\id 1CO \h 1 CORINTIOS \toc1 Sí² La³ñí¹ Hi³ Ca³zen³ Po¹ Ñí¹con² Tsá² Corintios \toc2 1 CORINTIOS \toc3 1 Co. \mt1 Sí² La³ñí¹ Hi³ Ca³zen³ Po¹ Ñí¹con² Tsá² Corintios \c 1 \s1 Po¹ jmu² sí² lá² ñí¹con² tsá² ná¹lɨ́n³ cuáh³² juú² Corinto \p \v 1 Jná¹³ la³² Po¹, tsá² má²ca³te³ Dió³² cun³ñí¹ hi³ la³ jáun² ca³lɨ³hnió³ tsú² hnga², hi³ lɨ́n¹³ jná¹³ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Jesucristo, quiúnh¹ jná¹³ siáh³ Sóstenes reh² dí², \v 2 hi³ jmu² jná¹³ sí² lá² hi³ ca³tɨn¹ hnoh² tsá² lɨ́n³ náh² cuáh³² quioh²¹ Dió³² tɨ³ já¹ juú² Corinto nɨ́², tsá² má²ca³jmú³ Dió³² hi³ lɨ́n¹³ náh² tsá² joh¹ tsú² cun³ñí¹ hi³ má²ná¹cunh² náh² quiúnh¹ Cristo Jesús. Dió³² má²ca³te³ hnoh² hi³ lɨ́n¹³ náh² tsá² joh¹ tsú², la³ má²quionh³ la³jɨ́n³² tsá² zian² ñí¹ siáh³ siáh³, nɨ́¹juáh³ tsá² má²quien² Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí². Hnga² hí³ bíh¹ lɨ́n³ Juo¹³ tsá² hí³ jɨ³ Juo¹³ jnoh¹ nɨ́² siáh³. \v 3 Cuɨ́¹ má¹hé¹ má¹mieh² náh² Dió³² Jméi² dí², quionh³ Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ cuɨ́¹ jmu¹ tsú² siáh³ hi³ hnoh² zian² náh² cáun² hi³ re² hi³ tɨn². \s1 Lɨ́²mieh² tsú² cun³quionh³ Cristo \p \v 4 Jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² cue² jná¹³ tiá¹hmah¹ Dió³² hi³ ca³tɨn¹ hnoh², cun³ñí¹ hi³ ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² hi³ lɨ́¹ hian¹ hnoh² jáun² ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ Cristo Jesús. \v 5 Quí¹ cun³ñí¹ hi³ má²ná¹cunh² quiúnh¹ Cristo bíh¹ hnoh², hi³ jáun² má²ca³lɨ³ hánh³ náh² ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² hi³ hléh¹ náh² jɨ³ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ ñíh¹ náh² nɨ́² siáh³. \v 6 Hi³ jáun² la³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³, hi³ má²ca³lɨ³ tson² ñí¹con² hnoh² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ má²ca³niéih² náh² hi³ ca³tɨn¹ Cristo. \v 7 La³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³, hi³ hí¹ cáun² yáh³ tiá² hi³ lɨ³hniauh²³ quián¹³ hnoh² la³ cun³ hi³ cue³² Dió³², tá¹la³ ná¹he² ná¹janh³² náh² jmáɨ¹ hi³ cuánh³² Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 8 Hí³ bíh¹ jmu³ hi³ ná¹pin³ honh² náh² ca³la³ ñí¹ cá¹táuh³ jmáɨ¹, hi³ jáun² hí¹ jan² tiá² hin² lɨ́¹³ chá³² hí¹ cáun² tso³ quián¹³ hnoh² nɨ́¹ má¹jaunh³² Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 9 Quí¹ tiú²nio² bíh¹ má²tí³² Dió³² jáɨ¹³ quioh²¹, hi³ hí³ bíh¹ Tsá² ca³te³ hnoh² hi³ tianh¹³ náh² cá²honh¹ cu³tí³ quiúnh¹ Jesucristo Jon² tsú², Tsá² lɨ́n³ hí³ Tɨ³² Juo¹³ dí². \s1 Hi³ ná¹tsoh³ tsá² lɨ́n³ cuáh³² \p \v 10 Jáun² né³ reh², cha¹³ Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí² hiú² mɨ́²³ jná¹³ ñí¹con² hnoh² hi³ tianh¹³ náh² cá²honh¹, ha³ lɨ́² jmú² náh² ná¹tsoh³ ja¹ quián¹³. Tɨ³ re² jmu³ náh² pí³ jɨ³lɨn², hi³ cá² ñí¹ hi³ ná¹tioh³ honh² náh² jɨ³ hi³ ná¹lɨ́n²³ náh² nɨ́² siáh³. \v 11 Juanh³² jná¹³ la³ nɨ́² ñí¹con² hnoh² reh², quí¹hliá² tsá² hñú¹³ Cloé má²ca³záɨ³ jná¹³ hi³ zia³² hniéi² ja¹ quián¹³ hnoh². \v 12 La³ cun³ lɨ́¹³ juanh²¹ jná¹³ cú²jueh³² tá²chi²¹, hi³ hnoh² la³ hléh¹ náh² la³ siáh³ bíh¹ ma³ quin³² ma³ jan³² náh²; zian² hnoh² juánh³ náh² la³ lá²: “Jná¹³ bíh¹ tsá² joh¹ Po¹”; zian² tsá² juáh³: “Jná¹³ bíh¹ tsá² joh¹ Apolos”; zian² tsá² juáh³: “Jná¹³ bíh¹ tsá² joh¹ Pé¹”; hi³ ma³ jan² né³ juáh³: “Jná¹³ bíh¹ tsá² joh¹ Cristo”. \v 13 Tɨ³la³, ¿hí¹ má²ca³jmú³ Cristo hi³ ná¹tsoh³ ñí¹con² hnga²? ¿Hí¹ Po¹ uá¹ la³ ca³taun³ crei²¹ hi³ ca³tɨn¹ hnoh² dúh¹? Ho³ ¿hí¹ cáun³ hnoh² jmáɨ² hi³ lin¹ hi³ haɨn²¹ náh² tɨ³ con² Po¹ dúh¹? \v 14 Tɨ³la³ ¡tiá¹hmah¹ Dió³² hi³ hí¹ jan² yáh³ hnoh² tiá² ca³ziau³ jná¹³ jmáɨ², tɨ³la³ jɨ́³²la³ ñú² Crispo quionh³ ñú² Gayo bíh¹ ca³zion³ jná¹³ jmáɨ²! \v 15 Hi³ jáun² hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ juáh³ hi³ cáun³ jmáɨ² hi³ lin¹ hi³ hen² tɨ³ con² jná¹³. \v 16 Tson² bíh¹ la³ ca³zion³ jná¹³ jmáɨ² tsá² hñú¹³ Estéfanas uá²jaɨ³², tɨ³la³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ hí¹ jan² yáh³ tsá² siánh³ tiú²uú² ca³zion³ jná¹³ jmáɨ². \v 17 Quí¹ tiá² ca³ze³ yáh³ jná¹³ Tsá² lɨ́n³ Cristo hi³ zion¹ ná¹ jmáɨ² tsáu², tɨ³la³ ca³ze³ tsú² jná¹³ hi³ ñí¹hléh³ ná¹ jú¹ chú³² bíh¹; tɨ³la³ jun³juáh¹³ cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ ca³cháunh³ chí¹ jan² tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ yáh³ má¹ná¹, quí¹ sá¹jmɨ́¹ la³ jáun² dúh¹, hi³ jáun² tiú²uú² jmɨ́¹ lɨ³ quien² yáh³ hi³ jun³ Cristo tsoh² crei²¹. \s1 Cun³quionh³ Cristo bíh¹ lɨ́²lin¹ hi³ pin³ Dió³² jɨ³ hi³ quia³lín³ siáh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ \p \v 18 Jú¹ chú³² hi³ ca³tɨ²¹ hi³ jun³ Cristo ñí¹ crei²¹ lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² jë¹ tsá² cáun¹ bíh¹ ñí¹con² tsá² ná¹tsá²hín³; tɨ³la³ ñí¹con² jnoh¹ tsá² má²ná¹liáun²³ dí² né³, jú¹ chú³² nɨ́² dá² quian³² pí³ quioh²¹ Dió³² bíh¹. \v 19 La³ cun³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí²: \q1 Jná¹³ jmu¹ hi³ tiá² lin¹ ñí¹ quien² la³ cun³ hi³ cháunh²³ tsɨ́³ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, \q1 hi³ tɨ³ có³² bíh¹ chá¹³ jná¹³ siáh³ jɨ³lɨ³² hi³ há² ngɨ²³ tsá² jlánh¹ re² há² ngɨ²³. \p \v 20 Jáun² né³ ¿ha³ dá² jinh¹ uú² jmu³ ta²¹ ta³né³² tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, ho³ tsá² lɨ́n³ tɨ³², ho³ tsá² jlánh¹ re² tɨn² juú² hlénh²³ hi³ má²cú¹ má²ren²¹ jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá²? ¡Quí¹ jë¹ tsá² cáun¹ bíh¹ má²ca³jmah³ Dió³² la³jɨ́³² jë¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ zian² ñí¹ hué²¹ lá²! \v 21 Dió³² bíh¹, Tsá² qui³ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, ca³jmú³ hi³ cónh³ tiá² há¹ ngɨ¹³ tsá² zian² hngá¹máh³ lá² cun³quionh³ hi³ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú² hmóu³²; quí¹hliá² ca³lɨ³hnió³ tsú² lión³² tsáu² cun³quionh³ jú¹ chú³² bíh¹, nɨ́¹juáh³ lɨ³ua³ jan² tsá² taunh³² ta²¹, uá¹jinh¹ jú¹ chú³² jáun² niéih³ la³jmɨ́¹ niéih³ jë¹ tsá² cáun¹ ñí¹con² tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́². \p \v 22 Quí¹ tsá² *judíos hnió³ jɨ́e³ li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³², hi³ tsá² *griegos né³ hnauh² jë¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ bíh¹; \v 23 tɨ³la³ jnoh¹ má¹ná¹, hléh¹ jáɨ¹³ ca³tɨn¹ Tsá² lɨ́n³ Cristo, Tsá² cá²taun³ hí³ crei²¹ bíh¹. Tsá² judíos lɨ́n²³ hi³ jú¹ chú³² lá² lɨ́³ jú¹ hlah³ bíh¹, hi³ *tsá²cá²jo²¹ né³ lɨ́n²³ hi³ jáɨ¹³ lá² lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ jë¹ tsá² cáun¹; \v 24 tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²ca³te³ Dió³² má¹ná¹, cuɨ́¹ tsá² judíos cuɨ́¹ tsá² griegos, cun³quionh³ Tsá² lɨ́n³ Cristo hí³ bíh¹ má²lɨ́²lin¹ pí³ quioh²¹ Dió³², jɨ³ hi³ lɨ́²lin¹ siáh³ hi³ Dió³² bíh¹ Tsá² hú¹tá¹ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³. \v 25 Quí¹ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹ hi³ cháunh²³ chí¹ Dió³² la³ cónh³ bíh¹ hi³ cháunh²³ chí¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, uá¹jinh¹ tsáu² lɨ́n²³ hi³ lɨ́¹ ngo¹ lɨ́¹ lɨ²¹ bíh¹ hi³ cháunh²³ jáun² chí¹ Dió³². Hi³ lɨ³ua³ cáun² hi³ lɨ́n²³ jáun² tsáu² hi³ jlánh¹ bíh¹ tsɨ́¹juɨ́³ quioh²¹ Dió³², hi³ jáun² bíh¹ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ pin³ la³ cónh³ bíh¹ pí³ quioh²¹ tsá²mɨ³cuóun². \v 26 Jáun² né³ reh², sá¹nɨ́² cónh³ jmɨ́¹ jɨe³, cú¹pih²¹ tsáu² bíh¹ hnoh² tsá² má²ca³te³ Dió³² hi³ quia³lín³ jmɨ́¹ honh² náh² ca³tɨ²¹ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá²; hi³ cú¹pih²¹ tsáu² bíh¹ siáh³ hnoh² tsá² hauh³² náh² jáɨ¹³, ho³ hi³ lɨ́n³ náh² tsá² cá² mí¹zionh² tsá² quien². \v 27 Quí¹ tɨ³ mí²jéin³² bíh¹ ca³jmú³ Dió³²: tsá² tɨ³ jlánh¹ bí¹ cáun¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² hngá¹máh³ lá² bíh¹ ca³quianh³ tsú² cú²jueh³², hi³ jáun² la³ jáun² lɨ́¹³ tá¹tonh¹ hua³heih²¹ tsá² jlánh¹ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³; hi³ má²ca³quianh³ tsú² siáh³ tsá² jlánh¹ tsɨ́¹juɨ́³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² hngá¹máh³ lá², hi³ jáun² la³ jáun² lɨ́¹³ lɨ³ heh³ tsá² jlánh¹ bíh¹ ná¹pin³. \v 28 Dió³² má²ca³quianh³ tsá² tiá² lin¹ ñí¹ quien² hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² hngá¹máh³ lá², tsá² tiá² hin² quiú² jéi²³, la³ cun³ lɨ́¹³ juáh¹³, tsá² jun³ lin¹ tsáu², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ chan³ tsú² tsɨ́¹juɨ́³ tsá² jlánh¹ jmɨ́¹ ná¹quien², \v 29 hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́³ hi³ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ jmu³ tonh² ñí¹ hó²¹ñí¹ Dió³². \v 30 Tɨ³la³ hnga² bíh¹ Dió³² má²ca³cunh³ hnoh² quiúnh¹ náh² Cristo Jesús; hi³ má²ca³jmú³ tsú² siáh³ hi³ cun³quionh³ hí³ dí² má²ca³lɨ³tsɨn² jnoh¹ hi³ he³ dá² jaun³² hi³ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú²; quí¹ cun³quionh³ Cristo bíh¹ má²ca³lɨ³ chun¹ dí² ta³ ñí¹ Dió³², jɨ³ hi³ má²ná¹chan¹ dí² siáh³ ñí¹con² tsú², jɨ³ hi³ má²ná¹liáun¹ dí² nɨ́² siáh³. \v 31 Cun³ñí¹ hi³ nɨ́² bíh¹, rá¹juáh³ ñí¹ Sí² la³ lá²: “Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² hnió³ jmu³ tonh², tɨ³ re² cuɨ́¹ jmu¹ tsú² tonh² hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², cha³ jmɨ́¹ jmu³ tsú² tonh² hi³ ca³tɨn¹ hnga²”. \c 2 \s1 Jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Cristo, Tsá² ca³taun³ crei²¹ \p \v 1 Hnoh² reh², jmɨ́¹ ñéi¹ jná¹³ hi³ ca³ñí¹lieh¹ ná¹ hnoh² jú¹ tson² [hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ jáun²] quioh²¹ Dió³², tiá² ca³hléh³ yáh³ jná¹³ jë¹ tsá² jlánh¹ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, ho³lá²dá² jú¹ quiáh¹. \v 2 Quí¹ jmɨ́¹ cá¹ñí²¹ jná¹³ ja¹ nɨ́² quián¹³ hnoh², cáun² tán¹ bíh¹ hi³ ca³lɨ³hnó³² jná¹³ má¹quien¹³ ja¹ la³jɨ́³² hi³ ño¹, jmáh³la³ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, Tsá² cá²taun³ hí³ crei²¹ bíh¹ ca³lɨ³hnó³² jná¹³ lɨ³ ño¹. \v 3 Jná¹³ jmɨ́¹ lɨ́n³ ná¹ jan² tsá² huán¹ tsɨ́³ bíh¹ jmɨ́¹ cá¹nó²¹ ná¹ jáun² ta³ máh¹ hnoh², jɨ³ ca³la³ hi³ juán²³ ná¹ siáh³ hi³ lɨ́¹ hú¹ cóh²¹ tsɨn³²; \v 4 hi³ jmɨ́¹ ca³hléh³ jná¹³ jáun² ñí¹con² náh² hi³ ca³ma³ta¹³ jná¹³ hnoh² jú¹ chú³² né³, ha³ tiá² ca³lɨ³hnó³² yáh³ jná¹³ hi³ chá¹³ cáun² honh² hnoh² cun³quionh³ jë¹ tsá² jlánh¹ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³. Tɨ³la³ cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ jɨ³ pí³ quioh²¹ Dió³² bíh¹ ca³hɨ́e³ jná¹³ hnoh² jú¹ chú³², \v 5 hi³ jáun² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Dió³² bíh¹ lɨ́¹³ nio² cáun² honh² náh², jun³juáh¹³ cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jlánh¹ re² cháunh²³ chí¹ tsá²mɨ³cuóun² yáh³. \s1 Dió³² má²jnia³² cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ joh¹ \p \v 6 Hi³ jáun² né³, ja¹ quioh²¹ tsá² má²ná¹pin³ hi³ nio² cáun² tsɨ́³ bíh¹ hléh¹ jnoh¹ jë¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³. Tɨ³la³ jáɨ¹³ jáun² né³, jun³juáh¹³ jë¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ zian² ñí¹ hué²¹ lá² yáh³, sa³jun³ jë¹ tsá² ná¹ho² ta²¹ ñí¹ hué²¹ lá² siáh³, la³ cun³ tsá² he² hná¹ hí¹tsá²son² jmáɨ¹ hi³ quien² yáh³. \v 7 Quí¹ jë¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hi³ hléh¹ jnoh¹ dá² lɨ́³ jë¹ Dió³² bíh¹, cáun² jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ la³ cun³ jmɨ́¹ ñeh² bíh¹ hi³ lɨ́¹³ la³jɨ́³² hi³ ca³jmú³ jáun² Dió³². Hi³ cun³quionh³ jáɨ¹³ jáun² né³ lɨ́¹³ láɨ³ dí² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsú² jáun² hnga². \v 8 Hi³ nɨ́² dá² cun³ tiá² má²ca³ngɨ¹³ bíh¹ tsá² ná¹ho² ta²¹ ñí¹ hué²¹ lá²; quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ má²ca³ngɨ¹³ tsú² dúh¹, hi³ jáun² tiá² jmɨ́¹ ton³ yáh³ tsú² crei²¹ Juo¹³ dí² Tsá² cuá¹quien². \v 9 Tɨ³la³ la³ cun³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí²: \q1 Cáun² hi³ hí¹ jan² tiá² hin² má²ca³jɨ́e³, \q1 hi³ sa³jun³ má²ca³náɨ³², \q1 hi³ ca³la³ hí¹juáh³ tiá² ca³lɨ́n¹³ bíh¹ tsú², \q1 ti³tsóh³dí¹ hi³ jáun² bíh¹ má²ca³jmú³ Dió³² hua³jan²¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá² hniau³ dí². \m \v 10 Jáun² né³, ti³tsóh³dí¹ hi³ nɨ́² bíh¹ má²ca³jmú³ Dió³² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ né¹ dí² cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ joh¹, quí¹ Jmɨ́²chí³ hí³ dá² chú² ñih²³ ca³la³ jɨ³lɨ³² bíh¹, hi³ cuoh² siáh³ ca³la³ hia³ la³ táuh³ la³ cun³ hi³ zia³² ñí¹con² hnga² Dió³². \p \v 11 Tiá² hin² zian² yáh³ tsá²mɨ³cuóun² hi³ ñi³² he³ hu²¹ tsɨ́³ tsá²mɨ³cuóun² raɨnh²¹, quí¹ jɨ́³²la³ jmɨ́²chí³ quioh²¹ hnga² bíh¹ tsá² hí³ ñi³² la³jɨ́³². La³ jáun² bíh¹ lɨ́³ siáh³ hi³ ca³tɨn¹ Dió³², jɨ́³²la³ Jmɨ́²chí³ joh¹ hnga² bíh¹ Dió³² ñi³² la³jɨ́³² hi³ ca³tɨn¹ Dió³². \v 12 Jáun² né³, jun³juáh¹³ jan² jmɨ́²chí³ la³ hún¹ hñu³ tsɨ́³ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá² yáh³ má²ca³hen¹³ jnoh¹, quí¹ Jmɨ́²chí³ hi³ ja³ ñí¹con² Dió³² bíh¹, hi³ jáun² lɨ́¹³ há¹ ngɨ¹³ dí² la³jɨ́³² hi³ lɨ́¹ má²ca³cué³ jáun² Dió³² ñí¹con² dí². \v 13 Hi³ jáun² bíh¹ jnoh¹ hléh¹ ca³tɨ²¹ hi³ nɨ́² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ má²ca³hɨ́e³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³², jun³juáh¹³ cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ má²ca³lɨ³ táɨ² jnoh¹ cun³ñí¹ hi³hliá² jlánh¹ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ jnoh¹ hmóu³² yáh³. La³ nɨ́² bíh¹ má²niá²³ jnoh¹ jáɨ¹³ hi³ hɨe³² Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² ñí¹con² tsá² má²hún¹ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² hñu³ tsɨ́³. \p \v 14 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² hún¹ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² hñu³ tsɨ́³ má¹ná¹, tsá² la³ hí³ cónh³ tiá² lɨ́¹³ bíh¹ he³ la³ cun³ hi³ ñí¹cué²¹ jáun² Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³², quí¹ tsá² la³ hí³ dá² lɨ́n²³ hi³ jë¹ Dió³² lɨ́³ cáun² jë¹ tsá² cáun¹ bíh¹. Hi³ jáun² tiá² lɨ́²³ yáh³ hi³ há¹ ngɨ¹³ tsú², quí¹ jɨ́³²la³ tsá² má²hún¹ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² hñu³ tsɨ́³ bíh¹ tɨn² chu³ ñih³ jáɨ¹³ nɨ́². \v 15 Hi³ jáun² tsá² hún¹ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² hñu³ tsɨ́³ né³, tsá² hí³ dá² tɨn² chú² ñih²³ la³jɨ́³² bíh¹, tɨ³la³ hí¹ jan² yáh³ tsáu² tiá² lɨ́¹³ chu³ ñeh³ tsú² hnga² má¹na²¹. \v 16 Quí¹ la³ cun³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí²: “¿Hin² dá² tsánh² má²ca³há¹ ca³ngɨ¹³ la³ cun³ hi³ lɨ́n²³ Tɨ³² Juo¹³ dí²? ¿Hin² dá² tsánh² lɨ́¹³ ma³tɨn² Dió³²?” Tɨ³la³ uá¹jinh¹ la³ jáun² né³, cun³ jáun² má²ná¹né¹ bíh¹ dí² la³ cun³ hi³ lɨ́n²³ Cristo. \c 3 \s1 Jɨ³lɨn² quian²¹ Dió³² ná¹jmu² tá¹³ Dió³² \p \v 1 Hi³ jáun² jná¹³ né³ reh², tiá² ca³lɨ³ yáh³ hi³ lieh¹ jná¹³ hnoh² la³jmɨ́¹ liéinh³² tsú² tsá² má²zian² la³ cun³ hnió³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³², tɨ³la³ ca³lɨ³ hniáuh³² hi³ lieh¹ jná¹³ hnoh² la³ cun³ qui³ liéinh³² tsú² tsá² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³² bíh¹, la³ cun³ tsá² tsá¹míh¹ ca³tɨ²¹ hi³ zian² tsú² ñí¹con² Cristo yáh³. \v 2 Jáun² jáɨ¹³ huán¹ tsɨ́³ bíh¹ ca³ma³ta¹³ jná¹³ hnoh², la³jmɨ́¹ jmúh³² tsú² dáɨn² tiúh²³ hi³ cueh³² tsú² jmɨ² tiuh²¹ cha³ jmɨ́¹ cuéh²¹ tsú² má³² má²pin³; quí¹ tiá² jmɨ́¹ má²lɨ́²³ yáh³ hi³ naɨh²¹ hnoh² má³² má²pin³. Tɨ³la³ sa³ hí¹juáh³ la³ tɨ³ ta³né³² bíh¹ tiá² má²lɨ́²³ naɨh²¹ hnoh² má³² má²pin³, \v 3 quí¹ la³ tɨ³ ta³né³² bíh¹ ná¹lɨ́n³ hnoh² tsá² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³². Quí¹ tá¹la³ ná¹jmuh³² náh² hi³ uóu³² honh², hi³ zia³² hniéi² ja¹ quián¹³ náh², ¿haun¹³ juáh¹³ la³ má²zian² jáun² bí¹ náh² cun³ tɨn² honh² hmóu³², hi³ ná¹jmuh³²í¹ máh³ náh² la³ cun³ hi³ jmu² la³jɨ́n³² tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́²? \v 4 Quí¹ nɨ́¹ má¹ca³juah²¹ ma³ jan² hnoh² la³ lá²: “Tsá² joh¹ Po¹ bíh¹ jná¹³”, hi³ ma³ jan² né³ juáh³: “Jná¹³ tsá² joh¹ Apolos”, la³ nɨ́² má²ná¹jmuh³² náh² la³ cun³ qui³ jmu² tsá² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³² bíh¹. \p \v 5 Quí¹ ¿hin² dá² tsánh² hí³ Po¹?, hi³ ¿hin² dá² tsánh² hí³ Apolos? Quí¹ ñí¹ jɨ́²¹la³ ti³ ná¹láɨ³ jnoh¹ quian²¹ Dió³² bíh¹, tsá² ca³hléh¹³ jnoh¹ jë¹ tsú², hi³ jáun² ca³tianh³² hnoh² ta²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí². Quí¹ ma³ quin³² ma³ jan³² jnoh¹ cáun² ca³jmú¹³ la³ cun³ ta²¹ hi³ ca³cué³ jáun² Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí². \v 6 Jná¹³ dá² ca³ján³ mɨ³ jún², hi³ Apolos né³ ca³sé³ jmáɨ², tɨ³la³ Dió³² bíh¹ Tsá² ca³jmú³ hi³ ca³cuon³. \v 7 Hi³ jáun² la³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³, hi³ hí¹ cáun² tiá² hi³ lɨ́n³ yáh³ tsá² lɨ́²jñí³² sa³jun³ tsá² lɨ́²sé³ jmáɨ²; jɨ́³²la³ hnga² Dió³² bíh¹ Tsá² quien², quí¹ hí³ bíh¹ tsá² ca³jmú³ hi³ ca³cuon³. \v 8 Tsá² jñi³² jɨ³ tsá² sé²³ jmáɨ², cá²ren² bíh¹ tsú², tɨ³la³ Dió³² né³ ma³hmah¹ la³ cun³ tí³ ta²¹ quioh²¹ tsú² ma³ quin³² ma³ jan³². \v 9 Jnoh¹ dá² jɨ́³²la³ ti³ ná¹láɨ³ tsá² jmu² ta²¹ cu³lɨ²¹ ñí¹con² Dió³² bíh¹, hi³ hnoh² né³ ná¹lɨ́n³ náh² la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² hi³ jná¹ quioh²¹ Dió³². Ja³bí¹ lɨ́n³ hnoh² siáh³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² hñú³ hi³ he² hná¹ cuá¹jmu² Dió³². \v 10 Hi³ jná¹³ né³ lɨ́n³ ná¹ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² tɨ³² hiah³² tɨn² re², tsá² ca³chá³ Dió³² jo³uón³² hi³ co¹ ná¹ jmɨ́h¹ hiah³² cun³ñí¹ hi³ ca³ja³ mií³ tsɨ́³, hi³ tsá² siánh³ bíh¹ ma³hián² ñí¹ hná¹ jáun². Tɨ³la³ ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsú² hniáuh³² jmu³ hua³hín¹³ he³ lánh³ rón³² ma³hián² hñú³ ñí¹ jmɨ́h¹ hiah³² hi³ ca³có³² jná¹³ jáun², \v 11 quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ quiú¹³ siáh³ cáun² jmɨ́h¹ hiah³² siáh³ la³ cónh³ bíh¹ hi³ má²rón³², quí¹ hnga² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo bíh¹ lɨ́n³ jmɨ́h¹ hiah³² jáun². \v 12 Hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² jmu³ hñú³ ñí¹ jmɨ́h¹ hiah³² jáun² né³, lɨ́¹³ bíh¹ jmu³ tsú² ta²¹ quionh³ cú¹mí¹niau²¹, mí¹ñí² cú¹tiáu², ho³ quɨ́n¹ hmuh²¹ hi³ jlánh¹ re² jniá³, ho³lá²dá² quionh³ hmá², mí¹ñéi², ho³lá²dá² hmáɨh³² cuú² náɨ². \v 13 Ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsáu² lɨ³ jnia² re² lɨ́n³² tá¹³ jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³²; quí¹ má¹jáun² dá² lɨ³ lin¹ cun³quionh³ sɨ́² bíh¹ ha³ lánh³ lɨ́³ tá¹³ tsú² ma³ quin³² ma³ jan³². \v 14 Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ zian² tsá² má²ca³jmú³ hñú³ hi³ lɨ³ cah¹³ jmáɨ¹ hi³ tiá² có³² quionh³ sɨ́² jáun², jáun² he³ bíh¹ tsú² hmah²¹ quioh²¹; \v 15 tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ hñú³ hi³ ca³jmú³ tsú² la³ ca³cáu³ bíh¹, jáun² tsa³hín³ bíh¹ jɨ³lɨ³² tá¹³ tsú², uá¹jinh¹ ca³liáun³ tsú² hnga². Hi³ jáun² má¹jáun² lɨ́n¹³ tsá² la³ hí³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² tsá² ca³liáun³ ja¹ sɨ́². \p \v 16 ¿Hí¹ hí¹juáh³ tiá² jmɨ́¹ la³ má²ñíh¹ uá¹ hnoh² hi³ hnoh² ná¹lɨ́n³ náh² hñú³ hɨ́en¹ quioh²¹ Dió³², hi³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² cuá³ siáh³ hñu³ honh² náh²? \v 17 Hi³ jáun² lɨ³ua³ jan² tsá² hliah²³ hñú³ hɨ́en¹ jáun² quioh²¹ Dió³², Dió³² dá² hin³ bíh¹ tsá² la³ hí³; quí¹ hñú³ hɨ́en¹ bíh¹ jaun³² quioh²¹ Dió³², hnoh² bíh¹ hí³ ná¹lɨ́n³ náh² hñú³ hɨ́en¹ jáun². \p \v 18 Hí¹ jan² lɨ́² hin² cuɨ́¹ lɨ³can². Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² lɨ́n²³ hi³ jlánh¹ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ la³ cun³ lɨ́³ héih³² hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá², jáun² cuɨ́¹ jmu¹ tsú² cú²jueh³² la³ jan² tsá² tiá² hi³ ñi³² hí¹ cáun², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ hi³ lɨ́n³ tsú² tsá² hú¹tá¹ cu³tí³ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³. \v 19 Quí¹ la³jɨ́n³² tsá² jlánh¹ juáh³ tsáu² hi³ quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ Dió³² má¹ná¹, jan² tsá² cáun¹ bíh¹ tsá² la³ hí³. Quí¹ ñí¹ Sí² rá¹juáh³ la³ lá²: “Dió³² jmu² hi³ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ sunh² hñu³ liá³ quioh²¹ hmóu³² cun³quionh³ hi³ jlánh¹ cháunh²³ chí¹ hmóu³²”. \v 20 Ja³bí¹ rá¹juáh³ siáh³ la³ lá²: “Juo¹³ bíh¹ dí² ñi³² hi³ tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ hí¹ cu³ hlá² cu³ nɨ́² yáh³ la³ cun³ hi³ cháunh²³ chí¹ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³”. \v 21 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, hí¹ jan² tiá² hin² hniáuh³² jmu³ tonh² hi³hliá² hen² tɨ³ con² tsá² hlá² tsá² nɨ́². Quí¹ la³jɨ́³² hi³ zia³² ñí¹con² Dió³² bíh¹ má²quián¹³ hnoh², \v 22 uá¹la³ cun³: Po¹, Apolos, Pé¹, hngá¹máh³ lá², jmáɨ¹ hi³ zian² náh² jɨ³ jmáɨ¹ hi³ jún³ náh², jmáɨ¹ ta³né³² jɨ³ la³ má²quionh³ jmáɨ¹ né³bí¹ ja³² nɨ́² siáh³, la³jɨ́³² bíh¹ hi³ jáun² quián¹³ hnoh²; \v 23 hi³ ñí¹ ca³la³ jɨ́³² né³, hnoh² ná¹lɨ́n³ náh² tsá² joh¹ Cristo, hi³ jáun² Cristo né³, joh¹ Dió³². \c 4 \s1 Tá¹³ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² \p \v 1 Né³² né³, hniáuh³² ñíh¹³ náh² hi³ jnoh¹, jɨ́³²la³ ti³ ná¹láɨ³ jnoh¹ tsá² quian²¹ bíh¹ Cristo, quí¹ jnoh¹ má²nio² jo³cuo² hi³ hɨe¹³ jnoh¹ tsáu² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ jáun² ñí¹con² Dió³². \v 2 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ tsá² hiauh³ cáun² jáɨ¹³ hi³ ho², hniáuh³² bíh¹ ma³jnia³² tsú² hi³ chun¹ ñí¹con² tsá² ca³cué³. \v 3 Tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ huen² má¹ná¹, tiá² lin¹ hi³ hɨ³² yáh³ tsɨn³² jná¹³ uá¹ hi³ hnoh², uá¹ hi³ tsá² ná¹lɨ́n³ ta²¹ ñí¹ hué²¹ lá² ca³chu³ ca³ñih³ jáɨ¹³ quion²¹ jná¹³. Ca³la³ hí¹juáh³ huen² yáh³ jná¹³ tiá² chú¹ tiá² ñih²¹ ná¹ jáɨ¹³ quion²¹ huen²; \v 4 quí¹ uá¹jinh¹ hí¹ cáun² tso³ tiá² cha³² yáh³ jmɨ́¹ tsɨn³² jná¹³, jun³juáh¹³ la³ nɨ́² yáh³ hnió³ juáh³ hi³ tiá² tso³ zia³² quion²¹ jná¹³. Hnga² Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí² Tsá² ra³tsɨ³² héih³² ñí¹con² jná¹³. \v 5 Hi³ jáun² né³, ha³ lɨ́²uú² lɨ́¹ ra³tsɨ³² náh² héih³² ñí¹con² hí¹ jan² tsáu² ñeh² bíh¹ hi³ chau²¹ jmáɨ¹ quioh²¹ tsú²; ján¹ náh² tín² jmáɨ¹ hi³ jáunh³ Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ jáun² hí³ bíh¹ chu³ huéh³ ñí¹ tie³ joh¹ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ ná¹hmá¹ ñí¹ já¹niéi², hi³ ma³jnia² tsú² siáh³ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ tioh³ tsɨ́³ ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu². Hi³ jáun² má¹jáun² né³ cuéh³² Dió³² ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu² la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹ hiáuh³. \p \v 6 Hnoh² reh², má²lɨ́²hlɨ́¹ lɨ́²lieh¹ bíh¹ jná¹³ hnoh² cun³quionh³ hi³ lɨ́²hɨ́en³² jná¹³ huen² quiúnh¹ Apolos; hi³ nɨ́² né³, cáun² hi³ chú³² quián¹³ hmóu³² bíh¹ hnoh². Hi³ jáun² cun³quionh³ nóh³² nɨ́² né³ lɨ³ tɨn² hnoh² hi³ tiá² lɨ́¹ há¹ lɨ́¹ nga¹ hnoh² ñí¹ uóunh³ la³ cónh³ bíh¹ la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí². Hi³ jáun² hí¹ jan² tiá² hin² hniáuh³² jmu³ tonh² hi³ ca³tɨn¹ jan², hi³ tsá² jan² né³ tiá² jéin²³ yáh³ dí². \v 7 Quí¹ ¿hin² dá² tsánh² jmu² hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² hnú² la³ cónh³ bíh¹ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́²? ¿He³ dá² zia³² ñí¹con² hnú² cáun² hi³ tiá² ca³cué³ Dió³²? Hi³ nɨ́¹juáh³ hí³ bíh¹ la³ má²ca³cué³, hi³ jáun² né³ ¿he³ láɨh³² sa³ tonh² lɨ́n³² yáh³ hnú² jmuh³² ca³tɨ²¹ hi³ zia³² jáun² quián¹³ nú², la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² hi³ lɨ́¹ ca³jnia³ hnú² huen² bíh¹? \p \v 8 La³jmɨ́¹ lɨ́³ má²hánh³ lɨ́n³² bíh¹ hnoh², hi³ má²zian² náh² ca³la³ jɨ́³² la³ cun³ hi³ hnáuh² náh². La³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ má²ná¹lɨ́n³ re²¹ bíh¹ hnoh² lɨ́n²³ náh², jáun² tɨ³ có³² bíh¹ má²ca³chau² náh² jnoh¹. ¡Sá¹jmɨ́¹ hi³ tson² bíh¹ cu³tí³ hi³ má²ná¹lɨ́n³ hnoh² re²¹, hi³ jáun² jmɨ́¹ lɨ́¹³ háu¹³ jnoh¹ cú¹pih²¹ jáɨ¹³ hná¹ quián¹³ hnoh²! \v 9 Jná¹³ len³ hi³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ cá¹táuh³ bíh¹ má²ca³chau³ Dió³² jnoh¹ tsá² ná¹láɨ³ jnoh¹ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³². Má²ná¹láɨ³ jnoh¹ tsá² má²tionh² ñí¹ má²hiá¹ má²tsán¹³ bíh¹; hi³ má²ná¹láɨ³ jnoh¹ siáh³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² cuú²nga¹ hi³ lɨ́¹³ jɨ́e³ la³jɨ́n³² tsá² zian² hngá¹máh³, uá¹ hi³ tsá²mɨ³cuóun² uá¹ hi³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² nɨ́² siáh³. \v 10 La³jmɨ́¹ jɨ́en³² tsú² tsá² cáun¹ bíh¹ jɨ́e³² tsú² jnoh¹ cun³ñí¹ hi³ haɨn²¹ jnoh¹ tɨ³ con² Cristo, tá¹la³ hnoh² né³ ná¹lɨ́n³ náh² tsá² jlánh¹ jniá³ jmɨ́¹ honh² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ Cristo. Tsá² tiá² pin³ bíh¹ ná¹láɨ³ jnoh¹, tá¹la³ hnoh² né³ ná¹lɨ́n³ náh² tsá² pin³ lɨ́n³². Tiá² quiú² tiá² jéi²³ yáh³ jnoh¹ tsáu², tɨ³la³ hnoh² má¹ná¹, má²quien² lɨ́n³² bíh¹ hnoh² tsáu². \v 11 Ca³la³ tɨ³ ta³né³² má²ná¹má²tso¹ jnoh¹ tsɨ́³ hi³ ñí¹cuon¹³, hi³ hí¹quiéin² tsɨ́³ jnoh¹, hi³ sa³jun³ zia³² siáh³ ha¹ jnoh¹; hian² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³ tsáu² jmu² ñí¹con² jnoh¹. Jnoh¹ dá² ná¹láɨ³ tsá² lɨ́¹ ñi³tú¹ ñi³lɨn¹³ bíh¹, tsá² tiú²uú² hñú¹³ zia³², \v 12 huo²³ bíh¹ jnoh¹ hi³ jmú¹³ ta²¹ quionh³ cuá² ta³ hmóu³². Nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ tú² hiáu³² tsáu² quiú¹³ jnoh¹, jnoh¹ tɨ³ ma³mieh¹³ bíh¹ tsá² la³ hí³. Jmoh²³ tsú² jnoh¹ hian² tsɨ́³, tɨ³la³ jnoh¹ né³ tion²³ bíh¹ tsɨ́³. \v 13 Hleh³² tsú² siáh³ hlaɨh³ quiú¹³ jnoh¹, tɨ³la³ jnoh¹ má¹ná¹, hlɨ́¹ lienh¹ tsú² cun³quionh³ jú¹ re² jú¹ tɨn² bíh¹. Jmoh²³ tsú² jnoh¹ ca³la³ tɨ³ ta³né³² la³jmɨ́¹ lɨ́³ má¹quɨ³², la³jmɨ́¹ lɨ́³ táh² hi³ taun² jmɨ́h¹ hia³² hi³ lɨ́¹ ziú² lɨ́¹ cuɨ́²³ tsú². \p \v 14 Tiá² juo³ yáh³ jná¹³ hnoh² la³ nɨ́² quí¹ cun³ñí¹ hi³ hnó³² ná¹ hi³ lɨ³ hinh¹ náh², tɨ³la³ juanh³² jná¹³ la³ nɨ́² hi³ hlɨ́¹ lieh¹ bíh¹ jná¹³ hnoh², tsá² ná¹lɨ́n³ náh² la³jmɨ́¹ lɨ́³ jón³² ná¹, tsá² hno³ ná¹ lɨ́n³². \v 15 Quí¹ uá¹ cun³ jmɨ́¹ zian² cun³ quian³ mei²¹ tɨ³² ñí¹con² hnoh², tsá² má²ta² náh² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Cristo, tɨ³la³ ha³ tiá² juóun³² ñeh² náh² zian² yáh³; quí¹ jná¹³ bíh¹ ca³cué³ ná¹ jú¹ chú³² quioh²¹ Dió³², hi³ jáun² dá² jná¹³ bíh¹ lɨ́n³ ñeh² náh² ca³tɨ²¹ hi³ nio² nɨ́² cáun² honh² náh² ñí¹con² Cristo Jesús. \v 16 Hi³ jáun² né³, hiú² mɨ́²³ jná¹³ ñí¹con² hnoh² hi³ jmóuh¹ náh² la³ cun³ lɨ́³ nóh³² hi³ má²cá²có³² jná¹³ jáun². \p \v 17 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ má²zein²¹ jná¹³ Timoteo ñí¹con² hnoh², jan² jón³² jná¹³ ñí¹con² Tɨ³² Juo¹³ dí², tsá² má²tí³² re² lɨ́n³² jë¹, tsá² hno³ ná¹ lɨ́n³². Hí³ bíh¹ lɨ́¹³ cháu³² honh² hnoh² he³ lánh³ rón³² zian² jná¹³ ca³tɨ²¹ hi³ tanh³² ná¹ ta²¹ Cristo, la³ cun³ rón³² lɨ́³ hi³ qui³ hɨe² jná¹³ tsáu² la³jɨ́³² cuáh³² táun³ ñí¹ tɨ́² ñí¹ ngɨ́²³ ná¹. \p \v 18 Né³² né³, ma³ jan² hnoh² má²ná¹lɨ́n³ náh² tsá² tonh² lɨ́n³², quí¹ lɨ́¹ ná¹lɨ́n²³ náh² hi³ tiú²uú² ñe¹ jná¹³ hi³ ñí¹jɨe¹ ná¹ hnoh²; \v 19 tɨ³la³ jná¹³ hu²¹ tsɨn³² hi³ ñí¹jɨe¹ ná¹ tia³juɨ³² nɨ́¹juáh³ hi³ hnió³ Tɨ³² Juo¹³ dí². Hi³ jáun² má¹jáun² ñí¹jɨ́e²¹ jná¹³ ha³ cónh³ tí³ hi³ tɨn² toh² hí³ jmu³, jun³juáh¹³ jmáh³la³ hi³ tɨn² hléh³² yáh³. \v 20 Quí¹ tsá² má²tionh² jo³cuo² Dió³², jun³juáh¹³ jmáh³la³ ti³ tɨn² hléh³² yáh³ tsú², tɨ³la³ hi³ hniáuh³² quian³² pí³ bíh¹ tsú² uá²jaɨ³². \v 21 Jáun² né³ ¿he³ hi³ hnáuh² hnoh²? ¿Hí¹ hnáuh² hnoh² hi³ jmu¹ jná¹³ hi³ má¹tsoh¹ náh² honh² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jná¹³, ho³ hnáuh² náh² hi³ ñí¹jɨe¹ jná¹³ cun³quionh³ jú¹ re² jú¹ tɨn² uá¹, ca³la³ hi³ hnau³ lɨ́n³² ná¹? \c 5 \s1 Rá²tsɨ³² tsú² héih³² ca³tɨn¹ jan² tsá² juón¹ \p \v 1 Quí¹ má²ca³lɨ³ né¹ jnoh¹ hi³ jan² tsá² ja¹ hnoh² má²ca³jan³ tsá²mɨ³ diá¹hma³². Hi³ nɨ́² bíh¹ cáun² tso³ hi³ jlánh¹ bí¹ hlah³, hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ tsá² tiá² Dió³² cuóun³² yáh³ tiá² jmu² la³ nɨ́². \v 2 ¡Sa³ ná¹jmuh³²í¹ máh³ hnoh² tonh²! ¡Jmɨ́¹ má²hniáuh³² bíh¹ hi³ tianh¹³ náh² hi³ hlah³ nio² honh²! Jáun² hniáuh³² chin¹³ bíh¹ náh² tsá²ñuh² hí³ ja¹ quián¹³, tsá² ca³jmú³ hí³ hi³ hlah³ jáun². \v 3 Quí¹ uá¹jinh¹ tiá² zenh² jná¹³ hi³ dí¹tsáun² ná¹ ja¹ quián¹³ hnoh², tɨ³la³ zenh² bíh¹ jná¹³ quionh³ jmɨ́²chí³ quion²¹; má²ca³ra³tsɨ³² bíh¹ jná¹³ héih³² cha¹³ Tɨ³² Juo¹³ dí² ñí¹con² tsá² ca³jmú³ hí³ tso³, la³juah²¹ dúh¹ hi³ zenh² dí¹tsáun² bíh¹ jná¹³. \v 4 Hi³ jáun² nɨ́¹ má¹ca³cuú² ca³ngɨh³² náh² cun³quionh³ héih³² quioh²¹ Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ jáun² ja³bí¹ jná¹³ siáh³ zenh² quiúnh¹ hnoh² cun³quionh³ jmɨ́²chí³ quion²¹. Hi³ jáun² má¹jáun², cun³quionh³ pí³ hi³ ho² Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí² \v 5 hniáuh³² jɨenh²¹ náh² tsá² hí³ jo³cuo² *Satanás, hi³ jáun² cuɨ́¹ cha³hín³ ngú³ quioh²¹ tsú², jáun² nɨ́¹ má¹jaunh³² Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí² né³, liáu³ bíh¹ jmɨ́²chí³ quioh²¹ tsú². \p \v 6 Jáun² né³, tiá² lin¹ zia³² yáh³ he³ ca³tɨ²¹ hi³ lɨ́¹³ jmúh¹³ hnoh² tonh². ¿Tiá¹ má²ca³niéih² náh² jáɨ¹³ hi³ qui³ juáh²³ jáun² tsáu² la³ lá² dúh¹?: “Cú¹pih²¹ tie³ bíh¹ jmu² hi³ lɨ́²³ jueh³² cán¹”. \v 7 Jáun² né³, tɨ³ cheih³² hueh³ náh² cán¹ má²jan² tie³ jáun², hi³ jmu² jáun² hlah³, hi³ jáun² lɨ́n¹³ náh² la³jmɨ́¹ lɨ́³ cán¹ hngó³² hi³ tiá² tie³ jan², hi³ jmu² tsú² jáun² *hí³ cuú²miih²¹ hi³ cúh² tsú² *Jmɨ́¹hɨ́en¹, la³ cun³ qui³ má²lɨ́n³ náh². Quí¹ Jmɨ́¹hɨ́en¹ quiú¹³ dí² má²lɨ́³ bíh¹ hua³jan²¹; quí¹ Cristo, Tsá² lɨ́n³ hí³ *Já¹ziáh² míh¹ ñí¹con² Dió³² má²ca³cuen³ hnga² hi³ jún³ ta³ ñí¹ Dió³² cun³ñí¹ hi³ ca³ta¹ dí². \v 8 Hi³ jáun² né³, cuɨ́¹ jmú¹³ dí² Jmɨ́¹hɨ́en¹ quiú¹³ cun³quionh³ hi³ zian² dí² hi³ jɨn² dí² jɨ³ hi³ hu²¹ re² tsɨ́³ dí² nɨ́² siáh³, hi³ lɨ́³ jáun² la³juah²¹ dúh¹ hi³ ná¹cúh²³ dí² hí¹miih²¹ tiá² tie³ jan². Tɨ³la³ tiá² hniáuh³² yáh³ jmú¹³ dí² cun³quionh³ hi³ la³jmɨ́¹ láɨ³ dí² jáun² jmɨ́¹tin², hi³ tɨ́² láɨ³ dí² jáun² tsá² hláɨh¹ tsá² hon², hi³ lɨ́³ jáun² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² cúh² hí¹miih²¹ jan² tie³. \p \v 9 Quionh³ ñí¹ sí² cáun² hi³ ca³zéin³² ná¹ ñí¹con² náh² jáun², ca³juo³ ná¹ hnoh² hi³ tiá² hniáuh³² yáh³ hi³ juónh³² náh² re² quiúnh¹ tsá² juón¹. \v 10 Jun³juáh¹³ hi³ ca³lɨ³hnó³² jná¹³ juah²¹ hi³ hú¹tá¹ hi³ quin¹³ náh² tɨ³ có³² cu³tí³ yáh³ ñí¹con² la³jɨ́n³² tsá² zian² hngá¹máh³ lá², tsá² lɨ́¹ jmú² lɨ́¹ tsau³², tsá² hniá¹ hi³ hlá² hi³ nɨ́², tsá² háɨn², tsá² má²tsú² má²jónh³² dió³² tsá² láɨn¹; quí¹ hú¹tá¹ cu³tí³ jmɨ́¹ hniáuh²¹ huen¹³ bíh¹ náh² ñí¹ hué²¹ lá² sá¹jmɨ́¹ hi³ hú¹tá¹ cu³tí³ tiú²uú² hniáuh³² juonh²¹ náh² hí¹ cú¹pih²¹ quiúnh¹ tsá² la³ hí³. \v 11 Tɨ³la³ la³ cun³ hi³ ca³lɨ³hnó³² jná¹³ juah²¹, hi³ tiá² hniáuh³² juonh²¹ náh² re² quiúnh¹ hí¹ jan² tsá² lɨ́¹ juáh³ hi³ lɨ́n³ tsá² reh² bíh¹, hi³ tá¹la³ jáun² né³ lɨ́n³ tsú² jan² tsá² juón¹ bíh¹, ho³lá²dá² tsá² lɨ́¹ hen² tsɨ́³ hi³ hlá² hi³ nɨ́², ho³ tsá² má²tsú² má²jónh³² dió³² tsá² láɨn¹, ho³ hi³ tɨn² siáh³ jáɨ¹³, ho³ tsá² hen², ho³ hi³ háɨn² nɨ́² siáh³. Ca³la³ hí¹juáh³ tiá² hniáuh³² yáh³ jmúh¹³ náh² má³² cu³lɨ²¹ quiúnh¹ tsá² la³ hí³. \v 12 Quí¹ tiá² ca³tɨn¹ yáh³ jná¹³ hi³ rá¹tsɨ³² héih³² ñí¹con² tsá² tiá² Dió³² má²cuóun³². Tɨ³la³ cun³ ca³tɨn¹ bíh¹ hnoh² má¹ná¹ hi³ rá¹tsɨh³² náh² héih³² ñí¹con² tsá² cuáh³². \v 13 Quí¹ hnga² bíh¹ Dió³² Tsá² ra³tsɨ³² héih³² ñí¹con² tsá² tionh² hí³ tɨ³ cheih³². Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, chin³² náh² tsá² ren² tso³ nɨ́² ja¹ quián¹³. \c 6 \s1 Tsá² reh², tsá² ná¹hniei²¹ \p \v 1 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ zian² ma³ jan² hnoh² ná¹hniei²¹ náh² quiúnh¹ náh² tsá² má²renh² náh², ¿lánh³ bí¹ rón³² he² máh¹ náh² hi³ cuá¹mɨ́h¹ ta²¹ ñí¹con² tsá²tan²¹ tsá² tiá² ta²¹ tanh² Dió³², cha³ jmɨ́¹ mɨ́h¹³ náh² ñí¹con² tsá² joh¹ Dió³²? \v 2 ¿Hí¹ tiá² má²ñíh¹ náh² hi³ tsá² joh¹ Dió³² ra³tsɨ³² héih³² ñí¹con² tsá² zian² hngá¹máh³? Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ hnoh² la³ rá¹tsɨh³² héih³² ñí¹con² tsá² zian² hngá¹máh³, hi³ jáun² né³, ¿hí¹ tiá² la³ quɨnh¹ uá¹ hnoh² jmáɨ¹ hi³ rá¹tsɨh³² héih³² ca³tɨ²¹ hi³ pih²¹ la³ nɨ́²? \v 3 ¿Tiá¹ má²ñíh¹ hnoh² hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ ñí¹con² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² yáh³ rá¹tsɨ³² dí² héih³² má¹jáun²? Hi³ nɨ́¹juáh³ tu³ bí¹ hi³ jáun² yáh³ ca³ta¹ dí² jmú¹³, ¡tiá¹³ bíh¹ tiá³ tiá² ca³ta¹ dí² má¹ré¹³ uu³mí²tsɨ³² hi³ zia³² tá¹la³ ziáun² dí² ñí¹ hué²¹ lá²! \v 4 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ hnoh² la³ ná¹hniei²¹ náh² quiúnh¹ tsá²ján² tsá²ján², ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² chah³² náh² honh² hi³ cuá¹mɨ́h¹ ta²¹ ñí¹con² tsá² tiá² hi³ lɨ́n³ hí¹ cáun² hi³ ca³tɨn¹ cuáh³²? \v 5 Hi³ nɨ́² ján¹ tson² juah³² jná¹³ hi³ jáun² lɨ³ hinh¹ náh². ¿Hí¹ hí¹ jan² máh³ tiá² hin² zian² ja¹ quián¹³ hnoh² tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ cah¹³ jmáɨ¹ hi³ ma³re² uu³mí²tsɨ³² hi³ zia³² ja¹ quioh²¹ tsá² raɨnh²¹? \v 6 Hi³ jáun² ¡sa³ tsá²ján² tsá²ján² bíh¹ hnoh² cua³cháh¹ tsáu¹³ renh² ta³ ñí¹ tsá²tan²¹ tsá² tiá² ta²¹ tanh² Dió³²! \p \v 7 Cun³quionh³ hi³ ná¹tú² ná¹hnáɨ²³ náh² nɨ́² tsá²ján² tsá²ján² ñí¹con² tsá²tan²¹, má²já²hín³ bí¹ náh² hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ zian² náh² la³ cun³ zian² tsá² lɨ́n³ jon² Dió³². Quí¹ ¿he³ láɨh³² tiá² tɨ³ tion²³ náh² honh² ca³tɨ²¹ hi³ hlah³? ¿He³ láɨh³² tiá² tɨ³ cáun² lɨ́¹ hen²³ náh² hi³ han³ tsú² hi³ quián¹³? \v 8 Tɨ³la³ hnoh² dá² tɨ³ mí²jéin³² bíh¹ ná¹jmuh³², hi³ ná¹jmú² ná¹cuóh²³ náh² hi³ hlah³, jɨ³ hí¹ ca³la³ tɨ³ hi³ quioh²¹ tsá² má² renh² yáh³ náh² ná¹haɨnh³². \p \v 9 ¿Há¹ tiá² má²ñíh¹ hnoh² hi³ tiá² héinh¹³ yáh³ tsá² jmu² hi³ hlah³ ñí¹ cuá¹quien² Dió³²? Ha³ lɨ́² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ³can² hnoh², quí¹ tiá² hñu³mɨ³cuú² héinh¹³ yáh³ tsá² juón¹, sa³jun³ tsá² má²tsú² má²jónh³² dió³² tsá² láɨn¹, sa³jun³ tsá² liéinh³² ñí²cuo² tsáu², sa³jun³ tsá² lɨ́¹ jmú² lɨ́¹ tsau³² má²tún² hmóu³² tsá³mɨ³ ho³ má²tún² hmóu³² tsá²ñuh². \v 10 Sa³jun³ tsá² háɨn² yáh³ héinh¹³, sa³jun³ tsá² lɨ́¹ hen² tsɨ́³ hi³ hlá² hi³ nɨ́², ho³ tsá² hen², tsá² lɨ́¹ tɨn² jáɨ¹³, hi³ sa³jun³ tsá² han² cun³quionh³ jú¹ tɨ́¹jáɨ² yáh³ héinh¹³ ñí¹ cuá¹quien² Dió³². \v 11 La³ nɨ́² bíh¹ jmɨ́¹ lɨ́n³ ma³ jan² hnoh²; tɨ³la³ ta³né³² má¹ná¹, má²ca³lɨ³ jɨn² bíh¹ náh², hi³ jáun² má²tionh² náh² ná¹chan¹ ñí¹con² Dió³², jɨ³ hi³ má²ca³lɨ³ chun¹ náh² siáh³ ta³ ñí¹ Dió³² cun³quionh³ tá¹³ Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí², jɨ³ cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² Juo¹³ dí² nɨ́² siáh³. \s1 Hniáuh³² hi³ ná¹chan¹ tsú² tá¹ jan² \p \v 12 Jáun² né³, zian² tsá² juáh³ la³ lá²: “Zia³² bíh¹ jáɨ¹³ hi³ jmu¹ jná¹³ lɨ³ua³ cáun² hi³ ja³² tsɨn³² jná¹³ jmu¹”. Tson² bíh¹ cu³tí³ jáɨ¹³ nɨ́², tɨ³la³ jun³juáh¹³ la³jɨ́³² yáh³ hi³ jáun² zia³² ñí¹ jmu³ ta²¹. Ján³, cáun² lɨ́¹³ bíh¹ jmu³ tsú² la³ cun³ hi³ hnió³, tɨ³la³ tiá² hniáuh³² yáh³ cué³² tsú² jáɨ¹³ ñí¹con² hnga² hi³ jmu³ hi³ jáun², quí¹ jáun² tiá² lɨ́¹³ zian² tsú² la³juah²¹ dúh¹ jan² *tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² la³jɨ́³² hi³ ja³² jáun² tsɨ́³ tsú². \v 13 Hi³ zian² tsá² siánh³ juáh³ siáh³ la³ lá²: “Má³² dá² tsa³hi³² héin¹ bíh¹ tsú², quí¹ qui³ cónh³ héin¹ tsú² lɨ́³ cáun² ñí¹ quioh²¹ má³² bíh¹”. Tson² bíh¹ jáɨ¹³ nɨ́², tɨ³la³ chau²¹ bíh¹ jmáɨ¹ hi³ Dió³² hin³ tá¹ tun³ ñí¹ hi³ nɨ́². Tɨ³la³ tiá² tson² yáh³ hi³ tá¹³ ngú³ quioh²¹ tsú² lɨ́³ jmáh³la³ hi³ lɨ́¹ jmu³ lɨ́¹ tsó²¹; quí¹ hi³ má¹con²¹ Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí² ziáun² dí² dí¹ngú³, hi³ Tɨ³² Juo¹³ dí² né³ ma³cón³² siáh³ ngú³ quiú¹³ dí². \v 14 Hi³ jáun² né³, la³jmɨ́¹ ca³jmú³ Dió³² hi³ ca³jenh¹³ Tɨ³² Juo¹³ dí², la³ jáun² bíh¹ jmu³ tsú² siáh³ hi³ jenh¹³ dí² uá²jaɨ³² cun³quionh³ pí³ quioh²¹. \p \v 15 ¿Tiá¹ má²ñíh¹ hnoh² dúh¹, hi³ ma³ quin³² ma³ jan³² hnoh² ná¹lɨ́n³ náh² zeih²¹ cuo² zeih²¹ ta³ Cristo? Jáun² né³, ¿hí¹ lɨ́¹³ cán¹³ jná¹³ hi³ jáun² quioh²¹ Cristo hi³ cunh²¹ jná¹³ quionh³ jan² tsá²mɨ³ hláɨh¹? ¡Tiá² jáun² yáh³! \v 16 ¿Há¹ tiá² má²ñíh¹ hnoh² hi³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá²ñuh² ca³tiánh³ quionh³ jan² tsá²mɨ³ hláɨh¹ la³ hí³, jáun² tá¹ gon³ bíh¹ tsú² má²lɨ́n³ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsáu²? Quí¹ ñí¹ Sí² rá¹juáh³ la³ lá²: “Tá¹ gon³ tsú² lɨ́n¹³ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsáu²”. \v 17 Tɨ³la³ jan² tsá² má²ca³cunh³ quionh³ Tɨ³² Juo¹³ dí² né³, tán¹ gon³ bíh¹ tsú² má²lɨ́n¹³ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsáu² ca³tɨ²¹ jmɨ́²chí³. \p \v 18 Hi³ jáun² né³, tɨ³ có³² tianh³ náh² ca³tɨ²¹ hi³ jmu² tsú² jáun² juón¹. Quí¹ lɨ³ua³ cáun² tso³ siáh³ hi³ jmu² tsáu², jun³juáh¹³ má²hliah²³ tsú² ngú³ quioh²¹ hnga² yáh³; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² lɨ́¹ jmú² lɨ́¹ tsau³² quionh³ jan² tsá² juón¹ má¹ná¹, hú¹tá¹ cu³tí³ má²hliah²³ ngú³ quioh²¹ hnga² bíh¹ tsú² jaun³². \v 19 Quí¹ ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ hnoh² má²ná¹lɨ́n³ náh² hñú³ hɨ́en¹ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ hi³ má²ca³cuen³ Dió³² ñí¹con² náh², hi³ jáun² Jmɨ́²chí³ Chun¹ hí³ má²cuá³ hñu³ honh² náh². Ha³ tiú²uú² quián¹³ yáh³ hnoh² hmóu³² cuá² tanh¹, \v 20 quí¹ tsá² má²ná¹hlánh¹ bíh¹ hnoh² hi³ ca³lau³ Dió³². Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ hniáuh³² má¹quien¹³ náh² Dió³² cun³quionh³ cuá² tanh¹, [jɨ³ cun³quionh³ jmɨ́²chí³ quián¹³ náh² nɨ́² siáh³, quí¹ tá¹ tun³ ñí¹ bíh¹ hi³ nɨ́² má²ca³tɨn¹ Dió³²]. \c 7 \s1 Hlɨ́² liéinh³² tsú² tsá² hnió³ jéinh³² cuo² \p \v 1 Jáun² né³, né³² má²nga¹ jná¹³ la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ ca³ngah³ hnoh² jáun² cun³quionh³ sí². Tɨ³ chu²¹ bíh¹ nɨ́¹juáh³ hi³ tiá² jéinh³² tsá²ñuh² cuo²; \v 2 tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ lɨ́¹³ já³² tsɨ́³ tsú² hi³ lɨ́¹ jmu³ lɨ́¹ tsó²¹ bíh¹, hi³ jáun² ma³ quin³² ma³ jan³² tsá²ñuh² hniáuh³² zian² ñí²cuo², hi³ ma³ quin³² ma³ jan³² siáh³ tsá²mɨ³ hniáuh³² zian² siáh³ ñí²cuo². \v 3 Hi³ jáun² tsá²mɨ³ tsá²ñuh² bíh¹ ca³tɨn¹ ma³hiún² tsɨ́³ tsá²ján² tsá²ján² la³ cun³ hi³ qui³ ca³tɨn¹ tsá² má²ca³jenh² cuo². \v 4 Quí¹ jun³juáh¹³ quioh²¹ hnga² yáh³ tsá²mɨ³ cuá² ta³, quí¹ ca³tɨn¹ jɨ³ tsá²ñuh² ñí²cuo² bíh¹ tsú² jaun³². Ja³bí¹ la³ jáun² bí¹ siáh³ uá²jaɨ³² tsá²ñuh², jun³juáh¹³ quioh²¹ hnga² yáh³ tsú² cuá² ta³, quí¹ hi³ ca³tɨn¹ jɨ³ tsá²mɨ³ ñí²cuo² bíh¹ tsú² jaun³² siáh³. \v 5 Ha³ lɨ́² ma³zian¹³ náh² ñí¹con² tsá²ján² tsá²ján² nɨ́¹juáh³ ta³ tiá² má²lɨ́²jmuh³ náh² jáɨ¹³ cá²re² hi³ tianh¹³ náh² ma³ quin³² tun³ hnɨ³² jmáɨ¹ tá¹la³ tianh¹³ náh² ná¹chan¹ hi³ lienh¹ náh² Dió³². Má¹lɨ³² jáun² né³ tianh³ náh² siáh³ cu³tsa³²; quí¹ nɨ́¹juáh³ nɨ́² lɨ́¹ tiá² ca³quɨnh¹ náh² jmáɨ¹ hi³ tion¹³ náh² honh², hi³ jáun² *Satanás jmu³ hi³ tánh³² náh² tso³. \p \v 6 Cun³ ti³ lɨ́¹ cué²³ jáɨ¹³ bíh¹ jná¹³, jun³juáh¹³ hi³ jmu² jná¹³ héih³² yáh³. \v 7 Quí¹ jná¹³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ jmɨ́¹ hiún² tsɨn³² sá¹jmɨ́¹ hi³ la³jɨ́n³² tsáu² ma³zian² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jná¹³ dúh¹; tɨ³la³ Dió³² bíh¹ má²ca³cuéh³ ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu² ma³ cá² ñí¹ pí³ quioh²¹, uá¹ hi³ nɨ́² uá¹ hi³ cáun². \p \v 8 Jáun² tsá² tiá² cuo² má²jenh², jɨ³ tsá²mɨ³ hnáɨ³ nɨ́² juo³ jná¹³ jáɨ¹³ lá²: Hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ chú³² nɨ́¹juáh³ hi³ tiá² jéinh³² tsú² cuo², la³jmɨ́¹ ngɨ́²³ lá² jná¹³. \v 9 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tiá² tioh²¹ yáh³ tsú² hi³ tion³ tsɨ́³, cuɨ́¹ jéinh²¹ tsú² cú²jueh³² cuo², quí¹ tɨ³ re² bíh¹ hi³ jéinh³² tsú² cuo² cha³ jmɨ́¹ zian² tsú² hi³ dí¹quiaunh²¹ tsɨ́³ jan² ñí²cuo². \p \v 10 Tɨ³la³ ñí¹con² tsá² má²ca³jenh² cuo² né³, jmu² jná¹³ héih³² hi³ tsá²mɨ³ tiá² hniáuh³² tun³ tsá²ñuh² ñí²cuo². Jun³juáh¹³ quion²¹ jná¹³ yáh³ héih³² lá², quí¹ hi³ quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí². \v 11 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ nɨ́² lɨ́¹ ca³tun³ tsá²mɨ³ tsá²ñuh² ñí²cuo², jáun² tsá²mɨ³ hí³ tiú²uú² hniáuh³² yáh³ jéinh³² cuo² quionh³ jan² tsá² siánh³, ho³lá²dá² cón³² bíh¹ tsú² cú²juéh³² tsá²ñuh² ñí²cuo². Ja³bí¹ la³ jáun² tsá²ñuh² siáh³, tiá² hniáuh³² yáh³ tun³ tsú² tsá²mɨ³ ñí²cuo². \p \v 12 Tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² né³ juo³ jná¹³ cáun² hi³ len³ ná¹ huen², jun³juáh¹³ uú² lɨ́³ héih³² quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ yáh³ dí²: Hi³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá² reh² dí² zian² tsá²mɨ³ ñí²cuo², jan² tsá² tiá² ta²¹ má²tanh² Dió³², hi³ jáun² tsá²mɨ³ hí³ né³, cáun² hiún² bíh¹ tsɨ́³ hi³ tionh² la³ má²tionh² jáun² quionh³ tsá² reh² hí³, hi³ jáun² tiá² ca³tɨn¹ yáh³ tsú² hi³ tun³ tsá²mɨ³ hí³. \v 13 Hi³ nɨ́¹juáh³ zian² jan² tsá²mɨ³ reh² dí² hi³ tiá² ta²¹ má²tanh² Dió³² tsá²ñuh² ñí²cuo², tɨ³la³ tsá²ñuh² hí³ né³, cáun² hiún² bíh¹ tsɨ́³ hi³ tionh² quionh³ tsá²mɨ³ reh² dí² hí³, jáun² tiá² lɨ́¹³ yáh³ tun³ tsá²mɨ³ hí³ tsá²ñuh². \v 14 Hi³ jáun² tsá²ñuh² tsá² tiá² ta²¹ má²tanh² Dió³² má²cuá¹chan¹ bíh¹ ñí¹con² Dió³² cun³ñí¹ hi³ hiún² tsɨ́³ hi³ tionh² la³ má²tionh² jáun² quionh³ tsá²mɨ³ ñí²cuo², tsá² má²tanh² hí³ ta²¹ Dió³²; ja³bí¹ tsá²mɨ³ tsá² tiá² má²tanh² ta²¹ Dió³² siáh³ má²cuá¹chan¹ bíh¹ ñí¹con² Dió³² cun³ñí¹ hi³ hiún² tsɨ́³ cuá³ la³ má²cuá³ jáun² quionh³ tsá²ñuh² ñí²cuo², tsá² má²tanh² hí³ ta²¹ Dió³². Sá¹jmɨ́¹ tiá² tson² la³ nɨ́² dúh¹, jáun² jónh³² náh² jmɨ́¹ má²lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jón²zɨ́h¹ tsá² tiá² ta²¹ tanh² Dió³² bíh¹; tɨ³la³ la³ lɨ́³ nɨ́² má¹na²¹, ná¹chan¹ bíh¹ jónh³² náh² ñí¹con² Dió³². \v 15 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá²ñuh² ho³ tsá²mɨ³ tsá² tiá² ta²¹ má²tanh² Dió³² hnió³ tsáun³ quionh³ ñí²cuo², jáun² cáun² cuɨ́¹ tsáun¹³ yáh³ tsú². Quí¹ jun³juáh¹³ hniáuh³² ma³zian² tsá² tanh² ta²¹ Dió³² quionh³ ñí²cuo² ca³la³ hi³ chí¹tson³ yáh³ nɨ́¹juáh³ tiá² la³ hnió³ yáh³ tsá² tiá² má²tanh² hí³ ta²¹ Dió³², uá¹ hi³ tsá²mɨ³ uá¹ hi³ tsá²ñuh², quí¹ Dió³² dá² ca³te³ hi³ ma³zian² tsú² re² tɨn² bíh¹. \v 16 Quí¹ ¿lánh³ yáh³ rón³² ñíh¹ hnú² tsá²mɨ³, hi³ nɨ́¹juáh³ lɨ́¹³ lion¹ nú² tsá²ñuh² ñí²cuoh²? Hi³ hnú² né³ tsá²ñuh², ¿lánh³ yáh³ rón³² ñíh¹ hnú² hi³ nɨ́¹juáh³ lɨ́¹³ lion¹ nú² tsá²mɨ³ ñí²cuoh²? \p \v 17 Hi³ jáun² dá² cuɨ́¹ lɨ́³ lánh³ lɨ́³ bíh¹, ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsáu² hniáuh³² ma³zian² la³ cun³ lɨ́³ pí³ hi³ má²ca³cué³ Tɨ³² Juo¹³ dí², rón³² la³ cun³ qui³ lɨ́n³ tsú² jmɨ́¹ ca³te³ jáun² Dió³². La³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³ héih³² hi³ jmu² jná¹³ ñí¹con² ca³la³ jɨ́³² cuáh³². \v 18 Jáun² nɨ́¹juáh³ Dió³² ca³teh³ jan² tsá² *má²tú¹ chí² láu² hná¹³ ñí¹ zian², cuɨ́¹ lɨ́n³ tsú² la³ má²lɨ́n³ jáun²; hi³ nɨ́¹juáh³ ca³teh³ Dió³² jan² tsá² tiá² má²já²tú¹ quioh²¹ né³, tiá² lin¹ lɨ³ hniáuh³² yáh³ hi³ jmu³ tsú² la³ jáun² quioh²¹ hnga². \v 19 Tiá² hi³ jmu² hí¹ cáun² yáh³ nɨ́¹juáh³ hi³ quian³² ho³ tiá² quian³² tsú² li²¹ jáun²; la³ cun³ hi³ jlánh¹ quien² hi³ ma³tí³² tsú² héih³² quioh²¹ Dió³² bíh¹. \v 20 Ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ tsáu² hniáuh³² zian² la³ cun³ qui³ zian² jmɨ́¹ ca³te³ Dió³². \v 21 Nɨ́¹juáh³ hi³ jmɨ́¹ má²lɨ́n³ nú² *tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹ tsáu² jmɨ́¹ ca³te³ Dió³², ha³ lɨ́² jmú² hɨ³² honh² hi³ jáun²; jɨ́³²la³ nɨ́¹juáh³ hi³ zia³² jáɨ¹³ hi³ lɨ³ lɨ́¹³ liáun³ nú² jú¹ re² bíh¹, jáun² tɨ³ re² jmu³ la³ jáun². \v 22 Quí¹ tsá² má²lɨ́n³ tsá² má²dí¹hlánh¹ jmɨ́¹ ca³te³ Dió³² hi³ tanh¹³ tsú² ta²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², ta³né³² má²lɨ́n³ tsú² tsá² má²ca³liáun³ bíh¹, hi³ jáun² má²jmu³ tsú² tá¹³ Tɨ³² Juo¹³ dí². La³ jáun² bíh¹ lɨ́³ siáh³ ñí¹con² tsá² jmɨ́¹ zian² hi³ ca³tɨn¹ hnga² jmɨ́¹ ca³lɨ³tén¹, hi³ ta³né³² né³ má²lɨ́n³ tsú² tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹ Cristo bíh¹. \v 23 Dió³² má²ca³lau³ hnoh² cun³quionh³ cáun² hmah²¹ hmuh²¹ lɨ́n²¹; ha³ lɨ́²uú² lɨ́¹ hen³ náh² hi³ tsá²mɨ³cuóun² jmu³ hi³ lɨ́n¹³ náh² tsá² má²dí¹hlánh¹ joh¹. \v 24 Hi³ jáun² né³ reh², ma³ quin³² ma³ jan³² hnoh² hniáuh³² tionh² náh² ñí¹ ta³ ñí¹ Dió³² la³ cun³ rón³² lɨ́n³ náh² jmɨ́¹ ca³te³ tsú². \p \v 25 Hi³ ngaɨh³² hnoh² jáun² hi³ ca³tɨn¹ tsá² tiá² má²ca³jenh² cuo² né³, tiá² zia³² yáh³ cáun² héih³² quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² hi³ hú¹tá¹ ca³tɨn¹ tsá² la³ hí³. Tɨ³la³, cué¹³ jná¹³ jáɨ¹³ quion²¹ la³ cun³ hi³ len³ ná¹ huen², hi³ jáun² hnoh² né³ lɨ́¹³ cháh¹³ cáun² honh² ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ lá², quí¹ jná¹³ dá² lɨ́n³ ná¹ jan² tsá² lɨ́¹³ háɨh¹³ náh² honh² ñí¹con² cun³ñí¹ hi³ ca³ja³ mií³ tsɨ́³ hnga² Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 26 Hi³ jáun² né³, cun³ñí¹ hi³ jlánh¹ huáh² tsɨ́³ jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá² ta³né³², jáun² jná¹³ len³ hi³ tɨ³ re² bíh¹ zian² tsú² la³ cun³ qui³ má²zian² ta³né³². \v 27 Nɨ́¹juáh³ hi³ má²jenh² cuonh² hnú², tiá² hniáuh³² yáh³ tsáun³ náh²; hi³ nɨ́¹juáh³ tiá² hin² má²nio³ nú² jáɨ¹³ quiúnh¹ né³, ha³ lɨ́² hnah³ tsá²mɨ³. \v 28 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ hi³ ca³jenh² cuonh² nú² né³, jun³juáh¹³ jmuh³² tso³ yáh³ hnú² la³ jáun²; hi³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá¹máɨ¹³ ca³jéinh³² cuo², jun³juáh¹³ jmu² tso³ yáh³ tsú² siáh³ la³ jáun². Tɨ³la³ tsá² jéinh³² hí³ cuo² má¹ná¹, lɨ³ zian² uu³mí²tsɨ³² bíh¹ ñí¹ hué²¹ lá², hi³ jáun² jná¹³ né³ jmɨ́¹ hnó²¹ hi³ tiá² lɨ³ zia³² uu³mí²tsɨ³² jáun² quioh²¹ tsú². \p \v 29 Reh², sá¹nɨ́² niéi² hnoh² jáɨ¹³ lá² quion²¹ jná¹³: Cú¹pih²¹ jmáɨ¹ bíh¹ jéi³²í¹ zia³² quiú¹³ dí². Hi³ jáun² né³² tɨ³ chí¹ján³, tsá²ñuh² tsá² má²ca³jenh² cuo² hniáuh³² ma³zian² la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² ñí²cuo² zian², \v 30 tsá² ná¹ho² ná¹jngɨh² hniáuh³² jmu³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² hlah³ nio² bíh¹ tsɨ́³, hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² ná¹hiún² tsɨ́³ né³, hniáuh³² jmu³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² hiún² bíh¹ tsɨ́³, hi³ tsá² zia³² hi³ la³² né³, hniáuh³² ma³zian² tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² quioh²¹ bíh¹ tsú² hi³ lɨ́²liá³² jáun². \v 31 Hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² jmúh³² ta²¹ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá², hniáuh³² jmu³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² lin¹ ta²¹ lɨ́²jmúh³² bíh¹ tsú²; quí¹ hngá¹máh³ hi³ néh³² dí² lá² há¹ ngá¹³ bíh¹. \p \v 32 Quí¹ jná¹³ hnó³² hi³ tiá² hi³ zia³² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ hɨ́³² honh² náh². Nɨ́¹juáh³ jan² tsá² tsá¹ñú¹ tiá² cuo² má²jenh², tsá² la³ hí³ hen² tsɨ́³ jmáh³la³ ñí¹con² Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí², jɨ³ he³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ ma³hiún² tsú² tsɨ́³ Tɨ³² Juo¹³ dí²; \v 33 tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ má²ca³jenh² cuo² tsú² né³, ca³tɨ²¹ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá² bíh¹ má²hɨ³² tsɨ́³ tsú², jɨ³ he³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ ma³hiún² tsú² tsɨ́³ tsá²mɨ³ ñí²cuo² nɨ́² siáh³, \v 34 hi³ jáun² tá¹ tun³ jo²¹ bíh¹ ñí¹ má²hɨ³² tsɨ́³ tsú² lɨ́¹³. Ja³bí¹ zia³² siáh³ hi³ za² ñí¹con² tsá²mɨ³ tsá² má²jenh² cuo² quionh³ tsá²mɨ³ tiá² cuo² má²jenh². Quí¹ tsá² tiá² cuo² má²jenh² hen² tsɨ́³ jmáh³la³ ñí¹con² Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí², hi³ hnió³ tsú² hi³ lɨ́¹³ cuá¹chan¹ ñí¹con² Dió³² tá¹ jan², la³ má²quionh³ siáh³ jmɨ́²chí³ quioh²¹ tsú²; tɨ³la³ tsá²mɨ³ má²jenh² cuo² né³ hɨ³² tsɨ́³ ca³tɨ²¹ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá², jɨ³ he³ lánh³ ma³hiún² siáh³ tsɨ́³ tsá²ñuh² ñí²cuo² nɨ́² siáh³. \p \v 35 Juanh³² jná¹³ jáɨ¹³ nɨ́² ca³tɨ²¹ hi³ chú³² quián¹³ hmóu³² bíh¹ náh², jun³juáh¹³ hi³ quí² jna²³ jná¹³ juɨ³² quián¹³ yáh³ hnoh². Quí¹ jná¹³ hnó³² hi³ hnoh² tianh¹³ náh² re² la³ cun³ ca³tɨ²¹ bíh¹, hi³ má¹con²¹ náh² Tɨ³² Juo¹³ dí² hi³ hí¹ cáun² tiá² hi³ chí¹cuú² chí¹jnáɨ²³. \p \v 36 Hi³ jáun² né³, hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²lieih²¹, tsá² zian² tsá¹máɨ¹³ jon², nɨ́¹juáh³ tsá² hí³ lɨ́n²³ hi³ tɨ³ re² jéinh³² cuo² tsá²mɨ³ jon², quí¹hliá² má²tsá²lɨ³hún¹ bíh¹ tsɨ́³ jon² tsú², hi³ má²ca³lɨ́n¹³ tsú² siáh³ hi³ hi³ nɨ́² bíh¹ tɨ³ quien², jáun² cuɨ́¹ jmu¹ tsú² la³ cun³ hi³ lɨ́n²³ tsú² chu²¹; lɨ́¹³ bíh¹ jéinh³² tsú² cuo² jon², quí¹ jun³juáh¹³ tso³ yáh³ jaun³². \v 37 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ zian² tsá² lɨ́n²³ hi³ tiá² lin¹ lɨ³ hniáuh³² yáh³ hi³ jéinh³² tsú² cuo² tsá¹máɨ¹³ jon², hi³ tiá³ bíh¹ nio² tsɨ́³ tsú² la³ cun³ hi³ lɨ́n²³, hi³ tiá² jéinh³² cuo² jon², re² bí¹ siáh³ jmu² tsá² la³ hí³. \v 38 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ tsá² jéinh³² cuo² tsá²mɨ³ jon², re² bíh¹ jmu² tsú²; hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² jéinh³² cuo² jon² né³, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ re² jmu² tsá² la³ hí³. \p \v 39 Hi³ ca³tɨn¹ tsá²mɨ³ tsá² má²jenh² cuo² né³, liei²¹ jmu² héih³² hi³ ca³tɨn¹ tsú² tiánh³ la³ má²tionh² jáun² quionh³ ñí²cuo² tá¹la³ zian² tsá²ñuh²; tɨ³la³ nɨ́¹ má¹jun² tsá²ñuh² né³, má²lɨ́¹³ bíh¹ jéinh³² siáh³ tsá²mɨ³ hí³ cuo² quionh³ lɨ³ua³ jan² tsá² hnio³, tɨ³la³ hniáh³² jan² tsá²ñuh² tsá² má²tanh² ta²¹ Dió³² bíh¹ má¹na²¹. \v 40 Tɨ³la³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ chú³² quioh²¹ tsá²mɨ³ hí³ lɨ́¹³ nɨ́¹juáh³ hi³ tiú²uú² ca³jéinh³² cuo². Hi³ nɨ́² bíh¹ cáun² hi³ len³ jná¹³ huen², hi³ jná¹³ né³ len³ hi³ hléh²³ ná¹ la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³². \c 8 \s1 Má³² hi³ cha³² tsú² ná¹chan¹ quioh²¹ dió³² tsá² láɨn¹ \p \v 1 Né³² né³, cuɨ́¹ má¹ré¹³ jná¹³ jáɨ¹³ hi³ ngaɨh³² hnoh² jáun² ca³tɨ²¹ ngú³ quioh²¹ jáh³ hi³ jngɨh² tsú² ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹. Cun³ né¹ bíh¹ dí² hi³ la³jáɨ³² dí² zia³² hi³ há² ngɨ²³ dí², tɨ³la³ háɨnh¹³ jmú¹³ dí² tonh² ca³tɨ²¹ hi³ má²há² má²ngɨ²³ dí² jáun². Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ hi³ ná¹hnáu³ dí² má¹ná¹, hi³ nɨ́² bíh¹ jmu² hi³ má²tsá²lɨ³hún¹ tsɨ́³ dí² ñí¹con² Dió³². \v 2 Jáun² nɨ́¹juáh³ zian² tsá² lɨ́n²³ hi³ ca³hia³ ca³táunh³ lɨ́n³², cun³quionh³ la³ jáun² lɨ́²lin¹ hi³ tiá² hi³ ñi³² hí¹ cáun² bíh¹ tsú² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ ca³tɨ²¹ ñi³². \v 3 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá² hnio³ Dió³² né³, má²cuóun³² bíh¹ Dió³² tsá² hí³. \p \v 4 Hi³ jáun² né³, ca³tɨ²¹ hi³ cúh² tsú² ngú³ quioh²¹ jáh³ hi³ má²lɨ́²jngɨh³ tsú² ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹, qui³ cónh³ má²né¹ bíh¹ dí² hi³ dió³² tsá² láɨn¹ hí³, hí¹ jan² yáh³ tiá² lɨ́³ nóh³² quioh²¹ Dió³² Tsá² juú²tsáun², quí¹ jɨ́³²la³ jan² tán¹ bíh¹ Dió³² zian². \v 5 Quí¹ uá¹jinh¹ zia³² hliáun³ lɨ́n³² hi³ téh²³ tsú² dió³² hñu³mɨ³cuú² jɨ³ ñí¹ hué²¹ lá² nɨ́² siáh³, hi³ tson² bíh¹ cu³tí³ zia³² bíh¹ hliáun³ lɨ́n³² hi³ lɨ́¹ téh²³ tsáu² dió³² jɨ³ juo¹³ tsú² nɨ́² siáh³, \v 6 tɨ³la³ hi³ ca³ta¹ jnoh¹ má¹ná¹, jan² tán¹ bíh¹ Dió³² Jméi² dí² zian². Jméi² dí² hí³ bíh¹ Tsá² ca³jmú³ ca³la³ jɨ́³² hi³ zia³², hi³ jáun² jnoh¹ né³ ziáun² hi³ ca³tɨn¹ hí³ bíh¹. Jan² tán¹ bíh¹ Juo¹³ dí² zian², Jesús Tsá² lɨ́n³ hí³ Cristo yáh³. Hi³ cun³quionh³ hí³ bíh¹ ca³lɨ³ zia³² ca³la³ jɨ́³² hi³ zia³², hi³ la³ jɨ³ jnoh¹ siáh³ uá²jaɨ³². \p \v 7 Tɨ³la³ tiá² la³jɨ́n³² tsáu² má²ca³ngɨ¹³ yáh³ hi³ nɨ́². Quí¹ zian² tsá² jlánh¹ jmɨ́¹ má²tan² hi³ má²tsú² má²jónh³² dió³² tsá² láɨn¹, hi³ tsá² hí³ né³ cáun² lɨ́n²³ la³ má²lɨ́n²³ jáun² bíh¹ hi³ hú¹tá¹ má²ca³lɨ³quioh²¹ dió³² tsá² láɨn¹ bíh¹ ngú³ hi³ cuá¹cúh² tsú² jáun². Hi³ cun³ñí¹ hi³ tiá² má²nio² tiá³ tsɨ́³ tsú² né³, jáun² bíh¹ cáun² lɨ́¹ cha³² tso³ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsú² hi³ lɨ́n²³ hi³ má²ca³hliánh² cun³ñí¹ hi³ má²lɨ́²cuh³ ngú³ hi³ má²ta³no¹ ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹ hí³. \v 8 Tɨ³la³ jun³juáh¹³ cun³quionh³ má³² hi³ cúh²³ yáh³ dí² lɨ́¹³ tá¹zanh¹ dí² re² ta³ ñí¹ Dió³² má¹ná¹. Quí¹ sa³jun³ lɨ³ hláɨh¹ yáh³ dí² nɨ́¹juáh³ hi³ tiá² cúh¹³, hi³ sa³jun³ lɨ³ chun¹ yáh³ dí² nɨ́¹juáh³ hi³ lɨ́²cúh¹³. \v 9 Tɨ³la³ hua³hín¹³ náh² jmu³, quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³jmuh³ náh² hi³ tánh³² tso³ jan² tsá² tiá² má²pin³ tsɨ́³ cun³quionh³ hi³ cúh¹³ náh² lɨ³ua³ cáun² hi³ tɨ³² honh² náh² hmóu³². \v 10 Cuɨ́¹ jmú¹³ jáɨ¹³: Nɨ́¹juáh³ hnú² tsá² má²ñíh¹ hi³ nɨ́², la³ ca³ñíh³ hi³ jmúh¹³ má³² cáun² ñí¹ ca³tɨn¹ dió³² tsá² láɨn¹, hi³ nɨ́¹juáh³ tá¹la³ jáun² né³ la³ ca³jɨ́e³² jan² tsá² reh² tsá² tiá² má²pin³ tsɨ́³ hi³ ñíh³ hnú² ñí¹ jáun², jáun² ja³bí¹ tsá² reh² hí³ lɨ́¹³ já³² tsɨ́³ hi³ cuh³ má³² má²lɨ́³cué³² tsú² ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹. \v 11 Hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́³, hi³ cun³quionh³ hi³ jlánh¹ ñíh¹ jáun² bíh¹ hnú² má²jmuh³² nú² hi³ tsa³hín³ renh² nú² tsá² tiá² má²pin³ tsɨ́³, tsá² ca³jun³ hí³ Cristo hi³ ca³tɨn¹ uá²jaɨ³². \v 12 Jáun² la³ nɨ́² bíh¹ má²jmuh³² hnoh² tso³ ñí¹con² hnga² Cristo, cun³quionh³ hi³ jmuh³² náh² tso³ ñí¹con² renh² nɨ́¹ má¹ca³hliah²¹ náh² tsɨ́³ tsá² tiá² má²pin³ tsɨ́³. \v 13 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, nɨ́¹juáh³ jná¹³ la³ jmu² hi³ tanh³² renh² ná¹ tso³ cun³quionh³ má³² hi³ cuh³² ná¹, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² hi³ hí¹ cónh³ tiú²uú² cuh²¹ jná¹³ ngú³ la³ jáun², quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³jmú³² jná¹³ hi³ tánh³² renh² ná¹ tso³. \c 9 \s1 La³ cun³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² lɨ́n³ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² \p \v 1 Né³² né³, ¿tiá¹ la³ zian² jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ huen² dúh¹? ¿Haun¹³ juáh¹³ lɨ́n³ jná¹³ jan² *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² dúh¹? Quí¹ jná¹³ má²ca³jɨen¹ ná¹ Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ cun³quionh³ hnoh² bíh¹ má²lin¹ ta²¹ quion²¹ jná¹³ hi³ má²cá²jmú³² ná¹ quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 2 Uá¹jinh¹ zian² tsá² tiá² hnió³ tónh³² ta²¹ hi³ jná¹³ lɨ́n³ ná¹ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³², tɨ³la³ ñí¹con² hnoh² má¹ná¹, lɨ́n³ bíh¹ jná¹³; quí¹ cun³quionh³ hi³ lɨ́n³ hnoh² nɨ́² tsá² tanh² ta²¹ Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí² má²lɨ́²lin¹ hi³ tson² bíh¹ cu³tí³ lɨ́n³ jná¹³ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³². \p \v 3 La³ lá² bíh¹ nga² jná¹³ ñí¹con² tsá² la³ hí³ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ ziú² jmɨ́¹ hɨe² tsú²: \v 4 ¿Tiá¹ la³ zia³² jáɨ¹³ hi³ cú¹ hnáɨh¹³ jnoh¹ la³ cun³ hi³ lɨ́¹ cue³² jáun² tsáu² dúh¹? \v 5 Ja³bí¹ la³ jáun² zia³² siáh³ jáɨ¹³ hi³ jenh¹ jná¹³ uón³² quiúnh¹ ná¹ jan² tsá²mɨ³ tsá² reh² dí², hi³ ngɨ́¹³ ná¹ quiúnh¹ la³jmɨ́¹ jmu² tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² ñí¹ hná¹ nɨ́², jɨ³ tsá¹ raɨnh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², jɨ³ Pé¹ nɨ́² siáh³. \v 6 ¿Hí¹ lɨ́n²³ tsú² hi³ jmáh³la³ jná¹³ quiúnh¹ ná¹ Bernabé uá¹ lɨ³hniauh²³ hi³ jmú¹³ jnoh¹ ta²¹ hi³ jáun² lɨ́¹³ jniau¹³ jnoh¹ hi³ cúh¹³ tá¹la³ hléh¹³ jnoh¹ jú¹ chú³²? \v 7 ¿Hin² dá² tsánh² tsá² lɨ́n³ hliáu³, hi³ má²hmah¹ hnga² la³jɨ́³² hi³ lɨ³ hniáuh³² quioh²¹? ¿Hin² tsánh² zia³² hi³ jnauh²¹, hi³ tiá² cúh² má¹lɨ³² jáun²? ¿Hin² dá² tsánh² jmu² hua³hí¹³ *já¹ziáh² hi³ tiá² hɨ́nh²³ yáh³ jmɨ² tiuh²¹ hi³ huéh²³ má¹lɨ³² jáun²? \v 8 Su³uú² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ́n¹³ náh² hi³ jáɨ¹³ hi³ hléh²³ jná¹³ lá² lɨ́³ cáun² hi³ lɨ́¹ ca³cháunh³ chin³² jná¹³ huen², quí¹ ja³bí¹ ñí¹ liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés yáh³ rá¹juáh³ la³ nɨ́². \v 9 Quí¹ ñí¹ liei²¹ jáun² rá¹juáh³ la³ lá²: “Ha³ lɨ́² tanh³ chí² náh² ho³ cuá¹juɨ́² tá¹la³ há² zauh³² cuú²miih²¹ hi³ jáun² sunh³ máɨ³”. Quí¹ jun³juáh¹³ hi³ ca³juáh³ Dió³² la³ nɨ́² cun³ñí¹ hi³hliá² jlánh¹ hnio³ cuá¹juɨ́² yáh³, \v 10 quí¹ cun³quionh³ la³ nɨ́² dá² ca³jmú³ tsú² cáun² jáɨ¹³ hi³ ma³ta² tsú² jɨ³lá² bíh¹ dí². Liei²¹ jáun² ca³lɨ³ ca³tɨ²¹ cáun² hi³ chú³² quiú¹³ jnoh¹ bíh¹; quí¹ tsá² quiáh² hué³² quionh³ tsá² caun² hi³ ca³láu², cá²re² bíh¹ hen² tsɨ́³ tsú² hi³ he³ la³ cun³ hi³ ca³tɨn¹ nɨ́¹ má¹ca³láu². \v 11 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ jnoh¹ má²ca³ján¹³ jún² hi³ jmu² ta²¹ hñu³ jmɨ́¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu² ja¹ quián¹³ hnoh², ¿hí¹ hliáun³ lɨ́n³² máh³ nɨ́¹juáh³ la³ ca³héi¹³ jnoh¹ cú¹pih²¹ hi³ lɨ³ hniáuh³² quiú¹³ ñí¹con² hnoh² má¹lɨ³² jáun²? \v 12 Nɨ́¹juáh³ tu³ bíh¹ tsá² siánh³ yáh³ la³ zia³² bíh¹ jáɨ¹³ ñí¹con² hi³ he³ hi³ hniáuh³² quioh²¹ ñí¹con² hnoh², jáun² ¡tiá¹³ bíh¹ tiá³ jnoh¹ tiá² ca³ta¹ héi¹³ hi³ jáun²! \p Tɨ³la³ tiá² má²ca³jmú¹³ yáh³ jnoh¹ la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ jmú¹³; tɨ³la³ jnoh¹ dá² má²ca³tion¹³ bíh¹ tsɨ́³ la³jɨ́³², quí¹ tiá² hnáu² jnoh¹ hi³ lɨ³ zia³² hi³ chí¹cuú² chí¹jnáɨ²³ tá¹la³ hléh¹³ jnoh¹ jú¹ chú³² quioh²¹ Cristo. \v 13 Quí¹ má²ñíh¹ bíh¹ hnoh² hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² jmu² ta²¹ hñu³ cuáh³² chín¹ quiú¹³ jnoh¹ tsá² *judíos, cun³quionh³ hi³ tsá²can³² jáun² tsáu² hñu³ cuáh³² bíh¹ zian² tsú². La³ cun³ lɨ́¹³ juáh¹³, hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² jmu² ta²¹ ñí¹ lɨ́³ ñí¹hiú¹³, ñí¹ qui³ cueh³² tsáu² Dió³² lɨ³ua³ cáun² hi³ ca³loh² uá¹ i³ hi³ jñi³² tsú², uá¹ hi³ jáh³, jáun² nɨ́¹ má¹lɨ́²jín³² tsá² hí³ la³ cun³ hi³ ca³tɨ²¹ có³², má¹lɨ³² jáun² né³, tsá² hí³ bíh¹ má²lɨ́¹³ cuh³ hi³ ziún³. \v 14 La³ jáun² bíh¹ lɨ́³ héih³² hi³ ca³jmú³ siáh³ Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² hleh³² jú¹ chú³², jáun² cun³quionh³ ta²¹ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ zian² tsú². \v 15 Tɨ³la³ jná¹³ má¹ná¹, hí¹ cónh³ yáh³ tiá² má²ca³mɨ́³ jná¹³ ñí¹con² hnoh² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹³ mɨ́¹³ jná¹³, sa³jun³ jmu² jná¹³ sí² lá² quí¹ cun³ñí¹ hi³ hniá¹ jná¹³ hi³ zia³² hi³ cuéh¹ hnoh² ca³lá². ¡Tɨ³ re² cuɨ́¹ jún¹³ jná¹³ cú²jueh³² ñeh² bíh¹ hi³ quin³ tsú² hi³ hiún² tsɨn³² jná¹³ hi³ hléh²³ ná¹ ta³ tiá² hlánh¹! \p \v 16 Ca³tɨn¹ jná¹³, jun³juáh¹³ hi³ jmu² tonh² yáh³ jná¹³ hi³ hléh²³ jú¹ chú³², quí¹ cun³ ca³tɨn¹ bíh¹ jná¹³ hi³ hléh¹³. ¡Ma³ jlánh¹ juo²³ jná¹³ nɨ́¹juáh³ hi³ tiá² hléh¹³ jú¹ chú³² jáun²! \v 17 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, nɨ́¹juáh³ hi³ jmu² jná¹³ ta²¹ lá² cun³ñí¹ hi³ hiún² tsɨn³² huen², jáun² zia³² bíh¹ hi³ hiáu¹³ jná¹³. Tɨ³la³ uá¹ cun³ ca³jmú³² jná¹³ ca³la³ chí¹tson³, cun³ jáun² bíh¹ lɨ́³ cáun² ta²¹ hi³ má²ca³chá³ Dió³² jo³uón³² jná¹³. \v 18 Hi³ jáun² né³, la³ cun³ hi³ hiáu¹³ jná¹³ jáun² lɨ́³ la³ lá²: Hi³ jlánh¹ lɨ́²hiún² tsɨn³² jná¹³ hi³ hléh²³ jú¹ chú³² ta³ tiá² hi³ mɨ́²³ ná¹ hí¹ cáun²; la³ cun³ lɨ́¹³ juáh¹³, hi³ tiá² mɨ́²³ jná¹³ la³ cun³ hi³ qui³ lɨ́¹³ mɨ́³² jan² tsá² hleh³² jú¹ chú³². \p \v 19 Uá¹jinh¹ tiá² lɨ́n³ jná¹³ *tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² hí¹ jan² tsáu², tɨ³la³ cun³ jáun² má²cá²jmú³² bíh¹ jná¹³ hi³ lɨ́n³ ná¹ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsá² má²dí¹hlánh¹ ñí¹con² la³jɨ́n³² tsáu², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ janh²¹ jná¹³ juóun³² tsáu² hi³ ca³tɨn¹ Cristo. \v 20 Nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ cuon¹ jná¹³ ja¹ tsá² judíos, jmu² jná¹³ la³jmɨ́¹ jmu² tsá² judíos, hi³ jáun² lɨ́¹³ janh²¹ jná¹³ tsú²; la³ cun³ lɨ́¹³ juáh¹³, hi³ ñí¹con² tsá² ná¹má²tí³² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés jmu² jná¹³ la³jmɨ́¹ jmu² tsá² má²tí³² hí³ liei²¹, hi³ jáun² lɨ́¹³ janh²¹ jná¹³ tsá² hí³, uá¹jinh¹ jná¹³ jan² tsá² tiú²uú² lin¹ lɨ³hniauh²³ ma³tí³² liei²¹ jáun². \v 21 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ cuon¹ jná¹³ ja¹ quioh²¹ tsá² tiá² má²quien² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés, ja³bí¹ jná¹³ jmu² siáh³ cá²ren² quiúnh¹ ná¹ tsá² la³ hí³. Tɨ³la³ jun³juáh¹³ hi³ tiá² má²ti²¹ héih³² quioh²¹ Dió³² yáh³ jná¹³ jaun³², quí¹ jná¹³ bíh¹ jan² tsá² ca³tɨn¹ ná¹ hi³ má¹ti²¹ liei²¹ quioh²¹ Cristo. \v 22 Nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ cuon¹ jná¹³ quiúnh¹ tsá² tiá² má²pin³ tsɨ́³, hi³ jáun² jná¹³ jmu² siáh³ hi³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tiá² má²pin³ tsɨn³² ná¹, hi³ jáun² lɨ́¹³ janh²¹ jná¹³ uá²jaɨ³² tsá² hí³. Hi³ jáun² la³ cun³ hi³ jmu² jná¹³ né³, hi³ jmu² ná¹ cá²ren² quiúnh¹ ná¹ la³jánh³ dú¹ ñí¹ tsáu², hi³ jáun² la³ jáun² lɨ́¹³ cháuh³² he³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ lion¹ jná¹³ jmɨ́²chí³ quioh²¹ ma³ jan² tsá² hí³ bíh¹ jaun³². \v 23 Jmu² jná¹³ la³jɨ́³² hi³ nɨ́² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jú¹ chú³², hi³ jáun² lɨ́¹³ hiáu³ jná¹³ uá²jaɨ³² la³ cun³ hi³ jein³² jú¹ chú³² lá². \p \v 24 Quí¹ má²ñíh¹ bí¹ hnoh² hi³ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ co² tsú², jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² jmu² pí³ hi³ tsá²táunh¹ cú²hé² lɨ́n³², tɨ³la³ jɨ́³²la³ jan² tán¹ bíh¹ tsá² láɨh²³, hi³ jáun² hiáuh²³ hi³ má²ná¹lɨ́³ jáun² hua³jan²¹. Jáun² la³jmɨ́¹ jmu² tsá² la³ hí³ bíh¹ hniáuh³² jmúh¹³ náh² pí³, hi³ jáun² janh¹ náh² hi³ má²ná¹lɨ́³ jáun² hua³jan²¹ quián¹³. \v 25 La³jɨ́n³² bíh¹ tsá² co² má²tɨn³² re², hi³ jáun² tiá² zia³² hí¹ cáun² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ hliánh¹³ tsú², quí¹ hi³ hnió³ láɨh¹³ cáun² *có²ron¹ná¹ hi³ lɨ́³ ñeh¹ hmá² cuu³hláu², cáun² hi³ tiá² lin¹ má²hɨe²; tɨ³la³ jnoh¹ má¹ná¹, jmu³² pí³ hi³ jáun² jauh¹ dí² cáun² hi³ ma³hɨe² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio² bíh¹. \v 26 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, jmu² jná¹³ la³ cun³ qui³ jmu² tsá² ngɨ³² cú²hé², ha³ tiá² jɨ́e³² yáh³ jná¹³ tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́²; hi³ sa³jun³ jmu² jná¹³ hniéi² la³jmɨ́¹ jmu² jan² tsá² lɨ́¹ cuɨ́²³ jah³² ñí¹ lɨn²¹. \v 27 Tɨ³la³ jná¹³ dá² jmu² héih³² ca³la³ chí¹tson³ bíh¹ ñí¹con² ua³ tán² ná¹, hi³ di³quian²¹ ná¹ jmáɨ¹ hi³ taunh¹³ ta²¹, quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³lɨ³ hi³ chín¹dí¹ jná¹³ tsá² ca³ma³tɨn¹³ ná¹ tsáu², hi³ la³ ca³ta³zanh¹ ná¹ hlah³ má¹lɨ³² jáun². \c 10 \s1 Tiá² hniáuh³² má¹quien¹³ dí² dió³² tsá² láɨn¹ \p \v 1 Hi³ jáun² né³ reh², hnó³² jná¹³ hi³ lɨ³ ñíh¹³ náh² hi³ la³jɨ́n³² bíh¹ tsá²daun³² dí¹hio³ ñú¹deh³ dí² tsá² jmɨ́¹ zian² cá²jmáɨ¹ ca³tiánh³ ñeh² jnie² hi³ lɨ́³ li²¹ hi³ taunh² jáun² Dió³² hó¹ñí¹, hi³ la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² ca³nga³ siáh³ Jmɨ́²miih²¹ Dáɨn³ jmɨ́¹ ca³niá³ jáun². \v 2 Hi³ jáun² dá² la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² cáun³ jmáɨ², hi³ lin¹ hi³ haɨn²¹ tɨ³con² hla¹ Moisés cun³quionh³ hi³ ca³ñi³táunh¹ tsú² jáun² ñeh² jnie², jɨ³ jmɨ́¹ ca³han³ siáh³ jmɨ́²miih²¹ jáun². \v 3 Ja³bí¹ cá²re² ca³cúh² bíh¹ tsú² jɨ³lɨn² cá² ñí¹ má³² hi³ ca³cué³ Dió³². \v 4 Ja³bí¹ la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² siáh³ ca³hɨnh³ cá² ñí¹ jmáɨ² hi³ ca³cué³ hnga² Dió³². Quí¹hliá² jmɨ́¹ hɨ́nh²³ tsú² jmáɨ² ja³ ñí¹con² Dió³² hi³ chí¹hue³² hláu². Hláu² jáun² dá² jmɨ́¹ quionh³ tsú² tá¹la³ hí¹tiáunh¹ juɨ³², hi³ hláu² jáun² né³ jmɨ́¹ lɨ́n³ hnga² bíh¹ Cristo. \v 5 Tɨ³la³ uá¹ jáun² la³ jáun², lɨ́³ cá² tsáun¹ máh³ tsá² hí³ tiá² ca³jmú³ la³ cun³ hi³ jéih³² Dió³², hi³ jáun² dá² ca³hiá² cá²tsan³ bíh¹ tsú² hué³² quiéin² jáun². \p \v 6 La³jɨ́³² hi³ ca³lɨ³ jáun², lɨ́³ cáun² nóh³² hi³ hɨe³² jnoh¹ jú¹ tson² bíh¹, hi³ lin¹ hi³ tiá² ca³ta¹ dí² jmú¹³ hi³ hniá¹ dí² hi³ hlah³, la³jmɨ́¹ ca³jmú³ jáun² tsá² hí³. \v 7 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ tiá² hniáuh³² má¹tsú¹ má¹jonh²¹ hnoh² dió³² tsá² láɨn¹ la³jmɨ́¹ ca³jmú³ jáun² tsá² hí³; la³ cun³ rón³² hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí²: “Tsáu² ca³tiánh³ tiáunh¹, hi³ ca³cu³ ca³hɨnh³, hi³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³nu³ ca³tiánh³ hi³ ca³jmú³ juón¹”. \v 8 Jáun² tiá² hniáuh³² yáh³ hi³ lɨ́¹ jmú¹ lɨ́¹ tsáu¹³ dí² la³jmɨ́¹ ca³jmú³ jáun² tsá² hí³, quí¹ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³tsan³ quiu³hnɨ² mei²¹ tsáu² cu³tsa³² la³ lá² cú² jmáɨ¹. \v 9 Sa³jun³ hniáuh³² yáh³ hi³ cá¹ lan¹³ dí² Tɨ³² Juo¹³ hi³ neh²¹ nɨ́¹juáh³ hi³ tson² juenh² tsɨ́³, la³jmɨ́¹ ca³jmú³ ma³ jan² tsá² hí³, hi³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³tsan³ bíh¹ cun³quionh³ hi³ ca³quɨeh² jáh³ hláɨnh¹. \v 10 Hi³ sa³jun³ hniáuh³² yáh³ hi³ jmúh¹³ hnoh² hi³ lɨ́¹ mí¹ lɨ́¹ tsáɨnh¹ náh² ñí¹con² Dió³² la³jmɨ́¹ ca³jmú³ ma³ jan² tsá² hí³, hi³ jáun² jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³hiá² cá²tsan³ bíh¹ hi³ ca³jmú³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³², tsá² quian³² pí³ quioh²¹ hmú³². \p \v 11 La³jɨ́³² hi³ nɨ́² bíh¹ ca³chú² cá²quiúnh³² tsá²haun³² dí¹hio³ ñú¹deh³ dí² tsá² jmɨ́¹ zian² cá²jmáɨ¹; hi³ jáun² né³ ca³tóh³ tsú² ñí¹ Sí², hi³ jáun² lɨ́¹³ zia³² cáun² nóh³² quiú¹³ jnoh¹ tsá² ziáun² dí² ñí¹ cá¹táuh³ jmáɨ¹ lá², hi³ tiá² jmú¹³ dí² la³ jáun². \v 12 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ tsá² lɨ́n²³ hi³ pin³ tsɨ́³, cuɨ́¹ jmu¹ tsú² hua³hín¹³ hi³ tiá² cáun² lɨ́¹ tánh²¹ tso³. \v 13 La³jɨ́³² hi³ cá² lau²³ hnoh² cá²ren² bíh¹ quionh³ la³ cun³ hi³ qui³ quiunh³² la³jɨ́n³² tsá²mɨ³cuóun² ñí¹ hná¹ nɨ́² uá²jaɨ³². Tɨ³la³ cun³ jáun² lɨ́¹³ bíh¹ cháh¹³ hnoh² cáun² honh² ñí¹con² Dió³², quí¹ hí³ dá² tiá² cáun² lɨ́¹ cué²¹ yáh³ jáɨ¹³ hi³ lɨ³ zia³² hi³ cá² lau²³, cáun² hi³ tiá² lɨ³ quɨnh¹ náh² jmáɨ¹. Quí¹ Dió³² dá² tɨ³ hɨ́e³² bíh¹ he³ lánh³ rón³² tion¹³ náh² honh² ja¹ la³jɨ́³² hi³ jáun², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ quɨnh¹ náh² jmáɨ¹. \p \v 14 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, reh² tsá² hnau³ jná¹³ lɨ́n³², su³uú² lɨ́¹ ma³quien¹³ náh² dió³² tsá² láɨn¹. \v 15 Lieh¹ jná¹³ hnoh² la³jmɨ́¹ liéinh³² tsú² tsá² quiáh¹ tsɨ́³, hmóu³² bíh¹ hnoh² lɨ́¹³ chú¹ ñih²¹ náh² la³ cun³ hi³ juah³² jná¹³ lá²: \v 16 Hi³ nɨ́¹ má¹ca³cue¹³ dí² tiá¹hmah¹ Dió³² quioh²¹ jmɨ² ráu³ hɨ́en¹ hi³ hnáɨh²³ dí² jáun² la³jáɨ³² né³, má²ná¹ma³jnia¹³ dí² hi³ tiáuh¹ dí² cá²hon³ quiúnh¹ Cristo cun³ñí¹ hi³ jmɨ́²hán¹ tsú² ca³jmú³ ta²¹ ñí¹con² dí² jɨ³lá² bíh¹. Ja³bí¹ la³ jáun² nɨ́¹ má¹ca³tsunh²¹ dí² *hí³ cuú²miih²¹ hi³ cúh²³ dí², má²ná¹ma³jnia¹³ dí² hi³ tiáuh¹ dí² cá²hon³ quiúnh¹ Cristo cun³ñí¹ hi³ tá¹³ tsú² má²ca³lɨ³ quien² ñí¹con² dí² la³jáɨ³² jmɨ́¹ ca³taun³ tsú² jáun² ñí¹ crei²¹ bíh¹ siáh³. \v 17 Jáun² cun³ñí¹ hi³ cáun² hí³ bíh¹ tsóh³² dí², uá¹jinh¹ juóu³² lɨ́n³² dí², má²lin¹ bíh¹ hi³ ná¹láɨ³ dí² la³juah²¹ dúh¹ jan² tsáu², quí¹ cáun² bíh¹ hí³ cúh²³ dí² la³jáɨ³². \p \v 18 Sá¹nɨ́² jɨe³ dú¹ náh² lánh³ rón³² ná¹ngɨ²³ tsá² hué³² *Israel: La³jɨ́n³² tsá² cúh² ngú³ quioh²¹ jáh³ má²lɨ́²jngɨh³ tsú² ñí¹con² Dió³², má²lɨ́²ma³jnia³² tsú² hi³ tiáunh¹ cá²hon³ hi³ jáh³ hí³ lɨ³ quien² ñí¹con² tsú² la³jɨ́n³² bíh¹. \v 19 Jáun² né³, jun³juáh¹³ hi³ hnó³² jná¹³ juah²¹ hi³ dió³² tsá² láɨn¹ zia³² pí³ quioh²¹ yáh³, hi³ sa³jun³ tɨ³ jlánh¹ quien² ngú³ quioh²¹ jáh³ hi³ jngɨh² tsú² ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹ yáh³ la³ cónh³ bíh¹ lɨ³ua³ cáun² ngú³. \v 20 La³ cun³ hi³ hnó³² jná¹³ juah²¹ lɨ́³ la³ lá²: Hi³ tsá² tiá² cuóun³² Dió³² cuen² jáh³ ñí¹con² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ bíh¹ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ jngɨh² jáh³ ñí¹hiú¹³ quioh²¹ dió³² tsá² láɨn¹, jun³juáh¹³ ñí¹con² Dió³² yáh³ cuen² tsú²; hi³ jná¹³ né³, tiá² hnó³² yáh³ hi³ tiáunh¹ hnoh² cá²honh¹ quiúnh¹ náh² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹. \v 21 Quí¹ tiá² lɨ́¹³ yáh³ hi³ dí¹chíh¹ hnoh² honh¹ copa hi³ jmu² lin¹ hi³ tiáunh¹ náh² cá²honh¹ quiúnh¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ má¹lɨ³² jáun² né³ dí¹chíh¹ náh² siáh³ honh¹ copa hi³ jmu² lin¹ hi³ tiáunh¹ náh² cá²honh¹ quiúnh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹; sa³jun³ lɨ́¹³ yáh³ hi³ cúh¹³ hnoh² hi³ ná¹tsɨ²¹ ñí¹ mesa quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², hi³ má¹lɨ³² jáun² cúh¹³ náh² siáh³ hi³ ná¹tsɨ²¹ ñí¹ mesa quioh²¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹. \p \v 22 ¡Ha³ tiá² ca³ta¹ yáh³ dí² jmú¹³ hi³ míh³ tsɨ́³ Tɨ³² Juo¹³ dí²! Quí¹ jun³juáh¹³ jnoh¹ yáh³ tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ pin³ la³ cónh³ bíh¹ hí³ dí². \s1 He³ lánh³ rón³² jmu² tsá² má²ca³liáun³, tsá² qui³ hnio³ raɨnh²¹ \p \v 23 Né³² né³, tson² bíh¹ la³ cun³ hi³ juáh²³ jáun² tsáu², hi³ cáun² lɨ́¹³ bíh¹ jmu³ tsú² la³ cun³ hi³ hnió³; tɨ³la³ tiá² la³jɨ́³² hi³ jáun² jmu³ yáh³ ta²¹. Ján³, lɨ́¹³ bíh¹ jmu³ tsú² la³ cun³ hi³ hnió³, tɨ³la³ tiá² la³jɨ́³² hi³ jáun² lɨ́¹³ yáh³ ma³hau³ hi³ lɨ³hún¹ tsɨ́³ tsá²ján² tsá²ján². \v 24 Hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² ca³tɨn¹ hnauh¹³ jmáh³la³ hi³ lɨ́¹³ jmu³ ta²¹ ñí¹con² hnga², quí¹ ca³tɨn¹ tsú² hnauh¹³ hi³ lɨ́¹³ lɨ³ jmu³ ta²¹ ñí¹con² tsá²ján² tsá²ján² bíh¹. \p \v 25 Jáun² cáun² quɨéɨh³ náh² cú²jueh³² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ hna² tsú² ja¹ hmah²¹, ha³ lɨ́² ngáɨ² náh² nɨ́¹juáh³ ngú³ jáun² quioh²¹ jáh³ hi³ ca³jngɨh³ tsú² ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹, ha³ lɨ́² ngáɨ² náh² hí¹ cáun² hi³ lɨ́¹³ jmu³ hi³ hliáh¹³ jmɨ́¹ honh² náh². \v 26 Quí¹ hnga² Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí² Tsá² quioh²¹ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá². \p \v 27 Hi³ nɨ́¹juáh³ zian² tsá² tiá² má²tanh² ta²¹ Dió³² hi³ té²³ hñú¹³, nɨ́¹juáh³ hi³ hnáuh² náh² cuá¹táunh¹, jáun² cuá²quɨéɨh³ náh² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ cué³² tsú² ñí¹ jáun²; tɨ³la³ ha³ lɨ́² ngáɨ² náh² hí¹ cáun² má¹ná¹, hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ hliáh¹³ jmɨ́¹ honh² náh². \v 28 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ zian² tsá² zaɨ³² hnoh² la³ lá²: “Ngú³ lá² quioh²¹ jáh³ ca³jngɨh³ tsú² ñí¹con² dió³² tsá² láɨn¹ bíh¹”, hi³ jáun² ha³ lɨ́² cúh² náh² cú²jueh³² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²lɨ́²juáh³ hí³ la³ jáun², quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³hliáh² jmɨ́¹ tsɨ́³ tsá² hí³. \v 29 Juah³² jná¹³ la³ nɨ́² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jmɨ́¹ tsɨ́³ tsá² hí³ bíh¹, jun³juáh¹³ jmɨ́¹ honh² hnoh² hmóu³² yáh³. \p Tɨ³la³ zian² tsá² lɨ́¹³ juáh³ má¹ná¹: “¿He³ láɨh³² sa³ jná¹³ máh³ tiá² lɨ́¹³ cuh²¹ lɨ³ua³ cáun² hi³ hnó³² ná¹ cuh²¹ cun³ñí¹ hi³ tiá² má²pin³ tsɨ́³ jan² tsá² siánh³? \v 30 Nɨ́¹juáh³ la³ cue² bíh¹ jná¹³ tín² tiá¹hmah¹ Dió³² nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ cuh²¹, ¿he³ yáh³ ca³tɨ²¹ ziu³ hɨe³ tsú² jná¹³ hi³hliá² cuh³²?” \v 31 Né³² né³, hniáuh³² má¹quien¹³ náh² Dió³² la³ñí¹ la³ján³ cun³quionh³ la³jɨ́³² hi³ jmuh³² náh², uá¹ hi³ má³² hi³ cú² hi³ húh²³ náh², uá¹ hi³ lɨ³ua³ cáun² hi³ siáh³ siáh³. \v 32 Ha³ lɨ́² jmu² náh² hi³ lɨ́¹³ quɨnh³ tsáu², sa³jun³ tsá² *judíos, sa³jun³ *tsá²cá²jo²¹, hi³ sa³jun³ tsá² má²lɨ́n³ cuáh³² quioh²¹ Dió³² nɨ́² siáh³. \v 33 Hi³ jáun² hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ huen² né³, jmu² ná¹ tion³ hi³ hí¹ jan² tiá² hin² jeinh²¹ hlah³ ca³tɨ²¹ lɨ³ua³ cáun² hi³ jmu¹ jná¹³. Ha³ tiá² hnauh³² yáh³ jná¹³ jmáh³la³ hi³ chú³² quion²¹ huen², tɨ³la³ jná¹³ hnauh³² hi³ chú³² hi³ ca³tɨn¹ tsá² siánh³ bíh¹, hi³ jáun² lɨ́¹³ liáun³ tsú². \c 11 \p \v 1 Jáun² né³, jmu³ náh² la³ cun³ hi³ jmu² jná¹³, la³jmɨ́¹ jmu² jná¹³ la³ cun³ hi³ ca³jmú³ jáun² Cristo. \s1 Tsá³mɨ³ tsá² má²tsú² má²jónh³² Dió³² \p \v 2 Hi³ jáun² né³ reh², zia³² bíh¹ cáun² hi³ jlánh¹ re² jmuh³² hnoh². Quí¹hliá² chau² honh² hnoh² jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ ca³tɨn¹ jná¹³, jɨ³ hi³hliá² la³ má²ma³tih²¹ jáun² bíh¹ hnoh² jáɨ¹³ hi³ ca³hɨ́e³ jná¹³ jáun², la³ cun³ hi³ ca³lɨ³ tɨn² ná¹ huen² jmɨ́¹tin². \v 3 Tɨ³la³ hnó³² jná¹³ hi³ há¹ ngɨ¹³ hnoh² hi³ Cristo bíh¹ lɨ́n³ Tsá² chín¹ ñí¹con² tsá²ñuh², hi³ jáun² tsá²ñuh² né³ lɨ́n³ tsá² chín¹ ñí¹con² tsá²mɨ³ ñí²cuo² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jáun² Dió³² Tsá² chín¹ ñí¹con² Cristo. \v 4 Jáun² nɨ́¹juáh³ lɨ³ua³ jan² tsá²ñuh² jlɨ́²³ chí¹ nɨ́¹ má¹ca³liéinh³² Dió³² ja¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² tsá² lɨ́n³ cuáh³², ho³ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³hléh³ jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨ́³, cun³quionh³ hi³ jmu² tsú² la³ jáun², jmu² tsú² hi³ tiá² quien² Tsá² chín¹ ñí¹con² bíh¹ tsú². \v 5 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ jan² tsá²mɨ³ hi³ tiá² jlɨ́²³ chí¹ nɨ́¹ má¹ca³liéinh³² Dió³² né³, ho³ nɨ́¹ má¹ca³hléh³ jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨ́³, tsá²mɨ³ la³ hí³ siáh³ jmu² hi³ tiá² quien² tsá²ñuh² ñí²cuo² bíh¹, tsá² chín¹ ñí¹con² tsú². Cun³quionh³ la³ jáun² dá² má²lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ má²ná¹za¹ mɨ³láu³ nio² bíh¹ chí¹ tsú² hi³ lin¹ hi³ juón¹. \v 6 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ jan² tsá²mɨ³ tiá² ñí¹jlɨ́³ chí¹, hi³ jáun² tɨ³ re² bíh¹ nɨ́¹juáh³ cu³tsa³² zéi³² tsú² cú²jueh³². Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ lɨ́n²³ tsú² hi³ hua³heih²¹ bíh¹ nɨ́¹juáh³ hi³ má²ná¹za¹ chí¹ tsú², hi³ jáun² tɨ³ re² bíh¹ jlɨ́³ tsú² cú²jueh³² chí¹. \v 7 Tɨ³la³ tsá²ñuh² má¹ná¹, tiá² ca³tɨn¹ yáh³ hi³ jlɨ́³ chí¹, quí¹ cun³quionh³ hí³ bíh¹ lɨ́²lin¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́n³ Dió³², hi³ ha³ cónh³ tí³ hi³ quien² tsú² siáh³; tɨ³la³ cun³quionh³ tsá²mɨ³ má¹na²¹, lɨ́²lin¹ hi³ ha³ cónh³ tí³ hi³ quien² tsá²ñuh² ñí²cuo² bíh¹ tsú². \v 8 Quí¹ jmɨ́¹ ca³jmú³ Dió³² tsá²ñuh², tiá² ca³jmú³ yáh³ tsú² cun³quionh³ tsá²mɨ³, tsá²mɨ³ bíh¹ tɨ³ lɨn³ cun³quionh³ tsá²ñuh². \v 9 Quí¹ tsá²mɨ³ dá² ca³lɨn³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá²ñuh² bíh¹, jun³juáh¹³ tsá²ñuh² yáh³ ca³lɨn³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá²mɨ³. \v 10 Cun³ñí¹ hi³hliá² ca³tɨ²¹ hi³ nɨ́² bíh¹, jɨ³ hi³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ siáh³ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³², hi³ jáun² tsá²mɨ³ ca³tɨn¹ jmu³ lin¹ hi³ zian² tsá² chín¹ ñí¹con² tsú² cun³quionh³ hi³ jlɨ́³ tsú² jáun² chí¹. \v 11 Tɨ³la³ uá¹ jáun² la³ jáun² né³, tá¹la³ ziáun² dí² hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², tiá² lɨ́¹³ yáh³ ma³zian³² tsá²mɨ³ ñí¹con² tsá²ñuh², sa³jun³ lɨ́¹³ ma³zian³² tsá²ñuh² ñí¹con² tsá²mɨ³. \v 12 Quí¹ uá¹jinh¹ tson² bíh¹ cu³tí³ hi³ cun³quionh³ tsá²ñuh² bíh¹ ca³lɨn³ tsá²mɨ³ jmɨ́¹ la³ñí¹ jmɨ́¹tin², ja³bí¹ la³ jáun² bí¹ siáh³ tson² hi³ ta³né³² tsá²ñuh² lɨ́²zian² hñu³ héin¹ hñu³ tsɨ́³ tsá²mɨ³ bíh¹; tɨ³la³ la³jɨ́³² hi³ jáun² né³, ja³² ñí¹con² Dió³² bíh¹. \p \v 13 Sá¹nɨ́² hniauh² dúh¹ náh² honh² hmóu³² nɨ́¹juáh³ re² jniá³ hi³ tsá²mɨ³ liéinh³² Dió³² ta³ tiá² chí¹jlɨ³² chí¹. \v 14 Né³² né³, nɨ́¹juáh³ hi³ la³ cuó² chí¹ tsá²ñuh², jmɨ́¹ tsɨ́³ hmóu³² bíh¹ dí² juáh³ hi³ cáun² hi³ hua³heih²¹ bíh¹ jaun³²; \v 15 tɨ³la³ hi³ ca³tɨn¹ tsá²mɨ³ né³, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ re² jniá³ nɨ́¹juáh³ hi³ cuó² chí¹ tsú². Hi³ jáun² bíh¹ cuó² chí¹ tsá²mɨ³ quí¹ hi³ jáun² lɨ́¹³ ná¹jlɨ³² chí¹ bíh¹ tsú². \v 16 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ zian² ma³ jan² tsá² hnió³ hi³ quiu³ táɨnh³ jáɨ¹³ nɨ́² quiúnh¹ jnoh¹, hniáuh³² lɨ³ ñi³² tsú² hi³ sa³jun³ jnoh¹, sa³jun³ tsá² ná¹lɨ́n³ cuáh³² quioh²¹ Dió³² yáh³ ná¹ngɨ²³ la³ siáh³. \s1 Nɨ́¹ má¹ca³ngɨh³² tsú² hi³ cuh³ má³² hɨ́en¹, tiá² jmu² tsú² la³ cun³ jmɨ́¹ ca³tɨ²¹ \p \v 17 Jáun² né³, ca³tɨ²¹ hi³ juah²¹ jná¹³ lá², tiú²uú² lɨ́¹³ yáh³ hi³ lieh¹ jná¹³ hnoh² jú¹ re² jú¹ tɨn², quí¹ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ tɨ³ lɨ³mí¹ quí¹ hlianh²¹ bíh¹ hnoh² nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³cuú² ca³ngɨh³² náh², cha³ jmɨ́¹ má¹chuh²¹ náh² jmɨ́¹ honh². \v 18 Quí¹ la³ñí¹ la³ján³ má²ca³záɨ³ jná¹³ tsáu² hi³ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³cuú² ca³ngɨh³² náh², sa³ ná¹tsoh³ bíh¹ hnoh² jmuh³² ja¹ quián¹³ hmóu³²; hi³ jná¹³ né³ len³ hi³ míh¹ tiá² tson² bíh¹ la³ nɨ́². \v 19 Já¹ ho³ sa³ la³ nɨ́² la³ ca³tɨ²¹ lɨ́¹³ bíh¹ ja¹ quián¹³ hnoh², hi³ jáun² lɨ³ lin¹ hin² bí¹ tsánh² cu³tí³ zian² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³². \v 20 Tɨ³la³ la³ cun³ hi³ chá²zinh³ ca³tɨ²¹ hi³hliá² ná¹tsoh³ náh² jáun² né³ lɨ́³ la³ lá²: Má³² hi³ cuh³² náh² nɨ́¹ má¹ca³ngɨh³² náh² jáun², jun³juáh¹³ uú² má³² hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ yáh³ dí² jaun³². \v 21 Quí¹ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ cúh¹³ náh² má³², ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ náh² cáun² tá²chi²¹ ma³liauh²¹ hi³ cuh³² náh² má³² hi³ ná¹quiánh¹, hi³ tá¹la³ ma³ jan² né³ tionh² ñí¹cuóunh²¹ ta³la³ jáun²; hi³ ma³ jan² né³, sa³ ca³la³ ñí¹ ca³lɨ³ hen² máh³ cú² hɨ́nh²³. \v 22 ¿Tiá¹ la³ zia³² hñuh³² hnoh² ñí¹ jmɨ́¹ lɨ́¹³ cuá¹cú¹ cuá¹hính³ náh² tín² ca³lá²? Cun³quionh³ la³ nɨ́² dá² má²jmuh³² náh² lin¹ hi³ tiá² quiú² tiá² jéin²³ náh² tsá² má²lɨ́n³ cuáh³² quioh²¹ Dió³² bíh¹, hi³ chin²³ náh² hua³heih²¹ tsá² tia³mii². Hi³ jáun² né³, ¿he³ dá² juo¹³ jná¹³ hnoh²? ¿Hí¹ lɨ́¹³ lieh¹ jná¹³ hnoh² jú¹ re² jú¹ tɨn²? ¡Tiá² jáun² yáh³! \s1 Má³² hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² \r (Mateo 26:26-29; Marcos 14:22-25; Lucas 22:14-20) \p \v 23 Quí¹ hnga² bíh¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² ca³hɨ́e³ jná¹³ la³ cun³ hi³ ca³ma³ta¹³ jná¹³ jáun² hnoh². La³ lá² lɨ³: Jmɨ́¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ cáun² tɨ³ ca³niéi² hi³ má²tsa³hnáɨ¹ Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí², ca³zanh³ tsú² *hí³ cuú²miih²¹ hi³ ca³cuéh³ tiá¹hmah¹ Dió³². \v 24 Jmɨ́¹ má²lɨ́²cuéh³² jáun² tiá¹hmah¹ Dió³² né³, ca³ca³ hí³ jáun², hi³ jáun² ca³juáh³ la³ lá²: “Quɨéɨh³ náh², quí¹ hi³ lá² bíh¹ ngú³ quion²¹ jná¹³ hi³ cuen²¹ jná¹³ huen² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ hnoh². Cun³quionh³ hi³ jmúh¹³ náh² la³ lá² jmɨ́¹ tsú² jmɨ́¹ ja³², chau¹³ honh² náh² jná¹³”. \v 25 Ja³bí¹ la³ jáun² bí¹ siáh³ ca³jmú³ tsú² quioh²¹ copa jmɨ́¹ má²laɨh³² má³²; jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ la³ lá²: “Cun³quionh³ copa lá² bíh¹ má²lin¹ hi³ má²ca³lɨ³ quien² cáun² nió³² hmaɨ²¹ cun³quionh³ jmɨ́²hán¹ jná¹³. Jáun² hính³ náh² hi³ cháu¹ náh² honh² hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ la³ ma³ quin³² la³ ma³ cu³ jéin³² húh¹³ náh²”. \p \v 26 Hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́³, hi³ hnoh² ná¹má²lih²¹ hi³ ca³jun³ Tɨ³² Juo¹³ dí² ma³ quin³² la³ ma³ cu³ jéin³² hi³ cúh¹³ náh² hí³ jɨ³ hi³ húh¹³ náh² siáh³ hi³ ha²¹ copa jáun², ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ cuánh³² tsú² siáh³. \s1 He³ lánh³ ca³tɨ²¹ jmu³ tsú² má³² quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² \p \v 27 Jáun² né³, lɨ³ua³ jan² tsá² cúh² hí³ jɨ³ hi³ hɨ́nh²³ siáh³ jmɨ² ráu³ hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² ta³ tiá² jmɨ́¹ tiá² tsɨ́³, cun³quionh³ la³ jáun² bíh¹ má²rá¹can² tsú² hi³ ca³táɨn² jmɨ́²hán¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², jɨ³ hi³ ca³jun³ tsú² siáh³. \v 28 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu² hniáuh³² chu³ ñih³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hnga² ñeh² bíh¹ hi³ cuh³ tsú² hí³ jɨ³ hi³ hɨ́nh³ tsú² jmɨ² ráu³ nɨ́² siáh³. \v 29 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² cáun² lɨ́¹ cú² lɨ́¹ hɨ́nh²³ má³² jáun² ta³ tiá² má²ca³lɨ́n¹³ tsú² hi³ má³² jáun² lɨ́³ la³juah²¹ dúh¹ hnga² bíh¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², cun³quionh³ hi³ lɨ́¹ cú² lɨ́¹ hɨ́nh²³ la³ jáun² bí¹ tsú² má²jmu² hi³ tá¹tsɨn¹ cáun² héih³² hlah³. \v 30 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, juóun³² hnoh² ná¹tsáun¹ náh² jɨ³ hi³ má²huán¹ náh² siáh³, hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ má²cá²tsan³ yáh³ siáh³ ma³ jan² hnoh². \v 31 Tɨ³la³ sá¹jmɨ́¹ hi³ chú¹ ñih²¹ dí² re² jmɨ́¹ tsɨ́³ hmóu³² né³, jáun² tiá² jmɨ́¹ ra³tsa² yáh³ Tɨ³² Juo¹³ dí² héih³². \v 32 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³ma³tsau¹³ Tɨ³² Juo¹³ dí² má¹ná¹, jáun² jeinh²¹ bíh¹ jmɨ́¹ tsɨ́³ dí² tɨ³ ñí¹con² tsú², hi³ jáun² tiá² tá¹tsa¹ dí² héih³² hlah³ cu³tsa³² quiúnh¹ dí² tsá² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³². \p \v 33 Jáun² né³ reh², nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³ngɨh³² náh² hi³ cúh¹³ náh² má³² hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí², jan²¹ náh² tín² tsá²ján² tsá²ján². \v 34 Nɨ́¹juáh³ zian² ma³ jan² tsá² má²ñí¹cuóunh²¹ lɨ́n³², cuɨ́¹ jmu¹ tsú² tín² má³² hñú¹³, hi³ jáun² tiá² lɨ³ zia³² he³ ca³tɨ²¹ ma³tsau¹³ Dió³² nɨ́¹ má¹ca³cuú² ca³ngɨh³² náh² jáun². Jáɨ¹³ ñí¹ hná¹ nɨ́² né³ ñí¹ma³ré¹³ jná¹³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² ná¹ hi³ ñí¹jɨe¹ ná¹ hnoh². \c 12 \s1 Pí³ hi³ cue³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ \r (Romanos 12:3-8; Efesios 4:7-16; 1 Pedro 4:8-11) \p \v 1 Hi³ jáun² né³ reh², cuɨ́¹ hléh¹³ jná¹³ ta³né³² ca³tɨ²¹ hi³ ca³ngah³ hnoh² jáun² ca³tɨ²¹ la³ cun³ pí³ hi³ cue³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ ñí¹con² ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu², quí¹ tiá² hnó³² jná¹³ hi³ tionh² náh² ná¹cáun¹. \p \v 2 Re² lɨ́n³² bíh¹ ñíh¹ hnoh², hi³ jmáɨ¹ hi³ tiá² jmɨ́¹ má²tanh²³ náh² ta²¹ Dió³², cáun² lɨ́¹ ca³lɨ³can² náh² hi³ jmɨ́¹ ma³quien¹³ náh² dió³² tsá² láɨn¹ tsá² tiá² hleh³². \v 3 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ hnó³² jná¹³ hi³ lɨ³ ñíh¹³ hnoh² ta³né³², hi³ hí¹ jan² yáh³ tsá² chú² juóun³² Jesús tiá² lɨ́¹³ hléh³² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³², hi³ sa³jun³ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² lɨ́¹³ juáh³ hi³ Jesús lɨ́n³ Tɨ³² Juo¹³, nɨ́¹juáh³ tiá² la³ dí¹hleh³² yáh³ tsú² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹. \p \v 4 Zia³² bíh¹ hliáun³ ñí¹ pí³ hi³ lɨ́¹³ lɨ³ hiáuh³ tsáu², tɨ³la³ jan² bíh¹ Jmɨ́²chí³ Tsá² cue³². \v 5 Ja³bí¹ la³ jáun², uá¹jinh¹ zia³² hliáun³ ñí¹ he³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ ma³cón³² tsú² raɨnh²¹, tɨ³la³ ñí¹con² jan² Juo¹³ bíh¹ dí² ja³² la³jɨ́³² hi³ jáun². \v 6 Hi³ ja³bí¹ zia³² siáh³ hliáun³ ñí¹ pí³ hi³ lɨ́¹³ hiáuh³ tsá² jmu³ tá¹³ Dió³², tɨ³la³ ñí¹con² jan² Dió³² bíh¹ ja³² la³jɨ́³² hi³ jáun². \v 7 Jáun² né³, tiu³nio² lɨ́²lin¹ bíh¹ hi³ quionh³ tsú² Jmɨ́²chí³ Chun¹ ma³ quin³² ma³ jan³², hi³ jáun² lɨ́²zia³² he³ cun³quionh³ má²hon³ tsú² tsá²ján² tsá²ján². \v 8 Jmɨ́²chí³ hí³ bíh¹ cue³² pí³ ñí¹con² ma³ jan² tsáu² hi³ tɨn² hléh³² ca³la³ hi³ quiáh¹ lɨ́n³² tsɨ́³; hi³ ñí¹con² ma³ jan² né³, Jmɨ́²chí³ hí³ bíh¹ siáh³ cue³² pí³ hi³ tɨn² hléh³² la³juah²¹ dúh¹ tsá² ñí² tsá² lieih²¹ cu³tí³. \v 9 Hnga² Jmɨ́²chí³ hí³ bíh¹ siáh³ jmu² hi³ zian² tsá² tɨn² cha³² cáun² tsɨ́³ ñí¹con² Dió³², hi³ ma³ jan² né³ hiáuh²³ pí³ hi³ lɨ́¹³ jmah³ tsá² tsáun¹. \v 10 Ma³ jan² tsáu² hiáuh²³ siáh³ pí³ hi³ lɨ́¹³ jmu³ hua³jueh³², hi³ ma³ jan² né³ hiáuh²³ pí³ hi³ lɨ́¹³ hléh³² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨ́³. Ma³ jan² tsáu² hiáuh²³ pí³ hi³ tɨn² chu³ ñih³ he³ ñí¹ jmɨ́²chí³ ná¹quian³² ma³ quin³² ma³ jan³² tsáu², nɨ́¹juáh³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ ho³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹. Zian² siáh³ tsá² hiáuh²³ pí³ hi³ lɨ́¹³ hléh³² hliáun³ ñí¹ jú¹jma²; hi³ ca³lɨ³í¹ zian² siáh³ tsá² hiáuh²³ pí³ hi³ lɨ́¹³ záɨ³² jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²hléh³² jáun² tsá² jan² hí³. \v 11 Tɨ³la³ la³jɨ́³² bíh¹ hi³ nɨ́², jmu² jan² tán¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹, Tsá² tsóh²³ ma³ quin³² ma³ caun³² pí³ ñí¹con² tsáu² la³ cun³ hi³ hnió³ hnga². \s1 La³jáɨ³² bíh¹ dí² ná¹láɨ³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ quioh²¹ jan² tsáu² \p \v 12 Hi³ jáun² né³, hliáun³ bíh¹ ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ zia³² quioh²¹ jan² tsáu², hi³ uá¹jinh¹ hliáun³ hi³ pih²¹ hi³ siún¹ jáun², tɨ³la³ jan² tsáu² bíh¹ lɨ́³ cun³ ñí¹ la³jɨ́³² hi³ jáun². Ja³bí¹ la³ nɨ́² uá²jaɨ³² lɨ́³ quioh²¹ Cristo. \v 13 Quí¹ la³ cun³ jmɨ́¹ cáun³ dí² jáun² jmáɨ² cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ Chun¹, ca³la³ jáɨ³² bíh¹ dí² ca³lan³ la³juah²¹ dúh¹ jan² tsáu². Jáun² la³jáɨ³² dí² má²ná¹láɨ³ la³juah²¹ dúh¹ ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ quioh²¹ Cristo, uá¹ hi³ tsá² *judíos ho³lá²dá² *tsá²cá²jo²¹, uá¹ hi³ *tsá² má²dí¹hlánh¹ uá¹ hi³ tsá² zian² hi³ ca³tɨn¹ hnga²; quí¹ jan² tán¹ Jmɨ́²chí³ hí³ bíh¹ má²ca³hen¹³ dí² la³jáɨ³². \v 14 Né³² né³, jun³juáh¹³ cá² ñí¹ yáh³ hi³ lɨ́n³ tsú² tá¹ jan², quí¹ hliáun³ lɨ́n³² bíh¹ ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ quioh²¹ tsáu² zia³² hi³ jmu² ma³ quin³² ta²¹. \v 15 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ hi³ ta³ tsú² juáh³ la³ lá²: “Jun³juáh¹³ cuo² yáh³ tsú² lɨ́n³ jná¹³, hi³ jáun² tiá² lɨ́n³ yáh³ jná¹³ cáun² hi³ ca³tɨn¹ tsáu²”, ¿hí¹ cun³quionh³ hi³ má²lɨ́²juáh³ la³ nɨ́² ta³ tsú², lɨ́¹³ hi³ tiú²uú² chí¹hma² quioh²¹ tsú²? ¡Tiá² jáun² yáh³! \v 16 Ho³ nɨ́¹juáh³ cuá¹ tsú² siáh³ ca³juáh³ la³ lá²: “Tiá² mɨ́¹ñí¹ tsú² lɨ́n³ yáh³ jná¹³, hi³ jáun² tiá² lɨ́n³ yáh³ jná¹³ cáun² hi³ quioh²¹ jan² tsáu²”; tɨ³la³ ¿hí¹ cun³quionh³ hi³hliá² má²lɨ́²juáh³ la³ nɨ́² siáh³ cuá¹ tsú², tiú²uú² la³ chí¹hma² quioh²¹ tsá² hí³? \v 17 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ tá¹ jan² dí² lɨ́³ jmáh³la³ mɨ́¹ñí¹ dúh¹, hi³ jáun² ¿he³ bí¹ lánh³ rón³² jmɨ́¹ lɨ́¹³ náɨ¹³ dí²? Ho³ sá¹jmɨ́¹ tá¹ jan² dí² lɨ́³ jmáh³la³ cuá¹, ¿he³ bí¹ lánh³ rón³² jmɨ́¹ lɨ́¹³ jmáh¹³ dí²? \v 18 Tɨ³la³ Dió³² má¹ná¹, ca³jmú³ hi³ ma³ quin³² ma³ caun³² hi³ pih²¹ hi³ siún¹ quiú¹³ dí² ná¹tsɨ²¹ la³ cun³ ñí¹ ca³tɨ²¹, la³ cun³ rón³² ñí¹ ca³lɨ³hnió³ hnga² Dió³² jmu³. \v 19 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ tá¹ jan² tsú² lɨ́³ cá² ñí¹ dúh¹, hi³ jáun² hí¹juáh³ tiú²uú² jmɨ́¹ lin¹ yáh³ hi³ tsáu² tsú². \v 20 Hi³ jáun² la³ cun³ lɨ́³ jáun² má¹na²¹, uá¹jinh¹ zia³² hliáun³ ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ quioh²¹ tsú², jan² tsáu² bíh¹ lɨ́³ la³ cun³ ñí¹ jɨ³lɨ³² hi³ jáun². \p \v 21 Quí¹ mɨ́¹ñí¹ tsú² tiá² lɨ́¹³ yáh³ záɨh³² cuo² tsú² la³ lá²: “Tiá² lin¹ hniah³ yáh³ hnú² ñí¹con² jná¹³”; hi³ sa³jun³ chí¹ tsú² lɨ́¹³ záɨh³² ta³ tsú² la³ lá²: “Tiá² lin¹ lɨ³hniah²³ yáh³ hnoh² ñí¹con² jná¹³”. \v 22 Quí¹ ñí¹ láɨ²³ dí² hi³ jlánh¹ bíh¹ háɨnh¹³ tsáunh¹ quiú¹³ dí², ñí¹ jáun² bíh¹ tɨ³ jlánh¹ bí¹ lɨ́²hniáuh³²; \v 23 hi³ ñí¹ tiá² nga³ tɨ³² tsɨ́³ dí² né³, ñí¹ jáun² bíh¹ tɨ³ jlánh¹ re² jmu³² dí² hua³hí¹³. Hi³ nɨ́¹juáh³ ñí¹ láɨ²³ dí² hi³ tiá² re² jniá³ quiú¹³ dí² né³, ñí¹ jáun² bíh¹ tɨ³ jlánh¹ jlɨ́²³ dí², \v 24 cáun² hi³ tiá² lin¹ jmu³² dí² ñí¹con² lɨ³ua³ cáun² hi³ láɨ²³ dí² hi³ chú³² jniá³ quiú¹³. La³ nɨ́² bíh¹ ca³jmú³ Dió³² hi³ ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ ñí¹ tiá² nga³ je²³ dí² quiú¹³, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ ma³quien¹³ dí² má¹lɨ³² jáun². \v 25 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, tiá² zia³² yáh³ jáɨ¹³ hi³ ma³zian³² hi³ pih²¹ hi³ siún¹ jáun² ñí¹con² hi³ cáun² hi³ cáun², tɨ³la³ ma³ quin³² ma³ caun³² hi³ jáun² má¹na²¹, jmu² bíh¹ zian² hi³ ca³tɨn¹ raɨnh²¹. \v 26 Cun³ ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, nɨ́¹juáh³ cáun² ñí¹ uóu²¹ quioh²¹ tsú², la³jɨ́³² bíh¹ hi³ ñí¹ hná¹ nɨ́² má²tso² uá²jaɨ³² tsɨ́³; hi³ nɨ́¹juáh³ cáun² ñí¹ pih²¹ quioh²¹ tsú² jlánh¹ ca³lɨ³ quien², hi³ jáun² la³jɨ́³² bíh¹ siáh³ ñí¹ hná¹ nɨ́² má²hiún² uá²jaɨ³² tsɨ́³. \p \v 27 Jáun² né³, ma³ quin³² ma³ jan³² bíh¹ hnoh² ná¹lɨ́n³ náh² ñí¹ pih²¹ ñí¹ siún¹ la³ jáun² quioh²¹ Cristo. \v 28 La³ jáun² bíh¹ lɨ́³, hi³ jáun² ma³ quin³² ma³ jan³² tsá² lɨ́n³ cuáh³² má²ca³cué³ Dió³² ma³ cáun² ta²¹ hi³ lɨ́¹³ jmu³ tsú². La³ñí¹ la³ján³ zian² tsá² ná¹lɨ́n³ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³²; ñí¹ má²tun³ né³, zian² tsá² ná¹lɨ́n³ *tɨ³² jë¹ Dió³²; ñí¹ má²hnɨ³² né³ zian² tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² tsá² má²tɨn² tsáu². Ñí¹ hná¹ nɨ́² né³ zian² siáh³ tsá² má²quian³² pí³ hi³ jmu² hua³jueh³², tsá² jmah²³ tsá² tsáun¹, tsá² má²hon³ tsáu² siáh³, tsá² quian³² ñí¹ juɨ³² quioh²¹ cuáh³²; hi³ má¹lɨ³² jáun² né³, zian² tsá² hiáuh²³ pí³ hi³ hléh³² jú¹jma² siáh³ nɨ́² siáh³. \v 29 Jáun² né³, ¿hí¹ la³jɨ́n³² tsú² ná¹lɨ́n³ tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² dúh¹? ¿Hí¹ la³jɨ́n³² tsáu² ná¹lɨ́n³ tɨ³² jë¹ Dió³²? ¿Hí¹ la³jɨ́n³² ná¹lɨ́n³ tɨ³² tsá² má²tɨn² tsáu²? Ho³ ¿hí¹ la³jɨ́n³² tsáu² quian³² pí³ hi³ jmu² hua³jueh³²? \v 30 ¿Hí¹ la³jɨ́n³² tsáu² hiáuh²³ pí³ hi³ jmah³ tsá² tsáun¹? ¿Hí¹ la³jɨ́n³² quian³² pí³ hi³ hléh³² jú¹jma² siáh³? ¿Hí¹ la³jɨ́n³² tsáu² quian³² pí³ hi³ zaɨ³² jáɨ¹³ quioh²¹ tsá² má²lɨ́²hléh³² jáun² jú¹jma² siáh³ dúh¹? ¡Tiá² jáun² yáh³! \v 31 Tɨ³la³ hnoh² hniáuh³² jmúh¹³ dí¹quian¹ bíh¹ hi³ hián¹³ náh² hi³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹ hi³ cué³² Dió³². \p Tɨ³la³ ñí¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ nɨ́² né³, zia³² bíh¹ cónh³í¹ cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² hi³ hnó³² jná¹³ hɨ́e¹³ ñí¹ hná¹ lá². \c 13 \s1 Hi³ hnáu³ tsú² \p \v 1 La³ lá² lɨ́³, nɨ́¹juáh³ ñí¹con² jná¹³ la³ zia³² pí³ hi³ hléh²³ hliáun³ ñí¹ jú¹jma² quioh²¹ tsá²mɨ³cuóun² la³ má²quionh³ jɨ³ jë¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² siáh³, tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tiá² hin² la³ hno³ yáh³ jná¹³ má¹lɨ³² jáun², jáun² la³ jáun² má²lin¹ hi³ lɨ́n³ jná¹³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² tsɨ́¹ cú¹jen² hi³ lɨ́¹ quí¹ lɨ́¹ hín¹ pa³i³jua³ bíh¹, ho³lá²dá² cáun² tsɨ́¹ mí¹ñí² chéin³ hi³ lɨ́¹ hín¹ cú²pá¹ cú²chánh¹. \v 2 Hi³ nɨ́¹juáh³ jná¹³ la³ lɨ́n³ ná¹ *tɨ³² jë¹ Dió³², ho³ nɨ́¹juáh³ cuo² ná¹ ca³la³ jɨ́³² jú¹ ná¹hmá¹ ná¹jnɨ́¹ quioh²¹ Dió³² jɨ³ hi³ há² ngɨ²³ ná¹ ca³la³ jɨ́³², ho³ nɨ́¹juáh³ nio² siáh³ cáun² tsɨn³² ná¹ hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ lɨ́¹³ quin¹³ jná¹³ cáun² máh³ ñí¹ zeh¹ hi³ zíh¹³ ná¹ ñí¹ siáh³, tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tiá² hin² la³ hno³ yáh³ jná¹³ má¹lɨ³² jáun², hi³ jáun² hí¹ cáun² yáh³ tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ jná¹³. \v 3 Hi³ uá¹jinh¹ tsoh²¹ jná¹³ ca³la³ jɨ́³² hi³ zia³² quion²¹, ho³ uá¹jinh¹ hí¹ ca³la³ tɨ³ huen² jná¹³ ca³jɨenh²¹ hi³ cón³² ná¹ cáun² ja¹ sɨ́², tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tiá² hin² la³ hno³ yáh³ jná¹³ má¹lɨ³² jáun², jáun² tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ hí¹ cáun² yáh³ hi³ jmu² jná¹³ la³ jáun². \p \v 4 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² hnio³ tsáu² né³, tsá² la³ hí³ lɨ́n³ tsá² jmu² juenh² tsɨ́³ bíh¹, tsá² ja³² mií³ tsɨ́³, tsá² tiá² uóu³² tsɨ́³, tsá² tiá² jmu² quien² hnga², sa³jun³ jmu² tsú² tonh². \v 5 Ja³bí¹ tsá² la³ hí³ tiá² tɨn² yáh³ jú¹ hlah³. Tiá² lɨ́n³ yáh³ tsú² jan² tsá² cáun² lɨ́¹ hnió³ hi³ ma³hiún² tsɨ́³ hnga², sa³jun³ lɨ́n³ tsú² jan² tsá² chéi³ tsɨ́³, hi³ sa³jun³ nióh³² tsú² hua³hí¹³ ha³ cónh³ tí³ hi³ jmu² tsáu² ñí¹con². \v 6 Tsá² la³ hí³ tiá² má²hiún² yáh³ tsɨ́³ nɨ́¹juáh³ hi³ ca³quiúnh³² tsáu² hi³ hlah³, tɨ³la³ tsá² hí³ dá² lɨ́²hiún² tsɨ́³ nɨ́¹juáh³ jú¹ tson² bíh¹ la³ ca³cah¹³ jmáɨ¹. \v 7 Tsá² hnio³ tsáu² né³, tiá² chú² tiá² ja³² yáh³ hi³ ca³tɨn¹ raɨnh²¹. La³ má²nio² jáun² bíh¹ cáun² tsɨ́³ tsú² ñí¹con² raɨnh²¹, hi³ hen² siáh³ tsɨ́³ tsú² ñí¹con² tsáu², jɨ³ hi³ tion² tsú² siáh³ tsɨ́³ jɨ³lɨ³². \p \v 8 Quí¹ hi³ hnáu³ tsú² tiá² tón³² jmáɨ¹ tsa³hín³ yáh³. Chau²¹ bíh¹ jmáɨ¹ táuh³ hi³ cue³² Dió³² jáɨ¹³ hñu³ tsɨ́³ tsáu², sa³jun³ uú² hléh³² tsú² jú¹jma² siáh³ siáh³, hi³ sa³jun³ uú² lɨ³ hniáuh³² hi³ há² ngɨ²³ lɨ́n³² tsú². \v 9 Quí¹ jun³ hi³ tán¹ hián² yáh³ la³ cun³ hi³ má²né¹ dí², sa³jun³ má²ca³cué³ Dió³² jáɨ¹³ hñu³ tsɨ́³ tsáu² la³ hia³ la³ táuh³; \v 10 tɨ³la³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² hi³ hú¹tá¹ tán¹ hián² cu³tí¹³ má¹ná¹, jáun² lɨ́¹ yéin²¹ bíh¹ la³jɨ́³² hi³ tiá² tán¹ tiá² hián². \p \v 11 Jmɨ́¹ míh² jná¹³ jmɨ́¹ hléh²³ la³ qui³ hleh³² jan² tsá¹míh¹, hi³ jmɨ́¹ cháunh²³ siáh³ chin³² ná¹ la³ cun³ qui³ jmu² jan² tsá¹míh¹, jɨ³ hi³ jmɨ́¹ hnauh³² jná¹³ siáh³ tsɨn³² la³ cun³ qui³ jmu² jan² tsá¹míh¹; tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³lɨ³hún¹ tsɨn³² jná¹³ má¹ná¹, tɨ³ có³² bíh¹ ca³quin³ la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ jmu² jná¹³ jáun² jmɨ́¹ míh² ná¹. \v 12 La³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³ quiú¹³ dí² ta³né³², hi³ tiá² re² má²hún¹ yáh³ tsɨ́³ dí² hi³ ca³tɨn¹ Dió³². Néh³² jnoh¹ ñí¹ tsú² sáh³ lɨ́¹ ná¹juá¹³ la³jmɨ́¹ jniá³ ñí¹ tsú² cun³quionh³ cáun² tsɨ́¹ cú¹jen² zɨ́n³ bíh¹; tɨ³la³ má¹jáun² né³, má²neh²¹ dí² tsú² hú¹tá¹ ná¹jéinh³ ñí¹ bíh¹ dí². Ta³né³² dá² má²cuóun³² jná¹³ Dió³² ma³ pih²¹ bíh¹, tɨ³la³ má¹jáun² bíh¹ lɨ³ cuóun³² jná¹³ tsú² cun³ tán¹ cun³ hián² cu³tí¹³, la³jmɨ́¹ cuóu³² jná¹³ jáun² hnga² Dió³². \p \v 13 Hi³ jáun² hnɨ³² ñí¹ zia³² hi³ lɨ³ quien² la³ má²quien² jáun²: hi³ nio² cáun² tsɨ́³ tsú², hi³ hen² tsɨ́³ tsú², jɨ³ hi³ hnáu³ tsú² nɨ́² siáh³; tɨ³la³ la³ cun³ hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² ñí¹ hi³ hnɨ³² nɨ́², hi³ hnáu³ bíh¹ tsú². \c 14 \s1 Zia³² cónh³í¹ ca³lá² jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ pí³ hi³ cue³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ \p \v 1 Hi³ jáun² né³, jmu³ náh² pí³ la³jonh³ jmɨ́¹ honh² hi³ má¹hnáu³ náh². Hi³ ja³bí¹ hniáuh³² jmúh¹³ náh² siáh³ hi³ dí¹quiaunh²¹ lɨ́n²¹ honh² hi³ hián¹³ náh² cáun² pí³ ñí¹con² Dió³²; hi³ la³ñí¹ la³ján³ né³ hniáuh³² hen² honh² náh² hi³ lɨ́¹³ ngáɨ¹ náh² ñí¹con² tsáu² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ honh² bí¹ náh². \v 2 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tsá² quian³² pí³ hi³ hleh³² jú¹jma² hi³ hí¹ hnga² tiá² cuoh², hi³ liéinh³² Dió³² bíh¹ tsú² jaun³², jun³juáh¹³ hi³ liéinh³² tsá²mɨ³cuóun² yáh³ tsú², quí¹ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² ngɨ²³ jáɨ¹³ jáun². Tsá² hí³ dá² hleh³² jú¹ ná¹hmá¹ ná¹jnɨ́¹ cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹. \v 3 Tɨ³la³ tsá² hleh³² hí³ jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨ́³ má¹ná¹, liéinh³² tsú² tsá²mɨ³cuóun² raɨnh²¹ bíh¹, hi³ jmu² tsú² hi³ tsá² hí³ lɨ³ pin³ tsɨ́³ ñí¹con² Dió³², hi³ cha³² tsú² siáh³ tiá³ tsɨ́³ tsá² hí³, jɨ³ hi³ jmouh³² tsú² siáh³ tsɨ́³ tsú². \v 4 Jáun² né³, tsá² hleh³² jú¹jma² siáh³ jmu² hi³ lɨ³ pin³ tsɨ́³ hnga² bíh¹ ñí¹con² Dió³²; tɨ³la³ tsá² ngaɨ³² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨ́³ né³, jmu² hi³ lɨ³ pin³ tsɨ́³ tsá² cuáh³² bíh¹. \p \v 5 Jná¹³ jmɨ́¹ hiún² tsɨn³² sá¹jmɨ́¹ la³jɨ́n³² hnoh² lɨ́¹³ hléh¹³ náh² jú¹jma² siáh³; tɨ³la³ tɨ³ jlánh¹ bí¹ hen² tsɨn³² jná¹³ hi³ hián¹³ náh² pí³ hi³ lɨ́¹³ hléh¹³ náh² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² bíh¹; quí¹ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² hi³ jmúh¹³ náh² la³ nɨ́² la³ cónh³ bíh¹ hi³ hléh¹³ náh² jú¹jma² siáh³. Jɨ́³²la³ ti³ nɨ́¹juáh³ zian² jan² tsá² má²hiauh³² pí³ hi³ zaɨ³² jë¹ tsá² hleh³² hí³ jú¹jma² siáh³ bíh¹, jáun² bíh¹ zia³² ñí¹ lɨ́¹³ jmu³ ta²¹ jë¹ tsú² hi³ lɨ³ pin³ tsɨ́³ tsá² lɨ́n³ cuáh³². \v 6 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ reh², nɨ́¹juáh³ jná¹³ la³ ñí¹jɨe¹ ná¹ hnoh², hi³ ñí¹lieh¹ jná¹³ cun³quionh³ jú¹jma² siáh³, ha³ tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ hí¹ cáun² yáh³ quián¹³ hnoh² lɨ́¹³. Jɨ́³²la³ ti³ nɨ́¹juáh³ ñí¹lieh¹ jná¹³ hnoh² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ bíh¹, hi³ má²hnió³ Dió³² hi³ lɨ³ ñíh¹³ hnoh², ho³ nɨ́¹juáh³ hi³ ca³jmú³² jná¹³ hi³ há¹ ngɨ¹³ náh² re² jáɨ¹³ quioh²¹ bíh¹ tsú², ho³lá²dá² nɨ́¹juáh³ ca³hléh³ jná¹³ cáun² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨn³², ho³lá²dá² nɨ́¹juáh³ zia³² cáun² jú¹ tson² hi³ lɨ́¹³ má¹ta¹³ jná¹³ hnoh². \p \v 7 Cuɨ́¹ jmú¹³ cáun² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ mí¹ñí² hi³ jmu² tsú² sun¹, la³ cun³ hmá² tá² le² ho³ tun³² pih²¹ hi³ caɨ³² tsú²; uá¹jinh¹ tiá² jmɨ́²chí³ hu²¹, tɨ³la³ cu³ jáun² nɨ́¹juáh³ tiá² la³ lin¹ yáh³ re² he³ lánh³ tsau³² sun¹ hi³ ná¹jmu² tsú², jáun² he³ ya³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ lɨ³ ñi³² tsáu² hi³ he³ ñí¹ sun¹ ná¹jmu² tsú². \v 8 Hi³ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ jmu² tsú² hniéi² né³, nɨ́¹juáh³ tiá² la³ jmu² yáh³ tsú² na²¹ lɨ́n²¹ mah¹ quioh²¹ mí¹ñí² nɨ́¹ má¹ca³jie³, hi³ jáun² hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² jmu³ hua³jan²¹ hi³ tsa³táunh¹ ñí¹ hniéi². \v 9 La³ jáun² bíh¹ lɨ́²³ siáh³ ñí¹con² hnoh²: Nɨ́¹juáh³ tiá² hléh¹³ yáh³ hnoh² jáɨ¹³ hi³ lɨ³ ngɨ¹³ tsáu², ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² lɨ́¹³ lɨ³ ñi³² tsú² jáɨ¹³ hi³ ná¹hléh¹ hnoh² jáun²? ¡La³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² tsá² lɨ́¹ hlɨ́² lɨ́¹ liéih²³ hnga² bíh¹ má²lɨ́n³ hnoh² nɨ́¹juáh³ la³ jáun²! \v 10 Tson² bíh¹ zia³² hliáun³ ñí¹ jú¹jma² hngá¹máh³ lá², hi³ la³jɨ́³² hi³ jáun² cun³ zia³² hi³ hnió³ juáh³ bíh¹. \v 11 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tiá² la³ ngɨ²³ yáh³ jná¹³ jú¹jma² hi³ liéih³² jáun² tsáu² né³, hi³ jáun² jan² tsá² hué³² siáh³ bíh¹ jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² hí³, hi³ tsá² hí³ né³ lɨ́n³ siáh³ jan² tsá² hué³² siáh³ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³ uá²jaɨ³². \v 12 Hi³ jáun² cun³ñí¹ hi³ hnoh² jlánh¹ má²ná¹hniá¹ náh² hi³ héih¹ náh² pí³ ñí¹con² Jmɨ́²chí³ Chun¹, jáun² ñí¹ ca³la³ jɨ́³² né³, jmu³ náh² tion³ hi³ héih¹ náh² hi³ lɨ́¹³ lɨ³ jmu³ ta²¹ hi³ lɨ³ pin³ tsɨ́³ tsá² lɨ́n³ cuáh³² ñí¹ hná¹ nɨ́². \p \v 13 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ tsá² hleh³² jú¹jma² siáh³, hniáuh³² bíh¹ mɨ́³² tsú² ñí¹con² Dió³² hi³ lɨ́¹³ hiáuh¹³ uá²jaɨ³² pí³ hi³ záɨ³² jáɨ¹³ hi³ hleh³² jáun². \v 14 Quí¹ nɨ́¹juáh³ hi³ lienh¹ jná¹³ Dió³² cun³quionh³ jú¹jma² siáh³, tson² bíh¹ hi³ jná¹³ dí¹lienh¹ Dió³² cun³quionh³ jmɨ́²chí³ quion²¹ bíh¹, tɨ³la³ jun³ hi³ jáun² yáh³ ngɨ²³ jná¹³ huen². \v 15 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, jná¹³ len³ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² nɨ́¹juáh³ hi³ ngɨ²³ jná¹³ jáɨ¹³ hi³ lienh¹ jná¹³ Dió³² nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ lienh¹ jná¹³ tsú² cun³quionh³ jmɨ́²chí³ quion²¹, hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² siáh³ nɨ́¹juáh³ hi³ ngɨ²³ jná¹³ sun¹ hi³ hɨ́e¹³ ná¹ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ hɨ́e¹³ ná¹ ñí¹con² Dió³² cun³quionh³ jmɨ́²chí³ quion²¹. \v 16 Quí¹ nɨ́¹juáh³ hnú² dí¹ma³tsú¹ ma³jonh²¹ Dió³² cun³quionh³ jmáh³la³ jmɨ́²chí³ quián¹³, jáun² tsá² cá²tsáun¹ tsá² ná¹náɨ³² jáun² tiá² lɨ́¹³ yáh³ hi³ tsa³hlió³ hná¹ jáun² hi³ cuéh³² tiá¹hmah¹ Dió³² quiúnh¹ hnú², quí¹ tiá² ngɨ²³ yáh³ tsú² he³ dá² jaun³² dí¹hléh¹ hnú². \v 17 Ho³ sa³ re² lɨ́n³² bíh¹ dí¹lienh¹ hnú² Dió³² hi³ dí¹cueh³² nú² tsú² tiá¹hmah¹, tɨ³la³ má¹lɨ³² jáun² né³ tsá² jan² tiá² lɨ³ pin³ yáh³ tsɨ́³. \v 18 Jná¹³ cue² tiá¹hmah¹ Dió³² quí¹ cun³ñí¹ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quion¹ jná¹³ pí³ hi³ hléh¹³ jú¹jma² siáh³ la³ cónh³ bíh¹ ca³la³ jɨ́n³² hnoh². \v 19 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ zenh² jná¹³ ja¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² tsá² lɨ́n³ cuáh³² má¹ná¹, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hnó³² jná¹³ hi³ má¹tɨn¹³ tsá² siánh³ cun³quionh³ hñá³ jon¹ jáɨ¹³ hi³ lɨ́¹³ ngɨ¹³ tsú², la³ cónh³ bíh¹ hi³ jmɨ́¹ hléh¹³ ná¹ quia³ mei²¹ jon¹ jú¹jma² hí¹juáh³ huen² ná¹ tiá² cuo². \p \v 20 Reh², ha³ lɨ́² cuɨ́¹ cháunh¹³ chinh³² náh² la³ cun³ qui³ cháunh²³ chí¹ tsá¹míh¹. Jmu³ náh² hi³ lɨ́n³ náh² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá¹míh¹ hi³ ca³tɨ²¹ hi³ hlah³ bíh¹; tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³tɨ³ ñí¹ cháunh¹³ chinh³² náh² má¹ná¹, cuɨ́¹ cháunh¹³ chinh³² náh² la³ cun³ qui³ cháunh²³ chí¹ jan² tsá² má²hún¹ tsɨ́³. \v 21 Quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Juo¹³ dí² juáh³ la³ lá²: Lienh¹ jná¹³ tsá² hué³² lá² cun³quionh³ jú¹jma² siáh³; cun³quionh³ jë¹ tsá² hué³² siáh³ bíh¹ lienh¹ jná¹³ tsú², tɨ³la³ sa³jun³ la³ jáun² yáh³ ne³ tsú² má¹ná¹”. \v 22 Hi³ jáun² né³, hi³ hleh³² tsú² jáun² cun³quionh³ cáun² jú¹jma² siáh³ lɨ́³ cáun² li²¹ hi³ jáun² lɨ́¹³ lɨ³jnia² hin² tsánh² tiá² má²taunh³² ta²¹ bíh¹, jun³juáh¹³ hi³ lɨ³ lin¹ hin² tsánh² má²taunh³² ta²¹ yáh³. Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ ca³hléh³ jan² tsá² quian³² pí³ hi³ hleh³² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ tsɨ́³ né³, jáun² jáɨ¹³ jáun² lɨ́³ cáun² li²¹ hi³ lɨ́¹³ lɨ³jnia² hin² tsánh² má²taunh³² ta²¹ bíh¹, jun³juáh¹³ hi³ lɨ³ lin¹ hin² tsánh² tiá² ta²¹ má²taunh³² yáh³. \v 23 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ má²ná¹ngɨh³² la³jɨ́n³² tsá² lɨ́n³ cuáh³², hi³ nɨ́¹juáh³ la³jɨ́n³² la³ ná¹hleh³² jú¹jma² siáh³, hi³ tá¹la³ jáun² né³ chá¹táunh¹ ma³ jan² tsá² tiá² má²ñi³², ho³lá²dá² tsá² tiá² ta²¹ haɨh²¹, ¿tiá¹ juáh³ tsá² hí³ má¹lɨ³² jáun² hi³ má²ca³ngáu² bíh¹ hnoh²? \v 24 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ la³jɨ́n³² bíh¹ hnoh² la³ ná¹ngáɨ¹ náh² jáɨ¹³ hi³ cue³² Dió³² hñu³ honh², hi³ tá¹la³ jáun² né³ chá¹táunh¹ ma³ jan² tsá² tiá² má²jmɨ́¹ má²tsɨ́³, ho³lá²dá² tsá² tiá² ta²¹ haɨh²¹, jáun² tsá² hí³ né³ lɨ³tsɨn² hi³ tson² bíh¹ ná¹ren² tso³, quí¹ hmóu³² bíh¹ tsú² lɨ³tsɨn² lánh³ lɨ́³ tsɨ́³ nɨ́¹ má¹ca³náɨ³² la³jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ ná¹juáh²³ hnoh² jáun². \v 25 Cun³quionh³ la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ chu³ jñéih³ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ ná¹hmá¹ hñu³ tsɨ́³ tsú², hi³ jáun² ca³la³ hi³ cuá¹hin³ bíh¹ tsú² ma³tsu³ ma³jónh³² Dió³² hi³ juáh³ hi³ tson² bíh¹ cu³tí³ la³ zenh² Dió³² ja¹ quián¹³ hnoh². \s1 Nɨ́¹ má¹ca³ngɨh³² náh², jmu³ náh² re² tɨn² la³jɨ́³² hi³ jmúh¹³ \p \v 26 Jáun² né³ reh², nɨ́¹ má¹ca³cuú² ca³ngɨh³² hnoh², zian² ma³ jan² hnoh² ná¹quiánh¹ sun¹ hi³ lɨ́³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³², ho³ hi³ má¹tɨn¹³ náh² tsáu², ho³ cáun² hi³ ñíh¹ náh² hi³ má²ca³hɨ́e³ Dió³², ho³ cáun² jáɨ¹³ hi³ hléh¹³ náh² cun³quionh³ jú¹jma² siáh³, ho³lá²dá² hi³ záɨh¹³ náh² jáɨ¹³ jáun². Re² bíh¹, tɨ³la³ cuɨ́¹ lɨ³ zia³² ñí¹ jmu³ ta²¹ la³jɨ́³² hi³ jáun² hi³ lɨ³ pin³ tsɨ́³ tsá² lɨ́n³ cuáh³². \v 27 Nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ zian² tsá² hléh³² jú¹jma² siáh³, cuɨ́¹ hleh²¹ gon³ ho³ gáun³ tsáu² nɨ́¹juáh³ hi³ jlánh¹ juóun³²; tɨ³la³ ma³ quin³² ma³ jan³² má¹ná¹. Ja³bí¹ hniáuh³² zian² siáh³ jan² tsá² záɨ³² jáɨ¹³ hi³ hleh³² tsú² jáun². \v 28 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ ja¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² náh² tiá² la³ zian² yáh³ tsá² má²hiauh³² pí³ hi³ lɨ́¹³ záɨ³² jáɨ¹³ jáun², cun³tsa³² tí³ ta²¹ hí¹ jan² tiá² hin² hléh³² bíh¹ cú²jueh³² jú¹jma² hi³ hí¹juáh³ hnga² tsú² tiá² cuoh². Tɨ³ re² bíh¹ ma³ quin³² ma³ jan³² cuɨ́¹ juónh¹³ cú²jueh³² quionh³ Dió³², jɨ³ quionh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hnga². \v 29 La³ nɨ́² bíh¹ siáh³ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ hléh²¹ *tɨ³² jë¹ Dió³² jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²cué³² Dió³² hñu³ tsɨ́³, cuɨ́¹ hleh²¹ tsú² cun³ gon³ ho³ gáun³, hi³ tsá² ñí¹ hná¹ jáun² né³, cuɨ́¹ ná¹cán²³ re² hua³hí¹³ la³jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ juáh³ tsú² jáun². \v 30 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ Dió³² la³ jmu² hi³ zia³² cáun² hi³ lɨ́²ñi³² jan² tsáu² ñí¹ cuá¹tón²¹ jáun², hi³ jáun² tsá² dí¹hleh³² hí³ cuɨ́¹ tunh¹³ tín² jë¹. \v 31 Hi³ jáun² la³ nɨ́² bíh¹ lɨ́¹³ hi³ la³jɨ́n³² hnoh² lɨ́¹³ hléh¹³ náh² ma³ quin³² ma³ jan³² la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ má²hian² náh² ñí¹con² Dió³², hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsáu² lɨ́¹³ lɨ³ tɨn² jɨ³ hi³ niau²¹ siáh³ tiá³ tsɨ́³. \v 32 Quí¹ hmóu³² bíh¹ tsá² ná¹lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² hniáuh³² jmu³ héih³² ñí¹con² jmɨ́²chí³ quioh²¹, \v 33 quí¹ Dió³² dá² jun³juáh¹³ jan² Dió³² Tsá² jmu² hi³ tiáunh¹ tsáu² tiá³ siaun³² yáh³, quí¹ Dió³² dá² tɨ³ jmu² hi³ tiauh² dí² re² tɨn² bíh¹. \p Né³² né³, la³ cun³ qui³ ná¹ngɨ²³ la³jɨ́n³² tsá² joh¹ Dió³² la³ tán¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² tsú², \v 34 tsá²mɨ³ hniáuh³² tionh² ta³máɨh³ bíh¹ ja¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² tsá² lɨ́n³ cuáh³². Ha³ tiá² jáɨ¹³ zia³² yáh³ hi³ cáun² lɨ́¹ hléh²¹ tsú² ta³ lɨn²¹, hniáuh³² bíh¹ ma³quien² tsá²mɨ³ ñí²cuo² la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ liei²¹ quioh²¹ Dió³². \v 35 Jáun² nɨ́¹juáh³ hnió³ tsá²mɨ³ hi³ lɨ³ ñi³² cáun² jáɨ¹³, hniáuh³² ngáɨh³² tsú² tsá²ñuh² ñí²cuo² bíh¹ nɨ́¹ má¹cá²chánh³² hñú¹³; quí¹ tiá² re² jniá³ yáh³ hi³ tsá²mɨ³ hléh³² ja¹ ñí¹ ná¹ngɨh³² tsá² lɨ́n³ cuáh³². \p \v 36 Hniáuh³² cháu¹ hnoh² honh² hi³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² tiá² ca³lɨ³liau³ yáh³ ja¹ quián¹³ hnoh², hi³ sa³jun³ ñí¹con² jmáh³la³ hnoh² yáh³ siáh³ má²cá²chó³² jáɨ¹³. \v 37 Nɨ́¹juáh³ zian² tsá² lɨ́n²³ hi³ lɨ́n³ tɨ³² jë¹ Dió³², ho³lá²dá² lɨ́n²³ tsú² hi³ quian³² cáun² pí³ hi³ má²ca³cué³ Jmɨ́²chí³ Chun¹, hniáuh³² bíh¹ ma³tson² tsú² hi³ sí² hi³ cuá¹jmu² jná¹³ lá² ñí¹con² hnoh², cáun² héih³² quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ bíh¹ dí² la³². \v 38 Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² ta²¹ haɨh²¹ jáɨ¹³ lá² né³, hí¹juáh³ tiá² hniáuh³² yáh³ hi³ tanh¹³ tsú² ta²¹ tsá² la³ hí³. \p \v 39 Jáun² né³ reh², chú³² jmúh¹³ náh² hniá¹ hi³ cué³² Dió³² jáɨ¹³ hñu³ honh² náh² hi³ jáun² lɨ́¹³ hléh¹³ náh², tɨ³la³ ha³ lɨ́² quí² lɨ́² jna³ náh² ñí¹con² tsá² má²hiauh³² pí³ hi³ hléh³² jú¹jma² siáh³ má¹ná¹. \v 40 Hi³ jáun² la³jɨ́³² hi³ jmuh³² náh² né³, jmu³ náh² re² tɨn² lɨ́n³², hi³ ca³la³ hi³ ja³² re² he² hná¹. \c 15 \s1 Jmɨ́¹ ca³jenh¹³ Cristo \p \v 1 Né³² né³ reh², hnó³² jná¹³ hi³ cháu¹ náh² honh² jú¹ chú³² hi³ má²ca³hléh³ jná¹³ jáun² ñí¹con² hnoh². Jú¹ chú³² jáun² né³ ca³heh³ bíh¹ hnoh² jmɨ́¹ ca³niéih² náh², hi³ jáun² la³ má²zian² jáun² bí¹ náh² hi³ nio² tiá³ honh² ñí¹con² jú¹ chú³² jáun². \v 2 Hi³ cun³quionh³ jú¹ chú³² jáun² bíh¹ siáh³ má²ná¹liáun¹ hnoh² nɨ́¹juáh³ hi³ la³ má²ná¹ziánh¹ jáun² náh² tiá³ jáɨ¹³ hi³ ca³hɨ́e³ jná¹³ jáun². Jɨ́³²la³ ti³ nɨ́¹juáh³ cáun² lɨ́¹ táunh²³ náh² ta²¹ ta³ lɨn²¹ bíh¹, jáun² bíh¹ tiá² lin¹ ñí¹ lɨ³quien². \p \v 3 La³ cun³ la³jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ ca³lɨ³ tɨn² jná¹³ jáun² huen², jɨ³lɨ³² bíh¹ jáɨ¹³ jáun² ca³hɨ́e³ jná¹³ siáh³ hnoh². Hi³ ja¹ la³jɨ́³² hi³ jáun² zia³² cáun² jáɨ¹³ hi³ jlánh¹ bíh¹ quien² hi³ juáh³ la³ lá²: Cristo ca³jun³ hi³ ca³tɨ²¹ tso³ quiú¹³ dí², la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí²; \v 4 hi³ ja³haun³ tsú² siáh³, hi³ jáun² ñí¹ má²cá²hnɨ́² jmáɨ¹ jáun² né³ ca³jenh¹³ tsú² já¹ hla¹, la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí². \v 5 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³ma³jnia³² tsú² ñí¹con² Pé¹, hi³ jmɨ́¹ lɨ́¹cáɨn² pih²¹ jáun² né³ ca³ma³jnia³² tsú² siáh³ ñí¹con² tán¹ quian³tun³. \v 6 Jmɨ́¹ lɨ́¹cáɨn² jáun² siáh³ ca³ma³jnia³² tsú² ñí¹con² lɨ́³ hñá³ nio² hña³láun³ tsá² reh² dí² cun³ jéin³² la³ lá². Hi³ uá¹jinh¹ má²cá²tsan³ ma³ jan² tsá² hí³ ta³né³², míh¹ tiá² jɨ³lɨn² tsá² hí³ zian² bíh¹. \v 7 Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³ma³jnia³² tsú² ñí¹con² Jacobo, hi³ jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³ma³jnia³² tsú² siáh³ ñí¹con² ca³la³ jɨ́n³² tɨ³² tsá² quian³² hí³ jë¹ Dió³². \p \v 8 Jmɨ́¹ ca³táuh³ hi³ má²jnia³² tsú² jáun² ñí¹con² la³jɨ́n³² tsá² hí³ né³, jáun² ñí¹con² jná¹³ siáh³ ca³ma³jnia³² tsú². Jáun² jná¹³ bíh¹ jan² tsá² lɨ́n³ ná¹ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ jan² dáɨn² hi³ ca³lɨ³zian² ta³ má²ca³nga² jmáɨ¹ quioh²¹. \v 9 Quí¹ jun³ lin¹ tsáu² yáh³ jná¹³ la³ cónh³ bíh¹ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³² ñí¹ hná¹ nɨ́², ca³la³ hí¹juáh³ tiá² ca³tɨn¹ yáh³ jná¹³ hi³ té³ tsáu² “tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³²”, quí¹ jná¹³ dá² jan² tsá² ca³jmú³² ná¹ hian² tsɨn³² ñí¹con² tsá² ná¹lɨ́n³ cuáh³² quioh²¹ Dió³² jmɨ́¹tin² bíh¹. \v 10 Tɨ³la³ lɨ́n³ bíh¹ jná¹³ la³ cun³ hi³ lɨ́n³ ná¹, quí¹ cun³ñí¹ hi³ Dió³² ca³ja³ mií³ tsɨ́³ ñí¹con² jná¹³. Hi³ jáun² mií³ hi³ ja³² jáun² tsɨ́³ tsú² ñí¹con² jná¹³ tiá² lɨ́¹ má²ca³há² ca³nga² yáh³, quí¹ jná¹³ bíh¹ tɨ³ jlánh¹ má²cá²jmú³² ta²¹ la³ cónh³ bíh¹ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́²; uá¹jinh¹ jun³juáh¹³ jná¹³ yáh³ tsá² má²cá²jmú³², tɨ³la³ hnga² bíh¹ Dió³² Tsá² ja³² mií³ tsɨ́³ má²ca³ma³hau³ jná¹³. \v 11 Tɨ³la³ tiá² hi³ jmu² hí¹ cáun² yáh³ nɨ́¹juáh³ jná¹³ ho³ tsá² hí³ ca³nga³ jú¹ chú³² jáun² ñí¹con² hnoh²; quí¹ tɨ³la³ cáun² lá² bíh¹ jú¹ chú³² hi³ hléh¹ jnoh¹, hi³ cáun² jáɨ¹³ lá² bíh¹ siáh³ má²ca³tionh² hnoh² ta²¹. \s1 Jmáɨ¹ hi³ jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³ \p \v 12 Jáun² né³, nɨ́¹juáh³ jú¹ chú³² hi³ hléh¹ jnoh¹ juáh³ hi³ Cristo ca³jenh¹³ ja¹ hla¹, ¿ha³ bí¹ lánh³ rón³² zian² ma³ jan² hnoh² hi³ juánh³ náh² hi³ tiá² jenh¹³ yáh³ tsá² má²cá²tsan³? \v 13 Quí¹ sá¹jmɨ́¹ tiá² la³ jenh¹³ yáh³ tsá² má²cá²tsan³, jáun² sa³jun³ la³ ca³jenh¹³ yáh³ hnga² Cristo. \v 14 Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ tiá² la³ ca³jenh¹³ Cristo, jáun² jú¹ chú³² hi³ hléh¹ jnoh¹ tiá² lin¹ ñí¹ la³ quien² hí¹ cáun² yáh³, hi³ sa³jun³ la³ quien² siáh³ hi³ táunh²³ náh² jáun² ta²¹. \v 15 Jáun² sá¹jmɨ́¹ la³ nɨ́² né³, jnoh¹ bíh¹ má²láɨ³ tsá² zih³² jú¹ tɨ́¹jáɨ² hi³ ca³tɨn¹ Dió³², quí¹ cun³ñí¹ hi³ má²ca³juáh¹³ jnoh¹ hi³ Dió³² ca³jmú³ hi³ ca³jenh¹³ Cristo. Jáun² nɨ́¹juáh³ tiá² la³ tson² yáh³ hi³ jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³, hi³ jáun² tiá² la³ tson² yáh³ hi³ Dió³² ca³jmú³ hi³ ca³jenh¹³ Cristo. \v 16 Quí¹ nɨ́¹juáh³ tiá² la³ jenh¹³ yáh³ tsá² má²cá²tsan³, hi³ jáun² sa³jun³ la³ ca³jenh¹³ yáh³ siáh³ Cristo. \v 17 Hi³ jáun² sá¹jmɨ́¹ tson² tiá² ca³jenh¹³ Cristo dúh¹, jáun² tiá² lin¹ ñí¹ jmɨ́¹ jmu³ ta²¹ hí¹ cáun² yáh³ hi³ má²táunh²³ jáun² hnoh² ta²¹; la³ má²ná¹ren² jáun² bíh¹ náh² tsáuh³. \v 18 Jáun² nɨ́¹juáh³ la³ nɨ́² né³, la³ má²já²hín³ bíh¹ tsá² má²cá²tsan³ ta³ má²tanh² ta²¹ Cristo. \v 19 Nɨ́¹juáh³ hi³ ná¹hen² jáun² tsɨ́³ dí² ñí¹con² Cristo la³ zia³² ñí¹ jmu³ ta²¹ jmáh³la³ tá¹la³ ziáun² dí² ñí¹ hué²¹ lá² bíh¹, jáun² jnoh¹ bí¹ la³ má²láɨ³ tsá² jlánh¹ bíh¹ tsɨ́¹juɨ́³ la³ cónh³ bí¹ ñí¹ la³jɨ́n³² tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́². \p \v 20 Tɨ³la³ la³ cun³ lɨ́³ hú¹tá¹ jú¹ tson² má¹ná¹, ca³jenh¹³ bíh¹ Cristo ja¹ hla¹; hi³ jáun² la³ nɨ́² má²lɨ́²lin¹ hi³ ja³bí¹ hla¹ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² siáh³ jenh¹³ la³jmɨ́¹ ca³jenh¹³ hí³ dí². \v 21 Quí¹ la³ lá² bíh¹ lɨ³: Cun³ñí¹ hi³ ca³tɨ²¹ tsáu¹³ jan² tsáu² bíh¹ ca³hi³ hmú³² ñí¹ hué²¹ lá²; jáun² ja³bí¹ la³ jáun² siáh³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jan² tsáu² bíh¹ ca³lɨ³liau³ siáh³ hi³ jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³. \v 22 La³ jáun² bíh¹ lɨ́³, hi³ cun³ñí¹ hi³ lɨ́n³ tsáu² tsá² jón²zɨ́h¹ hla¹ Adán, jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² tsán²; ja³bí¹ la³ jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² jenh¹³ siáh³ cun³ñí¹ hi³ lɨ́n³ tsú² tsá² joh¹ Cristo, hi³ jáun² lɨ́¹³ zian² cáun² hi³ hmaɨ²¹. \v 23 Tɨ³la³ ma³ quin³² ma³ jan³² má¹na²¹ la³ cun³ ñí¹ ca³tɨn¹ bíh¹: Cristo bíh¹ Tsá² la³ñí¹ hi³ lɨn³ tsá² hmaɨ²¹ jmɨ́¹ ca³jenh¹³, hi³ jáun² nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ jaunh²¹ tsú² né³, lɨ́n¹³ siáh³ tsá² hmaɨ²¹ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² joh¹ tsú². \v 24 Má¹lɨ³² jáun² né³, tsɨn¹³ jmáɨ¹ hi³ má²tón³², jmáɨ¹ hi³ táuh³ la³jɨ́³², jmáɨ¹ hi³ hin³ jáun² Cristo la³jɨ́n³² tsá² ná¹quien², tsá² ná¹ho² ta²¹, jɨ³ tsá²cuú² tsá²chín³ nɨ́² siáh³, jmáɨ¹ hi³ jɨ́enh³² jáun² Cristo ñí¹con² Dió³² Jméi² jáɨ¹³ hi³ ho². \v 25 Quí¹ cun³ la³ má²ho² jáun² bíh¹ Cristo jáɨ¹³, ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ jmu³ Dió³² hi³ chí¹hánh²³ tsú² la³jɨ́n³² tsá² jmu² hniéi² quionh³ dí²; \v 26 hi³ ñí¹ ca³táuh³ né³, tsa³hín³ jɨ³ hmú³² uá²jaɨ³², tsá² cuá¹hniei²¹ hí³ quionh³ Dió³². \v 27 Quí¹ la³ cun³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí², Dió³² má²ca³jmú³ hi³ la³jɨ́³² hi³ jáun² má²dí¹chin¹ ta³ bíh¹ Cristo. Tɨ³la³ jáɨ¹³ hi³ rá¹juáh³ jáun² hi³ la³jɨ́³² bí¹ ta³no¹ jo³cuo² jo³ta³ Cristo né³, tiá² niéih³ yáh³ hi³ jɨ³ hnga² Dió³² Tsá² ca³jmú³ héih³² jáun², ta³zanh¹ jo³cuo² Cristo. \v 28 Hi³ jáun² né³, nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ la³jɨ́³² má²nio² jo³cuo² Cristo, jáun² má¹jáun² má²chan³ tsú² siáh³ hnga² jo³cuo² Dió³², Tsá² ca³chá³ hí³ la³jɨ́³² jo³cuo² tsú² la³ jmɨ́¹ ñí¹. Hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ hi³ Dió³² lɨ́n³ Tsá² chín¹ ñí¹ ca³la³ jɨ́³² hi³ zia³². \p \v 29 Hi³ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ hi³ jenh¹³ tsú² jáun² né³, zian² ma³ jan² tsá² zaun³² jmáɨ² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ tsá² má²cá²tsan³. ¿He³ láɨh³² sa³ la³ nɨ́² yáh³ jmu² tsú²? Já² nɨ́¹juáh³ tiá² la³ jenh¹³ yáh³ tsá² má²cá²tsan³, ¿he³ ya³ láɨh³² zaun³² tsú² jmáɨ² hi³ ca³tɨn¹ hla¹ hí³? \v 30 Hi³ jnoh¹ siáh³, ¿he³ ya³ láɨh³² tauh²³ jnoh¹ ñí¹ háɨnh¹³ jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³² nɨ́¹juáh³ tiá² hin² la³ jenh¹³? \v 31 Quí¹ la³jɨ́³² jmáɨ¹ bíh¹ zenh² jná¹³ ñí¹ hmú²¹; ma³tson¹³ jná¹³ jáɨ¹³ nɨ́² reh² la³jmɨ́¹ ma³tson¹³ jná¹³ hi³ cu³tí³ tsah¹ jná¹³ hi³ hnoh² ná¹lɨ́n³ náh² tsá² tanh² ta²¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 32 Já¹ juú² Éfeso lá², lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hi³ má²ca³quí¹ ca³ta¹³ jnoh¹ quiúnh¹ jáh³ hngá¹ jáh³ náɨ². Tɨ³la³ né³² né³, sá¹jmɨ́¹ hi³ hu²¹ tsɨn³² jná¹³ la³ cun³ qui³ hu²¹ jáun² tsɨ́³ tsá²mɨ³cuóun², jáun² ¿he³ dá² láɨ¹³ jná¹³ hi³ má²ca³há² ca³nga² ná¹ la³ jáun²? Jáun² né³, sá¹jmɨ́¹ hi³ tson² hi³ tiá² jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³, hi³ jáun²: “¡Cuɨ́¹ cú¹ cuɨ́¹ hnáɨh¹³ dí², quí¹ tsa³háu² má²jún³ bíh¹ dí²!”, la³ cun³ hi³ ná¹juáh²³ jáun² ma³ jan² tsáu². \p \v 33 Tɨ³la³ ha³ lɨ́² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ³can² náh², nɨ́² lɨ́¹ cá¹quiúnh²¹ náh² la³ cun³ lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: “Nɨ́¹juáh³ tsá² juónh²³ re² quionh³ tsá² hláɨh¹, jáun² má¹lɨ³² jáun² má²lɨ́n³ tsú² tsá² hláɨh¹ bíh¹ uá²jaɨ³²”. \v 34 ¡Tianh³ náh² hi³ ná¹jniá³ jmɨ́¹ honh² náh² ca³tɨ²¹ hi³ chu²¹, ha³ lɨ́² lɨ́¹ jmú² náh² tso³! Quí¹ ma³ jan² hnoh² ca³la³ hí¹juáh³ tiá² cuóun³² bíh¹ náh² Dió³². Juanh³² jná¹³ la³ nɨ́² hi³ jáun² lɨ³ hinh¹ náh². \s1 He³ lánh³ rón³² jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³ \p \v 35 Hi³ ca³tɨ²¹ jáɨ¹³ jáun² né³, tiá² né¹, ho³ sa³ zian² ma³ jan² tsá² lɨ́¹³ nga³: “¿He³ dá² lánh³ rón³² jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³? ¿He³ dá² lánh³ rón³² jniá³ tsú² lɨ́¹³?” \v 36 Cáun² jú¹ te³ bíh¹ jaun³² nga² tsú², quí¹ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ jánh¹³ nú² cá² máɨ³ jún², tiá² lɨ́¹³ yáh³ hion¹³ cáun² chí² ñeh¹ hmaɨ²¹ nɨ́¹juáh³ tiá² la³ tsa³hín³ tín² jún² jáun². \v 37 Quí¹ jun³juáh¹³ hmáɨh³² yáh³ jonh² jñi³² tsú², quí¹ máɨ³ bíh¹, uá¹ hi³ cuú²miih²¹ ho³ lɨ³ua³ cáun² máɨ³ siáh³ siáh³. \v 38 Hi³ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ hiá²¹ né³, Dió³² bíh¹ má²jmu² he³ lánh³ jniá³ ma³ quin³² ma³ cá² ñí¹, siánh³ jniá³ bíh¹ ma³ quin³² ma³ cá² tan³ nɨ́¹ má¹ca³hiá². \v 39 Tiá² cá²ren² yáh³ la³jáh³ dú¹ ñí¹ ngú³; quí¹ siánh³ ñí¹ bíh¹ quioh²¹ tsáu², siánh³ ñí¹ bíh¹ quioh²¹ jáh³ quiún³ cuá² ta³, siánh³ ñí¹ bíh¹ quioh²¹ quiuh²¹ tan³², hi³ siánh³ ñí¹ bíh¹ siáh³ quioh²¹ jáh³ jmáɨ². \v 40 La³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³ siáh³ hi³ siánh³ bíh¹ lɨ́³ ngú³ quioh²¹ tsá² zian² hñu³mɨ³cuú², hi³ siánh³ bíh¹ lɨ́³ ngú³ quioh²¹ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá²; za² lɨ́n³² bíh¹ lánh³ lɨ́³ ngú³ quioh²¹ tsá² zian² hñu³mɨ³cuú² la³ cónh³ bíh¹ hi³ quioh²¹ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá². \v 41 Siánh³ bíh¹ jniá³ joh¹ quioh²¹ hiú² la³ cónh³ bíh¹ joh¹ quioh²¹ zɨ́h² jɨ³ joh¹ quioh²¹ chí¹jmaɨ²¹; hi³ hí¹ la³ tɨ³ má²tún² hmóu³² yáh³ chí¹jmaɨ²¹ tiá² cá²ren² joh¹ quioh²¹ ma³ quin³² ma³ caun³². \p \v 42 La³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ siáh³ nɨ́¹ má¹ca³jenh¹³ tsá² má²cá²tsan³. Hó²³ tsú² ngú³ hi³ lɨ́¹³ sáh³², tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³jenh¹³ tsú² né³, má²quian³² tsú² cáun² ngú³ hi³ tiú²uú² lɨ́¹³ sáh³² bíh¹. \v 43 Hó²³ tsú² cáun² hi³ tsɨ́¹juɨ́³, tɨ³la³ má¹lɨ³² jáun² né³, jenh¹³ cáun² hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien². Cáun² hi³ huán¹ tsɨ́³ bíh¹ hó²³ tsú², hi³ má¹lɨ³² jáun² né³, jenh¹³ cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ pin³. \v 44 Quí¹ ngú³ hi³ ca³tɨn¹ tsú² ta²¹lá² zian² ñí¹ hué²¹ lá² bíh¹ hó²³ tsú², tɨ³la³ má¹lɨ³² jáun² né³, jenh¹³ cáun² ngú³ hi³ la³ quioh²¹ tsá² zian² hñu³mɨ³cuú² bíh¹. Quí¹ la³jmɨ́¹ zia³² cá² ñí¹ ngú³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá², ja³bí¹ la³ jáun² bíh¹ zia³² siáh³ cá² ñí¹ ngú³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² hñu³mɨ³cuú². \p \v 45 Quí¹ ñí¹ Sí² rá¹juáh³ la³ lá²: “Hla¹ Adán tsá² la³ñí¹ ca³lɨn³ jan² tsá² zia³² jmɨ́²chí³ quioh²¹”; tɨ³la³ Tsá² lɨ́n³ hí³ Adán Tsá² ñí¹ ca³táuh³ má¹ná¹, quian³² cáun² jmɨ́²chí³ hi³ jmu² hi³ lɨ́¹³ zian² bíh¹ tsáu². \v 46 Jáun² né³, jun³juáh¹³ ngú³ hi³ ca³tɨ²¹ hñu³mɨ³cuú² yáh³ tín² ca³lɨ³ zia³², quí¹ la³ñí¹ tín² lɨ³ hniáuh³² ngú³ hi³ ca³tɨ²¹ ñí¹ hué²¹ lá² bíh¹; má¹lɨ³² jáun² máh³ já³² hi³ ca³tɨ²¹ hñu³mɨ³cuú². \v 47 Tsá²ñuh² tsá² la³ñí¹, ca³lɨn³ cun³quionh³ cuáh¹, hi³ hí³ né³ jmɨ́¹ zian² ñí¹ hué²¹ lá² bíh¹; tɨ³la³ Tsá² ñí¹ má²tenh³ má¹na²¹, jan² Tsá² cua³han³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú² bíh¹. \v 48 Hi³ jáun² dá² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá²ñuh² tsá² ca³lɨn³ hí³ cun³quionh³ cuáh¹ bíh¹ lɨ́n³ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá², tɨ³la³ tsá² ca³tɨn¹ lɨ³ zian² tɨ³ hñu³mɨ³cuú² má¹ná¹, lɨ́n¹³ la³ cun³ qui³ lɨ́n³ Tsá² ja³ hí³ tɨ³ hñu³mɨ³cuú² bíh¹. \p \v 49 Tsá² ca³lɨ³zian² hí³ cun³quionh³ cuáh¹ lɨ́n³ nóh³² hi³ ca³ta¹ dí² ta³né³². Hi³ jáun² Tsá² cuá³ hí³ hñu³mɨ³cuú² né³, lɨ́n³ nóh³² hi³ ca³ta¹ dí² jmɨ́¹tsú² jmɨ́¹ja³². \p \v 50 Hi³ jáun² reh², la³ cun³ hi³ hnó³² jná¹³ juah²¹ ñí¹con² hnoh² lɨ́³ la³ lá²: Tsá² qui³ quian³² ngú³ hi³ ca³tɨ²¹ ñí¹ hué²¹ lá², ha³ tiá² ca³tɨn¹ yáh³ tsánh³² ñí¹ cuá¹quien² Dió³²; quí¹ tsá² quian³² ngú³ hi³ sah³² tiá² ca³tɨn¹ yáh³ hiáuh³ la³ cun³ hi³ hiáuh¹³ jáun² tsá² quian³² ngú³ hi³ jmɨ́¹lɨ́h³ tiú²uú² sáh³². \v 51 Tɨ³la³ hnó³² jná¹³ hi³ lɨ³ ñíh¹³ náh² cáun² jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹: Tiá² la³jáɨ³² dí² hiá¹ tsáu¹³ yáh³; tɨ³la³ cun³ jáun² la³jáɨ³² bíh¹ dí² zan¹³ hi³ jmu³ Dió³². \v 52 Cu³diá²jan² la³ lá² bíh¹ zan¹³ dí², la³ jan² tsá² lɨ́²hméih³² ñí¹, nɨ́¹ má¹cá²hen³ mah¹ hi³ jiéi³² tsú² mí¹ñí² ñí¹ ca³táuh³ jmáɨ¹. Jáun² nɨ́¹ má¹ca³jie³ tsú² mí¹ñí² né³, jenh¹³ ca³la³ jɨ́n³² tsá² má²cá²tsan³, hi³ jáun² jmɨ́¹lɨ́h³ bíh¹ tiú²uú² tón³² jmáɨ¹ tsán¹³ tsú²; hi³ ja³bí¹ jnoh¹ siáh³ zan¹³ dí² jmáɨ¹ jáun². \v 53 Quí¹ la³ cun³ lɨ́³ hi³ ziáun² dí² lá² ta³né³², cáun² hi³ tiá² má²hɨ́e² bíh¹, hniáuh³² bíh¹ lan¹³ cáun² hi³ ma³hɨ́e² la³ cun³ jmɨ́¹hi³nio²; hi³ ngú³ quiú¹³ dí² hi³ sah³² né³, hniáuh³² lan¹³ cáun² hi³ tiú²uú² tón³² jmáɨ¹ sáh³² bíh¹. \v 54 Hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ cáun² hi³ tiá² má²hɨ́e² ziáun² dí² lá² ta³né³², lan¹³ cáun² hi³ ma³hɨ́e² cun³ jmɨ́¹hi³nio², jɨ³ nɨ́¹juáh³ ngú³ hi³ sah³² quiú¹³ dí² lan¹³ siáh³ cáun² hi³ tiú²uú² tón³² jmáɨ¹ sáh³², má¹jáun² bíh¹ má²lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí², hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: “¡Má²já²hín³ bíh¹ hmú³²; má²ca³cah¹³ bíh¹ Dió³² jmáɨ¹! \v 55 Hnú² hmú³², ¿né² dá² hi³ ca³lɨ́n¹³ hnú²? Hnú² hmú³², ¿né² dá² hi³ jlánh¹ jmɨ́¹ jmúh³² hnú² jáun² hian² honh²?” \v 56 Cun³quionh³ tso³ bíh¹ tɨn² hmú³² jmu³ hian² tsɨ́³, hi³ cun³quionh³ liei²¹ bíh¹ joh²³ siáh³ tso³ pí³. \v 57 Tɨ³la³ tiá¹hmah¹ Dió³² má¹ná¹, Tsá² jmu² hí³ hi³ cah¹ dí² jmáɨ¹ cun³quionh³ Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí². \p \v 58 Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹ reh² tsá² hnau³ jná¹³ lɨ́n³², cuɨ́¹ zian² náh² hi³ ná¹tioh³ cáun² honh² jɨ³ hi³ nio² tiá³ honh² náh² jmáɨ¹ ca³la³ jɨ́³², hi³ tɨ³ lɨ³mí¹ ná¹jmuh³² náh² ta²¹ quioh²¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² cun³ jmá² cun³ jnia³²; quí¹ má²ñíh¹ bíh¹ hnoh² hi³ ta²¹ hi³ jmuh³² náh² cu³tsa³² quiúnh¹ náh² Tɨ³² Juo¹³ dí², ha³ tiá² lɨ́¹ ná¹hín²³ yáh³. \c 16 \s1 Quɨe³ hi³ cunh²³ tsú² hi³ ca³tɨn¹ tsá² reh² \p \v 1 Jáun² né³, ca³tɨ²¹ quɨe³ hi³ cunh²¹ náh² hi³ ca³tɨn¹ tsá² joh¹ Dió³², jmu³ náh² la³ cun³ héih³² hi³ ca³jmú³² jná¹³ jáun² ñí¹con² ma³ quin³² ma³ cu³ nió³ tsá² lɨ́n³ cuáh³² zian² tɨ³ hué³² Galacia. \v 2 Ma³ cun³ jña³ jmáɨ¹ jmɨ́¹ dú²me¹ hniáuh³² hmáh¹ hnoh² ca³lá² quɨe³ tɨ³ có³² ma³ quin³² ma³ jan³² náh², la³ cun³ rón³² tí³ hi³ má²ca³janh¹ náh², hi³ jáun² tiá² lɨ³ hniáuh³² hi³ cánh³ cunh²¹ náh² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jná¹³ ñí¹ nɨ́². \v 3 Hi³ jáun² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jná¹³, má²zein²¹ ná¹ tsá² hion¹³ hnoh² hmóu³² tɨ³ ñí¹con² tsá² reh² zian² já¹ juú² Jerusalén, hi³ tsa³can³² quɨe³ hi³ má²ca³cunh²¹ náh² jáun². Ja³bí¹ cue¹ jná¹³ tsú² siáh³ cáun² sí² hi³ tsa³can³² tsú² tɨ³ ñí¹con² tsá² hí³. \v 4 Jáun² nɨ́¹juáh³ ca³lɨ́n¹³ hnoh² hi³ chú³² ñe¹ jná¹³ uá²jaɨ³², jáun² ñe¹ bíh¹ jná¹³ quiúnh¹ tsá² hí³. \s1 La³ cun³ hi³ hu²¹ tsɨ́³ Po¹ jmu³ \p \v 5 Jáun² né³, nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ ngau²¹ jná¹³ siáh³ ñí¹ nɨ́², hniáuh³² ñí¹nga¹ jná¹³ tín² hué³² Macedonia, hi³ jáun² má¹lɨ³² jáun² máh³ chau²¹ jná¹³ já¹ juú² Corinto nɨ́². \v 6 Ho³ sa³ lɨ́¹³ ñi²¹ jná¹³ ca³lá² ué³ jmáɨ¹ ñí¹ nɨ́² quiúnh¹ hnoh², ho³lá²dá² ñi²¹ jná¹³ ñí¹ nɨ́² tá¹la³ ngá¹³ jmɨ́¹ ñí¹cuóu³, hi³ jáun² má¹jáun² lɨ́¹³ má¹hau¹ hnoh² jná¹³ ca³tɨ²¹ juɨ³² ñí¹ ñe¹ jná¹³ nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun². \v 7 Quí¹ tiá² hnó³² yáh³ jná¹³ hi³ ti³ lɨ́¹ ñí¹nga¹ ná¹ ñí¹ nɨ́² hi³ ñí¹jɨe¹ ná¹ hnoh², tɨ³la³ hu²¹ tsɨn³² jná¹³ hi³ ñí¹ñí²¹ ná¹ ca³lá² ué³ bíh¹ quiúnh¹ hnoh² nɨ́¹juáh³ hi³ cué³² Tɨ³² Juo¹³ dí² jáɨ¹³. \v 8 Tɨ³la³ la³ má²cuon¹ jáun² bíh¹ jná¹³ já¹ juú² Éfeso lá² ca³la³ ñí¹ tɨ́³ jmáɨ¹ Pentecostés, \v 9 quí¹ jlánh¹ re² zia³² jáɨ¹³ hi³ lɨ́¹³ cua³haɨ³² re² ta²¹ hi³ cuá¹jmu² jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí² ñí¹ lá², uá¹jinh¹ zian² juóun³² lɨ́n³² tsá² hnió³ qui³ jnɨ́³² juɨ³². \p \v 10 Nɨ́¹juáh³ hi³ ca³chó³² Timoteo ñí¹ nɨ́², jmu³ náh² tion³ hi³ tiá² lin¹ hi³ zia³² hi³ lɨ³ hɨ́³² tsɨ́³ tsú² ja¹ quián¹³ hnoh², quí¹ hí³ bíh¹ jan² tsá² jmu² uá²jaɨ³² tá¹³ Tɨ³² Juo¹³ dí² la³jmɨ́¹ jmu² jná¹³. \v 11 Cun³ñí¹ hi³ jáun² né³, tiá² hniáuh³² yáh³ hi³ jmúh¹³ náh² hí¹ jan² hi³ tiá² quiú² tiá² jéin²³ náh² tsú². Tɨ³ re² ma³hon¹ náh² tsú², hi³ jáun² cuɨ́¹ jáunh¹³ tsú² cáun² hi³ re² hi³ tɨn², hi³ ja³jɨe³ jná¹³, quí¹ lá² cuá¹jan³² jná¹³ tsú² quiúnh¹ ná¹ tsá² reh² dí² ñí¹ hná¹ lá². \p \v 12 Hi³ ca³tɨn¹ Apolos reh² dí² né³, jmɨ́¹ má²ca³hiu³ ca³mɨ́³ lɨ́n³² jná¹³ ñí¹con² tsú² hi³ jmɨ́¹ tsó²¹ tsú² quionh³ tsá² reh² hi³ tsa³jɨe³ hnoh², tɨ³la³ la³ tɨ³ ta³né³² cun³ tiá² má²ca³lɨ³hnió³ bíh¹ tsú²; tɨ³la³ tsó³² bíh¹ tsú² nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³jɨ́en³. \s1 Jáɨ¹³ ñí¹ má²ca³táuh³ \p \v 13 Jáun² né³, tianh³ náh² ná¹ñí¹ náh², jɨ³ hi³ cuɨ́¹ ná¹tioh³ cáun² honh² náh² ca³tɨ²¹ la³ cun³ hi³ táunh²³ náh² ta²¹. Tiá³ chá¹ náh² honh², ha³ lɨ́² juenh³. \v 14 La³jɨ́³² hi³ jmúh¹³ náh², jmu³ náh² cun³quionh³ hi³ hno³ náh² tsáu². \p \v 15 Né³² né³ reh², hnoh² má²ná¹ñíh¹ náh² hi³ tsá² hñú¹³ Estéfanas bíh¹ tsá² la³ñí¹ hi³ ca³taunh³ ta²¹ jú¹ chú³² tɨ³ hué³² Acaya, hi³ tsá² hí³ né³, má²ca³jmú³ ná¹chan¹ hmóu³² hi³ ma³cón³² la³jɨ́n³² tsá² joh¹ Dió³². \v 16 Jáun² jná¹³ né³ hnó³² hi³ hnoh² jmúh¹³ náh² niuh¹ ñí¹con² lɨ³ua³ jan² tsá² la³ hí³, jɨ³ ñí¹con² la³jɨ́n³² tsá² tionh² quionh³ tsú² hi³ jmu² ta²¹ la³ jáun². \p \v 17 Jlánh¹ lɨ́²hiún² tsɨn³² jná¹³ quí¹hliá² má²cuá²taunh²¹ Estéfanas quionh³ Fortunato jɨ³ Acaico ñí¹ lá², quí¹ tsá² hí³ bíh¹ má²ca³jmú³ ñí¹con² jná¹³ cáun² hi³ tiá² la³ lɨ́¹³ jmúh¹³ hnoh², cun³ñí¹ hi³ tiá² tionh² yáh³ hnoh² ñí¹ lá². \v 18 Tsá² hí³ bíh¹ má²ca³jmú³ hi³ má²ca³niau²¹ re² tsɨn³² jná¹³ la³jmɨ́¹ ca³chá³ tsú² jáun² re² honh² hnoh². Jáun² né³, hniáuh³² bíh¹ má¹quien¹³ náh² tsá² la³ hí³. \p \v 19 Jáun² né³, ma³ quin³² ma³ cu³ nió³ tsá² lɨ́n³ cuáh³² zian² tɨ³ hué³² Asia lá² juáh³: “Hia² náh²” ñí¹con² hnoh². Ñú² Aquila quionh³ mɨ́¹ Prisca ñí²cuo², jɨ³ la³jɨ́n³² tsá² lɨ́n³ cuáh³², tsá² qui³ ngɨh³² hí³ hñú¹³ tsú², juáh³ siáh³ ñí¹con² hnoh²: “Hia² náh²” ca³la³ jonh³ jmɨ́¹ tsɨ́³ cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 20 “Hia² náh²” ―juáh³ siáh³ ca³la³ jɨ́n³² tsá² reh² dí² zian² já¹ juú² lá² ñí¹con² hnoh². Ren¹ náh² tsá²ján² tsá²ján² hi³ re² nio² honh² náh², la³ cun³ qui³ ráɨn³² tsú² jan² raɨnh²¹. \p \v 21 Jná¹³ Po¹, cuá¹jmu² ná¹ cun³quionh³ uón³² huen² tun³ hnɨ³² jon¹ jáɨ¹³ lá², hi³ juah³² jná¹³: “Hia² náh²” ñí¹con² hnoh². \p \v 22 Lɨ³ua³ jan² tsá² tiá² quiú² tiá² jéin²³ Jesucristo Tɨ³² Juo¹³ dí², quiu³juóu³² cuɨ́¹ cháu¹³. ¡Ñah³² hniu³², hnú² Tɨ³² Juo¹³ jnoh¹! \p \v 23 Cuɨ́¹ má¹hé¹ má¹mieh² náh² Jesús Tɨ³² Juo¹³ dí². \v 24 Cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, jɨ³lɨn² bíh¹ hnoh² hnau³ jná¹³. [Cun³ nɨ́² bíh¹ tí³ jáɨ¹³.]