\id MAT \h MATEO \toc1 JINI WEN BɅ T'AN TSA' BɅ I TS'IJBU MATEO \toc2 MATEO \mt1 JINI WEN BɅ T'AN TSA' BɅ I TS'IJBU MATEO \c 1 \s1 I c'aba'ob i yumob Jesucristo tsa' bʌ ñumiyob ti ñoj oniyix \r (Lc. 3.23-38) \p \v 1 Jiñʌch i c'aba'ob i yumob ti ñoj oniyix jini Jesucristo. Jesucristo i jiñʌjlel David. David i jiñʌjlel Abraham. \p \v 2 Abraham jiñʌch i tyat Isaac. Isaac i tyat Jacob. Jacob i tyat Judá yic'ot i yermañujob Judá. \p \v 3 Judá jiñʌch i tyat Fares yic'ot Zara. I ña'ob ili cha'tiquil jiñʌch Tamar. Fares i tyat Esrom. Esrom jiñʌch i tyat Aram. \p \v 4 Aram jiñʌch i tyat Aminadab. Aminadab i tyat Naasón. Naasón i tyat Salmón. \p \v 5 Salmón i tyat Booz. I ña' Booz jiñʌch Rahab. Booz i tyat Obed. I ña' Obed jiñʌch Rut. Obed jiñʌch i tyat Isaí. \p \v 6 Isaí jiñʌch i tyat jini ñuc bʌ yumʌl David bʌ i c'aba'. Jini ñuc bʌ yumʌl David jiñʌch i tyat Salomón. I ña' Salomón jiñʌch i meba' 'ixic Urías tsa' bʌ pʌjyi cha'an i yijñam David. \p \v 7 Salomón jiñʌch i tyat Roboam. Roboam i tyat Abías. Abías i tyat Asa. \p \v 8 Asa jiñʌch i tyat Josafat. Josafat i tyat Joram. Joram i tyat Uzías. \p \v 9 Uzías jiñʌch i tyat Jotam. Jotam i tyat Acaz. Acaz i tyat Ezequías. \p \v 10 Ezequías jiñʌch i tyat Manasés. Manasés i tyat Amón. Amón i tyat Josías. \p \v 11 Josías jiñʌch i tyat Jeconías yic'ot i yermañujob Jeconías. Jiñʌch che' ti yorojlel che' ñac ti' wersa pʌyʌyob majlel ti cʌchol pejtyelel israelob ya' ti colem pañimil Babilonia bʌ i c'aba'. \p \v 12 Che' ñac ya'ix añob ya' ti Babilonia ti ch'ocʌ i yalobil Jeconías. Salatiel bʌ i c'aba' i yalobil Jeconías. Salatiel jiñʌch i tyat Zorobabel. \p \v 13 Zorobabel jiñʌch i tyat Abiud. Abiud i tyat Eliaquim. Eliaquim i tyat Azor. \p \v 14 Azor jiñʌch i tyat Sadoc. Sadoc i tyat Aquim. Aquim i tyat Eliud. \p \v 15 Eliud jiñʌch i tyat Eleazar. Eleazar i tyat Matán. Matán i tyat Jacob. \p \v 16 Jacob jiñʌch i tyat José. José jiñʌch i ñoxi'al María. María jiñʌch i ña' Jesús mu' bʌ i pejcʌntyel ti Cristo, jini tsa' bʌ yajcʌnti ti Dios cha'an i yumin quixtyañujob. \p \v 17 Che' jini, c'ʌlʌ che' ñac bʌ an Abraham c'ʌlʌ che' ñac bʌ an David añob catorcejlel i yumob ti ñoj oniyix, c'ʌlʌ che' ñac bʌ an David c'ʌlʌ ti yorojlel che' ñac ti pʌjyiyob majlel ti cʌchol israelob ti pañimil Babilonia añob catorcejlel i yumob ti ñoj oniyix, c'ʌlʌ ti pʌjyiyob majlel ti Babilonia c'ʌlʌ ti ch'ocʌ Cristo añob catorcejlel i yumob ti ñoj oniyix. \s1 Ti ch'ocʌ Jesucristo \r (Lc. 2.1-7) \p \v 18 Jiñʌch bajche' ti ujti che' ñac ti ch'ocʌ Jesucristo. C'ajtibilix i cha'an José jini María i ña' Jesús. Che' max tyo ti' tyajayob i bʌ cʌñʌtyʌbilix i yalobil María, jiñʌch i cha'an Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. \p \v 19 Ñoj tyoj i pusic'al José i ñoxi'al María. Mach yom i yʌc' ti quisiñil. Jin cha'an ti queji i ña'tyan mux quejel i cha' bajñel mucul cʌye'. \p \v 20 Che' ñac chʌncol tyo i bajñel ña'tyan jini, ti ñajal José ti yilʌ juntiquil ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan. Ti' sube: José, i jiñʌjlelet bʌ David, mach yom a bʌc'ñan a pʌye' María cha'an a wijñam como jini cʌñʌtyʌbil bʌ i cha'an jiñʌch i cha'an Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. \p \v 21 Mi quejel i ch'oc an alo' bʌ i yalobil. Mi quejel a wotsʌben i c'aba' JESÚS, como jini mi quejel i loc'sʌbeñob i mul i cha'año' bʌ. Che' ti subenti José ti jini ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan. \p \v 22 Pejtyel iliyi ti lu' ujti cha'an mi ts'ʌctiyel tsa' bʌ i wʌ alʌ lac Yum che' ñac ti' c'ʌñʌ i ti' juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Ti yʌlʌ: \q1 \v 23 Juntiquil yoque xc'alʌl tyo bʌ mi quejel i cʌñʌtyan i yalobil. Mi quejel i ch'oc an alo' bʌ i yalobil. \q1 Mi quejel i yotsʌbeñob i c'aba' Emanuel. \m Che' ti yʌlʌ jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. I sujmlel jini Emanuel yom i yʌle' ti lac t'an: Dios la quic'ot. Chʌ'ʌch an i sujmlel. \p \v 24 Che' ñac ti p'ixi José, ti' cha'le bajche' ti subenti ti ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan. Ti' pʌyʌ María cha'an i yijñam. \p \v 25 Pero tsa' jax tyo i cʌñʌtyʌ María jintyo ti ch'ocʌ jini ñaxan bʌ i yalobil. Ti' yotsʌbe i c'aba' JESÚS. \c 2 \s1 Winicob año' bʌ cabʌl i ña'tyʌbal \p \v 1 Che' ñac ti ch'ocʌ Jesús ti Belén ya' ti pañimil Judea bʌ i c'aba', che' ñac ti yorojlel an i ye'tyel ti ñuc bʌ yumʌl jini Herodes, ti tyʌliyob ti Jerusalén winicob mu' bʌ i wen ña'tyañob i sujmlel tyac cha'an mi' q'uelob ec' tyac. Ya' ch'oyolob ti paso' q'uin. \p \v 2 Chʌncol i yʌlob: ¿Baqui an jini mu' bʌ quejel i cha'len ñuc bʌ yumʌl i cha'an bʌ israelob tsa' bʌ ch'ocʌ? Ti lojon quilʌ ya' ti paso' q'uin jump'ej ec' mu' bʌ i tsictisan. Ti tyʌliyon lojon cha'an lojon c ch'ujutisan. Che' ti yʌlʌyob. \p \v 3 Che' ñac ti yubi ili t'an Herodes ti wen queji ti pensal yic'ot ti pejtyelelob año' bʌ ti Jerusalén je'el. \p \v 4 Ti' xiq'uiyob tyʌlel ti pejtyelel jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Ti' c'ajtibeyob baqui mi quejel i ch'oc an jini Cristo, tsa' bʌ yajcʌnti ti Dios cha'an i yumin quixtyañujob. \p \v 5 Jiñob ti' subeyob: Ya' ti Belén, ya' ti pañimil Judea bʌ i c'aba'. Como jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix ti' tyaja ti t'an Belén che' ñac ti yʌlʌ: \q1 \v 6 Más ñuc mi quejel i q'uejlel Belén ya' ti pañimil Judá bʌ i c'aba' che' bajche' ba'ical bʌ yambʌ lum, \q1 como ya' ti Belén mi quejel i loq'uel juntiquil ñuc bʌ yumʌl. \q1 Jini mi quejel i cʌñʌtyʌbeñoñob israelob jini c cha'año' bʌ. \m Che' ti yʌlʌ Dios ti' ti' jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' ti ñoj oniyix. \p \v 7 Che' jini, Herodes ti' mucu pʌyʌyob tyʌlel jini mu' bʌ i wen ña'tyañob i sujmlel tyac cha'an mi' q'uelob ec' tyac. Ti' wen c'ajtibeyob baqui bʌ mero ora ti ñaxan tsictiyi jini ec'. \p \v 8 Che' ñac jini Herodes ti' ña'tyʌ isujm, ti' xiq'uiyob majlel ya' ti Belén. Ti' subeyob: Cucula. Sajcan jini alʌl. Che' tsa'ix la' tyaja, yom mi la' subeñon cha'an mic majlel c ch'ujutisan je'el. Che' ti lolon alʌ Herodes. \p \v 9 Che' ñac ti yubiyob i t'an jini ñuc bʌ yumʌl, ti majliyob. Jini ec' tsa' bʌ yilʌyob ya' ti paso' q'uin ti' pʌsbeyob majlel bij c'ʌlʌ ti c'oti ti' chañelel ya' ba'an jini alʌl. Ya' ti' cʌyʌ i xʌmbal jini ec'. \p \v 10 Che' ñac ti yilʌyob ba' ti pʌs'entiyob ti ec', wen c'ajacñayob i yoj ti yubiyob jini ch'oyolob bʌ ti paso' q'uin. \p \v 11 Che' ñac ti ochiyob ya' ti mal otyot ya' ti' tyajayob jini alʌl yic'ot María i ña'. Ti ñocleyob ti lum. Ti' ch'ujutisʌyob alʌl. Ti' jamʌyob i caja tyac. Ti yʌq'ueyob i majtyan tyac, oro, yic'ot pom yic'ot yowocña bʌ pimel i wentyʌlel perfume mirra bʌ i c'aba'. \p \v 12 Che' jini, ti' ñajleyob cha'an mach yom mi cha' sujtyelob ya' ba'an Herodes. Ti cha' sujtiyob majlel ti' lumal ti yambʌ bij. \s1 Ti puts'iyob majlel ti Egipto \p \v 13 Che' ñac majlemobix jini winicob mu' bʌ i wen ña'tyañob i sujmlel tyac cha'an mi' q'uelob ec' tyac, ti ñajal jini José ti' q'uele juntiquil ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan. Jini ti' sube José: Tyejchen. Pʌyʌx majlel jini alʌl yic'ot i ña'. Pʌyʌ majlel ti puts'el c'ʌlʌ ti Egipto. Cʌylen ya'ya'i jintyo mic cha' subeñet. Como Herodes mi quejel i sʌclan jini alʌl cha'an i tsʌnsan. Che' ti subenti José. \p \v 14 Che' jini, ti tyejchi José. Ti ac'bʌlel ti' pʌyʌ majlel jini alʌl yic'ot i ña'. Ya' ti majliyob ti Egipto. \p \v 15 Ya' ti poj chumleyob jintyo ti sajti Herodes. Pejtyel iliyi ti lu' ujti cha'an mi ts'ʌctiyel tsa' bʌ i yʌlʌ lac Yum che' ñac ti' c'ʌñʌ i ti' juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Ti yʌlʌ: Ya' ti Egipto tic pʌyʌ loq'uel calobil. Che' ti yʌlʌ. \s1 Herodes ti yʌc'ʌ ti sajtyel alobob \p \v 16 Jini Herodes ti' wen mich'ʌ che' ñac ti' ña'tyʌ cha'an mach cha' tyalob jini tsa' bʌ subenti i wen sʌclan jini alʌl. Ti' ña'tyʌ cha'an ti lotinti. Che' jini ti yʌc'ʌ mandar cha'an ya' ti Belén yic'ot ti pejtyelel ajchumtyʌl tyac ti joytyʌlel mi' tsʌnsañob ti pejtyelelob jini saj alob am bʌ cha'p'ej i jabilel yic'ot más i saj tyac. Ti' pensali jayp'ej i jabilel Jesús cha'an bajche' ti yʌlʌyob jini winicob mu' bʌ i wen ña'tyan i sujmlel tyac cha'an mi' q'uelob ec' tyac che' ñac ti' ñaxan subeyob Herodes. \p \v 17 Chʌ'ʌch ti ts'ʌctiyi ñoj cabʌl i ch'ʌjyemlel quixtyañu che' bajche' ti' wʌ ts'ijbu juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, Jeremías bʌ i c'aba'. \p \v 18 Jini ti yʌlʌ: \q1 Ya' ti Ramá ti ubinti c'am bʌ uq'uel, \q1 cabʌl uq'uel yic'ot wo'ocña bʌ uq'uel; \q1 chʌncox i yuc'tyañob i yalobilob jini israelo' bʌ x'ixicob. \q1 Ma'an majch ch'ujbi i lajmisʌben i ch'ʌjyemlel, como sajtyemobix i yalobilob. \m Che' ti' wʌ ts'ijbu jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. \p \v 19 Pero che' ñac sajtyemix Herodes, juntiquil ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan ti' pejcʌ José ti ñajal ya' ba' chumul ya' ti Egipto. Ti' sube: \p \v 20 Tyejchen. Pʌyʌ majlel jini alʌl yic'ot i ña'. Cha' cucux ya' ti i lumal Israel. Como tsa'ix sajtiyob jini tsa' bʌ i jop'oyob i tsʌnsan jini alʌl. Che' ti subenti José. \p \v 21 Ti p'ixi José. Ti' pʌyʌ majlel jini alʌl yic'ot i ña' che' bajche' ti subenti. Ti c'otiyob ya' ti i lumal Israel. \p \v 22 Pero José ti yubi t'an cha'an chʌncox ti yumʌl jini Arquelao ya' ti pañimil Judea, como jini ti' ch'ʌmbe i ye'tyel i tyat. Herodes i tyat jini Arquelao. Jin cha'an ti' bʌc'ñʌ majlel José ya'i. Ti' cha'le yambʌ ñajal José. Ti subenti ti ñajal cha'an mi majlel ya' ti Galilea bʌ i c'aba' bʌ pañimil. \p \v 23 Che' ñac ti c'otiyob ya' ti Galilea ti majliyob ti chumtyʌl ti jump'ej saj lum Nazaret bʌ i c'aba'. Pejtyel iliyi ti lu' ujti cha'an mi ts'ʌctiyel tsa' bʌ i wʌ alʌyob jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, como ti yʌlʌyob cha'an mi quejel i pejcʌntyel Jesús ti nazareno. \c 3 \s1 Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' mi' cha'len subt'an \r (Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Ti jim bʌ ora che' ñac ya' tyo an ti Nazaret Jesús, jini Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja' ti c'oti ti subt'an ya' ti tyʌquin bʌ joch lum ya' ti Judea bʌ pañimil. \p \v 2 Ti yʌlʌ: Q'uextyan la' pensal, cʌyʌx la' mul como lʌc'ʌlix i tyʌlel jini tsa' bʌ chojqui tyʌlel ti Dios, jini mu' bʌ i cha'len yumʌl ya' ti panchan. Che' ti yʌlʌ Juan. \p \v 3 Jini Juan, jiñʌch tsa' bʌ i tyaja ti t'an tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, Isaías bʌ i c'aba'. Ti' ts'ijbu: \q1 Ti ubinti i t'an juntiquil mu' bʌ ti c'am bʌ t'an ya' ti tyʌquin bʌ joch lum. Mi yʌl: \q1 Tyoj isʌbenla majlel i bijlel lac Yum. \q1 Pʌtbenla majlel tyoj bʌ i bijlel. \m Che' ti yʌlʌ Dios. Che' ts'ijbubil i cha'an Isaías. \p \v 4 Jini Juan melel i pislel ti i tsutsel bʌ camello yic'ot pʌchij bʌ i cinturón. Mi' c'uxe' che' bʌ bajche' colem xtyopi' yilal yic'ot ya'lel chab. \p \v 5 Cabʌl ti c'otiyob ba'an Juan cha'an mi yubiñob t'an. Ti c'otiyob tyʌlemo' bʌ ti Jerusalén yic'ot ti pejtyelel año' bʌ ti pañimil Judea bʌ i c'aba' yic'ot ti c'otiyob tyʌlemo' bʌ ti ajchumtyʌl tyac ya' lʌc'ʌl jini colem ja' Jordán bʌ i c'aba'. \p \v 6 Che' ñac ti' subuyob i mul, Juan ti yʌc'ʌyob ti ch'ʌm ja' ya' ti Jordán. \p \v 7 Pero che' ñac jini Juan ti yilʌ cha'an chʌncol i tyʌlelob cabʌl fariseojob* yic'ot saduceojob* cha'an mi yʌq'uentyelob ch'ʌm ja' ti' subeyob: Jatyetla lajaletla bajche' lucum tyac yom bʌ i puts'tyan c'ajc. ¿Majchqui ti' subeyetla cha'an mi la' puts'tyan jini ñoj tsʌts bʌ xot'mulil mach bʌ jal mi quejel i tsictiyel? \p \v 8 Ajñenla ti wen cha'an mi tsictiyel tsa'ix la' q'uextyʌ la' pensal, tsa'ix la' cʌyʌ la' mul. \p \v 9 Mach yom la' lolon ña'tyan cha'an mach'an chʌ bʌ mi mejlel i tyumbeñetla. Joñonla i jiñʌjlelonla Abraham, che'etla. Mach yom mi la' bajñel lo'lon la' bʌ. Como mic subeñetla Dios ch'ujbi i pʌntisan ti jiñʌjlel Abraham jini tyun tyac mi yom. Che' ti yʌlʌ Juan. \p \v 10 Jatyetla che' bajche' tye' tyac mach'ʌ ba'an mi yʌc' i wut. Pero wale i yorojlelix mi sejq'uel i wi' tye' tyac ti hacha. Mi mach'an ti yʌc'ʌ wen bʌ i wut jini tye' mi quejel i lu' sejq'uel jubel. Mi quejel i pulel ti c'ajc. \p \v 11 Melel, joñon mi cʌq'uen ch'ʌm ja' ti ja' cha'an i señʌjlel ti' q'uextyʌ i pensal ti' cʌyʌ i mul quixtyañu. Pero más p'ʌtyʌl bajche'on jini mu' tyo bʌ quejel i tyʌlel. Jini mi quejel i yʌq'ueñetla la' ch'ʌm Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios yic'ot c'ajc yubil. Ma'ix ñucon cha'an mi jinic mi cotsan c bʌ ti ajtroñel jach bʌ i cha'an yubil cha'an mic loc'sʌben i zapatos, che'en. \p \v 12 Añʌch i wejlʌjib cha'an i wejlan loq'uel i sujl trigo. Mi quejel i much'quin jini trigo ti i yotyotlel cha'an mi' cʌñʌtyan, pero mi quejel i pule' i sujl ti c'ajc mach'ʌ yujil yajpel. Che' ti yʌlʌ Juan. Chʌ'ʌch ti' cha'le lajoñel Juan cha'an i sujl trigo. \s1 Ti' ch'ʌmʌ ja' Jesús \r (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22) \p \v 13 Che' jini ti loq'ui Jesús ti Galilea. Ti c'oti ya' ba'an Juan ya' ti Jordán bʌ ja' cha'an mi' ch'ʌme' ja' Jesús. \p \v 14 Pero Juan ti' jop'o i tiq'ue' Jesús. Ti' sube: Jini yom bʌ, jiñʌch cha'an jatyet ma' wʌq'ueñon ch'ʌm ja'. ¿Chucoch ma' tyʌlel ba'añon cha'an ma' ch'ʌme' ja'? Che' ti yʌlʌ Juan. \p \v 15 Jesús ti' jac'ʌ: Pero wale, yom ma' wʌq'ueñon ch'ʌm ja'. Como chʌ'ʌch yom cha'an mi lac cha'len pejtyelel bajche' mi' xic'onla Dios, che'en. Che' jini Juan ti' jac'ʌ i yʌq'uen ch'ʌm ja' Jesús. \p \v 16 Che' ñac ti ujti i ch'ʌme' ja', Jesús ti loq'ui ti ja'. Che' jini, ti wa' jajmi ya' ti panchan. Jesús ti yilʌ Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios chʌncox i jubel tyʌlel ti chañelel i jol. Che' yilal bajche' x'ujcutsu'. \p \v 17 Che' jini ti yubiyob ajt'an ya' bʌ loq'uem ti panchan. Ti yʌlʌ: Jiñʌch calobil p'untyʌbil bʌ c cha'an. Tijicñayon cha'an bajche' mi' cha'len. Che' ti yʌlʌ jini ajt'an. \c 4 \s1 Xiba ti' jop'o i yʌsan ti mulil Jesús \r (Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) \p \v 1 Ti ujti jini, jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios ti wa' pʌyʌ majlel Jesús ya' ti tyʌquin bʌ joch lum cha'an mi' jop' i yotsʌben i mul Jesús jini xiba. \p \v 2 Ti ñumi cuarenta q'uin cuarenta ac'bʌlel mach'an chʌ bʌ ti' saj c'uxu Jesús. Che' jini ti yubi wi'ñal. \p \v 3 Che' jini, ti c'oti i lʌq'ue' Jesús jini xiba. Ti' sube: Mi melelʌch i yalobilet Dios, suben ili tyun tyac cha'an mi' pʌntiyel ti waj, che'en. \p \v 4 Pero Jesús ti' jac'ʌ: Ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌl: Mach ti waj jach cuxul quixtyañu pero cuxul je'el cha'an ti pejtyelel t'an tsa' bʌ i yʌlʌ Dios. Che' ti jac'ʌ Jesús. \p \v 5 Che' jini, xiba ti' pʌyʌ majlel Jesús ya' ti Jerusalén mu' bʌ i pejcʌntyel ti ch'ujul bʌ lum. Ti' pʌyʌ letsel ti' pam jini chan bʌ templo. \p \v 6 Che' jini, xiba ti' sube: Mi melelʌch i yalobilet Dios choco jubel a bʌ c'ʌlʌ ti lum, como ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌle': \q1 Dios mi quejel i xiq'ue' tyʌlel ajtroñelob i cha'an ch'oyolo' bʌ ti panchan cha'an i cʌñʌtyañet. \q1 Mi quejel i chuquetyob ti i c'ʌb \q1 cha'an mach'an ma' low a woc ti tyun. \m Che' ts'ijbubil, che' ti yʌlʌ xiba. \p \v 7 Jesús ti' jac'ʌ: Mi yʌl je'el ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios: Mach yom a jop' a wil pusic'len la' Yum la' Dios. Che' ts'ijbubil, che'en. \p \v 8 Che' jini, xiba ti' pʌyʌ majlel Jesús ya' ti chan bʌ wits. Ya' ti' lu' pʌsʌ Jesús ba' lu' tsiquil pejtyelel pañimil tyac am bʌ ti mulawil yic'ot ti pejtyelel i c'otyajlel. \p \v 9 Xiba ti' sube Jesús: Mux c lu' aq'ueñet ti pejtyelel jini chʌncol bʌ a q'uel mi mux a ñocchocon a bʌ tic t'ejl a ch'ujutisañon. Che' ti subenti Jesús ti xiba. \p \v 10 Che' jini Jesús ti' sube: Satanás, loq'uen wʌ' tic t'ejl. Ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌl: Ch'ujutisan la' Yum la' Dios. Jin jach ma' yumin. Che' ti' jac'ʌ Jesús. \p \v 11 Che' jini xiba ti loq'ui majlel ya' ba'an. Ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti tyʌliyob i yʌq'uen Jesús chʌ bʌ yom i cha'an. \s1 Jesús ti' tyeche i toñel ya' ti Galilea \r (Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15) \p \v 12 Che' ñac ti yubi Jesús an ti cʌchol Juan, ti majli ti pañimil Galilea bʌ i c'aba'. Ya'an lum Nazaret bʌ i c'aba'. \p \v 13 Pero mach'an ti jale ya'i. Ñumel jach ti ñumi ya' ti Nazaret. C'ʌlʌ ti majli ti chumtyʌl ti jump'ej lum Capernaum bʌ i c'aba' ya' ti t'ejl colem joyol bʌ ja' ya' ba' tyʌc'ʌl Zabulón yic'ot Neftalí bʌ i c'aba' bʌ pañimil. \p \v 14 Chʌ'ʌch ti ujti cha'an mi' ts'ʌctiyel tsa' bʌ i yʌlʌ jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios Isaías bʌ i c'aba'. Jini ti yʌlʌ: \q1 \v 15 Quixtyañujob ya' bʌ chumulob ti pañimil tyac Zabulón yic'ot Neftalí bʌ i c'aba', \q1 yic'ot ya' ti' ti' colem ja', yic'ot ya' ti junxej Jordán ja', \q1 yic'ot jini año' bʌ ti Galilea, i lumal jini mach bʌ israelo' bʌ quixtyañujob. \q1 \v 16 Ili quixtyañujob ti' chumleyob ti ic'jowan bʌ pañimil yubil. Pero wale tsa'ix yilʌyob colem bʌ i sʌclel pañimil. \q1 Ili quixtyañujob che' bajche' sajtyemob yubil, como mach'an ti' ña'tyʌyob bajche' yom i yajñelob. \q1 Pero wale tsa'ix yilʌyob i sʌclel pañimil. \m Che' ti yʌlʌ jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios Isaías bʌ i c'aba'. \p \v 17 Che' jini, ti jim bʌ ora Jesús ti queji ti subt'an. Ti yʌlʌ: Q'uextyan la' pensal. Cʌyʌx la' mul como lʌc'ʌlix i yorojlel mi quejel ti yumintyel Dios wʌ' ba' añetla. Che' ti' cha'le subt'an Jesús. \s1 Jesús ti' pʌyʌ chʌntiquil ajchuc chʌyob \r (Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11) \p \v 18 Che' ñac chʌncol ti xʌmbal majlel Jesús ya' ti' ti' colem joyol bʌ ja' Galilea bʌ i c'aba', ti yilʌ cha'tiquil winicob. I yijts'iñob i bʌ. Jiñʌch Simón yic'ot Andrés. Simón an i cha'chajplel bʌ i c'aba' Pedro. Ijts'iñʌl jini Andrés. Chʌncol i chocob ochel i chimol chʌy ti colem ja' como ajchuc chʌyob. \p \v 19 Che' jini, Jesús ti' subeyob: La', tsʌcleñon majlel. Che' bajche' ti la' sajcʌbe chʌy mi quejel cʌq'ueñetla la' sajcʌben quixtyañujob cha'an mi quejel i ch'ujbiñoñob c t'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 20 Ti wa' cʌyʌyob i chimol chʌy Simón yic'ot Andrés. Ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \p \v 21 Ti' ts'itya' cha' xʌñʌ majlel. Ti yilʌyob yambʌ cha'tiquil i yijts'iñob i bʌ, jiñʌch Jacobo i yalobil Zebedeo yic'ot i yijts'in Juan bʌ i c'aba'. Ya' añob ti barco yic'otyob i tyat. Chʌncol i lʌwob i chimol chʌy. Jesús ti' pʌyʌyob cha'an i tsʌclen majlel. \p \v 22 Ti' wa' cʌyʌyob i barco yic'ot i tyat. Ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \s1 Jesús ti' cʌntisʌyob cabʌl quixtyañu \r (Lc. 6.17-19) \p \v 23 Jesús ti ñumi majlel ti pejtyelel Galilea. Ti ochi ti i templo* israelob ti jujump'ej lum ba' ti ñumi. Ti' cʌntisʌyob ti jini wen t'an cha'an bajche' chʌncol ti yumintyel Dios. Ti' lajmisʌ pejtyelel chʌ bʌ tyac ti c'am'an mu' bʌ yubiñob quixtyañujob. \p \v 24 Ti pejtyelel pañimil Siria bʌ i c'aba' ti' pam pujqui i t'ʌñʌlel bajche' chʌncol i cha'len Jesús. Ti' pʌyʌyob tyʌlel ti pejtyelel chʌncol bʌ i yubiñob chʌ bʌ tyac bʌ wocol ti' bʌc'tyal yic'ot xc'am'añob yic'ot chʌncol bʌ i yubin chʌ bʌ c'ux tyac yic'ot tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba yic'ot mu' bʌ i yubin jits'cuyel yic'ot mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal i yoc i c'ʌb. Jesús ti' lu' lajmisʌyob. \p \v 25 Ti' tsʌcleyob majlel Jesús yonlel quixtyañu tyʌlemo' bʌ ti Galilea yic'ot ti diez lum tyac Decápolis bʌ i c'aba', yic'ot ya' ti Jerusalén, yic'ot ya' bʌ tyʌlemob ti pañimil Judea yic'ot tyʌlemo' bʌ ya' ti junxej Jordán bʌ ja'. \c 5 \s1 I cʌntisa Jesús ya' ti wits \p \v 1 Che' ñac ti yilʌ Jesús ya'an quixtyañujob ti letsi ya' ti wits. Ya' ti buchle ya'i. Che' ya' buchul Jesús, ti' joyoyob i bʌ ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 2 Ti queji ti cʌntisa Jesús. Ti yʌlʌ: \s1 Jini tijicñayob bʌ \r (Lc. 6.20-23) \p \v 3 Tijicñayob jini mu' bʌ i ña'tyañob cha'an mach'an i bajñel wenlel i pusic'al como jiñob mi quejel i yajñel ba' mi' cha'len yumʌl Dios ya' ti panchan. \p \v 4 Tijicñayob jini ch'ʌjyemo' bʌ como mi quejel i ñuc isʌbentyelob i pusic'al ti Dios. \p \v 5 Tijicñayob jini mu' bʌ i ju'san i bʌ como mi quejel i yʌq'uentyelob ti pejtyelel wen tyac bʌ i cha'an bʌ mulawil bajche' ti wʌ alʌ Dios mi quejel i yʌq'uentyelob. \p \v 6 Tijicñayob jini año' bʌ i wi'ñal yubil cha'an wersa yom ajnic ti tyoj bajche' yom Dios, como Dios mi quejel i cotyan cha'an mi yajñel ti tyoj. \p \v 7 Tijicñayob jini mu' bʌ i p'untyañob i pi'ʌlob cha'an yom i cotyañob, como mi quejel i p'untyʌntyelob ti Dios. \p \v 8 Tijicñayob jini sʌco' bʌ i pusic'al como mi quejel i q'uelob Dios. \p \v 9 Tijicñayob jini mu' bʌ i ñʌch'tisʌbeñob i pusic'al quixtyañujob cha'an mi lajmelob ti periyal, como Dios mi quejel i pejcañob ti i yalobil jini mu' bʌ i lajmisan periyal. \p \v 10 Tijicñayob jini chʌncol bʌ i lolon tyʌc'lʌntyelob ti i pi'ʌlob cha'an ti caj mi yajñelob ti tyoj, como mi quejel i yʌq'uentyelob i yajñel ba' mi' cha'len yumʌl Dios ya' ti panchan. \p \v 11 Yom tijicñayetla che' mi la' lolon al'entyel, che' mi la' ts'a'lentyel, che' an cabʌl lolon jop't'an ti la' tyojlel cha'an ti caj ti la' ch'ujbiyon. \p \v 12 Mi chʌ'ʌch mi yujtyel, yom c'ajacña la' woj. La' ñʌch'lec la' pusic'al como mi quejel la' wʌq'uentyel ñuc bʌ la' majtyan ya' ti panchan. Chʌ'ʌch je'el ti tyʌc'lʌntiyob jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I yʌts'mil yic'ot i sʌclel mulawil \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34-35) \p \v 13 Jesús ti' bej cha'le cʌntisʌ. Ti yʌlʌ: Jatyetla i yʌts'miletla mulawil yubil. Como cha'an ti la' caj an tsa' bʌ uts isʌbentiyob. Pero mi ti jili i tsajel mach'an chʌ bʌ i c'ʌñʌ i cha' tsaj isʌntyel jini ats'am. Mach'an sajlic i c'ʌjnibal. Che' jach mi chojquel ya' ba' mi' pejchic'tyec' quixtyañu. \p \v 14 Jatyetla i sʌcleletla mulawil yubil. Como che' bajche' colem bʌ lum ya' ti pam bujtyʌl mach ch'ujbi mʌctyʌntyel pero bej tsiquilʌch. Lajal bajche' jini yom bej tsiquil i yutslel la' pusic'al, che'en. \p \v 15 Che' mi tsujq'uel cas mach'an mi yʌjq'uel ti yebal jump'ej caja. Pero mi yʌjq'uel ti joc'lib cha'an mi lu' tsictiyel i c'ʌc'al ba'an pejtyelel año' bʌ ti otyot, che'en. \p \v 16 Che' je'el jatyetla yom mi la' pʌse' an i sʌclel la' pusic'al cha'an mi' q'uel quixtyañujob. Che' jini che' mi yilañob jini wen bʌ la' cha'libal mi quejel i subob i ñuclel lac Tyat am bʌ ti panchan, che'en. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an mandar tyac \p \v 17 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Mach yom la' lolon ch'ujbin cha'an ti tyʌliyon c lajmisan i mandar Moisés mi jinic i cʌntisa jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Mach'an ti tyʌliyon c lajmisan. Pero ti tyʌliyon cha'an mic ts'ʌctisan tsa' bʌ ñaxan alʌ Dios ti ñoj oniyix. \p \v 18 Como melelʌch mic subeñetla. C'ʌlʌ che' an tyo panchan yic'ot mulawil, mach'an mi quejel i yajpel mi jump'ejlic letra mi jump'ejlic punto ti jini mandar tsa' bʌ ts'ijbunti ti ñoj oniyix jintyo mi ts'ʌctiyel ti pejtyelel bajche' ti wʌ ajli. \p \v 19 Jin cha'an, majchical jach mi' ñusan ba'ical bʌ mandar aunque mach ñuc bʌ mandar mi' lolon ña'tyan yic'ot mi ti cʌntisʌ yambʌ quixtyañujob cha'an mi' ñusan jini mandar je'el, mi quejel i q'uejlel che' bajche' ma'ix i c'ʌjnibal bʌ quixtyañu ya' ti panchan ba' mu' ti yumʌl Dios. Pero jini mu' bʌ i ch'ujbiñob jini mandar tyac yic'ot mi' cʌntisan quixtyañujob i ch'ujbiñob mi quejel i q'uejlel ti ñuc ya' ti panchan ba' mu' ti yumʌl Dios. \p \v 20 Como mic subeñetla: Mi mach'an mi la' wajñel ti más tyoj che' bajche' mi yajñelob jini junmujch' ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob mi jinic quixtyañu fariseojo' bʌ i c'aba' mach'an mi quejel la' wʌq'uentyel la' wochel ya' ti panchan ba' mu' ti yumʌl Dios. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an mach yom mich'lel \r (Lc. 12.57-59) \p \v 21 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Tsa'ix la' wubi bajche' ti subentiyob la' yumob ti ñoj oniyix: Mach la' cha'len tsʌnsa. Majchical mu' bʌ i cha'len tsʌnsa, wersa mi quejel i mel i bʌ, che'ob. \p \v 22 Pero joñon mic subeñetla: Majchical jach mi' lolon mich'q'uel i pi'ʌl wersa mi quejel i mel i bʌ. Jini mu' bʌ i wajlen juntiquil i pi'ʌl mi quejel i mel i bʌ ba'an año' bʌ ye'tyel. Jini mu' bʌ i suben i pi'ʌl ti sojquem i jol cha'an ti caj mich' yic'ot mi quejel i chojquel ochel ti xot'mulil ti c'ajc. \p \v 23 Che' chʌncol a majlel a wʌq'uen i majtyan Dios ya' ti yajnib ba' mi pulbentyel i majtyan Dios mi ti c'ajtiyi a cha'an mi an chʌ bʌ ti mulil ti a cha'le ti' contra juntiquil a pi'ʌl mi lolon ubin, \p \v 24 poj cʌyʌ jini i majtyan Dios ya' ti t'ejl i yajnib ba' mi pulbentyel i majtyan Dios. Cucu. Ñaxan pejcan a wermañu cha'an mi lajmel jini contra. Che' jini ch'ujbi a cha' sujtyel ya' ba' ti a cʌyʌ i majtyan Dios cha'an ma' wʌq'uen Dios. \p \v 25 Mi an majch mi' contrajiñet, yom i pʌyet majlel cha'an mi la' mel la' bʌ ba'an am bʌ i ye'tyel yom mi la' wa' pejcan ti ora cha'an mi' cha' uts an a wic'ot che' añet tyo la ti bij, che' max tyo c'otyetla ba'an jini am bʌ i ye'tyel. Como jini am bʌ i ye'tyel mi quejel i yʌq'uet ti' c'ʌb policía. Jini policía mi quejel i yotsañet ti cʌchol. \p \v 26 Melel mic subeñet che' ya'ix añet ti cʌchol ma' mi quejel a cha' loq'uel jintyo ma' lu' tyoj a mul. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an jini mu' bʌ i pejcan yambʌ x'ixic \p \v 27 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Tsa'ix la' wubi tsa' bʌ ajli ti ñoj oniyix: Mach a pejcʌben i yijñam a pi'ʌl. Che' ti ajli. \p \v 28 Pero joñon mic subeñetla: Mi an majch mi' q'uele' x'ixic cha'an ti' bajñel i pusic'al mi' ña'tyan cha'an wersa yom i pejcan, tsa'ix i cha'le tsuculel yic'ot ti' pusic'al. \p \v 29 Mi chʌncol i yʌq'ueñet a wotsan a mul a ñoj bʌ a wut loc'san ti ora. Choco loq'uel. Más wen mi ti a sʌtyʌ jump'ej a wut che' bajche' mi ts'ʌcʌl a bʌc'tyal ti chojquiyet ochel ti xot'mulil ti c'ajc. \p \v 30 Mi chʌncol i yʌq'ueñet a wotsan a mul a ñoj bʌ a c'ʌb wa' tsepe loq'uel. Choco ti ñajt. Más wen che' xmol c'ʌbet che' mi ts'ʌcʌl a bʌc'tyal ti chojquiyet ochel ti xot'mulil ti c'ajc. Chʌ'ʌch ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an jini mu' bʌ i cʌye' yijñam \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) \p \v 31 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Yic'ot je'el ti ajli ti ñoj oniyix: Majchical mi' cʌye' i yijñam yom i yʌq'uen i juñilel cha'an tsiquil cʌyʌlix i cha'an. Che' ti ajli ti ñoj oniyix. \p \v 32 Pero joñon mic subeñetla: Mi juntiquil winic mi' cʌye' i yijñam cha'an i pʌye' yambʌ i yijñam, che' mach cha'anic ti' cha'le i tsuculel yic'ot yambʌ winic jini i yijñam, che' jach chʌncol i yʌq'uen i cha'len i tsuculel. Jini mu' bʌ i pʌye' cʌyʌl bʌ x'ixic mi' cha'len i tsuculel je'el. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an jini mu' bʌ i lolon wa'chocon i t'an \p \v 33 Tsa'ix la' wubi bajche' ti subentiyob la' yumob ti ñoj oniyix: Mi ti a tyajbe i c'aba' Dios cha'an a wa'chocon a t'an mach yom ma' saj ñusan a cha'len ti pejtyelel tsa' bʌ a wʌlʌ. Chʌ'ʌch ti subentiyob ti ñoj oniyix. \p \v 34 Pero joñon mic subeñetla: Mach yom la' lolon tyaje' ti t'an chʌ bʌ tyac jach cha'an i wa'chocontyel la' t'an. Mach yom la' tyaje' ti t'an panchan como jiñʌch i buchlib Dios. \p \v 35 Mach yom la' tyaje' ti t'an mulawil como i yumʌch mulawil Dios. Mach yom la' tyaje' ti t'an Jerusalén cha'an i wa'chocontyel a t'an como mu' ti yumʌl Dios ya' ti Jerusalén. Che' bajche' chʌncox a tyaj ti t'an i c'aba' Dios yubil, che' jini. \p \v 36 Mach yom la' tyaje' ti t'an la' jol cha'an i wa'chocontyel la' t'an. Como mach ch'ujbi la' sʌc isan la' wiq'uisan mi junt'umic. \p \v 37 Jin jach mi la' wʌl chʌ'ʌchi mi chʌ'ʌchi, mi mach che'iqui mach che'iqui, che'etla. Mi ti la' más alʌ yambʌ t'an cha'an i wa'chocontyel la' t'an tyʌlem ti xiba, che' jini. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an i q'uextyʌntyel simaronlel \r (Lc. 6.29-30) \p \v 38 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Tsa'ix la' wubi tsa' bʌ ajli ti ñoj oniyix: Mi an majch mi' tyomben i wut juntiquil i pi'ʌl wersa mi tyombentyel i cha'an je'el. Mi an majch mi' c'ocben i yej juntiquil i pi'ʌl, wersa mi c'ocbentyel i cha'an je'el. Chʌ'ʌch ti ajli ti ñoj oniyix. \p \v 39 Pero joñon mic subeñetla: Mach yom la' q'uextyan i simaronlel jini mu' bʌ i ts'a'q'uelet. Pero jiñʌch bajche' yom: Mi an majch mi' jats'et ti junwej a choj, aq'uen i jats'et ti yambʌ junwej je'el. \p \v 40 Mi an majch mi' contrajiñet, mi yom i yʌq'uet ti melol cha'an i wersa ch'ʌme' a bujc, aq'uen i ch'ʌme' a bujc yic'ot a tsuts bujc je'el. \p \v 41 Mi an majch mi' wersa xiq'uet ti cuchejel jump'ej legua, cucu a wic'ot cha'p'ej legua. \p \v 42 Majchical jach mi niq'ui c'ajtibeñet, aq'uen. Che' an chʌ bʌ mi' c'ajtibeñet ti majan, aq'uen i majñan. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 Yom mi lac p'untyan laj contrajob \r (Lc. 6.27-28, 32-36) \p \v 43 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Tsa'ix la' wubi tsa' bʌ ajli ti ñoj oniyix. Ti ajli: P'untyan uts bʌ a wic'ot. Ts'a'q'uel a contra. Chʌ'ʌch ti ajli ti ñoj oniyix. \p \v 44 Pero joñon mic subeñetla: P'untyan la' contrajob. Aq'ueñob i yutslel la' t'an mu' bʌ i tyajetla ti mach'ʌ wen bʌ t'an. Cha'liben wen bʌ mu' bʌ i ts'a'leñetla. Pejcʌbenla Dios ti oración mu' bʌ i tyʌc'lañetla, che'en. \p \v 45 Mi chʌ'ʌch mi la' cha'len, tsiquil che' jini, cha'an i yalobiletla Dios am bʌ ti panchan. Como Dios mi yʌq'uen i pasel q'uin cha'an i wenlel simaroño' bʌ lajal che' bajche' cha'an utso' bʌ. Lajal mi yʌq'uen i ñumel ja'al ba'an utso' bʌ yic'ot simaroño' bʌ. \p \v 46 Pero mi jin jach mi la' p'untyan mu' bʌ i p'untyañetla ¿wen ba ma' q'uejlel ti Dios ma' lolon al? Mach'an. Como jinic tyo jini xlot bʌ xch'ʌm* tyojoñel mi' p'untyañob jini utso' bʌ yic'otyob. \p \v 47 Mi jin jach uts mi la' pejcan utso' bʌ la' wic'ot ¿chutyoqui wenlel chʌncol la' cha'len ma' lolon al? como jinic tyo jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbin Dios mi' uts pejcañob utso' bʌ yic'otyob. \p \v 48 Jin cha'an yom ts'ʌcʌl i yutslel la' pusic'al che' bajche' ts'ʌcʌl i yutslel i pusic'al lac Tyat am bʌ ti panchan. Chʌ'ʌch ti' cha'le cʌntisa Jesús. \c 6 \s1 I cʌntisa Jesús cha'an wen bʌ lac cha'libal \p \v 1 Q'uele la' bʌ cha'an mach'an mi la' cha'len wen bʌ la' cha'libal ti wut jach la' pi'ʌlob cha'an jach la' wom i q'ueletla ti wen. Como mi chʌ'ʌch mi la' cha'len ma' mi quejel i yʌq'ueñetla i tyojol la' cha'libal lac Tyat am bʌ ti panchan. \p \v 2 Jin cha'an che' ma' cotyan p'ump'uño' bʌ mach yom ma' sub a bʌ ba'an quixtyañujob cha'an i lu' ubiñob bajche' chʌncol a cha'len. Como chʌ'ʌch mi' lolon cha'leñob cha'chajpo' bʌ i pensal che' mi' cotyañob jini mu' bʌ i tyajob ya' ti i templo israelob yic'ot ya' ti bij tyac. Chʌ'ʌch mi' cha'leñob cha'an mi yʌjlel ti wen ti' tyojlel quixtyañujob. Pero melel mic subeñetla cha'an che' jach yom i yʌc'ob i bʌ ti q'uejlel ti wen ba'an quixtyañujob mach'an chʌ bʌ mi quejel i yʌq'uentyel ti Dios cha'an i tyojol yubil. \p \v 3 Pero jatyetla che' mi la' wʌq'uen chʌ bʌ mi la' wʌq'uen cha'an i cotyʌntyel p'ump'uño' bʌ, aq'ueñob che' ma' majch mi yilan chʌ bʌ ti a cha'le, mi jinic más uts bʌ a wic'ot. \p \v 4 Che' mi la' cotyañob p'ump'uño' bʌ, mucu aq'ueñob jini mu' bʌ a wʌq'ueñob. Che' jini, lac Tyat am bʌ ti panchan chʌncol bʌ i lu' q'uel chʌ bʌ mi' mucu cha'len quixtyañujob mi quejel i yʌq'ueñetla i tyojol la' cha'libal. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an oración \r (Lc. 11.2-4) \p \v 5 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Che' mi la' cha'len oración mach yom la' cha'len bajche' cha'chajpo' bʌ i pensal. Como jini mi' mulan i cha'leñob oración che' wa'alob ti i templo israelob yic'ot ti xujc tyac calle cha'an jach mi q'uejlelob ti quixtyañujob. Pero melel mic subeñetla cha'an chʌ'ʌch mi yʌc'ob i bʌ ti q'uejlel ti wen ba'an quixtyañujob tsa'ix aq'uentiyob i tyojol yubil, che'en. \p \v 6 Pero jatyetla, che' mi la' cha'len oración, ochen ti mal a wotyot. Ñup'u i ti' a wotyot. Pejcan lac Tyat am bʌ ti panchan como ya'ix an a wic'ot ti a pusic'al. Lac Tyat am bʌ ti panchan chʌncol bʌ i lu' q'uel chʌ bʌ mi' mucu cha'len quixtyañujob mi quejel i yʌq'ueñetla i tyojol la' cha'libal, yubil. \p \v 7 Che' mi la' cha'len oración, mach yom la' chʌc tyaj lajal bʌ t'an cha'an jach mi la' bajñel tyam'isan la' woración che' bajche' mi' lolon cha'leñob jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñob Dios. Como mi' lolon ña'tyañob mi yubintyel i yoración cha'an cabʌl i t'an. \p \v 8 Pero mach che'ic yom la' cha'len. Como jini lac Tyat am bʌ ti panchan yujil isujm chʌ bʌ yes yom la' cha'an che' max tyo la' c'ajtiben. \p \v 9 Jin cha'an chʌ'ʌch yom mi la' cha'len oración. Yom mi la' wʌl: \q1 C Tyat lojon, ya' bʌ añet ti panchan, \q1 la' ch'ujutisʌntiquet. \q1 \v 10 La' yumintiquet. \q1 La' mejlic chʌ bʌ a wom wʌ' ti mulawil, che' bajche' mi mejlel chʌ bʌ a wom ya' ti panchan. \q1 \v 11 Aq'ueñon lojon c waj i c'ʌjnibal bʌ lojon c cha'an ti ili bʌ q'uin. \q1 \v 12 Ñusʌbeñon lojon c mul che' bajche' mi lojon c ñusʌbeñob i mul lojon c pi'ʌlob je'el. \q1 \v 13 Cʌñʌtyañon lojon cha'an mach cac' lojon c pʌyol ti mulil, coloyon lojon ti i p'ʌtyʌlel jini mach'ʌ wen. \q1 Como a cha'añʌch a yumintyel yic'ot a p'ʌtyʌlel yic'ot a ñuclel ti pejtyelel ora. Amén. \p \v 14 Como che' mi la' ñusʌbeñob i mul la' pi'ʌlob, lac Tyat am bʌ ti panchan mi quejel i ñusʌbeñetla la' mul je'el. \p \v 15 Pero mi mach'an mi la' ñusʌbeñob i mul la' pi'ʌlob, mach'an mi quejel i ñusʌbeñetla la' mul lac Tyat am bʌ ti panchan. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 I cʌntisa Jesús cha'an ch'ajb* \p \v 16 Che' mi la' poj ch'ajban ti pejtyelel mu' bʌ la' c'ux, mu' bʌ la' jap cha'an la' wom la' p'untyan Dios, mach yom la' pʌs ti ch'ʌjyem i ñi' la' wut che' bajche' mi' cha'leñob jini cha'chajpo' bʌ i pensal. Como mi' pʌsob ch'ʌjyem bʌ i ñi' i wut cha'an jach yom i tsictisʌbeñob quixtyañu cha'an muc'ob ti ch'ajb. Pero melel mic subeñetla che' jach mi' cha'leñob cha'an mi' pʌsob i bʌ ti wen ti quixtyañujob. Che' jini, tsa'ix aq'uentiyob i tyojol yubil. \p \v 17 Pero jatyetla, che' mi la' poj cha'len ch'ajb, mach yom la' pʌs la' bʌ che' bajche' ch'ʌjyemetla. Pero poco la' wut, xiban la' jol, \p \v 18 cha'an mach'an mi' ña'tyan quixtyañujob cha'an muq'uet ti ch'ajb. Jin jach lac Tyat am bʌ ti panchan mi quejel i ña'tyan, como ya'ix an a wic'ot ti a pusic'al. Mi quejel i yʌq'ueñet a tyojol yubil. \s1 Lac ricojlel ti panchan \r (Lc. 12.33-34) \p \v 19 Mach yom la' much'quin cabʌl chʌ bʌ an la' cha'an wʌ' ti mulawil. Como an mu' bʌ quejel ti joch'. An mu' bʌ quejel ti tsuculiyel. An mu' bʌ quejel i yochel ajxujch' i xujch'ibeñetla. \p \v 20 Yom bʌ yi, much'quin la' ricojlel ya' ti panchan ba' ma' mi joch'iñel, ba' ma' mi tsuculiyel, ba' ma' mi yochel ajxujch' i xujch'ibeñetla. \p \v 21 Como jini mu' bʌ a q'uel ti más ñuc, mi jini am bʌ ti panchan mi jini am bʌ ti mulawil, jiñʌch jini mu' bʌ a bej pensalin. \s1 I c'ʌc'al lac bʌc'tyal \r (Lc. 11.34-36) \p \v 22 Che' wen la' wut mi la' wen q'uele' i sʌclel mulawil. Che' bajche' jini, che' wen la' pusic'al cha'an ti la' ch'ujbi i t'an Dios, mux la' ña'tyan bajche' yom mi la' wajñel ti wen ti mulawil. \p \v 23 Pero mi ma' mi la' saj ch'ujbin i t'an Dios cha'an mi la' ña'tyan bajche' yom mi la' wajñel, añet tyo la ti ic't'ojñal yubil. Ñoj ic'jowan jini ic't'ojñal. Wocol añetla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Dios yic'ot tyaq'uin \r (Lc. 16.13) \p \v 24 Mach'an ajtroñel ch'ujbi bʌ i yumin cha'tiquil i yum wʌ' ti mulawil. Mi quejel i ts'a'q'uel juntiquil. Mi quejel i p'untyan jini yambʌ. Xuc'ul mi' cha'liben i troñel juntiquil. Mi' lu' ñusʌben i t'an jini yambʌ. Chʌ'ʌch an lac pusic'al je'el. Mach ch'ujbi la' yumin Dios che' chʌncol la' yumin tyaq'uin. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 Dios mi' cʌñʌtyan i yalobilob \r (Lc. 12.22-31) \p \v 25 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Mic subeñetla mach yom la' lolon cabʌl pensalin chʌ bʌ mi quejel la' c'uxe', la' jape', mi cha'an la' pislel mu' bʌ quejel la' xoje'. Dios ti yʌq'ueyetla cha'an cuxul mi la' wajñel. Che' jini, ¿mach'a ba'an mi quejel i yʌq'ueñetla i bʌl la' ñʌc je'el? Muc'ʌch. Dios ti yʌq'ueyetla la' bʌc'tyal. ¿Mach'a ba'an mi quejel i yʌq'ueñetla la' pislel mi la' wʌl? Muc'ʌch. \p \v 26 Ña'tyanla jini xma'tye'mut mu' bʌ ti wejlel ti chan. Mach'an mi' cha'len pac'. Mach'an mi' cha'len c'ajbal. Ma' mi yotsan i buc'bal ti' yotyotlel cha'an mi' cʌñʌtyan ti jal. Pero lac Tyat am bʌ ti panchan mi yʌq'ueñob chʌ bʌ yes yom i buc'ob. Más ñuc mi' q'uelonla Dios che' bajche' xma'tye'mut. \p \v 27 ¿Am ba mi junticlec ch'ujbi bʌ i colel xinil metro aunque mi' bej cha'len cabʌl pensal cha'an wersa yom chan'ac? Mach'an. \p \v 28 ¿Chucoch mi la' lolon cha'len cabʌl pensal cha'an la' pislel? Ña'tyanla bajche' mi colel nich' pimel ti ma'tye'el. Ma' mi' cha'len toñel. Mach'an mi' jale' i pislel. \p \v 29 Pero mic subeñetla: Mi jinic jini yumʌl ñoj cabʌl bʌ i ricojlel Salomón bʌ i c'aba' mach i tyaja i c'otyajlel jini ñoj wen bʌ i pislel che' bajche' nich' pimel tyac. \p \v 30 Jiñʌch Dios mi yʌq'uen i c'otyajlel pimel tyac mu' bʌ i colel wale iliyi pero ijc'ʌl jach mi' pulelob ti yajnib c'ajc. Pero Dios mi' más pensalin i yʌq'ueñetla chʌ bʌ yom la' cha'an che' bajche' mi' pensalin pimel tyac. Pero ts'itya' jach chʌncol la' ch'ujbin Dios che' bej an cabʌl la' pensal cha'an i bʌl la' ñʌc' yic'ot la' pislel. \p \v 31 Jin cha'an mach yom la' cha'len cabʌl pensal. Mach yom la' wʌle': ¿Chuquiyes mi quejel laj c'uxe'? ¿Chuquiyes mi quejel la cape'? ¿Chuquiyes mi quejel lac xoje'? che'etla. \p \v 32 Como quixtyañujob wʌ' ti mulawil che' jach mi' bej pensalin chʌ bʌ yes mi' c'ux, chʌ bʌ yes mi' xoj. Pero jatyetla mach che'ic yom mi la' cha'len. Como añʌch la' Tyat am bʌ ti panchan yujil isujm pejtyel chʌ bʌ yes yom la' cha'an. \p \v 33 Bej pensalinla chʌ bʌ yom Dios. Che' jini mi quejel la' wʌq'uentyel pejtyelel chʌ bʌ tyac yom cha'añetla. \p \v 34 Mach yom la' lolon cha'len cabʌl pensal cha'an jini mu' tyo bʌ quejel i yujtyel ijc'ʌl. Como ti jujump'ej q'uin an wocol tyac mu' bʌ lac wersa cuch. Jasʌl jach mi la' ña'tyan bajche' mi la' cuche' la' wocol ti jin jach bʌ q'uin. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \c 7 \s1 Mach yom la' lolon ale' mi an i mul yambʌ \r (Lc. 6.37-38, 41-42) \p \v 1 Mach yom la' lolon al mi an i mul juntiquil che' max tyo ti yoque tsictyay mi an o mi mach'an. Che' jini ma'an mi yʌl Dios añʌch la' mul je'el cha'an ti caj a t'an. \p \v 2 Lajalʌch bajche' mi la' lolon ale' an i mul la' pi'ʌlob, chʌ'ʌch je'el mi quejel i yʌletla an la' mul. \p \v 3 ¿Bajche'qui isujm che' ch'ujbi a wilan i ts'ubil tye' ti' wut a wermañu che' mach'an ma' pensalin mi an colem xujc'u' tye' ti a wut, yubil? \p \v 4 Che' an xujc'u' tye' ti a wut yubil, ¿bajche'qui ch'ujbi a suben a wermañu: Aq'ueñon c loc'sʌbeñet i ts'ubil tye' ti a wut? che'et. \p \v 5 Cha'chajp la' pensal. Jini yom bʌ yi, ma' ñaxan loc'san jini colem xujc'u' tye' am bʌ ti a wut, yubil. Che' jini, ch'ujbi a wen q'uel cha'an ma' loc'sʌben i ts'ubil tye' am bʌ ti' wut a wermañu. Chʌ'ʌch ti' cha'le cʌntisa Jesús cha'an jini más an bʌ i mul mu' bʌ i lolon ale' an i mul i pi'ʌl. \p \v 6 Mach yom la' wʌq'uen ts'i' chʌ bʌ ch'ujul. Che' mich' jini ts'i' mi' c'uxetla. Mach yom mi la' wʌq'uen chityam chʌ bʌ ñoj lets bʌ i tyojol. Como che' jach mi' tyejq'ue' ti lum. Che' bajche' jini, mach yom la' suben i t'an Dios mu' bʌ laj q'uel ti ch'ujul jini mu' bʌ i junyajlel wajlen i t'an Dios. \s1 C'ajtinla, sʌclanla, pejcanla \r (Lc. 11.9-13; 6.31) \p \v 7 Bej c'ajtibenla Dios chʌ bʌ yom la' cha'an. Mi quejel i yʌq'ueñetla. Bej sʌclanla. Mi quejel la' tyaje'. C'ajtibenla Dios, che' bajche' chʌncol la' jats'e' i ti' otyot yubil. Mi quejel i jambeñetla. \p \v 8 Como jini mu' bʌ i c'ajtin mi quejel i yʌq'uentyel. Jini mu' bʌ i sʌclan mi quejel i tyaje'. Jini mu' bʌ i jats'e' i ti' otyot mi quejel i jambentyel. \p \v 9 ¿Am ba juntiquiletla tyatyʌlet bʌ la mu' bʌ quejel la' wʌq'uen la' walobil tyun che' mi c'ajtin waj? \p \v 10 ¿Mu' ba quejel la' wʌq'uen lucum che' mi' c'ajtin chʌy? \p \v 11 Che' jini, jatyetla, aunque simaroñetla, a wujila la' wʌq'uen la' walobil wen tyac bʌ. Lac Tyat am bʌ ti panchan más tyo mi quejel i yʌq'uen wen tyac bʌ jini mu' bʌ i c'ajtin. \p \v 12 Bele' cha'libenla wen bʌ la' pi'ʌlob che' bajche' mi la' mulan i cha'libeñetla je'el. Como jiñʌch mu' bʌ i xic'onla lac cha'len i mandar Moisés yic'ot tsa' bʌ i ts'ijbuyob jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. \s1 Saj bʌ i ti' bij \r (Lc. 13.24) \p \v 13 Che' wʌ' tyo añetla ti mulawil cha'lenla xʌmbal ti bij saj bʌ i ti' yubil. Colem i pochtyʌlel, ñuc i ti' jini bij ba' mi' majlelob ti xot'mulil. An cabʌl mu' bʌ i yochelob ya'i. \p \v 14 Pero saj i ti' jini saj bʌ bij ba' mi yochelob mu' bʌ i yʌq'uentyelob tsiji' bʌ i cuxtyʌlel. Mach'an cabʌl mu' bʌ i yochelob ya'i. \s1 Ti i wut mi cʌjñel tye' \r (Lc. 6.43-44) \p \v 15 Cʌñʌtyan la' bʌ cha'an jini xlot bʌ ajcʌntisajob mu' bʌ i lolon alob cha'an i t'añʌch Dios chʌncol i puc majlel. Mi' lolon pʌsob i bʌ che' bajche' ñoj uts bʌ tiñʌme' mi' lolon cha'len, pero ti' pusic'al an i simaronlel che' bajche' ñoj simaron bʌ ma'tye'lel ts'i' yubil. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 16 Pero ch'ujbi la' cʌn jini quixtyañujob chʌ bʌ mi' cha'leñob che' bajche' mi la' cʌñe' tye' ti i wut. Como mach'an mi la' tyuq'ue' i wut ts'ujsub ba' ch'ix jach mi colel, mi higo bʌ i wut tye' ba' ts'ujsub jach mi colel. \p \v 17 Jini wen bʌ tye' mi yʌc' wen bʌ i wut. Jini mach'ʌ wen bʌ tye' mi yʌc' mach'ʌ wen bʌ i wut. \p \v 18 Jini wen bʌ tye' mach ch'ujbi i yʌq'ue' mach'ʌ wen bʌ i wut. Jini mach'ʌ wen bʌ tye' mach ch'ujbi i yʌq'ue' wen bʌ i wut. \p \v 19 Pejtyelel tye' tyac mach'ʌ ba'an mi yʌc' wen bʌ i wut mi sejq'uel. Mi pulel ti c'ajc. \p \v 20 Che' bajche' mi la' cʌñe' tye' ti i wut, che' je'el mi la' cʌñe' xlot bʌ ajcʌntisa cha'an ti' cha'libal. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 Mach ti pejtyelelob mi yochelob ti panchan \r (Lc. 13.25-27) \p \v 21 Ti' bej cha'le cʌntisa Jesús. Ti yʌlʌ: Mach ti pejtyelelob mu' bʌ i pejcañon ti i yum mi quejel i yochel ti panchan ba' mi' cha'len yumʌl Dios. Jin jach mu' bʌ i cha'leñob bajche' yom i pusic'al c Tyat am bʌ ti panchan. \p \v 22 Che' mi quejel i c'otyel i yorojlel melojel ya' ba'an Dios ti panchan cabʌlob mi quejel i subeñob: C Yum, joñon lojon ti lojon c subu majlel a t'an. Ti lojon j c'ʌñʌ a c'aba' cha'an ti lojon c choco loq'uel xiba ti' pusic'al quixtyañujob yic'ot ti a c'aba' ti lojon c pʌsʌ cabʌl ñuc tyac bʌ a p'ʌtyʌlel. Chʌ'ʌch cabʌl mi quejel i yʌlob. \p \v 23 Che' jini, mi quejel c subeñob: Mach'an ba' bʌ ora tij cʌñʌyetla. Mach c cha'añeticla. Loq'uenla wʌ' ba'añon ti pejtyeletla tsa' bʌ la' cha'le mach'ʌ wen. Chʌ'ʌch mi quej c subeñob, che' Jesús. \s1 Cha'chajb i ts'ajquil i yebal bʌ otyot \r (Lc. 6.47-49; Mr. 1.22) \p \v 24 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Jini mu' bʌ i yubin c t'an, mu' bʌ i ch'ujbin bajche' mi cʌle' jiñʌch che' bajche' juntiquil winic am bʌ i ña'tyʌbal mu' bʌ mele' i yotyot. Pero ñaxan tyam mi' pique' lum cha'an mi' tyaje' tyun ba' mi' wa'chocon i ts'ajquil i ye'bal otyot. \p \v 25 Ti tyʌli ja'al. Ti wen tyam'ʌ ja'. P'ʌtyʌl bʌ ic' ti' wen jats'ʌ i yotyot. Pero mach'an ti bujchi como tsʌts chucul ti tyun. \p \v 26 Pero jini mu' bʌ i yubin c t'an pero mach'an mi' ch'ujbin mu' bʌ i subentyel, jiñʌch che' bajche' juntiquil winic mach'ʌ ba'an i ña'tyʌbal mu' bʌ i mele' i yotyot ti pam ji'. Mach'an tyam bʌ i ts'ajquil i yebal otyot. \p \v 27 Ti tyʌli ja'al. Ti wen tyam'ʌ ja'. Ti ñumi p'ʌtyʌl bʌ ic'. Ti bujchi i yotyot. Ñoj p'ump'un bajche' ti jili i yotyot. Chʌ'ʌch ti' cha'le lajoñel Jesús. \p \v 28 Che' ñac ti ujti i sube' Jesús jini t'an, tyoj bʌc'ñʌjel ti yubiyob quixtyañujob cha'an i cʌntisa. \p \v 29 Jesús mach'an ti' cʌntisʌyob bajche' yambʌ ajcʌntisajob. Como tsiquil an i p'ʌtyʌlel i t'an Jesús. \c 8 \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil lepra bʌ c'am'an \r (Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16) \p \v 1 Che' ñac Jesús ti jubi tyʌlel ya' ti wits, yonlel quixtyañu ti' tsʌcleyob tyʌlel. \p \v 2 Che' jini juntiquil c'am bʌ winic ti' lʌc'ʌ Jesús. Lepra bʌ i c'aba' i c'am'an. An chʌ bʌ yes pasem ti i pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Ti' ñocle ya' ti yebal yoc Jesús. Ti' sube: Mi a wom, ch'ujbiyʌch a lajmisañon, che' ti subenti Jesús. \p \v 3 Che' jini, Jesús ti tyʌlʌ jini c'am bʌ. Ti yʌlʌ: Comʌch. La' lajmiquet. Che' ti subenti jini c'am bʌ. Che' ñac ti ujti i yʌle' Jesús, ti ora jach ti lajmi. C'oq'uix ti cʌyle. \p \v 4 Che' jini, Jesús ti' sube: Q'uele a bʌ cha'an mach'an majch ma' saj suben. Cucu, pʌsʌ a bʌ ba'an cura. Ya'i ma' wʌq'uen i majtyan Dios che' bajche' ti yʌlʌ Moisés ti mandar cha'an mi yilañob ti pejtyelelob cha'an tsa'ix lajmiyet. Che' ti subenti jini winic. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil ajtoñel \r (Lc. 7.1-10) \p \v 5 Ti c'oti Jesús ya' ti jump'ej lum Capernaum bʌ i c'aba'. Ya' ti c'oti ba'an Jesús juntiquil am bʌ ye'tyel ti capitán cha'an cien soldado i cha'an bʌ romanojob. Ti' wersa c'ajtibe Jesús ti wocol t'an. \p \v 6 Ti yʌlʌ: C Yum, ya' ti cotyot an juntiquil ñoj c'am bʌ ajtoñel c cha'an. An ti wʌyib. Mach ch'ujbi i nijcʌntyel i yoc i c'ʌb. Ñoj cabʌl chʌncol i yubin wocol. Che' ti yʌlʌ jini capitán. \p \v 7 Jesús ti yʌlʌ: Muc'ʌch c majlel c lajmisan, che'en. \p \v 8 Jini capitán ti' jac'ʌ: C Yum, ma'ix c ñuclel cha'an ma' wochel ti cotyot. Che' jach ma' wʌc' a t'an cha'an mi lajmel. Che' jini mux i lajmel jini ajtoñel c cha'an, che'en. \p \v 9 Como joñon je'el mic xijq'uel ti yambʌ más ñuc bʌ ye'tyel. Joñon je'el mic xiq'ue' soldadojob. Che' mic suben juntiquil: Cucux, cho'on. Mi majlel. Mic suben yambʌ: La', cho'on. Mi tyʌlel. Che' mic suben ajtoñel: Cha'len jini, cho'on. Mi' cha'len. Che' ti yʌlʌ jini capitán. \p \v 10 Che' ñac ti yubi Jesús i t'an jini capitán ñoj tijicña ti yubi. Jesús ti' sube quixtyañujob chʌncol bʌ i tsʌclen majlel: Melel mic subeñetla, mach'an ba' tic tyaja ba'an pejtyelel c pi'ʌlob israelob juntiquil mu' bʌ i wen ch'ujbiñon bajche' ili capitán, che'en. \p \v 11 Mic subeñetla ya' bʌ loq'uemob ti paso' q'uin yic'ot ba' mi p'ʌjquel q'uin mi quejel i tyʌlelob cabʌl mach'ʌ israelob mu' bʌ i buchtyʌlob ti uch'el yic'ot Abraham, yic'ot Isaac yic'ot Jacob ya' ti panchan ba' mi' cha'len yumʌl Dios. \p \v 12 Pero jini israelob tsa' bʌ subentiyob i t'an Dios mach'ʌ ba'an ti' ch'ujbiyob mi quejel i chojquelob majlel ya' ba' ic'jowan, ba' mi quejelob ti uq'uel yic'ot tsʌts mi quejel i c'uxob i yej. Che' ti' sube quixtyañujob Jesús. \p \v 13 Che' jini Jesús ti' sube jini capitán: Cucux ti a wotyot. Cha'an ti a ch'ujbiyon tsa'ix lajmi ajtroñel a cha'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. Ti jin jach bʌ ora ti wa' lajmi jini ajtroñel. \s1 Jesús ti' lamjisʌ i nij'aña' Pedro \r (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39) \p \v 14 Jesús ti majli ti yotyot Pedro. Ya' ti yilʌ i nij'aña' Pedro. Mi wen ubin c'ajc. An ti wʌyib. \p \v 15 Jesús ti' tyʌlbe i c'ʌb. Ti wa' lajmi c'ajc. Che' jini ti tyejchi. Ti' melbeyob i yuch'el. \s1 Jesús ti' lajmisʌyob cabʌlob \r (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41) \p \v 16 Che' yomox ic'an ti pʌjyiyob tyʌlel ya' ba'an Jesús cabʌl tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba. Mach'an chʌ bʌ yambʌ ti c'ʌjni, ti' t'an jach, Jesús ti' wa' choco loq'uel xibajob. Ti' lu' lajmisʌbeyob i c'am'an quixtyañujob chʌ bʌ tyac jach bʌ c'am'an yic'otyob. \p \v 17 Chʌ'ʌch ti ujti cha'an mi ts'ʌctiyel tsa' bʌ i wʌ alʌ juntiquil tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios Isaías bʌ i c'aba'. Ti' tyaja ti t'an Jesús. Ti yʌlʌ: Ti' cotyʌyonla laj cuche' lac wocol tyac. Ti' choco loq'uel laj c'am'an tyac. Chʌ'ʌch ti wʌ alʌ Isaías ti ñoj oniyix che' max tyo ajn ti mulawil Jesús. \s1 Jini yom bʌ i tsʌclan majlel Jesús \r (Lc. 9.57-62) \p \v 18 Che' ñac ti yilʌ Jesús joyol ti cabʌl quixtyañujob ti' xiq'uiyob ajcʌnt'añob i cha'an cha'an mi' c'axelob ti junxejlel colem joyol bʌ ja'. \p \v 19 Juntiquil ajcʌntisa cha'an i mandar israelob ti' lʌc'ʌ Jesús. Ti yʌlʌ: Maestro, com c tsʌcleñet majlel ba'ical jach ma' majlel, che'en. \p \v 20 Jesús ti' sube: Xwax an i met. Xma'tye'mut an i c'u'. Pero Joñon i Pi'ʌlon* Quixtyañujob mach'an c bajñel ajñib ba' mic tyots'tyʌl. Chʌ'ʌch ti yʌlʌ Jesús. \p \v 21 Che' jini, juntiquil ajcʌnt'an i cha'an Jesús ti' sube: C Yum, aq'ueñon c pijtyan jintyo mi sajtyel c tyat cha'an mic ñaxan ch'ujñan. Che' jini, mux c tsʌclañet majlel, che'en. \p \v 22 Jesús ti' sube: La'. Tsʌcleñon majlel. Mu' tyo i ch'ujñan a tyat ya' bʌ mi sajtyel jini sajtyemo' bʌ yubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. Como chʌ'ʌch bajche' sajtyemo' bʌ yubil jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñob Dios. \s1 Jesús ti' lajmisʌ toñel bʌ ic' yic'ot wits'law bʌ ja' \r (Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25) \p \v 23 Che' jini ti ochi Jesús ti barco. Ti ochiyob je'el ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 24 Che' jini ti queji toñel bʌ ic' ya' ti colem joyol bʌ ja'. Jini ic' ti queji i wets' ochel ja' ti malil barco jintyo yomox bujt'el ti ja'. Pero wʌyʌl Jesús. \p \v 25 Che' jini, jini ajcʌnt'añob ti queji i p'ixtisañob Jesús. Ti' subeyob: C Yum, muq'uix quejel lac sujp'el ochel ti mal ja', che'ob. \p \v 26 Jesús ti' subeyob: ¿Chucoch muq'uetla ti bʌq'uen? Ts'itya' jach chʌncol la' ch'ujbiñon. Che' ti yʌlʌ Jesús. Che' jini ti tyejchi. Ti' tiq'ui ic' yic'ot wits'law bʌ ja'. Ti wa' lajmi. Wen ñʌch'ʌlix ti cʌyle. \p \v 27 Tyoj bʌc'ñʌjel ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti' c'ajtibeyob i bʌ, ¿majchqui wale jini winic mu' bʌ i ch'ujbibentyel i t'an ti ic' yic'ot ti ja'? Che' ti yʌlʌyob. \s1 Winic tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba \r (Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39) \p \v 28 Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti' c'axiyob majlel ti junxej colem joyol bʌ ja'. Ya' ti c'otiyob ya' ti i lumal ajgadarenojob. Che' jini, cha'tiquil winicob ti loq'uiyob ya' ti ch'ujñʌjibʌl. Ti' lʌc'ʌyob Jesús. Tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba ti cha'ticlelob. Ñoj simaroñob. Pejtyel quixtyañujob mi' bʌc'ñañob ñumel ya' ti bij. \p \v 29 Che' ñac ti yilʌyob Jesús ti quejiyob ti oñel jini xibajob am bʌ ti' pusic'al jini cha'tiquilob. Ti yʌlʌyob: ¿Chuquiyes a wom a wic'otyon lojon, Jesús, jatyet i Yalobilet bʌ Dios? ¿Tsa'ix ba tyʌliyet a wʌ tyʌc'lañon lojon che' max tyo c'ot i yorojlel ma' chocon lojon ochel ti xot'mulil? Che' ti yʌlʌyob. \p \v 30 Ya' chʌncol ti buc'bal yonlel chityam ya' lʌc'ʌl. \p \v 31 Jini xibajob ti' wersa c'ajtibe Jesús: Mi mux a chocon lojon loq'uel ti' pusic'al ili quixtyañujob, aq'ueñon lojon cochel ti chityam, che'ob. \p \v 32 Jesús ti' subeyob: Cucux. Ochen, che'en. Che' jini, jini xibajob ti loq'uiyob ti' pusic'al winicob. Ti ochiyob ti' pusic'al chityam. Che' jini, jini chityam ti lu' jubiyob majlel ti ajñel ya' ti queptyʌl. Ti' chocoyob ochel i bʌ ti malil colem joyol bʌ ja'. Ya' ti lu' jic'tyʌyob ja'. \p \v 33 Che' ñac ti yilʌ ajcʌñʌtya chityam chʌ bʌ ti ujti ti' bʌc'ñʌyob. Ti majliyob ti ajñel. Che' ñac ti c'oti'yob ya' ti lum ti' lu' subu pejtyel bajche' ti ujti jini chityam yic'ot bajche' ti ujti jini winicob tsa' bʌ loq'ui xiba ti' pusic'al. \p \v 34 Che' jini, ti pejtyelel quixtyañujob ya' bʌ añob ti Gadara ti lu' majliyob ya' ba'an Jesús. Che' ñac ti' q'ueleyob ti' subeyob cha'an mi loq'uel majlel ya' ba' añob. \c 9 \s1 Jesús ti' lajmisʌ winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb \r (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Jesús ti ochi ti barco. Ti c'axi ti junxej colem joyol bʌ ja'. Ya' ti c'oti ti i lumal. \p \v 2 Ya' ti c'oti quixtyañujob tsa' bʌ i q'uecheyob tyʌlel juntiquil winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb. Tyots'ol ti yab ti' q'uecheyob tyʌlel. Che' ñac Jesús ti yilʌ cha'an ti' ch'ujbi jini quixtyañujob cha'an an i p'ʌtyʌlel i lajmisan jini c'am bʌ, ti' sube jini mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb: Pi'ʌl, tijicñisan a pusic'al. Ñusʌbilix a mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 3 Che' jini, ya'an cha'tiquil uxtiquil ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Ti queji i pensaliñob ti' pusic'al: Jini winic chʌncol jach i cuye' i bʌ ti Dios. Che' ti' pensaliyob ti' pusic'al. \p \v 4 Pero yujil isujm Jesús chʌ bʌ chʌncol i bajñel pensaliñob ti' pusic'al. Jin cha'an ti' subeyob: ¿Chucoch muq'uetla ti simaron bʌ pensal? che'en. \p \v 5 ¿Baqui bʌ más wocol mic suben mi la' wʌl? ¿Más wocol ba mic suben ñusʌbilix a mul o más wocol ba mic suben, tyejchenix, cha'lenix xʌmbal? cho'on, che'en. \p \v 6 Wale mi quej c pʌs'eñetla cha'an an c p'ʌtyʌlel cha'an mic ñusʌbeñob i mul año' bʌ ti mulawil, Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. Che' jini, ti' sube mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb: Mic subeñet, tyejchen. Ch'ʌmʌx majlel a wab. Cucux ti a wotyot. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 7 Jini tsa' bʌ lajmisʌnti yoc i c'ʌb ti tyejchi. Ti majli ti yotyot. \p \v 8 Che' ñac ti yilʌ quixtyañujob chʌ bʌ ti ujti, ti quejiyob ti bʌq'uen. Ti' subeyob i ñuclel Dios como tsiquil tsa'ix aq'uenti quixtyañu i p'ʌtyʌlel Dios cha'an mi' lajmisan quixtyañujob. \s1 Jesús ti' pʌyʌ Mateo cha'an i tsʌclen majlel \r (Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32) \p \v 9 Che' jini, ti loq'ui majlel Jesús ya'i. Ti yilʌ juntiquil xch'ʌm tyojoñel Mateo bʌ i c'aba'. Ya' buchul ba' mi' cha'leñob tyojoñel. Jesús ti' sube: Tsʌcleñon majlel, che'en. Che' jini Mateo ti tyejchi. Ti' tsʌcle majlel Jesús. \p \v 10 Ti ujti che' Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti majliyob ti uch'el ya' ti yotyot Mateo. Ya'an je'el cabʌl xlot bʌ xch'ʌm* tyojoñelob yic'ot yambʌ quixtyañujob añob i mul. Motin muc'ob ti uch'el. \p \v 11 Che' ñac jini fariseojob ti' q'ueleyob ti' c'ajtibeyob ajcʌnt'añob i cha'an Jesús: ¿Bajche'qui isujm che' mi' pi'leñob ti uch'el la' maestro jini xlot bʌ xch'ʌm tyojoñelob yic'ot yambʌ xmulilob? Che' ti yʌlʌyob. \p \v 12 Jesús ti yubi bajche' ti subenti ajcʌnt'añob i cha'an. Jin cha'an ti' sube jini fariseojob: Jini c'oc'ob bʌ mach c'ʌjnibal mi ts'ʌcʌntyel, jin jach jini c'am'o' bʌ, che'en. \p \v 13 Cucuxla. Pensalinla i sujmlel ili t'an ti' Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' mi yʌle': Jini com bʌ, jiñʌch cha'an mi la' p'untyan la' pi'ʌlob cha'an la' wom la' cotyañob. Más wen mij q'uele' che' bajche' mi la' wʌq'ueñon pulem bʌ c majtyan. Che' ts'ijbubil ti' t'an Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. Mach'an ti tyʌliyon c pʌye' mu' bʌ i lolon ale' ma'ix i mul. Pero ti tyʌliyon c pʌye' quixtyañujob año' bʌ i mul cha'an mi' q'uextyan i pensal i cʌye' i mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti' c'ajtibeyob Jesús i sujmlel cha'an i ch'ajbʌntyel uch'el \r (Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39) \p \v 14 Jini ajcʌnt'añob i cha'an Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' ti tyʌliyob ya' ba'an Jesús. Ti' c'ajtibe: ¿Bajche'qui isujm cha'an joñon lojon yic'ot fariseojob mi lojon cabʌl c cha'len ch'ajb* cha'an mu' bʌ lojon j c'ux, mu' bʌ lojon cap pero mach'an ba' bʌ ora mi cha'leñob ch'ajb ajcʌnt'añob a cha'an? che'ob. \p \v 15 Jesús ti' subeyob: ¿Mu' ba i cha'leñob ch'ajb cha'an mu' bʌ i c'uxob, mu' bʌ i japob pʌyʌlo' bʌ ti q'uiñejel ñujpuñel che' ya' tyo an yic'otyob ajñujpuñel, ma' wʌl? Mach'an. Pero tyal tyo i yorojlel mi pʌjyel loq'uel ajñujpuñel ti tyojel quixtyañujob. Che' jini mi quejel i ch'ajbañob i bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 16 Ti' cha'le yambʌ lajoñel Jesús. Ti yʌlʌ: Mach'an majch mi' c'ʌñe' ts'iji' bʌ pisil cha'an mi lʌjwe' tsuculix bʌ i pislel. Muc' jach i cha' tsijlel loq'uel jini tsijib tyo bʌ che' mi' com'an. Che' jini más colemix mi loq'uel i tsijlemal. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 17 Ti' cha'le yambʌ lajoñel. Ti yʌlʌ: Mach yom cojlic ochel ti tsucul bʌ pʌjchij bʌ yajnib che' chʌncol tyo i mejlel vino bʌ lembal. Como jini vino bʌ lembal mi yʌc' ti tyojmel tsucul bʌ pʌchij bʌ yajnib. Mi tyojmel yajnib. Che' jini mi bejquel. Jin cha'an yom mi yotsañob tsiji' bʌ vino ti tsiji' bʌ yajnib. Che' jini mi cʌñʌtyʌntyel vino yic'ot yajnib je'el cha'an mach jilic. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I yalobil Jairo yic'ot jini x'ixic tsa' bʌ i tyʌlbe i pislel Jesús \r (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56) \p \v 18 Che' ñac mu' tyo ti t'an Jesús cha'an jini ujtyel bʌ yʌle', ya' ti c'oti juntiquil ñuc bʌ i ye'tyel ti templo israelob. Ti ñocle ti yebal yoc Jesús. Ti yʌlʌ: Ujtyel tyo i sajtyel quixicp'eñal. Pero muq'uic a tyʌlel a wʌc' a c'ʌb ti' pam i bʌc'tyal, mu' tyo i cha' cuxtiyel. Che' ti yʌlʌ jini ñuc bʌ ye'tyel. \p \v 19 Che' jini, Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti loq'uiyob majlel yic'ot jini ñuc bʌ i ye'tyel. \p \v 20 Che' ñac an ti bij Jesús ya' ti tyʌli juntiquil c'am bʌ x'ixic. C'ʌlʌ doce años ma' ti lajmi ti loq'uel i ch'ich'el. Ti tyʌli jini x'ixic ya' ti' pat Jesús. Ti' tyʌlbe i yoc i bujc Jesús. \p \v 21 Como jini x'ixic ti' bajñel pensali: Mi jinic jach mij c'otyel c tyʌlben i pislel Jesús mux c lajmel. Che' ti' pensali. \p \v 22 Jesús ti' sutqui i bʌ. Ti' q'uele jini x'ixic. Ti' sube: Tijicñisan a pusic'al, calobil. Tsa'ix lajmiyet cha'an ti a ch'ujbi mi quejel a lajmel mi ti a tyʌlʌ c bujc. Jin jach bʌ ora ti wa' lajmi jini x'ixic. \p \v 23 Che' ñac ti c'oti Jesús ya' ti yotyot ñuc bʌ ye'tyel ti templo israelob, ti yilʌ ya'an ajnijca músicajob. Chajpʌbilob cha'an i majlelob yic'otyob i ch'ujñan ch'ujlelʌl. Mu' ti ñoj c'am bʌ uq'uel quixtyañujob. \p \v 24 Jesús ti' subeyob: Loq'uenla wʌ'i. Mach'an sajtyem ili xc'alʌl. Wʌyʌl jach. Che' ti yʌlʌ Jesús. Jini quixtyañujob ti' wajleyob Jesús como yujil isujm cha'an sajtyemix xc'alʌl. \p \v 25 Pero Jesús ti' xiq'uiyob loq'uel. Che' jini ti ochi ya' ba'an xc'alʌl. Ti' chucbe i c'ʌb. Ti cha' cuxtiyi. Ti tyejchi jini xc'alʌl. \p \v 26 Ti pujqui majlel t'an ti pejtyelel pañimil ya'i cha'an jini tsa' bʌ tsictiyi. \s1 Jesús ti' lajmisʌ cha'tiquil muts'ulo' bʌ i wut \p \v 27 Che' ti loq'ui Jesús ya'i ti' tsʌcleyob majlel cha'tiquil muts'ulo' bʌ i wut. C'am ti quejiyob ti t'an. Ti yʌlʌyob: Jesús, i jiñʌjlelet bʌ David, chocolet bʌ tyʌlel ti Dios, q'ueleyon lojon ti p'ump'un cha'an a cotyañon lojon. Che' ti yʌlʌyob. \p \v 28 Che' ñac ti ochi Jesús ti otyot ti lʌc'ʌyob jini muts'ulo' bʌ i wut. Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Mu' ba la' ch'ujbin cha'an ch'ujbi c cha'libeñetla jini? Che' ti yʌlʌ Jesús. Ti' jac'ʌyob: Muc'ʌch, c Yum, che'ob. \p \v 29 Che' jini Jesús ti' tyʌlbeyob i wut. Ti yʌlʌ: La' lajmiquetla che' bajche' ti la' ch'ujbi. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 30 Ti c'oti i wut ti' cha'ticlelob. Che' jini Jesús ti' wersa subeyob: Ma' mi la' saj suben quixtyañujob bajche' tic lajmisʌbeyetla la' wut. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 31 Pero ujtyel tyo i loq'uel ya' ba'an Jesús, ti quejiyob i wa' puque' majlel t'an ti pejtyelel pañimil bajche' ti lajmisʌntiyob. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil x'uma' \p \v 32 Che' ñac chʌncol tyo i loq'uelob jini tsa' bʌ lajmisʌbentiyob i wut, ti c'oti ba'an Jesús cha'tiquil uxtiquil chʌncol bʌ i pʌye' tyʌlel juntiquil x'uma' am bʌ i xibʌjlel ti' pusic'al. \p \v 33 Ora jach ti queji ti t'an jini x'uma' che' ñac Jesús ti' chocbe loq'uel i xibʌjlel ti' pusic'al. Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubi quixtyañujob. Ti yʌlʌyob: Mach'an ba' bʌ ora ti niq'ui ujti ñuc bʌ ba'an lac pi'ʌlob israelob bajche' ujtyel la quilan, che'ob. \p \v 34 Pero jini fariseojob ti yʌlʌyob: Ili winic mi' choque' loq'uel xibajob ti' p'ʌtyʌlel jach i yajaw xiba. Che' ti lolon alʌyob. \s1 Jesús ti' p'untyʌ quixtyañujob \p \v 35 Jesús ti ñumi majlel ti pejtyelel lum tyac yic'ot ti ajchumtyʌl tyac. Ya' ti ochi ti jujump'ej i templo israelob cha'an i cʌntisañob jini wen t'an bajche' chʌncol ti yumintyel Dios am bʌ ti panchan. Ti' lajmisʌbeyob ba'ic jach bʌ c'am'an yic'ot wocol tyac. \p \v 36 Che' ñac ti yilʌ Jesús bajche' mi' much'quiñob i bʌ quixtyañujob ba'ical jach ti ñumi majlel ti cʌntisa, ti' wen p'untyʌyob cha'an yom i cotyañob ti' wocol. Wen p'ump'uñob bajche' ti' ñusʌyob q'uin. Ch'ʌjyemob. C'uñob ti' bʌc'tyal. Ti yilʌyob che' bajche' tiñʌme'ob mach'ʌ ba'an ajcʌñʌtya i cha'an. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 37 Ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Melel an cabʌl c'ajbal pero mach'an cabʌl xc'ajbalob, che'en. Jiñʌch yom i yʌl che' bajche' an cabʌl yom bʌ i cotyʌntyel, cha'an jach ma'ix cabʌl ajsubt'añob. \p \v 38 Jin cha'an c'ajtibenla Dios como jiñʌch i yum c'ajbal cha'an i choque' majlel ajtroñelob ti c'ajbal. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 10 \s1 Jesús ti yajcʌ docejob \r (Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) \p \v 1 Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel doce ajcʌnt'añob i cha'an. Ti yʌq'ueyob i p'ʌtyʌlel cha'an mi' chocob loq'uel xibajob yic'ot cha'an mi' lajmisañob ba'ical bʌ c'am'an tyac yic'ot wocol tyac. \p \v 2 Jiñobʌch i c'aba' jini docejob tsa' bʌ otsʌntiyob ti yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel. Ñaxan Simón mu' bʌ i pejcʌntyel je'el ti Pedro, yic'ot Andrés i yijts'in Pedro, Jacobo yic'ot Juan i yalobilob Zebedeo. \p \v 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo jini xch'ʌm tyojoñel, Jacobo i yalobil Alfeo yic'ot Lebeo mu' bʌ i pejcʌntyel je'el ti Tadeo. \p \v 4 Simón ch'oyol bʌ ba'an junmujch'o' cananistajo'* bʌ i c'aba', yic'ot Judas Iscariote mu' bʌ quejel i yʌc' Jesús ti' c'ʌb i contra. \s1 Jesús ti' xiq'ui majlel ti subt'an jini docejob \r (Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6) \p \v 5 Jesús ti' xiq'ui majlel ti subt'an jini docejob. Ti' subeyob: Mach yom la' majlel ba'an mach'ʌ israelob. Ma' mi la' wochel ti i lum tyac ya' ti pañimil Samaria bʌ i c'aba'. \p \v 6 Pero yom mi la' majlel ya' ba'an israelob como jiñʌch che' bʌ bajche' tiñʌme' tsa' bʌ sʌtyʌ i bijlel como max tyo i ch'ujbiyob i t'an Dios. \p \v 7 Subula majlel t'an cha'an lʌc'ʌlix i yorojlel mi quejel i yumintyel Dios am bʌ ti panchan. \p \v 8 Lajmisan c'am'o' bʌ. Tyejchisan sajtyemo' bʌ. Lajmisan am bʌ chʌ bʌ pasem ti' pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Choco loq'uel xibajob am bʌ ti' pusic'al quixtyañujob. Ti a majtyan jach ti aq'uentiyetla ili la' p'ʌtyʌlel. Ma' mi la' c'ajtin la' tyojol che' mi la' c'ʌñe'. \p \v 9 Mach yom la' ch'ʌm majlel tyaq'uin, mi oro mi plata mi cobre bʌ. \p \v 10 Mach yom la' ch'ʌm majlel la' morral mi yanic bʌ la' bujc mi yanic bʌ la' zapatos mi la' ñʌ'tye'ic. Como jini mu' bʌ i cha'len toñel yom i yʌq'uentyel i yuch'el cha'an i tyojol yubil. \p \v 11 Che' mi la' c'otyel ti lum mi ti ajchumtyʌl yom mi la' sʌclan juntiquil mu' bʌ i q'uejlel ti ñuc. Mi la' c'ajtiben mi mux i yʌq'ueñetla la' wajñel ti yotyot. Ya' mi la' wajñel jintyo mi la' cha' loq'uel majlel. \p \v 12 Che' mi la' wochel ti jump'ej otyot mi la' wʌq'uen saludos. Mi la' wʌle': La' tyʌlic i ñʌch'tyʌlel i pusic'al ili año' bʌ ti ili otyot, che'etla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 13 Mi ti' q'ueleyet ti wen jini am bʌ ti otyot, mux i ch'ʌme' i yutslel a t'an. Mi ma'ix mi' q'uelet ti wen mach i cha'añobix i yutslel a t'an. \p \v 14 Mi ma'ix mi' q'uelet ti wen mi mach yom i yubin a t'an ya' ti jump'ej lum mi ti jump'ej otyot, loq'uen, che' jini. Chijcunla loq'uel i ts'ubejñal la' woc cha'an mi' ña'tyañob mach wen bajche' mi' cha'leñob. \p \v 15 Melel mic subeñetla che' ti yorojlel melojel más wocol mi quejel i yʌjq'uelob ti xot'mulil jini mach'ʌ yom i yubin la' t'an che' bajche' jini año' bʌ ti lum tyac Sodoma* yic'ot Gomorra bʌ i c'aba' ti ñoj oniyix. \s1 Tyʌc'lʌntyel cha'an ti caj i t'an Dios \p \v 16 Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Wale chʌncol c choquetla majlel ti subt'an ya' ba'an simaron bʌ quixtyañujob. Bʌbʌq'uen mi quejel la' wubin. Mic choquetla majlel ti subt'an che' bajche' tiñʌme'etla joyol bʌ ti colem bajlʌm yubil. Wen pensalin bajche' yom mi la' wajñel. Yom bej listojetla che' bajche' lucum. Yom bej utsetla che' bajche' xmucuy. \p \v 17 Cʌñʌtyan la' bʌ. Mi quejel la' wʌjq'uel ti' wenta ñuc bʌ ye'tyel. Mi quejel i jats'etla ti pʌchij ya' ti templo tyac israelob. \p \v 18 Mi quejel la' pʌjyel majlel jinic tyo ya' ti tyojlel ñuco' bʌ ye'tyel yic'ot ñuc bʌ yumʌlob cha'an tij caj joñon. Che' ya' añetla ch'ujbi la' sube' c t'an ti' tyojlelob yic'ot ya' ti' tyojlel mach'ʌ israelob je'el. \p \v 19 Che' mi' pʌyetla majlel ya' ba' año' bʌ i ye'tyel mach yom la' ñaxan pensalin chʌ bʌ mi quejel la' wʌl mi jinic bajche' mi quej la' subeñob como jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios mi quejel i yʌq'ueñetla la' wʌle' che' mi c'otyel i yorojlel la' cha'len t'an. \p \v 20 Mach jatyeticla muq'uetla ti t'an yubil como jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios lac Tyat mi quejel i c'ʌñe' la' ti' cha'an yʌq'uetla ti t'an. \p \v 21 Jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñon mi quejel i lolon jop'beñob i mul i yijts'iñob mu' bʌ i ch'ujbiñon cha'an mi yʌc'ob ti tsʌnsʌntyel. Winicob am bʌ i yalobil mu' bʌ i ch'ujbiñon mi quejel i cha'len t'an ti' contra cha'an mi yʌc' ti tsʌnsʌntyel. Mi quejel i yujtyel je'el cha'an alp'eñalob mi quejel i ts'a'q'uelob i tyat i ña' mu' bʌ i ch'ujbiñon. An mu' bʌ quejel i yʌc'ob ti sajtyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Ti pejtyelelob mi quejel i ts'a'q'ueletla cha'an ti caj chʌncol la' tsʌcleñon. Pero jini mu' bʌ i cuche' ti wen i ts'a'q'uelol chʌ bʌyic jach bʌ i tyʌc'lʌntyel mi quejel i cotyʌntyel cha'an mi yajñel ti yumintyel* Dios. \p \v 23 Che' mi' tyʌc'lañetla ya' ti jump'ej lum, puts'tyañla majlel ti yambʌ. Melel mic subeñetla, ma'ix mi quejel la' ñumel majlel ya' ti pejtyelel i lum tyac israelob jintyo mic cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Mach'an más ñuc juntiquil ajcʌnt'an bajche' i maestro. Mach'an más ñuc ajtroñel bajche' i yum. \p \v 25 Jasʌl jach mi yajñel ajcʌnt'an che' bajche' i maestro. Jasʌl jach mi yajñel jini ajtroñel che' bajche' i yum. Che' mi ts'a'q'uelon, che' mi' pejcañon ti Beelzebú i yajaw xiba, más tyo mi quejel i ts'a'q'ueletla jatyetla mu' bʌ la' tsʌcleñon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini yom bʌ mi lac bʌc'ñan \r (Lc. 12.2-9) \p \v 26 Jin cha'an mach yom mi la' bʌc'ñan quixtyañu chʌncol bʌ i tyʌc'lañetla como ma'ix chʌ bʌ mucul wale iliyi mach'ʌ ba'an mi quejel i tsictisʌntyel. Ma'ix chʌ bʌ mucul mach'ʌ ba'an mi quejel i lu' ña'tyʌntyel. \p \v 27 Jini chʌncol bʌ c subeñetla che' lac bajñel jach, yom la' puc majlel ba'an pejtyel quixtyañujob. Jini chʌncol bʌ c mucul subeñetla yom la' sub ti c'am bʌ t'an ti pejtyelel lum tyac. \p \v 28 Mach yom la' lolon bʌc'ñan quixtyañu mu' bʌ i tsʌnsañetla pero mach ch'ujbi i tsʌnsan la' ch'ujlel. Jini yom bʌ la' bʌc'ñan jiñʌch jini am bʌ i p'ʌtyʌlel i yʌq'uetla ti sajtyel, yic'ot añʌch je'el i p'ʌtyʌlel i choquet majlel ti xot'mulil ti c'ajc ba' mi' ñusan wocol i bʌc'tyal yic'ot i ch'ujlel. Jin jach yom la' bʌc'ñan, che'en. \p \v 29 Mi chojñel cha'cojt saj xma'tye'mut ti junwejch tyaq'uin, pero ma'ix mi juncojtic mi chʌmel mi ma'ix mi yʌc' i t'an lac Tyat am bʌ ti panchan. \p \v 30 Jinic tyo i tsutsel la col tsa'ix i lu' tsiqui Dios ti jujunt'ujm. \p \v 31 Mach yom la' cha'len bʌq'uen, che' jini. Como más an la' c'ʌjnibal che' bajche' cabʌl saj xma'tye'mut. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 Jini mu' bʌ i tsictisʌben Jesucristo ti' tyojlel quixtyañujob \r (Lc. 12.8-9) \p \v 32 Jesús ti yʌlʌ: Joñon mi quejel c tsictisan ti' tyojlel c Tyat am bʌ ti panchan cha'an mij cʌñob pejtyelelob mu' bʌ i tsictisan ti tyojlel quixtyañujob mi chʌncol i ch'ujbiñon. \p \v 33 Pero jini mu' bʌ i yʌle' ti' tyojlel quixtyañujob mach'ʌ ba'an mi' cʌñon, joñon je'el mi quejel cʌle' ti' tyojlel c Tyat am bʌ ti panchan cha'an mach c cha'añob je'el. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti caj Jesús mi' contrajiñob i bʌ quixtyañujob \r (Lc. 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 Jesús ti yʌlʌ je'el: Mach yom la' lolon al ti tyʌliyon cha'an mi cʌc'ob ti ajñel ti ñʌch'ʌl wʌ' bʌ añob ti mulawil. Ma' ti tyʌliyon cha'an mic ñʌch'chocoñob pero cha'an jach mi cʌq'ueñob i contrajiñob i bʌ cha'an ti caj mi' ch'ujbiñoñob. \p \v 35 Ti tyʌliyon cʌq'uen jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñon i contrajiñob jini mu' bʌ i ch'ujbiñon. Winic mi' contrajin i tyat, i yixic'al mi' contrajin i ña', i yʌ'lib mi' contrajin i nij'aña'. \p \v 36 Jini mu' bʌ i ch'ujbiñon an i contrajintyel ti i pi'ʌlob ya' ti yotyot mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñon. \p \v 37 Jini mu' bʌ i más p'untyan i tyat o i ña' che' bajche' mi' p'untyañon mach ch'ujbi i yajñel tic cha'an. Jini mu' bʌ i más p'untyan alo' bʌ i yalobil mi xc'alʌl bʌ i yalobil che' bajche' mi' p'untyañon, mach ch'ujbi i yajñel tic cha'an. \p \v 38 Jini mach bʌ yom i yʌc' i bʌ ti tsʌnsʌntyel cha'an ti caj mi' tsʌcleñon, mach ch'ujbi i yajñel tic cha'an. \p \v 39 Jini yom bʌ i bajñel lolon cʌñʌtyan i bʌ mi quejel i sʌtye' i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Pero jini mu' bʌ i yʌc' i bʌ cha'añon aunque mi sajtyel cha'an tij caj mi quejel i yʌq'uentyel i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lac tyojol tyac \r (Mr. 9.41) \p \v 40 Jesús ti yʌlʌ je'el: Jini mu' bʌ i pʌyetla ochel ti yotyot mi' pʌyon ochel yubil. Jini mu' bʌ i pʌyon ochel mi' pʌy ochel je'el jini tsa' bʌ i chocoyon tyʌlel. \p \v 41 Jini mu' bʌ i pʌye' ochel ti yotyot juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios cha'an mi' ña'tyan mi' cha'len t'an bajche' ti xijq'ui ti Dios junlajal mi quejel i yʌq'uentyel i tyojol ti Dios che' bajche' mi yʌq'uentyel jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. Jini mu' bʌ i pʌye' ochel ti yotyot juntiquil mu' bʌ i cha'len mu' bʌ i mulan Dios cha'an mi' ña'tyan cha'an chʌ'ʌch mi' cha'len, junlajal mi quejel i yʌq'uentyel i tyojol ti Dios che' bajche' mi yʌq'uentyel mu' bʌ i cha'len mu' bʌ i mulan Dios. \p \v 42 Majchical jach mu' bʌ i yʌq'uen chʌ bʌ yom i cha'an aunque juntsimajic jachix tsʌwan bʌ ja' cha'an mi' ña'tyan ajcʌnt'an c cha'an aunque ma'ix mi q'uejlel ti ñuc ti quixtyañujob mi quejel i yʌq'uentyel i tyojol ti Dios. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \c 11 \s1 Winicob tsa' bʌ i chocoyob tyʌlel Juan \r (Lc. 7.18-35) \p \v 1 Che' ñac bʌ ujtyel i cʌntisañob jini doce ajcʌnt'añob i cha'an, Jesús ti loq'ui ya'i. Ti ñumi majlel cha'an mi' cha'len cʌntisa yic'ot subt'an ti lʌc'ʌl tyac bʌ lum ya' ti jini pañimil. \p \v 2 An ti cʌchol Juan. Pero ya' ti queji yubin chʌ bʌ muc' Cristo. Che' jini ti' choco majlel cha'tiquil uxtiquil ajcʌnt'añob i cha'an ba'an Jesús cha'an an chʌ bʌ yom i c'ajtiben. \p \v 3 Ti c'otiyob. Ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Jatyet ba Cristojet jini yajcʌbilet bʌ i cha'an Dios mu' bʌ quejel i tyʌlel o yom tyo mi lojon c bej pijtyan yambʌ? che'ob. \p \v 4 Jesús ti' jac'beyob ajcʌnt'añob i cha'an Juan. Cucula. Suben Juan chʌncol bʌ la' wilan, chʌncol bʌ la' wubin. \p \v 5 Suben bajche' chʌncol i cha' c'otyel i wut jini muts'ulo' bʌ i wut, bajche' chʌncol ti cha' xʌmbal mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc ti yambʌ ora, yic'ot cha'an tsa'ix lajmiyob jini am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti' pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal, yic'ot bajche' mi cha' ubin t'an xcojco' bʌ, yic'ot an mi cha' cuxtiyel sajtyemo' bʌ, yic'ot mi subentyel t'an cha'an i cotyʌntyel jini p'ump'uño' bʌ, che'en. \p \v 6 C'ajacña i yoj mi yubin jini mu' bʌ i ch'ujbin ajcotyayajon i cha'an ti pejtyelel i pusic'al. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 7 Che' ñac ti cha' sujtiyob ba'an Juan jini ajcʌnt'añob i cha'an, Jesús ti queji i suben quixtyañujob cha'an jini Juan. Ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes tsajni la' q'uele' ya' ti tyʌquin bʌ joch lum? ¿Tsajni ba la' q'uele' juntiquil c'un bʌ quixtyañu bajche' c'un sʌyan bʌ jalʌl mu' bʌ i nijcʌyel ti ic'? \p \v 8 Mi mach jiniqui, ¿chuquiyes tsajni la' q'uele' che' jini? ¿Tsajni ba la' q'uele' winic xojol bʌ i cha'an c'otyajax bʌ i pislel? La' wujil isujm jini am bʌ c'otyajax bʌ i pislel añob ti yotyot ñuco' bʌ yumʌlob. \p \v 9 ¿Chuquiyes tsajni la' q'uele', che' jini? ¿Juntiquil ba tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios? Melelʌch pero yoque más ñuc Juan bajche' yaño' bʌ tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. \p \v 10 Jiñʌch Juan tsa' bʌ tyajle ti t'an ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' mi yʌl: \q1 Mic ñaxan xiq'ue' majlel cajsubt'an \q1 cha'an i chajpʌbeñet a bijlel. \m Chʌ'ʌch an ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios, che'en. \p \v 11 Melel mic subeñetla, ti pejtyelel quixtyañujob am bʌ ti mulawil c'ʌlʌ ti ñoj oniyix, c'ʌlʌ wale iliyi, mach'an yambʌ lajal ñuc bajche' Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja'. Pero jini mach'ʌ ba'an sajlic i ñuclel bʌ quixtyañu mu' bʌ i yumin Dios am bʌ ti panchan, más ñuc bajche' Juan mi quejel i yajñel. Che' ti yʌlʌ Jesús. Chʌ'ʌch an yubil como ti jim bʌ ora max tyo sajt Jesús che' ñac bʌ jini. \p \v 12 Ti' bej cha'le t'an Jesús. Ti yʌlʌ: C'ʌlʌ che' ñac ti queji i yʌc' ch'ʌm ja' Juan c'ʌlʌ wale iliyi, an cabʌl yom bʌ i wersa yumiñob Dios. Che' bajche' mi' ñet'ob i bʌ i tsʌcleñon cha'an wersa yom i tyajob wen tyac bʌ mu' bʌ i yʌq'uentyelob wʌ' ba' chʌncol i pʌs i p'ʌtyʌlel Dios. \p \v 13 C'ʌlʌ jintyo ti tyʌli Juan ti pejtyelelob jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix yic'ot jini i mandar Moisés ti lu' wʌ alʌyob cha'an tyal i yorojlel mi quejel i cha'len yumʌl Dios. \p \v 14 Mi mux a ch'ujbin mu' bʌ c subeñetla, jini Juan jiñʌch Elías yubil tsa' bʌ ajli cha'an añʌch cha'an tyʌlic. \p \v 15 Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalin la. \p \v 16 Jesús ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes yic'ot mi quejel c laje' ili quixtyañujob am bʌ ili ora? Ili quixtyañujob chʌ'ʌch añob bajche' alp'eñalob yubil buchulob ti alas ti parque. Ti oñel mi' subeñob i pi'ʌlob ti alas: \p \v 17 Chʌncol lojon c lolon wuse' jalʌl pero ma' mi la' cha'len son. Mi lojon c cha'len ch'ʌjyem bʌ c'ay pero ma' mi la' cha'len uq'uel, che'ob. \p \v 18 Ti tyʌli Juan mu' bʌ i yʌc' ch'ʌm ja'. Mach'an mi cabʌl cha'len wen bʌ uch'el. Mach'an mi jape' i ya'lel ts'usub. Mi la' lolon ale' an i xibʌjlel. \p \v 19 Che' jini ti tyʌliyon, i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. Mic cha'len wen bʌ we'el uch'el, pero mi la' wʌlon ti xwo'lelon yic'ot cha'an mic niq'ui jape'. I pi'ʌlon ti xʌmbal xmulilob yic'ot xlot bʌ xch'ʌm tyojoñelob che' mi la' wʌl. Pero che' yoque ochemob bʌ ti' t'an Dios bʌ quixtyañu, Dios mi yʌq'ueñob i ña'tyan bajche' yom i yajñelob. Che' jini mi' tsictiyel tyʌlem i ña'tyʌbal ti Dios. \s1 Jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñob \r (Lc. 10.13-15) \p \v 20 Che' jini Jesús ti queji i tic'ob. Ti queji i tsʌtsʌ pejcañob quixtyañujob ya' ti lum tyac ya' ba' ti' pʌsʌ cabʌl ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel como mach'an ti q'uextyʌyob i pensal i cʌyob i mul. \p \v 21 Ti' subeyob: P'ump'uñetla añet bʌ la ya' ti lum Corazín bʌ i c'aba'. P'ump'uñetla añet bʌ la ya' ti lum Betsaida bʌ i c'aba', cha'an mi quejel la' wubin wocol. Tsa'ic pʌs'entiyob ti ñoj oniyix ya' bʌ añob ti Tiro yic'ot Sidón ñuc tyac bʌ c p'ʌtyʌlel tsa' bʌ c cha'le wʌ' ba'añetla tsa'ix i q'uextyʌyob i pusic'al, tsa'ix i cʌyʌyob i mul. Tsa'ix i xojoyob i'ic' bʌ i pislel. Tsa'ix i mujluyob i bʌ ti tyan cha'an i señʌjlel i ch'ʌjyemlel cha'an i mul. \p \v 22 Pero mic subeñetla, che' ti yorojlel melojel mi quejel la' más aq'uentyel la' ñusan más wocol bʌ xot'mulil bajche' ti' ñusʌyob jini año' bʌ ti Tiro yic'ot Sidón. \p \v 23 Ixcu jatyetla ya' ti lum Capernaum bʌ i c'aba', ¿mu' ba la' lolon ña'tyan cha'an mi quejel la' q'uejlel ti ñuc ti pejtyelel año' bʌ ti mulawil? Mach'an. Muc' jach la' chojquel ya' ba' mi majlel i ñusañob wocol cha'an ti caj i mul. Como tsa'ic pʌs'entiyob ti ñoj oniyix ya' bʌ añob ti lum Sodoma bʌ i c'aba' jini ñuc tyac bʌ c p'ʌtyʌlel tsa' bʌ c cha'le wʌ' ba'añetla jini lum tsa' tyo jale i wentyʌlel c'ʌlʌ wale iliyi. \p \v 24 Pero mic subeñetla, che' ti yorojlel melojel mi quejel la' wʌq'uentyel la' ñusan más wocol bʌ xot' mulil bajche' ti aq'uentiyob i ñusañob wocol año' bʌ ti Sodoma i c'aba' bʌ lum. \s1 La' ba'añon cha'an la' c'aj la' woj \r (Lc. 10.21-22) \p \v 25 Ti jim bʌ ora Jesús ti yʌlʌ: Mic subet a ñuclel c Tyat. I yumet panchan yic'ot mulawil. Ti a mucbeyob i sujmlel ili a t'an cha'an machic i ch'ʌmbeñob isujm a t'an año' bʌ i ña'tyʌbal yic'ot mu' bʌ i wen ch'ʌmben isujm chʌ bʌ tyac i cha'an jach bʌ mulawil, pero ti a wʌq'ue i ch'ʌmbeñob i sujmlel a t'an jini mu' bʌ i yajñel bajche' alʌl mach'ʌ ba'an mi' q'uelob i bʌ ti ñuc. \p \v 26 Chʌ'ʌch wen c Tyat, como chʌ'ʌch yom a pusic'al. \p \v 27 C Tyat ti panchan tsa'ix i lu' ac'on tic wenta ti pejtyelel chʌ bʌ an tyac. Che' je'el mach'an majch mi' cʌn c Tyat, jin jach joñon. Mi' cʌn c Tyat je'el majchical jach mi yʌq'uentyel i cʌñe' cha'an ti joñon i Yalobil. \p \v 28 La' ba'añon ti pejtyeleletla am bʌ al bʌ la' cuch yubil. Mi cʌq'ueñetla la' c'aj la' woj. \p \v 29 La' lac motin cuch la' cuch. Cʌñʌ chʌ bʌ mic cʌntisañet como utson. Pec mic mel c bʌ. Mi quejel la' tyaje' la' c'aj oj cha'an la' pusic'al, che'en. \p \v 30 Mach'an wocol la' cuch che' mi lac motin cuche' jini la' cuch yubil. Mi cʌq'ueñetla la' cuche' sejb bʌ. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \c 12 \s1 Ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' tyuc'uyob trigo ti yorojlel c'aj oj \r (Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5) \p \v 1 Junyajlel che' i q'uinilel c'aj oj ti ñumi Jesús ti mal trigojol yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Añob i wi'ñal jini ajcʌnt'añob. Che' jini ti queji i tyuc'ob trigo che' bʌ bajche' arroz yilal. Ti' c'uxuyob. \p \v 2 Che' ñac ti yilʌ jini fariseojob chʌ bʌ muc' ajcʌnt'añob i cha'an Jesús, ti' subeyob Jesús: Q'uele ajcʌnt'añob a cha'an chʌncol i cha'leñob toñel tic'bil bʌ che' ti q'uinilel c'aj* oj. Che' ti yʌlʌyob. \p \v 3 Pero Jesús ti' subeyob: ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele ya' ti jun bajche' ti' cha'le David ti ñoj oniyix che' ñac ti yubi wi'ñal David yic'ot i pi'ʌlob? \p \v 4 Ti ochi ya' ti yotyot Dios. Ti' ch'ʌmʌ waj tsa' bʌ ajq'ui ti mesa tsa' bʌ i yʌc'ʌyob cha'an i majtyan Dios. Ti' c'uxu David. Ti yʌq'ue i pi'ʌlob je'el. Pero tic'bil cha'an ma' majch mi' c'uxe' jini waj. Jin jach curajob mi' c'uxob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 5 ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele bajche' ts'ijbubil ti i mandar Moisés cha'an jini curajob ma' muc'ob ti c'aj oj? Mi' cha'leñob toñel ti templo che' ti yorojlel c'aj oj. Pero ma'an majch mi yʌlob cha'an xmulilob cha'an ti caj. \p \v 6 Pero mic subeñetla wʌ' añon más ñucon bajche' jini templo. \p \v 7 Mach'an ti la' ch'ʌmbe isujm jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' mi yʌle': Jini com bʌ yi jiñʌch cha'an mi la' p'untyan la' pi'ʌlob cha'an la' wom la' cotyañob. Más wen mij q'uele' jini, che' bajche' che' mi la' wʌq'ueñon pulem bʌ c majtyan. Chʌ'ʌch ts'ijbubil ti' t'an Dios, che'en. Mi tsa'ic la' ch'ʌmbe i sujmlel ili t'an mach'an ti la' lolon subu i mul quixtyañujob che' mach'an i mulob, che'en. \p \v 8 Jesús ti' subeyob je'el. Joñoñʌch i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. An tic wenta cʌle' chʌ bʌ yom ujtic ti q'uinilel c'aj oj. Che' ti yʌlʌ Jesús che' cu i yʌc'bal. \s1 Juntiquil winic tyʌquin bʌ junts'ijt i c'ʌb \r (Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11) \p \v 9 Che' jini Jesús ti loq'ui majlel ya'i. Ti ochi ti i templo israelob. \p \v 10 Ya'an juntiquil winic tyʌquin bʌ junts'ijt i c'ʌb. Ya'an quixtyañujob yom bʌ i jop'beñob i mul Jesús. Jin cha'an ti' c'ajtibeyob: ¿Yom ba lajmisʌntyel juntiquil xc'am'an ti q'uinilel c'aj oj, o mach yom? Che' ti' c'ajtibeyob Jesús. \p \v 11 Jesús ti' jac'beyob: Mi an tsa' bʌ yajli juncojt la' tiñʌme' ti pozo, ¿mach'a ba'an mi la' majlel la' wa' loc'san ti ora aunque i q'uinilelic c'aj oj? che'en. \p \v 12 Pero yoque más an i c'ʌjnibal quixtyañu che' bajche' tiñʌme'. Che' jini ma' tiq'uil cha'an i cha'lentyel wen bʌ che' ti q'uinilel c'aj oj, che'en. \p \v 13 Che' jini Jesús ti' sube jini winic tyʌquin bʌ i c'ʌb: Sʌts'ʌ a c'ʌb, che'en. Che' ñac ti' sʌts'ʌ i c'ʌb ti wa' lajmi. Lajal wen ti cʌyle bajche' yambʌ i c'ʌb. \p \v 14 Ti loq'uiyob majlel jini fariseojob. Ti queji i motin pensaliñob bajche' ch'ujbi i yʌc' ti tsʌnsʌntyel Jesús. \s1 T'an tsa' bʌ ajli cha'an Jesús \p \v 15 Che' ñac ti' ña'tyʌ Jesús chʌ bʌ chʌncol i pensaliñob ti loq'ui majlel. Yonlel quixtyañu ti' tsʌcleyob majlel. Jesús ti' lajmisʌ ti pejtyelel xc'am'añob. \p \v 16 Jesús ti' tiq'uiyob cha'an mach'an mi yʌc'ob ti cʌjñel. \p \v 17 Chʌ'ʌch ti ujti cha'an mi' ts'ʌctiyel tsa' bʌ wʌ alʌ Dios ti ñoj oniyix che' ti' c'ʌmbe i ti' juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios Isaías bʌ i c'aba'. Ti yʌlʌ: \q1 \v 18 Jiñʌch ili ajtroñel c cha'an tsa' bʌ c yajcʌ. \q1 Mic wen p'untyan. Ñoj wen mij q'uele'. \q1 Mi quej c bujt'isan i pusic'al ti Ch'ujul bʌ c Ch'ujlel. \q1 Mi quejel i suben mach'ʌ israelob cha'an bajche' mi quejel yʌc'ob ti tyoj bʌ melojel quixtyañujob. \q1 \v 19 Ma' mi quejel ti periyal. Ma' mi quejel ti c'am bʌ t'an cha'an i yʌc' i bʌ ti cʌjñel. \q1 Ma' mi quejel i yubintyel c'am bʌ i t'an ti calle tyac. \q1 \v 20 Jini mi quejel i cuche' ti wen i c'unlel quixtyañujob. \q1 Mi quejel i p'ʌtyʌlisañob \q1 jintyo mi tyʌlel i yorojlel i cha'len tyoj bʌ melojel. \q1 \v 21 Ti pejtyelel mach'ʌ israelob mi quejel i ña'tyañob cha'an jiñʌch jini mu' bʌ i cotyan quixtyañujob. \m Chʌ'ʌch an ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios, che'en. \s1 Ti' subeyob an i p'ʌtyʌlel xiba yic'ot Jesús \r (Mr. 3.19-30; Lc. 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Ti' pʌyʌyob tyʌlel ba'an Jesús juntiquil x'uma' yic'ot muts'ul i wut bʌ quixtyañu am bʌ i xiba ti' pusic'al. Che' ñac Jesús ti' lajmisʌ jini x'uma' yic'ot muts'ul i wut ti wa' queji ti t'an. Ti c'oti i wut. \p \v 23 Tyoj bʌc'ñʌjel quixtyañujob. Ti queji i c'ajtibeñob i bʌ: ¿Jim ba i jiñʌjlel David mu' bʌ choc tyʌlel Dios? che'ob. \p \v 24 Pero che' ñac jini fariseojob ti yubiyob chʌ bʌ chʌncol i pensaliñob ti yʌlʌyob: Ili winic mi' choque' loq'uel xibajob ti' p'ʌtyʌlel jach i yajaw xiba mu' bʌ i pejcʌntyel ti Beelzebú. Che' ti lolon alʌyob fariseojob. \p \v 25 Jesús ti' ña'tyʌ chʌ bʌ chʌncol i pensaliñob ti' pusic'al. Ti' subeyob: Mi ti queji i t'oxob i bʌ año' bʌ ti wenta ba'ic jach bʌ yumʌl, mi ti queji i periyaliñob i bʌ mi quejel i lajmisʌntyel i ye'tyel. Ma'ix mi quejel i jalejel jump'ej lum mi jump'ej otyot ba' mi' t'oxob i bʌ ti periyal. \p \v 26 Chʌ'ʌch Satanás je'el mach ch'ujbi i bajñel choc loq'uel i bʌ. Mi ti queji i periyalin i bʌ mi quejel i jilel i p'ʌtyʌlel. \p \v 27 Mi ti i p'ʌtyʌlel Beelzebú mic choque' loq'uel xibajob mi la' wʌl, ¿baqui mi' tyaje' i p'ʌtyʌlel la' pi'ʌlob i choque' loq'uel xibajob, mi la' wʌl? Jin cha'an la' pi'ʌlob mi quejel i tsictisan la' ñajayel. \p \v 28 Joñon bʌ yi ti' p'ʌtyʌlel Dios mic choque' loq'uel xibajob. Jin cha'an tsiquil chʌncol i pʌs i p'ʌtyʌlel Dios wʌ' ba' añetla. \p \v 29 ¿Bajche' ch'ujbi i yochel juntiquil ti yotyot p'ʌtyʌl bʌ winic i chilben loq'uel chʌ bʌ an i cha'an mi ma' ti' ñaxan cʌchʌ jini p'ʌtyʌl bʌ winic? Jin jach mi ti ñaxan cʌchʌ ch'ujbi i chilben chʌ bʌ an i cha'an. Chʌ'ʌch ti yʌlʌ ti lajoñel Jesús cha'an jini xiba che' bajche' p'ʌtyʌl bʌ winic. \p \v 30 Jini mach bʌ yom i q'uelon, mi' contrajiñon. Jini mach'ʌ ba'an mi' cha'len toñel quic'ot chʌncol jach i jisʌbeñon c toñel, yubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 31 Jin cha'an mic subeñetla, ch'ujbiyʌch i lu' ñusʌbentyelob pejtyelel i mul quixtyañujob yic'ot pejtyelel mach'ʌ wen bʌ i t'an mu' bʌ i cha'len ti' contra i pi'ʌlob. Jin jach mach ñusʌbil i mul jini mu' bʌ i cha'len t'an ti' contra Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios che' mi yʌl cha'an ti' p'ʌtyʌlel xiba ti' cha'le jini tsa' bʌ i cha'le Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. \p \v 32 Ch'ujbi i ñusʌbentyel i mul majchical jach mi' cha'len t'an tij contra Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob pero jini mu' bʌ i cha'len mach'ʌ wen bʌ t'an ti' contra Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios mach ñusʌbil i mul mi ti ili bʌ q'uin tyac wale iliyi mi ti tyal tyo bʌ ora. \s1 Tye' mi cʌjñel cha'an ti' wut \r (Lc. 6.43-45) \p \v 33 Mi wen jini tye' mi yʌc' wen bʌ i wut. Mi mach wen jini tye' mi yʌq'ue' mach'ʌ wen bʌ i wut. Mi cʌjñel tye' cha'an bajche' an i wut. \p \v 34 Jatyetla lajaletla bajche' lucum tyac am bʌ venenojlel ti' ti'. ¿Bajche'qui ch'ujbi la' cha'len wen bʌ t'an che' ñoj simaroñetla? Mach ch'ujbi. Como chʌ bʌ jach mi' but' ti i pusic'al quixtyañu mi tsictiyel ti i t'an. \p \v 35 Jini wen bʌ quixtyañu mi yʌle' wen bʌ t'an cha'an jini wen am bʌ ti' pusic'al. Jini mach'ʌ wen bʌ quixtyañu mi yʌle' mach'ʌ wen bʌ t'an cha'an jini mach'ʌ wen bʌ am bʌ ti' pusic'al. \p \v 36 Pero mic subeñetla, che' ti yorojlel melojel jujuntiquil mi quejel i yʌq'uentyel i mel i bʌ cha'an jujump'al lolom jach bʌ t'an tsa' bʌ loq'ui ti' ti'. \p \v 37 Jiñʌch bajche' ti la' cha'le t'an, chʌ'ʌch mi quejel i tsictisʌntyel la' mul. Mi weñʌch la' t'an, mi quejel la' sujbel ti tyoj. Mi mach wen la' t'an mi quejel la' sujbel ti xmulil. \s1 Yom i q'uelob i señʌjlel i p'ʌtyʌlel Jesús \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32) \p \v 38 Che' jini ti c'oti ba'an Jesús cha'tiquil uxtiquil fariseo yic'ot yambʌ ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Ti yʌlʌyob: Maestro, com lojon j q'uele' i señʌjlel ñuc tyac bʌ a p'ʌtyʌlel, che'ob. \p \v 39 Jesús ti' jac'ʌ: Jini simaron bʌ quixtyañujob mach'ʌ yom i ch'ujbin Dios mi' c'ajtibeñob cha'an yomob i pʌs'entyel i señʌjlel ñuc tyac bʌ c p'ʌtyʌlel. Pero jini jach mi quejel i pʌs'entyelob bajche' ti ajni cha'an seña ti ñoj oniyix juntiquil tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios Jonás bʌ i c'aba'. \p \v 40 Como che' bajche' Jonás ti' ñusʌ uxp'ej q'uin, uxp'ej ac'bʌlel ti' mal i ñʌc' colem chʌy, Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel c ñusan uxp'ej q'uin, uxp'ej ac'bʌlel ti mal lum. \p \v 41 Jini tsa' bʌ chumleyob ya' ti Nínive, i lumal Jonás, mi quejel i wa'tyʌl ti yorojlel melojel ti' tyojlel Dios che' mi' melob i bʌ quixtyañujob año' bʌ wale iliyi. Mi quejel i subob la' mul. Como jini año' bʌ ti Nínive ti' q'uextyʌyob i pensal, ti' cʌyʌyob i mul che' ñac Jonás ti' subeyob i t'an Dios. Ti' ch'ujbiyob. Pero joñon wʌ' añon, más ñucon che' bajche' Jonás pero ma'ix mi' ch'ujbibeñon c t'an. \p \v 42 Je'el jini x'ixic bʌ yumʌl ya' ti sur mi quejel wa'tyʌl ti yorojlel melojel ti tyojlel Dios. Che' mi' melob i bʌ jini quixtyañujob año' bʌ wale mi quejel i subob i mul. Como jini x'ixic ch'oyol bʌ ti más ñajt bʌ pañimil ti tyʌli cha'an i ñʌch'tyan i ña'tyʌbal jini yumʌl Salomón bʌ i c'aba'. Pero más ñucon bajche' Salomón cha'an jach mach'an mi la' ch'ujbiñon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini xibajob tsa' bʌ cha' c'oti \r (Lc. 11.24-26) \p \v 43 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Che' mi loq'uel xiba ti' pusic'al quixtyañu mi' cha'len xʌmbal jini xiba ti tyʌquin bʌ lum tyac. Mi' bej sajcan majlel ba' mi' cha' ochel cha'an i c'aje' i yoj. Che' mach'an mi' tyaje' yambʌ yajnib, mi' pensalin: \p \v 44 Mi quejel c cha' majlel ti cajnib ba' ti loq'uiyon, che'en. Che' mi cha' c'otyel xiba mi' tyaje' jini quixtyañu ba' ti loq'ui. Che' bajche' jocholix bʌ otyot mi yilan i pusic'al jini quixtyañu. Wen misubil, tyoj isʌbil yubil. \p \v 45 Che' jini mi majlel jini xiba i pʌy tyʌlel yambʌ siete xibajob más simaroño' bʌ. Mi lu' ochel ti chumtyʌl ti' pusic'al jini quixtyañu. Ti wi'il más p'ump'um mi quejel i yajñel jini quixtyañu che' bajche' ti ñaxan. Chʌ'ʌch lajal bajche' jini mi quejel i yujtyel yic'ot jini simaroño' bʌ quixtyañujob año' bʌ wale iliyi. Mi quejel i más asiyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I ña' Jesús yic'ot i yijts'iñob \r (Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21) \p \v 46 Jesús chʌncol tyo i cʌntisan quixtyañujob che' ñac ya' ti c'oti i ña' yic'ot i yijts'iñob. Ya' añob ti pañimil. Yomob i pejcan Jesús. \p \v 47 An majch ti' sube Jesús: Ya'an ti pañimil a ña' yic'ot a wijts'iñob. Yom i pejcañetyob, che'en. \p \v 48 Pero Jesús ti' sube jini tsa' bʌ tyʌli i pʌye': ¿Majchqui jini c ña' yic'ot quijts'iñob mi la' wʌl? che'en. \p \v 49 Che' jini ti' sut q'uele jini chʌncol bʌ i cʌmbeñob i t'an. Ti yʌlʌ: Jiñob c ña'ob, quijts'iñob yubil, che'en. \p \v 50 Como majchical jach mu' bʌ i cha'len bajche' yom i pusic'al c Tyat am bʌ ti panchan jiñʌch quijts'in, jiñʌch c ña' yubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 13 \s1 Lajoñel cha'an ti coli pac' \r (Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 Junyaj Jesús ti loq'ui majlel ti yotyot. Ti majli ti buchtyʌl ya' ti' ti' colem joyol bʌ ja'. \p \v 2 Ya' ti' much'quiyob i bʌ i yonlel quixtyañu. Che' jini ti ochi ti buchtyʌl Jesús ti mal jump'ej barco ya' ti ja'. Ya' ti lu' cʌyleyob ti' ti' ja' jini quixtyañu. \p \v 3 Che' jini Jesús ti' cʌntisʌyob ti cabʌl lajoñel tyac. Ti' subeyob: Ti loq'ui majlel juntiquil winic ti p'ujp'uya pac'. \p \v 4 Che' ñac ti' p'ujp'u majlel jini pac' ti yajli ts'itya' ya' ti bij. Ti tyʌliyob xma'tye'mut. Ti lu' buc'u jini tsa' bʌ p'ajti ti bij. \p \v 5 Ts'itya' yambʌ ti yajli ti pam xajolel ba' mach'an tyam i lumil. Saj ora jach ti pasi che' cu mach'an tyam i lumil. \p \v 6 Che' ti pasi q'uin, ti puli ti q'uin. Cha'an ma'ix tyam ochem i wi' ti tyʌqui. \p \v 7 Ts'itya' yambʌ ti p'ajti ti mal ch'ixol. Ti wen coli ch'ixol. Ti ye'bali jini pac. \p \v 8 Pero yambʌ pac' ti yajli ba' wen bʌ lum. Che' ñac ti coli ti yʌc'ʌ wen bʌ i wut. An tsa' bʌ yʌc'ʌ cien i wut, yambʌ sesenta, yambʌ treinta. \p \v 9 Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalin la. \s1 Chucoch ti' pejcʌyob ti lajoñel tyac \r (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10) \p \v 10 Che' jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' lʌc'ʌyob Jesús. Ti' c'ajtibeyob: ¿Chucoch chʌncol a pejcan quixtyañu ti lajoñel tyac? Che' ti yʌlʌyob. \p \v 11 Jesús ti' jac'ʌ: Dios ti yʌq'ueyetla la' ch'ʌm'en isujm jini max bʌ tyo ba'an tsictiyem ti yambʌ ora bajche' mi' cha'len yumʌl Dios. Pero jini yaño' bʌ mach ch'ujbi i ch'ʌmben isujm. \p \v 12 Jini mu' bʌ i ch'ʌmben i sujmlel i t'an Dios, mi quejel i yʌq'uentyel ti Dios i más ch'ʌmben isujm. Pero jini mach'ʌ yom yubin c t'an mi quejel i chilbentyel loq'uel ti' pusic'al jini ts'itya' tyac tsa' bʌ i cʌñʌ. \p \v 13 Jin cha'an mic pejcañob ti lajoñel tyac. Mi yilañob chʌ bʌ mic cha'len pero che' bajche' ma'ix mi c'otyelob i wut yubil mi' cha'len. Mi yubiñob c t'an pero ma'ix mi' ch'ʌmbeñob isujm, che' bajche' ma'ix chʌ bʌ ti yubiyob mi' cha'len. \p \v 14 Cha'an bajche' mi yajñelob quixtyañujob mi' ts'ʌctiyel i t'an tsa' bʌ wʌ alʌ Dios che' ñac ti' c'ʌmbe i ti' juntiquil tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix Isaías bʌ i c'aba'. Ti yʌlʌ: \q1 Melelʌch mi quejel la' wubin t'an, pero ma'ix mi quejel la' ch'ʌmben isujm. \q1 Melelʌch mi quejel la' wilan pañimil, pero che' bajche' ma'ix mi c'otyel la' wut yubil. \q1 \v 15 Che' bajche' tsʌtsob i pusic'al ili quixtyañu che' mach yom i ch'ʌmbeñob i sujmlel ili t'an. \q1 Che' bajche' ti' mʌcʌyob i chiquin cha'an ma'ix mi yubin t'an. \q1 Che' bajche' tsa'ix i muts'uyob i wut \q1 cha'an ma'ix mi yilan chʌ bʌ mi yilan. \q1 Ma'ix mi yubin chʌ bʌ mi yubin \q1 como che' bajche' mach yom i ch'ʌmben i sujmlel c t'an. \q1 Mach yom i q'uextyan i pusic'al i cʌye' i mul cha'an mic ñusʌbeñob i mul. \m Che' ti yʌlʌ Dios ti i ti' jini Isaías. \p \v 16 Pero jatyetla, c'ajacña la' woj como tsa'ix la' ch'ʌmbe isujm jini chʌncol bʌ la' wilan, jini chʌncol bʌ la' wubin. \p \v 17 Como mic subeñetla cabʌl jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix yic'ot cabʌlob wen bʌ quixtyañujob ti ñoj oniyix yomob i q'uelob jini chʌncol bʌ la' wilan. Pero mach'an ti yilʌyob. Yom i yubiñob jini chʌncol bʌ la' wubin, pero mach'an ti yubiyob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I sujmlel jini lajoñel cha'an pac' \r (Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15) \p \v 18 Jesús ti' cha'le t'an. Ti yʌlʌ: Jiñʌch i sujmlel jini lajoñel cha'an pac'. \p \v 19 Jini mu' bʌ i yubin jini t'an bajche' mi quejel i cha'len yumʌl Dios, pero ma'ix mi yochel ti' pusic'al cha'an mi' ch'ʌmbeñob isujm, ti lajoñel, jiñobʌch bajche' jini pac' tsa' bʌ p'ajti ti bij. Mi tyʌlel xiba mi' loc'san jini t'an tsa' bʌ pʌjq'ui ti' pusic'alob yubil. \p \v 20 Ti lajoñel, jini pac' tsa' bʌ p'ajti ba'an xajolel tyac, jiñʌch quixtyañujob che' mi yubiñob i t'an Dios ñoj yomajax i ch'ujbiñob, \p \v 21 pero cha'an ma' tyam an i wi' ti i pusic'al yubil, che' mi yubin wocol o che' mi yʌl'entyel cha'an ti caj ti' ch'ujbi jini i t'an Dios yom i wa' cʌye'. \p \v 22 Jini pac' tsa' bʌ p'ajti ti mal ch'ixol jiñʌch che' bajche' jini mu' bʌ i yubin i t'an Dios pero mi' bej pensalin i cha'an jach bʌ mulawil. Bej yom yambʌ chʌ bʌ an i cha'an. Pejtyelel yambʌ i pensal mi' yebalin jini t'an yubil, cha'an ma' mi yʌc' i wut. \p \v 23 Pero jini pac' tsa' bʌ pʌjq'ui ti wen bʌ lum, ti lajoñel, jiñʌch quixtyañu mu' bʌ i wen ubin i t'an Dios, mu' bʌ i ch'ʌmben isujm, mu' bʌ i cabʌl cha'leñob bajche' yom i cha'leñob che' mi' wen ch'ujbiñob i t'an Dios. Mi' wen ac'ob i wut yubil. Mi yoc'an i wut ti cien, ti sesenta, ti treinta. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an trigo yic'ot mach'ʌ wen bʌ pimel \p \v 24 Jesús ti' subeyob yambʌ lajoñel. Ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios che' bajche' juntiquil winic tsa' bʌ p'ujp'u wen bʌ pac' ya' ti lum. \p \v 25 Pero che' lu' wʌyʌlob ti tyʌli juntiquil mu' bʌ i contrajin i yum jini lum. Ti' mucul pʌc'ʌ mach'ʌ wen bʌ pimel ya' ba'an wen bʌ pac'. Ti cha' majli. \p \v 26 Ti pasi wen bʌ pac'. Ti queji i yʌc' i wut. Che' jini ti tsictiyi ya'an je'el cabʌl mach'ʌ wen bʌ pimel. \p \v 27 Che' jini, jini ajtoñelob i cha'an bʌ i yum jini lum ti majliyob ya' ba'an i yum. Ti' subeyob: C yum, mi weñʌch jini pac' tsa' bʌ pʌjq'ui ya' ti a lum, ¿baqui tyʌlem jini mach'ʌ wen bʌ pimel? che'ob. \p \v 28 I yum ti' jac'ʌ: Jiñʌch i cha'libal juntiquil ajcontra, che'en. Che' jini, jini ajtroñelob ti' c'ajtibe: ¿A wom ba mi lojon c boque' loq'uel pejtyelel jini mach'ʌ wen bʌ pimel? che'ob. \p \v 29 Pero i yum jini lum ti yʌlʌ: Mach yom, che'en. Como mi ti la' boco loq'uel jini mach'ʌ wen bʌ pimel bʌbʌq'uen mi la' boque' loq'uel yic'ot jini wen bʌ je'el. \p \v 30 La' ajnic cha'an lajal mi colel jintyo i yorojlel c'ajbal. Che' jini, mux c xiq'ue' jini ajc'ajbalob cha'an mi' ñaxan tsepe mach'ʌ wen bʌ pimel, cha'an mi' set cʌche' cha'an mi' pule'. Che' mi yujtyel jini, mux i c'aje' wen bʌ cha'an mi yotsañob ti yotyotlel ba' mi lotye'. Che' ti yʌlʌ. \s1 Lajoñel cha'an i bʌc' mostaza \r (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19) \p \v 31 Jesús ti' subeyob yambʌ lajoñel je'el. Ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios yic'ot i bʌc' mostaza tsa' bʌ i p'ujp'u juntiquil winic ti i lum. \p \v 32 Jiñʌch yoque más i saj bʌ bʌc' che' bajche' pejtyelel chʌ bʌ tyac jach bʌ pac'. Pero che' mi colel, más colem mi majlel che' bajche' chʌ bʌ jach bʌ pimel. Colem mi colel jintyo chanix bajche' juntyejc tye' yubil. Ya' mi' mele' i c'u' xma'tye'mut ti i c'ʌb tyac. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an levadura \r (Lc. 13.20-21) \p \v 33 Jesús ti' subeyob yambʌ lajoñel. Ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios bajche' levadura mu' bʌ i yʌc' i wos i bʌ caxlan waj mu' bʌ i xʌc'tyun juntiquil x'ixic ti uxp'is harina mu' bʌ i c'ʌñob i mel caxlan waj. Jini mi yʌc' i lu' sijt'el caxlan waj, che'en. \s1 Bajche' ti' cha'le cʌntisa ti lajoñel tyac \r (Mr. 4.33-34) \p \v 34 Puro ti lajoñel jach ti' cʌntisʌ quixtyañujob Jesús. \p \v 35 Chʌ'ʌch ti ujti cha'an mi ts'ʌctiyel tsa' bʌ wʌ alʌ Dios ti ñoj oniyix che' ñac ti' c'ʌmbe i ti' juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. Ti yʌlʌ: \q1 Ti lajoñel tyac mi quej c cha'len cʌntisa. \q1 Mi quej c subeñob mach'ʌ ba'an tsiquil i sujmlel tyac c'ʌlʌ che' ñac ti' mele mulawil Dios. \m Che' ti wʌ alʌ juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. \s1 I sujmlel lajoñel cha'an mach'ʌ wen bʌ pimel \p \v 36 Che' jini, Jesús ti ujti i pejcan quixtyañujob. Ti ochi ti otyot. Che' jini, ti tyʌli ajcʌnt'añob i cha'an. Ti yʌlʌyob: Subeñon lojon i sujmlel jini lajoñel cha'an jini mach'ʌ wen bʌ pimel tsa' bʌ pʌjq'ui ya' ba'an jini wen bʌ, che'ob. \p \v 37 Jesús ti' subeyob: Ti lajoñel jini tsa' bʌ i pʌc'ʌ wen bʌ pac' jiñʌch Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, che'en. \p \v 38 Jini lum ba' ti pʌjq'ui, jiñʌch mulawil. Ti lajoñel jini wen bʌ pac' jiñʌch jini mu' bʌ i yumin Dios, jini mach'ʌ wen bʌ pimel jiñʌch jini añob bʌ ti i p'ʌtyʌlel xiba. \p \v 39 Ti lajoñel jini tsa' bʌ i pʌc'ʌ mach'ʌ wen bʌ pimel, jiñʌch xiba i bajñel. Ti lajoñel jini i yorojlel c'ajbal jiñʌch che' i yorojlel mi quejel i jilel mulawil. Ti lajoñel jini tsa' bʌ i cha'leyob c'ajbal jiñʌch jini ajtoñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan. \p \v 40 Che' bajche' ti' much'quiyob mach'ʌ wen bʌ pimel cha'an i pule' chʌ'ʌch mi quejel i yujtyel je'el cha'an mach'ʌ wen bʌ quixtyañu che' ti yorojlel mi quejel i jilel mulawil. \p \v 41 Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel c xiq'ue' majlel ajtoñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan cha'an mi' c'aje' i wentyʌlel ti pejtyelel quixtyañujob tsa' bʌ yʌq'ue i yotsañob i mul i pi'ʌlob yic'ot mu' bʌ i cha'len mach'ʌ wen. \p \v 42 Mi quejel i chocob ochel ti yajnib c'ajc ba' mi quejel i cha'leñob uq'uel yic'ot tsʌts mi quejel i c'uxob i yej. \p \v 43 Pero jini mu' bʌ i cha'leñob bajche' mi' xiq'ue' Dios mi quejel i yajñel ba' mu' ti yumʌl Dios wʌ' ti mulawil. Mi quejel i ts'ʌjyel bajche' q'uin. Jini yom i yʌle' mi quejel i q'uejlel ti tyoj. Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalin la. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an mucul bʌ chʌ bʌ tyac \p \v 44 Jesús ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios yic'ot yonlel tyaq'uin tsa' bʌ mujqui ti jamilol. Juntiquil winic ti' tyaja. Ya' ti cha' mucu ya' ba' ti' tyaja. Wen c'ajacña i yoj ti majli i choñe' ti pejtyelel chʌ bʌ an i cha'an cha'an i mʌñe' jini jamilol ba' mucul jini yonlel tyaq'uin. Jiñʌch yom i yʌle' che' mi lac yumin Dios, jini mu' bʌ i yʌq'ueñonla Dios más an i c'ʌjnibal bajche' pejtyelel am bʌ lac cha'an. \s1 Lajoñel cha'an lets bʌ i tyojol bʌ tyun \p \v 45 Jesús ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios yic'ot juntiquil ajmʌn lets bʌ i tyojol bʌ tyun perla bʌ i c'aba'. \p \v 46 Che' mi' tyaje' jump'ej ñoj lets bʌ i tyojol, mi majlel i choñe' pejtyelel chʌ bʌ an i cha'an cha'an i mʌñe' jini ñoj lets bʌ i tyojol bʌ tyun. \s1 Lajoñel cha'an chimol chʌy \p \v 47 Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios yic'ot jump'ej chimol chʌy tsa' bʌ chojqui ochel ti ja'. Ti ochi cabʌl chʌy ti chajp ti chajp. \p \v 48 Che' but'ul chimol chʌy, jini ajchuc chʌyob mi' tyujc'añob loq'uel ti ja'. Ya' mi buchtyʌlob ti' ti' ja'. Mi yajcan loq'uel chʌy. Mi yotsan wen bʌ chʌy ti chiquib. Mi' chocob mach'ʌ wen bʌ chʌy. \p \v 49 Chʌ'ʌch mi quejel i yujtyel che' ti yujtibal mulawil. Mi quejel i tyʌlelob ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan. Partejʌch mi quejel i yajcan loq'uel simaron bʌ quixtyañujob ya' ba'an jini tyoj bʌ quixtyañujob. \p \v 50 Mi quejel i chocob ochel simaron bʌ quixtyañujob ti c'ajc ba' mi quejel ti uq'uel yic'ot ba' mi quejel ti tsʌts c'uxob i yej. \s1 Tsiji' bʌ yic'ot oniyix bʌ cʌntisa \p \v 51 Che' jini, Jesús ti' c'ajtibeyob ajcʌnt'añob i cha'an: ¿Tsa'ix ba la' ch'ʌmbe isujm ti pejtyelel jini tsa' bʌ cʌlʌ? che'en. Ti' jac'ʌyob: Tsa'ix cu, c Yum, che'ob. \p \v 52 Che' jini, Jesús ti' subeyob: Che' juntiquil ajcʌntisa cha'an i mandar israelob mi quejel i ch'ʌmben isujm jini c t'an cha'an bajche' mi quejel i cha'len yumʌl Dios lajalʌch bajche' juntiquil i yum otyot am bʌ cabʌl chʌ bʌ an i cha'an, tsijib tyo bʌ yic'ot oniyix tyac bʌ. Como yujil i yajcan i c'ʌñe' am bʌ i c'ʌjnibal ti jini oniyix bʌ yic'ot tsiji' bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ya'an ti Nazaret \r (Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30) \p \v 53 Che' ñac ti ujti Jesús i subeñob ili lajoñel tyac ti loq'ui majlel ya'i. \p \v 54 Ya' ti c'oti ti' lumal ba' ti coli Jesús. Ti queji ti cʌntisa ti i templo israelob ya' ti i lumal. Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubi quixtyañujob. Ti yʌlʌyob: ¿Baqui ti' niq'ui tyaja i ña'tyʌbal bajche' jini? che'ob. ¿Bajche'qui mi' tyaje' i p'ʌtyʌlel i pʌs'e ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel? che'ob. \p \v 55 Jiñʌch i yalobil ajmel buchlibʌl. María i c'aba' i ña'. Jiñʌch i yʌscun Jacobo, José, Simón yic'ot Judas, che'ob. \p \v 56 Yic'ot xc'alʌl bʌ i yijts'iñob Jesús wʌ' añob la quic'ot. ¿Baqui ti' cʌñʌ i cha'len bajche' jini? che'ob. \p \v 57 Jin cha'an mach yomob i yubiñob mi ñuc Jesús. Pero Jesús ti' subeyob: Mi q'uejlel ti ñuc tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. Jin jach jini año' bʌ ti yoque i lumal yic'ot jini año' bʌ ti yotyot, ma' mi' q'uele' ti ñuc. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 58 Jesús mach'an ti' pʌsʌ cabʌl ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel ya' ti' lumal como ma' ti' ch'ujbiyob cha'an an i p'ʌtyʌlel. \c 14 \s1 Ti tsʌnsʌnti Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' \r (Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9) \p \v 1 Ti jim bʌ ora ñuc bʌ yumʌl Herodes ya' ti pañimil Galilea ti yubi t'an cha'an chʌ bʌ chʌncol i cha'len Jesús. \p \v 2 Jini Herodes ti' subeyob jini ya' bʌ añob yic'ot: Jiñʌch jini Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja'. Tsa'ix tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Jini cha'an mi tsictiyel i p'ʌtyʌlel i pʌse' ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel. Che' ti yʌlʌ Herodes. Como chʌ'ʌch ti lolon pensali Herodes como ti yʌc'ʌ ti tsʌnsʌntyel jini Juan. \p \v 3 Como jini Herodes ti yʌc'ʌ ti chucol jini Juan. Cʌchʌl i c'ʌb ti cadena ti yotsʌyob ti cʌchol. Chʌ'ʌch ti' cha'le cha'an ti caj jini Herodías, i yijñam Felipe. Jini Felipe jiñʌch i yijts'in Herodes. \p \v 4 Como jini Juan ti' sube Herodes: Mach yom che' ma' pʌyben i yijñam a wijts'in, che'en. \p \v 5 Jini Herodes yom i yʌc' ti tsʌnsʌntyel Juan pero ti' bʌc'ñʌ quixtyañujob como ti' pensaliyob cha'an jini Juan jiñʌch juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. \p \v 6 Pero che' ñac ti ts'ʌctiyi i q'uinilel i jabilel Herodes, ti tyʌli i yixic'al Herodías cha'an i bajñel cha'len son ya' ti tyojlel i wut pʌyʌlo' bʌ ti q'uinijel. Ñoj wen ti yilʌ Herodes jini son. \p \v 7 Jini Herodes ti' wa'choco i t'an cha'an wersa mi quejel i yʌq'uen jini xc'alʌl chʌ bʌ jach yes mi' c'ajtin. \p \v 8 Jini xc'alʌl ti majli i c'ajtiben i ña' chʌ bʌ yom i c'ajtiben jini Herodes. Che' jini ti cha' majli ya' ba'an Herodes. Ti' sube: Com ma' pit aq'ueñon ti colem ch'ejew i jol jini Juan mu' bʌ i yʌc' ch'ʌm ja', che'en. \p \v 9 Ñoj ch'ʌjyem ti queji i yubin jini Herodes pero cha'an ti' wa'choco i t'an ti' tyojlel jini pʌyʌlob bʌ ti q'uinijel ti' xiq'ui ti aq'uentyel jini xc'alʌl jini tsa' bʌ i c'ajti. \p \v 10 Che' jini ti' xiq'ui majlel juntiquil cha'an mi' tyuc' tsepben loq'uel i jol Juan ya' ti cʌchonibʌl. \p \v 11 Ti jumuc' ti' pit ch'ʌmʌ tyʌlel i jol ti mal ch'ejew. Ti yʌq'ue jini xc'alʌl. Ti majli i yʌq'uen i ña'. \p \v 12 Che' jini, ti tyʌliyob jini ajcʌnt'añob i cha'an Juan. Ti' ch'ʌmʌyob majlel i bʌc'tyal. Ti' ch'ujñʌyob. Che' jini ti majliyob i subeñob Jesús. \s1 Jesús ti' we'sʌyob cinco mil winicob \r (Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 13 Che' ñac ti subenti Jesús bajche' ti tsʌnsʌnti Juan, ti ochi ti barco cha'an mi bajñel majlel ya' ba' jochol jini lum. Pero ti' ña'tyʌyob quixtyañujob ba' ti majli. Che' jini ti loq'uiyob ti lum tyac. Ti yoc ti' tsʌcleyob majlel. \p \v 14 Che' ñac ti loq'ui Jesús ti barco ti yilʌ ya'an yonlelob quixtyañu. Ti' p'untyʌyob cha'an yom i cotyañob. Ti' lajmisʌ jini xc'am'añob tsa' bʌ i pʌyʌyob tyʌlel. \p \v 15 Che' iq'uix quejel ti tyʌliyob ba'an Jesús jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: Chʌncox i p'ʌjquel q'uin. Mach'an chʌ bʌ yes an wʌ'i. Subeñob majlel quixtyañujob cha'an mi majlelob ya' ti lʌc'ʌl bʌ saj lum tyac cha'an i mʌñob chʌ bʌ mi' c'uxob, che'ob. \p \v 16 Jesús ti' subeyob: Ma' chʌ bʌ och mi majlelob. Jatyetla yom mi la' wʌq'ueñob chʌ bʌ mi' c'uxob, che'en. \p \v 17 Ti' jac'ʌyob: An jo'q'uej jach lojon c waj yic'ot cha'cojt chʌy, che'ob. \p \v 18 Jesús ti' subeyob: Ch'ʌmʌla tyʌlel wʌ' ba'añon, che'en. \p \v 19 Che' jini ti' subeyob quixtyañujob cha'an mi buchtyʌlob ti jam. Che' jini Jesús ti' ch'ʌmʌ jini jo'q'uej waj yic'ot cha'cojt chʌy. Ti' q'uele letsel ti panchan. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Che' jini ti' xet'e jini waj. Ti yʌq'ueyob jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' lu' pucbeyob ti pejtyelel quixtyañujob. \p \v 20 Ti' lu' c'uxuyob. Tsa'ix ñaj'ʌyob. Che' jini, che' ti ujtiyob ti uch'el ti' lotyoyob doce chiquib i colojbal i xejt'il tyac. \p \v 21 Che' bajche' jo'p'ej mil winicob ti' c'uxuyob jini waj yic'ot chʌy. An x'ixicob yic'ot alp'eñalob je'el pero ma'an ti' tsiquiyob jaytiquilob. \s1 Jesús ti' cha'le xʌmbal ti pam ja' \r (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) \p \v 22 Jesús ti' subeyob ochel ti barco jini ajcʌnt'añob i cha'an, cha'an mi' ñaxan c'axelob ti junxej colem joyol bʌ ja'. Jesús tsa' tyo cʌyle cha'an mi' subeñob majlel quixtyañujob. \p \v 23 Che' ti ujti i subeñob sujtyel ti letsi majlel Jesús ya' ti wits cha'an mi' bajñel cha'len oración. C'ʌlʌ ti ochi ac'bʌlel i bajñel ya'an Jesús. \p \v 24 Ya'an jini barco ti xinil ja'. An toñel bʌ ic'. Chʌncol i wets' ochel ja' ti barco jini ic'. \p \v 25 Che' yomox sʌc'an ti tyʌli Jesús ya' ba'añob. Chʌncol ti xʌmbal tyʌlel ti pam ja'. \p \v 26 Che' ñac ti yilʌyob chʌncol ti xʌmbal Jesús ti' pam ja', tyoj bʌc'ñʌjel ti yilʌyob jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti quejiyob ti oñel cha'añob i bʌq'uen. Ti yʌlʌyob: Q'uele ya'an i wʌy quixtyañu. Che' ti lolon alʌyob. \p \v 27 Jesús ti' pejcʌyob. Ti' subeyob: La' lajmic la' bʌq'uen. Joñoñʌch. Mach la' bʌc'ñañon, che'en. \p \v 28 Che' jini, Pedro ti' sube: C Yum, mi jatyetyʌch aq'ueñon c tyʌlel ya' ba'añet ti pam ja', che'en. \p \v 29 Jesús ti' sube: La', che'en. Che' jini Pedro ti loq'ui ti barco. Ti queji ti xʌmbal majlel ti pam ja' cha'an mi majlel ya' ba'an Jesús. \p \v 30 Pero che' ñac ti yubi ñoj toñel bʌ ic' ti queji ti bʌq'uen Pedro. Ti queji i sujp'ejl majlel ti mal ja'. Ti c'am bʌ oñel ti yʌlʌ: C Yum, cotyañon, che'en. \p \v 31 Ti saj ora jach Jesús ti' chucbe i c'ʌb. Ti yʌlʌ: Ts'itya' jach chʌncol a ch'ujbiñon. ¿Chucoch ma'an ma' ch'ujbiñon ti jump'ej jach a pusic'al? che'en. \p \v 32 Che' ñac ti cha' ochi ti barco Jesús yic'ot Pedro ti wa' ñʌch'le jini toñel bʌ ic'. \p \v 33 Jini añob bʌ ti barco ti' ñocchocoyob i bʌ ti yebal yoc Jesús. Ti yʌlʌyob: Melel jatyet i Yalobiletyʌch Dios, che'ob. \s1 Jesús ti' lajmisʌ xc'am'añob ya' ti Genesaret \r (Mr. 6.53-56) \p \v 34 Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti c'axiyob ti jini colem joyol bʌ ja'. Ti c'otiyob ya' ti pañimil Genesaret bʌ i c'aba'. \p \v 35 Che' ñac jini ya' bʌ chumulob ya'i ti' ña'tyʌyob cha'an ya'an Jesús, ti' pucuyob majlel t'an ya' ti pejtyel pañimil. Ti' pʌyʌyob tyʌlel ba'an Jesús pejtyelel xc'am'añob. \p \v 36 Ti' c'ajtibeyob Jesús ti wocol t'an cha'an mi yʌq'uen i tyʌlben i yoquic jachix i bujc cha'an mi lajmel. Ti lu' lajmiyob ti pejtyelelob tsa' bʌ tyʌlbe i bujc. \c 15 \s1 Jini mu' bʌ i bibi'san quixtyañujob \r (Mr. 7.1-23) \p \v 1 Cha'tiquil uxtiquil ajcʌntisa cha'an i mandar israelob yic'ot fariseojob ch'oyolo' bʌ ti Jerusalén ti tyʌliyob ya' ba'an Jesús. Ti yʌlʌyob: \p \v 2 ¿Chucoch mi' ñusañob t'an jini ajcʌnt'añob a cha'an? Ma' mi' pocob i c'ʌb che' mi quejel ti uch'el che' bajche' mi xijq'uelob cha'an jini tsa' bʌ i ch'ujbiyob lac yumob ti ñoj oniyix. Che' ti yʌlʌyob. \p \v 3 Jesús ti' jac'ʌ: Ixcu jatyetla, ¿chucoch mi la' ñusan i xic'ojel Dios cha'an jach la' wom la' ch'ujbin t'an cha'an bajche' ti' bajñel xiq'uiyob i bʌ i cha'len lac yumob ti ñoj oniyix? \p \v 4 Como Dios ti yʌlʌ: Ac'ʌ ti ñuc la' tyat la' ña'. Jini mu' bʌ i yʌl'en i tyat i ña', la' sajtic. Che' an ti mandar. \p \v 5 Pero jatyetla, weñʌch mi la' lolon ale' che' an winic mu' bʌ i suben i tyat i ña': Mach ch'ujbi j cotyañetla como ti pejtyelel chʌ bʌ jach an c cha'an tsa'ix cʌq'ue Dios, che'etla. \p \v 6 Mi la' wʌle' cha'an majchical jach mi yʌl che' bajche' jini mach wersa mi' cotyan i tyat i ña', che'etla. Mi la' cha'len che' bajche' ma'ix i c'ʌjnibal i xic'ojel Dios cha'an jach la' wom la' jac'ben bajche' ti' bajñel xiq'uiyob i bʌ lac yumob ti ñoj oniyix. \p \v 7 Cha'chajp la' pensal. Weñʌch bajche' ti' tyajayetla ti t'an Isaías, jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Dios ti' c'ʌmbe i ti'. Ti yʌlʌ: \q1 \v 8 Ti i ti' jach mi' q'uelon ti ñuc ili quixtyañujob. \q1 Pero ma' mi' ch'ujbiñon ti' pusic'al. \q1 \v 9 Ma'ix i c'ʌjnibal mi' lolon cha'len che' bajche' chʌncox i ch'ujutisañon, \q1 como mi' cʌntisan i xic'ojel jach quixtyañu. \m Che' ti yʌlʌ Dios ti i ti' Isaías, che' Jesús. \p \v 10 Che' jini Jesús ti' cha' pʌyʌyob tyʌlel jini quixtyañujob. Ti' subeyob. Ñʌch'tyañla. Wen ch'ʌmbenla isujm. \p \v 11 Jini mu' bʌ i yochel ti i ti' quixtyañujob mach'an mi' bibi'tisañob. Mi' bibi'tisan quixtyañujob mu' bʌ i loq'uel ti' pusic'al. Jiñʌch mach'ʌ yom i yilan Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 12 Che' jini, jini ajcʌnt'añob i cha'an ti' lʌc'ʌyob Jesús. Ti' subeyob: ¿A wujil ba che' ti wen mich'ʌ fariseojob che' ñac ti yubiyob tsa' bʌ a wʌlʌ? Che' ti yʌlʌyob. \p \v 13 Jesús ti' jac'ʌ: Chʌ bʌ jach bʌ cʌntisa mach'ʌ tyʌlem ya' ba'an c Tyat ti panchan mi quejel i jilel. \p \v 14 La' ajnic. Muts'ulob i wut jini chʌncol bʌ i pʌs'en bij yambʌ muts'ulo' bʌ i wut, yubil. Che' jini che' juntiquil muts'ul bʌ i wut mi' pʌs'en bij yambʌ muts'ul bʌ i wut, ti cha'ticlelob mi yajlelob ochel ti jowol bʌ lum. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 15 Che' jini, Pedro ti' sube Jesús: Subeñon lojon i sujmlel jini lajoñel, che'en. \p \v 16 Jesús ti' jac'ʌ: ¿Mach'a ba'an ti la' ña'tyʌ i sujmlel jatyetla je'el? che'en. \p \v 17 ¿Mach'a ba'an mi la' ña'tyan cha'an chʌ bʌ jach mi yochel ti lac ti' ti lac ñʌc' jach mi majlel? Che' jach mi ñumel ti lac ñʌc'. \p \v 18 Pero tyʌlem ti i pusic'al mu' bʌ i loq'uel ti i ti' quixtyañu. Jiñʌch mu' bʌ i bibi'tisan quixtyañu. Jiñʌch jini mach'ʌ yom i yilan Dios, che'en. \p \v 19 Como ti' pusic'al quixtyañu mi loq'uel mach'ʌ wen bʌ i pensal, yic'ot tsʌnsa, yic'ot che' mi' pejcan yambʌ x'ixic, yic'ot che' mi' cha'len i tontojlel quixtyañu, yic'ot xujch', yic'ot lot, yic'ot jop't'an, che'en. \p \v 20 Jiñʌch mu' bʌ i bibi'tisan quixtyañujob, jiñʌch mach'ʌ yom i yilan Dios. Ma' mi' bibi'tisan quixtyañu che' mi' cha'len uch'el che' ma' mi' pocob i c'ʌb bajche' ti' bajñel xiq'uiyob i bʌ i cha'len lac yumob ti ñoj oniyix. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 X'ixic ch'oyol bʌ ti Canaán ti' ch'ujbi Jesús \r (Mr. 7.24-30) \p \v 21 Jesús ti loq'ui majlel. Ti majli ya' ti lum tyac Tiro yic'ot Sidón bʌ i c'aba'. \p \v 22 Ya' an juntiquil x'ixic ch'oyol bʌ ti pañimil Canaán pero ya' chumul ya' ti lum ba' ti c'oti Jesús. Ti tyʌli ya' ba'an Jesús. Ti c'am bʌ t'an ti yʌlʌ: C Yum, i jiñʌjlelet bʌ David tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios, p'untyañon cha'an ma' cotyañon, che'en. Ñoj wocol chʌncol i ñusan quixic'al cha'an an xiba ti' pusic'al, che'en. \p \v 23 Pero Jesús ma' ti' saj jac'be i t'an jini x'ixic. Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' sube Jesús: Suben cha'an sujtic jini x'ixic como ti c'am bʌ t'an chʌncol i tsʌcleñonla majlel, che'ob. \p \v 24 Che' jini ti yʌlʌ Jesús: Dios ti' chocoyon tyʌlel cha'an mij cotyan jini israelob jach bʌ max tyo bʌ ba'an mi' ch'ujbiben i t'an, como jiñʌch che' bajche' tiñʌme' tsa' bʌ sʌtyʌ i bijlel yubil, che'en. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 25 Pero jini x'ixic ti bej tyʌli i lʌq'ue' Jesús. Ti' ñocchoco i bʌ ti yebal i yoc. Ti yʌlʌ: C Yum, cotyañon, che'en. \p \v 26 Jesús ti' sube: Mach yom mi chilbentyel i waj alp'eñalob cha'an jach mi chocbentyel yal ts'i' yubil, che'en. Chʌ'ʌch ti yʌlʌ Jesús cha'an ñaxan yom cotyʌnticob israelob. \p \v 27 Pero jini x'ixic ti' jac'ʌ: Melelʌch bajche' ma' wʌl, c Yum. Pero jini i yal ts'i' am bʌ ti ye' mesa mi' c'uxe' i xejt'il waj mu' bʌ i p'ʌtsañob alp'eñalob, che'en. \p \v 28 Jesús ti' sube jini x'ixic: X'ixic, ti jump'ej a pusic'al tsa'ix a ch'ujbi cha'an ch'ujbi c cha'len bajche' ma' c'ajtibeñon. La' aq'uentiquet che' bajche' a wom, che'en. Ti saj ora jach ti lajmi i yalobil. \s1 Jesús mi' lajmisan yonlel xc'am'añob \p \v 29 Jesús ti loq'ui majlel. Ti ñumi majlel ya' ti' ti' colem joyol bʌ ja' Galilea bʌ i c'aba'. Ya' ti letsi ti wits. Ti buchle. \p \v 30 Cabʌl quixtyañujob ti c'oti ya' ba'an Jesús. Ti' pʌyʌyob tyʌlel mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal i yoc yic'ot muts'ulob i wut, yic'ot x'uma'ob, yic'ot mach'ʌ ts'ʌcʌl yoc i c'ʌb, yic'ot cabʌl yaño' bʌ. Ti' pʌyʌyob tyʌlel ti yebal yoc Jesús. Ti' lajmisʌyob. \p \v 31 Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubi quixtyañujob che' ñac ti yilʌ bajche' ti lajmisʌntiyob. Como x'uma'ob ti cha' quejiyob ti t'an. Cha' wenix i yoc i c'ʌb jini mach'ʌ ts'ʌcʌl yoc i c'ʌb. Ti cha' queji ti xʌmbal jini mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal i yoc. Ti cha' c'oti i wut jini muts'ulo' bʌ i wut. Ti queji i subob i ñuclel Dios mu' bʌ i ch'ujutisañob israelob. \s1 Jesús ti' we'sʌyob cuatro mil winicob \r (Mr. 8.1-10) \p \v 32 Che' jini Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti yʌlʌ: P'ump'un mij q'uelob quixtyañujob como c'ʌlʌ uxp'ej q'uin wʌ' añob la quic'ot. Ma' chʌ bʌ ti' c'uxuyob. Mach com xic'ob sujtyel ti yotyot che' wi'ñayobix ame mi c'un'añob ti bij. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 33 Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an ti yʌlʌ: ¿Bajche'qui ch'ujbi c lojon tyaje' waj wʌ' ti joch lum cha'an ñaj'acob ñoj cabʌl quixtyañu? che'ob. \p \v 34 Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Jayq'uej waj an la' cha'an? che'en. Ti yʌlʌyob: An siete yic'ot an cha'cojt uxcojt saj chʌy, che'ob. \p \v 35 Che' jini Jesús ti' subeyob quixtyañujob cha'an mi buchtyʌlob ti lum. \p \v 36 Che' jini ti' ch'ʌmʌ jini waj yic'ot chʌy. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Che' jini ti' xet'e. Ti' ac'ʌyob ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' lu' pucbeyob majlel ba'an pejtyelel quixtyañu. \p \v 37 Ti' lu' c'uxuyob. Ti lu' ñaj'ʌyob. Che' jini, che' ti ujtiyob ti uch'el ti' lotyoyob siete colem chiquib but'ul i colojbal xejt'il tyac. \p \v 38 Cuatro mil winicob tsa' bʌ i c'uxu jini waj yic'ot chʌy. An x'ixicob yic'ot alp'eñalob je'el pero ma' ti' tsiquiyob jaytiquil. \p \v 39 Jesús ti' subeyob sujtyel quixtyañujob. Che' jini ti majli ti barco ti pañimil Magdala bʌ i c'aba'. \c 16 \s1 Yom pʌs'enticob i p'ʌtyʌlel Jesús \r (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56) \p \v 1 Cha'tiquil uxtiquil fariseo yic'ot saduceojob ti majliyob ya' ba'an Jesús cha'an jach yom i yil pusic'leñob cha'an yom i contrajiñob ti t'an. Jin cha'an ti' subeyob cha'an yom i pʌs'entyelob i p'ʌtyʌlel tyʌlem bʌ ba'an Dios. \p \v 2 Jesús ti' subeyob: Che' ti och an q'uin mi la' wʌle': Utsil ijc'ʌl como chʌchʌc ya' ti chan, che'etla. \p \v 3 Yic'ot ti sʌc'an mi la' wʌl: Tyal ja'al wale como chʌchʌc ya' ti chan yic'ot an tyocal, che'etla. Cha'chajp la' pensal. Mi la' ña'tyan mi tyal ja'al o mi utsil quejel, pero mach'an mi la' ña'tyan chʌ bʌ yes chʌncol i yujtyel wʌ' ti mulawil aunque mi la' q'uel chʌ bʌ tyac chʌncol c cha'len. \p \v 4 Jini simaron bʌ quixtyañujob mach'ʌ yom i ch'ujbin Dios mi' c'ajtibeñob cha'an yomob i pʌs'entyel i señʌjlel c p'ʌtyʌlel. Pero jini jach mi quejel i pʌs'entyelob bajche' ti ajni cha'an jump'ej seña ti ñoj oniyix juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios Jonás bʌ i c'aba'. Che' ti yʌlʌ Jesús. Ma'an chʌ bʌ yambʌ ti yʌlʌyob fariseojob yic'ot saduceojob. Ti sujti Jesús. \s1 I cʌntisa fariseojob \r (Mr. 8.14-21) \p \v 5 Che' ñac ti' c'axiyob ti colem joyol bʌ ja', mach'an c'ajal i cha'an i ch'ʌmob majlel waj jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. \p \v 6 Che' jini, Jesús ti' subeyob: Tsajibiletla yom. Cʌñʌtyan la' bʌ cha'an jini levadura mu' bʌ i yʌq'uen i wos i bʌ caxlan waj i cha'an bʌ fariseojob yic'ot saduceojob, che'en. \p \v 7 Ti queji i pejcañob i bʌ jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti yʌlʌyob: Chʌ'ʌch chʌncol i yʌle' cha'an mach'an ti lac ch'ʌmʌ tyʌlel lac caxlan waj, che'ob. \p \v 8 Jesús ti' ña'tyʌ chʌ bʌ chʌncol i yʌlob. Ti' subeyob: ¿Chucoch chʌncox la' lolon al che' mach'an la' caxlan waj? Max tyo ba'an chʌncol la' ch'ujbiñon ti jump'ej la' pusic'al cha'an an c p'ʌtyʌlel. \p \v 9 ¿Mach'a ba'an c'ajal la' cha'an jini joq'uej waj tsa' bʌ c xet'beyob cha'an i c'uxob cinco mil winicob? ¿Mach'a ba'an c'ajal la' cha'an jayp'ej chiquib tsa' bʌ la' lotyo i colojbal i xejt'il tyac? \p \v 10 ¿Mach'a ba'an c'ajal la' cha'an jini siete waj tsa' bʌ c xet'beyob cha'an i c'uxob cuatro mil winicob? ¿Mach'a ba'an c'ajal la' cha'an jayp'ej chiquib ti la' lotyo i colojbal i xejt'il tyac? \p \v 11 ¿Chucoch mach'an ti la' ch'ʌmbe isujm cha'an mach caxlan wajic chʌncol c tyaje' ti t'an che' mic subeñetla cha'an mi la' cʌñʌtyan la' bʌ cha'an levadura mu' bʌ i yʌq'uen i wos i bʌ jini caxlan waj i cha'an bʌ fariseojob yic'ot saduceojob? che'en. \p \v 12 Che' jini, ti' ch'ʌmbeyob isujm cha'an ti' subeyob cha'an i cʌñʌtyañob i bʌ cha'an i cʌntisa fariseojob yic'ot saduceojob, mach cha'anic levadura mu' bʌ i yʌq'uen i wos i bʌ caxlan waj. \s1 Pedro ti' subu Jesús ti yajcʌbil bʌ i cha'an Dios \r (Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21) \p \v 13 Che' ñac ti c'oti Jesús lʌc'ʌl ti lum Cesarea Filipo bʌ i c'aba' ti' c'ajtibe ajcʌnt'añob i cha'an: ¿Chuqui mi yʌl quixtyañujob? ¿Majchonqui bʌ i Pi'ʌl Quixtyañujob mi yʌlob? che'en. \p \v 14 Ti yʌlʌyob: Cha'tiquil uxtiquil mi yʌlob jatyet Juañet tsa bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja', che'ob. Yaño' bʌ mi yʌlob Elíasjet, che'ob. Yic'ot yaño' bʌ mi yʌlob Jeremíasjet o mi yambʌ tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, che'ob. Che' ti' jac'ʌ ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. \p \v 15 Che' jini, Jesús ti' c'ajtibeyob: Jixcu jatyetla, ¿majchonqui mi la' wʌl? che'en. \p \v 16 Che' jini ti' jac'ʌ Pedro: Jatyet jini yajcʌbil bʌ i cha'an cuxul bʌ Dios mu' bʌ a pejcʌntyel ti Cristo, che'en. \p \v 17 Che' jini ti yʌlʌ Jesús: Tijicña a pusic'al Simón, i yalobilet bʌ Jonás como mi junticlec quixtyañu ti yʌq'ueyet a ña'tyan bajche' jini. Pero jini c Tyat am bʌ ti panchan ti yʌq'uet a ña'tyan majchonqui, che'en. \p \v 18 Mic subeñet cha'an a c'aba' Pedro yom i yʌl tyun. Mach'ʌ ba'an majch ch'ujbi i nijcan colem bʌ tyun, chʌ'ʌch bajche' jini ma' majch ch'ujbi i nijcʌbeñet a pusic'al cha'an ma' cʌy a ch'ujbiñon. Mach'an mi quejel i jotyob jini yom bʌ i yʌc'ob ti sajtyel mu' tyo bʌ quejel i yoque ch'ujbiñon ti tyal tyo bʌ ora. \p \v 19 Mi quej cʌq'ueñet a we'tyel cha'an jini mu' bʌ i yochelob ya' ba' mu' ti yumʌl Dios. Jini mu' bʌ a wʌq'uen a t'an cha'an mi' cha'len quixtyañu ch'ujbi i cha'len. Chʌ'ʌch Dios je'el mi yʌc' i t'an i cha'len. Mi mach'an ma' wʌq'uen a t'an cha'an ch'ujbi i cha'len, mach ch'ujbi i cha'len, che' jini. Chʌ'ʌch Dios je'el mach'an mi yʌc' i t'an i cha'len. Che' ti subenti Pedro ti Jesús. \p \v 20 Che' jini Jesús ti' wersa tiq'ui ajcʌnt'añob i cha'an cha'an mach'an mi' subeñob mi junticlec cha'an jiñʌch Cristo, jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios. \s1 Jesús ti wʌ alʌ mi quejel i sajtyel \r (Mr. 8.31–9.1; Lc. 9.22-27) \p \v 21 Ti jim bʌ ora Jesús ti queji i wen suben ajcʌnt'añob i cha'an chʌ bʌ yes mi quejel i yujtyel tyac. Ti' wʌ subeyob cha'an wersa mi majlel ya' ti Jerusalén. Cha'an ya'i jini xñoxob año' bʌ i ye'tyel yic'ot ñuco' bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an mandar i cha'an israelob mi quejel i yʌq'uen i ñusan cabʌl wocol. Mi quejel i tsʌnsʌntyel pero ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel i cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Che' ti wʌ subeyob. \p \v 22 Che' jini, Pedro ti' bajñel pʌyʌ majlel Jesús ti jumpat. Ti queji i tiq'ue'. Ti yʌlʌ: C Yum, la' i p'untyañet Dios. Mach che'ic mi quejel a wujtyel, che'en. \p \v 23 Pero Jesús ti' sutqui i bʌ i q'uel Pedro. Ti' sube: Loq'uen wʌ' ba' añon como chʌncol a ña'tyan che' bajche' mi' ña'tyan Satanás. Chʌncol a jop' a mʌctyʌbeñon c cha'len chʌ bʌ yom i pusic'al Dios. Mach'an ma' ña'tyan bajche' yom Dios, jin jach bajche' mi' mulan quixtyañujob. Che' ti subenti Pedro. \p \v 24 Che' jini Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Mi an majch yom i tsʌcleñon, la' i cʌy mu' bʌ i bajñel mulan i niq'ui cha'len. La' i ñusan wocol ti jujump'ej q'uin cha'an ti caj chʌncol i ch'ujbiñon. Aunque mi sajtyel tij caj, la' i tsʌcleñon majlel, che'en. \p \v 25 Jini yom bʌ i lolon bajñel cʌñʌtyan i bʌ mi quejel i sʌtye' i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Pero jini mu' bʌ i yʌc' i bʌ cha'añon mi quejel i cotyʌntyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 26 ¿Chutyoqui i c'ʌjnibal i cha'an quixtyañu mi' lolon ganarin pejtyel chʌ bʌ tyac am bʌ ti ili mulawil mi mach'an ti' tyaja i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? Como mach'an bajche' ch'ujbi i saj mʌñe' i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. \p \v 27 Como Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mic majlel ti panchan. Che' jini mi quejel c cha' tyʌlel ti' ñuclel c Tyat am bʌ ti panchan yic'ot ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan. Ti jim bʌ ora mi quejel cʌq'uen jujuntiquil i tyojol i cha'libal yubil mi weñʌch o mi mach wen, che'en. \p \v 28 Melel mic subeñetla, wʌ' añob mach'ʌ ba'an mi quejel i sajtyelob jintyo mi yilañoñob, Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañu, che' mic cha' tyʌlel c cha'len yumʌl. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 17 \s1 Ti yʌjni Jesús \r (Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36) \p \v 1 Che' ñac ti ñumi wʌcp'ej q'uin Jesús ti' pʌyʌyob majlel Pedro yic'ot Jacobo yic'ot i yijts'in Jacobo, Juan bʌ i c'aba'. Ti' pʌyʌyob majlel ti chan bʌ wits. \p \v 2 Che' ñac ya' añob ti yʌjni i ñi' i wut Jesús ti yilʌyob. Lemlaw ti majli i ñi' i wut lajal bajche' q'uin. Wen sʌsʌc ti majli i pislel lajal bajche' i sʌclel pañimil. \p \v 3 Ti ora jach ti yilʌyob ya'an Moisés yic'ot Elías. Chʌncolob ti t'an yic'ot Jesús. \p \v 4 Che' jini, Pedro ti' sube Jesús: C Yum, c'otyajax che' wʌ' añonla wʌ'wʌ'i. La' c mele' lojon uxp'ej lechi'pat. Jump'ej a cha'an, jump'ej i cha'an Moisés yic'ot jump'ej i cha'an Elías. Che' ti yʌlʌ Pedro. \p \v 5 Che' mu' tyo ti t'an Pedro, ti tyʌli jump'ej lemlaw bʌ tyocal tsa' bʌ mosoyob. Che' jini ti yubiyob ajt'an ya' ti mal tyocal tsa' bʌ yʌlʌ: Jiñʌch p'untyʌbil bʌ calobil. Ñoj uts'at mij q'uel. Ñʌch'tyʌbenla i t'an. Che' ti yʌlʌ jini ajt'an. \p \v 6 Che' ñac ti yubiyob ajt'an jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' ñocchocoyob i bʌ ti lum. Bʌbʌq'uen ti yubiyob. \p \v 7 Che' jini Jesús ti majli ya' ba'añob. Ti' tyʌlbeyob i quejlop. Ti' subeyob: Tyejchenla. Mach la' cha'len bʌq'uen, che'en. \p \v 8 Che' ñac ti' q'ueleyob ti suttyʌlel, ma'ix tsiquil yaño' bʌ. Jin jachix Jesús ya'an. \p \v 9 Che' ñac chʌncol i jubelob tyʌlel ti wits Jesús ti' tiq'uiyob. Ti' subeyob: Ma'an majch mi la' saj suben jini tsa' bʌ la' wilʌ jintyo mic tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ, Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, che'en. \p \v 10 Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' c'ajtibe: ¿Chuquiyes i sujmlel che' mi yʌlob jini ajcʌntisajob cha'an mandar i cha'an israelob cha'an ñaxan wersa mi tyʌlel Elías? che'ob. \p \v 11 Jesús ti' jac'beyob: Melelʌch ñaxan mi tyʌlel Elías cha'an mi' tyoj'isan pejtyelel chʌ bʌ an. Ti wi'il mi tyʌlel jini mu' bʌ i choc tyʌlel Dios, che'en. \p \v 12 Pero mic subeñetla cha'an tsajni Elías pero ma'an majch ti' ña'tyʌ mi jiñʌchi. Ti' lu' tyʌc'lʌyob. Ti' tsʌnsʌyob. Chʌ'ʌch joñon je'el i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel quilan wocol ti' c'ʌbob. \p \v 13 Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' ch'ʌmbeyob isujm cha'an jini tsa' bʌ i yʌlʌ Jesús cha'an Elías jiñʌch Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' chʌncol bʌ i tyaj ti t'an. \s1 Ti' lajmisʌ juntiquil mu' bʌ i jits'cuyel \r (Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Ti c'otiyob Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ya' ba'an quixtyañujob. Che' jini juntiquil winic ti tyʌli ya' ba'an Jesús. Ti ñocle ti yebal yoc Jesús. \p \v 15 Ti yʌlʌ: C Yum, p'untyan cha'an a wom a cotyan jini alo' bʌ calobil. An q'uinil mi yʌq'uen jits'cuyel. Ñoj cabʌl mi' ñusan wocol. Cabʌl mi yajlel ochel ti c'ajc. Cabʌl mi yajlel ochel ti ja', che'en. \p \v 16 Tic pʌyʌ tyʌlel wʌ' ba'an ajcʌnt'añob a cha'an cha'an mi' lajmisan, pero mach'an ti mejliyob. Che' ti yʌlʌ jini winic. \p \v 17 Che' jini Jesús ti yʌlʌ: Max tyo ba'an majch mi' ch'ujbin wʌ' bʌ an ti mulawil, yubil. ¿Jayp'ej tyo q'uin wersa yom wʌ' añon quic'otyetla? ¿Jayp'ej tyo q'uin ch'ujbi j cuchbeñetla i tsʌtslel la' pusic'al? Pʌyʌ tyʌlel a walobil wʌ' ba'añon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 18 Che' jini Jesús ti' tiq'ui jini xiba. Ti' choco loq'uel ti' pusic'al alob. Ti saj ora jach ti lajmi jini alob. \p \v 19 Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an ti' bajñel pejcʌyob Jesús. Ti yʌlʌyob: ¿Chucoch mach'an ti mejli lojon c choque' loq'uel jini xiba? che'ob. \p \v 20 Jesús ti yʌlʌ: Cha'an mach'an mi la' ch'ujbin ti jump'ej jach la' pusic'al. Como melel mic subeñetla: Mi muq'uic la' ch'ujbiñon ti jump'ej la' pusic'al aunque ya' ts'itya' jach che' bajche' yoque ts'intyʌl i bʌc' mostaza, ch'ujbi la' suben jini wits cha'an i ch'uye' loq'uel i bʌ wʌ'i cha'an mi majlel ti ochel ti colem ja'. Che' jini ya' mi majlel jini wits. Muq'uic la' ch'ujbin ti jump'ej jach la' pusic'al mach'an chʌ bʌ mach'ʌ ch'ujbi la' cha'len, che'en. \p \v 21 Pero jini xiba tsa' bʌ tyʌc'lʌ jini alob, jin jach ti oración yic'ot ti ch'ajb ch'ujbi i chojquel loq'uel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti cha' alʌ bajche' mi quejel i tsʌnsʌntyel \r (Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45) \p \v 22 Che' motin muc'ob ti xʌmbal majlel Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ya' ti pañimil Galilea bʌ i c'aba' ti queji i subeñob: Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel cʌjq'uel ti' c'ʌb quixtyañujob. \p \v 23 Mi quejel i tsʌnsañoñob. Che' tsa'ix tsʌnsʌntiyon, ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel c cha' loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. Wen ch'ʌjyem ti yubiyob jini ajcʌnt'añob i cha'an, cha'an jini tsa' bʌ yʌlʌ Jesús. \s1 Tyojoñel cha'an i templo israelob \p \v 24 Che' ñac Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti c'otiyob ya' ti lum Capernaum bʌ i c'aba', jini xch'ʌm tyojoñel cha'an templo ti majliyob i pejcan jini Pedro. Ti yʌlʌ: Ixcu jini la' maestro, ¿mach'a ba'an mi' tyoje' tyojoñel cha'an templo? Che' ti yʌlʌ. \p \v 25 Pedro ti' jac'ʌ: Mu' cu i tyoje', che'en. Che' jini, che' ñac ti ochi Pedro ti otyot che' max tyo ba'an chʌ bʌ ti yʌlʌ, Jesús ti queji i yʌle': ¿Bajche' ma' pensalin, Simón? ¿Majchqui mi yʌq'ueñob tyojoñel jini yumʌlob wʌ' ti mulawil? ¿Jim ba jini año' bʌ ti yotyot? ¿Jim ba yaño' bʌ? Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 26 Pedro ti' jac'ʌ: Jini yaño' bʌ, che'en. Jesús ti yʌlʌ: Che' jini, mach i wenta i wersa tyoje' jini am bʌ ti yotyot, che'en. \p \v 27 Pero cha'an ma'an majch mi' mich'q'uelet ti caj mach'an ti a tyojo, cucu ya' ti colem joyol bʌ ja'. Choco ochel a mʌscap. Jini ñaxan bʌ chʌy mu' bʌ i chuque' a mʌscap, loc'san. Che' ma' cawben i ti' ya' mi quejel a tyaje' junwejch tyaq'uin jasʌl bʌ cha'an ma' tyoje' a tyojoñel yic'ot c cha'an. Ch'ʌmʌ majlel jini tyaq'uin. Tyojo jini tyojoñel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 18 \s1 ¿Majchqui mi quejel i q'uejlel ti más ñuc? \r (Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48) \p \v 1 Ti jin jach bʌ ora jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti tyʌli ya' ba'an. Ti yʌlʌ: ¿Majchqui mi q'uejlel ti más ñuc ya' ba' mu' ti yumʌl Dios? che'ob. \p \v 2 Che' jini Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel juntiquil alʌl. Ti yʌc'ʌ ti wa'tyʌl ya' ti xinilob. \p \v 3 Ti yʌlʌ: Melelʌch mic subeñetla, mi mach'an mi la' q'uextyan la' pensal cha'an mi la' ju'san la' bʌ che' bajche' alp'eñalob mach ch'ujbi i yumin Dios, che'en. \p \v 4 Como jini mu' bʌ q'uejlel ti más ñuc ya' ba' mi' cha'len yumʌl Dios, jiñʌch tsa' bʌ q'uextyʌ i pensal cha'an i ju'san i bʌ cha'an mi yajñel che' bajche' ili alʌl, che'en. \p \v 5 Jini mu' bʌ i pʌye' ochel juntiquil alʌl che' bajche' jini cha'an mi' ña'tyañon, chʌncox i pʌyon ochel yubil, che'en. \s1 Bʌq'uentic mi la cotsan lac mul \r (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2) \p \v 6 Majchical jach mi yʌq'uen i yotsan i mul juntiquil i saj bʌ mu' bʌ i ch'ujbiñon más wen tsʌ'ic cʌjchi ti bic' yic'ot jump'ej ña'tyun cha'an chojquic ochel ti tyam bʌ ja'. \p \v 7 Wocol ajñel ti mulawil como bej an quixtyañu mu' bʌ i yʌq'uen i yotsañob i mul yaño' bʌ. Pero p'ump'um che' bajche' mi quejel i ñusan wocol jini tsa' bʌ yʌq'ue i yotsan i mul yambʌ. \p \v 8 Mi ti a wotsʌ a mul cha'an ti caj a c'ʌb mi a woc, wa' tsepe loq'uel. Choco ti ñajt. Más wen che' xmol c'ʌbet, xmol oquet ma' tyaj a cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel che' bajche' mi an cha'ts'ijt a cʌb, cha'ts'ijt a woc ti chojquiyet ochel ti c'ajc mach'ʌ ba'an mi yajpel, che'en. \p \v 9 Mi ti a wotsʌ a mul ti caj a wut, wa' loc'san. Más wen ma' tyaje' a cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel che' jump'ej jach a wut che' bajche' mi an cha'p'ej a wut ti chojquiyet ochel ti xot'mulil ti c'ajc, che'en. \s1 Lajoñel cha'an tiñʌme' tsa' bʌ sʌtyʌ i bijlel \r (Lc. 15.3-7) \p \v 10 Mach yom la' q'uel che' bajche' ma'ix i c'ʌjnibal mi junticlec alp'eñal chʌncol bʌ i ch'ujbiñon. Como chʌncol ti cʌñʌtyʌntyel ti ajtroñelob i cha'an bʌ Dios bele' ya' bʌ an ti panchan ya' ba'an c Tyat. \p \v 11 Como Joñon i Pi'ʌl bʌ Quixtyañujob ti tyʌliyon wʌ' ti mulawil cha'an mi cotyan xmulilob. \p \v 12 ¿Bajche' mi la' pensalin? Mi an juntiquil an bʌ cien tiñʌme' pero ti' sʌtyʌ i bijlel juncojt, ¿mach'a ba'an mi quejel i poj cʌye' jini noventa y nueve ya' ti wits cha'an mi majlel i sʌclan jini tsa' bʌ i sʌtyʌ i bijlel? \p \v 13 Mi ti' tyaja, melel más tijicña mi yubin cha'an jini juncojt tsa' bʌ i cha' tyaja bajche' jini noventa y nueve mach'ʌ ba'an ti' sʌtyʌ i bijlel. \p \v 14 Che' bajche' lac Tyat am bʌ ti panchan mach yom mi' sʌt i bʌ mi junticlec jini saj alp'eñal, che'en. \s1 Cha'an bajche' yom lac ñusʌben i mul la quermañu \r (Lc. 17.3) \p \v 15 Mi ti' cha'le mulil ti a contra a wermañu, cucu bajñel suben i mul. Mi ti jac'bet a t'an weñʌch mi yujtyel. \p \v 16 Pero mi mach yom i jac'beñet, pʌyʌ majlel juntiquil mi cha'tiquil yaño' bʌ a wic'ot cha'an cha'tiquil mi uxtiquil mi' ña'tyañob jujump'al t'an tsa' bʌ ajli. \p \v 17 Mi mach yom i jac'beñob, subeñob ochemo' bʌ ti' t'an Dios. Mi mach yom i jac'beñob jini ochemo' bʌ, la' ajnic che' jini. Yom la' q'uele' che' bajche' ma'ix ochem ti' t'an Dios jini winic, o che' bajche' juntiquil xmulil, che'en. \p \v 18 Mic subeñetla, jatyetla ajtroñeletla i cha'an Dios wʌ' ti mulawil. Jini mu' bʌ la' wʌq'uen i cha'len quixtyañu wʌ' ti mulawil ch'ujbi i cha'leñob. Chʌ'ʌch Dios je'el mi yʌq'uen i cha'len. Chʌ bʌ jach mach'ʌ ba'an mi la' wʌq'uen i cha'len wʌ' ti mulawil mach yom i cha'len. Chʌ'ʌch Dios je'el mach'an mi yʌq'uen i cha'len, che'en. \p \v 19 Mic subeñetla je'el. Mi añetla cha'tiquil wʌ' ti mulawil mu' bʌ la' lajal pensalin chʌ bʌ yom mi la' c'ajtiben Dios ti oración, mi quejel la' wʌq'uentyel ti c Tyat am bʌ ti panchan. \p \v 20 Como ba'ical jach mi' much'quiñob i bʌ cha'tiquil mi uxtiquil mu' bʌ i ch'ujbiñon, yʌ'ʌch añon quic'otyob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 21 Che' jini ti tyʌli Pedro ya' ba'an Jesús. Ti yʌlʌ: C Yum, ¿jayyajlel yom c ñusʌben i mul quermañu che' an chʌ bʌ yes mi' cha'len tij contra? ¿Yom ba c'ʌlʌ siete yajlel mic ñusʌben i mul? che'en. \p \v 22 Jesús ti' sube: Mic subeñet, mach jasʌl che' siete yajlel jach. Pero yom c'ʌlʌ setenta yajlel siete, che'en. \s1 Lajoñel cha'an juntiquil mach'ʌ yom i ñusʌben i bet i pi'ʌl \p \v 23 Jesús ti' subeyob yambʌ lajoñel. Ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios bajche' juntiquil yumʌl tsa' bʌ queji i ña'tyan cha'an mi' wersa tyojob i bet jini ajtroñelob i cha'an. \p \v 24 Ti queji i pʌyob tyʌlel jini año' bʌ i bet. Che' jini ti' pʌyʌ tyʌlel juntiquil yajtroñel ñoj on bʌ i bet. Ti mil ti mil pesos an i bet. \p \v 25 Pero mach'an i tyaq'uin cha'an i tyoje'. Jin cha'an i yum ti' xiq'ui ti chojñel jini winic cha'an mi yajñel ti lolom ajtroñel yic'ot i yijñam yic'ot i yalobilob yic'ot ti pejtyelel chʌ bʌ an i cha'an cha'an i q'uexol i bet. \p \v 26 Che' jini, jini yajtroñel ti ñocle ya' ti yebal yoc i yum. Ti wocol t'an ti yʌlʌ: C yum, pijtyan tyo. Mu' tyo c tyojbeñet ti pejtyelel c bet, che'en. \p \v 27 Jini i yum ti' q'uele ti p'ump'un cha'an yom i cotyan. Ti' ñusʌbe i bet. Ti' colo. \p \v 28 Pero che' ñac jini tsa' bʌ ñusʌbenti i bet ti loq'ui majlel ya' ba'an i yum, ti ora jach ti' tyaja juntiquil i pi'ʌl ti toñel ts'itya' jach bʌ i bet yic'ot. Ti' chucu ti' bic'. Ti queji i yʌts'e'. Ti yʌlʌ: Tyojbeñon a bet, che'en. \p \v 29 Che' jini, jini ts'itya' jach bʌ i bet bʌ ajtroñel ti ñocle ya' ti yebal i yoc jini i pi'ʌl ti toñel. Ti wocol t'an ti yʌlʌ: Pijtyan tyo. Mu' tyo c tyojbeñet ti pejtyelel, che'en. \p \v 30 Pero jini ajtroñel mach yom i jac'ben i t'an i pi'ʌl ti toñel. Ti yotsʌ ti cʌchol jintyo mi' lu' tyoje' i bet. \p \v 31 Che' ñac jini yambʌ ajtroñelob ti yilʌ chʌ bʌ ti ujti, ch'ʌjyem ti yubiyob cha'an jini i pi'ʌl tsa' bʌ otsʌnti ti cʌchol yic'ot ti queji i mich'q'uelob jini yambʌ. Ti majli i subeñob i yum pejtyelel chʌ bʌ ti ujti. \p \v 32 Che' jini, i yum ti' cha' pʌyʌ tyʌlel jini tsa' bʌ ñusʌbe i bet. Ti' sube: Simaroñet bʌ ajtroñel. Tic lu' ñusʌbeyet a bet cha'an ti wocol t'an ti a c'ajtibon. \p \v 33 Pero jatyet je'el yom a q'uel ti p'ump'un a pi'ʌl ti toñel cha'an ma' ñusʌben i bet che' bajche' tij q'ueleyet ti p'ump'un che' tic ñusʌbet a bet, che'en. \p \v 34 Ti wen mich'ʌ jini i yum. Jin cha'an ti' xiq'ui ti otsʌntyel ti cʌchol jini i yajtroñel jintyo mi' lu' tyoj i bet. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 35 Che' ñac ti ujti i subeñob jini lajoñel Jesús ti yʌlʌ: Jini c Tyat am bʌ ti panchan, chʌ'ʌch mi quejel i cha'leñetla je'el ti jujuntiquil mi mach'an mi la' ñusʌben i mul la' wermañu ti jump'ej la' pusic'al. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 19 \s1 I cʌntisa Jesús cha'an jini mu' bʌ i cʌye' i yijñam \r (Mr. 10.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Che' ñac ti ujti Jesús i subeñob ili t'an ti loq'ui majlel ti Galilea. Ti majli ya' ti pañimil Judea bʌ i c'aba' ya' ti junxejlel ja' Jordán bʌ i c'aba'. \p \v 2 Cabʌl quixtyañu ti' tsʌcleyob majlel. Ya'i ti' lajmisʌyob. \p \v 3 Che' jini cha'tiquil uxtiquil fariseo ti tyʌli ba'an Jesús cha'an jach yom i yilpusic'len Jesús cha'an yom i contrajiñob ti t'an. Jin cha'an ti' c'ajtibeyob: ¿Ch'ujbi ba i cʌy i yijñam winic che' mi yʌq'uentyel i juñilel cha'an tsiquil cʌyʌlix i cha'an cha'an che' jach yom? che'ob. \p \v 4 Jesús ti' jac'ʌ: ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios cha'an jini tsa' bʌ i mele quixtyañujob ti' mele winic yic'ot x'ixic? che'en. \p \v 5 Ya' mi yʌle' je'el: Jin cha'an jini winic mi' cʌy i tyat i ña' cha'an mi yajñel yic'ot i yijñam. Che' bajche' juntiquil jach bʌ quixtyañu mi yajñel. \p \v 6 Che' bajche' mach bej cha'tiquilob pero juntiquil jach bʌ quixtyañu yubil. Jin cha'an mach yom i cha' t'oxe' winic jini tsa' bʌ i much'qui Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 7 Jini fariseojob ti' sube Jesús: Mi chʌ'ʌch yom, ¿chucoch che' jini ti' xiq'uiyob Moisés winicob cha'an i melben i juñilel ba' mi yʌl cʌyʌlix x'ixic? Che' jini ch'ujbiyix i cʌye', che' ti yʌlʌ Moisés, che'ob. \p \v 8 Jesús ti' sube: Cha'an tsʌts la' pusic'al jin cha'an ti yʌq'ueyetla Moisés jini t'an cha'an ch'ujbiyic i cʌye' i yijñam winic che' mi yʌq'uen i juñilel. Pero mach che'iqui ti tyejchibal mulawil, che'en. \p \v 9 Pero joñon mic subeñetla mi juntiquil winic mi' cʌy i yijñam cha'an i pʌye' yambʌ x'ixic che' mach cha'anic ti' cha'le i tsuculel yic'ot yambʌ winic jini i yijñam, che' jach chʌncol i cha'len i tsuculel jini winic. Yic'ot majchical jach mi' pʌye' cʌyʌl bʌ x'ixic mi' cha'len i tsuculel je'el, che'en. \p \v 10 Che' jini, jini ajcʌnt'añob i cha'an ti queji i subeñob Jesús. Mi chʌ'ʌch wersa yom i yajñel winic yic'ot i yijñam c'o'ojl más wen mach'an mi' pʌye' i yijñam winic, che'ob. \p \v 11 Jesús ti' jac'ʌ: Mach ti pejtyelel ch'ujbi i yajñel ti i bajñelil. Jini jach jini mu' bʌ yʌq'uentyelob ti Dios i yajñel ti i bajñelil. \p \v 12 An ti chajp ti chajp chʌ bʌ och mach'an mi' pʌyob i yijñam winicob. An winic mach'ʌ ba'an ts'ʌcʌl i bʌc'tyal ti ch'ocʌyob. An yaño' bʌ ti tsepbentiyob i bʌc'tyal. An yaño' bʌ cha'an yʌlol jach i cha'an mach yom i pʌy i yijñam cha'an mach'an chʌ bʌ mi' mʌctyʌben cha'an ti caj mi yumin Dios am bʌ ti panchan. Jin cha'an majchical jach mach yom i pʌye' i yijñam cha'an ti caj i troñel Dios, weñʌch mi bajñel ajñel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús mi' p'untyan alp'eñalob \r (Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Che' jini, quixtyañujob ti' pʌyʌyob tyʌlel alp'eñalob ya' ba'an Jesús cha'an mi yʌc' i c'ʌb ti' pam i jol yic'ot cha'an mi' tyajob ti oración jini alp'eñalob. Pero jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti queji i tic'ob jini tsa' bʌ i pʌyob tyʌlel. \p \v 14 Pero Jesús ti' subeyob jini ajcʌnt'añob i cha'an: Ac'ʌla tyʌlel ba'añon jini alp'eñalob. Mach la' tic'ob. Como jini mu' bʌ i yumiñob Dios mi yajñel bajche' alp'eñalob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 15 Ti yʌc'ʌ i c'ʌb ti' pam i jol alp'eñalob. Che' jini ti loq'ui majlel Jesús ya'i. \s1 Rico bʌ alob bʌ winic ti' pejcʌ Jesús \r (Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30) \p \v 16 Juntiquil colem alob ti majli i pejcan Jesús. Ti yʌlʌ: Weñet bʌ maestro, ¿chuquiyes wen bʌ yom c cha'len cha'an c tyaje' j cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? che'en. \p \v 17 Jesús ti' sube: ¿Chucoch ma pejcañon ti weñon? An jach juntiquil wen bʌ, jiñʌch Dios. Pero mi a wom a tyaje' a cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel, jac'ben jini mandar tyac, che'en. \p \v 18 Jini alob ti yʌlʌ: ¿Baqui bʌ mandar tyac? che'en. Jesús ti' sube: Mach a cha'len tsʌnsa, mach a pejcan yambʌ x'ixic, mach a cha'len xujch', mach a jop'ben i mul a pi'ʌl, \p \v 19 ac'ʌ ti ñuc a tyat a ña', p'untyan a pi'ʌlob ti chumtyʌl che' bajche' ma' bajñel p'untyan a bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 20 Jini alob ti yʌlʌ: Tsa'ʌch c lu' ch'ujbi ti pejtyelel jini c'ʌlʌ che' ñac alʌlon tyo, che'en. ¿Chutyoqui yambʌ yom c cha'len? che'en. \p \v 21 Jesús ti' sube: Mi a wom ts'ʌcʌl bʌ i yutslel a pusic'al, cucu, choño chʌ bʌ yes an a cha'an, aq'ueñob jini p'ump'uño' bʌ. Mi chʌ'ʌch ma' cha'len, mi quejel a wʌq'uentyel cabʌl chʌ bʌ an a cha'an ya' ti panchan. Che' jini, la'. Tsʌcleñon majlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Pero che' ñac ti yubi ili t'an, ñoj ch'ʌjyem ti cha' sujti jini alob como an cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. \p \v 23 Che' jini Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Melel mic subeñetla, ñoj wocol mi yochelob ti yumintyel Dios am bʌ ti panchan jini ricojo' bʌ, che'en. \p \v 24 Mic cha' ale': Más wocol mi yochel rico bʌ quixtyañu ti yumintyel Dios bajche' mi ñumel juncojt colem animal camello bʌ i c'aba' ti i ch'ub junts'ijt acuxan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 25 Che' ñac ti yubiyob ili t'an, tyoj bʌc'ñʌjelob jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti queji i c'ajtibeñob i bʌ: ¿Majchqui ch'ujbi i tyaje' i cotyʌntyel, che' jini? che'ob. \p \v 26 Jesús ti' ch'uj q'ueleyob. Ti' sube: Winicob mach ch'ujbi i cha'leñob. Pero Dios, mach'an mach bʌ ch'ujbi i cha'len, che'en. \p \v 27 Pedro ti' sube Jesús: C Yum, joñon lojon tsa'ix c lu' cʌyʌ lojon ti pejtyelel chʌ bʌ an lojon c cha'an cha'an lojon c tsʌcleñet majlel. ¿Chuqui mi quejel lojon cʌq'uentyel? che'en. \p \v 28 Jesús ti yʌlʌ: Melel mic subeñetla, che' ti jim bʌ ora che' mi quejel i tsijibtisʌntyel pejtyel chʌ bʌ an, che' ya' buchulon Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob ya' tic buchlib cha'an tsiquil c ñuclel, che' jini jatyetla tsa' bʌ la' tsʌcleyon mi quejel la' cha'len buchtyʌl je'el ya' ti doce la' buchlib tyac cha'an mi la' melob jini docemujch'ob i jiñʌjlel Israel. \p \v 29 Ti pejtyelel tsa' bʌ i cʌyʌyob i yotyot, mi yʌscuñob, mi i chichob, mi yijts'iñob, mi i tyat, mi i ña', mi yijñam, mi yalobilob, mi i lumal cha'an ti caj mi yumiñon, mi quejel i yʌq'uentyel yambʌ cien i ñumenlel che' bajche' tsa' bʌ i cʌyʌ. Yic'ot je'el ti tyal tyo bʌ ora mi quejel i yʌq'uentyel i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. \p \v 30 Pero cabʌl mach'ʌ ba'an mi q'uejlel ti ñuc wʌ' ti mulawil wale mi quejel i q'uejlel ti ñuc ya' ti panchan. Cabʌl mu' bʌ i q'uejlel ti ñuc wale, mach'an mi quejel i q'uejlel ti ñuc che' mi' cha'len yumʌl Dios, che' mi quejel i lu' tsijibtisʌntyel pejtyelel chʌ bʌ an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 20 \s1 Lajoñel cha'an ajtroñelob \p \v 1 Jesús ti' subeyob yambʌ lajoñel. Ti yʌlʌ: Ch'ujbi lac laje' bajche' mi' cha'len yumʌl Dios yic'ot bajche' mi' cha'len yumʌl juntiquil i yum ts'ujsubol. Ti wen sʌc'an ti majli i sʌclan ajtroñelob cha'an i tyuc'ob ts'ujsub. \p \v 2 Ti' lajayob i t'an cha'an mi' tyojob jump'ej tyaq'uin denario* bʌ i c'aba' ti jujump'ej q'uin. Che' jini ti' chocoyob majlel ti toñel ti ts'ujsubol. \p \v 3 Che' bajche' ti las nueve ti cha' majli i yum ts'ujsubol ya' ba' mi' much'quiñob i bʌ winicob mach'ʌ ba'añob i toñel. Ya' ti c'oti i tyaj cha'tiquil uxtiquil mach'ʌ ba'an i toñel. \p \v 4 Ti' subeyob: Cucula je'el ti tyuc' ts'ujsub. Mux c tyojetla bajche' yom cha'an la' toñel, che'en. Ti majliyob. \p \v 5 Jini i yum ti cha' majli i suben yambʌ mach'ʌ ba'añobix i toñel ti xinq'uinil yic'ot ti las tres ti och an q'uin. Lajal ti' subeyob bajche' ti subenti jini tsa' bʌ i xiq'ui majlel ti toñel ti las nueve. \p \v 6 Yic'ot ti las cinco ti och an q'uin ti cha' majli ya' ba' mi' much'quiñob i bʌ jini mach'ʌ ba'añob i toñel. Ya' ti c'oti i tyaj yambʌ cha'tiquil uxtiquil mach'ʌ ba'añob i troñel. Ti' subeyob: ¿Chucoch wʌ tyo wa'aletla c'ʌlʌ mi ñumel q'uin? che'en. \p \v 7 Ti' jac'ʌyob: Cha'an ma' majch ti' subeyon lojon toñel, che'ob. Che' jini, jini i yum ts'ujsubol ti' subeyob: Cucula je'el ti toñel ya' tic ts'ujsubol. Muq'uix c tyojetla bajche' yom cha'an la' troñel, che'en. \p \v 8 Che' iq'uixi i yum ts'ujsubol ti' sube jini ajcʌñʌtya troñel: Pʌyʌla tyʌlel jini ajtroñelob. Aq'ueñobix i tyojol. Ma' ñaxan tyoje' jini wi'ilix bʌ ti c'otiyob. Ti wi'il ma' tyoje' jini ñaxan bʌ ti c'otiyob, che'en. \p \v 9 Che' jini, ti tyʌliyob jini tsa' bʌ quejiyob ti troñel ti las cinco ti och an q'uin. Ti aq'uentiyob jujuntiquil jump'ej denario, jiñʌch i tyojol jump'ej q'uin toñel. \p \v 10 Ti wi'il tyo che' ñac ti tyʌliyob i ch'ʌm i tyojol jini tsa' bʌ ñaxan quejiyob ti troñel c'ʌlʌ ti sʌc'ʌ, ti' lolon ña'tyʌyob cha'an más on mi quejel i yʌq'uentyelob. Pero ti aq'uentiyob jujump'ej denario i tyojol ti jujuntiquil je'el. \p \v 11 Che' ñac ti' ch'ʌmʌyob i tyojol ti quejiyob i mich'an. Ti queji i tyaje' ti t'an jini i yum ts'ujsubol. \p \v 12 Ti yʌlʌyob: Jini wi'ilobix ti juli ti' cha'leyob troñel jump'ej jach ora. Junlajal ti a wʌq'ueyob i tyojol che' bajche' ti a tyojoyon lojon tsa' bʌ lojon c cha'le wersa bʌ toñel. Ti lojon j cuchu ticwal c'ʌlʌ ti ñumi q'uin, che'ob. \p \v 13 Jini i yum ts'ujsubol ti' sube juntiquil: C pi'ʌl, mach'an chʌ bʌ tic cha'le ti a contra. ¿Mach'a ba'an ti lac laja lac t'an cha'an mi cʌq'ueñet jump'ej denario* cha'an jump'ej q'uin toñel? che'en. \p \v 14 Ch'ʌmʌ a tyojol. Cucux. Com c tyoje' jini wi'ilix bʌ ti c'otiyob lajal bajche' mic tyojetla. \p \v 15 ¿Mach'a ch'ujbi c cha'len chʌ bʌ jach com yic'ot c bajñel tyaq'uin? ¿Jim ba jini wen bʌ tsa' bʌ c cha'le ti' tyejchbe i mich'lel la' pusic'al yic'ot la' pi'ʌlob ti troñel cha'an jach la' wom chʌ bʌ niq'ui an i cha'an? Che' ti yʌlʌ i yum ts'ujsubol. \p \v 16 Jesús ti yʌlʌ: Che' bajche' jini, an mach'ʌ ba'an mi q'uejlel ti ñuc wʌ' ti mulawil mi quejel i q'uejlel ti ñuc ya' ba' mu' ti yumʌl Dios. An jini mu' bʌ i q'uejlel ti ñuc wʌ' ti mulawil mach'an mi quejel i q'uejlel ti ñuc ya' ba' mu' ti yumʌl Dios. Como an cabʌl pʌyʌlo' bʌ cha'an mi yochel ya' ba' mu' ti yumʌl Dios, pero mach'an cabʌlob yajcʌbilo' bʌ ti Dios cha'an mi yochelob. \s1 Jesús mi' cha' al mi quejel i tsʌnsʌntyel \r (Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34) \p \v 17 Che' ñac mu' ti xʌmbal majlel Jesús ti bijlel Jerusalén an chʌ bʌ ti queji i bajñel subeñob ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 18 Ti yʌlʌ: Che' bajche' mi la' wilan chʌncol lac letsel majlel ya' ti Jerusalén. Ya'i Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel cʌjq'uel ti' c'ʌb ñuco' bʌ curajob yic'ot jini yambʌ ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Mi quejel i meloñob cha'an i yʌc'on ti sajtyel. \p \v 19 Mi quejel i yʌc'on ti' c'ʌb jini mach'ʌ israelo' bʌ quixtyañujob cha'an i wajleñoñob, cha'an i jats'oñob, cha'an i yʌc'on ti sajtyel ti cruz. Pero ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel c tyejchel loq'uel ya' ba'an sajtyemo' bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I c'ajtibal i ña' Jacobo yic'ot Juan \r (Mr. 10.35-45) \p \v 20 Che' jini, i yijñam Zebedeo ti c'oti ba'an Jesús yic'ot cha'tiquil i yalobilob, jiñʌch Jacobo yic'ot Juan. Ti ñocle ti yebal yoc Jesús cha'an an chʌ bʌ yom i c'ajtiben. \p \v 21 Jesús ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes a wom? che'en. Jini i ña' Jacobo yic'ot Juan ti' jac'ʌ: Ac'ʌ a t'an cha'an mi buchtyʌlob jini cha'tiquil calobilob juntiquil ti a ñoj, juntiquil ti a ts'ej che' mi quejel a cha'len yumʌl, che'en. \p \v 22 Jesús ti' subeyob: Mach'an mi la' ña'tyan chʌ bʌ yes chʌncol la' c'ajtin. ¿Ch'ujbi ba la' ñusan jini wocol mu' bʌ quejel c ñusan? como ñoj cʌlʌx bʌ wocol mi quejel c ñusan, che'en. Ti' jac'ʌyob: Ch'ujbiyʌch, che'ob. \p \v 23 Jesús ti' subeyob: Melelʌch mi quejel la' ñusan ñoj cʌlʌx bʌ wocol mu' bʌ c ñusan. Pero mach c wenta cʌle' majchqui mi quejel i buchtyʌl tic ñoj yic'ot tic ts'ej. Ya'i mi quejel i buchtyʌlob jini tsa' bʌ chajpʌntiyob tic Tyat am bʌ ti panchan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Che' ñac ti yubiyob ili t'an jini yaño' bʌ diez ti queji i mich'q'uelob Jacobo yic'ot Juan. \p \v 25 Jesús ti' pʌyʌyob tyʌlel jini docejob. Ti' subeyob: La' wujil bajche' mi' pʌsob i bʌ ti ñuc jini yumʌlob wʌ' ti mulawil. Yic'ot jini am bʌ i ye'tyel ti' tyojlel más ñuc bʌ yumʌlob, ñoj tsʌts mi' xic'ob quixtyañujob. \p \v 26 Pero jatyetla mach che'ic yom mi la' cha'len. Pero jini yom bʌ ajñel ti ñuc ti la' tyojlel la' i cha'len cotyaj ti tyojlel i pi'ʌlob. \p \v 27 Pero majchical jach yom ajñel ti jini más ñuc bʌ yom i yotsan i bʌ che' bajche' lolom ajtroñel jach la' cha'an. \p \v 28 Chʌ'ʌch joñon je'el i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob ma' ti tyʌliyon ti mulawil cha'an mic tyaj j cotyʌntyel ti quixtyañujob. Pero ti tyʌliyon cha'an mij cotyañob, cha'an mi cʌc' c bʌ ti sajtyel cha'an i loq'uib ti mulil cabʌlob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús mi' lajmisan cha'tiquil muts'ulo' bʌ i wut \r (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43) \p \v 29 Che' ñac chʌncol i loq'uelob majlel ya' ti lum Jericó bʌ i c'aba', cabʌl quixtyañu ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \p \v 30 Ya'an cha'tiquil muts'ul bʌ i wut buchulob ti i ti' bij. Che' ñac ti subentiyob cha'an chʌncol i ñumel majlel Jesús ti quejiyob ti c'am bʌ t'an. Ti yʌlʌyob: C Yum, i jiñʌjlelet bʌ David tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios, p'untyañon lojon cha'an ma' cotyañon lojon, che'ob. \p \v 31 Jini quixtyañujob ti' tiq'uiyob cha'an mi' lajmelob ti t'an. Pero más c'am ti quejiyob ti t'an. Ti yʌlʌyob: C Yum, i jiñʌjlelet bʌ David tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios, p'untyañon lojon cha'an ma' cotyañon lojon, che'ob. \p \v 32 Che' jini Jesús ti' cʌyʌ xʌmbal. Ti' pʌyʌ tyʌlel jini muts'ulo' bʌ i wut. Ti' c'ajtibeyob: ¿Chuquiyes a wom mic melbeñetla? che'en. \p \v 33 Ti' jac'ʌyob: C Yum, com lojon cha'an mi c'otyel lojon c wut, che'ob. \p \v 34 Che' jini, Jesús ti' p'untyʌyob. Ti' tyʌlbeyob i wut. Ti jin jach bʌ ora ti wa' c'oti i wut. Ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \c 21 \s1 Jesús ti ochi ti Jerusalén \r (Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Che' ñac lʌc'ʌlix añob ti Jerusalén ya' ti c'otiyob ti lum Betfagé bʌ i c'aba' ya' ti lʌc'ʌlel wits Olivajol bʌ i c'aba'. Che' jini Jesús ti' xiq'ui majlel cha'tiquil ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 2 Ti' subeyob jini cha'tiquil: Cucula ya' ti jini lum ya' ti' tyojel la' wut. Ya'i mi quejel la' tyaje' cot cʌchʌl juncojt burra. Ya'an yic'ot i yal. Tiquila. Pʌyʌla tyʌlel. \p \v 3 Mi an majch chʌ bʌ mi' subeñetla cha'an chʌncol la' tique' yom la' subeñob: Yom i c'ʌñe' lojon c yum. Mu' tyo lojon c wa' cha' pʌye' tyʌlel, che'etla, che' Jesús. \p \v 4 Chʌ'ʌch ti ujti cha'an mi ts'ʌctiyel jini tsa' bʌ ajli ti Dios ti ñoj oniyix che' ñac ti' c'ʌñʌ i ti' juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. Ti yʌlʌ: \q1 \v 5 Ma' subeñob jini quixtyañujob ya' ti lum Sión bʌ i c'aba': \q1 Q'uelela chʌncol i tyʌlel wʌ' ba' añetla ñuc bʌ yumʌl la' cha'an. Pec' mi' mel i bʌ. C'ʌchʌl ti burro mi tyʌlel. \q1 Jiñʌch saj burro, i yal jini yujil bʌ cuchejel. \m Che' mi yʌle' ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios, che'en Jesús. \p \v 6 Che' jini, jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti majliyob. Ti' cha'leyob bajche' ti subentiyob. \p \v 7 Ti' pʌyʌyob tyʌlel jini ña' burra yic'ot i yal ya' ba'an Jesús. Ti' tyasibeyob i pat i yal burro ti i pislelob. Jesús ti' c'ʌchtyʌ majlel jini burro. \p \v 8 Ya'an cabʌl quixtyañu. Ti' tyʌsbeyob majlel i pislelob ya' ti bij. Yaño' bʌ ti' tsepeyob jubel i c'ʌb tyac tye'. Ti' lin ac'ʌyob majlel yopol tye' ti bij. \p \v 9 Jini ñaxaño' bʌ majlelob bʌ quixtyañujob yic'ot jini chʌncol bʌ i tyʌlelob ti' pat Jesús c'am ti' cha'leyob t'an. Ti yʌlʌyob: La' sujbic a ñuclel i jiñʌjlelet bʌ ñuc bʌ yumʌl David. Tijicñayet jatyet chʌncol bʌ a tyʌlel cha'an che' yom lac Yum Dios. La' sujbic i ñuclel Dios. Che' ti yʌlʌyob ti c'am bʌ t'an. \p \v 10 Che' ñac ti ochi ti Jerusalén Jesús, lu' muc'ob ti t'an quixtyañujob. Lu' yom i q'uelob. Cabʌlob ti queji i yʌlob: ¿Majchqui jini? che'ob. \p \v 11 An tsa' bʌ i jac'ʌyob: Jiñʌch Jesús, juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios, ch'oyol bʌ ti Nazaret ya' ti pañimil Galilea bʌ i c'aba', che'ob. \s1 Jesús ti' xiq'uiyob loq'uel ajchoñoñel mʌñoñel ya' ti templo \r (Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 12 Che' jini, Jesús ti ochi ya' ti templo ba' mi' ch'ujutisañob Dios. Ya' ti pat templo an cabʌl mu' bʌ i mʌn mu' bʌ i chon animal tyac. Ti' lu' chocoyob loq'uel. Ti' ch'a' chocbeyob i mesa tyac jini ajq'uex tyaq'uiñob yic'ot i buchlib tyac jini mu' bʌ i choñob x'ujcutsu'. \p \v 13 Ti' subeyob: Ya' ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌle': Jini cotyot mi quejel i pejcʌntyel ti yotyotlel oración, che'en. Pero jatyetla tsa'ix la' sutqui ti yotyotlel ajxujch'ob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 14 Ti c'otyiyob jini muts'ulo' bʌ i wut yic'ot jini mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal i yoc i c'ʌb ya' ba'an Jesús ya' ti templo. Jesús ti' lajmisʌyob. \p \v 15 Pero jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob, ti quejiyob ti mich'an che' ñac ti yilʌ i señʌjlel ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel Jesús yic'ot che' ñac ti yubiyob i t'an alp'eñalob ya' ti templo che' ti c'am bʌ t'an ti yʌlʌyob: La' sujbic a ñuclel, i jiñʌjlelet bʌ ñuc bʌ yumʌl David tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios, che'ob. \p \v 16 Ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Chʌncol ba a wubin chʌ bʌ chʌncol i yʌlob alp'eñalob? che'ob. Jesús ti' jac'ʌ: Chʌncol cubin. ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' mi' wʌ tyaje' ti t'an bajche' mi' sub i ñuclel Dios alp'eñalob. Mi yʌle': \q1 Tsa'ix cʌq'ue cha'an jinic tyo saj alp'eñalob yic'ot jini mu' tyo bʌ ti chu' \q1 mi' sub i ñuclel Dios. \m Chʌ'ʌch ts'ijbubil ti' t'an Dios, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 17 Che' jini Jesús ti' cʌyʌyob. Ti loq'ui majlel ti Jerusalén. Ti majli ya' ti saj lum Betania bʌ i c'aba' ba' ti' ñusʌ ac'bʌlel. \s1 Jesús ti' t'ojti'i tye' mach'ʌ ba'an i wut \r (Mr. 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Ti yijc'ʌlel che' ñac chʌncol i sujtyel majlel ti Jerusalén, Jesús ti yubi wi'ñal. \p \v 19 Ya' ti i ti' bij ti yilʌ juntyejc tye' higuera bʌ i c'aba'. Pero che' ñac ti' lʌc'ʌ jini tye' mach'an ti saj tyajbe i wut. I yopol jach an. Che' jini Jesús ti' sube cha'an ma'ix ba' bʌ ora mi quejel i cha' ac' i wut. Ti jini jach bʌ ora ti wa' queji i tyʌquin jini tye'. \p \v 20 Tyoj bʌc'ñʌjel ajcʌnt'añob i cha'an che' ñac ti yilʌ bajche' ti ujti. Ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Bajche'qui isujm che' saj ora jach ti tyʌqui jini tye'? che'ob. \p \v 21 Jesús ti' subeyob: Melel mic subeñetla mi muc'ʌch la' ch'ujbin ti jump'ej jach la' pusic'al cha'an chʌ'ʌch mi quejel i yujtyel, mi ma'an cha'p'ej la' pensal, mach jinic jach ch'ujbi la' cha'len bajche' ti la' wilʌ ti ujti yic'ot jini tye', pero ch'ujbi la' suben jini wits je'el cha'an i ch'uye' loq'uel i bʌ wʌ'wʌ'i, cha'an mi majlel ti ochel ya' ti colem ja'. Mi muq'uic la' ch'ujbin chʌ'ʌch mi quejel i yujtyel. \p \v 22 Mi muq'uic la' ch'ujbin ti jump'ej la' pusic'al mi quejel la' wʌq'uentyel chʌ bʌ jach yes mi la' c'ajtin ti oración. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I p'ʌtyʌlel i t'an Jesús \r (Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8) \p \v 23 Ti ochi ti templo Jesús. Che' mu' tyo ti cʌntisa ya' ti c'otiyob jini ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel cha'an israelob. Ti yʌlʌyob: ¿Baqui tyʌlem a we'tyel cha'an ma' niq'ui cha'len jini mu' ba a cha'len? ¿Majchqui ti yʌq'uet ili a we'tyel cha'an ma' niq'ui mele'? che'ob. \p \v 24 Jesús ti' jac'ʌ: Joñon je'el an chʌ bʌ com j c'ajtibeñetla. Mi ti la' jac'ʌ, che' jini mi quejel c subeñetla baqui tyʌlem que'tyel, che'en. \p \v 25 ¿Majchqui ti' xiq'ui jini Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja'? ¿Jim ba Dios o jim ba quixtyañujob? Che' ti yʌlʌ Jesús. Che' jini ti queji i bajñel subeñob i bʌ: ¿Bajche'qui yom mi lac jaq'ue'? Mi ti la cʌlʌ Dios ti xiq'ui mi quejel i cha' c'ajtibeñonla, ¿chucoch mach'an ti la' ch'ujbi? Che' mi quejel i yʌle', che'ob. \p \v 26 Pero mi ti la cʌlʌ winicob ti' xiq'ui, cho'onla, mux lac bʌc'ñan quixtyañujob como mi' lu' ña'tyañob jini Juan jiñʌch juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios, che'ob. \p \v 27 Che' jini ti' subeyob Jesús: Mach cujil lojon isujm majchqui ti' xiq'ui cha'an i yʌq'ue' ch'ʌm ja' jini Juan, che'ob. Che' jini Jesús ti' subeyob: Chʌ'ʌch joñon je'el, mach'an mic subeñetla baqui ch'oyol i p'ʌtyʌlel c t'an cha'an mic cha'len ili tyac. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an cha'tiquil alobob \p \v 28 Jesús ti' bej cha'le t'an. Ti yʌlʌ: ¿Bajche' mi la' pensalin jini mu' bʌ c subeñetla? An juntiquil winic an cha'tiquil alo' bʌ i yalobilob. Ti' sube juntiquil: Calobil, cucu ya' ti toñel tic ts'ujsubol che' mi ñumel ili q'uin, che'en. \p \v 29 Pero jini alob ti' jac'ʌ: Mach com c majlel, che'en. Pero ti wi'il ti' q'uextyʌ i pensal. Ti majli ti toñel bajche' ti subenti. \p \v 30 Ti ñumi ts'itya' ora jini winic ti majli ya' ba'an yambʌ i yalobil. Ti' xiq'ui majlel ti toñel je'el. Jini cha'ticlel bʌ i yalobil ti' jac'ʌ: Muc'ʌch quejel c majlel, c tyat, che'en. Pero mach'an ti majli. \p \v 31 Che' jini, ti jini cha'tiquil bʌ, ¿majchqui ti yoque cha'le bajche' yom i tyat? ¿Jim ba jini ñaxan bʌ? ¿Jim ba jini wi'ilix bʌ? che'en Jesús. Ti' jac'ʌyob: Jini ñaxan bʌ, che'ob. Che' jini Jesús ti' subeyob: Melel mic subeñetla cha'an jini xlot bʌ xch'ʌm tyojoñel yic'ot x'ixicob mu' bʌ i choñob i bʌ mi quejel i yumiñob Dios che' mach'an mi la' yumin Dios jatyetla. \p \v 32 Como jini Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' ti tyʌli i cʌntisañetla bajche' yom mi la' wajñel ti tyoj. Pero mach'an ti la' ch'ujbi cha'an melel i t'an. Pero jini xlot bʌ xch'ʌm tyojoñelob yic'ot x'ixicob mu' bʌ i choñob i bʌ ti' ch'ujbiyob. Pero jatyetla aunque ti la' wilʌ bajche' ti' q'uextyʌyob i pensal, mach'an ti la' q'uextyʌ la' pensal la' cʌye' la' mul cha'an la' ch'ujbin i t'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an jini simaron bʌ ajtroñelob \r (Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19) \p \v 33 Jesús ti' subeyob: Ñʌch'tyanla jini yambʌ lajoñel. An juntiquil i yum otyot ti yʌc'ʌ ti pʌc'ol jumpejt ts'ujsubol. Ti' joy corrajli. Ti' chajpʌ i yajñib ba' mi' pets'beñob loq'uel i ya'lel. Ti' ts'ʌpʌ chan bʌ i q'ueloñib, jiñʌch chan bʌ wa'lib cha'an i q'uintyan pañimil. Ti yʌc'ʌ ti majñʌntyel jini jumpejt ts'ujsubol. Che' jini ti majli ti ñajt bʌ pañimil. \p \v 34 Che' ti yorojlel i tyuc'ob ts'ujsub ti' choco majlel i yajtoñel ya' ba'an jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol cha'an mi' t'ox ch'ʌmben i wut bajche' ti wʌ alʌyob. \p \v 35 Pero jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol ti' chucuyob jini ajtoñelob. Ti' jats'ʌ juntiquil, ti' tsʌnsʌ yambʌ, ti' julu ti tyun yambʌ. \p \v 36 Jini i yum ts'ujsubol ti' cha' choco majlel yambʌ ajtroñelob. Pero más onix ti' choco majlel che' bajche' ti ñaxan. Pero jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol lajal ti' tyʌc'lʌyob. \p \v 37 Ti wi'il ti' xiq'ui majlel i yalobil como ti' pensali: Muc'ʌch i wersa q'uelob ti ñuc calobil, che'en. \p \v 38 Pero che' ñac jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol ti yilʌyob jini i yalobil i yum ts'ujsubol ti' subuyob i bʌ: Jiñʌch mu' bʌ i quejel i yochel ti yum jini ts'ujsubol. La' lac tsʌnsan. Che' jini mi quejel lac ch'ʌme' ili ts'ujsubol, che'ob. \p \v 39 Chʌ'ʌch ti' chucuyob. Ti' loc'sʌyob ti ts'ujsubol. Ti' tsʌnsʌyob. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \p \v 40 Che' jini Jesús ti' c'ajtibeyob jini ñuc bʌ curajob yic'ot jini xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob: ¿Che' mi tyʌlel jini i yum ts'ujsubol chuquiyes mi quejel i tyumben jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol mi la' wʌl? che'en. \p \v 41 Ti' jac'ʌyob: Mi quejel i tsʌnsañob jini simaron bʌ ajcʌñʌtya ts'ujsubol. Ma'ix mi quejel i saj p'untyʌntyel. Che' jini mi quejel i yʌq'uen jini ts'ujsubol ti majñʌntyel yaño' bʌ ajcʌñʌtya ts'ujsubol mu' bʌ quejel i t'ox aq'uen i wut che' ti yorojlel, che'ob. \p \v 42 Jesús ti' subeyob: ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios? An ba' mi yʌl: \q1 Jini tyun tsa' bʌ i chocoyob jini ajmel tyun bʌ otyot \q1 ti ochi ti' wentyʌlel oy ti xujc' otyot. \q1 Jiñʌch i cha'libal lac Yum. \q1 Tyoj bʌc'ñʌjel mi laj q'uele' jini tsa' bʌ i cha'le. \m Chʌ'ʌch an ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 43 Jesús ti' bej pejcʌyob jini ñuc bʌ curajob yic'ot jini xñoxob ano' bʌ ye'tyel. Ti' subeyob: Jin cha'an mic subeñetla: Ma' mi quejel la' bej aq'uentyel la' cʌñʌtyan i t'an Dios jatyetla israelet bʌ la. Pero mi quejel i yʌq'uentyelob jini mu' bʌ i ch'ujbiben bajche' ts'ijbubil, che'en. \p \v 44 Yic'ot cha'an jini tyun ujtyel bʌ cʌle', majchical jach mi yajlel ti pam jini tyun mi quejel i bic'tiyel. Pero mi jini tyun mi yajlel ti pam quixtyañu mi quejel i juch'e' bajche' ts'ubejn. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 45 Che' ñac ti yubiyob jini lajoñel tyac, jini ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ti' ña'tyʌyob cha'an chʌncol i tyajtyʌlob ti t'an. \p \v 46 Yomob i chuc Jesús cha'an mi yotsan ti cʌchol pero ti' bʌc'ñʌyob ame mi mich'añob quixtyañujob. Como jini quixtyañujob ti' ña'tyʌyob cha'an Jesús jiñʌch juntiquil tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios. \c 22 \s1 Lajoñel cha'an i q'uiñejel ñujpuñel \p \v 1 Jesús ti queji i suben quixtyañujob yambʌ lajoñel. Ti yʌlʌ: \p \v 2 Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios yic'ot juntiquil ñuc bʌ yumʌl tsa' bʌ i mele i q'uiñejel ñujpuñel cha'an alo' bʌ i yalobil. \p \v 3 Ti' xiq'ui majlel ajtroñelob i cha'an cha'an mi majlel i pʌyob tyʌlel pejtyelel tsa' bʌ wʌ subeyob tyʌlel. Pero mach yomobix tyʌlel. \p \v 4 Che' jini ti' xiq'ui majlel yambʌ ajtroñelob. Ti yʌlʌ: Subeñob jini tsa' bʌ wʌ subentiyob tyʌlel cha'an tsa'ix c chajpʌ uch'el. Tsa'ix c xiq'ui ti tsʌnsʌntyel tyat wacax yic'ot jujp'em bʌ alʌq'uil. Lu' chajpʌbilix. Yom tyʌlicob cha'an mi lac mele' i q'uiñejel ñujpuñel, che'etla ma' subeñob, che'en jini ñuc bʌ yumʌl. \p \v 5 Pero mach'an ti' jac'ʌyob jini tsa' bʌ wʌ subentiyob. Juntiquil ti majli ya' ti' chol, yambʌ ti majli ti choñoñel. \p \v 6 Yaño' bʌ ti' chucuyob jini ajtroñelob tsa' bʌ xiq'ui majlel jini ñuc bʌ yumʌl. Ti' wen tyʌc'lʌyob jinic tyo ti' tsʌnsʌyob. \p \v 7 Che' jini, ti wen mich'ʌ jini ñuc bʌ yumʌl. Ti' xiq'ui majlel soldadojob cha'an i tsʌnsañob jini ajtsʌnsajob yic'ot cha'an i pulbeñob i lum. \p \v 8 Che' jini, jini ñuc bʌ yumʌl ti' sube jini ajtroñelob: Lu' chajpʌbil i q'uiñejel ñujpuñel pero mach saj weñob cha'an mi tyʌlelob jini wʌ subebilobix bʌ. \p \v 9 Cucu ya' ti colem bij tyac. Subenla tyʌlel majchical jach mi la' tyaj ya' ti bij, che'en. \p \v 10 Jini ajtroñelob ti majliyob ya' ti colem bij tyac. Ti' pʌyʌyob majlel ti' q'uiñejel ñujpuñel ti pejtyelelob tsa' bʌ i tyajayob, mi simaroño' bʌ mi utso' bʌ. Chʌ'ʌch ti lu' bujt'i i yotyot jini ñuc bʌ yumʌl chʌncol bʌ i mele' q'uiñejel. \p \v 11 Che' jini ti ochi ñuc bʌ yumʌl i q'uel jini pʌyʌlob bʌ ti q'uin. Ti' q'uele ya' an juntiquil winic mach'ʌ ba'an xojol bʌ i bujc che' bajche' i tyʌlel ti' xojoyob che' yorojlel q'uiñejel. \p \v 12 Ti' sube: Pi'ʌl, ¿bajche'qui isujm ti ochiyet wʌ'i che' mach'an xojol a cha'an a bujc che' bajche' i tyʌlel mi' xojob che' chʌncol q'uiñejel? che'en. Pero mach'an ti' jac'ʌ jini winic. \p \v 13 Che' jini, jini ñuc bʌ yumʌl ti' sube yajtroñelob chʌncol bʌ i ñusan waj ya' ti mesa tyac: Cʌchʌla ti yoc ti' c'ʌb. Chocola ya' ba' ic'jowan, ba' mi quejel ti uq'uel yic'ot tsʌts mi quejel i c'uxob i yej cha'an ti' c'uxel, che'en. Chʌ'ʌch ti yʌlʌ ti lajoñel Jesús. \p \v 14 Ti yʌlʌ je'el: Che' bajche' an cabʌl pʌyʌlo' bʌ cha'an mi yochelob ya' ba' mu' ti yumʌl Dios pero mach'an cabʌl yajcʌbilob ti Dios cha'an mi yochelob, che'en. \s1 T'an cha'an tyojoñel \r (Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26) \p \v 15 Ti majli fariseojob. Ti' lajayob i t'an cha'an i jop' i yʌq'uen i yʌle' Jesús chʌ bʌ jach bʌ t'an ch'ujbi bʌ i contrajiñob cha'an i yʌc' ti melol Jesús. \p \v 16 Che' jini, jini fariseojob ti' choco majlel cha'tiquil uxtiquil i pi'ʌlob yic'ot cha'tiquil uxtiquil loq'uemo' bʌ ti junmujch' quixtyañu herodianojo' bʌ i c'aba' cha'an mi motin majlelob i pejcan Jesús. Ti' subeyob: Maestro, cujil lojon isujm cha'an melelʌch chʌ bʌ ma' wʌle' yic'ot tyojʌch ma' cʌntisan quixtyañu i t'an Dios ti ñoj melel bʌ t'an. Ma' majch ma' bʌc'ñan. Junlajal jach ma' q'uel winicob mi an i ye'tyel mi ma'an i ye'tyel, che'ob. \p \v 17 Jin cha'an subeñon lojon: ¿Bajche' ma' wʌl? ¿Yom ba mi la cʌq'uen tyojoñel ñoj ñuc bʌ yumʌl, o mach yom? che'ob. \p \v 18 Pero Jesús yujil isujm cha'an yom jach i jop'ben i mul. Ti' subeyob: Cha'chajp la' pensal. ¿Chucoch mi la' jop' la' wʌc'on ti melojel? \p \v 19 Pʌs'eñon jini tyaq'uin mu' bʌ la' c'ʌn la' tyoje' tyojoñel, che'en. Che' jini ti' ch'ʌmʌ tyʌlel junwejch tyaq'uin denario* bʌ i c'aba'. \p \v 20 Che' ñac ti' q'uele Jesús jini tyaq'uin ti' c'ajtibeyob: ¿Majchqui i loc'om wʌ' bʌ an ti tyaq'uin? ¿Majchqui i c'aba' wʌ' ts'ijbubil? che'en. \p \v 21 Ti' jac'ʌyob: I cha'an jini ñoj ñuc bʌ yumʌl, che'ob. Che' jini Jesús ti' subeyob: Aq'uenla ñoj ñuc bʌ yumʌl i cha'an bʌ yumʌl, aq'uenla Dios i cha'an bʌ Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Che' ñac ti yubi bajche' ti' jac'ʌ Jesús, tyoj bʌc'ñʌjel ti yubiyob. Ma' chʌ bʌ yambʌ ti yʌlʌyob. Ti cha' sujtiyob. \s1 C'ajtibal cha'an bajche' mi tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ \r (Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40) \p \v 23 Ti jin jach bʌ q'uin ti c'otiyob cha'tiquil uxtiquil saduceo* ya' ba'an Jesús. Jiñʌch mu' bʌ i yʌlob cha'an mach'an mi lac cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Ti' subeyob Jesús. \p \v 24 Maestro, Moisés ti' cʌybeyonla ts'ijbubil bʌ mandar cha'an bajche' mi' cha'len mi ti sajti juntiquil winic mi ti bajñel cʌyle i yijñam che' max tyo ba'an i yalobil. Ti yʌlʌ yom i wersa pʌyben i yijñam i yʌscun jini ijts'iñʌl bʌ cha'an i yalobil mi' tyejchben i jiñʌjlel jini tsa' bʌ sajti. Che' ti yʌlʌ Moisés, che'ob. \p \v 25 Che' jini, wʌ' ba'añonla an siete winicob yoque i yijts'iñob i bʌ. Ti' pʌyʌ i yijñam jini ascuñʌl bʌ. Ti sajti. Cha'an ma' ti' cʌyʌ yalobil, jini ijts'iñʌl bʌ ti' pʌybe i yijñam i yʌscun. \p \v 26 Chʌ'ʌch ti lu' ujti. Ti sajti jini cha'ticlel bʌ yic'ot uxticlel c'ʌlʌ jintyo ti sajti sietyejlel hermano. \p \v 27 Ti wi'il che' tsa'ix sajti ti sietejlel ti sajti je'el jini x'ixic. \p \v 28 Che' jini, ti yorojlel i cha' tyejchelob jini sajtyemo' bʌ, ¿majchqui i ñoxi'al jini x'ixic mi a wʌl como ti sietejlelob ti' pʌyʌyob cha'an i yijñam? Che' ti yʌlʌyob. \p \v 29 Jesús ti' subeyob: An la' ñajayel tyac como mach'an mi la' ch'ʌmben isujm jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios, mi i p'ʌtyʌlelic Dios. \p \v 30 Como che' mi' cha' tyejchelob loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ, ma'ix mi' pʌyob i yijñamob, ma'ix mi' sijintyelob je'el. Mi quejel i yajñelob che' bajche' mi yajñel ajtroñelob i cha'an Dios ya' bʌ añob ti panchan. \p \v 31 Jiñʌch i sujmlel cha'an melelʌch mi cha' tyejchel sajtyemo' bʌ. ¿Mach'a ba'an q'uelel la' cha'an tsa' bʌ i sube Dios lac pi'ʌlob israelo' bʌ? Dios ti yʌlʌ: \p \v 32 Joñon i Dioson Abraham, i Dioson Isaac, i Dioson Jacob, che'en. Dios mach i Diosic sajtyemo' bʌ. I Diosʌch jini cuxulo' bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. Como aunque sajtyem i bʌc'tyal pero cuxul i ch'ujlel. \p \v 33 Che' ñac ti yubiyob bajche' ti' jac'ʌ Jesús, tyoj bʌc'ñʌjelob quixtyañu cha'an i cʌntisa. \s1 Jini más ñuc bʌ mandar \r (Mr. 12.28-34) \p \v 34 Che' ñac jini fariseojob ti yubi bajche' ti' ñʌch'choco Jesús jini saduceojob, ti' much'quiyob i bʌ cha'an i pensalin chʌ bʌ mi' cha'leñob. \p \v 35 Juntiquil ajcʌntisa cha'an mandar ti queji i pejcan Jesús cha'an jach yom i yilpusic'len cha'an yom i contrajin ti' t'an. Ti yʌlʌ: \p \v 36 Maestro, ¿baqui bʌ más ñuc ti pejtyelel mandar tyac? che'en. \p \v 37 Jesús ti' jac'ʌ: P'untyan la' Yum la' Dios ti pejtyelel la' pusic'al, ti pejtyelel la' ch'ujlel yic'ot ti pejtyelel la' ña'tyʌbal, che'en. \p \v 38 Jiñʌch jini más ñuc bʌ mandar. \p \v 39 Lʌc'ʌl lajal bʌ yic'ot cha'p'ejlel mandar. Mi yʌl: P'untyan a pi'ʌlob ti chumtyʌl lajal bajche' mi a bajñel p'untyan la' bʌ, che'en. \p \v 40 Cha'an ti jini cha'p'ej mandar ti mejli ti pejtyelel i mandar tyac Moisés yic'ot i cʌntisa tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 ¿Majchqui jini Cristo? \r (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44) \p \v 41 Che' ñac ya' tyo much'quibilob fariseojob Jesús ti' c'ajtibeyob: \p \v 42 ¿Bajche' mi la' wʌle' jatyetla? ¿Majchqui jini Cristo? che'en. Ti' jac'ʌyob: Cristo i jiñʌjlelʌch David, che'ob. \p \v 43 Che' jini Jesús ti' subeyob: ¿Bajche' isujm che' Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios ti yʌq'ue i yʌle' David Cristo ti yumʌl i cha'an? Como David ti yʌlʌ: \q1 \v 44 Jini lac Yum ti' sube jini c Yum: \q1 Buchi tic ñoj cha'an tsiquilʌch a ñuclel \q1 jintyo mic cʌq'ueñet cha'an a jisʌben i p'ʌtyʌlel a contrajob. \m Che' ti subenti Cristo ti Dios che' ti' tyaja ti t'an jini David. \p \v 45 Che' jini Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Bajche' isujm cha'an jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios i jiñʌjlel David che' je'el yumʌl i cha'an? che'en. \p \v 46 Ma' majch ti mejli i cha' jac'ben i t'an Jesús. Ti jim bʌ q'uin ti tyejchi i bʌc'ñañob i jop' i cha' c'ajtibeñob Jesús yan tyac bʌ. \c 23 \s1 Jesús mi' tyaj ti t'an fariseojob yic'ot ajcʌntisajob cha'an mandar i cha'an israelob \r (Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Che' jini Jesús ti' sube quixtyañujob yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an: \p \v 2 Jini ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob yic'ot jini fariseojob wen yujilob pejtyelel i sujmlel ts'ijbubil ti i mandar Moisés. \p \v 3 Yom mi la' jac'ben i t'an. Yom mi la' cha'len bajche' mi' subeñetla cha'an jini mandar tyac. Pero mach yom la' lolon cha'len bajche' mi la' wilan mi' cha'leñob. Como mi' bajñel ñusan i cha'len bajche' mi' cʌntisañetla la' cha'len. \p \v 4 Ma'an majch ch'ujbi i lu' ts'ʌctisan ti pejtyelel bajche' mi' cʌntisañob quixtyañujob i yajñelob. Como ti' lolon oc' isʌ jini mandar tsa' bʌ yʌq'ue Moisés. Che' bajche' chʌncol i yʌq'uen i cuche' ñoj al bʌ i cuch quixtyañujob yubil. Pero i bajñelob mach'an mi' saj cotyañob i cuche' tsa' bʌ i bajñel oc'ʌsʌyob mi yic'ot junts'ijtic i yal c'ʌb mi' cotyañob, yubil. \p \v 5 Ti pejtyelel chʌ bʌ jach mi' cha'leñob che' jach mi' cha'len cha'an mi' q'uejlel ti wen ti quixtyañujob. Jini fariseojob yic'ot ajcʌntisajob mi' cʌchob ti' pam yic'ot ti c'ʌb ts'itya' colem bʌ jun ba' ts'ijbubil i t'an Dios. Más on i ch'ʌjlil i yoc i bujc che' bajche' i tyʌlel mi' xojob yambʌ quixtyañujob. \p \v 6 Mi' mulañob jini más wen tyac bʌ buchlibʌl ya' ti q'uiñejel tyac. Yic'ot ti i templo israelob yom i buchtyʌl ya' ba' mi buchtyʌl jini quixtyañujob mu' bʌ i q'uejlel ti ñuc. \p \v 7 Yomob cha'an quixtyañujob mi' saludaliñob ti calle tyac che' bajche' mi an i ñuclel. Che' ti' tyaja ti t'an fariseojob yic'ot ajcʌntisajob cha'an mandar i cha'an israelob Jesús. \p \v 8 Pero jatyetla, mach yom mi la' chan isan la' bʌ cha'an mi la' wʌq'uen quixtyañujob i pejcañetla ti maestro. Como ti la' pejtyel la' wermañujob la' bʌ. An juntiquil jach la' maestrojon. \p \v 9 Mach la' pejcan ti la' tyat yambʌ winicob wʌ' ti mulawil. Como an juntiquil jach bʌ la' tyat, jiñʌch jini am bʌ ti panchan. \p \v 10 Yic'ot mach la' wʌq'uen quixtyañujob i pejcañetla ti i yum, como an juntiquil jach la' yumon, Cristojon yajcʌbil bʌ i cha'an Dios. \p \v 11 Jini mu' bʌ i q'uejlel ti más ñuc ya' ti' tyojlel Dios, jiñʌch jini mu' bʌ i cha'len cotyaj ti tyojlel i pi'ʌlob. \p \v 12 Como majchical jach mi' lolon pʌt i bʌ ti ñuc mi quejel i ju'sʌntyel. Pero jini pec'o' bʌ i pusic'al mi quejel i q'uejlel ti ñuc. \p \v 13 P'ump'uñetla che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Como che' bajche' mi la' cʌntisan quixtyañujob chʌncol la' mʌctyʌbeñob i yumiñob Dios. Jatyetla je'el ma'ix mi la' yumin Dios yic'ot ma'ix mi la' wʌc'ob i yumiñob Dios jini yomo' bʌ. \p \v 14 P'ump'uñetla che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Como mi la' lolon chilbeñob i yotyot tyac xmeba' ixicob cha'an bajche' mi la' lotiñob. Mi la' lolon mele' tyam bʌ oración cha'an mi la' mʌctyʌbeñob quixtyañujob i ña'tyan bajche' mi la' cha'len. Cha'an chʌ'ʌch mi la' cha'len más tyo wocol mi quejel la' wʌq'uentyel la' xot'e la' mul. \p \v 15 P'ump'uñetla che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Mi la' majlel ti ñajt tyac bʌ pañimil. Mi la' c'axel ti junxejlel colem ja' cha'an la' sajcan juntiquil mu' bʌ la' wʌq'uen i q'uextyan i pusic'al cha'an bajche' mi' ch'ujbin Dios cha'an mi' ch'ujbin bajche' mi la' lolon cʌntisañob. Pero che' tsa'ix i sutqui i bʌ quixtyañu cha'an ti la' caj, más leco bajche'etla mi quejel i yajñelob. Ti pejtyeleletla mi quejel la' ñusan wocol ti xot'mulil ti c'ajc. \p \v 16 P'ump'uñetla che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla ajcʌntisajetla, como che' bajche' muts'ul la' wut bʌ ajpʌs bijetla yubil. Mi la' lolon ale' mi an majch mi' tyaje' ti t'an templo cha'an mi' wa'chocon i t'an, mach wersa mi' cha'len jini tsa' bʌ yʌlʌ. Pero mi ti' tyaja ti t'an jini oro am bʌ ti templo wersa mi' cha'len chʌ bʌ yes ti yʌlʌ, lolon che'etla. \p \v 17 Mach'an mi la' ña'tyan. Muts'ul la' wut. ¿Baqui bʌ más ñuc mi la' wʌl? ¿Jim ba jini oro? ¿Mach'a ba jini templo ba' mi' tyaj i c'ʌjnibal oro cha'an Dios? \p \v 18 Yic'ot je'el mi la' wʌle': Mi an majch mi' tyaje' ti t'an i yajñib i majtyan Dios cha'an mi' wa'chocon i t'an, mach wersa mi' cha'len jini tsa' bʌ yʌlʌ. Pero mi ti' tyaja ti t'an i majtyan Dios am bʌ ti yajnib i majtyan Dios, mi la' wʌle' cha'an wersa mi' cha'len jini tsa' bʌ yʌlʌ, lolon che'etla. \p \v 19 Mach'an mi la' ña'tyan. Muts'ul la' wut. ¿Baqui bʌ más ñuc? ¿Jim ba i majtyan Dios o mach'a ba i yajnib i majtyan Dios ba' mi' tyaj i c'ʌjnibal i majtyan Dios? \p \v 20 Como jini mu' bʌ i tyaje' ti t'an i yajnib i majtyan Dios cha'an mi' wa'chocon i t'an, mach jinic jach jini i yajnib i majtyan Dios mi' tyaje' ti t'an pero mi' tyaj ti t'an je'el ti pejtyelel chʌ bʌ tyac an ti pam i yajnib. \p \v 21 Jini mu' bʌ i tyaj ti t'an templo cha'an i wa'chocon i t'an mach jinic jach jini templo mi' tyaje' ti t'an pero mi' tyaj ti t'an Dios je'el mu' bʌ i yajñel ya' ti templo. \p \v 22 Yic'ot je'el mu' bʌ i tyaje' ti t'an jini panchan cha'an mi' wa'chocon i t'an mach jinic jach panchan mi' tyaj ti t'an pero mi' tyaje' ti t'an je'el jini ñuc bʌ i buchlib Dios yic'ot jini am bʌ ti' buchlib. \p \v 23 P'ump'uñetla che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Mi la' wʌq'uen Dios junchajp loq'uem bʌ ti diez tyac jini pimel tyac menta bʌ i c'aba' yic'ot anís yic'ot comino. Pero mach'an mi la' jac' la' cha'len jini más ñuc bʌ cʌntisa ts'ijbubil bʌ ti mandar tyac. Jini más ñuc bʌ jiñʌch jini tyoj bʌ melojel, yic'ot p'untyaya cha'an la' wom la' cotyan la' pi'ʌlob yic'ot i xuc'tyʌlel la' pusic'al ti' tyojlel Dios. Yom mi la' wʌq'uen jujunchajp loq'uem ti diez tyac ofrenda pero yom mi la' cha'len jini yambʌ wen tyac bʌ je'el. \p \v 24 Muts'ul la' wut bʌ ajpʌs bij yubil. Cha'an mach'an mi la' ña'tyan i sujmlel jini chʌncol bʌ la' cʌntisan mi la' pʌse' che' bajche' ñoj ñuc jini mach'ʌ ba'an ñoj ñuc i sujmlel tyac. Pero mi la' lolon ñusan la' cʌntisan jini ñoj ñuc bʌ i sujmlel tyac. Che' bajche' muq'uic la' chic loq'uel jini us yubil ti jini mu' bʌ la' jape', pero mi la' buq'ue más colem bʌ animal camello bʌ i c'aba' yubil. \p \v 25 P'ump'uñetla cha'an bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Ti q'uelol che' bajche' wen bʌ quixtyañujet bʌ la, pero ti la' pusic'al bele' la' wom xujch' yic'ot mi la' niq'ui mulan chʌ bʌ an i cha'an la' pi'ʌlob. Che'ʌch bajche' mi la' wen poque' i pat vaso yic'ot ch'ejew pero ya' ti mal but'ul ti xujch' yic'ot yambʌ mach'ʌ wen bʌ. \p \v 26 Muts'ul la' wut bʌ fariseojet bʌ la yubil. Jini yom bʌ jiñʌch cha'an mi la' ñaxan sʌc isan la' pusic'al. Che' jini sʌquetixla ti mal yic'ot ti q'uelol. Che' bajche' mi la' ñaxan poc i mal vaso yic'ot ch'ejew yubil. Che' jini sʌquix ti mal yic'ot ti pat. \p \v 27 P'ump'uñetla che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Como lajaletla che' bajche' tyun bʌ i yotyotlel tyac ch'ujlelʌl. C'otyajax sʌsʌc cha'an boñolix ti tyan, pero ya' ti mal bibajax cha'an but'ul ti bʌquel tyac yic'ot chʌ bʌ jach pʌc'benix. \p \v 28 Chʌ'ʌch añetla yubil. Tyoj mi la' pʌs la' bʌ ti' wut quixtyañujob. Pero but'ul la' pusic'al ti lot yic'ot simaronlel. \p \v 29 P'ump'uñet bʌ la cha'an bajche' mi quejel la' ñusan wocol jatyetla fariseojet bʌ la yic'ot ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Cha'chajp la' pensal. Mi la' mele' tyun bʌ i yotyotlel ti pam ba' ti mujqui ch'ujlelʌl cha'an la' c'ajtisan jini tsa' bʌ i xiq'ue yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Mi la' ch'ʌle' i crusil i wentyʌlel ya' ba' ti ch'ujñʌntiyob jini quixtyañujob tsa' bʌ ajniyob ti tyoj ti ñoj oniyix. \p \v 30 Mi la' wʌle': Mi wʌ'ic añon lojon wʌ' ti mulawil che' wʌ' ti ajniyob jini lac yumob ti ñoj oniyix ma'an ti lojon cotyʌyob i tsʌnsan jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, lolon che'etla. \p \v 31 Pero cha'an chʌ'ʌch mi la' wʌle' chʌncox la' wʌc' ti tsictiyel cha'an i jiñʌjleletla jini tsa' bʌ i tsʌnsʌyob jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. \p \v 32 Ts'ʌctisan, che' jini, jini tsa' bʌ tyejchi i cha'len jini la' yumob ti ñoj oniyix. Chʌ'ʌch ti subeyob cha'an Jesús ti' wʌ ña'tyʌ cha'an mi quejel i tsʌnsʌntyel. \p \v 33 Jesús ti yʌlʌ je'el: Jatyetla lajaletla bajche' lucum tyac. ¿Bajche' mi quejel la' puts'tyan xot'mulil ti c'ajc mi la' wʌl? Mach saj ch'ujbi. \p \v 34 Mi quej c xiq'ue' tyʌlel wʌ' ba' añetla jini mu' bʌ i xiq'ue' yʌle' Dios, yic'ot winicob am bʌ cabʌl i ña'tyʌbal yic'ot ajcʌntisajob. Pero an mu' bʌ quejel la' tsʌnsañob. An mu' bʌ quejel la' joc'tyʌl ti cruz cha'an la' tsʌnsañob. An mu bʌ quejel la' jats' ti pʌchi ya' ti templo tyac. An mu' bʌ quejel la' wen tyʌc'lan. Che' mi majlelob ti yambʌ lum ya' mi quejel la' majlel la' tsʌclañob majlel cha'an la' bej tyʌc'lañob. \p \v 35 Jin cha'an Dios mi quejel i yotsan ti la' wenta che' bajche' mi ti la' tsʌnsʌyob yubil ti pejtyelelob jini tyoj bʌ quixtyañujob tsa' bʌ tsʌnsʌntiyob c'ʌlʌ ti tsʌnsʌnti jini tyoj bʌ Abel ti ñoj oniyix, c'ʌlʌ ti tsʌnsʌnti Zacarías i yalobil bʌ Berequías tsa' bʌ tsʌnsʌyob ya' ti jajp templo ya' ti t'ejl ba' ti puluyob i majtyan Dios ti ñoj oniyix. \p \v 36 Melelʌch mic subeñetla cha'an ti caj pejtyelel jini tsa' bʌ ujti c'ʌlʌ ti ñoj oniyix mi quejel i yʌq'uentyel i xot'e' che' bajche' mi i mulobʌch ili quixtyañujob año' bʌ ti mulawil wale iliyi. Che' ti' yʌlʌ Jesús como mi quejel i tsʌnsañob. \s1 Jesús ti yuc'tyʌ Jerusalén \r (Lc. 13.34-35) \p \v 37 Jatyetla añet bʌ la ti Jerusalén mu' bʌ la' tsʌnsan jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios, mu' bʌ la' jule' ti tyun jintyo ti tsʌnsʌnti jini ajsubt'añob tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios. Jayyajlel com c much'quiñetla yubil che' bajche' ña' mut mi luts i yal. Pero mach la' wom. \p \v 38 Q'uele a wilan la' colem templo mi quejel i joch cʌytyʌl. \p \v 39 Ma'ix mi quejel la' cha' ilañon jintyo ti yorojlel mi quejel la' wʌl: La' sujbic a ñuclel jatyet mu' bʌ a tyʌlel cha'an che' yom Dios. Chʌ'ʌch mi quejel la' wʌle'. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 24 \s1 Jesús ti wʌ alʌ mi quejel i jisʌntyel templo \r (Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Jesús ti loq'ui ti templo*. Ti queji i majlel. Ya' ti c'oti ajcʌnt'añob i cha'an. Ti queji i pʌsben Jesús i c'otyajlel jini templo. \p \v 2 Pero Jesús ti yʌlʌ: Q'uele bajche' yilal. Pero melel mic subeñetla ma'ix mi quejel i saj cʌytyʌl mi jump'ejlic tyun ti pam yambʌ. Mi quejel i lu' jisʌntyel. Che' ti wʌ alʌ Jesús. \s1 Señʌjlel tyac cha'an i yujtibal mulawil \r (Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Ti majliyob ti jump'ej wits Olivajol bʌ i c'aba'. Che' ñac ya' buchul Jesús ti c'otiyob ajcʌnt'añob i cha'an, cha'an i bajñel pejcan. Ti yʌlʌyob: Com a subeñon lojon jalajqui mi quejel i ts'ʌctiyel pejtyelel jini. ¿Chuqui ti seña mi quejel i pʌstyʌl che' i yorojlel mi quejel a cha' tyʌlel, che' i yorojlel mi quejel i jilel mulawil? che'ob. \p \v 4 Che' jini, Jesús ti' subeyob: Yom wen xuc'uletla cha'an ma' majch ch'ujbi i lotiñetla. \p \v 5 Como cabʌlob mi quejel i tyʌlelob mu' bʌ i quejel i c'ʌmbeñon j c'aba'. Mi quejel i lolon alob: Joñon Cristojon, yajcʌbilon bʌ i cha'an Dios, che'ob mi quejel i yʌlob. Cabʌl mi quejel i lotintyelob. \p \v 6 Mi quejel la' wubin ti alol an guerra wʌ'i mi ya'i mi ba'ical. Pero mach yom mi la' cha'len bʌq'uen. Chʌ'ʌch mi quejel i wersa yujtyel. Pero max tyo jinic i yujtibal mulawil. \p \v 7 Junmujch' quixtyañu mi quejel i contrajin yambʌ junmujch'. Yumʌlob yic'ot año' bʌ ti' wenta mi quejel i cha'len guerra ti i contra yambʌ yumʌl. Ti cabʌl pañimil tyac mi quejel wi'ñal yic'ot c'am'an tyac yic'ot yujquel lum tyac. \p \v 8 Pejtyelel iliyi i tyejchibal jax tyo wocol mu' bʌ quejel i ñusañob quixtyañujob. \p \v 9 Che' jini mi quejel i chuquetla cha'an i yʌq'uetla ti tyʌc'lʌntyel. Mi quejel i tsʌnsañetla. Ti pejtyelelob año' bʌ ti mulawil mi quejel i ts'a'q'ueletla cha'an tij caj. \p \v 10 Ti jim bʌ ora cabʌl mi quejel i cʌy i ch'ujbiñon. Mi quejel i ts'a'q'uelob yic'ot mi quejel i yʌc'ob ti' c'ʌb i contrajob jini yaño' bʌ mach'ʌ ba'an ti' cʌyʌ i ch'ujbiñon. \p \v 11 Mi quejel i tyʌlel cabʌl xlotyob mu' bʌ i lolon yʌlob cha'an xiq'uilob tyʌlel i cha'an Dios. Cabʌlob mi quejel i lolon ch'ujbiñob. \p \v 12 Mi quejel i ñoj oc'an simaronlel. Cha'an ti caj i simaronlel, cabʌl mi quejel i cʌyob i p'untyañob i pi'ʌlob. \p \v 13 Pero majchical jach bej xuc'ul mi' cuche' i wocol c'ʌlʌ ti yujtibal wocol tyac mi quejel i cotyʌntyel. \p \v 14 Mi quejel i sujbel ti pejtyelel pañimil tyac jini wen bʌ t'an cha'an i yumintyel Dios cha'an mi lu' ubiñob ti pejtyelel quixtyañujob. Che' jini mi quejel i tyʌlel i yorojlel mi jilel mulawil. \p \v 15 Mi quejel la' wilan mi yujtyel bajche' ti wʌ alʌ tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios Daniel bʌ i c'aba'. Ti' ts'ijbu cha'an mi quejel la' wilan jini ñoj bibajax bʌ mu' bʌ i jisan cabʌl chʌ bʌ yes tyac ya'ix wa'al ya' ba' mach yom ochic ti ch'ujul bʌ ajnibʌl ti colem templo ya' ti Jerusalén. Jini mu' bʌ i q'uele' ili jun yom i ch'ʌmben isujm che' mi yilan bajche' jini, cha'an jiñʌch jini tsa' bʌ wʌ ajli. \p \v 16 Che' jini, jini año' bʌ ti Judea che' mi' q'uele' bajche' mi yujtyel yom puts'icob majlel ti wits. \p \v 17 Ti jim bʌ ora jini am bʌ ti' pat i yotyot mach yom jalec cha'an i yochel i ch'ʌme' loq'uel chʌ bʌ an i cha'an ti i yotyot. \p \v 18 Jini am bʌ ti cholel mach yom cha' sujtic ti yotyot mi cha'anic i loc'san i pislel. \p \v 19 Ñoj p'ump'uñob che' bajche' mi quejel i ñusañob wocol jini x'ixicob cʌñʌtyʌbil tyo bʌ i cha'an i yalobil yic'ot jini chʌncol tyo bʌ i tsu'san i yalobil. \p \v 20 C'ajtibenla Dios ti oración cha'an mach ti yorojlel tsʌñal mi la' wersa majlel ti puts'el, mi ti i q'uiñelel c'aj oj, che'en. \p \v 21 Ñoj wocol mi quejel i yujtyel ti ili bʌ q'uin tyac. Más wocol che' bajche' ti pejtyelel wocol tyac c'ʌlʌ ti tyejchibal mulawil c'ʌlʌ ti yujtibal mulawil. Mach'an ba' bʌ ora lajal bʌ wocol mi quejel i ñumel. \p \v 22 Mi mach'an mi' com isan ili q'uin tyac Dios, mach'an majch i cuchu. Pero mi quejel i com isʌntyel cha'an ti caj mi' p'untyan Dios jini tsa' bʌ i wʌ yajcʌ cha'an i yajñel ti i cha'añʌch. \p \v 23 Che' jini mi an majch mi' subeñetla: Q'uele wʌ' an wʌ'i jini Cristo, yajcʌbil bʌ i cha'an Dios, che'en, o yambʌ mi yʌle': Q'uele ya'an jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios ya'i, che'en, mach yom mi la' ch'ujbin. \p \v 24 Como mi quejel i tyʌlel cabʌl xlotyob mu' bʌ i lolon subob i bʌ ti Cristo, jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios. An mu' bʌ i lolon yʌlob cha'an xiq'uilob tyʌlel i cha'an Dios. Mi quejel i pʌsob seña tyac yic'ot ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel cha'an yom i lotiñob mi jinic yajcʌbilo' bʌ i cha'an Dios mi ti mejliyob. \p \v 25 Pero tsa'ix c wʌ subetla bajche' mi quejel i yujtyel. \p \v 26 Jin cha'an mi ti' subeyetla: Q'uele ya'an Cristo ya' ti tyʌquin bʌ joch lum, che'ob, mach yom majliquetla. O mi ti subeyetla: Q'uele wʌ'an Cristo ti mali ili otyot, che'ob, mach yom la' ch'ujbin. \p \v 27 Como che' lajal bajche' mi tsictiyel i c'ʌc'al chajc c'ʌlʌ ya' ba' mi' pasel q'uin c'ʌlʌ ya' ba' mi' p'ʌjquel q'uin chʌ'ʌch je'el mi quejel c tsictiyel ti' wut pejtyelel quixtyañujob che' mic cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. \p \v 28 Ba'ical jach an chʌ bʌ chʌmen ya' mi quejel i much'quiñob i bʌ xtya'jol. Che' ti yʌlʌ Jesús. Ti lajoñel yom i yʌle' che' but'ul mulawil ti i simaronlel quixtyañujob Jesús mi quejel i tyʌlel i melob. \s1 Bajche' yilal mi quejel i cha' tyʌlel Jesús \r (Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-33; 17.26-30, 34-36) \p \v 29 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Che' ti jin jach bʌ ora che' ñumeñix i yorojlel wocol mu' bʌ i wersa ñumel, mi quejel i yic'an jini q'uin. Mach'an mi quejel i lejmel i c'ʌc'al uw. Mi quejel i yajlel tyac jubel ec'. Jinic tyo chʌ bʌ an ti chan mi quejel i nijcʌyel. \p \v 30 Che' jini ya' ti chan mi quejel i yilañob seña che' mic tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. Ti pejtyelelob año' bʌ ti mulawil mi quejel i lu' cha'leñob uq'uel. Mi quejel i yilañoñob Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob che' mi quejel c tyʌlel ti tyocal tic p'ʌtyʌlel yic'ot ti ñoj c'otyajax bʌ c ñuclel. \p \v 31 Ti c'am bʌ i t'an trompeta mu' bʌ i yuctisʌntyel mi quejel c xic' tyʌlel ajtroñelob i cha'an bʌ Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan. Mi quejel i much'quiñob jini yajcʌbilo' bʌ i cha'an Dios ti chʌnwejlel mulawil c'ʌlʌ ba'ical jach añob. \p \v 32 Cʌñʌla jini lajoñel cha'an jini higuera tye'. Che' an i buts, che' chʌncol ch'oquiñejel i yopol che' jini mi la' ña'tyan lʌc'ʌlix i yorojlel q'uin tyunil. \p \v 33 Che' je'el che' mi la' q'uel chʌncol i yujtyel tyac iliyi, lʌc'ʌlix i yorojlel mi quejel c cha' tyʌlel. Mero más lʌc'ʌlix mach tyalon, yubil. \p \v 34 Melel mic subeñetla mi quejel i yujtyel tyac ti pejtyelel iliyi che' max tyo ti sajtiyob ili quixtyañujob año' bʌ ti ili ora. \p \v 35 Mi quejel i sʌc jilel majlel ti pejtyelel jini chan yic'ot mulawil, pero c t'an mach saj jil. \p \v 36 Mach'an majch yujil baqui bʌ q'uin o baqui bʌ ora mi quejel i yujtyel jini, mi ajtroñelobic i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan. Jini jach c Tyat am bʌ ti panchan yujil isujm. Mi jinic joñon i yalobilon mach cujil isujm. \p \v 37 Che' lajal che' bajche' ti ujti che' ñac wʌ' an ti mulawil Noé bʌ i c'aba' chʌ'ʌch je'el mi quejel i yujtyel ti yorojlel che' mic cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. \p \v 38 Che' ñac wʌ' an ti mulawil Noé, che' max tyo ti tyʌli jini but' ja', quixtyañujob ti' cha'leyob uch'el, ti' cha'leyob ñujpuñel, ti' sijiyob i yalobilob c'ʌlʌ ti jim bʌ q'uin che' ñac ti ochi Noé ti barco bʌ otyot. \p \v 39 Mach'an ti' ña'tyʌyob mi an chʌ bʌ yes mi quejel i yujtyel jintyo ti tyʌli but' ja'. Ti lu' jiliyob. Chʌ'ʌch bajche' jini mi quejel i yujtyel che' mic cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. \p \v 40 Ti jim bʌ ora añob cha'tiquil winic ti jumpejt cholel. Juntiquil mi quejel i pʌjyel majlel. Yambʌ mi quejel i cʌytyʌl. \p \v 41 Cha'tiquil x'ixicob chʌncolob ti motin juch'bal. Juntiquil mi quejel i pʌjyel majlel. Yambʌ mi quejel i cʌytyʌl. \p \v 42 Yom bej chajpʌbiletla como mach'an mi la' ña'tyan baqui bʌ ora mi quejel i cha' tyʌlel la' Yum. \p \v 43 Ña'tyanla jini. Mi tsa'ic i ña'tyʌ i yum otyot bajche' ora ti ac'bʌlel mi quejel i c'otyel ajxuch', p'ixilʌch che' jini cha'an ma'an mi yʌc' ochel ti yotyot i ch'ʌme' chʌ bʌ an i cha'an. \p \v 44 Jini cha'an yom bej chajpʌbiletla. Como che' ma'ix chʌncol la' saj pensalin cha'an mi quej c tyʌlel, Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel c tyʌlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini xuc'ul bʌ ajtroñel yic'ot jini mach'ʌ xuc'ul \r (Lc. 12.41-48) \p \v 45 Jesús ti' cha'le lajoñel bʌ t'an. Ti yʌlʌ: Mic subeñetla majchqui jini xuc'ul bʌ ajcʌñʌtya troñel mu' bʌ i wen ña'tyan bajche' mi' cha'len i troñel i yum. I yum mi' cʌye' ti' wenta ti pejtyelel am bʌ ti yotyot cha'an i lu' aq'ueñob i yuch'el ti yorojlel. \p \v 46 C'ajacña i yoj jini ajcʌñʌtya troñel che' mi quejel i c'otyel i yum i q'uele' ts'ʌcʌl chʌncol i cha'len jini tsa' bʌ subenti i cha'len. \p \v 47 Melel mic subeñetla: I yum mi quejel i yotsan ti' wenta jini xuc'ul bʌ ajcʌñʌtya troñel ti pejtyelel chʌ bʌ tyac yes an i cha'an. \p \v 48 Pero mi simaron jini ajcʌñʌtya troñel, mi ti queji i bajñel pensalin cha'an mach wa' c'ot i yum, \p \v 49 mi ti queji i jats'ob jini yambʌ ajtroñelob i pi'ʌlob ti troñel, mi ti queji ti uch'el yic'ot ti jap lembal yic'ot xq'uixñijelob, \p \v 50 che' jini mi quejel i c'otyel i yum ti jump'ej q'uin che' ma'an chʌncol i saj pijtyan i c'otyel, che' ti yorojlel che' mach yʌxʌl i yoj. \p \v 51 Mi quejel i yʌq'uen i ñusan jini más wocol bʌ xot'mulil. Che' jini mi quejel i choque' loq'uel cha'an ya' mi yajñel yic'ot jini cha'chajpo' bʌ i pensal. Ya'i mi quejelob ti uq'uel yic'ot tsʌts mi quejel i c'uxob i yej. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 25 \s1 Lajoñel cha'an diezob xc'alʌlob \p \v 1 Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios yic'ot diez xc'alʌlob tsa' bʌ ch'ʌmʌyob majlel i cas. Ti majliyob ti i q'uiñejel ñujpuñel cha'an i tyajtyʌl tyʌlel ajñujpuñel. \p \v 2 Cinco ma' ti' ñoj wen chajpʌyob i bʌ. Jini yambʌ cinco ti' wen chajpʌyob i bʌ. \p \v 3 Jini mach'ʌ ba'an ti' ñoj wen chajpʌyob i bʌ ti' ch'ʌmʌyob majlel i cas pero ma' ti' ch'ʌmʌyob majlel yambʌ i ya'lel i cas cha'an i cha' but'ob i pat cas. \p \v 4 Pero jini tsa' bʌ wen chajpʌyob i bʌ ti' ch'ʌmʌyob majlel i pat cas yic'ot yambʌ i ya'lel cas. \p \v 5 Cha'an ma' ti se' c'oti ajñujpuñel wersa yomob wʌyel jini xc'alʌlob. Che' jini ti lu' ochiyob i wʌyel. \p \v 6 Che' jini ti xin ac'bʌlel ti queji i yubiñob c'am bʌ ajt'an. Ti yʌlʌ: Tyalix jini ajñujpuñel. Con lac tyajob tyʌlel. Che' ti yʌlʌ jini ajt'an. \p \v 7 Che' jini, jini xc'alʌlob ti lu' tyejchiyob i ts'ʌbob i cas. \p \v 8 Che' jini, jini mach'ʌ ba'an wen chajpʌbilob ti' subeyob jini chajpʌbilo' bʌ: Aq'ueñon lojon i sajlic i ya'lel a cas como chʌncox i yʌjpel lojon j c'ajc, che'ob. \p \v 9 Pero jini xc'alʌlob wen chajpʌbilo' bʌ ti' jac'ʌyob: Mach ch'ujbi. Como mach jasʌl lojon c cha'an mi ti lojon cʌq'uetla. Yom bʌ yi, mi la' majlel la' mʌn la' cha'an ya' ba' mi' chojñel, che'ob. \p \v 10 Pero che' ñac bʌ majlemob i mʌn cas, ti c'oti ajñujpuñel. Jini wen chajpʌbilob cinco xc'alʌlob ti ochiyob ti q'uiñejel cha'an ñujpuñel. Che' jini ti ñujp'i i ti' otyot. \p \v 11 Che' ti c'otiyob jini yambʌ cinco xc'alʌlob tsajniyo' bʌ ti mʌn cas ti yʌlʌyob: C yum, jambeñon lojon i ti' otyot, che'ob. \p \v 12 Pero jini ajñujpuñel ti' jac'ʌ: Melel, mach j cʌñʌyetla, che'en. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \p \v 13 Che' jini, ti yʌlʌ Jesús: Jin cha'an yom bej chajpʌbiletla como ma'an mi la' saj ña'tyan baqui bʌ q'uin baqui bʌ ora mi quejel c cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, che'en. \s1 Lajoñel cha'an laj c'ʌjnibal tyac \p \v 14 Jesús ti yʌlʌ ti lajoñel: Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios bajche' juntiquil winic mu' bʌ quejel i majlel ti jula' ti ñajt bʌ pañimil. Che' jini ti' pʌyʌ tyʌlel i yajtroñelob cha'an mi yʌq'uen ti' wenta i tyaq'uin. \p \v 15 Ti jujuntiquil ti aq'uentiyob che' bajche' añob i c'ʌjnibal. An juntiquil tsa' bʌ yʌq'ue che' bajche' jop'ej mil pesos. Yambʌ ti yʌq'ue che' bajche' cha'p'ej mil, yambʌ ti yʌq'ue jump'ej mil. Che' jini ti majli ti xʌmbal ti ñajt jini i yum. \p \v 16 Jini juntiquil yajtoñel tsa' bʌ yʌq'ue jo'p'ej mil pesos ti' c'ʌñʌ ti toñel jini tyaq'uin. Ti' ganari yambʌ jop'ej mil pesos. \p \v 17 Junlajal ti' cha'le jini tsa' bʌ yʌq'ue cha'p'ej mil. Ti' c'ʌñʌ ti toñel jini tyaq'uin. Ti' ganari yambʌ cha'p'ej mil pesos. \p \v 18 Pero jini yambʌ tsa' bʌ aq'uenti jump'ej mil tsa' jach i mucu jini tyaq'uin ti mal lum. \p \v 19 On q'uin ti majli. Ti cha' c'oti jini i yum. Ti' pʌyʌ tyʌlel i yajtoñelob i subob i bʌ bajche' ti' cha'leyob. \p \v 20 Ñaxan ti c'oti jini tsa' bʌ aq'uenti jo'p'ej mil pesos. Ti yʌq'ue i yum yambʌ jo'p'ej mil pesos. Ti yʌlʌ: Ti a wʌc'on jo'p'ej mil. Umba'an yambʌ jo'p'ej mil pesos tsa' bʌ c ganari, che'en. \p \v 21 Jini i yum ti' sube: Weñʌch bajche' ti a cha'le. Wen xuc'ulet bʌ ajtoñel c cha'an. Cha'an xuc'ulet ti a cha'le toñel yic'ot ts'itya' tyaq'uin, más i yonlel mi quej cʌq'ueñet ti a wenta. Ochen. Tijicnisan a bʌ a wic'otyon. Che' ti yʌlʌ i yum. \p \v 22 Che' jini ti c'oti yambʌ yajtoñel tsa' bʌ aq'uenti cha'p'ej mil pesos. Ti' sube i yum: C yum, ti a wʌc'on cha'p'ej mil. Umba'an yambʌ cha'p'ej mil tsa' bʌ c ganari, che'en. \p \v 23 Jini i yum ti' sube: Weñʌch bajche' ti a cha'le. Wen xuc'ulet bʌ ajtoñel c cha'an. Cha'an xuc'ulet ti a cha'le toñel yic'ot ts'itya' tyaq'uin, más i yonlel mi quej cʌq'ueñet ti a wenta. Ochen. Tijicnisan a bʌ a wic'otyon. Che' ti yʌlʌ jini i yum. \p \v 24 Che' ñac ti c'oti i sub i bʌ ba'an i yum jini yajtoñel tsa' bʌ aq'uenti jump'ej mil pesos ti yʌlʌ: Tsa'ix c wʌ ña'tyʌ tsʌts a pusic'al bʌ winic mu' bʌ a mulan a bele' ch'ʌme' mach'ʌ yoque a cha'an. Ma' ch'ʌm mach'ʌ ba'an ti a ganari. Che' ti yʌlʌ. \p \v 25 Jin cha'an tic bʌc'ñʌ c'ʌñe' jini a tyaq'uin tsa' bʌ a wʌc'on. Tsa' jach c mucu ti mal lum. Pero umba'an a cha'an bʌ, che'en. \p \v 26 Pero jini i yum ti' jac'ʌ: Mach weñet bʌ ajtoñel. Ti' a lolon ña'tyʌ cha'an mic ch'ʌm mach'ʌ ba'an tic ganari. \p \v 27 Jin cha'an tsa'ic a wotsʌ ti banco c tyaq'uin cha'an mic ch'ʌmben i jol cha'an i yoq'uijib cha'an mic más ganarin, che'en. \p \v 28 Che' jini ti' subeyob jini ya' bʌ añob: Chilbenixla jini jump'ej mil peso. Aq'uenla jini tsa' bʌ aq'uenti diez mil pesos, che'en. \p \v 29 Como jini am bʌ i cha'an mi quejel i más aq'uentyel. Mi quejel i colojbʌyel. Pero jini mach'ʌ ba'an i cha'an mi quejel i chilbentyel jinic tyo ts'itya' jach bʌ an i cha'an. \p \v 30 Iliyi mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal bʌ quixtyañu, chucula. Chocola majlel ba' ic'jowan ba' mi quejel i cha'len c'am bʌ uq'uel, ba' mi quejel i c'uxe' i yej, che'en. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \s1 Che' mi' melob i bʌ pejtyelel quixtyañujob \p \v 31 Jesús ti' bej cha'le t'an. Ti yʌlʌ: Che' mic tyʌlel cha'an mic cha'len yumʌl Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, tic joytyʌlel mi quejel i tyʌlel quic'ot ti pejtyelel ajtoñelob c cha'an ch'oyolo' bʌ ti panchan. Ya' mi quejel c tyʌlel ti buchtyʌl ti c'otyajax bʌ c buchlib. \p \v 32 Ya' tic tyojlel mi quejel i much'quiñob i bʌ ti pejtyelel quixtyañujob tyʌlemo' bʌ ti pejtyelel mulawil. Mi quejel c t'ox ac' ti cha'mujch' che' bajche' juntiquil ajcʌñʌtya tiñʌme' mi t'ox ac' tiñʌme' ti junwejl yic'ot chibu ya' ti yambʌ junwejl. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 33 Ya' mi quejel cʌc' jini tiñʌme' yubi tic ñoj yic'ot jini chibu bʌ yubi tic ts'ej. \p \v 34 Che' jini joñon ñuc bʌ yumʌlon mi quejel c suben quixtyañujob año' bʌ tic ñoj: La'ixla jatyetla tsa'ix bʌ aq'uentiyetla i yutslel i t'an c Tyat. Ochenla ba' mi quejel c cha'len yumʌl. Tsa'ix chajpʌbentiyetla cha'an la' wajñel ya'i c'ʌlʌ ñoj oniyix che' ñac ti' mele Dios ili mulawil. \p \v 35 Como che' ñac ti cubi wi'ñal ti la' wʌc'on cuch'el. Che' ñac tyʌquin c ti' ti la' wʌc'on chʌ bʌ ti capʌ. Che' ñac ya' añon ba' ma' majch ti' cʌñʌyon ti la' pʌyʌyon ochel ti la' wotyot. \p \v 36 Che' ñac ma'ix c pislel ti la' wʌc'on. Che' ñac c'am'on ti la' jula'ayon. Che' ñac añon ti cʌchol ti tyʌli la' q'uelon la' cotyañon, che'en. \p \v 37 Che' jini, jini tyoj bʌ i pusic'al bʌ quixtyañujob mi quejel i yʌlob: C Yum, ¿baqui ora ti lojon quilʌyet che' wi'ñayet che' ti lojon cʌq'ueyet a wuch'el? ¿Baqui ora ti lojon quilʌyet che' an a tyʌquin ti' che' ti lojon cʌq'ueyet chʌ bʌ ti a japʌ? \p \v 38 ¿Baqui ora ti lojon quilʌyet che' ma'an majch ti cʌñʌyet che' ti lojon cʌq'ueyet ochel ti lojon cotyot o che' mach'an a pislel ti lojon cʌq'ueyet? \p \v 39 ¿Baqui bʌ ora ti lojon quilʌyet che' c'amet o che' añet ti cʌchol che' tsajniyon lojon j q'uelet cha'an lojon j cotyañet? che'ob. \p \v 40 Che' jini, joñon ñuc bʌ yumʌlon mi quejel c subeñob: Melel mic subeñetla, che' chʌ bʌ jach yes ti la' cha'le cha'an la' cotyan juntiquil tsa' bʌ i ch'ujbiyon aunque ma' ti q'uejli ti ñuc, ti la' cotyʌyon yubil che' ti la' cotyʌ jini quixtyañu. \p \v 41 Che' jini, joñon ñuc bʌ yumʌlon mi quejel c subeñob jini año' bʌ tic ts'ej: Loq'uenla wʌ' ba'añon, jatyetla chojquemetla loq'uel ti Dios. Cucuxla ya' ti c'ajc mach'ʌ ba'an mi yajpel chajpʌbil cha'an xiba yic'ot yajtroñelob. \p \v 42 Che' ñac ti cubi wi'ñal, mach'an ti la' wʌc'on cuch'el. Che' ñac ti cubi tyʌquin ti' mach'an ti la' wʌc'on chʌ bʌ mi cap. \p \v 43 Che' ñac ya' añon ba' ma'an majch i cʌñʌyon, mach'an ti la' pʌyʌyon ochel ti la' wotyot. Che' ñac mach'an c pislel, ma'an chʌ bʌ ti la' wʌc'on. Che' ñac c'am'on, che' ñac añon ti cʌchol mach'an tsajniyetla la' jula'añon, che'en. \p \v 44 Che' jini, mi quejel i yʌlob: ¿Baqui ora ti lojon quilʌyet che' wi'ñayet yic'ot che' tyʌquin a ti', mi che' ya' añet ba' ma'an majch ti' cʌñʌyet, mi che' ma'ix a pislel, mi che' c'amet, mi che' añet ti cʌchol che' mach'an ti lojon j cotyʌyet? che'ob. \p \v 45 Che' jini, joñon ñuc bʌ yumʌlon, mi quejel c subeñob: Melel mic subeñetla, che' mach'an ti la' cotyʌ juntiquil jini wʌ' bʌ an mach'ʌ ba'an mi q'uejlel ti ñuc, mach'an ti la' cotyʌyon yubil, che'en. \p \v 46 Che' jini, jini mach'ʌ ba'an ti' cotyʌyob i pi'ʌlob mi quejel i majlelob ti xot'mulil mach'ʌ ba'an mi saj jilel. Jini tyoj bʌ i pusic'al bʌ quixtyañujob mi quejel i majlelob ba' mi yʌq'uentyelob i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 26 \s1 T'an cha'an bajche' mi quejel i chucob Jesús \r (Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Che' ñac ti ujti Jesús i sube' pejtyelel ili t'an, ti' subeyob jini ajcʌnt'añob i cha'an: \p \v 2 La' wujil uxi i q'uinilel pascua. [Jiñʌch i q'uinilel che' ti' c'ajtisʌyob israelob bajche' ti loq'uiyob ti pañimil Egipto bʌ i c'aba' ti ñoj oniyix.] Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel cʌjq'uel ti' c'ʌb jini mu' bʌ i tsʌnsañon ti cruz, che'en. \p \v 3 Ti jim bʌ ora jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel cha'an israelob ti' much'quiyob i bʌ ya' ti' pat i colem otyot Caifás. Ñoj ñuc bʌ cura jini Caifás. \p \v 4 Ya'i ti' pejcʌyob i bʌ cha'an i sajcan bajche' mi' chucob Jesús cha'an ti lot bʌ t'an cha'an i tsʌnsañob. \p \v 5 Pero ti yʌlʌyob: Mach yom lac chuc che' chʌncol q'uiñejel ame nijquicob quixtyañu, che'ob. \s1 Ti' mulbe yowocña bʌ ts'ac ti' jol Jesús \r (Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) \p \v 6 Ya'an Jesús ti lum Betania bʌ i c'aba' ti yotyot Simón jini tsa' bʌ pejcʌnti ti Leproso, jiñʌch yom yʌle' juntiquil am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti' pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. \p \v 7 Buchul Jesús ya' ti mesa. Ti c'oti jintiquil x'ixic am bʌ i cha'an jump'ej yajñib melel ti wen bʌ tyun alabastro bʌ i c'aba'. But'ul yajnib ti ñoj lets bʌ i tyojol bʌ yowocña bʌ aceite. Ti' mulbe ti' jol Jesús jini yowocña bʌ aceite. \p \v 8 Che' ñac jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti yilʌyob chʌ bʌ ti' cha'le jini x'ixic, ti mich'ʌyob. Ti queji yʌlob: ¿Chuquiyes i c'ʌjnibal ti' lolon jisʌ jini yowocña bʌ aceite? \p \v 9 Mi tsa'ic chojni cha'an i cotyan p'ump'uño' bʌ como ñoj lets i tyojol, che'ob. \p \v 10 Jesús ti yubi chʌ bʌ ti yʌlʌyob. Ti' subeyob: ¿Chucoch mi la' tique' jini x'ixic? Ñoj wen jini tsa' bʌ i cha'libeyon. \p \v 11 Jini p'ump'uño' bʌ wʌ' bele' an la' wic'ot ti bele' q'uin. Pero joñon mach'an bele' q'uin wʌ' añon la' wic'ot. \p \v 12 Como jini tsa' bʌ cha'libon jini x'ixic che' ti' mulu c bʌc'tyal ti yowocña bʌ aceite ti' cha'le cha'an i chajpʌbeñon c ch'ujñʌntyel. \p \v 13 Melel mic subeñetla, ba'ical jach mi sujbel ili wen bʌ t'an c'ʌlʌ ti pejtyelel mulawil, mi quejel i yʌjlel bajche' ti' cha'le jini x'ixic cha'an mi ña'tyʌntyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Judas mi yʌc' i t'an cha'an mi quejel i yʌc' Jesús ti' c'ʌb i contra \r (Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6) \p \v 14 Che' jini juntiquil i docejlel ajcʌnt'añob, Judas Iscariote bʌ i c'aba', ti majli i pejcan ñuc bʌ curajob*. \p \v 15 Ti' subeyob: ¿Jayp'ej peso mi quejel la' wʌq'ueñon mi ti cʌc'ʌ ti la' c'ʌb Jesús? che'en. Che' jini ti yʌq'ueyob treinta sʌsʌc tyaq'uin. [Jini treinta sʌsʌc tyaq'uin jiñʌch che' bajche' i tyojol 120 q'uin toñel.] \p \v 16 Che' jini, Judas ti queji i wa' sajcan bajche' mi yʌq'ue' ti chucol Jesús. \s1 Cojix bʌ i yuch'el lac Yum \r (Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 17 Ti tyejchibal q'uiñejel che' mi' c'uxob caxlan waj mach'ʌ ba'an yic'ot levadura mu' bʌ yʌq'uen i wos i bʌ, ti cot'iyob ya' ba'an Jesús jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti yʌlʌyob: ¿Baqui a wom mi lojon c chajpan cha'an ma' cha'len uch'el che' ti q'uiñelel pascua? che'ob. \p \v 18 Jesús ti' subeyob: Cucula ya' ti lum. Yom la' wochel ya' ti yotyot juntiquil winic. Subenla: Lac Maestro mi yʌl: Lʌc'ʌlix i yorojlel mi quej c sajtyel. Ya' ti a wotyot com c ñusan pascua* bʌ quiñejel quic'ot ajcʌnt'añob c cha'an, che'etla mi la' suben, che' Jesús. \p \v 19 Jini ajcʌnt'añob ti' cha'leyob bajche' ti subentiyob. Ya' ti' chajpʌyob uch'el cha'an pascua bʌ q'uin. \p \v 20 Che' iq'uix quejel ya' buchul Jesús ti mesa yic'ot jini doce ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 21 Che' muc'ob ti uch'el ti' subeyob: Melel mic subeñetla juntiquiletla mi quejel a wʌc'on ti' c'ʌb j contrajob, che'en. \p \v 22 Che' jini, ñoj ch'ʌjyem ti queji yubiyob. Quepecña ti queji i c'ajtibeñob: C Yum, ¿joñon ba? che' tyacob. \p \v 23 Jesús ti' subeyob: Jini mu' bʌ i ts'aje' i caxlan waj ti jin jach bʌ ch'ejew quic'ot, jiñʌch mu' bʌ i yʌc'on ti' c'ʌb j contra. \p \v 24 Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel c sajtyel bajche' mi yʌl ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios. Pero ñoj wocol mi quejel i ñusan jini mu' bʌ i yʌc'on ti' c'ʌb j contrajob. Más wen mach'ic ti ch'ocʌ jini winic. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 25 Che' jini, Judas, jini mu' bʌ i yʌc' Jesús ti' c'ʌb i contra, ti' sube: Maestro, ¿joñon ba? che'en. Jesús ti yʌlʌ: Jatyetyʌch, che'en. \p \v 26 Che' ñac muc'ob ti uch'el Jesús ti' ch'ʌmʌ caxlan waj. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Ti' xet'e jini caxlan waj. Ti yʌq'ueyob ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: C'uxula. Jiñʌch c bʌc'tyal, che'en. \p \v 27 Che' jini ti' ch'ʌmʌ vaso ti' c'ʌb. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Che' jini ti' ñusʌ vaso i ya'lel uva ya' ba'añob cha'an jujuntiquil mi jape' ts'itya'. Ti yʌlʌ: Ti jujuntiquiletla japʌla jini am bʌ ti vaso, che'en. \p \v 28 Como jiñʌch c ch'ich'el. Jiñʌch i señʌjlel tsiji' bʌ trato bʌ t'an mu' bʌ i wa'chocontyel cha'an tic ch'ich'el mu' bʌ quejel c beque' cha'an i ñusʌntyelob i mul cabʌlob. \p \v 29 Pero mic subeñetla mach'an mi quejel c cha' jape' i ya'lel uva jintyo ti jim bʌ q'uin che' mi lac motin jape' jini tsiji' bʌ ya' ba' mu' ti yumʌl c Tyat ya' ti panchan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' wʌ sube Pedro mi quejel i yʌl mach i cʌñʌ Jesús \r (Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 30 Che' ñac ti ujti i c'ʌyob jump'ej c'ay ti loq'uiyob majlel ya' ba' ti' cha'leyob uch'el cha'an mi majlelob ya' ti wits Olivajol bʌ i c'aba'. \p \v 31 Jesús ti' sube: Ti pejtyeletla mi quejel la' quisniñon ti ili bʌ ac'bʌlel come mi yʌl ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios: Mi quejel c tsʌnsan jini ajcʌñʌtya tiñʌme'. Che' jini mi quejel i pam pujquelob tiñʌme'. Chʌ'ʌch wʌ ts'ijbubil che' Jesús. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 32 Pero ti wi'il che' mic tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ mi quejel c majlel c pijtyañetla ya' ti Galilea. Che' ti wʌ alʌ Jesús. \p \v 33 Pedro ti yʌlʌ: Aunque mi' lu' quisniñetyob ti pejtyelel yaño' bʌ pero joñon ma' mi quej c quisniñet. Che' ti yʌlʌ Pedro. \p \v 34 Che' jini Jesús ti' sube: Melel mic subeñet, ti ili bʌ ac'bʌlel che' max tyo i cha'le uq'uel tyat mut, uxyajlel mi quejel a wʌle' mach a cʌñʌyon, che'en. \p \v 35 Pedro ti yʌlʌ: Aunque mic sajtyel quic'otyet, mach'an mi quejel cʌl mi mach j cʌñʌyet, che'en. Lajal ti' lu' yʌlʌyob ti pejtyelel ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. \s1 Jesús ti' cha'le oración ya' ti Getsemaní \r (Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46) \p \v 36 Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti majliyob ya' ti jumpejt lum Getsemaní bʌ i c'aba' ba' pʌc'ʌl tye' tyac. Che' ti c'otiyob ti' subeyob: Buchi'la wʌ'wʌ'i che' mic majlel c cha'len oración, che'en. \p \v 37 Che' jini Jesús ti' pʌyʌ majlel Pedro yic'ot cha'tiquil i yalobil Zebedeo, jiñʌch Jacobo yic'ot Juan. Ts'itya' ñajt ti bej majliyob. Che' jini, ñoj ch'ʌjyem ti queji yubin Jesús. Ñoj c'uxucña i pusic'al. \p \v 38 Jesús ti' subeyob: Che' bajche' comox sajtyel ti i ch'ʌjyemlel c pusic'al mi cubin. Pijtyanla wʌ'wʌ'i. Yom ch'uj p'ixiletla la' wic'otyon, che'en. \p \v 39 Tsa' tyo i cha'le xʌmbal che' ñajtyel majlel. Ti' ñuc choco i bʌ ti lum cha'an i cha'len oración. Ti oración ti yʌlʌ: C Tyat, mi chʌ'ʌch wen ma' wubin, cotyañon cha'an mach'an mic wersa sajtyel. Pero mele mach jinic bajche' com joñon, pero mele bajche' a wom. Che' ti yʌlʌ ti oración Jesús. \p \v 40 Che' jini ya' ti sujti Jesús ya' ba' ti cʌyle jini uxtiquil ajcʌnt'añob i cha'an. Wʌyʌlobix ti' tyajayob. Ti' sube Pedro: ¿Mach'a ba'an ti mejli la' tic' la' wʌyel la' wic'otyon, mi jump'ejlic ora? \p \v 41 Tiq'uila la' wʌyel. Cha'lenla oración cha'an mach'an mi la' yajlel ti mulil. Ti la' pusic'al la' wom la' cha'len wen bʌ pero wocol mi la' mele' como quixtyañujetla, che'en Jesús. \p \v 42 Ti cha'yajlel ti majli Jesús i cha'len oración. Ti yʌlʌ: C Tyat, mi mach wen ma' wubin ti a pusic'al cha'an ma' loc'sañon c ñusan jini ñoj wocol bʌ, la' mejlic bajche' yom a pusic'al che' jini, che'en. \p \v 43 Che' jini, ti cha' sujti Jesús ya' ba'an jini uxtiquil ajcʌnt'añob i cha'an. Cha' wʌyʌlob ti' tyajayob. Bej yom i muts'ob i wut cha'an wersa yomob wʌyel. \p \v 44 Ya' ti' cʌyʌyob. Ti cha' bej majli i cha'len oración ti uxyajlel. Ti' cha' alʌ jin jach bʌ t'an che' bajche' ujtyel yʌle'. \p \v 45 Che' jini ti cha' sujti ya' ba'an ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: ¿Wʌyʌlet tyo ba la? ¿Muq'uet tyo ba la ti bej c'aj oj? Tsa'ix c'oti i yorojlel che' Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel cʌjq'uel ti' c'ʌb xmulilob. \p \v 46 Tyejchenla. Coxla. Lʌc'ʌlix i tyʌlel jini mu' bʌ i yʌc'on ti' c'ʌb j contrajob, che'en. \s1 Ti' chucuyob Jesús \r (Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Mu' tyo ti t'an Jesús che' ñac ti c'oti Judas jiñʌch juntiquil i pi'ʌl jini yambʌ oncejob. Ti c'oti yic'ot i yonlel año' bʌ i machit tyac yic'ot an tyacob bʌ i tye'. Xiq'uilob tyʌlel ti ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob. \p \v 48 Jini Judas, jini mu' bʌ i yʌc' Jesús ti' c'ʌb i contra, ti' wʌ subeyob bajche' mi quejel i pʌs'eñob baqui bʌ jini Jesús. Ti yʌlʌ: Jini mu' bʌ c ñup, jiñʌch jini chʌncol bʌ la' sʌclan. Chucula, che'en. \p \v 49 Che' jini Judas ti tyʌli ya' ba'an Jesús. Ti yʌlʌ: Buenas noches, maestro, che'en. Che' jini, ti' ñupu. \p \v 50 Jesús ti' sube Judas: Pi'ʌl, ¿chucoch ti tyʌliyet? Che' jini ti saj ora jach ti tyʌliyob mu' bʌ i chucob Jesús. Ti' chucuyob. Ti' cʌchʌyob cha'an mi' pʌyob majlel. \p \v 51 Che' chʌncol i chucob Jesús juntiquil ya' bʌ an yic'ot ti' bots'o i machit. Ti' tsepbe loq'uel i chiquin yajtroñel ñuc bʌ cura i cha'an bʌ israelob. \p \v 52 Jesús ti' sube: Cha' otsan a machit ti yotyot como jini mu' bʌ i cha'len periyal ti machit mi quejel i sajtyel ti machit. \p \v 53 ¿Mach'a ba'an mi la' ña'tyan cha'an mi tij c'ajtibe c Tyat am bʌ ti panchan mux i chocbeñon tyʌlel ti saj ora jach más ti docemujch' ajtroñelob i cha'an ch'oyolo' bʌ ti panchan cha'an i wa' cotyañon? \p \v 54 Pero mi chʌ'ic mij c'ajtin, ¿bajche' mi quejel i ts'ʌctiyel jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios? como ya' mi yʌle' mux i wersa ujtyel bajche' chʌncol cujtyel, che'en. \p \v 55 Che' jini Jesús ti' subeyob jini tsa' bʌ tyʌliyob i chuc: ¿Tsa'ix ba tyʌliyetla a wic'ot la' machit la' tye' che' bajche' ajxujch'on? Ti jujump'ej q'uin buchulon ti cʌntisa ya' ba' añetla ti templo pero mach'an ti la' saj chucuyon. \p \v 56 Pero chʌ'ʌch chʌncol i yujtyel wale iliyi cha'an mi' ts'ʌctiyel Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios tsa' bʌ wʌ alʌ jini tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Che' ti yʌlʌ Jesús. Che' jini, ti pejtyelel ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti puts'iyob. I bajñel ti cʌyle Jesús. \s1 Jesús ya' ba'an jini año' bʌ i ye'tyel \r (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Jini tsa' bʌ i chucuyob Jesús ti' pʌyʌyob majlel ya' ba'an Caifás jini ñoj ñuc bʌ cura. Ya' much'quibilob ajcʌntisa cha'an i mandar israelob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob. \p \v 58 Pedro ti' ñajtyʌ tsʌcle majlel Jesús. C'ʌlʌ ti c'oti ya' ti pat i yotyot jini ñoj ñuc bʌ cura. Ya' ti ochi ti buchtyʌl yic'ot policíajob como yom i yilan bajche' mi quejel i yujtyel yic'ot Jesús. \p \v 59 Jini ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob yic'ot am bʌ i ye'tyel ti comite Junta* Suprema bʌ i c'aba' ti' sʌclʌyob mu' bʌ i cha'len jop't'an ti' contra Jesús cha'an i yʌcob ti sajtyel. \p \v 60 Pero mach'an ti' tyajayob. Aunque cabʌlob ti' jop'oyob t'an ti' contra Jesús, mach lajal ti loq'uiyob i t'an. Ti wi'il ti c'oti yambʌ cha'tiquilob cha'an mi' jop'beñob i mul Jesús. \p \v 61 Ti yʌlʌyob: Jini winic ti yʌlʌ: Ch'ujbi quisan jini templo i cha'an bʌ Dios. Ti uxp'ej q'uin mic cha' wa'chocon. Che' ti yʌlʌ, che'ob. \p \v 62 Che' jini ti wa'le ñuc bʌ cura. Ti' sube Jesús: ¿Mach'a ba'an chʌ bʌ ma' jaq'ue? ¿Chuquiyes i sujmlel jini chʌncol bʌ i yʌlob ti a contra? che'en. \p \v 63 Jesús mach'an ti' saj jac'ʌ. Che' jini, jini ñuc bʌ cura ti' sube: Mic subeñet: Wa'chocon a t'an ti i c'aba' cuxul bʌ Dios cha'an chʌncol a subeñon lojon ñoj melel bʌ t'an. ¿Jatyet ba yajcʌbilet bʌ i cha'an Dios? ¿I yalobilet ba Dios? che'en. \p \v 64 Jesús ti yʌlʌ: Joñoñʌch. Mic subeñetla je'el mi quejel a wilañon Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob ya' buchulon ti i ñoj Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i p'ʌtyʌlel. Mi quejel la' wilañon che' mi quejel c tyʌlel ya' ti mal tyocal ya' ti panchan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 65 Che' jini ti' tsili i pislel jini ñuc bʌ cura cha'an i señʌjlel cha'an ti ñoj mich'ʌ. Ti yʌlʌ: Jini winic ti' cha'le bibajax bʌ t'an ti' contra Dios cha'an chʌncol jach i cuy i bʌ ti Dios. ¿Chuquiyes i c'ʌjnibal mi lac sʌclan yambʌ mu' bʌ i yʌle' tsa' bʌ i yilʌ tsa' bʌ i cha'le Jesús? Como tsa'ix la' wubi bajche' ti' cuyu i bʌ ti Dios. \p \v 66 ¿Bajche' mi la' pensalin? ¿Chʌ bʌ yom lac cha'len? che'en. Ti yʌlʌyob: Añʌch i mul. Yom ajq'uel ti sajtyel, che'ob. \p \v 67 Che' jini ti' tyujbʌyob i ñi' i wut Jesús. Ti' jats'ʌyob. Yaño' bʌ ti' jats'ʌyob ti i choj. \p \v 68 Ti yʌlʌyob: Mi jatyetyʌch jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios, subeñon lojon majchqui ti' jats'ʌyet, che'ob. \s1 Mach i cʌñʌ Jesús ti yʌlʌ Pedro \r (Mr. 14.66-72; Lc. 22.54-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Che' chʌncol i melob Jesús, ya' buchul Pedro ti' pat i yotyot Caifás. Ya' ti lʌc'ʌl c'oti juntiquil xc'alʌl bʌ ajtroñel. Ti yʌlʌ: Jatyet je'el ti a pi'le ti xʌmbal ñumel Jesús ch'oyol bʌ ti Galilea, che'en. \p \v 70 Ya' ti' tyojlelob ti pejtyelelob Pedro ti yʌlʌ cha'an mach chʌ'ic. Mach'an mic ña'tyan chʌ bʌ chʌncol a wʌl, che'en. \p \v 71 Che' ñac chʌncol i loq'uel majlel ti pat otyot Pedro, yambʌ xc'alʌl bʌ ajtroñel ti yilʌ Pedro. Ti' subeyob ya' bʌ añob: Jini winic je'el ti' pi'le ti xʌmbal ñumel Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret, che'en. \p \v 72 Pedro ti cha' alʌ cha'an mach chʌ'ic. Ti' tyaja ti t'an Dios cha'an mi' wa'chocon i t'an. Ti yʌlʌ: Mach j cʌñʌ jini winic, che'en. \p \v 73 Che' ti ts'itya' ñumi ora jini ya' bʌ añob yic'ot ti lʌc'ʌl c'otiyob. Ti' subeyob: Melelʌch jatyet je'el i pi'ʌlet jini winicob como tsiquil jinic tyo bajche' ma' cha'len t'an, che'ob. \p \v 74 Che' jini Pedro ti' t'ojti'i i bʌ yic'ot ti' wersa cha' wa'choco i t'an. Ti yʌlʌ: Melelʌch c t'an, Dios mi' q'uelon. Mach j cʌñʌ jini winic, che'en. Ti jin jach bʌ ora ti' cha'le uq'uel tyat mut. \p \v 75 Che' jini ti' c'ajtiyi i cha'an Pedro jini tsa' bʌ yʌlʌ Jesús che' ñac ti' sube: Che' max tyo i cha'len uq'uel tyat mut uxyajlel mi quejel a wʌl mach a cʌñʌyon, che'en. Che' jini Pedro ti loq'ui majlel. Ti wen queji ti uq'uel. \c 27 \s1 Ti ajq'ui Jesús ti' wenta Pilato \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32) \p \v 1 Che' ti sʌc'ʌ ti pejtyelel ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob ti' lajayob i t'an bajche' mi mejlel i yʌc' ti sajtyel Jesús. \p \v 2 Cʌchʌl ti' pʌyʌyob majlel. Ti yʌc'ʌyob ti' wenta ñuc bʌ yumʌl Poncio Pilato bʌ i c'aba'. \s1 Ti' tsʌnsʌ i bʌ Judas \p \v 3 Che' ñac jini Judas, jini tsa' bʌ yʌc'ʌ Jesús ti' c'ʌb i contrajob, ti yilʌ cha'an mi quejel i yʌc'ob ti sajtyel Jesús, ñoj ch'ʌjyem ti queji yubin. Ti' q'uextyʌ i pensal cha'an jini tsa' bʌ i cha'le. Ti' jop'o i sutquibeñob jini treinta sʌsʌc tyaq'uin tsa' bʌ i yʌq'ue ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel. \p \v 4 Ti' subeyob: Tic tyaja c mul cha'an ti cʌc'ʌ ti sajtyel juntiquil mach'ʌ ba'an i mul, che'en. Pero ti' jac'ʌyob: ¿Chucoch lojon c cha'an ma' wʌl? A bajñel a wenta jach a bʌ, che'ob. \p \v 5 Che' jini, Judas ti' choco jini tyaq'uin ti lum ya' ti' mal templo. Ti loq'ui majlel. Ti' jich' cʌchʌ i bʌ. Ti sajti. \p \v 6 Jini ñuc bʌ curajob ti' lotyoyob jini tyaq'uin. Ti yʌlʌyob: Mach wen mi la cotsan ti yajnib ofrenda como jiñʌch i tyojol winic cha'an ti ajq'ui ti sajtyel, che'ob. \p \v 7 Ti wi'il ti' lajayob i t'an cha'an i c'ʌñe' jini tyaq'uin cha'an i mʌñe' lum ba' ch'ujbi i ch'ujñʌntyel ñumel jach bʌ muc' bʌ quixtyañujob tsa' bʌ sajti ya' ba'añob. Mi pejcʌntyel jini lum ti Campo del Alfarero. Jini yom i yʌl i lum ajmel p'ejt. \p \v 8 Pero c'ʌlʌ wale iliyi mi pejcantyel jini lum ti lum mʌñʌl bʌ ti tyaq'uin i tyojol winic. \p \v 9 Chʌ'ʌch ti ts'ʌctiyi i t'an jini tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix Jeremías bʌ i c'aba'. Ti yʌlʌ: Ti' cha' ch'ʌmʌyob jini treinta sʌsʌc tyaq'uin, jiñʌch i tyojol tsa' bʌ i wʌ alʌyob israelob mu' bʌ i yʌc'ob cha'an i tyojol juntiquil winic. \p \v 10 Ti' c'ʌñʌyob cha'an i mʌn lum mu' bʌ i pejcʌntyel ti' lum ajmel p'ejt, che' bajche' ti' subeyon lac Yum. Che' ti yʌlʌ Jeremías. \s1 Jesús ti i tyojlel Pilato \r (Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) \p \v 11 Ti pʌjyi majlel Jesús ti i tyojlel Pilato. Ti' c'ajtibe Jesús: ¿Jatyet ba ñuc bʌ yumʌlet i cha'an israelob? che'en. Jesús ti' jac'ʌ: Melelʌch bajche' ma' wʌl, che'en. \p \v 12 Che' ñac jini ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob ti' jop'beyob i mul Jesús, mach'an chʌ bʌ yes ti' saj jac'ʌ Jesús. \p \v 13 Che' jini, ti yʌlʌ Pilato: ¿Mach'a ba'an ma' wubin pejtyel chʌ bʌ yes chʌncol i yʌlob ti a contra? che'en. \p \v 14 Pero ch'uj ñʌch'ʌl Jesús. Ma' chʌ bʌ ti yʌlʌ. Tyoj bʌc'ñʌjel ti queji yubin jini ñuc bʌ yumʌl. \s1 Mi yʌlob cha'an mi quejel i tsʌnsʌntyel Jesús \r (Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38–19.16) \p \v 15 I tyʌlelʌch che' ti yorojlel i q'uiñelel pascua jini ñuc bʌ yumʌl mi yʌc' ti colel juntiquil cʌchʌl bʌ winic. Mi yʌq'uen quixtyañujob i yajcan majchqui mi cojlel. \p \v 16 Ya' cʌchʌl juntiquil Barrabás bʌ i c'aba'. Wen cʌñʌl cha'an ti i simaronlel. \p \v 17 Che' ya' much'quibilob quixtyañu Pilato ti' c'ajtibeyob: ¿Majchqui la' wom mij colbeñetla? ¿Jim ba Barrabás o jim ba Jesús mu' bʌ i pejcʌntyel ti Cristo jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios? che'en. \p \v 18 Chʌ'ʌch ti yʌlʌ jini Pilato como yujil isujm tsa' jach i yʌc'ʌyob Jesús ti' c'ʌb cha'an ti' mich' q'ueleyob Jesús jini ñuc bʌ curajob cha'an i ñuclel. \p \v 19 Che' ñac ya' tyo buchul Pilato ya' ba' mi' cha'len melojel i yijñam ti' choco tyʌlel t'an. Ti yʌlʌ: Mach yom chʌ bʌ ma' tyumben jini tyoj bʌ winic como sajmʌl tic ñajal an chʌ bʌ bʌbʌq'uen bʌ ti quilʌ cha'an ti caj jini winic, che'en. \p \v 20 Pero jini ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob ti' wersa xiq'uiyob quixtyañujob cha'an i c'ajtin i cole' Barrabás, cha'an mi yʌjq'uel ti tsʌnsʌntyel Jesús. \p \v 21 Jini ñuc bʌ yumʌl ti' cha' c'ajtibeyob quixtyañujob: Ti jini cha'tiquil, ¿majchqui la' wom mi cʌc' ti colel? che'en. Ti' jac'ʌyob: Barrabás, che'ob. \p \v 22 Pilato ti' subeyob: ¿Chuquiyes la' wom mic tyumben jini Jesús mu' bʌ i pejcʌntyel ti Cristo? che'en. Ti' lu' jac'ʌyob: La' tsʌnsʌntic ti cruz, che'ob. \p \v 23 Che' jini, Pilato ti' subeyob: ¿Chucoch? ¿Chuqui ti simaronlel ti' cha'le? che'en. Pero ti cha' quejiyob ti c'am bʌ t'an. Ti yʌlʌyob: La' tsʌnsʌntic ti cruz, che'ob. \p \v 24 Pilato ti' ña'tyʌ ma' chʌ bʌ yambʌ ch'ujbi i cha'len como ti utsi quejiyob ti más c'am bʌ t'an. Che' jini Pilato ti' xiq'ui juntiquil i ch'ʌmben tyʌlel ja'. Ti' poco i c'ʌb ti' tyojlel pejtyelel quixtyañu. Ti yʌlʌ: Mach c wentajic mi ti la' tsʌnsʌ jini winic mach'ʌ ba'an i mul. Ch'ʌmʌla ti la' bajñel wenta, che'en. \p \v 25 Quixtyañujob ti' lu' jac'ʌyob: An ti lojon c wenta yic'ot i wenta lojon c jiñʌjlel cha'an mi sajtyel jini winic, che'ob. \p \v 26 Che' jini Pilato ti yʌc'ʌ ti colel Barrabás. Ti' xiq'ui ti jats'ol Jesús ti pʌchij am bʌ yic'ot tsucu tyaq'uin. Ti yʌc'ʌ ti c'ʌb soldadojob cha'an i tsʌnsañob ti cruz. \p \v 27 Che' jini i soldadojob ñoj ñuc bʌ yumʌl ti' pʌyʌyob majlel Jesús ya' ti pat i yotyot. Ya' ti' much'quiyob i bʌ junmujch' soldadojob. Ya'an Jesús ti xiñil. \p \v 28 Ti' jochbeyob i pislel Jesús. Ti' xojbeyob chʌchʌc bʌ. \p \v 29 Ti yʌq'ueyob i corona ti' jol jalʌl bʌ ti ch'ix yic'ot i tye'el jam ti ñoj bʌ i c'ʌb. Che' jini ti lolon ñocleyob ti yebal yoc Jesús che' bajche' ñuc i ye'tyel ti' p'isiyob. Ti' wen wajleyob. Ti yʌlʌyob: Ñoj ñuquet bʌ Yumʌl i cha'an israelob, che'ob. \p \v 30 Ti' tyujbʌyob. Ti' chucuyob i tye'el jam am bʌ ti i c'ʌb. Ti' c'ʌñʌ i jats'beyob i jol Jesús. \p \v 31 Che' ti ujti i wen wajleñob ti' cha' jochbeyob jini chʌchʌc bʌ pislel. Ti' cha' xojbeyob i pislel. Che' jini ti' pʌyʌyob majlel cha'an i tsʌnsan ti cruz. \s1 Bajche' ti sajti ti cruz Jesús \r (Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 32 Che' chʌncol i pʌyob majlel Jesús ya' ti bij cha'an i tsʌnsañob ti cruz, ya' ti' tyajayob juntiquil winic Simón bʌ i c'aba' ch'oyol bʌ ti Cirene. Ti' xiq'uiyob cha'an i q'uechben majlel i cruzil Jesús. \p \v 33 Ya' ti c'otiyob ti jump'ej bujtyʌl Gólgota bʌ i c'aba'. An i sujmlel i c'aba' mi yʌl ti lac t'an, che' yilal bajche' i bʌquel jolʌl. \p \v 34 Ti' jop'o i yʌq'ueñob Jesús i jape' vino xʌc'tyʌbil yic'ot ts'ac hiel bʌ i c'aba' cha'an i lʌmben ñoj wocol bʌ mu' bʌ quejel yubin che' mi sajtyel ti cruz. Che' ñac Jesús ti' mits'ti'i, mach'an ti' japʌ. \p \v 35 Che' ñac ti ujti i joc'chocoñob ti cruz Jesús, jini soldadojob ti' pucbeyob i bʌ i pislel. Ti' cha'leyob yajcaya cha'an i ña'tyañob majchqui i cha'an mi majlel. Chʌ'ʌch ti' ts'ʌctiyi i t'an tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Ti wʌ alʌ: Mi quejel i cha'leñob yajcaya cha'an i pucbeñob i bʌ c pislel. Che' ti' tyaja ti t'an Jesús jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. \p \v 36 Ya' ti buchleyob soldadojob cha'an i q'uelob Jesús. \p \v 37 Ya' ts'ijbubil t'an ti cruz ti chañelel i jol chuquiyes i mul. Ti yʌlʌ: Jiñʌch Jesús ñuc bʌ Yumʌl i cha'an israelob. Chʌ'ʌch ts'ijbubil. \p \v 38 Ya' ti' joc'chocoyob cha'tiquil ajxujch'ob je'el. Juntiquil ti' ñoj Jesús, juntiquil ti' ts'ej. \p \v 39 Jini tsa' bʌ ñumiyob ti' wajleyob. Ti' pʌnts'uyob i jol. \p \v 40 Ti yʌlʌyob: Jatyet mu' bʌ a jeme' templo, mu' bʌ a cha' wa'chocon ti uxp'ej q'uin, cotyan a bʌ. Mi i yalobilet Dios, juben ti cruz, che'ob. \p \v 41 Chʌ'ʌch je'el jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob, yic'ot fariseojob, yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob ti' lu' wajleyob. Ti' subuyob i bʌ: \p \v 42 Jini ti' cotyʌyob yaño' bʌ pero i bajñel mach mejl i cotyan i bʌ. Jiñʌch ñuc bʌ Yumʌl cha'an israelob mi yʌl. Mi jiñʌch, la' jubic ti cruz. Che' jini mux lac ch'ujbin je'el. \p \v 43 Jini ti' subeyonla cha'an i yalobilʌch Dios. Ti yʌlʌ cha'an Dios mi' bej cotyan, che'en. Mi chʌ'ʌchi, la' i cotyan wale iliyi mi yom, che'ob. Chʌ'ʌch ti' lolon wajleyob Jesús. \p \v 44 Jinic tyo jini ajxujch'ob ya' bʌ joc'olob ti cruz yic'ot ti' wajleyob je'el. \s1 I sajtibal Jesús \r (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 45 Che' jini ti ic'ʌ pejtyelel mulawil c'ʌlʌ xinq'uinil c'ʌlʌ ti och an q'uin ti las tres. \p \v 46 Che' yomox tyaj och an q'uin, wen c'am ti' cha'le t'an Jesús. Ti yʌlʌ: Elí, Elí, ¿lama sabactani? che'en. Mi yʌl ti lac t'an: C Dios, c Dios, ¿chucoch ti a cʌyʌyon? Che' mi yʌle' ti lac t'an. \p \v 47 Che' ñac ti yubiyob cha'tiquil uxtiquil ya' bʌ añob, ti yʌlʌyob: Ubinla, chʌncox i pʌye' tyʌlel Elías, jini tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, che'ob. \p \v 48 Juntiquil jini ya' bʌ añob ti wa' majli ti ajñel cha'an i ch'ʌm tyʌlel chʌyo'ja'. Ti' ts'aja ti paj bʌ vino. Che' jini ti' cʌchʌ ti ni' tye. Ti letsi ba'an Jesús cha'an i ts'u'e'. \p \v 49 Pero jini yaño' bʌ ti yʌlʌyob: La' ajnic. La' lac pijtyan la quilan mi tyal Elías cha'an i cotyan, che'ob. \p \v 50 Wen c'am ti' cha' cha'le t'an Jesús. Che' jini ti sajti. \p \v 51 Ti jin jach bʌ ora jini colem bʌ pisil joc'ol bʌ ti templo ti tsijli ti xinil c'ʌlʌ ti chan c'ʌlʌ ti yebal. Ti ñumi yujquel lum. Ti jejmi colem tyun tyac. \p \v 52 Ti jajmi muconibʌl tyac ba' ch'ujñʌbil sajtyemo' bʌ. Cabʌl ti cha' cuxtiyi i bʌc'tyal tsa' bʌ sajtiyob tsa' bʌ ch'ujbiyob Dios che' max tyo ti sajtiyob. \p \v 53 Ti loq'uiyob majlel ba' ch'ujñʌbil che' ñac ti tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ Jesús. Ti majliyob ya' ti Jerusalén mu' bʌ i pejcʌntyel ti ch'ujul bʌ lum, ba' cabʌl ti' q'ueleyob. \p \v 54 Ya' wa'alob cha'an i q'uelob Jesús jini soldadojob yic'ot i capitán soldadojob. Cha'an ti' q'ueleyob yujquel lum yic'ot pejtyel chʌ bʌ ti ujti che' ti sajti Jesús ti wen quejiyob ti bʌq'uen. Ti yʌlʌyob: Melelʌch i Yalobil Dios jini winic, che'ob. \p \v 55 Ya'an cabʌl x'ixic chʌncol bʌ i ñajtyʌ q'uelob chʌ bʌ mi yujtyel. C'ʌlʌ Galilea ti' tsʌcleyob tyʌlel Jesús. Ti' we'sʌyob. Ti' cotyʌyob. \p \v 56 Ya'an yic'otyob je'el jini María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot María i ña' Jacobo yic'ot José yic'ot yambʌ x'ixic i ña' i yalobilob Zebedeo. \s1 Ti ch'ujñʌnti Jesús \r (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 57 Che' iq'uix quejel ti c'oti juntiquil rico bʌ winic ch'oyol bʌ ti Arimatea, José bʌ i c'aba'. Jini ti' tsʌcle majlel Jesús je'el. \p \v 58 Jini ti majli ya' ba'an Pilato cha'an i c'ajtiben i bʌc'tyal Jesús. Pilato ti' xiq'ui soldadojob cha'an i yʌq'ue'. \p \v 59 José ti' ju'sʌ Jesús ti cruz. Ti' bʌc'ʌ ti sʌc bʌ bʌjq'uil. \p \v 60 Ti' ch'ujñʌ ya' ti tsiji' bʌ muconibʌl piq'uil bʌ ti mal colem tyun. I bajñel i cha'an José jini muconibʌl. Max tyo ba'an majch ti ch'ujñʌnti ya'i. Che' jini ti' ñolq'ui majlel colem tyun cha'an i mʌjquil i ti' ba' ti ch'ujñʌnti. Che' jini ti majli José. \p \v 61 Ya'añob María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot jini yambʌ María buchulob ya' ti tyojel muconibʌl. \s1 Ajcʌñʌtya muconibʌl \p \v 62 Ti yijc'ʌlel che' tsa'ix ñumi i q'uinilel che' i tyʌlel ti lu' chajpʌyob chʌ bʌ yes jach mi quejel i c'ʌñob che' ti q'uinilel c'aj oj, jini ñuc bʌ curajob yic'ot fariseojob ti majliyob i pejcañob Pilato. \p \v 63 Ti yʌlʌyob: Ñuc bʌ yumʌlet, chʌncol lojon c cha' c'ajtisan chʌ bʌ ti yʌlʌ jini ajlot bʌ winic che' ñac cuxul tyo. Ti yʌlʌ che' mi ñumel uxp'ej q'uin mi quejel i tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Che' ti yʌlʌ. \p \v 64 Jin cha'an com lojon ma' xiq'ue' majlel soldadojob cha'an c'ʌlʌ uxp'ej q'uin mi' wen cʌñʌtyañob i muconibʌl Jesús ame majlicob ajcʌnt'añob i cha'an ti ac'bʌlel i xujch'iñob loq'uel i bʌc'tyal. Che' jini ti wi'il mi quejel i subeñob quixtyañujob cha'an ti tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Che' jini más tyo leco mi majlel jini lot che' bajche' ti ñaxan, che'ob. \p \v 65 Pilato ti' subeyob: Umba'an soldadojob bajche' ti la' c'ajti. Cucula. Wen cʌñʌtyanla jini muconibʌl bajche' jach la' wom, che'en. \p \v 66 Ti majliyob. Ti' wen ñup'uyob i ti' muconibʌl cha'an ñoj tsiquil mi an majch mi' tyʌle'. Che' jini, ya' ti' cʌyʌyob jini soldadojob cha'an i cʌñʌtyan je'el. \c 28 \s1 Ti tyejchi loq'uel Jesús ba'an sajtyemo' bʌ \r (Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Tsa'ix ñumi i q'uinilel c'aj oj. Ti yijc'ʌlel jiñʌch jini ñaxan* bʌ q'uin ti semana, che' yomox sʌc'an jini María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot jini yambʌ María ti majli i q'uelob muconibʌl ba' ti ch'ujñʌnti Jesús. \p \v 2 Ti saj ora jach ti ñumi ñoj toñel bʌ i yujquel lum. Juntiquil ajtoñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan ti jubi tyʌlel wʌ ti mulawil. Ti c'oti ya' ba' ti ch'ujñʌnti Jesús. Ti' loc'sʌ jini wechel bʌ colem tyun tsa' bʌ mʌcʌ i ti' muconibʌl. Ya' ti buchle ti' pam colem tyun. \p \v 3 Jini ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan ñoj lemlaw ti q'uelol che' bajche' i c'ʌc'al chajc. Ñoj sʌsʌc i pislel che' bajche' i ña'al tsʌñal. \p \v 4 Tsiltsilña ti bʌq'uen jini soldadojob che' ñac ti yilʌyob jini ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan. Ti poj sajtiyob ti bʌq'uen. \p \v 5 Jini ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan ti' subeyob jini x'ixicob: Mach la' cha'len bʌq'uen. Cujil isujm chʌncol la' sʌclan Jesús tsa' bʌ tsʌnsʌnti ti cruz. \p \v 6 Pero ma'ix wʌ'an. Tsa'ix tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ bajche' ti wʌ alʌ. La'. Q'uelela ba' ti' sʌts' chocoyob. \p \v 7 Cucula ti saj ora jach. Subenla ajcʌnt'añob i cha'an: Jini tsa' bʌ sajti ti cha' tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Mi quejel i majlel ti Galilea i pijtyañetla. Ya'i mi quejel la' cha' q'uele', che'etla. Jini tsa' bʌ c subeyetla jiñʌch bajche' yom la' subeñob, che'en. Che' ti subentiyob jini x'ixicob. \p \v 8 Che' jini ti wa' majliyob x'ixicob. Añob i bʌq'uen pero c'ajacñayob i yoj je'el. Ajñel ti majli i suben ajcʌnt'añob i cha'an Jesús jini t'an tsa' bʌ subentiyob. \p \v 9 Che' ñac añob ti bij ti saj ora jach ti' tsictiyi Jesús yic'otyob. Jesús ti yʌq'ueyob saludos. Che' jini, jini x'ixicob ti' lʌc'ʌyob Jesús. Ti ñocleyob ti yebal yoc Jesús. Ti' ch'ujutisʌyob. \p \v 10 Jesús ti' subeyob: Mach yom la' cha'len bʌq'uen. Cucula. Suben quermañujob cha'an yom i majlelob ya' ti Galilea. Ya'i mi quejel i q'ueloñob, che'etla mi la' subeñob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini tsa' bʌ yʌlʌ soldadojob \p \v 11 Che' chʌncol tyo i majlel x'ixicob ya' ti majliyob ti lum Jerusalén cha'tiquil uxtiquil jini soldadojob año' bʌ ti' wenta i cʌñʌtyan muconibʌl cha'an i lu' subeñob jini ñuc bʌ curajob ti pejtyelel chʌ bʌ yes ti ujti. \p \v 12 Jini ñuc bʌ curajob ti majliyob ba'an xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob cha'an i lajob i t'an cha'an chʌ bʌ yes yom i cha'leñob. Che' jini ti yʌq'ueyob soldadojob i yonlel tyaq'uin. \p \v 13 Ti' subeyob: Yom la' wʌle' ti ac'bʌlel che' wʌyʌletla ti c'oti ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti' xujch'ibeyob loq'uel i bʌc'tyal Jesús, che'etla. Che' yom la' wʌle', che'ob. \p \v 14 Mi ti yubi ili t'an jini ñuc bʌ yumʌl mux lojon c majlel c wen pejcan cha'an mach'an chʌ bʌ yes mi' tyumbeñetla, che'ob. Che' ti subenti soldadojob ti jini ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel ba'an israelob. \p \v 15 Che' jini, jini soldadojob ti' ch'ʌmʌyob tyaq'uin. Ti majliyob i yʌle' bajche' ti subentiyob. C'ʌlʌ wale iliyi an chʌ'ʌch bʌ mi yʌlob jini israelo' bʌ quixtyañujob. \s1 Jesús ti' xiq'uiyob majlel ti subt'an yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel \r (Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 16 Che' jini, jini oncejob ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti majliyob ti Galilea. Ti letsiyob ti wits bajche' ti wʌ subentiyob. \p \v 17 Che' ñac ti' q'ueleyob Jesús ti' ch'ujutisʌyob aunque cha'tiquil uxtiquil mach'an ti yoque ña'tyʌyob mi Jesúsʌch. \p \v 18 Jesús ti' lʌc'ʌyob: Ti' subeyob: Tsa'ix aq'uentiyon tic wenta pejtyelel chʌ bʌ yes an ti panchan yic'ot ti mulawil. \p \v 19 Cucuxla ti pejtyelel pañimil tyac. Cʌntisañob ti pejtyelel quixtyañujob cha'an mi' q'uextyañob i pusic'al i tsʌcleñoñob majlel. Aq'uenla ch'ʌm ja' ti' c'aba' lac Tyat, ti' c'aba' i Yalobil, ti' c'aba' Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. \p \v 20 Cʌntisañob cha'an i jac' pejtyelel chʌ bʌ tyac tic xiq'uetla la' cha'len. Ña'tyanla cha'an mi quejel cajñel la' wic'ot ti bele' ora c'ʌlʌ jintyo mi jilel mulawil. Che' ti yʌlʌ Jesús. Amén.