\id PHP \h FILIPENSES \toc1 Quityi nu nguscua San Pablo ndyaa slo ñati̱ jiꞌi̱ Jesucristo nde quichi̱ Filipos \toc2 FILIPENSES \toc3 Fil. \mt1 Quityi nu nguscua San Pablo ndyaa slo ñati̱ jiꞌi̱ Jesucristo nde quichi̱ Filipos \c 1 \p \v 1 Pablo loꞌo Timoteo laca cuare. Tyucuaa ya ndyuꞌni ya cña jiꞌi̱ Jesucristo, biꞌ chaꞌ nscua ya quityi re chaꞌ ca̱a̱ ca slo cuꞌma̱, chaꞌ tyaꞌa ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca na. Cua ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesucristo, biꞌ chaꞌ laca na ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. La cuiꞌ juaꞌa̱ loꞌo quityi re chcuiꞌ ya xi loꞌo lcaa nguꞌ cusuꞌ nu laca loo jiꞌi̱ ñaꞌa̱ taju cuꞌma̱, juaꞌa̱ chcuiꞌ ya xi loꞌo xaꞌ la nguꞌ nu laca cña, nu ntsuꞌu chaꞌ xtyucua jiꞌi̱ ma̱. \v 2 Ndiꞌya̱ ntiꞌ naꞌ, chaꞌ ñaꞌa̱ ti cuaꞌni ycuiꞌ Ndyosi Sti na chaꞌ tsoꞌo loꞌo ma̱, chaꞌ ti̱ ti tyiꞌi̱ tyiquee ma̱ xquiꞌya Jesucristo nu Xuꞌna na. \s1 Nchcuiꞌ Pablo loꞌo ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ nguꞌ Filipos biꞌ \p \v 3 Lcaa quiyaꞌ loꞌo ndyiꞌu tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱, liꞌ tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee naꞌ; ndya naꞌ xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ lcaa ma̱ liꞌ. \v 4 Loꞌo nchcuiꞌ naꞌ loꞌo Ni cuentya jiꞌi̱ ma̱, chaa ti tiꞌ naꞌ nchcuiꞌ naꞌ loꞌo Ni liꞌ. \v 5 Tya loꞌo ndyuna ma̱ chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Cristo tya clyo, ñaꞌa̱ ti tsa cuꞌ ti nxtyucua ma̱ ꞌna chaꞌ chcuiꞌ naꞌ chaꞌ biꞌ loꞌo xaꞌ la ñati̱; \v 6 biꞌ chaꞌ cua jlo tiꞌ naꞌ juani chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya cuaꞌni ycuiꞌ Ndyosi cña neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu tyuꞌu scua cña biꞌ, nu loꞌo tya̱a̱ Jesucristo chaca quiyaꞌ, chaꞌ la cuiꞌ ycuiꞌ Ni laca nu nguxana nguaꞌni cña neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱ tya clyo. \v 7 Tsoꞌo si culacua xi tiꞌ naꞌ juaꞌa̱ cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱, xquiꞌya chaꞌ lcaa tsa̱ ntsuꞌu tsa tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱; stuꞌba ti ndyaca chaꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ loꞌo naꞌ, tsoꞌo tsa ndyuꞌni Ni loꞌo na chaꞌ ndyuꞌni na cña jiꞌi̱ Jesucristo. Nguxtyucua ma̱ jnaꞌ tsubiꞌ loꞌo ngutaꞌa̱ naꞌ slo nguꞌ nu laca loo chaꞌ nxacui̱ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ; nacui̱ naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa laca chaꞌ nu cua nda ycuiꞌ Ndyosi loꞌo na, loꞌo juaꞌa̱ ndachaꞌ liñi naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ ñiꞌya̱ laca chaꞌ liñi biꞌ. Loꞌo juani tya nxtyucua ma̱ ꞌna, masi ntsuꞌu naꞌ neꞌ chcua̱ xquiꞌya chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús loꞌo ñati̱. \v 8 Cua jlo tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ñiꞌya̱ ntsuꞌu tyiquee ycuiꞌ Jesucristo ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ lcaa cuꞌma̱, la cuiꞌ juaꞌa̱ ntsuꞌu tsa tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. \v 9 Ndiꞌya̱ laca chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ ma̱: ndijña naꞌ chacuayáꞌ jiꞌi̱ Ni chaꞌ ñaꞌa̱ ti tsoꞌo la tyuꞌu tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ma̱, chaꞌ juaꞌa̱ taca ca cuayáꞌ la tiꞌ ma̱ lcaa chaꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ taca culacua tsoꞌo la tiꞌ ma̱; \v 10 ndijña naꞌ chaꞌ lcaa tyempo taca caꞌya chaꞌ hique ma̱ ñiꞌya̱ nu tsoꞌo la chaꞌ cuaꞌni ma̱. Juaꞌa̱ ngaꞌaa tyajaꞌa̱ ma̱ cuaꞌni la ma̱ chaꞌ cuxi, ngaꞌaa tyanu yabeꞌ hichu̱ꞌ ma̱ nu loꞌo tyalaa tsa̱ chaꞌ ca̱a̱ Cristo chaca quiyaꞌ. \v 11 Quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tsoꞌo taca cuaꞌni ma̱ lcaa su ndiꞌi̱ ma̱ chalyuu xquiꞌya Jesucristo, chaꞌ ndyuꞌni Cristo cña neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱; biꞌ chaꞌ taca cuaꞌni tlyu ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, taca cuaꞌni chi̱ ma̱ loo Ni. \s1 Sca ti chaꞌ ntiꞌ Pablo nde chalyuu, chaꞌ caca yu cña jiꞌi̱ Cristo \p \v 12 Cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, ntiꞌ naꞌ chaꞌ caca cuayáꞌ tsoꞌo tiꞌ ma̱ chaꞌ cua lijya̱ ngañi la chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Jesús laja nguꞌ quichi̱ re, xquiꞌya chaꞌ cuxi nu ndyaca ꞌna re. \v 13 Ngaꞌa̱ naꞌ neꞌ chcua̱ juani, biꞌ chaꞌ jlo tiꞌ lcaa ñati̱ nu ndiꞌi̱ niꞌi̱ tlyu jiꞌi̱ gobierno re, chaꞌ cua ngusuꞌba nguꞌ ꞌna neꞌ chcua̱ xquiꞌya chaꞌ ndyaꞌa̱ naꞌ lo cña jiꞌi̱ Cristo; masi lcaa sendaru nu ndiꞌi̱ ca nde, masi xaꞌ la ñati̱, cua jlo tiꞌ nguꞌ. \v 14 Loꞌo juaꞌa̱ cua ñaꞌa̱ ca nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús, tsa ndu̱ cua tsoꞌo la jlya tiꞌ nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ nu Xuꞌna na juani, cua tlyu la xi tyiquee nguꞌ juani; ngaꞌaa ntsi̱i̱ nguꞌ chcuiꞌ nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo xaꞌ ñati̱, xquiꞌya chaꞌ ná ntsi̱i̱ naꞌ loꞌo ntsuꞌu naꞌ neꞌ chcua̱ re. \p \v 15 Chañi chaꞌ ntsuꞌu ñati̱ nu nchcuiꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo loꞌo tyaꞌa xquiꞌya chaꞌ chi̱i̱ ti ntiꞌ ñati̱ biꞌ, na cua ntiꞌ tsa ñati̱ biꞌ xu̱u̱ tyaꞌa loꞌo ya; pana tya ntsuꞌu la xi xaꞌ la nguꞌ nu nchcuiꞌ chaꞌ biꞌ xquiꞌya chaꞌ tsoꞌo ti tyiquee nguꞌ. \v 16-17 Ntsuꞌu tsa tyiquee nguꞌ biꞌ ñaꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, loꞌo juaꞌa̱ jlo tiꞌ nguꞌ chaꞌ cua nda Ni cña ꞌna chaꞌ xacui̱ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ñati̱ nu xu̱u̱ tyaꞌa loꞌo na xquiꞌya chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Cristo. Nu ñati̱ nu chi̱i̱ ntiꞌ ni, siꞌi na tyucui tyiquee ñati̱ biꞌ nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo; laca chaꞌ cua ntiꞌ nguꞌ tyiji̱loo nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ cua ntiꞌ tsa nguꞌ chaꞌ ta la nguꞌ chaꞌ tiꞌí ꞌna laja loꞌo ndiꞌi̱ naꞌ neꞌ chcua̱. \v 18 Ná ndube tiꞌ naꞌ ñiꞌya̱ ndyuꞌni nguꞌ biꞌ, masi tyucui tyiquee chcuiꞌ nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo loꞌo ñati̱, masi chaꞌ cuiñi ti ntsuꞌu tyiquee nguꞌ nu loꞌo nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ biꞌ; pana tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ si ñaꞌa̱ ti tya cañi la chaꞌ jiꞌi̱ Cristo biꞌ. \p Loꞌo juaꞌa̱ tya caca chaa la tiꞌ naꞌ tyempo nde loo la. \v 19 Ndu̱ tiꞌ naꞌ chaꞌ yala ti caca tsoꞌo la chaꞌ jnaꞌ re, chaꞌ cua jlo tiꞌ naꞌ ñiꞌya̱ ndijña tsa ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ tyuꞌu naꞌ neꞌ chcua̱ re, chaꞌ tyuꞌu naꞌ nde liyaꞌ; jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ nxtyucua tsa la cuiꞌ Xtyiꞌi ycuiꞌ Jesucristo ꞌna. \v 20 Ndiꞌya̱ ntiꞌ naꞌ cuaꞌni naꞌ: ntiꞌ tsa naꞌ chaꞌ ná caca tyujuꞌu tiꞌ naꞌ loꞌo chcuiꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús loꞌo ñati̱; masi tyempo nu lijya̱ nde loo la, masi tyempo juani, tlyu caca tyiquee naꞌ loꞌo chcuiꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús. Juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ cuaꞌni naꞌ, chaꞌ ñaꞌa̱ ti cuaꞌni tlyu naꞌ jiꞌi̱ Cristo, masi tya luꞌú ti naꞌ, masi cua ngujuii naꞌ. \v 21 Sca ti chaꞌ ntiꞌ naꞌ cuaꞌni naꞌ nde chalyuu, chaꞌ caca naꞌ cña jiꞌi̱ Cristo. Tsoꞌo la masi cajaa naꞌ, ntiꞌ naꞌ, chaꞌ liꞌ taca ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni; \v 22 pana ná jlo tiꞌ naꞌ na laca nu tsoꞌo la chaꞌ cuaꞌni naꞌ, chaꞌ ná tyiqueeꞌ tya taca cuaꞌni naꞌ tya quiñaꞌa̱ la xi cña jiꞌi̱ nu Xuꞌna na, si tya tyiꞌi̱ la naꞌ xi chalyuu. \v 23 Tyucuaa lo chaꞌ ntiꞌ naꞌ chaꞌ caca ꞌna lacua: Ntiꞌ tsa naꞌ chaꞌ xtyanu naꞌ jiꞌi̱ chalyuu re, chaꞌ liꞌ taca tyiꞌi̱ naꞌ loꞌo Cristo, chaꞌ biꞌ nu tsoꞌo la ntiꞌ naꞌ; \v 24 pana juani ni, ndulo la chaꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ si tya tyiꞌi̱ la naꞌ xi chalyuu. \v 25 Nda tiꞌ naꞌ chaꞌ juaꞌa̱ caca ꞌna, chaꞌ tya tyiꞌi̱ la naꞌ xi chalyuu. Liꞌ taca xtyucua la naꞌ jiꞌi̱ lcaa cuꞌma̱, chaꞌ xñi tsoꞌo la ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo; juaꞌa̱ caca chaa la tiꞌ ma̱ loꞌo jlya tsoꞌo tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ Ni. \v 26 Loꞌo ca̱a̱ naꞌ chaꞌ tyiꞌi̱ naꞌ slo ma̱ chaca quiyaꞌ, liꞌ tsoꞌo tsa caca tyiquee ma̱ cuentya jiꞌi̱ Jesucristo xquiꞌya naꞌ. \p \v 27 Biꞌ chaꞌ juani, cuiꞌya ma̱ cuentya ñiꞌya̱ ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱ chalyuu cuentya jiꞌi̱ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo nu cua ngusñi ma̱. Si juaꞌa̱ nduꞌni ma̱, liꞌ ná nduꞌni chaꞌ masi ca̱a̱ naꞌ ca quichi̱ tyi ma̱, masi ná caca ca̱a̱ naꞌ. Ná tyiqueeꞌ caja chaꞌ ꞌna chaꞌ sca ti chaꞌ ntsuꞌu tyiquee ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱, chaꞌ ndalo tsa tyiquee ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa cusu̱u̱ ma̱ ca biꞌ; ná tyiqueeꞌ stuꞌba ti culacua tiꞌ ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱ laja loꞌo tyiqueeꞌ tsa nchcuiꞌ ma̱ loꞌo nguꞌ chaꞌ xñi nguꞌ chaꞌ tsoꞌo biꞌ jiꞌi̱ Cristo. \v 28 Loꞌo nduꞌni ma̱ juaꞌa̱, liꞌ ngaꞌaa ntsuꞌu chaꞌ cutsi̱i̱ ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ tyaꞌa cusu̱u̱ ma̱, chaꞌ taca ca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ cua nscua chaꞌ cuityi̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ lcaa ñati̱ cuxi. Pana cuꞌma̱ ni, cua ngulaá ma̱ jiꞌi̱ nu cuxi biꞌ; ycuiꞌ Ndyosi nduꞌni chaꞌ taca tyiji̱loo ma̱ jiꞌi̱ ñati̱ cuxi biꞌ. \v 29 Tsoꞌo tsa laca chaꞌ nda ycuiꞌ Ndyosi chacuayáꞌ chaꞌ ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo; pana cua nscua chaꞌ caja xi chaꞌ tiꞌí jiꞌi̱ ma̱, nu loꞌo cua ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo biꞌ. \v 30 Stuꞌba ti ndyaca chaꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ loꞌo naꞌ, tiꞌi̱ tsa cña nu cua ngujui jiꞌna. Pana cua naꞌa̱ ma̱ ñiꞌya̱ nguaꞌni naꞌ cña tya tsubiꞌ la, chaꞌ lye tsa nxu̱u̱ tyaꞌa naꞌ loꞌo nu cuxi; loꞌo ñaꞌa̱ ti taca ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ chaꞌ lye tsa ndyuꞌni naꞌ cña juani. \c 2 \s1 Ngua Jesús sca nguꞌ tiꞌi loꞌo ya̱a̱ yu chalyuu, chaꞌ tiyaꞌ la liꞌ tlyu tsa chacuayáꞌ nda ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ yu \p \v 1 Ná tyiqueeꞌ cua nguula la tiꞌ tyiquee ma̱ juani, xquiꞌya chaꞌ cua ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo; cua tsoꞌo la ntiꞌ ma̱ chaꞌ ntsuꞌu tsa tyiquee Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ ma̱. La cuiꞌ ti chaꞌ xquiꞌya nu Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi stuꞌba ti ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱, juaꞌa̱ loꞌo ycuiꞌ Ni, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu nchca tyaꞌna tiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ma̱, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ma̱. \v 2 Biꞌ chaꞌ lacua, si chañi chaꞌ juaꞌa̱ ntiꞌ ma̱, liꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ caca tsoꞌo tyiquee naꞌ; juaꞌa̱ caca nu loꞌo ñaꞌa̱ naꞌ chaꞌ stuꞌba tsa ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱, chaꞌ sca ti chaꞌ ntsuꞌu tyiquee ma̱, chaꞌ sca ti chaꞌ nclyacua tiꞌ ma̱, chaꞌ sca ti cuayáꞌ tsoꞌo ti ntiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ma̱. \v 3 Cuaꞌni ma̱ chaꞌ ná quiñaꞌa̱ chaꞌ tyuꞌu tyiquee ma̱ loꞌo cuaꞌni ma̱ sca cña; siꞌi xcuiꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ma̱ culacua tiꞌ ma̱, ni siꞌi na cuaꞌni tyucuaa tiꞌ ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱. Tsoꞌo la si culacua tiꞌ ma̱ chaꞌ tsoꞌo la laca nu xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa ma̱, pana ná tsoꞌo ycuiꞌ ca ma̱; \v 4 cube la tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ caca chaꞌ ca tsoꞌo chaꞌ jiꞌi̱ xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa ma̱, siꞌi xcuiꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ma̱ nu ngaꞌa̱ chaꞌ cube tiꞌ ma̱. \p \v 5 Tsoꞌo si culacua tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ nclyacua tiꞌ ycuiꞌ Jesucristo. Ndiꞌya̱ ngua chaꞌ jiꞌi̱ yu: \v 6 Tyucui tyempo ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti laca Jesucristo, ná ntsuꞌu tyempo nu ná laca yu ycuiꞌ Ndyosi; pana loꞌo ya̱a̱ yu lo yuu chalyuu, ná ngulacua tiꞌ Jesús chaꞌ ca̱loꞌo yu lcaa chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, masi ntsuꞌu tsa chacuayáꞌ jiꞌi̱ yu slo Ni nquichaꞌ, chaꞌ stuꞌba ti ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ yu loꞌo ycuiꞌ Ndyosi Sti yu. \v 7 Pana nguxtyanu yu chacuayáꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ yu ca slo ycuiꞌ Ndyosi Sti yu, chaꞌ tsoꞌo la ngua tiꞌ yu loꞌo nguaꞌni yu juaꞌa̱. Loꞌo liꞌ ntajaꞌa̱ yu ngua yu ñati̱, chaꞌ caja ñiꞌya̱ xtyucua yu jiꞌna; ñiꞌya̱ nclya lcaa ñati̱, juaꞌa̱ ngula yu nde chalyuu, ñati̱ tsiyaꞌ ti ngua yu. \v 8 Ngua yu sca ñati̱ tiꞌi, loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo tsa ndaquiyaꞌ yu cña nu cua nda ycuiꞌ Ndyosi Sti yu jiꞌi̱ yu; ngujuii yu, hasta ngujuii yu lo crusi, masi juaꞌa̱ ndujuii nguꞌ jiꞌi̱ nguꞌ nu xñaꞌa̱ tsa nu ngua liꞌ. \v 9 Biꞌ chaꞌ juani cua ndyaa loꞌo Ni jiꞌi̱ yu chaꞌ stuꞌba ti tyiꞌi̱ yu ca su tlyu la ca su ntucua ycuiꞌ Ni; juani tlyu tsa chacuayáꞌ cua nda Ni jiꞌi̱ Jesús. Tyucui ñaꞌa̱ chalyuu ngaꞌaa ntsuꞌu la xaꞌ chacuayáꞌ nu tlyu la, \v 10 chaꞌ juaꞌa̱ tyu̱ sti̱ꞌ lcaa na luꞌú nde loo Jesús, masi ñati̱, masi cuiꞌi̱. Ná ntsuꞌu su tye chaꞌ cuaꞌni chi̱ nguꞌ loo yu xquiꞌya chacuayáꞌ nu cua nda Ni jiꞌi̱ yu, masi nu ndiꞌi̱ ca nde cua̱, masi nu ndiꞌi̱ nde lo yuu chalyuu, masi nguꞌ nu cua nguatsiꞌ, loꞌo jyoꞌo biꞌ cuaꞌni chi̱ nguꞌ loo yu. \v 11 Cui̱i̱ tsa chcuiꞌ lcaa ñati̱ chaꞌ Jesucristo laca Xuꞌna lcaa ca chalyuu, juaꞌa̱ tsoꞌo tsa cuaꞌni tlyu nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi Sti na. \s1 Ñiꞌya̱ nu ntyijiꞌi̱ xee cuii nde talya, juaꞌa̱ cuaꞌni na loꞌo ndiꞌi̱ na chalyuu \p \v 12 Cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa na nu tyacaꞌa tsa ma̱ ꞌna, cua ndaquiyaꞌ tsa ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ lcaa tsa̱ loꞌo ngutiꞌi̱ naꞌ loꞌo ma̱; ñaꞌa̱ ti tya ndulo tsa chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ taquiyaꞌ la ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ, masi tyijyuꞌ tsa ngaꞌa̱ naꞌ ca su ndiꞌi̱ ma̱ juani. Ñaꞌa̱ ti cuaꞌni cña tiꞌ ma̱ chaꞌ caca lyiji lcaa chaꞌ nu ngua tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi cuaꞌni Ni neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱ loꞌo nguaꞌni lyaá Jesucristo jiꞌi̱ ma̱. Xti ti chaꞌ tyuꞌu tyiquee ma̱ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ ma̱, pana cube la tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 13 Tyiꞌu tiꞌ ma̱ chaꞌ lcaa tsa̱ nduꞌni ycuiꞌ Ndyosi cña laja neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱, chaꞌ taca cuaꞌni ma̱ cña jiꞌi̱ Ni; juaꞌa̱ nduꞌni Ni chaꞌ tyajaꞌa̱ ma̱ cuaꞌni ma̱ lcaa ñaꞌa̱ nu ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ cuaꞌni ma̱. \p \v 14 Lcaa lo cña nu cuaꞌni ma̱ ni, ná caca chi̱i̱ ntiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ loꞌo ndyuꞌni ma̱ cña biꞌ, ná xlyú ma̱ chaꞌ hichu̱ꞌ nguꞌ, \v 15 chaꞌ ná caca ñacui̱ nguꞌ chaꞌ ntsuꞌu quiꞌya jiꞌi̱ ma̱ liꞌ, loꞌo juaꞌa̱ ná caja su lyiji cuaꞌni ma̱ sca chaꞌ liꞌ. Tsoꞌo la si caca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ chañi chaꞌ laca ma̱ sñiꞌ ycuiꞌ Ndyosi tyucui tyiquee ma̱, masi xcuiꞌ ndiꞌi̱ ti ma̱ chalyuu laja ñati̱ cuxi, laja ñati̱ nu chi̱i̱ ntiꞌ nguꞌ ñaꞌa̱ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ. Xquiꞌya cuꞌma̱ ngaꞌa̱ chaꞌ cañi chaꞌ jiꞌi̱ Jesús lcaa su ndiꞌi̱ ñati̱ biꞌ; ñiꞌya̱ nu ntyijiꞌi̱ xee cuii nde talya, juaꞌa̱ caca ma̱ xee nde chalyuu, \v 16 nu loꞌo ta ma̱ chaꞌ loꞌo nguꞌ, si chcuiꞌ ma̱ chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Cristo nu taca ta chalyuu nu ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye jiꞌi̱ nguꞌ. Si juaꞌa̱ cuaꞌni ma̱, tsoꞌo tsa caca tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo tyalaa tsa̱ nu cuaꞌni cuayáꞌ Cristo jiꞌi̱ lcaa ñati̱. Liꞌ taca ca cuayáꞌ tiꞌ naꞌ chaꞌ tsoꞌo ti ngutuꞌu scua cña biꞌ ꞌna, siꞌi na nguliji yuꞌu cña biꞌ juaꞌa̱ ti. \v 17-18 Jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ siꞌi chaꞌ xca ti laca nu nguaꞌni ma̱ loꞌo ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi; quiñaꞌa̱ tsa na nguxtyanu ma̱, tyu̱u̱ quiyaꞌ cua nda ma̱ tyucui ñaꞌa̱ ma̱ chaꞌ caca ma̱ cña jiꞌi̱ Cristo, xquiꞌya chaꞌ cua ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Ni. Loꞌo juani loꞌo naꞌ ni, cujuii nguꞌ ꞌna, ntiꞌ naꞌ; chcunaꞌ chalyuu ꞌna juaꞌa̱ ti cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱. Pana ná ntsi̱i̱ naꞌ; masi juaꞌa̱ caca ꞌna, chaa tsa tiꞌ naꞌ ndiꞌi̱i̱. Loꞌo juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ chaꞌ ca chaa tiꞌ cuꞌma̱, chaꞌ stuꞌba ti ca chaa tiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱. \s1 Nchcuiꞌ Pablo chaꞌ jiꞌi̱ Timoteo loꞌo jiꞌi̱ Epafrodito \p \v 19 Chacuayáꞌ jiꞌi̱ Jesús nu Xuꞌna na, ná tyiqueeꞌ ta naꞌ jiꞌi̱ yu Timoteo chaꞌ tsaa yu ca su ndiꞌi̱ ma̱ yala ti, chaꞌ quije xi chaꞌ ꞌna ñiꞌya̱ nu ndiꞌi̱ ca ma̱; tsoꞌo tsa caca tyiquee naꞌ loꞌo cuna naꞌ chaꞌ biꞌ. \v 20 Sca ti yu biꞌ laca nu chañi chaꞌ stuꞌba ti ntiꞌ yu loꞌo naꞌ, nu chañi chaꞌ ntsuꞌu tyiquee yu ñaꞌa̱ yu jiꞌi̱ cuꞌma̱; \v 21 ná ndiꞌi̱ xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa na ca nde nu ndube tiꞌ ñiꞌya̱ ndyaca cña jiꞌi̱ Jesucristo ca su ndiꞌi̱ ma̱, xcuiꞌ na ntsuꞌu la tyiquee nguꞌ jiꞌi̱ cña jiꞌi̱ ycuiꞌ ca nguꞌ. \v 22 Loꞌo cuꞌma̱, cua jlo tiꞌ ma̱ chaꞌ lubii tsa cña nu ndyuꞌni yu Timoteo biꞌ. Stuꞌba ti ndyuꞌni yu cña loꞌo naꞌ ñiꞌya̱ ntiꞌ si cua laca yu sñiꞌ naꞌ, stuꞌba ti ndyaꞌa̱ ya nchcuiꞌ ya chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Jesús loꞌo xaꞌ ñati̱. \v 23 Loꞌo tye caca cuayáꞌ jnaꞌ, liꞌ ta naꞌ jiꞌi̱ yu chaꞌ hora ti tsaa yu ca su ndiꞌi̱ ma̱, \v 24 masi nda tiꞌ naꞌ chaꞌ loꞌo ycuiꞌ naꞌ taca ca̱a̱ naꞌ yala ti ca su ndiꞌi̱ ma̱ chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ nu Xuꞌna na. \p \v 25 Loꞌo juaꞌa̱ nduꞌni tsa chaꞌ ca̱a̱ chaca yu ca slo ma̱, ntiꞌ naꞌ; Epafrodito laca yu biꞌ. La cuiꞌ yu tyaꞌa ndyaꞌa̱ ya cña laca yu, loꞌo juaꞌa̱ nguula tsa cña nguaꞌni yu loꞌo ya loꞌo nguxacui̱ ya chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ cuxi. La cuiꞌ yu biꞌ laca nu nda ma̱ ya̱a̱ ca slo naꞌ tya tsubiꞌ la, chaꞌ xtyucua yu ꞌna loꞌo na laca nu lyiji xi ꞌna chaꞌ tyiji̱ yuꞌu ꞌna chalyuu. \v 26 Tiji̱ꞌ tsa tiꞌ yu jiꞌi̱ cuꞌma̱, biꞌ chaꞌ ntiꞌ yu ca̱a̱ naꞌa̱ yu jiꞌi̱ ma̱ chaca quiyaꞌ; ngulacua tsa tiꞌ yu loꞌo ngujui chaꞌ jiꞌi̱ yu chaꞌ cua ndyuna ma̱ chaꞌ quicha tsa yu. \v 27 Chañi tsa chaꞌ quicha tsa yu nu ngua liꞌ, cua cajaa ti yu ngua; pana ycuiꞌ Ndyosi nguaꞌni tyaꞌna tiꞌ Ni jiꞌi̱ yu. La cuiꞌ juaꞌa̱ ngua tyaꞌna tiꞌ Ni ñaꞌa̱ Ni ꞌna, chaꞌ cua laca ngujui tsa chaꞌ xñiꞌi̱ tiꞌ ꞌna ca nde; loꞌo liꞌ lye la ngua xñiꞌi̱ tiꞌ naꞌ si cua ngujuii yu, pana ndyaca tsoꞌo yu liꞌ. \v 28 Biꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ juani si yala ti ca̱a̱ yu ca slo cuꞌma̱, chaꞌ loꞌo cuꞌma̱ caca chaa tsa tiꞌ ma̱, nu loꞌo ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ yu chaca quiyaꞌ. Ngaꞌaa culacua tsa tiꞌ naꞌ cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱ liꞌ. \v 29 Caca chaa tiꞌ ma̱ loꞌo yu lacua; tsoꞌo tsa chcuiꞌ ma̱ loꞌo yu loꞌo tyalaa yu ca slo ma̱, chaꞌ laca yu tyaꞌa ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ nu Xuꞌna na. Loꞌo juaꞌa̱ cuaꞌni chi̱ ma̱ loo cua ñaꞌa̱ ca ñati̱ nu cuaꞌni ñiꞌya̱ nu nguaꞌni yu biꞌ; \v 30 ná ndyutsi̱i̱ yu, masi cua cajaa ti yu laja loꞌo nguxtyucua yu jiꞌi̱ ya loꞌo cña jiꞌi̱ Cristo re tya tsubiꞌ. Masi ná ngua ca̱a̱ cuꞌma̱ ca nde, pana cua nda ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ yu lijya̱ yu chaꞌ cuaꞌni yu la cuiꞌ cña nu ná ngua cuaꞌni cuꞌma̱, nu nxtyucua tsa jiꞌi̱ ya liꞌ. \c 3 \s1 Ñiꞌya̱ nu chañi ca chaꞌ ca ti̱ quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌna cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi \p \v 1 Cuꞌma̱ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús, juani cua ntiꞌ tsa naꞌ chaꞌ ca chaa tiꞌ ma̱ xquiꞌya ycuiꞌ nu Xuꞌna na. Ná nduꞌni chaꞌ ꞌna, masi tya chaca quiyaꞌ chcuiꞌ naꞌ la cuiꞌ tyaꞌa chaꞌ nu nguscua naꞌ tya clyo; ná tyiqueeꞌ xtyucua naꞌ xi jiꞌi̱ ma̱, si chcuiꞌ naꞌ chaca quiyaꞌ. \v 2 Tii ti tiꞌ ma̱, cuiꞌya tsoꞌo ma̱ cuentya jiꞌi̱ nu nguꞌ cuxi biꞌ, chaꞌ ñiꞌya̱ nduꞌni xneꞌ taja, juaꞌa̱ ndyuꞌni nguꞌ biꞌ. Xquiꞌya chaꞌ cusuꞌ nu jlya tsa tiꞌ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱, biꞌ chaꞌ ndatsaa nguꞌ jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱ chaꞌ xiꞌyu nguꞌ quiji̱ nguꞌ, masi sca cña nu cuaꞌni ñuꞌu̱ jiꞌi̱ nguꞌ laca; siꞌi sca chaꞌ tsoꞌo laca biꞌ. \v 3 Pana nu na ni, chañi laca chaꞌ ngulacua̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌna, masi xaꞌ ñaꞌa̱ nchcuiꞌ nu nguꞌ biꞌ. Cua nduꞌni tlyu na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi xquiꞌya Xtyiꞌi ycuiꞌ Ni; chaa tsa tiꞌ na ndiꞌi̱ na chalyuu nu loꞌo cua ngujui chalyuu jiꞌna xquiꞌya Jesucristo, chaꞌ ngaꞌaa jlya tiꞌ na jiꞌi̱ sca chaꞌ nu ndatsaa ñati̱ chalyuu jiꞌna chaꞌ cuaꞌni na jiꞌi̱. \v 4 Loꞌo naꞌ, jlya tsa tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ nu chaꞌ cusuꞌ biꞌ. Tya tsubiꞌ la ni, ná njyacua xaꞌ la ñati̱ ꞌna, lye la ndaquiyaꞌ naꞌ lcaa chaꞌ cusuꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ judío tyaꞌa ya. \v 5 Cua snuꞌ ti tsa̱ ntsuꞌu naꞌ loꞌo ngusiꞌyu nguꞌ quiji̱ naꞌ chaꞌ ngulacua̱ nguꞌ ꞌna; nguꞌ judío laca naꞌ tya loꞌo ngula naꞌ, tañi nguꞌ hebreo laca tañi naꞌ. Juaꞌa̱ la cuiꞌ tyaꞌa ñati̱ jiꞌi̱ nguꞌ Benjamín ngua nguꞌ cusuꞌ ꞌna. Nguꞌ fariseo laca naꞌ, biꞌ chaꞌ ndaquiyaꞌ tsa naꞌ lcaa ca cña nu ntsuꞌu chaꞌ cuaꞌni ya cuentya jiꞌi̱ chaꞌ cusuꞌ jiꞌi̱ nguꞌ judío; \v 6 chaꞌ jlya tsa tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ nu chaꞌ cusuꞌ biꞌ, biꞌ chaꞌ nguxcubeꞌ tsa naꞌ jiꞌi̱ lcaa ñati̱ nu ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Jesucristo, lyaꞌ tsa tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ ná ntsuꞌu quiꞌya ꞌna loꞌo nguꞌ judío cuentya jiꞌi̱ chaꞌ cusuꞌ biꞌ, chaꞌ cua ndaquiyaꞌ tsa naꞌ lcaa nu chaꞌ cusuꞌ biꞌ; tya saꞌni cua ngua lubii cresiya jnaꞌ, si chañi chaꞌ caca tsoꞌo cresiya jiꞌna cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi juaꞌa̱ ti. \v 7 Saꞌni la ngua tiꞌ naꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa ñati̱ laca naꞌ xquiꞌya chaꞌ cusuꞌ biꞌ, pana juani ngaꞌaa nclyacua tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ xquiꞌya Cristo. \v 8 Loꞌo juaꞌa̱, masi tucunaꞌ naꞌ lcaa chaꞌ nu ndiya tsa tiꞌ naꞌ nde chalyuu, ná cube tiꞌ naꞌ; tlyu la tsiyaꞌ ti laca chaꞌ tsoꞌo nu cua ngujui ꞌna juani, laja loꞌo ndyuloo naꞌ jiꞌi̱ Jesucristo nu Xuꞌna naꞌ. Xquiꞌya Cristo, biꞌ chaꞌ cua nguxtyanu naꞌ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cusuꞌ biꞌ; ngaꞌaa tsoꞌo chaꞌ cusuꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti, ntiꞌ naꞌ, hasta xcua̱a̱ naꞌ jiꞌi̱, ntiꞌ naꞌ. Tsa biꞌ ti chaꞌ ntiꞌ naꞌ, chaꞌ xñi tsoꞌo naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, \v 9 chaꞌ stuꞌba ti tyuꞌu tyiquee naꞌ loꞌo Ni. Ná ngüityi̱ ycuiꞌ Ndyosi quiꞌya ꞌna nu loꞌo ndaquiyaꞌ tsa naꞌ jiꞌi̱ nu chaꞌ cusuꞌ biꞌ; laca chaꞌ cua ngüityi̱ ycuiꞌ Ni quiꞌya ꞌna loꞌo jlya ti tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ cña nu nguaꞌni Cristo, tsa biꞌ ti chaꞌ. Biꞌ chaꞌ nguaꞌni Ni chaꞌ caca tsoꞌo cresiya jnaꞌ. \v 10 Loꞌo juani ni, tsa biꞌ ti chaꞌ ntiꞌ naꞌ, chaꞌ tyuloo lyiji naꞌ jiꞌi̱ Cristo, chaꞌ ca tii naꞌ chaꞌ tya ndyuꞌni ycuiꞌ Ndyosi cña loꞌo naꞌ loꞌo la cuiꞌ tyaꞌa juersa nu cua ntsuꞌu jiꞌi̱ Ni loꞌo nguaꞌni Ni chaꞌ ndyuꞌú Jesús chaca quiyaꞌ. Ná nduꞌni chaꞌ masi juaꞌa̱ chcubeꞌ naꞌ ñiꞌya̱ nu cua nchcubeꞌ ycuiꞌ Jesús, masi chcunaꞌ chalyuu ꞌna tsiyaꞌ ti ñiꞌya̱ loꞌo cua ngujuii ycuiꞌ Cristo lo crusi. \v 11 Loꞌo juani ndu̱ tiꞌ naꞌ chaꞌ caja chaca chalyuu ꞌna tiyaꞌ la, sca chalyuu nu ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye, masi cua ngujuii naꞌ. \s1 Cuaꞌni cña tiꞌ na chaꞌ jyacua na jiꞌi̱ chaꞌ tlyu nu caja jiꞌna nde loo la \p \v 12 Ná nacui̱ naꞌ chaꞌ cua ndye ngua tsoꞌo cresiya jnaꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi sca ti quiyaꞌ, loꞌo juani ngaꞌaa ntsuꞌu quiꞌya ꞌna; ná ni naꞌ juaꞌa̱. Na cua laca nacui̱ Jesucristo chaꞌ laca naꞌ ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni, biꞌ chaꞌ lye tsa ndyuꞌni cña tiꞌ naꞌ chaꞌ ca tsoꞌo lyiji cresiya ꞌna. \v 13 Cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, cua jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ tya lyiji caca juaꞌa̱ loꞌo naꞌ. Tsa biꞌ ti chaꞌ ndulo tsa cuentya ꞌna, chaꞌ cuaꞌni yala naꞌ juani chaꞌ jyacua naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ tlyu nu cua lijya̱ nde loo la, chaꞌ ca tsoꞌo lyiji cresiya ꞌna loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, masi ngaꞌaa tyiꞌu tiꞌ naꞌ lcaa ñaꞌa̱ chaꞌ nu ngua ꞌna nu ngua tya saꞌni la. \v 14 Biꞌ chaꞌ lacua, liñi tyucui̱i̱ nxñi naꞌ chaꞌ jyacua naꞌ jiꞌi̱ nu chaꞌ tlyu biꞌ, chaꞌ biꞌ laca nu cua nguaꞌni choꞌo ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌna ca su ntucua ycuiꞌ Ni. Taca caja chaꞌ biꞌ jiꞌna ca liꞌ, xquiꞌya chaꞌ cua ngua stuꞌba chaꞌ jiꞌna loꞌo Jesucristo. \p \v 15 Tsoꞌo tsa si la cuiꞌ juaꞌa̱ culacua tiꞌ ca taꞌa na nu cua ngusñi tsoꞌo na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús; ycuiꞌ Ndyosi laca nu culuꞌu liñi la jiꞌi̱ ma̱ liꞌ, si ntsuꞌu nguꞌ tyaꞌa ma̱ nu nclyacua tiꞌ xi xaꞌ la chaꞌ. \v 16 Tsoꞌo lacua, tya cuaꞌni la na la cuiꞌ tyaꞌa chaꞌ, ñiꞌya̱ nu ngua cuayáꞌ tsoꞌo tiꞌ na tya clyo. \p \v 17 Cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús, tsoꞌo si cuaꞌni ma̱ tsa ñaꞌa̱ chaꞌ nu cua naꞌa̱ ma̱ ꞌna chaꞌ nduꞌni naꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ cuiꞌya tsoꞌo ma̱ cuentya ñiꞌya̱ nu ndyuꞌni xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa na, nu nduꞌni ñiꞌya̱ nu nduꞌni ti cuare, chaꞌ juaꞌa̱ cuaꞌni ma̱. \v 18 Cua tyu̱u̱ tsa quiyaꞌ cua nda ya la cuiꞌ chaꞌ re loꞌo cuꞌma̱, loꞌo juani chcuiꞌ naꞌ chaca quiyaꞌ loꞌo ma̱, masi xñiꞌi̱ tsa tiꞌ naꞌ chcuiꞌ naꞌ ndiꞌya̱: Ntsuꞌu tsa nguꞌ tyaꞌa cusu̱u̱ Cristo, masi cua ngujuii yu lo crusi cuentya jiꞌi̱ nguꞌ; tyaꞌa cusu̱u̱ Cristo laca nguꞌ biꞌ, chaꞌ ntsuꞌu tsa chaꞌ cuxi nu nduꞌni nguꞌ lcaa seꞌi̱ su ndyaꞌa̱ nguꞌ. \v 19 Ngaꞌa̱ chaꞌ tyaa nguꞌ biꞌ ca chalyuu talya nu loꞌo cajaa nguꞌ, xquiꞌya chaꞌ sca ndyosi cuiñi ntsuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ; cua ñaꞌa̱ ca na nu ndacui tsa tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ caja jiꞌi̱ nguꞌ nde chalyuu, biꞌ laca ndyosi jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ tyixi tsa nduꞌni nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, masi ngaꞌa̱ chaꞌ ca tyujuꞌu tsa tiꞌ nguꞌ; xcuiꞌ ntsuꞌu tyiquee nguꞌ jiꞌi̱ cua ñaꞌa̱ ca na nu ntsuꞌu nde chalyuu. \v 20 Pana nu na ni, ca su ntucua ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti, ca ndacua ntsuꞌu quichi̱ tyi na nu chañi ca. Loꞌo juani chaa tsa tiꞌ na ntajatya na jiꞌi̱ Jesucristo nu Xuꞌna na, ni jacuaꞌ tyuꞌu Ni nde cua̱ su ntsuꞌu quichi̱ nu ca tyi na, chaꞌ ca̱quiꞌya Ni jiꞌna nde chalyuu, chaꞌ cuaꞌni lyaá lyiji Ni jiꞌna. \v 21 Xcutsaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ tyucui ñaꞌa̱ na liꞌ, chaꞌ caca na ñiꞌya̱ laca ycuiꞌ Ni. Quicha ti tiꞌ tyucui ñaꞌa̱ na juani, pana ycuiꞌ Ndyosi ni, tsoꞌo tsa ñaꞌa̱ tyucui ñaꞌa̱ Ni; la cuiꞌ juaꞌa̱ caca tyucui ñaꞌa̱ na nde loo la liꞌ. Taca jiꞌi̱ Ni culo Ni cña jiꞌi̱ lcaa lo na nu ntsuꞌu chalyuu, loꞌo juaꞌa̱ taca jiꞌi̱ Ni xcutsaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ tyucui ñaꞌa̱ na tsiyaꞌ ti. \c 4 \s1 Lcaa tsa̱ caca chaa tiꞌ na xquiꞌya ycuiꞌ nu Xuꞌna na \p \v 1 Cuꞌma̱ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús, tyacaꞌa tsa cuꞌma̱ ꞌna; ñati̱ nu cua nda ycuiꞌ Ndyosi jnaꞌ laca cuꞌma̱, xquiꞌya chaꞌ ndyuꞌni naꞌ cña jiꞌi̱ Ni. Tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee naꞌ xquiꞌya cuꞌma̱, loꞌo juaꞌa̱ xñiꞌi̱ xi tiꞌ naꞌ loꞌo ná ndiꞌi̱ naꞌ ca slo cuꞌma̱. Ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ tyanu tsoꞌo chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ nu Xuꞌna na neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱. \p \v 2 Loꞌo cuꞌma̱ maꞌ Evodia loꞌo maꞌ Síntique ni, cuiꞌya ma̱ chaꞌ clyu tiꞌ ꞌna, cuaꞌni ma̱ chaꞌ stuꞌba ti tyuꞌu tyiquee ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱. Nguꞌ tyaꞌa na laca ma̱ xquiꞌya nu Xuꞌna na, biꞌ chaꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ cati̱ chaꞌ cusu̱u̱ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱. \v 3 Loꞌo nuꞌu̱ nu tsoꞌo tsa tyaꞌa ndyaꞌa̱ na cña, cua ntiꞌ naꞌ chaꞌ xtyucua nuꞌu̱ jiꞌi̱ tyucuaa maꞌ cusuꞌ biꞌ, chaꞌ taca ca tsoꞌo tyiquee nguꞌ biꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ. Tyucuaa maꞌ cusuꞌ biꞌ cua nguaꞌni tsa nguꞌ cña chaꞌ cañi la chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Jesús nquichaꞌ; stuꞌba ti nguaꞌni nguꞌ biꞌ cña loꞌo naꞌ, loꞌo Clemente, loꞌo xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa ndyaꞌa̱ ya cña. Cua nscua xtañi lcaa nguꞌ biꞌ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, nu nscua xtañi ñati̱ nu caja chalyuu nu ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye jiꞌi̱. \p \v 4 Ntiꞌ naꞌ chaꞌ lcaa tsa̱ caca chaa tiꞌ ma̱ xquiꞌya ycuiꞌ nu Xuꞌna na; masi tucua quiyaꞌ chcuiꞌ naꞌ chaꞌ biꞌ loꞌo ma̱: Ntiꞌ naꞌ chaꞌ caca chaa tiꞌ ma̱. \v 5 Xcuiꞌ cuaꞌni tyaꞌna tsa tiꞌ ma̱ loꞌo lcaa ñati̱, chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ ñati̱ chaꞌ juaꞌa̱ nduꞌni ma̱. Cua ngulala ti ca̱a̱ ycuiꞌ nu Xuꞌna na chaca quiyaꞌ. \p \v 6 Ni sca chaꞌ ná culacua tsa tiꞌ ma̱ jiꞌi̱, pana jña ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ nu tyacua xi jiꞌi̱ ma̱. Loꞌo juaꞌa̱ ta ma̱ xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ juaꞌa̱ ndyaca chaꞌ jiꞌi̱ ma̱, nu loꞌo chcuiꞌ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ni. \v 7 Loꞌo liꞌ cuaꞌni Ni chaꞌ ti̱ ti tyiꞌi̱ tyiquee ma̱, masi ná caca cuayáꞌ tiꞌ ñati̱ chalyuu ni chaꞌ laca ma̱ juaꞌa̱. Ngaꞌaa caꞌya chaꞌ cuxi hique ma̱ liꞌ, ngaꞌaa caca cuxi cresiya jiꞌi̱ ma̱ liꞌ, xquiꞌya chaꞌ cua ngua stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo Jesucristo. \s1 Tyuꞌu tyiquee na jiꞌi̱ cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ nu tsoꞌo laca \p \v 8 Cuꞌma̱ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, ndiꞌya̱ ti culacua tiꞌ ma̱ tyucui tyempo nu ndiꞌi̱ ma̱ chalyuu: Cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ nu chañi tsa chaꞌ juaꞌa̱ laca, biꞌ laca nu ngaꞌa̱ chaꞌ tyuꞌu tyiquee ma̱ jiꞌi̱; juaꞌa̱ lcaa chaꞌ nu cuaꞌni chi̱ nguꞌ loo, lcaa chaꞌ nu liñi ca, lcaa chaꞌ su lubii ntsuꞌu tyiquee na, lcaa chaꞌ nu tsoꞌo tsa ñaꞌa̱, lcaa chaꞌ nu tsoꞌo tsa ntiꞌ nguꞌ ñaꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱, masi lcaa chaꞌ tsoꞌo biꞌ, nu juaꞌa̱ tsoꞌo tsa nchcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱, biꞌ laca nu ngaꞌa̱ chaꞌ tyuꞌu tyiquee ma̱ jiꞌi̱. \v 9 Cuaꞌni ma̱ chaꞌ tyiꞌu tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ nu cua ngua tsaꞌa̱ ma̱ ꞌna, masi sca chaꞌ nu cua ndyuna ma̱ tya loꞌo nda naꞌ chaꞌ loꞌo ma̱, masi sca chaꞌ nu cua naꞌa̱ ma̱ chaꞌ ndyuꞌni naꞌ; biꞌ laca chaꞌ nu ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱, loꞌo liꞌ cuaꞌni ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ti̱ ti tyiꞌi̱ tyiquee ma̱. \s1 Tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee Pablo chaꞌ cua ya̱a̱ loꞌo nguꞌ msta̱ chaꞌ xtyucua jiꞌi̱ \p \v 10 Tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee naꞌ loꞌo naꞌa̱ naꞌ chaꞌ cua ndyalaa msta̱ nu nda cuꞌma̱ lijya̱ slo naꞌ. Tsoꞌo ntiꞌ naꞌ chaꞌ cua ndyiꞌu tiꞌ ma̱ ꞌna chaca quiyaꞌ, loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ chaꞌ cua nda ma̱ msta̱ biꞌ ꞌna xquiꞌya ycuiꞌ nu Xuꞌna na. Jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ siꞌi na ngujlyaa tiꞌ ma̱ ꞌna, laca chaꞌ ngaꞌaa ngujui ñiꞌya̱ nu xtyucua ma̱ ꞌna tya tsubiꞌ la. \v 11 Ná nacui̱ naꞌ chaꞌ lyiji tsa chaꞌ tsoꞌo ꞌna, chaꞌ tsoꞌo tsa ndyaalaꞌ tiꞌ naꞌ loꞌo na laca nu ndyiji ti xi ꞌna. \v 12 Ntsuꞌu quiyaꞌ lyiji tsa chaꞌ ꞌna, loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu quiyaꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tsoꞌo ndyiji ꞌna; juaꞌa̱ ti nguiꞌi̱ naꞌ, chaꞌ cua nguiꞌi̱ naꞌ chaꞌ tyaalaꞌ tiꞌ naꞌ lcaa su tyaꞌa̱ naꞌ lo cña re. Ná nduꞌni chaꞌ masi tsoꞌo tsa ndyiji na cacu̱, masi ntyuteꞌ ti naꞌ; masi quiñaꞌa̱ tsa na ntsuꞌu ꞌna, masi xti ti chaꞌ, ná ndulo chaꞌ biꞌ ꞌna. \v 13 Cua nda ycuiꞌ Cristo juersa ꞌna chaꞌ talo naꞌ jiꞌi̱ cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ, na laca nu tyacua ti xi ꞌna. \v 14 Masi juaꞌa̱, tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ chaꞌ cua nguxtyucua ma̱ ꞌna laja loꞌo ndyacua chaꞌ cuxi ꞌna ca nde. \p \v 15 Cuꞌma̱ nguꞌ Filipos, cua jlo tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ ngua loꞌo ngutuꞌu naꞌ nde loyuu su cuentya Macedonia, ndyaꞌa̱ naꞌ nchcuiꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús loꞌo nguꞌ biꞌ; liꞌ sca ti taju cuꞌma̱ nu ndyuꞌni tlyu ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ca jua, cua ndya ma̱ msta̱ chaꞌ caca sca xlyaꞌbe ꞌna, xquiꞌya chaꞌ tsoꞌo tsa ngua tsaꞌa̱ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús laja loꞌo ngutiꞌi̱ naꞌ loꞌo ma̱. \v 16 Loꞌo juaꞌa̱ tyu̱u̱ quiyaꞌ cua nda ma̱ sca xlyaꞌbe ꞌna nu loꞌo nguliji xi chaꞌ tyiji̱ yuꞌu ꞌna ca quichi̱ Tesalónica. \v 17 Ni siꞌi chaꞌ caja sca chaꞌ xlyaꞌbe ti ꞌna nclyacua tiꞌ naꞌ, tsoꞌo la ntiꞌ naꞌ si tyanu tsoꞌo chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱. \v 18 Ndiꞌya̱ xacui̱ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ juani: Cua quiñaꞌa̱ tsa na nda ma̱ ꞌna, biꞌ chaꞌ cua ntiꞌ tsa naꞌ tya naꞌ tsa xlyaꞌbe jiꞌi̱ ma̱; ngaꞌaa ntsuꞌu chaca na nu lyiji ꞌna tsiyaꞌ ti juani, tya loꞌo ya̱a̱ yu Epafrodito, ya̱loꞌo yu lcaa chaꞌ tsoꞌo nu cua nda ma̱ ꞌna. Ñiꞌya̱ laca sca msta̱ nu ndiya tsa tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱, chaꞌ tyixi tsa xtyiꞌi nda biꞌ nu ndacui lcua ti seꞌi̱, juaꞌa̱ laca chaꞌ tsoꞌo nu nda ma̱ ꞌna cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 19 Tlyu tsa chaꞌ tsoꞌo ntsuꞌu jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni, biꞌ chaꞌ ta Ni lcaa na nu lyiji chaꞌ tyiji̱ yuꞌu jiꞌi̱ ma̱ chalyuu; cua jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ juaꞌa̱ nduꞌni ycuiꞌ nu Xuꞌna naꞌ loꞌo ñati̱ xquiꞌya Jesucristo. \v 20 Tsoꞌo si tyucui tyempo cuaꞌni tlyu na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi Sti na lacua. Juaꞌa̱ caca tuꞌni. \s1 Ngusalyaꞌ yu loꞌo nguꞌ \p \v 21 Chacuayáꞌ jiꞌi̱ Jesucristo nda naꞌ xlyo niꞌi̱ jiꞌi̱ lcaa tyaꞌa ma̱, ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cajua; la cuiꞌ juaꞌa̱ ntiꞌ lcaa nguꞌ tyaꞌa ndyaꞌa̱ ya ca nde. \v 22 Loꞌo lcaa nguꞌ nu ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ca quichi̱ re, juaꞌa̱ nguꞌ nu ndiꞌi̱ ndyuꞌni cña ca niꞌi̱ tlyu cuentya jiꞌi̱ nu xuꞌna tlyu nu laca emperador, cua ntiꞌ tsa nguꞌ chcuichaꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱. \p \v 23 Cua ntiꞌ tsa naꞌ chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya cuaꞌni la Jesucristo nu Xuꞌna na chaꞌ tsoꞌo loꞌo ma̱ tyucui tyempo nu lijya̱ nde loo la. Juaꞌa̱ caca tuꞌni.