\id MRK \h MARCOS \toc1 JINI WEN BɅ T'AN TSA' BɅ I TS'IJBU MARCOS \toc2 MARCOS \toc3 Mr. \mt1 JINI WEN BɅ T'AN TSA' BɅ I TS'IJBU MARCOS \c 1 \s1 Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja' ti' cha'le subt'an \r (Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Jiñʌch i tyejchibal jini wen bʌ t'an mu' bʌ i yʌc' ti cʌjñel Jesucristo i Yalobil Dios. \p \v 2 Jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios, Isaías bʌ i c'aba' ti' wʌ ts'ujbu: \q1 Mic ñaxan xic' majlel cajsubt'an \q1 cha'an i chajpʌbeñet a bijlel. \q1 \v 3 Ti ubinti i t'an juntiquil mu' bʌ ti c'am bʌ t'an ya' ti tyʌquin bʌ joch lum. Mi yʌl: \q1 Tyoj isanla majlel i bijlel lac Yum. Pʌtbenla majlel tyoj bʌ i bijlel. \m Che' ti yʌlʌ Dios. Che' ts'ijbubil i cha'an Isaías. \p \v 4 Che' jini, chʌ'ʌch ti queji ti troñel Juan ya' ti tyʌquin bʌ joch lum bajche' ti wʌ ajli. Ya' ti queji i subeñob cha'an yom i q'uextyan i pensal i cʌy i mul yic'ot i ch'ʌme' ja' cha'an mi ñusʌbentyelob i mul. \p \v 5 Ti lu' tyʌliyob ba'an Juan ch'oyolo' bʌ ti pañimil Judea bʌ i c'aba' yic'ot ti lum Jerusalén bʌ i c'aba' cha'an i ñʌch'tyʌbeñob i t'an. Che' ñac ti' subuyob i mul, Juan ti yʌq'ueyob ch'ʌm ja' ya' ti colem ja' Jordán bʌ i c'aba'. \p \v 6 I pislel Juan melel ti' tsutsel camello yic'ot pʌchij bʌ i cinturón. Mu' bʌ i c'uxe' che' bʌ bajche' colem xtyopi' yilal yic'ot ya'lel chab. \p \v 7 Ti' subu t'an. Ti yʌlʌ: Tyal tyo tic pat juntiquil más p'ʌtyʌl bʌ bajche'on. Mach saj jasʌl c ñuclel mi cubin cha'an mic wutstyʌl c tic'ben i ch'ajñel i zapatos. \p \v 8 Joñon mi cʌq'uetla ti ch'ʌm ja'. Tyal tyo mu' bʌ i yʌq'ueñetla la' ch'ʌm Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. Che' ti yʌlʌ Juan. \s1 Ti' ch'ʌmʌ ja' Jesús \r (Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22) \p \v 9 Ti jim bʌ ora ti tyʌli Jesús ya' bʌ loq'uem tyʌlel ti lum Nazaret bʌ i c'aba' ya' ti Galilea. Ti' ch'ʌmʌ ja' Jesús ti' c'ʌb Juan ya' ti Jordán ja'. \p \v 10 Che' ti loq'ui ti ja' ti yilʌ Jesús ti jajmi ya' ti panchan. Ti jubi tyʌlei ti Jesús che' bajche' juncojt x'ujcutsu' yilal. Jiñʌch jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. \p \v 11 Ti ubinti t'an loq'uem bʌ ti panchan tsa' bʌ yʌlʌ: Calobiletyʌch. Mic p'untyañet. C'ajacña coj cha'an ti jatyet. Che' ti subenti Jesús. \s1 Xiba ti' jop'o i yʌsan ti mulil Jesús \r (Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13) \p \v 12 Jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios ti' wa' pʌyʌ majlel Jesús ti tyʌquin bʌ joch lum. \p \v 13 I bajñel ya'an Jesús yic'ot matye'lel animal. Cuarenta quin ti jale ya'i. Satanás ti' jop'o i yʌsan ti mulil. Ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan ti tyʌli i cotyan Jesús. \s1 Ti tyejchi i toñel Jesús ya' ti Galilea \r (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15) \p \v 14 Che' tsa'ix cʌjchi Juan ti cha' majli Jesús ya' ti Galilea. Chʌncol i sube' ñumel wen bʌ t'an cha'an i yumintyel Dios. \p \v 15 Ti yʌlʌ: Tsa'ix ts'ʌctiyi i yorojlel. Lʌc'ʌlix i yorojlel mi quejel i yumintyel Dios. Q'uextyan la' pensal, cʌyʌ la' mul. Ch'ujbinla jini wen bʌ t'an cha'an la' cotyʌntyel, che'en. \s1 Jesús ti' pʌyʌ chʌntiquil ajchuc chʌyob \r (Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) \p \v 16 Che' ñac chʌncol ti xʌmbal majlel Jesús ya' ti ti' colem joyol bʌ ja' Galilea bʌ i c'aba' ti yilʌ Simón yic'ot i yijts'in Andrés. Chʌncol i chocoyob ochel i chimol chʌy ya' ti colem ja' como ajchuc chʌyob. \p \v 17 Jesús ti' subeyob: La', tsʌcleñon majlel. Che' bajche' ti la' sajcʌ chʌy mi quej cʌq'ueñetla la' sajcan quixtyañujob cha'an mi quej i ch'ujbiñob c t'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 18 Ti' wa' cʌyʌyob i chimol chʌy Simón yic'ot Andrés. Ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \p \v 19 Tsa' tyo i ts'itya' cha'le xʌmbal majlel. Ti queji i yilan Jacobo i yalobil Zebedeo yic'ot yijts'in Juan bʌ i c'aba'. Chʌncol i lʌwob i chimol chʌy ya' ti mal barco. \p \v 20 Che' jini, ti' pʌyʌyob. Ti' cʌyʌyob i tyat Zebedeo bʌ i c'aba' yic'ot i barco yic'ot i yaj toñelob. Ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \s1 Winic tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba \r (Lc. 4.31-37) \p \v 21 Ti majliyob ti lum Capernaum bʌ i c'aba'. Ti i q'uinilel c'aj oj Jesús ti' cha'le cʌntisa ti i templo israelob. \p \v 22 Tyoj bʌc'ñʌjel ti yilʌyob quixtyañujob bajche' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús como tsiquil añʌch i p'ʌtyʌlel i t'an. Mach chʌ'ic muc' ti cʌntisʌ bajche' ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. \p \v 23 Ya'an juntiquil winic ti' templo israelob tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba. Ti oñel ti yʌlʌ: \p \v 24 ¿Chucoch ma' tyʌlel wʌ' ba'añon lojon, Jesús ch'oyolet bʌ ti Nazaret? ¿Tsa' ba tyʌliyet a jisañon lojon? Much j cʌñet majchetqui. Cujil isujm jatyet jini ch'ujulet bʌ i cha'an Dios. Che' ti yʌlʌ jini xiba. \p \v 25 Jesús ti' tiq'ui jini xiba. Ti yʌlʌ: Lajmen ti t'an. Loq'uenix wʌ' ti ili winic, che'en. \p \v 26 Jini xiba ti yʌc'ʌ ti jits'cuyel jini winic. Ti' cha'le c'am bʌ oñel. Che' jini ti loq'ui xiba ti' pusic'al. \p \v 27 Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yilʌ quixtyañujob. Ti queji i c'ajtibeñob i bʌ: ¿Chuquiyes ti t'an iliyi? ¿Chuqui ti tsiji' bʌ cʌntisa? che'ob. An I p'ʌtyʌlei i t'an jini winic, como jinic tyo mi' xiq'ue' xibajob. Mux i jac'ben i t'an je'el, che'ob. \p \v 28 Ti wa' pujqui i t'ʌñʌlel i cʌntisʌ Jesús ti' pettyʌlel Galilea. \s1 Jesús ti' lajmisʌ i nij'aña' Pedro \r (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39) \p \v 29 Che' ti loq'ui Jesús ti' templo israelob ti majli ti yotyot Simón yic'ot Andrés tyʌp'ʌl yic'ot Jacobo yic'ot Juan. \p \v 30 Ya'an i nij'aña' Simón. Wen muc' ti c'ajc. Tyots'ol ti wʌyib. Ti' wa' subeyob Jesús cha'an c'am. \p \v 31 Che' jini, Jesús ti majli i chucben i c'ʌb cha'an i tyejche'. Tsa'ix wa' lajmi ti c'ajc. Ti queji i we'sañob. \s1 Cabʌl ti' cha'le lajmisa Jesús \r (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41) \p \v 32 Che' ti p'ʌjqui q'uin, ac'bʌlelix quejel ti queji i pʌyob majlel ya' ba'an Jesús pejtyel c'amo' tyac bʌ yic'ot tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba. \p \v 33 Pejtyel quixtyañu ti' much'quiyob i bʌ ya' ti ti' otyot. \p \v 34 Ti' lajmisʌ cabʌl c'amo' bʌ an leco tyac bʌ i c'am'an. Ti' choco loq'uel cabʌl xibajob. Pero mach'an ti yʌc'ʌyob ti t'an como tsa'ix i cʌñʌyob majchqui Jesús. \s1 Ti' cha'le subt'an Jesús ya' ti Galilea \r (Lc. 4.42-44) \p \v 35 Che' jal tyo mach sʌc'a ti tyejchi Jesús. Ti bajñel loq'ui majlel ti lum cha'an mi' cha'len oración. \p \v 36 Simón yic'ot i pi'ʌlob ti majli i sʌclañob. \p \v 37 Ya' ti' tyajayob. Ti' subeyob: Pejtyel mi' pijtyañetyob, che'ob. \p \v 38 Pero Jesús ti' subeyob: Conla ti yambʌ lum, ya' ti lʌc'ʌl tyac cha'an mic cha'len subt'an je'el. Jin cha'an ti tyʌliyon, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 39 Ti ñumi ti subt'an ti' templo tyac israelob ya' ti' pettyʌlel Galilea. Ti' choco loq'uel cabʌl xibajob. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti' pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal \r (Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) \p \v 40 Ti' lʌc'ʌ Jesús juntiquil am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti' pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Ti ñocle ti yebal yoc Jesús cha'an mi' c'ajtiben. Ti' sube: Mi a wom ch'ujbiyʌch a lajmisañon, che' ti subenti Jesús. \p \v 41 Jesús ti' p'untyʌ cha'an yom i cotyan. Ti' tyʌlʌ. Ti yʌlʌ: Comʌch. La lajmiquet, che' yʌlol jini winic. \p \v 42 Saj ora ti lajmi. Wenix ti cʌyle. \p \v 43 Jesús ti' sube cha'an majlic jini winic. \p \v 44 Ti' wen sube: Q'uele ma' majch ma' saj suben. Cucu, pʌs'en a bʌ cura. Ya'i ma' wʌq'uen i majtyan Dios che' bajche' ti yʌlʌ Moisés ti mandar cha'an mi yilañob tsʌ'ʌch lajmiyet. Che' jini, mi' tsictiyel ti wutyob cha'an tsa'ix lajmiyet, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 45 Pero jini winic ti majli. Ti queji i yʌle' ñumel tsa' bʌ ujti. Jin cha'an ma'ix ti mejli ti ochel Jesús ya' ti lum tyac che' mi' q'uelob. Ti ajni ya' ba' mach'an quixtyañu. Ti tyʌliyob ba'an Jesús tyʌlemo' bʌ ti pejtyel yambʌ lum tyac. \c 2 \s1 Jesús ti' lajmisʌ winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb \r (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Jesús ti cha' ochi ya' ti Capernaum. Ti queji i yubiñob quixtyañu che' ya'an ti otyot. \p \v 2 Ti queji i wa' much'quiñob i bʌ. Ma' ti lu' ochiyob mi jinic tyo ti' ti' otyot. Che' jini, Jesús ti queji i subeñob i t'an Dios. \p \v 3 Che' jini, chʌntiquil winic ti' pʌyʌyob tyʌlel ya' ba'an Jesús juntiquil winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb. \p \v 4 Pero ma' ti mejliyob ti ochel yic'otyob ti' mal como cʌlʌx an quixtyañu. Pamacña i jol jini otyot. Ti letsiyob i loc'sʌbeñob i xʌñil jini otyot cha'an tyocol ba' mi yotsañob jini c'am bʌ. Che' jini, ti' ju'sʌbeyob i yab jini c'am bʌ. \p \v 5 Che' ti yilʌ Jesús chʌncol i ch'ujbin ti' pusic'al, ti queji ti t'an. Ti' sube jini c'am bʌ: Calobil, ñusʌbilix a mul, che'en. \p \v 6 Ya' buchul cha'tiquil uxtiquil ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Chʌncol i yʌlob ti' pusic'al: \p \v 7 ¿Chucoch che' mu' ti t'an ili winic? Chʌncol jach i cuy i bʌ ti Dios. Ma'an majch ch'ujbi i ñusʌbeñonla lac mul, sólo jin jach Dios che'ob ti' pusic'al jini ajcʌntisajob. \p \v 8 Pero Jesús ti' ña'tyʌ chʌ bʌ yes chʌncol yʌlob ti' pusic'al. Ti' subeyob: ¿Chucoch che' chʌncoletla ti t'an ti la' pusic'al bajche' jini? \p \v 9 ¿Baqui bʌ más wocol mic suben mi la' wʌl jini c'am bʌ? ¿Más wocol ba mic suben ñusʌbilix a mul? ¿Más wocol ba mic suben, tyejchenix, ch'ʌmʌx majlel a wab, cha'lenix xʌmbal? Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 10 Yʌ'ʌch mi la' wilan añʌch c p'ʌtyʌlel cha'an mic ñusʌbeñob i mul año' bʌ ti mulawil Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob, che' ti yʌlʌ Jesús. Jesús ti' sube jini winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb: \p \v 11 Mic subeñet: Tyejchen, ch'ʌmʌx majlel a wab, cucux ti a wotyot, che'en. \p \v 12 Ti wa' tyejchi. Ti' ch'ʌmʌ majlel i yab. Ti loq'ui ya' ba'añob. Che' jini, tsijc' che'ob i pusic'al quixtyañujob. Ti' subeyob i ñuclel Dios. Ti yʌlʌyob: Ma' ba' la quila che' bajche' iliyi, che'ob. \s1 Jesús ti' pʌyʌ majlel Leví \r (Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) \p \v 13 Jesús ti cha' majli ti' ti' colem joyol bʌ ja'. Che' ñac ti' much'quiyob i bʌ ba'an Jesús ti pejtyelel quixtyañujob, ti' cʌntisʌyob. \p \v 14 Che' ñac ti ñumi Jesús ti yilʌ ya' an winic Leví bʌ i c'aba' i yalobil Alfeo. Buchul ti ye'tyel i ch'ʌm tyojoñel. Jesús ti' sube: Tsʌcleñon majlel, che'en. Che' jini ti tyejchi. Ti' tsʌcle majlel Jesús. \p \v 15 Ti' cha'le uch'el Jesús ti yotyot Leví. Ya' buchulob je'el yic'ot Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an cabʌl año' bʌ ye'tyel cha'an i ch'ʌmol tyojoñel yic'ot yambʌ xmulilob. Como cabʌl tsa' bʌ i tsʌcleyob tyʌlel. \p \v 16 Jini ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob yic'ot fariseojob ti yilʌyob chʌncol ti we'el Jesús yic'otyob tsa' bʌ i lolon alʌyob más año' bʌ i mul yic'ot xch'ʌm tyojoñelob. Che' jini, ti queji i subeñob ajcʌnt'añob i cha'an Jesús: ¿Bajche'qui isujm che' mi' pi'len ti we'el xch'ʌmob tyojoñel yic'ot yambʌ xmulilob? che'ob. \p \v 17 Che' ñac ti yubi Jesús, ti' subeyob: Jini c'oc'o' bʌ mach i c'ʌjnibal ts'ʌcʌntyel, jin jach c'amo' bʌ yom ts'ʌcʌntyel. Mach'an ti tyʌliyon c pʌyob jini mu' bʌ i lolon alob mach'an i mul. Ti tyʌliyon c pʌyob jini mu' bʌ i ña'tyan an i mul. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \s1 Ti' c'ajtibeyob Jesús i sujmlel cha'an i ch'ajbʌntyel uch'el \r (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39) \p \v 18 Ti' cha'leyob ch'ajb cha'an mu' bʌ i c'uxob jini tsa' bʌ i cʌmbeyob i t'an Juan yic'ot fariseojob. Junyaj che' muc'ob ti ch'ajb cha'tiquil uxtiquil ti tyʌliyob ba'an Jesús. Ti' c'ajtibeyob: ¿Chucoch mi' cha'leñob ch'ajb jini tsa' bʌ i cʌmbeyob i t'an Juan yic'ot tsa' bʌ i cʌmbeyob i t'an fariseojob pero mach'an mi' cha'leñob ch'ajb jini ajcʌnt'añob a cha'an? che'ob. \p \v 19 Jesús ti' jac'ʌ: ¿Mu' ba i cha'leñob ch'ajb cha'an mu' bʌ i c'uxob, mu' bʌ i japob jini mu' bʌ i tyʌlelob i q'uel q'uiñejel che' mi yujtyel ñujpuñel che' ya' tyo an yic'otyob ajñujpuñel? Mach'an mi' poj cʌyob uch'el che' ya' tyo an ajñujpuñel. \p \v 20 Pero tyal tyo i yorojlel mi' pʌjyel loq'uel ajñujpuñel ti' tyojlel quixtyañujob. Che' jini, mi quejel i ch'ajbañob i bʌ ti yan tyo bʌ q'uin, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 21 Ti yambʌ lajoñel ti yʌlʌ: Mach yom c'ʌjñel tsiji' bʌ pisil cha'an i lʌjwe' tsuculix bʌ i pislel. Muc' jach i cha' tsijlel loq'uel jini tsijib tyo bʌ che' mi com'an. Che' jini más colemix mi loq'uel i tsijlemal. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Ti yambʌ lajoñel ti yʌlʌ: Mach yom cojlic ochel ti tsucul pʌchij bʌ yajnib vino che' chʌncol tyo i mejlel jini vino bʌ lembal. Como jini vino mi yʌc' ti tyojmel jini tsucul pʌchij bʌ yajnib. Che' jini, mi bejquel. Mi' tyojmel yajnib. Mi yotsañob tsijib vino ti tsijib tyo bʌ yajnib. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini ajcʌnt'añob ti' tyuc'beyob trigo che' ti yorojlel c'aj oj \r (Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5) \p \v 23 Ti jump'ej i q'uinilel c'aj oj ti ñumi majlel Jesús ti' mal trigojol yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Jini ajcʌnt'añob ti' tyuc'uyob i wut jini trigo che' bʌ bajche' arroz yilal che' ti ñumiyob. \p \v 24 Che' jini, fariseojob ti queji i subeñob Jesús: ¿Chucoch mi' cha'len tiq'uil bʌ che' ti q'uinilel c'aj oj? che'ob. \p \v 25 Jesús ti' jac'beyob: ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele ya' ti jun bajche' ti' cha'le David ti ñoj oniyix che' ñac ti yubiyob wi'ñal David yic'ot i pi'ʌlob? \p \v 26 Che' ñac ñuc bʌ cura i cha'an israelob jini Abiatar bʌ i c'aba', David ti ochi ti' templo Dios. Ti' c'uxu jini waj tsa' bʌ ajq'ui ti mesa tsa' bʌ i yʌq'ueyob ti' majtyan Dios. Tiq'uil cha'an ma' majch mi' c'uxe' jini waj, jin jach am bʌ i ye'tyel ti' templo Dios mi' c'uxe'. David ti' c'uxu. Ti yʌq'ue i pi'ʌlob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 27 Che' je'el ti' subeyob: Cha'añobʌch i wenlel quixtyañujob ti ajq'ui i q'uinilel c'aj oj. Mach'an ti ajq'ui quixtyañujob ti mulawil cha'an i más ac'ob ti ñuc i q'uinilel c'aj oj. \p \v 28 Jin cha'an joñoñʌch i Pi'ʌlon Quixtyañujob an tic wenta cʌle' chʌ bʌ yom ujtic ti i q'uinilel c'aj oj. Che' ti yʌlʌ Jesús como i yʌc'bal. \c 3 \s1 Juntiquil winic tyʌquin bʌ junts'ijt i c'ʌb \r (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11) \p \v 1 Ti cha' ochi Jesús ti' templo israelob. Ya'an juntiquil winic tyʌquin bʌ junts'ijt i c'ʌb. \p \v 2 Jini quixtyañujob yom i jop'beñob i mul Jesús. Jin cha'an ti queji i wen q'uelob mi muc'ʌch i lajmisan che' ti q'uinilel c'aj oj. \p \v 3 Che' jini, Jesús ti' sube jini winic tyʌquin bʌ i c'ʌb: La' ti wa'tyʌl ti' tyojel lojon c wut, che'en. \p \v 4 Che' jini, ti queji i subeñob jini yaño' bʌ: ¿Baqui bʌ yom lac cha'len ti q'uinilel c'aj oj? ¿Yom ba wen mi lac cha'len o mach wen? ¿Yom ba mi laj cotyan juntiquil cha'an mach sajtic, o yom lac tsʌnsan? Che' ti yʌlʌ Jesús. Ch'uj ñʌch'ʌl ti cʌyleyob. \p \v 5 Jesús mich' ti yilʌ jini ya' bʌ jomolob. Ñoj ch'ʌjyem ti yubi como ti' ña'tyʌ tsʌtsob i pusic'al. Ti' sube jini winic: Sʌts'ʌ a c'ʌb, che'en. Che' jini, ti' sʌts'ʌ i c'ʌb. Wenix ti cʌyle. \p \v 6 Jini fariseojob ti loq'uiyob majlel. Ti' much'quiyob i bʌ yic'ot yambʌ junmujch' herodianojob bʌ i c'aba'. Ti queji i motin ña'tyañob bajche' ch'ujbi i tsʌnsañob Jesús. \s1 Yonlel quixtyañujob ti' ti' ja' \p \v 7 Che' jini, Jesús ti loq'ui majlel. Ti majli ti' ti' colem joyol bʌ ja' yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Cabʌl quixtyañu ya' bʌ chumulob ti Galilea ti' tsʌcleyob majlel. \p \v 8 Che' ñac ti yubiyob ñuc tyac bʌ chʌncol i cha'len Jesús cabʌl ti tyʌliyob i q'uele'. Ti tyʌliyob ya' bʌ loq'uemob ti pañimil Judea bʌ i c'aba', ti lum Jerusalén bʌ i c'aba', ti pañimil Idumea bʌ i c'aba', ti junxej ja' Jordán bʌ i c'aba' yic'ot ti yalo' lum tyac ya' ti' t'ejl lum Tiro yic'ot Sidón bʌ i c'aba'. \p \v 9 Che' jini, Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an cha'an i cʌybentyel jump'ej barco ba' mi quejel i yochel como cabʌl quixtyañu mi' pets'ob. \p \v 10 Como Jesús ti' lajmisʌ cabʌlob. Jin cha'an pejtyel año' bʌ i c'am'an yomob i wersa jajp'iñob ochel i bʌ ba'an Jesús cha'an yomob i tyʌle'. \p \v 11 Che' ñac ti yilʌyob Jesús, jini tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba ti ñocleyob ti' t'ejl. Ti c'am bʌ t'an ti yʌlʌyob: Jatyet i Yalobilet bʌ Dios, che'ob. \p \v 12 Pero Jesús tsʌts ti' tiq'ui jini xibajob cha'an mach yom i yubin Jesús che' xibajob mi yʌc' ti cʌjñel. \s1 Jesús ti yajcʌ docejob \r (Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) \p \v 13 Ti wi'il Jesús ti letsi majlel ti wits. Ti' pʌyʌ jini yom bʌ i yajcan cha'an majlic yic'ot. Ti tyʌliyob. \p \v 14 Ti yajcʌ doce winicob cha'an i pi'leñob ti xʌmbal cha'an i wa'chocoñob ti ye'tyel cha'an mi majlelob ti subt'an. \p \v 15 Ti yʌq'ueyob i p'ʌtyʌlel cha'an mi' lajmisan xc'am'añob yic'ot cha'an mi' chocob loq'uel xibajob. \p \v 16 Jiñobʌch i c'aba' jini docejob: Simón jini cha'chajp bʌ i c'aba' Pedro bʌ mi yʌjlel je'el. \p \v 17 Jacobo i yalobil Zebedeo yic'ot Juan i yijts'in Jacobo tsa' bʌ i yotsʌbeyob i yʌlas c'aba' Boanerges, i sujmlel ti lac t'an che' bajche' i t'an chajc bʌ winic, \p \v 18 yic'ot Andrés yic'ot Felipe yic'ot Bartolomé yic'ot Mateo yic'ot Tomás yic'ot Jacobo i yalobil Alfeo, yic'ot Tadeo yic'ot Simón ch'oyol bʌ ba'an junmujch' cananistajob bʌ i c'aba', \p \v 19 yic'ot Judas Iscariote, jini mu' bʌ quejel i yʌc' ti cʌchol Jesús. \s1 Ti' subeyob Jesús an i p'ʌtyʌlel xiba yic'ot \r (Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10) \m Wi'il ti ochiyob ti jump'ej otyot Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 20 Ti' cha' much'quiyob i bʌ yonlel quixtyañujob mi jinic tyo ma'ix ti mejliyob ti uch'el Jesús yic'ot jini docejob. \p \v 21 Che' ñac ti yubiyob i pi'ʌlob Jesús ti tyʌliyob cha'an i pʌyob loq'uel cha'an i cotyan como ti yʌlʌyob: Sojquemix i jol, che'ob. \p \v 22 Jini ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob ch'oyolo' bʌ ti Jerusalén ti lolon alʌyob: An i yajaw xiba mu' bʌ i pejcʌntyel ti Beelzebú bʌ i c'aba' ti' pusic'al Jesús, che'ob. Ti' p'ʌtyʌlel jach Beelzebú mi' choc loq'uel xibajob. Che' ti lon alʌyob. \p \v 23 Jin cha'an Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel jini quixtyañujob. Ti' cʌntisʌyob ti lajoñel tyac. Ti yʌlʌ: ¿Ch'ujbi ba i bajñel choc loq'uel i bʌ Satanás? Mach ch'ujbi. \p \v 24 Mi ti queji i t'oxob i bʌ año' bʌ ti' wenta juntiquil yumʌl mi ti queji i periyalin i bʌ mi quejel i lajmisʌntyel i ye'tyel. \p \v 25 Mi ti quejiyob ti periyal año' bʌ ti jump'ej otyot, mach jaleyob. \p \v 26 Chʌ'ʌch Satanás je'el mach ch'ujbi i bajñel choc loq'uel i bʌ. Mi tsa'qui queji i periyalin i bʌ mach jale. Mi quejel i jilel i p'ʌtyʌlel. \p \v 27 Ma' majch ch'ujbi i yochel ti yotyot p'ʌtyʌl bʌ winic i chilben chʌ bʌ an i cha'an. Jin jach mi ti' ñaxan cʌchʌ, ch'ujbi i yochel i chilben chʌ bʌ an i cha'an ti yotyot. \p \v 28 Melel mic subeñetla, ch'ujbiyʌch i lu' ñusʌbentyelob pejtyel i mul quixtyañu yic'ot pejtyel mach'ʌ wen bʌ t'an mu' bʌ i cha'len ti' contra i pi'ʌlob. \p \v 29 Pero mi an majch mi' cha'len leco bʌ t'an ti' contra Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios, che' mi yʌl cha'an ti' p'ʌtyʌlel xiba ti' cha'le jini tsa' bʌ i cha'le Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios mach ch'ujbi i ñusʌbentyel i mul. Ti bele' q'uin añʌch i mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 30 Chʌ'ʌch ti yʌlʌ Jesús cha'an ti lolon alʌyob an xiba yic'ot. \s1 I ña' Jesús yic'ot i yijts'iñob \r (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21) \p \v 31 Ti jumuc'lel ti c'oti i ña' yic'ot i yijts'iñob Jesús. Ya' ti cʌyleyob ti pañimil. Ti' xiq'uiyob ti pʌyol Jesús. \p \v 32 Quixtyañujob ya' bʌ buchulob ti' suttyʌlel Jesús ti' subeyob: Ya' añob ti pañimil a ña' yic'ot a wijts'iñob. Chʌncol i sʌclañetyob. Che' ti subenti Jesús. \p \v 33 Jesús ti' jac'beyob: ¿Majchqui jini c ña', quijts'iñob mi la' wʌl? che'en. \p \v 34 Ti' lu' sut q'uele jini ya' bʌ buchulob. Ti yʌlʌ: Q'uelela ilayi c ña'etla, quijts'iñetla yubil. \p \v 35 Como majchical jach mu' bʌ i cha'len bajche' yom i pusic'al Dios, jiñʌch quijts'in, jiñʌch c ña' yubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 4 \s1 Lajoñel cha'an ajp'ujp'ujya pac' \r (Mt. 13.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 Ti cha' queji ti cʌntisa Jesús ya' ti' ti' colem joyol bʌ ja'. Yonlel quixtyañu ti' much'quiyob i bʌ ya' ba'an Jesús. Cha'an yonlel quixtyañu Jesús ti ochi ti buchtyʌl ti barco am bʌ ti ja'. Pejtyel quixtyañu ti cʌyleyob ya' ti' ti' ja'. \p \v 2 Ti' cʌntisʌyob ti cabʌl lajoñel tyac. Ti' subeyob: \p \v 3 Ubinla. Ti loq'ui majlel juntiquil winic ti p'ujp'ujya pac'. \p \v 4 Che' ñac ti' p'ujp'uj majlel jini pac' ti yajli ts'itya' ya' ti bij. Ti tyʌliyob xma'tye'mut. Ti' lu' buc'u tsa' bʌ p'ajti ti bij. \p \v 5 Yambʌ ti yajli ti pam xajolel ba' ma' tyam i lumil. Saj ora ti pasi, che' cu mach'an tyam i lumil. \p \v 6 Che' ti pasi q'uin i ticwʌlel q'uin ti yubi. Ti tyʌqui che' cu mach'an tyam ochem i wi'. \p \v 7 Yambʌ ti p'ajti cʌytyʌl ti mal ch'ixol. Che' ti wen coli jini ch'ixol ti' yebajli jini pac'. Mach'an ti yʌc'ʌ i wut. \p \v 8 Yambʌ ti yajli ba' wen bʌ lum. Ti pasi. Tsʌ'ʌch coli. Tsʌ'ʌch wen yʌc'ʌ i wut. Jujump'ej i bʌc' ti yʌc'ʌ treinta i wut, yambʌ sesenta, yambʌ cien. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 9 Ti yʌlʌ: Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalinla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I c'ʌjnibal jini lajoñel tyac \r (Mt. 13.10-17; Lc. 8.9-10) \p \v 10 Che' ñac ti bajñel cʌyleyob, ti queji i c'ajtibeñob Jesús i sujmlel jini lajoñel tyac jini ya' bʌ jomolob, yic'ot jini mu' bʌ i pejcʌntyelob ti docejob. \p \v 11 Jesús ti' subeyob: Ti aq'uentiyetla la' ch'ʌmben i sujmlel bajche' mi' cha'len yumʌl Dios mach'ʌ bʌ an tsictiyem ti yambʌ ora. Pero jini mach'ʌ ba'an ochemob mi cʌntisʌntyelob ti lajoñel tyac. \p \v 12 Che' mic subeñob aunque mi' ch'uj ilañob pero che' bajche' ma' mi' c'otyelob i wut mi' cha'len. Aunque mi yubin c t'an pero ma'ix mi' ch'ʌmbeñob isujm. Che' bajche' ma' chʌ bʌ ti yubiyob mi' cha'len ame i cʌyobic i mul ame ñusʌbenticob i mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' subeyob i sujmlel jini lajoñel cha'an pac' \r (Mt. 13.18-23; Lc. 8.11-15) \p \v 13 Ti' c'ajtibeyob: ¿Mach'a ba'an mi la' ch'ʌmben isujm jini lajoñel? ¿Bajche'qui mi quej la' ch'ʌmben isujm pejtyel yambʌ lajoñel che' jini? Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 14 Jini tsa' bʌ majli ti p'ujp'uya pac' ti lajoñel jiñʌch che' an majch mi' cha'len subt'an. \p \v 15 Jini tsa' bʌ p'ajti ti bij jiñʌch bajche' quixtyañu mu' bʌ i subentyelob jini wen bʌ t'an. Che' ubibilob i cha'an jini t'an, mi' wa' tyʌlel Satanás. Mi' loc'sʌben ti' pusic'al. \p \v 16 Chʌ'ʌch je'el tsa' bʌ yajli ti xajolel. Che' mi yubiñob jini wen bʌ t'an ñoj yomajax i ch'ujbiñob. \p \v 17 Pero mach'an i wi' ti' pusic'al. Jin cha'an ma' mi jalejel. Pero che' mi ts'itya' ubin wocol o che' mi yʌl'entyel cha'an ti' ch'ujbi jini wen bʌ t'an, mi cha' ñajʌyel ti' pusic'al. \p \v 18 Jini yambʌ pac' tsa' bʌ p'ujp'uyi ti mal ch'ixol jiñʌch che' bajche' mu' bʌ i yubiñob jini wen bʌ t'an, \p \v 19 pero mi' bej pensalin i cha'an jach bʌ mulawil. Yic'ot tijicña mi lolon yubin che' an cabʌl chʌ bʌ an i cha'an, yic'ot bej niq'ui yom tyo cabʌl yan tyac bʌ. Pejtyel jini mi' yebajlin jini wen bʌ t'an cha'an ma' mi yʌc' i wut. \p \v 20 Jini p'ujp'ubil bʌ ti wen bʌ lum, jiñobʌch che' bajche' mu' bʌ i wen ubiñob jini t'an. Mi' wen ch'ujbiñob. Mi' wen ac'ob i wut. An mu' bʌ i yʌc' i wut ti treinta, ti sesenta, o ti cien. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an i pat cas \r (Lc. 8.16-18) \p \v 21 Jesús ti' subeyob yambʌ t'an. Ti yʌlʌ: ¿Mu' ba la' ts'ʌbe' pat cas cha'an la' ñup' ti chiquib o mi la' wʌc' ti yebal wʌyibʌl? Mach'an. Mi la' joc'chocon ti' joc'lib cha'an mi tsictiyel i c'ʌc'al. \p \v 22 Mach'an chʌ bʌ mucul tyac mach'ʌ ba'an mi wi'il tsictiyel. Pejtyel mach'ʌ ba'an tsictisʌbil muc'ʌch i quejel i lu' tsictisʌntyel. \p \v 23 Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalinla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Jesús ti' subeyob yambʌ t'an. Ti yʌlʌ: Wen ña'tyanla mu' bʌ la' wubin. Chʌ'ʌch yonlel bajche' mi la' wʌq'uen la' pi'ʌlob, chʌ'ʌch yonlel mi quejel i yʌq'ueñetla Dios. Más on mi quej la' wʌq'uentyel jatyetla mu' bʌ la' wubin ili t'an. \p \v 25 Jini mu' bʌ i ch'ʌmben i sujmlel i t'an Dios, mi quejel i yʌq'uentyel ti Dios i más ch'ʌmben isujm. Pero jini mach'ʌ yom yubin c t'an mi quejel i chilbentyel loq'uel ti' pusic'al jini ts'itya' tyac tsa' bʌ i cʌñʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an bajche' ti coli pac' \p \v 26 Jesús ti yʌlʌ: Ti lajoñel chʌ'ʌch an i yumintyel Dios bajche' winic tsa' bʌ i p'ujp'uj pac' ti lum. \p \v 27 Che' jini mi wʌyel, mi cha' p'ixel. Chʌ'ʌch mi ñusan q'uin yic'ot ac'bʌlel. Jini pʌc'ʌlix bʌ ti bots'ʌ, ti coli. Jini winic mach'an mi' ña'tyan bajche' chʌncol i colel majlel. \p \v 28 Jiñʌch jini lum mi yʌc' ti colel pʌc'ʌbʌl. Ñaxan mi pasel i yopol. Che' jini mi colel i tye'el, wi'ilix mi yʌc' t'uñul bʌ i wut ya' ti nich. \p \v 29 Che' c'ʌnix i wut, jini winic mi majlel i c'aje' como i yorojlelix i lojtyel. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús cha'an i yumintyel Dios. \s1 Lajoñel cha'an i bʌc' mostaza \r (Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19) \p \v 30 Jesús ti' subu yambʌ t'an je'el. Ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes yic'ot mi lac laje' i yumintyel Dios? ¿Bajche'qui yom lac laje'? \p \v 31 Ch'ujbi lac laje' yic'ot i bʌc' mostaza. Che' mi p'ujp'untyel ti lum, jiñʌch más i saj bʌ bajche' pejtyel i bʌc' pimel. \p \v 32 Che' p'ujp'ubilix, más colem mi colel bajche' yan tyac bʌ pimel c'uxbil tyac bʌ i yopol. Colem mi yʌc' i xʌc' tyac. Ch'ujbi i mel i c'u' xma'tye'mut ya' ti' c'ʌb. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Bajche' ti' cha'le cʌntisa Jesús ti lajoñel tyac \r (Mt. 13.34-35) \p \v 33 Chʌ'ʌch bajche' iliyi, Jesús ti' subeyob t'an ti cabʌl lajoñel tyac, i p'isol jach bajche' ti mejli i ña'tyañob. \p \v 34 Puro ti lajoñel jach ti' cʌntisʌyob quixtyañujob. Che' i bajñel jach ya' añob yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an ti' wen tsictisʌbeyob i sujmlel. \s1 Ti lajmisʌ Jesús toñel bʌ ic' yic'ot wits'law bʌ ja' \r (Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25) \p \v 35 Ti jim bʌ q'uin ti ic'an ti queji i subeñob ajcʌnt'añob i cha'an: La' c'axiconla ti junwej ja', che'en. \p \v 36 Jesús ti' subeyob majlel jini quixtyañujob. Che' jini, jini ajcʌnt'añob i cha'an ti' wa' pʌyʌyob majlel Jesús ti barco. Ti majli yic'otyob yambʌ yalo' barco tyac. \p \v 37 Che' jini ti queji toñel bʌ ic' ya' ti ja'. Ti queji i wets' ochel ja' ya' ti' mal barco jini ic' jintyo yomox bujt'el ti ja'. \p \v 38 Wʌyʌl Jesús. Tyots'ol ti' c'ʌnjol ya' ti' xujc barco. Ti queji i p'ixtisañob. Ti quejiyob i subeñob: Maestro, ¿bajche'qui a wʌlʌ mi ti jiliyonla? che'ob. \p \v 39 Che' jini ti tyejchi Jesús. Ti queji i tiq'ue' jini ic'. Ti' sube jini ja': Ch'ʌbix, ñʌch'lejen, che' ti' sube. Ti wa' lajmi ic'. Ñoj ñʌch'ʌlix ti cʌyle. \p \v 40 Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: ¿Chucoch muq'uetla ti bʌq'uen? ¿Chucoch ma' mi la' ch'ujbin? che'en. \p \v 41 Wen chʌncolob ti bʌq'uen. Ti queji i subeñob i bʌ: ¿Majchqui wale jini che' mi ch'ujbiben i t'an jinic tyo ic' yic'ot ja'? Che' ti yʌlʌyob jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. \c 5 \s1 Winic tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba \r (Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39) \p \v 1 Ti ñumiyob majlel ti junwej ja'. Ti c'otiyob ti lum Gadara bʌ i c'aba'. \p \v 2 Che' ñac ti loq'ui ti barco Jesús, juntiquil winic tyʌc'lʌbil ti xiba ti loq'ui ya' ti ch'ujñʌjibʌl. \p \v 3 Jini winic ya' jachix chumul ti ch'ujnijibʌl. Ma' majch ch'ujbi i cʌche'. Mi yic'otic cadena ch'ujbi i cʌchob. \p \v 4 Cabʌl ti' jop'o i cʌchob ti cadena ti yoc ti' c'ʌb. Tsʌ'ʌch i tyuc'u jini am bʌ ti c'ʌb, ti' tyop'o jini am bʌ ti yoc. Mach'an majch ch'ujbi i yutsbin. \p \v 5 Ti bele' q'uin ti q'uinil ti ac'bʌlel mu' ti oñel ñumel ti wits yic'ot ya' ba' mi yujtyel mucoñel. Mi' low i bʌ ti tyun. \p \v 6 Che' ti' ñajtyʌ ilʌ Jesús ti tyʌli ti ajñel. Ti c'oti ti ñoctyʌl ti' tyojlel Jesús. \p \v 7 C'am ti queji i pejcan. Ti yʌlʌ: ¿Chuqui a wom awic'otyon Jesús, jatyet i Yalobilet jini ñoj ñuc bʌ Dios? Mic wersa c'ajtibeñet ti Dios cha'an mach a tyʌc'lañon, che'en. \p \v 8 Chʌ'ʌch ti yʌlʌ como poj ujtyel i suben Jesús jini xiba: Xiba, loq'uen wʌ' ti' pusic'al ili winic, che'en. \p \v 9 Jesús ti' c'ajtibe: ¿Chuquiyes a c'aba' che' yic'ot? Jini xiba ti' jac'ʌ: Legión j c'aba' joñon como yonlelon lojon, che'en. \p \v 10 Chʌncol i wersa c'ajtiben Jesús cha'an mach i choc loq'uel ya' ti' lumal gadarenojob. \p \v 11 Ya' ti yebal wits chʌncol ti buc'bal yonlel chityam. \p \v 12 Jini xibajob ti' c'ajtibe Jesús: Xiq'uiyon lojon majlel ya' ba'an chityam. Ac'ʌyon lojon ochel ti chityam, che' ti yʌlʌ jini xibajob. \p \v 13 Che' jini, Jesús tsʌ'ʌch i yʌc'ʌ yochel. Ti wa' loq'uiyob jini xibajob ti ili winic. Ti wa' ochiyob ti chityam. I yonlelob jini chityam. Che' bajche' dos mil ya' añob. Che' jini ti jubiyob majlel ti ajñel ti queptyʌl. Ti' chocoyob ochel i bʌ ti mal ja'. Che' jini ya' ti' jic'tyʌyob ja'. \p \v 14 Jini tsa' bʌ i cʌñʌtyʌ chityam ti puts'iyob. Ti queji i yʌlob ñumel ya' ti lum, yic'ot ya' ti otyotyel tyac. Che' jini, jini quixtyañujob ti majli i q'uelob chuqui ti ujti. \p \v 15 Che' ñac ti c'otyiyob ya' ba'an Jesús ti yilʌyob jini tsa' bʌ tyʌc'lʌnti ti xibajob ch'uj buchul, anix i pislel, tyojix i pusic'al. Ti wen quejiyob ti bʌq'uen quixtyañujob. \p \v 16 Jini tsa' bʌ i yilʌyob ti queji i cha' alob bajche' ti tyoj'ʌ jini tsa' bʌ tyʌc'lʌnti ti xibajob yic'ot bajche' ti ujti jini chityam. \p \v 17 Che' jini ti queji i wersa subeñob Jesús cha'an loq'uiquix majlel ya' ti' lum. \p \v 18 Che' ñac ti ochi ti mali barco Jesús, jini tsa' bʌ tyʌc'lʌnti ti xibajob ti' sube Jesús mi mux i yʌq'uen i majlel yic'ot je'el. \p \v 19 Jesús mach'an ti yʌq'ue i majlel. Pero ti' sube: Cucux ti a wotyot ya' ba'an a pi'ʌlob. Subeñob pejtyel bajche' ti cha'libeyet ñuc tyac bʌ a Yum Dios yic'ot bajche' ti' p'untyʌyet. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 20 Ti majli jini winic. Ti queji i puc majlel t'an ya' ti lum tyac Decápolis bʌ i c'aba'. Ti queji i sube' pejtyel bajche' ti cotyʌnti ti Jesús. Tsijc' che'ob i pusic'al ti pejtyelel quixtyañujob. \s1 I yalobil bʌ Jairo yic'ot jini x'ixic tsa' bʌ tyʌlbe i pislel Jesús \r (Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) \p \v 21 Che' ñac ti cha' c'axi tyʌlel ti barco Jesús ya' ti junwej ja' ti wen c'otiyob quixtyañu. Ti cʌyle Jesús ya' ti' ti' ja'. \p \v 22 Ti tyʌli juntiquil ñuc bʌ ye'tyel ti' templo israelob Jairo bʌ i c'aba'. Che' ñac ti yilʌ Jesús ti wa' ñocle ti yebal yoc. \p \v 23 Ti queji i wersa suben: Jini xc'alʌl bʌ calobil yomox sajtyel. La'. Ac'ʌ a c'ʌb ti' pam i bʌc'tyal cha'an c'oc'ac. Che' ti yʌlʌ Jairo. \p \v 24 Jesús ti majli yic'ot. Che' jini ti' tsʌcleyob majlel yonlel quixtyañu. Motin much'ch'uc'ñayob majlel. \p \v 25 Ya'an yic'otyob juntiquil c'am bʌ x'ixic. C'ʌlʌ doce años ma' mi lajmel ti loq'uel i ch'ich'el. \p \v 26 Cabʌl ti' jop'o i ts'ʌcan yujilo' bʌ ts'acojel. Ti' lu' jili pejtyel chʌ bʌ an i cha'an cha'an i c'ʌn i tyoje' i ts'ʌcʌntyel. Mach'an ti saj lajmi. Ti más nijli. \p \v 27 Ti queji i yubin bajche' chʌncol i cha'len Jesús. Che' jini ti tyʌli ti' pat Jesús ya' ba' much'quibil quixtyañujob. Ti' tyʌlbe i pislel Jesús. \p \v 28 Ti' bajñel ña'tyʌ: Mi jin jach i pislel mic tyʌlben, jasʌl mic lajmel. Che' ti' ña'tyʌ jini c'am bʌ x'ixic. \p \v 29 Ti wa' lajmi ti loq'uel i ch'ich'el. Ti yubi lajmenix i bʌc'tyal. \p \v 30 Ti' wa' ña'tyʌ Jesús cha'an ti c'ʌjni i p'ʌtyʌlel cha'an i lajmisan c'am bʌ. Ti' wa' sutqui i bʌ ya' ba' jomol quixtyañujob. Ti yʌlʌ: ¿Majchqui ti' tyʌlbon c pislel? che'en. \p \v 31 Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an ti' sube: Ma' wilan cabʌl wʌ' añonla. Cabʌl mi' pets'etyob. ¿Chucoch mi a c'ajtin majchqui tsa' bʌ i tyʌlʌyet? che'ob. \p \v 32 Jesús ti' sut q'uele majchqui tsa' bʌ i tyʌlbe i pislel. \p \v 33 Jini x'ixic tsitsiña ti bʌq'uen. Tsa'ix i ña'tyʌ chʌ bʌ ti yubi ti' bʌc'tyal. Ti ñocle ti yebal yoc Jesús. Ti' lu' tsictisʌ chʌ bʌ yes ti yubi. \p \v 34 Jesús ti' sube: Calobil, ti lajmiyet cha'an ti a ch'ujbiyon ti a pusic'al. Cucux ti ñʌch'tyʌlel a pusic'al. C'oq'uet mi quejel a cʌytyʌl. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 35 Che' chʌncol tyo ti t'an Jesús ti tyʌli ch'oyol bʌ ti yotyot am bʌ ye'tyel ti' templo israelob. Ti' subeyob i tyat jini xc'alʌl: Sajtyemix a walobil. ¿Chutyoquiyoch ma' chʌc mʌctyʌben i q'uin jini Maestro? Che' yʌlol Jairo. \p \v 36 Pero Jesús che' bajche' mach'an ti yubi chʌncol bʌ i yʌlob ti' cha'le. Ti' sube jini am bʌ ye'tyel ti templo: Mach a cha'len bʌq'uen. Ch'ujbiñon ti a pusic'al, che' Jesús. \p \v 37 Che' jini, jin jach Pedro yic'ot Jacobo yic'ot Juan i yijts'in Jacobo ti yʌc'ʌ majlel. \p \v 38 Ya' ti c'otiyob ti yotyot am bʌ ye'tyel ti' templo israelob. Ti wa'le i q'uele' ya' ba' ju'upojolob quixtyañu. Muc'ob ti uq'uel, ti oñel. \p \v 39 Ti ochi Jesús. Ti' c'ajtibeyob: ¿Chucoch ju'upojoletla? ¿Chucoch muq'uetla ti uq'uel? Mach'an sajtyem. Wʌyʌl jach ili xc'alʌl. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 40 Che' jini ti' wajleyob. Jesús ti' xiq'uiyob cha'an i loq'uelob ti pañimil. Che' jini ti ochi ti yambʌ saj mal ya' ba'an jini xc'alʌl. Ti' pʌyʌyob ochel i tyat i ña' jini xc'alʌl yic'ot jini tsa' bʌ i pʌyʌ majlel uxtiquil i pi'ʌlob ti xʌmbal. \p \v 41 Ti' chucbe i c'ʌb jini xc'alʌl. Ti' sube ti' t'an: Talita cumi. I sujmlel ti lac t'an: Xc'alʌl, mic subeñet, tyejchenix. Che' ti' sube. \p \v 42 Ti wa' tyejchi. Ti queji ti xʌmbal. An doce años i cha'an. Tyoj bʌc'ñʌjel quixtyañujob. \p \v 43 Jesús ti' wen tiq'uiyob cha'an mach quejic i subeñob yaño' bʌ. Ti' subeyob cha'an i we'sañob jini xc'alʌl. \c 6 \s1 Ya'an Jesús ti Nazaret \r (Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30) \p \v 1 Jesús ti loq'ui ya'i. Ti cha' sujti majlel ti' lumal ba' ti coli. Jini ajcʌnt'añob i cha'an ti majliyob yic'ot. \p \v 2 Che' ti' q'uinilel c'aj oj ti queji ti cʌntisa ya' ti i templo israelob. Yonlel quixtyañu tsa' bʌ yubibeyob i cʌntisa tsijc' che'ob i pusic'al. Ti yʌlʌyob: ¿Bajche'qui mi' niq'ui ña'tyan jini? ¿Majchqui ti yʌq'ue cha'an ch'ujbiyic i niq'ui ña'tyan? ¿Bajche'qui mi' tyaj i p'ʌtyʌlel cha'an i niq'ui pʌse' ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel? \p \v 3 Jiñʌch jini xmel buchlibʌl. Jiñʌch i yalobil María i yʌscun Jacobo yic'ot José yic'ot Judas yic'ot Simón. Jiñʌch i yʌscun jini xc'alʌlob wʌ' bʌ an la quic'ot. Che' ti yʌlʌyob. Jin cha'an ma' ti' ch'ujbiyob Jesús. \p \v 4 Jesús ti' subeyob: Jini mu' bʌ i xiq'ue' yʌle' Dios ma' mi q'uejlel ti ñuc ti' lumal ya' ba'an i pi'ʌlob, ya' ti yotyot. Ti yan tyac jach bʌ lum mi q'uejlel ti ñuc. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 5 Mach'an ti mejli i pʌse' mi jump'ejlic ñuc bʌ i p'ʌtyʌlel Jesús ya'i. Jin jach ti' tyʌlbeyob i bʌc'tyal cha'tiquil uxtiquil c'amo' bʌ. Ti' c'oq'uisʌyob. \p \v 6 Ch'ʌjyem ti yubi Jesús cha'an mach'an ti' ch'ujbibeyob mi melel i t'an. Che' jini ti ñumi majlel ti cʌntisa ti yan tyac bʌ lum ya' ti' t'ejl tyac i lumal. \s1 Jesús ti' xiq'ui majlel ti subt'an docejob \r (Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6) \p \v 7 Jesús ti' pʌyʌ jini doce ajcʌnt'añob i cha'an. Cha'cha'tiquil ti' xiq'ui majlel. Ti yʌq'ueyob i p'ʌtyʌlel cha'an i choc tyacob loq'uel xibajob. \p \v 8 Ti' subeyob cha'an mach'ic i niq'ui ch'ʌmob majlel ya' ti bij. Jin jach mi' ch'ʌmob majlel i ñʌ' tye'. Mach yom i ch'ʌmob majlel i morral mi wajobic, mi tyaq'uiñobic. \p \v 9 Yom mi' lʌpob i cacti'. [Cacti' yom i yʌle' pats'.] Jump'och jach i bujc yom i lʌpob. Mach yom cha'p'ojch. Che' ti' subeyob. \p \v 10 Ti cha' queji ti t'an Jesús. Ti' subeyob: Che' mi la' wochel ti jump'ej otyot ya' mi la' wajñel jintyo mi la' cha' loq'uel majlel. \p \v 11 Ya' ba' ma' mi yotsañetla ti yotyot ba' mach yom i yubibeñetyob la' t'an mi la' wa' cha' loq'uel majlel. Che' mi la' loq'uel majlel mi la' chijcun loq'uel i ts'ujbeñal la' woc cha'an i ña'tyañob mach wen bajche' mi' melob. Melel mic subeñetla, che' ti yorojlel melojel más wocol mi quej i yubiñob jini mach'ʌ ba'an ti yotsʌyetla che' bajche' ya' bʌ añob ti Sodoma yic'ot ti Gomorra. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 12 Che' jini ti majliyob i sub ñumel t'an jini docejob cha'an i q'uextyan i pensal i cʌy i mul quixtyañujob. \p \v 13 Ti' chocoyob loq'uel cabʌl xibajob je'el. Ti yulbeyob aceite cabʌl c'am'o' bʌ. Ti' lajmisʌyob. \s1 Ti tsʌnsʌnti Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja' \r (Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9) \p \v 14 Jini ñuc bʌ yumʌl Herodes bʌ i c'aba' ti yubi chʌ bʌ ti' cha'le Jesús, como pejtyelel ti' wen cʌmbeyob bajche' ti' cha'le. Jin cha'an Herodes ti lolon alʌ: Jiñʌch jini Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja' ti cha' tyejchi loq'uel ya' ba'an sajtyemo' bʌ. Jin cha'an mi tsictiyel i p'ʌtyʌlel ti toñel, che' ti lolon alʌ Herodes. \p \v 15 Yaño' bʌ ti yʌlʌyob: Jiñʌch Elías juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, che'ob. Yaño' bʌ ti yʌlʌyob: Jiñʌch juntiquil mu' bʌ xiq'ue' yʌle' Dios che' bajche' juntiquil tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix, che'ob. \p \v 16 Che' ñac ti yubi Herodes chʌ bʌ ti' cha'le Jesús ti queji yʌle': Tic xiq'ui ti tsepol loq'uel i jol jini Juan pero wale ti' cha' tyejchi loq'uel ya' ba'an sajtyemo' bʌ, che'en. \p \v 17 Ti caj Herodías, Herodes ti yotsʌ ti cʌchol Juan. Ti' cʌchʌ yic'ot cadena ya' ti cʌchonibʌl. Jini Herodías i yijñam i yijts'in Herodes, Felipe bʌ i c'aba'. Pero Herodes ti' chilbe i yijñam i yijts'in. \p \v 18 Che' jini, Juan ti' sube Herodes: Mach wen che' ma' pʌyben i yijñam a wijts'in, che' ti' sube. \p \v 19 Ts'a' ti yubi Herodías. Yom i yʌc' ti tsʌnsʌntyel Juan pero mach ch'ujbi i tsʌnsan, \p \v 20 como Herodes ti' bʌc'ñʌ Juan. Ti' ña'tyʌ wen mi' cha'len Juan. Juan ti yoque ac'ʌ i bʌ ti Dios. Jin cha'an ti' wen cʌñʌtyʌ cha'an ma' chʌ bʌ mi tyumbentyel ti Herodías. Che' mi yubiben i t'an Juan, Herodes ma' ti' ña'tyʌ chuqui ti yʌlʌ pero ti' mula i ñʌch'tyʌben. \p \v 21 Herodías ti' tyajbe i yorojlel i ña'tyan bajche' mi quej i yʌc' ti tsʌnsʌntyel Juan che' mi' ts'ʌctiyel i q'uinilel i jabilel Herodes. Herodes ti' pʌyʌ tyʌlel ti q'uiñejel ñuco' bʌ i ye'tyel yic'ot capitañob yic'ot wen ricojo' bʌ ya' ti Galilea. \p \v 22 Ti tyʌli i yixic'al Herodías. Ti' bajñel cha'le son. C'ajacña i yoj Herodes yic'ot jini ya' bʌ añob. Herodes ti' sube jini xc'alʌl: C'ajtibeñon jiñʌch chʌ bʌ a wom mi cʌq'ueñet, che' ti yʌlʌ. \p \v 23 Ti' wa'choco i t'an Herodes cha'an wersa mi quej i yʌq'en jini xc'alʌl chʌ bʌyic jach yes mi' c'ajtin mi jinic tyo mi ti t'ox ch'ʌmʌ pañimil mu' bʌ ye'tyelin Herodes. \p \v 24 Jini xc'alʌl ti majli ba'an i ña'. Ti' c'ajtibe: ¿Chuquiyes yom j c'ajtin wale? Che' ti yʌlʌ. I ña' ti' jac'ʌ: C'ajtiben i jol Juan, jini mu' bʌ i yʌc' ch'ʌm ja'. Che' ti' sube. \p \v 25 Jini xc'alʌl ti wa' majli ba'an Herodes. Ti' sube: Com ma' pit aq'ueñon ti ora jach ti colem ch'ejew i jol Juan mu' bʌ i yʌc' ch'ʌm ja', che'en. \p \v 26 Wen ch'ʌjyem ti yubi Herodes pero mi' quisnin i ñusʌben i t'an ili xc'alʌl como ti' wa'choco i t'an ti' tyojlel pʌyʌlo' bʌ ti q'uiñejel. \p \v 27 Ti' wa' xiq'ui majlel juntiquil soldado cha'an i ch'ʌme' tyʌlel i jol Juan. \p \v 28 Che' jini ti majli. Ti' tyuc' tsepbe loq'uel i jol Juan ya' ti mal cʌchonibʌl. Ti' pit ch'ʌmʌ tyʌlel ti ch'ejew. Ti yʌq'ue jini xc'alʌl. Che' jini, ti majli i yʌq'uen i ña'. \p \v 29 Che' ñac ti yubiyob jini tsa' bʌ i cʌmbeyob i t'an Juan ti tyʌli i ch'ʌm'eñob majlel i bʌc'tyal. Che' jini ti' mucuyob. \s1 Ti' we'sʌyob cinco mil winicob \r (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 30 Ti' cha' much'quiyob i bʌ ba'an Jesús jini yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel. Ti' subeyob Jesús pejtyel tsa' bʌ i cha'leyob yic'ot tsa' bʌ i cʌntisʌyob. \p \v 31 Jesús ti' subeyob: Conla ya' ba' jochol lum cha'an la' ts'itya' c'aj la' woj, che'en. Como chʌncol i bele' tyʌlel i majlel quixtyañujob jinic tyo mach ujtyob i cha'an uch'el. \p \v 32 Che' jini ti majliyob ti barco. Ti bajñel c'otiyob ya' ba' jochol lum. \p \v 33 Cabʌl ti yilʌyob che' ñac ti majliyob. Ti' ña'tyʌyob Jesúsʌch. Ti majliyob ti ajñel ch'oyolob tyac bʌ ti pejtyel lum. Ñaxan ti c'otiyob. \p \v 34 Che' ñac ti loq'ui Jesús ti barco ti yilʌ ya'an yonlel quixtyañu. Ti' p'untyʌyob cha'an yom i cotyañob como chʌ'ʌch añob che' bajche' tiñʌme' mach'ʌ ba'an majch mi' cʌñʌtyan. Che' jini, an cʌbʌl chʌ bʌ ti queji i cʌntisañob. \p \v 35 Che' iq'uix quejel ti tyʌliyob ba'an Jesús ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob Jesús: Iq'uix quejel. Ma' majch chumul wʌ'wʌ'i. \p \v 36 Subeñob majlel cha'an mi majlelob ya' ti otyotyel yic'ot ya' ti lʌc'ʌl tyac bʌ lum cha'an i mʌñob chʌ bʌ mi' c'uxob como ma' chʌ bʌ añob i cha'an, cha'an i c'uxob, che'ob. \p \v 37 Jesús ti' subeyob: Jatyetla yom mi la' wʌq'uen chʌ bʌ mi' c'uxob, che'en. Jini ajcʌnt'añob ti' jac'ʌyob: ¿Yom ba majlicon lojon quisan doscientos denarios c mʌñe' lojon waj cha'an i c'uxob? che'ob. \p \v 38 Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Jayq'uejqui waj an la' cha'an? Cucu, q'uelela, che'en. Che' ñac ti queji i ña'tyañob ti' subeyob Jesús: Añʌch jo'q'uej waj yic'ot cha'cojt chʌy, che'ob. \p \v 39 Che' jini, Jesús ti' sube quixtyañujob cha'an mi' buchtyʌlob ti jujunmujch' ya' ti yʌyʌx bʌ jam. \p \v 40 Ti jujunmujch' ti buchleyob ti cien tyac yic'ot cincuenta tyac. \p \v 41 Che' jini Jesús ti' ch'ʌmʌ jini jo'q'uej waj yic'ot cha'cojt chʌy. Ti' q'uele letsel ti panchan. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Ti' xet'e jini waj. Ti yʌq'ueyob ajcʌnt'añob i cha'an cha'an i lu' pucbeñob quixtyañujob. Yic'ot cha'cojt chʌy ti' lu' xet'beyob. \p \v 42 Ti' lu' c'uxuyob ti pejtyelelob. Ti lu' ñaj'ʌyob. \p \v 43 Tsa' tyo i lotyoyob doce chiquib i colojbal i xejt'il waj yic'ot chʌy. \p \v 44 Cinco mil winicob tsa' bʌ i c'uxuyob jini waj yic'ot chʌy. \s1 Ti' cha'le xʌmbal Jesús ti' pam ja' \r (Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) \p \v 45 Jesús ti' wa' subeyob ochel ti barco jini ajcʌnt'añob i cha'an, cha'an mi ñaxan majlelob ti junxej ja' ya' ti lum Betsaida bʌ i c'aba'. Jesús tsa' tyo cʌyle cha'an i subeñob sujtyel quixtyañujob. \p \v 46 Che' ñac ujtyel i subeñob sujtyel ti letsi majlel Jesús ya' ti wits i cha'len oración. \p \v 47 Che' ñac ti ochi ac'bʌlel ya' añob ti barco ti xinil ja' ajcʌnt'añob i cha'an. Ya' bajñel an Jesús ti wits. \p \v 48 Jesús ti yilʌ cha'an wocol chʌncol i nijcañob majlel barco jini ajcʌnt'añob como chʌncol i chojquel ti ic'. Che' yomox sʌc'an ti tyʌli Jesús ya' ba'añob. Chʌncox ti xʌmbal tyʌlel ti' pam ja'. Che' bajche' mi quej i pits' ñumel Jesús ti yilʌyob. \p \v 49 Che' ñac ti yilʌyob chʌncol ti xʌmbal ti' pam ja' ti' lolon ña'tyʌyob i wʌy jach quixtyañu ya' majlel ti yilʌyob. Ti quejiyob ti oñel. \p \v 50 Como ti pejtyelelob ti yilʌ. Ti wen quejiyob ti bʌq'uen. Che' jini Jesús ti queji i pejcañob. Ti' subeyob: Lajmenla ti bʌq'uen. Joñoñʌch. Mach la' bʌc'ñañon, che'en. \p \v 51 Ti ochi ti barco ya' ba' añob. Ti ñʌch'le jini ic'. Tsijc' che'ob i pusic'al, tyoj bʌc'ñʌjelob. \p \v 52 Como mach'an ti' ña'tyʌyob bajche' i sujmlel cha'an jini waj che' ti' we'sʌyob cinco milob como tsʌtsob i pusic'al. \s1 Ti' lajmisʌ xc'am'añob ya' ti Genesaret \r (Mt. 14.34-36) \p \v 53 Che' tsa'ix c'axiyob ti junxej colem joyol bʌ ja' ti c'otiyob ti lomtyʌl Genesaret bʌ i c'aba'. Ya' ti' ti' ja' ti' cʌchʌyob cʌytyʌl barco. \p \v 54 Che' ñac ti loq'uiyob ti barco jini quixtyañujob ti' wa' cʌñʌyob Jesús \p \v 55 Ajñel ti tyʌliyob ba'an Jesús tyʌlemo' bʌ ti pejtyel lum tyac. Ti' ch'uyuyob tyʌlel xc'am'añob tyots'olo' bʌ ba'ic jach ti yubiyob ya'an Jesús. \p \v 56 Ya' ba' ti ochi majlel Jesús ti ba'ic jach bʌ lum yic'ot ti yalo' lum tyac yic'ot ti otyotyel tyacob ti' pʌyʌyob majlel xc'am'añob ya' ti calle tyac. Ti' wersa c'ajtibeyob i tyʌlbeñob mi jinic jachix i yoc i pislel Jesús. Jini tsa' bʌ i tyʌlbeyob ti lajmiyob. \c 7 \s1 Jini mu' bʌ i bibi'tisan quixtyañujob \r (Mt. 15.1-20) \p \v 1 Jini fariseojob yic'ot cha'tiquil uxtiquil yambʌ ajcʌntisajob ya' bʌ tyʌlemob ti Jerusalén ti' much'quiyob i bʌ ya' ba'an Jesús. \p \v 2 Jini ti yilʌyob che' ma' ti' pocoyob i c'ʌb che' ti quejiyob ti we'el cha'tiquil uxtiquil ajcʌnt'añob i cha'an Jesús bajche' mi xijq'uelob cha'an tsa' bʌ i ch'ujbiyob ti ñoj oniyix. Jin cha'an ti' tyajayob ti t'an. \p \v 3 (I tyʌlel jini fariseojob yic'ot pejtyel yaño' bʌ israelob mi' wen pocob i c'ʌb. Che' ma' jal mi' pocob i c'ʌb mach'an mi' we'ejelob, cha'an i ch'ujbibeñob i t'an tyac i yumob ti ñoj oniyix. \p \v 4 Che' mi sujtyelob ti mʌñoñel mi ma' mi' pocob i c'ʌb ti caj bajche' mi' ch'ujbiñob ma' mi we'ejelob. Ti' bej cʌñʌyob majlel cabʌl i t'an tyac i yumob ti ñoj oniyix cha'an wen mi' ch'ujbibeñob jini t'an cha'an bajche' yom pocol jini we'ib tyac yic'ot i p'ejt tyac yic'ot i yajnib tyac melel tyac bʌ ti tsucu tyaq'uin yic'ot wʌyibʌl tyac.) \p \v 5 Jin cha'an jini fariseojob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Chucoch ma' mi' ch'ujbiñob i t'an tyac lac yumob ti ñoj oniyix jini ajcʌnt'añob a cha'an? Ma' mi' pocob i c'ʌb che' mi we'ejelob bajche' ti xijq'uiyonla, che'ob. \p \v 6 Jesús ti' jac'beyob: Melelʌch i t'an Isaías tsa' bʌ i ts'ijbu ti ñoj oniyix cha'an bajche' mi la' wajñel. Cha'chajp la' pensal. Isaías ti' ts'ijbu: \q1 Jini quixtyañujob ti' ti'ob jach mi' ch'ujbiñon \q1 pero i pusic'al ñajt an tic tyojlel. \q1 \v 7 Ma' i c'ʌjnibal che' bajche' mi' ch'ujutisañon \q1 che' muc'ob ti cʌntisa ti' t'an jach winicob. \m Che' ti' ts'ijbu Isaías. \p \v 8 Como jatyetla mi la' cʌy i xic'ojel Dios cha'an la' ch'ujbiben i t'an oño't'anix bʌ quixtyañujob cha'an bajche' mi la' poc la' p'ejt tyac yic'ot la' wuch'ib tyac yic'ot chʌ bʌ mi la' niq'ui cha'len tyac. Che' ti' subeyob Jesús. \p \v 9 Ti' subeyob je'el: Melelʌch, che' jach bajche' alas jach i t'an Dios mi la' cha'len, cha'an jach la' wom la' ch'ujbiben i t'an tyac la' yumob ti ñoj oniyix. \p \v 10 Como Moisés ti yʌlʌ: Ac'ʌ ti ñuc la' tyat la' ña'. Jini mu' bʌ i yʌl'en i tyat i ña' la' sajtic. Che' an ti mandar Moisés. \p \v 11 Pero jatyetla weñʌch mi la' lolon ale' che' an winic mu' bʌ i suben i tyat i ña': Mach ch'ujbix j cotyañetla como ti pejtyelel chʌ bʌ jach an c cha'an jiñʌch Corbán che'etla. (Corbán yom i yʌl i majtyan Dios tsa' bʌ i yʌq'ue.) \p \v 12 Mi chʌ'ʌch mi yʌl bajche' jini, che' jini mach wersa mi' cotyan i tyat i ña' mi la' wʌl. \p \v 13 Che' mi la' cha'len bajche' jini, ma' i c'ʌjnibal i xic'ojel Dios mi la' cha'len cha'an jach i subal la' yumob ti ñoj oniyix. Jiñʌch mi la' cha' c'ʌn la' cʌntisan la' walobilob. Chʌ'ʌch mi la' bej oc' isan chʌ bʌ tyac bajche' iliyi. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 14 Jesús ti' cha' pʌyʌyob tyʌlel quixtyañujob. Ti' subeyob: Lu' ñʌch'tyanla ti la' pejtyelel. Ña'tyanla. \p \v 15 Jini an tyac bʌ ti mulawil mach'an mi' bibi'tisañob quixtyañujob che' mi yochel ti' ñʌc'. Mi' bibi'tisañob quixtyañu mu' bʌ i loq'uel ti' pusic'al. Jiñʌch jini mach'ʌ yom i yilan Dios. \p \v 16 Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalinla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 17 Che' ñac ti loq'ui Jesús ya' ba'an quixtyañujob ti ochi ti otyot. Che' jini, ajcʌnt'añob i cha'an ti queji i c'ajtibeñob chuqui i sujmlel jini lajoñel. \p \v 18 Jesús ti' subeyob: ¿Mach'a ba'an mi la' ña'tyan jatyetla je'el? ¿Mach'a ba'an mi la' ch'ʌmben isujm jini mu' bʌ i yochel ti mal quixtyañu mach'an mi' bibi'tisañob? Ma'an bajche' yilal mi yilan Dios. \p \v 19 Como mach ya'ic ti' pusic'al mi yochel, ti' ñʌc' jach mi majlel. Muc' jach i ñumel, che' ti' yʌlʌ Jesús. Chʌ'ʌch ti' cʌntisʌyob pejtyelel i bʌl lac ñʌc' lu' weñʌch. \p \v 20 Jesús ti' subeyob je'el: Jini mu' bʌ i loq'uel ti' pusic'al quixtyañujob jiñʌch mu' bʌ i bibi'tisañob, jiñʌch mach bʌ yom i yilan Dios. \p \v 21 Como loq'uem ti' pusic'al quixtyañujob mi tyʌlel bibajax bʌ i pensal, yic'ot che' an i tontojlel yic'ot che' mi' pejcan yambʌ winic yambʌ x'ixic, yic'ot tsʌnsa, \p \v 22 yic'ot xujch', yic'ot che' mi' mich'q'uel chʌ bʌ an i cha'an i pi'ʌl ti chumtyʌl, yic'ot simaronlel, yic'ot lot, yic'ot che' bibajax mi' cha'len, yic'ot che' bajñel jin jach yom chʌ bʌ niq'ui an i cha'an, yic'ot jop't'an yic'ot che' yom i chan isan i bʌ yic'ot ma'ix tyoj mi yajñel. \p \v 23 Ya' jach lu' loq'uem ti' pusic'al quixtyañujob pejtyel jini mach bʌ wen. Jiñʌch mu' bʌ i bibi'tisañob quixtyañujob, jiñʌch mach bʌ yom i yilan Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 X'ixic ch'oyol bʌ ti Sirofenicia \r (Mt. 15.21-28) \p \v 24 Jesús ti loq'ui majlel. Ti majli c'ʌlʌl ti lʌc'ʌlel jini lum tyac Tiro yic'ot Sidón bʌ i c'aba'. Ya' ti ochi ti jump'ej otyot. Jesús mach yom ubintic che' ya' an. Pero mach'an ti mejli ti mucul ajñel. \p \v 25 Ya'an juntiquil x'ixic tsa' bʌ wa' ubi che' ya'an Jesús. An juntiquil xc'alʌl bʌ i yalobil tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba. Che' ñac ti yubi che' ya'an Jesús ti wa' tyʌli ba'an Jesús. Ti ñocle ti yebal yoc. \p \v 26 Ch'oyol ti yambʌ pañimil Sirofenicia bʌ i c'aba'. Ti tyʌli i c'ajtiben Jesús cha'an i choc loq'uel jini xiba' am bʌ ti' pusic'al yalobil. \p \v 27 Jesús ti' sube: La' ñaxan we'icob alp'eñalob. Como mach yom lac chilben i waj alp'eñal cha'an jach lac choquen yal ts'i', che'en. Chʌ'ʌch ti yʌlʌ cha'an ñaxan yom cotyʌnticob israelob. \p \v 28 Jini x'ixic ti' jac'ʌ: Melelʌch bajche' ma' wʌl, c Yum. Pero jini i yal ts'i' am bʌ ti yebal mesa mi' c'uxe' i xejt'i waj mu' bʌ i p'ʌtsañob alp'eñalob, che'en. \p \v 29 Jesús ti' jac'ʌ: Cha'an weñʌch bajche' ti a jac'ʌ, cucux. Tsa'ix loq'ui xiba ti' pusic'al a walobil, che'en. \p \v 30 Che' ñac ti c'oti jini x'ixic ti yotyot ti' tyaja yalobil tyots'ol ti wʌyib como loq'uemix jini xiba. \s1 Ti' lajmisʌ Jesús xcojc bʌ x'uma' \p \v 31 Jesús ti cha' loq'ui majlel ya' ti lʌc'ʌlel lum Tiro bʌ i c'aba'. Ti ñumi majlel ti Sidón yic'ot ti lum tyac Decápolis bʌ i c'aba'. C'ʌlʌ ti c'oti ya' ti colem joyol bʌ ja' Galilea bʌ i c'aba'. \p \v 32 Ti' pʌyʌyob tyʌlel ba'an Jesús juntiquil xcojc. Wocol mi' cha'len t'an je'el. Ti' c'ajtibeyob Jesús cha'an yʌc' i c'ʌb ti jini winic. \p \v 33 Jesús ti' cha' pʌyʌ majlel jini winic ya' ba' jochol. Ti yotsʌbe i yal c'ʌb ti' chiquin. Ti' tyujbʌ. Ti' tyʌlbe yac' jini xcojc. \p \v 34 Ti' q'uele letsel ti panchan Jesús. C'am ti' japʌ ic'. Ti' sube jini xcojc: Efata, che'en. Yom yʌl ti lac t'an: La' jajmic, che'en. \p \v 35 Ti wa' jajmi i chiquin jini winic. Ti tyoj'ʌ yac'. Tyojix ti queji ti t'an. \p \v 36 Jesús ti' wen tiq'ui jini tsa' bʌ i pʌyʌ tyʌlel jini xcojc cha'an machic i subeñob mi juntiquilic. Che' ñac ti' subeyob Jesús cha'an mach i yʌlob, che' jini ti bej queji i yutsi pucob majlel t'an. \p \v 37 Cabʌl tsijc' che'ob bʌ i pusic'al quixtyañu. Ti yʌlʌyob: Ñoj wen pejtyel chʌ bʌ yes mi' cha'len. Wen yujil i yʌq'uen i yubin t'an xcojcob, yujil i yʌq'uen i cha'len t'an x'uma'ob, che'ob. \c 8 \s1 Jesús ti' we'sʌyob cuarto mil quixtyañu \r (Mt. 15.32-39) \p \v 1 Ti yambʌ q'uin ti' much'quiyob i bʌ yonlel quixtyañu. Mach'an chʌ bʌ an cha'an i c'uxob. Che' jini Jesús ti' pʌyʌyob tyʌlel ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: \p \v 2 P'ump'un mij q'uel ili quixytañujob cha'an com j cotyañob. Uxp'elix q'uin wʌ'an quic'otyob. Ma'ix chʌ bʌ ti' c'uxuyob. \p \v 3 Mi tic chocoyob majlel ti yotyot che' wi'ñayobix, c'o'ojl mi quejel i c'un añob ti bij. An ñajt bʌ ch'oyolob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 4 Jini ajcʌnt'añob ti' jac'ʌyob: ¿Baqui ch'ujbi lac tyaje' waj cha'an i c'uxob wʌ' ba' jochol lum? che'ob. \p \v 5 Jesús ti' jac'beyob: ¿Jayq'uejqui waj an la' cha'an? che'en. Ti' jac'ʌyob: Siete, che'ob. \p \v 6 Che' jini ti' lu' xiq'uiyob buchtyʌl ti lum pejtyel jini quixtyañu. Ti' ch'ʌmʌ jini siete waj. Ti' sube wocox i yʌlʌ Dios. Che' jini, ti queji i xet'e tyac. Ti queji i yʌq'uen jini ajcʌnt'añob cha'an i pucbeñob i bʌ. Ti queji i pucbeñob quixtyañujob. \p \v 7 An i cha'añob je'el cha'cojt uxcojt biq'uit bʌ chʌy. Che' jini ti' cha'le oración Jesús. Ti' subeyob ajcʌnt'añob i cha'an cha'an i pucbeñob. \p \v 8 Ti lu' we'iyob. Ti lu' ñaj'ʌyob. Che' jini ti' lotyoyob siete ñuqui chiquib but'ul tyac i colojbal i xejt'il tyac chʌy yic'ot waj. \p \v 9 Lʌc'ʌl cuatro mil jini tsa' bʌ i c'uxuyob waj yic'ot chʌy. Che' jini Jesús ti' subeyob i lu' sujtyel. \p \v 10 Ti ochiyob ti barco Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Ti majliyob ti lʌc'ʌlel saj lum Dalmanuta bʌ i c'aba'. \s1 Fariseojob ti' c'ajtiyob i pʌs'entyel i p'ʌtyʌlel Jesús \r (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56) \p \v 11 Ti tyʌliyob junmujch' fariseojob bʌ i c'aba'. Ti queji i contrajibeñob i t'an Jesús. Yom pʌs'enticob i p'ʌtyʌlel Jesús tyʌlem bʌ ti panchan cha'an mi' q'uelob mi melelʌch bajche' mi' cha'len Jesús. \p \v 12 Jesús c'am ti' japʌ ic' cha'an mach yom yubin. Ti yʌlʌ: ¿Chucoch mi' c'ajtin i q'uelbeñoñob c p'ʌtyʌlel wʌ' bʌ añob ti mulawil? Melel mic subeñetla mach'an mi quej la' pʌs'entyel c p'ʌtyʌlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 13 Jesús ti' cʌyʌyob jini quixtyañujob. Ti cha' ochi ti barco. Ti majli ti junxej ja'. \s1 Jini mu' bʌ i yʌc' i wos i bʌ caxlan waj \r (Mt. 16.5-12) \p \v 14 Ti ñajayi i cha'an i ch'ʌmob majlel chʌ bʌ yes mi' c'uxob jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Jump'ej jach caxlan waj ya'an yic'otyob ti barco. \p \v 15 Che' jini Jesús ti' wersa subeyob: Tsajibiletla yom. Cʌñʌtyan la' bʌ cha'an jini levadura mu' bʌ yʌq'uen i wos i bʌ caxlan waj i cha'an bʌ fariseojob yic'ot i cha'an bʌ Herodes. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 16 Ti queji i motin pejcañob i bʌ ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti yʌlʌyob: Chʌ'ʌch chʌncol i yʌle' cha'an mach'an ti lac ch'ʌmʌ tyʌlel laj caxlan waj, che'ob. \p \v 17 Jesús ti' ña'tyʌ chuqui ti yʌlʌyob. Ti' subeyob: ¿Chucoch mi la' lolon ale' che' mach'an la' caxlan waj? ¿Mach'a ba'an mi la' ch'ʌmben isujm? ¿Mach'a ba'an mi la' ña'tyan che' mi la' wubin jini lajoñel? ¿Tsʌts tyo ba la' pusic'al? \p \v 18 Lolon an la' wut. ¿Mach'a ba'an mi la' wilan pañimil? Lolon an la' chiquin. ¿Mach'a ba'an mi la' wubin? ¿Mach'a ba'an c'ajal la' cha'an chʌ bʌ ti ujti? \p \v 19 Che' ñac tic xet'beyob jo'q'uej waj jini cinco mil quixtyañu, ¿jayp'ejqui chiquib ti la' lotyo i colojbal i xejt'il tyac? che' Jesús. Jini ajcʌnt'añob ti' jac'ʌyob: Doce, che'ob. \p \v 20 Jesús ti queji i cha' ale': Che' ñac an siete waj cha'an cuatro mil quixtyañu, ¿jayp'ejqui ñuqui chiquib ti la' lotyo i colojbal i xejt'il tyac? che'en. Ti' jac'ʌyob: Siete, che'ob. \p \v 21 Jesús ti' subeyob: ¿Max tyo ba'an mi la' ch'ʌmben isujm? che' Jesús. \s1 Jesús ti' lajmisʌ muts'ul bʌ i wut bʌ quixtyañu \p \v 22 Ya' ti c'otiyob ti lum Betsaida bʌ i c'aba'. Ti' pʌyʌyob tyʌlel juntiquil muts'ul bʌ i wut ya' ba'an Jesús. Ti' subeyob Jesús cha'an i tyʌle'. \p \v 23 Jesús ti' chucbe i c'ʌb jini muts'ul bʌ i wut. Ti' pʌyʌ loq'uel ya' ti lum. Ti' bombe i ya'lel i ti' ti i wut. Ti yʌc'ʌ i c'ʌb ti' wut jini muts'ul bʌ i wut. Ti' c'ajtibe: ¿Am ba chʌ bʌ ma' wilan? Che' ti' c'ajtibe jini winic. \p \v 24 Ti queji i yilan pañimil jini winic. Ti yʌlʌ: Mi quilan winicob. Pero che' bajche' tye' mi quilan muc' bʌ ti xʌmbal. Che' ti yʌlʌ. \p \v 25 Jesús ti' cha' ac'ʌ i c'ʌb ti' wut jini muts'ul bʌ i wut. Ti lajmi i wut. Ti' ch'uj q'uele pañimil. \p \v 26 Jesús ti' xiq'ui majlel ti yotyot. Ti' sube: Mach ochet ti lum. Ma' majch ma' saj suben ya' ti lum. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Pedro ti' subu Jesús ti yajcʌbil bʌ i cha'an Dios \r (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21) \p \v 27 Ti loq'ui majlel Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Ti majliyob ya' ti saj tyac bʌ lum ya' ti Cesarea Filipo bʌ i c'aba'. Che' ñac ya' tyo añob ti bij Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Majchonqui mi yʌl quixtyañujob? che'en. \p \v 28 Ti' jac'ʌyob: Mi yʌlob jatyet Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja'. An mu' bʌ yʌlob Elíaset. Yaño' bʌ mi yʌlob jatyet juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. Che' ti yʌlʌyob jini ajcʌnt'añob. \p \v 29 Jesús ti' c'ajtibeyob: Ixcu jatyetla, ¿majchonqui mi la' wʌl? che'en. Pedro ti' jac'be: Jatyet jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios mu' bʌ i pejcʌntyel ti Cristo, che'en. \p \v 30 Jesús ti' wersa tiq'uiyob cha'an mach'an majch mi' subeñob. \s1 Jesús ti wʌ alʌ mi quejel i sajtyel \r (Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27) \p \v 31 Jesús ti queji i cʌntisañob añʌch cha'an i wersa ñusan wocol. Ti yʌlʌ: Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob mi quejel i mich' q'uelon xñoxob año' bʌ ye'tyel yic'ot ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob, che'en. Ti' subeyob mi quejel i tsʌnsʌntyel yic'ot mi quejel i cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ ti yuxp'ejlelel q'uin. \p \v 32 Ñoj tsiquilʌch bajche' ti' subeyob. Pedro ti' bajñel pʌyʌ majlel Jesús ti jumpat. Ti queji i tiq'ue'. \p \v 33 Pero Jesús ti' sutqui i bʌ i q'uel jini ajcʌnt'añob. Ti queji i tiq'ue' Pedro. Ti yʌlʌ: Loq'uen wʌ' bʌ' añon como chʌncol a ña'tyan che' bajche' mi' ña'tyan Satanás. Mach'an ma' ña'tyan bajche' yom Dios, jin jach bajche' mi' mulan quixtyañujob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 34 Jesús ti' cha' pʌyʌyob tyʌlel jini much'quibilo' bʌ quixtyañu yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: Mi an majch yom i tsʌcleñon majlel la' i cʌye' mu' bʌ i bajñel niq'ui cha'len. La' i ñusan wocol aunque mi sajtyel ti cruz ti caj mi' tsʌcleñon majlel. \p \v 35 Jini yom bʌ i bajñel cʌñʌtyan i bʌ mi quejel i sʌt'e i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Jini mu' bʌ i yʌc' i bʌ cha'añon, cha'an jini wen bʌ t'an mi quejel i cʌñʌtyʌntyel. \p \v 36 Anic winic mu' bʌ i lu' ganarin pejtyelel am bʌ ti mulawil, ¿chutyoqui i c'ʌjnibal i cha'an mi mach'an ti tyaja i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? \p \v 37 Como ma'an bajche' ch'ujbi i saj mʌñe' i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. \p \v 38 Mi an majch mi' quisniñon yic'ot che' mi' quisnibeñon ili c t'an wʌ' ti mulawil ba'an jini mu' bʌ i cʌyob Dios yic'ot jini año' bʌ i mul, che' jini mi quej j quisnin je'el ili quixtyañujob Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob ya' bʌ mic tyʌlel ti' ñuclel c Tyat yic'ot ch'ujul bʌ ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \c 9 \p \v 1 Jesús ti' subeyob: Melel mic subeñetla, cha'tiquil uxtiquil wʌ' bʌ añob mach'an mi quej i sajtyelob jintyo mi' ñaxan ilañob che' mi quej i yumintyel Dios ti' p'ʌtyʌlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti yʌjni Jesús \r (Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36) \p \v 2 Che' ñac ti ñumi wʌcp'ej q'uin, Jesús ti' pʌyʌyob majlel Pedro yic'ot Jacobo yic'ot Juan. Ti' bajñel pʌyʌyob majlel ti chan bʌ wits. Ti yʌjni Jesús ti yilʌyob. \p \v 3 Lemlaw ti majli i pislel, ñoj sʌsʌc bajche i ña'al tsʌñal. Mach'an majch ti mulawil ch'ujbi bʌ i sʌc isan i pislel bajche' ti majli i pislel Jesús. \p \v 4 Ya' ti yilʌyob Elías yic'ot Moisés. Chʌncolob ti t'an yic'ot Jesús. \p \v 5 Pedro ti' sube Jesús: Maestro, c'otyajax che' wʌ' añonla wʌ'wʌ'i. Wʌ' yom c mel lojon uxp'ej lechi'pat, jump'ej a cha'an, jump'ej i cha'an Moisés yic'ot jump'ej i cha'an Elías. Che' ti yʌlʌ Pedro. \p \v 6 Ma' mi' ña'tyan chʌ bʌ yom yʌle' che' cu wen chʌncolob ti bʌq'uen. \p \v 7 Ti wa' tyʌli tyocal tsa' bʌ mosoyob. Ya' ti malil tyocal ti yubiyob ajt'an. Ti yʌlʌ: Jiñʌch p'untyʌbil bʌ calobil. Ñʌch'tyʌbenla i t'an. Che' ti yʌlʌ jini ajt'an. \p \v 8 Che' jini ti' wa' q'ueleyob ti suttyʌlel jini uxtiquil ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ma' majch tsiquil ya' ba'añob. Jin jach Jesús ya'an. \p \v 9 Che' ñac chʌncol i jubelob tyʌlel ti wits, Jesús ti' tiq'uiyob. Ti' subeyob: Mach'an majch mi la' saj suben jini tsa' bʌ la' wilʌ jintyo mic cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ, Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob, che'en. \p \v 10 Jin cha'an mach'an ti' saj tsictisʌyob yaño' bʌ. Ti' c'ajtibeyob i bʌ chuquiyes i sujmlel che' mi cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. \p \v 11 Ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Chuquiyes i sujmlel che' mi yʌlob jini ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob cha'an wersa mi tyʌlel Elías? che'ob. Che' ti' c'ajtibeyob Jesús. \p \v 12 Jesús ti' subeyob: Melelʌch che' ñaxan mi tyʌlel Elías cha'an mi' tyoj isan pejtyel chʌ bʌ an. ¿Chuqui mi yʌl Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios cha'an Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob? Mi yʌl cha'an mi quejel c ñusan cabʌl wocol yic'ot mi quejel c mich' q'uejlel. \p \v 13 Mic subeñet, tsa'ix tyʌli Elías. Ti' tyʌc'lʌyob jini quixtyañujob jin jach bajche yomob chʌ'ʌch bajche' wʌ ts'ijbubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil alob tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba \r (Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Che' ñac Jesús yic'ot uxtiquil ajcʌnt'añob ti c'otiyob ba'an jini yambʌ ajcʌnt'añob i cha'an Jesús, ti yilʌyob ya' suttyʌlob yonlel quixtyañu ti' joytyʌlelob. Ya' añob je'el ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob chʌncol i cʌlʌx pejcañob i bʌ yic'ot. \p \v 15 Che' ñac ti yilʌyob Jesús tsijc' che' i pusic'alob ti pejtyelel jini quixtyañu. Ti majliyob ti ajñel i pejcañob Jesús. \p \v 16 Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Chuqui ti t'an muq'uetla la' wic'otyob? che'en. \p \v 17 Juntiquil ya' bʌ an ti' jac'ʌ: Maestro, tic pʌyʌ tyʌlel juntiquil calobil wʌ' ba'añet. Ti sujti ti x'uma' cha'an tyʌc'lʌbil ti xiba, che'en. \p \v 18 Che' mi' tyʌc'lan mi' choc jubel i bʌ ti lum, mi' loq'uel i lojc i ti', mi' c'ux i yej. Chʌncox i bej más c'un an. Tic subeyob ajcʌnt'añob a cha'an cha'an i chocob loq'uel jini xiba pero mach'an ti mejliyob. Che' ti yʌlʌ jini winic. \p \v 19 Jesús ti' jac'beyob: Max tyo ba'an majch mi' ch'ujbin wʌ' bʌ'an ti mulawil yubil. ¿Jayp'ej tyoqui q'uin wʌ' añon quic'otyetla? ¿Jayp'ej tyoqui q'uin ch'ujbi j cuchbeñetla i tsʌtslel la' pusic'al? Pʌyʌla tyʌlel wʌ' ba'añon, che'en. \p \v 20 Ti' pʌyʌyob tyʌlel jini alob ya' ba'an Jesús. Che' ñac ti yilʌ Jesús, jini xiba ti wa' yʌc'ʌ ti jits'cuyel jini alob. Ti yajli ti lum, ti' pajch'i i bʌ. Ti loq'ui i lojc i ti'. \p \v 21 Jesús ti' c'ajtibe i tyat: ¿Jalixqui i quejel che' bajche' iliyi? che'en. Jini winic ti' jac'ʌ: C'ʌlʌ che' ñac alʌl tyo ti queji. \p \v 22 Jini xiba cabʌl mi' choc ochel ti' c'ajc yic'ot ti ja' cha'an yom i tsʌnsan. Mi an bajche' ch'ujbi a cha'len, p'untyañon lojon, cotyañon lojon. Che' ti yʌlʌ jini winic. \p \v 23 Jesús ti' sube: Cha'an jini mu' bʌ i ch'ujbin, lu' mejlʌch i melbentyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 I tyat jini alob ti c'am bʌ t'an ti queji i wa' ale': Chʌncox ch'ujbiñet. Cotyañon cha'an mic más ch'ujbiñet, che'en. \p \v 25 Che' ñac ti yilʌ Jesús chʌncol i wa' much'quiñob i bʌ yonlel quixtyañu ti' tiq'ui jini xiba. Ti yʌlʌ: Mic subeñet x'uma'et bʌ xiba xcojquet bʌ xiba loq'uen wʌ' ti alob. Mach cha' sujtiquet ochel wʌ' ti' pusic'al. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 26 Ti queji ti oñel jini xiba. Ti cha' yʌc'ʌ ti jits'cuyel jini alob. Ti loq'ui. Che' bajche' sajtyemix ti cʌyle jini alob. Jin cha'an ti queji i yʌlob: Sajtyemix, che'ob. \p \v 27 Pero Jesús ti' chucbe i c'ʌb cha'an tyejchic. Jini alob ti wa' wa'le. \p \v 28 Che' ñac ti ochi ti otyot Jesús, jini ajcʌnt'añob i cha'an ti' bajñel c'ajtibeyob: ¿Chucoch ma' ti mejli lojon c choc loq'uel jini xiba? che'ob. \p \v 29 Jesús ti' jac'beyob: Mach ch'ujbi i chojquel loq'uel jini xiba. Jin jach ti oración yic'ot ti ch'ajb ch'ujbi chocol loq'uel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti cha' alʌ bajche' mi quej i tsʌnsʌntyel \r (Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45) \p \v 30 Che' ñac ti loq'uiyob ya'ya'i ti ñumiyob majlel ti Galilea. Jesús mach yom ubintic che' ya'an. \p \v 31 Como chʌncol i cʌntisañob ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob mi quej cʌjq'uel ti' c'ʌb quixtyañujob. Mi quejel i tsʌnsañoñob. Che' tsa'ix tsʌnsʌntiyon, ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel c cha' cuxtiyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 32 Pero jini ajcʌnt'añob mach'an ti' ña'tyʌbeyob chuqui ti yʌlʌ. Ti' bʌc'ñʌ i c'ajtibeñob Jesús chʌ bʌ yes i sujmlel. \s1 ¿Majchqui mi yajñel ti más ñuc? \r (Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48) \p \v 33 Ti c'otiyob ti lum Capernaum bʌ i c'aba'. Che' ñac ya' añob ti otyot, Jesús ti' c'ajtibeyob. ¿Chuquiyes chʌncol la' cʌlʌx ale' ya' ti bij? che'en. \p \v 34 Jini ajcʌnt'añob ti ñʌch'leyob como che' ñac ya' tyo añob ti' bij ti cʌlʌx pejcʌyob i bʌ. Chʌncol i c'ajtibeñob i bʌ majchqui más ñuc mi quej i q'uejlel. \p \v 35 Che' jini, ti buchle Jesús. Ti' pʌyʌyob tyʌlel ti docejlel. Ti' subeyob: Jini yom bʌ ajñel ti ñuc ti la' tyojlel la' i más ju'san i bʌ bajche' ti pejtyel jini yaño' bʌ. La' i cha'len cotyaj ti' tyojlel i pi'ʌlob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 36 Che' jini Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel juntiquil alʌl. Ti' wa'choco ya' ti' xinilob. Ti' meq'ue. Ti queji i subeñob. \p \v 37 Jini mu' bʌ i pʌy ochel juntiquil alʌl cha'an i ña'tyañon chʌncol i pʌyon ochel yubi. Jini mu' bʌ i pʌyon ochel mach joñon jach mi' pʌyon. Chʌncol i pʌy ochel je'el jini tsa' bʌ i chocoyon tyʌlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini mach'ʌ ba'an mi' contrajiñonla chʌncox i cotyañonla \r (Lc. 9.49-50; Mt. 10.42) \p \v 38 Che' jini, Juan ti' sube Jesús: Maestro, ti quilʌ lojon juntiquil winic mu' bʌ i choc loq'uel xibajob ti a c'aba' bʌ mi' c'ʌn. Tic tiq'ui lojon como ma' mi' tsʌcleñonla ti xʌmbal, che' ti yʌlʌ Juan. \p \v 39 Pero Jesús ti' sube: Mach la' tiq'ue'. Ma' majch mu' bʌ i c'ʌn j c'aba' cha'an i pʌs ñuc bʌ i p'ʌtyʌlel mi quej i yotsan i bʌ tij contra. \p \v 40 Jini mach'ʌ ba'an mi' contrajiñonla chʌncox i cotyañonla. \p \v 41 Jini mu' bʌ i yʌq'ueñetla chʌ bʌ yom la' cha'an aunque juntsimajic jachix ja' cha'an chʌncox i ña'tyan mi ajcʌnt'añetla i cha'an bʌ Cristo, melel mi quej i yʌq'uentyel i tyojol. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini mu' bʌ i yʌq'ueñonla la cotsan lac mul \r (Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2) \p \v 42 Majchical jach mi yʌq'uen yotsan i mul juntiquil i saj bʌ mu' bʌ i ch'ujbiñon más wen tsʌ'iquix cʌjchi ti' bic' yic'ot jump'ej ña'tyun cha'an chojquic ochel ti tyam bʌ ja'. \p \v 43 Mi ti a wotsʌ a mul ti caj a c'ʌb, wa' tsepe loq'uel. Más wen che' xmol c'ʌbet ma' tyaj a cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Mach jinic cha'ts'ijt a c'ʌb ma' majlel ti c'ajc mach'ʌ ch'ujbi yajpic, \p \v 44 ba' mach'an mi chʌmel i motso'lel, ba' mach'an mi saj yʌjpel i c'ʌc'al. \p \v 45 Mi ti a wotsʌ a mul ti caj a woc, wa' tsepe loq'uel. Más wen che' xmol oquet ma' tyaj a cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Mach jinic cha'ts'ijt a woc ma' majlel ti c'ajc mach'ʌ ch'ujbi yajpic, \p \v 46 ba' mach'an mi chʌmel i motso'lel, ba' mach'an mi saj yʌjpel i c'ʌc'al. \p \v 47 Mi ti a wotsʌ a mul ti caj a wut wa' loc'san. Más wen che' jump'ej jach a wut ma' wochel ti yumintyel Dios. Mach jinic cha'p'ej a wut ma' majlel ti c'ajc \p \v 48 ba' mach'an mi chʌmel i motso'lel, ba' mach'an mi saj yʌjpel i c'ʌc'al. \p \v 49 Como ti ñoj oniyix c'ʌlʌ wale pejtyel tsʌnsʌbil bʌ i majtyan Dios mi' lu' chajpʌntyel ti ats'am. Wale iliyi ti pejtyelel mi quej i chajpʌntyel ti c'ajc yubil cha'an tyoj'ac. \p \v 50 Weñʌch jini ats'am. Pero mi ti jili i tsajel mach'an chʌ bʌ i c'ʌñʌ i cha' tsaj isʌntyel jini ats'am. Yom an la' wʌts'mil yubil cha'an mi la' cotyan yaño' bʌ cha'an mach asiyicob. Tyem ñʌch'ʌl mi la' wajñel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 10 \s1 Cʌntisa cha'an jini mu' bʌ i cʌye' i yijñam \r (Mt. 19.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Jesús ti loq'ui majlel ti Capernaum. Ya' ti c'oti ti pañimil Judea bʌ i c'aba' ya' ti junxejlel Jordán ja'. Ya' ti' cha' much'quiyob i bʌ quixtyañu. Jesús ti' cʌntisʌyob bajche' i tyʌlel mi' cha'len. \p \v 2 Che' jini ti tyʌliyob ba'an Jesús cha'tiquil uxtiquil fariseojob cha'an i jop' i yotsʌbeñob i mul Jesús. Jin cha'an ti' c'ajtibeyob Jesús mi weñʌch mi' cʌy i yijñam winic. \p \v 3 Jesús ti' jac'beyob: ¿Chuqui ti' subetla Moisés ti mandar? che'en. \p \v 4 Jini fariseojob ti yʌlʌyob: Moisés ti yʌq'ue winicob i melben i juñilel ba' mi yʌl cʌyʌlix i yijñam. Che' jini ch'ujbix i cʌye'. Che' ti yʌlʌ Moisés, che'ob. \p \v 5 Jesús ti' cha' jac'beyob: Pero cha'an tsʌts la' pusic'al chʌ'ʌch ti' ts'ijbubeyetla Moisés. \p \v 6 Pero ti tyejchibal che' ñac ti' mele mulawil Dios, ti' mele winic yic'ot x'ixic. \p \v 7 Jin cha'an winic mi' cʌy i tyat i ña' cha'an ajnic yic'ot i yijñam. \p \v 8 Juntiquil jach mi majlelob yubil jini cha'tiquil. Jin cha'an mach cha'tiquilobix. Juntiquil jachix yubil. \p \v 9 Jin cha'an mach yom i cha' t'oxe' winic tsa' bʌ i much'qui Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 10 Che' ya'añob ti otyot, jini ajcʌnt'añob ti' cha' c'ajtibeyob Jesús chuquiyes isujm ili t'an. \p \v 11 Jesús ti' subeyob: Jini mu' bʌ i cʌye' i yijñam mu' bʌ i cha' tyaje' yambʌ yijñam, chʌncol jach i cha'len i tsuculel ti' contra jini ñaxan bʌ yijñam. \p \v 12 Che' je'el, mi ti' cʌyʌ i ñoxi'al jini x'ixic, mi ti' tyaja yambʌ i ñoxi'al, mi' cha'len i tsuculel je'el. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús mi' p'untyan alp'eñalob \r (Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Che' jini, quixtyañujob ti' pʌyʌyob tyʌlel alp'eñalob ba'an Jesús cha'an Jesús mi' tyʌl jini alp'eñalob. Pero ajcʌnt'añob ti queji i tic' jini tsa' bʌ i pʌyʌyob tyʌlel. \p \v 14 Jesús ma'an ti' saj mulʌ che' ñac ti' q'uele. Ti' subeyob: La' tyʌlicob ba'añon jini alp'eñalob. Mach la' tic'ob como i cha'añobʌch che'ob bʌ bajche' alp'eñal mi yajñel ti yumintyel Dios. \p \v 15 Ubinla bajche' mic subeñetla. Jini yom bʌ i yochel ti yumintyel Dios la' i mel i bʌ bajche' juntiquil alʌl. Machqui ba'an mach ch'ujbi ochic. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 16 Che' jini, ti' meq'ue jini alp'eñalob. Jesús ti yʌc'ʌ i c'ʌb ti' pam i jolob jini alp'eñalob. Ti yʌq'ueyob i yutslel i t'an. \s1 Rico bʌ colem alob ti' pejcʌ Jesús \r (Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30) \p \v 17 Jesús ti queji ti cha' xʌmbal majlel ti bij. Ti tyʌli ti ajñel juntiquil colem alob. Ti ñocle ti' t'ejl Jesús. Ti' sube: Weñet bʌ maestro, ¿chuqui yom c cha'len cha'an c tyaje' j cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? che'en. \p \v 18 Jesús ti' sube: ¿Chucoch mi a wʌle' mi weñon? An juntiquil jach wen bʌ, jiñʌch Dios. \p \v 19 A wujilʌch isujm jini mandar tyac: Mach la' pejcan yambʌ x'ixic, mach la' cha'len tsʌnsa, mach la' cha'len xujch', mach la' jop'en i mul la' pi'ʌl, mach la' lo'lon la' pi'ʌl, ac'ʌ ti ñuc la' tyat, la' ña'. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 20 Jini alob ti yʌlʌ: Maestro, tsʌ'ʌch c lu' ch'ujbi ti pejtyelel c'ʌlʌ che' ñac alʌlon tyo, che'en. \p \v 21 Jesús ti' ch'uj q'uele jini alob. Ti' p'untyʌ. Ti' sube: Yom tyo a cha'len yambʌ junchajp. Cucu, lu' choño pejtyel chʌ bʌ yes an a cha'an. Aq'ueñob p'ump'uño' bʌ. Mi chʌ'ʌch ma' cha'len mi quej a wʌq'uentyel cabʌl chʌ bʌ an a cha'an ti panchan. La', aunque ma' tsʌnsʌntyel tij caj. Tsʌcleñon majlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Che' ñac ti yubi jini alob i t'an Jesús, tyoj bʌc'ñʌjel ti yubi. Ñoj ch'ʌjyem ti cha' sujti majlel como an cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. \p \v 23 Jesús ti' q'uele ti' suttyʌlel. Ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Ñoj wocol mi yochel ti yumintyel Dios jini añob bʌ cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Che' ñac ti yubiyob jini t'an, tyoj bʌc'ñʌjelob jini ajcʌnt'añob. Jesús ti i cha' subeyob: Calobilob, ñoj wocol mi yochel ti yumintyel Dios jini mu' bʌ i p'untyan chʌ bʌ an i cha'an. \p \v 25 Más wocol mi yochel rico bʌ quixtyañu ti yumintyel Dios bajche' mi ñumel juncojt colem animal camello bʌ i c'aba' ti' ch'ub junts'ijt acuxan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 26 Ti utsi quejiyob ti bʌq'uen. Ti' subeyob i bʌ: ¿Majchqui ch'ujbi i tyaj i cotyʌntyel, che' jini? che'ob. \p \v 27 Jesús ti queji i ch'uj q'uelob. Ti' subeyob: Winicob mach ch'ujbi i cha'leñob. Pero Dios bʌ yi ch'ujbiyʌch i cha'len. Como Dios bʌ yi ch'ujbiyʌch i lu' cha'len chʌ bʌ yes yom, che'en. \p \v 28 Pedro ti queji i suben: Pero joñon lojon tsa'ix c lu' cʌyʌ lojon pejtyelel chʌ bʌ an lojon c cha'an. Chʌncolix lojon c tsʌcleñet majlel, che'en. \p \v 29 Jesús ti' jac'be: Melel mic subeñetla, che' majchical jach mi' cʌye' i yotot, mi yʌscuñob, mi i chichob, mi yijts'iñob, mi i tyat, mi i ña', mi yijñam, mi yalobil, mi i lum, cha'an ti caj i tsʌcleñon cha'an ti caj ili wen bʌ t'an cha'an la' cotyʌntyel, \p \v 30 mi quejel i tyaje' más i yoñlel bʌ. Ñumen ti cien mi quejel i tyaje' yubil wʌ' ti mulawil i yotyot, i yʌscuñob, i chichob, i yijts'iñob, i ña'ob, i yalobilob, i lum tyac. Aunque mi quejel i tyʌc'lʌntyel. Ti tyal tyo bʌ ora mi quej i tyaj i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. \p \v 31 Cabʌl ñuco' bʌ ti mulawil ti wi'il mach'an mi quejel i q'uejlel ti ñuc. Cabʌl jini mach'ʌ ñuc wʌ' ti mulawil, ti wi'il mi quej i yajñel ti ñuc. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús mi cha' al mi quej i tsʌnsʌntyel \r (Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) \p \v 32 Añob ti bij cha'an i letselob majlel ti Jerusalén. Jesús ñaxan ti majli. Pensaltic ti yubiyob ajcʌnt'añob i cha'an. Chʌncolob jach i bʌq'uen tsʌcleñob jini quixtyañujob tsa' bʌ i tsʌcleyob majlel. Jesús ti' cha' bajñel pʌyʌyob tyʌlel ti' docejlel. Ti queji i subeñob chʌ bʌ mi quejel i tyumbentyel. \p \v 33 Ti yʌlʌ: Q'uele la' wilan, chʌncox lac letsel majlel ti Jerusalén. Ya'i Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel cʌjq'uel ti' c'ʌb jini ñuco' bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Mi quejel i yʌc'on ti tsʌnsʌntyel. Mi quejel i yʌc'oñob ti' c'ʌb mach'ʌ israelob. \p \v 34 Mi quejel i wajleñoñob, mi quejel i jats'oñob ti pʌchij mi quejel i tyujbañoñob, mi quejel i tsʌnsañoñob. Pero ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel c cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I c'ajtibal Jacobo yic'ot Juan \r (Mt. 20.20-28) \p \v 35 Che' jini, ti' lʌc'ʌyob Jesús Jacobo yic'ot Juan i yalobilob Zebedeo. Ti yʌlʌyob: Maestro, comʌch a wʌq'ueñon lojon mu' bʌ quejel lojon j c'ajtibeñet, che'ob. \p \v 36 Jesús ti' subeyob: ¿Chuquiyes la' wom mic melbeñetla? che'en. \p \v 37 Ti' jac'ʌyob: Com motin buchlecon lojon juntiquil ti a ñoj yic'ot juntiquil ti a ts'ej che' ya' añet ti a ñuclel, che'ob. \p \v 38 Jesús ti' cha' jac'ʌ: Mach'an mi la' ña'tyan chʌ bʌ yes chʌncol la' c'ajtin. ¿Ch'ujbi ba la' ñusan jini wocol mu' bʌ quej c ñusan? Como ñoj cʌlʌx wocol bajche' mi quej c ñusan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 39 Ti' jac'ʌyob: Ch'ujbiyʌch, che'ob. Jesús ti' subeyob: Melelʌch mi quejel la' ñusan jini wocol mu' bʌ quej c ñusan. Ñoj cʌlʌx mi quejel la' ñusan. \p \v 40 Pero mach c wenta cʌle' majchqui mi quejel i buchtyʌl tic ñoj yic'ot tic ts'ej. Ya' mi buchtyʌlob jini tsa' bʌ chajpʌbentiyob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 41 Che' ñac ti yubiyob, jini yaño' bʌ diez ti queji i mich'q'uelob Jacobo yic'ot Juan. \p \v 42 Che' jini Jesús ti' pʌyʌyob tyʌlel jini docejob. Ti' subeyob: La' wujil bajche' mi' pʌsob i bʌ ti ñuc yumʌlo' bʌ wʌ' ti mulawil. Ñoj tsʌts mi' xic' quixtyañujob. \p \v 43 Pero jatyetla mach chʌ'ic yom la' cha'len. Pero jini yom bʌ ajñel ti ñuc ti la' tyojlel, la' i cha'len cotyaj ti' tyojlel i pi'ʌlob. \p \v 44 Jini más ñuc bʌ yom ajñel ti la' tyojlel, yom i yotsan i bʌ che' bajche' lolon ajtroñel jach la' cha'an. \p \v 45 Mach'an ti tyʌliyon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob cha'an cha'libenticon c troñel ti quixtyañujob. Pero ti tyʌliyon j cotyañob. Ti tyʌliyon cʌc' c bʌ ti sajtyel cha'an i tyojol i loq'uib cabʌlob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' lajmisʌ muts'ul bʌ i wut Bartimeo bʌ i c'aba' \r (Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43) \p \v 46 Ya' ti c'otiyob ti Jericó. Che' ñac ti loq'ui majlel ya' ti Jericó Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an, yic'ot cabʌl quixtyañu, ya' ti' tyajayob ti bij juntiquil muts'ul bʌ i wut Bartimeo bʌ i c'aba'. Yalobil Timeo. Buchul ti bij i c'ajtin majtyan tyaq'uin. \p \v 47 Che' ñac ti yubi lʌc'ʌl i tyʌlel Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret, c'am ti queji ti t'an. Ti yʌlʌ: Jesús, i jiñʌjlelet bʌ David tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios, p'untyañon cha'an a cotyañon, che'en. \p \v 48 Cabʌl ti queji i tic'ob cha'an lajmic ti t'an. Más c'am ti queji ti t'an. Ti yʌlʌ: I jiñʌjlelet bʌ David tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios, p'untyañon cha'an a cotyañon, che'en. \p \v 49 Jesús ti' poj cʌyʌ xʌmbal. Ti yʌlʌ: Pʌyʌla tyʌlel, che'en. Ti' pʌyʌyob jini muts'ul bʌ i wut. Ti queji i subeñob: Tijicñisan a pusic'al. Tyejchen. Chʌncox i pʌyet, che'ob. \p \v 50 Che' jini ti' wel choco cʌytyʌl i mosil. Ti wa' tyejchi. Ti c'oti ba'an Jesús. \p \v 51 Jesús ti' sube: ¿Chuquiyes a wom mic melbeñet? che'en. Jini muts'ul bʌ i wut ti' jac'ʌ: Maestro, com j q'uele' pañimil, che'en. \p \v 52 Jesús ti' sube: Cucux, tsa'ix cotyʌntiyet cha'an ti a ch'ujbiyon ti a pusic'al, che'en. Ti queji i wa' ilan pañimil. Ti' tsʌcle majlel Jesús ti bij. \c 11 \s1 Ya' ti ochi Jesús ti Jerusalén \r (Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Che' ñac lʌc'ʌlix añob ti Jerusalén, ya' ti lum tyac Betfagé yic'ot Betania bʌ i c'aba', ya' ti lʌc'ʌlel wits Olivajol bʌ i c'aba', Jesús ti' xiq'uiyob majlel cha'tiquil ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 2 Jesús ti' subeyob: Cucula ya' ti jump'ej saj lum ya' bʌ'an ti la' tyojel. Ya' ti' ti' lum che' ochel muq'uetla ya' cot cʌchʌl mi quej la' tyaj juncojt tsijib burro. Max tyo ba'an majch ti c'ʌchtyʌ. Tiquila. Pʌyʌla tyʌlel, che'en. \p \v 3 Anqui majch ti' subetla: ¿Chucoch che' mi la' cha'len bajche' jini? che'qui ti' subetla. Subenla: Yom i c'ʌñe' lojon c Yum, che' mi la' suben. Saj ora mi quej i choque' tyʌlel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 4 Che' jini ti majliyob. Ya' ti' tyajayob jini burro ya' cot cʌchʌl ti' ti' otyot ya' ti calle. Ti' tiquiyob. \p \v 5 Jini ya' bʌ wa'alob ti queji i yʌlob: ¿Chuqui muq'uetla? ¿Chucoch mi a tique'la jini burro? che'ob. \p \v 6 Che' jini, ti' jac'ʌyob bajche' ti wʌ alʌ Jesús. Che' jini tsʌ'ʌch yʌc'ʌyob i pʌye' majlel. \p \v 7 Ti' pʌyʌyob majlel jini burro ya' ba'an Jesús. Ti' tyasibeyob i pat jini burro ti' pislelob. Jesús ti' c'ʌchtyʌ majlel. \p \v 8 Cabʌlob ti' tyʌsʌyob majlel i pislel ya' ti bij. Yaño' bʌ ti' lin ac'ʌyob majlel yopol tye' ti bij tsa' bʌ i seq'ueyob ya'i. \p \v 9 Jini ñaxaño' bʌ majlel yic'ot wi'ipat bʌ majlel c'am bʌ t'an chʌncolob majlel. Chʌncol yʌlob: La' sujbic i ñuclel Dios. Tijicñayet jatyet mu' bʌ a tyʌlel cha'an che' yom lac yum Dios. \p \v 10 Tijicñayob jini mu' bʌ i yumiñob Dios che' bajche' ti wʌ subenti lac yum David ti ñoj oniyix. La' sujbic i ñuclel Dios. Che' ti yʌlʌyob jini quixtyañujob. \p \v 11 Ya' ti ochi Jesús ti Jerusalén, ya' ti pat templo. Ti' lu' yojch'o ochel ti' mali. Che' yomox ic'an ya' ti majli ti Betania bʌ i c'aba' yic'ot ti docejlelob. \s1 Jesús ti' t'ojti'i tye' mach'ʌ ba'an i wut \r (Mt. 21.18-19) \p \v 12 Ti yijc'ʌlel che' ñac ti loq'uiyob ya' ti Betania anix i wi'ñal Jesús. \p \v 13 Ti' ñajtyʌ ilʌ juntyejc tye' higuera bʌ i c'aba'. Ti majli i q'uele' mi an i wut. Che' ñac ti c'oti, i yopol jach ti' tyajbe. Como max tyo i yorojlel i wut. \p \v 14 Che' jini, Jesús ti' sube cha'an ma'ix majch mi quej i saj c'uxben i wut ti bele' q'uin. Jini ajcʌnt'añob ti yubiyob. \s1 Jesús ti' xiq'uiyob loq'uel ajchoñoñel mʌñoñel ya' ti templo \r (Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 15 Che' jini ti c'otiyob ti Jerusalén. Che' ñac ti c'oti ti pat templo Jesús ti queji i chocob loq'uel mu' bʌ i chon mu' bʌ i mʌn ya'i. Ti' ch'a' chocbeyob i mesa tyac ajq'uex tyaq'uiñob, yic'ot i buchlib tyac chʌncolo' bʌ i choñob x'ujcutsu'. \p \v 16 Jesús ti' tiq'uiyob cha'an mach i ch'ʌmob majlel i cuch ya' ti' pat templo. \p \v 17 Ti queji i cʌntisañob. Ti yʌlʌ: Ya' ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌle': Jini cotyot mi pejcʌntyel ti i yotyotlel oración cha'an pejtyelel quixtyañujob. Pero jatyetla tsa'ix la' sutqui ti yotyotlel ajxujch'ob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 18 Che' jini ti yubiyob jini ñuco' bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Ti' sʌclʌyob bajche' ch'ujbi i tsʌnsañob como chʌncol i bʌc'ñan como ti pejtyel quixtyañu tsijc' che'ob i pusic'al cha'an i cʌntisa Jesús. \p \v 19 Che' yomox ic'an tsa'ix loq'ui majlel ti lum Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. \s1 Ti tyʌqui jini higuera bʌ tye' \r (Mt. 21.20-22) \p \v 20 Ti sʌc'an ti yijc'ʌlel ti cha' ñumiyob ya' ba'an jini higuera bʌ tye'. Ti yilʌyob yoque tyʌquinix ti pejtyelel yic'ot i wi'. \p \v 21 Ti c'ajtiyi i cha'an Pedro. Ti yʌlʌ: Maestro, q'uele, ñoj tyʌquinix ili tye' tsa' bʌ a t'ojti'i, che'en. \p \v 22 Jesús ti' jac'ʌ: Ch'ujbinla Dios. \p \v 23 Melel bajche' mic subeñetla. Majchical jach mi' suben ili wits cha'an i ch'uye' loq'uel i bʌ cha'an ochic ti colem joyol bʌ ja', mi muc'ʌch i ch'ujbin ti jump'ej i pusic'al chʌ'ʌch mi quej i yujtyel. Mi ma'an cha'p'ej i pensal, chʌ'ʌch mi quejel yujtyel bajche' ti yʌlʌ. \p \v 24 Jin cha'an mic subeñetla pejtyel chʌ bʌ mi la' c'ajtin ti oración, ch'ujbinla ti la' pusic'al mi muq'uix quej la' wʌq'uentyel. Che' jini melelʌch mi quejel la' wʌq'uentyel tsa' bʌ la' c'ajti. \p \v 25 Che' muq'uetla ti oración, mi an majch ma' contrajin, ñusʌbenla i mul, che' jini mi quej i ñusʌbeñetla la' mul la' Tyat am bʌ ti panchan. \p \v 26 Como che' mach'an mi la' ñusʌben la' bʌ la' mul, che' jini, mach'an mi' ñusʌbeñetla la' mul la' Tyat am bʌ ti panchan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I p'ʌtyʌlel i t'an Jesús \r (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8) \p \v 27 Ya' ti cha' c'otiyob ti Jerusalén. Chʌncol ti xʌmbal ti pat templo Jesús. Ti queji i lʌc'ob Jesús jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel. \p \v 28 Ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Baqui tyʌlem a we'tyel che' mi a niq'ui cha'len jini mu' bʌ a cha'len? ¿Majchqui ti yʌq'uet ili a we'tyel cha'an mi a niq'ui cha'len? che'ob. \p \v 29 Jesús ti' jac'beyob: Añʌch com bʌ j c'ajtibeñetla je'el. Mi ti la' jac'ʌ mi quejel c subeñetla baqui tyʌlem que'tyel, che'en. \p \v 30 ¿Majchqui ti' xiq'ui jini Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja'? ¿Jim ba Dios o jim ba winicob? Jac'ʌla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 31 Jiñob ti queji i bajñel subeñob i bʌ. Ti yʌlʌyob: Mi ti la cʌlʌ tyʌlem ti panchan mi quejel i cha' c'ajtibeñonla, ¿chucoch ma'an ti la' ch'ujbibe? \p \v 32 ¿Ch'ujbi ba la cʌle' tyʌlem ti winicob? Como ti' bʌc'ñʌyob quixtyañujob como ti' ña'tyʌyob cha'an ti pejtyelel quixtyañu ti' ch'ujbiyob cha'an Dios ti' xiq'ui yʌle' jini Juan. \p \v 33 Jin cha'an ti' subeyob Jesús: Mach cujil lojon, che'ob. Jesús ti' subeyob: Chʌ'ʌch joñon mach'an mic subeñetla baqui tyʌlem que'tyel, che'en. \c 12 \s1 Lajoñel cha'an simaron bʌ ajtoñelob \r (Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19) \p \v 1 Jesús ti queji i pejcañob ti lajoñel tyac. Ti yʌlʌ: An juntiquil winic tsa' bʌ pʌc'ʌ ts'ujsub. Ti' joy corrajli. Ti' chajpʌ i yajnib ba' mi' pets'beñob loq'uel i ya'lel. Ti' ts'ʌpʌ chan bʌ i wa'lib cha'an i q'uintyan pañimil. Che' jini ti yʌc'ʌ ti' majñʌntyel ajcʌñʌtya ts'ujsubob. Ti majli ti ñajt bʌ pañimil. \p \v 2 Che' ti yorojlel i tyuc'ob ts'ujsub ti' xiq'ui majlel i yajtoñel ya' ba'an ajcʌñʌtya ts'ujsubol cha'an i t'ox ch'ʌmben i wut. \p \v 3 Pero jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol ti' chucuyob. Ti' jats'ʌyob. Ma' chʌ bʌ ti yʌq'ueyob. Ti' cha' xiq'uiyob sujtyel. \p \v 4 Che' jini i yum ts'ujsubol ti' cha' xiq'ui majlel yambʌ ajtoñel. Che' jini ya' ti yʌc'beyob ti tyun. Ti' lowbeyob i jol. Ti' wen wajleyob che' ñac ti yajnisʌ sujtyel. \p \v 5 Che' jini i yum ti cha' xiq'ui majlel yambʌ. Jini ti' tsʌnsʌyob. Che' je'el ti' xiq'ui majlel cabʌl yaño' bʌ. An tsa' bʌ i jats'ʌyob. An tsa' bʌ i tsʌnsʌyob. \p \v 6 Ya' tyo ti cʌyle ti yotyot i yum ts'ujsubol juntiquil yalobil p'untyʌbil bʌ i cha'an. Che' jini, ti' xiq'ui majlel jini i yalobil ya' ba'añob. Ti' ña'tyʌ: Muq'uix i wersa q'uelob ti ñuc calobil. Che' ti' lolon pensali. \p \v 7 Che' jini, jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol ti' subeyob i bʌ: Jiñʌch mu' bʌ i quejel i yochel ti' yum ili ts'ujsubol. La' lac tsʌnsan. Che' jini, mi quej lac ch'ʌme' ili ts'ujsubol, che'ob. \p \v 8 Che' jini, ti' chucuyob. Ti' tsʌnsʌyob. Ti' jʌp chocoyob loq'uel i bʌc'tyal ya' ti ts'ujsubol. \p \v 9 Che' jini Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Chuquiyes mi quej i cha'len mi la' wʌl i yum ts'ujsubol? che'en. Mi quejel i tyʌlel i tsʌnsañob jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol. Mi quejel i yʌq'ueñob ili ts'ujsubol ti' wenta yaño' bʌ. \p \v 10 ¿Mach'a ba'an ba' ti la' q'uele jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios? Mi yʌl: \q1 Jini tyun tsa' bʌ i chocoyob ajmel tyuni otyot ti ochi ti' wentyʌlel oy ti' xujc' otyot. \q1 \v 11 Jiñʌch i cha'libal lac Yum. Tyoj bʌc'ñʌjel mi laj q'uele' jini tsa' bʌ i cha'le. \m Che' ts'ijbubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 12 Jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob, yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel, ti queji i ña'tyañob bajche' ch'ujbi i chucob Jesús como ti' ña'tyʌyob añʌch isujmlel ili lajoñel ti' contrajob. Pero cha'an ti' bʌc'ñʌyob quixtyañu ti' cʌyʌyob Jesús. Ti majliyob. \s1 T'an cha'an tyojoñel \r (Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26) \p \v 13 Che' jini ti' chocoyob majlel cha'tiquil uxtiquil fariseojob yic'ot junmujch' herodianojob cha'an mi' ñʌch'tyʌbeñob i t'an Jesús cha'an mi' jop'beñob i mul. \p \v 14 Che' ti c'otiyob ti yʌlʌyob: Maestro, cujil lojon isujm cha'an melelʌch chʌ bʌ ma' wʌle'. Ma'an ma' pensalin chʌ bʌ jach mi yʌlob. Junlajal jach ma' q'uel winicob mi an i ye'tyel mi ma'an i ye'tyel. Junsujm jach ma' cha'len cʌntisa cha'an i bijlel Dios. Jin cha'an com j c'ajtibeñet: ¿Bajche' ma' wʌle? ¿Yom ba mi la cʌq'uen tyojoñel ñoj ñuc bʌ yumʌl o mach yom? ¿Yom ba mi lac tyoj o mach yom? Che' ti' c'ajtibenti Jesús. \p \v 15 Jesús ti' ña'tyʌ cha'chajp i pensal jini ya' bʌ añob. Jin cha'an ti' subeyob: ¿Chucoch mi la' sʌclʌbeñon c mul? Ch'ʌmbeñon tyʌlel junwejch tyaq'uin cha'an j q'uele'. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 16 Che' jini ti' ch'ʌmʌyob tyʌlel tyaq'uin. Jesús ti' subeyob: ¿Majchqui i loc'om wʌ' bʌ an ti tyaq'uin? ¿Majchqui i c'aba' wʌ' ts'ijbubil? che'en. Ti' jac'ʌyob: I cha'an jini ñoj ñuc bʌ yumʌl, che'ob. \p \v 17 Jesús ti' subeyob: Che' jini, aq'uenla ñoj ñuc bʌ yumʌl i cha'an bʌ yumʌl. Aq'uenla Dios i cha'an bʌ Dios, che'en. Tyoj bʌc'ñʌjelob che' ti yubiyob. \s1 C'ajtibal cha'an bajche' mi tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ \r (Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40) \p \v 18 Ti' lʌc'ʌyob Jesús cha'tiquil uxtiquil saduceojob. Jiñʌch mu' bʌ i yʌlob cha'an mach'an mi lac cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Ti' c'ajtibeyob Jesús: \p \v 19 Maestro, Moisés ti yʌq'ueyonla mandar chʌ bʌ yom i cha'len mi ti sajti juntiquil winic mi ti' bajñel cʌyʌ yijñam che' max tyo ba'an yalobil. Ti yʌlʌ yom i wersa pʌyben yijñam yʌscun jini ijts'iñʌl bʌ cha'an mi' tyejchben i jiñʌjlel jini tsa' bʌ sajti. Che' ti yʌlʌ Moisés, che'ob. \p \v 20 Che' jini, an siete winicob yoque yijts'iñob i bʌ. Ti' pʌyʌ yijñam jini ascuñʌl bʌ. Ti sajti che' max tyo ba'an i yalobil. \p \v 21 Che' jini, i cha'ticlel bʌ yijts'in ti' pʌybe i yijñam i yʌscun. Ti sajti je'el che' max tyo ba'an i yalobil. Chʌ'ʌch je'el ti yuxticlel. \p \v 22 Ti lu' sajtiyob c'ʌlʌ ti' sietejlelob. Ma'an ti' cʌyʌ i yalobil mi junticlec. Che' jini ti sajti jini x'ixic je'el. \p \v 23 Che' ti yorojlel mi cha' tyejchelob jini sajtyemo' bʌ, ¿majchqui i ñoxi'al jini x'ixic ma' wʌl? Como ti' sietejlelob ti' pʌyʌyob cha'an i yijñam. Che' ti yʌlʌyob saduceojob. \p \v 24 Jesús ti' subeyob: Mi la' wotsan la' ñajayel tyac como mach'an mi la' ch'ʌm'en isujm Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi i p'ʌtyʌlelic Dios. \p \v 25 Como che' mi' cha' tyejchelob loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ, ma'ix mi' pʌyob i yijñam, ma'ix mi sijintyelob je'el. Mi quejel i yajñelob che' bajche' mi yajñel ajtroñelob i cha'an Dios am bʌ ti panchan. \p \v 26 Cha'an i sujmlel bajche' mi cha' tyejchel sajtyemo' bʌ, ¿mach'a ba'an q'uelel la' cha'an ya' ti' jun tsa' bʌ i ts'ijbu Moisés ba' Dios ti' pejcʌ Moisés che' loq'uem i t'an Dios ti pimel mu' bʌ ti lejmel? Ti yʌlʌ: Joñon i Dioson Abraham, i Dioson Isaac, i Dioson Jacob. Che' ti yʌlʌ Dios. \p \v 27 Tsiquil che' jini, Dios bʌ yi i Diosʌch cuxulo' bʌ. Aunque sajtyem i bʌc'tyal pero cuxul i ch'ujlel. Jin cha'an an cabʌl la' ñajayel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini más ñuc bʌ tyumbiya \r (Mt. 22.34-40) \p \v 28 Ti c'oti ba'an Jesús juntiquil ajcʌntisa cha'an i mandar israelob tsa' bʌ yubi che' ñac muc'ob ti t'an. C'otyajax ti yubi bajche' ti' jac'ʌ Jesús. Ti' c'ajtibe: ¿Baqui bʌ más ñuc ti pejtyelel jini mandar tyac? che'en. \p \v 29 Jesús ti' jac'ʌ: Jini más ñuc bʌ mandar jiñʌch mu' bʌ yʌle': Ñʌch'tyanla israelet bʌ la. Jini lac Yum, lac Dios, jiñʌch juntiquil jach bʌ lac Yum. \p \v 30 P'untyan la' Yum la' Dios ti pejtyelel la' pusic'al, ti pejtyelel la' ch'ujlel, ti pejtyelel la' ña'tyʌbal yic'ot ti pejtyelel la' p'ʌtyʌlel. Jiñʌch jini más ñuc bʌ mandar. \p \v 31 Lʌc'ʌl lajal bʌ yic'ot i cha'p'ejlel bʌ mandar ba' mi yʌl: P'untyan a pi'ʌlob ti chumtyʌl lajal bajche' mi a bajñel p'untyan a bʌ. Che' mi yʌle' jini mandar tyac. Mach'an yambʌ mandar más ñuc bʌ bajche' iliyi. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 32 Che' jini, jini ajcʌntisa ti' sube Jesús: Ñoj melel, Maestro. Melelʌch bajche' ma' wʌle' che' juntiquil jach jini Dios, mach'an yambʌ Dios. \p \v 33 Melelʌch, che' mi lac p'untyan Dios ti pejtyelel lac pusic'al, ti pejtyelel lac ña'tyʌbal, ti pejtyelel lac ch'ujlel, ti pejtyelel lac p'ʌtyʌlel yic'ot che' mi lac p'untyan lac pi'ʌl ti chumtyʌl lajal bajche' mi lac bajñel p'untyan lac bʌ, melelʌch más wen bajche' pejtyelel ba'ic jach bʌ i majtyan Dios. Che' ti yʌlʌ jini winic. \p \v 34 Che' ñac ti yubi Jesús che' weñʌch mu' ti t'an jini winic ti queji i suben: Ts'itya' jachix ma' ma' ñoj ña'tyan, cha'an ma' wochel ti yumintyel Dios, che'en. Che' jini mach'anix majch ti queji i cha' c'ajtiben tyac. \s1 ¿Majchqui jini Cristo? \r (Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44) \p \v 35 Che' ñac muc' ti cʌntisa Jesús ya' ti pat templo ti queji i yʌle': ¿Bajche'qui isujm che' mi yʌlob ajcʌntisa cha'an i mandar israelob mi i jiñʌjlel David jini Cristo jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios? \p \v 36 Como ti' p'ʌtyʌlel Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios David ti yʌlʌ: \q1 Jini lac Yum ti' sube jini c Yum: \q1 Buchi' tic ñoj cha'an tsiquilʌch a ñuclel, \q1 jintyo mi cʌq'ueñet cha'an a jisʌben i p'ʌtyʌlel a contrajob. \m Che' ti wʌ subenti Jesús ti Dios, che' David. \p \v 37 ¿Bajche'qui ch'ujbi che' i jiñʌjlelon David jini Cristo che' David ti yʌlʌ Cristo ti Yum? Che' ti yʌlʌ Jesús. Jini much'quibilo' bʌ quixtyañu c'ajacñayob i yoj che' ti yubiyob. \s1 Jesús ti' tyaja ti t'an ajcʌntisajob i cha'an israelob \r (Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Che' ñac muc' ti cʌntisa Jesús ti yʌlʌ: Cʌñʌtyan la' bʌ cha'an ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob mu' bʌ i mulañob i wen ch'ʌlob i bʌ che' mi majlelob ti xʌmbal. Mi' mulañob che' cabʌl mi' pejcʌntyelob ya' ti calle tyac. \p \v 39 Mi' mulañob más wen tyac bʌ buchlibʌl ya' ti templo tyac israelob yic'ot jini más wen bʌ buchlibʌl ti q'uiñejel. \p \v 40 Mi' chilbeñob i lum jini meba' ixicob. Mi' melob tyam bʌ oración cha'an wen mi yilʌntyel. Jiñobʌch más bʌbʌq'uen bʌ mi quej i yʌq'uentyel i xot'ob i mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I yofrenda juntiquil p'ump'um bʌ meba' ixic \r (Lc. 21.1-4) \p \v 41 Ya' buchul Jesús ti' tyojel ba' mi yotsañob ofrenda. Chʌncol i yilan che' mi yotsañob tyaq'uin ti yajnib. Cabʌl ricojob bʌ ti yʌc'ʌyob i yonlel tyaq'uin. \p \v 42 Ya' ti c'oti juntiquil meba' ixic mach'ʌ ba'an chʌ bʌ an i cha'an. Ti yotsʌ cha'wejch tyaq'uin. Jini cha'wejch tyaquin lajalʌch bajche' diez centavos. \p \v 43 Jesús ti' pʌyʌ ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: Melel mic subeñetla, ili p'ump'um bʌ meba' ixic más on ti yotsʌ ya' ti yajnib ofrenda bajche' ti pejtyelel jini yaño' bʌ yubil. \p \v 44 Como jini yaño' bʌ, an tyo yonlel chʌ bʌ an i cha'an ti cʌyle. Jini x'ixic ma'ix chʌ bʌ an i cha'an ti cʌyle. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 13 \s1 Jesús ti wʌ alʌ mi quejel i jisʌntyel ñuc bʌ i templo israelob \r (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Che' ñac ti loq'ui Jesús ya' ti pat colem templo i cha'an israelob juntiquil ajcʌnt'an i cha'an ti queji i suben: Maestro, q'uele c'otya tyacjax ili tyun. Ñoj wen melel ili templo, che'en. \p \v 2 Jesús ti' c'ajtibe: ¿Chʌncol ba a q'uele' che' ñoj wen melel tyac ili otyot? Pero mach'an mi quejel i saj cʌytyʌl mi jump'ejlic tyun ti' pam yambʌ. Mi quejel i lu' jejmel jubel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Señʌjlel tyac cha'an i yujtibal mulawil \r (Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Che' jini ti majliyob ti wits Olivajol bʌ i c'aba' ya' ti' tyojel jini templo. Che' ñac ya' buchul Jesús yic'ot Pedro, Jacobo, Juan yic'ot Andrés ti queji i bajñel c'ajtibeñob tyac. \p \v 4 Subeñon lojon, ¿jalajqui mi quej i yujtyel pejtyel jini? ¿Chuqui ti seña mi quejel che' mi lu' ts'ʌctiyel pejtyel jini? che'ob. \p \v 5 Jesús ti' subeyob: Yom wen xuc'uletla cha'an mach'an majch ch'ujbi i lotiñetla. \p \v 6 Cabʌl mi quej i tyʌlelob mu' bʌ i quejel i c'ʌmbeñon j c'aba'. Mi quejel i yʌlob: Joñon Cristojon yajcʌbilon bʌ i cha'an Dios, che'ob. Cabʌl mi quejel i lotintyelob. \p \v 7 Che' mi quej la' wubin an cabʌl guerra yic'ot cabʌl t'an tyac cha'an guerra, mach quejiquetla ti bʌq'uen. Chʌ'ʌch mi quej i wersa yujtyel pero max tyo me jinic i yujtibal mulawil. \p \v 8 Mi quejelob ti guerra jump'ej pañimil yic'ot yambʌ pañimil. Yumʌlob yic'ot año' bʌ ti' wenta mi quejel i cha'len guerra ti' contra yambʌ yumʌl. Mi quejel yujquel tyac lum ti cabʌl pañimil tyac. Mi quejel wi'ñal yic'ot wocol. Jiñʌch i tyejchibal jax tyo wocol mu' bʌ quej i ñusan quixtyañujob. \p \v 9 Cʌñʌtyan la' bʌ. Mi quejel la' wʌjq'uel ti' c'ʌb ñuc bʌ ye'tyel. Mi quej i jats'etla ya' ti templo tyac israelob. Mi quejel la' pʌjyel majlel ya' ti' tyojlel año' bʌ i ye'tyel yic'ot ñuc bʌ yumʌlob cha'an tij caj joñon, cha'an mi la' subon ti' tyojlelob. \p \v 10 Che' max tyo i yujtibal añʌch cha'an subentic quixtyañujob jini wen bʌ t'an cha'an laj cotyʌntyel ti pejtyel pañimil tyac. \p \v 11 Che' mi' pʌyetyob majlel ba'an año' bʌ i ye'tyel mach la' ñaxan pensalin chʌ bʌ mi quej la' subeñob. Subenla jini mu' bʌ i yʌq'ueñetla a sube' Dios ti jim bʌ ora. Che' jini mach jatyeticla muq'uet bʌ la ti t'an pero jiñʌch Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios muc' ti t'an. \p \v 12 Jini i yijts'iñob i bʌ mi quejel i yʌc'ob i bʌ ti' c'ʌb jini yom bʌ i tsʌnsañob. Winic mi quejel i yʌq'ue' ti tsʌnsʌntyel i yalobil. I yalobilob mi quejel i contrajiñob i tyat i ña'. Mi quej i yʌc'ob ti tsʌnsʌntyel. \p \v 13 Ti pejtyelelob mi quejel i mich'q'ueletla cha'an ti caj chʌncol la' tsʌcleñon. Che' jini, jini mu' bʌ i cuche' i wocol c'ʌlʌl ti jilibal mi quejel i cotyʌntyel. \p \v 14 Mi quejel la' wilan mi yujtyel bajche' ti wʌ alʌ tsa' bʌ xijq'ui yʌle' Daniel bʌ i c'aba'. Ti' ts'ijbu cha'an mi quejel la' wilan jini ñoj bibajax bʌ mu' bʌ i jisan cabʌl chʌ bʌ yes tyac ya'ix wa'al ya' ba' mach yom ochic. Jini mu' bʌ i q'uele' ili jun yom i ch'ʌmben isujm che' mi yilan bajche' ti wʌ ajli. Che' jini, jini año' bʌ ti Judea che' mi' q'uele' bajche' mi yujtyel yom puts'icob majlel ti wits. \p \v 15 Ti jim bʌ ora jini am bʌ ti' pat i yotyot mach yom jalec cha'an i yochel i ch'ʌme' loq'uel chʌ bʌ an i cha'an ti yotyot. \p \v 16 Jini mu' bʌ i majlel ti' cholel mach yom cha' sujtic ti yotyot mi cha'anic i loc'san i pislel. \p \v 17 Ñoj p'ump'uñob che' bajche' mi quejel i ñusañob wocol jini cʌñʌtyʌbil tyo bʌ i cha'an i yalobil, yic'ot chʌncol tyo bʌ i tsu'san i yalobil. \p \v 18 Cha'lenla oración cha'an mach ti yorojlel tsʌñal mi la' wersa majlel ti puts'el. \p \v 19 Ñoj wocol mi quejel ili q'uin tyac. Más wocol bajche' pejtyel wocol tyac bʌ c'ʌlʌl ti' tyejchibal ili mulawil tsa' bʌ i mele Dios c'ʌlʌ wale iliyi. Mach'an ba' bʌ ora mi quejel i ñumel lajal bʌ wocol. \p \v 20 Mi mach'an mi' com'isan Dios ili q'uin tyac, mach'an majch mi' cuche'. Pero mi quej i com'isan ili q'uin tyac cha'an ti caj mi' p'untyan Dios jini tsa' bʌ i wʌ yajcʌ. \p \v 21 Che' jini mi an majch mi' subeñetla: Q'uele wʌ'an wʌ'i jini Cristo yajcʌbil bʌ i cha'an Dios, che'en, o yambʌ mi yʌl: Cucu, q'uelela ya'an Cristo, jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios ya'ya'i, che'en. Mach yom la' ch'ujbin. \p \v 22 Como cabʌl mi quejel i lolon subob i bʌ ti Cristo yic'ot mi quej i lolon yʌlob xiq'uil tyʌlel i cha'an Dios. Mi quej i pʌsob tyac i señʌjlel yic'ot ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel cha'an yom i lotiñob jinic tyo yajcʌbilo' bʌ i cha'an Dios mi ti mejliyob. \p \v 23 Pero jatyetla yom tsajibiletla. Joñon tic wʌ subetla pejtyelel jini. Che' ti wʌ alʌ Jesús. \s1 Bajche' yilal mi quejel i cha' tyʌlel Jesús \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36) \p \v 24 Jim bʌ ora che' ujtyemix ili wocol tyac bʌ mi quejel i yic'an q'uin. Mach'an mi quej i lejmel i c'ʌc'al uw. \p \v 25 Mi quejel i yajlel tyac jubel ec' am bʌ ti chan yic'ot pejtyel chʌ bʌ an ti chan mi quejel i nijcʌyel. \p \v 26 Mi quejel i yilañoñob Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob che' mi quejel c tyʌlel ti tyocal tic p'ʌtyʌlel yic'ot c ñuclel. \p \v 27 Che' mic tyʌlel mi quejel c choc tyʌlel ajtroñelob c cha'an ch'oyol bʌ ti panchan. Mi quejel i much'quiñob jini yajcʌbilo' bʌ i cha'an Dios ti chʌnwejlel mulawil c'ʌlʌl ti junxejlel mulawil c'ʌlʌl ti ñajtlel chan. \p \v 28 Cʌñʌla jini lajoñel cha'an higuera bʌ i c'aba' bʌ tye'. Che' an i buts che' chʌncol i ch'ojquijñel i yopol, che' jini mi la' ña'tyan lʌc'ʌlix i yorojlel q'uin tyunil. \p \v 29 Che' je'el, che' mi la' q'uele' chʌncol i yujtyel tyac iliyi, mi la' ña'tyan lʌc'ʌlix i yorojlel mi quej c cha' tyʌlel. Mero más lʌc'ʌlix mach tyalon, yubil. \p \v 30 Melel mic subeñetla mi quejel i yujtyel tyac ti pejtyelel iliyi che' max tyo ti sajtiyob ili quixtyañujob wʌ' tyo bʌ añob ti ili ora. \p \v 31 Mi quejel i sʌc jilel majlel chan yic'ot mulawil pero c t'an mach saj jil. Mux i lu' ts'ʌctiyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 32 Mach'an majch yujil baqui bʌ q'uin o baqui bʌ ora mi yujtyel jini, mi ajtroñelobic ya' ti panchan, mi jinic joñon i Yalobilon mach cujil isujm. Jin jach c Tyat am bʌ ti panchan yujil isujm. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 33 Jin cha'an yom yʌxʌl la' woj. Wen ña'tyanla. Cha'lenla oración. Como mach'an mi la' ña'tyan baqui bʌ ora mi quej i c'otyel yorojlel. \p \v 34 Chʌ'ʌch mi quejel i yujtyel bajche' juntiquil winic tsa' bʌ majli ti ñajt bʌ lum. Che' ñac ti loq'ui ti yotyot ti lu' aq'ue ti' wenta ajtroñelob i cha'an. Jujuntiquil ti yʌq'ueyob i toñel. Ti' sube juntiquil cha'an i wen cʌñʌtyʌben i ti' i yotyot. \p \v 35 Yom yʌxʌl la' woj como mach la' wujil baqui bʌ ora mi quejel i tyʌlel i yum otyot mi ti pat xinq'uinil o mi ti xin ac'bʌlel o mi ti jun uq'uel mut, o mi ti sʌc an. \p \v 36 Yom yʌxʌl la' woj ame wa' tyʌlic che' wʌyʌletla. \p \v 37 Jini mu' bʌ c subeñetla mic subeñob ti pejtyelelob. Yom wen yʌxʌl la' woj. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 14 \s1 Ti' ña'tyʌyob bajche' yom i chuc Jesús \r (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 An tyo yom cha'p'ej q'uin i q'uiñejel pascua che' mi' c'uxob caxlan waj mach'ʌ ba'an yic'ot levadura mu' bʌ yʌq'uen i wos i bʌ. Jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob chʌncol i sajcañob bajche' mi' chucob Jesús cha'an ti lot bʌ t'an cha'an i tsʌnsañob. \p \v 2 Pero ti yʌlʌyob: Mach yom che' chʌncol q'uiñejel, ame nijquicob quixtyañu, che'ob. \s1 Ti' mulbe yowocña bʌ aceite ti' jol Jesús \r (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8) \p \v 3 Ya'an Jesús ti lum Betania bʌ i c'aba' ti yotyot Simón jini tsa' bʌ pejcʌnti ti Leproso, jiñʌch yom yʌle' juntiquil am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti' pʌchʌlel tsa' bʌ yʌc'ʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Ya'an ti' t'ejl mesa Jesús. Ti tyʌli juntiquil x'ixic yic'ot yowocña bʌ aceite nardo bʌ i c'aba' ñoj lets bʌ i tyojol. Melel i yajnib ti tyun alabastro bʌ i c'aba'. Ti' xut'be i bic' i yajnib jini yowocña bʌ aceite. Ti' mulbe ti' jol Jesús. \p \v 4 Cha'tiquil uxtiquil ya' bʌ añob ti mich'ʌyob. Ti yʌlʌyob: ¿Chucoch ti lolon yʌsi jini yowocña bʌ aceite? \p \v 5 Ñumen ti trescientos denarios i tyojol. Yom tsa'ic chojni cha'an i yʌq'ueñob jini p'ump'uño' bʌ yi, che'ob. Ti' mich'q'ueleyob jini x'ixic. \p \v 6 Jesús ti' subeyob: Chʌch ajni. ¿Chucoch mi la' tyʌc'lan? Ñoj wen ti' cha'libon ili x'ixic. \p \v 7 Jini p'ump'uño' bʌ wʌch bele' an la' wic'ot ti bele' q'uin. Ba' bʌ ora la' wom mi mejlel la' cotyañob. Pero joñon mach'an bele' q'uin wʌ' añon quic'otyetla. \p \v 8 Jini x'ixic ti' mele ch'ujbi bʌ i mele'. Ti' ñaxan wʌ muluyon tic bʌc'tyal cha'an i chajpʌbeñon c ch'ujñʌntyel. \p \v 9 Melel mic subeñetla, ba'ical jach mi' sujbel ili wen t'an cha'an la' cotyʌntyel, mi quejel i yʌjlel bajche' ti' cha'le jini x'ixic cha'an mi ña'tyʌntyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Judas mi yʌc' i t'an cha'an mi quejel i yʌc' Jesús ti' c'ʌb i contra \r (Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) \p \v 10 Che' jini, Judas Iscariote, juntiquil jini docejlelob ti majli ya' ba'an ñuc bʌ curajob cha'an i lajob i t'an cha'an bajche' ch'ujbi i yʌc' Jesús ti' c'ʌb i contra. \p \v 11 Wen c'ajacñayob i yoj che' ñac ti yubiyob. Ti yʌc'ʌyob i t'an cha'an mi yʌc'ob tyaq'uin. Che' jini Judas ti queji i sʌclan bajche' mi yʌc' ti cʌchol Jesús. \s1 Cojix bʌ i yuch'el lac Yum \r (Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 12 Ti tyejchibal q'uiñejel che' mi' c'uxob caxlan waj mach'ʌ ba'an yic'ot i levadura mu' bʌ yʌq'uen i wos i bʌ, che' mi' tsʌnsañob tiñʌme' cha'an pascua bʌ q'uin, jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti queji i c'ajtiben: ¿Baqui a wom mi lojon c majlel c chajpʌbeñet cha'an ma' cha'len we'el che' ti q'uiñejel pascua? che'ob. \p \v 13 Che' jini ti' xiq'ui majlel cha'tiquil ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: Cucula ya' ti lum. Mi quej la' tyaj juntiquil winic chʌncol bʌ i q'ueche' majlel jump'ej uc'un ja'. Tsʌclenla majlel. \p \v 14 Ya' ba' mi yochel subenla i yum otyot: Jini Maestro mi yʌl: ¿Baqui an jini saj mal cha'an we'icon quic'ot ajcʌnt'añob c cha'an che' ti pascua bʌ q'uiñejel? che'etla mi la' suben. \p \v 15 Che' jini mi quejel i pʌs'eñetla jump'ej saj mal ya' ti cha'lajmlel otyot, colem chajpʌbilix i mal. Ya'i mi la' chajpan mu' bʌ quejel laj c'uxe'. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 16 Ti majliyob jini ajcʌnt'añob. Ya' ti c'otiyob ti lum. Ti' tyajayob che' bajche' ti wʌ alʌ Jesús. Ti' chajpʌyob ili uch'el cha'an pascua. \p \v 17 Che' iq'uix quejel ti tyʌli Jesús yic'ot doce ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 18 Che' ñac chʌncolob ti we'el ya' ti mesa, ti queji i yʌle' Jesús: Melel mic subeñetla, an juntiquil wʌ' bʌ chʌncol ti we'el quic'ot mi quejel i yʌc'on ti cʌchol. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 19 Ñoj ch'ʌjyem ti queji yubiñob. Ti queji i c'ajtibeñob Jesús. ¿Joñon ba ti? Yambʌ ti yʌlʌ: ¿Joñon ba ti? che' tyacob. \p \v 20 Jesús ti' subeyob: Juntiquil wʌ' bʌ an la quic'ot mu' bʌ i ts'aje' i waj ti ch'ejew quic'ot, che'en. \p \v 21 Mi quejel c sajtyel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob che' bajche' wʌ ts'ijbubil. Pero ñoj wocol mi quejel i yubin jini mu' bʌ i yʌc'on ti cʌchol. Más wen machic ba'an ti ch'ocʌ ili winic. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Che' ñac muc'ob ti we'el Jesús ti' ch'ʌmʌ waj. Ti' cha'le oración. Ti' xet'e. Ti yʌq'ueyob. Ti yʌlʌ: C'uxula. Jiñʌch c bʌc'tyal, che'en. \p \v 23 Che' jini ti' ch'ʌmʌ jump'ej but'ul bʌ vaso, ti' sube wocox i yʌlʌ Dios. Ti yʌq'ueyob. Che' jini ti pejtyelel ti' motin japʌyob. \p \v 24 Jesús ti' subeyob: Jiñʌch c ch'ich'el mu' bʌ quejel c bejquel cha'an cabʌlob cha'an tsiquil mi quejel tsijib trato bʌ t'an, che'en. \p \v 25 Melel mic subeñetla, mach'anix mi quej c cha' jape' jini ya'lel uva jintyo mi cape' ya' ba' lu' tsijib tyac ya' ba' mu' ti yumʌl Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' wʌ sube Pedro mi quej i yʌl mach i cʌñʌ Jesús \r (Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 26 Che' ti ujti i c'ʌyob jump'ej c'ay ti loq'uiyob majlel ti wits Olivajol bʌ i c'aba'. \p \v 27 Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Ti la' pejtyelel mi quejel la' quisniñon ti ili bʌ ac'bʌlel como ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌl: Mi quej c tsʌnsan jini ajcʌñʌtya tiñʌme'. Che' jini mi quej i pam pujquelob tiñʌme'ob. Chʌ'ʌch wʌ ts'ijbubil, che' Jesús. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 28 Pero ti wi'il che' mi quejel c cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ mi quej c majlel c pijtyañetla ya' ti Galilea. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 29 Pero Pedro ti' sube: Aunque ti pejtyelel mi' quisniñetyob pero mach joñonic. Che' ti yʌlʌ Pedro. \p \v 30 Jesús ti' jac'be: Melel mic subeñet, wale ti ili bʌ ac'bʌlel che' max tyo i cha'le cha' uq'uel tyat mut, jatyet uxyajlel mi quejel a wʌle' mach a cʌñʌyon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 31 Pedro ti' wersa cha' alʌ: Aunque an cha'an sajticon quic'otyet, mach'an mi quej j cʌl mach cʌñʌyet, che'en. Che' ti yʌlʌyob ti pejtyelelob. \s1 Ti' cha'le oración Jesús ti Getsemaní \r (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46) \p \v 32 Ya' ti c'otiyob ba'an jumpejt lum Getsemaní bʌ i c'aba' ba'an pʌc'ʌl bʌ tye' tyac. Jesús ti queji i subeñob ajcʌnt'añob i cha'an: Buchi'la wʌ'i che' mic majlel c cha'len oración, che'en. \p \v 33 Ti' pʌyʌ majlel Pedro yic'ot Jacobo yic'ot Juan. Ñoj ch'ʌjyem ti queji i yubin Jesús. Ñoj c'uxucña i pusic'al. \p \v 34 Ti' subeyob: Ñoj ch'ʌjyem c pusic'al. Comox sajtyel tic ch'ʌjyemlel. Wʌ' mi la' cʌytyʌl wʌ'i. Yom ch'uj p'ixiletla, che'en. \p \v 35 Tsa' tyo i cha'le xʌmbal che' lactyʌl majlel. Ti' ñuc choco i bʌ ti oración. Ti' c'ajtibe Dios cha'an mach'an mi c'otyel i yorojlel i cʌlʌx ñusan wocol mi ti mejli i tijq'uel. \p \v 36 Ti yʌlʌ: C Tyat, lu' ch'ujbiyʌch a mele'. Mach a wʌc'on cochel ti ili wocol. Pero mele jiñʌch bajche' a wom mach jinic bajche' com joñon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 37 Ti cha' c'oti ba'an ajcʌnt'añob i cha'an. Wʌyʌlobix ti' tyajayob. Ti' sube Pedro: Simón, ¿wʌyʌletix ba? ¿Mach'a ba'an ti mejli a tic' a wʌyel mi jump'ejlic ora? \p \v 38 Tiq'uila la' wʌyel. Cha'lenla oración cha'an mach'an mi la' yajlel ti mulil. Ti la' pusic'al la' wom la' mel chʌ bʌ wen pero wocol mi la' cha'len como quixtyañujetla. \p \v 39 Ti cha' majli. Lajal ti' cha'le oración. \p \v 40 Ti cha' c'oti ya' ba'añob. Cha' wʌyʌlobix ti' cha' tyajayob como bej yom i muts'ob i wut. Mach'an ti saj mejli i jac'ob. \p \v 41 Ti yuxyajlelel ti cha' c'oti ba'añob. Ti' subeyob: Wʌyenixla, c'ajax la' woj. Ya jaxʌl. Tsa'ix c'oti i yorojlel cha'an la' wilan Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob muq'uix quejel cʌjq'uel ti' c'ʌb xmulilob. \p \v 42 Tyejchenla. Cox lac tyaj tyʌlel. Lʌc'ʌlix an jini mu' bʌ quej i yʌc'on ti cʌchol, che'en. \s1 Ti' chucuyob Jesús \r (Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 43 Che' chʌncol tyo ti t'an Jesús, ti c'oti Judas, jiñʌch juntiquil i docejlelob. Ti tyʌli yic'ot i yonlel am bʌ i machit tyac yic'ot an tyaco' bʌ i tye'. Ya' loq'uemob tyʌlel ya' ba'an jini ñuc bʌ curajob yic'ot ba'an ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob yic'ot ba'añob xñoxob año' bʌ ye'tyel. \p \v 44 Jini Judas tsa' bʌ i yʌc'ʌ Jesús ti cʌchol ti' ñaxan subeyob i bʌ bajche' mi quejel i pʌsbeñob baqui bʌ jini Jesús. Ti yʌlʌ: Jini mu' bʌ c ñup, jiñʌch jini chʌncol bʌ la' sʌclan. Chucula. Wen cʌchʌl mi la' pʌy majlel. Che' ti yʌlʌ Judas. \p \v 45 Che' ñac ti c'oti ti' wa' lʌc'ʌ Jesús. Ti' sube: Maestro, che'en. Che' jini ti' ñupu. \p \v 46 Ti' chucuyob. Ti' cʌchʌyob. \p \v 47 Juntiquil ya' bʌ an yic'ot ti' bots'o i machit. Ti' tsepbe loq'uel i chiquin yajtoñel ñoj ñuc bʌ cura. \p \v 48 Jesús ti' sube: ¿Tsa'ix ba tyʌliyetla a wic'ot la' machit yic'ot la' tye' cha'an mi la' cʌchon che' bajche' ajxujch'on? che'en. \p \v 49 Ti jujump'ej q'uin ya' añon quic'otyetla ti cʌntisa ya' ti templo. Mach'an ti la' saj chucuyon. Pero chʌ'ʌch chʌncol i yujtyel wale iliyi cha'an mi ts'ʌctiyel Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 50 Ti pejtyelelob ajcʌnt'añob ti' cʌyʌyob Jesús. Ti puts'iyob. \s1 Juntiquil alob tsa' bʌ puts'i \p \v 51 Ya'an juntiquil alob bʌc'ʌl bʌ ti wewel pisil. Chʌncol i tsʌclen majlel Jesús. Ti' jop'o i chucob. \p \v 52 Che' jini ti' colo jini wewel pisil. Chacalix ti' cotyʌ i bʌ. \s1 Jesús ba'an jini año' bʌ i ye'tyel \r (Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Ya' ti' pʌyʌyob majlel Jesús ya' ba'an jini ñoj ñuc bʌ cura. Che' jini, ti' lu' much'quiyob i bʌ pejtyelel yambʌ ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel yic'ot ajcʌntisa cha'an i mandar israelob. \p \v 54 Pedro ti' ñajtyʌ tsʌcle majlel Jesús. C'ʌlʌl ti c'oti ya' ti pam i yotyot ñoj ñuc bʌ cura. Ya' ti buchle yic'ot policíajob. Chʌncolob ti q'uix. \p \v 55 Jini ñuc bʌ curajob yic'ot pejtyelel año' bʌ ye'tyel ti comité Junta Suprema bʌ i c'aba' ti' sajcʌyob mu' bʌ i cha'leñob jop't'an ti' contra Jesús cha'an i yʌc'ob ti sajtyel. Pero mach'an ti' tyajayob. \p \v 56 Cabʌl ti' jop'oyob t'an ti' contra Jesús pero mach'an lajal ti loq'uiyob i t'an. \p \v 57 Ti wa'leyob cha'tiquil uxtiquil cha'an i jop'eñob i mul Jesús. Ti yʌlʌyob: \p \v 58 Ti lojon cubi ti yʌlʌ Jesús: Mi quejel quisan jini templo melel bʌ ti c'ʌbʌl. Ti yuxp'ejlelel q'uin mi quej c cha' wa'chocon yambʌ mach'ʌ ti c'ʌbʌl ti mejli, che'en, che'ob. \p \v 59 Pero jini tsa' bʌ yʌlʌyob mach'an junlajal ti loq'uiyob i t'an. \p \v 60 Che' jini, ti wa'le ti' tyojlelob jini ñoj ñuc bʌ cura cha'an i c'ajtiben Jesús: ¿Mach'a ba'an chʌ bʌ ma' jaq'ue'? ¿Chuquiyes i sujmlel chʌncol bʌ i yʌlob ti a contra? che'en. \p \v 61 Jesús ch'uj ñʌch'ʌl ti cʌyle, mach'an ti' saj jac'ʌ. Jini ñoj ñuc bʌ cura ti' cha' c'ajtibe: ¿Jatyet ba Cristojet, jini yajcʌbilet bʌ i cha'an Dios? ¿Yalobilet ba jini ñoj uts'at bʌ Dios? che'en. \p \v 62 Jesús ti' jac'ʌ: Joñoñʌch, che'en. Mi quejel la' wilan Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob ya' buchul ti i ñoj jini p'ʌtyʌl bʌ Dios. Mi quej la' wilan che' mi quejel c tyʌlel ya' ti mal tyocal ya' ti panchan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 63 Che' jini, ti' tsili i pislel jini ñoj ñuc bʌ cura como chʌncol jach i cuye' i bʌ ti Dios Jesús ti' lolon ña'tyʌ. Ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes i c'ʌjnibal mi lac sʌclan yambʌ t'an? che'en. \p \v 64 Tsa'ix la' wubi chʌncol i cha'len bibajax bʌ t'an ti' contra Dios. ¿Bajche' la' wʌle'? che'en. Che' jini ti lu' yʌc'ʌyob i t'an cha'an yom tsʌnsʌntic, che'ob. \p \v 65 Jini ya' bʌ añob ti queji i tyujbañob Jesús. Ti' mʌcbeyob i wut. Ti' tyum jajts'iyob. Ti' subeyob: Subeñon lojon majchqui ti' jats'ʌyet, che'ob. Jini policíajob ti' lec' jajts'ʌyob. \s1 Mach i cʌñʌ Jesús ti yʌlʌ Pedro \r (Mt. 26.69-75; Lc. 22.54-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 66 Ya'an Pedro ti' pat i yotyot jini ñuc bʌ cura. Ti tyʌli juntiquil xc'alʌl bʌ yajtoñel jini ñuc bʌ cura. \p \v 67 Che' ñac ti yilʌ Pedro ya' chʌncol ti q'uix, ti' ch'uj q'uele, ti' sube: Jatyet je'el ti a pi'le ti xʌmbal Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret, che'en. \p \v 68 Pero Pedro ti yʌlʌ mach chʌ'ic. Ti yʌlʌ: Mach j cʌñʌ. Mach'an mic ña'tyan chʌ bʌ ma' wʌle', che'en. Ti loq'ui majlel ti corredor. Che' jini ti' cha'le jun uq'uel tyat mut. \p \v 69 Jini xc'alʌl ti' cha' q'uele Pedro. Ti queji i suben jini ya' bʌ añob: Iliyi jiñʌch juntiquil i pi'ʌlob, che'en. \p \v 70 Pedro ti cha' alʌ mach melelic. Che' jini ti jumuc'lel ti' cha' subeyob Pedro jini ya' bʌ añob: Melelʌch, jatyet i pi'ʌlet che' cu ya' tyʌlemet ti Galilea je'el como tsiquilʌch je'el bajche' muq'uet ti t'an, che'ob. \p \v 71 Che' jini Pedro ti queji ti al'iya. Ti yʌlʌ: Melelʌch c t'an, Dios mi' q'uelon. Mach j cʌñʌ ili winic chʌncol bʌ la' wʌle', che'en. \p \v 72 Ti wa' queji ti uq'uel tyat mut. Che' jini ti c'ajtiyi i cha'an Pedro tsa' bʌ i wʌ alʌ Jesús che' ñac ti' sube: Che' max tyo i cha'le cha' uq'uel tyat mut uxyajlelel mi quejel a wʌle' mach a cʌñʌyon, che'en. Che' ti' wʌ sube. Che' jini che' ti' ña'tyʌ Pedro ti wen queji ti uq'uel. \c 15 \s1 Jesús ti' tyojel Pilato \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Che' ñac ti sʌc'ʌ, ti' much'quiyob i bʌ ñuc bʌ curajob yic'ot xñoxob año' bʌ ye'tyel ti Junta Suprema. Ti' xiq'uiyob ti cʌchol majlel Jesús. Ti yotsʌbeyob ti' wenta juntiquil yumʌl Pilato bʌ i c'aba'. \p \v 2 Jini Pilato ti' c'ajtibe Jesús: ¿Jatyet ba ñuc bʌ yumʌl i cha'an israelob? che'en. Jesús ti' jac'ʌ: Melelʌch bajche' ma' wʌle', che'en. \p \v 3 Jini curajob cabʌl ti' jop'beyob i mul Jesús. \p \v 4 Jini Pilato ti' cha' c'ajtibe: ¿Mach'a ba'an chʌ bʌ ma' jaq'ue'? Ubin cabʌl chʌ bʌ tyac mi yʌlob ti a contra, che'en. \p \v 5 Jesús mach'an ti' saj jac'ʌ. Pilato mach yujil isujm chʌ bʌ och ma' ti' saj jac'ʌ. \s1 Mi yʌlob cha'an mi quej i tsʌnsʌntyel Jesús \r (Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 6 I tyʌlelʌch che' i yorojlel q'uiñejel pascua Pilato mi yʌq'ue' ti cojlel juntiquil cʌchʌl bʌ, majchical jach mu' bʌ i c'ajtin jini quixtyañujob. \p \v 7 Ya'an ti cʌchonibʌl yic'ot stsʌnsajob tsa' bʌ i contrajiyob gobierno, juntiquil Barrabás bʌ i c'aba'. \p \v 8 Ti tyʌli quixtyañujob i c'ajtiben Pilato i cha'len bajche' i tyʌlel mi' cha'len. \p \v 9 Pilato ti' c'ajtibeyob: ¿La' wom ba mic colbeñetla jini mu' bʌ la' wʌl ti ñuc bʌ yumʌl i cha'an israelob? che'en. \p \v 10 Como Pilato yujil isujm tsa' jach i yʌc'ʌyob Jesús ti' c'ʌb cha'an jach ti' mich'leyob jini ñuc bʌ curajob cha'an i ñuclel Jesús. \p \v 11 Pero jini ñuc bʌ curajob ti' wersa xiq'ui quixtyañujob cha'an mi c'ajtiben Barrabás cha'an mi cojlel. \p \v 12 Pilato ti' cha' subeyob: ¿Che' jini chuqui la' wom c tyumben iliyi mu' bʌ la' wʌl ti ñuc bʌ yumʌl cha'an israelob? che'en. \p \v 13 C'am ti' cha' alʌyob: La' tsʌnsʌntic ti cruz, che'ob. \p \v 14 Pilato ti' subeyob: ¿Chucoch? ¿Chuquiyes ti simaronlel ti' cha'le? che'en. Ti cha' quejiyob ti c'am bʌ t'an: La' tsʌnsʌntic ti cruz, che'ob. \p \v 15 Pilato yom i cha'len bajche' mi' mulan quixtyañujob. Jin cha'an tsʌ'ʌch i yʌc'ʌ ti colel Barrabás. Che' ti ujti i yʌc' ti jats'ol Jesús ti pʌchij ti yʌq'ueyob ti' c'ʌb soldadojob cha'an i tsʌnsañob ti cruz. \p \v 16 Jini soldadojob ya' ti' pʌyʌyob majlel Jesús ti' pat i yotyot ñuc bʌ yumʌl. Ti' pʌyʌyob tyʌlel ti junmujch'lelob jini soldadojob. \p \v 17 Ti' xojbeyob ic'puc'an bʌ i pislel Jesús che' bajche' ti' xojoyob ñuc bʌ yumʌlob ti ñoj oniyix. Ti yʌq'ueyob i corona ti' jol jalʌl bʌ ti ch'ix. \p \v 18 Jini soldadojob ti queji i wajleñob. C'am ti yʌlʌyob: Ñoj ñuquet bʌ Yumʌl i cha'an israelob, che'ob. \p \v 19 Ti' jats'beyob i jol ti i tye'el jam. Ti' tyujbʌyob. Ti ñocleyob che' bajche' colem i ye'tyel ti' p'isiyob. \p \v 20 Che' ti ujti i wen wajleñob ti' cha' jochbeyob pislel ic'puc'an bʌ i ts'ijbal. Ti' cha' xojbeyob i pislel. Ti' pʌyʌyob majlel cha'an i tsʌnsañob ti cruz. \s1 Bajche' ti sajti ti cruz Jesús \r (Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 21 Ti' tsʌtsʌ subeyob juntiquil ya' bʌ an ya'i cha'an i q'ueche' majlel i cruzil Jesús. Jiñʌch Simón bʌ i c'aba', ya' ch'oyol ti yambʌ pañimil Cirene bʌ i c'aba', c'otyel muc' ti matye'el. Jiñʌch i tyat Alejandro yic'ot Rufo. \p \v 22 Ya' ti' pʌyʌyob majlel Jesús ti jump'ej bujtyʌl Gólgota bʌ i c'aba'. An i sujmlel i c'aba' mi yʌl ti lac t'an, che' yilal bajche' i bʌquel jolʌl. \p \v 23 Ti' jop'o i yʌq'ueñob Jesús i jape' vino xʌc'tyʌbil yic'ot ts'ac mirra bʌ i c'aba'. Pero mach'an ti' japʌ. \p \v 24 Ya' ti' joc'chocoyob ti cruz. Ti' pucbeyob i bʌ i pislel. Ti' cha'leyob yajcaya cha'an i ña'tyañob majchqui i cha'añob mi majlel. \p \v 25 Ti las nueve ti sʌc'an ti joc'chocoyob ti cruz. \p \v 26 Ya' ts'ijbubil ti chañelel i jol chuquiyes i mul. Ti yʌlʌ: Jiñʌch ñuc bʌ yumʌl i cha'an israelob, che' ts'ijbubil. \p \v 27 Ya' ti' joc'chocoyob cha'tiquil ajxujch'ob yic'ot. Juntiquil an ti' ñoj Jesús, juntiquil an ti' ts'ej. \p \v 28 Che' jini, ti ts'ʌctiyi Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' mi yʌle': Ti tsijqui yic'otyob jini simaroño' bʌ. Che' wʌ ts'ijbubil. \p \v 29 Jini ya' bʌ ti ñumiyob ti' wajleyob. Ti' pʌnts'ʌyob i jol. Ti yʌlʌyob: Aja che'i, jini mu' bʌ i jeme' templo mu' bʌ i cha' wa'chocon ti uxp'ej jach q'uin: \p \v 30 Cotyan a bʌ. Juben ti cruz, che'ob. \p \v 31 Chʌ'ʌch je'el jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob ti' wajleyob. Ti' subeyob i bʌ: Jini ti' cotyʌ yaño' bʌ pero i bajñel mach mejl i cotyan i bʌ, che'ob. \p \v 32 Mi jiñʌch Cristo jini yajcʌbil bʌ, mi jiñʌch ñuc bʌ yumʌl i cha'an israelob, la' jubic ti cruz wale iliyi, che' jini mux lac ch'ujbin. Che' ti yʌlʌyob. Jinic tyo jini ya' bʌ joc'olob ti cruz ti' wajleyob Jesús je'el. \s1 I sajtibal Jesús \r (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 33 Ti xinq'uinil ti ic'ʌ mulawil c'ʌlʌl ti och an q'uin ti las tres. \p \v 34 Che' ti och an q'uin Jesús wen c'am ti' cha'le t'an. Ti yʌlʌ: Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? che'en. Mi yʌl ti lac t'an: C Dios, c Dios, ¿chucoch ti a cʌyʌyon? che' mi yʌl ti lac t'an. \p \v 35 Che' ñac ti yubiyob cha'tiquil uxtiquil ya' bʌ wa'alob ti yʌlʌyob: Ubinla, chʌncox i pʌye' tyʌlel Elías tsa' bʌ xiq'ui i yʌle' Dios, che'ob. \p \v 36 Juntiquil ti majli ti ajnel cha'an i yotsan vinagre ya' ti chʌyo' ja'. Ti' cʌchʌ ti ñi' tyam bʌ tye'. Ti yʌq'ue Jesús cha'an i tsu'e'. Ti yʌlʌ: Pijtyanla. La' la quilan mi tyal Elías cha'an i ju'san ti cruz, che'en. \p \v 37 Wen c'am ti' cha'le t'an. Che' jini ti sajti. \p \v 38 Jini colem pisil joc'ol bʌ ti templo ti tsijli ti xinil c'ʌlʌl ti chan c'ʌlʌl ti yebal. \p \v 39 Ya' wa'al ti' tyojel i wut Jesús juntiquil capitán am bʌ ti' wenta cien soldadojob i cha'an romanojob. Che' ñac ti yubi bajche' ti' cha'le c'am bʌ t'an Jesús yic'ot ti yilʌ bajche' ti sajti Jesús, ti yʌlʌ: Melelʌch ili winic i Yalobilʌch Dios. Che' ti yʌlʌ jini capitán. \p \v 40 Ya' añob je'el cha'tiquil uxtiquil x'ixicob chʌncol i ñajtyʌ q'uelob chʌ bʌ mi yujtyel. Ya'an María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot María i ña' Jacobo mu' bʌ i pejcʌntyel ti ijts'iñʌl bʌ; jiñʌch i ña' José yic'ot Salomé. \p \v 41 Che' ñac ya' tyo añob ti Galilea jini x'ixicob, ti' tsʌcleyob majlel Jesús. Ti' we'sʌyob. Ya' añob je'el yambʌ cabʌl x'ixicob tsa' bʌ i tsʌcleyob tyʌlel Jesús c'ʌlʌ ti Jerusalén. \s1 Bajche' ti ch'ujñʌnti Jesús \r (Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 42 Tsa'ix p'ʌjqui q'uin, i q'uinilel bʌ che' mi' chajpañob chʌ bʌ yes jach mi quejel i c'ʌñob che' ti yijc'ʌlel che' ti q'uinilel c'aj oj. \p \v 43 Ti tyʌli José ch'oyol bʌ ti lum Arimatea bʌ i c'aba'. Jiñʌch juntiquil am bʌ ñuc bʌ ye'tyel ti comité Junta Suprema bʌ i c'aba'. Jini José chʌncol i pijtyan i yumintyel Dios je'el. Ti' ch'ejlisʌ i bʌ cha'an i majlel ba'an Pilato i c'ajtiben i bʌc'tyal Jesús. \p \v 44 Tsijc' che' i pusic'al Pilato che' ñac ti yubi sajtyemix Jesús. Ti' pʌyʌ tyʌlel i capitán soldadojob cha'an i c'ajtiben mi melelʌch. \p \v 45 Jini capitán ti yʌlʌ cha'an melelʌch. Che' jini, Pilato ti yʌq'ue i ch'ʌme' majlel i bʌc'tyal Jesús jini José. \p \v 46 Che' jini José ti' mʌñʌ jump'ojch i bʌjq'uil. Ti' ju'sʌ Jesús ya' ti cruz. Ti' bʌc'ʌ ti bʌjq'uil. Ya' ti' ch'ujñʌ ya' ti muconibʌl melel bʌ ti malil colem tyun. Che' jini, ti ñolq'ui majlel wechel bʌ colem tyun cha'an i mʌjquil i ti' muconibʌl. \p \v 47 Jini María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot María i ña' José ti' q'ueleyob ba' ti ch'ujñʌnti Jesús. \c 16 \s1 Ti cha' tyejchi loq'uel Jesús ba'an sajtyemo' bʌ \r (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Che' ñac ti ñumi i yorojlel c'aj oj jini María ch'oyol bʌ ti Magdala yic'ot María i ña' Jacobo yic'ot Salomé ti' mʌñʌyob yowocña bʌ pimel perfume i wentyʌlel cha'an mi majlelob i yʌc'ob ti' bʌc'tyal Jesús tsa' bʌ sajti. I tyʌlelʌch che' ti' cha'leyob muquejel israelob. \p \v 2 Che' ti wen sʌc'an ti ñaxan bʌ q'uin ti semana ti majliyob ti muconibʌl. Chʌncol i pasel q'uin ti c'otiyob. \p \v 3 Che' ñac ya' tyo añob ti bij chʌncol i subeñob i bʌ: ¿Majchqui mi quejel i loc'sʌbeñonla jini wechel bʌ colem tyun ya' bʌ an ti' ti' muconibʌl? che'ob. \p \v 4 Ti queji i yilañob tsa'ix loc'sʌnti jini tyun. Yoque colem jini tyun. \p \v 5 Ti ochiyob ya' ti mali ba' ch'ujñʌbil Jesús. Ti yilayob ya' buchul juntiquil alob ya' ti' ñoj. Xojol i cha'an pʌl bʌ i bujc, yoque sʌsʌc bʌ. Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yilʌyob. \p \v 6 Jini alob ti' subeyob: Mach la' cha'len bʌq'uen. Chʌncol la' sʌclan Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret jini tsa' bʌ i tsʌnsʌyob ti cruz. Tsa'ix cha' tyejchi. Mach'anix wʌ' ani. Q'uelela wʌ'i ba' ti' sʌts' chocoyob. \p \v 7 Cucula. Suben ajcʌnt'añob i cha'an Jesús yic'ot Pedro. Ya' mi quej i ñaxan majlel Jesús i pijtyañetla ya' ti Galilea. Ya' mi quej la' wilan chʌ'ʌch bajche' ti' subetla wajali, che' ti yʌlʌ jini alob. \p \v 8 Che' jini ti loq'uiyob ti ajñel ya' ti muconibʌl. Tsitsiñayob ti bʌq'uen. Mach'an majch ti' subeyob como muc'ob ti wen bʌq'uen. \s1 Jesús ti' pʌsʌ i bʌ ba'an María ch'oyol bʌ ti Magdala \r (Jn. 20.11-18) \p \v 9 Che' ñac ti cha' tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ Jesús ti ñaxan bʌ q'uin ti semana che' yomox sʌc'an, ñaxan ti yilʌ María ch'oyol bʌ ti Magdala. Jiñʌch tsa' bʌ i chocbe loq'uel Jesús siete xibajob. \p \v 10 Jini María ch'oyol bʌ ti Magdala ti majli i subeñob jini tsa' bʌ i tsʌcleyob ti xʌmbal Jesús. Ch'ʌjyemob. Chʌncolob ti uq'uel jini tsa' bʌ i tsʌcleyob Jesús, ti c'oti i tyajob María. \p \v 11 Che' ñac ti yubiyob tsa'ix cha' cuxtiyi Jesús, che' ñac tsa'ix i yilʌ María ch'oyol bʌ ti Magdala mach'an ti' ch'ujbiyob. \s1 Jesús ti' pʌsʌ i bʌ ba'an ajcʌnt'añob i cha'an \r (Lc. 24.13-35) \p \v 12 Ti wi'il Jesús ti tsictiyi ya' ti bij che' ñac chʌncol i majlelob cha'tiquilob. Mero yʌñʌlix i wut ti yilʌyob. \p \v 13 Jini cha'tiquil ti cha' sujti i subeñob yaño' bʌ i pi'ʌlob. Chʌ'ʌch je'el mach'an ti' ch'ujbibeyob i t'an. \s1 Ti' xiq'uiyob majlel ti subt'an yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel \r (Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 14 Wi'il tyo ti' pʌsʌ i bʌ Jesús ba'an jini oncejob. Ya' chʌncolob ti we'el. Ti' wen subeyob chʌ bʌ och mach'an ti ch'ujbiyob. Tsʌtsob i pusic'al como mach'an ti' ch'ujbiyob mi melel i t'an jini tsa' bʌ i yilʌyob che' ti cha' tyejchi loq'uel Jesús ba'an sajtyemo' bʌ. \p \v 15 Ti' subeyob: Cucula ti' pejtyelel mulawil. Subenla ti pejtyelel quixtyañujob jini wen bʌ t'an cha'an la' cotyʌntyel. \p \v 16 Jini mu' bʌ i ch'ujbin, mu' bʌ i ch'ʌm ja' mi quejel i cotyʌntyel. Pero jini mach bʌ ba'an mi' ch'ujbin wʌ alʌlix mi quejel i majlel i xot' i mul. \p \v 17 Mi quej i tsictiyel ñuc bʌ c p'ʌyʌlel ti' tyojlel mu' bʌ i ch'ujbiñon. Jini mu' bʌ i c'ʌn j c'aba' mi quejel i chocob loq'uel xibajob. Mi quejel i cha'leñob t'an ti yan tyac bʌ t'an. \p \v 18 Mi ti' chucuyob lucum ti' c'ʌb, mi ti' japʌyob am bʌ i venenojlel mach'an chʌ bʌ mi quejel i tyumbentyel. Mi quejel i yʌc'ob i c'ʌb ti' pam i bʌc'tyal jini ajc'am'añob, che' jini mi lajmelob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti letsi majlel ti panchan Jesús \r (Lc. 24.50-53) \p \v 19 Che' ti ujti i pejcan ajcʌnt'añob i cha'an, tsa'ix pʌjyi letsel lac Yum Jesús ti panchan. Ya' ti buchle ti' ñoj Dios cha'an tsiquil añʌch i ñuclel. \p \v 20 Che' jini, ti loq'uiyob majlel ya'i. Ti' subuyob jini wen bʌ t'an cha'an laj cotyʌntyel ti pejtyelel lum tyac. Lac Yum ti' tyem cha'le toñel yic'otyob ti i Ch'ujlel. Ti' pʌsʌ melelʌch ili t'an che' ñac ti' tsictisʌ ñuc bʌ i p'ʌtyʌlel Jesús yic'otyob. Amén.