\id MRK  
\h MARCOS 
\toc1 Jú¹ Chú³² Hi³ Ca³jmú³ Marcos 
\toc2 MARCOS 
\toc3 Mr. 
\mt2 Jú¹ Chú³² Hi³ Ca³jmú³ 
\mt1 Marcos 
\c 1  
\s1 Juan² tsá² ziau² jmáɨ² hleh³² jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² hué³² quiéin² 
\r (Mateo 3:1-12; Lucas 3:1-20; Juan 1:6-8, 15-34) 
\p  
\v 1 La³ lá² bíh¹ ca³lɨ³liau³ jú¹ chú³² hi³ ca³tɨn¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo Jon² Dió³². 
\p  
\v 2 Ñí¹ Sí² quioh²¹ hla¹ Isaías tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² rá¹juáh³ la³ lá²: 
\q1 Sá¹nɨ́² jɨe³, jná¹³ zein²¹ jan² tsá² tsa³can³² jáɨ¹³ ta³ tin² la³ cónh³ bíh¹ hnú², 
\q1 tsá² hí³ bíh¹ jmu³ hua³jan²¹ juɨ³² ñí¹ cuóh¹³ hnú². 
\q1  
\v 3 Tɨ³ hué³² quiéin² niéih³ cáun² ho³ tsáu² hi³ ñí¹juah²¹: 
\q1 Jmu³ náh² hua³jan²¹ juɨ³² ñí¹ já²¹ Juo¹³ dí²; 
\q1 jmu³ náh² cú²tso² juɨ³² ñí¹ tsó²¹ tsú². 
\p  
\v 4 Hi³ jáun² bíh¹ cuan³ Juan² hi³ ca³zion³ jmáɨ² tsáu² ñí¹ lɨ́³ jáun² hué³² quiéin², hi³ ca³záɨh³ dí² tsáu² hi³ hniáuh³² záɨ³² tsú² jmɨ́¹ tsɨ́³ jɨ³ hi³ zón³² tsú² siáh³ jmáɨ², hi³ jáun² lɨ́¹³ hin³ tsáu¹³ tsú².  
\v 5 La³jɨ́n³² tsá² hɨ́n¹³ tɨ³ Judea jmɨ́¹ já²táunh¹ hi³ náɨ³² jáɨ¹³ quioh²¹ tsú², la³ má²quionh³ tsá² zian² juú² Jerusalén nɨ́² siáh³; hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹lɨ́²ton³ tsú² tso³ quioh²¹, má¹lɨ³² jáun² tɨ́² ziau² Juan² jmáɨ² cua³ Jordán jáun². 
\p  
\v 6 Ha¹ Juan² hí³ né³ jmɨ́¹ lɨ́³ jñú¹³ jáh³ cánh¹ téh²³ tsú² camello, hi³ jáun² lá² hñéih¹ tsú² jmɨ́¹ lɨ́³ láu²; má³² hi³ jmɨ́¹ cúh² tsú² né³, jáh³ téh²³ tsú² náɨh² bíh¹ quionh³ jmɨ́²toh¹ quioh²¹ toh² zian² ja¹ náɨ².  
\v 7 Jáun² tsá² hí³ jmɨ́¹ hleh³² hi³ zaɨh³² tsáu² la³ lá²: 
\p ―Né³bí¹ já²¹ jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cun³ bí¹ jná¹³, quí¹ cun³ tiá² cu³ tiá² ren³ bíh¹ jná¹³ quiúnh¹ ná¹ Tsá² hí³, hi³ juáh¹³ hi³ jmɨ́¹ lɨ³ dí¹jñi²¹ jná¹³ ta³ ñí¹ tsú² hi³ hueh²¹ ná¹ láu² tsɨ³² ta³ tsú².  
\v 8 Jná¹³ dá² má²lɨ́²ziau³ ná¹ hnoh² jmáɨ² cun³quionh³ jmɨ́² jma³; tɨ³la³ tsá² hí³ né³, ziau³ hnoh² jmáɨ² cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹. 
\s1 Jmɨ́¹ cáun³ Jesús jmáɨ² 
\r (Mateo 3:13-17; Lucas 3:21-22) 
\p  
\v 9 Jáun² jmɨ́¹jáun² cua³han³ Jesús já¹ juú² Nazaret, juú² hɨ́n¹³ tɨ³ Galilea, hi³ ca³chó³² dí² cua³ Jordán ñí¹ ca³ziau³ jáun² Juan² jmáɨ².  
\v 10 Hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹ cuá¹han³ Jesús chu³ jmáɨ² né³, ca³jɨ́e³ tsú² tɨ³ hñu³mɨ³cuú² hi³ má²ca³niá³, hi³ jáun² má²cuá¹son² Jmɨ́²chí³ Chun¹ ñí¹ quioh²¹ dí² hi³ jniá³ la³jmɨ́¹ jniá³ jan² jáɨ².  
\v 11 Hi³ jáun² ca³náɨ³² tsáu² cáun² mah¹ hi³ ja³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú², hi³ ñí¹juah²¹ la³ lá²: 
\p ―Hnú² bíh¹ Jón³² jná¹³, Tsá² hno³ lɨ́n³² jná¹³, ¡jlánh¹ lɨ́²hiún² tsɨn³² jná¹³ ca³tɨn¹ hnú²! 
\s1 Satanás cá² lan²³ Jesús 
\r (Mateo 4:1-11; Lucas 4:1-13) 
\p  
\v 12 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² né³, ca³jau³ Jesús Jmɨ́²chí³ Chun¹ tɨ³ hué³² quiéin².  
\v 13 Ñí¹ jáun² ca³cuá³ Jesús tun³ló³² jmáɨ¹ hi³ ñi³ngɨ²¹ ja¹ jáh³ hngá¹ jáh³ náɨ², hi³ *Satanás né³ ca³ca³ ca³lau³ quioh²¹ tsú². Jáun² cua³taunh²¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² hi³ cua³ma³cáu³² tsú². 
\s1 Jesús má²liáu³² tá¹³ hué¹³ Galilea 
\r (Mateo 4:12-17; Lucas 4:14-15) 
\p  
\v 14 Jmɨ́¹ má²hi³² jáun² Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² hñu³mí¹ñí² né³, ngah³ siáh³ Jesús tɨ³ hué¹³ Galilea, hi³ hleh³² jú¹ chú³² ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsú² jo³cuo² Dió³².  
\v 15 Jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ Jesús la³ lá²: 
\p ―Má²ca³ma³jnia² bíh¹ Dió³² Tsá² má²cuá¹hiáun¹ hi³ lɨ́n¹³ Re²¹. Za¹ náh² jmɨ́¹ honh², hi³ tionh² náh² siáh³ ta²¹ jú¹ chú³² hi³ lɨ́¹³ liáu³² náh². 
\s1 Jesús téh²³ quiun³ tsá² zanh²³ jáh³ jmáɨ² 
\r (Mateo 4:18-22; Lucas 5:1-11) 
\p  
\v 16 Jesús jmɨ́¹ cuá¹tsau³² can³² ñí¹ ná¹ho³ jmáɨ² hué¹³ Galilea, jáun² ñí¹ jáun² né³ ca³jɨ́en³² tsú² Sí¹mu²¹ quionh³ Tre²¹ raɨnh²¹ hi³ ná¹tón³² hmá³ chu³ jmáɨ², quí¹ tsá² zanh²³ jáh³ jmáɨ² bíh¹ tsá² hí³.  
\v 17 Hi³ jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Ñá²táunh¹ náh² cu³hna³² jná¹³, hi³ jáun² la³jmɨ́¹ jáun²³ náh² nɨ́² jáh³ jmáɨ² janh²¹ náh² siáh³ tsá²mɨ³cuóun² hi³ tónh³² jo³uón³² jná¹³. 
\p  
\v 18 Hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³chá³ tsá² hí³ tɨ³ có³² hmá³ jáun² quioh²¹, hi³ ja³taunh²¹ cu³hna²¹ hí³ dí². 
\p  
\v 19 Cú¹pih²¹ bíh¹ ñí¹ ngau²¹ Jesús hi³ jáun² ca³jɨ́en³² siáh³ Jacobo, jon² Zebedeo, la³ má²quionh³ Juan² dá¹jon²¹, hi³ jmɨ́¹ tiáunh¹ hñu³ mu² hi³ ná¹rauh³² hmá³ quioh²¹.  
\v 20 Hi³ jáun² Jesús ca³teh³ siáh³ tsá² hí³; hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³chan³ tsá² hí³ Zebedeo jméi² hñu³ mu² la³ má²quionh³ tsá² ná¹lɨ́n³ quian²¹, hi³ jáun² hí³ dí² né³ já¹taunh²¹ cu³hna²¹ Jesús. 
\s1 Tsá²ñuh² hún¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ 
\r (Lucas 4:31-37) 
\p  
\v 21 Jmɨ́¹jáun² ca³cha³táunh¹ tsú² juú² Capernaum; hi³ jáun² jmɨ́¹ cá¹chó²¹ *jmáɨ¹ nio² tie³ né³, ca³hi³ Jesús hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos hi³ ca³ma³liáu³² hi³ má²tɨn² tsáu².  
\v 22 Tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² né³, lɨ́¹ ca³ja³cáun² bíh¹ tsɨ́³ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ má²ta² tsú² jáun²; quí¹hliá² jmɨ́¹ cuá¹hɨeh³² tsú² tsáu² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² ho² jáɨ¹³, jun³juáh¹³ la³jmɨ́¹ jmu² tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ yáh³.  
\v 23 Hñu³ cuáh³² jáun² jmɨ́¹ cuá³ jan² tsá²ñuh² hún¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³, jáun² ca³hóh³² tiá³ hi³ ca³juáh³: 
\p  
\v 24 ―¿He³ jáɨ¹³ zia³² quiúnh¹ jnoh¹ hnú², Jesús Tsá² Nazaret? ¿Hí¹ ñeh³ hnú² hi³ ña³cua² nú² jnoh¹ quiu³juóu³²? Tsá² cuóu³² bíh¹ jná¹³ hnú², hi³ ño¹ jná¹³ hi³ hnú² Tsá² hɨ́en¹ Tsá² zéi¹ Dió³². 
\p  
\v 25 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ tiá³ ñí¹con² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¡Tie³ náu², tun³² tsá²ñuh² nɨ́²! 
\p  
\v 26 Hi³ jáun² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³ né³ ca³jmú³ hi³ ca³jéinh³² tsá²ñuh² hí³ tsá¹ lɨ́¹ jún²³, hi³ ca³hóh³² tiá³ lɨ́n³², jmɨ́¹jáun² cua³han³ hñu³ tsɨ́³ tsá² hí³.  
\v 27 Jáun² la³jɨ́n³² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² ca³ja³cáun² tsɨ́³ hi³ ca³qui³ ca³ngáɨh³ raɨnh²¹, hi³ juáh³: 
\p ―¿He³ dá² nɨ³²? ¿He³ dá² jú¹ hmaɨ²¹ nɨ³² hi³ hɨe³² tsú²? ¡Sa³ tɨn² máh³ tsá²ñuh² nɨ́² jmu² héih³² ñí¹con² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹, hi³ jáun² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ má²tí³² máh³! 
\p  
\v 28 Jáun² né³² cánh³ bíh¹ ca³lɨ³ ñi³² tsú² tá¹ cáun² hué¹³ Galilea hi³ jmu² Jesús la³ jáun². 
\s1 Jesús jmah²³ mɨ³ziú¹³ Sí¹mu²¹ Pé¹ 
\r (Mateo 8:14-15; Lucas 4:38-39) 
\p  
\v 29 Jmɨ́¹ ca³huén² tsú² hñu³ cuáh³² jáun² né³, ngau³ Jesús quionh³ Jacobo jɨ³ Juan² hñú¹³ Sí¹mu²¹ quionh³ Tre²¹.  
\v 30 Jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ rá²tsáun¹ mɨ³ziú¹³ Sí¹mu²¹ hi³ chéin³; hi³ jáun² tsá² tionh² hí³ ñéih³ la³juɨ³² ca³záɨh³ Jesús hi³ tsá² hí³ rá²tsáun¹.  
\v 31 Jmɨ́¹jáun² ngau³ Jesús ñí¹ rón²¹ tsá² hí³, hi³ ca³zanh³ dí² cuo² tsú², hi³ ca³zion³ dí²; hi³ jáun² ca³quin³ hi³ jmɨ́¹ chéin³ tsú², hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ca³jmú³ tsú² má³² hi³ cuh³ tsú² jɨ³lɨn². 
\s1 Jesús jmah²³ juóun³² tsá² tsáun¹ 
\r (Mateo 8:16-17; Lucas 4:40-41) 
\p  
\v 32 Jmɨ́¹ má²ca³ta³tsɨ²¹ hiú² ca³cua³jan² tsú² la³jɨ́n³² tsá² tsáun¹ ñí¹con² Jesús, jɨ³ tsá² jmɨ́¹ tiáunh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ nɨ́² siáh³;  
\v 33 hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsá² juú² ca³cuú² ca³ngɨh³² ho³hñú¹³.  
\v 34 Jmɨ́¹jáun² ca³jmah³ dí² juóun³² lɨ́n³² tsá² tsáun¹; tsá² hí³ jmɨ́¹ ná¹lɨ́n³ hliáun³ ñí¹ mɨ́¹uɨ́³, hi³ juóun³² siáh³ tsáu² ca³huen³ tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³. Jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³ jmɨ́¹ má²ná¹ñi³² hi³ hin² tsánh² Jesús, tɨ³la³ Jesús né³ ca³jmú³ héih³² hi³ tiá² hɨe³ tsú² hí³ dí². 
\s1 Jesús ngaɨ³² jú¹ chú³² ñí¹con² tsá² hɨ́n¹³ hué¹³ Galilea 
\r (Lucas 4:42-44) 
\p  
\v 35 Jmɨ́¹ cá¹jniá²¹ jáun² né³, ta³ ná¹juan³² bíh¹ ca³náu² Jesús hi³ ngau³ hi³ ñí¹lienh¹³ Dió³² ñí¹ má²tɨ³ có³².  
\v 36 Jáun² Sí¹mu²¹ la³ má²quionh³ tsá² quionh³ ca³ñí¹hniauh²,  
\v 37 hi³ jáun² jmɨ́¹ ca³chanh²¹ dí² Jesús ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―La³jɨ́n³² bíh¹ tsáu² ná¹hnauh² hnú². 
\p  
\v 38 Tɨ³la³ hí³ dí² né³ ca³juáh³: 
\p ―Ma³tsáu¹³ dí² juú² tioh³ cu³ jéin³ nɨ́², hi³ tsá¹hléh¹³ dí² uá²jaɨ³² jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³² ñí¹ nɨ́²; quí¹ ta²¹ jáun² yáh³ má²cuán² jná¹³. 
\p  
\v 39 La³ jáun² bíh¹ ca³ngɨ́³ Jesús hi³ ngaɨ³² jú¹ chú³² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² judíos hi³ táun³ ma³ quin³² ma³ caun³² juú² hɨ́n¹³ tɨ³ Galilea, jɨ³ hi³ huen² dí² siáh³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu². 
\s1 Jesús jmah²³ jan² tsá² lɨ́n³ mɨ³ho²¹ péin³ 
\r (Mateo 8:1-4; Lucas 5:12-16) 
\p  
\v 40 Jmɨ́¹jáun² cuan³ jan² tsá²ñuh² lɨ́n³ mɨ́¹uɨ́³ *mɨ³ho²¹ péin³ ñí¹con² Jesús, hi³ jáun² ca³di³jñí³² dí² hi³ ca³juáh³: 
\p ―Tɨn² bíh¹ hnú² jmúh¹³ hi³ lɨ³ jɨn² jná¹³ nɨ́¹juáh³ hi³ hnáuh² nú² jmúh¹³. 
\p  
\v 41 Jáun² Jesús ca³ja³ mií³ tsɨ́³, hi³ jáun² ca³tí³ dí² cuo² ñí¹ quioh²¹ tsá² hí³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Hnó³² jná¹³. Hi³ jáun² ¡cuɨ́¹ lan² hnú²! 
\p  
\v 42 Jmɨ́¹ má²lɨ́²juáh³ tsú² jáun² la³ nɨ́² né³, la³juɨ³² ca³hin³ bíh¹ mɨ́¹uɨ́³ jáun² quioh²¹ tsá² hí³.  
\v 43 Jmɨ́¹jáun² ca³hah² Jesús jáɨ¹³ ñí¹con² tsá² hí³, tɨ³la³ la³ñí¹ tín² ca³jmú³ tsú² héih³², hi³ ca³záɨh³ dí²: 
\p  
\v 44 ―Sá¹nɨ́² jɨe³, ha³ lɨ́² hin² juouh³² hí¹ jan² ha³ lánh³ rón³² lɨ³ hi³ má²laɨn³² nú²; jɨ́³²la³ ti³ cuánh², hi³ cuá²ma³jnia¹³ ñí¹con² mí²tsáu² bíh¹, hi³ cuá²cuen²¹ siáh³ jáh³ ñí¹con² Dió³² ca³tɨ²¹ hi³ má²ca³lɨ³ jɨn² nú², la³ cun³ lɨ́³ jáun² héih³² quioh²¹ hla¹ Moisés. Hi³ jáun² la³ jáun² lɨ³ ñi³² tsáu² hi³ má²laɨn³² nú². 
\p  
\v 45 Ngah³ bíh¹ tsá²ñuh² hí³ jmɨ́¹ ngah²¹, tɨ³la³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³ma³liáu³² hi³ quí² cha³² la³ cun³ hi³ má²lɨ³² jáun². Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, hí¹ cáun² yáh³ juú² tiú²uú² jmɨ́¹ lɨ́²³ hí³ Jesús chú¹ja²¹, jáun² tɨ³ cheih³² ñí¹ tiá² hin² zian² bíh¹ cú²jueh³² jmɨ́¹ ngɨ³² tsú²; tɨ³la³ tsá² zian² ñí¹ hliáun³ bíh¹ jmɨ́¹ já²táunh¹ hi³ já²jɨe³ tsú². 
\c 2  
\s1 Jesús jmah²³ jan² tsá² hma² 
\r (Mateo 9:1-8; Lucas 5:17-26) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ má²ca³nga² tun³ hnɨ³² jmáɨ¹ jáun² ngah³ siáh³ Jesús já¹ juú² Capernaum; hi³ jáun² ca³lɨ³ ñi³² tsáu² hi³ hí³ má²cuá¹tón²¹ hñú¹³.  
\v 2 Hi³ jáun² juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² ca³cuú² ca³ngɨh³² ñí¹ cuá³ jáun² Jesús, ca³la³ hí¹juáh³ ho³hñú¹³ yáh³ tiú²uú² jáu² lɨ³. Tá¹la³ jmɨ́¹ dí¹hɨe³² Jesús jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² ñí¹con² tsá² hí³ né³,  
\v 3 cua³taunh²¹ quiun³ tsá²ñuh² hi³ ná¹jan² jan² tsá²ñuh² lɨ́n³ mɨ́¹uɨ́³ hi³ hma², hi³ rá¹tsɨn² ñí¹ jmu².  
\v 4 Tɨ³la³ tiá² lɨ³ yáh³ tsa³táunh¹ tsú² ñí¹ cuá³ Jesús quí¹hliá² jlánh¹ juóun³² tsáu² jmɨ́¹ tionh¹, hi³ jáun² tsáɨh³ hñú³ bíh¹ cú²jueh³² ca³uú³ tsú², hi³ ca³quin³ tsú² cuá¹lá² hi³ jláɨ³ hñú³ la³ re² ñí¹ cuá³ jáun² Jesús, hi³ jáun² juɨ³² jaun³² bíh¹ ca³sión³² tsú² tsá² tsáun¹ la³ má²tsɨn² jáun² ñí¹ jmu².  
\v 5 Jmɨ́¹ ca³lɨ³tsɨn² jáun² Jesús hi³ cáun² tán¹ bíh¹ ná¹tioh³ tsɨ́³ tsá² ca³cha³táunh¹ hí³, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² tsáun¹ hí³ la³ lá²: 
\p ―Hnú² jón³, má²cá²hin³ bíh¹ tso³ quián¹³ hnú². 
\p  
\v 6 Tɨ³la³ ma³ jan² tɨ³² liei²¹ jmɨ́¹ tionh¹ ñí¹ jáun² ca³lɨ́n¹³ la³ lá² hñu³ tsɨ́³:  
\v 7 “¿He³ láɨh³² sa³ la³ nɨ́² máh³ hleh³² tsá²ñuh² nɨ́²? Tsá² lɨ́¹ chú² lɨ́¹ lén³² Dió³² bíh¹ nɨ³², quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² tɨn² hin³ tso³, jɨ́³²la³ hnga² Dió³² bíh¹ Tsá² tɨn²”.  
\v 8 Tɨ³la³ Jesús jmɨ́¹ ñi³² bíh¹ he³ lánh³ ná¹lɨ́n²³ tsá² hí³, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí²: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ la³ nɨ́² ná¹lɨ́n²³ hnoh²?  
\v 9 ¿Hín² jáɨ¹³ hi³ tun³ lá² hi³ jlánh¹ huán¹ tsɨ́³ lɨ³ lin¹ hi³ zia³² pí³ quioh²¹ tsá² hleh³²; hí¹ cun³quionh³ hi³ juáh³ tsú²: “¡Tso³ quián¹³ hnú² má²cá²hin³!”, ho³ hi³ juáh³ tsú²: “¡Náu², quiaun² jmu² quián¹³, hi³ jáun² ngɨ́¹!” uá¹?  
\v 10 Re² bíh¹, cuɨ́¹ má¹jnia¹³ jná¹³ ñí¹con² hnoh² hi³ jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun², ho² ná¹ jáɨ¹³ ñí¹ hué²¹ lá² hi³ hin¹³ ná¹ tsáu¹³ tsáu². 
\p Hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² siáh³ tsá² hma² hí³: 
\p  
\v 11 ―Hnú² juo³ jná¹³: náu², ziáuh¹ jmu² quián¹³, quiaun², cuánh² hñuh³². 
\p  
\v 12 Jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³náu² tsá² jmɨ́¹ hma² hí³ ta³ ñí¹ la³jɨ́n³² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñéih³, jáun² ca³ziauh³ jmu² hi³ jmɨ́¹ tsɨn², hi³ ca³caun² ngah³ hñú¹³. Jáun² la³jɨ́n³² tsá² jmɨ́¹ ná¹jɨ́e²³ hí³ ca³ja³cáun² lɨ́n³² tsɨ́³, jáun² ca³ma³quien² tsú² Dió³², hi³ ca³juáh³: 
\p ―¡Hí¹ cónh³ yáh³ tiá² má²ca³neh²¹ dí² la³ cun³ hi³ má²lɨ́²neh²¹ dí² nɨ́²! 
\s1 Jesús téh²³ Leví 
\r (Mateo 9:9-13; Lucas 5:27-32) 
\p  
\v 13 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² cua³han³ Jesús hi³ ngau³ siáh³ can³² ñí¹ ná¹ho³ jmáɨ²; hi³ jáun² jmɨ́¹ cuá¹taunh²¹ la³jɨ́n³² tsáu² ñí¹ zenh¹ tsú² ca³ma³tɨn² dí² tsáu².  
\v 14 Jáun² né³, tá¹la³ má²hún¹ tsú² siáh³ juɨ³² hi³ má²tsánh³² tɨ³ já¹ juú², ca³jɨ́en³² dí² jan² tsá² jmáɨ² Leví jon² Alfeo, hi³ jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ ñí¹ cuá¹caɨ³² hmah²¹ [cha¹³ tsá² *romanos], hi³ jáun² ca³záɨh³ dí²: 
\p ―Ña³² cu³hna³² jná¹³. 
\p Jmɨ́¹jáun² ca³náu² Leví, hi³ ngau³ cu³hna²¹ Jesús. 
\p  
\v 15 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, Jesús jmɨ́¹ cuá¹jmu² má³² hñú¹³ Leví hí³, la³ má²quionh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ juóun³² siáh³ *tsá² caɨ³² hmah²¹ jɨ³ la³ má²quionh³ tsá² juáh²³ tsáu² hi³ tiá² chun¹ jmɨ́¹ tionh¹ ñí¹ mesa quionh³ Jesús, quí¹ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsá² jmɨ́¹ hí¹tsá²táunh¹ cu³hna²¹ tsú².  
\v 16 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹, tsá² tiáunh¹ ja¹ cu³ nió³ quioh²¹ tsá² téh²³ tsú² *fariseos, hi³ cuá¹cúh² Jesús quionh³ la³jɨ́n³² tsá² hí³, jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú²: 
\p ―¿Ha³ bí¹ lánh³ rón³² sa³ tɨ³² juóuh³² hnoh² cáun² cuú² hɨ́nh²³ cu³lɨ²¹ quionh³ tsá² caɨ³² hmah²¹ jɨ³ tsá² ren² tso³ nɨ́² siáh³? 
\p  
\v 17 Jmɨ́¹ ca³náɨ³² Jesús jáɨ¹³ nɨ́² né³, ca³juáh³: 
\p ―Tiá² tɨ³² mɨ́³ hniah³ yáh³ ñí¹con² tsá² chun¹, ñí¹con² tsá² tsáun¹ bíh¹ hniah³. Quí¹ tiá² ja³ yáh³ jná¹³ hi³ ja³te³ tsá² chun¹, quí¹ hi³ ja³te³ tsá² ná¹ren² tso³ bíh¹ jná¹³ ja³. 
\s1 Nga² tsáu² ñí¹con² Jesús ca³tɨ²¹ hi³ má²hɨen²¹ tsú² 
\r (Mateo 9:14-17; Lucas 5:33-39) 
\p  
\v 18 Cu³ jéin³² jmɨ́¹ ná¹má²hɨen²¹ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² jɨ³ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² tsá² fariseos nɨ́² siáh³, jmɨ́¹jáun² cua³taunh²¹ ma³ jan² tsáu² ñí¹con² Jesús hi³ ca³ngáɨ³: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ jlánh¹ má²hɨen²¹ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² jɨ³ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² tsá² fariseos siáh³, tɨ³la³ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² hnú² má¹ná¹, tiá² lin¹ má²hɨen²¹ yáh³? 
\p  
\v 19 Jáun² Jesús ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ tá¹la³ ná¹má²hiún² tsú² tsɨ́³ quionh³ tsá²ñuh² tsá² jenh¹³ cuo² ¿hí¹ lɨ́¹³ ma³hɨen²¹ tsá² ná¹tén¹ ñí¹ jmu² tsú² jmáɨ¹ hi³ jenh² cuo² tsáu² dúh¹? Tiá² lɨ́¹³ yáh³ ma³hɨen²¹ tsú² tá¹la³ quionh³ bíh¹ tsú² tsá² jenh¹³ hí³ cuo².  
\v 20 Tɨ³la³ chau²¹ bíh¹ jmáɨ¹ hi³ quin³ tɨ³ có³² tsá²ñuh² jenh¹³ hí³ cuo²; hi³ jáun² má¹jáun² máh³ má²ma³hɨen²¹ tsá² hí³. 
\p  
\v 21 ”Hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² taun³² cáun² hmɨh³² tseh¹ quionh³ cá² cuonh²¹ hmɨh³² hmaɨ²¹; quí¹ tsauh³² bíh¹ hná¹ hmɨh³² hmaɨ²¹, hi³ jáun² cáɨ³² bíh¹ hmɨh³² tseh¹, hi³ jáun² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ ñí¹ jueh³² má²cáɨ³² má¹lɨ³² jáun².  
\v 22 Ja³bí¹ la³ jáun², hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² tah³² mu² ráu³ cun³ ñí¹ dí¹jaun³² hñu³ chí² láu² má²tseh¹; quí¹ nɨ́¹juáh³ hi³ jmu³ tsú² la³ jáun², má²cáɨ³² bíh¹ chí² láu² tseh¹ jáun² lɨ́¹³, hi³ jmu³ mu² ráu³ cun³ ñí¹ dí¹jaun³² jáun², jáun² lɨ́¹ má²tsa³hín³ bíh¹ mu² ráu³ jáun² lɨ́¹³ la³ má²quionh³ chí² láu². Hi³ jáun² hñu³ chí² láu² hmaɨ²¹ bíh¹ hniáuh³² táh³² tsú² mu² ráu³ cun³ ñí¹ dí¹jaun³² jáun². 
\s1 Tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Jesús cun³² cuú²miih²¹ jmáɨ¹ nio² tie³ 
\r (Mateo 12:1-8; Lucas 6:1-5) 
\p  
\v 23 Ca³chó³² cáun² jmáɨ¹ hi³ jmɨ́¹ cuá¹ngɨ³² Jesús ja¹ ñí¹ zia³² hi³ jna¹ quioh²¹ tsáu² cáun² *jmáɨ¹ nio² tie³; hi³ jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² né³, ca³ma³liáu³² hi³ caɨ³² chí² hieh² cuú²miih²¹ tá¹la³ hí¹tsá²táunh¹ tsú² jáun².  
\v 24 Hi³ jáun² tsá² fariseos ca³juáh³: 
\p ―Sá¹nɨ́² jɨe³, ¿he³ láɨh³² jmu² bíh¹ tsá² haɨn²¹ nɨ́² tɨ³ con² hnú² ta²¹ hi³ tiá² ca³tɨ²¹ jmu³ tsú² jmáɨ¹ nio² tie³? 
\p  
\v 25 Tɨ³la³ hí³ má¹ná¹, ca³juáh³: 
\p ―¿Tiá¹ má²ca³híh³ hnoh² hí¹ cónh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² hi³ he³ ca³jmú³ hla¹ re²¹ Dá²vi²¹ cu³ jéin³² jmɨ́¹ lɨ²¹ ñí¹cuóunh²¹ quionh³ tsá² quionh³, hi³ tiá² jmɨ́¹ zia³² hi³ cuh³ tsú²?  
\v 26 Tsá² hí³ dá² ca³ñí¹hi³² ñéih³ hñú³ cuáh³² lɨ́³ hmɨh³² hi³ ca³ñí¹cúh² *hí³ cuú²miih²¹ hɨ́en¹ hi³ ca³tɨn¹ cuh³ jmáh³la³ tsá² ná¹lɨ́n³ mí²tsáu² bíh¹; hi³ ja³bí¹ ca³cuéh³ tsú² siáh³ tsá² jmɨ́¹ tionh¹ quionh³. La³ jáun² lɨ³ jmáɨ¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ́n³ hla¹ Abiatar mí²tsá² hɨ́en¹. 
\p  
\v 27 Ja³bí¹ ca³záɨh³ tsú² siáh³ tsá² hí³: 
\p ―Dió³² ca³jmú³ hi³ zia³² jmáɨ¹ nio² tie³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá²mɨ³cuóun² bíh¹, jun³juáh¹³ ca³lɨ³zian² tsá²mɨ³cuóun² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨ²¹ jmáɨ¹ nio² tie³ yáh³.  
\v 28 Jáun² né³, uá¹ hi³ jmáɨ¹ nio² tie³, cun³ jáun² cáun² ho² bíh¹ Jon² tsá²mɨ³cuóun² jáɨ¹³. 
\c 3  
\s1 Jesús jmah²³ jan² tsá² má²ca³náɨ³ cáun² cuo² 
\r (Mateo 12:9-14; Lucas 6:6-11) 
\p  
\v 1 Ca³chó³² siáh³ cáun² jmáɨ¹ hi³ ca³ñí¹hi³² Jesús hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos; hi³ ñí¹ jáun² né³ jmɨ́¹ cuá³ jan² tsá²ñuh² jmɨ́¹ má²ca³náɨ³ cáun² cuo².  
\v 2 Jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ ná¹tan² tsú² Jesús hi³ hnió³ dí² jɨ́e³ nɨ́¹juáh³ hi³ jmah³ tsú² tsá² hí³ tá¹la³ *jmáɨ¹ nio² tie³, hi³ jáun² zia³² ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ chá³² dí² tsáu¹³ tsú².  
\v 3 Jmɨ́¹jáun² ca³záɨh³ Jesús tsá² jmɨ́¹ má²ca³náɨ³ hí³ cuo²: 
\p ―Náu², jmu³ zenh² nú² ja¹ lá² quiú¹³ jnoh¹. 
\p  
\v 4 Hi³ jáun² Jesús ca³ngáɨh³ tsá² ná¹ngɨh³² hí³: 
\p ―¿He³ ca³tɨ²¹ jmu³ tsú² jmáɨ¹ nio² tie³, hí¹ hi³ chu²¹ ho³ hi³ hlah³? ¿Hí¹ lɨ́¹³ lión³² tsú² tsáu² ho³ hi³ tɨ³ hniáuh³² jngɨh³ uá¹ tsú²? 
\p Tɨ³la³ tsá² hí³ má¹ná¹, cáun² lɨ́¹ ca³tiánh³ tie³ bíh¹.  
\v 5 Jmɨ́¹jáun² ca³jɨ́en³² Jesús tsá² hí³ ca³la³ hi³ míh²³ tsɨ́³, jɨ³ hi³ hlah³ jéinh³² dí² siáh³ quí¹hliá² tiá² hnió³ yáh³ tsá² hí³ hi³ ngɨ¹³ jáɨ¹³; hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² lɨ́³ hí³ cuo²: 
\p ―Ñéih¹ cuonh². 
\p Jáun² ca³ñeh³ tsá² hí³ cuo², hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² la³.  
\v 6 Jmɨ́¹jáun² ca³huén² tsá² *fariseos cheih³² hi³ ca³ma³cú¹ ma³ren²¹ jáɨ¹³ quionh³ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Herodes hi³ ha³ lánh³ jngɨh³ dí² Jesús. 
\s1 Jmah²³ Jesús juóun³² tsá² tsáun¹ 
\r (Mateo 4:23-25; Lucas 6:17-19) 
\p  
\v 7 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ngau³ Jesús can³² ñí¹ ná¹ho³ jmáɨ² quionh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ jáun² juóun³² lɨ́n³² tsá² zian² hué¹³ Galilea ja³taunh²¹ cu³hna²¹ tsú².  
\v 8 Hi³ juóun³² siáh³ tsá² já¹taunh²¹ tɨ³ hué¹³ Judea, tɨ³ já¹ juú² Jerusalén, tsá² Idumea, tsá² zian² tɨ³ jo²¹ cua³ Jordán tɨ³ juɨ³² ñí¹ hia³² hiú², jɨ³ tsá² hué¹³ Tiro quionh³ Sidón siáh³ cua³taunh²¹ hi³ hnió³ jɨ́en³² Jesús jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² dí² la³jɨ́³² hua³jueh³² hi³ jmu² tsú².  
\v 9 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³záɨh³ Jesús tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ jmu³ tsú² hua³jan²¹ cáun² mu² hi³ jáun² tiá² cuu³ tiá² jáɨ³² tsú² tsáu².  
\v 10 Quí¹hliá² juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² má²lɨ́²jmah³ tsú², hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsá² tsáun¹ ñí¹ hná¹ jáun² cua³tú¹ cuá¹lɨn³, ca³la³ hi³ cuú² hi³ hlián²³ bíh¹ tsú² hi³ hnió³ tin³ cuo² Jesús.  
\v 11 Hi³ tsá² ná¹tiáunh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ né³, jmɨ́¹ ca³jɨ́en³² dí² Jesús, jáun² ca³di³jñí³² dí² ta³ ñí¹ tsú², hi³ ca³hóh³² hi³ juáh³: 
\p ―Hnú² bíh¹ lɨ́n³ Jon² Dió³². 
\p  
\v 12 Tɨ³la³ Jesús ca³jin³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³, hi³ ca³jmú³ dí² héih³² ñí¹con² hi³ tiá² hin² záɨh³² tsú² hí¹ jan² hi³ hin² tsánh² hí³ dí². 
\s1 Jesús quianh²³ quian³tun³ tsá² lɨ́n¹³ tɨ³² quian³² jë¹ Dió³² 
\r (Mateo 10:1-4; Lucas 6:12-16) 
\p  
\v 13 Jmɨ́¹ lɨ́¹ cáɨn² jáun² né³, ngau³ Jesús tsɨ³ máh³, hi³ jáun² ñí¹ jáun² ca³teh³ tsú² tsá² ca³tɨ́³ hí³ tsɨ́³ tsú² hi³ quianh³, hi³ jáun² né³ ja³taunh²¹ tsá² hí³ ñí¹con² dí².  
\v 14 Hi³ jáun² ca³hión³² dí² quian³tun³ tsá² hí³ hi³ ñi³táunh¹ dí² quionh³, jɨ³ hi³ zen³ dí² hi³ tsa³hléh² jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³² nɨ́² siáh³. Tsá² quian³tun³ hí³ né³ ca³teh³ tsú² “*tɨ³² quian³² jë¹ Dió³²”.  
\v 15 Jáun² ca³cuéh³ dí² tsú² pí³ hi³ lɨ́¹³ huen³ tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu², [jɨ³ hi³ tsa³jmah¹ tsú² siáh³ tsá² tsáun¹].  
\v 16 Tsá² quian³tun³ hí³ ná¹jmáɨ² la³ lá²: Sí¹mu²¹ tsá² ca³lɨ³ jmáɨ² siáh³ Pé¹;  
\v 17 tá¹ gon³ jon² Zebedeo siáh³, Jacobo quionh³ Juan² dá¹jon²¹, la³ cun³ tá¹ gon³ tsá² téh²³ tsú² hí³ Boanerges yáh³ (hi³ hnió³ juáh³ “Tsá² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ miíh³²”);  
\v 18 jɨ³ Tre²¹ nɨ́², Pí²liéi¹, Bartolomé, Má²téh³, Tú¹ma²¹, Jacobo jon² Alfeo, Tadeo, Sí¹mu²¹ tsá² ca³lɨ³ quionh³ tsá² cu³ nió³ *Cananista,  
\v 19 jɨ³ Judas tsá² zian² juú² Queriot nɨ́² siáh³, tsá² ca³ñí¹jɨenh¹³ hí³ Jesús. 
\s1 Juáh³ tsáu² hi³ Jesús quian³² pí³ quioh²¹ tsá² hláɨnh¹ 
\r (Mateo 12:22-32; Lucas 11:14-23; 12:10) 
\p  
\v 20 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ngah³ Jesús hñú¹³ quionh³ tsú² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²; hi³ jáun² ñí¹ jáun² ca³ngɨh³² siáh³ juóun³² lɨ́n³² tsáu², ca³la³ hí¹juáh³ tiú²uú² zia³² jmáɨ¹ hi³ cuh³ bíh¹ tsú² lɨ³.  
\v 21 Jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² jón¹ raɨnh²¹ Jesús hi³ jáun², jáun² cua³taunh²¹ tsú² hi³ cón³² Jesús, quí¹ jmɨ́¹ ná¹juáh²³ tsáu² hi³ Jesús má²ca³lɨ³ ngo² bíh¹. 
\p  
\v 22 Ja³bí¹ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹, tsá² ja³taunh²¹ hí³ tɨ³ já¹ juú² Jerusalén jmɨ́¹ ná¹juáh²³: 
\p ―Beelzebú tsá² chín¹ juo¹³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ bíh¹ hún¹ hñu³ tsɨ́³ tsá²ñuh² nɨ́², cun³quionh³ pí³ quioh²¹ tsá² hí³ bíh¹ huen² tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu². 
\p  
\v 23 Hi³ jáun² Jesús né³ ca³teh³ tsá² hí³ hi³ ca³jmú³ dí² cáun² jáɨ¹³ ñí¹con² tsú² hi³ juáh³ la³ lá²: 
\p ―¿He³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ hi³ *Satanás lɨ́¹³ chin¹³ cheih³² hnga²?  
\v 24 Nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ zia³² hniéi² ja¹ má²tún² hmóu³² tsá² ná¹lɨ́n³ ta²¹, jáun² tiá² lɨ³ uén³ yáh³ tsú² jáɨ¹³ hi³ ná¹ho² jáun².  
\v 25 Ja³bí¹ la³ jáun² nɨ́¹juáh³ tsá² zia³² hniéi² hñú¹³, tiá² lɨ³ uén³ yáh³ tsú² cáun² hñú³ cu³tsa³².  
\v 26 Hi³ jáun² né³, sá¹jmɨ́¹ hi³ hnga² Satanás jmu² hniéi² ñí¹con² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ jáun² tiá² ma³hɨ́e² yáh³ pí³ quioh²¹ tsú², ñí¹ má²tsa³hín³ bíh¹ tsú² jaun³² nɨ́¹juáh³ la³ jáun². 
\p  
\v 27 ”Hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ hí³ hñú¹³ jan² tsá² pin³ lɨ́n³², hi³ quin³ tsú² la³jɨ́³² hi³ nio² hñú¹³ tsú², nɨ́¹juáh³ tiá² la³ hñe³ yáh³ tsú² tín² tsá² hñú¹³ hí³; quí¹ jɨ́³²la³ la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ quin³ tsú² hi³ quioh²¹ tsú². 
\p  
\v 28 ”Jú¹ tson² juanh³² jná¹³ ñí¹con² hnoh², hi³ la³jɨ́³² tso³ hi³ jmu² tsá²mɨ³cuóun², jɨ³ la³jɨ́³² jú¹ hlah³ hi³ hleh³² tsú², zia³² bíh¹ uu³i³tso³ quioh²¹ tsú²;  
\v 29 tɨ³la³ tsá² tú² hión³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ má¹ná¹, cun³ jmɨ́¹lɨ́h³ bíh¹ tiú²uú² uu³i³tso³ zia³², ca³la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio² bíh¹ má²ren² tsú² tso³. 
\p  
\v 30 La³ nɨ́² ca³juáh³ Jesús quí¹hliá² tsá² hí³ jmɨ́¹ ná¹juáh²³ hi³ hí³ dí² hún¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³. 
\s1 Mí¹ziú¹³ Jesús má²já²jɨe³ quionh³ tsá¹ raɨnh²¹ 
\r (Mateo 12:46-50; Lucas 8:19-21) 
\p  
\v 31 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² cuan³ mí¹ziú¹³ Jesús la³ má²quionh³ jɨ³ tsá¹ raɨnh²¹ dí² ñí¹ cuá³; tɨ³la³ cheih³² bíh¹ ca³ta³tonh¹ tsú², hi³ jáun² ca³jmú³ tsú² héih³² hi³ téh³ tsú² Jesús.  
\v 32 Hi³ jáun² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ cu³ jéin³ ñí¹ cuá³ Jesús ca³juáh³: 
\p ―Mí²ziúh² hnú² quionh³ tsá¹ renh² nú² tionh² cheih³² nɨ́² hi³ hnauh² hnú². 
\p  
\v 33 Tɨ³la³ Jesús né³, ca³záɨh³ tsá² ná¹ngɨh³² hí³ la³ lá²: 
\p ―¿Hin² dá² tsánh² lɨ́n³ mí²zia³² jná¹³ jɨ³ renh² jná¹³ dúh¹? 
\p  
\v 34 Jáun² ca³jɨ́en³² dí² tsá² tionh² la³ cu³ la³ jéin³ ñí¹ cuá³ dí² jáun², hi³ jáun² ca³juáh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Tsá² lá² bíh¹ ná¹lɨ́n³ mí²zia³² jná¹³ jɨ³ jon³ renh² jná¹³ nɨ́² siáh³.  
\v 35 Quí¹ lɨ³ua³ jan² tsá² jmu² la³ cun³ hi³ hnió³ Dió³², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ tsá²mɨ³ tsá²ñuh² renh² jná¹³, jɨ³ mí²zia³² jná¹³ nɨ́² siáh³. 
\c 4  
\s1 Jesús jmu² cáun² jáɨ¹³ ca³tɨn¹ jan² tsá² súh²³ jún² 
\r (Mateo 13:1-9; Lucas 8:4-8) 
\p  
\v 1 Hi³ jáun² né³, ca³chó³² siáh³ cáun² jmáɨ¹ hi³ ca³ma³liáu³² Jesús hi³ má²tɨn² tsáu² can³² jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³. Tɨ³la³ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² ca³cuú² ca³ngɨh³² la³ cu³ la³ jéin³ ñí¹ zenh¹ tsú², hi³ jáun² ca³hi³ tsú² cú²jueh³² cáun² mu² hi³ jmɨ́¹ rón²¹ can³² jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ jáun², hi³ jáun² ca³cuá³ dí² tɨ³ ñeh² jáun², hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsá² hí³ ca³ta³tonh¹ can³² jmáɨ².  
\v 2 Jmɨ́¹jáun² ca³ma³tɨn² dí² tsáu² hliáun³ ñí¹ lɨ́n²¹ jáɨ¹³ cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jmu² dí²; hi³ ca³hɨ́eh³ dí² tsú² la³ lá²: 
\p  
\v 3 ―Sá¹nɨ́² niéi² náh² jáɨ¹³ hi³ jmu¹ jná¹³ lá²: Jmɨ́¹ zian² jan² tsá² ca³ñí¹suh³² jún² ñí¹náɨ² quioh²¹.  
\v 4 Tá¹la³ jmɨ́¹ hí¹súh²³ tsú² jáun² jún² né³, la³ ca³súh³² ca³lá² hú¹ juɨ³², hi³ jáun² ca³cua³taunh²¹ quiuh²¹ tan³² hi³ ca³cúh².  
\v 5 Ja³bí¹ ca³súh³² siáh³ ca³lá² ñí¹ lɨ́³ ja¹ quɨ́n¹, ñí¹ tiá² hliáun³ cuáh¹ jmɨ́¹ tón²¹; hi³ jáun² tia³juɨ³² lɨ́n³² bíh¹ ca³hiá² jún² jáun² quí¹ cun³ñí¹ hi³ tiá² hliáun³ cuáh¹ jmɨ́¹ zia³².  
\v 6 Tɨ³la³ jmɨ́¹ cá¹chéi²¹ hiú² né³, ca³lɨ³ quiéin² bíh¹, quí¹ cun³ñí¹ hi³ tiá² ñí¹ ñe¹ jmɨ́¹ tioh³ chí² jmu² quioh²¹.  
\v 7 Ja³bí¹ ca³súh³² siáh³ ca³lá² ñí¹ la³ hiau² ton². Tia³juɨ³² lɨ́n³² bíh¹ ca³quí² cá²cuon³ ton² jáun², hi³ jáun² lɨ́¹ ca³juón³ bíh¹ jún² jáun² jmɨ́¹ ca³hiá², hi³ jáun² cun³ tiú²uú² hi³ ca³láu² bíh¹.  
\v 8 Tɨ³la³ la³jɨ́³² jún² ñí¹ hná¹ jáun² né³, ca³súh³² ñí¹ chu²¹ hué³². Ca³hiá² bíh¹ jún² jáun² hi³ ca³cuon³ bíh¹ re², hi³ jáun² re² lɨ́n³² bíh¹ ca³láu²; ma³ cá² máɨ³ jún² jáun² ca³cué³ quiú³quia³ máɨ³ máɨ³, zia³² hi³ jáun² ca³cué³ hnaɨh³² nio² quiú³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³ jún², hi³ zia³² siáh³ hi³ jáun² ca³cué³ hña³láu³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³ jún² jáun². 
\p  
\v 9 Jmɨ́¹ má²lɨ́²juáh³ jáɨ¹³ nɨ́² Jesús, ca³záɨh³ tsá² hí³: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ tson² tsɨ²¹ cuáh³ náh², jáun² niéi² náh². 
\s1 Jesús jmu² na²¹ he³ láɨh³² hleh³² dí² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jmu² dí² 
\r (Mateo 13:10-17; Lucas 8:9-10) 
\p  
\v 10 Jmɨ́¹ má²lɨ³² jáun² né³, jmɨ́¹ má²cuá¹tón²¹ Jesús hnga², hi³ jáun² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ cu³ jéin³ ñí¹ cuá³ tsú² jáun² né³, la³ má²quionh³ tsá² quian³tun³ hí³, ca³ngáɨh³ tsú² Jesús hi³ he³ dá² hnió³ juáh³ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²jmú³ dí² jáun².  
\v 11 Hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Hnoh² bíh¹ tsá² ca³tɨn¹ náh² hi³ lɨ³ ñíh¹³ jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ ná¹jnɨ́¹ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsáu² jo³cuo² Dió³²; tɨ³la³ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² né³, jɨ́³²la³ ti³ náɨ³² tsú² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jmu² bíh¹ jná¹³;  
\v 12 hi³ jáun² uá¹jinh¹ jɨ́e³ tsú², cun³ jáun² bíh¹ tá¹tonh¹ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² hi³ lɨ́²jɨ́e³, hi³ uá¹jinh¹ ne³ tsú², tɨ³la³ cun³ jáun² tiá² ngɨ¹³ yáh³ tsú² siáh³, hi³ jáun² tiá² tɨ́¹ tiá² jeinh²¹ yáh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú², hi³ sa³jun³ lɨ́¹³ yáh³ hin³ tso³ quioh²¹ tsú². 
\s1 Jesús jmu² na²¹ jáɨ¹³ ca³tɨn¹ tsá² súh²³ hí³ jún² 
\r (Mateo 13:18-23; Lucas 8:11-15) 
\p  
\v 13 Ja³bí¹ ca³záɨh³ dí² siáh³ tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―¿Hí¹ tiá² ngɨ²³ máh³ hnoh² jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²jmú³² jná¹³ nɨ́²? ¿Ha³ bíh¹ lánh³ rón³² ngɨ¹³ náh² jáɨ¹³ hi³ jmu¹ ná¹ ñí¹ hná¹ nɨ́²?  
\v 14 Tsá² ngaɨ³² jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³² bíh¹ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² súh²³ hí³ jún².  
\v 15 Ma³ jan² tsá² náɨ³² jú¹ chú³² jáun² né³, lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hú¹ juɨ³² ñí¹ cá¹súh²¹ jáun² jún²: náɨ³² bíh¹ tsú² jú¹ chú³², tɨ³ la³ nɨ́¹ má¹lɨ́²niéi³² tsú² jáun² né³, má¹jáun² ja³² Satanás hi³ quin²³ jú¹ chú³² hi³ má²jná¹ jáun² hñu³ tsɨ́³ tsú².  
\v 16 Jáun² tsá² he² jáɨ¹³ tia³juɨ³² lɨ́n³² né³, hi³ ca³la³ hi³ hiún² lɨ́n³² tsɨ́³ jmu², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ja¹ quɨ́n¹ ñí¹ cá¹súh²¹ jáun² jún²; tia³juɨ³² lɨ́n³² bíh¹ ca³hiá² jmɨ́¹ ca³hiá²,  
\v 17 tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ tiá² hliáun³ chí² jmu² cha²³ yáh³, hi³ jáun² tiá² lɨ³uén²³. Hi³ jáun² dá² lɨ́¹ hliáh² bíh¹ tsɨ́³ tsú² nɨ́¹ má¹ca³lɨ³ zia³² uu³mí²tsɨ³² ho³ nɨ́¹ má¹ca³ma³tso² tsú² tsɨ́³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨ²¹ jú¹ chú³² jáun².  
\v 18 Hi³ zian² né³ tsá² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hué³² ñí¹ ca³hiau² ton² ñí¹ cá¹súh²¹ jáun² jún²: náɨ³² tsú² jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³²,  
\v 19 tɨ³la³ jlánh¹ lɨ́¹ quí² lɨ́¹ cha³² tsú² hliáun³ ñéih³ tsɨ́³ ca³tɨ²¹ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá², jɨ³ hi³ lɨ́¹ lɨ́²can² tsú² hi³ lɨ́²hniá¹ tsú² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ hánh³, hi³ jáun² chau³² jmáɨ¹ hi³ lɨ́²hniá¹ tsú² hi³ zioh² hi³ hlá² hi³ nɨ́². La³jɨ́³² hi³ jáun² bíh¹ jmu² hi³ tiú²uú² lɨ́² quien² jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² hñu³ tsɨ́³ tsú², hi³ jáun² ñí¹con² tsá² la³ hí³ tiá² hi³ lau³² hí¹ cáun² yáh³.  
\v 20 Tɨ³la³ zian² ma³ jan² tsá² náɨ³² jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³², hi³ jáun² he² tsú² re² jáɨ¹³ jáun²; tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hué³² chu²¹ ñí¹ cá¹súh²¹ jáun² jún². Hi³ jáun² ñí¹con² tsá² la³ hí³ né³ lau³² re² lɨ́n³² máɨ³, la³jmɨ́¹ lau³² re² lɨ́n³² máɨ³ jún² hi³ ca³súh³² jáun² ñí¹ lɨ́³ hué³² chu²¹. Ma³ jan² tsá² hí³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ ca³cué³ quiú³quia³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³, hi³ ma³ jan² né³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ ca³cué³ ma³ hnaɨh³² nio² quiú³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³, hi³ zian² siáh³ tsá² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ ca³cué³ ca³la³ tɨ³ hña³láu³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³ jáun². 
\s1 Jesús jmu² siáh³ cáun² jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ cáun² sɨ́² 
\r (Mateo 5:15-16; Lucas 8:16-18; 11:33-36) 
\p  
\v 21 Ja³bí¹ ca³záɨh³ tsú² siáh³ tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―¿Hí¹ lɨ́¹³ héinh³² tsú² sɨ́² hi³ jáun² zíh³² tsú² ñeh² tsɨ́¹ cuó² ho³lá²dá² ñeh² jen³ juáh¹³? Tiá² jáun² yáh³, chi³cuú² bíh¹ dí²chí³ tsú² sɨ́², ñí¹ lɨ́¹³ taɨ²¹ joh¹ tá¹ cáun² ñéih³.  
\v 22 Hí¹ cáun² yáh³ hi³ ná¹hmá¹ tiá² zia³² hi³ juáh¹³ hi³ tiá² lɨ́¹³ jnia³; hi³ hí¹ cáun² yáh³ siáh³ hi³ ná¹hmá¹ ná¹jnɨ́¹ tiá² zia³² hi³ juáh¹³ hi³ tiá² lɨ́¹³ jñéih³.  
\v 23 Hnoh² tsá² tsɨ²¹ cuáh³, niéi² náh². 
\p  
\v 24 Ja³bí¹ ca³juáh³ siáh³ Jesús ñí¹con² tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Sá¹nɨ́² quián² náh² re² hua³hí¹³ la³ cun³ hi³ naɨh³² náh². Quí¹ la³ cun³ tí³ héih³² hi³ chah³² náh² ca³tɨ²¹ jú¹ tson² hi³ cueh³² náh² tsáu², la³ jáun² bíh¹ cué³² siáh³ Dió³² ñí¹con² hnoh², hi³ tɨ³ hliáun³ bíh¹ jú¹ tson² ñí¹ hná¹ nɨ́² cué³² náh² siáh³ Dió³².  
\v 25 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² zia³² quioh²¹, tɨ³ hiáuh³ bíh¹ tsú² hná¹ jáun²; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² zia³² quioh²¹ né³, tɨ³ quin³ bíh¹ la³ cun³ cú¹pih²¹ hi³ jmɨ́¹ zia³² quioh²¹ tsú². 
\s1 Jesús jmu² jáɨ¹³ he³ lánh³ rón³² hia³² jún² 
\p  
\v 26 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³juáh³ siáh³ Jesús: 
\p ―Tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ jún² hi³ jñi³² jan² tsáu² hué³² quioh²¹.  
\v 27 Jún² jáun² dá² tsá²hi³² hñu³ hué³²; hi³ jáun² uá¹ hi³ rá²cuóun¹ tsú², uá¹ hi³ cuá¹ñí¹ tsú², jún² jáun² cáun² hia³² bíh¹, hi³ cuóun² siáh³, tɨ³la³ tsá² lɨ́²jñí³² né³ tiá² ñi³² yáh³ he³ lánh³ rón³² lɨ́²³.  
\v 28 Cun³ jáun² jmu² hué³² bíh¹ hi³ lɨ́²³ la³ jáun²; la³ñí¹ tín² hia³² ta³, má¹jáun² hia³² ñí¹ tóh²¹ máɨ³ cuú²miih²¹, hi³ cáɨn² jáun² máh³ lɨ́² hán¹ máɨ³ jáun².  
\v 29 Hi³ jáun² nɨ́¹ má¹ca³lɨ³ quiéin² máɨ³ jáun² né³, jáun² má²tsa³quiaun² bíh¹ tsú², quí¹ má²ca³láu² bíh¹. 
\s1 Tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³² lɨ́n¹³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ jún² mostaza 
\r (Mateo 13:31-32; Lucas 13:18-19) 
\p  
\v 30 Ja³bí¹ ca³juáh³ siáh³ Jesús: 
\p ―¿He³ yáh³ cun³quionh³ lɨ́¹³ cunh²¹ jná¹³ tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³²? ¿He³ dá² jáɨ¹³ lɨ́¹³ jmu¹ jná¹³?  
\v 31 Quí¹ tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³² lɨ́n¹³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cá² máɨ³ mɨ³ mostaza hi³ ca³jñí³ jan² tsáu² hué³² quioh²¹. Máɨ³ jáun² bíh¹ máɨ³ hi³ jlánh¹ bíh¹ pih²¹ la³ cónh³ bíh¹ ñí¹ jɨ³lɨ³² jún² hi³ zia³² hngá¹máh³;  
\v 32 tɨ³la³ nɨ́¹ má¹já²jná¹ jáun² né³, cuóun² hi³ jáun² lɨ́²³ cáun² hmá² hi³ jlánh¹ bíh¹ pa²¹ la³ cónh³ bíh¹ la³jɨ́³² náɨ² má²ró³² ñí¹ hná¹ jáun², hi³ hia³² cuú² ñeh¹, hi³ hí¹ la³ tɨ³ quiuh²¹ tan³² yáh³ lɨ́¹³ na³tsɨ́³ za³ ja¹ hính¹³ quioh²¹. 
\s1 He³ ca³tɨ²¹ jmúh³² Jesús ta²¹ jáɨ¹³ hi³ jmu² 
\r (Mateo 13:34-35) 
\p  
\v 33 La³ nɨ́² bíh¹ ca³ma³tɨn² Jesús tsáu² jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² cun³quionh³ hi³ jmu² hliáun³ ñí¹ jáɨ¹³, la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ lɨ³ ngɨ¹³ tsú².  
\v 34 Hí¹ cáun² yáh³ tiá² hi³ jmɨ́¹ zaɨh³² tsú² tsáu² ta³ tiá² quionh³ cáun² jáɨ¹³ hi³ jmu² tsú²; tɨ³la³ jmɨ́¹ nia³² bíh¹ tsú² la³jɨ́³² jáɨ¹³ jáun² ñí¹con² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² nɨ́¹ má¹ca³ta³tonh¹ hmóu³². 
\s1 Jesús jmu² hi³ niau²¹ tie³ jmáɨ² jɨ³ chí³ 
\r (Mateo 8:23-27; Lucas 8:22-25) 
\p  
\v 35 Jmɨ́¹ ca³niéi² jáun² né³ ca³záɨh³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²: 
\p ―Ma³tsáu¹³ tɨ³ jo²¹ jmáɨ². 
\p  
\v 36 Jáun² né³, ca³chan³ dí² tsá² jmɨ́¹ ná¹ngɨh³² hí³, hi³ jáun² ca³taunh³ tsá² joh¹ dí² hñu³ mu² ñí¹ qui³ jmɨ́¹ má²dí¹hún¹ dí² jáun², hi³ ca³jan³ dí² tsú² hi³ tsa³táunh¹ quionh³; ja³bí¹ jmɨ́¹ hí¹tsá²toh³ siáh³ ma³ cáun² mu² siáh³ siáh³ quionh³ mu² jáun².  
\v 37 Hú¹ juɨ³² jáun² né³ ja³ chí³ tiá³ lɨ́n³², hi³ ca³la³ má²tsá²ha²¹ bíh¹ jmáɨ² hñu³ mu², hi³ jáun² jmɨ́¹ má²hí¹conh³² bíh¹ jmáɨ² hñu³ mu².  
\v 38 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, jmɨ́¹ má²rá²cuóun¹ bíh¹ ñí¹ lɨ́³ tɨ³ cu³hna²¹ mu² hi³ cuá¹can¹ cáun² hi³ huá¹; jáun² né³ tsá² tiáunh¹ hí³ hñu³ mu² ca³ñí¹ñi¹³ tsú² hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―¡Tɨ³², sa³ tiá² hɨ³² máh³ honh² hnú², já² tɨ³ ñeh² bíh¹ má²hí¹tsá²hanh³² dí²! 
\p  
\v 39 Hi³ jáun² ca³náu² Jesús hi³ ca³jin³ chí³; hi³ ca³záɨh³ siáh³ jmɨ́²miih²¹ la³ lá²: 
\p ―¡Ta³máɨh³! ¡Hnú² jmáɨ², tie³ cuɨ́¹ tá¹ron¹³ nú²! 
\p Jmɨ́¹jáun² ca³hná³ chí³, jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ta³no¹ tie³ pih²¹.  
\v 40 Jmɨ́¹jáun² né³ ca³záɨh³ Jesús tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²: 
\p ―¿He³ láɨh³² jlánh¹ ná¹juenh²¹ náh²? ¿He³ láɨh³² jlánh¹ tiá² cáun² la³ nio² honh² náh²? 
\p  
\v 41 Jáun² tsá² hí³ ca³ta³ná¹juenh²¹ lɨ́n²¹ bíh¹, hi³ jáun² ca³juu³ ca³hlénh³ ja¹ hmóu³²: 
\p ―¿Hin² dá² tsánh² tsá² nɨ́², sa³ la³ jɨ³ chí³ jɨ³ jmɨ́²miih²¹ máh³ taunh² ta²¹? 
\c 5  
\s1 Tsá²ñuh² tiáunh¹ juóun³² lɨ́n³² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ 
\r (Mateo 8:28-34; Lucas 8:26-39) 
\p  
\v 1 Jáun² ca³cha³táunh¹ bíh¹ tsú² tɨ³ jo²¹ jmáɨ², hué³² quioh²¹ tsá² Gerasa.  
\v 2 La³ cun³ jmɨ́¹ cuá¹han³ Jesús hñu³ mu² ja³ jan² tsá²ñuh², tsá² jmɨ́¹ cuá³ ñéih³ jéin³lo¹ hi³ táun³ ñí¹ ná¹hón²¹ hla¹, hi³ cuan³ ñí¹ zenh¹ Jesús; tsá² hí³ jmɨ́¹ tiáunh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³.  
\v 3 Tsá²ñuh² hí³ dá² jmɨ́¹ má²cuá³ bíh¹ ñí¹ táun³ jéin³lo¹ ñí¹ ná¹hón²¹ hla¹, hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² jmɨ́¹ tióh³² hi³ hñe³ tsá² hí³ uá¹jinh¹ quionh³ cá²den¹ná¹.  
\v 4 Hliáun³ jéin³² lɨ́n³² bíh¹ jmɨ́¹ má²ca³hñéi³² tsú² cuá² ta³ tsá² hí³ cun³quionh³ hñe¹³ jɨ³ cá²den¹ná¹, tɨ³la³ tiú²nio² bíh¹ jmɨ́¹ caɨ³² tsú² hi³ jmu² juoh¹ mí¹ siún¹ nio², hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² jmɨ́¹ tióh³².  
\v 5 La³jɨ́³² jmáɨ¹ bíh¹ jmɨ́¹ ngɨ³² tsú² la³ huá² la³ jma², hi³ ñi³tɨ́¹ ñi³hóh²¹ ñí¹ lɨ́³ tsɨ³ máh³ jɨ³ ja¹ ñí¹ ná¹hón²¹ hla¹ nɨ́² siáh³, hi³ jmɨ́¹ quí² jmɨ́¹ jñei³² quɨ́n¹ quioh²¹ hnga² ca³la³ ca³cuɨ́h³.  
\v 6 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³jɨ́en³² tsú² Jesús hi³ zenh² ñí¹ uóunh³, jáun² ngau³ cú²hé² lɨ́n³² hi³ ca³ñí¹di³jñí³² ta³ ñí¹ Jesús,  
\v 7 hi³ jáun² ca³la³ má²hóh³² tiá³ ca³juáh³: 
\p ―¿He³ ca³tɨn¹ hnú² quiúnh¹ jná¹³, hnú² Jesús Jon² Dió³² Tsá² cú² juenh²? Ca³la³ jɨ́e²³ Dió³², ¡ha³ lɨ́² jmú² hian² honh² ñí¹con² jná¹³! 
\p  
\v 8 La³ nɨ́² ca³juáh³ tsá² hí³ quí¹hliá² Jesús má²dí¹jmu² héih³², hi³ juáh³ la³ lá²: 
\p ―¡Hnú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹, tun³² tsá² nɨ́²! 
\p  
\v 9 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ ñí¹con² tsá² hí³: 
\p ―¿Ha³ lánh³ jmáɨ² hnú²? 
\p Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Cu³ Nió³ bíh¹ jmáɨ² jná¹³, quí¹ juóu³² bíh¹ jnoh¹ ná¹láɨ³. 
\p  
\v 10 Hi³ jáun² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³ jlánh¹ ca³hiu³ ca³mɨ́³ lɨ́n³² ñí¹con² Jesús hi³ tiá² ze³ tsú² ñí¹ uóunh³ lɨ́n³² la³ cun³ hué³² jáun².  
\v 11 Tsoh² máh³ zeh² có³² jáun² né³, jmɨ́¹ tiáunh¹ juóun³² mí²ñí³ hi³ ná¹cúh² háu².  
\v 12 Jáun² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³ né³, ca³hiu³ ca³mɨ́³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Ze² tiá³ jnoh¹ ñí¹ tiáunh¹ mí²ñí³ ó³²; cué¹ jáɨ¹³ hi³ tsá¹tauh²¹ jnoh¹ hñu³ tsɨ́³ jáh³. 
\p  
\v 13 Jáun² ca³cué³ bíh¹ Jesús jáɨ¹³. Hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ca³huén² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsá² hí³, hi³ jáun² ca³ñí¹tiónh²¹ hñu³ tsɨ́³ mí²ñí³ hí³. Cun³ tun³ mei²¹ mí²ñí³ hí³ jmɨ́¹ tín³. Jáun² la³jɨ́n³² mí²ñí³ hí³ ca³cuóun³ cú²hé² lɨ́n³² tɨ³ ñí¹ dí¹jɨ²³ ñí¹ hlaɨh³ lɨ́n²¹, jáun² ca³sunh³ chu³ jmáɨ², hi³ jáun² ca³hnúh³² jmáɨ². 
\p  
\v 14 Jáun² tsá² jmɨ́¹ ná¹jmu² hua³hí¹³ mí²ñí³ hí³ ca³cuóun³, hi³ ca³ñí¹chá² já¹ juú² jɨ³ ñí¹ náɨ². Hi³ jáun² cua³taunh²¹ tsá² juú² hi³ cua³jɨ́e³ tsú² nɨ́¹juáh³ he³ dá² má²lɨ³².  
\v 15 Jmɨ́¹ cuá¹taunh²¹ tsú² ñí¹ zenh¹ jáun² Jesús né³, ca³jɨ́en³² tsú² tsá² jmɨ́¹ tiáunh¹ hí³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ hi³ má²cuá¹tón²¹ hi³ má²quih³² ha¹, hi³ má²chun¹, ha³ tiú²uú² ngo² yáh³. Hi³ jáun² tsá² ca³cha³táunh¹ hí³ né³, ca³juénh² lɨ́n³² bíh¹.  
\v 16 Jáun² tsá² ca³jɨ́e³ hí³ la³ cun³ hi³ má²lɨ³² jáun² ñí¹con² tsá² jmɨ́¹ tiáunh¹ hí³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ né³, ca³chá³ ñí¹con² tsá² cuá²taunh²¹ hí³, hi³ ca³chá³ tsú² siáh³ la³ cun³ hi³ lɨ³ jáun² ñí¹con² mí²ñí³ hí³.  
\v 17 Jmɨ́¹jáun² ca³ma³liáu³² tsá² hí³ hi³ ca³hiu³ ca³mɨ́³ ñí¹con² Jesús hi³ cua³haɨn³² tsú² hué³² jáun² quioh²¹ dí². 
\p  
\v 18 Jmɨ́¹ tɨ³ ñí¹ hí³ siáh³ Jesús hñu³ mu², jáun² tsá²ñuh² jmɨ́¹ tiáunh¹ hí³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ ca³hiu³ ca³mɨ́³ ñí¹con² Jesús hi³ tsó³² dí² quionh³.  
\v 19 Tɨ³la³ Jesús tiá² jáɨ¹³ ca³cué³ yáh³, la³ lá² bíh¹ ca³juáh³: 
\p ―Cuánh² hñuh³² ñí¹ tionh¹ jon³ renh² nú², cuá²chá¹ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ má²lɨ́²jmú³ Dió³² ñí¹con² nú², jɨ³ hi³ ha³ lánh³ rón³² ca³ja³ mií³ tsɨ́³ tsú² ñí¹con² nú² siáh³. 
\p  
\v 20 Jáun² ngah³ bíh¹ tsá²ñuh² hí³, hi³ ca³ma³liáu³² cha³² ñí¹con² tsá² zian² tá¹ quia³ juú² míh¹ tiá² ná¹cunh² jáun² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ má²lɨ́²jmú³ jáun² Jesús ñí¹con² tsú²; hi³ jáun² lɨ́¹ ca³ja³cáun² bíh¹ tsɨ́³ la³jɨ́n³² tsáu². 
\s1 Jesús ja³jmah¹ jon² Jairo; hi³ hú¹ juɨ³² jáun² né³, lan² siáh³ jan² tsá²mɨ³ tsáun¹ 
\r (Mateo 9:18-26; Lucas 8:40-56) 
\p  
\v 21 Jmɨ́¹ cá¹chánh²¹ siáh³ Jesús jo²¹ jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ jáun², ñí¹ zenh¹ tsú² jáun² ca³cha³táunh¹ juóun³² lɨ́n³² tsáu², hi³ jáun² ca³ta³zanh¹ bíh¹ tsú² can³² jmáɨ² jáun².  
\v 22 Jmɨ́¹jáun² ca³chó³² jan² tsá² chín¹ cáun² cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos, tsá² hí³ jmɨ́¹ jmáɨ² Jairo. Jmɨ́¹ ca³jɨ́en³² tsú² Jesús, jáun² ca³di³jñí³² hi³ ca³jmú³ cuá¹hin³ la³ tɨ³ hué³² ta³ ñí¹ tsú²,  
\v 23 hi³ jáun² ca³hiu³ ca³mɨ́³ lɨ́n³² dí² ñí¹con² tsú², hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Mɨ́¹míh¹ jón³² jná¹³ má²ñí¹jún³, ña³² tiá³ hñu³² jná¹³, ñá²ra³tsɨ³² cuonh² ñí¹ quioh²¹ tsú² hi³ jáun² lán¹³ hi³ tiá² jún³. 
\p  
\v 24 Jáun² Jesús ngau³ quionh³ tsá² hí³; tɨ³la³ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² ja³taunh²¹ cu³chin¹ cu³hna²¹ tsú² ca³la³ má²chí¹cuú² chí¹jaɨn³² bíh¹ tsú².  
\v 25 Ja¹ tsá² hí³ né³ jmɨ́¹ cuá¹tsau³² jan² tsá²mɨ³ tsáun¹, quia³tún³ mii² jmɨ́¹ má²tí³ hi³ zian² tsú² jmɨ́²hán¹.  
\v 26 Jmɨ́¹ má²ca³ma³tso² lɨ́n³² bíh¹ tsú² tsɨ́³ hi³ má²ñéi¹ hliáun³ hñú¹³ tɨ³² mɨ́³, jáun² jɨ³lɨ³² bíh¹ hi³ jmɨ́¹ zia³² quioh²¹ tsú² jmɨ́¹ má²cá²tsá³²; tɨ³la³ cha³ jmɨ́¹ jmu³ ta²¹ hi³ jáun², tɨ³ lɨ³mí¹ jmɨ́¹ má²cá²já³² bíh¹ mɨ́¹uɨ́³ hi³ zian² tsú².  
\v 27 Jmɨ́¹ ca³náɨ³² tsá²mɨ³ hí³ jáɨ¹³ hi³ cha³² tsáu² hi³ ca³tɨn¹ Jesús, jáun² hi³ dí² ja¹ tsáu² hi³ ngau³ má²janh² tɨ³ cu³hna²¹ Jesús, jáun² ca³tí³ dí² cuo² zéi¹ ha¹ tsú².  
\v 28 Quí¹ ca³lɨ́n¹³ tsú² hñu³ tsɨ́³ la³ lá²: “Cun³ lán¹³ bíh¹ jná¹³ uá¹jinh¹ cun³ ti³ hlieih²¹ jná¹³ uón³² cú¹pih²¹ zéi¹ ha¹ bíh¹ tsú²”.  
\v 29 Jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³hná³ jmɨ́²hán¹ tsú²; jmɨ́¹jáun² ca³lɨ³lieih²¹ tsú² hi³ má²cá²hin³ bíh¹ mɨ́¹uɨ́³ hi³ jmɨ́¹ zian².  
\v 30 Jáun² jmɨ́¹jáun² ca³lɨ³lieih²¹ uá²jaɨ³² Jesús hi³ má²laɨn³² jan² tsáu² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ dí²; jáun² ca³jinh³ dí² tɨ³ cu³hna²¹ ja¹ ñí¹ hí¹já²táunh¹ jáun² tsáu², hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿Hin² tsánh² lɨ́²tí³ cuo² hán² jná¹³? 
\p  
\v 31 Jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Já² nɨ́² bíh¹ jɨ́eh³² nú² ca³la³ hi³ cuú² jáɨ³² bíh¹ tsáu², ¡sa³ ngaɨh³² ma³ nú² hi³ hin² tsánh² lɨ́²tie³ cuo²! 
\p  
\v 32 Tɨ³la³ Jesús né³, la³ má²jɨ́e²³ jáun² bíh¹ tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́² hi³ hnah² nɨ́¹juáh³ hin² dá² tsánh² lɨ́²tie³ dí² cuo².  
\v 33 Tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ ñi³² tsá²mɨ³ he³ má²lɨ³² ñí¹con² né³, jáun² ngau³ ca³la³ má²juán²³ hi³ má²juénh² hi³ ca³ñí¹di³jñí³² hi³ ca³jmú³ cuá¹hin³ la³ tɨ³ hué³² ta³ ñí¹ Jesús, hi³ ca³chá³ la³jɨ́³² jú¹ tson².  
\v 34 Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá²mɨ³ hí³: 
\p ―Hnú² jón³, má²laɨn³² hnú² quí¹ cun³ñí¹ hi³ lɨ́²cháh¹ nú² cáun² honh². Cuánh² cáun² hi³ re² hi³ tɨn², jɨ³ hi³ cuɨ́¹ chun¹ nú² la³ má²chun¹ nú² nɨ́² siáh³. 
\p  
\v 35 Tá¹la³ jmɨ́¹ dí¹hleh³² jáun² Jesús cua³taunh²¹ tsá² hñú¹³ Jairo, tsá² chín¹ hí³ cuáh³² quioh²¹ tsá² judíos, jáun² ca³záɨh³ dí² Jairo la³ lá²: 
\p ―Má²jun² bíh¹ mɨ́¹míh¹ jónh²¹ hnú²; ¿he³ láɨh³² ma³tsan¹³í¹ máh³ hnú² tsɨ́³ Tɨ³²? 
\p  
\v 36 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, hí¹juáh³ tiá² ca³ma³jáun² bíh¹ la³ cun³ hi³ juáh³ jáun² tsá² hí³, jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² chín¹ hí³ cuáh³²: 
\p ―Ha³ lɨ́² juenh³, ñí¹ jɨ́²¹la³ chá¹ hnú² cáun² honh² bíh¹. 
\p  
\v 37 Jmɨ́¹jáun² tiú²uú² ca³cué³ yáh³ tsú² jáɨ¹³ hi³ tsa³táunh¹ tsá² siánh³ quionh³, jɨ́³²la³ Pé¹, Jacobo jɨ³ Juan² raɨnh²¹ Jacobo bíh¹ nɨ́² siáh³.  
\v 38 Jmɨ́¹ ca³cha³táunh¹ tsú² hñú¹³ tsá² chín¹ hí³ cuáh³² né³, ca³jɨ́e³ tsú² hi³ má²nio² tiá³ siaun³² lɨ́n³² hi³ ná¹tɨ́² ná¹hóh³² tsáu² hi³ hó² jngɨh².  
\v 39 Jáun² ca³hi³ Jesús, hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿He³ láɨh³² lɨ́¹ tiáunh¹ tiá³ siaun³² lɨ́n³² hnoh² jɨ³ hi³ ná¹uoh³² náh² siáh³? Mɨ́¹míh¹ nɨ́² tiá² rá²jún¹ yáh³, quí¹ rá²cuóun¹ bíh¹ tsú². 
\p  
\v 40 Tɨ³la³ tsá² hí³ má¹ná¹, cáun² lɨ́¹ ca³jú² ca³ngáɨ³² bíh¹ Jesús. Jáun² Jesús ca³jmú³ héih³² hi³ huén³² tsú² la³jɨ́n³², jɨ́³²la³ jméi² jɨ³ mí¹ziú¹³ bíh¹ mɨ́¹míh¹ ca³jan³ tsú², jɨ³ tsá² gáun³ jmɨ́¹ quionh³ tsú² hí³ bíh¹, hi³ jáun² taunh³ ñéih³ ñí¹ rón²¹ jáun² mɨ́¹míh¹.  
\v 41 Jáun² ca³zanh³ dí² cuo² hla¹ mɨ́¹míh¹ hí³, hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Talita, cum. (Hi³ hnió³ juáh³ “Mɨ́¹míh¹, hnú² juo³ jná¹³, náu²”). 
\p  
\v 42 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³náu² mɨ́¹míh¹ hí³, hi³ ca³ngɨ́³. Mɨ́¹míh¹ hí³ jmɨ́¹ má²hún¹ quia³tún³ mii². Hi³ jáun² tsá² tionh² hí³ lɨ́¹ ca³ta³ná¹jɨ́e³² bíh¹.  
\v 43 Tɨ³la³ Jesús né³, ca³jmú³ héih³² chí¹tson³ hi³ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² hniáuh³² záɨh³² tsú² la³ cun³ hi³ má²lɨ³² jáun², hi³ jáun² ca³jmú³ dí² siáh³ héih³² hi³ ma³ton³ tsú² mɨ́¹míh¹ hí³. 
\c 6  
\s1 Jesús tsánh³² siáh³ juú² Nazaret ñí¹ cá¹cuon³ 
\r (Mateo 13:53-58; Lucas 4:16-30) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, cua³han³ Jesús ñí¹ jáun² hi³ ngah³ tɨ³ juú²co¹ quionh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con².  
\v 2 Jmɨ́¹ cá¹chó²¹ *jmáɨ¹ nio² tie³, jmɨ́¹jáun² ca³ma³liáu³² Jesús hi³ hɨeh³² tsáu² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos zeh² já¹ juú² jáun². Jáun² la³jɨ́n³² tsá² ca³náɨ³² né³, lɨ́¹ ca³ja³cáun² bíh¹ tsɨ́³ hi³ ca³juónh³ tsá²ján² tsá²ján²: 
\p ―¿Ha³ dá² jinh¹ ca³ñí¹ma³tɨn³² tsá²ñuh² nɨ́² la³jɨ́³² jáɨ¹³ nɨ́²? ¿Ha³ dá² jinh¹ hiauh³ tsá² nɨ́² hi³ jlánh¹ quiáh¹ nɨ́² jmɨ́¹tsɨ́³. Ha³ bí¹ lánh³ rón³² tɨn² tsú² siáh³ jmu² hua³jueh³²?  
\v 3 Já² tɨ³² hmá² jon² Má²réi³ bíh¹ nɨ³², lá² bíh¹ tionh² tsá¹ dá¹jon²¹ tsú²: Jacobo, Sé³², Judas jɨ³ Sí¹mu²¹ nɨ́² siáh³, hi³ tsá²mɨ³ dá¹jon²¹ tsú² né³ tionh² bíh¹ já¹ juú² lá² quiúnh¹ dí². 
\p Hi³ jáun² tiá² ca³quiú¹ ca³jéin¹³ dí² tsú².  
\v 4 Tɨ³la³ Jesús ca³záɨh³ tsá² hí³: 
\p ―Jɨ́³²la³ ja¹ quioh²¹ tsá²co¹ jɨ³ ja¹ quioh²¹ tsá² jún¹ tsá² raɨnh²¹ bíh¹ jan² tɨ³² jë¹ Dió³² tiá² lɨ́²quien². 
\p  
\v 5 Tiá² lin¹ nga³ hua³jueh³² ca³lɨ³ yáh³ jmu³ tsú² ñí¹ jáun², ñí¹ jɨ́²¹la³ ti³ ca³jmah³ tsú² gon³ gáun³ tsá² tsáun¹ bíh¹ hi³ ca³ra³tsɨ³² dí² cuo² ñí¹ quioh²¹ tsú².  
\v 6 Hi³ lɨ́¹ jmɨ́¹ dí¹tsá²cáun² bíh¹ tsɨ́³ tsú² quí¹hliá² tiá² ta²¹ jmɨ́¹ ná¹taunh² yáh³ tsá² hí³. 
\s1 Jesús zen² tsá² quian³tun³ hi³ tsa³hléh² jú¹ chú³² 
\r (Mateo 10:1-42; Lucas 9:1-6) 
\p Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³tɨ³ ca³ngɨ́³ Jesús la³jɨ́³² juú² míh¹ juú² siún¹ hi³ má²tɨn² tsáu².  
\v 7 Jáun² jmɨ́¹jáun² ca³teh³ tsú² tán¹ quian³tun³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ jáun² ca³ma³liáu³² dí² hi³ ca³zen³ dí² ma³ quin³² ma³ gon³ tsáu², hi³ jáun² ca³cuéh³ dí² pí³ hi³ lɨ́¹³ huen³ tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu².  
\v 8 Jáun² ca³jmú³ dí² héih³² hi³ tiá² hi³ cán³ tsú² hí¹ cáun² hi³ hniáuh³² hú¹ juɨ³², jɨ́³²la³ hmá²hu²¹ bíh¹. Sa³jun³ ca³cué³ yáh³ dí² jáɨ¹³ hi³ cán³ tsú² tuh³², sa³jun³ má³², sa³jun³ quɨe³.  
\v 9 Jɨ́³²la³ chí² láu² bíh¹ hniáuh³² ra³tsɨ³² tsú² ta³, tɨ³la³ tiá² cán³ yáh³ tsú² tun³ ha¹, jɨ́³²la³ cáun² hi³ má²quih³² bíh¹ tsú².  
\v 10 Hi³ ca³záɨh³ dí² siáh³ la³ lá²: 
\p ―Lɨ³ua³ cáun² hñú³ ñí¹ ca³he³ tsú² hnoh² re² tɨn², tianh³ náh² ñí¹ jáun² ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ huen¹³ náh² juú² jáun².  
\v 11 Nɨ́¹juáh³ ca³cha³táunh¹ náh² ñí¹ tiá² hnió³ tsú² he³ náh², hi³ sa³jun³ hnió³ tsú² ne³ jáɨ¹³, cu³tsa³² huen³ náh² cú²jueh³² juú² la³ jáun², hi³ súh³ náh² hliáu² quian²¹ tanh¹ ñí¹ jáun², hi³ jáun² la³ jáun² lɨ³ lin¹ hi³ tiá² ca³quiú¹ ca³jéi¹³ náh² tsú². [Jú¹ tson² juanh³² jná¹³, hi³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³², tɨ³ pih²¹ bíh¹ ca³lá² ma³tso² tsá² jmɨ́¹ zian² juú² Sodoma jɨ³ Gomorra tsɨ́³ la³ cónh³ bíh¹ tsá² juú² ñí¹ tiá² he³ tsú² hnoh².] 
\p  
\v 12 Jáun² jmɨ́¹jáun² já¹taunh²¹ tsá² hí³ hi³ hleh³² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ záɨ³² tsáu² jmɨ́¹ tsɨ́³,  
\v 13 hi³ ca³huen³ tsú² juóun³² lɨ́n³² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu², hi³ juóun³² siáh³ tsá² tsáun¹ ca³jñéi³² tsú² jmɨ́² no¹ hi³ jáun² lan³. 
\s1 Jmɨ́¹ jun¹ Juan² tsá² ziau² jmáɨ² 
\r (Mateo 14:1-12; Lucas 9:7-9) 
\p  
\v 14 Hi³ jáun² la³jɨ́³² hi³ jáun² ca³lɨ³ ñi³² re²¹ Herodes, quí¹hliá² ja³ngɨ³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Jesús la³ tán¹. 
\p ―La³ má²ca³jenh¹³ bíh¹ hla¹ Juan² tsá² tɨ́² ziau² hí³ jmáɨ² ―ca³juáh³ tsú²―, hi³ jáun² bíh¹ zia³² pí³ jáun² quioh²¹ tsú² hi³ jmu² hua³jueh³². 
\p  
\v 15 Hi³ ma³ jan² siáh³ tsáu² ca³juáh³: 
\p ―Líh³ tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² bíh¹ hí³. 
\p Hi³ ma³ jan² siáh³ tsá² juáh³: 
\p ―Já¹ tɨ³² jë¹ Dió³² bíh¹ hí³, tsá² la³ tɨ³² jë¹ Dió³² tsá² jmɨ́¹ zian² cá²jmáɨ¹. 
\p  
\v 16 Jmɨ́¹ ca³náɨ³² jáun² Herodes jáɨ¹³ nɨ́², ca³juáh³: 
\p ―Já¹ Juan² tsá² tɨ́² zion² tsáu² jmáɨ² bíh¹ nɨ³², tsá² cá²jmú³² jná¹³ héih³² hi³ tsa³quiéih³ tsú² cun³ ngá¹³ mí¹táɨ³ láɨ¹, hi³ né³² né³ la³ má²ca³jenh¹³ bíh¹ tsú² ja¹ hla¹. 
\p  
\v 17 Hliá² Herodes bíh¹ ca³jmú³ héih³² hi³ ma³tson¹³ tsú² Juan², hi³ jáun² ca³hñéi³² tsú² quionh³ cá²den¹ná¹ ñéih³ hñu³mí¹ñí² cun³ñí¹ hi³ tsáu¹³ tsá²mɨ³ Herodías. Ñí²cuo² Pí²liéi¹ raɨnh²¹ bíh¹ Herodes tsá²mɨ³ Herodías hí³, tɨ³la³ Herodes má¹ná¹, jmɨ́¹ má²ca³can³ hi³ ca³jéinh³² cuo² quionh³.  
\v 18 Hi³ jáun² Juan² né³, jmɨ́¹ má²ca³juáh³ hiú² cuóh³² ñí¹con² Herodes: “¡Tiá² ca³tɨn¹ yáh³ hnú² hi³ ján³ nú² ñí²cuo² renh²!” 
\p  
\v 19 Cun³ñí¹ hi³ jáun² jmɨ́¹ hon² tsá²mɨ³ Herodías hí³ Juan², hi³ jáun² jmɨ́¹ hnió³ dí² jngɨh³; tɨ³la³ tiá² jmɨ́¹ lɨ́²³ yáh³,  
\v 20 quí¹ Herodes jmɨ́¹ ñi³² hi³ Juan² hí³ bíh¹ jan² tsá² chun¹, jan² tsá² cuá¹chan¹ ñí¹con² Dió³², hi³ jáun² jmɨ́¹ juénh² dí² tsú². Hi³ jáun² bíh¹ tiá² jmɨ́¹ cue³² tsú² jáɨ¹³ hi³ jmu³ tsá²mɨ³ hí³ hian² tsɨ́³. Hi³ uá¹jinh¹ jmɨ́¹ tá²zanh¹ Herodes hi³ lɨ́¹ tiá² ñi³² lánh³ jmu³ nɨ́¹ má¹ca³náɨ³² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ zaɨ³² Juan², cun³ jáun² jmɨ́¹ hnió³ bíh¹ tsú² ne³.  
\v 21 Tɨ³la³ tsá²mɨ³ Herodías né³, ca³choh¹³ bíh¹ he³ lánh³ rón³² jmu³ jmɨ́¹ ca³jmú³ jáun² Herodes jmáɨ¹ hi³ ca³tsɨn¹³ mieh², hi³ ca³cué³ má³² chu²¹ lɨ́n²¹ ñí¹con² la³jɨ́n³² tsá² ná¹chín¹ joh¹, jɨ³ ñí¹con² juo¹³ hliáu³, jɨ³ la³jɨ́n³² tsá² ná¹quien² hué¹³ Galilea nɨ́² siáh³.  
\v 22 Jáun² jmɨ́¹jáun² ca³hi³ tsá¹máɨ¹³ jon² tsá²mɨ³ Herodías hí³ ñí¹ ná¹cúh² tsú² jáun² hi³ ca³tsan³²; jáun² ca³zaɨn²¹ lɨ́n²¹ bíh¹ re²¹ Herodes la³ má²quionh³ la³jɨ́n³² tsá² ná¹tén¹ hí³ hi³ ca³tsan³² mɨ́¹ hí³. Hi³ jáun² ca³záɨh³ re²¹ tsá¹máɨ¹³ hí³ la³ lá²: 
\p ―Mɨ́¹ ñí¹con² jná¹³ la³ cun³ hi³ hnáuh², hi³ jáun² jná¹³ cué¹³. 
\p  
\v 23 Hi³ jáun² ca³jmú³ dí² jáɨ¹³ ca³la³ hi³ hɨen² Dió³² hi³ tson² bíh¹ cu³tí³ cué³² dí² lɨ³ua³ cáun² hi³ mɨ́³² tsá¹máɨ¹³ hí³, uá¹jinh¹ tá¹ cá²tso¹³ hué³² ñí¹ hu²¹ cuo² dí².  
\v 24 Jáun² mɨ́¹ hí³ né³ cua³han³, hi³ ca³ñí¹zeh¹ mí¹ziú¹³: 
\p ―¿He³ dá² ñí¹mɨ́³ jná¹³ ñí¹con² tsú²? 
\p Jáun² mí¹ziú¹³ tsú² ca³juáh³: 
\p ―Mɨ³chí¹ Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² cuá²mɨ́¹. 
\p  
\v 25 Jáun² mɨ́¹ hí³ né³, la³juɨ³² ca³hi³ siáh³ ñí¹ cuá³ re²¹, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Mɨ³chí¹ Juan² tsá² zion² tsáu² jmáɨ² bíh¹ hnó³² jná¹³ hi³ cuéh¹ hnú² ta³né³², hi³ ná¹hu²¹ hñu³ uon². 
\p  
\v 26 Ca³la³ hlaɨh³ lɨ́n²¹ bíh¹ ca³ta³no¹ tsɨ́³ re²¹; tɨ³la³ Dió³² yáh³ má²lɨ́²hɨen³ tsú², hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ tsá² ná¹tén¹ yáh³ má²lɨ́²niéi³² jáɨ¹³ jáun², jáun² tiú²uú² lɨ³ yáh³ hi³ jmu³ tsú² huáh² chí¹ hi³ tiá² cué³² la³ cun³ hi³ mɨ³² tsá²mɨ³ hí³.  
\v 27 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² ca³zen³ re²¹ jan² hliáu³, hi³ ca³jmú³ dí² héih³² hi³ tsa³quiéih³ tsú² láɨ¹ Juan² hñu³mí¹ñí².  
\v 28 Jáun² ñéi¹ hliáu³ hñu³mí¹ñí² hi³ ca³ñí¹quiéih¹³ láɨ¹ Juan², jáun² quiaun² dí² hi³ ná¹hu²¹ hñu³ uon². Jáun² ca³cuéh³ tsú² tsá¹máɨ¹³ hí³, hi³ jáun² tsá¹máɨ¹³ hí³ né³ ca³ñí¹jɨenh¹³ siáh³ mí¹ziú¹³. 
\p  
\v 29 Jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² Juan², jáun² ja³taunh²¹ hi³ ca³ñí¹quión²¹ hla¹, hi³ jáun² ca³ñí¹hón²¹ dí². 
\s1 Jesús cue³² hi³ cuh³ hñá³ mei²¹ tsáu² 
\r (Mateo 14:13-21; Lucas 9:10-17; Juan 6:1-14) 
\p  
\v 30 Jmɨ́¹ cá¹jính²¹ jáun² *tɨ³² tsá² quian³² hí³ jë¹ Dió³² ñí¹con² Jesús, jáun² ca³chá³ tsú² jɨ³lɨ³² la³ cun³ hi³ ca³jmú³, jɨ³ la³ cun³ hi³ ca³hɨ́eh³ dí² tsáu² nɨ́² siáh³.  
\v 31 Jáun² Jesús ca³juáh³: 
\p ―Ñá²táunh¹ náh², ma³tauh¹³ dí² cu³tiá³ tie³ ñí¹ cú² hnga². 
\p Quí¹ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² jmɨ́¹ ja³tú¹ ja³lɨn²³, hi³ hí¹juáh³ tiá² jmáɨ¹ cue³² bíh¹ quioh²¹ tsú² hi³ cuh³ má³².  
\v 32 Jmɨ́¹jáun² ca³hi³ Jesús cáun² mu² la³ má²quionh³ jáun² tsá² quian³tun³ hí³ joh¹ hi³ ja³taunh²¹ tsú² hmóu³² ñí¹ má²tɨ³ có³².  
\v 33 Tɨ³la³ juóun³² bíh¹ tsáu² ca³jɨ́e³ jmɨ́¹ já¹taunh²¹ tsú², hi³ jáun² ca³lɨ³tsɨn² tsá² hí³ hi³ hí³ bíh¹ Jesús; hi³ jáun² tsá² hí³ jɨ³ tsá² zian² juú² la³ cu³ la³ jéin³ jáun² ja³taunh²¹ cú²hé² lɨ́n³² juɨ³² ta³, hi³ jáun² ta³ tin² bíh¹ ca³cha³táunh¹ tsú² ñí¹ jáun² la³ cónh³ bíh¹ Jesús.  
\v 34 Cua³han³ bíh¹ Jesús hñu³ mu² jmɨ́¹ cuá¹han³, tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsú² hi³ sa³ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² má²tionh² ñí¹ jáun², hi³ jáun² ca³ja³ mií³ tsɨ́³ dí² ñí¹con² tsá² hí³, quí¹hliá² la³jmɨ́¹ tionh¹ *já¹ziáh² tiá² juo¹³ zian² bíh¹ jmɨ́¹ tionh¹ tsá² hí³; hi³ jáun² ca³ma³liáu³² dí² cú²jueh³² hi³ má²tɨn² tsá² hí³ hliáun³ ñí¹ jáɨ¹³.  
\v 35 Jmɨ́¹ má²ca³hláu³ jáun² né³, ca³ma³janh³² tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² tsú² ñí¹ zenh¹ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Já² má²ca³hláu³ bíh¹ la³², hi³ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² zian² ñí¹ má²janh² lá².  
\v 36 Jáun² chú³² juoh¹ hnú² tsá² nɨ́² hi³ tsa³tánh¹, cuɨ́¹ cha³táunh¹ juú² pih²¹ jɨ³ ñí¹náɨ² ñí¹ táun³ hñú³, hi³ cuɨ́¹ cha³lia³² tsú² má³² hi³ cuh³, [quí¹ ñí¹ tiauh¹ dí² lá² tiá² zia³² yáh³ hi³ lɨ³ cúh¹³]. 
\p  
\v 37 Tɨ³la³ Jesús ca³juáh³ ñí¹con² tsú²: 
\p ―Hnoh² bíh¹ hniáuh³² cueh¹ tsú² hi³ cuh³. 
\p Jáun² né³, tsá² hí³ ca³ngáɨ³ siáh³: 
\p ―¿Jinh¹ dá² tsá¹cán¹³ jnoh¹ hí³ cuú²miih²¹ hi³ cue¹³ jnoh¹ tsá² nɨ́² cuh³? Quí¹ cun³ tun³ nio² hña³láu³ máh³ *cú¹tiáu² lɨ³ hniáuh³². 
\p  
\v 38 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―¿Cónh³ bíh¹ hí³ cuú²miih²¹ zia³² quián¹³ hnoh² dúh¹? Cuá²jɨe³ dú¹ neh²¹. 
\p Jmɨ́¹ má²lɨ́²jɨ́e³ tsú² jáun² né³, ca³juáh³: 
\p ―Hñá³ *hí³ cuú²miih²¹ quionh³ gon³ hma²¹ bíh¹ zia³². 
\p  
\v 39 Jáun² Jesús ca³jmú³ héih³² hi³ tiánh³² tsú² ma³ cu³ nió³ hué³² ja¹ mí¹ñéi² réh²;  
\v 40 jáun² ma³ hña³láun³ jɨ³ ma³ tu³la³quian³ tsáu² ca³tiánh³ ma³ quin³² ma³ cu³ nió³.  
\v 41 Jmɨ́¹jáun² ca³can³ Jesús tá¹ hñá³ hí³ cuú²miih²¹ jáun² jɨ³ tá¹ gon³ hma²¹ nɨ́² siáh³, jáun² ca³jɨ́e³ tsú² tɨ³ hñu³mɨ³cuú² hi³ ca³cuéh³ tiá¹hmah¹ Dió³², jmɨ́¹jáun² ca³ca³ tsú² hí³, jáun² ca³cuéh³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ tsóh³ ñí¹con² tsá² tionh² hí³. Ja³bí¹ ca³tsóh³ tsú² siáh³ quioh²¹ hma²¹ hí³ ñí¹con² la³jɨ́n³² tsá² hí³.  
\v 42 Jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsá² hí³ lah³ re² má³².  
\v 43 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³jieh³ tsú² la³jɨ́³² chí² juoh¹ hí³, jɨ³ quioh²¹ hma²¹ hi³ ziau³ jáun² nɨ́² siáh³, jáun² chí² juoh¹ jáun² né³ ca³cónh³² quia³tún³ mɨ́²tá².  
\v 44 La³ cun³ tsá² ca³cúh² hí³ cuú²miih²¹ jáun², jmɨ́¹ tín³ hñá³ mei²¹ jmáh³la³ tsá²ñuh². 
\s1 Jesús cuá¹ngɨ³² ñí¹ jmáɨ² 
\r (Mateo 14:22-33; Juan 6:16-21) 
\p  
\v 45 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³jmú³ Jesús héih³² hi³ tónh³² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hñu³ mu² hi³ hán³² tɨ³ jo²¹ jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ ta³ tin², hi³ tsa³táunh¹ tsú² juú² Betsaida tá¹la³ dí¹hah² dí² jáun² jáɨ¹³ ñí¹con² tsá² ná¹ngɨh³² hí³.  
\v 46 Jmɨ́¹ má²lɨ́²heh² tsú² jáun² jáɨ¹³ quionh³ tsá² tionh² hí³ né³, ngau³ tsɨ³ máh³ hi³ ca³ñí¹lienh¹³ Dió³².  
\v 47 Jmɨ́¹ ca³niéi² jáun² né³, mu² jáun² jmɨ́¹ má²he² ñí¹ chu³jo² jmáɨ², jáun² hnga² bíh¹ jéi³²í¹ Jesús jmɨ́¹ zenh¹ ñí¹ quiéin².  
\v 48 Jmɨ́¹jáun² ca³jɨ́e³ dí² hi³ zia³² uu³mí²tsɨ³² ñí¹con² tsá² hí³ joh¹ hi³ tiú²uú² re² lɨ́²³ juóh³ tsú² jmáɨ², quí¹hliá² jmɨ́¹ ja³² chí³ tɨ³ juɨ³² ñí¹ hí¹tsá²táunh¹ tsú² jáun². Jmɨ́¹ má²já²jnia² jáun² né³, ngau³ Jesús juɨ³² ñí¹ hí¹tsá²táunh¹ tsú² jáun², hi³ chí¹ngɨ³² ñí¹ jmáɨ², tɨ³la³ Jesús cáun² lɨ́¹ jmɨ́¹ má²ngá¹³ bíh¹.  
\v 49 Jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsá² tiáunh¹ hí³ hñu³ mu² hi³ cuá¹ngɨ³² jan² tsáu² ñí¹ jmáɨ², jáun² ca³lɨ́n¹³ hi³ tsá² le¹ bíh¹ ná¹jɨ́en³² dí², hi³ jáun² ca³hóh³²,  
\v 50 quí¹ la³jɨ́n³² bíh¹ dí² ca³ta³hú¹ cóh²¹ tsɨ́³ jmɨ́¹ ca³jɨ́en³² tsú². Tɨ³la³ Jesús ca³liéinh³² tsá² hí³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―¡Tiá³ chá¹ náh² honh²; ha³ lɨ́² juenh³ náh², quí¹ jná¹³ bíh¹ la³²! 
\p  
\v 51 Jáun² ca³uú³ bíh¹ tsú² hñu³ mu² ñí¹ jmɨ́¹ tiáunh¹ tsá² hí³, jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² ca³hná³ chí³; jáun² tsá² hí³ lɨ́¹ ca³ta³ná¹jɨ́e³² bíh¹ hi³ ná¹tsá²cáun² tsɨ́³.  
\v 52 Hliá² tiá² jmɨ́¹ la³ má²ca³ngɨ¹³ yáh³ tsá² hí³ hua³jueh³² hi³ ca³jmú³ tsú² jáun² quionh³ hí³ cuú²miih²¹ jáun², jmɨ́¹ la³ ná¹jlɨ³² la³ jáun²í¹ máh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsá² hí³. 
\s1 Jesús jmah²³ tsá² ná¹tsáun¹ hué³² Genesaret 
\r (Mateo 14:34-36) 
\p  
\v 53 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³hán² bíh¹ tsú² tɨ³ jo²¹ jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ jáun², hi³ ca³cha³táunh¹ hué³² Genesaret; ñí¹ jáun² ca³hñéih³² tsú² mu² can³² jmáɨ².  
\v 54 La³ cun³ jmɨ́¹ ca³huén² tsú² jáun² hñu³ mu², la³juɨ³² ca³lɨ³ cuóun³² bíh¹ tsáu² Jesús.  
\v 55 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² ca³ñi³tú¹ ñi³lɨn¹³ tiá³ siaun³² tsá² tiáunh¹ hí³ cu³ jéin³ ñí¹ jáun², hi³ jáun² ca³ma³liáu³² hi³ já²jan² tsá² tsáun¹ hi³ ná¹tsɨn¹ ñí¹ jmu² nɨ́¹juáh³ lɨ³ua³ cáun² ñí¹ ca³lɨ³ ñi³² tsú² hi³ ngɨ³² Jesús.  
\v 56 Hi³ jáun² la³jɨ́³² juú² cáh¹ ñí¹ chau²¹ tsú², juú² míh¹ jɨ³ ñí¹náɨ² nɨ́² siáh³ jmɨ́¹ chan² tsáu² tsá² tsáun¹ ja¹ hñú³, hi³ jáun² jmɨ́¹ hiú² jmɨ́¹ mɨ³² tsú² ñí¹con² Jesús hi³ cué³² jáɨ¹³ hi³ hliéih³ tsá² tsáun¹ cuo² uá¹jinh¹ jmáh³la³ zéi¹ ha¹ bíh¹ tsú²; hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsá² ca³tí³ hí³ cuo² ha¹ tsú² né³, lan³ bíh¹. 
\c 7  
\s1 Hi³ jmu² hi³ tiá² jɨn² tsá²mɨ³cuóun² 
\r (Mateo 15:1-20) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹jáun² cua³taunh²¹ ma³ jan² tsá² *fariseos ñí¹con² Jesús, la³ má²quionh³ ma³ jan² tɨ³² liei²¹ hi³ má²já²taunh²¹ já¹ juú² Jerusalén.  
\v 2 Jáun² tsá² hí³ né³ ca³jɨ́e³ hi³ ma³ jan² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² Jesús ná¹cúh² ta³ tiá² má²jɨ² cuo²; la³ cun³ ta³ tiá² má²lɨ́²ma³tí³² tsú² héih³² hi³ ná¹ngɨ²³ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² hniáuh³² liáh³² tsú² cuo²; [hi³ jáun² bíh¹ jlánh¹ ca³ziu³ ca³hɨen³ dí² tsá² hí³].  
\v 3 (Quí¹hliá² tsá² fariseos jɨ³ la³jɨ́n³² tsá² *judíos ná¹má²tí³² bíh¹ la³ cun³ hi³ jlánh¹ ná¹hëh³ chí¹ tsá²daun³², hi³ tiá² cáun² lɨ́¹ cuh³ yáh³ ta³ tiá² má²lɨ́²liáh³² cuo² la³ cun³ hi³ ná¹ngɨ²³ dí² jáun².  
\v 4 Hi³ nɨ́¹ má¹cuá²tanh²¹ tsú² ja¹ hmah²¹ né³, tiá² cáun² lɨ́¹ cuh³ yáh³ tsú² ta³ tiá² má²lɨ́²ma³tí³² la³ cun³ hi³ ná¹ngɨ²³ jáun² hi³ liah³² cuo² re². Zia³² bíh¹ siáh³ hliáun³ hi³ ná¹hëh³ chí¹ tsú² ñí¹ hná¹ nɨ́², uá¹la³ cun³ hi³ ráɨn³² tsú² jáun² vasos, tse³, jɨ³ cuah²¹ mí¹ñí² nɨ́² [jɨ³ jen³ míh¹ ñí¹ ná²tsɨ́n³² tsú² má¹ca³jmú³ má³² nɨ́² siáh³].)  
\v 5 Jáun² né³, tsá² fariseos quionh³ jɨ³ tɨ³² liei²¹ ca³ngáɨ³ ñí¹con² Jesús: 
\p ―¿He³ láɨh³² tiá² má²tí³² tsá² haɨn²¹ nɨ́² tɨ³ con² hnú² la³ cun³ hi³ ná¹ngɨ²³ tsá²daun³², hi³ cáun² lɨ́¹ cúh² bíh¹ ta³ tiá² má²jɨ² cuo²? 
\p  
\v 6 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―Tson² lɨ́n³² bíh¹ jáɨ¹³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías jmɨ́¹ ca³hléh³ tsú² jáun² jáɨ¹³ hi³ ca³cué³ Dió³² hñu³ tsɨ́³ hi³ hnoh² ná¹lɨ́n³ náh² la³ cá¹ la³ jéinh¹, la³ cun³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí² quioh²¹ tsú², hi³ juáh³ la³ lá²: 
\q1 Tsá² nɨ́² dá² má²quien² jná¹³ cun³quionh³ jmáh³la³ ho³ bíh¹, 
\q1 jun³juáh¹³ la³ jonh³ jmɨ́¹tsɨ́³ yáh³ tsú² hniau³ jná¹³. 
\q1  
\v 7 Hí¹ cáun² tiá² lin¹ ñí¹ quien² yáh³ hi³ má²tsú² má²jáuh³² tsú² jáun² jná¹³, 
\q1 quí¹ héih³² quioh²¹ tsá²mɨ³cuóun² bíh¹ jaun³² hɨeh³² tsú² tsáu² la³juah²¹ dúh¹ héih³² quion²¹ jná¹³. 
\p  
\v 8 Jáun² ca³juáh³ tsú² siáh³: 
\p ―Quí¹ hnoh² dá² chah³² náh² tɨ³ có³² héih³² quioh²¹ Dió³², hi³ ma³tih²¹ náh² la³ cun³ hi³ ná¹hëh³ chí¹ tsá²mɨ³cuóun², [la³ cun³ hi³ ráɨn³² tsú² jáun² la³jɨ́³² cuá¹ uon² jɨ³ hi³ jmu² tsú² siáh³ hliáun³ lɨ́n³² hi³ siáh³ ñí¹ hná¹ nɨ́²]. 
\p  
\v 9 Ja³bí¹ ca³záɨh³ tsú² siáh³ tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Hnoh² dá² chah³² náh² tɨ³ có³² héih³² hi³ jmu² Dió³² quí¹ cun³ñí¹ hi³ hnáuh² náh² má¹tih²¹ la³ cun³ hi³ ná¹hëh³ chinh³² náh² hmóu³² bíh¹.  
\v 10 Quí¹ sá¹nɨ́² jɨe³ dúh¹, la³ lá² bíh¹ ca³juáh³ hla¹ Moisés: “Tianh³² náh² ta²¹ ñeh² mí²ziúh²”. Ja³bí¹ ca³juáh³ tsú² siáh³: “Lɨ³ua³ jan² tsá² chú² juóun³² jméi² mí¹ziú¹³, tsá² la³ hí³ ca³tɨn¹ jún³ bíh¹”.  
\v 11 Tɨ³la³ hnoh² né³ juánh³ hi³ lɨ́¹³ bíh¹ néh¹ záɨh³² tsáu² jméi² mí¹ziú¹³ la³ lá²: “Tiú²uú² lɨ́¹³ yáh³ má¹hau¹ jná¹³ hnú², quí¹ la³jɨ́³² hi³ zia³² quion²¹ jná¹³ ná¹lɨ́³ corbán bíh¹”, (la³ cun³ nieih³ jáɨ¹³ “hi³ má²ná¹chan¹ ñí¹con² Dió³² bíh¹”).  
\v 12 Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ má²lɨ́²juáh³ tsú² la³ nɨ́², jáun² hnoh² né³ má²juánh³ náh² hi³ tiú²uú² tion³ hniáuh³² yáh³ ma³hon³ tsú² jméi² mí¹ziú¹³.  
\v 13 Jáun² cun³quionh³ la³ nɨ́² bíh¹ má²ná¹jmuh³² hnoh² hi³ tiá² quien² cu³tí¹³ héih³² quioh²¹ Dió³² cun³quionh³ hi³ ma³tɨn¹³ náh² tsáu² la³ cun³ hi³ ná¹hëh³ chinh³² náh² hmóu³². Hi³ jun³juáh¹³ jmáh³la³ hi³ nɨ́² yáh³ jmuh³² náh². 
\p  
\v 14 Siáh³ siáh³ ca³teh³ Jesús tsáu² hi³ ja³niéi³ jáɨ¹³, hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Niéi² náh² la³jɨ́n³², jɨ³ hi³ cuɨ́¹ ngɨ¹³ náh² siáh³:  
\v 15 Jun³juáh¹³ hi³ tsá²toh³ jáun² tɨ³ ñeh² quioh²¹ yáh³ tsú² jmu² hi³ tiá² jɨn² tsú². Quí¹ hi³ ja³² la³ tɨ³ hñu³ tsɨ́³ bíh¹ tsú² jmu² hi³ hliánh².  
\v 16 [Hnoh² tsá² ná¹chi²¹ cuáh³ náh², niéi² náh².] 
\p  
\v 17 Jmɨ́¹ má²lɨ́²chan³ jáun² Jesús tsá² hí³ né³, hi³ cáun² hñú³; jmɨ́¹jáun² ca³ngáɨ³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²jmú³ tsú² jáun².  
\v 18 Jáun² hí³ né³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―¿Hí¹ chín¹dí¹ hnoh² uá¹ tiá² la³ ngɨ²³ náh² siáh³? ¿Tiá¹ má²ñíh¹ hnoh² hi³ la³jɨ́³² hi³ zia³² tɨ³ cheih³² hi³ tsá²toh³ tɨ³ ñeh² quioh²¹ tsáu², tiá² lɨ́¹³ yáh³ jmu³ hi³ jáun² hi³ hliánh¹³ tsáu²?  
\v 19 Quí¹ hñu³ héin¹ bíh¹ tsú² tsá²toh³, jun³juáh¹³ hñu³ tsɨ́³ yáh³ tsú², hi³ má¹lɨ³² jáun² né³ hue³² siáh³ tɨ³ cheih³². 
\p Cun³quionh³ la³ nɨ́² ca³lɨ³hnió³ tsú² juáh³ hi³ jɨ² bíh¹ ca³la³ jɨ́³² ñí¹ má³².  
\v 20 Ja³bí¹ ca³juáh³ tsú² siáh³: 
\p ―Hi³ hue³² hñu³ tsɨ́³ bíh¹ tsáu² ján¹ tson² jmu² hi³ hliáh² jmɨ́¹ tsɨ́³.  
\v 21 Quí¹hliá² tɨ³ ñeh² hñu³ tsɨ́³ bíh¹ tsú² hue³² la³jɨ́³² hi³ hlah³, uá¹la³ cun³ hi³ lɨ́¹ chin² tsú² chí¹, hi³ lɨ́¹ jmu² tsú² juón¹ quionh³ tsá² hlá² tsá² nɨ́², jɨ³ hi³ lɨ́n³ tsú² tsá² háɨn², tsá² jngɨh² tsáu² ho³ tsá² jmu² hi³ hlah³ hi³ hó³²,  
\v 22 tsá² lɨ́¹ hniá¹ hi³ quioh²¹ tsáu², tsá² hláɨh¹ hon², tsá² má²can² tsáu², tsá² lɨ́¹ jmu² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ hnga², tsá² uóu³² tsɨ́³, tsá² tɨn² jú¹ tɨ́¹jáɨ², tsá² jmu² tonh², jɨ³ tsá² lɨ́¹ jmu² hi³ cáun¹ nɨ́² siáh³.  
\v 23 Ca³la³ jɨ́³² hi³ hlah³ nɨ́² ja³toh²³ tɨ³ ñeh² hñu³ tsɨ́³ bíh¹ tsú², hi³ jáun² bíh¹ jmu² hi³ tiú²uú² jɨn² tsú² ñí¹con² Dió³². 
\s1 Jan² tsá²mɨ³ tsá²cá²jo²¹ tanh² ta²¹ Jesús 
\r (Mateo 15:21-28) 
\p  
\v 24 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, cua³han³ Jesús ñí¹ jáun² hi³ ca³ñí¹ngɨ́² la³cáun² juú² Tiro [jɨ³ juú² Sidón]. Jáun² hi³ tsú² cáun² hñú³, hi³ hí¹ jan² tsáu² tiá² jmɨ́¹ hnió³ tsú² lɨ³ ñi³²; tɨ³la³ tiá² ca³lɨ³ yáh³ hính³² tsú².  
\v 25 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³lɨ³ ñi³² mí¹ziú¹³ jan² mɨ́¹míh¹ tsá² jmɨ́¹ hún¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³, hi³ Jesús má²cuán² juú² jáun²; hi³ jáun² ja³ tsú² hi³ ca³di³jñí³² ta³ ñí¹ Jesús, hi³ ca³jmú³ cuá¹hin³ la³ tɨ³ hué³².  
\v 26 Jan² tsá² cú²juú² bíh¹ tsá²mɨ³ hí³, tsá² jmɨ́¹ hɨ́n¹³ tɨ³ Fenicia hué³² Siria. Cuan³ tsú² ñí¹con² Jesús hi³ ca³mɨ́³ dí² hi³ chin¹³ tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hi³ hún¹ hñu³ tsɨ́³ mɨ́¹ míh¹ jon² dí².  
\v 27 Tɨ³la³ Jesús ca³juáh³: 
\p ―Cué¹ jáɨ¹³ hi³ láɨh¹³ tín² re² má³² tsá²co¹ jná¹³, quí¹ tiá² re² jniá³ yáh³ hi³ quin¹³ dí² má³² quioh²¹ tsá¹míh¹ hi³ cue¹³ dí² tsáɨ². 
\p  
\v 28 Tɨ³la³ tsá²mɨ³ hí³ né³, ca³juáh³: 
\p ―Tson² bíh¹ la³ jáun² Tɨ³²; tɨ³la³ hí¹ ca³la³ tɨ³ tsáɨ² tionh² ñeh² mesa yáh³ cúh² chí² juoh¹ hi³ súh²³ tsá¹míh¹. 
\p  
\v 29 Jáun² né³, Jesús ca³juáh³: 
\p ―Re² bíh¹ má²lɨ́²juah²¹ hnú² la³ nɨ́²; má²lɨ́¹³ bíh¹ cuánh¹³ hnú². Má²cuá²han³ bíh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ jónh³² hnú². 
\p  
\v 30 Jmɨ́¹ cá¹chánh²¹ tsú² jáun² hñú¹³ né³, ca³jɨ́en³² tsú² mɨ́¹míh¹ jon² hi³ rá¹tsɨn² ñí¹ jen³; hi³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ né³, la³ má²cuá²han³ bíh¹ hñu³ tsɨ́³ mɨ́¹míh¹ hí³. 
\s1 Jesús jmah²³ siáh³ jan² tsá² cáun¹ 
\p  
\v 31 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, cua³han³ siáh³ Jesús ñí¹ hu²¹ cuo² juú² Tiro, hi³ ngau³ juɨ³² juú² Sidón jɨ³ la³cáun² tɨ³ ñí¹ tioh³ jáun² tá¹ quia³ juú² míh¹ tiá² ná¹cunh² siáh³, jáun² ca³chó³² tsú² ñí¹ ná¹ho³ jmáɨ² Galilea.  
\v 32 Ñí¹ jáun² cua³jan² tsú² jan² tsá²ñuh² te³ cuá¹, tsá² tiá² re² hleh³², hi³ jáun² ca³hiu³ ca³mɨ́³ tsú² hi³ ra³tsɨ³² Jesús cuo² ñí¹ quioh²¹ tsá² hí³.  
\v 33 Jáun² Jesús ca³jan³ tsá² hí³ ñí¹ tɨ³ có³², ñí¹ tiá² hin² zian², hi³ jáun² ca³lóh³ dí² zeih²¹ cuo² cuá¹ tsá² hí³, hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ca³hñe³ dí² siáh³ zeih²¹ cuo² hi³ jáun² ca³hliéih³ dí² zɨ́h¹ tsá² hí³.  
\v 34 Jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² ca³jɨ́e³ dí² hñu³mɨ³cuú², hi³ ca³zion³ tsɨ́³ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¡Efata! (hi³ hnió³ juáh³ “¡Cuɨ́¹ niá¹³!”). 
\p  
\v 35 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³niá³ cuá¹ tsá² jmɨ́¹ ten³ hí³, hi³ la³ siáh³ zɨ́h¹ tsú², hi³ jáun² ca³lɨ³ bíh¹ hléh³² tsá² hí³ re².  
\v 36 Jáun² né³, Jesús ca³jmú³ héih³² ñí¹con² tsá² jmɨ́¹ tsáun¹ hí³ la³ má²quionh³ tsá² ná¹jɨ́e²³, hi³ hí¹ jan² tiá² hin² záɨh³² tsú²; tɨ³la³ uá¹jinh¹ ca³jmú³ dí² héih³² chí¹tson³ hi³ tiá² hin² záɨh³² tsú² hi³ jáun², tɨ³la³ tɨ³ lɨ́³mí¹ ca³qui³ ca³chá³ bíh¹ tsú².  
\v 37 Hi³ jáun² jlánh¹ ca³ja³cáun² lɨ́n³² tsɨ́³ tsá² ca³náɨ³² hí³ hi³ lɨ³ la³ jáun², hi³ jáun² ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―La³jɨ́³² bíh¹ jmu² tsú² re²; hí¹ la³ tɨ³ tsá² te³ cuá¹ yáh³ náɨ³² jmu² tsú², jɨ³ hi³ jmu² tsú² siáh³ hi³ hléh³² tsá² cáun¹. 
\c 8  
\s1 Jesús cue³² hi³ cuh³ quiún³ mei²¹ tsáu² 
\r (Mateo 15:32-39) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ lɨ́¹cáɨn² pih²¹ jáun² ca³ngɨh³² siáh³ juóun³² lɨ́n³² tsáu², hi³ tiá² jmɨ́¹ zia³² yáh³ he³ cuh³ tsú². Jáun² né³, Jesús ca³teh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p  
\v 2 ―Jlánh¹ ja³² mií³ tsɨn³² jná¹³ ñí¹con² tsá² lá², quí¹hliá² hnɨ³² jmáɨ¹ máh³ má²tí³ hi³ tionh² tsú² ñí¹ lá² quiúnh¹ jná¹³, hi³ hí¹ cú¹pih²¹ yáh³ hi³ cuh³ tsú² tiú²uú² zia³².  
\v 3 Nɨ́¹juáh³ hi³ chanh²¹ jná¹³ tsú² hñú¹³ ta³ tiá² hi³ má²lɨ́²cuh³, lɨ́¹³ huán³ bíh¹ tsɨ́³ tsú² hú¹ juɨ³², quí¹hliá² ma³ jan² tsá² nɨ́² tsá² já²taunh²¹ ñí¹ uóunh³ bíh¹. 
\p  
\v 4 Jáun² né³, tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³ngáɨ³: 
\p ―Tɨ³la³ ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² lɨ́¹³ cue¹³ dí² tsá² nɨ́² má³² hi³ cuh³ ñí¹ lá², cáun² ñí¹ tiá² hin² zian² hí¹ jan² bíh¹ la³²? 
\p  
\v 5 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―¿Cónh³ bíh¹ *hí³ cuú²miih²¹ zia³² quián¹³ hnoh² dúh¹? 
\p Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Quiau³ hí³ bíh¹ zia³². 
\p  
\v 6 Jmɨ́¹jáun² ca³jmú³ dí² héih³² hi³ tiánh³² tsá² hí³ hué³², hi³ jáun² ca³zanh³ dí² tá¹ quiau³ hí³ jáun², hi³ ca³cuéh³ dí² tiá¹hmah¹ Dió³². Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³ca³ tsú² hí³ cuú²miih²¹ jáun² hi³ ca³cuéh³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ jáun² tsá² hí³ né³, ca³tsóh³ ñí¹con² tsá² má²tionh² hí³.  
\v 7 Hi³ jmɨ́¹ zian² siáh³ cun³ gon³ gáun³ juo¹³ pih²¹, hi³ jáun² Jesús ca³ma³mieh² siáh³ jáh³ hí³, jáun² ca³jmú³ dí² siáh³ héih³² hi³ tsóh³ tsú² hi³ jáun².  
\v 8 Jáun² ca³la³ jɨ́n³² tsá² hí³ lah³ re² má³², ca³lɨ³í¹ máh³ ca³cónh³² quiau³ mɨ́²tá² chí² juoh¹ hi³ ziau³ jmɨ́¹ má²lɨ́²cuh³ tsú² jáun².  
\v 9 La³ cun³ tsá² ca³jmú³ hí³ má³² jmɨ́¹ tín³ cun³ quiún³ mei²¹ tsáu². Hi³ jáun² jmɨ́¹ má²lɨ³² jáun² né³, ca³hah² Jesús jáɨ¹³ ñí¹con² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³,  
\v 10 hi³ jáun² hi³ hñu³ mu² quionh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ ja³taunh²¹ tɨ³ ñí¹ téh²³ tsú² Dalmanuta. 
\s1 Tsá² fariseos mɨ³² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³² 
\r (Mateo 12:38-42, 16:1-4; Lucas 12:54-56) 
\p  
\v 11 Jmɨ́¹jáun² cua³taunh²¹ tsá² *fariseos hi³ ca³ma³liáu³² hi³ quiú² táɨnh²³ jáɨ¹³ quionh³ Jesús. La³ cun³ hi³ hnió³ dí² ca³ lan³ Jesús, hi³ jáun² ca³mɨ́³ dí² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³² hi³ já³² tɨ³ hñu³mɨ³cuú².  
\v 12 Jáun² Jesús jlánh¹ ca³zion³ lɨ́n³² tsɨ́³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―¿He³ láɨh³² mɨ³² tsá² zian² né³² cáun² li²¹ cun³quionh³ hua³jueh³²? Jú¹ tson² juanh³² jná¹³ hi³ hí¹ cáun² yáh³ li²¹ tiá² lɨ́¹³ hiáuh³ tsá² zian² né³². 
\p  
\v 13 Jmɨ́¹jáun² ca³chan³ dí² tsá² hí³ ñí¹ jáun², hi³ jáun² taunh³ dí² siáh³ hñu³ mu² hi³ ngau³ tɨ³ jo²¹ jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ jáun². 
\s1 Tie³ quioh²¹ tsá² fariseos 
\r (Mateo 16:5-12) 
\p  
\v 14 Jmɨ́¹jáun² ca³ja³có³ tsɨ́³ tsá² quian³tun³ hi³ cán³ má³² cuh³, jɨ́³²la³ cáun² tán¹ bíh¹ hí³ cuú²miih²¹ jmɨ́¹ quian³² tsú² jmɨ́¹ taunh²¹ hñu³ mu² jáun².  
\v 15 Jáun² Jesús ca³hlɨ́² ca³liéinh³² tsá² hí³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Sá¹nɨ́² jɨe³, hua³hín¹³ náh² jmu³ ca³tɨ²¹ tie³ quioh²¹ tsá² fariseos la³ má²quionh³ jɨ³ tie³ quioh²¹ Herodes nɨ́² siáh³. 
\p  
\v 16 Jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³ma³liáu³² hi³ juónh²³ la³ lá² ja¹ hmóu²¹: 
\p ―Cun³ñí¹ hi³hliá² tiá² quián¹ má³² bíh¹ dí² nɨ³², hi³ jáun² la³ nɨ́² ñí¹juah²¹ tsú². 
\p  
\v 17 Tɨ³la³ Jesús ca³lɨ³tsɨn² bíh¹ hi³ jáun², hi³ jáun² ca³juáh³ siáh³: 
\p ―¿He³ láɨh³² ná¹juónh³² náh² hi³ tiá² quiánh¹ má³²? ¿Hí¹ la³ tɨ³ ta³né³² máh³ tiá² má²ca³ngɨ¹³ náh², hi³ sa³jun³ má²ca³lɨ³tsɨn² náh² siáh³? ¿Hí¹ ná¹jlɨ³²í¹ máh³ honh² hnoh² la³ tɨ³ ta³né³² dúh¹?  
\v 18 ¿Hí¹ tiá² la³ jniá³ máh³ máh¹ náh², hi³ sa³jun³ la³ niéih³ siáh³ cuáh³ náh²? ¿Hí¹ tiú²uú² chau² máh³ honh² hnoh²?  
\v 19 Jmɨ́¹ ca³tsóh³² jná¹³ jáun² hñá³ hí³ cuú²miih²¹ ja¹ ñí¹ tionh¹ hñá³ mei²¹ tsáu², ¿jáh³ mɨ́²tá² chí² juoh¹ ca³jiéih¹ náh² jmɨ́¹jáun² dúh¹? 
\p Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Quia³tún³ mɨ́²tá². 
\p  
\v 20 ―Hi³ jmɨ́¹ ca³tsóh³² jná¹³ jáun² tá¹ quiau³ hí³ ja¹ ñí¹ tionh¹ quiún³ mei²¹ tsáu², ¿cónh³ mɨ́²tá² ca³cónh³² chí² juoh¹ hi³ ca³jiéih¹ hnoh² jáun² siáh³? 
\p Hi³ jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³ siáh³: 
\p ―Quiau³ mɨ́²tá². 
\p  
\v 21 Jmɨ́¹jáun² né³ ca³záɨh³ dí²: 
\p ―¿He³ lɨ³ sa³ la³ tɨ³ ta³né³² máh³ tiá² má²ca³ngɨ¹³ náh² né³? 
\s1 Jesús jmah²³ jan² tsá² ten³ já¹ juú² Betsaida 
\p  
\v 22 Hi³ jáun² né³, jmɨ́¹ ca³cha³táunh¹ tsú² já¹ juú² Betsaida, jáun² cua³jan² tsáu² jan² tsá² ten³ ñí¹con² Jesús; jáun² ca³hiu³ ca³mɨ́³ tsú² hi³ Jesús ra³tsɨ³² cuo² ñí¹ quioh²¹ tsá² hí³.  
\v 23 Jáun² ca³zanh³ Jesús cuo² tsá² ten³ hí³, hi³ jáun² ca³chín² dí² tɨ³ cheih³² juú². Jáun² ca³yóh³ dí² mí¹héh¹³ mɨ́¹ñí¹ tsá² hí³ hi³ jáun² ca³ra³tsɨ³² dí² siáh³ cuo² ñí¹ quioh²¹ tsú², jmɨ́¹jáun² ca³ngáɨh³ dí² nɨ́¹juáh³ má²lɨ́²³ jɨ́e³ ca³lá².  
\v 24 Jáun² tsá² ten³ hí³ né³ ca³jɨ́e³, hi³ jáun² ca³juáh³: 
\p ―Jɨen¹ jná¹³ tsáu², tɨ³la³ la³jmɨ́¹ jniá³ hmá² bíh¹ jniá³ tsáu² ñi³táunh¹. 
\p  
\v 25 Jáun² Jesús ca³tí³ siáh³ cuo² mɨ́¹ñí¹ tsú², jmɨ́¹jáun² ca³tauh² tsá²ñuh² hí³ tiá³ ñí¹, hi³ ca³jɨ́e³; jáun² lan³ bíh¹ tsú². La³jɨ́³² bíh¹ má²jɨ́e²³ tsú² re² lɨ́n³².  
\v 26 Jáun² né³, Jesús ca³chanh³ tsú² hñú¹³, hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Ha³ lɨ́² cua³hú³² já¹ juú², [hi³ sa³jun³ hí¹ jan² tsáu² tiá² hniáuh³² cuá¹zéih³ nú² hi³ lɨ³ nɨ́².] 
\s1 Pé¹ juáh³ hi³ Jesús bíh¹ Tsá² lɨ́n³ Cristo 
\r (Mateo 16:13-20; Lucas 9:18-21) 
\p  
\v 27 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ngau³ Jesús quionh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² ñí¹ tioh³ juú² míh¹ cu³ jéin³ juú² Cesarea quioh²¹ Pí²liéi¹. Ta³ hí¹tiáunh¹ dí² jáun² juɨ³² ca³ngáɨh³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²: 
\p ―¿Hin² tsánh² jná¹³ juáh³ tsáu²? 
\p  
\v 28 Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Zian² tsá² juáh³ hi³ hnú² bíh¹ néh¹ hla¹ Juan² tsá² tɨ́² ziau² hí³ jmáɨ², ma³ jan² tsáu² juáh³ hi³ hnú² bíh¹ Líh³ tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹tin², hi³ ma³ jan² tsá² juáh³ siáh³ hi³ hnú² bíh¹ néh¹ jan² tɨ³² jë¹ Dió³². 
\p  
\v 29 Jmɨ́¹jáun² né³ ca³ngáɨh³ dí² siáh³ tsá² hí³: 
\p ―Hi³ hnoh² né³, ¿hin² tsánh² jná¹³ juáh³ hnoh²? 
\p ―Hnú² bíh¹ Tsá² lɨ́n³ Cristo ―ca³juáh³ Pé¹. 
\p  
\v 30 Tɨ³la³ Jesús ca³jmú³ héih³² hi³ hí¹ jan² tiá² hin² záɨh³² tsú² hi³ jáun². 
\s1 Jesús juáh³ hi³ jún³ 
\r (Mateo 16:21-28; Lucas 9:22-27) 
\p  
\v 31 Jmɨ́¹jáun² ca³ma³liáu³² Jesús hɨeh³² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ juáh³: 
\p ―Jná¹³, Jon² tsá²mɨ³cuóun² ca³tɨn¹ má¹tso¹ lɨ́n²¹ tsɨn³². 
\p Ca³záɨh³ dí² tsú² hi³ tsá²daun³² tsá² ná¹ñí¹ juú² quionh³ tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³, jɨ³ tɨ³² liei²¹ nɨ́² siáh³ tiá² quiú¹ tiá² jéi¹³, hi³ jngah³; tɨ³la³ ñí¹ má²cá²hnɨ́² jmáɨ¹ jáun² má¹ná¹, jenh¹³ bíh¹ tsú².  
\v 32 Na²¹ lɨ́n²¹ bíh¹ ca³hléh³ tsú² jáɨ¹³ nɨ́². Jmɨ́¹jáun² ca³ñí¹jau² Pé¹ ñí¹ tɨ³ có³² hi³ jáun² ca³ma³liáu³² dí² hi³ quiú² jin²³ Jesús.  
\v 33 Tɨ³la³ Jesús ca³jinh³ tɨ³ ñí¹ tionh¹ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ jáun² ta³ má²jɨ́en³² tsá² hí³ dí² ca³jin³ Pé¹, hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―¡Tɨ³ có³² quin³² ñí¹con² jná¹³ *Satanás!, quí¹ tiá² lɨ́n²³ yáh³ hnú² la³jmɨ́¹ lɨ́n²³ Dió³², hnú² dá² lɨ́n²³ la³cun³ qui³ lɨ́n²³ tsá²mɨ³cuóun² bíh¹. 
\p  
\v 34 Jáun² né³, Jesús ca³teh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² jɨ³ tsá² ñi³táunh¹ hí³ cu³chin¹ cu³hna²¹ dí², hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² hnió³ já³² cu³hna³² jná¹³, hniáuh³² chá³² tsú² tɨ³ có³² la³jɨ́³² hi³ dí¹quiaunh²¹ tsɨ́³ hnga², hi³ jáun² cuɨ́¹ quián¹³ tsú² crei²¹ quioh²¹, [la³ cun³ hi³ cuéh³² tsú² jáun² tsɨ́³ uá¹jinh¹ ca³la³ ñí¹ ca³cáɨn³ jmɨ́²chí³ quioh²¹,] hi³ jáun² cuɨ́¹ já² cu³hna³² jná¹³.  
\v 35 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² hnió³ lión³² hnga², tsá² la³ hí³ tɨ³ tsa³hín³ bíh¹; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² tsa³hín³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ má¹ná¹ jɨ³ hi³ ca³tɨn¹ jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³² nɨ́² siáh³, tsá² la³ hí³ bíh¹ tɨ³ liáun³.  
\v 36 Quí¹ ¿ha³ dá² jinh¹ quien² nɨ́¹juáh³ ca³láɨh¹³ tsú² la³jɨ́³² hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá², nɨ́¹juáh³ la³ ja³hín³ bíh¹ jmɨ́²chí³ quioh²¹ tsú² má¹lɨ³² jáun²?  
\v 37 Quí¹ ¿he³ yáh³ cun³quionh³ lɨ́¹³ joh¹³ tsú² siáh³ jmɨ́²chí³ quioh²¹?  
\v 38 Quí¹ lɨ³ua³ jan² tsá² jmu² heh³ ta³ ñí¹ tsá² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³², tsá² ná¹ren² tso³, cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ jɨ³ ca³tɨ²¹ jú¹ chú³² quion²¹ jná¹³ siáh³, ja³bí¹ jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² jmu¹ heh¹ ca³tɨn¹ tsá² la³ hí³ nɨ́¹ má¹jaunh³² ná¹ hi³ lin¹ hi³ quien² ná¹ la³jmɨ́¹ quien² Ñuh³², la³ má²quiúnh¹ jná¹³ tsá² ná¹chun¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² siáh³. 
\c 9  
\p  
\v 1 Ja³bí¹ ca³juáh³ siáh³ Jesús: 
\p ―Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ zian² tsá² ja¹ ñí¹ tiauh¹ dí² lá² tiá² má²jún³ yáh³ ta³ tiá² má²lɨ́²jɨ́e³ tsú² hi³ má²cua³² pí³ quioh²¹ Dió³² ñí¹con² tsá² má²tionh² jo³cuo². 
\s1 Dió³² jmu² hi³ zan² Jesús 
\r (Mateo 17:1-13; Lucas 9:28-36) 
\p  
\v 2 Jmɨ́¹ la³ má²jñéi³ jmáɨ¹ jáun² né³, Jesús ca³jan³ Pé¹ quionh³ Jacobo jɨ³ Juan² nɨ́² hi³ ja³taunh²¹ cáun² tsɨ³ máh³ ñe¹ ñí¹ lɨ́¹³ tiánh³² hmóu³²; ñí¹ jáun² ca³za² ho¹ñí¹ tsú² ñí¹ ta³ ñí¹ tsá² hí³.  
\v 3 Zɨ́n³ lɨ́n³² ca³lɨ³ ha¹ tsú² jɨ³ hi³ ca³lɨ³ tiáu² lɨ́n³² siáh³ [la³jmɨ́¹ jniá³ jan³²], ca³la³ hí¹ jan² yáh³ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá² tiá² tɨn² jmu³ hi³ jniá³ tiáu² lɨ́n³² ha¹ nɨ́¹ má¹lɨ́²ráɨn³².  
\v 4 Jmɨ́¹jáun² ca³jɨ́en³² tsá² hí³ Líh³ quionh³ Moisés, hi³ ná¹juónh²³ quionh³ Jesús.  
\v 5 Jáun² né³, Pé¹ ca³záɨh³ Jesús: 
\p ―Hnú² Tɨ³², ¡hénh³ ma³ chú³² má²tiauh² dí² ñí¹ lá²! Cuɨ́¹ jmú¹³ jnoh¹ hnɨ³² hñú³reh³; cáun² quián¹³ hnú², cáun² quioh²¹ Moisés, hi³ cáun² siáh³ quioh²¹ Líh³. 
\p  
\v 6 Quí¹hliá² jmɨ́¹ ná¹juenh²¹ bíh¹ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² tsú², hi³ jáun² Pé¹, hí¹juáh³ tiá² ñi³² bíh¹ he³ dá² jmɨ́¹ dí¹hleh³².  
\v 7 Jmɨ́¹jáun² ja³ cáun² jnie² ñí¹ tionh¹ tsú² jáun², hi³ jáun² ca³tsáɨnh³² tsú² jɨ³lɨn², hi³ jáun² ja¹ jnie² jáun² ñí¹ ca³hléh³ jan² tsáu² hi³ ñí¹juah²¹: 
\p ―Tsá² lá² bíh¹ Jón³² jná¹³, jan² Tsá² hno³ lɨ́n³² ná¹; niéi² náh² la³ cun³ hi³ juáh³ tsú². 
\p  
\v 8 Hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsú² cu³ jéin³ ñí¹ tionh¹, hí¹ jan² yáh³ tiú²uú² hin² ca³jnia³ jéinh³² tsú², jɨ́³²la³ hnga² bíh¹ Jesús jéi³²í¹ zenh². 
\p  
\v 9 Tá¹la³ ná¹son² tsú² jáun² tsɨ³ máh³ né³, ca³jmú³ Jesús héih³² hi³ hí¹ jan² tiá² hin² záɨh³² tsú² la³ cun³ hi³ má²lɨ́²jɨ́e³ jáun², ca³la³ tɨ³ nɨ́¹ má¹ca³jenh¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² ja¹ hla¹ máh³.  
\v 10 Jáun² ca³hmá³ bíh¹ tsú² jáɨ¹³ jáun² ja¹ má²tún² hmóu³², tɨ³la³ cun³ jáun² ca³ngáɨ³ bíh¹ tsú² ja¹ hmóu³² hi³ he³ dá² niéih³ jáɨ¹³ hi³ jenh¹³ tsú² ja¹ hla¹.  
\v 11 Hi³ jáun² né³ ca³ngáɨh³ dí² Jesús: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ juáh³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹, hi³ Líh³ tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ tɨ³² jë¹ Dió³² bíh¹ néh¹ tín² jáunh³ la³ñí¹? 
\p  
\v 12 Jáun² hí³ né³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Tson² bíh¹ Líh³ tín² jáunh³ la³ñí¹, hi³ ja³ma³re² jɨ³lɨ³². Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ Jon² tsá²mɨ³cuóun² né³, ¿he³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² hi³ ca³tɨn¹ tsú² dúh¹? Ñí¹ jáun² rá¹juáh³ hi³ hí³ dí² ca³tɨn¹ ma³tso² tsɨ́³, hi³ lɨ́n¹³ tsú² jan² Tsá² tiá² hin² quiú² jéi²³.  
\v 13 Tɨ³la³ jná¹³ juanh³² hi³ má²cuán² bíh¹ Líh³, hi³ jáun² ca³jmoh³ tsú² tsáu² la³ cun³ hi³ hnió³ tsáu² jmoh³, la³ cun³ rón³² rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí² hi³ ca³tɨ²¹ lɨ́¹³. 
\s1 Jesús jmah²³ jan² tsá² zian² tsá¹ lɨ́¹ jún²³ 
\r (Mateo 17:14-21; Lucas 9:37-43) 
\p  
\v 14 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³cha³tánh¹ tsú² ñí¹ tionh¹ jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² tsá² ñí¹ hná¹ jáun², jáun² ca³jɨ́e³ tsú² hi³ juóun³² lɨ́n³² tsáu² má²tionh² cu³ jéin³ jáun²; ja³bí¹ tɨ³² liei²¹ siáh³ jmɨ́¹ tionh¹ ñí¹ jáun² hi³ ná¹quiú² ná¹táɨnh²³ jáɨ¹³ quionh³ tsá² hí³ joh¹ Jesús.  
\v 15 Jáun² la³ cun³ jmɨ́¹ ca³jɨ́en³² tsú² jáun² Jesús, ca³ja³cáun² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³ la³jɨ́n³² tsá² hí³, hi³ jáun² ja³taunh²¹ dí² cú²hé² ñí¹ cuá¹jáunh²³ tsú² jáun² hi³ ca³ñí¹hen¹³ dí² tsú² ca³la³ hi³ hiún² tsɨ́³.  
\v 16 Jáun² né³, ca³ngáɨh³ tsú² tsá² joh¹: 
\p ―¿Hín² dá² jáɨ¹³ ná¹quí² ná¹táɨnh³² hnoh² quiúnh¹ tsá² nɨ́²? 
\p  
\v 17 Jáun² jan² tsá² jmɨ́¹ zenh¹ ja¹ tsá² ná¹ngɨh³² hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Hnú² Tɨ³², lá² ján³ jná¹³ jón³² ñí¹con² hnú², hi³ hún¹ jan² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ hi³ jmu² hi³ tiá² lɨ́²³ hléh³².  
\v 18 Quí¹ lɨ³ua³ cáun² ñí¹ tsó²¹ ñú²míh¹ lá², jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ cáun² ja³² hi³ zaunh²³ hi³ juóu³² hué³², hi³ jáun² má¹jáun² hia³² jan³² ho³ jɨ³ hi³ cúh² siáh³ ján¹. Cun³quionh³ hi³ lɨ́²³ la³ nɨ́² bíh¹ má²tsá²lɨ³huán¹ tsú². Má²lɨ́²mɨ́³ bíh¹ jná¹³ ñí¹con² tsá² haɨn²¹ nɨ́² tɨ³ con² hnú² hi³ jmɨ́¹ chin¹³ tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹, tɨ³la³ tiá² ca³tioh²¹ yáh³ tsú². 
\p  
\v 19 Hi³ jáun² Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―¡Hnoh² tsá² tiá² ta²¹ táunh²³ náh²! ¿Jáh³ jmáɨ¹ máh³ hniáuh³² hi³ ngɨ́¹³ jná¹³ quiúnh¹ hnoh² dúh¹? ¿Jáh³ jmáɨ¹ máh³ hniáuh³² hi³ tion¹ jná¹³ tsɨn³² hi³ ca³tɨn¹ hnoh²? Ñá²jan³² ñú²míh¹ tɨ³ lá². 
\p  
\v 20 Hi³ jáun² cua³jan² dí² tsú². Jáun² la³ cun³ jmɨ́¹ ca³jɨ́en³² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ Jesús né³, ca³jmú³ hi³ he¹³ tsá¹ lɨ́¹ jún²³ ñú²míh¹ hí³, jáun² ca³quɨnh³ hué³², hi³ ca³pɨ³ ca³lɨnh³ hi³ ca³hiá² jan³² ho³.  
\v 21 Jmɨ́¹jáun² ca³ngáɨ³ Jesús ñí¹con² jméi² tsú²: 
\p ―¿Jáh³ jmáɨ¹ má²tí³ hi³ jéinh³² tsú² la³ nɨ́²? 
\p ―La³ cun³ jmɨ́¹ míh² máh³ tsú² jéinh³² la³ nɨ́² ―ca³juáh³ jméi² tsú²―.  
\v 22 Hliáun³ jéin³² lɨ́n³² má²ca³jmú³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hi³ taunh² chu³ sɨ́² jɨ³ chu³ jmáɨ² siáh³, hi³ hnió³ jngah³. Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ zia³² hi³ lɨ́¹³ jmúh¹³ hnú² ca³lá², cuɨ́¹ já² mií³ honh² hnú² quiú¹³ jnoh¹, ma³hau¹ tiá³. 
\p  
\v 23 Jáun² Jesús ca³juáh³: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ lɨ́¹³ cháh¹³ hnú² cáun² honh², quí¹ jɨ³lɨ³² bíh¹ lɨ́¹³ ñí¹con² tsá² nio² cáun² tsɨ́³. 
\p  
\v 24 Hi³ jáun² jméi² ñú²míh¹ hí³ ca³hléh³ tiá³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―¡Taunh³² bíh¹ jná¹³ ta²¹; ma³hau¹ hi³ tɨ³ lɨ³mí¹ niau²¹ cáun² tsɨn³² jná¹³! 
\p  
\v 25 Jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ Jesús hi³ juóun³² lɨ́n³² tsáu² má²hí¹ngɨh³², jáun² ca³jin³ dí² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Hnú² jmɨ́²chí³ jmu² hi³ cáun¹ tsú² jɨ³ hi³ te³ cuá¹ tsú², jná¹³ jmu² héih³² hi³ cuá¹haɨn³² hnú²; tun³² tsá² nɨ́², ha³ lɨ́²uú² ña³hu³² siáh³ hñu³ tsɨ́³ tsú². 
\p  
\v 26 Hi³ jáun² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³ ca³hóh³² tiá³, jɨ³ hi³ ca³jmú³ siáh³ hi³ he¹³ cónh³í¹ cu³ jéin³² tsá¹ lɨ́¹ jún²³ ñú²míh¹ hí³, jmɨ́¹jáun² cua³han³; hi³ jáun² ca³quión³² dí² ñú²míh¹ hí³ la³jmɨ́¹ rón²¹ jan² tsá² má²rá²jún¹, hi³ jáun² juóun³² lɨ́n³² tsáu² jmɨ́¹ ná¹juáh²³ hi³ hú¹tá¹ má²rá²jún¹ bíh¹ tsú².  
\v 27 Tɨ³la³ Jesús ca³zanh³ cuo² tsú² hi³ ca³zion³ dí²; hi³ jáun² ñú²míh¹ hí³ né³, ca³náu² bíh¹. 
\p  
\v 28 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³hi³ siáh³ Jesús cáun² hñú³, hi³ jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³ngáɨ³ ñí¹ hnga² tsú², hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ tiá² ca³tiáu¹³ yáh³ jnoh¹ hi³ chin¹³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hí³? 
\p  
\v 29 Jáun² ca³záɨh³ dí² tsú²: 
\p ―Quí¹hliá² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ la³ hí³ lɨ́¹³ chin¹³ tsú² jɨ́³²la³ cun³quionh³ hi³ liéinh³² tsú² Dió³² bíh¹ [jɨ³ hi³ má²hɨen²¹ tsú² siáh³]. 
\s1 Jesús juáh³ siáh³ cónh³ hi³ né³bí¹ jún³ 
\r (Mateo 17:22-23; Lucas 9:43-45) 
\p  
\v 30 Jmɨ́¹ ca³huén² tsú² jáun² ñí¹ jáun², ca³ngá² tsú² la³cáun² hué¹³ Galilea. Tɨ³la³ Jesús tiá² jmɨ́¹ hnió³ hi³ lɨ³ ñi³² tsáu² hi³ ngɨ³² dí² ñí¹ jáun²  
\v 31 quí¹hliá² jmɨ́¹ má²tɨn² dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²; jɨ³ hi³ zaɨh³² dí² la³ lá²: 
\p ―Jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² jɨenh³ tsú² jo³cuo² tsáu², hi³ jáun² jngah³ tsú²; tɨ³la³ ñí¹ má²cá²hnɨ́² jmáɨ¹ jáun² né³, jenh¹³ bíh¹ jná¹³. 
\p  
\v 32 Tɨ³la³ tsá² hí³ né³, hí¹juáh³ tiá² ca³ngɨ¹³ bíh¹ he³ dá² jaun³² dí¹ juáh²³ tsú², hi³ jmɨ́¹ juénh² tsú² siáh³ hi³ mɨ́³² ñí¹con² Jesús hi³ jmu³ na²¹ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²juáh³ jáun². 
\s1 Hin² bíh¹ tsánh² jlánh¹ quien² 
\r (Mateo 18:1-5; Lucas 9:46-48) 
\p  
\v 33 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³cha³tánh¹ tsú² já¹ juú² Capernaum; jáun² má²cuá³ ñéih³ Jesús la³ cun³ jmɨ́¹ ca³ngáɨh³ tsá² joh¹ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿He³ dá² jaun³² jmɨ́¹ hí¹juónh³² hnoh² hú¹ juɨ³²? 
\p  
\v 34 Tɨ³la³ tsá² hí³ cáun² lɨ́¹ ca³tiánh³ tie³ bíh¹, quí¹hliá² hú¹ juɨ³² jáun² jmɨ́¹ hí¹juónh²³ tsú² hi³ hin² bíh¹ tsánh² jlánh¹ quien² ja¹ hmóu³² dí².  
\v 35 Jáun² né³, Jesús ca³cuá³ hi³ jáun² ca³teh³ dí² tán¹ quian³tun³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² hnió³ hi³ lɨ³ quien², hniáuh³² jmu³ tsú² hi³ lɨ́n³ jan² tsá² huen³ ñí¹ cá¹táuh³ bíh¹, jɨ³ hi³ ma³cón³² tsú² siáh³ jɨ³lɨn² tsáu². 
\p  
\v 36 Jmɨ́¹jáun² ca³can³ dí² jan² tsá¹míh¹ hi³ ca³zinh³ dí² ja¹ quioh²¹ tsá² hí³, hi³ jáun² ca³ráɨn³² dí² siáh³, jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² hí³ la³ lá²: 
\p  
\v 37 ―Lɨ³ua³ jan² tsá² hen³ jan² tsá¹míh¹ la³ lá² chá³² jná¹³, má²lɨ́²he³ jɨ³ jná¹³ bíh¹ tsú² jaun³²; hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² he³ jná¹³ né³, jun³juáh¹³ jmáh³la³ jná¹³ yáh³ he³ tsú², quí¹ ja³bí¹ la³ jáun² má²lɨ́²hen³ tsú² siáh³ Tsá² ca³ze³ bíh¹ jná¹³. 
\s1 Nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² hau² jnoh¹, tsá² quiúnh¹ jnoh¹ bíh¹ hí³ 
\r (Lucas 9:49-50) 
\p  
\v 38 Jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ Juan²: 
\p ―Tɨ³², má²lɨ́²neh²¹ jnoh¹ jan² tsá² huen² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu² la³juah²¹ dúh¹ cun³quionh³ héih³² quián¹³ hnú², jáun² má²lɨ́²jmú¹³ jnoh¹ héih³² hi³ tiú²uú² jmu³ tsú² la³ jáun², quí¹hliá² tiá² ngɨ³² yáh³ tsú² quiúnh¹ dí². 
\p  
\v 39 Tɨ³la³ Jesús ca³juáh³: 
\p ―Ha³ lɨ́² jmú² náh² héih³² la³ nɨ́²; quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² zian² hi³ jmu² hua³jueh³² cun³quionh³ héih³² quion²¹ jná¹³, hi³ má¹lɨ³² jáun² hléh³² siáh³ hlah³ ca³tɨn¹ jná¹³.  
\v 40 Nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² hau² jnoh¹, jáun² tsá² la³ hí³ bíh¹ tsá² hen² tɨ³ con² jnoh¹.  
\v 41 Quí¹ lɨ³ua³ jan² tsá² cué³² hnoh² uá¹jinh¹ cáun² vaso jmáɨ² cun³ñí¹ hi³ hnoh² lɨ́n³ náh² tsá² joh¹ Cristo, ja³bí¹ tsá² hí³ uá²jaɨ³² hiáuh³ cáun² hi³ chu²¹, la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹ hiáuh³. 
\s1 Jesús hɨe³² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² jmu² hi³ tanh³² tsáu² tso³ 
\r (Mateo 18:6-9; Lucas 17:1-2) 
\p  
\v 42 ”Lɨ³ua³ jan² tsá² jmu³ hi³ tánh³² tso³ tsá¹míh¹ tsá² taunh² jná¹³ lá² ta²¹, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ re² sá¹jmɨ́¹ hi³ tónh³² tsú² zié³ láɨ¹ tsá² la³ hí³, hi³ chí¹hñéih²³ cáun² tá² quɨ́n¹ pa²¹ lɨ́n²¹, hi³ jáun² taun³ tsú² hñu³ jmɨ́²miih²¹.  
\v 43 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ cuonh² hnú² jmu² hi³ tanh³² hnú² tso³, tɨ³ re² hná¹; quí¹ tɨ³ re² bíh¹ hi³ cuánh¹³ hnú² ta³ tiúnh¹ cáun² cuonh² ñí¹ lɨ́¹³ zian² nú² cun³ jmɨ́¹hi³nio², la³ cun³ bíh¹ hi³ cuóh¹³ nú² hi³ chi²¹ tá¹ tun³ cuonh² quiu³juóu³², ñí¹ tiá² lɨ́¹³ yéi³² jáun² sɨ́²,  
\v 44 [ñí¹ hí¹ jáh¹ tiáunh¹ ngú³ quioh²¹ tsáu² tiú²uú² tsán¹³, hi³ sa³jun³ sɨ́² bíh¹ yéi³².]  
\v 45 Hi³ nɨ́¹juáh³ tanh¹ nú² jmu² siáh³ hi³ tanh³² nú² tso³, hná¹ siáh³; quí¹ tɨ³ re² bíh¹ hi³ cuánh¹³ hnú² ñí¹ lɨ́¹³ zian² tsú² cun³ jmɨ́¹hi³nio² hi³ tiá² zia³² cáun² tanh¹, la³ cun³ bíh¹ hi³ cuóh¹³ nú² quiu³juóu³² quionh³ tá¹ tun³ tanh¹ nú² [ñí¹ tiá² lɨ́¹³ yéi³² sɨ́²,  
\v 46 ñí¹ tiá² jáh¹ tsán¹³, hi³ sa³jun³ sɨ́² bíh¹ yéi³²].  
\v 47 Hi³ nɨ́¹juáh³ mɨ́¹máh¹ hnú² jmu² siáh³ hi³ tanh³² nú² tso³, chí³ cú²jueh³²; quí¹ tɨ³ re² bíh¹ cuánh¹³ hnú² ñí¹ cuá¹quien² Dió³² cun³quionh³ cá² máɨ³ mɨ́¹máh¹ cha³ jmɨ́¹ cuóh¹³ nú² quiu³juóu³² quionh³ tá¹ tun³ máɨ³ mɨ́¹máh¹,  
\v 48 ñí¹ tiú²uú² tsán¹³ jáh¹ taunh³² ngú³ quioh²¹ tsáu², hi³ sa³jun³ sɨ́² bíh¹ yéi³². 
\p  
\v 49 ”[Quí¹ la³jmɨ́¹ sé²³ tsú² jáun² ñí¹ ñí¹ quioh²¹ jáh³ má²lɨ́²jngɨh³ tsú² ñí¹con² Dió³² ta³ ñeh² bíh¹ hi³ jɨn³ tsú², la³ jáun² bíh¹ siáh³] lɨ́¹³ tiánh³ hua³jan²¹ tsá² taunh² ta²¹ jná¹³, cun³quionh³ hi³ há¹ ngá¹³ tsú² uu³mí²tsɨ³² lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ sɨ́².  
\v 50 Chu²¹ bíh¹ ñí¹; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ la³ ca³lɨ³ máɨh³ bíh¹ ñí¹ né³, ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² lɨ́¹³ jmu³ tsú² siáh³ hi³ lɨ³ ñeh¹? Cuɨ́¹ zia³² ñí¹ hñu³ honh² hnoh², jɨ³ hi³ cuɨ́¹ zian² náh² cáun² hi³ re² hi³ tɨn² quiúnh¹ náh² tsá²ján² tsá²ján². 
\c 10  
\s1 Jesús hɨe³² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² hnió³ tsáun³ quionh³ ñí²cuo² 
\r (Mateo 5:31-32; 19:1-12; Lucas 16:18; 1 Corintios 7:10-16) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² cua³han³ Jesús já¹ juú² Capernaum, hi³ ngau³ tɨ³ hué¹³ Judea, hué³² nio² tɨ³ juɨ³² ñí¹ hia³² hiú² tɨ³ jo²¹ cua³ Jordán. Ñí¹ cá¹chó²¹ tsú² jáun² né³, ca³ngɨh³² siáh³ juóun³² lɨ́n³² tsáu², hi³ jáun² ca³ma³tɨn² dí² siáh³ tsáu² la³ cun³ qui³ jmu² dí².  
\v 2 Jáun² ma³ jan² tsá² *fariseos ca³ja³taunh²¹ ñí¹ zenh¹ Jesús, hi³ ca³ca³ ca³lan³ dí² tsú², hi³ jáun² ca³ngáɨ³ dí² nɨ́¹juáh³ hi³ lɨ́¹³ tsáun³ tsá²ñuh² quionh³ tsá²mɨ³ ñí²cuo².  
\v 3 Jmɨ́¹jáun² ca³ngáɨ³ Jesús: 
\p ―¿He³ héih³² ca³quiú² hla¹ Moisés ñí¹con² hnoh² dúh¹? 
\p  
\v 4 Jáun² tsá² hí³ ca³juáh³: 
\p ―Moisés ca³cué³ jáɨ¹³ hi³ lɨ́¹³ cuéh³² tsú² tsá²mɨ³ ñí²cuo² cáun² sí² hi³ lin¹ hi³ ca³tsáun³ tsú², hi³ jáun² má²lɨ́¹³ chin¹³ dí² tsú². 
\p  
\v 5 Jáun² Jesús ca³juáh³: 
\p ―Moisés ca³cué³ héih³² jáun² cun³ñí¹ hi³ jlánh¹ tiá² jáɨ¹³ ngɨ²³ hnoh² bíh¹.  
\v 6 Tɨ³la³ la³ cun³ jmɨ́¹ ca³lɨ³liau³, jmɨ́¹ ca³jmú³ Dió³² la³cu³ la³juéh³ mɨ³cuú²: “Tsá²mɨ³ tsá²ñuh² bíh¹ ca³jmú³ Dió³²;  
\v 7 hi³ jáun² bíh¹ chan³ tsá²ñuh² jméi² mí¹ziú¹³ tɨ³ có³² hi³ ma³zian² cu³lɨ²¹ quionh³ tsá²mɨ³ ñí²cuo²,  
\v 8 hi³ jáun² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsáu² bíh¹ má²lɨ́n¹³ tsú² tá¹ gon³”. La³nɨ́² bíh¹ rá¹juáh³ ñí¹ Sí², hi³ jáun² né³, tiú²uú² lɨ́³ yáh³ gon³ tsú², quí¹ jan² tsáu² bíh¹ má²lɨ́n³ tsú².  
\v 9 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ tiá² ca³tɨn¹ tsá²mɨ³cuóun² tson³ cáun² hi³ má²lɨ́²cunh³ Dió³². 
\p  
\v 10 Jmɨ́¹ má²tionh² tsú² jáun² ñéih³ né³, tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³ngáɨ³ siáh³ ca³tɨ²¹ hi³ nɨ́².  
\v 11 Jáun² Jesús ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ tsá² tun²³ tsá²mɨ³ ñí²cuo², hi³ jéinh³² siáh³ cuo² quionh³ tsá²mɨ³ siánh³, tsá² la³ hí³ má²lɨ́²jmú³ tso³ juón¹ bíh¹ ñí¹con² tsá² ca³jan³ la³ñí¹;  
\v 12 hi³ nɨ́¹juáh³ tsá²mɨ³ siáh³ tun²³ ñí²cuo² hi³ jéinh³² siáh³ cuo² quionh³ tsá²ñuh² siánh³, ja³bí¹ tsá²mɨ³ la³ hí³ siáh³ má²lɨ́²jmú³ tso³ juón¹ bíh¹. 
\s1 Jesús má²miih² tsá¹míh¹ 
\r (Mateo 19:13-15; Lucas 18:15-17) 
\p  
\v 13 Jmɨ́¹jáun² cua³jan² tsáu² ma³ jan² tsá¹míh¹ ñí¹con² Jesús, hi³ jáun² tin³ tsú² cuo²; tɨ³la³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² né³ ca³jin³ bíh¹ tsá² ná¹jan² hí³ tsá¹míh¹.  
\v 14 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ Jesús hi³ jáun² né³, ca³míh³ bíh¹ tsɨ́³, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² hí³: 
\p ―Cuéh³ náh² tsá¹míh¹ nɨ́² jáɨ¹³, cuɨ́¹ ja³táunh¹ ñí¹con² jná¹³, ha³ lɨ́² jnɨ́² náh² juɨ³² quioh²¹, quí¹ tsá² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá¹míh¹ nɨ́² bíh¹ lɨ́¹³ tónh³² jo³cuo² Dió³².  
\v 15 Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² he² héih³² hi³ jmu² Dió³² la³jmɨ́¹ he² tsá¹míh¹, jmɨ́¹lɨ́h³ bíh¹ tiá² chau²¹ jmáɨ¹ hi³ hí³ tsú² jo³cuo² Dió³². 
\p  
\v 16 Hi³ jáun² ca³ráɨn³² dí² tsá¹míh¹ hí³, jmɨ́¹jáun² ca³ra³tsɨ³² dí² cuo² ñí¹ quioh²¹ hi³ ca³ma³miih² dí². 
\s1 Jan² tsá¹ñú¹ hánh³ liéinh³² Jesús 
\r (Mateo 19:16-30; Lucas 18:18-30) 
\p  
\v 17 Jmɨ́¹ ngau²¹ siáh³ Jesús juɨ³² hún¹, jan² tsá²ñuh² ja³ cú²hé² hi³ ca³di³jñí³² ta³ ñí¹ tsú², hi³ ca³juáh³: 
\p ―Hnú² Tɨ³² chun¹, ¿he³ bíh¹ hniáuh³² jmu¹ jná¹³ hi³ jáun² lɨ́¹³ lɨ³zian² jná¹³ la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio²? 
\p  
\v 18 Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² hí³: 
\p ―¿He³ láɨh³² juáh³ hnú² hi³ jná¹³ tsá² chun¹? Hí¹ jan² yáh³ tsá² chun¹ tiá² zian², jɨ́³²la³ jan² Dió³² bíh¹.  
\v 19 Má²ñíh¹ bíh¹ hnú² la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² héih³² quioh²¹ Dió³², hi³ juáh³ la³ lá²: “Ha³ lɨ́² jngɨh³ náh² tsáu², ha³ lɨ́² jmú² náh² juón¹, ha³ lɨ́² háɨn² náh², ha³ lɨ́² lɨ́¹ ma³tson¹³ náh² jú¹ tɨ́¹jáɨ², ha³ lɨ́² lɨ́¹ ma³can¹³ náh² tsáu², tianh³² náh² ta²¹ ñeh² mí²ziúh²”. 
\p  
\v 20 Jáun² tsá² hánh³ hí³ ca³juáh³: 
\p ―Tɨ³², la³jɨ́³² bíh¹ hi³ nɨ́² má²ca³ma³ti²¹ jná¹³ la³ cun³ jmɨ́¹ míh² ná¹. 
\p  
\v 21 Jáun² Jesús ca³jɨ́en³² tsá² hí³ ca³la³ hi³ hnio³ lɨ́n³² dí², jáun² ca³záɨh³ dí² siáh³: 
\p ―Cun³ jáun² zia³² bíh¹ cónh³í¹ cáun² hi³ hniáuh³² jmúh¹³ nú²: cuánh², cuá²hnáɨ¹ la³jɨ́³² hi³ zia³² quián¹³, hi³ jáun² tsoh³ quɨe³ jáun² ñí¹con² tsá² tia³mii², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ lɨ³ hánh³ nú² hñu³mɨ³cuú²; nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun² né³, ña³² cu³hna³² jná¹³ [uá¹jinh¹ ca³la³ ñí¹ ca³cáɨn³ jmɨ́²chí³ quián¹³ nú²]. 
\p  
\v 22 Jmɨ́¹ má²lɨ́²niéi³² tsú² jáun² jáɨ¹³ nɨ́², jlánh¹ hlaɨh³ ca³ta³no¹ tsɨ́³, hi³ jáun² ngah³ hi³ hí¹uɨ́n³ tsɨ́³ quí¹hliá² jlánh¹ jmɨ́¹ hánh³. 
\p  
\v 23 Jmɨ́¹jáun² ca³jɨ́e³ Jesús cu³ jéin³ ñí¹ zenh¹, jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²: 
\p ―¡Hénh³ ma³ jlánh¹ juóuh³² hi³ hí³ jan² tsá² hánh³ jo³cuo² Dió³²! 
\p  
\v 24 Tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² né³, lɨ́¹ ca³ja³cáun² tsɨ́³ bíh¹ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²juáh³ tsú² jáun²; tɨ³la³ Jesús ca³juáh³ siáh³: 
\p ―Jón³, ¡hénh³ ma³ dá² juóuh³² hi³ tónh³² tsú² jo³cuo² Dió³² [nɨ́¹juáh³ tsá² háɨ³² tsɨ́³ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá²]!  
\v 25 Tɨ³ jlánh¹ bíh¹ huán¹ tsɨ́³ ngá¹³ jáh³ cánh¹ téh²³ tsú² camello chí² léh¹³ mɨ³quɨe³ la³ cónh³ bíh¹ hi³ hí³ jan² tsá² hánh³ jo³cuo² Dió³². 
\p  
\v 26 Jmɨ́¹ má²lɨ́²niéi³² tsú² jáɨ¹³ nɨ́² né³, ca³ja³cáun² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³, jáun² ca³ngáɨh³ raɨnh²¹ tsá²ján² tsá²ján², hi³ ca³juáh³: 
\p ―Hi³ jáun² né³, ¿hin² bí¹ dá² tsánh² la³ lɨ́¹³ liáun³? 
\p  
\v 27 Jáun² Jesús ca³jɨ́e³ ñí¹ tionh¹ tsú², hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Hnga² Dió³² bíh¹ tɨn² hi³ nɨ́², jun³juáh¹³ tsá²mɨ³cuóun² yáh³; quí¹ hí¹ cáun² yáh³ hi³ juóuh³² tiá² zia³² ñí¹con² Dió³². 
\p  
\v 28 Jáun² Pé¹ né³ ca³juáh³: 
\p ―Sá¹nɨ́² jɨe³, jnoh¹ má²ca³chá¹³ tɨ³ có³² la³jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ zia³² quiú¹³, hi³ jáun² má²ngɨ́¹ jnoh¹ quiúnh¹ hnú². 
\p  
\v 29 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ siáh³: 
\p ―Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² má²ca³tú³ hñú¹³, hi³ má²ca³chan³ siáh³ tsá²mɨ³ jɨ³ tsá²ñuh² raɨnh²¹, jméi² mí¹ziú¹³ tsú², [ñí²cuo² tsú²,] jon² tsú², jɨ³ hi³ má²ca³tú³ tsú² siáh³ ñí¹náɨ² quioh²¹ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ jɨ³ hi³ ca³tɨ²¹ jú¹ chú³² nɨ́² siáh³,  
\v 30 jáun² tsá² la³ hí³ hiáuh³ bíh¹ ñí¹ hué²¹ lá² hña³láu³ nió³ la³ cónh³ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ zia³² jáun² quioh²¹, uá¹la³ cun³: hñú³, raɨnh²¹ tsú² tsá²mɨ³ tsá²ñuh², mí¹ziú¹³ tsú², jon² tsú², jɨ³ ñí¹náɨ² nɨ́² siáh³, uá¹jinh¹ ta³ hó² uo² tsáu²; hi³ jmɨ́¹tsú² jmɨ́¹ja³² né³, lɨ́¹³ zian² tsú² siáh³ cun³ jmɨ́¹hi³nio².  
\v 31 Tɨ³la³ juóun³² tsá² ná¹lɨ́n³ tsá² la³ñí¹ ta³né³², tsá² la³ hí³ dá² lɨ́n¹³ tsá² ñí¹ ca³táuh³ bíh¹ má¹jáun²; hi³ jáun² juóun³² tsá² ná¹lɨ́n³ tsá² ñí¹ ca³táuh³ ta³né³² né³, tsá² la³ hí³ dá² tɨ³ lɨ́n¹³ tsá² la³ñí¹ bíh¹ má¹jáun². 
\s1 Jesús má²juáh³ siáh³ ñí¹ má²hnaɨh³² jéin³² hi³ jún³ 
\r (Mateo 20:17-19; Lucas 18:31-34) 
\p  
\v 32 Hi³ jáun² né³, tá¹la³ má²hí¹uú²³ tsú² tɨ³ juú² Jerusalén, ca³ma³liáu³² Jesús hi³ tsau³² uóunh³ ján³ ta³ ñí¹ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²; jáun² tsá² hí³ má²hí¹ná¹tsá²cáun² tsɨ́³, hi³ tsá² ñí¹ hná¹ jáun² né³, jmɨ́¹ má²hí¹tsá²táunh¹ siáh³ ta³ má²hú¹ cóh²¹ tsɨ́³ cu³hna²¹ tsú². Hi³ jáun² Jesús ca³teh³ siáh³ ñí¹ tɨ³ có³² tá¹ quian³tun³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² la³ cun³ qui³ tan² jmu², hi³ jáun² ca³ma³liáu³² dí² hi³ zaɨh³² tsú² he³ lánh³ quiunh²¹ dí².  
\v 33 Hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Sá¹nɨ́² jɨe³, ta³né³² má²hí¹uú²³ dí² tɨ³ já¹ juú² Jerusalén, ñí¹ jɨenh³ tsú² jáun² jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² ñí¹con² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ nɨ́² siáh³; hi³ jáun² tsá² hí³ jmu³ héih³² hi³ ma³nga² tsú² jná¹³ hi³ jɨenh³ dí² siáh³ ñí¹con² *tsá²cá²jo²¹.  
\v 34 Jáun² tsá²cá²jo²¹ né³, qui³ cáuh³² jná¹³ cú²nga¹, hi³ tiu³ hñéi³² tsú², jɨ³ hi³ quiu³ po³ tsú², má¹lɨ³² jáun² né³ jngah³ tsú²; tɨ³la³ ñí¹ má²cá²hnɨ́² jmáɨ¹ jáun² má¹ná¹, jenh¹³ bíh¹ jná¹³ ja¹ hla¹. 
\s1 Jacobo quionh³ Juan² mɨ³² cáun² hi³ chú³² 
\r (Mateo 20:20-28) 
\p  
\v 35 Jmɨ́¹jáun² tá¹ gon³ jon² Zebedeo, Jacobo quionh³ Juan², ca³ma³janh³² ñí¹ zenh¹ Jesús hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Tɨ³², hnáu² jnoh¹ hi³ jmúh¹³ hnú² cáun² hi³ chú³² hi³ mɨ́¹³ jnoh¹ ñí¹con² hnú². 
\p  
\v 36 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―¿He³ hnáuh² hnoh² hi³ jmu¹ jná¹³? 
\p  
\v 37 Jáun² tsá² hí³ né³ ca³juáh³: 
\p ―Jmu³ tiá³ hi³ chú³² hi³ lɨ́¹³ tsá¹tauh² jnoh¹ cu³henh¹ hnú², jan² tɨ³ cuá² chu²¹ hi³ jan² siáh³ tɨ³ cuá² cáun¹ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ má²ñi³quien² nú². 
\p  
\v 38 Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Hnoh² dá² hí¹juáh³ tiá² ñíh¹ bíh¹ náh² he³ ná¹mɨh³². ¿Hí¹ quɨnh¹ náh² jmáɨ¹ hi³ há¹ ngá¹³ náh² la³ cun³ hi³ há¹ ngá¹³ jná¹³, jɨ³ hi³ zón³² náh² siáh³ jmáɨ² hi³ má¹tsoh¹ honh² la³jmɨ́¹ zón²¹ jná¹³? 
\p  
\v 39 ―Ján³, lɨ́¹³ bíh¹ ―ca³juáh³ tsá² hí³. 
\p Jáun² Jesús ca³juáh³ siáh³: 
\p ―Tson² bíh¹ cu³tí³ há¹ ngá¹³ hnoh² la³ cun³ hi³ há¹ ngá¹³ jná¹³ jɨ³ hi³ zón³² náh² siáh³ jmáɨ² la³jmɨ́¹ zón²¹ jná¹³;  
\v 40 tɨ³la³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ cuá¹tianh³ náh² cu³hén² jná¹³, jan² cuá² chu²¹ hi³ jan² tɨ³ cuá² cáun¹ má¹ná¹, tiá² ca³tɨn¹ yáh³ jná¹³ cué¹³, quí¹ ñí¹ jáun² má²lɨ́³ hua³jan²¹ hi³ tsa³tiánh² tsá² má²ca³quianh³ hnga² bíh¹ Dió³². 
\p  
\v 41 Jmɨ́¹ ca³náɨ³² tsá² quian³ ñí¹ hná¹ jáun² jáɨ¹³ jáun² né³, ca³míh³ tsɨ́³ ñí¹con² Jacobo quionh³ Juan².  
\v 42 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, ca³teh³ jɨ³lɨn² tsá² hí³ hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Hnoh² ná¹ñíh¹ hi³ tsá² ná¹ho² ta²¹ ma³ quin³² ma³ caun³² hué³² jmu² quien² ñí¹con² tsá² zian² hué³² jáun², hi³ jáun² tsá² ná¹quien² hí³ né³, cáun² jmu² héih³² ñí¹con² tsá² tionh² hí³ jo³cuo².  
\v 43 Tɨ³la³ tiá² ca³tɨ²¹ yáh³ hi³ lɨ́¹³ la³ jáun² ja¹ quián¹³ hnoh². Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² hnió³ lɨ³quien² ja¹ quián¹³ hnoh², hniáuh³² lɨ́n³ tsú² jan² tsá² quian²¹ bíh¹ ñí¹con² tsá² ñí¹ hná¹ jáun²;  
\v 44 hi³ lɨ³ua³ jan² hnoh² tsá² hnáuh² náh² lɨ́n¹³ tsá² la³ñí¹, hniáuh³² jmúh¹³ náh² hi³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² *tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹ tsá² ñí¹ hná¹ jáun² bíh¹.  
\v 45 Quí¹ hí¹ la³ tɨ³ jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² yáh³ cuan³ ná¹ ñí¹ hué²¹ lá² hi³ ja³ma³con²¹ ná¹ tsáu², jun³juáh¹³ hi³ tɨ³ ma³cáu³² yáh³ tsáu² jná¹³; jɨ³ hi³ cuan³ ná¹ siáh³ hi³ jɨenh²¹ ná¹ huen² hi³ jún³, hi³ lɨ́³ cáun² hmah²¹ ca³tɨ²¹ hi³ lɨ́¹³ liáun³ juóun³² lɨ́n³² tsáu². 
\s1 Jesús jmah²³ Bartimeo tsá² ten³ 
\r (Mateo 20:29-34; Lucas 18:35-43) 
\p  
\v 46 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³cha³táunh¹ tsú² já¹ juú² Jericó. Jmɨ́¹ má²cuá¹cuá²haɨn³² Jesús já¹ juú² jáun² quionh³ tsá² joh¹, jɨ³ la³ má²quionh³ juóun³² lɨ́n³² tsá² siánh³ siáh³, jmáɨ¹ jáun² jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ jan² tsá² ten³ jmáɨ² Bartimeo hú¹ juɨ³², jon² Timeo, hi³ cuá¹mɨ³² cú¹dáɨn³.  
\v 47 Jmɨ́¹ ca³náɨ³² tsá² hí³ hi³ má²cuá¹ja³² Jesús Tsá² juú² Nazaret, jmɨ́¹jáun² ca³ma³liáu³² tsú² hóh³² tiá³ hi³ juáh³: 
\p ―¡Hnú² Jesús, jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹, cuɨ́¹ já² mií³ honh² hnú² ñí¹con² jná¹³! 
\p  
\v 48 Juóun³² tsáu² ca³je³ tsá² ten³ hí³, hi³ jmɨ́¹ hnió³ tsú² cuá³² tsá² hí³ ta³máɨh³, tɨ³la³ tsá² ten³ hí³ má¹ná¹, tɨ³ lɨ³mí¹ tiá³ ca³hóh³² bíh¹ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¡Jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹, cuɨ́¹ já² mií³ honh² hnú² ñí¹con² jná¹³! 
\p  
\v 49 Jmɨ́¹jáun² ca³náu² Jesús hi³ ca³juáh³: 
\p ―Cuá²tiéh³ tsá² ó³². 
\p Jáun² ca³ñí¹tieh¹ tsú² tsá² ten³ hí³, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí². 
\p ―Ma³hiún¹³ hnú² honh², náu², má³², quí¹ ó³² dí¹té²³ tsú² hnú². 
\p  
\v 50 Jmɨ́¹jáun² ca³tú³ hmɨh³² hi³ jmɨ́¹ cuá¹jaunh³² hi³ ca³náu² cu³diá²jan² la³ lá² hi³ ngau³ tɨ³ ñí¹ zenh¹ Jesús.  
\v 51 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ hi³ juáh³: 
\p ―¿He³ jmɨ́¹ hnáuh² hnú² jmu¹ jná¹³ ñí¹con² nú²? 
\p Jáun² tsá² ten³ hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Tɨ³², hnó³² jná¹³ hi³ jnia³ siáh³ mɨ́¹ñi³². 
\p  
\v 52 Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² hí³: 
\p ―Má²lɨ́¹³ bíh¹ cuánh¹³ hnú², má²laɨn³² bíh¹ hnú² quí¹hliá² lɨ́²cháh¹ nú² cáun² honh². 
\p Hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³jnia³ siáh³ mɨ́¹ñí¹ tsá² hí³, jáun² ngau³ cu³chin¹ cu³hna²¹ Jesús. 
\c 11  
\s1 Jesús má²hí³ já¹ juú² Jerusalén 
\r (Mateo 21:1-11; Lucas 19:28-40; Juan 12:12-19) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ má²ja³quián³ chá¹táunh¹ tsú² juú² Jerusalén, ca³cha³táunh¹ tsú² có³² juú² Betfagé jɨ³ Betania, can³² máh³ míh¹ Olivos; jmɨ́¹jáun² ca³zen³ Jesús gon³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²,  
\v 2 hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Cuá²táunh¹ náh² juú² míh¹ nio² tɨ³ chí¹ján³ nɨ́², jáun² nɨ́¹ má¹ca³cha³táunh¹ náh² né³, chanh²¹ náh² jan² lo¹ búh¹ míh¹ hi³ cuá¹hñéih¹, jáh³ hí³ hí¹ jan² tiá² hin² má²ca³ñi³tsɨn¹. Jáun² cuá²zanh¹ náh² jáh³ hí³ hi³ ñá¹jan³² náh² tɨ³ lá².  
\v 3 Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² ca³ngáɨ³ ñí¹con² hnoh²: “¿He³ láɨh³² sa³ hnoh² yáh³ ná¹zanh¹ jáh³ nɨ́²?”, jáun² juoh¹ náh² tsú² la³ lá²: “Hliá² má²hniah³ ñí¹con² Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ jnoh¹ jáh³, hi³ jáun² la³juɨ³ já¹jon¹ jnoh¹ siáh³ ñí¹ lá²”. 
\p  
\v 4 Jáun² ja³taunh²¹ bíh¹ tsá² gon³ hí³, hi³ jáun² ca³chanh²¹ tsú² jan² lo¹ búh¹ míh¹ zenh² ja¹ hñú³ hi³ dí¹hñéih¹ cáun² ho³hñú¹³; hi³ jáun² ca³záɨnh³² tsú². 
\p  
\v 5 Hi³ jáun² ma³ jan² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ ñí¹ jáun² ca³juáh³: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ hnoh² yáh³ ná¹zanh¹ jáh³ nɨ́²? 
\p  
\v 6 Jáun² tsá² hí³ né³ ca³záɨh³ tsú² la³ cun³ rón³² hi³ má²lɨ́²juáh³ jáun² Jesús; jmɨ́¹jáun² ca³cué³ bíh¹ tsú² jáɨ¹³ hi³ tsa³tánh¹ tsú².  
\v 7 Jáun² ca³ñí¹jan² tsú² lo¹ búh¹ míh¹ hí³ tɨ³ ñí¹ zenh¹ Jesús, hi³ jáun² ca³na³tsɨ́³ dí² ha¹ cu³hna²¹ jáh³, jáun² jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³ñi³tsɨn¹ Jesús jáh³.  
\v 8 Juóun³² tsá² ca³qui³ ca³ja³ ha¹ hú¹ juɨ³², hi³ ma³ jan² né³, ca³quieh³ cuú² ñeh¹ hmá² tsɨ²¹ hué¹³ tsáu² hi³ ca³ja³ siáh³ hú¹ juɨ³². 
\p  
\v 9 Tsá² jmɨ́¹ hí¹tsá²táunh¹ chí¹ján³, jɨ³ tsá² jmɨ́¹ hí¹já²táunh¹ chí¹cáɨn² nɨ́² siáh³ ca³ma³liáu³² hi³ tɨ³ hóh³² tiá³, hi³ juáh³: 
\p ―¡Hénh³ ma³ chun¹ Dió³²! ¡Cuɨ́¹ lɨ³quien² bíh¹ Tsá² cuá¹ja³² cun³quionh³ héih³² quioh²¹ Dió³² Juo¹³ dí²!  
\v 10 ¡Cuɨ́¹ lɨ³quien² bíh¹ Tsá² cuá¹ja³² nɨ́² hi³ hau³ jáɨ¹³ la³jmɨ́¹ ca³hó³ jáun² hla¹ Dá²vi²¹ dí¹hio³ ñú¹deh³ dí²! ¡Hénh³ ma³ chun¹ Dió³² Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú²! 
\p  
\v 11 Jáun² né³, hi³ bíh¹ Jesús já¹ juú² Jerusalén, hi³ ca³ñí¹hi³² siáh³ hñu³ cuáh³² chín¹; jmɨ́¹ má²lɨ́²jɨ́e³ tsú² jáun² la³jɨ́³² hi³ zia³² ñéih³ jáun², jmɨ́¹jáun² ngau³ cú²jueh³² juú² Betania quionh³ tsá² quian³tun³ hí³, quí¹ jmɨ́¹ má²ca³hláu³ bíh¹. 
\s1 Jesús jin²³ hmá² sí² co² tiá² máɨ³ haɨ²¹ 
\r (Mateo 21:18-19) 
\p  
\v 12 Jmɨ́¹ cá¹jniá²¹ jáun² ca³huén² tsú² juú² Betania, hú¹ juɨ³² jáun² ca³ráun³ ñí¹cuóunh²¹ Jesús.  
\v 13 Ta³ hí¹hún¹ tsú² jáun² juɨ³² ca³jɨ́e³ cáun² hmá² sí² co² chi²¹ ñí¹ uóunh³ hi³ má²tsauh²¹ mu²¹; jáun² ngau³ dí² hi³ ca³ñí¹jɨ́e¹³ hmá² jáun² nɨ́¹juáh³ hi³ haɨ²¹ mɨ³ sí², tɨ³la³ hí¹ cá² máɨ³ yáh³ máɨ³ tiá² ca³choh¹³ tsú², jmáh³la³ mu²¹ bíh¹ hmá² tsɨ²¹, quí¹ jun³juáh¹³ jéin² quioh²¹ mɨ³ sí² yáh³ jmáɨ¹ jáun².  
\v 14 Jáun² Jesús ca³záɨh³ hmá² sí² jáun² la³ lá²: 
\p ―Né³² tɨ³ chí¹ján³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiú²uú² hin² cuh³ máɨ³ hi³ jmɨ́¹ ha³ hnú². 
\p Jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³náɨ³² jáɨ¹³ jáun². 
\s1 Jesús má²jɨ² cuáh³² chín¹ 
\r (Mateo 21:12-17; Lucas 19:45-48; Juan 2:13-22) 
\p  
\v 15 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³cha³táunh¹ tsú² siáh³ já¹ juú² Jerusalén. Jáun² Jesús ca³hi³ siáh³ hñu³ cuáh³² chín¹, hi³ jáun² ca³ma³liáu³² dí² hi³ ca³chu³ ca³huen³ tsá² jmɨ́¹ ná¹hna² jɨ³ tsá² jmɨ́¹ ná¹la³² ñí¹ jáun². Ca³ziu³ ca³cuɨ́³ tsú² mesa quioh²¹ tsá² jmɨ́¹ ná¹zaɨ³² quɨe³ quioh²¹ hué³² siáh³ jɨ³ hmá²sɨ¹ quioh²¹ tsá² jmɨ́¹ ná¹hna² chi³ jáɨ² nɨ́² siáh³;  
\v 16 hi³ hí¹ jan² tsáu² tiú²uú² ca³cuéh³ tsú² jáɨ¹³ hi³ tsa³can³² lio²¹ juɨ³² ñéih³ hiah³² hu²¹ cuáh³².  
\v 17 Hi³ jáun² ca³ma³tɨn² tsú² tsáu², hi³ juáh³ la³ lá²: 
\p ―Ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Hñu³² jná¹³ dá² jmáɨ²: Hñú³ ñí¹ lɨ́¹³ liéinh³² tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ Dió³²”. Tɨ³la³ hnoh² né³, tá²hláu² quioh²¹ háɨn² bíh¹ má²ca³jmuh³ náh². 
\p  
\v 18 Hi³ jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ siáh³ ca³náɨ³² jáɨ¹³ jáun², hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ca³hnauh² tsú² ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ jngɨh³ Jesús, hliá² jmɨ́¹ juénh² dí², quí¹hliá² la³jɨ́n³² tsáu² bíh¹ jmɨ́¹ ná¹tsá²cáun² tsɨ́³ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ hɨe³² tsú² jáun².  
\v 19 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³niéi² jáun² né³, cua³han³ bíh¹ Jesús já¹ juú² jáun². 
\s1 Hmá² sí² co² má²quiéin² 
\r (Mateo 21:20-22) 
\p  
\v 20 Jmɨ́¹ cá¹jniá²¹ jáun² ca³nga² tsú² ta³ hú²niéi² juɨ³² ñí¹ chi²¹ hmá² sí² jáun², hi³ jáun² ca³jɨ́e³ tsú² hi³ la³ má²ca³lɨ³ quiéin² bíh¹ ca³la³ tɨ³ chí² jmu².  
\v 21 Jmɨ́¹jáun² tsau³ tsɨ́³ Pé¹, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² Jesús: 
\p ―Tɨ³², sá¹nɨ́² jɨe³ dúh¹, má²ca³lɨ³ quiéin² máh³ hmá² sí² hi³ ca³jin³² hnú² jáun². 
\p  
\v 22 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ la³ lá²: 
\p ―Cáun² chá¹ náh² honh² ñí¹con² Dió³².  
\v 23 Quí¹ jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² záɨh³² máh³ nɨ́²: “¡Quin³² hnú² ñí¹ nɨ́², hñu³ jmɨ́²miih²¹ cuá²hú³²!”, nɨ́¹juáh³ tiá² hu²¹ yáh³ hliáun³ ñéih³ tsɨ́³ tsú², tɨ³la³ taunh³² tsú² ta²¹ hi³ lɨ́¹³ bíh¹ lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ má²lɨ́²juáh³, hi³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ la³ jáun².  
\v 24 Hi³ jáun² bíh¹ juanh³² jná¹³ ñí¹con² hnoh², hi³ la³jɨ́³² hi³ mɨ́h¹³ náh² ñí¹con² Dió³², nɨ́¹juáh³ hi³ nio² cáun² honh² náh² hi³ má²hian² náh², jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³.  
\v 25 Hi³ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³lienh¹ náh² Dió³² né³, nɨ́¹juáh³ zian² tsá² ná¹háun³ náh² quiúnh¹, chú³² chíh¹³ náh² honh², hi³ jáun² Ñeh² náh² Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú² chí¹³ siáh³ tsɨ́³ tsáuh³ hnoh².  
\v 26 [Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ hnoh² tiá² la³ chíh¹³ yáh³ honh², hi³ jáun² ja³bí¹ Ñeh² náh² Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú² tiá² chí¹³ yáh³ tsɨ́³ tsáuh³ hnoh².] 
\s1 Nga² tsáu² ñí¹con² Jesús hi³ ha³ jinh¹ hiauh³ dí² jáɨ¹³ hi³ ho² 
\r (Mateo 21:23-27; Lucas 20:1-8) 
\p  
\v 27 Jáun² né³, ca³cha³tánh¹ tsú² siáh³ já¹ juú² Jerusalén. Tá¹la³ cuá¹ngɨ³² jáun² Jesús hñu³ cuáh³² chín¹ ca³cua³taunh²¹ tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ ñí¹ zenh¹ tsú², la³ má²quionh³ tɨ³² liei²¹ jɨ³ tsá²daun³² tsá² ná¹ñí¹ juú² nɨ́²,  
\v 28 hi³ jáun² ca³ngáɨh³ dí² Jesús: 
\p ―¿Hin² ca³cué³ héih³² hi³ jmuh³² nú² ta²¹ nɨ́²? ¿Hin² tsánh² ca³cué³ jáɨ¹³ hi³ hauh³² hnú² nɨ́²? 
\p  
\v 29 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―Ja³bí¹ jná¹³ siáh³ nga¹ cáun² jáɨ¹³ ñí¹con² hnoh²; nɨ́¹juáh³ hi³ ngáɨh¹ hnoh² jáɨ¹³ hi³ nga¹ jná¹³ lá², jáun² má¹jáun² juanh²¹ jná¹³ hi³ hin² tsánh² ca³cué³ jáɨ¹³ hi³ jmu² jná¹³ la³jɨ́³² hi³ lá².  
\v 30 ¿Hin² tsánh² ca³ze³ hla¹ Juan² hi³ cua³zion³ tsáu² jmáɨ²? ¿Hí¹ Dió³², ho³ tsá²mɨ³cuóun² uá¹? Nga³ né³. 
\p  
\v 31 Tɨ³la³ tsá² hí³ né³, cáun² lɨ́¹ ca³juu³ ca³hlénh³ ja¹ má²tún² hmóu³² bíh¹, hi³ ca³juónh³ la³ lá²: 
\p ―Nɨ́¹juáh³ hi³ juáh¹³ dí² hi³ Dió³² bíh¹ ca³ze³ tsú², jáun² tsá² nɨ́² né³ lɨ́¹³ nga³: “Hi³ jáun² né³, ¿he³ láɨh³² sa³ tiá² ta²¹ ca³tianh³² yáh³ náh² tsú²?”  
\v 32 Tɨ³la³ ¿hí¹ lɨ́¹³ za¹³ dí² tsú² hi³ tsá²mɨ³cuóun² bíh¹ ca³ze³? 
\p Quí¹hliá² jmɨ́¹ juénh² tsú² ñí¹con² tsáu², quí¹ ñi³² tsú² hi³ la³jɨ́n³² tsáu² bíh¹ ná¹lɨ́n²³ hi³ hla¹ Juan² jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² *tɨ³² jë¹ Dió³².  
\v 33 Hi³ jáun² cu³tsa³² ca³záɨh³ tsú² cú²jueh³² Jesús: 
\p ―Tiá² né¹ yáh³ jnoh¹. 
\p Jáun² Jesús né³ ca³juáh³ siáh³: 
\p ―Hi³ jáun² sa³jun³ jná¹³ yáh³ juanh²¹ siáh³ hi³ hin² tsánh² ca³cué³ jáɨ¹³ hi³ jmu² jná¹³ la³jɨ́³² ta²¹ lá². 
\c 12  
\s1 Jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² hláɨh¹ 
\r (Mateo 21:33-46; Lucas 20:9-19) 
\p  
\v 1 Jáun² Jesús ca³ma³liáu³² hi³ liéinh³² tsáu² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jmu², hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Jmɨ́¹ zian² jan² tsá² ca³jñí³ mɨ³ uóun²jɨeh¹³ hué³² quioh²¹; jáun² ca³jmú³ jnɨ́¹³ la³ cu³ la³ jéin³ jáun², hi³ ca³zíh³ siáh³ cáun² ñí¹ lɨ́¹³ quiáuh³² jmaɨh²¹ mɨ³ uóun²jɨeh¹³, jɨ³ hi³ ca³jmú³ tsú² siáh³ cáun² hñú³ ñe¹ lɨ́n²¹ ñí¹ lɨ́¹³ di³chín³² tsá² jmu³ hua³hí¹³ ñí¹náɨ² jáun². Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³quiú² ñí¹náɨ² jáun² jo³cuo² tsá² lɨ́¹³ jmu³ ta²¹; hi³ jáun² tsá² jmu² hí³ ta²¹ né³, jmɨ́¹ ma³hmah¹ quioh²¹ ñí¹náɨ² jáun² cun³quionh³ hi³ jɨ́enh³² cú¹pih²¹ la³ cun³ hi³ ló³² jáun². Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ngau³ ñí¹ uóunh³.  
\v 2 Jmɨ́¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ ca³láu² mɨ³ uóun²jɨeh¹³ né³, jáun² ca³zen³ tsú² jan² *tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹ ñí¹con² tsá² ca³cuéh³ tsú² hí³ ñí¹náɨ² jáun², hi³ tsa³máɨ¹ ca³lá² hi³ ca³láu² jáun², la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² quioh²¹ ñí¹náɨ².  
\v 3 Tɨ³la³ tsá² ná¹jmu² hí³ ta²¹ má¹ná¹, ca³zanh³ bíh¹ tsá² ca³zen³ hí³ tsá² quioh²¹ ñí¹náɨ², hi³ ca³qui³ ca³quiunh³ dí², hi³ jáun² lɨ́¹ haɨ²¹ cuá² ta³ bíh¹ tsú² ca³chanh³ dí².  
\v 4 Jáun² tsá² quioh²¹ ñí¹náɨ² ca³zen³ siáh³ cónh³í¹ jan² tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹; tɨ³la³ tsá² hí³ né³, ca³quiunh³ bíh¹ tsú² ca³la³ ca³cuɨ́h³ chí¹ jɨ³ hi³ ca³tu³ ca³hión³² dí² jú¹ hlah³ jú¹ hó³².  
\v 5 Tsá² quioh²¹ hí³ ñí¹náɨ² ca³zen³ siáh³ cónh³í¹ jan² tsáu², tɨ³la³ tsá² hí³ né³ ca³jngɨh³ bíh¹ tsú². Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³zen³ dí² siáh³ juóun³² tsá² ñí¹ hná¹ jáun²; ma³ jan² tsá² hí³ ca³quiu³ ca³pan³ bíh¹ tsú², hi³ ma³ jan² tsá² hí³ ca³jngɨh³ tsú² siáh³. 
\p  
\v 6 ”Jáun² jɨ́³²la³ jon² bíh¹ tsú² jéi³²í¹ jmɨ́¹ zian² jan², tsá² jlánh¹ jmɨ́¹ hnio³ dí² lɨ́n³²; hi³ jáun² tsá² hí³ jon² bíh¹ tsú² ca³zen³ ñí¹ cá¹táuh³, quí¹ jmɨ́¹ lɨ́n²³ dí²: “Cun³ tanh¹³ bíh¹ tsú² ta²¹ jón³² jná¹³”.  
\v 7 Tɨ³la³ tsá² ná¹jmu² hí³ ta²¹ né³, ca³juu³ ca³hlénh³ ja¹ má²tún² hmóu³² hi³ ca³juónh³ la³ lá²: “Já² tsá² nɨ́² bíh¹ lɨ³quioh²¹ ñí¹náɨ² lá² nɨ́¹ má¹jun² jméi², chú³² cuɨ́¹ jngɨh¹³ dí² tsú², hi³ jáun² lɨ³ quiú¹³ dí² ñí¹náɨ² lá²”.  
\v 8 Jáun² ca³zanh³ dí² tsá² hí³ hi³ ca³jngɨh³ dí² tiáunh¹, jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³chin² dí² tɨ³ cheih³² ñí¹náɨ² jáun². 
\p  
\v 9 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³ngáɨ³ Jesús ñí¹con² tsá² hí³: 
\p ―¿He³ lɨ́n²³ hnoh² jmu³ tsá² quioh²¹ hí³ ñí¹náɨ² ñí¹con² tsá² ca³jmú³ hí³ la³ jáun²? Tsá² hí³ dá² jáunh³ bíh¹, hi³ ja³ma³tsan² tsú² tsá² jmu² hí³ ta²¹ ñí¹náɨ² quioh²¹, hi³ jáun² tsá² siánh³ bíh¹ cuéh³² tsú² cú²jueh³² ñí¹náɨ² jáun². 
\p  
\v 10 ”¿Tiá¹ má²ca³híh³ hnoh² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² ñí¹ rá¹juáh³ jáun² la³ lá²?: 
\q1 Quɨ́n¹ hi³ tiá² ca³jeih²¹ jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² hiah³², 
\q1 ta³né³² má²lɨ́³ cá² máɨ³ quɨ́n¹ hi³ jlánh¹ bíh¹ quien², 
\q1 quɨ́n¹ hi³ hu²¹ cuoh¹ hiah³². 
\q1  
\v 11 Hi³ nɨ́² dá² ca³jmú³ Juo¹³ bíh¹ dí², 
\q1 cáun² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ tsa³cáun² tsɨ́³ dí². 
\p  
\v 12 Jmɨ́¹jáun² ca³lɨ́n¹³ tsú² hi³ ma³tson¹³ Jesús, quí¹hliá² má²ca³lɨ³tsɨn² dí² hi³ jáɨ¹³ ca³tɨn¹ hmóu³² bíh¹ dí² hi³ má²lɨ́²jmú³ tsú² jáun². Tɨ³la³, jmɨ́¹ juénh² bíh¹ tsú² ñí¹con² tsá² ná¹ngɨh³² hí³, hi³ jáun² cáun² lɨ́¹ca³lión³² bíh¹ dí² tsú² cú²jueh³², hi³ jáun² ja³tanh²¹. 
\s1 Jesús juáh³ hi³ ca³ta¹ dí² má¹hmah²¹ ñí¹con² tsá² chi² hmah²¹ 
\r (Mateo 22:15-22; Lucas 20:19-26) 
\p  
\v 13 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³zen³ tsú² ma³ jan² tsá² *fariseos jɨ³ tsá² cu³ nió³ joh¹ Herodes nɨ́² siáh³, hi³ tsa³ca³ tsa³lian³ dí² Jesús, neh²¹ tiá¹ hléh³² cáun² jáɨ¹³ hi³ lɨ³ lɨ́¹³ tánh³² tso³.  
\v 14 Tsá² hí³ cua³taunh²¹ hi³ ca³záɨh³ Jesús la³ lá²: 
\p ―Hnú² tɨ³², né¹ jnoh¹ hi³ hnú² hɨeh³² jmáh³la³ jú¹ tson² bíh¹, tiá² hɨ³² yáh³ honh² hnú² la³ cun³ hi³ juáh³ tsáu², quí¹ tiá² jmuh³² yáh³ hnú² hi³ jan² quien² hi³ jan² tiá² quien², tɨ³la³ hnú² bíh¹ jan² tsá² hɨeh³² jú¹ tson² hi³ ca³tɨ²¹ juɨ³² quioh²¹ Dió³². ¿Hí¹ ca³tɨ²¹ má¹hmah²¹ jnoh¹ quɨe³ hi³ mɨ³² *tsá² cuá¹lɨ́n³ mɨ³chí¹ juú² Roma, ho³ tiá² hniáuh³²? ¿Má¹hmah²¹ jnoh¹, ho³ tiá² má¹hmah²¹? 
\p  
\v 15 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, ca³lɨ³tsɨn² hi³ tsá² hí³ lɨ́n³ la³ cá¹ la³ jéinh¹ bíh¹, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―¿He³ láɨh³² cá² lau²³ hnoh² jná¹³? Ñá²cán¹ dú¹ cáun² *cú¹tiáu² neh²¹ hi³ jɨe²¹ jná¹³. 
\p  
\v 16 Jáun² cua³can³² tsú², hi³ jáun² jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ Jesús ca³ngáɨ³: 
\p ―¿Hin² mɨ³ ñí¹ tá²láɨ¹ ñí¹ lá², hi³ hin² hi³ jmáɨ² tón³² lá² siáh³? 
\p Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: 
\p ―Quioh²¹ tsá² cuá¹lɨ́n³ mɨ³chí¹ bíh¹ nɨ³². 
\p  
\v 17 Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Jáun² cuéh³ náh² tsá² cuá¹lɨ́n³ mɨ³chí¹ la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹ hiáuh³, hi³ cuéh³ náh² siáh³ Dió³² la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹. 
\p Jáun² lɨ́¹ ca³ja³cáun² tsɨ́³ bíh¹ tsá² hí³ lɨ³, quí¹hliá² la³ jáun² bíh¹ ca³ngáɨ³ tsú². 
\s1 Nga² tsáu² ca³tɨ²¹ hi³ jenh¹³ tsú² 
\r (Mateo 22:23-33; Lucas 20:27-40) 
\p  
\v 18 Hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² cua³taunh²¹ ma³ jan² tsá² *saduceos hi³ cua³jɨen³ Jesús. Tsá² cu³ nió³ tsá² saduceos hí³ tiá² ta²¹ haɨh²¹ yáh³ hi³ jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³; hi³ jáun² bí¹ jlánh¹ ca³ñí¹ngah¹ dí² Jesús jáɨ¹³ lá²: 
\p  
\v 19 ―Hnú² Tɨ³², ñí¹ liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés rá¹juáh³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá²ñuh² ca³jun³ ta³ tiá² ca³lɨ³zian² jon² quionh³ tsá²mɨ³ ñí²cuo², jáun² tsá²ñuh² dá¹jon²¹ hla¹ hí³ ca³tɨn¹ jan³ siáh³ tsá²mɨ³ hí³, hi³ jáun² lɨ³ zian² jon² hi³ ca³tɨn¹ hla¹ hí³.  
\v 20 Hi³ jáun² né³, jmɨ́¹ zian² cá² mí¹zionh² tsá²ñuh² hi³ jmɨ́¹ ná¹lɨ́n³ quiaun³ má²tún² raɨnh²¹ jan² jméi² mí¹ziú¹³. Tsá² má²ján³ né³ jmɨ́¹ ca³jéinh³² cuo² quionh³ jan² tsá²mɨ³, tɨ³la³ jun³ bíh¹ tsá²ñuh² hí³ ta³ tiá² jon² ca³lɨ³zian².  
\v 21 Jáun² dá¹jon²¹ bíh¹ tsú² ca³jéinh³² siáh³ cuo² quionh³ tsá²mɨ³ hnáɨ³ hí³, tɨ³la³ ca³jun³ bíh¹ siáh³ tsá² hí³ ta³ tiá² jon² ca³lɨ³zian²; la³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³ siáh³ quioh²¹ tsá² ñí¹ má²gáun³.  
\v 22 La³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³ quioh²¹ tán¹ quiaun³ tsá² hí³, hí¹ jan² yáh³ tsú² tiá² ca³lɨ³zian² jon² quionh³ tsá²mɨ³ hí³. Ñí¹ cá¹táuh³ jáun² né³, jun³ bíh¹ siáh³ hnga² tsá²mɨ³.  
\v 23 Jáun² né³, nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ ca³jenh¹³ tsú², ¿hin² dá² tsánh² tsá² quiaun³ hí³ lɨ́¹³ ñí²cuo² tsá²mɨ³ hí³, quí¹ tán¹ quiaun³ bíh¹ tsú² ca³jéinh³² cuo² quionh³ tsá²mɨ³ hí³? 
\p  
\v 24 Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Ná¹tsá²con² lɨ́n³² bíh¹ hnoh², cun³ñí¹ hi³ tiá² cuɨn² náh² Sí² quioh²¹ Dió³² hi³ sa³jun³ pí³ quioh²¹ Dió³² nɨ́² siáh³.  
\v 25 Quí¹ nɨ́¹ má¹ca³jenh¹³ tsáu² ja¹ hla¹, tiú²uú² cuo² tsú² jéinh³² yáh³, hi³ sa³jun³ cuen³ bíh¹ tsú² siáh³ jon² hi³ jéinh³² cuo², quí¹ má¹jáun² dá² má²lɨ́n¹³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² bíh¹, tsá² tionh² hí³ hñu³mɨ³cuú².  
\v 26 Tɨ³la³ hi³ ca³tɨ²¹ nɨ́¹juáh³ hi³ tson² jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³ né³, ¿tiá¹ má²ca³híh³ hnoh² ñí¹ Sí² quioh²¹ hla¹ Moisés, hi³ ha³ lánh³ lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ ca³hléh³ jáun² Dió³² ja¹ hmá² ton² hi³ jmɨ́¹ chí¹cau³² jáun²? Jmɨ́¹ ca³juáh³ tsú² jáun² la³ lá²: “Jná¹³ bíh¹ la³², Dió³² Juo¹³ Há²bran²¹, Isaac jɨ³ Jacob nɨ́² siáh³”.  
\v 27 Quí¹ Dió³² dá² lɨ́n³ Dió³² Juo¹³ tsá² zian² bíh¹, tiá² lɨ́¹³ yáh³ lɨ́n³ tsú² Dió³² Juo¹³ tsá² má²jun¹; jáun² né³, lɨ́¹ ná¹tsá²con² tɨ³ ca³nga² bíh¹ hnoh². 
\s1 Héih³² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² 
\r (Mateo 22:34-40; Lucas 10:25-37) 
\p  
\v 28 Ja¹ quioh²¹ tsá² hí³ né³ jmɨ́¹ zenh¹ siáh³ jan² tsá² lɨ́n³ tɨ³² liei²¹, tsá² má²lɨ́²niéi³² jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²juáh³ tsú² jáun². Tsá² hí³ né³ ca³lɨ³tsɨn² hi³ re² bíh¹ má²lɨ́²ngáɨ³ Jesús, hi³ jáun² ca³ngáɨh³ dí² siáh³ la³ lá²: 
\p ―¿Hín² bíh¹ héih³² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien²? 
\p  
\v 29 Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² hí³: 
\p ―Hi³ lá² bíh¹ héih³² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ ñí¹ la³jɨ́³²: “Sá¹nɨ́² niéi² hnoh² tsá² *Israel, jɨ́³²la³ jan² tán¹ Dió³² Juo¹³ bíh¹ dí² lɨ́n³ Dió³².  
\v 30 Jáun² ¡ma³hno¹ Dió³² Juóuh³² ca³la³ jonh³ jmɨ́¹ honh², la³jɨ́³² jmɨ́²chí³ quián¹³, jɨ³ la³jɨ́³² hi³ lɨ́n²³ nú², jɨ³ ca³la³ jɨ́³² pí³ quián¹³ nú² siáh³!” Hi³ nɨ́² bíh¹ héih³² la³ñí¹ hi³ jlánh¹ bíh¹ quien².  
\v 31 Hi³ jáun² héih³² ñí¹ má²tun³ né³ lɨ́³ la³ lá²: “¡Ma³hno¹ tsá²mɨ³cuóun² renh² la³jmɨ́¹ hno³ nú² huen²!” Tiú²uú² zia³² yáh³ cónh³í¹ cáun² héih³² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ hi³ tun³ nɨ́². 
\p  
\v 32 Jáun² né³, tɨ³² liei²¹ hí³ ca³juáh³ siáh³ la³ lá²: 
\p ―Chú³² lɨ́n³² bíh¹ la³ má²lɨ́²juah²¹ hnú² nɨ́² Tɨ³². Jú¹ tson² bíh¹ nɨ³² má²lɨ́²juah²¹ hnú², hi³ jɨ́³²la³ jan² tán¹ Dió³² bíh¹ zian², hi³ tiá² zian² yáh³ cónh³í¹ jan² Dió³² siánh³.  
\v 33 Jɨ³ hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² hi³ má¹hno¹ dí² Dió³² la³ jonh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ dí², la³jɨ́³² hi³ ngɨ²³ dí², [la³jɨ́³² jmɨ́²chí³ quiú¹³ dí²,] jɨ³ la³jɨ́³² pí³ quiú¹³ dí² nɨ́² siáh³; jɨ³ hi³ ca³ta¹ dí² má¹hno¹ siáh³ tsá²mɨ³cuóun² raɨnh²¹ la³jmɨ́¹ hno³ dí² hmóu³², hi³ nɨ́² bíh¹ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ jáh³ hi³ jngɨh² tsú² jáun² ñí¹con² Dió³², jɨ³ la³jɨ́³² hi³ lɨ́¹ cue³² tsú² jáun² ñí¹con² Dió³² hi³ jɨn³² tsú² jáun² ñí¹ lɨ́³ ñí¹hiú¹³. 
\p  
\v 34 Hi³ jáun² jmɨ́¹ má²lɨ́²niéi³² jáun² Jesús hi³ tsá² hí³ má²lɨ́²ngáɨ³ re² lɨ́n³², jáun² ca³juáh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Cú¹pih²¹ bíh¹ jéi³²í¹ hniáuh³² hi³ huh²¹ hnú² jo³cuo² Dió³². 
\p Hi³ jáun² hí¹ jan² yáh³ tiú²uú² hin² ca³tia³ tsɨ́³ hi³ nga³ siáh³ jáɨ¹³ ñí¹ hná¹ jáun². 
\s1 ¿Hin² bíh¹ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ Tsá² lɨ́n¹³ Cristo? 
\r (Mateo 22:41-46; Lucas 20:41-44) 
\p  
\v 35 Jesús jmɨ́¹ cuá¹má²tɨn² tsáu² hñu³ cuáh³² chín¹, hi³ jmɨ́¹ cuá¹juáh²³ la³ lá²: 
\p ―¿He³ láɨh³² juáh³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ hi³ jan² tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹ bíh¹ néh¹ Tsá² lɨ́n¹³ Cristo?  
\v 36 Quí¹ hnga² hla¹ Dá²vi²¹ ca³hléh³ la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³cué³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ hñu³ tsɨ́³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\q1 Dió³² Juóu³² jná¹³ ca³záɨh³ Tɨ³² Juóu³² jná¹³: 
\q1 Tɨ³ cuá² chu²¹ quion²¹ jná¹³ ñí³, 
\q1 ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ jmu¹ jná¹³ hi³ tsá² hau² hnú² lɨ́n¹³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² jlɨ²¹ hi³ hí¹ cú¹pih²¹ tiá² quien² hi³ ná¹tsɨn²¹ hnú² tanh¹. 
\m  
\v 37 Hi³ jáun² né³, ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² lɨ́¹³ hi³ Tsá² lɨ́n¹³ Cristo lɨ́n³ jan² tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹?, quí¹ ta³ bí¹ hnga² yáh³ hla¹ Dá²vi²¹ hí³ la³ ca³juáh³ hi³ Juo¹³ bíh¹ tsú² Tsá² lɨ́n¹³ hí³ Cristo. 
\p Jáun² tsá² juóun³² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² né³, ca³la³ hi³ hiún² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³ jmɨ́¹ ná¹náɨ³². 
\s1 Jesús jñéih²³ tsáu¹³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ 
\r (Mateo 23:1-36; Lucas 11:37-54; 20:45-47) 
\p  
\v 38 Jmɨ́¹ ca³ma³tɨn² Jesús tsá² ná¹ngɨh³² hí³ né³, ca³juáh³: 
\p ―Hua³hín¹³ náh² jmu³ quiúnh¹ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹, quí¹ tsá² hí³ jlánh¹ zaɨn³² hi³ quɨ́h³² hmɨh³² cuo² hi³ ñi³táunh¹ tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́²; jlánh¹ hniá¹ tsú² hi³ tsáu² cuen³ Dió³² nɨ́¹ má¹ca³jenh² dí² ja¹ hmah²¹,  
\v 39 jlánh¹ hniá¹ tsú² tiánh³ ñí¹ jlánh¹ bí¹ quien² hñu³ cuáh³² quioh²¹, jɨ³ hi³ hniá¹ tsú² siáh³ tiánh³ ñí¹ jlánh¹ bí¹ quien² nɨ́¹ má¹ca³cha³táunh¹ ñí¹ nio² jmáɨ¹.  
\v 40 Tsá² hí³ bíh¹ tsá² quin²³ sɨ́¹ hñú¹³ tsá²mɨ³ hnáɨ³, hi³ má¹lɨ³² jáun² né³, lɨ́¹ ráɨn³² ñí¹ cun³quionh³ hi³ liéinh³² jáun² Dió³² ué³ lɨ́n³². Cun³ñí¹ hi³ jáun², tɨ³ jlánh¹ bíh¹ huáh² tsɨ́³ héih³² hi³ tá¹tsɨn¹ tsú² nɨ́¹ má¹jáun². 
\s1 Quɨe³ ca³cué³ tsá²mɨ³ hnáɨ³ tia³mii² 
\r (Lucas 21:1-4) 
\p  
\v 41 Cu³ jéin³² jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ Jesús có³² ho³hñú¹³ cuáh³² chín¹, có³² ñí¹ táun³ cuó² toh² tsú² quɨe³, hi³ cuá¹jɨ́en³² dí² tsá² toh² quɨe³ ñí¹ jáun²; hi³ jáun² ca³jɨ́e³ tsú² hi³ juóun³² tsá² hánh³ toh² hliáun³ quɨe³ hñu³ cuó² jáun².  
\v 42 Jmɨ́¹jáun² ca³chó³² jan² tsá²mɨ³ hnáɨ³ tia³mii² hi³ ca³taunh³ tun³ cú¹dáɨn³, quɨe³ tiá² lin¹ nga³ quien².  
\v 43 Jmɨ́¹jáun² ca³teh³ Jesús tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Jú¹ tson² cu³tí³ juo³ jná¹³ hnoh², hi³ tsá²mɨ³ hnáɨ³ tia³mii² ó³², tɨ³ hliáun³ bíh¹ má²lɨ́²cué³² tsú² la³ cónh³ bíh¹ la³jɨ́n³² tsá² má²lɨ́²tióh³² quɨe³ hñu³ cuó² ñí¹ hná¹ nɨ́².  
\v 44 Quí¹ la³jɨ́n³² tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² cue³² la³ cun³ hi³ má²ziau³² quioh²¹ bíh¹; tɨ³la³ tsá²mɨ³ tia³mii² ó³² né³, má²lɨ́²cué³² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ zia³² quioh²¹ bíh¹, hi³ jmɨ́¹ má²ma³hau³ hi³ lɨ́¹³ zian² tsú² quioh²¹. 
\c 13  
\s1 Jesús juáh³ hi³ chau²¹ jmáɨ¹ tsúnh¹³ cuáh³² chín¹ 
\r (Mateo 24:1-2; Lucas 21:5-6) 
\p  
\v 1 Ta³ má²cuá¹cuá²haɨn³² Jesús hñu³ cuáh³² chín¹, jan² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³juáh³: 
\p ―Tɨ³², sá¹nɨ́² jɨe³, ¡hénh³ ma³ chú³² jniá³ hñú³ nɨ́², hi³ hen³ ma³ cáh¹ siáh³ quɨ́n¹ hi³ lɨ́³ hiah³²! 
\p  
\v 2 Tɨ³la³ Jesús ca³ngáɨ³ la³ lá²: 
\p ―¿Jɨ́eh²¹ hnú² hi³ jueh³² lɨ́n³² hñú³ lá²? Ñí¹ lá² dá² lɨ́¹³ hi³ hí¹ cá² máɨ³ quɨ́n¹ tiú²uú² ná¹juɨn¹ quionh³ quɨ́n¹ raɨnh²¹; la³jɨ́³² bíh¹ juú¹ tsúnh¹³. 
\s1 Ha³ lánh³ rón³² lɨ³ lin¹ ñí¹ táuh³ jmáɨ¹ 
\r (Mateo 24:3-28; Lucas 21:7-24; 17:22-24) 
\p  
\v 3 Jmɨ́¹jáun² ja³taunh²¹ dí² tɨ³ tsɨ³ máh³ Olivos ñí¹ jniá³ jáun² cuáh³² chín¹. Tá¹la³ má²cuá¹tón²¹ jáun² Jesús ñí¹ jáun² né³, jáun² Pé¹, Jacobo, Juan² jɨ³ Tre²¹ nɨ́² siáh³ ca³ngáɨ³ ñí¹con² tsú² la³ lá² tá¹la³ tiá² hin² zian²: 
\p  
\v 4 ―Hnáu² jnoh¹ hi³ juáh¹³ hnú² ha³ lɨ́h³ lɨ́¹³ hi³ má²lɨ́²juah²¹ hnú² jáun². ¿He³ dá² lánh³ rón³² lɨ³ lin¹ nɨ́¹juáh³ má¹tɨ³ ñí¹ lɨ³tí³ hi³ nɨ́²? 
\p  
\v 5 Jáun² Jesús ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Hua³hín¹³ lɨ́n³² náh² jmu³, hí¹ jan² lɨ́² hin² cuɨ́¹ má¹cau² náh².  
\v 6 Quí¹ juóun³² lɨ́n³² tsáu² ja³táunh¹ hi³ ja³jmú³ hi³ lɨ́n³ la³juah²¹ dú¹ jná¹³, hi³ ja³juah²¹: “¡Jná¹³ bíh¹ lɨ́n³ Cristo!”; jáun² juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² ma³can² tsú². 
\p  
\v 7 ”Tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³niéih² náh² jáɨ¹³ hi³ má²zia³² hniéi² tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́², ha³ lɨ́² juenh³ náh², quí¹ la³ jáun² ca³tɨ²¹ lɨ́¹³ bíh¹ tín², tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ má²tsa³hín³ yáh³ jaun³².  
\v 8 Quí¹ tsá² zian² cáun² hué³² jmu³ hniéi² quionh³ tsá² zian² hué³² siáh³, jɨ³ tsá² hɨ́n¹³ hué³² ñí¹ hliáun³ quiu³ tɨ́n³ siáh³ quionh³ tsá²ján² tsá²ján²; ñí¹ hliáun³ qui³ jɨ́eh³ hué³² hi³ lɨ³ zia³² siáh³ ho³cuóun³, [jɨ³ hi³ lɨ́¹ tiáunh¹ tsáu² tiá³ siaun³²]. Hi³ nɨ́² dá² cun³ ja¹ má²ca³lɨ³liau³ bíh¹ hi³ ma³tso² tsáu² tsɨ́³, jun³juáh¹³ má²hnáu² yáh³. 
\p  
\v 9 ”Tɨ³la³ hniáuh³² tiáunh¹ hua³jan²¹ bíh¹ hnoh²; quí¹ hnoh² dá² jɨenh³ tsú² jo³cuo² tsá²tan²¹, jɨ³ hi³ quiu³ po³ tsú² hnoh² la³ tɨ³ hñu³ cuáh³² quiú¹³ dí². Hi³ tsa³jau² tsú² siáh³ hnoh² ta³ ñí¹ tsá² ná¹ho² ta²¹ jɨ³ ta³ ñí¹ tsá² ná¹lɨ́n³ re²¹ nɨ́² siáh³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³; má¹jáun² bíh¹ má²lɨ́¹³ cuéh¹ hnoh² jú¹ tson² hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ ñí¹con² tsá² hí³.  
\v 10 Ñeh² bíh¹ hi³ táuh³ jmáɨ¹ má¹ná¹, jú¹ chú³² hi³ lɨ́¹³ liáun³ tsú² ca³tɨ²¹ ngáɨ³² tsú² tín² ñí¹con² la³jɨ́n³², la³jáh³ dú¹ ñí¹ juo³ tsá² jma².  
\v 11 Nɨ́¹ má¹já²jau² tsú² hnoh² ta³ ñí¹ tsá²tan²¹ né³, ha³ lɨ́² jmú² náh² hɨ³² honh² nɨ́¹juáh³ he³ cuá¹juah²¹ náh² ñí¹ jáun². Quí¹ jmáɨ¹ jáun² dá² cáun² cuá¹hléh¹ hnoh² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ hí³ hñu³ honh² bíh¹ náh²; quí¹ jáɨ¹³ jáun² cué³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹, jun³juáh¹³ jáɨ¹³ quián¹³ hmóu³² yáh³ náh².  
\v 12 Hí¹ la³ tɨ³ tsá² jan² jméi² mí¹ziú¹³ quionh³ yáh³ tsú² jɨenh³ hi³ jngah³ tsáu², jɨ³ tsá² má²lieih²¹ siáh³ jɨenh³ jon²; jon² tsáu² jmu³ hniéi² quionh³ jméi² mí¹ziú¹³, hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ jɨenh³ yáh³ tsú² tsá² má²lieih²¹ hí³ hi³ jngah³ tsáu².  
\v 13 Tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ bíh¹ lɨ³hau² hnoh² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² nio² cáun² tsɨ́³ la³ má²nio² jáun² ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹táuh³ jmáɨ¹ né³, tsá² hí³ bíh¹ liáun³. 
\p  
\v 14 ”Nɨ́¹ má¹ca³jɨeh³ hnoh² hi³ hlah³ hi³ hó³² hi³ jmu³ hi³ hliáh¹³ ñí¹ hɨ́en¹ [la³ cun³ hi³ ca³hɨ́e³ jáun² hla¹ Daniel *tɨ³² jë¹ Dió³²], má¹ca³jɨeh³ hnoh² hi³ hi³ jáun² má²nio² ñí¹ tiá² jmɨ́¹ ca³tɨn¹ ―nɨ́¹juáh³ tsá² hɨ³² jáɨ¹³ lá², cuɨ́¹ ngɨ¹³―, hi³ jáun² jmáɨ¹ jáun² má²hniáuh³² cuon³ tsá² hɨ́n¹³ tɨ³ Judea ñí¹ lɨ́³ máh³.  
\v 15 Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ tsá² cuá¹tsɨ²¹ tsáɨh³ hñú³ máɨ² tsáɨh³ quioh²¹ jmáɨ¹ jáun² né³, ha³ lɨ́² cuɨ́¹ son² hi³ tsa³hen² ñéih³ hi³ tsa³quián³ hi³ nio² ñéih³ quioh²¹, hniáuh³² la³juɨ³² cuon³ bíh¹ tsú²;  
\v 16 hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² cuá¹hún¹ ñí¹náɨ² né³, tiá² hniáuh³² yáh³ tsánh³² tsú² hi³ tsa³quián³ ha¹.  
\v 17 ¡Jlánh¹ juo²³ tsá²mɨ³ tsá² ná¹quian² jon² jmáɨ¹ jáun², jɨ³ tsá² ná¹jan² dáɨn² tiúh²³ nɨ́² siáh³!  
\v 18 Mɨ́¹ náh² ñí¹con² Dió³² hi³ ha³ lɨ́² cuɨ́¹ chau²¹ jmáɨ¹ jáun² cáun² jmɨ́¹ ñí¹cuóu³;  
\v 19 quí¹ jmáɨ¹ jáun² lɨ³ zia³² cáun² uu³mí²tsɨ³² huáh² tsɨ́³ cu³tí¹³, cáun² hi³ hí¹ cónh³ tiá² má²lɨ³² la³ cun³ jmɨ́¹ ca³jmú³ Dió³² hngá¹máh³ lá², hi³ sa³jun³ lɨ³ zia³² bíh¹ siáh³ tɨ³ chí¹cáɨn² jáun².  
\v 20 Sá¹jmɨ́¹ hi³ Dió³² Juo¹³ dí² tiá² hná³² jmáɨ¹ jáun² dúh¹, jáun² ca³la³ jɨ́n³² bíh¹ tsáu² jmɨ́¹ hiá¹ jmɨ́¹ tsán¹³; tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ hnio³ tsú² tsá² joh¹, tsá² má²ca³quianh³ tsú² hí³ hnga², hi³ jáun² bíh¹ má²ca³hná³ Dió³² jmáɨ¹ jáun². 
\p  
\v 21 ”Né³² né³, nɨ́¹juáh³ má¹jáun² má²zian² tsá² juáh³ ñí¹con² hnoh²: “¡Sá¹nɨ́² jɨe³, ñí¹ lá² má²cuá³ Tsá² lɨ́n³ Cristo!”, ho³: “¡Sá¹nɨ́² jɨe³, ñí¹ zio¹ má²cuá³!”, ha³ lɨ́² lɨ́¹ táunh³ náh² ta²¹.  
\v 22 Quí¹ juóun³² bíh¹ tsáu² ja³táunh¹ hi³ ja³ma³cau², hi³ juáh³ hi³ lɨ́n³ Cristo, jɨ³ tsá² juáh³ siáh³ hi³ ná¹lɨ́n³ tɨ³² jë¹ Dió³²; hi³ jmu³ siáh³ li²¹ jɨ³ hua³jueh³², hi³ ma³can² tsáu², hi³ hí¹ la³ tɨ³ tsá² má²ca³quianh³ hnga² yáh³ Dió³² ma³can² tsú² siáh³ nɨ́¹juáh³ hi³ lɨ́¹³.  
\v 23 Tɨ³la³ cuɨ́¹ tiáunh¹ hnoh² hua³jan²¹ lɨ́n²¹; quí¹ la³jɨ́³² bíh¹ má²lɨ́²juo³ jná¹³ hnoh² ta³ tin². 
\s1 Jmáɨ¹ hi³ jáunh³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² 
\r (Mateo 24:29-35,42,44; Lucas 21:25-36) 
\p  
\v 24 ”Tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³nga² uu³mí²tsɨ³² huáh² tsɨ́³ nɨ́² né³, má¹jáun² má²nieh¹³ hiú², hi³ zɨ́h² siáh³ tiú²uú² joh¹ cué³²,  
\v 25 jɨ³ hi³ ziu³ súh³² siáh³ chí¹jmaɨ²¹ haɨ²¹ chi³cuú², hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ pí³ hi³ jniá³ chi³cuú² yáh³ ru³ juá³ siáh³.  
\v 26 Má¹jáun² máh³ jɨ́en³² tsú² Jon² tsá²mɨ³cuóun² hi³ cuá¹jáunh²³ juɨ³² ja¹ jnie² quionh³ pí³ hi³ cáu² hi³ jueh³² lɨ́n³² quioh²¹, hi³ lin¹ hi³ quien² tsú².  
\v 27 Má¹jáun² zen³ tsú² tsá²cuú² tsá²ta³ hi³ chan³ cu³lɨ²¹ tsá² má²ná¹quiánh¹ hí³ joh¹, tsá² zian² tá¹ quiún³ cuoh¹ mɨ³cuú², la³ tɨ³ hué³² ñí¹ má²uóunh³, ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹táuh³ cuoh¹ mɨ³cuú². 
\p  
\v 28 ”Cuɨ́¹ ngɨ¹³ náh² jáɨ¹³ hi³ jmu¹ jná¹³ lá² cun³quionh³ hmá² sí² co²: Jɨ́eh³² hnoh² nɨ́¹juáh³ má²tá¹jmu¹³ hmá², hi³ má²ná¹hion² siáh³ mu²¹ zɨ́h³, jáun² má²ná¹ñíh¹ hnoh² hi³ má²má²janh² bíh¹ jmɨ́¹ ñí²hiú².  
\v 29 Ja³bí¹ la³ jáun² bíh¹ siáh³, nɨ́¹juáh³ má²jɨ́eh³² hnoh² hi³ má²lɨ́²³ la³jɨ́³² hi³ má²lɨ́²juánh³² jná¹³ nɨ́², jáun² má²ñíh¹ náh² hi³ ho³hñú¹³ bíh¹ má²zenh² jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun².  
\v 30 Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ la³jɨ́³² hi³ nɨ́² lɨ́¹³, ñeh² bíh¹ hi³ hiá¹ tsán¹³ tsá² zian² jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá².  
\v 31 Chau²¹ jmáɨ¹ tsa³hín³ bíh¹ la³jɨ́³² hi³ jniá³ chi³cuú² la³ má²quionh³ hngá¹máh³ lá², tɨ³la³ jáɨ¹³ quion²¹ jná¹³ má¹ná¹, tiá² tón³² jmáɨ¹ tsa³hín³ yáh³. 
\p  
\v 32 ”Tɨ³la³ hi³ ca³tɨ²¹ hín² jmáɨ¹, ho³ hín² la³nió¹ lɨ́¹³ la³ jáun² né³, hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² ñi³², quí¹ hí¹juáh³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³², tsá² tionh² hñu³mɨ³cuú² yáh³ tiá² ñi³², hi³ sa³jun³ hnga² yáh³ Jon² Dió³² ñi³² siáh³; jɨ́³²la³ hnga² bíh¹ Dió³² Jméi² tsú² ñi³². 
\p  
\v 33 ”Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, tianh³ náh² ná¹ñí¹ hi³ ná¹ua³hin¹³ náh², [jɨ³ hi³ ná¹lienh¹ náh² siáh³ Dió³²,] quí¹ tiá² ñíh¹ yáh³ náh² ha³ lɨ́h³ chau²¹ jmáɨ¹ jáun².  
\v 34 Quí¹ jmáɨ¹ jáun² lɨ́¹³ la³ lá²: Jan² tsá²ñuh² cua³han³ hñú¹³, hi³ ngau³ ñí¹ uóunh³; tɨ³la³ ñeh² bíh¹ hi³ cua³haɨn³² tsú² má¹ná¹, ca³chá³ tsú² hñú¹³ jo³cuo² tsá² quian²¹, hi³ ma³ quin³² ma³ jan³² ca³cuéh³ dí² ta²¹ hi³ ca³tɨn¹ jmu³, hi³ ca³jmú³ tsú² siáh³ héih³² ñí¹con² tsá² jmu² hua³hí¹³ ho³hñú¹³ hi³ jmu³ re² ta²¹ quioh²¹.  
\v 35 Hi³ jáun² ja³bí¹ hnoh² uá²jaɨ³² tianh³ náh² ná¹ñí¹, quí¹ tiá² ñíh¹ yáh³ náh² ha³ lɨ́h³ cuánh³² tsá² hñú¹³, hí¹ cuánh³² cun³ ca³niéi², ho³ cuánh³² cun³ chu³nie², ho³ cuánh³² la³ cun³ ca³hó³ cá¹háu² hi³ ñí¹, ho³lá²dá² tɨ³ nɨ́¹ má¹já²jnia² uá¹;  
\v 36 su³uú² jáunh²³ tsú² cu³diá²jan² ta³ ná¹cuóun¹ náh².  
\v 37 La³ cun³ hi³ juanh³² jná¹³ ñí¹con² hnoh² juo³ jná¹³ siáh³ la³jɨ́n³² tsáu²: ¡Tianh³ náh² ná¹ñí¹ náh²! 
\c 14  
\s1 Má²ren²¹ tsú² jáɨ¹³ hi³ zanh³ Jesús 
\r (Mateo 26:1-5; Lucas 22:1-2; Juan 11:45-53) 
\p  
\v 1 Tun³ jmáɨ¹ bíh¹ jéi³²í¹ jmɨ́¹ hniáuh²¹ hi³ tɨ²¹ *Jmɨ́¹hɨ́en¹, jmáɨ¹ hi³ cúh² tsá² *judíos *hí³ cuú²miih²¹, la³ cun³ hí¹miih²¹ tiá² tie³ jan² yáh³. Hi³ jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ nɨ́² siáh³ ca³hnauh² tsɨ́³ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ zanh³ dí² Jesús ta³máɨh³, hi³ jáun² jngɨh³ dí².  
\v 2 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ná¹juáh²³ dí²: 
\p ―Ha³ tiá² zanh¹³ yáh³ dí² tsú² tá¹la³ jmáɨ¹ má¹ná¹, quí¹ hu³sa³ nɨ́² lɨ́¹ ca³taunh³ tsáu² tiá³ siaun³². 
\s1 Jan² tsá²mɨ³ sé²³ no¹ má²ró³² chí¹ Jesús 
\r (Mateo 26:6-13; Juan 12:1-8) 
\p  
\v 3 Jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ Jesús já¹ juú² Betania, hñú¹³ Sí¹mu²¹ tsá² jmɨ́¹ téh²³ tsú² hí³ “tsá² lɨ́n³ *mɨ³ho²¹ péin³”. Tá¹la³ jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ jáun² Jesús ñí¹ mesa né³, cuan³ jan² tsá²mɨ³ hi³ quian³² cáun² tse³ míh¹ hi³ lɨ́³ cún¹ tiáu² alabastro hi³ jmɨ́¹ canh², hi³ ha²¹ no¹ má²ró³² chu²¹ lɨ́n²¹, jmaɨh²¹ hngó³² quioh²¹ cáun² há² má²ró³² jmáɨ² nardo, cáun² hi³ hmuh²¹ lɨ́n²¹. Jáun² ca³jó³ tsú² mɨ³láɨ¹ tse³ pih²¹ jáun², hi³ jáun² ca³sé³ dí² no¹ má²ró³² jáun² chí¹ Jesús.  
\v 4 Ma³ jan² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ ñí¹ jáun² ca³míh³ tsɨ́³, hi³ jáun² ca³juónh³ la³ lá² ja¹ hmóu³²: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ lɨ́¹ quí² lɨ́¹ hin²³ tsú² no¹ má²ró³² nɨ́² quioh²¹?  
\v 5 No¹ má²ró³² nɨ́² jmɨ́¹ lɨ́¹³ tsa³hnáɨ¹ lɨ́³ cun³ hnɨ³² nio² hña³láu³ héih³² quɨe³ *cú¹tiáu², jáun² quɨe³ jáun² jmɨ́¹ lɨ́¹³ cuéh³² tsú² tsá² tia³mii². 
\p Jáun² ca³ziu³ ca³hɨen³ tsú² tsá²mɨ³ hí³. 
\p  
\v 6 Tɨ³la³ Jesús ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Ha³ lɨ́² lɨ́¹ jmú² náh² liúnh¹ ñí¹con² tsú²; ¿he³ láɨh³² ma³tsan¹³ hnoh² tsɨ́³ tsú²? Quí¹ cáun² hi³ chu²¹ bíh¹ la³² má²lɨ́²jmú³ tsú² ñí¹con² jná¹³.  
\v 7 Quí¹ la³jɨ́³² jmáɨ¹ bíh¹ zian² tsá² tia³mii² ja¹ quián¹³ hnoh², hi³ jáun² lɨ́¹³ bíh¹ jmúh¹³ náh² hi³ chú³² ñí¹con² tsú² lɨ³ua³ cáun² jmáɨ¹ hi³ hnáuh² náh² jmúh¹³; tɨ³la³ jná¹³ né³, jun³juáh¹³ jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² yáh³ cuon¹ jná¹³ ja¹ quián¹³ hnoh².  
\v 8 Tsá²mɨ³ nɨ́² má²lɨ́²jmú³ la³ cun³ hi³ lɨ́¹³ lɨ³ jmu³ ñí¹con² jná¹³; quí¹ má²lɨ́²sé³² tsú² jná¹³ no¹ má²ró³² ta³ tin² ñeh² bíh¹ hi³ tsa³haun³ ná¹.  
\v 9 Quí¹ jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ lɨ³ua³ cáun² ñí¹ tsa³hléh² tsú² jú¹ chú³² tá¹ cáun² hngá¹máh³, ja³bí¹ tsa³chá² tsú² siáh³ la³ cun³ hi³ má²lɨ́²jmú³ tsá²mɨ³ lá², hi³ jáun² chau¹³ tsɨ́³ tsáu² hi³ ca³tɨn¹ tsú². 
\s1 Judas jɨenh²³ Jesús 
\r (Mateo 26:14-16; Lucas 22:3-6) 
\p  
\v 10 Jáun² né³, jmɨ́¹jáun² ngau³ Judas tsá² ja³ hí³ tɨ³ juú² Queriot, jan² tsá² quian³tun³ joh¹ Jesús, hi³ ca³ñí¹lienh¹³ dí² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ hi³ jmu³ dí² jáɨ¹³ hi³ jɨenh³ dí² Jesús jo³cuo² tsá² hí³.  
\v 11 Jmɨ́¹ má²lɨ́²niéi³² jáun² tsá² hí³ jáɨ¹³ jáun² né³, ca³lɨ³ hiún² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³, jáun² ca³jmú³ tsú² jáɨ¹³ hi³ cué³² quɨe³. Jáun² né³, Judas ca³hnauh² tsɨ́³ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ jɨenh³ dí² Jesús. 
\s1 Jesús jmu² má³² hi³ lɨ́³ nóh³² ca³tɨ²¹ hi³ jún³ 
\r (Mateo 26:17-29; Lucas 22:7-23; Juan 13:21-30; 1 Corintios 11:23-26) 
\p  
\v 12 Jmɨ́¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ cua³hlau³ Jmɨ́¹hɨ́en¹, jmáɨ¹ hi³ cúh² tsá² judíos hí³ cuú²miih²¹, la³ cun³ hí¹miih²¹ tiá² tie³ jan², jmáɨ¹ hi³ jngɨh² tsú² jáun² *já¹ziáh² míh¹ ñí¹con² Dió³² ca³tɨ²¹ Jmɨ́¹hɨ́en¹, jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² Jesús ca³ngáɨ³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―¿Ha³ jinh¹ hnáuh² hnú² hi³ tsá¹jmú¹³ jnoh¹ hua³jan²¹ má³² quioh²¹ Jmɨ́¹hɨ́en¹ lá² hi³ cúh¹³ hnú²? 
\p  
\v 13 Jmɨ́¹jáun² ca³zen³ dí² gon³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Cuá²táunh¹ náh² já¹ juú², hi³ jáun² ñí¹ jáun² jenh¹³ náh² jan² tsá²ñuh² quiaun² tse³ ha²¹ jmáɨ². Cuá²táunh¹ náh² cu³chin¹ cu³hna²¹ tsú²,  
\v 14 jáun² hñú³ ñí¹ hen¹³ tsá² hí³, cuá²zéih³ náh² tsá² hñú¹³ la³ lá²: “Tɨ³² Juo¹³ jnoh¹ ñí¹juah²¹: ¿Ha³ jinh¹ lɨ́³ ñéih³ ñí¹ cueh³² tsú² tsáu² quion²¹ jná¹³, ñí¹ lɨ́¹³ cuh²¹ jná¹³ má³² quioh²¹ Jmɨ́¹hɨ́en¹ lá² quiúnh¹ jná¹³ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² ná¹?”  
\v 15 Jáun² tsá² hí³ tsa³jau² hnoh² cáun² ñéih³ jueh³² ñí¹ tun³ tsɨn¹, ñí¹ má²lɨ́³ re²; ñí¹ jáun² bíh¹ cuá¹jmuh³ hnoh² hua³jan²¹ má³² quiú¹³ dí². 
\p  
\v 16 Hi³ jáun² né³, ja³taunh²¹ bíh¹ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú², hi³ jáun² ca³cha³táunh¹ tsú² já¹ juú², hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ bíh¹ la³ cun³ rón³² hi³ má²lɨ́²juáh³ jáun² Jesús; hi³ jáun² ñí¹ jáun² bíh¹ ca³jmú³ tsú² hua³jan²¹ má³² quioh²¹ Jmɨ́¹hɨ́en¹. 
\p  
\v 17 Jmɨ́¹ má²ca³zɨ³² jáun² né³, ca³chó³² Jesús ñí¹ jáun², la³ má²quionh³ tsú² tsá² quian³tun³ joh¹.  
\v 18 Tá¹la³ má²tionh² tsú² jáun² ñí¹ mesa hi³ má²ná¹cúh² tsú² má³², jáun² ca³juáh³ Jesús la³ lá²: 
\p ―Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ zian² jan² tsá² ná¹cúh²³ dí² lá² quiúnh¹ né³bí¹ jɨenh³ jná¹³. 
\p  
\v 19 Jmɨ́¹jáun² jlánh¹ hlaɨh³ ca³niau²¹ tsɨ́³ tsá² hí³, hi³ jáun² ma³ quin³² ma³ jan³² tsú² ca³ngáɨh³ Jesús, hi³ juáh³: 
\p ―¿Hí¹ jná¹³ juáh¹³? 
\p  
\v 20 Jáun² Jesús né³ ca³juáh³: 
\p ―Jan² hnoh² tsá² quian³tun³, tsá² cuh³² jná¹³ cáun² uon² quiúnh¹ bíh¹ jmu³ la³ jáun².  
\v 21 Quí¹ jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² cuá¹tsau³² bíh¹ hná¹ he² juɨ³² hi³ ca³tɨn¹, la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³²; tɨ³la³ ¡juo²³ bíh¹ tsá²ñuh² tsá² jɨenh³ jná¹³! Tɨ³ jlánh¹ bíh¹ jmɨ́¹ re² quioh²¹ tsá² hí³ sá¹jmɨ́¹ hi³ cu³tsa³² tiá² ca³lɨ³zian² bíh¹ tsú² cú²jueh³² dúh¹. 
\p  
\v 22 Tá¹la³ ná¹cúh² tsú² jáun² né³, Jesús ca³can³ hí³ cuú²miih²¹, hi³ jáun² ca³cuéh³ tiá¹hmah¹ Dió³², jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³ca³ dí², hi³ jáun² ca³tsóh³ tsú² ñí¹con² tsá² hí³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Quɨéɨh³ náh², quí¹ hi³ lá² bíh¹ ngú³ quion²¹ jná¹³. 
\p  
\v 23 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³can³ tsú² siáh³ cáun² copa, hi³ jáun² ca³cuéh³ tiá¹hmah¹ Dió³²; jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³nga³ dí² siáh³ ñí¹ tionh¹ tsá² hí³, hi³ jáun² ca³la³ jɨ́n³² bíh¹ tsú² ca³hɨnh³ hi³ jmɨ́¹ ha²¹ jáun² copa.  
\v 24 Jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Hi³ nɨ́² bíh¹ jmɨ́²hán¹ jná¹³ hi³ táɨn³² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ juóun³² tsáu²; la³ jáun² bíh¹ lɨ³ lin¹ hi³ má²quien² cáun² nió³² hmaɨ²¹.  
\v 25 Jú¹ tson² juanh³² jná¹³ ñí¹con² hnoh², hi³ tiú²uú² aɨh²¹ yáh³ jná¹³ mu² ráu³ mɨ³ uóun²jɨeh¹³ lá², ca³la³ tɨ³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ aɨh²¹ jná¹³ mu² ráu³ lin¹³ cu³lɨ²¹ quiúnh¹ hnoh² máh³, jmáɨ¹ hi³ má²cuá¹ho² jná¹³ jáɨ¹³ cun³quionh³ héih³² quioh²¹ Ñuh³². 
\s1 Jesús juáh³ hi³ nó³² Sí¹mu²¹ Pé¹ tɨ³ có³² 
\r (Mateo 26:30-35; Lucas 22:31-34; Juan 13:36-38) 
\p  
\v 26 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³hɨ́e³ tsú² cáun² sun¹ quioh²¹ Dió³², hi³ jáun² jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ja³taunh²¹ tɨ³ máh³ Olivos.  
\v 27 Jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ Jesús la³ lá²: 
\p ―La³jɨ́n³² bíh¹ hnoh² tianh¹³ tɨ³ có³² ca³tɨn¹ jná¹³ já¹niéi² lá²; quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Jngɨh²¹ jná¹³ Tsá² jmu² hua³hí¹³ *já¹ziáh², hi³ jáun² já¹ziáh² hí³ né³ lɨ́¹ tiú¹ lɨ́¹ hán¹ bíh¹ lɨ́¹³”.  
\v 28 Tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³jenh¹³ jná¹³ jáun² má¹ná¹, ñih²¹ jná¹³ chí¹ján³ la³ cun³ bíh¹ hnoh² tɨ³ hué¹³ Galilea. 
\p  
\v 29 Hi³ jáun² Pé¹ né³, ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Uá¹jinh¹ la³jɨ́n³² tsá² ñí¹ hná¹ lá² ca³ta³tonh¹ tɨ³ có³² ñí¹con² hnú², tɨ³la³ jná¹³ má¹ná¹, ¡cun³ tiá² jáun² yáh³! 
\p  
\v 30 Tɨ³la³ Jesús né³ ca³záɨh³ Pé¹ la³ lá²: 
\p ―Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnú², hi³ já¹niéi² lá² bíh¹ cánh³², ñeh² bíh¹ hi³ hau³ tenh³ jéin³² cá¹háu² juáh¹³ hnú² hnaɨh³² jéin³² hi³ tiá² cuóu³² nú² jná¹³. 
\p  
\v 31 Tɨ³la³ hí³ né³, ca³jmú³ pin³ jë¹ hi³ ca³juáh³: 
\p ―Uá¹jinh¹ ca³la³ tɨ³ jmɨ́²chí³ quion²¹ yáh³ jná¹³ ca³cáɨn³, hi³ jún³ jná¹³ cu³lɨ²¹ quiúnh¹ hnú², cun³ tiá² zeih²¹ bíh¹ jná¹³ hnú² tɨ³ có³². 
\p Hi³ jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsá² ñí¹ hná¹ hí³ ca³juáh³ cá²ren². 
\s1 Jesús liéinh³² Jméi² ñí¹ lɨ́³ ja¹ hmá² hi³ jná¹ quioh²¹ tsáu² ñí¹ téh²³ tsú² Getsemaní 
\r (Mateo 26:36-46; Lucas 22:39-46; Juan 18:1; Hebreos 5:7-8) 
\p  
\v 32 Jmɨ́¹jáun² ca³cha³táunh¹ tsú² cáun² ñí¹ téh²³ tsú² Getsemaní, jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con²: 
\p ―Tianh³ hnoh² ñí¹ lá² tá¹la³ ñí¹lienh¹ jná¹³ Dió³². 
\p  
\v 33 Jáun² jɨ́³²la³ gáun³ tsáu² bíh¹ ca³jan³ tsú²: Pé¹, Jacobo jɨ³ Juan² nɨ́² siáh³; jmɨ́¹jáun² ca³lɨ³liau³ hi³ ca³ta³no¹ hlaɨh³ lɨ́n²¹ tsɨ́³ tsú², jɨ³ hi³ ca³la³ hi³ ca³hu³ ca³jngɨh³ lɨ́n³² tsɨ́³ tsú².  
\v 34 Jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² gáun³ hí³ la³ lá²: 
\p ―Jlánh¹ ñí¹jún³ jná¹³ lɨ́²³ cun³ñí¹ hi³ ja³²lɨ³ hlaɨh³ nio² tsɨn³². Tɨ³la³ hnoh² tianh³ náh² ná¹ñí¹ ñí¹ lá². 
\p  
\v 35 Jáun² né³ Jesús ngau³ ca³lá² tɨ³ chí¹ján³, jáun² ca³jmú³ cuá¹jñi²³ hi³ ca³hiéih³ ñí¹ la³ tɨ³ hué³² hi³ ca³mɨ́³ dí² ñí¹con² Dió³² nɨ́¹juáh³ hi³ lɨ́¹³ hi³ tiá² há¹ tiá² ngá¹³ dí² la³ cun³ hi³ né³bí¹ lɨ́¹³ jáun². 
\p  
\v 36 ―Hnú² Tia²¹ ―ca³zaɨh³ dí² Jméi²―, tiá² hi³ zia³² yáh³ hi³ juóuh³² ñí¹con² hnú², liau¹ tiá³ jná¹³ ca³tɨ²¹ jmáɨ² tsɨ́h³² hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ aɨh²¹; tɨ³la³ ha³ lɨ́² cuɨ́¹ lɨ́¹³ la³ cun³ hi³ hnó³² jná¹³ má¹ná¹, cuɨ́¹ lɨ́¹³ bíh¹ la³ cun³ hi³ hnáuh² hnú². 
\p  
\v 37 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ngah³ dí² tɨ³ ñí¹ tionh¹ jáun² tsá² gáun³ hí³, jáun² sa³ ná¹cuóun¹ bíh¹ tsá² hí³ jmɨ́¹ cá¹chánh²¹ dí²; jáun² ca³záɨh³ dí² Pé¹: 
\p ―Sí¹mu²¹, ¿hí¹ rá²cuóun¹ uá¹ nú²? ¿Hí¹ hí¹juáh³ cu³tiá³ uá¹ tiá² ca³tion¹³ hnú² hi³ ñíh¹³ ñi³ñí¹?  
\v 38 Tianh³ náh² ná¹ñí¹ hi³ lienh¹ náh² siáh³ Dió³², hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ tánh³² náh² tso³. Quí¹ hua³jan²¹ lɨ́n²¹ bíh¹ hún¹ jmɨ́²chí³ quián¹³ náh², tɨ³la³ ngú³ quián¹³ bí¹ náh² jlánh¹ tiá² pin³. 
\p  
\v 39 Jmɨ́¹jáun² ngau³ tsú² siáh³ hi³ ca³ñí¹lienh¹³ Dió³² la³ cun³ hi³ má²lɨ́²juáh³ tsú² jáun² jmɨ́¹tin².  
\v 40 Jáun² cuanh³ tsú² siáh³, sa³ siáh³ bíh¹ siáh³ má²ná¹cuóun¹ tsá² hí³ jmɨ́¹ cuanh²¹ dí², quí¹ cun³ñí¹ hi³hliá² jlánh¹ má²tioh³ ziú³ ñí¹ tsú². Jáun² tiá² ñi³² he³ nga³ bíh¹ tsú² lɨ³.  
\v 41 Jáun² ngau³ tsú² siáh³ ñí¹ má²tɨ³² hnaɨh³² jéin³²; jmɨ́¹ cuanh²¹ tsú² jáun² né³ ca³juáh³: 
\p ―¿Hí¹ la³ má²tionh² jáun² uá¹ hnoh² tie³ hi³ ná¹cuóun¹ náh²? Má²tioh²¹ bíh¹ cu³ nɨ́², má²cá²chó³² bíh¹ jmáɨ¹ hi³ jɨenh³ tsú² Jon² tsá²mɨ³cuóun² jo³cuo² tsá² ná¹ren² tso³.  
\v 42 Nú¹ tianh³ náh², ma³tsáu¹³; quí¹ nɨ́² bíh¹ má²cuá¹ja³² tsá² jɨenh³ jná¹³. 
\s1 Má²jan² tsú² Jesús hi³ tson³ 
\r (Mateo 26:47-56; Lucas 22:47-53; Juan 18:2-11) 
\p  
\v 43 Tá¹la³ jmɨ́¹ dí¹hleh³² jáun² bíh¹ Jesús cuan³ Judas, jan² tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² quian³tun³ joh¹ tsú², hi³ má²hí¹quionh³ juóun³² lɨ́n³² tsá² ná¹quian³² mí¹táɨ³ hmu³ tá¹ tun³ jo²¹ jɨ³ tsá² ná¹quian³² hmá² nɨ́² siáh³. Tsá² hí³ dá² hí¹já²táunh¹ hi³ zéi¹ tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ tɨ³² liei²¹, jɨ³ hi³ ca³tɨn¹ tsá²daun³² tsá² ná¹ñí¹ juú² nɨ́² siáh³.  
\v 44 Judas tsá² ca³jɨenh³ hí³ bíh¹ Jesús ca³jmú³ jáɨ¹³ ha³ lánh³ rón³² hɨen³ dí² Jesús, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: “Nɨ́¹juáh³ tsá² ca³hen³ jná¹³ ñí¹, tsá² hí³ bíh¹ jan¹³ náh² hi³ tson³ ca³la³ ja¹ uá¹ dí¹cho¹”. 
\p  
\v 45 Jmɨ́¹ cá¹chó²¹ tsú² jáun² né³, ngau³ ñí¹con² Jesús, hi³ juáh³ la³ lá²: 
\p ―Hia² nú² Tɨ³². 
\p Hi³ jáun² ca³hen³ dí² ñí¹ tsú².  
\v 46 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³zanh³ tsá² cuá²taunh²¹ hí³ Jesús, hi³ ca³jan³ dí² tson³. 
\p  
\v 47 Tɨ³la³ jan² tsá² jmɨ́¹ zenh¹ ñí¹ jáun² né³, ca³chí² mí¹táɨ³ hmu³ tá¹ tun³ jo²¹ quioh²¹, hi³ ca³jmú³ cu³ ngá¹³ mí¹táɨ³ cuá¹ jan² *tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹ mí²tsá² hɨ́en¹.  
\v 48 Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² tionh² hí³: 
\p ―¿Hí¹ má²ñá²taunh²¹ hnoh² hi³ ná¹quiánh¹ náh² mí¹táɨ³ jɨ³ hmá² nɨ́² hi³ jau¹³ náh² jná¹³ hi³ tson³, la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ jná¹³ bíh¹ jan² tsá² háɨn²?  
\v 49 Jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² bíh¹ jmɨ́¹ cuon¹ jná¹³ ja¹ quián¹³ hnoh², hi³ jmɨ́¹ ma³ta¹³ jná¹³ hnoh² hñu³ cuáh³² chín¹, tɨ³la³ hí¹ cónh³ yáh³ tiá² lɨ́¹ ca³ziaunh² náh² jná¹³ hi³ tson³ ná¹. La³ nɨ́² dá² lɨ́²³ hi³ jáun² lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² bíh¹. 
\p  
\v 50 Jáun² né³, hnga² bíh¹ Jesús jéi³²í¹ ca³ta³zanh¹, quí¹ ca³cuóun³ bíh¹ la³jɨ́n³² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú².  
\v 51 Tɨ³la³ jan² tsá² tsá¹ñú¹ jmɨ́¹ hí¹tsau³² cu³chin¹ hi³ chí¹tsaɨnh³² cáun² hmɨh³² tiáu², hi³ jáun² ca³zaunh³ tsáu²;  
\v 52 tɨ³la³ tsá² hí³ né³, cáun² ca³tú³ bíh¹ hmɨh³² jáun², hi³ jáun² ca³cuóun³ láun³. 
\s1 Jesús má²zenh² ta³ ñí¹ tsá² judíos tsá² ná¹ñí¹ 
\r (Mateo 26:57-68; Lucas 22:54-55, 63-71; Juan 18:12-14, 19-24) 
\p  
\v 53 Jmɨ́¹jáun² ca³ñí¹jan² tsú² Jesús ta³ ñí¹ tsá² cuá¹lɨ́n³ mí²tsá² hɨ́en¹; jáun² jmɨ́¹jáun² ca³cuú² ca³ngɨh³² la³jɨ́n³² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³, tsá²daun³² tsá² ná¹ñí¹ juú² jɨ³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ nɨ́² siáh³.  
\v 54 Jáun² Pé¹ né³, ngau³ ca³lá² sáh³ chí¹cáɨn² ñí¹ uóunh³, ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ ñí¹ lɨ́³ ñéih³ ñí¹ lɨ́¹ hó²¹ hñú¹³ mí²tsá² hɨ́en¹, jáun² ca³cuá³ can³² sɨ́² quionh³ tsá²cuú² tsá²ta³ mí²tsáu² hi³ cuá¹chóh²³ sɨ́². 
\p  
\v 55 Hi³ jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ la³jɨ́n³² tsá² ná¹ñí¹ nɨ́² siáh³ ca³hnauh² jáɨ¹³ he³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ ma³tson² dí² tsáu¹³ Jesús, hi³ jáun² lɨ́¹³ jngɨh³ dí²; tɨ³la³ tiá² ca³choh¹³ yáh³ tsú².  
\v 56 Juóun³² tsáu² ca³chá³ jú¹ tɨ́¹jáɨ² quioh²¹ tsú², tɨ³la³ lɨ́¹ jmɨ́¹ ná¹quiú² ná¹táɨnh²³ bíh¹ tsú² jáɨ¹³ tsá²ján² tsá²ján².  
\v 57 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ma³ jan² tsáu² ca³nu³ ca³tiánh³ hi³ ca³chá³ tso³ tɨ́¹jáɨ², hi³ ca³juáh³: 
\p  
\v 58 ―Jnoh¹ má²ca³náɨ¹³ hi³ juáh³ tsá² nɨ́² la³ lá²: “Jná¹³ tsunh²¹ hñú³ hɨ́en¹ lá² hi³ ca³jmú³ tsáu² cun³quionh³ cuá² ta³, hi³ jáun² ñí¹ má²cá²hnɨ́² jmáɨ¹ bíh¹ má²dí¹láɨ¹ siáh³, tɨ³la³ jun³juáh¹³ uá² lɨ́³ cun³quionh³ cuá² ta³ tsá²mɨ³cuóun² yáh³”. 
\p  
\v 59 Tɨ³la³ sa³jun³ la³ jáun² yáh³ ca³jmú³ tsú² cá²hon³. 
\p  
\v 60 Jáun² né³, tsá² cuá¹lɨ́n³ mí²tsá² hɨ́en¹ ca³náu² ja¹ tsá² ná¹ngɨh³² hí³, hi³ ca³ngáɨ³ ñí¹con² Jesús: 
\p ―¿Hí¹ hí¹ cá² jon¹ uá¹ tiá² la³ ngáɨh¹ hnú²? ¿He³ dá² nɨ³² ná¹juáh²³ tsá² nɨ́² hi³ ca³tɨn¹ hnú²? 
\p  
\v 61 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, tie³ bíh¹ ca³náu², la³ má² tiá² nga² jáun² bíh¹ hí¹ cáun². Jáun² tsá² cuá¹lɨ́n³ mí²tsá² hɨ́en¹ ca³ngáɨ³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³², hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿Hí¹ hnú² dá² Tsá² lɨ́n³ Cristo Jon² Dió³² Tsá² hɨ́en¹? 
\p  
\v 62 Jáun² Jesús ca³juáh³: 
\p ―Ján³, jná¹³ bíh¹ hí³. Hi³ jáun² hnoh² jɨen¹ náh² hí³ dí² Jon² tsá²mɨ³cuóun² hi³ má²cuá¹tón²¹ tɨ³ cuá² chu²¹ quioh²¹ Dió³² Tsá² cú² Tsá² juenh², hi³ jɨen¹ náh² tsú² siáh³ hi³ má²cuá¹jáunh²³ hñu³mɨ³cuú² juɨ³² ja¹ jnie². 
\p  
\v 63 Jmɨ́¹jáun² ca³ca³ mí²tsá² hɨ́en¹ ha¹ [hi³ jmu² lin¹ hi³ tiá² tɨ³² tsɨ́³ jáɨ¹³ jáun²], hi³ juáh³ la³ lá²: 
\p ―¿He³ láɨh³² sa³ ca³lɨ³í¹ tsá² zíh³² jú¹ tson² hno³ dí²?  
\v 64 Quí¹ nɨ́² bíh¹ má²lɨ́²niéih² hnoh² ha³ lánh³ rón³² chú² lén³² tsá² nɨ́² Dió³²; jáun² né³, ¿he³ lánh³ lɨ́n²³ hnoh² ta³né³²? 
\p Jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsá² ná¹ngɨh³² hí³ ca³juáh³ hi³ ca³tɨn¹ tsú² jún³. 
\p  
\v 65 Hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ma³ jan² tsáu² ca³ma³liáu³² hi³ tiú² hñéi³², hi³ ca³jnɨ́³ dí² siáh³ ñí¹ tsú², hi³ jáun² ca³quiu³ ca³pan³ dí², hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―¡Chí³ jáɨ¹³ neh²¹ [hin² tsánh² lɨ́²po³]! 
\p Hi³ jáun² tsá²cuú² tsá²ta³ mí²tsáu² ca³jau³ tsú² ca³la³ hi³ má²quiú² má²po²³. 
\s1 Pé¹ juáh³ hi³ tiá² cuóun³² Jesús 
\r (Mateo 26:69-75; Lucas 22:56-62; Juan 18:15-18, 25-29) 
\p  
\v 66 Tá¹la³ jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ jáun² Pé¹ tɨ³ la³ quián³ ñéih³ ñí¹ lɨ́¹ hó²¹ jáun², jáun² ñí¹ jáun² ca³chó³² jan² tsá²mɨ³ quian²¹ mí²tsá² hɨ́en¹;  
\v 67 jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsú² hi³ cuá¹chóh²³ Pé¹ sɨ́², jáun² ca³jɨ́en³² dí² chí¹tiá³ ñí¹, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² la³ lá²: 
\p ―Ja³bí¹ hnú² jmɨ́¹ ngɨ́h¹ quiúnh¹ Jesús hná¹ tsá² Nazaret ó³². 
\p  
\v 68 Tɨ³la³ Pé¹ né³, tiá² ca³ton³ yáh³, hi³ ca³juáh³: 
\p ―Hí¹juáh³ tiá² cuóun³² yáh³ jná¹³ tsú², hi³ sa³jun³ ngɨ²³ yáh³ jná¹³ jáɨ¹³ hi³ dí¹juáh²³ hnú² nɨ́². 
\p Jmɨ́¹jáun² cua³han³ tsú² cheih³² tɨ³ juɨ³² ñí¹ taunh³² tsú²; tá¹la³ jáun² né³ ca³hó³ jan² cá¹háu².  
\v 69 Jáun² tsá² quian²¹ hí³ ca³jɨ́e³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³² hi³ ca³ma³liáu³² hi³ zaɨh³² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² la³ lá²: 
\p ―Jan² tsá² ja¹ quioh²¹ tsá² ó³² bíh¹ tsá²ñuh² lá². 
\p  
\v 70 Tɨ³la³ Pé¹ né³, siáh³ bíh¹ siáh³ tiá² ca³ton³. Má²cu³lé³ míh¹ jáun² siáh³ ca³juáh³ tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² hi³ ca³záɨh³ Pé¹: 
\p ―Tson² bíh¹ cu³tí³ hi³ hnú² bíh¹ jan² tsá² ja¹ quioh²¹ tsá² ó³², quí¹ hnú² bíh¹ jan² tsá² Galilea, [quí¹ la³jmɨ́¹ hleh³² tsá² hɨ́n¹³ tɨ³ ñí¹ jáun² bíh¹ hléh¹ hnú².] 
\p  
\v 71 Tɨ³la³ Pé¹ né³, ca³hɨen³ Dió³² ca³la³ hi³ tanh² hú¹mu³héih³² hnga², hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Hí¹juáh³ tiá² cuóun³² yáh³ jná¹³ tsá²ñuh² tsá² ná¹hɨen²³ hnoh² nɨ́². 
\p  
\v 72 La³ cun³ jmɨ́¹jáun² siáh³ ca³hó³ jan² cá¹tsó³ hi³ má²tɨ³² tenh³ jéin³². Jmɨ́¹jáun² tsau³ tsɨ́³ Pé¹ la³ cun³ hi³ ca³záɨ³ jáun² Jesús jmɨ́¹ ca³juáh³ tsú² jáun² la³ lá²: “Ñeh² bíh¹ hi³ hau³ cá¹háu² tenh³ jéin³², hnú² juáh¹³ hnaɨh³² jéin³² hi³ tiá² cuóu³² nú² jná¹³”. Hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³hi³ cúh² tsɨ́³ Pé¹, hi³ ca³hó³. 
\c 15  
\s1 Jesús má²zenh² ta³ ñí¹ Pilato 
\r (Mateo 27:1-2; 11-14; Lucas 23:1-5; Juan 18:28-38) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ má²já²jnia² jáun² né³, ca³cuú² ca³ngɨh³² siáh³ tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ quionh³ tsá²daun³² tsá² ná¹ñí¹ juú², tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ jɨ³ la³jɨ́n³² tsá² ná¹quien² nɨ́² siáh³, hi³ ca³ma³re² tsú² jáɨ¹³. Jáun² ca³hñéi³² dí² Jesús hi³ ca³ñí¹jan² dí² ñí¹con² Pilato.  
\v 2 Jmɨ́¹jáun² ca³ngáɨ³ Pilato: 
\p ―Hí¹ hnú² uá¹ lɨ́n³ nú² Re²¹ Juo¹³ tsá² *judíos? 
\p Jáun² Jesús ca³juáh³: 
\p ―Ján³, tson² bíh¹ la³ juáh³ hnú² nɨ́². 
\p  
\v 3 Jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ né³ jlánh¹ ca³qui³ ca³chá³ hliáun³ ñí¹ tso³ quioh²¹ tsú².  
\v 4 Jáun² Pilato ca³ngáɨ³ siáh³ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿Hí¹ hí¹ cá² jon¹ uá¹ tiá² hi³ ngáɨh¹ hnú²? Sá¹nɨ́² jɨe³, cónh³ bíh¹ tiá² tí³ tso³ hi³ cha³² tsú² quián¹³ hnú². 
\p  
\v 5 Tɨ³la³ Jesús cun³ jáun² tiá² hi³ ca³ngáɨ³ hí¹ cáun² bíh¹; hi³ jáun² Pilato lɨ́¹ ca³ja³cáun² bíh¹ tsɨ́³. 
\s1 Má²ma³ngɨ́³ tsú² Jesús 
\r (Mateo 27:15-31; Lucas 23:13-25; Juan 18:38-19:16) 
\p  
\v 6 Hi³ jáun² né³, Pilato jmɨ́¹ tan² hi³ lión³² jan² tsá² tson³ tá¹la³ *Jmɨ́¹hɨ́en¹ nɨ́¹juáh³ hin² tsánh² mɨ³² tsáu² hi³ liáun³.  
\v 7 Jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ zian² jan² tsá² jmɨ́¹ cuá¹hún¹ hñu³mí¹ñí², tsá² jmáɨ² Barrabás quionh³ tsá² siánh³ siáh³, tsá² jmɨ́¹ má²ca³jngɨh³ tsáu² jmáɨ¹ hi³ ca³taunh³ tiá³ siaun³² hi³ ca³jmú³ quien² hmóu³².  
\v 8 Jáun² cua³taunh²¹ tsáu² ñí¹con² Pilato hi³ ca³hiu³ ca³mɨ́³ tsú² hi³ jmu³ Pilato la³ cun³ hi³ qui³ tan² jmu².  
\v 9 Hi³ jáun² Pilato ca³ngáɨ³ ñí¹con² tsá² hí³ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¿Hnáuh¹ hnoh² hi³ lion¹ jná¹³ Re²¹ Juóuh³² hnoh² tsá² judíos? 
\p  
\v 10 Quí¹hliá² jmɨ́¹ má²ca³lɨ³tsɨn² bíh¹ Pilato hi³ cun³ñí¹ hi³ uóu³² tsɨ́³ bíh¹ tsá² ná¹lɨ́n³ hí³ mi³jmú³ hi³ jáun² ñí¹con² hí³ dí² cua³jan² tsú² Jesús.  
\v 11 Tɨ³la³ tsá² ná¹lɨ́n³ hí³ mi³jmú³ né³, jlánh¹ tiá³ siaun³² ca³jmú³ ñí¹con² tsáu², hi³ jáun² hiu³ mɨ́³² tsú² hi³ Barrabás bíh¹ tɨ³ re² lión³² dí².  
\v 12 Jmɨ́¹jáun² ca³ngáɨ³ siáh³ Pilato: 
\p ―¿Hi³ he³ bí¹ hnáuh² náh² jmu¹ jná¹³ ñí¹con² Tsá² teh³² náh² lá² Re²¹ Juóuh³² hnoh² tsá² judíos? 
\p  
\v 13 Jáun² né³, tsá² hí³ ca³tɨ³ ca³hóh³² tiá³ hi³ ca³juáh³: 
\p ―¡Cuɨ́¹ taun¹ tsá² nɨ́² crei²¹! 
\p  
\v 14 Jáun² Pilato ca³záɨh³ tsá² hí³: 
\p ―Tɨ³la³ ¿he³ dá² hi³ hlaɨh³ má²ca³jmú³ tsú² né³? 
\p Tɨ³la³ tsá² hí³ né³, tɨ³ lɨ³mí¹ ca³tɨ³ ca³hóh³² bíh¹, hi³ ca³juáh³: 
\p ―¡Cuɨ́¹ taun¹ tsá² nɨ́² crei²¹! 
\p  
\v 15 Jmɨ́¹jáun² ca³lión³² Pilato cú²jueh³² Barrabás hí³, quí¹ hi³ hnió³ dí² hi³ lɨ³ hiún² tsɨ́³ tsá² tionh² hí³. Jmɨ́¹ má²lɨ́²jmú³ dí² jáun² héih³² hi³ quiu³ pan³ tsú² Jesús cun³quionh³ cáun² hñú¹jméi¹³ hi³ lɨ́³ láu², jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³jɨenh³ dí² hi³ tsa³ton³ tsú² crei²¹. 
\p  
\v 16 Jmɨ́¹jáun² ca³jan³ hliáu³ Jesús tɨ³ la³ ñéih³ ñí¹ lɨ́¹ hó²¹ quioh²¹ ñí¹ta²¹, jáun² ca³cuu³ ca³ngɨh³ tsú² la³jɨ́n³² hliáu³ raɨnh²¹.  
\v 17 Jmɨ́¹jáun² ca³quinh³ dí² cáun² hmɨh³² zɨ́n¹³ la³ qui³ quɨh³² jan² tsá² quien², hi³ jáun² ca³tanh² dí² siáh³ chí¹ tsú² cáun² chí² lɨh³², la³juah²¹ dúh¹ *có²ron¹ná¹ hi³ quioh²¹ jan² tsá² ho² jáɨ¹³, tɨ³la³ chí² lɨh³² jáun² dá² lɨ́³ cun³quionh³ cuoh² hmá² ton² bíh¹.  
\v 18 Jáun² la³juɨ³² ca³ma³liáu³² tsú² hi³ tɨ³ hóh³² hi³ juáh³: 
\p ―¡Cuɨ́¹ lɨ³quien² bíh¹ Re²¹ Juo¹³ tsá² judíos! 
\p  
\v 19 Jmɨ́¹jáun² ca³ma³liáu³² dí² hi³ ca³quiu³ ca³pá³ dí² chí¹ tsú² cun³quionh³ cáun² hmá²tiéi¹³, hi³ tiú² hñéi³² dí² siáh³, jɨ³ hi³ dí²quí² dí²jñí³² dí² ta³ ñí¹ tsú² siáh³ la³juah²¹ dúh¹ hi³ má²ná¹má²quien² dí² tsú².  
\v 20 Jmɨ́¹ má²lɨ́²cónh³² dí² jáun² cú²nga¹ né³, ca³chí² dí² siáh³ hmɨh³² zɨ́n¹³ hi³ jmɨ́¹ má²lɨ́²quinh³ dí² jáun², hi³ jáun² ca³quinh³ dí² siáh³ ha¹ hi³ qui³ jmɨ́¹ quih³². Jmɨ́¹jáun² ca³jan³ dí² tsú² hi³ tsa³ton³ dí² crei²¹. 
\s1 Má²ton³ tsú² Jesús crei²¹ 
\r (Mateo 27:32-44; Lucas 23:26-43; Juan 19:17-27) 
\p  
\v 21 Hú¹ juɨ³² jáun² né³ ca³jenh² tsú² jan² tsá²ñuh² tsá² juú² Cirene, tsá² jmáɨ² Sí¹mu²¹, jméi² Lí²ján¹ jɨ³ Rufo, hi³ jmɨ́¹ má²cuá¹hen² já¹ juú²; hi³ jáun² ca³di³quian³ dí² Sí¹mu²¹ hí³ jmáɨ¹ hi³ cán³ crei²¹ hi³ jmɨ́¹ quian³² jáun² Jesús. 
\p  
\v 22 Jáun² ca³jan³ tsú² Jesús cáun² tsɨ³ máh³ míh¹ jmáɨ² Gólgota (hi³ hnió³ juáh³ “Máh³ Mú³² Chí¹ Tsáu²”).  
\v 23 Ñí¹ jáun² ca³jenh³ dí² tsú² mu² mɨ³ uóun²jɨeh¹³ má²ná¹jan² quionh³ mɨ́³ mirra, tɨ³la³ Jesús tiá² ca³hɨnh³ yáh³ hi³ jáun².  
\v 24 Jmɨ́¹jáun² ca³ton³ dí² crei²¹; hi³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³chí² hliáu³ jáɨ¹³ hi³ jɨ́e³ dí² nɨ́¹juáh³ hin² joh¹³ ha¹ tsú². 
\p  
\v 25 Jmɨ́¹ ca³ton³ tsú² jáun² Jesús crei²¹, jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ má²tí³ la³ nió¹ ñu³ tɨ³ hú²niéi².  
\v 26 Hi³ jáun² ca³tón³ tsú² siáh³ huéh³ ta³ chí¹ Jesús hi³ jmu² lin¹ hi³ he³ ca³tɨ²¹ má²ma³ngɨ́³ dí² tsú². Huéh³ jáun² juáh³ la³ lá²: “Re²¹ Juo¹³ tsá² judíos”.  
\v 27 Ja³bí¹ ca³ton³ tsú² siáh³ crei²¹ gon³ tsá² háɨn² quionh³ Jesús, jan² tɨ³ cuá² chu²¹ hi³ jan² tɨ³ cuá² cáun¹ siáh³.  
\v 28 [La³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² hi³ juáh³ la³ lá²: “Ja¹ tsá² ren² tso³ bíh¹ ca³ta³dí¹hɨn¹³ tsú²”.] 
\p  
\v 29 Hi³ jáun² tsá² há² ngaɨ³² ñí¹ jáun² né³, ca³tu³ ca³hión³² Jesús, hi³ ca³la³ hi³ jeih³² chí¹ bíh¹ tsú², hi³ juáh³ la³ lá²: 
\p ―¡He³ dá² rón³² hnú²! Hnú² tsá² jlánh¹ juánh³ hi³ tsunh²¹ nú² hñú³ hɨ́en¹ quiú¹³, hi³ jáun² ñí¹ cá²hnɨ́² jmáɨ¹ jáun² né³, jmóuh¹ nú² siáh³,  
\v 30 né³² né³, lion¹ huen² hi³ son² ñí¹ crei²¹ nɨ́² neh²¹. 
\p  
\v 31 Ja³bí¹ la³ jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ la³ má²quionh³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ ca³cáuh³² cú²nga¹ quioh²¹ tsú², hi³ juónh²³ la³ lá²: 
\p ―Tsá² siánh³ bíh¹ jlánh¹ ca³lión³² tsú², tɨ³la³ hnga² né³, tiá² la³ lɨ́¹³ yáh³ lión³².  
\v 32 Nɨ́¹juáh³ hi³ ca³neh²¹ dí² hi³ má²cuá¹son² tsá² nɨ́² ñí¹ crei²¹, má¹jáun² máh³ táunh¹³ dí² ta²¹ hi³ lɨ́n³ tsú² Cristo, Tsá² lɨ́n³ Re²¹ Juo¹³ dí², tsá² *Israel. 
\p Hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ tsá² jmɨ́¹ ná¹tón²¹ hí³ crei²¹ quionh³ yáh³ tsú² ca³quiu³ ca³je³. 
\s1 Jmɨ́¹ jun¹ Jesús 
\r (Mateo 27:45-56; Lucas 23:44-49; Juan 19:28-30) 
\p  
\v 33 Jmɨ́¹ tɨ́³ chi³hiú² né³, ca³nieh² tá¹ cáun² hué³² jáun², ca³la³ ñí¹ tɨ́³ la³ nio¹ hnɨ³² tɨ³ ca³hláu³.  
\v 34 Hi³ jáun² la³ cun³ jmɨ́¹jáun² ca³hóh³² Jesús tiá³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Eloi, Eloi ¿lama sabactani? (Hi³ hnió³ juáh³ “Dió³² Juóu³² jná¹³, Dió³² Juóu³² jná¹³, ¿he³ láɨh³² huen² jná¹³ má²lɨ́²zeh² hnú²?”). 
\p  
\v 35 Ma³ jan² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² ca³náɨ³², hi³ jáun² ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Sá¹nɨ́² niéi² náh², Líh³ tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² má²ñí¹téh¹³ tsá² nɨ́². 
\p  
\v 36 Jáun² jan² tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ ñí¹ jáun² ngau³ cú²hé² hi³ ca³ñí¹cuóuh¹³ cáun² chí² náh² hɨnh²³ jmáɨ² mu² má²zéih¹ lɨ́n²¹ quioh²¹ mɨ³ uóun²jɨeh¹³, hi³ jáun² ca³di³chí³ dí² hná¹³ hmá²tiéi¹³, hi³ ca³ñí¹hiéih¹³ dí² ho³ Jesús hi³ hnió³ dí² hɨ́nh³. Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³juáh³ tsá² hí³ la³ lá²: 
\p ―Nɨ́² tín² cuɨ́¹ lɨ́³, cuɨ́¹ neh²¹ nɨ́¹juáh³ já³² Líh³ hi³ ja³siau³. 
\p  
\v 37 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³hóh³² Jesús tiá³ lɨ́n³², hi³ jáun² jun³.  
\v 38 Hi³ jáun² hmɨh³² hi³ jmɨ́¹ hí¹jnáɨ²³ ñí¹ jlánh¹ hɨ́en¹ hñu³ cuáh³² chín¹ né³, ca³zen³ tɨ³ tun³ zaɨnh²¹ ca³lɨ³liau³ tɨ³ chi³cuú² hi³ tsa³ la³ tɨ³ hué³².  
\v 39 Jmɨ́¹ má²lɨ́²jɨ́e³ jáun² hliáu³ tsá² chín¹ tsá² *romano jmɨ́¹ zenh¹ hí³ ta³ ñí¹ Jesús [hi³ ha³ lánh³ rón³² má²lɨ́²hóh³² Jesús jɨ³] hi³ ha³ lánh³ rón³² má²jun² tsú², jáun² ca³juáh³ la³ lá²: 
\p ―Cu³tí³ bíh¹ la³ Jon² Dió³² bíh¹ hla¹ nɨ́². 
\p  
\v 40 Có³² jáun² jmɨ́¹ tionh¹ ma³ jan² tsá²mɨ³ hi³ jmɨ́¹ ná¹jɨ́e²³ ñí¹ uóunh³; ja¹ tsá² hí³ jmɨ́¹ zenh¹ Má²réi³ tsá² ja³ juú² Magdalá, Má²réi³ mí¹ziú¹³ Jacobo tsá² cáɨn² jɨ³ Sé³² nɨ́² siáh³, jɨ³ mɨ́¹ Salomé nɨ́² siáh³.  
\v 41 Tsá²mɨ³ hí³ jmɨ́¹ má²ca³ñi³táunh¹ cu³hna²¹ Jesús jmɨ́¹ cuá³í¹ máh³ tsú² hué¹³ Galilea, jɨ³ hi³ jmɨ́¹ má²ca³ma³cáu³² siáh³. Ja³bí¹ jmɨ́¹ tionh¹ siáh³ juóun³² lɨ́n³² tsá²mɨ³ ñí¹ hná¹ jáun², tsá² cuá²taunh²¹ quionh³ Jesús tɨ³ já¹ juú² Jerusalén. 
\s1 Jmɨ́¹ ja¹haun³ Jesús 
\r (Mateo 27:57-61; Lucas 23:50-56; Juan 19:38-42) 
\p  
\v 42 Jmɨ́¹ má²ja³quián³ tá¹tsɨ²¹ hiú² né³, hi³ ti³tsóh³dí¹ jmáɨ¹ jáun² jmáɨ¹ hi³ jmu² tsú² hua³jan²¹, la³ cun³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ juáh¹³, cua³hlau³ *jmáɨ¹ hi³ tionh² tsú² tie³ yáh³.  
\v 43 Jáun² jmɨ́¹jáun² cuan³ Sé³² tsá² zian² juú² Arimatea, jan² tsá² quien² ja¹ quioh²¹ tsá² ná¹lɨ́n³ ta²¹ hi³ chín¹. Tsá² hí³ uá²jaɨ³² jmɨ́¹ má²jan³² hi³ lɨ³ lin¹ hin² tsánh² má²ca³hión³² Dió³² hi³ hau³ jáɨ¹³, jáun² jlánh¹ tiá³ nio² tsɨ́³ tsá² hí³ ca³hi³ ñí¹ jmɨ́¹ cuá³ Pilato hi³ ca³ñí¹ma¹³ tsú² hla¹ Jesús.  
\v 44 Lɨ́¹ lɨn¹ bíh¹ Pilato jmɨ́¹ ca³náɨ³² hi³ la³juɨ³² má²jun² Jesús, jáun² ca³teh³ dí² jan² hliáu³ tsá² chín¹ hi³ ca³ngáɨh³ dí² nɨ́¹juáh³ tson² bíh¹ má²lɨ³² la³ jáun².  
\v 45 Jmɨ́¹ ca³ma³tson² hliáu³ tsá² chín¹ jáɨ¹³ jáun², jáun² ca³cué³ Pilato jáɨ¹³ ñí¹con² Sé³² hi³ tsa³quión³² tsú² hla¹ Jesús.  
\v 46 Jmɨ́¹jáun² ca³la³ Sé³² cáun² hmɨh³² jmuh³ tiáu² hi³ lɨ́³ quionh³ mí²ñi³² lino, jáun² ca³sión³² dí² hla¹ hi³ ca³tsáɨnh³² dí² hmɨh³² jáun². Jáun² ca³ñí¹hón²¹ dí² cáun² hñu³ tá²hón³² hmaɨ²¹ hi³ jmɨ́¹ hó²¹ hláu², jáun² ca³lɨ́h³ tsú² cá² máɨ³ quɨ́n¹ pa²¹ hi³ ca³jnáɨ³ tsú² ho³ tá²hón³² jáun².  
\v 47 Jáun² Má²réi³ tsá² juú² Magdalá, jɨ³ Má²réi³ mí¹ziú¹³ Sé³² nɨ́² siáh³ ca³jɨ́e³ ñí¹ ca³hón³² tsú² Jesús. 
\c 16  
\s1 Jmɨ́¹ ca³jenh¹³ Jesús 
\r (Mateo 28:1-10; Lucas 24:1-12; Juan 20:1-10) 
\p  
\v 1 Jmɨ́¹ ca³nga² jáun² *jmáɨ¹ hi³ tionh² tsú² tie³, jáun² Má²réi³ tsá² Magdalá hí³, Má²réi³ mí¹ziú¹³ Jacobo jɨ³ mɨ́¹ Salomé nɨ́² siáh³ ca³la³ háu² má²ró³² hi³ jmɨ́¹ tsa³jñe³ dí² Jesús.  
\v 2 Jmɨ́¹ ca³lɨ³liau³ jáun² sɨ́²ma¹ná¹ né³, ja³taunh²¹ tsá²mɨ³ hí³ hú²niéi² lɨ́n³² ho³ tá²hón³², cun³ ja¹ má²ca³hiá² hiú² jmɨ́¹ ca³cha³táunh¹ tsú².  
\v 3 Hú¹ juɨ³² jáun² né³ jmɨ́¹ hí¹juónh²³ tsú² hmóu³²: 
\p ―¿Hin² bí¹ tsánh² quin³ quɨ́n¹ dí¹jnáɨ²³ jáun² ho³ tá²hón³²? 
\p  
\v 4 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsú² ho³ tá²hón³² jáun², sa³ tiú²uú² dí¹jnáɨ²³ yáh³ quɨ́n¹ pa²¹ hi³ jmɨ́¹ dí¹jnáɨ²³ jáun² ho³ tá²hón³², quí¹ tɨ³ có³² bíh¹ la³ má²lɨ́² lɨ́h³ tsáu².  
\v 5 Jáun² ca³taunh³ tsú² hñu³ tá²hón³² jáun²; ñí¹ jáun² né³, ca³jɨ́en³² tsú² jan² tsá² tsá¹ñú¹ hi³ cuá¹tón²¹ tɨ³ cuá² chu²¹, hi³ cuá¹quih³² cáun² hmɨh³² tiáu² cuó²; jáun² lɨ́¹ ca³yá²han¹ bíh¹ tsú².  
\v 6 Tɨ³la³ tsá² hí³ né³ ca³juáh³: 
\p ―Ha³ lɨ́² juenh³ náh²; hnoh² dá² hnah²³ náh² Jesús Tsá² Nazaret, Tsá² ca³taun³ hí³ crei²¹. Tɨ³la³ má²ca³jenh¹³ bíh¹ tsú²; ha³ tiú²uú² hin² zian² yáh³ ñí¹ lá². Sá¹nɨ́² dúh¹ ñá²jɨe³ náh² ñí¹ jmɨ́¹ ca³quión³² tsú² tsú².  
\v 7 Jáun² né³, cuá²tánh¹ náh² cuá²zéih³ náh² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú², jɨ³ Pé¹ nɨ́² siáh³, hi³ cuá¹zéih³ náh² tsú² la³ lá²: “Hí³ bíh¹ tsó³² chí¹ján³ tɨ³ Galilea la³ cun³ bíh¹ hnoh², hi³ jáun² ñí¹ jáun² lɨ́¹³ cuá¹jɨen¹ náh² tsú² la³ cun³ lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ ca³juáh³ tsú² jáun² jmɨ́¹tin²”. 
\p  
\v 8 Jáun² tsá²mɨ³ hí³ ca³huén² bíh¹ hñu³ tá²hón³² jáun² hi³ ca³cuóun³, ca³la³ má²hí¹juán²³ bíh¹ tsú² ja³tanh²¹, ca³la³ tiá² ñi³² he³ jmu³. Hi³ jáun² hí¹ cáun² yáh³ tiá² hi³ ca³záɨh³ tsú² tsáu², quí¹hliá² juénh². 
\s1 Jesús má²jnia³² ñí¹con² Má²réi³ tsá² ja³ juú² Magdalá 
\r (Juan 20:11-18) 
\p  
\v 9 [Jmɨ́¹ ca³jenh¹³ jáun² Jesús tɨ³ ca³jniá³² la³ ñí¹ jmáɨ¹ hi³ ca³lɨ³liau³ sɨ́²ma¹ná¹, ca³ma³jnia³² la³ñí¹ ñí¹con² Má²réi³ tsá² juú² Magdalá, tsá² má²ca³huen³ tsú² hí³ quiaun³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³.  
\v 10 Hi³ jáun² tsá²mɨ³ hí³ ñéi¹ hi³ ca³ñí¹zeh¹ tsá² jmɨ́¹ má²ca³ñi³táunh¹ hí³ quionh³ Jesús. Tsá² hí³ né³ jmɨ́¹ ná¹haɨ²¹ hlaɨh³ tsɨ́³ hi³ jmɨ́¹ ná¹ho².  
\v 11 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³náɨ³² jáun² tsá² hí³ hi³ zian² bíh¹ Jesús, hi³ tsá²mɨ³ hí³ né³ hú¹tá¹ má²lɨ́²jɨ́en³² siáh³, lɨ́¹ tiá² ta²¹ ca³taunh³ bíh¹ tsá² hí³ jáɨ¹³ jáun². 
\s1 Jesús má²jnia³² ñí¹con² gon³ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² 
\r (Lucas 24:13-35) 
\p  
\v 12 Jmɨ́¹ má²lɨ³² jáun² né³, Jesús ca³ma³jnia³² hi³ jniá³ la³ siáh³ ñí¹con² gon³ tsá² joh¹ ñí¹ hí¹tsá²táunh¹ tsú² cáun² juɨ³² ñí¹ náɨ².  
\v 13 Jáun² tsá² hí³ já¹tanh²¹ hi³ ca³ñí¹zeh¹ tsá² ñí¹ hná¹ jáun²; tɨ³la³ sa³jun³ jáɨ¹³ hi³ cha³² tsá² hí³ yáh³ ca³taunh³ tsú² ta²¹. 
\s1 Ta²¹ hi³ ca³cué³ Jesús ñí¹con² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² 
\r (Mateo 28:16-20; Lucas 24:36-49; Juan 20:19-23; Hechos 1:8) 
\p  
\v 14 Jmɨ́¹ lɨ́¹ cáɨn² jáun² né³, ca³ma³jnia³² siáh³ Jesús ñí¹con² tá¹ quian³jan² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tá¹la³ jmɨ́¹ ná¹cúh² tsá² hí³ má³²; hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ca³hlɨ³ ca³liéinh³² dí² tsú² cun³ñí¹ hi³ tiá² cáun² nio² tsɨ́³ tsú² jɨ³ hi³hliá² jlánh¹ huáh² chí¹ tsú² siáh³, quí¹ cun³ñí¹ hi³ tiá² ta²¹ ca³taunh³ tsú² la³ cun³ hi³ ca³chá³ tsá² ca³jɨ́e³ hí³ hi³ má²ca³jenh¹³ bíh¹ dí².  
\v 15 Jáun² ca³záɨh³ dí²: 
\p ―Cuá²táunh¹ náh² tá¹ cáun² hngá¹máh³, hi³ cuá¹hléh¹ náh² jú¹ chú³² jáun² ñí¹con² la³jɨ́n³² tsáu².  
\v 16 Tsá² chá³² cáun² tsɨ́³, jɨ³ hi³ zón³² jmáɨ², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ liáun³; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² cha³² cáun² tsɨ́³ né³, tsá² la³ hí³ dá² má²tá¹tsɨn¹ héih³² hlah³ bíh¹.  
\v 17 Hi³ li²¹ lá² né³ lɨ³ zia³² ñí¹con² tsá² nio² cáun² tsɨ́³ bíh¹: Cun³quionh³ héih³² quion²¹ jná¹³ huen³ tsú² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu², hi³ lɨ́¹³ hléh³² tsú² siáh³ jú¹jma² siáh³,  
\v 18 lɨ́¹³ zanh³ tsú² siáh³ jáh³ hláɨnh¹, hi³ nɨ́¹juáh³ ca³hɨnh³ tsú² siáh³ cáun² hi³ lɨ́³ mɨ́³ hlah³ né³, tiá² hi³ quiunh²¹ hí¹ cáun² yáh³ tsú²; ja³bí¹ la³ jáun² ra³tsɨ³² tsú² cuo² ñí¹ quioh²¹ tsá² tsáun¹, hi³ jáun² tsá² hí³ né³ lan¹³ bíh¹. 
\s1 Jesús tsánh³² hñu³mɨ³cuú² 
\r (Lucas 24:50-53; Hechos 1:9-11) 
\p  
\v 19 Jmɨ́¹ má²lɨ́²liéinh³² jáun² Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí² tsá² hí³ né³, ca³zanh³² tɨ³ hñu³mɨ³cuú², hi³ jáun² ca³ta³cua¹³ tɨ³ cuá² chu²¹ quioh²¹ Dió³².  
\v 20 Hi³ jáun² tsá² hí³ né³, ca³huén² bíh¹ hi³ ca³ñí¹hléh² jú¹ chú³² ca³la³ tán¹. Jáun² hnga² Tɨ³² Juo¹³ dí² ca³ma³hau³ hi³ ca³jmú³ lin¹ hi³ tson² jú¹ chú³² hi³ hleh³² tsá² hí³ cun³quionh³ li²¹ hi³ lɨ́³ jáun² hua³jueh³². Cun³ nɨ́² bíh¹ tí³ jáɨ¹³.]