\id 2CO \h 2 CORINTIOS \toc1 Quityi nchca tyucuaa nu nguscua San Pablo ndyaa ca slo ñati̱ jiꞌi̱ Jesucristo nde quichi̱ Corinto \toc2 2 CORINTIOS \toc3 2 Co. \mt1 Quityi nchca tyucuaa nu nguscua San Pablo ndyaa ca slo ñati̱ jiꞌi̱ Jesucristo nde quichi̱ Corinto \c 1 \p \v 1 Pablo laca naꞌ. Seꞌi̱ ti ndiꞌi̱ naꞌ ca nde loꞌo Timoteo tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo. Nscua ya quityi re chaꞌ ca̱a̱ slo lcaa cuꞌma̱ ca quichi̱ Corinto nu tsa tlyu ti ndyuꞌni tlyu ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, loꞌo juaꞌa̱ tyaa quityi re slo lcaa ñati̱ nu ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi tyucui ñaꞌa̱ loyuu su cuentya Acaya. Cua nda ycuiꞌ Ndyosi cña ꞌna chaꞌ tsaꞌa naꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo nguꞌ xaꞌ quichi̱ ca tyijyuꞌ la, lcaa chaꞌ nu jiꞌi̱ Jesucristo. \v 2 Cua ntiꞌ tsa ya chaꞌ ñaꞌa̱ ti cuaꞌni ycuiꞌ Ndyosi Sti na chaꞌ tsoꞌo loꞌo ma̱, chaꞌ cuaꞌni Ni chaꞌ ti̱ ti tyiꞌi̱ tyiquee ma̱ xquiꞌya Jesucristo nu Xuꞌna na. \s1 Nxtyucua tsa ycuiꞌ Ndyosi jiꞌna loꞌo quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tiꞌí ndyacua jiꞌna \p \v 3 Cuaꞌni tlyu na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu laca Sti Jesucristo nu Xuꞌna na, xquiꞌya chaꞌ tyaꞌna tiꞌ Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌna, loꞌo juaꞌa̱ nxtyucua tsa Ni jiꞌna loꞌo ndyacua cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ tiꞌí jiꞌna. \v 4 Nu nxtyucua Ni jiꞌna ni, juaꞌa̱ nduꞌni Ni chaꞌ tiyaꞌ la taca xtyucua na jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱, nu loꞌo tyacua cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ tiꞌí jiꞌi̱ nguꞌ; ñiꞌya̱ loꞌo nguxtyucua ycuiꞌ Ndyosi jiꞌna, la cuiꞌ juaꞌa̱ taca xtyucua na jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱ liꞌ. \v 5 Ñiꞌya̱ loꞌo nguaꞌni lyaꞌ tiꞌ ñati̱ jiꞌi̱ Cristo tya saꞌni la, juaꞌa̱ nda nguꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tiꞌí jiꞌna juani, nu loꞌo nchcuiꞌ na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo; pana ñaꞌa̱ ti nxtyucua tsa Cristo jiꞌna, la cuiꞌ hora loꞌo nchcubeꞌ na. \v 6 Masi tyacua chaꞌ tiꞌí jiꞌi̱ ya, masi lyaꞌ tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ya, xquiꞌya cuꞌma̱ laca chaꞌ tiꞌí biꞌ, chaꞌ taca xtyucua la ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ caja ñiꞌya̱ clyaá ma̱ jiꞌi̱ nu cuxi liꞌ. Nu loꞌo xtyucua Ni jiꞌi̱ ya ni, xquiꞌya cuꞌma̱ nduꞌni Ni juaꞌa̱ liꞌ, chaꞌ caja ñiꞌya̱ xtyucua ya jiꞌi̱ ma̱; juaꞌa̱ ta Ni juersa jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ loꞌo cuꞌma̱ talo ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ tiꞌí, la cuiꞌ ñaꞌa̱ chaꞌ tiꞌí nu ndyaca jiꞌi̱ ya. \v 7 Ndyiꞌu tsa tiꞌ ya jiꞌi̱ cuꞌma̱. Jlo tiꞌ ya chaꞌ ñiꞌya̱ ndyuꞌni lyaꞌ tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ya, juaꞌa̱ cuaꞌni lyaꞌ tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱; pana ñiꞌya̱ nxtyucua Ni jiꞌi̱ ya, juaꞌa̱ xtyucua Ni jiꞌi̱ cuꞌma̱. \p \v 8 Cuꞌma̱ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, cua ntiꞌ ya chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ ngua loꞌo ngujui chaꞌ tiꞌí jiꞌi̱ ya ca quichi̱ su ndyaa ya ca loyuu su cuentya Asia, chaꞌ tlyu tsa chaꞌ cuxi nu ndyacua jiꞌi̱ ya nu ngua liꞌ. Ná jlo tiꞌ ya tsiyaꞌ ti ñiꞌya̱ caca chaꞌ tyiji̱loo ya jiꞌi̱ chaꞌ cuxi biꞌ nquichaꞌ; ngua tiꞌ ya chaꞌ ngaꞌaa tyuꞌú ya, \v 9 chaꞌ cua ndyalaa tyempo nu cua cajaa ti ya. Pana juaꞌa̱ ngua chaꞌ tsoꞌo la jlya tiꞌ ya jiꞌi̱ sca ti ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ nchca jiꞌi̱ Ni cuaꞌni Ni chaꞌ tyuꞌú ñati̱ chaca quiyaꞌ masi cua ngujuii nguꞌ; biꞌ chaꞌ nchca jiꞌi̱ Ni cuaꞌni lyaá Ni jiꞌna, siꞌi na culacua tiꞌ na chaꞌ ycuiꞌ ca ti na ntsuꞌu chaꞌ cuaꞌni na chaꞌ clyaá na laja chaꞌ cuxi biꞌ. \v 10 Cua nguaꞌni lyaá ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ya tyempo biꞌ, chaꞌ ná ngujuii ya, masi cuxi tsa ngua chaꞌ ca biꞌ; loꞌo juaꞌa̱ tya cuaꞌni lyaá la Ni jiꞌi̱ ya ca nde loo la. Cua ngusñi ya chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, biꞌ chaꞌ jlya tiꞌ ya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni, chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya cuaꞌni lyaá Ni jiꞌi̱ ya. \v 11 Loꞌo juaꞌa̱ taca xtyucua ma̱ jiꞌi̱ ya nu loꞌo chcuiꞌ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ cuare. Tucuá Ni chaꞌ nu chcuiꞌ ma̱ loꞌo Ni, chaꞌ tyu̱u̱ tyaꞌa ma̱; liꞌ cuaꞌni Ni chaꞌ caca tsoꞌo jiꞌi̱ ya. Loꞌo liꞌ tyu̱u̱ tyaꞌa ma̱ taca tya ma̱ xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ ya, nu loꞌo cua ngulaá ya jiꞌi̱ nu cuxi. \s1 Ná ngua jiꞌi̱ Pablo tsaa nde Corinto \p \v 12 Tsoꞌo tsa ntiꞌ ya chaꞌ xcuiꞌ nguaꞌni tyucui tyiquee ya loꞌo ma̱, xcuiꞌ nda ya chaꞌ liñi loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ nu nguaꞌni ya loꞌo xaꞌ ñati̱; juaꞌa̱ ntiꞌ ya. Ngua jiꞌi̱ ya cuaꞌni ya juaꞌa̱ loꞌo ma̱ xquiꞌya chaꞌ lye tsa nguaꞌni tyaꞌna tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌna laja ti; siꞌi chaꞌ ndaꞌya chaꞌ hique ti ya, biꞌ chaꞌ nduꞌni ya juaꞌa̱. \v 13-14 Tsa lo cua ti chaꞌ nguscua ya lo quityi nu ca̱a̱ slo ma̱, sca chaꞌ nu taca chcuiꞌ cuꞌma̱, sca chaꞌ nu taca ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱. Masi juani cua ngua cuayáꞌ tiꞌ ma̱ xi, pana cua ntiꞌ ya chaꞌ tya caca cuayáꞌ tsoꞌo la tiꞌ ma̱ chaꞌ biꞌ. Loꞌo tyalaa tsa̱ biꞌ, nu loꞌo ca̱a̱ Jesús nu Xuꞌna na chaca quiyaꞌ, liꞌ caca tsoꞌo tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ ya; juaꞌa̱ cuare tsoꞌo ca tiꞌ ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ ma̱ ca liꞌ. \p \v 15 Juaꞌa̱ ngua tiꞌ naꞌ, biꞌ chaꞌ ngulacua tiꞌ naꞌ tsaꞌa naꞌ slo cuꞌma̱ tya clyo. Ná tyiqueeꞌ tsaa naꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ tucua quiyaꞌ ngua tiꞌ naꞌ nquichaꞌ, chaꞌ ca tsoꞌo cresiya jiꞌi̱ ma̱. \v 16 Clyo ngua tiꞌ naꞌ tyeje tacui naꞌ nde su ndiꞌi̱ ma̱ tyucui̱i̱ loꞌo ndyaꞌa naꞌ ca Macedonia. Nu loꞌo nguxtyu̱u̱ naꞌ ndyaꞌa naꞌ ca Macedonia biꞌ, tya̱a̱ naꞌ ca su ndiꞌi̱ ma̱ chaca quiyaꞌ, chaꞌ caca xtyucua cuꞌma̱ jnaꞌ tsaꞌa naꞌ nde tyucui̱i̱ Judea, ngua tiꞌ naꞌ. \v 17 Pana loꞌo ná ya̱a̱ naꞌ slo cuꞌma̱ ni, liꞌ ngua tiꞌ ma̱ chaꞌ ná ngulacua tsoꞌo tiꞌ naꞌ. Ná tsoꞌo chaꞌ chcuiꞌ ma̱ chaꞌ laca naꞌ sca ñati̱ nu nchcuiꞌ tucua ti chaꞌ; nu loꞌo ngüiñi tyucui̱i̱ ꞌna tya clyo, ná nñiloꞌo naꞌ jiꞌi̱ ni sca ñati̱. \v 18 Cua jlo tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ná nchcuiꞌ ya tucua chaꞌ loꞌo cuꞌma̱, ñiꞌya̱ si nacui̱ ya chaꞌ juaꞌa̱ laca, loꞌo liꞌ nacui̱ ya chaꞌ siꞌi juaꞌa̱. Ná nduꞌni ya juaꞌa̱, \v 19 chaꞌ nu Jesucristo biꞌ, nu sca ti Sñiꞌ ycuiꞌ Ndyosi ni, siꞌi tucua chaꞌ ntsuꞌu tyiquee Ni. Cua nchcuiꞌ ya chaꞌ jiꞌi̱ Ni su ndiꞌi̱ cuꞌma̱, loꞌo naꞌ, loꞌo Silvano, loꞌo Timoteo, nchcuiꞌ cua chaꞌ jiꞌi̱ Ni. Ná chcuiꞌ Ni chaꞌ siꞌi juaꞌa̱ laca sca chaꞌ si cua nchcuiꞌ Ni tsaca quiyaꞌ chaꞌ juaꞌa̱ laca chaꞌ biꞌ. Sca ti Cristo laca nu chañi chaꞌ nchcuiꞌ Ni chaꞌ liñi, \v 20 sca ti nu Cristo biꞌ nu nduꞌni chaꞌ chañi chaꞌ tyuꞌu tucua lcaa chaꞌ nu nda ycuiꞌ Ndyosi loꞌo na; biꞌ chaꞌ xquiꞌya Jesucristo taca chcuiꞌ na: “Amén, juaꞌa̱ caca chaꞌ lacua”. Juaꞌa̱ ñacui̱ na laja loꞌo nduꞌni tlyu na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 21 Ycuiꞌ Ndyosi laca nu nguaꞌni loꞌo ya chaꞌ ngusñi tsoꞌo ya chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, loꞌo juaꞌa̱ nguaꞌni Ni loꞌo cuꞌma̱; na cua nguaꞌni ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ laca na ñati̱ jiꞌi̱ Ni. \v 22 Ndiꞌya̱ laca ñiꞌya̱ si ngusta ycuiꞌ Ni sca cuayáꞌ nu jiꞌi̱ Ni hichu̱ꞌ na, nu loꞌo nda Ni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ni nu ndyanu neꞌ cresiya jiꞌna. Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi laca nu nda ycuiꞌ Ndyosi jiꞌna yala la, chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ na chaꞌ chañi chaꞌ cuaꞌni Ni loꞌo na lcaa ñaꞌa̱ chaꞌ nu nacui̱ Ni chaꞌ cuaꞌni Ni. \p \v 23 Ná ngutaꞌa̱ naꞌ quichi̱ tyi ma̱ tuꞌni, chaꞌ ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ caca ñasi̱ꞌ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. Chañi chaꞌ xquiꞌya chaꞌ biꞌ ti, biꞌ chaꞌ ná ndyaꞌa̱ naꞌ ca slo ma̱ liꞌ. Cua jlo tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ biꞌ. Quiꞌya ycuiꞌ Ndyosi cresiya ꞌna si ná chañi chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ re. \v 24 Pana tsoꞌo la masi siꞌi xquiꞌya cuare ti taquiyaꞌ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ neꞌ tyiquee ycuiꞌ ca ma̱ cua ngusñi tsoꞌo ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús. Na cua ntiꞌ ya xtyucua ya jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ ca chaa la tiꞌ ma̱ laja loꞌo ndyuꞌni tlyu ycuiꞌ ca ma̱ jiꞌi̱ Jesús. \c 2 \p \v 1 Biꞌ chaꞌ ngulacua tiꞌ naꞌ chaꞌ ngaꞌaa suꞌba naꞌ chaꞌ xñiꞌi̱ tiꞌ tyiquee ma̱ loꞌo tsaꞌa̱ slo ma̱ chaca quiyaꞌ. \v 2 Ndiꞌya̱ laca chaꞌ: tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ loꞌo ñaꞌa̱ naꞌ ñiꞌya̱ nu ndyuꞌni cuꞌma̱; cua nda naꞌ chaꞌ xñiꞌi̱ tiꞌ jiꞌi̱ ma̱ tsaca quiyaꞌ, biꞌ chaꞌ ná tsoꞌo si juaꞌa̱ cuaꞌni naꞌ chaca quiyaꞌ, \v 3 chaꞌ juaꞌa̱ ngua chaꞌ nu nguscua naꞌ lo quityi biꞌ tya tsubiꞌ la. Ná ntiꞌ naꞌ tsaꞌa naꞌ slo cuꞌma̱ nquichaꞌ; ná tyiqueeꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ ca xñiꞌi̱ tiꞌ naꞌ, ngua tiꞌ naꞌ. Pana tsoꞌo la si tsoꞌo ti caca tyiquee naꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ si tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee naꞌ, loꞌo cuꞌma̱ tsoꞌo ti caca tyiquee ma̱ liꞌ, ngua tiꞌ naꞌ. \v 4 Nu loꞌo nguscua naꞌ quityi biꞌ, quiñaꞌa̱ tsa ngulacua tiꞌ naꞌ liꞌ; xñiꞌi̱ tsa tiꞌ naꞌ ngua liꞌ, hasta ndyunaa naꞌ xquiꞌya cuꞌma̱. Pana siꞌi chaꞌ ca xñiꞌi̱ tiꞌ cuꞌma̱ nguscua naꞌ quityi biꞌ; ngua tiꞌ naꞌ chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ cuꞌma̱ chaꞌ ntsuꞌu tsa tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱, biꞌ chaꞌ nguscua naꞌ quityi biꞌ. \s1 Tyuꞌu chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ loꞌo nguꞌ cuxi biꞌ \p \v 5 Cua ngua xñiꞌi̱ tiꞌ ma̱ xquiꞌya chaꞌ cuxi nu nguaꞌni nu ñati̱ biꞌ. Loꞌo nguaꞌni yu juaꞌa̱ ni, siꞌi sca ti naꞌ ngua xñiꞌi̱ tiꞌ naꞌ liꞌ; loꞌo lcaa cuꞌma̱ ngua xñiꞌi̱ xi tiꞌ tyiquee ma̱ xquiꞌya chaꞌ cuxi biꞌ. Pana juani ngaꞌaa ntsuꞌu chaꞌ cuxi biꞌ, biꞌ chaꞌ ngaꞌaa ntiꞌ naꞌ cuaꞌni tyaala naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. \v 6 Cuayáꞌ tsa chaꞌ nu nguaꞌni cuꞌma̱ loꞌo yu biꞌ, chaꞌ cati̱ xquiꞌya yu biꞌ, nu loꞌo ndyuꞌu tiꞌi̱ ma̱ tsa tlyu ti nu ngua liꞌ. \v 7 Biꞌ chaꞌ juani cuiꞌya cuꞌma̱ chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ yu biꞌ, xaalaꞌ ma̱ cresiya jiꞌi̱ ma̱ loꞌo yu, chaꞌ ná chcunaꞌ chalyuu jiꞌi̱ yu biꞌ xquiꞌya chaꞌ xñiꞌi̱ tsa tiꞌ yu. \v 8 Ndijña ya chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ma̱ juani chaꞌ xtyucua ma̱ xi jiꞌi̱ yu biꞌ, chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ yu chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya ntsuꞌu tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ yu. \v 9 Cua laca nguscua naꞌ quityi biꞌ, chaꞌ lijya̱ slo cuꞌma̱, chaꞌ ngua tiꞌ naꞌ quijeloo chaꞌ ꞌna si chañi chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuaꞌni cuꞌma̱ ñiꞌya̱ nu ni naꞌ jiꞌi̱ ma̱ liꞌ; ná jlo tiꞌ naꞌ nquichaꞌ, si tyajaꞌa̱ cuꞌma̱ cuaꞌni ma̱ juaꞌa̱. \v 10 Loꞌo naꞌ, cuiꞌya naꞌ chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ yu biꞌ, si cua nguaꞌni clyu tiꞌ cuꞌma̱ jiꞌi̱ yu. Loꞌo cuꞌma̱ cua nguaꞌni yu chaꞌ cuxi biꞌ, pana naꞌ ngüiꞌya̱ chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ yu biꞌ cuentya jiꞌi̱ ma̱, masi tyijyuꞌ ndiꞌi̱ naꞌ, masi sca ti Cristo ndu̱ loꞌo naꞌ. Biꞌ chaꞌ juaꞌa̱ culacua tsoꞌo tiꞌ ma̱ lacua, \v 11 chaꞌ ná caca tyiji̱loo nu xñaꞌa̱ nu naa Satanás jiꞌna; cua jlo tsa tiꞌ na chaꞌ tajuaꞌ tsa nu xñaꞌa̱ biꞌ. \s1 Ngulacua tsa tiꞌ Pablo ngaꞌa̱ yu ca quichi̱ Troas \p \v 12 Ndyaꞌa̱ naꞌ ca quichi̱ Troas tya tsubiꞌ la, ndyaa cachaꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ quichi̱ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ ngua liꞌ, chaꞌ tsoꞌo tsa ndyuna nguꞌ quichi̱ biꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, xquiꞌya chaꞌ cua nda ycuiꞌ nu Xuꞌna na chacuayáꞌ ꞌna chaꞌ cuaꞌni naꞌ cña jiꞌi̱ Ni ca ndacua. \v 13 Pana ná ndalo naꞌ ca biꞌ, chaꞌ ngulacua tsa tiꞌ naꞌ ni chaꞌ laca bilya tyalaa Tito tyaꞌa ndyaꞌa̱ ya cña slo naꞌ; biꞌ chaꞌ yala ti ngusalyaꞌ naꞌ loꞌo nguꞌ quichi̱ biꞌ. Liꞌ tya ndyaa la naꞌ nde loyuu su cuentya Macedonia. \s1 Ntiji̱loo na jiꞌi̱ nu cuxi xquiꞌya Cristo \p \v 14-15 Ndya tsa naꞌ xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ stuꞌba chaꞌ jiꞌna loꞌo Cristo. Laca chaꞌ ñiꞌya̱ si ndyaꞌa̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi jiꞌna ndyaꞌa̱ quiꞌi ti na calle, chaꞌ ndyuꞌni chi̱ Ni loo Jesucristo chaꞌ cua ntiji̱loo yu jiꞌi̱ nu cuxi. Juaꞌa̱ jiꞌna ta Ni su tyaꞌa̱ na laja ñati̱ biꞌ, chaꞌ loꞌo na nsañi na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Cristo ca slo lcaa ñati̱; ndachaꞌ na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ca slo ñati̱, masi nchcuiꞌ na loꞌo ñati̱ nu ntiꞌ clyaá jiꞌi̱ nu cuxi, masi nchcuiꞌ na loꞌo xaꞌ ñati̱ nu ná ntiꞌ cuna chaꞌ tsoꞌo biꞌ. Pana ñiꞌya̱ laca sca na tyixi xtyiꞌi nu nda xtyiꞌi ntyucua lcaa seꞌi̱, juaꞌa̱ laca cña nu nduꞌni na cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Ndiya tsa tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱, la cuiꞌ juaꞌa̱ ndiya tiꞌ Ni cña nu ndyuꞌni Cristo nde chalyuu xquiꞌya na. \v 16 Ñati̱ nu chiyaꞌa̱ tsa nduꞌni ni, ná ndiyaꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ nu nchcuiꞌ na tsiyaꞌ ti; na ndacane la chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ cua chcunaꞌ ti chalyuu jiꞌi̱ nguꞌ xquiꞌya chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni nguꞌ. Pana ñati̱ nu ntiꞌ clyaá jiꞌi̱ nu cuxi ni, xaꞌ ñaꞌa̱ nduꞌni nguꞌ biꞌ; cua jlo tiꞌ nguꞌ chaꞌ ntsuꞌu chaca chalyuu tsoꞌo la nu caja jiꞌi̱ nguꞌ. Ntsuꞌu tsa ñati̱ nu ná caca cuaꞌni cña biꞌ; pana cuare ni, taca cuaꞌni ya jiꞌi̱ chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 17 Siꞌi ngana ndyuꞌni ya loꞌo chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi biꞌ, siꞌi na nchcutsaꞌa̱ ya jiꞌi̱ loꞌo xaꞌ la chaꞌ; tyucui tiꞌ tyiquee ya nchcuiꞌ ya loꞌo ñati̱ ñiꞌya̱ laca si na ndiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi slo ya, xquiꞌya chaꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu nguaꞌa̱ loo jiꞌi̱ ya chaꞌ cuaꞌni ya cña biꞌ cuentya jiꞌi̱ Cristo. \c 3 \s1 Nde laca sca chaꞌ nu cua nguxana ca ti \p \v 1 Ná nchcuiꞌ tyucuaa tiꞌ ya loꞌo cuꞌma̱. Ná ntiꞌ ya chaꞌ chcuiꞌ ma̱ chaꞌ tlyu tsa ñati̱ laca ya. Loꞌo ndyaꞌa̱ ya slo ma̱, ná ntsuꞌu chaꞌ quiꞌya ya sca quityi nu ñacui̱ chaꞌ tsoꞌo ti ndyuꞌni ya cña; juaꞌa̱ loꞌo ndyaa ya chaca seꞌi̱, ná ntsuꞌu chaꞌ jña ya sca quityi juaꞌa̱ jiꞌi̱ ma̱. \v 2 Ná ntsuꞌu chaꞌ tyuꞌú quityi jiꞌi̱ ya juaꞌa̱, chaꞌ taca ñaꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. Cua jlo tiꞌ nguꞌ chaꞌ xquiꞌya cuare tsoꞌo tsa ndyuna ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús, jlo tiꞌ nguꞌ chaꞌ ntsuꞌu tsa tyiquee ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ cuꞌma̱. \v 3 Cristo nguaꞌni cña biꞌ neꞌ cresiya jiꞌi̱ cuꞌma̱, nu loꞌo nda Ni jiꞌi̱ cua chaꞌ ndyaa ya ca su ndiꞌi̱ ma̱; biꞌ laca sca cña jiꞌi̱ Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi nu luꞌú ca, nu nguaꞌni Ni neꞌ cresiya jiꞌi̱ cuꞌma̱ ñati̱ chalyuu, ni siꞌi chaꞌ nscua sca chaꞌ chu̱ꞌ quee cuajaꞌ ti. \p \v 4 Taca chcuiꞌ na juaꞌa̱, chaꞌ tlyu tsa ndyaca tyiquee na xquiꞌya chaꞌ jlya tiꞌ na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ cua ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús. \v 5 Cuentya jiꞌna, ná nchca jiꞌna cuaꞌni na cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti; pana ycuiꞌ Ni nduꞌni Ni loꞌo na chaꞌ taca jiꞌna cuaꞌni na lcaa lo cña jiꞌi̱ Ni nu ndyuꞌni na. \v 6 Laca biꞌ sca chaꞌ nu cua nguxana ca ti, sca cña nu ndyuꞌni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi laca. Ná laca biꞌ ñiꞌya̱ laca sca cña nu ndacane ti quityi cusuꞌ jiꞌna chaꞌ cuaꞌni na. Ndyijii na xquiꞌya yabeꞌ nu ntsuꞌu jiꞌna xquiꞌya cña nu nclyo quityi cusuꞌ biꞌ jiꞌna, pana juani ndyiji chalyuu cucui jiꞌna xquiꞌya Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi. \p \v 7 Cña nu ngulo Moisés jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ni, chu̱ꞌ quee cuajaꞌ nscua chaꞌ biꞌ; nguscua Ni letra hichu̱ꞌ quee cuajaꞌ biꞌ, chaꞌ chcuiꞌ nguꞌ lo. Ndubi tsa ñaꞌa̱ xee jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ngua, nu loꞌo nda ca ti Ni chaꞌ cusuꞌ biꞌ; hasta tyucui ñaꞌa̱ loo nu cusuꞌ Moisés ndubi tsa ñaꞌa̱ ngua, ni ngaꞌaa ngua ñaꞌa̱ tyaꞌa nguꞌ Israel jiꞌi̱ loo nu cusuꞌ biꞌ. Pana yala ti nteje tacui chaꞌ biꞌ, xtyiꞌi ti nguliji xee biꞌ loo yu liꞌ. Loꞌo xee ndubi ndyalaa chaꞌ cusuꞌ biꞌ lacua, masi xcuiꞌ juaꞌa̱ ndyijii ñati̱ loꞌo yabeꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ xquiꞌya cña nu nclyo chaꞌ cusuꞌ biꞌ; \v 8 pana juani tlyu la chaꞌ ndyaca nu loꞌo nda na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús loꞌo ñati̱, loꞌo liꞌ nduꞌni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ni cña neꞌ cresiya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. \v 9 Cña nu nclyo chaꞌ cusuꞌ ni, biꞌ nduꞌni chaꞌ quijeloo quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ñati̱; ntsuꞌu chaꞌ chcubeꞌ nguꞌ liꞌ, masi ndubi tsa ñaꞌa̱ xee nu ngua ca su ntucua quiyaꞌ chaꞌ cusuꞌ biꞌ. Biꞌ chaꞌ juani tlyu la chaꞌ laca chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Jesús biꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ ndyaca lubii cresiya jiꞌna cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi xquiꞌya Jesús biꞌ. \v 10 Juani tlyu la chaꞌ tsoꞌo ndyaca ca su ndiꞌi̱ na, biꞌ chaꞌ ngaꞌaa ñaꞌa̱ na jiꞌi̱ chaꞌ tsoꞌo nu ngua jiꞌi̱ chaꞌ cusuꞌ biꞌ, masi tsoꞌo tsa ñaꞌa̱ ngua chaꞌ biꞌ tya clyo la. \v 11 Xti ti tyempo ndalo nu chaꞌ cusuꞌ biꞌ, masi tlyu xi xee ngua loꞌo tya lyiji calo chaꞌ biꞌ. Pana tyucui tyempo nu lijya̱ nde loo la, ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye chaꞌ nu nguxana ca ti biꞌ juani; tlyu la chaꞌ laca biꞌ tsiyaꞌ ti. \p \v 12 Loꞌo juani ngaꞌaa ntsi̱i̱ na chcuiꞌ na loꞌo ñati̱, chaꞌ jlo tiꞌ na chaꞌ tsoꞌo tsa laca chaꞌ jiꞌi̱ Jesús nu nchcuiꞌ na re. \v 13 Ngaꞌaa ntiꞌ chaꞌ tyacu̱ꞌ sca lateꞌ loo na ñiꞌya̱ nu nguaꞌni jyoꞌo Moisés nu ngua saꞌni biꞌ, chaꞌ ná ñaꞌa̱ nguꞌ Israel loo yu loꞌo nguliji xee biꞌ juaꞌa̱ ti. \v 14-15 Ndyacu̱ꞌ tsa chaꞌ hique nguꞌ Israel nu ngua liꞌ, chaꞌ ná ngua cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti. Masi chalyuu juani, juaꞌa̱ laca loꞌo quityi chaꞌ joꞌó nu nguscua jyoꞌo Moisés, la cuiꞌ cña nu ngulo ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ñati̱ nu ngua saꞌni biꞌ; nu loꞌo chcuiꞌ ti nguꞌ judío lo quityi chaꞌ joꞌó biꞌ, ñaꞌa̱ ti ná nchca caꞌya chaꞌ biꞌ hique nguꞌ biꞌ. Tsiyaꞌ ti taca caꞌya chaꞌ biꞌ hique nguꞌ loꞌo xñi nguꞌ biꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús; liꞌ saala Ni hique nguꞌ chaꞌ cuna tsoꞌo nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Ni. \v 16 Pana loꞌo xñi na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ nu Xuꞌna na, liꞌ tye chaꞌ nu ndyacu̱ꞌ hique na. \v 17 Loꞌo nchcuiꞌ ca ti quityi re chaꞌ jiꞌi̱ nu “Xuꞌna na”, biꞌ ntiꞌ ñacui̱ chaꞌ Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi laca nu biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ nu loꞌo laca Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna na loo jiꞌna, ngaꞌaa tucui caca jiꞌi̱ tatsaa jiꞌna chaꞌ cuaꞌni na cua ñaꞌa̱ ca cña cuxi liꞌ. \v 18 Juaꞌa̱ laca chaꞌ jiꞌna, lcaa na loꞌo tyaꞌa na nu ntsuꞌu chaꞌ jiꞌna loꞌo Jesús, tyaca̱ꞌ tyijyuꞌ chaꞌ cua nda nu Xuꞌna na xee nu tyuꞌu loo na. Pana ná ngaꞌa̱ chaꞌ tyacu̱ꞌ sca lateꞌ loo na, chaꞌ la cuiꞌ chaꞌ tlyu biꞌ laca nu ñaꞌa̱ ti tya lye la ndyuꞌni cña loꞌo na chaꞌ chaꞌa̱ tyucui ñaꞌa̱ na, chaꞌ caca na ñiꞌya̱ laca ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna na tsiyaꞌ ti. Ca slo ycuiꞌ nu Xuꞌna na nu laca Xtyiꞌi biꞌ, ca biꞌ ndyuꞌu nu chaꞌ tlyu biꞌ. \c 4 \p \v 1 Biꞌ chaꞌ ná nchca taja tiꞌ ya jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni ya. La cuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu cua nda cña biꞌ jiꞌi̱ ya, xquiꞌya chaꞌ tyaꞌna tiꞌ Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ ya. \v 2 Cua nguxtyanu ya jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni nguꞌ cuaana ti, lcaa chaꞌ nu ntyujuꞌu tsa tiꞌ nguꞌ cuaꞌni nguꞌ jiꞌi̱. Siꞌi na nñiloꞌo ya jiꞌi̱ nguꞌ, la cuiꞌ juaꞌa̱ ná nchcutsaꞌa̱ ya chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo xi xaꞌ la chaꞌ, nu loꞌo nchcuiꞌ ya chaꞌ biꞌ loꞌo nguꞌ; tsoꞌo ti nclyuꞌu ya tyucui chaꞌ jiꞌi̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ chañi tsa laca chaꞌ biꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ caca cuayáꞌ tiꞌ lcaa ñati̱ chaꞌ tyucui tyiquee ya nduꞌni ya cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi; juaꞌa̱ ntiꞌ ycuiꞌ Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ ya. \v 3 Loꞌo liꞌ si ntsuꞌu ñati̱ nu ñacui̱ chaꞌ tucui tsa ndyuꞌu chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Jesús nu nchcuiꞌ ya loꞌo nguꞌ, liñi la ñacui̱ na liꞌ chaꞌ ñati̱ biꞌ laca nu ngunaꞌ nduꞌni, biꞌ chaꞌ ná nchca cuaꞌa̱ jyaca̱ ñati̱ biꞌ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ. \v 4 Ná ntajaꞌa̱ nguꞌ biꞌ xñi nguꞌ chaꞌ biꞌ xquiꞌya nu xñaꞌa̱ nu ñiloꞌo jiꞌi̱ ñati̱ chalyuu. Ndacu̱ꞌ nu cuxi biꞌ chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ ná cuna nguꞌ chaꞌ tsoꞌo nu cuentya jiꞌi̱ Cristo, biꞌ chaꞌ ná nchca tyanu xee lubii jiꞌi̱ Cristo neꞌ cresiya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Tlyu tsa chaꞌ laca jiꞌi̱ Cristo; lcaa chaꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ Ni, stuꞌba ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ Ni loꞌo ycuiꞌ Ndyosi Sti Ni ca su ntucua Ni juani. \v 5 Nu chaꞌ nu nda ya loꞌo nguꞌ ni, siꞌi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ya nchcuiꞌ ya. Ndiꞌya̱ laca chaꞌ nu nchcuiꞌ ya loꞌo nguꞌ: Jesucristo laca Xuꞌna tyucui ñaꞌa̱ nde cua̱, loꞌo la cuiꞌ Ni laca Ni loo jiꞌi̱ tyucui ñaꞌa̱ nde chalyuu. Biꞌ chaꞌ ñacui̱ ya chaꞌ xquiꞌya Jesús nu Xuꞌna na ndyuꞌni ya cña cuentya jiꞌi̱ ma̱. \v 6 La cuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu nda xee lubii jiꞌi̱ Ni chaꞌ tyanu neꞌ cresiya jiꞌna; biꞌ chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ na lcaa chaꞌ tlyu nu tsoꞌo tsa nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, la cuiꞌ ti chaꞌ nu nchca tii na chaꞌ ndyuꞌni Ni cña neꞌ cresiya jiꞌna nu loꞌo xñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo. Ycuiꞌ Ni ngulo Ni cña chaꞌ tyucua xee ca su ngua chalyuu talya nu ngua tya saꞌni la. \s1 Ndiꞌya̱ tyiꞌi̱ na nde chalyuu loꞌo ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi \p \v 7 Masi tlyu tsa chaꞌ tsoꞌo nu ntsuꞌu neꞌ cresiya jiꞌna xquiꞌya Cristo, pana ñati̱ chalyuu ti laca na, siꞌi na nguula tsa tiꞌ na ycuiꞌ ca na. Ñiꞌya̱ laca sca quityu̱ꞌ nu ndyaꞌ loꞌo yuu ti nu xtyiꞌi ti nclaꞌa, juaꞌa̱ ti laca na. Tsoꞌo la juaꞌa̱, chaꞌ liꞌ taca ca cuayáꞌ tiꞌ na chaꞌ sca ti ycuiꞌ Ndyosi laca nu lcaa cña nchca jiꞌi̱ Ni; ngaꞌaa siꞌi ycuiꞌ ca na nu nchca jiꞌna. \v 8 Lcua ti seꞌi̱ su ndyaꞌa̱ ya, tlyu tsa cña ndyacua jiꞌi̱ ya, pana ná nchca tyiji̱loo nu cuxi jiꞌi̱ ya. Luꞌba ti nclyacua tsa tiꞌ ya, pana ná nchca taja tiꞌ ya loꞌo xñiꞌi̱ tiꞌ ya. \v 9 Ntsuꞌu tsa tyaꞌa cusu̱u̱ ya, pana la cuiꞌ ti chaꞌ ná lyiji tyaꞌa tsoꞌo ya. Masi ntsuꞌu nguꞌ nu ndyuꞌni chaꞌ quicha ya, pana ná nchca cuaꞌni tye nguꞌ jiꞌi̱ ya. \v 10 Macala su ndyaꞌa̱ ya nde chalyuu, luꞌba ti nchca quicha ya, ntsuꞌu tsa chaꞌ tiꞌí nu ndyuꞌni nguꞌ loꞌo ya, tsa ñaꞌa̱ nu ngua jiꞌi̱ Cristo loꞌo ya̱a̱ yu nde chalyuu, nu loꞌo ndyujuii nguꞌ jiꞌi̱ yu. Pana liꞌ ca jlo tiꞌ xaꞌ ñati̱ chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya luꞌú ycuiꞌ Cristo, nu loꞌo ñaꞌa̱ nguꞌ biꞌ chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya luꞌú ya. \v 11 Cua ñaꞌa̱ ca hora loꞌo ndiꞌi̱ ya chalyuu ntsuꞌu tsa chaꞌ cuxi nu taca cujuii jiꞌi̱ ya, chaꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ cuxi ndyacua jiꞌi̱ ya lcaa seꞌi̱ su ndyaꞌa̱ ya xquiꞌya Jesús. Pana juaꞌa̱ taca ñaꞌa̱ nguꞌ chaꞌ tya ndiꞌi̱ Jesús loꞌo ya; biꞌ chaꞌ laca tya ntsuꞌu chalyuu jiꞌi̱ ya, masi quicha ti tiꞌ ya ndyaꞌa̱ ya. \v 12 Juaꞌa̱ laca chaꞌ jiꞌi̱ cuare, na ncliji tyucui ñaꞌa̱ ya xquiꞌya chaꞌ tiꞌí nu ndyacua jiꞌi̱ ya nde chalyuu; pana cuꞌma̱ ni, cua ngujui chalyuu nu ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye jiꞌi̱ ma̱ xquiꞌya cña nu nguaꞌni ya. \p \v 13 Ntsuꞌu sca chaꞌ nu nscua lo quityi cusuꞌ su nchcuiꞌ nguꞌ ndiꞌya̱: “Jlya tiꞌ naꞌ chaꞌ chañi laca chaꞌ biꞌ, biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ chaꞌ liñi biꞌ loꞌo xaꞌ ñati̱”, nacui̱ jyoꞌo cusuꞌ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ cuare, nchcuiꞌ ya chaꞌ jiꞌi̱ Jesús chaꞌ cua ndyatí̱ tyiquee ya jiꞌi̱ yu, xquiꞌya chaꞌ ngusñi ya chaꞌ jiꞌi̱ yu. \v 14 Chañi jlya tiꞌ ya chaꞌ ngulo ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ Jesús nu Xuꞌna na ca su ntsiya yu nguatsiꞌ yu, loꞌo la cuiꞌ juaꞌa̱ ca̱quiꞌya Ni jiꞌna, chaꞌ stuꞌba ti tyalaa na ca su ntucua ycuiꞌ Ni. \v 15 Ndalo ya jiꞌi̱ lcaa chaꞌ tiꞌí nu ndyacua jiꞌi̱ ya xquiꞌya cuꞌma̱; tiyaꞌ la liꞌ tyatu̱ quiñaꞌa̱ la tyaꞌa ñati̱ ma̱ nu taca tya xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ ya, chaꞌ juaꞌa̱ quiñaꞌa̱ tsa tyaꞌa ñati̱ ma̱ ntsuꞌu nu cua ngujui xlyaꞌbe nu ta ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ma̱. Loꞌo liꞌ stuꞌba ti taca cuaꞌni chi̱ na loo ycuiꞌ Ndyosi. \p \v 16 Biꞌ chaꞌ ná nchca taja tiꞌ na jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni na cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, masi ncliji tyucui ñaꞌa̱ cuañaꞌ na juaꞌa̱ ti; pana ñaꞌa̱ ti luꞌba ti nduꞌni ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ca tsoꞌo la cresiya jiꞌna. \v 17 Siꞌi na tlyu tsa chaꞌ tiꞌí nu ndyacua jiꞌna chalyuu re juani, xti ti tyempo talo chaꞌ tiꞌí biꞌ; pana tiyaꞌ la ni, tlyu tsa chaꞌ tsoꞌo ngaꞌa̱ chaꞌ tyacua jiꞌna ca slo ycuiꞌ Ndyosi, loꞌo ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye biꞌ tsiyaꞌ ti. Ná stuꞌba chaꞌ tiꞌí re loꞌo chaꞌ tsoꞌo nu ngaꞌa̱ chaꞌ tyacua jiꞌna nde loo la. \v 18 Ná ntsuꞌu tyiquee na jiꞌi̱ sca na nu tsoꞌo ñaꞌa̱ ti, chaꞌ ná talo lcaa na nu tsoꞌo ñaꞌa̱ biꞌ tsiyaꞌ ti; na nclyana na jiꞌi̱ sca chaꞌ nu ná nchca ñaꞌa̱ na jiꞌi̱ juani ti, pana nde loo la tyuꞌu tucua chaꞌ biꞌ, ñaꞌa̱ na jiꞌi̱ liꞌ. Biꞌ laca nu ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye chaꞌ jiꞌi̱. \c 5 \p \v 1 Jlo tiꞌ na chaꞌ ñiꞌya̱ ntiꞌ sca niꞌi̱ cantaꞌ ti, juaꞌa̱ ntiꞌ cuañaꞌ na, chaꞌ si cua ngujuii na ni, cua ndye cuañaꞌ na nguti̱. Pana cua nguaꞌni choꞌo ycuiꞌ Ndyosi chaca niꞌi̱ nu tyacua jiꞌna, chaca chaꞌ laca biꞌ; ycuiꞌ Ndyosi xcutsaꞌa̱ tyucui ñaꞌa̱ na, loꞌo ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye chaꞌ jiꞌna tsiyaꞌ ti liꞌ. Ca su ntucua ycuiꞌ Ndyosi laca chaꞌ biꞌ, siꞌi ñati̱ nu cuiñá niꞌi̱ biꞌ. \v 2 Ná tsoꞌo ntiꞌ na ndiꞌi̱ na nde chalyuu, chaꞌ xcuiꞌ quicha tsa tiꞌ na. Chañi chaꞌ cua ntiꞌ na tyuꞌutsuꞌ na nde chalyuu, tyaa clya na ca slo ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ yala la caja niꞌi̱ cucui biꞌ jiꞌna liꞌ. \v 3 Niꞌi̱ biꞌ laca nu tacu̱ꞌ lo tyucui ñaꞌa̱ na, chaꞌ caja su tyiꞌi̱ cresiya jiꞌna, chaꞌ ná tyiꞌi̱ na juaꞌa̱ ti. \v 4 Nchca taja tiꞌ na su ndiꞌi̱ na nde chalyuu, chaꞌ ndyacua tsa chaꞌ tiꞌí jiꞌna. Siꞌi na ntiꞌ na chaꞌ cajaa na yala ti, pana ntiꞌ tsa na chaꞌ caca cucui tyucui ñaꞌa̱ na; biꞌ laca nu cuaꞌni ycuiꞌ Ndyosi loꞌo tyalaa na ca su ntucua Ni. Loꞌo liꞌ tye chaꞌ cuxi jiꞌna, tye tyucui ñaꞌa̱ cuañaꞌ na nu nscua chaꞌ cajaa, chaꞌ liꞌ taca quije chaca chalyuu nu tsoꞌo la jiꞌna, nu ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye tsiyaꞌ ti. \v 5 Na cua nguaꞌni choꞌo ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ juaꞌa̱ caca jiꞌna ca liꞌ; cua nda Ni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ni chaꞌ tyanu neꞌ cresiya jiꞌna juani. Laca biꞌ sca chaꞌ nu nda Ni jiꞌna yala ti, chaꞌ tyiꞌu tiꞌ na lcaa chaꞌ nu cuaꞌni Ni cuentya jiꞌna ca nde loo la. \p \v 6 Biꞌ chaꞌ nchca tlyu tyiquee na, chaꞌ ndu̱ tiꞌ na chaꞌ juaꞌa̱ cuaꞌni ycuiꞌ Ndyosi. Nu loꞌo tya luꞌú na chalyuu, jlo tiꞌ na chaꞌ tyijyuꞌ tsa toꞌ tyi na ca slo ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ tya lyiji tyalaa na ca su ntucua ycuiꞌ nu Xuꞌna na. \v 7 Ndalo na ndiꞌi̱ na chalyuu xquiꞌya chaꞌ jlya tiꞌ na chaꞌ nu nda Ni loꞌo na, siꞌi na cua naꞌa̱ na ñiꞌya̱ caca chaꞌ nde loo la. \v 8 Chaꞌ nu tlyu nchca tyiquee na, biꞌ chaꞌ cua ntiꞌ tsa na chaꞌ xtyanu na jiꞌi̱ chalyuu re su quicha ti tiꞌ na ndiꞌi̱ na, chaꞌ tsaa na tyiꞌi̱ na ca slo ycuiꞌ nu Xuꞌna na; \v 9 ndyuꞌni cña tiꞌ na chaꞌ cuaꞌni na lcaa ñaꞌa̱ cña nu ndiyaꞌ la tiꞌ nu Xuꞌna na, masi tya luꞌú na, masi cua ngujuii na. \v 10 Lcaa na loꞌo tyaꞌa na ngaꞌa̱ chaꞌ tyalaa na ca su ntucua ycuiꞌ Cristo chaꞌ cuaꞌni cuayáꞌ Ni jiꞌna. Loꞌo liꞌ tyacua chaꞌ jiꞌi̱ scaa na, ñaꞌa̱ chaꞌ nu ngaꞌa̱ chaꞌ tyacua jiꞌna xquiꞌya cña nu cua nguaꞌni scaa na nde chalyuu, si chaꞌ tsoꞌo nguaꞌni na, si chaꞌ cuxi nguaꞌni na. \s1 Chcuiꞌ na sca chaꞌ, ñiꞌya̱ nu caca cati̱ quiꞌya jiꞌna loꞌo ycuiꞌ Ndyosi \p \v 11 Xquiꞌya chaꞌ ndube tsa tiꞌ ya chaꞌ ñaꞌa̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ya, biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ tsa ya chaꞌ jiꞌi̱ Jesús loꞌo xaꞌ ñati̱. Tsoꞌo tsa nslo ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ya, ñiꞌya̱ nduꞌni sa scaa ya. Loꞌo juaꞌa̱ cuꞌma̱, ntiꞌ ya chaꞌ liñi tsa ndyuloo ma̱ jiꞌi̱ ya, \v 12 siꞌi chaꞌ tyixi ti ya nchcuiꞌ tsoꞌo ti ya chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ti ya. Ndiꞌya̱ ntiꞌ ya: caja ñiꞌya̱ xtyacui ma̱ chaꞌ loꞌo nguꞌ cuentya jiꞌi̱ ya, si tsoꞌo ti ntiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ ya. Ntsuꞌu ñati̱ ca biꞌ nu ná ndube tiꞌ ñiꞌya̱ nduꞌni nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, pana ndube la tiꞌ nguꞌ biꞌ ñiꞌya̱ nduꞌni chi̱ nguꞌ loo ycuiꞌ ca nguꞌ. \v 13 Ná nduꞌni chaꞌ masi ñacui̱ nguꞌ biꞌ chaꞌ tonto tsa ya; juaꞌa̱ laca ya tuꞌni, xquiꞌya chaꞌ ndyuꞌni ya cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Masi juaꞌa̱ laca ya ntiꞌ nguꞌ biꞌ, pana tyucui tyiquee ya taca xtyucua ya jiꞌi̱ cuꞌma̱ liꞌ. \v 14 Cua jlo tiꞌ na chaꞌ sca ti ycuiꞌ Cristo ngujuii lo crusi cuentya jiꞌi̱ lcaa ñati̱ chalyuu; ñiꞌya̱ ntiꞌ si cua ngujuii lcaa ñati̱ chalyuu xquiꞌya quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ, juaꞌa̱ laca chaꞌ, xquiꞌya chaꞌ ngujuii yu lo crusi biꞌ. Loꞌo juani jlo tiꞌ na chaꞌ ntsuꞌu tsa tyiquee Cristo ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ lcaa ñati̱ chalyuu, biꞌ chaꞌ ngaꞌa̱ chaꞌ chcuiꞌ na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús loꞌo xaꞌ ñati̱. \v 15 Xquiꞌya lcaa ñati̱, biꞌ chaꞌ ntajaꞌa̱ Cristo ngujuii yu lo crusi. Cua ntiꞌ yu chaꞌ ngaꞌaa tyiꞌi̱ ñati̱ chalyuu chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ti nguꞌ; tyiꞌi̱ nguꞌ ni, pana xcuiꞌ cuentya jiꞌi̱ Cristo, chaꞌ biꞌ laca nu cua ngujuii cuentya jiꞌi̱ nguꞌ, biꞌ laca nu cua ndyuꞌú chaca quiyaꞌ cuentya jiꞌi̱ nguꞌ. \v 16 Biꞌ chaꞌ juani ngaꞌaa chcuiꞌ tyucuaa tiꞌ na loꞌo xaꞌ ñati̱ si ná ndiya tiꞌ na ñiꞌya̱ nduꞌni nguꞌ biꞌ nde chalyuu. Nu ngua tya saꞌni la, la cuiꞌ ti chaꞌ ná ndiya tiꞌ ya cña nu nguaꞌni ycuiꞌ Cristo; siꞌi ñati̱ nguula, siꞌi ñati̱ tlyu laca yu ngua tiꞌ ya tya liꞌ. Pana juani ngaꞌaa siꞌi juaꞌa̱ nclyacua tiꞌ ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ Cristo. \v 17 Loꞌo juani nu loꞌo cua ngusñi sca ñati̱ chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, liꞌ cua nguxcutsaꞌa̱ Ni chaꞌ jiꞌi̱ ñati̱ biꞌ; cua ndye chaꞌ jiꞌi̱ yu loꞌo chaꞌ cuxi nu nguaꞌni yu nu ngua tya tsubiꞌ la. Chaca chalyuu cucui, biꞌ laca nu cua ngujui jiꞌi̱ yu juani. \p \v 18 Ycuiꞌ Ndyosi laca nu nduꞌni lcaa chaꞌ biꞌ, chaꞌ cua ndyaca stuꞌba chaꞌ jiꞌna loꞌo Ni xquiꞌya Cristo. Loꞌo juani cua nda Ni cña jiꞌna chaꞌ chcuiꞌ na loꞌo nguꞌ ñiꞌya̱ caca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ loꞌo ycuiꞌ Ni. \v 19 Xquiꞌya Cristo nduꞌni Ni chaꞌ cati̱ quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ñati̱ chalyuu loꞌo Ni, ngaꞌaa culotu̱ Ni jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu cua nguaꞌni ñati̱. Loꞌo liꞌ cua nguaꞌa̱ lo Ni jiꞌna, chaꞌ cuaꞌni na cña cuentya jiꞌi̱ Ni, chaꞌ chcuiꞌ na loꞌo ñati̱ ñiꞌya̱ taca ca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi; \v 20 biꞌ chaꞌ laca ndyaꞌa̱ ya ca slo ma̱ chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Cristo. Ndiꞌya̱ laca loꞌo nchcuiꞌ ya loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ laca si ycuiꞌ Ndyosi nchcuane Ni jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuaꞌa̱ jyaca̱ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ Cristo. Nchcuiꞌ ya loꞌo cuꞌma̱ chacuayáꞌ jiꞌi̱ Cristo lacua, chaꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ caca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi. \v 21 Masi ná ntsuꞌu quiꞌya jiꞌi̱ Cristo tsiyaꞌ ti, pana ycuiꞌ Ndyosi nguaꞌni chaꞌ ndyanu quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌna hichu̱ꞌ Cristo. Si cua ngua stuꞌba chaꞌ jiꞌna loꞌo Cristo, liꞌ caca lubii cresiya jiꞌna ñiꞌya̱ nu ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ caca na. \c 6 \p \v 1 Nguꞌ tyaꞌa ndyuꞌni na cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca ma̱; biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ tsa ya loꞌo cuꞌma̱, chaꞌ ná culiji ma̱ chaꞌ tsoꞌo juaꞌa̱ ti, chaꞌ tsoꞌo nu cua nda Ni chaꞌ tyanu neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱. Na cua ngusñi ma̱ chaꞌ biꞌ tsaca quiyaꞌ, biꞌ chaꞌ ñaꞌa̱ ti taquiyaꞌ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ juani. \v 2 Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ sca chaꞌ nu nscua lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi saꞌni la: \q1 Cua ntiꞌ tsa naꞌ chaꞌ cuaꞌni choꞌo naꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱, nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi, biꞌ chaꞌ ntucuá naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo nchcuiꞌ ma̱ loꞌu̱. \q1 Cua ntiꞌ naꞌ chaꞌ cuaꞌni lyaá naꞌ jiꞌi̱ ma̱, biꞌ chaꞌ nguxtyucua tsa naꞌ jiꞌi̱ ma̱. \m Juaꞌa̱ nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi. Loꞌo nu juani cua laca tyempo chaꞌ cuaꞌni choꞌo Ni cresiya jiꞌi̱ ma̱, juani cua laca la cuiꞌ tyempo chaꞌ cuaꞌni lyaá ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ma̱ jiꞌi̱ nu cuxi. \p \v 3 Ná ntiꞌ ya chaꞌ xtyí loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ ya xquiꞌya cña nu ndyuꞌni ya, chaꞌ loꞌo jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi xtyí loꞌo nguꞌ biꞌ liꞌ; biꞌ chaꞌ ná ta ya chacuayáꞌ chaꞌ tyuꞌu tucua sca chaꞌ cuxi, nu xquiꞌya biꞌ taca chcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ya. \v 4 Tsoꞌo la ntiꞌ ya si caca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ ndyaꞌa̱ ya lo cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, nu loꞌo ñaꞌa̱ nguꞌ cña nu ndyuꞌni ya cuentya jiꞌi̱ Ni. Ndalo tsa ya jiꞌi̱ chaꞌ tiꞌí nu nduꞌni nguꞌ loꞌo ya, masi ntsuꞌu tsa na nu lyiji jiꞌi̱ ya, masi ntsuꞌu tsa chaꞌ tucui nu ndyaca jiꞌi̱ ya. \v 5 Cua ngujuiꞌi̱ juata nguꞌ jiꞌi̱ ya, juaꞌa̱ cua ngusuꞌba nguꞌ jiꞌi̱ ya neꞌ chcua̱; cua ndyuꞌu tiꞌi̱ tsa tlyu ti ñati̱ ca slo ya chaꞌ cuaꞌni lyaꞌ tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ya; loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu quiyaꞌ nteje tacui ya cuayáꞌ cña nu ndyuꞌni ya, ntsuꞌu quiyaꞌ ná nchca cajaꞌ ya, ntsuꞌu quiyaꞌ nu lye tsa ntyuteꞌ ya. \v 6 Pana ndiꞌya̱ ca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca nu ndyaꞌa̱ ya loꞌo: na cua ngua lubii cresiya jiꞌi̱ ya cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni; liñi tsa nchca cuayáꞌ tiꞌ ya chaꞌ jiꞌi̱ Ni; ndalo tsa tyiquee ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ nguꞌ, chaꞌ ndyanu Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi neꞌ cresiya jiꞌi̱ ya, loꞌo juaꞌa̱ chañi chaꞌ ntsuꞌu tsa tyiquee ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ya; \v 7 liñi tsa chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu nchcuiꞌ ya loꞌo ñati̱, loꞌo juaꞌa̱ tyucui chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nda Ni nu ndyaꞌa̱ loꞌo ya. Biꞌ chaꞌ nu loꞌo ñaꞌa̱ nguꞌ lcaa chaꞌ nu ndyaca jiꞌi̱ ya, liꞌ taca ca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca nu ndyaꞌa̱ ya loꞌo. Na cua ngua tsoꞌo cresiya jiꞌi̱ ya juani cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni, biꞌ chaꞌ cua ngujui juersa jiꞌi̱ ya chaꞌ taca xu̱u̱ tyaꞌa ya loꞌo nu xñaꞌa̱; juaꞌa̱ taca cuaꞌa ya jiꞌi̱ nu biꞌ, chaꞌ ná cuaꞌni ñuꞌu̱ nu biꞌ jiꞌi̱ ya. \v 8 Ntsuꞌu quiyaꞌ nu nduꞌni chi̱ nguꞌ loo ya; xaꞌ la tyempo, liꞌ nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ tiꞌí jiꞌi̱ ya. Nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ ya, loꞌo juaꞌa̱ nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ cuxi jiꞌi̱ ya. Nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ nu cuiñi tsa ya; xaꞌ la tyempo, liꞌ nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ liñi tsa chaꞌ nu nchcuiꞌ ya. \v 9 Ntsuꞌu quiyaꞌ nduꞌni nguꞌ chaꞌ ndyuloo nguꞌ jiꞌi̱ ya; xaꞌ la quiyaꞌ, liꞌ nduꞌni nguꞌ chaꞌ ná nslo nguꞌ jiꞌi̱ ya tsiyaꞌ ti. Ntsuꞌu quiyaꞌ ndyaꞌa̱ ya su cua cajaa ti ya nchca, pana ñaꞌa̱ ti tya luꞌú ya; nchcubeꞌ tsa nguꞌ jiꞌi̱ ya, pana ná nchca cujuii nguꞌ jiꞌi̱ ya. \v 10 Masi xñiꞌi̱ tsa tiꞌ ya xquiꞌya chaꞌ tiꞌí nu ndyacua jiꞌi̱ ya tuꞌni, pana ñaꞌa̱ ti chaa tiꞌ ya; tiꞌi tsa ya tuꞌni, pana ndyiji juersa jiꞌi̱ ya chaꞌ xtyucua ya jiꞌi̱ tyu̱u̱ tyaꞌa ñati̱. Masi ná sca na ntsuꞌu jiꞌi̱ ya tsiyaꞌ ti loꞌo ndiꞌi̱ ya nde chalyuu; pana ycuiꞌ Ndyosi nxtyucua jiꞌi̱ ya, lcaa na ntsuꞌu jiꞌi̱ ya liꞌ. \p \v 11 Cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa na, nguꞌ Corinto, ntsuꞌu tsa tyiquee ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ ma̱, biꞌ chaꞌ cua liñi tsa nchcuiꞌ ya loꞌo cuꞌma̱ lcaa chaꞌ nu ntsuꞌu tyiquee ya. \v 12 Siꞌi na ngaꞌaa ntiꞌ ya xtyucua ya jiꞌi̱ ma̱, la cuiꞌ cuꞌma̱ laca nu lquiꞌya tsa ntajaꞌa̱ ma̱ xtyucua ma̱ jiꞌi̱ ya; \v 13 biꞌ chaꞌ juani tyaꞌna tsa nchcuiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱. Ndiꞌya̱ ntiꞌ naꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱, ñiꞌya̱ nchcuiꞌ nguꞌ loꞌo sñiꞌ nguꞌ: Cuiꞌya ma̱ chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ya, tyucui tyiquee ma̱ cuaꞌni choꞌo ma̱ tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ ya. \s1 Tyacaꞌa tsa na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu luꞌú ca \p \v 14 Ná clyana ma̱ ñiꞌya̱ caca quiñi chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ñati̱ nu ná ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, ná cuaꞌni tyaꞌa ma̱ loꞌo ñati̱ biꞌ tsiyaꞌ ti. Ná taca ca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo nguꞌ biꞌ, chaꞌ nu ñati̱ nu cua ngua lubii cresiya jiꞌi̱ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ni, ná taca cuaꞌni tyaꞌa nguꞌ loꞌo ñati̱ nu ná ndaquiyaꞌ jiꞌi̱ Ni tsiyaꞌ ti; loꞌo juaꞌa̱ ñati̱ nu ntsuꞌu xee jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi neꞌ cresiya jiꞌi̱, ná taca ca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ loꞌo ñati̱ nu ndiya la tiꞌ chalyuu talya. \v 15 Ná taca tsiyaꞌ ti ca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ Cristo loꞌo Satanás; loꞌo juaꞌa̱ ñati̱ nu cua ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Cristo ni, ná taca cuaꞌni tyaꞌa nguꞌ loꞌo ñati̱ nu ná ntajaꞌa̱ xñi chaꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti. \v 16 Ñiꞌya̱ ntiꞌ cuꞌma̱ nu tyacaꞌa tsa ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ni, ná taca cuaꞌni tyaꞌa ma̱ loꞌo xaꞌ ñati̱ nu ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ cua ñaꞌa̱ ca joꞌó; tyacaꞌa tsa na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu luꞌú ca xquiꞌya chaꞌ ndyanu Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi neꞌ cresiya jiꞌna. Ndiꞌya̱ nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi: \q1 Tyiꞌi̱ naꞌ ca slo ñati̱ biꞌ, loꞌo juaꞌa̱ tyaꞌa̱ naꞌ loꞌo ñati̱ biꞌ; \q1 caca naꞌ ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ, \q1 biꞌ chaꞌ taca caca nguꞌ biꞌ ñati̱ ꞌna. \m Juaꞌa̱ nacui̱ Ni. \v 17 Loꞌo juaꞌa̱ nchcuiꞌ ycuiꞌ nu Xuꞌna na chaca quiyaꞌ loꞌo na, nu ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Ni. Ndiꞌya̱ nacui̱ Ni: \q1 Tyuꞌutsuꞌ ma̱ nde su ndiꞌi̱ nguꞌ cuxi; ná cuaꞌni tyaꞌa ma̱ loꞌo nu nguꞌ cuxi biꞌ, \q1 chaꞌ ná tyatí̱ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni nguꞌ biꞌ. \q1 Liꞌ quiñi chaꞌ ꞌna loꞌo ma̱, \q1 \v 18 caca naꞌ Sti ma̱; \q1 juaꞌa̱ cuꞌma̱ caca ma̱ sñiꞌ naꞌ, masi nu cunaꞌa̱, masi nu quiꞌyu. \q1 Juaꞌa̱ nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna ma̱, nu lcaa tsiyaꞌ ti cña nchca jiꞌi̱ Ni. \c 7 \p \v 1 Cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa na, nu ntsuꞌu tsa tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ ma̱, juaꞌa̱ laca chaꞌ nu cua nda ycuiꞌ Ndyosi loꞌo na, chaꞌ nu caca jiꞌna nde loo la. Biꞌ chaꞌ lacua, ntsuꞌu chaꞌ cuaꞌni tye na jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuxi nu ntiꞌ cuaꞌni ñuꞌu̱ jiꞌi̱ cresiya jiꞌna, jiꞌi̱ tyucui ñaꞌa̱ na. Loꞌo juaꞌa̱ lye tsa cuaꞌni na cña chaꞌ caca na ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni; na laca nu cuaꞌni na nde chalyuu, cuaꞌni na jiꞌi̱ ñiꞌya̱ ntiꞌ si cua ndu̱ ycuiꞌ Ndyosi ñaꞌa̱ Ni jiꞌna. \s1 Nguxtyanu nguꞌ chaꞌ cuxi nu cua nguaꞌni nguꞌ \p \v 2 Cuaꞌni choꞌo tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ ya lacua. Ni sca quiyaꞌ ná nguaꞌni ya chaꞌ cuxi loꞌo cuꞌma̱, ni scaa cuꞌma̱ ná nguaꞌni ñuꞌu̱ ya chalyuu jiꞌi̱ ma̱; ná ntsuꞌu mala su nñiloꞌo ya jiꞌi̱ ma̱, ni sca tyaꞌa ma̱. \v 3 Ná ntiꞌ naꞌ sta naꞌ quiꞌya hichu̱ꞌ ma̱. Ndiꞌya̱ ntiꞌ naꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ nu nacui̱ naꞌ jiꞌi̱ ma̱ tsubiꞌ: lcaa tyempo ntsuꞌu tsa tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱; masi cua ngujuii na, masi ñaꞌa̱ ti tya tyiqueeꞌ tyiꞌi̱ na chalyuu, pana ñaꞌa̱ ti stuꞌba ntsuꞌu tyiquee naꞌ loꞌo cuꞌma̱. \v 4 Tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ loꞌo ndyiꞌu tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱, la cuiꞌ juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ loꞌo nchcuiꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo xaꞌ ñati̱. Ñaꞌa̱ ti ndyaca tlyu tyiquee naꞌ, ñaꞌa̱ ti chaa ti tiꞌ naꞌ ndiꞌi̱i̱, masi cua ngua lcaa chaꞌ tiꞌí biꞌ jiꞌi̱ ya. \p \v 5 Tya loꞌo ndyalaa ya ca loyuu su cuentya Macedonia re, ngaꞌaa ngujui tyempo chaꞌ chcaꞌa̱ cñaꞌ ya tsiyaꞌ ti, chaꞌ lcua ti seꞌi̱ tucui tsa cña ndyacua jiꞌi̱ ya. Lcaa seꞌi̱ su ndyaꞌa̱ ya nda tsa nguꞌ chaꞌ cusu̱u̱ loꞌo ya, loꞌo juaꞌa̱ hasta ca neꞌ cresiya jiꞌi̱ ya ndyatí̱ chaꞌ ntsi̱i̱ ya. \v 6 Pana ycuiꞌ Ndyosi ni, nda la Ni juersa jiꞌi̱ ñati̱ nu xñiꞌi̱ ti tiꞌ ngaꞌa̱; biꞌ chaꞌ xaꞌ juersa nda Ni jiꞌi̱ ya chaꞌ caca nguula la tyiquee ya, xquiꞌya chaꞌ cua ndyalaa Tito ca nde. \v 7 Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo tsa chaꞌ nu nda yu loꞌo ya cuentya jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni cuꞌma̱; nacui̱ yu chaꞌ cua ntiꞌ tsa cuꞌma̱ ñaꞌa̱ loo ma̱ jiꞌi̱ ya chaca quiyaꞌ, loꞌo juaꞌa̱ nacui̱ yu chaꞌ ntyujuꞌu ti tiꞌ ma̱ ndiꞌi̱ ma̱ xquiꞌya chaꞌ cuxi nu ngua jiꞌi̱ ma̱ tya liꞌ, nacui̱ yu chaꞌ ngaꞌaa ndiya tiꞌ ma̱ chaꞌ cuxi nu nchcuiꞌ nguꞌ ꞌna tsubiꞌ la. Xquiꞌya lcaa chaꞌ biꞌ, chaa la tiꞌ naꞌ ndiꞌi̱ naꞌ juani. \p \v 8 Chañi chaꞌ ndube tiꞌ naꞌ chaꞌ ngua xñiꞌi̱ xi tiꞌ ma̱ xquiꞌya quityi nu nguscua naꞌ tya liꞌ, pana ná ntyujuꞌu tiꞌ naꞌ; ná tyaꞌa̱chu̱ꞌ naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ nu cua nguscua naꞌ liꞌ, masi ntsuꞌu tsa̱ nu ntyujuꞌu tiꞌ naꞌ chaꞌ nguscua naꞌ chaꞌ biꞌ. Jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ ngua xñiꞌi̱ tiꞌ ma̱ nquichaꞌ, pana xtyiꞌi ti ngualo chaꞌ biꞌ. \v 9 Nu juani tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee naꞌ chaꞌ cua ndaquiyaꞌ ma̱ chaꞌ biꞌ, chaꞌ cua ngua xñiꞌi̱ xi tiꞌ ma̱, loꞌo liꞌ nguxtyanu ma̱ chaꞌ cuxi nu nguaꞌni ma̱ tya liꞌ. Ngua xñiꞌi̱ tiꞌ ma̱ tuꞌni, pana ngua tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ caca tsoꞌo jiꞌi̱ ma̱ loꞌo cua ndye chaꞌ, biꞌ chaꞌ siꞌi na cua ngunuꞌu̱ tyiquee ma̱ juani xquiꞌya chaꞌ ngua tyaala naꞌ jiꞌi̱ ma̱ liꞌ. \v 10 Nu loꞌo ndube tiꞌ na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laja loꞌo ngaꞌa̱ na xñiꞌi̱ tiꞌ na, liꞌ caja ñiꞌya̱ xtyanu na jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni na; clyaá na jiꞌi̱ nu cuxi liꞌ, ngaꞌaa ntsuꞌu chaꞌ culacua tsa tiꞌ na liꞌ. Pana ñati̱ nu xñiꞌi̱ xi tiꞌ, nu ná ndube tiꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ni, ná ntajaꞌa̱ ñati̱ biꞌ ca tyujuꞌu tiꞌ jiꞌi̱ quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱; chcunaꞌ chalyuu jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ juaꞌa̱ ti liꞌ. \v 11 Culacua xi tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ ndyaca jiꞌi̱ ma̱ juani, tya loꞌo nguaꞌni naꞌ chaꞌ ngua xñiꞌi̱ tiꞌ ma̱ nu ngua liꞌ: tyucui tyiquee ma̱ nclyacua tiꞌ ma̱ juani, chaꞌ cua ntiꞌ tsa ma̱ juani chaꞌ tyuꞌu lubii ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ; tsa claꞌbe ngua ñasi̱ꞌ ma̱, tsa claꞌbe ti ndyutsi̱i̱ ma̱, pana ndyiꞌu tsa tiꞌ ma̱ jnaꞌ liꞌ, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu lye tsa ngua tiꞌ ma̱ chaꞌ ñaꞌa̱ loo ma̱ ꞌna chaca quiyaꞌ; yala ti ngua tiꞌ ma̱ chcubeꞌ ma̱ jiꞌi̱ yu nu nguaꞌni chaꞌ cuxi biꞌ. Juaꞌa̱ nchca cuayáꞌ tiꞌ ya chaꞌ ngaꞌaa ndyanu yabeꞌ jiꞌi̱ ma̱ xquiꞌya chaꞌ cuxi biꞌ. \v 12 Biꞌ chaꞌ laca nguscua naꞌ nu quityi biꞌ; siꞌi na ngulacua tsa tiꞌ naꞌ xquiꞌya yu nu nguaꞌni chaꞌ cuxi biꞌ, ni siꞌi na ngulacua tsa tiꞌ naꞌ xquiꞌya nguꞌ nu ngua cuxi jiꞌi̱. Ngua tiꞌ naꞌ chaꞌ culacua tsoꞌo tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ nu cua nchcuiꞌ ya loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ laca si ndu̱ ycuiꞌ Ndyosi ñaꞌa̱ Ni jiꞌna; biꞌ chaꞌ nguscua naꞌ quityi nu ndyaa slo ma̱ biꞌ. \v 13 Loꞌo nu juani tsoꞌo la ntiꞌ ya cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱. \p Tsoꞌo ti ntiꞌ ycuiꞌ ya lacua; loꞌo juaꞌa̱ lye la chaa tiꞌ ya juani chaꞌ cua naꞌa̱ ya jiꞌi̱ Tito, chaꞌ tsoꞌo tsa ngua tiꞌ yu. Ca taꞌa cuꞌma̱ nguaꞌni ma̱ chaꞌ ti̱ ti cresiya jiꞌi̱ yu ndyalaa yu juani. \v 14 Loꞌo tya ndiꞌi̱ yu ca slo naꞌ, cua ni naꞌ jiꞌi̱ yu chaꞌ tsoꞌo tsa ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús, loꞌo juaꞌa̱ chañi tsa chaꞌ biꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ lcaa quiyaꞌ loꞌo nchcuiꞌ ya, chañi tsa laca chaꞌ jiꞌi̱ Jesús nu nchcuiꞌ ya loꞌo ma̱; loꞌo juaꞌa̱ chañi ngua chaꞌ nu ni naꞌ jiꞌi̱ Tito, chaꞌ tsoꞌo ti ntiꞌ ycuiꞌ ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ ma̱. \v 15 Tya cuayáꞌ nu tsoꞌo la ntsuꞌu tyiquee Tito ñaꞌa̱ yu jiꞌi̱ ma̱ juani, nu loꞌo ndyiꞌu tiꞌ yu jiꞌi̱ lcaa cuꞌma̱ chaꞌ cua ndaquiyaꞌ tsa ma̱ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ nu cua nacui̱ yu jiꞌi̱ ma̱; naꞌa̱ yu chaꞌ ndube tsa tiꞌ ma̱ xquiꞌya chaꞌ nu cua nda yu loꞌo ma̱, loꞌo juaꞌa̱ ná nguxtyacui ma̱ xi xaꞌ la chaꞌ loꞌo yu liꞌ. \v 16 Loꞌo juaꞌa̱ naꞌ, tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ juani chaꞌ taca tyiꞌu tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ juaꞌa̱. \c 8 \s1 Nda nguꞌ cñi chaꞌ caca msta̱ cuentya jiꞌi̱ Cristo \p \v 1-2 Cuꞌma̱ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, juani ta naꞌ sca chaꞌ loꞌo ma̱ cuentya jiꞌi̱ la cuiꞌ nguꞌ tyaꞌa na, nu ñati̱ jiꞌi̱ Cristo nu ndiꞌi̱ ca loyuu Macedonia. Tsoꞌo tsa ngua tiꞌ ca taꞌa nguꞌ nu ndiꞌi̱ tyu̱u̱ quichi̱ su cuentya Macedonia biꞌ; cua tlyu tsa msta̱ nu nguxtiꞌi̱ nguꞌ biꞌ, ñiꞌya̱ laca si na culiyaꞌ tsa nguꞌ. Masi lye tsa ngua tiꞌ nguꞌ biꞌ xquiꞌya chaꞌ tiꞌí nu cua ndyacua jiꞌi̱ nguꞌ, pana ñaꞌa̱ ti tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee nguꞌ liꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ ngua jiꞌi̱ nguꞌ nda nguꞌ msta̱ biꞌ xquiꞌya chaꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tsoꞌo nguaꞌni ycuiꞌ Ndyosi loꞌo nguꞌ juaꞌa̱ ti, juaꞌa̱ ngulacua tiꞌ nguꞌ biꞌ. \v 3 Chañi tsa chaꞌ nu ta naꞌ loꞌo ma̱ cuentya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: Chaꞌ tsoꞌo ti tyiquee nguꞌ biꞌ ni, cua nda nguꞌ lcaa ñaꞌa̱ nu ngujui ti xi jiꞌi̱ nguꞌ; loꞌo juaꞌa̱ tya quiñaꞌa̱ la cñi nda nguꞌ, masi ná ndyuꞌu scua cñi nu ndyanu jiꞌi̱ nguꞌ. \v 4 Hasta ngüijña nguꞌ chacuayáꞌ jiꞌi̱ ya chaꞌ ta nguꞌ msta̱ biꞌ, chaꞌ xtyucua nguꞌ jiꞌi̱ xaꞌ la tyaꞌa ñati̱, nguꞌ nu cua ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Jesús ca xaꞌ quichi̱ su ntsuꞌu tsa na nu lyiji jiꞌi̱ nguꞌ. \v 5 Ni ná ngulacua tiꞌ ya chaꞌ ta nguꞌ juaꞌa̱. Tya clyo ntajaꞌa̱ nguꞌ tyucui tyiquee nguꞌ chaꞌ cuaꞌni nguꞌ ñiꞌya̱ nu ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi; loꞌo liꞌ nacui̱ nguꞌ chaꞌ cuaꞌni nguꞌ ñiꞌya̱ nu ntiꞌ ya chaꞌ cuaꞌni nguꞌ chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 6 Biꞌ chaꞌ cua nchcuiꞌ ya loꞌo yu Tito biꞌ, chaꞌ cuaꞌni lyiji yu chaꞌ xtiꞌi̱ yu msta̱ nu nda cuꞌma̱ chaꞌ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ma̱, chaꞌ tya tsubiꞌ la cua nguxana nxtiꞌi̱ yu msta̱ biꞌ. \v 7 Nu cuꞌma̱ ni, tsoꞌo tsa jlya tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, tsoꞌo tsa nchca jiꞌi̱ ma̱ culuꞌu ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱, tsoꞌo tsa nchca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ ndyuꞌu sca chaꞌ; na cua ntiꞌ tsa ma̱ xtyucua ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ, la cuiꞌ juaꞌa̱ ntsuꞌu tsa tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ ya. Nchca tsa jiꞌi̱ ma̱ cuentya jiꞌi̱ lcaa cña, ntiꞌ ya; biꞌ chaꞌ nclyacua tiꞌ ya chaꞌ ná tyiqueeꞌ yala tsa cuaꞌni ma̱ chaꞌ xtiꞌi̱ ma̱ cñi biꞌ. \p \v 8 Siꞌi na nclyo naꞌ cña jiꞌi̱ ma̱ re; nu loꞌo ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa na, chaꞌ ntiꞌ tsa nguꞌ xtyucua nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ jiꞌi̱ Cristo, liꞌ taca cuaꞌni cuayáꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ma̱ si chañi ca chaꞌ ntsuꞌu tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ la cuiꞌ nguꞌ tyaꞌa ma̱. \v 9 Cua jlo tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ nduꞌni Jesucristo nu Xuꞌna na, chaꞌ xcuiꞌ tsoꞌo tsa nduꞌni Ni loꞌo ñati̱. Lcaa na cua ntsuꞌu jiꞌi̱ Ni, pana cua ntajaꞌa̱ Ni ngua Ni sca ñati̱ ti, ñiꞌya̱ ntiꞌ sca ñati̱ tiꞌi nu ná sca na ntsuꞌu jiꞌi̱ tsiyaꞌ ti. Xquiꞌya cuꞌma̱, biꞌ chaꞌ nguaꞌni Ni juaꞌa̱, chaꞌ tiyaꞌ la liꞌ taca caja lcaa na nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni jiꞌi̱ ma̱. \p \v 10 Ndiꞌya̱ ntiꞌ naꞌ, tsoꞌo la si cuaꞌni ma̱ chaꞌ xcua seꞌi̱ cña biꞌ lacua, chaꞌ tya yija̱ na ndyuꞌni ma̱ jiꞌi̱. Siꞌi la xña cuaꞌni ti ma̱ jiꞌi̱; pana xquiꞌya chaꞌ ndiya tiꞌ ma̱ nduꞌni ma̱ juaꞌa̱, biꞌ chaꞌ ta ma̱ msta̱ biꞌ. \v 11 La cuiꞌ juaꞌa̱ cuaꞌni ma̱ cña biꞌ, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu xcua seꞌi̱ cña biꞌ. Tsoꞌo tsa ngua tiꞌ ma̱ nu loꞌo nguxana cña biꞌ, loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo si tyucui tyiquee ma̱ cuaꞌni lyiji ma̱ jiꞌi̱, tsa ñaꞌa̱ cuayáꞌ chaꞌ tsoꞌo nu ntsuꞌu jiꞌi̱ scaa ma̱ ta ma̱ msta̱ biꞌ. \v 12 Si chañi chaꞌ ntsuꞌu tyiquee nguꞌ ta nguꞌ tsa ñaꞌa̱ nu ntsuꞌu xi jiꞌi̱ nguꞌ, tsoꞌo ti xñi ycuiꞌ Ndyosi msta̱ biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ, ñiꞌya̱ nu nchca ti jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ; ná ntiꞌ Ni chaꞌ ta nguꞌ msta̱ si ná sca na ntsuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ. \p \v 13 Ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ lyiji tsa na jiꞌi̱ ma̱ laja loꞌo ta ma̱ cñi, chaꞌ caja na nu lyiji jiꞌi̱ nguꞌ tiꞌi tyaꞌa na. \v 14 Laca chaꞌ cua ngujui xi chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ ma̱ juani ti, biꞌ chaꞌ ntsuꞌu ñiꞌya̱ nu taca xtyucua ma̱ jiꞌi̱ xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa na nu lyiji tsa chaꞌ jiꞌi̱. Nde loo la liꞌ, si lyiji ñiꞌya̱ nu tyiji̱ yuꞌu jiꞌi̱ ma̱ chalyuu, ná tyiqueeꞌ loꞌo nguꞌ biꞌ taca xtyucua nguꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ liꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ caca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 15 La cuiꞌ juaꞌa̱ nscua lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Ndiꞌya̱ nacui̱: “Masi nteje tacui cuayáꞌ nguxutiꞌi̱ nguꞌ na cacu nguꞌ, ngaꞌaa ntyucua la jiꞌi̱ nguꞌ tsiyaꞌ ti liꞌ; loꞌo nu nguꞌ nu nguxutiꞌi̱ xti ti chaꞌ biꞌ, ngaꞌaa lyiji jiꞌi̱ nguꞌ tsiyaꞌ ti loꞌo cua ndye chaꞌ liꞌ”. \s1 Sca chaꞌ cuentya jiꞌi̱ Tito loꞌo tyaꞌa ndyaꞌa̱ yu \p \v 16 Tsoꞌo tsa ntiꞌ ya loꞌo nchcuiꞌ ya loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ nu Tito, tyaꞌa ndyaꞌa̱ ya cña biꞌ ni, ntiꞌ tsa yu xtyucua yu jiꞌi̱ ma̱. Stuꞌba ti ntiꞌ yu loꞌo naꞌ chaꞌ xtyucua ya jiꞌi̱ cuꞌma̱. \v 17 Tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee yu nguaꞌni yu cña nu cua ni naꞌ jiꞌi̱ yu; loꞌo juani ntiꞌ tsa yu xtyucua yu jiꞌi̱ ma̱, biꞌ chaꞌ tsaa yu tsaa naꞌa̱ yu jiꞌi̱ cuꞌma̱ chaca quiyaꞌ, chaꞌ jiꞌi̱ ti yu. \p \v 18 Loꞌo yu ta ya chaca yu tyaꞌa ntsuꞌu chaꞌ jiꞌna loꞌo Cristo, chaꞌ ca̱a̱ loꞌo Tito jiꞌi̱ yu ca slo ma̱. Cua laca ndyuloo ma̱ jiꞌi̱ yu biꞌ, chaꞌ tsoꞌo tsa nchcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ yu macala su ndyuꞌu tiꞌi̱ nguꞌ cuentya jiꞌi̱ Cristo, chaꞌ tsoꞌo tsa nda yu chaꞌ jiꞌi̱ Cristo loꞌo nguꞌ. \v 19 La cuiꞌ juaꞌa̱ nu ñati̱ jiꞌi̱ Cristo nu ndyuꞌu tiꞌi̱ lcaa quichi̱ cua ngusubi nguꞌ jiꞌi̱ yu tyaꞌa na biꞌ, chaꞌ tyaꞌa̱ yu loꞌo ya, chaꞌ xtyucua yu jiꞌi̱ ya loꞌo ndyuꞌni ya cña chaꞌ xtiꞌi̱ ya msta̱ nu nda nguꞌ. Ndyuꞌni ya cña biꞌ cuentya jiꞌi̱ nu Xuꞌna na, chaꞌ juaꞌa̱ taca cuaꞌni chi̱ ya loo Ni; loꞌo juaꞌa̱ ntiꞌ ya chaꞌ yala ti cuaꞌni ma̱ cña biꞌ, xquiꞌya chaꞌ ndiya tiꞌ ma̱ nduꞌni ma̱ juaꞌa̱. \v 20 Liꞌ ná taca chcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ya xquiꞌya chaꞌ cua nxtiꞌi̱ ya cñi nu nda ma̱ chaꞌ xlyaꞌbe ti biꞌ. \v 21 Ndube tiꞌ ya jiꞌi̱ ycuiꞌ nu Xuꞌna na, loꞌo juaꞌa̱ ndube tiꞌ ya ñiꞌya̱ nu chcuiꞌ ñati̱; biꞌ chaꞌ ntiꞌ ya chaꞌ xcuiꞌ lubii ti cuaꞌni ya lcaa cña biꞌ. \p \v 22 Loꞌo juaꞌa̱ tya nda ya chaca yu tyaꞌa ntsuꞌu chaꞌ jiꞌna loꞌo Cristo chaꞌ stuꞌba ti ca̱a̱ yu loꞌo nu xaꞌ ñati̱ nguꞌ tyaꞌa na biꞌ. Quiñaꞌa̱ tsa cña cua nguaꞌni yu cuentya jiꞌi̱ nu Xuꞌna na, biꞌ chaꞌ jlo ti ya chaꞌ ndiya tiꞌ yu cuaꞌni yu cña loꞌo na. Masi juani tyaca̱ꞌ tyijyuꞌ chaꞌ ndyiꞌu tsa tiꞌ yu jiꞌi̱ ma̱. \v 23 Biꞌ chaꞌ juani si xcuane nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ ni cña laca ndyaꞌa̱ Tito, ndiꞌya̱ ñacui̱ ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ: Tyaꞌa ndyaꞌa̱ na cña laca yu re. Loꞌo juaꞌa̱ xacui̱ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ stuꞌba ndyuꞌni yu cña loꞌo cua cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱. La cuiꞌ juaꞌa̱ si xcuane nguꞌ jiꞌi̱ ma̱, ni cña laca nu ndyaꞌa̱ xaꞌ la tyaꞌa ndyaꞌa̱ Tito biꞌ, ndiꞌya̱ xacui̱ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ: Ndyaꞌa̱ nguꞌ biꞌ cuentya jiꞌi̱ lcaa latya nguꞌ xaꞌ quichi̱ nu ndyuꞌni tlyu jiꞌi̱ Cristo, chaꞌ nduꞌni chi̱ nguꞌ loo Cristo. \v 24 Biꞌ chaꞌ chcuiꞌ tsoꞌo ma̱ loꞌo nguꞌ biꞌ lacua, chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa na chaꞌ chañi chaꞌ ntsuꞌu tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ Tito loꞌo tyaꞌa ndyaꞌa̱ yu. Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo tsa ntiꞌ ya loꞌo ñaꞌa̱ ya ñiꞌya̱ nu ndyuꞌni ma̱ loꞌo nguꞌ biꞌ. Ca tiyaꞌ la liꞌ caja chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ lcaa taju ñati̱ nu cuentya jiꞌi̱ Cristo biꞌ. \c 9 \s1 Msta̱ nu nda ma̱ chaꞌ xtyucua jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ma̱ \p \v 1 Ngaꞌaa ntiꞌ chaꞌ chcuiꞌ la naꞌ loꞌo cuꞌma̱ cuentya jiꞌi̱ msta̱ nu nxtiꞌi̱ ma̱ chaꞌ xtyucua jiꞌi̱ nguꞌ tyaꞌa ma̱ nu ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ loꞌo Cristo, \v 2 chaꞌ cua jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ tsoꞌo ti ntiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ. Luꞌba ti nchcuiꞌ naꞌ loꞌo nguꞌ ca tyi re, ca loyuu su cuentya Macedonia re, chaꞌ tsoꞌo tsa ndyuꞌni ma̱, cuꞌma̱ nguꞌ ca tyi nde loyuu su cuentya Acaya biꞌ; ni naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ yala tsa tiꞌ cuꞌma̱, chaꞌ tya yija̱ na nguaꞌni cña tiꞌ ma̱ chaꞌ xtiꞌi̱ ma̱ msta̱ biꞌ. Loꞌo nu nguꞌ Macedonia re ni, cua ngua chaa la tiꞌ tyiquee nguꞌ loꞌo naꞌa̱ nguꞌ chaꞌ yala tsa ndyuꞌni ma̱ cña. \v 3 Masi juaꞌa̱ ñaꞌa̱ ti tya ta naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ tyaꞌa na biꞌ, chaꞌ ca̱a̱ nguꞌ ca slo ma̱. Liꞌ taca cuaꞌni ma̱ tsa ñaꞌa̱ nu cua nacui̱ naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ nduꞌni ma̱, siꞌi chaꞌ laja ti nchcuiꞌ naꞌ jiꞌi̱ ma̱ lacua. Biꞌ chaꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ xtiꞌi̱ ma̱ msta̱ biꞌ, chaꞌ cua laca ti nguscua seꞌi̱ chaꞌ biꞌ nu loꞌo ca̱a̱ naꞌ. \v 4 Ná jlo tiꞌ naꞌ si loꞌo xi tyaꞌa na nu laca nguꞌ Macedonia re ca̱a̱ naꞌ liꞌ. ¿Ñiꞌya̱ cuaꞌni na liꞌ, si ñaꞌa̱ nguꞌ chaꞌ ná nguaꞌni yala ma̱? Ca tyujuꞌu tsa tiꞌ ya liꞌ, chaꞌ cua nchcuiꞌ ya loꞌo nguꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa nduꞌni ma̱; juaꞌa̱ cuꞌma̱ caca tyujuꞌu tiꞌ ma̱ liꞌ. \v 5 Biꞌ chaꞌ cua nchcuiꞌ naꞌ loꞌo nguꞌ tyaꞌa na re, chaꞌ tsaa nguꞌ nde loo la que naꞌ, chaꞌ xtyucua nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuaꞌni choꞌo ma̱ msta̱, ñiꞌya̱ nu nacui̱ ma̱ ꞌna chaꞌ ta ma̱; cua laca nscua seꞌi̱ ti chaꞌ biꞌ loꞌo ca̱a̱ naꞌ liꞌ. Juaꞌa̱ laca biꞌ sca cña tsoꞌo nu nguaꞌni ma̱ xquiꞌya chaꞌ ndiya tiꞌ ma̱ nduꞌni ma̱ jiꞌi̱, siꞌi sca cña nu ndatsaa tsa ya jiꞌi̱ ma̱ laca nu nguaꞌni ma̱ liꞌ. \p \v 6 Tyiꞌu tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ ndyaca loꞌo ntyaa na na cuiñii. Si xti ti siꞌyu na cuiñii biꞌ cataa na, xti ti chaꞌ tsoꞌo tyuꞌu jiꞌna liꞌ; pana si quiñaꞌa̱ siꞌyu cataa na, quiñaꞌa̱ la chaꞌ tsoꞌo tyuꞌu liꞌ. \v 7 La cuiꞌ juaꞌa̱ loꞌo ta na cñi xlyaꞌbe ti, ngaꞌa̱ chaꞌ quiñi tiꞌ na ni tsa lo ta scaa na. Ná tsoꞌo si chaꞌ cuiñi ti na ta na jiꞌi̱, la cuiꞌ ti ná tsoꞌo si chaꞌ juersa ti ta na jiꞌi̱; ndiya la tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi si tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee na ta na jiꞌi̱. \v 8 Taca xtyucua ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ma̱ loꞌo quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ, loꞌo liꞌ tyuꞌu scua jiꞌi̱ ma̱ lcaa chaꞌ nu lyiji jiꞌi̱ ma̱; loꞌo juaꞌa̱ tya caja la ñiꞌya̱ xtyucua ma̱ jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱ loꞌo cua ñaꞌa̱ ca cña tsoꞌo. \v 9 Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ chaꞌ nu nscua lo quityi cusuꞌ: \q1 Sca ñati̱ nu ndaquiyaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ xlyaꞌbe nda yu jiꞌi̱ nguꞌ tiꞌi tyaꞌa yu; \q1 biꞌ chaꞌ lcaa tyempo tyiꞌu tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ cña tsoꞌo nu nduꞌni yu. \m \v 10 Nda ycuiꞌ Ndyosi na cuiñii cataa na, juaꞌa̱ nda Ni na cacu na; la cuiꞌ juaꞌa̱ ta Ni lcaa na nu lyiji jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱ sca cña tsoꞌo loꞌo ñati̱ chalyuu. Loꞌo juaꞌa̱ xtyucua Ni jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ tyuꞌu scua chaꞌ tsoꞌo nu ndyuꞌni ma̱, chaꞌ xquiꞌya biꞌ caca tsoꞌo tyiquee ñati̱. \v 11 Biꞌ chaꞌ juaꞌa̱ ndyaca, chaꞌ cua ndyiji lcaa na jiꞌi̱ ma̱, ñaꞌa̱ cuayáꞌ taca ta ma̱ chaꞌ xlyaꞌbe jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱. Loꞌo cua ndye, liꞌ tsoꞌo tsa tya nguꞌ xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi xquiꞌya msta̱ nu cua nda ma̱, nu tsaa loꞌo ya jiꞌi̱ chaꞌ tyalaa ca su ndiꞌi̱ nguꞌ tiꞌi biꞌ. \v 12 Nu loꞌo nda ma̱ na nu xtyucua jiꞌi̱ nguꞌ tyaꞌa na ni, liꞌ caja na nu lyiji chaꞌ tyiji̱ yuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ chalyuu; juaꞌa̱ tsoꞌo tsa caca tyiquee nguꞌ biꞌ. Loꞌo chcuiꞌ nguꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, \v 13 cuaꞌni tlyu nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi liꞌ. Taca ñaꞌa̱ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ ma̱, chaꞌ chañi chaꞌ ndaquiyaꞌ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ tsoꞌo nu cua nda Cristo loꞌo ma̱; ca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ chaꞌ biꞌ loꞌo ñaꞌa̱ nguꞌ cña nu cua nguaꞌni ma̱ chaꞌ caja xlyaꞌbe jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Cuaꞌni chi̱ nguꞌ loo ycuiꞌ Ndyosi liꞌ, xquiꞌya chaꞌ tsoꞌo tsa nda ma̱ msta̱ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ, la cuiꞌ ñiꞌya̱ nu nda ma̱ jiꞌi̱ lcaa ñati̱. \v 14 Liꞌ chcuiꞌ nguꞌ biꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ ma̱, chaꞌ tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee nguꞌ ñaꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱; tyiꞌu tiꞌ nguꞌ chaꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tsoꞌo nduꞌni ycuiꞌ Ndyosi loꞌo ñati̱ xquiꞌya msta̱ nu cua nda ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. \v 15 Tsoꞌo tsa laca si tya na xlyaꞌbe jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi lacua, chaꞌ tlyu tsa chaꞌ tsoꞌo laca nu cua nda Ni jiꞌna, ni ngaꞌaa nchca ca cuayáꞌ tiꞌ na chaꞌ biꞌ. \c 10 \s1 Ycuiꞌ Ndyosi nda chacuayáꞌ macala su cuaꞌni Pablo cña \p \v 1 Pablo laca naꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱ juani; tyuꞌu chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ma̱, masi chcuiꞌ liñi naꞌ loꞌo ma̱. Nacui̱ nguꞌ chaꞌ ntsi̱i̱ naꞌ loꞌo nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱ nu loꞌo ndiꞌi̱ naꞌ slo ma̱, pana tyaala tsa nduꞌni naꞌ loꞌo ma̱ nu loꞌo ngaꞌa̱ naꞌ tyijyuꞌ; juaꞌa̱ chaꞌ nda nguꞌ. Tyiꞌu tiꞌ ma̱ lacua, chaꞌ xcuiꞌ tsoꞌo ti ntiꞌ Cristo loꞌo ñaꞌa̱ Ni jiꞌna. \v 2 Nu juani tyaꞌna nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, chaꞌ ná cuaꞌni lye ma̱ loꞌo naꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ ná cuaꞌni tyaala naꞌ loꞌo ma̱ chaca quiyaꞌ loꞌo tyalaa naꞌ ca su ndiꞌi̱ ma̱. Taca cuaꞌni tyaala naꞌ loꞌo ñati̱ tuꞌni, ñati̱ nu cua nñiloꞌo jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuxi tsa cña ndyuꞌni ya. \v 3 Chañi tsa chaꞌ laca na ñati̱ chalyuu, pana ná ndyuꞌni na ngana jiꞌi̱ nguꞌ ñiꞌya̱ nu nduꞌni xaꞌ ñati̱; \v 4 siꞌi na nxu̱u̱ tyaꞌa na loꞌo nguꞌ cuxi ñiꞌya̱ nu nxu̱u̱ tyaꞌa sca ñati̱ chalyuu. Ycuiꞌ Ndyosi ni, nchca tsa jiꞌi̱ Ni, biꞌ laca nu stuꞌba ti nduꞌni cña loꞌo na chaꞌ taca tyiji̱loo na jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuxi nu nxu̱u̱ loꞌo na. \v 5 Ntsuꞌu chaꞌ tyiji̱loo na jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuiñi nu nchcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ Cristo; juaꞌa̱ ntsuꞌu chaꞌ tyiji̱loo na jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuxi nu tiji̱ꞌ tsa tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱, nu ndacaꞌa tsa jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ ná xñi nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Nu loꞌo cua nguxtyanu nguꞌ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuxi biꞌ, liꞌ taca cuaꞌni na chaꞌ taquiyaꞌ nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ Cristo. \v 6 Biꞌ chaꞌ loꞌo cuꞌma̱ ni, ngaꞌa̱ chaꞌ taquiyaꞌ lyiji ma̱ lcaa chaꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ Cristo, chaꞌ tiyaꞌ la liꞌ taca culoꞌo ya jiꞌi̱ nu xaꞌ la ñati̱ nu ná ntajaꞌa̱ taquiyaꞌ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti. \p \v 7 Na la xña nchcuiꞌ ti ma̱ jiꞌi̱ ya. Pana tsoꞌo la si culacua xi tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ ndyuꞌu scaa chaꞌ nu liñi ca; nu ñati̱ nu ntiꞌ chaꞌ cuentya jiꞌi̱ Cristo laca nguꞌ biꞌ ni, nduꞌni chaꞌ culacua tsoꞌo la xi tiꞌ nguꞌ biꞌ, chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ liꞌ, chaꞌ loꞌo cuare laca ya cuentya jiꞌi̱ Cristo. \v 8 Cua nchcuiꞌ tsa naꞌ loꞌo ma̱ chaꞌ cua nda ycuiꞌ nu Xuꞌna na chacuayáꞌ jiꞌi̱ ya, nu loꞌo ndyaꞌa̱ ya slo cuꞌma̱; loꞌo juaꞌa̱ ná nchca tyujuꞌu tiꞌ naꞌ masi nchcuiꞌ naꞌ juaꞌa̱ loꞌo ma̱. Cua loꞌo chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndyaꞌa̱ ya, chaꞌ taca tyatí̱ la tiꞌ tyiquee ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Ni; siꞌi na cuaꞌni ñuꞌu̱ lyiji ya jiꞌi̱ ma̱. \v 9 Ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ ñacui̱ ma̱ chaꞌ na nchcutsi̱i̱ ti naꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo quityi nu nscua naꞌ chaꞌ ya̱a̱ slo ma̱. \v 10 Nacui̱ nguꞌ: Tonu tsa chaꞌ nu nda nu Pablo biꞌ, tyaala tsa nduꞌni yu loꞌo na, nu loꞌo ndiꞌi̱ yu tyijyuꞌ. Nda yu chaꞌ nu lijya̱ ca slo na, nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱, pana ná nchca culo tsoꞌo yu cña jiꞌna nu loꞌo ndiꞌi̱ yu slo na; ná nduna na tsiyaꞌ ti chaꞌ nu nda yu liꞌ, nacui̱ nguꞌ biꞌ liꞌ. \v 11 Tsoꞌo si caca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ biꞌ lacua, chaꞌ sca ti cuayáꞌ ndyuꞌu chaꞌ nu nscua ya lo quityi nu loꞌo ngaꞌa̱ ya tyijyuꞌ, la cuiꞌ ñiꞌya̱ nu cuaꞌni ya loꞌo ma̱ nu loꞌo tyiꞌi̱ ya ca slo ma̱. \p \v 12 Siꞌi na caca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ ya loꞌo ñati̱ biꞌ, ntiꞌ ya; tyixi tsa nduꞌni nguꞌ biꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, tonto tsa nguꞌ biꞌ. Na ñaꞌa̱ cuayáꞌ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca nguꞌ, biꞌ chaꞌ ntiꞌ nguꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa ndyuꞌni ycuiꞌ nguꞌ. \v 13 Pana nu cuare ni, ná ntiꞌ ya chaꞌ chcuiꞌ tsoꞌo ti nguꞌ jiꞌi̱ ya cuentya jiꞌi̱ sca cña nu cua nguaꞌni xaꞌ ñati̱; tsoꞌo masi chcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni ycuiꞌ ca ya, chaꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu nda chacuayáꞌ macala su ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni scaa ya cña. Loꞌo juaꞌa̱ nda Ni chacuayáꞌ chaꞌ ndyalaa ya ca slo cuꞌma̱, nguꞌ Corinto. \v 14 Biꞌ chaꞌ lacua, cua loꞌo chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndyaa ya ca slo ma̱ tya clyo, chaꞌ nchcuiꞌ ya chaꞌ tsoꞌo nu ntsuꞌu jiꞌi̱ Cristo loꞌo ma̱; siꞌi na ntyiji̱loo ya jiꞌi̱ chacuayáꞌ nu nda Ni jiꞌi̱ ya biꞌ. \v 15 Ná ntsuꞌu chaꞌ chcuiꞌ ya jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni xaꞌ ñati̱ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, chcuiꞌ ya jiꞌi̱ tsa biꞌ ti cña nu nda Ni chacuayáꞌ chaꞌ cuaꞌni ycuiꞌ ca ya ca slo ma̱. Na cua ntiꞌ ya chaꞌ xñi tsoꞌo la ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nde loo la, chaꞌ liꞌ quiñaꞌa̱ la cña taca cuaꞌni ya laja nguꞌ tyaꞌa ma̱, ñiꞌya̱ nu cua nda Ni chacuayáꞌ chaꞌ cuaꞌni ya. \v 16 Loꞌo liꞌ xquiꞌya cuꞌma̱ caja ñiꞌya̱ chcuiꞌ ya chaꞌ tsoꞌo nu ntsuꞌu jiꞌi̱ Cristo loꞌo nguꞌ xaꞌ quichi̱ nu ndiꞌi̱ tyijyuꞌ la, nde loo la ca su ndiꞌi̱ cuꞌma̱. Biꞌ chaꞌ lacua, ná nduꞌni chaꞌ chcuiꞌ ya chaꞌ jiꞌi̱ cña nu cua nguaꞌni xaꞌ ñati̱ cuentya jiꞌi̱ Cristo. \p \v 17 Si ngaꞌa̱ chaꞌ chcuiꞌ na jiꞌi̱ sca chaꞌ, tsoꞌo la chcuiꞌ na jiꞌi̱ sca cña nu ndyuꞌni ycuiꞌ Ndyosi lacua. \v 18 Siꞌi na taquiyaꞌ tsoꞌo la Ni jiꞌi̱ ñati̱ nu nchcuiꞌ tsa jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni ycuiꞌ ca nguꞌ; nu loꞌo tsoꞌo ti ntiꞌ Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ ñati̱, liꞌ taquiyaꞌ Ni jiꞌi̱ cña nu ndyuꞌni nguꞌ biꞌ. \c 11 \s1 Nu nguꞌ nu cuiñi ti nclyuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ Jesús \p \v 1 Loꞌo juani tyuꞌu chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo naꞌ, talo tyiquee ma̱ xi jnaꞌ, masi chaꞌ tonto ti naꞌ nchcuiꞌ tsa naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ti naꞌ. \v 2 Na tiji̱ꞌ tsa tiꞌ naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. Ni tyiqueeꞌ la cuiꞌ juaꞌa̱ ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ cuꞌma̱. Na cua ngüiñi chaꞌ ꞌna loꞌo ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ta naꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ caca ma̱ ñati̱ jiꞌi̱ Cristo, ñati̱ nu lubii tyiquee, la cuiꞌ ñiꞌya̱ laca loꞌo sca nu cunaꞌa̱ cuañiꞌ nu caja clyoꞌo loꞌo sca ti nu quiꞌyu jiꞌi̱; \v 3 ndube tsa tiꞌ naꞌ si quiñuꞌu̱ chca cresiya jiꞌi̱ ma̱. Tya saꞌni ni, cua nguñiloꞌo nu cuaña jiꞌi̱ Eva, chaꞌ tajuaꞌ tsa nchcuiꞌ nu xñaꞌa̱ biꞌ. Pana ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ quiñuꞌu̱ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo Cristo juaꞌa̱, ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ ñiloꞌo nu xñaꞌa jiꞌi̱ ma̱ xquiꞌya xaꞌ ñati̱; juani tsoꞌo tsa chaꞌ tyucui tyiquee ma̱ cua ngusñi ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Cristo. \v 4 Ngujui chaꞌ jnaꞌ chaꞌ ndiꞌya̱ nduꞌni ma̱: tsoꞌo tsa nchcuiꞌ ma̱ loꞌo cua ñaꞌa̱ ca ñati̱ nu lijya̱ ca slo ma̱, masi xaꞌ ñaꞌa̱ chaꞌ nu nda nguꞌ cuentya jiꞌi̱ Jesús, masi ná stuꞌba chaꞌ nu nda nguꞌ biꞌ loꞌo chaꞌ nu cua nda ya loꞌo ma̱ tya clyo la. La cuiꞌ juaꞌa̱ nduna ma̱ chaca chaꞌ, pana siꞌi chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ Jesús nu nduꞌni lyaá jiꞌna jiꞌi̱ nu cuxi nu cua nchcuiꞌ ya loꞌo ma̱ laca biꞌ. Biꞌ chaꞌ laca chaꞌ chaca xtyiꞌi ndyuꞌú neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱ juani, ngaꞌaa siꞌi Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi laca biꞌ. \v 5 Ni siꞌi na cuxi la laca chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ, siꞌi na tsoꞌo la chaꞌ nu nchcuiꞌ nu xaꞌ ñati̱ biꞌ; ntiꞌ ma̱ juaꞌa̱, masi cua nguñiloꞌo nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo nchcuiꞌ nguꞌ chaꞌ laca nguꞌ cña jiꞌi̱ Cristo. \v 6 Masi ná nchca ꞌna chcuiꞌ liñi naꞌ loꞌo ñati̱, ntiꞌ ma̱, pana ndye chaꞌ ngua tsaꞌa̱ tsoꞌo naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Jesús biꞌ; loꞌo juaꞌa̱ jlo tiꞌ ma̱ chaꞌ chañi tsa chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ re, chaꞌ tyu̱u̱ quiyaꞌ cua naꞌa̱ ma̱ ꞌna, lcaa ca chaꞌ nu cua ngua ꞌna. \p \v 7 Ná ngusñi naꞌ cayaꞌ jiꞌi̱ ma̱ tsiyaꞌ ti nu loꞌo ndiꞌi̱ naꞌ nguluꞌu naꞌ chaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ma̱. Cua ntajaꞌa̱ naꞌ liꞌ chaꞌ caca tiꞌí la naꞌ xquiꞌya cuꞌma̱, chaꞌ caja ñiꞌya̱ caca tsoꞌo la tyiquee ycuiꞌ cuꞌma̱. ¿Ha ná tsoꞌo chaꞌ nguaꞌni naꞌ juaꞌa̱, ntiꞌ cuꞌma̱? \v 8 Ca taꞌa taju nguꞌ tyaꞌa na nu ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Jesucristo xaꞌ quichi̱ ni, biꞌ laca nguꞌ nu nxtyucua ꞌna loꞌo cñi tyucui tyempo loꞌo nguaꞌni naꞌ cña ca su ndiꞌi̱ cuꞌma̱; ná ngusñi ti naꞌ cayaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ ngua nxtyucua naꞌ jiꞌi̱ ma̱ liꞌ. \v 9 Tyucui tyempo nu loꞌo ngutiꞌi̱ naꞌ loꞌo cuꞌma̱, nu loꞌo lyiji cñi ꞌna, liꞌ ná ngüijña naꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ xtyucua ma̱ xi ꞌna; nu nguꞌ ca tyi Macedonia, tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Cristo, cua ya̱a̱ ya̱loꞌo nguꞌ biꞌ lcaa na nu nguliji ti xi ꞌna. Juaꞌa̱ nguaꞌni naꞌ nu ngua liꞌ, chaꞌ ná ta naꞌ quiñaꞌa̱ tsa cña jiꞌi̱ cuꞌma̱, ngua tiꞌ naꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ tya cuaꞌni la naꞌ tyempo nde loo la, ntiꞌ naꞌ. \v 10 Tsoꞌo la ntiꞌ naꞌ chaꞌ ndyaca jnaꞌ juaꞌa̱. Biꞌ chaꞌ juani macala su tyaꞌa̱ naꞌ tyucui loyuu su cuentya Grecia, ngaꞌaa ntiꞌ naꞌ chaꞌ ta nguꞌ cayaꞌ ꞌna; cua jlo tiꞌ ma̱ chaꞌ chañi tsa chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ re, xquiꞌya chaꞌ laca naꞌ ñati̱ jiꞌi̱ Cristo. \v 11 Siꞌi xquiꞌya chaꞌ ná ntsuꞌu tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ ma̱, biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ juaꞌa̱; cua jlo tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. \p \v 12 Loꞌo juaꞌa̱ tya cuaꞌni la naꞌ ñaꞌa̱ nu nduꞌni ti naꞌ juani, chaꞌ juaꞌa̱ ná caca chcuiꞌ lye nu xaꞌ ñati̱ biꞌ jiꞌi̱ ya, loꞌo ñacui̱ nguꞌ chaꞌ ndyuꞌni ya cña ñiꞌya̱ nu nduꞌni ycuiꞌ nguꞌ. \v 13 Ná chañi chaꞌ ndyuꞌni nguꞌ biꞌ cña jiꞌi̱ Cristo; na cuiñi ti nguꞌ biꞌ, quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ cuiñi nda nguꞌ biꞌ loꞌo ñati̱ macala su ndyaꞌa̱ nguꞌ. Xaꞌ ñaꞌa̱ xi nduꞌni loo nguꞌ biꞌ, chaꞌ ñiloꞌo nguꞌ jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱ chaꞌ laca nguꞌ biꞌ ñati̱ tsoꞌo, chaꞌ ñati̱ nu ndyuꞌni cña jiꞌi̱ Cristo laca nguꞌ biꞌ. \v 14 Ná tlyu cña laca chaꞌ nduꞌni nguꞌ biꞌ juaꞌa̱, chaꞌ loꞌo nu xñaꞌa̱ nu naa Satanás taca jiꞌi̱ ñiloꞌo jiꞌi̱ ñati̱, nu loꞌo xaꞌ ñaꞌa̱ cuaꞌni loo yu ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ca tiꞌ nguꞌ chaꞌ laca yu sca xca̱ nu ndyuꞌu tucua loꞌo xee jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi; pana ná chañi laca chaꞌ biꞌ. \v 15 La cuiꞌ juaꞌa̱ loꞌo nguꞌ nu ndyuꞌni cña cuentya jiꞌi̱ nu xñaꞌa̱ biꞌ; ná tlyu cña chaꞌ cuaꞌni nguꞌ chaꞌ xaꞌ ñaꞌa̱ loo nguꞌ, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ñiloꞌo nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ xaꞌ la ñati̱ chaꞌ cña jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca nu ndyuꞌni nguꞌ biꞌ. Pana nu loꞌo tyalaa hora chaꞌ caca cuayáꞌ jiꞌi̱ nguꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, liꞌ chcubeꞌ nguꞌ biꞌ ñiꞌya̱ nu ngaꞌa̱ chaꞌ tyacua jiꞌi̱ nguꞌ xquiꞌya cña cuxi nu cua nguaꞌni nguꞌ loꞌo ya̱a̱ nguꞌ chalyuu. \s1 Chaꞌ tiꞌí nu cua ngujui jiꞌi̱ Pablo lcaa su ngutaꞌa̱ yu \p \v 16 Chaca quiyaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, chaꞌ ná ngaꞌa̱ chaꞌ chcuiꞌ ma̱ chaꞌ nu tonto ti laca naꞌ. Masi juaꞌa̱ ntiꞌ ma̱, chaꞌ tonto laca naꞌ, pana ta ma̱ xi chacuayáꞌ ꞌna chcuiꞌ naꞌ xi jiꞌi̱ lcaa chaꞌ nu cua ngua ꞌna. \v 17 Ná ndiya tiꞌ naꞌ chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ, chaꞌ siꞌi chaꞌ nu cua nda ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ñati̱ laca chaꞌ biꞌ, ntiꞌ naꞌ. Chañi chaꞌ tonto tsa naꞌ, ntiꞌ naꞌ, si lye tsa chcuiꞌ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca naꞌ. \v 18 Pana ná ndube tiꞌ naꞌ, chcuiꞌ naꞌ xi juani, chaꞌ ntsuꞌu tsa nguꞌ nu juaꞌa̱ nchcuiꞌ tsa nguꞌ chaꞌ caca chi̱ la loo ycuiꞌ ca nguꞌ, ntiꞌ nguꞌ; biꞌ chaꞌ loꞌo naꞌ ntsuꞌu chacuayáꞌ chcuiꞌ naꞌ xi, ntiꞌ naꞌ. \v 19 ¡Nu cuꞌma̱ nchca tsa jiꞌi̱ ma̱! Biꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa ndalo tyiquee ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ nu tonto ti nduꞌni. \v 20 Na ndalo tsa tyiquee ma̱ jiꞌi̱ lcaa nguꞌ tonto biꞌ, masi lye tsa nclyo nguꞌ cña jiꞌi̱ ma̱, masi ndyuꞌni nguꞌ ngana jiꞌi̱ ma̱, masi ndatsaa tsa nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ cuxi, masi nduꞌni tyucuaa tsa tiꞌ nguꞌ loꞌo ma̱, masi luꞌba ti ntyijiꞌi̱ nguꞌ sacaꞌ ma̱; cua ndalo tsa tyiquee ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. \v 21 Loꞌo liꞌ nacui̱ ma̱ chaꞌ ná ngulo tsoꞌo ya cña jiꞌi̱ ma̱. ¡Chañi chaꞌ ná nguaꞌni tyaala ya jiꞌi̱ cuꞌma̱ ñiꞌya̱ nu ndyuꞌni nu ñati̱ biꞌ! \p Tsoꞌo lacua, chcuiꞌ naꞌ xi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ti naꞌ, masi chaꞌ tonto ti ndyuꞌni naꞌ juaꞌa̱; siꞌi nguꞌ biꞌ ti nu ntsuꞌu chacuayáꞌ chcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca nguꞌ. \v 22 Laca naꞌ nguꞌ hebreo stuꞌba ti loꞌo nguꞌ biꞌ; juaꞌa̱ laca naꞌ nguꞌ Israel stuꞌba ti loꞌo nguꞌ biꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ ndyuꞌu chaꞌ jnaꞌ loꞌo jyoꞌo Abraham stuꞌba ti loꞌo nguꞌ biꞌ. \v 23 Nacui̱ nguꞌ biꞌ, chaꞌ cña jiꞌi̱ Cristo ndyuꞌni nguꞌ; la cuiꞌ cña biꞌ ndyuꞌni naꞌ. Masi tonto ti nchcuiꞌ naꞌ, pana tsoꞌo la cña nu ndyuꞌni naꞌ que cña nu ndyuꞌni nguꞌ biꞌ; lye la nguaꞌni naꞌ cña, luꞌba la ngusuꞌba nguꞌ ꞌna neꞌ chcua̱, tyu̱u̱ tsa quiyaꞌ cua ngujuiꞌi̱ nguꞌ juata hichu̱ꞌ naꞌ, luꞌba ti ndyaca chaꞌ cua cajaa ti naꞌ xquiꞌya Cristo. \v 24 Calaa tyii ntucua caa quiyaꞌ ndyaꞌni nguꞌ cuxi cuentya jiꞌi̱ nguꞌ judío ni, loꞌo juaꞌa̱ caꞌyu quiyaꞌ ngujuiꞌi̱ nguꞌ judío ꞌna tsa lo cua quiyaꞌ; \v 25 juaꞌa̱ sna quiyaꞌ ngujuiꞌi̱ nguꞌ romano yaca hichu̱ꞌ naꞌ, loꞌo juaꞌa̱ tsaca quiyaꞌ ngu̱ nguꞌ quee ꞌna chaꞌ ngua tiꞌ nguꞌ cujuii nguꞌ ꞌna. Sna quiyaꞌ ngua cuxi jiꞌi̱ yaca niꞌi̱ su ndyaꞌa̱ naꞌ, ngüilyuꞌu biꞌ nde neꞌ hitya; loꞌo juaꞌa̱ sna quiyaꞌ ngua chaꞌ ndyanu naꞌ nchcuatya ti naꞌ lo hitya sca tsa̱ loꞌo sca talya. \v 26 Quiñaꞌa̱ tsa seꞌi̱ ndyaꞌa̱ naꞌ tyucui̱i̱ su caca cuxi ꞌna nquichaꞌ: ntsuꞌu hora ndyacua naꞌ claꞌbe staꞌa̱ loꞌo ndyaluu biꞌ; la cuiꞌ juaꞌa̱ ntsuꞌu tsa ñati̱ cuaana tyucui̱i̱; masi nguꞌ judío tyaꞌa naꞌ, masi nguꞌ xaꞌ tsuꞌ, ngua tiꞌ nguꞌ cuaꞌni cuxi nguꞌ loꞌo naꞌ; la cuiꞌ juaꞌa̱ masi ndyaꞌa̱ naꞌ nde quichi̱ tonu, masi ndyaꞌa̱ naꞌ nde neꞌ quixi̱ꞌ, masi ndyaꞌa̱ naꞌ nde lo tyujoꞌo, ntsuꞌu tsa chaꞌ cuxi nu ndyacua ꞌna; loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu nguꞌ nu stuꞌba ndyaꞌa̱ loꞌo ñati̱ jiꞌi̱ Jesucristo, pana chaꞌ cuiñi ndyuꞌni nguꞌ biꞌ, cuxi ti ngulacua tiꞌ nguꞌ ñaꞌa̱ nguꞌ ꞌna. \v 27 Tucui tsa cña nu ndyacua ꞌna, tiꞌí tsa cña ndyacua ꞌna ca su ndyaꞌa̱ naꞌ, ñaꞌa̱ cuayaꞌ tyu̱u̱ tsa quiyaꞌ ná ngua cajaꞌ naꞌ; ntsuꞌu quiyaꞌ ntyuteꞌ naꞌ, juaꞌa̱ ntsuꞌu quiyaꞌ nguityi naꞌ hitya, loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu tsa̱ nu ná ngujui tsiyaꞌ ti na cacu naꞌ, ntsuꞌu tsa̱ loꞌo lye tsa nchca tlyaꞌ naꞌ, la cuiꞌ juaꞌa̱ ná ngujui lateꞌ cacuꞌ naꞌ. Lcaa chaꞌ biꞌ ndyacua ꞌna ca su ndyaꞌa̱ naꞌ. \p \v 28 Loꞌo juaꞌa̱ tya ntsuꞌu la xi xaꞌ la chaꞌ ꞌna; lcaa tsa̱ ndube tsa tiꞌ naꞌ ñiꞌya̱ ndyaca jiꞌi̱ lcaa taju ñati̱ nu cuentya jiꞌi̱ Cristo ca xaꞌ quichi̱, lye tsa nclyacua tiꞌ naꞌ neꞌ cresiya jnaꞌ loꞌo ndyiꞌu tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. \v 29 Loꞌo ná ndyiji juersa jiꞌi̱ scaa nguꞌ biꞌ, liꞌ caca ñuꞌu̱ tiꞌ naꞌ cuentya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ; loꞌo ndyacua quiꞌya jiꞌi̱ scaa nguꞌ biꞌ, la cuiꞌ juaꞌa̱ naꞌ, xñiꞌi̱ tsa tiꞌ naꞌ liꞌ. \v 30 Laja loꞌo nchcuiꞌ ti naꞌ, tsoꞌo si chcuiꞌ naꞌ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ nu ná nda chacuayáꞌ chaꞌ caja juersa jnaꞌ su ntucua ycuiꞌ ti naꞌ. \v 31 Ycuiꞌ Ndyosi Sti Jesucristo nu Xuꞌna na ni, tyucui tyempo ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni tlyu na jiꞌi̱ Ni: la cuiꞌ Ni jlo tiꞌ Ni chaꞌ siꞌi chaꞌ cuiñi laca nu nda naꞌ loꞌo cuꞌma̱. \v 32 Ndiꞌya̱ chaꞌ ngua ꞌna loꞌo ngutiꞌi̱ naꞌ ca quichi̱ Damasco: Nu laca xuꞌna quichi̱ ca jua, cuentya jiꞌi̱ rey Aretas laca yu cña; loꞌo juaꞌa̱ ngulo yu biꞌ cña jiꞌi̱ nguꞌ policia chaꞌ tsatu̱ nguꞌ toꞌ loꞌo quichi̱ biꞌ chaꞌ tejeyaꞌ nguꞌ ꞌna, chaꞌ tyaa loꞌo nguꞌ ꞌna nde neꞌ chcua̱ liꞌ. \v 33 Pana xaꞌ tyucui̱i̱ ngusñi naꞌ ngutaꞌa̱ naꞌ liꞌ; ya̱a̱ loꞌo nguꞌ tyaꞌa na sca chcubi, chaꞌ chcaꞌa̱ naꞌ nde neꞌ chcubi biꞌ, loꞌo liꞌ ngusuꞌba nguꞌ ꞌna toniꞌi̱ ventana chaꞌ nguaꞌya tiꞌi̱ naꞌ nde chu̱ꞌ loꞌo quichi̱ biꞌ nde liyaꞌ. Juaꞌa̱ ngua, biꞌ chaꞌ laca chaꞌ ngulaá naꞌ jiꞌi̱ xuꞌna quichi̱ biꞌ. \c 12 \s1 Nguluꞌuloo ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ Pablo laja xcalá yu \p \v 1 Tya ntiꞌ chaꞌ chcuiꞌ naꞌ la xi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ti naꞌ, masi ná tsoꞌo chcuiꞌ naꞌ juaꞌa̱ loꞌo xaꞌ ñati̱. Juani ta naꞌ sca chaꞌ loꞌo ma̱ ñiꞌya̱ nu cua nchcuiꞌ xcalá naꞌ tsaca quiyaꞌ. Laja xcalá ti naꞌ, liꞌ nguluꞌuloo ycuiꞌ nu Xuꞌna na ꞌna, loꞌo juaꞌa̱ nda Ni sca chaꞌ loꞌo naꞌ liꞌ. \v 2 Sca ñati̱ nu cua ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Cristo laca naꞌ; nu juani cua ntsuꞌu tii jlyacua yija̱ tya loꞌo ngua tiꞌ naꞌ chaꞌ ya̱a̱ ycuiꞌ Ndyosi ya̱quiꞌya Ni ꞌna, chaꞌ liꞌ ndyaꞌa̱a̱ ca chaca chalyuu nde cua̱ la, ca su ntucua ycuiꞌ Ndyosi. Ngaꞌaa jlo tiꞌ naꞌ si chañi chaꞌ ndyaꞌa̱ naꞌ ca ndacua, si laja xcalá ti naꞌ nguluꞌuloo ti chaꞌ biꞌ ꞌna; sca ti ycuiꞌ Ndyosi jlo tiꞌ. \v 3 Chaca quiyaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱ chaꞌ ná jlo tiꞌ naꞌ si chañi chaꞌ ndyaa loꞌo lye ycuiꞌ Ndyosi ꞌna ca chalyuu biꞌ su tsoꞌo tsa ñaꞌa̱ lcaa na, si na nchcuiloꞌo ti ꞌna chaꞌ ndyaꞌa̱ naꞌ ca biꞌ; sca ti ycuiꞌ Ndyosi jlo tiꞌ. \v 4 Ca biꞌ cua ndyuna naꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ; cua ntsuꞌu tsa chaꞌ nu ná nchca chcuiꞌ naꞌ jiꞌi̱, juaꞌa̱ ná caja ñiꞌya̱ chcuiꞌ ñati̱ chalyuu jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti. \v 5 Pana tsoꞌo si chcuiꞌ naꞌ xi loꞌo ma̱, chaꞌ juaꞌa̱ ngua ꞌna tya liꞌ; ná tsoꞌo chcuiꞌ naꞌ xaꞌ la chaꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ ca naꞌ, sca ti si chcuiꞌ la naꞌ xi jiꞌi̱ scaa chaꞌ nu ná nda chacuayáꞌ ꞌna chaꞌ caja juersa ꞌna su ntucua naꞌ ycuiꞌ ti naꞌ. \v 6 Ni siꞌi na tonto laca naꞌ chaꞌ nchcuiꞌ tsa naꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ti naꞌ juaꞌa̱, chaꞌ liñi laca nu nda naꞌ loꞌo ma̱ juani. Pana ngaꞌaa ntiꞌ naꞌ chcuiꞌ naꞌ quiñaꞌa̱ la chaꞌ loꞌo ma̱ juani, chaꞌ ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ cuaꞌni chi̱ nguꞌ loo naꞌ si bilya ñaꞌa̱ nguꞌ ñiꞌya̱ ndyuꞌni naꞌ, si bilya cuna nguꞌ chaꞌ nu nda naꞌ; tsa ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ndyuloo ti nguꞌ ꞌna, juaꞌa̱ ti taca cuaꞌni chi̱ nguꞌ loo naꞌ ntiꞌ naꞌ. \p \v 7 Loꞌo liꞌ nda ycuiꞌ Ndyosi chacuayáꞌ chaꞌ caja xi chaꞌ chcubeꞌ naꞌ, chaꞌ ná lye tsa caca tyucuaa tiꞌ naꞌ loꞌo ñati̱ xquiꞌya chaꞌ tlyu ca nde cua̱ nu cua naꞌa̱ naꞌ laja xcalá̱; nda Ni sca lo quicha ꞌna nu tiꞌí tsa ndyuꞌni loꞌo naꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ laca biꞌ ñiꞌya̱ laca loꞌo ntsuꞌu na yaꞌ nu xñaꞌa̱ nchcubeꞌ jiꞌna, chaꞌ tiꞌí tsa ndyuꞌni quicha biꞌ loꞌo naꞌ, chaꞌ ná caca tyucuaa tiꞌ naꞌ loꞌo xaꞌ ñati̱. \v 8 Cua ndyaꞌa sna quiyaꞌ nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi; tyaꞌna tsa nchcuiꞌ naꞌ loꞌo Ni cuentya jiꞌi̱ quicha biꞌ chaꞌ tyuꞌutsuꞌ biꞌ jnaꞌ. \v 9 Pana ndiꞌya̱ nacui̱ Ni ꞌna liꞌ: “Tsa biꞌ ti chaꞌ ngaꞌa̱ chaꞌ tyiꞌu tiꞌ nuꞌu̱, chaꞌ xcuiꞌ chaꞌ tsoꞌo nduꞌni naꞌ loꞌo nuꞌu̱ juaꞌa̱ ti. Lye la caca cuaꞌni naꞌ cña xquiꞌya nuꞌu̱, nu loꞌo ná quiñaꞌa̱ tsa juersa ntsuꞌu jiꞌi̱ ycuiꞌ ca nuꞌu̱”, nacui̱ Ni jnaꞌ. Biꞌ chaꞌ juani tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ masi ná ndyiji juersa ꞌna, chaꞌ liꞌ taca tyanu juersa jiꞌi̱ ycuiꞌ Cristo neꞌ cresiya ꞌna. \v 10 Tsoꞌo ntiꞌ naꞌ lacua, masi ná ntsuꞌu juersa ꞌna tsiyaꞌ ti, masi quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tiꞌí nchcuiꞌ nguꞌ jnaꞌ, masi tiꞌi tsa naꞌ, masi lyaꞌ tsa tiꞌ nguꞌ ꞌna, masi tucui tsa laca cña su ndyaꞌa̱ naꞌ cuentya jiꞌi̱ Cristo; la cuiꞌ tyempo loꞌo ná nchca ꞌna tsiyaꞌ ti, la cuiꞌ hora biꞌ tsoꞌo tsa ndyiji juersa ꞌna xquiꞌya Cristo. \s1 Ndube tsa tiꞌ Pablo ñiꞌya̱ ndyaca jiꞌi̱ nguꞌ Corinto nu ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Cristo \p \v 11 Cuꞌma̱ nguaꞌni ma̱ loꞌo naꞌ chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ chaꞌ tonto re, pana cuꞌma̱ laca nu ngaꞌa̱ chaꞌ chcuiꞌ tsoꞌo ma̱ ꞌna nquichaꞌ. Masi ná sca chaꞌ ndyaca ꞌna tsiyaꞌ ti, siꞌi na xti la cña nchca ꞌna loꞌo quiñaꞌa̱ la cña nchca jiꞌi̱ nu nguꞌ cuiñi biꞌ, masi tyacaꞌa tsa ndyuꞌni ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ; siꞌi juaꞌa̱ ndyuꞌu chaꞌ. \v 12 Cua ndalo tsa naꞌ laja lcaa chaꞌ cuxi nu ngua ꞌna, chaꞌ ndyuꞌni naꞌ cña nu cua nda nu Xuꞌna na ꞌna, chaꞌ ndu̱ naꞌ nchcuiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱. Cua jlo tiꞌ ma̱ chaꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu cua nda cña biꞌ ꞌna nu loꞌo cua naꞌa̱ ma̱ chaꞌ tlyu nu cua nguaꞌni Ni ca slo ma̱ xquiꞌya naꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ cube la tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Ná nchca cuaꞌni ñati̱ chalyuu cña biꞌ juaꞌa̱ ti. \v 13 Tsa biꞌ ti chaꞌ, ná ngüijña naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ chaꞌ xtyucua ma̱ ꞌna, biꞌ chaꞌ ntiꞌ ma̱ chaꞌ chi̱i̱ ntiꞌ naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱; tsoꞌo la nduꞌni naꞌ loꞌo nguꞌ xaꞌ quichi̱, ntiꞌ ma̱. Tyuꞌu xi chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo naꞌ lacua, chaꞌ ná ndijña naꞌ chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. \p \v 14 Cua tya̱a̱ ti naꞌ ca su ndiꞌi̱ ma̱ chaca quiyaꞌ. Cua tyaꞌa ti sna quiyaꞌ chaꞌ ca̱a̱ naꞌ slo ma̱ juani, loꞌo ñaꞌa̱ ti ná lijya̱ naꞌ chaꞌ culo naꞌ sca cña tlyu jiꞌi̱ cuꞌma̱. Sca ti ntiꞌ naꞌ chaꞌ caca ma̱ ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ jña naꞌ cñi jiꞌi̱ ma̱. Ñiꞌya̱ ntiꞌ na ni, si ntsuꞌu sñiꞌ na, ycuiꞌ ti na ta na cayaꞌ lo na laca nu lyiji jiꞌi̱ sñiꞌ na; siꞌi sñiꞌ na nu ta cayaꞌ lo ycuiꞌ na. \v 15 Loꞌo juaꞌa̱ naꞌ, tsoꞌo tsa ntiꞌ naꞌ masi culiji naꞌ lcaa na nu ntsuꞌu xi ꞌna, masi tye juersa jiꞌi̱ ycuiꞌ naꞌ tsiyaꞌ ti, chaꞌ caja ñiꞌya̱ xtyucua naꞌ xi jiꞌi̱ cuꞌma̱. Biꞌ chaꞌ ná tsoꞌo laca si xti ti ntsuꞌu tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ ꞌna, masi tsoꞌo la ntsuꞌu tyiquee naꞌ ñaꞌa̱a̱ jiꞌi̱ cuꞌma̱. \p \v 16 Ná quiñaꞌa̱ tsa cñi nguliji ma̱ lo naꞌ liꞌ; pana ñaꞌa̱ ti tya ntsuꞌu xi nguꞌ tyaꞌa ma̱ nu nchcuiꞌ chaꞌ cua nguñiloꞌo naꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuaꞌni naꞌ ngana jiꞌi̱ ma̱. \v 17 ¿Ñiꞌya̱ juaꞌa̱? Ná nda naꞌ ñati̱ lijya̱ ca slo ma̱ chaꞌ cuaꞌni nguꞌ ngana jiꞌi̱ ma̱ cuentya ꞌna, siꞌi juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ. \v 18 Chañi chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ loꞌo yu Tito biꞌ, chaꞌ tsubiꞌ ti tsaa yu ca su ndiꞌi̱ ma̱; ndyaa yu loꞌo chaca yu tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesús biꞌ liꞌ. Pana siꞌi Tito laca nu nguaꞌni ngana jiꞌi̱ ma̱; sca ti cuayáꞌ ndyuꞌni yu cña ñiꞌya̱ nu ndyuꞌni naꞌ cña, sca ti chaꞌ ntsuꞌu tyiquee tyucuaa ya. \p \v 19 Ni siꞌi xcuiꞌ na cua ntiꞌ ya chaꞌ tyuꞌu lubii chaꞌ jiꞌi̱ ya loꞌo cuꞌma̱; laca chaꞌ ndube tiꞌ ya chaꞌ ñaꞌa̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ya, biꞌ chaꞌ tsa lo cua ti chaꞌ nchcuiꞌ ya, tsa ñaꞌa̱ chaꞌ nu ntiꞌ ycuiꞌ Cristo chaꞌ chcuiꞌ ya loꞌo cuꞌma̱. La cuiꞌ juaꞌa̱ lcaa cña nu ndyuꞌni ya, na xtyucua ya jiꞌi̱ ma̱ laca cña biꞌ, chaꞌ ntsuꞌu tsa tyiquee ya ñaꞌa̱ ya jiꞌi̱ cuꞌma̱ tyaꞌa tsoꞌo na. \v 20 Quiñaꞌa̱ xi nclyacua tiꞌ naꞌ xquiꞌya cuꞌma̱ juani. Loꞌo tyalaa naꞌ ca su ndiꞌi̱ ma̱, si quije chaꞌ ꞌna loꞌo ma̱ chaꞌ xaꞌ ñaꞌa̱ nduꞌni ma̱, ngaꞌaa siꞌi ñiꞌya̱ nu nguluꞌu naꞌ jiꞌi̱ ma̱ tya clyo, ¿ñiꞌya̱ cuaꞌni ta naꞌ loꞌo ma̱ liꞌ? Ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ chaꞌ taca cuaꞌni tyaala naꞌ xi loꞌo ma̱ liꞌ, masi ná ndiya tiꞌ ma̱ chaꞌ cuaꞌni naꞌ juaꞌa̱. Ndube tiꞌ naꞌ chaꞌ tya ntsuꞌu xi nguꞌ tyaꞌa ma̱ nu ñaꞌa̱ ti nxu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ, nu tiꞌí tsa tiꞌ nguꞌ ñaꞌa̱ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ, nu ñasi̱ꞌ tsa nguꞌ ñaꞌa̱ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ, nu sca ti jiꞌi̱ ycuiꞌ ca nguꞌ ndube tiꞌ nguꞌ; loꞌo juaꞌa̱ nchcuiꞌ caꞌa̱ ti nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ, cuentyu tsa tiꞌ nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, ntyucuaa tsa tiꞌ nguꞌ ndyuꞌni nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ. Lcaa lo chaꞌ cuxi biꞌ ndyuꞌni nguꞌ chaꞌ ná ndube tiꞌ nguꞌ tsiyaꞌ ti. \v 21 Nu loꞌo tyalaa naꞌ chaca quiyaꞌ ca slo ma̱ juani ti, si quije chaꞌ jnaꞌ chaꞌ juaꞌa̱ nduꞌni ma̱, ná tyiqueeꞌ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tyujuꞌu tiꞌ caca ꞌna cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu laca Xuꞌna naꞌ, nu loꞌo ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. Xiꞌya tsa naꞌ liꞌ, ñaꞌa̱ cuayáꞌ xñii hitya cloo naꞌ; xiꞌya naꞌ xquiꞌya nguꞌ nu nguaꞌni chaꞌ cuxi biꞌ tya tsubiꞌ la, chaꞌ bilya ca tyujuꞌu tiꞌ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ chaꞌ subaꞌ nu nguaꞌni nguꞌ, chaꞌ ntsuꞌu tsa chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, chaꞌ ná lubii cresiya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti. \c 13 \s1 Liñi nchcuiꞌ Pablo loꞌo nguꞌ loꞌo ndye nguscua yu quityi \p \v 1 Cua tyaꞌa ti sna quiyaꞌ juani chaꞌ ca̱a̱ naꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. Ndiꞌya̱ cuaꞌni na juani: Xcuiꞌ ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni cuayáꞌ na jiꞌi̱ ñati̱ cuxi loꞌo tucua sna tyaꞌa ñati̱ nu cua naꞌa̱ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi biꞌ. \v 2 Biꞌ laca chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ loꞌo lcaa cuꞌma̱ nguꞌ Corinto nu cua ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ Jesucristo, loꞌo juaꞌa̱ nchcuiꞌ naꞌ loꞌo cuꞌma̱ nguꞌ taju jiꞌi̱ Jesús ca ndacua nu nguaꞌni chaꞌ cuxi tya tsubiꞌ la. Nu loꞌo ñaa naꞌ nu ndyaca tyucuaa quiyaꞌ ni, cua laca nda naꞌ chaꞌ re loꞌo cuꞌma̱ liꞌ, pana juani loꞌo ndiꞌi̱ naꞌ tyijyuꞌ, tya chaca quiyaꞌ chcuiꞌ naꞌ chaꞌ biꞌ loꞌo ma̱, chaꞌ ni sca ñati̱ nu nduꞌni chaꞌ cuxi ná ngaꞌa̱ chaꞌ clyaá nguꞌ loꞌo ca̱a̱ naꞌ chaca quiyaꞌ; cuaꞌni cuayáꞌ naꞌ jiꞌi̱ lcaa nguꞌ biꞌ. \v 3 Ca liꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ chaꞌ ycuiꞌ Cristo laca nu nda chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ; loꞌo juaꞌa̱ siꞌi na xti ti cña nchca jiꞌi̱ Cristo loꞌo xcubeꞌ Ni jiꞌi̱ ma̱, masi lye tsa cuaꞌni Ni cña chaꞌ chcubeꞌ ma̱ liꞌ. \v 4 Chañi tsa chaꞌ ndye juersa jiꞌi̱ Cristo nu loꞌo ndyujuii nguꞌ jiꞌi̱, loꞌo ngujuiꞌi̱ caꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱ lo crusi; pana tlyu tsa cña nguaꞌni ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ yu, biꞌ chaꞌ laca chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya luꞌú yu juani. Ñiꞌya̱ ntiꞌ Cristo, chaꞌ ná nguxlyú chaꞌ hichu̱ꞌ ñati̱ nu ndyujuii jiꞌi̱, la cuiꞌ juaꞌa̱ cuare, siꞌi na lye tsa nclyo ya cña jiꞌi̱ cuꞌma̱ nquichaꞌ; pana juani caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ chaꞌ ñaꞌa̱ ti tya luꞌú ya xi, chaꞌ la cuiꞌ chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndyaꞌa̱ loꞌo ya lijya̱ ya, la cuiꞌ tyaꞌa chacuayáꞌ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ Cristo. \p \v 5 Cuaꞌni cuayáꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca ma̱ lacua, chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ si chañi chaꞌ tya ndyanu tyucui chaꞌ jiꞌi̱ Jesucristo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱. Ngaꞌa̱ chaꞌ tyiꞌu tiꞌ ma̱ chaꞌ ndyanu Xtyiꞌi Jesucristo neꞌ cresiya jiꞌi̱ sa scaa ma̱; sca ti si cua ngunuꞌu̱ cresiya jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti, ngaꞌaa tyanu Ni loꞌo ma̱ liꞌ. \v 6 Loꞌo juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ cuare, chaꞌ siꞌi na ngunuꞌu̱ cresiya jiꞌi̱ ya loꞌo Ni. \v 7 Luꞌba ti ndijña ya chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ ná ta Ni chacuayáꞌ chaꞌ cuaꞌni ma̱ xaꞌ la chaꞌ cuxi; na cua ntiꞌ ya chaꞌ xtyucua Ni jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ tsoꞌo ti caca tyiquee ma̱. Ná ndube tiꞌ ya, masi ñacui̱ nguꞌ chaꞌ ná nchca jiꞌi̱ ya tsiyaꞌ ti. \v 8 Ná ntsuꞌu chaꞌ cuaꞌni tyaala ya loꞌo ma̱ si ñaꞌa̱ ti tya ndyanu tsoꞌo chaꞌ neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱, nu chaꞌ jiꞌi̱ Jesús nu cua ngusñi ma̱; pana si ndyuꞌni ñuꞌu̱ ca ma̱ jiꞌi̱ nu chaꞌ jiꞌi̱ Jesús biꞌ, liꞌ cuaꞌni tyaala ya loꞌo ma̱. \v 9 Si tsoꞌo tsa ndyanu tachaa chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱, tsoꞌo tsa ntiꞌ ya liꞌ, masi xti ti chaꞌ nchca jiꞌi̱ ycuiꞌ ya; biꞌ chaꞌ ndijña ya chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱ lacua, chaꞌ juaꞌa̱ caca tyucui la tiꞌ tyiquee ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. \v 10 Loꞌo juaꞌa̱ nscua naꞌ quityi re, masi tyijyuꞌ tsa ndiꞌi̱ naꞌ cuentya jiꞌi̱ cuꞌma̱, chaꞌ ná caca tyaala naꞌ loꞌo cuꞌma̱ nu loꞌo cua ndyalaa naꞌ ca quichi̱ tyi ma̱. Chañi chaꞌ cua nda ycuiꞌ nu Xuꞌna na chacuayáꞌ ꞌna, pana ndiꞌya̱ ndyuꞌu chaꞌ biꞌ: cuaꞌni naꞌ chaꞌ caja ñiꞌya̱ tyanu tachaa la chaꞌ biꞌ neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱; ná ntsuꞌu chacuayáꞌ ꞌna chaꞌ cuaꞌni ñuꞌu̱ lyiji naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱. \p \v 11 Cuꞌma̱ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ Jesucristo, chcuiꞌ salyaꞌ naꞌ loꞌo ma̱ juani, nu loꞌo cua tye ti xcua seꞌi̱ chaꞌ nu nscua naꞌ lo quityi re. Cuaꞌni lyiji ma̱ ñiꞌya̱ nu ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱ chaꞌ laca ma̱ ñati̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Cuaꞌa̱ jyaca̱ ma̱ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ nu nda naꞌ lo quityi re. Cuaꞌni ma̱ chaꞌ caca stuꞌba tyiquee ma̱ loꞌo xaꞌ ñati̱ tyaꞌa ma̱. Tsoꞌo ti tyiꞌi̱ ma̱ loꞌo lcaa ñati̱. Loꞌo liꞌ la cuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu tyiꞌi̱ loꞌo ma̱ lcaa tsa̱; ntsuꞌu tsa tyiquee Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌna, loꞌo juaꞌa̱ nduꞌni Ni chaꞌ ti̱ ti tyiꞌi̱ tyiquee na. \v 12 Chcuichaꞌ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ma̱ tyucui tyiquee ma̱, quityi ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ma̱ chacuayáꞌ jiꞌi̱ Cristo. \v 13 Lcaa nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ca nde, cua ntiꞌ nguꞌ ta nguꞌ xlyo niꞌi̱ jiꞌi̱ lcaa nguꞌ tyaꞌa ma̱ nu ndiꞌi̱ cajua. \p \v 14 Loꞌo juani ntiꞌ tsa naꞌ chaꞌ ná tye chaꞌ stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ lcaa cuꞌma̱ cajua loꞌo Jesucristo nu Xuꞌna na, la cuiꞌ Ni laca nu quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tsoꞌo nduꞌni loꞌo na lcaa tsa̱. Juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ chaꞌ lcaa tsa̱ caca stuꞌba chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, la cuiꞌ Ni laca nu ntsuꞌu tsa tyiquee Ni ñaꞌa̱ Ni jiꞌna. Juaꞌa̱ ntiꞌ naꞌ chaꞌ tyanu Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱, la cuiꞌ Ni laca nu nduꞌni chaꞌ stuꞌba ntsuꞌu chaꞌ jiꞌna loꞌo Ni, juaꞌa̱ loꞌo xaꞌ la nguꞌ tyaꞌa ngusñi na chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Juaꞌa̱ caca chaꞌ lacua.