\id GAL \h GÁLATAS \toc1 Sí² Hi³ Ca³zen³ Po¹ Ñí¹con² Tsá² Gálatas \toc2 GÁLATAS \toc3 Gá. \mt1 Sí² Hi³ Ca³zen³ Po¹ Ñí¹con² Tsá² Gálatas \c 1 \s1 Po¹ jmu² sí² lá² hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²lɨ́n³ cuáh³² hɨ́n¹³ tɨ³ hué³² Galacia \p \v 1 Jná¹³ Po¹, jan² tsá² lɨ́n³ ná¹ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³², hi³ ca³hiáu³² hnga² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, jɨ³ Dió³² Jméi² dí², Tsá² ca³jmú³ hí³ hi³ ca³jenh¹³ tsú² ja¹ hla¹; jun³juáh¹³ hi³ zéi¹ tsáu² yáh³ jná¹³, hi³ sa³jun³ zian² tsá²mɨ³cuóun² ca³hiáu³² yáh³. \v 2 Jmu² jná¹³ sí² lá² hi³ ca³tɨn¹ hnoh², tsá² ná¹lɨ́n³ náh² cuáh³² hɨ́n¹³ tɨ³ hué³² Galacia nɨ́². La³jɨ́n³² tsá² reh² tionh² quiúnh¹ jná¹³ lá² juáh³, \v 3 hi³ cuɨ́¹ má¹mieh² náh² Dió³² Jméi² dí² jɨ³ Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí² nɨ́² siáh³, jɨ³ hi³ jmu³ tsú² siáh³ hi³ zian² náh² cáun² hi³ re² hi³ tɨn². \v 4 Jesús hí³ bíh¹ Tsá² ca³jɨenh³ hnga² hi³ ca³jun³ la³ cun³ rón³² hi³ ca³lɨ³hnió³ Dió³² Jméi² dí², hi³ jáun² lɨ́¹³ hin³ tso³ quiú¹³ dí², hi³ jáun² lɨ́¹³ liáu³² dí² tsú² ñí¹con² hi³ hlah³ hi³ hó³² hi³ qui³ zia³² hngá¹máh³ lá². \v 5 ¡Cuɨ́¹ lɨ³quien² bíh¹ Dió³² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio²! ¡Tson² bíh¹ cu³tí³! \s1 Tiá² zia³² yáh³ cónh³í¹ cáun² jú¹ chú³² hi³ lɨ́¹³ liáu³² \p \v 6 Jlánh¹ lɨ́¹ lɨ́n²³ jná¹³ jéin³², sa³ tia³juɨ³² lɨ́n³² bíh¹ má²ca³zinh³² hnoh² tɨ³ có³² Dió³², Tsá² ca³te³ náh² hí³ cun³quionh³ mií³ hi³ ja³² jáun² tsɨ́³ Cristo, sa³ má²táunh²³ máh³ náh² ta²¹ cáun² jú¹ chú³² siáh³. \v 7 Tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ tson² zia³² yáh³ jú¹ chú³² siáh³ hi³ lɨ́¹³ liáun³ tsú² má¹ná¹; tɨ³la³ zian² tsá² cáun² lɨ́¹ má²tsan² honh² bíh¹ náh², tsá² hnió³ záɨ³² jú¹ chú³² quioh²¹ Cristo la³ siáh³. \v 8 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ zian² tsá² ca³hléh³ la³ siáh³ jú¹ chú³² ñí¹con² hnoh² la³ cónh³ bíh¹ hi³ má²ca³hléh¹³ jáun² jnoh¹, jáun² quiu³juóu³² cuɨ́¹ cha³táunh¹ tsá² hí³, tiá² hi³ jmu³ yáh³ cuɨ́¹ hin² mi³ tsánh², uá¹jinh¹ hmóu³² bíh¹ jnoh¹, uá¹ hi³ jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² hi³ ja³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú². \v 9 Má²cá²juáh³² bíh¹ jná¹³ jmɨ́¹tin², hi³ juah³² jná¹³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³²: Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² hleh³² jú¹ chú³² la³ siáh³ la³ cónh³ bí¹ hi³ má²ca³heh³ náh², jáun² quiu³juóu³² cuɨ́¹ cha³táunh¹ tsá² la³ hí³. \p \v 10 ¿He³ lánh³ lɨ́n²³ hnoh² ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ juah³² jná¹³ lá²? ¿Hí¹ lɨ́n²³ hnoh² hi³ hnó³² jná¹³ hi³ jéi¹³ tsá²mɨ³cuóun², ho³ hi³ jéi¹³ Dió³² uá¹? ¿Hí¹ hnó³² jná¹³ hi³ tá¹zanh¹ ná¹ re² ñí¹con² tsáu² dúh¹? Sá¹jmɨ́¹ hi³ hnó³²í¹ máh³ jná¹³ hi³ tá¹zanh¹ ná¹ re² ñí¹con² tsáu², jáun² tiú²uú² jmɨ́¹ lɨ́n³ yáh³ jná¹³ quian²¹ Cristo. \s1 Lánh³ rón³² lɨ³ hi³ lɨ́n³ Po¹ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² \r (Hechos 9:1-31) \p \v 11 Tɨ³la³ cuɨ́¹ lɨ³ ñíh¹³ hnoh² jáɨ¹³ lá² reh², hi³ jun³juáh¹³ cáun² hi³ cháunh²³ chí¹ tsá²mɨ³cuóun² yáh³ jú¹ chú³² hi³ hléh²³ jná¹³ lá². \v 12 Hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² ca³cué³ jná¹³ jáɨ¹³ lá², sa³jun³ hi³ zian² tsá² ca³ma³ta² yáh³ jná¹³, tɨ³la³ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo bíh¹ ca³hɨ́e³ jná¹³ jáɨ¹³ lá². \p \v 13 Má²ná¹ñíh¹ bíh¹ hnoh² he³ lánh³ jmɨ́¹ lɨ́n³ jná¹³ jmɨ́¹tin², jmáɨ¹ hi³ jmɨ́¹ taunh³² jná¹³ jáun² ta²¹ la³ cun³ hi³ taunh³² tsá² *judíos ta²¹. Má²ñíh¹ bíh¹ hnoh² he³ lánh³ rón³² jmɨ́¹ hɨ́¹ jmɨ́¹ tsɨn²¹ jná¹³ tsá² má²lɨ́n³ cuáh³² quioh²¹ Dió³², hi³ jmɨ́¹ hnó²¹ jná¹³ hin¹³ hi³ cu³ nió³ jáun². \v 14 Ca³tɨ²¹ juɨ³² hi³ taunh³² tsá² judíos ta²¹, jná¹³ bí¹ jan² tsá² jlánh¹ bíh¹ jmɨ́¹ jmu² ná¹ tiá³ siaun³² hi³ má²ti²¹ ná¹ cuáh³² la³ cónh³ bíh¹ ñí¹ la³jɨ́n³² tsá²co¹ jná¹³, tsá² cú²ren² jnoh¹ quiúnh¹, quí¹ jná¹³ bíh¹ jan² tsá² jlánh¹ re² jmɨ́¹ má²tí³² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ ná¹ngɨ²³ tsá²daun³². \v 15 Tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ ja³² mií³ tsɨ́³ bíh¹ Dió³², jáun² ca³quianh³ tsú² jná¹³ la³ cun³ jmɨ́¹ ñeh² bíh¹ hi³ lɨ³zian² ná¹, hi³ ca³lɨ³ hiún² tsɨ́³ tsú² hi³ té³ jná¹³, \v 16 hi³ jáun² lɨ́¹³ lɨ³ cuóun³² jná¹³ Jon² tsú², hi³ jáun² lɨ́¹³ hléh¹³ jná¹³ jú¹ chú³² quioh²¹ tsú² ja¹ *tsá²cá²jo²¹. Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² ca³ñí¹nga¹³ jná¹³ nɨ́¹juáh³ he³ lánh³ rón³² jmu¹ ná¹, \v 17 hi³ sa³jun³ ñéi¹ jná¹³ hi³ ñí¹jɨen¹ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² tionh² já¹ juú² Jerusalén, tsá² qui³ jmɨ́¹ má²ná¹lɨ́n³ hí³ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹tin² la³ cónh³ bíh¹ jná¹³. Tɨ³la³ jná¹³ dá² tá²chi²¹ ngau³ ná¹ tɨ³ hué³² Arabia bíh¹, hi³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³jính³² ná¹ siáh³ tɨ³ juú² Damasco. \p \v 18 Jmɨ́¹ la³ má²hnɨ³² mii² jáun² máh³ ñéi¹ jná¹³ já¹ juú² Jerusalén; hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² bíh¹ ca³juoh²¹ jnoh¹ ca³lá² quiúnh¹ Pé¹, hi³ ca³ñí³² jná¹³ quia³hñá³ jmáɨ¹ quiúnh¹ tsú². \v 19 Tɨ³la³ hí¹ jan² yáh³ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² ñí¹ hná¹ jáun² tiá² ca³jɨen¹ jná¹³, jɨ́³²la³ Jacobo raɨnh²¹ Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí² ca³jɨen¹ jná¹³. \v 20 Ma³tson¹³ jná¹³ jáɨ¹³ lá² ñí¹ hó²¹ñí¹ Dió³², hi³ tiá² ma³cau¹³ yáh³ jná¹³ cun³quionh³ sí² hi³ cuá¹jmu² jná¹³ lá². \p \v 21 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ngau³ jná¹³ tɨ³ hué³² Siria jɨ³ Cilicia nɨ́². \v 22 Hi³ jáun² tsá² reh² tsá² má²lɨ́n³ cuáh³² quioh²¹ Cristo zian² tɨ³ hué¹³ Judea, tiá² jmɨ́¹ má²cuóu³² yáh³ tsú² jná¹³ hi³ hú¹tá¹ ná¹jéinh³ ñí¹, \v 23 jɨ́³²la³ ti³ jmɨ́¹ má²ca³náɨ³² tsú² hi³ juáh²³ tsáu² la³ lá² bíh¹: “Tsá² jmɨ́¹ hɨ́¹ jmɨ́¹ tsa¹ dí² hí³ jmɨ́¹tin² néh¹ má²hleh³² jú¹ chú³² ta³né³², hi³ má²zaɨh³² tsú² tsáu² hi³ hniáuh³² chá³² tsú² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Cristo, hi³ uá¹jinh¹ chín¹dí¹ hí³ bíh¹ jmɨ́¹ hnió³ hin³ ta²¹ jáun² jmɨ́¹tin²”. \v 24 Hi³ jáun² jlánh¹ ca³ma³quien² tsú² Dió³² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³. \c 2 \s1 Tɨ³² tsá² ná¹quian³² jë¹ Dió³² hen² Po¹ \r (Hechos 15:1-29) \p \v 1 Jáun² né³, jmɨ́¹ la³ má²quia³quiún³ mii² jáun² máh³ ñíh¹ jná¹³ siáh³ já¹ juú² Jerusalén quiúnh¹ ná¹ Bernabé, jɨ³ Tito nɨ́² siáh³ ca³ján³² jná¹³ hi³ ñéi¹ tsú² quiúnh¹ ná¹. \v 2 Ñíh¹ jná¹³ ñí¹ jáun² quí¹ cun³ñí¹ hi³ Dió³² ca³jmú³ lin¹ hi³ hniáuh³² ñih²¹ jná¹³. Hi³ jáun² já¹ juú² Jerusalén jáun² ca³ngah² jnoh¹ cáun² ñí¹ lɨ́¹ ca³ngah² jnoh¹ quiúnh¹ tsá² ná¹ñí¹ cuáh³², jáun² ca³chá³ jná¹³ ñí¹con² tsá² hí³ he³ lánh³ lɨ́³ jú¹ chú³² hi³ hléh²³ jná¹³ ñí¹con² *tsá²cá²jo²¹. Ca³jmú³² jná¹³ la³ nɨ́², quí¹ nɨ́² lɨ́¹ tiá² ca³lɨ³ quien² ta²¹ hi³ má²cá²jmú³² jná¹³ jáun², jɨ³ hi³ he² hná¹ jmu² jná¹³ nɨ́² siáh³. [Jáun² tsá² hí³ né³, ca³tɨ́³ bíh¹ tsɨ́³ la³ cun³ jú¹ chú³² hi³ hléh²³ jná¹³.] \v 3 Jáun² né³, ca³la³ hí¹juáh³ Tito tsá² jmɨ́¹ cuá³ quiúnh¹ yáh³ jná¹³ tiú²uú² hin² ca³di³quiaun³ jmáɨ¹ hi³ ma³tí³² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ ná¹ngɨ²³ tsú² hi³ *tiu³² tsú² jáun² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian², uá¹jinh¹ tsá²cá²jo²¹ bíh¹ tsú². \v 4 Quí¹ jáɨ¹³ jáun² dá² ca³ma³liáu³² tsá² lɨ́¹juáh³ hi³ lɨ́n³ tsá² reh² bíh¹, tsá² jmɨ́¹ má²taunh³² hí³ ta³máɨh³ ja¹ quiú¹³ jnoh¹ hi³ cá² lan²³ la³ cun³ hi³ táunh²³ jnoh¹ jáun² ta²¹ hi³ má²ná¹liáun¹ dí² cun³ñí¹ hi³ má²ná¹cunh² dí² quiúnh¹ Cristo Jesús. Tsá² hí³ bíh¹ jmɨ́¹ hnió³ hi³ lan¹³ dí² siáh³ la³juah²¹ dúh¹ jan² *tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés. \v 5 Tɨ³la³ jnoh¹ má¹ná¹, hí¹ cú¹pih²¹ yáh³ tiá² lɨ́¹ ca³hen¹³ jnoh¹ hi³ ma³cau² tsá² hí³, quí¹hliá² tiá² ca³lɨ³hnáu² jnoh¹ hi³ za¹³ jú¹ tson² quioh²¹ jú¹ chú³² hi³ liáu³² náh² jáun². \p \v 6 Hí¹ cáun² jú¹ tson² tiá² lin¹ ca³ma³ta² yáh³ jná¹³ tsá² juáh³ tsáu² hi³ ná¹ñí¹ cuáh³²; hi³ hí¹juáh³ tiá² hniá¹ yáh³ jná¹³ hi³ lɨ³ ño¹ he³ ná¹lɨ́n³ tsá² hí³, quí¹ Dió³² tiá² rá²tsɨ³² yáh³ héih³² la³ cun³ lánh³ jniá³ tsáu². \v 7 Tɨ³la³ cha³ jmɨ́¹ ma³ta² tsú² jná¹³, tɨ³ ca³lɨ³tsɨn² bíh¹ tsú² hi³ Dió³² ca³cué³ jná¹³ ta²¹ hi³ hléh¹³ jná¹³ jú¹ chú³² ñí¹con² tsá²cá²jo²¹, la³jmɨ́¹ ca³chá³ tsú² jáun² jo³cuo² Pé¹ ta²¹ hi³ hléh³² siáh³ jú¹ chú³² ja¹ quioh²¹ tsá² *judíos. \v 8 Quí¹ Dió³² Tsá² ca³hión³² hí³ Pé¹ hi³ lɨ́n¹³ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² ñí¹con² tsá² judíos, hí³ bíh¹ siáh³ ca³hiáu³² jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá²cá²jo²¹. \p \v 9 Hi³ jáun² jmɨ́¹ ca³lɨ³tsɨn² jáun² Jacobo, Pé¹, jɨ³ Juan² nɨ́² siáh³, tsá² ná¹lɨ́n³ hí³ hi³ chín¹, hi³ Dió³² ca³ja³ mií³ tsɨ́³ hi³ ca³cué³ tsú² jná¹³ ta²¹ lá², jmɨ́¹jáun² ca³cué³ tsú² jná¹³ cuo² quiúnh¹ ná¹ Bernabé. La³ nɨ́² ca³jmú³ tsú² hi³ ca³ma³li²¹ hi³ juóh³² jnoh¹ re² quiúnh¹, jɨ³ hi³ hiún² tsɨ́³ tsú² siáh³ hi³ tsá¹jmú¹³ jnoh¹ ta²¹ ja¹ tsá²cá²jo²¹ tá¹la³ jmu³ tsú² ta²¹ hmóu³² ja¹ tsá² judíos. \v 10 Ñí¹ jɨ́²¹la³ ti³ ca³mɨ́³ tsú² ñí¹con² jnoh¹ hi³ cháu¹ jnoh¹ tsɨ́³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² tia³mii² bíh¹, cáun² hi³ qui³ cun³ jmɨ́¹ má²jmu² bíh¹ jná¹³ ca³la³ hi³ hiún² lɨ́n³² tsɨn³². \s1 Po¹ tɨ́² jinh²³ Pé¹ já¹ juú² Antioquía \p \v 11 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ñéi¹ jáun² Pé¹ já¹ juú² Antioquía né³, ca³tɨ́¹ ca³jinh²¹ jná¹³ tsú² ñí¹ ta³ ñí¹, quí¹ cáun² hi³ tiá² ca³tɨ²¹ jmu³ bíh¹ tsú² jmɨ́¹ má²jmu² jmɨ́¹jáun². \v 12 Quí¹ jmɨ́¹ la³ñí¹ jmɨ́¹ cúh² bíh¹ tsú² quionh³ tsá²cá²jo²¹, ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ ca³cha³táunh¹ ma³ jan² tsá² zéi¹ Jacobo; tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³cha³táunh¹ tsá² hí³ né³, sa³ tɨ³ có³² bíh¹ ca³náu² tsú² hi³ tiú²uú² ca³cúh² quionh³ tsá² hí³, quí¹hliá² jmɨ́¹ juénh² tsú² ñí¹con² tsá² cu³ nió³ quioh²¹ tsá² hí³, tsá² jlánh¹ juáh³ hí³ hi³ cun³ ca³tɨ²¹ bíh¹ tiú³² tsú² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian². \v 13 Hi³ jáun² jɨ³ tsá² judíos tsá² reh² ñí¹ hná¹ nɨ́² bí¹ siáh³ ca³lɨ³can² quionh³ Pé¹ ca³tɨ²¹ hi³ jáun², hi³ hí¹ la³ tɨ³ Bernabé yáh³ ca³lɨ³can² siáh³. \v 14 Tɨ³la³ jmɨ́¹ cá¹jɨ́e²¹ jná¹³ hi³ tiú²uú² ná¹jmu² yáh³ tsú² re² la³ cun³ lɨ́³ jú¹ tson² hi³ hɨe³² jáun² jú¹ chú³², jáun² ñí¹ ta³ ñí¹ la³jɨ́n³² tsá² hí³ ca³juo³ jná¹³ Pé¹ la³ lá²: “Hnú² bíh¹ jan² tsá² judío, tɨ³la³ má²ca³ma³zián¹³ bíh¹ hnú² la³jmɨ́¹ zian² jan² tsá²cá²jo²¹, jun³juáh¹³ la³jmɨ́¹ zian² jan² tsá² judío yáh³; hi³ jáun² ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² lɨ́¹³ hi³ dí¹quian²¹ nú² jmáɨ¹ tsá²cá²jo²¹ hi³ ma³zian² tsú² la³jmɨ́¹ zian² jáun² tsá² judíos?” \s1 Cú²re² liáun³ bíh¹ tsá² judíos quionh³ tsá²cá²jo²¹ cun³quionh³ hi³ cha³² cáun² tsɨ́³ \p \v 15 Quí¹ uá¹jinh¹ tiá² láɨ³ jnoh¹ tsá²cá²jo²¹, tsá² juáh³ tsú² hi³ ná¹ren² tso³, tɨ³la³ jnoh¹ né³ láɨ³ tsá² cá² mí¹zionh² tsá² judíos bíh¹, \v 16 tɨ³la³ cu³ jáun² né¹ bí¹ jnoh¹ hi³ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ³ chun¹ ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ ma³tí³² tsú² la³ cun³ hi³ juáh³ jáun² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés, tɨ³la³ jɨ́³²la³ cun³quionh³ hi³ cha³² tsú² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo bíh¹ lɨ́¹³. Hi³ jáun² dá², hí¹ la³ tɨ³ jnoh¹ yáh³ siáh³ má²ca³chá¹³ cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, hi³ jáun² lɨ́¹³ heh³ jnoh¹ Dió³² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹ cu³tí³, cun³quionh³ hi³ nio² jáun² cáun² tsɨ́³ jnoh¹ ñí¹con² Cristo; jun³juáh¹³ cun³ñí¹ hi³ má²lɨ́²má¹ti²¹ jnoh¹ la³ cun³ hi³ juáh³ jáun² liei²¹ yáh³. Quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ lɨ³ chun¹ ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ má²tí³² jáun² la³ cun³ hi³ juáh³ liei²¹. \p \v 17 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ tá¹la³ má²hnáu² jnoh¹ tsá² judíos hi³ heh³ Dió³² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹ cun³quionh³ hi³ cunh³ jnoh¹ quiúnh¹ Cristo, hi³ má¹lɨ³² jáun² né³ ca³lɨ³jnia² hi³ la³ jmu³² bíh¹ jnoh¹ tso³ la³ má²jmu³² jáun², ¿hí¹ lɨ́¹³ juáh¹³ dí² hi³ Cristo má²tɨn² tsá² joh¹ hi³ jmu³ tso³? ¡Tiá² jáun² yáh³! \v 18 Hi³ nɨ́¹juáh³ la³ má¹quien¹³ jná¹³ siáh³ cáun² hi³ má²lɨ́²jmú³² jná¹³ hi³ tiú²uú² quien², hi³ jáun² la³ jáun² má²lɨ³lin¹ hi³ jná¹³ jan² tsá² tiá² héih³² má²tí³². \v 19 Tɨ³la³ ta³né³² dá² má²zian² jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ Dió³² bíh¹, hi³ jáun² jan² tsá² má²jún¹ bíh¹ jná¹³ ñí¹con² liei²¹, cun³ñí¹ hi³ hnga² liei²¹ jáun² ca³jngah³ jmɨ́¹ tiú²uú² ca³tioh²¹ tsɨn³² jná¹³ hi³ má¹ti²¹. \v 20 Lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ ca³jun³ jná¹³ cu³lɨ²¹ quiúnh¹ Cristo jmɨ́¹ cá¹taun³ tsú² jáun² crei²¹; hi³ jáun² dá² jun³juáh¹³ uú² jná¹³ yáh³ la³² zian² ná¹ ta³né³², quí¹ tɨ³la³ Cristo bíh¹ Tsá² má²zian² hñu³ jmɨ́¹ hñu³ tsɨn³² jná¹³. Hi³ jáun² la³ cun³ hi³ zian² ná¹ lá² ta³né³² cun³quionh³ ngú³ lá² quion²¹, má²zian² ná¹ cun³ñí¹ hi³ cáun² nio² tsɨn³² ñí¹con² Jon² Dió³² bíh¹, Tsá² ca³ma³hniau³ hí³, hi³ ca³jɨenh³ hnga² hi³ jún³ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³. \v 21 Cun³ tiá² chá¹³ bíh¹ jná¹³ tɨ³ có³² mií³ hi³ ja³² jáun² tsɨ́³ Dió³²; quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ lɨ́¹³ lɨ³ chun¹ tsú² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ má²tí³² tsú² jáun² liei²¹, hi³ jáun² hí¹ cáun² tiá² lin¹ ñí¹ la³ jmu³ ta²¹ yáh³ hi³ ca³jun³ jáun² Cristo. \c 3 \s1 ¿He³ bíh¹ tɨ³ quien²: hí¹ liei²¹, ho³ hi³ nio² cáun² tsɨ́³ tsú²? \p \v 1 Hnoh² tsá² Gálata, ¡jlánh¹ tiá² jáɨ¹³ ngɨ²³ hnoh²! ¿Hin² tsánh² má²ca³hia³ ca³jlɨ́³ jmɨ́¹ honh² hnoh²? Cun³quionh³ jú¹ chú³² hi³ má²ca³hléh¹³ bíh¹ jnoh¹ má²ca³má¹jnia¹³ jnoh¹ hnga² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo ñí¹ hó²¹máh¹ náh² hi³ chí¹tón²¹ crei²¹. \v 2 Juah²¹ dú¹ hnoh² neh²¹: ¿Cá¹hen³ hnoh² Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² cun³quionh³ hi³ ca³ma³tih²¹ náh² héih³² hi³ rá¹tioh³ jáun² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés, ho³ cun³quionh³ hi³ ca³tionh² náh² ta²¹ la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³niéih² uá¹ náh²? \v 3 ¡Hnoh² dá² cáun² ná¹lɨ́n³ náh² tsá² tiá² jáɨ¹³ ngɨ²³ bíh¹! ¿Hí¹ lɨ́n²³ hnoh² hi³ má¹hián¹³ náh² cun³quionh³ pí³ quián¹³ hmóu³² cáun² hi³ ca³ma³liauh²¹ náh² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ dúh¹? \v 4 ¿Hí¹ tiá² lin¹ ñí¹ la³ má²ca³jmú³ ta²¹ hí¹ cáun² uá¹ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ má²ca³ma³tsoh¹ náh² jáun² honh² dúh¹? ¡Cun³ zia³² bíh¹ ñí¹ má²ca³jmú³ ta²¹! \v 5 ¿Hí¹ cuen² hnoh² Dió³² Jmɨ́²chí³ joh¹ jɨ³ hi³ jmu² tsú² siáh³ hua³jueh³² ja¹ quián¹³ hnoh² cun³ñí¹ hi³hliá² hnoh² jmuh³² la³ cun³ héih³² hi³ juáh³ liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés? ¡Tiá² jáun² yáh³! Quí¹ cun³ñí¹ hi³ táunh²³ náh² ta²¹ la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ má²ca³niéih² bíh¹ náh², jáun² jmu² tsú² la³ nɨ́². \p \v 6 Sá¹nɨ́² dú¹ jɨen¹ náh² tín² hla¹ Há²bran²¹. Tsá² hí³ ca³chá³ cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Dió³², hi³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ nio² jáun² cáun² tsɨ́³ bíh¹ tsú², jáun² ca³heh³ tsú² Dió³² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹. \v 7 Hi³ jáun² né³, hnoh² hniáuh³² lɨ³ ñíh¹³ náh², hi³ la³jɨ́n³² tsá² nio² cáun² tsɨ́³, tsá² la³ hí³ bíh¹ hú¹tá¹ cu³tí³ ná¹lɨ́n³ la³juah²¹ dúh¹ tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹. \v 8 Quí¹ cun³quionh³ Sí² quioh²¹ Dió³² ca³lɨ³ lin¹ la³ cun³ jmɨ́¹tin² lɨ́n³² hi³ chau²¹ jmáɨ¹ hi³ hen³ Dió³² *tsá²cá²jo²¹ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹, nɨ́¹juáh³ tsá² chá³² cáun² tsɨ́³, jmɨ́¹ ca³záɨh³ jáun² Dió³² hla¹ Há²bran²¹ jú¹ chú³² lá²: “Cun³quionh³ hnú² bíh¹ lɨ³mieh² tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³”. \v 9 Hi³ jáun² né³, tsá² cha³² cáun² tsɨ́³ bíh¹ lɨ́¹³ lɨ³mieh² la³jmɨ́¹ ca³lɨ³mieh² jáun² hla¹ Há²bran²¹, tsá² ca³chá³ hí³ cáun² tsɨ́³. \p \v 10 Tɨ³la³ lɨ³ua³ jan² tsá² cáun² lɨ́¹ hen² tsɨ́³ hi³ lɨ³ chun¹ cun³quionh³ hi³ ma³tí³² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés má¹ná¹, tsá² la³ hí³ má²ca³tɨn¹ tsa³tánh¹ quiu³juóu³² bíh¹. Quí¹ ñí¹ Sí² rá¹juáh³ la³ lá²: “La³jɨ́n³² tsá² tiá² má²tí³² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ liei²¹, ñí¹ hlah³ bíh¹ má²tionh² tsú²”. \v 11 Má²lin¹ lɨ́n²¹ bíh¹ hi³ tiá² hin² lɨ́¹³ yáh³ lɨ³ chun¹ ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ má²tí³² tsú² jáun² liei²¹; quí¹ la³ lá² bí¹ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³²: “Lɨ³ua³ jan² tsá² má²ca³heh³ Dió³² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹ cun³ñí¹ hi³ nio² cáun² tsɨ́³, tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ zian²”. \v 12 Tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ lɨ³ hniáuh³² nio² cáun² tsɨ́³ yáh³ tsú² nɨ́¹juáh³ tsá² hnió³ hi³ heh³ Dió³² cun³quionh³ hi³ ma³tí³² jáun² liei²¹, quí¹ la³ lá² bíh¹ rá¹juáh³: “Nɨ́¹juáh³ tsá² má²tí³² liei²¹ lá², cun³quionh³ hi³ lá² bíh¹ lɨ́¹³ zian² tsú²”. \p \v 13 Tɨ³la³ ca³tɨ²¹ hi³ jmɨ́¹ chau³ jnoh¹ jáun² liei²¹ ñí¹ hlah³ né³, Cristo bíh¹ ca³liáu³² dí² jmɨ́¹ ca³ta³zanh¹ tsú² jáun² ñí¹ hlah³ cha¹³ dí², quí¹ la³ cun³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí²: “Cun³ má²ca³ta³zanh¹ ñí¹ hlah³ bíh¹ lɨ³ua³ jan² tsá² jún²³ hi³ chí¹hén² tsoh² hmá²”. \v 14 La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² cun³quionh³ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo lɨ́¹³ hiáuh³ tsá²cá²jo²¹ hi³ ma³mieh² jáun² Dió³² la³jmɨ́¹ ca³ma³mieh² tsú² jáun² hla¹ Há²bran²¹; hi³ jáun² cun³quionh³ hi³ nio² cáun² tsɨ́³ bíh¹ dí² lɨ́¹³ hián¹³ dí² ca³la³ jáɨ³² Jmɨ́²chí³ Chun¹, Tsá² ca³jmú³ hí³ Dió³² jáɨ¹³ hi³ cuen³. \s1 Liei²¹ jɨ³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ Dió³² \p \v 15 Reh², jmu¹ jná¹³ cáun² jáɨ¹³ ñí¹con² hnoh² la³ cun³ hi³ qui³ lɨ́²³ jáun² ja¹ quioh²¹ tsá²mɨ³cuóun²: Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² jmu² nió³², hi³ jáun² quiú² cáun² sí² hi³ rá¹tón³² hi³ jmáɨ² hi³ lin¹ hi³ quien² nió³² jáun², hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ tsunh³ jáɨ¹³ la³ jáun², hi³ sa³jun³ lɨ́¹³ yáh³ na³tsɨn³ tsú² siáh³ cónh³í¹ cú¹pih²¹ ñí¹ hná¹ jáun². \v 16 Né³² né³, Dió³² ca³jmú³ jáɨ¹³ ñí¹con² hla¹ Há²bran²¹ la³ má²quionh³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹. Tɨ³la³ ñí¹ Sí² tiá² rá¹juáh³ yáh³ la³ lá² má¹ná¹: “la³jɨ́n³² jon³zɨ́h¹ jon³cháuh³ hnú²”, sá¹jmɨ́¹ hi³ la³ hleh³² hi³ ca³tɨn¹ juóun³² tsáu²; tɨ³la³: “jon³zɨ́h¹ jon³cháuh³ hnú²” bíh¹ juáh³. Hi³ nɨ́² né³, jmu² lin¹ hi³ hɨen² tsú² jan² tsáu² bíh¹, hi³ Cristo bíh¹ Tsá² hí³. \v 17 La³ cun³ hi³ juanh³² jná¹³ nɨ́², la³ lá² bíh¹ niéih³: Tiá² lɨ́¹³ yáh³ tsúnh¹³ nió³² hi³ ca³ma³tson² jáun² Dió³², nió³² hi³ ca³jmú³ tsú² jáun² quionh³ hla¹ Há²bran²¹. Quí¹ cun³ tiá² lɨ́¹³ yáh³ hi³ juáh¹³ hi³ tiú²uú² lɨ³quien² jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² ñí¹con² tsú² cun³quionh³ liei²¹ hi³ cua³ jáun² jmɨ́¹ la³ má²quiún³ nio² hña³láu³ tsɨ²¹ quiu³quia³ mii² jmɨ́¹ má²cáɨn² jáun². \v 18 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ cun³quionh³ hi³ má¹ti²¹ dí² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés jmɨ́¹ la³ hiáu¹³ dí² hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² jáɨ¹³ hi³ cué³², jáun² jun³juáh¹³ uú² hiáu¹³ dí² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² yáh³ Dió³²; tɨ³la³ hi³ ca³hiauh³ jáun² hla¹ Há²bran²¹ má¹ná¹, cáun² lɨ́¹ ca³cué³ bíh¹ Dió³² hi³ jáun² ñí¹con² tsú², cun³ñí¹ hi³ ca³jmú³ dí² jáɨ¹³ bíh¹. \p \v 19 Jáun² né³, ¿ha³ dá² jinh¹ jmu³ ta²¹ liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés? Quí¹ hi³ jáun² dá² lɨ́¹ cua²¹ chí¹cáɨn² bíh¹, hi³ ti³ lɨ́¹ ca³ma³li²¹ he³ lánh³ lɨ́³ tsáu¹³ tsáu². Jɨ́³²la³ ti³ ca³jmú³ ta²¹ tá¹la³ tiá² má²cuán² jáun² “jan² Tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹” hí³ bíh¹, Tsá² ca³juáh³ tsú² hí³ hi³ cuen³. Tɨ³la³ hi³ ca³tɨ²¹ liei²¹ jáun² má¹ná¹, ca³cué³ Dió³² hi³ jáun² cun³quionh³ tsá²cuú² tsá²ta³ bíh¹ ñí¹con² hla¹ Moisés, tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ tsá² zenh² ja¹ quioh²¹ tsáu² quionh³ Dió³². \v 20 Tɨ³la³ tiá² tsá² zenh² ja¹ hniah³ yáh³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá² jmu² hnga² la³ cun³ hi³ ñí¹jmu³; hi³ la³ jáun² bíh¹ lɨ́³ hi³ Dió³² siáh³ jmu² cú² hnga² tán¹ la³ cun³ hi³ ñí¹jmu³. \s1 Ta²¹ hi³ jmu² liei²¹ \p \v 21 Tɨ³la³ jáun² né³, ¿hí¹ siánh³ uá¹ lɨ́³ ta²¹ quioh²¹ liei²¹ la³ cónh³ bí¹ ta²¹ hi³ jmu² jáun² jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² dúh¹? ¡Tiá² jáun² yáh³! Quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ ca³hiauh³ tsú² cáun² liei²¹ hi³ jmu² hi³ lɨ́¹³ zian² tsú², hi³ jáun² jmɨ́¹ la³ lɨ́¹³ bíh¹ hi³ lɨ³ chun¹ tsú² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ jmɨ́¹ jmu³ tsú² la³ cun³ hi³ juáh³ liei²¹ jáun². \v 22 Tɨ³la³ la³ cun³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² má¹ná¹, hi³ la³jɨ́n³² bíh¹ tsáu² ná¹ziaunh² tiá³ tso³. La³ nɨ́² lɨ́³, hi³ jáun² nɨ́¹ má¹ca³lɨ³tsɨn² tsú² hi³ ná¹ziaunh² tso³, má²lɨ́¹³ he³ tsú² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² ñí¹con² tsá² taunh³² ta²¹ cun³quionh³ hi³ chá³² tsú² jáun² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo. \p \v 23 Tɨ³la³ jnoh¹ tsá² *judíos má¹ná¹, ñí¹con² liei²¹ bíh¹ jmɨ́¹ ná¹tsau³ jnoh¹, ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ ca³lɨ³ lin¹ hi³ lɨ́¹³ liáun³ tsáu² cun³quionh³ hi³ chá³² tsú² jáun² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Cristo. \v 24 Hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́³ hi³ ca³ta³tauh¹ jnoh¹ cu³tiá³ jo³cuo² liei²¹, ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ cuán¹³ Cristo, hi³ jáun² lɨ́¹³ láɨ³ jnoh¹ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹ nɨ́¹ má¹ca³chá¹³ jnoh¹ cáun² tsɨ́³ ñí¹con² tsú². \v 25 Né³² né³, tiú²uú² tiauh² yáh³ dí² jo³cuo² liei²¹ la³ cun³ jmɨ́¹ ca³lɨ³ lin¹ hi³ ñí¹con² Cristo bíh¹ la³ lɨ́¹³ chá³² tsú² cáun² tsɨ́³. \v 26 Quí¹ la³jɨ́n³² bíh¹ hnoh² má²lɨ́n³ náh² jon² Dió³² cun³ñí¹ hi³ má²ca³cháh¹ hnoh² cáun² honh² ñí¹con² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo. \v 27 Hi³ la³jɨ́n³² hnoh², tsá² má²ca³ma³lih²¹ náh² hi³ má²cá²cunh³ bíh¹ náh² quiúnh¹ tsú² cun³quionh³ hi³ má²cáun³ náh² jáun² jmáɨ¹, hnoh² bíh¹ tsá² má²ná¹láɨn¹ náh² Cristo. \v 28 Jáun² tiú²uú² hin² zian² yáh³ tsá² judío ho³ tsá²cá²jo²¹, *tsá² má²dí¹hlánh¹ ho³ tsá² zian² hi³ ca³tɨn¹ hnga², tsá²ñuh² ho³lá²dá² tsá²mɨ³; quí¹ nɨ́¹juáh³ má²cá²cunh³ bíh¹ náh² quiúnh¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, jáun² cá² ñí¹ tsáu² bíh¹ má²lɨ́n³ náh². \v 29 Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ lɨ́n³ náh² tsá² joh¹ Cristo, hi³ jáun² má²lɨ́n³ bíh¹ náh² tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹, hi³ jáun² hián¹³ bíh¹ náh² hi³ cué³² Dió³², la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ má²ca³jmú³ tsú² jáun². \c 4 \p \v 1 Lɨ́¹³ bíh¹ juanh²¹ jná¹³ siáh³ la³ lá²: Nɨ́¹juáh³ zian² jan² tsá¹míh¹ hi³ ca³tɨn¹ hiáuh³ la³ cun³ lɨ́³ quiau³ hi³ ca³quiú² jáun² hla¹ jméi², tɨ³la³ tá¹la³ tiá² má²ca³lɨ³ pan¹ tsú² né³, hí¹ cáun² yáh³ tiá² hi³ za² ñí¹con² tsú² quionh³ jan² *tsá² má²dí¹hlánh¹, uá¹jinh¹ hí³ bíh¹ tsá² quioh²¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ quioh²¹ jméi². \v 2 Quí¹ tá¹la³ tiá² má²cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ ca³tón³ jáun² jméi² tsú² hi³ hiáuh³ hi³ quioh²¹, jáun² cáun² má²tí³² bíh¹ tsú² tín² ca³la³ jɨ́³² hi³ juáh³ tsá² jmu² hua³hí¹³ tsú². \v 3 La³ jáun² bíh¹ jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹con² jnoh¹ tá¹la³ tiá² jmɨ́¹ má²ca³tsɨn¹³ jáun² mii² quiú¹³ dí², hi³ jmɨ́¹ ná¹láɨ³ jnoh¹ la³juah²¹ dúh¹ tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² tsá²cuú² tsá²chín³, tsá² jmu² héih³² hngá¹máh³ lá². \v 4 Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³tsɨn¹³ jmáɨ¹ hi³ má²tón³² né³, Dió³² ca³zen³ Jon² hi³ ca³lɨ³zian² hñu³ héin¹ hñu³ tsɨ́³ jan² tsá²mɨ³, hi³ cuan³ tsú² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² *judío hi³ ca³tɨn¹ ma³tí³² liei²¹. \v 5 La³ nɨ́² bíh¹ cuan³ tsú² hi³ cua³liau³ jnoh¹, tsá² jmɨ́¹ ná¹tsau³ jnoh¹ ñí¹con² liei²¹, hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ má²lɨ́¹³ heh³ jnoh¹ Dió³² hi³ lɨ́n¹³ jnoh¹ jón²zɨ́h¹ tsú². \v 6 Hi³ jáun² bíh¹ ca³zen³ siáh³ Dió³² Jmɨ́²chí³ quioh²¹ Jon² hñu³ honh² hnoh² uá²jaɨ³², hi³ jáun² lɨ³ lin¹ hi³ hnoh² siáh³ má²ná¹lɨ́n³ náh² jón²zɨ́h¹ tsú²; hi³ jáun² Jmɨ́²chí³ hí³ né³ cha³² tiá³ tsɨ́³ dí² hi³ za²³ dí² Dió³² “¡Tia²¹!” \v 7 Jáun² né³, tiú²uú² lɨ́n³ yáh³ hnú² jan² tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² héih³² hi³ ná¹ngɨ²³ jáun² tsáu², quí¹ jon² Dió³² bíh¹ má²lɨ́n³ hnú². Hi³ cun³ñí¹ hi³ má²lɨ́n³ hnú² jáun² jon² tsú² né³, jáun² cué³² bíh¹ tsú² la³ cun³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ hiáuh³ jáun² jɨ³lɨn² jon² tsú². \s1 Hɨ³² tsɨ́³ Po¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá² tanh² ta²¹ Dió³² \p \v 8 Quí¹ jmɨ́¹tin² jmɨ́¹ tiá² má²cuóun³² náh² Dió³², jmɨ́¹ lɨ́n³ náh² tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² tsá²cuú² tsá²chín³, tsá² lɨ́¹ ná¹jmu² hí³ hi³ lɨ́n³ dió³². \v 9 Tɨ³la³ ta³né³² né³, ta³ má²cuóun³² hnoh² Dió³², ho³ tɨ³ re² juanh²¹ jná¹³ cú²jueh³² hi³ Dió³² má²cuóu³² hnoh², tiú²uú² jmɨ́¹ ca³tɨn¹ yáh³ náh² hi³ jinh¹ siáh³ ñí¹con² héih³² tsɨ́¹juɨ́³ jáun² quioh²¹ tsá²cuú² tsá²chín³, héih³² tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹, hi³ tianh¹³ náh² siáh³ hi³ má¹tih²¹ náh² ñí¹con² tsá² hí³. \v 10 Sa³ hmah³²í¹ máh³ náh² jmáɨ¹ ná¹hɨ¹³, jmáɨ¹ hi³ tɨ³² ma³ cun³ tsá³, jɨ³ hi³ ma³quien¹³ náh² siáh³ ma³ cáun² zɨ́h², jɨ³ mii² nɨ́². \v 11 Jlánh¹ hɨ³² tsɨn³² jná¹³ nɨ́¹juáh³ ta²¹ hi³ ca³jmú³² jná¹³ ja¹ quián¹³ hnoh² tiá² lin¹ ñí¹ la³ ca³lɨ³quien² yáh³. \p \v 12 Hnoh² reh², mɨ́²³ jná¹³ ñí¹con² hnoh² ca³la³ jonh³ jmɨ́¹ tsɨn³² hi³ jmúh¹³ tiá³ náh² pí³ hi³ má¹zián¹³ náh² la³jmɨ́¹ zian² jná¹³, quí¹ ja³bí¹ jná¹³ má²ca³ma³zián¹³ ná¹ la³jmɨ́¹ zian² hnoh², *tsá²cá²jo²¹. Jun³juáh¹³ zia³² cáun² hi³ hlah³ hi³ má²ca³jmuh³ yáh³ hnoh² ñí¹con² jná¹³, hi³ jáun² juanh³² jná¹³ la³ nɨ́². \v 13 Quí¹ la³ cun³ má²ñíh¹ náh², hi³ cun³ñí¹ hi³hliá² ca³lɨ³ tsáun¹ bíh¹ jná¹³, hi³ jáun² bíh¹ lɨ³ hi³ ca³hléh³ jná¹³ jú¹ chú³² ñí¹con² hnoh² jmɨ́¹ la³ñí¹. \v 14 Mɨ́¹uɨ́³ hi³ ca³quiúnh³² jná¹³ jáun² né³, ca³lɨ³ cáun² liá¹ héi² ñí¹con² hnoh² bíh¹, tɨ³la³ hnoh² má¹ná¹, tiá² ca³jmuh³ yáh³ náh² hi³ tiá² quiú² tiá² jéi²³ náh² jná¹³ cun³ñí¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ́n³ jná¹³ la³ jáun², sa³jun³ ca³chau¹ náh² jná¹³ tɨ³ có³². Tɨ³la³ hnoh² dá² ca³he³ bí¹ náh² jná¹³ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³², la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ hnga² Jesucristo ca³chó³² ta³ máh¹ hnoh². \v 15 Jáun² né³, ¿ha³ dá² jinh¹ ngau³ hi³ jmɨ́¹ hiún² jáun² honh² náh²? Lɨ́¹³ zíh¹³ jná¹³ jú¹ tson² hi³ ca³tɨn¹ hnoh² ñí¹con² tsáu², hi³ hí¹ la³ tɨ³ jmɨ́¹ chíh¹ yáh³ hnoh² mɨ́¹máh¹ hi³ jmɨ́¹ cuéh¹ náh² jná¹³, sá¹jmɨ́¹ hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ dúh¹. \v 16 Tɨ³la³ né³² né³, ¿hí¹ má²hau² hnoh² jná¹³ ta³né³² quí¹hliá² hléh²³ jná¹³ jú¹ tson² ñí¹con² náh²? \p \v 17 Tsá² hí³ dá² jlánh¹ jmu² pí³ hi³ han³ náh² tɨ³ con², tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ hu²¹ re² tsɨ́³ yáh³ tsú² má¹ná¹. La³ cun³ hi³ hnió³ tsá² hí³ jmu³, hi³ quin³ hnoh² ñí¹con² jnoh¹ bíh¹, hi³ jáun² má¹lɨ³² jáun² né³ háɨh¹³ hnoh² honh² ñí¹con² tsú² hmóu³². \v 18 Né³² né³, nɨ́¹juáh³ hi³ ca³tɨ²¹ cáun² hi³ chu²¹ bíh¹ jmu² tsáu² pí³ hi³ janh²¹ tsáu², jáun² re² lɨ́n³² bíh¹ hi³ jmu² tsú² la³ jáun²; tɨ³la³ cuɨ́¹ jmu¹ tsú² la³ jáun² jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² má¹ná¹, jun³juáh¹³ jmáh³la³ tá¹la³ cuon¹ jná¹³ quiúnh¹ yáh³ hnoh². \v 19 Hnoh² jón³, cuá¹zian² jná¹³ ca³la³ jmɨ́¹ zian² jan² tsá²mɨ³ hi³ quɨeh² héin¹ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ lɨ³zian² jon², ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ má²zian² náh² tán¹ hián² la³jmɨ́¹ zian² Cristo. \v 20 ¡Sá¹jmɨ́¹ hi³ cuon¹ bíh¹ jná¹³ quiúnh¹ hnoh² ta³né³² dúh¹, hi³ jáun² jmɨ́¹ lɨ́¹³ hléh¹³ jná¹³ ca³lá² la³ siáh³; jlánh¹ tiá² ño¹ ná¹ he³ jmu¹ hi³ ca³tɨn¹ hnoh²! \s1 Nóh³² quioh²¹ hla¹ Agar quionh³ hla¹ Sara \p \v 21 Hnoh², tsá² jlánh¹ hniá¹ náh² hi³ má¹tih²¹ liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés, ¿há¹ tiá² má²ca³niéih² hnoh² he³ juáh³ liei²¹ jáun²? \v 22 Ñí¹ jáun² rá¹juáh³, hi³ hla¹ Há²bran²¹ ca³lɨ³zian² gon³ jon²: jan² jon² tsú² quionh³ tsá²mɨ³ tsá² jmɨ́¹ má²cuá¹hlánh¹ joh¹, hi³ jan² né³ ca³lɨ³zian² quionh³ tsú² tsá²mɨ³ ñí²cuo², tsá² zian² hí³ hi³ ca³tɨn¹ hnga². \v 23 Jon² tsá²mɨ³ tsá² jmɨ́¹ má²cuá¹hlánh¹ ca³lɨ³zian² la³ cun³ qui³ lɨ́²zian² dáɨn² bíh¹, tɨ³la³ jon² tsá²mɨ³ tsá² zian² hí³ hi³ ca³tɨn¹ hnga² má¹ná¹, ca³lɨ³zian² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² jmɨ́¹tin² bíh¹. \v 24 Hi³ lá² dá² lɨ́³ cáun² nóh³² bíh¹. Tá¹ gon³ tsá²mɨ³ hí³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ tun³ ñí¹ nió³². Cáun² nió³² jáun² hiauh³ tsú² tsɨ³ máh³ Sinaí, nió³² hi³ lɨ́³ jáun² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ hla¹ tsá²mɨ³ Agar; hi³ jáun² tsá² jmúh³² ta²¹ nió³² jáun² né³, ná¹lɨ́n³ tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² héih³² quioh²¹ nió³² jáun² bíh¹, la³jmɨ́¹ tɨ́² lɨ́n³ jáun² jon² tsá²mɨ³ hí³ jan² tsá² má²dí¹hlánh¹. \v 25 Hi³ jáun² tsá²mɨ³ Agar hí³ né³ lɨ́n³ henh¹³ quioh²¹ hi³ ca³lɨ³ jáun² tɨ³ máh³ Sinaí hi³ zeh² jáun² tɨ³ hué³² Arabia. Ja³bí¹ la³ jáun² lɨ́n³ tsú² siáh³ henh¹³ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² judíos hɨ́n¹³ tɨ³ juú² Jerusalén nio² ñí¹ hué²¹ lá², quí¹ ja³bí¹ tsá² hí³ siáh³ ná¹lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² má²ná¹hlánh¹ uá²jaɨ³². \v 26 Tɨ³la³ tsá²mɨ³ zian² hí³ hi³ ca³tɨn¹ hnga² né³, lɨ́n³ henh¹³ quioh²¹ juú² Jerusalén hi³ nio² tɨ³ hñu³mɨ³cuú² bíh¹, quí¹ tsá² má²hɨ́n¹³ tɨ³ juú² jáun², tiú²uú² lɨ́n³ yáh³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² má²dí¹hlánh¹; hi³ jnoh¹ né³ má²tiauh² dí² jo³cuo² juú² Jerusalén jáun², la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ mí¹ziú¹³ dí² juú² jáun². \v 27 Quí¹ ñí¹ Sí² rá¹juáh³ la³ lá² hi³ ca³tɨn¹ tsá²mɨ³ tsá² zian² hí³ hi³ ca³tɨn¹ hnga²: \q1 Ma³hiún¹³ hnú² honh² tsá²mɨ³, tsá² tiá² dáɨn² can²³, hnú² tsá² tiá² jónh³² zian²; \q1 tɨ́¹ hoh³ hnú² hi³ hiún² honh² tsá² tiá² cuɨn² nú² he³ lánh³ quɨeh² héin¹ tsú² nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ lɨ³zian² jon². \q1 Quí¹ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ juóun³² jón²zɨ́h¹ tsá²mɨ³ tsá² lɨ́¹ já¹cuɨn³ lɨ́¹³, \q1 la³ cónh³ bíh¹ tsá²mɨ³ tsá² zian² ñí²cuo². \p \v 28 Jáun² né³ reh², hnoh² bíh¹ ná¹lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ Isaac; hi³ ná¹lɨ́n³ náh² jón²zɨ́h¹ Dió³², tsá² má²ca³lɨ³zian² náh² la³ cun³ rón³² lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³² jmɨ́¹tin². \v 29 Quí¹hliá² ñú²míh¹, tsá² ca³lɨ³zian² hí³ jmɨ́¹tin² la³ cun³ qui³ lɨ́²zian² tsáu², ca³hɨ́¹ ca³tsɨn¹ bíh¹ ñú²míh¹ tsá² ca³lɨ³zian² hí³ cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹; hi³ la³ jáun² bíh¹ ná¹lɨ́²³ uá²jaɨ³² la³ tɨ³ ta³né³². \v 30 Tɨ³la³ ¿he³ lánh³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² dúh¹? Hi³ rá¹juáh³ jáun² la³ lá²: “Chin³² tsá²mɨ³ tsá² má²dí¹hlánh¹ nɨ́² la³ má²quionh³ jon², quí¹ jon² tsá²mɨ³ tsá² dí¹hlánh¹ tiá² ca³tɨn¹ yáh³ lɨ³quioh²¹ cu³tsa³² la³ cun³ hi³ hiáuh¹³ ñú²míh¹ jon² tsá²mɨ³ ñí²cuonh² hnú², tsá² zian² hí³ hi³ ca³tɨn¹ hnga²”. \v 31 Hi³ jáun² né³ reh², jun³juáh¹³ jón²zɨ́h¹ tsá²mɨ³ tsá² má²dí¹hlánh¹ yáh³ dí², tɨ³la³ ná¹láɨ³ dí² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jón²zɨ́h¹ tsá²mɨ³ tsá² zian² hi³ ca³tɨn¹ hnga² bíh¹. \c 5 \s1 Tianh³ náh² tiá³ ca³tɨ²¹ hi³ má²ná¹liáun¹ náh² \p \v 1 Né³² né³, Cristo bíh¹ ca³liáu³² dí², hi³ jáun² lɨ́¹³ ziáun² dí² re² hi³ tiú²uú² láɨ³ dí² *tsá² má²dí¹hlánh¹. Hi³ jáun² tianh³ náh² tiá³, hi³ ha³ lɨ́²uú² cué² náh² jáɨ¹³ hi³ lan¹³ náh² siáh³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² liei²¹ jáun². \p \v 2 Sá¹nɨ́² niéi² náh². Jná¹³ Po¹, juo³ jná¹³ hnoh², hi³ nɨ́¹juáh³ hnáuh² hnoh² hi³ tonh²¹ náh² hi³ má¹tih²¹ la³ cun³ hi³ ná¹ngɨ²³ tsú², hi³ *tiu³² tsú² jáun² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian², hí¹ cáun² tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ yáh³ Cristo ñí¹con² hnoh² nɨ́¹juáh³ la³ jáun². \v 3 Jáun² hnó³² jná¹³ juo¹³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³² lɨ³ua³ jan² tsá² hnió³ tiú³² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian², hi³ tsá² la³ hí³ má²ca³tɨn¹ ma³tí³² siáh³ ca³la³ jɨ́³² héih³² ñí¹ hná¹ nɨ́² uá²jaɨ³². \v 4 Hnoh² tsá² lɨ́¹ lɨ́n²³ náh² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ chun¹ náh² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ hi³ ma³tih²¹ náh² liei²¹, ha³ tiú²uú² taunh² yáh³ Cristo hó¹ñí¹ hnoh²; hi³ tiú²uú² ta²¹ jmu² ya³ siáh³ mií³ hi³ ja³² jáun² tsɨ́³ Dió³² ñí¹con² náh². \v 5 Tɨ³la³ jnoh¹ má¹ná¹, cun³quionh³ hi³ má²hau³ jáun² Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹ cáun² ná¹hé² ná¹jan³² jnoh¹ hi³ heh³ Dió³² jnoh¹ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² chun¹, cun³ñí¹ hi³ má²ca³chá¹³ jnoh¹ cáun² tsɨ́³. \v 6 Quí¹ lɨ³ua³ jan² tsá² má²cá²cunh³ quionh³ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, hi³ jáun² tiú²uú² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ yáh³ nɨ́¹juáh³ hi³ ná¹tú¹ ho³ tiá² ná¹tú¹ chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian² tsú². Tɨ³la³ la³ cun³ hi³ quien² má¹ná¹, hi³ chá³² tsú² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Cristo bíh¹; hi³ lɨ³ lin¹ hi³ tson² nio² cáun² tsɨ́³ tsú² cun³quionh³ hi³ hnio³ tsú² tsáu². \p \v 7 Re² bíh¹ jmɨ́¹ hí¹cua³táunh¹ hnoh². ¿Hin² tsánh² má²ca³ma³cau² hnoh², hi³ jáun² tiú²uú² ta²¹ táunh²³ hnoh² jú¹ tson²? \v 8 Jun³juáh¹³ jáɨ¹³ hi³ ja³ ñí¹con² Dió³² Tsá² má²ca³te³ hí³ ya³ náh² jáɨ¹³ hi³ má²ca³ma³cau² náh² jáun² tsáu². \v 9 Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ cha³có³ honh² náh² jáɨ¹³ hi³ juáh³ jáun²: “cun³quionh³ cú¹pih²¹ tie³ bíh¹ zau³² tá¹ cá² pɨenh¹ cán¹”. \v 10 Tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ má²cá²cunh³ dí² quiúnh¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², jáun² cáun² bíh¹ nio² tsɨn³² jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ hnoh², hi³ tiá² lɨ́n¹³ yáh³ hnoh² la³ siáh³. Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²tsan² hí³ honh² hnoh² má¹ná¹, Dió³² bíh¹ ma³tson¹³ tsá² hí³, cuɨ́¹ hin² mi³ tsánh². \p \v 11 Hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ huen² né³ reh², sá¹jmɨ́¹ hi³ jmu²í¹ máh³ jná¹³ héih³² hi³ tiú³² tsú² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian², hi³ jáun² tiá² jmɨ́¹ lɨ³ hau² yáh³ jná¹³ tsá² *judíos; quí¹ sá¹jmɨ́¹ la³ jáun² dúh¹, jáun² tiá² hlah³ jmɨ́¹ jeinh²¹ yáh³ tsú² hi³ hléh²³ jná¹³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Cristo, Tsá² ca³taun³ hí³ crei²¹, hi³ lɨ́¹³ hin³ tsáu¹³ tsáu². \v 12 Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²tsan² hí³ honh² hnoh² hi³ jlánh¹ jmu² quien² hi³ tiu³² tsú² jáun² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian² né³, ¡sá¹jmɨ́¹ hi³ tiú³² bíh¹ tsú² cú²jueh³² tá¹ cáun² quioh²¹ hmóu³² dúh¹! \p \v 13 Quí¹ hnoh² dá² ca³lɨ³tén¹ náh² hi³ lɨ́n¹³ náh² tsá² tiú²uú² liei²¹ jmu² héih³² ñí¹con² bíh¹. Tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ hniáuh³² ñí¹táunh¹ náh² cun³ tɨn² honh² hmóu³² yáh³ cun³ñí¹ hi³hliá² má²ca³liáun³ náh²; quí¹ tɨ³ re² bíh¹ má¹con²¹ náh² tsá²ján² tsá²ján² cun³ñí¹ hi³ hnáu³ náh². \v 14 Quí¹ la³jɨ́³² héih³² quioh²¹ liei²¹ bíh¹ má²lɨ́²ma³tí³² tsú² nɨ́¹juáh³ hi³ má²lɨ́²ma³tí³² tsú² héih³² lá²: “Ma³hno¹ hnú² tsá²mɨ³cuóun² renh² la³jmɨ́¹ hno³ nú² huen²”. \v 15 Tɨ³la³ hua³hín¹³ náh² jmu³, quí¹ nɨ́¹juáh³ má²tún² hmóu³² bí¹ náh² la³ ná¹quɨ́² ná¹jmi²³ náh² renh² la³jmɨ́¹ jmu² tsáɨ², jáun² cun³ chau²¹ bíh¹ jmáɨ¹ hi³ hin¹³ náh² renh² tsá²ján² tsá²ján² nɨ́¹juáh³ la³ jáun². \s1 Tsá² zian² la³ cun³ hi³ hnió³ ngú³, jɨ³ tsá² zian² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ \r (Romanos 8:1-13) \p \v 16 Hi³ jáun² né³, juanh³² jná¹³ ñí¹con² hnoh²: Hi³ hniáuh³² má¹zián¹³ náh² la³ cun³ hnió³ Jmɨ́²chí³ Chun¹, quí¹ cun³quionh³ la³ jáun² bíh¹ tiú²uú² lɨ́¹³ ñí¹táunh¹ náh² la³ cun³ tɨn² honh² náh² hmóu³². \v 17 Quí¹ ngú³ quioh²¹ tsú² dí¹quian¹ hi³ jmu³ jmáh³la³ hi³ tiá² jéih³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹, hi³ Jmɨ́²chí³ hí³ né³ hnió³ hi³ jmu³ tsú² la³ cun³ hi³ tiá² jéih³² ngú³; quí¹ hi³ jan² hi³ jan² bíh¹ tsú² ná¹háun³. Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ tiá² tion¹³ yáh³ náh² hi³ jmúh¹³ la³ cun³ hi³ hnáuh² náh² jmúh¹³. \v 18 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ la³ cun³ hi³ hnió³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹ má²zian² hnoh², jáun² tiú²uú² liei²¹ jmu² yáh³ héih³² ñí¹con² náh². \p \v 19 Lin¹ lɨ́n²¹ bíh¹ hin² tsánh² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³²; uá¹la³ cun³ hi³ lɨ́¹ jmú² lɨ́¹ tsau³² tsú², ho³ hi³ jmu² tsú² hi³ hlah³ hi³ tiá² jɨ², ho³ hi³ jmú² tsau³² tsú² hi³ hlah³ hi³ hó³² la³jmɨ́¹ jmú² tsau³² jáh³, \v 20 ho³ hi³ má²tsú² má²jónh³² tsú² dió³² tsá² láɨn¹, ho³ hi³ jmu² tsú² ta²¹ la³ jmu² tɨ³² mɨ́³ tsá² hláɨnh¹. Tsá² la³ hí³ hó² uon² tsáu², hi³ hnió³ hniéi², hi³ chéih³² siáh³, hi³ jlánh¹ né³² cánh³ míh²³ tsɨ́³ siáh³, hi³ cáun² jmu² tsú² siáh³ lɨ³ua³ cáun² hi³ dí¹quiaunh²¹ tsɨ́³ hnga². Tsá² la³ hí³ jmu² siáh³ hi³ ná¹tsoh³, hi³ ná¹lɨ́³ ma³ quin³² ma³ cu³ nió³ tsáu², \v 21 hi³ lɨ́n³ tsú² tsá² uóu³² tsɨ́³, [tsá² jngɨh² tsáu²], tsá² hen², tsá² jlié³ teh¹, hi³ hliáun³ ñí¹ bíh¹ siáh³ hi³ jmú² hi³ tsau³² tsú² ñí¹ hná¹ nɨ́². Juanh³² jná¹³ siáh³ cónh³í¹ cu³ jéin³² la³ cun³ hi³ má²cá²juánh³² jná¹³ jáun² jmɨ́¹tin², hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² jmu² hi³ la³ nɨ́², tiá² chanh²¹ yáh³ tsú² hñu³mɨ³cuú² ñí¹ cuá¹quien² Dió³². \p \v 22 Tɨ³la³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ má¹ná¹, jmu² hi³ lɨ́n³ tsú² jan² tsá² hnio³ tsáu² bíh¹, tsá² hiún² tsɨ́³, tsá² tiá² hniéi² hnió³ quionh³ tsáu², tsá² juenh² tsɨ́³, tsá² ja³² mií³ tsɨ́³, tsá² chun¹, tsá² má²tí³² jë¹, \v 23 tsá² jmu² hi³ tsɨ́¹juɨ́³ hnga², jɨ³ tsá² tɨ́² jinh²³ hnga² nɨ́² siáh³. Hí¹ cáun² liei²¹ tiá² zia³² yáh³ hi³ juáh¹³ hi³ tiá² lɨ́¹³ jmu³ tsú² hi³ la³ nɨ́². \v 24 Hi³ tsá² má²tionh² jo³cuo² Cristo né³, má²ca³quin³ tɨ³ có³² la³jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ dí¹quian¹ ngú³ quioh²¹, la³ cun³ la³jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ hniá¹ tsú² jmu³, jɨ³ la³jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ dí¹quiaunh²¹ tsɨ́³ tsú² nɨ́² siáh³. \v 25 Jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ má²ca³jmú³ jáun² Jmɨ́²chí³ Chun¹ hi³ má²ziáun² dí² hi³ hmaɨ²¹, jáun² la³ jáun² bí¹ siáh³ ca³ta¹ dí² cue¹³ tsú² jáɨ¹³ hi³ jmu³ héih³² ñí¹con² dí² ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² hi³ jmu³² dí². \p \v 26 Tiá² hniáuh³² yáh³ jmú¹³ dí² tonh², sa³jun³ hi³ má¹tsan¹³ dí² tsɨ́³ tsá²ján² tsá²ján², hi³ sa³jun³ hniáuh³² yáh³ jmú¹³ dí² uóu³² tsɨ́³ ja¹ quiú¹³ dí² hmóu³². \c 6 \s1 Ma³háun³ náh² tsá²ján² tsá²ján² náh² \p \v 1 Hnoh² reh², nɨ́¹juáh³ zian² ma³ jan² tsá² má²cá²tánh³ tso³, hi³ jáun² hnoh² tsá² ná¹pin³ jmɨ́²chí³ quián¹³ náh² hniáuh³² má¹hon¹ náh² tsú², hi³ jáun² jeinh²¹ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú² ñí¹con² Dió³²; tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ hniáuh³² jmúh¹³ náh² quien² má¹ná¹, tá¹la³ tɨ́¹ jinh²¹ náh² tsú². Hi³ ma³ quin³² ma³ jan³² náh² hniáuh³² jmúh¹³ siáh³ hua³hín¹³ lɨ́n³², quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³lɨ³ zia³² siáh³ uá²jaɨ³² hi³ cá² lau²³ siáh³ hmóu³² hnoh². \v 2 Ma³hon¹ náh² tsá²ján² tsá²ján² lɨ³ua³ cáun² uu³mí²tsɨ³² hi³ zia³² quioh²¹, hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ má¹tih²¹ náh² héih³² quioh²¹ Cristo. \p \v 3 Quí¹ nɨ́¹juáh³ zian² tsá² lɨ́n²³ hi³ quien² ta³ tiá² lin¹ hi³ lɨ́n³ hí¹ cáun², tsá² la³ hí³ dá² lɨ́¹ lɨ́²can² hnga² bíh¹. \v 4 Ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsáu² hniáuh³² chu³ ñih³ he³ lánh³ ngɨ³² hnga²; nɨ́¹juáh³ la³ chun¹ tsú², jáun² zia³² jáɨ¹³ jmu³ tsú² tsah³, tɨ³la³ jun³juáh¹³ uú² cunh³ tsú² hnga² quionh³ tsá² siánh³ yáh³ má¹ná¹. \v 5 Quí¹ ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsú² hniáuh³² jɨ́e³ la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹. \p \v 6 Nɨ́¹juáh³ tsá² má²tɨn³² jú¹ chú³² hniáuh³² bíh¹ tsóh³ tsú² ca³lá² la³ cun³ la³jɨ́³² hi³ zioh² ñí¹con² tɨ³² tsá² má²ta². \p \v 7 Ha³ lɨ́² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ³can² náh² hmóu³², quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² tioh²¹ cónh³² cuú²nga¹ Dió³². Quí¹ lɨ³ua³ cáun² hi³ jñi³² tsá²mɨ³cuóun², hi³ jáun² bíh¹ siáh³ loh¹³ tsú². \v 8 Quí¹ tsá² jmu² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ hnga², lɨ́n³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² tsá² zia³² hi³ jñi³² bíh¹, hi³ jáun² la³ cun³ rón³² lɨ́n³ jáun² bíh¹ tsú² loh¹³ hi³ tsa³hín³. Ja³bí¹ la³ jáun² lɨ́n³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² zia³² hi³ jñi³² nɨ́¹juáh³ tsá² jmu² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Jmɨ́²chí³ Chun¹, tɨ³la³ tsá² la³ hí³ má¹ná¹ loh¹³ hi³ lɨ́¹³ zian² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio² bíh¹. \v 9 Jáun² né³, tiá² hniáuh³² yáh³ huo¹³ dí² hi³ jmu³² hi³ chu²¹, quí¹ nɨ́¹juáh³ tion¹³ dí² tsɨ́³, jáun² ló³² bíh¹ quiú¹³ dí² la³ cun³ jmáɨ¹ hi³ ca³tɨ²¹ ló³². \v 10 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, cuɨ́¹ jmú¹³ dí² hi³ chu²¹ ñí¹con² jɨ³ lɨn² tsáu² la³ ma³ quin³² ma³ cu³ jéin³² hi³ lɨ́¹³ jmú¹³ dí², tɨ³la³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hniáuh³² jmú¹³ dí² ziáun² ñí¹con² tsá² reh² má¹ná¹, tsá² má²nio² hí³ cáun² tsɨ́³ la³jmɨ́¹ má²nio² jáun² cáun² tsɨ́³ dí² hmóu³². \s1 Nɨ́¹ má¹lɨ́²hlɨ́² lɨ́²liéinh³² tsú² tsá² hí³ né³, jáun² hah² tsú² jáɨ¹³ \p \v 11 Hi³ jáun² né³ ¡sá¹nɨ́² jɨe³ cónh³ tiá² cáh¹ huéh³ hi³ tioh³ ñí¹ sí² hi³ má²lɨ́²jmú³² jná¹³ lá² hi³ ca³tɨn¹ hnoh² cun³quionh³ uón³² huen²! \v 12 Né³² né³, tsá² dí²quiaun³ hnoh² jmáɨ¹ hi³ má¹tih²¹ náh² la³ cun³ hi³ ná¹ngɨ²³ tsú² hi³ *tiu³² chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian², jmu² tsú² la³ jáun² quí¹ cun³ñí¹ hi³ hnió³ ha³ re² ñí¹ ñí¹con² tsáu² bíh¹, quí¹ jáun² tiá² lɨ́¹³ hɨ³ tsa¹ tsáu² nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹hléh²¹ tsú² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ ca³taun³ jáun² Cristo crei²¹. \v 13 Quí¹ hí¹juáh³ hmóu³² yáh³ tsá² la³ hí³ tiá² jmu² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ juáh³ liei²¹. Cáun² ti³ lɨ́¹ hnió³ bíh¹ tsú² hi³ lɨ³ zia³² li²¹ jáun² quián¹³ náh², hi³ jáun² hí³ dí² né³ má²jmu³ tonh² cun³ñí¹ hi³ má²lɨ́²di³quiaun³ dí² jáun² hnoh² jmáɨ¹ hi³ lɨ³zia³² cáun² li²¹ ñí¹con² ngú³ quián¹³ náh². \v 14 Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ huen² má¹ná¹, hí¹ cú¹pih²¹ yáh³ tiá² hnó³² jná¹³ hi³ jmu¹ tonh², tɨ³la³ jná¹³ dá² tsah¹ ná¹ cun³ñí¹ hi³hliá² Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí² ja³ tsɨ́³ hi³ jún³ ñí¹ crei²¹ bíh¹. Hi³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ crei²¹ quioh²¹ Cristo né³, jáun² la³jɨ́³² bíh¹ la³ cun³ hi³ jmu² tsá² zian² hngá¹máh³ lá² quien², tiú²uú² quien² yáh³ ñí¹con² jná¹³, hi³ ja³bí¹ jná¹³ siáh³ uá²jaɨ³² tiú²uú² hi³ quien² ná¹ hí¹ cú¹pih²¹ ñí¹con² hngá¹máh³ lá². \v 15 Quí¹ [nɨ́¹juáh³ jan² tsá² má²cá²cunh³ quionh³ Cristo], hí¹ cáun² tiá² lin¹ ñí¹ quien² yáh³ nɨ́¹juáh³ hi³ já¹tú¹ ho³ tiá² já¹tú¹ chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian² tsú²; tɨ³la³ la³ cun³ hi³ quien² má¹ná¹, hi³ má²lɨ́n³ tsú² tsá² hmaɨ²¹ bíh¹. \v 16 Hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsá² zian² la³ cun³ lɨ́³ héih³² lá² cuɨ́¹ zian² tsú² cáun² hi³ re² hi³ tɨn², jɨ³ hi³ cuɨ́¹ já² siáh³ mií³ tsɨ́³ Dió³² ñí¹con² tsú², la³ cun³ la³jɨ́n³² tsá² tionh² jo³cuo² Dió³², tsá² ná¹lɨ́n³ hí³ ti³tsóh³dí¹ tsá² *Israel. \p \v 17 Né³² tɨ³ chí¹ján³, hí¹ jan² tiú²uú² hin² hniáuh³² ma³tsan² tsɨn³² ná¹; quí¹ la³jɨ́³² bíh¹ cuoh² hi³ quion¹ jná¹³ lá² jmu² lin¹ hi³ lɨ́n³ jná¹³ jan² tsá² quian²¹ Jesús. \p \v 18 Hi³ jáun² né³ reh², cuɨ́¹ má¹hé¹ má¹mieh² náh² Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí². Cun³ nɨ́² bíh¹ tí³ jáɨ¹³.