. \c 9 \s1 Saulo tsi' ñopo lac Yum \r (Hch. 22.6‑16; 26.12‑18) \p \v 1 Saulo woli to ti a'leya ti' contra xcʌnt'añob i cha'an lac Yum. Yom i tsʌnsañob. Tsa' tili ba'an ñuc bʌ motomaj. \v 2 Tsi' c'ajtibe jun cha'an mi' pʌs ti sinagoga tac ya' ti Damasco. Jini jun tsi' yʌq'ue i ye'tel cha'an cʌchbil mi' pʌyob majlel ti Jerusalén pejtelel woli bʌ i ñopbeñob i bijlel Cristo, mi tsi' tajayob. \p \v 3 Che' woli' majlel ti bij, che' yomix c'otel ti Damasco, ora jach tsa' tili i sʌclel c'ajc ch'oyol bʌ ti panchan ti' joytilel Saulo. \v 4 Tsa' yajli ti lum. Tsi' yubi t'an tsa' bʌ i sube: Saulo, Saulo, ¿chucoch ma' tic'lañon? che'en. \v 5 Saulo tsi' yʌlʌ: ¿Majquiyet c Yum? che'en. Tsi' sube: Joñoñʌch Jesús woli bʌ a tic'lan, che'en. \v 6 Saulo, tsiltsilña ti bʌq'uen, tsi' sube: C Yum, ¿chuqui a wom mic cha'len? che'en. Lac Yum tsi' sube: Ch'ojyen. Ochen ti tejclum. Mi caj a subentel chuqui yom ma' cha'len, che'en. \v 7 Winicob woli bʌ i pi'leñob Saulo ti xʌmbal ñʌch'ʌl tsa' cʌleyob cha'an bʌq'uen. Come ti isujm tsi' yubiyob t'an, pero ma'anic tsi' q'ueleyob majqui woli ti t'an. \v 8 Saulo tsa' ch'ojyi ti lum. Che' cañalix i wut, ma'anic chuqui tsa' mejli i q'uel. Jini i pi'ʌlob tsi' toj'esayob majlel ti' c'ʌb. Tsi' pʌyʌyob majlel ti Damasco. \v 9 Uxp'ejl q'uin tsa' cʌle ti xpots'. Ma'anic chuqui tsi' c'uxu. Ma'anic chuqui tsi' japʌ. \s1 Saulo ya' ti Damasco \r (Hch. 22.12‑16) \p \v 10 An juntiquil xcʌnt'an ti Damasco, i c'aba' Ananías. Tsi' q'uele chuqui tsa' pʌsbenti ti lac Yum. Lac Yum tsi' sube: Ananías, che'en. Ananías tsi' jac'ʌ: Wʌ' añon c Yum, che'en. \v 11 Lac Yum tsi' sube: Ch'ojyen. Cucu ti bij, i c'aba' Toj. Ya' ti' yotot Judas, sajcan juntiquil winic i c'aba' Saulo, ch'oyol bʌ ti Tarso. Awilan, woli' pejcan Dios. \v 12 Saulo tsa'ix i q'ueleyet che' bajche' ti ñajal, Ananías. Tsi' q'uele tsa' wʌc'ʌ a c'ʌb ti' jol cha'an mi' cha' c'otel i wut, che'en. \v 13 Ananías tsi' jac'ʌ: C Yum, cabʌl tsa cubi t'an cha'an jini winic. Cabʌl i jontolil tsa' bʌ i cha'le ti' contra a cha'año' bʌ ti Jerusalén. \v 14 An i ye'tel ilayi aq'uebil cha'an ñuc bʌ motomajob cha'an mi' cʌch pejtelel mu' bʌ i pejcañob a c'aba', che'en Ananías. \v 15 Lac Yum tsi' sube: Cucu, come yajcʌbilʌch c cha'an, cha'an mi' sub majlel j c'aba' ti' tojlel gentilob yic'ot reyob yic'ot israelob. \v 16 Come mi caj c pʌsben bajche' c'amel mi caj i yubin wocol cha'an tij c'aba', che'en. \p \v 17 Ananías tsa' majli. Tsa' ochi ti otot. Che' bʌ tsi' yʌc'ʌ i c'ʌb ti' jol Saulo, tsi' yʌlʌ: Hermano Saulo, c Yum Jesús tsa' bʌ tsictiyi ti bij che' bʌ tsa' tiliyet, tsi' chocoyon tilel cha'an mi' cha' c'otel a wut, cha'an ma' bujt'el ti Ch'ujul bʌ Espíritu, che'en. \v 18 Ti ora jach tsa' c'ajli loq'uel i sujl i wut. Tsa' cha' c'oti i wut. Tsa' ch'ojyi Saulo. Tsi' ch'ʌmʌ ja'. \v 19 Che' ujtemix ti we'el tsi' cha' taja i p'ʌtʌlel. \p Cha'p'ejl uxpejl q'uin tsa' jale Saulo yic'ot xcʌnt'añob ti Damasco. \v 20 Tsi' bʌc' subu t'an cha'an Cristo ti sinagoga tac. Tsi' yʌlʌ: I Yalobilʌch Dios jini Cristo, che'en. \v 21 Tsa' toj sajtiyob i pusic'al pejtelel tsa' bʌ i yubiyob. Tsi' yʌlʌyob: ¿Mach ba jinic tsa' bʌ i tic'la jini mu' bʌ i pejcañob i c'aba' Cristo ya' ti Jerusalén? Jini cha'an tsa' tili wʌ'i cha'an cʌchbil mi' pʌyob majlel ti' tojlel ñuc bʌ motomajob, che'ob. \v 22 Ñumen cabʌl tsa' p'ojli i p'ʌtʌlel Saulo. Ma'anic chuqui tsa' mejli i jac'ob jini judíojob chumulo' bʌ ti Damasco, come Saulo tsi' wen tsictesʌbeyob Cristojʌch jini Jesús. \v 23 Che' bʌ tsa' ñumi cabʌl q'uin, jini judíojob tsi' comol pejcayob i bʌ. Tsi' ña'tayob bajche' mi caj i tsʌnsañob Saulo. \v 24 Ubibilix i cha'an Saulo che' woli' chijtañob. Ti q'uiñil ti ac'ʌlel tsi' chijtayob ya' ti' ti' tac tejclum cha'an mi' tsʌnsañob. \v 25 Jini cha'an jini xcʌnt'añob tsi' pʌyʌyob majlel ti ac'ʌlel. Tsi' ju'sayob ti colem chiquib ti' ñʌc' jini chan bʌ ts'ajc. \s1 Saulo ya' ti Jerusalén \p \v 26 Che' bʌ tsa' c'oti Saulo ti Jerusalén, tsi' ñopo i tem ajñel yic'ot xcʌnt'añob. Ti pejtelel tsi' bʌc'ñayob. Ma'anic tsi' ñopoyob mi xcʌnt'an Saulo. \v 27 Bernabé tsi' taja. Tsi' pʌyʌ majlel ba'an jini apóstolob. Tsi' subeyob: Jiñʌch Saulo. Tsi' q'uele lac Yum ti bij. Lac Yum tsi' pejca. Ya' ti Damasco ch'ejl i pusic'al tsi' cha'le subt'an ti' c'aba' Jesús, che'en. \v 28 Jini cha'an temel tsa' ajni Saulo yic'otob ti Jerusalén. \v 29 Ch'ejl i pusic'al tsi' cha'le subt'an ti' c'aba' lac Yum. Tsi' subeyob jini griegojob jini wen t'an. Tsi' contrajiyob i bʌ ti t'an. Jini griegojob yomob i tsʌnsan Saulo. \v 30 Che' yujilobix jini hermanojob, tsi' pʌyʌyob majlel ti Cesarea. Tsi' chocoyob majlel ti Tarso. \v 31 Tsa' ñʌjch'i i tic'lʌntel jini xñopt'añob ti pejtelel Judea yic'ot ti Galilea yic'ot ti Samaria. Tsa' p'ʌtesʌntiyob. Tsi' chʌn bʌc'ñayob lac Yum. Tsa' ñuc'ayob i pusic'al cha'an Ch'ujul bʌ Espíritu. Tsa' wen p'ojliyob. \s1 Eneas yic'ot Tabita \p \v 32 Che' bʌ tsa' ñumi majlel Pedro ti pejtelel lum, tsa' c'oti i jula'tan i cha'año' bʌ lac Yum ya' bʌ chumulob ti Lida. \v 33 Ya' tsi' taja juntiquil winic, i c'aba' Eneas. Ñolol ti' wʌyib waxʌcp'ejl jab. Mach wenic i yoc i c'ʌb. \v 34 Pedro tsi' sube: Eneas, Jesucristo woli' lajmesañet. Ch'ojyen. Teche a wʌyib, che'en. Ti ora jach tsa' ch'ojyi. \v 35 Pejtelel jini ya' bʌ chumulob ti Lida yic'ot ti Sarón tsi' q'ueleyob. Tsi' sutq'uiyob i bʌ cha'an mi' ñopob lac Yum. \p \v 36 Ya' ti Jope an xcʌnt'an i c'aba' Tabita, jiñʌch Dorcas. Jini x'ixic bʌxatax ti wen bʌ i ye'tel tsa' bʌ i cha'le. Tsi' yʌq'ueyob i chubʌ'an jini mach bʌ añobic i cha'an. \v 37 Ti jini jach bʌ semana tsa' c'am'a. Tsa' chʌmi. Che' bʌ tsa'ix ujti i pocob, tsi' yʌc'ʌyob ti jump'ejl i mal otot. \v 38 Lʌc'ʌl an Lida ti Jope. Jini xcʌnt'añob che' bʌ tsi' yubiyob ya'an Pedro ti Jope, tsi' chocoyob majlel cha'tiquil winicob ba'an. Tsi' subeyob: Awocolic mach ma' chʌn jalijel ilayi. La' ti ora ba' añon lojon, che'ob. \v 39 Jini cha'an Pedro tsa' ch'ojyi, tsa' majli yic'otob. Che' bʌ tsa' c'oti, tsi' pʌyʌyob ochel. Ya' wa'alob pejtelel jini meba' x'ixicob ti' joytilel Pedro, woliyob ti uq'uel. Tsi' pʌsbeyob cabʌl chaqueta yic'ot bujcʌl tsa' bʌ i mele Dorcas che' anto yic'otob. \v 40 Pedro tsi' subeyob cha'an mi' loq'uelob ti pejtelelob. Tsa' ñocle. Tsi' pejca Dios. Ti wi'il tsi' sutq'ui i bʌ cha'an mi' q'uel jini ch'ujlelʌl. Tsi' sube: Ch'ojyen, Tabita, che'en. Tsa' cajni i wut. Che' bʌ tsi' q'uele Pedro, tsa' buchle. \v 41 Pedro tsi' yʌq'ue i c'ʌb. Tsi' teche. Che' bʌ tsa'ix i cha' pʌyʌ ochel i cha'año' bʌ lac Yum yic'ot jini meba' x'ixicob, tsi' pʌsbeyob cha' cuxulix Dorcas. \v 42 Tsa' caji ti cʌjñel ti pejtelel Jope. Cabʌl tsi' ñopoyob lac Yum. \v 43 Ya' tsa' jale Pedro cabʌl q'uin ti Jope ti' yotot Simón, jini sts'aj pʌchi. \c 10 \s1 Cornelio tsi' pʌyʌ Pedro \p \v 1 Ya'an winic ti Cesarea, i c'aba' Cornelio. An ti' wenta Cornelio jo'c'al soldadojob i c'aba' Italiana. \v 2 Tsi' ch'ujutesa Dios jini winic. Tsi' bʌc'ña Dios yic'ot pejtelel año' bʌ ti' yotot. Tsi' yʌq'ueyob cabʌl i majtan jini p'ump'uño' bʌ. Pejtelel ora tsi' pejca Dios ti oración. \v 3 Che' ti och'ajel q'uin an chuqui tsi' q'uele tilem bʌ ti panchan. Juntiquil i yángel Dios tsa' ochi ba'an. Jini ángel tsi' pejca: Cornelio, che'en. \v 4 Cornelio tsi' cha'le bʌq'uen che' bʌ tsi' q'uele jini ángel. Tsi' sube: ¿Chuqui a wom c Yum? che'en. \p Jini ángel tsi' sube: A woración yic'ot i majtan tac p'ump'uño' bʌ mu' bʌ a wʌq'ueñob woli' ña'tʌntel ti Dios. \v 5 Choco majlel winicob ti Jope. Pʌyʌ tilel Simón, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Pedro. \v 6 Ya' jijlem Pedro ti' yotot Simón, jini sts'aj pʌchi. Lʌc'ʌl an i yotot ti' ti' colem ñajb. Pedro mi caj i subeñet chuqui yom ma' cha'len, che'en jini ángel. \v 7 Che' majlemix jini ángel tsa' bʌ i pejca, Cornelio tsi' pʌyʌ tilel cha'tiquil i winicob yic'ot juntiquil soldado tsa' bʌ i coltayob ti' ye'tel. Jini soldado tsi' ch'ujutesa Dios. \v 8 Che' bʌ tsi' subeyob chuqui tsa' ujti, Cornelio tsi' chocoyob majlel ti Jope. \s1 Jini tsa' bʌ i q'uele Pedro \p \v 9 Ti yijc'ʌlal, che' woliyob ti xʌmbal majlel ti bij, che' lʌc'ʌlix añob ti tejclum, Pedro tsa' letsi ti' jol otot cha'an mi' pejcan Dios. Ts'ita jax yom i taj xinq'uiñil. \v 10 Anix cabʌl i wi'ñal. Yomix i cha'len we'el. Che' woli to i chajpañob we'elʌl an chuqui tsi' q'uele Pedro ti espíritu. \v 11 Tsi' q'uele calal jini panchan. Woli' jubel tilel che' bajche' colem pisil cʌchbil ti chʌmp'ejlel i xujc. Tsa' ju'sʌnti c'ʌlʌl ti lum. \v 12 Ya' ti mal jini pisil an cabʌl alʌc'ʌl, yic'ot bʌte'el ti chajp ti chajp, yic'ot jini jʌlʌcña bʌ, yic'ot te'lemut. \v 13 Tsa' c'oti t'an, tsi' sube: Ch'ojyen, Pedro. Tsʌnsan. C'uxu, che'en. \v 14 Pedro tsi' sube: Mach che'iqui c Yum, come ma'anic ba' ora tsaj c'uxu chuqui tac tic'bil mi chuqui tac bibi', che'en. \v 15 Ti' cha'yajlel tsa' c'oti jini t'an ba'an Pedro: Mach a ts'a'len jatet, chuqui tac tsa'ix i sʌq'uesa Dios, che'en. \v 16 Uxyajl tsa' c'oti jini t'an. Ti wi'il jini pisil tsa' cha' chujqui letsel ti panchan. \p \v 17 Che' woli' chʌn ña'tan Pedro chuqui i sujmlel jini tsa' bʌ ujti i q'uel, awilan, tsa' tiliyob jini winicob chocbilo' bʌ tilel i cha'an Cornelio. Tsi' c'ajtibeyob baqui an i yotot Simón. Tsa' c'otiyob ti' ti'. \v 18 Che' bʌ tsi' cha'leyob pʌyoñel, tsi' c'ajtibeyob mi ya' jijlem Simón jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Pedro. \v 19 Che' woli to i ña'tan Pedro chuqui i sujmlel jini tsa' bʌ ujti i q'uel, jini Espíritu tsi' sube: Awilan, uxtiquil winicob woli' sajcañetob. \v 20 Ch'ojyen, che' jini. Juben. Cucu yic'otob. Mach yomic tile bixel a pusic'al, come joñon tsac chocoyob tilel, che'en. \v 21 Pedro tsa' jubi majlel ba'an jini winicob chocbilo' bʌ tilel i cha'an Cornelio. Tsi' subeyob: Awilan joñoñʌch, woli la' sajcañon. ¿Chucoch tsa' tiliyetla? che'en. \p \v 22 Tsi' subeyob: Jini Cornelio, i yaj capitán jo'c'al soldadojob, jini wen toj bʌ, mi' bʌc'ñan Dios. Cʌmbil i cha'an pejtelel israelob weñʌch i melbal. Juntiquil ch'ujul bʌ ángel tsi' sube Cornelio cha'an mi' pʌyet majlel ti' yotot cha'an mi' yubin chuqui ti t'an ma' sub, che'ob. \v 23 Pedro tsi' subeyob ochel. Tsi' we'sayob. \p Ti yijc'ʌlal tsa' ch'ojyi, tsa' majli yic'otob. Lamital jini hermanojob ti Jope tsi' pi'leyob majlel. \s1 Pedro ya' ti' yotot Cornelio \p \v 24 Ti yijc'ʌlal tsa' ochiyob ti Cesarea. Cornelio wolix i pijtañob. Tsa'ix i tempa cabʌl i pi'ʌlob yic'ot i cʌñʌyo' bʌ. \v 25 Che' bʌ tsa' ochi Pedro ti otot, tsa' tili Cornelio i taj. Cornelio tsi' ñocchoco i bʌ ti' tojel. Tsa' caji i ch'ujutesan. \v 26 Pedro tsi' teche ch'ojyel. Tsi' sube: Ch'ojyen. Winicon ja'el, che'en. \v 27 Che' bʌ woli' pejcañob i bʌ, tsa' ochi Pedro ti' mal otot. Tsi' taja cabʌl tempʌbilo' bʌ. \v 28 Tsi' subeyob: La' wujil tic'bil ti mandar mi' yajñel judío yic'ot winic ch'oyol bʌ ti yambʌ lum. Tic'bil mi' jula'tan. Dios tsi' pʌsbeyon mach wenic mic ts'a'len winicob mi juntiquilic. Mach mejlic c bi'leñob. \v 29 Jini cha'an tsa' tiliyon che' bʌ tsa' pʌyʌyon tilel. Ma'anic tsac ñusa c pʌyol. Jini cha'an mij c'ajtibeñetla, ¿chucoch tsa' la' pʌyʌyon tilel? che'en. \p \v 30 Cornelio tsi' sube: Anix chʌmp'ejl q'uin che' bajche' ti ili ora woliyon ti oración. Che' ti och'ajel q'uin, awilan juntiquil winic tsa' wa'le ti' tojel c wut. Wen sʌcxowan i bujc. \v 31 Jini winic tsi' subeyon: “Cornelio, ubibilix a woración i cha'an Dios. Ña'tʌbil i cha'an Dios, tsa'ix a wʌq'ue i majtan jini p'ump'uño' bʌ. \v 32 Jini cha'an, choco majlel winicob c'ʌlʌl ti Jope. Pʌyʌ tilel Simón, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Pedro. Ya jijlem ti' yotot Simón jini sts'aj pʌchi lʌc'ʌl bʌ ti' ti' colem ñajb. Che' tilemix mi caj i pejcañet”, che'en. \v 33 Jini cha'an ti ora jach tsac chocoyob majlel ba' añet. Uts'at tsa' tiliyet. Wʌle wʌ' temel añon lojon ti' wut Dios tic pejtelel lojon cha'an mi cubin lojon pejtelel chuqui tsi' subeyet Dios. Che' tsi' yʌlʌ Cornelio. \s1 I subt'an Pedro \p \v 34 Pedro tsa' caji ti t'an. Tsi' yʌlʌ: Mic ña'tan ti isujm, junlajal mi' q'uel winicob Dios. \v 35 Ti pejtelel lum Dios mi' q'uel ti uts'at jini mu' bʌ i bʌc'ñañob, mu' bʌ i cha'leñob chuqui toj. \v 36 Dios tsi' choco tilel i t'an ba'an israelob. Tsi' subeyob jini wen t'an cha'an mi' tajob i ñʌch'tilel i pusic'al ti Jesucristo, jiñʌch i Yum pejtelel winicob. \v 37 Ubibil la' cha'an jini t'an tsa' bʌ pujqui ti pejtelel Judea. Ya' tsa' tejchi ti Galilea che' bʌ tsi' subu Juan cha'an mi' ch'ʌmob ja'. \v 38 Dios tsi' yajca Jesús, jini loq'uem bʌ ti Nazaret. Tsi' yʌq'ue Ch'ujul bʌ Espíritu yic'ot i p'ʌtʌlel. Baqui jach tsa' ñumi tsi' cha'le uts'at bʌ i ye'tel. Tsi' lajmesa pejtelel jini tic'lʌbilo' bʌ cha'an xiba, come an Dios yic'ot. \v 39 Joñon lojon tsaj q'uele lojon pejtelel chuqui tsi' mele Jesús ti Judea yic'ot ti Jerusalén. Jini judíojob tsi' tsʌnsayob. Tsi' ch'ijiyob ti te'. \v 40 Dios tsi' teche ch'ojyel ti' yuxp'ejlel q'uin. Tsi' yʌc'ʌ ti q'uejlel. \v 41 Mach ti' wutic pejtelel winicob x'ixicob, cojach tic wut lojon tsa' bʌ c cha'le lojon we'el, uch'el yic'ot Jesús che' ch'ojyemix loq'uel ba'an chʌmeño' bʌ. Dios tsi' wa'chocoyon lojon ti testigo cha'an mic laj sub chuqui tsaj q'uele lojon. \v 42 Jesús tsi' yʌq'ueyon lojon mandar cha'an mic subeñob winicob x'ixicob jiñʌch Jesús jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios mu' bʌ caj i cha'len meloñel. Mi caj i mel jini cuxulo' bʌ yic'ot chʌmeño' bʌ. \v 43 Pejtel x'alt'añob tsi' yʌlʌyob mi caj i ñusʌbentelob i mul ti' c'aba' Jesús pejtelel mu' bʌ i ñopob. Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \p \v 44 Che' woli to i sub jini t'an Pedro, tsa' aq'uentiyob Ch'ujul bʌ Espíritu pejtelel tsa' bʌ i yubibeyob i t'an. \v 45 Jini hermanojob tsepbilo' bʌ i pʌchʌlel, tsa' bʌ i pi'leyob majlel Pedro, tsa' toj sajtiyob i pusic'al, come tsa' aq'uentiyob gentilob ja'el jini Ch'ujul bʌ Espíritu ti' majtan jach. \v 46 Come tsi' yubiyob woliyob ti t'an ti yan tac bʌ t'an. Woli' subob i ñuclel Dios. \v 47 Pedro tsi' c'ajtibeyob: ¿Mejl ba mi lac tic'ob ti ch'ʌmja' jini tsa' bʌ aq'uentiyob jini Ch'ujul bʌ Espíritu che' bajche' tsa' aq'uentiyonla? che'en. \v 48 Tsi' subeyob cha'an mi' ch'ʌmob ja' ti' c'aba' Jesucristo. Jini gentilob tsi' subeyob Pedro ti wocol t'an cha'an mi' jalijel yic'otob cha'p'ejl uxp'ejl q'uin. \c 11 \s1 Pedro tsi' pejca xñopt'añob ya' ti Jerusalén \p \v 1 Jini apóstolob yic'ot jini hermanojob año' bʌ ti Judea tsi' yubiyob tsa'ix i jac'beyob i t'an Dios jini gentilob ja'el. \v 2 Che' bʌ tsa' tili Pedro ti Jerusalén, jini woli bʌ i ñopob tsep pʌchʌlel tsi' yʌ'leyob. \v 3 Tsi' subeyob: ¿Chucoch tsa' ochiyet ti' yotot winicob mach bʌ tsepbilobic i pʌchʌlel? ¿Chucoch tsa' cha'le we'el yic'otob? che'ob. \v 4 Quepecña tsa' caji i sub Pedro chuqui tsa' ujti. Tsi' yʌlʌ: \v 5 Che' ya' añon ti tejclum i c'aba' Jope che' wolic pejcan Dios, an chuqui tsaj q'uele tilem bʌ ti panchan. Tsa' jubi tilel ti panchan che' bajche' colem pisil ju'sʌbil ti chʌmp'ejlel i xujc. Tsa' c'oti ba' añon. \v 6 Che' bʌ tsac wen q'uele, ya'an alac'ʌl, yic'ot jontol tac bʌ bʌte'el, yic'ot lucum yic'ot te'lemut. \v 7 Tsa cubi t'an. Tsi' subeyon: “Ch'ojyen, Pedro. Tsʌnsan, c'uxu”, che'en. \v 8 Tsac subu: “Ma'anic, c Yum, come ma'anic ba' ora tsa' ochi ti quej chuqui tac tic'bil, mi chuqui tac bibi”, cho'on tsac sube. \v 9 Jini t'an ch'oyol bʌ ti panchan tsi' jac'beyon ti' cha'yajlel: “Mach a ts'alen chuqui tac tsa'ix i sʌq'uesa Dios”, che'en. \v 10 Uxyajl tsa' c'oti jini t'an. Ti wi'il tsa' cha' chujqui letsel ti panchan ti pejtelel. \p \v 11 Awilan, tsa' bʌc' tiliyob uxtiquil winicob ti jini otot ba' añon. Chocbilob tilel ti Cesarea tsa' tiliyob ba' añon. \v 12 Jini Espíritu tsi' subeyon mach yomic tile bixel c pusic'al. Yom abi mic majlel ti ora yic'otob. Ili wʌctiquil hermanojob tsa' majliyob quic'ot ja'el. Tsa' ochiyon lojon ti' yotot Cornelio. \v 13 Tsi' subeyon lojon bajche' tsi' q'uele juntiquil ángel wa'al ti' yotot. Jini ángel tsi' sube: “Choco majlel winicob ti Jope. Pʌyʌ tilel Simón, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Pedro. \v 14 Mi caj i subeñet t'an cha'an mi la' coltʌntel, jatet yic'ot pejtelel año' bʌ ti a wotot”, che'en. \p \v 15 Che' bʌ tsa' cajiyon ti t'an, tsa' aq'uentiyob Ch'ujul bʌ Espíritu ja'el che' bajche' tsa' aq'uentiyonla ti ñaxan. \v 16 Tsac ña'ta i t'an lac Yum tsa' bʌ i yʌlʌ: “Isujm, Juan tsi' yʌq'ueyetla ch'ʌmja' ti ja', pero mi caj la' wʌq'uentel la' ch'ʌm Ch'ujul bʌ Espíritu”, che'en. \v 17 Dios tsi' yʌq'ueyob i majtan che' bajche' tsi' yʌq'ueyonla che' bʌ tsa' lac jac'be i t'an lac Yum Jesucristo. Mi che'ʌch tsi' mele Dios, ¿mejl ba mic tic' joñon? Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \v 18 Che' bʌ tsi' yubibeyob i t'an, ñʌch'ʌl tsa' cʌleyob. Tsi' subuyob i ñuclel Dios. Tsi' yʌlʌyob: Dios tsa'ix i yʌq'ueyob gentilob ja'el i cʌyob i mul cha'an mi' tajob i cuxtʌlel, che'ob. \s1 Xñopt'añob ya' ti Antioquía \p \v 19 Che' bʌ tsa' chʌmi Esteban tsa' tejchi cabʌl tic'laya. Jini winicob tsa' bʌ pam pujquiyob cha'an i tic'lʌntel tsa' majliyob c'ʌlʌl ti Fenicia yic'ot ti Chipre, yic'ot ti Antioquía. Jini jach judíojob tsa' subentiyob jini wen t'an. \v 20 An ja'el winicob ch'oyolo' bʌ ti Chipre yic'ot ti Cirene tsa' bʌ ochiyob ti Antioquía. Tsi' pejcayob griegojob ja'el. Tsi' subeyob jini wen t'an cha'an lac Yum Jesús. \v 21 An i p'ʌtʌlel lac Yum yic'otob. Wen cabʌl tsi' sutq'uiyob i bʌ cha'an mi' ñopob lac Yum. \p \v 22 Jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ ti Jerusalén tsi' yubiyob chuqui tsa' ujti. Tsi' chocoyob majlel Bernabé c'ʌlʌl ti Antioquía. \v 23 Che' bʌ tsa' c'oti Bernabé ya' ti Antioquía, tijicña i pusic'al come tsi' q'uele añob ti' yutslel i pusic'al Dios. Tsi' xic'beyob ti pejtelelob cha'an mi' chʌn ñopob lac Yum ti' xuc'tilel i pusic'al. \v 24 Uts'at i pusic'al Bernabé. But'ul ti Ch'ujul bʌ Espíritu. Ñopol i cha'an i t'an Dios ti jump'ejl i pusic'al. Cabʌl winicob x'ixicob tsi' ñopoyob lac Yum. \p \v 25 Ti wi'il tsa' majli Bernabé ti Tarso cha'an mi' sʌclan Saulo. \v 26 Che' bʌ tsi' taja, tsi' pʌyʌ majlel ti Antioquía. Jump'ejl jab tsa' tem ajniyob ya'i yic'ot jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ. Tsi' cʌntesayob cabʌl winicob x'ixicob. Ya' ti Antioquía tsa' tejchi i pejcʌntelob ti cristianojob jini xcʌnt'añob cha'an tsi' tsajcayob Cristo. \p \v 27 Tsa' cajiyob ti jubel majlel ti Antioquía x'alt'añob ch'oyolo' bʌ ti Jerusalén. \v 28 Tsa' wa'le juntiquil i c'aba' Agabo. Ti' p'ʌtʌlel jini Espíritu tsi' subeyob tal wi'ñal ti pejtelel pañimil. Jini wi'ñal tsa' caji che' ochemix Claudio ti' ye'tel. \v 29 Jini xcʌnt'añob tsi' ña'ta i chocbeñob majlel i majtan jini hermanojob año' bʌ ti Judea che' bajche' c'amel tsa' mejli i yʌc'ob ti jujuntiquil. \v 30 Che'i tsi' cha'leyob. Tsi' chocoyob majlel ti' c'ʌb Bernabé yic'ot Saulo cha'an mi' yʌq'ueñob jini ancianojob. \c 12 \s1 Yambʌ i tic'lʌntelob \p \v 1 Ti jini jach bʌ ora jini rey Herodes tsa' caji i wersa tic'lan lamital jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ. \v 2 Tsi' set' t'ojbe loq'uel i bic' Jacobo, i yʌscun Juan. \v 3 Che' bʌ tsi' q'uele Herodes tijicñayob judíojob cha'an tsi' tsʌnsa Jacobo, tsa' caji i chuc Pedro ja'el. I q'uiñilelix caxlan waj mach bʌ anic i levadurajlel. \v 4 Che' bʌ tsa'ix i chucu Pedro, tsi' yotsa ti mʌjquibʌl. Tsi' yʌc'ʌ ti cʌntʌntel cha'an wʌclujuntiquil (16) soldadojob. Ti chʌnchʌntiquilob tsi' cʌntayob. Herodes tsi' ña'ta i loc'san Pedro che' ñumenix Pascua cha'an mi' mel ti' wut xtejclumob. \v 5 Jini cha'an cʌntʌbil Pedro ti mʌjquibʌl. Jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ tsi' c'ajtibeyob Dios ti oración ti pejtelel ora cha'an Pedro. \s1 Lac Yum tsi' loc'sa Pedro ti mʌjquibʌl \p \v 6 Ti jini jach bʌ ac'ʌlel che' yomix Herodes i pʌy loq'uel Pedro, ya'an Pedro xinlʌpʌl i cha'an cha'tiquil soldadojob, cʌchʌl ti cha't'ujm cadena. Jini xcʌntayajob woli' cʌntañob i ti' mʌjquibʌl ti jumpat. \v 7 Awilan, tsa' tili i yángel lac Yum ba'an Pedro. Tsa' tsictiyi c'ajc ti mʌjquibʌl. Jini ángel tsi' ñijca Pedro ti' ts'ejtʌl. Tsi' sube: Ch'ojyen ti ora, che'en. Tsa' tujq'ui jini cadena am bʌ ti' c'ʌb. \v 8 Jini ángel tsi' sube: Cʌchʌ a bʌ ti a cajchiñʌc'. Lʌpʌ a xʌñʌb, che'en. Che'i tsi' mele Pedro. Jini ángel tsi' cha' sube: Lʌpʌ pʌl bʌ a bujc. La' tsajcañon, che'en. \v 9 Pedro tsi' tsajca loq'uel jini ángel. Mach yujilic Pedro mi isujm chuqui tsi' cha'le jini ángel. Woli jach ti ñajal tsi' lon ña'ta ti' pusic'al. \v 10 Che' bʌ tsa'ix i ñusayob jini ñaxan bʌ xcʌntaya yic'ot jini wi'il bʌ tsa' tiliyob ba'an colem bʌ i ti' cárcel melbil bʌ ti tsucul taq'uin, ya' ba' mi' loq'uelob majlel ti tejclum. Yilol jach tsa' jajmi ti' wutob. Che' bʌ tsa' loq'uiyob ti mʌjquibʌl, che' bʌ tsi' xʌñʌyob majlel calle, tsi' bʌc' sʌtʌ i bʌ jini ángel. \p \v 11 Tsa' toj juli i pusic'al Pedro. Tsi' yʌlʌ: Wʌle mic ña'tan isujmʌch. Jini c Yum tsi' choco tilel i yángel. Tsi' coloyon ti' c'ʌb Herodes yic'ot ti' c'ʌb pejtelel judíojob tsa' bʌ i chijtayoñob. Che' tsi' yʌlʌ ti' pusic'al Pedro. \p \v 12 Che' bʌ tsa'ix i ña'ta, tsa' c'oti ti' yotot María, i ña' Juan, jini xcʌnt'an am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Marcos. Ya' temel añob cabʌl xñopt'añob. Woli' pejcañob Dios. \v 13 Pedro tsi' jats'ʌ i ti' corredor. Tsa' majli juntiquil xch'oc i c'aba' Rode i yubin majqui ya'an. \v 14 Che' bʌ tsi' cʌmbe i t'an Pedro, tijicña jax tsi' yubi. Ma'anic tsi' jambe i ti' corredor. Ajñel tsa' cha' ochi ti mal otot. Tsi' subeyob: Ixix wa'al Pedro ti' ti' corredor, che'en. \v 15 Tsi' subeyob: Sojquem a jol, che'ob. Rode tsi' chʌn subeyob: Ixʌch an, che'en. Tsi' yʌlʌyob: Jiñʌch i yángel, che'ob. \v 16 Pedro tsa' to i chʌn jats'ʌ i ti' corredor. Che' bʌ tsi' jambeyob tsi' q'ueleyob. Tsa' toj sajtiyob i pusic'al. \v 17 Pedro tsi' pʌsbeyob ti' c'ʌb cha'an mi' cʌyob i t'an. Tsi' tsictesʌbeyob bajche' lac Yum tsi' loc'sa ti mʌjquibʌl. Tsi' subeyob: Subenla Jacobo yic'ot jini hermanojob chuqui tsa' ujti, che'en. Tsa' loq'ui majlel. Tsa' majli ti yambʌ tejclum. \p \v 18 Che' bʌ tsa' sʌc'a, cabʌl tsi' cha'leyob t'an soldadojob cha'an mach tsiquilix Pedro. \v 19 Herodes tsi' sʌcla Pedro. Tsi' c'ajtibeyob xcʌntayajob baqui an. Che' ma'anic tsi' tajayob tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' tsʌnsʌntelob. Pedro tsa' loq'ui ti Judea. Tsa' jubi majlel ti Cesarea. Ya' tsa' jale ya'i. \s1 Tsa' chʌmi Herodes \p \v 20 Herodes tsa' caji i mich'len winicob año' bʌ ti Tiro yic'ot ti Sidón. Tsa' tiliyob jini winicob ba'an Herodes. Tsi' ñaxan mucul pejcayob Blasto, jini i yaj q'uel wʌyib Herodes. Tsi' c'ajtibeyob ti wocol t'an cha'an mi' cʌy i mich'leñob, come ya' woli' tajob i bʌl i ñʌc' ti' lumal Herodes. \v 21 Che' bʌ tsa' c'oti i yorajlel, tsa' buchle Herodes ti' buchlib ti meloñel. Lʌpʌl i cha'an i pislel rey. \v 22 Winicob tsi' cha'leyob c'am bʌ t'an: ¡Jiñʌch Dios woli bʌ ti t'an! ¡Mach winiquic woli bʌ ti t'an! che'ob. \v 23 Ti ora i yángel lac Yum tsi' yotsʌbe i chʌmel, come ma'anic tsi' yʌc'ʌ ti ñuc Dios. Tsa' c'uxle ti motso'. Tsa' chʌmi. \v 24 Tsa' ñojpi i t'an Dios, tsa' pujqui. \v 25 Bernabé yic'ot Saulo tsa' loq'uiyob ti Jerusalén che' bʌ tsa' ujti i ye'tel. Tsi' pʌyʌyob majlel Juan yic'otob, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Marcos. \c 13 \s1 Bernabé yic'ot Saulo tsa' caji i majlelob ti subt'an \p \v 1 Ya' añob x'alt'añob yic'ot xcʌntesajob ti' tojlel jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ ti Antioquía: i c'aba'ob Bernabé, yic'ot Simón, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Niger, yic'ot Lucio ch'oyol bʌ ti Cirene, yic'ot Saulo, yic'ot Manaén, jini tsa' bʌ tem coli yic'ot jini yumʌl Herodes. \v 2 Che' woli' ch'ujutesañob lac Yum, che' woliyob ti ch'ajb, jini Ch'ujul bʌ Espíritu tsi' subeyob: Wa'choconla Bernabé yic'ot Saulo cha'an mi' melob jini e'tel tsa' bʌ c chajpʌbeyob, che'en. \v 3 Che' bʌ tsa' ujtiyob ti ch'ajb yic'ot oración, tsi' yʌc'ʌyob i c'ʌb ti' jol. Tsi' subeyob majlel. \s1 Tsi' subuyob i t'an Dios ya' ti Chipre \p \v 4 Jini cha'an tsa' majliyob ti Seleucia, come chocbilob majlel cha'an Ch'ujul bʌ Espíritu. Ya'i tsa' ochiyob ti barco cha'an mi' majlelob ti Chipre. \v 5 Che' bʌ tsa' c'otiyob ti Salamina tsa' caji i subob i t'an Dios ti' sinagoga tac judíojob. Juan ja'el tsi' pi'leyob majlel cha'an mi' coltañob ti' ye'tel. \p \v 6 Che' bʌ tsa'ix i xʌñʌyob ñumel ti pejtelel Chipre, jini lum joyol bʌ ti ja', tsa' c'otiyob ti Pafos ti Chipre ba' tsi' tajayob juntiquil xwujt. Jiñʌch lot bʌ x'alt'an i c'aba' Barjesús, judíojʌch. \v 7 Ya'an Barjesús yic'ot Sergio am bʌ i jol i c'aba' Paulo. An i ye'tel ti gobierno jini Sergio Paulo. Wen p'ip' i pusic'al. Tsi' pʌyʌ tilel Bernabé yic'ot Saulo come yom i yubin i t'an Dios. \v 8 Jini xwujt Elimas (come jiñʌch i c'aba' ti yambʌ t'an) tsi' contrajiyob. Woli' mʌctan i t'an Dios ame i ñop jini am bʌ i ye'tel. \v 9 Jini cha'an Saulo, i c'aba'ʌch Pablo ja'el, but'ul ti Ch'ujul bʌ Espíritu, tsi' ch'ujch'uj q'uele. \v 10 Tsi' sube: But'ulet ti cabʌl lot yic'ot cabʌl jontolil. I yalobilet xiba. I contrajet pejtelel chuqui tac toj. ¿A wom to ba a chʌn xoyben jini toj bʌ i bijlel lac Yum? \v 11 Wʌle mi' cajel i contrajiñet lac Yum. Awilan mi caj a wochel ti xpots'. Cabʌl ora ma'anic mi caj a q'uel i c'ʌc'al q'uin, che'en Pablo. Ti ora tsa' yajpi i wut, tsa' ochi ti ac'ʌlel yilal. Tsa' majli i sajcan majqui mi' toj'esan majlel ti' c'ʌb. \v 12 Jini am bʌ i ye'tel, che' bʌ tsi' q'uele chuqui tsa' ujti, tsi' ñopo i t'an Dios. Tsa' toj sajti i pusic'al cha'an i cʌntesa lac Yum. \s1 Pablo yic'ot Bernabé ya' ti Antioquía \p \v 13 Che' bʌ tsa' loq'uiyob ti Pafos, Pablo yic'ot i pi'ʌlob tsa' majliyob ti barco c'ʌlʌl ti Perge ti Panfilia. Juan tsi' cʌyʌyob. Tsa' cha' sujti ti Jerusalén. \v 14 Pablo yic'ot i pi'ʌlob tsa' ñumiyob ti Perge. Tsa' c'otiyob ti Antioquía ti Pisidia. Ya'i tsa' ochiyob ti sinagoga che' ti' q'uiñilel c'aj o. Tsa' buchleyob. \v 15 Che' bʌ tsa' ujti i q'uelob jini ts'ijbubil bʌ mandar yic'ot i ts'ijbujel x'alt'añob, jini yumʌlob ti sinagoga tsi' chocoyob majlel winicob ba' añob. Tsi' subeyob: Winicob, c pi'ʌlob, mi an chuqui la' wom la' subeñob winicob x'ixicob cha'an mi la' ñuq'uesʌbeñob i pusic'al, subula, che'ob. \p \v 16 Jini cha'an Pablo tsa' wa'le. Ñaxan tsi' pʌsbeyob i c'ʌb cha'an mi' ñʌjch'elob. Tsi' yʌlʌ: Winicob, israelob, yic'ot pejtel mu' bʌ la' bʌc'ñan Dios, ñich'tanla. \v 17 I Dios israelob tsi' yajca lac ñojte'el. Tsi' yʌq'ueyob i ñuclel che' ya' añob ti' lumal Egipto mach bʌ i cha'añobic. Tsi' pʌyʌyob loq'uel ti Egipto ti' p'ʌtʌlel i c'ʌb. \v 18 Cha'c'al jab Dios tsi' chʌn cuchbeyob i sajtemal ya' ti jochol bʌ lum. \v 19 Tsi' jisʌbeyob i p'ʌtʌlel wuctiquil yumʌlob ya' ti' lumal Canaán. Dios tsi' t'oxbeyob lac ñojte'el i lumal Canaán. \p \v 20 Ti wi'il tsi' yʌq'ueyob cabʌl juezob lujump'ejl i yuxc'al i cha'bajc' (450) jab c'ʌlʌl ti' yorajlel jini x'alt'an Samuel. \v 21 Ti wi'il, tsi' c'ajtiyob i rey. Dios tsi' wa'chocobeyob Saúl cha'c'al jab. Jini Saúl i yalobilʌch Cis, loq'uem bʌ ti' p'olbal Benjamín. \v 22 Dios tsi' choco loq'uel ti' ye'tel. Tsi' wa'choco David ti' rey israelob. Dios tsi' yʌc'ʌ ti cʌjñel David che' bʌ tsi' yʌlʌ: “Jini David, i yalobil Isaí, jiñʌch mu' bʌ j q'uel ti uts'at. Mi caj i mel pejtelel chuqui com”, che'en. \v 23 Dios tsi' ts'ʌctesa i t'an che' bʌ tsi' choco tilel ti Israel juntiquil xcoltaya, loq'uem bʌ ti' p'olbal David, jiñʌch Jesús. \v 24 Che' maxto tilemic Jesús, Juan tsi' subeyob pejtelel israelob cha'an mi' cʌyob i mul cha'an mi' ch'ʌmob ja'. \v 25 Che' wolix i ts'ʌctiyel i ye'tel, Juan tsi' yʌlʌ: “¿Majquiyon mi la' wʌl? Mach joñonic jini tal bʌ. Tal to juntiquil tic pat. Mach uts'atonic cha'an mic ticben i xʌñʌb am bʌ ti' yoc”, che'en. \p \v 26 Winicob, c pi'ʌlob, i p'olbalet bʌ la Abraham, jatetla, mu' bʌ la' bʌc'ñan Dios, tsa' chocbentiyetla tilel jini t'an cha'an mi la' coltʌntel. \v 27 Jini chumulo' bʌ ti Jerusalén yic'ot i yumob ma'anic tsi' cʌñʌyob Jesús. Ma'anic tsi' ch'ʌmbeyob isujm i t'an jini x'altañob mu bʌ i q'uejlel ti jujump'ejl i q'uiñilel c'aj o. Tsi' ts'ʌctesʌbeyob i t'an x'alt'añob che' bʌ tsi' yʌc'ʌyob ti chʌmel Jesús. \v 28 Ma'anic chuqui tsi' wis tajayob ti' contra cha'an mi' tsʌnsañob, pero tsi' c'ajtibeyob Pilato cha'an mi' yʌc' ti chʌmel. \v 29 Che' bʌ tsa'ix i ts'ʌctesayob pejtelel chuqui tsi'ijbubil, tsi' ju'sayob ti te', tsi' yʌc'ʌyob ti' yotlel ch'ujlelʌl. \v 30 Dios tsi' teche ch'ojyel ba'an chʌmeño' bʌ. \v 31 Cabʌl q'uin tsi' q'ueleyob Jesús jini tsa' bʌ i pi'leyob majlel ti bij ti Galilea c'ʌlʌl ti Jerusalén. Testigojob jini tsa' bʌ i q'ueleyob. \p \v 32 Joñon lojon ja'el mic subeñet lojon jini wen t'an tsa' bʌ wʌn subentiyob lac ñojte'el che' bʌ tsi' yʌc'ʌ i t'an Dios. \v 33 Jini jach bʌ t'an Dios tsi' ts'ʌctesʌbeyonla, i yalobilon bʌ la Israel che' bʌ tsi' cha' teche Jesús. Che'ʌch tsi'ijbubil ja'el ti' cha'p'ejlel salmo: “Jatet calobilet. Sajmʌl tsac techeyet calobil”, che'en. \v 34 Dios tsi' teche ch'ojyel ba'an chʌmeño' bʌ. Ma'anic tsi' yʌc'ʌ ti oc'mʌl. Tsi' yʌlʌ: “Mi caj c pʌsbeñetla i yutslel c pusic'al mach bʌ mejlic ti q'uextiyel che' bajche' tsac pʌsbe David”, che'en. \v 35 Jini cha'an mi' yʌl ja'el ti yambʌ salmo: “Ma'anic mi caj a wʌc' ti oc'mʌl Ch'ujul bʌ a Walobil”, che'en. \p \v 36 Che' bʌ tsa' ujti i coltan i pi'ʌlob che' bajche' yom Dios, melel tsa' chʌmi David. Tsa' mujqui ba' mucul i ñojte'el. Tsa' oc'mi. \v 37 Pero ma'anic tsa' oc'mi jini tsa' bʌ i teche ch'ojyel Dios. \v 38 Ña'tanla, che' jini, winicob c pi'ʌlob, cha'añʌch ti' ye'tel Jesús mi' ñusʌntel lac mul che' bajche' wolic subeñetla. \v 39 Cha'an ti' ye'tel Jesucristo, pejtelel mu' bʌ i ñopob mi' ch'ʌjmelob ti' wenta Dios che' ñusʌbilix i mul. Ma'anic tsa' mejli la' ch'ʌjmel ti' wenta cha'an ti' jac'ol i mandar Moisés. \v 40 Chʌcʌ q'uele la' bʌ, che' jini, ame mi' tajetla jini ts'ijbubil bʌ ti' jun x'alt'añob. \v 41 Mi' yʌl: “Q'uelela sts'a'leyajet bʌ la. La' toj sajtic la' pusic'al. La' jiliquetla. Come joñon wolic mel junchajp e'tel ti a wut, mach bʌ anic mi caj la' ñop anquese an majqui mi' subeñetla”. Che' ts'ijbubil, che'en Pablo. \p \v 42 Che' woli' loq'uelob ti sinagoga Pablo yic'ot Bernabé, jini gentilob tsi' c'ajtibeyob cha'an mi' cha' subeñob jini t'an ti yambʌ semana. \v 43 Che' bʌ tsa' loq'uiyob jini tempʌbilo' bʌ, cabʌl judíojob yic'ot jini tsa' bʌ i ñopbeyob i t'an, mu' bʌ i ch'ujutesañob Dios, tsi' tsajcayob majlel. Pablo yic'ot Bernabé tsi' pejcayob. Tsi' xic'beyob cha'an mi' chʌn ajñelob ti' yutslel i pusic'al Dios. \p \v 44 Che' bʌ tsa' cha' c'oti i q'uiñilel c'aj o, colel i lu' tempañob i bʌ pejtelel jini winicob x'ixicob ti jini tejclum cha'an mi' yubibeñob i t'an lac Yum. \v 45 Tsʌytsʌyñayob jini judíojob che' bʌ tsi' q'ueleyob motocñayob winicob x'ixicob. Tsi' cha'leyob t'an ti' contra i cʌntesa Pablo. Tsi' p'ajbeyob i bijlel lac Yum. \v 46 Ch'ejl i pusic'al Pablo yic'ot Bernabé, tsi' subuyob: Wersa tsa' ñaxan subentiyetla i t'an Dios. Tsa'ix la' to'ol juch'teq'ue jini t'an. Woli la' ñusan la' cuxtʌlel mach bʌ anic mi' jilel. Jini cha'an mic majlel lojon ba'an gentilob. \v 47 Come che'ʌch tsi' yʌq'ueyon lojon mandar lac Yum. Tsi' yʌlʌ: “Tsa'ix c wa'chocoyet cha'an ma' pʌsbeñob i sʌclel pañimil jini gentilob, cha'an mi' tajob i coltʌntel c'ʌlʌl ti' petol pañimil”. Che' tsi' subeyon lojon lac Yum, che'ob Pablo yic'ot Bernabé. \p \v 48 Tijicñayob gentilob che' bʌ tsi' yubiyob jini t'an. Tsi' subuyob wen ñuc i t'an lac Yum. Jini tsa' bʌ yajcʌntiyob cha'an mi' tajob i cuxtʌlel mach bʌ anic mi' jilel, tsi' laj ñopoyob. \v 49 Tsa' pujqui i t'an lac Yum ti pejtelel jini lum. \v 50 Judíojob tsi' xic'beyob jini x'ixicob mu' bʌ i ch'ujutesañob Dios, mu' bʌ i q'uejlelob ti ñuc, yic'ot jini ñuco' bʌ ti tejclum cha'an mi' tic'lañob Pablo yic'ot Bernabé. Tsi' chocoyob loq'uel ti' lumal. \v 51 Che' bʌ tsi' tijcayob loq'uel i ts'ubeñal i yoc ti' contra, tsa' majliyob ti Iconio. \v 52 Jini xcʌnt'añob wen tijicñayob i pusic'al. But'ulob ti Ch'ujul bʌ Espíritu. \c 14 \s1 Pablo yic'ot Bernabé ya' ti Iconio \p \v 1 Temel tsa' ochiyob ti' sinagoga judíojob ya' ti Iconio. Tsi' wen cha'leyob subt'an. Jini cha'an wen cabʌl tsi' ñopoyob judíojob yic'ot griegojob. \v 2 Jini judíojob mach bʌ anic tsi' ñopoyob tsi' xic'beyob gentilob ti' contra jini hermanojob. Tsi' socbeyob i pusic'al jini gentilob. \v 3 Jini cha'an tsa' jal'ayob ya'i. Ch'ejlob i pusic'al tsi' cha'leyob t'an come xuc'ulob ti lac Yum. Lac Yum tsi' yʌq'ueyob i pʌs i yejtal i p'ʌtʌlel yic'ot bʌbʌq'uen tac bʌ cha'an mi' tsictesan i sujmlel i t'an Dios yic'ot i yutslel Dios. \v 4 Jini tejclumob tsi' t'oxoyob i bʌ. Ojlil tsi' jac'beyob i t'an judíojob. Ojlil tsi' jac'beyob i t'an jini apóstolob. \v 5 Tsi' chajpayob i bʌ gentilob yic'ot judíojob yic'ot yumʌlob i cha'an, cha'an mi' tic'lañob yic'ot cha'an mi' julob ti xajlel. \v 6 Che' ña'tʌbilix i cha'an Pablo yic'ot Bernabé tsa' puts'iyob majlel ti Listra yic'ot ti Derbe, cha'p'ejl tejclum ya' ti Licaonia, yic'ot pejtelel jini lum ti' joytilel. \v 7 Ya'i tsi' subuyob majlel jini wen t'an. \s1 Listra yic'ot Derbe \p \v 8 Ya' buchul ti Listra an winic mach bʌ wenic i yoc c'ʌlʌl che' bʌ tsi' yila pañimil. Ma'anic ba' ora tsa' mejli ti xʌmbal. \v 9 Jini winic tsi' yubibe i t'an Pablo. Pablo tsi' ch'ujch'uj q'uele. Tsi' ña'ta ñopol i cha'an jini winic mi caj i c'oc'an. \v 10 Wen c'am i t'an tsi' sube: Ch'ojyen. Wa'i', che'en. Jini winic tsa' tijp'i. Tsi' cha'le xʌmbal. \v 11 Che' bʌ tsi' q'ueleyob winicob x'ixicob chuqui tsi' cha'le Pablo, c'am tsi' cha'leyob t'an. Tsi' yʌlʌyob ti' t'an licaoniajob: Tsa'ix jubiyob tilel diosob ti lac tojlel che' bajche' winicob, che'ob. \v 12 Tsi' pejcayob Bernabé ti Júpiter. Tsi' pejcayob Pablo ti Mercurio, come jiñʌch Pablo tsa' bʌ i subu t'an. \v 13 Jini motomaj ya' ti' yotlel jini dios i c'aba' Júpiter am bʌ ti' yochib tejclum, tsi' ch'ʌmbeyob tilel ti' ti' tejclum tat wacax yic'ot i ch'ʌjlil i jol. Jini motomaj yic'ot winicob x'ixicob yomob i tsʌnsʌbeñob i majtan Pablo yic'ot Bernabé. \p \v 14 Jini apóstolob, Bernabé yic'ot Pablo, tsi' tsiliyob i pislel che' bʌ tsi' yubiyob. Ti ajñel tsa' ñumiyob ba' motocñayob. Wen c'am tsi' cha'leyob t'an. \v 15 Tsi' yʌlʌyob: Winicob, ¿chucoch mi la' cha'len che' bajche' jini? Joñon lojon winicon lojon ja'el che' bajche'etla. Mic subeñetla yom mi la' cʌy jini lolom jach bʌ cha'an mi la' ñop jini cuxul bʌ Dios tsa' bʌ i mele panchan yic'ot pañimil yic'ot colem ñajb yic'ot pejtelel i bʌl. \v 16 Ti yambʌ ora Dios tsi' yʌq'ueyob gentilob i melob bajche' jach yomob. \v 17 Ma'anic tsi' cʌyʌ i tsictesan i bʌ ti wen bʌ i ye'tel. Tsi' yʌq'ueyonla ja'al tilem bʌ ti panchan yic'ot c'ajbal cha'an mi lac ñaj'an. Tsi' tijicñesʌbeyonla lac pusic'al. Che' tsi' yʌlʌ Pablo yic'ot Bernabé. \v 18 Pero colel ma'anic tsa' mejli i tic'ob jini winicob x'ixicob cha'an ma'anic mi' tsʌnsʌbeñob i majtan. \p \v 19 Tsa' tiliyob judíojob ch'oyolo' bʌ ti Antioquía yic'ot ti Iconio. Tsi' xic'beyob winicob x'ixicob ti' contra. Tsi' juluyob Pablo ti xajlel. Tsi' tujc'ayob loq'uel ti tejclum come tsi' lon ña'tayob chʌmenix. \v 20 Che' bʌ tsa' tiliyob xcʌnt'añob ti' joytilel, tsa' ch'ojyi Pablo, tsa' ochi ti tejclum. Ti yijc'ʌlal tsa' majli yic'ot Bernabé ti Derbe. \s1 Tsa' cha' sujtiyob majlel ti Antioquía ya' ti Siria \p \v 21 Che' bʌ tsa'ix i subuyob jini wen t'an ya' ti Derbe ba' tsi' cʌntesayob cabʌl winicob x'ixicob, tsa' cha' majliyob ti Listra yic'ot ti Iconio yic'ot ti Antioquía. \v 22 Tsi' xuc'chocobeyob i pusic'al xcʌnt'añob. Tsi' xic'beyob cha'an mi' chʌn ñopob i t'an Dios. Tsi' subeyob: Che' bʌ tsa'ix lac ñusa cabʌl wocol, mi caj la cochel ti' yumʌntel Dios, che'ob. \v 23 Tsi' wa'chocoyob ancianojob ti jujump'ejl tejclum ba'an xñopt'añob. Tsi' cha'leyob oración yic'ot ch'ajb. Tsi' yʌc'ʌyob ti' c'ʌb lac Yum jini tsa' bʌ i ñopoyob. \p \v 24 Tsa' ñumiyob majlel ti Pisidia, tsa' c'otiyob ti Panfilia. \v 25 Che' bʌ tsa'ix i subuyob jini t'an ya' ti Perge, tsa' jubiyob tilel ti Atalia. \v 26 Ya'i tsa' ochiyob ti barco cha'an mi' cha' sujtelob ti Antioquía ba' tsa' tejchi i ye'tel che' ti' cajibal. Come ya' ti Antioquía jini hermanojob tsi' wʌn c'ajtibeyob i yutslel i pusic'al Dios cha'an jini e'tel tsa' bʌ ujti i melob Pablo yic'ot Bernabé. \v 27 Che' bʌ tsa' c'otiyob, tsi' tempayob i bʌ xñopt'añob. Pablo tsi' subeyob pejtelel chuqui tac wen ñuc tsi' cha'le Dios yic'otob, che' bʌ tsi' jambeyob gentilob i ti' otot cha'an mi' yochelob i ñop. \v 28 Jal tsa' ajniyob Pablo yic'ot Bernabé yic'ot xcʌnt'añob ya'i. \c 15 \s1 Tsi' tempayob i bʌ ya' ti Jerusalén \p \v 1 Tsa' jubiyob tilel winicob ch'oyolo' bʌ ti Judea. Tsa' caji i cʌntesañob jini hermanojob ya' ti Antioquía. Tsi' subeyob: Mi ma'anic mi la' ch'ʌm tsep pʌchʌlel che' bajche' tsi' yʌlʌ Moisés, mach mejlic mi la' coltʌntel, che'ob. \v 2 Pablo yic'ot Bernabé tsa' caji i cʌlʌx pejcañob i bʌ yic'ot judíojob. Tsi' contrajiyob i bʌ ti t'an. Jini cha'an jini hermanojob tsi' wa'chocoyob Pablo yic'ot Bernabé yic'ot cha'tiquil uxtiquil yaño' bʌ cha'an mi' majlelob ti Jerusalén cha'an mi' c'ajtibeñob i sujmlel tsep pʌchʌlel jini apóstolob yic'ot jini ancianojob. \p \v 3 Jini xñopt'añob tsa' majli i cʌyob ti bij. Pablo yic'ot Bernabé tsa' ñumiyob majlel ti Fenicia yic'ot ti Samaria. Tsi' subuyob bajche' tsi' sutq'uiyob i bʌ gentilob. Tsi' wen ñuq'uesʌbeyob i pusic'al pejtelel hermanojob. \v 4 Che' c'otemobix ti Jerusalén, tsa' pʌjyiyob ochel ti' tojlel jini apóstolob yic'ot ancianojob yic'ot jini xñopt'añob. Tsi' subeyob pejtelel chuqui tac tsi' cha'le Dios yic'otob. \v 5 Lamital jini xñopt'añob woli bʌ i jac'beñob i t'an fariseojob tsa' ch'ojyiyob. Tsi' yʌlʌyob: Wersa yom mi' ch'ʌmob tsep pʌchʌlel. Wersa yom mi' subentelob cha'an mi' jac'beñob i mandar Moisés, che'ob. \p \v 6 Jini apóstolob yic'ot ancianojob tsi' tempayob i bʌ cha'an mi' wen ña'tañob bajche' yom. \v 7 Che' bʌ tsa'ix i cha'leyob cabʌl t'an tsa' ch'ojyi Pedro. Tsi' subeyob: Hermanojob, la' wujil anix ora Dios tsi' yajcayon cha'an mic subenob gentilob jini wen t'an cha'an mi' ñopob. \v 8 Dios mu' bʌ i cʌmben i pusic'al winic tsi' pʌyʌyob ti' yalobil ti isujm che' bʌ tsi' yʌq'ueyob Ch'ujul bʌ Espíritu che' bajche' tsi' yʌq'ueyonla. \v 9 Lajal tsi' q'ueleyob che' bajche' tsi' q'ueleyonla. Tsi' sʌq'uesʌbeyob i pusic'al che' bʌ tsi' ñopoyob. \v 10 ¿Chucoch che' jini, woli la' wilʌben i pusic'al Dios? ¿Chucoch mi la' wʌq'ueñob jini xcʌnt'añob i cuch jini wocol tac bʌ? Ma'anic tsa' mejli lac lʌt' joñonla mi lac ñojte'el. \v 11 Pero mi lac ñop mi caj laj coltʌntel cha'an i yutslel i pusic'al lac Yum Jesús. Che' ja'el mi caj i coltʌntelob jini gentilob. Che' tsi' yʌlʌ Pedro. \p \v 12 Ñʌch'ʌl tsa' cʌleyob ti pejtelelob. Tsi' yubibeyob i t'an Bernabé yic'ot Pablo che' bʌ tsi' subeyob chuqui tac ñuc tsi' mele Dios ti' c'ʌb come tsi' pʌsʌ i yejtal tac i p'ʌtʌlel yic'ot bʌbʌq'uen tac bʌ ti' tojlel gentilob. \v 13 Che' bʌ tsa' ujtiyob ti t'an, Jacobo tsi' yʌlʌ: Winicob hermanojob, ñich'tʌbeñon c t'an. \v 14 Simón tsa' ujti i subeñetla bajche' Dios tsa' caji i pʌsbeñob gentilob i yutslel i pusic'al che' bʌ tsi' yajca winicob x'ixicob cha'an mi' tsictesan i ñuclel i c'aba'. \v 15 Che' ja'el mi' yʌlob x'alt'añob, che' bajche' ts'ijbubil: \v 16 “Ti wi'il mi caj c cha' tilel, che'en Dios. Mi caj c wa'chocon i yotot David tsa' bʌ yajli. Mi caj c cha' mel jini p'ulul bʌ tsa' bʌ cʌle. Mi caj c cha' wa'chocon \v 17 cha'an mi' sʌclañob lac Yum i colojbal winicob yic'ot pejtelel gentilob mu' bʌ i yubiñob j c'aba'”. \v 18 Che' woli' yʌl lac Yum tsa' bʌ i laj ac'ʌ ti cʌjñel c'ʌlʌl ti wajali. \p \v 19 Jini cha'an mi cʌl mach wenic mi' tic'lʌntelob gentilob mu' bʌ i sutq'uiñob i bʌ cha'an mi' ñopob Dios. \v 20 Cojach yom mi la' ts'ijbubeñob ti jun cha'an mi' cʌyob i c'ux chuqui tac aq'uebil dioste', yic'ot chuqui tac milbil yic'ot i ch'ich'el, cha'an mi' cʌyob i ts'i'lel ja'el. \v 21 Come c'ʌlʌl ti wajali an ti jujump'ejl tejclum jini mu' bʌ i subob i t'an Moisés ti sinagoga ba' mi' q'uejlel i jun Moisés ti jujump'ejl i q'uiñilel c'aj o. Che' tsi' yʌlʌ Jacobo. \s1 Jini carta cha'an gentilob \p \v 22 Jini cha'an jini apóstolob yic'ot ancianojob yic'ot pejtelel jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ, tsi' ña'tayob uts'at mi' yajcañob winicob ti' tojlel hermanojob cha'an mi' chocob majlel ti Antioquía yic'ot Pablo yic'ot Bernabé. Tsi' yajcayob Silas yic'ot Judas, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Barsabás, ñuc bʌ winicob ti' tojlel hermanojob. \v 23 Tsi' meleyob carta. Tsi' yʌlʌyob: “Joñon lojon apóstolon lojon quic'ot ancianojob quic'ot hermanojob, wolic melbeñetla jini jun hermanojob, gentilet bʌ la ya' ti Antioquía yic'ot ti Siria yic'ot ti Cilicia. Cotañetla. \v 24 Tsa'ix cubi lojon an winicob tsa' bʌ loq'uiyob tic tojlel lojon tsa' bʌ i tic'layetla ti' t'an. Tsi' socbeyetla la' pusic'al, come tsi' yʌlʌyob wersa mi la' ch'ʌm tsep pʌchʌlel, wersa mi la' jac' jini mandar. Mach che'iqui tsac subeyob lojon. \v 25 Jini cha'an che' tempʌbilon lojon tsac ña'ta lojon uts'at mic yajcan lojon winicob cha'an mic chocob majlel ba' añetla yic'ot Bernabé yic'ot Pablo mu' bʌ j c'uxbin lojon. \v 26 Ili winicob tsi' yʌc'ʌyob i bʌ ba' bʌbʌq'uen mi' chʌmelob cha'an ti' c'aba' lac Yum Jesucristo. \v 27 Jini cha'an wolic choc lojon majlel Judas yic'ot Silas ja'el mu' bʌ caj i subeñetla jini jach bʌ t'an. \v 28 Come joñon lojon quic'ot jini Ch'ujul bʌ Espíritu tsac ña'ta lojon mach yomic mi cʌq'ueñetla la' cuch chuqui tac wocol ti' jac'ol. Cojach jini yom: \v 29 Cʌyʌ la' c'ux jini tsʌnsʌbil bʌ i majtan dioste' yic'ot i ch'ich'el yic'ot jini milbil bʌ. Mach mi la' cha'len ts'i'lel. Mi uts'at mi la' cʌntan la' bʌ cha'an pejtelel jini, uts'at mi la' mel. Ajñenla ti la' wenlel”. Che'ʌch tsi' ts'ijbayob. \p \v 30 Che' jini tsi' chocoyob majlel ti Antioquía. Che' bʌ tsi' tempayob i bʌ jini xñopt'añob, jini apóstolob tsi' yʌq'ueyob jini jun. \v 31 Che' bʌ tsa' ujti i q'uelob, tijicña tsi' yubiyob come tsa' ñuq'uesʌbentiyob i pusic'al. \v 32 Judas yic'ot Silas, x'alt'añob ja'el, tsi' ñuq'uesʌbeyob i pusic'al jini hermanojob ti cʌntesa. Tsi' xuc'chocobeyob i pusic'al. \v 33 Tsa' jaleyob ya'i. Ti' wi'il jini hermanojob ñʌch'ʌlob i pusic'al tsi' chocoyob sujtel ba'an i pi'ʌlob tsa' bʌ i yʌq'ueyob i ye'tel. \v 34 Silas tsi' ña'ta uts'at mi' cʌytʌl ya'i. \v 35 Pablo yic'ot Bernabé tsa' cʌleyob ti Antioquía. Tsi' chʌn cʌntesayob ti' t'an lac Yum. Tsi' subeyob jini wen t'an. Cabʌl winicob tsi' pi'leyob majlel ti subt'an. \s1 Pablo yic'ot Bernabé mi' t'oxob i bʌ \p \v 36 Che' ñumenix cha'p'ejl uxp'ejl q'uin, Pablo tsi' sube Bernabé: Conla c jula'tan la quermanojob ti pejtelel tejclum ba' tsa' lac subeyob i t'an lac Yum cha'an mi laj q'uel bajche' yilalob, che'en. \v 37 Bernabé yom i pʌy majlel Juan, jini am bʌ i cha'chajplel i c'aba' Marcos. \v 38 Pablo mach yomic i pʌy majlel yic'otob, come Marcos tsi' cʌyʌyob ya' ti Panfilia che' ma'anic tsa' majli ti e'tel yic'otob. \v 39 Cha'chajp i pensar. Jini cha'an tsi' t'oxoyob i bʌ. Bernabé tsi' pʌyʌ majlel Marcos ti barco. Tsa' majli ti Chipre. \v 40 Pablo tsi' yajca Silas, tsi' pʌyʌ majlel. Jini hermanojob tsi' yʌc'ʌyob ti' c'ʌb lac Yum cha'an mi' yajñelob ti' yutslel i pusic'al lac Yum. \v 41 Pablo tsa' ñumi majlel ya' ti Siria yic'ot ti Cilicia. Tsi' xuc'choco xñopt'añob baqui jach tsi' tempayob i bʌ. \c 16 \s1 Timoteo tsi' pi'le majlel Pablo yic'ot Silas \p \v 1 Ti wi'il tsa' c'oti ti Derbe yic'ot ti Listra. Awilan, ya'an xcʌnt'an i c'aba' Timoteo. Judía i ña', hermanajʌch ti Cristo. Griegojʌch i tat. \v 2 Jini hermanojob ti Listra yic'ot ti Iconio uts'at tsi' tajayob ti t'an Timoteo. \v 3 Pablo yom i pʌy majlel Timoteo. Tsi' pʌyʌ i tsepben i pʌchʌlel come ti pejtelel judíojob ya' bʌ añob yujilob griego i tat. \v 4 Che' bʌ tsa' ñumiyob ti tejclum tac, tsi' subeyob cha'an mi' jac'ob jini mandar tsa' bʌ i comol ña'tayob jini apóstolob yic'ot ancianojob año' bʌ ti Jerusalén. \v 5 Jini cha'an tsa' p'ʌtesʌntiyob ti' t'an Dios jini xñopt'añob tsa' bʌ i tempayob i bʌ. Tsa' p'ojliyob ti jujump'ejl q'uin. \s1 Pablo tsi' q'uele winic ch'oyol bʌ ti Macedonia \p \v 6 Tsa' ñumiyob majlel ti Frigia yic'ot ti jini lum Galacia. Tic'bilob cha'an Ch'ujul bʌ Espíritu ma'anic tsi' subuyob t'an ya' ti Asia. \v 7 Che' bʌ tsa' c'otiyob ti Misia tsi' ñopoyob majlel ti Bitinia. Pero jini i yEspíritu Jesús tsi' tiq'uiyob. \v 8 Che' bʌ tsa' ñumiyob ti Misia tsa' jubiyob majlel ti Troas. \v 9 Ti ac'ʌlel an chuqui tsi' q'uele Pablo. Juntiquil winic ya' ti Macedonia tsa' wa'le ti' tojel. Tsi' c'ajtibe ti wocol t'an: La' ti Macedonia. Coltañon lojon, che'en. \v 10 Che' q'uelbilix i cha'an Pablo, ti ora tsac chajpa lojon c bʌ cha'an mic majlel lojon ti Macedonia, come tsac ña'ta lojon isujm tsi' pʌyʌyon lojon Dios cha'an mic subeñob lojon jini wen t'an. \s1 Lidia ya' ti Filipos \p \v 11 Jini cha'an tsa' ochiyon lojon ti barco ti Troas. Toj tsa' majliyon lojon c'ʌlʌl ti Samotracia, ti yijc'ʌlal c'ʌlʌl ti Neápolis. \v 12 Ti wi'il tsa' majliyon lojon ti Filipos, jini ñuc bʌ tejclum ti' lumal Macedonia, jump'ejl colonia cha'an Roma. Ya' añon lojon waxʌcp'ejl q'uin ti jini tejclum. \v 13 Ti' q'uiñilel c'aj o tsa' loq'uiyon lojon ti' ti' tejclum. Tsajniyon lojon ti' ti' colem ja' ba' i tilel mi' pejcañob Dios. Tsa' buchleyon lojon. Tsac pejca lojon x'ixicob tsa' bʌ i tempayob i bʌ. \v 14 Ya'an x'ixic i c'aba' Lidia, mu' bʌ i chon chʌccojan bʌ pisil. Ch'oyol ti tejclum i c'aba' Tiatira. Lidia tsi' bʌc'ña Dios. Che' bʌ tsi' ñich'ta Pablo, lac Yum tsi' jambe i pusic'al cha'an mi' jac'ben i t'an. \v 15 Che' bʌ tsa' ujti i ch'ʌm ja' yic'ot jini año' bʌ ti yotot, tsi' subeyon lojon: Conla ti cotot mi tsa' la' q'uele xuc'ulon quic'ot lac Yum. Jijlenla ya' ti cotot, che'en. Tsi' wersa pʌyʌyon lojon ochel. \s1 Pablo yic'ot Silas ti mʌjquibʌl \p \v 16 Ti yambʌ q'uin che' tsajniyon lojon ba' mi' cha'leñob oración, juntiquil xch'oc am bʌ i xibʌjlel tsa' bʌ mejli i subeñob winicob chuqui tac tal, tsi' tajayon lojon ti bij. I yumob tsi' wen cha'leyob ganar cha'an i ye'tel. \v 17 Jini xch'oc tsi' tsajcayon lojon quic'ot Pablo. Tsi' cha'le c'am bʌ t'an. Tsi' yʌlʌ: Jiñobʌch i winicob Dios am bʌ ti chan. Mi' subeñetob i bijlel la' coltʌntel, che'en. \v 18 Che'ʌch tsi' cha'le t'an cabʌl q'uin. Pablo mach chʌn yomix i cuchben. Tsi' sutq'ui i bʌ i pejcan. Tsi' sube i xibʌjlel: Mic subeñet ti' c'aba' Jesucristo, loq'uen ti' pusic'al, che'en. Ti jini jach bʌ ora tsa' loq'ui. \p \v 19 Che' bʌ tsi' ña'tayob i yumob jini xch'oc mach chʌn mejlobix i c'ʌñob ti ganar, tsi' chucuyob Pablo yic'ot Silas. Tsi' chucuyob majlel ba'an choñoñibʌl ti' tojlel año' bʌ i ye'tel. \v 20 Tsa' caji' jop'beñob i mul ti' tojlel año' bʌ i ye'tel. Tsi' yʌlʌyob: Jini judíojob cabʌl mi' ñijcañob ti t'an jini chumulo' bʌ ti lac tejclum. \v 21 Mi' subeñob yom mi lac mel chuqui tac tic'bebilonla come romanojonla. Tic'bil mi lac ñop come mach che'ic yom mi lac mel, che'ob. \v 22 Jini winicob x'ixicob tsa' caji i yotsañob i bʌ ti' contra. Jini año' bʌ i ye'tel tsi' tsilbeyob i pislel Pablo yic'ot Silas. Tsi' yʌc'ʌyob mandar cha'an mi' jajts'elob ti asiyal. \v 23 Che' cabʌl tsi' jats'ʌyob, tsi' yotsayob ti mʌjquibʌl. Tsi' subeyob xcʌntaya cha'an mi' wen cʌntañob. \v 24 Che' bʌ tsa' aq'uenti jini mandar jini xcʌntaya tsi' yotsayob ya' ti cojix bʌ i mal mʌjquibʌl. Tsi' ñet'beyob i yoc ti tocol bʌ te'. \s1 Tsi' ñopo lac Yum xcʌnta cárcel ya' ti Filipos \p \v 25 Ti ojlil ac'ʌlel woli' pejcañob Dios Pablo yic'ot Silas. Woli' c'ʌyiñob Dios. Jini xñujp'elob woli' yubiñob. \v 26 Ti ora tsa' ñumi i yujquel lum. I c'ʌclib jini mʌjquibʌl tsi' ñijca i bʌ. Ti ora tsa' lu' jajmi i ti' tac mʌjquibʌl. Tsa' jijti i cʌjchil pejtel jini xñujp'elob. \v 27 Che' bʌ tsa' cajni i wut jini xcʌntaya, tsi' q'uele jajmenix i ti' tac mʌjquibʌl. Tsi' bots'o i yespada cha'an mi' tsʌnsan i bʌ, come tsi' lon ña'ta puts'emobix jini xñujp'elob. \v 28 C'am tsi' cha'le t'an Pablo. Tsi' sube: Mach a tic'lan a bʌ. Umba'añon lojon tic pejtelel lojon che'en. \v 29 Jini xcʌntaya tsi' c'ajti c'ajc. Tsa' ochi ti mal. Tsiltsilña ti bʌq'uen tsi' ñocchoco i bʌ ti' tojel Pablo yic'ot Silas. \v 30 Tsi' pʌyʌyob loq'uel. Tsi' c'ajtibeyob: Winicob, ¿chuqui yom mic cha'len cha'an mij coltʌntel? che'en. \v 31 Pablo yic'ot Silas tsi' subeyob: Ñopo lac Yum Jesucristo. Che' jini mi caj a coltʌntel, jatet yic'ot jini año' bʌ ti a wotot, che'ob. \v 32 Tsi' subeyob i t'an lac Yum yic'ot pejtelel año' bʌ ti' yotot. \v 33 Jini xcʌntaya tsi' pʌyʌyob ti jini jach bʌ ora ti ac'ʌlel. Tsi' pocbeyob i lojwel tac. Tsi' bʌc' ch'ʌmʌ ja' yic'ot pejtelel jini año' bʌ ti' yotot. \v 34 Tsi' pʌyʌyob ochel ti' yotot. Tsi' we'sayob. Wen tijicña i pusic'al yic'ot pejtelel año' bʌ ti' yotot come tsi' ñopoyob Dios. \p \v 35 Che' bʌ tsa' sʌc'a, jini año' bʌ i ye'tel tsi' chocoyob majlel wasilob tsa' bʌ i subeyob xcʌntaya: Ac'ʌ ti colel jini winicob, che'ob. \v 36 Jini xcʌntaya tsi' sube Pablo: Jini año' bʌ i ye'tel tsi' chocoyob tilel mandar cha'an mi cʌq'uetla ti colel. Loq'uenixla, che' jini. Cucuxla ti' ñʌch'tilel la' pusic'al, che'en. \v 37 Pablo tsi' subeyob: Romanojon lojon. Ti' wutob winicob x'ixicob tsi' jats'ʌyon lojon che' maxto melbilonic lojon. Tsi' chocoyon lojon ochel ti mʌjquibʌl. ¿Mu' ba caj i chocon lojon loq'uel ti mucul jach? Isujm mach che'ic yom. La' tilicob i pʌyon lojon loq'uel, che'en Pablo. \v 38 Jini wasilob tsa' cha' majliyob ba'an año' bʌ i ye'tel cha'an mi' cha' subeñob. Jini año' bʌ i ye'tel tsi' cha'leyob bʌq'uen che' bʌ tsi' yubiyob romanojob. \v 39 Tsa' tiliyob ba'an Pablo yic'ot Silas. Tsi' pejcayob ti wocol t'an. Tsi' pʌyʌyob loq'uel ti mʌjquibʌl. Tsi' subeyob cha'an mi' loq'uelob ti jini tejclum. \v 40 Che' loq'uemobix ti mʌjquibʌl tsi' jula'tayob Lidia. Che' bʌ tsi' q'ueleyob jini hermanojob, tsi' ñuq'uesʌbeyob i pusic'al. Tsa' loq'uiyob majlel. \c 17 \s1 Pablo yic'ot Silas ya' ti Tesalónica \p \v 1 Che' bʌ tsa' ñumiyob ti Anfípolis yic'ot ti Apolonia, tsa' c'otiyob ti Tesalónica ya' ba'an i sinagoga judíojob. \v 2 Tsa' ochi Pablo yic'otob che' bajche' i tilelʌch che' ti' q'uiñilel c'aj o. Uxp'ejl q'uin tsi' tsictesʌbeyob i Ts'ijbujel Dios. \v 3 Tsiquil wersa mi' yubin wocol jini Cristo. Wersa mi' tejchel loq'uel ba'an chʌmeño' bʌ. Tsi' yʌlʌ: Jiñʌch Cristo, jini Jesús mu' bʌ c subeñetla, che'en. \v 4 Lamital tsi' ñopoyob. Tsi' tempayob i bʌ yic'ot Pablo yic'ot Silas, che' ja'el griegojob tsa' bʌ i ch'ujutesayob Dios, yic'ot cabʌl x'ixicob tsa' bʌ q'uejliyob ti ñuc. \p \v 5 Tsʌytsʌyñayob i pusic'al jini judíojob mach bʌ anic tsi' ñopoyob. Tsi' pʌyʌyob cha'tiquil uxtiquil jontolo' bʌ winicob. Tsi' tempayob cabʌl winicob. Tsi' ñijcayob ti cabʌl t'an pejtelel año' bʌ ti tejclum. Ti ajñel tsa' majliyob ti' yotot Jasón cha'an mi' loc'sañob Pablo yic'ot Silas ti' wut winicob x'ixicob. \v 6 Che' ma'anic tsi' tajayob tsi' chucuyob majlel Jasón yic'ot yaño' bʌ hermanojob ba'an jini año' bʌ i ye'tel ti tejclum. C'am tsi' yʌlʌyob: Jini winicob tsa' bʌ i socoyob winicob x'ixicob ti pejtelel pañimil, wʌ' tsa' tiliyob ja'el. \v 7 Jini Jasón tsi' pʌyʌyob ochel ti' yotot. Ti pejtelelob woli' contrajiñob i t'an César come mi' yʌlob an yambʌ rey, i c'aba' Jesús, che'ob. Che' tsi' jop'beyob i mul. \v 8 Che' bʌ tsi' yubiyob winicob x'ixicob yic'ot año' bʌ i ye'tel tsa' cajiyob ti cabʌl t'an. \v 9 Che' bʌ tsi' ch'ʌmʌyob multa ti' c'ʌb Jasón yic'ot i pi'ʌlob, tsi' coloyob. \s1 Pablo yic'ot Silas ya' ti Berea \p \v 10 Jini hermanojob tsi' bʌc' chocoyob majlel Pablo yic'ot Silas ti ac'ʌlel c'ʌlʌl ti Berea. Che' bʌ tsa' c'otiyob ya'i, tsa' ochiyob ti' sinagoga judíojob. \v 11 Jini año' bʌ ti Berea ñumen weñob bajche' jini año' bʌ ti Tesalónica come ti jump'ejl jach i pusic'al tsi' jac'ʌyob jini t'an. Ti jujump'ejl q'uin tsi' wen q'ueleyob i Ts'ijbujel Dios cha'an mi' ña'tañob mi isujm chuqui tsa' subentiyob. \v 12 Jini cha'an cabʌl judíojob tsi' ñopoyob yic'ot cabʌl griegojob, yic'ot x'ixicob tsa' bʌ q'uejliyob ti ñuc. \v 13 Che' bʌ tsi' ña'tayob judíojob ya' ti Tesalónica wolix i pujquel i t'an Dios ya' ti Berea ja'el cha'an Pablo, ya' tsa' majliyob ja'el. Tsi' ñijcayob winicob x'ixicob ti' contra. \v 14 Jini hermanojob tsi' bʌc' chocoyob majlel Pablo c'ʌlʌl ti colem ñajb. Silas yic'ot Timoteo tsa' cʌleyob ya' ti Berea. \v 15 Jini hermanojob tsi' pi'leyob majlel Pablo c'ʌlʌl ti Atenas. Tsa' cha' juliyob i subeñob majlel Silas yic'ot Timoteo ti ora ba'an Pablo. \s1 Pablo ya' ti Atenas \p \v 16 Che' bʌ tsi' pijtayob ya' ti Atenas wen ch'ijiyem i pusic'al Pablo, come tsi' q'uele but'ul jini tejclum ti dioste'. \v 17 Jini cha'an ya' ti sinagoga tsi' pejcayob i bʌ Pablo yic'ot judíojob yic'ot gentilob tsa' bʌ i ch'ujutesayob Dios. Ti jujump'ejl q'uin tsi' pejcayob jini tsa' bʌ ajniyob ti choñoñibʌl. \v 18 Ya'an epicúreojob yic'ot estoicojob mu' bʌ i sʌclañob i sujmlel tac pañimil. Tsi' pejcayob i bʌ yic'ot Pablo. Lamital tsi' yʌlʌyob: To'ol t'an jach mi' cha'len, che'ob. Lamital tsi' yʌlʌyob: Woli' sub yambʌ dios yilal, che'ob. Come Pablo tsi' subu Jesús tsa' bʌ cha' ch'ojyi ba'an chʌmeño' bʌ. \v 19 Tsi' chucuyob. Tsi' pʌyʌyob tilel ti Areópago. Tsi' yʌlʌyob: Com cubin lojon jini tsijib cʌntesa mu' bʌ a sub. \v 20 Come jini woli bʌ a sub maxto ubibilic c cha'an lojon. Com c ña'tan lojon i sujmlel jini t'an, che'ob. \v 21 (Come ti pejtelel jini chumulo' bʌ ti Atenas yic'ot jini tilemo' bʌ ti yambʌ lum tsa' jach i ñusayob q'uin ti t'an. Chuqui tac tsijib ubibil i cha'añob mi' cha' subob.) \p \v 22 Che' ya' wa'al Pablo ti ojlil Areópago, tsi' yʌlʌ: Winicob wʌ' ti Atenas mij q'uel cabʌl la' dios mu' bʌ la' ch'ujutesan. \v 23 Come che' bʌ tsa' ñumiyon ba' tsaj q'uele i yotlel tac diosob, tsac taja jump'ejl pulʌntib ba' ts'ijbubil jini t'an: JINI DIOS MACH BɅ CɅMBILIC. Jini cha'an mi caj c tsictesʌbeñetla jini Dios mach bʌ cʌmbilic la' cha'an mu' bʌ la' ch'ujutesan. \p \v 24 Jini Dios tsa' bʌ i mele pañimil yic'ot pejtelel i bʌl, jiñʌch i Yum Panchan yic'ot Pañimil. Ma'anic mi' chumtʌl ti templo tac melbil bʌ ti c'ʌbʌl. \v 25 Dios ma'anic mi' taj i coltʌntel ti winicob, come ma'anic chuqui anto yom i cha'an. Mi' yʌq'ueñonla laj cuxtʌlel yic'ot la quiq'uilel yic'ot pejtelel lac chubʌ'an. \v 26 Loq'uem jach ti juntiquil winic Dios tsi' laj mele winicob ti jujunchajp cha'an mi' pam chumtʌlob ti pejtelel pañimil. Tsi' yʌq'ueyob i yorajlel. Tsi' melbeyob i cayajonlel i lumal. \v 27 Tsi' meleyonla cha'an mi lac sajcan cha'an mi lac taj ti isujm che' mi lac ñop, come mach ñajtic an Dios ti lac tojlel ti jujuntiquilonla. \v 28 Come tilem ti Dios laj cuxtʌlel yic'ot lac p'ʌtʌlel ti xʌmbal. Ti' p'ʌtʌlel Dios añonla. Che' bajche' tsi' yʌlʌyob ja'el jini sts'ijbayajob la' cha'an: “Come joñonla ja'el i p'olbalonla”, che'ob. \p \v 29 I p'olbalonla. Jini cha'an mach yomic mi la cʌl lajalʌch Dios bajche' oro mi plata, mi xajlel mu' bʌ i melob winicob ti' bajñel pusic'al i wenta i yejtal Dios. \v 30 Dios tsi' ñusʌbeyob i sajtemal winicob ti yambʌ ora che' ma'añobic i ña'tʌbal. Wʌle mi' subeñob pejtelel winicob x'ixicob baqui jach añob cha'an mi' cʌyob i mul. \v 31 Tsa'ix i wʌn ña'ta jini q'uin che' mi caj i cha'len meloñel ti toj. Tsa'ix i wa'choco jini winic mu' bʌ caj i mel año' bʌ ti pañimil che' bajche' tsi' tsictesʌbeyonla che' bʌ tsi' teche ch'ojyel Jesús ba'an chʌmeño' bʌ cha'an mi lac ñop. Che' tsi' yʌlʌ Pablo. \p \v 32 Che' bʌ tsi' yubiyob mi' cha' ch'ojyelob chʌmeño' bʌ, lamital tsi' wajleyob. Yaño' bʌ tsi' yʌlʌyob: Ti yanto bʌ ora mi caj cubin lojon a t'an, che'ob. \v 33 Jini cha'an tsa' loq'ui majlel Pablo ti' tojlelob. \v 34 Cha'tiquil uxtiquil tsi' tsajcayob Pablo. Tsi' ñopoyob Dionisio ch'oyol bʌ ti Areópago, yic'ot x'ixic i c'aba' Dámaris yic'ot yaño' bʌ. \c 18 \s1 Pablo ya' ti Corinto \p \v 1 Ti yambʌ ora Pablo tsa' loq'ui majlel ti Atenas. Tsa' c'oti ti Corinto. \v 2 Tsi' taja judío i c'aba' Aquila, ch'oyol bʌ ti Ponto. Maxto anic cabʌl ora i loq'uel ti Italia yic'ot Priscila i yijñam, come Claudio tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' loq'uelob pejtelel judíojob ti Roma. Tsa' majli Pablo i cʌñob. \v 3 Cha'an lajalob i ye'tel, tsa' chumle yic'otob. Temel tsi' cha'leyob e'tel come xmel pisil bʌ ototob. \v 4 Pablo tsi' cha'le t'an ti sinagoga ti jujump'ejl i q'uiñilel c'aj o. Tsi' cha'le wersa cha'an mi' ñopob judíojob yic'ot griegojob. \p \v 5 Che' bʌ tsa' c'otiyob Silas yic'ot Timoteo, loq'uemo' bʌ ti Macedonia, Pablo woli' cha'len wersa subt'an ti Corinto. Tsi' chʌn sube judíojob Cristojʌch jini Jesús. \v 6 Jini judíojob tsi' contrajiyob Pablo. Tsi' p'ajayob. Jini cha'an tsi' tijca i pislel, tsi' subeyob: Anix ti la' bajñel wenta la' cuxtʌlel. Mach c wentajetixla. Mux c majlel ba'an gentilob, che'en Pablo. \v 7 Tsa' loq'ui ya'i. Tsa' ochi ti' yotot juntiquil winic, i c'aba' Tito Justo, tsa' bʌ i bʌc'ña Dios. An i yotot ti' t'ejl sinagoga. \v 8 Crispo, i yum sinagoga, tsi' ñopo lac Yum yic'ot pejtelel año' bʌ ti' yotot. Cabʌl corintiojob che' bʌ tsi' yubibeyob i t'an Pablo tsi' ñopoyob. Tsi' ch'ʌmʌyob ja'. \p \v 9 Lac Yum tsi' sube Pablo ti ac'ʌlel: Mach a cha'len bʌq'uen. Chʌn cha'len t'an. Mach yomic ma' ñʌjch'el. \v 10 Come añon quic'otet. Ma'anic majch mi mejlel i tic'lañet, come an cabʌl c cha'año' bʌ ti jini tejclum, che'en. \v 11 Ya'i tsa' jale ojlil i cha'p'ejl jab. Tsi' cʌntesayob ti' t'an Dios. \p \v 12 Che' woli ti yumʌl Galión ya' ti Acaya, jini judíojob tsi' tem chucuyob Pablo. Tsi' pʌyʌyob majlel ba'an melobʌjʌl. \v 13 Tsi' yʌlʌyob: Jini winic mi' bajñel suben tejclumob bajche' yom mi' ch'ujutesañob Dios. Mach che'ic bajche' ts'ijbubil ti mandar mi' subeñob, che'ob. \p \v 14 Che' yomix cajel ti t'an Pablo, jini Galión tsi' sube judíojob: Mi an i mul, mi an chuqui jontol tsi' cha'le, wersa mic ñich'tʌbeñetla la' t'an, judíojet bʌ la. \v 15 Pero woliyetla ti' a'leya cha'an to'o t'an jach yic'ot cha'an i c'aba' tac winicob yic'ot cha'an la' mandar. Jini cha'an la' wentajʌch jatetla. Joñon mach comic c cha'len meloñel cha'an i t'an. Che' tsi' yʌlʌ jini yumʌl. \v 16 Tsi' chocoyob loq'uel ti melobʌjʌl. \v 17 Jini griegojob tsi' chucuyob Sóstenes, i yum sinagoga. Tsi' jats'ʌyob ti' tojel melobʌjʌl. Galión ma'anic chuqui tsi' yʌlʌ. \s1 Tsa' cha' sujti ti Antioquía Pablo \p \v 18 Ya' to tsa' jale Pablo cabʌl q'uin. Ti wi'il tsi' subeyob hermanojob adiós. Ti barco tsa' majli ti Siria. Priscila yic'ot Aquila tsi' pi'leyob majlel. Ya' ti Cencrea, Pablo tsi' laj loc'sa i jol come tsi' sube Dios chuqui mi caj i wersa mel. \v 19 Tsa' c'oti ti Efeso ba' tsi' cʌyʌ Priscila yic'ot Aquila. I bajñel tsa' ochi ti sinagoga Pablo. Tsi' pejcayob i bʌ Pablo yic'ot judíojob. \v 20 Che' bʌ tsi' c'ajtibeyob Pablo cha'an mi' jalijel yic'otob, ma'anic tsi' jac'beyob. \v 21 Che' bʌ tsi' cʌyʌyob i bʌ Pablo tsi' yʌlʌ: Wersa mic majlel ti Jerusalén cha'an mic mel jini q'uin che' mi' cajel. Mu' to c cha' tilel ba' añetla mi che' yom Dios, che'en Pablo. Tsa' loq'ui ti Efeso ti barco. \p \v 22 Che' bʌ tsa' c'oti ti lum ya' ti Cesarea, tsa' letsi majlel i yʌq'ueñob cortesía jini xñopt'añob mu' bʌ i tempañob i bʌ ti Jerusalén. Ti wi'il tsa' jubi majlel ti Antioquía. \v 23 Che' bʌ tsa' ts'ita' jale ya'i tsa' cha' majli. Tsa' ñumi ti pejtelel lum ti Galacia yic'ot ti Frigia. Tsi' xuc'choco pejtelel jini xcʌnt'añob. \s1 Apolos ya' ti Efeso yic'ot ti Corinto \p \v 24 Tsa' c'oti ti Efeso juntiquil judío, i c'aba' Apolos, ch'oyol bʌ ti Alejandría. Wen yujil t'an. Wen cʌñʌl i cha'an i Ts'ijbujel Dios. \v 25 Cʌntesʌbilix Apolos ti' bijlel lac Yum. Ch'ejl i pusic'al. Tsi' cha'le t'an cha'an mi' ñopob lac Yum. Anquese jini jach cʌmbil i cha'an jini ch'ʌmja' tsa' bʌ i yʌc'ʌ Juan, tsi' cha'le cʌntesa. \v 26 Ch'ejl i pusic'al tsa' caji ti sub t'an ti sinagoga. Che' bʌ tsi' yubiyob Priscila yic'ot Aquila, tsi' pʌyʌyob cha'an mi' tsictesʌbeñob i bijlel Dios ti toj. \v 27 Che' yomix majlel Apolos ti Acaya, jini hermanojob tsi' coltayob ti majlel. Tsi' ts'ijbubeyob xcʌnt'añob cha'an mi' pʌyob ochel. Tsa' c'oti Apolos ya'i. Tsi' wen colta jini tsa' bʌ i ñopoyob cha'an ti' yutslel i pusic'al Dios. \v 28 Tsi' pʌsbeyob judíojob ti' Ts'ijbujel Dios Cristojʌch jini Jesús. Ti cabʌl i p'ʌtʌlel tsi' subu ti' wutob winicob x'ixicob. Ma'anic tsa' mejli i jac'ob jini judíojob. \c 19 \s1 Pablo ya' ti Efeso \p \v 1 Che' ya'to an Apolos ti Corinto, Pablo tsa' ñumi ba'an wits. Tsa' c'oti ti Efeso. Tsi' taja cha'tiquil uxtiquil xcʌnt'añob ya'i. \v 2 Tsi' c'ajtibeyob: ¿Tsa' ba aq'uentiyetla Ch'ujul bʌ Espíritu che' bʌ tsa' la' ñopo? che'en. Tsi' subeyob: Maxto anic tsa cubi lojon mi an Ch'ujul bʌ Espíritu, che'ob. \v 3 Pablo tsi' subeyob: ¿Chuqui ti ch'ʌmja' tsa' aq'uentiyetla? che'en. Tsi' subeyob: Jini tsa' bʌ i yʌc'ʌ Juan, che'ob. \v 4 Pablo tsi' subeyob: Juan tsi' yʌq'ueyob ch'ʌmja' jini tsa' bʌ i cʌyʌyob i mul. Tsi' subeyob winicob x'ixicob cha'an mi' ñopob jini tal bʌ ti' pat, jiñʌch Jesús jini Cristo, che'en. \v 5 Che' bʌ tsi' yubiyob jini t'an, tsi' ch'ʌmʌyob ja' ti' c'aba' lac Yum Jesús. \v 6 Che' bʌ tsi' yʌc'ʌ i c'ʌb Pablo ti' jol winicob x'ixicob, tsa' ochi jini Ch'ujul bʌ Espíritu ti' pusic'al. Tsa' cajiyob ti yan tac bʌ t'an. Tsi' cha'leyob alt'an. \v 7 Añob che' bajche' lajchʌntiquil winicob ti pejtelel. \p \v 8 Tsa' ochi Pablo ti sinagoga. Ch'ejl i pusic'al, tsi' cha'le t'an uxp'ejl uw. Tsi' pejcayob i bʌ. Tsi' xic'beyob cha'an mi' ñopob i sujmlel i yumʌntel Dios. \v 9 Tsa' tsʌts'a i pusic'al lamital winicob. Ma'anic tsi' ñopoyob. Tsi' p'ajayob i bijlel Dios ti' tojlel winicob x'ixicob. Jini cha'an Pablo tsa' loq'ui ya' ba' añob. Tsi' pʌyʌ majlel xcʌnt'añob ja'el. Tsi' cʌntesayob ti jujump'ejl q'uin ti escuela i cha'an Tiranno. \v 10 Tsi' cha'le cʌntesa cha'p'ejl jab. Jini cha'an tsi' yubibeyob i t'an lac Yum Jesús pejtelel jini chumulo' bʌ ti Asia, judíojob yic'ot griegojob. \p \v 11 Dios tsi' c'ʌmbe i c'ʌb Pablo cha'an mi' pʌs wen ñuc tac bʌ i melbal. \v 12 Jini cha'an tsi' ch'ʌmʌyob majlel ba'an xc'amʌjelob jini pañuelo tac yic'ot welñʌc'ʌl tac tsa' bʌ i tʌlʌ Pablo. Tsa' lajmi i chʌmel xc'amʌjelob. Tsa' loq'uiyob i xibʌjlel. \v 13 Jini xʌn pañimil bʌ judíojob tsa' bʌ i cha'leyob wujt tsi' lon ñopo i c'ʌmben i c'aba' lac Yum Jesús cha'an mi' chocob loq'uel xibajob. Tsi' yʌlʌyob: Mic subeñet loq'uel ti' c'aba' jini Jesús mu' bʌ i sub Pablo, che'ob. \v 14 Che' lajal tsi' meleyob wuctiquil winicob, i yalobilob juntiquil judío, i c'aba' Esceva. I yum motomajob jini Esceva. \v 15 I xibʌjlel jini winic tsi' jac'beyob: Mij cʌn Jesús. Mij cʌn Pablo ja'el. Pero jatetla, ¿majquiyetla? che'en. \v 16 Jini winic am bʌ i xibʌjlel tsa' tijp'i i chuc jini xwujtob. Tsi' ñolch'iyob ti pejtelob. Tsa' mʌjli i cha'an jini am bʌ i xibʌjlel. Tsa' puts'iyob loq'uel ti otot, pits'ilobix, lojwemobix. \p \v 17 Tsa' caji i yubiñob pejtelel judíojob yic'ot griegojob chumulo' bʌ ti Efeso. Ti pejtelob tsi' cha'leyob bʌq'uen. Tsa' ñuq'uesʌnti i c'aba' lac Yum Jesús. \v 18 Cabʌl tsa' bʌ i ñopoyob tsa' tili i subob i mul. Tsi' bajñel tsictesayob i bʌ cha'an chuqui tac tsi' cha'leyob. \v 19 Cabʌl tsa' bʌ i cha'leyob wujt tsi' tempayob i jun. Tsi' puluyob ti' wut winicob x'ixicob. Tsi' tsicbeyob i tojol, lujump'ejl i yuxc'al mil sʌsʌc taq'uin. \v 20 Jini cha'an cabʌl tsa' ñojpi i t'an Dios. Tsa' wen tsictiyi i p'ʌtʌlel. \p \v 21 Che' bʌ tsa' ujti pejtelel jini, Pablo tsi' ña'ta ti Espíritu yom ñumel ti Macedonia yic'ot ti Acaya cha'an mi' majlel ti Jerusalén. Tsi' yʌlʌ: Wersa yom mic majlel ti Roma ja'el che' bʌ ñumeñonix ti Jerusalén, che'en. \v 22 Jini cha'an tsi' choco majlel ti Macedonia cha'tiquil tsa' bʌ i coltayob ti' ye'tel, jiñobʌch Timoteo yic'ot Erasto. I bajñel tsa' jale ts'ita ya' ti Asia. \s1 Tsi' cha'leyob cabʌl t'an ya' ti Efeso \p \v 23 Jini efesojob tsa' cajiyob ti cabʌl t'an cha'an i bijlel Dios. \v 24 Come an juntiquil xten plata, i c'aba' Demetrio, tsa' bʌ i melbe ti sʌsʌc taq'uin i yotot tac jini dios i c'aba' Diana. Cabʌl tsi' cha'leyob ganar i yaj e'telob. \v 25 Demetrio tsi' tempa jini x'e'telob yic'ot yaño' bʌ lajal bʌ i ye'tel. Tsi' subeyob: Winicob, la' wujil cabʌl mi lac cha'len ganar cha'an la que'tel. \v 26 La' wujil chuqui woli' mel Pablo, come tsa'ix la' q'uele. Tsa'ix la' wubibe i t'an. Tsa'ix i xic'beyob cabʌl winicob x'ixicob cha'an mi' cʌyob Diana, mach wʌ'ic jach ti Efeso, pero colel i ñumel ti pejtelel Asia ja'el. Mi' yʌl mach diosic jini melbil tac bʌ ti c'ʌbʌl. \v 27 Jini cha'an bʌbʌq'uen mi' jilel la que'tel yic'ot i yotlel jini x'ixic dios, Diana, jini ñuc bʌ. Bʌbʌq'uen mi' jisʌntel i ñuclel jini dios mu' bʌ i ch'ujutesañob pejtelel año' bʌ ti Asia yic'ot ti pejtelel pañimil, che'en. \p \v 28 Che' bʌ tsa'ix i yubiyob jini t'an cabʌl tsa' mich'ayob. Tsi' cha'leyob c'am bʌ t'an. Tsi' yʌlʌyob: ¡Ñuc lac dios Diana wʌ' ti Efeso! che'ob. \v 29 Wen ju'ucñayob ti pejtelel tejclum. Ti ajñel tsi' tempayob i bʌ ti parque, chuculobix i cha'an Gayo yic'ot Aristarco ch'oyolo' bʌ ti Macedonia, i pi'ʌlob Pablo ti xʌmbal. \v 30 Pablo yom ochel ba' añob pero jini xcʌnt'añob tsi' tiq'uiyob. \v 31 Cha'tiquil uxtiquil winicob año' bʌ i ye'tel ti Asia, i cʌñʌyo' bʌ Pablo, tsi' chocbeyob majlel winicob cha'an mi' subeñob ti wocol t'an mach yomic mi' yochel ti parque. \v 32 Jelchojc jax i t'an jini tempʌbilo' bʌ ti parque. Ju'uc'ñayob jax ti t'an. Cabʌlob mach yujilobic chucoch tsi' tempayob i bʌ. \v 33 Jini judíojob tsi' pʌyʌyob loq'uel Alejandro ba' p'ululob winicob x'ixicob cha'an mi' pejcañob. Alejandro tsi' pʌsbeyob i c'ʌb cha'an mi' ñʌjch'elob, come yom i yʌq'ueñob i ch'ʌmben isujm. \v 34 Che' yujilobix judíojʌch jini Alejandro, cha'p'ejl ora tsi' chʌn cha'leyob c'am bʌ t'an ti pejtelelob. C'am tsi' yʌlʌyob: ¡Ñuc lac dios Diana wʌ' ti Efeso! che'ob. \p \v 35 Jini sts'ijbaya cha'an tejclum tsi' ñʌch'tesayob. Tsi' subeyob: Winicob, ¿baqui an juntiquil winic mach bʌ yujilic mi ti pejtelel lac tejclum Efeso mi' cʌntʌbentel i yotlel jini x'ixic dios Diana yic'ot i yejtal tsa' bʌ i choco jubel Júpiter? \v 36 Actan, che' jini, ma'anic majch mi mejlel i contrajin jini t'an. Jini cha'an yom mi la' ñʌjch'el. Yom mi la' ch'ʌmben isujm chuqui yom mi la' mel. \v 37 Come jini winicob tsa' bʌ la' pʌyʌ tilel ma'anic mi' xujch'iñob jini templo. Ma'anic mi' p'ajob la' dios. \v 38 La' tilicob Demetrio yic'ot i pi'ʌlob ti e'tel mi an chuqui yom i yʌlob ti' contra juntiquil winic. An melobʌjʌl, an xmeloñelob. La' i melob i bʌ cha'an i mul. \v 39 Mi anto chuqui woli la' ña'tan, jini año' bʌ i ye'tel mi mejlel i yubiñob che' mi' tempañob i bʌ. \v 40 Come bʌbʌq'uen mi' caj ti sujbel lac mul cha'an jini leto tsa' bʌ ujti sajmʌl. Ma'anic mi mejlel lac sub chucoch tsa' tejchi jini ju'ucña bʌ t'an, che'en. \v 41 Che' bʌ tsa' ujti ti t'an, tsi' subeyob sujtel jini tempʌbilo' bʌ. \c 20 \s1 Tsa' majli Pablo ti Macedonia yic'ot Grecia \p \v 1 Che' bʌ tsa'ix lajmi jini ju'ucña bʌ t'an, Pablo tsi' pʌyʌ tilel xcʌnt'añob. Tsi' xic'beyob ti jini wen t'an. Tsi' lajlaj jats'beyob i pat. Tsi' subeyob i bʌ adiós. Pablo tsa' loq'ui cha'an mi' majlel ti Macedonia. \v 2 Che' bʌ woli' ñumel majlel ti' bijlel Grecia tsi' wen xic'beyob ti jini wen t'an. Tsa' c'oti ti Grecia. \v 3 Ya'i tsa' jale uxp'ejl uw. Che' bʌ yomix majlel ti Siria ti barco, woli' chijtañob judíojob. Tsa' caji i ña'tan uts'at mi' cha' ñumel ti Macedonia. \v 4 Tsi' pi'leyob majlel c'ʌlʌl ti Asia jini Sópater ch'oyol bʌ ti Berea, yic'ot Aristarco yic'ot Segundo ch'oyol bʌ ti Tesalónica, yic'ot Gayo ch'oyol bʌ ti Derbe, yic'ot Timoteo, yic'ot Tíquico, yic'ot Trófimo ch'oyolo' bʌ ti Asia. \v 5 Jiñob tsa' ñaxan majliyob i pijtañon lojon ti Troas. \v 6 Che' bʌ tsa' ñumi i q'uiñilel caxlan waj mach bʌ anic i levadurajlel, tsa' ochiyon lojon ti barco ya' ti Filipos. Jo'p'ejl q'uin tsac xʌñʌ lojon majlel. Ya' ti Troas tsac cha' taja lojon c bʌ. Ya'i tsa' jaleyon lojon wucp'ejl q'uin. \s1 Pablo tsi' jula'tayob ya' ti Troas \p \v 7 Ti ñaxan bʌ q'uin ti semana che' bʌ tsi' tempayob i bʌ xcʌnt'añob cha'an mi' xet'ob waj, Pablo tsi' cʌntesayob. Come yomix majlel ti yijc'ʌlal, tsa' jale ti t'an c'ʌlʌl ti ojlil ac'ʌlel. \v 8 Ya'an cabʌl lámpara ti' mal otot ti cha' lajmlel otot ba' tsi' tempayob i bʌ. \v 9 Juntiquil ch'iton, i c'aba' Eutico, buchul ti q'ueloñibʌl, woli ti wen wʌyel. Tsa' ñucle ti wʌyel come jal woli ti cʌntesa Pablo. Tsa' yajli ti lum. Chʌmenix tsi' lotoyob. \v 10 Pablo tsa' jubi majlel. Tsa' bʌc' c'oti i mec'. Tsi' yʌlʌ: Mach la' mel la' pusic'al. Cuxul to, che'en. \v 11 Che' bʌ tsa'ix cha' letsi Pablo, tsi' xet'eyob waj, tsi' c'uxuyob. Jalto tsi' cha'le t'an c'ʌlʌl tsa' sʌc'a. Tsa' majli. \v 12 Cuxul tsi' pʌyʌyob majlel jini ch'iton. Jini cha'an tsa' ñuq'uesʌbentiyob i pusic'al jini hermanojob. \s1 Pablo tsi' pejca ancianojob loq'uemo' bʌ ti Efeso ti Mileto \p \v 13 Tsa' ochiyon lojon ti barco. Tsa' majliyon lojon ti Asón ba' com lojon c pʌy ochel Pablo, che' bajche' tsi' subeyon lojon. Come ti' yoc tsa' majli che' bajche' tsi' ña'ta. \v 14 Che' bʌ tsi' tajayon lojon ti Asón, tsac pʌyʌ lojon ochel ti barco. Tsa' c'otiyon lojon ti Mitilene. \v 15 Tsa' cha' majliyon lojon ti barco. Ti yijc'ʌlal tsa' c'otiyon lojon ti' tojel Quío. Ti' cha'p'ejlel q'uin tsa' c'otiyon lojon ti Samos. Tsac ñusa lojon ac'ʌlel ti Trogilio. Ti' yuxp'ejlel q'uin tsa' c'otiyon lojon ti Mileto. \v 16 Pablo mach yomic majlel ti Efeso, come mach yomic jalijel ya' ti Asia. Woli' se'ñun i bʌ, come yom c'otel ti Jerusalén cha'an i q'uiñilel Pentecostés mi muc'ʌch i mejlel. \p \v 17 Che' anto ti Mileto, Pablo tsi' choco majlel winicob ti Efeso. Tsi' pʌyʌ tilel jini ancianojob año' bʌ i ye'tel ti' tojlel xñopt'añob ya' ti Efeso. \v 18 Che' bʌ tsa' c'otiyob, Pablo tsi' subeyob: La' wujil bajche' añon la' wic'ot ti pejtelel ora c'ʌlʌl ti ñaxan bʌ q'uin che' bʌ tsa' ochiyon ti Asia. \v 19 Tsac mele c bʌ ti pec' che' bʌ tsac melbe i ye'tel lac Yum. Tsi' tajayon cabʌl wocol. Tsac cha'le uq'uel cha'an judíojob tsa' bʌ i chijtayoñob. \v 20 Ma'anic tsac bʌc'ña c subeñetla jini am bʌ i c'ʌjñibal la' cha'an. Tsaj cʌntesayetla ti' wut winicob x'ixicob yic'ot ti jujump'ejl la' wotot. \v 21 Tsa'ix c subeyob judíojob yic'ot gentilob cha'an mi' cʌyob i mul cha'an mi' ñopob Dios. Tsac subeyob cha'an mi' ñopob lac Yum Jesucristo. \p \v 22 Awilan, samiyonix ti Jerusalén come pʌybilonix majlel cha'an jini Espíritu. Mach cujilic chuqui mi caj c tumbentel ya'i. \v 23 Pero jini Ch'ujul bʌ Espíritu mi' subeñon ti jujump'ejl tejclum, mi caj i tajon wocol. Mi caj cochel ti mʌjquibʌl. \v 24 Ma'anic mij q'uel j cuxtʌlel ti ñuc. Anquese mi cʌjq'uel ti chʌmel, tijicña c pusic'al mi uts'at mic ts'ʌctesan que'tel tsa' bʌ aq'uentiyon ti lac Yum Jesús cha'an mic sub jini wen t'an cha'an i yutslel i pusic'al Dios. \p \v 25 Awilan, tsa'ix c subu i yumʌntel Dios ti la' tojlel. Wʌle cujil ma'anix mi caj la' chʌn q'uel c wut. \v 26 Jini cha'an mic subeñetla ti jini jach bʌ ora, mach chʌn c wentajix la' cuxtʌlel ti la' pejtelel. \v 27 Ma'anic tsac cha'le bʌq'uen, pero ts'ʌcʌl tsac subeyetla i t'an Dios. \v 28 Chʌcʌ q'uele la' bʌ che' jini. Cʌntanla pejtelel jini tiñʌme', come jini Ch'ujul bʌ Espíritu tsi' yʌq'ueyetla la' we'tel ti xcʌntaya cha'an mi la' we'san jini xñopt'añob i cha'año' bʌ Dios tsa' bʌ i mʌñʌ ti' bajñel ch'ich'el. \v 29 Come cujil che' majlemonix mi caj i yochelob ti la' tojlel jontol bʌ bʌte'el ts'i'. Ma'anic mi caj i p'untan tiñʌme'. \v 30 Mi caj i wa'tʌlob winicob ti la' tojlel mu' bʌ i yʌlob sojquem bʌ t'an cha'an mi' pʌyob xcʌnt'añob cha'an mi' tsajcañob. \v 31 Yom yʌxʌl la' wo che' jini. Ña'tanla, uxp'ejl jab ma'anic tsaj cʌyʌ c xic'beñetla ti jujuntiquiletla ti q'uiñil yic'ot ti ac'ʌlel. Tsac cha'le uq'uel. \p \v 32 Wʌle, hermanojob, mi cʌq'uetla ti' c'ʌb Dios yic'ot ti' wenta jini t'an mu' bʌ i tsictesan i yutslel i pusic'al. An i p'ʌtʌlel jini t'an cha'an mi' xuc'chocon la' pusic'al, cha'an mi la' wʌq'uentel chuqui tac la' tem cha'an jach la' wic'ot pejtelel jini sʌq'uesʌbilo' bʌ. \v 33 Ma'anic tsac mulʌbeyetla chuqui an la' cha'an, mi plata, mi oro, mi pisil. \v 34 La' wujil, tsac cha'le e'tel tij c'ʌb cha'an i bʌl c ñʌc'. Tsac we'sa c pi'ʌlob ja'el año' bʌ quic'ot. \v 35 Ti pejtelel tsa' bʌ c mele tsac pʌsbeyetla bajche' yom mi lac cha'len e'tel cha'an mi laj coltan jini mach bʌ p'ʌtʌlobic. Yom mi la' ña'tan i t'an lac Yum Jesús tsa' bʌ i yʌlʌ: “Ñumen tijicña jini mu' bʌ i yʌc' majtañʌl bajche' jini mu' bʌ i ch'ʌm i majtan”. Che' tsi' yʌlʌ Pablo. \p \v 36 Che' bʌ tsa' ujti ti jini t'an tsa' ñocle. Pablo tsi' como pejca Dios yic'otob. \v 37 Ti pejtelelob tsi' cha'leyob cabʌl uq'uel. Tsi' meq'ueyob Pablo. Tsi' ts'ujts'uyob. \v 38 Wen ch'ijiyem tsi' yubiyob cha'an tsi' subeyob ma'anix mi caj i chʌn q'uelbeñob i wut. Tsi' pi'leyob majlel c'ʌlʌl ti barco. \c 21 \s1 Tsa' majli ti Jerusalén Pablo \p \v 1 Che' bʌ tsaj cʌyʌyob lojon tsa' ochiyon lojon ti barco. Toj tsa' majliyon lojon ti Cos, ti yijc'ʌlal c'ʌlʌl ti Rodas, ti wi'il c'ʌlʌl ti Pátara. \v 2 Ya' tsac taja lojon barco woli bʌ i majlel ti Fenicia. Tsa' ochiyon lojon. Tsa' majliyon lojon. \v 3 Che' bʌ tsaj q'uele lojon Chipre, tsaj cʌyʌ lojon tic ts'ej. Tsa' ñumiyon lojon majlel c'ʌlʌl ti Siria. Tsa' c'otiyon lojon ti Tiro, come ya' yom i cʌy i cuch jini barco. \v 4 Che' bʌ tsac taja lojon xcʌnt'añob tsa' jaleyon lojon ya'i wucp'ejl q'uin. Tsi' subeyob Pablo ti jini Espíritu mach yomic mi' letsel majlel ti Jerusalén. \v 5 Che' ñumenix jump'ejl semana tsa' majliyon lojon. Ti pejtelelob tsi' pi'leyon lojon majlel yic'ot x'ixicob yic'ot i yalobilob, c'ʌlʌl che' bʌ tsa' loq'uiyon lojon ti tejclum. Ya' ti' ti' ja' tsa' cajiyon lojon ti ñoctʌl, tsac pejca lojon Dios. \v 6 Che' bʌ tsa'ix j cʌyʌ lojon c bʌ, tsa' ochiyon lojon ti barco. Jini xcʌnt'añob tsa' sujtiyob ti' yotot. \p \v 7 Che' loq'uemonix lojon ti Tiro ti barco, tsa' c'otiyon lojon ti Tolemaida. Ya'i tsa cʌq'ue lojon cortesía hermanojob. Tsa' jaleyon lojon jump'ejl q'uin yic'otob. \v 8 Ti yijc'ʌlal che' bʌ tsa' majliyon lojon, tsa' c'otiyon lojon ti Cesarea. Ya' tsa' ochiyon lojon ti' yotot Felipe, jini subt'an, jini tsa' bʌ aq'uenti i ye'tel yic'ot jini wʌctiquil. Tsa' jijliyon lojon quic'ot. \v 9 An chʌntiquil i yixic'al mach bʌ anic i ñoxi'al. Tsi' cha'leyob alt'an. \p \v 10 Che' bʌ tsa' jaleyon lojon ya'i cha'p'ejl uxp'ejl q'uin, tsa' jubi tilel juntiquil x'alt'an loq'uem bʌ ti Judea, i c'aba' Agabo. \v 11 Che' bʌ tsa' c'oti ba' añon lojon, tsi' ch'ʌmbe i cajchiñʌc' Pablo. Tsi' bajñel cʌchʌ i yoc i c'ʌb. Tsi' subu: Jini Ch'ujul bʌ Espíritu mi' yʌl: “Che'i mi caj i cʌchob i yum jini cajchiñʌc'ʌl jini judíojob año' bʌ ti Jerusalén. Mi caj i yʌc'ob ti' c'ʌb gentilob”. Che' mi' yʌl Ch'ujul bʌ Espíritu, che'en Agabo. \p \v 12 Che' bʌ tsa'ix cubi lojon jini t'an, joñon lojon quic'ot jini ya' bʌ añob tsac sube lojon Pablo ti wocol t'an cha'an ma'anic mi' letsel majlel ti Jerusalén. \v 13 Pablo tsi' subeyon lojon: ¿Chucoch mi la' cha'len uq'uel? ¿Chucoch mi la' wʌq'ueñon i ch'ijiyemlel c pusic'al? Joñon chajpʌbilon, mach cojic jach cha'an mij cʌjchel, pero cha'an mic chʌmel ja'el ti Jerusalén cha'an ti' c'aba' lac Yum Jesús, che'en. \v 14 Che' bʌ ma'anic tsi' jac'beyon lojon c t'an, tsaj cʌyʌ lojon c suben. Tsac sube lojon: La' mejlic chuqui yom lac Yum, cho'on lojon. \v 15 Ti wi'il tsac chajpa lojon c chubʌ'an. Tsa' letsiyon lojon majlel ti Jerusalén. \v 16 Cha'tiquil uxtiquil xcʌnt'añob ch'oyolo' bʌ ti Cesarea tsi' pi'leyon lojon majlel. Tsi' pʌyʌyon lojon majlel ti' yotot juntiquil xcʌnt'an i c'aba' Mnasón, ch'oyol bʌ ti Chipre. Jini Mnasón wajalix tsi' ñopo. Ya' tsa' jijliyon lojon quic'ot. \s1 Pablo tsi' julata Jacobo \p \v 17 Che' bʌ tsa' c'otiyon lojon ti Jerusalén, tijicñayob i pusic'al jini hermanojob, tsi' pʌyʌyon lojon ochel. \v 18 Ti yijc'ʌlal tsa' ochi Pablo quic'ot lojon ba'an Jacobo. Tsi' tempayob i bʌ pejtelel jini ancianojob. \v 19 Che' bʌ tsi' yʌq'ueyob i bʌ cortesía, Pablo quepecña tsa' caji i subeñob pejtelel chuqui tac tsi' cha'le Dios ti' tojlel gentilob ya' ba' tsi' cha'le subt'an. \p \v 20 Che' bʌ tsi' yubiyob, tsi' subuyob i ñuclel Dios. Jini ancianojob tsi' subeyob Pablo: Hermano, tsa'ix a wubi jayp'ejl mil judíojob tsi' ñopoyob. Ti pejtelelob wen bʌxob cha'an jini mandar. \v 21 Tsa'ix lon subentiyob jini wʌ' bʌ añob, wola' cʌntesan judíojob ya' ti' tojlel gentilob cha'an mi' cʌyob i mandar Moisés. Wola' sub mach yomic mi' tsepbeñob i pʌchʌlel i yalobilob, yic'ot mach yomic mi' cha'leñob che' bajche' i tilel judíojob. \v 22 Jini cha'an, ¿chuqui yom mi lac cha'len? Mi caj i yubiñob tsa'ix tiliyet. Isujm, mi caj i tempañob i bʌ cabʌl winicob x'ixicob. \v 23 Jini cha'an, mele chuqui mic subeñet lojon. Wʌ' añob chʌntiquil winicob tsa' bʌ i subeyob Dios chuqui mi caj i wersa melob. \v 24 Pʌyʌyob majlel. Sʌq'uesan a bʌ yic'otob. Tojbeñob chuqui yom cha'an mi' set'bentelob i jol. Che'i mi caj i ña'tañob ti pejtelelob mach isujmic jini tsa' bʌ subentiyob, come mach che'ic wola' mel. Mi caj i ña'tañob jatet ja'el wolix a jac' jini mandar. \v 25 Jixcu jini gentilob tsa' bʌ i ñopoyob, tsa'ix c ts'ijbubeyob lojon chuqui tsac ña'ta lojon. Tsac subeyob lojon cha'an mi' cʌyob i c'ux jini tsʌnsʌbil bʌ i majtan dioste' yic'ot i ch'ich'el yic'ot milbil tac bʌ. Tsac sube lojon cha'an ma'anic mi' cha'leñob ts'i'lel. Che' tsi' subeyob Pablo jini ancianojob. \v 26 Pablo tsi' pʌyʌyob jini winicob. Ti yijc'ʌlal tsi' sʌq'uesa i bʌ yic'otob. Tsa' ochi ti Templo cha'an mi' subeñob baqui bʌ q'uin mi caj i yujtel i sʌq'uesañob i bʌ, yic'ot baqui bʌ q'uin mi caj i yʌq'uentel i majtan Dios am bʌ ti' wenta ti jujuntiquil. \s1 Tsi' chucuyob Pablo ti Templo \p \v 27 Che' yomix ts'ʌctiyel jini wucp'ejl q'uin, cha'tiquil uxtiquil judíojob ch'oyolo' bʌ ti Asia tsi' q'ueleyob Pablo ti Templo. Tsi' ñijcayob winicob cha'an mi' chucob Pablo. \v 28 Jini winicob c'am tsi' yʌlʌyob: Winicob israelob la'la ti coltaya. Umba'an jini winic mu' bʌ i cha'len cʌntesa ti' contra i cha'año' bʌ Dios yic'ot ti' contra jini mandar yic'ot ti' contra jini Templo. Che'ʌch woli' pam cʌntesan winicob x'ixicob. Mach cojic jach jini, pero tsa'ix i pʌyʌ ochel griegojob ja'el ti' mal Templo. Tsa'ix i bibesa jini Ch'ujul bʌ Ajñibʌl, che'ob. \v 29 Come tsi' lon ña'tayob tsa'ix i pʌyʌ ochel ti' mal Templo juntiquil winic ch'oyol bʌ ti Efeso, i c'aba' Trófimo, come anix ora tsi' q'ueleyob yic'ot Pablo. \p \v 30 Jini cha'an tsa' tejchiyob ti a'leya pejtelel winicob año' bʌ ti jini tejclum. Ti ajñel tsi' tempayob i bʌ. Tsi' chucuyob Pablo. Tsi' tujc'ayob loq'uel ti Templo. Ti ora tsa' ñujp'i i ti' Templo. \v 31 Che' bʌ woli' ñopob i tsʌnsan Pablo, tsa' subenti jini am bʌ ñuc bʌ i ye'tel ti' tojlel jump'ejl mil soldadojob cha'an woliyob ti leto pejtelel winicob ti Jerusalén. \v 32 Jini am bʌ i ye'tel tsi' pʌyʌ majlel soldadojob yic'ot i yaj capitañob. Ti ajñel tsa' majliyob ba' añob. Jini winicob tsi' cʌyʌyob i jats' Pablo che' bʌ tsi' q'ueleyob jini am bʌ ñuc bʌ i ye'tel yic'ot soldadojob. \p \v 33 Tsa' c'oti jini am bʌ ñuc bʌ i ye'tel. Tsi' chucu Pablo. Tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' cʌjchel ti cha't'ujm cadena. Tsi' c'ajtibe i c'aba' yic'ot chuqui tsi' cha'le. \v 34 Ti pejtelelob woliyob ti c'am bʌ t'an. Jelchojc jax chuqui tsi' yʌlʌyob. Ma'anic tsa' mejli i ch'ʌmben isujm chuqui tsa' ujti come ju'ucñayob ti cabʌl t'an. Jini cha'an tsi' yʌq'ueyob mandar cha'an mi' pʌyob majlel Pablo ti' yotot soldadojob. \v 35 Che' bʌ tsa' c'otiyob ba' quejpʌctic ts'ajc, jini soldadojob tsi' ch'uyuyob majlel Pablo, come wen mich'ob winicob. \v 36 Woli' tsajcañob majlel. C'am tsi' yʌlʌyob: Tsʌnsanla, che'ob. \s1 Pablo tsi' pejca winicob x'ixicob \r (Hch. 9.1‑19; 26.12‑18) \p \v 37 Che' bʌ tsa' caji i pʌyob ochel Pablo ti' yotot soldadojob, Pablo tsi' sube jini ñuc bʌ i ye'tel: ¿Mejl ba c pejcañet? che'en. Jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' sube: ¿A cʌñʌ ba i t'an griegojob? \v 38 ¿Mach ba jatetic jini egipto tsa' bʌ i teche leto ti' contra gobierno maxto jali? ¿Mach ba jatetic tsa' pʌyʌ majlel ti jochol bʌ lum lujumbajc' stsʌnsajob? che'en. \v 39 Pablo tsi' sube: Mach joñonic. Mero judíojon. Ch'oyolon ti Tarso ya' ti Cilicia. Ya' chucbil j c'aba' ti ñuc bʌ tejclum. Awocolic, la' c pejcan jini winicob, che'en. \v 40 Che' bʌ tsi' yʌc'ʌ i t'an, che' wa'alix Pablo ba' quejpʌctic, tsi' pʌsbeyob i c'ʌb jini winicob. Che' bʌ tsa' wen ñʌjch'iyob, Pablo tsa' caji i pejcañob ti' t'an hebreojob. \c 22 \p \v 1 Pablo tsi' yʌlʌ: Winicob c pi'ʌlob, ñich'tanla chuqui mic subeñetla wʌle, che'en. \v 2 Che' bʌ tsi' yubiyob woli' pejcañob ti' t'an hebreojob, tsa' wen ñʌjch'iyob. \v 3 Pablo tsi' subeyob: Isujm judíojon. Tsa quila pañimil ti Tarso ya' ti Cilicia. Wʌ' tsa' coliyon ilayi ti ili tejclum. Cʌntesʌbilon i cha'an Gamaliel. Tsa' cʌntesʌntiyon ti' sujmlel jini mandar che' bajche' tsi' ñopoyob lac ñojte'el. Wen bʌxon cha'an Dios che' bajche'etla ti la' pejtelel wʌle. \v 4 Tsac tic'la jini año' bʌ ti' bijlel Dios. Tsa cʌcʌ'yob ti chʌmel. Tsac chucu winicob yic'ot x'ixicob. Tsa cotsayob ti mʌjquibʌl. \v 5 Jini ñuc bʌ motomaj ja'el yic'ot pejtelel xñoxob año' bʌ i ye'tel yujilob isujm c t'an, come tsi' yʌq'ueyoñob jun cha'an mic pʌsbeñob lac pi'ʌlob. Ya' tsa' majliyon ti Damasco cha'an mic chuc jini ya' bʌ añob cha'an cʌchʌl mic pʌyob tilel ti Jerusalén cha'an mi' tojob i mul. \s1 Pablo tsi' subu bajche' tsa' coltʌnti \r (Hch. 9.1‑19; 26.12‑18) \p \v 6 Che' bʌ woliyon ti xʌmbal majlel, che' lʌc'ʌlix añon ti Damasco ti xinq'uiñil, tsa' bʌc' tsictiyi tic joytilel i c'ʌc'al c'ajc ch'oyol bʌ ti panchan. \v 7 Tsa' yajliyon ti lum. Tsa cubi t'an. Tsi' subeyon: “¿Saulo, Saulo, cucoch wola' tic'lañon?” che'en. \v 8 Tsac jac'ʌ: “C Yum, ¿majquiyet?” cho'on. Tsi' subeyon: “Joñon Jesúson ch'oyolon bʌ ti Nazaret. Woli a tic'lañon”, che'en. \v 9 Jini año' bʌ quic'ot, ti isujm tsi' q'ueleyob i c'ʌc'al c'ajc. Tsi' cha'leyob bʌq'uen. Ma'anic tsi' yubibeyob chuqui woli' yʌl jini tsa' bʌ i pejcayon. \v 10 Tsac sube: “¿Chuqui yom mic cha'len c Yum?” cho'on. Lac Yum tsi' subeyon: “Ch'ojyen. Cucu ti Damasco. Ya'i mi caj a subentel pejtelel chuqui wʌn ña'tʌbil c cha'an mu' bʌ caj a mel”, che'en. \v 11 Che' bʌ ma'anic tsa' c'oti c wut cha'an i sʌclel jini c'ajc, tsi' toj'esayoñob majlel tij c'ʌb jini ya' bʌ añob quic'ot. Tsa' c'otiyon ti Damasco. \p \v 12 Ya' an winic, i c'aba' Ananías, mu' bʌ i ch'ujutesan Dios, che' bajche' cʌntesʌbilonla ti mandar. Wen uts'at tsa' q'uejli cha'an pejtelel judíojob ya' bʌ chumulob. \v 13 Tsa' tili ba' añon. Tsa' wa'le tic t'ejl. Tsi' subeyon: “Hermano Saulo, la' c'otic a wut”, che'en Ananías. Ti jini jach bʌ ora tsa' c'oti c wut. Tsaj q'uele Ananías. \v 14 Tsi' subeyon: “I Dios lac ñojte'el tsi' yajcayet cha'an ma' cʌn chuqui yom i pusic'al Dios. Tsi' yajcayet cha'an ma' q'uel jini Toj bʌ, yic'ot cha'an ma' wubiben i t'an che' mi' pejcañet. \v 15 Come mi caj a wʌc' ti cʌjñel Cristo ti' tojlel pejtelel winicob x'ixicob. Mi caj a subeñob chuqui tac tsa' q'uele yic'ot chuqui tsa' wubi. \v 16 Wʌle, ¿chucoch woliyet ti pijt? Ch'ojyen. Pejcan Dios ti' c'aba' Jesús. Ch'ʌmʌ ja', la' pojquic loq'uel a mul”. Che' tsi' subeyon Ananías. \s1 I pʌyol Pablo cha'an mi' cha'len subt'an \p \v 17 Che' bʌ tsa' cha' tiliyon ti Jerusalén, woliyon ti oración ti Templo. An chuqui tsa' caji j q'uel ti espíritu. \v 18 Tsaj q'uele Jesús tsa' bʌ i subeyon: “Se'ñun a bʌ, loq'uen ti Jerusalén ti ora come ma'anic mi caj i jac'ob chuqui wola' subeñob cha'añon”, che'en. \v 19 Tsac sube: “C Yum, yujlilob joñon tsa cotsa ti mʌjquibʌl jini tsa' bʌ i ñopoyet. Tsac bajbeyob ti sinagoga tac. \v 20 Che' bʌ tsa' bejq'ui i ch'ich'el Esteban, jini subt'an a cha'an, ya' lʌc'ʌl wa'alon ja'el. Ma'anic tsac tiq'uiyob. Tsaj cʌntʌbeyob i pislel jini tsa' bʌ i tsʌnsayob”, cho'on tsac sube. \v 21 Jesús tsi' subeyon: “Cucu come joñon mi caj c choquet majlel ti ñajtʌl ba'an gentilob”. Che' tsi' subeyon Jesús, che'en Pablo. \p \v 22 Tsi' ñich'tayob judíojob jinto tsa' ujti i sub jini t'an. Jini winicob tsa' cajiyob ti c'am bʌ t'an. Tsi' yʌlʌyob: “La' chʌmic jini winic. Mach uts'atic che' chʌn cuxul”, che'ob. \v 23 Wen c'am tsi' cha'leyob t'an. Tsi' tijcayob i bujc. Tsi' wejch'uyob letsel ts'ubejn. \v 24 Jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' pʌjyel ochel Pablo ti' yotot soldadojob. Tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' jajts'el ti asiyal cha'an mi' tsictesan i mul, come yom i ña'tan chucoch tsi' cha'leyob cabʌl t'an ti' contra. \v 25 Che' bʌ tsa'ix i cʌchʌyob Pablo ti pʌchi, Pablo tsi' c'ajtibe i yaj capitán soldadojob wa'al bʌ ti' t'ejl: ¿Mach ba tic'bilic ti mandar mi' jajts'el ti asiyal juntiquil winic chucbil bʌ i c'aba' ya' ti Roma, che' maxto ña'tʌbilic mi an i mul? che'en Pablo. \v 26 Che' bʌ tsi' yubibe i t'an Pablo, i yaj capitán soldadojob tsa' majli ba'an jini ñuc bʌ i ye'tel. Tsi' sube: ¿Chuqui mi caj a cha'len? Chucbil i c'aba' jini winic ya' ti Roma, che'en. \v 27 Jini ñuc bʌ i ye'tel tsa' tili ba'an Pablo. Tsi' sube: Subeñon, ¿chucbil ba a c'aba' ya' ti Roma? che'en. Pablo tsi' jac'ʌ: Chucbil cu, che'en. \v 28 Jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' yʌlʌ: Cabʌl taq'uin tsac jisa cha'an mi' chujquel j c'aba' ya' ti Roma, che'en. Pablo tsi' sube: Pero tsa' chujqui j c'aba' ya' ti Roma che' bʌ tsa quila pañimil, che'en. \v 29 Jini cha'an jini yomo' bʌ i jats' Pablo cha'an mi' tsictesan i mul tsi' bʌc' cʌyʌyob. Che' bʌ tsi' ña'ta ya' chucul i c'aba' Pablo ti Roma, jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' cha'le bʌq'uen ja'el, come an i mul cha'an tsi' cʌchʌ. \s1 Pablo ti' tojlel jini año' bʌ i ye'tel \p \v 30 Ti yijc'ʌlal yom i ñop ti isujm chucoch tsi' cha'leyob t'an jini judíojob ti' contra Pablo. Tsi' jiti. Tsi' subeyob tilel pejtelel ñuc bʌ motomajob yic'ot jini año' bʌ i ye'tel. Tsi' pʌyʌ tilel Pablo. \c 23 \p \v 1 Pablo tsi' wen q'uele jini año bʌ i ye'tel. Tsi' yʌlʌ: Winicob, c pi'ʌlob, ti pejtelel chuqui tac tsac mele, Dios tsi' q'uele. C'ʌlʌl wʌle ma'anic mi' tejchel t'an tic pusic'al cha'an uts'at pejtelel chuqui tsac cha'le ti' wut Dios, che'en. \v 2 Jini c'ax ñuc bʌ motomaj, i c'aba' Ananías, tsi' sube jini wa'alo' bʌ ti' t'ejl cha'an mi' jats'beñob i yej Pablo. \v 3 Pablo tsi' sube: Mi caj i jats'et Dios. Pajq'uet bombil bʌ ti tan. Buchulet cha'an ma' c'ʌn jini mandar a melon, pero wola' ñusan mandar che' ma' wʌc'on ti jajts'el, che'en. \v 4 Jini wa'alo' bʌ tsi' yʌlʌyob: ¿Mu' ba a p'aj jini ñuc bʌ motomaj i cha'an Dios? che'ob. \v 5 Pablo tsi' yʌlʌ: C pi'ʌlob, ma'anic tsaj cʌñʌ mi jiñʌch ñuc bʌ motomaj. Come ts'ijbubil: “Mach a p'aj jini yumʌl am bʌ i ye'tel ti la' tojlel”, che'en Pablo. \p \v 6 Pablo tsi' ña'ta ya' añob cha'chajp winicob, saduceojob yic'ot fariseojob. Jini cha'an c'am tsi' cha'le t'an ba'an jini año' bʌ i ye'tel. Tsi' yʌlʌ: Winicob c pi'ʌlob, fariseojon, i yalobilon fariseo. Mic ñop an i pijtaya jini chʌmeño' bʌ come mi' cha' ch'ojyelob chʌmeño' bʌ. Jini cha'an pʌybilonix tilel cha'an mi la' melon, che'en Pablo. \v 7 Che' bʌ tsa' ujti i sub jini t'an, tsa' caji i cʌlʌx pejcañob i bʌ fariseojob yic'ot saduceojob. Cha'chajp tsa' cajiyob ti t'an. \v 8 Come jini saduceojob mi' yʌlob ma'anic mi lac cha' ch'ojyel, ma'anic ángel, ma'anic espíritu. Pero mach che'ic mi' yʌlob jini fariseojob. \p \v 9 Wen ju'ucña tsa' cajiyob ti t'an. Jini sts'ijbayajob i cha'an fariseojob tsa' wa'leyob. Tsi' wersa alʌyob: Mi cʌl lojon ma'anic i mul jini winic. Tic'ʌl mi tsi' pejca Pablo juntiquil espíritu o juntiquil ángel. Mach yomic mi laj contrajin Dios, che'ob. \v 10 Che' wen mich'ob woli' cʌlʌx pejcañob i bʌ, jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' cha'le bʌq'uen ame mi' tsʌnsañob Pablo. Tsi' cha'le mandar cha'an mi' tilelob soldadojob cha'an mi' wersa chucob loq'uel Pablo ba' añob, cha'an mi' pʌyob ochel ti' yotot soldadojob. \v 11 Ti jini ac'ʌlel lac Yum tsa' wa'le ti' t'ejl Pablo. Tsi' sube: Xuc'chocon a pusic'al Pablo. Che' bajche' tsa' wʌc'ʌyon ti cʌjñel ti Jerusalén, che' ja'el mi caj a wʌc'on ti cʌjñel ya' ti Roma, che'en. \s1 Tsi' temeyob i t'an cha'an mi' tsʌnsañob Pablo \p \v 12 Ti sʌc'ajel cabʌl judíojob tsi' tempayob i bʌ. Tsi' temeyob i t'an cha'an mi' tsʌnsañob Pablo. Tsi' bajñel ch'ʌcʌyob i bʌ cha'an ma'anic chuqui mi caj i c'uxob, ma'anic chuqui mi caj i japob jinto mi' tsʌnsañob Pablo. \v 13 Ñumen ti cha'c'al tsa' bʌ i temeyob i t'an. \v 14 Tsa' majliyob ba'an i yumob motomajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tel. Tsi' yʌlʌyob: Tsa'ix c wersa wa'choco lojon c t'an che' bʌ tsac bajñel ch'ʌcʌ lojon c bʌ. Ma'anic mi caj c wis c'ux lojon i bʌl lojon c ñʌc' jinto mic tsʌnsan lojon Pablo. \v 15 Jatetla, che' jini, yic'ot jini año' bʌ i ye'tel, c'ajtibenla jini am bʌ ñuc bʌ i ye'tel cha'an ijc'ʌl mi' cha' pʌy tilel Pablo ba' añetla. Subenla an chuqui la' wom la' cha' c'ajtiben. Chajpʌbilon lojon cha'an mic tsʌnsan lojon che' maxto c'otemic ba' añetla, che'ob. \p \v 16 Che' bʌ tsi' yubi i yichac' Pablo bajche' mi caj i chijtañob, tsa' majli, tsa' ochi ti' yotot soldadojob. Tsi' sube Pablo. \v 17 Pablo tsi' pʌyʌ tilel juntiquil i yaj capitán soldadojob. Tsi' yʌlʌ: Pʌyʌ majlel jini ch'iton ba'an jini ñuc bʌ i ye'tel, come an chuqui yom i suben, che'en. \v 18 I yaj capitán soldadojob tsi' pʌyʌ majlel. Tsa' majliyob ba'an jini ñuc bʌ i ye'tel. Tsi' sube: Tsi' pʌyʌyon jini xñujp'el Pablo. Tsi' c'ajtibeyon cha'an mic pʌy tilel jini ch'iton ba' añet come an chuqui yom i subeñet, che'en. \v 19 Jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' chucbe i c'ʌb jini ch'iton. Tsi' mucu pʌyʌ majlel. Tsi' c'ajtibe: ¿Chuqui a wom a subeñon? che'en. \v 20 Tsi' sube: Tsa'ix i tempayob i bʌ judíojob cha'an mi' c'ajtibeñet cha'an ma' pʌy jubel Pablo ijc'ʌl ba'an jini año' bʌ i ye'tel. Mi caj i lon alob an chuqui yomob i cha' c'ajtiben Pablo. \v 21 Mach a jac'beñob i t'an, come ñumen ti cha'c'al winicob woli' chijtañob. Tsi' bajñel ch'ʌcʌyob i bʌ cha'an ma'anic chuqui mi caj i c'uxob, ma'anic chuqui mi caj i japob jinto mi' tsʌnsañob Pablo. Tsa'ix i chajpayob i bʌ. Woli jach i pijtañob a t'an, che'en jini ch'iton. \v 22 Jini ñuc bʌ i ye'tel tsi' sube majlel jini ch'iton. Tsi' tiq'ui ame i suben yambʌ chuqui tsa'ix i tsictesʌbe. \s1 Tsa' chojqui majlel Pablo ba'an Félix \p \v 23 Tsi' pʌyʌ tilel cha'tiquil i yaj capitán soldadojob. Tsi' subeyob cha'an mi' chajpañob lujunc'al soldadojob cha'an mi' majlelob ti Cesarea ti bolomp'ejl ora i yic'an yic'ot lujuntiquil i chʌnc'al (70) c'ʌchʌlo' bʌ yic'ot lujunc'al año' bʌ i lanza. \v 24 Tsi' subeyob cha'an mi' chajpʌbeñob i c'ʌchlib Pablo ja'el cha'an c'ʌchʌl mi' pʌyob majlel ti uts'at ba'an Félix, jini gobernador. \v 25 Tsi' ts'ijba jun. Tsi' yʌlʌ: \v 26 “Joñon Claudio Lisiason. Mic chocbeñet tilel cortesía, c'ax uts'at bʌ gobernador Félix. \v 27 Jini winic tsa' chujqui cha'an judíojob. Colelix i tsʌnsañob. Tsa' majliyon quic'ot soldadojob cha'an mij coltan, come tsac ña'ta chucbil i c'aba' ya' ti Roma. \v 28 Che' bʌ tsaj c'ajtibeyob chuqui i mul woli' subob ti' contra Pablo, tsac pʌyʌ majlel Pablo ba' tsi' tempayob i bʌ jini judíojob año' bʌ i ye'tel. \v 29 Tsaj q'uele woli' tajtʌl i mul cha'an jach i mandar judíojob. Tsac ña'ta ma'anic i mul cha'an mi' tsʌnsʌntel, mi cha'an mi' yochel ti mʌjquibʌl. \v 30 Che' bʌ tsa cubi woli' chijtañob jini winic jini judíojob, tsac bʌc' choco majlel ba' añet. Tsac subeyob i contrajob cha'an mi' majlelob i subeñet i mul. Cojach mic subeñet jini”. Che' tsi' ts'ijba jini Claudio Lisias. \p \v 31 Ti ac'ʌlel jini soldadojob tsi' pʌyʌyob majlel Pablo ti Antípatris che' bajche' tsa' subentiyob. \v 32 Ti yijc'ʌlal tsa' sujtiyob ti' yotot. Pero jini c'ʌchʌlo' bʌ tsa' majliyob yic'ot Pablo. \v 33 Che' bʌ tsa' c'otiyob ya' ti Cesarea, tsi' yʌq'ueyob jun jini gobernador. Tsi' pʌyʌyob majlel Pablo ba'an. \v 34 Che' bʌ tsa' ujti i q'uel jini jun jini gobernador, tsi' c'ajtibe baqui ch'oyol. Tsa' subenti ya' ch'oyol ti Cilicia. \v 35 Jini gobernador tsi' sube: Che' mi' julelob a contrajob mi caj cubin a t'an, che'en. Tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' cʌntʌntel Pablo ya' ti' yotot Herodes. \c 24 \s1 Pablo tsi' subu i bʌ ti' tojlel Félix \p \v 1 Che' bʌ tsa' ñumi jo'p'ejl q'uin, tsa' jubi majlel jini ñuc bʌ motomaj i c'aba' Ananías yic'ot cha'tiquil uxtiquil xñoxob año' bʌ i ye'tel yic'ot juntiquil i c'aba' Tértulo wen yujil bʌ t'an. Tsa' majli i pejcañob jini gobernador ti' contra Pablo. \v 2 Che' bʌ tsa' pʌjyi tilel Pablo ba' añob, Tértulo tsa' caji i jop'ben i mul Pablo. Tsi' yʌlʌ: Cha'an ti a we'tel ti yumʌl ñʌch'ʌl añon lojon tic lumal. Cha'an ti a ña'tʌbal uts'at woli' cʌntʌntelob c pi'ʌlob tic lumal. \v 3 Uts'atet Félix, ti pejtelel ora uts'at mij q'uel lojon a melbal ti pejtelel c lumal. Mic subeñet lojon wocolix a wʌlʌ. \v 4 Mach comic c jalitesañet ti cabʌl t'an. Jini cha'an mic subeñet poj ubibeñon lojon ts'ita' c t'an ti' yutslel a pusic'al. \v 5 Come tsa'ix j q'uele lojon cabʌl woli' tic'lañon lojon jini winic. Mi' tech leto ti pejtelel pañimil baqui jach an judíojob. Jini winic ñumen ch'ejl mi' mel i bʌ bajche' yaño' bʌ tsa' bʌ i tsajcʌbeyob i cʌntesʌbal jini winic ch'oyol bʌ ti Nazaret. \v 6 Tsa'ix i ñopo i bib'esan jini Templo ja'el, pero tsac chucu lojon. Tsac ña'ta c mel lojon che' bajche' mi' yʌl tic mandar lojon, \v 7 pero tsa' tili jini Lisias am bʌ ñuc bʌ i ye'tel. Wersa tsi' chili loq'uel Pablo tij c'ʌb lojon. \v 8 Jini Lisias tsi' subeyob i contrajob Pablo cha'an mi' tilelob ba' añet. Che' ma' c'ajtiben jini winic mi mejlel a ña'tan isujm pejtelel i mul tsa' bʌ c subeyet lojon. Che' tsi' yʌlʌ jini Tértulo. \v 9 Lajal tsi' cha'leyob t'an judíojob ja'el. Che' tsi' yʌlʌyob ti pejtelelob. \p \v 10 Che' bʌ tsi' pʌsʌ i c'ʌb jini gobernador cha'an mi' cha'len t'an, Pablo tsi' yʌlʌ: Cabʌl jab gobernadoret tic lumal. Jini cha'an tijicña mic sub c bʌ ti a tojlel. \v 11 Majqui jach ma' pejcan mi mejlel i subeñet an jaxto lajchʌmp'ejl q'uin tsa' letsiyon majlel ti Jerusalén cha'an mic ch'ujutesan Dios. \v 12 Tsi' q'ueleyoñob. Ma'anic majqui wolij cʌlʌx pejcan mi ti Templo, mi ti sinagoga mi ti jini tejclum. Ma'anic tsac xic'beyob winicob x'ixicob cha'an mi' tempañob i bʌ. \v 13 Ma'anic mi mejlel i tsictesañob ti isujm i t'an woli bʌ i jop'ob tij contra wʌle. \v 14 Mic subeñet ti isujm, mic ñop i bijlel Dios. Mi' yʌlob sojquem bajche' mic ch'ujutesan jini Dios tsa' bʌ i ñopoyob c ñojte'el. Mic ñop pejtelel mu' bʌ i yʌl jini mandar yic'ot chuqui tac ts'ijbubil ti' t'an x'alt'añob. \v 15 Añʌch c pijtaya ti Dios, jini jach mu' bʌ i ñopob ja'el, come tal i yorajlel che' mi caj i ch'ojyelob jini chʌmeño' bʌ, jini tojo' bʌ yic'ot jini mach bʌ tojobic. \v 16 Jini cha'an mic chʌn cha'len wersa c mel chuqui toj ti' wutob winicob yic'ot ti' wut Dios cha'an ma'anic mi' cajel ti t'an c pusic'al. \p \v 17 Che' bʌ tsa' ñumi cha'p'ejl uxp'ejl jab, tsa' tiliyon cha'an mi cʌq'ueñob taq'uin jini p'umpuño' bʌ tic lumal, cha'an mi cʌq'uen Dios i majtan ja'el. \v 18 Che' bʌ woli cʌq'uen Dios i majtan, cha'tiquil uxtiquil judíojob ch'oyolo' bʌ ti Asia tsi' tajayoñob ti Templo. Sʌq'uesʌbilon. Ma'anic cabʌl winicob quic'ot lojon. Ma'anic woliyon lojon ti cabʌl t'an. \v 19 ¿Chucoch mach wʌ'ic añob ti a tojlel cha'an mi' subob c mul, mi an chuqui mi' yʌlob tij contra? \v 20 Mi an c mul la' i subob jini wʌ' bʌ añob che' wa'alon ba' tsi' tempayob i bʌ jini año' bʌ i ye'tel. \v 21 Cojach jini t'an tsac subeyob che' ya' wa'alon ti' tojlelob: “Pʌybilon cha'an mic mel c bʌ wʌle ti la' tojlel, come mic ñop mi' cha' ch'ojyelob chʌmeño' bʌ”, cho'on jach tsac subeyob, che'en Pablo. \p \v 22 Che' bʌ tsi' yubi jini t'an Félix mach yomic i bʌc' mel jini Pablo, come subebilix i sujmlel i bijlel Dios. Tsi' yʌlʌ: Jinto che' mi' jubel tilel Lisias, jini ñuc bʌ i ye'tel, mi caj c melet, che'en. \v 23 Tsi' sube i yaj capitán soldadojob cha'an mi' cʌntan Pablo, pero mach mi' junyajlel ñup'. Tsi' sube uts'at mi' tilelob i pi'ʌlob Pablo cha'an mi' yʌq'ueñob chuqui yom. \p \v 24 Che' bʌ tsa' ñumi cha'p'ejl uxp'ejl q'uin tsa' tili Félix yic'ot i yijñam i c'aba' Drusila. Judía jini Drusila. Félix tsi' pʌyʌ tilel Pablo. Tsi' yubibe i t'an che' bʌ tsi' sube bajche' yom mi lac ñop Jesucristo. \v 25 Tsi' sube bajche' yom mi lac taj toj bʌ lac pusic'al yic'ot bajche' yom mi lac bajñel tic' lac pusic'al yic'ot bajche' mi caj i melonla Dios. Félix tsi' cha'le bʌq'uen. Tsi' sube: Cucux. Che' mic tajben i q'uiñilel, mi caj c cha' pʌyet tilel, che'en. \v 26 Félix tsi' lon ña'ta ja'el mi caj i yʌq'uentel taq'uin cha'an mi' yʌc' ti colel. Jini cha'an cabʌl tsi' pʌyʌ tilel. Tsi' cha'le t'an yic'ot. \v 27 Che' ñumenix cha'p'ejl jab tsa' ochi Porcio Festo ti' ye'tel Félix. Félix tsi' cʌyʌ Pablo ti mʌjquibʌl come yom q'uejlel ti uts'at cha'an judíojob. \c 25 \s1 Pablo ti' tojlel Festo \p \v 1 Tsa' caji i cha'len yumʌl Festo ti jini lum am bʌ ti' wenta. Che' bʌ tsa' ñumi uxp'ejl q'uin, tsa' loq'ui ti Cesarea. Tsa' letsi majlel ti Jerusalén. \v 2 Jini ñuc bʌ motomajob yic'ot jini ñuco' bʌ judíojob tsa' tiliyob ba'an Festo. Tsi' cha'leyob t'an ti' contra Pablo. Tsi' c'ajtibeyob wocol t'an \v 3 cha'an mi' mel bajche' yomob ti' contra Pablo. Tsi' cajtibeyob cha'an mi' yʌc' ti pʌjyel tilel ti Jerusalén. Tsi' ña'tayob i chijtan cha'an mi' tsʌnsañob ti bij. \v 4 Festo tsi' subeyob ya' woli' cʌntʌntel Pablo ti Cesarea. Mach jalic mi' majlel ya'i ja'el. \v 5 Tsi' yʌlʌ: Majqui jach wa'chocobil, la' jubic majlel quic'ot cha'an mi' sub i mul mi an chuqui jontol tsi' mele jini winic, che'en. \p \v 6 Ya'to tsa' jale yicot judíojob tic'ʌl mi waxʌcp'ejl o lujump'ejl q'uin. Ti wi'il tsa' jubi majlel ti Cesarea. Ti yijc'ʌlal che' buchul Festo ya' ti melobʌjʌl tsi' yʌc'ʌ mandar cha'an mi' pʌjyel tilel Pablo. \v 7 Che' bʌ tsa' c'oti Pablo, jini judíojob tsa' bʌ jubiyob tilel loq'uemo' bʌ ti Jerusalén tsa' wa'leyob ti' joytilel. Cabʌl tsi' jop'beyob ñuc bʌ i mul Pablo. Ma'anic tsa' mejli i tsictesañob ti isujm. \v 8 Pablo tsa' caji i coltan i bʌ. Tsi' yʌlʌ: Ma'anic chuqui tsac wis cha'le ti' contra i mandar judíojob, mi ti' contra jini Templo, mi ti' contra César, che'en. \v 9 Festo yom q'uejlel ti uts'at cha'an judíojob. Jini cha'an tsi' sube Pablo: ¿A wom ba letsel majlel ti Jerusalén cha'an mic melet ya'i? che'en. \p \v 10 Pablo tsi' yʌlʌ: Wa'alon ti melobʌjʌl i cha'an César ba' yom mic mel c bʌ. Ma'anic chuqui tsac cha'le ti' contra judíojob. Wen a wujil. \v 11 Mi xñusa mandaron, mi an chuqui tsac cha'le cha'an mi cʌjq'uel ti chʌmel, la' chʌmicon, pero mi mach isujmic chuqui woli' yʌlob tij contra, ma'anic majch mi mejlel i yʌc'on ti' c'ʌb. \v 12 La' c mel c bʌ ya' ba'an César, che'en Pablo. Festo tsi' pejca jini año' bʌ i ye'tel. Ti wi'il tsi' sube Pablo: Tsa'ix a c'ajtibeyon cha'an ma' mel a bʌ ba'an César. Ya' mi caj a majlel ba'an César, che'en Festo. \s1 Pablo ti' tojlel Agripa yic'ot Berenice \p \v 13 Che' ñumenix cha'p'ejl uxp'ejl q'uin, tsa' tili ti Cesarea jini rey Agripa yic'ot Berenice i yijñam cha'an mi' yʌq'ueñob i yutslel i t'an Festo. \v 14 Che' cabʌl q'uin tsa' jaleyob ya'i, Festo tsi' sube jini yumʌl bajche' woli' mel i bʌ Pablo. Tsi' sube: Wʌ'an juntiquil winic tsa' bʌ cʌle ti mʌjquibʌl ti' wenta Felix. \v 15 Che' ya' añon ti Jerusalén, jini ñuc bʌ motomajob yic'ot jini xñoxob año bʌ i ye'tel cha'an judíojob tsa' c'otiyob ba' añon. Tsi' c'ajtibeyoñob cha'an mi cʌq'uen i toj i mul. \p \v 16 Tsac subeyob ma'anic mi' to'ol ac'ob ti chʌmel winic jini romanojob. Ñaxan mi' tilelob i contrajob cha'an mi' subob i mul ya' ti' wut cha'an mi mejlel i coltan i bʌ che' an chuqui mi' subob ti' contra. \v 17 Che' temel tsa' tiliyob wʌ'i, mach jalic tsac teche meloñel. Ti yijc'ʌlal tsa' buchleyon ya' ti melobʌjʌl. Tsa cʌc'ʌ mandar cha'an mi' pʌjyel tilel jini winic. \v 18 Che' ya' añob i contrajob, mach che'ic tsi' subuyob i mul bajche' tsac lon ña'ta. \v 19 Jini jach tsi' contrajiyob Pablo cha'an chuqui woli' ñopob. Tsi' tajayob ti t'an juntiquil i c'aba' Jesús tsa' bʌ chʌmi. Pero Pablo mi' yʌl cha' cuxul. \v 20 Ma'anic tsac ña'ta bajche' yom mic mel jini winic. Jini cha'an tsaj c'ajtibe Pablo mi yom majlel ti Jerusalén cha'an ya' mi' mel i bʌ. \v 21 Che' bʌ tsi' c'ajtibeyon Pablo cha'an mi majlel i mel i bʌ ba'an Augusto, tsa cʌc'ʌ mandar cha'an mi' cʌntʌntel jinto mi mejlel c choc majlel ba'an César. Che' tsi' yʌlʌ Festo. \v 22 Agripa tsi' sube: Joñon ja'el com cubiben i t'an jini winic, che'en. Festo tsi' sube: Ijc'ʌl mi caj a wubin, che'en. \p \v 23 Ti yijc'ʌlal wen ch'ʌlbil tsa' tiliyob Agripa yic'ot Berenice. Tsa' ochiyob ba' mi' yubiñob t'an yic'ot jini año' bʌ ñuc bʌ i ye'tel yic'ot jini ñuco' bʌ winicob ti tejclum. Tsa' pʌjyi tilel Pablo cha'an ti' mandar Festo. \v 24 Festo tsi' yʌlʌ: Rey Agripa yic'ot pejtelel winicob tempʌbilob quic'ot lojon, wolix la' q'uel jini winic. Pejtelel judíojob tsi' wersa subeyoñob ti c'am bʌ t'an ya' ti Jerusalén yic'ot wʌ'i cha'an mach yomic che' chʌn cuxul. \v 25 Tsac ña'ta ma'anic chuqui tsi' cha'le cha'an mi' chʌmel. Che' bʌ tsi' bajñel ña'ta i mel i bʌ ba'an Augusto, tsac sube mi caj c choc majlel. \v 26 Pero ma'anic chuqui mi mejlel c ts'ijbuben jini c yum ti' contra Pablo. Jini cha'an tsac pʌyʌ tilel ti la' tojlel yic'ot ti a tojlel ja'el, rey Agripa, cha'an ma' subeñon chuqui mi mejlel c ts'ijbuben jini c yum, che' bʌ tsa'ix a c'ajti tac chuqui tsa' ujti. \v 27 Come mi cʌl mach yomic mic choc majlel xñujp'el mi ma'anic chuqui mi mejlel c sub ti' contra, che'en Festo. \c 26 \s1 Pablo tsi' cha'le t'an ti' tojlel Agripa \r (Hch. 8.1‑3; 9.1‑9; 22.6‑11) \p \v 1 Agripa tsi' sube Pablo: Mi cʌc' c t'an cha'an ma' coltan a bʌ ti a t'an, che'en. Pablo tsi' pʌsʌ i c'ʌb. Tsa' caji ti t'an cha'an mi' coltan i bʌ. \v 2 Tsi' yʌlʌ: Rey Agripa, tijicña mi cubin, come wolic sub c bʌ wʌle ti a tojlel cha'an pejtelel chuqui tac tsi' subuyob judíojob tij contra. \v 3 Come wen a wujil bajche' mi' melob judíojob yic'ot pejtelel chuqui mi' yʌlob. Jini cha'an mij c'ajtibeñet a wocolic ubibeñon c t'an ti' yutslel a pusic'al. \p \v 4 Pejtelel jini judíojob yujilob chuqui tsac cha'le ya' tic lumal yic'ot ti Jerusalén, c'ʌlʌl che' ch'itoñon to. \v 5 Mi yomob, mi mejlel i subob come ña'tʌbil i cha'añob, fariseojon c'ʌlʌl ti wajali. Che' bajche' mi' wersa melob fariseojob, che'ʌch tsac mele ja'el. \v 6 Wolix c mel c bʌ cha'an tsa'ix c ñopbe i t'an Dios tsa' bʌ i sube c ñojte'el lojon. \v 7 Che'ʌch mi' ñopob ja'el jini lajchʌnmojt i p'olbal Israel mu' bʌ i ch'ujutesañob Dios ti jump'ejl i pusic'al ti q'uiñil yic'ot ti ac'ʌlel. Rey Agripa, che'ʌch wolic ñop ja'el. Jini cha'an jini judíojob woli' jop'beñoñob c mul. \v 8 ¿Mu' ba la' lon ña'tan wocol mi' tech ch'ojyel jini chʌmeño' bʌ Dios? \p \v 9 Isujm, joñon tsac lon ña'ta j contrajin i c'aba' Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret. \v 10 Che'ʌch tsac mele ti Jerusalén. Tsac mʌcʌ ti ñujp'ibʌl cabʌl i cha'año' bʌ Dios che' bʌ tsac ch'ʌmʌ que'tel ti' tojlel jini ñuc bʌ motomajob. Che' bʌ tsa' tsʌnsʌntiyob tsa cʌc'ʌ c t'an ti' contrajob. \v 11 Cabʌl tsac bajbeyob ti pejtelel sinagoga. Tsac wersa xic'beyob cha'an mi' p'ajob Dios. Tsac wen mich'leyob. Tsac tic'layob c'ʌlʌl ti yan tac bʌ tejclum. \p \v 12 Che'ʌch wolic mel che' bʌ tsa' majliyon ti Damasco, che' chocbilon majlel cha'an jini ñuc bʌ motomajob. \v 13 Ti xinq'uiñil, c rey, tsaj q'uele i sʌclel c'ajc ti bij, ch'oyol bʌ ti panchan. Ñumen i sʌclel bajche' q'uin. Tsi' yʌc'ʌ i sʌclel tic joytilel yic'ot ti' joytilel jini tsa' bʌ i cha'leyob xʌmbal quic'ot. \v 14 Che' bʌ tsa' yajliyon lojon ti lum tic pejtelel lojon, tsa cubi t'an woli bʌ i pejcañon. Tsi' subeyon ti' t'an hebreojob: “Saulo, Saulo, ¿chucoch wola' tic'lañon? Wola' lʌlʌp tec' jini jay bʌ i ñi' te' cha'an ma' low a bʌ”, che'en. \p \v 15 Tsac sube: “¿Majquiyet, c Yum?” cho'on. Jini lac Yum tsi' yʌlʌ: “Joñon Jesúson, woli bʌ a tic'lan. \v 16 Ch'ojyen, wa'i', come tsa' tsictiyiyon ti a wut cha'an mic wa'chocoñet cha'an ma' melbeñon que'tel. Mi caj a wʌc' ti cʌjñel jini tsa' bʌ a q'uele yic'ot jini mu' bʌ caj a q'uel che' mic tsictiyel ti a wut. \v 17 Come mi caj j coltañet loq'uel ti' c'ʌb a pi'ʌlob yic'ot ti' c'ʌb gentilob. Ya' wolic choquet majlel wʌle \v 18 cha'an ma' cambeñob i wut, cha'an mi' sutq'uiñob i bʌ ti ic'yoch'an bʌ pañimil, cha'an mi' yajñelob ti' sʌclel pañimil. Mic choquet majlel cha'an mi' loq'uelob ti' p'ʌtʌlel Satanás, cha'an mi' yochelob ti' p'ʌtʌlel Dios, cha'an mi' ñusʌbentelob i mul che' mi' ñopoñob, cha'an i ten cha'añob jach jini mu' bʌ caj i yʌq'uentelob yic'ot jini sʌq'uesʌbilo' bʌ”. Che' tsi' subeyon Jesús. \p \v 19 Jini cha'an, mic subeñet, rey Agripa, ma'anic tsac ñusa jini tsa' bʌ pʌsbentiyon ch'oyol bʌ ti panchan. \v 20 Ñaxan tsac subeyob jini año' bʌ ti Damasco yic'ot ti Jerusalén yic'ot ti pejtelel Judea, yic'ot gentilob cha'an mi' cʌyob i mul cha'an mi' sutq'uiñob i bʌ cha'an mi' ñopob Dios. Tsac subeyob cha'an mi' cha'leñob chuqui wen, cha'an mi' tsictiyel tsa'ix i cʌyʌyob i mul. \v 21 Jini cha'an jini judíojob tsi' chucuyoñob ti Templo. Tsi' ñopo i tsʌnsañoñob. \v 22 Tsa' coltʌntiyon ti Dios. Jini cha'an c'ʌlʌ wʌle mic chʌn subeñob ch'och'oco' bʌ yic'ot ñuco' bʌ jini jach bʌ t'an tsa' bʌ i wʌn alʌyob x'alt'añob yic'ot Moisés, come tsa' ujti che' bajche' tsi' yʌlʌyob. \v 23 X'alt'añob yic'ot Moisés tsi' yʌlʌyob wersa mi caj i yubin wocol Cristo. Tsi' yʌlʌyob Cristo mi caj i ñaxan ch'ojyel loq'uel ba'an chʌmeño' bʌ, mi caj i subeñob israelob yic'ot gentilob i sujmlel i sʌclel pañimil. Che' tsi' yʌlʌ Pablo. \p \v 24 Che' woli to ti t'an Pablo, c'am tsi' cha'le t'an Festo. Tsi' yʌlʌ: Pablo, sojquem a jol. Wolix i sojquel a jol cha'an ti' q'uelol cabʌl jun, che'en. \v 25 Pablo tsi' yʌlʌ: Mach sojquemic c jol, weñet bʌ Festo. Mic cha'len t'an ti isujm yic'ot ti toj. \v 26 Come jini rey yujil pejtelel jini. Ma'anic mic bʌc'ñan c sub c bʌ ti' tojlel ja'el. Come mi cʌl yujil pejtelel chuqui tsa' ujti, come mach muculic tsa' ujti. \v 27 Rey Agripa, ¿mu' ba a ñopben i t'an x'alt'añob? Cujil ma' ñop, che'en Pablo. \v 28 Agripa tsi' sube Pablo: Colel ma' wʌq'ueñon c ñop Cristo, che'en. \v 29 Pablo tsi' yʌlʌ: Uts'at mi ti junyajlel ma' ñop che' bajche'on. Mach cojic jach jatet, pero pejtelel mu' bʌ i yubiñob c t'an wʌle. Uts'at mi lajaletla quic'ot pero mach ti cadenajic, che'en Pablo. \p \v 30 Che' bʌ tsa' ujti ti t'an Pablo, tsa' ch'ojyi jini rey yic'ot jini gobernador yic'ot Berenice yic'ot yaño' bʌ ya' bʌ buchulob. \v 31 Che' bʌ tsi' tʌts'ʌyob i bʌ, tsi' pejcayob i bʌ. Tsi' yʌlʌyob: Ma'anic chuqui tsi' cha'le jini winic cha'an mi' chʌmel mi cha'an mi' ñujp'el, che'ob. \v 32 Agripa tsi' sube Festo: Machic tsi' c'ajti i mel i bʌ ba'an César, tsa' mejli ti colel jini winic, che'en. \c 27 \s1 Tsi' pʌyʌyob majlel Pablo ti Roma \p \v 1 Che' bʌ tsi' ña'tayob wersa mic majlel lojon ti barco ti Italia, jini año' bʌ i ye'tel tsi' yʌc'ʌyob Pablo yic'ot yaño' bʌ xñujp'elob ti' c'ʌb i yaj capitán soldadojob i c'aba' Julio, i winic Augusto. \v 2 Tsa' ochiyon lojon ti barco ch'oyol bʌ ti Adramitio woli bʌ i majlel ti tejclum tac am bʌ ti' ti' ñajb ya' ti Asia. Tsa' ochiyon lojon quic'ot Aristarco jini ch'oyol bʌ ti Tesalónica ya' ti Macedonia. Tsa' majliyon lojon. \p \v 3 Ti yijc'ʌlal tsa' c'otiyon lojon ti Sidón. Uts'at chuqui tsi' melbe Pablo jini Julio. Tsi' yʌc'ʌ i t'an cha'an mi' majlel ti jula' ba'an i cʌñʌyo' bʌ, cha'an mi' poj jijlel yic'otob. \v 4 Che' bʌ tsa' loq'uiyon lojon ya'i, tsa' majliyon lojon lʌc'ʌl ti Chipre ba' ma'anic cabʌl ic', come jini ic' yom i cha' chocon lojon sujtel. \v 5 Che' bʌ tsa' ñumiyon lojon ti colem ñajb ba'an Cilicia yic'ot Panfilia, tsa' c'otiyon ti Mira, jini tejclum ti Licia. \v 6 Ya'i i yaj capitán soldadojob tsi' taja jump'ejl barco ch'oyol bʌ ti Alejandría woli bʌ i majlel ti Italia. Tsi' yotsayon lojon. \v 7 Cabʌl q'uin c'unte' jach tsac xʌñʌ lojon majlel. Wocol tsa' c'otiyon lojon ya' ti Gnido. Jini ic' yom i cha' chocon lojon sujtel. Jini cha'an tsa' majliyon lojon ya' ti Creta lʌc'ʌl ti Salmón ba' ma'anic cabʌl ic'. \v 8 Wocol jach tsaj c'unte' xʌñʌ lojon majlel ya' ti' t'ejl Creta. Tsa' c'otiyon lojon ti tejclum i c'aba' Wen Bʌ i Jijlib Barco lʌc'ʌl ti jini tejclum i c'aba' Lasea. \p \v 9 Tsa' sajti cabʌl q'uin. Bʌbʌq'uen mi lac chʌn cha'len xʌmbal ti barco, come ñumenix i q'uiñilel ch'ajb. Jini cha'an Pablo tsi' tiq'uiyob. \v 10 Tsi' subeyob: Winicob, mic ña'tan che' mi lac majlel ti barco mi caj lac taj cabʌl wocol. Cabʌl mi caj i jilel lac chubʌ'an, mach cojic jach jini barco yic'ot i cuch pero joñonla ja'el, che'en. \v 11 Jini i yaj capitán soldadojob ma'anic tsi' jac'be i t'an Pablo. Tsi' jac'be i t'an jini xtoj'esa barco yic'ot i yum jini barco. \v 12 Mach abi wenic i jijlib barco ya' ba' añob. Wocol abi mi' ñusañob i yorajlel tsʌñal ya'i. Jini cha'an ñumen cabʌlob jini yomo' bʌ loq'uel ya' ba' jijlemob. Yomob c'otel c'ʌlʌl ti Fenice ba' uts'at i jijlib barco cha'an ya'i mi' ñusañob i yorajlel tsʌñal mi tsa' mejliyob. Jini Fenice jump'ejl tejclum ya' ti Creta am bʌ ti' tojel nordeste yic'ot ti' tojel sudeste. \s1 Tsa' tejchi p'ʌtʌl bʌ ic' ya' ti ñajb \p \v 13 Che' bʌ tsa' tejchi c'unte' bʌ ic' ch'oyol bʌ ti sur, tsi' lon ña'tayob uts'at mi' majlelob. Tsi' letsʌbeyob i pislel barco. Tsa' cajiyob ti xʌmbal majlel lʌc'ʌl ti' ti' ñajb ya' ti Creta. \v 14 Mach jalic tsa' tejchi wen p'ʌtʌl bʌ ñuqui ic' i c'aba' Euroclidón. \v 15 Tsi' jats'ʌ jini barco. Ma'anic tsa' mejli ti xʌmbal jini barco cha'an ic'. Tsaj cʌyʌ lojon c toj'esan majlel barco. Tsi' wersa chocoyon lojon majlel jini ic'. \v 16 Che' bʌ tsa' c'otiyon lojon ba' ma'anic cabʌl ic' lʌc'ʌl ti' t'ejl ch'o'ch'oc bʌ lum joyol bʌ ti ja' i c'aba' Clauda, wocol tsa' mejli j cʌch lojon jini ch'o'ch'oc bʌ barco. \v 17 Tsa' ujti i ch'uyob jini ch'o'ch'oc bʌ barco, tsi' bʌn cʌchʌyob jini colem barco. Tsi' bʌc'ñayob i cujob i bʌ ti bulul bʌ lum i c'aba' Sirte am bʌ ti' mal ñajb. Tsi' ju'sʌbeyob i pislel barco. Tsa' wersa chojquiyob sujtel cha'an ic'. \v 18 C'ax cabʌl tsi' jats'ʌ barco jini ñuqui ic'. Ti yijc'ʌlal tsa' caji i sejb'esañob barco. \v 19 Ti' yuxp'ejlel q'uin tsac bajñel choco lojon loq'uel i bʌl jini barco. \v 20 Cabʌl q'uin ma'anic tsiquil mi q'uin mi ec'. C'ax p'ʌtʌl to jini ic'. Tsac ña'ta lojon ma'anic mi caj c chʌn colel lojon. \p \v 21 Cabʌl q'uin ma'anic tsaj c'uxu lojon waj. Jini cha'an Pablo tsa' wa'le ti yojlil ba' añob. Tsi' yʌlʌ: Winicob, uts'at tsa'ic la' jac'beyon c t'an. Uts'at machic tsa' loq'uiyetla ti Creta. Che' jini ma'anic tsa' sajti la' chubʌ'an. Ma'anic tsa' la' wubi wocol. \v 22 Wʌle mic wen subeñetla, tijicñesan la' pusic'al come ma'anic majch mi caj i chʌmel mi juntiquileticla. Cojach mi caj i jilel jini barco. \v 23 Come sajmʌl ti ac'ʌlel tsa' wa'le i yángel Dios ba' añon. I cha'añon jini Dios. Mic cha'liben i ye'tel. \v 24 Tsi' yʌlʌ: “Mach ma' cha'len bʌq'uen Pablo. Wersa mi caj a wa'tʌl ti' tojlel César. Awilan, Dios tsa'ix i yʌq'ueyet pejtelel woliyo' bʌ ti xʌmbal a wic'ot che' bajche' tsa' c'ajtibe”, che'en. \v 25 Jini cha'an, winicob, tijicñesan la' pusic'al come mic ñop mi caj i yujtel che' bajche' tsi' subeyon Dios. \v 26 Wersa mi caj lac chojquel majlel ti jump'ejl lum joyol bʌ ti ja'. Che' tsi' yʌlʌ Pablo. \p \v 27 Che' ti' chʌnlujump'ejlel (14) ac'ʌlel che' bʌ tsa' ñijcʌntiyon lojon majlel ti colem ñajb i c'aba' Adriático, ti ojlil ac'ʌlel tsi' ña'tayob jini x'e'telob ti barco lʌc'ʌlix añon lojon ti' ti' ñajb. \v 28 Tsi' p'isiyob i tamlel ja'. An junc'al ti jajl. Ti yambʌ jumuc' tsi' cha' p'isiyob. An jax jo'lujunjajl. \v 29 Tsi' cha'leyob bʌq'uen ame mi' cuj i bʌ barco ti xajlel tac am bʌ ti' mal ja'. Tsi' chocoyob ti ja' chʌmp'ejl i cʌlib barco ti' yebal barco. Wocol tsi' ñusayob ac'ʌlel. \v 30 Jini x'e'telob ti barco tsi' ñopoyob puts'el majlel yic'ot ch'o'ch'oc bʌ barco. Tsi' ju'sayob ti colem ñajb. Tsi' meleyob che' bajche' mi yomob i choc jubel i cʌlib barco ya' ti' ñi'. \v 31 Pablo tsi' sube i yaj capitán soldadojob yic'ot pejtelel soldadojob: Mi ma'anic mi' yajñelob ti' mal barco jini x'e'telob, ma'anic mi mejlel la' colel jatetla, che'en. \v 32 Jini cha'an jini soldadojob tsi' tsepbeyob i lazojlel jini ch'o'ch'oc bʌ barco cha'an mi' yʌc' ti sajtel. \p \v 33 Che' bʌ wolix i sʌc'an, Pablo tsi' subeyob cha'an mi' c'uxob i bʌl i ñʌc' ti pejtelelob. Tsi' yʌlʌ: I lajchʌmp'ejlelix q'uin woli la' ñusan wocol. Woliyetla ti ch'ajb. Ma'anic chuqui tsa' la' c'uxu. \v 34 Jini cha'an mic subeñetla ti wocol t'an yom mi la' cha'len we'el cha'an mi la' p'ʌt'an. Ma'anic mi caj i sajtel mi junt'ujmic i tsutsel la' jol mi ti juntiquileticla, che'en Pablo. \v 35 Che' bʌ tsa' ujti i sub jini t'an, tsi' ch'ʌmʌ waj. Tsi' sube Dios wocolix i yʌlʌ ti' tojlel pejtelel winicob. Tsi' xet'e. Tsa' caji i c'ux. \v 36 Tsa' ñuc'ayob i pusic'al ti pejtelelob. Tsa' cajiyob ti we'el ja'el. \v 37 Añon lojon lujunc'al yic'ot wʌclujuntiquil i chʌnc'al (276) ti' mal barco. \v 38 Che' ñajobix tsi' sejb'esayob jini barco. Tsi' chocoyob ochel c'uxbil bʌ i wut jam ti colem ñajb. \s1 Tsa' jejmi barco \p \v 39 Che' bʌ tsa' sʌc'a ma'anic tsi' cʌñʌyob jini lum. Tsi' q'ueleyob junxʌjc' ñajb ba' tsa' ochi ti lum. Ya' yomob i ñijcan majlel barco ti' ti' i xʌc' ñajb, mi tsa' mejliyob. \v 40 Jini cha'an tsi' tsepbeyob i lazojlel i cʌlib tac barco. Ya' tsi' cʌyʌyob ti colem ñajb. Tsi' jitiyob lazo tsa' bʌ i chucu i toj'esʌjib barco. Tsi' letsayob i pislel i ñi' barco cha'an mi' chuc ic'. Tsi' ñopoyob majlel ti' ti' ñajb. \v 41 Tsa' tiliyob ba' t'oxbil jini ñajb cha'an bulul bʌ lum. Ya' tsa' cʌle ba' jay jini ja'. Tsa' ts'ʌjpi i ñi' barco ti lum. Ma'anic tsa' mejli i ñijcañob. I yit jini barco tsa' caji ti xujlel cha'an cabʌl tsi' jats'ʌ ja'. \p \v 42 Jini soldadojob yomob i tsʌnsan xñujp'elob cha'an ma'anic mi' puts'elob ti ñuxijel. \v 43 I yaj capitán soldadojob tsi' tiq'uiyob come yom i coltan Pablo. Tsi' subeyob cha'an mi' chocob ochel i bʌ che' bajche' jaytiquil yujilo' bʌ ñuxijel cha'an mi' c'otelob ñaxan ti lum. \v 44 Jini tsa' bʌ cʌleyob tsi' c'ʌñʌyob tabla, ojlil tsi' c'ʌñʌyob i xujt'il tac jini barco. Che' jini, uts'at tsa' c'otiyob ti lum ti pejtelelob. \c 28 \s1 Pablo ya' ti lum i c'aba' Malta joyol bʌ ti ja' \p \v 1 Che' uts'at tsa' c'otiyon lojon ti' ti' ñajb, tsac ña'ta lojon Malta i c'aba' jini lum joyol bʌ ti ja'. \v 2 Jini chumulo' bʌ ya'i tsi' wen p'untayon lojon. Tsi' xiq'uiyob c'ajc. Tsi' pʌyʌyon lojon ochel tic pejtelel lojon cha'an woli to ja'al. Tsʌwan jax pañimil. \v 3 Pablo tsi' tempa junsejt si'. Che' bʌ tsi' yotsa ti c'ajc, tsa' loq'ui tsunte'chan cha'an i ticwʌlel c'ajc. Tsa' ts'uyle ti' c'ʌb Pablo. \v 4 Jini chumulo' bʌ ya'i che' bʌ tsi' q'ueleyob ts'uyul lucum ti' c'ʌb, tsi' subeyob i bʌ: Isujm, stsʌnsa jini winic. Anquese uts'at tsa' loq'ui ti ja', wʌle mux caj i chʌmel cha'an i mul, che'ob. \v 5 Pablo tsi' pajq'ui ochel ti c'ajc jini tsunte'chan. Ma'anic chuqui tsi' tumbe. \v 6 Tsi' ña'tayob jini winicob mux i sijt'el o mux i bʌc' wa'al chʌmel. Che' jal tsi' pijtayob tsa' caji i q'uelob ma'anic chuqui tsi' tumbe. Tsi' q'uextayob i pusic'al. Tsa' caj i yʌlob jiñʌch juntiquil dios. \p \v 7 An juntiquil i c'aba' Publio am bʌ i ye'tel ti jini lum joyol bʌ ti ja'. Lʌc'ʌl jach an i lum. Tsi' pʌyʌyon lojon ochel ti' yotot. Uxp'ejl q'uin tsi' we'sayon lojon ti' yuts'atlel i pusic'al. \v 8 Ñolol i tat ti' wʌyib, woli ti c'ajc yic'ot ta'. Tsa' majli Pablo i q'uel. Che' bʌ tsi' pejca Dios, tsi' yʌc'ʌ i c'ʌb ti' jol. Tsi' lajmesa. \v 9 Che' cʌmbil chuqui tsa' ujti, tsa' tiliyob ja'el yaño' bʌ xc'amʌjelob loq'uemo' bʌ ti pejtelel jini lum joyol bʌ ti ja'. Tsa' lajmesʌntiyob. \v 10 Tsi' yʌq'ueyoñob cabʌl c majtan lojon. Che' bʌ tsa' cha' majliyon lojon, tsi' yotsʌbeyon lojon ti barco chuqui tac yom c cha'an lojon. \s1 Tsa' c'oti Pablo ti Roma \p \v 11 Che' ñumenix uxp'ejl uw, tsa' majliyon lojon ti barco ch'oyol bʌ ti Alejandría. Ya jach tsi' ñusa i yorajlel tsʌñal ti jini lum joyol bʌ ti ja'. An i yejtal jini Cástor yic'ot Pólux bombil ti' pat jini barco. \v 12 Che' bʌ tsa' c'otiyon lojon ti Siracusa, ya' tsa' jaleyon lojon uxp'ejl q'uin. \v 13 Che' bʌ tsa' loq'uiyon lojon ya'i, tsac cha'le lojon joyocña bʌ xʌmbal c'ʌlʌl ti Regio. Ñumenix jump'ejl q'uin, tsa' tejchi ic' loq'uem bʌ ti sur. Ti' cha'p'ejlel q'uin tsa' c'otiyon lojon ti Puteoli. \v 14 Ya'i tsac taja lojon hermanojob. Tsi' c'ajtibeyon lojon cha'an mij cʌytʌl lojon yic'otob wucp'ejl q'uin. Ti wi'il tsa' c'otiyon lojon ti Roma. \v 15 Che' bʌ tsi' yubiyob ya' ti Roma c'otemonix lojon, jini hermanojob tsa' tiliyob i tajon lojon ya' ba'an choñoñibʌl tac ti Apio. Yaño' bʌ tsi' tajayon lojon ya' ti Tres Tabernas. Tsa' ñuc'a i pusic'al Pablo che' bʌ tsi' q'ueleyob. Tsi' sube Dios wocolix i yʌlʌ. \v 16 Che' bʌ tsa' c'otiyon lojon ti Roma tsa' aq'uenti permiso Pablo cha'an mi' chumtʌl ti' bajñel otot yic'ot jini soldado tsa' bʌ i cʌnta. \s1 Pablo tsi' subu i t'an Dios ya' ti Roma \p \v 17 Che' ñumenix uxp'ejl q'uin, Pablo tsi' pʌyʌ tilel jini ñuco' bʌ judíojob. Che' bʌ tsi' tempayob i bʌ, Pablo tsi' subeyob: Winicob c pi'ʌlob, ma'anic chuqui tsac cha'le ti' contra lac pi'ʌlob. Ma'anic tsaj contraji i t'an lac ñojte'el, pero tsa' ajq'uiyon ti' c'ʌb romanojob tsa' bʌ i ñup'uyoñob ya' ti Jerusalén. \v 18 Che' bʌ tsi' meleyoñob yomob i yʌc'on ti colel, come ma'anic c mul cha'an mic chʌmel. \v 19 Jini judíojob tsi' wersa subeyob cha'an ma'anic mi' yʌc'on ti colel. Jini cha'an tsac wersa c'ajti c mel c bʌ ba'an César anquese ma'anic chuqui mic sub ti' contra c pi'ʌlob tic lumal. \v 20 Jini cha'an tsac pʌyʌyetla tilel cha'an mij q'ueletla, cha'an mic pejcanetla, come cʌchʌlon ti cadena cha'an wolic ñop jini mu' bʌ i ñopob winicob x'ixicob ti Israel, che'en Pablo. \p \v 21 Jini judíojob tsi' subeyob: Jini año' bʌ ti Judea ma'anic tsi' chocbeyoñob tilel jun cha'an mi' subob a mul. Ma'anic tsi' subuyob a mul mi juntiquilic lac pi'ʌlob tsa' bʌ juliyob. Ma'anic chuqui tsi' yʌlʌyob ti a contra. \v 22 Com cubin lojon chuqui wola' ñop, come cujil lojon ti pejtelel lum woli' contrajintelob jini mu' bʌ i ñopob che' bajche' jatet. Che' tsi' yʌlʌyob judíojob. \p \v 23 Jini judíojob tsi' wʌn ña'tayob baqui ora mi' caj i cha' tilelob. Cabʌl tsa' c'otiyob ya' ba' chumul. Pablo tsi' wen subeyob jini wen t'an cha'an i yumʌntel Dios. C'ʌlʌl ti sʌc'ajel c'ʌlʌl ti ic'ajel tsi' wen tsictesʌbeyob i sujmlel Jesús che' bajche' ts'ijbubil ti' mandar Moisés yic'ot ti' jun jini x'alt'añob. \v 24 Ojlil tsi' ñopoyob chuqui tsi' subeyob. Ojlil ma'anic tsi' ñopoyob. \v 25 Tsi' t'oxoyob i bʌ ti t'an. Che' bʌ tsa' majliyob, Pablo tsi' subeyob: Isujm chuqui tsi' yʌlʌ jini Ch'ujul bʌ Espíritu che' bʌ tsi' c'ʌmbe i yej jini x'alt'an Isaías che' bʌ tsi' pejca lac ñojte'el. \v 26 Tsi' yʌlʌ: “Cucu ba'an jini winicob x'ixicob. Subeñob: Mi caj la' wubin t'an, ma'anic mi caj la' ch'ʌmben isujm. Mi caj la' q'uel, pero ma'anic mi caj i c'otel la' wut. \v 27 Come tsa' ochi ti tonto i pusic'al jini winicob x'ixicob. Mach yomobic i yubiñob. Tsi' muts'uyob i wut, ame i q'uelob ti' wut, ame i yubiñob ti' chiquin, ame i ch'ʌmbeñob isujm ti' pusic'al, ame i cha' sutq'uiñob i bʌ cha'an mic lajmesañob”, che'en. \p \v 28 Ña'tanla, che' jini, wolix i sujbel ba'an gentilob laj coltʌntel ch'oyol bʌ ti Dios. Jini gentilob mi caj i ñich'tañob, che'en Pablo. \v 29 Che' bʌ tsa' ujti ti t'an, tsa' majliyob judíojob. Tsi' contrajiyob i bʌ ti cabʌl t'an. \v 30 Cha'p'ejl jab tsa' ajni Pablo ti' yotot tsa' bʌ i majña. Tsi' pʌyʌ ochel pejtelel tsa' bʌ tiliyob. \v 31 Tsi' subu i sujmlel cha'an i yumʌntel Dios. Ti ch'ejlel i pusic'al tsi' cʌntesayob i sujmlel lac Yum Jesucristo. Ma'anic majch tsi' tiq'ui.