\id LUK \h LUCAS \toc1 JINI WEN BɅ T'AN TSA' BɅ I TS'IJBU LUCAS \toc2 LUCAS \toc3 Lc. \mt1 JINI WEN BɅ T'AN TSA' BɅ I TS'IJBU LUCAS \c 1 \s1 Chucoch ti ts'ijbunti jini jun \p \v 1 Lucas mi yʌle': P'untyʌbilet bʌ Teófilo, cabʌl quixtyañujob tsa'ix queji i ts'ijbun ti jun jini tsa' bʌ ts'ʌctiyi wʌ' ba' añonla. \p \v 2 Lajal ti' ts'ijbuyob bajche' ti cʌntisʌntiyonla ti jini tsa' bʌ i yilʌyob tsa' bʌ ujti c'ʌlʌ ti tyejchibal yic'ot tsa' bʌ i yʌlʌyob ti i subt'an. \p \v 3 Ñaxan tic wen j c'ajtibeyob pejtyelel bajche' ti ujti c'ʌlʌ ti tyejchibal. Tic pensali weñʌch belecña mic ts'ijbuben chʌ bʌ ti ujti \p \v 4 cha'an ma' wen ña'tyan isujmʌch tsa' bʌ i cʌntisʌyetyob. \s1 Ti ajli mi quej i ch'oc an Juan \p \v 5 Che' ñac chʌncol tyo i cha'len ye'tyel ti yumʌl Herodes ya' ti Judea an juntiquil cura i cha'an israelob Zacarías bʌ i c'aba'. Jini Zacarías ti lajal bʌ ora ti' cha'le troñel ti cura yic'ot junmujch' curajob mu' bʌ i pejcʌntyel ti Abías. I yijñam Zacarías i c'aba' Elisabet. Jini Elisabet ya' tyʌlem ti jiñʌjlelob cura je'el i c'aba' bʌ Aarón. \p \v 6 Tyoj añob ti' q'uele Dios jini Zacarías yic'ot Elisabet. Ti' wen jac'ʌyob i tyumbintyel yic'ot i xic'ol lac Yum. Mach ch'ujbi i yʌlob an i mul. \p \v 7 Pero ma'añobix i yalobilob como i tyʌlelʌch ma'an yalobil jini Elisabet yic'ot je'el lajal wen ñoxobix ti cha'ticlelob. \p \v 8 Junyaj che' añʌch ti' wenta jini junmujch' curajob mu' bʌ i cha'len troñel yic'ot Zacarías, \p \v 9 ti c'oti yorojlel ti yajcʌnti Zacarías, che' bajche' i tyʌlel mi yajcʌntyelob cha'an ochic ti i templo lac Yum cha'an i pule' pom. \p \v 10 Che' chʌncox i pulel pom ya' ti' templo pejteyelel quixtyañujob chʌncol ti oración ya' ti' pat templo. \p \v 11 Ya'i, ti tsictiyi yajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan ti tyojlel Zacarías. Ya' wa'al ti ts'ejtyʌlel i yajñib ba' mi' pulob pom. \p \v 12 Che' ñac ti yilʌ jini ajtroñel i cha'an lac Yum ch'oyol bʌ ti panchan mach'an ti' ña'tyʌ Zacarías chʌ bʌ yom i cha'len. Wen an i bʌq'uen. \p \v 13 Pero jini ajtronel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti yʌlʌ: Zacarías mach yom a cha'len bʌq'uen. Como Dios tsa'ix i yubibet a woración. Mi quejel i ch'oc an yalobil a wijñam Elisabet. Mi quejel a wotsʌben i c'aba' Juan. \p \v 14 Wen c'ajacña a woj mi quejel a wubin. Cabʌl tijicñayob mi quejel i yubiñob che' mi ch'oc an a walobil. \p \v 15 Como mi quejel i q'uejel ti ñuc ti' wut Dios. Ma'ix mi quejel i jape' vino melel ti ts'ujsub mi lembalic. Mi quejel i bujt'el i pusic'al ti Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios che' max tyo ch'oca. \p \v 16 Cha'an ti i troñel jini a walobil mi quejel i sutquin i bʌ cabʌl israelob cha'an i t'un majlel lac Yum Dios. \p \v 17 Jini Juan mi quejel i ñaxan ñumel ti subt'an. Ti wi'il mi quejel ti troñel lac Yum. An i ch'ejlel yic'ot i p'ʌtyʌlel ti subt'an Juan che' bajche' i cha'an Elías cha'an mi yʌc' i yajñelob ti junchajb i pensalob tyatyʌlob yic'ot yalobilob. Jini ñun t'año' bʌ mi quejel i ña'tyañob i jac'ben t'an. Che' jini mi' chajpʌbeñob i pusic'al quixtyañujob cha'an i ch'ujbiñob lac Yum. Che' ti yʌlʌ. \p \v 18 Zacarías ti' c'ajtibe jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan: ¿Bajche'qui ch'ujbi c ña'tyan mi yoque melel jini tsa' bʌ a subon? Jin che' ñoxonix. Xñejep'ix quijñam je'el, che'en. \p \v 19 Jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti' jac'ʌ: Joñon Gabrielon. Mic cha'liben i troñel Dios ya' ti' tyojlel. Ti chojquiyon tyʌlel cha'an c subeñet wen bʌ t'an. \p \v 20 Pero cha'an mach'an ti a ch'ujbi tsa' bʌ c subet mi quejel a wa' sujtyel ti x'uma'. Ma'ix mi quejel a cha'len t'an c'ʌlʌl jintyo mi' ch'oc an alo' bʌ a walobil. Jiñʌch mi quejel i ts'ʌctiyel che' ti yorojlel. Che' ti yʌlʌ. \p \v 21 Che' chʌncol tyo i pejcʌntyel Zacarías ti ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan jini quixtyañujob ya' wa'alob ti pat templo chʌncol i pijtyañob Zacarías cha'an mi loq'uel tyʌlel. Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yubiyob cha'an chʌncol i wen jalijel Zacarías ya' ti mal templo. \p \v 22 Che' ñac ti loq'ui tyʌlel Zacarías ya' ti templo mach ch'ujbi i cha'len t'an. Che' jini ti queji i ña'tyañob jini quixtyañujob an chʌ bʌ ti yilʌ Zacarías che' bajche' ti' ñajal ya' ti mal templo. Cha'an ma'an ti loq'ui i t'an ti' pʌs'eyob i c'ʌb cha'an che' bajche' ti' c'ʌb jach ti' cha'le t'an. \p \v 23 Che' ñac ti ts'ʌctiyi jini q'uin tyac che' ti' cha'le che' bajche' i tyʌlel mi' cha'leñob troñel ti cura ya' ti templo, Zacarías ti cha' sujti ti yotytot. \p \v 24 Che' jini, Elisabet ti queji i cʌñʌtyan i yalobil. Mach'an ti loq'ui ti yotyot jop'ej uw. Ti' ña'tyʌ Elisabet: \p \v 25 Wale tsa'ix i yʌc'on calobil lac Yum cha'an ma'ix mi' bej q'uelon ti ma'ix i c'ʌjnibal bʌ x'ixic quixtyañujob. Chʌ'ʌch ti' ña'tyʌ Elisabet. \s1 Ti ajli mi quejel i ch'oc an Jesús \p \v 26 Ti wʌcp'ejlel bʌ uw Dios ti' choco majlel ya' ti lum Nazaret bʌ i c'aba' ti Galilea bʌ pañimil juntiquil ajtronel i cha'an ch'oyol bʌ ti panchan Gabriel bʌ i c'aba'. \p \v 27 Ti c'oti Gabriel ya'i cha'an i suben juntiquil yoque xc'alʌl tyo bʌ María bʌ i c'aba'. Jini xc'alʌl c'ajtibilix i cha'an juntiquil winic José bʌ i c'aba'. Jini José tyʌlem ti i jiñʌjlel juntiquil ñuc bʌ yumʌl David bʌ i c'aba'. \p \v 28 Jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti ochi ya' ba'an María. Ti' sube: Mi cʌq'ueñet saludos. An i yutslel Dios a wic'ot. Lac Yum wʌch'an a wic'ot. Más mi yʌq'ueñet Dios i yutslel i t'an bajche' pejtyelel yambʌ x'ixicob, che'en. \p \v 29 Pero che' ñac María ti yilʌ jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan tsijc' che' i pusic'al. Ti' bajnel pensali ti' pusic'al chʌ bʌ yes i sujmlel tsa' bʌ subenti che' ñac ti yubibe i t'an. \p \v 30 Che' jini, ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti' sube: María, mach yom a cha'len bʌq'uen. Weñʌch mi' q'uelet Dios. \p \v 31 Wale mi quejel a cʌñʌtyan a walobil. Mi quejel i ch'oc an alo' bʌ a walobil. Mi quejel a wotsʌben i c'aba' Jesús. \p \v 32 Mi quejel i yajñel ti ñuc. Mi quejel i pejcʌntyel ti Yalobil Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i ñuclel. Dios lac Yum mi quejel i yotsan ti yumʌl che' bajche' i yum David ti ñoj oniyix. \p \v 33 Pejtyel loq'uemo' bʌ ti' tyojlel Israel mi quejel i yumiñob ti bele' ora. Ma'ix ba' bʌ ora mi quejel i lajmel i cha'len yumʌl. Che' ti yʌlʌ jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \p \v 34 Che' jini María ti' c'ajtibe jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan: ¿Bajche'qui ch'ujbi i yujtyel bajche' chʌncol a wale'? Como max tyo ba'an tyaja c cha'an winic. Che' ti yʌlʌ María. \p \v 35 Jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti' jac'ʌ: Jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios mi quejel i tyʌlel ba'anet. Mi quejel i moset ti i p'ʌtyʌlel Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i ñuclel. Jin cha'an jini alob mu' bʌ quejel i ch'oc an i cha'añʌch Dios. Mi quejel i yʌlob ti' Yalobil Dios. \p \v 36 Che' je'el, Elisabet bʌ a pi'ʌl aunque ñejep'ix pero chʌncox i cʌñʌtyan alo' bʌ i yalobil je'el. Anix wʌcp'ej uw chʌncol i cʌñʌtyan i yalobil tsa' bʌ pejcʌnti ti i tyʌlelʌch ma'an yalobil bʌ x'ixic. \p \v 37 Dios mach'an mach'ʌ ba'an ch'ujbi i mele'. Lu' ch'ujbiyʌch i mele'. Che' ti yʌlʌ jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \p \v 38 Che' jini María ti yʌlʌ: Lʌch'añoni ajtroñelon i cha'an lac Yum. La' i melbeñon bajche' ti a subon, che'en. Che' jini ti loq'ui majlel ya' ba'an María jini ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \s1 María ti majli i jula'an Elisabet \p \v 39 Che' tsa'ix ñumi cha'p'ej uxp'ej q'uin, ti ora jach ti majli María ti jump'ej lum ya' ti wits ti Judea bʌ pañimil i c'aba'. \p \v 40 Ti ochi María ti' yotyot Zacarías. Ti yʌq'ue saludo Elisabet. \p \v 41 Che' ñac Elisabet ti yubi i saludo María, ti' nijcʌ i bʌ yalobil Elisabet max tyo ba'an ch'ocʌjem. \p \v 42 Ti bujt'i ti Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios i pusic'al Elisabet. Che' jini, cha'an c'ajacña yoj ti c'am bʌ t'an ti queji ti t'an Elisabet. Ti yʌlʌ: Dios ti más aq'ueyet i yutslel i t'an bajche' pejtyelel yaño' bʌ x'ixicob. Tsa'ix i más yʌq'ue i yutslel i t'an jini alʌl chʌncol bʌ a cʌñʌtyan. \p \v 43 Añʌch c ñuclel yubil cha'an tyʌlic i ña' c Yum i jula' añon. \p \v 44 Ora jach ti' nijcʌ i bʌ jini alʌl max tyo bʌ ch'oca che' ñac ti cubi a saludo. \p \v 45 Ñoj c'ajacña a woj ma' wubin cha'an chʌncol a ch'ujbin i t'an lac Yum. Como mi quejel i ts'ʌctiyel bajche' ti yʌlʌ lac Yum. Che' ti yʌlʌ Elisabet ti subenti María. \p \v 46 Che' jini María ti yʌlʌ: \q1 Ti pejtyelel c pusic'al mic sube' i ñuclel lac Yum. \q1 \v 47 Tijicña c pusic'al cha'an ti Dios Ajcotyaya lac cha'an. \q1 \v 48 Como Dios ti' c'ajtisʌyon p'ump'uñon bʌ ajtroñel i cha'an. \q1 C'ʌlʌ bele' ora quixtyañujob mi quejel i yʌlon ti c'ajacña bʌ coj bʌ x'ixic. \q1 \v 49 Como Dios jini am bʌ i p'ʌtyʌlel ti' melbeyon chʌ bʌ ñuc. \q1 Ch'ujulʌch i c'aba' Dios. \q1 \v 50 Dios mi' bele' p'untyan cha'an yom i cotyan jini mu' bʌ i q'uelob ti ñuc Dios mu' bʌ i bʌc'ñan cha'an chʌncox i q'uelob ti ñuc Dios. \q1 \v 51 Tsa'ix i cha'le p'ʌtyʌl bʌ i cha'libal Dios. \q1 Tsa'ix i pucuyob majlel jini mu' bʌ i lolon chan isañob i bʌ. \q1 \v 52 Jini mu' bʌ i q'uelob i bʌ ti p'ʌtyʌlo' bʌ mi quejel i ju'sʌntyel. \q1 Jini mu' bʌ i ju'san i bʌ mi quejel i chan isʌntyel ti Dios. \q1 \v 53 Dios mi yʌq'ueñob i ñaj'añob jini am bʌ i wi'ñal. \q1 Mi yʌq'uen i jilel chʌ bʌ an i cha'an jini am bʌ cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. \q1 \v 54 Dios ti' cotyʌ israelob jini ajtroñelob i cha'an bʌ. \q1 Mach'an ti' cʌyʌ i p'untyañob. \q1 \v 55 Dios ti' bele' p'untyʌyob chʌ'ʌch bajche' ti wʌ ac'ʌ i t'an lac yumob ti ñoj oniyix. \q1 Jiñʌch Abraham yic'ot jiñʌjlel i cha'año' bʌ Abraham. \m Che' ti yʌlʌ María. \p \v 56 Ya' ti cʌyle María yic'ot Elisabet che' bajche' uxp'ej uw. Che' jini, ti cha' sujti ti yotyot María. \s1 Ti ch'ocʌ jini Juan tsa' bʌ queji i yʌq'uen ch'ʌm ja' \p \v 57 Ti c'oti yorojlel cha'an mi ch'oc an i yalobil Elisabet. Ti ch'ocʌ alo' bʌ yalobil. \p \v 58 I pi'ʌlob ti chumtyʌl Elisabet yic'ot i pi'ʌlob ti c'otiyob i suben cha'an tijicña mi yubin je'el che' ñac ti yubiyob cha'an Dios ti' p'untyʌ Elisabet cha'an ti yʌq'ue ti ch'oc an i yalobil. \p \v 59 Che' ocho días i ch'oc an i yalobil, ti c'otiyob i tsepben i pʌchʌlel jini alʌl che' bajche' i tyʌlel mi' cha'leñob israelob. I pi'ʌlob yom i yotsʌbeñob i c'aba' Zacarías jini alʌl che' bajche' i c'aba' i tyat. \p \v 60 Pero i ña' ti' jac'ʌ: Mach yom i yochel i c'aba' ti Zacarías pero wersa yom mi yochel i c'aba' ti Juan, che'en. \p \v 61 I pi'ʌlob ti' jac'ʌyob: ¿Chucoch jini? Ma'an a pi'ʌlob jim bʌ i c'aba', che'ob. \p \v 62 Che' jini ti' pejcʌyob ti' c'ʌb i wentyʌlel. Ti' pʌsʌyob ti' c'ʌb i tyat bajche' yom i yotsʌben i c'aba'. \p \v 63 I tyat alʌl ti' c'ajti jun cha'an i ts'ijbuben i jac'bal. Ti' ts'ijbu: Jiñʌch Juan i c'aba', che' ti' ts'ijbu. Lu' tyoj bʌc'ñʌjelob ti yubiyob. \p \v 64 Ti mismo jini jach bʌ ora ti cha' queji ti t'an Zacarías. Ti queji i sube' i ñuclel Dios. \p \v 65 Che' jini pejtyelel i pi'ʌlob ti chumtyʌl tyoj bʌc'ñʌjelob ti yubiyob. Ti pejtyelel pañimil ya' ti wits tyac ti Judea ti ajli chʌ bʌ ti ujti. \p \v 66 Pejtyelel tsa' bʌ i yubiyob ti' pensaliyob. Ti' c'ajtibeyob i bʌ i pi'ʌlob: ¿Chuqui mi quejel i cha'len jini alob che' ñuquix? che'ob. Como melelʌch Dios ti' tsictisʌbeyob an i yutslel Dios yic'ot jini alʌl. \s1 Zacarías ti' subu i ñuclel Dios \p \v 67 But'ul i pusic'al ti Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios jini Zacarías i tyat alʌl. Ti queji i yʌle' t'an tsa' bʌ aq'uenti ti Dios. Ti yʌlʌ: \q1 \v 68 La' lac sube' i ñuclel lac Yum i Dios israelon bʌ la \q1 como ti tyʌli i cotyañonla i cha'añon bʌ la. \q1 \v 69 Mux quejel i yʌq'ueñonla p'ʌtyʌl bʌ Ajcotyaya lac cha'an \q1 loq'uem bʌ ti jiñʌjlel David ajtroñel i cha'an Dios. \q1 \v 70 Chʌ'ʌch ti' wʌ subeyob Dios jini i cha'an bʌ tsa' bʌ i xiq'ui Dios c'ʌlʌ ti ñoj oniyix cha'an i subeñob lac yumob ti ñoj oniyix. \q1 \v 71 Tsa'ix i wʌ alʌ Dios cha'an mi quejel i cotyañonla loq'uel ti' p'ʌtyʌlel laj contrajob pejtyelel jini mu' bʌ i ts'a'q'uelonla. \q1 \v 72 Dios ti' wʌ sube lac yumob ti ñoj oniyix mi quejel i p'untyañob cha'an yom i cotyañob. \q1 Mach'an mi quejel i ñajʌyel i cha'an Dios i t'an tsa' bʌ i wa'choco ti ñoj oniyix. \q1 \v 73 Jiñʌch jini tsa' bʌ i wʌ alʌ Dios che' ñac ti' xuc'choco i t'an yic'ot lac yumob ti oño'tan Abraham bʌ i c'aba' cha'an jini mu' bʌ quejel i yʌq'ueñonla. \q1 \v 74 Ti yʌlʌ: Mi quejel i loc'onla ti' p'ʌtyʌlel laj contrajob \q1 cha'an ma'ix lac bʌq'uen mi lac melben i troñel Dios \q1 \v 75 cha'an tyojʌch añonla yic'ot i cha'añonixla Dios c'ʌlʌ che' cuxulon tyo la wʌ' ti mulawil. \p \v 76 Zacarías ti bej alʌ: \q1 Jixcu jatyet, alʌl calobilet, mi quejel a pejcʌntyel ti mu' bʌ i xiq'ue' a wʌle' Dios, jiñʌch jini Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i ñuclel. \q1 Como mi quejel a chajpʌben i bijlel lac Yum yubil mu' tyo bʌ quejel i tyʌlel. \q1 \v 77 Mi quejel a wʌq'ueñob i ch'ʌmeñob isujm i cha'año' bʌ israelob cha'an añʌch i cotyʌntyel \q1 yic'ot cha'an mi yubiñob añʌch i ñusʌntyel i mul. \p \v 78 Zacarías ti bej alʌ: \q1 Como lac Dios ti' wen p'untyʌyonla israelon bʌ la. Ti' q'uele ti p'ump'un cha'an yom i cotyañob. \q1 Ti loq'ui tyʌlel ti panchan wʌ' ba' añonla cha'an lac tyaje' laj cotyʌntyel. \q1 \v 79 Cha'an i yʌq'ueñob i q'uele' i sʌclel yubil jini chumulo' bʌ ti ic't'ojñal chʌncol bʌ i sajtyelob yubil \q1 yic'ot cha'an i pʌs'eñonla bajche' ch'ujbi la cajñel ti ñʌch'ʌl. \m Che' ti yʌlʌ Zacarías. \p \v 80 Ti bej coli majlel jini Juan. Ti' xuc'choco i pusic'al ti lac Yum. Che' jini ti ajni ti tyʌquin bʌ joch lum c'ʌlʌ jintyo ti queji i cha'liben i troñel lac Yum ya' ba'an israelob. \c 2 \s1 Che' ñac ti ch'ocʌ Jesús \r (Mt. 1.18-25) \p \v 1 Ti jim bʌ ora jini ñuc bʌ yumʌl Augusto bʌ i c'aba' ti' xiq'uiyob quixtyañujob cha'an mi lu' majlel i yotsañob i c'aba' ti jun. \p \v 2 Jini ñaxan bʌ tsic quixtyañu ti ujti che' ñac yumʌl jini Cirenio ya' ti Siria bʌ pañimil. \p \v 3 Ti pejtyelel quixtañu an cha'an lu' majlicob ti yoque i lumal bʌ cha'an mi yotsañob i c'aba' ti jun. \p \v 4 Jin cha'an ti loq'ui majlel José ya' ti lum Nazaret bʌ i c'aba' ya' ti Galilea bʌ pañimil cha'an mi majlel ti lum Belén bʌ i c'aba' ya' ti Juda bʌ pañimil ba' ti ch'ocʌ David ti ñoj oniyix. Como José i jiñʌjlel David. \p \v 5 José ti majli i yotsan i c'aba' yic'ot María tsa'ix bʌ i c'ajti. Chʌncol i cʌñʌtyan yalobil jini María. \p \v 6 Che' jini che' ya' añob ti Belén, ti c'oti yorojlel cha'an mi quej i ch'oc an yalobil. \p \v 7 Ti ch'ocʌ ñaxan bʌ yalobil i cha'an María. Alob. Ti' bʌc'ʌ ti bʌjq'uil. Ti tyots' choco ti buq'uijib alʌq'uil. Como mach'an ba' ti' tyajayob ba' mi yochelob ti wʌyel. \s1 Ajcʌñʌtya ovejajob \p \v 8 Ya' ti jump'ej jamilol lʌc'ʌl ya' ti Belén an ajcʌñʌtya tiñʌme'. Mi' cʌñʌtyan i tiñʌme' ti ac'bʌlel. [Tiñʌme' yom i yʌle' oveja.] \p \v 9 Ti ora jach ti c'oti juntiquil ajtoñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ya' ba'añob. Sʌcjaman ti sutyʌlel ya' ba'añob cha'an ti' ñuclel lac Yum. Ti' wen bʌc'ñʌyob jini ajcʌñʌtya tiñʌme'. \p \v 10 Pero jini ajtoñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan ti' subeyob: Mach yom mi la' cha'len bʌq'uen. Como mic ch'ʌmbeñetla tyʌlel wen bʌ t'an mu' bʌ i yʌq'uen c'ajacña bʌ i yoj pejtyelel quixtyañujob. \p \v 11 Como sajmʌl ti ch'ocʌ cha'añetla ya' ti lumal i cha'an bʌ David Ajcotyaya la' cha'an. Jiñʌch CRISTO lac Yum. \p \v 12 Jiñʌch i tsictisʌntyel cha'an mi quej la' cʌñe'. Mi quej la' c'otyel la' tyaj jini ch'oc alʌl bʌc'ʌl ti bʌjq'uil. Tyots'ol ti buq'uijib alʌq'uil. Che' ti yʌlʌ ajtoñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \p \v 13 Che' jini, ti saj ora jach ti tsictiyi ba'an ajtoñel i cha'an Dios cabʌl yambʌ ajtoñelob i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan tsa' bʌ i subeyob i wenlel Dios. \p \v 14 Ti yʌlʌyob: \q1 Wen ñuc Dios am bʌ ti panchan. \q1 La' ñʌch'lec jini mu' bʌ i mele' chʌ bʌ mi' mulan Dios wʌ' ti mulawil. \m Che' ti yʌlʌ. \p \v 15 Ti cha' sujtiyob majlel ti panchan jini ajtoñelob i cha'an Dios. Che' jini, jini ajcʌñʌtya tiñʌme' ti queji i subeñob i bʌ: Coxla. La' lac majlel ti Belén cha'an la quilan chʌ bʌ ti ujti yic'ot chʌ bʌ ti' subeyonla lac Yum. Che' ti yʌlʌyob. \p \v 16 Ora jach ti wa' majliyob. Ti c'oti i tyajob María yic'ot José yic'ot ch'oc alʌl tyots'ol bʌ ti buq'uijib alʌq'uil. \p \v 17 Che' ñac ti yilʌyob jini ch'oc alʌl ti queji i subeñob yaño' bʌ je'el chʌ bʌ yes ti subentiyob ti jini ajtoñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \p \v 18 Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubiyob ti pejtyelel tsa' bʌ i yubibeyob i t'an jini ajcʌñʌtya tiñʌme'. \p \v 19 Pero María ti' bajñel ña'tyʌ ti' pusic'al pejtyelel jini tsa' bʌ ujti. Ti' bej pensali i sujmlel ti' pusic'al. \p \v 20 Ti cha' sujtiyob jini ajcʌñʌtya tiñʌme'. Ti' bej subeyob ti pejtyelelob cha'an ñucʌch Dios cha'an jini tsa' bʌ subentiyob yic'ot tsa' bʌ i yilʌyob. Como chʌ'ʌch ti ujti bajche' ti subentiyob ti ajtoñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan. \s1 Ti' meq'ue majlel Jesús ti templo \p \v 21 Che' tsa'ix ts'ʌctiyi ocho o waxʌc q'uin i cha'an Jesús ti' tsepeyob i pʌchʌlel che' bajche' i tyʌlel mi' cha'leñob israelob. Ti yotsʌbeyob i c'aba' Jesús. Jiñʌch i c'aba' tsa' bʌ wʌ subenti María ti ajtoñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan che' max tyo ba'an ti' cʌñʌtyʌ yalobil. \p \v 22 Che' ñac ti ts'ʌctiyi i yorojlel cha'an mi' wen cʌñʌtyan i bʌ María che' bajche' ti xijq'uiyob ti Moisés ti ñoj oniyix, ti' pʌyʌyob majlel ya' ti templo jini alʌl ya' ti lum Jerusalén bʌ i c'aba' cha'an mi yʌq'uen Dios. \p \v 23 Chʌ'ʌch ti' cha'leyob cha'an ts'ijbubil ti' t'an lac Yum ti ñoj oniyix ba' mi yʌle': Pejtyelel yʌx alʌl bʌ alob mu' bʌ i ch'oc an i cha'añʌch lac Yum. Chʌ'ʌch ts'ijbubil. \p \v 24 Ti majli ya' ti templo cha'an i yʌq'ueñob lac Yum Dios tsʌnsʌbil bʌ i majtyan che' bajche' i tyʌlel ti' cha'leyob che' bajche' mi yʌle' ti mandar i cha'an lac Yum ti ñoj oniyix. Mi yʌl: Aq'uen Dios cha'cojt xmucuy o mi cha'cojt x'ujcutsu', che' yom mi yʌq'uentyel lac Yum. Che' ts'ijbubil ti mandar lac Yum ti ñoj oniyix. \p \v 25 Ti jim bʌ ora ya' chumul ti Jerusalén juntiquil winic Simeón bʌ i c'aba'. Uts i pusic'al. Ti' bele' ch'ujutisʌ Dios. Ti' bej pijtyʌ cha'an i tyaje' i librejlel i pi'ʌlob jini israelo' bʌ. An Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios ti' pusic'al Simeón. \p \v 26 Ti subenti Simeón ti Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios mach'an mi quej i sajtyel jintyo ba' bʌ ora tsa'ix i yilʌ Cristo jini yajcʌbil bʌ mu' bʌ quej i choque' tyʌlel lac Yum. \p \v 27 Jini winic ti majli ti jini ñuc bʌ i templo israelob. Jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios ti' nijcʌbe i pusic'al i majlel. Che' ñac ti c'oti i ña' i tyat alʌl Jesús ti c'otiyob ti templo cha'an i mele' bajche' xiq'uilob cha'an jini oniyix bʌ mandar. \p \v 28 Simeón ti' meq'ue jini alʌl. Ti' subu i ñuclel Dios. Ti yʌlʌ: \q1 \v 29 C Yum, wale ch'ujbi c sajtel ti ñʌch'tyʌlel c pusic'al \q1 como tsa'ix a ts'ʌctisʌ a t'an tsa' bʌ a wʌ subeyon ajtoñelon bʌ a cha'an. \q1 \v 30 Tsa'ix quilʌ tic wut Ajcotyaya lojon c cha'an \q1 \v 31 tsa' bʌ a wʌc'ʌ ti tsictiyel ti' tyojlel pejtyelel quixtyañujob. \q1 \v 32 Jini Ajcotyaya jiñʌch i sʌclel yubil mu' bʌ quej i pʌstyʌl ba'an jini mach'ʌ israelo' bʌ cha'an mi quej i ña'tyañob. \q1 Cha'an ti caj jini alʌl mi quej i yʌq'uentyel i ñuclel a cha'año' bʌ israelob. \m Che' ti' sube Dios Simeón. \p \v 33 Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yubiyob José yic'ot María i ña' Jesús che' ti yubiyob jini tsa' bʌ i yʌlʌ Simeón cha'an jini mu' tyo bʌ quejel i cha'len jini ch'oc alʌl. \p \v 34 Che' jini Simeón ti' subeyob cha'an tijicña mi quej yajñelob. Pero ti' sube jini María i ña' bʌ Jesús: Q'uele awilan cabʌl israelo' bʌ mi quej i yajlel yubil cha'an ti caj ma'an mi' yʌc' ti ñuc ili alʌl. Yic'ot cabʌl mi quejel i wa'chocontyel che' mi' yʌc'ob ti ñuc. Cabʌlob mach'ʌ ba'an mi quej i yʌc'ob ti ñuc mi quej i cha'leñob t'an ti' contra jini mu' bʌ quejel i pʌse' a walobil. \p \v 35 Che' jini, ti caj i melbal mi quejel i tsictiyel chʌ bʌ mi' bajñel pensaliñob ti' pusic'al ti jujuntiquil. Ñoj ch'ʌjyem mi quej a wubin ti a pusic'al pejtyelel i contrajintyel. C'ux mi quej a wubin ti a pusic'al. Che' ti subenti María ti Simeón. \p \v 36 Ya'an je'el juntiquil x'ixic mu' bʌ yʌle' chʌ bʌ mi xiq'ue' yʌle' Dios i c'aba' Ana. I yalobil Fanuel loq'uem ti junmujch' quixtyañujob i jiñʌjlel Aser. Wen ñejep'ix. Ti' tyaja i ñoxi'al che' ñac wen xc'alʌl tyo. Che' anix siete jabil i tyajbal i ñoxi'al ti sajti i ñoxi'al. \p \v 37 Pero c'ʌlʌl meba'ix ochenta y cuatro jabil. Mach'an ti' cʌyʌ templo. Ti' bej cha'libe i toñel lac Yum ti ch'ajb yic'ot ti oración ti q'uinil ti ac'bʌlel. Ti' poj cʌyʌ tyac we'el uch'el. \p \v 38 Ti jini jach bʌ ora ti ochi Ana ya' ba'añob. Ñaxan ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Che' jini ti queji i suben ti pejtyelel jini mu' bʌ i pijtyañob cha'an mi' tyajob i librejlel año' bʌ ti Jerusalén cha'an jini alʌl Jesús. \s1 Ti cha' sujtiyob ti Nazaret \p \v 39 Jini José yic'ot María ti lu' ujti i cha'leñob bajche' mi xijq'uelob ti mandar i cha'an lac Yum tsa' bʌ i ts'ijbu Moisés ti ñoj oniyix. Che' jini ti cha' sujtiyob ya' ti lumal Nazaret bʌ i c'aba' ya' ti Galilea bʌ pañimil. \p \v 40 Jini alob Jesús ti bej coli majlel. Ti más p'ʌtyʌliyi majlel. Ti más ocʌ i ña'tyʌbal. Wen an i yutslel Dios yic'ot. \s1 Jesús ti c'oti ti templo che' alob tyo \p \v 41 I tyat i ña' Jesús ti jajabil ti majliyob ti Jerusalén cha'an i q'uiñejel pascua bʌ i c'aba'. \p \v 42 Che' ñac añʌch doce jabil i cha'an Jesús, ti lu' majliyob ti Jerusalén che' bajche' i tyʌlel mi' bej cha'leñob. Ti majli Jesús yic'otyob je'el. \p \v 43 Ti cha' lu' sujtiyob yaño' bʌ che' ñac ti ujti q'uin pero Jesús ti bajñel cʌyle ti Jerusalén. Mach'an ti' ña'tyʌ i ña' yic'ot José mi ti cʌyle. \p \v 44 Ti' lolon ña'tyʌyob lajal chʌncol i sujtyel Jesús je'el yic'ot i pi'ʌlob ti xʌmbal. Jump'ej q'uin ti' cha'leyob xʌmbal. Che' jini ti queji i wen sʌclan Jesús ya' ba'an i pi'ʌlo' bʌ yic'ot cʌñʌlo' bʌ i cha'an. \p \v 45 Mach'anix ti' tyajayob. Che' jini ti cha' sujtiyob majlel c'ʌlʌl ti Jerusalén cha'an i sʌclan Jesús ya'ya'i. \p \v 46 Che' ñac ñumenix uxp'ej q'uin ti' cha' tyajayob Jesús ya' ti templo. Ya' buchul ba'an ajcʌntisajob tsa' bʌ i cʌntisʌyob jini mandar tsa' bʌ i sube Moisés. Jesús ti' ñʌch'tyʌ. Ti' c'ajtibeyob tyac je'el. \p \v 47 Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubiyob ti pejtyelelob tsa' bʌ i yubibeyob i t'an Jesús cha'an bajche' ti' jac'beyob yic'ot cha'an wen yujil. \p \v 48 Tsijc' che'ob i pusic'al che' ñac ti yilʌyob Jesús i ña' i tyat. I ña' ti' sube: Calobil, ¿chucoch ti a cha'le che' bajche' jini? A tyat quic'ot ti lojon c wen cha'le pensal che' chʌncol lojon c sʌclañet. Che' ti yʌlʌ María. \p \v 49 Che' jini Jesús ti' subeyob: ¿Chucoch ti la' sʌclʌyon? ¿Mach'a ba'an la' wujil isujm an cha'an mic cha'liben i toñel c Tyat? che'en. \p \v 50 Pero mach'an ti' ch'ʌmbeyob i sujmlel chʌ bʌ ti yʌlʌ. \p \v 51 Che' jini Jesús ti sujti ti Nazaret yic'otyob. Ti' bej jac'beyob i t'an. I ña' ti' lu' lotyo ti i pusic'al pejtyelel tsa' bʌ i cha'le. \p \v 52 Jesús ti' bej más ña'tyʌ majlel yic'ot ti bej más coli majlel. Dios ti' bej más q'uele ti más wen yic'ot chʌ'ʌch je'el pejtyelel quixtyañujob. \c 3 \s1 Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' ti' cha'le subt'an \r (Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Che' añʌch quince jabil ti' cha'le yumʌl jini ñuc bʌ yumʌl Tiberio bʌ i c'aba', Poncio Pilato ti' cha'le yumʌl ya' ti Judea bʌ pañimil. Herodes ti' cha'le yumʌl ya' ti Galilea bʌ pañimil. I yijts'in Felipe ti' cha'le yumʌl ti Iturea yic'ot Traconite bʌ pañimil. Lisanias ti' cha'le yumʌl ti Abilinia bʌ pañimil. \p \v 2 Ti jim bʌ ora an ti ye'tyel jini ñoj ñuco' bʌ cura i cha'an bʌ israelob Anás yic'ot Caifás. Ti jim bʌ ora Dios ti' nijcʌbe i pusic'al Juan i yalobil Zacarías cha'an i cha'len subt'an ya' ti tyʌquin bʌ joch lum. \p \v 3 Juan ti ñumi majlel ti subt'an ya' lʌc'ʌl ti rio Jordán ya' ti pejtyelel pañimil tyac ti cha'wejlel jini río Jordán bʌ i c'aba'. Ti' sube quixtyañujob cha'an yom mi' q'uextyan i pensal i cʌyob i mul cha'an mi ñusʌbentyelob i mul. Yom i ch'ʌmob ja'. \p \v 4 Ti ts'ʌctiyi bajche' ti yʌlʌ jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix Isaías bʌ i c'aba'. Ts'ijbuil: \q1 Ti ubinti i t'an juntiquil chʌncol bʌ ti c'am bʌ t'an ya' ti tyʌquin bʌ joch lum. Mi yʌle': \q1 Tyoj isʌbenla majlel i bijlel lac Yum. \q1 Pʌtbenla majlel tyoj bʌ i bijlel. \q1 \v 5 Yom bujt'untic pejtyel lomtyʌl. \q1 Yom jembentic pejtyel wits yic'ot bujtyʌl tyac. \q1 Yom tyoj mi majlel jini xotyol bʌ bij. \q1 Yom pamacña mi majlel jini tselelbolol bʌ bij. \q1 \v 6 Ti pejtyelel año' bʌ ti mulawil mi quej i yilan bajche' mi' cha'len cotyaya Dios. \m Che' ti yʌlʌ Isaías. Chʌ'ʌch ti wʌ tyajle ti t'an Juan. \p \v 7 Ti c'otiyob cabʌl quixtyañu cha'an i ch'ʌmob ja' ti' c'ʌb Juan. Juan ti' subeyob: Lajaletla che'etla bajche' lucum yom bʌ i puts'tyan c'ajc. ¿Majchqui ti' subeyetla cha'an mi la' puts'tyan jini ñoj tsʌts bʌ xot'mulil mu' bʌ quej i yujtyel? che'en. \p \v 8 Ñaxan yom mi tsictiyel ti la' cha'liya cha'an yoque melelʌch tsa'ix la' q'uextyʌ la' pensal la' cʌye' la' mul. Wi'il mi la' ch'ʌme' ja'. Mach yom mi la' lolon ña'tyan wen añetla cha'an jach i jiñʌjleletla Abraham jini lac yum ti ñoj oniyix. Mach jasʌl che' i pi'ʌletla Abraham. Como mic subeñetla, Dios ch'ujbi i pʌntisan ili tyun tyac ti' jiñʌjlelob Abraham mi yom. \p \v 9 Che' bajche' ya'ix an hacha ti yebal tye' yubil. Pejtyelel tye' tyac mach'ʌ ba'an mi yʌc' wen bʌ i wut mi quejel i sejq'uel jubel c'ʌlʌl ya' ti wi'. Mi quej i pule' ti c'ajc. Che' ti yʌlʌ Juan ti lajoñel. \p \v 10 Che' jini quixtyañujob ti queji i subeñob Juan: ¿Chuqui yom mi lojon c cha'len, che' jini? che'ob. \p \v 11 Juan ti' jac'beyob: Jini am bʌ i cha'an cha'pojch' i bujc yom i yʌq'uen jumpojch' jini mach'ʌ ba'an i cha'an. Jini am bʌ i cha'an i yuch'el yom i yʌq'uen jini mach'ʌ ba'an chʌ bʌ mi' c'uxe'. Che' ti' jac'ʌ Juan. \p \v 12 Ti c'oti je'el cha'tiquil uxtiquil xch'ʌm tyojoñelob cha'an mi' ch'ʌmob ja'. Ti' subeyob Juan: Maestro, ¿chuqui yom mi lojon c cha'len? che'ob. \p \v 13 Juan ti' subeyob: Mach yom mi la' más on c'ajtin tyojoñel bajche' mi la' xijq'uel ti yumʌl, che'en. \p \v 14 Che' je'el ti c'oti cha'tiquil uxtiquil soldadojob. Ti' c'ajtibeyob Juan je'el: Jixcu joñon lojon, ¿chuqui yom mi lojon c cha'len? che'ob. Ti' jac'beyob Juan: Mach yom mi la' chilben i cha'an yambʌ, mi cha'anic tsʌts bʌ la' t'an mi cha'anic mi la' jop'ben i mul. Yom tijicñayetla yic'ot i tyojol la' toñel, che'en. \p \v 15 Jini quixtyañujob chʌncol i pijtyañob jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios mu' bʌ quejel i tyʌlel. Che' jini, ti queji i pensaliñob mi jin Cristo jini Juan jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios. \p \v 16 Pero Juan ti' lu' subeyob: Melel joñon mi cʌq'uetla ti ch'ʌm ja' pero tyal más p'ʌtyʌl bʌ mu' bʌ i yʌq'ueñetla la' ch'ʌm Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios yic'ot c'ajc yubil. Más an i ñuclel bajche'on. Ma'ix ñucon mi cha'anic mic tic'ben i zapatos. \p \v 17 Añʌch i wejlʌjib cha'an i wejlan loq'uel i sujl trigo yubil. Mi quejel i muchq'uin jini trigo ti i yotyotlel pero mi quejel i pule' i sujl ti c'ajc mach'ʌ yujil yajpel. Che' ti yʌlʌ Juan. \p \v 18 Chʌ'ʌch ti' subeyob quixtyañujob jini wen bʌ t'an yic'ot ti' xiq'uiyob i cha'len wen tyac bʌ. \p \v 19 Che' je'el Juan ti' tiq'ui gobernador Herodes bʌ i c'aba' como ti' ch'ʌmbe yijñam i yijts'in Felipe yic'ot ti' tiq'ui cha'an yan tyac mach'ʌ wen tsa' bʌ i cha'le. \p \v 20 Pero Herodes mach'an ti' ch'ujbibe. Tsa' jach i cha'le yambʌ mach'ʌ wen. Ti yotsʌ ti cʌchol jini Juan. \s1 Ti' ch'ʌmʌ ja' Jesús \r (Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11) \p \v 21 Che' max tyo cʌjch Juan ti yʌc'ʌ ti ch'ʌm ja' cabʌl quixtyañu. Juan ti yʌc'ʌ ti ch'ʌm ja' Jesús je'el. Che' chʌncox ti oración Jesús ti jajmi panchan. \p \v 22 Jini Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios ti jubi tyʌlel che' bajche' x'ujcutsu' yilal. Ti jubi ti Jesús. Tsiquil ti i wutyob. Ti ubinti t'an loq'uem ti panchan tsa' bʌ yʌlʌ: Calobiletyʌch. Mic p'untyañet. C'ajacña coj cha'an ti jatyet. Che' ti yʌlʌ ajt'an. \s1 I yumob Jesús ti ñoj oniyix yubil \r (Mt. 1.1-17) \p \v 23 Che' bajche' treinta jabil an i cha'an Jesús che' ñac ti queji i cha'len i toñel. Jesús i yalobil José ti' pensaliyob quixtyañujob. José i yalobil jini Elí. \p \v 24 Elí yalobil Matat. Matat yalobil Leví. Leví yalobil Melqui. Melqui yalobil Jana. Jana yalobil yambʌ José. \p \v 25 José yalobil Matatías. Matatías yalobil Amós. Amós yalobil Nahum. Nahum yalobil Esli. Esli yalobil Nagai. \p \v 26 Nagai yalobil Maat. Maat yalobil yambʌ Matatías. Matatías yalobil Semei. Semei yalobil yambʌ José. José yalobil yambʌ Judá. \p \v 27 Judá yalobil Joana. Joana yalobil Resa. Resa yalobil Zorobabel. Zorababel yalobil Salatiel. Salatiel yalobil Neri. \p \v 28 Neri yalobil Melqui. Melqui yalobil Adi. Adi yalobil Cosam. Cosam yalobil Elmodam. Elmodam yalobil Er. \p \v 29 Er yalobil Josué. Josué yalobil Eliezer. Eliezer yalobil Jorim. Jorim yalobil yambʌ Matat. \p \v 30 Matat yalobil yambʌ Leví. Leví yalobil Simeón. Simeón yalobil yambʌ Judá. Judá yalobil yambʌ José. José yalobil Jonán. Jonán yalobil Eliaquim. \p \v 31 Eliaquim yalobil Melea. Melea yalobil Mainán. Mainán yalobil Matata. Matata yalobil Natán. \p \v 32 Natán yalobil David. David yalobil Isaí. Isaí yalobil Obed. Obed yalobil Booz. Booz yalobil Salmón. Salmón yalobil Naasón. \p \v 33 Naasón yalobil Aminadab. Aminadab yalobil Aram. Aram yalobil Esrom. Esrom yalobil Fares. Fares yalobil yambʌ Judá. \p \v 34 Judá yalobil Jacob. Jacob yalobil Isaac. Isaac yalobil Abraham. Abraham yalobil Taré. Taré yalobil Nacor. \p \v 35 Nacor yalobil Serug. Serug yalobil Ragau. Ragau yalobil Peleg. Peleg yalobil Heber. Heber yalobil Sala. \p \v 36 Sala i yalobil Cainán. Cainán yalobil Arfaxad. Arfaxad yalobil Sem. Sem yalobil Noé. Noé yalobil Lamec. \p \v 37 Lamec i yalobil Matusalén. Matusalén i yalobil jini Enoc. Enoc i yalobil Jared. Jared i yalobil Mahalaleel. Mahalaleel i yalobil yambʌ Cainán. \p \v 38 Cainán i yalobil Enós. Enós i yalobil Set. Set i yalobil Adán. Adán i yalobil Dios como Dios ti yʌc'ʌ. \c 4 \s1 Xiba ti' jop'o i yʌsan ti mulil Jesús \r (Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13) \p \v 1 But'ul i pusic'al Jesús ti Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel. Ti loq'ui majlel ya' ti río Jordan. Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel ti' pʌyʌ majlel ti tyʌquin bʌ joch lum. \p \v 2 Ya'i ti' ñusʌ cuarenta q'uin. Jini xiba ti' jop'o i yotsʌben i mul. Mach'an chʌ bʌ ti' c'uxu Jesús c'ʌlʌ cuarenta q'uin. Ti wi'il ti yubi wi'ñal. \p \v 3 Che' jini, xiba ti' sube Jesús: Mi melel yalobilet Dios suben jini tyun cha'an mi pʌntyʌyel ti waj, che'en. \p \v 4 Jesús ti' jac'ʌ: Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌl: Mach ti waj jach cuxul quixtyañu pero cuxul je'el cha'an ti pejtyelel t'an tsa' bʌ i yʌlʌ Dios, che' ts'ijbubil, che'en. \p \v 5 Che' jini, Jesús ti pʌjyi majlel ti xiba ti chan bʌ wits. Ti' lu' pʌs'e' Jesús ti ora jach pejtyelel pañimil tyac am bʌ ti mulawil. \p \v 6 Xiba ti' sube: Mi quej c lu' cʌq'ueñet pejtyelel i p'ʌtyʌlel yic'ot i ñuclel jini yumʌlob wʌ' ti pañimil tyac. Como c cha'añʌch ti pejtyelel. Ti aq'uentiyon. Ch'ujbi cʌq'uen majchical com cʌq'uen, che'en. \p \v 7 Mi ti a ñocchoco a bʌ tic tyojlel cha'an a ch'ujutisañon, lu' a cha'añʌch mi cʌq'ueñet, che' ti yʌlʌ xiba. \p \v 8 Pero Jesús ti' jac'ʌ: Satanás, loq'uen wʌ' tic tyojlel, che' cu ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌl: Ch'ujutisan la' Yum la' Dios. Jin jach yom ma' yumin, che'en. \p \v 9 Che' jini, xiba ti' pʌyʌ majlel Jesús ti lum Jerusalén bʌ i c'aba'. Ti' wa'choco ya' ti pam templo. Ti subenti Jesús: Mi melel i yalobilet Dios choco jubel a bʌ c'ʌlʌl ya' ti lum. \p \v 10 Como jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌl: \q1 Dios mi quejel i xiq'ue' tyʌlel ajtroñelob i cha'an ch'oyolo' bʌ ti panchan cha'an i cʌñʌtyañetyob. \q1 \v 11 Mi quejel i chuquetyob ti i c'ʌb \q1 cha'an mach'an ma' low a woc ti tyum. \m Che' ti yʌlʌ xiba. \p \v 12 Jesús ti' jac'ʌ: Mi yʌl je'el ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios: Mach yom a jop' a wilpusic'len la' Yum la' Dios, che'en. \p \v 13 Jini xiba mach'an ti' tyaja yambʌ bajche' yom cha'an i yotsan i mul Jesús. Che' jini ti' cha' cʌyʌ Jesús cha'p'ej uxp'ej q'uin. \s1 Jesús ti tyechi i troñel ya' ti Galilea \r (Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15) \p \v 14 Jesús ti cha' sujti majlel ti Galilea bʌ pañimil. But'ul i pusic'al ti' p'ʌtyʌlel Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. Cabʌl ti' pucuyob majlel t'an cha'an Jesús ya' ti lum ti' joytyʌlel. \p \v 15 Ti' bej cʌntisʌyob ti i templo israelob ti jujump'ej lum tyac. Ti pejtyelel ti' subuyob i ñuclel Jesús. \s1 Jesús ya' ti lum Nazaret bʌ i c'aba' \r (Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6) \p \v 16 Che' jini, Jesús tsajni ti Nazaret jini lum ya' ba' ti coli. Ti q'uinilel c'aj oj ti ochi ti i templo israelob che' bajche' i tyʌlel ti' cha'le. Ti wa'le Jesús cha'an i q'uele' Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios. \p \v 17 Ti yʌq'ueyob Jesús jini jun tsa' bʌ ts'ijbu jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios Isaías bʌ i c'aba'. Che' ñac ti' jamʌ jini bʌlʌl bʌ jun ti' tyaja ba' mi yʌle' chʌ'ʌch bajche' iliyi: \q1 \v 18 I Ch'ujlel lac Yum an quic'ot \q1 como tsa'ix i yajcʌyon cha'an mic suben wen bʌ t'an p'ump'uño' bʌ. \q1 Ti xijq'uiyon c lajmisan jini ch'ʌjyem bʌ i pusic'al. \q1 Ti aq'uentiyon c subeñob t'an cha'an i tyajob i librejlel jini cʌchʌlo' bʌ yubil \q1 cha'an mi c'otyel i wut jini muts'ulo' bʌ i wut \q1 cha'an mi lajmel i tyʌc'lʌntyel jini tyʌc'lʌbilo' bʌ. \q1 \v 19 Ti aq'uentiyon c sube' i yorojlel wale che' mi pʌstyʌl i yutslel lac Yum. \m Chʌ'ʌch ti' q'uele ba' ti wʌ tyajlel ti t'an Jesús. \p \v 20 Che' jini ti' ñup'u jini jun Jesús. Ti' cha' aq'ue jini am bʌ ti' wenta ya' ti i templo israelob. Ti buchle Jesús. Ti pejtyelelob chʌncol i bej q'uelob Jesús. \p \v 21 Che' jini ti queji ti t'an Jesús. Ti yʌlʌ: Wale iliyi chʌncox i ts'ʌctiyel wʌ' ti la' tyojlel tsa' bʌ ujti j q'uele' bʌ t'an, che'en. \p \v 22 Ti pejtyelelob weñʌch ti' tyajayob ti t'an Jesús. Tyoj bʌc'ñʌjelob cha'an ti c'otyajax bʌ t'an tsa' bʌ subentiyob ti Jesús. Ti' c'ajtibeyob i bʌ: ¿Mach ba jin i yalobil José? che'ob. \p \v 23 Jesús ti' subeyob: Cujil isujm mi quejel la' subeñon jini albil bʌ t'an i cha'añob ba' mi yʌl: Ajts'ʌcaya, ts'ʌcan a bʌ. Mi quejel la' subeñon je'el: Jini tsa' bʌ lojon cubi ti a cha'le ñuc bʌ ya' ti Capernaum, mele je'el wʌ' ti a lumal. Che' mi quejel la' subeñon, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Che' jini Jesús ti' bej subeyob. Ti yʌlʌ: Melel mic subeñetla, ma'ix mi junticlec mu' bʌ i xiq'ue' i yʌle' Dios mu' bʌ i q'uejlel ti wen ti i lumal bʌ ti i pi'ʌlo' bʌ, che'en. \p \v 25 Mic subeñetla, melel ya'an cabʌl meba' x'ixicob ya' ti lumal israelob che' cuxul jini Elías tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix che' ma'ix ti ñumi ja'al uxp'ej jab tyʌlel i xiñil jabil. An cabʌl wi'ñal ti jim bʌ ora ti pejtyelel jini pañimil. \p \v 26 Pero mach'an ti chojqui majlel Elías ba'an mi junticlec meba' x'ixic ya' bʌ añob ti lumal israelob cha'an i cotyañob. Ya' jach ti chojqui majlel ya' ba'an juntiquil meba' x'ixic chumul ya' ti Sarepta lʌc'ʌl ti lum Sidón. \p \v 27 Che' je'el che' ñac cuxul tyo Eliseo tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios an cabʌlob jini am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti' pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Pero ma'an ti lajmisʌnti mi junticlec. Jini jach ti lajmisʌnti juntiquil Naamán bʌ i c'aba' ch'oyol bʌ ti Siria bʌ pañimil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 28 Che' ñac ti yubiyob i t'an Jesús ti wen mich'ʌyob ti pejtyelelob ya' bʌ añob ti i templo israelob. \p \v 29 Ti wa'leyob. Ti' pʌyʌyob loq'uel Jesús ti lum. Ti' pʌyʌyob majlel ya' ti bujtyʌl cha'an yom i xit chocob jubel ya' ti lomtyʌl como wa'chocobil lum ti pam wits. \p \v 30 Pero Jesús ti ñumi ti xinil ba'añob. Ti majli. \s1 Juntiquil winic am bʌ i xibʌjlel \r (Mr. 1.21-28) \p \v 31 Che' jini, Jesús ti majli ti Capernaum jump'ej lum ya' ti Galilea bʌ pañimil. Ya'i ti' cha'le cʌntisa ya' ti i templo israelob ti q'uinilel c'aj oj. \p \v 32 Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yubiyob cha'an bajche' ti' cha'le cʌntisa como an i p'ʌtyʌlel i t'an Jesús. \p \v 33 Ya'an juntiquil winic ti i templo israelob tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba. Ti' cha'le oñel jini xiba. Ti oñel ti yʌlʌ: \p \v 34 Cucux. ¿Chucoch ma' tyʌlel ba'añon lojon, Jesús ch'oyolet bʌ ti Nazaret? ¿Tsa' ba tyʌliyet a jisañon lojon? Much j cʌñet majchetqui. Cujil isujm jatyet jini ch'ujulet bʌ i cha'an Dios, che' ti yʌlʌ jini xiba. \p \v 35 Jesús ti' tiq'ui jini xiba. Ti yʌlʌ: Lajmenix ti t'an. Loq'uen wʌ' ti winic. Che' ti yʌlʌ Jesús. Che' jini, jini xiba ti' choco jubel ti lum jini winic ti' tyojelob. Ti loq'ui jini xiba. Mach'an ti saj lojwi jini winic. \p \v 36 Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yilʌyob quixtyañujob. Ti' subeyob i bʌ: ¿Chuqui ti t'an iliyi? An i p'ʌtyʌlel i t'an. Mi' cha'len xic' ti cabʌl i p'ʌtyʌlel i t'an. Mi' xic' loq'uel xibajob. Mi wa' loq'uelob, che'ob. \p \v 37 Ti wa' lu' pujqui t'an cha'an Jesús ya' ti joytyʌlelob cha'an ti caj jini tsa' bʌ i cha'le. \s1 Jesús ti' lajmisʌ i nij'aña' Pedro \r (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31) \p \v 38 Che' jini Jesús ti loq'ui majlel ya' ti i templo israelob. Ti ochi majlel ti yotyot Simón. C'am i nij'aña' Simón. Mi' wen ubin c'ajc. Ti' subeyob cha'an i lajmisʌben. \p \v 39 Jesús ti tinle i q'uel jini x'ixic, ti' tiq'ui jini c'ajc. Ti wa' lajmi ti c'ajc. Ora jach ti tyechi jini x'ixic. Ti queji i we'sañob. \s1 Cabʌl ti' cha'le lajmisa Jesús \r (Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34) \p \v 40 Che' ñac ti p'ʌjqui q'uin, ti queji i pʌyob majlel ba'an Jesús pejtyelel año' bʌ chʌ bʌ yes jach bʌ i c'am'an. Jesús ti yʌc'ʌ i c'ʌb ti jujuntiquil. Chʌ'ʌch ti' lajmisʌyob. \p \v 41 Ti loq'ui je'el xibajob ti' pusic'al cabʌl xc'am'añob. Ti' cha'leyob oñel. Ti yʌlʌyob: I Yalobiletyʌch Dios, che'ob. Pero Jesús ti' tiq'ui jini xibajob. Mach'an ti yʌc'ʌyob ti t'an che' cu yujil isujm Cristojʌch jini yajcʌbil bʌ. \s1 Jesús ti' cha'le subt'an ya' ti Galilea \r (Mr. 1.35-39) \p \v 42 Che' ti cha' sʌc'ʌ ti loq'ui majlel Jesús ya' ti lum cha'an mi poj bajñel ajñel. Pero quixtyañujob ti' sajcʌyob. Ti c'otiyob ya' ba'an Jesús. Ti' jop'o i jalitisan ya'i cha'an mach'an mi majlel. \p \v 43 Pero Jesús ti' subeyob: Añʌch cha'an majlicon ti yambʌ lum tyac je'el cha'an c subeñob t'an cha'an bajche' mi' cha'len yumʌl Dios como jini cha'an ti' chocoyon tyʌlel, che'en. \p \v 44 Che' jini, ti ñumi majlel Jesús ti subt'an ti i templo tyac israelob ya' ti Galilea bʌ pañimil. \c 5 \s1 Ti' chucuyob yonlel chʌy \r (Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20) \p \v 1 Junyaj che' ya'an Jesús ti ti' colem joyol bʌ ja' Genesaret bʌ i c'aba' ti c'oti wen cabʌl quixtyañu. Jinic tyo ti wen jajp'iyob ochel i bʌ che' cu yomob i ñʌch'tyʌbeñob i t'an Dios. \p \v 2 Jesús ti yilʌ cha'p'ej jucub ya' ti i ti' jini colem joyol bʌ ja'. Tsa'ix loq'uiyob ajchuc chʌyob ti i jucub como chʌncox i wutsob i chim. \p \v 3 Jesús ti ochi ti jump'ej jucub i cha'an bʌ Simón. Ti' sube cha'an mi' ts'itya nijcan majlel jucub cha'an mero i cʌyob i bʌ. Che' jini Jesús ti buchle ti jucub. Ti queji i cʌntisan quixtyañujob che' ya'an ti jucub. Quixtyañujob añob ti ti' ja'. \p \v 4 Che' ñac ti ujti ti cʌntisa Jesús ti' sube Simón: Nijcan majlel jucub ya' ba' tyam bʌ ja'. Choco ochel la' chim ya' ya'i cha'an la' chuque' chʌy, che'en. \p \v 5 Simón ti' jac'ʌ: Maestro, ti lojon c cha'le troñel c'ʌlʌ ti ñumi ac'bʌlel pero ma'ix chʌ bʌ ti lojon c tyaja. Pero cha'an ti a xiq'uiyon lojon mux c choque' ochel c chim, che' ti yʌlʌ Simón. \p \v 6 Che' ñac ti' chocoyob ochel i chim ti' chucuyob yonlel chʌy jintyo ti queji i tyujquel jini chimol chʌy. \p \v 7 Che' jini ti' pʌs'eyob ti' c'ʌb i pi'ʌlob ti troñel ti yambʌ jucub cha'an mi c'otyel i cotyañob. Ti c'otiyob. Ti' but'uyob cha'p'ej jucub ti chʌy. Yomox sujp'el ti ja' jini jucub. \p \v 8 Che' ñac ti yilʌ Simón Pedro bajche' ti ujti ti' ñocchoco i bʌ ti yebal yoc Jesús. Ti yʌlʌ: Loq'uen tic tyojlel c Yum como xmulilon, che' Pedro. \p \v 9 Como tyoj bʌc'ñʌjel Pedro yic'ot ti pejtyelel ya' bʌ añob yic'otyob cha'an wen yonlel chʌy tsa' bʌ i chucuyob. \p \v 10 Che' je'el Jacobo yic'ot Juan i yalobilob Zabedeo i pi'ʌlob ti troñel jini Simón tyoj bʌc'ñʌjel je'el. Pero Jesús ti' sube Simón: Mach yom a cha'len bʌq'uen. Wale jach mi cotsañet cha'an a sajcʌbeñon quixtyañu mu' bʌ i quejel i ch'ujbiñon, che'en. \p \v 11 Che' jini che' tsa'ix c'oti yic'ot i jucub ti ti' lum ti' lu' cʌyʌyob chʌ bʌ an i cha'an. Ti' tsʌcleyob majlel Jesús. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil winic \r (Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45) \p \v 12 Che' ñac ya'an Jesús ti jump'ej lum ti c'oti juntiquil winic am bʌ chʌ bʌ yes pasem ti pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Che' ñac ti yilʌ Jesús ti' pʌcchoco i bʌ ti yebal yoc Jesús. Ti' c'ajti: C Yum, mi a wom ch'ujbiyʌch a lajmisañon. Che' ti subenti Jesús. \p \v 13 Che' jini Jesús ti' tyʌlbe i c'ʌb che' chʌncol i yʌle': Comʌch. Mic lajmisañet, che' yʌlol jini winic. Che' chʌncol tyo ti t'an Jesús ti wa' lajmi jini pasem bʌ ti pʌchʌlel. \p \v 14 Che' jini Jesús ti' xiq'ui cha'an ma'an majch mi' suben mi junticlec. Ti' sube: Cucux, che' jach ma' majlel a pʌs'en a bʌ cura. Ya'i ma' wʌq'uen i majtyan Dios chʌ'ʌch bajche' ti yʌlʌ Moisés ti mandar cha'an mi yilañob tsʌ'ʌch lajmiyet. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 15 Pero ti bej más ajli cha'an i ñuclel Jesús. Cabʌl quixtyañujob ti' much'quiyob i bʌ cha'an i yubibeñob i t'an yic'ot cha'an i lajmisʌbentyel i c'am'an. \p \v 16 Pero Jesús ti bajñel majli ba' mach'an quixtyañujob. Ya'i ti' mele oración. \s1 Jesús ti' lajmisʌ winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb \r (Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12) \p \v 17 Junyaj che' chʌncol ti cʌntisa Jesús ya' buchulob cha'tiquil uxtiquil fariseojob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob. Ch'oyolob ti pejtyelel saj lum tyac ti pañimil Galilea bʌ i c'aba' yic'ot loq'uem ti Judea bʌ pañimil yic'ot ti Jerusalén bʌ lum. Ti tsictiyi an i p'ʌtyʌlel Dios yic'ot Jesús che' ti' lajmisʌ ajc'am'añob. \p \v 18 Che' jini ti c'oti cha'tiquil uxtiquil winicob. Ti' cuchuyob tyʌlel ti ab juntiquil winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb. Yom i yotsañob ti otyot ya' ba'an Jesús. \p \v 19 Pero mach'an ti' tyaja bajche' mi yotsañob cha'an cʌlʌx an quixtyañu. Che' jini ti letsiyob ti pam jini otyot. Ti' loc'sʌbeyob i xʌñil como pamacña i jol jini otyot. Ya'an ti ab jini quixtyañu ti' ju'sʌbeyob ya' ti mal otyot. Ti c'oti ti xiñil ya' ba' wa'al Jesús. \p \v 20 Che' ti yilʌ chʌncol i ch'ujbiñob ti' pusic'al, ti queji ti t'an Jesús. Ti' sube jini xc'am'an: Pi'ʌl, ñusʌbilix a mul, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 21 Che' jini, ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob yic'ot jini junmujch' fariseojob ti queji i pensaliñob: ¿Majchqui jini winic chʌncol jach bʌ i cuye' i bʌ ti Dios ti i t'an? Ma'an majch ch'ujbi i ñusan mulil. Jini jach Dios, che'ob ti i pusic'al. \p \v 22 Pero Jesús yujil isujm chʌ bʌ chʌncol i bajñel alob ti i pusic'al. Ti' subeyob: ¿Chucoch chʌ'ʌch mi la' wʌle' ti la' pusic'al? \p \v 23 ¿Baqui bʌ más wocol mic suben mi la' wʌl? ¿Wocol ba mic suben ñusʌbilix a mul? ¿Wocol ba mic suben tyejchenix, cha'lenix xʌmbal? Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Wʌ'ʌch mi la' wilan añʌch c p'ʌtyʌlel cha'an mic ñusʌbeñob i mul jini wʌ' bʌ añob ti mulawil Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob, che' ti yʌlʌ Jesús. Che' jini ti' sube jini winic mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb: Mic subeñet, tyejchen. Ch'ʌmʌx majlel a wab. Cucux ti a wotyot, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 25 Ti ora jach jini mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc i c'ʌb ti wa' tyejchi ya' ti' tyojlelob. Ti' ch'ʌmʌ majlel i yab. Ti sujti majlel ti yotyot. Chʌncol i sub i ñuclel lac Yum. \p \v 26 Ti pejtyelel tyoj bʌc'ñʌjelob ti yilʌyob quixtyañu. Ti yʌlʌyob ñucʌch Dios. Añob cabʌl i bʌq'uen. Ti yʌlʌyob: Sajmʌl ti la quilʌ tyoj bʌc'ñʌjelonla yubil, che'ob. \s1 Jesús ti' pʌyʌ Leví cha'an i tsʌclen majlel \r (Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17) \p \v 27 Ti wi'il ti loq'ui majlel Jesús ya'ya'i. Ti yilʌ juntiquil xch'ʌm tyojoñel Leví bʌ i c'aba'. Ya' buchul ba' mi' cha'leñob tyojoñel. Jesús ti' sube: Tsʌcleñon majlel, che'en. \p \v 28 Che' jini Leví ti tyejchi. Ti' lu' cʌyʌ chʌ bʌ an i cha'an. Ti' tsʌcle majlel Jesús. \p \v 29 Che' jini Leví ti' mele colem q'uin ti i yotyot cha'an Jesús. Ya'añob je'el cabʌl año' bʌ i ye'tyel cha'an i ch'ʌmob tyojoñel yic'ot yaño' bʌ. Ya' buchulob ti mesa yic'otyob. \p \v 30 Pero jini fariseojob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob ti queji i tyajob ti t'an jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti' subeyob: ¿Chucoch mi la' cha'len uch'el la' wic'ot mu' bʌ i ch'ʌmob tyojoñel yic'ot yambʌ xmulilob? che'ob. \p \v 31 Jesús ti' subeyob: Mach i c'ʌjnibal ts'ʌcʌntyel jini c'oc'o' bʌ. Jini jach jini c'amo' bʌ yom ts'ʌcʌntyel. \p \v 32 Ma'an ti tyʌliyon c pʌyob jini mu' bʌ i lolon alob mach'ʌ ba'an i mul. Ti tyʌliyon c pʌyob jini mu' bʌ i ñatyan i mul cha'an i q'uextyan i pensal i cʌyob i mul, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti' c'ajtiyob Jesús i sujmlel cha'an ch'ajb \r (Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22) \p \v 33 An quixtyañujob chʌncol bʌ i poj cʌyob uch'el cha'an ti caj tsa' bʌ i ch'ujbiyob. Jini ti queji i c'ajtibeñob Jesús: ¿Chucoch cabʌl mi' cʌñʌtyañob i bʌ yic'ot cabʌl mi' cha'leñob oración jini mu' bʌ i cʌmbeñob i t'an Juan yic'otyob mu' bʌ i cʌmbeñob i t'an fariseojob? Pero jini ajcʌnt'añob a cha'an mi' bele' cha'leñob uch'el. Che' ti' c'ajtibeyob Jesús. \p \v 34 Jesús ti' jac'ʌ: ¿Mu' ba i cha'leñob ch'ajb jini mu' bʌ i tyʌlelob i q'uelob che' an q'uiñejel che' mi yujtyel ñujpuñel che' ya' tyo an yic'otyob ili ajñujpuñel? Mach'an mi' poj cʌyob uch'el che' ya' tyo an jini ajñujpuñel. \p \v 35 Pero tyal tyo i yorojlel mi pʌjyel loq'uel ajñujpuñel ti' tyojel quixtyañujob. Che' jini mi quejel i ch'ajbañob i bʌ ti yan tyo bʌ q'uin, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 36 Che' je'el ti yʌlʌ yambʌ lajoñel: Ma'an majch mi tsile' loq'uel ts'itya' pisil am bʌ ti tsiji' bʌ i pislel cha'an i lʌwe' i tsucul pislel. Mi chʌ'ʌch mi' cha'len mi yʌc' ti jilel jini tsiji' bʌ i pislel yic'ot je'el mach wen mi yajñel jini tsiji' bʌ yic'ot tsucul bʌ i pislel como mi quejel i com'an, che'en. \p \v 37 Che' je'el mach yom cojlic ochel ti tsucul pʌchij bʌ yajnib vino che' chʌncol tyo i mejlel jini vino bʌ lembal. Como jini vino bʌ lembʌl mi yʌc' ti tyojmel jini tsucul pʌchij bʌ yajnib. Che' jini mi bejquel jini vino. Mi tyojmel yajnib. \p \v 38 Jin cha'an yom mi yotsañob tsijib vino ti tsijib tyo bʌ yajnib. Che' jini mi cʌñʌtyʌntyel vino che' yic'ot yajnib je'el cha'an mach jilic, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 39 Ma'an majch yom i jape' tsijib vino mi tsa'ix i ñaxan japʌ wajalix bʌ mejli bʌ vino como mi yʌle' más sumuc jini wajalix bʌ, che'ob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \c 6 \s1 Jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti' tyuc'uyob trigo che' ti yorojlel c'aj oj \r (Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28) \p \v 1 Jump'ej i q'uinilel c'aj oj ti ñumi majlel Jesús ti mal trigojol yic'ot jini chʌncol bʌ i cʌmbeñob i t'an. Jini ajcʌnt'añob i cha'an ti' tyuc'uyob i wut jini trigo che' bʌ bajche' arroz yilal che' chʌncol i ñumel majlel ya' ti trigojol. Ti' c'oc'be i wut ti i c'ʌb. Ti' c'uxuyob jini trigo. \p \v 2 Che' jini cha'tiquil uxtiquil fariseojob ti queji i c'ajtibeñob jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús: ¿Chucoch mi la' cha'len tic'bil bʌ che' ti q'uinilel c'aj oj? che'ob. \p \v 3 Jesús ti' jac'beyob: ¿Mach'a ba'an ti la' q'uele ya' ti jun bajche' ti' cha'le David ti ñoj oniyix che' ñac ti yubiyob wi'ñal David yic'ot i pi'ʌlob? \p \v 4 Ti ochi ya' ti yotyot Dios David. Ti' ch'ʌmʌ waj tsa' bʌ ajq'ui ti mesa tsa' bʌ i yʌc'ʌyob cha'an i majtyan Dios. Ti' c'uxu David. Ti yʌq'ue i pi'ʌlob je'el. Pero tic'bil cha'an ma'an majch mi' c'uxe' jini waj. Jin jach curajob mi' c'uxob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 5 Ti' subeyob je'el: Joñoñʌch i Pi'ʌlon Quixtyañujob. An tic wenta cʌle' chʌ bʌ yom ujtic ti q'uinilel c'aj oj che' ti yʌlʌ Jesús che' cu i yʌc'bal. \s1 Juntiquil winic tyʌquin bʌ junts'ijt i c'ʌb \r (Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6) \p \v 6 Ti yambʌ i q'uinilel c'aj oj ti ochi Jesús ti i templo israelob. Ti queji ti cʌntisa. Ya'an juntiquil winic tyʌquin ñoj bʌ i c'ʌb. \p \v 7 Jini ajcʌntisajob i cha'an israelob yic'ot fariseojob ti' wen q'ueleyob Jesús mi muc'ʌch i lajmisan che' ti q'uinilel c'aj oj cha'an yomob i jop'ben i mul Jesús. \p \v 8 Pero Jesús yujil isujm chʌ bʌ ti' pensaliyob ti' pusic'al. Che' jini ti' sube jini winic tyʌquin bʌ i c'ʌb: Tyejchen. La' ti wa'tyʌl wʌ' ti' tyojel lojon c wut, che'en. Jini winic tsʌ'ʌch tyejchi. Ti wa'le ti' tyojelob. \p \v 9 Che' jini Jesús ti' sube jini yaño' bʌ. Mi quej j c'ajtibeñetla junchajb: ¿Baqui bʌ yom lac mele' ti q'uinilel c'aj oj? ¿Wen ba yom mi lac cha'len o mach wen yom mi lac cha'len? ¿Yom ba mi laj cotyan juntiquil cha'an mach sajtic, o mach yom mi laj cotyan? che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 10 Che' jini Jesús ti' lu' q'uele pejtyelel ya' bʌ añob ti joytyʌlel. Ti' sube jini winic: Sʌts'ʌ a c'ʌb, che' Jesús. Che' jini, jini winic ti' sʌts'ʌ i c'ʌb. Ti wa' lajmi. \p \v 11 Pero jini yaño' bʌ ti wen mich'ʌyob. Ti queji i c'ajtibeñob i bʌ chʌ bʌ mi quejel i tyumbeñob Jesús. \s1 Jesús ti yajcʌ jini docejob \r (Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19) \p \v 12 Ti jim bʌ q'uin tyac ti majli Jesús ti wits cha'an i cha'len oración. C'ʌlʌ ti ñumi ac'bʌlel ti' pejcʌ Dios ti oración. \p \v 13 Che' ti sʌc'ʌ, Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti yajcʌ loq'uel docejob tsa' bʌ i pejcʌ je'el ti yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel. \p \v 14 Jiñob i c'aba'ob tsa' bʌ i yajcʌ Jesús: Simón tsa' bʌ yotsʌbe i cha'chajplel i c'aba' Pedro, Andrés i yijts'in Simón; Jacobo yic'ot Juan, Felipe yic'ot Bartolomé, \p \v 15 Mateo yic'ot Tomás, Jacobo i yalobil Alfeo; Simón ch'oyol bʌ ba'an junmujch' cananista bʌ i c'aba'; \p \v 16 Judas i yijts'in Jacobo yic'ot Judas Iscariote jini tsa' bʌ i yʌc'ʌ ti cʌchol Jesús ti yan tyo bʌ ora. \s1 Jesús ti' cʌntisʌ cabʌl quixtyañu \r (Mt. 4.23-25) \p \v 17 Jesús ti jubi tyʌlel ti wits yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an. Ya' ti cʌyle yic'otyob ya' ti joctyʌl. Ya'an cabʌl quixtyañu tsa' bʌ c'otiyob ch'oyolob ti pejtyelel pañimil Judea bʌ i c'aba' yic'ot Jerusalén bʌ lum yic'ot lum Tiro yic'ot Sidón ya' bʌ an ti' ti' colem ja'. Ti c'otiyob cha'an i yubibeñob i t'an Jesús yic'ot cha'an mi lajmisʌntyel. \p \v 18 Jini tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xibajob ti lajmisʌntiyob je'el. \p \v 19 Ti pejtyelel quixtyañujob yom i tyʌlob Jesús como cha'an ti i p'ʌtyʌlel ti' lajmisʌyob ti pejtyelelob. \s1 Cha'an tijicñʌyel yic'ot ch'ʌjyemlel \r (Mt. 5.1-12) \p \v 20 Che' jini Jesús ti' q'uele jini ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: Tijicñayetla mach'ʌ ba'an chʌ bʌ yes an la' cha'an como mi' cha'len yumʌl Dios ti la' pusic'al. \p \v 21 Tijicñayetla am bʌ la' wi'ñal wale iliyi como mi quejel la' ñaj'an. Tijicñayetla mu' bʌ la' cha'len uq'uel cha'an ch'ʌjyemlel como mu' tyo quejel la' cha'le tse'ñal. \p \v 22 Tijicñayetla che' mi' mich'q'ueletla quixtyañujob che' mi' choquetla loq'uel ti i tyojlelob, che' mi la' wʌl'entyel, che' mi' p'ajetla, che' bajche' mi mach weñetla cha'an tij caj Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 23 Wen tijicñisan la' bʌ ti jim bʌ ora. La' ñuc'ac la' pusic'al como mi quejel la' wʌq'uentyel ñuc bʌ la' majtyan ya' ti panchan. Che' je'el ti ñoj oniyix ti tyʌc'lʌyob jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios i yumob jini quixtyañujob wʌ' bʌ'an wale. \p \v 24 Pero p'ump'uñetla am bʌ cabʌl chʌ bʌ an la' cha'an como tsa'ix la' wʌ ubin c'ajacña bʌ la' woj. \p \v 25 P'ump'uñetla ñajetix bʌ la wale che' an cabʌl chʌ bʌ yes an la' cha'an como mi quejel la' wubin wi'ñal. P'ump'uñetla muq'uet bʌ la ti tse'ñal cha'an wen añetla mi la' lolon ubin wale. Mi quejel la' cha'len uq'uel cha'an ti la' ch'ʌjyemlel. \p \v 26 P'ump'uñetla che' pejtyelel quixtyañujob mi' tyajetla ti wen bʌ t'an. Chʌ'ʌch ti' lolon tyajbeyob ti wen bʌ t'an je'el jini xlot tsa' bʌ lolon alʌ ti xijq'ui i yʌle' Dios jini i yumob ti ñoj oniyix. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \s1 Yom mi lac p'untyan laj contrajob \r (Mt. 5.38-48; 7.12) \p \v 27 Jesús ti bej alʌ: Pero jatyetla mu' bʌ la' ñʌch'tyañon, mic subeñetla: P'untyan la' contrajob. Cha'liben wen bʌ jini mu' bʌ i ts'a'leñetla. \p \v 28 Subenla wen bʌ mu' bʌ i ch'ʌquetla. Pejcʌbenla Dios ti oración jini mu' bʌ i tyʌc'lañetla. \p \v 29 Mi an majch mi' jats'et ti jump'ej a choj, aq'uen i cha' jats'et ti junwejl a choj je'el. Mi an majch wersa yom i ch'ʌme' a tsuts bujc aq'uen i ch'ʌme' a bujc je'el. \p \v 30 Majchical mi' c'ajtibeñet, aq'uen. Jini mu' bʌ i wersa ch'ʌme' chʌ bʌ an a cha'an mach a pensalin a cha' suben i sutquibeñet. \p \v 31 Che' bajche' a wom a melbentyel wen bʌ chʌ'ʌch yom a melben yambʌ a pi'ʌl je'el. \p \v 32 Mi chʌncol jach la' p'untyan jini mu' bʌ i p'untyañetla, ¿wen ba mi la' cha'len, ma' wʌl? Como chʌ'ʌch mi' p'untyañob i pi'ʌlob jini mach'ʌ ba'an ochemob. Che' jini lajal jach mi la' cha'len p'untyaya bajche' mi' p'untyan i bʌ simaroño' bʌ je'el. \p \v 33 Mi chʌncol jach la' cha'libenla wen bʌ jini mu' bʌ i cha'libeñetla wen bʌ je'el, ¿wen ba mi la' cha'len, che' jini? Mach'an, como chʌ'ʌch mi' cha'len xmulilob je'el. \p \v 34 Mi chʌncol jach la' wʌc' ti q'uex jini ch'ujbi bʌ i cha' aq'ueñetla, ¿wen ba mi la' cha'len? Como lajalet jach la yic'ot simaroño' bʌ, che' jini. \p \v 35 Pero jatyetla wersa yom mi la' p'untyan la' contrajob. Yom mi la' cha'liben wen bʌ. Yom mi la' wʌq'uen chʌ bʌ mi' c'ajtibeñetla ti q'uex che' mach'an mi la' pijtyan i jol. Mi quejel la' wʌq'uentyel cabʌl la' tyojol yubil. Mi quejel la' wajñel ti yalobil Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i ñuclel. Como uts Dios je'el yic'ot jini mach'ʌ ba'an wocox i yʌlʌyob ti' pusic'al yic'ot simaroño' bʌ. \p \v 36 P'untyanla la' pi'ʌlob che' bajche' mi' p'untyañetla la' Tyat am bʌ ti panchan je'el. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Mach yom mi la' lolon al mi an i mul che' max tyo tsictyay \r (Mt. 7.1-5) \p \v 37 Jesús ti bej alʌ: Mach yom la' lolon al mi an i mul che' max tyo ti yoque tsictyay mi an o mi mach'an. Che' jini, ma'an mi yʌl Dios mi añʌch la' mul. Mach yom mi la' lolon al ti xmulil yaño' bʌ che' max tyo tsictyay. Che' jini mach'an mi yʌl Dios mi xmuliletla. Ñusʌbeñob i mul. Che' jini Dios mi' ñusʌbeñetla la' mul je'el. \p \v 38 Aq'uenla yañob' bʌ. Dios mi quej i yʌq'ueñetla je'el. Dios mi quej i yʌq'ueñetla wen bʌ i p'isol che' bajche' mi tsʌts tejnibil cha'an chejpʌbil chʌncol ti wejtyʌyel mi quejel i yʌq'ueñetyob. Como che' bajche' mi la' p'isben quixtyañujob chʌ'ʌch mi quejel la' wʌq'uentyel je'el. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 39 Jesús ti' sube ili lajoñel: ¿Ch'ujbi ba i pʌs'en majlel bij muts'ul bʌ i wut yambʌ muts'ul bʌ i wut? Mach'an. Mu' jach i yajlel ti cha'ticlel ti jowol bʌ lum. \p \v 40 Ma'an ajcʌnt'an mu' bʌ i más cʌñe' bajche' mi cʌntisʌntyel ti ajcʌntisa. Pero an ajcʌnt'an mu' bʌ i tyaje' i ña'tyʌbal ajcʌntisa i cha'an che' tsa'ix ujti i cʌñe'. \p \v 41 ¿Bajche'qui isujm che' ch'ujbi a wilan i ts'ubil tye' ti wut a wermañu che' mach'an ma' pensalin mi an colem xujc'u' tye' ti a wut yubil? \p \v 42 ¿Bajche'qui ch'ujbi a suben a wermañu: Quermañu, aq'ueñon loc'sʌbeñet jini ts'ubil tye' am bʌ ti a wut, che'et, che' mach'an ma' pensalin mi an colem xujc'u tye' ti a wut? Cha'chajb a pensal. Ñaxan loc'san jini colem xujc'u tye' am bʌ ti a wut. Che' jini ch'ujbi a más q'uele' cha'an a loc'sʌben i ts'ubil tye' am bʌ ti i wut a wermañu yubil. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús cha'an jini más on bʌ i mul mu' bʌ i lolon ale' an i mul i pi'ʌl. \s1 Mi cʌjñel mi wen mi mach wen jini tye' cha'an ti' wut \r (Mt. 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 Ma'ix wen bʌ tye' mu' bʌ i yʌc' mach'ʌ wen bʌ i wut. Jini mach'ʌ wen bʌ tye' mach ch'ujbi i yʌc' wen bʌ i wut. \p \v 44 Mi cʌjñel jujuntyejc tye' cha'an ti i wut. Mach'an mi lac tyuc' higo bʌ wut tye' ti ts'ʌbabol. Che' je'el ma'ix mi lac tyuq'ue' ts'ujsub ti ch'ixol. \p \v 45 Jini wen bʌ quixtyañu mi yʌle' wen bʌ t'an cha'an wen bʌ am bʌ ti' pusic'al. Jini mach'ʌ wen bʌ quixtyañu mi yʌle' mach'ʌ wen cha'an mach wen am bʌ ti' pusic'al. Como chʌ bʌ jach mi' but'e' i pusic'al quixtyañu mi tsictiyel ti i t'an. \s1 Cha'chajb i ts'ajquil i yebal bʌ otyot \r (Mt. 7.24-27) \p \v 46 Jesús ti' bej cha'le cʌntisʌ. Ti yʌlʌ: ¿Chucoch mi la' lolon subeñon: C Yum, che'etla, pero mach'an mi la' jac' mu' bʌ c subeñetla? \p \v 47 Mi quejel c subeñetla bajche' an jini mu' bʌ i tyʌlel ba'añon, mu' bʌ i yubibeñon c t'an mu' bʌ i ch'ujbiben c t'an. \p \v 48 Lajalʌch bajche' juntiquil winic tsa' bʌ i mele i yotyot. Pero ñaxan tyam ti' piqui lum cha'an mi' tyaje' tyun ba' mi' wa'chocon i ts'ajquil i yebal yotyot. Che' ñac ti wen tyʌm'ʌ ja' c'ʌlʌ ti ochi ti ma'tye'el. Wen tsʌts ti' jats'ʌ otyot jini ja' pero mach'an ti nijcʌyi otyot como tsʌts ti ts'uyle ti' pam tyun. \p \v 49 Pero jini mu' bʌ i yubibeñon c t'an pero mach'an mi' ch'ujbibeñon mu' bʌ c tyumbin lajal bajche' winic tsa' bʌ i mele i yotyot ti pam jach lum. Mach'an tyam bʌ i ts'ajquil i yebal otyot. Che' ñac ti wen tyʌm'ʌ ja' wen tsʌts ti' jats'ʌ otyot jini ja'. Ti ora ti lu' jejmi jini otyot. Che' ti yʌlʌ Jesús ti lajoñel. \c 7 \s1 Jesús ti' c'oq'uisʌbe yajtroñel am bʌ ye'tyel \r (Mt. 8.5-13) \p \v 1 Che' ñac ti ujti i suben quixtyañujob pejtyelel ili t'an tyac, Jesús ti majli ya' ti lum Capernaum bʌ i c'aba'. \p \v 2 Ya'an juntiquil am bʌ ye'tyel ti capitán cha'an cien soldadojob i cha'an romanojob. An ajtroñel i cha'an jini capitán tsa' bʌ i wen p'untyʌ. Wen c'am. Yomox sajtyel. \p \v 3 Che' ñac ti yubi jini capitán mi ya'an Jesús, ti' xiq'ui majlel cha'tiquil uxtiquil xñoxob año' bʌ i ye'tyel cha'an israelob cha'an i c'ajtiben Jesús cha'an i c'otyel i lajmisan ajtroñel i cha'an. \p \v 4 Ti c'otiyob ba'an Jesús. Ti queji i wen suben. C'ʌjnibalʌch a cotyan i capitán soldadojob. \p \v 5 Como mi' p'untyañon lojon. I bajñel ti yʌc'ʌ ti' melol lojon c templo, che'ob. \p \v 6 Che' jini ti queji i majlel Jesús yic'otyob. Pero che' lʌc'ʌlix i c'otyel ti yotyot, jini capitán ti xiq'ui majlel juntiquil i pi'ʌlob ya' ba'an Jesús cha'an i suben: C Yum, mach a tyʌc'lan a bʌ como ma'ix c ñuclel cha'an ma' wochel ti cotyot, che'en. Chʌ'ʌch ti' ju'sʌ i bʌ. \p \v 7 Ti yʌlʌ je'el jini capitán: Mi joñonic ti tyʌliyon ba'añet c bajñel pero tic choco tyʌlel yambʌ i subeñet. Jin jach yom ma' wʌc' a t'an cha'an mi lajmel ajtroñel c cha'an. \p \v 8 Como joñon je'el mic xijq'uel ti yambʌ más ñuc bʌ i ye'tyel. Che' je'el mic xiq'ue' soldadojob. Che' mic suben juntiquil: Cucux, cho'on, mi majlel. Mic suben yambʌ: La', cho'on, mi tyʌlel. Che' mic suben ajtroñel: Cha'len jini, cho'on, mi' cha'len. Che' ti yʌlʌ jini capitán. \p \v 9 Che' ñac ti yubi Jesús ñoj tijicña ti yubibe i t'an jini capitán. Ti sutqui i bʌ i q'uele' jini quixtyañujob chʌncol bʌ i tsʌclen majlel. Ti' subeyob: Melel, mach'an ba' tic tyaja mi ba'anic c pi'ʌlob jini israelo' bʌ juntiquil mu' bʌ i wen ch'ujbin bajche' ili winic, che'en. \p \v 10 Che' ñac ti cha' c'otiyob ti otyot jini tsa' bʌ chojquiyob majlel ba'an Jesús ti' tyajayob cha' c'oq'uix jini ajtroñel tsa' bʌ c'am'ʌ. \s1 Jesús ti cha' tyeche loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ i yalobil meba' 'ixic \p \v 11 Ti wi'il Jesús ti majli ti jump'ej lum Naín bʌ i c'aba'. Ti pi'le majlel ajcʌnt'añob i cha'an yic'ot cabʌl quixtyañu. \p \v 12 Che' ñac lʌc'ʌlix i c'otyelob ti jini lum ti queji i yilan chʌncol i pʌyob majlel ch'ujlelʌl cha'an i ch'ujñañob. Jin jach bʌ i yalobil juntiquil meba' 'ixic. Cabʌl quixtyañu chʌncol i pi'leñob majlel ti xʌmbal. \p \v 13 Che' ñac lac Yum ti yilʌ ti' p'untyʌ jini meba' x'ixic. Ti' sube: Mach yom ma' cha'len uq'uel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 14 Che' jini Jesús ti c'oti ya' ba'añob. Ti' tyʌlbe i cajonlel ch'ujlelʌl. Ti' cʌyʌ i xʌmbal jini chʌncol bʌ i q'uechob majlel. Jesús ti' sube jini tsa'ix bʌ sajti: Alob, mic subeñet: Tyejchen, che'en. \p \v 15 Che' jini tsa' bʌ sajti ti buchle. Ti queji ti t'an. Jesús ti yʌlʌ: Umba'an a walobil. Che' ti' sube i ña. \p \v 16 Che' ñac ti yilʌyob ti lu' quejiyob ti bʌq'uen. Ti queji i subeñob i ñuclel Dios. Ti yʌlʌyob: Wʌ'ʌch an la quic'ot ñuc bʌ quixtyañu tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios. Ti yʌlʌyob je'el: Tsa'ix tyʌli Dios i cotyan i cha'año' bʌ, che'ob. \p \v 17 Ya' ti Judea bʌ pañimil yic'ot ti joytyʌlel ti pujqui t'an cha'an chʌ bʌ ti' cha'le Jesús. \s1 Winicob tsa' bʌ chojqui tyʌlel ba'an Jesús ti Juan \r (Mt. 11.2-19) \p \v 18 Jini ajcʌnt'añob i cha'an Juan ti' lu' subeyob pejtyelel tsa' bʌ ujti tsa' bʌ i cha'le Jesús. Che' jini, Juan ti' pʌyʌ tyʌlel cha'tiquil ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 19 Ti' choco majlel cha'tiquil ba'an Jesús cha'an i c'ajtiben mi melelʌch Cristo jini yajcʌbil bʌ mu' bʌ quejel i tyʌlel o mi yom tyo i bej pijtyan yambʌ. \p \v 20 Jini tsa' bʌ i choco majlel Juan ti c'otiyob ba'an Jesús. Ti' subeyob: Jini Juan mu' bʌ i yʌc'ob ti ch'ʌm ja' quixtyañujob ti' chocoyon lojon tyʌlel cha'an mi lojon j c'ajtibeñet: ¿Jatyet ba jini Cristo jini yajcʌbil bʌ mu' bʌ quejel i tyʌlel o yom tyo mi lojon c bej pijtyan yambʌ? che'en. Che' mi' c'ajtin Juan che' ti yʌlʌ ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 21 Ti jin jach bʌ ora che' ti c'otiyob jini cha'tiquil chocol bʌ tyʌlel ti Juan, Jesús chʌncol i lajmisan cabʌl quixtyañu am bʌ i c'am'an yic'ot tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba. Ti' lajmisʌbeyob je'el i wut cabʌl muts'ulo' bʌ i wut. \p \v 22 Jesús ti' jac'beyob jini ajcʌnt'añob i cha'an Juan: Cucuxla. Subenla Juan jini tsa' bʌ la' wilʌ, tsa' bʌ la' wubi. Suben bajche' chʌncol i cha' c'otyel i wut muts'ulo' bʌ i wut. Chʌncol ti cha' xʌmbal jini mach'ʌ ba'an i c'ʌjnibal yoc ti yambʌ ora. Lajmeñobix jini am bʌ chʌ bʌ pasem ti pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Mi cha' ubin t'an jini xcojcob. An mu' bʌ i cha' cuxtiyel tsa' bʌ sajti. Mi subentyel t'an cha'an i cotyʌntyel jini p'ump'uño' bʌ. \p \v 23 C'ajacña i yoj mi yubin jini mach'ʌ ba'an mi' cʌye' i bej ch'ujbiñon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 24 Che' ñac ti cha' sujtiyob ba'an Juan tsa' bʌ chojqui majlel ba'an Jesús, Jesús ti queji i suben quixtyañujob cha'an jini Juan. Ti yʌlʌ: ¿Chuqui tsajni la' q'uele' ya' ti tyʌquin bʌ joch lum? ¿Tsajni ba la' q'uele' juntiquil c'un bʌ bajche' c'un sʌyan bʌ jalʌl mu' bʌ i nijcʌyel ti ic'? \p \v 25 Mi mach jiniqui, ¿chuqui tsajni la' q'uele' che' jini? ¿Tsajni ba la' q'uele' winic xojol i cha'an c'otyajax bʌ i pislel? La' wujil isujm jini am bʌ wen c'otyajax bʌ i pislel yic'ot mu' bʌ yajñel ti ricojlel, ya' añob ti yotyot ñuc bʌ yumʌlob. \p \v 26 ¿Chuqui tsajni la' q'uele', che' jini? ¿Juntiquil ba tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios? Melelʌch, pero más ñuc jini Juan bajche' yaño' bʌ tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios. \p \v 27 Jini Juan jiñʌch tsa' bʌ ña'tyʌnti ti t'an ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' Dios mi yʌle' cha'an jini ajsubt'an. Mi yʌle': \q1 Mic xiq'ue' majlel cajsubt'an \q1 mu' bʌ i ñaxan chajpʌbeñet a bijlel, \m che'en. Che' ti wʌ ña'tyʌnti Juan ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios. \p \v 28 Mic subeñetla ti pejtyelel jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios mach'an más ñuc bʌ bajche' Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja'. Pero jini mach'ʌ ba'an sajlic i ñuclel mu' bʌ i yumin Dios más ñuc bajche' jini Juan. \p \v 29 Ti pejtyelel quixtyañu yic'ot am bʌ ye'tyel ti ch'ʌm tyojoñel ti yubiyob i t'an Jesús. Ti' ch'ʌmʌyob ja' ti i c'ʌb Juan. Ti' ña'tyʌyob ti' pusic'al tyojʌch bajche' ti' cha'le Dios che' ti subentiyob bajche' yom i cʌyob i mul. \p \v 30 Pero jini fariseojob yic'ot jini ajcʌntisa i cha'an israelob mach'ʌ ba'an ti yʌc'ʌyob i bʌ i ch'ʌm ja' ti i c'ʌb Juan ti' p'ajayob jini yom bʌ i yʌq'ueñob Dios. \p \v 31 Lac Yum ti yʌlʌ: ¿Chuqui yic'ot mi quejel c laje' ili quixtyañujob am bʌ ti ili oraji? ¿Bajche' yilalob? che'en. \p \v 32 Ili quixtyañujob chʌ'ʌch añob bajche' alp'eñalob buchulob ti alas ti parque. Ti oñel mi' subeñob i pi'ʌlob ti alas: Chʌncol lojon c lolon wuse' jalʌl pero ma'ix mi la' cha'len son. Mi lojon c lolon cha'len ch'ʌjyem bʌ c'ay pero ma'ix mi la' cha'len uq'uel, che'ob. \p \v 33 Como ti tyʌli jini Juan mu' bʌ i yʌc' ch'ʌm ja'. Mach'an mi' cabʌl cha'len wen bʌ uch'el. Mach'an mi' jape' vino i ya'lel ts'ujsub. Mi la' lolon wale' an i xibʌjlel. \p \v 34 Che' jini ti tyʌliyon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. Mic cha'len wen bʌ we'el uch'el. Mi la' wʌl xwo'lelon yic'ot cha'an mic niq'ui jape'. I pi'ʌlon ti xʌmbal xmulilob yic'ot xlot bʌ xch'ʌm tyojoñelob che' mi la' wʌle'. Che' ti yʌlʌ Jesús ti subenti fariseojob yic'ot ajcʌntisajob. \p \v 35 Pero Dios mi' tsictisan i ña'tyʌbal ti jini año' bʌ i ña'tyʌbal. \s1 Jesús ti c'oti ti jula' ti yotyot Simón \p \v 36 Juntiquil fariseo bʌ winic ti' pʌyʌ majlel Jesús ti uch'el ti yotyot. Ti majli Jesús. Ya'i ti buchle ti mesa cha'an mi' cha'len uch'el. \p \v 37 Che' jini ti c'oti juntiquil x'ixic tsa' bʌ cha'le mulil yic'ot winic. Chumul jini x'ixic ti jin jach bʌ lum. Che' ñac ti queji i yubin ya'an Jesús ti yotyot fariseo, ti c'oti jini x'ixic je'el. Ti' ch'ʌmʌ majlel jump'ej frasco melel ti wen bʌ tyun alabastro bʌ i c'aba'. But'ul ti yowocña bʌ aceite. \p \v 38 Ti c'oti lʌc'ʌl ti yoc Jesús. Chʌncol ti uq'uel. Ti queji i mul'en i yoc ti ya'lel i wut. Che' jini ti queji i tyʌquisʌben ti tsutsel i jol. Ti' ñupbe i yoc. Ti yulbe i yoc ti jini yowocña bʌ aceite. \p \v 39 Che' ñac ti yilʌ jini fariseo tsa' bʌ i pʌyʌ ochel Jesús ti yotyot ti' pensali: Tsa'ic i xiq'ui i yʌle' Dios jini Jesús tsʌ'ʌch i wʌ ña'tyʌ Jesús majchqui jini x'ixic como mach wen bʌ x'ixic jini, che' ti lolon pensali ti' pusic'al. \p \v 40 Che' jini Jesús ti' sube jini fariseo bʌ winic: Simón, an chʌ bʌ com c subeñet, che'en. Jini fariseo ti' jac'ʌ: Subeñon, Maestro, che'en. \p \v 41 Jesús ti' sube: An cha'tiquil winic año' bʌ i bet ba'an juntiquil mu' bʌ i yʌc' tyaq'uin ti q'uex. Juntiquil an i bet che' bajche' i tyojol mi yʌq'uentyel i tyojol quinientos q'uin toñel. Jini yambʌ an i bet che' bajche' i tyojol mi yʌq'uentyel i tyojol cincuenta q'uin toñel. \p \v 42 Pero cha'an mach ch'ujbi i tyojob ti' yʌpbeyob i bet ti cha'ticlelob. Wale subeyon: ¿Majchqui jini cha'tiquilob mi quejel i más p'untyan jini tsa' bʌ i yʌpbeyob i bet, ma' wʌl? che'en. \p \v 43 Simón ti' jac'ʌ: C'o'ojl jini tsa' bʌ yʌpbenti más on bʌ i bet, che'en. Jesús ti' jac'ʌ: Jiñʌchi, che'en. \p \v 44 Che' jini, che' chʌncol i q'uele' jini x'ixic Jesús ti' sube Simón: ¿Mu' ba a q'uele' ili x'ixiqui? Ti ochiyon ti a wotyot. Mach'an ti a wʌq'ueyon ja' cha'an c poque' loq'uel i ts'ujbejñal coc. Pero ili x'ixic ti' pocbeyon coc ti i ya'lel i wut. Ti' sujcubeyon coc ti i tsutsel i jol. \p \v 45 Mach'an ti a ñupuyon che' bajche' costumbre bʌ saludo mi lac cha'len pero ili x'ixic mach'an ti' cʌyʌ i ñupbeñon coc c'ʌlʌ ti ochiyon ti a wotyot. \p \v 46 Mach'an ti a yulbon aceite tic jol che' bajche' costumbre pero ili x'ixic ti yulbe yowocña bʌ aceite ti coc. \p \v 47 Jin cha'an mic subeñet: Ti cabʌl p'untyaya chʌncol bʌ i cha'len mi tsictiyel tsa'ix cabʌl ñusʌbenti i mul. Pero jini i saj jach bʌ i mul mu' bʌ i ñusʌbentyel, i saj jach mi' cha'len p'untyaya je'el. \p \v 48 Che' jini ti' sube jini x'ixic: Ñusʌbilix a mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 49 Jini pʌybilo' bʌ ti uch'el ya' bʌ buchulob yic'ot Jesús ti queji i subeñob i bʌ: ¿Majchqui jini quixtyañu mu' bʌ i ñusan mulil? Che' ti yʌlʌyob ya' bʌ an yic'ot Jesús. \p \v 50 Pero Jesús ti' sube jini x'ixic: Tsa'ix cotyʌntiyet cha'an ti a ch'ujbiyon. Cucux ti i ñʌch'tyʌlel a pusic'al, che'en. \c 8 \s1 X'ixicob tsa' bʌ i cotyʌyob Jesús \p \v 1 Che' jini Jesús ti ñumi majlel ti cabʌl lum yic'ot saj lum tyac. Ti' subeyob jini wen bʌ t'an cha'an bajche' mi' cha'len yumʌl Dios. Jini doce yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel ti majli yic'otyob. \p \v 2 Ti' tsʌcleyob majlel Jesús je'el cha'tiquil uxtiquil x'ixicob tsa' bʌ lajmisʌntiyob tyʌc'lʌbilo' bʌ ti xiba yic'ot xc'am'an tyac. Ya'an yic'otyob je'el María mu' bʌ i pejcʌntyel ti Magdalena cha'an ch'oyol ti Magdala. Jiñʌch tsa' bʌ loc'sʌbenti siete xibajob. \p \v 3 Ya'an yic'ot Jesús je'el jini Juana i yijñam bʌ Chuza. Jini Chuza an ti' wenta cha'an i q'uel ajtroñelob ya' ti yotyot ñuc bʌ yumʌl Herodes bʌ i c'aba'. Ti' tsʌcle majlel Jesús je'el Susana yic'ot cabʌl yambʌ x'ixicob tsa' bʌ i cotyʌyob Jesús cha'an ti chʌ bʌ yes yom i cha'an Jesús. \s1 Lajoñel cha'an ajp'ujp'ujya pac' \r (Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9) \p \v 4 Cabʌl quixtyañu ti loq'uiyob majlel ti lum tyac cha'an yom i q'uelob Jesús. Che' tsa'ix i much'quiyob i bʌ cabʌl quixtyañu, Jesús ti queji i pejcañob ti lajoñel tyac. Ti' subeyob: \p \v 5 Ti loq'ui majlel juntiquil winic ti p'ujp'ujya pac'. Che' ñac ti' p'ujp'u majlel jini pac' ti yajli ts'itya' ya' ti bij. Ti' pejchic' tyeq'uiyob jini pac' ti bij. Jini xma'tye'mut ti' buc'uyob jini pac'. \p \v 6 Yambʌ ts'itya' ti yajli ti pam xajolel. Che' ñac ti pasi jini pac' ti wa' tyʌqui como mach'an ach' i lumil. \p \v 7 Yambʌ ts'itya' ti p'ajti ti mal ch'ixol. Che' ti coli ti yebali jini tsa' bʌ pasi yic'ot jini pac'. \p \v 8 Pero yambʌ pac' ti yajli ba' wen bʌ lum. Che' ñac ti coli ti yʌc'ʌ wen bʌ i wut. Jujump'ej i bʌc' ti yʌc'ʌ jintyo cien i wut. Che' ti ujti i yʌle' jini lajoñel Jesús ti yʌlʌ ti c'am bʌ t'an: Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalinla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I c'ʌjnibal jini lajoñel tyac \r (Mt. 13.10-17; Mr. 4.10-12) \p \v 9 Che' jini, jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti queji i c'ajtiben i sujmlel jini lajoñel. \p \v 10 Jesús ti' subeyob: Dios ti yʌq'uetla la' ch'ʌm'en isujm jini max tyo bʌ ba'an tsictiyem ti yambʌ ora bajche' mi' cha'len yumʌl Dios. Pero jini mach'ʌ ba'an ochem mij cʌntisañob ti lajoñel tyac cha'an che' mic subeñob che' bajche' ma'ix mi yilañob mi' cha'len. Aunque mi yubiñob c t'an mach'an mi' ch'ʌm'eñob isujm. \s1 I sujmlel jini lajoñel cha'an pac' \r (Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20) \p \v 11 Jiñʌch yom i yʌle' jini lajoñel: Lajalʌch bajche' i t'an Dios jini pac'. \p \v 12 Jini pac' tsa' bʌ p'ajti ti bij jiñʌch che' bajche' mu' bʌ i yubiñob i t'an Dios. Pero mi tyʌlel xiba. Mi' loc'sʌbeñob jini t'an Dios am bʌ ti' pusic'al cha'an mach'an mi' ch'ujbin, cha'an mach'an mi cotyʌntyelob. \p \v 13 Ti lajoñel jini pac' tsa' bʌ p'ajti ti xajolel jiñʌch che' bajche' jini mu' bʌ i yubin i t'an Dios. Mi' wen mulan. Pero mach'an tyam i wi' ti i pusic'al yubil. Mi' poj ch'ujbin pero che' mi yubin wocol mi cha' actyan. \p \v 14 Ti lajoñel jini pac' tsa' bʌ p'ajti ti mal ch'ixol jiñʌch che' bajche' mu' bʌ i yubin i t'an Dios. Mach'ʌ ba'an mi' cʌy i pensalin i cha'an jach bʌ mulawil yic'ot jin jach che' an pejtyelel chʌ bʌ an i cha'an yic'ot chʌ bʌ jach mi' mulan i cha'len. Mi' yebalin jini t'an yubil cha'an mach yʌq'uic i wut. \p \v 15 Pero jini pac' tsa' bʌ p'ajti ti wen bʌ lum, jiñʌch che' bajche' mu' bʌ i wen yubiñob i t'an Dios. Weñʌch i pusic'al. Mi' mulan i ñʌch'tyan jini t'an. Mi' ch'ujbin jini t'an. Xuc'ulob mi yajñel. Jiñʌch mi' wen ac' i wut yubil. \s1 Lajoñel cha'an i pat cas \r (Mr. 4.21-25) \p \v 16 Mach'an majch mi' ts'ʌbe' pat cas cha'an mi' ñup' ti chʌ bʌ yes o cha'an mi yʌc' ti yebal wʌyibʌl. Pero mi' joc'chocon ti chan cha'an mi tsictiyel i c'ʌc'al jini mu' bʌ ochel. \p \v 17 Mach'an chʌ bʌ mucul tyac mi quejel yajñel mach'ʌ ba'an mi quejel i tsictiyel. Mach'an mach bʌ tsictyay. Lu' muc'ʌch i tsictiyel. \p \v 18 Wen xuc'uletla che' mi la' ñʌch'tyan i t'an Dios. Como jini am bʌ i cha'an mi quejel tyo i bej yʌq'uentyel. Pero jini mach'ʌ ba'an i cha'an mu' tyo i chilbentyel mu' bʌ i lolon pensalin i cha'añʌch. Che' ti yʌlʌ Jesús ti lajoñel. \s1 I ña' Jesús yic'ot i yijts'iñob \r (Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35) \p \v 19 Che' jini ti c'oti i ña' Jesús yic'ot i yijts'iñob ya' ba'an Jesús. Pero mach ch'ujbi i lʌq'ue' Jesús como an cabʌl quixtyañu. \p \v 20 An majch ti' sube Jesús: Ya' añob ti pañimil a ña' a wijts'iñob. Yom i q'ueletyob, che'en. \p \v 21 Pero Jesús ti' subeyob: Jini mu' bʌ i yubiñob i t'an Dios, jini mu' bʌ i ch'ujbiben jiñobʌch c ña' yubil, quijts'iñob, yubil, che'en. \s1 Ti' lʌmʌ toñel bʌ ic' ti colem ja' \r (Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41) \p \v 22 Junyaj che' ti ochi ti barco Jesús yic'ot ajcʌnt'añob i cha'an, Jesús ti' subeyob: La' c'axiconla majlel ti junwej ja', che'en. Che' jini ti majliyob. \p \v 23 Che' chʌncolix i c'axelob ti ja' ti wʌyi Jesús. Ti queji wen toñel bʌ ic' ya' ti colem joyol bʌ ja'. Che' jini ti queji i bujt'el jini barco ti ja' jintyo bʌbʌq'uen mi sujp'el ochel ti mal ja'. \p \v 24 Che' jini ti queji i p'ixtisañob Jesús. Ti' subeyob: Maestro, muq'uix quejel lac sujp'el ochel ti mal ja', che'ob. Che' jini Jesús ti tyechi. Ti' tiq'ui jini ic' yic'ot jini wits'law bʌ ja'. Che' jini ti lajmi. Ñoj ñʌch'ʌlix ti cʌyle. \p \v 25 Che' jini Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: ¿Mach'a ba'an mi la' ch'ujbin? Pero wen chʌncolob ti bʌq'uen. Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubiyob. Ti' c'ajtibeyob i bʌ: ¿Majchqui wale jini winic mu' bʌ i ñʌch'tisan jini ic' yic'ot ja'? Mi ch'ujbibentyel i t'an, che'ob. \s1 Jini winic tyʌc'lʌbil ti xiba \r (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20) \p \v 26 Che' jini ti c'otiyob ti' lum Gadara bʌ i c'aba' ya' bʌ an ti junxej colem joyol bʌ ja' Galilea bʌ i c'aba'. An ti tyojel jini ja'. \p \v 27 Che' ñac ti loq'ui ti barco Jesús, ti c'oti juntiquil winic loq'uem bʌ ya' ti lum tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba. Anix cabʌl ora ti tyʌc'lʌnti ti xibajob. Ma'ix mi' xoje' i pislel. Ma'ix mi chumtyʌl ti yotyot. Ya' chumul jachix ti ch'ujnijibʌl. \p \v 28 Che' ñac ti yilʌ Jesús ti' ñocchoco i bʌ ti yebal i yoc Jesús. Jini xiba ti yʌc'ʌ ti c'am bʌ t'an ti oñel. Ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes a wom a wic'otyon Jesús jatyet i Yalobilet bʌ Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i ñuclel? Mic c'ajtibeñet ti wocol t'an cha'an mach a tyʌc'lañon, che'en. \p \v 29 Como chʌ'ʌch ti yʌlʌ cha'an poj ujtyel i suben jini xiba cha'an mi loq'uel ti' pusic'al jini winic. Como cabʌl chucul i cha'an jini xiba. Jini quixtyañujob ti' lolon cʌchʌyob ti i yoc ti' c'ʌb ti cadena cha'an i cʌñʌtyan jini winic. Pero jini cadena tyac ti' tyuc'u. Jini xiba ti' wersa xiq'ui majlel ti puts'el ti tyʌquin bʌ joch lum. \p \v 30 Jesús ti' c'ajtibe: ¿Chuquiyes a c'aba'? che' yic'ot. Jini ti' jac'ʌ: J c'aba' Legión, che'en. Chʌ'ʌch ti' jac'ʌ como yonlelob jini xibajob am bʌ yic'ot jini winic. \p \v 31 Jini xibajob ti' c'ajtibeyob Jesús cha'an mach xijq'uicob ochel ya' ti ch'en mach'ʌ lac tyajben i yebal i cha'an bʌ xibajob. \p \v 32 Ya'an cabʌl chityam chʌncol bʌ ti buc'bal ya' ti wits. Jini xibajob ti' wersa c'ajtibeyob Jesús cha'an i yʌq'uen ochel ti chityam. Jesús tsʌ'ʌch i yʌq'ue cha'an mi yochelob. \p \v 33 Che' jini, jini xibajob ti loq'uiyob ti i pusic'al winic. Ti ochiyob ti chityam. Che' jini, jini chityam ti majliyob ti ajñel jubel ya' ti queptyʌl. Ti' chocoyob ochel i bʌ ti mal colem joyol bʌ ja'. Ya'i ti' jic'tyʌyob ja'. \p \v 34 Che' ñac ti yilʌ jini ajcʌñʌtya chityam chʌ bʌ ti ujti, ti majliyob ti ajñel ti bʌq'uen. Ti yʌlʌyob ñumel ya' ti lum yic'ot ti otyotyel tyac. \p \v 35 Che' jini, jini quixtyañujob ti loq'uiyob majlel i q'uelob chʌ bʌ ti ujti. Che' ñac ti c'otiyob ya' ba'an Jesús ya' ti' tyajayob jini winic loq'uemix bʌ i cha'an jini xibajob ti' pusic'al. Ya' buchul ya' ti yebal i yoc Jesús. Xojolix i pislel. Tyojix i pusic'al. Ti wen quejiyob ti bʌq'uen jini quixtyañujob. \p \v 36 Jini tsa' bʌ yilʌyob ti' cha' subeyob bajche' ti lajmisʌnti che' ñac tyʌc'lʌbil ti xibajob. \p \v 37 Jin cha'an ti pejtyelel quixtyañu ya' bʌ añob ti Gadara ti queji i wersa c'ajtiben Jesús cha'an mi loq'uel majlel Jesús ya' ba'añob. Como wen añob i bʌq'uen. Che' jini Jesús ti ochi ti barco, ti cha' majli. \p \v 38 Jini winic tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba tsa' bʌ lajmisʌnti ti' wersa c'ajtibe Jesús cha'an mi majlel yic'ot. Pero Jesús ti' wersa sube cha'an mi cʌytyʌl. Ti' sube: \p \v 39 Sujtyen ti a wotyot. Yom ma' lu' subeñob chʌ bʌ ñuc tyac ti' cha'lebeyet Dios, che' ti yʌlʌ Jesús. Ti majli jini winic. Che' jini tsʌ'ʌch queji i lu' subeñob ti pejtyelelob bajche' ti cotyʌnti ti Jesús. \s1 I yalobil Jairo yic'ot jini x'ixic tsa' bʌ i tyʌlbe i pislel Jesús \r (Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43) \p \v 40 Che' ñac ti' cha' c'axi tyʌlel Jesús ti junwej colem joyol bʌ ja' tijicña ti yubiyob jini quixtyañujob cha'an ti cha' c'oti Jesús. Como ti pejtyelelob chʌncol i pijtyañob. \p \v 41 Che' jini ti c'oti juntiquil winic Jairo bʌ i c'aba'. An i ye'tyel ya' ti jump'ej templo i cha'an israelob. Ti' nocchoco i bʌ ti yebal yoc Jesús. Ti queji i c'ajtiben Jesús cha'an mi majlel ti yotyot. \p \v 42 Como an cojach bʌ i yixicp'eñal. Doce jabil i cha'an. Yomox sajtyel. Che' chʌncol i majlel Jesús ya' ti i yotyot ti' tsʌcleyob majlel cabʌl quixtyañu. Mux i pets'ob majlel. \p \v 43 Ya'an yic'otyob yonlel quixtyañu juntiquil x'ixic. Anix doce jab i quejel ti loq'uel i ch'ich'el. Mach'an mi lajmel ti loq'uel. Ti lu' jili pejtyelel chʌ bʌ an i cha'an i c'ʌn i tyoje' i ts'ʌcʌntyel ba'an yujilo' bʌ ts'acojel. Pero ma'an ti mejli i lajmisañob. \p \v 44 Ti' lʌc'ʌ Jesús ya' ti pat jini x'ixic. Ti' tyʌlbe i yoc i pislel. Ti jini jach bʌ ora ti wa' lajmi ti loq'uel i ch'ich'el. \p \v 45 Che' jini Jesús ti' c'ajtibe: ¿Majchqui ti' tyʌlʌyon? che'en. Pero ti pejtyelel ti yʌlʌ: Mach'an majch ti' tyʌlʌyet, che'ob. Che' jini Pedro yic'ot i pi'ʌlob ti yʌlʌyob: Maestro, jini quixtyañujob mi' pets'etyob. ¿Chucoch ma' c'ajtin: ¿Majchqui ti tyʌlʌyon? che'et. \p \v 46 Pero Jesús ti yʌlʌ: An majch ti' tyʌlʌyon como cujil isujm tic lajmisʌ juntiquil tic p'ʌtyʌlel, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 47 Che' ñac ti' ña'tyʌ jini x'ixic tsa'ʌch tsictiyi chʌ bʌ ti ujti, tsitsiña ti c'oti ya' ba'an Jesús. Ti' ñocchoco i bʌ ya' ti yebal i yoc Jesús. Ti' lu' subu ti tyojel quixtyañujob chʌ bʌ och ti' tyʌlʌ Jesús yic'ot bajche' ti wa' lajmi ti ora jach. \p \v 48 Che' jini Jesús ti' sube: Calobil, ti lajmiyet cha'an ti a ch'ujbiyon ti a pusic'al. Cucux ti ñʌch'tyʌlel a pusic'al, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 49 Chʌncol tyo ti t'an Jesús che' ñac ti c'oti juntiquil ch'oyol bʌ ya' ti yotyot Jairo jini am bʌ i ye'tyel ti i templo israelob. Ti subenti Jairo: Tsa'ix sajti a walobil. Mach a bej mʌctyʌben q'uin jini Maestro, che'en. \p \v 50 Pero che' ñac ti yubi Jesús jini t'an. Ti' sube: Mach a cha'len bʌq'uen. Jin jach ma' ch'ujbiñon ti a pusic'al. Mi quejel i lajmel a walobil, che' yʌlol Jairo. \p \v 51 Che' ñac ti c'oti Jesús ya' ti i yotyot Jairo jin jach ti yʌq'ueyob ochel Pedro yic'ot Jacobo yic'ot Juan yic'ot i tyat i ña' jini xc'alʌl. \p \v 52 Pejtyelel ya' bʌ añob chʌncolob ti uq'uel. Chʌncol i tyajbeñob i c'aba' xc'alʌl ti uq'uel como sajtyemix. Pero Jesús ti' subeyob: Mach yom mi la' cha'len uq'uel. Mach'an sajtyem ili xc'alʌl. Wʌyʌl jach, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 53 Pero ti' wajleyob Jesús. Como yujilob isujm sajtyemix jini xc'alʌl. \p \v 54 Che' jini Jesús ti' chucbe i c'ʌb jini xc'alʌl. Ti' sube ti c'am bʌ t'an: Xc'alʌl, tyejchenix, che'en. \p \v 55 Ti cha' cuxtiyi jini xc'alʌl. Ti wa' tyejchi. Jesús ti' subeyob cha'an i yʌq'ueñob i yuch'el jini xc'alʌl. \p \v 56 Tyoj bʌc'ñʌjelob i tyat i ña' xc'alʌl. Pero Jesús ti' subeyob cha'an ma'an majch mi' saj subeñob jini tsa' bʌ ujti. \c 9 \s1 Ti' xiq'ui majlel ti subt'an Jesús jini docejob \r (Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13) \p \v 1 Jesús ti' pʌyʌ tyʌlel ti docejlel ajcʌnt'añob i cha'an. Ti yʌq'ueyob i p'ʌtyʌlel cha'an mi' choc tyacob loq'uel chʌ bʌ tyac bʌ xibajob yic'ot cha'an i lajmisan c'am'an tyac. \p \v 2 Ti' xiq'ui i subeñob t'an cha'an bajche' mi' cha'len yumʌl Dios. Ti' subeyob je'el cha'an mi' lajmisañob ajc'am'añob. \p \v 3 Jesús ti' subeyob: Mach yom chʌ bʌ mi la' ch'ʌme' majlel cha'an ya' ti bij, mi ñʌ'tye'ic, mi la' morralic, mi la' wajic, mi la' tyaq'uinic. Mach yom mi la' ch'ʌme' majlel yambʌ la' bujc, che'en. \p \v 4 Ti ba'ic jach bʌ otyot mi la' c'otyel ya' mi la' wʌyel jintyo che' mi la' cha' tyejchel majlel. \p \v 5 Ya' ti jini lum ba' mach yom i yotsañetla, loq'uenla majlel ya' ti jini lum. Chijcunla loq'uel i ts'ubejñal la' woc cha'an mi' ña'tyañob mach wen bajche' mi' cha'leñob. \p \v 6 Ti loq'uiyob majlel jini docejob. Ti ñumiyob majlel ti pejtyel saj lum tyac. Ti' subeyob t'an cha'an laj cotyʌntyel. Ti' lajmisʌyob ajc'am'añob ti pejtyelel lum tyac ba' ti ñumiyob. \s1 Ti tsʌnsʌnti Juan tsa' bʌ yʌc'ʌ ch'ʌm ja' \r (Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29) \p \v 7 Jini yumʌl Herodes bʌ i c'aba' ti yubi chʌ bʌ ti' cha'le Jesús. Mach yujil isujm Herodes chʌ bʌ yom i pensalin cha'an Jesús. Como an tsa' bʌ i yʌlʌyob ti cha' tyejchi loq'uel Juan ba'an sajtyemo' bʌ. \p \v 8 An yaño' bʌ tsa' bʌ i yʌlʌyob cha'an Jesús: Jiñʌch Elías. Tsa'ix cha' tyʌli Elías tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios, che'ob. Yaño' bʌ ti yʌlʌyob: Tsa'ix cha' tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix, che'ob. \p \v 9 Pero Herodes ti yʌlʌ: Joñon ti cʌc'ʌ ti tsepol loq'uel i jol jini Juan. ¿Majchqui che' jini, mu' bʌ i cha'len ñuc tyac bʌ i troñel mi cubin? che'en. Herodes bej yom i q'uele' Jesús. \s1 Jesús ti' we'sʌyob cinco mil winicob \r (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14) \p \v 10 Che' ñac ti cha' c'oti ba'an Jesús jini yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel ti' subeyob Jesús chʌ bʌ tyac ti' cha'leyob. Che' jini Jesús ti' pʌyʌyob majlel ya' ti tyʌquin bʌ joch lum lʌc'ʌl ti lum Betsaida bʌ i c'aba'. \p \v 11 Pero che' ñac ti' ña'tyʌyob quixtyañujob baqui ti majliyob, ti' tsʌcleyob majlel. Jesús ti' pʌyʌyob ba'an. Ti' subeyob t'an cha'an bajche' mi' cha'len yumʌl Dios. Ti' lajmisʌ ajc'am'añob. \p \v 12 Che' iq'uix quejel ti c'oti jini doce yajcʌbil bʌ ajsubt'añob ñumel ba'an Jesús. Ti' subeyob Jesús: Subeñob majlel quixtyañujob cha'an mi majlel ti c'aj oj yic'ot cha'an mi majlel i sʌclan chʌ bʌ mi' c'uxob ya' ti saj lum tyac yic'ot ba' mi' tyajob ti lʌc'ʌl. Como wʌ'i mach'an chʌ bʌ yes an, che'ob. \p \v 13 Pero Jesús ti' subeyob: Jatyetla, yom mi la' wʌq'uen chʌ bʌ mi' c'uxob, che'en. Ti' jac'ʌyob: An jach jo'q'uej lojon c waj yic'ot cha'cojt chʌy. Jin jach mi muq'uic lojon c majlel c mʌmbeñob waj cha'an pejtyelel ili quixtyañujob, che'ob. \p \v 14 Como añʌch che' bajche' cinco mil winicob. Pero Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Subeñob buchtyʌl ti jujunmujch' ti cincuenta tyac, che'en. \p \v 15 Chʌ'ʌch ti' cha'leyob bajche' ti subentiyob. Ti pejtyelel ti buchleyob. \p \v 16 Che' jini Jesús ti' ch'ʌmʌ jini jo'q'uej waj yic'ot jini cha'cojt chʌy. Ti' q'uele letsel ti panchan. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Che' jini ti' xet'e jini waj. Ti yʌq'ueyob jini ajcʌnt'añob i cha'an cha'an mi' lu' pucbeñob ti pejtyelel quixtyañujob. \p \v 17 Ti' lu' c'uxuyob ti pejtyelel. Tsa'ix ñaj'ʌyob. Tsa' tyo i lotyoyob doce chiquib i colobal i xejt'il tyac. \s1 Pedro ti' subu Jesús ti yajcʌbil bʌ i cha'an Dios \r (Mt. 16.13-19; Mr. 8.27-29) \p \v 18 Junyaj che' lʌc'ʌl an ajcʌnt'añob i cha'an che' chʌncol ti oración Jesús ti bajñel, Jesús ti queji i c'ajtibeñob: ¿Majchonqui mi yʌlob quixtyañujob? che'en. \p \v 19 Ti' jac'ʌyob: An jini chʌncol bʌ i yʌlob: Juañet tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja', che'ob. Yaño' bʌ mi yʌlob: Elíaset, che'ob. Yaño' bʌ mi yʌlob jatyet juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix tsa' bʌ cha' tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ, che'ob. Che' ti' jac'ʌyob ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. \p \v 20 Che' jini Jesús ti' c'ajtibeyob: Jixcu jatyetla, ¿majchonqui mi la' wʌle'? che'en. Pedro ti' sube: Jatyet yajcʌbilet bʌ i cha'an Dios mu' bʌ i pejcʌntyel ti Cristo, che'en. \s1 Jesús ti wʌ alʌ mi quejel i sajtyel \r (Mt. 16.20-28; Mr. 8.30―9.1) \p \v 21 Pero Jesús ti' wersa tiq'uiyob cha'an mach'an majch mi' subeñob. \p \v 22 Jesús ti' subeyob: Wersa mi quejel c ñusan wocol Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, che'en. Ti yʌlʌ je'el cha'an wersa mi quejel i mich'q'uejlel cha'an xñoxob año' bʌ i ye'tyel yic'ot ñuco' bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot jini ajcʌntisajob i cha'an oniyix bʌ mandar. Mi quejel i tsʌnsʌntyel pero ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel i tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. \p \v 23 Ti wi'il Jesús ti' subeyob: Mi an majch yom i tsʌcleñon la' i cʌye' mu' bʌ i bajñel mulan i niq'ui cha'len. La' i ñusan wocol ti jujump'ej q'uin cha'an ti caj chʌncol i ch'ujbiñon aunque mi wersa sajtyel. La' i tsʌcleñon majlel. \p \v 24 Como jini yom bʌ i bajñel lolon cʌñʌtyan i bʌ mi quejel i sʌt'e i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel pero jini mu' bʌ i yʌc' i bʌ cha'añon mi quejel i cʌñʌtyʌntyel, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 25 ¿Chutyoqui i c'ʌjnibal i cha'an quixtyañu mi' lolon ganarin pejtyelel am bʌ ti ili mulawil pero mi mach'an ti' tyaja i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? \p \v 26 Mi an majch mi' quisniñon yic'ot che' mi' quisnibeñon ili c t'an, joñon je'el i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quej c quisnin ili quixtyañu ya' bʌ mic tyʌlel ti i ñuclel c Tyat yic'ot ch'ujul bʌ ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan cha'an c cha'len yumʌl. \p \v 27 Mic subeñetla, melel wʌ' añob mach'ʌ ba'an mi quejel i sajtyelob jintyo mi' ñaxan ilañob che' mi' cha'len yumʌl Dios, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti yʌjni Jesús \r (Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8) \p \v 28 Che' tsa'ix ñumi che' bajche' ocho q'uin i yʌlbal pejtyelel jini t'an, ti letsi majlel Jesús ti jump'ej wits cha'an mi' cha'len oración. Ti' pʌyʌ majlel Pedro, Jacobo yic'ot Juan. \p \v 29 Che' chʌncol ti oración Jesús, ti yʌjni i ñi' i wut Jesús ti yilʌyob. Ñoj sʌsʌc i pisil. Lemlaw ti majli. \p \v 30 Che' jini ti tsictiyi cha'tiquil winic. Chʌncolob ti t'an yic'ot Jesús. Jiñʌch Moisés yic'ot Elías jini cha'tiquil. \p \v 31 Ti tsictiyi ti sutyʌlel jini uxtiquilob wen c'otyajax lemlaw. Chʌncolob ti t'an bajche' mi quejel i sajtyel Jesús ya' ti Jerusalén. \p \v 32 Aunque wen yom wʌyel Pedro yic'ot i pi'ʌlob, p'ixilob ti cʌyleyob. Ti yilʌyob lemlaw bʌ i c'ʌc'al Jesús. Ti yilʌ je'el jini cha'tiquil ya' bʌ an yic'ot Jesús. \p \v 33 Che' ñac ñajtix i majlelob ba'an Jesús jini winicob, Pedro ti yʌlʌ: Maestro, wen c'otyajax wʌ' añonla wʌ'wʌ'i. La' c mele' lojon uxp'ej lechi'pat. Jump'ej a cha'an. Jump'ej i cha'an Moisés yic'ot jump'ej i cha'an Elías. Che' ti yʌlʌ Pedro. Pero mach yoque yujil isujm Pedro chʌ bʌ chʌncol i yʌle'. \p \v 34 Che' chʌncol tyo ti t'an Pedro ti wa' tyʌli tyocal tsa' bʌ i mosoyob. Añob i bʌq'uen cha'an añob ti mal tyocal. \p \v 35 Che' jini ti yubiyob ajt'an ya' ti mal tyocal tsa' bʌ i yʌlʌ: Jiñʌch p'untyʌbil bʌ calobil. Ñʌch'tyʌbenla i t'an, che'en. \p \v 36 Che' ñac ti ujti jini ajt'an ti yilʌyob i bajñel jach ya'an Jesús. Ñʌch'ʌl ti cʌyleyob ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Mach'an majch ti' subeyob jini tsa' bʌ i yilʌyob. \s1 Jesús ti' lajmisʌ alob tyʌc'lʌbil bʌ ti xiba \r (Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29) \p \v 37 Ti yijc'ʌlel che' ñac ti jubiyob tyʌlel ti wits cabʌl quixtyañu ti majliyob i tyaje' tyʌlel Jesús. \p \v 38 Che' jini, juntiquil winic ya' bʌ an yic'otyob ti yʌlʌ ti c'am bʌ t'an: Maestro, awocolic q'uelbeñon calobil como cojach bʌ calobil. \p \v 39 Jini xiba mi' chuque'. Mi yʌq'uen i cha'len oñel. Mi yʌq'uen ti jits'cuyel. Mi loq'uel i lojc i ti'. Jini xiba mi' tyʌc'lan. Mach yom i cha' cʌye'. \p \v 40 Tic wersa c'ajtibeyob jini mu' bʌ i cʌmbeñetyob a t'an cha'an mi' choque' loq'uel pero mach'an ti mejli i chocob loq'uel, che' ti yʌlʌ jini winic. \p \v 41 Jesús ti' subeyob jini quixtyañujob ya' bʌ añob: Max tyo ba'an majch wʌ' bʌ an ti mulawil mi' ch'ujbiñon yubil cha'an tyʌlemon ti Dios. Max tyo wen mi' cha'len. ¿Jayp'ej tyoqui q'uin wersa yom wʌ' añon quic'otyetla? ¿Jayp'ej tyoqui q'uin ch'ujbi j cuchbeñetla i tsʌtslel la' pusic'al? Pʌyʌ tyʌlel a walobil wʌ' ba'añon, che'en. \p \v 42 Che' ñac ti' lʌc'ʌ Jesús jini alob, jini xiba ti' choco jubel ti lum. Ti yʌc'ʌ ti cha' jits'cuyel. Pero Jesús ti' tiq'ui jini xiba. Ti' lajmisʌ jini alob. Ti' cha' sube i pʌy i tyat. \s1 Jesús ti cha' queji i yʌle' bajche' mi quejel i tsʌnsʌntyel \r (Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32) \p \v 43 Che' ñac lu' tsijc' che'ob i pusic'al ti pejtyelel cha'an bajche' ti' cha'le lajmisaya Jesús, ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: \p \v 44 Wen ñʌch'tyanla iliyi: Mach yom ñajayic la' cha'an. Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel cʌjq'uel ti i c'ʌb winicob, che'en. \p \v 45 Pero jini ajcʌn'tañob i cha'an mach'an ti' ña'tyʌyob chʌ bʌ chʌncol i yʌle'. Mach'an ti aq'uenti i ña'tyañob. Ti' bʌc'ñʌyob i c'ajtibeñob Jesús chʌ bʌ yes i sujmlel jini tsa' bʌ i yʌlʌ. \s1 ¿Majchqui mi yajñel ti más ñuc? \r (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37) \p \v 46 Che' jini, jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti queji i cʌlʌx pejcañob i bʌ cha'an majchqui más ñuc mi quejel i q'uejlel. \p \v 47 Pero Jesús yujil isujm chʌ bʌ chʌncol i pensaliñob. Che' jini ti' pʌyʌ tyʌlel ti i t'ejl juntiquil alob ya' ba'an. \p \v 48 Jesús ti' subeyob: Jini mu' bʌ i pʌye' ochel alʌ cha'an mi' ña'tyañon chʌncox i pʌyon ochel yubil. Jini mu' bʌ i pʌyon ochel chʌncol i pʌy ochel je'el jini tsa' bʌ i chocoyon tyʌlel, che' ti yʌlʌ Jesús. Jini mu' bʌ i más ju'san i bʌ ti la' tyojlel jiñʌch más am bʌ i ñuclel, che'en. \s1 Jini mach'ʌ ba'an mi' contrajiñonla chʌncox i cotyañonla \r (Mr. 9.38-40) \p \v 49 Juan ti yʌlʌ: Maestro, ti lojon quilʌ juntiquil winic mu' bʌ i choque' loq'uel xibajob. A c'aba' mi' c'ʌn. Ti lojon c tiq'ui como mach'an mi' tsʌcleñonla ti xʌmbal, che' ti yʌlʌ Juan. \p \v 50 Pero Jesús ti' sube: Mach la' tiq'ue'. Jini mach'ʌ ba'an mi' contrajiñonla chʌncox i cotyañonla, che'en. \s1 Jesús ti' tiq'ui Jacobo yic'ot Juan \p \v 51 Che' lʌc'ʌlix i yorojlel che' mi quejel i pʌjyel letsel ti panchan Jesús ti jump'ej jach i pusic'al ti queji i majlel ti Jerusalén. \p \v 52 Jesús ti' choco majlel winicob che' max tyo ti c'oti Jesús ti jump'ej saj lum ya' ti pañimil Samaria bʌ i c'aba' cha'an mi' sajcʌbeñob ba' mi quejel ti jijlel Jesús. \p \v 53 Pero jini año' bʌ ti Samaria mach yom i pʌyob ochel Jesús como tsiquil majlel muc' Jesús ti Jerusalén. \p \v 54 Che' ñac ti' ña'tyʌ Jacobo yic'ot Juan jini ajcʌnt'año' bʌ i cha'an Jesús cha'an mach'an ti' pʌyʌyob ochel Jesús jini año' bʌ ti Samaria ti yʌlʌyob: C Yum, ¿awom ba mic xiq'ue' lojon cha'an mi jubel c'ajc ti chan cha'an mi jilelob che' bajche' ti' cha'le Elías tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix? che'ob. \p \v 55 Che' jini Jesús ti' ch'uj q'ueleyob. Ti' tiq'uiyob. Ti' subeyob: Mach'an mi la' ña'tyan bajche' añetla ti la' pusic'al. \p \v 56 Como Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mach'an ti tyʌliyon cha'an quisan quixtyañujob pero ti tyʌliyon cha'an j cotyañob, che'en. Che' jini ti majliyob ti yambʌ saj lum. \s1 Jini yom bʌ i tsʌclen majlel Jesús \r (Mt. 8.19-22) \p \v 57 Che' chʌncol ti xʌmbal majlel ya' ti bij ya'an juntiquil winic tsa' bʌ i sube Jesús: C Yum, com c tsʌcleñet majlel ba'ic jach ma' majlel, che'en. \p \v 58 Jesús ti' jac'ʌ: An i met xwax. An i c'u' xma'tye'mut. Pero ma'ix c bajñel ajnib ba' mic tyots'tyʌl Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 59 Jesús ti' sube juntiquil yambʌ: Tsʌcleñon majlel, che'en. Pero ti' jac'ʌ: C Yum, la' tyo c ñaxan pijtyan jintyo ba' bʌ ora mic ch'ujñan c tyat, che'en. \p \v 60 Jesús ti' jac'ʌ: La' i ch'ujñan sajtyemo' bʌ jini mach'ʌ ba'an mi' ña'tyañob. Pero cucux ti subt'an. Subu majlel jini t'an cha'an bajche' mi' cha'len yumʌl Dios, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 61 Che' jini yambʌ ti queji i suben Jesús: C Yum, com c tsʌcleñet majlel. Pero la' tyo c ñaxan majlel c sub c bʌ ba'an c pi'ʌlob ti cotyot, che'en. \p \v 62 Pero Jesús ti' sube: Jini mu' bʌ i lolon otsan i c'ʌb ti pic'o' lum cha'an i tyop'e' majlel lum yubil pero ti wi'il mi' cha' bej q'uele' ti i pat ma'ix i c'ʌjnibal cha'an i cha'liben i troñel Dios, che'en. \c 10 \s1 Jesús ti' choco majlel setenta ajsubt'añob \p \v 1 Che' ñac ujtyem i yʌl tyac iliyi lac Yum ti yajcʌ yambʌ setentajob. Ti' xiq'uiyob majlel ti pejtyelel jini lum tyac yic'ot ajchumtyʌl tyac ba' mi quejel i c'otyel Jesús je'el. \p \v 2 Jesús ti' subeyob jini ajcʌnt'añob i cha'an: Melelʌch an cabʌl c'ajbal yubil pero ma'ix cabʌl ajtroñel, che'en. Che' ti yʌlʌ ti lajoñel che' an cabʌl yom bʌ i cotyʌntyel. Pero ma'ix cabʌl ajsubt'añob. Jesús ti yʌlʌ: Jin cha'an c'ajtibenla i Yum c'ajbal cha'an i choque' majlel ajtroñelob ti c'ajbal, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 3 Jesús ti yʌlʌ: Cucucla. Mic choquetla majlel ti subt'an che' bajche' ovejajetla joyol bʌ ti simaron bʌ animal, che'en. \p \v 4 Mach yom mi la' ch'ʌme' majlel mi la' morralic, mi yajnibic la' tyaq'uin, mi yanic bʌ la' zapatos. Mach yom mi junticlec cabʌl jalijel la' wʌq'uen saludo tyac ti bij. \p \v 5 Che' mi la' wochel ti jump'ej otyot mi la' wʌq'uen saludos. Mi la' wʌle': La' tyʌlic i ñʌch'tyʌlel i pusic'al ili añob ti ili otyot, che'etla, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 6 Jesús ti yʌlʌ: Mi ya'an quixtyañu yom bʌ i q'ueletla mi quejel i tyaje' i ñʌch'tyʌlel i pusic'al. Pero mi mach yom i yubin la' t'an ma'ix mi yʌq'uentyel i ñʌch'tyʌlel i pusic'al. \p \v 7 Cʌylenla ya' ti otyot. C'uxula, japʌla chʌ bʌ jach yes mi la' pʌs'entyel. Jini ajtroñel añʌch cha'an i yʌq'uentyel i yuch'el cha'an i tyojol yubil. Mach yom mi la' c'axel ti yambʌ otyot cha'an jijliquetla. \p \v 8 Che' mi la' c'otyel ti jump'ej lum ba' mi' pʌyetla ochel, c'uxula chʌ bʌ mi yʌq'ueñetla. \p \v 9 Lajmisanla jini ajc'am'añob ya' bʌ añob ti jini lum. Subenla: I yorojlelix wale che' yom i cha'len yumʌl Dios wʌ' ba' añetla, che'etla. \p \v 10 Pero mi ti c'otiyetla ti jump'ej lum ba' mach yom i q'ueletla loq'uenla ya' ti calle. Subenla: \p \v 11 Jinic tyo i lumil lojon coc i cha'an ili lum mic chijcun lojon loq'uel cha'an mi la' ña'tyan mach wen bajche' ti la' cha'le. Pero ña'tyanla yomox i cha'len yumʌl Dios wʌ' ba'añetla, che'etla. \p \v 12 Mic subeñetla che' ti yorojlel melojel más wocol mi quejel i yʌjq'uel ti xot'mulil ili quixtyañujob che' bajche' jini año' bʌ ti lum Sodoma bʌ i c'aba', che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini mach'ʌ ba'an ti' ch'ujbiyob \r (Mt. 11.20-24) \p \v 13 P'ump'uñetla ya' añet bʌ la ya' ti lum Corazín bʌ i c'aba'. P'ump'uñetla ya' añet bʌ la ya' ti lum Betsaida bʌ i c'aba' cha'an wocol mi quejel la' wubin. Tsa'ic pʌs'entiyob ti ñoj oniyix ya' bʌ añob ti lum Tiro yic'ot Sidón jini ñuc bʌ c p'ʌtyʌlel tsa' bʌ c cha'le wʌ' ba' añetla tsa'ix i q'uextyʌyob i pusic'al i cʌyob i mul. Tsa'ix i xojoyob i'ic' bʌ pislel. Tsa'ix i mujluyob i bʌ ti tyan cha'an i señʌjlel i ch'ʌjyemlel cha'an i mul, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 14 Pero ti i yorojlel melojel mi quejel la' más aq'uentyel más wocol bʌ xot'mulil bajche' ti' ñusʌyob jini año' bʌ ti Tiro yic'ot Sidón. \p \v 15 Jixcu añet bʌ la ti lum Capernaum bʌ i c'aba' chʌncol la' lolon ña'tyan mi quejel la' q'uejlel ti ñuc c'ʌlʌ ti chan. Mi quejel la' majlel ba' mi majlel i ñusan wocol cha'an ti caj i mul. \p \v 16 Jini mu' bʌ i ñʌch'tyʌbeñetla la' t'an mi ñʌch'tyʌbeñon c t'an je'el. Jini mu' bʌ i p'ajetla, mi' p'ajon je'el. Jini mu' bʌ i p'ajon, mi' p'aje' Dios tsa' bʌ i chocoyon tyʌlel, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti cha' c'oti ba'an Jesús jini setentajob \p \v 17 Tijicñayob ti cha' c'otiyob ba'an Jesús jini setenta ajsubt'añob. Ti yʌlʌyob: C Yum, cha'an ti caj a c'aba' jinic tyo xibajob ti' ch'ujbibeyon lojon c t'an, che'ob. \p \v 18 Jesús ti yʌlʌ: Chʌ'ʌchi. Ti quilʌ bajche' ti yajli Satanás che' bajche' i c'ʌc'al chajc. \p \v 19 Tsa'ix cʌq'ueyetla la' p'ʌtyʌlel cha'an la' pets' tyeq'ue' lucum yic'ot tya' chʌb yic'ot cha'an mi la' jotben i p'ʌtyʌlel laj contra. Mach'an chʌ bʌ mi quejel i tyumbeñetla. \p \v 20 Pero mach jin jach yom c'ajacña la' woj cha'an mi' ch'ujbibeñetla la' t'an jini xibajob pero yom c'ajacña la' woj je'el cha'an ts'ijbubil la' c'aba' ya' ti panchan, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 C'ajacña i yoj Jesús \r (Mt. 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Ti jim bʌ ora wen c'ajacña yoj ti yubi Jesús cha'an ti Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. Ti yʌlʌ: Mic subeñet a ñuclel c Tyat, i yumet panchan yic'ot mulawil como ti a wʌq'ue i ch'ʌm'eñob i sujmlel jini mu' bʌ yajñel bajche' alʌl mach'ʌ ba'an mi' q'uel i bʌ ti ñuc. Pero mach'an ti a wʌq'ue i ch'ʌm'en i sujmlel jini am bʌ cabʌl i ña'tyʌbal i cha'an jach bʌ mulawil yic'ot wen yujilo' bʌ mi' lolon ña'tyañob. Chʌ'ʌch wen, c Tyat, como chʌ'ʌch yom a pusic'al. Che' ti' cha'le oración Jesús. \p \v 22 Jesús ti yʌlʌ: Tsa'ix lu' aq'uentiyon tic wenta tic Tyat pejtyelel chʌ bʌ tyac an. Ma'an majch mi' yoque cʌñon mi i Yalobilon Dios. Jini jach i bajñel Dios mi' yoque cʌñon cha'an i Yalobiloñʌch. Mach'an majch mi' cʌñe' majchqui jini c Tyat, joñon c bajñel jach mij cʌñe' c Tyat yic'ot pejtyelel com bʌ cʌq'uen i cʌñe', che'en. \p \v 23 Che' jini ti' q'uele jini ajcʌnt'añob i cha'an. Che' jini ti bajñel subeyob: C'ajacñayob i yoj jini mu' bʌ yoque ilañob jini mu' bʌ la' wilan. \p \v 24 Como mic subeñetla cabʌl jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios yic'ot yumʌlob ti ñoj oniyix yomob i q'uelob jini chʌncol bʌ la' wilan. Pero mach'an ti yilʌyob. Yom i yubiñob jini chʌncol bʌ la' wubin pero mach'an ti yubiyob. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an jini ch'oyol bʌ ti Samaria \p \v 25 Che' jini juntiquil ajcʌntisa cha'an mandar i cha'an israelob ti majli i pejcan Jesús cha'an i yilpusic'len Jesús. Ti' c'ajtibe: Maestro, ¿chuqui yom mic cha'len cha'an mic tyaje' j cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? che'en. \p \v 26 Jesús ti' jac'ʌ: ¿Bajche' ts'ijbubil ti' mandar Dios? che'en. \p \v 27 Jini ajcʌntisa cha'an i mandar israelob ti' jac'ʌ: P'untyan la' Yum jini la' Dios ti pejtyelel la' pusic'al, yic'ot ti pejtyelel la' ch'ujlel yic'ot ti pejtyelel la' p'ʌtyʌlel yic'ot ti pejtyelel la' ña'tyʌbal. P'untyan la' pi'ʌlob che' lajal bajche' mi la' bajñel p'untyan la' bʌ. Che' ti' jac'ʌ jini ajcʌntisa. \p \v 28 Che' jini Jesús ti' sube: Weñʌch bajche' ti a jac'ʌ. Mi chʌ'ʌch ma' cha'len mi quejel a tyaje' a cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. \p \v 29 Pero jini ajcʌntisa cha'an mandar yom weñʌch mi yubintyel ti Jesús cha'an jini tsa' bʌ i lolon c'ajtibe. Jin cha'an ti' sube Jesús: ¿Majchqui jini c pi'ʌlob? che'en. \p \v 30 Che' jini Jesús ti' sube ti lajoñel: An juntiquil israel bʌ winic tsa' bʌ loq'ui majlel ti Jerusalén cha'an i jubel majlel ti Jericó. Ti chujqui ti ajxujch'ob. Ti' lu' chilbeyob chʌ bʌ an i cha'an. Jinic tyo i pislel ti' chilbeyob. Ti' lowoyob. Ti majliyob jini ajxujch'ob. Yomox sajtyel ti' cʌyʌyob jini winic ya' ti bij. \p \v 31 Che' jini ti queji i ñumel majlel juntiquil cura i cha'an israelob ya' ti bij. Pero che' ñac ti yilʌ jini lojwen bʌ ti ñumi majlel ti junxej bij. \p \v 32 Che' je'el ti ñumi juntiquil levita mu' bʌ i cotyan curajob ti troñel ti i colem templo israelob ti ñoj oniyix. Che' ñac ti c'oti ba'an jini lojwen bʌ ti bij tsa' jach ñumi ti junxej bij je'el. \p \v 33 Pero juntiquil winic ch'oyol ti Samaria ya' majlel je'el ya' ti bij. Che' ñac ti yilʌ jini lojwen bʌ ti' wen p'untyʌ. \p \v 34 Che' jini ti' lʌc'ʌ jini lojwen bʌ. Ti' ts'ʌcʌbe i lojwel tyac ti aceite yic'ot vino. Ti' tyep'e i lojwel tyac. Che' jini ti' c'ʌchchoco. Ti' pʌyʌ majlel ba' mi c'aj i yoj. Ya' ti' cʌñʌtyʌ ya'ya'i. \p \v 35 Ti yijc'ʌlel che' muq'uix quejel i majlel jini winic ch'oyol bʌ ti Samaria ti' loc'sʌ cha'wejch i tyaq'uin. Ti yʌq'ue i yum jini otyot. Ti' sube: Cʌñʌtyʌbeñon ili winic. Mi más yom tyo i tyojol mu' tyo c cha' tyojbeñet che' mic cha' tyʌlel, che'en. \p \v 36 Jesús ti yʌlʌ: ¿Bajche' ma' wʌl, che' jini, majchqui ili uxtiquil tsa' bʌ i pʌsʌ i bʌ ti i pi'ʌl tsa' bʌ tyʌc'lenti ti ajxujch'ob? che' ti' c'ajtibe Jesús. \p \v 37 Jini ajcʌntisa cha'an i mandar cha'an israelob ti yʌlʌ: Jini tsa' bʌ i cha'le p'untyaya, che'en. Che' jini Jesús ti' sube: Cucux, chʌ'ʌch ma' cha'len p'untyaya je'el. Che' ti subenti. \s1 Jesús ti yotyot Marta yic'ot María \p \v 38 Jesús ti bej majli ti bij. Ti c'oti ti jump'ej saj lum. Ya'an juntiquil x'ixic Marta bʌ i c'aba' tsa' bʌ i pʌyʌ ochel ti yotyot. \p \v 39 An i yijts'in Marta, María bʌ i c'aba'. María ti buchle ti yebal yoc Jesús cha'an i ñʌch'tyʌben i t'an. \p \v 40 Pero an cabʌl i pensal Marta cha'an i troñel ti yotyot. Ti tyʌli ba'an Jesús. Ti yʌlʌ: C Yum, ¿mach'a ba'an ma' q'uele' bajche' mi' bajñel cʌyon tic troñel quijts'in? Suben cha'an i cotyañon, che'en. \p \v 41 Pero Jesús ti' jac'ʌ: Marta, an cabʌl a pensal cha'an jach a troñel. \p \v 42 An jach junchajb más c'ʌjnibal bʌ. María ti yajcʌ jini más wen bʌ. Mach'an mi quejel i chilbentyel, che'en. \c 11 \s1 Jesús ti' cha'le cʌntisa cha'an oración \r (Mt. 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Junyajlel che' ujtyel i cha'len oración Jesús juntiquil ajcʌnt'an i cha'an ti' sube: C Yum, cʌntisañon lojon ti oración che' bajche' Juan ti' cʌntisʌ ti oración ajcʌnt'añob i cha'an, che'en. \p \v 2 Jesús ti' subeyob: Che' mi la' pejcan Dios subenla: \q1 C Tyat lojon ya' bʌ añet ti panchan, \q1 la' ch'ujutisʌntiquet. \q1 La' yumintiquet. \q1 La' mejlic chʌ bʌ a wom wʌ' ti mulawil che' bajche' mi mejlel chʌ bʌ a wom ya' ti panchan. \q1 \v 3 Aq'ueñon lojon c waj wale jasʌl bʌ ili q'uin. \q1 \v 4 Ñusʌbeñon lojon c mul como mi lojon c ñusʌben i mul lojon c pi'ʌlob je'el. \q1 Cʌñʌtyañon lojon cha'an mach cac' lojon c pʌyol ti mulil, coloyon lojon ti i p'ʌtyʌlel jini mach bʌ wen. \m Che' ti' cʌntisayob Jesús ti oración. \p \v 5 Jesús ti' subeyob je'el. La' lac poj al: An juntiquil la' pi'ʌl mu' bʌ i c'otyel ti xin ac'bʌlel ti la' wotyot. Mi yʌle': Pi'ʌl, poj aq'ueñon ti q'uex uxq'uej waj. \p \v 6 Como ujtyel i julel ti cotyot cʌñʌl bʌ c pi'ʌl. Pero ma'an chʌ bʌ mi cʌq'uen i c'uxe', che'en. \p \v 7 Mi lac poj al: Jini am bʌ ti mal otyot mi quejel i jaq'ue': Mach com a tyʌc'lañon. Ñup'ulix i ti' cotyot. Wʌyʌl quic'ot calobilob. Mach ch'ujbi c tyejchel cʌq'ueñet, che'en. \p \v 8 Mic subeñetla aunque mach yom tyejchel i yʌq'uen waj cha'an ti caj i pi'ʌlʌch pero muc'ʌch i wersa tyejchel i yʌq'uen cha'an mach i chʌc pejcan. Mi quejel i lu' yʌq'uen bajche' c'amel yom. \p \v 9 Jin cha'an mic subeñetla: Bej c'ajtibenla Dios chʌ bʌ yom la' cha'an. Mi quejel i yʌq'ueñetla. Bej sʌclanla. Mi quejel la' tyaje'. Bej pejcanla Dios. Mi quejel la' jam'entyel. \p \v 10 Como jini mu' bʌ i c'ajtin mi quejel i yʌq'uentyel. Jini mu' bʌ i sʌclan mi quejel i tyaje'. Jini mu' bʌ i pejcan Dios che' bajche' mi i yum otyot mi quejel i jam'entyel. \p \v 11 ¿Am ba juntiquiletla tyatyʌlet bʌ la mu' bʌ quejel la' wʌq'uen la' walobil tyun che' mi i c'ajtin waj? ¿Mu' ba quejel la' wʌq'uen lucum che' mi' c'ajtin chʌy? \p \v 12 ¿O mu' ba la' wʌq'uen la' walobil tya'chʌb mi ti' c'ajti tyumut? \p \v 13 Aunque simaroñetla pero la' wujil la' wʌq'uen la' walobil wen tyac bʌ. Más tyo la' Tyat am bʌ ti panchan más yujil i yʌq'uen Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel jini mu' bʌ i c'ajtin. \s1 Ti' subeyob an i p'ʌtyʌlel xiba yic'ot Jesús \r (Mt. 12.22-30; Mr. 3.19-27) \p \v 14 Jesús ti' choco loq'uel xiba ti juntiquil winic tsa' bʌ yʌc'ʌ ti uma'iyel xiba. Che' ñac tsa'ix chojqui loq'uel jini xiba ti cha' queji ti t'an jini winic. Tyoj bʌc'ñʌjel ti yilʌ jini quixtyañujob. \p \v 15 Pero an jini tsa' bʌ i yʌlʌyob: Ili winic mi' choque' loq'uel xibajob ti' p'ʌtyʌlel jach i yajaw xiba mu' bʌ i pejcʌntyel ti Beelzebú. Che' ti lolon alʌyob jini quixtyañujob. \p \v 16 Yaño' bʌ cha'an yom i yilpusic'len Jesús ti' lolon c'ajtibeyob cha'an mi' pʌse' Jesús i señʌjlel i p'ʌtyʌlel loq'uem ti panchan. \p \v 17 Pero Jesús ti' ña'tyʌ chʌ bʌ chʌncol i pensaliñob ti' pusic'al. Ti' subeyob: Mi ti queji i t'oxob i bʌ año' bʌ ti wenta ba'ic jach bʌ yumʌl mi ti queji i periyaliñob i bʌ mi quej i lajmisʌntyel ye'tyel yumʌl. Mi ti queji i periyaliñob i bʌ año' bʌ ti jump'ej otyot mi' t'oxob i bʌ. \p \v 18 Chʌ'ʌch je'el Satanás mi ti bajñel periyaliyob i bʌ ¿bajche'qui ch'ujbi i yajñel ti p'ʌtyʌl mi la' wʌl? Chʌ'ʌch chʌncol cʌle' cha'an chʌncol la' lolon ale' ti' p'ʌtyʌlel Beelzebú mic choque' loq'uel xibajob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 19 Jesús ti yʌlʌ je'el: Mi ti' p'ʌtyʌlel xiba mic choque' loq'uel xibajob mi la' wʌl, ¿baqui mi' tyaje' i p'ʌtyʌlel la' pi'ʌlob i choque' loq'uel xibajob, mi la' wʌl? Jin cha'an la' pi'ʌlob mi quejel i tsictisan la' ñajʌyel. \p \v 20 Pero cha'an ti' p'ʌtyʌlel Dios mic choque' loq'uel xibajob. Jin cha'an tsiquil chʌncol ti yumintyel Dios wʌ' ba' añetla. \p \v 21 Che' mi' wen cʌñʌtyan i yotyot juntiquil p'ʌtyʌl bʌ am bʌ i julonib mach'an mi tyʌc'lʌbentyel chʌ bʌ an i cha'an. \p \v 22 Pero mi ti tyʌli juntiquil winic más p'ʌtyʌl bʌ mi ti' chucu i yum otyot muc'ʌch i lu' chilben i julonib tyac tsa' bʌ i lolon pensali i c'ʌn i cotyan i bʌ. Mi chilbentyel chʌ bʌ an i cha'an. Mi lu' puque' jini tsa' bʌ i ch'ʌmʌ, che'en. Chʌ'ʌch ti laja Jesús i p'ʌtyʌlel ti' contra Satanás. \p \v 23 Jini mach bʌ yom i q'uelon mi' contrajiñon. Jini mach'ʌ ba'an mi' cha'len troñel quic'ot chʌncol jach i pucxibeñon c troñel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini xibajob tsa' bʌ i cha' c'oti \r (Mt. 12.43-45) \p \v 24 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: Che' mi loq'uel xiba ti' pusic'al quixtyañu mi' cha'len xʌmbal ti tyʌquin lum tyac. Mi' bej sajcan majlel ba' mi' cha' ochel cha'an i c'aje' i yoj. Che' mach'an mi' tyaje' yambʌ yajnib mi' pensalin: Mi quejel c cha' majlel ti cajnib ba' ti loq'uiyon, che'en. \p \v 25 Che' mi cha' c'otyel xiba mi' tyaje' jini quixtyañu ba' ti loq'ui. Che' bajche' wen misubil bʌ otyot i pusic'al. Jocholix. Tyojix an yilal jini quixtyañu. \p \v 26 Che' jini mi majlel jini xiba i pʌye' tyʌlel yambʌ siete xibajob más simaron bʌ. Mi lu' ochel ti chumtyʌl ti' pusic'al jini quixtyañu. Ti wi'il más p'ump'um mi quejel i yajñel jini quixtyañu bajche' ti ñaxan. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \s1 Jini yoque tijicñayo' bʌ \p \v 27 Che' chʌncol tyo i yʌle' tyac ili t'an Jesús ya' ba'an junmujch' quixtyañujob ya'an juntiquil x'ixic tsa' bʌ queji ti c'am bʌ t'an. Ti yʌlʌ: C'ajcaña i yoj jini x'ixic tsa' bʌ i cʌñʌtyʌyet che' max tyo ti ch'ocʌyet yic'ot tsa' bʌ i tsu'sʌyet, che'en. \p \v 28 Jesús ti' sube: Pero más c'ajacñayob i yoj jini mu' bʌ i ñʌch'tyʌbeñob i t'an Dios mu' bʌ i ch'ujbiben i t'an, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini simaron bʌ quixtyañujob ti' c'ajtibeyob i q'uele' i señʌjlel i p'ʌtyʌlel Jesús \r (Mt. 12.38-42; Mr. 8.12) \p \v 29 Ti' much'quiyob i bʌ quixtyañujob ya' ba'an Jesús. Jesús ti queji i pejcañob. Ti' subeyob: Jini quixtyañujob año' bʌ wale tsʌtsob i pusic'al. Mi' lolon c'ajtin i q'uelob i señʌjlel c p'ʌtyʌlel; pero mach'an mi quejel i pʌs'entyel yambʌ seña. Jini jach mi pʌs'entyel seña che' bajche' ti' pʌsʌ Jonás tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios, che'en. \p \v 30 Che' bajche' ti ajni Jonás ti jump'ej seña ba'an jini quixtyañujob año' bʌ ti Nínive ti ñoj oniyix cha'an bajche' ti ujti yic'ot Jonás. Chʌ'ʌch je'el Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob mi quejel cajñel ti jump'ej seña ba'an ili quixtyañujob año' bʌ wale cha'an bajche' mi quejel cujtyel je'el. \p \v 31 Ti yorojlel melojel ti' tyojlel Dios mi quejel i melob i bʌ quixtyañujob año' bʌ wale. Jini x'ixic bʌ yumʌl ya' ti Sur mi quejel i tsictisan añobʌch i mul. Como jini x'ixic ti tyʌli ti wen ñajt bʌ pañimil cha'an i ñʌch'tyan i ña'tyʌbal jini yumʌl Salomón bʌ i c'aba'. Ti' ch'ujbi. Pero más ñucon bajche' Salomón. Pero ma'ix mi' cʌyob i mul quixtyañujob año' bʌ wale. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 32 Jini tsa' bʌ chumleyob ti Nínive mi quejel ti wa'tyʌl ti yorojlel melojel ti' tyojlel Dios che' mi' melob i bʌ quixtyañujob año' bʌ wale iliyi. Mi quejel i subob i mul. Como jini año' bʌ ti Nínive ti' q'uextyʌyob i pensal i cʌyob i mul che' ñac Jonás ti' subeyob i t'an Dios. Ti' ch'ujbibeyob. Pero wʌ' añon más ñucon bajche' Jonás pero ma'ix mi' cʌyob i mul ili quixtyañujob, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I c'ʌc'al lac bʌc'tyal \r (Mt. 5.15; 6.22-23) \p \v 33 Mach'an majch mi' ts'ʌpe' cas cha'an jach i muque' ba' mach tsiquil i c'ʌc'al. Mach'an mi yʌc' ti yebal caja pero mi' joc'chocon ti chan cha'an tsiquil i c'ʌc'al jini mu' bʌ ochel ti otyot. \p \v 34 Jini mu' bʌ i ch'ʌm'en isujm mu' bʌ j cʌntisan chʌ'ʌch an bajche' am bʌ wen bʌ i wut yubil. Weñʌch mi yajñel como weñʌch i wut cha'an i q'uele' i sʌclel. Pero jini mach'ʌ wen i wut mi yajñel ti ic't'ojñal che' bajche' mach'an mi yilan i sʌclel. \p \v 35 Xuc'ulet cha'an a wajñel ti uts a wic'ot Dios como mi mach utset a wic'ot Dios, che' bajche' chʌncol a wajñel ti ic't'ojñal yubil. \p \v 36 Mi chʌncol la' wen ch'ʌm'en isujm jini j cʌntisa mi mach i sajlic i yic'lel la' pusic'al chʌncol la' wajñel ti sʌclel che' bajche' mi chʌncol la' wajñel ti i sʌclel cas, yubil. \s1 Jesús ti' tyaja ti t'an fariseojob yic'ot ajcʌntisajob i cha'an israelob \r (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47) \p \v 37 Che' ñac ti ujti ti t'an Jesús juntiquil israel mu' bʌ i pejcʌntyel ti fariseo cha'an bajche' mi' ch'ujbin, ti' pʌyʌ Jesús ti uch'el ti yotyot. Ti ochi Jesús ti yotyot. Ti buchle ya' ba'an mesa. \p \v 38 Tyoj bʌc'ñʌjel ti yilʌ jini fariseo che' ñac ti yilʌ mach'an ti' ñaxan wen poco i c'ʌb Jesús che' bajche' mi' cha'leñob israelob che' mi quejel i cha'leñob uch'el cha'an ti caj bajche' mi' lolon ch'ujbiñob. \p \v 39 Pero lac Yum ti yʌlʌ: Fariseojet bʌ la mi la' wen poque' i pat vaso yic'ot ch'ejew cha'an ti caj bajche' mi la' lolon ch'ujbin. Pero la' pusic'al but'ul ti mach'ʌ wen tyac cha'an ti caj la' xujch' yic'ot cha'an ti la' simaronlel. \p \v 40 Mach'an mi la' ña'tyan. ¿Mach'a ba'an mi la' ña'tyan jini tsa' i mele i bʌc'tyal quixtyañu ti' mele je'el i pusic'al? \p \v 41 Pero yom mi la' ts'itya' aq'uen p'ump'uño' bʌ ti chʌ bʌ an la' cha'an. Che' jini sʌc cha'añetla pejtyelel chʌ bʌ tyac an. \p \v 42 P'ump'uñetla fariseojet bʌ la che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol. Mi la' aq'uen Dios jujunchajp loq'uem bʌ ti diez jini pimel menta bʌ i c'aba' yic'ot ruda yic'ot yan tyac bʌ pimel. Pero mach'an mi la' cha'len tyoj bʌ melojel. Mach'an mi la' p'untyan Dios. Yom mi la' wʌq'uen jujunchajp loq'uem bʌ ti diez tyac ofrenda pero yom mi la' cha'len chʌ bʌ wen je'el. \p \v 43 P'ump'uñetla fariseojet bʌ la che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol. Mi la' mulan la' yajcan buchlibʌl ba' mi buchtyʌl año' bʌ i ye'tyel cha'an mi' q'ueletla ti ñuc ti templo tyac i cha'an israelob. La' wom mi la' saludalintyel ti calle tyac che' bajche' mi an la' ñuclel. \p \v 44 P'ump'uñetla ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar yic'ot fariseojet bʌ la che' bajche' wocol mi quejel la' ñusan. Cha'chajp la' pensal. Che' jini ma'ix mi' pensalin quixtyañujob bajche' yoque añetla. Chʌ'ʌch añetla bajche' muconibʌl yubil mach'ʌ ba'an tsiquil tyac. Quixtyañujob mi ñumel ti pam como mach'an mi' ña'tyan mi ya'an, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 45 Che' jini juntiquil ajcʌntisa cha'an mandar ti yʌlʌ: Maestro, che' ma' wʌle' che' bajche' jini ma' tyajon lojon ti t'an je'el, che'en. \p \v 46 Pero Jesús ti' sube: P'ump'uñetla ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar je'el che' bajche mi quejel la' ñusan wocol. Como mi la' lolon oc isan jini mandar tsa' bʌ i yʌq'uetla Moisés che' bajche' chʌncol la' wʌq'uen i cuche' ñoj on bʌ i cuch quixtyañu yubil mach'ʌ ch'ujbi i cuche'. Pero la' bajñel mach la' wom la' tyʌle' jini cuchul mi ti la' yal c'ʌbic yubil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 47 P'ump'uñetla che' bajche' mi quej la' ñusan wocol como mi la' lolon melben tyun bʌ i yotyotlel ti pam ba' ti mujqui ch'ujlelʌl cha'an la' c'ajtisan jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios tsa' bʌ i tsʌnsʌyob la' yumob ti ñoj oniyix. \p \v 48 Chʌncol la' wʌc' ti tsictiyel lajal la' pensal la' wic'ot la' yumob ti ñoj oniyix. Como ti' tsʌnsʌyob jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix, jatyetla mi la' lolon melben i yotyot ti' pam ba' ti mujqui ch'ujlelʌl. \p \v 49 Jin cha'an Dios ti i ña'tyʌbal ti yʌlʌ: Mi quejel c choque' majlel jini mu' bʌ c xiq'ue' i yʌle' yic'ot ajsubt'añob ñumel tsa' bʌ c yajcʌ. An mu' bʌ quejel i tsʌnsʌntyel. Yambʌ mi quejel i tyʌc'lʌntyel. Che' ti wʌ alʌ Dios. \p \v 50 Jin cha'an Dios mi yʌq'uen ti i wenta ili quixtyañujob año' bʌ wale iliyi cha'an i xot'e' i mul pejtyelel jini tsa' bʌ xijq'uiyob i yʌle' cha'an Dios tsa' bʌ tsʌnsʌntiyob c'ʌlʌ ti mejli mulawil. \p \v 51 C'ʌlʌ ti tsʌnsʌnti Abel ti ñaxan bʌ ajtsʌnsa c'ʌlʌ ti tsʌnsʌnti Zacarías tsa' bʌ i tsʌnsʌyob ya' ti xiñil jini yajnib ba' ti' puluyob i majtyan Dios yic'ot jini colem templo mi lu' otsʌntyel ti i wenta che' bajche' mi i mulʌch jini quixtyañujob wʌ' bʌ año' wale iliyi cha'an i xot'e'. \p \v 52 P'ump'uñetla ajcʌntisajet bʌ la cha'an mandar. Che' bajche' mi quejel la' ñusan wocol cha'an bajche' ti la' lolon cʌntisʌyob. Ti la' mʌctyʌbeyob jini yom bʌ i ña'tyañob. Jixcu jatyetla la' bajñel mach la' wom la' yoque ch'ʌm'en isujm cha'an la' cotyʌntyel, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 53 Che' ñac Jesús ti yʌlʌ ili t'an tyac jini ajcʌntisa cha'an mandar yic'ot fariseojob ti' wen mich'q'ueleyob Jesús. Ti queji i wen tyʌc'lan Jesús ti cabʌl c'ajtibal tyac. \p \v 54 Ti' wen ñʌch'tyʌyob i t'an cha'an jach yomob i jop'ben i mul Jesús cha'an i t'an. \c 12 \s1 Jesús ti' cha'le cʌntisa ti' contra cha'chajp bʌ i pensal \p \v 1 Che' chʌncol tyo ti t'an Jesús ti queji i much'quiñob i bʌ ti mil tyac quixtyañujob jintyo mux i pepets tyec'ob i yocob. Jesús ti queji i ñaxan suben jini ajcʌnt'añob i cha'an: Wen cʌñʌtyan la' bʌ cha'an i cha'chajplel bʌ i pensal jini fariseojob mu' bʌ i lolon pʌs i bʌ ti wen pero mach weñobic. Jiñʌch che' bajche' levadura mu' bʌ i yʌq'uen i wos i bʌ caxlan waj. \p \v 2 Como ma'ix chʌ bʌ mucul bʌ wale iliyi mach'ʌ ba'an mi quejel i tsictiyel. Mach'an chʌ bʌ mucul mach'ʌ ba'an mi quejel i lu' ña'tyʌntyel. \p \v 3 Jin cha'an pejtyelel tsa' bʌ la' subu ti mucul mi quejel i jamʌl sujbel che' bajche' mi ti q'uinil. Jini tsa' bʌ la' mucu subu la' bʌ che' ñup'ul i ti' otyot yubil mi quejel i jamʌl sujbel ti pejtyelel otyot tyac che' bajche' mi ti pam otyotyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini yom bʌ bʌc'ñʌntyel \r (Mt. 10.28-31) \p \v 4 Mic subeñetla p'untyʌbilet bʌ c pi'ʌlob. Mach yom la' lolon bʌc'ñan jini mu' bʌ i tsʌnsañetla pero ma'ix chʌ bʌ ch'ujbi i más tyumbeñetla. \p \v 5 Pero mic subeñetla jini yom bʌ la' bʌc'ñan. Bʌc'ñanla am bʌ i p'ʌtyʌlel i yʌq'uetla ti sajtyel. Pero añʌch i p'ʌtyʌlel je'el i choque' majlel quixtyañu ti xot'e' mulil ti c'ajc. Jiñʌch jini yom bʌ mi la' bʌc'ñan. \p \v 6 ¿Mach'a ba'an mi chojñel jo'cojt saj xma'tye'mut ti cha'wejch tyaq'uin? Pero ma'an mi ñajʌyel i cha'an Dios mi juncojtic. \p \v 7 Como jinic tyo tsijquil i cha'an Dios jujunt'ujm i tsutsel la col. Mach yom la' cha'len bʌq'uen che' jini. Como más an la' c'ʌjnibal bajche' cabʌl saj xma'tye'mut. \s1 Jini mu' bʌ i tsictisʌben Cristo ti' tyojlel quixtyañujob \r (Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 Che' je'el mic subeñetla: Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob mi quejel c tsictisan ti' tyojlel ajtroñel i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan mij cʌñe' pejtyelelob mu' bʌ i tsictisan ti' tyojlel quixtyañujob mi chʌncol i ch'ujbiñon. \p \v 9 Pero jini mu' bʌ i yʌl ti' tyojlel quixtyañujob cha'an mach i cʌñon, joñon je'el mi quejel cʌle' ti' tyojlel ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan mach'an mij cʌñe'. \p \v 10 Ch'ujbi i ñusʌbentyel i mul majchical jach mi' cha'len t'an tij contra Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. Pero mach ñusʌnti i mul jini mu' bʌ i cha'len mach'ʌ wen bʌ t'an ti' contra Ch'ujul bʌ i Ch'ujlel Dios. \p \v 11 Che' mi quejel i pʌyetla majlel ti melojel ti templo i cha'an bʌ israelob mi ti tyojlel juez o mi ba'an am bʌ ye'tyel mach yom mi la' pensalin bajche' mi quejel la' jaq'ue' mi chʌ bʌ mi quejel la' wʌle'. \p \v 12 Como jini Ch'ujul bʌ i Chujlel Dios mi quejel i cʌntisañetla chʌ bʌ mi quejel la' wʌle' che' mi c'otyel i yorojlel la' cha'len t'an. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \s1 Bʌq'uentic che' an cabʌl chʌ bʌ an lac cha'an \p \v 13 Juntiquil ya' bʌ an ti' t'ejl Jesús ti' sube: Maestro, suben cʌscun cha'an mi' t'oxbeñon jini tsa' bʌ i cʌybon lojon c tyat. \p \v 14 Pero Jesús ti' sube: Pero ubin ma'ix que'tyel cha'an c t'oxbeñet chʌ bʌ an la' cha'an. \p \v 15 Ti yʌlʌ je'el: Bej q'uele la' bʌ cha'an mach'an mi la' mich'q'uel chʌ bʌ an i cha'an la' pi'ʌl. Como mach'an cuxul quixtyañu cha'an ti cabʌl chʌ bʌ an i cha'an, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 16 Che' jini Jesús ti' subeyob ili lajoñel: An juntiquil winic am bʌ cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. Pejtyelel chʌ bʌ yes ti' pʌc'ʌ, ti wen yʌc'ʌ i wut. \p \v 17 Che' jini, jini winic ti queji i bajñel pensalin: ¿Chuqui mi quejel c cha'len? Mach jasʌl i yajnib ba' mic lotye' i wut c pʌc'ʌb, che'en. \p \v 18 Ti' pensali: Cujil chʌ bʌ mi quejel c cha'len. Mi quejel cheje' jubel i yajnib chʌ bʌ an c cha'an. Mi quejel c mele' más colem bʌ. Ya'i mi quejel c lu' lotye' i wut c pʌc'ʌb tyac yic'ot pejtyelel chʌ bʌ yes an c cha'an, che'en. \p \v 19 Che' jini, mi quejel i bajñel pensalin: An cabʌl chʌ bʌ lotyol c cha'an wale iliyi. Jasʌl cha'an j c'ʌn cabʌl jabil. Mi quejel c wen c'aj coj. Mi quejel c wen cha'len uch'el. Mi quejel c wen tijicnisan c bʌ. Che' ti' bajñel pensali ti' pusic'al jini winic. \p \v 20 Pero Dios ti' sube jini winic: Pero ubin. Mach'an ma' ña'tyan. Wale iliyi bʌ ac'bʌlel mi quejel a sajtyel. Ixcu tsa' bʌ a lotyo, ¿majchqui i cha'an mi quejel i majlel? Che' ti' sube Dios. \p \v 21 Chʌ'ʌch mi yujtyel mu' bʌ i niq'ui lotye' cha'an bʌ i bajñel cha'an. Pero p'ump'unjax ti' tyojlel Dios como mach'an mi' pensalin chʌ bʌ mi' mulan Dios. Chʌ'ʌch ti' cha'le lajoñel Jesús. \s1 Dios mi' cʌñʌtyan i cha'año' bʌ \r (Mt. 6.25-34) \p \v 22 Ti wi'il Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Mic subeñetla mach yom mi la' lolon cabʌl pensalin chʌ bʌ mi quejel la' c'uxe' cha'an bej cuxul mi la' wajñel. Mach yom mi la' lolon cabʌl pensalin la' pislel mu' bʌ quejel la' xoje'. \p \v 23 Dios ti yʌq'ueyetla cha'an cuxul mi la' wajñel. ¿Mach'a ba'an mi yʌq'uetla i bʌl la' ñʌc' mi la' wʌl je'el? Dios ti yʌq'ueyetla la' bʌc'tyal, ¿mach'a ba'an mi quejel i yʌq'ueñetla la' pislel je'el, mi la' wʌl? \p \v 24 Ña'tyanla jini xma'tye'mut bajche' an. Mach'an mi' cha'len pac'. Mach'an mi' cha'len c'ajbal. Ma'ix i yotyotlel ba' mi lotye' i buc'bal. Pero Dios mi' bej aq'uen i buc'bal. Más an tyo la' c'ʌjnibal bajche' jini xma'tye'mut. \p \v 25 ¿An ba majch ya' ba' añetla mu' bʌ i colel i xinil metro cha'an ti caj cabʌl pensal mi la' wʌl? \p \v 26 Mi mach ch'ujbi la' bej colel xinil metro cha'an ti cabʌl pensal, ¿chucoch mi la' lolon cha'len cabʌl pensal cha'an yan tyac bʌ? \p \v 27 Ña'tyanla bajche' mi colel jini nich' pimel tyac. Mach an mi' cha'len troñel. Mach'an mi' jale' i pislel. Pero mic subeñetla mi jinic jini yumʌl Salomón am bʌ cabʌl i ricojlel ma'ix ñoj c'otyajax i pislel bajche' i c'otyajlel jini nich' pimel. \p \v 28 Como Dios mi yʌq'uen i c'otyajlel jini pimel mu' bʌ ti colel wale iliyi pero ijc'ʌl jach mi' pulelob ti yajnib c'ajc. Más mi' pensaliñetla Dios bajche' jini pimel. Pero ts'itya' jach mi la' ch'ujbin Dios che' an tyo cabʌl la' pensal. \p \v 29 Jin cha'an mach yom mi la' lolon cabʌl pensalin bajche' mi quejel la' tyaje' chʌ bʌ mi quejel la' c'uxe' chʌ bʌ mi quejel la' jape'. \p \v 30 Como jini quixtyañu i cha'an jach mulawil mi' lolon cabʌl niq'ui pensalin che' bajche' jini. Pero jatyetla añʌch la' Tyat ti panchan mu' bʌ i lu' ña'tyan chʌ bʌ yom la' cha'an. \p \v 31 Más i c'ʌjnibal mi la' pensalin chʌ bʌ yom Dios. Che' jini mi quejel la' wʌq'uentyel pejtyelel chʌ bʌ tyac yom cha'añetla. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Cabʌl chʌ bʌ an lac cha'an ti panchan \r (Mt. 6.19-21) \p \v 32 C ovejajet bʌ la mach yom mi la' lolon cha'len bʌq'uen. Ma'ix cabʌletla pero Dios mi yʌq'ueñetla la' ajñel la' wic'ot ba' mi quej i cha'len yumʌl cha'an chʌ'ʌch mi mulan i cha'len Dios. \p \v 33 Choñola chʌ bʌ yes an la' cha'an, cha'an la' cotyan mach'ʌ ba'an i cha'añob. Che' jini chʌncol la' chajpan i yajnib chʌ bʌ an la' cha'an mach'ʌ ba'an mi tsuculiyel. Añʌch la' ricojlel yubil mach'ʌ yujil jilel ti panchan ba' mach och ajxujch' i xujch'ibeñetla la' cha'an. Mach'an mi yochel animal mu' bʌ i jisan chʌ bʌ yes lotyol ya'i. \p \v 34 Jini la' cha'an mu' bʌ la' más q'uele' ti ñuc jiñʌch mu' bʌ la' bej pensalin. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Yom chajpʌbilonla \p \v 35 Jesús ti' bej cha'le t'an. Ti yʌlʌ: Yom chajpʌbiletla yic'ot yom ts'ʌbʌl la' cas, yubil. \p \v 36 Yom añetla che' bajche' ajtroñelob chʌncol bʌ i wen pijtyan cha'an i julel i yum tsa' bʌ maji ti q'uiñejel cha'an ñujpuñel cha'an i wa' jamben i ti' otyot che' mi c'otyel che' mi' sub i bʌ. \p \v 37 C'ajacña i yoj jini ajtroñelob che' p'ixil tyo mi c'otyel i yum. Mic subeñetla melelʌch jini i yum mi quejel i chajpan i bʌ cha'an i cha'len troñel. Mi quejel i subeñob buchtyʌl jini ajtroñelob cha'an i yʌq'ueñob i cha'len uch'el. \p \v 38 Aunque mi c'otyel ti xin ac'bʌlel mi ti sʌc'an pero c'ajacña i yoj jini ajtroñelob mi ti tyajle che' bej p'ixil tyo i pijtyan i yum. \p \v 39 Ña'tyanla jini. Mi ti pensali i yum jump'ej otyot bajche' ora mi quejel i c'otyel ajxujch' bej p'ixil c'ʌlʌ mi c'otyel ajxujch'. Mach'an mi yʌc' ochel i xujch'iben majlel chʌ bʌ yes an i cha'an. Che' ti yʌlʌ Jesús ti lajoñel. \p \v 40 Yom bej chajpʌbiletla je'el como mi quejel c tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob che' mach'an mi la' pensalin la' pijtyañon. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini xuc'ul bʌ ajtroñel yic'ot mach bʌ xuc'ulic \r (Mt. 24.45-51) \p \v 41 Che' jini Pedro ti' c'ajtibe Jesús: C Yum, ¿tsa' ba a wʌlʌ jini lajoñel cha'añon jach lojon o cha'an ti pejtyelel quixtyañujob? che'en. \p \v 42 Lac Yum ti' sube: ¿Majchqui jini xuc'ul bʌ ajcʌñʌtyaya troñelob mu' bʌ i ña'tyan bajche' mi' cha'len i troñel i yum? I yum mi' cʌye' ti i wenta pejtyelel am bʌ ti yotyot cha'an i lu' aq'ueñob i yuch'el ti i yorojlel. \p \v 43 C'ajacña i yoj jini ajcʌñʌtyaya troñel che' mi quejel i c'otyel i yum i q'uele' ts'ʌcʌl chʌncol i cha'len jini tsa' bʌ subenti i cha'len. \p \v 44 Melel mic subeñetla: I yum mi quejel i yotsan ti' wenta jini xuc'ul bʌ ajcʌñʌtyaya troñel ti pejtyelel chʌ bʌ yes an i cha'an. \p \v 45 Pero mi ti' lolon pensali jini ajcʌñʌtyaya troñel max tyo ba'an mi quejel i wa' c'otyel i yum mi quejel i tyech i jats' yic'ot i niq'ui suben yambʌ ajtroñelob yic'ot x'ixicob. Mi quejel i wen bajñel cha'len uch'el. Mi quejel ti q'uixnijel. \p \v 46 Che' jini i yum mi quejel i cha' c'otyel che' mach'an mi' saj pensalin i pijtyan i yum. Más tsʌts mi quejel i yʌq'uen i xot'e' i mul. Mi quejel i yʌq'uen i yajñel yic'ot jini mach'ʌ ba'an mi' ch'ujbiñob. \p \v 47 Más mi quejel i yʌq'uentyel i xot'e' i mul jini ajtroñel yujil bʌ isujm chʌ bʌ yom i yum pero mach'an ti' chajpʌbe. Mach'an ti' ch'ujbibe i t'an. Wen cabʌl mi quejel i yʌc'bentyel. \p \v 48 Pero jini ajtroñel mach'ʌ yujil isujm chʌ bʌ yom i yum aunque mach wen mi' cha'len pero ma'ix wen cabʌl mi quejel i yʌc'bentyel. Jini cabʌl bʌ chʌ bʌ mi yʌq'uentyel ti i wenta, cabʌl chʌ bʌ an ti i wenta cha'an mi' c'ʌñe' ti wen. Jini cabʌl bʌ chʌ bʌ mi poj aq'uentyel cha'an mi' cʌñʌtyan más an ti' wenta cha'an mi' cʌñʌtyan ti wen. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \s1 Mi' t'oxob i bʌ quixtyañu cha'an ti caj Jesús \r (Mt. 10.34-36) \p \v 49 Jesús ti yʌlʌ: Ti tyʌliyon cha'an tij caj mi quejel i ñusan wocol che' bajche' mi ti ts'ʌbʌ c'ajc yubil wʌ' ti mulawil. Comʌch muq'uiquix i wa' lejmel, che'en. \p \v 50 Ti yʌlʌ je'el: Ñoj wocol mi quejel c ñusan. Chʌ'ʌch mi quejel c ñusan c'ʌlʌ jintyo mi yujtyel, che'en. \p \v 51 ¿Mu' ba la' lolon ña'tyan ti tyʌliyon cha'an mi yajñelob ti ñʌch'ʌl jini wʌ' bʌ añob ti mulawil? Mach'an. Ti tyʌliyon cha'an mi' t'oxob i bʌ quixtyañujob. \p \v 52 Como wale iliyi mi quejel i t'oxob i bʌ quixtyañu ti jump'ej otyot. Mi an jo'tiquil ti jump'ej otyot, uxtiquil mi' contrajin cha'tiquil yic'ot cha'tiquil mi' contrajin uxtiquil. \p \v 53 Tyatyʌl mi quejel i contrajin alo' bʌ i yalobil. I yalobil mi quejel i contrajin i tyat. I ña' mi' contrajin i yixic'al. I yixic'al mi' contrajin i ña'. I nij'aña' mi' contrajin i yʌ'lib. I yʌ'lib mi' contrajin i nij'aña'. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I señʌjlel tyac bajche' mi quejel i yujtyel \r (Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13) \p \v 54 Jesús ti' sube quixtyañujob je'el: Che' mi la' wilan mi tyejchel tyʌlel tyocal ba' mi p'ʌjquel q'uin mi la' wʌl: Tyalix ja'al, che'etla. Chʌ'ʌch mi yujtyel che' bajche' mi la' ña'tyan. \p \v 55 Che' mi tyʌlel ic' ti sur mi quejel ticwal, che'etla. Chʌ'ʌch mi yujtyel bajche' mi la' wʌle'. \p \v 56 Cha'chajp la' pensal. Mi la' ña'tyan che' mi quejel ja'al yic'ot ticwal pero mach'an mi la' ña'tyan chʌ bʌ yes mi quejel i yujtyel wʌ' ti mulawil aunque mi la' q'uel seña tyac. \s1 Jop'ox a wajñel ti ñʌch'ʌl yic'ot a contra \r (Mt. 5.25-26) \p \v 57 ¿Chucoch mach'an mi la' bajñel ña'tyan chʌ bʌ yom mi la' cha'len? \p \v 58 Mi an majch mi quejel i pʌyet cha'an ma' majlel ba'an am bʌ ye'tyel jop'ox a lajmisan periyal che' max tyo ti c'otiyetla ba'an am bʌ ye'tyel cha'an mach'an mi' wersa bej pʌyet majlel ti melojel. Como mi ti c'otiyet ba'an am bʌ i ye'tyel mi quejel i yʌq'ueñet ti' wenta policía. Jini policía mi yotsañet ti cʌchol. \p \v 59 Mic subeñet ma'ix mi quejel a cha' loq'uel jintyo tsa'ix a lu' ts'ʌctisʌ a tyoj a mul, che' ti yʌlʌ Jesús. \c 13 \s1 Yom mi' q'uexob i pensal i cʌyob i mul \p \v 1 Ti jim bʌ ora ti c'oti cha'tiquil uxtiquil ya' ba'an Jesús. Ti' subeyob Jesús bajche' jini yumʌl Pilato bʌ i c'aba' ti yʌc'ʌ ti tsʌnsʌntyel winicob ya' ti pañimil Galilea bʌ i c'aba'. Pilato ti yʌc'ʌ ti xʌc'tyuntyel i ch'ich'el jini quixtyañujob yic'ot i ch'ich'el animal tyac tsa' bʌ i tsʌnsʌyob cha'an i majtyan Dios. \p \v 2 Jesús ti' subeyob: ¿Chʌncol ba la' lolon pensalin chʌ'ʌch ti' tyʌc'lʌntiyob jini winicob loq'uem bʌ ti Galilea cha'an más an i mul bajche' yaño' bʌ ti lumal? \p \v 3 Mic subeñetla: Mach che'iqui pero mi mach'an mi la' q'uextyan la' pensal la' cʌye' la' mul mi quejel la' jilel je'el, che'en. \p \v 4 ¿O mu' ba la' lolon pensalin más añob i mul jini dieciocho tsa' bʌ jiliyob che' ñac ti yajli jini chan bʌ ts'ajc ya' ti Siloé bajche' jini yaño' bʌ chumulo' bʌ ti Jerusalén? \p \v 5 Mic subeñetla: Mach che'iqui. Mi mach'an mi la' q'uextyan la' pensal la' cʌye' la' mul, ti pejtyeleletla mi quejel la' jilel je'el, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Cha'an higuera bʌ tye' mach'ʌ ba'an i wut \p \v 6 Jesús ti' subeyob ili lajoñel: An juntiquil winic am bʌ i higuera tye' tsa' bʌ i pʌc'ʌ ya' ti i lum. Ti majli i q'uel mi an i wut. Pero mach'an ti' tyajbe i wut. \p \v 7 Che' jini ti' sube jini ajtroñel i cha'an chʌncol bʌ i cʌñʌtyʌben i lum. Q'uele awilan uxp'ej jab chʌncol c bebebijin. Pero mach'an mic saj tyajben i wut. Seq'ue, ¿chucoch tyo mi' bej lolon mʌctyan lum? che'en. \p \v 8 Pero jini ajtroñel i cha'an ti' sube: C yum, la' tyo colic jump'ej tyo jab. Mu' tyo c wen joy picben i yebal. Mi quejel cotsan i tya' alʌq'uil cha'an i yʌc' i wut. \p \v 9 C'o'ojl mu' tyo quejel i yʌc' i wut, che' jini. Pero mi mach'an mi yʌc' i wut mu' tyo c seq'ue' jubel, che' ti yʌlʌ jini ajtroñel. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil cotcotña bʌ x'ixic che' ti q'uinilel c'aj oj \p \v 10 Ti jump'ej i q'uinilel c'aj oj Jesús ti' cha'le cʌntisa ti i templo israelob. \p \v 11 Ya'an juntiquil x'ixic. Anix bʌ dieciocho jabil i quejel ti c'am'an. Tyʌc'lʌbil ti xiba. Xiba ti yʌc'ʌ ti cotcot xʌmbal. Mach ch'ujbi i saj tyoj isan i bʌ jini x'ixic. \p \v 12 Che' ñac Jesús ti yilʌ, ti' pʌyʌ tyʌlel. Ti' sube: X'ixic, lajmeñetix ti a c'am'an, che'en. \p \v 13 Che' jini Jesús ti yʌc'ʌ i c'ʌb ti jini x'ixic. Ti jim bʌ ora ti' wa' tyoj isʌ i bʌ. Ti queji i suben i ñuclel Dios. \p \v 14 Pero i yum i templo israelob ti mich'ʌ como Jesús ti' lajmisʌ ti q'uinilel c'aj oj. Ti' sube quixtyañujob: An wʌcp'ej q'uin cha'an lac cha'len troñel. Yom la' tyʌlel ti joch q'uin tyac cha'an mi la' lajmel. Mach yom ti i q'uinilel c'aj oj, che'en. \p \v 15 Che' jini lac Yum ti' jac'be: Cha'chajp la' pensal. ¿An ba majch mach'ʌ ba'an mi tile' i tyat wacax o mi i burro cha'an i yʌq'uen ja' che' ti q'uinilel c'aj oj? \p \v 16 Jixcu ili x'ixic i jiñʌjlel bʌ Abraham cʌchʌl yubil ti i p'ʌtyʌlel xiba jini Satanás c'ʌlʌ dieciocho jabil. ¿Mach ba yom mic tique' yubil che' ti yorojlel c'aj oj ma' wʌl? Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 17 Che' ñac ti yʌlʌ Jesús jini, pejtyelel i contrajob quisintic ti yubiyob. Pero ti pejtyelel yambʌ quixtyañujob c'ajacña i yoj ti yubiyob che' ñac ti yilʌ chʌ bʌ ñuc tyac ti' cha'le Jesús. \s1 Lajoñel cha'an i bʌc' mostaza \r (Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32) \p \v 18 Che' jini, Jesús ti yʌlʌ: ¿Bajche' yilal i yumintyel Dios? ¿Bajche' ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios? che'en. \p \v 19 Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios bajche' i bʌc' mostaza tsa' bʌ i p'ujp'u juntiquil winic ti i lum. Colem mi colel jintyo chanix bajche' juntyejc tye' yubil. Ya' mi' mel i c'u' xma'tye'mut ya' ti' c'ʌb tyac. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \s1 Lajoñel cha'an levadura \r (Mt. 13.33) \p \v 20 Jesús ti yʌlʌ je'el: ¿Chuquiyes yic'ot mic laje' i yumintyel Dios? che'en. \p \v 21 Ch'ujbi lac laje' i yumintyel Dios bajche' levadura mu' bʌ i yʌq'uen i wos i bʌ caxlan waj mu' bʌ i xʌc'tyun juntiquil x'ixic ti uxp'is harina mu' bʌ i c'ʌñob i mel caxlan waj. Jini mi yʌc' i lu' wose' i bʌ caxlan waj, che'en. \s1 Jini saj jach bʌ i ti' otyot yubil \r (Mt. 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Jesús ti bej majli cha'an mi c'otyel ti Jerusalén. Ti' cha'le cʌntisa ya' ti lum tyac yic'ot saj xchumtyʌl tyac ba' ti ñumi majlel. \p \v 23 An majch ti' c'ajtibe Jesús: C Yum, ¿cha'tiquil uxtiquil jach ba mu' bʌ quejel i cotyʌntyel? che'en. Jesús ti' jac'be: \p \v 24 Jop'ox la' wochel ti jini saj bʌ i ti' otyot yubil como mic subeñetla cabʌl yom ochel ti tyal tyo bʌ ora pero mach ch'ujbi. \p \v 25 Che' mi tyejchel i yum otyot mi quej i ñupe' i ti' otyot. Jatyetla añet bʌ la ti pañimil mi quej la' jats'e' i ti' otyot. Mi quej la' wʌle': C Yum, jambeñon lojon i ti' a wotyot. Pero mi quej la' subentyel: Mach cujil isujm baqui ch'oyoletla jatyetla, che'en. \p \v 26 Che' jini mi quejel la' wʌle': Tic cha'le lojon uch'el a wic'ot. Ti a cʌntisʌyon lojon ti bij tyac. Che' mi quejel la' wʌle', \p \v 27 pero jini mi quejel i jac'beñetla: Tsa'ix cʌlʌ mach j cʌñʌ baqui ch'oyoletla. Loq'uenixla pejtyeletla mach'ʌ wen ti la' cha'le. Che' mi quejel i jaq'ue'. \p \v 28 Ya'i mi quejel la' cha'len uq'uel yic'ot tsʌts mi quejel la' c'uxe' la' wej che' mi la' q'uele' ya' ba' mi' cha'len yumʌl Dios ya'an Abraham, Isaac, Jacob yic'ot ti pejtyelel jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios. Pero jatyetla mach'an ti otsʌntiyetla. \p \v 29 Como mi quejel i c'otyel quixtyañujob ch'oyolo' bʌ ti paso' q'uin yic'ot ba' mi p'ʌjquel q'uin yic'ot ti norte yic'ot ti sur. Mi quejel i buchtyʌl ti uch'el ya' ba' mi' cha'len yumʌl Dios. \p \v 30 Che' jini an jini mu' bʌ i q'uejlel ti mach'ʌ ñuc wale iliyi mi quejel i q'uejlel ti ñuc yic'ot an jini mu' bʌ i q'uejlel ti ñuc wale mi quejel i q'uejlel ti mach'ʌ ñuc ba' mi' cha'len yumʌl Dios. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 Jesús ti' cha'le uq'uel ya' ti t'ejl Jerusalén \r (Mt. 23.37-39) \p \v 31 Ti jim bʌ q'uin ti c'oti cha'tiquil uxtiquil israelob mu' bʌ i pejcʌntyel ti fariseojob cha'an ti caj bajche' mi' ch'ujbin. Ti' subeyob Jesús: Loq'uen wʌ'wʌ'i como Herodes yom i tsʌnsañet, che'ob. \p \v 32 Pero Jesús ti' jac'beyob: Cucu suben jini simaron bʌ yumʌl: Q'uele awilan, wale iliyi yic'ot ijc'ʌl mic choque' loq'uel xibajob. Mic lajmisan xc'am'an. Uxi tyo mic jolontisan c troñel, che'en. \p \v 33 Pero wersa mic bej majlel wale iliyi, ijc'ʌl, cha'bi, jinto mij c'otyel ti Jerusalén como mach ch'ujbi i tsʌnsʌntyel jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti yambʌ lum. Jin jach ti Jerusalén mi tsʌnsʌntyel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 34 Jatyetla añet bʌ la ti Jerusalén mu' bʌ la' tsʌnsan jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios mu' bʌ la' jul ti tyun jintyo mi la' tsʌnsan jini ajsubt'an tsa' bʌ i choco tyʌlel Dios. Jayyajlel com c much'quiñetla yubil che' bajche' ña' mut mi luts i yal. Pero mach la' wom. \p \v 35 Q'uele awilan la' colem templo mi quejel i joch cʌytyʌl. Ma'ix mi quejel la' cha' ilañon jintyo ti yorojlel mi quejel la' wʌle': Tijicñayet jatyet Yumʌlet mu' bʌ a tyʌlel cha'an che' yom Dios. Chʌ'ʌch mi quejel la' wʌle', che' ti yʌlʌ Jesús. \c 14 \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil si't'il bʌ winic \p \v 1 Ti jump'ej i q'uinilel c'aj oj ti ochi ti uch'el Jesús ya' ti yotyot juntiquil am bʌ i ye'tyel cha'an fariseojob. Jini yambʌ fariseojob chʌncox i chʌc chijtyan bajche' mi' cha'len Jesús. \p \v 2 Ya'an je'el ti i tyojel Jesús juntiquil c'am bʌ winic si't'il bʌ. \p \v 3 Che' jini, Jesús ti' c'ajtibe jini ajcʌntisajob i cha'an israelob yic'ot jini fariseojob: ¿Yom ba mi lajmisʌntyel juntiquil xc'am'an che' ti q'uinilel c'aj oj o mach yom? che'en. \p \v 4 Che' jini, ñʌch'ʌl ti cʌyleyob. Che' jini Jesús ti yʌc'ʌ i c'ʌb ti xc'am'an. Ti' lajmisʌ. Ti' xiq'ui majlel. \p \v 5 Che' jini Jesús ti' sube jini fariseojob: Pero jatyetla, anic la' burro mi la' tyat wacax tsa' bʌ yajli ochel ti pozo, ¿mach'a ba'an mi quejel la' wa' loc'san ti ora jach aunque i q'uinilelʌch c'aj oj? Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 6 Pero jini fariseojob mach'an ti mejli i saj jac'beñob i t'an. \s1 Jini pʌyʌlo' bʌ cha'an i q'uiñejel ñujpuñel \p \v 7 Che' ñac Jesús ti' q'uele jini pʌyʌlo' bʌ ti q'uiñejel chʌncol i yajcan jini más wen bʌ buchlibʌl. Ti' subeyob ili t'an: \p \v 8 Mi an juntiquil mi' pʌyet ti q'uiñejel cha'an ñujpuñel, mach yom ma' buchtyʌl ti más wen bʌ buchlibʌl ame mi c'otyel yambʌ pʌyʌl bʌ mu' bʌ i q'uejlel ti más ñuc bajche'et. \p \v 9 Ame jini tsa' bʌ i pʌyʌyetla mi tyʌlel i subeñet: La' buchlec jini yambʌ winic wʌ' ba' buchulet, che'en. Che' jini, quisintic mi quejel a wubin cha'an ma' majlel ti buchtyʌl ti mach'ʌ lajal wen bʌ buchlibʌl. \p \v 10 Pero che' pʌyʌlet ti q'uiñejel yom ma' majlel ti buchtyʌl ya' ba'an jini mach'ʌ lajal wen bʌ buchlibʌl. Che' jini, che' mi c'otyel jini tsa' bʌ i pʌyʌyet mi quejel i subeñet: Pi'ʌl, yom wʌ' ma' tyʌlel ti jini más wen bʌ buchlibʌl, che'en. Che' jini, ñuc mi quejel i q'uelet ti pejtyelel yaño' bʌ pʌyʌlo' bʌ ya' bʌ buchulob ti q'uin a wic'ot. \p \v 11 Como majchical jach mi' lolon chan isan i bʌ mi quejel i ju'sʌntyel. Pero jini jubem bʌ i pusic'al mi quejel i q'uejlel ti ñuc. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 12 Jesús ti' pejcʌ jini winic tsa' bʌ i pʌyʌ ti uch'el. Ti' sube: Che' ma' pʌy ti uch'el ti q'uinil o mi ti ic'an mach yom jin jach ma' bej pʌye' jini utso' bʌ a wic'ot, mi a wijts'iñob a wʌscuñob, mi a pi'ʌlob, mi jini ricojo' bʌ lʌc'ʌlo' bʌ ti chumtyʌl. Como jini mi' cha' pʌyet cha'an mi' q'uextyʌbeñet jini tsa' bʌ a cha'le. \p \v 13 Pero che' ma' mele' q'uiñejel, ma' pʌye' jini mach'ʌ ba'an chʌ bʌ an i cha'añob, jini mach bʌ weñob i c'ʌb i yoc, jini mach bʌ wen mi' cha'len xʌmbal yic'ot jini muts'ulo' bʌ i wut. \p \v 14 C'ajacña a woj mi quejel a wubin mi chʌ'ʌch ma' cha'len. Como jini mach ch'ujbi i cha' q'uextyʌbeñetyob. Pero cha'an wen ti a cha'le mi quejel a q'uextyʌbentyel ya' ti panchan che' mi quejel i tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ jini tsa' bʌ i cha'le wen bʌ che' ñac cuxulob tyo. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an ñuc bʌ q'uiñejel \p \v 15 Che' ñac juntiquil ya' bʌ an ti q'uiñejel yic'ot Jesús ti yubi tsa' bʌ ujti i yʌle' Jesús ti yʌlʌ: C'ajacña i yoj jini mu' bʌ i ochel ti q'uiñejel ya' ba' mu' ti yumʌl Dios, che'en. \p \v 16 Che' jini Jesús ti yʌlʌ: Juntiquil winic ti queji i mele' colem bʌ q'uiñejel. Ti' pʌyʌ cabʌl quixtyañujob cha'an mi c'otyelob. \p \v 17 Che' ti c'oti mero i yorojlel q'uiñejel ti' xiq'ui majlel juntiquil ajtroñel i cha'an, cha'an mi majlel i suben pejtyelel jini pʌyʌlo' bʌ: La'ixla. Lu' listojix cha'an q'uiñejel, che' ti subentiyob. \p \v 18 Pero ti jujuntiquil jini pʌyʌlo' bʌ ti queji i yʌle' chʌ bʌ och mach ch'ujbi i majlel. Jini ñaxan bʌ tsa' bʌ i pejcʌ ti yʌlʌ: A wocolic ñusʌbeñon. Ujtyel c mʌñe' jumpejt lum. Wersa mic majlel j q'uele'. Che' ti yʌlʌ. \p \v 19 Yambʌ ti yʌlʌ: A wocolic ñusʌbeñon. Tsa'ix c mʌñʌ diez tyat wacax. Chʌncol c majlel j q'uel mi yujil troñel. Che' ti yʌlʌ jini cha'ticlel. \p \v 20 Yambʌ ti yʌlʌ: Ujtyel c ñujpuñel. Jin cha'an mach ch'ujbi c majlel, che'en. \p \v 21 I yajtroñel jini winic chʌncol bʌ i mele' q'uiñejel ti sujti i suben i yum bajche' ti' lu' jac'ʌyob. Che' jini ti mich'ʌ i yum. Ti' sube i yajtroñel: Cucu ti ora jach ya' ti lum yic'ot ti pejtyelel calle tyac. Wʌ' ma' pʌy tyʌlel jini mach'ʌ ba'an chʌ bʌ an i cha'añob yic'ot mach weñob i c'ʌb yic'ot jini mach'ʌ wen mi' cha'len xʌmbal yic'ot muts'ulo' bʌ i wut. Che' ti yʌlʌ jini xmel q'uin. \p \v 22 Che' ñac ujtyem i mele' bajche' ti subenti, jini ajtroñel ti cha' sujti ya' ba'an i yum. Ti yʌlʌ: C yum, tsa'ix c lu' cha'le bajche' ti a xiq'uiyon. Pero max tyo but'ul a wotyot, che'en. \p \v 23 Che' jini i yum otyot ti' cha' xiq'ui jini ajtroñel i cha'an. Cucu ya' ti bij tyac yic'ot ti mucu bij tyac. Ma' wersa subeñob quixtyañujob cha'an mi yochelob cha'an mi bujt'el cotyot, che'en. \p \v 24 Como mic subeñet mi junticlec jini tsa' bʌ c ñaxan pʌyʌ mi quejel i saj c'uxe' jini tsa' bʌ c chajpʌ. Che' ti yʌlʌ i yum q'uiñejel, che' Jesús. \s1 Jiñʌch bajche' yom mi lac tsʌclen majlel Jesús \p \v 25 Cabʌl quixtyañu ti' tsʌcleyob majlel Jesús. Che' jini ti' sutqui i bʌ cha'an i pejcañob. Ti' subeyob: \p \v 26 Jini mu' bʌ i tsʌcleñon majlel yom i más p'untyañon che' bajche' mi' p'untyan i tyat mi i ña', mi i yijñam mi i yalobilob, mi i yʌscuñob, mi i chichob mi i yijts'iñob. Yom i más p'untyañon che' bajche' mi' bajñel p'untyan i bʌ. Mi mach che'ic mi' p'untyañon mach ch'ujbi i yochel ti ajcʌnt'an c cha'an. \p \v 27 Jini mach bʌ yom i tsʌcleñon aunque mi tsʌnsʌntyel cha'añon mach ch'ujbi i yochel ti ajcʌnt'an c cha'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 28 Pero mi an juntiquil mu' bʌ la' pensalin la' mele' colem bʌ la' wotyot, ¿mach ba ñaxan mi la' wen pensalin mi an ba' ma' tyaje' pejtyelel chʌ bʌ yes yom cha'an mi mejlel i yujtyel troñel? \p \v 29 Ame che' ujtyem la' mele' i c'ʌclib i yebal otyot, ma'ix mi la' tyaje' chʌ bʌ yes yom cha'an mi yujtyel la' mele'. Che' jini pejtyelelob mu' bʌ i q'uele' mi wajleñetyob. \p \v 30 Mi quej i yʌlob: Jini winic ti queji i mele' colem bʌ i yotyot pero mach'an ti mejli i jolontisan. Chʌ'ʌch mi quejel i yʌlob. \p \v 31 Che' je'el mi an juntiquil rey mu' bʌ i majlel ti guerra ti' contra yambʌ rey, ¿mach ba mux i wʌ pensalin mi jasʌl diez mil i soldado cha'an mi' ganarin i contra mu' bʌ i tyʌlel yic'ot veinte mil soldado? \p \v 32 Mi mach ch'ujbi i ganarin mi yubin, che' ñajt tyo an jini yambʌ rey mux i wʌ choque' majlel winicob cha'an mi' wersa c'ajtiben cha'an lajmic contrajiya. \p \v 33 Che' bajche' jini, majchical jach ya' ba' añetla mach bʌ yom i cʌye' i wen p'untyan chʌ bʌ an i cha'an mach ch'ujbi i yochel ti ajcʌnt'an c cha'an. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Che' ma'ix bej i c'ʌjnibal ats'am \r (Mt. 5.13; Mr. 9.50) \p \v 34 C'ʌjnibal ats'am. Pero mi ti jili i tsajel ma'ix bajche' ch'ujbi i cha' tsaj'isʌntyel. \p \v 35 Che' ma'ix i tsajel ats'am, jilemix i c'ʌjñibal. Mach saj wenix mi cha'anic lac lum mi cha'anic mi lac xʌc'tyun yic'ot jini mu' bʌ laj c'ʌn cha'an wen'ac lac lum. Che' jach mi chojquel. Jini yom bʌ i ch'ʌmben isujm ili t'an, pensalinla. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \c 15 \s1 Lajoñel cha'an tiñʌme' tsa' bʌ sʌtyʌ i bijlel \r (Mt. 18.10-14) \p \v 1 Ti pejtyelelob jini xch'ʌm tyojoñelob yic'ot jini mu' bʌ i q'uejlel ti xmulilob ti queji i lʌc'ob Jesús cha'an mi' ñʌchtyʌben i t'an. \p \v 2 Jin cha'an jini fariseojob yic'ot ajcʌntisajob cha'an israelob ti queji i tyaje' ti t'an Jesús. Ti yʌlʌyob: Ili winic mi' pʌye' ochel xmulilob. Mi' cha'len uch'el yic'otyob. Che' ti queji i yʌlob. \p \v 3 Che' jini Jesús ti' subeyob ti lajoñel bʌ t'an. \p \v 4 Ti yʌlʌ: La' lac poj al che' bajche' jini. An juntiquiletla an la' cha'an cien tiñʌme'. Pero ti' sʌtyʌ i bʌ juncojt. ¿Chuqui mi quejel a wa' cha'len che' jini? ¿Mach ba ba'an ma' cʌye' jini noventa y nueve ya' ti jamilol cha'an majliquet a sʌclan jini tsa' bʌ sʌtyʌ i bijlel jintyo ma' tyaje'? \p \v 5 Che' ma' tyaje' ma' q'ueche' tyʌlel ti a quejlop. C'ajacña a woj ma' wubin, che' jini. \p \v 6 Che' ma' c'otyel ti a wotyot ma' pʌye' tyʌlel ti pejtyelel utso' bʌ a wic'ot yic'ot jini lʌc'ʌlo' bʌ ti chumtyʌl. Ma' subeñob: Yom lu' c'ajacña la coj como tic tyaja c tiñʌme' tsa' bʌ i sʌtyʌ i bijlel. Che' ti yʌlʌ Jesús ti lajoñel bʌ t'an. \p \v 7 Ti yʌlʌ je'el: Mic subeñetla cha'an más c'ajacñayob i yoj mi quejel i yubiñob jini año' bʌ ti panchan che' an juntiquil xmulil mu' bʌ i q'uextyan i pensal i cʌye' i mul che' bajche' che' an noventa y nueve tyojo' bʌ quixtyañujob mach'ʌ ba'an ti yotsʌyob i mul. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an tyaq'uin tsa' bʌ sajti \p \v 8 Ti yambʌ lajoñel bʌ t'an Jesús ti yʌlʌ: La' lac poj al: An juntiquil x'ixic am bʌ diez plata bʌ tyaq'uin. Ti' sʌtyʌ jump'ej. ¿Mach'a ba'an mi quejel i tsuq'ue' cas, mi' wen misun i yotyot? Mi' chʌc bej sʌclan c'ʌlʌ jintyo mi' tyaje'. \p \v 9 Che' mi' tyaje' mi' pʌye' tyʌlel jini utso' bʌ yic'ot, yic'ot lʌc'ʌlo' bʌ ti chumtyʌl. Mi' subeñob: Yom lu' c'ajacña la coj como tsa'ix c tyaja c tyaq'uin tsa' bʌ c sʌtyʌ. Che' mi quejel i yʌle' jini x'ixic. Che' ti' cha'le lajoñel bʌ t'an Jesús. \p \v 10 Ti yʌlʌ je'el: Mic subeñetla cha'an chʌ'ʌch mi quejel i yubin c'ajacña bʌ i yoj jini ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan che' mi' q'uextyan i pensal i cʌye' i mul juntiquil xmulil. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an tsa' bʌ i sʌtyʌ i bʌ alob \p \v 11 Jesús ti yʌlʌ je'el: An juntiquil winic an cha'tiquil alo' bʌ i yalobil. \p \v 12 Jini ijts'iñʌl bʌ ti' sube i tyat: C tyat, t'oxbeñon pejtyelel chʌ bʌ an a cha'an bajche' c'amel mi' tyajon, che'en. Che' jini i tyat ti' t'ox yʌq'ueyob chʌ bʌ an i cha'an bajche' c'amel mi' tyajob ti jujuntiquil. \p \v 13 Che' ti ñumi cha'p'ej uxp'ej q'uin jini ijts'iñʌl bʌ ti' lu' choño chʌ bʌ an i cha'an. Che' jini yic'ot pejtyelel i tyaq'uin ti majli ti ñajt bʌ pañimil ba' ti lu' c'ʌñʌ ti pejtyelel tyaq'uin cha'an bibajax bajche' ti' cha'le. \p \v 14 Pero che' tsa'ix lu' jili ti pejtyelel i tyaq'uin, ti queji ti sʌjlel ti pejtyelel chʌ bʌ jach mi' c'uxob quixtyañujob ya' ti jini pañimil. Che' jini, jini alob ti queji i yubin wi'ñal. \p \v 15 Che' jini ti majli i sʌclan toñel ya' ba'an juntiquil winic. Jini ti' xiq'ui majlel ti jamilol cha'an i cʌñʌtyʌben i chityam. \p \v 16 Cha'an ñoj wi'ñal ti yubi yom i c'uxe' jini che' bʌ bajche' bits' yilal mu' bʌ i yʌq'uen i c'uxe' chityam. Pero ma'an majch mi' ts'in aq'uen. \p \v 17 Che' jini ti queji i pensalin: Ya' ba'an c tyat an cabʌl i yajtoñelob. Wen mi yʌq'uentyel i yuch'el. Ma'ix mi jilel i yuch'el pero wʌ'i chʌncol c sajtyel ti wi'ñal. \p \v 18 Mi quejel c cha' sujtyel ba'an c tyat. Mi quejel c suben: C tyat, tsa'ix c cha'le mulil ti' tyojlel Dios yic'ot ti a tyojlel. \p \v 19 Mach bej weñon cha'an ma' pejcañon ti a walobil. Otsañon che' bajche' a wajtoñel jach. Chʌ'ʌch ti' pensali jini alob. \p \v 20 Che' jini ti loq'ui majlel cha'an mi cha' c'otyel ti yotyot i tyat. Pero i tyat ti' q'uele che' ñajt tyo i tyʌlel. Ti' wen p'untyʌ. Ti majli ti ajñel i tyaj tyʌlel. Ti' wa' meq'ue. Ti' ñupu. \p \v 21 Che' jini, jini alob ti' sube i tyat: C tyat, tsa'ix c cha'le mulil ti' tyojlel Dios yic'ot ti a tyojlel. Mach bej weñon cha'an ma' pejcañon ti a walobil. Che' ti yʌlʌ jini alob. \p \v 22 Pero i tyat ti' sube i yajtoñelob: Ch'ʌmʌ tyʌlel ti saj ora jach jini más wen bʌ pislel. Wa' xojbenla i pislel. Aq'uenla i sortija. Aq'uenla i zapatos, che'en. [Sortija yom i yʌle' mʌpc'a'.] \p \v 23 Pʌyʌla tyʌlel jini sejel bʌ wacax jini jujp'em bʌ. Tsʌnsanla, mi quejel lac cha'len uch'el. Mi quejel lac mele' q'uiñejel, che'en. \p \v 24 Como jini calobil che' bajche' sajtyemix pero tsa'ix cha' cuxtiyi yubil. Che' bajche' ti' sʌtyʌ i bijlel pero tsa'ix lac cha' tyaja. Che' ti yʌlʌ i tyat jini alob. Ti' wen quejiyob ti q'uiñejel. \p \v 25 Che' ñac ti c'oti ti yotyot i tyat jini ijts'iñʌl ya' tyo an ti cholel jini ascuñʌl bʌ. Che' ñac chʌncox i sujtyel ti toñel che' lʌc'ʌlix i c'otyel ti yotyot ti yubi i t'an música yic'ot son. \p \v 26 Che' jini ti' pʌyʌ juntiquil ajtroñel ya' bʌ'an. Ti' c'ajtibe: ¿Chuqui muc'ob? che'en. \p \v 27 Jini ajtroñel ti yʌlʌ: Tsa'ix juli jini a wijts'in. A tyat ti' xiq'ui ti tsʌnsʌntyel jini sejel wacax jini jujp'em bʌ. Como c'oc' ti cha' juli a wijts'in, che'en. \p \v 28 Pero jini ascuñʌl ti mich'ʌ. Pero cha'an mach yom i yochel ti yotyot i tyat ti majli i wersa suben cha'an mi yochel majlel. \p \v 29 Pero jini ascuñʌl bʌ ti yʌlʌ: A wujil jayp'ej jab tic wen cha'libeyet a troñel. Mach'an ba' bʌ ora tic saj ñusʌbeyet a t'an. Pero mach'an ti a wʌc'on mi juncojtic saj chibu cha'an mic mele' q'uiñejel yic'ot jini amigojo' bʌ c cha'an, che'en. \p \v 30 Pero wale cha'an ti cha' c'oti jini a walobil tsa' bʌ lu' c'ʌñʌ a tyaq'uin ti pejtyelel mach'ʌ wen tsa'ix a wa' tsʌnsʌbe sejel wacax jini jujp'em bʌ, che'en. \p \v 31 Che' jini i tyat ti' sube: Pero calobil, bele' wʌch an quic'otyet. Ti pejtyelel chʌ bʌ an c cha'an lu' a cha'añʌch je'el, che'en. \p \v 32 Pero wale yomʌch lac mele' q'uiñejel. Yom c'ajaña la coj. Como jini a wijts'in che' bajche' sajtyemix pero ti cha' cuxtiyi yubil. Che' bajche' ti' sʌtyʌ i bijlel pero tsa'ix lac cha' tyaja. Che' ti yʌlʌ i tyat. \c 16 \s1 Ajtroñel tsa' bʌ i lolon jisʌbe chʌ bʌ an i cha'an i yum \p \v 1 Jesús ti' sube jini ajcʌnt'añob i cha'an: An juntiquil wen rico bʌ winic. An i yajchoñoñel cha'an i cha'liben ganar. Yambʌ quixtyañujob ti c'otiyob ya' ba'an jini rico bʌ. Ti' sube jini i yajchoñoñel chʌncox i lolon jisʌben chʌ bʌ an i cha'an i yum. \p \v 2 Che' jini, jini rico bʌ winic ti' pʌyʌ jini i yajchoñoñel. Ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes i sujmlel iliyi chʌncol bʌ i subeñoñob? Subeñon bajche' ti a c'ʌñʌ ti pejtyelel chʌ bʌ tyac ti cʌq'ueyet ti a wenta. Ma'ix mi quejel c bej aq'ueñet a cha'len troñel. Che' ti subenti. \p \v 3 Che' jini, jini ajchoñoñel ti wen queji ti pensal: ¿Chuquiyes mi quejel c cha'len wale mi ti' chilbon c troñel jini c yum? Ma'ix c wersa cha'an mic cha'len tsʌts bʌ troñel. Mic quisnin j c'ajtin majtyan tyaq'uin. \p \v 4 Cujil isujm chʌ bʌ yes mi quejel c cha'len cha'an añʌch amigojob c cha'an mu' bʌ i pʌyon ochel ti yotyot che' tsa'ix i chilbon c troñel c yum, che'en. \p \v 5 Che' jini ti queji i pʌye' ti jujuntiquil ti pejtyelel año' bʌ i bet yic'ot jini rico bʌ. Ti' c'ajtibe jini ñaxan bʌ: ¿Jayp'ejqui a bet a wic'ot? che'en. \p \v 6 Jini ñaxan bʌ ti' jac'ʌ: Añʌch c bet cien colem yajnib lew, che'en. Che' jini, jini yajchoñoñel ti' sube: Umba'an i junilel a bet. Buchi', ti saj ora jach yom ma' cha' ts'ijbun yambʌ jun cha'an cincuenta jach mi yʌl, che'en. \p \v 7 Che' jini, jini yajchoñoñel ti' c'ajtibe yambʌ quixtyañu. Ixcu jatyet, ¿jayp'ejqui a bet? che'en. Jini ti' jac'ʌ: Añʌch c bet trigo joc'al p'is, che'en. Jini yajchoñoñel ti yʌlʌ: Umba'an i junilel a bet. Wa' ts'ijbun yambʌ cha'an ochenta p'is jach. Che' ti subenti. \p \v 8 Jini rico bʌ winic ti' subu i ñuclel jini i yajchoñoñel cha'an wen yujil bajche' mi' cha'len. I tyʌlelʌch quixtyañujob mach bʌ ba'an mi' ch'ujbin Dios mi' más ña'tyan bajche' mi' cha'libeñob i bʌ. \p \v 9 Jesús ti yʌlʌ je'el: Mic subeñetla yom mi la' c'ʌñe' chʌ bʌ an a cha'an cha'an i cotyʌntyel yaño' bʌ wʌ' ti mulawil. Mi quejel i uts an a wic'ot quixtyañu. Che' jini che' jilemix ti pejtyelel a ricojlel che' mi la' c'otyel ya' ti panchan mi quejel a wʌq'uentyel a tyojol yubil cha'an jini wen bʌ tsa' bʌ a cha'le. \p \v 10 Jini mu' bʌ i c'ʌñe' ti xuc'ul i saj jach am bʌ ti' wenta xuc'ul je'el mi quejel i c'ʌñe' che' an cabʌl ti i wenta. Jini mach'ʌ ba'an mi' c'ʌñe' ti xuc'ul ts'itya' tyac jach am bʌ ti i wenta ma'ix mi quejel i c'ʌñe' ti xuc'ul anic cabʌl ti i wenta. \p \v 11 Mi ma'ix xuc'ulet ti c'ʌñol ti troñel Dios jini am bʌ ti mulawil am bʌ ti a wenta mach'an mi quejel a wʌq'uentyel ti a wenta la' cha'len jini yoque melel bʌ, jiñʌch i troñel Dios. \p \v 12 Mi ma'ix xuc'ulet ti c'ʌñol chʌ bʌ yes i cha'an yambʌ quixtyañu am bʌ ti a wenta, che' jini mach'an mi yʌq'ueñetla Dios jini ñoj wen bʌ cha'an i yajñel ti yoque a cha'an bʌ. \p \v 13 Mach'an ajtroñel ch'ujbi bʌ i yumin cha'tiquil i yum wʌ' ti mulawil. Mi quejel i mich'q'uel juntiquil, mi quejel i p'untyan jini yambʌ. Xuc'ul mi' cha'liben i troñel juntiquil, mi' lu' ñusʌben i t'an jini yambʌ. Chʌ'ʌch an lac pusic'al je'el. Mach ch'ujbi la' yumin Dios che' chʌncol la' yumin tyaq'uin, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 14 I tyʌlel jini fariseojob ti' wen mulʌ tyaq'uin. Chʌncox i lu' yubiñob bajche' chʌncol i yʌle' Jesús. Che' jini, ti' wajleyob Jesús. \p \v 15 Che' jini Jesús ti' subeyob: Jatyetla chʌncox la' lolon pʌs la' bʌ ti i tyojlel quixtyañujob che' bajche' mi weñetla. Pero Dios mi' lu' cʌn la' pusic'al. Dios mi' ts'a'q'uel jini mu' bʌ i lolon q'uejlel ti ñuc ti quixtyañu. \s1 Jini mandar tyac yic'ot i yumintyel Dios \p \v 16 C'ʌlʌ jintyo ti tyʌli Juan jin jach ti sujbi i mandar Moisés yic'ot i t'an jini tsa' bʌ i xiq'ui yʌle' Dios. Pero che' ti jim bʌ ora che' ñac ti tyʌli Juan ti queji i sujbel jini wen bʌ t'an cha'an bajche' mi' cha'len yumʌl Dios. Ti pejtyelel quixtyañujob mu' bʌ i yochel mi' cha'leñob wersa cha'an ochicob ti jini tsiji' bʌ t'an. \p \v 17 Ch'ujbi i sʌc jilel majlel pejtyelel mulawil yic'ot chan pero mach ch'ujbi i saj jilel i c'ʌjnibal mi jump'ejlic saj t'an ti i t'an Dios. \s1 Cʌntisa cha'an jini mu' bʌ i cʌye' i yijñam \r (Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12) \p \v 18 Jesús ti yʌlʌ mi ti' cʌyʌ i yijñam juntiquil winic cha'an i cha' tyaje' yambʌ yijñam chʌncol jach i cha'len i tsuculel jini winic. Jini mu' bʌ i pʌye' cʌyʌl bʌ x'ixic mi' cha'len i tsuculel je'el. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \s1 Juntiquil rico bʌ winic yic'ot Lázaro \p \v 19 Jesús ti' bej cha'le cʌntisa. Ti yʌlʌ: An juntiquil rico bʌ winic am bʌ cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. Ti' bej xojo wen bʌ i pislel. C'otyajax i pislel. Ti' cha'le colem bʌ q'uiñejel ti jujump'ej q'uin. \p \v 20 An je'el juntiquil p'ump'um bʌ winic Lázaro bʌ i c'aba'. Cabʌl chʌ bʌ pasem ti pʌchʌlel. Ti buchle ya' ti lum ya' ti ti' yotyot jini rico bʌ winic. \p \v 21 Jini p'ump'un bʌ winic yom i c'uxe' mu' bʌ i p'ajtyel ti mesa che' mu' ti uch'el jini rico bʌ winic. Jinic tyo ts'i' ti tyʌli i lemben jini pasem bʌ ti pʌchʌlel. \p \v 22 Ti sajti jini p'ump'um bʌ winic. Ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan ti' pʌyʌyob majlel ya' ti paraíso ya' ba'an Abraham. Ti sajti je'el jini rico bʌ. Ti ch'ujñʌnti. \p \v 23 Che' ñac chʌncol i yilan wocol jini wen rico bʌ winic ya' ba' mi majlel jini sajtyemo' bʌ ti' letsʌ i wut. Ti' ñajtyʌ q'uele Abraham yic'ot Lázaro ya' an yic'ot je'el. \p \v 24 Che' jini ti' cha'le oñel: C tyat Abraham, q'ueleyon ti p'ump'un cha'an ma' cotyañon. Xiq'ui jini Lázaro cha'an mi' ts'aje' i yal c'ʌb ti ja' cha'an tyʌlic i tsʌn isʌbeñon cac' como ñoj wocol chʌncol c ñusan wʌ' ti c'ajc, che'en. \p \v 25 Pero Abraham ti' sube: Calobil, ña'tyan ñoj wen añet che' ñac cuxulet tyo. Lázaro ti yilʌ wocol. Wale iliyi mi ñuc isʌntyel i pusic'al. Jatyet ma' wilan wocol. \p \v 26 Che' je'el an colem jajp ch'en mu' bʌ i t'oxonla. Aniqui majch yom c'otyel ya' ba' añet mach ch'ujbi. Mach ch'ujbi c'axic wʌ'wʌ'i jini ya' bʌ añob ya' ya'i je'el. \p \v 27 Che' jini, jini rico bʌ winic ti yʌlʌ: Mic wersa c'ajtibeñet c tyat, Abraham, cha'an a xiq'ue' majlel Lázaro ya' ti yotyot c tyat. \p \v 28 Ya'an jo'tiquil quijts'iñob. La' i subeñob cha'an mach'an mi tyʌlel i ñusan wocol je'el wʌ' ba'añon. Che' ti yʌlʌ jini wen rico bʌ winic. \p \v 29 Pero Abraham ti yʌlʌ: Añob i jun tsa' bʌ i ts'ijbu Moisés yic'ot tsa' bʌ xiq'ui yʌle' Dios ti ñoj oniyix. La' i ch'ujbiben i t'an, che'en. \p \v 30 Jini wen rico bʌ winic ti' jac'ʌ: Chʌ'ʌchi, c tyat Abraham, pero muq'uic i majlel ya' ba' añob juntiquil loq'uem bʌ ba'an sajtyemo' bʌ mi quejel i q'uextyañob i pusic'al i cʌyob i mul, che'en. \p \v 31 Pero Abraham ti' sube: Mi mach yomob i ch'ujbiben i t'an Moisés yic'ot i t'an tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios mach'an mi quejel i ch'ujbin i t'an juntiquil aunque ti tyechi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ mi c'otyel i subeñob i t'an Dios, che' Abraham ti yʌlʌ Jesús. \c 17 \s1 Jini mu' bʌ i yʌq'ueñonla la cotsan lac mul \r (Mt. 18.6-7, 21-22; Mr. 9.42) \p \v 1 Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Bej añʌch quixtyañu mu' bʌ i yʌq'uen i yotsañob i mul yaño' bʌ. Pero p'ump'un che' bajche' mi quej i ñusan wocol jini quixtyañu mu' bʌ i yʌq'uen i yotsan i mul yambʌ. \p \v 2 Más wen tsʌ'ic cʌjchi ti' bic' yic'ot jump'ej ña'tyun cha'an chojquic ochel ti ja' jini mu' bʌ i yʌq'uen i yotsan i mul juntiquil saj bʌ chʌncol bʌ i ch'ujbiñon. \p \v 3 Q'uele la' bʌ. Mi ti' cha'le mulil a pi'ʌl ti a tyojlel, yom ma' tiq'ue'. Mi ti' q'uextyʌ i pensal i cʌye' i mul, yom ma' ñusʌben i mul. \p \v 4 Aunque c'ʌlʌl siete veces mi' cha'len mulil ti a tyojlel ti jump'ej q'uin, mi ti jujunyaj mi tyʌlel ba'añet i sub i bʌ i c'ajtibeñet ma' ñusʌben i mul, chʌ'ʌch yom ma' ñusʌben i mul, che' jini. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I c'ʌjnibal lac ch'ujbin Dios \p \v 5 Jini yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel ti' subeyob lac Yum: C Yum, cotyañon lojon cha'an más xuc'ul mi lojon c ch'ujbin. Che' ti yʌlʌyob. \p \v 6 Che' jini Jesús ti' subeyob: Mi ti la' ch'ujbiyon chʌ'cach ts'intyʌl bajche' i bʌc' mostaza i wentyʌlel, ch'ujbi la' suben ili sicómoro bʌ tye': La' bojquiquet. La' pʌjquiquet ya' ti colem ja', che'etla. Mi quejel i ch'ujbibeñetla la' t'an ili tye', che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jini yom bʌ i cha'len ajtroñel \p \v 7 Mi an juntiquil an ajtroñel i cha'an, mi ti juli ti troñel ti pic lum o mi ti' cʌñʌtyʌ animal mach'an mi quejel la' wa' suben: Ochen, buchi' cha'len uch'el, che'etla. \p \v 8 Mach che'iqui. Pero mi quejel la' ñaxan suben: Chajpʌbeñon i bʌl c ñʌc'. Chajpan a bʌ a wʌq'ueñon cuch'el. Ti wi'il ch'ujbi a cha'len uch'el je'el, che'etla. \p \v 9 ¿Mu' ba i subentyel wocox i yʌlʌ che' tsa'ix i ch'ujbibeyet a t'an? Mach'an, como jiñʌch i troñel. \p \v 10 Chʌ'ʌch je'el jatyetla. Che' mi yujtyel la' lu' mele' chʌ bʌ mi' xiq'uetla a cha'len Dios yom mi la' wʌle': Ma'ix c ñuclel, ajtroñelon jach. Tsa' jach c cha'le am bʌ tic wenta cha'an mic cha'len. Che' yom mi la' wʌle'. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' lajmisʌ diez am bʌ chʌ bʌ pasem ti pʌchʌlel \p \v 11 Che' chʌncol tyo i bej majlel cha'an mi c'otyel ti Jerusalén, Jesús ti ñumi ya' ti xinil pañimil Samaria yic'ot Galilea bʌ i c'aba'. \p \v 12 Che' chʌncol i c'otyel Jesús ti jump'ej saj lum ti' tyajayob ti bij diez winicob año' bʌ i c'am'an lu' pasem bʌ ti pʌchʌlel mu' bʌ i pʌc'misʌben majlel i bʌc'tyal. Pero ñajt ti wa'leyob. \p \v 13 Ti' c'am bʌ t'an ti yʌlʌyob: Jesús, Maestro, q'ueleyon ti p'ump'un cha'an a cotyañon lojon, che'ob. \p \v 14 Che' ñac ti yilʌ Jesús, ti' subeyob: Cucuxla, pʌsʌ la' bʌ ya' ba'an cura, che'en. Che' chʌncol tyo i majlelob ti wa' lajmiyob. \p \v 15 Che' jini juntiquil tsa' bʌ i yilʌ lajmenix ti cha' sujti ya' ba'an Jesús. Ti c'am bʌ t'an ti' sube i ñuclel Dios. \p \v 16 Ti' pʌc' choco i bʌ ya' ba'an Jesús c'ʌlʌ ti' tyaja lum i ñi' i wut cha'an i suben wocox i yʌlʌ. Ch'oyol ti Samaria jini winic. \p \v 17 Che' jini Jesús ti yʌlʌ: ¿Mach'a ba'an diez ti lajmisʌnti? ¿Baqui an jini yambʌ nueve? che'en. \p \v 18 ¿Jin jach ba jini ñajt bʌ ch'oyol bʌ winic ti cha' sujti tyʌlel cha'an i sube' i ñuclel Dios? che'en. \p \v 19 Che' jini Jesús ti' sube jini winic. Tyejchen. Cucux. Tsa'ix lajmiyet cha'an ti a ch'ujbiyon ti a pusic'al. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Cha'an la cochel ba' mi' cha'len yumʌl Dios \r (Mt. 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Jini fariseojob ti' c'ajtibeyob Jesús baqui bʌ ora mi quejel i cha'len yumʌl Dios. Jesús ti' subeyob: Mach tsiquil ti la' wut mi quejel i cha'len yumʌl Dios. \p \v 21 Mach'an mi quejel i yʌle': Wʌ'an wʌ'wʌ'i o mi ya'an ya'ya'i. Como chʌncol ti yumʌl Dios wʌ' ba' añetla, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 22 Che' jini Jesús ti' sube ajcʌnt'añob i cha'an: Tyal i yorojlel che' la' wom la' wersa q'uelon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob aunque jump'ej jach q'uin. Pero mach'an mi quejel la' wa' ilañon, che'en. \p \v 23 Mi quejel la' subentyel: Wʌ'an wʌ'wʌ'i o mi ya'an ya'ya'i, che'ob. Pero mach yom mi la' lolon majlel la' q'uele'. Mach yom mi la' lolon tsʌclen majlel. \p \v 24 Como che' bajche' ñoj tsiquil mi lejmel i c'ʌc'al chajc c'ʌlʌ ti junwejl chan c'ʌlʌ ti yambʌ junwejl chʌ'ʌch wen tsiquil che' mic cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob che' ti jini q'uin che' mic cha' tyʌlel. \p \v 25 Pero ñaxan wersa mic wen ñusan wocol yic'ot mi quejel i mich'q'ueloñob quixtyañujob año' bʌ wale iliyi. \p \v 26 Che' lajal bajche' ti ujti che' ñac wʌ'an ti mulawil Noé bʌ i c'aba', chʌ'ʌch je'el mi quejel i yujtyel ti yorojlel che' mic cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. \p \v 27 Ti' cha'leyob uch'el. Ti' pʌyʌyob i yijñamob. Ti' sijiñob yalobilob c'ʌlʌ jintyo ti ochi Noé ti barco bʌ otyot. Ti queji but' ja'. Ti lu' jiliyob ti ja'. \p \v 28 Chʌ'ʌch je'el ti ujti che' ñac wʌ'an ti mulawil jini winic Lot bʌ i c'aba'. Ti' cha'leyob uch'el. Ti' cha'leyob mʌñoñel choñoñel. Ti' cha'leyob pac'. Ti' meleyob i yotyot tyac. \p \v 29 Pero che' ñac ti loq'ui majlel Lot ti jini lum Sodoma bʌ i c'aba' ti yajli c'ajc yic'ot azufre ti chan. Ti lu' tsʌnsʌntiyob. \p \v 30 Chʌ'ʌch mi quejel i yujtyel je'el che' mi quejel c tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, che'en. \p \v 31 Ti jim bʌ q'uin mi an majch ya'an ti pam pamacña bʌ i jol otyot mach yom jubic cha'an i ch'ʌme' loq'uel chʌ bʌ an i cha'an. Mi an majch an ti cholel mach yom i cha' sujtyel ti yotyot cha'an i ch'ʌme' loq'uel chʌ bʌ an i cha'an ya' ti yotyot. \p \v 32 C'ajtisanla bajche' ti ujti yic'ot yijñam Lot bajche' ti wa' aq'uenti i xote' i mul. \p \v 33 Jini yom bʌ i cha'len chʌ bʌ bajñel yom i pusic'al cha'an chʌncol i bajñel p'untyan i bʌ mi quejel i sʌt i bʌ. Jini mach'ʌ ba'an mi' bajñel p'untyan i bʌ mu' bʌ i yʌc' i bʌ cha'an i mele' chʌ bʌ yom Dios mi quejel i cʌñʌtyʌntyel. \p \v 34 Mic subeñetla: Ti jim bʌ ac'bʌlel che' mic cha' tyʌlel an cha'tiquil ti jump'ej wʌyibʌl. Juntiquil mi quejel i pʌjyel majlel. Yambʌ mi quejel i cʌytyʌl. \p \v 35 Ti jim bʌ ora an cha'tiquil x'ixicob chʌncol bʌ i motin cha'leñob juch'bal. Juntiquil mi quejel i pʌjyel majlel. Yambʌ mi quejel i cʌytyʌl. \p \v 36 Cha'tiquil winicob añob ti jump'ej cholel. Juntiquil mi quejel i pʌjyel majlel. Yambʌ mi quejel i cʌytyʌl. \p \v 37 Che' ñac ti yubiyob jini t'an ti' c'ajtibeyob: C Yum, ¿baqui ora mi quejel i yujtyel jini? che'ob. Jesús ti' jac'beyob: Ya' ba'an bʌc'tyalʌl ya'i mi quejel i much'quiñob i bʌ xtya'jol. Che' ti' cha'le lajoñel Jesús. \c 18 \s1 Lajoñel cha'an juez yic'ot meba' 'ixic \p \v 1 Jesús ti' subeyob ajcʌnt'añob i cha'an jump'ej lajoñel cha'an i cʌntisañob cha'an yom i chʌc cha'leñob oración. Mach yom lujb'acob ti oración. \p \v 2 Ti' subeyob: An ti jump'ej lum juntiquil juez mach'ʌ ba'an ti' bʌc'ñʌ Dios yic'ot mach'an ti' q'uele ti ñuc quixtyañujob. \p \v 3 Ya'an je'el ti jini jach bʌ lum juntiquil meba' 'ixic tsa' bʌ bele' majli ba'an jini juez cha'an i c'ajtin i cotyʌntyel cha'an i mele' jini chʌncol bʌ i contrajin. \p \v 4 Ti ñumi cabʌl ora che' mach yom i cotyan jini meba' 'ixic jini juez. Pero ti wi'il ti queji i pensalin: Aunque mach'an mic bʌc'ñan Dios aunque mach'an mic q'uel ti ñuc quixtyañujob, \p \v 5 pero cha'an mach'an mi' bej tyʌc'lañon jini meba' 'ixic mi quejel j cotyan cha'an mach'an mi bej tyʌlel yic'ot mach'an mic bo'yel, che' ti yʌlʌ jini juez. \p \v 6 Lac Yum ti yʌlʌ: Jiñʌch tsa' bʌ i yʌlʌ jini simaron bʌ juez. \p \v 7 ¿Mach'a ba'an mi quejel i más cotyan Dios jini yajcʌbilo' bʌ i cha'an mu' bʌ i pejcan Dios ti q'uinil ti ac'bʌlel? ¿Jal tyo ba mi quejel i pijtyan Dios i cotyañob? \p \v 8 Mic subeñetla: Dios mi quejel i wa' cotyañob i cha'añob. Pero che' mi quejel c cha' tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob, ¿mu' tyo ba c tyaje' jini mu' bʌ i bej ch'ujbiñon? che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Fariseo yic'ot juntiquil xch'ʌm tyojoñel \p \v 9 Jesús ti' subeyob yambʌ lajoñel cha'an jini tsa' bʌ i lolon q'uele i bʌ ti wen bʌ quixtyañu pero ti mich'q'uele yaño' bʌ. \p \v 10 Jesús ti yʌlʌ: Cha'tiquil winicob ti majliyob ti oración ti colem templo. Juntiquil fariseo bʌ. Jini yambʌ juntiquil xch'ʌm tyojoñel. \p \v 11 Jini fariseo bʌ winic ti wa'le ya' ti templo. Ti oración ti yʌlʌ: Dios, mic subeñet wocox a wʌlʌ como mach che'ic añon bajche' yaño' bʌ mu' bʌ i cha'leñob xujch', simaronlel yic'ot mu' bʌ i pejcan yambʌ x'ixic mi añonic bajche' ili xch'ʌm tyojoñel, che'en. \p \v 12 Cha'yajlel ti jujump'ej semana mic ch'ajban mu' bʌ j c'ux mu' bʌ cap. Mi cʌq'ueñet jump'ej loq'uem bʌ ti diez tyac mu' bʌ c ganarin, che'en. \p \v 13 Pero jini xch'ʌm tyojoñel ñajti wa'al mach'ʌ ba'an ti letsʌ i wut ti chan pero ti' jats'ʌ i tyajn. Ti yʌlʌ: Dios, p'untyañon, xmulilon, che'en. \p \v 14 Mic subeñetla: Jini xch'ʌm tyojoñel ti q'uejli ti tyoj ti Dios che' ñac ti sujti majlel ti yotyot. Pero mach che'ic jini fariseo. Como jini mu' bʌ i pʌt i bʌ ti ñuc mi quejel i ju'sʌntyel. Pero jini mu' bʌ i ju'san i bʌ mi quejel i ñuc isʌntyel. Che' ti' cha'le cʌntisʌ Jesús. \s1 Jesús mi' p'untyan alp'eñalob \r (Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16) \p \v 15 Quixtyañujob ti' pʌyʌyob majlel je'el alp'eñalob ya' ba'an Jesús cha'an mi yʌc' i c'ʌb ti' pam i bʌc'tyal. Pero che' ñac ti yilʌ jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti queji i tic'ob jini tsa' bʌ i pʌyʌyob tyʌlel. \p \v 16 Pero Jesús ti' pʌyʌ ajcʌnt'añob i cha'an. Ti' subeyob: La' tyʌlicob ba' añon jini alp'eñalob. Mach la' tic'ob como jiñobʌch mu' bʌ i yumin Dios mi yajñel bajche' iliyi, che'en. \p \v 17 Ubinla bajche' mic subeñetla: Jini yom bʌ i yochel ti yumintyel Dios la' i mel i bʌ bajche' juntiquil alʌl. Jini mach'ʌ ba'an mi' cha'len bajche' jini mach ch'ujbi ochic, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Rico bʌ alo' bʌ winic ti' pejcʌ Jesús \r (Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31) \p \v 18 Juntiquil am bʌ i ye'tyel ti' c'ajtibe Jesús: Weñet bʌ Maestro, ¿chuqui yom c cha'len cha'an c tyaje' j cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel? che'en. \p \v 19 Jesús ti' sube: ¿Chucoch mi a wʌle' mi weñon? An jach juntiquil wen bʌ jiñʌch Dios, che'en. \p \v 20 A wujil jini mandar tyac: Mach a pejcan yambʌ x'ixic. Mach a cha'len tsʌnsa. Mach a cha'len xujch'. Mach a jop'en i mul a pi'ʌl. Ac'ʌ ti ñuc a tyat, a ña', che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 21 Jini winic ti' sube Jesús: Tsa'ʌch c lu' ch'ujbi c'ʌlʌ che' ñac alʌlon tyo, che'en. \p \v 22 Che' ñac ti yubi Jesús i t'an ti' sube: An tyo yom a mele' yambʌ junchajp. Lu' choño pejtyelel chʌ bʌ yes an a cha'an. Aq'ueñob jini p'ump'uño' bʌ. Mi chʌ'ʌch ma' cha'len mi quejel a tyaje' cabʌl chʌ bʌ an a cha'an ya' ti panchan. Che' jini, la', tsʌcleñon majlel, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 23 Pero che' ñac ti yubi ili t'an jini winic wen ch'ʌjyem ti yubi como an cabʌl chʌ bʌ an i cha'an. \p \v 24 Che' ñac ti yilʌ Jesús che' ch'ʌjyem jini winic ti yʌlʌ: Wen wocol mi yochel ti yumintyel Dios jini rico bʌ, che'en. \p \v 25 Más wocol mi yochel jini rico bʌ quixtyañu ba' mi' cha'len yumʌl Dios bajche' mi ñumel juncojt colem animal camello bʌ i c'aba' ti i ch'ub junts'ijt acuxan, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 26 Che' jini, jini tsa' bʌ yubiyob i t'an Jesús ti yʌlʌyob: ¿Majchqui ch'ujbi i tyaje' i cotyʌntyel, che' jini? che'ob. \p \v 27 Jesús ti' subeyob: Winicob mach ch'ujbi i cha'leñob. Pero Dios ch'ujbiyʌch i lu' cha'len. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 28 Pedro ti' sube Jesús: Joñon lojon tsa'ix c lu' cʌyʌ lojon ti pejtyelel chʌ bʌ an lojon c cha'an cha'an lojon c tsʌcleñet majlel, che'en. \p \v 29 Che' jini, Jesús ti' jac'beyob: Melel mic subeñetla, che' an majch mi' cʌye' i yotyot, mi i tyat i ña', mi i yʌscuñob, i chichob, mi yijts'iñob, mi yijñam, mi i yalobilob cha'an ti caj mi yumin Dios \p \v 30 más ñumen tyo mi quejel i yʌq'uentyel wʌ' ti ili mulawil, che' bajche' tsa' bʌ i cʌyʌ. Ti tyal tyo bʌ ora mi yʌq'uentyel i cuxtyʌlel mach'ʌ yujil jilel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús mi cha' al mi quejel i tsʌnsʌntyel \r (Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34) \p \v 31 Jesús ti' bajñel pʌyʌ majlel jini doce ajcʌnt'añob i cha'an: Ti' subeyob: Wale mi quejel lac majlel ti Jerusalén ba' mi quejel i lu' ts'ʌctisʌntyel tsa' bʌ wʌ alʌyob jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix. Ti' wʌ ts'ijbuyob bajche' mi quej cujtyel Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob. \p \v 32 Mi quejel cʌjq'uel ti i c'ʌb jini mach'ʌ israelob. Mi quejel i wajleñoñob. Mi quejel i p'ajoñob. Mi quejel i tyujbañoñob. \p \v 33 Mi quejel i jats'oñob. Ti wi'il mi quejel i tsʌnsañoñob. Pero ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel c cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 34 Pero mach'an ti' ch'ʌmbeyob isujm chʌ bʌ yes chʌncol i yʌle' Jesús. Mach'an ti' saj ña'tyʌyob chʌ bʌ ti' tyaja ti i t'an Jesús. Como che' bajche' mach ch'ujbi i ch'ʌm'eñob isujm. \s1 Jesús ti' lajmisʌ juntiquil muts'ul bʌ i wut \r (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52) \p \v 35 Che' ñac muq'uix i quejel i c'otyel Jesús ti lum Jericó bʌ i c'aba' ya' ti' tyaja juntiquil muts'ul bʌ i wut. Ya' buchul ya' ti bij. Chʌncol i c'ajtin majtyan tyaq'uin. \p \v 36 Che' ñac ti yubi jini muts'ul bʌ i wut chʌncol i ñumel cabʌl quixtyañu ti' c'ajtibeyob chʌ bʌ chʌncol i yujtyel. \p \v 37 Ti' subeyob cha'an chʌncol i ñumel Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret. \p \v 38 Che' jini ti' cha'le c'am bʌ t'an jini muts'ul bʌ i wut: Jesús i jiñʌjlelet bʌ David, p'untyañon cha'an ma' cotyañon, che'en. \p \v 39 Jini chʌncol bʌ i ñaxan ñumelob ti' tiq'uiyob jini muts'ul bʌ i wut cha'an mi lajmel ti t'an. Pero más c'am ti queji ti t'an. I jiñʌjlelet bʌ David, p'untyañon cha'an ma' cotyañon, che'en. \p \v 40 Che' jini ti' cʌyʌ xʌmbal Jesús. Ti' xiq'uiyob cha'an i pʌye' tyʌlel jini muts'ul bʌ i wut. Che' ñac lʌc'ʌl i c'otyel, Jesús ti' c'ajtibe: \p \v 41 ¿Chuquiyes a wom mic melbeñet? Che' ti yʌlʌ Jesús. Jini muts'ul bʌ i wut ti' jac'ʌ: C Yum, com j q'uele' pañimil, che'en. \p \v 42 Jesús ti' sube: Q'uele pañimil. Ti lajmiyet cha'an ti a ch'ujbi cha'an an c p'ʌtyʌlel cha'an mic lajmisañet, che'en. \p \v 43 Ti jin jach bʌ ora ti wa' c'oti i wut jini winic. Ti' tsʌcle majlel Jesús. Ti' subu i ñuclel Dios. Ti pejtyelel quixtyañujob tsa' bʌ i yilʌyob jini ti' subeyob i ñuclel Dios je'el. \c 19 \s1 Jesús yic'ot Zaqueo \p \v 1 Che' jini, ti ochi majlel Jesús ti lum Jericó bʌ i c'aba'. Ti bej ñumi majlel. \p \v 2 Ya'an juntiquil rico bʌ winic Zaqueo i c'aba'. An i ye'tyel cha'an ch'ʌm tyojoñel. \p \v 3 Jini Zaqueo yom i q'uele' Jesús cha'an i cʌñe'. Pero mach ch'ujbi i yilan como ya'an cabʌl quixtyañu. Pec' jach jini Zaqueo. \p \v 4 Che' jini, ajñel ti majli Zaqueo. Ti letsi ti juntyejc tye' sicómoro bʌ i c'aba' cha'an i q'uele' Jesús como mi quejel i ñumel Jesús ya' ti bij. \p \v 5 Che' ñac Jesús ti ñumi ya' ba'an jini tye' ti' q'uele letsel. Ti yilʌ Zaqueo. Ti' sube: Zaqueo, juben ti ora como wale iliyi an cha'an poj ajnicon ti a wotyot, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 6 Che' jini, Zaqueo ti wa' jubi. C'ajacña yoj ti' pʌyʌ majlel Jesús. \p \v 7 Che' ñac ti yilʌyob ti pejtyelelob ti queji i tyajob ti t'an Jesús. Ti yʌlʌyob: Tsa'ix majli ti jijlel Jesús ya' ti yotyot juntiquil xmulil, che'ob. \p \v 8 Che' jini ti wa'le Zaqueo ba'an lac Yum. Ti' sube: Q'uele awilan, c Yum, mi quejel cʌq'uen p'ump'uño' bʌ t'oxol ti pejtyelel chʌ bʌ an c cha'an. Mi tic lolon chilbe i cha'an quixtyañu mi quejel c cha' sutquiben chʌnyaj i ñumeñal, che' ti yʌlʌ Zaqueo. \p \v 9 Jesús ti' sube: Wale iliyi tsa'ix cotyʌnti jini am bʌ ti ili otyot. Como loq'uemet je'el ti jiñʌjlel Abraham. \p \v 10 Jin cha'an ti tyʌliyon Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob cha'an c sʌclan cha'an j cotyan xmulilob, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an diez tyaq'uin \p \v 11 Che' chʌncol tyo i ñʌch'tyañob i t'an Jesús quixtyañujob che' chʌncol i yʌle' ili tyac ti' subeyob yambʌ lajoñel. Como lʌc'ʌlix añob ti Jerusalén. Ti' pensali quixtyañujob cha'an i yorojlelix i cha'len yumʌl Dios ya' ti Jerusalén. \p \v 12 Che' jini Jesús ti' subeyob: An juntiquil winic mu' bʌ i q'uejlel ti ñuc. Ti majli i yʌq'uentyel i ye'tyel ti yumʌl. Che' jini mi quejel i cha' julel. \p \v 13 Che' ñac max tyo maj, ti' ñaxan pʌyʌ diez ajtroñelob i cha'an. Ti yʌq'ue ti i wenta ti jujuntiquil junwejch tyaq'uin wen lets bʌ i tyojol. Ti' subeyob: Cha'lenla ganar yic'ot ili tyaq'uin jintyo mic cha' tyʌlel, che'en. \p \v 14 Pero jini quixtyañujob ti i lumal ti' mich'q'ueleyob jini winic mu' bʌ quejel i yʌq'uentyel i ye'tyel. Ti wi'il ti' chocoyob majlel t'an ya' ba' mi quejel i yʌq'uentyel i ye'tyel. Ti yʌlʌyob: Mach com lojon ochic ili winic ti yumʌl lojon c cha'an, che'ob. \p \v 15 Pero ti aq'uenti i ye'tyel. Ti cha' sujti majlel ti i lumal. Che' ñac ti cha' c'oti ti' xiq'ui ti pʌyol jini ajtroñelob i cha'an tsa' bʌ aq'uentiyob tyaq'uin cha'an i yubin bajche' yonlel ti ganari ti jujuntiquil. \p \v 16 Jini ñaxan bʌ ti c'oti. Ti' sube i yum: C Yum, tij ganari yambʌ diez ti a tyaq'uin, che' ti yʌlʌ. \p \v 17 Jini yumʌl ti' jac'ʌ: Weñʌch bajche' ti a cha'le. Wen bʌ ajtroñelet cha'an xuc'ulet ti a cha'le ti jini saj jach bʌ tsa' bʌ cʌq'uet. Wale mi quejel cotsañet cha'an a wentajin diez lum, che'en. \p \v 18 Ti c'oti yambʌ. Ti yʌlʌ: C yum, tij ganari yambʌ jo'wejch ti a tyaq'uin, che' ti yʌlʌ. \p \v 19 Jini ajtroñel je'el ti subenti: Wale mi quejel cotsañet cha'an a wentajin jo'p'ej lum, che'en. \p \v 20 Che' jini yambʌ ti c'oti ba'an i yum. Ti' sube: C yum, umba'an a tyaq'uin. Tic lotyo ti jump'och cajchilʌl. \p \v 21 Tic bʌc'ñʌyet como bʌc'ñʌbilet bʌ quixtyañu. Ma' ch'ʌme' mach bʌ ba'an a cha'an. Ma' wʌc' ti c'ajol mach bʌ ba'an ti a pʌc'ʌ, che'en. \p \v 22 Che' jini, jini yumʌl ti' sube: Simaron bʌ ajtroñelet cha'an ti mismo jiñʌch a bajñel t'an mi quejel c melet, che'en. Mi wʌ awujil isujm bʌc'ñʌbilon bʌ quixtyañu, ma' wʌ ña'tyan mic ch'ʌme' mach'ʌ ba'an c cha'an, mij c'aje' mach'ʌ ba'an tic pʌc'ʌ. \p \v 23 ¿Chucoch, mach'an ti a wʌc'ʌ c tyaq'uin ba' mi' cha'len ganar cha'an mic ch'ʌme' c tyaq'uin yic'ot i jol che' mic cha' julel? che'en. \p \v 24 Jini yumʌl ti' subeyob jini ya' bʌ añob: Ch'ʌm'en jini tyaq'uin. Aq'uen jini am bʌ diez i cha'an, che'en. \p \v 25 Ti' cha' subeyob i yum: C yum, pero añʌch diez i tyaq'uin, che'ob. \p \v 26 Jini yumʌl ti' jac'ʌ: Mic subeñetla jini am bʌ i cha'an mi yʌq'uentyel yambʌ. Pero jini mach'ʌ ba'an i cha'an mi lu' chilbentyel jini i saj jach bʌ i cha'an. \p \v 27 Pʌyʌla tyʌlel jini j contra mach'ʌ yom i q'uele' che' yumʌlon. Tsʌnsañob wʌ' ba'añon, che'en, che' ti yʌlʌ jini yumʌl. Che' ti' cha'le cʌntisa Jesús. \s1 Jesús c'ʌchʌl ti ochi majlel ti Jerusalén \r (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19) \p \v 28 Che' ti ujti i yʌle' ili t'an Jesús, ti bej majli ti Jerusalén. \p \v 29 Che' lʌc'ʌl mach c'ot ti lum tyac Betfagé yic'ot Betania bʌ i c'aba' lʌc'ʌl ya' ti wits Olivajol bʌ i c'aba' Jesús ti' choco majlel cha'tiquil ajcʌnt'añob i cha'an. \p \v 30 Jesús ti' subeyob jini cha'tiquil: Cucuxla ya' ti saj lum ya' bʌ an lʌc'ʌl. Che' mi la' c'otyel ti ti' lum mi quejel la' tyaje' cot cʌchʌl juncojt ts'ijib burro. Tiquila. Pʌyʌla tyʌlel. \p \v 31 Mi an majch mi' subeñetla: ¿Chucoch mi la' tique'? che'qui. Subenla: Yom i c'ʌñe' lojon c Yum, che' yom mi la' suben, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 32 Jini ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti majliyob. Ya' ti' tyajayob bajche' ti' wʌ subeyob Jesús. \p \v 33 Che' ñac chʌncol i ticob jini burro i yum burro ti' c'ajtibeyob: ¿Chucoch mi la' tique'? che'ob. \p \v 34 Jini ajcʌnt'añob ti' jac'ʌyob: Yom i c'ʌñe' lojon c Yum, che'ob. \p \v 35 Ti' pʌyʌyob majlel jini burro ya' ba'an Jesús. Ti' tyasibeyob i pat ti i pislelob. Ti' c'ʌchchocoyob Jesús. \p \v 36 Che' ya' c'ʌchʌl majlel Jesús ti' tyʌsʌyob majlel i pislel ya' ti bij. \p \v 37 Che' chʌncol i lʌq'ue' majlel ya' ti ye' wits Olivajol bʌ i c'aba' ti pejtyelel chʌncol bʌ i ch'ujbiñob chʌncol bʌ i tsʌcleñob majlel Jesús ti yʌlʌyob ti c'am bʌ t'an cha'an c'ajacña i yoj. Ti' subeyob i ñuclel Dios cha'an pejtyelel jini ñuc tyac bʌ i p'ʌtyʌlel tsa' bʌ i pʌsʌ Jesús tsa' bʌ i yilʌyob. \p \v 38 Ti yʌlʌyob: Tijicñayet jatyet Yumʌlet bʌ mu' bʌ a tyʌlel cha'an che' yom lac Yum Dios. La' ñʌch'lec i pusic'al ya' bʌ añob ti panchan. La' sujbic i ñuclel Dios, che'ob. \p \v 39 Che' jini ya'an fariseojob je'el. Ti yʌlʌyob: Maestro, tiq'ui jini chʌncol bʌ i tsʌcleñet majlel, che'ob. \p \v 40 Pero Jesús ti' jac'beyob: Mic subeñetla, mi ti ñʌch'leyob ili quixtyañujob mi quejelob ti oñel jini tyun tyac, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 41 Che' ñac lʌc'ʌlix an ti Jerusalén che' ñac ti yilʌ Jesús jini lum ti yuc'tyʌ jini año' bʌ ti Jerusalén. \p \v 42 Ti yʌlʌ Jesús: Tsa'iqui la' ch'ʌmbe isujm mi jim bʌ q'uin iliyi bajche' ch'ujbi la' tyaje' i ñʌch'tyʌlel la' pusic'al. Pero wale ma'ix mi quejel la' saj aq'uentyel la' ña'tyan. \p \v 43 Como tyal wocol tyac bʌ q'uin che' mi quejel i joy mejlel i ts'ajquil a lum cha'an ti la' contrajob cha'an mach ch'ujbi la' loq'uel majlel. Mi quejel i joy mʌctyañetla. Mi quejel i cha'len guerra ti la' contra. \p \v 44 Mi quejel i jisʌntyel la' lum. Mi quejel i tsʌnsʌntyel pejtyelel ajchumtyʌl. Ma'ix mi cʌytyʌl jump'ej tyun ti pam yambʌ tyun. Como mach'an ti la' ña'tyʌ che' ñac yom i cotyañetla Dios, che' ti wʌ alʌ Jesús. \s1 Jesús ti' xiq'uiyob loq'uel ajchoñoñel mʌñoñel ya' ti templo \r (Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22) \p \v 45 Che' jini ti c'oti Jesús ti pat templo. Ti queji i chocob loq'uel jini mu' bʌ i chon mu' bʌ i mʌn. \p \v 46 Jesús ti' subeyob: Ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios mi yʌle': Jini cotyot i yotyotlel oración, che'en. Pero jatyetla tsa'ix la' sutqui ti yotyotlel ajxujch'ob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 47 Ti bele' q'uin ti' cha'le cʌntisa Jesús ya' ti templo pero jini ñuco' bʌ cura i cha'an bʌ israelob yic'ot jini ajcʌntisajob cha'an i mandar, yic'ot je'el jini año' bʌ i ye'tyel ti lum ti' sʌclʌyob bajche' ch'ujbi i tsʌnsañob Jesús. \p \v 48 Pero mach'an ti' tyajayob bajche' ch'ujbi i tsʌnsañob como jini yambʌ quixtyañujob mi' wen ñʌch'tyʌbeñob i t'an Jesús. \c 20 \s1 I p'ʌtyʌlel i t'an Jesús \r (Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33) \p \v 1 Junyajlel che' ñac ti' cʌntisʌ quixtyañujob Jesús ya' ti pat templo ti' subeyob jini t'an cha'an laj cotyʌntyel. Che' jini, ti c'oti ñuco' bʌ curajob i cha'an bʌ israelob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel. \p \v 2 Ti' c'ajtibeyob Jesús: ¿Baqui tyʌlem a we'tyel cha'an ma' niq'ui cha'len jini mu' bʌ a cha'len? ¿Majchqui ti yʌq'uet ili a we'tyel cha'an ma' niq'ui mele'? che'ob. \p \v 3 Che' jini, Jesús ti' subeyob: Joñon je'el an chʌ bʌ com j c'ajtibeñetla. Subeñon: \p \v 4 ¿Majchqui ti' xiq'ui Juan tsa' bʌ i yʌc'ʌ ch'ʌm ja', Dios ba o quixtyañujob? che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 5 Pero ti queji i bajñel subeñob i bʌ. ¿Chuqui yom la cʌle'? Mi ti la cʌlʌ Dios ti' xiq'ui cho'onla, mi quejel i cha' c'ajtibeñonla: ¿Chucoch mach'an ti lac ch'ujbibe? Che' mi quej i yʌl. \p \v 6 Mi ti la cʌlʌ winicob ti' xiq'ui, mi cho'onla, pejtyelel quixtyañu mi quejel i julonla ti tyun jintyo mi lac sajtyel. Como mi lu' ña'tyañob Dios ti' xiq'ui tyʌlel jini Juan, che'ob. \p \v 7 Jin cha'an ti' subeyob Jesús: Mach cujil lojon isujm majchqui ti' xiq'ui cha'an i yʌq'ue' ch'ʌm ja' jini Juan, che'ob. \p \v 8 Che' jini, Jesús ti' subeyob: Chʌ'ʌch joñon je'el mach c subetla ba' ch'oyol i p'ʌtyʌlel c t'an cha'an c cha'len tyac iliyi. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lajoñel cha'an simaron bʌ ajcʌñʌtya ts'ujsub \r (Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11) \p \v 9 Ti wi'il Jesús ti queji i pejcan quixtyañujob. Ti' subeyob jini lajoñel: An juntiquil winic ti' pʌc'ʌ ts'ujsubol. Ti wi'il ti yʌq'ueyob ti majñʌntyel ti ajcʌñʌtya ts'ujsubol. Ti majli ti yambʌ pañimil. Ya' ti wen jale. \p \v 10 Che' ñac i yorojlel i tyuc'ob ts'ujsub ti' choco majlel i yajtroñel ya' ba'an ajcʌñʌtya ts'ujsubol cha'an mi' t'ox ch'ʌm'en i wut bajche' ti wʌ alʌyob. Pero jini ajcʌñʌtya ts'ujsubol ti' jats'ʌyob. Che' jach ti' tyojo chocoyob sujtyel. \p \v 11 Che' jini, i yum jini ts'ujsubol ti' cha' choco majlel yambʌ i yajtroñel. Pero chʌ'ʌch je'el ti' wajleyob. Ti' jats'ʌyob. Ti' cha' tyojo chocoyob sujtyel. \p \v 12 Che' jini i yum ts'ujsubol ti' cha' choco majlel yambʌ i yajtroñel. Pero jini ajcʌñʌtya ts'ujsub ti' lowoyob je'el. Ti' chocoyob loq'uel. \p \v 13 Che' jini, i yum ts'ujsubol ti yʌlʌ: ¿Chuquiyes yom c cha'len? Mi quejel c choque' majlel calobil mu' bʌ c wen p'untyan. Che' mi yilañob mi quejel i q'uelob ti ñuc, che'en. \p \v 14 Pero che' ñac ti yilʌyob jini i yalobil i yum ts'ujsubol, jini ajtroñelob ti' subeyob i bʌ: Jiñʌch mu' bʌ i quejel i yochel ti' yum ili ts'ujsubol. La' lac tsʌnsan. Che' jini mi quejel lac ch'ʌme' ili ts'ujsubol, che'ob. \p \v 15 Che' jini ti' loc'sʌyob ya' ti ts'ujsubol. Ti' tsʌnsʌyob. Che' jini, Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Chuquiyes mi quejel i cha'len i yum ts'ujsubol yic'otyob jini ajcʌñʌtya ts'ujsub? \p \v 16 Mi quejel i tyʌlel, mi quejel i tsʌnsañob ili ajcʌñʌtya ts'ujsub. Mi quejel i yʌq'uen ts'ujsubol ti' wenta yaño' bʌ. Che' ti yubiyob ili t'an, ti yʌlʌyob: Mach che'ic yom Dios. \p \v 17 Pero Jesús ti' ch'uj q'ueleyob. Ti yʌlʌ: ¿Chuqui yom i yʌle' jini Ts'ijbubil bʌ i t'an Dios, che' jini? Mi yʌle': \q1 Jini tyun tsa' bʌ i chocoyob ajmel tyun bʌ otyot \q1 ti ochi che' bajche' i yoyel ti i xujc otyot. \p \v 18 Majchical jach mi yajlel ti pam jini tyun mi quejel i bic'tiyel yubil. Pero mi ti yajli jini tyun ti' pam quixtyañu mi quejel i jujch'e' bajche' ts'ubejn yubil. Che' ti yʌlʌ Jesús ti lajoñel. \s1 T'an cha'an tyojoñel \r (Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.12-17) \p \v 19 Jini ñuco' bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot ajcʌntisajob cha'an i mandar yom i chucob Jesús ti jim bʌ ora como yujilob isujm Jesús ti' tyajayob ti lajoñel bʌ t'an. Pero mi i bʌc'ñan jini quixtyañujob. \p \v 20 Jin cha'an ti' chocoyob majlel ajñʌch'tya t'an ya' ba'an Jesús. Ti' lolon pʌsʌyob i bʌ ti wen bʌ quixtyañu cha'an mi' tyajbeñob i mul Jesús ti i t'an cha'an mi yʌc'ob ti i c'ʌb jini am bʌ i ye'tyel. \p \v 21 Jin cha'an ti' c'ajtibeyob Jesús: Maestro, cujil lojon isujm ma' wʌle' ma' cʌntisan wen bʌ. Mach juntiquilic jach ma' más p'untyan. Ma' cʌntisan ti melel bʌ t'an i t'an Dios. \p \v 22 Subeñon lojon: ¿Yom ba mi la cʌq'uen tyojoñel ñuc bʌ yumʌl o mach yom? che' ti c'ajtibenti Jesús. \p \v 23 Pero Jesús yujil isujm cha'an jach yom i jop'ben i mul. Che' jini, ti' subeyob: ¿Chucoch mi la' sʌclʌbeñon c mul? \p \v 24 Pʌs'eñon junwejch tyaq'uin. ¿Majchqui i loc'om wʌ' bʌ an ti tyaq'uin? ¿Majchqui i c'aba' wʌ' bʌ ts'ijbubil? Che' ti yʌlʌ Jesús. Ti' jac'ʌyob: I cha'an yumʌl, che'ob. \p \v 25 Che' jini, ti' jac'ʌ Jesús: Aq'uenla ñuc bʌ yumʌl jini yom bʌ aq'uentic. Aq'uenla Dios jini yom bʌ aq'uentic Dios, che'en. \p \v 26 Mach'an ti mejli i tyajben i mul Jesús ti' tyojlel quixtyañujob. Pero tyoj bʌc'ñʌjelob che' ti yubiyob. Ti ñʌch'leyob. \s1 C'ajtibal cha'an bajche' mi tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ \r (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27) \p \v 27 Ti wi'il ti c'oti cha'tiquil uxtiquil saduceojob ba'an Jesús. Jiñʌch mu' bʌ i yʌlob mach'an mi lac cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Ti' c'ajtibeyob Jesús: \p \v 28 Maestro, Moisés ti' cʌybeyonla ts'ijbubil bʌ mandar cha'an bajche' mi' cha'len mi ti sajti juntiquil winic mi ti bajñel cʌyle i yijñam che' max tyo ba'an i yalobil. Ti yʌlʌ yom mi' wersa pʌyben i yijñam i yʌscun jini ijts'iñʌl bʌ cha'an anic i yalobil cha'an i tyejch'en i jiñʌjlel jini tsa' bʌ sajti, che' ti yʌlʌyob. \p \v 29 Che' jini, an siete winicob yoque i yijts'iñob i bʌ. Ti' pʌyʌ i yijñam jini ascuñʌl bʌ. Ti sajti che' max tyo ba'an i yalobil. \p \v 30 Che' jini i cha'ticlel i yijts'in ti' pʌybe i yijñam yʌscun. Jini winic ti sajti je'el che' ñac max tyo ba'an i yalobil. \p \v 31 Che' jini i uxticlel bʌ i yijts'in ti' pʌybe i yijñam i yʌscun. Chʌ'ʌch je'el c'ʌlʌ ti sietejlelob. Mach'an mi junticlec i yalobil, ti sajtiyob ti' sietejlel jini winicob. \p \v 32 Che' jini, ti sajti jini x'ixic je'el. \p \v 33 Che' ti yorojlel mi cha' tyejchelob jini sajtyemo' bʌ, ¿majchqui i ñoxi'al jini x'ixic ma' wʌl? como ti' sietejlelob ti' pʌyʌyob cha'an i yijñam, che' ti yʌlʌyob jini saduceojob. \p \v 34 Che' jini Jesús ti' jac'beyob: Wʌ' ti mulawil mi' pʌyob i bʌ winicob x'ixicob. \p \v 35 Pero jini mu' bʌ q'uejel ti wen cha'an xuc'ul mi yajñel ti tyal tyo bʌ ora mi quejel i tyejchelob loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Ya'i mach'an mi quejel i tyajob i bʌ. Mach'an mi' sijiñob i yalobil. \p \v 36 Como mach ch'ujbi i cha' sajtyel. Mi quejel i yajñel bajche' ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan. Cha'an ti tyejchiyob loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ mi yajñelob ti i yalobil Dios. \p \v 37 Jinic tyo Moisés i bajñel mi yʌq'ueñonla lac ch'ʌm'en isujm cha'an mi cha' tyejchel loq'uel sajtyemo' bʌ cha'an ti jini t'an cha'an jini pimel tsa' bʌ i yilʌ ti lejmi mach'ʌ ba'an ti jili. Ya'i ti jini t'an mi' tsictisan lac Yum i Dios Abraham, i Dios Isaac, yic'ot i Dios Jacob. \p \v 38 Pero Dios mach i Diosic jini sajtyemo' bʌ. I Dios cuxulo' bʌ aunque sajtyem i bʌc'tyal pero cuxul i ch'ujlel. Lu' cuxulob mi yilan Dios. \p \v 39 Che' jini, cha'tiquil uxtiquil ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob ti' subeyob Jesús: Maestro, weñʌch bajche' ti a jac'ʌ, che'ob. \p \v 40 Ma'an majch ti' cha' jop'o i c'ajtiben Jesús. \s1 ¿Majchqui jini Cristo? \r (Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37) \p \v 41 Jesús ti' subeyob: ¿Bajche'qui isujm che' mi yʌlob mi i jiñʌjlel David jini Cristo jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios? \p \v 42 Como David i bajñel ti yʌlʌ ti jun Salmos bʌ i c'aba': \q1 Jini lac Yum ti' sube jini c yum: \q1 Buchi' tic ñoj \q1 \v 43 jintyo mi cʌq'ueñet a jisan i p'ʌtyʌlel a contrajob. \m Che' ti wʌ subenti Jesús ti Dios ti Salmos. \p \v 44 ¿Bajche'qui ch'ujbi che' i jiñʌjlelon David jini Cristo che' David ti yʌlʌ Cristo ti' yum? che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' tyaja ti t'an ajcʌntisajob cha'an i mandar israelob \r (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54) \p \v 45 Ti pejtyelel quixtyañujob ti' ñʌch'tyʌbeyob i t'an Jesús che' ñac Jesús ti' subeyob ajcʌnt'añob i cha'an: \p \v 46 Cʌñʌtyan la' bʌ cha'an jini ajcʌntisajob cha'an mandar como mi' mulañob i wen ch'ʌlob i bʌ ti tyam bʌ i pislel che' mi majlelob ti xʌmbal. Mi' mulañob che' cabʌl mi pejcʌntyel ya' ti xinil lum. Mi yajcan jini más wen bʌ tyac buchlibʌl ya' ti i templo israelob yic'ot más wen bʌ buchlibʌl ti q'uiñejel. \p \v 47 Che' je'el mi' chilbeñob i lum jini meba' 'ixicob. Mi' melob tyam tyac bʌ oración cha'an wen mi yilʌntyel. Jiñʌch más bʌbʌq'uen bʌ mi quejel i yʌq'uentyelob i xot'ob i mul, che' ti yʌlʌ Jesús. \c 21 \s1 I yofrenda juntiquil p'ump'un bʌ meba' 'ixic \r (Mr. 12.41-44) \p \v 1 Jesús ti yilʌ bajche' ti yotsʌyob tyaq'uin jini ricojo' bʌ ya' ti yajnib ofrenda ya' ti colem templo. \p \v 2 Ti yilʌ je'el juntiquil meba' 'ixic mach'ʌ ba'an chʌ bʌ an i cha'an. Ti yotsʌ cha'wejch tyaq'uin i saj jach bʌ. \p \v 3 Jesús ti yʌlʌ: Ubinla mic subeñetla, ili p'ump'un bʌ meba' 'ixic más on ti yotsʌ yubil bajche' ti pejtyelel jini yaño' bʌ. \p \v 4 Como jini yaño' bʌ yoñel chʌ bʌ an i cha'an ti cʌyle. Pero jini x'ixic ma'ix chʌ bʌ an i cha'an ti cʌyle cha'an chʌ bʌ yom, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti wʌ alʌ mi quejel i jejmel jini colem templo i cha'an bʌ israelob \r (Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2) \p \v 5 Cha'tiquil uxtiquil ti quejiyob ti t'an cha'an jini colem templo i cha'an bʌ israelob. Ti yʌlʌyob cha'an c'otyajax yic'ot cha'an c'otyajax jini tyun tyac yic'ot cha'an i majtyan tsa' bʌ ajq'ui tyac cha'an i ch'ʌjlil. Che' jini Jesús ti yʌlʌ: \p \v 6 Tyal i yorojlel mi quejel i jisʌntyel ti pejtyelel iliyi chʌncol bʌ la' wilan wale iliyi. Ma'ix mi quejel i saj cʌytyʌl mi jump'ejlic tyun ti pam yambʌ. \s1 Señʌjlel tyac cha'an i yujtibal mulawil \r (Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23) \p \v 7 Che' jini ti' c'ajtibeyob Jesús: Maestro, ¿jalajqui mi quejel i yujtyel pejtyelel jijini? ¿Chuquiyes i señʌjlel che' mi quejel i lu' ts'ʌctiyel pejtyelel jijini? che'ob. \p \v 8 Jesús ti' subeyob: Yom wen xuc'uletla cha'an mach'an majch ch'ujbi i lotiñetla. Como mi quejelob i tyʌlel mu' bʌ quejel i c'ʌmbeñon j c'aba'. Mi quejel i yʌlob: Joñon Cristojon, che'en. Wale iliyi lʌc'ʌlix mach tyal Cristo, che'en. Pero ma' mi la' lolon tsʌcleñob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 9 Che' mi la' wubin an cabʌl guerra yic'ot contrajiya mach yom mi la' cha'len bʌq'uen. Como chʌ'ʌch mi quejel i lu' yujtyel iliyi pero max tyo jinic i yujtibal mulawil. \p \v 10 Che' jini ti bej alʌ Jesús: Junmujch' quixtyañu mi quejel i contrajin yambʌ junmujch' quixtyañujob. Yumʌlob yic'ot año' bʌ ti i wenta mi quejel i cha'len guerra ti i contra yambʌ yumʌl. \p \v 11 Mi quejel ñoj bʌq'uentic bʌ yujquel lum tyac. Mi quejel wi'ñal yic'ot c'am'an tyac ti cabʌl pañimil tyac. Mi quejel i yilan bʌq'uentic bʌ seña tyac ti chan yic'ot yan tyac bʌ ñuc bʌ seña tyac. \p \v 12 Pero ñaxan tyo che' max tyo mi lu' yujtyel tyac ili mi quejel i chuquetla. Mi quejel i tyʌc'lañetla. Mi quejel i pʌyetla ti melojel ti i templo israelob. Mi quejel la' cʌjchel. Mi quejel i pʌyetla majlel ba'an ñuc bʌ yumʌlob yic'ot yambʌ ñuco' bʌ i ye'tyel cha'an tij caj. \p \v 13 Mi quejel la' wʌc'on ti wen cʌjñel cha'an ti ili la' wocol tyac. \p \v 14 Wʌ ña'tyanla cha'an ma'ix mi quejel la' chajpan bajche' mi quejel la' jaq'ue' cha'an la' cotyan la' bʌ che' ti i yorojlel melojel. \p \v 15 Como mi quejel cʌq'ueñetla t'an yic'ot la' ña'tyʌbal bajche' ch'ujbi la' jaq'ue'. Mi jinic la' contrajob mach mej i jac'ob. \p \v 16 Pero mi quejel la' wʌjq'uel ti i c'ʌb la' contra. Jinic tyo la' tyat la' ña', la' wʌscuñob, la' chichob, la' wijts'iñob, la' pi'ʌlob yic'ot cʌñʌlo' bʌ la' cha'an mi yʌq'uetla ti i c'ʌb la' contrajob. An juntiquil cha'tiquiletla mi quejel la' tsʌnsʌntyel. \p \v 17 Pejtyelel quixtyañu mi quejel i ts'a'leñetla cha'an tij caj. \p \v 18 Pero ma'ix mi quejel i sajtyel mi junt'umic i tsutsel la' jol. \p \v 19 Mi bej xuc'uletla che' mi la' ñusan wocol mi quejel la' cotyʌntyel. \p \v 20 Che' mi quejel la' wilan joyol ti soldadojob jini lum Jerusalén bʌ i c'aba', ña'tyanla, che' jini, ma'ix jal mi quejel i jisʌntyel. \p \v 21 Che' jini, jini año' bʌ ti pañimil Judea bʌ i c'aba' yom puts'ic majlel ti wits. Jini año' bʌ ti lum Jerusalén bʌ i c'aba' yom loq'uicob majlel. Jini mach'ʌ ba'an añob ti lum mach yom i cha' sujtyel majlel ti lum. \p \v 22 Como tyal wen wocol tyac bʌ q'uin tyac cha'an ti caj i mul quixtyañujob. Mi quejel i ts'ʌctiyel pejtyelel jini ts'ijbubil tyac bʌ. \p \v 23 P'ump'uñob bajche' mi quejel i ñusan wocol jini x'ixicob chʌncol tyo bʌ i cʌñʌtyan i yalobil yic'ot chʌncol tyo bʌ i tsu'sañob i yalobil. Como mi quejel wen wocol bʌ wʌ' ti mulawil cha'an ti mich'lel Dios mi quejel i yʌq'uentyel i xot'ob i mul. \p \v 24 Juntiquil cha'tiquil mi quejel i tsʌnsʌntyelob ti guerra, yaño' bʌ mi quejel i pʌyob majlel ti cʌchol ti yambʌ pañimil tyac. Jini ñajt bʌ tyʌlemob mi quejel i ch'ʌmben ti i wenta jini lum Jerusalén bʌ i c'aba' c'ʌlʌ jintyo mi ts'ʌctiyel i yorojlel i cha'leñob jijini. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Bajche' yilal mi quejel i cha' tyʌlel Jesús \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37) \p \v 25 Che' jini mi quejel i tsictiyel i seña tyac ti q'uin, ti uw yic'ot ti ec' tyac. Wʌ' ti mulawil quixtyañujob mi quejel i lolon cha'len cabʌl pensal yic'ot mi' cha'len bʌq'uen cha'an wen bʌbʌq'uen bʌ pujucña bʌ ti colem ja' yic'ot cha'an jini wits'law bʌ ja'. \p \v 26 Jini quixtyañujob mi quejel i sajtyel ti bʌq'uen che' mi' pensalin chʌ bʌ mi quejel i yujtyel. Mi jinic tyo chan mi quejel i ñijcʌyel. \p \v 27 Che' jini mi quejel i yilan mic tyʌlel Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob ti tyocal tic p'ʌtyʌlel yic'ot ti ñoj c'otyajax bʌ c ñuclel. \p \v 28 Che' mi quejel i yujtyel pejtyel ili, tijicnisan la' bʌ. Ñuc isan la' pusic'al como lʌc'ʌlix i yorojlel la' cotyʌntyel. \p \v 29 Che' je'el ti' subeyob ti lajoñel: Ña'tyanla jini higuera bʌ tye' o mi ba'ic jach bʌ yambʌ tye'. \p \v 30 Che' mi la' wilan mi ch'oc an i yopol tye' mi la' wʌ ña'tyan lʌc'ʌlix i yorojlel q'uin tyunil. \p \v 31 Che' je'el che' mi la' wilan chʌncolix i lu' ujtyel tyac iliyi ña'tyanla lʌc'ʌlix i yorojlel i cha' tyʌlel lac Yum i cha'len yumʌl. \p \v 32 Melel mic subeñetla mi quejel i yujtyel tyac ti pejtyelel iliyi che' max tyo ti sajtiyob ili quixtyañujob am bʌ ili ora. \p \v 33 Mi quejl i sʌc jilel majlel jini chani yic'ot mulawil pero c t'an bʌ mach saj jil, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 34 Xuc'uletla cha'an mach'an mi la' wʌc' ti tsʌts' an la' pusic'al cha'an ti caj la' wo' yic'ot cha'an ti caj la' q'uixñejel yic'ot cabʌl pensal cha'an cabʌl chʌ bʌ tyac an ti mulawil. Ame mi wa' c'otyel i yorojlel che' mach an mi la' saj pensalin. \p \v 35 Che' ora jach mi tyʌlel jim bʌ q'uin i tyaje' pejtyelel quixtyañu ti petyelel mulawil che' bajche' mi wa' ñujp'el yac che' mach'an mi ña'tyʌntyel. \p \v 36 Yom chajpʌbiletla. Yom mi la' chʌc cha'len oración ti pejtyelel ora cha'an mi mejlel la' puts'tyan pejtyelel jini wocol tyac bʌ mu' bʌ quejel i yujtyel. Yic'ot cha'an mi la' c'otyel tic tyojlel Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 37 Ti q'uinil ti' cha'le cʌntisa Jesús ti templo. Ti ac'bʌlel ti majli i ñusan ac'bʌlel ya' ti wits Olivajol bʌ i c'aba'. \p \v 38 Ti wen sʌc'an tyac ti jujump'ej q'uin ti c'oti pejtyelel quixtyañujob ti templo cha'an i ñʌch'tyʌben i t'an Jesús. \c 22 \s1 Ti' ña'tyʌyob bajche' ch'ujbi i chuc Jesús \r (Mt. 26.1-5, 14-16; Mr. 14.1-2, 10-11; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Lʌc'ʌlix i yorojlel i q'uinilel pascua bʌ i c'aba' che' mi' c'uxob caxlan waj mach'ʌ ba'an mi yʌq'uen i wos i bʌ. \p \v 2 Jini ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot ajcʌntisajob i cha'an i mandar israelob chʌncol i pejcañob i bʌ cha'an mi' sʌclan bajche' mi quejel i tsʌnsan Jesús. Como mi' bʌc'ñan quixtyañujob. \p \v 3 Che' jini, Satanás ti ochi ti' pusic'al Judas mu' bʌ i pejcʌntyel ti Iscariote. Jiñʌch i pi'ʌlob jini yambʌ oncejob yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel. \p \v 4 Ti majli Judas ba'an ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot ba'an am bʌ i ye'tyel ti colem templo i cha'an israelob. Ti' pejcʌyob cha'an bajche' ch'ujbi i yʌc' ti cʌchol Jesús. \p \v 5 C'ajacñayob i yoj che' ñac ti yubiyob i t'an Judas. Ti yʌc'ʌyob i t'an cha'an mi yʌq'ueñob tyaq'uin jini Judas. \p \v 6 Judas ti yʌc'ʌ i t'an cha'an i yʌq'ueñob ti i c'ʌb jini año' bʌ i ye'tyel. Ti queji i sʌclan bajche' mi yʌc' ti chucol Jesús che' mach'an tsiquil cabʌl quixtyañujob. \s1 Bajche' ti' cha'le cojachix bʌ uch'el lac Yum \r (Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 7 Ti c'oti i yorojlel i q'uiñejel che' mi' c'uxob jini caxlan waj mach'ʌ ba'an yic'ot levadura che' mi' wersa tsʌnsañob tiñʌme' che' ti pascua. \p \v 8 Jesús ti' xiq'ui majlel Pedro yic'ot Juan. Ti' subeyob: Cucula. Chajpan la cuch'el cha'an q'uin pascua, che'en. \p \v 9 Ti' jac'ʌyob: ¿Baqui awom mi lojon c chajpan la cuch'el? che' ti' yʌlʌyob. \p \v 10 Jesús ti' jac'ʌ: Che' ochel muq'uetla ti lum mi quejel la' tyaje' juntiquil winic chʌncol bʌ i q'ueche' majlel jump'ej uc'un ja'. Tsʌclenla majlel jintyo mi la' c'otyel ti yotyot ba' mi quejel i yochel. \p \v 11 Ya'i mi la' suben i yum otyot: Jini lojon c Maestro mi yʌl: ¿Baqui an jini saj mal ba' ch'ujbi lojon cuch'el quic'otyob ajcʌnt'año' bʌ c cha'an? che'etla, mi la' suben. \p \v 12 Che' jini mi quejl i pʌsbeñetla saj mal ya' ti cha'lajmlel otyot. Colem, chajpʌbil i mal. Ya'i yom la' chajpan mu' bʌ quejel laj c'uxe, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 13 Ti majliyob jini ajcʌnt'añob. Ti' tyajayob che' bajche' ti yʌlʌ Jesús. Ti' chajpʌyob uch'el cha'an pascua. \p \v 14 Che' ti c'oti i yorojlel, Jesús yic'ot jini yajcʌbil bʌ ajsubt'añob ñumel ti c'oti. Ti buchleyob ya' ti mesa. \p \v 15 Che' jini Jesús ti' subeyob: Ti pejtyelel c pusic'al wersa com j c'ux jini uch'el cha'an pascua la' wic'ot che' max tyo mic sajtyel. \p \v 16 Como mic subeñetla mach'an mi quejel c cha' c'ux jini uch'el cha'an pascua la' wic'ot jintyo ba' bʌ ora mi yujtyel ba' mi' cha'len yumʌl Dios, che'en. \p \v 17 Che' jini ti' ch'ʌmʌ vaso ti i c'ʌb. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Ti' subeyob ajcʌnt'añob i cha'an: Japʌla iliyi. Aq'uen la' bʌ. \p \v 18 Como mic subeñetla mach'anix mi quejel c cha' jape' i ya'lel uva jintyo ti tyal bʌ ora che' mi' cha'len yumʌl Dios, che'en. \p \v 19 Ti wi'il ti' ch'ʌmʌ waj. Ti' cha'le oración. Che' jini ti' xet'e. Ti yʌq'ueyob. Ti yʌlʌ: Jiñʌch c bʌc'tyal mu' bʌ quejel cʌc' cha'añetla. C'ajtisañon che' mi la' cha'len jini uch'el, che'en. \p \v 20 Chʌ'ʌch ti' cha'le je'el yic'ot jini vaso che' ujtyel i cha'leñob uch'el. Jesús ti' subeyob: Ili am bʌ ti vaso jiñʌch i seña tsijib trato bʌ t'an mu' bʌ i wa'chocontyel cha'an tic ch'ich'el mu' bʌ quejel c beque' cha'añetla, che'en. \p \v 21 Pero wale iliyi wʌ'an i c'ʌb ti pam mesa quic'ot mu' bʌ i quejel i yʌc'on ti cʌchol. \p \v 22 Joñon i Pi'ʌlon Quixtyañujob wersa mic sajtyel che' bajche' wʌ ña'tyʌbil. Pero p'ump'un che' bajche' mi quej i ñusan wocol jini quixtyañu mu' bʌ quejel i yʌc'on ti cʌchol. Wen wocol mi quejel i yubin. \p \v 23 Che' jini ti queji i c'ajtibeñob i bʌ majchqui jini mu' bʌ quejel i yʌc' ti cʌchol Jesús. \s1 Ti' pejcʌyob i bʌ cha'an majchqui más ñuc \p \v 24 Ti wi'il jini ajcʌnt'añob ti queji i cʌlʌx pejcañob i bʌ cha'an majchqui mi quejel i q'uejlel ti más ñuc. \p \v 25 Pero Jesús ti' subeyob: Jini ñuc bʌ yumʌlob ti pañimil mi' cha'len yumʌl che' bajche' mi wen ñuc. Jini am bʌ i ye'tyel mi pejcʌntyel ti wen bʌ ajcʌñʌtyayajob. \p \v 26 Pero jatyetla mach che'ic yom mi la' cha'len. Pero jini más ñuc bʌ ti la' tyojel yom i mele' che' bajche' más alob tyo. Jini mu' bʌ ti xic' yom i cha'len che' bajche' yajtroñel jach. \p \v 27 Jesús ti bej yʌlʌ: ¿Majchqui jini más ñuc bʌ yubil, jim ba jini buchul bʌ ti mesa ti uch'el o jim ba jini ajtroñel mu' bʌ i ñusan waj? ¿Mach ba más ñuc jini buchul bʌ ti uch'el? Pero wʌ' añon ti la' tyojel che' bajche' ajtroñelon la' cha'an, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 28 Jatyetla ti bej ajniyetla quic'ot tic wocol. \p \v 29 Jin cha'an mi cʌq'ueñetla la' cha'len yumʌl che' bajche' c Tyat je'el ti yʌc'on c cha'len yumʌl \p \v 30 cha'an mi la' cha'len uch'el tic mesa ya' ba' mic cha'len yumʌl. Mi quejel la' buchtyʌl ti ñuc bʌ buchlibʌl cha'an la' mele' jini docemojt i jiñʌjlel Israel. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Jesús ti' wʌ sube Pedro mi quejel i yʌl mach i cʌñʌ Jesús \r (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38) \p \v 31 Lac Yum ti yʌlʌ je'el: Simón, ubin tsa'ix i c'ajtibon cha'an cʌq'uetla ti i c'ʌb Satanás cha'an i nijcʌbeñetla la' pusic'al che' bajche' mi chijcuntyel trigo cha'an mi loq'uel i sujl. \p \v 32 Pero tsa'ix c tyajayet ti oración cha'an mach'an mi quejel a cʌy a ch'ujbiñon. Jixcu che' tsa'ix a cha' tyoj isʌ a bʌ, cotyan a wermañujob cha'an i p'ʌtyʌliyel. Che' ti subenti Simón. \p \v 33 Simón ti' sube: C Yum, chajpʌbilonix cha'an mic majlel quic'otyet ti cʌchol aunque mic sajtyel quic'otyet, che' ti yʌlʌ Simón. \p \v 34 Jesús ti' sube: Pedro, mic subeñet wale che' max tyo cha'le uq'uel tyat mut uxyaj mi quejel a wʌle' mach a cʌñʌyon, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Lʌc'ʌlix i yorojlel i yilan wocol Jesús \p \v 35 Che' jini Jesús ti' c'ajtibeyob: Che' ñac tic xiq'uiyetla majlel ti subt'an che' ñac mach'an ti la' ch'ʌmʌ majlel la' morral mi yajnibic la' tyaq'uin mi yanic bʌ la' zapatos, ¿an tyo ba chʌ bʌ yom la' cha'an ti la' wubi? che' ti yʌlʌ Jesús. Ti' jac'ʌyob: Ma'ix, che'ob. \p \v 36 Che' jini Jesús ti' subeyob: Pero wale iliyi mi an la' morral, ch'ʌmʌxla majlel yic'ot i yajnib la' tyaq'uin. Yic'ot jini mach'ʌ ba'an i machit, la' i choñe' i bujc cha'an i mʌñe' junts'ijt i machit. \p \v 37 Como mic subeñetla: Mi wersa quejel i ts'ʌctiyel jini wʌ Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios ba' mi' tyajon ti t'an. Mi yʌl: Mi quejel i tsijquel yic'ot simaroño' bʌ, che' mi yʌl. Como pejtyelel ts'ijbubuil bʌ cha'añon mi quejel i wersa ts'ʌctiyel, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 38 Che' jini ti yʌlʌyob: C Yum, umba'an cha'ts'ijt machit, che'ob. Jesús ti' jac'ʌ: Jasʌlix jini, che'en. \s1 Jesús ti' cha'le oración ya' ti Getsemaní \r (Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42) \p \v 39 Che' jini Jesús ti loq'ui majlel. Ti majli ti wits Olivajol bʌ i c'aba' che' bajche' i tyʌlel mi' cha'len. Jini ajcʌnt'añob i cha'an ti' tsʌcleyob majlel. \p \v 40 Che' ñac ti c'oti ya'i Jesús ti' subeyob: Pejcanla Dios ti oración cha'an mach'an mi la' yajlel ti mulil, che'en. \p \v 41 Che' jini, Jesús ti bej majli che' ñajtyʌl bajche' mi chojquel jump'ej tyun. Ti ñocle cha'an i cha'len oración. \p \v 42 Ti oración Jesús ti yʌlʌ: C Tyat, mach a wʌc'on ti ochel ti ili wocol mu' bʌ quejel c ñusan. Pero mele mach jinic bajche' com joñon pero mele bajche' awom, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 43 Che' jini ti tsictiyi juntiquil ajtroñel i cha'an Dios ch'oyol bʌ ti panchan cha'an i yʌq'uen i p'ʌtyʌlel. \p \v 44 Che' chʌncox i wen yilan wocol Jesús más wersa ti' pejcʌ Dios ti oración. Ti loq'ui i bul'ich che' bajche' ch'ich' mi' t'uyt'uy yajlel ti lum. \p \v 45 Che' ñac ti tyejchi ti oración, ti cha' majli ba'an ajcʌnt'añob i cha'an. Wʌyʌlobix ti' tyaja cha'an i ch'ʌjyemlelob i pusic'al. \p \v 46 Che' jini Jesús ti' subeyob: ¿Chucoch muq'uetla ti wʌyel? Tyejchenla. Cha'lenla oración cha'an mach'an mi la' yajlel ti mulil, che'en. \s1 Ti' chucuyob Jesús \r (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Che' chʌncol tyo ti t'an Jesús ti c'oti cabʌl quixtyañu. Ñaxan tyʌlel Judas. Judas jiñʌch i pi'ʌl jini yambʌ once ajcʌnt'añob i cha'an Jesús. Ti' lʌc'ʌ Jesús cha'an i ñupe'. \p \v 48 Che' jini Jesús ti' sube: Judas, ¿mu' ba' a wʌc'on ti' c'ʌbob, Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob cha'an ma' ñupon? che'en. \p \v 49 Jini ya' bʌ añob yic'ot Jesús che' ñac ti' ña'tyʌyob chʌ bʌ chʌncol i yujtyel, ti' c'ajtibeyob Jesús: C Yum, ¿mu' ba lojon j c'ʌmben machit? che'ob. \p \v 50 Juntiquil ajcʌnt'an i cha'an Jesús ti' lowo ajtroñel i cha'an jini ñoj ñuc bʌ cura i cha'an israelob. Ti' tsepbe loq'uel i ñoj bʌ chiquin. \p \v 51 Pero Jesús ti yʌlʌ: La' ajnic. Cʌyʌxla, che'en. Che' jini Jesús ti' tyʌlbe i chiquin jini ajtroñel. Ti lajmi. \p \v 52 Che' jini Jesús ti' subeyob jini ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot jini año' bʌ i ye'tyel ti i templo israelob yic'ot xñoxob año' bʌ i ye'tyel tsa' bʌ c'oti i chucob majlel Jesús: ¿Tsa'ix ba tyʌliyetla awic'ot la' machit la' tye' che' bajche' ajxuch'on? che'en. \p \v 53 Che' ñac ya' añon quic'otyetla ya' ti templo ti jujump'ej q'uin mach'an ti la' saj chucuyon. Pero wale iliyi jiñʌch i yorojlel ti la' yajcʌ. I yorojlelix mi tsictiyel i p'ʌtyʌlel jini am bʌ ti ic'jowan bʌ pañimil, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Mach i cʌñʌ Jesús ti yʌlʌ Pedro \r (Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 54 Che' jini ti' cʌchʌyob Jesús. Ti' pʌyʌyob majlel ti yotyot jini ñoj ñuc bʌ cura i cha'an israelob. Pedro ti' ñajtyʌ tsʌcle majlel. \p \v 55 Ya'i ti' ts'ʌbʌyob c'ajc ti pat otyot. Ya' joy buchulob. Pedro ti buchle yic'otyob je'el. \p \v 56 Che' jini juntiquil ajtroñel bʌ x'ixic ti yilʌ ya' buchul Pedro je'el. Ti' ch'uj q'uele. Ti yʌlʌ: Ili winic jiñʌch juntiquil i pi'ʌlob Jesús je'el, che'en. \p \v 57 Pedro ti yʌlʌ mach jiniqui. Ti yʌlʌ: Pero ubin, x'ixic, mach j cʌñʌ jini winiqui, che'en. \p \v 58 Che' jini ti ñajtyʌ jumuc' yambʌ ti yilʌ. Ti' sube Pedro: Jatyet je'el i pi'ʌlet jini winic, che'en. Pero Pedro ti yʌlʌ: Ubin, mach joñonic, che'en. \p \v 59 Che' jini, ti ñumi jump'ej ora yambʌ ti yilʌ. Ti' sube: Melel, ili winic i pi'ʌlobʌch Jesús como loq'uem ti Galilea je'el, che'en. \p \v 60 Che' jini Pedro ti yʌlʌ: Ubin, mach cujil isujm chʌ bʌ yes chʌncol a wʌle', che'en. Ti jim bʌ ora che' chʌncol tyo ti t'an Pedro, ti' wa' cha'le uq'uel tyat mut. \p \v 61 Lac Yum ti' sutqui i bʌ i q'uel Pedro. Pedro ti' c'ajtiyi i cha'an tsa' bʌ i yʌlʌ Jesús che' ñac ti' sube: Che' max tyo i cha'le uq'uel tyat mut uxyajlel mi quejel a wʌl mach a cʌñʌyon, che'en. \p \v 62 Che' jini Pedro ti loq'ui majlel. Ti wen queji ti uq'uel. \s1 Ti' wajleyob Jesús \r (Mt. 26.67-68; Mr. 14.65) \p \v 63 Jini winicob tsa' bʌ i cʌñʌtyʌyob Jesús ti' wajleyob. Ti' jats'ʌyob. \p \v 64 Ti' mʌcbeyob i wut. Ti' tyum jajts'iyob. Ti' subeyob: Subeñon lojon majchqui ti' jats'ʌyet, che'ob. \p \v 65 An tyo cabʌl yan tyac tsa' bʌ i yʌlʌyob cha'an i wajleñob. \s1 Jesús ya' ba'an jini año' bʌ i ye'tyel \r (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24) \p \v 66 Che' sʌquix ti' much'quiyob i bʌ jini xñoxob año' bʌ i ye'tyel cha'an israelob, jini ñuc bʌ curajob yic'ot ajcʌntisajob cha'an mandar. Ti' pʌyʌyob majlel Jesús ya' ba'an ñuco' bʌ i ye'tyel ti Comité Junta Suprema bʌ i c'aba' mu' bʌ i cha'len melojel. Ya'i ti' c'ajtibeyob: \p \v 67 Subeñon lojon mi jatyetyʌch jini Cristo yajcʌbil bʌ i cha'an Dios. Jesús ti' jac'ʌ: Mi tic subeyetla mi chʌ'ʌchi, mach'an mi quejel la' ch'ujbin cha'an melel c t'an. \p \v 68 Mi an chʌ bʌ tij c'ajtibeyetla mach'an mi quejel la' jac'beñon. Ma'ix mi quejel la' colon, che'en. \p \v 69 Pero wale c'ʌlʌ ti bele' ora Joñon i Pi'ʌlon bʌ Quixtyañujob mi quejel c buchtyʌl ti' ñoj jini Dios mach'ʌ ba'an i p'isol i p'ʌtyʌlel, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 70 Che' jini, ti' lu' c'ajtibeyob Jesús: ¿Jatyet ba i Yalobil Dios, che' jini? che'ob. Jesús ti' jac'beyob: Joñoñʌch che' bajche' ti la' wʌlʌ, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 71 Che' jini ti yʌlʌyob: ¿Chutyoqui c'ʌjnibal yambʌ testigo? Joñonla lac bajñel tsa'ix la cubi ti lac chiquin tsa' bʌ i yʌlʌ ti ti', che'ob. \c 23 \s1 Jesús ti i tyojel Pilato \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Che' jini, ti lu' tyejchiyob jini año' bʌ i ye'tyel. Ti' pʌyʌyob majlel Jesús ya' ti i tyojel Pilato. \p \v 2 Ya'i ti queji i jop'eñob i mul Jesús. Ti yʌlʌyob: Ili winiqui tsa'ix c tyaja lojon che' chʌncol i lolon cʌntisañob lojon c pi'ʌlob ti i contra jini yumʌl. Mi yʌl mach yom mi lojon c cha'len tyojoñel ti i tyojlel jini ñuc bʌ yumʌl am bʌ ti Roma. Che' je'el mi yʌle' jiñʌch Cristo jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios yic'ot ñuc bʌ yumʌl. Che' mi yʌle', che'ob. \p \v 3 Che' jini Pilato ti' c'ajtibe Jesús: ¿Jatyet ba ñuc bʌ yumʌl i cha'an israelob? che'en. Jesús ti' jac'ʌ: Melelʌch bajche' ma' wʌle', che'en. \p \v 4 Che' jini Pilato ti' sube jini ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot yaño' bʌ quixtyañujob: Mach'an mic tyajben i mul ili winiqui, che' ti yʌlʌ Pilato. \p \v 5 Pero más c'am ti queji i yʌlob: Chʌncox i cʌntisañob pejtyelel quixtyañujob ti i contra jini ñuc bʌ yumʌl lac cha'an cha'an ti i cʌntisa. Ya' ti tyechi i cʌntisa ya' ti Galilea. Wale c'ʌlʌ wʌ'i mi' bej cha'len cʌntisa. \s1 Jesús ba'an Herodes \p \v 6 Che' ñac ti yubi Pilato chʌncol i tyajob ti t'an Galilea ti' c'ajtibe mi ya' ch'oyol ti Galilea Jesús. \p \v 7 Che' ñac ti yʌlʌyob ya' ch'oyol ti Galilea Jesús, Pilato ti' choco majlel Jesús ya' ti tyojlel Herodes. Jiñʌch yumʌl ya' ti Galilea como ya'an Herodes ti Jerusalén ti jim bʌ ora je'el. \p \v 8 C'ajacña i yoj Herodes che' ñac ti yilʌ Jesús como wajalix yom i q'uele' Jesús. Como tsa'ix i yubi ti' tyajayob ti t'an Jesús. Yomox i q'uel ti yubi che' mi quejel i pʌs'e' ñuc bʌ i p'ʌtyʌlel Jesús. \p \v 9 Cabʌl chʌ bʌ ti' c'ajtibe Jesús, pero Jesús mach'an chʌ bʌ ti' jac'ʌ. \p \v 10 Ya' añob je'el jini ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot jini ajcʌntisajob cha'an mandar. Ti' wersa jop'beyob i mul Jesús. \p \v 11 Che' jini Herodes yic'ot i soldadojob ti' lolon q'uele che' bajche' ma'ix chʌ bʌ i c'ʌjnibal Jesús ti' cha'leyob. Cha'an yom i wajleñob ti' xojbeyob Jesús wen c'otyajax bʌ i pislel che' bajche' ñuc bʌ yumʌl ti' cha'leyob. Ti wi'il Herodes ti' cha' choco sujtyel Jesús ya' ba'an Pilato. \p \v 12 Ti jini jach bʌ q'uin Pilato yic'ot Herodes ti queji i cha' utsbiñob i bʌ como ti yambʌ ora ti' ts'a'q'ueleyob i bʌ. \s1 Mi yʌlob mi quejel i tsʌnsʌntyel Jesús \r (Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39―19.16) \p \v 13 Che' jini Pilato ti' cha' much'quiyob jini ñuc bʌ curajob i cha'an israelob yic'ot año' bʌ i ye'tyel yic'ot yambʌ quixtyañujob. \p \v 14 Pilato ti' subeyob: Ti la' pʌyʌ tyʌlel jini winic. Ti la' lolon subeyon chʌncol i cʌntisan quixtyañujob ti i contra jini ñuc bʌ yumʌl. Pero tsa'ix c wen c'ajtibe wʌ' ba' añetla chʌ bʌ tyac ti' cha'le. Q'uele awilan, ma' mic saj tyajben i mul che' bajche' chʌncol la' wʌle'. \p \v 15 Mi jinic Herodes je'el ma'ix ti' tyajbe i mul Jesús. Tsa'ix i cha' choco sujtyel. Q'uele awilan, ma'ix chʌ bʌ och yom ajq'uic ti sajtyel. \p \v 16 Mi quejel cʌc' ti jajts'ol. Ti wi'il mi quejel j cole', che' ti yʌlʌ Pilato. \p \v 17 I tyʌlelʌch che' ti i yorojlel pascua bʌ q'uin Pilato mi' cole' juntiquil quixtyañujob cʌchʌl bʌ cha'an chʌ'ʌch mi' mulan quixtyañujob. \p \v 18 Pero ti motin quejiyob ti oñel. La' sajtic ili winic. Colox Barrabás, che'ob. \p \v 19 Ti cʌjchi jini Barrabás cha'an ti' nijcʌ quixtyañujob ti' contra gobierno ti jini lum. Che' je'el ti' cha'le tsʌnsa. \p \v 20 Pilato ti' cha' pejcʌyob jini quixtyañujob como yom i cole' Jesús. \p \v 21 Pero más ti quejiyob ti oñel. Ti yʌlʌyob: La' tsʌnsʌntic ti cruz, che'ob. \p \v 22 Ti uxyajlel Pilato ti yʌlʌ: Pero, ¿chuqui ti simaronlel ti' cha'le? Mach'an tic tyajbe i mul cha'an mi tsʌnsʌntyel. Mu' jach cʌc' ti jajts'ol. Mi quejel j cole', che' ti yʌlʌ Pilato. \p \v 23 Pero jini quixtyañujob ti quejiyob ti oñel cha'an i wersa c'ajtibeñob cha'an mi tsʌnsʌntyel ti cruz Jesús. Chʌ'ʌch je'el ti' cha'leyob oñel jini ñuc bʌ curajob. Jin cha'an ti aq'uentiyob bajche' yomob. \p \v 24 Pilato ti yʌc'ʌ i t'an cha'an mi yujtyel bajche' ti' c'ajtibeyob. \p \v 25 Che' jini ti yʌc'ʌ ti cojlel jini winic tsa' bʌ i c'ajtiyob cha'an mi cojlel am bʌ ti cʌchol cha'an ti' ñijcʌyob ti i contra ñuc bʌ yumʌl yic'ot tsa' bʌ i cha'le tsʌnsa. Ti yʌc'ʌ Jesús ti i c'ʌb winicob cha'an mi' melob bajche' yomob. \s1 Bajche' ti sajti ti cruz Jesús \r (Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27) \p \v 26 Che' ñac chʌncol i pʌyob majlel Jesús ya' ti bij cha'an i joc'chocoñob ti cruz ti' tyajayob juntiquil winic Simón bʌ i c'aba' ch'oyol bʌ ti Sirene. C'otyel muc' ti ma'tye'el. Ti' xiq'uiyob cha'an i q'uechben majlel ti wi'il pat jini cruz. \p \v 27 Cabʌl quixtyañujob ti' tsʌcleyob majlel. Cabʌl x'ixicob chʌncolob ti uq'uel yic'ot oñel cha'an ti i ch'ʌjyemlel. \p \v 28 Pero Jesús ti' q'ueleyob. Ti' subeyob: X'ixicob añet bʌ la ti Jerusalén mach yom mi la' wuc'tyañon. Pero yom mi la' wuc'tyan la' bʌ yic'ot la' walobilob. \p \v 29 Como tyal i yorojlel che' mi quejel i yʌlob: C'ajacña i yoj jini mach'ʌ ba'an ti' cha'le albʌl yic'ot mach'ʌ ba'an ti' tsu'sʌyob i yalobil, che'ob. \p \v 30 Che' jini quixtyañujob mi quejel i suben jini wits: Yajlen wʌ' ba'añon lojon. Mi quejel i suben bujtʌl tyac: Mujluñon lojon, che' mi quejel i yʌlob. \p \v 31 Mi chʌ'ʌch mi' tyʌc'lañon joñon mach'ʌ ba'an c mul, ¿chuqui mi quejel la' wic'ot che' xmuliletla? Wen wocol mi quejel la' ñusan, che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 32 Ti' pʌyʌyob majlel je'el cha'tiquil xñusa mandar yic'ot Jesús cha'an i tsʌnsañob yic'ot Jesús. \p \v 33 Che' ñac ti c'otiyob ti bujtyʌl Bʌquel Jolʌl bʌ i c'aba' ti' joc'chocoyob Jesús ti cruz yic'ot je'el jini cha'tiquil xñusa mandar. Juntiquil an ti i ñoj Jesús. Yambʌ ti i ts'ej. \p \v 34 Che' ñac chʌncol tyo i joc'chocon Jesús ti cruz, Jesús ti yʌlʌ: C Tyat, ñusʌbeñob i mul como mach yujilob isujm chʌ bʌ muc'ob. Jini soldadojob ti' cha'leyob yajcaya cha'an i ña'tyañob majchqui mi quejel i ganarin i pislel Jesús. \p \v 35 Ya'an quixtyañujob chʌncol i q'uelob. Jinic tyo año' bʌ i ye'tyel ti' wajleyob. Ti yʌlʌyob: Ti' cotyʌ yaño' bʌ. Wale iliyi la' i cotyan i bʌ mi melelʌch Cristo jini yajcʌbil bʌ i cha'an Dios. \p \v 36 Jini soldadojob je'el ti' wajleyob che' chʌncol i lʌque' Jesús cha'an i jop' i yʌq'uen paj bʌ vino. \p \v 37 Ti' subeyob Jesús: Mi ñuc bʌ Yumʌlet i cha'an israelob, cotyan a bʌ. \p \v 38 Ya' ts'ijbubil t'an ti chañelel i jol Jesús ti t'an griego, ti latín yic'ot ti i t'an hebreo. Mi yʌl: Jiñʌch ñuc bʌ Yumʌl i cha'an israelob, che' ts'ijbubil. \p \v 39 Juntiquil ya' bʌ joc'ol ti cruz ti' wajle je'el. Ti yʌlʌ: Mi Cristojet cotyan a bʌ. Cotyañon lojon je'el, che'en. \p \v 40 Pero jini yambʌ ya' bʌ joc'ol yic'ot ti' tiq'ui i pi'ʌl. Ti yʌlʌ: ¿Mach'a ba'an ma' bʌc'ñan Dios lajal chʌncox a sajtyel ti cruz? \p \v 41 Como joñonla añʌch lac mul. Chʌncol lac xot'e' lac mul che' bajche' yom. Pero ili winic ma'ix chʌ bʌ mach wen ti' cha'le, che'en. \p \v 42 Che' jini ti' sube Jesús: Jesús, c'ajtisañon che' ma' c'otyel ba' mi quejel a cha'len yumʌl, che'en. \p \v 43 Jesús ti' jac'be: Ubin, mic subeñet wale jach mi quejel a c'otyel quic'ot ti paraíso, che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 I sajtibal Jesús \r (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30) \p \v 44 Che' bajche' xinq'uinil. Che' jini ti ic'ʌ pejtyelel mulawil c'ʌlʌ ti och an q'uin ti las tres. \p \v 45 Ti mʌjqui q'uin. Jini colem pisil joc'ol bʌ ti templo ti tsijli ti xinil. \p \v 46 Che' jini Jesús wen c'am ti' cha'le t'an: C Tyat, mi cʌq'ueñet c ch'ujlel ti a wenta, che'en. Che' ti ujti i yʌle' jini, ti sajti Jesús. \p \v 47 Che' ñac jini capitán am bʌ ti i wenta cien soldadojob i cha'an romanojob ti yilʌ chʌ bʌ ti ujti ti' subu i ñuclel Dios. Ti yʌlʌ: Melel ma'ix i mul jini winic, che'en. \p \v 48 Pejtyelel quixtyañu ya' bʌ añob tsa' bʌ i yilʌyob chʌ bʌ ti ujti ti' jats'ʌyob i tyajn cha'an i ch'ʌjyemlel. \p \v 49 Pero ya' ñajti wa'alob ti pejtyelel jini cʌñʌlo' bʌ i cha'an Jesús yic'ot jini x'ixicob tsa' bʌ i tsʌcleyob majlel c'ʌlʌ ya' ti Galilea. Chʌncol i q'uelob chʌ bʌ chʌncol i yujtyel. \s1 Ti' ch'ujñʌnti Jesús \r (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42) \p \v 50 An juntiquil winic José bʌ i c'aba'. Ch'oyol ti lum Arimatea bʌ i c'aba' ya' ti Judea bʌ pañimil. Weñʌch jini winic. Tyojʌch i pusic'al. An i ye'tyel ti Comité Junta Suprema bʌ i c'aba' i cha'an bʌ israelob. \p \v 51 Jini José chʌncol i pijtyan i yorojlel mi quejel i yumintyel Dios. Pero che' ñac ti yʌc'ʌyob i t'an jini yambʌ cha'an i yʌc'ob ti sajtyel Jesús jini José mach'an ti yʌc'ʌ i t'an. \p \v 52 Che' jini, ti majli ya' ba'an Pilato cha'an i c'ajtiben i bʌc'tyal Jesús. \p \v 53 Che' ujtye i ju'san ti cruz Jesús ti' bʌc'ʌ ti wen bʌ bʌjquil. Ti' ch'ujñʌ ya' ti muconibʌl melel bʌ ti malil colem tyun. Max tyo ba'an majch ti ch'ujñʌnti ya'i. \p \v 54 Jiñʌch i q'uinilel che' mi' chajpañob chʌ bʌ jach mi quej i c'ʌñob che' ti q'uinilel c'aj oj ti yijc'ʌlel. Yomox quejel i yorojlel c'aj oj. \p \v 55 Jini x'ixicob ch'oyolo' bʌ ti Galilea bʌ pañimil tsa' bʌ i c'ʌlʌ tsʌcle majlel Jesús ti majli i q'uele' ba' ti ch'ujñʌnti Jesús. Ti' wen q'uele bajche' ti' sʌts chocoyob Jesús. \p \v 56 Che' ñac ti cha' sujtiyob ti yotyot ti queji i chajpañob yowocña bʌ pimel i wentyʌlel perfume yic'ot yambʌ ts'ac. Che' jini ti' c'ajayob i yoj ti q'uinilel c'aj oj che' bajche' mi tyumbintyel. \c 24 \s1 Ti tyejchi loq'uel Jesús ba'an sajtyemo' bʌ \r (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Jini ñaxan bʌ q'uin ti semana che' wen sʌc'an tyo jini x'ixicob ti cha' majliyob ba' ti ch'ujñʌnti Jesús. Ti' ch'ʌmʌyob majlel jini perfume tsa' bʌ i chajpʌyob. Yambʌ x'ixicob ti' pi'leyob majlel. \p \v 2 Che' ñac ti c'otiyob ti' q'ueleyob loc'sʌbil jini wechel bʌ tyun i mʌjquil muconibʌl. \p \v 3 Ti ochiyob. Pero mach'an ti' tyajayob i bʌc'tyal lac Yum Jesús. \p \v 4 Tyoj bʌc'ñʌjel ti yilʌyob. Mach yujil isujm chʌ bʌ yom i cha'len che' ñac ti yilʌyob wa'alob ti t'ejlob cha'tiquil winic. Lemlaw i pislel. \p \v 5 Ñucul jubel i ñi' i wut como ñoj añob i bʌq'uen jini x'ixicob. Jini winicob lemlaw bʌ i pislel ti' subeyob: ¿Chucoch chʌncol la' sʌclan jini cuxul bʌ ba'an sajtyemo' bʌ? \p \v 6 Ma'ix wʌ'an como tsa'ix tyejchi loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. Cha' c'ajtisan bajche' ti' wʌ subetla che' ya' tyo an ti Galilea la' wic'ot. \p \v 7 Ti' wʌ subetla Jesús jini i Pi'ʌl bʌ Quixtyañujob wersa mi quejel i yʌjq'uel ti i c'ʌb xmulil cha'an wersa mi quejel i joc'chocontyel ti cruz yic'ot cha'an ti yuxp'ejlel q'uin mi quejel i cha' tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ, che'en, ti yʌlʌ jini winicob lemlaw bʌ i pislel. \p \v 8 Che' jini ti cha' c'ajtiyi i cha'an jini t'an tsa' bʌ i wʌ alʌ Jesús che' ñac ya' tyo an yic'otyob. \p \v 9 Che' ñac tsa'ix sujtiyob jini x'ixicob ba' ti' mucuyob Jesús ti' lu' subeyob jini once yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel yic'ot yaño' bʌ. \p \v 10 Jiñobʌch María ch'oyol bʌ ti Magdala, Juana, María i ña' bʌ Jacobo yic'ot yambʌ x'ixicob tsa' bʌ i subeyob jini yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel. \p \v 11 Pero che' bajche' mach'an i sujmlel bʌ t'an ti yubiyob jini yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob ñumel tsa' bʌ subentiyob. Mach'an ti' ch'ujbiyob i t'an. \p \v 12 Pero Pedro ti loq'ui majlel ti ajñel. Ti majli ti muconibʌl. Che' ñac ti' q'uele i mal ti yilʌbe i bʌjq'uil Jesús. Bajñel an. Ti cha' sujti Pedro ti yotyot. Tyoj bʌc'ñʌjel ti yubi cha'an jini tsa' bʌ ujti. \s1 Ti i bijlel Emaús \r (Mr. 16.12-13) \p \v 13 Ti jin jach bʌ q'uin ti majli cha'tiquil ajcʌnt'añob i cha'an Jesús ti jump'ej lum Emaús bʌ i c'aba'. Che' bajche' once kilómetros i ñajtlel ya' ti Jerusalén. \p \v 14 Chʌncolob ti t'an. Chʌncol i lu' alob tsa' bʌ ujti che' chʌncolob ti xʌmbal majlel. \p \v 15 Che' ñac chʌncolob ti t'an che' chʌncol i wen subeñob i bʌ pejtyelel bajche' ti ujti, ti c'oti Jesús ya' ba'añob. Ti queji ti xʌmbal yic'otyob. \p \v 16 Pero aunque ti yilʌyob Jesús che' bajche' an chʌ bʌ ti' mʌctyʌbeyob i ña'tyan majchqui jini mu' bʌ ti xʌmbal yic'otyob. \p \v 17 Che' jini, Jesús ti' c'ajtibeyob: ¿Chuquiyes chʌncol la' tyaje' ti t'an che' chʌncoletla ti xʌmbal majlel? ¿Chucoch ch'ʌjyemetla? che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 18 Jini juntiquil Cleofas bʌ i c'aba' ti' jac'ʌ: Pejtyelel año' bʌ ti mulawil lu' yujil isujm chʌ bʌ ti ujti ya' ti Jerusalén ti jini q'uin tyac tsa' bʌ ñumi. ¿A bajñel jatyet jach añet ti Jerusalén mach'ʌ ba'an ti a wubi jini t'an? che' ti yʌlʌ Cleofas. \p \v 19 Che' jini Jesús ti' subeyob: ¿Chuqui ti ujti? che'en. Ti' subeyob: Jini Jesús ch'oyol bʌ ti Nazaret juntiquil tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti' pʌsʌ i p'ʌtyʌlel ti jini tsa' bʌ i cha'le yic'ot ti i t'an ti' tyojel Dios yic'ot ba'an pejtyelel quixtyañujob. \p \v 20 Jini ñuc bʌ curajob yic'ot jini yumʌlob lac cha'an ti yʌc'ʌyob i t'an cha'an sajtic yic'ot cha'an joc'lec ti cruz. \p \v 21 Ti lojon c pijtyʌ jiñʌch mu' bʌ quejel i cotyañonla israelon bʌ la cha'an loc'sañonla ti p'ʌtyʌlel laj contra. Wale mach cojic jach jini pero wale yuxp'ejlelix bʌ q'uin ti sajti ti cruz. \p \v 22 Che' je'el an cha'tiquil uxtiquil x'ixicob c pi'ʌlob ti bʌc'tisʌyon lojon como ti sʌc'an tsajniyob ti muconibʌl. \p \v 23 Mach'an ti' tyajayob i bʌc'tyal Jesús. Ti c'oti i subeñon lojon cha'an ti yilʌyob ajtroñelob i cha'an Dios ch'oyolo' bʌ ti panchan tsa' bʌ i subeyob cha' cuxulix Jesús. \p \v 24 Ti wi'il cha'tiquil uxtiquil lojon c pi'ʌlob tsajniyob ti muconibʌl. Ti yilʌyob chʌ'ʌch bajche' ti yʌlʌyob jini x'ixicob. Pero mach'an ti yilʌyob Jesús. Che' ti' subeyob Jesús jini chʌncol bʌ ti xʌmbal yic'otyob. \p \v 25 Che' jini Jesús ti' subeyob: Ma' mi la' saj ch'ʌm'en isujm jini tsa' bʌ i yʌlʌ jini tsa' bʌ i xiq'ui i yʌle' Dios ti ñoj oniyix. \p \v 26 ¿Mach'a ba'an ñaxan wersa mi quejel i yilan wocol Cristo jini yajcʌbil bʌ che' max tyo cha' aq'uenti i ñuclel? che' ti yʌlʌ Jesús. \p \v 27 Che' jini Jesús ti queji i suben i sujmlel ba' mi tyajtyʌl ti t'an ti Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios c'ʌlʌ ya' ti jun tyac tsa' bʌ i ts'ijbu jini tsa' bʌ i xiq'uiyob i yʌle' Dios ti ñoj oniyix. \p \v 28 Che' ñac ti c'oti ti lum ba' chʌncol i majlel, Jesús ti' cha'le che' bajche' mu' tyo quejel i bej majlel. \p \v 29 Pero jini cha'tiquil ti' wersa sube cʌytyʌl Jesús yic'otyob. Ti yʌlʌyob: Cʌylen quic'ot lojon como yomox yic'an. Che' jini Jesús ti ochi ti jijlel yic'otyob. \p \v 30 Che' ñac buchul yic'otyob ba'an mesa ti' ch'ʌmʌ waj ti i c'ʌb Jesús. Ti' sube Dios wocox i yʌlʌ. Ti' xet'e. Ti yʌq'ueyob. \p \v 31 Ti jim bʌ ora ti aq'uentiyob i ña'tyan. Ti queji i cʌñe' Jesúsʌch. Pero che' jini ti sʌc sajti ti i wutyob. \p \v 32 Ti' subeyob i bʌ: ¿Mach ba ñoj wen ti la cubi ti lac pusic'al che' ñac ti tyʌli la quic'ot ti bij che' chʌncol i pejcañonla, che' chʌncol i subeñonla i sujmlel jini Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios? che'ob. \p \v 33 Che' jini mach'an ti' más pijtyʌyob. Ti queji i wa' cha' sujtyel majlel ti Jerusalén. Ya'i ti' tyajayob jini once yajcʌbilo' bʌ ajsubt'añob tsa' bʌ i much'quiyob i bʌ yic'ot yambʌ i pi'ʌlob. \p \v 34 Ti' subenti jini cha'tiquil: Melelʌch che' tsa'ix cha' tyejchi loq'uel lac Yum ba'an sajtyemo' bʌ. Tsa'ix i yilʌ Simón, che'ob. \p \v 35 Che' jini, jini cha'tiquil ti' subeyob chʌ bʌ ti ujti ya' ti bij yic'ot bajche' ti' cʌñʌyob Jesús che' ñac ti' xet'beyob waj. \s1 Jesús ti' pʌsʌ i bʌ ba' an ajcʌnt'añob i cha'an \r (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23) \p \v 36 Chʌncol tyo ti t'an. Choncol i yʌlob chʌ bʌ ti ujti che' ñac Jesús ti c'oti ya' ti xinil ya' ba'añob. Ti yʌq'ueyob saludo. Ti' subeyob: La' ñʌch'lec la' pusic'al, che'en. \p \v 37 Tyoj bʌc'ñʌjelob ti yubiyob. Wen añob i bʌq'uen. Ti' lolon ña'tyʌyob i ch'ujlel jach quixtyañu ti yilʌyob. \p \v 38 Pero Jesús ti' subeyob: ¿Chucoch muq'uetla ti bʌq'uen? ¿Chucoch chʌncoletla ti pensal ti la' pusic'al? \p \v 39 Q'uele j c'ʌb, q'uele coc. Joñoñʌch. Tyʌlʌyon. Q'ueleyon como ma'ix i bʌc'tyal i bʌquel i ch'ujlel jach bʌ quixtyañu che' bajche' chʌncol la' q'uelon, che'en. \p \v 40 Che' ñac chʌncol i yʌle' jini, Jesús ti' pʌs'eyob yoc i c'ʌb. \p \v 41 Pero che' max tyo ba'an ti' wa' ch'ujbiyob jini ajcʌnt'añob i cha'an cha'an wen c'ajacña i yoj ti yubiyob yic'ot cha'an tyoj bʌc'ñʌjel ti yubiyob, Jesús ti' subeyob: ¿Am ba chʌ bʌ mi laj c'ux wʌ'wʌ'i? che'en. \p \v 42 Che' jini ti yʌq'ueyob Jesús i c'ux pojpobil bʌ chʌy yic'ot chab. \p \v 43 Jesús ti' ch'ʌmʌ. Ti' c'uxu ti' tyojlelob. \p \v 44 Che' jini Jesús ti' subeyob: Jini tsa'ix bʌ ts'ʌctiyi jiñʌch tsa' bʌ c subeyetla che' ñac wʌ' tyo añon quic'otyetla. Wersa yom mi ts'ʌctiyel jini ts'ijbubil bʌ cha'añon ti mandar Moisés yic'ot ti jun tsa' bʌ i ts'ijbuyob jini tsa' bʌ i xiq'uiyob i yʌle' Dios yic'ot ti Salmo tyac. \p \v 45 Che' jini, ti yʌq'ueyob i ch'ʌm'eñob i sujmlel Ts'ijbubil bʌ i T'an Dios. \p \v 46 Ti' subeyob: Chʌ'ʌch ts'ijbubil. Jin cha'an wersa mi sajtyel Cristo jini yajcʌbil bʌ. Wersa je'el mi tyejchel loq'uel ba'an sajtyemo' bʌ. \p \v 47 Ti i c'aba' Cristo mi wersa quejel i sub majlel t'an ba'an jujunmujch' quixtyañujob. Mi quejel i subob ñaxan wʌ' ti Jerusalén. Mi subentyel cha'an yom i q'uextyan i pensal i cʌyob i mul cha'an mi ñusʌbentyel i mul. Chʌ'ʌch ts'ijbubil ti ñoj oniyix. Che' ti' tyaja i bʌ ti t'an Jesús. \p \v 48 Jatyetla mi quejel la' wʌle' chʌ bʌ tyac ti la' wilʌ cha'añon. \p \v 49 Q'uele awilan, mi quejel c chocbeñetla tyʌlel jini tsa' bʌ i wʌ alʌ c Tyat mi quejel i yʌq'ueñetla. Pero cʌylenla wʌ' ti Jerusalén jintyo mi la' wʌq'uentyel jini la' p'ʌtyʌlel ch'oyol bʌ ti panchan. Che' ti yʌlʌ Jesús. \s1 Ti letsi majlel ti panchan Jesús \r (Mr. 16.19-20) \p \v 50 Che' jini, Jesús ti' pʌyʌyob loq'uel majlel ti Jerusalén jini ajcʌnt'añob i cha'an c'ʌlʌ ya' ti' Betania bʌ lum. Ti' letsʌ i c'ʌb. Ti yʌq'ueyob i yutslel i t'an. \p \v 51 Che' chʌncol tyo i yʌq'ueñob i yutslel i t'an ti cʌyʌyob. Ti pʌjyi letsel ti panchan. \p \v 52 Ti' ch'ujutisʌyob Jesús. Che' jini, ti sujtiyob majlel ti Jerusalén. Wen c'ajacña i yoj ti yubiyob. \p \v 53 Bej ya' añob ti templo cha'an i sub i ñuclel Dios. Amén.