\id ACT \h LOS HECHOS \toc1 Tñan nu yꞌni nten nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús chunꞌ ndiꞌin la \toc2 LOS HECHOS \toc3 Hch. \mt1 Tñan nu yꞌni nten nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús chunꞌ ndiꞌin la \c 1 \s1 Ykwiꞌ Jesús chaꞌ kan Tyiꞌi Ndiose lo chalyuu \p \v 1 Ti ngwa xkanꞌ, wa ngwaꞌaǎn ska kityi nu ndyaa seꞌen ndiꞌin nuꞌwin, Teófilo. Kityi kanꞌ ngitsaꞌ ꞌiin nchga tñan nu yꞌni Jesús, nchga chaꞌ nu ngwaꞌu Jesús bra nu mdyisnan yꞌni yu tñan, \v 2 nchga chaꞌ nu yꞌni yu xa nu mdiꞌin yu lo chalyuu re. Ja ya tyaa Jesús nde seꞌen ndiꞌin Ndiose, bra nu ngulo suwi yu ꞌin tii tyukwa nten nu tsaa chkwiꞌ chaꞌ ꞌin yu tyukwi ñaꞌaan chalyuu. Mdayaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌin Jesús chaꞌ ngulo yu tñan ꞌin tii tyukwa yu kanꞌ, sa ñaꞌan tñan ndiꞌin chaꞌ kuꞌni yu kanꞌ. \v 3 Bra wa ngujwi Jesús, ndyuꞌu yu xiyaꞌ, bra kanꞌ mdoꞌo tukwa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ. Xa tuꞌwa tsan mdaꞌan Jesús lo chalyuu bra kanꞌ, tyun yaꞌ mdoꞌo tukwa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ; suꞌwe ꞌa ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ chaꞌ chañi chaꞌ wa ndyuꞌu yu xiyaꞌ. Loꞌo ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan ka Ndiose ndloo la niꞌ kasiya ꞌin nten. \v 4 Ja ya tyaa Jesús, bra nu ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ, chaꞌ kanun neꞌ kichen Jerusalén: \p ―Kata wan chinꞌ kichen re ―ndukwin Jesús ꞌin neꞌ―, sa ñaꞌan bra nu kan Tyiꞌi Ndiose chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌwan. Ngwañaꞌan ykwiꞌ Stiǐn nu ngwa sꞌni, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan nu ngwa xkanꞌ ti. \v 5 Ti kulo mdukwatya Xuwa ꞌin nten loꞌo tyiꞌa ti; loꞌo ni, wa tiya ti tsan nu kan Tyiꞌi Ndiose chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌwan, ngwañaꞌan tukwatya Ndiose ꞌwan. \s1 Ndyaa Jesús niꞌ kwan \p \v 6 Ngwa ska tsan ndyoꞌ tiꞌin taꞌa neꞌ kanꞌ ska seꞌen ti, mnichaꞌ neꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ: \p ―Xꞌnan ba―ndukwin neꞌ―, ¿ta siꞌi ni nu taa chabiyaꞌ ꞌwa, chaꞌ ka ba ndloo lo yuu nu ndiꞌin kwenta ꞌin kichen tyi ba xiyaꞌ a? Ti kwiꞌ neꞌ Israel lka ba. \p \v 7 Mxkwen Jesús ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ja ndiya chabiyaꞌ ꞌwan chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan ni tsan ka, ni bra ka nu kuꞌni Ndiose tñan. Ska ti Stiǐn Ndiose jlyo tiꞌ Ni chaꞌ kanꞌ, loꞌo nganun chabiyaꞌ kanꞌ ꞌin Ni, ti ykwiꞌ ti Ni. \v 8 Xka chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ kaja chabiyaꞌ ꞌwan kuꞌni wan tñan ꞌñaǎn xa nu kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌwan, chaꞌ ka chkwiꞌ wan chaꞌ suꞌwe re loꞌo nchga nten, chaꞌ ꞌñaǎn bra kanꞌ. Chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ kichen Jerusalén, kwiꞌ ngwañaꞌan chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ nde lo yuu ꞌin Judea, kwiꞌ ngwañaꞌan chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ lo yuu kwiꞌ seꞌen ti nu naan Samaria kanꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan chkwiꞌ wan loꞌo neꞌ nchga kichen seꞌen ndiꞌin nten chalyuu. \p \v 9 Bra wa mdyii ykwiꞌ Jesús chaꞌ kanꞌ, xa nu ti naꞌan neꞌ ꞌin yu, ndyaa loꞌo Ndiose ꞌin yu ndyaa yu niꞌ kwan bra kanꞌ. Nchkunꞌ ska ko chunꞌ yu chaꞌ ja ñaꞌan ꞌa neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \v 10 Laja nu ndyaa yu kanꞌ, naꞌan neꞌ nde niꞌ kwan bra kanꞌ. Bra ti mdoꞌo tukwa tukwa nten nu ngaten steꞌ, mduun seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 11 Ykwiꞌ nten nu ngaten steꞌ kanꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ Galilea ―ndukwin―. ¿Ni chaꞌ lka nduun wan naꞌan kwiꞌya wan nde niꞌ kwan a? ―ndukwin neꞌ―. Jesús nu tka mxnun ti ꞌwan chunꞌ ndyaa Ni niꞌ kwan, ti kan Ni lo chalyuu xiyaꞌ nde loo la. Sa ñaꞌan naꞌan wan ꞌin Ni bra nu ndyaa Ni, kwiꞌ ngwañaꞌan ñaꞌan nten ꞌin Ni bra nu kan Ni xiyaꞌ ―ndukwin yu nu ngaten steꞌ bra kanꞌ. \s1 Ngulo suwi neꞌ ꞌin Matiya chaꞌ kuꞌni yu tñan loo Juda \p \v 12 Loꞌo mdoꞌo neꞌ kiꞌya Olivos bra kanꞌ, mxitukwi neꞌ ndyaan neꞌ nde kichen Jerusalén. Tuꞌwa kichen ti ndiꞌin kiꞌya kanꞌ, loꞌo ja ndiya chabiyaꞌ ꞌin neꞌ judío chaꞌ tsaa neꞌ tijyuꞌ la tsan taꞌa nu nxitñaꞌ neꞌ. \v 13 Ndla ti ngala neꞌ kichen kanꞌ, ndyaa neꞌ ska niꞌ ñaꞌan kwan seꞌen ndiꞌin neꞌ bra kanꞌ: ndiya Tyu, loꞌo Santiago, loꞌo Xuwa, loꞌo Ndre, loꞌo Lpe, loꞌo Toma, loꞌo Bartolo, loꞌo Mateo, loꞌo xka Santiago sñiꞌ Alfeo, loꞌo Simón nu ngwa ꞌin ska ta nten cananista, loꞌo Juda taꞌa Santiago. \v 14 Ska ti chaꞌ mdaꞌan tiye nchga neꞌ kanꞌ, taꞌa ti ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nchkwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose. Loꞌo taꞌa Jesús ndiꞌin loꞌo neꞌ kanꞌ, loꞌo Liya jyaꞌan Jesús, loꞌo tyun nu kunaꞌan nu mdaꞌan loꞌo yu. \p \v 15 Ngwa ska tsan wa mdyoꞌ tiꞌin nchga nten nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo kichen kanꞌ, ska siyentu nsuꞌwi kala nten mdyoꞌ tiꞌin tsan kanꞌ. Loꞌo mdyituun Tyu chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p \v 16 ―ꞌWan, taꞌa ndiꞌian re ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ kanꞌ―, nu ngwa sꞌni mdayaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌin ayman David chaꞌ ngwaꞌan ayman kanꞌ kityi nu ykwiꞌ nde loo la sa ñaꞌan chaꞌ kuxi ka nu kuꞌni ayman Juda. Juda ngwa nu ngwaꞌu tuwiin ꞌin neꞌ xaꞌan chaꞌ msñi neꞌ ꞌin Jesús presu; sa ñaꞌan nu nganun chaꞌ ka ꞌin yu, ngwañaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ. \v 17 Suꞌwa ti mdaꞌan ayman Juda loꞌoan, suꞌwa ti yꞌni yu tñan loꞌoan nu ngwa xkanꞌ. \v 18 Loꞌo yaa ayman kanꞌ msiꞌi yu ska yuꞌwe yuu loꞌo tñi nu mda neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ, chaꞌ yꞌni yu chaꞌ kuxi, bra nu yjwiꞌ xuꞌwa yu ꞌin Jesús ꞌin neꞌ xaꞌan kanꞌ. Ti ykwiꞌ ti yu mxtyuu yu ꞌin yu lo yuu; mdaaꞌ niꞌ yu, mdoꞌo ti xeꞌin yu, ngujwi yu bra kanꞌ. \v 19 Bra ti ngwa biyaꞌ tiꞌ nchga nten kichen Jerusalén, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ chaꞌ Acéldama naan yuu seꞌen ngulyuu yu; nde ñaꞌan ndyoꞌo chaꞌ kanꞌ ―Yuu seꞌen ngalu tnen nten―. \v 20 Kwiꞌ ngwañaꞌan yaa toꞌo chaꞌ nu ngwaꞌan ayman sꞌni lo kityi Salmos nu nchkwiꞌ: “Kanun laja ti naꞌan tyi yu, ja kanun ꞌa nten luꞌu nde kwa”. Loꞌo xka chaꞌ nu nchkwiꞌ kityi kanꞌ: “Kuꞌni xka nten tñan loo yu”. \p ’Ngwañaꞌan nchkwiꞌ chaꞌ lo kityi kanꞌ ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―, \v 21-22 kanꞌ chaꞌ ni, suꞌwe si kuꞌni xka neꞌ taꞌaan tñan loo ayman Juda. Nten kanꞌ ka ska neꞌ taꞌaan nu mdaꞌan loꞌoan nchga tsan ti bra nu mdiꞌin Jesús loꞌoan lo chalyuu re. Mdaꞌan yu loꞌoan, ni siya ti kulo la xa nu mdukwatya ayman Xuwa ꞌin nten, ni siya nu ngwa xkanꞌ ti bra nu mdoꞌo Jesús ndyaa niꞌ kwan. Nten kanꞌ wa naꞌan sa ñaꞌan ngwa bra nu ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ xa wa ngujwi, kanꞌ chaꞌ ka chkwiꞌ yu loꞌo nchga nten chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ sa ñaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ. \p \v 23 Ngulo suwi neꞌ tukwa nu kiꞌyu bra kanꞌ: ska yu naan Se Barsabás nu nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ naan Justo, loꞌo xka yu naan Matiya. \v 24 Ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Ndiose bra kanꞌ: \p ―Ndiose, Xꞌnan ba ―ndukwin neꞌ―, jlyo tiiꞌ sa ñaꞌan nka tiye nchga nten chalyuu. Kwaꞌuu ꞌwa ti ka ska nu kiꞌyu re nu ngulo suwii ꞌin yu ni, \v 25 chaꞌ ka tsaa yu kanꞌ nchga kichen, chaꞌ chkwiꞌ yu chaꞌ ꞌiin, ti kwiꞌ tñan loo ayman Juda. Wa ngulaa yaꞌ ayman kanꞌ tñan chaꞌ xaꞌan ꞌa yu, loꞌo ndyaa yu nde seꞌen nganun chaꞌ tsaa yu bra kanꞌ. \p \v 26 Kanꞌ yꞌni neꞌ ska tñan chaꞌ kulo suwi neꞌ ska nten taꞌa ndiꞌin neꞌ nu kanun tñan kanꞌ. Loꞌo ngwañaꞌan mja lyo ꞌin neꞌ chaꞌ Matiya ka nten kanꞌ. Ti bra kanꞌ suꞌwa ti mdaꞌan Matiya kanꞌ loꞌo tii xka neꞌ kanꞌ, chaꞌ ka taꞌa neꞌ nu ndaꞌan nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo nten chalyuu. \c 2 \s1 Mdiyan Tyiꞌi Ndiose \p \v 1 Ngwa tsan taꞌa Pentecostés, ska taꞌa ꞌin neꞌ judío, loꞌo ska seꞌen ti ndyoꞌ tiꞌin nchga nten nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo la kanꞌ bra kanꞌ. \v 2 Bra ti ynen niꞌ ñaꞌan seꞌen ndiꞌin neꞌ sa ñaꞌan lka nu lye ꞌa nxkwa kwiꞌin. Nchga neꞌ kanꞌ ynan neꞌ chaꞌ ynen kanꞌ. \v 3 Bra kanꞌ mdoꞌo tukwa tyun lo nan; sa ñaꞌan si nduun kiiꞌ, ngwañaꞌan ñaꞌan ran. Nganun tiꞌin kiiꞌ kanꞌ chunꞌ nchga nten ꞌin Jesucristo kanꞌ. \v 4 Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin nchga neꞌ kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ ngwa ꞌin neꞌ ykwiꞌ neꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ nten nu mdoꞌo tyun kichen tijyuꞌ la, chunꞌ Tyiꞌi Ndiose yꞌni loꞌo neꞌ chaꞌ ngwañaꞌan ngwa ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p \v 5 Bra nu ngwa taꞌa kanꞌ nde kichen Jerusalén mdiꞌin kaꞌan ꞌa neꞌ judío; mdoꞌo neꞌ tyun kichen lo yuu tijyuꞌ ndyaa neꞌ Jerusalén, chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose nde kwa. \v 6 Loꞌo mdyisnan ndyoꞌ tiꞌin nten seꞌen nganen nchkwiꞌ nten ꞌin Jesucristo chaꞌ kanꞌ. Loꞌo ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ siyaꞌ ti ni nan lka ngwa, chaꞌ nchga neꞌ tijyuꞌ ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ nten ꞌin Jesucristo kanꞌ, ti kwiꞌ nchga chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ tijyuꞌ kanꞌ. \v 7 Nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ tijyuꞌ kanꞌ bra kanꞌ, kaꞌan ꞌa chaꞌ mdaꞌan tiye neꞌ xa wa naꞌan neꞌ chaꞌ kanꞌ: \p ―¿Ta siꞌi xkwiꞌ neꞌ kichen nde lo yuu ꞌin Galilea lka neꞌ re a? ―ndukwin neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ―. \v 8 ¿Ni chaꞌ lka nnaan nchkwiꞌ neꞌ re chaꞌ nu nchkwianꞌ a? ―ndukwin neꞌ―. \v 9 Kaꞌan ꞌa kichen seꞌen mdoꞌoan. Wa lkaan neꞌ Partia, neꞌ Media, neꞌ Elam, neꞌ Mesopotamia, neꞌ Judea, neꞌ Capadocia, neꞌ Ponto, neꞌ nde lo yuu ꞌin Asia, \v 10 neꞌ Frigia, neꞌ Panfilia, neꞌ Egipto, neꞌ Africa nu ndiꞌin nde loo la ꞌin kichen Cirene; kwiꞌ ngwañaꞌan neꞌ romano, loꞌo ndiꞌin neꞌ kanꞌ nde re, ni siya nten nu lka sñiꞌ neꞌ judío taꞌaan, ni siya xka ta neꞌ romano nu suꞌwa ti ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose loꞌoan ―ndukwin neꞌ kanꞌ―. \v 11 Loꞌo ndiꞌin neꞌ Creta, ndiꞌin neꞌ Arabia. Taꞌaan nnaan nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ nu nchkwianꞌ, suꞌwa nnaan nchga chaꞌ tnun nu yꞌni Ndiose. \p \v 12 Nduwe ꞌa tiꞌ nchga neꞌ kanꞌ. Ja jlyo tiꞌ neꞌ siyaꞌ ti nan ka ngwa. Ti nchkwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ni nan lka re a? ―ndukwin neꞌ kanꞌ. \p \v 13 Loꞌo xka ta nten mxtyi lyoꞌo neꞌ ꞌin nten ꞌin Jesucristo kanꞌ: \p ―Kuꞌwi ꞌa neꞌ kwa, kanꞌ chaꞌ nchkwiꞌ neꞌ ngwañaꞌan ―ndukwin neꞌ. \s1 Chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo nten \p \v 14 Loꞌo mdyituun Tyu loꞌo tii xka nten kanꞌ, kwen ykwiꞌ yu loꞌo nten kaꞌan kanꞌ bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ kula neꞌ judío ―ndukwin Tyu―, loꞌo nchga wan nu ndiꞌin kichen Jerusalén tsan ni ―ndukwin yu―, kunan suꞌwe wan chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin yu―. \v 15 Kuꞌwi bare, nxkeꞌ tiꞌ wan; loꞌo siꞌi nan kuꞌwi ba re, chaꞌ tka mdiya bra wa kaa tlya ni. \v 16 Xka ñaꞌan nchka ni. Chaꞌ tnun nu nchka re ni, wa lka ran sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Joel nu ngwa sꞌni. Nde ndukwa chaꞌ kanꞌ: \q1 \v 17 Nu ka nde loo la, bra wa tyii ti chalyuu, ndukwin Ndiose, taǎn Tyiꞌiǐn ykwiǐnꞌ chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌin nten chalyuu, ndukwin Ni. \q1 Loꞌo chkwiꞌ sñiꞌ wan chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo nten bra kanꞌ. \q1 Kwiꞌ ngwañaꞌan, ñaꞌan nten kuneꞌ chaꞌ tnun nu ngiꞌni Ndiose, loꞌo chkwiꞌ sla neꞌ kula. \q1 \v 18 Taǎn Tyiꞌiǐn ykwiǐnꞌ chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌin nchga nten nu ndukwa chaꞌ nchkwiǐnꞌ, ndukwin Ni. \q1 Loꞌo chkwiꞌ nten kanꞌ nchga chaꞌ nu niǐn ꞌin neꞌ chaꞌ chkwiꞌ neꞌ bra kanꞌ. \q1 \v 19 Kuꞌniǐn chaꞌ tnun nde niꞌ kwan, loꞌo ngwañaꞌan, kuꞌniǐn chaꞌ tnun lo chalyuu; \q1 lye ꞌa xuꞌwi tnen nten nu wa ngujwi lo chalyuu, skin kiiꞌ tnun, xkwiꞌ sñii xuꞌwi lo chalyuu, ndukwin Ni. \q1 \v 20 Naꞌ lkaǎn nu nka Xꞌnan wan; \q1 wa tiya ti tsan chaꞌ kuꞌni biyaǎnꞌ ꞌin nchga nten chalyuu. \q1 Kuꞌniǐn chaꞌ ka tla lo kwichaa, ja ñaꞌan ꞌa neꞌ koꞌ; ñaꞌan tiꞌ kolo tnen, ngwañaꞌan ka ran, ndukwin Ni. \q1 Ska tsan tnun ꞌa ka kanꞌ, ñi ꞌa ka biyaꞌ tiꞌ nchga nten chalyuu chaꞌ wa ndiya tsan kanꞌ. \q1 \v 21 Loꞌo kulaǎn ꞌin nchga nten nu jñan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌñaǎn. \m Ngwañaꞌan ykwiꞌ Ndiose, kanꞌ chaꞌ ngwaꞌan ayman Joel chaꞌ kanꞌ lo kityi ―ndukwin Tyu―. \p \v 22 ’ꞌWan, neꞌ Israel ―ndukwin yu―, kunan suꞌwe wan chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni. Neꞌ Nazaret ngwa Jesús. Mdayaꞌ Ndiose ꞌin yu chaꞌ nu yꞌni yu xkwiꞌ chaꞌ tnun seꞌen ndiꞌin wan. Kaꞌan ꞌa chaꞌ mdaꞌan tiye wan chaꞌ naꞌan wan chaꞌ tnun kanꞌ, loꞌo ngwa biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ xkwiꞌ tñan ꞌin Ndiose ngwa bra kanꞌ. \v 23 Nu ngwa sꞌni jlyo tiꞌ Ndiose nchga chaꞌ nu ka ꞌin Jesús, ti bra kanꞌ wa ykwiꞌ Ndiose chaꞌ kanꞌ loꞌo nten chalyuu. Ytsaꞌ Ni ꞌin neꞌ chaꞌ kujwi nten xaꞌan ꞌin Jesús nde loo la. Kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa bra kanꞌ; nu ngwa xkanꞌ ti msñi wan ꞌin yu, mjiꞌin kaꞌan wan ꞌin yu lo wsi. ꞌWan, yjwi wan ꞌin yu, ni siya ngulo wan tñan kanꞌ ꞌin nten xaꞌan, chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi kanꞌ chaꞌ ꞌwan, sa ñaꞌan nu ndukwin Ndiose chaꞌ ka. \v 24 Ja mdiꞌin chaꞌ kanun ayman Jesús niꞌ kwaa, kanꞌ chaꞌ yꞌni Ndiose Sti yu chaꞌ ndyuꞌu yu xiyaꞌ. \v 25 Loꞌo ndiya xka chaꞌ nu ngwaꞌan ayman David sꞌni nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesús: \q1 Xꞌnaǎn, ndukwin yu, nchga bra ndaꞌaan loꞌoǔn; \q1 kwiꞌ seꞌen ti ndiꞌiin seꞌen ndiꞌiǐn, chaꞌ ka tlyu tiyeěn chunꞌ nu ndayaaꞌ ꞌa ꞌñaǎn. \q1 \v 26 Kanꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiyeěn; nuꞌwin ngiꞌnii chaꞌ suꞌwe ꞌa nchkwiǐnꞌ. \q1 Nuꞌwin ngiꞌnii chaꞌ tiin ti ndiꞌin tyukwi ñaꞌaǎn, nuꞌwin ndiꞌiin chaꞌ ñaꞌansiin ꞌñaǎn. \q1 \v 27 Ja kanun ꞌa kasiya ꞌñaǎn seꞌen nsu ayman, ja taa chabiyaꞌ katsuꞌ kunaǎnꞌ ya ñaꞌan ti, chaꞌ nuꞌwin ndiya ꞌa tiiꞌ ꞌñaǎn; \q1 \v 28 wa ngwaꞌuu tuwiin ꞌñaǎn seꞌen tsaꞌaǎn chaꞌ tyiꞌiǐn nde seꞌen ndiꞌiin. \q1 Suꞌwe ꞌa nka tiyeěn chaꞌ suꞌwa tyiꞌian la kwa bra kanꞌ. \m Kwiꞌ ngwañaꞌan ngwaꞌan ayman David lo kityi. \p \v 29 ’Jlyo tiꞌ wan chaꞌ chañi ngujwi David, nu ngwa ayman kula ꞌñaan ―ndukwin Tyu―. Sꞌni ꞌa ngujwi yu kanꞌ, ngutsiꞌ yu kanꞌ bra kanꞌ; kwiꞌ ngwañaꞌan, ti ndiya kwaa ꞌin ayman kanꞌ sa bra ni. \v 30 Ykwiꞌ ayman David chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten; jlyo tiꞌ yu chaꞌ ykwiꞌ ñi Ndiose loꞌo yu, bra wa ykwiꞌ Ni chaꞌ kan ska nten taꞌa yu nu kala chalyuu nde loo la, kanꞌ nu ka Krixtu. Ka Krixtu kanꞌ ree, sa ñaꞌan ngwa ykwiꞌ David ree. \v 31 Ngwa biyaꞌ tiꞌ yu nu ngwa sꞌni chaꞌ ndiꞌin chaꞌ tyuꞌu Krixtu kanꞌ xiyaꞌ xa wa ngujwi, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu chaꞌ ja kanun kasiya ꞌin Krixtu seꞌen nsu ayman, loꞌo ja katsuꞌ kunaꞌ Krixtu bra kanꞌ. \v 32 Chañi lka chaꞌ yꞌni Ndiose chaꞌ ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ ―ndukwin Tyu―. Loꞌo chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiꞌ ba loꞌo wan, chaꞌ wa naꞌan ba ꞌin yu xiyaꞌ chaꞌ luꞌu yu. \v 33 Bra kanꞌ mdiyan yꞌya Ndiose ꞌin Jesús, ndyaa yu seꞌen ndiꞌin Ni bra kanꞌ. Nde kwa ndiꞌin Jesús laꞌa seꞌen kwin seꞌen ndukwa Ndiose ni. Wa mda Ndiose Sti yu Tyiꞌi Ni nu tyuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin yu, chaꞌ kwiꞌ ngwañaꞌan ykwiꞌ Ni nu ngwa sꞌni; loꞌo ni, wa msuꞌwa Jesús Tyiꞌi Ndiose kanꞌ, chaꞌ kan Ni lo chalyuu re. Nchga chaꞌ nu ynan wan, nchga chaꞌ nu naꞌan wan tsan ni, kanꞌ lka tñan nu yꞌni ykwiꞌ Jesús. \v 34 Ja yaa ayman David ñaꞌan luꞌu ti la seꞌen ndiꞌin Ndiose ―ndukwin Tyu―, kanꞌ chaꞌ jlyo tiǎnꞌ chaꞌ siꞌi chaꞌ ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu, lka chaꞌ nu ngwaꞌan David kanꞌ. Loꞌo xka chaꞌ ngwaꞌan yu lo kityi nu nchkwiꞌ: \q1 Wa ykwiꞌ Ndiose loꞌo nu nka Xꞌnaǎn: \q1 “Tyukwaa lyaa laꞌa seꞌen kwin ꞌñaǎn. \q1 \v 35 Naꞌ kuꞌniǐn chaꞌ tyijin lyoo ꞌin nchga nten nu nxuun loꞌoo” ndukwin Ndiose ꞌin yu. \m Kwiꞌ ngwañaꞌan ngwaꞌan ayman David lo kityi ―ndukwin Tyu―. \p \v 36 ’Ndiꞌin chaꞌ ka biyaꞌ tianꞌ, taꞌaan nu lkaan neꞌ Israel, chaꞌ ti kwiꞌ Jesús nu mjiꞌin kaꞌan wan lo wsi chaꞌ kujwi wan ꞌin yu, ti kwiꞌ yu kanꞌ wa nda Ndiose chabiyaꞌ ꞌin yu chaꞌ ka yu Xꞌnaan, chaꞌ lka yu Krixtu. \p \v 37 Xa wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu, mjyuꞌu ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ. Mnichaꞌ neꞌ ꞌin Tyu loꞌo ꞌin nchga neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús ti kulo: \p ―¿Ni sa ñaꞌan kuꞌni ba ni a? ―ndukwin neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. \p \v 38 ―Suꞌwe si ka jyuꞌu tiꞌ wan ꞌin chaꞌ kuxi; nchga chaꞌ kuxi nu nsuꞌwi tiye wan, kulo chunꞌ wan chaꞌ kuxi kanꞌ ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―. Loꞌo ngwañaꞌan, tukwatya neꞌ ꞌwan chabiyaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. Katin nchga kiꞌya nu ndukwi wan bra kanꞌ; kwiꞌ ngwañaꞌan, ta Ndiose Tyiꞌi Ni chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌwan. \v 39 Ñi ꞌa chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo wan xa wa ykwiꞌ Ni chaꞌ kanun Tyiꞌi Ni niꞌ kasiya ꞌwan, loꞌo niꞌ kasiya ꞌin sñiꞌ wan, loꞌo niꞌ kasiya ꞌin nten nu ndiꞌin tijyuꞌ la; kanun Ni niꞌ kasiya ꞌin nchga nten nu wa ngulo suwi Ni. \p \v 40 Ti kaꞌan la chaꞌ ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ bra kanꞌ. Ñi ꞌa ngulo yu tñan ꞌin neꞌ: \p ―Kulaa yaꞌ wan ꞌin nchga nten nu ngiꞌni xkwiꞌ chaꞌ kuxi ―ndukwin yu ꞌin neꞌ. \p \v 41 Nchga nten nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ, ndyaa neꞌ kanꞌ chaꞌ tyukwatya neꞌ chabiyaꞌ ꞌin Jesús. Ti kwiꞌ tsan kanꞌ mdyisnan mdaꞌa snan mi nten nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo. \v 42 Suꞌwe ꞌa ynan nchga neꞌ kanꞌ chaꞌ nu ngwaꞌu neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo kulo ndukwa la. Suꞌwe nka tiye neꞌ kanꞌ, suꞌwa ti ndiꞌin neꞌ, taꞌa ti nchkwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose; suꞌwa ti nchku neꞌ, suꞌwa ti ngiꞌni tnun nchga neꞌ kanꞌ ꞌin Jesucristo. \s1 Ngwañaꞌan yꞌni nten ꞌin Jesucristo ti kulo \p \v 43 Nduwe ꞌa tiꞌ nchga neꞌ kichen kanꞌ ni tñan nka nu ngiꞌni Ndiose, chaꞌ wa kaꞌan chaꞌ tnun ngiꞌni neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo chabiyaꞌ ꞌin Ni. \v 44 Suꞌwa ti ndiꞌin nchga neꞌ nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo taꞌa neꞌ. Mda neꞌ nchga chaꞌ suꞌwe nu nsuꞌwi ꞌin neꞌ chaꞌ kutsaa neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ. \v 45 Yjwiꞌ neꞌ nchga nan nu nsuꞌwi ꞌin neꞌ, chaꞌ kaja tñi nu kutsaa neꞌ ꞌin taꞌa nten neꞌ nu lyiji ꞌa chaꞌ suꞌwe ꞌin. \v 46 Nchga tsan ndyoꞌ tiꞌin neꞌ kanꞌ niꞌ lyaa tnun ꞌin neꞌ judío, kwiꞌ ngwañaꞌan, suꞌwa ti nchku neꞌ kanꞌ tuꞌ naꞌan tyi taꞌa neꞌ. Suꞌwe ꞌa nka tiye neꞌ kanꞌ, suꞌwe ti ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, \v 47 chaꞌ ngiꞌni tnun neꞌ kanꞌ ꞌin Ndiose. Loꞌo suꞌwe ꞌa nchkwiꞌ nchga nten kichen chaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. Nchga tsan kaꞌan la nten yten chaꞌ ꞌin Jesucristo; ngulaa neꞌ kanꞌ ꞌin chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌin neꞌ bra kanꞌ, ndyoꞌ tiꞌin neꞌ loꞌo nchga nten ꞌin Jesucristo kanꞌ. \c 3 \s1 Yꞌni neꞌ joꞌó ꞌin ska yu tiꞌí kiyaꞌ \p \v 1 Ngwa ska tsan ndyaa Tyu loꞌo Xuwa niꞌ lyaa tnun. Wa mdiya bra wa snan siin, ti kwiꞌ bra nu nchkwiꞌ neꞌ judío taꞌa kichen tyi neꞌ loꞌo Ndiose. \v 2 Ngaꞌan ska yu tiꞌí kiyaꞌ tuꞌwa laa, ngwañaꞌan tiꞌí kiyaꞌ yu ti bra nu ngula yu. Nchga tsan ndaꞌan loꞌo taꞌa yu tiꞌí kanꞌ ꞌin yu tuꞌ laa tnun kanꞌ, ska tuꞌ laa nu ndiꞌya ꞌa ñaꞌan, ndlo naan neꞌ kichen ꞌin ran. Ngaꞌan yu tuꞌ laa njñan yu lomstan ꞌin neꞌ xa nu ndijyan neꞌ tuꞌ laa bra kanꞌ. \v 3 Naꞌan yu tiꞌí kanꞌ ꞌin Tyu ndaꞌan yu loꞌo Xuwa, ndijyan neꞌ chaꞌ tsaa neꞌ niꞌ lyaa. Mjñan yu lomstan ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 4 Ndyaa tuun Tyu loꞌo Xuwa chaꞌ ñaꞌan kwiꞌya neꞌ ꞌin yu tiꞌí kanꞌ. Bra kanꞌ ykwiꞌ Tyu loꞌo yu: \p ―Ñaꞌan chinꞌ ꞌwa ―ndukwin Tyu ꞌin yu. \p \v 5 Ynan suꞌwe yu, mskeꞌ tiꞌ yu chaꞌ wa ta ti neꞌ lomstan ꞌin yu. \p \v 6 ―Ja nsuꞌwi tñi ꞌñaǎn ―ndukwin Tyu ꞌin yu―, xka lo tñan ndiya ꞌñaǎn chaꞌ kuꞌniǐn loꞌoo ―ndukwin―. ¡Chabiyaꞌ ꞌin Jesucristo Nazaret! Tyituun lyaa chaꞌ tyaꞌaan ska ti. \p \v 7 Kanꞌ msñi Tyu yaꞌ yu laꞌa seꞌen kwin chaꞌ xituun ꞌin yu bra kanꞌ. Bra ti nchkaa kiyaꞌ yu, loꞌo ynin kiyaꞌ yu nchkaa. \v 8 Sa ꞌa mdyituun yu kanꞌ, mdyisnan yu ndaꞌan yu bra kanꞌ; yten yu ndyaa yu niꞌ lyaa tnun loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, mdaꞌan yu mdoꞌo kwan yu chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiye yu, chaꞌ nchka ꞌin yu ndaꞌan yu ni. Ngiꞌni tnun yu ꞌin Ndiose nu yꞌni chaꞌ nchkaa yu. \v 9 Naꞌan nchga nten ꞌin yu niꞌ lyaa, chaꞌ suꞌwe ꞌa nchka ndaꞌan yu, chaꞌ ngiꞌni tnun yu ꞌin Ndiose. \v 10 Nsuꞌwi lyo neꞌ ꞌin yu, chaꞌ ti kwiꞌ yu tiꞌí kiyaꞌ nu ngwaꞌan tuꞌ laa mjñan yu lomstan ꞌin neꞌ nchga tsan lka yu kanꞌ. Nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ, kaꞌan ꞌa chaꞌ ndaꞌan tiye neꞌ chaꞌ wa nchkaa kiyaꞌ yu. \s1 Chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo nchga nten kwa \p \v 11 Loꞌo ti nduun Tyu loꞌo Xuwa tuꞌwa laa tnun seꞌen nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ lka Corredor ꞌin Salomón. Loꞌo yu nu nchkaa kiyaꞌ kanꞌ, suꞌwa ti nduun yu loꞌo neꞌ; ñaꞌan ti nduun yu msñi yu yaꞌ neꞌ kanꞌ. Loꞌo kaꞌan ꞌa neꞌ kichen msnan neꞌ ndijyan neꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ sa ñaꞌan ngwa, chaꞌ nchkaa kiyaꞌ yu tiꞌí kanꞌ bra kanꞌ. \v 12 Naꞌan Tyu chaꞌ mdiyan kaꞌan ꞌa nten seꞌen nduun, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo nten kanꞌ, nchga chaꞌ nu ngwa ꞌin yu tiꞌí kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ Israel ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―, ¿ni chaꞌ lka nduwe ꞌa tiꞌ wan ni a? ―ndukwin―. Nduun ti wan naꞌan kwiꞌya ꞌa wan ꞌwa ―ndukwin―. Nduwe ꞌa tiꞌ wan ñaꞌan wan nan ka ngwa ꞌwa loꞌo nu kiꞌyu re. Ndukwin wan chaꞌ nchka ꞌa ꞌwa, chaꞌ bare yꞌni ba chaꞌ nchkaa yu re chunꞌ suꞌwe ꞌa ngiꞌni ba nchga tsan, nxkeꞌ tiꞌ wan. Siꞌi ngwañaꞌan. Jesús lka nu yꞌni chaꞌ nchkaa kiyaꞌ yu re. \v 13 Stian Ndiose, ti kwiꞌ Ni lka nu yꞌni tnun ayman kula ꞌñaan ti sꞌni, ni siya ayman Abraham, ni siya ayman Isaac, ni siya ayman Jacob; nchga ayman ꞌñaan yꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose kanꞌ. Ndiose nu tlyu la ti lka nu nda chabiyaꞌ ꞌin Jesús Sñiꞌ Ni chaꞌ ka yu ndloo. Msñi wan ꞌin Jesús kanꞌ nu ngwa xkanꞌ ti, ndyaa loꞌo wan ꞌin yu, ndyaa stya wan kiꞌya ꞌin yu tloo neꞌ nu nka ndloo; loꞌo xa nu ngwa tiꞌ gobernador Pilato chaꞌ tyoꞌo Jesús seꞌen laja ti, ja mslyaa wan bra kanꞌ. \v 14 Xkwiꞌ chaꞌ suꞌwe yꞌni Jesús kanꞌ, xkwiꞌ luwi kasiya ꞌin yu, loꞌo ja mda wan chabiyaꞌ tyoꞌo yu laja ti bra kanꞌ. Mjñan wan chabiyaꞌ ꞌin gobernador kanꞌ, chaꞌ tyoꞌo laja ti xka nu lka presu, nu wa yjwi ꞌin tyun nten. \v 15 Loꞌo mjñan wan chabiyaꞌ yjwi neꞌ ꞌin Jesús, ni siya ti kwiꞌ Jesús lka nu nda chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin nten. Bra kanꞌ yꞌni Ndiose chaꞌ ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ xa wa ngujwi yu. Jlyo tiꞌ ba chaꞌ chañi lka chaꞌ ndyuꞌu yu xiyaꞌ, chaꞌ wa naꞌan ba ꞌin yu chaꞌ luꞌu yu. \p \v 16 ’Loꞌo nsuꞌwi lyo wan ꞌin yu re chaꞌ tiꞌí yu nu ngwa xkanꞌ ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―. Loꞌo ni, wa yꞌni Jesús chaꞌ nchkaa yu re, chunꞌ nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ yu ꞌin Jesús. Nchka ꞌa ꞌin Jesús kanꞌ kuꞌni yu chaꞌ chkaa nten; ka ñaꞌan wan ꞌin yu chaꞌ chañi chaꞌ wa nchkaa yu re ni. \p \v 17 ’ꞌWan, neꞌ taꞌa kichen tyian, jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ja ngwa biyaꞌ tiꞌ wan ti lka nu ngwa Jesús bra nu mjñan wan chabiyaꞌ chaꞌ kujwi sndaru ꞌin yu. Loꞌo neꞌ nu nka ndloo ꞌwan, ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ ni sa ñaꞌan tñan nu yꞌni neꞌ, ta chaꞌ suꞌwe, o ta chaꞌ kuxi yꞌni neꞌ bra kanꞌ. \v 18 Wa lka chaꞌ ni, ti kwiꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo ayman kula ꞌñaan nu ngwa sꞌni, ti kwiꞌ chaꞌ nu ngwaꞌan neꞌ lo kityi ꞌin Ndiose. Kityi kanꞌ nchkwiꞌ chaꞌ lye ꞌa ta neꞌ nu tiꞌí ꞌin Jesucristo sa bra nu kujwi neꞌ ꞌin yu, ti kwiꞌ Jesús nu suꞌwa Ndiose chaꞌ kan yu lo chalyuu. \v 19 Kanꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ ka jyuꞌu tiꞌ wan ꞌin nchga kiꞌya nu ndukwi wan, bra kanꞌ jñan wan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin Ndiose chaꞌ kuꞌni tyii Ni nchga chaꞌ kuxi nu nsuꞌwi tiye wan. Kuꞌni Xꞌnaan chaꞌ ka suꞌwe kasiya ꞌwan xiyaꞌ bra kanꞌ. \v 20 Loꞌo kulo Ndiose tñan ꞌin Jesús chaꞌ ti kan Ni xiyaꞌ, ti kwiꞌ Jesús nu ngulo suwi Ni ꞌin chaꞌ ka Xꞌnaan. \v 21 Ndiꞌin chaꞌ kanun Jesús nde seꞌen ndiꞌin sa ñaꞌan bra nu tiya tsan nu kuꞌni tiji Ndiose nchga nan nu nsuꞌwi lo chalyuu, chaꞌ bra kanꞌ tiyan Jesús xiyaꞌ. Ngwañaꞌan lka chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo ayman ꞌñaan, chaꞌ nu ngwaꞌan neꞌ lo kityi nu ngwa sꞌni. \v 22 Loꞌo ngwaꞌan ayman Moisés chaꞌ re lo kityi: “Sa ñaꞌan ngulo Ndiose tñan ꞌñaǎn chaꞌ kitsaǎnꞌ chaꞌ ꞌwan, ngwañaꞌan kulo nu nka Xꞌnaan tñan ꞌin ska yu kula taꞌa tyian nde loo la. Kunan wan nchga chaꞌ nu chkwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo wan. \v 23 Si ndiya ska nten nu ja xlyaa kunan chaꞌ nu chkwiꞌ yu kula kanꞌ, tyii chaꞌ ꞌin nten kanꞌ bra ti; ja ka nten kanꞌ nten ꞌin Ndiose.” Kanꞌ lka chaꞌ nu ngwaꞌan yu lo kityi kanꞌ. \p \v 24 ’Kwiꞌ ngwañaꞌan ngwaꞌan nchga ayman ꞌñaan lo kityi ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni; ni siya kityi nu ngwaꞌan ayman Samuel, ni siya kityi nu ngwaꞌan nchga ayman kanꞌ, ngwaꞌan neꞌ chaꞌ kan Jesucristo lo chalyuu. Loꞌo ni, wa ngwa chaꞌ nu ykwiꞌ ayman kanꞌ. \v 25 Taꞌaan lkaan taꞌa nten ꞌin ayman nu ngwaꞌan kityi ꞌin Ndiose kanꞌ; wa mskanꞌ Ndiose chaꞌ loꞌo ayman kula ꞌñaan, kanꞌ chaꞌ nganun chaꞌ suꞌwe kanꞌ ꞌñaan ni. Loꞌo wa ykwiꞌ Ndiose loꞌo Abraham kanꞌ, nu lka ayman ꞌñaan: “Ska neꞌ taꞌa wan nu tyiꞌin lo chalyuu nde loo la” ndukwin Ndiose ꞌin yu, “kanꞌ ka nu kuꞌni xuꞌwe kasiya ꞌin nchga nten chalyuu.” \v 26 Yꞌni Ndiose chaꞌ ndyuꞌu Sñiꞌ Ni xiyaꞌ xa wa ngujwi yu, ti kwiꞌ ska ti yu lka yu Sñiꞌ Ndiose ykwiꞌ. Loꞌo ngulo Ndiose tñan ꞌin yu chaꞌ kulo ndukwa la kan yu seꞌen ndiꞌian nde re. Nchka tiꞌ Ni chaꞌ ka luwi kasiya ꞌñaan, kanꞌ chaꞌ mdiyan Sñiꞌ Ndiose chaꞌ tayaꞌ Ni ꞌñaan, chaꞌ taꞌaan ka kulo tsuanꞌ nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌñaan. \c 4 \s1 Ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin Tyu loꞌo Xuwa \p \v 1 Ti nduun Tyu loꞌo Xuwa nchkwiꞌ yu loꞌo nten niꞌ lyaa bra nu mdiyan sti joꞌo. Mdiyan neꞌ loꞌo xꞌnan neꞌ policía nu ndiꞌin kwan niꞌ lyaa tnun, loꞌo neꞌ saduceo mdiyan neꞌ. \v 2 Msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ nu nka ndloo kanꞌ, chaꞌ nduꞌu Tyu loꞌo Xuwa ꞌin nten; nduꞌu neꞌ sa ñaꞌan chaꞌ ngwa bra nu ndyuꞌu Jesucristo xiyaꞌ xa wa ngujwi yu, chaꞌ loꞌo nchga nten nu wa ngujwi ndiꞌin chaꞌ tyuꞌu neꞌ xiyaꞌ nde loo la. \v 3 Kanꞌ chaꞌ ngulo sti joꞌo tñan chaꞌ xñi neꞌ policía ꞌin Tyu loꞌo Xuwa, chaꞌ suꞌwa neꞌ ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan ska tla, chaꞌ msiin ꞌa bra nu msñi policía kanꞌ ꞌin yu. \v 4 Ja nꞌni chaꞌ ni siya msinꞌ ꞌa tiꞌ nu nka ndloo kanꞌ, kaꞌan ꞌa nten suꞌwe ꞌa ynan neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwaꞌu yu kanꞌ, bra ti msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ. Wa nsuꞌwi ni siya kiꞌyu mi nu kiꞌyu ti nu yten chaꞌ ꞌin Jesucristo xa wa mdyii ykwiꞌ Tyu chaꞌ kanꞌ. \p \v 5 La xka tsan ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu nka ndloo kichen Jerusalén, loꞌo yu kula kichen kanꞌ, loꞌo mstru nu nduꞌu chaꞌ joꞌo ꞌin neꞌ niꞌ lyaa. \v 6 Mdiꞌin Anás nu ngwa xꞌnan sti joꞌo nu ngwa xkanꞌ, loꞌo mdiꞌin Caifás, loꞌo yu kula Xuwa, loꞌo Jantru, ndiꞌin nchga sti joꞌo nu nka ndloo. \v 7 Ngulo neꞌ ꞌin Tyu loꞌo Xuwa niꞌ ñaꞌan chkwan, mdiyan loꞌo neꞌ ꞌin yu tloo neꞌ nu nka ndloo. Kanꞌ mnichaꞌ neꞌ ꞌin yu: \p ―¿Ni sa ñaꞌan yꞌni wan chaꞌ nchkaa yu tiꞌí kiyaꞌ re a? ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. ¿Ti ka nu nda chabiyaꞌ ꞌwan chaꞌ kuꞌni chkaa wan ꞌin yu a? \p \v 8 Loꞌo suꞌwe ꞌa mdayaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌin Tyu bra kanꞌ, chaꞌ ngwa ꞌin yu mxkwen yu ꞌin neꞌ nu lka ndloo la, loꞌo ꞌin yu kula kanꞌ: \p ―ꞌWan, yu kula nu nka ndloo la ꞌwa ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―, \v 9 nñichaꞌ wan ꞌwa, ni chaꞌ lka mdayaꞌ ba ꞌin yu tiꞌí kiyaꞌ re ―ndukwin―, ni chaꞌ lka yꞌni chkaa ba ꞌin yu re ―ndukwin―. \v 10 Kunan suꞌwe wan chinꞌ sikwa. Chkwiǐnꞌ ska chaꞌ loꞌo wan loꞌo nchga nten lo yuu re, chaꞌ Jesucristo lka nu yꞌni chaꞌ nchkaa yu tiꞌí re. Ti kwiꞌ Jesús Nazaret nu yjwi wan lo wsi, kanꞌ lka nu yꞌni Ndiose chaꞌ ndyuꞌu xiyaꞌ xa wa ngujwi. Loꞌo Jesús kanꞌ mda chabiyaꞌ chaꞌ nchkaa yu re, kanꞌ chaꞌ nduun suꞌwe ti yu re ni. \v 11 Ñaꞌan tiꞌ ska nten nu nñan naꞌan, nu nxkwan ska kee tnun chaꞌ ja suꞌwe ran, nxkeꞌ tiꞌ yu, ni siya lkwa ꞌa ñaꞌaan loo ran, ngwañaꞌan lka wan chaꞌ ja xlyaa wan kunan wan chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌo wan. Ñaꞌan tiꞌ kee nu wa nxkwan wan, ngwañaꞌan lka Jesús kanꞌ, chaꞌ ja ndukwa wan chaꞌ nu ykwiꞌ yu siyaꞌ ti. Loꞌo ni, ndloo la nka Jesús kanꞌ, \v 12 kanꞌ chaꞌ nchka ꞌin Ni kulaa Ni ꞌñaan ꞌin nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌñaan. Ja ndiya xka nten ñaꞌaan chalyuu nu nchka la ꞌin, chaꞌ ska ti ꞌin Jesús nda Ndiose chabiyaꞌ kuꞌni tñan kanꞌ. \p \v 13 Ynan neꞌ nu nka ndloo kanꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu, loꞌo ñaꞌan kwiꞌya ꞌa neꞌ ꞌin Tyu loꞌo Xuwa bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ lka ja ntsen yu re chkwiꞌ yu loꞌoan a? ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa lka neꞌ tñan―. Siꞌi nten nu tnun nchka lka yu re, siꞌi nten nu yꞌni xaꞌan kityi lka yu re. \p Bra kanꞌ mgii tiꞌ yu kula kanꞌ, chaꞌ wa mdaꞌan yu loꞌo Jesús. \v 14 Ja mjwi la chaꞌ nu chkwiꞌ yu kula loꞌo yu kanꞌ, chaꞌ suꞌwa ti nduun yu nu ngwa tiꞌí kanꞌ loꞌo yu. \v 15 Kanꞌ chaꞌ ngulo neꞌ tñan chaꞌ tyoꞌo taꞌa snan yu kanꞌ nde chunꞌ naꞌan, chaꞌ mnan ti chkwiꞌ yu kula loꞌo taꞌa lka neꞌ tñan: \p \v 16 ―¿Ni sa ñaꞌan kuꞌnian loꞌo yu kwa a? ―ndukwin yu kula―. Wa yꞌni yu ska chaꞌ tnun, loꞌo jlyo tiꞌ nchga nten kichen Jerusalén re chaꞌ kanꞌ ―ndukwin neꞌ―. Ja ka chkwianꞌ chaꞌ kwiñi chaꞌ kanꞌ ―ndukwin neꞌ―. \v 17 Loꞌo ja suꞌwe si kunan xka la nten chaꞌ ꞌin Jesús; kanꞌ chaꞌ suꞌwe la si xitsean ꞌin yu kwa, chaꞌ ja kwaꞌu ꞌa yu ꞌin xka la nten ti ka nu lka Jesucristo kanꞌ. \p \v 18 Loꞌo msiꞌya yu kula ꞌin yu kanꞌ bra kanꞌ, chaꞌ kan yu niꞌ ñaꞌan xiyaꞌ. Ngulo yu kula tñan ꞌin yu kanꞌ: \p ―Ja chkwiꞌ wan siyaꞌ ti chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo xka la nten ―ndukwin yu kula ꞌin yu kanꞌ. \p \v 19 Mxkwen Tyu loꞌo Xuwa ꞌin yu kula bra kanꞌ: \p ―Ja kuwe ꞌa tiꞌ wan, yu kula ―ndukwin yu ꞌin neꞌ kanꞌ―. ¿Ta ndloo la ꞌwa chaꞌ kuꞌni ba tñan nu kulo wan ꞌwa a? ¿O ta suꞌwe la kuꞌni ba tñan nu ngulo Ndiose ꞌwa, xkeꞌ tiꞌ wan a? \v 20 Suꞌwe la nxkeꞌ tiꞌ ba chaꞌ kuꞌni ba tñan nu ngulo Ndiose ꞌwa; kanꞌ chaꞌ ja ka tyii chkwiꞌ ba chaꞌ ꞌin Jesús loꞌo nten, nchga chaꞌ nu wa naꞌan ba loꞌo nchga chaꞌ nu wa ynan ba, xa nu ykwiꞌ Ni loꞌo ba. \p \v 21 Ngwa tiꞌ yu kula xitsen neꞌ ꞌin Tyu loꞌo Xuwa, kanꞌ chaꞌ xiyaꞌ lye la ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo yu. Chunꞌ ndiꞌin la mda yu kula chabiyaꞌ chaꞌ tyaa yu suꞌwe ti; ja ngwa ꞌin neꞌ nu lka ndloo la ta neꞌ nu tiꞌí ꞌin Tyu loꞌo Xuwa, chaꞌ ntsen yu kula kanꞌ ꞌin nten kichen, chaꞌ ndiya tiꞌ neꞌ chaꞌ wa nchkaa yu tiꞌí kiyaꞌ, kwiꞌ lye ꞌa ndya neꞌ kichen xuꞌwe ꞌin Ndiose. \v 22 Wa mdijin tuꞌwa yijan nsuꞌwi yu nu ngwa tiꞌí kanꞌ, xa nu yꞌni Ndiose chaꞌ nchkaa yu. \s1 Nchga nten ꞌin Jesucristo ykwiꞌ loꞌo Ndiose \p \v 23 Xa wa mda yu kula chabiyaꞌ chaꞌ tyaa yu suꞌwe ti, bra ti mdoꞌo yu ndyaa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ taꞌa ndaꞌan neꞌ. Ytsaꞌ Tyu loꞌo Xuwa ꞌin nchga taꞌa neꞌ nchga chaꞌ nu ykwiꞌ sti joꞌo loꞌo yu, nchga chaꞌ nu ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo yu. \v 24 Bra wa ynan taꞌa neꞌ chaꞌ kanꞌ, suꞌwa ti ykwiꞌ nchga neꞌ loꞌo Ndiose: \p ―Ndiose Sti ba ―ndukwin neꞌ―, nuꞌwin lkaa Xꞌnan ba, nuꞌwin lkaa nu nka ndloo la ti ―ndukwin neꞌ―. Wa ngwiñaan nchga chalyuu, loꞌo nchga niꞌ kwan, loꞌo nchga tujoꞌo; wa ngwiñaan nchga nan nu nsuꞌwi chalyuu ―ndukwin neꞌ―. \v 25 Wa mdaa Tyiꞌi ykwiiꞌ ꞌin David ayman kula ꞌwa, xa nu ngwaꞌan yu chaꞌ ꞌiin lo kityi. Nde lka chaꞌ nu ngwaꞌan yu lo kityi kanꞌ: \q1 ¿Ni chaꞌ lka tlá ꞌa neꞌ xka la chalyuu a? \q1 Ndaꞌan ꞌa chaꞌ tiye neꞌ kanꞌ, chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi, loꞌo ja nchka ꞌin neꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi kanꞌ. \q1 \v 26 Wa ndyoꞌ tiꞌin nchga nu nka xꞌnan chalyuu re loꞌo nu nka ndloo la nchga kichen, chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi loꞌo Ndiose nu lka Xꞌnaan, \q1 kwiꞌ ngwañaꞌan loꞌo Krixtu nu ngulo suwi Ndiose ꞌin. \p \v 27-28 ’Sa ñaꞌan nu ykwiꞌ kityi nu ngwaꞌan ayman David nu ngwa sꞌni chaꞌ ꞌiin ―ndukwin neꞌ ꞌin Stian Ndiose―, kwiꞌ ngwañaꞌan wa ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu nka ndloo kichen re chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi loꞌo Jesús nu lka Sñiꞌ nuꞌwin, ni siya xkwiꞌ luwi kasiya ꞌin Jesús kanꞌ; ti kwiꞌ nu ngulo suwi nuꞌwin ꞌin yu ―ndukwin neꞌ―. Wa ndyoꞌ tiꞌin Herodes loꞌo Poncio Pilato, loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, loꞌo neꞌ taꞌa kichen tyi bare, loꞌo yꞌni neꞌ nchga tñan nu mda nuꞌwin chabiyaꞌ ꞌin neꞌ chaꞌ kuꞌni neꞌ; sa ñaꞌan nu ykwiiꞌ loꞌo neꞌ nu ngwa sꞌni chaꞌ ka, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa yijan re ―ndukwin neꞌ ꞌin Ndiose―. \v 29 Xꞌnan ba, ñaꞌaan kwiꞌyaa ꞌware ni, chaꞌ lye ꞌa ngiꞌni neꞌ chaꞌ xaꞌan loꞌo wa. Nchka tiꞌ ba kuꞌni ba tñan nu nguloo ꞌwa, kanꞌ chaꞌ tayaaꞌ ꞌwa ni, chaꞌ kaja jwersa ꞌwa, chaꞌ ja kutsen ba bra nu chkwiꞌ ba chaꞌ ꞌiin loꞌo nten re ―ndukwin neꞌ―. \v 30 Taa chabiyaꞌ chaꞌ chkaa neꞌ tiꞌí. Luwi ꞌa kasiya ꞌin Jesús nu lka sñiiꞌ, kanꞌ chaꞌ kuꞌnii chaꞌ ti kuꞌni Ni kaꞌan ꞌa chaꞌ tnun lo chalyuu chaꞌ kuwe ꞌa tiꞌ nten ꞌiin bra nu ñaꞌan neꞌ ꞌin ran. Sa kwa ti chaꞌ chkwiꞌ ba ni. \p \v 31 Xa wa mdyii ykwiꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo Ndiose, bra kanꞌ mñan naꞌan seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ chañi chaꞌ nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin taꞌa neꞌ, loꞌo ja ytsen ꞌa neꞌ chkwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo xka la nten bra kanꞌ. \s1 Nchga nan nu ndiya ꞌin neꞌ msuꞌwe neꞌ ꞌin ran loꞌo taꞌa neꞌ \p \v 32 Ska seꞌen ti ndiꞌin nchga neꞌ nu yten chaꞌ ꞌin Jesucristo; suꞌwa ꞌa yꞌni nchga neꞌ kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, ska ti chaꞌ lka tiye nchga neꞌ. Mda neꞌ kanꞌ nchga nan nu nsuꞌwi ꞌin neꞌ chaꞌ kunanjoꞌo ꞌin nchga neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. \v 33 Loꞌo neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, tnun ꞌa tiye neꞌ kanꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo xka ta nten chaꞌ ti kwiꞌ neꞌ wa naꞌan neꞌ ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan bra nu wa ndyuꞌu yu xiyaꞌ xa wa ngujwi yu. Loꞌo mdayaꞌ Ndiose ꞌin nchga neꞌ kanꞌ, chaꞌ suꞌwe ti kuꞌni neꞌ loꞌo ya ñaꞌan ti nten. \v 34 Suꞌwe ꞌa nka tiye nchga neꞌ nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesucristo, kanꞌ chaꞌ ja ska ꞌa taꞌa neꞌ lyiji nan ꞌin, chaꞌ nchga neꞌ kanꞌ nu nsuꞌwi naꞌan ꞌin, nchga neꞌ nu nsuꞌwi chinꞌ yuu ꞌin, yjwiꞌ neꞌ ꞌin ran chaꞌ kaja nan nu tyijin yuꞌwi ꞌin neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. \v 35 Mda neꞌ tñi kanꞌ ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, chaꞌ kutsaa neꞌ tñi kanꞌ ꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ neꞌ kanꞌ jlyo tiꞌ bra nu ndiya nan nu lyiji ꞌin xka taꞌa neꞌ. \v 36 Kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni ska neꞌ Chipre nu naan Se. Neꞌ Leví lka yu. (Ñaꞌan tiꞌ xta nu ngiꞌni tñan niꞌ lyaa, ngwañaꞌan yꞌni neꞌ Leví kanꞌ tñan). Xka nin mstya nu tii tyukwa neꞌ kanꞌ ꞌin Se kanꞌ; Bernabé ngwa naan yu bra kanꞌ, chaꞌ suꞌwe ꞌa ngiꞌni tlaꞌ yu tiye taꞌa nten yu. \v 37 Ndiꞌin chinꞌ yuu ꞌin Bernabé kanꞌ. Xa wa yjwiꞌ yu yuu kanꞌ ꞌin xka nten, bra ti mdiyan yu, mda yu nchga tñi nu ngwa kiyaꞌ yuu kanꞌ ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo. \c 5 \s1 Mñi lyoꞌo Ananías loꞌo Safira ꞌin Ndiose \p \v 1 Loꞌo ndiya ska yu nu naan Ananías, loꞌo kwilyoꞌo yu naan Safira. Yjwiꞌ neꞌ chinꞌ yuu ꞌin neꞌ ꞌin xka nten. \v 2 Kanꞌ yaa yu kiꞌyu kanꞌ seꞌen ndiꞌin nu tii tyukwa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo; ska tkanꞌ ti tñi mda yu ꞌin neꞌ, chaꞌ mnan ti msuꞌwa kutsiꞌ yu xka tkanꞌ tñi kanꞌ niꞌ ñaꞌan tyi yu. Loꞌo ngwa biyaꞌ tiꞌ kwilyoꞌo yu nchga tñan nu yꞌni yu kanꞌ. \v 3 Ykwiꞌ Tyu loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Ananías ―ndukwin Tyu―, ¿ni nan lka ngwa ꞌiin a? ¿Ni chaꞌ mdaa chabiyaꞌ ꞌin kuneꞌ xaꞌan nu naan Satanás chaꞌ ka ndloo la niꞌ kasiya ꞌiin a? Kanꞌ lka nu mdatsaa ꞌiin chaꞌ mñi lyoꞌoo ꞌin Tyiꞌi Ndiose ―ndukwin Tyu ꞌin yu kanꞌ―. Ndukwiin chaꞌ nde lka nchga tñi nu mjwi ꞌiin loꞌo yuu kanꞌ, loꞌo siꞌi nchga tñi lka re. \v 4 Yuu ꞌiin ngwa ran nu ngwa xkanꞌ, loꞌo ndiya chabiyaꞌ ꞌiin kuꞌniin ya ñaꞌan ti tñan nu nchka tiiꞌ kuꞌnii loꞌo tñi kanꞌ. ¿Ni chaꞌ mñi lyoꞌoo ꞌwa sikwa a? Ja ñi tñan nu yꞌnii, chaꞌ ndukwiin chaꞌ nchga tñi kanꞌ lka re. Siꞌi loꞌo nten ti ykwiiꞌ chaꞌ kwiñi kanꞌ, wa ykwiiꞌ chaꞌ kwiñi kanꞌ loꞌo Ndiose ―ndukwin Tyu ꞌin yu kiꞌyu kanꞌ. \p \v 5 Xa wa ynan Ananías chaꞌ kanꞌ, bra ti ngulyuu yu loꞌo ngujwi yu bra kanꞌ. Ytsen ꞌa nchga neꞌ nu ndiꞌin kwiꞌ seꞌen ti bra kanꞌ. \v 6 Bra ti yan ska ta yu kuneꞌ, mxiin neꞌ teꞌ chunꞌ ayman kanꞌ, ngulo neꞌ ꞌin jyoꞌo chunꞌ naꞌan. Kanꞌ yaa loꞌo neꞌ ꞌin yu chaꞌ katsiꞌ yu. \p \v 7 Wa mdijin snan bra ndyaan kwilyoꞌo ayman kanꞌ, loꞌo ja jlyo tiꞌ nan lka ngwa ꞌin ayman kanꞌ. \v 8 Ykwiꞌ Tyu loꞌo nu kunaꞌan bra kanꞌ: \p ―Katsaaꞌ ñi ꞌñaǎn ―ndukwin―, ¿ta nde lka nchga tñi nu mda neꞌ ꞌwan chaꞌ yjwiꞌ wan yuu kanꞌ ꞌin neꞌ a? \p ―Kwiꞌ ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ―, kwiꞌ sa kwa ti tñi mda neꞌ ꞌwa. \p \v 9 ―¿Ni chaꞌ lka yꞌni wan ngwañaꞌan a? ―ndukwin Tyu bra kanꞌ―. Tyukwaa wan, ska ti chaꞌ yꞌni wan loꞌo kwilyoꞌo wan chaꞌ kwiñi lyoꞌo wan ꞌin Tyiꞌi Ndiose ―ndukwin―. Kunan wan sa ñaꞌan nganen kiyaꞌ yu kuneꞌ nu ndyaan yaa ytsiꞌ ꞌin ayman kwilyoꞌoo. Kwiꞌ ngwañaꞌan tsaa loꞌo yu ꞌiin ni. \p \v 10 Bra ti ngulyuu nu kunaꞌan kanꞌ lyuu tloo Tyu, ngujwi bra. Loꞌo mdiyan yu kuneꞌ kanꞌ xiyaꞌ, naꞌan yu chaꞌ loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ ngujwi bra kanꞌ. Bra ti ngwiꞌya yu ꞌin ayman, ndyaa loꞌo yu ꞌin, chaꞌ katsiꞌ siꞌ kwaa seꞌen mtsiꞌ ayman kwilyoꞌo; la kanꞌ mtsiꞌ yu ꞌin. \v 11 Ytsen ꞌa nchga nten nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo chaꞌ ngwañaꞌan ngwa ꞌin ayman Ananías loꞌo kwilyoꞌo yu, kwiꞌ ngwañaꞌan ytsen ꞌa nchga nten nu ynan chaꞌ kanꞌ. \s1 Yꞌni neꞌ tyun chaꞌ tnun chabiyaꞌ ꞌin Ndiose \p \v 12 Kaꞌan ꞌa chabiyaꞌ mda Ndiose ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, kanꞌ chaꞌ yꞌni neꞌ kaꞌan ꞌa chaꞌ tnun seꞌen ndiꞌin neꞌ kichen. Mdaꞌan ꞌa chaꞌ tiye nten kichen xa wa naꞌan neꞌ chaꞌ tnun kanꞌ. Nchga neꞌ nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo, ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nde seꞌen nu naan Corredor ꞌin Salomón, chaꞌ suꞌwa ti nka tiye nchga neꞌ kanꞌ; tuꞌwa laa tnun ndukwi corredor kanꞌ. \v 13 Xka ta neꞌ kanꞌ, ytsen ꞌa neꞌ; ja mdaꞌan ꞌa neꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ, ni siya suꞌwe ꞌa ykwiꞌ nten kichen chaꞌ ꞌin nchga neꞌ nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesucristo. \v 14 Loꞌo ynan tyun nten chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nka Xꞌnaan, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Suꞌwa ti msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ, ni siya neꞌ kunaꞌan, ni siya yu kiꞌyu, msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan. \v 15 Loꞌo ndyaa neꞌ kichen kanꞌ, yaa yꞌya neꞌ ꞌin nchga neꞌ tiꞌí nu nskwa seꞌen ndiꞌin neꞌ bra kanꞌ. Mstya neꞌ ꞌin neꞌ tiꞌí kanꞌ lo jaaꞌ, lo kiꞌyan, chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin neꞌ tiꞌí kanꞌ tuꞌwa tuwiin seꞌen tyijin Tyu. Nchka tiꞌ neꞌ ni siya tyijin xaa tlaꞌ ꞌin Tyu seꞌen nskwa neꞌ tiꞌí kanꞌ, chaꞌ chkaa neꞌ tiꞌí kanꞌ bra kanꞌ. \v 16 Nganen chaꞌ kanꞌ nchga kichen kwiꞌ seꞌen ti, nchga seꞌen ndiꞌin nten tiꞌí; kanꞌ chaꞌ mdiyan loꞌo neꞌ ꞌin nchga neꞌ tiꞌí nu nskwa seꞌen ndiꞌin neꞌ, loꞌo ꞌin neꞌ nu wa msñi kwiꞌin tnun ꞌin neꞌ. Yaa loꞌo neꞌ ꞌin nchga neꞌ tiꞌí kanꞌ seꞌen ndiꞌin Tyu nde kichen Jerusalén, loꞌo ngwañaꞌan nchkaa nchga neꞌ tiꞌí kanꞌ bra kanꞌ. \s1 Mda neꞌ nu tiꞌí ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús \p \v 17 Loꞌo msinꞌ ꞌa tiꞌ xꞌnan sti joꞌo ꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús ti kulo, chunꞌ nu kaꞌan ꞌa chaꞌ tnun ngiꞌni neꞌ chabiyaꞌ ꞌin Jesús. Loꞌo neꞌ saduceo taꞌa ndaꞌan sti joꞌo kanꞌ, tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 18 Kanꞌ chaꞌ ngulo sti joꞌo kanꞌ tñan chaꞌ xñi neꞌ ꞌin taꞌa tii tyukwa neꞌ kanꞌ, chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan. \v 19 Xa wa tla, bra kanꞌ mdiyan ska angajle, mslaa tunaꞌan chkwan seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ chaꞌ lyaa neꞌ. Xa wa mdoꞌo neꞌ nde liyaꞌ, bra kanꞌ ykwiꞌ angajle loꞌo neꞌ: \p \v 20 ―Yaa lya wan ―ndukwin―, yaa wan niꞌ lyaa tnun kwa chaꞌ kwaꞌu wan nchga chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin nten ―ndukwin―. Katsaꞌ wan ꞌin neꞌ sa ñaꞌan ka kaja kasiya kwi ꞌin neꞌ si sten neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo. \p \v 21 Ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ angajle kanꞌ loꞌo neꞌ; kanꞌ chaꞌ bra nu ngwiꞌya xaa, bra ti yaa neꞌ niꞌ lyaa tnun chaꞌ kwaꞌu neꞌ chaꞌ kanꞌ ꞌin nten nu ndiꞌin la kanꞌ. \p Kanꞌ mdiꞌin xꞌnan sti joꞌo loꞌo taꞌa ndaꞌan yu, ngulo yu tñan chaꞌ tyoꞌ tiꞌin nchga yu kula, nchga nu nka ndloo ꞌin neꞌ Israel bra kanꞌ. Loꞌo ngulo yu tñan chaꞌ tsaa kulo neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ seꞌen nsuꞌwi neꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ, chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin neꞌ tloo yu. \v 22 Ndyaa neꞌ bra kanꞌ; loꞌo bra nu mdiyan neꞌ tuꞌ naꞌan chkwan, ja tukwin ꞌa nsuꞌwi nde kwa bra kanꞌ. Bra ti mxituun neꞌ ndyaan neꞌ seꞌen ndiꞌin yu kula kanꞌ. \p \v 23 ―Xa wa mdiya ba tuꞌ naꞌan chkwan ―ndukwin neꞌ ꞌin neꞌ nu nka ndloo kanꞌ―, ngaꞌan yaꞌ tunaꞌan chkwan kanꞌ, loꞌo ñaꞌan ti ndiꞌin neꞌ kwan ―ndukwin―. Loꞌo bra nu mslaa ba tunaꞌan chkwan, ja tukwin naꞌan ba nsuꞌwi niꞌ ran bra kanꞌ. \p \v 24 Mdaꞌan ꞌa chaꞌ tiye sti joꞌo loꞌo nu lka ndloo ꞌin yu xta nu ndiꞌin kwan niꞌ lyaa, xa wa ynan neꞌ chaꞌ ja nsuꞌwi ꞌa presu kanꞌ. \v 25 Bra kanꞌ mdiyan ska nten seꞌen ndiꞌin neꞌ: \p ―¿Ja jlyo tiꞌ wan la nde yaꞌ ndiꞌin neꞌ nu msuꞌwa wan niꞌ ñaꞌan chkwan kaa a? ―ndukwin yu ꞌin neꞌ kula kanꞌ. ―Ni, mdiya neꞌ kanꞌ niꞌ lyaa tnun nduꞌu neꞌ ꞌin nten nde kwa. \p \v 26 Bra ti mdoꞌo nu lka ndloo ꞌin neꞌ nu ndiꞌin kwan kanꞌ, ndyaa yu loꞌo xta ꞌin yu, yaa yꞌya neꞌ ꞌin presu kanꞌ. Ja msuꞌwa xta jwersa ꞌin neꞌ kanꞌ xa nu msñi yu ꞌin neꞌ, chaꞌ ntsen xta ꞌin neꞌ kichen, si kuun neꞌ kee ꞌin xta. \v 27 Mdiyan loꞌo yu ꞌin neꞌ kanꞌ tloo yu kula chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. Bra kanꞌ mdyisnan sti joꞌo nu lka ndloo ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ: \p \v 28 ―Wa ngulo ba tñan ꞌwan ―ndukwin sti joꞌo ꞌin neꞌ kanꞌ―, chaꞌ ja kwaꞌu ꞌa wan chaꞌ ꞌin ayman Jesús kanꞌ ꞌin nten ―ndukwin yu―. ¿Ni nan lka ngwa ꞌwan ni a? ¿Ni chaꞌ ja nnan wan a? ―ndukwin yu―. Nduꞌu wan chaꞌ kanꞌ ꞌin nchga neꞌ kichen Jerusalén re, loꞌo nchka tiꞌ wan xtya wan kiꞌya ꞌwa chaꞌ yjwi ba ꞌin Jesús kanꞌ, ndukwin wan. \p \v 29 Mxkwen Tyu ꞌin yu kula kanꞌ, chaꞌ ꞌin nchga neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo ykwiꞌ Tyu: \p ―Ndiꞌin chaꞌ tukwa ba tñan nu ngulo Ndiose ꞌwa, ni siya xka tñan kulo nten chalyuu ꞌwa ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―. \v 30 Wa yjwi wan ꞌin Jesús, mjiꞌin kaꞌan wan ꞌin yu lo wsi. Loꞌo ni, Ndiose nu lka Ndiose ꞌin nchga ayman kula ꞌñaan, kanꞌ lka nu yꞌni chaꞌ ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ. \v 31 Nchka ꞌin Jesús kanꞌ kuꞌni tyii Ni chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌin nten chalyuu. Ska ti Jesús nka Xꞌnaan, kanꞌ chaꞌ laꞌa seꞌen kwin nde seꞌen ndukwa Ndiose, nda Ni seꞌen tyukwa Jesús. Wa yꞌni Ndiose ngwañaꞌan chaꞌ ka jyuꞌu tianꞌ chunꞌ kiꞌya nu ndiꞌin ꞌñaan, nan nu lkaan neꞌ Israel, loꞌo ngwañaꞌan kuꞌni Ndiose chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌñaan bra kanꞌ. \v 32 Chañi chaꞌ nu ykwiꞌ ba loꞌo wan chaꞌ wa mdaꞌan ba loꞌo Jesús kanꞌ. Wa mda Ndiose Tyiꞌi Ni chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌin nchga nten nu kuꞌni tñan nu ndlo Ni ꞌin neꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan ngiꞌni Tyiꞌi Ndiose chaꞌ ka jlyo tiꞌ ba chaꞌ chañi lka chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nduꞌu ba ꞌin nchga nten. \p \v 33 Lye ꞌa msinꞌ tiꞌ yu kula, xa wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ; ngwa ꞌa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo bra kanꞌ. \v 34 Bra ti mdyituun ska yu kula tloo neꞌ bra kanꞌ. Gamaliel naan yu kula kanꞌ. Neꞌ fariseo ngwa Gamaliel kanꞌ, loꞌo suꞌwe ꞌa ngwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin taꞌa kichen tyi yu. Ngwaꞌu ñi yu chaꞌ nu ngwaꞌan ayman kula lo kityi nu ngwa sꞌni, loꞌo ndiya ꞌa tiꞌ nchga nten ꞌin yu kula kanꞌ. Ykwiꞌ yu loꞌo taꞌa yu kula chaꞌ tsaa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo kanꞌ chunꞌ naꞌan ska bra ti. \v 35 Bra wa mdoꞌo neꞌ kanꞌ ykwiꞌ Gamaliel loꞌo nchga yu kula bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, lka wan ndloo la ꞌin neꞌ Israel ―ndukwin yu ꞌin neꞌ―, suꞌwe la si kiꞌyaan kwenta ni sa ñaꞌan tñan kuꞌnian loꞌo neꞌ kwa ―ndukwin―. \v 36 Ndyuꞌwi tianꞌ chaꞌ ti ngwa xkanꞌ mdiyan ska yu kiꞌyu nu tlá ꞌa, nu naan Teudas; mdiꞌin yu chinꞌ lo yuu re. Yaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ nten chaꞌ nu ykwiꞌ yu kanꞌ, chaꞌ ndukwin yu chaꞌ nten tnun ngwa yu. Kanꞌ mdaꞌan jakwa siyentu yu kiꞌyu loꞌo yu; bra nu yjwi nten ꞌin yu, msnan ji nchga yu taꞌa ndaꞌan yu, mdyii chaꞌ ꞌin yu ya ñaꞌan ti bra kanꞌ. \v 37 Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo tukwa ska neꞌ Galilea, bra nu mdaꞌan neꞌ nu lka tñan ndaꞌan neꞌ nin neꞌ kichen; ayman Juda ngwa yu kanꞌ. Ngunin ayman Juda kanꞌ ꞌin tyun nten chaꞌ tyoꞌo ñaꞌan neꞌ ꞌin yu, chaꞌ xuun neꞌ loꞌo sndaru. Loꞌo sa ñaꞌan nu ngwa ꞌin ayman Teudas kanꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa ꞌin ayman Juda kanꞌ, chaꞌ yjwi nten ꞌin yu. Mdyii chaꞌ ꞌin yu ya ñaꞌan ti bra kanꞌ, msnan nchga taꞌa ndaꞌan yu bra kanꞌ. \v 38 Kanꞌ chaꞌ ni, suꞌwe la si ja ska nan kuꞌnian loꞌo neꞌ nu nduun chunꞌ naꞌan re; suꞌwe la si ja kalaanꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. Si nten ti ngulo tñan ꞌin neꞌ kanꞌ, tyii chaꞌ ꞌin neꞌ ya ñaꞌan ti; \v 39 o ta si chañi chaꞌ Ndiose lka nu ngulo tñan ꞌin neꞌ kanꞌ, ꞌwan, ja ka ꞌwan kuꞌni tyii wan chaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Nan nxuun wan loꞌo Ndiose si ja ta wan chabiyaꞌ chkwiꞌ nten ꞌin Ni. \p \v 40 Ynan yu kula chaꞌ nu ykwiꞌ Gamaliel kanꞌ loꞌo neꞌ. Bra kanꞌ msiꞌya neꞌ ꞌin taꞌa tii tyukwa yu nu nduun chunꞌ naꞌan kanꞌ, chaꞌ tyaan neꞌ niꞌ ñaꞌan xiyaꞌ. Ngulo yu kula tñan ꞌin xta chaꞌ jwiꞌin ꞌin presu kanꞌ loꞌo ti su. Loꞌo ñi ꞌa ngulo neꞌ tñan ꞌin presu kanꞌ, chaꞌ ja chkwiꞌ ꞌa neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo xka la nten. Xa wa mdyii chaꞌ, bra kanꞌ ngulaa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo. \v 41 Mdoꞌo neꞌ, suꞌwe ꞌa nsuꞌwi tiye neꞌ bra kanꞌ, ni siya wa yꞌni tlá neꞌ nu lka ndloo kanꞌ ꞌin neꞌ, kwiꞌ mxnun jyuꞌu neꞌ ꞌin neꞌ chunꞌ msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. \v 42 Nchga tsan ngwaꞌu neꞌ ꞌin nten niꞌ lyaa tnun, loꞌo tuꞌ naꞌan tyi nten; xkwiꞌ ngwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo ꞌin neꞌ, chaꞌ ska ti Jesús lka Xꞌnaan, chaꞌ kanꞌ lka nu mdiꞌin ta ꞌa neꞌ ꞌin nu ngwa ti sꞌni. \c 6 \s1 Mda neꞌ tñan ꞌin kati nten \p \v 1 Xa wa ngwa kaꞌan ꞌa neꞌ judío nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo, ja suꞌwa ngwa tiye neꞌ nu nchkwiꞌ chaꞌ griego loꞌo neꞌ nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ judío: \p ―Ja suꞌwa ntsaa neꞌ nan ku nu kunaꞌan nu nganun ska ti, xa wa ngujwi kwilyoꞌo neꞌ ―ndukwin neꞌ nu nchkwiꞌ chaꞌ griego―. Ja suꞌwe ngiꞌni neꞌ, chaꞌ nda neꞌ kaꞌan la ꞌin nu kunaꞌan nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ judío, loꞌo chinꞌ ti nda neꞌ ꞌin nu kunaꞌan taꞌa ba nu nchkwiꞌ chaꞌ griego ―ndukwin neꞌ. \p \v 2 Kanꞌ chaꞌ msiꞌya tii tyukwa neꞌ kanꞌ ꞌin nchga nu lka nten ꞌin Jesucristo, chaꞌ tyoꞌ tiꞌin neꞌ chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―Jlyo tiꞌ wan chaꞌ ndiya tñan ꞌwa chaꞌ kwaꞌu ba chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin nchga nten ―ndukwin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús kanꞌ―, kanꞌ chaꞌ ja suꞌwe si xkwiꞌ ndaꞌan chaꞌ tiye ba chaꞌ ꞌin nan ku neꞌ re ―ndukwin neꞌ kanꞌ―. \v 3 ꞌWan neꞌ taꞌaan, suꞌwe la si kulo suwi wan xa kati yu taꞌa wan nu ka tñan kanꞌ, chaꞌ suꞌwa ti tayaꞌ neꞌ ꞌin nchga neꞌ tiꞌi taꞌaan. Ndiꞌin chaꞌ ka yu kanꞌ nten nu suꞌwe ꞌa nchkwiꞌ xka ta nten chaꞌ ꞌin neꞌ, nten nu suꞌwe ndaꞌan chaꞌ tiye ꞌin nchga chaꞌ, nten nu nsuꞌwi Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin, chaꞌ ta la jwersa ꞌin yu; ska ti ngwañaꞌan ka ñaꞌansiin suꞌwe yu nchga chaꞌ nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌnian. Suꞌwe si kwiꞌ ngwañaꞌan ka nten nu kulo suwi wan chaꞌ ka neꞌ tñan kanꞌ. \v 4 Loꞌo kaja la chinꞌ bra ꞌin bare bra kanꞌ, chaꞌ chkwiꞌ ba loꞌo Ndiose, chaꞌ kwaꞌu ba chaꞌ ꞌin Jesucristo ꞌin xka ta nten. \p \v 5 ―Suꞌwe sikwa ―ndukwin nchga nten kanꞌ―, ngwañaꞌan kuꞌni ba. \p Kanꞌ ngulo suwi neꞌ ꞌin Steba, ska yu nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ ꞌin Jesucristo; loꞌo chañi chaꞌ nsuꞌwi Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin yu kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan ngulo suwi neꞌ ꞌin Lpe, loꞌo Prócoro, loꞌo Nicanor, loꞌo Timón, loꞌo Parmenas, loꞌo Nicolás nu ngwa neꞌ kichen Antioquía. Kulo ndukwa wa msñi Nicolás kanꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ judío, nu ti ji sten yu chaꞌ ꞌin Jesús. \v 6 Kanꞌ ndyaa loꞌo nchga nten nu ndiꞌin kanꞌ ꞌin kati yu kanꞌ seꞌen ndiꞌin tii tyukwa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo kulo ndukwa la. Loꞌo tii tyukwa neꞌ kanꞌ, ykwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose chaꞌ ꞌin kati yu kanꞌ. Bra kanꞌ mstya yaꞌ neꞌ ke yu kanꞌ chabiyaꞌ ꞌin Ndiose, chaꞌ kanun yu loo tñan kanꞌ. \p \v 7 Nchga tsan ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo kaꞌan la nten nu mslyaa kunan suꞌwe chaꞌ kanꞌ. Ngwañaꞌan ngwa kaꞌan la neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo kichen Jerusalén, loꞌo tyun sti joꞌo ꞌin neꞌ judío msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo bra kanꞌ. \s1 Msñi neꞌ ꞌin Steba \p \v 8 Suꞌwe ꞌa nka tiye Steba kanꞌ chunꞌ ndiya Tyiꞌi Ndiose loꞌo yu. Wa nda Ni chabiyaꞌ ꞌin yu chaꞌ kuꞌni yu tyun chaꞌ tnun chaꞌ kuwe tiꞌ nten kichen ꞌin Jesucristo. \v 9 Kanꞌ ndiya xka ta nten nu mdoꞌo xka laꞌa tsuꞌ, loꞌo neꞌ Cirene, loꞌo neꞌ kichen Alejandría, loꞌo neꞌ Cilicia, loꞌo neꞌ Asia; taꞌa neꞌ kanꞌ ndaꞌan neꞌ niꞌ lyaa ꞌin nten libertados, seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu ngwa presu ꞌin nten nu ngwa sꞌni la. Mdyisnan neꞌ kanꞌ msuun ꞌa neꞌ loꞌo Steba bra kanꞌ. \v 10 Loꞌo ja ngwa ꞌin neꞌ kuꞌni neꞌ kanan ꞌin Steba, chaꞌ wa nda Tyiꞌi Ndiose jwersa ꞌin yu, kanꞌ chaꞌ ngwa ꞌin yu xkwen yu ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 11 Kanꞌ msiꞌya neꞌ kanꞌ ꞌin xka ta nten, mda neꞌ tñi ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ chkwiꞌ neꞌ chinꞌ chaꞌ kwiñi loꞌo neꞌ kichen. Ndukwin neꞌ kwiñi kanꞌ, chaꞌ wa ynan neꞌ chaꞌ kuxi nu wa ykwiꞌ Steba ꞌin Ndiose; kwiꞌ ngwañaꞌan ykwiꞌ yu chaꞌ kuxi ꞌin ayman Moisés, ndukwin neꞌ kwiñi kanꞌ. \v 12 Ykwiꞌ ꞌa neꞌ kwiñi kanꞌ nchga chaꞌ kanꞌ laja neꞌ kichen, ni siya loꞌo neꞌ kula, ni siya loꞌo neꞌ nu nduꞌu chaꞌ joꞌo niꞌ lyaa. Xa wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ neꞌ kwiñi kanꞌ loꞌo neꞌ, msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ ꞌin Steba bra kanꞌ. Msñi neꞌ ꞌin yu, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu tloo neꞌ nu lka ndloo chaꞌ ka biyaꞌ chaꞌ ꞌin yu loꞌo neꞌ. \v 13 Loꞌo neꞌ kwiñi kanꞌ ndyaa loꞌo neꞌ. \p ―Nchga tsan chen ꞌa ñaꞌan nchkwiꞌ yu kiꞌyu re ―ndukwin neꞌ kwiñi kanꞌ―. Nchkwiꞌ kaꞌan yu ꞌin laa tnun re, loꞌo nchkwiꞌ kaꞌan yu ꞌin kityi seꞌen ngwaꞌan ti kwiꞌ tñan nu ngulo Ndiose ꞌñaan ―ndukwin neꞌ―. \v 14 Wa ynan ba chaꞌ nu ykwiꞌ yu re chaꞌ kuꞌni ñuꞌun Jesús kanꞌ ꞌin laa tnun re, ti kwiꞌ jyoꞌo Jesús Nazaret kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan, xka chaꞌ ngwaꞌu yu ꞌin nten, ska chaꞌ nu lka kontra ꞌin chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés lo kityi nu ngwa sꞌni; loꞌo ñi ꞌa ngwaꞌan Moisés kanꞌ nchga tñan ꞌin Ndiose nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌnian ―ndukwin neꞌ kwiñi kanꞌ ꞌin neꞌ. \p \v 15 Naꞌan kwiꞌya ꞌa yu kula nu nka ndloo kanꞌ ꞌin Steba bra kanꞌ, loꞌo ñaꞌan tiꞌ tloo angajle, ngwañaꞌan ñaꞌan tloo Steba, chaꞌ ngwa yu ska nten nu luwi ꞌa kasiya ꞌin. \c 7 \s1 Chaꞌ nu ykwiꞌ Steba loꞌo neꞌ nu nka ndloo \p \v 1 Loꞌo mnichaꞌ xꞌnan sti joꞌo ꞌin Steba bra kanꞌ: \p ―¿Ta chañi chaꞌ nu ykwiꞌ neꞌ re a? ―ndukwin. \p \v 2 Mxkwen Steba ꞌin yu kula bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ kula; ꞌwan, neꞌ taꞌa kichen tyian ―ndukwin yu―, kuꞌni wan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌñaǎn, chkwiǐnꞌ chinꞌ loꞌo wan ―ndukwin yu―. Tlyu ꞌa chaꞌ ndiꞌin ꞌin Ndiose nu ngiꞌni tnuan ꞌin. Nu ngwa sꞌni ngwaꞌu tloo Ndiose ꞌin ayman Abraham ꞌñaan. Ti ndiꞌin yu kanꞌ kichen tyi yu, nde lo yuu ꞌin Mesopotamia bra kanꞌ, chaꞌ ja ya kala yu kichen Harán nu ngwa bra kanꞌ. \v 3 “Xnuun tiꞌiin yuu nu kwenta ꞌin kichen tyii, tyoꞌo tsuuꞌ ꞌin neꞌ taꞌaa” ndukwin Ndiose ꞌin Abraham kanꞌ bra kanꞌ. “Tsaa la xka chalyuu nde seꞌen kwaꞌuǔn ꞌiin chaꞌ tyiꞌiin” ndukwin Ni. \v 4 Kanꞌ chaꞌ mdoꞌo Abraham lo yuu ꞌin neꞌ Caldea, ndyaa yu kichen Harán, nganun yu kichen kanꞌ tyun yijan. Xa wa ngujwi sti Abraham, ngulo Ndiose tñan ꞌin yu chaꞌ tsaa yu tijyuꞌ la sa ñaꞌan bra nu ngala yu lo yuu re seꞌen ndiꞌian ni. \v 5 Loꞌo ja mda Ndiose chabiyaꞌ kaja yuu ꞌin yu siyaꞌ ti nde re; kwiꞌ ngwañaꞌan, ja ska sñiꞌ Abraham nsuꞌwi tyempu kanꞌ. Kanꞌ ykwiꞌ Ndiose loꞌo yu: “Chunꞌ ndiꞌin la taǎn yuu re ꞌiin, loꞌo taǎn ran ꞌin sñiiꞌ nu kala nde loo la” ndukwin Ndiose ꞌin yu. \v 6 Chunꞌ ndiꞌin la ykwiꞌ Ni loꞌo Abraham xiyaꞌ: “Tsaa sñiꞌ steeꞌ la xka chalyuu” ndukwin Ni. “Loꞌo kanun nten ꞌiin tijyuꞌ xa jakwa siyentu yijan, seꞌen ta neꞌ kichen kanꞌ nu tiꞌí ꞌin nten ꞌiin” ndukwin Ni. “Ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ tñan nu tiꞌin ꞌa chaꞌ ꞌin neꞌ kichen kanꞌ, ja loꞌo liyaꞌ.” \v 7 Bra kanꞌ ytsaꞌ Ndiose ꞌin yu: “Chunꞌ ndiꞌin la taǎn nu tiꞌí ꞌin neꞌ kanꞌ siꞌya chaꞌ kaꞌan ꞌa nu tiꞌí mda neꞌ ꞌin nten ꞌiin nu ngwa sꞌni. Tyoꞌo nten ꞌiin lo yuu kanꞌ bra kanꞌ, tyaan neꞌ nde re bra kanꞌ, kuꞌni tnun neꞌ kanꞌ ꞌñaǎn xiyaꞌ nde re bra kanꞌ.” \v 8 Wa mskanꞌ Ndiose chaꞌ loꞌo Abraham bra kanꞌ; kanꞌ chaꞌ ngulo Ni tñan ꞌin yu chaꞌ siꞌyu neꞌ kijin nchga nu kiꞌyu sñiꞌ yu, chaꞌ ngwañaꞌan tyuꞌwi tiꞌ sñiꞌ yu chaꞌ wa mskanꞌ Ndiose chaꞌ loꞌo sti neꞌ. Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ, msiꞌyu Abraham kijin sñiꞌ yu nu ngula wa snuꞌ ti tsan; ti kwiꞌ Isaac ngwa naan sñiꞌ yu. Xa wa kula Isaac kanꞌ, bra kanꞌ ngula sñiꞌ kwilyoꞌo yu, loꞌo ti kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni yu bra kanꞌ, msiꞌyu yu kijin sñiꞌ yu. Jacob ngwa naan sñiꞌ yu, loꞌo nde loo la mdiꞌin tii tyukwa sñiꞌ nu kunaꞌan ꞌin Jacob kanꞌ; ayman kula ꞌñaan taꞌaan lka neꞌ kanꞌ. \p \v 9 ’Mdiya ska sñiꞌ Jacob nu naan Se. Ngwa ska tsan msinꞌ ꞌa tiꞌ taꞌa yu ꞌin yu, kanꞌ chaꞌ yjwiꞌ neꞌ ꞌin yu ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ. Ngwiꞌya neꞌ ꞌin Se kanꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu la lo yuu ꞌin Egipto. Loꞌo ja ngulaa yaꞌ Ndiose ꞌin Se, \v 10 yꞌni Ni kwenta ꞌin yu chaꞌ ja yꞌni neꞌ kanꞌ chaꞌ kuxi loꞌo yu bra kanꞌ. Wa mdiya ska ree ndloo la ꞌin neꞌ Egipto, Faraón naan ree kanꞌ. Loꞌo yꞌni Ndiose chaꞌ ngwa biyaꞌ tiꞌ Faraón chaꞌ tiya ꞌa Se. Kanꞌ chaꞌ ndiya tiꞌ ree Faraón ꞌin yu, mda ree tñan ꞌin yu, chaꞌ ngwa Se ndloo la ꞌin nchga neꞌ Egipto loꞌo nchga msu nu ndiꞌin naꞌan tyi ree Faraón kanꞌ. \p \v 11 ’Chunꞌ ndiꞌin la lye ꞌa ngwa jwiꞌñan lo yuu Egipto kwa, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa la lo yuu ꞌin Canaán. Mdijin ꞌa neꞌ kanꞌ nu tiꞌí, ja mjwi nan ku ayman kula ꞌñaan. \v 12 Bra kanꞌ ynan ayman Jacob chaꞌ ti nsuꞌwi nan ku neꞌ la lo yuu Egipto, kanꞌ chaꞌ ngulo yu tñan ꞌin sñiꞌ yu chaꞌ tsaa yꞌya neꞌ nan ku neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, ti kwiꞌ sñiꞌ yu kanꞌ lka ayman ꞌñaan. Loꞌo ndyaa neꞌ kanꞌ ska yaꞌ bra kanꞌ. \v 13 Xa wa yaa neꞌ nu nka tyukwa yaꞌ, bra kanꞌ yuꞌwi lyo neꞌ ꞌin Se, chaꞌ ti kwiꞌ neꞌ taꞌa neꞌ lka yu. Loꞌo ngwa biyaꞌ tiꞌ ree Faraón ti ka nu lka sti Se, ti ka nu lka taꞌa yu bra kanꞌ. \v 14 Kanꞌ msuꞌwa Se chaꞌ ndyaa ytsaꞌ neꞌ ꞌin sti yu chaꞌ kan yu kula nde seꞌen ndiꞌin yu loꞌo nchga taꞌa yu. Ndiya snan yla nsuꞌwi tiꞌyun neꞌ taꞌa sti Se bra kanꞌ. \v 15 Kanꞌ ndyaa Jacob kanꞌ lo yuu ꞌin Egipto loꞌo nchga taꞌa yu bra kanꞌ; ti ndaloo yu kula la tyun yijan la kwa sa ñaꞌan bra nu ngujwi yu. Chunꞌ ndiꞌin la ngujwi nchga sñiꞌ ayman Jacob, nu lka ayman kula ꞌñaan kanꞌ. \v 16 Loꞌo ni, ja nganun tijyan ayman ꞌñaan lo yuu ꞌin Egipto. Bra nu mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin tijyan ayman kanꞌ, chaꞌ katsiꞌ neꞌ ꞌin tijyan xiyaꞌ niꞌ tukee nde kichen Siquem; tukee kanꞌ ngwa nu ngwiꞌya ayman Abraham ꞌin neꞌ Hamor ti sꞌni la, chaꞌ kaja seꞌen katsiꞌ sñiꞌ. \p \v 17 ’Kaꞌan a neꞌ taꞌa ayman kula ꞌñaan ngula lo yuu ꞌin Egipto. Nu ngwa sꞌni la, wa ykwiꞌ Ndiose loꞌo ayman Abraham kanꞌ, chaꞌ tyoꞌo laa taꞌa neꞌ nde Egipto, chaꞌ tyaa neꞌ nde Canaán. Loꞌo nde loo la, mdiya ska tsan nu ngwa chaꞌ kanꞌ. \v 18 Xka ree ngwa ndloo la ꞌin neꞌ Egipto bra kanꞌ, ree nu ja ya kunan ti ka nu ngwa ayman Se kanꞌ. \v 19 Mñi lyoꞌo ree kanꞌ ꞌin ayman ꞌñaan, lye ꞌa mda ree kanꞌ nu tiꞌí ꞌin neꞌ. Loꞌo ngulo ree kanꞌ tñan chaꞌ xkwan neꞌ ꞌin nchga kuwiꞌ kiꞌyu ꞌin neꞌ chaꞌ kaja kuwiꞌ kanꞌ, chaꞌ ja tukwin ꞌa kanun ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 20 Loꞌo bra kanꞌ ngula ayman Moisés, loꞌo suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin kuwiꞌ kanꞌ. Snan ti koꞌ mdiꞌin yu loꞌo jyaꞌan yu loꞌo sti yu, chaꞌ mdoꞌo styiꞌ kuwiꞌ kanꞌ. \v 21 Bra nu wa mdiya tsan chaꞌ xkwan neꞌ kula kuwiꞌ kanꞌ, naꞌan ska nu kunaꞌan ndukwi kuwiꞌ kanꞌ lo tyiꞌa, sñiꞌ ree xaꞌan lka nu kunaꞌan kanꞌ. Msñi nu kunaꞌan kanꞌ ꞌin kuwiꞌ bra kanꞌ, ndyaa tuꞌ naꞌan tyi chaꞌ ka kuwiꞌ kanꞌ kuwiꞌ ꞌin. \v 22 Xa wa nguluu Moisés kanꞌ, yꞌni xaꞌan yu nchga chaꞌ nu jlyo tiꞌ neꞌ tiya nde Egipto. Jlyo ꞌa tiꞌ Moisés nchga chaꞌ nu chkwiꞌ yu loꞌo neꞌ, chaꞌ tiya ꞌa yu. \p \v 23 ’Wa nsuꞌwi Moisés tuꞌwa yijan, loꞌo ngwa ꞌa tiꞌ yu tsaa naꞌan yu ꞌin neꞌ Israel taꞌa yu, si suꞌwe ndiꞌin neꞌ. \v 24 Loꞌo naꞌan yu ꞌin ska neꞌ Egipto nu tiꞌí ꞌa ndyujwi ꞌin ska neꞌ Israel. Mdayaꞌ Moisés ꞌin yu taꞌa yu, yjwi tiꞌin yu ꞌin yu Egipto kanꞌ sa ñaꞌan yaꞌ nu ngujwi yu kanꞌ. \v 25 “Ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ taꞌaǎn chaꞌ kulaa neꞌ Israel taꞌaǎn ꞌin ree xaꞌan chunꞌ wa yꞌniǐn tñan re.” Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ nu ngwa tiye Moisés bra kanꞌ, loꞌo siꞌi ngwañaꞌan ngwa tiye neꞌ Israel taꞌa yu. \v 26 Ngwiꞌya xaa xka tsan mdiyan yu seꞌen nxuun taꞌa tukwa neꞌ Israel. Ja mdiya tiꞌ Moisés chaꞌ nxuun taꞌa neꞌ kanꞌ: “¿Ni chaꞌ lka nxuun taꞌa wan a?” ndukwin yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ. “Ti kwiꞌ neꞌ taꞌaan lka wan. Ja suꞌwe chaꞌ nxuun taꞌa wan.” \v 27 Kanꞌ msñi xka yu nu xaꞌan la ꞌin Moisés, mxkwen ꞌin yu: “¿Ti ka nu nda chabiyaꞌ ꞌiin chaꞌ kuloo tñan ꞌwa a?” ndukwin yu ꞌin Moisés kanꞌ. “¿Ta kuꞌnii biyaꞌ ꞌwa ni a?” ndukwin. \v 28 “Sa ñaꞌan nu yjwii ꞌin neꞌ Egipto kanꞌ la kaa, ¿ta kwiꞌ ngwañaꞌan kujwii ra ꞌñaǎn ni, nxkeꞌ tiiꞌ a?” \v 29 Bra nu ynan Moisés chaꞌ kanꞌ, bra ti msnan yu, ndyaa yu xka chalyuu seꞌen naan Madián. Neꞌ nu mdoꞌo xka tsuꞌ lka Moisés kanꞌ xa mdiꞌin yu lo yuu kanꞌ. La kwa mjwi kwilyoꞌo yu, bra kanꞌ mdiꞌin tukwa yu kiꞌyu sñiꞌ yu loꞌo kwilyoꞌo yu. \p \v 30 ’Wa mdijin tuꞌwa yijan, bra kanꞌ mdiya ska tsan mdaꞌan Moisés ska lo yuu wtyi seꞌen ja nsuꞌwi tyiꞌa koꞌo neꞌ. Kwiꞌ seꞌen ti ska kiꞌya nu naan Sinaí, la kanꞌ mdaꞌan yu bra kanꞌ. Loꞌo naꞌan yu ska suun kicheꞌ nu nskwa kiiꞌ ñaꞌaan loo ran. Laja kiiꞌ kanꞌ ngwaꞌu tloo ska angajle ꞌin yu. \v 31 Yuwe ꞌa tiꞌ Moisés bra kanꞌ, ndyaa yu nde kwa la chinꞌ kwiꞌ seꞌen ti seꞌen ndukwa suun kicheꞌ kanꞌ. Loꞌo ynan yu chaꞌ nu ykwiꞌ Xꞌnaan Ndiose loꞌo yu bra kanꞌ: \v 32 “Ndiose lkaǎn” ndukwin Xꞌnaan. “Ti kwiǐnꞌ lkaǎn. Ayman kula ꞌiin yꞌni tnun neꞌ ꞌñaǎn nu ngwa sꞌni” ndukwin Ndiose ꞌin yu. “Loꞌo ayman Abraham, loꞌo ayman Isaac, loꞌo ayman Jacob yꞌni tnun neꞌ ꞌñaǎn.” Ytsen ꞌa Moisés bra kanꞌ, mchkwan ti yu ndiꞌin yu; ja ngwa ñaꞌan kwiꞌya yu kiiꞌ kanꞌ siyaꞌ ti. \v 33 Xiyaꞌ ykwiꞌ Xꞌnaan loꞌo yu bra kanꞌ: “Kuloo lyaa snaan nu nsuꞌwi kiyaaꞌ” ndukwin Ni, “chaꞌ nduun seꞌen ndiꞌiǐn. Kti ꞌa yuu re chaꞌ Ndiose lkaǎn nu ndiꞌiǐn nde re. \v 34 Wa naꞌaǎn nchga neꞌ Israel taꞌaa seꞌen ndiꞌin neꞌ la lo yuu Egipto kwa. Wa ngulo suwiǐn ꞌin nchga wan loꞌo taꞌa wan chaꞌ ka wan nten ꞌñaǎn, ni siya lye ꞌa nda neꞌ xaꞌan kanꞌ nu tiꞌí ꞌin nten ꞌñaǎn ni” ndukwin Ndiose. “Wa ynaǎn chaꞌ xiꞌin ꞌa nganen nsiꞌya neꞌ, kanꞌ chaꞌ mdiyaǎn chaꞌ kulaǎn ꞌin neꞌ. Ndloǔn tñan ꞌiin ni chaꞌ xituun, tyaa la lo yuu ꞌin Egipto xiyaꞌ.” \p \v 35 ’Nu ngwa sꞌni la ja mslyaa neꞌ Israel taꞌa Moisés chaꞌ ka yu ndloo la ꞌin neꞌ: “¿Ti ka lka nu nda chabiyaꞌ ꞌiin chaꞌ ka ndloo la ꞌwa, chaꞌ kuꞌni biyaaꞌ chaꞌ ꞌwa a?” ndukwin neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. Ti kwiꞌ Moisés kanꞌ, ngulo suwi Ndiose ꞌin yu chaꞌ ka yu ndloo la ꞌin neꞌ Israel taꞌa yu, chaꞌ kulaa yu ꞌin neꞌ kanꞌ ꞌin nu tiꞌí nu nda neꞌ xaꞌan nde Egipto ꞌin neꞌ; kanꞌ chaꞌ ngulo Ndiose tñan ꞌin Moisés bra nu naꞌan yu ꞌin angajle nduun laja kiiꞌ nu ndukwa loo suun kicheꞌ kanꞌ. \v 36 Mda Ndiose chabiyaꞌ ꞌin ayman Moisés chaꞌ kuꞌni yu chaꞌ tnun chaꞌ kuwe tiꞌ neꞌ Egipto. Chunꞌ chaꞌ ngwa ꞌin yu kuꞌni yu chaꞌ tnun kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ngwa ꞌin yu kulo yu tñan ꞌin nchga neꞌ Israel taꞌa yu, xa nu mdoꞌo neꞌ lo yuu ꞌin Egipto. Mdaꞌan loꞌo Moisés ꞌin neꞌ kanꞌ. Xiyaꞌ yꞌni yu chaꞌ tnun tuꞌwa Tujoꞌo Ngaꞌa. Chunꞌ ndiꞌin la mdaꞌan loꞌo yu ꞌin neꞌ nde ska lo yuu wtyi seꞌen ja nsuꞌwi tyiꞌa koꞌo neꞌ, loꞌo xiyaꞌ yꞌni yu chaꞌ tnun chaꞌ kuwe tiꞌ neꞌ ꞌin Ndiose. Tuꞌwa yijan mdaꞌan Moisés loꞌo neꞌ kanꞌ. \v 37 Ti kwiꞌ Moisés ykwiꞌ chaꞌ re loꞌo neꞌ kanꞌ: “Wa ngulo Ndiose tñan ꞌñaǎn chaꞌ kwaꞌuǔn chaꞌ ꞌwan. Kwiꞌ ngwañaꞌan, ti kulo la Ndiose tñan ꞌin xka neꞌ taꞌaan nde loo la chaꞌ kan yu seꞌen ndiꞌin wan” ndukwin Moisés kanꞌ ꞌin neꞌ nu ngwa bra kanꞌ. \v 38 Ti kwiꞌ Moisés mdaꞌan loꞌo neꞌ seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ jluꞌwe yuu wtyi kanꞌ, bra nu ykwiꞌ angajle loꞌo yu kula kanꞌ lo kiꞌya Sinaí. Ytsaꞌ Moisés chaꞌ kanꞌ ꞌin nchga neꞌ kanꞌ, ti kwiꞌ ayman ꞌñaan lka neꞌ kanꞌ. Chaꞌ nu ykwiꞌ Moisés loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, ja tsaa tii ꞌa chaꞌ kanꞌ siyaꞌ ti; kanꞌ chaꞌ sa bra ni ti ndiya chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés kanꞌ lo kityi, chaꞌ ka biyaꞌ tianꞌ chaꞌ kanꞌ ni. \p \v 39 ’Ja ynan suꞌwe ayman ꞌñaan chaꞌ nu ngwaꞌu Moisés ꞌin neꞌ, chaꞌ ja ngwa tiꞌ neꞌ kunan neꞌ chaꞌ kanꞌ. Ndyuꞌwi ꞌa tiꞌ neꞌ seꞌen mdiꞌin neꞌ nde Egipto, kanꞌ chaꞌ ngwa tiꞌ neꞌ tyaa neꞌ lo yuu kanꞌ xiyaꞌ. \v 40 Ti ndiya Moisés kanꞌ lo kiꞌya, loꞌo ykwiꞌ neꞌ loꞌo ayman Aarón nu ngwa sti joꞌo: “¿Ni chaꞌ ja kwiñaan ska joꞌo chaꞌ ꞌñaan chaꞌ kuꞌni tnuan ꞌin ran, sa ñaꞌan ngiꞌni tnun nten ꞌin ska joꞌo a?” ndukwin neꞌ ꞌin Aarón kanꞌ. “Wa ngwaꞌu Moisés tuwiin ꞌñaan bra nu mdoꞌoan lo yuu ꞌin Egipto, loꞌo ni, ja jlyo tianꞌ nan nka ngwa ꞌin yu kanꞌ.” \v 41 Kanꞌ ngwiñan neꞌ ska toro kuneꞌ loꞌo oro chaꞌ ka ran joꞌo ꞌin neꞌ. Yjwi neꞌ kuta seꞌen ndiꞌin joꞌo kanꞌ ꞌin neꞌ, chaꞌ ta neꞌ lomstan ꞌin joꞌo, chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin joꞌo kanꞌ. Tsaa ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ naꞌan neꞌ ꞌin joꞌo nu ngwiñan neꞌ, ti ykwiꞌ ti neꞌ. \v 42 Xka chaꞌ mdaꞌan tiye Ndiose bra nu naꞌan Ni ꞌin neꞌ: “Kulaa yaǎnꞌ ꞌin neꞌ kwa siyaꞌ ti, chaꞌ ngiꞌni neꞌ tñan kuxi kanꞌ bra kanꞌ” ndukwin Ndiose. “Xkwiꞌ chaꞌ xaꞌan ndaꞌan tiye neꞌ kwa.” Ngwañaꞌan mskeꞌ tiꞌ Ni, kanꞌ chaꞌ mxnun Ni ꞌin neꞌ chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin nchga nan nu ndukwi nde niꞌ kwan; joꞌo lka kwichaa, mskeꞌ tiꞌ neꞌ bra kanꞌ, joꞌo lka koꞌ, joꞌo lka kwii kulasiin, mskeꞌ tiꞌ neꞌ. Xkwiꞌ chaꞌ kuxi yꞌni neꞌ bra kanꞌ. Ngwaꞌan ayman lo kityi ꞌin Ndiose sꞌni chaꞌ ꞌin chaꞌ kuxi nu yꞌni neꞌ kanꞌ: \q1 Neꞌ Israel lka nchga wan; \q1 mdaꞌan yuꞌwi wan tuꞌwa yijan lo ntenꞌ wtyi, ndukwin Ndiose ꞌin ayman kanꞌ. \q1 ¿Ni chaꞌ ja yꞌni tnun wan ꞌñaǎn bra kanꞌ, bra nu mstya wan ꞌni luꞌu chaꞌ ka lomstan ꞌñaǎn a? \q1 Ja suꞌwe nsuꞌwi tiye wan ꞌñaǎn bra nu yan loꞌo wan ꞌni kanꞌ. \q1 \v 43 Ndiꞌya wan nkwin laa xuwe ꞌin joꞌo Moloc, kanꞌ ndaꞌan wan loꞌo nkwin kwii kulasiin nu lka joꞌo Renfán; \q1 taꞌa tyukwaa joꞌo kanꞌ ngwiñan wan chaꞌ ka joꞌo kanꞌ xꞌnan wan. \q1 Kanꞌ chaꞌ kuꞌniǐn chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ ꞌin wan nde xka chalyuu nu tijyuꞌ la; \q1 tsaa wan xka laꞌa tsuꞌ nde kichen Babilonia chaꞌ ta neꞌ nu tiꞌí ꞌwan nde kwa. \m Ngwañaꞌan ykwiꞌ Ndiose, loꞌo ngwaꞌan ayman kula chaꞌ kanꞌ lo kityi nu ngwa sꞌni. \p \v 44 ’Mdaꞌan yuꞌwi ayman ꞌñaan lo ntenꞌ wtyi kanꞌ. Yuꞌwi ska naꞌan kijin ꞌni ꞌin neꞌ nu ndiꞌya neꞌ la seꞌen ndaꞌan neꞌ, chaꞌ tyaa yuꞌwi tiꞌ neꞌ ꞌin Ndiose loꞌo naꞌan kijin kanꞌ. Ndiose ngwaꞌu ꞌin ayman Moisés kanꞌ ni sa ñaꞌan kwiñan neꞌ naꞌan kanꞌ. \v 45 Bra wa ngujwi Moisés, bra kanꞌ ngulo suwi Ndiose ꞌin ayman Josué chaꞌ ka yu ndloo la ꞌin ayman kula ꞌñaan. Loꞌo naꞌan kijin kanꞌ, mdaꞌan loꞌo neꞌ ꞌin ran sa ñaꞌan bra nu ngala neꞌ lo yuu re. Kanꞌ ngulo Ndiose ꞌin xka ta nten, ngulo Ni ꞌin nchga nten nu mdiꞌin lo yuu re, chaꞌ kanun laja ti yuu re. Mxnun ayman kula ꞌñaan ꞌin naꞌan kijin kanꞌ tuꞌ naꞌan tyi ska nten sa ñaꞌan bra nu ngwa ayman David ndloo la ꞌin neꞌ. \v 46 Suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin David kanꞌ. Ngwa tiꞌ David kwiñan ska naꞌan seꞌen ka naꞌan tyi Ndiose bra kanꞌ, chaꞌ nka Ni ndloo la ti ꞌin nten ꞌin Jacob. \v 47 Loꞌo ja ndiya tiꞌ Ndiose chaꞌ kuꞌni David ngwañaꞌan; siyaꞌ ti xa wa nguluu sñiꞌ yu nu ngwa naan Salomón, bra kanꞌ mda Ndiose chabiyaꞌ ꞌin yu kuneꞌ kanꞌ, chaꞌ kwiñan yu naꞌan kanꞌ. \v 48 Loꞌo Ndiose, ja xlyaa Ni kanun Ni niꞌ ñaꞌan nu nñan nten ti, chaꞌ lka Ni ndloo la ti ꞌin nchga chalyuu. Nde ndiya ska chaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwaꞌan ska ayman kula nu ngwa sꞌni: \q1 \v 49 Wa ndiya naꞌan tyiǐn nde niꞌ kwan, ndukwin Ndiose nu nka Xꞌnaan. \q1 Skaǎn tiǎn ndiꞌya loǔn ñaꞌaan chalyuu, ndukwin Ni, \q1 kanꞌ chaꞌ ja ka kwiñan ska nten chalyuu ska naꞌan seꞌen tyiꞌiǐn, ndukwin Ni; \q1 ja nsuꞌwi seꞌen xitñaǎnꞌ lo chalyuu re. \q1 \v 50 Ykwiǐnꞌ ngwiñaǎn nchga nan nu nsuꞌwi ñaꞌaan chalyuu. \p \v 51 Ti ykwiꞌ la Steba loꞌo neꞌ kula bra kanꞌ: \p ―Ja xlyaa wan kunan wan chaꞌ nu nchkwiꞌ Ndiose loꞌo wan. Tla ꞌa ke wan, chaꞌ ja nnan wan chaꞌ nu nchkwiꞌ Ni siyaꞌ ti; loꞌo nchga tsan chen ꞌa ñaꞌan ngiꞌni wan chaꞌ ndukunꞌ wan chaꞌ ꞌin Tyiꞌi Ndiose. Sa ñaꞌan nu yꞌni ayman kula ꞌñaan chaꞌ kuxi nu ngwa sꞌni, kwiꞌ ngwañaꞌan ngiꞌni wan ni. \v 52 Wa mda ꞌa ayman ꞌñaan nu tiꞌí ꞌin nchga nten nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo ayman kula ꞌñaan nu ngwa sꞌni. Wa yjwi neꞌ ꞌin nten nu ngwaꞌan chaꞌ ꞌin Ndiose nu nchkwiꞌ chaꞌ kan ska nten nu tnun nchka lo chalyuu re; xkwiꞌ luwi ꞌa ka kasiya ꞌin yu kanꞌ. Loꞌo ngwañaꞌan, nu ngwa xkanꞌ ti ngula ti kwiꞌ nten nu ykwiꞌ kityi chaꞌ ꞌin. Chen ꞌa ñaꞌan yꞌni wan bra nu yjwi wan ꞌin yu. \v 53 Angajle ngwa nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo wan nu ngwa sꞌni, tñan nu ngulo Ni ꞌwan lka chaꞌ kanꞌ. Ti ndiya kityi kanꞌ ꞌwan bra nu ni, loꞌo ja xlyaa wan kunan wan chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo wan lo kityi kanꞌ. \s1 Yjwi neꞌ ꞌin Steba \p \v 54 Bra wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Steba, msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ; tlá ꞌa ndiꞌin tloo neꞌ chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ. \v 55 Naꞌan Steba nde niꞌ kwan bra kanꞌ, naꞌan yu ska xaa tlyu ꞌa nu yꞌni Tyiꞌi Ndiose chaꞌ ñaꞌan yu; xaa ꞌin Ndiose ngwa ran. Loꞌo naꞌan yu ꞌin Jesús nduun laꞌa seꞌen kwin nde seꞌen ndukwa Ndiose. \p \v 56 ―¡Ñaꞌan kwiꞌya wan nde kwa! ―ndukwin Steba ꞌin neꞌ bra kanꞌ―, wa mslaa Ndiose nde niꞌ kwan ―ndukwin―. Naꞌaǎn ꞌin Jesús nu yan lo chalyuu loꞌo ngwa nten, nduun yu laꞌa seꞌen kwin nde seꞌen ndukwa Ndiose. \p \v 57 Kwen ꞌa msiꞌya neꞌ bra kanꞌ, nchkunꞌ neꞌ tu nskan neꞌ chaꞌ ja mslyaa ꞌa neꞌ kunan neꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ Steba. \v 58 Loꞌo msñi neꞌ ꞌin Steba bra kanꞌ, ndla ꞌa ti neꞌ mdoꞌo neꞌ ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu tuꞌwa kichen. Bra ti nguun neꞌ kee ꞌin yu chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu nde kwa ti, loꞌo mstya neꞌ steꞌ neꞌ nde seꞌen nduun ska yu kuneꞌ nu naan Saulo. \v 59 Laja nu nguun neꞌ kee ꞌin Steba, ykwiꞌ yu loꞌo Jesús: \p ―Jesús, Xꞌnaǎn ―ndukwin Steba―, kuꞌnii chaꞌ suꞌwe kan yꞌyaa kasiya ꞌñaǎn. \p \v 60 Mduun xtyinꞌ yu lyuu loꞌo tꞌnan ꞌa msiꞌya yu xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―Xꞌnaǎn ―ndukwin yu―, ja xtyaa kiꞌya ꞌin nten re chunꞌ nu yjwi neꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Steba ꞌin Jesús. \p Ska bra ti ngujwi yu bra kanꞌ. \c 8 \s1 Yꞌni ꞌa Saulo chaꞌ kuxi loꞌo nten ꞌin Jesucristo \p \v 1 Loꞌo suꞌwe ꞌa nka tiye Saulo kanꞌ, chaꞌ wa yjwi neꞌ ꞌin Steba. Ti kwiꞌ tsan kanꞌ mdyisnan yu, mda ꞌa yu nu tiꞌí ꞌin neꞌ nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesucristo nde kichen Jerusalén. Tiꞌí ꞌa tiꞌ yu ꞌin neꞌ kanꞌ; kanꞌ chaꞌ msñi neꞌ tuwiin, ndyaa neꞌ nchga kichen nde lo yuu ꞌin Judea, loꞌo nde lo yuu nu kwenta ꞌin Samaria. Tii tyukwa neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, kanꞌ ti nu ngunun nde Jerusalén. \v 2 Loꞌo mdiya nten nu xiꞌin ꞌa tiꞌ ndiꞌin chaꞌ ngujwi Steba. Tyun neꞌ kanꞌ nu tyukwi ti tiye ngiꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose, ndyaa loꞌo neꞌ kanꞌ ꞌin ayman Steba seꞌen mtsiꞌ neꞌ ꞌin yu; lye ꞌa nganan neꞌ nu ndyaa loꞌo ꞌin yu kanꞌ. \v 3 Loꞌo Saulo kanꞌ, ngwa tiꞌ yu chaꞌ lye la ta yu nu tiꞌí ꞌin nchga nten ꞌin Jesucristo bra kanꞌ. Yten yu niꞌ ñaꞌan ꞌin neꞌ, msñi yu ꞌin neꞌ kanꞌ, loꞌo nu kiꞌyu loꞌo nu kunaꞌan, chaꞌ suꞌwa yu ꞌin neꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan. \s1 Mdyisnan nganen chaꞌ ꞌin Jesús nde kichen lo yuu ꞌin Samaria \p \v 4 Loꞌo neꞌ nu ndyaa xka kichen kanꞌ, ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Krixtu nu nka Xꞌnaan loꞌo neꞌ nchga kichen seꞌen ndyaa neꞌ. \v 5 Loꞌo ndiya ska yu naan Lpe, ndyaa yu nde lo yuu ꞌin Samaria; bra kanꞌ mdiyan yu ska kichen la kanꞌ, ykwiꞌ yu chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo neꞌ kichen kanꞌ. \v 6 Suꞌwe ꞌa ynan nchga neꞌ kichen chaꞌ kanꞌ, loꞌo naꞌan neꞌ chaꞌ tnun nu yꞌni Lpe chabiyaꞌ ꞌin Ndiose seꞌen ndiꞌin neꞌ. \v 7 Yꞌni yu chaꞌ nchkaa tyun neꞌ tiꞌí, loꞌo yꞌni yu chaꞌ nchkaa neꞌ nu msñi kwiꞌin kuxi ꞌin. Kwen msiꞌya neꞌ nu msñi kwiꞌin kuxi ꞌin, mdoꞌo kwiꞌin kuxi kanꞌ ndyaa bra kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan nchkaa neꞌ nu tiꞌí kiyaꞌ, nchkaa neꞌ nu nchkunꞌ tyukwin. \v 8 Suꞌwe ꞌa nka tiye nchga neꞌ kichen kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 9 Loꞌo kichen kanꞌ ndiꞌin ska nu kiꞌyu, nu naan Simón. Neꞌ taꞌá lka yu kanꞌ. Ykwiꞌ Simón kanꞌ chaꞌ lka yu ska neꞌ nu tnun ꞌa nchka; loꞌo msñi neꞌ kichen chaꞌ nu nchkwiꞌ yu, ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ neꞌ ꞌin yu. \v 10 Ndukwa neꞌ kuliyaꞌ chaꞌ ꞌin yu; loꞌo neꞌ tiꞌí, loꞌo neꞌ nu nka ndloo la kichen, loꞌo nu xuwe, nchga neꞌ ynan suꞌwe neꞌ ya ñaꞌan ti chaꞌ nu ykwiꞌ Simón kanꞌ. \p ―Ndiose nda chabiyaꞌ ꞌin yu kiꞌyu re chaꞌ kuꞌni yu nchga chaꞌ tnun nu nchka tiꞌ yu kuꞌni yu ―ndukwin neꞌ kichen kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 11 Wa tyun yijan yꞌni Simón kanꞌ chaꞌ taꞌá ꞌin nchga nten, kanꞌ chaꞌ ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ neꞌ nchga chaꞌ nu ykwiꞌ yu taꞌá kanꞌ, xa nu ja ya kala Lpe kichen kanꞌ. \v 12 Bra nu ngala Lpe la kwa, ykwiꞌ yu chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo nchga neꞌ kichen; ytsaꞌ yu ꞌin neꞌ ni ñaꞌan ka chaꞌ bra nu ka Ndiose ndloo la niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. Ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Lpe bra kanꞌ, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ kanꞌ; kanꞌ chaꞌ mdukwatya yu ꞌin nchga nten nu msñi chaꞌ kanꞌ, ni siya yu kiꞌyu, ni siya nu kunaꞌan. \v 13 Loꞌo Simón kanꞌ, ngwa tiꞌ yu xñi yu chaꞌ ꞌin Jesucristo bra kanꞌ, loꞌo mdukwatya Lpe ꞌin yu bra kanꞌ. Nchga tsan ndaꞌan ñaꞌan yu ꞌin Lpe bra kanꞌ, chaꞌ yuwe ꞌa tiꞌ Simón xa nu naꞌan yu nchga chaꞌ tnun nu yꞌni Lpe kanꞌ. \p \v 14 Loꞌo ynan neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nganun Jerusalén, chaꞌ loꞌo neꞌ Samaria kanꞌ yten neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose. Kanꞌ ngulo neꞌ kanꞌ tñan ꞌin Tyu loꞌo Xuwa chaꞌ tsaa neꞌ nde lo yuu ꞌin Samaria kanꞌ. \v 15 Xa wa mdiyan yu la kanꞌ, bra kanꞌ ykwiꞌ yu loꞌo Ndiose chaꞌ ꞌin nchga neꞌ kichen nu yten chaꞌ ꞌin Jesucristo la kanꞌ, mjñan yu ꞌin Ndiose chaꞌ ta Ni Tyiꞌi Ni ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ kanun Ni niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. \v 16 Ja ya kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ, ni siya wa mdukwatya Lpe ꞌin neꞌ chaꞌ nchka tiꞌ neꞌ chaꞌ ka neꞌ nten ꞌin Jesucristo. \v 17 Mstya yaꞌ Tyu loꞌo Xuwa ke neꞌ bra kanꞌ, loꞌo nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. \p \v 18-19 Naꞌan Simón bra nu mstya yaꞌ neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ke neꞌ, chaꞌ nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ bra kanꞌ. Ykwiꞌ Simón loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Taǎn tñi ꞌwan si tayaꞌ wan ꞌñaǎn chaꞌ loꞌoǔn kuꞌniǐn chinꞌ tñan ngwañaꞌan ―ndukwin Simón―. Loꞌoǔn nchka tiǎnꞌ xtyaǎn yaǎnꞌ ke nten chaꞌ kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ ―ndukwin. \p \v 20 ―Suꞌwa ti kuꞌni tyii Ndiose ꞌiin loꞌo nchga tñi ꞌiin ―ndukwin Tyu ꞌin Simón bra kanꞌ―. Chaꞌ suꞌwe nu nsuꞌwi ꞌin Ndiose, ja ka ka kiyaꞌ ran ―ndukwin―. \v 21 Ja ndiꞌin chaꞌ ꞌiin loꞌo Ndiose siyaꞌ ti, kanꞌ chaꞌ ja ta Ni chabiyaꞌ ꞌiin chaꞌ kuꞌni tñan loꞌo ba. \v 22 Kuloo chuunꞌ chaꞌ kuxi nu ndiꞌin niꞌ kasiya ꞌiin, chaꞌ kaa jñaan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin Ndiose ꞌin nchga chaꞌ kuxi nu yꞌnii. \v 23 Jlyo tiǎnꞌ nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin niꞌ kasiya ꞌiin, chaꞌ chen ꞌa ñaꞌan lka niꞌ kasiya ꞌiin. Yaꞌ kuneꞌ xaꞌan nsuꞌwii, kanꞌ chaꞌ katsaǎnꞌ ꞌiin ni, chaꞌ kuloo chuunꞌ chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌiin. \p \v 24 Mxkwen Simón ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―Kuꞌni wan chaꞌ suꞌwe chkwiꞌ wan loꞌo ykwiꞌ Ni nu nka Xꞌnaan chaꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Simón ꞌin neꞌ―, chaꞌ kuꞌni Ni chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin―, chaꞌ ja kuꞌni Ni loꞌoǔn sa ñaꞌan nu ndukwin wan ꞌñaǎn. \p \v 25 Kaꞌan la chaꞌ ꞌin Ndiose ngwaꞌu Tyu loꞌo Xuwa ꞌin neꞌ bra kanꞌ, ykwiꞌ yu sa ñaꞌan ngwa nchga chaꞌ ꞌin Jesús. Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo yu ndyaan yu nde Jerusalén. Tuwiin mdijin yu tyun kichen nde lo yuu ꞌin Samaria, loꞌo ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ kichen kanꞌ sa ñaꞌan nu ndlaa Jesús ꞌin nten chalyuu ꞌin nchga chaꞌ kuxi. \s1 Ndyukwa taꞌa Lpe loꞌo ska neꞌ Etiopía \p \v 26 Ykwiꞌ ska angajle loꞌo Lpe bra kanꞌ: \p ―¿Ta nsuꞌwi lyo nuꞌwin tuwiin nu ndyoꞌo Jerusalén ndyaa kichen Gaza a? Yaa lyaa chinꞌ tuwiin kanꞌ ―ndukwin angajle kanꞌ ꞌin Lpe. \p Tuwiin ndijin nde ska ntenꞌ wtyi lka ran. \v 27 Bra ti mdoꞌo Lpe ndyaa tuwiin kanꞌ, loꞌo chunꞌ ndiꞌin la naꞌan yu ndijyan ska yu kiꞌyu neꞌ Etiopía. Ska nten nu tnun nchka lka yu kula kanꞌ, chaꞌ nka yu ndloo ꞌin nchga tñi nu ndiya ꞌin reina nu nka ndloo la lo yuu Etiopía kanꞌ; Candace naan nu kunaꞌan reina kanꞌ. Wa yaa yu kiꞌyu kanꞌ Jerusalén chaꞌ kuꞌni tnun yu ꞌin Ndiose. \v 28 Loꞌo ni, wa mxitukwi yu ndyaan yu kichen tyi yu. Ndukwa yu niꞌ carreta nu ndujwakii kwiyu ꞌin, nchkwiꞌ yu lo kityi nu ngwaꞌan ayman Isaías chaꞌ ꞌin Ndiose. \v 29 Ykwiꞌ Ndiose loꞌo Lpe bra kanꞌ; Tyiꞌi Ni nu nganun niꞌ kasiya ꞌin Lpe, kanꞌ nu ykwiꞌ loꞌo: \p ―Yaa tyukwaa ꞌin carreta kwa ―ndukwin Ni ꞌin yu. \p \v 30 Msnan ꞌa Lpe ndyaa ñaꞌan ꞌin carreta bra kanꞌ. Siꞌ ti carreta mdaꞌan yu ndyaa yu chinꞌ, ynan yu chaꞌ nu ykwiꞌ yu kula kanꞌ lo kityi nu ngwaꞌan ayman Isaías, ñaꞌan ndukwa ti yu niꞌ carreta, kanꞌ mdyisnan ykwiꞌ Lpe loꞌo yu kula kanꞌ: \p ―¿La nde yaꞌ tsaa ni, yu kula a? ―ndukwin Lpe ꞌin yu. \p ―Tyaꞌaǎn nde kichen tyiǐn ―ndukwin yu. \p ―¿Ta nchka biyaꞌ tiiꞌ chaꞌ nu nchkwiiꞌ lo kityi kwa a? ―ndukwin Lpe ꞌin yu. \p \v 31 ―Ja nchka ꞌñaǎn, chaꞌ ja ndiya nu kwaꞌu ꞌñaǎn ―ndukwin yu kula kanꞌ bra kanꞌ―. Skween lyaa niꞌ carreta re chaꞌ tyaan suꞌwa ti. \p Loꞌo ndyaa tukwa Lpe niꞌ carreta loꞌo yu kula bra kanꞌ. \v 32 Suꞌwa ti ykwiꞌ taꞌa tyukwaa neꞌ lo kityi ꞌin Ndiose nu nsuꞌwi yaꞌ yu kula bra kanꞌ, ti kwiꞌ lkaꞌ kityi seꞌen naꞌan kwiꞌya yu kula kanꞌ. Nde ñaꞌan nchkwiꞌ ran: \q1 Ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu, ñaꞌan tiꞌ ndujwi neꞌ ska slyaꞌ. \q1 Sa ñaꞌan nu ngiꞌni slyaꞌ nu ja nxiꞌya bra nu nsiꞌyu neꞌ kichanꞌ chunꞌ iꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan kuꞌni yu nu kan lo chalyuu re chunꞌ ndiꞌin la; \q1 ni siya kujwi neꞌ ꞌin yu, ja ska chaꞌ xkwen yu ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \q1 \v 33 Ja ñi kuꞌni biyaꞌ neꞌ nu nka ndloo ꞌin yu, kanꞌ chaꞌ lye ꞌa ta neꞌ nu tiꞌí ꞌin yu kanꞌ. \q1 Loꞌo ja ka chkwianꞌ chaꞌ kaja sñiꞌ yu nde loo la, chunꞌ chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu kanꞌ; \q1 loꞌo ja talo yu chan lo chalyuu re bra kanꞌ. \m Ngwañaꞌan ndukwa chaꞌ lo kityi kanꞌ. \p \v 34 Bra kanꞌ mnichaꞌ yu kula Etiopía kanꞌ ꞌin Lpe: \p ―Kuꞌnii chaꞌ suꞌwe kwaꞌuu chinꞌ ꞌñaǎn sa ñaꞌan nchkwiꞌ kityi re ―ndukwin yu ꞌin Lpe―. ¿Ti ka nu lka kujwi neꞌ ꞌin, ndukwin kityi re a? ―ndukwin yu kanꞌ―. ¿Ta ngwaꞌan ra ayman Isaías chaꞌ re chaꞌ ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu a? ¿O ta chaꞌ ꞌin xka yu ngwaꞌan ayman chaꞌ re a? \p \v 35 Loꞌo mxkwen Lpe ꞌin yu kula kanꞌ; ngwaꞌu yu ꞌin yu sa ñaꞌan lka chaꞌ nu ndukwa lo kityi kanꞌ, ngwaꞌu yu nchga chaꞌ ꞌin Jesucristo bra kanꞌ. \v 36 Laja nu ndyaa neꞌ tuwiin kanꞌ, mdiyan neꞌ ska seꞌen ndiꞌin ylaa tyiꞌa. Ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo Lpe bra kanꞌ: \p ―Nde ndiya tyiꞌa ―ndukwin yu kanꞌ―. ¿Ja kuꞌnii chaꞌ suꞌwe tukwatyaa ꞌñaǎn ni a? \p \v 37 ―Suꞌwe ―ndukwin Lpe ꞌin yu―. Suꞌwe si chañi chaꞌ tyukwi ti tiyee msñii chaꞌ ꞌin Jesucristo. \p ―Chañi chaꞌ wa msñiǐn chaꞌ kanꞌ ―ndukwin yu kula kanꞌ―. Ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ chaꞌ ska ti Jesucristo lka Sñiꞌ Ndiose ykwiꞌ. \p \v 38 Loꞌo ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo msu ꞌin yu chaꞌ tyaa tuun neꞌ loꞌo carreta ꞌin yu bra kanꞌ, chaꞌ kiꞌya yu kula kanꞌ lyuu loꞌo Lpe. Ndyaa neꞌ lo tyiꞌa, mdukwatya Lpe ꞌin yu kula kanꞌ bra kanꞌ. \v 39 Bra wa mdyii ndyukwatya yu, mdoꞌo neꞌ lo tyiꞌa bra kanꞌ. Bra ti ndyaa Lpe, ndyaa loꞌo Tyiꞌi Ndiose ꞌin yu chaꞌ tsaa yu xka seꞌen; ja naꞌan ꞌa yu kula kanꞌ ꞌin Lpe bra kanꞌ. Ndyaa yu kula Etiopía kanꞌ, ndyaa yu la lo yuu ꞌin kichen tyi yu bra kanꞌ; loꞌo suꞌwe ꞌa ngwa tiye yu kula kanꞌ bra kanꞌ. \v 40 Bra nu mgii tiꞌ Lpe kanꞌ xiyaꞌ, wa ndiya yu kichen Azoto. Ti ndyaa la yu tyun kichen chaꞌ kwaꞌu la yu chaꞌ ꞌin Jesucristo ꞌin nten kanꞌ. Chunꞌ ndiꞌin la, ngala Lpe kichen Cesarea. \c 9 \s1 Mxaꞌan Ndiose kasiya ꞌin Saulo \p \v 1 Ñaꞌan ti msinꞌ ꞌa tiꞌ Saulo ꞌin nchga nten nu msñi chaꞌ ꞌin Xꞌnaan. Ngwa ꞌa tiꞌ Saulo ta yu nu tiꞌí ꞌin neꞌ kanꞌ, sa ñaꞌan yaꞌ nu kujwi yu ꞌin neꞌ, ngwa tiꞌ yu; kanꞌ chaꞌ ndyaa yu seꞌen ndiꞌin xꞌnan sti joꞌo ꞌin neꞌ judío, \v 2 chaꞌ ngwa tiꞌ yu kulo yu kityi chabiyaꞌ ꞌin, chaꞌ tsaa skanꞌ yu ꞌin nten nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo nde kichen Damasco. Ngwa tiꞌ yu kwaꞌu yu kityi chabiyaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ nu nka ndloo niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío la kanꞌ. Loꞌo ngwa tiꞌ yu skanꞌ yu ꞌin nten ꞌin Jesucristo kichen kanꞌ bra kanꞌ, chaꞌ xitukwi yu tyaan loꞌo yu ꞌin neꞌ nde Jerusalén; ni siya nu kiꞌyu, ni siya nu kunaꞌan, taꞌa nten kanꞌ xñi suꞌwa yu ꞌin neꞌ, ngwa tiꞌ yu. \v 3 Msñi yu tuwiin ndyaa yu kichen Damasco bra kanꞌ. Wa kala ti yu kichen kanꞌ, bra kanꞌ siyaꞌ ti msti ska xaa tlyu ꞌin Ndiose seꞌen ndyaa yu; ñaꞌaan seꞌen nduun Saulo nguꞌni xaa kanꞌ lo yuu. \v 4 Mlyuu yu lyuu bra nu ynan yu chaꞌ nu ykwiꞌ Ni loꞌo yu: \p ―Saulo, Saulo ―ndukwin Ni―, ¿ni chaꞌ lye ꞌa nxuun loꞌoǔn a? \p \v 5 ―¿Ti ka lka nuꞌwin a?, yu kula ―ndukwin Saulo. \p ―Jesús lkaǎn ―ndukwin Ni―. Nan nxuun loꞌoǔn lka chaꞌ―ndukwin Ni―. Ti ykwiiꞌ ti ngiꞌnii tiꞌí loꞌoo. Ñaꞌan tiꞌ ska toro, kwiꞌ ngwañaꞌan lka nuꞌwin; njyiꞌin kiyaꞌ toro ti kwiꞌ seꞌen nu ndyojoꞌ neꞌ yka cha ꞌin iꞌ, kanꞌ chaꞌ loꞌo kiyaꞌ iꞌ ngiꞌni ñuꞌun iꞌ ꞌin iꞌ, ti ykwiꞌ ti iꞌ. \p \v 6 Lye ꞌa mchkwan Saulo chaꞌ ytsen yu bra kanꞌ. \p ―¿Ni sa ñaꞌan nchka tiiꞌ chaꞌ kuꞌniǐn a?, Xꞌnaǎn ―ndukwin Saulo bra kanꞌ. \p ―Tyituun ni ―ndukwin Jesús ꞌin yu― chaꞌ ti tsaa la nde kichen Damasco kwa. Nde kwa ndiꞌin ska nten nu kwaꞌu ꞌiin sa ñaꞌan tñan nu kuꞌnii chabiyaꞌ ꞌñaǎn. \p \v 7 Ytsen ꞌa taꞌa ndaꞌan Saulo, ja ngwa ꞌa chkwiꞌ neꞌ bra kanꞌ. Wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌo Saulo, ni siya ja naꞌan neꞌ ti lka nu nchkwiꞌ. \v 8 Bra kanꞌ mdyituun Saulo, mslaa yu kiloo yu; ja ngwa ꞌa ñaꞌan yu, siyaꞌ ti ngwa tla xaa kiloo yu. Loꞌo msñi xka nten yaꞌ yu bra kanꞌ, chunꞌ ja nchkanꞌ tuwiin ꞌin yu, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu nde kichen Damasco. \v 9 Snan tsan ngunun yu ska niꞌ ñaꞌan ti; ja ska nan yku yu chunꞌ snan tsan bra kanꞌ, ni siya chinꞌ ti nan. Ja ska nan yiꞌo yu, loꞌo xkwiꞌ tla xaa kiloo yu. \p \v 10 Ti kwiꞌ kichen Damasco ndiꞌin ska yu kiꞌyu nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo, Ananías naan yu. Ñaꞌan tiꞌ nchkwiꞌ slaan, ngwañaꞌan ykwiꞌ Xꞌnaan loꞌo Ananías kanꞌ: \p ―¡Ananías! ―ndukwin Ni. \p ―Nde ti ndiꞌiǐn, Xꞌnaǎn ―ndukwin Ananías. \p \v 11 ―Yaa lyaa tuꞌ naꞌan tyi Juda nu ndukwa tuꞌwa tuwiin ñi kanꞌ ―ndukwin Xꞌnaan ꞌin Ananías―, yaa kunichaaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ si ndiꞌin Saulo nu lka neꞌ kichen Tarso nde kwa. Nchka tiǎnꞌ chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin yu kanꞌ, chunꞌ ndiꞌin yu nchkwiꞌ yu loꞌo Ndiose Stian ni. \v 12 Loꞌo wa yꞌni Ndiose chaꞌ ykwiꞌ sla yu; laja sla yu naꞌan yu chaꞌ nuꞌwin ndyaa seꞌen ndiꞌin yu chaꞌ kuꞌnii joꞌó ꞌin kiloo yu, chaꞌ xtyaa yaaꞌ chunꞌ yu chaꞌ chkaa kiloo yu xiyaꞌ. \p \v 13 ―Xꞌnaǎn ―ndukwin Ananías ꞌin Ni―, tyun yaꞌ wa ynen chaꞌ ꞌin Saulo kanꞌ, chaꞌ tlá ꞌa ngiꞌni yu ꞌin nten nu wa yten chaꞌ ꞌiin nde kichen Jerusalén. \v 14 Loꞌo ni, wa mdiyan yu kichen re, ndiꞌya yu kityi chabiyaꞌ nu mda xꞌnan sti joꞌo chaꞌ skanꞌ yu ꞌwa, taꞌa ba nu msñi ba chaꞌ ꞌiin, chunꞌ ngiꞌni tnun ba ꞌiin. \p \v 15 Mxkwen Xꞌnaan ꞌin Ananías bra kanꞌ: \p ―Ndiꞌin chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin Saulo kanꞌ ―ndukwin Ni ꞌin yu―. Wa nguloǔn suwiǐn ꞌin yu chaꞌ kuꞌni yu tñan ꞌñaǎn ―ndukwin Ni―. Tsaa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, tsaa yu tloo nu nka xꞌnan neꞌ tijyuꞌ kanꞌ, loꞌo tsaa yu seꞌen ndiꞌin taꞌa wan, neꞌ Israel. Kanꞌ chkwiꞌ yu chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo nchga nten seꞌen tsaa yu, kanꞌ tñan ndiꞌin chaꞌ kuꞌni yu chaꞌ ꞌñaǎn. \v 16 Kwaꞌuǔn ꞌin yu sa ñaꞌan nu tiꞌí nu tyijin yu laja nu chkwiꞌ yu chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo nten. \p \v 17 Bra kanꞌ ndyaa Ananías seꞌen ndiꞌin Saulo tuꞌ naꞌan tyi Juda kanꞌ. Yten Ananías niꞌ ñaꞌan, mstya yaꞌ yu chunꞌ Saulo, ykwiꞌ yu loꞌo bra kanꞌ: \p ―Saulo, taꞌaǎn ―ndukwin yu―. Ti kwiꞌ Jesucristo nu nka Xꞌnaan wa ngwaꞌu tloo ꞌiin tuwiin seꞌen ndijyaan kichen re. Loꞌo ni, wa ngulo Xꞌnaan tñan ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn seꞌen ndiꞌiin re, chaꞌ kuꞌniǐn joꞌó kiloo, chaꞌ ka ñaꞌaan xiyaꞌ; kanꞌ chaꞌ ndijyaǎn seꞌen ndiꞌiin ni, chaꞌ loꞌo kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌiin. \p \v 18 Bra nu ngala xaa kiloo Saulo xiyaꞌ, mskeꞌ tiꞌ yu chaꞌ wa mdoꞌo ska nan kiloo yu; ñaꞌan tiꞌ ska yuꞌwe kijin, ngwañaꞌan ngwa nan, mskeꞌ tiꞌ yu. Bra ti nchkaa kiloo yu bra kanꞌ, naꞌan suꞌwe yu xiyaꞌ. Mdukwatya Ananías ꞌin yu bra kanꞌ. \v 19 Loꞌo yku Saulo chinꞌ chaꞌ ka ngula tiꞌ yu xiyaꞌ bra kanꞌ; ngwañaꞌan tyukwi ñaꞌaan yu ngwa suꞌwe yu. Bra kanꞌ nganun yu xiꞌi, mdiꞌin yu loꞌo nten ꞌin Jesucristo nde kichen Damasco kanꞌ. \s1 Ykwiꞌ Saulo chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo neꞌ kichen Damasco \p \v 20 Bra ti mdyisnan Saulo ndaꞌan yu nchga niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío kichen kanꞌ, ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ chaꞌ chañi lka Jesús ska ti nu lka Sñiꞌ Ndiose. \v 21 Kaꞌan ꞌa chaꞌ mdaꞌan tiye neꞌ xa nu ynan neꞌ chaꞌ kanꞌ. \p ―¿Ta siꞌi ti kwiꞌ Saulo kwa nu lye ꞌa yꞌni nu tiꞌí ꞌin nten ꞌin Jesucristo nde kichen Jerusalén a? ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ―. ¿Ta siꞌi yu kwa nu wa mdiyan kichen re chaꞌ skanꞌ ꞌin nten kanꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin neꞌ tloo xꞌnan sti joꞌo a? \p \v 22 Loꞌo ni, lye la ngwaꞌu Saulo chaꞌ ꞌin neꞌ chaꞌ chañi lka Jesús ti kwiꞌ Krixtu nu wa msuꞌwa Ndiose ꞌin chaꞌ nu mdiyan yu lo chalyuu. Ja mjwi chaꞌ nu xkwen neꞌ judío ꞌin Saulo bra kanꞌ, taꞌa neꞌ judío nu ndiꞌin kichen Damasco kanꞌ. \s1 Mdoꞌo Saulo laja neꞌ judío \p \v 23 Wa mdijin tyun tsan, xa nu mskanꞌ neꞌ judío chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Saulo. \v 24 Loꞌo mgii tiꞌ Saulo chaꞌ ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu. Wa ndiya ska loꞌoo tlyu ti tyiꞌiin tuꞌwa kichen kanꞌ; xkwiꞌ kee ndyaꞌ loꞌoo kanꞌ, loꞌo kwan ꞌa loꞌoo kanꞌ. Nchga tuꞌwa loꞌoo kanꞌ mdiꞌin neꞌ kwan tsan loꞌo tla chaꞌ xñi neꞌ ꞌin Saulo. \v 25 Ngwa ska tla, ndyaa chinꞌ nten nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ ꞌin Jesucristo; mskwen neꞌ ke loꞌoo kanꞌ, chaꞌ kulo neꞌ ꞌin Saulo chunꞌ loꞌoo bra kanꞌ. Yten Saulo niꞌ ska xkuwi tnun, bra kanꞌ mdiꞌya neꞌ ꞌin Saulo niꞌ xkuwi xka chunꞌ loꞌoo loꞌo ti su bra kanꞌ; mdoꞌo yu niꞌ xkuwi bra kanꞌ, msñi yu tuwiin ndyaa yu bra kanꞌ. \s1 Ngala Saulo nde kichen Jerusalén \p \v 26 Loꞌo mdiyan Saulo nde kichen Jerusalén bra kanꞌ, ngala yu seꞌen ndiꞌin nten ꞌin Jesucristo kichen kanꞌ. Loꞌo ytsen ꞌa neꞌ kanꞌ ꞌin Saulo, chaꞌ ja ya tsaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ kanꞌ, chaꞌ chañi chaꞌ wa yten yu chaꞌ ꞌin Jesús. \v 27 Loꞌo ndyaa loꞌo Bernabé ꞌin yu seꞌen ndiꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo. \p ―Wa naꞌan Saulo re ꞌin ti kwiꞌ nu nka Xꞌnaan ―ndukwin Bernabé ꞌin neꞌ―. Wa naꞌan yu ꞌin Jesús xa nu yaa yu nde kichen Damasco, ykwiꞌ Ni loꞌo yu bra kanꞌ ―ndukwin―. Loꞌo ni, ja ntsen Saulo ni, nduꞌu yu nchga chaꞌ ꞌin Jesucristo ꞌin neꞌ kichen kanꞌ. \p \v 28 Ndyaa ñaꞌan suꞌwe tiꞌ neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Bernabé chaꞌ ꞌin Saulo bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ nganun Saulo loꞌo neꞌ Jerusalén chaꞌ taꞌa ndaꞌan neꞌ tñan lka yu ni. \v 29 Loꞌo ja ntsen yu, ykwiꞌ yu nchga chaꞌ ꞌin Jesús loꞌo neꞌ kichen kanꞌ. Loꞌo ndiꞌin chinꞌ neꞌ judío nu nchkwiꞌ chaꞌ griego, ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Saulo bra kanꞌ; lye ꞌa msuun neꞌ loꞌo yu bra kanꞌ, loꞌo ngwa tiꞌ neꞌ kanꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu. \v 30 Mgii tiꞌ Saulo loꞌo taꞌa ndaꞌan yu chaꞌ nchka tiꞌ neꞌ kanꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu, kanꞌ chaꞌ mdoꞌo neꞌ ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu nde kichen Cesarea. Ykwiꞌ neꞌ loꞌo yu chaꞌ suꞌwe la si tyaa yu nde kichen Tarso, seꞌen lka kichen tyi yu. \p \v 31 Loꞌo ndyaa tiꞌin tiin ti nten ꞌin Jesucristo bra kanꞌ, ni siya nde lo yuu nu kwenta ꞌin Judea, ni siya lo yuu ꞌin Galilea, ni siya lo yuu ꞌin Samaria; nchga tsan ngiꞌni xaꞌan la neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo. Ngiꞌni tnun neꞌ ꞌin Jesús, loꞌo ngiꞌni neꞌ nchga tñan nu nchka tiꞌ Ndiose nu nka Xꞌnaan chaꞌ kuꞌni neꞌ. Kwiꞌ Tyiꞌi Ndiose nda jwersa ꞌin neꞌ kanꞌ, loꞌo ti kaꞌan la nten msñi chaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \s1 Yꞌni Tyu joꞌó ꞌin Eneas \p \v 32 Loꞌo Tyu kanꞌ, mdaꞌan yu seꞌen ndiꞌin nchga nten nu wa yten chaꞌ ꞌin Jesucristo, mdaꞌan yu kichen seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ. Mdiyan yu seꞌen ndiꞌin nten ꞌin Jesucristo kanꞌ kichen Lida bra kanꞌ. \v 33 Kwiꞌ kichen kanꞌ ndiꞌin ska yu kiꞌyu tiꞌí, Eneas naan yu; wa nchkunꞌ tyukwin yu, wa snuꞌ yijan nskwa yu lo kiꞌyan. \v 34 Ykwiꞌ Tyu loꞌo yu tiꞌí bra kanꞌ: \p ―Eneas ―ndukwin―, wa yꞌni Jesucristo chaꞌ nchkaa ―ndukwin―. Kanꞌ chaꞌ tyituun ni, tyukwaan kiꞌyan kwa ꞌiin. \p Bra ti mdyituun Eneas bra kanꞌ. \v 35 Nchga nten naꞌan ꞌa neꞌ ꞌin Eneas, chaꞌ nchkaa yu; naꞌan neꞌ taꞌa kichen tyi yu, loꞌo neꞌ kichen Sarón naꞌan neꞌ ꞌin yu. Loꞌo msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan Jesús, ngulo chunꞌ neꞌ chaꞌ xaꞌan nu ndiꞌin niꞌ kasiya ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \s1 Ndyuꞌu Dorcas xiyaꞌ \p \v 36 Nde kichen Jope ndiya ska nu kunaꞌan nu naan Tabita, kwiꞌ nten ꞌin Jesucristo lka kanꞌ. Dorcas nchkwiꞌ neꞌ griego ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ. Suꞌwe ꞌa tiye nu kunaꞌan kanꞌ, suꞌwe ꞌa mdayaꞌ ꞌin nchga neꞌ tiꞌi. \v 37 Kwiꞌ bra nu ndiꞌin Tyu kichen Lida, msñi ska kicha ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ, ngujwi bra kanꞌ. Bra wa mdyii mxta neꞌ chku ꞌin ayman kanꞌ, bra kanꞌ ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin mstya neꞌ ꞌin xka niꞌ ñaꞌan kwan. \v 38 Wa ynan neꞌ chaꞌ ndiꞌin Tyu kichen Lida, kanꞌ chaꞌ ngunin nten ꞌin Jesucristo ꞌin tukwa nten chaꞌ tsaa neꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo Tyu si ka kan yu bra ti, chaꞌ kwiꞌ seꞌen ti kichen Jope ndiꞌin kichen Lida kanꞌ. Mdiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin Tyu bra kanꞌ, ykwiꞌ neꞌ loꞌo yu: \p ―Kuꞌnii chaꞌ suꞌwe kaan kichen Jope loꞌo ba bra ti ―ndukwin neꞌ ꞌin Tyu bra kanꞌ. \p \v 39 Bra ti mdoꞌo Tyu ndyaa yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ. Bra nu mdiyan neꞌ tuꞌwa naꞌan kanꞌ, ngwaꞌu neꞌ ꞌin Tyu la seꞌen nskwa ayman kanꞌ. Ndiꞌin nchga nu kunaꞌan nu nganun ska ti seꞌen nskwa ayman, nnan ꞌa neꞌ ndiꞌin neꞌ chaꞌ wa ngujwi ayman kanꞌ. Ytsaꞌ neꞌ ꞌin Tyu chaꞌ kaꞌan ꞌa chaꞌ suꞌwe wa yꞌni ayman kanꞌ loꞌo neꞌ, loꞌo ngwaꞌu neꞌ ꞌin yu nchga teꞌ nu wa mxkwan ayman kanꞌ, chaꞌ mda xuꞌwe ꞌin neꞌ tiꞌi. \v 40 Ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Tyoꞌo wan chinꞌ nde chunꞌ naꞌan ―ndukwin yu ꞌin neꞌ. \p Xa nu mdyii mdoꞌo neꞌ chunꞌ naꞌan, bra kanꞌ mduun xtyinꞌ Tyu ykwiꞌ yu loꞌo Ndiose. Mdyii ykwiꞌ yu loꞌo Ndiose, bra kanꞌ ndyaa yu seꞌen nskwa ayman kanꞌ, ykwiꞌ yu loꞌo ayman kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Tabita ―ndukwin yu―, tyituun ni. \p Loꞌo siyaꞌ ti mslaa Tabita kiloo, naꞌan ꞌin Tyu, bra ti mdyitukwa bra kanꞌ. \v 41 Msñi Tyu yaꞌ, mxituun yu ꞌin, kanꞌ msiꞌya yu ꞌin neꞌ nu ndiꞌin chunꞌ naꞌan. Bra ti ndyaan nten ꞌin Jesucristo kanꞌ niꞌ ñaꞌan, loꞌo nchga nu kunaꞌan tiꞌi kanꞌ, naꞌan neꞌ ꞌin Tabita chaꞌ wa ndyuꞌu xiyaꞌ. \v 42 Nchga neꞌ kichen Jope, nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ bra nu ynan neꞌ sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ. Kaꞌan ꞌa neꞌ kanꞌ msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan Jesús bra kanꞌ. \v 43 Nganun Tyu tyun tsan kichen Jope bra kanꞌ; tuꞌ naꞌan tyi Simón nu nka kwityi kijin, la kanꞌ nganun yu. \c 10 \s1 Ykwiꞌ Tyu loꞌo Cornelio \p \v 1 Kichen Cesarea ndiꞌin ska yu kiꞌyu nu naan Cornelio. Nka yu capitán ꞌin ska ta sndaru nu nchkwiꞌ nten chaꞌ neꞌ Italiano lka neꞌ. \v 2 Ngiꞌni tnun Cornelio kanꞌ ꞌin Ndiose nu tlyu la ti loꞌo nchga taꞌa ndiꞌin yu, ni siya neꞌ xka laꞌa tsuꞌ lka yu. Suꞌwe ꞌa tiye yu, ndayaꞌ ꞌa yu ꞌin neꞌ judío nu tiꞌi. Nchga tsan ndiꞌin yu nchkwiꞌ yu loꞌo Ndiose. \v 3 Loꞌo mdiya ska tsan mdiyan ska angajle seꞌen ndiꞌin yu, bra wa snan siin mdiyan angajle kanꞌ. Ñaꞌan tiꞌ nchkwiꞌ sla ti yu, ngwañaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ. Ykwiꞌ angajle kanꞌ loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―¡Cornelio! ―ndukwin angajle ꞌin yu. \p \v 4 Ytsen ꞌa Cornelio chaꞌ naꞌan yu ꞌin angajle kanꞌ. \p ―Xꞌnaǎn ―ndukwin yu―, ¿ni sa ñaꞌan tñan nchka tiiꞌ chaꞌ kuꞌniǐn a? \p ―Wa ynan Ndiose chaꞌ nu wa ykwiiꞌ loꞌo Ni ―ndukwin angajle kanꞌ―. Kwiꞌ ngwañaꞌan, wa naꞌan Ni chaꞌ suꞌwe ꞌa ngiꞌnii loꞌo neꞌ tiꞌi, kanꞌ chaꞌ ndyuꞌwi tiꞌ Ndiose ꞌiin. \v 5 Loꞌo ni, kuloo tñan ꞌin nten ꞌiin chaꞌ tsaa neꞌ kichen Jope. Kichen kanꞌ ndiꞌin ska yu kiꞌyu nu naan Simón, Tyu lka nin yu. \v 6 Wa ngala yu tuꞌ naꞌan tyi xka Simón nu nka kwityi kijin, nu ndukwa naꞌan tyi kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa tyiꞌa tujoꞌo. Katsaꞌ Tyu Simón kanꞌ ska chaꞌ ꞌiin, ni sa ñaꞌan tñan ndiꞌin chaꞌ kuꞌnii. \p \v 7 Mdoꞌo angajle kanꞌ, ndyaa bra kanꞌ. Loꞌo kanꞌ msiꞌya Cornelio ꞌin tukwa msu ꞌin yu, loꞌo ska sndaru nu ngiꞌni tñan ꞌin yu; loꞌo sndaru kanꞌ ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose. \v 8 Kanꞌ ytsaꞌ Cornelio ꞌin taꞌa snan neꞌ kanꞌ nchga chaꞌ nu ngwa ꞌin yu ti tsan la; loꞌo ngulo yu tñan ꞌin neꞌ chaꞌ tsaa tiꞌin neꞌ ꞌin Tyu nde kichen Jope bra kanꞌ. \p \v 9 Ngwiꞌya xaa xka tsan, ti mdaꞌan neꞌ tuwiin nde kichen Jope. Xa wa mdiya ndiꞌya kwan, wa ndla ti kala neꞌ kichen kanꞌ. Ti kwiꞌ bra kanꞌ mxkwen Tyu ndyaa yu ke naꞌan chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo Ndiose. Ykwa ꞌa ke naꞌan kanꞌ. \v 10 Loꞌo ndukwa Tyu ngiteꞌ ꞌa tiꞌ yu ku yu tyija bra kanꞌ; wa mdyisnan ndikeeꞌ neꞌ skwa, ti chinꞌ ti lyiji keeꞌ ran. Kwiꞌ bra kanꞌ ngwiꞌya sla yu, ykwiꞌ sla yu bra nu ndukwa yu ke naꞌan kanꞌ. \v 11 Nde ñaꞌan ngwa chaꞌ nu ykwiꞌ sla yu. Naꞌan yu niꞌ kwan, naꞌan yu chaꞌ wa mslaa Ndiose niꞌ kwan; nde kwa ndukwi ñaꞌan tiꞌ ska teꞌ tnun ꞌa. Taꞌa jakwa nskan teꞌ kanꞌ nchkanꞌ ti su chaꞌ ndukwi ran, ngwiꞌya teꞌ kanꞌ lyuu. Ngwañaꞌan ykwiꞌ sla yu, mskeꞌ tiꞌ yu. \v 12 Tyun ꞌa ꞌni kuxi nsuꞌwi niꞌ teꞌ nu ngwiꞌya lyuu kanꞌ. Ndiya ꞌni nu ndukwa kiyaꞌ, ndiya ꞌni nu ndukwa jluꞌwe, ndiya kunan. \v 13 Loꞌo ynan Tyu chaꞌ nchkwiꞌ Tyiꞌi Ndiose loꞌo yu bra kanꞌ, mskeꞌ tiꞌ yu: \p ―Tyu ―ndukwin Ni ꞌin yu―, kujwii lyaa ꞌni kwa chaꞌ kuu ꞌin iꞌ. \p \v 14 ―Ja nchka ꞌñaǎn, Xꞌnaǎn ―mxkwen Tyu ꞌin Ndiose―. Ja ya siyaꞌ kuǔn kunaꞌ ꞌni kwa, ꞌni chen ñaꞌan kwa, nu ja luwi chaꞌ ꞌware. \p \v 15 Xiyaꞌ ykwiꞌ Ndiose loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Ja suꞌwe chkwiiꞌ chaꞌ ꞌni chen ñaꞌan lka kwa, xa wa ndukwin Ndiose chaꞌ luwi iꞌ. \p \v 16 Snan yaꞌ ykwiꞌ Ndiose loꞌo Tyu ngwañaꞌan, bra kanꞌ mdoꞌo teꞌ kanꞌ ndyaa niꞌ kwan xiyaꞌ, ñaꞌan ti ndukwi ran lo ti su kanꞌ. \v 17 Laja nu nduwe ꞌa tiꞌ Tyu, chaꞌ ja ngwa biyaꞌ tiꞌ yu ni chaꞌ lka ykwiꞌ sla yu ngwañaꞌan, bra kanꞌ mdiyan neꞌ kanꞌ tuꞌ naꞌan; ti kwiꞌ taꞌa snan nten nu wa ngulo Cornelio tñan ꞌin neꞌ chaꞌ tsaa neꞌ. Mnichaꞌ neꞌ ꞌin neꞌ kichen la nde yaꞌ ndukwa naꞌan tyi Simón nu nka kwityi kijin, kanꞌ chaꞌ mjwi tuwiin ꞌin neꞌ mdiyan neꞌ tuꞌ naꞌan tyi yu. \v 18 Loꞌo kwen msiꞌya neꞌ ꞌin nu nka naꞌan tyi seꞌen ndiꞌin Tyu Simón. \v 19 Laja bra nu kaꞌan ꞌa chaꞌ ndaꞌan tiye Tyu ni chaꞌ ykwiꞌ sla yu ngwañaꞌan, ykwiꞌ Tyiꞌi Ndiose loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Wa mdiyan snan nten ndaꞌan naan neꞌ ꞌiin ―ndukwin Ni ꞌin Tyu seꞌen ndukwa yu ke naꞌan kanꞌ―. \v 20 Kiꞌyaa lyaa lyuu re, chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ re ꞌiin ska seꞌen. Ja kuwe tiiꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ, naꞌ nguloǔn tñan ꞌin neꞌ chaꞌ kan neꞌ nde re. \p \v 21 Bra ti ngwiꞌya Tyu lyuu chaꞌ chkwiꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ti kwiǐnꞌ lkaǎn nu ndaꞌan naan wan ꞌñaǎn ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―. ¿Ni sa ñaꞌan tñan nchka tiꞌ wan chaꞌ kuꞌniǐn a? \p \v 22 ―Ngulo yu kula Cornelio tñan ꞌwa chaꞌ kan ba nde re ―ndukwin neꞌ ꞌin Tyu―. Suꞌwe ꞌa tiye Cornelio kanꞌ, ngiꞌni tnun yu ꞌin Ndiose nu tlyu la ti, loꞌo suꞌwe ꞌa nchkwiꞌ nchga neꞌ judío taꞌa wan chaꞌ ꞌin yu kula kanꞌ. Wa ykwiꞌ angajle loꞌo Cornelio chaꞌ suꞌwa yu ꞌwa kan ba nde re, kan yꞌya ba ꞌwan chaꞌ tsaan la seꞌen ndiꞌin yu kula kanꞌ, nde kichen Cesarea. Ndiꞌin chaꞌ kunan Cornelio kanꞌ nchga chaꞌ nu chkwiꞌ wan loꞌo yu. \p \v 23 ―Tyan wan ñaꞌan ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―. Ndiya seꞌen kajaꞌ wan nde re. La tyaa tsaan nde kwa. \p Ngwiꞌya xaa xka tsan, bra kanꞌ mdoꞌo neꞌ kichen Jope ndyaa neꞌ bra kanꞌ. Loꞌo tukwa snan nten ꞌin Jesucristo nu taꞌa kichen tyi Simón ndyaa loꞌo neꞌ kanꞌ. \p \v 24 La mdaꞌa tukwa tsan ngala neꞌ kichen Cesarea. Mdiꞌin ta Cornelio ꞌin neꞌ; wa lka ndyoꞌ tiꞌin nten naꞌan tyi yu, nchga nten taꞌa yu kula loꞌo taꞌa ndaꞌan ti neꞌ. \v 25 Bra nu mdiyan Tyu tuꞌ naꞌan tyi Cornelio, bra kanꞌ mdoꞌo yu kula kanꞌ ndyaa yu nde chunꞌ naꞌan, mduun xtyinꞌ yu tloo Tyu chaꞌ kuꞌni tnun yu ꞌin yu, ngwa tiꞌ Cornelio, sa ñaꞌan ngiꞌniin tnuan ꞌin Ndiose. \v 26 Bra ti msñi Tyu yaꞌ Cornelio, mxituun yu ꞌin yu kula kanꞌ bra kanꞌ. \p ―Tyaa tuun lyaa, yu kula ―ndukwin Tyu ꞌin yu―, chunꞌ taꞌa tyukwaan lkaan nten chalyuu ti. \p \v 27 Ti nchkwiꞌ la Tyu loꞌo neꞌ xa nu ndyaa neꞌ niꞌ ñaꞌan kanꞌ. Loꞌo naꞌan Tyu chaꞌ wa kaꞌan nten ndyoꞌ tiꞌin niꞌ ñaꞌan kanꞌ. \v 28 Ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Jlyo tiꞌ wan chaꞌ lka ba neꞌ judío, loꞌo ja nsuꞌwi chabiyaꞌ ꞌwa, chaꞌ tyoꞌ tiꞌin ba loꞌo wan, neꞌ xka laꞌa tsuꞌ ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―. Ja nsuꞌwi chabiyaꞌ sten ba niꞌ ñaꞌan ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ ―ndukwin―. Loꞌo ni, wa ngwaꞌu Ndiose ꞌñaǎn chaꞌ ja suꞌwe chkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌin xka la nten kanꞌ, chaꞌ nten xaꞌan lka neꞌ, chaꞌ siꞌi nten luwi lka neꞌ, ni siya neꞌ xka laꞌa tsuꞌ lka neꞌ. \v 29 Kanꞌ chaꞌ ndijyaǎn nde re ni. Bra nu mdiyan msu ꞌiin seꞌen ndiꞌiǐn, bra ti mdoꞌoǔn ndijyaǎn loꞌo neꞌ nde re; ja ykwiǐnꞌ ꞌaǎn loꞌo msu kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ ni, ¿ni sa ñaꞌan tñan nchka tiꞌ wan chaꞌ kuꞌniǐn a? \p \v 30 Mxkwen Cornelio ꞌin Tyu bra kanꞌ: \p ―Wa ngwa jakwa tsan ykwiǐnꞌ loꞌo Ndiose niꞌ ñaꞌan re ―ndukwin ꞌin Tyu―, loꞌo bra ti mdiyan ska nten seꞌen ndiꞌiǐn. Lkuꞌ yu teꞌ ngaten, luwi ꞌa xaa lo teꞌ kanꞌ. Bra wa snan siin mdiyan yu kanꞌ, bra nu ja ya kuǔn tyija bra kanꞌ. \v 31 Ykwiꞌ yu kanꞌ loꞌoǔn: “Cornelio” ndukwin yu, “wa ynan Ndiose chaꞌ nu ykwiiꞌ loꞌo Ni, wa naꞌan Ni chaꞌ suꞌwe ꞌa ngiꞌnii loꞌo neꞌ tiꞌi; kanꞌ chaꞌ ndyuꞌwi tiꞌ Ndiose ꞌiin. \v 32 Loꞌo ni, kuloo tñan ꞌin nten ꞌiin chaꞌ tsaa neꞌ kichen Jope. Kichen kanꞌ ndiꞌin ska yu kiꞌyu nu naan Simón. Tyu lka nin yu. Tsaa ytsaꞌ neꞌ ꞌin yu chaꞌ kan yu nde re. Ndiꞌin yu naꞌan tyi xka Simón nu nka kwityi kijin nu ndukwa naꞌan tyi kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa tyiꞌa tujoꞌo. Xa nu tiyan yu nde re, kwaꞌu yu ska chaꞌ nu suꞌwe ꞌa ꞌiin.” \v 33 Ngwañaꞌan ndukwin nten kanꞌ ꞌñaǎn ―ndukwin Cornelio―. Kanꞌ chaꞌ bra ti nguloǔn tñan ꞌin msu ꞌñaǎn chaꞌ tsaa neꞌ nde seꞌen ndiꞌin wan. Loꞌo suꞌwe ꞌa nka tiyeěn ni, chaꞌ wa mdiyan wan seꞌen ndiꞌiǐn; kanꞌ chaꞌ wa ndyoꞌ tiꞌin taꞌa ba ska seꞌen ti chabiyaꞌ ꞌin Ndiose, chaꞌ kunan ba nchga chaꞌ nu wa ytsaꞌ Ndiose ꞌwan chaꞌ chkwiꞌ wan loꞌo ba. \s1 Chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ seꞌen ndiꞌin Cornelio \p \v 34 Kanꞌ mdyisnan Tyu ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ kanꞌ: \p ―Wa nchka biyaꞌ tiǎnꞌ ni, chaꞌ suꞌwa ꞌa ngiꞌni Ndiose loꞌo nchga nten chalyuu ―ndukwin―. \v 35 Suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin nchga nten chalyuu nu tyukwi ti tiye ngiꞌni tnun ꞌin Ni, nten nu ngiꞌni nchga chaꞌ nu ndiya tiꞌ Ni. \v 36 Wa ytsaꞌ Ndiose ꞌwa nu lka ba neꞌ Israel, chaꞌ ka tyiꞌin tiin ti nten chalyuu chunꞌ tñan nu yꞌni Jesucristo, nu lka Xꞌnan nchga nten. \v 37 Jlyo suꞌwe tiꞌ wan nchga chaꞌ nu mdijin nu ngwa sꞌni lo yuu re, kichen tyi neꞌ judío. Ti kulo ykwiꞌ Xuwa chaꞌ kanꞌ loꞌo nten xa nu mdukwatya yu ꞌin neꞌ, kanꞌ ngwaꞌu Jesús chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ judío taꞌa ba nde Galilea. Nde loo la ngwaꞌu Jesús chaꞌ kanꞌ ꞌin nchga neꞌ Israel taꞌa ba nde kichen tyi ba. \v 38 Jlyo tiꞌ wan sa ñaꞌan mdiꞌin Jesús lo chalyuu, ti kwiꞌ Jesús Nazaret. Wa ngulo suwi Ndiose Sti yu ꞌin yu, loꞌo ti mda la Ni jwersa ꞌin Jesús bra nu mdiyan Tyiꞌi Ndiose ñaꞌaan chunꞌ yu. Nchga seꞌen mdaꞌan yu yꞌni yu chaꞌ suꞌwe loꞌo nten; kwiꞌ ngwañaꞌan, yꞌni yu chaꞌ nchkaa neꞌ nu tiꞌí ꞌa, ni siya nten nu msñi kwiꞌin kuxi ꞌin. Ngwañaꞌan yꞌni Jesús tñan, chaꞌ mdayaꞌ ꞌa Ndiose ꞌin yu. \v 39 Wa naꞌan ba nchga tñan nu yꞌni Jesús nde kichen Jerusalén, loꞌo tñan nu yꞌni yu nde kichen tyi neꞌ judío taꞌa ba. Wa mdaꞌan ba loꞌo yu, kanꞌ chaꞌ chañi chaꞌ nu nchkwiꞌ ba loꞌo wan. Chunꞌ ndiꞌin la msñi nten ꞌin Jesús, mjiꞌin kaꞌan neꞌ ꞌin yu lo wsi; ngwañaꞌan ngujwi yu bra kanꞌ. \v 40 Xa wa mdaꞌa snan tsan, bra kanꞌ yꞌni Ndiose chaꞌ ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ. \v 41 Nde loo la mdoꞌo tukwa yu nde seꞌen ndiꞌin ba; ja naꞌan nchga nten kichen kanꞌ ꞌin yu, wa ka ti nten taꞌa ba naꞌan ba ꞌin yu. Kwiꞌ ngwañaꞌan, wa ngulo suwi Ndiose ꞌwa chaꞌ kwaꞌu ba chaꞌ ꞌin Ni ꞌin nten, chunꞌ naꞌan ba ꞌin Jesús chaꞌ ndyuꞌu yu xiyaꞌ. Suꞌwa ti yku ba loꞌo yu bra kanꞌ. \v 42 Ti bra kanꞌ ngulo Jesús tñan ꞌwa chaꞌ katsaꞌ ba chaꞌ nu ñi ꞌin Ni ꞌin nten, chaꞌ wa ngulo Ndiose Sti yu tñan ꞌin Jesús, chaꞌ kuꞌni biyaꞌ ꞌin nchga nten chalyuu, ni siya wa ngujwi neꞌ, ni siya ti luꞌu neꞌ. \v 43 Wa ngwaꞌan ayman kula ꞌwa chaꞌ ꞌin Ndiose lo kityi nu ngwa sꞌni; nchga kityi kanꞌ nchkwiꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kan ska nten nu tnun nchka lo chalyuu nde loo la; kanꞌ lka nu kuꞌni tyii kiꞌya nu ndiꞌin ꞌin nchga nten, bra nu xñi neꞌ chaꞌ ꞌin yu, nchkwiꞌ chaꞌ nu ndukwa lo kityi kanꞌ. Nan wa yan yu nu tnun nchka kanꞌ lo yuu re ni, Jesús naan yu kanꞌ. \s1 Nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ \p \v 44 Ti nduun Tyu nchkwiꞌ loꞌo neꞌ bra kanꞌ, mdiyan Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin nchga nten nu ynan chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ. \v 45 Nduwe ꞌa tiꞌ nten ꞌin Jesucristo taꞌa ndaꞌan Tyu. Neꞌ judío lka neꞌ kanꞌ, kanꞌ chaꞌ nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo nten xka laꞌa tsuꞌ, mda Ndiose Tyiꞌi Ni chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. \v 46 Jlyo tiꞌ neꞌ judío kanꞌ, chaꞌ chañi chaꞌ mda Ndiose Tyiꞌi Ni ꞌin Cornelio loꞌo taꞌa yu, chaꞌ ynan neꞌ chaꞌ nchkwiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ xka kichen tijyuꞌ, ni siya ja ya chkwiꞌ neꞌ ngwañaꞌan nu ngwa xkanꞌ. Loꞌo lye ꞌa ngiꞌni tnun neꞌ kanꞌ ꞌin Ndiose bra kanꞌ. Ykwiꞌ Tyu loꞌo taꞌa ndaꞌan yu: \p \v 47 ―Sa ñaꞌan ngwa bra nu nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌñaan, kwiꞌ ngwañaꞌan nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ re ni ―ndukwin Tyu ꞌin taꞌa ndaꞌan yu―, kanꞌ chaꞌ suꞌwe la si tukwatyaan ꞌin neꞌ re. \p \v 48 Loꞌo ykwiꞌ Tyu loꞌo Cornelio loꞌo taꞌa yu bra kanꞌ: \p ―Suꞌwe la si tukwatya ba ꞌwan ni, chabiyaꞌ ꞌin Jesucristo, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ nten kichen re chaꞌ nten ꞌin Jesucristo lka wan. \p Xa wa ngwa chaꞌ kanꞌ, lye ngunin neꞌ ꞌin Tyu chaꞌ ti kanun la yu tukwa snan la tsan loꞌo neꞌ. \c 11 \s1 Ykwiꞌ Tyu loꞌo nten ꞌin Jesucristo nde Jerusalén \p \v 1 Wa ynan kaꞌan nten nde lo yuu ꞌin Judea, chaꞌ loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ wa msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ; wa ynan neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, loꞌo wa ynan nchga nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin la kanꞌ. \v 2 Kanꞌ chaꞌ bra nu mxitukwi Tyu ndyaan yu kichen Jerusalén, ndyukwa taꞌa yu loꞌo chinꞌ neꞌ judío nu msñi chaꞌ ꞌin Jesús, ni siya ti ndukwa ꞌa neꞌ chaꞌ kula ꞌin neꞌ taꞌa judío. \v 3 Loꞌo mnichaꞌ neꞌ ꞌin Tyu bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ lka ndyaa seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Tyu―. ¿Ni chaꞌ lka ykuu suꞌwa ti loꞌo neꞌ kanꞌ a? \p \v 4 Loꞌo ytsaꞌ Tyu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan ngwa chaꞌ xa nu ndyaa yu seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ: \p \v 5 ―Ngwa ska tsan mdiꞌiǐn kichen Jope ―ndukwin Tyu―. Bra nu nchkwiǐnꞌ loꞌo Ndiose, bra kanꞌ ykwiꞌ slaǎn. Laja nu ykwiꞌ slaǎn, bra kanꞌ naꞌaǎn kwiꞌyaǎn nde niꞌ kwan; ñaꞌan tiꞌ ndukwi ska teꞌ tnun, ngwañaꞌan ñaꞌan nan nu ndijyan niꞌ kwan ngwiꞌya lyuu re. Taꞌa jakwa nskan teꞌ kanꞌ mchkanꞌ tukwi ti su. Ngwañaꞌan ñi mdiyan teꞌ kanꞌ ndyaa tiꞌin lyuu nde seꞌen ndiꞌiǐn. \v 6 Kanꞌ naꞌaǎn nchga nan nu nsuꞌwi niꞌ teꞌ kanꞌ, naꞌaǎn chaꞌ nsuꞌwi tyun lo ꞌni: nsuꞌwi ꞌni nu ndukwa kiyaꞌ, nsuꞌwi ꞌni tlá, nsuꞌwi kunan loꞌo nsuꞌwi ꞌni ndukwa jluꞌwe. \v 7 Bra kanꞌ ykwiꞌ Ndiose loꞌoǔn: “Tyu” ndukwin Ni, “kujwii lyaa ꞌin ꞌni kwa chaꞌ kuu ꞌin iꞌ.” \v 8 Bra ti mxkweěn ꞌin Ni: “Ja nchka ꞌñaǎn kuǔn ꞌni nu ngwañaꞌan, Xꞌnaǎn” ndukwiǐn ꞌin Ndiose. “Ja ya siyaꞌ kuǔn ꞌni chen ñaꞌan kwa, kwiꞌ nu nchkwiꞌ bare chaꞌ ja suꞌwe ku ba ꞌni nu ja luwi, nu ngwañaꞌan.” \v 9 Xiyaꞌ ynen ykwiꞌ Ni nde niꞌ kwan: “Ja suꞌwe chkwiiꞌ chaꞌ ꞌni chen ñaꞌan lka iꞌ kanꞌ, xa wa ndukwin Ndiose chaꞌ ꞌni luwi lka iꞌ.” \v 10 Snan yaꞌ mdijin chaꞌ kanꞌ seꞌen mdiꞌiǐn, bra kanꞌ mxitukwi teꞌ kanꞌ ndyaa niꞌ kwan xiyaꞌ. \v 11 Bra ti mdiyan snan nten tuꞌ naꞌan seꞌen mdiꞌiǐn bra kanꞌ. Wa ngulo ska neꞌ kichen Cesarea tñan ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ tsaa neꞌ seꞌen mdiꞌiǐn. \v 12 Ykwiꞌ Tyiꞌi Ndiose loꞌoǔn bra kanꞌ, chaꞌ ja kuwe ꞌa tiǎnꞌ, chaꞌ suꞌwe tsaꞌaǎn loꞌo neꞌ kanꞌ. Taꞌa skwa nten re ndyaa neꞌ loꞌoǔn seꞌen ndiꞌin nten kanꞌ nde kichen Cesarea. \v 13 Xa wa mdiyan ba niꞌ ñaꞌan kanꞌ, ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo ba sa ñaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ. Wa naꞌan yu ska angajle nu yten niꞌ ñaꞌan ꞌin yu chaꞌ katsaꞌ ska chaꞌ ꞌin yu: “Kuloo tñan ꞌin msu ꞌiin” ndukwin angajle ꞌin yu kula kanꞌ, “chaꞌ tsaa msu kichen Jope, chaꞌ tsaa tiꞌin neꞌ ꞌin Tyu Simón chaꞌ kan yu nde re. \v 14 Ti kwiꞌ Simón kanꞌ katsaꞌ ska chaꞌ ꞌwan, loꞌo nchga taꞌa wan, sa ñaꞌan ka kulaa Ndiose ꞌwan ꞌin nchga chaꞌ kuxi.” Ngwañaꞌan ndukwin angajle kanꞌ ꞌin yu kula kanꞌ. \v 15 Loꞌo ngala ba tuꞌ naꞌan tyi neꞌ kanꞌ, mdyisnaǎn ngwaꞌuǔn chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ, loꞌo bra ti ngwiꞌya Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. Kwiꞌ sa ñaꞌan nu nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌñaan nu ngwa ti kulo, kwiꞌ ngwañaꞌan nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 16 Ndyuꞌwi tiǎnꞌ bra kanꞌ, chaꞌ ti ngwa sꞌni la ykwiꞌ Xꞌnaan chaꞌ re loꞌoǔn: “Nu ngwa sꞌni la mdukwatya Xuwa ꞌin nten loꞌo tyiꞌa ti” ndukwin Ni, “loꞌo ni, xka ñaꞌan kuꞌni Ndiose. Kuꞌni Ni chaꞌ ka luwi niꞌ kasiya ꞌwan bra nu kanun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌwan.” \v 17 Sa ñaꞌan mda Ndiose Tyiꞌi Ni ꞌñaan, kwiꞌ ngwañaꞌan nda Ndiose Tyiꞌi Ni ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ xa wa msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nka Xꞌnaan; kanꞌ chaꞌ ja suꞌwe si chkwianꞌ chaꞌ ja suꞌwe tñan nu wa yꞌni Ndiose sikwa. \p \v 18 Bra nu ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Tyu loꞌo neꞌ, ja ngwa ꞌa xkwen neꞌ ꞌin Tyu. Bra kanꞌ yꞌni tnun neꞌ kanꞌ ꞌin Ndiose, ykwiꞌ neꞌ loꞌo Ni bra kanꞌ: \p ―¡Ndiose Sti ba, suꞌwe ꞌa yꞌnii loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, ni siya ja lka neꞌ kanꞌ judío ―ndukwin neꞌ ꞌin Ndiose―. Nuꞌwin yꞌnii chaꞌ ka jyuꞌu tiꞌ neꞌ ꞌin nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌin neꞌ, chaꞌ kaja chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ kanꞌ! \s1 Nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin kichen Antioquía \p \v 19 Chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ xa wa yjwi nten ꞌin Steba, kanꞌ ngwa tiꞌ neꞌ judío ta neꞌ nu tiꞌí ꞌin nchga nten nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesús; kanꞌ chaꞌ tyun ꞌa nten ꞌin Jesús mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ tijyuꞌ. Ndyaa neꞌ nde lo yuu nu kwenta ꞌin Fenicia, xka ta taꞌa neꞌ ndyaa lo yuu ꞌin Chipre, loꞌo mdiya neꞌ nu ndyaa neꞌ kichen Antioquía. Nchga seꞌen mdiyan neꞌ ngwaꞌu neꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌin Jesucristo ꞌin neꞌ judío taꞌa neꞌ, loꞌo ja ngwaꞌu neꞌ chaꞌ kanꞌ ꞌin xka la nten nu lka neꞌ nu ngwa tyi kichen kanꞌ. \v 20 Nde loo la ndyaa xka ta nten ꞌin Jesús kichen Antioquía, neꞌ nu mdoꞌo lo yuu ꞌin Chipre loꞌo neꞌ nu mdoꞌo lo yuu ꞌin Cirene lka neꞌ kanꞌ. Ngwaꞌu neꞌ kanꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌin Jesucristo ꞌin nchga nten kichen kanꞌ, ni siya neꞌ judío, ni siya xka nten. \v 21 Tnun ꞌa chabiyaꞌ nsuꞌwi ꞌin neꞌ kanꞌ chabiyaꞌ ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan, kanꞌ chaꞌ yten kaꞌan nten chaꞌ ꞌin Ndiose, ngulaa yaꞌ neꞌ chaꞌ kuxi nu lye ꞌa nsuꞌwi tiye neꞌ nu ngwa xkanꞌ bra kanꞌ. \p \v 22 Loꞌo ynan taꞌa nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin nde Jerusalén chaꞌ kanꞌ, kanꞌ chaꞌ msuꞌwa neꞌ ꞌin Bernabé chaꞌ tsaa yu nde kichen Antioquía kanꞌ. \v 23 Loꞌo mdoꞌo Bernabé ndyaa yu, mdiya yu kichen kanꞌ, naꞌan yu sa ñaꞌan chaꞌ suꞌwe nu wa yꞌni Ndiose loꞌo neꞌ kanꞌ. Suꞌwe ꞌa ngwa tiye Bernabé bra kanꞌ. Ykwiꞌ yu loꞌo nchga nten ꞌin Jesucristo la kanꞌ, chaꞌ tyukwi ti tiye neꞌ kuꞌni neꞌ tñan nchga tsan, nchga tñan nu nchka tiꞌ ti kwiꞌ Xꞌnaan chaꞌ kuꞌnian. \v 24 Suꞌwe ꞌa ngwa tiye Bernabé; wa nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin yu, kwiꞌ ngwañaꞌan suꞌwe ꞌa ndyaa ñaꞌan tiꞌ yu ꞌin Jesucristo. Kanꞌ chaꞌ kaꞌan la nten msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan chunꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Bernabé bra kanꞌ. \p \v 25 Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo Bernabé ndyaa yu kichen Tarso, mdaꞌan naan yu ꞌin Saulo. Xa nu ndyija lyo Saulo ꞌin yu, mdoꞌo yu ndyaan loꞌo yu ꞌin Saulo nde kichen Antioquía xiyaꞌ. \v 26 La kanꞌ mdiꞌin neꞌ ska yijan loꞌo taꞌa nten ꞌin Jesucristo, ngwaꞌu neꞌ ꞌin kaꞌan nten bra kanꞌ. Kichen Antioquía kanꞌ mdukwa suun chaꞌ nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ neꞌ cristiano lka nten nu yten chaꞌ ꞌin Jesucristo. \p \v 27 Chunꞌ ndiꞌin la mdiyan tukwa snan la nten nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten. Mdoꞌo neꞌ kichen Jerusalén ngala neꞌ kichen Antioquía bra kanꞌ. \v 28 Agabo naan ska nten kanꞌ. Wa ytsaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌin Agabo, chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo neꞌ. Kanꞌ ykwiꞌ Agabo loꞌo neꞌ chaꞌ wa kan ti ska jwiꞌñan tlyu ꞌa ñaꞌaan chalyuu. Loꞌo chañi chaꞌ kanꞌ, ngwañaꞌan ngwa chaꞌ nu ykwiꞌ Agabo kanꞌ; nde loo la ngwa chaꞌ kanꞌ, xa nu ngwa Claudio ree nu nka ndloo la ti. \v 29 Loꞌo mskanꞌ nten ꞌin Jesús chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ta neꞌ lomstan ꞌin taꞌa tiꞌi ti neꞌ, neꞌ nu ndiꞌin kichen nde lo yuu ꞌin Judea. \v 30 Ngwañaꞌan yꞌni neꞌ bra kanꞌ; mda neꞌ lomstan kanꞌ ꞌin Bernabé loꞌo Saulo chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin ran, chaꞌ ta neꞌ tñi kanꞌ ꞌin yu kula la kanꞌ. Bra kanꞌ kutsaa yu kula tñi kanꞌ, chaꞌ kaja chinꞌ ran ꞌin taꞌa tiꞌi neꞌ. \c 12 \s1 Yjwi neꞌ ꞌin Santiago loꞌo msuꞌwa neꞌ ꞌin Tyu niꞌ ñaꞌan chkwan \p \v 1 Nu ngwa bra kanꞌ, ree nu ngwa naan Herodes ni, lye ꞌa mda yu nu tiꞌí ꞌin nten ꞌin Jesucristo. \v 2 Ngulo ree kanꞌ tñan ꞌin msu ꞌin yu chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Santiago loꞌo xtyi. (Santiago kanꞌ ngwa taꞌa ngula Xuwa). \v 3 Suꞌwe ꞌa tiꞌ neꞌ judío xaꞌan chaꞌ yjwi ree ꞌin Santiago, kanꞌ chaꞌ loꞌo Tyu msñi ree bra kanꞌ. Kwiꞌ tsan taꞌa ꞌin neꞌ judío msñi ree ꞌin yu, taꞌa nu nchku neꞌ jaxlya nu ja loꞌo skwan tiyeꞌ ndyaꞌ. \v 4 Msñi neꞌ ꞌin Tyu, msuꞌwa neꞌ ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ. Kanꞌ nganun jakwa ta sndaru kwan ꞌin yu, jakwa sndaru nsuꞌwi ska ta; nduun neꞌ kwan tunaꞌan chkwan seꞌen nsuꞌwi Tyu. Xa nu tyii tsan taꞌa pascua, bra kanꞌ tyoꞌ tiꞌin nchga nten kichen tloo yu, ngwa tiꞌ ree kanꞌ, bra nu kuꞌni biyaꞌ yu ꞌin Tyu. \v 5 Kanꞌ chaꞌ mdiꞌin chaꞌ suꞌwe ti tyiꞌin sndaru kwan ꞌin yu bra nu nsuꞌwi yu niꞌ ñaꞌan chkwan. Laja bra kanꞌ lye ꞌa ykwiꞌ taꞌa nten ꞌin Jesucristo loꞌo Ndiose chaꞌ kulaa Ni ꞌin Tyu. \s1 Ngulo Ndiose ꞌin Tyu niꞌ ñaꞌan chkwan \p \v 6 La xka tsan wa kulo ti Herodes ꞌin Tyu chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin yu seꞌen nduun neꞌ kichen kanꞌ. Wa mskanꞌ neꞌ ꞌin Tyu loꞌo tukwa karenan, ska karenan ndukwi yaꞌ ska sndaru. Kwiꞌ ngwañaꞌan, nduun xka sndaru kwan tunaꞌan chkwan nde chunꞌ naꞌan kanꞌ. Xa wa tla ngwiꞌya sla Tyu. \v 7 Laja nu lajaꞌ yu, mdoꞌo tukwa ska angajle yten seꞌen ysu yu. Suꞌwe ꞌa ñaꞌan xaa msti niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ. Mxkwi angajle kanꞌ ꞌin Tyu, ykwiꞌ loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Tyituun lyaa ―ndukwin angajle kanꞌ ꞌin yu. \p Bra ti ngatiꞌ karenan chkwan nu nchkanꞌ yaꞌ yu. \v 8 Xiyaꞌ ykwiꞌ angajle loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Skaanꞌ siiꞌ ―ndukwin―. Suꞌwaa snaan kiyaaꞌ. \p Xa wa yꞌni Tyu ngwañaꞌan, ykwiꞌ angajle loꞌo yu xiyaꞌ: \p ―Kuxiin teꞌ kichanꞌ chuunꞌ. Bra ti tyoꞌo ñaꞌaan ꞌñaǎn ―ngwañaꞌan ykwiꞌ angajle kanꞌ loꞌo yu. \p \v 9 Loꞌo mdoꞌo ñaꞌan Tyu ꞌin angajle bra kanꞌ, ja mgii tiꞌ yu si chañi chaꞌ wa mdiyan angajle seꞌen ysu yu nu ngwa tsan ti; mskeꞌ tiꞌ yu chaꞌ nu ykwiꞌ sla ti yu. \v 10 Mdijin neꞌ seꞌen nduun sndaru kwan tunaꞌan chkwan, loꞌo mdijin neꞌ seꞌen ndiꞌin xka ta sndaru kwan. Mdiyan neꞌ tunaꞌan chkwan tlyu bra kanꞌ, xkwiꞌ chkwan lka tunaꞌan kanꞌ. Loꞌo ngalaa tunaꞌan kanꞌ, ti ykwiꞌ ran; ngwañaꞌan ngwa chaꞌ mdoꞌo neꞌ tuꞌwa tuwiin ndyaa lo kichen. Mdoꞌo angajle kanꞌ ndyaa bra kanꞌ, xka ti Tyu nganun tuꞌwa tuwiin kanꞌ. \v 11 Bra kanꞌ ngwa biyaꞌ tiꞌ yu: \p ―Loꞌo ni, nchka biyaꞌ tiǎnꞌ chaꞌ wa ngulo Xꞌnaan tñan ꞌin angajle kanꞌ ꞌin Ni, chaꞌ mdiyan angajle ngulo ꞌñaǎn niꞌ ñaꞌan chkwan kwa ―ndukwin yu―. Ngwa tiꞌ Herodes ta yu nu tiꞌí ꞌñaǎn, chaꞌ xaꞌan ꞌa nka tiye neꞌ judío kanꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌñaǎn; loꞌo ja ngwa ꞌin neꞌ kuꞌni neꞌ tñan kuxi kanꞌ. \p \v 12 Kaꞌan ꞌa chaꞌ mdaꞌan tiye Tyu seꞌen mduun yu tuꞌwa tuwiin. Bra nu ngwa biyaꞌ tiꞌ yu chaꞌ kanꞌ, ndyaa yu seꞌen ndiꞌin Liya jyaꞌan Xuwa Marku bra kanꞌ. Niꞌ ñaꞌan kanꞌ ndyoꞌ tiꞌin tyun nten ꞌin Jesús, nchkwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose. \v 13 Wa mchkunꞌ tunaꞌan kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ndyaa ska nu kunaꞌan kuneꞌ nu naan Rode, ndyaa naꞌan chinꞌ tunaꞌan bra kanꞌ. Nduun ti nu kunaꞌan kanꞌ tunaꞌan nde niꞌ ñaꞌan ti. \v 14 Bra ti yuꞌwi lyo nu kunaꞌan kanꞌ tyiꞌi Tyu bra nu ykwiꞌ yu loꞌo. Loꞌo suꞌwe ꞌa ngwa tiye nu kunaꞌan bra kanꞌ, msnan ndyaa ytsaꞌ ꞌin taꞌa ndiꞌin niꞌ ñaꞌan kanꞌ. Loꞌo ñaꞌan ti nduun Tyu chunꞌ naꞌan chaꞌ ja ya slaa neꞌ tunaꞌan. \p \v 15 ―¡Wa mnaꞌ chaꞌ tiya ꞌiin! ―ndukwin neꞌ ꞌin Rode bra kanꞌ. \p Lye la ykwiꞌ nu kunaꞌan kanꞌ loꞌo neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ chañi chaꞌ Tyu lka nu nduun chunꞌ naꞌan kanꞌ. \p ―Siꞌi ―ndukwin neꞌ bra kanꞌ―. Kwiꞌ angajle nu ñaꞌansiin ꞌin Tyu lka nu kwa ―ndukwin neꞌ ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ. \p \v 16 Loꞌo ñaꞌan ti mduun Tyu chunꞌ naꞌan mjiꞌin ndukunꞌ yu tunaꞌan. Kanꞌ ndyaa neꞌ mslaa neꞌ tunaꞌan. Bra nu naꞌan neꞌ chaꞌ kwiꞌ Tyu lka, nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ ngulaa yu. \v 17 Yꞌni yaꞌ yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ tiin ti tyuun neꞌ. Ytsaꞌ yu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ngulo Xꞌnaan Ndiose ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ. \p ―Chkwiꞌ wan loꞌo Santiago loꞌo nchga neꞌ taꞌa ndaꞌaan ―ndukwin Tyu ꞌin neꞌ―, katsaꞌ wan ꞌin neꞌ ni ñaꞌan tñan yꞌni Ndiose loꞌoǔn chaꞌ ngulo Ni ꞌñaǎn niꞌ ñaꞌan chkwan. \p Mdoꞌo yu ndyaa yu xka seꞌen bra kanꞌ. \p \v 18 Bra nu ngwiꞌya xaa xka tsan kaꞌan ꞌa chaꞌ mdaꞌan tiye sndaru kanꞌ, chaꞌ ja jlyo ꞌa tiꞌ neꞌ la nde yaꞌ ndyaa Tyu. \v 19 Kanꞌ ngulo ree Herodes tñan ꞌin sndaru chaꞌ tsaa naan neꞌ ꞌin Tyu. Ndyaa neꞌ bra kanꞌ, loꞌo ja ndyija yu ꞌin sndaru bra kanꞌ. Kanꞌ mnichaꞌ Herodes ꞌin sndaru nu mdiꞌin kwan ꞌin Tyu tunaꞌan chkwan; loꞌo ja ngwa ꞌa ꞌin sndaru xkwen ꞌin ree, chaꞌ ja jlyo ꞌa tiꞌ neꞌ nan lka ngwa ꞌin Tyu. Kanꞌ chaꞌ ngulo Herodes tñan ꞌin xka ta sndaru chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin taꞌa sndaru nu mdiꞌin kwan seꞌen yuꞌwi Tyu kanꞌ. Loꞌo mdoꞌo ree kanꞌ nde lo yuu ꞌin Judea, ndyaa yu nde kichen Cesarea bra kanꞌ, chaꞌ tyiꞌin yu chinꞌ la kanꞌ, nka tiye yu. \s1 Ngujwi Herodes \p \v 20 Ngwa ska tsan msinꞌ ꞌa tiꞌ Herodes kanꞌ ꞌin neꞌ kichen Tiro loꞌo neꞌ kichen Sidón. Kulo ndukwa la, wa mda ree Herodes nan ku neꞌ kichen kanꞌ, loꞌo chunꞌ ndiꞌin la ja mda ꞌa ree nan ku neꞌ, chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ ree ꞌin neꞌ bra kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ ngwa suꞌwa chaꞌ ꞌin nchga neꞌ kichen kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, chaꞌ tsaa neꞌ tloo ree chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo. Bra kanꞌ suꞌwe ꞌa ykwiꞌ neꞌ kichen loꞌo yu kula Blasto nu nka tñan ꞌin ree kanꞌ; loꞌo ngwañaꞌan, suꞌwe ꞌa ykwiꞌ Blasto kanꞌ loꞌo ree chaꞌ ꞌin neꞌ kichen kanꞌ, chaꞌ ka tlaꞌ tiye ree loꞌo neꞌ kanꞌ. \v 21 Chunꞌ ndiꞌin la mstya Herodes ska tsan chaꞌ tyoꞌ tiꞌin neꞌ ska seꞌen ti. Ykuꞌ Herodes xkwiꞌ teꞌ nu suꞌwe ñaꞌan chaꞌ lka yu ree, ndyaa tukwa yu lo yka xlya tnun seꞌen ndukwa ska ti ree, chaꞌ ta yu ska chaꞌ loꞌo nten kichen kanꞌ. Kanꞌ mdyisnan ree, kwen ꞌa ykwiꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ. \v 22 Kwen msiꞌya loꞌo nten kichen ꞌin ree bra kanꞌ: \p ―¡Ti kwiꞌ Ndiose lka nu ykwiꞌ loꞌo bare ni! \p \v 23 Bra ti ndyaa ska angajle seꞌen ndukwa ree chaꞌ ta ska nu tiꞌí tlyu ꞌin Herodes kanꞌ. Wa nsuꞌwi xlya niꞌ ree kanꞌ, loꞌo tiꞌí ꞌa niꞌ yu bra kanꞌ, chaꞌ mdyii niꞌ yu yku xlya. Ngujwi ree bra kanꞌ, chaꞌ wa mda yu chabiyaꞌ ꞌin nten kichen chaꞌ yꞌni tnun nten ꞌin yu ngwañaꞌan, kwiꞌ sa ñaꞌan nu ngiꞌni tnuan ꞌin Ndiose. \p \v 24 Loꞌo nchga tsan kaꞌan la nten ynan chaꞌ ꞌin Xꞌnaan, loꞌo yten neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo bra kanꞌ. \p \v 25 Xa nu wa mdyii tñan ꞌin Bernabé loꞌo Saulo nde kichen Jerusalén, bra kanꞌ mxitukwi neꞌ ndyaan neꞌ kichen Antioquía xiyaꞌ. Ndyaan loꞌo neꞌ ꞌin Xuwa, ti kwiꞌ Xuwa Marku naan yu. \c 13 \s1 Mdyisnan Bernabé loꞌo Saulo yꞌni neꞌ tñan ꞌin Ndiose \p \v 1 Nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin kichen Antioquía kanꞌ, mdiya chinꞌ nten nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose laja neꞌ kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan, ti ndiya la xka ta neꞌ nu suꞌwe ꞌa nduꞌu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin taꞌa neꞌ. Neꞌ nu nduꞌu ꞌin taꞌa neꞌ, kanꞌ ngwa Bernabé, loꞌo Simón ngata, loꞌo Lucio Cirene, loꞌo Saulo, loꞌo Manaén. (Manaén kanꞌ ngwa taꞌa naꞌan Herodes nu ngwa gobernador nde lo yuu ꞌin Galilea.) \v 2 Wa mdiya ska tsan nu tyukwi tsan ja yku neꞌ kanꞌ tyija, chunꞌ chaꞌ ngiꞌni tnun neꞌ ꞌin Xꞌnaan Ndiose. Loꞌo ykwiꞌ Tyiꞌi Ndiose loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ta wan chabiyaꞌ ꞌin Bernabé loꞌo Saulo, chaꞌ tsaa neꞌ kichen xka laꞌa tsuꞌ chaꞌ kuꞌni neꞌ tñan nu taǎn ꞌin neꞌ chaꞌ kuꞌni neꞌ ―ndukwin Ndiose ꞌin neꞌ. \p \v 3 Tyun bra ja yku neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ sa tlyu ti chkwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose. Bra kanꞌ mstya yaꞌ taꞌa nten ꞌin Jesucristo kanꞌ ke Bernabé loꞌo ke Saulo, chaꞌ suꞌwe ti tsaa neꞌ nde seꞌen kuꞌni neꞌ tñan nu ndlo Ndiose. \s1 Ngwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin nten nde lo yuu Chipre \p \v 4 Bra kanꞌ ndyaa Bernabé loꞌo Saulo nde kichen Seleucia. Yten neꞌ ska niꞌ yka naꞌan nde kwa chaꞌ tsaa neꞌ xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo nde lo yuu nu kwenta ꞌin Chipre. La kanꞌ yꞌni neꞌ tñan nu ngulo Tyiꞌi Ndiose ꞌin neꞌ. \v 5 Bra kanꞌ ndyaa neꞌ niꞌ yka naꞌan nde kichen Salamina. Bra wa ngala neꞌ nde xka laꞌa tsuꞌ kanꞌ, kanꞌ ndyaa neꞌ niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío nde kichen kanꞌ, chaꞌ kwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin nten nu ndiꞌin niꞌ lyaa kanꞌ. Nu ngwa bra kanꞌ ti mdaꞌan Xuwa loꞌo neꞌ chaꞌ tayaꞌ yu ꞌin neꞌ. \v 6 Kanꞌ mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ tyun kichen nde Chipre kanꞌ. Mdiyan neꞌ kichen Pafos bra kanꞌ. Kichen kanꞌ ndyukwa taꞌa neꞌ loꞌo ska yu taꞌá nu naan Barjesús. Neꞌ judío lka yu kiꞌyu kanꞌ; loꞌo chaꞌ kwiñi ti ndukwin yu chaꞌ nchkwiꞌ yu chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo nten. \v 7 Mdiꞌin yu taꞌá kanꞌ seꞌen ndiꞌin gobernador nu naan Sergio Paulo. Tiya ꞌa yu gobernador kanꞌ, loꞌo nchka ꞌa tiꞌ yu kunan yu chaꞌ ꞌin Ndiose; kanꞌ chaꞌ msiꞌya yu ꞌin Bernabé loꞌo Saulo chaꞌ kan seꞌen ndiꞌin yu, chaꞌ kwaꞌu neꞌ chaꞌ kanꞌ ꞌin yu. \v 8 Loꞌo ja ndiya tiꞌ yu taꞌá kanꞌ, chaꞌ ynan gobernador chaꞌ ꞌin Ndiose. (Elimas naan yu taꞌá kanꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ kichen Pafos kanꞌ.) Lye ꞌa nxuun yu loꞌo Saulo loꞌo Bernabé, chaꞌ ngwa tiꞌ yu tukunꞌ yu chaꞌ ꞌin gobernador chaꞌ ja xñi yu kula kanꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose nu ykwiꞌ taꞌa tyukwaa neꞌ kanꞌ loꞌo yu. \v 9 Naꞌan kwiꞌya ꞌa Palyu ꞌin yu taꞌá kanꞌ. (Nu naan Palyu ni, ti kwiꞌ kanꞌ lka nu ngwa naan Saulo ti kulo la.) Tyiꞌi Ndiose lka nu yꞌni chaꞌ ngula tiye Palyu kanꞌ, \v 10 kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo yu taꞌá kanꞌ: \p ―¡Lye ꞌa nñilyoꞌoo ꞌin nten! ―ndukwin Palyu ꞌin yu taꞌá kanꞌ―. ¡Kwiꞌ ngwañaꞌan liyeꞌ ꞌa tiiꞌ ꞌware; nuꞌwin ndukwiin chaꞌ msu ꞌin kuneꞌ xaꞌan lka ba ―ndukwin Palyu ꞌin yu―, loꞌo ja ndaa ꞌa chabiyaꞌ ꞌin nten chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ suꞌwe! Kanꞌ chaꞌ ni, kuloǔn tñan ꞌiin chaꞌ ja ska chaꞌ kuxi kuꞌni lyoꞌoo ꞌin nten nu nchka tiꞌ sten chaꞌ ꞌin Ndiose nu nka Xꞌnan ba. \v 11 Ta Xꞌnan ba nu tiꞌí ꞌiin ni, chaꞌ ja ñaꞌaan ꞌaa xaa kwan; tyun tsan kanuun kwityiinꞌ bra kanꞌ. \p Bra ti ngwa kwityiinꞌ yu taꞌá bra kanꞌ, ja ngwa ꞌa ñaꞌan yu siyaꞌ ti. Ndyaa naan yu ska nten nu xñi yaꞌ yu chaꞌ tsaa loꞌo ꞌin yu tuwiin. \v 12 Bra nu naꞌan gobernador chaꞌ ngwa kwityiinꞌ yu taꞌá kanꞌ, bra ti msñi yu kula kanꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo chunꞌ nduwe ꞌa tiꞌ yu kula kanꞌ ꞌin chaꞌ nu ngwaꞌu neꞌ ꞌin yu chaꞌ ꞌin Xꞌnaan. \s1 Ndyaa Palyu loꞌo Bernabé kichen Antioquía nde Pisidia \p \v 13 Kanꞌ mdoꞌo Palyu loꞌo taꞌa ndaꞌan yu, mdoꞌo neꞌ kichen Pafos ndyaa neꞌ. Yten neꞌ niꞌ yka naꞌan ndyaa neꞌ xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo, ngala neꞌ kichen Perge nde lo yuu nu kwenta ꞌin Panfilia bra kanꞌ. Ja mdaꞌan ꞌa Xuwa loꞌo neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ wa ndyaa yu kichen tyi yu. \v 14 Mdoꞌo neꞌ kichen Perge ndyaa neꞌ xka kichen Antioquía nde lo yuu ꞌin Pisidia. Nu ngwa tsan taꞌa nu nxitñaꞌ neꞌ judío, bra kanꞌ ndyaa Palyu loꞌo Bernabé niꞌ lyaa ꞌin neꞌ kanꞌ. La kanꞌ ndyaa tukwa neꞌ chinꞌ. \v 15 Chunꞌ ndiꞌin la ykwiꞌ ska yu kula lo kityi ꞌin Ndiose chaꞌ kunan nchga nten nu ndiꞌin niꞌ lyaa kanꞌ; ykwiꞌ yu lo kityi seꞌen ngwaꞌan Moisés ni ñaꞌan tñan ngulo Ndiose ꞌin nten, loꞌo ykwiꞌ yu kula kanꞌ chaꞌ nu ngwaꞌan ayman nu ykwiꞌ loꞌo nten chaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni. Loꞌo kanꞌ mnichaꞌ yu kula nu nka ndloo niꞌ lyaa kanꞌ ꞌin Palyu loꞌo Bernabé: \p ―¿Ta ndiya ska chaꞌ nu chkwiꞌ wan loꞌo ba ni a? ―ndukwin yu kula ꞌin neꞌ. \p \v 16 Kanꞌ chaꞌ mdyituun Palyu, yꞌni yaꞌ yu ꞌin neꞌ chaꞌ kunan suꞌwe neꞌ chaꞌ nu chkwiꞌ yu loꞌo neꞌ: \p ―Kuꞌni wan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌñaǎn, kunan suꞌwe wan chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Neꞌ Israel lkaan, ngiꞌniin tnuan ꞌin Ndiose nu tlyu la ti. \v 17 Ti kwiꞌ Ndiose nu ngiꞌniin tnuan ꞌin, ti kwiꞌ Ni lka nu ngulo suwi ꞌin ayman kula ꞌñaan chaꞌ ka neꞌ kaꞌan la nten nde loo la. Ti mdiꞌin ayman ꞌñaan lo yuu Egipto loꞌo kaꞌan ꞌa nten ngwa neꞌ, ni siya ja lka kichen kanꞌ kichen tyi neꞌ. Bra kanꞌ tlyu ꞌa tñan yꞌni Ndiose, chaꞌ ngulaa ꞌin ayman kula ꞌñaan lo yuu Egipto kanꞌ. Ngwañaꞌan ngwa biyaꞌ tiꞌ xka ta nten chalyuu chaꞌ tnun ꞌa chaꞌ ngiꞌni Ndiose lo chalyuu. \v 18 Xa nu mdaꞌan yuꞌwi neꞌ kanꞌ lo yuu wtyi xa tuꞌwa yijan, mdalo ꞌa Ndiose ꞌin ayman kula ꞌñaan bra kanꞌ, ni siya kaꞌan ꞌa chaꞌ kuxi yꞌni neꞌ kanꞌ. \v 19 Yꞌni tyii Ndiose chaꞌ ꞌin kati nasiyun nten nu mdiꞌin nde lo yuu ꞌin Canaán, ti kwiꞌ nten nu mdiꞌin lo yuu kanꞌ ti kulo la; mda Ndiose yuu kanꞌ chaꞌ kaja seꞌen tyiꞌin ayman kula ꞌñaan bra kanꞌ. \v 20 Loꞌo ngulo suwi Ndiose nten nu mduun loo la ꞌin ayman kula ꞌñaan chabiyaꞌ ꞌin Ni. Bra kanꞌ wa mdiya jakwa siyentu jluꞌwe yijan, ti bra nu ngala neꞌ lo yuu Canaán kanꞌ, sa ñaꞌan bra nu mdiꞌin ayman Samuel nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose. \v 21 Chunꞌ ndiꞌin la mjñan neꞌ ꞌin Ndiose chaꞌ ta Ni ska ree chaꞌ tyuun loo la ꞌin neꞌ, kanꞌ chaꞌ ngulo suwi Ndiose ayman Saúl sñiꞌ Cis chaꞌ ka ndloo ꞌin neꞌ; ngwa yu kanꞌ ndloo tuꞌwa yijan bra kanꞌ. Ayman Saúl kanꞌ ngwa taꞌa nten ꞌin neꞌ Benjamín. \v 22 Bra wa mdaꞌa tuꞌwa yijan, bra kanꞌ ngulaa yaꞌ Ndiose ꞌin yu kanꞌ, ngulo suwi Ni ꞌin xka yu nu ka ndloo la ꞌin neꞌ tñan loo Saúl. Kanꞌ nu naan David. Wa ykwiꞌ Ndiose chaꞌ ꞌin ayman David kanꞌ: “Suꞌwe ꞌa nka tiyeěn naꞌaǎn ꞌin David sñiꞌ Isaí” ndukwin Ndiose. “Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ lka yu kanꞌ ska nten nu xlyaa kuꞌni nchga tñan nu nchka tiǎnꞌ chaꞌ kuꞌni yu.” \v 23 Nu ngwa sꞌni ytsaꞌ Ndiose ꞌñaan chaꞌ nde loo la kan ska nten taꞌa ayman David kanꞌ, nu kulaa ꞌin taꞌaan nu lkaan neꞌ Israel ꞌin chaꞌ kuxi; ti kwiꞌ Jesús lka yu kanꞌ. \v 24 Bra nu ja ya tyisnan Jesús kwaꞌu chaꞌ ꞌin Ndiose Sti yu ꞌin neꞌ taꞌa kichen tyian, ti bra kanꞌ ykwiꞌ ꞌa ayman Xuwa loꞌo nchga neꞌ taꞌaan, chaꞌ kulo chunꞌ neꞌ taꞌaan kiꞌya nu ndiꞌin ꞌin neꞌ loꞌo Ndiose. Mdukwatya ayman Xuwa kanꞌ ꞌin neꞌ nu msñi chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 25 Bra wa tyii ti tñan nu yꞌni ayman Xuwa kanꞌ, bra kanꞌ ykwiꞌ yu chaꞌ re loꞌo neꞌ taꞌa kichen tyian: “Xka nten lka nu ndiꞌin ta wan ꞌin” ndukwin Xuwa ꞌin neꞌ; “siꞌi naꞌ lkaǎn” ndukwin yu. “Nde loo la kan ska nten nu tlyu la chabiyaꞌ nsuꞌwi ꞌin. Loꞌoǔn, kuꞌniǐn tnuǔn ꞌin nten kanꞌ; suꞌwe ꞌa ka tiyeěn ni siya xtiǐnꞌ tiǎn ti kanan nu nsuꞌwi kiyaꞌ nten kanꞌ”. Ngwañaꞌan ykwiꞌ ayman Xuwa chaꞌ ꞌin Jesús. \p \v 26 ’Taꞌaan nu lkaan ti kwiꞌ taꞌa nten ꞌin ayman Abraham, loꞌo taꞌa wan nu ndukwa wan chaꞌ ꞌin Ndiose, chaꞌ ꞌin taꞌaan lka chaꞌ suꞌwe nu ykwiꞌ Ndiose loꞌoan, chaꞌ suꞌwe nu nchkwiꞌ sa ñaꞌan nka tiye Ndiose kulaa Ni ꞌin nten chalyuu ꞌin chaꞌ kuxi. \v 27 Loꞌo ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ nu nka ndloo la kichen Jerusalén ti ka nu lka Jesús, loꞌo neꞌ kichen kanꞌ ja ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ ti ka nu lka yu. Ja ngwiꞌya neꞌ kwenta ni sa ñaꞌan ndyoꞌo chaꞌ nu ngwaꞌan ayman kula nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni; ni siya ynan neꞌ bra nu ykwiꞌ neꞌ lo kityi kanꞌ niꞌ lyaa nchga tsan nu nxitñaꞌ neꞌ judío, ja ngwiꞌya neꞌ kwenta chaꞌ nchkwiꞌ kityi kanꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. Kanꞌ chaꞌ kuxi ꞌa yꞌni neꞌ loꞌo Jesús xa nu mstya neꞌ kiꞌya ꞌin yu. Ti kwiꞌ chaꞌ kuxi nu ykwiꞌ ayman nu ngwaꞌan kityi kanꞌ, chaꞌ kuꞌni nten loꞌo yu, kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 28 Ni siya ja mdiꞌin ꞌa kiꞌya ꞌin Jesús, mjñan neꞌ ꞌin gobernador Pilato kanꞌ, chaꞌ kulo yu tñan chaꞌ kaja Jesús. \v 29 Bra wa mdyii yꞌni neꞌ nchga chaꞌ kuxi nu ykwiꞌ kityi kanꞌ, nchga chaꞌ kuxi nu mdiꞌin chaꞌ ka ꞌin Jesús, bra kanꞌ mbiꞌya neꞌ ꞌin ayman kanꞌ seꞌen ndukwi lo wsi, mtsiꞌ neꞌ ꞌin ayman kanꞌ bra kanꞌ. \v 30 Loꞌo yꞌni Ndiose chaꞌ ndyuꞌu yu xiyaꞌ bra kanꞌ. \v 31 Tyun tsan mdoꞌo tukwa ti kwiꞌ Jesús seꞌen mdiꞌin neꞌ taꞌa mdaꞌan yu. Ti kwiꞌ neꞌ kanꞌ lka nu mdaꞌan loꞌo yu ti la mdoꞌo neꞌ nde Galilea mdiyan neꞌ kichen Jerusalén; kanꞌ lka nu nchkwiꞌ chaꞌ nu ñi ꞌin Jesús loꞌo nten ni. \p \v 32 ’Loꞌo ni, wa mdiyan ba nde re chaꞌ kwaꞌu ba chaꞌ suꞌwe ꞌin Ndiose kanꞌ ꞌwan. Ti sꞌni wa mskanꞌ Ndiose chaꞌ loꞌo ayman kula ꞌñaan, chaꞌ suꞌwa Ni ska nu kan chaꞌ kulaa ꞌñaan, \v 33 loꞌo sa bra ni ndyaa toꞌo chaꞌ kanꞌ nu mskanꞌ Ndiose loꞌo ayman ꞌñaan, xa wa ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ. Nde lka chaꞌ nu nchkwiꞌ kityi Salmos seꞌen nka tukwa chaꞌ ꞌin Jesús: “Sñiěnꞌ lkaa” ndukwin Ndiose ꞌin Jesús. “Chabiyaꞌ ꞌñaǎn ngulaa lo chalyuu re.” \v 34 Ndiya xka seꞌen nu nchkwiꞌ kityi kula, chaꞌ tyuꞌu Jesús xiyaꞌ xa wa yjwi neꞌ ꞌin yu; kwiꞌ ngwañaꞌan nchkwiꞌ kityi kanꞌ, chaꞌ ja ka ñuꞌun kunaꞌ Jesús niꞌ kwaa: “Taǎn nchga chaꞌ suꞌwe ꞌiin, ñaꞌaan chaꞌ suꞌwe nu ykwiǐnꞌ loꞌo David chaꞌ kaja ꞌiin” ndukwin Ndiose. \v 35 Loꞌo ndiya xka Salmo, xka kantu ꞌin Ndiose, nu nchkwiꞌ sa ñaꞌan nu ndukwin Jesús ꞌin Ndiose Sti yu: “Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ja taa chabiyaꞌ ka ñuꞌun kunaǎnꞌ, chaꞌ naꞌ lkaǎn Sñiiꞌ ykwiiꞌ” ndukwin Jesús. \v 36 Yꞌni ayman David nchga tñan nu ngwa tiꞌ Ndiose chaꞌ kuꞌni yu, tyukwi bra nu mdiꞌin yu kula kanꞌ lo chalyuu. Bra nu ngujwi yu kula kanꞌ, bra kanꞌ mtsiꞌ neꞌ ꞌin yu ska seꞌen ti loꞌo xka ta ayman kula ꞌñaan; kwiꞌ ngwañaꞌan, mdyii kunaꞌ yu mtsuꞌ bra kanꞌ. \v 37 Loꞌo Jesús, ja mnuꞌun kunaꞌ Jesús xa nu mtsiꞌ yu, chunꞌ Ndiose yꞌni Ni chaꞌ ndyuꞌu yu xiyaꞌ. \v 38 Kanꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ nchga wan, chunꞌ tñan nu yꞌni Jesús, chaꞌ kuꞌni Ndiose chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwan ꞌin nchga chaꞌ kuxi nu yꞌni wan. \v 39 Loꞌo ni, ka tyoꞌo laa wan ꞌin kiꞌya nu ndiꞌin ꞌwan si sten wan chaꞌ ꞌin Jesús. Ja nꞌni chaꞌ ni siya suꞌwe ꞌa ndukwa wan nchga chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés sꞌni, ja nchka ꞌin chaꞌ kanꞌ kuꞌni tyii kiꞌya nu ndiꞌin ꞌwan. \v 40 Kiꞌya suꞌwe wan kwenta chaꞌ ja tyukwa wan chaꞌ kuxi, ti kwiꞌ chaꞌ kuxi nu ndukwin ayman kula chaꞌ ka ꞌwan. Nde ndiya chaꞌ nu nchkwiꞌ lo kityi kanꞌ: \q1 \v 41 Kuwe ꞌa tiꞌ wan, nchga wan nu xtyi lyoꞌo wan ꞌin Ndiose ni; \q1 tyaꞌan chinꞌ chaꞌ tiye wan, loꞌo mnan ti kanun wan. \q1 Ndiose lkaǎn, loꞌo tlyu ꞌa chaꞌ tnun kuꞌniǐn xa ndiꞌin wan lo chalyuu, ndukwin Ni. \q1 Ja chan ja tsaa ñaꞌan tiꞌ wan siyaꞌ ti chaꞌ naꞌ ngiꞌniǐn chaꞌ kanꞌ, ni siya suꞌwe ꞌa kwaꞌu nten ꞌwan sa ñaꞌan lka chaꞌ kanꞌ. \m Mdyii ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ bra kanꞌ. \p \v 42 Wa tyoꞌo ti Palyu loꞌo Bernabé niꞌ lyaa chaꞌ tyaa neꞌ, bra kanꞌ mjñan ꞌa neꞌ kula ꞌin taꞌa tyukwaa neꞌ chaꞌ kwaꞌu la neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin neꞌ xiyaꞌ la xnuꞌ tsan. \v 43 Loꞌo xa wa mdoꞌo nchga nten niꞌ lyaa kanꞌ, bra kanꞌ ndyaa tyun nten loꞌo Palyu loꞌo Bernabé. Tyun neꞌ judío loꞌo xka ta nten nu ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose suꞌwa ti loꞌo neꞌ judío kanꞌ, ndyaa neꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Ngwaꞌu la taꞌa tyukwaa neꞌ kanꞌ ꞌin nchga neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, chaꞌ suꞌwe ti kanun chaꞌ ꞌin Jesús tiye neꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin nchga nten chalyuu. \p \v 44 La mdaꞌa snuꞌ tsan, bra kanꞌ ndyoꞌ tiꞌin nchga nten kichen niꞌ lyaa kanꞌ, chaꞌ kunan neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose xiyaꞌ. \v 45 Loꞌo msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ judío nu xaꞌan tiye xa wa naꞌan yu ꞌin neꞌ, chaꞌ wa lka neꞌ kaꞌan ꞌa nten bra kanꞌ. Xaꞌan ꞌa ykwiꞌ neꞌ judío kanꞌ loꞌo Palyu bra kanꞌ, ndukwin neꞌ chaꞌ kwiñi ꞌa lka chaꞌ nu nduꞌu yu kanꞌ. \v 46 Ja ytsen Palyu loꞌo Bernabé, mxkwen neꞌ ꞌin neꞌ judío kanꞌ: \p ―Kulo ndukwa la, ndiꞌin chaꞌ chkwiꞌ ba chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo wan, chaꞌ neꞌ judío taꞌa kichen tyian lka wan. Loꞌo ni, tsaa ba kwaꞌu ba chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, chunꞌ ja mslyaa wan kunan wan chaꞌ nu nchkwiꞌ ba. Wa mskanꞌ wan chaꞌ loꞌo taꞌa wan, chaꞌ ja nchka tiꞌ wan kaja chalyuu suꞌwe nu ja tsaa tii ꞌa ꞌwan. \v 47 Nde lka tñan nu ngulo Xꞌnaan ꞌwa, sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ kityi kula re: \q1 Ñaꞌan tiꞌ ska xaa luwi nu nxtyi tijyuꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ chkwiꞌ wan chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, ndukwin Ndiose, \q1 chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ nchga nten chalyuu ti ka nu kulaa ꞌin neꞌ ꞌin chaꞌ kuxi. \p \v 48 Ynan neꞌ xka laꞌa tsuꞌ chaꞌ kanꞌ, loꞌo suꞌwe ꞌa ngwa tiye neꞌ kanꞌ. Suꞌwe ꞌa lka chaꞌ ꞌin Ndiose nu nka Xꞌnaan, mdaꞌan chaꞌ tiye neꞌ kanꞌ; msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Loꞌo nchga nten kanꞌ nu wa ngulo suwi Ndiose, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌin Jesús; mjwi chalyuu nu ja tsaa tii ꞌa ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 49 Loꞌo ngwañaꞌan ngwa chaꞌ ndyaa nten, ndyaa ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan loꞌo nten nchga kichen lo yuu kanꞌ. \v 50 Bra ti ykwiꞌ neꞌ judío nu xaꞌan tiye kanꞌ loꞌo neꞌ nu nka ndloo kichen, loꞌo neꞌ kunaꞌan kula chaꞌ kasinꞌ tiꞌ neꞌ kula kanꞌ bra nu ñaꞌan neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Bernabé. Tiꞌí ꞌa tiꞌ neꞌ kula ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, loꞌo ngulo neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ tyaa Palyu loꞌo Bernabé la xka seꞌen. \v 51 Loꞌo Palyu loꞌo Bernabé ni, mslu neꞌ yuu kata nu yuꞌwi kiyaꞌ neꞌ xa wa mdiyan neꞌ tuꞌwa kichen. Ngwañaꞌan yꞌni neꞌ chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ kichen kanꞌ, chaꞌ ja suꞌwe yꞌni neꞌ, bra nu ngulo neꞌ kichen ꞌin taꞌa tyukwaa neꞌ kanꞌ. Mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ nde kichen Iconio bra kanꞌ. \v 52 Loꞌo nten ꞌin Jesucristo nu nganun kichen Antioquía kanꞌ, suꞌwe ꞌa tiye neꞌ nganun neꞌ kichen tyi neꞌ chaꞌ wa nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. \c 14 \s1 Mdiꞌin Palyu loꞌo Bernabé nde kichen Iconio \p \v 1 Xa wa mdiyan Palyu loꞌo Bernabé nde kichen Iconio, ndyaa neꞌ niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío nde kwa. Ngwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin neꞌ nu ndiꞌin kwa; kanꞌ chaꞌ kaꞌan ꞌa nten kwa msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ, ni siya neꞌ judío, ni siya neꞌ xka laꞌa tsuꞌ. \v 2 Bra ti msinꞌ tiꞌ xka ta neꞌ judío, ti kwiꞌ nu ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. Mskwen tikeeꞌ neꞌ ꞌin nten kichen, ngwa tiꞌ neꞌ. Kanꞌ chaꞌ mñi lyoꞌo neꞌ ꞌin neꞌ kichen, chaꞌ ka tiꞌí tiꞌ neꞌ ñaꞌan neꞌ ꞌin nchga nten nu wa msñi chaꞌ kanꞌ. \v 3 Xꞌni nganun Palyu loꞌo Bernabé kichen kanꞌ, chaꞌ ja ytsen neꞌ kwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan ꞌin neꞌ kichen kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni Palyu loꞌo Bernabé chaꞌ tnun chabiyaꞌ ꞌin Ndiose, kanꞌ chaꞌ ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ kichen chaꞌ xkwiꞌ chaꞌ nu ñi ngwaꞌu neꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ. \v 4 Loꞌo ja suꞌwa chaꞌ ꞌin neꞌ kichen loꞌo taꞌa kichen tyi neꞌ bra kanꞌ. Mdiya neꞌ nu ynan chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ judío nu xaꞌan tiye kanꞌ, loꞌo mdiya neꞌ nu wa yten chaꞌ nu nchkwiꞌ Palyu loꞌo Bernabé, chaꞌ ꞌin Jesucristo kanꞌ. \v 5 Bra kanꞌ mskanꞌ neꞌ judío kanꞌ ska chaꞌ loꞌo xka ta nten kichen, loꞌo nu nka ndloo kichen, chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi loꞌo Palyu loꞌo taꞌa ndaꞌan yu; ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo kee ti. \v 6 Loꞌo mgii tiꞌ Palyu loꞌo taꞌa ndaꞌan yu chaꞌ kanꞌ, kanꞌ chaꞌ msnan neꞌ ndyaa neꞌ la xka kichen nde lo yuu nu kwenta ꞌin Licaonia bra kanꞌ, ngala neꞌ kichen Listra bra kanꞌ. Loꞌo ndiya nu ndyaa tijyuꞌ la nde kichen Derbe loꞌo nchga kichen xuwe ti kwiꞌ seꞌen ti kwa. \v 7 Ti ngwaꞌu la neꞌ chaꞌ suꞌwe kanꞌ ꞌin nten nchga kichen, chaꞌ lyaa neꞌ ꞌin nchga kiꞌya nu ndukwi neꞌ chunꞌ tñan nu yꞌni Jesús. \s1 Ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin Palyu loꞌo kee nde kichen Listra \p \v 8 Wa ndiya ska yu kichen Listra kanꞌ nu ja ngwa tyaꞌan yu siyaꞌ ti, chaꞌ tiꞌí kiyaꞌ yu. Ja siyaꞌ ngwa ꞌin yu kiꞌyu kanꞌ tyuun ñi yu, chunꞌ tiꞌí kiyaꞌ yu ti bra nu ngula yu; xkwiꞌ nchkunꞌ ti ndukwa yu tiꞌí kanꞌ. \v 9 Suꞌwe ꞌa ynan yu tiꞌí kanꞌ bra nu ngwaꞌu Palyu ꞌin nten; bra nu naꞌan Palyu ꞌin yu, ngwa biyaꞌ tiꞌ yu chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ yu tiꞌí kanꞌ chaꞌ ka ꞌin Ndiose kuꞌni Ni chaꞌ chkaa yu. \v 10 Ykwiꞌ Palyu loꞌo yu tiꞌí bra kanꞌ: \p ―Tyuun ñi ni ―ndukwin Palyu ꞌin yu. \p Bra ti mduun ñi yu tiꞌí kanꞌ, ngwa ꞌin yu tyaꞌan yu bra kanꞌ. \v 11 Kaꞌan ꞌa nten naꞌan sa ñaꞌan ngwa ꞌin yu tiꞌí kanꞌ, kanꞌ chaꞌ nduwe ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ. Kwen ꞌa ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―¡Wa ngala tukwa joꞌo nde seꞌen ndiꞌian re ―ndukwin neꞌ―. Ñaꞌan tiꞌ nten, ngwañaꞌan ñaꞌan joꞌo re! ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ loꞌo chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ Licaonia kanꞌ. \p \v 12 Ykwiꞌ neꞌ chaꞌ joꞌo Júpiter lka Bernabé, loꞌo joꞌo Mercurio lka Palyu, chunꞌ nu kaꞌan chaꞌ nchkwiꞌ Palyu loꞌo nten. \v 13 Mdukwa ska laa ꞌin joꞌo Júpiter tuꞌwa kichen kanꞌ, loꞌo mdiꞌin ska sti joꞌo nu nka tñan niꞌ lyaa kanꞌ. Bra ti mdiyan sti joꞌo kanꞌ loꞌo toro bra kanꞌ, mdiꞌin nchkanꞌ kee ynin toro kanꞌ. Ngwa tiꞌ nchga neꞌ kanꞌ kujwi neꞌ ꞌin toro kanꞌ bra kanꞌ, chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin taꞌa tyukwaa joꞌo nu tka ngala ti seꞌen ndiꞌin neꞌ. \v 14 Nten nu ndaꞌan tijyuꞌ nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo ngwa Palyu loꞌo Bernabé, kanꞌ chaꞌ xiꞌin ꞌa tiꞌ taꞌa tyukwaa neꞌ bra nu ngwiꞌya neꞌ kwenta ni sa ñaꞌan ngiꞌni neꞌ kichen kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ msaaꞌ neꞌ steꞌ neꞌ. Loꞌo bra ti msnan Palyu loꞌo Bernabé ndyaa laja seꞌen ndiꞌin kaꞌan nten kanꞌ; kwen ꞌa msiꞌya neꞌ loꞌo neꞌ kichen kanꞌ: \p \v 15 ―¡ꞌWan, neꞌ kula! ―ndukwin Palyu loꞌo Bernabé ꞌin neꞌ kichen―. ¿Ni chaꞌ lka ngiꞌni wan ngwañaꞌan a? ―ndukwin taꞌa tyukwaa neꞌ―. Nten chalyuu ti lka bare, ñaꞌan tiꞌ wan; ja lka ba ndiose. Wa mdiyan ba nde re chaꞌ chkwiꞌ ba loꞌo wan, chaꞌ ꞌin Ndiose nu luꞌu. Ja suꞌwe kuꞌni tnun wan ꞌin xka la joꞌo, ska ti Ndiose nu luꞌu ndiꞌin chaꞌ xuꞌwi lyo wan ꞌin Ni; ti kwiꞌ Ni lka nu ngwiñan Ni nchga nan nu nsuꞌwi lo yuu, loꞌo nchga nan nu nsuꞌwi nde niꞌ kwan, loꞌo nchga nan nu nsuꞌwi tujoꞌo. \v 16 Nu ngwa sꞌni la mdalo ꞌa Ndiose ꞌin nchga nten chalyuu, ni siya yꞌni neꞌ nchga lo chaꞌ kuxi nu nchka tiꞌ neꞌ kuꞌni neꞌ. \v 17 Kwiꞌ ngwañaꞌan, nda Ndiose nchga chaꞌ suꞌwe nu ndyiji ꞌñaan; nda Ni tyoo kiꞌya chaꞌ kulu suꞌwe nchga nan nu ytaan, chaꞌ ndyiji nan suꞌwe kuan, chaꞌ suꞌwe ꞌa ka tiyean bra kanꞌ. Ngwañaꞌan lka nchga chaꞌ nu nduꞌu Ndiose ꞌñaan chaꞌ ka biyaꞌ tianꞌ ti ka nu lka ykwiꞌ Ni. \p \v 18 Tyukwaa neꞌ kanꞌ, lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ loꞌo nten kichen, loꞌo keeꞌ ꞌa ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ kichen chaꞌ ja suꞌwe siyaꞌ ti si kujwi neꞌ ꞌin toro chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. \p \v 19 Chunꞌ ndiꞌin la mdiyan la chinꞌ neꞌ judío nu xaꞌan ꞌa tiye, neꞌ nu mdoꞌo kichen Antioquía kanꞌ; loꞌo xka ta neꞌ nu mdoꞌo kichen Iconio mdiyan neꞌ. Ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo neꞌ kichen chaꞌ kasinꞌ tiꞌ neꞌ ꞌin Palyu. Bra kanꞌ nguun neꞌ kichen kee ꞌin Palyu chaꞌ ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu kanꞌ. Mskeꞌ tiꞌ neꞌ kichen chaꞌ ngujwi yu, kanꞌ mjwakii suweꞌ neꞌ ꞌin yu ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu la tuꞌwa kichen. \v 20 Loꞌo ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo seꞌen nsu Palyu tiꞌí; bra kanꞌ mdyitukwa yu xiyaꞌ, mdiyan yu lo kichen loꞌo neꞌ. La xka tsan mdoꞌo Palyu loꞌo Bernabé ndyaa neꞌ nde kichen Derbe. \p \v 21 Loꞌo ykwiꞌ taꞌa tyukwaa neꞌ loꞌo neꞌ kichen sa ñaꞌan ndlaa Jesús ꞌin nten chalyuu ꞌin chaꞌ kuxi, kanꞌ chaꞌ kaꞌan neꞌ kichen kanꞌ mslyaa neꞌ yten neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. Kanꞌ mxitukwi Palyu loꞌo Bernabé ndyaan neꞌ nde kichen Listra loꞌo kichen Iconio loꞌo kichen Antioquía kanꞌ xiyaꞌ. \v 22 Nchga kichen seꞌen ndyaa neꞌ kanꞌ, ykwiꞌ neꞌ loꞌo nten ꞌin Jesucristo, chaꞌ ka sten suꞌwe la neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ kuꞌni tnun tiye neꞌ, chaꞌ ja kutsen neꞌ siyaꞌ ti. \p ―Chañi chaꞌ ka tiꞌí tiꞌ neꞌ ꞌñaan ―ndukwin Palyu loꞌo Bernabé ꞌin neꞌ―, kwiꞌ ngwañaꞌan ta neꞌ nu tiꞌí ꞌñaan; loꞌo xa wa mdijin chaꞌ kanꞌ, tsaan tyiꞌian seꞌen nka Ndiose ndloo la ti bra kanꞌ. \p \v 23 Loꞌo ngulo suwi Palyu loꞌo Bernabé ꞌin nten nu ka ndloo ꞌin nchga ta nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin ska kichen tyi neꞌ; yꞌni Palyu loꞌo Bernabé tñan kanꞌ nchga kichen seꞌen ndyaa neꞌ. Tyun bra ja yku neꞌ tyija tsan nu ykwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose chaꞌ kulo suwi neꞌ ꞌin nten nu ka ndloo ꞌin ska ta nten ꞌin Jesucristo. Mjñan neꞌ ꞌin Xꞌnaan chaꞌ ñaꞌansiin Ni ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ja ka kuxi ꞌin neꞌ, chaꞌ suꞌwe ꞌa msñi neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose. \s1 Mxitukwi Palyu loꞌo Bernabé ndyaa neꞌ nde kichen Antioquía lo yuu ꞌin Siria \p \v 24 Mdoꞌo Palyu loꞌo Bernabé kanꞌ, ndyaa neꞌ bra kanꞌ. Mdijin neꞌ lo yuu nu kwenta ꞌin Pisidia, ngala neꞌ lo yuu ꞌin Panfilia bra kanꞌ, \v 25 ti kwiꞌ kichen Perge. Ngwaꞌu neꞌ ꞌin neꞌ kichen Perge sa ñaꞌan lka chaꞌ ꞌin Jesucristo. Chunꞌ ndiꞌin la mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ nde kichen Atalia. \v 26 Nde Atalia kanꞌ yten neꞌ niꞌ yka naꞌan ndyaan neꞌ xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo kanꞌ nde kichen Antioquía seꞌen mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ kulo ndukwa la. Kwiꞌ kichen kanꞌ mdiꞌin neꞌ bra nu mstya yaꞌ taꞌa neꞌ chunꞌ neꞌ chabiyaꞌ ꞌin Jesucristo, chaꞌ tsaa chkwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose tijyuꞌ. Wa mdyii tñan nu yaa ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús tijyuꞌ, \v 27 kanꞌ chaꞌ ngala neꞌ kichen Antioquía xiyaꞌ. Bra kanꞌ ndyoꞌ tiꞌin nchga nten ꞌin Jesucristo seꞌen ndiꞌin neꞌ; ytsaꞌ Palyu loꞌo Bernabé ꞌin taꞌa neꞌ, nchga chaꞌ nu wa yꞌni Ndiose loꞌo neꞌ laja nu yaa neꞌ tijyuꞌ, chaꞌ mda Ndiose chabiyaꞌ sten neꞌ xka laꞌa tsuꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo. \v 28 Xꞌni ꞌa nganun Palyu loꞌo Bernabé kichen kanꞌ, suꞌwa ti mdiꞌin neꞌ loꞌo taꞌa nten ꞌin Jesucristo kichen kanꞌ. \c 15 \s1 Yaa Palyu loꞌo Bernabé seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ kula nde kichen Jerusalén \p \v 1 Wa mdiya ska tsan mdiyan chinꞌ nten nu wa mdoꞌo nde lo yuu ꞌin Judea, mdiyan neꞌ kichen Antioquía kanꞌ. Mdyisnan neꞌ kanꞌ ngwaꞌu neꞌ ꞌin nten ꞌin Jesucristo nde kwa, chaꞌ ja kulaa Ndiose ꞌin nten ꞌin chaꞌ kuxi, si ja ya siꞌyu neꞌ kijin yu kiꞌyu taꞌa neꞌ, chaꞌ lkwan neꞌ. Kanꞌ lka tñan nu ngulo ayman Moisés ꞌin neꞌ sꞌni chaꞌ kuꞌni neꞌ, ndukwin neꞌ kanꞌ. \v 2 Mdyisnan Palyu loꞌo Bernabé mxkwen neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Chaꞌ ja ngwa suꞌwa chaꞌ ꞌin neꞌ siyaꞌ ti, kanꞌ chaꞌ ngulo suwi nten ꞌin Jesucristo nde kwa ꞌin Palyu loꞌo Bernabé loꞌo ti chinꞌ la nten, chaꞌ tsaa neꞌ kichen Jerusalén. Tsaa neꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, seꞌen ndiꞌin neꞌ kula nu taꞌa msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ, chaꞌ chkwiꞌ luwe neꞌ sa ñaꞌan ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ, si siꞌyu neꞌ kijin neꞌ, o ta ja siꞌyu neꞌ kijin kanꞌ. \p \v 3 Bra kanꞌ mslaaꞌ taꞌa neꞌ, nchga nten ꞌin Jesucristo kichen Antioquía mslaaꞌ neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Bernabé loꞌo taꞌa ndaꞌan neꞌ. Mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ tuwiin nu ndyaa nde Jerusalén bra kanꞌ. Mdijin neꞌ lo yuu ꞌin Fenicia, mdijin neꞌ lo yuu ꞌin Samaria, ykwiꞌ neꞌ loꞌo nchga ta nten ꞌin Jesucristo nu mdiꞌin kichen tuꞌwa tuwiin seꞌen mdijin neꞌ. Ytsaꞌ neꞌ sa ñaꞌan ngiꞌni Ndiose, chaꞌ nxaꞌan kasiya ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ. Bra wa ynan nten ꞌin Jesucristo chaꞌ kanꞌ, suꞌwe ꞌa ngwa tiye neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ yten neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo; siꞌi neꞌ judío ti nu yten chaꞌ kanꞌ. \p \v 4 Ngala Palyu loꞌo Bernabé loꞌo taꞌa ndaꞌan neꞌ nde Jerusalén bra kanꞌ. Suꞌwe ꞌa ykwiꞌ nten ꞌin Jesucristo nde kwa loꞌo neꞌ bra kanꞌ; loꞌo mdiꞌin neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús ti kulo, mdiꞌin neꞌ nu lka ndloo ꞌin nchga ta nten nu ndiꞌin ska kichen kanꞌ. Kanꞌ mdyisnan Palyu loꞌo Bernabé ytsaꞌ yu ꞌin neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan nu yꞌni Ndiose loꞌo nten xka laꞌa tsuꞌ nde seꞌen yaa yu. \v 5 Loꞌo chinꞌ neꞌ fariseo nu msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo ndyoꞌ tiꞌin loꞌo neꞌ kanꞌ. Loꞌo kanꞌ mdyituun neꞌ fariseo kanꞌ chaꞌ chkwiꞌ loꞌo neꞌ: \p ―Ndiꞌin chaꞌ xiꞌyu kijin yu kiꞌyu neꞌ xka laꞌa tsuꞌ xa wa yten yu chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ ka lkwan yu ―ndukwin neꞌ fariseo kanꞌ―. Ndiꞌin chaꞌ tukwa neꞌ kanꞌ nchga chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés sꞌni ―ndukwin neꞌ. \p \v 6 Kanꞌ chaꞌ ndyoꞌ tiꞌin nchga neꞌ nu wa yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo loꞌo nchga neꞌ nu nka ndloo ꞌin taꞌa neꞌ kanꞌ; ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, si suꞌwe chaꞌ lkwan neꞌ ngwañaꞌan, o ta ja suꞌwe chaꞌ lkwan neꞌ. \v 7 Lye ꞌa ykwiꞌ luwe neꞌ chaꞌ kanꞌ; chunꞌ ndiꞌin la mdyituun Tyu, ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, taꞌa msñian chaꞌ ꞌin Jesucristo ―ndukwin Tyu―. Jlyo tiꞌ wan ti ka nu lkaǎn. Ti kulo ngulo suwi Ndiose ꞌñaǎn xa nu ti mdiꞌiǐn loꞌo wan, chaꞌ tsaꞌaǎn kwaꞌuǔn ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ sa ñaꞌan ndlaa Jesús ꞌin nten chalyuu ꞌin chaꞌ kuxi. Loꞌo mdiya neꞌ kanꞌ nu msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús bra kanꞌ. \v 8 Ñaꞌan Ndiose nchga chaꞌ nu ndiꞌin tiye nten, loꞌo mda Ni Tyiꞌi Ni chaꞌ kanun niꞌ kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ, ni siya neꞌ xka laꞌa tsuꞌ lka neꞌ. Sa ñaꞌan nu yꞌni Ndiose loꞌoan, ti kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni Ni loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ kanꞌ; \v 9 suꞌwa ti yꞌni Ndiose, ni siya loꞌoan, ni siya loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ kanꞌ. Bra nu msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Ni, bra kanꞌ yꞌni luwi Ni kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 10 Loꞌo ni, ja ndiya tiꞌ wan tñan nu yꞌni Ndiose loꞌo neꞌ kanꞌ; nchka la tiꞌ wan chaꞌ kuꞌni neꞌ kanꞌ nchga tñan nu ytsaꞌ ayman Moisés ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian. Loꞌo tukwi ꞌa tñan kanꞌ, ja nchka ꞌñaan siyaꞌ ti kuꞌnian nchga tñan kanꞌ, loꞌo ayman kula ꞌñaan, ja siyaꞌ ngwa ꞌin neꞌ kuꞌni neꞌ tñan tukwi kanꞌ. \v 11 Ja suꞌwe chkwiꞌ wan ngwañaꞌan. Wa ndyaa ñaꞌan tianꞌ chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ ngulaa Jesús ꞌñaan ꞌin chaꞌ kuxi nu mdiꞌin ꞌñaan, chaꞌ suꞌwe ti nka tiye Ni ñaꞌan Ni ꞌñaan; kwiꞌ ngwañaꞌan ngiꞌni Jesús ni loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ nu msñi chaꞌ ꞌin Ni. \p \v 12 Xa wa mdyii ykwiꞌ Tyu, mnan ti mdiꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ. Loꞌo suꞌwe ti ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Bernabé loꞌo Palyu loꞌo neꞌ, nchga chaꞌ tnun nu yꞌni Ndiose bra nu yaa neꞌ xka laꞌa tsuꞌ. \v 13 Bra wa mdyii ykwiꞌ Bernabé loꞌo Palyu loꞌo neꞌ, bra kanꞌ mdyisnan Santiago ykwiꞌ yu loꞌo nchga neꞌ bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, taꞌa msñian chaꞌ ꞌin Jesucristo ―ndukwin Santiago ꞌin neꞌ―, kunan suꞌwe wan chinꞌ chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni. \v 14 Wa ytsaꞌ Tyu Simón ꞌñaan sa ñaꞌan nu yꞌni Ndiose ti kulo, xa nu mdyisnan nganan neꞌ xka laꞌa tsuꞌ chaꞌ ꞌin Ni. Bra kanꞌ ngulo suwi Ni ꞌin tyun nten kanꞌ, chaꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ ka neꞌ nten ꞌin Ndiose. \v 15 Tiꞌ kwiꞌ taꞌa chaꞌ ngwaꞌan ayman nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni; nde lka chaꞌ nu nchkwiꞌ kityi ꞌin Ndiose kanꞌ: \q1 \v 16 Ti kaǎn xiyaꞌ, ndukwin Ndiose. \q1 Ñaꞌan tiꞌ ska naꞌan laꞌa, ngwañaꞌan lka wan, chaꞌ wa ngulaa tiꞌin wan ꞌñaǎn, ndukwin Ni. \q1 Sa ñaꞌan nu chka suꞌwe ska naꞌan laꞌa, kwiꞌ ngwañaꞌan kuꞌniǐn loꞌo wan chaꞌ tukwa wan chaꞌ ꞌñaǎn xiyaꞌ. \q1 Kanꞌ xlyaa wan tukwa wan chaꞌ ꞌñaǎn sa ñaꞌan mdukwa ayman kula David chaꞌ ꞌñaǎn, xa nu ti luꞌu. \q1 \v 17 Ngwañaꞌan kuꞌniǐn loꞌo wan, chaꞌ tyaa naan nchga neꞌ xka laꞌa tsuꞌ ꞌñaǎn, \q1 chunꞌ ti sꞌni wa ngulo suwiǐn ꞌin nten kanꞌ, chaꞌ ka neꞌ nten ꞌñaǎn. \q1 \v 18 Ngwañaꞌan ndukwin Ndiose, ti kwiꞌ Ndiose nu ngiꞌni chaꞌ tnun re, \q1 chaꞌ ti sꞌni jlyo tiꞌ Ni nchga tñan nu kuꞌni Ni nde loo la. \p \v 19 ’Kanꞌ chaꞌ nxkeꞌ tiǎnꞌ chaꞌ ja suꞌwe chaꞌ tatsaan ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ nu wa yten chaꞌ ꞌin Jesús chaꞌ tukwa neꞌ nchga chaꞌ kula ꞌin neꞌ judío taꞌaan ni, xa nu tka mdyisnan ti Ni xaꞌan Ni kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ka neꞌ nten ꞌin Ndiose ―ndukwin Santiago―. \v 20 Sa kanꞌ ti chaꞌ kuꞌnian, nxkeꞌ tiǎnꞌ; kwaꞌaan ska kityi chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ. Nde ka chaꞌ nu chkwiꞌ kityi kanꞌ: Ja suꞌwe ku neꞌ lomstan nu wa mskwa tloo joꞌo; kuꞌni ñuꞌun lomstan kanꞌ ꞌin kasiya ꞌñaan bra nu kuan ꞌin ran. Loꞌo ja suꞌwe tyiꞌin chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo kwilyoꞌo xka nten siyaꞌ ti; kwiꞌ ja suꞌwe ku neꞌ ꞌni nu ja mdyii ngalu tnen ꞌin iꞌ xa wa yjwi neꞌ ꞌin iꞌ; kwiꞌ ja suꞌwe ku neꞌ tnen. \v 21 Nu nchkwianꞌ ꞌin chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés nu ngwa sꞌni, sa kwa ti chaꞌ kwaꞌaan chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, chaꞌ ndiya kityi nu ngwaꞌan ayman kanꞌ niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío nchga kichen seꞌen ndiꞌin neꞌ. Bra nu ndaꞌan neꞌ niꞌ lyaa tsan nu nxitñaꞌ neꞌ, nchga smnan, ka ñaꞌan neꞌ lo kityi kanꞌ. \p Yaa tii ykwiꞌ Santiago bra kanꞌ. \p \v 22 Ngwa suꞌwa chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ, nchga nten ꞌin Jesucristo nu mdiꞌin Jerusalén, loꞌo neꞌ nu wa yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesucristo ti kulo, loꞌo neꞌ nu lka ndloo ꞌin nchga ta taꞌa neꞌ kanꞌ. Ngulo suwi neꞌ ꞌin nten nu tsaa loꞌo Palyu loꞌo Bernabé nde kichen Antioquía; kanꞌ mdoꞌo tuun Juda nu lka nin Barsabás, loꞌo Sila, chunꞌ nu nnan ꞌa taꞌa neꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ tyukwaa neꞌ kanꞌ. \v 23 Mbiꞌya neꞌ kityi nu ngwaꞌan neꞌ Jerusalén kanꞌ. \p “Nda ba kasiya ꞌwan” ndukwin kityi kanꞌ, “taꞌa wan nu lka wan nten ꞌin Jesucristo taꞌaan, ni siya neꞌ xka laꞌa tsuꞌ lka wan, ni siya ndiꞌin wan nde kichen Antioquía, ni siya ndiꞌin wan kichen lo yuu ꞌin Siria, ni siya ndiꞌin wan kichen lo yuu ꞌin Cilicia. Bare nu mdaꞌan ba loꞌo Jesucristo ti kulo, loꞌo neꞌ kula ꞌin neꞌ taꞌaan re, loꞌo nchga nten ꞌin Jesucristo nde re, suꞌwa ti ndaꞌan ba kityi re chaꞌ tsaa nde seꞌen ndiꞌin wan. \v 24 Wa ynan ba chaꞌ wa yaa chinꞌ neꞌ taꞌa ba seꞌen ndiꞌin wan, chaꞌ ngwaꞌu neꞌ kanꞌ ꞌwan chaꞌ ndiꞌin chaꞌ siꞌyu wan kijin yu kiꞌyu taꞌa wan, ndukwin neꞌ; kwiꞌ ndiꞌin chaꞌ kuꞌni wan nchga tñan nu ngwaꞌan ayman Moisés lo kityi nu ngwa sꞌni, ndukwin neꞌ. Loꞌo ja siyaꞌ ngulo ba tñan ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ tsaa neꞌ seꞌen ndiꞌin wan; jlyo tiꞌ ba chaꞌ xiꞌin chinꞌ tiꞌ wan ndiꞌin wan, chaꞌ ja nchka biyaꞌ tiꞌ wan si chañi lka chaꞌ kanꞌ. \v 25 Kanꞌ chaꞌ ni, ngwa suꞌwa chaꞌ ꞌwa loꞌo taꞌa ba re; wa ngulo suwi ba tukwa nten taꞌa ba, ti kwiꞌ nten ꞌin Jesucristo taꞌaan lka yu. Ngulo ba tñan ꞌin yu chaꞌ tsaa yu seꞌen ndiꞌin wan loꞌo Bernabé loꞌo Palyu taꞌaan. Suꞌwe ꞌa nka tiyeen ñaꞌaan ꞌin yu taꞌaan kanꞌ, \v 26 ni siya wa mdiya tyun nten nu ngwa tiꞌ kujwi ꞌin yu taꞌaan kanꞌ, chunꞌ ngiꞌni yu tñan nu ngulo Xꞌnaan Jesucristo ꞌin yu. \v 27 Juda loꞌo Sila naan yu nu ngulo ba tñan chaꞌ tsaa yu seꞌen ndiꞌin wan, chaꞌ katsaꞌ yu chaꞌ nu ñi ꞌwan. \v 28 Wa mdayaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌware xa nu ykwiꞌ ba loꞌo taꞌa ba, kanꞌ chaꞌ chkwiꞌ ba chaꞌ re ti loꞌo wan ni, chaꞌ ja suꞌwe si ti kulo la ba xka tñan nu tukwi la ꞌwan: \v 29 Ja suꞌwe ku wan kunaꞌ ꞌni nu lka lomstan, nu wa mstya neꞌ tloo joꞌo; ja suꞌwe ku wan tnen; ja suꞌwe ku wan ꞌni nu ja mdyii tnen ngalu xa wa yjwi neꞌ ꞌin iꞌ; loꞌo ja suꞌwe si tyiꞌin chaꞌ ꞌwan loꞌo kwilyoꞌo xka nten. Sa kanꞌ ti chaꞌ chkwiꞌ ba. Si kunan wan chaꞌ nu ngwaꞌan ba lo kityi re, suꞌwe ti tyiꞌin wan bra kanꞌ. Sa kwa ti chaꞌ ndaꞌan ba.” \p \v 30 Mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ loꞌo kityi bra kanꞌ, ndyaan neꞌ nde kichen Antioquía xiyaꞌ. Mxoꞌ tiꞌin neꞌ ꞌin nchga nten ꞌin Jesucristo kichen kanꞌ, chaꞌ ta neꞌ kityi kanꞌ ꞌin neꞌ. \v 31 Xa wa ykwiꞌ nchga neꞌ kanꞌ lo kityi, suꞌwe ꞌa ngwa tiye neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ kityi loꞌo neꞌ ngwañaꞌan bra kanꞌ. \v 32 Loꞌo ngwa ꞌa ꞌin Juda loꞌo Sila kanꞌ nchkwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose, kanꞌ chaꞌ lye ꞌa ngwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Ni ꞌin nten kichen kanꞌ. Loꞌo ngwa tnun la tiye nchga nten ꞌin Jesucristo nde kwa bra kanꞌ, xa wa ngwaꞌu yu chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ. \v 33 Tyun tsan mdiꞌin yu kanꞌ kichen Antioquía, bra kanꞌ mslaaꞌ nten ꞌin Jesucristo ꞌin yu kanꞌ. Taꞌa neꞌ mjñan neꞌ ꞌin Ndiose chaꞌ tayaꞌ Ni ꞌin neꞌ tuwiin ndyaan neꞌ seꞌen ndiꞌin taꞌa neꞌ. \v 34 Kanꞌ ndukwin Sila chaꞌ ja tyaa ꞌa yu, ti kanun la yu loꞌo neꞌ. \v 35 Kwiꞌ ngwañaꞌan nganun Palyu loꞌo Bernabé kichen Antioquía kanꞌ; ngwaꞌu la yu ꞌin neꞌ kwa, ykwiꞌ la yu chaꞌ ꞌin Xꞌnaan loꞌo neꞌ. Loꞌo nde kichen kwa mdiꞌin tyun la nten nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan loꞌo taꞌa neꞌ kanꞌ. \s1 Ndyaa Palyu xiyaꞌ chaꞌ chkwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo nde xka la kichen tijyuꞌ \p \v 36 Ngwa ska tsan ykwiꞌ Palyu loꞌo Bernabé: \p ―Tyaan ni ―ndukwin―, tsaan seꞌen ndiꞌin nten taꞌa ndiꞌin chaꞌ ꞌñaan loꞌo Jesucristo xiyaꞌ, nu ndiꞌin kichen tijyuꞌ ―ndukwin Palyu ꞌin Bernabé―. Xiyaꞌ tsaan nchga kichen seꞌen ngwaꞌuan chaꞌ ꞌin Jesucristo nu ngwa xkanꞌ, tsaa naꞌaan si suꞌwe ti ndiꞌin neꞌ taꞌaan kanꞌ. \p \v 37 Ngwa tiꞌ Bernabé chaꞌ loꞌo Xuwa tsaa loꞌo neꞌ, ti kwiꞌ Xuwa Marku kanꞌ. \v 38 Loꞌo ja nka tiye Palyu chaꞌ tsaa loꞌo ꞌin Xuwa, chaꞌ ja mdalo Xuwa kanꞌ kuꞌni tñan loꞌo yu nu ngwa xkanꞌ; xa wa mdiyan neꞌ nde lo yuu ꞌin Panfilia ti kulo, mdoꞌo Xuwa ndyaa bra kanꞌ. \v 39 Kanꞌ chaꞌ ja suꞌwa nka tiye Palyu loꞌo Bernabé bra kanꞌ, ja mdaꞌan ꞌa neꞌ suꞌwa, kanꞌ chaꞌ ndyaa Bernabé yten yu niꞌ yka naꞌan chaꞌ tsaa yu nde lo yuu Chipre xiyaꞌ. Loꞌo Marku kanꞌ ndyaa yu loꞌo Bernabé bra kanꞌ. \p \v 40 Loꞌo ngulo suwi Palyu ꞌin Sila chaꞌ ka yu taꞌa tsaa yu bra kanꞌ. Mdoꞌo yu ndyaa yu bra kanꞌ, chaꞌ wa ykwiꞌ taꞌa neꞌ loꞌo Xꞌnaan Ndiose chaꞌ tayaꞌ Ni ꞌin yu tuwiin. \v 41 Ndyaa yu nde lo yuu ꞌin Siria, loꞌo ti ndyaa la yu lo yuu ꞌin Cilicia bra kanꞌ; ykwiꞌ yu loꞌo nchga nten ꞌin Jesucristo nu ndyoꞌ tiꞌin sa tlyu ti la kanꞌ, chaꞌ kuꞌni tnun tiye neꞌ, chaꞌ sten suꞌwe la neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. \c 16 \s1 Ndyaa Timu loꞌo Palyu loꞌo Sila \p \v 1 Mdiyan Palyu loꞌo Sila nde kichen Derbe bra kanꞌ, kanꞌ mdiyan yu kichen Listra. Kichen kanꞌ mdiꞌin ska yu kuneꞌ taꞌa msñi yu chaꞌ ꞌin Jesucristo nu naan Timu. Jyaꞌan yu lka ska nu kunaꞌan judío nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesucristo, neꞌ griego ngwa sti yu. \v 2 Nchga nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin kichen Listra loꞌo kichen Iconio, suꞌwe ꞌa ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Timu kanꞌ. \v 3 Ngwa tiꞌ Palyu chaꞌ tsaa Timu loꞌo, kanꞌ chaꞌ msiꞌyu Palyu kijin Timu chaꞌ lkwan yu. Yꞌni Palyu ngwañaꞌan chaꞌ mskeꞌ tiꞌ yu chaꞌ ja kasinꞌ tiꞌ neꞌ judío nu ndiꞌin kichen seꞌen tyaꞌan yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ, ni siya jlyo tiꞌ nchga nten chaꞌ neꞌ griego ngwa sti yu. \v 4 Ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa nten ꞌin Jesucristo nchga kichen seꞌen ndaꞌan neꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ kanꞌ nchga chaꞌ nu ngwaꞌan neꞌ nu yꞌni xaꞌan chaꞌ ꞌin Jesús ti kulo loꞌo neꞌ kula nde Jerusalén, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ xka laꞌa tsuꞌ nchga tñan nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌni nten ꞌin Jesucristo. \v 5 Bra wa ynan neꞌ chaꞌ kanꞌ, bra kanꞌ ngwa ngula la tiye neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo; ja ytsen ꞌa neꞌ bra kanꞌ. Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ nchga tsan kaꞌan la nten yten chaꞌ ꞌin Jesucristo. \s1 Ykwiꞌ ska neꞌ Macedonia loꞌo Palyu laja sla yu \p \v 6 Loꞌo ja mda ꞌa Tyiꞌi Ndiose chabiyaꞌ ꞌin neꞌ chaꞌ kwaꞌu neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo nde kichen lo yuu nu kwenta ꞌin Asia, kanꞌ chaꞌ mdijin neꞌ lo yuu ꞌin Frigia, loꞌo lo yuu ꞌin Galacia, \v 7 mdiyan neꞌ tuwiin nu tsaa nde lo yuu ꞌin Misia bra kanꞌ. Ngwa tiꞌ neꞌ chaꞌ ti tsaa la neꞌ nde lo yuu ꞌin Bitinia, loꞌo ja mda ꞌa Tyiꞌi Jesús chabiyaꞌ chaꞌ tsaa neꞌ nde kwa; \v 8 kanꞌ chaꞌ mdijin neꞌ lo yuu ꞌin Misia mdiyan neꞌ kichen Troas nu ndiꞌin tuꞌwa tujoꞌo bra kanꞌ. \v 9 Nu ngwa tla xa nu mdiꞌin Palyu kichen kanꞌ, ykwiꞌ sla Palyu bra kanꞌ. Naꞌan yu ska neꞌ Macedonia nu ykwiꞌ loꞌo yu: “Tyijin wan xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo, kan wan nde Macedonia re, nde seꞌen ndiꞌin kichen tyiǐn” ndukwin yu kiꞌyu bra kanꞌ, “chaꞌ tayaꞌ wan ꞌwa” ndukwin yu ꞌin Palyu laja sla yu. \v 10 Kanꞌ chaꞌ msñi ba tuwiin chaꞌ tsaa ba xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo kanꞌ, la lo yuu ꞌin Macedonia bra kanꞌ, sa ñaꞌan nu ykwiꞌ sla Palyu. (Loꞌoǔn ndaꞌaǎn loꞌo neꞌ. Luka naǎn, naꞌ nu ndaꞌaǎn kityi re.) Jlyo tiꞌ ba chaꞌ Ndiose lka nu ngulo tñan ꞌwa chaꞌ tsaa ba nde kwa, chaꞌ chkwiꞌ ba chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo nten nu ndiꞌin nde kwa. \s1 Ndiꞌin Palyu loꞌo Sila kichen Filipos \p \v 11 Bra ti yten ba niꞌ yka naꞌan chaꞌ tsaa ba xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo, mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ. Ñi tuwiin yaa ba ska seꞌen naan Samotracia, yuu nu ndiꞌin jluꞌwe tujoꞌo lka kanꞌ. La xka tsan mdiya ba kichen Neápolis, nu ndiꞌin xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo kanꞌ. \v 12 La kanꞌ msñi ba tuwiin ndyaa ba nde kichen Filipos, kwiꞌ kichen nu ndlo tñan lo yuu ꞌin Macedonia. (Neꞌ romano ngwiñan kichen kanꞌ ti kulo.) Loꞌo nganun ba tyun tsan kichen kanꞌ bra kanꞌ. \v 13 La wa mdiya tsan nu nxitñaꞌ neꞌ judío, mdoꞌo ba kichen ndyaa ba tuꞌwa chku seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ judío chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose tsan nu nxitñaꞌ neꞌ; ykwiꞌ ba loꞌo nu kunaꞌan nu ndyoꞌ tiꞌin nde kwa. \v 14 Lidia naan ska nu kunaꞌan kanꞌ; neꞌ Tiatira lka Lidia kanꞌ, loꞌo ndujwiꞌ teꞌ lo kichen Filipos, ska lo teꞌ nu kolo kwaa, teꞌ jwñun lka kanꞌ. Ngiꞌni tnun neꞌ kula kanꞌ ꞌin Ndiose nu tlyu la ti, loꞌo suꞌwe ꞌa ynan chaꞌ ꞌin Ndiose nu lka Xꞌnaan nu ngwaꞌu Palyu ꞌin neꞌ; kanꞌ mdayaꞌ Ndiose ꞌin chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ Palyu, loꞌo msñi chaꞌ kanꞌ. \v 15 Kanꞌ chaꞌ mdukwatya neꞌ ꞌin Lidia loꞌo nchga taꞌa ndiꞌin ti neꞌ. \p ―Si chañi chaꞌ lkaǎn nten ꞌin Jesucristo, nka tiye wan ―ndukwin nu kunaꞌan kanꞌ ꞌwa―, kan wan tuꞌ naꞌan tyiǐn, chaꞌ kanun wan chinꞌ seꞌen ndiꞌin bare sikwa. \p Tyun yaꞌ ykwiꞌ nu kunaꞌan kanꞌ loꞌo ba chaꞌ ja tyaa ꞌa ba, kanꞌ chaꞌ ndyaa ba loꞌo nde naꞌan tyi neꞌ. \p \v 16 Wa mdiya ska tsan yaa ba seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo Ndiose, loꞌo bra kanꞌ ndyukwa taꞌa ba loꞌo ska nu kunaꞌan kuneꞌ tuwiin. Tiꞌí nu kunaꞌan kanꞌ, chaꞌ wa sꞌni ꞌa msñi kwiꞌin xaꞌan ꞌin. Chabiyaꞌ ꞌin kwiꞌin kanꞌ ndii tiꞌ nu kunaꞌan sa ñaꞌan chaꞌ nu ka ꞌin nten nde loo la, kanꞌ lka chaꞌ tiya nu nda kwiꞌin xaꞌan kanꞌ ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ. Msu nu msiꞌi ti neꞌ lka nu kunaꞌan kanꞌ, ja nda ꞌa xꞌnan siyaꞌ. Loꞌo yꞌni ꞌa xꞌnan kanan loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ, chaꞌ nda neꞌ kichen kaꞌan ꞌa tñi ꞌin yu, liyaꞌ nchkwiꞌ neꞌ loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ sa ñaꞌan nu ka ꞌin neꞌ nde loo la. \v 17 Mdoꞌo ñaꞌan nu kunaꞌan tiꞌí kanꞌ ꞌware loꞌo Palyu. Kwen ꞌa msiꞌya loꞌo ꞌwa xa ndijyan ba: \p ―Msu ꞌin Ndiose nu ndloo la ti lka neꞌ re ―ndukwin nu tiꞌí kanꞌ―. Kwaꞌu neꞌ ꞌwan sa ñaꞌan nu kulaa Ndiose ꞌwan ꞌin chaꞌ kuxi. \p \v 18 Tyun tsan mdaꞌan ñaꞌan nu kunaꞌan kanꞌ ꞌwa, msiꞌya loꞌo ꞌa ꞌwa. Loꞌo ja ndiya ꞌa tiꞌ Palyu chaꞌ msiꞌya ꞌa neꞌ bra kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ mxitukwi yu tuwiin seꞌen ndyaa yu, ykwiꞌ yu loꞌo nu kunaꞌan tiꞌí chaꞌ ꞌin kwiꞌin nu msñi ꞌin, chaꞌ tyoꞌo kwiꞌin kanꞌ tyaa bra kanꞌ: \p ―Chabiyaꞌ ꞌin Jesucristo chkwiǐnꞌ ―ndukwin Palyu ꞌin nu kunaꞌan kanꞌ―. Tyoꞌo kwiꞌin nu nsuꞌwi ꞌiin ni, tyaa ran siyaꞌ ti. \p Bra ti mdoꞌo kwiꞌin kanꞌ ndyaa bra kanꞌ. Nchkaa nu kunaꞌan kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 19 Loꞌo tlá ꞌa neꞌ nu nka xꞌnan nu kunaꞌan kanꞌ. Bra ti msñi neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu seꞌen ndiꞌin nu nka ndloo ꞌin kichen, chaꞌ jlyo tiꞌ xꞌnan nu kunaꞌan kanꞌ, chaꞌ ja ka ꞌa kuꞌni neꞌ kanan loꞌo nu kunaꞌan kanꞌ si ja nsuꞌwi ꞌa kwiꞌin xaꞌan ꞌin. \v 20 Kanꞌ chaꞌ mstya neꞌ kiꞌya ꞌin Palyu loꞌo Sila tloo wse bra kanꞌ: \p ―Neꞌ judío lka yu re ―ndukwin neꞌ ꞌin wse―. Kuxi ꞌa ngiꞌni yu re, kanꞌ chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ kichen re ni. \v 21 Xka ñaꞌan nduꞌu yu re ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian, loꞌo ja nsuꞌwi chabiyaꞌ ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian ngwañaꞌan, chaꞌ lkaan neꞌ romano. \p \v 22 Msinꞌ ꞌa tiꞌ nchga neꞌ kichen bra kanꞌ. Ngulo wse tñan chaꞌ tyoꞌo steꞌ Palyu loꞌo Sila, chaꞌ jwiꞌin neꞌ ꞌin yu loꞌo yka. \v 23 Tyun ꞌa yaꞌ mjiꞌin yka neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ, loꞌo msuꞌwa neꞌ ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ. Ngulo neꞌ tñan ꞌin neꞌ nu ndiꞌin kwan tunaꞌan chkwan chaꞌ suꞌwe ꞌa kuꞌni neꞌ kwenta ꞌin yu bra kanꞌ. \v 24 Kanꞌ chaꞌ bra ti msuꞌwa nchkunꞌ nu nka ndloo ꞌin naꞌan chkwan kanꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila ska seꞌen nu ndukwa jluꞌwe naꞌan chkwan kanꞌ, loꞌo mskanꞌ tsaa neꞌ kiyaꞌ yu siꞌ yka bra kanꞌ. \p \v 25 Wa mdiya jluꞌwe tla mdiꞌin Palyu loꞌo Sila niꞌ ñaꞌan chkwan kanꞌ; nchkwiꞌ yu loꞌo Ndiose, ndla tuꞌwa yu kantu ꞌin Ndiose. Loꞌo nchga presu taꞌa ndiꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ yu kanꞌ, xa nu yla tuꞌwa yu kanꞌ. \v 26 Lye ꞌa mñan bra kanꞌ, ngwa chaꞌ katen naꞌan chkwan, nchga seꞌen ndiya tunaꞌan ngalaa bra kanꞌ. Loꞌo ngutsaa karenan seꞌen nchkanꞌ taꞌa presu kanꞌ, chunꞌ lye ꞌa mñan. \v 27 Bra ti mxaa tiꞌ nu nka ndloo ꞌin naꞌan chkwan kanꞌ, naꞌan yu chaꞌ ndukwa laa tunaꞌan chkwan. Ytsen ꞌa yu bra kanꞌ, chaꞌ mskeꞌ tiꞌ yu chaꞌ wa msnan nchga presu ꞌin yu. Bra ti msñi yu xtyi ꞌin yu chaꞌ kujwi yu ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu. \v 28 Kwen ꞌa ykwiꞌ Palyu loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―Ja kuꞌnii ngwañaꞌan ―ndukwin Palyu ꞌin yu―. Nde ti ndiꞌin taꞌa ba re. \p \v 29 Msiꞌya nu nka ndloo kanꞌ chaꞌ kan loꞌo neꞌ kiiꞌ. Bra kanꞌ yaa naꞌan yu niꞌ ñaꞌan chkwan, lye ꞌa mchkwan yu mdiꞌin yu bra kanꞌ, chaꞌ ytsen ꞌa yu. Mduun xtyinꞌ yu tloo Palyu loꞌo Sila bra kanꞌ. \v 30 Loꞌo ngulo yu ꞌin neꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan bra kanꞌ. \p ―ꞌWan, neꞌ kula ―ndukwin yu ꞌin Palyu loꞌo Sila―, neꞌ xaꞌan ꞌa lkaǎn. ¿Ni sa ñaꞌan kuꞌniǐn chaꞌ lyaǎn ꞌin chaꞌ kuxi a? ―ndukwin nu nka ndloo kanꞌ. \p \v 31 ―Steen chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nka Xꞌnaan ―ndukwin Palyu ꞌin yu―, kanꞌ nu ka kulaa ꞌin taꞌa wan, loꞌo ꞌin nuꞌwin, loꞌo sñiiꞌ, loꞌo nchga neꞌ taꞌa ndiꞌian. \p \v 32 Palyu loꞌo Sila ni, ngwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin nchga nten taꞌa ndiꞌin nu nka ndloo ꞌin naꞌan chkwan kanꞌ bra kanꞌ. \v 33 Wa mdijin jluꞌwe tla, bra kanꞌ mjyaꞌan nu nka ndloo kanꞌ seꞌen tiꞌí Palyu loꞌo Sila, seꞌen mꞌni yka ꞌin yu. Kanꞌ mdukwatya yu ꞌin nu nka ndloo kanꞌ, loꞌo nchga nten taꞌa ndiꞌin yu. \v 34 Ndyaa loꞌo yu ꞌin Palyu loꞌo Sila naꞌan tyi yu, chaꞌ ta yu nan ku neꞌ. Suꞌwe ꞌa ngwa tiye nu nka ndloo kanꞌ ni, chaꞌ wa yten yu chaꞌ ꞌin Ndiose; kwiꞌ ngwañaꞌan suꞌwe ngwa tiye nchga neꞌ taꞌa ndiꞌin yu. \p \v 35 Ngwiꞌya xaa xka tsan, ngulo wse tñan ꞌin policía chaꞌ tsaa neꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo nu lka ndloo ꞌin naꞌan chkwan bra kanꞌ, chaꞌ kulaa ꞌin Palyu loꞌo Sila. \v 36 Bra kanꞌ ykwiꞌ nu nka ndloo kanꞌ loꞌo Palyu: \p ―Wa ngulo wse tñan ꞌwa chaꞌ kulaa ba ꞌwan ―ndukwin yu ꞌin yu―, kanꞌ chaꞌ suꞌwe ti tyaa wan sikwa. \p \v 37 ―Ja suꞌwe ―ndukwin Palyu ꞌin policía―. Wa naꞌan nchga nten kichen xa nu mjiꞌin neꞌ yka ꞌwa, ni siya neꞌ romano lka bare. Loꞌo ja ya ka biyaꞌ ꞌwa ti bra nu msuꞌwa neꞌ ꞌwa niꞌ ñaꞌan chkwan re ―ndukwin―. Loꞌo ni, nchka tiꞌ neꞌ kulaa neꞌ ꞌwa mnan ti. Siꞌi ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ ka. Suꞌwe la kan ti kwiꞌ wse chaꞌ kulaa ꞌwa. \p \v 38 Ndyaa ytsaꞌ policía ꞌin wse nchga chaꞌ nu ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ. Xa nu ngwa biyaꞌ tiꞌ wse chaꞌ neꞌ romano lka Palyu loꞌo Sila, ytsen ꞌa wse kanꞌ bra kanꞌ. \v 39 Bra ti ndyaa wse tuꞌ naꞌan chkwan bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, yu kula ―ndukwin wse kanꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila―, kuꞌni wan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwa ―ndukwin. \p Ngulaa neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila bra kanꞌ. \p ―Kuꞌni wan chaꞌ suꞌwe tyaa wan xka kichen ―ndukwin neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila. \p \v 40 Loꞌo mdoꞌo Palyu loꞌo Sila niꞌ ñaꞌan chkwan, ndyaa yu seꞌen ndiꞌin Lidia xiyaꞌ bra kanꞌ. Xiyaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo nten ꞌin Jesucristo la kanꞌ, chaꞌ ka tnun tiye neꞌ chunꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ ꞌin Jesús. Mdoꞌo yu ndyaa yu bra kanꞌ. \c 17 \s1 Msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ Tesalónica \p \v 1 Ndyaa Palyu loꞌo Sila tuwiin nu tsaa kichen Tesalónica. Ti kulo mdijin neꞌ kichen Anfípolis, bra kanꞌ mdijin neꞌ kichen Apolonia, loꞌo kanꞌ mdiyan neꞌ kichen Tesalónica. Ndukwa ska laa ꞌin neꞌ judío kichen kanꞌ, \v 2 kanꞌ chaꞌ yaa Palyu niꞌ lyaa kanꞌ, kwiꞌ sa ñaꞌan nu ndyaꞌan yu niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío nchga kichen. Tsan nu nxitñaꞌ neꞌ judío ndyoꞌ tiꞌin neꞌ kichen niꞌ lyaa, loꞌo Palyu yaa yu niꞌ lyaa tsan kanꞌ. Wa mdiya snan smnan ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ la kwa. \v 3 Ngwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin neꞌ seꞌen nchkwiꞌ kityi kula sa ñaꞌan chaꞌ nu ka ꞌin nu lka Krixtu, sa ñaꞌan nu ndiꞌin chaꞌ ta neꞌ nu tiꞌí ꞌin yu, loꞌo bra kanꞌ tyuꞌu Krixtu kanꞌ xiyaꞌ xa nu wa yjwi neꞌ ꞌin yu. \p ―Nchkwiǐnꞌ loꞌo wan chaꞌ ꞌin Jesús ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ bra kanꞌ―. Sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ kityi kula chaꞌ ꞌin nu ka Krixtu kanꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa ꞌin Jesús ―ndukwin―. Ti kwiꞌ Krixtu lka Jesús kanꞌ. \p \v 4 Msñi tukwa snan ti neꞌ judío chaꞌ kanꞌ, kanꞌ chaꞌ mdaꞌan neꞌ kanꞌ loꞌo Palyu loꞌo Sila; kwiꞌ ngwañaꞌan msñi tyun neꞌ griego chaꞌ kanꞌ, nten nu ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose lka neꞌ; loꞌo tyun nu kunaꞌan nu tnun nchka nu ndiꞌin kichen kanꞌ, msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ. \v 5 Msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ judío nu ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ chaꞌ kanꞌ; tlá ꞌa neꞌ bra kanꞌ. Ykwiꞌ neꞌ loꞌo nten xaꞌan nu xkwiꞌ ndaꞌan chaꞌ laja ti ꞌin, chaꞌ kuꞌni neꞌ chaꞌ xaꞌan loꞌo Palyu. Kuxi ꞌa yꞌni neꞌ xaꞌan bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ mskwen tikeeꞌ neꞌ ꞌin nchga nten kichen. Ndyaa neꞌ seꞌen ndiꞌin Jasón bra kanꞌ, yten neꞌ niꞌ ñaꞌan tyi Jasón kanꞌ, chaꞌ ndaꞌan naan neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila. Xñi neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ, ngwa tiꞌ neꞌ, chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin neꞌ nde seꞌen ndyoꞌ tiꞌin nten kichen. \v 6 Loꞌo ja ndyija Palyu loꞌo Sila ꞌin neꞌ, kanꞌ chaꞌ msñi neꞌ ꞌin ti kwiꞌ Jasón loꞌo taꞌa ndaꞌan yu, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ tloo neꞌ wsiya. Kwen ykwiꞌ neꞌ loꞌo neꞌ wsiya bra kanꞌ, mstya neꞌ kiꞌya ꞌin Jasón loꞌo taꞌa ndaꞌan yu: \p ―Xaꞌan ꞌa ngiꞌni neꞌ kanꞌ ―ndukwin neꞌ xaꞌan kanꞌ―. Nchga kichen seꞌen ndaꞌan neꞌ kanꞌ, ja la ndiꞌin tiin ti nten kichen kanꞌ siꞌya chaꞌ kuxi nu nchkwiꞌ neꞌ kanꞌ ―ndukwin neꞌ xaꞌan kanꞌ―. Loꞌo ni, wa mdiyan neꞌ kanꞌ kichen tyian, \v 7 ndiꞌin neꞌ seꞌen ndiꞌin Jasón re. Ja ndukwa neꞌ kanꞌ tñan nu ndlo ree tlyu ꞌñaan, nan nu lkaan neꞌ romano, chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ ndiya xka ree nu tlyu la ti nu naan Jesús; kanꞌ lka nu ka kulo tñan ꞌñaan, ndukwin neꞌ kanꞌ. \p \v 8 Xa nu ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ wsiya ni kiꞌya nu mstya neꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ, msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ, loꞌo msinꞌ tiꞌ nchga nten kichen; \v 9 kanꞌ chaꞌ mjñan neꞌ wsiya tñi ꞌin Jasón loꞌo taꞌa ndaꞌan yu chaꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila kanꞌ. Mda neꞌ tñi, loꞌo bra ti ngulaa neꞌ ꞌin neꞌ bra kanꞌ, Jasón loꞌo taꞌa ndaꞌan yu. \s1 Ngala Palyu loꞌo Sila nde kichen Berea \p \v 10 Nchga nten nu mdiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesús la kanꞌ, bra ti mdayaꞌ neꞌ ꞌin Palyu loꞌo Sila chaꞌ tyaa neꞌ; ti kwiꞌ tla kanꞌ mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ nde kichen Berea. Xa wa mdiyan neꞌ kichen kanꞌ, ndyaa neꞌ niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío. \v 11 Suꞌwe la tiye neꞌ kichen Berea kanꞌ; ja xaꞌan tiye neꞌ kanꞌ sa ñaꞌan yꞌni neꞌ Tesalónica. Ngwa ꞌa tiꞌ neꞌ kunan neꞌ nchga chaꞌ nu ykwiꞌ Palyu loꞌo Sila loꞌo neꞌ. Nchga tsan mdaꞌan naan neꞌ lo kityi ꞌin Ndiose si chañi lka chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kanꞌ; \v 12 kanꞌ chaꞌ tyun nten kichen msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ, loꞌo neꞌ judío, loꞌo neꞌ griego. Ni siya nu kiꞌyu, ni siya nu kunaꞌan nu tnun nchka, msñi neꞌ chaꞌ kanꞌ. \v 13 Loꞌo ynan neꞌ judío nu mdiꞌin nde kichen Tesalónica chaꞌ loꞌo nduꞌu Palyu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin neꞌ Berea. Msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ, bra ti neꞌ ndyaa neꞌ nde Berea bra kanꞌ. Bra wa mdiyan neꞌ msuꞌwa neꞌ chaꞌ kwiñi ꞌin neꞌ kichen kanꞌ, chaꞌ xuun neꞌ loꞌo Palyu. \v 14 Bra nu mgii tiꞌ nten ꞌin Jesucristo chaꞌ ngwañaꞌan ngwa tiꞌ neꞌ judío chaꞌ kuꞌni neꞌ, bra ti mslaaꞌ neꞌ loꞌo Palyu chaꞌ tyaa yu tuwiin tuꞌwa tujoꞌo; nganun Sila loꞌo Timu kichen kanꞌ. \v 15 Loꞌo chinꞌ neꞌ Berea ndyaa neꞌ loꞌo Palyu sa ñaꞌan yaꞌ nu mdiyan neꞌ kichen Atenas. Bra ti ndyaan neꞌ Berea kichen tyi neꞌ xiyaꞌ bra kanꞌ, chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo Sila loꞌo Timu. Ngwa tiꞌ Palyu chaꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ tsaa neꞌ nde Atenas ndla ti, chaꞌ tyukwa taꞌa neꞌ loꞌo yu nde kwa. \s1 Nde kichen Atenas \p \v 16 Bra nu mdiꞌin ta Palyu ꞌin Sila loꞌo Timu sa ñaꞌan bra tiyan neꞌ nde kichen Atenas, xiꞌin ꞌa tiꞌ yu chaꞌ nu naꞌan yu chaꞌ kaꞌan ꞌa joꞌo ndiya ꞌin nten kichen kanꞌ. \v 17 Kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío kanꞌ, ni siya loꞌo neꞌ judío, ni siya loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ nu ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose nde kwa. Kwiꞌ ngwañaꞌan, ykwiꞌ yu loꞌo nchga nten nu ndiꞌin lo kiyaꞌ, nchga tsan nduꞌu yu ꞌin neꞌ kichen kanꞌ. \v 18 Wa ndiya ska ta nten kichen kanꞌ, nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ nu nduꞌu neꞌ epicúreo, loꞌo ndiya xka ta nten nu ngiꞌni xaꞌan chaꞌ nu nduꞌu neꞌ estoico. Taꞌa tyukwaa ta neꞌ kanꞌ mdiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin Palyu bra kanꞌ. Ykwiꞌ ꞌa neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ ꞌin yu: \p ―¿Ni sa ñaꞌan lka chaꞌ nu nduꞌu yu kiꞌyu re?, chaꞌ kaꞌan ꞌa chaꞌ tukwi nchkwiꞌ yu loꞌoan ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ. \p ―¿Ta siꞌi chaꞌ ꞌin xka joꞌo nchkwiꞌ yu a? ―ndukwin taꞌa neꞌ bra kanꞌ. \p Wa ynan neꞌ chaꞌ nchkwiꞌ Palyu chaꞌ ꞌin nchga chaꞌ suꞌwe nu ngiꞌni Ndiose lo chalyuu chunꞌ nu wa mdiyan Jesús, chaꞌ nchkwiꞌ yu sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ndyuꞌu Jesús xiyaꞌ. \v 19 Kanꞌ msñi neꞌ yaꞌ Palyu chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin yu nde seꞌen ndyoꞌ tiꞌin neꞌ kula kichen kanꞌ, ska lo kiyaꞌ seꞌen naan Areópago. \p ―Nchka tiꞌ ba chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ ba, ¿ni sa ñaꞌan lka chaꞌ nu nduꞌuu ꞌwa a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Palyu―. \v 20 Ska chaꞌ nu ja ya kunan ba lka chaꞌ nu nduꞌuu ni, ti ji kiꞌya ba kwenta ―ndukwin neꞌ―. Kanꞌ chaꞌ ni, katsaaꞌ ꞌwa, ¿ni sa ñaꞌan lka chaꞌ kanꞌ a? \p \v 21 Loꞌo neꞌ kichen Atenas, lye ndiya tiꞌ neꞌ kunan neꞌ ya ñaꞌan ti chaꞌ kwi nu ka chkwiꞌ yuwe neꞌ, ska chaꞌ nu ja ya kunan neꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌni nchga neꞌ xka laꞌa tsuꞌ nu mdiꞌin kichen kanꞌ, xkwiꞌ mdiya tiꞌ neꞌ chkwiꞌ tuwe neꞌ ska chaꞌ nu ja ya kunan neꞌ. \p \v 22 Kanꞌ chaꞌ mdyituun Palyu tloo neꞌ kula kichen nde Areópago kanꞌ, ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ kula bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ Atenas ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Wa naꞌaǎn chaꞌ ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ wan ꞌin joꞌo nu ndiꞌin ꞌwan ―ndukwin yu―. \v 23 Wa yiꞌaǎn naꞌaǎn chinꞌ lo kichen re, loꞌo naꞌaǎn nchga joꞌo nu ꞌwan bra kanꞌ. Loꞌo kanꞌ naꞌaǎn ska msaa laja lo, loꞌo ndiya ska chaꞌ nu ngaꞌan siꞌ msaa, kanꞌ nu nchkwiꞌ: “Nde lka msaa ꞌin joꞌo nu ja ya xuꞌwi lyo ba ꞌin.” Chaꞌ ꞌin Ndiose nu ja ya xuꞌwi lyo wan, kanꞌ lka chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin yu―. \p \v 24 ’Ska ti Ndiose ykwiꞌ ngwiñan Ni ñaꞌaan chalyuu loꞌo nchga nan nu ndiꞌin lo chalyuu; ti kwiꞌ Ndiose nka ndloo la ti, ni siya nde niꞌ kwan, ni siya lo chalyuu ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Ja ndiꞌin Ndiose ska niꞌ lyaa nu ngwiñan nten ti. \v 25 Ja ska chaꞌ lyiji ꞌin Ndiose ykwiꞌ, ja ndiꞌin chaꞌ xñi Ni ska nan nu nda nten chalyuu ꞌin Ni. Nan ngiꞌni kuꞌu Ni ꞌin nchga nten, nda Ni tyiꞌi nu ndyuꞌwi niꞌ kasiya ꞌin skaa nten, nda Ni nchga chaꞌ nu ndiꞌin ꞌin nten chalyuu. \p \v 26 ’Wa ngwiñan Ndiose ykwiꞌ ꞌin nchga nten chalyuu loꞌo ska ti tnen neꞌ. Wa ndukwin Ndiose ni ñaꞌan bra kala skaa nten, wa ndukwin Ni la nde yaꞌ ndiꞌin nchga kichen tyi neꞌ. \v 27 Kanꞌ chaꞌ mda Ndiose chabiyaꞌ ndijyan nten lo chalyuu chaꞌ xuꞌwi lyo neꞌ ꞌin Ndiose, chaꞌ tyija lyo Ni ꞌin neꞌ. Loꞌo ja tijyuꞌ ndiꞌin Ndiose ꞌñaan, kwiꞌ seꞌen ti seꞌen ndiꞌian taꞌaan ndiꞌin Ni. \v 28 Chabiyaꞌ ꞌin Ndiose ykwiꞌ luꞌuan, chabiyaꞌ ꞌin Ni ndaꞌaan, chabiyaꞌ ꞌin Ni ngiꞌnian nchga tñan. Loꞌo ayman neꞌ tiya taꞌa wan, ngwaꞌan neꞌ chaꞌ re lo kityi sꞌni: “Taꞌa Ndiose lkaan.” Ngwañaꞌan ykwiꞌ ayman kanꞌ ꞌwan. \v 29 Loꞌo si chañi chaꞌ Ndiose lka taꞌaan ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―, ja ka chkwianꞌ chaꞌ lka Ndiose ska nkwin, ni siya nkwin oro, ni siya nkwin plata, ni siya nkwin kee nduun. Ska nkwin nu ngwiñan nten chalyuu ti lka ran; sa ñaꞌan ngulo ke neꞌ chaꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwiñan neꞌ ꞌin ran. \v 30 Wa mdalo ꞌa Ndiose ꞌin nten chalyuu ti nu ngwa sꞌni, xa nu ja ya ka jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin Ni; loꞌo ni, ndlo Ndiose tñan ꞌin nchga nten chalyuu chaꞌ kulaa yaꞌ neꞌ nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌin neꞌ, \v 31 chunꞌ wa mstya Ni ska tsan chaꞌ kuꞌni biyaꞌ Ni ꞌin nchga nten chalyuu, loꞌo ngwañaꞌan wa ngulo suwi Ni ꞌin ska nu ka wse. (Jesucristo lka nu kanꞌ.) Suꞌwe ꞌa yꞌni Ndiose chaꞌ kanun tsaa chaꞌ kanꞌ ꞌin nten chalyuu, chaꞌ wa yꞌni Ni chaꞌ ndyuꞌu Jesucristo kanꞌ xiyaꞌ xa wa yjwi neꞌ ꞌin yu. \p \v 32 Bra wa ynan neꞌ kichen chaꞌ kanꞌ, chaꞌ wa ndyuꞌu ska nten xiyaꞌ xa nu wa ngujwi, mstyi lyoꞌo ꞌa neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ. Ni siya mstyi lyoꞌo neꞌ ꞌin yu, wa mdiya chinꞌ nten nu ykwiꞌ loꞌo yu: \p ―Kwaꞌuu chaꞌ kanꞌ ꞌwa xiyaꞌ la xka tsan ―ndukwin neꞌ kanꞌ ꞌin yu. \p \v 33 Loꞌo mdoꞌo Palyu seꞌen ndukwa neꞌ kula nde Areópago kwa, ndyaa yu bra kanꞌ. \v 34 Loꞌo mdoꞌo ñaꞌan chinꞌ nten ꞌin yu, chaꞌ ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ. Ska yu kiꞌyu nu naan Dionisio msñi chaꞌ kanꞌ, ni siya lka yu ska yu kula nu ndaꞌan Areópago kanꞌ; loꞌo ska nu kunaꞌan nu naan Dámaris msñi chaꞌ kanꞌ, loꞌo ti ndiya la chinꞌ nten nu msñi chaꞌ kanꞌ. \c 18 \s1 Mdiꞌin Palyu kichen Corinto \p \v 1 Loꞌo mdoꞌo Palyu kichen Atenas ndyaa yu nde kichen Corinto bra kanꞌ. \v 2 Kichen kanꞌ ndyukwa taꞌa yu loꞌo ska yu judío nu naan Aquila, neꞌ kichen Ponto lka yu kula kanꞌ. Mdiꞌin neꞌ nde Italia nu ngwa sꞌni la, loꞌo Aquila loꞌo kwilyoꞌo yu nu naan Priscila. Wa mdoꞌo tsuꞌ neꞌ ngala neꞌ kichen Corinto, bra nu ngulo ree Claudio tñan chaꞌ kulo neꞌ ꞌin nchga neꞌ judío nu ndiꞌin kichen Roma, kichen tnun nu liꞌya loo ꞌin lo yuu ꞌin Italia kanꞌ. Tuꞌ naꞌan tyi Aquila kanꞌ ngala Palyu bra kanꞌ. \v 3 Nten nu nñan naꞌan teꞌ ngwa neꞌ kanꞌ, loꞌo Palyu ngwa kuꞌni tñan kanꞌ, kanꞌ chaꞌ nganun yu seꞌen ndiꞌin neꞌ, chaꞌ suꞌwa ti kuꞌni yu tñan loꞌo neꞌ. \v 4 Ndyaa Palyu niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío nchga tsan nu nxitñaꞌ neꞌ, chaꞌ kwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin neꞌ nu ndyoꞌ tiꞌin bra kanꞌ, ni siya neꞌ judío, ni siya neꞌ xka laꞌa tsuꞌ. \p \v 5 Loꞌo mdoꞌo Sila loꞌo Timu nde Macedonia, ngala neꞌ seꞌen ndiꞌin Palyu. Xa wa ngala neꞌ kanꞌ, bra kanꞌ ngwaꞌu Palyu chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin neꞌ judío nchga tsan. Ngwaꞌu yu chaꞌ lka Jesús ti kwiꞌ Krixtu, nu ndiꞌin ta ꞌa neꞌ judío ꞌin chaꞌ kan lo chalyuu. \v 6 Msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ judío kanꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ, chen ꞌa ñaꞌan chaꞌ nchkwiꞌ neꞌ loꞌo; kanꞌ chaꞌ mskwin yu steꞌ yu chaꞌ tyoꞌo kata yuu tloo neꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ kuxi ꞌa ykwiꞌ neꞌ loꞌo yu. Loꞌo ndyaa yu xka seꞌen bra kanꞌ. \p ―Chaꞌ ꞌwan si kanaꞌ kasiya ꞌwan, ꞌwan neꞌ judío ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Siꞌya wan lka; ja ndiꞌin kiꞌya ꞌñaǎn, chaꞌ xkwiꞌ chaꞌ nu ñi lka chaꞌ nu ngwaꞌuǔn ꞌwan. Wa tyaꞌaǎn tiǎn ni sikwa. Tsaꞌaǎn kwaꞌuǔn ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, chunꞌ ja xlyaa wan kunan wan chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ. \p \v 7 Mdoꞌo yu niꞌ lyaa kanꞌ, ndyaa yu nde seꞌen ndiꞌin ska nten nu naan Justo; kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa laa kanꞌ ndukwa naꞌan tyi yu. Ska nten nu chañi chaꞌ ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose ngwa Justo kanꞌ. \v 8 Loꞌo Crispo nu lka ska yu kula nu nka ndloo niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío, loꞌo yu msñi yu chaꞌ ꞌin Ndiose nu nka Xꞌnaan. Ndyaa ñaꞌan tiꞌ Crispo kanꞌ ꞌin Ndiose, kwiꞌ ngwañaꞌan ndyaa ñaꞌan tiꞌ nchga nten ꞌin yu. Kaꞌan ꞌa neꞌ Corinto msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús, kanꞌ chaꞌ ngwatya neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 9 Kanꞌ naꞌan Palyu ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan, ñaꞌan tiꞌ nchkwiꞌ sla yu ngwa chaꞌ kanꞌ. \p ―Ja kutseen ―ndukwin Jesús ꞌin yu―. Ja ka ndaja tiiꞌ chaꞌ kwaꞌuu chaꞌ ꞌñaǎn ꞌin nten ―ndukwin Ni―. \v 10 Naꞌ ndiꞌiǐn loꞌoo chaꞌ tayaǎnꞌ ꞌiin, kanꞌ chaꞌ ja ka xñi neꞌ ꞌiin chaꞌ ta neꞌ nu tiꞌí ꞌiin. Loꞌo ti ndiya kaꞌan ꞌa nten kichen re nu xñi chaꞌ ꞌñaǎn nde loo la, xa nu kwaꞌuu ꞌin neꞌ. \p \v 11 Kanꞌ chaꞌ nganun Palyu ska yijan jluꞌwe nde kichen Corinto kanꞌ. Xkwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesús ngwaꞌu yu ꞌin nten kichen kanꞌ. \p \v 12 Ska nten nu naan Galión ngwa gobernador lo yuu nu kwenta ꞌin Acaya kanꞌ; loꞌo ndyoꞌ tiꞌin tyun neꞌ judío ska seꞌen ti chaꞌ xuun neꞌ loꞌo Palyu bra kanꞌ, ni siya taꞌa neꞌ judío lka yu. Msñi neꞌ kanꞌ ꞌin yu chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin yu tloo neꞌ wsiya bra kanꞌ; \v 13 mstya neꞌ kiꞌya ꞌin yu tloo gobernador kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ndaꞌan yu re kichen tyian, loꞌo ja suꞌwe chaꞌ nu nduꞌu yu ꞌin nten ―ndukwin neꞌ ꞌin nu nka ndloo kanꞌ―. Xka ñaꞌan kuꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose nduꞌu yu ꞌin neꞌ, ni siya ja nda gobierno chabiyaꞌ chaꞌ kuꞌni neꞌ ngwañaꞌan. \p \v 14 Ngwa tiꞌ Palyu xkwen yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ, loꞌo ja ngwa ꞌin yu, chaꞌ kulo ndukwa la ykwiꞌ yu kula Galión kanꞌ: \p ―Si ndiꞌin ska chaꞌ nu kuxi ꞌa ꞌin yu, bra ti kunaǎnꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ wan loꞌoǔn, ꞌwan neꞌ judío ―ndukwin Galión kanꞌ ꞌin neꞌ―. Loꞌo ni, siꞌi ska chaꞌ kuxi lka chaꞌ re ―ndukwin―. \v 15 Wa msinꞌ tiꞌ wan chunꞌ nduꞌu yu re xka lo chaꞌ ꞌin nten. Ska chaꞌ ꞌin joꞌo ꞌwan lka chaꞌ re, chaꞌ ja suꞌwa chaꞌ nu nchkwiꞌ yu loꞌo chaꞌ nu nchkwiꞌ wan lo chaꞌ kula nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ wan; kanꞌ chaꞌ ja ndiya tiꞌ wan chaꞌ nduꞌu yu chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ. Ykwiꞌ ti wan kuꞌni biyaꞌ wan chaꞌ ꞌin yu re sikwa. Ja ndiꞌin chaꞌ kan loꞌo wan ꞌin yu re seꞌen ndiꞌiǐn ―ndukwin Galión. \p \v 16 Loꞌo ngulo gobernador tñan chaꞌ kulo neꞌ ꞌin neꞌ judío kanꞌ nde chunꞌ naꞌan bra kanꞌ. \v 17 Bra ti msñi nchga nten kichen kanꞌ ꞌin yu kula Sóstenes, chaꞌ nka yu kula kanꞌ ndloo niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío. Tiꞌí ꞌa mjiꞌin neꞌ ꞌin yu kula kanꞌ tloo gobernador Galión. Loꞌo Galión kanꞌ ni, ja nduwe tiꞌ yu siyaꞌ ti. \s1 Ngwa snan yaꞌ ndyaa Palyu la xka laꞌa tsuꞌ \p \v 18 Ti nganun Palyu kichen kanꞌ ti tyun tsan. Kanꞌ mslaaꞌ yu loꞌo taꞌa nten ꞌin Jesucristo, mdoꞌo yu ndyaa yu loꞌo Aquila loꞌo Priscila kanꞌ. Kanꞌ ndyaa neꞌ niꞌ yka naꞌan nde kichen Cencrea, chaꞌ tsaa Palyu la lo yuu ꞌin Siria. Nde kichen Cencrea kanꞌ msiꞌyu kicheꞌ neꞌ ke Palyu chaꞌ ngwañaꞌan ka biyaꞌ tiꞌ nten chaꞌ ndiya ska chaꞌ nu wa mskanꞌ yu loꞌo Ndiose ti ngwa xkanꞌ la. \v 19 Mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ niꞌ yka naꞌan bra kanꞌ, ngala neꞌ kichen Efeso seꞌen nganun Aquila loꞌo Priscila. Kanꞌ ndyaa Palyu niꞌ lyaa chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo taꞌa neꞌ judío nu ndyoꞌ tiꞌin nde kwa. \v 20 Ngwa ꞌa tiꞌ neꞌ kichen kanꞌ, chaꞌ kanun Palyu kichen tyi neꞌ, loꞌo ja mslyaa ꞌa yu. \v 21 Mslaaꞌ yu loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Ndiꞌin chaꞌ tsaꞌaǎn Jerusalén chaꞌ wa ndla ti ka taꞌa nde kwa ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Bra kanꞌ tyaǎn xiyaꞌ nde kichen re, si ngwañaꞌan nka tiye Ndiose chaꞌ tyaǎn ―ndukwin yu. \p Mdoꞌo Palyu kichen Efeso yten yu niꞌ yka naꞌan, ndyaa yu bra kanꞌ. \v 22 Bra wa mdiyan yka naꞌan kanꞌ kichen Cesarea, mdoꞌo Palyu ndyaa yu nde kichen Jerusalén. Suꞌwe ti ykwiꞌ yu loꞌo nchga nten ꞌin Jesucristo nde kwa. Loꞌo bra ti ndyaa yu nde kichen Antioquía bra kanꞌ, \v 23 nganun yu ska tukwa koꞌ kichen kanꞌ. Kanꞌ mdoꞌo yu ndyaa yu xiyaꞌ chaꞌ tsaa yu seꞌen ndiꞌin nchga ta nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin lo yuu ꞌin Galacia, loꞌo lo yuu ꞌin Frigia. Ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ chaꞌ kanun suꞌwe la chaꞌ ꞌin Jesucristo niꞌ kasiya ꞌin neꞌ. \s1 Ngala Polo kichen Efeso \p \v 24 Laja bra kanꞌ ngala xka yu kiꞌyu neꞌ judío kichen Efeso. Polo naan yu kanꞌ, Alejandría naan kichen tyi yu. Jlyo ꞌa tiꞌ yu nchga chaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwaꞌan neꞌ lo kityi nu ngwa sꞌni la, loꞌo suꞌwe ꞌa nduꞌu yu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin nten. \v 25 Ti ngwa sꞌni la ngwaꞌu suꞌwe taꞌa neꞌ ꞌin yu chaꞌ ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan; kanꞌ chaꞌ ndla ti yu, ja ngwa ndaja tiꞌ yu siyaꞌ ti chaꞌ chkwiꞌ yu chaꞌ kanꞌ. Suꞌwe ꞌa mduꞌu yu chaꞌ ꞌin Jesús ꞌin nten bra kanꞌ; sa kanꞌ ti chaꞌ, ti ndukwatya yu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan nu mdukwatya ayman Xuwa ꞌin nten, chaꞌ ti ji ka biyaꞌ tiꞌ yu nchga chaꞌ ꞌin Jesús. \v 26 Ja ntsen Polo chaꞌ kwaꞌu yu ꞌin neꞌ niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío; la kanꞌ ynan Priscila loꞌo Aquila sa ñaꞌan chaꞌ nu ngwaꞌu yu ꞌin nten niꞌ lyaa, kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo yu bra kanꞌ. Ñi la ngwaꞌu neꞌ ꞌin yu sa ñaꞌan nu stean tuwiin ꞌin Ndiose bra kanꞌ. \v 27 Chunꞌ ndiꞌin la ngwa tiꞌ Polo tsaa yu nde lo yuu ꞌin Acaya. Suꞌwe nka tiye nchga nten ꞌin Jesucristo nde Efeso chaꞌ tsaa yu nde kwa, kanꞌ chaꞌ ngwaꞌan neꞌ ska kityi chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin nten ꞌin Jesucristo nde kwa, chaꞌ suꞌwe ti chkwiꞌ neꞌ loꞌo yu xa nu kala yu nde seꞌen ndiꞌin neꞌ. Ndyaa yu bra kanꞌ, mdiyan yu lo yuu ꞌin Acaya bra kanꞌ. Loꞌo mdayaꞌ ꞌa yu ꞌin nten nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesucristo nchga kichen seꞌen ndyaa yu. Chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin nten, kanꞌ chaꞌ wa msñi neꞌ kwa chaꞌ ꞌin Ni. \v 28 Ykwiꞌ Polo loꞌo nchga nten chaꞌ ti ji kwaꞌu neꞌ judío kanꞌ nchga chaꞌ nu ñi ꞌin Krixtu, ni siya nten taꞌa yu ngwa neꞌ; loꞌo ngwaꞌu yu chaꞌ ꞌin Ndiose nu ndukwa lo kityi sꞌni, seꞌen nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Krixtu nu ndiꞌin ta ꞌa neꞌ judío ꞌin, chaꞌ kan lo chalyuu. Krixtu lka Jesús, ndukwin yu. Suꞌwe ꞌa ykwiꞌ yu, kanꞌ chaꞌ ja tukwin ngwa ꞌin tukunꞌ chaꞌ ꞌin yu. \c 19 \s1 Ngala Palyu kichen Efeso \p \v 1 Xa nu ti ndiꞌin Polo kichen Corinto, ti kwiꞌ bra ndyaa Palyu nde lo kiꞌya la, sa ñaꞌan yaꞌ ngala yu kichen Efeso. La kanꞌ ndyukwa taꞌa yu loꞌo chinꞌ neꞌ kichen nu ngiꞌni tnun ꞌin Ndiose ykwiꞌ. \p \v 2 ―¿Ta wa nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌwan ti bra nu msñi wan chaꞌ ꞌin Ndiose a? ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ. \p ―Ja nganun ran ―ndukwin neꞌ ꞌin Palyu―. Ja jlyo tiꞌ ba ni nan lka Tyiꞌi Ndiose. \p \v 3 ―¿Ni chaꞌ lka mdukwatya neꞌ ꞌwan sikwa? ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p ―Sa ñaꞌan chaꞌ nu ngwaꞌu ayman Xuwa ꞌin neꞌ, ngwañaꞌan mdukwatya neꞌ ꞌwa ―ndukwin neꞌ kanꞌ ꞌin yu. \p \v 4 ―Mdukwatya Xuwa ꞌin nten chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ xka la nten chaꞌ wa ngulaa yaꞌ neꞌ nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin niꞌ kasiya ꞌin neꞌ ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Ykwiꞌ Xuwa loꞌo neꞌ chaꞌ wa kan ti Krixtu, ti kwiꞌ nu lka Jesús; loꞌo ndiꞌin chaꞌ xñi neꞌ chaꞌ ꞌin yu kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 5 Ynan neꞌ kanꞌ chaꞌ nu ngwaꞌu Palyu ꞌin neꞌ, kanꞌ chaꞌ xiyaꞌ mdukwatya yu ꞌin neꞌ chabiyaꞌ ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan. \v 6 Mstya Palyu yaꞌ ke neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, loꞌo nganun Tyiꞌi Ndiose niꞌ kasiya ꞌin neꞌ bra kanꞌ; bra ti ykwiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ nu nchkwiꞌ nten xka kichen tijyuꞌ la, ngwa ꞌin neꞌ kanꞌ chkwiꞌ neꞌ nchga chaꞌ nu ytsaꞌ Ndiose ꞌin neꞌ chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo nten kichen kanꞌ. \v 7 Tii tyukwa yu kiꞌyu Efeso kanꞌ ngwatya yu bra kanꞌ. \p \v 8 Loꞌo ndyaa Palyu niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío la kwa, chaꞌ chkwiꞌ yu chaꞌ ꞌin Ndiose loꞌo neꞌ, chaꞌ kwaꞌu yu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan tñan nu ndlo Ndiose ꞌñaan. Mdaꞌa snan koꞌ yꞌni yu ngwañaꞌan. \v 9 Loꞌo mdiya chinꞌ nten nu nchkwiꞌ chaꞌ xaꞌan ꞌin chaꞌ nu ngwaꞌu Palyu kanꞌ, chaꞌ liyeꞌ tiꞌ neꞌ; ja siyaꞌ mslyaa neꞌ kanꞌ xñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. Bra kanꞌ mdoꞌo Palyu ndyaa loꞌo yu ꞌin neꞌ nu wa yten chaꞌ kanꞌ, ndyaa neꞌ niꞌ ñaꞌan xla ꞌin ska yu kula nu naan Tiranno. Loꞌo ti ngwaꞌu la Palyu ꞌin neꞌ nchga tsan. \v 10 Tukwa yijan yꞌni yu ngwañaꞌan, sa ñaꞌan bra nu ynan nchga nten chaꞌ ꞌin Jesús tyukwi lo yuu ꞌin Asia. Ykwiꞌ yu loꞌo nchga neꞌ kanꞌ, ni siya loꞌo neꞌ judío, ni siya loꞌo xka nten. \v 11 Loꞌo mda Ndiose chabiyaꞌ ꞌin Palyu chaꞌ kuꞌni yu tyun chaꞌ tnun nde seꞌen ndiꞌin nten, chaꞌ yꞌni chkaa yu tyun nten tiꞌí. \v 12 Msñi nten nchga teꞌ nu wa ylaꞌ Palyu, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin teꞌ kanꞌ seꞌen ndiꞌin neꞌ tiꞌí taꞌa neꞌ. Loꞌo nchga neꞌ tiꞌí kanꞌ nchkaa bra kanꞌ; kwiꞌ ngwañaꞌan, neꞌ tiꞌí nu msñi kwiꞌin kuxi ꞌin neꞌ, mdoꞌo kwiꞌin ꞌin neꞌ kanꞌ ndyaa bra kanꞌ. \p \v 13 Kichen kanꞌ mdiꞌin chinꞌ neꞌ judío nu ja la nsuꞌwi kichen tyi neꞌ, xkwiꞌ mdaꞌan yuꞌwi ti neꞌ kanꞌ. Ykwiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ nchka ꞌin neꞌ kulo neꞌ kwiꞌin kuxi nu msñi ꞌin nten. Loꞌo neꞌ kanꞌ, ngwa tiꞌ neꞌ chaꞌ kulo neꞌ kwiꞌin chabiyaꞌ ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan, ni siya ja msñi neꞌ chaꞌ ꞌin Jesús. \p ―Chabiyaꞌ ꞌin Jesús tyoꞌo kwiꞌin nu nsuꞌwi ꞌwan ―ndukwin neꞌ ꞌin neꞌ tiꞌí―, ti kwiꞌ Jesús nu nduꞌu Palyu chaꞌ ꞌin ―ndukwin neꞌ. \p \v 14 Ngwañaꞌan yꞌni taꞌa kati sñiꞌ Esceva; loꞌo yu kula Esceva ni, ngwa yu ska sti joꞌo nu ngwa ndloo ꞌin neꞌ judío. \v 15 Loꞌo ngwa ska yaꞌ, ngwañaꞌan ykwiꞌ sñiꞌ Esceva kanꞌ loꞌo ska neꞌ tiꞌí. Bra ti mxkwen nu tiꞌí kanꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ, siꞌya kwiꞌin kuxi nu nsuꞌwi ꞌin yu: \p ―Wa nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Jesús ―ndukwin kwiꞌin kanꞌ―, loꞌo nsuꞌwi lyoǔn ꞌin Palyu ―ndukwin―. Loꞌo nu ꞌwan ni, ¿ni neꞌ ka lka wan a? \p \v 16 Loꞌo msñi yu tiꞌí kanꞌ ꞌin taꞌa sñiꞌ Esceva bra kanꞌ, yꞌni tiꞌí yu ꞌin neꞌ, mjiꞌin ꞌa yu ꞌin neꞌ, sa bra nu msnan neꞌ mdoꞌo neꞌ kunaꞌ ti neꞌ, chaꞌ mdyii steꞌ neꞌ mdaaꞌ ran. Tiꞌí ꞌa ꞌin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 17 Wa ynan nchga neꞌ kichen Efeso chaꞌ kanꞌ, ni siya neꞌ judío, ni siya xka ta nten. Ytsen ꞌa neꞌ bra kanꞌ. Yꞌni tnun ꞌa neꞌ ꞌin Jesús nu nka Xꞌnaan chunꞌ nu wa naꞌan neꞌ chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 18 Loꞌo mdiyan tyun nten nu yten chaꞌ ꞌin Jesucristo bra kanꞌ, ytsaꞌ neꞌ tloo nten kaꞌan chaꞌ wa ngwa jyuꞌu ꞌa tiꞌ neꞌ ꞌin nchga chaꞌ kuxi nu yꞌni neꞌ; \v 19 kwiꞌ ngwañaꞌan, nten nu yꞌni chaꞌ taꞌá, mdiyan loꞌo neꞌ ꞌin kityi kuxi kanꞌ ꞌin neꞌ, mdikin neꞌ kityi chaꞌ taꞌá kanꞌ bra kanꞌ. Mdukwa neꞌ ni sa kwa nsuꞌwi lyo kityi nu mdikin neꞌ kanꞌ; loꞌo tuꞌwatyii mi tñi plata, sa kwa nsuꞌwi lyo kityi nu mdikin neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 20 Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ kaꞌan la nten ngwa biyaꞌ tiꞌ chaꞌ ꞌin Xꞌnaan, ngwa biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ tnun ꞌa chaꞌ nchka kuꞌni nu nka Xꞌnaan. \p \v 21 Chunꞌ ndiꞌin la ngwa tiꞌ Palyu tsaa la yu lo yuu ꞌin Macedonia, loꞌo lo yuu ꞌin Acaya, chaꞌ tsaa yu seꞌen ndiꞌin nchga ta nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin lo yuu kanꞌ. Chunꞌ ndiꞌin la, bra kanꞌ tsaa yu nde Jerusalén xiyaꞌ, ngwa tiꞌ yu. Kwiꞌ ngwañaꞌan, ykwiꞌ Palyu chaꞌ ndiꞌin chaꞌ tsaa yu la kichen Roma nde loo la. \v 22 Kulo ndukwa ykwiꞌ yu loꞌo tukwa yu taꞌa ndaꞌan yu nu ngwa Timu loꞌo Rastu, chaꞌ tsaa neꞌ nde Macedonia nde loo la ꞌin yu. Ti kanun la chinꞌ Palyu nde lo yuu Asia, ngwa tiꞌ yu. \s1 Msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ Efeso \p \v 23 Loꞌo mdyisnan nten kichen Efeso msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin nten nu wa yten chaꞌ ꞌin Xꞌnaan bra kanꞌ. \v 24 Nde ñaꞌan ngwa chaꞌ msinꞌ tiꞌ neꞌ kanꞌ. Ska nten nu naan Demetrio mskwen tikeeꞌ yu ꞌin neꞌ kichen chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ; kwityi plata lka yu, nñan yu nkwin laa ꞌin joꞌo Diana loꞌo plata. Ndiꞌin ꞌa msu ꞌin Demetrio kanꞌ, chaꞌ kuꞌni yu tñan kanꞌ. Loꞌo kaꞌan ꞌa nten ndaꞌan chaꞌ kuꞌni tnun neꞌ ꞌin joꞌo kanꞌ, chaꞌ xꞌnan kichen kanꞌ lka joꞌo Diana. Loꞌo ngwañaꞌan, ndijyan ꞌa kanan ꞌin kwityi plata loꞌo tñan kanꞌ. \v 25 Kanꞌ ndyoꞌ tiꞌin nchga nten ꞌin Demetrio kanꞌ, loꞌo nchga kwityi plata nu ndiꞌin kichen kanꞌ, ndyoꞌ tiꞌin neꞌ ska seꞌen ti bra kanꞌ. \p ―ꞌWan, taꞌa ngiꞌnian tñan ―ndukwin Demetrio ꞌin neꞌ―, jlyo tiꞌ wan chaꞌ ndijyan ꞌa kanan ꞌñaan loꞌo tñan nu ndiya ꞌñaan ―ndukwin yu―. \v 26 Loꞌo ni, wa naꞌan wan chaꞌ ndaꞌan Palyu kanꞌ kichen tyian re, sa ñaꞌan nu ndaꞌan yu nchga kichen lo yuu nu kwenta ꞌin Asia re. Wa ynan wan chaꞌ nu nduꞌu yu kanꞌ ꞌin nten, chaꞌ ja suꞌwe kuꞌni tnun neꞌ ꞌin joꞌo nu nñan nten chalyuu ti. Nchkwiꞌ Palyu kwa chaꞌ siꞌi Ndiose ykwiꞌ lka joꞌo kanꞌ. Loꞌo ni, ndiya ꞌa nten kichen re nu wa yten chaꞌ nu ykwiꞌ yu kanꞌ ―ndukwin Demetrio―. \v 27 Kuxi ꞌa ndyoꞌo chaꞌ kanꞌ ꞌñaan, si ja nchka ꞌa tiꞌ nten xiꞌi nkwin nu nñaan; ja kaja ꞌa tñan nu kuꞌnian bra kanꞌ. Loꞌo ja xlyaa nten kuꞌni tnun ꞌin jyaꞌaan joꞌo Diana nu nka ndloo siyaꞌ ti niꞌ lyaa kichen tyian re bra kanꞌ ―ndukwin Demetrio―. Nchga nten lo yuu ꞌin Asia re ngiꞌni tnuan ꞌin joꞌo kanꞌ, loꞌo nchga nten ñaꞌaan chalyuu ngiꞌni tnun ꞌin joꞌo kanꞌ. Ja suꞌwe si kuꞌni tyi neꞌ chaꞌ ꞌin joꞌo tnun nu ndiꞌin ꞌñaan ―ndukwin Demetrio. \p \v 28 Xa wa ynan nten nu nñan nkwin joꞌo chaꞌ kanꞌ, msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ bra kanꞌ. Kwen msiꞌya neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―¡Tnun ꞌa nchka jyaꞌaan joꞌo Diana, kanꞌ nu lka joꞌo ꞌin nchga neꞌ Efeso taꞌaan! ―ndukwin neꞌ. \p \v 29 Ni siya ja jlyo tiꞌ nten kichen nan lka ngwa ꞌin neꞌ kanꞌ, ni chaꞌ msiꞌya ꞌa neꞌ ngwañaꞌan, kanꞌ msnan taꞌa neꞌ ndyaa neꞌ chaꞌ ñaꞌan kwiꞌya neꞌ chinꞌ ꞌin neꞌ. Loꞌo msñi neꞌ ꞌin Gayu loꞌo Aristarco taꞌa ndaꞌan Palyu bra kanꞌ, ni siya yu Macedonia lka yu kanꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu kanꞌ nde seꞌen ndyoꞌ tiꞌin nten kichen. \v 30 Loꞌo Palyu, ngwa tiꞌ yu tsaa yu seꞌen ndyoꞌ tiꞌin nten kaꞌan bra kanꞌ, chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo nten kichen kanꞌ. Loꞌo ja mda ꞌa taꞌa nten ꞌin Jesús chabiyaꞌ ꞌin yu chaꞌ tsaa yu. \v 31 Loꞌo ndiya chinꞌ taꞌa suꞌwe nsuꞌwi Palyu la kanꞌ, kwiꞌ nu nka tñan nde lo yuu ꞌin Asia kanꞌ, loꞌo neꞌ kanꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo Palyu chaꞌ ja tsaa ꞌa yu siyaꞌ ti nde seꞌen ndyoꞌ tiꞌin nten kichen. \v 32 Kaꞌan ꞌa nten ndyoꞌ tiꞌin ska seꞌen ti bra kanꞌ; ska chaꞌ nchkwiꞌ ska ta nten, xka chaꞌ nchkwiꞌ xka ta nten bra kanꞌ, chaꞌ ja jlyo tiꞌ neꞌ kichen ni tñan lka ndyoꞌ tiꞌin neꞌ nde kwa. \v 33 Bra kanꞌ mjwakii neꞌ judío ꞌin ska yu kiꞌyu chaꞌ tyituun yu tloo neꞌ kichen kanꞌ, Jantru naan yu. Loꞌo yꞌni yaꞌ yu ꞌin neꞌ chaꞌ seen tyiꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ ka chkwiꞌ yu loꞌo neꞌ. \v 34 Bra nu ndii tiꞌ nten kichen chaꞌ loꞌo Jantru lka yu neꞌ judío, lye la msiꞌya neꞌ kichen bra kanꞌ. Mdyii tukwa bra nu xkwiꞌ msiꞌya ti nten kaꞌan kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―¡Tnun ꞌa nchka jyaꞌaan joꞌo Diana, kanꞌ nu lka joꞌo ꞌin nchga neꞌ Efeso taꞌaan! ―ndukwin neꞌ msiꞌya neꞌ. \p \v 35 Loꞌo kanꞌ yꞌni skaranu kichen chaꞌ ka tiin nten kaꞌan kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ Efeso ―ndukwin skaranu kanꞌ ꞌin neꞌ kichen―, jlyo tiꞌ nten tyukwi ñaꞌaan chalyuu chaꞌ taꞌaan ñaꞌansian ꞌin laa ꞌin jyaꞌaan joꞌo Diana ―ndukwin skaranu―. Lka chaꞌ ñaꞌansian ꞌin ti kwiꞌ joꞌo Diana nu mdoꞌo la niꞌ kwan mdiyuu lo chalyuu re. \v 36 Ja tukwin ka chkwiꞌ chaꞌ siꞌi ngwañaꞌan ngwa chaꞌ kanꞌ; kanꞌ chaꞌ mnan ti tyiꞌin wan sikwa, kuwe chinꞌ tiꞌ wan nan lka kuꞌni wan tsan ni ―ndukwin skaranu―. \v 37 Wa yan loꞌo wan ꞌin nten re, ni siya ja ska chaꞌ kuxi yꞌni neꞌ niꞌ lyaa ꞌwan, ja siyaꞌ ykwiꞌ neꞌ chaꞌ chen ñaꞌan chaꞌ ꞌin joꞌo ꞌwan. \v 38 Loꞌo Demetrio kwa, loꞌo taꞌa ngiꞌni yu tñan, si ndiya kiꞌya chaꞌ xtya neꞌ ꞌin nten re, ndiꞌin chaꞌ tsaa neꞌ tuꞌ naꞌan tñan; tloo wse xtya neꞌ kiꞌya ꞌin nten, chaꞌ ka biyaꞌ chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 39 Si ndiya xka la chaꞌ nu nchka tiꞌ wan chkwiꞌ wan chaꞌ ꞌin nten re, chkwiꞌ wan chaꞌ kanꞌ loꞌo yu kula kichen re bra nu tyoꞌ tiꞌin neꞌ ―ndukwin skaranu―. \v 40 ¿Ni sa ñaꞌan ka chkwiǐnꞌ loꞌo gobierno a? Si kan neꞌ gobierno kanꞌ, chaꞌ xtya neꞌ kiꞌya ꞌin kichen re chaꞌ lye ꞌa msuan tsan ni, ja ka jlyo tiǎnꞌ ni chaꞌ xkweěn ꞌin neꞌ bra kanꞌ. Ja chan xkeꞌ tiꞌ neꞌ kanꞌ, chaꞌ nxuun wan loꞌo ti kwiꞌ gobierno ni. \p \v 41 Ngwañaꞌan ykwiꞌ skaranu loꞌo nten kaꞌan. Loꞌo ngulo yu tñan ꞌin neꞌ chaꞌ tyaa neꞌ naꞌan tyi neꞌ bra kanꞌ. Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ ngwa tiin chaꞌ kanꞌ, ndyaa neꞌ bra kanꞌ. \c 20 \s1 Tsaa Palyu lo yuu nu kwenta ꞌin Macedonia loꞌo Grecia \p \v 1 Bra wa mdyii chaꞌ msinꞌ tiꞌ nten kichen Efeso, bra kanꞌ msiꞌya Palyu ꞌin nchga nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin kichen kanꞌ, chaꞌ tiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin yu. Bra kanꞌ ngwaꞌu la yu chinꞌ ꞌin neꞌ; ngwañaꞌan mslaaꞌ yu loꞌo neꞌ, mdoꞌo yu ndyaa yu la lo yuu ꞌin Macedonia bra kanꞌ. \v 2 Mdaꞌan yu seꞌen ndiꞌin nchga ta nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin lo yuu kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ngwa tnun tiye neꞌ chunꞌ nchga chaꞌ nu ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ kanꞌ. Loꞌo ti mdaꞌan la yu lo yuu nu kwenta ꞌin Grecia bra kanꞌ; \v 3 lo yuu kanꞌ nganun yu snan koꞌ. Bra kanꞌ wa tyaa ti yu niꞌ yka naꞌan nde Siria xiyaꞌ, xa nu mgii tiꞌ yu chaꞌ nchka tiꞌ neꞌ judío nu kuxi tiye kuꞌni neꞌ chaꞌ kuxi loꞌo yu; kanꞌ chaꞌ ja yaa ꞌa yu niꞌ yka naꞌan. Xka tuwiin ndyaa yu bra kanꞌ. Mxitukwi yu ndyaa yu tuwiin ndyaa nde Macedonia xiyaꞌ. \v 4 Loꞌo mdaꞌan Sópater nu lka ska neꞌ Berea loꞌo ba, loꞌo Aristarco loꞌo Segundo nu lka neꞌ Tesalónica, loꞌo Gayu nu lka neꞌ Derbe, loꞌo Timu kanꞌ, loꞌo Tíquico loꞌo Trófimo nu lka neꞌ Asia; taꞌa ba mdaꞌan ba loꞌo Palyu bra kanꞌ. \v 5 Loꞌo nchga neꞌ taꞌa ndaꞌan Palyu kanꞌ, ndyaa neꞌ nde loo la ꞌwa nde kichen Troas; \v 6 nganun Palyu loꞌoǔn bra kanꞌ (ti kwiꞌ Luka lkaǎn nu ndaꞌaǎn lo kityi re). Nganun ba kichen Filipos chaꞌ tyijin ba taꞌa nu nchku neꞌ jaxlya nu ja loꞌo skwan tiyeꞌ ndyaꞌ. Mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ, yten ba niꞌ yka naꞌan chaꞌ tsaa ba taꞌa tyukwaa ba loꞌo neꞌ kanꞌ nde kichen Troas. Kiꞌyu tsan mdiꞌin ba niꞌ yka naꞌan chaꞌ kala ba xka laꞌa tsuꞌ tujoꞌo kanꞌ, loꞌo xa kati tsan mdiꞌin taꞌa ba kichen kanꞌ bra kanꞌ. \s1 Mdiꞌin Palyu kichen Troas \p \v 7 Nu ngwa tsan timincu, ndyoꞌ tiꞌin nten nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesús chaꞌ suꞌwa ti ku siin neꞌ bra kanꞌ. Ngwaꞌu Palyu chaꞌ ꞌin Ndiose ꞌin neꞌ sa bra nu mdiya jluꞌwe tla, chaꞌ wa tyaa ti ba la xka tsan bra kanꞌ. \v 8 Ngwa ska naꞌan snan pisu, loꞌo ndyoꞌ tiꞌin ba ska naꞌan nu kwan la bra kanꞌ. Kaꞌan kiiꞌ ndiya chaꞌ xuꞌwi xaa niꞌ ñaꞌan kanꞌ. \v 9 Wa mdiya ska yu kuneꞌ nu naan Eutico nde kwa, nu mdukwa tuꞌ ventana. Ndyuꞌwi ꞌa sla yu kuneꞌ kanꞌ, chaꞌ chan ꞌa ykwiꞌ Palyu. Bra kanꞌ ngwiꞌya sla yu, mdiyuu yu lyuu nde chunꞌ naꞌan. Ndyaa nten chaꞌ xituun ꞌin yu, loꞌo wa ngujwi yu. \v 10 Bra ti ngwiꞌya Palyu lo yka slera, mdyisti Palyu lo yu nu ngujwi kanꞌ, chaꞌ xñi ꞌin yu nu nsuu lyuu kanꞌ. Bra wa msñi Palyu ꞌin yu kanꞌ, ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ: \p ―Ja ka xiꞌin tiꞌ wan, ti luꞌu yu re ni ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ bra kanꞌ. \p \v 11 Xiyaꞌ mxkwen Palyu lo yka slera, yku siin yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ. Loꞌo xiyaꞌ mdyisnan yu ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ bra kanꞌ sa ñaꞌan bra ngwiꞌya xaa xka tsan. Mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ. \v 12 Loꞌo yu kuneꞌ nu ngwa suꞌwe ꞌin ni, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu tuꞌ naꞌan tyi yu. Suꞌwe ꞌa ngwa tiye neꞌ chaꞌ wa ndyuꞌu yu xiyaꞌ. \s1 Mdoꞌo neꞌ kichen Troas, ndyaa neꞌ la Mileto \p \v 13 Loꞌo bra kanꞌ bare mdoꞌo ba ndyaa ba nde loo la, yten ba niꞌ yka naꞌan chaꞌ tsaa ba kichen Asón; ska ti Palyu nganun yu chaꞌ tsaa yu xka tuwiin lo yuu wtyi. \v 14 Xiyaꞌ ndyukwa taꞌa ba loꞌo yu nde kichen Asón kanꞌ, yten yu niꞌ yka naꞌan loꞌo ba, ndyaa ba nde kichen Mitilene bra kanꞌ. \v 15 Xiyaꞌ mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ, mdijin ba lo yuu nu kwenta ꞌin Quío; la xka tsan mdiyan ba kichen Samos, loꞌo mxitñaꞌ ba chinꞌ kichen Trogilio kwiꞌ seꞌen ti bra kanꞌ. La xka tsan ngala ba kichen Mileto. \v 16 Ja yaa ba nde kichen Efeso, chaꞌ ja mslyaa Palyu kanun yu chan lo yuu ꞌin Asia kanꞌ; ngwa tiꞌ yu chaꞌ tyaa lya yu nde Jerusalén chaꞌ tyiꞌin yu kichen kanꞌ xa nu nchka taꞌa Pentecostés, si ka ꞌin yu. \s1 Ngwaꞌu Palyu ꞌin neꞌ kula ꞌin nten ꞌin Jesucristo nde kichen Efeso \p \v 17 Laja nu nganun ba kichen Mileto kanꞌ, msuꞌwa Palyu ska chaꞌ ndyaa seꞌen ndiꞌin nchga neꞌ kula ꞌin nten ꞌin Jesucristo nde kichen Efeso, chaꞌ tiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin yu. \v 18 Bra wa mdiyan neꞌ kula kanꞌ, bra kanꞌ ngwaꞌu Palyu chinꞌ ꞌin neꞌ: \p ―Wa jlyo tiꞌ wan nchga chaꞌ sa ñaꞌan nu yꞌniǐn nchga tsan xa nu mdiꞌiǐn loꞌo wan lo yuu ꞌin Asia re ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. \v 19 Jlyo tiꞌ wan chaꞌ nchga tsan yꞌniǐn tñan ꞌin Jesús tyukwi ti tiyeěn, chaꞌ ja yꞌniǐn siyeěnꞌ loꞌo wan. Kwiꞌ ngwañaꞌan, xiꞌin ꞌa tiǎnꞌ chaꞌ ꞌin nten nu ngiꞌni chaꞌ kuxi nde seꞌen ndiꞌin wan. Loꞌoǔn, ngwa tiꞌí ꞌñaǎn xa nu tiꞌí tiꞌ neꞌ judío nu xaꞌan tiye ꞌñaǎn. \v 20 Jlyo tiꞌ wan chaꞌ nchga tsan ngwaꞌuǔn nchga chaꞌ suꞌwe kanꞌ ꞌwan, chaꞌ ka tyiꞌin suꞌwe la kasiya ꞌwan; ngwaꞌuǔn ꞌwan xa nu ndyoꞌ tiꞌin wan sa tlyu ti wan, loꞌo ngwaꞌuǔn ꞌwan tuꞌ naꞌan tyi wan, ska wan. \v 21 Ska ti biyaꞌ nchkwiǐnꞌ loꞌo nchga nten ni siya neꞌ judío taꞌaǎn, ni siya nten xka laꞌa tsuꞌ; ska ti chaꞌ nduꞌuǔn ꞌin nchga wan, chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kulaa yaꞌ wan nchga chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌwan bra nu xñi wan chaꞌ ꞌin Jesucristo chaꞌ ka Ni Xꞌnan wan. \v 22 Loꞌo ni, tsaꞌaǎn nde Jerusalén, chaꞌ ngwañaꞌan nchkwiꞌ Tyiꞌi Ndiose loꞌoǔn chaꞌ ndiꞌin chaꞌ tsaꞌaǎn nde kwa, ni siya ja ya ka biyaꞌ tiǎnꞌ nan ka nu ka ꞌñaǎn bra nu kalaǎn nde kwa. \v 23 Sa kanꞌ ti chaꞌ jlyo tiǎnꞌ, chaꞌ nchga kichen seꞌen ndaꞌaǎn nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ xñi nten xaꞌan ꞌñaǎn, chaꞌ suꞌwa neꞌ ꞌñaǎn niꞌ ñaꞌan chkwan; nchkwiꞌ neꞌ chaꞌ lye ꞌa tyijiǐn nu tiꞌí nde kichen Jerusalén kanꞌ. Sa kwa ti chaꞌ jlyo tiǎnꞌ, chaꞌ ngwañaꞌan lka chaꞌ nu ytsaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌñaǎn. \v 24 Ja ntseěn ꞌin chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ kanꞌ, ja nꞌni chaꞌ ꞌñaǎn ni siya kujwi neꞌ ꞌñaǎn. Ska ti chaꞌ nchka tiǎnꞌ, chaꞌ suꞌwe ti tyii tñan nu mda Ni Jesús ꞌñaǎn, chaꞌ chkwiǐnꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌin Ndiose loꞌo nten chalyuu, chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiye Ndiose ñaꞌan Ni ꞌin nchga nten ―ndukwin Palyu. \p \v 25 ’Wa mdaꞌaǎn loꞌo wan, wa ngwaꞌuǔn ꞌwan nchga chaꞌ sa ñaꞌan nu ka Ndiose ndloo niꞌ kasiya ꞌwan; loꞌo ni, chañi chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ re, chaꞌ ja ñaꞌan ꞌa wan ꞌñaǎn xiyaꞌ. \v 26 Kanꞌ chaꞌ nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni, chaꞌ ja ndukwiǐn kiꞌya si kanaꞌ kasiya ꞌin ska nten taꞌa wan. \v 27 Wa ykwiǐnꞌ loꞌo wan nchga chaꞌ nu nchka tiꞌ Ndiose kuꞌni Ni loꞌo wan; ja ska chaꞌ yuꞌwi kutsiꞌ ꞌwan. \v 28 Loꞌo ni, ndiꞌin chaꞌ ñaꞌansiin wan ꞌwan, ti ykwiꞌ ti wan; kwiꞌ ngwañaꞌan, ñaꞌansiin wan ꞌin nchga nten ꞌin Jesucristo nde kichen tyi wan, chaꞌ wa nda Tyiꞌi Ndiose tñan ꞌwan chaꞌ ka wan ndloo ꞌin nchga ta nten kanꞌ. Tnun ꞌa tñan yꞌni Xꞌnaan chaꞌ katin kiꞌya nu ndiꞌin ꞌñaan bra nu ngujwi yu lo wsi, ngalu tnen ykwiꞌ yu. \v 29 Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ nde loo la xa wa ndyaꞌaǎn ni, bra kanꞌ kan nten kwiñi nu kuꞌni ñuꞌun ꞌin nchga ta nten taꞌa wan; sa ñaꞌan ngiꞌni ska ꞌni tlá, ñaꞌan tiꞌ ska ngwoꞌo nu tlá ꞌa ꞌin ska ta slyaꞌ, ngwañaꞌan kuꞌni ñuꞌun neꞌ kwiñi kanꞌ ꞌin nchga ta nten taꞌa wan. \v 30 Kwiꞌ ngwañaꞌan laja wan, nten taꞌa wan, tyoꞌo tukwa chinꞌ neꞌ kwiñi kanꞌ; chaꞌ kwiñi kwaꞌu neꞌ, kanꞌ chaꞌ tukunꞌ neꞌ tuwiin ꞌin tyun nten ꞌin Jesucristo, chaꞌ ja tyaa yuꞌwi ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ nu ñi nu wa ykwiꞌ wan loꞌo neꞌ. \v 31 Kiꞌya wan kwenta sikwa. Tyaa yuꞌwi tiꞌ wan chaꞌ snan yijan mdiꞌiǐn loꞌo wan. Ngwaꞌuǔn ꞌwan tsan loꞌo tla; tyun ꞌa tsan ngwa xiꞌin tiǎnꞌ chaꞌ ꞌwan, nganaǎn chaꞌ ꞌwan ―ndukwin Palyu―. \p \v 32 ’Xnuǔn ꞌwan yaꞌ Ndiose ni, chaꞌ suꞌwa yaꞌ Ni ꞌwan. Kunan wan nchga chaꞌ nu wa ykwiꞌ Ndiose loꞌo wan, ti kwiꞌ ti chaꞌ nu ngiꞌni chaꞌ ka tnun la tiye wan, chaꞌ tnun ꞌa lka chaꞌ ꞌin Ndiose. Ngwañaꞌan ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ kaꞌan ꞌa chaꞌ suꞌwe xuꞌwa Ni ꞌwan suꞌwa ti loꞌo nchga nten nu ngulo suwi Ndiose ꞌin. \v 33 Ja ngwa tiǎnꞌ xñiǐn tñi ꞌin nten; kwiꞌ ngwañaꞌan, ja mslyaǎn xñiǐn ska teꞌ nu nda neꞌ ꞌñaǎn. \v 34 Jlyo tiꞌ wan chaꞌ yꞌniǐn tñan loꞌo yaǎnꞌ tiǎn, chaꞌ kaja tñi nu tyijin yuꞌwi ꞌñaǎn chalyuu loꞌo nchga taꞌa mdaꞌaǎn. \v 35 Yꞌniǐn ngwañaꞌan chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ wan sa ñaꞌan nu suꞌwe kuꞌni wan loꞌo nten nu ndiꞌin ꞌa chaꞌ nu lyiji ꞌin. Ndiꞌin chaꞌ tyuꞌwi tianꞌ ska chaꞌ nu wa ykwiꞌ Jesús nu nka Xꞌnaan loꞌoan: “Ni siya suꞌwe nka tiye wan bra nu ta xuꞌwe ti nten ska nan ꞌwan, tlyu la chaꞌ suꞌwe lka bra nu ta xuꞌwe ti wan ska nan ꞌin taꞌa nten wan” ndukwin Jesús ꞌñaan. \p \v 36 Xa wa mdyii ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ kanꞌ, mduun xtyinꞌ ba chaꞌ chkwiꞌ ba loꞌo Ndiose; suꞌwa ti ykwiꞌ taꞌa ba loꞌo Ndiose bra kanꞌ. \v 37 Bra kanꞌ nganan ꞌa neꞌ kanꞌ laja nu msñi neꞌ siꞌ Palyu, ykwichaꞌ neꞌ ꞌin yu bra nu mslaaꞌ neꞌ loꞌo yu. \v 38 Xiꞌin ꞌa tiꞌ neꞌ chaꞌ ykwiꞌ Palyu chaꞌ ja ñaꞌan ꞌa neꞌ kanꞌ ꞌin yu siyaꞌ ti. Loꞌo ndyaa loꞌo taꞌa neꞌ kanꞌ ꞌwa tuwiin, chaꞌ tsaa ba niꞌ yka naꞌan xiyaꞌ bra kanꞌ. \c 21 \s1 Tsaa Palyu nde Jerusalén \p \v 1 Kanꞌ nganun nten taꞌa ba kichen kanꞌ bra kanꞌ. Loꞌo bare, mdoꞌo ba ndyaa ba niꞌ yka naꞌan la lo yuu nu kwenta ꞌin Cos bra kanꞌ. La xka tsan mdiyan ba kichen Rodas, chunꞌ ndiꞌin la ngala ba kichen Pátara. \v 2 Ti kwiꞌ kichen Pátara mjwi xka yka naꞌan ꞌwa nu tsaa lo yuu ꞌin Fenicia. Yten ba niꞌ yka naꞌan kanꞌ, mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ. \v 3 Mdijin ba kwiꞌ seꞌen ti lo yuu Chipre, laꞌa seꞌen kaa nganun yuu wtyi kanꞌ, chaꞌ tsaa ñi ba la lo yuu ꞌin Siria. Nde kichen Tiro tsaa yka naꞌan kanꞌ loꞌo yuꞌwa ꞌin neꞌ kwa. Bra nu ngala ba kichen kanꞌ mdoꞌo ba niꞌ yka naꞌan kanꞌ, \v 4 ndyaa ba seꞌen ndiꞌin nchga nten ꞌin Jesucristo nu ndiꞌin kichen kanꞌ; kati tsan nganun ba loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Ykwiꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Palyu chaꞌ ja tsaa ꞌa yu kichen Jerusalén, chaꞌ Tyiꞌi Ndiose ytsaꞌ Ni ꞌin neꞌ sa ñaꞌan chaꞌ tnun nu ka ꞌin Palyu nde kichen kanꞌ. \v 5 Mdaꞌa kati tsan, mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ. Mdayaꞌ ꞌa neꞌ kanꞌ ꞌwa tuwiin seꞌen ndyaa ba tuꞌwa tujoꞌo; loꞌo nchga nu kunaꞌan, loꞌo nu xuwe sñiꞌ neꞌ, ndyaa neꞌ loꞌo ba. Bra kanꞌ mduun xtyinꞌ taꞌa ba tuꞌwa tujoꞌo chaꞌ suꞌwa ti chkwiꞌ ba loꞌo Ndiose. \v 6 Mslaaꞌ neꞌ loꞌo ba, msñi siꞌ neꞌ ꞌwa, yten ba niꞌ yka naꞌan xiyaꞌ bra kanꞌ. Mxitukwi neꞌ yan neꞌ tuꞌ naꞌan tyi neꞌ bra kanꞌ. \p \v 7 Kanꞌ mdoꞌo ba kichen Tiro ndyaa ba kichen Tolemaida. Mdoꞌo ba niꞌ yka naꞌan bra kanꞌ, ndyaa ba lo kichen; kanꞌ mda ba kasiya ꞌin nten ꞌin Jesucristo taꞌaan nu ndiꞌin kichen kanꞌ, loꞌo nganun ba loꞌo neꞌ kanꞌ ska tla ti bra kanꞌ. \v 8 La xka tsan mdoꞌo ba ndyaa ba tuwiin nu tsaa kichen Cesarea; ngala ba naꞌan tyi Lpe bra kanꞌ, ti kwiꞌ Lpe nu ykwiꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nka Xꞌnaan loꞌo nten. Lpe kanꞌ lka ska nu kati nten nu ngulo suwi taꞌa nten ꞌin Jesucristo nu ngwa sꞌni, chaꞌ ka tñan ꞌin neꞌ. Nganun ba seꞌen ndiꞌin yu bra kanꞌ. \v 9 Ndiya jakwa sñiꞌ Lpe, xkwiꞌ nu kunaꞌan nu ja ya kaja kwilyoꞌo lka neꞌ kanꞌ. Wa nda Ndiose chabiyaꞌ ꞌin neꞌ kunaꞌan kanꞌ, chaꞌ chkwiꞌ neꞌ nchga chaꞌ nu nchka tiꞌ Ndiose chkwiꞌ Ni loꞌo nten. \v 10 Mdiꞌin ba seꞌen ndiꞌin neꞌ tyun tsan, loꞌo kanꞌ mdiyan ska yu kiꞌyu nu naan Agabo; lo yuu nu kwenta ꞌin Judea mdoꞌo yu kanꞌ. Ska nu nchkwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose lka yu kanꞌ, nchka ꞌa ꞌin yu ndii tiꞌ yu nan nu ka nde loo la. \v 11 Xa nu mdiyan yu seꞌen ndiꞌin ba, bra kanꞌ mxtiꞌ yu kijin nchkanꞌ siꞌ Palyu, loꞌo ti ykwiꞌ ti yu mskanꞌ yu yaꞌ yu loꞌo kiyaꞌ yu loꞌo kijin kanꞌ. Kanꞌ nu ykwiꞌ Agabo loꞌo ba: \p ―Wa ytsaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌñaǎn ―ndukwin Agabo ꞌwa― chaꞌ kwiꞌ ngwañaꞌan skanꞌ nten ꞌin yu nu nka xꞌnan kijin re; sa ñaꞌan nu nchkaǎnꞌ ykwiǐnꞌ, ngwañaꞌan skanꞌ neꞌ judío taꞌaan ꞌin yu re nde Jerusalén ―ndukwin Agabo ꞌwa―. Tsaa loꞌo neꞌ ꞌin yu re seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ chaꞌ ta neꞌ nu tiꞌí ꞌin yu ―ndukwin. \p \v 12 Ynan ba chaꞌ nu ykwiꞌ Agabo, loꞌo taꞌa ba loꞌo neꞌ Cesarea taꞌaan, tꞌnan ꞌa ykwiꞌ ba loꞌo Palyu chaꞌ ja tsaa ꞌa yu nde Jerusalén bra kanꞌ. \p \v 13 ―¿Ni chaꞌ lye ꞌa nganan wan a? ―ndukwin Palyu ꞌwa bra kanꞌ―. ¿Ni chaꞌ ngiꞌni wan chaꞌ ka xiꞌin tiǎnꞌ a? ―ndukwin―. Wa nka chaꞌ tsaꞌaǎn Jerusalén; nka tiyeěn tsaꞌaǎn, ni siya skanꞌ neꞌ ꞌñaǎn, ni siya kujwi neꞌ ꞌñaǎn nde kwa chunꞌ nchkwiǐnꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo nu nka Xꞌnaan. \p \v 14 Ngwa biyaꞌ tiꞌ ba bra kanꞌ chaꞌ ja ska chaꞌ ka kuꞌni ba chaꞌ ja tsaa yu la kwa. \p ―Suꞌwe si ka ꞌin yu sa ñaꞌan nu ndukwin Ndiose chaꞌ ka ꞌin yu sikwa ―ndukwin ba bra kanꞌ. \p \v 15 Bra wa yꞌni xuꞌwe ba ꞌwa, mdoꞌo ba ndyaa ba nde Jerusalén bra kanꞌ. \v 16 Tyun neꞌ taꞌaan ndyaa loꞌo ꞌwa chaꞌ kwaꞌu neꞌ ꞌwa la seꞌen ndiꞌin xka yu taꞌaan nu naan Mnasón. Neꞌ Chipre lka Mnasón kanꞌ. Wa yten yu chaꞌ ꞌin Jesús ti sꞌni la, loꞌo ni, ndukwa naꞌan tyi yu nde Jerusalén. Nganun ba seꞌen ndiꞌin yu bra kanꞌ. \s1 Yaa naꞌan Palyu ꞌin Santiago \p \v 17 Suꞌwe ngwa tiye nten ꞌin Jesucristo taꞌaan chaꞌ wa ngala ba Jerusalén. \v 18 Bra nu ngwiꞌya xaa xka tsan ndyaa Palyu loꞌo ba seꞌen ndiꞌin Santiago. Nde kwa ndyoꞌ tiꞌin nchga neꞌ kula ꞌin neꞌ taꞌaan nu msñian chaꞌ ꞌin Jesucristo kichen kanꞌ. \v 19 Mda Palyu kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. Bra kanꞌ ytsaꞌ yu ꞌin neꞌ nchga tñan nu yꞌni Ndiose xa wa mdiꞌin ba lo yuu ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ. \v 20 Bra wa ynan neꞌ chaꞌ kanꞌ, yꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose bra kanꞌ. Kanꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo Palyu: \p ―Suꞌwe ꞌa sikwa ―ndukwin neꞌ ꞌin yu―. Loꞌo ni, jlyo tiiꞌ chaꞌ wa ndiya tyun mi neꞌ judío taꞌaan nu wa msñi chaꞌ ꞌin Jesús ti ngwa sꞌni la. Ndukwin neꞌ kanꞌ chaꞌ nchgaan ndiꞌin chaꞌ tukwaan nchga chaꞌ kula nu wa mdatsaa ayman Moisés ꞌñaan nu ngwa sꞌni chaꞌ kuꞌnian ―ndukwin neꞌ―. \v 21 Loꞌo ni, nchkwiꞌ neꞌ judío kanꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ xka chaꞌ nduꞌu nuꞌwin ꞌin neꞌ judío taꞌaan nu ndiꞌin xka kichen: nduꞌuu chaꞌ ja ndiꞌin chaꞌ tukwa neꞌ kanꞌ chaꞌ kula nu ngwaꞌan ayman Moisés lo kityi, kwiꞌ nduꞌuu chaꞌ ja ndiꞌin chaꞌ siꞌyu neꞌ kijin ꞌin sñiꞌ kiꞌyu neꞌ chaꞌ lkwan neꞌ, kwiꞌ nduꞌuu ꞌin neꞌ chaꞌ ja kuꞌni ꞌa neꞌ sa ñaꞌan nu ngiꞌnian taꞌaan nu lkaan neꞌ judío, ndukwin neꞌ kanꞌ. \v 22 ¿Ni ñaꞌan nan kuꞌnian sikwa a? Ja chan tyoꞌ tiꞌin nchga neꞌ judío taꞌaan bra nu kunan neꞌ chaꞌ wa ngalaa kichen re. \v 23 Kanꞌ chaꞌ katsaꞌ ba ꞌiin sa ñaꞌan tñan kuꞌnii ni ―ndukwin yu kula―. Wa ndiꞌin jakwa yu kiꞌyu re nu wa mskanꞌ ska chaꞌ loꞌo Ndiose. \v 24 Tsaa loꞌoo ꞌin neꞌ kanꞌ niꞌ lyaa tnun, chaꞌ suꞌwa ti kuꞌni ji wan chaꞌ nu wa mskanꞌ neꞌ kanꞌ loꞌo Ndiose. Nuꞌwin taa liyaꞌ loo nchga nan nu ndiꞌin chaꞌ ka lomstan ꞌin neꞌ kanꞌ niꞌ lyaa. Bra kanꞌ ka siꞌyu neꞌ kichanꞌ ke neꞌ bra wa mdyii chaꞌ kanꞌ. Ngwañaꞌan ka biyaꞌ tiꞌ nchga nten, chaꞌ loꞌo nuꞌwin ndukwaa nchga tñan nu mdatsaa ayman ꞌñaan chaꞌ kuꞌnian. Loꞌo ja chañi chaꞌ nu wa ykwiꞌ nten chaꞌ ꞌiin sikwa ―ndukwin yu kula―. \v 25 Loꞌo neꞌ xka laꞌa tsuꞌ nu wa yten chaꞌ ꞌin Jesucristo ni, wa ngwaꞌan ba ska kityi nu ndyaa seꞌen ndiꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ ja ndiꞌin chaꞌ suꞌwa kuꞌni neꞌ nchga chaꞌ nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ judío taꞌaan. Nde lka chaꞌ nu ngwaꞌan ba: chaꞌ ja suꞌwe ku neꞌ kunaꞌ ꞌni nu wa mda neꞌ chaꞌ ka lomstan ꞌin joꞌo, loꞌo ja suꞌwe ku neꞌ tnen, ja suꞌwe ku neꞌ kunaꞌ ꞌni nu ja ngalu suꞌwe tnen iꞌ bra wa yjwi neꞌ ꞌin iꞌ, loꞌo ja la suꞌwe xuꞌwi chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo xka nten nu siꞌi kwilyoꞌo neꞌ. \s1 Msñi neꞌ ꞌin Palyu presu tuꞌwa laa tlyu \p \v 26 La xka tsan, ndyaa loꞌo Palyu ꞌin jakwa nten kanꞌ, yꞌni luwi neꞌ ti ykwiꞌ ti neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose bra kanꞌ. Loꞌo kanꞌ ndyaa neꞌ niꞌ lyaa tlyu, chaꞌ katsaꞌ neꞌ ꞌin nten nu nka ndloo niꞌ lyaa kanꞌ bra nu tyii tsan ꞌin neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, chaꞌ bra kanꞌ ka kan neꞌ niꞌ lyaa kwa, kan loꞌo neꞌ lomstan nu ta neꞌ ꞌin Ndiose bra kanꞌ. \p \v 27 Wa ka ti mdaꞌa kati tsan chaꞌ tyii tñan ꞌin neꞌ, bra kanꞌ ndiya chinꞌ neꞌ judío nu lka neꞌ Asia niꞌ lyaa tlyu kanꞌ, naꞌan neꞌ ꞌin Palyu seꞌen ndaꞌan yu niꞌ lyaa. Bra ti msuꞌwa neꞌ ska kwentu ꞌin nten kichen, chaꞌ kasinꞌ tiꞌ neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ. \v 28 Msiꞌya neꞌ judío kanꞌ ꞌin neꞌ kichen bra kanꞌ: \p ―¡ꞌWan, neꞌ Israel taꞌaan ―ndukwin neꞌ kanꞌ―, tayaꞌ wan ꞌwa! ―ndukwin neꞌ―. Nchga kichen seꞌen ndaꞌan yu kiꞌyu re nduꞌu yu ꞌin nten chaꞌ ja suꞌwean, nan nu lkaan neꞌ judío; ja suꞌwe chaꞌ kuꞌni tnuan chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés lo kityi, ndukwin yu; loꞌo nduꞌu yu chaꞌ ja suꞌwe laa tlyu re. Loꞌo xka chaꞌ kuxi, wa mdiyan loꞌo yu re ꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ niꞌ lyaa tlyu re ꞌñaan, chaꞌ kuꞌni ñuꞌun neꞌ ꞌin laa seꞌen ngiꞌni tnuan ꞌin Ndiose. \p \v 29 Ykwiꞌ neꞌ ngwañaꞌan chaꞌ wa naꞌan neꞌ ꞌin Palyu mdaꞌan yu lo kichen loꞌo Trófimo, ska neꞌ Efeso. Kanꞌ chaꞌ mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ wa yaa loꞌo yu ꞌin yu kanꞌ niꞌ lyaa tlyu kanꞌ. \p \v 30 Msnan nchga nten kichen ndijyan neꞌ bra kanꞌ, chaꞌ xñi tiꞌin neꞌ ꞌin Palyu. Bra ti ngulo neꞌ ꞌin yu niꞌ lyaa, mdukunꞌ neꞌ laa bra kanꞌ. \v 31 Ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌin Palyu; kanꞌ chaꞌ bra ti ndyaa xka ta nten seꞌen ndiꞌin xꞌnan sndaru neꞌ romano, ndyaa ytsaꞌ neꞌ ꞌin yu chaꞌ lye ꞌa nxuun nchga nten kichen. \v 32 Kanꞌ chaꞌ ngulo xꞌnan sndaru tñan ꞌin capitán ꞌin yu chaꞌ tsaa loꞌo neꞌ ꞌin ñaꞌaan ta sndaru, chaꞌ tsaa neꞌ loꞌo xꞌnan neꞌ kanꞌ lo kiyaꞌ. Msnan neꞌ ndyaa neꞌ seꞌen ndyoꞌ tiꞌin nchga nten kichen bra kanꞌ. Bra ti mdyii mjiꞌin neꞌ ꞌin Palyu xa wa naꞌan neꞌ chaꞌ ndijyan sndaru loꞌo xꞌnan neꞌ. \v 33 Loꞌo ndyaa xꞌnan sndaru kanꞌ kwiꞌ seꞌen nduun Palyu bra kanꞌ; ngulo xꞌnan tñan ꞌin sndaru chaꞌ xñi neꞌ ꞌin yu, chaꞌ skanꞌ neꞌ ꞌin yu loꞌo tukwa ta karenan chkwan. Bra kanꞌ mnichaꞌ xꞌnan sndaru kanꞌ ꞌin nten kichen, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ ni nten nu nka presu kanꞌ, ni ñaꞌan kiꞌya ndiꞌin ꞌin yu. \v 34 Msiꞌya ꞌa nten kichen ndiꞌin neꞌ bra kanꞌ. Ndiya nu msiꞌya ska chaꞌ loꞌo ndiya nu msiꞌya xka chaꞌ, kanꞌ chaꞌ ja jlyo ꞌa tiꞌ xꞌnan sndaru kanꞌ nan lka ngwa ꞌin neꞌ. Kanꞌ chaꞌ ngulo yu tñan chaꞌ tsaa loꞌo sndaru ꞌin Palyu tuꞌ naꞌan tyi sndaru. \v 35 Xa wa ngala sndaru seꞌen ndukwa slera kee nu nskwen neꞌ tuꞌ naꞌan tyi neꞌ, bra kanꞌ msñi sndaru ꞌin Palyu, mskwen kwan neꞌ ꞌin yu, chunꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ nten kichen kanꞌ ꞌin yu. \v 36 Loꞌo kaꞌan ꞌa nten ndyaa ñaꞌan ꞌin sndaru bra kanꞌ. \p ―¡Yjwi lya wan ꞌin yu kwa! ―ndukwin neꞌ kanꞌ ꞌin sndaru kanꞌ. \s1 Ytsaꞌ Palyu ꞌin nten kichen sa ñaꞌan ngwa ꞌin yu \p \v 37 Wa sten ti neꞌ naꞌan tyi sndaru, bra kanꞌ ykwiꞌ Palyu loꞌo xꞌnan sndaru kanꞌ: \p ―Yu kula, kuꞌnii chaꞌ suꞌwe taa chabiyaꞌ chkwiǐnꞌ ska chaꞌ loꞌoo ―ndukwin Palyu ꞌin xꞌnan sndaru. \p ―¿Ta nchka ꞌiin chkwiiꞌ chaꞌ griego a? ―ndukwin xꞌnan sndaru ꞌin Palyu bra kanꞌ. \p ―Nchka ꞌñaǎn ―ndukwin Palyu. \p \v 38 ―¿Ta siꞌi nuꞌwin lkaa neꞌ Egipto kanꞌ nu ngwa ndloo ꞌin neꞌ nu msuun loꞌo gobierno nu ngwa xkanꞌ a? ―ndukwin xꞌnan sndaru ꞌin Palyu―. ¿O ta siꞌi nuꞌwin yaa loꞌo ꞌin jakwa mi nten kuxi lo ntenꞌ wtyi a? \p \v 39 ―Siꞌi naꞌ ―ndukwin Palyu―. Neꞌ judío lkaǎn. Tarso naan kichen tyiǐn, kanꞌ lka kichen tlyu la lo yuu nu kwenta ꞌin Cilicia ―ndukwin―. Kuꞌnii chaꞌ suꞌwe taa chabiyaꞌ ꞌñaǎn chkwiǐnꞌ chinꞌ loꞌo nten kichen re ni. \p \v 40 Bra kanꞌ mda xꞌnan sndaru chabiyaꞌ chkwiꞌ Palyu, kanꞌ chaꞌ mdyituun yu ke slera nu ndiꞌin tuꞌ naꞌan kanꞌ bra kanꞌ, mdukwi yaꞌ yu chaꞌ ka tiin nten kaꞌan kanꞌ. Bra nu wa ngwa tiin neꞌ, bra kanꞌ ykwiꞌ Palyu chaꞌ hebreo loꞌo neꞌ, kanꞌ lka chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ judío. \c 22 \p \v 1 ―ꞌWan, neꞌ kula, neꞌ taꞌaan ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―, kunan suꞌwe wan chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin―, si ka lyaǎn loꞌo chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan. \p \v 2 Ynan neꞌ judío chaꞌ nchkwiꞌ Palyu chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo neꞌ, kanꞌ chaꞌ tiin ti mdiꞌin neꞌ laja nu nchkwiꞌ ti yu: \p \v 3 ―Neꞌ judío taꞌa wan lkaǎn ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Kichen Tarso ngulaǎn la lo yuu ꞌin Cilicia; chunꞌ ndiꞌin la mdiyaǎn kichen Jerusalén re, chaꞌ nu yꞌni xaꞌaǎn nde xla ꞌin mstru Gamaliel bra kanꞌ. Suꞌwe ꞌa yꞌni xaꞌaǎn nchga chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo ayman kula ꞌñaan, chaꞌ nu ngwaꞌan neꞌ lo kityi. Tyukwi ti tiyeěn ndukwaǎn nchga chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose, ti kwiꞌ sa ñaꞌan nu ngiꞌni wan sa bra ni ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ judío―. \v 4 Nu ngwa sꞌni, loꞌoǔn lye ꞌa msuǔn loꞌo neꞌ nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo Jesucristo, chaꞌ kujwiǐn ꞌin neꞌ, ngwa tiǎnꞌ. Msñiǐn ꞌin neꞌ kanꞌ, ni siya yu kiꞌyu, ni siya nu kunaꞌan, msuꞌwaǎn ꞌin neꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan. \v 5 Jlyo tiꞌ xꞌnan sti joꞌo, loꞌo neꞌ kula kichen re, jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ kanꞌ; kanꞌ chaꞌ mda neꞌ kityi ꞌñaǎn nu ngwaꞌan neꞌ chaꞌ tsaꞌaǎn seꞌen ndiꞌin neꞌ judío taꞌaan nde kichen Damasco. Yiꞌaǎn la kanꞌ, chaꞌ tsaꞌaǎn naan laǎn ꞌin nten nu wa msñi chaꞌ ꞌin Jesucristo, chaꞌ tyaǎn loꞌoǔn ꞌin neꞌ kanꞌ nde Jerusalén re, chaꞌ ta wan nu tiꞌí ꞌin neꞌ kanꞌ ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ judío―. \s1 Ytsaꞌ Palyu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan nu msaꞌan Jesús kasiya ꞌin yu \p \v 6 ’Xa nu mdaꞌaǎn tuwiin, wa tiyaǎn tiǎn nde kichen Damasco kanꞌ. Ndiꞌya kwan ngwa, loꞌo ska yaꞌ ti msti ska xaa tlyu nde seꞌen mduǔn bra kanꞌ; wa mdoꞌo xaa kanꞌ seꞌen ndiꞌin Ndiose nde niꞌ kwan, ñaꞌaan seꞌen mduǔn msti xaa kanꞌ. \v 7 Mlyuǔn tuwiin bra kanꞌ, ynaǎn chaꞌ nchkwiꞌ ska nten loꞌoǔn: “Saulo, Saulo” ndukwin yu, “¿ni chaꞌ lka nxuun ꞌaa loꞌoǔn a?” \v 8 “¿Ti ka nu lkaa a?, yu kula” niǐn ꞌin yu bra kanꞌ. “Jesús Nazaret lkaǎn” ndukwin yu ꞌñaǎn. “Nxuun loꞌoǔn, kanꞌ chaꞌ ndijiǐn nu tiꞌí.” \v 9 Loꞌo naꞌan neꞌ taꞌa mdaꞌaǎn xaa kanꞌ. Ytsen ꞌa neꞌ bra kanꞌ, ni siya ja ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Jesús loꞌoǔn. \v 10 “¿Xꞌnaǎn, ni ñaꞌan nan nchka tiiꞌ chaꞌ kuꞌniǐn a?” niǐn ꞌin Jesús bra kanꞌ. “Tyituun lyaa” ndukwin Xꞌnaan ꞌñaǎn, “tsaa nde kichen Damasco. Nde kwa ndiꞌin ska nten nu kwaꞌu ꞌiin nchga tñan nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌnii.” \v 11 Loꞌo ngwa kwityiǐnꞌ kiloǔn loꞌo xaa tlyu kanꞌ, kanꞌ chaꞌ msñi taꞌa mdaꞌaǎn yaǎnꞌ chaꞌ tsaa la ba tuwiin nde kichen Damasco kanꞌ ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ judío―. \p \v 12 ’Mdiꞌin ska yu kula nu naan Ananías kichen kanꞌ, mdukwa ꞌa yu nchga chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés lo kityi nu ngwa sꞌni. Nchga neꞌ judío taꞌaan nu ndiꞌin kichen Damasco, ykwiꞌ neꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa tiye Ananías kanꞌ. \v 13 Mdiyan yu kula kanꞌ seꞌen mdiꞌiǐn bra kanꞌ: “Saulo taꞌaǎn” ndukwin yu ꞌñaǎn, “kuꞌni Ndiose chaꞌ kala xaa kiloo xiyaꞌ ni.” Loꞌo bra ti ngala xaa kiloǔn xiyaꞌ, naꞌaǎn ꞌin Ananías bra kanꞌ. \v 14 “Ti kwiꞌ Ndiose nu yꞌni tnun ayman stian ꞌin, ti kwiꞌ Ni ngulo suwi Ni ꞌiin ti sꞌni” ndukwin Ananías ꞌñaǎn. “Ngulo suwi Ndiose ꞌiin chaꞌ ka biyaꞌ tiiꞌ nchga chaꞌ nu nchka tiꞌ Ni chaꞌ ka; loꞌo nchka tiꞌ Ndiose chaꞌ ñaꞌaan ꞌin Ni nu ñi la ngiꞌni, chaꞌ kunaan chaꞌ nu chkwiꞌ Ni loꞌoo” ndukwin yu ꞌñaǎn. \v 15 “Ndiꞌin chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin nten nchga kichen chaꞌ katsaaꞌ ꞌin neꞌ nchga chaꞌ nu wa naꞌaan, nchga chaꞌ ꞌin Ndiose nu wa ynaan. \v 16 Ja ndiꞌin chaꞌ kataa la ni. Tyituun lyaa; wa yꞌni tyii Ndiose kiꞌya nu ndukwii, chunꞌ wa msñii chaꞌ ꞌin Jesús. Loꞌo suꞌwe tukwatya neꞌ ꞌiin ni, chabiyaꞌ ꞌin Jesús.” Ngwañaꞌan ykwiꞌ Ananías loꞌoǔn bra kanꞌ ―ndukwin Palyu―. \s1 Ndyaa Palyu seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ \p \v 17 ’Xa nu mdoꞌoǔn ndyaǎn nde Jerusalén, laja nu yuꞌwiǐn niꞌ lyaa tlyu kwa nchkwiǐnꞌ loꞌo Ndiose, bra kanꞌ naꞌaǎn ꞌin ti kwiꞌ nu nka Xꞌnaan. Ñaꞌan tiꞌ si nchkwiꞌ slaǎn, \v 18 ngwañaꞌan naꞌaǎn ꞌin Xꞌnaan. “Yaa lyaa” ndukwin Xꞌnaan ꞌñaǎn, “tyoꞌoo kichen Jerusalén re; yaa lyaa” ndukwin Ni, “chaꞌ ja xlyaa nten kichen re tsaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ nu chkwiiꞌ chaꞌ ꞌñaǎn.” \v 19 “Xꞌnaǎn” niǐn ꞌin Ni bra kanꞌ, “jlyo tiꞌ neꞌ kichen re chaꞌ wa yiꞌaǎn niꞌ lyaa nchga kichen, chaꞌ wa msñiǐn ꞌin nten nu ndiꞌin chaꞌ ꞌin loꞌo nuꞌwin, msuꞌwaǎn ꞌin nten kanꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan, mjiꞌiǐn ꞌin neꞌ kanꞌ. \v 20 Bra nu mguun neꞌ kee ꞌin Steba, ngalu tnen yu, yjwi neꞌ ꞌin yu chunꞌ nu ykwiꞌ yu chaꞌ nu ñi ꞌiin loꞌo neꞌ. Loꞌoǔn ni, suꞌwa ti mduǔn loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ, naꞌ naꞌansiǐn steꞌ neꞌ nu yjwi ꞌin yu. Suꞌwe ngwa tiyeěn bra kanꞌ, chaꞌ nu naꞌaǎn chaꞌ ngujwi Steba kanꞌ.” Ngwañaꞌan ykwiǐnꞌ loꞌo Ndiose niꞌ lyaa kanꞌ. \v 21 “Yaa lyaa ni” ndukwin Xꞌnaan ꞌñaǎn bra kanꞌ. “Kuloǔn tñan ꞌiin chaꞌ tsaa kichen nu wa tijyuꞌ la, chaꞌ kwaꞌuu chaꞌ ꞌñaǎn ꞌin nchga nten; siꞌi xkwiꞌ neꞌ judío taꞌaa ti kwaꞌuu chaꞌ kanꞌ ꞌin.” Yaa tii chaꞌ nu ykwiꞌ Palyu. \s1 Mdiꞌin Palyu presu ꞌin xꞌnan sndaru \p \v 22 Xa wa ynan nten kichen chaꞌ kanꞌ, ja mslyaa ꞌa neꞌ ti kunan la neꞌ chaꞌ bra kanꞌ. Msiꞌya loꞌo ꞌa neꞌ ꞌin sndaru chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ: \p ―¡Yjwi lya wan ꞌin yu re ―ndukwin neꞌ―. Ja suꞌwe chaꞌ ti tyiꞌin la yu lo chalyuu! \p \v 23 Kwen msiꞌya loꞌo neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ, msaaꞌ neꞌ steꞌ neꞌ ti ykwiꞌ ti neꞌ, kwan mskwin neꞌ yuu kata chaꞌ msinꞌ ꞌa tiꞌ neꞌ. \v 24 Kanꞌ chaꞌ ngulo xꞌnan sndaru tñan chaꞌ tsaa loꞌo sndaru ꞌin presu niꞌ ñaꞌan, chaꞌ jwiꞌin sndaru ꞌin yu loꞌo ti kijin nu ndukwa chkwan loo. Kuꞌni neꞌ ngwañaꞌan chaꞌ bra kanꞌ xlyaa yu katsaꞌ yu nchga chaꞌ kuxi nu yꞌni yu, ngwa tiꞌ xꞌnan sndaru; katsaꞌ yu ni chaꞌ msiꞌya ꞌa nten kichen. \v 25 Mskanꞌ neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ, chaꞌ jwiꞌin neꞌ ꞌin yu loꞌo ti kijin, loꞌo ykwiꞌ yu loꞌo capitán ꞌin neꞌ bra kanꞌ: \p ―¿Ta ndiya chabiyaꞌ ꞌwan jwiꞌin wan ꞌin ska neꞌ romano a? ―ndukwin Palyu ꞌin capitán―. ¿Ta ja ndiꞌin chaꞌ kuꞌni biyaꞌ neꞌ wsiya ꞌin neꞌ romano kulo ndukwa la a? \p \v 26 Bra ti msnan capitán ndyaa ytsaꞌ ꞌin xꞌnan sndaru bra kanꞌ: \p ―Kiꞌya wan kwenta ni sa ñaꞌan kuꞌni wan loꞌo yu kwa ―ndukwin capitán ꞌin xꞌnan―, ska neꞌ romano lka yu. \p \v 27 Bra ti mdiyan xꞌnan sndaru kanꞌ seꞌen ndiꞌin Palyu bra kanꞌ. \p ―¿Ta chañi chaꞌ lkaa neꞌ romano a? ―ndukwin ꞌin Palyu. \p ―Chañi ―ndukwin Palyu ꞌin yu. \p \v 28 ―Kaꞌan ꞌa tñi mdaǎn chaꞌ lkaǎn neꞌ romano ―ndukwin xꞌnan sndaru bra kanꞌ. \p ―Ja loꞌoǔn mdaǎn tñi, chaꞌ neꞌ romano lka stiǐn ―ndukwin Palyu ꞌin yu. \p \v 29 Nchga sndaru nu mdiya seꞌen ndiꞌin Palyu chaꞌ jwiꞌin neꞌ ꞌin yu, bra ti mdoꞌo tsuꞌ neꞌ bra wa ynan neꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ yu. Ytsen ꞌa xꞌnan sndaru bra kanꞌ, chaꞌ ti kwiꞌ yu wa ngulo tñan ꞌin neꞌ, chaꞌ mskanꞌ neꞌ ꞌin ska neꞌ romano, ni siya ja loꞌo chabiyaꞌ ꞌin wse. \s1 Mduun Palyu tloo neꞌ nu nka ndloo ꞌin neꞌ judío \p \v 30 La xka tsan, ti ngwa tiꞌ xꞌnan sndaru chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ ni sa ñaꞌan kiꞌya lka nu mstya neꞌ judío kanꞌ ꞌin Palyu. Mxtiꞌ neꞌ karenan chkwan nu nchkanꞌ Palyu bra kanꞌ. Ngulo xꞌnan sndaru tñan ꞌin sti joꞌo nu nduun loo la loꞌo nchga neꞌ kula chaꞌ tyoꞌ tiꞌin neꞌ ska seꞌen ti. Bra kanꞌ ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin Palyu tloo neꞌ kanꞌ. \c 23 \p \v 1 Wa ndyoꞌ tiꞌin nchga neꞌ kula. Loꞌo ñaꞌan ꞌa Palyu ꞌin neꞌ kula nu kuꞌni biyaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \p ―ꞌWan, yu kula taꞌaan ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ bra kanꞌ―, nchga tsan suꞌwe ngiꞌniǐn seꞌen ndiꞌiǐn lo chalyuu. Luwi kasiya ꞌñaǎn tloo Ndiose. \p \v 2 Ananías naan xꞌnan sti joꞌo yijan kanꞌ; loꞌo ngulo Ananías kanꞌ tñan ꞌin neꞌ nu mduun kwiꞌ seꞌen ti chaꞌ ykwanꞌ neꞌ tuꞌwa Palyu bra kanꞌ. \p \v 3 ―¡Ndiose jwiꞌin ꞌiin ngwañaꞌan ni! ―ndukwin Palyu ꞌin xꞌnan sti joꞌo bra kanꞌ―. Kwiñii ꞌa nuꞌwin. ¿Ta ñi ꞌa chaꞌ yꞌnii, nxkeꞌ tiiꞌ a? Nde ngiꞌni biyaꞌ wan chaꞌ ꞌñaǎn chabiyaꞌ ꞌin chaꞌ kula nu ndiya ꞌñaan, loꞌo nguloo tñan chaꞌ ykwanꞌ neꞌ tuꞌwaǎn, ni siya ja ndiꞌin chabiyaꞌ kuꞌnii ngwañaꞌan. \p \v 4 Ykwiꞌ neꞌ nu mduun kwiꞌ seꞌen ti loꞌo Palyu bra kanꞌ: \p ―¿Ni chaꞌ tlá ꞌa nchkwiiꞌ loꞌo xꞌnan sti joꞌo nu nka tñan ꞌin Ndiose a? ―ndukwin neꞌ ꞌin Palyu. \p \v 5 ―ꞌWan, yu kula taꞌaan ―ndukwin Palyu―, ja jlyo tiǎnꞌ si xꞌnan sti joꞌo lka ni kwa. Ja suꞌwe chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ si ngwañaꞌan, chaꞌ jlyo tiǎnꞌ chaꞌ re nu ndukwa lo kityi ꞌin Ndiose: “Ja chkwiꞌ wan chaꞌ kuxi ꞌin xꞌnan wan”. \p \v 6 Ngwa biyaꞌ tiꞌ Palyu bra kanꞌ chaꞌ ndiꞌin neꞌ fariseo, loꞌo ndiꞌin chinꞌ neꞌ saduceo laja yu kula kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ kwen ykwiꞌ Palyu xiyaꞌ bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, yu kula taꞌaan ―ndukwin yu ꞌin neꞌ―, neꞌ fariseo lkaǎn ―ndukwin Palyu―, loꞌo ngwañaꞌan neꞌ fariseo ngwa stiǐn. Ngiꞌni biyaꞌ wan ꞌñaǎn chunꞌ nu ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ tyuꞌu nchga ayman xiyaꞌ nde loo la. \p \v 7 Bra wa ynan neꞌ chaꞌ kanꞌ, lye ꞌa mxkwen neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ; neꞌ fariseo msuun loꞌo neꞌ saduceo bra kanꞌ, \v 8 chunꞌ ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ saduceo chaꞌ ka tyuꞌu ska nten xiyaꞌ xa wa ngujwi; ti kwiꞌ ti chaꞌ, ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ chaꞌ nsuꞌwi angajle, chaꞌ ndiya kwiꞌin; loꞌo neꞌ fariseo ni, ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ nchga chaꞌ kanꞌ. \v 9 Kanꞌ chaꞌ lye ꞌa msuun neꞌ. Kanꞌ mdyituun chinꞌ neꞌ fariseo nu suꞌwe nsuꞌwi lyo kityi ꞌin Ndiose. \p ―Ja ska chaꞌ kuxi yꞌni yu re ―ndukwin neꞌ kanꞌ―. Ja suꞌwe xuan loꞌo Ndiose si chañi chaꞌ wa ykwiꞌ ska kwiꞌin suꞌwe loꞌo yu re, ni siya wa ykwiꞌ ska angajle loꞌo yu. \p \v 10 Loꞌo lye la msuun neꞌ chunꞌ chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Nduwe ꞌa tiꞌ xꞌnan sndaru si nu kujwi neꞌ ꞌin Palyu, kanꞌ chaꞌ ngulo tñan ꞌin sndaru chaꞌ kulo neꞌ ꞌin Palyu laja nten kanꞌ, chaꞌ tyaan loꞌo neꞌ ꞌin yu tuꞌ naꞌan tyi sndaru xiyaꞌ. \p \v 11 Xa wa ngwa tla lye, bra kanꞌ mdiyan Jesús nu nka Xꞌnaan seꞌen ndiꞌin Palyu. \p ―Kuꞌnii tnun tiyee, Palyu ―ndukwin Ni―. Ti kwiꞌ sa ñaꞌan nu wa ykwiiꞌ chaꞌ ꞌñaǎn nde kichen Jerusalén re, kwiꞌ ngwañaꞌan ndiꞌin chaꞌ chkwiiꞌ chaꞌ ꞌñaǎn nde kichen Roma. \s1 Ngwa tiꞌ neꞌ judío chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Palyu \p \v 12 Ngwiꞌya xaa xka tsan, bra kanꞌ mskanꞌ neꞌ judío chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ. Bra nu nganun tsaa chaꞌ ꞌin neꞌ, ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―Ndiose ñaꞌan Ni ꞌñaan si chañi ka chaꞌ ja kuan ja koꞌoan siyaꞌ ti sa ñaꞌan bra nu wa yjwian ꞌin Palyu kanꞌ ―ndukwin neꞌ. \p \v 13 Wa mdiya tuꞌwa nten nu ngwa tiꞌ kuꞌni chaꞌ kuxi kanꞌ. \v 14 Kanꞌ chaꞌ ndyaa neꞌ, ykwiꞌ neꞌ loꞌo sti joꞌo nu nka ndloo loꞌo neꞌ kula kichen kanꞌ: \p ―Wa mskanꞌ ba chaꞌ loꞌo taꞌa ba tloo Ndiose ―ndukwin neꞌ ꞌin neꞌ nu nka ndloo―. Ykwiꞌ ba loꞌo Ni chaꞌ ja ska nan ku ba sa ñaꞌan bra nu wa yjwi ba ꞌin Palyu kanꞌ ―ndukwin neꞌ―. \v 15 Kanꞌ chaꞌ ni, ꞌwan, yu kula loꞌo neꞌ wsiya, taꞌa wan jñan wan ꞌin xꞌnan sndaru kanꞌ, chaꞌ kan loꞌo sndaru ꞌin Palyu nde seꞌen ndiꞌin wan xiyaꞌ. Katsaꞌ wan ꞌin xꞌnan yu kanꞌ, chaꞌ nchka tiꞌ wan kuꞌni biyaꞌ la wan chaꞌ ꞌin presu kanꞌ. Loꞌo tsaa ba xuꞌwi mnan ba tuꞌwa tuwiin bra kanꞌ, chaꞌ kujwi ba ꞌin yu laja nu tyijin sndaru loꞌo yu bra kanꞌ. \p \v 16 Loꞌo ynan sñiꞌ taꞌa Palyu nchga chaꞌ nu ykwiꞌ neꞌ kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ ndla tiꞌ yu kuneꞌ kanꞌ, ndyaa yu tuꞌ naꞌan tyi sndaru chaꞌ katsaꞌ yu ꞌin Palyu. \v 17 Bra kanꞌ msiꞌya Palyu ꞌin ska capitán: \p ―Kuꞌnii chaꞌ suꞌwe tsaa loꞌoo ꞌin yu kuneꞌ re nde seꞌen ndiꞌin xꞌnan wan ―ndukwin Palyu ꞌin yu―. Ndiya ska chaꞌ nu chkwiꞌ yu loꞌo xꞌnan wan. \p \v 18 Ndyaa loꞌo capitán ꞌin yu kuneꞌ kanꞌ seꞌen ndiꞌin xꞌnan sndaru bra kanꞌ: \p ―Msiꞌya Palyu ꞌñaǎn ―ndukwin capitán kanꞌ ꞌin xꞌnan―, ti kwiꞌ Palyu nu ndiꞌin niꞌ ñaꞌan chkwan re ―ndukwin capitán―. Ndukwin yu ꞌñaǎn chaꞌ kaǎn loꞌoǔn ꞌin yu kuneꞌ re seꞌen ndiꞌin wan, chaꞌ ndiya ska chaꞌ nu nchka tiꞌ yu chkwiꞌ yu loꞌo wan. \p \v 19 Msñi xꞌnan sndaru yaꞌ yu kuneꞌ kanꞌ bra kanꞌ, chaꞌ tsaa loꞌo ꞌin yu ntan ti seꞌen nu ja kunan ꞌa xka nten chaꞌ nu chkwiꞌ yu: \p ―¿Ta ndiya ska chaꞌ nu nchka tiiꞌ chkwiiꞌ loꞌoǔn a? ―ndukwin xꞌnan sndaru ꞌin yu kuneꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \p \v 20 ―Wa mskanꞌ neꞌ judío kanꞌ chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ jñan neꞌ chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwan, chaꞌ kan loꞌo wan ꞌin Palyu tloo neꞌ wsiya kanꞌ la tyaa ―ndukwin yu kuneꞌ kanꞌ ꞌin xꞌnan sndaru bra kanꞌ―. Chkwiꞌ neꞌ loꞌo wan chaꞌ ti nchka tiꞌ neꞌ kuꞌni biyaꞌ la neꞌ ꞌin Palyu tloo neꞌ wsiya kanꞌ. \v 21 Chaꞌ kwiñi lka chaꞌ kanꞌ. Ndiya ni siya tuꞌwa nten nu nsuꞌwi mnan tuwiin ndiꞌin ta ꞌwan; wa ykwiꞌ yu kanꞌ loꞌo Ndiose chaꞌ ja ska nan ku yu, ja ska nan koꞌo yu, sa ñaꞌan bra nu wa yjwi yu ꞌin Palyu kanꞌ. Loꞌo wa ndiꞌin yu kanꞌ nde re ni, ngita neꞌ chaꞌ chkwiꞌ neꞌ loꞌo wan ngwañaꞌan. \p \v 22 Kanꞌ ngulo xꞌnan sndaru tñan ꞌin yu kuneꞌ kanꞌ, chaꞌ ja katsaꞌ yu ꞌin xka nten chaꞌ nu wa ykwiꞌ yu loꞌo sndaru. Mslaaꞌ yu kuneꞌ kanꞌ loꞌo xꞌnan sndaru, mdoꞌo yu ndyaa yu bra kanꞌ. \s1 Msuꞌwa xꞌnan sndaru ꞌin Palyu chaꞌ ndyaa yu tloo Félix nu nka gobernador \p \v 23 Chunꞌ ndiꞌin la msiꞌya xꞌnan sndaru ꞌin tukwa capitán chaꞌ kan neꞌ seꞌen ndiꞌin yu. Ngulo yu tñan ꞌin capitán kanꞌ, chaꞌ kuꞌni xuꞌwe neꞌ ꞌin neꞌ, chaꞌ xoꞌ tiꞌin neꞌ kaꞌan ꞌa sndaru chaꞌ tsaa neꞌ nde kichen Cesarea; ndukwin yu chaꞌ bra wa kaa tla tyaa neꞌ. Tsaa loꞌo neꞌ ꞌin tukwa siyentu sndaru nu ndaꞌan kiyaꞌ ti, loꞌo xnan yla nsuꞌwi tii sndaru nu ndukwa kwiyu, loꞌo tyukwa siyentu sndaru nu nxuun loꞌo chkwan cha. \v 24 Kwiꞌ ngwañaꞌan, ngulo yu tñan chaꞌ kuꞌni xuꞌwe neꞌ kwiyu nu tyukwa Palyu. Wa lka tñan ꞌin sndaru chaꞌ kuꞌni neꞌ kwan Palyu tuwiin sa ñaꞌan bra nu kala suꞌwe ti yu seꞌen ndiꞌin gobernador Félix. \v 25 Loꞌo ngwaꞌan xꞌnan sndaru ska kityi chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin yu kula Félix bra kanꞌ: \p \v 26 “Claudio Lisias lkaǎn nu ndaꞌaǎn kityi re chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin wan, gobernador Félix, chaꞌ lka wan ndloo. ¿Ni rsun nda wan ni a? \v 27 Wa msñi neꞌ judío ꞌin yu re, wa kujwi ti neꞌ ꞌin yu bra nu mdiyaǎn loꞌo sndaru. Mgii tiǎnꞌ chaꞌ neꞌ romano lka yu re, kanꞌ chaꞌ nguloǔn ꞌin yu yaꞌ neꞌ xaꞌan kanꞌ. \v 28 Chunꞌ ndiꞌin la ngwa tiǎnꞌ ka biyaꞌ tiǎnꞌ ni kiꞌya ndiꞌin ꞌin yu loꞌo neꞌ, kanꞌ chaꞌ yiꞌaǎn loꞌoǔn ꞌin yu tloo neꞌ nu nka ndloo ꞌin neꞌ judío. \v 29 Loꞌo ngwa biyaꞌ tiǎnꞌ chaꞌ wa mstya neꞌ kiꞌya ꞌin yu chabiyaꞌ ꞌin chaꞌ kula nu ndiya ꞌin taꞌa neꞌ judío ti, loꞌo chabiyaꞌ ꞌin bare ja ndiꞌin kiꞌya ꞌin yu chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu, ja ndiꞌin chaꞌ suꞌwa neꞌ ꞌin yu niꞌ ñaꞌan chkwan. \v 30 Chunꞌ ndiꞌin la mgii tiǎnꞌ chaꞌ mnan ti mskanꞌ tyun neꞌ judío chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu re, kanꞌ chaꞌ msuꞌwaǎn ꞌin yu re ndijyan yu seꞌen ndiꞌin wan ni. Nguloǔn tñan ꞌin neꞌ judío kanꞌ, chaꞌ kan neꞌ tloo wan, chaꞌ xtya neꞌ kiꞌya ꞌin yu re, si nchkwiꞌ neꞌ kanꞌ chaꞌ ndiꞌin kiꞌya ꞌin yu chaꞌ ꞌin neꞌ. Sa kwa ti chaꞌ ndaꞌaǎn ni.” Ngwañaꞌan chaꞌ ngwaꞌan xꞌnan sndaru lo kityi. \p \v 31 Sa ñaꞌan nu ngulo xꞌnan sndaru tñan ꞌin neꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa bra kanꞌ. Xa wa tla, ndyaa neꞌ ndyaa tiꞌin neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin yu nde kichen Antípatris. \v 32 La xka tsan ndyaan sndaru nu ndaꞌan kiyaꞌ ti tuꞌ naꞌan tyi neꞌ. Ti ndyaa la neꞌ nu ndukwa kwiyu kanꞌ, ndyaa loꞌo neꞌ ꞌin Palyu tuwiin. \v 33 Ngwañaꞌan mdiyan neꞌ kichen Cesarea bra kanꞌ, mda neꞌ kityi ꞌin yu kula gobernador, kwiꞌ mxnun neꞌ ꞌin presu seꞌen ndiꞌin yu bra kanꞌ. \v 34 Ykwiꞌ gobernador lo kityi kanꞌ, loꞌo mnichaꞌ yu ꞌin Palyu la nde yaꞌ lka kichen tyi yu bra kanꞌ. Mxkwen Palyu ꞌin yu kula bra kanꞌ: \p ―Nde lo yuu ꞌin Cilicia ndiꞌin kichen tyiǐn ―ndukwin Palyu. \p \v 35 ―Kuꞌniin biyaǎnꞌ sa ñaꞌan ka chaꞌ ꞌiin bra nu kan yu judío kanꞌ tloǔn chaꞌ xtya yu kiꞌya ꞌiin ―ndukwin gobernador ꞌin Palyu. \p Loꞌo ngulo gobernador tñan ꞌin sndaru chaꞌ kanun Palyu presu tuꞌ naꞌan tñan seꞌen ngwa naꞌan tyi ayman ree Herodes nu ngwa sꞌni. \c 24 \s1 Ytsaꞌ Palyu ꞌin Félix sa ñaꞌan nu ngwa ꞌin yu \p \v 1 Xa wa mdaꞌa kiꞌyu tsan, bra kanꞌ mdiyan Ananías xꞌnan sti joꞌo kanꞌ; mdiyan yu loꞌo neꞌ kula loꞌo xka nten nu nka tñan lo lee nu naan Tértulo. Kanꞌ ndyaa neꞌ tloo gobernador chaꞌ xtya neꞌ kiꞌya ꞌin Palyu, \v 2 kanꞌ chaꞌ ngulo gobernador tñan ꞌin sndaru chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin Palyu tloo yu. Loꞌo ykwiꞌ Tértulo kanꞌ loꞌo Félix nu nka gobernador bra kanꞌ: \p ―Kuꞌni wan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwa, yu kula, ta wan chabiyaꞌ chkwiꞌ ba chinꞌ loꞌo wan ―ndukwin Tértulo―. Suꞌwe ꞌa nka tiye ba chaꞌ xkwiꞌ tñan suꞌwe ngiꞌni wan chaꞌ nka wan ndloo lo chalyuu re. Suꞌwe ti ndiꞌin ba, chaꞌ suꞌwe ꞌa jlyo tiꞌ wan ni sa ñaꞌan kulo wan tñan ꞌwa ―ndukwin yu―. \v 3 Kanꞌ chaꞌ suꞌwe ꞌa nka tiye ba nxñi ba nchga chaꞌ suꞌwe nu ngiꞌni wan loꞌo ba, chaꞌ nu nka wan ndloo. Loꞌo ni, ngiꞌni tnun ba ꞌwan, yu kula ―ndukwin yu―. \v 4 Kuꞌni wan chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌwa, ni siya ska bra ti kulaa tiꞌin chinꞌ tñan ꞌwan; kuꞌni wan chaꞌ suꞌwe kunan wan chinꞌ chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan. \v 5 Wa mdiyan ba nde re chaꞌ katsaꞌ ñi ba ꞌwan nchga chaꞌ kuxi nu ngiꞌni yu re. Nsuꞌwi lyo ba ꞌin yu re chaꞌ xaꞌan ꞌa yu, liyeꞌ ꞌa tiꞌ yu. Nsuꞌwa yu chaꞌ wsuun ꞌin nten nchga kichen seꞌen ndaꞌan yu, seꞌen ndiꞌin neꞌ judío taꞌa ba, chaꞌ yu re lka ndloo ꞌin nchga ta neꞌ nazareno. \v 6 Ngwa tiꞌ yu tsaa loꞌo yu chinꞌ neꞌ xka laꞌa tsuꞌ la niꞌ lyaa ꞌware, nde seꞌen nu ja nsuꞌwi chabiyaꞌ chaꞌ tsaa xka nten; kanꞌ chaꞌ msñi ba ꞌin yu, ndyaa loꞌo ba ꞌin yu chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin yu loꞌo ba chabiyaꞌ ꞌin chaꞌ kula nu ndiꞌin ꞌwa. \v 7 Ti kwiꞌ bra kanꞌ mdiyan Lisias nu nka xꞌnan sndaru kichen kanꞌ. Tlá ꞌa ngwa yu kanꞌ, ngulaa yu ꞌin Palyu kanꞌ nu mdiꞌin yaꞌ ba, ndyaa loꞌo yu ꞌin yu bra kanꞌ. \v 8 Kanꞌ ngulo Lisias tñan ꞌwa chaꞌ kan ba tloo wan chaꞌ xtya ba kiꞌya ꞌin Palyu nde re. Suꞌwe la si kunichaꞌ wan ꞌin yu si chañi nchkwiꞌ ba chaꞌ ꞌin yu. \p \v 9 Kwiꞌ ngwañaꞌan ykwiꞌ neꞌ judío nu mduun loꞌo Tértulo kanꞌ, chaꞌ chañi ꞌa chaꞌ nu ykwiꞌ Tértulo chaꞌ ꞌin Palyu. \v 10 Loꞌo mda gobernador chabiyaꞌ chkwiꞌ Palyu bra kanꞌ: \p ―Suꞌwe nka tiyeěn si ka lyaǎn ꞌñaǎn ti ykwiǐnꞌ tiǎn bra nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ―ndukwin Palyu ꞌin Félix kanꞌ―. Wa jlyo tiǎnꞌ chaꞌ tyun yijan lka wan ndloo ꞌin nasiyun re ―ndukwin―. \v 11 Bra ti ka biyaꞌ tiꞌ wan chaꞌ chañi ꞌa chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo wan ni. Wa mdiya tii tyukwa tsan ti nu mdiyaǎn kichen Jerusalén chaꞌ kuꞌni tnuǔn ꞌin Ndiose nu tlyu la ti. \v 12 Ja msuǔn loꞌo nten, ja yꞌniǐn chaꞌ kuxi loꞌo nten. Ni siya niꞌ lyaa tnun, ni siya xka niꞌ lyaa, ni siya laja kichen ti, ja ykwiǐnꞌ ꞌaǎn chaꞌ kuxi loꞌo nten bra kanꞌ. \v 13 Kiꞌya laja ti mstya neꞌ re ꞌñaǎn. Ja tukwin ndiꞌin nu ka chkwiꞌ chaꞌ chañi lka chaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ re chaꞌ ꞌñaǎn. \v 14 Chañi lka chaꞌ ngiꞌni tnuǔn ꞌin Ndiose, ti kwiꞌ Ndiose lka nu yꞌni tnun ayman kula ꞌwa. Loꞌo ngwañaꞌan wa yteěn chaꞌ kwi nu ykwiꞌ Ndiose loꞌoǔn nu ngwa xkanꞌ ti, ni siya nchkwiꞌ neꞌ re chaꞌ chaꞌ kwiñi lka chaꞌ kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan, ti ndukwaǎn nchga chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés lo kityi nu ngwa sꞌni, loꞌo ndukwaǎn xka ta kityi nu ngwaꞌan ayman kula nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni. \v 15 Sa ñaꞌan nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ neꞌ judío re ꞌin Ndiose, kwiꞌ ngwañaꞌan ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ ꞌin Ni. Chañi kuꞌni Ndiose chaꞌ tyuꞌu nchga ayman xiyaꞌ, ni siya nten suꞌwe ngwa ayman kanꞌ, ni siya nten xaꞌan ngwa neꞌ. \v 16 Kanꞌ chaꞌ nchka tiǎnꞌ kuꞌniǐn xkwiꞌ chaꞌ suꞌwe xa nu ndiꞌiǐn lo chalyuu, chaꞌ tyoꞌo luwi chaꞌ ꞌñaǎn tloo Ndiose; kwiꞌ ngwañaꞌan, nchka tiǎnꞌ chaꞌ ja tyiꞌin ꞌa kiꞌya nu xtya nten chalyuu ꞌñaǎn. \p \v 17 ’Tyun yijan mdaꞌaǎn kichen xka laꞌa tsuꞌ; nu ngwa xkanꞌ ti ngalaǎn kichen Jerusalén re xiyaꞌ, chaꞌ taǎn ska lomstan ꞌin neꞌ tiꞌi nde re nu tayaꞌ chinꞌ ꞌin neꞌ, ti kwiꞌ lomstan nu mda neꞌ tijyuꞌ chaꞌ kan seꞌen ndiꞌin neꞌ tiꞌi re lka kanꞌ. Loꞌoǔn ni, ngwa tiyeěn taǎn ska lomstan ꞌin Ndiose. \v 18 Sa ñaꞌan nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌni ba chaꞌ lka ba neꞌ judío, kwiꞌ ngwañaꞌan yꞌniǐn luwiǐn ꞌñaǎn ti ykwiǐnꞌ tiǎn chaꞌ tsaꞌaǎn niꞌ lyaa. Nsuꞌwiǐn niꞌ lyaa tnun bra kanꞌ, ndaǎn lomstan kanꞌ; tiin ti ndiꞌiǐn niꞌ lyaa, loꞌo ja ndiꞌin kaꞌan nten loꞌoǔn. Bra kanꞌ mdiyan chinꞌ neꞌ judío taꞌa ba nu lka naꞌan tyi neꞌ nde Asia, naꞌan neꞌ kanꞌ ꞌñaǎn bra kanꞌ. \v 19 Si chañi chaꞌ ndiꞌin kiꞌya ꞌñaǎn loꞌo neꞌ, ¿ni chaꞌ ja mdiyan neꞌ kanꞌ, ti ykwiꞌ ti neꞌ, nde re chaꞌ xtya neꞌ kiꞌya ꞌñaǎn sikwa? \v 20 Ni siya ja mdiyan neꞌ kanꞌ, ka kunichaꞌ wan ꞌin neꞌ re ni ñaꞌan kiꞌya lka nu ndiꞌin ꞌñaǎn, nu mja lyo ꞌin neꞌ wsiya bra nu mduǔn tloo neꞌ nu nka ndloo kanꞌ. \v 21 Ja jlyo tiǎnꞌ si chkwiꞌ neꞌ re chaꞌ kuxi ngwa chaꞌ nu kwen ykwiǐnꞌ loꞌo neꞌ nu ngwa tsan kanꞌ: “Ngiꞌni biyaꞌ wan ꞌñaǎn ni, chunꞌ ndyaa ñaꞌaǎn tiǎnꞌ chaꞌ kuꞌni Ndiose chaꞌ tyuꞌu nchga ayman xiyaꞌ” ykwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. \p \v 22 Ynan Félix nchga chaꞌ nu ykwiꞌ Palyu, loꞌo ja mslyaa ꞌa yu kuꞌni biyaꞌ yu ꞌin Palyu ti kwiꞌ tsan kanꞌ bra kanꞌ; jlyo tiꞌ Félix sa ñaꞌan nu nchka ꞌin nten nu wa yten chaꞌ ꞌin Jesucristo, kanꞌ chaꞌ chunꞌ ndiꞌin la ngwa tiꞌ yu kuꞌni biyaꞌ yu ꞌin Palyu bra kanꞌ. \p ―Suꞌwe la si chkwiꞌ wan loꞌoǔn xiyaꞌ bra nu tiyan Lisias, xꞌnan sndaru kanꞌ ―ndukwin Félix ꞌin neꞌ. \p \v 23 Kanꞌ ykwiꞌ Félix loꞌo capitán ꞌin sndaru nu ndiꞌin kwan ꞌin Palyu, chaꞌ ta chabiyaꞌ ꞌin yu chaꞌ kuꞌni yu nchga chaꞌ nu nchka tiꞌ yu kuꞌni yu, ni siya ti tyiꞌin neꞌ kwan ꞌin yu; loꞌo mda Félix chabiyaꞌ chaꞌ kan neꞌ taꞌa ndaꞌan yu seꞌen ndiꞌin yu, chaꞌ ta neꞌ nan lka nu lyiji chinꞌ ꞌin yu. Mdoꞌo Félix ndyaa yu bra kanꞌ. \p \v 24 Chunꞌ ndiꞌin la ngala Félix kichen kanꞌ xiyaꞌ. Suꞌwa ti ngala yu kula kanꞌ loꞌo kwilyoꞌo yu; Drusila naan nu kunaꞌan kanꞌ, loꞌo neꞌ judío lka. Kanꞌ ngulo Félix tñan chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin Palyu tloo yu, chaꞌ kwaꞌu Palyu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan nu ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ si sten neꞌ chaꞌ ꞌin Jesucristo. \v 25 Loꞌo ngwaꞌu Palyu ꞌin neꞌ chaꞌ nchka tiꞌ Ndiose chaꞌ xkwiꞌ chaꞌ nu ñi ti kuꞌni nten chalyuu, chaꞌ kuꞌni kwan neꞌ ꞌin neꞌ, ti ykwiꞌ ti neꞌ, chaꞌ ja kuꞌni ꞌa neꞌ chaꞌ kuxi, kanꞌ lka tñan nu nchka tiꞌ Ndiose. Loꞌo ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kuꞌni biyaꞌ Ni ꞌin nchga nten xa wa mdyii chalyuu. Loꞌo ytsen chinꞌ Félix bra kanꞌ. \p ―Yaa lyaa ni ―ndukwin yu kula kanꞌ ꞌin Palyu―. Siꞌyaǎn ꞌiin xiyaꞌ si ndiya ska bra nu laja chinꞌ ꞌñaǎn. \p \v 26 Mskeꞌ tiꞌ Félix chaꞌ si chan kanun Palyu niꞌ ñaꞌan chkwan, ta yu tñi chaꞌ kulaa yu ꞌin yu bra kanꞌ; kanꞌ chaꞌ taꞌa ti msiꞌya Félix ꞌin yu chaꞌ kan yu nde seꞌen ndiꞌin. \v 27 Ngwañaꞌan ti mdijin tukwa yijan. Bra kanꞌ mxaꞌan nu nka ndloo, ja ngwa ꞌa Félix gobernador bra kanꞌ; Porcio Festo, kanꞌ nu nka gobernador kwi. Mxnun Félix ꞌin Palyu niꞌ ñaꞌan chkwan chaꞌ ka suꞌwe tiye neꞌ judío ñaꞌan neꞌ ꞌin yu kula Félix, nka tiye yu. \c 25 \s1 Mduun Palyu tloo Festo \p \v 1 Chunꞌ ndiꞌin la ngala Festo kichen Cesarea chaꞌ ka yu gobernador. Snan tsan ti mdiꞌin yu kichen kanꞌ, loꞌo ndyaa ñi yu nde kichen Jerusalén bra kanꞌ. \v 2 Bra nu mdiyan Festo kichen kanꞌ, ykwiꞌ ꞌa neꞌ chaꞌ tiꞌí ꞌin Palyu tloo yu bra kanꞌ, kwiꞌ sti joꞌo nu nka ndloo loꞌo yu kula ꞌin neꞌ judío. \v 3 Loꞌo mjñan neꞌ ꞌin yu si kuꞌni yu chaꞌ suꞌwe chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin Palyu nde Jerusalén. Mjñan neꞌ chaꞌ kanꞌ, chaꞌ mnan ti mskanꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Palyu bra nu ndijyan loꞌo neꞌ ꞌin yu tuwiin. \v 4 Ja mslyaa Festo siyaꞌ ti; ndukwin yu chaꞌ nde kichen Cesarea nsuꞌwi Palyu niꞌ ñaꞌan chkwan, loꞌo ndla ti xitukwi yu kula tyaa yu kichen kanꞌ xiyaꞌ. \p \v 5 ―Suꞌwe la si suꞌwa ti tsaa neꞌ nu nka ndloo ꞌwan loꞌoǔn ―ndukwin Festo ꞌin neꞌ―. Tsaa wan loꞌoǔn nde Cesarea kwa chaꞌ ti ykwiꞌ ti wan xtya wan kiꞌya ꞌin yu kanꞌ nde kwa, si ndiꞌin ska chaꞌ kuxi nu yꞌni yu loꞌo wan. \p \v 6 Ska snuꞌ tsan, ni siya tii ti tsan nganun yu kula Festo Jerusalén, mxitukwi yu ndyaa yu Cesarea xiyaꞌ bra kanꞌ. La xka tsan mdukwa Festo lo yka xlya tnun seꞌen ndukwa ykwiꞌ gobernador bra nu ndyoꞌ tiꞌin neꞌ kichen chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin neꞌ. Loꞌo ngulo yu tñan ꞌin neꞌ chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin Palyu tloo yu bra kanꞌ. \v 7 Mdiyan loꞌo neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ. Loꞌo neꞌ nu nka ndloo ꞌin kichen Jerusalén mdiꞌin neꞌ, chaꞌ tka ngala ti neꞌ. Kwiꞌ seꞌen ti ndiꞌin Palyu mduun neꞌ kanꞌ, loꞌo tlyu ꞌa kiꞌya mstya neꞌ ꞌin Palyu bra kanꞌ; loꞌo ja tukwin mduun nu chkwiꞌ si chañi lka chaꞌ nu ykwiꞌ neꞌ kanꞌ, chaꞌ ꞌin Palyu. \v 8 Kanꞌ ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ, si ka kulo luwi yu ꞌin yu, ti ykwiꞌ ti yu loꞌo neꞌ: \p ―Ja ska chaꞌ kuxi yꞌniǐn ―ndukwin Palyu―. Ja yꞌniǐn chaꞌ kuxi ꞌin chaꞌ kula nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ neꞌ judío taꞌa ba, kwiꞌ ja yꞌniǐn chaꞌ kuxi niꞌ lyaa tnun; ti kwiꞌ ti chaꞌ, ja yꞌniǐn chaꞌ kuxi ꞌin tñan nu ngulo ree nu nka ndloo ꞌin neꞌ romano. Kanꞌ chaꞌ nxkeꞌ tiǎnꞌ chaꞌ ja ndiꞌin ꞌa kiꞌya ꞌñaǎn. \p \v 9 Loꞌo Festo kanꞌ ni, ngwa tiye yu chaꞌ kuꞌni taꞌa yu loꞌo neꞌ judío, kanꞌ chaꞌ mnichaꞌ yu ꞌin Palyu: \p ―¿Ta nchka tiiꞌ tsaa loꞌoǔn nde Jerusalén a? ―ndukwin Festo ꞌin Palyu―, chaꞌ ka biyaꞌ ꞌiin nde kwa. \p \v 10 ―Nde re lka seꞌen ngiꞌni biyaꞌ wan ꞌin nten chabiyaꞌ ꞌin ree ꞌin neꞌ romano nu nka ndloo la ti ―ndukwin Palyu ꞌin yu kula kanꞌ―, nde re ka biyaꞌ ꞌñaǎn loꞌo wan sikwa ―ndukwin―. Jlyo suꞌwe tiꞌ wan chaꞌ ja ska chaꞌ kuxi yꞌniǐn loꞌo neꞌ judío taꞌaǎn. \v 11 Ja lkaǎn neꞌ nu ngiꞌni chaꞌ xaꞌan; xa nu tiya bra kajaǎn, ja kutseěn chaꞌ kajaǎn bra kanꞌ. Chunꞌ nu ja ndukwiǐn ꞌaǎn kiꞌya loꞌo neꞌ re, ja ndiya chabiyaꞌ ꞌwan suꞌwa wan ꞌñaǎn tsaꞌaǎn seꞌen ndiꞌin neꞌ re; kanꞌ chaꞌ njñaǎn chabiyaꞌ ꞌwan ni, chaꞌ tsaꞌaǎn la seꞌen ndiꞌin ti kwiꞌ ree ꞌin neꞌ romano nu nka ndloo la ti, chaꞌ kuꞌni biyaꞌ ree ꞌñaǎn nde kwa. \p \v 12 Bra wa ynan Festo chaꞌ kanꞌ, bra kanꞌ ykwiꞌ yu chinꞌ loꞌo yu kula nu mdayaꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. Kanꞌ ykwiꞌ yu loꞌo Palyu xiyaꞌ: \p ―Suꞌwe ―ndukwin Festo ꞌin Palyu―. Wa mjñaan chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin ree ꞌin neꞌ romano nu nka ndloo la ti, chaꞌ ka biyaꞌ ꞌiin tloo neꞌ kanꞌ, kanꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ tsaa la kanꞌ sikwa. \s1 Mduun Palyu tloo ree Agripa \p \v 13 Chunꞌ ndiꞌin la mdiyan ree Agripa nde kichen Cesarea. Mdiyan ree loꞌo ska nu kunaꞌan taꞌa yu, Berenice naan nu kunaꞌan kanꞌ. Mdiyan neꞌ chaꞌ ta kasiya ꞌin neꞌ loꞌo yu kula Festo kanꞌ. \v 14 Tyun tsan nganun neꞌ seꞌen ndiꞌin Festo. Laja tsan kanꞌ ykwiꞌ Festo chaꞌ ꞌin Palyu loꞌo neꞌ: \p ―Nde ndiya ska nten nu msuꞌwa Félix niꞌ ñaꞌan chkwan ―ndukwin Festo ꞌin neꞌ―. \v 15 Xa nu mdiꞌiǐn nde Jerusalén, ykwiꞌ sti joꞌo nu nka ndloo loꞌo neꞌ kula ꞌin kichen kanꞌ loꞌoǔn, mstya neꞌ kiꞌya ꞌin yu re; ngwa tiꞌ neꞌ chaꞌ kuloǔn tñan chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin yu bra kanꞌ. \v 16 Mxkweěn ꞌin neꞌ chaꞌ siꞌi ngwañaꞌan ngiꞌni neꞌ romano; ja ka kuꞌni biyaꞌ ba ꞌin nten si ja ya ta ba bra ꞌin neꞌ chaꞌ kulo luwi neꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ bra nu ti nduun nten nu mstya kiꞌya ꞌin neꞌ. \v 17 Mdiyan neꞌ judío kanꞌ nde seꞌen ndiꞌiǐn re bra kanꞌ. La xka tsan, bra ti mdyitukwaǎn lo yka xlya tnun seꞌen ndukwa gobernador bra nu ngiꞌni biyaꞌ ꞌin nten. Loꞌo nguloǔn tñan ꞌin neꞌ chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin yu re bra kanꞌ. \v 18 Mskeꞌ tiǎnꞌ chaꞌ wa yꞌni yu ska chaꞌ kuxi, loꞌo siꞌi ngwañaꞌan ngwa kiꞌya nu mstya neꞌ kanꞌ ꞌin yu; \v 19 chaꞌ ꞌin ska chaꞌ xuwe ti nu ndyaa ñaꞌan ꞌa tiꞌ neꞌ judío ti, sa kanꞌ ti chaꞌ ngwa. Ykwiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌin ska nten nu naan Jesús nu wa ngujwi, ndukwin neꞌ, loꞌo ndukwin Palyu chaꞌ wa ndyuꞌu Jesús kanꞌ xiyaꞌ. \v 20 Ja ngwa jlyo tiǎnꞌ sa ñaꞌan kuꞌniǐn biyaǎnꞌ chaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ mnichaǎnꞌ ꞌin Palyu si xlyaa yu tsaa yu Jerusalén chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin yu tloǔn nde kwa; \v 21 loꞌo mjñan Palyu chabiyaꞌ ꞌñaǎn chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin yu tloo ree Augusto nu nka ndloo la ti bra kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ nguloǔn tñan chaꞌ kanun yu niꞌ ñaꞌan chkwan, chaꞌ suꞌwaǎn ꞌin yu tsaa yu seꞌen ndiꞌin ree Augusto bra kanꞌ. \p \v 22 Ykwiꞌ ree Agripa loꞌo Festo bra kanꞌ: \p ―Loꞌoǔn nchka tiǎnꞌ kunaǎn chaꞌ nu nchkwiꞌ yu kanꞌ ―ndukwin Agripa ꞌin Festo. \p ―La tyaa ka kunaan sa ñaꞌan chaꞌ chkwiꞌ yu ―ndukwin Festo bra kanꞌ. \p \v 23 La xka tsan, Agripa loꞌo Berenice kanꞌ, ykuꞌ neꞌ nchga steꞌ neꞌ nu suꞌwe ꞌa ñaꞌan chaꞌ kuꞌni tnun nten kichen ꞌin neꞌ. Bra kanꞌ ndyaa neꞌ seꞌen nu tyoꞌ tiꞌin nten; loꞌo nchga xꞌnan sndaru, loꞌo neꞌ nu nka ndloo ꞌin kichen, mdaꞌan neꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ. Loꞌo msiꞌya Festo ꞌin sndaru chaꞌ kan loꞌo neꞌ ꞌin Palyu tloo yu. \p \v 24 ―Yu kula, ree Agripa ―ndukwin Festo―, loꞌo taꞌa wan nu wa ndyoꞌ tiꞌin wan nde re, ñaꞌan kwiꞌya suꞌwe wan ꞌin yu re. Wa ykwiꞌ tyun neꞌ judío chaꞌ kuxi ꞌin yu re loꞌoǔn, ni siya kichen Jerusalén, ni siya nde kichen Cesarea re. Nchga yaꞌ nu nchkwiꞌ neꞌ loꞌoǔn, ndukwin neꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kaja yu, \v 25 loꞌo ja nchka biyaꞌ tiǎnꞌ ni chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kaja yu. Chunꞌ ndiꞌin la mjñan yu ꞌñaǎn chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin yu tloo ree Augusto nu nka ndloo la ti, kanꞌ chaꞌ mskeꞌ tiǎnꞌ chaꞌ suꞌwaǎn ꞌin yu tsaa yu la seꞌen ndiꞌin ree kanꞌ. \v 26 Sa kanꞌ ti chaꞌ, ja jlyo tiǎnꞌ sa ñaꞌan taꞌaǎn kityi nu tsaa loꞌo yu seꞌen ndiꞌin xꞌnaan, ree nu nka ndloo la ti kanꞌ, chaꞌ chkwiǐnꞌ chinꞌ chaꞌ ꞌin yu re. Kanꞌ chaꞌ msiꞌyaǎn ꞌin yu chaꞌ kan yu tyituun yu tloo nchga wan, loꞌo tloo wan, ree Agripa. Ka kunichaꞌ wan ꞌin yu nan lka nu wa yꞌni yu, chaꞌ kaja chaꞌ nu kwaꞌaǎn lo kityi kanꞌ. \v 27 Ja ka tsaa yu presu nde kwa si ja loꞌo kityi seꞌen ngwaꞌan chaꞌ sa ñaꞌan kiꞌya nu yꞌni yu. \c 26 \s1 Nchkwiꞌ Palyu si ka lyaa yu ti ykwiꞌ ti yu yaꞌ ree \p \v 1 ―Taǎn chabiyaꞌ chkwiiꞌ ni, si ka tyoꞌo luwi chaꞌ ꞌiin loꞌo neꞌ re ―ndukwin ree Agripa ꞌin Palyu bra kanꞌ. \p Mskwen kwan Palyu yaꞌ yu ꞌin ree, loꞌo mdyisnan ykwiꞌ yu loꞌo neꞌ bra kanꞌ. \p \v 2 ―Suꞌwe nka tiyeěn, ree Agripa ―ndukwin Palyu―, chaꞌ nduǔn tloo wan ni ―ndukwin―, chaꞌ chkwiǐnꞌ chinꞌ loꞌo wan, sa ñaꞌan nu ngwa chaꞌ mstya neꞌ judío taꞌaan kiꞌya ꞌñaǎn. \v 3 Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ nchka biyaꞌ tiꞌ wan nchga chaꞌ kula nu ndiꞌin ꞌin neꞌ judío taꞌaan; xa nu lye ꞌa nchkwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ, nchka biyaꞌ tiꞌ wan bra kanꞌ. Kanꞌ chaꞌ kuꞌni wan chaꞌ suꞌwe, talo wan kunan suꞌwe wan nchga chaꞌ nu chkwiǐnꞌ loꞌo wan ni ―ndukwin Palyu―. \s1 Xa nu ti ji kwaꞌu tloo Jesucristo ꞌin Palyu \p \v 4 ’Jlyo tiꞌ nchga neꞌ judío taꞌaan sa ñaꞌan nu yꞌniǐn nchga yijan xa wa mdiꞌiǐn kichen tyiǐn, kwiꞌ ngwañaꞌan xa wa mdiꞌiǐn kichen Jerusalén; \v 5 jlyo tiꞌ neꞌ nchga chaꞌ kanꞌ. Si nchka tiꞌ neꞌ, ka chkwiꞌ neꞌ loꞌo wan chaꞌ neꞌ fariseo lkaǎn ti nu kuneěnꞌ; loꞌo neꞌ fariseo, ñi la ti ndukwa neꞌ nchga chaꞌ kula nu ndiꞌin ꞌin neꞌ judío ―ndukwin Palyu―. \v 6 Sa ñaꞌan nu yaa ñaꞌan tiꞌ ayman kula ꞌñaan chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo neꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ ni; kanꞌ chaꞌ nchka biyaꞌ ꞌñaǎn tloo wan ni. \v 7 Taꞌa tii tyukwa ta neꞌ Israel nu lka neꞌ taꞌaan ni, ngita neꞌ ni ñaꞌan bra nu kuꞌni Ndiose chaꞌ tyuꞌu nchga ayman xiyaꞌ; kanꞌ chaꞌ ngiꞌni tnun neꞌ ꞌin Ndiose, nchga tsan loꞌo nchga tla. Kwiꞌ ngwañaꞌan loꞌoǔn, ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ chaꞌ kanꞌ, ree Agripa; kanꞌ chaꞌ mstya neꞌ judío taꞌaan kiꞌya ꞌñaǎn. \v 8 ¿Ni chaꞌ ndiꞌin nten taꞌa wan re nu ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ chaꞌ ka ꞌin Ndiose kuꞌni Ni chaꞌ tyuꞌu ayman xiyaꞌ? ―ndukwin Palyu―. \s1 Yꞌni liyeꞌ tiꞌ Palyu ꞌin nten ꞌin Jesucristo nu ngwa sꞌni \p \v 9 ’Ti kulo la mdaꞌan tiyeěn chaꞌ lye ꞌa taǎn nu tiꞌí ꞌin nchga nten nu wa yten chaꞌ ꞌin Jesús Nazaret, \v 10 kanꞌ chaꞌ yꞌniǐn liyeꞌ ꞌa tiǎnꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ nde kichen Jerusalén. Msñiǐn ꞌin tyun nten ꞌin Jesucristo bra kanꞌ, msuꞌwaǎn ꞌin neꞌ niꞌ ñaꞌan chkwan loꞌo chabiyaꞌ nu wa nda sti joꞌo nu nka ndloo ꞌñaǎn; suꞌwa ngwa tiyeěn loꞌo neꞌ nu yjwi ꞌin nten ꞌin Jesucristo kanꞌ. \v 11 Chañi chaꞌ lye ꞌa yꞌniǐn liyeꞌ tiǎnꞌ ꞌin nten kanꞌ, ngwa tiyeěn chaꞌ kulo chunꞌ neꞌ siyaꞌ ti chaꞌ ꞌin Jesús. Ngwañaꞌan yꞌniǐn nchga niꞌ lyaa ꞌin neꞌ judío, ni siya kichen lo yuu re, ni siya kichen tijyuꞌ la seꞌen msnan neꞌ, chaꞌ msinꞌ ꞌa tiǎnꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ ―ndukwin Palyu―. \s1 Msñi Palyu chaꞌ ꞌin Jesucristo \p \v 12 ’Chunꞌ ndiꞌin la wa mdiya ska tsan mdaꞌaǎn tuwiin nu tsaa kichen Damasco. Mdiya kityi chabiyaꞌ nu mda sti joꞌo nu nka ndloo la ꞌñaǎn, chaꞌ kuꞌniǐn ti kwiꞌ chaꞌ kuxi kanꞌ nde kichen kanꞌ. \v 13 Wa mdiya ndiꞌya kwan, ree Agripa, kanꞌ mdoꞌo ska xaa tlyu ꞌin Ndiose nde niꞌ kwan msti ran lyuu nchga seꞌen nduun ba loꞌo taꞌa ndaꞌan ba. Joꞌo la njyiꞌin xaa kwichaa, lye la mjiꞌin xaa kanꞌ. \v 14 Taꞌa ba mlyuu ba tuwiin kanꞌ, chaꞌ ytsen ꞌa ba. Bra kanꞌ ykwiꞌ Ndiose loꞌoǔn; chaꞌ nu nchkwianꞌ chaꞌ lkaan neꞌ judío ykwiꞌ Ni loꞌoǔn: “Saulo, Saulo” ndukwin Ni ꞌñaǎn, “¿ni chaꞌ lka lye ꞌa nxuun loꞌoǔn a?” ndukwin Ni. “Ti ykwiiꞌ ti ndaa nu tiꞌí ꞌiin; sa ñaꞌan ngiꞌni ska toro msu, ngwañaꞌan ngiꞌnii. Njyiꞌin kiyaꞌ toro ti kwiꞌ seꞌen yojoꞌ neꞌ yka cha tu seꞌen iꞌ; kwiꞌ ngwañaꞌan, nuꞌwin ngiꞌnii ñuꞌun ꞌiin, ti ykwiiꞌ ti.” \v 15 “¿Ti ka nu lkaa a?, Xꞌnaǎn” niǐn ꞌin Ni bra kanꞌ. “Jesús lkaǎn” ndukwin Ni. “Loꞌo nuꞌwin ngiꞌnii chaꞌ tyijiǐn nu tiꞌí” ndukwin. \v 16 “Tyituun ni. Wa ngwaꞌuǔn tloǔn ꞌiin ni chaꞌ kuꞌnii tñan ꞌñaǎn nde loo la, chaꞌ katsaaꞌ ꞌin nten chaꞌ wa naꞌaan ꞌñaǎn tsan ni. Loꞌo ngwañaꞌan, ndiꞌin chaꞌ chkwiiꞌ chaꞌ ꞌñaǎn loꞌo nten, nchga chaꞌ nu kwaꞌuǔn ꞌiin nde loo la. \v 17 Kulaǎn ꞌiin yaꞌ neꞌ judío nu nxuun loꞌoo, loꞌo yaꞌ neꞌ xka laꞌa tsuꞌ xa nu kuꞌni tlá neꞌ ꞌiin. Loꞌo kuloǔn tñan ꞌiin chaꞌ tsaa seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ, \v 18 chunꞌ ñaꞌan tiꞌ nten nu kwityiinꞌ, ngwañaꞌan ndiꞌin neꞌ kanꞌ lo chalyuu; ñaꞌan tiꞌ si xkwiꞌ tla ꞌa seꞌen ndiꞌin neꞌ, ngwañaꞌan ngiꞌni neꞌ kanꞌ chaꞌ xaꞌan. Kanꞌ chaꞌ ndiꞌin chaꞌ kwaꞌuu chaꞌ ꞌñaǎn ꞌin neꞌ kanꞌ, chaꞌ sten neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn. Ja tyiꞌin ꞌa neꞌ seꞌen tla bra kanꞌ, sa ñaꞌan lka si kwityiinꞌ neꞌ; ka tyaꞌan neꞌ tuwiin ꞌin Ndiose seꞌen nu xaa ꞌa, ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ nchga chaꞌ ꞌin Ni bra kanꞌ. Satanás lka nu ndlo tñan ꞌin neꞌ kanꞌ ni, loꞌo chunꞌ ndiꞌin la ka neꞌ kanꞌ nten ꞌin Ndiose. Ndiꞌin chaꞌ sten neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌñaǎn, chaꞌ ka kuꞌni Ndiose chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin neꞌ ꞌin chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌin neꞌ kanꞌ. Bra kanꞌ ka suꞌwa chaꞌ ꞌin neꞌ kanꞌ loꞌo nchga nten nu ka luwi kasiya ꞌin neꞌ chunꞌ ngujwiǐn lo wsi” ndukwin Jesús kanꞌ ꞌñaǎn. \s1 Ynan Palyu chaꞌ nu ykwiꞌ Ndiose loꞌo yu \p \v 19 ’Yu kula, ree Agripa ―ndukwin Palyu―, wa yꞌniǐn tñan nu ngulo Jesús ꞌñaǎn, bra nu ngwaꞌu tloo Jesús ꞌñaǎn. \v 20 Kulo ndukwa la ngwaꞌuǔn ꞌin neꞌ judío taꞌaan nu ndiꞌin nde kichen Damasco, chaꞌ kulaa yaꞌ neꞌ nchga chaꞌ kuxi nu mdaꞌan tiye neꞌ nu ngwa sꞌni, chaꞌ sten neꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose bra kanꞌ; nde loo la ndiꞌin chaꞌ kuꞌni neꞌ xkwiꞌ chaꞌ suꞌwe ti bra kanꞌ, chaꞌ ka biyaꞌ tiꞌ nten chaꞌ wa mxaꞌan kasiya ꞌin neꞌ kanꞌ. Kwiꞌ ngwañaꞌan ngwaꞌuǔn chaꞌ kanꞌ ꞌin neꞌ Jerusalén, loꞌo neꞌ nchga kichen nde lo yuu ꞌin Judea re. Chunꞌ ndiꞌin la ngwaꞌuǔn chaꞌ kanꞌ ꞌin nten xka laꞌa tsuꞌ. \v 21 Kanꞌ chaꞌ msñi neꞌ judío taꞌaan ꞌñaǎn tuꞌwa laa tlyu, chaꞌ ngwa tiꞌ neꞌ kujwi neꞌ ꞌñaǎn. \v 22 Loꞌo ti ndaꞌaǎn suꞌwe tiǎn lo tñan re sa bra nu ni, chaꞌ Ndiose ndayaꞌ Ni ꞌñaǎn nchga tsan chaꞌ kwaꞌuǔn chaꞌ ꞌin Ni seꞌen ndiꞌin nchga nten, ni siya nten nu tnun nchka, ni siya nten nu tiꞌi. Ti kwiꞌ ti chaꞌ nu ngwaꞌan ayman lo kityi sꞌni, ti kwiꞌ ayman nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose, kanꞌ lka chaꞌ nu nduꞌuǔn ꞌin neꞌ. Nan wa ngwaꞌan ayman Moisés loꞌo neꞌ kula kanꞌ nchga chaꞌ nu ka nde loo la, loꞌo kanꞌ lka chaꞌ nu nduꞌuǔn ꞌin nten. \v 23 Ngwaꞌan neꞌ chaꞌ lye ꞌa ta nten nu tiꞌí ꞌin nu ka Krixtu nde loo la; ndiꞌin chaꞌ kaja yu, loꞌo Krixtu kanꞌ lka nu tyuꞌu kulo la ti chunꞌ ndiꞌin la, xa wa ngujwi yu. Ndukwin kityi kanꞌ, chaꞌ tyuꞌu Krixtu xiyaꞌ chaꞌ kulaa yu ꞌñaan taꞌaan ꞌin chaꞌ kuxi, ni siya neꞌ judío taꞌaan, ni siya nten xka laꞌa tsuꞌ. Ngwañaꞌan nduꞌuǔn ꞌin nten. \s1 Ngwa ꞌa tiꞌ Palyu chaꞌ xñi ree Agripa chaꞌ ꞌin Jesús \p \v 24 Xa wa ykwiꞌ Palyu ngwañaꞌan loꞌo neꞌ, lye ykwiꞌ Festo loꞌo yu bra kanꞌ: \p ―¡Wa mnaꞌ chaꞌ tiya ꞌiin, Palyu! ―ndukwin Festo ꞌin yu―. Chaꞌ lye ꞌa nchkwiiꞌ lo kityi, kanꞌ chaꞌ wa mnaꞌ chaꞌ tiya ꞌiin, ja taꞌa ꞌa tyukwa kee ―ndukwin. \p \v 25 Loꞌo mxkwen Palyu ꞌin yu kula kanꞌ bra kanꞌ: \p ―Siꞌi chaꞌ mnaꞌ chaꞌ tiya ꞌñaǎn, yu kula ―ndukwin Palyu ꞌin Festo―. Ja nchkwiǐnꞌ chaꞌ tintu, xkwiꞌ chaꞌ nu ñi ngitsaǎnꞌ ꞌwan. \v 26 Jlyo tiꞌ ree Agripa re, chunꞌ nchka biyaꞌ tiꞌ yu kula chaꞌ re; kanꞌ chaꞌ tnun nka tiyeěn nchkwiǐnꞌ loꞌo yu kula re. Loꞌo jlyo tiꞌ yu kula sa ñaꞌan ngwa chaꞌ ꞌin Jesús, chaꞌ siꞌi mnan ti ngwa chaꞌ kanꞌ. \v 27 Yu kula, ree Agripa, ¿ta ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ nu ngwaꞌan ayman lo kityi sꞌni, ti kwiꞌ ayman nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose a? Jlyo tiǎnꞌ chaꞌ loꞌo wan ndyaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ kanꞌ ―ndukwin Palyu ꞌin ree Agripa. \p \v 28 ―¿Ta ndla ꞌa nchka tiiꞌ chaꞌ kaǎn nten ꞌin Jesucristo a? ―ndukwin ree Agripa ꞌin Palyu bra kanꞌ. \p \v 29 ―Ni siya ndla ti, ni siya ti xꞌni la ―ndukwin Palyu―, suꞌwe ꞌa si xñi taꞌa wan chaꞌ kanꞌ, loꞌo ꞌwan, ree Agripa, loꞌo nchga wan nu ynan wan chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan tsan ni; suꞌwe ꞌa si ka suꞌwa chaꞌ ꞌwan loꞌoǔn chaꞌ sten wan chaꞌ kanꞌ bra kanꞌ. Ska ti chaꞌ ja suꞌwe, si skanꞌ nten ꞌwan loꞌo karenan chkwan sa ñaꞌan nu mskanꞌ neꞌ ꞌñaǎn. \p \v 30 Wa mdyii ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ, bra kanꞌ mdyituun ree, mdyituun gobernador loꞌo Berenice, mdyituun nchga nten nu ndiꞌin loꞌo neꞌ kanꞌ bra kanꞌ. \v 31 Mdoꞌo neꞌ ndyaa neꞌ chunꞌ naꞌan bra kanꞌ. Ykwiꞌ skaa neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―Ja ska ꞌa chaꞌ kuxi yꞌni yu kwa ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ―. Ja ndiꞌin chaꞌ kujwi nten ꞌin yu, kwiꞌ ja ndiꞌin chaꞌ xuꞌwi yu niꞌ ñaꞌan chkwan. \p \v 32 ―Ka kulaǎn ꞌin yu re, ska ti chaꞌ wa mjñan yu chaꞌ ka biyaꞌ ꞌin yu la seꞌen ndiꞌin ree nu nka ndloo la ti nde kichen Roma ―ndukwin Agripa ꞌin Festo. \c 27 \s1 Msuꞌwa neꞌ ꞌin Palyu ndyaa yu kichen Roma \p \v 1 Loꞌo ngwa suꞌwa chaꞌ ꞌin neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ chaꞌ suꞌwa neꞌ ꞌin Palyu tsaa yu la lo yuu Italia bra kanꞌ. Loꞌoǔn nu ndaꞌaǎn kityi re, mdaꞌaǎn loꞌo neꞌ bra kanꞌ. Ngulo neꞌ tñan ꞌin ska capitán ꞌin sndaru nu naan Julio chaꞌ tsaa loꞌo ꞌin Palyu loꞌo xka ta presu. Julio lka capitán ꞌin ska ta sndaru nu ꞌin Augusto. \v 2 Loꞌo ndyaa Aristarco neꞌ Tesalónica loꞌo ba. Nde lo yuu Macedonia ndiꞌin kichen Tesalónica kanꞌ. Ndyaa ba yten ba ska niꞌ yka naꞌan nu wa tsaa ti tyun kichen nde lo yuu Asia. Ska nten kichen Adramitio lka xꞌnan yka naꞌan kanꞌ. \v 3 Mdoꞌo ba ndyaa ba bra kanꞌ, la xka tsan mdiya ba kichen Sidón. Suꞌwe ꞌa tiye Julio kanꞌ, mda yu chabiyaꞌ ꞌin Palyu chaꞌ tsaa yu seꞌen ndiꞌin taꞌa suꞌwe nsuꞌwi yu nu ndiꞌin kichen kanꞌ, chaꞌ tayaꞌ neꞌ kanꞌ chinꞌ ꞌin yu. \v 4 Kanꞌ mdoꞌo ba ndyaa ba xiyaꞌ loꞌo yka naꞌan kanꞌ. Kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa yuu Chipre mdijin ba bra kanꞌ; laꞌa seꞌen kaa nganun yuu wtyi kanꞌ, chaꞌ ja mda kwiꞌin chabiyaꞌ tsaa ba xka laꞌa tsuꞌ kanꞌ. \v 5 Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ ndyaa ba tuwiin lo tujoꞌo nu mdijin kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa yuu Cilicia loꞌo Panfilia, sa ñaꞌan yaꞌ nu mdiyan ba kichen Mira, seꞌen ndiꞌin kwenta ꞌin Licia. \p \v 6 Nde kichen kanꞌ mjwi xka yka naꞌan ꞌin capitán ꞌin sndaru kanꞌ. Neꞌ kichen Alejandría lka xꞌnan yka naꞌan kanꞌ. Wa tsaa ti yka naꞌan kanꞌ la lo yuu Italia, kanꞌ chaꞌ ngulo capitán kanꞌ tñan ꞌwa chaꞌ sten ba niꞌ yka naꞌan kanꞌ, chaꞌ tsaa loꞌo ꞌwa nde kwa. \v 7 Kaꞌan ꞌa tsan mdaꞌan ba lo tyiꞌa bra kanꞌ, chaꞌ tiyaꞌ ꞌa mdaꞌan yka naꞌan kanꞌ. Keeꞌ mdiyan ba kwiꞌ seꞌen ti kichen Gnido bra kanꞌ, chaꞌ lye ꞌa mskwa kwiꞌin ke yka naꞌan kanꞌ, chaꞌ ja ngwa tyaꞌan suꞌwe ran. Kanꞌ mdijin ba kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa kichen Salmón chaꞌ tyijin ba tuꞌwa yuu Creta nu ndiꞌin jluꞌwe tujoꞌo, chaꞌ ja mskwa lye kwiꞌin nde kwa, mskeꞌ tiꞌ neꞌ. \v 8 Tiyaꞌ ꞌa mdaꞌan yka naꞌan kanꞌ lo tyiꞌa, mdijin kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa yuu kanꞌ; chunꞌ ndiꞌin la mdiyan ba seꞌen naan Buenos Puertos, nu ndiꞌin kwiꞌ seꞌen ti kichen Lasea. \p \v 9 Kaꞌan ꞌa tsan mnaꞌ ꞌwa siꞌya kwiꞌin kanꞌ, chunꞌ chan ꞌa mdijin yka naꞌan lo tujoꞌo tuwiin seꞌen ndijyan ba la Buenos Puertos kanꞌ. Wa yten koꞌ tlyaꞌ nu lye ꞌa nskwa kwiꞌin tuꞌwa; kanꞌ chaꞌ ykwiꞌ Palyu loꞌo nten nu nka ndloo bra kanꞌ: \p \v 10 ―Ja suꞌwe chaꞌ tsaa laan ni, yu kula ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―. Nxkeꞌ tiǎnꞌ chaꞌ ka ñuꞌun yka naꞌan re, kanaꞌ nchga yuꞌwa bra kanꞌ ―ndukwin―, kwiꞌ ngwañaꞌan, ja chan kanaꞌ chinꞌ nten taꞌaan lo tyiꞌa bra kanꞌ. \p \v 11 Ja ynan capitán ꞌin sndaru chaꞌ nu ykwiꞌ Palyu loꞌo; jlyo la tiꞌ neꞌ nu ngalaꞌ yaꞌ yka naꞌan loꞌo nu nka ndloo ꞌin yka naꞌan kanꞌ, mskeꞌ tiꞌ capitán kanꞌ. \v 12 Tyun nten mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ suꞌwe la si ti tsaa la yka naꞌan kanꞌ la kichen Fenice; ti kwiꞌ lo yuu Creta kanꞌ ndiꞌin kichen Fenice, nde loo la chinꞌ. Jlyo tiꞌ neꞌ chaꞌ la kichen Fenice kanun yka naꞌan suꞌwe la tyukwi tyempu nu tlyaꞌ, chaꞌ ja nskwa lye kwiꞌin tuꞌwa la kwa; kanꞌ chaꞌ ja suꞌwe kanun yka naꞌan nde Buenos Puertos, mskeꞌ tiꞌ neꞌ. \s1 Lye ꞌa mskwa kwiꞌin lo tujoꞌo \p \v 13 Loꞌo mdyisnan ngwa ska kwiꞌin suꞌwe bra kanꞌ, kanꞌ chaꞌ mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ suꞌwe la si tsaa la ba kichen Fenice kanꞌ. Mdoꞌo ba ndyaa ba loꞌo yka naꞌan bra kanꞌ. Nganun ba kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa yuu Creta kanꞌ. \v 14 Lye la ti nskwa kwiꞌin bra kanꞌ, chaꞌ nde lo yuu wtyi kanꞌ ndijyan kwiꞌin. Tlá ꞌa kwiꞌin nu naan Nordeste kanꞌ, \v 15 loꞌo ndukwa naꞌan kwiꞌin kanꞌ ꞌin yka naꞌan la seꞌen nchka tiꞌ tsaa loꞌo ꞌwa bra kanꞌ. \v 16 Mdijin ba kwiꞌ seꞌen ti seꞌen ndiꞌin ska yuu xuwe ti jluꞌwe tyiꞌa nu naan Clauda. Joꞌo la chinꞌ ngwa kwiꞌin ska bra ti nde kwa, kanꞌ chaꞌ tlyu tñan mjwakii ba ꞌin kanduwa chaꞌ kulo ba ꞌin ran lo tyiꞌa, chaꞌ tyukwan ba ꞌin ran niꞌ yka naꞌan. Ndukwa ti su ke kanduwa kanꞌ, chaꞌ jwakii ba ꞌin ran. \v 17 Bra wa mchkwan ba kanduwa niꞌ yka naꞌan kanꞌ, bra kanꞌ mxiin skanꞌ neꞌ ti su tnun ñaꞌaan chunꞌ yka naꞌan kanꞌ, chaꞌ ja kata yka naꞌan kanꞌ loꞌo tyiꞌa tujoꞌo. Ntsen ꞌa neꞌ si tyukwa ba seꞌen lti ti tyiꞌa jluꞌwe tujoꞌo, la lo ysiin seꞌen naan Sirte, kanꞌ chaꞌ mbiꞌya neꞌ teꞌ nu mdukwi loo yka naꞌan chaꞌ ja lye tukwa naꞌan kwiꞌin ꞌin teꞌ kanꞌ, chaꞌ ja xnan loꞌo kwiꞌin ꞌin yka naꞌan kanꞌ bra kanꞌ. \v 18 La xka tsan, ñaꞌan ti lye ꞌa mskwa kwiꞌin, lye ꞌa mjiꞌin tyiꞌa tujoꞌo ꞌin yka naꞌan kanꞌ, kanꞌ chaꞌ mdyisnan neꞌ mxkwan neꞌ yuꞌwa nu nsuꞌwi niꞌ yka naꞌan lo tyiꞌa tujoꞌo. \v 19 La mdaꞌa snan tsan, bra kanꞌ mxkwan ba nchga yaꞌ xñan nu ndiya ꞌin yka naꞌan kanꞌ, nu yꞌni neꞌ tñan loꞌo ti xkanꞌ; loꞌo yaꞌ ba ti ykwiꞌ ti ba mxkwan ba yaꞌ xñan kanꞌ lo tyiꞌa. \v 20 Tyun tsan ja naꞌan ba xaa kwan bra kanꞌ, loꞌo xa tla ja naꞌan ba kwii kulasiin nu ndukwi niꞌ kwan, loꞌo ja ka ꞌa lyaa ba, mskeꞌ tiꞌ ba, siꞌya kwiꞌin tlá kanꞌ. \p \v 21 Wa ngwa tyun tsan nu ja siyaꞌ yku ba, kanꞌ chaꞌ mdyituun Palyu chaꞌ chkwiꞌ yu loꞌo nten kanꞌ bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ taꞌa ndaꞌaan ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―, suꞌwe la ngwa si wa ynan wan chaꞌ nu ykwiǐnꞌ loꞌo wan ti kulo, chaꞌ kanuun laan nde lo yuu Creta kanꞌ. Loꞌo ni, mnaꞌ yuꞌwa ꞌwan, kwiꞌ ngwañaꞌan ngwa ñuꞌun yka naꞌan re. \v 22 Kanꞌ chaꞌ ni, kuꞌni tnun tiye wan; tsaa ñaꞌan tiꞌ wan chaꞌ ja ska wan ndiꞌin chaꞌ kaja wan, ni siya kanaꞌ yka naꞌan re. \v 23 Jlyo tiꞌ wan chaꞌ Ndiose lka Xꞌnaǎn, chaꞌ tñan ꞌin Ndiose ngiꞌniǐn. Xa tla ni, ngwaꞌu tloo ska angajle ꞌñaǎn laja slaǎn, \v 24 ykwiꞌ ni loꞌoǔn: “Ja kutseen, Palyu” ndukwin angajle kanꞌ ꞌñaǎn. “Ndiꞌin chaꞌ tyituun nuꞌwin tloo ree ꞌin neꞌ romano nu nka ndloo la ti” ndukwin, “kanꞌ chaꞌ kulaa Ndiose ꞌin nchga neꞌ taꞌa ndaꞌan wan niꞌ yka naꞌan re chaꞌ ꞌin nuꞌwin, chaꞌ nuꞌwin lkaa ska nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌin Ni loꞌo nten chalyuu” ndukwin angajle. \v 25 Kanꞌ chaꞌ kuꞌni tnun tiye wan sikwa. Ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ chaꞌ nu wa ykwiꞌ Ndiose loꞌoǔn; jlyo tiǎnꞌ chaꞌ ka chaꞌ ꞌñaǎn sa ñaꞌan nu ndukwin angajle ꞌñaǎn, \v 26 ni siya kulo ndukwa la ndiꞌin chaꞌ tsaa loꞌo kwiꞌin ꞌñaan tijyuꞌ la lo xka yuu jluꞌwe. \p \v 27 Wa mdiya tukwa smnan nu ndyaa loꞌo kwiꞌin ꞌwa ya ñaꞌan seꞌen ti, loꞌo mdiya ba tujoꞌo Adria bra kanꞌ, ngwañaꞌan nchkwiꞌ nten ꞌin tujoꞌo kanꞌ. Ngwa jluꞌwe tla loꞌo mskeꞌ tiꞌ neꞌ nu ngalaꞌ yka naꞌan kanꞌ, chaꞌ ndukwa yuu wtyi kwiꞌ seꞌen ti; \v 28 kanꞌ chaꞌ msuꞌwa biyaꞌ neꞌ ꞌin tyiꞌa, sa ñaꞌan yaꞌ tlyaa ran, loꞌo ndyija lyo chaꞌ ꞌin neꞌ chaꞌ kalatyii ndukwa skwa metro biyaꞌ tlyaa tyiꞌa kanꞌ. Nde loo la chinꞌ msuꞌwa biyaꞌ neꞌ ꞌin tyiꞌa xiyaꞌ, loꞌo ngwa kala ndukwa kati ti metro biyaꞌ tlyaa tyiꞌa bra kanꞌ. \v 29 Ntsen neꞌ si kuꞌni kaꞌan tu seꞌen yka naꞌan chunꞌ kee tnun, kanꞌ chaꞌ mxkwan neꞌ jakwa chkwan nxkinꞌ lo juun la niꞌ tyiꞌa tu seꞌen yka naꞌan, chaꞌ ja tyaꞌan ꞌa ran lo tyiꞌa. Loꞌo ngatsen ꞌa neꞌ nganun neꞌ bra kanꞌ, ngita neꞌ bra nu kiꞌya xaa la xka tsan. \v 30 Loꞌo nten nu ngalaꞌ yka naꞌan kanꞌ, mnan ti mbiꞌya tiꞌin neꞌ ꞌin kanduwa xuwe lo tyiꞌa loꞌo ti su xa tla; chaꞌ kwiñi ti ykwiꞌ neꞌ chaꞌ wa tsaa ti neꞌ xlyu neꞌ xka chkwan nxkinꞌ nde ke yka naꞌan, chaꞌ ngwa tiꞌ neꞌ tyaa neꞌ mnan ti niꞌ kanduwa kanꞌ. \v 31 Bra ti ykwiꞌ Palyu loꞌo sndaru loꞌo capitán ꞌin neꞌ: \p ―Si ja kanun neꞌ kwa nu ngalaꞌ yka naꞌan re, kaja nchga wan niꞌ tyiꞌa ―ndukwin Palyu ꞌin sndaru. \p \v 32 Bra ti msiꞌyu sndaru ti su seꞌen nchkanꞌ kanduwa bra kanꞌ, mxtyuu neꞌ ꞌin ran lo tyiꞌa tujoꞌo, ndyaa ran bra kanꞌ; ja loꞌo nten ndyaa. \p \v 33 Wa kiꞌya ti xaa la xka tsan, bra kanꞌ ykwiꞌ Palyu loꞌo nten kanꞌ, chaꞌ ku neꞌ chinꞌ. \p ―Wa mdyii tukwa smnan ni ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―, loꞌo ja siyaꞌ yku wan, ja yijaꞌ suꞌwe wan ―ndukwin―. \v 34 Suꞌwe la si nu ku wan chinꞌ ni, chaꞌ ka ngula la tiꞌ wan. Ja ska wan ndiꞌin chaꞌ kaja wan, ja kaja cha ꞌwan. \p \v 35 Xa wa mdyii ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ, bra kanꞌ msñi yu ska jaxlya. Ndya yu xuꞌwe ꞌin Ndiose tloo nchga nten kanꞌ, msuꞌwe yu jaxlya kanꞌ, yku yu bra kanꞌ. \v 36 Suꞌwe la ngwa tiye neꞌ xa wa naꞌan neꞌ sa ñaꞌan nu yꞌni Palyu, kanꞌ chaꞌ nchga nten kanꞌ yku neꞌ chinꞌ bra kanꞌ; \v 37 tukwa siyentu nsuꞌwi snan yla nsuꞌwi tiꞌyun xka nten, sa kwa ti ba ndiꞌin ba niꞌ yka naꞌan kanꞌ. \v 38 Taꞌa neꞌ yku neꞌ sa ñaꞌan yaꞌ nu ngulaꞌ tiꞌ neꞌ bra kanꞌ. Kanꞌ ngulo neꞌ yuꞌwa ꞌin neꞌ, mdyii mxkwan neꞌ nchga nskwaꞌ trigu kanꞌ lo tyiꞌa, chaꞌ ka sa la chinꞌ yka naꞌan bra kanꞌ. \s1 Mdyii ngata yka naꞌan kanꞌ \p \v 39 Ngwiꞌya xaa la xka tsan, bra kanꞌ naꞌan ba chaꞌ wa ngala ba ska tuꞌwa yuu, loꞌo ja ngwiꞌya neꞌ kwenta la nde yaꞌ ngala ba. Naꞌan neꞌ seꞌen ndiꞌin chinꞌ ysiin tuꞌwa yuu wtyi kanꞌ, loꞌo naꞌan neꞌ chaꞌ tiin ti ndiꞌin tyiꞌa la kanꞌ. Mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ suꞌwe la xtyi yka naꞌan lo ysiin kanꞌ, si kaja ñaꞌan tsaa yka naꞌan nde kwa; \v 40 kanꞌ chaꞌ msiꞌyu neꞌ ti su ꞌin chkwan nxkinꞌ seꞌen nchkanꞌ tu seꞌen yka naꞌan, nganun chkwan nchkinꞌ kanꞌ niꞌ tyiꞌa. Bra kanꞌ mxtiꞌ neꞌ yaꞌ yka naꞌan, mskanꞌ tukwi neꞌ teꞌ lo yka chaꞌ tukwa naꞌan kwiꞌin ꞌin yka naꞌan chaꞌ tsaa la ran nde kwa. \v 41 Ndyaa ba bra kanꞌ, ngala yka naꞌan ska seꞌen nxnan tukwa yaꞌ tyiꞌa. Lti ti tyiꞌa nde kwa chaꞌ ndukwa ysiin, kanꞌ chaꞌ msñi kaꞌan kiyaꞌ yka naꞌan lo ysiin kanꞌ bra kanꞌ, mdyisnan mxtaꞌ kulooꞌ tnun tu seꞌen yka naꞌan kanꞌ bra kanꞌ. \v 42 Ntsen ꞌa sndaru chaꞌ, si skwa neꞌ tyiꞌa chaꞌ kala neꞌ tuꞌwa tyiꞌa, bra ti xnan nchga presu ꞌin neꞌ; kanꞌ chaꞌ mskeꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ suꞌwe la kujwi neꞌ ꞌin taꞌa presu ndla ti. \v 43 Loꞌo ja mda capitán chabiyaꞌ ꞌin sndaru chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin presu, chaꞌ ja nchka tiꞌ capitán kanꞌ, chaꞌ kujwi neꞌ ꞌin Palyu. Bra kanꞌ ngulo capitán tñan ꞌin nchga neꞌ nu ngwa ꞌin skwa tyiꞌa chaꞌ tsaa neꞌ lo tyiꞌa, chaꞌ tyoꞌo suꞌwe ti neꞌ la lo yuu wtyi; \v 44 neꞌ nu ja ngwa ꞌin skwa tyiꞌa, ndiꞌin chaꞌ xñi neꞌ kaꞌ, ni siya xñi neꞌ yuꞌwe yka naꞌan kanꞌ. Ngwañaꞌan ngwa chaꞌ suꞌwe ti ngala taꞌa ba tuꞌwa yuu wtyi kanꞌ bra kanꞌ. \c 28 \s1 Mdiꞌin Palyu lo yuu nu kwenta ꞌin Malta \p \v 1 Mdoꞌo ba tuꞌwa tujoꞌo, loꞌo ndyukwa taꞌa ba loꞌo nten nu ngwa tyi bra kanꞌ; ytsaꞌ neꞌ ngwa tyi ꞌwa chaꞌ Malta naan yuu xuwe kanꞌ nu ndiꞌin kwenta ꞌin neꞌ. \v 2 Ngwa tꞌnan ꞌa tiꞌ neꞌ ngwa tyi kanꞌ ꞌwa; mxkin neꞌ ska kiiꞌ tnun tuꞌwa tyiꞌa, chaꞌ tlyaꞌ ꞌa chaꞌ ndiꞌya tyoo. Loꞌo ykwiꞌ neꞌ loꞌo ba chaꞌ tsaa ba tuꞌwa kiiꞌ bra kanꞌ, chaꞌ ka tsun chinꞌ tiꞌ ba. \v 3 Ndyaa yꞌya Palyu chinꞌ yka, mstya la yu yka lo kiiꞌ bra kanꞌ; chaꞌ tikeeꞌ ꞌa, bra ti mdoꞌo tukwa ska kunan tlá nu yku yaꞌ yu, kwiꞌ nganun ndukwi kunan yaꞌ yu bra kanꞌ. \v 4 Naꞌan neꞌ ngwa tyi ꞌin kunan nu ndukwi yaꞌ Palyu, bra ti ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ bra kanꞌ: \p ―Nten nu wa yjwi ꞌin taꞌa lka yu kwa ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ―. Ni siya wa ngulaa yu ꞌin tujoꞌo, kaja yu ni, chaꞌ neꞌ xaꞌan lka yu. \p \v 5 Bra kanꞌ mxñan Palyu yaꞌ chaꞌ xtyuu ꞌin kunan lo kiiꞌ, loꞌo ja ska ngwa ꞌin yu bra kanꞌ. \v 6 Ngita neꞌ ngwa tyi, ñaꞌan kwiꞌya ꞌa neꞌ ꞌin yu si xuꞌwi kiin yaꞌ yu, si tlyuu yu lyuu kaja yu, mskeꞌ tiꞌ neꞌ. Chan ngita neꞌ, bra kanꞌ naꞌan neꞌ chaꞌ ja ska ngwa ꞌin Palyu; xka chaꞌ mdaꞌan tiye neꞌ bra kanꞌ, xka chaꞌ ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ: \p ―Ska joꞌo lka yu re ―ndukwin neꞌ ꞌin taꞌa neꞌ bra kanꞌ. \p \v 7 Kwiꞌ seꞌen ti seꞌen ndiꞌin ba ndiya chinꞌ yuu ꞌin ska yu kula nu naan Publio. Loꞌo Publio kanꞌ, ngwa yu ndloo la ꞌin yuu xuwe nu naan Malta kanꞌ. Bra kanꞌ ykwiꞌ yu kula kanꞌ loꞌo ba chaꞌ tsaa ba tuꞌ naꞌan tyi yu. Ndyaa ba bra kanꞌ; snan tsan mdiꞌin ba loꞌo yu kula kanꞌ, loꞌo suꞌwe ꞌa ngwa tiye yu kula kanꞌ ñaꞌan ꞌwa. \v 8 Loꞌo tiꞌí sti Publio tsan kanꞌ; yuꞌwi tikeeꞌ ꞌin yu kula kanꞌ, loꞌo kutseꞌ tnen yꞌni ꞌin yu. Yaa naꞌan Palyu ꞌin sti Publio kanꞌ bra kanꞌ. Ykwiꞌ Palyu loꞌo Ndiose chaꞌ ꞌin nu tiꞌí kanꞌ, mstya yaꞌ yu ke yu tiꞌí; bra ti nchkaa yu tiꞌí kanꞌ bra kanꞌ. \v 9 Loꞌo nchga neꞌ tiꞌí nu ndiꞌin lo yuu kanꞌ, ynan neꞌ sa ñaꞌan tñan yꞌni Palyu bra kanꞌ. Bra ti mdiyan neꞌ seꞌen ndiꞌin ba chaꞌ kuꞌni Palyu joꞌo ꞌin neꞌ, loꞌo nchkaa neꞌ bra kanꞌ. \v 10 Kaꞌan ꞌa chaꞌ suꞌwe mda neꞌ ꞌwa bra kanꞌ, lye ꞌa yꞌni tnun neꞌ ꞌwa sa ñaꞌan bra nu mdoꞌo ba ndyaa ba. Ti kwiꞌ tsan kanꞌ, mdiyan loꞌo neꞌ ꞌin nchga nan nu lyiji ꞌwa, msuꞌwa neꞌ ꞌin ran niꞌ yka naꞌan chaꞌ tsaa ba loꞌo. \s1 Ngala Palyu nde kichen Roma \p \v 11 Snan koꞌ mdiꞌin ba lo yuu Malta, kanꞌ yten ba niꞌ ska yka naꞌan chaꞌ tyaa ba; wa nganun yka naꞌan kanꞌ nde Malta tyukwi tyempu tlyaꞌ. Neꞌ kichen Alejandría lka xꞌnan yka naꞌan kanꞌ, nduun nkwin joꞌo ke yka naꞌan ꞌin, ti kwiꞌ nkwin joꞌo ngula tukwa Cástor loꞌo Pólux. (Ngwañaꞌan naan joꞌo kanꞌ.) Mdoꞌo ba ndyaa ba loꞌo yka naꞌan kanꞌ bra kanꞌ. \v 12 Chunꞌ ndiꞌin la chinꞌ mdiyan ba kichen Siracusa, seꞌen mdiꞌin ba snan tsan bra kanꞌ. \v 13 Xiyaꞌ mdoꞌo ba ndyaa ba niꞌ yka naꞌan bra kanꞌ, mdijin ba kwiꞌ seꞌen ti tuꞌwa yuu wtyi chaꞌ tiyan ba kichen Regio. La xka tsan suꞌwe ꞌa mskwa kwiꞌin, kanꞌ chaꞌ la mdaꞌa snan tsan ngala ba nde kichen Puteoli. \v 14 La kanꞌ mdukwa taꞌa ba loꞌo tyun nten nu lka taꞌa nten ꞌin Jesucristo. Ykwiꞌ neꞌ loꞌo ba chaꞌ kanun ba seꞌen ndiꞌin neꞌ, kanꞌ chaꞌ kati tsan nganun ba loꞌo neꞌ kanꞌ. Loꞌo mdoꞌo ba ndyaa ba tuwiin nu ndyaa kichen Roma bra kanꞌ. \v 15 Wa ynan nchga nten ꞌin Jesucristo nu ngwa tyi Roma chaꞌ ndijyan ba tuwiin, kanꞌ chaꞌ mdoꞌo neꞌ naꞌan tyi neꞌ ndijyan neꞌ chaꞌ tyukwa taꞌa neꞌ loꞌo ba tuwiin. Ndyukwa taꞌa ba loꞌo ska ta nten kanꞌ nde kichen Foro de Apio, kwiꞌ ndyukwa taꞌa ba loꞌo xka ta neꞌ nde seꞌen naan Tres Tabernas bra kanꞌ. Mdya ꞌa Palyu xuꞌwe ꞌin Ndiose xa wa naꞌan yu ꞌin neꞌ taꞌaan kanꞌ, ngwa tnun la tiye yu bra kanꞌ. \v 16 Ngala ba kichen tlyu nu naan Roma bra kanꞌ, mdiyan loꞌo capitán ꞌin nchga presu kanꞌ seꞌen ndiꞌin xꞌnan xka ta sndaru nu ndiꞌin kwan nde kanꞌ. Loꞌo mda neꞌ chabiyaꞌ ꞌin Palyu chaꞌ tyiꞌin yu xka tuꞌwa naꞌan bra kanꞌ, ni siya ñaꞌan ti ndiꞌin ska sndaru kwan ꞌin yu nchga bra. \s1 Ngwaꞌu Palyu chaꞌ ꞌin Xꞌnaan nde kichen Roma \p \v 17 Wa mdiya snan tsan ti nu ngala ba kichen Roma, bra kanꞌ msuꞌwa Palyu ska rsun ndyaa seꞌen ndiꞌin neꞌ kula ꞌin taꞌa neꞌ judío nu ndiꞌin kichen kanꞌ. Ndyoꞌ tiꞌin neꞌ seꞌen ndiꞌin Palyu bra kanꞌ: \p ―ꞌWan, neꞌ kula taꞌaan ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ―, ja ska chaꞌ kuxi yꞌniǐn loꞌo neꞌ judío taꞌaan; ja ska chaꞌ kuxi yꞌniǐn chaꞌ ꞌin chaꞌ kula nu ndyaa ñaꞌan tianꞌ taꞌaan, nu mda ayman kula ꞌñaan sꞌni. Msñi nten ꞌñaǎn nde Jerusalén, yꞌni neꞌ presu ꞌñaǎn, kanꞌ mda neꞌ ꞌñaǎn yaꞌ neꞌ romano. \v 18 Ngwa biyaꞌ ꞌñaǎn loꞌo neꞌ romano kanꞌ bra kanꞌ; ndukwin neꞌ kanꞌ chaꞌ ja ndiꞌin kiꞌya ꞌñaǎn chaꞌ kujwi neꞌ ꞌñaǎn. Ngwa tiꞌ neꞌ romano kanꞌ kulaa neꞌ ꞌñaǎn bra kanꞌ. \v 19 Loꞌo ja mslyaa ꞌa nu nka ndloo ꞌin neꞌ judío taꞌaan siyaꞌ ti ―ndukwin Palyu―. Xa wa mdyii chaꞌ, mjñaǎn chabiyaꞌ chaꞌ ka biyaꞌ ꞌñaǎn tloo ree ꞌin neꞌ romano nu nka ndloo la ti, nu ndiꞌin kichen re, ni siya ja nchka tiǎnꞌ xtyaǎn kiꞌya ꞌin neꞌ taꞌa kichen tyiǐn. \v 20 Loꞌo ni, nchka tiǎnꞌ naꞌaǎn ꞌwan chaꞌ chkwiǐnꞌ loꞌo wan, kanꞌ chaꞌ msuꞌwaǎn rsun ꞌwan ndyaan seꞌen ndiꞌin wan, loꞌo wa yꞌni wan chaꞌ suꞌwe mdiyan wan seꞌen ndiꞌiǐn ni. Taꞌaan lkaan neꞌ Israel; kwiꞌ ngwañaꞌan ndiꞌin taan ꞌin Ndiose, sa yaꞌ kuꞌni ji Ni nchga chaꞌ nu wa ytsaꞌ Ni ꞌin ayman kula ꞌñaan nu ngwa sꞌni. Loꞌoǔn, ndyaa ñaꞌan tiǎnꞌ chaꞌ kanꞌ suꞌwa ti loꞌo wan, kanꞌ chaꞌ mskanꞌ neꞌ ꞌñaǎn loꞌo karenan chkwan re ―ndukwin Palyu ꞌin neꞌ judío nde Roma. \p \v 21 Mxkwen neꞌ kula ꞌin Palyu bra kanꞌ: \p ―Ja ya kala kityi seꞌen ndiꞌin ba nu ngwaꞌan neꞌ Judea nu nchkwiꞌ chaꞌ ꞌiin loꞌo ba ―ndukwin neꞌ ꞌin Palyu―. Ja ya kala ska neꞌ judío taꞌaan nu ngwa tiꞌ chkwiꞌ chaꞌ kuxi ꞌiin loꞌo ba ―ndukwin neꞌ―. \v 22 Nchka tiꞌ ba kunan ba nchga chaꞌ nu ndiya chaꞌ chkwiiꞌ loꞌo ba chaꞌ ꞌin tuwiin kwi kanꞌ, chaꞌ jlyo tiꞌ ba chaꞌ nchga kichen ndiya nten nu msinꞌ ꞌa tiꞌ ꞌin neꞌ nu wa msñi tuwiin kanꞌ. \p \v 23 Loꞌo mskanꞌ neꞌ chaꞌ loꞌo taꞌa neꞌ ni tsan tyoꞌ tiꞌin neꞌ seꞌen ndiꞌin Palyu xiyaꞌ. Tsan kanꞌ kaꞌan ꞌa nten ndyoꞌ tiꞌin seꞌen ndiꞌin yu. Tyukwi tsan ngwaꞌu yu ꞌin neꞌ; ngwaꞌu yu sa ñaꞌan ndlo Ndiose tñan, sa ñaꞌan nu nchkwiꞌ chaꞌ nu ngwaꞌan ayman Moisés chaꞌ ꞌin Jesús, loꞌo sa ñaꞌan lka chaꞌ nu ngwaꞌan xka la ayman kula lo kityi chaꞌ ꞌin Jesús. \v 24 Mdiya neꞌ nu ndyaa ñaꞌan tiꞌ chaꞌ nu ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ bra kanꞌ, kwiꞌ ngwañaꞌan, mdiya chinꞌ nten nu ja ndyaa ñaꞌan tiꞌ chaꞌ kanꞌ siyaꞌ ti; \v 25 loꞌo ja ngwa suꞌwa tiye neꞌ. Bra wa tyaa ti neꞌ, xiyaꞌ ykwiꞌ Palyu loꞌo neꞌ: \p ―Ñi ꞌa chaꞌ nu ytsaꞌ Tyiꞌi Ndiose ꞌin ayman Isaías nu ykwiꞌ loꞌo nten chabiyaꞌ ꞌin Ndiose nu ngwa sꞌni, xa nu ykwiꞌ Ni loꞌo ayman Isaías kanꞌ bra kanꞌ: \q1 \v 26 Tsaa nuꞌwin seꞌen ndiꞌin neꞌ kwa, chaꞌ chkwiiꞌ loꞌo neꞌ nchga chaꞌ nu katsaǎnꞌ ꞌiin, ndukwin Ndiose ꞌin Isaías. \q1 Nde lka chaꞌ nu ka chkwiiꞌ loꞌo neꞌ kanꞌ: \q1 Ja chan kunan wan chaꞌ ꞌñaǎn, loꞌo ja ka biyaꞌ tiꞌ wan sa ñaꞌan ndyoꞌo chaꞌ nu wa ynan wan, nchkwiin ꞌin neꞌ. \q1 Ja chan ñaꞌan wan chaꞌ ꞌñaǎn, loꞌo ja kiꞌya wan kwenta nan lka chaꞌ nu wa naꞌan wan, nchkwiin ꞌin neꞌ. \m Kanꞌ ykwiꞌ Ndiose loꞌo Isaías xiyaꞌ: \q1 \v 27 Tla ꞌa kasiya ꞌin nten taꞌa wan, chaꞌ ja xlyaa ꞌa neꞌ kanꞌ kunan neꞌ chaꞌ nu nchkwiǐnꞌ loꞌo neꞌ. \q1 Ja nnan suꞌwe neꞌ kanꞌ, chunꞌ ja xlyaa neꞌ ka biyaꞌ tiꞌ neꞌ chaꞌ ꞌñaǎn; \q1 ja xlyaa neꞌ kanꞌ kiꞌya neꞌ kwenta, lka neꞌ ñaꞌan tiꞌ nten nu kwityiinꞌ; \q1 ja xlyaa neꞌ kanꞌ kulaa yaꞌ neꞌ chaꞌ kuxi nu ndiꞌin ꞌin neꞌ. \q1 Kanꞌ chaꞌ ja nchka ꞌñaǎn kuꞌniǐn chaꞌ tlyu tiꞌ ꞌin neꞌ ꞌin chaꞌ kuxi kanꞌ. \m Ngwañaꞌan ndukwin Ndiose ꞌin Isaías. \v 28 Ka biyaꞌ tiꞌ wan ni, chaꞌ wa mdyisnan Ndiose ngitsaꞌ Ni chaꞌ ꞌin Ni nde seꞌen ndiꞌin neꞌ xka laꞌa tsuꞌ; xlyaa Ndiose kuꞌni tyii Ni kiꞌya nu ndiꞌin ꞌin neꞌ kanꞌ, bra nu xñi neꞌ chaꞌ ꞌin Ni. Loꞌo ni, ja ka tsaa tii chaꞌ kanꞌ, chañi chaꞌ kunan neꞌ kanꞌ chaꞌ ꞌin Ndiose. \p \v 29 Xa wa mdyii ykwiꞌ Palyu, bra kanꞌ mdoꞌo taꞌa neꞌ judío ndyaa neꞌ; lye ꞌa ykwiꞌ neꞌ loꞌo taꞌa neꞌ. \p \v 30 Tukwa yijan nganun Palyu nde kichen Roma kwa, mdiꞌin yu ska niꞌ ñaꞌan nu mjñan ti yu. Suꞌwe nka tiye yu ñaꞌan yu ꞌin nchga nten nu mdaꞌan seꞌen ndiꞌin yu, \v 31 kwiꞌ ja ntsen yu kwaꞌu yu ꞌin neꞌ sa ñaꞌan ka Ndiose ndloo la niꞌ kasiya ꞌin nten. Loꞌo ja ykwiꞌ ꞌa neꞌ loꞌo yu chaꞌ ja chkwiꞌ yu nchga chaꞌ ꞌin Jesucristo loꞌo nten.