\id JHN \h SAN JUAN \toc1 Kityi nu ngwaꞌan Xuwa sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ꞌin Jesús \toc2 SAN JUAN \toc3 Jn. \mt1 Kityi nu ngwaꞌan Xuwa sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ꞌin Jesús \c 1 \s1 Ngwaꞌan tñan Ndiose ꞌin ska ti nu nka Sñiꞌ Ni chaꞌ ka nten \p \v 1 Nu ngwa ti kulo la ndiꞌin Ndiose, kwiꞌ ndiꞌin yu nu lka tyukwi chaꞌ ꞌin Ndiose; ndiꞌin yu kanꞌ loꞌo Ndiose. Yu nu lka chaꞌ kanꞌ ni, suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌin yu loꞌo Ndiose. \v 2 Suꞌwa ndiꞌin yu loꞌo Ndiose nu ngwa ti kulo la. \v 3 Loꞌo yu kanꞌ ngwiñan Ni nchga nan; ja ska nan nu nsuꞌwi chalyuu tyaꞌ, si ja loꞌo yu kanꞌ mñan yu ꞌin ran. \v 4 Seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌo yu kanꞌ, yan yu lo chalyuu chaꞌ ka suꞌwe kasiya ꞌñaan, nan neꞌ nten chalyuu. Yꞌni yu chaꞌ ka biyaꞌ tianꞌ nchga chaꞌ nu ñi loꞌo xaa nu nda yu chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌñaan. \v 5 Ñaꞌan ti njñiꞌni xaa kanꞌ seꞌen tla nu nsuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin neꞌ xaꞌan, loꞌo ja nchka ꞌin neꞌ xaꞌan suwiꞌ neꞌ xaa kanꞌ. \p \v 6-7 Ngwaꞌan tñan Ndiose ꞌin ska yu kiꞌyu nu naan Xuwa, chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo nten chaꞌ ꞌin xaa nu wa ta ti Ni chaꞌ xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten. Yan Xuwa kanꞌ, ykwiꞌ yu chaꞌ kanꞌ loꞌo nten, chaꞌ tsaa ñaꞌan tiꞌ nchga nten chaꞌ ꞌin Ndiose siꞌya chaꞌ nu ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ. \v 8 Siꞌi ti kwiꞌ xaa nu nda Ndiose ngwa Xuwa kanꞌ, wa yan ti yu chaꞌ kwaꞌu yu chaꞌ kanꞌ ꞌin nten. \v 9 Nu lka xaa nu chañi ka, wa mdiyan yu kanꞌ lo chalyuu chaꞌ ta yu xaa nu ka xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nchga nten. \p \v 10 Ndiꞌin yu kanꞌ lo chalyuu, ti kwiꞌ chaꞌ nu wa ytsaꞌ Ndiose ꞌin nten lka yu kanꞌ. Ngwiñan Ni chalyuu loꞌo yu kanꞌ, loꞌo ja yuꞌwi lyo nten chalyuu ꞌin yu kanꞌ bra kanꞌ. \v 11 Yan yu kanꞌ lo chalyuu ꞌin yu nu ngwa xkanꞌ ti, loꞌo nten chalyuu nu ngwiñan yu, ja mdukwa neꞌ chaꞌ ꞌin yu. \v 12 Ni siya ngwañaꞌan, ti ndiꞌin chinꞌ nten nu wa yten chaꞌ ꞌin yu, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ kanꞌ ꞌin yu bra kanꞌ; nda Ni chabiyaꞌ ꞌin nten kanꞌ chaꞌ ka neꞌ sñiꞌ Ndiose. \v 13 Loꞌo nten nu lka sñiꞌ Ndiose ni, ja ndlya neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan nu ndlya nchga sñiꞌ nten; sñiꞌ Ndiose lka neꞌ kanꞌ, siꞌi ska nten chalyuu lka nu yꞌni kwi kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. \p \v 14 Ngwa yu kanꞌ nten, ti kwiꞌ yu nu lka chaꞌ ꞌin Ndiose. Suꞌwa ti mdiꞌin yu loꞌoan lo chalyuu re. Naꞌan ba ꞌin yu chaꞌ tlyu ꞌa chaꞌ ndiꞌin ꞌin yu, chaꞌ lka yu ska ti nu nka Sñiꞌ Ndiose. Xkwiꞌ suꞌwe ꞌa ngiꞌni yu loꞌoan, xkwiꞌ chaꞌ nu ñi nchkwiꞌ yu. \v 15 Nde lka chaꞌ nu ykwiꞌ Xuwa chaꞌ ꞌin Jesús kanꞌ. Kwen ykwiꞌ Xuwa bra kanꞌ: \p ―Kwiꞌ yu re lka nu niǐn ꞌwan chaꞌ kan lo chalyuu chunꞌ ndiꞌin la ꞌñaǎn ―ndukwin Xuwa―, ni siya tlyu la chaꞌ ndiꞌin ꞌin yu, siyaꞌ la ti chaꞌ ꞌñaǎn. Ngwañaꞌan niǐn ꞌwan, ni siya bra nu ja ya kalaǎn, wa luꞌu ykwiꞌ yu. \p \v 16 Nchga loo nan nsuꞌwi ꞌin Jesús, loꞌo nchga tsan ndyiji chaꞌ suꞌwe ꞌñaan loꞌo Jesús. \v 17 Nu ngwa sꞌni ytsaꞌ ayman Moisés chaꞌ ꞌin nten, nchga tñan nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose. Bra nu mdiyan Jesucristo ni, xka ñaꞌan ngiꞌni yu; kaꞌan ꞌa xuꞌwe nda yu ꞌñaan, nduꞌu yu chaꞌ nu ñi ꞌñaan bra kanꞌ. \v 18 Ja tukwin naꞌan ꞌin Ndiose; ska ti Jesús naꞌan ꞌin Ni, kanꞌ nu nduꞌu sa ñaꞌan lka Ndiose ꞌñaan, neꞌ nten chalyuu. Loꞌo Jesús kanꞌ ni, kanꞌ lka ska ti nu lka Sñiꞌ Ndiose, loꞌo ndiya ꞌa tiꞌ Ni ꞌin yu. \s1 Mnichaꞌ neꞌ judío ꞌin Xuwa Bautista: ¿Ti ka nu lkaa a? \p \v 19 Loꞌo tyun sti joꞌo loꞌo neꞌ xta, mdoꞌo neꞌ kichen Jerusalén, mdiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin Xuwa bra kanꞌ. Neꞌ judío nu ndiꞌin Jerusalén, kanꞌ nu ngulo tñan ꞌin neꞌ, chaꞌ tsaa neꞌ seꞌen ndiꞌin Xuwa chaꞌ kunichaꞌ neꞌ ꞌin Xuwa ti ka nu lka yu. \v 20 Ja mjyuꞌu ꞌa tiꞌ Xuwa; ñi ytsaꞌ yu ꞌin neꞌ chaꞌ siꞌi ti kwiꞌ yu lka yu Krixtu, nten nu tnun nchka nu msuꞌwa Ndiose chaꞌ kan lo chalyuu. \p \v 21 ―¿Ti ka nu lkaa sikwa a? ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. ¿Ayman Elías lkaa a? \p ―Siꞌi nu kanꞌ lkaǎn ―ndukwin Xuwa. \p ―Wa tyoꞌo tukwa ti ska yu kula nu chkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo ba, nxkeꞌ tiꞌ ba ―ndukwin neꞌ―. ¿Siꞌi nu kanꞌ lkaa a? \p ―Siꞌi naꞌ ―ndukwin Xuwa bra kanꞌ. \p \v 22 ―¿Ti ka nu lkaa sikwa a? ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. Ndiꞌin chaꞌ xkwen ba chaꞌ ꞌin nten nu ngulo tñan ꞌwa chaꞌ kan ba nde re. ¿Ni sa ñaꞌan chaꞌ nchkwiiꞌ chaꞌ ꞌiin, ti ykwiiꞌ tii a? \p \v 23 Mxkwen Xuwa ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Nde ndiya chaꞌ nu kwen nchkwiǐnꞌ loꞌo nten seꞌen nduǔn niꞌ kixinꞌ: “Slaa lya wan tuwiin ñi chaꞌ kan nu nka Xꞌnaan.” ―Kanꞌ lka ska chaꞌ ꞌin Ndiose nu wa ykwiꞌ ayman Isaías loꞌo nten nu ngwa sꞌni. \p \v 24 Loꞌo ndiya chinꞌ neꞌ fariseo nu nduun loꞌo neꞌ Jerusalén kanꞌ seꞌen ndiꞌin Xuwa. \v 25 Xiyaꞌ ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Xuwa bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ lka nduun ndukwatyaa ꞌin nten a?, chaꞌ siꞌi nten tnun kanꞌ lkaa, siꞌi ayman Elías lkaa, siꞌi yu kula nu chkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose lkaa. \p \v 26 ―Loꞌo tyiꞌa ti ndukwatyaǎn ꞌin nten ―ndukwin Xuwa―. Loꞌo xka yu kiꞌyu nduun seꞌen ndiꞌin wan ni, ja ya xuꞌwi lyo wan ꞌin yu kanꞌ. \v 27 Chunꞌ ndiꞌin la mdiyan yu kanꞌ lo chalyuu, naꞌ mdiyaǎn kulo ndukwa la; tnun la ti lka yu kanꞌ, chinꞌ la chaꞌ nchka ꞌñaǎn ―ndukwin Xuwa ꞌin neꞌ―. Suꞌwe ꞌa ka tiyeěn ni siya ska tñan xuwe ti ka ꞌñaǎn, ñaꞌan tiꞌ si xtiǐnꞌ ti snan yu kwa, chaꞌ tnun la chaꞌ nchkwiꞌ yu ke naꞌ ―ndukwin Xuwa kanꞌ. \p \v 28 Ngwañaꞌan ngwa nde lo yuu ꞌin Betania, seꞌen mduun Xuwa mdukwatya ꞌin nten. Xka laꞌa tsuꞌ chku Jordán ndiya kichen Betania kanꞌ. \s1 Lomstan luꞌu nu katen kiꞌya nu ndiꞌin ꞌin nten \p \v 29 La xka tsan naꞌan Xuwa chaꞌ ndijyan Jesús seꞌen ndiꞌin yu, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo nten nu nduun nde kwa: \p ―Ñaꞌan kwiꞌya wan ꞌin yu kula kwa ―ndukwin Xuwa―. Wa ngulo suwi Ndiose ꞌin yu kwa chaꞌ kaja yu siꞌyaan. Ñaꞌan tiꞌ ska slyaꞌ kuneꞌ nu liye tiꞌ, nu ndujwi nten tloo Ndiose, ngwañaꞌan nchka tiꞌ yu kwa, chunꞌ nu suwi yu nchga kiꞌya nu ndiꞌin ꞌin nten chalyuu ―ndukwin Xuwa―. \v 30 Chaꞌ ꞌin yu kwa ykwiǐnꞌ, bra nu niǐn ꞌwan chaꞌ wa kan ti ska nten lo chalyuu re. Tnun la chaꞌ nchka ꞌin yu kwa ke naꞌ, ni siya chunꞌ ndiꞌin la mdiyan yu. Ngwañaꞌan niǐn ꞌwan chaꞌ wa luꞌu yu kwa xa nu ti ji kalaǎn. \v 31 Loꞌoǔn ni, ja yuꞌwi lyoǔn ꞌin yu kwa ti kulo; ndukwatyaǎn ꞌin nten loꞌo tyiꞌa ti chaꞌ ka xuꞌwi lyo neꞌ Israel ꞌin yu kwa nde loo la. \p \v 32 Chunꞌ ndiꞌin la ykwiꞌ Xuwa chaꞌ ꞌin Jesús loꞌo neꞌ: \p ―Wa naꞌaǎn bra nu mdoꞌo Tyiꞌi Ndiose niꞌ kwan yan ngwiꞌya ke Jesús; sa ñaꞌan ndiꞌya ska kiñi cha kun, ngwañaꞌan nganun ndukwa ke yu ―ndukwin―. \v 33 Ndiose lka nu ngulo tñan ꞌñaǎn chaꞌ tukwatyaǎn ꞌin nten, loꞌo Ndiose lka nu ytsaꞌ ꞌñaǎn chunꞌ ja yuꞌwi lyoǔn ꞌin Jesús ti kulo la. “Bra nu ñaꞌaan chaꞌ ndijyan ndiꞌya Tyiꞌiǐn ykwiǐnꞌ ke ska nten” ndukwin Ndiose ꞌñaǎn, “bra kanꞌ ka biyaꞌ tiiꞌ chaꞌ yu kanꞌ lka nu tukwatya ꞌin nten loꞌo Tyiꞌiǐn ykwiǐnꞌ, siꞌi loꞌo tyiꞌa ti” ndukwin Ni. \v 34 Wa naꞌaǎn chaꞌ kanꞌ. Kwiꞌ chañi chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan: Yu kwa lka ska ti nu nka Sñiꞌ Ndiose, kwiꞌ nu wa ngulo suwi Ni ꞌin yu. \s1 Nten nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús ti kulo \p \v 35 Ngwa xka tsan, xiyaꞌ mduun Xuwa nde kwa, nduun loꞌo tukwa neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu; mdijin Jesús bra kanꞌ. \v 36 Naꞌan Xuwa ꞌin Jesús, ykwiꞌ Xuwa chaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Nde kwa ndyaa yu nu kaja siꞌya kiꞌya nu ndukwian, ñaꞌan tiꞌ ska slyaꞌ kuneꞌ nu ndujwi nten tloo Ndiose. \p \v 37 Bra nu ynan tyukwaa neꞌ kanꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Xuwa, bra ti yaa ñaꞌan neꞌ kanꞌ ꞌin Jesús. \v 38 Mxinaꞌan Jesús nde chunꞌ tuwiin seꞌen ndyaa yu, naꞌan yu chaꞌ ndyaa ñaꞌan neꞌ kanꞌ ꞌin yu. Kanꞌ chaꞌ mnichaꞌ Jesús ꞌin neꞌ: \p ―¿Ni nan lka ndaꞌan naan wan a? \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―, ¿la nde yaꞌ ndiꞌin nuꞌwin a? \p ―Kan naꞌan wan chinꞌ seꞌen ndiꞌiǐn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ. \p \v 39 Kanꞌ chaꞌ ndyaa naꞌan neꞌ naꞌan seꞌen ngala Jesús, yaa ykwiꞌ neꞌ loꞌo yu bra kanꞌ. Bra wa jakwa siin mdiyan neꞌ la kwa, loꞌo nganun neꞌ loꞌo yu tyukwi msiin bra kanꞌ. \p \v 40 Wa mdiya tukwa nten kanꞌ nu mdoꞌo ñaꞌan ꞌin Jesús, kwiꞌ nu wa ynan chaꞌ nu ykwiꞌ Xuwa loꞌo neꞌ. Ska yu kanꞌ naan Ndre, taꞌa ngula Tyu Simón lka yu. \v 41 Bra ti ndyaa Ndre ndyaa naan yu ꞌin taꞌa yu, ti kwiꞌ Simón kanꞌ. Ykwiꞌ Ndre loꞌo taꞌa yu bra kanꞌ: \p ―Wa ndyija lyo ꞌwa nu lka Krixtu, nten tnun nu msuꞌwa Ndiose ndijyan lo chalyuu ―ndukwin Ndre. \p \v 42 Ndyaa loꞌo Ndre ꞌin Simón seꞌen ndiꞌin Jesús bra kanꞌ. Naꞌan kwiꞌya ꞌa Jesús ꞌin Simón kanꞌ, loꞌo nde ndiya chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Simón lka nin nuꞌwin ―ndukwin―, sñiꞌ Jona lkaa; Cefas ka naan nde loo la ―ñaꞌan tiꞌ chkwianꞌ chaꞌtñan: ska kee, suꞌwa ti lka chaꞌ kanꞌ loꞌo Tyu. \s1 Msiꞌya Jesús ꞌin Lpe loꞌo Natanael \p \v 43 La xka tsan, ngwa tiye Jesús chaꞌ tsaa yu nde Galilea. Nde kwa ndyukwa taꞌa yu loꞌo ska yu kiꞌyu nu naan Lpe: \p ―Tsaa loꞌoǔn ―ndukwin Jesús ꞌin Lpe bra kanꞌ. \p \v 44 Ti kwiꞌ yu Galilea lka Lpe kanꞌ, kwiꞌ kanꞌ lka Ndre loꞌo Tyu; kichen Betsaida lka kichen tyi neꞌ. \p \v 45 Chunꞌ ndiꞌin yaa Lpe chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo Natanael taꞌa ndaꞌan yu: \p ―Wa naꞌan ba ꞌin Krixtu, nten tnun nchka nu ykwiꞌ ayman Moisés chaꞌ ꞌin lo kityi ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni ―ndukwin Lpe―. Ti kwiꞌ chaꞌ ꞌin yu kanꞌ ykwiꞌ nchga ayman nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten nu ngwa sꞌni. Jesús naan yu kanꞌ, sñiꞌ ska nu naan Se. Nazaret lka kichen tyi yu. \p \v 46 ―¿Ta suꞌwe kichen kanꞌ a? ―ndukwin Natanael―. ¿Ta ndiya nten suꞌwe nde kichen Nazaret kanꞌ a? \p ―Kaan naꞌaan lyaa chinꞌ ꞌin yu sikwa ―ndukwin Lpe. \p \v 47 Naꞌan Jesús chaꞌ ndijyan Natanael: \p ―Nde kwa ndijyan ska neꞌ Israel nu chañi chaꞌ ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose ―ndukwin Jesús―. Ja la nsuꞌwi chaꞌ kwiñi ꞌin yu. \p \v 48 Mnichaꞌ Natanael ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―¿Sa ñaꞌan ngwa, chaꞌ yuꞌwi lyoo ꞌñaǎn a? \p ―Bra nu ti ji chkwiꞌ Lpe loꞌoo ―ndukwin Jesús―, ti bra kanꞌ naꞌaǎn ꞌiin xa nu nduun kiyaꞌ yka kityi kanꞌ. \p \v 49 ―Mstru ―ndukwin Natanael―, chañi chaꞌ nuꞌwin lkaa ska ti nu lka Sñiꞌ Ndiose, nuꞌwin lkaa ree nu nka ndloo ꞌin neꞌ Israel. \p \v 50 Mxkwen Jesús ꞌin Natanael bra kanꞌ: \p ―¿Ta ska ti chunꞌ chaꞌ nu wa ykwiǐnꞌ loꞌoo chaꞌ wa naꞌaǎn ꞌiin kiyaꞌ yka kityi kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiiꞌ ꞌñaǎn a? ―ndukwin yu―. Chinꞌ ti chaꞌ lka kanꞌ, chaꞌ tnun la ti ñaꞌaan nde loo la. \p \v 51 Xiyaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Chañi chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin yu―. Nde loo la ñaꞌan wan chaꞌ tyukwa laa seꞌen ndiꞌin Ndiose niꞌ kwan. Ka biyaꞌ tiꞌ wan bra kanꞌ chaꞌ wa msuꞌwa Ndiose ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten. Loꞌo seꞌen tyiꞌiǐn, la kanꞌ ñaꞌan wan ꞌin angajle nu ndiꞌin seꞌen ndiꞌin Ndiose; tyaꞌan angajle kanꞌ, skwen angajle kanꞌ niꞌ kwan, kiꞌya angajle kanꞌ seꞌen tyiꞌiǐn. \c 2 \s1 Yaa Jesús taꞌa seꞌen mjwi kwilyoꞌo neꞌ \p \v 1-2 Xa wa mdaꞌa snan tsan, ndyaa jyaꞌan Jesús seꞌen kaja kwilyoꞌo neꞌ nde kichen Caná, nde lo yuu ꞌin Galilea. Wa ykwiꞌ neꞌ loꞌo Jesús loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, kanꞌ chaꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ ndyaa neꞌ taꞌa bra kanꞌ. \v 3 Chunꞌ ndiꞌin la ja mjwi ꞌa mñun koꞌo neꞌ nu ndiꞌin taꞌa kanꞌ, mdyii ran. Loꞌo ndyaa jyaꞌan Jesús ndyaa ytsaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Wa mdyii mñun yiꞌo neꞌ ―ndukwin. \p \v 4 Mxkwen Jesús ꞌin jyaꞌan bra kanꞌ: \p ―¿Ta tñan ꞌñaǎn lka kwa a? Ti ji tiya bra chaꞌ kwaꞌuǔn tloǔn ꞌin nten ti ka nu lkaǎn. \p \v 5 Ni siya ngwañaꞌan ykwiꞌ yu, nde ndiya chaꞌ nu ykwiꞌ jyaꞌan yu loꞌo msu bra kanꞌ: \p ―Kuꞌni wan ñaꞌaan tñan nu kulo yu re ꞌwan ―ndukwin. \p \v 6 Nde kwa ti nduun skwa katunꞌ tyiꞌa, katunꞌ tnun nu ndyaꞌ loꞌo kee lka kanꞌ. Bra nu wa msaꞌan katunꞌ kanꞌ, nsuꞌwi ni siya tuꞌwa tyii litro, ni siya snan yla tyii litro tyiꞌa, chaꞌ wa lka tñan nu ndiꞌin ꞌin neꞌ judío, chaꞌ nu katen kiyaꞌ neꞌ xa nu sten neꞌ ska niꞌ ñaꞌan. \v 7 Kanꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo msu kanꞌ: \p ―Kuꞌni xaꞌan wan katunꞌ kwa loꞌo tyiꞌa. \p Yꞌni xaꞌan msu kanꞌ katunꞌ loꞌo tyiꞌa sa ñaꞌan bra nu msaꞌan ran. \p \v 8 ―Kulo wan chinꞌ tyiꞌa ―ndukwin Jesús ꞌin msu―. Yaa loꞌo wan ꞌin ran chaꞌ koꞌo nten nu kwa tyi kanꞌ. \p Ngwañaꞌan yꞌni msu bra kanꞌ, mda neꞌ chinꞌ tyiꞌa koꞌo neꞌ kwa tyi bra kanꞌ. \v 9 Yiꞌo biyaꞌ neꞌ kanꞌ, loꞌo mñun nchka ran. Ja jlyo tiꞌ yu kula kanꞌ nde yaꞌ mdoꞌo mñun kanꞌ, msu ti jlyo tiꞌ chaꞌ tyiꞌa nu ndyaa yꞌya neꞌ tsan lka mñun kanꞌ. Loꞌo msiꞌya neꞌ kwa tyi kanꞌ ꞌin yu nu mjwi kwilyoꞌo, ykwiꞌ yu loꞌo bra kanꞌ: \p \v 10 ―Xka ta nten ni ―ndukwin yu kula―, xkwiꞌ mñun nu suꞌwe la lka nu nda neꞌ ndiꞌyu nten bra nu mdyisnan ti taꞌa; xa wa ngulaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ yiꞌo ꞌa neꞌ mñun kanꞌ, bra kanꞌ nda neꞌ mñun nu kuxi la chaꞌ koꞌo neꞌ nu ndiꞌin taꞌa ―ndukwin neꞌ kwa tyi ꞌin yu nu mjwi kwilyoꞌo―. Loꞌo nuꞌwin ni, ni siya wa tyii ti taꞌa, la ni ndaa mñun nu suꞌwe la ti chaꞌ koꞌoan. Suꞌwe ꞌa kanꞌ. \p \v 11 Kichen Caná nde lo yuu ꞌin Galilea ngwa chaꞌ kanꞌ, bra nu mdyisnan yꞌni Jesús chaꞌ tnun chabiyaꞌ ꞌin Ndiose Sti yu. Loꞌo chaꞌ tnun kanꞌ ngwaꞌu tloo Jesús ꞌin nten, chaꞌ ñaꞌan neꞌ chaꞌ tlyu ꞌa tñan nka yu. Kanꞌ chaꞌ mdyisnan neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p \v 12 Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo Jesús ndyaa yu kichen Capernaum bra kanꞌ. Ndyaa yu loꞌo jyaꞌan yu, loꞌo yu kiꞌyu taꞌa yu, loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu ndyaa neꞌ. Nganun neꞌ chinꞌ la kanꞌ. \s1 Ngulo Jesús ꞌin neꞌ xaꞌan nu ndiꞌin niꞌ lyaa tnun \p \v 13 Wa tiya ti taꞌa pascua ꞌin neꞌ judío, kanꞌ chaꞌ ndyaa Jesús taꞌa Jerusalén. \v 14 Ndyaa Jesús niꞌ lyaa tnun la kanꞌ, loꞌo naꞌan yu chaꞌ ndiꞌin ꞌa nten ngiꞌni kanan niꞌ lyaa kanꞌ; ndyujwiꞌ ꞌa neꞌ toro, ndyujwiꞌ neꞌ slyaꞌ, ndyujwiꞌ neꞌ kiñi cha kuun chaꞌ ka lomstan ꞌin nten niꞌ lyaa. Kwiꞌ ndiꞌin neꞌ nu ngiꞌni kanan ꞌin nten chaꞌ nu mxaꞌan neꞌ tñi nu nnanjoꞌo ꞌin neꞌ kichen niꞌ lyaa, ndukwa neꞌ kanꞌ tuꞌwa msaa ꞌin neꞌ. \v 15 Loꞌo msñi Jesús ska ti su chaꞌ jwiꞌin yu ꞌin neꞌ nu ngiꞌni kanan kanꞌ, chaꞌ kulo yu ꞌin neꞌ kanꞌ niꞌ lyaa kanꞌ; loꞌo slyaꞌ ꞌin neꞌ, loꞌo toro ꞌin neꞌ, loꞌo nchga yuꞌwa ꞌin neꞌ, ngulo yu ꞌin neꞌ mdoꞌo neꞌ nde chunꞌ laa. Kwiꞌ mxlyuu yu msaa seꞌen ndukwa neꞌ nu mxaꞌan tñi kanꞌ, mxkwan yu tñi ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \v 16 Lye ykwiꞌ yu loꞌo nten nu ndujwiꞌ kiñi cha kuun bra kanꞌ: \p ―¡Yaa loꞌo wan ꞌin yuꞌwa kwa nde chunꞌ laa re! ―ndukwin Jesús―. ¡Ja kuꞌni wan chaꞌ ka naꞌan tnun re ꞌin Stiǐn ñaꞌan tiꞌ naꞌan lo kiyaꞌ! \p \v 17 Loꞌo ndyuꞌwi tiꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan kanꞌ ska chaꞌ nu ndukwa lo kityi ꞌin Ndiose: “Stiǐn Ndiose, xlyaǎn ꞌaǎn chaꞌ ꞌin naꞌan tyii, chunꞌ ndiya tiǎnꞌ ꞌiin” ndukwin kityi kanꞌ. \p \v 18 Loꞌo msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ judío bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ mnichaꞌ neꞌ ꞌin Jesús: \p ―¿Ti ka nu lka nda chabiyaꞌ ꞌiin chaꞌ kuꞌnii ngwañaꞌan a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―. ¿Ni sa ñaꞌan kuꞌnii chaꞌ tsaa ñaꞌan tiꞌ ba ꞌiin? \p \v 19 ―Kuꞌni tyii wan naꞌan re ―ndukwin Jesús―, loꞌo chunꞌ snan tsan kwiñaǎn ran xiyaꞌ bra kanꞌ. \p \v 20 ―Tuꞌwa ndukwa skwa yijan mdyii ndyaꞌ laa tnun re ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. ¿Ta ka ꞌiin kwiñaan ran xiyaꞌ chunꞌ snan tsan ti a? \p \v 21 Loꞌo siꞌi chaꞌ ꞌin laa tnun ykwiꞌ Jesús, ni siya ykwiꞌ yu ska chaꞌ loꞌo neꞌ nan nu ka ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu, sa ñaꞌan tyuꞌu yu xiyaꞌ xa nu wa ngujwi yu. \v 22 Kanꞌ chaꞌ bra nu wa ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ, kanꞌ ndyuꞌwi tiꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu nchga chaꞌ nu ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ tsan kanꞌ; ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ kanꞌ, kwiꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ nu ngwaꞌan ayman lo kityi ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni. \s1 Jlyo tiꞌ Jesús nchga chaꞌ nu ndaꞌan tiye nchga nten \p \v 23 Xa nu mdiꞌin Jesús Jerusalén taꞌa pascua kanꞌ, bra kanꞌ mdyisnan kaꞌan nten ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin yu, xa wa naꞌan neꞌ nchga chaꞌ tnun nu yꞌni yu. \v 24 Ni siya ngwañaꞌan, jlyo tiꞌ Jesús chaꞌ ti ji tsaa ñaꞌan suꞌwe tiꞌ neꞌ ꞌin yu, chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi lyo yu ꞌin nten, nchga chaꞌ nu nsuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin skaa nten. \v 25 Ja nꞌni chaꞌ katsaꞌ xka nten ꞌin yu sa ñaꞌan chaꞌ nu nsuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin skaa nten, chaꞌ jlyo ꞌa tiꞌ yu, ti ykwiꞌ ti yu, sa ñaꞌan chaꞌ nu nsuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nchga nten. \c 3 \s1 Jesús loꞌo Nicodemo \p \v 1 Ndiya ska yu kula ꞌin neꞌ judío nu naan Nicodemo, yu fariseo nu lka ndloo la ngwa yu. Loꞌo neꞌ fariseo ni, kti ꞌa ngiꞌni neꞌ, nxkeꞌ tiꞌ neꞌ. \v 2 Bra nu ngwiꞌya tla yaa yu kula kanꞌ seꞌen ndiꞌin Jesús: \p ―Mstru Jesús ―ndukwin yu―, jlyo tiꞌ nten chaꞌ nuꞌwin lkaa ska mstru nu msuꞌwa Ndiose ꞌiin ndijyaan lo chalyuu, chaꞌ ja ka ꞌiin kuꞌnii skaa chaꞌ tnun si ja loꞌo Ndiose ndayaꞌ ꞌiin. Jlyo tiꞌ ba chaꞌ ja ka ꞌin nten chalyuu kuꞌni neꞌ ngwañaꞌan ―ndukwin Nicodemo ꞌin Jesús. \p \v 3 Ykwiꞌ Jesús loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌoo ni, chaꞌ ngiꞌni Stiǐn Ndiose chaꞌ kala nten xiyaꞌ, xa nu xlyaa neꞌ sten neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose, chaꞌ ka Ni ndloo niꞌ kasiya ꞌin neꞌ ―ndukwin Jesús. \p \v 4 ―¿Ni sa ñaꞌan ka kalaan xiyaꞌ xa nu wa msuanꞌ? ―ndukwin Nicodemo ꞌin Jesús―. ¿Ta ka stean niꞌ jyaꞌaan xiyaꞌ a?, chaꞌ xiyaꞌ kalaan ―ndukwin yu. \p \v 5-6 ―Chañi chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌoo ni ―ndukwin Jesús―. Nten lka nu ndlya xa nu yꞌni kala nten chalyuu ꞌin neꞌ, loꞌo Tyiꞌi Ndiose lka nu ngiꞌni chaꞌ xaꞌan kasiya ꞌin nten ―ndukwin Jesús―. Ndiꞌin chaꞌ ka kwi kasiya ꞌwan si nchka tiꞌ wan chaꞌ kulo Ndiose tñan niꞌ kasiya ꞌwan. Ndiꞌin chaꞌ xuꞌwi wan lo tyiꞌa, kwiꞌ ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌwan ―ndukwin Jesús ꞌin Nicodemo―. \v 7 Ja kuwe ꞌa tiiꞌ ꞌin chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌoo, chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kala nten xiyaꞌ. \v 8 Kwiꞌin ni, nskwa kwiꞌin la seꞌen nchka tiꞌ ran; ni siya nganaan chaꞌ nganen nskwa kwiꞌin, ja nchka biyaꞌ tianꞌ la nde mdoꞌo kwiꞌin kanꞌ, la nde tsaa ran bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Kwiꞌ ngwañaꞌan lka loꞌo Tyiꞌi Ndiose, ja nchka biyaꞌ tiꞌ nten sa ñaꞌan nu ngiꞌni Ndiose chaꞌ ka kwi kasiya ꞌin neꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin yu. \p \v 9 ―¿Ni sa ñaꞌan ka chaꞌ kanꞌ ngwañaꞌan a? ―ndukwin Nicodemo bra kanꞌ. \p \v 10 Loꞌo mskwen Jesús ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―¿Ta siꞌi mstru kula ꞌin neꞌ judío lkaa a? ¿Ni chaꞌ lka ja ndiꞌyaa kwenta ꞌin chaꞌ kanꞌ sikwa? ―ndukwin Jesús ꞌin yu―. \v 11 Chañi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌoo ni. Nu bare, ñi nchkwiꞌ ba chaꞌ ꞌin ska chaꞌ nu wa jlyo tiꞌ ba, ska chaꞌ nu wa naꞌan ba, loꞌo ja la ndukwa wan chaꞌ nu nchkwiꞌ ba ―ndukwin Jesús―. \v 12 Ndiya chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan chaꞌ ꞌin chalyuu re, loꞌo ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ kanꞌ. ¿Ni sa ñaꞌan ka chaꞌ nu tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn xa nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ska chaꞌ ꞌin Ndiose nu nka ndloo a? ―ndukwin Jesús ꞌin Nicodemo―. \p \v 13 ’Ja ya tsaa ska nten niꞌ kwan seꞌen ndiꞌin Ndiose. Skaǎn tiǎn nu msuꞌwa Ndiose ꞌñaǎn ndijyaǎn chaꞌ kaǎn nten, nde kwa mdoꞌoǔn chaꞌ ndijyaǎn lo chalyuu re; nde kwa lka naꞌan tyiǐn. \v 14 Xa nu mdiꞌin ayman Moisés lo ntenꞌ wtyi kanꞌ nu ngwa sꞌni, kwan mskwen yu ska kunan chkwan nu ndukwi chunꞌ yka, chaꞌ ñaꞌan nten kunan kanꞌ, chaꞌ chkaa neꞌ nu yku kunan tlá ꞌin ―ndukwin Jesús―. Sa ñaꞌan nu mskwen yu ꞌin kunan chkwan kanꞌ kwan, ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ skwen neꞌ ꞌñaǎn lo wsi, naꞌ nu ndijyaǎn chaꞌ kaǎn nten. \v 15 Loꞌo nchga nten nu sten chaꞌ ꞌñaǎn, kaja chalyuu suꞌwe ꞌin neꞌ bra kanꞌ, chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ―ndukwin Jesús ꞌin Nicodemo―. \s1 Suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin nten \p \v 16 ’Suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin nten chalyuu, kanꞌ chaꞌ msuꞌwa Ni ꞌñaǎn, skaǎn tiǎn nu lkaǎn Sñiꞌ Ni chaꞌ ndijyaǎn lo chalyuu, chaꞌ ja tsaa ꞌa nten lo jwlyaa xa nu xñi neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn; kaja chalyuu suꞌwe ꞌin neꞌ kanꞌ, chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ―ndukwin Jesús―. \v 17 Wa msuꞌwa Ni ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ suwiǐn kiꞌya nu ndukwi nten chalyuu. Ja nchka tiꞌ Stiǐn Ndiose chaꞌ xkwiꞌ nan xtya Ni kiꞌya ꞌin nten; ja ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kuꞌniǐn ngwañaꞌan ―ndukwin Jesús―. \p \v 18 ’Ja ta ꞌa Ndiose nu tiꞌí ꞌin nten nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn, ni siya wa yꞌni biyaꞌ Ni ꞌin nchga nten nu ja xlyaa xñi chaꞌ ꞌñaǎn; ta Ni nu tiꞌí ꞌin neꞌ kanꞌ, chunꞌ ja mslyaa ꞌa neꞌ tsaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn chaꞌ lkaǎn skaǎn tiǎn nu lka Sñiꞌ Ndiose ―ndukwin Jesús―. \v 19 Wa nda Ndiose xaa ndijyan lo chalyuu, loꞌo ja nxlyaa ꞌa nten chalyuu tyiꞌin seꞌen xaa kanꞌ. Nsuꞌwi ꞌa nten nu ndiya la tiꞌ tyiꞌin seꞌen tla, chaꞌ xaꞌan ꞌa tiye neꞌ kanꞌ; kanꞌ chaꞌ nsuꞌwi kiꞌya nu mstya Ndiose ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 20 Ja nchka tiꞌ nten xaꞌan chaꞌ ta Ndiose xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. Tijyuꞌ ti ndaꞌan neꞌ kanꞌ seꞌen ja ñaꞌan Ni ꞌin neꞌ, nxkeꞌ tiꞌ neꞌ, chaꞌ xkwiꞌ chaꞌ kuxi ngiꞌni neꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 21 Nten nu xñi chaꞌ nu nchkwiꞌ Ndiose loꞌo neꞌ, ta Ndiose xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. Ndiꞌin neꞌ seꞌen xaa kanꞌ, chaꞌ ka jlyo tiꞌ xka ta nten chaꞌ ngiꞌni neꞌ kanꞌ nchga tñan nu ndlo Ndiose ꞌin neꞌ. \s1 Xiyaꞌ ykwiꞌ Xuwa Bautista chaꞌ ꞌin Jesús loꞌo nten \p \v 22 Chunꞌ ndiꞌin la ndyaa Jesús, ndyaa yu loꞌo nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, mdiꞌin neꞌ chinꞌ nde lo yuu ꞌin Judea. Mdukwatya Jesús ꞌin nten la kanꞌ. \v 23 Loꞌo ndiꞌin Xuwa kwiꞌ seꞌen ti, chaꞌ ti ndukwatya yu ꞌin nten; ndiꞌin yu ska seꞌen naan Enón, kwiꞌ seꞌen ti Salim, seꞌen tlya ꞌa tyiꞌa. Kaꞌan ꞌa nten ndaꞌan neꞌ chaꞌ tukwatya yu ꞌin neꞌ. \v 24 Ti ji suꞌwa neꞌ ꞌin Xuwa kanꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ. \p \v 25 Loꞌo lye ꞌa nxuun neꞌ judío loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Xuwa bra kanꞌ; lye nchkwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ sa ñaꞌan nu suꞌwe la kuꞌni neꞌ chaꞌ ka luwi kasiya ꞌin neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose. \v 26 Kanꞌ chaꞌ mdiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin Xuwa chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo yu: \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ―, ti kwiꞌ yu nu yaa seꞌen mdiꞌiin xka laꞌa tsuꞌ chku Jordán ti ngwa xkanꞌ, ti kwiꞌ nu ndukwiin chaꞌ ndloo la lka yu, wa ngala yu kanꞌ ndukwatya yu ꞌin nten laꞌa tsuꞌ re ni. Kaꞌan ꞌa nten ndaꞌan seꞌen ndiꞌin yu. \p \v 27 Loꞌo mxkwen Xuwa ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Sa kwa ti tñan ka kuꞌni ska nten, sa ñaꞌan nu nda Ndiose chabiyaꞌ kuꞌni neꞌ ―ndukwin yu―. \v 28 Wa ynan wan chaꞌ nu niǐn ꞌwan nu ngwa xkanꞌ, chaꞌ ja lkaǎn Krixtu, nten nu tnun nchka nu wa kan ti lo chalyuu. Wa lka tñan ndiya ꞌñaǎn chaꞌ ndla la mdiyaǎn chaꞌ xñiǐn tuwiin seꞌen kan nu lka Krixtu ―ndukwin Xuwa―. \v 29 Ñaꞌan tiꞌ xa wa mjwi kwilyoꞌo neꞌ, ska ti yu kiꞌyu kanꞌ, kanꞌ nu lka kwilyoꞌo kuxiin; loꞌo taꞌa suꞌwe nsuꞌwi nu kiꞌyu kanꞌ, suꞌwe ꞌa nka tiye yu kunan yu chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kanꞌ. Sa ñaꞌan suꞌwe nka tiye taꞌa suꞌwe nsuꞌwi yu ndiꞌin yu xa wa mjwi kwilyoꞌo neꞌ, ngwañaꞌan naꞌ suꞌwe ꞌa nka tiyeěn chaꞌ ñaꞌaǎn ꞌin neꞌ nu nnan chaꞌ nu nduꞌu Jesús ―ndukwin Xuwa―. \v 30 Kwiꞌ ngwañaꞌan, tiꞌ kwiꞌ yu ka yu tnun la, loꞌo naꞌ ndiꞌin chaꞌ kaǎn nu siyaꞌ la bra kanꞌ. \s1 Seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌo Jesús \p \v 31 Ndloo la lka Krixtu chaꞌ mdoꞌo yu niꞌ kwan seꞌen ndiꞌin Ndiose, mdiyan yu lo chalyuu bra kanꞌ. Loꞌo Xuwa ni, sñiꞌ ska nten chalyuu ngwa yu kanꞌ; ndukwa naꞌan tyi yu lo chalyuu. Kwiꞌ ñaꞌan nchkwiꞌ yu, sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ nten ti. Nu lka Jesucristo ni, mdoꞌo yu niꞌ kwan seꞌen ndiꞌin Ndiose, ndloo la ti yu kanꞌ; \v 32 mduꞌu yu chaꞌ nu ñi ꞌñaan, chaꞌ ꞌin nchga nan nu wa naꞌan yu, nchga chaꞌ nu wa ynan yu la kanꞌ. Loꞌo ja xlyaa ꞌa nten xñi neꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ yu. \v 33 Bra nu xñian chaꞌ nu nchkwiꞌ Jesús, kanꞌ katsaanꞌ ꞌin taꞌaan chaꞌ ñi ꞌa chaꞌ nu nchkwiꞌ Ndiose loꞌoan. \v 34 Wa msuꞌwa Ndiose ꞌin Jesucristo ndijyan yu lo chalyuu, loꞌo xkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose nchkwiꞌ yu loꞌoan chabiyaꞌ ꞌin Tyiꞌi Ndiose nu nsuꞌwi ꞌin yu. Loꞌo Ndiose ni, ja tsaa tii ꞌa chaꞌ nda Ni Tyiꞌi Ni ꞌin Sñiꞌ Ni. \v 35 Ndiya ꞌa tiꞌ Ndiose Sti yu ñaꞌan Ni ꞌin Sñiꞌ, ti kwiꞌ Jesús kanꞌ; loꞌo nchga chabiyaꞌ nu ndiya yaꞌ Ndiose, msuꞌwa Ni ꞌin Sñiꞌ Ni chaꞌ ndijyan yu. \v 36 Bra nu xñi nten chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ nu lka yu Sñiꞌ Ndiose, ja tsaa tii ꞌa chalyuu suꞌwe nu ta Ndiose ꞌin neꞌ kanꞌ. Loꞌo nten nu ja xlyaa tukwa chaꞌ nu nchkwiꞌ Jesús, ja ta ꞌa Ndiose chalyuu suꞌwe kanꞌ ꞌin neꞌ; ndiꞌin chaꞌ lye ta Ni nu tiꞌí ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \c 4 \s1 Ska nu kunaꞌan nu lka neꞌ Samaria \p \v 1 Chunꞌ ndiꞌin la ynan neꞌ fariseo, ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ kaꞌan la nten ndaꞌan loꞌo Jesús chaꞌ kuꞌni xaꞌan neꞌ chaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ, kwiꞌ ndukwatya yu ꞌin neꞌ; chinꞌ la nten ndiꞌin nu ngiꞌni xaꞌan ꞌin Xuwa bra kanꞌ. \v 2 Loꞌo siꞌi ti kwiꞌ Jesús nu ndukwatya ꞌin nten; yu kuneꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, kanꞌ lka nu ndukwatya ꞌin nten. \v 3 Bra nu ngwa biyaꞌ tiꞌ Jesús chaꞌ wa ynan neꞌ fariseo chaꞌ kanꞌ, mdoꞌo yu lo yuu ꞌin Judea bra kanꞌ, ndyaa yu la lo yuu ꞌin Galilea kanꞌ xiyaꞌ. \p \v 4 Kanꞌ chaꞌ ndyaa Jesús tuwiin, mdijin yu lo yuu ꞌin Samaria. \v 5 Kanꞌ mdiyan yu kichen Sicar, ska kichen seꞌen ndiꞌin neꞌ Samaria. Ndiya kichen kanꞌ lo yuu nu wa mda ayman Jacob ꞌin ayman Se sñiꞌ yu nu ngwa sꞌni. \v 6 Nde kwa ndiya ska tu tiyuu nu ndukwin neꞌ chaꞌ chku ꞌin ayman Jacob lka kanꞌ. Wa ndla ti ka ndiꞌya kwan ngwa bra kanꞌ, kwiꞌ ngwa tñaꞌ ꞌa Jesús tuwiin; kanꞌ chaꞌ ndyaa tukwa yu tuꞌwa chku kanꞌ. \v 7-8 Wa ndyaa neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu lo kichen, ndyaa siꞌi neꞌ nan ku neꞌ. Chunꞌ ndiꞌin la yan ska nu kunaꞌan neꞌ Samaria, mdiyan yꞌya tyiꞌa bra kanꞌ. \p ―¿Ja taa chinꞌ tyiꞌa koꞌoǔn a? ―ndukwin Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ. \p \v 9 ―Kwiꞌ neꞌ judío lka nuꞌwin ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ―, loꞌo naꞌ lkaǎn neꞌ Samaria. ¿Ni chaꞌ lka njñaan tyiꞌa koꞌoo ꞌñaǎn? ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ. \p (Ngwañaꞌan ndukwin chaꞌ ja suꞌwe nsuꞌwi neꞌ Samaria loꞌo neꞌ judío bra kanꞌ.) \v 10 Loꞌo mxkwen Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ: \p ―¿Ja jlyo tiiꞌ nchga chaꞌ suꞌwe nu nda Ndiose ꞌin nten a? ―ndukwin Jesús―. Si jlyo tiiꞌ ti ka nu lka nu njñan tyiꞌa koꞌo ꞌiin, ja chan nuꞌwin chkwiiꞌ loꞌoǔn chaꞌ taǎn tyiꞌa koꞌoo bra kanꞌ ―ndukwin yu―, loꞌo taǎn tyiꞌa koꞌoo nu chañi kuꞌni kuꞌu kasiya ꞌiin. \p \v 11 ―Neꞌ kula ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin Jesús―, kiꞌñi ꞌa chku tiyuu re; loꞌo ja loꞌo balde ꞌiin ―ndukwin―. ¿Ni sa ñaꞌan ka kuloo tyiꞌa chaꞌ kuꞌni kuꞌu ꞌñaǎn a? ―ndukwin―. \v 12 ¿Ta kaꞌan la nsuꞌwi lyo nuꞌwin ke ayman Jacob ꞌñaan nu nda chku tiyuu re ꞌwa a? ―ndukwin―. Yiꞌo ayman kanꞌ tyiꞌa chku re, kwiꞌ ngwañaꞌan yiꞌo sñiꞌ yu, loꞌo skunꞌ neꞌ yiꞌo tyiꞌa re. \p \v 13 ―Bra nu koꞌo nten tyiꞌa chku re ―ndukwin Jesús―, xiyaꞌ kityi tiꞌ neꞌ chunꞌ ndiꞌin la ―ndukwin yu―. \v 14 Loꞌo ni, xa nu koꞌo neꞌ tyiꞌa nu taǎn, ja kityi ꞌa tiꞌ neꞌ xiyaꞌ bra kanꞌ ―ndukwin―. Taǎn ska lo tyiꞌa koꞌo neꞌ nu kuꞌni kuꞌu kasiya ꞌin neꞌ. Sa ñaꞌan lka si tyukwa tyiꞌa niꞌ kasiya ꞌin neꞌ, ngwañaꞌan lka chaꞌ kanꞌ, loꞌo ja tsaa tii ꞌa chalyuu nu taǎn ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p \v 15 Mxkwen nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Taa lyaa tyiꞌa kanꞌ koꞌoǔn, neꞌ kula ―ndukwin―, chaꞌ ja kityi ꞌa tiǎnꞌ xiyaꞌ, chaꞌ ja ka ꞌa tlyu tñan ꞌñaǎn kan yꞌyaǎn tyiꞌa nde re. \p \v 16 Loꞌo ykwiꞌ Jesús loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Yaa lyaa yaa tiꞌin ꞌin kwilyoꞌoo chaꞌ kan yu nde re. \p \v 17 ―Ja ndiya kwilyoꞌoǔn ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ bra kanꞌ. \p ―Ñi ꞌa chaꞌ ykwiiꞌ loꞌoǔn chaꞌ ja ndiya kwilyoꞌoo ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. \v 18 Wa kiꞌyu yaꞌ mjwi kwilyoꞌoo nu ngwa sꞌni, loꞌo siꞌi kwilyoꞌoo lka nu kiꞌyu nu ndiꞌin loꞌoo ni ―ndukwin yu―. Ñi ꞌa chaꞌ ykwiiꞌ loꞌoǔn. \p \v 19 ―Neꞌ kula ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ―, ngwa biyaꞌ tiǎnꞌ ni, chaꞌ ndiꞌin ꞌa chaꞌ tiya ꞌiin, chaꞌ nuꞌwin lkaa ska nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten ―ndukwin―. \v 20 Kiꞌya kwan kwa ni, kti ꞌa kiꞌya kwan kwa ꞌin nu ngwa ayman ꞌwa ti sꞌni, chaꞌ nde kwa yꞌni tnun ayman kanꞌ ꞌin Ndiose; loꞌo xka chaꞌ ndaꞌan tiye wan neꞌ judío, chaꞌ ndukwin wan chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kuꞌni tnuan ꞌin Ndiose ska ti niꞌ lyaa tnun nu ndukwa Jerusalén. \p \v 21 ―Kunaan suꞌwe chaꞌ nchkwiǐnꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ―. Wa tiya ti bra chaꞌ ja kuꞌni tnun ꞌa wan ꞌin Ndiose lo kiꞌya kti kwa, kwiꞌ ja kuꞌni tnun ꞌa wan ꞌin Ni la kichen Jerusalén ―ndukwin―. \v 22 ꞌWan neꞌ Samaria ni, xa nu ngiꞌni tnun wan ꞌin Ndiose, ja nsuꞌwi lyo wan nan nu ngiꞌni tnun wan; neꞌ judío bare, nsuꞌwi lyo ba nan nu ngiꞌni tnun ba, chaꞌ ska neꞌ kichen tyi ba lka nten tnun nu kulaa ꞌin nchga nten ꞌin chaꞌ xaꞌan ―ndukwin Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ―. \v 23 Wa tiya ti bra, ti kwiꞌ bra nu ni lka, chaꞌ kuꞌni tnun nten ꞌin Ndiose tyukwi ti tiye neꞌ. Loꞌo Tyiꞌi Ndiose suꞌwa yaꞌ Ni ꞌin neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ ngwañaꞌan nchka tiꞌ Ndiose chaꞌ ka xa nu kuꞌni tnun nten ꞌin Ni. \v 24 Ja ka ñaꞌan nten ꞌin Ndiose; nchga tsan ngiꞌni Tyiꞌi Ni tñan lo chalyuu, ni siya ja nchka ñaꞌan nten ꞌin Ni. Ngwañaꞌan lka Ndiose. Loꞌo nten nu chañi chaꞌ nchka tiꞌ kuꞌni tnun ꞌin Ni, ndiꞌin chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ni tyukwi ti tiye neꞌ; loꞌo Tyiꞌi Ndiose suꞌwa yaꞌ Ni ꞌin neꞌ kanꞌ chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ni bra kanꞌ. \p \v 25 Xiyaꞌ ykwiꞌ nu kunaꞌan kanꞌ loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Ndiꞌyaǎn kwenta chaꞌ wa kan ti ska nten nu tnun chka, kwiꞌ nu suꞌwa Ndiose ꞌin chaꞌ kan lo chalyuu; Krixtu ka naan yu kanꞌ ―ndukwin―. Bra nu kan yu kanꞌ, kwaꞌu ñi yu nchga chaꞌ tukwi ꞌñaan bra kanꞌ. \p \v 26 Mxkwen Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ti kwiǐnꞌ lkaǎn nu nchkwiǐnꞌ loꞌoo ni. \p \v 27 Ti kwiꞌ bra kanꞌ ngala neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu xiyaꞌ, nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ ndukwa Jesús nchkwiꞌ loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ. Loꞌo ja mnichaꞌ neꞌ ꞌin yu kula kanꞌ: ni nan lka nchka tiꞌ nu kunaꞌan kanꞌ loꞌo yu, ni sa ñaꞌan chaꞌ nchkwiꞌ yu loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ. \v 28 Loꞌo mstya nu kunaꞌan kanꞌ teꞌén tyiꞌa lo yuu bra kanꞌ, mdoꞌo ndyaa lo kichen; ndyaa ytsaꞌ ꞌin nten kichen chaꞌ tsaa naꞌan neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p \v 29 ―Nde kwa ti nduun ska nten nu nsuꞌwi ꞌa chaꞌ tiya ꞌin ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ―. Nchga lo tñan nu yꞌniǐn bra nu mdiyaǎn lo chalyuu, nchga chaꞌ kanꞌ wa ytsaꞌ yu kula kanꞌ ꞌñaǎn. ¿Ta siꞌi yu kanꞌ lka Krixtu, nten nu tnun nchka nu wa kan ti, xkeꞌ tiꞌ wan a? \p \v 30 Bra ti mdoꞌo nten kichen ndyaa seꞌen ndukwa Jesús bra kanꞌ. \v 31 Ti ji tiya neꞌ kanꞌ seꞌen ndukwa Jesús, loꞌo tꞌnan nchkwiꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu loꞌo yu chaꞌ ku yu chinꞌ tyaja. \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ―, ¿ja kuu chinꞌ ni a? \p \v 32 ―Wa ngulaꞌ tiǎnꞌ ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Wa ndiya chinꞌ nan ykuǔn re loꞌo ja nsuꞌwi lyo wan ꞌin ran. \p \v 33 Ykwiꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ta wa yan loꞌo neꞌ nan yku yu a? ―ndukwin neꞌ. \p \v 34 Loꞌo ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ kanꞌ xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Bra nu ngiꞌniǐn tñan ꞌin Stiǐn Ndiose, ngulaꞌ tiǎnꞌ sa ñaꞌan si wa ykuǔn tyija, sa ñaꞌan si wa yiꞌoǔn tyiꞌa ―ndukwin yu bra kanꞌ―. Ndiꞌin chaꞌ kuꞌni tyiǐn tñan nu mda Stiǐn ꞌñaǎn chaꞌ nu ndijyaǎn lo chalyuu ―ndukwin yu―. \v 35 “Xa wa mdaꞌa jakwa koꞌ, bra kanꞌ kuꞌni neꞌ kwa.” ¿Ta kwiñi chaꞌ nchkwiꞌ nten ngwañaꞌan a? ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu―. Xka chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ ñaꞌan wan chinꞌ ꞌin nten kaꞌan kwa nu ndijyan seꞌen ndiꞌian ―ndukwin yu―. Nchka ꞌa tiꞌ neꞌ kanꞌ kunan neꞌ chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. Ñaꞌan tiꞌ ska jyan nu suꞌwe ꞌa ngutsi, chaꞌ ndla ti ka kwa ꞌin ran, ngwañaꞌan lka nten kwa. \v 36 Kaja siyaꞌ msu ꞌñaǎn nu kuꞌni kwa kanꞌ, loꞌo ja tsaa tii ꞌa tñan nu yꞌni msu kanꞌ. Chunꞌ ndiꞌin la suꞌwa ti ka suꞌwe ka tiye taꞌa tyukwaa ta nten re ꞌñaǎn: loꞌo neꞌ nu nsnen chaꞌ suꞌwe ꞌin Ndiose seꞌen ndiꞌin nchga nten, loꞌo neꞌ nu ñaꞌan sa ñaꞌan wa yten nten chalyuu chaꞌ ꞌin Ndiose ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu―. \v 37 Chañi lka chaꞌ nu nchkwiꞌ nten: “Ska ta lka yu nu ntya nskwaꞌ, xka ta lka yu nu nxtun tya.” \v 38 Nu ꞌwan ni, wa nguloǔn tñan ꞌwan ―ndukwin Jesús―, chaꞌ tsaa wan kuꞌni tyii wan ska tñan nu ja ya kuꞌni wan, chaꞌ kan loꞌo wan ꞌin nten seꞌen ndiꞌiǐn, nchga nten nu nchka tiꞌ sten chaꞌ ꞌñaǎn. Xka ta nten wa yꞌni tñan kanꞌ kulo ndukwa la, loꞌo ni ñaꞌan wan sa ñaꞌan tsaa toꞌo tñan nu yꞌni neꞌ ti bra kanꞌ. \p \v 39 Loꞌo tyun neꞌ Samaria, neꞌ kwa tyi ni, msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús chunꞌ chaꞌ nu ytsaꞌ nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin neꞌ: “Nchga chaꞌ kuxi nu yꞌniǐn ti bra nu mdiyaǎn lo chalyuu sa la ni, nchga chaꞌ kanꞌ ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌoǔn” ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin neꞌ. \v 40 Kanꞌ mdiyan neꞌ kanꞌ seꞌen ndiꞌin Jesús, lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ loꞌo Jesús chaꞌ ti kanun la yu chinꞌ kichen tyi neꞌ. Kanꞌ chaꞌ nganun Jesús tukwa tsan bra kanꞌ. \v 41 Bra wa ynan la neꞌ chaꞌ nu ngwaꞌu Jesús ꞌin neꞌ, kaꞌan la nten msñi chaꞌ nu nchkwiꞌ yu bra kanꞌ. \v 42 Kanꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ: \p ―Siꞌi chunꞌ chaꞌ ykwiꞌ nuꞌwin msñi ba chaꞌ ꞌin yu ni; ti ykwiꞌ ti yu, ykwiꞌ yu loꞌo ba, kanꞌ chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ ba chaꞌ nu ykwiꞌ yu. Ndiꞌya ba kwenta chaꞌ chañi chaꞌ yu kula re lka Krixtu, nten nu tnun nchka nu wa mdiyan chaꞌ kulaa ꞌin nchga nten chalyuu ꞌin chaꞌ xaꞌan. \s1 Yꞌni Jesús joꞌó ꞌin sñiꞌ yu nu lka tñan ꞌin ree \p \v 43 Xa wa mdijin tukwa tsan kanꞌ, mdoꞌo Jesús lo yuu nu kwenta ꞌin Samaria, ti ndyaa la yu lo yuu ꞌin Galilea bra kanꞌ. \v 44 Wa ndukwin yu chaꞌ ja nnan nten chaꞌ nu nchkwiꞌ ska nten nu lka taꞌa kichen tyi neꞌ, xa nu nchkwiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo neꞌ. \v 45 Xa wa mdiyan yu lo yuu kanꞌ, suꞌwe ꞌa ykwiꞌ neꞌ Galilea loꞌo yu. Wa naꞌan neꞌ kanꞌ nchga chaꞌ tnun nu yꞌni Jesús xa nu yaa yu taꞌa kichen Jerusalén, chaꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ yaa neꞌ taꞌa kanꞌ. \p \v 46 Chunꞌ ndiꞌin la mdiyan Jesús kichen Caná nde lo yuu ꞌin Galilea xiyaꞌ; kichen kanꞌ ngwa seꞌen ngwiñan Jesús mñun loꞌo tyiꞌa ti, chaꞌ yiꞌo neꞌ nu mdiꞌin taꞌa kanꞌ. Ndiya ska yu kula nu ndiꞌya tñan tnun ꞌin ree, tiꞌí ꞌa sñiꞌ yu nskwa naꞌan tyi yu nde kichen Capernaum. \v 47 Bra nu ynan yu nu lka tñan kanꞌ, chaꞌ mdoꞌo Jesús yuu nu kwenta ꞌin Judea, mdiyan yu lo yuu ꞌin Galilea, kanꞌ ndyaa yu kula kanꞌ seꞌen ndiꞌin Jesús. Mjñan ꞌa yu kula chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin Jesús chaꞌ tsaa yu kichen tyi yu kula kanꞌ, chaꞌ tsaa yu kuꞌni yu joꞌó ꞌin sñiꞌ yu kanꞌ chaꞌ wa kaja ti sñiꞌ yu. \p \v 48 ―¿Ni ñaꞌan bra tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌin Ndiose a? ―ndukwin Jesús ꞌin yu kula kanꞌ bra kanꞌ―. Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ja tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌin Ndiose chaꞌ ka kuꞌni Ni nchga tñan, ni siya kuꞌniǐn ska chaꞌ tnun chaꞌ ñaꞌan kwiꞌya wan ꞌin ran. \p \v 49 ―Yu kula ―ndukwin yu nu lka tñan kanꞌ ꞌin Jesús―, kuꞌnii chaꞌ suꞌwe tsaa naꞌan tyiǐn ni, xa nu ti ji kaja sñiěnꞌ. \p \v 50 ―Tyaa lyaa naꞌan tyii ni ―ndukwin Jesús ꞌin yu―, chkaa sñiiꞌ, ja kaja yu kanꞌ. \p Ndyaa ñaꞌan tiꞌ yu nu lka tñan kanꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌo yu bra kanꞌ. Bra ti mdoꞌo yu kula kanꞌ ndyaa yu kichen tyi yu. \v 51 Tuwiin kanꞌ seꞌen ndyaan yu, ndyukwa taꞌa yu loꞌo msu ꞌin yu: \p ―Ti luꞌu sñiiꞌ, yu kula ―ndukwin msu ꞌin yu―. Ja kaja ꞌa yu ni. \p \v 52 ―¿Ni ñaꞌan bra mdyisnan nchkaa sñiěnꞌ a? ―ndukwin yu nu lka tñan kanꞌ ꞌin msu ꞌin yu bra kanꞌ. \p ―Ti kaa, bra wa ska siin, bra kanꞌ mdoꞌo tikeeꞌ ꞌin yu ―ndukwin msu ꞌin yu. \p \v 53 Bra ti ngwa biyaꞌ tiꞌ sti yu nu ngwa tiꞌí kanꞌ, chaꞌ ti kwiꞌ bra nu ykwiꞌ Jesús loꞌo yu chaꞌ chkaa sñiꞌ yu, ti kwiꞌ bra kanꞌ nchkaa sñiꞌ yu. Ndyaa ñaꞌan tiꞌ yu kula kanꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ndyaa ñaꞌan tiꞌ nchga nten nu ndiꞌin naꞌan tyi yu. \p \v 54 Wa ngwa tukwa chaꞌ tnun nu yꞌni Jesús chabiyaꞌ ꞌin Ndiose nde lo yuu ꞌin Galilea kanꞌ, xa nu wa mdoꞌo yu Judea mdiyan yu nde kwa. \c 5 \s1 Ska nten nu nchkunꞌ tyukwin nu nskwa tuꞌwa tiyuꞌ Betzaa \p \v 1 La xka yijan bra nu ngwa taꞌa ꞌin neꞌ judío nde Jerusalén, xiyaꞌ ndyaa Jesús taꞌa bra kanꞌ. \v 2 Kichen Jerusalén, kanꞌ ndiya ska tuloꞌoo kichen seꞌen naan Tuloꞌoo ꞌin Slyaꞌ. La kanꞌ ndiya ska tiyuꞌ lyuꞌ ti, kwiꞌ Betzaa naan tiyuꞌ kanꞌ, chaꞌ nchkwiꞌ neꞌ judío lka chaꞌ kanꞌ. Nchga laꞌa tsuꞌ tuꞌwa tiyuꞌ lyuꞌ ti kanꞌ ndukwi kaꞌyu corredor, \v 3 seꞌen ndiꞌin kaꞌan ꞌa nu tiꞌí: nu kwityiinꞌ, nu chkuꞌ kiyaꞌ, nu nchkunꞌ tyukwin. Ndiꞌin neꞌ la kanꞌ ngita neꞌ chaꞌ kiñan lo tyiꞌa tiyuꞌ kanꞌ. \v 4 Ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ neꞌ kichen ꞌin tyiꞌa kanꞌ, chaꞌ xꞌni ndyukwi ndiꞌya ska angajle ꞌin Ndiose nu mdoꞌo niꞌ kwan, ndyaa lo tyiꞌa tiyuꞌ kanꞌ, chaꞌ xñan lo ran. Loꞌo nu tiꞌí nu ndyaa chaꞌ kata chku kulo ndukwa la xa nu tka mñan ti tyiꞌa, kanꞌ lka nu chkaa ꞌin ya ñaꞌan ti kicha nu nsuꞌwi ꞌin, ndukwin neꞌ. \v 5 Wa nskwa ska nten nu tiꞌí kiyaꞌ nde kwa; wa kalatyii ndukwa snuꞌ yijan nskwa yu tiꞌí yu. \v 6 Bra nu naꞌan Jesús ꞌin nu tiꞌí kanꞌ seꞌen nskwa yu, ngwa biyaꞌ tiꞌ Jesús chaꞌ sꞌni nskwa yu bra kanꞌ. Mnichaꞌ Jesús ꞌin nu tiꞌí bra kanꞌ si chañi chaꞌ nchka tiꞌ yu chkaa yu. \p \v 7 ―Yu kula ―ndukwin yu ꞌin Jesús―, ja tukwin ndiya ꞌñaǎn nu ka tayaꞌ chinꞌ ꞌñaǎn chaꞌ tsaa loꞌo ꞌñaǎn tuꞌwa tyiꞌa bra nu kiñan lo ran. Tka mdyituun tiǎn loꞌo ndla la ndyaa xka nten lo tiyuꞌ kwa. \p \v 8 ―Tyituun lyaa ni ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―, xkuunꞌ lyaa teꞌ kwa ꞌiin loꞌo jaaꞌ kwa, tyaa loꞌoo ꞌin ran naꞌan tyii. \p \v 9 Loꞌo ngwañaꞌan ngwa, bra ti nchkaa nu tiꞌí kanꞌ. Ti kwiꞌ bra kanꞌ mdyisnan yu ndaꞌan yu, ndyaa loꞌo yu jaaꞌ ꞌin yu. Tsan saru ngwa bra kanꞌ. Kti ꞌa tsan kanꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ judío, ja ngiꞌni ꞌa neꞌ tñan tsan kanꞌ. \v 10 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ neꞌ judío loꞌo nu ngwa tiꞌí kanꞌ tuwiin: \p ―Tsan nu nxitñaꞌ nten lka ni ―ndukwin neꞌ kanꞌ ꞌin yu ―. Ja nsuꞌwi ꞌa chabiyaꞌ ꞌiin chaꞌ tyaꞌan loꞌoo jaaꞌ kwa ꞌiin ni. \p \v 11 Mxkwen nu ngwa tiꞌí kanꞌ ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Nu yꞌni joꞌó ꞌñaǎn, kanꞌ lka nu ngulo tñan ꞌñaǎn chaꞌ tyaa loꞌoǔn jaaꞌ re tuꞌ naꞌan tyiǐn bra kanꞌ ―ndukwin. \p \v 12 ―¿Ti ka nu lka ngulo tñan ꞌiin chaꞌ tyaa loꞌoo jaaꞌ kwa ꞌiin a? ―ndukwin neꞌ kanꞌ. \p \v 13 Ja jlyo tiꞌ nu ngwa tiꞌí kiyaꞌ kanꞌ sa ñaꞌan naan nu wa yꞌni joꞌó ꞌin. Kaꞌan ꞌa nten ndiꞌin nde kwa, loꞌo ja tukwin naꞌan ꞌin Jesús bra nu mdoꞌo yu ndyaa yu. \v 14 Xa wa msiin la, xiyaꞌ mdukwa taꞌa Jesús loꞌo nu ngwa tiꞌí kanꞌ bra nu mdaꞌan yu niꞌ lyaa. Ykwiꞌ Jesús loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Wa nchkaa ni ―ndukwin ꞌin yu―, kanꞌ chaꞌ kulaa yaꞌ chaꞌ kuxi kwa ꞌiin chaꞌ ja tyukwa ꞌaa xka chaꞌ tnun la. \p \v 15 Ndyaa nu ngwa tiꞌí kanꞌ bra kanꞌ, ndyaa ytsaꞌ yu ꞌin neꞌ judío kanꞌ, chaꞌ Jesús lka nu yꞌni chaꞌ nchkaa yu. \v 16 Kanꞌ chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ judío kanꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ yꞌni Jesús chaꞌ tnun loꞌo nu tiꞌí kanꞌ tsan taꞌa nu nxitñaꞌ neꞌ. Mdyisnan neꞌ kanꞌ yꞌni liyeꞌ tiꞌ neꞌ ꞌin yu, ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu. \v 17 Ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ti ji tyii kuꞌni Stiǐn tñan ―ndukwin Jesús―, kwiꞌ ngwañaꞌan naꞌ, ti ngiꞌniǐn tñan. \p \v 18 Kanꞌ chaꞌ chen ꞌa nka tiye neꞌ judío kanꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌin Jesús, nsuꞌwi ꞌa neꞌ kanꞌ nu nchka tiꞌ kujwi ꞌin Jesús bra kanꞌ. Tiꞌí tiꞌ neꞌ kanꞌ ꞌin yu, chaꞌ yꞌni yu tñan tsan taꞌa ꞌin neꞌ, ndukwin neꞌ. Ja ndiya tiꞌ neꞌ siyaꞌ ti chaꞌ ndukwin Jesús chaꞌ Ndiose lka Sti yu, chaꞌ suꞌwa ti ngiꞌni yu loꞌo Ndiose. \s1 Ndiose Sti Jesús lka nu mda chabiyaꞌ ꞌin yu \p \v 19 Loꞌo mxkwen Jesús ꞌin neꞌ judío bra kanꞌ: \p ―Chañi chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin yu―. Ja ska tñan ka kuꞌniǐn ti ykwiǐnꞌ tiǎn, skaǎn tiǎn nu lkaǎn Sñiꞌ Ndiose. Ti kwiꞌ tñan nu naꞌaǎn chaꞌ ngiꞌni Stiǐn, ti kwiꞌ tñan kanꞌ ngiꞌniǐn nde re ―ndukwin yu―. \v 20 Stiǐn ni, suꞌwe ꞌa nka tiye Ni ñaꞌan Ni ꞌñaǎn, chaꞌ Sñiꞌ Ni lkaǎn ―ndukwin Jesús―. Nchga tñan nu ngiꞌni Stiǐn, nduꞌu Ni ꞌñaǎn. Loꞌo ti kuꞌni la Stiǐn Ndiose chaꞌ tnun nu ja ya ñaꞌan wan, chaꞌ kuwe ꞌa tiꞌ wan ꞌin Ni. \v 21 Ti ta Ndiose chalyuu ꞌin nten xiyaꞌ, nchga nten nu nchka tiꞌ Ni chaꞌ ta Ni chalyuu ꞌin; loꞌo ti kwiꞌ tñan ngiꞌniǐn, naꞌ nu lkaǎn Sñiꞌ Ndiose, taǎn xka chalyuu ꞌin nchga nten nu nchka tiǎnꞌ taǎn ran ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 22 Ja ngiꞌni biyaꞌ Stiǐn ꞌin nten chalyuu; wa mda Ni chabiyaꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ Sñiꞌ Ni lkaǎn, chaꞌ kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nchga nten. \v 23 Nchka tiꞌ Ni chaꞌ kuꞌni tnun nchga nten ꞌñaǎn, sa ñaꞌan nu ngiꞌni tnun neꞌ ꞌin ti kwiꞌ Ni. Xa nu ja xlyaa nten kuꞌni tnun ꞌñaǎn chaꞌ nu lkaǎn Sñiꞌ Ni, kwiꞌ ngwañaꞌan ja ka kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ni nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn. \p \v 24 ’Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni: Nchga nten nu kunan chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ, nchga nten nu tsaa ñaꞌan tiꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu, ja tsaa tii ꞌa chalyuu kwi nu ta Ndiose ꞌin neꞌ kanꞌ. Ja kuꞌni biyaꞌ Ni ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ja ndiꞌin ꞌa chaꞌ kaja neꞌ kanꞌ; nchga bra tyiꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo Ni ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 25 Kwiꞌ ngwañaꞌan, chañi ꞌa xka chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin yu―. Ndla ti tiya tsan, loꞌo wa mdiya ti kwiꞌ tyempu ni, chaꞌ naꞌ nu lkaǎn Sñiꞌ Ndiose siꞌyaǎn ꞌin nchga nten nu ndiꞌin lo chalyuu; ndiꞌin neꞌ sa ñaꞌan lka si wa ngujwi neꞌ siꞌya nchga chaꞌ xaꞌan nu nsuꞌwi tiye neꞌ. Bra nu kunan nten chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo, kaja chalyuu suꞌwe ꞌin neꞌ, nchga nten nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 26 Nchka ꞌin Stiǐn Ndiose kuꞌni Ni chaꞌ xaꞌan kasiya ꞌin neꞌ kuxi, nchka ꞌin Ni ta Ni chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ kanꞌ. Suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo Stiǐn, chaꞌ wa mda Stiǐn chabiyaꞌ chaꞌ kuꞌniǐn ngwañaꞌan ―ndukwin Jesús―. \v 27 Kwiꞌ ngwañaꞌan, ndiya chabiyaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nten chalyuu, chunꞌ wa ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten. \v 28 Ja kuwe ꞌa tiꞌ wan; chañi tiya bra nu kanen xiꞌya Stiǐn Ndiose ꞌin nchga ayman seꞌen mtsiꞌ neꞌ. Kunan neꞌ kanꞌ chaꞌ nu chkwiꞌ Ni bra kanꞌ, tyoꞌo neꞌ niꞌ kwaa, tsaa neꞌ la seꞌen ndiꞌin chaꞌ tsaa neꞌ. \v 29 Nten nu ngwa suꞌwe kasiya ꞌin ni, tyuꞌu neꞌ xiyaꞌ, tyaa neꞌ tyiꞌin neꞌ loꞌo Ndiose; nten nu ndiya chaꞌ xaꞌan ꞌin, tyuꞌu neꞌ kanꞌ xiyaꞌ, tsaa neꞌ kanꞌ seꞌen ta Ndiose nu tiꞌí ꞌin neꞌ, seꞌen nu tsaa tii chaꞌ ꞌin neꞌ siyaꞌ ti ―ndukwin Jesús―. \s1 Chañi chaꞌ suꞌwa chaꞌ ꞌin Jesús loꞌo Ndiose Sti yu \p \v 30 ’Ja ska tñan ka ꞌñaǎn si skaǎn tiǎn ―ndukwin Jesús―. Bra nu ngiꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nten, ngiꞌniǐn sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ Stiǐn loꞌoǔn chaꞌ kuꞌniǐn. Suꞌwa ngiꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nchga nten, chaꞌ ngiꞌniǐn sa ñaꞌan nu nchka tiꞌ Stiǐn nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn chaꞌ ndijyaǎn lo chalyuu; ja ngiꞌniǐn ska chaꞌ nu ngulo keěn ti ykwiǐnꞌ tiǎn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. \v 31 Siꞌi chaꞌ nu ndloǔn keěn tiǎn lka chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. Ja tsaa ñaꞌan tiꞌ xka ta nten ꞌñaǎn si ngwañaꞌan ti chkwiǐnꞌ. \v 32 Ndiya xka nu jlyo tiꞌ chaꞌ nchkwiǐnꞌ xkwiꞌ chaꞌ nu ñi, kwiꞌ jlyo tiǎnꞌ chaꞌ xkwiꞌ chaꞌ nu ñi nchkwiꞌ Ni kanꞌ ―ndukwin―. \v 33 Wa msuꞌwa wan nten nu yaa seꞌen ndiꞌin Xuwa kanꞌ, loꞌo chañi ꞌa chaꞌ nu ykwiꞌ Xuwa loꞌo neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌñaǎn. \v 34 Ja ndiꞌin chaꞌ kaja xka nu chkwiꞌ chaꞌ nu ñi chaꞌ ꞌñaǎn. Nchkwiǐnꞌ chaꞌ re loꞌo wan chaꞌ kaja ñaꞌan lyaa wan ꞌin chaꞌ kuxi kanꞌ ꞌwan, bra nu ka biyaꞌ chaꞌ ꞌwan tloo Ndiose. \v 35 Xuwa kanꞌ ni ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―, ykwiꞌ yu chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo nten sa ñaꞌan si lka yu ska xaa nu ndyuwi ꞌa, nu nda xaa nchga seꞌen ndiꞌin nten. Suꞌwe ꞌa nka tiye wan xa nu ykwiꞌ Xuwa loꞌo wan bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 36 Loꞌo chinꞌ ꞌa chaꞌ ꞌñaǎn ykwiꞌ Xuwa loꞌo wan; wa kaꞌan la chaꞌ ñaꞌan wan ni, chunꞌ chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu, xa nu ñaꞌan wan tñan tnun nu ngulo Stiǐn ꞌñaǎn chaꞌ kuꞌniǐn. Ti kuꞌniǐn tñan kanꞌ sa ñaꞌan yaꞌ tyii ran. Loꞌo tñan kanꞌ ka jlyo tiꞌ wan chaꞌ Stiǐn lka nu ngulo tñan ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu re ―ndukwin Jesús―. \v 37 Kwiꞌ ngwañaꞌan, ngwaꞌu ñi Stiǐn chaꞌ ꞌñaǎn ꞌwan, chaꞌ ti kwiꞌ Stiǐn lka nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn. Loꞌo ꞌwan ni, ja ya kunan wan chaꞌ nu nchkwiꞌ Ndiose, ja ya ñaꞌan wan ꞌin Ni. \v 38 Ja nganun chaꞌ nu ykwiꞌ Stiǐn niꞌ kasiya ꞌwan, chaꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn chaꞌ wa msuꞌwa Ni ꞌñaǎn mdiyaǎn lo chalyuu ―ndukwin―. \v 39 Nchga tsan nchkwiꞌ ꞌa wan lo kityi kula ꞌin Ndiose; xkeꞌ tiꞌ wan chaꞌ xa nu chkwiꞌ wan lo kityi kanꞌ, kaja chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌwan bra kanꞌ. Loꞌo chañi chaꞌ nu ndukwa lo kityi kanꞌ, ngwañaꞌan ka xuꞌwi lyo nten ꞌñaǎn xa nu chkwiꞌ neꞌ lo kityi kanꞌ. \v 40 Loꞌo ja xlyaa wan jñan wan chalyuu suꞌwe kanꞌ ꞌñaǎn. \p \v 41 ’Ja nchka tiǎnꞌ chaꞌ kuꞌni tnun nten ꞌñaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 42 ꞌWan ni, jlyo tiǎnꞌ chaꞌ xka ñaꞌan ngiꞌni wan, chunꞌ ja nsuꞌwi tiye wan ꞌin Stiǐn Ndiose. \v 43 Wa msuꞌwa Ndiose ꞌñaǎn mdiyaǎn chaꞌ kuꞌniǐn tñan ꞌin Ni, ni siya ja xlyaa ꞌa wan kunan wan nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. Loꞌo bra nu kan xka ta nten nu kuꞌni tñan ꞌin ti ykwiꞌ ti, bra ti xñi wan chaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 44 Kanꞌ chaꞌ ja ka xñi wan chaꞌ ꞌin Ndiose ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Ndloo la chaꞌ ꞌwan chaꞌ suꞌwe ti chkwiꞌ nten ꞌwan, loꞌo ja ndloo ꞌa chaꞌ ꞌwan chaꞌ kuꞌni suꞌwe Ndiose loꞌo wan. \v 45 Siꞌi naꞌ nu xtyaǎn kiꞌya ꞌwan tloo Ndiose ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ judío―. Wa lka ndiꞌin kiꞌya ꞌwan chunꞌ chaꞌ nu wa ykwiꞌ ayman Moisés nu ngwa sꞌni, ti kwiꞌ ti chaꞌ nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ wan sa bra ni, ndukwin wan. \v 46 Bra ti xñi wan chaꞌ ꞌñaǎn si chañi chaꞌ wa msñi wan chaꞌ nu ykwiꞌ ayman Moisés ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Chaꞌ ꞌñaǎn ngwaꞌan ayman kanꞌ lo kityi nu ngwa sꞌni. \v 47 Loꞌo ni, ja msñi ꞌa wan chaꞌ nu ngwaꞌan ayman kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ ni, ¿ni sa ñaꞌan kuꞌni wan chaꞌ xñi wan chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan sikwa a? \c 6 \s1 Mda Jesús nan yku kiꞌyu mi nten \p \v 1 Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo Jesús ndyaa la xka laꞌa tsuꞌ tiyuꞌ Galilea, ti kwiꞌ tiyuꞌ Tiberias lka kanꞌ. \v 2 Sa tlyu ti ndyaa ñaꞌan kaꞌan ꞌa nten ꞌin yu, chunꞌ wa naꞌan neꞌ chaꞌ tnun nu wa yꞌni yu chaꞌ nchkaa neꞌ tiꞌí. \v 3 Loꞌo ndyaa Jesús ska lo nten, ndyaa tukwa yu chinꞌ la kanꞌ loꞌo nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu. \v 4 Wa tiya ti taꞌa pascua bra kanꞌ, taꞌa tnun ꞌin neꞌ judío lka taꞌa kanꞌ. \v 5 Loꞌo naꞌan Jesús chaꞌ sa tlyu ti mdiyan kaꞌan ꞌa nten seꞌen ndiꞌin yu. Kanꞌ chaꞌ mnichaꞌ yu ꞌin Lpe: \p ―¿La nde yaꞌ xiꞌian nan ku nten kaꞌan kwa a? ―ndukwin Jesús. \p \v 6 Jlyo tiꞌ Jesús sa ñaꞌan kuꞌni yu, loꞌo ngwa tiꞌ yu ñaꞌan yu sa ñaꞌan kuꞌni Lpe kanꞌ. \v 7 Mxkwen Lpe ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Ja tyoꞌo skwa tukwa siyentu tñi plata chaꞌ xiꞌian nan ku nchga nten re, ni siya chinꞌ ti kaja ku skaa neꞌ ―ndukwin. \p \v 8 Loꞌo nduun ska yu nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús, nu naan Ndre, taꞌa ngula Tyu Simón lka yu. Ykwiꞌ Ndre loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p \v 9 ―Ndiya ska nu kiꞌyu lyuꞌ ti re ―ndukwin Ndre―, loꞌo chinꞌ kiꞌyu jaxlya tejeꞌ ꞌin yu, loꞌo tukwa kula xuwe ti ꞌin yu. Ja tyoꞌo skwa chaꞌ kanꞌ, chaꞌ ku nten kaꞌan re ―ndukwin Ndre ꞌin Jesús. \p \v 10 ―Chkwiꞌ wan loꞌo nten kaꞌan kwa chaꞌ tyukwa neꞌ chinꞌ lo yuu kwa ―ndukwin Jesús bra kanꞌ. \p Xiin ꞌa yuu seꞌen suꞌwe kanꞌ loꞌo kaꞌan ꞌa kii xuwe ndiꞌin la kanꞌ. Kiꞌyu mi xkwiꞌ nu kiꞌyu ti mdiꞌin tsan kanꞌ, nu mdukwa lo kii. \v 11 Kanꞌ msñi Jesús jaxlya kanꞌ, ndya yu xuꞌwe ꞌin Ndiose chaꞌ nda Ni nan ku neꞌ kanꞌ. Kwiꞌ mdyisnan msuꞌwe Jesús jaxlya kanꞌ, mda yu ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, loꞌo neꞌ kanꞌ lka nu ngutsaa jaxlya ꞌin nten kaꞌan kanꞌ seꞌen ndukwa neꞌ. Loꞌo kunaꞌ kula kanꞌ mda Jesús ku neꞌ. Suꞌwe yku neꞌ sa ñaꞌan nu ngulaꞌ tiꞌ neꞌ nchga neꞌ. \v 12 Xa wa mdyii yku neꞌ, ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Xoꞌ kii wan nchga yuꞌwe nu nganun seꞌen yku neꞌ kwa, chaꞌ ja kanaꞌ ran ―ndukwin yu. \p \v 13 Ngwañaꞌan yꞌni neꞌ bra kanꞌ, loꞌo nganun tii tyukwa xkuwi msaꞌan nu yuꞌwi jaxlya yuꞌwe kanꞌ, yuꞌwe nu nganun seꞌen yku neꞌ. \v 14 Wa naꞌan neꞌ chaꞌ tnun nu tka yꞌni Jesús, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa ndiꞌin neꞌ: \p ―Chañi chaꞌ yu kwa lka yu kula nu ndiꞌin chaꞌ chkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌoan, nu wa kan ti lo chalyuu re. \p \v 15 Bra ti mgii tiꞌ Jesús chaꞌ nchka ꞌa tiꞌ neꞌ xñi neꞌ ꞌin yu, chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin yu chaꞌ ka yu ree nu ka ndloo la ꞌin neꞌ. Kanꞌ chaꞌ mdoꞌo tsuꞌ Jesús ndyaa mnan ti siꞌ kiꞌya, ndyaa yu ska ti yu. \s1 Mdaꞌan Jesús lo tyiꞌa tiyuꞌ \p \v 16 Wa ndyaa kwichaa bra kanꞌ, loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, mdiyan neꞌ tuꞌwa tiyuꞌ xiyaꞌ. \v 17 Yten neꞌ niꞌ yka naꞌan chaꞌ tyoꞌo neꞌ tsaa neꞌ la xka laꞌa tsuꞌ tiyuꞌ xiyaꞌ, chaꞌ tyaan neꞌ kichen Capernaum, ngwa tiꞌ neꞌ. Ngwiꞌya tla bra kanꞌ, loꞌo ja ya kan Jesús seꞌen ndiꞌin neꞌ lo tyiꞌa. \v 18 Lye ꞌa nskwa kwiꞌin lo tyiꞌa tiyuꞌ kanꞌ, ngatsa ꞌa tyiꞌa, yuꞌwi ꞌa kulooꞌ. \v 19 Wa ndyaa yka naꞌan ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu ta kiꞌyu o ta skwa kilómetro biyaꞌ tijyuꞌ lo tyiꞌa, loꞌo naꞌan neꞌ chaꞌ ndijyan Jesús seꞌen ndiꞌin neꞌ bra kanꞌ; ndaꞌan yu ndijyan yu lo tyiꞌa. Ytsen ꞌa neꞌ xa nu naꞌan neꞌ ꞌin yu. \v 20 Kanꞌ chaꞌ bra ti ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ: \p ―¡Ja kutsen wan, naꞌ lkaǎn re! ―ndukwin yu. \p \v 21 Suꞌwe ꞌa ngwa tiye neꞌ xa wa yten Jesús niꞌ yka naꞌan ꞌin neꞌ. Kwiꞌ ndla ti ngala yka naꞌan xka laꞌa tsuꞌ tiyuꞌ bra kanꞌ. \s1 Yaa naan neꞌ ꞌin Jesús \p \v 22 La xka tsan ti ndiꞌin nten kaꞌan kanꞌ sa tlyu ti tuꞌwa tiyuꞌ bra kanꞌ. Ska ti yka naꞌan kanꞌ naꞌan neꞌ mdukwi tuꞌwa tyiꞌa msiin, loꞌo jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ ja ndyaa Jesús niꞌ yka naꞌan kanꞌ loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu; ykwiꞌ ti neꞌ ndyaa neꞌ. \v 23 Chunꞌ ndiꞌin la mdiyan xka ta yka naꞌan nu mdoꞌo kichen Tiberias. Ndukwi ran tuꞌwa tyiꞌa kwiꞌ seꞌen ti seꞌen yku neꞌ jaxlya kanꞌ, bra nu ndya Xꞌnaan xuꞌwe ꞌin Ndiose chaꞌ ꞌin ran. \v 24 Xa wa ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ ja ndiꞌin ꞌa Jesús tuꞌwa tiyuꞌ kanꞌ, kwiꞌ ja ndiꞌin ꞌa neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu la kanꞌ, bra kanꞌ yten neꞌ niꞌ yka naꞌan nu wa mdiyan kanꞌ, ndyaa neꞌ kichen Capernaum, ndyaa naan neꞌ ꞌin Jesús. \s1 Ska lo tyaja nu chañi kuꞌni chaꞌ ngalaꞌ tianꞌ \p \v 25 La xka laꞌa tsuꞌ kanꞌ ndyukwa taꞌa neꞌ loꞌo Jesús. Bra ti mnichaꞌ neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ―, ¿ni bra mdoꞌoo ndijyaan ti nde a? \p \v 26 Ngwaꞌu Jesús ska chaꞌ ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Nduwe ꞌa tiǎnꞌ chaꞌ wa ndijyan naan wan ꞌñaǎn chunꞌ chaꞌ mdaǎn jaxlya yku wan nu ngwa xkanꞌ ―ndukwin yu―. Ngulaꞌ tiꞌ wan bra nu yku wan ꞌin ran bra kanꞌ. Chañi chaꞌ kanꞌ chaꞌ ndijyan naan wan ꞌñaǎn ni, ja ndijyan wan chaꞌ ngwa biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ tnun nu yꞌniǐn chabiyaꞌ ꞌin Ndiose. \v 27 Suꞌwe la kuꞌni wan tñan chaꞌ kaja ska chaꞌ nu talo la ꞌwan ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Chañi chaꞌ kalaꞌ tiꞌ wan, bra nu kaja chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌwan. Ska nan nu nchkuan ni, chinꞌ ti bra ngalaꞌ tianꞌ loꞌo ran, bra ti ngiteꞌ tianꞌ xiyaꞌ. Loꞌo ni, naꞌ nu ndijyaǎn chaꞌ kaǎn nten, taǎn ska chaꞌ suꞌwe ꞌwan nu kuꞌni chaꞌ kalaꞌ tiꞌ wan, loꞌo ja tsaa tii ꞌa chaꞌ kanꞌ ꞌwan ―ndukwin yu―. Nan wa nda Stiǐn Ndiose chabiyaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ taǎn chaꞌ suꞌwe kanꞌ ꞌwan. \p \v 28 Mnichaꞌ neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―¿Ni ñaꞌan kuꞌni ba sikwa a?, chaꞌ ka kuꞌni ba tñan nu nchka tiꞌ Ndiose chaꞌ kuꞌni ba. \p \v 29 ―Nde lka tñan nu nchka tiꞌ Ndiose chaꞌ kuꞌni wan ―ndukwin Jesús―. Xñi wan chaꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ wa msuꞌwa Ni ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu. \p \v 30 Bra ti mnichaꞌ neꞌ ꞌin Jesús xiyaꞌ: \p ―¿Ni sa ñaꞌan kuꞌnii sikwa a? ¿Ni sa ñaꞌan chaꞌ tnun kuꞌnii chaꞌ ñaꞌan kwiꞌya ba chinꞌ ꞌin ran, chaꞌ xñi ba chaꞌ ꞌiin chunꞌ ndiꞌin la? ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―. \v 31 Wa mda Ndiose nan ku ayman ꞌñaan xa wa mdaꞌan yuꞌwi ti neꞌ lo ntenꞌ wtyi nu ngwa sꞌni. Nde ndiya chaꞌ nu ndukwa lo kityi kula kanꞌ: “Wa mda Ndiose nan yku neꞌ, ska nan nu mdoꞌo seꞌen ndiꞌin Ni nde niꞌ kwan, ngwiꞌya ran lyuu.” \p \v 32 Ti ngwaꞌu la Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni: Stiǐn Ndiose lka nu ta chaꞌ nu chañi kuꞌni chaꞌ kalaꞌ tiꞌ wan kanꞌ, ti kwiꞌ chaꞌ kanꞌ lka nu ndyoꞌo seꞌen ndiꞌin Ni; ja lka ran ti kwiꞌ chaꞌ nu mda ayman Moisés, nu yku neꞌ nu ngwa sꞌni ―ndukwin―. \v 33 Ta Stiǐn ska lo chaꞌ nu kiꞌya niꞌ kasiya ꞌwan, nu chañi kuꞌni chaꞌ kalaꞌ tiꞌ wan xa wa mjwi chaꞌ kanꞌ ꞌwan, sa ñaꞌan lka bra nu nchkuan tyaja. Ndyoꞌo chaꞌ suꞌwe kanꞌ seꞌen ndiꞌin Ndiose nde niꞌ kwan, ndijyan ran lo chalyuu, nda ran chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin nten nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn. \p \v 34 ―Yu kula ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―, taa lyaa chaꞌ suꞌwe kanꞌ ku ba, chaꞌ ku ba ꞌin ran nchga tsan bra kanꞌ. \p \v 35 ―Sa ñaꞌan ngiꞌni tyaja bra nu mdyii ykuan ꞌin ran, ngwañaꞌan kuꞌniǐn loꞌo nten, xa nu xñi neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Taǎn ska chalyuu ꞌin neꞌ kanꞌ seꞌen nu kalaꞌ tiꞌ neꞌ ―ndukwin Jesús―. Loꞌo nchga nten nu xuꞌwi chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌoǔn, ja jñan la neꞌ xka lo nan ku neꞌ; bra nu xñi neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn, ja kityi ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ ―ndukwin―. \v 36 ꞌWan ni, chañi chaꞌ nu niǐn ꞌwan nu ngwa xkanꞌ chaꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn, ni siya wa naꞌan wan ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 37 Nchga nten nu wa nda Stiǐn chaꞌ ka ꞌñaǎn, neꞌ nu msñi chaꞌ ꞌñaǎn, ka neꞌ kanꞌ nten ꞌñaǎn bra kanꞌ, loꞌo ja kuloǔn ꞌin neꞌ chaꞌ tyaa neꞌ xka seꞌen. \v 38 Wa mdoꞌoǔn seꞌen ndiꞌin Stiǐn Ndiose, mdiyaǎn lo chalyuu chaꞌ kuꞌniǐn tñan nu ngulo Stiǐn ꞌñaǎn; ja ndijyaǎn chaꞌ kuꞌniǐn sa ñaꞌan nu nchka tiǎnꞌ kuꞌniǐn tiǎn ―ndukwin Jesús―. \v 39 Nchka tiꞌ Stiǐn chaꞌ ja ska nten kanaꞌ, xa wa msñi neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn. Kwiꞌ kuꞌniǐn chaꞌ tyuꞌu neꞌ kanꞌ xiyaꞌ xa wa tyii ti chalyuu ―ndukwin―. \v 40 Loꞌo Stiǐn Ndiose nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn ndijyaǎn, nde lka tñan nu nchka tiꞌ Ni chaꞌ ka: Nchka tiꞌ Ni chaꞌ ja tsaa tii ꞌa chalyuu kwi nu wa nda Ni ꞌin nten, nchga neꞌ nu tsaa ñaꞌan tiꞌ ꞌñaǎn chaꞌ lkaǎn Sñiꞌ Ni, nchga neꞌ nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn. Kwiꞌ ngwañaꞌan, chañi chaꞌ kuꞌniǐn chaꞌ tyuꞌu neꞌ xiyaꞌ xa wa tyii ti chalyuu. \p \v 41 Loꞌo ja ndiya ꞌa tiꞌ neꞌ judío chaꞌ re nu ykwiꞌ Jesús: “Sa ñaꞌan nu ngiꞌni tyaja, ngwañaꞌan kuꞌniǐn loꞌo nten; ka kalaꞌ tiꞌ neꞌ niꞌ kasiya ꞌin neꞌ xa nu xñi neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn. Skaǎn tiǎn nu mdoꞌoǔn seꞌen ndiꞌin Ndiose, skaǎn tiǎn ka kuꞌniǐn chaꞌ kalaꞌ tiꞌ nten” ndukwin Jesús. Lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ judío loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ja suꞌwe chaꞌ kanꞌ: \p \v 42 ―¿Ta siꞌi Jesús sñiꞌ Se lka nu kwa a? ―ndukwin neꞌ―. Wa nsuꞌwi lyoan ꞌin sti yu loꞌo jyaꞌan yu. ¿Ni sa ñaꞌan lka chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kwa chaꞌ wa mdoꞌo yu seꞌen ndiꞌin Ndiose? \p \v 43 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ Jesús chaꞌ re: \p ―Ja chkwiꞌ wan chaꞌ kuxi loꞌo taꞌa wan ꞌin chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan tsan ―ndukwin yu―. \v 44 Ja tukwin ka nten ꞌñaǎn nu ja loꞌo Stiǐn Ndiose kuꞌni chaꞌ ka neꞌ ngwañaꞌan. Loꞌo naꞌ lkaǎn nu kuꞌniǐn chaꞌ tyuꞌu neꞌ kanꞌ xiyaꞌ xa wa tyii ti chalyuu ―ndukwin Jesús―. \v 45 Nde ndiya ska chaꞌ nu ngwaꞌan ska ayman lo kityi nu ngwa sꞌni: “Ndiose lka nu kwaꞌu chaꞌ nu ñi ꞌin nten” ndukwin kityi kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ nten ꞌñaǎn ka nchga nten nu kunan chaꞌ nu nchkwiꞌ Stiǐn Ndiose, nchga nten nu kuꞌni xaꞌan chaꞌ nu kwaꞌu Ni ꞌin neꞌ. \p \v 46 ’Ja ndiya nten chalyuu nu wa naꞌan ꞌin Stiǐn Ndiose ―ndukwin Jesús―. Skaǎn tiǎn wa naꞌaǎn ꞌin Ni, chaꞌ wa mdoꞌoǔn seꞌen ndiꞌin Ni. \v 47 Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ nchga nten nu xñi chaꞌ ꞌin Ndiose, wa lka mjwi chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ kanꞌ ―ndukwin―. \v 48 Taǎn ska lo chalyuu nu suꞌwe ꞌin neꞌ seꞌen kalaꞌ suꞌwe tiꞌ neꞌ. \v 49 Wa yku ayman ꞌwan nan nu mda Ndiose ꞌin neꞌ chaꞌ ku neꞌ, ngwiꞌya ran lyuu lo ntenꞌ wtyi seꞌen mdaꞌan yuꞌwi neꞌ; loꞌo ja luꞌu ꞌa neꞌ kanꞌ ni, ni siya yku neꞌ nan kanꞌ nu ngwa sꞌni. \v 50 Nde lka chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ ꞌin chaꞌ suꞌwe kanꞌ nu ta Ndiose ꞌin nten, nu chañi kuꞌni chaꞌ kalaꞌ tiꞌ neꞌ ―ndukwin Jesús―. Seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌo chaꞌ suꞌwe kanꞌ, ndijyan kanꞌ lo chalyuu; chañi chaꞌ bra nu ku nten nan kanꞌ, ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \v 51 Naꞌ lkaǎn chaꞌ suꞌwe kanꞌ nu kaja ꞌin nten ―ndukwin Jesús―. Mdoꞌoǔn seꞌen ndiꞌin Ndiose ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten, chaꞌ kaja chalyuu kwi ꞌin nten ñaꞌaan chalyuu. Bra nu ku neꞌ ꞌñaǎn tyukwi ñaꞌaǎn, ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 52 Loꞌo mdyisnan neꞌ judío kanꞌ, lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ. \p ―¿Ni sa ñaꞌan kuꞌni yu kwa chaꞌ ta yu kunaꞌ yu chaꞌ kuan? ― ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ. \p \v 53 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ Jesús chaꞌ re loꞌo neꞌ: \p ―Chañi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin yu―: Ja ka tyiꞌin suꞌwe wan niꞌ kasiya ꞌwan bra nu ti ji kaja nchga chaꞌ nu ꞌñaǎn ꞌwan, ti ykwiǐnꞌ tiǎn nu mdiyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten. Ndiꞌin chaꞌ sten chaꞌ kanꞌ niꞌ kasiya ꞌwan, ñaꞌan tiꞌ si ka ku wan kunaǎnꞌ, ñaꞌan tiꞌ si ka koꞌo wan tneěn ―ndukwin Jesús―. \v 54 Loꞌo nchga nten nu kaja tyukwi ñaꞌaǎn ꞌin neꞌ ngwañaꞌan, ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌin neꞌ kanꞌ. Loꞌo kuꞌniǐn chaꞌ tyuꞌu neꞌ kanꞌ xiyaꞌ xa wa tyii ti chalyuu ―ndukwin Jesús―. \v 55 Chañi chaꞌ ka kaja tyukwi ñaꞌaǎn ꞌwan, sa ñaꞌan si kaja kunaǎnꞌ chaꞌ ku wan, sa ñaꞌan si kaja tneěn chaꞌ koꞌo wan. \v 56 Loꞌo nchga nten nu ngwañaꞌan ku neꞌ, nu ngwañaꞌan koꞌo neꞌ chaꞌ nu taǎn ꞌin neꞌ ―ndukwin Jesús―, nchga tsan tyiꞌin neꞌ kanꞌ loꞌoǔn; loꞌo naꞌ ni, tyiꞌiǐn loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 57 Nchga bra luꞌu Stiǐn Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn nde re, kwiꞌ chabiyaꞌ ꞌin Ndiose luꞌuǔn; kwiꞌ ngwañaꞌan, chabiyaꞌ ꞌñaǎn tyuꞌu nten nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn, nten nu kaja tyukwi ñaꞌaǎn ꞌin neꞌ. \v 58 Ti kwiꞌ naꞌ lkaǎn chaꞌ suꞌwe kanꞌ nu ku neꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―, chaꞌ wa mdoꞌoǔn seꞌen ndiꞌin Ndiose ndijyaǎn lo chalyuu; ja lka chaꞌ suꞌwe kanꞌ ti kwiꞌ nan nu yku ayman ꞌñaan lo ntenꞌ wtyi nu ngwa sꞌni ―ndukwin yu―. Ja luꞌu ꞌa neꞌ kanꞌ ni, ni siya wa yku neꞌ nan kanꞌ nu ngwa sꞌni; loꞌo ꞌwan ni, xa nu kaja chaꞌ suꞌwe kanꞌ ꞌwan chaꞌ ku wan―ndukwin yu―, ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌwan bra kanꞌ. \p \v 59 Ngwañaꞌan ngwaꞌu Jesús ꞌin neꞌ Capernaum niꞌ ñaꞌan seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ judío chaꞌ kunan neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose. \s1 Ka kwi kasiya ꞌñaan bra nu kunaan chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús \p \v 60 Bra wa ynan tyun nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús chaꞌ nu ykwiꞌ yu, ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―Tnun ꞌa chaꞌ nchkwiꞌ yu kula re loꞌoan. Suꞌwe la ja kunaan ꞌaan chaꞌ kanꞌ. \p \v 61 Jlyo tiꞌ Jesús chaꞌ nchkwiꞌ ꞌa neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ ꞌin chaꞌ nu tka ykwiꞌ ti yu, kanꞌ chaꞌ mnichaꞌ yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ta kasinꞌ tiꞌ wan ꞌñaǎn chunꞌ chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan a? ―ndukwin yu―. \v 62 ¿Ni sa ñaꞌan chaꞌ tyaꞌan chaꞌ tiye wan si ñaꞌan wan ꞌñaǎn xa nu tyaꞌaǎn seꞌen mdoꞌoǔn ti kulo?, ti kwiꞌ naꞌ nu mdiyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ kanꞌ―. \v 63 Ti kwiꞌ tyiꞌi nu ta Ndiose chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌñaan, kanꞌ lka nu ta chalyuu suꞌwe ꞌñaan; ja luꞌuan loꞌo jwersa nu ndiꞌin ti ꞌñaan ―ndukwin Jesús―. Kwiꞌ ngwañaꞌan, nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ ꞌin ska nan nu ta Ndiose ꞌin nten lka chaꞌ kanꞌ, ska chaꞌ nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten lka kanꞌ; loꞌo kaja chalyuu kwi ꞌin neꞌ xa nu tukwa neꞌ chaꞌ kanꞌ. \v 64 Loꞌo ti ndiya neꞌ taꞌa ndaꞌan wan nu ja ya tsaa ñaꞌan tiꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ. \p Ti bra nu wa mdyisnan ti chaꞌ, ti kwiꞌ bra kanꞌ mgii tiꞌ Jesús ti ka ka nu ja tsaa ñaꞌan tiꞌ ꞌin yu, ti ka ka nu kuꞌni trisiyun ꞌin yu chunꞌ ndiꞌin la. \v 65 Ykwiꞌ Jesús bra kanꞌ: \p ―Kanꞌ chaꞌ ykwiǐnꞌ loꞌo wan tsan chaꞌ ja tukwin ka nten ꞌñaǎn bra nu ja loꞌo Stiǐn Ndiose kuꞌni Ni chaꞌ ka neꞌ nten ꞌñaǎn. \p \v 66 Ti bra kanꞌ tyun ꞌa nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu ngulaa yaꞌ neꞌ chaꞌ kanꞌ, ja mslyaa ꞌa neꞌ kanꞌ tyaꞌan neꞌ loꞌo yu bra kanꞌ. \v 67 Loꞌo mnichaꞌ Jesús ꞌin tii tyukwa nten kanꞌ: \p ―¿Ta loꞌo wan kulaa yaꞌ wan ꞌñaǎn, nka tiye wan a? ―ndukwin yu ꞌin neꞌ. \p \v 68 Mxkwen Tyu Simón ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Yu kula ―ndukwin―, ¿la nde yaꞌ ndiya xka seꞌen tsaa ba chaꞌ kunan ba nchga chaꞌ nu ñi nu nchkwiiꞌ a? Ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌwa xa nu kunan suꞌwe ba chaꞌ nu nchkwiiꞌ ―ndukwin―. \v 69 Wa ndyaa ñaꞌan tiꞌ ba ꞌiin. Wa jlyo tiꞌ ba chaꞌ Ndiose lka nu ngulo suwi ꞌiin, chaꞌ ska ti nuꞌwin nu chañi lkaa ska ti nu lka Sñiꞌ Ndiose nu ndiꞌin chaꞌ kaan lo chalyuu. \p \v 70 ―Ngwañaꞌan naꞌ ―ndukwin Jesús―, wa ngulo suwiǐn ꞌin taꞌa tii tyukwa wan, nu si ndiya ska wan nu lka kuneꞌ xaꞌan. \p \v 71 Loꞌo ngwa tiꞌ Jesús chkwiꞌ loꞌo neꞌ chaꞌ ꞌin Juda sñiꞌ Simón Iscariote, kanꞌ lka nu ta ꞌin Jesús yaꞌ neꞌ xaꞌan chunꞌ ndiꞌin la. Loꞌo Juda kanꞌ ni, ti kwiꞌ kanꞌ ndiꞌin loꞌo nu tii tyukwa neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \c 7 \s1 Ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ taꞌa Jesús ꞌin yu \p \v 1 Chunꞌ ndiꞌin la xkwiꞌ nde lo yuu ꞌin Galilea mdaꞌan Jesús; ja mdaꞌan ꞌa yu lo yuu ꞌin Judea bra kanꞌ, chaꞌ ndiya neꞌ judío nu nchka ꞌa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu. \v 2 Wa tiya ti ska taꞌa ꞌin neꞌ judío, ska taꞌa nu nchkwiꞌ neꞌ loꞌo ran chaꞌ taꞌa ꞌin naꞌan teꞌ lka ran. \v 3 Ykwiꞌ taꞌa Jesús loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Tyoꞌoo lyaa seꞌen ndiꞌian re, yaa lyaa nde lo yuu ꞌin Judea suꞌwe la ―ndukwin taꞌa Jesús ꞌin yu―. Ndiꞌin ꞌa neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌiin nde kwa; suꞌwe la kwaꞌuu la chinꞌ chaꞌ tnun nu ngiꞌnii ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 4 Ja kuꞌnii tñan kanꞌ mnan ti xa nu nchka tiiꞌ chaꞌ xuꞌwi lyo nchga nten ꞌiin; ti ykwiiꞌ tii katsaaꞌ ꞌin nchga nten kwa chaꞌ ka ꞌiin kuꞌnii chaꞌ tnun bra kanꞌ. \p \v 5 Ngwañaꞌan ykwiꞌ neꞌ, chaꞌ loꞌo taꞌa Jesús, ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin yu. \v 6 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ Jesús chaꞌ re: \p ―Ti ji tiya bra nu ndiꞌin chaꞌ tsaꞌaǎn la kanꞌ. Loꞌo ꞌwan ni, ya ñaꞌan ti tsan suꞌwe chaꞌ tsaa wan ―ndukwin Jesús―, \v 7 chaꞌ ja tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌwan; naꞌ lkaǎn nu tiꞌí ꞌa tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ nchkwiǐnꞌ chaꞌ nu ñi loꞌo neꞌ chaꞌ ꞌin nchga chaꞌ kuxi nu ngiꞌni neꞌ ―ndukwin―. \v 8 Yaa lya wan ykwiꞌ ti wan taꞌa kanꞌ; ja tsaꞌaǎn, chaꞌ ti ji tiya bra nu ndiꞌin chaꞌ tsaꞌaǎn la kanꞌ. \p \v 9 Sa kwa ti chaꞌ ykwiꞌ Jesús bra kanꞌ, loꞌo nganun yu nde Galilea bra kanꞌ. \s1 Ndiꞌin Jesús taꞌa ꞌin naꞌan teꞌ \p \v 10 Ndyaa nu kiꞌyu taꞌa Jesús taꞌa. Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo yu ti ykwiꞌ ti yu ndyaa yu taꞌa kanꞌ. Ja ndyaa Jesús sa tlyu ti loꞌo xka ta nten, ska ti yu ndyaa yu chaꞌ ja ñaꞌan nten ꞌin yu. \v 11 Laja nu nchka taꞌa kanꞌ, ndaꞌan neꞌ judío ndaꞌan naan neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―¿La nde ndaꞌan yu kanꞌ a? ―ndukwin neꞌ. \p \v 12 Kaꞌan ꞌa chaꞌ nchkwiꞌ neꞌ kichen kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. Ndiya neꞌ nu nchkwiꞌ: “Suꞌwe ꞌa nten lka yu kwa.” Loꞌo ndiya xka ta nten nu nchkwiꞌ: “Siꞌi. Xkwiꞌ chaꞌ kwiñi nchkwiꞌ yu kwa, nñi lyoꞌo ti yu ꞌin nten.” \v 13 Ntsen neꞌ ꞌin neꞌ judío, kanꞌ chaꞌ mnan ti nchkwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. \p \v 14 Ska snuꞌ tsan ndalo taꞌa kanꞌ. Mdaꞌa jakwa tsan nchka taꞌa kanꞌ, ndyaa Jesús niꞌ lyaa tnun bra kanꞌ; mdyisnan yu ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ nde kwa. \v 15 Nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ judío chaꞌ nchka ꞌa ꞌin Jesús: \p ―¿Ni chaꞌ nchka ꞌa ꞌin yu kwa nduꞌu yu ꞌin nten? Ja tyun yijan mdaꞌan yu xla, ja yꞌni xaꞌan suꞌwe yu kwa ―ndukwin neꞌ. \p \v 16 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ Jesús chaꞌ re loꞌo neꞌ nu ndiꞌin niꞌ lyaa kanꞌ: \p ―Ja nduꞌuǔn ꞌin nten chaꞌ nu ndloǔn keěn ti ykwiǐnꞌ tiǎn; nchga chaꞌ nu ndaꞌan tiye Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu, kanꞌ lka chaꞌ nu nduꞌuǔn ꞌin nten ―ndukwin Jesús―. \v 17 Bra nu xlyaa wan kuꞌni wan tñan nu nchka tiꞌ Ndiose chaꞌ kuꞌni wan, bra kanꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan la nde yaꞌ mdoꞌo chaꞌ nu nduꞌuǔn ꞌin nten, ni siya seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌo chaꞌ kanꞌ, ni siya ska chaꞌ nu nguloǔn keěn ti ykwiǐnꞌ tiǎn lka chaꞌ kanꞌ ―ndukwin yu―. \v 18 Ska nten nu xkwiꞌ nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin ti ykwiꞌ ti loꞌo nten, ngiꞌni yu chaꞌ ka tlyu la yu, ti ykwiꞌ ti yu. Xka ñaꞌan ngiꞌniǐn, chaꞌ tyukwi ti tiyeěn ngiꞌniǐn tnuǔn ꞌin Ndiose nu nka Xꞌnaǎn, kanꞌ nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn lo chalyuu. Loꞌo ja nsuꞌwi chaꞌ kwiñi ꞌñaǎn siyaꞌ ti. \p \v 19 ’Ti kwiꞌ ayman Moisés ngwaꞌu ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian nchga tñan nu nchka tiꞌ Ndiose, loꞌo ja siyaꞌ ndukwa wan chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Loꞌo ni, nchka tiꞌ wan kujwi wan ꞌñaǎn. ¿Ni chaꞌ lka bra kanꞌ? \p \v 20 ―Ñaꞌan tiꞌ ska kuneꞌ xaꞌan, ngwañaꞌan ngiꞌni nuꞌwin ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ―. ¿Ti ka nu lka nchka tiꞌ kujwi ꞌiin sikwa a? \p \v 21 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ Jesús chaꞌ re loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ska yaꞌ ti yꞌniǐn ska chaꞌ tnun tsan taꞌa, tsan nu kti ꞌa ꞌwan, loꞌo nduwe ꞌa tiꞌ wan bra kanꞌ. \v 22 Ndiya ska tñan nu ndukwa ꞌa wan ―ndukwin yu―, ska tñan nu ytsaꞌ ayman Moisés ꞌwan sꞌni chaꞌ kuꞌni wan. Loꞌo siꞌi Moisés kanꞌ ngwa nu ykwiꞌ chaꞌ kanꞌ loꞌo wan, chaꞌ ti sꞌni la, xa nu ja ya kala Moisés, yꞌni ayman taꞌa wan tñan kanꞌ. Nde lka tñan kanꞌ nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ wan: Nsiꞌyu wan kijin nu xuwe kiꞌyu sñiꞌ wan chaꞌ lkwan neꞌ, ni siya tsan nu nxitñaꞌ neꞌ lka kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 23 Xa wa mdaꞌa snuꞌ tsan nu ngula sñiꞌ wan, ngiꞌni wan tñan kanꞌ, ni siya nxitñaꞌ neꞌ chaꞌ taꞌa, chunꞌ ndukwa ꞌa wan nchga chaꞌ nu wa ytsaꞌ Moisés ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian. Kanꞌ chaꞌ ni, ¿ni chaꞌ lka msinꞌ ꞌa tiꞌ wan ꞌñaǎn sikwa? ―ndukwin Jesús―. ¿Ta chunꞌ chaꞌ nu yꞌniǐn chaꞌ nchkaa ska nten, ni siya ska tsan nxitñaꞌ neꞌ ngwa kanꞌ, kanꞌ chaꞌ msinꞌ tiꞌ wan ꞌñaǎn a? \v 24 Ja suꞌwe kuꞌni biyaꞌ wan ꞌin nten ska chaꞌ wa naꞌan ti wan ꞌin neꞌ ―ndukwin yu―. Tsaa naan wan nu chañi lka suun chaꞌ ꞌin neꞌ, ngwañaꞌan kuꞌni biyaꞌ ñi wan ꞌin neꞌ. \s1 Ytsaꞌ Jesús la nde yaꞌ mdoꞌo yu chaꞌ mdiyan yu lo chalyuu \p \v 25 Xa wa ynan chinꞌ neꞌ kichen Jerusalén chaꞌ kanꞌ, bra kanꞌ mdyisnan ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Yu kwa ni, ¿ta siꞌi yu kwa nu ndaꞌan naan neꞌ ꞌin yu chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu a? ―ndukwin neꞌ―. \v 26 Loꞌo ni, ñaꞌan wan chinꞌ sa ñaꞌan ngiꞌni yu kwa, nduun yu nchkwiꞌ yu seꞌen ndiꞌin nchga nten. Loꞌo ja siyaꞌ nchka ꞌin neꞌ kulo neꞌ tñan ꞌin yu chaꞌ ja chkwiꞌ ꞌa yu ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ―. ¿Ta wa mgii tiꞌ nu nka ndloo ꞌñaan, chaꞌ yu kwa lka yu Krixtu, nten nu tnun nchka nu ndiꞌin chaꞌ kan ti sꞌni sikwa? \v 27 Jlyo tianꞌ la nde yaꞌ mdoꞌo yu kwa. Loꞌo siꞌi ngwañaꞌan ka bra nu kan Krixtu, nten nu tnun nchka kanꞌ, ti kwiꞌ yu nu ndiꞌin taan chaꞌ kan yu. Bra nu kan yu kanꞌ, ja tukwin ka biyaꞌ tiꞌ la nde yaꞌ tyoꞌo yu kan yu. \p \v 28 Kanꞌ chaꞌ kwen ykwiꞌ Jesús laja nu nduun yu nduꞌu yu ꞌin neꞌ niꞌ lyaa tnun kanꞌ: \p ―¡Chañi chaꞌ nsuꞌwi lyo wan ꞌñaǎn, chañi chaꞌ jlyo tiꞌ wan la nde yaꞌ mdoꞌoǔn! ―ndukwin―, loꞌo ja jlyo tiꞌ wan ni kwenta ꞌin ndijyaǎn nde re. Ska ti Ndiose msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu, loꞌo ja nsuꞌwi lyo wan ꞌin Ni ―ndukwin Jesús―. \v 29 Naꞌ nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Ndiose, chaꞌ seꞌen ndiꞌin Ni mdoꞌoǔn ndijyaǎn; Ndiose lka nu ngulo tñan ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn nde re. \p \v 30 Xa wa mdyii ykwiꞌ Jesús chaꞌ kanꞌ, mdiyan xka ta nten seꞌen ndiꞌin yu bra kanꞌ, ngwa tiꞌ neꞌ chaꞌ xñi neꞌ ꞌin yu. Loꞌo ja tukwin ngwa ꞌin kalaꞌ ꞌin yu, chaꞌ ti ji tiya bra ꞌin neꞌ xaꞌan chaꞌ xñi neꞌ ꞌin yu. \v 31 Ni siya ngwañaꞌan ngwa tiꞌ neꞌ kanꞌ, ti ndiꞌin kaꞌan nten nu msñi chaꞌ ꞌin yu. Ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ti kwiꞌ chaꞌ tnun chabiyaꞌ ꞌin Ndiose ngiꞌni yu re, sa ñaꞌan nu ndukwa lo kityi chaꞌ kuꞌni neꞌ nu tnun nchka kanꞌ nu ndiꞌin chaꞌ kan; kanꞌ lka yu re, nxkeꞌ tiꞌ ba ―ndukwin neꞌ. \s1 Nchka tiꞌ neꞌ fariseo suꞌwa ꞌin Jesús niꞌ ñaꞌan chkwan \p \v 32 Wa ynan neꞌ fariseo nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ kichen chaꞌ ꞌin Jesús. Kanꞌ chaꞌ ngulo neꞌ tñan ꞌin xta nu ngiꞌni kwan niꞌ lyaa, chaꞌ tsaa neꞌ xñi neꞌ ꞌin Jesús; ngwañaꞌan yꞌni sti joꞌo nu nka ndloo loꞌo neꞌ fariseo kanꞌ. \v 33 Ykwiꞌ Jesús loꞌo nten nu ndiꞌin niꞌ lyaa tnun kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ti tyiꞌiǐn laǎn ti chinꞌ loꞌo wan lo chalyuu re ―ndukwin yu―, loꞌo bra kanꞌ tyaꞌaǎn seꞌen ndiꞌin Stiǐn nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn chaꞌ ndijyaǎn nde re ―ndukwin yu―. \v 34 Tsaa naan wan ꞌñaǎn la seꞌen ndiꞌiǐn, loꞌo ja tyija lyoǔn ꞌwan bra kanꞌ, chaꞌ ja kaja chabiyaꞌ tsaa wan seꞌen tyiꞌiǐn bra kanꞌ. \p \v 35 ―¿La nde yaꞌ tsaa yu kwa, seꞌen ja ka tyija lyo yu ꞌñaan a? ―ndukwin neꞌ judío kanꞌ ꞌin taꞌa neꞌ―. ¿Ta tijyuꞌ tsaa yu, la seꞌen ndiꞌin xka ta neꞌ judío taꞌaan a? ¿Ta tsaa yu chaꞌ kwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin xka ta nten nu ndiꞌin la kanꞌ a? ―ndukwin neꞌ―. \v 36 ¿Ni sa ñaꞌan chaꞌ ndaꞌan tiye yu kwa chaꞌ nchkwiꞌ yu chaꞌ re a?: “Tsaa naan wan ꞌñaǎn la seꞌen ndiꞌiǐn, loꞌo ja tyija lyoǔn ꞌwan, chaꞌ ja kaja chabiyaꞌ tsaa wan seꞌen tyiꞌiǐn bra kanꞌ” ndukwin yu tsan. \s1 Ska loo tyiꞌa nu tyukwa niꞌ kasiya ꞌin nten \p \v 37 Xa wa tyii ti taꞌa, tsan ykwiꞌ taꞌa, ti nduun Jesús niꞌ lyaa tnun bra kanꞌ. Kwen ykwiꞌ yu loꞌo nten nu ndiꞌin nde kwa: \p ―Bra nu kityi tiꞌ wan tyiꞌa, kan wan seꞌen ndiꞌiǐn chaꞌ taǎn tyiꞌa koꞌo wan ―ndukwin yu―. \v 38 Nchga nten nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌoǔn, ka ꞌin neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan lka si ndukwa tyiꞌa niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. Tlyu ꞌa chaꞌ suꞌwe ka niꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ka kuꞌni suꞌwe neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa nten neꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Lo kityi ꞌin Ndiose nchkwiꞌ chaꞌ ngwañaꞌan ka ꞌin neꞌ. \p \v 39 Ngwañaꞌan ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ kwa, chaꞌ wa ta ti Ndiose Tyiꞌi Ni chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌin nchga nten nu xñi chaꞌ ꞌin Ni. Ja ya ta Ndiose Tyiꞌi Ni kan lo chalyuu, chunꞌ ja ya tyaa Jesús seꞌen ndiꞌin Ndiose nu lka Sti yu. \s1 Ja suꞌwa nchkwiꞌ nten chaꞌ ꞌin Jesús \p \v 40 Kanꞌ ndiya nten kichen nu wa ynan chaꞌ kanꞌ, nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesús: \p ―Chañi chaꞌ yu kwa lka yu kula nu ndiꞌin chaꞌ kan ti sꞌni, nu chkwiꞌ chaꞌ ꞌin Krixtu loꞌoan ―ndukwin neꞌ. \p \v 41 Loꞌo xka ta nten ykwiꞌ xka chaꞌ ꞌin yu: \p ―Yu kwa lka nten nu tnun nchka nu msuꞌwa Ndiose chaꞌ kulaa ꞌñaan, ti kwiꞌ Krixtu lka yu ―ndukwin neꞌ. \p Loꞌo mxkwen xka ta nten kichen ꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―¡Siꞌi neꞌ Galilea ka nten tnun nchka kanꞌ! \v 42 Lo kityi kula kanꞌ nchkwiꞌ chaꞌ ska nten taꞌa ayman David ka nten tnun kanꞌ; kichen Belén kala yu kanꞌ, chaꞌ taꞌa kichen tyi ayman David lka yu kanꞌ. \p \v 43 Ja ngwa suꞌwa chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. \v 44 Loꞌo ja tukwin msñi ꞌin yu, ni siya ndiꞌin nten nu ngwa ꞌa tiꞌ xñi ꞌin yu, chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan. \s1 Ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ nu lka tñan ꞌin Jesús \p \v 45 Xiyaꞌ ndyaa xta nu ngiꞌni kwan niꞌ lyaa kanꞌ seꞌen ndiꞌin sti joꞌo nu lka ndloo, seꞌen ndiꞌin neꞌ fariseo. Mnichaꞌ neꞌ ꞌin xta bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ lka ja loꞌo yu kanꞌ mdiyan loꞌo wan seꞌen ndiꞌin ba a? \p \v 46 Mxkwen xta kanꞌ ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―¡Ja ya kunan ba nchkwiꞌ ska nten sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ yu kwa! \p \v 47 Lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ fariseo loꞌo xta bra kanꞌ: \p ―¿Ta loꞌo wan mñi lyoꞌo yu kwa ꞌwan sikwa a? ―ndukwin neꞌ―. \v 48 Ja siyaꞌ ndiꞌin nten nu lka ndloo ꞌñaan nu msñi chaꞌ ꞌin yu kanꞌ. Loꞌo neꞌ fariseo taꞌa ba, ti kwiꞌ ti ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ ba chaꞌ nu nchkwiꞌ yu ―ndukwin neꞌ―. \v 49 Neꞌ kichen re, ja la suꞌwe neꞌ; xkwiꞌ chaꞌ xaꞌan ndaꞌan chaꞌ tiye neꞌ, chunꞌ ja nnan ꞌa neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ ayman Moisés loꞌoan. \p \v 50 Loꞌo mdyituun ska neꞌ fariseo laja neꞌ kanꞌ bra kanꞌ; Nicodemo naan yu, ti kwiꞌ yu kula kanꞌ lka yu nu wa yaa seꞌen ndiꞌin Jesús tla kanꞌ. \p \v 51 ―Bra nu kuꞌni biyaanꞌ ꞌin ska nten, ja ndiya chabiyaꞌ ꞌñaan chaꞌ taan nu tiꞌí ꞌin nten kanꞌ xa nu ti ji kunaan nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kanꞌ, xa nu ti ji ka biyaꞌ tianꞌ sa ñaꞌan chaꞌ ndiꞌin ꞌin yu kanꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Nicodemo bra kanꞌ. \p \v 52 ―¿Ti kwiꞌ neꞌ Galilea lkaa sikwa a? ―ndukwin taꞌa fariseo ꞌin Nicodemo bra kanꞌ―. Ñaꞌan nuꞌwin chinꞌ lo kityi ꞌin Ndiose nu ngwaꞌan neꞌ nu ngwa sꞌni, chaꞌ ka biyaꞌ la tiiꞌ chaꞌ siꞌi neꞌ Galilea ka nten nu ka chkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌoan. \s1 Mstya neꞌ kiꞌya ꞌin ska nu kunaꞌan \p \v 53 [Nchga nten ndyaa neꞌ tuꞌ naꞌan tyi neꞌ bra kanꞌ. \c 8 \p \v 1 Loꞌo Jesús mdoꞌo yu ndyaa yu ska ti yu lo kiꞌya Olivos chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo Ndiose. \v 2 Bra wa kiꞌya ti xaa, xiyaꞌ ndyaa Jesús chaꞌ tyiꞌin chinꞌ niꞌ lyaa tnun. Bra ti ndyoꞌ tiꞌin nchga nten seꞌen ndiꞌin yu bra kanꞌ. Ndyaa tukwa yu, ngwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin neꞌ kwa bra kanꞌ. \v 3 Loꞌo mdiyan neꞌ fariseo kanꞌ seꞌen ndiꞌin Jesús, loꞌo mstru nu nduꞌu chaꞌ joꞌo, yan loꞌo neꞌ ꞌin ska nu kunaꞌan nu ndukwi kiꞌya. Wa ndyija lyo nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin neꞌ loꞌo kwilyoꞌo xka nten. Mdiyan loꞌo neꞌ ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ, mjiꞌin tyuun neꞌ ꞌin tloo nchga nten nu ndiꞌin kwa. \v 4 Ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ―, wa ndyija lyo nu kunaꞌan re ꞌwa loꞌo kwilyoꞌo xka nten ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―. \v 5 Chabiyaꞌ ꞌwa, chabiyaꞌ ꞌin chaꞌ nu wa ykwiꞌ ayman Moisés loꞌoan, ndiꞌin chaꞌ kaja neꞌ kwa loꞌo kee ti. ¿Ni sa ñaꞌan nchkwiin ni a? \p \v 6 Ykwiꞌ biyaꞌ ti neꞌ kanꞌ loꞌo Jesús, chaꞌ nchka tiꞌ neꞌ tyijin ti chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo yu, chaꞌ kaja ñaꞌan xtya neꞌ kiꞌya ꞌin yu. Loꞌo Jesús ni, mdukwi lyuu ti yu, mdaꞌan yu letra lo yuu loꞌo loo xñii yaꞌ ti yu. \v 7 Ti mnichaꞌ la neꞌ ꞌin Jesús, kanꞌ chaꞌ mdyituun ñi yu, ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ nu mdiyan loꞌo ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Si ndiya ska wan nu ja ndukwi wan kiꞌya ―ndukwin yu―, kanꞌ ka nu kuun kee ꞌin nu kunaꞌan kwa kulo ndukwa la. \p \v 8 Xiyaꞌ mdukwi lyuu Jesús mdaꞌan loꞌo loo xñii yaꞌ ti yu lo yuu, loꞌo ja ykwiꞌ ꞌa yu bra kanꞌ. \v 9 Bra wa ynan neꞌ chaꞌ kanꞌ, mdyisnan neꞌ mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ nu jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ ndukwi neꞌ kiꞌya. Kulo la ndyaa neꞌ nu kula la, chunꞌ ndiꞌin la ndyaa nchga neꞌ kwenta ska ti neꞌ. Loꞌo nganun Jesús ska ti yu, kwiꞌ ngwañaꞌan, ti nduun nu kunaꞌan kanꞌ ngita ꞌin yu sa ñaꞌan bra nu chkwiꞌ yu loꞌo. \v 10 Mdyituun Jesús xiyaꞌ, ykwiꞌ yu loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ bra kanꞌ: \p ―¿La nde yaꞌ ndyaa neꞌ kwa a? ―ndukwin yu―. ¿Ti nduun neꞌ nu mstya kiꞌya ꞌiin a? \p \v 11 ―Ja tukwin nduun nu mstya kiꞌya ꞌñaǎn, neꞌ kula ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ. \p ―Suꞌwe sikwa ―ndukwin Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ―. Ngwañaꞌan naꞌ, ja ndiꞌin kiꞌya nu xtyaǎn ꞌiin. Tyaa lyaa ni ―ndukwin―, ja kuꞌnii ꞌaa ngwañaꞌan xiyaꞌ.] \s1 Xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten lka Jesús \p \v 12 Xiyaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo nten niꞌ lyaa kanꞌ: \p ―Naꞌ lkaǎn nu taǎn xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten chalyuu ―ndukwin yu―. Kanun xaa luwi ꞌñaǎn niꞌ kasiya ꞌin nten nu tsaa ñaꞌan tiꞌ ꞌñaǎn, kwiꞌ ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Ja sten yuꞌwi neꞌ kanꞌ loꞌo kuneꞌ xaꞌan nu ja nchka tiꞌ chaꞌ xuꞌwi xaa ꞌñaǎn niꞌ kasiya ꞌin nten. \p \v 13 Ykwiꞌ neꞌ fariseo loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Ska ti nuꞌwin ndlo luwi chaꞌ ꞌiin, ti ykwiiꞌ tii. Loꞌo ja kunan ꞌa nten chaꞌ nchkwiiꞌ ngwañaꞌan. \p \v 14 Mxkwen Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Kunan nten chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. Ni siya skaǎn tiǎn nchkwiǐnꞌ ñi chaꞌ ꞌñaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn ―ndukwin yu―. Wa jlyo tiǎnꞌ la nde yaꞌ mdoꞌoǔn, kwiꞌ jlyo tiǎnꞌ la nde yaꞌ tsaꞌaǎn; ꞌwan ni, ja siyaꞌ jlyo tiꞌ wan la nde yaꞌ mdoꞌoǔn, ja jlyo tiꞌ wan la nde yaꞌ tsaꞌaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 15 Wa lka mstya wan kiꞌya ꞌñaǎn. Bra nu ngiꞌni wan ngwañaꞌan, ngiꞌni wan sa ñaꞌan ngiꞌni nten chalyuu ti. Loꞌo naꞌ ni, ja ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ xtyaǎn kiꞌya ꞌin nten ―ndukwin―. \v 16 Chañi chaꞌ ka ꞌñaǎn kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nten. Bra nu kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin neꞌ ni, ñi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ bra kanꞌ, chaꞌ siꞌi skaǎn tiǎn kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin neꞌ; loꞌo naꞌ loꞌo Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn re, suꞌwa kuꞌni biyaꞌ ba ꞌin neꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 17 Ndukwaan ꞌaan chaꞌ kula nu ndukwa lo kityi ti sꞌni; nde kwa ndiya ska chaꞌ nu nchkwiꞌ chaꞌ tyoꞌo luwi nten ꞌin sa ñaꞌan chaꞌ nu ndiꞌin ꞌin neꞌ, bra nu suꞌwa chkwiꞌ tukwa nten ꞌin chaꞌ kanꞌ. \v 18 Kanꞌ chaꞌ ni, naꞌ lkaǎn ska nu kanꞌ ―ndukwin Jesús―, chaꞌ ñi nchkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌñaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn; xka nu lka Stiǐn nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn ndijyaǎn nde re. \p \v 19 ―¿La nde yaꞌ ndiꞌin Stii sikwa a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p ―Ja siyaꞌ yuꞌwi lyo wan ꞌñaǎn, loꞌo ti kwiꞌ ti chaꞌ, ja la nsuꞌwi lyo wan ꞌin Stiǐn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Si nsuꞌwi lyo wan ꞌñaǎn, kwiꞌ ngwañaꞌan nsuꞌwi lyo wan ꞌin Stiǐn bra kanꞌ. \p \v 20 Ngwañaꞌan ndukwin Jesús xa nu ngwaꞌu yu ꞌin nten niꞌ lyaa tnun, ndukwa yu kwiꞌ seꞌen ti seꞌen nskwa kiñaꞌ tñi, seꞌen nsuꞌwa neꞌ tñi nu ka lomstan ꞌin neꞌ niꞌ lyaa. Loꞌo ja tukwin msñi ꞌin Jesús, chaꞌ tsaa loꞌo ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan, chaꞌ ti ji tiya bra ꞌin yu chaꞌ ta neꞌ xaꞌan nu tiꞌí ꞌin yu bra kanꞌ. \s1 “Ja ka ꞌa tsaa wan seꞌen tyiꞌiǐn” \p \v 21 Xiyaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Tsaꞌaǎn ni ―ndukwin yu―. Chunꞌ ndiꞌin la tsaa naan wan ꞌñaǎn nde seꞌen mdaꞌaǎn, loꞌo ja tyija lyoǔn ꞌaǎn ꞌwan bra kanꞌ ―ndukwin―. Kaja wan loꞌo kiꞌya nu ndiꞌin ꞌwan, ni siya ti ji tyija lyoǔn ꞌwan, loꞌo ja ka ꞌa ꞌwan tsaa wan seꞌen tyiꞌiǐn bra kanꞌ. \p \v 22 ―¿Ta kujwi yu ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu a? ―ndukwin neꞌ judío ꞌin taꞌa neꞌ―. ¿Ta ngwañaꞌan ndaꞌan chaꞌ tiye yu chaꞌ ndukwin yu: “Ja ka ꞌa ꞌwan tsaa wan seꞌen tyiꞌiǐn bra kanꞌ” a? \p \v 23 Kanꞌ chaꞌ lye la ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ kanꞌ: \p ―Chalyuu re seꞌen ndiꞌin wan, chen ꞌa ñaꞌan ngiꞌni nten; loꞌo naꞌ ni, xka chalyuu la seꞌen ndiꞌin Ndiose, nde kwa mdoꞌoǔn ―ndukwin yu―. Wa ndyaꞌan tiꞌ wan ꞌin chaꞌ xaꞌan nu ngiꞌni nten chalyuu; loꞌo naꞌ ni, nsuꞌwi tiyeěn ꞌin Stiǐn Ndiose la seꞌen ndiꞌin Ni ―ndukwin Jesús―. \v 24 Kanꞌ chaꞌ niǐn ꞌwan chaꞌ kaja wan loꞌo kiꞌya nu ndiꞌin ꞌwan. Loꞌo chañi chaꞌ kanꞌ. Kaja wan loꞌo kiꞌya nu ndiꞌin ꞌwan, chaꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn, chaꞌ lkaǎn ti kwiꞌ sa ñaꞌan nu niǐn ꞌwan chaꞌ lkaǎn. \p \v 25 ―¿Ti ka nu lkaa sikwa a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p ―Ti xkanꞌ niǐn ꞌwan ti ka nu lkaǎn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. \v 26 Loꞌo ti kaꞌan la chaꞌ ka chkwiǐnꞌ loꞌo wan chaꞌ ꞌin kiꞌya nu ndiꞌin ꞌwan. Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiꞌ Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn, loꞌo nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ Ni loꞌoǔn, sa kanꞌ ti chaꞌ lka nu nchkwiǐnꞌ loꞌo nten chalyuu. \p \v 27 Ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ, chaꞌ ꞌin Ndiose nu lka Sti yu. \v 28 Kanꞌ chaꞌ ti nchkwiꞌ la Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Chunꞌ ndiꞌin la, bra nu skwen wan ꞌñaǎn lo wsi, ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ lkaǎn ti kwiꞌ sa ñaꞌan nu niǐn ꞌwan chaꞌ lkaǎn, naꞌ nu ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten ―ndukwin Jesús―. Ja ska tñan ngiꞌniǐn chabiyaꞌ ꞌñaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn; Stiǐn Ndiose, kanꞌ lka nu ngwaꞌu ꞌñaǎn nchga chaꞌ nu chkwiǐnꞌ ―ndukwin―. \v 29 Nchga tsan ndiꞌin Ni loꞌoǔn, ti kwiꞌ Ni nu ngwaꞌan tñan ꞌñaǎn chaꞌ ndijyaǎn re. Ja ngulaa yaꞌ ꞌa Stiǐn ꞌñaǎn, chaꞌ xkwiꞌ tñan nu ndiya tiꞌ Ni, kanꞌ lka tñan nu ngiꞌniǐn. \p \v 30 Xa wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús, tyun ꞌa neꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \s1 “Ja ka tatsaa neꞌ ꞌwan chaꞌ kuꞌni wan chaꞌ xaꞌan” \p \v 31 Kanꞌ chaꞌ ti ngwaꞌu la Jesús chaꞌ ꞌin neꞌ judío nu msñi ke ti neꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ yu: \p ―Bra nu kanun chaꞌ nu nduꞌuǔn ꞌwan niꞌ kasiya ꞌwan, ti kwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose kanꞌ, chañi chaꞌ ka wan nten nu ngiꞌni xaꞌan ꞌñaǎn bra kanꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 32 Kwiꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan nchga chaꞌ nu ñi; loꞌo ja tukwin ka tatsaa ꞌwan chaꞌ kuꞌni wan chaꞌ xaꞌan bra kanꞌ, chunꞌ jlyo tiꞌ wan chaꞌ nu ñi kanꞌ. \p \v 33 ―Nten taꞌa ayman Abraham lka ba ―ndukwin neꞌ judío kanꞌ―, loꞌo ja tukwin ka tatsaa ꞌwa chaꞌ kuꞌni ba chaꞌ xaꞌan. ¿Ni sa ñaꞌan nchka tiiꞌ chkwiiꞌ loꞌo ba xa nu ykwiiꞌ chaꞌ re: “Ja ka tatsaa neꞌ ꞌwan chaꞌ kuꞌni wan chaꞌ xaꞌan” a? ―ndukwin neꞌ judío kanꞌ ꞌin Jesús. \p \v 34 ―Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Nchga nten nu ndiꞌin kiꞌya ꞌin, wa lka ndiya xꞌnan neꞌ. \v 35 Ska msu nu ndiꞌin naꞌan tyi xꞌnan yu, wa lka ti chaꞌ suꞌwe ndyiji ꞌin yu, chaꞌ ja lka yu ñaꞌan tiꞌ sñiꞌ xꞌnan yu. Loꞌo sñiꞌ xꞌnan yu kanꞌ, nchga bra ndiꞌin yu loꞌo sti yu, ndyiji nchga chaꞌ suꞌwe ꞌin yu ―ndukwin Jesús―. \v 36 Skaǎn tiǎn nu lkaǎn Sñiꞌ Ndiose, bra nu kulaǎn ꞌwan, chañi chaꞌ ja ka ꞌa tatsaa neꞌ ꞌwan chaꞌ kuꞌni wan chaꞌ xaꞌan xiyaꞌ seꞌen ndiꞌin wan ―ndukwin―. \v 37 Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ti kwiꞌ nten taꞌa ayman Abraham lka wan, ni siya nchka tiꞌ wan kujwi wan ꞌñaǎn, chunꞌ ja ndukwa wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin Jesús―. \v 38 Nduꞌuǔn ꞌwan nchga chaꞌ nu wa naꞌaǎn seꞌen ndiꞌin Stiǐn Ndiose, kanꞌ lka chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. Loꞌo ꞌwan ni, ngiꞌni wan nchga tñan nu yꞌni xaꞌan wan ꞌin sti wan, kanꞌ ti tñan nu ngiꞌni wan. \p \v 39 Mxkwen neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Ayman Abraham, kanꞌ ngwa ayman kula ꞌwa, nu yuꞌwi chalyuu nu ngwa sꞌni ―ndukwin neꞌ. \p ―Si chañi chaꞌ lka wan nten taꞌa ayman Abraham kanꞌ, kuꞌni wan ti kwiꞌ tñan nu yꞌni Abraham ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ kanꞌ―. \v 40 Nchka ꞌa tiꞌ wan kujwi wan ꞌñaǎn ni, ni siya xkwiꞌ chaꞌ nu ñi nduꞌuǔn ꞌwan, ti kwiꞌ chaꞌ nu ñi nu ykwiꞌ Ndiose loꞌoǔn. ¡Loꞌo ja yꞌni ayman Abraham ngwañaꞌan! ―ndukwin Jesús―. \v 41 Kanꞌ chaꞌ nchkwiǐnꞌ chaꞌ ndiya xka nu lka sti wan, loꞌo ti kwiꞌ tñan nu ndlo nu kanꞌ ꞌwan, kanꞌ lka tñan nu ndiya la tiꞌ wan kuꞌni wan. \p ―Siꞌi sñiꞌ kuneꞌ xaꞌan lka bare ―ndukwin neꞌ―. Ska ti Ndiose lka Sti ba ―ndukwin neꞌ judío ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p \v 42 ―¿Ta kwiꞌ Ndiose lka Sti wan sikwa a? ¿Ni chaꞌ lka ja ndiya tiꞌ wan ꞌñaǎn sikwa a? ―ndukwin Jesús―. Seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌoǔn, loꞌo ndiꞌiǐn lo chalyuu re chabiyaꞌ ꞌin Ni ―ndukwin Jesús―. Siꞌi chaꞌ ꞌñaǎn ti ykwiǐnꞌ tiǎn ndijyaǎn lo chalyuu, Ndiose ykwiꞌ ngulo Ni tñan ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn. \v 43 ¿Ni chaꞌ lka ja nnan wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan a? ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ―. Ja xlyaa wan ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin yu ꞌin neꞌ judío kanꞌ―. \v 44 Ti kwiꞌ kuneꞌ xaꞌan lka sti wan, loꞌo nchka tiꞌ wan kuꞌni wan ti kwiꞌ tñan nu ngulo nu kanꞌ ꞌwan. Ti bra nu mdyisnan chalyuu, ti bra kanꞌ mdyisnan nu kanꞌ ngiꞌni ñuꞌun ꞌin nten ―ndukwin Jesús―. Ja mdoꞌo nu kanꞌ seꞌen ndukwa kiyaꞌ chaꞌ nu ñi, kanꞌ chaꞌ ja siyaꞌ ndiya chaꞌ nu ñi ꞌin nu kanꞌ ―ndukwin―. Xa nu kwiñi lyoꞌo nu kanꞌ ꞌin nten, chaꞌ ꞌin ti ykwiꞌ ti lka chaꞌ kwiñi nu nchkwiꞌ loꞌo neꞌ. Ska nu kwiñi tnun lka kuneꞌ xaꞌan, ti kwiꞌ kanꞌ lka sti nchga nu kwiñi. \v 45 Chaꞌ nu ñi nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, kanꞌ chaꞌ ja la ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn, chaꞌ siꞌi chaꞌ kwiñi nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. \v 46 Loꞌo ni, ja ka chkwiꞌ wan chaꞌ naꞌ ndukwiǐn kiꞌya; bra nu kwaꞌuǔn ska chaꞌ nu ñi ꞌwan, ¿ni chaꞌ lka ja tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn bra kanꞌ a? \v 47 Nchga nten nu nchkwiꞌ chaꞌ Ndiose lka Sti neꞌ, xlyaa neꞌ kanꞌ kunan neꞌ nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ Ni loꞌo neꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ judío kanꞌ―. Loꞌo siꞌi sñiꞌ Ndiose lka wan, kanꞌ chaꞌ ja nchka ꞌa tiꞌ wan kunan wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. \s1 Wa nsuꞌwi Krixtu xa nu ti ndiꞌin ayman Abraham nu ngwa sꞌni \p \v 48 Ykwiꞌ neꞌ judío loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiꞌ ba chaꞌ ꞌiin ni, chaꞌ neꞌ Samaria lka nuꞌwin. Ñaꞌan tiꞌ ska kuneꞌ xaꞌan, ngwañaꞌan ngiꞌnii ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p \v 49 ―Ja siyaꞌ ngwa kuneꞌ xaꞌan ndloo la ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Naꞌ ngiꞌniǐn tnuǔn ꞌin Stiǐn Ndiose; loꞌo ꞌwan ni, ja siyaꞌ ngiꞌni tnun wan ꞌñaǎn. \v 50 Ja nchka tiǎnꞌ chaꞌ kuꞌni tnun nten ꞌñaǎn, chaꞌ Stiǐn Ndiose, kanꞌ nu ngiꞌni chaꞌ ka tlyuǔn. Ska ti Ndiose lka nu kuꞌni biyaꞌ ꞌin nchga nten. \v 51 Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni: Bra nu kunan nten chaꞌ nu ngwaꞌuǔn ꞌin neꞌ, ja tsaa tii ꞌa chalyuu suꞌwe nu taǎn ꞌin neꞌ kanꞌ, ni siya kaja neꞌ. \p \v 52 Loꞌo ykwiꞌ neꞌ judío kanꞌ loꞌo Jesús xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Jlyo tiꞌ bare chaꞌ ñaꞌan tiꞌ ska kuneꞌ xaꞌan, ngwañaꞌan ngiꞌnii ―ndukwin neꞌ―. Sꞌni ngujwi ayman Abraham, sꞌni ngujwi xka ta ayman nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten. ¿Ni sa ñaꞌan ndaꞌan chaꞌ tiyee chaꞌ nu tka ndukwiin ti, chaꞌ: “Ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌin nten nu kunan chaꞌ nu kwaꞌuǔn ꞌin neꞌ” a? ―ndukwin neꞌ―. \v 53 ¿Nxkeꞌ tiiꞌ chaꞌ chinꞌ la chaꞌ jlyo tiꞌ ayman Abraham ꞌwa, kaꞌan la chaꞌ jlyo tiꞌ nuꞌwin sikwa a? ¿Ta ngwañaꞌan nxkeꞌ tiiꞌ a? Loꞌo ayman Abraham, loꞌo xka ta ayman kanꞌ, wa ngujwi nchga neꞌ kanꞌ. ¿Ti ka nu lka nuꞌwin, nxkeꞌ tiiꞌ a? \p \v 54 Mxkwen Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ja suꞌweěn siyaꞌ ti si kuꞌniǐn chaꞌ ka tlyuǔn laǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn; Stiǐn Ndiose, kanꞌ nu ngiꞌni chaꞌ ca tlyuǔn ― ndukwin Jesús―. Loꞌo ꞌwan ni, ngiꞌni wan chaꞌ Sti wan lka Ndiose, \v 55 ni siya ja nsuꞌwi lyo wan ꞌin Ni. Naꞌ nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Ni. Ja ka chkwiǐnꞌ chaꞌ ja nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Ni; kwiñiǐn si ngwañaꞌan nchkwiǐnꞌ, wa lkaǎn sa ñaꞌan lka wan, chaꞌ kwiñi ꞌa wan. Chañi chaꞌ nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Stiǐn Ndiose, kwiꞌ ngwañaꞌan, ndukwaǎn nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ Ni loꞌoǔn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ judío kanꞌ. \v 56 Ayman Abraham ꞌwan ni, lye ꞌa ngwa tiꞌ yu chaꞌ ñaꞌan yu ꞌñaǎn xa wa ngulaǎn lo chalyuu. Loꞌo ngwañaꞌan ngwa, naꞌan yu kula ꞌñaǎn, loꞌo suꞌwe ꞌa ngwa tiye yu bra kanꞌ. \p \v 57 Lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ judío loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Ja ya xuꞌwii tuꞌwatyii yijan ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. ¿Ni sa ñaꞌan ngwa chaꞌ wa naꞌaan ꞌin ayman Abraham sikwa a? \p \v 58 ―Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús―. Wa nsuꞌwiǐn xa nu ngula ayman Abraham kanꞌ. \p \v 59 Msñi neꞌ kee chaꞌ kuun neꞌ ꞌin Jesús chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ, loꞌo yuꞌwi kutsiꞌ yu ꞌin neꞌ. Mdoꞌo yu niꞌ lyaa kanꞌ, mdijin yu laja seꞌen ndiꞌin nten ndyaa yu bra kanꞌ. \c 9 \s1 Ska yu kiꞌyu nu wa ñaꞌan kwityiinꞌ yu xa nu ngula yu \p \v 1 Tuꞌwa tuwiin seꞌen ndyaa Jesús, naꞌan yu ska yu kwityiinꞌ, wa ñaꞌan kwityiinꞌ yu xa nu ngula yu. \v 2 Kanꞌ mnichaꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan kanꞌ ꞌin Jesús: \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ―, ¿ti ka nu ndukwi kiꞌya chaꞌ kwityiinꞌ kiloo yu kwa xa nu ngula yu a? ¿Ti ykwiꞌ ti yu a? ¿O ta neꞌ kula ꞌin yu ndukwi neꞌ kiꞌya a? \p \v 3 ―Ja kwityiinꞌ yu kwa siꞌya kiꞌya nu ndukwi yu, kwiꞌ ja kwityiinꞌ yu siꞌya kiꞌya nu ndukwi neꞌ kula ꞌin yu ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Kwityiinꞌ yu xa nu ngula yu chaꞌ ka ñaꞌan nten sa ñaꞌan chaꞌ tnun ka bra nu kuꞌni Ndiose chaꞌ chkaa yu. \v 4 Bra nu ti xaa ka kuꞌnian tñan ―ndukwin Jesús―; xa wa ndyaa kwichaa, ja tukwin ka kuꞌni tñan bra kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan naꞌ ―ndukwin―, ndiꞌin chaꞌ kuꞌniǐn nchga tñan nu ngulo Ndiose ꞌñaǎn chaꞌ nu msuꞌwa Ni ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu ―ndukwin Jesús―. \v 5 Bra nu ti tyiꞌiǐn lo chalyuu, ti taǎn xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten. \p \v 6 Xa nu mdyii ykwiꞌ Jesús, mxtyuu yu chinꞌ tyiꞌa nu ndyoꞌo tuꞌwa yu lyuu, chaꞌ kuꞌni yu chinꞌ yuu kutsuꞌ bra kanꞌ. Mdaꞌan yu yuu kutsuꞌ kanꞌ chunꞌ kiloo yu kwityiinꞌ kanꞌ. \v 7 Ykwiꞌ Jesús loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Yaa jyaꞌaan kiloo seꞌen ndiꞌin yla tyiꞌa nde Siloé―. Nchkwiꞌ neꞌ kwa chaꞌ Siloé naan chku kanꞌ, ñaꞌan tiꞌ chkwianꞌ chaꞌtñan: Chku seꞌen nu ngulo tñan ꞌin neꞌ chaꞌ tsaa neꞌ. \p Kanꞌ chaꞌ yaa yu kwityiinꞌ kanꞌ, yaa mjyaꞌan yu kiloo yu tuꞌwa chku kanꞌ bra kanꞌ. Bra nu ndyaan yu xiyaꞌ bra kanꞌ, wa ngalaa kiloo yu. \v 8 Loꞌo neꞌ nu ndiꞌin kwiꞌ seꞌen ti seꞌen ndiꞌin nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ, neꞌ nu wa naꞌan chaꞌ mjñan yu lomstan nu ngwa xkanꞌ, ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ꞌin yu: \p ―Nu kiꞌyu re, ¿ta ti kwiꞌ yu re lka nu mdukwa tuꞌwa tuwiin mjñan yu lomstan ꞌin nten a? \p \v 9 ―Ti kwiꞌ kanꞌ lka ― ndukwin ska ta neꞌ. \p ―Siꞌi yu kanꞌ, ni siya suꞌwa ñaꞌan tloo yu re ―ndukwin xka ta neꞌ. \p Loꞌo mxkwen ti kwiꞌ nu kiꞌyu kanꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Naꞌ lkaǎn nu kanꞌ. \p \v 10 Kanꞌ mnichaꞌ neꞌ ꞌin yu: \p ―¿Ni sa ñaꞌan ngwa chaꞌ nchkaa kiloo ni a? \p \v 11 ―Ska nten nu naan Jesús, kanꞌ lka nu mxtiyaaꞌ chinꞌ yuu kutsuꞌ chaꞌ taꞌan yu chunꞌ kiloǔn ―ndukwin―. Kanꞌ ngulo yu tñan ꞌñaǎn chaꞌ tsaꞌaǎn jyaꞌaǎn kiloǔn nde chku Siloé. Kanꞌ chaꞌ yiꞌaǎn mjyaꞌaǎn kiloǔn la kanꞌ, loꞌo bra ti ngalaa kiloǔn; suꞌwe ꞌa nda xaa kiloǔn ni. \p \v 12 ―¿La nde yaꞌ ndyaa yu kanꞌ a? ―ndukwin neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \p ―Ja jlyo tiǎnꞌ ―ndukwin yu. \s1 Ykwiꞌ neꞌ fariseo loꞌo nu ngwa kwityiinꞌ \p \v 13 Ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ fariseo niꞌ lyaa. \v 14 Tsan nu nxitñaꞌ neꞌ ngwa kanꞌ, kwiꞌ tsan kti ꞌa ngwa xa nu mxtiyaaꞌ Jesús yuu kutsuꞌ kanꞌ, yꞌni yu joꞌó kiloo yu kwityiinꞌ kanꞌ. \v 15 Kanꞌ chaꞌ mdyisnan neꞌ fariseo, mnichaꞌ neꞌ ꞌin nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ: \p ―¿Ni sa ñaꞌan ngwa chaꞌ nu nchkaa kiloo a? ―ndukwin neꞌ ꞌin yu. \p ―Mdaꞌan ska nten yuu kutsuuꞌ chunꞌ kiloǔn ―ndukwin yu kanꞌ―, kanꞌ yiꞌaǎn mjyaꞌaǎn kiloǔn, suꞌwe ꞌa nda xaa kiloǔn ni ―ndukwin bra kanꞌ. \p \v 16 Loꞌo ndiya chinꞌ neꞌ fariseo nu ykwiꞌ chaꞌ re: \p ―Siꞌi seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌo yu kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ja nduwe tiꞌ yu ni siya kti ꞌa tsan taꞌa ni. \p Loꞌo ndiya xka ta nten nu ykwiꞌ chaꞌ re ꞌin yu: \p ―¿Ni ñaꞌan ka ra ꞌin yu kanꞌ kuꞌni yu chaꞌ tnun chabiyaꞌ ꞌin Ndiose si ndukwi ꞌa yu kiꞌya ngwañaꞌan a? \p Ja suꞌwa ykwiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. \v 17 Xiyaꞌ mnichaꞌ neꞌ ꞌin nu ngwa kwityiinꞌ bra kanꞌ: \p ―Nuꞌwin ni, ¿ni sa ñaꞌan chaꞌ nchkwiiꞌ chaꞌ ꞌin yu kanꞌ, chunꞌ wa yꞌni yu joꞌó kiloo a? \p Mxkwen yu kanꞌ ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ska yu kula nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten lka yu kanꞌ ―ndukwin yu nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ. \p \v 18 Ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ judío kanꞌ, chaꞌ wa ñaꞌan kwityiinꞌ yu kanꞌ xa nu ngula yu, loꞌo ni, suꞌwe ꞌa nchkanꞌ naꞌan yu. Bra wa mdyii chaꞌ, msiꞌya neꞌ ꞌin sti yu loꞌo jyaꞌan yu bra kanꞌ. \v 19 Kwiꞌ mnichaꞌ neꞌ ꞌin neꞌ kula kanꞌ: \p ―¿Ta sñiꞌ wan lka yu kwa a? ―ndukwin neꞌ―. ¿Ni sa ñaꞌan ngwa chaꞌ bra kanꞌ a? ¿Ta wa ñaꞌan kwityiinꞌ yu xa nu ngula yu a? ¿Ni sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ngalaa kiloo yu ni a? \p \v 20 Mxkwen sti yu loꞌo jyaꞌan yu ꞌin neꞌ fariseo bra kanꞌ: \p ―Jlyo tiꞌ bare chaꞌ sñiꞌ ba lka yu, jlyo tiꞌ ba chaꞌ wa ñaꞌan kwityiinꞌ yu xa nu ngula yu ―ndukwin neꞌ―, \v 21 loꞌo ja siyaꞌ ndiꞌya ba kwenta sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ngalaa kiloo yu ni. Ja jlyo tiꞌ ba ti ka nu yꞌni joꞌó ꞌin yu. Kunichaꞌ wan ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu; wa tlyu yu, ti kwiꞌ yu ka kitsaꞌ ñi yu ꞌwan sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ngalaa kiloo yu. \p \v 22 Ngwañaꞌan ndukwin sti loꞌo jyaꞌan yu nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ, chaꞌ ntsen ꞌa neꞌ ꞌin neꞌ judío kanꞌ. Jlyo tiꞌ neꞌ, chaꞌ neꞌ nu lka tñan ni, wa mskanꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ kulo neꞌ ꞌin nten niꞌ lyaa, nchga nten nu chkwiꞌ chaꞌ Jesús lka Krixtu, nten nu tnun nchka nu msuꞌwa Ndiose chaꞌ mdiyan lo chalyuu; loꞌo ja ta ꞌa neꞌ judío kanꞌ chabiyaꞌ tsaa neꞌ kanꞌ niꞌ lyaa xiyaꞌ bra kanꞌ. \v 23 Kanꞌ chaꞌ ndukwin sti jyaꞌan nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ: “Kunichaꞌ wan ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu, wa tlyu yu”. \p \v 24 Ti msiꞌya neꞌ fariseo kanꞌ ꞌin nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ xiyaꞌ. Kanꞌ lye ykwiꞌ neꞌ loꞌo: \p ―Chabiyaꞌ ꞌin Ndiose, chkwiiꞌ ska chaꞌ nu ñi loꞌo ba ni ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. Wa jlyo tiꞌ ba chaꞌ ndukwi ꞌa Jesús kanꞌ kiꞌya. \p \v 25 ―Ja ndiꞌyaǎn kwenta si ndukwi yu kiꞌya ―ndukwin nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ―. Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ kwityiǐnꞌ nu ngwa xkanꞌ, loꞌo ni, wa ngalaa kiloǔn. Sa kanꞌ ti chaꞌ jlyo tiǎnꞌ. \p \v 26 ―¿Ni sa ñaꞌan yꞌni yu kanꞌ loꞌoo sikwa a? ―ndukwin neꞌ―. ¿Ni sa ñaꞌan tñan yꞌni yu chaꞌ nchkaa kiloo ni a? \p \v 27 ―Wa ytsaǎnꞌ ꞌwan ska yaꞌ tsan, loꞌo ja ynan wan chaꞌ kanꞌ ―ndukwin yu kanꞌ―. ¿Ni chaꞌ lka nchka tiꞌ wan kunan wan chaꞌ kanꞌ xiyaꞌ a? ¿Ta loꞌo wan nchka tiꞌ wan kuꞌni xaꞌan wan chaꞌ ꞌin yu a? ―ndukwin yu kanꞌ. \p \v 28 Ykwiꞌ neꞌ judío kanꞌ chaꞌ tiꞌí loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Nuꞌwin lka ska nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu kanꞌ ―ndukwin neꞌ―, bare ngiꞌni xaꞌan ba chaꞌ ꞌin ayman Moisés. \v 29 Ndyaa ñaꞌan tiꞌ ba chaꞌ ytsaꞌ Ndiose tyun chaꞌ ꞌin Moisés kanꞌ, loꞌo ja la jlyo tiꞌ ba la nde yaꞌ mdoꞌo Jesús kanꞌ mdiyan nde re ―ndukwin neꞌ fariseo. \p \v 30 Mxkwen yu ꞌin neꞌ fariseo bra kanꞌ: \p ―¡Tnun ꞌa chaꞌ nchkwiꞌ wan loꞌoǔn ni! ―ndukwin yu―. La kwa ti nduun ska yu kiꞌyu nu tka yꞌni joꞌó kiloǔn, loꞌo ja jlyo tiꞌ wan la nde yaꞌ mdoꞌo yu mdiyan yu ―ndukwin―. \v 31 Jlyo tianꞌ taꞌaan chaꞌ ja nnan Ndiose chaꞌ nu nchkwiꞌ nten xaꞌan loꞌo Ni; kunan Ni chaꞌ nu nchkwiꞌ nten nu kuꞌni kti, nten nu ngiꞌni nchga tñan nu kulo Ni ꞌin neꞌ ―ndukwin―. \v 32 Ti bra nu mdyisnan chalyuu, ja ya ka kuꞌni nten chaꞌ kalaa kiloo ska nten nu kwityiinꞌ ti xa nu ngula yu. \v 33 Ja ka ꞌin yu kanꞌ kuꞌni yu tñan kanꞌ si ja mdoꞌo yu seꞌen ndiꞌin Ndiose. \p \v 34 ―Ska nu xaꞌan lkaa nuꞌwin, loꞌo nchka tiiꞌ kwaꞌuu chaꞌ joꞌo ꞌwa ―ndukwin neꞌ judío bra kanꞌ―. Ngwañaꞌan xaꞌaan ti bra nu ngulaa, kwiꞌ ngwañaꞌan xaꞌaan xa nguluu ―ndukwin neꞌ. \p Kanꞌ ngulo neꞌ ꞌin yu nu ngwa kwityiinꞌ kanꞌ, ja nda ꞌa neꞌ chabiyaꞌ kan yu niꞌ lyaa bra kanꞌ. \s1 Ñaꞌan tiꞌ ska nu kwityiinꞌ lka neꞌ fariseo, chaꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin Jesús \p \v 35 Loꞌo ynan Jesús chaꞌ wa ngulo neꞌ ꞌin yu kanꞌ niꞌ lyaa bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ xa nu ndyukwa taꞌa Jesús loꞌo yu xiyaꞌ, mnichaꞌ Jesús ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―¿Ta wa ndyaa ñaꞌan tiiꞌ ꞌin ti kwiꞌ yu nu wa mdiyan lo chalyuu chaꞌ ka nten a? ―ndukwin Jesús ꞌin yu. \p \v 36 ―¿Ti ka nu lka yu kanꞌ a?, yu kula ―ndukwin yu kanꞌ―. Nchka ꞌa tiǎnꞌ sñiǐn chaꞌ ꞌin yu. \p \v 37 ―Wa naꞌan nuꞌwin ꞌin yu kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Naꞌ lkaǎn nu kanꞌ, naꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌoo ni. \p \v 38 Bra ti mduun xtyinꞌ yu tloo Jesús. \p ―Ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ ꞌiin, Xꞌnaǎn ―ndukwin. \p \v 39 Ykwiꞌ Jesús loꞌo bra kanꞌ: \p ―Wa ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nten, ti ka nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn, ti ka nu ja xlyaa xñi chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Taǎn xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn, ni siya sa ñaꞌan kwityiinꞌ ti neꞌ ndiꞌin neꞌ lo chalyuu; loꞌo tukuǔnꞌ kiloo nten nu ja xlyaa xñi chaꞌ ꞌñaǎn, ni siya suꞌwe ꞌa ngiꞌni neꞌ, nxkeꞌ tiꞌ neꞌ. \p \v 40 Mduun chinꞌ neꞌ fariseo seꞌen ndiꞌin Jesús xa nu ykwiꞌ yu ngwañaꞌan. \p ―¿Ta kwityiinꞌ bare sikwa a? ―ndukwin neꞌ ꞌin yu. \p \v 41 ―Ja lka wan yu kiꞌya chalyuu si jlyo tiꞌ wan chaꞌ kwityiinꞌ wan ―ndukwin Jesús―. Chaꞌ nu nchkwiꞌ wan chaꞌ ka ñaꞌan wan, kanꞌ chaꞌ ñaꞌan ti ndukwi wan kiꞌya. \c 10 \s1 Niꞌ lyoꞌoo seꞌen ndiꞌin slyaꞌ xa tla \p \v 1 ’Chañi chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ judío bra kanꞌ―. Tsaa ꞌa ndyaꞌ loꞌoo seꞌen ndiꞌin slyaꞌ xa tla; bra nu ndaꞌan nten niꞌ lyoꞌoo kanꞌ, ska ti tuloꞌoo ndiꞌin chaꞌ sten neꞌ. Ska nten nu kuꞌni kunan, kanꞌ nu nchkwen chunꞌ loꞌoo, ngiten yu xka seꞌen bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 2 Tuloꞌoo ti ngiten nu lka xꞌnan slyaꞌ kanꞌ. \v 3 Nsuꞌwi lyo yu nu ndiꞌin kwan tuloꞌoo ꞌin xꞌnan slyaꞌ, kanꞌ chaꞌ nda yu chabiyaꞌ ꞌin yu kanꞌ sten yu niꞌ lyoꞌoo ―ndukwin Jesús―. Nsuꞌwi lyo slyaꞌ tyiꞌi xꞌnan iꞌ; xa nu nsiꞌya yu ꞌin slyaꞌ ꞌin yu, ndijyan iꞌ seꞌen ndiꞌin yu, ndaꞌan loꞌo yu ꞌin iꞌ bra kanꞌ. \v 4 Bra wa mdoꞌo nchga slyaꞌ chunꞌ loꞌoo, kanꞌ ndukwa loo la xꞌnan iꞌ, nde chunꞌ la ndijyan slyaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ, chaꞌ nganan iꞌ nsiꞌya xꞌnan iꞌ ꞌin iꞌ. \v 5 Ja ndyoꞌo ñaꞌan iꞌ ꞌin xka la nten; xa nu nnan iꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ xka nten loꞌo iꞌ, xnan iꞌ bra kanꞌ, chaꞌ ja nsuꞌwi lyo iꞌ tyiꞌi xka nten. \p \v 6 Kanꞌ ngwa ska chaꞌ kutsiꞌ ti nu ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ, loꞌo ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ sa ñaꞌan lka chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ. \s1 Ñaꞌansiin suꞌwe Jesús ꞌin slyaꞌ ꞌin yu \p \v 7 Ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Chañi chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús―. Naꞌ lkaǎn sa ñaꞌan lka tuloꞌoo kanꞌ, chaꞌ ndukwaǎn tuloꞌoo seꞌen ngiten iꞌ. \v 8 Ja ndukwa slyaꞌ kanꞌ ꞌin nten nu yan ti kulo la, bra nu ti ji kaǎn, chaꞌ xkwiꞌ neꞌ kunan lka neꞌ kanꞌ; sa kuꞌ ti ngiꞌni neꞌ kunan nan nu nsuꞌwi ꞌin taꞌa nten neꞌ ―ndukwin―. \v 9 Nu ndiꞌin tuloꞌoo ni, suꞌwe ꞌa ñaꞌansiin yu ꞌin slyaꞌ ꞌin yu; kwiꞌ ngwañaꞌan naꞌ, suꞌwe ꞌa ñaꞌansiǐn ꞌin nten ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Ka sten nten chaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ ja tyukwa neꞌ chaꞌ kuxi bra kanꞌ. Ka neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan lka slyaꞌ kanꞌ nu ndyaꞌan niꞌ lyoꞌoo, nu ndyoꞌo xiyaꞌ, kwiꞌ ndyiji suꞌwe nan nchku iꞌ, ngwañaꞌan ka nten ꞌñaǎn bra kanꞌ. \p \v 10 ’Xkwiꞌ tñan kunan ngiꞌni neꞌ kwiñi kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Ndaꞌan neꞌ kanꞌ chaꞌ kuꞌni ñuꞌun neꞌ ꞌin nten, chaꞌ kanaꞌ kasiya ꞌin nten kanꞌ; loꞌo naꞌ ni, wa ndijyaǎn chaꞌ taǎn chalyuu suꞌwe ꞌin nten, seꞌen ka tyiꞌin neꞌ tyukwi ti tiye neꞌ bra kanꞌ ―ndukwin―. \v 11 Suꞌwe ꞌa ñaꞌansiǐn ꞌin slyaꞌ ꞌñaǎn. Naꞌ xlyaǎn kajaǎn chaꞌ ja kaja slyaꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ xkwiꞌ ndyaꞌan chaꞌ tiyeěn chaꞌ ꞌin iꞌ ―ndukwin―. \v 12 Ska msu ti ni, ja ñaꞌansiin suꞌwe yu ꞌin slyaꞌ, xnan yu bra nu ñaꞌan yu chaꞌ ndijyan ska ꞌni tlá. Msu kanꞌ ja lka yu xꞌnan slyaꞌ, siꞌi ti kwiꞌ yu nu lka ꞌin iꞌ. Kanꞌ chaꞌ kuꞌni tiꞌí ꞌni tlá ꞌin ñaꞌaan ta slyaꞌ kanꞌ; tijyuꞌ xnan slyaꞌ, kanaꞌ yuꞌwi iꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 13 Nxnan msu tijyuꞌ chaꞌ tñan ꞌin nten ti ndaꞌan yu, siꞌi slyaꞌ ꞌin yu lka iꞌ. \p \v 14 ’Suꞌwe ꞌa ñaꞌansiǐn ꞌin slyaꞌ ꞌñaǎn. Kwiꞌ ngwañaꞌan, nsuꞌwi lyoǔn ꞌin nten ꞌñaǎn, loꞌo wa ndyaꞌan tiꞌ nten kanꞌ ꞌñaǎn. \v 15 Sa ñaꞌan nu nsuꞌwi lyo Stiǐn ꞌñaǎn, kwiꞌ ngwañaꞌan nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Stiǐn; sa ñaꞌan nu ndiꞌin chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo Stiǐn, ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo nten ꞌñaǎn. Loꞌo naꞌ, xlyaǎn kajaǎn chaꞌ ja kanaꞌ kasiya ꞌin nten ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 16 Ti ndiya tyun ꞌa ta nten ꞌñaǎn nu ndiꞌin kaꞌan ꞌa kichen, nu ja suꞌwa ndiꞌin loꞌo ñaꞌaan ta nten re; ndiꞌin chaꞌ tsaꞌaǎn tiꞌiǐn ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ kan neꞌ niꞌ lyoꞌoo re. Chunꞌ ndiꞌin la kunan neꞌ kanꞌ chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. Kanꞌ ka nchga nten ꞌñaǎn ska ta ti neꞌ, loꞌo naꞌ kaǎn skaǎn tiǎn nu nka Xꞌnan neꞌ ―ndukwin Jesús―. \p \v 17 ’Tsaa tii chalyuu ꞌñaǎn kajaǎn, chaꞌ tyuꞌuǔn xiyaꞌ chunꞌ ndiꞌin la, kanꞌ chaꞌ nsuꞌwi ꞌa tiye Stiǐn ñaꞌan Ni ꞌñaǎn. \v 18 Ja tukwin ka kujwi ꞌñaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn xlyaǎn kajaǎn ―ndukwin Jesús―. Ka kuꞌniǐn ngwañaꞌan, chaꞌ wa nda Stiǐn Ndiose chabiyaꞌ kajaǎn; kwiꞌ ngwañaꞌan, nda Ni chabiyaꞌ chaꞌ tyuꞌuǔn xiyaꞌ. \p \v 19 Xiyaꞌ ja ngwa kuꞌni suꞌwa neꞌ judío chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús ngwañaꞌan. \v 20 Ndiya ꞌa neꞌ nu ykwiꞌ chaꞌ re: \p ―Ñaꞌan tiꞌ ska kuneꞌ xaꞌan, ngwañaꞌan ngiꞌni yu kwa. Wa mnaꞌ chaꞌ tiya ꞌin yu. Ja ndiꞌin chaꞌ kunaan chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kwa. \p \v 21 Loꞌo ykwiꞌ xka ta nten: \p ―Ja ngwa chkwiꞌ yu kwa ngwañaꞌan, si nsuꞌwi kwiꞌin xaꞌan ꞌin yu. ¿Ta ka ꞌin ska kuneꞌ xaꞌan kuꞌni chaꞌ chkaa kiloo nu kwityiinꞌ a? Ja ka ꞌin. \s1 Msuun neꞌ judío loꞌo Jesús \p \v 22 Tyempu tlyaꞌ ngwa kanꞌ, nu xuwe ꞌa tsan. Nde kichen Jerusalén ngiꞌni tnun neꞌ taꞌa nu nkwan laa tnun nde kwa. \v 23 Ndyaa Jesús tuꞌwa laa, la seꞌen nchkwiꞌ neꞌ: Corredor ꞌin Salomón. \v 24 Kanꞌ ndyoꞌ tiꞌin tyun neꞌ judío seꞌen ndiꞌin Jesús, mnichaꞌ neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―¿Ni ñaꞌan bra chkwiiꞌ ñi loꞌo ba, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ ba si nuꞌwin lkaa nten nu tnun nchka nu suꞌwa Ndiose chaꞌ kaan? ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―. Ja talo ba si ja katsaaꞌ nchga chaꞌ kanꞌ ꞌwa. Suꞌwe la si chkwiiꞌ chaꞌ nu ñi ni. \p \v 25 ―Ngwañaꞌan niǐn ꞌwan ska yaꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ―, loꞌo ja siyaꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan nu ngwa xkanꞌ ―ndukwin―. Bra nu ñaꞌan wan chaꞌ tnun nu ngiꞌniǐn chabiyaꞌ ꞌin Stiǐn, ka biyaꞌ suꞌwe tiꞌ wan bra kanꞌ. \v 26 Ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ tnun kanꞌ, chaꞌ siꞌi nten ꞌñaǎn lka wan. Ngwañaꞌan niǐn ꞌwan nu ngwa xkanꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 27 Sa ñaꞌan nnan slyaꞌ chaꞌ nchkwiꞌ xꞌnan iꞌ, ngwañaꞌan nganan nten ꞌñaǎn xa nu nchkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. Nsuꞌwi lyoǔn ꞌin neꞌ kanꞌ, ndaꞌan neꞌ loꞌoǔn. \v 28 Ja tsaa tii ꞌa chalyuu nu taǎn ꞌin neꞌ kanꞌ, ja kanaꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. Loꞌo ja tukwin ꞌa ka kulaa ꞌin neꞌ nu nsuꞌwi yaǎnꞌ, chaꞌ suꞌwe ꞌa ñaꞌansiǐn ꞌin neꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 29 Nan wa nda Stiǐn ꞌin nten kanꞌ chaꞌ ka neꞌ nten ꞌñaǎn, loꞌo ja ndiya xka nu tlyu la ke Ndiose; kanꞌ chaꞌ niǐn ꞌwan chaꞌ ja tukwin ka kulaa ꞌin nten ꞌñaǎn, chaꞌ nu Stiǐn ñaꞌansiin Ni ꞌin neꞌ. \v 30 Kwiꞌ ngwañaꞌan suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose loꞌoǔn ―ndukwin Jesús. \p \v 31 Loꞌo xiyaꞌ msñi neꞌ judío kanꞌ kee chaꞌ kuun neꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu. \v 32 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ: \p ―Wa kaꞌan ꞌa tñan suꞌwe yꞌniǐn chabiyaꞌ ꞌin Stiǐn seꞌen ndiꞌin wan, kwiꞌ ngwañaꞌan, wa naꞌan wan chaꞌ tnun nu yꞌniǐn. ¿Ta siꞌya ska tñan suꞌwe nu yꞌniǐn, kanꞌ chaꞌ nchka tiꞌ wan kuun kee wan ꞌñaǎn ni a? \p \v 33 Mxkwen neꞌ judío kanꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Ja kujwi ba ꞌiin loꞌo kee siꞌya ska tñan suꞌwe nu yꞌnii ―ndukwin neꞌ―; siꞌya chaꞌ kuxi nu nchkwiiꞌ ꞌin Ndiose, kanꞌ chaꞌ kuun kee ba ꞌiin. Sñiꞌ nten chalyuu lkaa, loꞌo nuꞌwin ngiꞌnii chaꞌ Ndiose lkaa. \p \v 34 Xiyaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Lo kityi seꞌen ndukwa chaꞌ kula nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ wan, ndiya chaꞌ re nu ykwiꞌ Ndiose: “Nchga wan lka wan ndiose”; ngwañaꞌan nchkwiꞌ kityi. \v 35 Loꞌo ni―ndukwin Jesús―, jlyo tianꞌ chaꞌ ja ka ꞌñaan tukuanꞌ ska chaꞌ nu wa ykwiꞌ Ndiose loꞌoan. Ndiya yaꞌ nchkwiꞌ kityi kanꞌ chaꞌ ñaꞌan tiꞌ ndiose, ngwañaꞌan lka nten nu kunan chaꞌ nu chkwiꞌ Ni loꞌo. \v 36 ¿Ni chaꞌ lka mstya wan kiꞌya ꞌñaǎn tloo Ndiose sikwa a?, chaꞌ nu ndukwin wan chaꞌ kuxi ꞌa nchkwiǐnꞌ ꞌin Ndiose ―ndukwin Jesús―. Wa ngulo suwi Stiǐn ꞌñaǎn, msuꞌwa Ni ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu. ¿Ni chaꞌ lka nxkeꞌ tiꞌ wan chaꞌ ja suꞌwe chaꞌ nu ykwiǐnꞌ, chaꞌ skaǎn tiǎn lkaǎn Sñiꞌ Ndiose a? \v 37 Ngiꞌniǐn nchga tñan nu ngiꞌni Stiǐn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Si ja ngiꞌniǐn ꞌin ran, ja ndiꞌin chaꞌ tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn sikwa ―ndukwin. \v 38 Loꞌo ni, ka tsaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ tnun nu ngiꞌniǐn, chunꞌ ngiꞌniǐn ti kwiꞌ tñan nu ngiꞌni Ndiose, ni siya ja tsaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ. Kanꞌ chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan, ka jlyo tiꞌ wan, chaꞌ ska ti chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo Stiǐn; kwiꞌ ngwañaꞌan ska ti chaꞌ ꞌin Stiǐn loꞌoǔn. \p \v 39 Xiyaꞌ ngwa tiꞌ neꞌ judío xñi neꞌ ꞌin Jesús. Loꞌo ja nganun ꞌa yu yaꞌ neꞌ, mdijin yu laja nten, mdoꞌo yu ndyaa yu bra kanꞌ. \p \v 40 Kanꞌ chaꞌ ndyaa Jesús xka laꞌa tsuꞌ chku Jordán xiyaꞌ, nde seꞌen mduun Xuwa mdukwatya ꞌin neꞌ nu ngwa ti kulo. \v 41 Nde kanꞌ mdiꞌin yu, loꞌo kaꞌan ꞌa nten mdaꞌan seꞌen ndiꞌin yu. Ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ja ska chaꞌ tnun yꞌni Xuwa chaꞌ kuwe tianꞌ ꞌin yu. Loꞌo chañi chaꞌ wa ndyaa toꞌo nchga chaꞌ nu ykwiꞌ Xuwa kanꞌ nu ngwa sꞌni chaꞌ ꞌin yu kula re. \p \v 42 Loꞌo tyun nten ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin Jesús xa nu mdiꞌin neꞌ la kwa. \c 11 \s1 Ngujwi Lázaro \p \v 1 Ndiya ska yu kiꞌyu nu naan Lázaro. Tiꞌí ꞌa yu kanꞌ. Neꞌ kichen Betania lka yu, loꞌo Liya loꞌo Marta lka taꞌa ngula yu kanꞌ. \v 2 Ti kwiꞌ Liya kanꞌ, taꞌa ngula yu tiꞌí kanꞌ, kanꞌ lka nu suꞌwa sete xi tyiꞌi chunꞌ kiyaꞌ Jesús nde loo la, kwiꞌ suweꞌ kichanꞌ ke ykwiꞌ kiyaꞌ Jesús chaꞌ kityi ran. \v 3 Taꞌa tyukwaa nu kunaꞌan kanꞌ msuꞌwa rsun ndyaa seꞌen ndiꞌin Jesús: \p ―Kuꞌnii chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwa, Xꞌnan ba ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ―, nde ndijyan chaꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiiꞌ chaꞌ tiꞌí ꞌa yu taꞌa suꞌwee nsuꞌwii, nskwa yu niꞌ ñaꞌan tyi ba. \p \v 4 Xa wa ynan Jesús chaꞌ kanꞌ, ykwiꞌ yu bra kanꞌ: \p ―Ja ndiꞌin chaꞌ kaja yu tiꞌí kanꞌ. Nan tiꞌí yu kanꞌ ni, chaꞌ ka tlyu la Ndiose chunꞌ ndiꞌin la, xa nu kuꞌni tnun nten ꞌñaǎn chaꞌ skaǎn tiǎn lkaǎn nu lka Sñiꞌ Ndiose. Bra nu ñaꞌan nten chaꞌ tnun nu kuꞌniǐn chaꞌ ka joꞌó ꞌin yu, kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose bra kanꞌ. \p \v 5-6 Xa wa ynan Jesús chaꞌ tiꞌí Lázaro, ti nganun yu tyukwa tsan seꞌen ndiꞌin yu bra kanꞌ, ni siya nsuꞌwi ꞌa tiye yu ꞌin taꞌa snan neꞌ kanꞌ, loꞌo Marta, loꞌo nu kunaꞌan taꞌa ngula, loꞌo ti kwiꞌ Lázaro. \v 7 Chunꞌ ndiꞌin la, ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Tyaan lo yuu ꞌin Judea xiyaꞌ ―ndukwin yu. \p \v 8 Mxkwen neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Mstru ―ndukwin neꞌ―, ja sꞌni lye ngwa tiꞌ neꞌ judío kanꞌ kuun kee neꞌ ꞌiin chaꞌ kujwi neꞌ ꞌiin, nka tiye neꞌ. ¿Loꞌo xiyaꞌ wa tsaa ni a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús. \p \v 9 Kanꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ta siꞌi tii tyukwa bra nsuꞌwi ska tsan a? Bra nu tyaꞌaan tikeeꞌ kwan ni, ja ska nan tyukwa kiyaanꞌ, chaꞌ ka ñaꞌaan seꞌen ndaꞌaan chaꞌ ti xaa ―ndukwin―. \v 10 Loꞌo bra nu ndaꞌaan tla, ya ñaꞌan ti nan nu nsu tuwiin tyukwa kiyaanꞌ, chaꞌ ja nsuꞌwi xaa ñaꞌaan ꞌin ran bra kanꞌ. \p \v 11 Chunꞌ ndiꞌin la, xiyaꞌ ykwiꞌ Jesús: \p ―Lajaꞌ Lázaro taꞌa suꞌweěn nsuꞌwiǐn. Nde kwa tsaꞌaǎn ni, chaꞌ xkwiǐn ꞌin yu. \p \v 12 ―Mstru ―ndukwin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu―, si nu lajaꞌ ti yu, bra ti chkaa yu bra kanꞌ. \p \v 13 Mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ nu yuꞌwi sla yu tiꞌí kanꞌ, ni siya ngwa tiꞌ Jesús nchkwin ꞌin neꞌ chaꞌ chañi chaꞌ ngujwi Lázaro. \v 14 Ñi la ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Wa ngujwi Lázaro ―ndukwin―. \v 15 Loꞌo suꞌwe nka tiyeěn chaꞌ ja mdiꞌiǐn nde kwa bra nu ngujwi yu. Ja chan ka tsaa toꞌo suꞌwe la chaꞌ ꞌwan, kwiꞌ sten suꞌwe la wan chaꞌ ꞌñaǎn chunꞌ nu ngwañaꞌan ngwa ꞌin yu kanꞌ ―ndukwin―. Tyaan seꞌen nskwa ayman ni. \p \v 16 Kanꞌ ykwiꞌ Toma loꞌo taꞌa ngiꞌni xaꞌan yu, ti kwiꞌ Toma nu ngula tukwa loꞌo taꞌa: \p ―Tyaan loꞌo yu kula sikwa, chaꞌ suꞌwa ti kajaan loꞌo yu ―ndukwin Toma. \s1 “Tyuꞌu taꞌa ngulaa xiyaꞌ” \p \v 17 Xa wa mdiyan Jesús la kwa, ytsaꞌ neꞌ ꞌin yu chaꞌ wa ndiya jakwa tsan mtsiꞌ ayman Lázaro. \v 18 Loꞌo ja tijyuꞌ kichen Betania kanꞌ ꞌin kichen Jerusalén, tukwa kilómetro jluꞌwe, sa kwa ti tijyuꞌ ndyoꞌo loꞌo kichen kanꞌ. \v 19 Kanꞌ chaꞌ kaꞌan neꞌ kichen tnun ndyaa neꞌ chaꞌ tayaꞌ neꞌ ꞌin Marta loꞌo Liya chaꞌ ngujwi taꞌa ngula neꞌ. \v 20 Bra wa ynan neꞌ chaꞌ wa mdiyan Jesús, bra ti mdoꞌo Marta ndyaa chaꞌ tyukwa taꞌa loꞌo Jesús tuwiin. Ska ti Liya nganun niꞌ ñaꞌan. \v 21 Kanꞌ ykwiꞌ Marta loꞌo Jesús: \p ―Ja ngujwi taꞌa ngulaǎn si mdiꞌiin nde re nu ngwa ti kwiꞌyu ti, neꞌ kula ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin Jesús―. \v 22 Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ni siya ni, ti ka ꞌin Ndiose kuꞌni Ni ya ñaꞌan ti chaꞌ nu jñaan ꞌin Ni. \p \v 23 Mxkwen Jesús ꞌin Marta bra kanꞌ: \p ―Tyuꞌu taꞌa ngulaa xiyaꞌ. \p \v 24 ―Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ xiyaꞌ tyuꞌu yu kanꞌ xa nu tyuꞌu nchga ayman, bra nu tsaa tii chalyuu ―ndukwin Marta ꞌin yu. \p \v 25 ―Naꞌ lkaǎn nu ngiꞌniǐn chaꞌ tyuꞌu nten xiyaꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin Marta―, naꞌ lkaǎn nu ngiꞌniǐn chaꞌ chañi kaja chalyuu kwi ꞌin neꞌ ―ndukwin yu―. Ni siya kaja neꞌ, ti tyuꞌu neꞌ kanꞌ xiyaꞌ, kaja chalyuu kwi ꞌin neꞌ xa nu wa yten neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 26 Loꞌo nchga nten nu suꞌwe ti ndiꞌin tiye neꞌ chaꞌ wa yten neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn, ja ndiꞌin ꞌa chaꞌ kaja neꞌ kanꞌ. ¿Ta wa ndyaa ñaꞌan tiiꞌ chaꞌ re a? \p \v 27 ―Chañi chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ ꞌiin, neꞌ kula ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ―. Loꞌo ni, wa ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ ꞌiin chaꞌ nuꞌwin lkaa Krixtu, nten nu tnun nchka kanꞌ, loꞌo nuꞌwin lkaa skaa tii nu lka Sñiꞌ Ndiose ykwiꞌ; kwiꞌ ngwañaꞌan, wa msuꞌwa Ndiose ꞌiin ndijyaan lo chalyuu re. \s1 Loꞌo Jesús, ynan yu \p \v 28 Mdyii ykwiꞌ Marta ndyaa bra kanꞌ, mnan ti msiꞌya ꞌin Liya taꞌa ngula: \p ―Wa kala ti Mstru ꞌñaan nde re ―ndukwin―. Nxiꞌya yu ꞌiin chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin yu. \p \v 29 Bra nu ynan Liya chaꞌ kanꞌ, bra ti mdoꞌo ndyaa seꞌen ndiꞌin Jesús bra kanꞌ. \v 30 Ti ji kala Jesús kichen, ti ndukwa yu seꞌen ndyukwa taꞌa Marta loꞌo yu ti kulo la. \v 31 Loꞌo neꞌ judío nu mdiyan chaꞌ tayaꞌ ꞌin Liya niꞌ ñaꞌan ni, xa wa naꞌan neꞌ chaꞌ bra ti mdoꞌo Liya ndyaa, mdoꞌo ñaꞌan neꞌ ꞌin bra kanꞌ, chunꞌ mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ tuꞌwa kwaa ndyaa chaꞌ kunan. \p \v 32 Loꞌo mdiyan Liya seꞌen ndiꞌin Jesús. Bra nu naꞌan ꞌin Jesús, bra ti mduun xtyinꞌ tloo yu. Ykwiꞌ Liya loꞌo bra kanꞌ: \p ―Si mdiꞌiin nu ngwa ti kwiꞌyu ti ni, neꞌ kula ―ndukwin―, ja ngujwi taꞌa ngulaǎn bra kanꞌ. \p \v 33 Tyukwi ti tiye Jesús xiꞌin ꞌa tiꞌ yu bra kanꞌ, yuwe ꞌa tiꞌ yu chaꞌ nganan Liya, kwiꞌ nganan ꞌa neꞌ judío taꞌa ndaꞌan Liya. \v 34 Mnichaꞌ Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿La nde yaꞌ mtsiꞌ wan ꞌin ayman kanꞌ a? \p ―Kaan naꞌaan chinꞌ ꞌin yu, neꞌ kula ―ndukwin neꞌ bra kanꞌ. \p \v 35 Loꞌo Jesús, ynan yu bra kanꞌ. \p \v 36 ―Mdiya ꞌa tiꞌ Jesús ꞌin ayman kanꞌ, yuꞌwi ꞌa tiye yu ꞌin ayman kanꞌ ―ndukwin neꞌ judío bra kanꞌ. \p \v 37 Loꞌo ndiya chinꞌ nten nu ndukwin: \p ―¿Ni chaꞌ lka ja yꞌni yu chaꞌ tyuꞌu Lázaro kwa nu ngwa ti kwiꞌyu ti a? Nchka ꞌin yu kuꞌni yu chaꞌ chkaa kiloo neꞌ kwityiinꞌ. \s1 Ndyuꞌu Lázaro xiyaꞌ \p \v 38 Lye ꞌa ngwa xiꞌin tiꞌ Jesús xiyaꞌ, kanꞌ ndyaa yu tuꞌwa kwaa. Ska tukee lka ran, loꞌo nduun ska kee tlyu nu nchkunꞌ tuꞌwa kwaa kanꞌ. \p \v 39 ―Kulo tsuꞌ wan kee kwa ―ndukwin Jesús bra kanꞌ. \p Bra ti ykwiꞌ Marta taꞌa ngula ayman kanꞌ loꞌo Jesús: \p ―Tukun ꞌa tyiꞌi ka si nu tyoꞌo tsuꞌ kee kwa, neꞌ kula ―ndukwin―. Wa mdaꞌa jakwa tsan mtsiꞌ ayman re. \p \v 40 Loꞌo ykwiꞌ Jesús bra kanꞌ: \p ―¿Ta siꞌi wa niǐn ꞌwan chaꞌ bra nu tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌin Ndiose, bra kanꞌ ñaꞌan wan chaꞌ tnun nu kuꞌni Ni a? \p \v 41 Ngulo tsuꞌ neꞌ kee nu nchkunꞌ tuꞌwa kwaa bra kanꞌ. Loꞌo mxinaꞌan Jesús niꞌ kwan bra kanꞌ. \p ―Stiǐn ―ndukwin Jesús ꞌin Ndiose―, ngwa xuꞌwe ꞌiin chaꞌ wa ynaan chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌoo. \v 42 Nchga tsan jlyo tiǎnꞌ chaꞌ nnaan nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌoo; kanꞌ chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌoo ni, chaꞌ ꞌin nten nu ndiꞌin re, chaꞌ ka tsaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn chaꞌ nu chañi chaꞌ wa msuꞌwaa ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu re. \p \v 43 Kwen ꞌa ykwiꞌ Jesús bra kanꞌ: \p ―¡Lázaro, tyoꞌoo lyaa nde liyaꞌ re! \p \v 44 Mdoꞌo nu ngwa ayman bra kanꞌ; ti mxiin teꞌ ngaten ñaꞌaan chunꞌ yu, kwiꞌ nchkunꞌ xka teꞌ tloo yu. \p ―Xtiꞌ lya wan teꞌ nu mxiin chunꞌ yu kwa ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―, ta wan chabiyaꞌ tyaꞌan suꞌwe yu. \s1 Ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ sa ñaꞌan nu ka kujwi neꞌ ꞌin Jesús \p \v 45 Kaꞌan ꞌa neꞌ judío nu ndiꞌin ndayaꞌ ꞌin Liya ti tsan, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ, chunꞌ wa naꞌan neꞌ chaꞌ tnun nu tka yꞌni ti Jesús chabiyaꞌ ꞌin Ndiose. \v 46 Ndiya chinꞌ neꞌ kanꞌ nu bra ti ndyaa neꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ fariseo, ytsaꞌ neꞌ ꞌin neꞌ sa ñaꞌan nu yꞌni Jesús. \v 47 Kanꞌ chaꞌ sti joꞌo nu nka ndloo, loꞌo neꞌ fariseo kanꞌ, mdyisnan neꞌ msiꞌya neꞌ ꞌin taꞌa lka neꞌ tñan chaꞌ tyoꞌ tiꞌin neꞌ. Xa wa mdiyan neꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ni ñaꞌan kuꞌnian ni a? ―ndukwin neꞌ―. Kaꞌan ꞌa chaꞌ tnun ngiꞌni yu kanꞌ. \v 48 Si taan chabiyaꞌ ꞌin yu chaꞌ ti kuꞌni la yu ngwañaꞌan, xñi nchga neꞌ kichen chaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. Loꞌo kan neꞌ romano chaꞌ kuꞌni tyii neꞌ laa tnun ꞌñaan bra kanꞌ, kulo neꞌ ꞌin nchgaan loꞌo taꞌaan seꞌen ndiꞌian bra kanꞌ ―ndukwin neꞌ. \p \v 49 Loꞌo mdyituun ska yu nu naan Caifás. Yijan kanꞌ lka yu xꞌnan sti joꞌo. Ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ja ska chaꞌ jlyo tiꞌ wan, \v 50 ja ndii tiꞌ wan siyaꞌ ti ―ndukwin yu―. Suꞌwe la ka ꞌwan ni siya kaja ska ti nten, chaꞌ ja kaja nchga neꞌ taꞌa kichen tyian. Kuxi la ka chaꞌ si kuꞌni tyii neꞌ ñaꞌaan nasiyun re. \p \v 51 Loꞌo siꞌi chaꞌ nu ngulo ke yu, ti ykwiꞌ ti yu, chaꞌ nu ykwiꞌ yu ngwañaꞌan. Yijan kanꞌ ngwa yu xꞌnan sti joꞌo, kanꞌ chaꞌ ndukwin yu ngwañaꞌan. Chabiyaꞌ ꞌin Ndiose ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ, sa ñaꞌan chaꞌ nu ka ꞌin Jesús nde loo la, bra nu kaja yu lo wsi. Siꞌi chaꞌ ꞌin neꞌ judío ti kaja Jesús; \v 52 kaja yu chaꞌ ꞌin nchga nten chalyuu, chaꞌ suꞌwa ti ka tiye nchga nten nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ ꞌin Ndiose, ti kwiꞌ nten nu ngulo suwi Ndiose ꞌin chaꞌ ka sñiꞌ Ni. \p \v 53 Kanꞌ chaꞌ mdyisnan neꞌ ykwiꞌ neꞌ nu loꞌo taꞌa lka tñan neꞌ sa ñaꞌan ka kujwi neꞌ ꞌin Jesús. \v 54 Loꞌo mdoꞌo Jesús lo yuu kanꞌ; ja ndyaa ꞌa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ judío, ndyaa yu xka lo yuu seꞌen tijyuꞌ la chinꞌ, tuꞌwa yuu wtyi. Ngala yu ska kichen seꞌen naan Efraín bra kanꞌ, la kanꞌ mdiꞌin Jesús loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu. \p \v 55 Wa tiya ti taꞌa pascua, kanꞌ lka ska taꞌa ꞌin neꞌ judío nde Jerusalén. Kaꞌan neꞌ mdoꞌo neꞌ kichen tyi neꞌ, ni siya kichen niꞌ kixinꞌ, mdiyan neꞌ kichen Jerusalén bra kanꞌ. Bra ti yꞌni luwi neꞌ tyukwi ñaꞌaan neꞌ chaꞌ ka kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose, xa nu ti ji ka taꞌa. \v 56 Loꞌo ndyaa naꞌan neꞌ si ndiꞌin Jesús. Bra nu ndiꞌin neꞌ niꞌ lyaa, ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ni ñaꞌan chaꞌ ka, xkeꞌ tiꞌ wan a? ―ndukwin neꞌ―. ¿Ta kan yu taꞌa, xkeꞌ tiꞌ wan a? \p \v 57 Nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo sti joꞌo nu nka ndloo kanꞌ, loꞌo neꞌ fariseo, wa ngulo neꞌ tñan ꞌin nchga neꞌ kichen; ndukwin sti joꞌo chaꞌ bra nu kaja chaꞌ ꞌin neꞌ la nde yaꞌ ndiꞌin Jesús, bra ti ndiꞌin chaꞌ katsaꞌ neꞌ ꞌin neꞌ nu nka ndloo. Tsaa yu xta chaꞌ xñi neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ, nchka tiꞌ neꞌ nu nka ndloo kanꞌ. \c 12 \s1 Mslu ska nu kunaꞌan sete chunꞌ kiyaꞌ Jesús \p \v 1 Ti ji xa xkwa tsan chaꞌ ka taꞌa pascua, mdiyan Jesús kichen Betania xiyaꞌ bra kanꞌ. Betania lka kichen tyi Lázaro nu ngujwi nu ngwa xkanꞌ, loꞌo bra kanꞌ yꞌni Jesús chaꞌ ndyuꞌu yu xiyaꞌ. \v 2 Yꞌni neꞌ kanꞌ ska siin chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ, chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiye neꞌ chaꞌ mdiyan yu seꞌen ndiꞌin neꞌ. Marta yꞌni xuꞌwe nan nchku neꞌ bra kanꞌ, loꞌo suꞌwa ndukwa Lázaro loꞌo neꞌ seꞌen nchku siin neꞌ loꞌo Jesús. \v 3 Kanꞌ mdiyan Liya loꞌo ska kwartu sete xi tyiꞌi. Kaꞌan ꞌa nsuꞌwi lyo sete kanꞌ ni, chaꞌ xkwiꞌ sete yka nardo lka ran. Mslu Liya sete kanꞌ chunꞌ kiyaꞌ Jesús bra kanꞌ, loꞌo kichanꞌ ke Liya mxtyi kiyaꞌ yu; nchga niꞌ ñaꞌan mskwa xi tyiꞌi sete kanꞌ bra kanꞌ. \v 4 Loꞌo mdiꞌin Juda sñiꞌ Simón Iscariote loꞌo neꞌ, chaꞌ nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús ngwa yu. Ti kwiꞌ kanꞌ ngwa nu kuꞌni trisiyun ꞌin Jesús loꞌo neꞌ xaꞌan chunꞌ ndiꞌin la. Naꞌan Juda kanꞌ sa ñaꞌan tñan nu yꞌni Liya, kanꞌ chaꞌ lye ꞌa ykwiꞌ yu bra kanꞌ: \p \v 5 ―¿Ni chaꞌ lka ja ngwa kiyaꞌ sete xi tyiꞌi ꞌin nu kunaꞌan kwa, chaꞌ kaja tñi nu tayaꞌ ꞌin neꞌ tiꞌi a? ―ndukwin Juda kanꞌ―. Ja chan kaja snan siyentu tñi plata loꞌo sete kanꞌ. \p \v 6 Chaꞌ ngwa Juda ska nu ngiꞌni kunan, kanꞌ chaꞌ ndukwin yu ngwañaꞌan; siꞌi chaꞌ nchka tꞌnan tiꞌ yu ꞌin neꞌ tiꞌi. Ti kwiꞌ Juda mdiꞌya loo yu kwijin seꞌen nsuꞌwi tñi ꞌin yu taꞌa ndaꞌan Jesús, loꞌo yꞌni Juda kunan tñi nu nsuꞌwi ꞌin nchga neꞌ kanꞌ. \p \v 7 ―Ta wan chabiyaꞌ kuꞌni nu kunaꞌan re ngwañaꞌan ―ndukwin Jesús―. Wa mchkwan neꞌ re sete kanꞌ chaꞌ kunanjoꞌo ꞌin neꞌ xa nu tiya bra chaꞌ kutsiꞌ neꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin―. \v 8 Nchga bra ndiꞌin nu tiꞌi loꞌo wan lo chalyuu re, ya ñaꞌan ti tsan ka tayaꞌ wan ꞌin neꞌ kanꞌ; loꞌo naꞌ ni, ja tyiꞌiǐn ꞌaǎn tyun tsan seꞌen ndiꞌin wan. \s1 Loꞌo ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin Lázaro \p \v 9 Wa mjwi rsun ꞌin neꞌ chaꞌ ndiꞌin Jesús kichen Betania, kanꞌ chaꞌ ndyaa kaꞌan neꞌ judío, sa tlyu ti ndyaa naꞌan neꞌ ꞌin Jesús. Ngwa tiꞌ neꞌ kanꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌin nu ngwa ayman Lázaro kanꞌ, nu yꞌni Jesús chaꞌ ndyuꞌu xiyaꞌ. \v 10 Loꞌo nchga sti joꞌo nu nka ndloo mskanꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, chaꞌ loꞌo ꞌin Lázaro kujwi neꞌ; \v 11 chaꞌ wa ndyuꞌu Lázaro xiyaꞌ, kanꞌ chaꞌ kaꞌan ꞌa neꞌ judío msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús, ngulaa yaꞌ neꞌ kanꞌ ꞌin sti joꞌo bra kanꞌ. \s1 Yꞌni tnun neꞌ ꞌin Jesús chaꞌ ndijyan yu nde Jerusalén \p \v 12 Kaꞌan ꞌa nten ndiꞌin taꞌa kanꞌ. La xka tsan, ynan neꞌ chaꞌ ndijyan Jesús nde Jerusalén; kanꞌ chaꞌ mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ sa tlyu ti chaꞌ tyukwa taꞌa neꞌ loꞌo Jesús tuwiin. \v 13 Ndyaa loꞌo neꞌ lkaꞌ kiñan, loꞌo kwen ꞌa msiꞌya neꞌ bra kanꞌ: \p ―¡Kuꞌni tnuan ꞌin Stian Ndiose! ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús―. ¡Ndukwan ba ꞌiin chaꞌ ndijyaan loꞌo chabiyaꞌ ꞌin ti kwiꞌ Ni nu nka Xꞌnaan! ¡Ni siya ni ti, ndukwan Ndiose ꞌiin chaꞌ lkaa Ree nu nka ndloo ꞌin neꞌ Israel! \p \v 14 Mjwi ska buru ꞌin Jesús, ndyaa tukwa yu chunꞌ buru bra kanꞌ, chunꞌ ndukwa chaꞌ re lo kityi kula: \q1 \v 15 Ja kutsen wan, neꞌ kwa tyi kichen Sión; ndijyan yu nu nka Xꞌnan wan, ndukwa yu chunꞌ ska buru. \p \v 16 Nu ngwa bra kanꞌ, ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ kanꞌ. Ti ji ka chaꞌ tnun kanꞌ ꞌin Jesús, ti ji tyaa yu la seꞌen tlyu seꞌen ndiꞌin Ndiose niꞌ kwan. Xa wa ngwa chaꞌ tnun kanꞌ, ndyuꞌwi tiꞌ neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu chaꞌ nu ndukwa lo kityi kula ti sꞌni. Ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ kityi, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa chaꞌ nu yꞌni nten kaꞌan kanꞌ loꞌo Jesús. \p \v 17 Ngwañaꞌan ngwa bra kanꞌ. Nten nu mdiꞌin seꞌen ndiꞌin Jesús tuꞌwa kwaa seꞌen ngutsiꞌ ayman Lázaro, ytsaꞌ neꞌ ꞌin neꞌ kichen sa ñaꞌan nu ngwa chaꞌ kanꞌ; xa nu msiꞌya Jesús ꞌin Lázaro chaꞌ tyuꞌu yu xiyaꞌ; \v 18 kanꞌ chaꞌ mdoꞌo nten kaꞌan kanꞌ, ndyaa neꞌ chaꞌ tyukwa taꞌa neꞌ loꞌo Jesús tuwiin, chaꞌ wa ynan neꞌ sa ñaꞌan chaꞌ tnun nu yꞌni Jesús loꞌo Lázaro. \v 19 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ neꞌ fariseo loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―Ñaꞌan wan ꞌin yu kanꞌ. ¿Ni sa ñaꞌan kuꞌnian ni a? Ja ka ꞌñaan tukuanꞌ chaꞌ ꞌin yu kanꞌ siyaꞌ ti. ¡Ñaꞌaan chalyuu msñi neꞌ chaꞌ ꞌin yu ni! \s1 Wa mdiyan chinꞌ neꞌ xka laꞌa tsuꞌ ndaꞌan naan neꞌ ꞌin Jesús \p \v 20 Loꞌo neꞌ griego mdiyan laja nten nu ndaꞌan taꞌa kanꞌ nde Jerusalén. \v 21 Mdiyan chinꞌ neꞌ griego kanꞌ seꞌen ndiꞌin Lpe bra kanꞌ. Kichen Betsaida nde lo yuu ꞌin Galilea lka kichen tyi Lpe kanꞌ. Ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Lpe bra kanꞌ: \p ―Kuꞌnii chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwa, yu kula, nchka tiꞌ ba tyukwa taꞌa ba loꞌo Jesús ―ndukwin neꞌ. \p \v 22 Kanꞌ chaꞌ mdoꞌo Lpe ndyaa yu seꞌen ndiꞌin Ndre taꞌa kichen tyi yu; kwiꞌ taꞌa tyukwa yu ndyaa ytsaꞌ yu ꞌin Jesús bra kanꞌ. \v 23 Loꞌo ykwiꞌ Jesús chaꞌ re loꞌo neꞌ: \p ―Wa ndiya bra ꞌñaǎn chaꞌ ka tnuǔn bra nu kajaǎn, naꞌ nu wa mdiyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten ―ndukwin Jesús―. \v 24 Chañi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni: Ska mta nu ntya nten ni, ñaꞌan tiꞌ ska mta trigu, kanun mta kanꞌ ya ñaꞌan ti si ja kata neꞌ ꞌin ran niꞌ yuu ―ndukwin―. Xa wa yta neꞌ mta kanꞌ niꞌ yuu, katsu mta kanꞌ bra kanꞌ, tyii chaꞌ ꞌin mta kanꞌ sa ñaꞌan lka si wa ngujwi ran. Xa nu katsu kuten mta kanꞌ, kaꞌan ꞌa mta tyoꞌo loo ran xa wa ngula ran bra kanꞌ. \v 25 Ngwañaꞌan lka loꞌo nten nu nchka tiꞌ xñi chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Nchga nten nu lye ꞌa ngiꞌni kti ꞌin neꞌ, ti ykwiꞌ ti neꞌ, kanaꞌ kasiya ꞌin neꞌ; loꞌo nten nu ja ntsen kaja chunꞌ nu wa yten chaꞌ ꞌñaǎn, ti kwiꞌ nten lka nu kaja chalyuu kwi nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ. \v 26 Bra nu nchka tiꞌ ska nten kuꞌni tñan ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―, ndiꞌin chaꞌ tsaa yu la nde yaꞌ nu nchka tiǎnꞌ chaꞌ tsaa yu. Chunꞌ ndiꞌin la ka tyiꞌin yu kanꞌ la seꞌen ndiꞌiǐn bra kanꞌ, chaꞌ lka yu ñaꞌan tiꞌ msu ꞌñaǎn. Loꞌo Stiǐn kuꞌni tnun Ni ꞌin yu kanꞌ, chunꞌ nxlyaa yu kuꞌni yu tñan ꞌñaǎn bra kanꞌ. \s1 Ytsaꞌ Jesús ꞌin neꞌ chaꞌ wa kaja ti yu \p \v 27 Ti ykwiꞌ la Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Kaꞌan ꞌa chaꞌ nduwe tiǎnꞌ ni. ¿Ta suꞌwe la si jñaǎn ꞌin Stiǐn Ndiose chaꞌ ja tyukwa ꞌa chaꞌ kuxi re ꞌñaǎn a? Ja suꞌwe kanꞌ, ja ka chkwiǐnꞌ ngwañaꞌan. Wa ndiya bra ꞌñaǎn ni, chaꞌ ka nchga tñan nu ndiꞌin chaꞌ ka ꞌñaǎn. \p \v 28 Kanꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo Ndiose Sti yu: \p ―Stiǐn, suꞌwe la ka tnun la nuꞌwin. \p Ynen ykwiꞌ Ndiose niꞌ kwan bra kanꞌ. Nde lka chaꞌ nu ykwiꞌ Ni: \p ―Wa lka ngiꞌni tnun nten chalyuu ꞌñaǎn ykwiǐnꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ti kuꞌni tnun la neꞌ ꞌñaǎn xiyaꞌ chunꞌ tñan nu ngiꞌni nuꞌwin ―ndukwin Ndiose ꞌin Jesús. \p \v 29 Loꞌo ndukwin nten kaꞌan nu ndiꞌin kwiꞌ seꞌen ti chaꞌ wa ynen ykwiꞌ tiꞌyu bra kanꞌ, mskeꞌ tiꞌ neꞌ. Xka ta nten ndukwin chaꞌ nde niꞌ kwan mdoꞌo chaꞌ nu ykwiꞌ ska angajle loꞌo Jesús. \v 30 Ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Chaꞌ ꞌwan ngwa chaꞌ ynen ykwiꞌ Ndiose nde niꞌ kwan, siꞌi chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 31 Wa ndiya bra nu kuꞌni biyaꞌ Ndiose ꞌin nchga nten chalyuu, wa ndiya bra nu tyijiǐn lyoǔn ꞌin kuneꞌ xaꞌan nu nka ndloo lo chalyuu ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 32 Bra nu skwen nten xaꞌan ꞌñaǎn seꞌen ndiꞌiǐn lo chalyuu, xa nu jwiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌñaǎn lo wsi, bra kanꞌ kuniǐn chaꞌ ka sten nchga nten chaꞌ ꞌñaǎn. \p \v 33 Ngwañaꞌan ndukwin Jesús chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ sa ñaꞌan ka bra nu kujwi neꞌ ꞌin yu. \v 34 Mxkwen neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Wa ynan ba chaꞌ nu ngwaꞌan neꞌ lo kityi kula ꞌñaan, chaꞌ ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌin Krixtu, nten nu tnun nchka kanꞌ nu ta Ndiose chaꞌ kan lo chalyuu ―ndukwin neꞌ―. ¿Ni sa ñaꞌan ndyoꞌo chaꞌ nu tka ykwiiꞌ ti, chaꞌ ndiꞌin chaꞌ jwiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin Krixtu lo wsi a? ¿Ta ti kwiꞌ Krixtu nu kan lo chalyuu chaꞌ ka nten a? ¿Ni sa ñaꞌan nten lka nu lka Krixtu kanꞌ a? \p \v 35 Mxkwen Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ti chinꞌ ti tsan ti tyiꞌiǐn seꞌen ndiꞌin wan, naꞌ nu taǎn xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten ―ndukwin Jesús―. Kanꞌ chaꞌ ni, tsaa wan seꞌen ndiꞌin chaꞌ tsaa wan bra nu ti xaa, chaꞌ ja kuꞌni nu xaꞌan kanan ꞌwan, ti kwiꞌ kuneꞌ xaꞌan nu nsuꞌwa tla lo chalyuu. Bra nu nchka tla seꞌen ndaꞌaan, ja jlyo ꞌa tianꞌ la nde yaꞌ ndaꞌaan bra kanꞌ. \v 36 Loꞌo ꞌwan ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―, suꞌwe la sten wan chaꞌ ꞌñaǎn laja nu ti ndiꞌiǐn lo chalyuu, naꞌ nu taǎn xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌwan, nten chalyuu. Loꞌo tyukwi ti tiye wan ka wan nten ꞌin Ndiose bra kanꞌ. \p Mdyii ykwiꞌ Jesús ngwañaꞌan loꞌo neꞌ, mdoꞌo yu ndyaa yu ska seꞌen nu ja tyija lyo yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \s1 Ni chaꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ judío ꞌin Jesús \p \v 37 Ni siya wa yꞌni Jesús kaꞌan chaꞌ tnun seꞌen ndiꞌin nten kanꞌ, ja mslyaa neꞌ xñi neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ yu. \v 38 Chañi ngwa chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Isaías lo kityi ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni, kwiꞌ nu ndukwa re: \q1 Ndiose Xꞌnaǎn, ndukwin lo kityi kanꞌ, ja xlyaa neꞌ re xñi neꞌ chaꞌ ꞌiin, ti kwiꞌ chaꞌ nu ytsaꞌ ba ꞌin neꞌ. \q1 Ja siyaꞌ ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ nuꞌwin yꞌnii chaꞌ tnun seꞌen ndiꞌin neꞌ. \m Ngwañaꞌan nchkwiꞌ kityi kanꞌ. \v 39 Kanꞌ chaꞌ ja ngwa ꞌin neꞌ judío xñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. Loꞌo ndiya xka chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Isaías kanꞌ: \q1 \v 40 Wa mdukunꞌ Ndiose kiloo neꞌ kanꞌ, wa yꞌni Ni chaꞌ ngwa tla ke neꞌ kanꞌ. \q1 Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ ja ñaꞌan ꞌa neꞌ chaꞌ kanꞌ, chaꞌ ja ka biyaꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ sa ñaꞌan ka chaꞌ kanꞌ. \q1 Loꞌo ja xlyaa neꞌ kulaa yaꞌ neꞌ chaꞌ kuxi nu ndiꞌin tiye neꞌ, \q1 kanꞌ chaꞌ ja nchka kuꞌniǐn chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin neꞌ ꞌin chaꞌ kuxi kanꞌ, chaꞌ chkaa neꞌ bra kanꞌ, ndukwin Ndiose. \m \v 41 Ngwañaꞌan ngwaꞌan ayman Isaías, chaꞌ wa mgii tiꞌ yu ni sa ñaꞌan chaꞌ tnun nu ka ꞌin Jesús; chaꞌ ꞌin Jesús kanꞌ ykwiꞌ ayman Isaías bra kanꞌ. \p \v 42 Loꞌo ngwa kaꞌan neꞌ judío nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ ꞌin Jesús, loꞌo chinꞌ neꞌ nu lka tñan; ntsen neꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ fariseo, kanꞌ chaꞌ ja mslyaa neꞌ chkwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús seꞌen ndiꞌin nten. Ntsen neꞌ si kulo neꞌ fariseo tñan ꞌin neꞌ chaꞌ ja ka ꞌa tsaa neꞌ niꞌ lyaa ꞌin taꞌa neꞌ judío. \v 43 Ndiya la tiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ suꞌwe ti chkwiꞌ nten chalyuu chaꞌ ꞌin neꞌ. Ja nchka tiꞌ neꞌ chaꞌ ka suꞌwe tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin neꞌ. \s1 Ti lka nu xtya kiꞌya ꞌin nten chalyuu \p \v 44 Loꞌo kwen ꞌa ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Bra nu xñi nten chaꞌ ꞌñaǎn ni, siꞌi chaꞌ skaǎn tiǎn ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ kanꞌ ꞌñaǎn; loꞌo xñi neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn mdiyaǎn lo chalyuu bra kanꞌ ―ndukwin yu―. \v 45 Bra nu ñaꞌan nten ꞌñaǎn, bra kanꞌ ñaꞌan neꞌ kanꞌ ꞌin Ndiose nu ndlo tñan ꞌñaǎn. \v 46 Wa ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn ñaꞌan tiꞌ ska xaa nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin nten. Bra nu xñi nten chaꞌ ꞌñaǎn, ja tyiꞌin ꞌa neꞌ kanꞌ lo chalyuu tla, sa ñaꞌan lka si ja nsuꞌwi xaa niꞌ kasiya ꞌin neꞌ siꞌya chaꞌ xaꞌan nu ngiꞌni neꞌ. \v 47 Nduꞌuǔn chaꞌ ꞌin nten; xa nu kunan neꞌ chaꞌ kanꞌ, loꞌo ja tukwa neꞌ chaꞌ kanꞌ, ndiya kiꞌya ꞌin neꞌ, ni siya siꞌi naꞌ nu xtyaǎn kiꞌya ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Ja mdiyaǎn chaꞌ kuꞌniǐn biyaǎnꞌ ꞌin nten chalyuu ni; chaꞌ kulaǎn ꞌin neꞌ ꞌin chaꞌ kuxi, kanꞌ chaꞌ mdiyaǎn. \v 48 Wa ynan nten chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ; kanꞌ lka chaꞌ nu kanun kwenta ꞌin neꞌ, bra nu kuꞌni biyaꞌ Ndiose ꞌin neꞌ xa wa mdyii chalyuu ―ndukwin Jesús―. Bra kanꞌ kuꞌni biyaꞌ Ni ꞌin nchga nten nu ja mdukwa chaꞌ nu ykwiǐnꞌ, nu ja mslyaa xñi chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ ni. \v 49 Siꞌi chabiyaꞌ ꞌñaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn nchkwiǐnꞌ loꞌo nten; Stiǐn Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu, kanꞌ lka nu ngulo tñan ꞌñaǎn sa ñaꞌan ka chaꞌ nu kwaꞌuǔn ꞌin nten, sa ñaꞌan ka chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo nten ―ndukwin yu―. \v 50 Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ talo ꞌa nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ Stiǐn loꞌo wan chaꞌ kuꞌni wan, loꞌo ja tsaa tii ꞌa chalyuu ꞌwan si kunan wan chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Nchga chaꞌ nu wa ykwiꞌ Stiǐn loꞌoǔn, kanꞌ lka chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni. \c 13 \s1 Mjyaꞌan Jesús kiyaꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu \p \v 1 Ti ji tyukwa tsan chaꞌ ka taꞌa pascua kanꞌ; jlyo tiꞌ Jesús chaꞌ wa tiya ti bra ꞌin yu, chaꞌ tyoꞌo yu chalyuu re tyaa yu nde seꞌen ndiꞌin Ndiose Sti yu. Xkwiꞌ nsuꞌwi ꞌa chaꞌ tiye Jesús ñaꞌan yu ꞌin nten chalyuu nu wa yten chaꞌ ꞌin yu; loꞌo ñaꞌan ti nsuꞌwi ꞌa chaꞌ tiye yu ꞌin nten kanꞌ, sa ñaꞌan bra nu tyii chalyuu ꞌin yu. \p \v 2 Ti kwiꞌ bra kanꞌ yꞌni kuneꞌ xaꞌan chaꞌ ngwiꞌya chaꞌ ke Juda sñiꞌ Simón Iscariote chaꞌ kuꞌni yu trisiyun ꞌin Jesús yaꞌ neꞌ xaꞌan. \v 3 Jlyo tiꞌ Jesús chaꞌ nchga chaꞌ nu nsuꞌwi ꞌin Ndiose Sti yu wa nda Ni ꞌin yu. Loꞌo ngwañaꞌan jlyo tiꞌ yu chaꞌ wa mdoꞌo yu nde seꞌen ndiꞌin Ndiose mdiyan yu lo chalyuu re, loꞌo jlyo tiꞌ yu chaꞌ wa tyaa ti yu nde seꞌen ndiꞌin Ndiose xiyaꞌ. Ni siya jlyo tiꞌ Jesús nchga chaꞌ kanꞌ, \v 4 mdyituun Jesús tuꞌwa msaa laja nu nchku siin neꞌ, ngulo yu teꞌ tukwin nu ndukuꞌ yu, msñi yu xka teꞌ chaꞌ skanꞌ yu siꞌ yu. \v 5 Bra kanꞌ msuꞌwa yu tyiꞌa niꞌ siꞌyuu, ndyaa jyaꞌan yu kiyaꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, mxtyi yu kiyaꞌ neꞌ loꞌo teꞌ nu nchkanꞌ siꞌ yu. \p \v 6 Bra nu mdiyan Jesús seꞌen ndukwa Tyu Simón, ykwiꞌ Tyu loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―¿Nuꞌwin a?, yu kula. ¿Ta jyaꞌaan kiyaǎnꞌ a? ―ndukwin Tyu ꞌin yu. \p \v 7 ―Ja nchka biyaꞌ tiiꞌ ni, ni sa ñaꞌan tñan ngiꞌniǐn nde ―ndukwin Jesús ꞌin yu―, chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ ka biyaꞌ tiiꞌ chaꞌ kanꞌ. \p \v 8 ―¡Ja kaja chabiyaꞌ jyaꞌaan kiyaǎnꞌ siyaꞌ ti! ―ndukwin Tyu ꞌin Jesús. \p ―Ja ka xuꞌwi chaꞌ ꞌiin loꞌoǔn si ja jyaꞌaǎn kiyaaꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin Tyu bra kanꞌ. \p \v 9 ―Suꞌwe sikwa, yu kula ―ndukwin Tyu Simón bra kanꞌ―. Ni siꞌi kiyaǎnꞌ tiǎn jyaꞌaan sikwa, loꞌo yaǎnꞌ loꞌo keěn jyaꞌaan. \p \v 10 ―Luwi ꞌa tyukwi ñaꞌaan nan xa wa ytaan chku ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―, ja ndiꞌin chaꞌ kataan chku xiyaꞌ bra kanꞌ. Kiyaanꞌ tian katen bra nu stean niꞌ ñaꞌan. Loꞌo ꞌwan, ni siya luwi ꞌa kasiya ꞌwan, ti ndiꞌin xka yu loꞌo wan nu ja luwi ꞌa kasiya ꞌin yu. \p \v 11 Bra nu ndukwin Jesús: “Ndiꞌin xka yu loꞌo wan nu ja luwi ꞌa kasiya ꞌin yu”, ykwiꞌ yu ngwañaꞌan chaꞌ wa jlyo tiꞌ yu ti ka lka nu kuꞌni trisiyun ꞌin yu yaꞌ neꞌ xaꞌan. \p \v 12 Bra wa mdyii mjyaꞌan Jesús kiyaꞌ neꞌ, xiyaꞌ ykuꞌ yu steꞌ yu, loꞌo ndyaa tukwa yu tuꞌwa msaa. Ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ngwa biyaꞌ tiꞌ wan nan lka nu yꞌniǐn bra nu mjyaꞌaǎn kiyaꞌ wan ngwañaꞌan a? ―ndukwin yu―. \v 13 “Mstru” ndukwin wan ꞌñaǎn; “Xꞌnan ba” ndukwin wan ꞌñaǎn, loꞌo chañi ꞌa chaꞌ kanꞌ. Ti kwiꞌ ngwañaꞌan lkaǎn chaꞌ ꞌwan ―ndukwin yu―. \v 14 Naꞌ nu lkaǎn Xꞌnan wan, naꞌ nu lkaǎn Mstru ꞌwan ni, wa mjyaꞌaǎn kiyaꞌ wan; kanꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ jyaꞌan wan kiyaꞌ taꞌa wan kwiꞌ ngwañaꞌan ―ndukwin yu―. \v 15 Ngwa tiǎnꞌ chaꞌ kuwe tiꞌ wan xa nu ñaꞌan wan mjyaꞌaǎn kiyaꞌ taꞌa wan, chaꞌ sa ñaꞌan nu yꞌniǐn bra kanꞌ, bra nu mdayaǎnꞌ ꞌwan, ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ kuꞌni wan loꞌo taꞌa wan ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu―. \v 16 Chañi chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan, chaꞌ ti kwiꞌ nten nu lka xꞌnan neꞌ, kanꞌ nka ndloo ꞌin neꞌ, siꞌi msu nu nka ndloo; loꞌo nten nu ndlo tñan ꞌin neꞌ chaꞌ tsaa neꞌ lo kichen, kanꞌ nka ndloo la, siꞌi neꞌ nu ndyaꞌan lo kichen ti. \v 17 Wa ngwa biyaꞌ tiꞌ wan nchga chaꞌ nu tka ykwiǐnꞌ tiǎn loꞌo wan ni, kanꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa ka tiye wan xa nu tukwa wan chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \p \v 18 ’Ja nchkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌin nchga wan. Jlyo tiǎnꞌ ti nten ka nu ngulo suwiǐn chaꞌ kuꞌni xaꞌan neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Ti sꞌni ndukwa ska chaꞌ ꞌin Ndiose lo kityi kula nu nchkwiꞌ: “Ti kwiꞌ yu kanꞌ nu suꞌwa nchku tyaja loꞌoǔn, kanꞌ lka nu nxuun loꞌoǔn ni” ngwañaꞌan ndukwin kityi kanꞌ; loꞌo jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ ka chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 19 Wa ykwiǐnꞌ chaꞌ re loꞌo wan ni, xa nu ti ji ka chaꞌ kanꞌ; bra wa ngwa ngwañaꞌan, bra kanꞌ ka tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn, chaꞌ chañi chaꞌ lkaǎn skaǎn tiǎn nu lka Sñiꞌ Ndiose, chañi chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu, sa ñaꞌan nu niǐn ꞌwan. \v 20 Chañi chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin yu―, xa nu kunan wan chaꞌ nu nchkwiꞌ ska nten nu msuꞌwaǎn chaꞌ kan seꞌen ndiꞌin wan, bra kanꞌ suꞌwa ndyoꞌo chaꞌ ñaꞌan tiꞌ si kunan wan chaꞌ ꞌñaǎn; loꞌo xa nu kunan wan chaꞌ ꞌñaǎn, bra kanꞌ suꞌwa ndyoꞌo chaꞌ ñaꞌan tiꞌ si kunan wan chaꞌ nchkwiꞌ Stiǐn Ndiose nu msuꞌwa ꞌñaǎn ndijyaǎn lo chalyuu re. \s1 Ytsaꞌ Jesús ꞌin neꞌ ti ka nu kuꞌni trisiyun ꞌin yu yaꞌ neꞌ xaꞌan \p \v 21 Bra nu wa ykwiꞌ Jesús ngwañaꞌan, tiꞌí niꞌ kasiya ꞌin yu chaꞌ xiꞌin ꞌa tiꞌ yu. Ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ: \p ―Chañi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ ndiya ska yu taꞌa ndaꞌan wan nu kuꞌni trisiyun ꞌñaǎn yaꞌ yu xaꞌan ―ndukwin Jesús bra kanꞌ. \p \v 22 Nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, naꞌan tloo taꞌa ti neꞌ bra kanꞌ; ja ndiꞌya neꞌ kwenta siyaꞌ ti sa ñaꞌan chaꞌ nu ykwiꞌ yu. \v 23 Mskwa ska yu lo kaꞌ kwiꞌ seꞌen ti loꞌo Jesús; suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye Jesús ñaꞌan ꞌin yu kiꞌyu kanꞌ, \v 24 kanꞌ chaꞌ yꞌni chkan ti Tyu Simón ꞌin yu kanꞌ, mnichaꞌ ꞌin yu: \p ―¿Ni sa ñaꞌan nchka tiꞌ yu kula chkwiꞌ yu bra nu ykwiꞌ yu ngwañaꞌan a? \p \v 25 Kanꞌ chaꞌ ndyaa xñi tloo yu kanꞌ kwiꞌ seꞌen la seꞌen ndukwa Jesús bra kanꞌ. Mnichaꞌ yu ꞌin Jesús: \p ―Xꞌnaǎn, ¿ti ka lka nu kanꞌ a? ―ndukwin. \p \v 26 ―Nde ñaꞌan kuꞌniǐn ―ndukwin Jesús ꞌin yu bra kanꞌ―. Taꞌaǎn sa yuꞌwe tyaja ꞌñaǎn niꞌ kaꞌnan skwa re ni. Nten nu taǎn yuꞌwe tyaja kanꞌ ꞌin chaꞌ ku, kanꞌ lka nu niǐn ꞌwan. \p Loꞌo mdaꞌan Jesús sa yuꞌwe tyaja niꞌ kaꞌnan, mda ꞌin ran ꞌin Juda, sñiꞌ Simón Iscariote bra kanꞌ. \v 27 Bra wa msñi Juda tyaja kanꞌ, ti kwiꞌ bra kanꞌ yten kuneꞌ xaꞌan nu naan Satanás, ndyaa niꞌ kasiya ꞌin Juda kanꞌ. Ykwiꞌ Jesús loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Yaa lyaa lo kichen ꞌiin, chaꞌ kuꞌnii tñan nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌnii. \p \v 28 Loꞌo ja ska nu ndukwa tuꞌwa msaa ngwa biyaꞌ tiꞌ ni chaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo Juda ngwañaꞌan. \v 29 Ti kwiꞌ Juda ngwa nu ngwiꞌya kwijin tñi seꞌen nu ska tlyu ti nsuꞌwi tñi ꞌin taꞌa neꞌ; kanꞌ chaꞌ ndiya neꞌ kanꞌ nu mskeꞌ tiꞌ chaꞌ wa ngulo Jesús tñan ꞌin yu, chaꞌ tsaa yu xiꞌi yu ska nan nu kunanjoꞌo ꞌin neꞌ chaꞌ ka taꞌa. Loꞌo xka ta neꞌ mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ ndiya ska tñan ꞌin Juda, chaꞌ tsaa loꞌo yu lomstan chaꞌ ta yu ꞌin neꞌ tiꞌi. \v 30 Kanꞌ chaꞌ xa wa mdyii yku Juda tyaja kanꞌ, bra ti mdoꞌo yu ndyaa yu ni siya tla bra kanꞌ. \s1 Ska tñan kwi nu ndloo la ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian \p \v 31 Xa nu wa mdoꞌo Juda ndyaa yu, bra kanꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo nten nu nganun kanꞌ: \p ―Bra nu ni kuꞌni Ndiose chaꞌ ka tlyu laǎn chaꞌ ꞌñaǎn, naꞌ nu wa ndijyaǎn lo chalyuu chaꞌ kaǎn nten ―ndukwin yu―. Loꞌo kuꞌni tnun nten ꞌin Ndiose chunꞌ chaꞌ tnun nu ka ꞌñaǎn ―ndukwin yu―. \v 32 Loꞌo naꞌ kuꞌniǐn chaꞌ ka tlyu la chaꞌ ꞌin Stiǐn, chaꞌ lkaǎn skaǎn tiǎn nu lka Sñiꞌ Ni, kwiꞌ ngwañaꞌan kuꞌni Ni chaꞌ ka tlyu la chaꞌ ꞌñaǎn; loꞌo bra ti kuꞌni Ni ngwañaꞌan. \v 33 Sñiěnꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ kanꞌ―, ti tyiꞌiǐn loꞌo wan lo chalyuu xa chinꞌ ti tsan. Sa ñaꞌan nu niǐn ꞌin neꞌ judío nu ngwa xkanꞌ, ti kwiꞌ chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni: Tsaa naan wan ꞌñaǎn nde seꞌen mdaꞌaǎn, loꞌo ja ka ꞌa ꞌwan tsaa wan seꞌen tyiꞌiǐn bra kanꞌ ―ndukwin yu―. \v 34 Nde katsaǎnꞌ ꞌwan sa ñaꞌan ka ska tñan kwi nu kuꞌni wan. Ndiꞌin chaꞌ suꞌwe ꞌa xuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌin taꞌa nten wan; sa ñaꞌan nu suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌwan, kwiꞌ ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ suꞌwe xuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌin taꞌa nten wan. \v 35 Bra kanꞌ ka biyaꞌ tiꞌ ya ñaꞌan ti nten chaꞌ lka wan nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌñaǎn, bra nu suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌin taꞌa nten wan ―ndukwin Jesús. \s1 Ndukwin Jesús chaꞌ wa kulaa yaꞌ ti Tyu ꞌin yu \p \v 36 Ykwiꞌ Tyu Simón loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Xꞌnaǎn ―ndukwin―, ¿la nde yaꞌ tsaa ni a? \p ―Ja kaja chabiyaꞌ ꞌiin bra nu ni chaꞌ tsaa loꞌoǔn la seꞌen nu tsaꞌaǎn ―ndukwin Jesús―. Chunꞌ ndiꞌin la tsaa nuꞌwin tuwiin la kanꞌ. \p \v 37 Loꞌo mnichaꞌ Tyu ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ lka ja nchka tiiꞌ chaꞌ tsaꞌaǎn loꞌoo la seꞌen tsaa, ni siya ni ti a? ―ndukwin―. Ja nꞌni chaꞌ ni siya kajaǎn chaꞌ ꞌiin. \p \v 38 ―¿Ta chañi ka ꞌiin chaꞌ xlyaa kajaa chaꞌ ꞌñaǎn? ―ndukwin Jesús ꞌin yu―. Chañi chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌoo ni, chaꞌ bra nu ti ji xiꞌya la kweꞌe nde tlya, snan yaꞌ xkween chaꞌ ꞌin nten chaꞌ ja nsuꞌwi lyoo ꞌñaǎn. \c 14 \s1 Ngwaꞌu Jesús xka tuwiin kwi ꞌñaan \p \v 1 ’Ja tyaꞌan ꞌa kaꞌan chaꞌ tiye wan chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ―. Wa msñi wan chaꞌ ꞌin Ndiose, ngwañaꞌan xñi suꞌwe wan chaꞌ ꞌñaǎn bra kanꞌ. \v 2 Kaꞌan ꞌa seꞌen suꞌwe ndiya seꞌen ndiꞌin Ndiose Stiǐn. Tlyu naꞌan ndiya seꞌen tyiꞌin wan nde kwa. Tsaꞌaǎn la kanꞌ chaꞌ kuꞌniǐn xuꞌweěn seꞌen tyiꞌin wan. Ja chkwiǐnꞌ loꞌo wan ngwañaꞌan, si siꞌi chaꞌ nu ñi nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin Jesús―. \v 3 Tsaꞌaǎn chaꞌ kuꞌniǐn xuꞌweěn seꞌen tyiꞌin wan, kanꞌ kaǎn lo chalyuu xiyaꞌ, tyaǎn tiꞌiǐn ꞌwan chaꞌ tyiꞌin wan loꞌoǔn. \v 4 Jlyo tiꞌ wan la seꞌen tsaꞌaǎn, jlyo tiꞌ wan sa ñaꞌan kuꞌniǐn chaꞌ tsaꞌaǎn la kanꞌ. \p \v 5 ―Yu kula ―ndukwin Toma―, ja jlyo ꞌa tiꞌ ba la nde yaꞌ tsaa. ¿Ni sa ñaꞌan kuꞌni ba chaꞌ tyija lyo tuwiin kanꞌ ꞌwa a? ―ndukwin yu ꞌin Jesús. \p \v 6 ―Naꞌ lkaǎn nu nduꞌuǔn tuwiin kanꞌ ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―, naꞌ nduꞌuǔn nchga chaꞌ nu ñi lka; naꞌ ndaǎn chalyuu suꞌwe ꞌin nten, chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ. Ja ka ꞌin nten chalyuu kala neꞌ nde seꞌen ndiꞌin Ndiose si ja loꞌoǔn ―ndukwin Jesús―. \v 7 Nsuꞌwi lyo wan ꞌñaǎn, kanꞌ chaꞌ loꞌo Stiǐn nsuꞌwi lyo wan ꞌin Ni; ni siya ni, nsuꞌwi lyo wan ꞌin Ni, chaꞌ wa naꞌan wan ꞌin Ndiose xa nu naꞌan wan ꞌñaǎn. \p \v 8 Mnichaꞌ Lpe ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Yu kula ―ndukwin―, kwaꞌuu ꞌwa ti ka nu lka Stii, sa kanꞌ ti chaꞌ nchka tiꞌ ba. \p \v 9 ―Lpe ―ndukwin Jesús ꞌin yu―, wa tyun ꞌa tsan ndiꞌiǐn loꞌo wan, ¿ta ti ji xuꞌwi lyo wan ꞌñaǎn a? ―ndukwin―. Wa naꞌan wan ꞌñaǎn, kanꞌ chaꞌ loꞌo Stiǐn wa naꞌan wan ꞌin Ni bra kanꞌ. ¿Ni chaꞌ nchka tiiꞌ chaꞌ nu ykwiiꞌ loꞌoǔn: “Kwaꞌuu ꞌwa ti ka nu lka Stii?” ―ndukwin Jesús ꞌin Lpe―. \v 10 ¿Ja ya tsaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo Stiǐn Ndiose a? Loꞌo nchga bra ndiꞌin Stiǐn Ndiose loꞌoǔn ―ndukwin―. Siꞌi chaꞌ nu ndloǔn keěn tiǎn lka chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan; suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌin Stiǐn loꞌoǔn, loꞌo Ndiose lka nu ndlo tñan ꞌñaǎn, sa ñaꞌan nu kuꞌniǐn. \v 11 Xñi wan chaꞌ ꞌñaǎn sikwa, chaꞌ nu niǐn ꞌwan chaꞌ suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo Stiǐn Ndiose. Ni siya ja tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn ngwañaꞌan ti, suꞌwe si tsaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn xa nu ñaꞌan wan chaꞌ tnun nu ngiꞌniǐn ―ndukwin Jesús―. \v 12 Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ ya ñaꞌan ti nten nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn, ka kuꞌni neꞌ ti kwiꞌ chaꞌ tnun nu ngiꞌniǐn ykwiǐnꞌ; loꞌo ti tnun la tñan ka kuꞌni neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ wa tyaꞌaǎn tiǎn nde seꞌen ndiꞌin Stiǐn Ndiose ―ndukwin Jesús―. \v 13 Kanꞌ chaꞌ ni, nchga chaꞌ nu jñan wan ꞌin Ndiose chabiyaꞌ ꞌñaǎn, kuꞌniǐn chaꞌ kanꞌ ―ndukwin―. Loꞌo kuꞌni nten chalyuu chaꞌ tlyu la ka chaꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose xa nu kuꞌni tnun neꞌ ꞌñaǎn, skaǎn tiǎn nu lkaǎn Sñiꞌ Ni. \v 14 Nchga chaꞌ nu jñan wan ꞌin Stiǐn chabiyaꞌ ꞌñaǎn, kuꞌniǐn chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \s1 Kan Tyiꞌi Ndiose chaꞌ tayaꞌ Ni ꞌñaan \p \v 15 ’Tukwa wan nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan, si chañi chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 16 Bra nu tyaꞌaǎn nde kwa, bra kanꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo Stiǐn Ndiose chaꞌ ta Ni xka nu tayaꞌ ꞌwan; kanꞌ lka Tyiꞌi Ndiose nu lka suun nchga chaꞌ nu ñi. Kanun nu kanꞌ loꞌo wan sa ñaꞌan bra nu tyii chalyuu ―ndukwin―. \v 17 Ja ka kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin nten xaꞌan, chaꞌ ja nchka ñaꞌan neꞌ kanꞌ ꞌin Ni, ja nsuꞌwi lyo neꞌ ti ka nu lka Ndiose. Loꞌo ꞌwan, nsuꞌwi lyo wan ꞌin Ni chunꞌ chaꞌ ndiꞌin Tyiꞌi Ni loꞌo wan, loꞌo ngwañaꞌan wa kanun ti Ni niꞌ kasiya ꞌwan ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. \v 18 Ja kulaa yaǎnꞌ ꞌwan, ja kanun wan ykwiꞌ ti wan, sa ñaꞌan si lka wan nten nu ja tukwin ndiya ꞌin ―ndukwin―, ti kaǎn seꞌen ndiꞌin wan xiyaꞌ. \v 19 Wa ndla ti ja ñaꞌan ꞌa nten chalyuu ꞌñaǎn bra kanꞌ; loꞌo ꞌwan ni, ti ñaꞌan wan ꞌñaǎn. Bra kanꞌ ka suꞌwe tiye wan, chaꞌ nu wa tyuꞌuǔn xiyaꞌ. \v 20 Ngwañaꞌan ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ suꞌwa chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo Stiǐn, loꞌo ti kwiꞌ suꞌwa chaꞌ ꞌwan loꞌoǔn ―ndukwin Jesús―, kwiꞌ ngwañaꞌan, suꞌwa chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo wan. \v 21 Nchga nten nu chañi chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiye neꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌñaǎn, ti kwiꞌ neꞌ kanꞌ lka nu kunan suꞌwe nchga chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ; tukwa suꞌwe neꞌ chaꞌ kanꞌ ―ndukwin―. Xa nu suꞌwe nsuꞌwi tiye neꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌñaǎn, loꞌo Stiǐn, suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye Ni ñaꞌan Ni ꞌin neꞌ kanꞌ. Loꞌoǔn, suꞌwe ꞌa ka tiyeěn ñaꞌaǎn ꞌin neꞌ kanꞌ, kwaꞌuǔn ꞌin neꞌ kanꞌ nchga chaꞌ sa ñaꞌan nu lkaǎn, ti ykwiǐnꞌ tiǎn bra kanꞌ. \p \v 22 Loꞌo ykwiꞌ xka Juda kanꞌ bra kanꞌ (siꞌi yu nu naan Juda Iscariote): \p ―Bra nu ndukwiin chaꞌ bare ti ñaꞌan ba ꞌiin, ja loꞌo xka ta nten, ¿ni sa ñaꞌan ndaꞌan chaꞌ tiyee, Xꞌnaǎn, chaꞌ nu ykwiiꞌ ngwañaꞌan, a? ―ndukwin Juda kanꞌ ꞌin Jesús. \p \v 23 ―Nten nu chañi chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiye neꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌñaǎn, kunan neꞌ nchga chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ ―ndukwin Jesús―. Bra kanꞌ ka suꞌwe ꞌa ka tiye Stiǐn Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin neꞌ kanꞌ. Ti kwiꞌ naꞌ loꞌo Stiǐn kan ba chaꞌ kanun ba loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 24 Nten nu ja suꞌwe nsuꞌwi tiye ñaꞌan ꞌñaǎn, ja kunan neꞌ kanꞌ siyaꞌ ti ska chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. Wa ynan wan chaꞌ nu ytsaꞌ Stiǐn ꞌñaǎn chaꞌ kwaꞌuǔn ꞌwan, loꞌo siꞌi chaꞌ nu nguloǔn keěn ti ykwiǐnꞌ tiǎn lka chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. \p \v 25 ’Wa ytsaǎnꞌ nchga chaꞌ kanꞌ laja nu ti ndiꞌiǐn loꞌo wan. \v 26 Chunꞌ ndiꞌin la ka biyaꞌ la tiꞌ wan nchga chaꞌ kanꞌ; kwaꞌu Tyiꞌi Ndiose chaꞌ kanꞌ ꞌwan ―ndukwin Jesús―. Wa suꞌwa ti Stiǐn Ndiose Tyiꞌi Ni chaꞌ kan lo chalyuu chaꞌ tayaꞌ Ni ꞌwan nchga bra chabiyaꞌ ꞌñaǎn. Kuꞌni Ni chaꞌ tyuꞌwi tiꞌ wan nchga chaꞌ nu wa ykwiǐnꞌ loꞌo wan. \p \v 27 ’Nde lka tñan nu kuꞌniǐn loꞌo wan chaꞌ nu wa tyaꞌaǎn tiǎn. Kuꞌniǐn chaꞌ tiin ti tyiꞌin wan. Ja nchka ꞌin nten chalyuu tyiꞌin tiin ti; ykwiǐnꞌ kuꞌniǐn chaꞌ tiin ti tyiꞌin wan ―ndukwin Jesús―. Ja tyaꞌan ꞌa chaꞌ tiye wan, ja ka kutsen wan bra kanꞌ ―ndukwin―. \v 28 Wa ynan wan bra nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan: Tyaꞌaǎn, loꞌo chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ kaǎn seꞌen ndiꞌin wan xiyaꞌ. Kanꞌ chaꞌ ka suꞌwe ꞌa ka tiye wan bra nu kunan wan chaꞌ wa tyaꞌaǎn tiǎn seꞌen ndiꞌin Ndiose Stiǐn, si chañi chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌñaǎn. Wa tnun la chaꞌ nu ndiya ꞌin Stiǐn Ndiose, chinꞌ la chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 29 Ngwañaꞌan niǐn ꞌwan xa nu ti ji ka chaꞌ kanꞌ; bra nu wa ndyaꞌaǎn, bra kanꞌ ka tsaa ñaꞌan la tiꞌ wan chaꞌ kanꞌ. \p \v 30 ’Ja ndiya kaꞌan la chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Wa kan ti kuneꞌ xaꞌan nu lka ndloo lo chalyuu seꞌen ndiꞌian re, ni siya ja nsuꞌwi chabiyaꞌ ꞌin nu kanꞌ chaꞌ ka ndloo ꞌñaǎn. \v 31 Ndiꞌin chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ nten chalyuu chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌin Stiǐn Ndiose, kanꞌ chaꞌ ngiꞌniǐn nchga tñan nu ndlo Ni ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Tyituun lya wan ni. Tsaa lyaa wan loꞌoǔn. \c 15 \s1 Chaꞌ ꞌin yka kwiñii loꞌo stanꞌ yka kanꞌ \p \v 1 ’Naꞌ lkaǎn ñaꞌan tiꞌ ska suun yka kwiñii, kwiꞌ nu ndyoꞌo siꞌyu chi kutun lo ran ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Loꞌo yka ꞌin Stiǐn Ndiose lka yka kanꞌ. \v 2 Suꞌwe ꞌa ñaꞌansiin Stiǐn ꞌin nchga stanꞌ yka kanꞌ, loꞌo naꞌ lkaǎn yka kanꞌ. Bra nu ja ska nan ndyoꞌo lo stanꞌ yka kanꞌ, nsiꞌyu Ni ꞌin ran. Nsuwii Ni chinꞌ loo yka nu nda suꞌwe nan, chaꞌ ti kaꞌan la nan tyoꞌo lo ran. \v 3 Loꞌo ꞌwan ni ―ndukwin Jesús―, wa lka msuwiǐn ꞌwan bra nu msñi wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. \v 4 Kuꞌni suꞌwa tiye wan loꞌoǔn, chaꞌ suꞌwa ti nchka tiyeěn loꞌo wan. Lka chaꞌ ñaꞌan tiꞌ si naꞌ lkaǎn ska suun yka, loꞌo ꞌwan lka wan ñaꞌan tiꞌ stanꞌ yka kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Ska stanꞌ yka kwiñii ni, ja tyoꞌo nan lo ran bra wa msiꞌyu neꞌ kiyaꞌ ran; ska ti si ti ngaluu ran, si ti nxñi kaꞌan ran ꞌin suun, tyoꞌo nan lo ran bra kanꞌ ―ndukwin―. Loꞌo ꞌwan, ja ka xuꞌwi chaꞌ suꞌwe niꞌ kasiya ꞌwan chaꞌ tayaꞌ wan ꞌin xka la nten bra nu ja suꞌwa nchka tiye wan loꞌoǔn. \p \v 5 ’Sa ñaꞌan lka suun yka kwiñii, ngwañaꞌan lkaǎn chaꞌ ꞌwan, chaꞌ naꞌ lkaǎn suun chaꞌ suꞌwe nu ndiya ꞌwan ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―. Sa ñaꞌan lka stanꞌ yka kanꞌ, ngwañaꞌan lka wan xa nu msñi wan chaꞌ ꞌñaǎn, suꞌwa ti ka tiye wan loꞌoǔn bra kanꞌ. Kanꞌ kaja kaꞌan la chaꞌ suꞌwe nu xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌwan seꞌen ndiꞌin wan lo chalyuu, bra nu naꞌ lkaǎn suun chaꞌ suꞌwe ꞌwan. Ja ska chaꞌ suꞌwe ka kuꞌni wan xa nu ja suꞌwa nka tiye wan loꞌoǔn ―ndukwin Jesús―. \v 6 Kulaa yaꞌ Stiǐn ꞌin nten nu ja suꞌwa nka tiye loꞌoǔn, sa ñaꞌan nu nxkwan nten stanꞌ yka nu wa wtyi; nxoꞌ tiꞌin neꞌ stanꞌ yka wtyi kanꞌ, nxtya neꞌ ꞌin ran lo kiiꞌ chaꞌ tyii ran skin ran bra kanꞌ. \p \v 7 ’Xa nu suꞌwa ti nka tiye wan loꞌoǔn ―ndukwin Jesús―, xa nu kanun chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ niꞌ kasiya ꞌwan, bra kanꞌ ka jñan wan ska chaꞌ ꞌin Stiǐn, loꞌo ta Ni chaꞌ kanꞌ ꞌwan. \v 8 Kuꞌni tnun nten ꞌin Stiǐn Ndiose, bra nu ñaꞌan neꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa ngiꞌni wan loꞌo xka ta nten. Ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌñaǎn lka wan bra kanꞌ―ndukwin―. \v 9 Sa ñaꞌan nu suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye Stiǐn ñaꞌan Ni ꞌñaǎn, ngwañaꞌan suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌwan. \v 10 Nchga tsan tyuꞌwi tiꞌ wan seꞌen ndiꞌin wan chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌwan. Loꞌo ka suꞌwe ꞌa ka tiyeěn ñaꞌaǎn ꞌwan si kunan wan nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin Jesús―. Loꞌo naꞌ, wa yꞌniǐn ngwañaꞌan, nchga tñan nu ngulo Stiǐn ꞌñaǎn wa ndukwaǎn ꞌin ran. Kanꞌ chaꞌ jlyo tiǎnꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye Ni ñaꞌan Ni ꞌñaǎn nchga seꞌen ndiꞌiǐn. \p \v 11 ’Ykwiǐnꞌ loꞌo wan ngwañaꞌan, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ suꞌwe nka tiyeěn ngiꞌniǐn tñan ꞌin Stiǐn Ndiose; ti kwiꞌ ngwañaꞌan loꞌo wan, ja ndiꞌin chaꞌ tyii chaꞌ suꞌwe nka tiye wan. \v 12 Nde lka tñan nu taǎn ꞌwan ―ndukwin Jesús―, chaꞌ suꞌwe ti xuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌin taꞌa nten wan, sa ñaꞌan nu suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌwan. \v 13 Si ngwañaꞌan suꞌwe nsuꞌwi tiyean ꞌin taꞌa suꞌwe nsuꞌwian, bra kanꞌ tyoꞌo laa neꞌ kanꞌ ꞌin seꞌen kuxi, ni siya kajaan, ti ykwiinꞌ tian; ja ndiya xka tñan tlyu la nu ka kuꞌnian chaꞌ tayaanꞌ ꞌin taꞌa suꞌwe nsuꞌwian. \v 14 Ti kwiꞌ taꞌa suꞌwe nsuꞌwiǐn lka wan si tukwa wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin Jesús―, \v 15 ja chkwiǐnꞌ chaꞌ msu ꞌñaǎn lka wan. Ska msu ti, ja jlyo tiꞌ yu nchga tñan nu nsuꞌwi ꞌin xꞌnan yu. Wa niǐn chaꞌ taꞌa suꞌwe nsuꞌwiǐn lka wan, chaꞌ wa ngwaꞌuǔn nchga chaꞌ nu wa ynaǎn seꞌen ndiꞌin Stiǐn ꞌwan. \v 16 Siꞌi chaꞌ ngulo suwi wan ꞌñaǎn chaꞌ tyaꞌan wan loꞌoǔn ―ndukwin Jesús―, naꞌ lkaǎn nu wa ykwiǐnꞌ loꞌo wan kulo ndukwa la. Ti bra kanꞌ nguloǔn tñan ꞌwan chaꞌ xkwiꞌ chaꞌ suꞌwe xuꞌwi niꞌ kasiya ꞌwan, chaꞌ ja tsaa tii ꞌa tñan suꞌwe nu ngiꞌni wan ngwañaꞌan; kuꞌni Stiǐn nchga chaꞌ nu jñan wan ꞌin Ni chabiyaꞌ ꞌñaǎn bra kanꞌ. \v 17 Kanꞌ chaꞌ ska ti tñan re ndloo ꞌa ꞌwan chaꞌ kuꞌni wan chaꞌ suꞌwe ꞌa xuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌin taꞌa nten wan. \s1 Ka tiꞌí tiꞌ nten chalyuu ꞌin Jesús loꞌo ꞌin nten nu xñi chaꞌ ꞌin yu. \p \v 18 Ti ngwaꞌu la Jesús ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Chañi chaꞌ tiya bra nu ka tiꞌí tiꞌ taꞌa nten wan ꞌwan. Ja kuwe ꞌa tiꞌ wan bra kanꞌ, wa jlyo tiꞌ wan chaꞌ ti kulo kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 19 Si kuꞌni wan ti kwiꞌ sa ñaꞌan nu ngiꞌni nten kuxi lo chalyuu nde, chkwiꞌ suꞌwe neꞌ loꞌo wan bra kanꞌ, ñaꞌan tiꞌ si lka wan taꞌa neꞌ. Loꞌo ni, ja ndiꞌin ꞌa chaꞌ ꞌwan loꞌo chaꞌ kuxi nu ndiꞌin lo chalyuu, chaꞌ wa ngulo suwiǐn ꞌwan chaꞌ ka wan nten ꞌñaǎn; kanꞌ chaꞌ ka tiꞌí tiꞌ nten ꞌwan ―ndukwin Jesús―. \v 20 Tyuꞌwi tiꞌ wan chaꞌ nu ngwaꞌuǔn ꞌwan nu ngwa xkanꞌ: Nten nu nka ndloo, kanꞌ nu ndlo tñan, siꞌi msu ti. Sa ñaꞌan ngwa tiꞌí tiꞌ nten chalyuu ꞌñaǎn, kwiꞌ ngwañaꞌan kuꞌni tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌwan. Ja nnan neꞌ chaꞌ nu nduꞌuǔn ꞌin neꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ja kunan neꞌ chaꞌ nu chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ kanꞌ. \v 21 Kuꞌni neꞌ ngwañaꞌan loꞌo wan chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―, chaꞌ ja nsuꞌwi lyo neꞌ ti ka nu msuꞌwa ꞌñaǎn chaꞌ ndijyaǎn lo chalyuu. \p \v 22 ’Ja tyukwi neꞌ kanꞌ kiꞌya si ja ya kaǎn lo chalyuu, si ja ya chkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ; loꞌo ni, ja kuꞌni Ndiose chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ ꞌin chaꞌ xaꞌan nu ngiꞌni neꞌ. \v 23 Xa nu tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn, kwiꞌ ngwañaꞌan tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌin Stiǐn ―ndukwin Jesús―. \v 24 Ja ndukwi neꞌ kanꞌ kiꞌya ti kulo, loꞌo ni, wa mdiꞌiǐn seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ, wa yꞌniǐn tñan nu ja ka ꞌin xka la nten kuꞌni; wa naꞌan neꞌ nchga chaꞌ tnun nu ngiꞌniǐn, kanꞌ chaꞌ tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn. Kwiꞌ ngwañaꞌan tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌin Stiǐn, kanꞌ chaꞌ wa nganun yuweꞌ chunꞌ neꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 25 Ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ ka chaꞌ nu ndukwa lo kityi kula ꞌin neꞌ kanꞌ: “Liyeꞌ tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn, ni siya ja ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ ngwañaꞌan.” Ngwañaꞌan nchkwiꞌ lo kityi ꞌin Ndiose. \p \v 26 ’Chunꞌ ndiꞌin la suꞌwaǎn nu lka Tyiꞌi Ndiose chaꞌ kan Ni lo chalyuu, Tyiꞌi Ni ykwiꞌ, nu mdoꞌo seꞌen ndiꞌin Ndiose nde niꞌ kwan ―ndukwin Jesús―. Kanꞌ lka nu kwaꞌu ꞌwan nchga chaꞌ nu ñi, kanꞌ lka nu tayaꞌ ꞌwan nchga bra chabiyaꞌ ꞌñaǎn. Bra nu kan Ni kanꞌ lo chalyuu, bra kanꞌ kwaꞌu Ni nchga chaꞌ nu ñi ꞌwan, nchga chaꞌ nu nsuꞌwi ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 27 Loꞌo ꞌwan, wa mdiꞌin wan loꞌoǔn ti kulo, kanꞌ chaꞌ ka ꞌwan chkwiꞌ ñi wan chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo ya ñaꞌan ti nten. \c 16 \p \v 1 ’Nde loo la nchkwiǐnꞌ nchga chaꞌ re loꞌo wan, chaꞌ ja kulaa yaꞌ ꞌa wan chaꞌ ꞌñaǎn bra nu ka tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌwan, \v 2 ni siya ja ta ꞌa neꞌ chabiyaꞌ ꞌwan chaꞌ tsaa la wan niꞌ lyaa ꞌin neꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Tiya bra nu xkeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ tñan ꞌin Ndiose kuꞌni neꞌ bra nu kujwi neꞌ ꞌin neꞌ taꞌa wan. \v 3 Kuꞌni neꞌ kanꞌ ngwañaꞌan, chaꞌ ja nsuꞌwi lyo neꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose; kwiꞌ ngwañaꞌan, ja nsuꞌwi lyo neꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 4 Nchkwiǐnꞌ nchga chaꞌ re loꞌo wan ni, chaꞌ xa nu tiya tyempu kuxi kanꞌ, bra kanꞌ ka tyuꞌwi tiꞌ wan nchga chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan ni. \s1 Tñan nu ngiꞌni Tyiꞌi Ndiose \p ’Nu ngwa ti kulo ja ykwiǐnꞌ chaꞌ re loꞌo wan, chaꞌ ti tyiꞌiǐn laǎn loꞌo wan ―ndukwin Jesús―. \v 5 Loꞌo ni, wa tyaꞌaǎn tiǎn nde seꞌen ndiꞌin Stiǐn Ndiose, ti kwiꞌ nu msuꞌwa ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu, ni siya ja ya kunichaꞌ wan ꞌñaǎn la nde yaꞌ tsaꞌaǎn. \v 6 Xiꞌin ꞌa tiꞌ wan chunꞌ chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan tsan. \v 7 Ja kuwe ꞌa tiꞌ wan. Chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús―, chaꞌ suꞌwe la tyiꞌin wan lo chalyuu bra nu wa ndyaꞌaǎn. Ja ka kan Tyiꞌi Ndiose chaꞌ tayaꞌ Ni ꞌwan nchga tsan si ja tyaꞌaǎn, chaꞌ sa bra nu tyaꞌaǎn ni, bra kanꞌ suꞌwaǎn ꞌin Tyiꞌi Ni kanꞌ chaꞌ kan Ni seꞌen ndiꞌin wan. \v 8 Loꞌo bra nu kan Tyiꞌi Ndiose lo chalyuu ―ndukwin Jesús―, kuꞌni Ni chaꞌ kuwe tiꞌ nchga nten ñaꞌaan chalyuu chaꞌ nsuꞌwi kiꞌya nu mstya Ndiose ꞌin neꞌ; kwiꞌ ngwañaꞌan, kuꞌni Ni chaꞌ tyaa yuꞌwi tiꞌ neꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ nu ñi ꞌa lka chaꞌ nu ykwiǐnꞌ. Kuꞌni Ni chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kuꞌni biyaꞌ Ndiose ꞌin nchga nten chalyuu ―ndukwin―. \v 9 Kuꞌni Tyiꞌi Ndiose chaꞌ kuwe tiꞌ nten chaꞌ ndukwi neꞌ kiꞌya tloo Ni, siꞌya chaꞌ jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ ja ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiǐnꞌ ―ndukwin Jesús―. \v 10 Loꞌo kuꞌni Ni chaꞌ tyaa yuꞌwi tiꞌ nten ꞌñaǎn chaꞌ ñi ꞌa ngiꞌniǐn, chaꞌ ñi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ, chaꞌ wa tyaꞌaǎn seꞌen ndiꞌin Stiǐn Ndiose, loꞌo ja ñaꞌan ꞌa wan ꞌñaǎn bra kanꞌ ―ndukwin―. \v 11 Loꞌo kuꞌni Ni chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ nten chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kuꞌni biyaꞌ Ndiose ꞌin nchga nten chalyuu, siꞌya chaꞌ wa lka mstya Ni yuweꞌ ꞌin kuneꞌ xaꞌan nu lka ndloo ꞌin nten chalyuu. \p \v 12 ’Ti ndiya kaꞌan la chaꞌ nu nchka tiǎnꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin Jesús ꞌin nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu―, loꞌo ja talo wan kunan suꞌwe wan chaꞌ kanꞌ ni, chaꞌ tukwi ꞌa ndiya chaꞌ kanꞌ. \v 13 Bra nu kan Tyiꞌi Ndiose, ti kwiꞌ nu tyoꞌo nde seꞌen ndiꞌin Ndiose, bra kanꞌ kwaꞌu Ni kanꞌ nchga chaꞌ nu ñi ꞌwan; chkwiꞌ ñi Ni nchga chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo wan bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Ja chkwiꞌ Ni kanꞌ chabiyaꞌ ꞌin Ni, ti ykwiꞌ ti Ni; sa ñaꞌan chaꞌ nu wa ynan Ni nde seꞌen ndiꞌin Ndiose, kanꞌ lka chaꞌ nu chkwiꞌ Ni loꞌo wan ―ndukwin Jesús―. Loꞌo katsaꞌ Ni ꞌwan nchga chaꞌ nu ka ꞌñaǎn nde loo la bra kanꞌ. \v 14 Kuꞌni tnun Tyiꞌi Ndiose ꞌñaǎn. Nchga chaꞌ nu kwaꞌu Ni ꞌwan, chaꞌ ꞌñaǎn lka chaꞌ kanꞌ; naꞌ lkaǎn suun chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu―. \v 15 Nchga chaꞌ nu nsuꞌwi ꞌin Stiǐn Ndiose, wa nda Ni chaꞌ kanꞌ ꞌñaǎn; kanꞌ chaꞌ niǐn ꞌwan ni, chaꞌ nchga chaꞌ nu kwaꞌu Tyiꞌi Ndiose ꞌwan, chaꞌ ꞌñaǎn lka chaꞌ kanꞌ. \s1 Suꞌwe ꞌa ka tiyean, ni siya xiꞌin ꞌa tianꞌ ndiꞌian \p \v 16 ’Chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ, ja ñaꞌan ꞌa wan ꞌñaǎn, chaꞌ tyaꞌaǎn seꞌen ndiꞌin Stiǐn Ndiose; nde loo la, kanꞌ ñaꞌan wan ꞌñaǎn xiyaꞌ ―ndukwin Jesús. \p \v 17 Loꞌo ndiꞌin chinꞌ nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu nu ykwiꞌ loꞌo taꞌa bra kanꞌ: \p ―Ndukwin yu kula kwa chaꞌ ndse ti ja ñaꞌan ꞌaan ꞌin yu ―ndukwin neꞌ kanꞌ―. Bra kanꞌ ndukwin yu chaꞌ chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ ñaꞌaan ꞌin yu xiyaꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan, xka chaꞌ ndukwin yu kula kwa, chaꞌ tsaa yu nde seꞌen ndiꞌin Ndiose Sti yu. \v 18 ¿Ni sa ñaꞌan ka chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kula kwa: “Chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ” a? ―mnichaꞌ neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ―. Ja jlyo tianꞌ ni chaꞌ nchkwiꞌ yu kula kwa ngwañaꞌan. \p \v 19 Wa jlyo tiꞌ Jesús nchga chaꞌ nu nchka tiꞌ neꞌ kunichaꞌ neꞌ ꞌin yu, kanꞌ chaꞌ mxkwen yu ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Wa niǐn ꞌwan chaꞌ chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ ja ñaꞌan ꞌa wan ꞌñaǎn, loꞌo nde loo la, bra kanꞌ ñaꞌan wan ꞌñaǎn xiyaꞌ. ¿Ta chunꞌ nu ykwiǐnꞌ chaꞌ kanꞌ loꞌo wan, kanꞌ chaꞌ lye ꞌa nchkwiꞌ wan loꞌo taꞌa wan ni a? \v 20 Chañi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ―. Chañi xiꞌya wan, chañi kunan wan xa nu wa ndyaꞌaǎn, ni siya ka suꞌwe ka tiye xka la nten chalyuu. Ja kuwe ꞌa tiꞌ wan, ni siya xiꞌin tiꞌ wan ni; ka suꞌwe ꞌa ka tiye wan bra nu tyuꞌuǔn xiyaꞌ bra kanꞌ. \v 21 Xa wa ndiya bra nu kala sñiꞌ ska nu kunaꞌan ni ―ndukwin Jesús―, tiꞌí ꞌa tñan ka ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ; bra nu wa ngula kuwiꞌ kanꞌ, bra ti mjlyaa tiꞌ nu kunaꞌan kanꞌ chaꞌ tiꞌí ꞌa tñan ngwa ꞌin. Suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye ni, chaꞌ ngula ska nten. \v 22 Loꞌo ꞌwan ni ―ndukwin―, chinꞌ ti bra ka xiꞌin tiꞌ wan; kanꞌ naꞌaǎn ꞌwan xiyaꞌ, loꞌo ka suꞌwe ꞌa ka tiye wan xiyaꞌ bra kanꞌ. Ja tukwin ka tukunꞌ chaꞌ ꞌwan chaꞌ ja ka suꞌwe ka tiye wan bra kanꞌ. \p \v 23 ’Xa nu wa ndiya tsan kanꞌ chaꞌ nu kaǎn xiyaꞌ, ja nꞌni ꞌa chaꞌ jñan wan ska chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―. Ñi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ nchga chaꞌ nu jñan wan ꞌin Stiǐn Ndiose chabiyaꞌ ꞌñaǎn, kuꞌni Ni chaꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌwan ―ndukwin―. \v 24 Siꞌi chabiyaꞌ ꞌñaǎn mjñan wan chaꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose ti kulo; loꞌo ni, chabiyaꞌ ꞌñaǎn jñan wan ska chaꞌ ꞌin Ni, chaꞌ kaja chaꞌ kanꞌ ꞌwan, chaꞌ xkwiꞌ ka suꞌwe ka tiye wan seꞌen ndiꞌin wan bra kanꞌ. \s1 Ska yaꞌ ti mdijin lyo Jesús ꞌin kuneꞌ xaꞌan \p \v 25 ’Xkwiꞌ chaꞌ tiya loꞌo nkwin ykwiǐnꞌ loꞌo wan nu ngwa bra kanꞌ ―ndukwin Jesús―, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan ska chaꞌ; chunꞌ ndiꞌin la tiya ska tsan nu ja chkwiǐnꞌ ꞌaǎn chaꞌ tukwi loꞌo wan bra kanꞌ, chkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose loꞌo wan nu bra ti kiꞌya wan kwenta. \v 26 Xa nu tiya tsan kanꞌ ―ndukwin―, bra kanꞌ ka jñan wan ska chaꞌ ꞌin Stiǐn Ndiose chabiyaꞌ ꞌñaǎn. Loꞌo ja niǐn ꞌwan chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo Stiǐn chaꞌ ꞌwan, chaꞌ chañi kuꞌni Ni nchga chaꞌ nu jñan wan ꞌin Ni. \v 27 Ti kwiꞌ Stiǐn Ndiose suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye Ni ñaꞌan Ni ꞌwan chunꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye wan ñaꞌan wan ꞌñaǎn; jlyo tiꞌ Ni chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ nde seꞌen ndiꞌin Ndiose mdoꞌoǔn, kanꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye Ni ñaꞌan Ni ꞌwan ―ndukwin―. \v 28 Nde seꞌen ndiꞌin Stiǐn mdoꞌoǔn bra nu mdiyaǎn lo chalyuu; loꞌo ni, wa tyoꞌoǔn tiǎn lo chalyuu re, chaꞌ tyaꞌaǎn nde seꞌen ndiꞌin Stiǐn xiyaꞌ. \p \v 29 Ykwiꞌ neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan kanꞌ loꞌo Jesús bra kanꞌ: \p ―Suꞌwe ꞌa ngwa biyaꞌ tiꞌ ba chaꞌ nu ykwiiꞌ loꞌo ba ni ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―, siꞌi ska chaꞌ tukwi nu nchkwiiꞌ loꞌo ba ni, \v 30 kanꞌ chaꞌ ja ska la chaꞌ ndiya chaꞌ kunichaꞌ nten ꞌiin. Suꞌwe ꞌa nchka biyaꞌ tiꞌ ba chaꞌ jlyo tiꞌ nuꞌwin nchga chaꞌ, kanꞌ chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ ba chaꞌ nu mdoꞌoo nde seꞌen ndiꞌin Ndiose bra nu mdiyaan lo chalyuu re. \p \v 31 Ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ta wa ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan ꞌñaǎn ni a? ―ndukwin Jesús―. \v 32 Kunan suꞌwe wan xka chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan sikwa. Wa tiya bra, ti kwiꞌ bra nu ni, xnan nchga wan tuꞌ naꞌan tyi wan, kulaa yaꞌ wan ꞌñaǎn. Kulaa tiꞌin wan ꞌñaǎn xkaǎn tiǎn bra kanꞌ ―ndukwin―, loꞌo siꞌi skaǎn tiǎn kanuǔn, chaꞌ suꞌwa ndiꞌin Stiǐn loꞌoǔn. \v 33 Nchkwiǐnꞌ nchga chaꞌ re loꞌo wan chaꞌ tiin ti tyiꞌin wan xa wa yten wan chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin―. Lo chalyuu re ka tiꞌí tiꞌ nten ꞌwan. Loꞌo ja kuwe tiꞌ wan, kuꞌni tnun tiye wan; naꞌ lkaǎn ndloo la lo chalyuu, chaꞌ ska yaꞌ ti mdijiǐn lyoǔn ꞌin kuneꞌ xaꞌan. \c 17 \s1 Ykwiꞌ Jesús loꞌo Ndiose Sti yu chaꞌ ꞌin nten ꞌin yu \p \v 1 Xa wa mdyii ykwiꞌ Jesús chaꞌ kanꞌ, naꞌan yu nde niꞌ kwan, loꞌo kwen ꞌa ykwiꞌ yu loꞌo Ndiose Sti yu: \p ―Chkwiǐnꞌ loꞌoo ni, chaꞌ nuꞌwin lkaa Stiǐn ―ndukwin Jesús―. Wa ndiya bra ꞌñaǎn chaꞌ kajaǎn. Loꞌo ni, kuꞌnii chaꞌ ka tlyuǔn, chaꞌ bra kanꞌ ka kuꞌniǐn chaꞌ ka tlyu la nuꞌwin, chaꞌ naꞌ lkaǎn Sñiiꞌ. \v 2 Nan wa ndaa chabiyaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn ndloo ꞌin nchga nten, chaꞌ taǎn xka chalyuu kwi ꞌin nchga nten nu taa ꞌñaǎn, ska chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin Ndiose Sti yu―. \v 3 Chalyuu kwi nu taǎn ꞌin neꞌ kanꞌ ni, kanꞌ lka chaꞌ xuꞌwi lyo neꞌ ꞌiin, chaꞌ nuꞌwin lkaa ska ti nu nka Ndiose ykwiꞌ nu ndiꞌin niꞌ kwan; kwiꞌ ngwañaꞌan, xuꞌwi lyo neꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ lkaǎn Jesucristo nu msuꞌwaa ꞌñaǎn bra nu mdiyaǎn lo chalyuu. \p \v 4 ’Lo chalyuu seꞌen mdiꞌiǐn wa yꞌniǐn chaꞌ tlyu la ka nuꞌwin ―ndukwin Jesús―, loꞌo wa mdyii yꞌniǐn nchga tñan nu mdaa ꞌñaǎn chaꞌ kuꞌniǐn nde re. \v 5 Nuꞌwin lkaa Stiǐn, kanꞌ chaꞌ kuꞌnii chaꞌ ka tlyuǔn xiyaꞌ, sa ñaꞌan ngwa xa nu ti mdiꞌiǐn loꞌoo kulo ndukwa la, nu ti ji tyisnan chalyuu. Kuꞌnii chaꞌ ka tlyuǔn, kwiꞌ sa ñaꞌan tlyu nu nchka ꞌiin nde seꞌen ndiꞌiin. \p \v 6 ’Nchga chaꞌ, kwiꞌ sa ñaꞌan nu nchka nuꞌwin ni, wa mdyii ykwiǐnꞌ chaꞌ kanꞌ loꞌo nten chalyuu ꞌñaǎn, ti kwiꞌ nten nu wa nguloo suwii chaꞌ ka nten ꞌñaǎn. Wa ytsaǎnꞌ chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ sa ñaꞌan yaꞌ nu nsuꞌwi lyo suꞌwe neꞌ ꞌiin ni ―ndukwin―. Nten nu ꞌiin lka neꞌ kanꞌ; loꞌo nuꞌwin wa mdaa neꞌ kanꞌ, chaꞌ ka neꞌ nten ꞌñaǎn. Loꞌo wa mdukwa neꞌ nchga chaꞌ nu nchkwiiꞌ loꞌo neꞌ. \v 7 Kwiꞌ ngwañaꞌan, ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ ni, chaꞌ nuꞌwin, Stiǐn Ndiose, wa ngulo nchga tñan nu ngiꞌniǐn, chaꞌ ti kwiꞌ nuꞌwin ndaa nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ. \v 8 Wa ngwaꞌuǔn ꞌin neꞌ nchga chaꞌ nu ngwaꞌuu ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―, loꞌo ndukwa ꞌa neꞌ chaꞌ kanꞌ ni. Jlyo ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ nde seꞌen ndiꞌiin, kwiꞌ nde kwa mdoꞌoǔn mdiyaǎn; ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ nuꞌwin lkaa nu msuꞌwaa ꞌñaǎn mdiyaǎn. \p \v 9 ’Stiǐn, chkwiǐnꞌ loꞌoo ni ―ndukwin Jesús―, chaꞌ suꞌwaa yaaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. Ja chkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌin ya ñaꞌan ti nten chalyuu, ska ti chaꞌ ꞌin nten nu mdaa ꞌñaǎn chaꞌ ka nten ꞌñaǎn nchkwiǐnꞌ loꞌoo, chaꞌ lka neꞌ kanꞌ nten ꞌiin. \v 10 Nchga nten nu msñi chaꞌ ꞌñaǎn, lka neꞌ kanꞌ nten ꞌiin ―ndukwin―. Ti kwiꞌ ti chaꞌ, nuꞌwin yꞌnii chaꞌ lka neꞌ kanꞌ nten ꞌñaǎn, chunꞌ lka neꞌ nten ꞌiin. Bra nu ñaꞌan xka ta nten chalyuu ꞌin neꞌ kanꞌ, bra ti ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ tlyu ꞌa chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi ꞌñaǎn. \p \v 11 ’Ja tyiꞌiǐn ꞌaǎn lo chalyuu ―ndukwin Jesús―, chaꞌ wa tyaꞌaǎn nde seꞌen ndiꞌiin; loꞌo neꞌ kanꞌ ni, ti tyiꞌin la neꞌ lo chalyuu. Nuꞌwin Stiǐn, luwii ꞌa lkaa, luwii ꞌa ngiꞌnii, kanꞌ chaꞌ njñaǎn chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌiin chaꞌ ꞌin neꞌ nu wa mdaa ꞌñaǎn. Nchka tiǎnꞌ chaꞌ nuꞌwin ñaꞌansiin ꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo yaaꞌ ti ykwiiꞌ ti, chaꞌ ja ñuꞌun tiye neꞌ. Nuꞌwin kuꞌnii chaꞌ sa ñaꞌan nu suꞌwa chaꞌ ꞌiin loꞌoǔn ―ndukwin―, ngwañaꞌan ka suꞌwa kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ nu msñi chaꞌ ꞌiin. \v 12 Xa nu ti mdiꞌiǐn loꞌo nten nu mdaa ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús―, bra kanꞌ suꞌwe ꞌa yꞌniǐn kwan ꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo chabiyaꞌ ꞌiin. Ja mdaǎn ꞌaǎn chabiyaꞌ tyukwa neꞌ chaꞌ kuxi; ja ska neꞌ kanꞌ mnaꞌ kasiya ꞌin neꞌ. Ska ti yu nu ndukwa chaꞌ ꞌin yu ti sꞌni la chaꞌ kanaꞌ kasiya ꞌin yu, kanꞌ lka yu nu mdyii chaꞌ ꞌin yu siyaꞌ ti, chaꞌ ndiꞌin chaꞌ ka nchga chaꞌ nu ngwaꞌan ayman kula chaꞌ ꞌin yu lo kityi nu ngwa sꞌni. \p \v 13 ’Kanꞌ chaꞌ ni tyaǎn seꞌen ndiꞌiin, Stiǐn ―ndukwin Jesús ꞌin Ndiose Sti yu―. Bra nu ti ndiꞌiǐn lo chalyuu, nchkwiǐnꞌ nchga chaꞌ re loꞌo neꞌ, chaꞌ sa ñaꞌan nu nka suꞌwe ꞌa ka tiyeěn, ngwañaꞌan ka suꞌwe ka tiye neꞌ kanꞌ, tyukwi ti tiye neꞌ bra kanꞌ. \v 14 Nchga chaꞌ nu wa ykwiiꞌ loꞌoǔn, wa ytsaǎnꞌ chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ ―ndukwin―. Loꞌo ni, sa ñaꞌan nu ngwa tiꞌí tiꞌ nten chalyuu ꞌñaǎn, ngwañaꞌan ka tiꞌí tiꞌ nten ꞌin neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ ja ndiꞌin chaꞌ ꞌñaan loꞌo chaꞌ kuxi nu nsuꞌwi chalyuu. \v 15 Kanꞌ chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌoo ni, Stiǐn ―ndukwin Jesús―, chaꞌ nchka tiǎnꞌ chaꞌ nuꞌwin ñaꞌansiin ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ja tyijin lyo kuneꞌ xaꞌan ꞌin neꞌ, ni siya ja ndiꞌin chaꞌ kaan yꞌyaa ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 16 Loꞌo naꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ, ja ndiꞌin chaꞌ ꞌwa loꞌo chaꞌ kuxi nu nsuꞌwi chalyuu ―ndukwin―. \v 17 Ñi ꞌa chaꞌ nu nchkwiꞌ nuꞌwin, loꞌo nchka tiǎnꞌ chaꞌ ti chkwiiꞌ la chaꞌ nu ñi kanꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ, chaꞌ xaꞌaan kasiya ꞌin neꞌ, chaꞌ ja xuꞌwi ꞌa tiye neꞌ kanꞌ ꞌin chaꞌ kuxi, sa ñaꞌan nu nsuꞌwi tiye neꞌ ti kulo. \v 18 Sa ñaꞌan nu msuꞌwaa ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu re ―ndukwin Jesús ꞌin Ndiose Sti yu―, ngwañaꞌan wa nguloǔn tñan ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ tsaa neꞌ kwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌiin ꞌin nten ñaꞌaan chalyuu. \v 19 Loꞌo ni, taǎn tyukwi ñaꞌaan naꞌ, ti ykwiǐnꞌ tiǎn, chaꞌ ꞌin nten kanꞌ, chaꞌ kuꞌniǐn nchga tñan nu nchka tiiꞌ chaꞌ kuꞌniǐn ―ndukwin―. Loꞌo nchga nten nu wa msñi chaꞌ ꞌiin, nchka tiǎnꞌ chaꞌ xaꞌaan kasiya ꞌin neꞌ, chaꞌ nuꞌwin katsaaꞌ chaꞌ nu ñi nu kanun niꞌ kasiya ꞌin neꞌ chaꞌ ꞌiin. \p \v 20 ’Siꞌi ska ti chaꞌ ꞌin nten nu wa yten chaꞌ ꞌñaǎn chkwiǐnꞌ loꞌoo ―ndukwin Jesús ꞌin Ndiose Sti yu―, loꞌo chkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌin nchga nten nu sten chaꞌ ꞌñaǎn nde loo la, bra nu kunan neꞌ chaꞌ nu chkwiꞌ nten ꞌñaǎn loꞌo neꞌ; loꞌo chaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ chkwiǐnꞌ loꞌoo ni ―ndukwin―. \v 21 Njñaǎn ꞌiin chaꞌ ka suꞌwa kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. Stiǐn, sa ñaꞌan nu suꞌwa ndiꞌin chaꞌ ꞌiin loꞌoǔn, sa ñaꞌan nu suꞌwa nka tiyeěn loꞌoo, kwiꞌ ngwañaꞌan kuꞌnii chaꞌ ka suꞌwa ka tiye neꞌ kanꞌ loꞌoan; bra kanꞌ ka tsaa ñaꞌan tiꞌ kaꞌan nten ñaꞌaan chalyuu chaꞌ nuꞌwin msuꞌwaa ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn ―ndukwin Jesús―. \v 22 Nuꞌwin, wa yꞌnii chaꞌ ka tlyuǔn lo chalyuu re, loꞌo ngwañaꞌan wa yꞌniǐn chaꞌ ka neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan nu lkaǎn. Sa ñaꞌan nu suꞌwa ꞌa nka tiyee loꞌoǔn, ngwañaꞌan nchka tiǎnꞌ chaꞌ ka suꞌwa ka tiye neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. \v 23 Suꞌwa lka tiyeěn loꞌo neꞌ kanꞌ, loꞌo suꞌwa lka tiyee loꞌoǔn ―ndukwin―, kanꞌ chaꞌ chañi chaꞌ ka suꞌwa kasiya ꞌin neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. Ngwañaꞌan ka biyaꞌ tiꞌ nchga nten chalyuu chaꞌ nuꞌwin wa msuꞌwaa ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu, chaꞌ sa ñaꞌan nu ndiya ꞌa tiiꞌ ꞌñaǎn, ngwañaꞌan ndiya ꞌa tiiꞌ ꞌin nten nu wa yten chaꞌ ꞌñaǎn. \p \v 24 ’Stiǐn ―ndukwin Jesús ꞌin Ndiose Sti yu―, nchka tiǎnꞌ chaꞌ tyiꞌin nten nu mdaa ꞌñaǎn nde seꞌen tyiꞌiǐn loꞌoo. Bra kanꞌ ñaꞌan neꞌ kanꞌ ꞌñaǎn chaꞌ ndukwaǎn seꞌen tlyu la ti, seꞌen nu mdaa ꞌñaǎn chaꞌ tyukwaǎn, chaꞌ ndiya ꞌa tiiꞌ ꞌñaǎn ti bra nu ti ji tyisnan chalyuu. \v 25 Stiǐn ―ndukwin Jesús―, xkwiꞌ tñan nu ñi ngiꞌnii. Nsuꞌwi lyoǔn ꞌiin, ni siya ja nsuꞌwi lyo nten chalyuu ꞌiin. Jlyo tiꞌ neꞌ nu yten chaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ ti kwiꞌ nuꞌwin msuꞌwaa ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu. \v 26 Wa ngwaꞌuǔn ꞌin neꞌ kanꞌ nchga chaꞌ nu ykwiiꞌ loꞌoǔn, loꞌo ti kuꞌniǐn laǎn chaꞌ ka biyaꞌ suꞌwe tiꞌ neꞌ kanꞌ ti ka nu lka nuꞌwin. Kanꞌ chaꞌ nka suꞌwe ꞌa ka tiye neꞌ loꞌo taꞌa nten neꞌ, sa ñaꞌan nu suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyee ꞌñaǎn, chaꞌ kanun Tyiꞌiǐn niꞌ kasiya ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \c 18 \s1 Ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin Jesús presu \p \v 1 Mdyii ykwiꞌ Jesús chaꞌ kanꞌ loꞌo Ndiose Sti yu, bra kanꞌ mdoꞌo yu ndyaa yu loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu. Mdijin neꞌ ndyaa neꞌ la xka laꞌa tsuꞌ chku Cedrón, ska laja yuu nu ndiꞌin tuꞌwa kichen Jerusalén. Nde kwa ndiya chinꞌ yuu tuꞌwa seꞌen nduun chinꞌ yka kwiñii ꞌin nten, la kanꞌ ndyaa Jesús loꞌo neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu. \v 2 Loꞌo Juda nu wa yꞌni trisiyun ꞌin Jesús yaꞌ neꞌ xaꞌan, loꞌo Juda kanꞌ jlyo tiꞌ la seꞌen ndyaa neꞌ, chaꞌ wa tyun yaꞌ ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús la kanꞌ. \v 3 Kanꞌ chaꞌ ndyaa Juda nde kwa loꞌo ska ta sndaru loꞌo policía nu mda neꞌ nu tnun nchka ꞌin yu chaꞌ tyaꞌan loꞌo yu; ti kwiꞌ sti joꞌo nu lka ndloo kanꞌ loꞌo neꞌ fariseo mda sndaru kanꞌ. Loꞌo xaa chkwan kiiꞌ, loꞌo kiiꞌ kityee, loꞌo chkwan cha ndukwa yaꞌ neꞌ ndaꞌan neꞌ. Mdiyan loꞌo Juda ꞌin neꞌ kanꞌ nde seꞌen nduun yka kwiñii kanꞌ. \v 4 Loꞌo jlyo tiꞌ Jesús nchga chaꞌ nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ loꞌo yu, kanꞌ chaꞌ ndyaa yu ndyukwa taꞌa yu loꞌo neꞌ xaꞌan kanꞌ tuwiin seꞌen ndijyan neꞌ. Mnichaꞌ Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ti ꞌin ndaꞌan naan wan a? ―ndukwin yu ꞌin neꞌ kanꞌ. \p \v 5 ―Jesús Nazaret, kanꞌ ꞌin ndaꞌan naan ba ―ndukwin neꞌ. \p ―Naꞌ lkaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p Loꞌo suꞌwa ti mduun Juda loꞌo neꞌ, ti kwiꞌ Juda nu wa yꞌni trisiyun ꞌin Jesús yaꞌ neꞌ xaꞌan kanꞌ. \v 6 Bra wa ykwiꞌ Jesús chaꞌ: “Naꞌ lkaǎn”, bra ti ndyaa chunꞌ neꞌ bra kanꞌ, mlyuu sti neꞌ lyuu. \v 7 Xiyaꞌ mnichaꞌ Jesús ꞌin neꞌ: \p ―¿Ti ꞌin ndaꞌan naan wan a? ―ndukwin. \p ―Jesús Nazaret, ti kwiꞌ yu kanꞌ lka nu nchka tiꞌ ba tyaja ꞌwa ―ndukwin neꞌ. \p \v 8 ―Wa niǐn ꞌwan tsan chaꞌ naꞌ lkaǎn kanꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ―. Kanꞌ chaꞌ ta wan chabiyaꞌ tyaa laja ti xka ta neꞌ taꞌa ndaꞌaǎn re, chaꞌ nu skaǎn tiǎn nchka tiꞌ wan ꞌñaǎn. \p \v 9 Ngwañaꞌan ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ, chaꞌ ka ska chaꞌ sa ñaꞌan nu tka ykwiꞌ ti Jesús loꞌo Ndiose Sti yu, bra nu ndukwin yu chaꞌ: “Ja ska nten nu wa mda Ndiose chaꞌ ka neꞌ nten ꞌñaǎn, ja mnaꞌ neꞌ kanꞌ ꞌñaǎn.” \v 10 Loꞌo ngulo Tyu Simón xtyi ꞌin yu bra kanꞌ, mjiꞌin yu xtyi ꞌin neꞌ, msiꞌyu kuꞌ yu jin nxkan laꞌa seꞌen kwin ꞌin ska yu nu naan Malco bra kanꞌ; msu ꞌin xꞌnan sti joꞌo lka Malco kanꞌ. \v 11 Bra ti ykwiꞌ Jesús loꞌo Tyu: \p ―Xuꞌwa lyaa xtyi kwa ꞌiin niꞌ tyi ran. Nan wa nda Stiǐn Ndiose chabiyaꞌ ꞌin neꞌ chaꞌ ta neꞌ nu tiꞌí ꞌñaǎn. ¿Ta ja suꞌwe chaꞌ ngwañaꞌan ka ꞌñaǎn, nxkeꞌ tiiꞌ a? \s1 Mduun Jesús tloo xꞌnan sti joꞌo \p \v 12 Loꞌo wa ngwa chaꞌ msñi neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ, loꞌo sndaru, loꞌo xꞌnan sndaru, loꞌo policía ꞌin neꞌ judío, tsaa mskanꞌ neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \v 13 Kulo ndukwa la ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu seꞌen ndiꞌin ska yu kula nu naan Anás, sti lyaa Caifás nu ngwa xꞌnan sti joꞌo yijan kanꞌ. \v 14 Ti kwiꞌ Caifás ngwa nu ykwiꞌ loꞌo neꞌ judío ti ngwa xkanꞌ la, chaꞌ ka suꞌwe la ꞌin neꞌ kichen ni siya kaja ska ti nten, chaꞌ ja ndiꞌin chaꞌ kaja nchga neꞌ judío bra kanꞌ. \s1 Ytsen Tyu chkwiꞌ chaꞌ nsuꞌwi lyo ꞌin Jesús tloo neꞌ judío \p \v 15 Loꞌo Tyu Simón ndaꞌan ñaꞌan yu ꞌin Jesús, ni siya tijyuꞌ ti. Kwiꞌ ngwañaꞌan, xka yu nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús, loꞌo yu kanꞌ ndaꞌan ñaꞌan yu ꞌin Jesús. Nsuꞌwi lyo suꞌwe yu kanꞌ ꞌin sti joꞌo nu nka ndloo la, kanꞌ chaꞌ ndyaa ñaꞌan yu ꞌin Jesús niꞌ ñaꞌan tlyu, nu lka naꞌan tyi sti joꞌo kanꞌ. \v 16 Nganun Tyu nde chunꞌ naꞌan; kanꞌ chaꞌ ndyaa ykwiꞌ xka yu kanꞌ loꞌo ska nu kunaꞌan nu nduun kwan tunaꞌan. Bra ti mdaa chabiyaꞌ yten Tyu niꞌ ñaꞌan. \v 17 Ykwiꞌ nu kunaꞌan nu nduun tunaꞌan kanꞌ loꞌo Tyu bra kanꞌ: \p ―¿Ta loꞌo nuꞌwin ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu kwa sikwa a? ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin yu. \p ―Ja loꞌoǔn ―ndukwin Tyu. \p \v 18 Loꞌo msu ꞌin sti joꞌo loꞌo neꞌ policía kanꞌ, wa mxuꞌu neꞌ kiiꞌ nde kwa, chaꞌ tlyaꞌ ꞌa; nduun neꞌ tuꞌwa kiiꞌ kanꞌ, chaꞌ katsun tiꞌ neꞌ. Loꞌo Tyu nduun yu loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, chaꞌ loꞌo yu nchka tiꞌ yu katsun tiꞌ yu tuꞌwa kiiꞌ. \s1 Mnichaꞌ sti joꞌo nu lka ndloo ꞌin Jesús \p \v 19 Mnichaꞌ sti joꞌo nu lka ndloo ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―¿Ti ji lka ra nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌiin a? ¿Ni sa ñaꞌan ra chaꞌ nu nduꞌuu ꞌin neꞌ a? \p \v 20 Mxkwen Jesús ꞌin sti joꞌo bra kanꞌ: \p ―Ya ñaꞌan ti seꞌen mdaꞌaǎn, ñi ykwiǐnꞌ loꞌo nten sa ñaꞌan yaꞌ nu kunan nchga neꞌ―ndukwin yu―. Ni siya niꞌ lyaa xuwe ti, ni siya niꞌ lyaa tnun, nchga seꞌen nu ndyoꞌ tiꞌin neꞌ judío, la kanꞌ ngwaꞌuǔn ꞌin neꞌ; ja siyaꞌ chkwiǐnꞌ mnan ti loꞌo neꞌ. \v 21 ¿Ni chaꞌ lka nñichaaꞌ ra ꞌñaǎn a? Kunichaaꞌ ꞌin nten nu wa ynan chaꞌ nu ykwiǐnꞌ, sa ñaꞌan chaꞌ nu ytsaǎnꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. Jlyo tiꞌ neꞌ nchga chaꞌ nu wa ngwaꞌuǔn ꞌin neꞌ. \p \v 22 Ykwanꞌ ska policía tuꞌwa Jesús chunꞌ nu wa ykwiꞌ Jesús loꞌo sti joꞌo ngwañaꞌan. \p ―Ja suꞌwe xkween ngwañaꞌan ꞌin sti joꞌo nu nka ndloo ―ndukwin policía bra kanꞌ. \p \v 23 ―Si kuxi ꞌa ykwiǐnꞌ, nxkeꞌ tiꞌ wan, katsaꞌ lya wan ꞌñaǎn ni sa ñaꞌan chaꞌ kuxi lka kanꞌ ―ndukwin Jesús bra kanꞌ―. Chaꞌ nu ñi ykwiǐnꞌ loꞌo wan. ¿Ni chaꞌ ykwanꞌ ra wan ꞌñaǎn bra kanꞌ a? ―ndukwin Jesús. \p \v 24 Kanꞌ ngulo yu kula Anás tñan ꞌin neꞌ chaꞌ tyaa loꞌo neꞌ ꞌin Jesús, ñaꞌan nchkanꞌ ti yu, tsaa neꞌ seꞌen ndiꞌin Caifás nu nka xꞌnan sti joꞌo. \s1 Xiyaꞌ ykwiꞌ Tyu chaꞌ ja nsuꞌwi lyo yu ꞌin Jesús \p \v 25 Ti nduun Tyu tuꞌwa kiiꞌ chaꞌ katsun tiꞌ yu. Ykwiꞌ xka nten nu ndiꞌin nde kwa loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―¿Ta ja loꞌo nuꞌwin ngiꞌni xaꞌaan chaꞌ ꞌin yu kwa a? \p Ja mslyaa Tyu katsaꞌ ñi ꞌin neꞌ. \p ―Ja loꞌoǔn ―ndukwin. \p \v 26 Loꞌo nde kwa ndiꞌin xka msu ꞌin xꞌnan sti joꞌo kanꞌ, kwiꞌ taꞌa yu lka nu msiꞌyu kuꞌ Tyu jin nxkan ti tsan la. Ykwiꞌ msu kanꞌ loꞌo Tyu bra kanꞌ: \p ―¿Ta siꞌi wa naꞌaǎn ꞌiin ti tsan bra nu mduun loꞌo yu kwa niꞌ yka kwiñii kanꞌ a? ―ndukwin msu kanꞌ. \p \v 27 Xiyaꞌ ykwiꞌ Tyu chaꞌ ja loꞌo mduun, loꞌo ti kwiꞌ bra kanꞌ msiꞌya ska la kweꞌe. \s1 Ngwa biyaꞌ ꞌin Jesús tloo Pilato \p \v 28 Loꞌo mdoꞌo neꞌ seꞌen ndiꞌin Caifás bra kanꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin Jesús seꞌen ndiꞌin gobernador romano nu naan Pilato. Wa kiꞌya ti xaa bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ja mslyaa neꞌ judío sten neꞌ niꞌ ñaꞌan ꞌin gobernador; kti ꞌa ngiꞌni neꞌ kanꞌ chaꞌ taꞌa. Nxkeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ wñuꞌun chaꞌ ꞌin neꞌ si sten neꞌ niꞌ ñaꞌan ꞌin neꞌ nu ja luwi, neꞌ xka laꞌa tsuꞌ; ja kaja chabiyaꞌ ku siin neꞌ tsan taꞌa kanꞌ bra kanꞌ. \v 29 Kanꞌ chaꞌ mdoꞌo Pilato, nu lka gobernador kanꞌ, ndyaa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ judío chaꞌ kunichaꞌ yu ꞌin neꞌ: \p ―¿Ta ndiya kiꞌya nu xtya wan ꞌin yu re a? ―ndukwin Pilato ꞌin neꞌ. \p \v 30 Mxkwen neꞌ judío ꞌin Pilato bra kanꞌ: \p ―Si ja ndukwi yu kiꞌya, ja kan loꞌo ba ꞌin yu seꞌen ndiꞌiin bra kanꞌ, yu kula ―ndukwin neꞌ ꞌin yu. \p \v 31 ―Yaa loꞌo wan ꞌin yu re chaꞌ kuꞌni biyaꞌ wan ꞌin yu chabiyaꞌ ꞌin chaꞌ kula nu nsuꞌwi ꞌwan, ti ykwiꞌ ti wan ―ndukwin Pilato ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p ―Ja ndiya chabiyaꞌ ꞌwa chaꞌ kujwi ba ꞌin ska nten ngwañaꞌan, chaꞌ neꞌ judío lka ba ―ndukwin neꞌ ꞌin Pilato bra kanꞌ. \p \v 32 Chaꞌ nu yꞌni neꞌ ngwañaꞌan, bra kanꞌ yaa toꞌo chaꞌ nu wa ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ nu ngwa sꞌni, bra nu ykwiꞌ yu sa ñaꞌan ndiꞌin chaꞌ kaja yu. \v 33 Mxituun Pilato bra kanꞌ, ndyaa yu niꞌ ñaꞌan ꞌin yu, msiꞌya yu ꞌin Jesús chaꞌ kan seꞌen ndiꞌin yu: \p ―¿Ta nuꞌwin lkaa ree nu lka ndloo la ꞌin neꞌ judío a? ―ndukwin Pilato ꞌin Jesús. \p \v 34 Ykwiꞌ Jesús loꞌo yu kula bra kanꞌ: \p ―¿Ta ska chaꞌ nu ngwiꞌya kee tii ykwiiꞌ tii lka chaꞌ kwa a? ¿O ta xka nten ytsaꞌ ꞌiin chaꞌ ngwañaꞌan lkaǎn a? ―ndukwin Jesús ꞌin Pilato. \p \v 35 ―¿Ta loꞌoǔn lkaǎn yu judío, nxkeꞌ tiiꞌ a? ―ndukwin Pilato bra kanꞌ―. Jlyo tiiꞌ chaꞌ neꞌ taꞌa kichen tyii, kwiꞌ sti joꞌo nu lka ndloo ꞌwan, kanꞌ lka nu wa mdiyan loꞌo ꞌiin chaꞌ ka biyaꞌ ꞌiin seꞌen ndiꞌiǐn. \p \v 36 ―Si naꞌ lkaǎn ska ree ngwañaꞌan ―ndukwin Jesús―, bra ti xuun taꞌa neꞌ taꞌa ndaꞌaǎn loꞌo neꞌ judío kwa chaꞌ ja xñi ꞌa neꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin―. Kanꞌ chaꞌ ni, siꞌi nten chalyuu lka nu wa mstya ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn ndloo ꞌin neꞌ. \p \v 37 ―¿Ta ree lkaa sikwa a? ―ndukwin Pilato. \p Mxkwen Jesús ꞌin yu kula kanꞌ xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Nuꞌwin ndukwiin chaꞌ lkaǎn ree. Nde lka tñan nu nsuꞌwi ꞌñaǎn, chaꞌ chkwiǐnꞌ ñi loꞌo nten chaꞌ ꞌin nchga chaꞌ nu nsuꞌwi seꞌen ndiꞌin Ndiose; kanꞌ chaꞌ ngulaǎn lo chalyuu, kanꞌ chaꞌ mdiyaǎn chaꞌ chkwiǐnꞌ ñi nchga chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten. Loꞌo nchga nten nu ndukwa chaꞌ nu ñi, nnan neꞌ chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. \p \v 38 Kanꞌ ykwiꞌ Pilato loꞌo Jesús: \p ―Ja jlyo tiǎnꞌ. ¿Ta ndiya chaꞌ nu ñi ngwañaꞌan lo chalyuu a? ―ndukwin. \s1 Ngulo Pilato tñan chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Jesús \p Loꞌo mdoꞌo Pilato nde chunꞌ naꞌan bra kanꞌ, ndyaa yu seꞌen nduun neꞌ judío kanꞌ xiyaꞌ. \p ―Kwenta ꞌñaǎn, ja ndukwi yu kwa kiꞌya, ja ndiꞌin chaꞌ taǎn nu tiꞌí ꞌin yu ―ndukwin Pilato ꞌin neꞌ judío―. \v 39 Loꞌo ni, wa ndyaꞌan tiꞌ wan chaꞌ ndlyoǔn ska presu ꞌwan nchga yijan xa nu nchka tsan taꞌa pascua ―ndukwin Pilato bra kanꞌ―. ¿Ta nchka tiꞌ wan chaꞌ tlyoǔn ꞌin yu kwa nu lka ree ꞌwan neꞌ judío a? \p \v 40 Kwen msiꞌya loꞌo neꞌ ꞌin Pilato xiyaꞌ: \p ―¡Siꞌi yu kwa nchka tiꞌ ba chaꞌ tyoꞌo yu! ¡Tlyoo ꞌin Barrabás! ―ndukwin neꞌ. \p Loꞌo nu naan Barrabás kanꞌ ni, siꞌi nten suꞌwe lka yu kanꞌ, xaꞌan ꞌa yu, loꞌo yu kunan lka yu. \c 19 \p \v 1 Ngulo Pilato tñan chaꞌ tyaa loꞌo neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ, chaꞌ tiꞌí ꞌa jwiꞌin neꞌ ꞌin yu loꞌo ti su. \v 2 Ngwiñan sndaru ska sneꞌ kicheꞌ chaꞌ xtya neꞌ ke Jesús, loꞌo mda neꞌ ska teꞌ kolo kwaa chaꞌ kuꞌ yu bra kanꞌ, ñaꞌan tiꞌ si lka yu ska ree. \v 3 Bra kanꞌ taꞌa ti, taꞌa ti ndyaa neꞌ kwiꞌ seꞌen ndiꞌin yu chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo yu; chaꞌ kwiñi ti chaꞌ ngiꞌni tnun neꞌ ꞌin yu. \p ―¡Suꞌwe ti tyiꞌiin, yu kula, chaꞌ nuꞌwin lkaa ree nu nka ndloo la ꞌin neꞌ judío! ―ndukwin neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \p Loꞌo ykwanꞌ neꞌ tloo Jesús bra kanꞌ. \p \v 4 Xiyaꞌ mdoꞌo Pilato niꞌ ñaꞌan ndyaa seꞌen nduun neꞌ judío kanꞌ. \p ―Nde kwa ndijyan yu ―ndukwin Pilato―. Wa mdiyaǎn loꞌoǔn ꞌin yu kwa seꞌen ndiꞌin wan xiyaꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ ja ndukwi yu kiꞌya kwenta ꞌñaǎn. \p \v 5 Kanꞌ mdoꞌo Jesús loꞌo sneꞌ kicheꞌ ndukwa ke yu, loꞌo ñaꞌan ti ndukuꞌ yu teꞌ kwaa kanꞌ. \p ―¡Ñaꞌan kwiꞌya wan ꞌin yu kwa ni! ―ndukwin Pilato bra kanꞌ. \p \v 6 Loꞌo sti joꞌo nu lka ndloo loꞌo yu policía ꞌin neꞌ, kwen msiꞌya loꞌo neꞌ ꞌin Pilato bra nu naꞌan neꞌ chaꞌ ndijyan Jesús. \p ―¡Yjwi lya wan ꞌin yu! ¡Yjwi lya wan ꞌin yu kwa! ―ndukwin neꞌ ꞌin Pilato. \p Ykwiꞌ Pilato loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Yaa loꞌo lya wan ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti wan chaꞌ jwiꞌin kaꞌan wan ꞌin yu lo wsi sikwa ―ndukwin Pilato ꞌin neꞌ―, chaꞌ kwenta ꞌñaǎn ja ndukwi yu kiꞌya. \p \v 7 Mxkwen neꞌ judío ꞌin Pilato bra kanꞌ: \p ―Ndiꞌin ska chaꞌ ꞌware ―ndukwin neꞌ―. Sa ñaꞌan nchkwiꞌ ti ba ndukwi yu kiꞌya, chaꞌ ndukwin yu chaꞌ lka yu ska ti nu lka Sñiꞌ Ndiose; siꞌya chaꞌ kanꞌ ndiꞌin chaꞌ kaja yu. \p \v 8 Bra wa ynan Pilato chaꞌ kanꞌ, ytsen ꞌa yu bra kanꞌ. \v 9 Xiyaꞌ mxituun yu ndyaa yu niꞌ ñaꞌan ꞌin yu, mnichaꞌ yu ꞌin Jesús: \p ―¿La nde yaꞌ mdoꞌoo ndijyaan a? \p Ja mxkwen ꞌa Jesús ꞌin yu siyaꞌ ti bra kanꞌ. \p \v 10 ―¿Ni chaꞌ lka ja xlyaa chkwiiꞌ loꞌoǔn a? ―ndukwin Pilato ꞌin Jesús―. ¿Ta ja jlyo tiiꞌ chaꞌ ndiya chabiyaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ tlyoǔn ꞌiin a? Loꞌo ndiya chabiyaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ kujwiǐn ꞌiin lo wsi. \p \v 11 ―Ja ndiya chabiyaꞌ ꞌiin siyaꞌ ti chaꞌ kaa ndloo ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin Pilato―. Ndiose nu lka ndloo la ti, kanꞌ lka nu ta chabiyaꞌ ꞌñaan; kanꞌ chaꞌ tnun la kiꞌya ndukwi yu nu wa yjwiꞌ xuꞌwa ꞌñaǎn yaaꞌ. \p \v 12 Mdyisnan Pilato, lye ꞌa yꞌni yu tñan bra kanꞌ, si kaja ñaꞌan kuꞌni yu chaꞌ kulaa yu ꞌin Jesús. Ñaꞌan ti kwen msiꞌya loꞌo neꞌ judío ꞌin Pilato: \p ―¡Si kulaa ꞌin yu kwa ni, ja ka suꞌwe nuꞌwin loꞌo César nu lka xꞌnan wan neꞌ romano bra kanꞌ! ―ndukwin neꞌ―. ¡Wa ndukwin yu kwa chaꞌ lka yu ska ree, kanꞌ chaꞌ lka yu kontra ꞌin César nu nka xꞌnan wan! \p \v 13 Bra wa ynan Pilato chaꞌ nu ykwiꞌ neꞌ judío kanꞌ, bra kanꞌ ndyaa tukwa yu lo yka xlyaa seꞌen ngiꞌni biyaꞌ yu ꞌin nten. Ngulo yu tñan chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin Jesús tloo yu, ti kwiꞌ seꞌen ndiya kee kwajaꞌ nu ngwa naan Gabata chaꞌ hebreo. \v 14 Ndiꞌya kwan ngwa bra kanꞌ, tsan taꞌa siin ꞌin taꞌa pascua. Ykwiꞌ Pilato loꞌo neꞌ judío xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―¡Yu re lka yu ree nu lka ndloo ꞌwan sikwa! \p \v 15 Lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ judío loꞌo Pilato bra kanꞌ: \p ―¡Yaa loꞌo wan ꞌin yu! ¡Yaa loꞌo wan ꞌin yu! Jwiꞌin kaꞌan lya wan ꞌin yu lo wsi. \p ―¿Ta nchka tiꞌ wan chaꞌ kujwi ba ꞌin ree nu lka ndloo ꞌwan a? ―ndukwin Pilato ꞌin neꞌ. \p ―Ja ndiꞌin xka ree nu lka ndloo ꞌñaan ―mxkwen neꞌ ꞌin yu―. Ska ti César lka ndloo la ꞌñaan. \p \v 16 Kanꞌ chaꞌ ngwañaꞌan ngwa bra kanꞌ. Ngulo Pilato tñan ꞌin sndaru chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ jwiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin yu lo wsi bra kanꞌ. \s1 Mjiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin Jesús lo wsi \p \v 17 Loꞌo msñi sndaru ꞌin Jesús bra kanꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu seꞌen kujwi neꞌ ꞌin yu. Ngwiꞌya Jesús wsi ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu, ndyaa yu bra kanꞌ. Ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu seꞌen naan Gólgota chaꞌ hebreo, nu nchka tiꞌ chkwiꞌ chaꞌtñan: Seꞌen ndukwa tijyan ke ayman. \v 18 La kanꞌ mjiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin Jesús lo wsi, loꞌo tyukwa nten taꞌa kaja Jesús; laꞌa seꞌen kwin mxituun neꞌ wsi ꞌin ska yu, laꞌa seꞌen ka mxituun neꞌ wsi ꞌin xka yu bra kanꞌ. Wsi ꞌin Jesús mxituun neꞌ jluꞌwe la. \v 19 Bra kanꞌ ngulo Pilato tñan chaꞌ kwaꞌan neꞌ chaꞌ re ke wsi kanꞌ: “Yu re lka Jesús Nazaret, ree ꞌin neꞌ judío.” Ngwañaꞌan ngwaꞌan neꞌ chaꞌ bra kanꞌ. \v 20 Kaꞌan ꞌa neꞌ judío naꞌan neꞌ chaꞌ nu ndukwa ke wsi kanꞌ, chaꞌ ja tijyuꞌ yjwi neꞌ ꞌin Jesús lo wsi, tuꞌwa kichen ti ngwa seꞌen kanꞌ. Snan lo chaꞌ nu nchkwiꞌ nten ngwaꞌan neꞌ ke wsi kanꞌ: chaꞌ hebreo nu nchkwiꞌ neꞌ judío ndukwa kanꞌ, loꞌo chaꞌ latín, loꞌo chaꞌ griego. \v 21 Kanꞌ chaꞌ tyun sti joꞌo nu lka ndloo ꞌin neꞌ judío, ndyaa ykwiꞌ neꞌ loꞌo Pilato bra kanꞌ: \p ―Ja suꞌwe chaꞌ ngwaꞌan wan chaꞌ ree lka yu kanꞌ, chaꞌ lka yu ndloo ꞌware neꞌ judío ―ndukwin neꞌ―. Suꞌwe la si kwaꞌan wan chaꞌ ykwiꞌ yu ndukwin yu chaꞌ lka yu ree ꞌin neꞌ judío taꞌa ba. \p \v 22 Mxkwen Pilato ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Kanun tu chaꞌ kanꞌ sa ñaꞌan nu ndukwa ti ran, nan wa ndukwa chaꞌ ni ―ndukwin. \p \v 23 Xa wa mjiꞌin kaꞌan sndaru ꞌin Jesús lo wsi, bra kanꞌ msñi yu kanꞌ steꞌ Jesús. Ndiꞌin jakwa sndaru la kanꞌ, loꞌo msuꞌwe yu steꞌ Jesús chaꞌ kaja chinꞌ ꞌin taꞌa jakwa yu. Loꞌo teꞌ tukwin ꞌin Jesús msñi yu ꞌin ran; ñaꞌan kuꞌ ti teꞌ kanꞌ, ja ndiya seꞌen nchkwan teꞌ kanꞌ. \v 24 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo taꞌa yu: \p ―Ja kusaanꞌ teꞌ re. Tyiꞌin jyaan loꞌo taꞌaan chaꞌ tyija lyo chaꞌ ꞌñaan ti ka nu kanun teꞌ re ꞌin. \p Ngwañaꞌan nchka biyaꞌ tianꞌ chaꞌ chañi chaꞌ nu ngwaꞌan neꞌ lo kityi kula nu ngwa sꞌni, seꞌen nchkwiꞌ: “Wa msuꞌwe neꞌ steěnꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, wa mdiꞌin jya neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ tyija lyo chaꞌ ꞌin neꞌ ti ka nu kanun teꞌ kanꞌ ꞌin.” Ngwañaꞌan ndukwa chaꞌ lo kityi kanꞌ, loꞌo ti kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni neꞌ sndaru kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 25 Laja bra kanꞌ mduun jyaꞌan Jesús kwiꞌ seꞌen mjiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin yu lo wsi kanꞌ. Mduun loꞌo ska taꞌa ngula, nu naan Liya kwilyoꞌo Cleofas, loꞌo xka nu kunaꞌan nu naan Liya Magdalena. \v 26 Naꞌan Jesús ꞌin jyaꞌan yu, loꞌo naꞌan yu ꞌin ska yu nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu; ndiya tiꞌ Jesús ꞌin yu kanꞌ, loꞌo naꞌan yu chaꞌ suꞌwa nduun neꞌ kwiꞌ seꞌen nduun wsi. Ykwiꞌ Jesús loꞌo jyaꞌan yu bra kanꞌ: \p ―Jyaꞌaǎn ―ndukwin―, yu kwa ka sñiiꞌ ni. \p \v 27 Kwiꞌ ngwañaꞌan ykwiꞌ Jesús loꞌo nu kiꞌyu kanꞌ: \p ―Neꞌ kula re ka jyaꞌaan ni. \p Loꞌo ndyaa yu kanꞌ loꞌo jyaꞌan Jesús bra kanꞌ, mda yu seꞌen tyiꞌin neꞌ kula naꞌan tyi yu bra kanꞌ. \s1 Ngujwi Jesús \p \v 28 Ngwañaꞌan ngwa. Loꞌo mgii tiꞌ Jesús chaꞌ wa ngwa nchga chaꞌ nu ndiꞌin chaꞌ ka ꞌin yu bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu ska chaꞌ, ti kwiꞌ taꞌa chaꞌ nu ndukwa lo kityi kula: \p ―Ngityi ꞌa tiǎnꞌ ni ―ndukwin yu. \p \v 29 Nde kwa nduun ska teꞌén mñun tiyeꞌ. Kanꞌ msuꞌwa neꞌ ska kiche niꞌ teꞌén seꞌen nsuꞌwi mñun kanꞌ, sa ñaꞌan bra nu mtsaꞌ suꞌwe ran; mstya neꞌ kiche kanꞌ lo ska yka tukwin, mskwen kwan neꞌ ꞌin kiche chaꞌ kala ran tuꞌwa Jesús. \v 30 Bra wa ytiꞌ Jesús mñun kanꞌ, bra kanꞌ ndukwin yu: \p ―Wa ngwa nchga chaꞌ. \p Bra kanꞌ ngwiꞌya tukwi ke yu, ngujwi yu bra kanꞌ. \s1 Yojoꞌ sndaru chkwan cha siꞌ Jesús \p \v 31 Taꞌa siin pascua nka kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ja nchka ꞌa tiꞌ neꞌ judío chaꞌ kanun ayman lo wsi xka tsan. Nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ kti ꞌa tsan taꞌa kanꞌ; kanꞌ chaꞌ ndyaa neꞌ tloo Pilato, mjñan neꞌ chaꞌ ꞌin yu kula chaꞌ kwicha lya sndaru tijyan kiyaꞌ neꞌ nu ndukwi lo wsi, chaꞌ ndla la kaja neꞌ bra kanꞌ. Ka tiꞌya neꞌ ꞌin ayman kanꞌ lyuu bra kanꞌ. \v 32 Kanꞌ chaꞌ ndyaa sndaru seꞌen nduun wsi ꞌin yu taꞌa ngujwi Jesús; mcha neꞌ kiyaꞌ yu seꞌen ndiya neꞌ kulo, loꞌo mcha neꞌ kiyaꞌ xka yu. \v 33 Kanꞌ ndyaa neꞌ seꞌen nduun wsi ꞌin Jesús, naꞌan neꞌ chaꞌ wa ngujwi yu, kanꞌ chaꞌ ja mcha ꞌa neꞌ kiyaꞌ Jesús. \p \v 34 Ni siya ja ngutsa kiyaꞌ Jesús, yojoꞌ ska sndaru chkwan cha siꞌ yu, bra ti ngulu tnen yu mxtiyaaꞌ loꞌo tyiꞌa luwi bra kanꞌ. \v 35 Loꞌo naꞌ nu ngwaꞌaǎn kityi re, Xuwa lkaǎn, loꞌoǔn naꞌaǎn chaꞌ ngwañaꞌan ngwa nchga chaꞌ kanꞌ. Chañi chaꞌ jlyo tiǎnꞌ, kanꞌ chaꞌ nchkwiǐnꞌ chaꞌ nu ñi loꞌo wan, chaꞌ loꞌo wan ka tsaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ kanꞌ. \v 36 Sa ñaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ, ti kwiꞌ ngwañaꞌan ndukwa chaꞌ lo kityi ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni: “Ja ska tijyan yu katsa” ndukwin chaꞌ kanꞌ. \v 37 Loꞌo ndiya xka chaꞌ nu ndukwa lo kityi kanꞌ nu nchkwiꞌ: “Yojoꞌ neꞌ chkwan cha siꞌ yu, loꞌo naꞌan nten chaꞌ wa ngujwi yu bra kanꞌ.” \s1 Mtsiꞌ ayman Jesús \p \v 38 Xa wa msiin la ndyaa ska yu nu naan Se Arimatea seꞌen ndiꞌin Pilato kanꞌ. Ti kwiꞌ nten nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús lka yu kanꞌ, ni siya mnan ti yꞌni xaꞌan yu. Ntsen yu si ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ judío taꞌa kichen tyi yu chaꞌ ngiꞌni xaꞌan yu chaꞌ ꞌin Jesús. Ndyaa yu mjñan yu chabiyaꞌ ꞌin Pilato chaꞌ tsaa loꞌo yu ꞌin ayman Jesús chaꞌ katsiꞌ. Mda Pilato chabiyaꞌ tsaa loꞌo yu ꞌin ayman kanꞌ. Bra kanꞌ ndyaa Se seꞌen nduun wsi, ndyaa yꞌya yu ꞌin ayman Jesús, chaꞌ tsaa loꞌo yu ꞌin tuꞌwa kwaa. \v 39 Loꞌo Nicodemo mdayaꞌ ꞌin yu, ti kwiꞌ Nicodemo nu yaa seꞌen ndiꞌin Jesús tla nu ngwa. Ndyaa loꞌo Nicodemo ska yuꞌwa styiꞌ yka nu xi tyiꞌi; mirra naan styiꞌ yka kanꞌ, mxiyaꞌ loꞌo xka nan nu naan áloes. Kalatyii kilo tiꞌin yuꞌwa kanꞌ. \v 40 Mstya neꞌ nan xi tyiꞌi kanꞌ lo ska teꞌ nu lti ti loo, bra kanꞌ mxiin neꞌ teꞌ kanꞌ ñaꞌaan chunꞌ ayman Jesús, sa ñaꞌan nu ngiꞌni neꞌ judío xa nu ntsiꞌ neꞌ ya ñaꞌan ti ayman ꞌin neꞌ. \v 41 Kwiꞌ seꞌen mjiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin neꞌ lo wsi, la kanꞌ ndukwi ska loꞌoo seꞌen nduun yka tlaꞌ ꞌin neꞌ. Niꞌ lyoꞌoo kanꞌ ndiya ska tukee nu tka ngulu ti neꞌ siꞌ yuu chaꞌ ka kwaa ꞌin neꞌ. Ja ya katsiꞌ nten niꞌ kwaa kanꞌ. \v 42 Kwiꞌ seꞌen ti ndukwa tukee kanꞌ, kanꞌ chaꞌ nde kwa mtsiꞌ neꞌ ꞌin ayman Jesús bra kanꞌ, chaꞌ wa ka tla taꞌa siin pascua ꞌin neꞌ judío. \c 20 \s1 Ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ \p \v 1 La mdaꞌa kucha, tsan kulo ꞌin smnan, loꞌo ti ji kiꞌya suꞌwe xaa, bra kanꞌ mdoꞌo Liya Magdalena ndyaa tuꞌwa kwaa kanꞌ. Naꞌan chaꞌ wa lka ndyoꞌo tsuꞌ kee tnun nu nchkunꞌ tuꞌwa kwaa kanꞌ, \v 2 kanꞌ chaꞌ msnan Liya ndyaa seꞌen ndiꞌin Tyu Simón loꞌo xka yu taꞌa yꞌni xaꞌan yu, ti kwiꞌ yu nu ndiya ꞌa tiꞌ Jesús. Ytsaꞌ Liya ꞌin neꞌ kanꞌ: \p ―Wa ngulo neꞌ ꞌin ayman Xꞌnaan seꞌen mtsiꞌ neꞌ ꞌin Ni niꞌ tukee kanꞌ ―ndukwin Liya ꞌin neꞌ―. Loꞌo ja jlyo tiꞌ ba la nde yaꞌ ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin ayman kanꞌ ni. \p \v 3 Bra ti mdoꞌo Tyu loꞌo xka yu, msnan neꞌ ndyaa neꞌ tuꞌwa kwaa bra kanꞌ. \v 4 Taꞌa tyukwaa neꞌ msnan neꞌ, loꞌo lye la msnan xka yu kanꞌ, ndla la mdiyan yu kanꞌ tuꞌwa kwaa. \v 5 Ndukwi ndlyuu yu chaꞌ ñaꞌan yu niꞌ tukee kanꞌ, loꞌo naꞌan yu teꞌ lti ti loo nu mxiin neꞌ chunꞌ ayman, kanꞌ ti nganun. Ja ndyaa ꞌa yu niꞌ tukee kanꞌ. \v 6 Loꞌo mdiyan Tyu Simón tuꞌwa kwaa bra kanꞌ, ndijyan ñaꞌan yu ꞌin xka yu kanꞌ. Bra ti yten Tyu ndyaa niꞌ tukee, naꞌan yu chaꞌ ti ndiya teꞌ lti ti loo kanꞌ tukee kanꞌ. \v 7 Kwiꞌ ngwañaꞌan, naꞌan yu teꞌ nu nchkunꞌ tloo ayman, wa mtsa tuꞌwa teꞌ kanꞌ, mskwa xka seꞌen; ja mskwa ran loꞌo teꞌ lti ti loo nu mxiin chunꞌ ayman, ska seꞌen mskwa teꞌ kanꞌ. \v 8 Loꞌo xka yu nu mdiyan kulo ndukwa la, loꞌo yu kanꞌ yten yu niꞌ tukee bra kanꞌ, ndyaa naꞌan yu sa ñaꞌan ngwa niꞌ kwaa. Bra kanꞌ suꞌwe ꞌa ndyaa ñaꞌan tiꞌ yu ꞌin Jesús. \v 9 Ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ ti kwiꞌ sa ñaꞌan nu ndukwa chaꞌ lo kityi kula, seꞌen nchkwiꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ tyuꞌu Jesús xiyaꞌ xa wa mtsiꞌ, ngwañaꞌan yaa toꞌo chaꞌ kanꞌ. \v 10 Mxituun yu bra kanꞌ, taꞌa tyukwaa yu nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús kanꞌ, ndyaa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ taꞌa yꞌni xaꞌan yu. \s1 Ngwaꞌu tloo Jesús ꞌin Liya Magdalena \p \v 11 Loꞌo Liya kanꞌ ni, nganun tuꞌwa tukee kanꞌ, ynan ꞌa. Laja nu nganan, bra kanꞌ naꞌan la niꞌ tukee kanꞌ, \v 12 naꞌan tukwa angajle nu mdoꞌo nde niꞌ kwan mdoꞌo tukwa nde kwa. Ngaten ꞌa ñaꞌan steꞌ angajle nu mdoꞌo tukwa kanꞌ. Kwiꞌ seꞌen msti ayman Jesús, nde kwa ndyaa tukwa angajle kanꞌ; ska angajle ndukwa seꞌen yuꞌwi ke ayman kanꞌ, xka angajle ndukwa seꞌen yuꞌwi kiyaꞌ ayman kanꞌ. \v 13 Bra kanꞌ mnichaꞌ angajle kanꞌ ꞌin Liya: \p ―¿Ni chaꞌ lka lye ꞌa nganaan a? \p Mxkwen Liya ꞌin angajle bra kanꞌ: \p ―Wa ngulo neꞌ ꞌin ayman Xꞌnaǎn ―ndukwin―, loꞌo ja jlyo tiǎnꞌ la nde yaꞌ ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin Ni ni. \p \v 14 Bra wa mdyii ykwiꞌ Liya chaꞌ kanꞌ, mxinaꞌan nde chunꞌ, naꞌan chaꞌ nduun Jesús nde kwa bra kanꞌ, loꞌo ja yuꞌwi lyo Liya ꞌin Ni bra. \v 15 Mnichaꞌ Jesús ꞌin Liya bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ lka lye ꞌa nganaan a? ―ndukwin yu ꞌin Liya―. ¿Ti ꞌin ndaꞌan naan a? \p Mskeꞌ tiꞌ Liya chaꞌ ti kwiꞌ yu nu ngiꞌni tñan seꞌen ndukwa yka tlaꞌ lka nu nduun nde kwa, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―¿Ta siꞌi nuꞌwin lkaa nu ngulo tsuuꞌ ꞌin ayman nu mtsiꞌ re a?, neꞌ kula ―ndukwin ꞌin yu―. Kuꞌnii chaꞌ suꞌwe katsaaꞌ lyaa ꞌñaǎn la nde yaꞌ ndyaa loꞌoo ꞌin, chaꞌ tsaa loꞌoǔn ꞌin ayman kanꞌ la xka seꞌen suꞌwe la bra kanꞌ. \p \v 16 ―¡Liya! ―ndukwin Jesús ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ. \p Bra ti mxituun Liya naꞌan seꞌen nduun Jesús. \p ―¡Rabuni! ―ndukwin. Ska chaꞌ hebreo lka: Mstru ꞌñaǎn, ngwañaꞌan ndyoꞌo chaꞌ kanꞌ. \p \v 17 Ykwiꞌ Jesús loꞌo Liya bra kanꞌ: \p ―Ja kalaaꞌ ꞌñaǎn ni, chaꞌ ti ji tyaꞌaǎn nde kwan seꞌen ndiꞌin Stiǐn ―ndukwin yu―. Loꞌo ni, yaa lyaa seꞌen ndiꞌin taꞌa neꞌ nu wa yten chaꞌ ꞌñaǎn, yaa ytsaaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ndse ti skweěn tsaꞌaǎn la seꞌen ndiꞌin Ndiose Stiǐn, ti kwiꞌ nu lka Sti wan. Tsaꞌaǎn seꞌen ndiꞌin Ndiose Xꞌnaǎn, ti kwiꞌ nu lka Ndiose Xꞌnan wan. \p \v 18 Bra ti ndyaa Liya Magdalena seꞌen ndiꞌin taꞌa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús nu ngwa xkanꞌ, ndyaa ytsaꞌ ꞌin neꞌ: \p ―Wa naꞌaǎn ꞌin ti kwiꞌ Xꞌnaan tsan ―ndukwin. \p Loꞌo ytsaꞌ nu kunaꞌan kanꞌ nchga chaꞌ nu wa ykwiꞌ Jesús loꞌo bra kanꞌ. \s1 Mdoꞌo tukwa Jesús seꞌen ndiꞌin nten ꞌin yu \p \v 19 Ti kwiꞌ tla tsan kulo ꞌin smnan kanꞌ, ngaꞌan yaꞌ naꞌan seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ ntsen neꞌ ꞌin neꞌ wsiya judío. Loꞌo mdiyan Jesús bra kanꞌ, mduun yu laja neꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ. \p ―Tiin ti tyiꞌin wan, ja tyaꞌan ꞌa chaꞌ tiye wan ―ndukwin yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p \v 20 Loꞌo ngwaꞌu Jesús tuyaꞌ yu ꞌin neꞌ, ngwaꞌu yu siꞌ yu ꞌin neꞌ, seꞌen mjwi cha yu. Suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye neꞌ bra nu naꞌan neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu chaꞌ nu luꞌu Xꞌnan neꞌ. \v 21 Xiyaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Tiin ti tyiꞌin wan, ja tyaꞌan ꞌa chaꞌ tiye wan ―ndukwin yu ꞌin neꞌ―. Sa ñaꞌan nu msuꞌwa Stiǐn ꞌñaǎn chaꞌ mdiyaǎn lo chalyuu, kwiꞌ ngwañaꞌan suꞌwaǎn ꞌwan chaꞌ tsaa wan tyukwi ñaꞌaan chalyuu. \p \v 22 Ngwaꞌa Jesús tloo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \p ―Kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌwan ni ―ndukwin yu ꞌin neꞌ kanꞌ―. \v 23 Kuꞌni Ndiose chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin nten ꞌin kiꞌya nu ndukwi neꞌ bra nu chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ chaꞌ kuꞌni Ni chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin neꞌ; loꞌo ngwañaꞌan, kanun kiꞌya nu ndukwi neꞌ bra nu chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ chaꞌ ja kuꞌni Ni chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin neꞌ. \s1 Naꞌan Toma ꞌin Jesús \p \v 24 Ndiya ska yu taꞌa nu tii tyukwa neꞌ, nu naan Toma nu ngula tukwa. Ja loꞌo Toma ndiꞌin loꞌo taꞌa neꞌ nu yꞌni xaꞌan kanꞌ, bra nu yaa Jesús seꞌen ndiꞌin neꞌ. \v 25 Kanꞌ chaꞌ ytsaꞌ neꞌ taꞌa yꞌni xaꞌan Toma ꞌin yu bra kanꞌ: \p ―Wa naꞌan ba ꞌin ti kwiꞌ Xꞌnaan ―ndukwin neꞌ. \p Ykwiꞌ Toma loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Bra wa naꞌaǎn seꞌen yojoꞌ neꞌ klavu yaꞌ yu, bra kanꞌ tsaa ñaꞌan tiǎnꞌ chaꞌ ti kwiꞌ yu lka yu kanꞌ ―ndukwin―. Bra wa yojoǔnꞌ xñii yaǎnꞌ laja kutu seꞌen yojoꞌ neꞌ klavu yaꞌ yu, bra wa yojoǔnꞌ yaǎnꞌ laja kutu seꞌen yojoꞌ neꞌ chkwan siꞌ yu, tsaa ñaꞌan tiǎnꞌ bra kanꞌ ―ndukwin Toma. \p \v 26 Xa wa mdaꞌa snuꞌ tsan, ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús niꞌ ñaꞌan xiyaꞌ; loꞌo Toma ndiꞌin loꞌo neꞌ bra kanꞌ. Wa nchkunꞌ tsaa tunaꞌan, bra kanꞌ yten Jesús niꞌ ñaꞌan kanꞌ ñaꞌan nchkunꞌ ti tunaꞌan, mdyituun laja neꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ bra kanꞌ. Ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ: \p ―Tiin ti tyiꞌin wan. \p \v 27 Loꞌo ykwiꞌ Jesús loꞌo Toma bra kanꞌ: \p ―Tyaan lyaa re, kojooꞌ xñii yaaꞌ laja kutu ndukwa yaǎnꞌ ―ndukwin―. Ñaꞌaan kwiꞌya suꞌwe seꞌen ndukwa kutu yaǎnꞌ re. Tyaan kojooꞌ yaaꞌ siǐnꞌ. Ja chkwiiꞌ ꞌa chaꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiiꞌ ꞌñaǎn. Bra nu ni, ka tsaa ñaꞌan suꞌwe tiiꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús. \p \v 28 ―Nuꞌwin lka Xꞌnaǎn, yu kula ―ndukwin Toma ꞌin Jesús―, nuꞌwin lkaa Ndiose ꞌñaǎn. \p \v 29 ―Ndyaa ñaꞌan tiiꞌ ꞌñaǎn ni, chaꞌ wa naꞌaan ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin Toma―, suꞌwe la ka tiye nten nu tsaa ñaꞌan tiꞌ ꞌñaǎn ni siya ja ya ñaꞌan neꞌ ꞌñaǎn. \s1 Nde lka rsun chaꞌ ngwaꞌan Xuwa kityi re \p \v 30 Chañi chaꞌ yꞌni Jesús kaꞌan la chaꞌ tnun chaꞌ kuwe tiꞌ nten ꞌin Ndiose Sti yu. Naꞌan neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu chaꞌ kanꞌ, ni siya ja nchkwiꞌ kityi re chaꞌ ꞌin nchga chaꞌ kanꞌ. \v 31 Chaꞌ nu ndukwa lo kityi re ni, wa ngwaꞌaǎn chaꞌ kanꞌ chaꞌ ka tsaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ Jesús lka Krixtu, ti kwiꞌ nu msuꞌwa Ndiose chaꞌ kan lo chalyuu, chaꞌ ka sten wan chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ ska ti Ni kanꞌ lka Ni Sñiꞌ Ndiose. Loꞌo kaja chalyuu suꞌwe nu ja tsaa tii ꞌa ꞌwan chabiyaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \c 21 \s1 Mdoꞌo tukwa Jesús seꞌen ngiꞌni neꞌ tñan tuꞌwa tiyuꞌ \p \v 1 Chunꞌ ndiꞌin la xiyaꞌ ngwaꞌu tloo Jesús ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, xa nu mdiꞌin neꞌ tuꞌwa tiyuꞌ Tiberias. Nde ñaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ. \v 2 Sa tlyu ti ndyaa Tyu Simón, loꞌo Toma nu ngula tukwa, loꞌo Natanael neꞌ kichen Caná, nu ndiꞌin lo yuu ꞌin Galilea; loꞌo sñiꞌ Zebedeo, loꞌo xa tyukwa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús, ndyaa neꞌ tuꞌwa tiyuꞌ kanꞌ. \v 3 Ykwiꞌ Tyu Simón loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Tsaꞌaǎn kuta kula ―ndukwin yu. \p ―Sa tlyu ti tsaan sikwa ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ. \p Kanꞌ chaꞌ yten neꞌ niꞌ yka naꞌan ndyaa neꞌ bra kanꞌ, loꞌo ja ska nan mjwi ꞌin neꞌ yaa neꞌ tyukwi tla kanꞌ. \v 4 Wa kiꞌya ti xaa xka tsan, bra kanꞌ mduun Jesús tuꞌwa tiyuꞌ. Ti ndiꞌin neꞌ lo tyiꞌa, loꞌo ja jlyo tiꞌ neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu si ti kwiꞌ Jesús lka nu nduun tuꞌwa tiyuꞌ kanꞌ. \v 5 Loꞌo mnichaꞌ Jesús ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ta wa mjwi chinꞌ kula ku wan ni a? \p ―Ja ska nan mjwi ꞌwa siyaꞌ ti ―ndukwin neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \p \v 6 ―Kuun wan katan ꞌwan laꞌa seꞌen kwin ꞌwan, nde kwa kaja chinꞌ kula ꞌwan ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ nu ndiꞌin lo tyiꞌa bra kanꞌ. \p Ngwañaꞌan yꞌni neꞌ, loꞌo ja ngwa ꞌin neꞌ jwakii neꞌ katan chaꞌ tyaan ran niꞌ yka naꞌan kanꞌ, chaꞌ kaꞌan ꞌa kula yten niꞌ katan ꞌin neꞌ. \v 7 Loꞌo yu nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús, nu ndiya ꞌa tiꞌ Jesús ꞌin, bra ti ykwiꞌ yu loꞌo Tyu bra kanꞌ: \p ―¡Ti kwiꞌ Xꞌnaan lka nu nduun la kwa! ―ndukwin. \p Bra wa ynan Tyu chaꞌ kanꞌ, bra ti ykuꞌ yu steꞌ yu chaꞌ kunaꞌ ti chunꞌ yu ngiꞌni yu tñan, ndyukwan yu ndyaa yu lo tyiꞌa chaꞌ ndla la tyoꞌo yu tuꞌwa tiyuꞌ. \v 8 Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo taꞌa neꞌ kanꞌ tuꞌwa tyiꞌa loꞌo yka naꞌan; mjwakii neꞌ katan msaꞌan ndiꞌin kula niꞌ, mdoꞌo neꞌ tuꞌwa tyiꞌa. Loꞌo ja tijyuꞌ ndiꞌin neꞌ tuꞌwa tiyuꞌ kanꞌ, wa yaa neꞌ ska siyentu metro ti lo tyiꞌa kanꞌ. \v 9 Bra wa ngala neꞌ tuꞌwa tyiꞌa kanꞌ, mdoꞌo neꞌ niꞌ yka naꞌan, naꞌan neꞌ chaꞌ wa lka ndiꞌin kiiꞌ nsuwiꞌ nde kwa, wa nskwa kula ndyiꞌi lo kiiꞌ kanꞌ, loꞌo chinꞌ jaxlya tejeꞌ ndiya. \v 10 Ykwiꞌ Jesús loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Kan loꞌo wan chinꞌ kula nu mjwi ꞌwan nde re ―ndukwin yu ꞌin neꞌ. \p \v 11 Bra ti yten Tyu niꞌ yka naꞌan xiyaꞌ, mjwakii yu katan chaꞌ kulo yu ꞌin ran la seꞌen wtyi; msaꞌan katan kanꞌ nsuꞌwi kula tnun. Ska siyentu nsuꞌwi tuꞌwatyii ndukwa snan kula ndiꞌin niꞌ katan ꞌin neꞌ, loꞌo ja mdaaꞌ ꞌa katan, ni siya kaꞌan ꞌa kula yten niꞌ ran. \p \v 12 ―Kan lya wan ku lomsaan ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \p Loꞌo ja tukwin yꞌni tiye kunichaꞌ ꞌin yu ti ka nu lka yu, jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ ti kwiꞌ Jesús Xꞌnan neꞌ lka yu kanꞌ. \v 13 Mdiyan Jesús kwiꞌ seꞌen ti bra kanꞌ, msñi yu jaxlya chaꞌ ta yu ku neꞌ kanꞌ, loꞌo mda yu kula ku neꞌ. \p \v 14 Loꞌo ni, wa mdaꞌa snan yaꞌ nu ngwaꞌu tloo Jesús ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin yu, ti bra nu ndyuꞌu yu xiyaꞌ chaꞌ ngujwi yu. \s1 Ykwiꞌ Jesús loꞌo Tyu Simón \p \v 15 Xa wa mdyii yku lomsaa neꞌ, bra kanꞌ mnichaꞌ Jesús ꞌin Tyu Simón: \p ―Simón, sñiꞌ Jona ―ndukwin Jesús ꞌin yu―, ¿ta nsuꞌwi la tiyee ñaꞌan ꞌñaǎn a? ¿O ta nsuꞌwi la tiyee ñaꞌan ꞌin taꞌa suꞌwe nsuꞌwii a? \p Bra ti mxkwen Tyu ꞌin Jesús: \p ―Wa jlyo tiiꞌ, Xꞌnaǎn, chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌiin ―ndukwin Tyu ꞌin Jesús. \p ―Kwaꞌuu lyaa chaꞌ ꞌñaǎn ꞌin nten nu tka yten chaꞌ ꞌñaǎn sikwa, ñaꞌan tiꞌ si ñaꞌansiin ꞌin slyaꞌ kuneꞌ ti ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin Tyu. \p \v 16 Loꞌo ykwiꞌ Jesús loꞌo yu xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Simón, sñiꞌ Jona ―ndukwin―, ¿ta chañi ꞌiin chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiyee ñaꞌan ꞌñaǎn a? \p ―Xꞌnaǎn, wa jlyo tiiꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌiin ―ndukwin Tyu ꞌin Jesús. \p ―Ñaꞌansiin ꞌin nten ꞌñaǎn sikwa, ñaꞌan tiꞌ si ñaꞌansiin ꞌin slyaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Jesús ꞌin yu bra kanꞌ. \p \v 17 Wa mdaꞌa snan yaꞌ nu mnichaꞌ Jesús ꞌin yu ngwañaꞌan: \p ―¿Ta chañi ꞌiin chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiyee ñaꞌaan ꞌñaǎn a? \p Ngwa xiꞌin tiꞌ Tyu chaꞌ snan yaꞌ mnichaꞌ Jesús ꞌin yu si chañi chaꞌ suꞌwe nsuꞌwi tiye yu ñaꞌan yu ꞌin, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo Jesús xiyaꞌ: \p ―Siyaꞌ ti jlyo tiiꞌ nchga chaꞌ, Xꞌnaǎn ―ndukwin Tyu ꞌin yu―. Loꞌo jlyo ꞌa tiiꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiyeěn naꞌaǎn ꞌiin. \p ―Kwaꞌuu lyaa chaꞌ ꞌñaǎn ꞌin nten ꞌñaǎn sikwa, ñaꞌan tiꞌ slyaꞌ ꞌñaǎn lka neꞌ ―ndukwin Jesús ꞌin yu―. \v 18 Chañi ꞌa chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌoo ni, chaꞌ nu ti ngwa kuneeꞌ ―ndukwin Jesús―, ti bra kanꞌ ngwa ꞌiin ti ykwiiꞌ ti skaanꞌ ti siꞌ, loꞌo ngwa ꞌiin tsaa la nde yaꞌ seꞌen ngwa tiiꞌ tsaa bra kanꞌ; nde loo la ni, xa nu kasuuꞌ la, bra kanꞌ xñii skuun bra nu kan neꞌ xka laꞌa tsuꞌ chaꞌ skanꞌ tsaa neꞌ kanꞌ siꞌ, bra kanꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌiin la seꞌen nu ja nchka tiiꞌ tsaa. \p \v 19 Ngwañaꞌan ykwiꞌ Jesús chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ Tyu sa ñaꞌan kujwi neꞌ ꞌin yu nde loo la; loꞌo lye la kuꞌni tnun nchga nten ꞌin Ndiose chunꞌ nu kaja yu ngwañaꞌan. \p ―¡Tyaꞌaan loꞌoǔn sikwa! ―ndukwin Jesús ꞌin Tyu bra kanꞌ. \s1 Yu taꞌa ndaꞌan Jesús nu ndiya ꞌa tiꞌ Jesús ꞌin \p \v 20 Loꞌo mxinaꞌan Tyu chunꞌ yu seꞌen nduun taꞌa ndaꞌan yu, taꞌa yꞌni xaꞌan yu chaꞌ ꞌin Jesús, ti kwiꞌ yu nu ndiya ꞌa tiꞌ Jesús ꞌin, ndijyan ñaꞌan yu kanꞌ ꞌin neꞌ. Ti kwiꞌ yu kanꞌ lka nu ti ngwa xkanꞌ ngaꞌan yu kwiꞌ seꞌen ti loꞌo Jesús nchku siin neꞌ, ti kwiꞌ nu mnichaꞌ ꞌin Jesús: “¿Xꞌnan, ti ka lka nu kuꞌni trisiyun ꞌiin yaꞌ neꞌ xaꞌan a?” ndukwin yu nu ngwa xkanꞌ. \v 21 Naꞌan Tyu chaꞌ ndijyan ñaꞌan yu kanꞌ ꞌin neꞌ, kanꞌ chaꞌ mnichaꞌ Tyu ꞌin Jesús: \p ―¿Ni ñaꞌan ka ꞌin yu re nde loo la a? ―ndukwin Tyu ꞌin Jesús. \p \v 22 Mxkwen Jesús ꞌin Tyu bra kanꞌ: \p ―Ja kuwe ꞌa tiiꞌ ―ndukwin yu ꞌin Tyu―. Ni siya nchka tiǎnꞌ chaꞌ kanun yu lo chalyuu sa ñaꞌan bra nu kaǎn xiyaꞌ, ja ndiꞌin chaꞌ tyaꞌan ꞌa chaꞌ tiyee ꞌin chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Jesús―. Nuꞌwin, tyaꞌaan loꞌoǔn. \p \v 23 Xa wa ynan taꞌa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús chaꞌ kanꞌ, ykwiꞌ ꞌa neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ja kaja ꞌa yu kanꞌ ni, mskeꞌ tiꞌ neꞌ. Loꞌo ñi la ndyoꞌo chaꞌ kanꞌ, chaꞌ ja ndukwin Jesús chaꞌ ja kaja ꞌa yu kanꞌ; sa kanꞌ ti chaꞌ ndukwin Jesús chaꞌ ꞌin yu: “Ja kuwe ꞌa tiiꞌ. Ni siya nchka tiǎnꞌ chaꞌ kanun yu lo chalyuu sa ñaꞌan bra nu kaǎn xiyaꞌ, ja ndiꞌin chaꞌ tyaꞌan chaꞌ tiyee ꞌin chaꞌ kanꞌ.” Sa kanꞌ ti chaꞌ ykwiꞌ Jesús loꞌo Tyu. \p \v 24 Loꞌo naꞌ lkaǎn ti kwiꞌ yu kanꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús kanꞌ. Ti kwiǐnꞌ ngwaꞌaǎn chaꞌ re lo kityi, loꞌo jlyo tiǎnꞌ chaꞌ nu ñi lka nchga chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan. \p \v 25 Ti nsuꞌwi la kaꞌan ꞌa chaꞌ nu yꞌni Jesús; ni siya kwaꞌan neꞌ nchga chaꞌ kanꞌ lo kityi, ti nu ngula yu lo chalyuu, ja tyoꞌo skwa ñaꞌaan chalyuu chaꞌ tyoꞌ tukwa kityi kanꞌ, nxkeꞌ tiǎnꞌ. Sa kwa ti chaꞌ ndaꞌaǎn re.