\id HEB \h HEBREOS \toc1 Sí² Hi³ Ca³tɨn¹ Tsá² Hebreos, Tsá² Ná¹jan² Hí³ Tsá² Zéin¹ Dió³² \toc2 HEBREOS \toc3 He. \mt1 Sí² Hi³ Ca³tɨn¹ Tsá² Hebreos, Tsá² Ná¹jan² Hí³ Tsá² Zéin¹ Dió³² \c 1 \s1 Dió³² má²ca³hléh³ cun³quionh³ Jon² \p \v 1 Jmɨ́¹ ca³hléh³ jáun² Dió³² ñí¹con² dí¹hio³ ñú¹deh³ dí² tsá² jmɨ́¹ zian² jmɨ́¹tin² lɨ́n³² cun³quionh³ tsá² lɨn³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³², hliáun³ jéin³² bíh¹ ca³hléh³ dí² ñí¹con² tsú², hi³ hliáun³ ñí¹ bíh¹ zia³² ha³ lánh³ rón³² ca³hléh³ dí² siáh³; \v 2 tɨ³la³ ñí¹ má²ñí¹táuh³ lá² jmáɨ¹ má¹ná¹, cun³quionh³ Jon² bíh¹ tsú² má²ca³hléh³. Cun³quionh³ hí³ bíh¹ ca³jmú³ Dió³² ca³la³ jɨ́³² hi³ zia³², hi³ jáun² hí³ bíh¹ má²cuá¹hiáun¹ hi³ tá¹no¹ jo³cuo² ca³la³ jɨ́³² hi³ jáun². \v 3 Hí³ bíh¹ lɨ́n³ joh¹ hi³ lin¹ hi³ quien² Dió³², hi³ má²dí¹láɨn¹ tsú² siáh³ la³ cun³ rón³² lɨ́n³ hnga² Dió³²; hi³ hnga² hí³ bíh¹ tanh² hó¹ñí¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ zia³² jáun² cun³quionh³ jáɨ¹³ pin³ quioh²¹. Hi³ jmɨ́¹ má²lɨ́²hin³ tsú² jáun² tsáu¹³ dí² né³, ca³ta³cua¹³ tsú² hñu³mɨ³cuú² tɨ³ cuá²chu²¹ quioh²¹ Dió³², Tsá² lɨ́n³ Re²¹. \s1 Jon² bíh¹ Dió³² tɨ³ quien² la³ cónh³ bíh¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² \p \v 4 Hi³ tɨ³ lɨ³mí¹ ca³lɨ³ quien² bíh¹ Jon² Dió³² la³ cónh³ bíh¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³², quí¹ jáɨ¹³ hi³ má²ca³lɨ³hiáun¹ tsú² jáun² hi³ hau³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ ta²¹ hi³ ná¹ho² tsá²cuú² tsá²ta³ hí³ Dió³². \v 5 Quí¹ hí¹ cónh³ yáh³ tiá² ca³juáh³ Dió³² ñí¹con² tsá²cuú² tsá²ta³ la³ lá²: \q1 Hnú² bíh¹ Jón³² jná¹³; \q1 Tsá² má²lɨ́²ma³zián¹³ jná¹³ né³². \m Hi³ sa³jun³ ca³záɨh³ yáh³ Dió³² jan² tsá²cuú² tsá²ta³ la³ lá²: \q1 Jná¹³ bíh¹ Tsá² lɨ́n¹³ ná¹ Ñeh² hnú², \q1 hi³ hnú² siáh³ lɨ́n¹³ Jón³² jná¹³. \m \v 6 Hi³ jáun² jmɨ́¹ ca³ma³jnia² Dió³² Jon² ñí¹ hué²¹ lá², Tsá² cú² hnga² tán¹, ca³juáh³ la³ lá²: \q1 La³jɨ́n³² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² cuɨ́¹ má¹tsú¹ má¹jónh²¹ tsú². \m \v 7 Hi³ jáun² hi³ ca³tɨn¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² né³, rá¹juáh³ la³ lá²: \q1 Jmu² Dió³² hi³ tsá²cuú² tsá²ta³ dí² ná¹lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ chí³, \q1 hi³ jmu² tsú² siáh³ hi³ tsá² quian²¹ hí³ joh¹ dí² ná¹lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ zɨ́h¹ sɨ́² huáh² tsɨ́³. \m \v 8 Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ Jon² tsú² má¹ná¹, ca³juáh³ la³ lá²: \q1 Hnú² Dió³², hnú² bíh¹ Tsá² hauh³² nú² jáɨ¹³ cun³ jmɨ́¹hi³nio²; \q1 la³jɨ́³² héih³² hi³ jmuh³² hnú² lɨ́³ cú²tso² cu³tí³ bíh¹. \q1 \v 9 Hnú² Tsá² jen²³ nú² jmáh³la³ hi³ chu²¹, hi³ hon² nú² la³jɨ́³² hi³ hlah³; \q1 hi³ jáun² bíh¹ Dió³² Juóuh³² hnú² má²ca³jmú³ hi³ jlánh¹ bíh¹ hiún² honh² hnú² la³ cónh³ bíh¹ tsá² ñí¹ hná¹ jáun². \m \v 10 Ja³bí¹ ca³juáh³ tsú² siáh³ la³ lá²: \q1 Hnú² Tɨ³², hnú² bíh¹ Tsá² ca³quiúh² nú² hngá¹máh³ lá² la³ cun³ jmɨ́¹tin², \q1 hi³ cun³quionh³ cuonh² hnú² ca³jmuh³ jɨ³lɨ³² hi³ jniá³ chi³cuú². \q1 \v 11 Uá¹jinh¹ chau²¹ jmáɨ¹ tsá¹³ la³jɨ́³² hi³ jáun², \q1 tɨ³la³ hnú² má¹ná¹, la³ má²zian² jáun² bíh¹ nú². \q1 Jɨ³lɨ³² bíh¹ hi³ jáun² lɨ³ tseh¹ la³jmɨ́¹ lɨ́² tseh¹ ha¹ tsú²; \q1 \v 12 hi³ jáun² má¹jáun² né³, junh¹³ hnú² la³jmɨ́¹ junh²³ tsú² hmɨh³² quioh²¹, \q1 hi³ záɨh¹³ nú² siáh³ hi³ jáun² la³ jan² tsá² zaɨ³² ha¹. \q1 Tɨ³la³ hnú² má¹ná¹, tiá² chau²¹ yáh³ jmáɨ¹ hi³ zan¹³ nú², \q1 jmáɨ¹ hi³ zian² hnú² jmɨ́¹lɨ́h³ bíh¹ tiá² táuh³. \m \v 13 Quí¹ hí¹ jan² yáh³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² tiá² ca³záɨh³ la³ lá²: \q1 Ñí³ hnú² tɨ³ cuá² chu²¹ quion²¹ jná¹³ tá¹la³ jmu¹ jná¹³ hi³ tiá² quien² tsá² hau² hnú², \q1 hi³ con¹ jná¹³ tsú² ñeh² tanh¹ hnú². \m \v 14 Hi³ jáun² né³, la³jɨ́n³² bíh¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² lɨ́n³ jmɨ́²chí³ quian²¹ Dió³², tsá² ná¹zéin¹ hi³ ma³hon³ tsá² ca³tɨn¹ liáun³. \c 2 \s1 Tiá² hniáuh³² chá¹³ dí² tɨ³ có³² hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ liáun³ dí² \p \v 1 Hi³ cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, má²lin¹ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hniáuh³² zánh¹³ dí² tiá³ la³jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ má²ca³náɨ¹³ dí², hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ hi³ cáun² lɨ́¹ tsáu¹³ dí² cáun² juɨ³² siáh³. \v 2 Quí¹ nɨ́¹juáh³ ca³lɨ³ quien² bíh¹ ca³la³ jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ ca³hléh³ jáun² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² jmɨ́¹tin², hi³ la³jɨ́n³² tsá² tiá² ta²¹ ca³taunh³ hí³ ca³hiauh³ hi³ ca³tɨn¹, tsá² ca³jmú³ hí³ la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ hmóu³², \v 3 hi³ jáun² ¡tiá¹³ bíh¹ tiá³ lɨ́¹³ liáu³ jnoh¹ nɨ́¹juáh³ tiá² la³ ca³lɨ³háun³ yáh³ dí² cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ liáu³² dí²! Quí¹ hnga² bíh¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² Tsá² ca³ma³liáu³² hi³ ngaɨ³² jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ hi³ liáun³ tsáu², hi³ jáun² tsá² ca³náɨ³² hí³ jáɨ¹³ jáun² má²ca³ma³tson² siáh³ hi³ jáun² ñí¹con² jnoh¹. \v 4 Hi³ hnga² siáh³ Dió³² má²ca³ma³tson² jáɨ¹³ jáun² cun³quionh³ li²¹ jɨ³ hua³jueh³², ca³la³ hi³ ca³ma³jnia² Dió³² pí³ quioh²¹, jɨ³ hi³ hiauh³ ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu² ma³ quin³² ma³ cá² ñí¹ pí³ hi³ ja³ ñí¹con² Jmɨ́²chí³ Chun¹ la³ cun³ hi³ ca³lɨ́n¹³ Dió³² hi³ cué³². \s1 Jesucristo ca³lɨn³ jan² Tsá² dí¹tsáun² la³ jnoh¹ \p \v 5 Hi³ jáun² né³, tiá² ca³hɨen³ yáh³ Dió³² tsá²cuú² tsá²ta³ hi³ hau³ jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ hngá¹máh³ hi³ né³bí¹ lɨ́¹³, la³ cun³ ca³tɨ²¹ hngá¹máh³ hi³ ná¹hléh¹ jnoh¹ lá² ta³né³². \v 6 Quí¹ zia³² cáun² jáɨ¹³ hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² hi³ juáh³ la³ lá²: \q1 Hnú² Dió³² ¿hin² dá² tsánh² tsá²mɨ³cuóun², \q1 jáun² sa³ hnú² máh³ chau² honh² hi³ ca³tɨn¹ tsú²? \q1 ¿Hi³ hin² dá² tsánh² tsá²mɨ³cuóun², \q1 jáun² sa³ hnú² máh³ jlánh¹ tanh²³ tsú² hó¹máh¹? \q1 \v 7 Cu³tiá³ bíh¹ ca³jmuh³ hnú² hi³ ca³son² hi³ quien² tsú² la³ cónh³ bíh¹ tsá²cuú² tsá²tanh¹ hnú², \q1 tɨ³la³ má²ca³ma³quien¹³ lɨ́n³² bíh¹ hnú² tsú², \q1 [hi³ ca³jmuh³ hnú² siáh³ hi³ hau³ tsú² jáɨ¹³ ñí¹con² la³jɨ́³² hi³ ca³jmuh³ hnú² jáun²]. \q1 \v 8 Ca³ma³lih²¹ hnú² hi³ quien² tsú² jmɨ́¹ ca³cháh¹ nú² jáun² ca³la³ jɨ́³² jo³cuo² tsú². \m La³ jáun² má²lin¹ hi³ tsá²mɨ³cuóun² ca³lɨ³ quien² ñí¹con² jɨ³lɨ³² hi³ zia³², quí¹ hí¹ cáun² yáh³ tiá² hi³ zia³² hi³ juáh¹³ hi³ tiá² ca³chá³ Dió³² jo³cuo² tsú². Tɨ³la³ uá¹ jáun² la³ jáun², cun³jáun² tiá² má²néh³² bíh¹ dí² hi³ ca³la³ jɨ́³² hi³ jáun² má²tí³² ñí¹con² tsá²mɨ³cuóun². \v 9 Tɨ³la³ néh³² dí² Jesús, Tsá² ca³sión³² tsú² hí³ cu³tiá³ hi³ quien² la³ cónh³ bíh¹ tsá²cuú² tsá²ta³ tsú². Tɨ³la³ ta³né³² má¹na²¹, má²néh³² dí² hi³ cuá¹lɨ́n³ tsú² hú¹tá¹ jan² Tsá² quien² cu³tí¹³ bíh¹ cun³ñí¹ hi³ ca³ma³tso² tsú² jáun² tsɨ́³ hi³ ca³jun³; quí¹ cun³ñí¹ hi³ ja³² jáun² mií³ tsɨ́³ Dió³² bíh¹ ca³jun³ tsú² hi³ ca³tɨn¹ la³jɨ́n³² tsáu². \p \v 10 Hnga² Dió³² bíh¹ ca³tɨn¹ ca³la³ jɨ³lɨ³² hi³ zia³², hi³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ hnga² bíh¹ tsú² ca³lɨ³ zia³² jɨ³lɨ³². Hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³ ca³lɨ³hnió³ Dió³² hi³ jɨ³lɨn² jon² lɨ́¹³ zian² la³jmɨ́¹ zian² dí² hnga², hi³ jáun² ca³jmú³ dí² hi³ ca³ma³tso² Jesucristo tsɨ́³, Tsá² ca³quiú² hí³ juɨ³² ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ liáu³ dí², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨn³ tsú² jan² tsá² ca³hia³ ca³táunh³ tán¹ hián² cu³tí³. \v 11 Quí¹ Tsá² jmu² hi³ lɨ́²jɨn² tsáu², jan² bíh¹ Jméi² tsú² zian² la³ má²quionh³ tsú² tsá² ca³lɨ³ jɨn². Hi³ jáun² tiá² lɨ³ heh²³ yáh³ Jesús hi³ juáh³ dí² hi³ raɨnh²¹ ca³la³ jɨ́n³² tsá² má²ca³lɨ³ jɨn² hí³, \v 12 la³ cun³ juáh³ jáun² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³², hi³ juáh³ la³ lá²: \q1 Hléh¹³ jná¹³ ñí¹con² renh² hi³ ca³tɨn¹ hnú², \q1 hi³ hɨ́e¹³ jná¹³ siáh³ sun¹ hi³ ca³tɨn¹ hnú² ja¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² tsáu². \m \v 13 Ja³bí¹ rá¹juáh³ siáh³: \q1 Cáun² bíh¹ chá¹³ jná¹³ tsɨn³² hi³ ca³tɨn¹ Dió³². \m Hi³ rá¹juáh³ siáh³ la³ lá²: \q1 Lá² zenh² jná¹³ quiúnh¹ ná¹ jon² Dió³², tsá² má²ca³chan³ Dió³² jo³uón³² jná¹³. \p \v 14 Jáun² cun³ñí¹ hi³ la³jɨ́n³² tsá² hí³ jon² Dió³² cá²ren² bíh¹ ná¹quian³² ngú³ jɨ³ jmɨ² nɨ́², jáun² la³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³ siáh³ hi³ dí¹tsáun² Jesús la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá²mɨ³cuóun² uá²jaɨ³², hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³ hi³ quin³ tsú² pí³ quioh²¹ tsá² hláɨnh¹, tsá² jmɨ́¹ quian³² pí³ quioh²¹ hmú³², cun³quionh³ hi³ jun³ jáun² hnga² bíh¹ tsú². \v 15 Jáun² la³ jáun² bíh¹ ca³lión³² tsú² la³jɨ́n³² tsá² zian² la³jmɨ́¹ zian² *tsá² má²dí¹hlánh¹, tsá² jmɨ́¹ tionh¹ hí³ jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ ná¹hú¹ cóh²¹ tsɨ́³ hi³ jún³. \v 16 Quí¹ jun³juáh¹³ hi³ cua³ma³hon³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² yáh³ tsú² cuan³, quí¹ hi³ cua³ma³hon³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹ bíh¹ tsú². \v 17 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³ hniáuh³² hi³ lɨ́n³ tsú² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá²mɨ³cuóun² cá²ren² tán¹ cu³tí³ quionh³ raɨnh²¹, jáun² la³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³ hi³ lɨ́n³ tsú² jan² Mí²tsá² Hɨ́en¹ quian²¹ Dió³², jan² Tsá² cun³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiá² za¹³ tsɨ́³, Tsá² ja³² mií³ tsɨ́³. La³ jáun² bíh¹ lɨ³ hi³ ca³chón³² tsú² tsɨ́³ Dió³² hi³ jmɨ́¹ míh²³ jáun² tsɨ́³ tsú² hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ tsáu² cun³quionh³ hi³ ca³cuen³ dí² jáun² hnga² hi³ jún³. \v 18 Hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³ ca³ma³tso² tsú² jáun² tsɨ́³ hnga² cun³quionh³ la³jɨ́³² hi³ cá² lau²³ jáun² né³, hí³ bíh¹ tɨn² hi³ ma³hon³ jɨ³lɨn² tsá² ja³tó² ja³lɨ́²³ siáh³ hi³ cá² lau²³ ñí¹con². \c 3 \s1 Tɨ³ quien² bíh¹ tá¹³ Jesús la³ cónh³ bíh¹ tá¹³ Moisés \p \v 1 Hi³ jáun² né³ reh², hnoh² tsá² má²ná¹chun¹ náh², tsá² má²ca³te³ náh² Dió³² hi³ má²ná¹lɨ́n³ náh² tsá² joh¹ tsú², sá¹nɨ́² cónh³ jmɨ́¹ jɨe³ náh² re² hi³ ca³tɨn¹ [Cristo] Jesús, Tsá² lɨ́n³ Tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² jɨ³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ Juo¹³ dí², la³ cun³ hi³ qui³ ná¹ton²³ dí² jáun² ñí¹con² tsáu². \v 2 Quí¹ Jesús má²ca³ma³tí³² ñí¹con² Dió³², Tsá² ca³lɨ³hiáun¹ hi³ ca³tɨ²¹ ta²¹ jáun², la³jmɨ́¹ ca³ma³tí³² jáun² hla¹ Moisés hi³ ma³cón³² la³jɨ́n³² tsá² jmɨ́¹ tionh² hí³ jo³cuo² Dió³² jmɨ́¹jáun². \v 3 Tɨ³la³ má²ca³lɨ³ lin¹ bíh¹ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² Jesús la³ cónh³ bíh¹ hla¹ Moisés; la³jmɨ́¹ lɨ́³ hñú³, hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² tsá² lɨ́²jmú³ la³ cónh³ bíh¹ hnga² hñú³. \v 4 Quí¹ cun³ tiu³nio² zian² bíh¹ tsá² lɨ́²jmú³ ma³ quin³² ma³ caun³² hñú³, tɨ³la³ la³jɨ́³² hi³ jniá³ má¹ná¹, Dió³² bíh¹ Tsá² ca³jmú³. \v 5 La³ jáun² bíh¹ lɨ́³ hi³ Moisés ca³ma³tí³² hi³ ma³cón³² la³jɨ́n³² tsá² tionh² hí³ jo³cuo² Dió³² jmɨ́¹jáun², hi³ la³jɨ́³² ta²¹ hi³ ca³jmú³ tsú² jáun² né³, ca³jmú³ ta²¹ hi³ ma³tson² jáɨ¹³ hi³ né³bí¹ jmɨ́¹ hléh²¹ Dió³² jmɨ́¹ chí¹cáɨn² jáun². \v 6 Tɨ³la³ Cristo né³, lɨ́n³ Tsá² má²tí³² ñí¹con² Dió³² ca³tɨn¹ la³jɨ́n³² tsá² tionh² jo³cuo² Dió³² la³ cun³ qui³ ca³tɨ²¹ hi³ má²tí³² jan² jon² tsáu². Hi³ jáun² jnoh¹ bíh¹ láɨ³ tsá² tiauh² hí³ jo³cuo² Dió³² nɨ́¹juáh³ la³ má²nio² jáun² tiá³ tsɨ́³ dí², hi³ nɨ́¹juáh³ la³ má²tsah¹ jáun² dí² hi³ ca³tɨ²¹ hi³ má²ná¹jan³² dí² jáun² [ca³la³ ñí¹ cá¹táuh³ jmáɨ¹]. \s1 Tsá² tionh² jo³cuo² Dió³² lɨ́¹³ zian² cáun² hi³ re² hi³ tɨn² \p \v 7 Jáun² cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, la³ cun³ juáh³ jáun² Jmɨ́²chí³ Chun¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² la³ lá²: \q1 Hnoh², nɨ́¹juáh³ náɨh¹³ náh² né³² la³ cun³ hi³ hleh³² Dió³², \q1 \v 8 ha³ lɨ́² lɨ́¹ jmú² náh² hi³ tiá² niuh¹ náh² la³jmɨ́¹ ca³jmú³ tsá² ca³jmú³ hí³ cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³², \q1 tsá² ca³ca³ ca³lan³ hí³ Dió³² tɨ³ hué³² quiéin² jáun². \q1 \v 9 Ñí¹ jáun² dá² cáun² lɨ́¹ ca³ca³ ca³lau³ jná¹³ dí²hioh³ ñú²deh³ hnoh², \q1 uá¹jinh¹ ca³jɨ́e³ tsú² la³jɨ́³² hi³ ca³jmú³² jná¹³ tá¹ tu³ló³² mii² jáun². \q1 \v 10 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³míh³ tsɨn³² jná¹³ ca³tɨn¹ tsá² hí³, \q1 hi³ ca³juánh³² jná¹³ jáun²: \q1 Tiu³nio² bíh¹ tiá² cáun² ná¹tioh³ tsɨ́³ tsá² nɨ́², \q1 hi³ cónh³ tiá² hnió³ bíh¹ tsú² hi³ zian² la³ cun³ hi³ hnó³² jná¹³. \q1 \v 11 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³míh³ tsɨn³² jná¹³ quiúnh¹ tsá² hí³, \q1 jáun² ca³jmú³² jná¹³ cáun² jáɨ¹³ huáh² tsɨ́³ lá²: \q1 hi³ cun³ tiá² lɨ́¹³ bíh¹ tsa³tiánh² tsú² ñí¹ jmɨ́¹ lɨ́¹³ chan²¹ jná¹³ tsú² tie³. \p \v 12 Hnoh² reh², hua³hín¹³ náh² jmu³, quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³lɨn³ náh² uá²jaɨ³² tsá² cá² ñí¹ ná¹tioh³ hlah³ tsɨ́³, hi³ niau²¹ tun³ honh² náh² ca³tɨn¹ Dió³², hi³ ca³la³ hi³ tianh¹³ náh² tɨ³ có³² ñí¹con² Dió³² Tsá² liéih³². \v 13 Jáun² bíh¹ hniáuh³² jmúh¹³ náh² pin³ tsɨ́³ tsá²ján² tsá²ján² cun³ jmá² cun³ jnia³², tá¹la³ zia³² lá² jmáɨ¹; jáun² tiá² lɨ́¹ lɨ³can² náh² cun³quionh³ tso³, quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³lɨn³ náh² tsá² tiá² jáɨ¹³ ngɨ²³. \v 14 Quí¹ jɨ́³²la³ ti³ nɨ́¹juáh³ la³ má²nio² jáun² cáun² tsɨ́³ dí² la³jmɨ́¹ ca³chá¹³ dí² jáun² cáun² tsɨ́³ la³ jmɨ́¹ ñí¹ jmɨ́¹tin², hi³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ láɨ³ dí² tsá² cu³ nió³ quiúnh¹ dí² Tsá² lɨ́n³ Cristo. \p \v 15 La³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun²: \q1 Hnoh², nɨ́¹juáh³ náɨh¹³ náh² né³² la³ cun³ hi³ hleh³² Dió³², \q1 ha³ lɨ́² lɨ́¹ jmú² náh² hi³ tiá² niuh¹ náh² la³jmɨ́¹ ca³jmú³ tsá² ca³jmú³ hí³ cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³². \m \v 16 Hi³ jáun² né³, ¿hin² dá² tsánh² tsá² hí³, tsá² ca³náɨ³² hí³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³², hi³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³jmú³ tiá² nieh³? Haun¹³ tsá² ca³ñí¹huen¹³ hí³ hla¹ Moisés tɨ³ hué³² Egipto bíh¹ hí³ dúh¹. \v 17 Hi³ ¿hin² dá² ñí¹con² jaun³² ca³míh³ tsɨ́³ Dió³² tá¹ tu³ló³² mii² jáun²? ¿Haun¹³ juáh¹³ ñí¹con² tsá² ca³jmú³ hí³ tso³ bíh¹ dúh¹?, tsá² cá²tsan³ hí³ hué³² quiéin². \v 18 Hi³ ¿hin² dá² ñí¹con² ca³jmú³ siáh³ Dió³² jáɨ¹³ huáh² tsɨ́³, hi³ ca³juáh³ hi³ tiú²uú² lɨ́¹³ tsa³tiánh² tsú² hué³² ñí¹ jmɨ́¹ chan³ dí² tie³? ¿Haun¹³ juáh¹³ tsá² ca³jmú³ hí³ cun³ lɨ́³ tsɨ́³ hmóu³² bíh¹ dúh¹? \v 19 Jáun² jáɨ¹³ nɨ́² jmu² lin¹ hi³ tiá² la³ taunh³ yáh³ tsú² hué³² jáun² cun³ñí¹ hi³ tiá² la³ ca³chá³ cáun² tsɨ́³. \c 4 \p \v 1 Hi³ jáun² né³, hniáuh³² jmú¹³ dí² hua³hín¹³ tá¹la³ hé² bíh¹ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² hi³ lɨ́¹³ chau³ dí² tsú² tie³, hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ hi³ juáh¹³ hi³ ma³ jan² hnoh² tiá² tɨn¹ náh² hi³ cuá¹tianh³ náh² tie³. \v 2 Quí¹ ja³bí¹ jnoh¹ siáh³ má²ca³náɨ¹³ jú¹ chú³² la³jmɨ́¹ ca³náɨ³² tsá² hí³, tɨ³la³ jáɨ¹³ hi³ ca³náɨ³² tsú² jáun² tiá² lin¹ ta²¹ ca³jmú³ yáh³ ñí¹con² tsú², quí¹ tiá² ta²¹ ca³taunh³ yáh³ tsú², cáun² ti³ lɨ́¹ ca³náɨ³² la³ jáun² bíh¹ tsú². \v 3 Tɨ³la³ jnoh¹ né³, tsá² má²táunh²³ dí² ta²¹, jnoh¹ bíh¹ tsá² ca³ta¹ dí² hi³ tsá¹tauh¹³ tie³; la³ cun³ hi³ ca³juáh³ jáun² Dió³² la³ lá²: \q1 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³míh³ tsɨn³² jná¹³ quiúnh¹ tsá² hí³, \q1 jáun² ca³jmú³² jná¹³ cáun² jáɨ¹³ huáh² tsɨ́³ lɨ́³ la³ lá²: \q1 Hi³ tiu³nio² tiá² lɨ́¹³ yáh³ tiánh³ tsá² hí³ tie³ hi³ jmu¹ jná¹³. \m Quí¹ cun³ jmɨ́¹ má²ca³táuh³ bíh¹ ta²¹ jáun² quioh²¹ Dió³² la³ cun³ jmɨ́¹ ca³jmú³ tsú² hngá¹máh³ lá². \v 4 Uá¹la³ cun³ zia³² ñí¹ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² hi³ juáh³ la³ lá²: \q1 La³ má²quiau³ jmáɨ¹ hi³ ca³táuh³ bíh¹ ta²¹ quioh²¹ Dió³², ca³cuá³ tie³. \m \v 5 Hi³ zia³² siáh³ cáun² ñí¹ rá¹juáh³ Sí² la³ lá²: \q1 Tiu³nio² tiá² lɨ́¹³ tiánh³² tsá² hí³ tie³ la³jmɨ́¹ cuon¹ jná¹³ tie³. \m \v 6 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, hniah³ bíh¹ tsá² lɨ́¹³ tiánh³² tie³. Tɨ³la³ tsá² ca³náɨ³² hí³ jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³² la³ cun³ jmɨ́¹tin² má¹na²¹, tiá² ca³tiánh³ yáh³ tsú² tie³, quí¹ cun³ñí¹ hi³ ca³jmú³ cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³². \v 7 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ Dió³² má²ca³tón³ siáh³ cáun² jmáɨ¹, jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá² ta³né³². La³ cun³ lɨ́³ jáun² jáɨ¹³ hi³ ca³hléh³ Dió³² ñí¹con² Tsá² *Israel cun³quionh³ hla¹ Dá²vi²¹ jmɨ́¹ má²cáɨn² jáun², la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²juánh³² jná¹³ jáun²: \q1 Hnoh², nɨ́¹juáh³ náɨh¹³ náh² né³² la³ cun³ hi³ hleh³² Dió³², \q1 ha³ lɨ́² lɨ́¹ jmu² náh² hi³ tiá² niuh¹ náh². \m \v 8 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ ca³lɨ³ hi³ jmu³ hla¹ Josué hi³ tiánh³² tsá² hí³ tie³ jmɨ́¹jáun², hi³ jáun² tiú²uú² jmɨ́¹ hléh²¹ yáh³ Dió³² jmɨ́¹ lɨ́¹ cáɨn² jáun² ca³tɨ²¹ cónh³í¹ cáun² jmáɨ¹ la³ jáun² siáh³. \v 9 Jáun² né³, ná¹heinh³² bíh¹ cónh³í¹ cáun² jmáɨ¹ hi³ tiánh³² tsú² tie³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²tionh² jo³cuo² Dió³² la³jmɨ́¹ ta³cua¹³ jáun² hnga² Dió³² tie³. \v 10 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² má²ca³ta³cua¹³ tie³ quionh³ Dió³², jáun² tsá² la³ hí³ má²ca³táuh³ bíh¹ tá¹³ la³jmɨ́¹ cá¹táuh³ jáun² tá¹³ Dió³². \v 11 Hi³ jáun² ca³ta¹ bíh¹ dí² hi³ jmú¹³ tion³, hi³ jáun² lɨ́¹³ tiauh² dí² tie³. Hi³ jáun² hí¹ jan² dí² tiá² cáun² lɨ́¹ má¹ti²¹ dí² nóh³² quioh²¹ tsá² ca³jmú³ hí³ cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³² jmɨ́¹jáun². \p \v 12 Quí¹ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² dá² pin³ lɨ́n³² bíh¹, hi³ ca³la³ hi³ liéih³² siáh³. Jáɨ¹³ jáun² né³, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hmu³ la³ cónh³ bíh¹ lɨ³ua³ cáun² mí¹táɨ³ hmu³ tá¹ tun³ jo²¹, ca³la³ hi³ nga² ñí¹ ná¹jenh² jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú² quionh³ jmɨ́²chí³ quioh²¹ tsú², hi³ chau³² ca³la³ tɨ³ ñeh² jñí²mu¹ tsú² siáh³. Jáɨ¹³ jáun² bíh¹ tɨn² ra³tsɨ³² héih³² ñí¹con² la³jɨ́³² hi³ cháunh²³ chí¹ tsú², jɨ³ hi³ jmu² siáh³ lin¹ lánh³ lɨ́³ tsɨ́³ tsáu². \v 13 Hí¹ cáun² yáh³ la³ cun³ la³jɨ́³² hi³ ca³jmú³ Dió³² tiá² ná¹hmá¹ ñí¹con² tsú². Ca³la³ jɨ³lɨ³² bíh¹ ná¹jñeh³ hi³ ná¹na²¹ ñí¹ hó²¹ñí¹ Tsá² ca³ta¹ dí² hi³ má¹jnia¹³ ñí¹con² ca³la³ jɨ́³² hi³ má²lɨ́²jmú¹³. \s1 Jesús bíh¹ lɨ́n³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ \p \v 14 Hi³ jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ má²zian² jan² Mí²tsá² Hɨ́en¹ Juo¹³ dí², Jesús Jon² Dió³², Tsá² má²cá²chánh³² hí³ la³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú², hi³ jáun² cuɨ́¹ chá¹³ dí² cáun² tsɨ́³ hi³ táunh¹³ dí² ta²¹ la³ má²táunh²³ jáun² dí² ta²¹, la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ qui³ ná¹hléh¹ dí² jáun². \v 15 Quí¹ jun³juáh¹³ hi³ tiá² ja³² yáh³ mií³ tsɨ́³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ Juo¹³ dí² hí³ ca³tɨ²¹ lɨ³ua³ cáun² ñí¹ tiá² tiáu²³ dí², quí¹ ja³bí¹ hnga² tsú² siáh³ ca³ma³tso² tsɨ́³ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ quieinh³² jnoh¹, hi³ cáun² lɨ́¹ cháunh²³ tsɨ́³ dí² hi³ tiá² tsú²ta²¹; tɨ³la³ Tsá² hí³ má¹ná¹, tiá² tso³ ca³jmú³ yáh³. \v 16 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, cuɨ́¹ chá¹³ dí² cáun² tsɨ́³ hi³ má¹janh¹³ dí² tɨ³ ñí¹con² Dió³², Tsá² ja³² hí³ mií³ tsɨ́³, hi³ jáun² lɨ́¹³ ma³juenh² tsú² tsɨ́³ la³ má²quionh³ hi³ ma³hé² ma³mieh² dí² tsú², hi³ ma³hau³ dí² tsú² lɨ³ua³ cáun² jmáɨ¹ hi³ tiá² tiáu²³ dí². \c 5 \p \v 1 Quí¹ ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsá² lɨn³ hí³ mí²tsá² hɨ́en¹ lɨ́n³ jan² tsá² má²dí¹quiánh¹ ja¹ tsá²mɨ³cuóun² raɨnh²¹, hi³ cun³ñí¹ hi³ ca³lɨ³hiáun¹ tsú² hi³ hau³ jáɨ¹³ jáun² né³, jáun² nau³² tsú² ta³ ñí¹ Dió³² cha¹³ tsáu², hi³ tsá²caun² tsú² ñí¹ hó²¹ñí¹ Dió³² hi³ lɨ́¹ cue³² jáun² tsáu², hi³ tsá²jngɨh² siáh³ jáh³ ta³ ñí¹ Dió³² hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ tsáu². \v 2 Hi³ cun³ñí¹ hi³ hnga² mí²tsáu² hí³ né³ lɨ́n³ jan² tsá² quiunh³² hi³ cáun² lɨ́¹ cháunh²³ tsɨ́³ hi³ tiá² tsú²ta²¹ la³jmɨ́¹ quiunh³² jáun² tsá²mɨ³cuóun² raɨnh²¹, jáun² tɨn² bíh¹ tsú² jmu² juenh² tsɨ́³ ñí¹con² tsá² tiá² jáɨ¹³ má²ca³ngɨ¹³, jɨ³ tsá² má²ca³lɨ³can² nɨ́² siáh³. \v 3 Hi³ cun³ñí¹ hi³ quiunh³² tsú² la³ jáun² né³, jáun² hniáuh³² jngɨh³ tsú² jáh³ ta³ ñí¹ Dió³² hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ hnga² la³ má²quionh³ jɨ³ tsáu¹³ tsáu² nɨ́² siáh³. \v 4 Hi³ jáun² né³, hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ lɨ́¹ jmu³ hnga² hi³ lɨ́n³ jan² mí²tsá² hɨ́en¹, quí¹ hnga² bíh¹ Dió³² téh²³ tsá² hí³ hi³ cueh³² dí² ta²¹ quien² jáun², la³ cun³ ta²¹ hi³ ca³hiauh³ jáun² hla¹ Aarón. \v 5 La³ jáun² bíh¹ lɨ³ uá²jaɨ³² ñí¹con² Cristo, quí¹ jun³juáh¹³ hnga² yáh³ tsú² ca³ma³quien² hi³ cáun² lɨ́¹ ca³jmú³ hi³ lɨ́n¹³ Mí²tsá² Hɨ́en¹, tɨ³la³ Dió³² bíh¹ Tsá² ca³ma³quien² tsú² hi³ ca³cué³ jáɨ¹³ hi³ hau³ tsú² jáɨ¹³ jáun², la³ cun³ hi³ ca³záɨh³ dí² jáun² la³ lá²: \q1 Hnú² bíh¹ Jón³² jná¹³, \q1 Tsá² má²lɨ́²ma³zián¹³ jná¹³ né³². \m \v 6 La³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² siáh³ ñí¹ Sí² hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: \q1 Hnú² bíh¹ Tsá² lɨ́n³ nú² Mí²tsáu² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio², \q1 la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jáun² Melquisedec bí¹ lɨ́n³ hnú². \m \v 7 Tá¹la³ ca³cuan³ jáun² Cristo ñí¹ hué²¹ lá² né³, ca³liéinh³² tsú² Dió³² Tsá² zia³² pí³ quioh²¹ hi³ liáu³² ja¹ hla¹, hi³ ca³hiu³ ca³mɨ́³ tsú² ca³la³ hi³ hó² jngɨh² hi³ hleh³² tiá³. Hi³ jáun² ca³náɨ³² bíh¹ Dió³² jë¹ tsú² quí¹ cun³ñí¹ hi³hliá² jlánh¹ ca³jmú³ tsú² nieh³. \v 8 Quí¹ uá¹jinh¹ cun³ jmɨ́¹ má²lɨ́n³ bíh¹ tsú² Jon² Dió³², tɨ³la³ cun³quionh³ la³jɨ́³² hi³ ca³ma³tso² tsú² jáun² tsɨ́³ né³ ca³lɨ³tɨn² bíh¹ tsú² hi³ ma³tí³². \v 9 Hi³ jáun² jmɨ́¹ ca³hiá² ca³táunh³ tsú² tán¹ hián² cu³tí³ né³, jmɨ́¹jáun² ca³lɨn³ tsú² Tsá² lɨ́n³ mí¹zioh²¹ hi³ lión³² tsáu², hi³ lɨ³ zian² tsú² cun³ jmɨ́¹hi³nio², ca³la³ jɨ³lɨn² tsá² jmu² nieh³ ñí¹con² tsú²; \v 10 hi³ la³ cun³ jmɨ́¹jáun² bíh¹ siáh³ ca³hiáu³² tsú² Dió³² hi³ lɨn³ tsú² Mí²tsá² Hɨ́en¹ la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ lɨ́n³ jáun² Melquisedec. \s1 Jlánh¹ háɨnh¹³ nɨ́¹juáh³ tiú²uú² nio² cáun² tsɨ́³ tsú² \p \v 11 Hliáun³ lɨ́n³² bíh¹ jáɨ¹³ zia³² hi³ jmɨ́¹ lɨ³ juáh¹³ jnoh¹ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ nɨ́², tɨ³la³ má²juóuh³² lɨ́n³² bíh¹ hi³ jmú¹³ jnoh¹ siáh³ na²¹, quí¹ cun³ñí¹ hi³ uɨ́³ lɨ́n³² bíh¹ má²ngɨ²³ hnoh² jáɨ¹³. \v 12 Quí¹ ta³né³² jmɨ́¹ má²hniáuh³² hi³ ná¹lɨ́n³ tɨ³² bíh¹ náh² hmóu³², tɨ³la³ ñí¹con² hnoh² má¹ná¹, sa³ siáh³ bíh¹ siáh³ lɨ³hniah³ tsá² hléh³² cónh³í¹ cu³ tsauh³² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ lɨ́³ mí¹zioh²¹ zión³² hi³ ca³niéih² náh² quioh²¹ Dió³² la³ jmɨ́¹ ñí¹. Sa³ jmɨ́²tiuh²¹ bíh¹ lɨ³hniauh²³ ñí¹con² náh²; já² ¡má³² pin³ bíh¹ jmɨ́¹ má²hniáuh³² cúh¹³ náh²! \v 13 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² hɨ́nh²³ jmáh³la³ jmɨ́²tiuh²¹, jáun² tsá² la³ hí³ né³, lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ dáɨn² bíh¹, tiá² má²tɨn² yáh³ tsú² quiáh³² hi³ chu²¹. \v 14 Tɨ³la³ má³² pin³ bíh¹ cúh² tsá² má²hún¹ tsɨ́³, tsá² má²ca³lɨ³ tɨn² chu³ ñih³ he³ hi³ chu²¹ hi³ he³ hi³ hlah³ cun³quionh³ la³jɨ́³² hi³ má²ca³há² ca³nga² tsú². \c 6 \p \v 1 Jáun² né³, cánh³ cuɨ́¹ chá¹³ dí² jáɨ¹³ hi³ lɨ́³ mí¹zioh²¹ zión³² hi³ ca³tɨn¹ Cristo, hi³ tɨ³ lɨ³mí¹ cuɨ́¹ tsá²lɨ³hún¹ tsɨ́³ dí². Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ ziáuh¹ dí² siáh³ jáɨ¹³ hi³ lɨ́³ jáun² la³jmɨ́¹ lɨ́³ jmɨ́h¹ hiah³² ñí¹ ca³lɨ³liau³, la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ juáh³ jáun² hi³ hniáuh³² záɨ³² tsú² jmɨ́¹ tsɨ́³ ca³tɨ²¹ ta²¹ hi³ jmu² jáun² hi³ jún²³ tsú², uá¹ la³ cun³ jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ hi³ hniáuh³² chá³² tsú² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Dió³² nɨ́² siáh³. \v 2 Sa³jun³ ziáuh¹ dí² siáh³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ zaun³² tsú² jmáɨ², jɨ³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ rá²tsɨ³² tsú² jáun² cuo² ñí¹ quioh²¹ tsá² má²taunh³² ta²¹, sa³jun³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ jenh¹³ dí² ja¹ hla¹, sa³jun³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³² yáh³. \v 3 Jáun² la³ nɨ́² bíh¹ tsáu¹³ dí² tɨ³ chí¹ján³ nɨ́¹juáh³ lánh³ lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ cué³² Dió³². \p \v 4 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² má²ca³ta³zanh¹ ñí¹ tie³ joh¹ quioh²¹ Dió³², tsá² má²ca³lɨ³ cuoh² hi³ lɨ́¹ cue³² Dió³², hi³ má²ca³hen³ tsú² Jmɨ́²chí³ Chun¹, \v 5 tsá² má²ca³héi³ jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³², hi³ má²ca³lɨ³ cuoh² siáh³ pí³ quioh²¹ hngá¹máh³ né³bí¹ ja³², \v 6 jáun² tsá² la³ hí³ cun³ tiá² lɨ́¹³ bíh¹ záɨ³² siáh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ cónh³í¹ cu³ jéin³² nɨ́¹juáh³ ca³jính³² tsú² tɨ³ cu³hna²¹, quí¹hliá² tsá² hí³ dá² má²ná¹ton²³ siáh³ crei²¹ Jon² Dió³² bíh¹, hi³ ná¹cue³² dí² siáh³ jáɨ¹³ hi³ lɨ́¹ ziu³ lɨ́¹ hɨen³ tsáu² Jon² Dió³². \v 7 Jmú¹³ jáɨ¹³: Nɨ́¹juáh³ hué³² ñí¹ lau³² re² la³ cun³ hi³ jñi³² tsú² nɨ́¹ má¹tsau³² jmɨ́³, hué³² la³ jáun² bíh¹ jlánh¹ tanh² Dió³² hó¹ñí¹; \v 8 tɨ³la³ hué³² hiau² jmáh³la³ ton² jɨ³ náɨ² hlah³ né³, tiá² lin¹ ñí¹ quien² yáh³; hué³² la³ jáun² háɨnh¹³ hí³ hú¹mu³héih³² bíh¹, hi³ jáun² ñí¹ cá¹táuh³ né³, cun³ ca³tɨn¹ có³² bíh¹. \s1 Nɨ́¹juáh³ tsá² zia³² hi³ hu²¹ tsɨ́³, tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ pin³ \p \v 9 Tɨ³la³ hnoh², tsá² jlánh¹ hnau³ jnoh¹, uá¹jinh¹ má²lɨ́²juáh¹³ jnoh¹ la³ nɨ́², cun³ láɨ²³ jnoh¹ hi³ cu³tí³ tiáunh¹ hnoh² ja¹ cu³ nió³ quioh²¹ tsá² má²hé² má²mieh² hí³ Dió³², hi³ ná¹lɨ́n³ náh² jáun² tsá² má²ca³liáun³. \v 10 Quí¹ Dió³² dá² jan² Tsá² rá²tsɨ³² héih³² re² tso² bíh¹, tiá² lɨ́¹ tsá²con² yáh³ tsú² la³ cun³ ta²¹ hi³ jmuh³² hnoh², hi³ ca³ma³jnia¹³ náh² jáun² hi³ hno³ náh² tsú² cun³quionh³ hi³ ca³ma³hon¹ náh² jáun² tsá² joh¹ tsú², la³ cun³ hi³ ná¹jmuh³² náh² jáun² la³ tɨ³ ta³né³². \v 11 Jáun² jlánh¹ hnáu² jnoh¹ hi³ ma³ quin³² ma³ jan³² náh² jmúh¹³ la³ má²ná¹jmuh³² náh² nɨ́², hi³ hiún² honh² náh² jmúh¹³ la³ jáun² ca³la³ ñí¹ cá¹táuh³ jmáɨ¹; jáun² bíh¹ lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ má²ná¹hu²¹ jáun² honh² náh². \v 12 Cu³tí³ tiá² hnáu² jnoh¹ hi³ hnoh² lɨ³ juɨnh³, tɨ³la³ hnáu² jnoh¹ hi³ jmúh¹³ náh² la³jmɨ́¹ ca³jmú³ tsá² ná¹hiáuh²³ jáun² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ Dió³² hi³ cué³² bíh¹. Tsá² hí³ dá² ná¹hiáuh²³ hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³hliá² ca³chá³ cáun² tsɨ́³, jɨ³ hi³ ca³cueh³ tsú² siáh³ tsɨ́³. \p \v 13 Quí¹ jmɨ́¹ ca³jmú³ jáun² Dió³² jáɨ¹³ ñí¹con² hla¹ Há²bran²¹, jáun² jáɨ¹³ jáun² ca³ma³tson² tsú² cun³quionh³ hi³ ca³hɨen³ hnga², quí¹hliá² tiá² zian² yáh³ jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ bí¹ quien² hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ hɨen³ tsú². \v 14 Jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ tsú² la³ lá²: “Cu³tí³ bíh¹ má¹hé¹ má¹mieh¹³ jná¹³ hnú² hi³ jmu¹ jná¹³ hi³ juóun³² lɨ́n³² jon³zɨ́h¹ hnú² lɨ³zian²”. \v 15 Hi³ jáun² hiauh³ bíh¹ hla¹ Há²bran²¹ la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³², quí¹hliá² ca³he³ ca³ján³ tsú² ca³la³ hi³ juenh² lɨ́n³² tsɨ́³. \v 16 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá²mɨ³cuóun² má²tson² jáɨ¹³ quioh²¹, jáun² má²tson² tsú² cun³quionh³ hi³ hɨen² tsú² jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ quien² bíh¹; hi³ nɨ́¹juáh³ má²lɨ́²ma³tson² tsú² jáɨ¹³ jáun² quioh²¹ né³, jáun² cu³ jáun² bíh¹ ca³táuh³ hi³ nio² tun³ tsɨ́³ tsá² jan². \v 17 La³ jáun² siáh³ ca³lɨ³hnió³ Dió³² jmu³ lin¹ lɨ́n²¹ ñí¹con² tsá² hiáuh³ la³ cun³ lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ dí² jáun², hi³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiá² za¹³ la³ cun³ hi³ lɨ́n²³ tsú² jmu³, jáun² la³ jáun² bíh¹ ca³ma³tson² tsú² jáɨ¹³ quioh²¹. \v 18 La³ jáun² dá² ca³jmú³ Dió³², Tsá² cun³ tiá² lɨ́¹³ ma³cau², quí¹ jáun² cun³quionh³ la³ jáun² lɨ́¹³ zia³² tun³ jáɨ¹³ ñí¹con² jnoh¹ hi³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiá² za¹³; hi³ cun³quionh³ hi³ jáun² né³, má²lɨ́¹³ niau²¹ tiá³ tsɨ́³ dí² ca³tɨ²¹ hi³ ná¹hé² ná¹jan³² dí² jáun², jnoh¹ tsá² má²ca³hnah¹³ dí² jan² Tsá² taunh² hó¹ñí¹. \v 19 Cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ hu²¹ jáun² tsɨ́³ dí² tá²no¹ tiá³ jmɨ́¹ tsɨ́³ dí² hi³ hí¹ cáun² hi³ háɨnh¹³ tiú²uú² zia³², la³jmɨ́¹ tá²zah¹ tiá³ mu² nɨ́¹ má¹lɨ́²tión³² tsú² hlah³² pa²¹ quioh²¹ chu³ jmáɨ². Hi³ hlah³² pa²¹ jáun² quiú¹³ dí² né³, má²hí¹hun¹ tiá³ la³ tɨ³ cu³hna²¹ hmɨh³² pa²¹ hi³ he² jáun² ñí¹hiú¹³ ñí¹ jlánh¹ hɨ́en¹ la³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú² bíh¹, \v 20 ñí¹ hi²¹ jáun² Jesús jmɨ́¹ ngah²¹ hi³ nia³² juɨ³² hi³ ca³ta¹ jnoh¹. La³ jáun² bíh¹ lɨ³ hi³ má²lɨ́n³ tsú² jan² Mí²tsá² Hɨ́en¹ cun³ jmɨ́¹hi³nio², la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jáun² Melquisedec. \c 7 \s1 Jesús lɨ́n³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ Melquisedec \p \v 1 Melquisedec hí³ bíh¹ jmɨ́¹ lɨ́n³ re²¹ juú² Salem jɨ³ mí²tsáu² quian²¹ Dió³² Tsá² cú² juenh². Tsá² hí³ bíh¹ ca³ñí¹ma³jéinh³ hla¹ Há²bran²¹ jmɨ́¹ cá¹jính²¹ ñí¹ ca³láɨh¹³ jáun² hniéi² quionh³ tsá² jmɨ́¹ ná¹lɨ́n³ re²¹, jáun² jmɨ́¹jáun² ca³ma³miih² tsú² Há²bran²¹ hí³. \v 2 Jmɨ́¹jáun² ca³cuéh³ Há²bran²¹ tsá² hí³ cáun² la³ cun³ quia³ la³jɨ́³² hi³ ca³láɨh¹³ tsú² ñí¹ ca³ñí¹jmú¹³ jáun² hniéi². Hi³ jmáɨ² tsú² jáun² Melquisedec né³, hnió³ juáh³ “re²¹ tsá² tɨn² rá²tsɨ³² héih³² cú²tso²”. Juú² ñí¹ jmɨ́¹ lɨ́n³ tsú² jáun² re²¹ né³, jmáɨ² Salem; hi³ jmáɨ² jáun² Salem hnió³ juáh³ “tie³ bíh¹ nio²”. Jáun² hi³ jmáɨ² tsú² jáun² niéih³ siáh³ “re²¹ tsá² jmu² hi³ niau²¹ tie³”. \v 3 Tsá² hí³ bíh¹ jan² tsá² lɨ́¹ ca³ngó² cá²jnia³, tsá² tiá² lin¹ hin² jméi² mí¹ziú¹³ sa³jun³ lin¹ hin² dá² jún¹ raɨnh²¹ tsú², tsá² zian² jmɨ́¹tin². Tiá² lin¹ yáh³ hín² dá² jmáɨ¹ ca³lɨ³zian² tsú², sa³jun³ jmáɨ¹ hi³ jun³ yáh³ tsú² lin¹. La³ jáun² bíh¹ lɨ́n³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ hnga² Jon² Dió³², jan² mí²tsáu² zian² cun³ jmɨ́¹hi³nio². \p \v 4 Sá¹nɨ́² jɨe³ né³ lánh³ máh³ la³ quien² Melquisedec hí³, quí¹ ¡hí¹ la³ tɨ³ hnga² máh³ Há²bran²¹ jméi² dí¹hio³ ñú¹deh³ dí² ca³cué³ ñí¹con² tsú² cáun² la³ cun³ quia³ la³jɨ́³² hi³ ca³láɨh¹³ dí² jáun² ñí¹ ca³ñí¹jmú¹³ dí² jáun² hniéi²! \v 5 Hi³ jáun² uá¹jinh¹ tsá² ná¹lɨ́n³ mí²tsáu² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Leví má²tí³² la³ cun³ lɨ́³ jáun² héih³² quioh²¹ hla¹ Moisés, hi³ máɨ³² cáun² la³ cun³ quia³ la³ cun³ hi³ zia³² quioh²¹ tsáu², tɨ³la³ ñí¹con² má²tún² hmóu³² tsá² jan² dí¹hio³ ñú¹deh³ quionh³ bíh¹ tsú² má¹ná¹, la³ cun³ hla¹ Há²bran²¹ yáh³; \v 6 tɨ³la³ Melquisedec hí³ né³, uá¹jinh¹ tiá² jmɨ́¹ lɨ́n³ tsú² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Leví, cu³ jáun² cáun² ca³hiauh³ bíh¹ tsú² cáun² la³ cun³ quia³ quioh²¹ Há²bran²¹, tsá² ca³jmú³ hí³ Dió³² jáɨ¹³ quionh³. Hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² né³, ca³ma³miih² Melquisedec Há²bran²¹ hí³. \v 7 Quí¹ cun³ la³jáɨ³² bíh¹ dí² ná¹né¹ hi³ tiu³nio² tsá² quien² bíh¹ ma³miih² tsá² huen³. \v 8 Jáun² né³, tsá² he² cáun² la³ cun³ quia³ ñí¹con² jnoh¹, tsá²mɨ³cuóun² bíh¹ hí³, tsá² tón³² jmáɨ¹ jún²³ bíh¹; tɨ³la³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² má¹na²¹, rá¹hleh³² hi³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ la³ má²zian² jáun² bíh¹ Melquisedec hí³. \v 9 Hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³ hla¹ Há²bran²¹ ca³cué³ cáun² la³ cun³ quia³ ñí¹con² tsá² hí³, jáun² né³, lɨ́¹³ juáh¹³ dí² hi³ ja³bí¹ hla¹ Leví tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ tsú² uá²jaɨ³² ca³cué³ cáun² la³ cun³ quia³ jmɨ́¹jáun², tsá² lɨ́n³ hí³ mí¹zioh²¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² mí²tsáu², tsá² ná¹he² hí³ cáun² la³ cun³ quia³ la³ tɨ³ ta³né³². \v 10 Qui³ jmɨ́¹ má²quian³² bíh¹ Há²bran²¹ jún² hi³ lɨ³zian² jan² tsá² lɨ́n¹³ hí³ mí¹zioh²¹ quioh²¹ mí²tsáu² la³ cun³ jmɨ́¹ ñeh² bíh¹ hi³ tsó³² jáun² Melquisedec hi³ tsa³ma³jéinh³ tsú². \p \v 11 Hi³ tsá² *Israel né³, ca³héi³ héih³² quioh²¹ Dió³² tá¹la³ jmɨ́¹ tionh¹ jáun² mí²tsáu² tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Leví hí³ ñí¹ hó²¹ñí¹ tsú²; tɨ³la³ sá¹jmɨ́¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ³ chun¹ tsú² cun³quionh³ tá¹³ tsá² ná¹lɨ́n³ hí³ mí²tsáu² dúh¹, jáun² tiá² jmɨ́¹ lɨ³ hniáuh³² yáh³ hi³ lɨ³jnia² siáh³ cónh³í¹ jan² Mí²tsáu², Tsá² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ Melquisedec, quí¹ jmɨ́¹ la³ tioh²¹ bíh¹ jan² mí²tsáu² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ hla¹ Aarón. \v 12 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ ca³zan² he³ ñí¹ mí²tsáu² zian² né³, jáun² cun³ ca³tɨ²¹ bíh¹ hi³ za¹³ siáh³ liei²¹ uá²jaɨ³². \v 13 Quí¹ la³ cun³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ uá¹jinh¹ lɨ́n³ tsú² jan² Tsá² ñí¹ má²cú¹ má²ñeh¹ quioh²¹ jan² tsá² quian³tun³ jon² Israel, tɨ³la³ tsá² cu³ nió³ hí³ má¹na²¹, hí¹ jan² yáh³ tiá² ca³lɨn³ mí²tsáu² hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ tsa³jmú³ ta²¹ ñí¹hiú¹³. \v 14 Quí¹ lin¹ lɨ́n²¹ bíh¹ hi³ Tɨ³² Juo¹³ dí² jan² tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Judá, hi³ tiá² tsá² hí³ ca³hɨen³ yáh³ hla¹ Moisés hi³ lɨ́¹³ jmu³ mí²tsáu². \p \v 15 Hi³ jáun² né³, tɨ³ lɨ³mí¹ jlánh¹ lin¹ bíh¹ jáɨ¹³ nɨ́² cun³ñí¹ hi³ ca³lɨ³jnia² jan² Mí²tsáu² siánh³ siáh³ hi³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jáun² Melquisedec, \v 16 jan² Tsá² má²lɨ́n³ Mí²tsáu² cun³ñí¹ hi³ quian³² tsú² pí³ hi³ zian² cun³ jmɨ́¹hi³nio², jun³juáh¹³ hi³ lɨ́n³ tsú² Mí²tsáu² cun³quionh³ hi³ lin¹ hin² tsánh² jméi² dí¹hio³ ñú¹deh³ yáh³ tsú² la³ cun³ rá¹juáh³ jáun² liei²¹. \v 17 Tɨ³la³ la³ cun³ rá¹juáh³ jáun² jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² bíh¹, ñí¹ rá¹juáh³ jáun² la³ lá² hi³ ca³tɨn¹ tsú²: \q1 Hnú² bíh¹ Tsá² lɨ́n³ nú² Mí²tsáu² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio², \q1 hi³ lɨ́n³ nú² jáun² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ Melquisedec. \m \v 18 Jáun² la³ jáun² lɨ³ hi³ héih³² hi³ jmɨ́¹ zia³² jáun² jmɨ́¹tin² tiú²uú² ca³lɨ³ quien² yáh³, quí¹ la³ñí¹ la³ján³ tiá² jmɨ́¹ pin³ yáh³, sa³jun³ ca³jmú³ bíh¹ ta²¹ la³ cun³ qui³ jmɨ́¹ ca³tɨ²¹, \v 19 quí¹ tiá² hin² ca³tá² ca³hián² yáh³ cun³quionh³ héih³² jáun²; hi³ ja³bí¹ la³ jáun² siáh³ má²zia³² cáun² hi³ má²hu²¹ tsɨ́³ dí² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹, cáun² hi³ jmu² hi³ tsá¹janh¹³ dí² ñí¹con² Dió³². \p \v 20 Hi³ hí¹ la³ tɨ³ hnga² yáh³ Dió³² ca³ma³tson² jáɨ¹³ cun³quionh³ hi³ ca³hɨen³ hnga², hi³ Tsá² hí³ lɨ́n³ Mí²tsáu², uá¹jinh¹ tiá² lin¹ ca³ma³tson² tsú² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² qui³ má²ná¹lɨ́n³ hí³ mí²tsáu². \v 21 Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ Mí²tsáu² Tsá² hɨen²³ dí² lá² má¹ná¹, ca³ma³tson² bíh¹ Dió³² hi³ ho² tsú² jáɨ¹³ jáun² jmɨ́¹ ca³záɨh³ dí² tsú² la³ lá²: \q1 Dió³² má²ca³ma³tson² jë¹, \q1 hi³ cun³ jmɨ́¹lɨ́h³ yáh³ tiá² za¹³ tsɨ́³ tsú². \q1 Hnú² bíh¹ Tsá² lɨ́n³ nú² Mí²tsáu² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio², \q1 hi³ lɨ́n³ nú² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jáun² Melquisedec. \m \v 22 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, lɨ́n³ Jesús jan² Tsá² má²tson² cáun² nió³² hi³ jlánh¹ bíh¹ chú³² la³ cónh³ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ́³ jmɨ́¹tin². \v 23 Juóun³² tsáu² ca³lɨn³ mí²tsáu² quí¹hliá² tiá² ca³lɨ³uén³ yáh³ tsú² hi³ ho² jáɨ¹³ jáun², quí¹ ca³quí² cá²tsan³ bíh¹ tsú². \v 24 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, la³ má²lɨ́n³ jáun² bíh¹ tsú² Mí²tsáu², tiá² lin¹ hniah³ yáh³ jan² tsá² siánh³ hi³ hí³ cha¹³ tsú², quí¹ hí³ bíh¹ zian² cun³ jmɨ́¹hi³nio². \v 25 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, hí³ bíh¹ lɨ́n³ Tsá² tɨn² lión³² tsáu² ca³la³ tán¹ hián² cu³tí³, lɨ³ua³ jan² tsá² má²tsá²janh³² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hí³ dí², quí¹ hí³ bíh¹ zian² cun³ jmɨ́¹hi³nio² hi³ cuá¹hiú² cuá¹mɨ³² ñí¹con² Dió³² hi³ ca³tɨn¹ tsáu². \p \v 26 Jan² Mí²tsá² Hɨ́en¹ la³ hí³ bíh¹ lɨ³hniah²³ ñí¹con² dí², jan² Tsá² hɨ́en¹, jan² Tsá² hí¹ cáun² hi³ hlah³ tiá² ca³jmú³ hi³ sa³jun³ tso³ yáh³ ca³jmú³, jan² Tsá² tiá² ca³cunh³ quionh³ tsá² ren² tso³, Tsá² jlánh¹ ca³lɨ³ quien² la³ cónh³ bí¹ la³jɨ́n³² tsá² tionh² hñu³mɨ³cuú². \v 27 Hí¹ jan² yáh³ tsá² lɨ́n³ mí²tsá² hɨ́en¹ tiá² cunh³ tsú², quí¹ jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² hniáuh³² jngɨh³ tsá² hí³ jáh³ ñí¹con² Dió³², la³ñí¹ tín² hi³ ca³tɨn¹ hnga², nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun² né³, jmu² tsú² siáh³ hi³ ca³tɨn¹ tsáu². Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, cu³ jéin³² tán¹ bíh¹ ca³jun³ hi³ ca³tɨn¹ ca³la³ jɨ́n³² tsáu², jmɨ́¹ ca³cuen³ tsú² jáun² hnga² yáh³. \v 28 Tɨ³la³ tsá² hiauh³ hí³ ta²¹ hi³ lɨ́n³ mí²tsá² hɨ́en¹ la³ cun³ lɨ́³ jáun² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés né³, tsá² hí³ dá² cáun² quiunh³² la³ cun³ qui³ quiunh³² tsáu² bíh¹ hi³ lɨ́¹ cháunh²³ chí¹ cáun² hi³ tiá² tsú²ta²¹; tɨ³la³ jmɨ́¹ má²ca³nga² hi³ lɨ́³ jáun² liei²¹ jáun² né³, Dió³² ca³jmú³ cáun² jáɨ¹³ cun³quionh³ hi³ ca³hɨen³ hnga² hi³ hión³² dí² Jon² hnga² cú²jueh³² hi³ lɨ́n¹³ Mí²tsá² Hɨ́en¹, jan² Tsá² ca³hiá² ca³táunh³ ca³la³ tán¹ hián² cu³tí³, la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio². \c 8 \s1 Cun³quionh³ Jesús bíh¹ ca³hín¹³ nió³² hmaɨ²¹ \p \v 1 Jáun² né³, la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² ja¹ la³jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²juáh¹³ jnoh¹ nɨ́² niéih³ la³ lá²: Hi³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ Juo¹³ dí² cu³tí³ lɨ́n³ la³ má²lɨ́²juáh¹³ jnoh¹ nɨ́², hi³ hí³ bíh¹ má²ca³ta³cua¹³ hñu³mɨ³cuú² tɨ³ cuá² chu²¹ quioh²¹ Dió³² Tsá² cuá¹quien². \v 2 Tsá² hí³ bíh¹ lɨ́n³ Mí²tsáu² Tsá² jmu² ta²¹ ñéih³ hñú³ hɨ́en¹, tɨ³la³ hú¹tá¹ hñú³ hɨ́en¹ tson² má¹ná¹, hi³ ca³jmú³ hnga² Dió³², jun³juáh¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² tsá²mɨ³cuóun² yáh³. \p \v 3 Jáun² né³, la³jɨ́n³² tsá² ca³lɨ³hiáun¹ hi³ lɨ́n³ mí²tsá² hɨ́en¹, tiu³nio² zia³² hi³ cue³² ñí¹con² Dió³², hi³ jngɨh² tsú² siáh³ jáh³ ñí¹con² Dió³²; hi³ cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, ja³bí¹ Jesucristo ca³lɨ³ hniáuh³² hi³ zia³² hi³ cué³² siáh³. \v 4 Tɨ³la³ sá¹jmɨ́¹ hi³ zian² bíh¹ tsú² ñí¹ hué²¹ lá² dúh¹, jáun² tiá² Mí²tsáu² jmɨ́¹ lɨ́n¹³ yáh³ tsú², quí¹ la³ tɨ³ ta³né³² bíh¹ zian² tsá² ná¹lɨ́n³ mí²tsáu², tsá² zia³² hi³ cue³² ñí¹con² Dió³² la³ cun³ rá¹lɨ́³ jáun² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés. \v 5 Tɨ³la³ mí²tsáu² hí³ má¹na²¹, cáun² ná¹jmu² tá¹³ ñéih³ hñú³ hɨ́en¹ hi³ lɨ́³ jmáh³la³ henh¹³ quioh²¹ hi³ zia³² jáun² tɨ³ hñu³mɨ³cuú² bíh¹. Né¹ bíh¹ dí² hi³ tson² bíh¹ cáun² hi³ ti³ lɨ́¹ jmouh³² bíh¹ tsú² jaun³², quí¹ jmɨ́¹ ca³tɨ³ ñí¹ jmu³ hla¹ Moisés cuáh³² hñú³ hmɨh³² jáun², jáun² Dió³² ca³juáh³ la³ lá²: “Hua³hín¹³ nú² hi³ jmóuh¹ hnú² tán¹ hián² cu³tí³ la³ cun³ lɨ́³ nóh³² quioh²¹ hñú³ hi³ má²lɨ́²hɨ́e³ jná¹³ hnú² tsɨ³ máh³ lá²”. \v 6 Tɨ³la³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ Juo¹³ dí² má¹ná¹, má²ca³joh¹³ cáun² ta²¹ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien², quí¹ cun³quionh³ hí³ bíh¹ ca³hi³ cáun² nió³² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹; hi³ jmɨ́¹ ca³hi³ jáun² nió³² hmaɨ²¹ né³, jáun² jmɨ́¹jáun² ca³jmú³ Dió³² jáɨ¹³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹ la³ cónh³ bíh¹ hi³ ca³jmú³ tsú² jáun² jmɨ́¹tin². \p \v 7 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ ca³lɨ³tí³ nió³² hi³ ca³hi³ jáun² la³ ñí¹, jáun² tiú²uú² jmɨ́¹ lɨ³ hniáuh³² yáh³ hi³ tanh¹³ tsú² siáh³ cáun² nió³² hmaɨ²¹. \v 8 Tɨ³la³ Dió³² ca³jɨ́en³² tsá² hí³ hi³ tiá² tú² tiá² tsɨn²³ yáh³ tsú², hi³ jáun² ca³juáh³ tsú² la³ lá² hi³ ca³tɨn¹ tsá² hí³: \q1 Juo¹³ dí² juáh³ la³ lá²: \q1 Chau²¹ jmáɨ¹ hi³ tanh²¹ jná¹³ siáh³ cáun² nió³² hmaɨ²¹, \q1 quiúnh¹ jná¹³ tsá² *Israel jɨ³ tsá² Judá nɨ́² siáh³, \q1 \v 9 Nió³² jáun² tiá² lɨ́³ la³ cun³ lɨ́³ nió³² hi³ ca³jmú³² jná¹³ quiúnh¹ ná¹ dí¹hio³ ñú¹deh³ tsú², tsá² jmɨ́¹ zian² jmɨ́¹tin², \q1 jmáɨ¹ hi³ ca³zánh³ jná¹³ jáun² cuo² tsú² hi³ ca³huen³ ná¹ tsú², \q1 jmáɨ¹ hi³ jmɨ́¹ tionh¹ tsú² jáun² hué³² Egipto. \q1 Nió³² hi³ ca³jmú³² jná¹³ jáun² quiúnh¹ tsú², \q1 tiá² ca³ma³tí³² yáh³ tsú², \q1 cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ tiú²uú² ca³tánh³² jná¹³ tsú² hó¹ñi³², juáh³ Juo¹³ dí². \q1 \v 10 Hi³ jáun² nɨ́¹ má¹jáun² tanh²¹ jná¹³ siáh³ cáun² nió³² quiúnh¹ ná¹ tsá² Israel hi³ lɨ́³ la³ lá², juáh³ Juo¹³ dí²: \q1 Taunh²¹ jná¹³ héih³² quion²¹ la³ tɨ³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsá² hí³, \q1 hi³ tón¹³ jná¹³ siáh³ la³ tɨ³ hñu³ tsɨ́³ tsú². \q1 Nɨ́¹ má¹jáun² né³, lɨ́n¹³ jná¹³ hú¹tá¹ Dió³² Juo¹³ tsú², \q1 hi³ jáun² tsá² hí³ né³, lɨ́n¹³ tsá² tionh² jo³uón³² jná¹³. \q1 \v 11 Má¹jáun² tiú²uú² lin¹ lɨ³ hniáuh³² ma³tɨn² tsú² tsá²ján² tsá²ján², \q1 hi³ juáh¹³ hi³ záɨh³² tsú² raɨnh²¹ hi³ hniáuh³² lɨ³ cuóun³² tsú² Juo¹³ dí², \q1 sa³jun³ ñí¹con² tsá²co¹ tsú², \q1 sa³jun³ ñí¹con² raɨnh²¹ tsú² siáh³, \q1 quí¹ ca³la³ jɨ́n³² tsáu² bíh¹ lɨ³ cuóu³² jná¹³, \q1 uá¹ hi³ tsá² quien², uá¹ hi³ tsá² tiá² quien². \q1 \v 12 Má¹jáun² má²hin¹³ jná¹³ la³jɨ́³² hi³ má²ca³jmú³ tsú² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³², \q1 hi³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiú²uú² cháu¹ jná¹³ tsɨn³² tso³ quioh²¹ tsú². \m \v 13 Jáun² né³, cun³quionh³ hi³ hɨe³² jáun² Dió³² cáun² nió³² hmaɨ²¹, má²lin¹ hi³ má²tseh¹ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ́³ jáun² jmɨ́¹tin²; hi³ lɨ³ua³ cáun² hi³ má²tseh¹ né³, cáun² má²tsá²lɨ³yenh³ bíh¹, hi³ tiú²uú² lin¹ nga³ zia³² ñí¹ lɨ³ jmuh¹ ta²¹, má²ja³quián³ tá¹ron¹³ tɨ³ có³² bíh¹. \c 9 \s1 Ñí¹hiú¹³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá² jɨ³ ñí¹hiú¹³ zia³² hñu³mɨ³cuú² \p \v 1 Jáun² né³, nió³² hi³ jmɨ́¹ hu²¹ jáun² la³ jmɨ́¹ ñí¹ jmɨ́¹ quionh³ héih³² quioh²¹ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² hniáuh³² ma³tsu³ ma³jónh³² tsú² Dió³², la³ má²quionh³ cáun² hñú³ hɨ́en¹ ñí¹ lɨ́¹³ ma³tsu³ ma³jónh³² tsú² Dió³² hi³ ca³jmú³ jáun² tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá². \v 2 Cuáh³² hñú³ hmɨh³² jáun² né³, jmɨ́¹ lɨ́³ tun³ ñéih³, hi³ lɨ́³ la³ lá²: Ñéih³ ñí¹ la³ñí¹ jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² ñí¹ hɨ́en¹, ñí¹ jmɨ́¹ zeh¹ cáun² candelero jueh³² hi³ jmɨ́¹ tsɨ²¹ quiau³ sɨ́², hi³ ñí¹ jáun² siáh³ jmɨ́¹ zeh¹ cáun² mesa ñí¹ jmɨ́¹ ná¹tsɨ²¹ *hí³ cuú²miih²¹ hɨ́en¹. \v 3 Jáun² nɨ́¹ má¹ca³nga² jáun² ñí¹ he¹ hmɨh³² ñí¹ má²tun³ né³, jmɨ́¹ lɨ́³ siáh³ cáun² ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹. \v 4 Ñí¹ jáun² jmɨ́¹ lɨ́³ siáh³ cáun² ñí¹hiú¹³ míh¹ lɨ́³ mí¹ñí² cú¹mí¹niau²¹ ñí¹ tɨ́² jɨn³² tsú² ziún², la³ má²quionh³ cáun² cuó² hi³ rá¹pɨ́eh²³ cú¹mí¹niau²¹. Hñu³ cuó² jáun² jmɨ́¹ dí¹hu²¹ cáun² tse³ lɨ́³ mí¹ñí² cú¹mí¹niau²¹; hi³ hñu³ tse³ jáun² né³, jmɨ́¹ tioh³ la³ cun³ má³² hi³ téh²³ tsú² maná hi³ ca³súh³ jáun² Dió³². Ja³bí¹ hñu³ cuó² jáun² jmɨ́¹ hu²¹ siáh³ hmá²hu²¹ quioh²¹ hla¹ Aarón hi³ ca³hion² jáun² zen². Hi³ hñu³ cuó² jáun² jmɨ́¹ hu²¹ siáh³ tá¹ tun³ jo²¹ hmá² hi³ lɨ́³ quɨ́n¹ ñí¹ jmɨ́¹ rá¹lɨ́³ jáun² héih³² quioh²¹ nió³² hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³². \v 5 Ñí¹ cuó² jáun² jmɨ́¹ tionh¹ gon³ querubines quian²¹ Dió³² hi³ ná¹láɨn¹. Cun³quionh³ tsá² láɨn¹ hí³ né³, jmɨ́¹ lin¹ hi³ Dió³² cuá³ ñí¹ jáun². Tsá² hí³ jmɨ́¹ ná¹haɨ²¹ pí¹³ ñí¹ quioh²¹ ñí¹ jmɨ́¹ ná²tsɨ́³ jáun² mí²tsá² hɨ́en¹ la³ cun³ hi³ lɨ́¹ cue³² ñí¹con² Dió³² hi³ ca³tɨ²¹ tso³. Tɨ³la³ cun³ nɨ́² bíh¹ má²tioh²¹ hi³ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ nɨ́² ta³né³². \p \v 6 Nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun² hua³jan²¹ la³jɨ́³² hi³ jáun² né³, jáun² tsá² ná¹lɨ́n³ mí²tsáu² tɨ́² taunh³² cun³ jmá² cun³ jnia³² ñí¹ hɨ́en¹ la³ñí¹ jáun², hi³ jmu² ta²¹ hi³ ca³tɨn¹. \v 7 Tɨ³la³ ñí¹ hɨ́en¹ quien² ñí¹ má²tun³ jáun² má¹na²¹, jɨ́³²la³ hnga² mí²tsá² hɨ́en¹ bíh¹ jmɨ́¹ tsá²hi³² cu³ jéin³² cú² mii²; nɨ́¹ má¹já²hi³² tsú² ñí¹ jáun² né³, hniáuh³² quian³² tsú² jmɨ́¹³ jáh³ hi³ tsa³ma³jnia³² dí² hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ hnga², la³ má²quionh³ tsáu¹³ la³jɨ́n³² tsáu² nɨ́² siáh³, la³ cun³ la³jɨ́³² tso³ hi³ ca³jmú³ tsú² ta³ tiá² ñi³². \v 8 Cun³quionh³ hi³ jáun² hɨe³² dí² Jmɨ́²chí³ Chun¹ hi³ tiá² juɨ³² jmɨ́¹ má²há²na²¹ yáh³ hi³ jmɨ́¹ lɨ³ ngá¹³ lɨ³ua³ jan² tsáu² la³ tɨ³ ñéih³ ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹ tá¹la³ jmɨ́¹ zeh¹ jáun² hñú³ hɨ́en¹ lɨ́³ hmɨh³² hi³ ca³lɨ³ jáun² jmɨ́¹jáun². \v 9 La³jɨ́³² bíh¹ hi³ jáun² lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá² ta³né³², hi³ jmu² lin¹ hi³ ca³la³ jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ tsá²cué² tsú² jáun² ñí¹con² Dió³² jɨ³ jáh³ hi³ jmɨ́¹ jngɨh² tsú² ñí¹ jáun² nɨ́² siáh³, cónh³ tiá² jmɨ́¹ tú² jmɨ́¹ tsɨn²³ bíh¹ hi³ jmu³ hi³ lɨ́¹³ niau²¹ tie³ cun³ tán¹ cun³ hián² jmɨ́¹ tsɨ́³ tsá² má²ná¹má²tsú² má²jónh³² hí³ Dió³². \v 10 Hi³ la³jɨ́³² héih³² ca³tɨ²¹ he³ lánh³ hniáuh³² zian² tsú², uá¹la³ cun³ má³² hi³ cú² hi³ hɨ́nh²³ tsú², jɨ³ héih³² ha³ lánh³ rón³² lɨ³ jɨn² tsú² cun³quionh³ ha³ lánh³ rón³² lóh³² tsú², la³jɨ́³² héih³² nɨ́² jmɨ́¹ quien² jmáh³la³ ta³ tiá² má²ca³za³ Dió³² nió³² jáun² bíh¹. \p \v 11 Tɨ³la³ né³² né³, má²cuan² bíh¹ Cristo, Tsá² lɨ́n³ hí³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² hi³ chu²¹ hi³ má²zia³² ta³né³². Hi³ ñí¹ hɨ́en¹ ñí¹ jmu² tsú² tá¹³ hi³ lɨ́n³ Mí²tsáu² né³, cáun² ñí¹ jlánh¹ bí¹ chu²¹ bíh¹, hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² siáh³, jun³juáh¹³ cáun² ñí¹ ca³jmú³ tsá²mɨ³cuóun² yáh³, la³ cun³ jun³juáh¹³ ñí¹ hué²¹ lá² yáh³. \v 12 Tɨ³la³ má²ca³hi³ bíh¹ Cristo ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹ jáun², hi³ ca³ñí¹jéin¹³ tsú² jmɨ́¹³ hnga², jun³juáh¹³ jmɨ́¹³ zéin¹ yáh³, hi³ sa³jun³ jmɨ́¹³ cuá¹juɨ́² míh¹ yáh³. Cu³ jéin³² tán¹ bíh¹ ca³ñí¹hi³² tsú² ñí¹ jáun², hi³ ca³joh¹³ hi³ lɨ́¹³ lión³² tsáu² hi³ jáun² lɨ́¹³ zian² cun³ jmɨ́¹hi³nio². \v 13 Quí¹ nɨ́¹juáh³ ta³bí¹ cun³quionh³ jmɨ́¹³ cuá¹juɨ́² jɨ³ zéin¹ yáh³ jmɨ́¹ lɨ́²jɨ² ngú³ quioh²¹ tsá² ren² tso³ ta³ ñí¹ Dió³², ho³ jɨ³ cun³quionh³ hi³ sen³² jáun² tsá² ren² tso³ juá² quioh²¹ cuá¹juɨ́² míh¹ hi³ ca³cáun³ jáun² ñí¹hiú¹³ siáh³, \v 14 hi³ jáun² né³ ¡tiá¹³ bíh¹ tiá³ jmɨ² quioh²¹ Cristo tiá² lɨ³ quien², Tsá² ca³cuen³ hí³ hnga² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ zian² cun³ jmɨ́¹hi³nio², la³jmɨ́¹ cuen² tsáu² jan² jáh³ jɨn²! Hi³ cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, má²lɨ́¹³ má¹ti²¹ dí² ñí¹con² Dió³² Tsá² juú²tsáun², quí¹ má²ca³lɨ³ jɨn² dí² la³ tɨ³ hñu³ jmɨ́¹ hñu³ tsɨ́³ dí² ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ jmu³² dí² jáun², hi³ jmɨ́¹ jmu² hi³ tiauh² dí² jáun² jo³cuo² hmú³². \p \v 15 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, Jesucristo bíh¹ lɨ́n³ Tsá² cua³tianh² cáun² nió³² hmaɨ²¹; hi³ jáun² tsá² má²ca³te³ hí³ Dió³² lɨ́¹³ hiáuh³ cáun² hi³ quien² cun³ jmɨ́¹hi³nio², la³ cun³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² jáɨ¹³ hi³ cué³², quí¹ cun³ñí¹ hi³ ca³jun³ jáun² Cristo bíh¹ má²zia³² ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ hin³ tso³ hi³ ca³jmú³ jáun² tsáu² tá¹la³ jmɨ́¹ tiáunh¹ tsú² jáun² nió³² la³ñí¹. \v 16 Jmú¹³ jáɨ¹³, nɨ́¹juáh³ quiau³ hi³ quiú² jan² tsáu², tiá² má²quien² yáh³ tá¹la³ tiá² má²ca³lɨ³ tson² hi³ má²jun² tsá² ca³quiú² hí³ quiau³. \v 17 Quí¹ quiau³ hi³ quiú² tsú² jáun² tiá² má²quien² yáh³ tá¹la³ zian² tsá² ca³quiú² hí³ jáɨ¹³ jáun², nɨ́¹ má¹jun² máh³ tsú² má²quien². \v 18 La³ jáun² bíh¹ lɨ³ ca³tɨ²¹ nió³² hi³ ca³quiú² jáun² Dió³² la³ñí¹, hi³ cun³quionh³ hi³ ca³táɨn² jáun² jmɨ́²hán¹ jáh³ bíh¹ ca³hín¹³ nió³² jáun². \v 19 Jmɨ́¹jáun² ca³hɨ́eh³ tín² hla¹ Moisés la³jɨ́n³² tsáu² héih³² hi³ jmu² Dió³²; jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³can³ tsú² jñú¹³ *já¹ziáh² quian²¹ hin³² dáɨn³ quionh³ cáun² ñeh¹ náɨ² jmáɨ² hisopo, hi³ jáun² ca³ma³jlɨh²¹ tsú² cun³quionh³ jmɨ́¹³ cuá¹juɨ́² míh¹ [jɨ³ jmɨ́¹³ zéin¹ nɨ́² siáh³] hi³ má²ná¹jan² quionh³ jmáɨ², hi³ ca³péih³ tsú² ñí¹ Sí² tioh³ héih³² quioh²¹ Dió³², jɨ³ la³ má²quionh³ la³jɨ́n³² tsáu² nɨ́² siáh³. \v 20 Jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² hí³ la³ lá²: “Cun³quionh³ jmɨ² lá² bíh¹ lɨ́²tson² nió³² hi³ ca³tanh² Dió³² quiúnh¹ hnoh²”. \v 21 Ja³bí¹ ca³péih³ siáh³ Moisés jmɨ² hñú³ hɨ́en¹ jáun², la³ má²quionh³ la³jɨ́³² hi³ nio² jáun² ñéih³ siáh³ hi³ jmúh³² tsú² ta²¹ nɨ́¹ má¹ca³ma³tsu³ ma³jónh³² tsú² Dió³². \v 22 Quí¹ la³ cun³ rá¹lɨ́³ jáun² héih³², hi³ míh¹ tiá² la³jɨ́³² bíh¹ lɨ³ hniáuh³² jmu³ tsú² jɨ² cun³quionh³ jmɨ²; hi³ sa³jun³ lɨ́¹³ bíh¹ hin³ tsáu¹³ tsú² nɨ́¹juáh³ hi³ tiá² quionh³ jmɨ². \s1 Cun³quionh³ hi³ ca³cuen³ hnga² bíh¹ Jesús lɨ́¹³ hin³ tsáu¹³ tsáu² \p \v 23 Jáun² la³ jáun² bíh¹ tɨ́² lɨ́²hniáuh³² jngɨh³ tsú² jáh³, jáun² lɨ³ jɨ² la³jɨ́³² la³ cun³ henh¹³ hi³ ná¹jmúh³² tsú² jáun² ta²¹ ñí¹ hué²¹ lá², henh¹³ quioh²¹ la³ cun³ rón³² lɨ́³ hi³ né³bí¹ jmɨ́¹ lɨ́¹³ jáun² tɨ³ hñu³mɨ³cuú²; tɨ³la³ ca³tɨ²¹ hi³ né³bí¹ jmɨ́¹ lɨ́¹³, hi³ hú¹tá¹ cu³tí³ lɨ³ jɨn² jáun² tsáu² né³, ca³lɨ³ hniáuh³² bíh¹ hi³ lɨ³ jɨn² tsú² cun³quionh³ hi³ ca³hiauh³ jáun² Dió³² cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹. \v 24 Quí¹ jun³juáh¹³ ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹ hi³ ca³jmú³ tsá²mɨ³cuóun² yáh³ ca³hi³ Cristo, henh¹³ quioh²¹ hi³ lɨ́³ jáun² hñu³mɨ³cuú²; tɨ³la³ tá²chi²¹ hñu³mɨ³cuú² bíh¹ ca³hi³ tsú². Jáun² ñí¹ jáun² bíh¹ cuá³ tsú² ta³né³² hi³ nau³² jáɨ¹³ ca³ta¹ jnoh¹ ta³ ñí¹ Dió³². \v 25 Né³² né³, tsá² ca³lɨn³ hí³ mí²tsá² hɨ́en¹ tɨ́² tsá²hi³² cu³ jéin³² cú² mii² ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹ jáun², hi³ tɨ́² tsá²can³² jmɨ², tɨ³la³ jun³juáh¹³ jmɨ́¹³ hnga² yáh³ tsú²; tɨ³la³ Cristo má¹ná¹, jun³juáh¹³ hliáun³ jéin³² yáh³ hniáuh³² tsa³jen³ tsú² hnga². \v 26 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ la³ jáun² dúh¹, jáun² jmɨ́¹ ca³tɨn¹ tsú² jún³ hliáun³ jéin³² bíh¹ la³ cun³ jmɨ́¹ ca³lɨ³ hngá¹máh³ lá². Tɨ³la³ cu³ jéin³² bíh¹ ca³ma³jnia³² tsú², jmáɨ¹ ñí¹ má²táuh³ lá², hi³ jáun² cun³quionh³ hi³ ca³cuen³ jáun² hnga² bíh¹ tsú² ca³lɨ³ hi³ hin³ tsú² tsáu¹³ tsáu². \v 27 La³ cun³ qui³ ca³tɨn¹ jɨ³lɨn² tsáu² hi³ jún³ cu³ jéin³², jáun² nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun² má²tá¹tsɨ²¹ héih³² ñí¹con² tsú², \v 28 la³ jáun² bíh¹ lɨ́³ siáh³ ñí¹con² Cristo; cu³ jéin³² tán¹ bíh¹ jun³ tsú² jmɨ́¹ ca³cuen³ tsú² jáun² hnga², hi³ ca³hin³ tsú² jáun² tsáu¹³ juóun³² tsáu². Tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³ma³jnia³² tsú² siáh³ cónh³ hi³ tɨ²¹ tenh³ má¹ná¹, jun³juáh¹³ hi³ uú² ja³hin² tso³ yáh³ tsú² jáunh³, quí¹ hi³ má²ja³lion³ tsá² ná¹jaun² bíh¹ tsú². \c 10 \p \v 1 Quí¹ héih³² hi³ ca³hiauh³ jáun² hla¹ Moisés jmɨ́¹ lɨ́³ jmáh³la³ henh¹³ quioh²¹ hi³ chu²¹ hi³ né³bíh¹ jmɨ́¹ lɨ́¹³ máh³, tiá² jmɨ́¹ lɨ́³ yáh³ hú¹tá¹ mí¹zioh²¹ cu³tí¹³. Cun³ñí¹ hi³ jáun² tiá² jmɨ́¹ tióh³² yáh³ héih³² jáun² hi³ jmu³ hi³ lɨ³ chun¹ tsú² ca³la³ tán¹ hián² cu³tí¹³, tsá² jmɨ́¹ má²janh³² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ jngɨh² tsú² jáun² jáh³ cu³ jéin³² cú² mii². \v 2 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ ca³hin³ tso³ quioh²¹ tsáu² jmɨ́¹ ca³jngɨh³ tsú² jáun² jáh³, jáun² jmɨ́¹ lɨ³ lieih²¹ bíh¹ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsá² má²tsú² má²jónh³² hí³ Dió³² hi³ má²lɨ́n³ tsú² jan² tsá² tiú²uú² tso³ ren², jáun² tiú²uú² jáh³ jmɨ́¹ jngɨh³ yáh³ tsú². \v 3 Tɨ³la³ cun³quionh³ hi³ jngɨh² tsú² jáun² jáh³ né³, tɨ³ má²chau² bíh¹ tsɨ́³ tsú² cú² jéin³² cú² mii² hi³ la³ ná¹ren² bíh¹ tsú² tso³; \v 4 quí¹ cun³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiá² tioh²¹ bíh¹ jmɨ́¹³ cuá¹juɨ́² jɨ³ jmɨ́¹³ zéin¹ hi³ hin³ tsáu¹³ tsáu². \p \v 5 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, Cristo ca³záɨh³ Dió³² la³ lá² jmɨ́¹ tɨ³ ñí¹já²¹ ñí¹ hué²¹ lá²: \q1 Tiá² ca³tɨ́³ yáh³ honh² hnú² hi³ zia³² hi³ lɨ́¹ cue³² tsáu², \q1 sa³jun³ hi³ jngɨh² tsú² jáun² jáh³, \q1 hi³ jáun² cu³tsa³² má²ca³jmuh³ hnú² cú²jueh³² hua³jan²¹ hi³ lɨ́n¹³ jná¹³ tsá² dí¹ngú³. \q1 \v 6 Tiá² ca³tɨ́³ yáh³ honh² hnú² uá¹ cun³ hi³ jɨn³ tsú² tá¹ jan² jáh³ ñí¹con² hnú², \q1 hi³ sa³jun³ ca³jen¹³ bíh¹ hnú² hi³ jngɨh² tsú² jáun² jáh³ hi³ ca³tɨ²¹ tso³. \q1 \v 7 Jáun² jná¹³ né³ ca³juánh³² la³ lá²: \q1 Hnú² Dió³², lá² hún¹ jná¹³ hua³jan²¹ hi³ jmu¹ jná¹³ la³ cun³ hi³ tɨ³² honh² hnú², \q1 la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí² hi³ ca³tɨn¹ jná¹³. \m \v 8 Jáun² né³, la³ñí¹ tín² ca³juáh³ tsú² hi³ tiá² tɨ³² yáh³ tsɨ́³ Dió³² hi³ jngɨh² jáun² tsáu² jáh³ ñí¹con² tsú², sa³jun³ jmɨ́¹ zia³² hi³ cue³² tsáu², sa³jun³ hi³ jɨn²³ tsú² jáun² jáh³ tá¹ jan², sa³jun³ hi³ jngɨh² tsú² jáun² jáh³ hi³ ca³tɨ²¹ tso³, uá¹jinh¹ liei²¹ rá¹juáh³ hi³ jmɨ́¹ ca³tɨn¹ tsú² jmu³ la³ jáun². \v 9 Jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ tsú² siáh³ la³ lá²: “Hnú² Dió³² lá² hún¹ jná¹³ hua³jan²¹ hi³ jmu¹ ná¹ la³ cun³ hi³ tɨ³² honh² hnú²”. Jáɨ¹³ nɨ́² hnió³ juáh³ hi³ la³ jáun² bíh¹ má²tɨ³² tsɨ́³ Dió³² cha³ jmɨ́¹ jngɨh³ tsáu² jáh³. \v 10 Jáun² né³, má²ca³ta³ná¹chan¹ dí² ñí¹con² Dió³² cun³ñí¹ hi³ ca³jmú³ jáun² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³², hi³ ca³cuen³ tsú² jáun² hnga² hi³ jún³ cu³ jéin³² tán¹. \p \v 11 Hi³ tsá² ná¹lɨ́n³ mí²tsáu² né³, la³ má²ná¹jmu² jáun² bíh¹ tá¹³ la³ ma³ quin³² ma³ jan³² jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ jngɨh² jáh³, uá¹jinh¹ tiá² lin¹ tso³ hin²³. \v 12 Tɨ³la³ Jesús má¹ná¹, cu³ jéin³² tán¹ la³ lá² bíh¹ ca³cuen³ tsú² hnga² hi³ jún³ hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ tsáu², cáun² hi³ ca³lɨ³ quien² cun³ jmɨ́¹hi³nio²; jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³lɨ³ lin¹ hi³ quien² tsú² jmɨ́¹ ca³ta³cua¹³ jáun² tɨ³ cuá² chu²¹ quioh²¹ Dió³². \v 13 Ñí¹ jáun² cuá¹jan³² tsú² ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ tsá² hau² tsú² lɨ́¹³ tá¹tonh¹ ñeh² ta³ tsú² hi³ lɨ³ lin¹ hi³ tiá² quien² tsá² hí³. \v 14 Quí¹ cun³quionh³ hi³ ca³cuen³ tsú² jáun² hnga² hi³ jún³ cu³ jéin³² tán¹, ca³ma³chun¹ tsú² ca³la³ tán¹ hián² cu³tí¹³ cun³ jmɨ́¹hi³nio² la³jɨ́n³² tsá² má²ná¹chan¹. \v 15 Ja³bí¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ má²tson² siáh³ jáɨ¹³ nɨ́². La³ñí¹ tín² ca³juáh³ tsú² la³ lá²: \q1 \v 16 Nɨ́¹ má¹jáun² tanh²¹ jná¹³ siáh³ cáun² nió³² quiúnh¹ tsá² hí³ hi³ lɨ́³ la³ lá², juáh³ Juo¹³ dí²: \q1 La³ tɨ³ hñu³ tsɨ́³ tsá² hí³ taunh²¹ jná¹³ héih³² quion²¹, \q1 hi³ tón¹³ jná¹³ siáh³ la³ tɨ³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú². \m \v 17 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³juáh³ siáh³ la³ lá²: \q1 Hí¹ cu³ jéin³² tiú²uú² cháu¹ jná¹³ tsɨn³² tso³ jáun² quioh²¹ tsú², \q1 sa³jun³ hi³ ca³jmú³ tsú² jáun² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³². \m \v 18 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ la³ má²ca³chí² bíh¹ tsú² tsɨ́³ ca³tɨ²¹ tso³ jáun², jáun² tiú²uú² jáh³ hniah³ yáh³ hi³ jngɨh³ tsáu² hi³ ca³tɨ²¹ tso³. \s1 Ca³ta¹ dí² má¹janh¹³ ñí¹con² Dió³² \p \v 19 Hi³ jáun² né³ reh², má²lɨ́¹³ niau²¹ tiá³ tsɨ́³ dí² hi³ tauh²¹ dí² ca³la³ tɨ³ ñéih³ ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹ cun³ñí¹ hi³ Jesucristo ca³táɨn³ jmɨ́²hán¹; \v 20 quí¹ cun³quionh³ hi³ ca³cáɨ² jáun² hmɨh³² hi³ jmɨ́¹ hí¹jnáɨ²³ jáun² juɨ³² ñéih³ ñí¹ hɨ́en¹ quien² jáun² bíh¹ má²lin¹ hi³ má²ca³nia³ Jesús cáun² juɨ³² hmaɨ²¹ quiú¹³ dí² hi³ lɨ́¹³ ngá¹³ dí² ñéih³ ñí¹ hɨ́en¹ quien² jáun², cáun² juɨ³² hi³ jmu² hi³ lɨ́¹³ ziáun² dí² hi³ hmaɨ²¹. Hmɨh³² jáun² má¹ná¹, hi³ hɨe³² tsú² ngú³ quioh²¹ hnga² bíh¹ Jesús. \v 21 Hi³ cun³ñí¹ hi³ Jesús hí³ bíh¹ siáh³ lɨ́n³ Mí²tsá² Hɨ́en¹ ca³tɨn¹ la³jɨ́n³² tsá² tionh² jo³cuo² Dió³², \v 22 jáun² cuɨ́¹ má¹janh¹³ dí² ñí¹con² Dió³² hi³ ca³la³ hí¹ cáun² hi³ tiá² chí¹quí² chí¹jnáɨ²³ tsɨ́³ dí², tɨ³la³ hi³ nio² cáun² tán¹ tsɨ́³ dí² má¹ná¹; quí¹ má²ca³ma³jɨ² bíh¹ tsú² hñu³ tsɨ́³ dí², hi³ má²ca³sa² tsú² siáh³ jnoh¹ cun³quionh³ jmáɨ² jɨ², jáun² tiú²uú² tso³ cha³² jmɨ́¹ tsɨ́³ dí². \v 23 Cuɨ́¹ chá¹³ dí² tiá³ tsɨ́³ hi³ la³ má²ná¹ton²³ jáun² dí² jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ la³ cun³ hi³ má²hu²¹ jáun² tsɨ́³ dí², quí¹ qui³ cónh³ ma³tí³² bíh¹ Dió³² jáɨ¹³ hi³ má²ca³jmú³. \v 24 Jáun² né³, cuɨ́¹ láɨ¹³ dí² lánh³ rón³² cue¹³ dí² pí³ tsá²ján² tsá²ján², hi³ hno³ dí² tsú², hi³ jmú¹³ dí² siáh³ hi³ chu²¹ ñí¹con² tsú². \v 25 Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ chá¹³ dí² tɨ³ có³² hi³ cuú¹ ngah¹³ dí² hi³ má¹tsú¹ má¹jonh²¹ dí² Dió³² la³jmɨ́¹ má²ná¹jmu² ma³ jan² tsáu². Tɨ³ jlánh¹ bíh¹ ca³ta¹ dí² hi³ hlɨ́¹ lienh¹ dí² tsá²ján² tsá²ján² hi³ má¹ti²¹ dí² re². Hi³ jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá² né³, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ má²hniáuh³² jmú¹³ la³ jáun², quí¹ néh³² dí² hi³ má²janh² bíh¹ má²he² jmáɨ¹ quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí². \p \v 26 Quí¹ nɨ́¹juáh³ jnoh¹, tsá² má²ca³lɨ³ né¹ dí² jú¹ tson² cáun² jmú¹³ tso³ la³ má²jmu³² jáun², jáun² tiú²uú² hin² zian² yáh³ tsá² lɨ́¹³ jún³ siáh³ ca³tɨ²¹ tso³ jáun²; \v 27 ñí¹ jɨ́²¹la³ ti³ cáun² má²ma³tso² tsɨ́³ bíh¹ tsú² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² jáun² Dió³² héih³² cun³quionh³ sɨ́² huáh² tsɨ́³, ñí¹ lɨ́¹³ cón³² tsá² hau² Dió³². \v 28 Quí¹ nɨ́¹juáh³ ta³ bíh¹ tsá² tiá² ta²¹ ca³taunh³ héih³² quioh²¹ hla¹ Moisés yáh³ ca³tɨn¹ jún³, nɨ́¹juáh³ tsá² má²ca³hna³ gon³ ho³ gáun³ tsáu², hi³ hí¹ cú¹pih²¹ uu³i³tso³ tiá² ca³lɨ³ zia³² quioh²¹, \v 29 hi³ jáun² né³ ¡tiá¹³ bíh¹ tiá³ tsá² tiá² quiú² tiá² jéin²³ Jon² Dió³² tiá² ma³tso² tsɨ́³, tsá² lɨ́¹ jmu² hí³ hi³ tiá² quien² jmɨ́²hán¹ tsú² hi³ ca³ma³tson² jáun² nió³² hmaɨ²¹ hi³ má²tiáuh¹ dí² jáun², jmɨ² hi³ jmu² hi³ lɨ́n³ tsú² jáun² tsá² ná¹chan¹ ñí¹con² Dió³²! Quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ cáun² lɨ́¹ tú² lɨ́¹ hión³² siáh³ Jmɨ́²chí³ Chun¹, Tsá² má²jnia³² hí³ mií³ hi³ ja³² jáun² tsɨ́³ Dió³² ñí¹con² dí². \v 30 Quí¹ má²cuóun³² bíh¹ dí² Juo¹³, Tsá² ca³juáh³ hí³ la³ lá²: “Jná¹³ bíh¹ ca³tɨn¹ má¹tson¹³ tsáu², huen² jná¹³ bíh¹ ca³tɨn¹ jéinh¹”. Ja³bí¹ ca³juáh³ tsú² siáh³: “Dió³² bíh¹ Tsá² ra³tsɨ³² héih³² ñí¹con² tsá² tionh² jo³cuo²”. \v 31 ¡He³ ma³ jlánh¹ huáh² tsɨ́³ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³janh³² tsú² ñí¹con² Dió³² Tsá² liéih³²! \p \v 32 Hi³ jáun² né³, cháu¹ náh² honh² lánh³ rón³² ca³lɨ³ quián¹³ náh² jmɨ́¹tin², jmɨ́¹ tá² ca³táɨ³ jáun² joh¹ quioh²¹ Dió³² hñu³ honh² náh², hi³ ca³tion³ náh² jáun² honh² ja¹ la³jɨ́³² uu³cha³tsɨ³² huáh² tsɨ́³ hi³ ca³há² ca³nga² náh². \v 33 Ma³ jan² hnoh² ca³quiú² ca³je³ tsú² ñí¹ hó²¹ñí¹ tsá² juú², hi³ ca³qui³ ca³jmoh³ náh² tsú²; hi³ ma³ jan² hnoh² siáh³ ca³tionh² náh² cúh² honh² ca³tɨn¹ tsá² jmɨ́¹ ná¹má²tso² hí³ tsɨ́³, hi³ ca³tianh³ náh² cu³héin¹ tsú². \v 34 Ca³ja³ bíh¹ mií³ honh² náh² ñí¹con² tsá² jmɨ́¹ ná¹tson³, ja³bí¹ cáun² ca³ma³hiúnh¹³ náh² siáh³ honh² jmɨ́¹ ca³quin³ tsú² hi³ quián¹³ náh², quí¹hliá² cun³ má²ná¹ñíh¹ bíh¹ náh² hi³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú² nio³ náh² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹, hi³ ma³hɨ́e² cun³ jmɨ́¹hi³nio². \v 35 Hi³ jáun² né³, ha³ lɨ́² cuɨ́¹ cha³hín³ hi³ nio² nɨ́² tiá³ honh² náh², quí¹ cun³quionh³ hi³ jáun² bíh¹ zia³² hi³ lɨ́¹³ hián¹³ náh². \v 36 Hniáuh³² bíh¹ cueh¹³ náh² honh² hi³ jmúh¹³ náh² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³², quí¹ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ hián¹³ náh² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ má²ca³jmú³ tsú² jáun² hi³ cué³². \v 37 Quí¹ ñí¹ Sí² rá¹juáh³ la³ lá²: \q1 Má²ja³quián³ cu³tí¹³ bíh¹ jáunh³ Tsá² ca³tɨn¹ jáunh³, \q1 ha³ tiú²uú² lén³ yáh³ tsú². \q1 \v 38 Jáun² né³, tsá² joh² jná¹³, \q1 tsá² má²lɨ́n³ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹, \q1 lɨ́¹³ bíh¹ zian² quí¹ cun³ñí¹ hi³ nio² cáun² tsɨ́³; \q1 tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² ca³jính³² tɨ³ cu³hna²¹ né³, \q1 tiá² tɨ³² yáh³ tsɨn³² jná¹³ tsá² la³ hí³. \m \v 39 Tɨ³la³ jnoh¹ má¹ná¹, tiá² láɨ³ yáh³ dí² tsá² jinh³² tɨ³ cu³hna²¹, tsá² cun³ ca³tɨn¹ hi³ tsa³hín³. Tɨ³la³ jnoh¹ dá² láɨ³ dí² tsá² nio² cáun² tsɨ́³ bíh¹, hi³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ liáu³ dí². \c 11 \s1 Jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² nio² cáun² tsɨ́³ \p \v 1 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ tsá² nio² cáun² tsɨ́³, cun³ tiá² hɨ³² bíh¹ tsɨ́³ tsú² ca³tɨ²¹ lɨ³ua³ cáun² hi³ cuá¹jan³² tsú² jáun²; tsá² la³ hí³ bíh¹ cun³ tiá² taunh³² tun³ tsɨ́³ hi³ ca³tɨ²¹ cáun² hi³ tiá² má²ca³jɨ́e³, quí¹ cáun² ñi³² tsú² hñu³ tsɨ́³ hi³ tson² bíh¹ zia³² la³ cun³ hi³ hu²¹ jáun² tsɨ́³. \v 2 Tsá²haun³² dí¹hio³ ñú¹deh³ dí² ca³ta³tonh¹ re² ta³ ñí¹ Dió³², quí¹ cun³ñí¹ hi³hliá² jmɨ́¹ ná¹tioh³ cáun² tsɨ́³. \p \v 3 Cun³quionh³ hi³ nio² jáun² cáun² tsɨ́³ bíh¹ dí² né¹ hi³ Dió³² bíh¹ ca³jmú³ ca³la³ jɨ³lɨ³² cun³quionh³ jmáh³la³ jë¹; hi³ la³jɨ́³² hi³ jniá³ siáh³, jun³juáh¹³ ca³lɨ³ cun³quionh³ hi³ jmɨ́¹ má²jniá³ yáh³. \p \v 4 Hi³ jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ bíh¹ hla¹ Abel, jáun² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ ca³tɨ́³ tsɨ́³ Dió³² jáh³ hi³ ca³jngɨh³ tsú² jáun² la³ cónh³ bíh¹ hi³ ca³cué³ jáun² hla¹ Caín. Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ ca³ma³tson² Dió³² jáɨ¹³ hi³ chun¹ tsú², hi³ la³ cun³ hi³ ca³cué³ tsú² jáun² né³, ca³héi³ bíh¹ Dió³². Hi³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ bíh¹ siáh³ hla¹ hí³, jáun² bíh¹ zia³² hi³ má²ta² tsú² jnoh¹ la³ tɨ³ ta³né³², uá¹jinh¹ má²jún¹ tsú². \p \v 5 Ja³bí¹ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ bí¹ siáh³ Enoc, jáun² cáun² ngah³ la³ lɨ́³ jáun² bíh¹ tsú², tiá² lin¹ ca³jun³ yáh³ tsú²; tiú²uú² hin² ca³tsauh¹ yáh³ tsú², quí¹ Dió³² bíh¹ la³ ca³jáu³² tsú². Ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³ la³ lá² hi³ ca³tɨn¹ tsá² hí³, hi³ ñeh² bíh¹ hi³ tsánh³² tsú², ca³tɨ́³ bíh¹ tsɨ́³ Dió³² la³jɨ́³² hi³ ca³jmú³ tsú². \v 6 Quí¹ cun³ tiá² lɨ́¹³ bíh¹ jmu³ tsáu² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³² nɨ́¹juáh³ tiá² nio² yáh³ cáun² tsɨ́³ tsú². Quí¹ la³ñí¹ la³ján³ hniáuh³² chá³² tsú² cáun² tsɨ́³ hi³ cu³tí³ bíh¹ zian² Dió³² nɨ́¹juáh³ tsá² hnió³ ma³janh³² ñí¹con² Dió³², hi³ hniáuh³² siáh³ chá³² tsú² cáun² tsɨ́³ uá²jaɨ³² hi³ tson² zia³² hi³ hiáuh¹³ tsú² nɨ́¹juáh³ tsá² hnah² Dió³². \p \v 7 Jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ hla¹ Noé uá²jaɨ³² jmɨ́¹ nio¹ siáh³ cáun² tsɨ́³, jáun² ca³taunh³ tsú² ta²¹, hi³ ca³jmú³ cáun² cuó² pa²¹ ñí¹ lɨ́¹³ liáun³ jɨ³lɨn² tsá² hñú¹³ tsú² jmɨ́¹ ca³záɨ³ tsú² jáun² Dió³² hi³ né³bí¹ lɨ́¹³ cáun² hi³ tiá² má²jniá³. Cun³quionh³ la³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³tsɨn² tsá² ñí¹ hná¹ jáun² hi³ la³ ná¹ren² tso³; la³ jáun² bíh¹ lɨ³ hi³ ca³lɨn³ tsú² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹ ta³ ñí¹ Dió³², cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ bíh¹. \p \v 8 Ja³bí¹ hla¹ Há²bran²¹ siáh³ ca³tanh² ta²¹ Dió³² cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³; jáun² cua³han³ tsú² ñí¹ jmɨ́¹ cuá³, hi³ ngau³ tsú² hi³ tsa³cuá² hué³² ñí¹ cué²¹ Dió³² ta³ tiá² ñi² tsú² ha³ dá² jinh¹ jaun³² tsó³² dí². \v 9 Cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ Há²bran²¹, jáun² la³jmɨ́¹ cuá³ jan² tsá² cú²juú² bíh¹ ca³ta³cua¹³ tsú² hué³² ñí¹ ca³jmú³ jáun² Dió³² jáɨ¹³ hi³ cué³²; jáun² hñú³ hi³ lɨ́³ hmɨh³² bíh¹ ca³cuá³ tsú² cú²jueh³². La³ jáun² bíh¹ ca³jmú³ siáh³ hla¹ Isaac jon² tsú² jɨ³ hla¹ Jacob cho¹ tsú² nɨ́² siáh³, tsá² ca³hiauh³ hí³ uá²jaɨ³² jáɨ¹³ jáun². \v 10 Quí¹ Há²bran²¹ hí³ dá² jmɨ́¹ jan³² hi³ lɨ́¹³ cáun² juú² hi³ quian³² jmɨ́h¹ hiah³² pin³, cáun² juú² hi³ hnga² Dió³² quiú¹³ héih³², hi³ hnga² siáh³ jmu³. \p \v 11 Ja³bí¹ hla¹ Sara siáh³, uá¹jinh¹ jmɨ́¹ má²lieih²¹ lɨ́n²¹ tsú², hi³ tiú²uú² jmɨ́¹ lɨ́¹³ can³ jon², tɨ³la³ cun³jáun² ca³hiauh³ bíh¹ tsú² pí³ hi³ can³ jon² cun³ñí¹ hi³hliá² ca³chá³ cáun² tsɨ́³; ca³lɨ³zian² bíh¹ jan² jon² tsú² quí¹hliá² ca³taunh³ tsú² ta²¹ hi³ Dió³² bíh¹ jan² Tsá² ma³tí³² jáɨ¹³ quioh²¹. \v 12 Jáun² né³, la³ jáun² bíh¹ lɨ³ hi³ Há²bran²¹, jan² tsá² jmɨ́¹ má²ñí¹chau²¹ jmáɨ¹ hi³ jún³, ca³chó³² bíh¹ jmáɨ¹ hi³ ca³lɨ³zian² juóun³² lɨ́n³² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ tsú², la³jmɨ́¹ hliáun³ chí¹jmaɨ²¹, la³ cun³ lɨ́³ siáh³ záɨ¹ nio² can³² jmɨ́²miih²¹, cáun² hi³ tiá² tián³ hɨ́¹³. \p \v 13 La³jɨ́n³² bíh¹ tsá² hí³ ca³tsan³ ta³ tiá² ca³hiauh³ la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² hi³ zia³² hi³ cué³²; tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ tsú² né³, jáun² cáun² ca³ma³hiún² bíh¹ tsú² tsɨ́³ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³², uá¹jinh¹ jmɨ́¹ ñi³² tsú² hi³ ñí¹ ué³ máh³ lɨ³tí³. Jáun² cáun² ca³ton³ bíh¹ tsú² hi³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² tsá² cú²juú² tá¹la³ há¹ ngá¹³ tsú² hi³ zian² jáun² ñí¹ hué²¹ lá². \v 14 Tsá² hleh³² jáɨ¹³ la³ nɨ́² né³, jmu² lin¹ hi³ hnauh² juú²co¹. \v 15 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ ná¹chau² tsɨ́³ tsú² ñí¹ ca³huén² dúh¹, jmɨ́¹ lɨ́¹³ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ tsa³tánh¹ tsú² siáh³ ñí¹ jáun². \v 16 Tɨ³la³ tsá² hí³ má¹ná¹, jmɨ́¹ ná¹hen² tsɨ́³ hi³ chá¹tánh¹ juú²co¹ ñí¹ jlánh¹ bíh¹ chu²¹, la³ cun³ juú²co¹ tsú² hi³ nio² la³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú² yáh³. Hi³ jáun² tiá² lɨ³ heh²³ yáh³ Dió³² hi³ juáh²³ tsáu² hi³ hí³ bíh¹ dí² lɨ́n³ Dió³² Juo¹³ tsú², quí¹ má²nióh³² bíh¹ dí² hua³jan²¹ cáun² juú² ñí¹ lɨ́¹³ tsa³tiánh² tsá² hí³. \p \v 17 Ja³bí¹ la³ jáun² siáh³, jmɨ́¹ ca³ca³ ca³lau³ Dió³² quioh²¹ Há²bran²¹, cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ bíh¹ tsú², jáun² jmɨ́¹ má²jngɨh³ tsú² Isaac jon² ñí¹con² Dió³². Jmɨ́¹ má²hún¹ tsú² hua³jan²¹ hi³ jngɨh³ jon² tsá² jan² tán¹, uá¹jinh¹ jmɨ́¹ ca³jmú³ Dió³² jáɨ¹³ ñí¹con² tsú² hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: \v 18 “Cun³quionh³ jónh³² hnú² Isaac lɨ³zian² jon³zɨ́h¹ jon³cháuh³ hnú²”. \v 19 La³ jáun² jmɨ́¹ hún¹ tsú² hua³jan²¹ hi³ jmu³, quí¹hliá² ñi³² tsú² hi³ Dió³² tɨn² jmu³ hi³ jenh¹³ tsáu² ja¹ hla¹; míh¹ tiá² lɨ́¹³ juáh³ dí² hi³ Há²bran²¹ hí³ ca³hián¹³ siáh³ jon² la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ ca³jenh¹³ siáh³ ja¹ hla¹. \p \v 20 Ja³bí¹ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ hla¹ Isaac uá²jaɨ³², hi³ ca³tɨ²¹ jmáɨ¹ né³bí¹ já²¹ máh³ jaun³² ca³ma³miih² tsú² jon² Jacob jɨ³ Esaú. \p \v 21 Ja³bí¹ hla¹ Jacob siáh³ ca³ma³miih² cho¹, jon² Sé³², cun³ñí¹ hi³ nio² cáun² tsɨ́³, hi³ ca³ma³tsu³ ma³jónh³² tsú² Dió³² ca³la³ hi³ má²tsɨn² hná¹³ hmá²hu²¹ quioh²¹. \p \v 22 Cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ bíh¹ siáh³ hla¹ Sé³², jáun² ca³juáh³ jmɨ́¹ má²ja³quián³ jún³, hi³ chau²¹ jmáɨ¹ huén³² tsá² *Israel hué³² Egipto, hi³ ca³jmú³ dí² siáh³ héih³² hi³ he³ lánh³ rón³² jmu³ tsú² quioh²¹ hla¹, la³ cun³ hnga² dí², nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ huén²¹ tsú² ñí¹ jáun² jmɨ́¹tsú² jmɨ́¹ja³². \p \v 23 Ja³bí¹ la³ jáun² cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ bíh¹ tsá² hú¹tá¹ jméi² mí¹ziú¹³ hla¹ Moisés, jáun² bíh¹ ca³jmú³ tsú² hi³ rá²hmá¹ dí² cun³ hnɨ³² zɨ́h² jmɨ́¹ dáɨn² dí², quí¹hliá² ca³jɨ́en³² tsú² dáɨn² hí³ hi³ jlánh¹ chun¹, hi³ sa³jun³ ca³juénh² tsú² siáh³ ca³tɨ²¹ héih³² hi³ ca³jmú³ jáun² re²¹ juo¹³ tsá² Egipto [hi³ hniáuh³² jún³ la³jɨ́n³² dún² tsá²ñuh² jon² tsá² Israel]. \p \v 24 Hi³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ siáh³ cáun² tsɨ́³ hnga² hla¹ Moisés né³, jáun² jmɨ́¹ ca³lɨ³hún¹ tsɨ́³ dí², tiú²uú² ca³lɨ³hnió³ yáh³ dí² hi³ tsáu² cáun² lɨ́¹ lɨ́n¹³ hi³ hú¹tá¹ mí¹ziú¹³ bíh¹ dí² tsá²mɨ³ jon² re²¹. \v 25 Ca³lɨ³hnió³ bíh¹ tsú² ma³tso² tsɨ́³ cu³lɨ²¹ quionh³ tsá²co¹ tsá² tionh² hí³ jo³cuo² Dió³², cha³ jmɨ́¹ ma³hiún² tsú² cu³tiá³ tsɨ́³ hi³ jmu³ tso³. \v 26 Ca³lɨ́n¹³ tsú² hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ zia³² ñí¹ jmu³ ta²¹ hi³ ma³tso² tsú² tsɨ́³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ Tsá² lɨ́n³ Cristo, la³ cónh³ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ³ hánh³ tsú² cun³quionh³ la³jɨ́³² hi³ zia³² hué³² Egipto jáun²; quí¹ cun³ jmɨ́¹ má²hu²¹ bíh¹ tsɨ́³ tsú² hi³ chau²¹ jmáɨ¹ hi³ zia³² hi³ hiáuh³ ñí¹con² Dió³². \p \v 27 Cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ Moisés, jáun² cua³han³ tsú² hué³² Egipto hi³ tiá² ca³hɨ́³ yáh³ tsɨ́³ tsú² hi³ míh³ tsɨ́³ re²¹; cáun² ca³chá³ tiá³ tsɨ́³ bíh¹ tsú² la³jmɨ́¹ jmu² jan² tsá² cuá¹jɨ́en³² Dió³², Tsá² tiá² jniá³. \v 28 Hi³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³ tsú² siáh³, jáun² ca³quiú² tsú² héih³² ca³tɨ²¹ *Jmɨ́¹hɨ́en¹ hi³ hniáuh³² jngɨh³ tsáu² jáh³, hi³ jáun² jmɨ́¹³ jáh³ hí³ né³ hniáuh³² péih³ tsú² ho³hñú¹³ quioh²¹, quí¹ cun³quionh³ hi³ jmu³ la³ jáun² bíh¹ tsá² Israel tiá² lɨ́¹³ jún³ hí¹ jan² dún² tsá² ñí¹ jon² nɨ́¹ má¹ca³nga² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³², tsá² quian³² hí³ pí³ quioh²¹ hmú³². \p \v 29 Cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ siáh³ cáun² tsɨ́³ tsá² Israel, jáun² ca³nga² tsú² chu³jo² Jmɨ́²miih²¹ Dáɨn³ la³juah²¹ dúh¹ cáun² ñí¹ quiéin², tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³lɨ³hnió³ tsá² Egipto hi³ ngáɨ³² siáh³ ñí¹ jáun² má¹ná¹, ca³quí² ca³jláɨn³² bíh¹ tsú² jmáɨ², hi³ jáun² ca³hnúh³² jmáɨ². \p \v 30 Ja³bí¹ la³ jáun² siáh³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ bíh¹ tsá² Israel, jáun² ca³quɨ́h³² hná¹ hiah³² hu²¹ juú² Jericó jmɨ́¹ ca³chí² tsú² jáun² juɨ³² hi³ ca³ñi³táunh¹ tsú² jáun² quiau³ jmáɨ¹ la³ cu³ la³ jéin³ juú² jáun². \v 31 Ja³bí¹ hla¹ tsá²mɨ³ Rahab, tsá² jlánh¹ jmɨ́¹ juón¹ hí³, tiá² ca³jun³ yáh³ cu³lɨ²¹ quionh³ tsá²co¹, tsá² tiá² jmɨ́¹ nieh³ hí³ ñí¹con² Dió³², cun³ñí¹ hi³ ca³chá³ bíh¹ tsú² cáun² tsɨ́³; quí¹ hí³ bíh¹ ca³hen³ re² tɨn² tsá² ca³ñí¹quí¹ ñí¹lian¹³ juú² jáun² quioh²¹ tsú². \p \v 32 Jáun² né³, ¿zia²¹ bíh¹ hi³ hniáuh³² juah²¹ jná¹³ ñí¹ hná¹ nɨ́² juáh¹³? Quí¹ tiú²uú² tsɨn¹³ yáh³ jmáɨ¹ hi³ hléh¹³ jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ hla¹ Gedeón, hla¹ Barac, hla¹ Sansón, hla¹ Jefté, hla¹ Dá²vi²¹, hla¹ Sá²më²¹ jɨ³ hi³ ca³tɨn¹ la³jɨ́n³² tsá² lɨn³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² nɨ́² siáh³. \v 33 Cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio¹ cáun² tsɨ́³ bíh¹ tsá² hí³, hi³ jáun² ca³láɨh¹³ bíh¹ tsú² hniéi² quionh³ tsá² hué³² siáh³, ca³jmú³ bíh¹ tsú² re² la³ cun³ ca³tɨ²¹ tá¹la³ ho² jáɨ¹³, hiauh³ bíh¹ tsú² siáh³ la³ cun³ hi³ má²ca³jmú³ jáun² Dió³² jáɨ¹³ hi³ cué³². Ja³bí¹ la³ jáun² ca³quɨeh³ tsú² ho³ hiah³² cun³quionh³ hi³ jmɨ́¹ nio¹ jáun² cáun² tsɨ́³, hi³ jáun² tiá² ca³quɨeh² tsú² jáh³. \v 34 Ca³tioh²¹ tsú² siáh³ hi³ jmu³ la³ uá¹ tiá² quien² pí³ quioh²¹ sɨ́² pa²¹ tiá² lɨ³ tián³, hi³ ca³liáun³ tsú² siáh³ ñí¹con² ho³ mí¹táɨ³ hmu³ tá¹ tun³ jo²¹. Tsá² tiá² huánh² ca³joh¹³ pí³, hi³ ca³lɨ³ pin³ lɨ́n³² tsú² siáh³ ca³jmú³ hniéi², hi³ ca³láɨh¹³ tsú² hniéi² quionh³ hliáu³ tsá² já²taunh²¹ hué³² siáh³. \v 35 Jmɨ́¹ zian² siáh³ ma³ jan² tsá²mɨ³ hi³ ca³jenh¹³ tsá² hñú¹³, tsá² jmɨ́¹ má²cá²tsan³. \p Ja³bí¹ zian² siáh³ tsá² cá²tsan³ cun³quionh³ hi³ cáu² hi³ jueh³², tsá² tiá² ca³he³ hi³ liáun³, quí¹hliá² má²hu²¹ tsɨ́³ tsú² hi³ jenh¹³ hi³ lɨ́¹³ zian² tsú² siáh³ cáun² hi³ re² hi³ tɨn². \v 36 Ja³bí¹ zian² siáh³ tsá² ca³quí² ca³cáuh³² tsú² cú²nga¹ hi³ ja³quí¹ já¹pán¹, hi³ ca³la³ hi³ ná¹quí¹ ná¹chin¹ cá²den¹ná¹ bíh¹ tsú² ca³quiúnh³², hi³ tiáunh¹ ná¹tson³ hñu³mí¹ñí². \v 37 Ja³bí¹ zian² tsá² cá²tsan³ siáh³ cun³quionh³ hi³ ca³quiu³ ca³jnauh³ tsáu² quɨ́n¹, ja³ tsá² hí³ ca³jun³ hi³ ca³tiun³ tsú² tun³ hná¹ rón²¹, [hi³ ca³ca³ ca³lau³ tsú² siáh³ tsáu²]. Zian² tsá² cá²tsan³ siáh³ cun³quionh³ hi³ ca³quiéih³² tsáu². Ja³bí¹ zian² siáh³ tsá² ca³ñi³tú¹ ñi³lɨn¹³ tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́² hi³ ná¹quih³² jmáh³la³ lo³ *já¹ziáh² jɨ³ lo³ zéin¹ nɨ́² siáh³, tsá² tsɨ́¹juɨ́³, tsá² zian² uu³mí²tsɨ³², tsá² lɨ́¹ quiú¹ lɨ́¹ jín¹ tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́². \v 38 Tɨ³la³ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá² má¹ná¹, tiá² jmɨ́¹ ca³tɨn¹ yáh³ hi³ zian² tsá² la³ hí³ ja¹ quioh²¹. Tsá² hí³ ca³ñi³tú¹ ñi³lɨn¹³ la³ cáun² hué³² quiéin², la³ cáun² ñí¹ lɨ́³ máh³, jɨ³ la³ cáun² ñí¹ ná¹hó²¹ tá²hláu² míh¹ jɨ³ ñí¹ ná¹hó²¹ tá²hláu² cáh¹ nɨ́² siáh³. \p \v 39 Uá¹jinh¹ ca³tɨ́³ tsɨ́³ Dió³² la³jɨ́n³² tsá² hí³ cun³ñí¹ hi³ cáun² jmɨ́¹ nio¹ tsɨ́³ tsú², tɨ³la³ cun³ jáun² tiá² ca³hiauh³ bíh¹ tsú² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³². \v 40 La³ jáun² bíh¹ lɨ³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ hu²¹ tsɨ́³ Dió³² cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹ hi³ ca³ta¹ dí²; ca³lɨ́n¹³ tsú² hi³ jmáh³la³ quiúnh¹ jnoh¹ bíh¹ tsá² hí³ tú¹ tsɨn¹³ tán¹ hián² cu³tí³. \c 12 \s1 Hniáuh³² neh²¹ dí² hnga² Jesús \p \v 1 Hi³ jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ la³jɨ́n³² tsá² ca³chá³ hí³ cáun² tsɨ́³ tionh² la³ cu³ la³ jéin³ quiú¹³ dí² hi³ ná¹quí² ná¹jɨ́e³² jnoh¹, jáun² cuɨ́¹ chá¹³ dí² tɨ³ có³² ca³la³ jɨ́³² hi³ chí¹cuú² chí¹jnáɨ²³ ñí¹con² dí², la³ má²quionh³ tso³ hi³ cáun² lɨ́¹ pɨ́² lɨ́¹ tsáɨh³² dí², hi³ jáun² cuɨ́¹ cueh¹³ dí² tsɨ́³ hi³ tsáu¹³ dí² cú²he² tɨ³ chí¹ján³ la³ cun³ lɨ́³ juɨ³² hi³ tiáuh¹ dí²; \v 2 hi³ cuɨ́¹ neh²¹ dí² hnga² Jesús, Tsá² ca³quiú² hí³ nóh³² ha³ lánh³ rón³² hniáuh³² chá¹³ dí² cáun² tsɨ́³, Tsá² jmu³ siáh³ hi³ lɨ³ quien² hi³ jáun². Quí¹ Jesús hí³ bíh¹ cáun² ca³tion³ tsɨ́³ hi³ ca³ma³tso² tsɨ́³ ñí¹ crei²¹. Tiá² ca³lɨ́n¹³ yáh³ tsú² hi³ hua³heih²¹ bíh¹ hi³ quiunh²¹ dí² la³ jáun², quí¹ jmɨ́¹ má²ñi³² bíh¹ tsú² hi³ lɨ³ zian² tsú² hiún² tsɨ́³ nɨ́¹ má¹ca³nga² hi³ jáun²; hi³ jáun² jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³ta³cua¹³ tsú² tɨ³ cuá² chu²¹ ñí¹ cuá³ Dió³². \p \v 3 Hi³ jáun² hnoh² né³, hniáuh³² cunh²¹ náh² quiúnh¹ Jesús, Tsá² lɨ́n³ hí³ nóh³² quiú¹³ dí², Tsá² jlánh¹ ca³ma³tso² hí³ tsɨ́³ hi³ ca³qui³ ca³jmoh³ tsú² tsá² ren² tso³; quí¹ cun³quionh³ hi³ jmúh¹³ hnoh² la³ jáun² bíh¹, tiú²uú² lɨ́¹ huon¹³ náh², sa³jun³ tú¹ son¹³ honh² náh² siáh³. \v 4 Quí¹ tiá² má²cá²chó³² yáh³ jmáɨ¹ hi³ ca³la³ hi³ taɨn³² jmɨ́²hán¹ náh² hi³ jmuh³² náh² hniéi² quiúnh¹ tso³. \v 5 ¿Hí¹ má²já²có³ honh² náh² la³ cun³ hi³ hlɨ́² liéih³² jáun² Dió³² la³jmɨ́¹ hlɨ́² liéinh³² tsú² jáun² tsá¹míh¹ jon²? Quí¹ la³ lá² rá¹juáh³ ñí¹ Sí²: \q1 Hnú² jón³, ha³ lɨ́² jmu² hnú² hi³ tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ hi³ ma³tsoh¹ hnú² honh² hi³ quiú² je²³ jáun² Juo¹³ dí², \q1 hi³ sa³jun³ hniáuh³² hi³ tú¹ son¹³ honh² náh² nɨ́¹ má¹ca³hlɨ́² ca³liéih³² tsú². \q1 \v 6 Quí¹ Juo¹³ dí² tɨ́² jinh²³ jmáh³la³ tsá² hnio³ bíh¹; \q1 hi³ jmu² tsú² siáh³ hi³ la³jɨ́n³² tsá² má²lɨ́n³ jon² tsú² ma³tso² tsɨ́³. \m \v 7 Jáun² cuɨ́¹ tion¹³ náh² hi³ má¹tsoh¹ náh² jáun² honh², quí¹ Dió³² jmoh²³ náh² la³jmɨ́¹ jmúh³² tsú² jon². ¿Hí¹ zian² tsá¹míh¹ tsá² tiá² tɨ́² jenh²³ jméi² dúh¹? \v 8 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ Dió³² tiá² la³ tɨ́² la³ jenh²³ yáh³ hnoh² la³ cun³ qui³ tɨ́² jinh²³ tsú² jɨ³lɨn² jon², hi³ jáun² jun³juáh¹³ la³ jon² cu³tí¹³ yáh³ tsú² hnoh², hnoh² dá² la³ dún² lɨ́¹ zian² bíh¹ nɨ́¹juáh³ la³ jáun². \v 9 Quí¹ nɨ́¹juáh³ ca³tanh¹³ bíh¹ dí² ta²¹ jméi², tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá², jmɨ́¹ ca³quiu³ ca³je³ dí² tsú², hi³ jáun² ¡tiá¹³ bíh¹ tiá³ tiá² lɨ³ hniáuh³² má¹ti²¹ dí² ñí¹con² Jméi² dí², Tsá² ca³cué³ jmɨ́²chí³ quiú¹³ dí², hi³ jáun² lɨ́¹³ ziáun² dí²! \v 10 Quí¹ jméi² dí² la³ ma³ quin³² ma³ jan³² dí² ca³tɨ³ ca³jenh³ bíh¹ cu³tiá³ tá¹la³ jmɨ́¹ tiauh² dí² jáun² jo³cuo² tsú², la³ cun³ hi³ ca³lɨ́n¹³ tsú² hmóu³² hi³ chú³² jmu³; tɨ³la³ Dió³² má¹na²¹, tɨ́² jenh² dí² ca³tɨ²¹ cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² ñí¹con² dí², hi³ jáun² lɨ́¹³ chun¹ dí² la³jmɨ́¹ chun¹ tsú² jáun² hnga². \v 11 Tson² bíh¹ tiá² lɨ́²hiún² tsɨ́³ dí² tá¹la³ quiú¹ jín¹ dí² jáun², quí¹ hlah³ bíh¹ jen²³ dí²; tɨ³la³ jmɨ́¹ chí¹cáɨn² má¹ná¹, lɨ́¹³ zian² dí² hi³ hú¹tá¹ chun¹ dí² cu³tí³, nɨ́¹juáh³ tsá² zia³² hi³ má²ca³lɨ³tɨn² cun³quionh³ hi³ má²ca³ma³tso² jáun² tsɨ́³, hi³ lɨ́¹³ siáh³ nio² tie³ hñu³ tsɨ́³ tsú². \s1 Háɨnh¹³ bíh¹ nɨ́¹juáh³ tiá² jmu³ tsú² nieh³ ñí¹con² Dió³² \p \v 12 Hi³ jáun² né³, cuéh³ náh² pí³ cuá² tanh¹ nɨ́¹juáh³ hi³ tiú²uú² pin³ hi³ má²cá²huóh³²; \v 13 hi³ jáun² hniauh² náh² cú²jueh³² juɨ³² cú²tso², hi³ jáun² lɨ́¹³ la¹³ tɨ́¹ má²hliáh², hi³ jáun² tiá² tɨ³ lɨ³mí¹ hliáh¹³. \p \v 14 Jmu³ náh² tion³ hi³ niau²¹ tie³ quián¹³ náh² quiúnh¹ la³jɨ́n³² tsáu², jɨ³ hi³ ná¹chan¹ náh² siáh³ ñí¹con² Dió³² nɨ́² siáh³, quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ jɨ́en³² Juo¹³ dí² nɨ́¹juáh³ tiá² cuá¹chan¹ tsú² ñí¹con² Dió³². \v 15 Hua³hín¹³ náh² jmu³, hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ lɨ³ zian² tsá² tiú²uú² hnió³ mií³ hi³ ja³² tsɨ́³ Dió³²; ja³bí¹ hua³hín¹³ náh² siáh³ jmu³ hi³ jáun² tiá² lɨ³ zian² tsá² lɨ́n¹³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ mí¹zioh²¹ náɨ² hlah³, cáun² hi³ má²chí¹cuóun² hi³ jmu² hlah³ ñí¹con² tsá² ñí¹ hná¹ jáun², hi³ jmu³ hi³ hliánh¹³ tsú². \v 16 Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ lɨ³ zian² hí¹ jan² hnoh² tsá² lɨ́¹ jmu³ lɨ́¹ tsó²¹; hi³ sa³jun³ hniáuh³² lɨ³ zian² tsá² tiá² jéih³² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³², la³ cun³ hi³ ca³jmú³ jáun² hla¹ Esaú, tsá² ca³la³ hí³ má³² hi³ cuh³ cun³quionh³ hi³ jmɨ́¹ ca³tɨn¹ hiáuh³ cun³ñí¹ hi³ hí³ bíh¹ dí² tsá² má²ján³. \v 17 Hi³ jáun² la³ cun³ hi³ má²ná¹ñíh¹ náh², tiú²uú² ca³lɨ³ yáh³ hiáuh³ hla¹ Esaú hí³ hi³ ma³hé² ma³mieh² jméi² jmɨ́¹ má²cáɨn² jáun², uá¹jinh¹ ca³ho³ ca³jngɨh³ lɨ́n³² tsú², tɨ³la³ tiú²uú² ca³lɨ³ zia³² yáh³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ za¹³ la³ cun³ hi³ má²lɨ³². \p \v 18 Tɨ³la³ hnoh² né³, tiá² ca³ma³janh¹³ yáh³ náh² ñí¹con² cáun² hi³ lɨ́²lieih²¹ cuo² tsú², la³jmɨ́¹ ca³ma³janh³² jáun² tsá² *Israel máh³ ñí¹ jmɨ́¹ hún¹ jáun² sɨ́², cáun² ñí¹ tiá² re² jniá³, ñí¹ ná¹niéih²¹, ñí¹ zia³² hi³ cáu² hi³ jueh³²; \v 19 sa³jun³ ca³niéih² bíh¹ náh² mah¹ hi³ ñí¹jiei²¹ tsú² mí¹ñí², sa³jun³ ca³niéih² náh² siáh³ ho³ Dió³² hi³ ca³náɨ³² jáun² tsá² hí³. Tsá² ca³náɨ³² hí³ ho³ tsú² jmɨ́¹jáun², ca³la³ hi³ ca³hiu³ ca³mɨ́³ tsú² hi³ tiú²uú² hléh³² cú²jueh³² Dió³² tá²chi²¹ ñí¹con² tsú², \v 20 quí¹hliá² cun³ñí¹ hi³ huáh² lɨ́n³² tsɨ́³ ná¹jéinh³² tsú² héih³² hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: “Lɨ³ua³ jan² tsá² ca³há³ máh³ lá², uá¹jinh¹ jan² jáh³, cun³ ca³tɨn¹ bíh¹ jún³ hi³ qui³ jnah³ tsú² quɨ́n¹ [ho³lá²dá² cun³quionh³ hmá² zunh²¹]”. \v 21 Hi³ cáu² hi³ jueh³² cu³tí³ bíh¹ la³ cun³ hi³ jniá³ jáun², quí¹ hí¹ la³ tɨ³ hnga² yáh³ hla¹ Moisés ca³juáh³: “He³ ma³ juénh² jná¹³, ca³la³ hi³ juan²³ máh³ jná¹³ lɨ́²³”. \p \v 22 Tɨ³la³ hnoh² má¹ná¹, má²ca³ma³janh¹³ náh² cú²jueh³² ñí¹con² juú² Jerusalén quioh²¹ Dió³² Tsá² juú²tsáun² bíh¹, hi³ nio² jáun² tɨ³ máh³ Sión la³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú², ñí¹ ná¹ngɨh³² jáun² tɨ³ la³ mei²¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² hi³ ná¹má²quí² má²quien² Dió³²; \v 23 ñí¹ ná¹ngɨh³² siáh³ jɨ³lɨn² jon² Dió³², tsá² ná¹tón²¹ hí³ hi³ jmáɨ² ñí¹ sí² rón³² hñu³mɨ³cuú². Hi³ má²ca³ma³janh¹³ náh² siáh³ ñí¹con² Dió³² Tsá² rá²tsɨ³² héih³² ñí¹con² ca³la³ jɨ́n³² tsáu², jɨ³ ñí¹ tionh¹ jáun² jmɨ́²chí³ quioh²¹ tsá² má²ca³jmú³ hí³ la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³², tsá² má²ca³jmú³ Dió³² hi³ chun¹ tán¹ hián² cu³tí³; \v 24 jɨ³ ñí¹ cuá³ jáun² Jesús, Tsá² cua³tianh² hí³ cáun² nió³² hmaɨ²¹, ñí¹ má²jɨ² jáun² quí¹hliá² má²lɨ́³ la³juah²¹ dúh¹ hi³ má²ca³péih³ jmɨ́¹³ tsú² siáh³, jmɨ² hi³ jmu² jáun² lin¹ hi³ cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹ má²lɨ³², cha³ jmɨ́¹ lɨ³ lin¹ cáun² hi³ la³ ca³lɨ³ lin¹ jáun² jmɨ́¹ ca³táɨn² jáun² jmɨ́¹³ hla¹ Abel [jmɨ́¹ ca³jngah³ jáun² raɨnh²¹]. \p \v 25 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, ha³ lɨ́² jmú² náh² hi³ tiá² jéin²³ náh² Tsá² liéih³² dí². Quí¹ nɨ́¹juáh³ tiá² ca³liáun³ yáh³ tsá² tiá² ca³jéin¹³ hí³ tsá² ca³hlɨ́² ca³liéih³² tsú² jáun² ñí¹ hué²¹ lá², jáun² tiá¹³ bíh¹ tiá³ lɨ́¹³ liáu³ dí² nɨ́¹juáh³ ca³jmú¹³ dí² tsá² tiá² nieh³ ñí¹con² Tsá² cuá¹hlɨ́² cuá¹liéih³² dí² la³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú². \v 26 Jmɨ́¹ ca³hléh³ jáun² Dió³² jmɨ́¹tin², ca³la³ hi³ ca³ru³ ca³juá³ bíh¹ hué³²; tɨ³la³ jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá² né³, má²ca³jmú³ tsú² jáɨ¹³ hi³ lɨ́³ la³ lá²: “Jmu¹ jná¹³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³² hi³ ru³ hi³ juá³, tɨ³la³ jun³juáh¹³ jmáh³la³ cuá¹ hué²¹ yáh³, quí¹ ca³la³ jɨ³ hi³ jniá³ jáun² tɨ³ chi³cuú² bíh¹ uá²jaɨ³²”. \v 27 Jmɨ́¹ ca³juáh³ tsú² jáun² hi³ jmu³ tsú² hi³ ru³ hi³ juá³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³², jáun² ñí¹ jáun² lin¹ hi³ quin³ tsú² la³jɨ́³² hi³ ca³jmú³ bíh¹, la³ cun³ la³jɨ́³² hi³ lɨ́¹³ ru³ juá³, hi³ jáun² jmáh³la³ hi³ tiá² lɨ́¹³ jɨ́eh³ bíh¹ tá¹no¹. \v 28 Hi³ jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ má²tsá¹tauh¹³ dí² jáun² ñí¹ cuá¹quien² Dió³², cáun² ñí¹ cun³ tiá² lɨ́¹³ jɨ́eh³, jáun² cuɨ́¹ cue¹³ dí² tsú² tiá¹hmah¹, hi³ cuɨ́¹ má¹tsú¹ má¹jonh²¹ dí² Dió³² la³ cun³ ca³tɨ²¹, hi³ cuɨ́¹ má¹quien¹³ dí² tsú² siáh³, ca³la³ hi³ juénh² dí², \v 29 quí¹hliá² Dió³² Juo¹³ dí² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² sɨ́² hi³ tioh²¹ ma³tsá² ca³la³ jɨ³lɨ³². \c 13 \s1 Lánh³ ca³ta¹ dí² jmú¹³ hi³ lɨ³ hiún² tsɨ́³ Dió³² \p \v 1 Hi³ jáun² né³, hniáuh³² má¹hno¹ náh² tsá²ján² tsá²ján² jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² la³jmɨ́¹ hnio³ tsú² raɨnh²¹. \v 2 Lɨ́² cuɨ́¹ cha³có³ honh² náh² hi³ hen¹³ náh² re² tɨn² lɨ³ua³ jan² tsá² ñi³tin²¹ hñuh³² náh²; quí¹ hí¹ la³ tɨ³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² yáh³ la³ ca³hen³ ma³ jan² tsá² ca³jmú³ la³ jáun² jmɨ́¹tin² ta³ tiá² ñi³². \p \v 3 Cháu¹ náh² honh² ca³tɨn¹ tsá² ná¹tson³, hniáuh³² lɨ́n¹³ náh² ca³la³ jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ ná¹tson³ náh² cu³tsa³² quiúnh¹ tsú². Cháu¹ náh² siáh³ honh² ca³tɨn¹ tsá² tiá² hin² quiú² jéi²³, cuɨ́¹ lɨ́n¹³ náh² hi³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hmóu³² bí¹ náh² tiá² quiú² tiá² jéi²³ tsáu². \p \v 4 Hi³ hniáuh³² má¹quien¹³ náh² siáh³ hi³ má²ca³jenh² jáun² cuonh² náh², hi³ hniáuh³² jmúh¹³ hnoh² siáh³ hi³ ná¹chan¹ náh² ñí¹con² tsá² má²lɨ́n³ hí³ ñí²cuonh² náh², quí¹ Dió³² bíh¹ Tsá² ra³tsɨ³² héih³² ñí¹con² tsá² juón¹ uá¹ hi³ tsá² tiá² má²jenh² cuo², uá¹ hi³ tsá² má²jenh² cuo² siáh³. \p \v 5 Hniáuh³² bíh¹ má¹zián¹³ náh² hi³ tiá² hniá¹ náh² quɨe³, tɨ³la³ chú³² má¹hiúnh¹³ náh² honh² la³ cun³ hi³ zia³² quián¹³, quí¹ jáun² yáh³ má²ca³juáh³ Dió³² la³ lá²: “Jmɨ́¹lɨ́h³ yáh³ tiá² chau²¹ jná¹³ hnoh² hmóu³² náh², hi³ sa³jun³ cuaɨ²¹ jná¹³ hnoh² tɨ³ có³²”. \v 6 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, ca³la³ hi³ hiún² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³ dí² hi³ juáh¹³ dí² la³ lá²: \q1 Hnga² bíh¹ Juo¹³ dí² Tsá² má²hau³ jná¹³, \q1 hi³ jáun² cónh³ tiá² lɨ́¹ hú¹ cóh²¹ yáh³ tsɨn³² jná¹³ nɨ́¹juáh³ he³ hnió³ tsáu² jmoh³. \p \v 7 Jáun² né³, cháu¹ náh² honh² ca³tɨn¹ tsá² ca³hɨ́e³ náh² hí³ jú¹ tson², tsá² ca³hléh³ hí³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² ñí¹con² náh²; sá¹nɨ́² cháu¹ náh² honh² ha³ lánh³ jmɨ́¹ ñi³táunh¹ tsá² hí³ hi³ tɨ́² nio² jáun² cáun² tsɨ́³ tsú², jáun² jmóuh¹ náh² nóh³² jáun² quioh²¹ tsú². \p \v 8 Quí¹ jmɨ́¹lɨ́h³ yáh³ tiá² zan² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, cun³ má²lɨ́n³ jáun² bíh¹ tsú² cháu³, né³² nɨ́², jɨ³ ca³la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio² nɨ́² siáh³. \v 9 Hi³ jáun² né³, hua³hín¹³ náh², su³uú² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ³can² náh² cun³quionh³ jáɨ¹³ siáh³, jáɨ¹³ hi³ tiá² má²ca³niéih² náh². Quí¹ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ lɨ³ pin³ tsɨ́³ dí² nɨ́¹juáh³ héi¹³ dí² mií³ hi³ ja³² tsɨ́³ Dió³², la³ cónh³ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ má¹ti²¹ dí² héih³² ca³tɨ²¹ he³ má³² lɨ́¹³ cúh¹³ dí²; quí¹ tiá² lin¹ ca³lɨ³ pin³ yáh³ tsɨ́³ tsá² jlánh¹ ca³ma³tí³² héih³² la³ jáun². \p \v 10 Né³² né³, Jesús bíh¹ ca³cuen³ hnga² ñí¹con² Dió³² hi³ jun³ hi³ ca³ta¹ dí², tɨ³la³ tsá² má²ná¹má²cón³² Dió³² la³ cun³ lɨ́³ jáun² héih³² quioh²¹ ñí¹hiú¹³ hi³ ca³lɨ³zia³² jáun² jmɨ́¹tin² né³, cónh³ tiá² ca³tɨn¹ bíh¹ hiáuh³ la³ cun³ hi³ hiáu¹³ jáun² jnoh¹. \v 11 Quí¹ nɨ́¹ má¹ca³jngɨh³ tsú² jáun² jáh³ ñí¹con² Dió³² hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ tsáu², jáun² má¹jáun² tsá²can³² mí²tsá² hɨ́en¹ jmɨ́¹³ jáh³ hí³ ñéih³ ñí¹ jlánh¹ bíh¹ hɨ́en¹ jáun², hi³ tsá²cué² tsú² ca³tɨ²¹ hi³ hin³ tso³, tɨ³la³ jáh³ má²cá²tsan³ hí³ má¹ná¹, tɨ³ la³ cheih³² juú² bíh¹ tsa³jin² tsú². \v 12 Ja³bí¹ la³ jáun² ca³ma³tso² Jesús tsɨ́³ hi³ ca³jun³ tɨ³ la³ cheih³² juú², hi³ jáun² cun³quionh³ jmɨ² má²ca³táɨn² jáun² quioh²¹ tsú², ca³lɨ³ hi³ jmu³ tsú² hi³ má²ná¹chan¹ tsáu² ñí¹con² Dió³². \v 13 Jáun² né³, jnoh¹ siáh³ cuɨ́¹ tsáu¹³ uá²jaɨ³² ñí¹con² Jesús tɨ³ la³ chéih³² juú² ñí¹ tá¹tauh¹ dí² tsɨ́¹juɨ́³, la³jmɨ́¹ cá¹quiúnh²¹ tsú² jáun² hnga². \v 14 Quí¹ tiá² zia³² yáh³ cáun² juú² hi³ hú¹tá¹ quiú¹³ dí² hi³ nio² cun³ jmɨ́¹hi³nio² tá¹la³ ziáun² dí² ñí¹ hué²¹ lá²; tɨ³la³ jnoh¹ né³, ná¹cueh²³ dí² tsɨ́³ ca³tɨ²¹ cáun² juú² hi³ tá¹no¹ jmɨ́¹tsú² jmɨ́¹ja³² bíh¹. \v 15 Hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ Jesús né³, ¡cuɨ́¹ má¹quien¹³ dí² Dió³² cun³ jmá² cun³ jnia³²! Quí¹ cun³quionh³ hi³ ná¹quí² ná¹ton²³ dí² hi³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ Juo¹³ dí², jáun² lɨ³ zia³² bíh¹ hi³ lɨ́¹ cue¹³ dí² tsú², hi³ tɨ³² tsɨ́³ tsú². \v 16 Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ cha³có³ honh² náh² hi³ jmúh¹³ náh² hi³ chu²¹, hi³ tsoh²¹ náh² he³ hi³ zia³² quián¹³, quí¹ la³ jáun² bíh¹ tɨ³² tsɨ́³ Dió³² nɨ́¹juáh³ cáun² ná¹hiún² honh² náh² hi³ jmuh³² la³ jáun² hi³ ca³tɨn¹ tsú². \p \v 17 Ma³ti²¹ náh² héih³² quioh²¹ tsá² tionh² la³ñí¹ ñí¹con² náh², hi³ tianh³² náh² tsú² ta²¹, quí¹ tsá² hí³ bíh¹ má²ná¹jmu² hua³hí¹³ hnoh², hi³ ná¹ñi³² tsú² siáh³ hi³ chau²¹ jmáɨ¹ hi³ jɨ́enh³² tsú² ta²¹ quioh²¹ ñí¹con² Dió³². Quí¹ nɨ́¹juáh³ jmúh¹³ náh² la³ jáun², jáun² lɨ³ hiún² tsɨ́³ tsú² jmu³ ta²¹ jáun², hi³ jáun² tiá² nga³ héi² ta²¹ jeinh²¹ tsú²; quí¹ sa³jun³ zia³² ñí¹ jmu³ ta²¹ ñí¹con² náh² hmóu³² yáh³ nɨ́¹juáh³ hi³ jmúh¹³ náh² hi³ zia³² ta²¹ héi² ñí¹con² tsá² hí³. \p \v 18 Jáun² né³, lienh¹ náh² tiá³ Dió³² hi³ ca³ta¹ jnoh¹. Né¹ jnoh¹ hi³ má²jɨ² bíh¹ jmɨ́¹ tsɨ́³ jnoh¹, quí¹ cun³ñí¹ hi³ má²hnáu² jnoh¹ jmú¹³ jmáh³la³ cá² ñí¹ hi³ chu²¹. \v 19 Zia³² cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ hnó³² jná¹³, hi³ mɨ́h¹³ tiá³ náh² ñí¹con² Dió³², hi³ cué³² tsú² jáɨ¹³ hi³ tia³juɨ³² lɨ́¹³ ñí¹jɨe¹ jná¹³ siáh³ hnoh². \s1 Cuɨ́¹ zian² tsá² tanh² ta²¹ Dió³² cáun² hi³ re² hi³ tɨn² \p \v 20 Dió³², Tsá² cha³² tie³ hñu³ tsɨ́³ tsáu², ca³jmú³ hi³ ca³jenh¹³ Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí² cun³ñí¹ hi³ ca³táɨn³ tsú² jáun² jmɨ́¹³, hi³ jáun² lɨ³ tanh¹³ tsú² cáun² nió³² hi³ lɨ³ quien² cun³ jmɨ́¹hi³nio². Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, má²lɨ́n³ tsú² Tsá² zenh² la³ñí¹ hi³ jmu² hua³hí¹³ dí², jnoh¹ tsá² láɨ³ dí² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ *já¹ziáh². \v 21 Hi³ jáun² Dió³² hí³ bíh¹ cuɨ́¹ jmu¹ hi³ ca³la³ tán¹ hián² náh² cu³tí³ hi³ jmúh¹³ náh² la³jɨ́³² ta²¹ chu²¹, la³ cun³ la³jɨ́³² hi³ hnió³ tsú²; hi³ cun³quionh³ hi³ ca³jmú³ jáun² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, cuɨ́¹ jmouh²¹ tsú² hñu³ tsɨ́³ dí² la³ cun³ tɨ³² tsɨ́³ tsú² hnga². ¡Cuɨ́¹ lɨ³quien² bíh¹ Cristo cun³ jmɨ́¹hi³nio²! ¡Tson² bíh¹ cu³tí³! \p \v 22 Mɨ́²³ jná¹³ ñí¹con² hnoh² reh² hi³ cuɨ́¹ juenh² bíh¹ honh² náh² ca³tɨ²¹ cú¹pih²¹ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²hlɨ́¹ lɨ́²lieh¹ jná¹³ nɨ́² hnoh². \v 23 Hnó³² jná¹³ lɨ³ ñíh¹³ náh² hi³ má²cuá²han³ bíh¹ reh² dí² Timoteo hñu³mí¹ñí²; jáun² né³, nɨ́¹juáh³ cuanh³ tsú² ta³ ñeh³ ñí¹ lá², jáun² jan²¹ bíh¹ jná¹³ tsú² nɨ́¹ má¹já²jɨe¹ jná¹³ hnoh². \p \v 24 Zéih³ tiá³ náh² tsá² ná¹ñí¹ ñí¹con² náh²: “Hia² náh²”, jɨ³ ca³la³ jɨ́n³² tsá² joh¹ Dió³² ñí¹ hná¹ nɨ́². Tsá² reh² dí² tsá² hué³² Italia tionh² lá² juáh³ siáh³: “Hia² náh²”. \p \v 25 Cuɨ́¹ má¹hé¹ má¹mieh² Dió³² jɨ³lɨn² náh². [Cun³ nɨ́² bíh¹ tí³ jáɨ¹³.]