\id GEN 01GENCRXGenOT.sfm utf‑8 Genesis Central Carrier BC-Canada Dick Walker 2011 \h Soo 'Udechoo Whe'whudit'en-i \toc1 Soo 'Udechoo Whe'whudit'en-i \toc2 Genesis \toc3 Gn \mt1 Soo 'Udechoo Whe'whudit'en-i \c 1 \p \v 1 Soo 'udechoo whe'whudit'en whe Yak'usda (Elohim)\f * \fr 1:1 \ft Ndi boozi', “Elohim,” 'i whunénulhtun, Yak'usda 'en 'aw 'ilhoghun za unli íloh, 'et hoonts'i 'en 'ilhoghun unli whe 'unt'oh. 'Et whuz un'a ndi boozi' ni whe 'utni. 'Et tube neba whe' hoont'oh hooyoh.\f* ndi yun 'ink'ez yak'uz 'et 'uhóonla. \p \v 2 Yun, ba ndo hoonli lhiloh 'ink'ez 'aw ook'ut 'et hooloh inle', yatoo k'ut tsaholhgus za hoonli inle'. Yak'usda (Elohim) ooyughi too k'ut nudults'ut. \li1 \v 3 'Et Yak'usda (Elohim) 'en 'utni, “'Et njan be hoot'en-i hole'.” 'Et hoot'en whuzdli'. \li2 \v 4 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) be hoot'en-i yunilh'en, unzoo whe 'unt'oh 'ink'ez be hoot'en-i 'ink'ez tsaholhgus bulh lhulcho 'uyinla. \li2 \v 5 Yak'usda (Elohim) ndi be hoot'en 'i dzin yulhni, 'ink'ez ndi tsalhgus, 'i 'ulhdzis yulhni, 'et whe hulhgha 'ink'ez bundada' 'et soo 'udechoo dzin whuzdli'. \li1 \v 6 'Et Yak'usda (Elohim) ndutni, “Too toh yat hole' 'ink'ez ndo whutoo' 'ink'ez yun k'ut too cha lhulcho oole'.” \li2 \v 7 'Et Yak'usda (Elohim) yat 'uhoonla, 'ink'ez ndi too lhk'eyalhdzo njan too 'ink'ez ndo yat cha, 'et ndúhooja. \li2 \v 8 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) ndo yat 'et yak'uz whulhni. 'Et hulhgha 'ink'ez bundada' 'et whulh nat dzin whuzdli'. \li1 \v 9 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Ndi too yak'uz ba nyo 'i 'ilho oole', 'ink'ez 'et yun dizgi hahoolts'it.” 'Et nduhóoja. \li2 \v 10 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) ndi yun dizgi 'i yun k'ut whulhni, 'ink'ez ndi too 'ilhoh nedimbun 'i yatoo' yulhni. 'Et Yak'usda (Elohim) ooba hoonzoo. \li2 \v 11 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Ndi yun k'ut 'et tl'o, ndai 'ut'an hanuyeh ootse whulih. Mai chun oomai' whulih ts'iyawh dich'oh ooch'e' nawhudlih, 'i oole',” ni 'et whe nduhóoja. \li2 \v 12 'Et ndi yun k'ut tl'o, ndai 'ut'an hanuyeh ootse whulih whuk'un'a, 'ink'ez mai chun oomai' whulih ts'iyawh dich'oh ootse nawhudlih. 'Et Yak'usda (Elohim) ooba hoonzoo. \li2 \v 13 'Et hulhgha 'ink'ez bundada' 'et whulh tat dzin. \li1 \v 14 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Ndo yak'uz hoot'en oole', 'i be lhulhcho lhts'e hozit whe dzin 'ink'ez 'ulhdzis, 'i be nts'oh hoozulh, dzin 'ink'ez naoodizulh 'et cha. \li2 \v 15 'Ink'ez 'et ndi yak'uz be hoot'en, 'i yun k'ut be hoot'en oole',” 'et nduhóoja. \li2 \v 16 'Et Yak'usda (Elohim) 'en nanki be hoot'en-i cho whulhtsi. 'Et ndi tube be hoot'en-i, 'i dzin huba suli' 'ink'ez dzohyaz be hoot'en-i, 'i 'ulhdzis huba suli'. 'Ink'ez ndi sum 'i cha 'uyinla. \li2 \v 17 Yak'usda (Elohim) 'en ndo yak'uz ndi be hoot'en-i whulhtsi, 'i ndi yun k'ut hukw'edodi huba. \li2 \v 18 'Ink'ez 'owhi dzin 'ink'ez 'ulhdzis bulh k'une' hool'en ha. 'Ink'ez lhulcho 'uhoonla be hoot'en-i 'ink'ez tsalhgus yo. 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) whunilh'en 'ink'ez ooba hoonzoo. \li2 \v 19 'Et hulhgha 'ink'ez bundada' 'et whulh did dzin whuzdli'. \li1 \v 20 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Too toh lhai cho lho ndunt'oh-i hole', 'ink'ez dut'ai yun ando yat ndulcho dut'ai be nuhoot'o”. \li2 \v 21 'Et Yak'usda (Elohim) toot lho cho 'ink'ez usjiz-i nuhutnah-i lhelhdoh didoh toot nuyeh-i 'ink'ez nut'o-i lhelhdoh didoh-i 'inla. 'Ink'ez 'owhi yunilh'en, unzoo whe 'unt'oh. 'Et Yak'usda (Elohim) ooba hoonzoo suli'. \li2 \v 22 'Et Yak'usda (Elohim) soo hoonzoo-un hubúlhni, 'ink'ez njan ndutni, “Lhk'uz whe lhai oohle' ndi too doolhbun yatoo' tuz, 'ink'ez dut'ai cha ndi yun k'ut lhk'uz teh lhai oole'.” \li2 \v 23 'Et hulhgha 'ink'ez bundada' 'et kwulat dzin suli'. \li1 \v 24 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Ndai la khuna-i dich'oh didoh-i, khuna-i, musdoos te, yun nulh'as-i, 'uyoo khuna-i, ts'iyawh didutch'oh dudun dot'en, yun ts'u halh'as,” 'et whuz un'a 'uhooja. \li2 \v 25 'Et Yak'usda (Elohim) khuna-i yun k'ut nulh'as 'ilhoh didoh-i, musdoos 'ilhoh didoh-i 'ink'ez ts'iya-i yun nulh'as-i, 'ilhoh didoh-i 'ink'ez Yak'usda (Elohim) yan'en, unzoo whe 'unt'oh. \mi \v 26 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Dune 'uts'ooleh, neundot'en-un, nek'un'a 'unt'oh-un, yatoo k'ut, lho, dut'ai ndo nudilh-i, musdoos, yun k'ut cha, yun k'ut nulh'as-i cha, 'owhi ts'iyawh yumoodih oole' sih”. \q1 \v 27 'Et Yak'usda (Elohim) dune 'inla, \q2 duk'un'a Yak'usda (Elohim) ndot'e', \q2 'en dune 'ink'ez ts'ekoo cha 'en 'ubinla. \mi \v 28 'Et Yak'usda (Elohim) soo hoonzoo-un 'ubulhni 'ink'ez Yak'usda (Elohim) njan ndubulhni, “Lhane cho nohuzkeh oole', ndi yun doolhbun 'ink'ez oomoodih uhli, lho, dut'ai, nudilh-i cha 'ink'ez ndi yun k'ut usjiz-i cha ts'iyawh”. \mi \v 29 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “Whunulh'en, yun hanuyeh-i oomai' hoonli-i, 'ananukat-i yun k'ut hooni-i, duchun oomai' 'ananukat-i, nohni nohba ut'alh-i tileh. \mi \v 30 'Ink'ez cha ndi yun k'ut usjiz-i, dut'ai ndo nudilh-i, 'ink'ez yun k'ut nulh'as-i cha, ndi yun k'ut hanuyeh-i yuti'ulh huba bugha ínus'ai,” 'ink'ez whuz un'a 'uhooja. \mi \v 31 Yak'usda (Elohim) yane'yalh'en-i yunilh'en, ts'iyawh 'uyinla-i 'ink'ez 'alha tube unzoo. 'Et hulhgha 'ink'ez bundada' 'et bulh lhk'utat dzin. 'Et ts'iyawh whunalh'en whe tube ooba hoonzoo. 'Et hulhgha 'ink'ez bundada' 'et whulh lhk'utat dzin suli'. \c 2 \p \v 1 'Awet yak'uz, yun k'ut, 'ink'ez ndai ts'iyawh 'uhoonla, 'i lhaoodinla. \li1 \v 2 'Et whulh lht'ak'ant'it dzin suli', 'et Yak'usda (Elohim) be 'ut'en, 'i lhaidinla 'ink'ez whulh lht'ak'ant'it dzin 'et nalyiz. Ndi be 'ut'en 'i ts'iyawh lhaoodinla. \li2 \v 3 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) whulh lht'ak'ant'it dzin 'et soo hoonzoo-un whulhtsi 'ink'ez 'udun duba neooninla. Njan whulh lht'ak'ant'it dzin 'et nalyiz be 'ut'en 'i ts'iyawh lhaoodinla 'et huwa, Yak'usda (Elohim) ndi 'uyinla 'i lhaoodinla. \p \v 4 Njan 'et soo 'udechoo whe'whudit'en hukw'elh'az yak'uz 'ink'ez yun k'ut njan dzin Moodihti Yak'usda (Yahweh\f * \fr 2:4 \ft Ndi boozi' “Yahweh,” 'i “Mbe Usli, 'En 'Ust'oh,” ni whe 'ut'ni. Sizi Gri, 'en Yahweh 'unt'oh. 'Et whuz un'a 'et John 'uk'unéyuzguz‑i 8:58 ndutni whe Sizi 'en ndunne Lizwifne budáni', “Soo ts'ih'un un'a nohdúsni, Abraham whutileh whutso da', 'et 'uda' si usli whe 'ust'oh.” Ndi khuni 'i be whuts'odul'eh, 'oh da' Sizi Gri ndi yun k'ut nusuya whe 'et Abraham 'en 'uda' 2,000 be yus k'ut at'en ndi yun k'ut nusiya. 'Ink'ez Sizi Gri 'en ndunne Lizwifne ubulhni, “…Abraham whutileh whutsoh da', 'et 'uda' usli whe 'ust'oh.” Ndi khuni 'i be whuts'odul'eh Sizi Gri 'en Yahweh unli. 'Et Exodus 3:14, John 'Uk'unéyuzguz‑i 8:24‑25, 58, 17:5,24, 1 Timothy Ts'o K'eyanguz‑i 1:17, 'ink'ez 'Udechoo 'Udustl'us John 'Uk'eyánguz‑i 5:11‑12, 'et cha nduwhútni.\f* Elohim) 'en ndi yak'uz 'ink'ez yun k'ut 'uhoonla, \p \v 5 'awhuz yun whut'an 'ink'ez oomai' hooni-i, 'ink'ez dilht'an-i cha yun k'ut halhusye whe, Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) nawhulhtih-un 'ink'ez dune yun gha oona' ha hooloh. \p \v 6 'Et hoonts'i tootsul whuzdli' 'i be yun k'ut naooniltsul. \p \v 7 'Ink'ez Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) yun lez 'i dune yulhtsi 'ink'ez be ts'uhuna bulh yuni 'ainyulh 'ink'ez dune khuna suli'. \s1 Yak'usda (Elohim) ba ha'nuyeh k'et 'et dune nenin'az \p \v 8 Eden huwun ndaz de 'et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'en ha'nuyeh k'et newhunin'ai. 'Et 'a'nule ink'ez ndun dune yulhtsi, 'en 'et neinilhti. \p \v 9 Njan yun k'ut Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) ts'iya-i duchun nul'en huba nzoo-i 'ink'ez ut'alh huba nzoo-i 'ainanla. Duchun oogha ts'ukhuna-i cha whuniz hanuyeh yun 'et 'uyinla. 'Ink'ez ndi duchun be t'eoonudzun ndet hoonzoo 'ink'ez ndet hoontsi' 'et cha. \p \v 10 'Et ndi took'oh Eden whuts'u hainli, 'i hanuyeh k'et be nawhunultsul, 'et 'ukoh didun lhk'einli whuzdli'. \p \v 11 Soo 'udechoo whuts'u hainli, 'i Pishon huyulhni, ndi 'i yun k'ut Havilah ndul cho whunadizdli, 'et gold hooni. \p \v 12 'Ink'ez njan yun k'ut gold 'i unzoo. Bdellium 'ink'ez onyx tse 'i 'et hooni. \p \v 13 Njan whulhnat took'oh ye dinli, 'i Gihon hiyulhni, 'i 'unt'oh. Yun k'ut Cush, 'et ndulcho whunasuli. \p \v 14 Bulh ta-i 'ukoh 'i Hiddekel huyulhni, 'i Assyria whanda' ts'e wheinli. Bulh dunghi 'ukoh 'i Euphrates 'unt'oh. \p \v 15 'Et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) hanuyeh k'et Eden 'et dune neninilhti, yughole' 'ink'ez yot'e' ha. \p \v 16 'Ink'ez Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) ndun dune khuni yutl'a dan'ai whe nduyulhni, “Ndi duchun ts'iyawh njan hanuyeh 'i on'alh ndet hukwa' ninzin totsuk. \p \v 17 “Ndi duchun be t'eoonudzun-i, ndet hoonzoo-un, 'ink'ez ndet hoontsi'-un, 'i oomai 'aw lhuzon'al. Ndet dzin in'al-un, 'alha datantsah.” \p \v 18 'Et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'utni, “Dune dich'oh 'uhint'oh de 'aw lhe'hoozoo' whe' hoont'oh, yula' tit'elh-un yundult'oh-un ooba 'oosleh si.” \p \v 19 Ndi yun k'ut 'et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) ts'iyai khuna-i, dut'ai ndo yat nudilh, 'i ts'iyawh Adam ts'un nebuninla, 'et nts'en'a hubootazih ha. 'Ink'ez nts'en'a hubonzi', 'i huboozi suli'. \p \v 20 'Et Adam 'en ndi mudoos, dut'ai ndo yat nudilh, 'ink'ez tl'o k'ut khuna-i, 'i ts'iyawh huboozi' whulhtsi. 'Et 'ink'ez Adam yulh ndult'oh 'en yula 'oot'en hooloh. \p \v 21 'Ink'ez 'et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) Adam bulh cho yuk'edin'ai, 'et Adam nanisti 'ink'ez oocha 'ilhoghi Yak'usda yuts'u haídantan 'ink'ez yutsung lhts'un be naíyunilhni. \p \v 22 Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) ndi 'ucha dune ts'u haidantan, 'i ts'eke yulhtsi 'ink'ez dune yughi nilhti. \p \v 23 'Et Adam 'utni, \q1 “Ndi 'andit sts'un oots'un 'unt'oh \q2 'ink'ez stsung ootsung 'unt'oh, \q1 ts'eke boozi' oole' si, \q2 dune ts'u halti 'et huwa”. \m \v 24 'Et huwa dune dubá 'ink'ez duloo bulh bula dootnih 'ink'ez du'at bulh 'oot'e 'ink'ez 'ilho yust'e hoole'. \p \v 25 'Ink'ez nahult'oh 'ust'et, dune 'ink'ez du'at bulh whe 'aw yooya cha lhuhiloh. \c 3 \s1 Dune ninta 'ut'ih whuts'unint'i \p \v 1 'Et tl'ughus 'i lhelhdoh didoh-i Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'uyinla-i unli 'ink'ez ts'eke 'ulhni, “Duchun yun k'ut whuduchun 'aw ts'iyawh lhuzooh'al, ni eh?” \p \v 2 'Et ts'eke nyoon tl'ughus 'uyulhni, “Nyoo duchun mai' hanuyeh-i, 'i ts'oo'alh huba' hoont'oh, \p \v 3 'Et hoonts'i hanuyeh k'et whuduchun whuniz nadan'a-i, 'i Yak'usda (Elohim) 'utni, ‘Nyoo duchun mai' 'aw lhuzooh'al, k'us oot'aoohnalh junih, khun si daoohtsah,’” ni. \p \v 4 'Et ndi tl'ughus, ts'eke 'en 'uyulhni, “'Alha 'aw daoontsah ait'oh. \p \v 5 Yak'usda (Elohim) t'eooninzun ndet dzin uh'alh-un, hooh'en tihleh 'ink'ez Yak'usda (Elohim) bundutilh'elh, hoonzoo-un 'ink'ez hoontsi'-un cha t'ewhuntahzin.” \p \v 6 'Et ts'eke duchun ts'u'alh huba unzoo, nul'en huba cha unzoo, duchun ts'uwhunih netilhtselh huba ooka' whuninzun, oomai' yilhchoot 'ink'ez yan'al, duki cha yuloh yutl'a nan'ai 'ink'ez 'en cha yan'al. \p \v 7 'Et nahult'oh duna be huhon'en suli', 'ink'ez nahult'oh 'ust'et 'uhint'oh t'ehonanzin, mai “fig” huyulhni 'i oot'an lhuna' hidunilhka' 'i be be k'e'uzdla 'uhududulhtsi. \p \v 8 'Et nawhudunik'az whe Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) hanuyeh k'et 'oh nuya whe hidits'o 'ink'ez Adam du'at bulh hanuyeh k'et duchun toh Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) hich'a untilh'i. \p \v 9 'Et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) Adam hahizya 'ink'ez 'uyulhni, “Nts'e 'int'oh”. \p \v 10 'Et 'utni, “Hanuyeh k'ez nyudasts'o 'ink'ez whenuzjut, 'ust'et 'ust'oh 'et huwa untiz'i.” \p \v 11 'Ink'ez 'uyulhni, “Mbe 'unyulhni 'ust'et 'int'oh, duchun oomai' uh'alh junih nohdusni-i eh uh'al?” \p \v 12 'Et dune 'utni, “Ts'eke sgha nilht'i-un duchun oomai' sgha inin'ai 'ink'ez 'i us'al.” \p \v 13 'Ink'ez Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) ts'eke 'ulhni, “Dahoont'oh-un dainja?” 'Ink'ez ts'eke 'utni, “Tl'ughus nasunan'a 'ink'ez us'al.” \p \v 14 'Et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) tl'ughus 'ulhni, \q1 “'Et ndinja huwa 'uyoo khuna-i anus nk'ehida whe 'int'oh, \q2 'ink'ez 'uyoo khuna-i chuntoh nulh'as-i anus, \q1 mbut tl'ah whe nukedutanzut, \q2 'ink'ez lhez za tan'ulh, yunka tandalh nduwhulyiz whe. \q1 \v 15 'Ink'ez nyun 'ink'ez ts'eke bulh lhazdatni nohtiselh, \q2 'ink'ez nyuzkeh 'ink'ez buzkeh. \q1 Ntsi yayindunta'us 'ink'ez ookentsul duntalhdah.” \p \v 16 'Et ts'eke 'ulhni, \q1 “Ndzi unduda-un 'ink'ez datant'elh-un 'onus 'uwhulcho whutiselh, \q2 nyulh 'ults'ulh whe nyuzkeh whutaleh, \q1 nki ooka' untanzilh 'ink'ez nyumoodih tileh.” \p \v 17 'Et Adam 'ulhni, \q1 “N'at oozalhts'ai' 'et huwa 'ink'ez ndi duchun oomai', \q2 ‘'On'alh junih,’ nyudusni, \q2 in'al 'et huwa, nyun mba ndi yun 'i ookehida, \q2 'ut'en be oots'u huyukat-i tan'ulh yun ka tandalh ndwhulyiz whe.” \q1 \v 18 Whuscho 'ink'ez whusyaz bulh nankilt'oh ook'ut mba hantiyeh, \q2 'ink'ez yun hanuyeh-i tan'ulh. \q1 \v 19 Nyunin ts'u halhdzilh whe ut'alh-i on'alh, \q2 yun natandleh whuts'un. \q1 'I oots'u hainzut. \q2 Lhez 'int'oh 'ink'ez lhez 'i ts'un natandleh.” \p \v 20 'Ink'ez Adam du'at Eve be yoozi, khunane ts'iyawh buloo 'et huwa. \p \v 21 'Ink'ez Adam oo'at bulh Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'en ndi zuz 'i buba 'uyinla hiye óoke' ha. \p \v 22 'Et Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'utni, “Nulh'en, dune Neundult'oh suli', hoonzoo-un 'ink'ez hoontsi'-un t'ewhunozin ha. 'Ink'ez 'andit doo ka si dula be ndi duchun oomai' yolhchoot 'ink'ez yoo'alh 'ink'ez 'ilhiz whutinalh.” \p \v 23 'Et huwa Moodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) njan hanuyeh k'et, Eden, 'et tenabunilh'a', 'ink'ez njan yun whut'as tileh 'i oots'u haits'alhti 'et, oot'e' ha. \p \v 24 'Et dune teininyoot 'ink'ez Eden ndaz ts'e 'et lizasne, Cherubne hubulhni, 'et nebunilhti, 'ink'ez saluzti kwun dunukw dot'en lhelhts'un nadighus-i duchun oogha ts'ukhuna-i yughole' ha. \fig none|src="CO00610B.tif" size="col" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 3.24" \fig* \c 4 \s1 Cain 'en Abel yuzilhghi \p \v 1 'Et Adam du'at Eve, t'einanzin 'ink'ez oo'at ulchan 'ink'ez Cain 'en yulhtsi 'ink'ez 'utni, “Moodihti (Yahweh) ts'un dune sgha ninzut.” \p \v 2 'Et doo cha Eve 'ulhtsi, 'andit 'et bulhutsin Abel 'en 'usbai ghunli unli, 'et Cain 'en yun ghana-un suli'. \p \v 3 'Et whudizulh whutoh Cain yun whumai', Moodihti (Yahweh) gha italelh ha yughi ninla. \p \v 4 Abel cha 'usbai 'udechoo whuzdli-i nilhk'a whe whuz wheyanla 'ink'ez Moodihti (Yahweh) Abel yudilhti' 'ink'ez yuba soo 'uja. \p \v 5 'Et hoonts'i Cain yuba whusayanla-i ooba lhe' yizoo' 'ink'ez Cain tube hunilch'e 'ink'ez oonin ts'e 'uts'un un'a 'uja. \p \v 6 'Et huwa Moodihti (Yahweh) 'en Cain 'uyulhni, “Ndet huwa hunilch'e 'ink'ez nyunin ts'e 'uts'un un'a 'inja?” \p \v 7 “Soo 'ant'en, 'aw lakw 'uyoo neba lhe'hootazoo'? 'Et 'aw soo lhe'zint'en de, 'ut'en untsi'-i dati us'ai whe 'unt'oh. 'Ink'ez nka' ninzun whe 'unt'oh, 'et hoonts'i whuch'a whumoodih onle'.” \p \v 8 'Et Cain dudulhutsin Abel yulh yailhduk, 'et 'uhooja nus tl'o k'ut 'uhint'oh whe, Cain dudulhutsin Abel yuch'az nedinja 'ink'ez yuzilhghi. \p \v 9 'Et whe Moodihti (Yahweh) Cain 'uyulhni, “Nyulhutsin Abel daja?” Cain 'utni, “T'eoonuzuszun, si eh sulhutsin ghusli?” \p \v 10 'Ink'ez 'utni, “Nts'en'a dainja?” Yun whuts'un nyulhutsin buzkai' sts'un huyih. \p \v 11 'Andit 'awet ndi yun mba whutátsi'. Yun dizts'o nla k'ez nyulhutsin buzkai' ook'eijul 'et huwa. \p \v 12 Yun gha itanelh te, daltus la hukw'un'a mba ook'ut halhe'untizye. Ndi yun k'ut tandalh whut'oh nunul'i-un 'ink'ez yoh lhuhoot'i'-un tanleh.” \p \v 13 'Et Cain 'en Moodihti (Yahweh) 'uyúlhni, “Be sba nahisda-i 'onus sba hoondaz k'et 'aw whulh 'oost'e' ait'oh. \p \v 14 'Alha 'andit dzin whuts'un ndi yun k'ut suntinyoot nyunin ba whu'iz 'utist'elh, ndi yun k'ut nunul'i'-un 'ink'ez yoh lhuhoot'i'-un tisleh, 'ink'ez mbe nasilhti-un sutuzilhghelh whe 'unt'oh”. \p \v 15 'Et Moodihti (Yahweh) 'uyulhni, “Et huwa, mbe Cain silhghi-un lhtak'ant'it 'uwhultsuk-un ooba k'utitnelh.” Doo ka si Moodihti (Yahweh) 'en Cain ye hoodalh'en khun nahiyilhti 'ink'ez hizoolhghelh whuch'a. \s1 Cain ts'u haindene \p \v 16 'Et Cain Moodihti (Yahweh) ch'a suya 'ink'ez yun k'ut Nod huwhutni-un 'et nenina, ha'nuyeh k'et Eden 'on daz ts'e. \p \v 17 'Ink'ez Cain du'at t'einanzin, ulchan 'ink'ez Enoch ooyaz whuzdli. 'Ink'ez keyoh whuti 'uhoonla 'ink'ez duye' boozi', Enoch be hoozi. \p \v 18 Irad 'en Enoch ooye' suli' 'ink'ez Irad, Mehujael ooye' suli' 'ink'ez Mehujail 'en Methushael, 'ink'ez Methushael, Lamech ooye' suli'. \p \v 19 'Et Lamech nane ts'ekoo ilhchoot, du'atke eni, 'ilhoghun oo'at, Adah boozi' 'ink'ez 'on 'at-un 'en Zillah huyulhni. \p \v 20 'Ink'ez Adah, 'en Jabal ooyaz suli'. 'En buzkehkene nimbali bet huwhut'i 'ink'ez khuna-i 'i nulhyeh. \p \v 21 Bulhutsin boozi' Jubal, 'en ndi harp 'ink'ez flute hiyulhni 'i be hujun, 'enne ts'iyawh hube 'abá. \p \v 22 Zillah, 'en cha buzke hooni. 'Ilhoghun 'en Tubal-Cain hiyulhni. 'En mbe ndi 'utes 'ink'ez dulk'un te 'ink'ez lhuztih bulh yugha khuna 'enne ts'iyawh hubodulh'eh. 'Ink'ez Tubal-Cain bulhtus 'en Naamah ts'utni. \p \v 23 'Et Lamech du'atke 'ubulhni, \q1 “Adah 'ink'ez Zillah, soo zulhts'ai, \q2 dune ka sulhtsi huwa sisghi, chilh hoonts'i sundilhda' hukwa sisghi”. \q1 \v 24 Cain k'utitnelh te, lhtak'ant'it tighan, \q2 'et de Lamech lhtak'ant'it whunizyat 'on 'at lhtak'ant'it 'uwhultsuk-un. \s1 Adam doo cha za ooye' hooni \p \v 25 Adam doo cha du'at t'enanzin whe ooyaz dune suli', 'en Seth yulhni. Eve 'utni, “Yak'usda (Elohim) 'uye' sgha nilhti, 'en Abel yuk'e naidalhti, Cain yuzilhghi-un.” \p \v 26 Seth cha ooye' whuzdli', Enosh yulhni. 'Et ndoh dzin dunene Moodihti (Yahweh) boozi' be ka whehuninyih. \c 5 \s1 Adam Buzkehne \p \v 1 Ndi 'udustl'us, Adam ts'u haindene ghun 'unt'oh. Yak'usda (Elohim) ndet dzin 'uyinla dzin, Yak'usda (Elohim) ndot'en yulhtsi. \p \v 2 Dune 'ink'ez ts'eke bulh 'ubinla 'ink'ez soo hoonzoo-un hubulhni 'ink'ez yun ka dune'ne 'ubinla, dzin 'ubinla-un. \p \v 3 'Ink'ez Adam 'ilho whunizyat whunizyat 'on 'at tat whunizyat (130) yus k'ut khuna' 'ink'ez ooye' yundot'en-un ooye' suli', Seth yulhni. \p \v 4 Seth ooye' suli' hukw'elh'az, Adam lhk'udit whunizyat whunizyai (800) be yus k'ut hukw'elh'az 'ink'ez ooye'ke, ootse'ke cha whuzdli. \p \v 5 Adam khuna' 'uwhuldzoh hana'-un 'ilho hooloh whunizyat whunizyai 'on 'at tat whunizyat (930) yus k'ut khuna' 'et dazsai. \p \v 6 Seth 'en 'ilhoh whunizyat whunizyai 'ink'ez kwulat be yus k'ut (105) khuna' whe Enosh ooye' suli'. \p \v 7 Enosh ooye' suli' hukw'elh'az, Seth lhk'udit whunizyai lhk'udit 'on 'at lhtak'ant'it (807) be yus k'ut whe ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuzdli'. \p \v 8 Seth 'ilho hooloh whunizyat whunizyai 'on 'at 'ilho hooloh 'ink'ez 'on 'at nat be yus k'ut (912) whe dazsai. \p \v 9 Enosh 'ilho hooloh whunizyat (90) 'ink'ez Cainan ooye' suli'. \p \v 10 Cainan ooye' suli' hukw'elh'az lhk'udit whunizyat whunizyai 'on 'at whunizyat 'on 'at kwulat (815) be yus k'ut 'ink'ez ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuzdli'. \p \v 11 Enosh yinka inda' 'uwhulyiz-un 'ilho hooloh whunizyat whunizyai 'ink'ez kwulai' (905) be yus k'ut whe dazsai. \p \v 12 Cainan lhtak'antit whunizyat (70) khana' 'ink'ez Mahaleel ooye' suli'. \p \v 13 Maheleel whuzdli hukw'elh'az, Cainan lhk'udit whunizyat whunizyai 'on 'at dit whunizyat (840) be yus k'ut 'ink'ez ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuzdli'. \p \v 14 'Et Cainan 'ilho hooloh whunizyat whunizyai 'ink'ez whunizyat (910) be yus k'ut 'et dazsai. \p \v 15 Mahaleel lhk'utat whunizyat 'on 'at kwulat (65) be yus k'ut, 'ink'ez Jared ooye' suli'. \p \v 16 Jared whuzdli hukw'elh'az Mahaleel lhk'udit whunizyat whunizyai 'ink'ez tat whunizyai (830) be yus k'ut 'ink'ez ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuzdli'. \p \v 17 'Et Mahaleel be yus k'ut lhk'udit whunizyat whunizyai 'ink'ez 'ilho hooloh 'ink'ez kwulat (895) be yus k'ut 'et dazsai. \p \v 18 Jared yunka inda' 'ilho whunizyat whunizyai 'ink'ez lhk'utat whunizyat (162) be yus k'ut 'ink'ez nanki Enoch ooye' suli'. \p \v 19 Enoch whuzdli hukw'elh'az Jared lhk'udit whunizyat whunizyai (800) be yus k'ut nahitna' 'ink'ez ooye'ke 'ink'ez oots'eke cha whuhuzdli'. \p \v 20 Jared be yus k'ut 'ilho hooloh whunizyat whunizyai 'ink'ez lhk'utat 'ink'ez nat (962) be yus k'ut khana' 'ink'ez dazsai. \p \v 21 Enoch lhk'utat whunizyat 'ink'ez kwulat (65) be yus k'ut khana' 'ink'ez Methuselah ooye' suli'. \p \v 22 Methuselah whuzdli hukw'elh'az Enoch Yak'usda (Elohim) bulh nusa'az tat whunizyat whunizyai (300) be yus k'ut 'ink'ez ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuzdli'. \p \v 23 Enoch yun ka inda'-un tat whunizyat whunizyai 'on 'at kwulat (365) be yus k'ut 'et khana'. \p \v 24 'Ink'ez Enoch Yak'usda (Elohim) bulh nusa'az 'ink'ez hoolel, Yak'usda (Elohim) nayilhchoot huwa. \p \v 25 Methuselah 'ilho hooloh whunizyai whunizyat 'ink'ez lhk'udit whunizyat 'on 'at lhtak'ant'it (187) be yus k'ut khuna 'et Lamech ooye' whuzdli'. \p \v 26 Lamech whuzdli hukw'elh'az, Methuselah lhtak'ant'it whunizyai whunizyat 'ink'ez lhk'udit whunizyat 'on 'at nanki (782) be yus k'ut whe khuna 'ink'ez ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuzdli'. \p \v 27 'Et Methuselah 'ilho hooloh whunizyat whunizyai 'ink'ez lhk'utat whunizyat whunizyai 'ink'ez lhk'utat whunizyai 'on 'at 'ilho hooloh (969) be yus k'ut whe dazsai. \p \v 28 Lamech 'en 'ilhoh whunizyai whunizyat 'ink'ez lhk'udit whunizyat 'on 'at nanki (182) be yus k'ut suli' 'ink'ez 'ilhoghun ooye' suli'. \p \v 29 'Ink'ez, Nowe be yoozi 'ink'ez 'utni, “Ndun 'en si k'unenunoo'ah neye 'ut'en ha 'ink'ez neba be oogha ts'ana-i, yun Moodihti (Yahweh) ye k'ehanya 'et huwa”. \p \v 30 Nowe yun ka neninya hukw'elh'az kwulat whunizyat whunizyai 'ink'ez 'ilho hooloh whunizyai 'ink'ez kwulat (595) be yus k'ut suli' 'et ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha whuhuzdli. \p \v 31 Lamech khana' nduwhulyiz-un lhtak'ant'it whunizyai whunizyat 'ink'ez lhtak'ant'it whunizyat 'on 'at lhtak'ant'it (777) be yus k'ut 'et dazsai. \p \v 32 'Ink'ez Nowe kwulat whunizyai whunizyat (500) be yus k'ut whe Shem, Ham 'ink'ez Japheth 'enne ooye'ke suli'. \c 6 \s1 Dune huye untsi'-i 'ink'ez be buba nahisda \p \v 1 'Et 'uhooja, ndi yun k'ut dune 'awet nus za 'uhuniltsuk whe 'ink'ez ts'ekoo bubuzkeh suli'. \p \v 2 Yak'usda (Elohim) ooye'ke 'enne ndunne ts'ekoo dune ootse'kene huhinzooo hubo nilh'en. 'Ink'ez mbene la buka' huninzunne 'enne ts'ekoo bubu hilhchoot, bu'atke hole' ha. \p \v 3 'Et Moodihti (Yahweh) 'utni, “Syoghi 'aw 'ilhiz when dune bulh buch'az dotni ait'oh. 'Alha ndi yun k'ut dune unli 'et hoonts'i whunizyat whunizyai 'ink'ez nat whunizyai (120) be yus k'ut tileh whe ndi yun k'ut tidalh.” \p \v 4 'Et 'oh da' njan yun k'ut dunechone hanle'. 'Et hukw'elh'az Yak'usda (Elohim) ooye'ke 'enne ndi yun k'ut dune butse'ke buzisda 'ink'ez bubuzkehke yahonle'. 'Et ndunne dune whuzdli'ne, 'enne dune lhtuscho 'ink'ez nchane 'uhint'oh. \p \v 5 'Et Moodihti (Yahweh) bunilh'en ndi yun k'ut dune huye untsi' tube ncha suli'. Ts'iyawh 'ahoolhyiz wheni ndune bubeni untsi', 'et whunilh'en. \p \v 6 'Et Moodihti (Yahweh) tube huwu dzin unduda ndi yun k'ut dune 'inla-un, oodzi yo tube whunduda suli'. \p \v 7 'Et Moodihti (Yahweh) 'utni, “Mbene la dune ndi yun k'ut wheni 'ubuslane, soo ts'iyawh gak hubutiselh. Ndi dune 'ink'ez khuna-i, yun k'ut nulh'as-i 'ink'ez ndo dut'ai nudilh-i cha, 'i ts'iyawh. 'Et tube huwu sdzi unduda 'ubusdla 'et huwa.” \p \v 8 'Et hoonts'i Nowe 'en Moodihti (Yahweh) oonalh ndi ye nets'un unzoo-i 'et nahoon'ai. \s1 Nowe 'en Yak'usda (Elohim) yuba soo nduja \p \v 9 Nowe ts'u haindene hukw'eguz 'et 'uhoont'oh. Nowe 'en ts'ih'un dune unli, khuna da' whe 'aw ook'eholts'it hooloh. Nowe 'en Yak'usda (Elohim) bulh nuya inle'. \p \v 10 Nowe tane ooye'ke suli': Shem, Ham, 'ink'ez Japheth. \p \v 11 Yak'usda (Elohim) oonalh ndi yun k'ut ndulcho dune ninta' honilh'en 'ink'ez dune lhezudla-un, dulcho whe whudizbun. \p \v 12 'Et Yak'usda (Elohim) njan yun k'ut 'et whunilh'en whe 'alha tube ninta' whunt'en. Dunene, 'enne ts'iyawh soo ts'ih'un 'ants'i halhjut le'hint'oh suli'. \s1 Ts'i cho 'ulya \p \v 13 Yak'usda (Elohim) 'en Nowe 'uyulhni, “Njan ts'iyawh ndai la usjiz-i, 'awet sba whulatoh suli'. Dunene 'enne bulagha ts'e ndi yun k'ut ts'iyawh be lhezudla-i be hodilhbun. 'Et whunilh'en, ndi yun ndulcho whe ndi khuna ts'iyawh yun k'ut husjiz-i, ts'iyawh bulh gak whutiselh. \p \v 14 Ndi duchun gopher hiyulhni, 'i be ts'i cho 'ónleh. 'Ink'ez bez ts'e 'et lhelhdun whulai holhtselh. Dzeh 'i be bez ts'e 'ink'ez yoo'az ts'e cha be ondzeh. \p \v 15 'Ink'ez 'et ndiz un'a ndi ts'i cho 'i 'onleh: 450 feet 'et 'uhoolhyiz, 'ink'ez 75 feet 'et 'uhooltel, 'ink'ez 45 feet naoodalhza'. \p \v 16 Dadint'az cho ooba 'onleh. 'Ilho cubit ndo ooban whuts'un, 'et nenin'a holhtselh. Oozih k'ut 'et dati-un 'onleh. 'Udeyo-un yun cha 'onleh 'ink'ez 'on do cha 'udun 'uhoonleh, 'ink'ez bulh tad-un yun 'et 'uhonleh. \p \v 17 'Et whunilh'en 'et si 'utisnelh, yun k'ut ndulhcho too hatadutisbilh. Yat whutah 'et gak whutiselh. Ts'iyawh ndai ndi usjiz be ts'ukhuna bulh 'unt'oh, 'i gak tileh. Ndi yun k'ut 'et ts'iyai yatadlah. \p \v 18 'Et hoonts'i nyun nts'un sghuni ntl'adutis'alh. 'Ink'ez ndi ts'i cho bez tonya', nyun, nye'keh, n'at, 'ink'ez nye'keh bu'atkeh cha, 'en dulh 'úbolneh. \p \v 19 'Ink'ez ndai la ndi yun k'ut usjiz-i, lhawh didoh 'ilho whe nawh didoh-i, 'i ndi 'i ts'i cho be onlelh. 'Et ts'iyawh khutinalh wheni ts'eke cha 'ink'ez dune cha unli-i didoh-i ts'iyawh. \p \v 20 Ndai la ndo nudilh-i dundult'oh-i, yun nulh'as-i dundult'oh-i cha, 'ink'ez yun nuts'eh-i dundult'oh-i cha, nanki dundult'oh-i ts'iyawh nts'un tidulh, khutinalh wheni. \p \v 21 'Ink'ez ndai la 'ut'alh-i ts'iyawh, tan'ulh-i ts'iyawh be 'onlelh, 'i ts'iyawh 'ulhonlelh. 'I la ooh'alh nyun 'ink'ez ndi khuna-i cha.” \p \v 22 'Et Nowe 'et nduja, nts'en'a Yak'usda (Elohim) yuba nahizya, 'et ts'iyawh nduja. \c 7 \s1 Dutadilt'o-un \p \v 1 'Et whe Moodihti (Yahweh) 'en Nowe 'uyulhni, “Nyuzkeh cha, nyunch'oh cha, mbene la nyoh whut'ine ts'iyawh ndi ts'i cho behdilh, daint'oh la ts'ih'un dune inli, ndi 'andit dune toh ndoh whuya hoozulh dune toh daint'oh la ts'ih-un dune inli-un 'et whunus'en. \p \v 2 Ndi yun k'ut khuna-i ootsun hooloh-i, lhtak'ant'i dune 'ink'ez ts'eke bulh 'ilhoh didoh-i nanki whe khuna-i tsiyawh. Ndi khuna-i dutsun-i cha, dune cha ts'eke cha, 'ohwhi 'i ts'iyawh olhchoot. \p \v 3 'Ink'ez ndi yun k'ut ndai la nudilh-i dut'ai ts'iyawh cha lhtak'ant'i dune 'ink'ez ts'eke bulh cha, 'ohwhi ts'iyawh ndi yun k'ut khuna-i ndai la khutinalh-i. \p \v 4 Lhtak'ant'i dzin hukw'elh'az 'et ndi yun k'ut dit whunizyat (40) dzin 'ink'ez dit whunizyat 'ulhdzis whuts'un nawhutilhtilh. Ndai usla ndi yun k'ut usjiz-i ts'iyawh hooloh whutilhtselh.” \p \v 5 'Et Nowe nts'en'a Moodihti (Yahweh) yuba nahizya, ts'iyawh 'et nduja. \p \v 6 Nowe 'en 600 be nawhudizut yun k'ut inda whe ndi yun k'ut 'et dutadilt'o. \p \v 7 'Et Nowe ooye'ke oo'at cha, 'ink'ez ooye'ke bu'atke cha ts'iyawh 'i nyoo ts'i cho huyeindil 'awet too ndo 'utinelh 'et huwa. \p \v 8 Ndai la khuna-i lhditsun-i 'ink'ez khuna-i dutsun 'i cha, dut'ai cha 'ink'ez ndi yun k'ut nulh'az-i ts'iyawh. \p \v 9 Nanki hinli whe ndi ts'i cho bez Nowe ts'un dahunilh'az, dune 'ink'ez ts'eke cha. 'Et nts'en'a Yak'usda (Elohim) 'en Nowe yuba nahizya, 'et nduhuja. \p \v 10 'Et hukw'elh'az lhtak'ant'i dzin inle' 'et 'awet ndi yun k'ut too whuzdli'. \fig none|src="CO00628B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 7.10" \fig* \p \v 11 Nowe be yus k'ut-un, whunizyat lhk'utat whunizyat (600) 'et 'uhooja whulh nanki sanun (2) whunizyat 'on 'at lhtak'ant'it dzin (17) 'et 'uhooja ndi yun k'ut too ts'iyawh oodaha'dilts'ut, 'ink'ez ndo yak'uz whudadint'az cha whudaha'dankat. \p \v 12 Dit whunizyat dzin 'ink'ez dit whunizyat 'ulhdzis 'et ndi yun k'ut yun chan honle'. \p \v 13 Soo 'et dzin za Nowe ooye'ke cha, Shem, Ham 'ink'ez Japheth, 'ink'ez Nowe oo'at, 'ink'ez ooyas'atke cha ts'iyawh ndi ts'i cho huyeindil. \p \v 14 'Enne cha 'ink'ez ts'iyawh khuna-i lhelhts'un didoh, ts'iyawh musdoos lhelhts'un didoh, ts'iyai yun nulh'as lhelhts'un didoh, 'ink'ez yat whudut'ai lhelhts'un didoh cha, ts'iyai didoh lhelhch'a 'uwhut'en. \p \v 15 Nanki whe ts'iyawh Nowe bulh ndi ts'i cho huyeindil. Ndai la khuna-i ndi yun k'ut ooyiz hoonli-i ts'iyawh. \p \v 16 Et ndowhi ts'iyawh ts'ek'e dune tubulh. Ndi yun k'ut hoonli-i Yak'usda (Elohim) 'en yuba nahizya, whuz un'a ndi ts'i huye indil 'ink'ez buch'az na'din'ai. \p \v 17 Ndi hatadilt'o-i too dit whunizyat dzin (40) 'et 'ant'e' too ndo za lhe'inelh 'ink'ez ndi ts'i cho dudinlat yun ando ts'e whuz dudinlat. \p \v 18 Too 'et za ndut'en 'ink'ez nus za lhe'itus ndi yun k'ut, 'ink'ez ndi ts'i cho 'oh nulat. \p \v 19 'Et ndi yun k'ut too tube takhulh suli'. Dzulh 'owhi cha ts'iyawh ba ndo hatadilt'o. \p \v 20 Ndo za 'ut'en (15 cubits) 'ink'ez ndi too dzulh ba ndo hatadilt'o. \p \v 21 'Et ndi yun k'ut khuna-i nuhutnah-i, dut'ai cha, 'ink'ez musdoos ndunt'i-i cha, yun nulh'as-i cha, ts'iyawh dune cha ts'iyawh hooloh huzdli'. \p \v 22 Mbene la ooyiz hoonline husjizne, 'ink'ez hoonli husjiz-i 'ohwhi ts'iyawh yun k'ut 'unt'oh-i, ts'iyawh yaidla. \p \v 23 'Et ndi yun k'ut hoonli khuna-i ts'iyawh gak whulhtsi. Yun nulh'as-i cha, dune cha, 'ink'ez khuna-i cha, dut'ai cha, ts'iyawh gak whulhtsi. Nowe 'ink'ez yulh 'ut'enne 'enne za ndi ts'i cho bet hukhuna. \p \v 24 'Et whunizyat whunizyat 'ink'ez kwulat whunizyat dzin (150) 'et 'uwhulhyiz whe ndi yun k'ut too honle'. \c 8 \s1 Too 'awet yo 'uja \p \v 1 'Et Yak'usda (Elohim) Nowe 'ink'ez khuna-i ndai la usjiz-i ts'i bet ts'iyawh yulh 'unt'ohne whunalnih, 'ink'ez Yak'usda nilhts'i 'i 'uyinla 'i ndi yun k'ut nalhts'i, 'et too yo 'uja. \p \v 2 Ndi yun k'ut too ts'iyawh 'ink'ez ndo yak'uz whudadint'az cha ts'iyawh yudana'dinla 'ink'ez yak'uz ts'un chan 'etsul 'uyinla. \p \v 3 'Ink'ez too ts'iyawh yo whe'ninle', whunizyat whunizyat 'ink'ez 'on 'at kwulat whunizyat dzin (150) 'et too yo 'uja. \p \v 4 'Et ndi ts'i 'i nts'e ndi dzulh Ararat huyulhni 'unt'oh, 'i lhtak'ant'it sanun 'ink'ez whunizyat 'on 'at lhtak'ant'it dzin (17), 'i k'ut neninkez. \p \v 5 'Ink'ez too yo 'uja 'ink'ez yo za lhe'inelh whunizyat sanun whuts'un, 'udechoo dzin 'et dzulh oolatoh hooltsai. \p \v 6 ''Et 'uhooja dit whunizyat dzin (40) 'etsul 'uhooja whe Nowe dadint'az 'i daha'idantan. \p \v 7 Datsancho 'i yula ditni 'az ndulcho 'awh nut'o za ut'en, too gak tileh whuts'un. \p \v 8 'Et doo cha dut'aiyaz, 'imbin huyulhni, 'i yula ditni 'awet tila too yo 'uja ha. \p \v 9 'Et ndi 'imbin 'aw noot'ah-un hooloh, 'et ka ndi ts'i cho yuts'un naoost'o, 'awhuz ndi yun ndulcho too hoonli. 'Et huwa Nowe dula be yuba tedilni 'ink'ez 'et danainilhti. \p \v 10 'Et doo cha lhtak'ant'i dzin 'et whubailh'e'. 'Et doo cha ndi 'imbin yuladitni. \p \v 11 'Et hulhgha 'et ndi 'imbin whusanat'o 'ink'ez duchun, olive hiyulhni, oot'an 'andit hanalhyai, 'i ooze yudiztan. 'Et 'awet Nowe t'eooninzin ndi yun k'ut 'awet too hooloh suli'. \p \v 12 'Et doo cha lhtak'ant'i dzin 'et huba ilh'e', 'et doo cha ndi 'imbin, 'i yuladitni 'ink'ez 'aw whusanalhit'oh. \p \v 13 'Et 'uhooja lhk'utat whunizyat yus k'ut 'ink'ez 'et 'udechoo yus k'ut (601), 'ink'ez 'udechoo sanun 'udechoo dzin sanun 'et yun k'ut naoodisgih. 'Ink'ez Nowe ndi ts'i ndo yudaha'dantan 'ink'ez whunilh'en ndulcho yun naoodisgih. \p \v 14 'Et whulh nanki sanun nat whunizyat dzin 'on 'at lhtak'ant'i dzin sanun (27), 'et yun naoodisgih. \p \v 15 Yak'usda (Elohim) 'en Nowe yulh yailhduk 'uyulhni, \p \v 16 “Nyoo ts'i tenanindaih ndai la n'at cha 'ink'ez nyuzkehke, du'atke tubulh tenanuhdilh \p \v 17 Ndai la tsi bet dalts'i'-i khuna-i usjiz-i ts'iyawh tenaninle, dut'ai cha 'ink'ez khuna-i 'ink'ez yun nulh'as-i cha, 'et si ndi yun k'ut lhai hoole'. \p \v 18 'Et Nowe teninya 'ink'ez buzke cha oo'at cha 'ink'ez bu'atke cha ts'iyawh bubulh. \p \v 19 Khuna-i ndai la yun nulh'as-i cha, dut'ai cha, ts'iyawh lhulhdidoh-i, 'i ts'iyawh ndi ts'i huye haindil. \s1 Yak'usda (Elohim) 'en Nowe khuni 'inla. \p \v 20 'Et Nowe 'en Moodihti (Yahweh) ts'un loodel 'uzdilhk'un k'ut, 'i 'inla, 'ink'ez ndai la khuna-i 'aw lhditsun-i, 'ink'ez ndai la dut'ai 'aw lhditsun-i cha, 'ohwhi 'i k'ut yudalhk'un. \p \v 21 'Et Moodihti (Yahweh) ndi sooltsun-i yunahoolhtsun. 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) didutch'oh dudzi yo 'utni, “'Aw 'on 'at ndi yun dune gha 'aw ook'ehoosyih ait'oh. Dahint'oh la dune budzi ntsi' hintsool whuts'un, 'et hoonts'i 'aw doo cha 'on 'at khuna-i ndi yun k'ut gak hooselh ait'oh. \q1 \v 22 Ndi yun hoonli whut'oh 'a' nukat-un 'ink'ez ha' nukat-un, \q2 whuzk'uz 'ink'ez whunulwus-un cha, \q2 khit cha 'ink'ez shin cha. \q2 'Ink'ez dzenis cha 'ink'ez 'ulhdzis cha hoonli-un, \q2 'aw 'etsul lhe'whutasnel.” \c 9 \p \v 1 'Et Yak'usda (Elohim) 'en Nowe 'ink'ez ooye'ke tucha ts'iyawh soo hoonzoo-un hubúlhni whe 'ubulhni, “Lhane cho oole' ndi yun doolhbun hubulhni. \p \v 2 Ndi yun k'ut khuna-i ts'iyai huye ntiljut, dut'ai cha ndi yun nuhutnah-i 'ink'ez lho cha ts'iyawh nohla k'ez be huwant'ai. \p \v 3 Dant'i ts'iyawh usjiz 'i nukhutnah, 'i ut'alh-i nohba oole'. 'Et ndai ts'iyawh nohgha nusla, 'ut'an hanuyeh ts'u'alh-i hoonts'i. \p \v 4 'Et hoonts'i ndi khuna-i 'awhuz buzkai be khuna bulh 'unt'oh, 'i 'aw lhuzon'al. Ndi “be khutna”, 'i buzkai 'unt'oh ni whe 'utni. \p \v 5 'Alha dune nyuzkai' hawhulhtsi de sbut hutiyin whe' hoont'oh. Khuna-i dune silhghi 'i hoonts'i whuz un'a za 'uhoont'oh. Dune 'uyoon dune silhghi-un mbe 'uja-un buzkai' ooka' nuszun. \q1 \v 6 Mbe dune 'uyoon buzkai' whulhtsi-un, \q2 'uyoon dune ndun dune 'uja-un yuzkai' whutilhtselh whe' hoont'oh, \q1 Yak'usda (Elohim) dune yulh ndult'oh yulhtsi 'et huwa. \p \v 7 'Ink'ez nohni, lhane cho nohuzkeh oole'. Lhan'un cho ndi yun k'ut whut'enne lhane cho nohhuzke' hoole'.” \p \v 8 'Et Yak'usda (Elohim) Nowe 'ink'ez ooye'ke te 'enne 'ubulhni, \p \v 9 “'Et si whunulh'en sghuni 'i bulh 'i nohbulh lhadusla. Mbene la nohts'u haindene nohk'elh'az 'enne cha. \p \v 10 'Ink'ez khuna-i ts'iyawh nohbulh 'unt'oh-i, dut'ai cha, musdoos cha, 'ink'ez khuna-i ts'iyawh ndi yun k'ut hoonli-i nohbulh 'unt'oh-i, 'i ts'iyawh ts'i cho be nohbulh dehailh'az, yun k'ut khuna-i ts'iyawh. \p \v 11 Whuz un'a sghuni 'i bulh 'i nohbulh lhadusla. 'Aw doo cha za ndi yun k'ut ndai la khuna-i ts'iyawh usjiz-i, ts'iyawh 'aw too be 'aw huboosghan ait'oh. 'Aw doo cha za dutadilt'o whe ndi yun gak ooselh ait'oh.” \p \v 12 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) 'utni, “Njan 'et si whehoodalh'eh khuni nohts'un lhadusla-i, si 'ink'ez nohni nohbulh, ndai ndi yun k'ut usjiz-i hoonli-i ts'iyawh 'ilhiz wheni khuni 'unt'oh. \p \v 13 Ditni na'anguz kw'us toh 'i 'usla. 'I gha whehoodat'en tileh si 'ink'ez ndi yun k'ut-i bulh khuna-i 'usla-i. \p \v 14 'Et 'uhot'e, ndet yun k'ut, kw'us whulhlih teh, 'et ditni na'anguz 'i ts'unoolh'en kw'us toh 'et. \p \v 15 Ndai la nohni cha 'ink'ez khuna-i cha ts'iyawh 'i oonatiznih khuni nohts'un lhadusla-i, ts'iyawh 'aw doo cha 'on 'at too ndo hatadilt'o, yun k'ut hoonli-i gak ooselh ait'oh. \p \v 16 Ditni kwun 'i kw'us toh hoonli de 'i nus'en de 'et whunatiznih, 'ilhiz wheni ndi khuni Yak'usda (Elohim) 'ink'ez ndi yun k'ut hoonli-i usjiz-i ts'iyawh khuni nohba lhadúsla, oonatiznih.” \p \v 17 'Et Yak'usda (Elohim) Nowe 'ulhnni, “Njan whehoodat'en-un 'uhoont'oh, 'uwhusla-un, njan khuni nohba lhadúsla 'uhoont'oh, Si 'ink'ez ndi yun k'ut hoonli ts'iyawh usjiz-i bulh lhet'o khuni.” \s1 Nowe 'ink'ez buye'ke 'en hubulh dahooja \p \v 18 'Andit 'et Nowe ooye'ke 'en ndi ts'i cho be hahandil, 'en Shem, Ham, 'ink'ez Japheth. 'Ink'ez Ham, 'en Canaan be oobá 'unt'oh. \p \v 19 Ndunne tane 'enne Nowe ooye'ke hinle, 'enne buts'u haidene. 'Enne bugha ndi yun k'ut whudizbun. \p \v 20 'Ink'ez Nowe hanuyeh-i ghana-un suli', duchun oomai' hoonli-i 'et 'uhoonla. \p \v 21 'Et ndi ts'ekoo too' 'uyinla-i yitnai' whe tanisnai' 'ink'ez ook'e'tizkat nimbali t'ah. \p \v 22 'Et Ham Canaan oobá 'en dubá ye 'ust'et yan'en 'ink'ez nane dulhusinke 'enne budani' 'az. \p \v 23 'Et Shem 'ink'ez Japheth bulh naih hilhchoot 'ink'ez dut'a ts'e k'ehuyilhbal duwus k'ut 'ink'ez k'oh un'a hi'us whe dubá hik'ehuyin'oh 'aw dubá lhuhinilh'el, ye 'ust'et lhuhuyi'el. \p \v 24 'Et Nowe ts'ekoo too' utnai' whe ts'eninzut, 'udek'oh-un duye' 'en dadudinla la 'et teoonanzin. \p \v 25 'Ink'ez 'utni, \q1 “Canaan ook'ehidih. \q2 Dune ba 'ut'en-un 'enne buba' tit'elh 'et la dudulhutsinke cha buba' titelh.” \p \v 26 'Ink'ez 'utni, \q1 “Moodihti (Yahweh) soo hoonzoo-un unli. \q2 Shem ooYak'usda (Elohim) 'unt'oh. 'Ink'ez Canaan yunat ne'ut'en-un oole'. \q1 \v 27 Yak'usda (Elohim) Japheth ncha yoolhts'elh, \q2 Shem oonimbali t'ah 'oh hoot'e', \q2 'ink'ez Canaan yunat ne'oot'en.” \p \v 28 'Inkez Nowe butadilt'o hukw'elh'az 'et whunizyat tat whunizyat 'ink'ez kwulat whunizyat yus k'ut (350) 'et nakhitna'. \p \v 29 'Et Nowe 'alhgoh ndi yun k'ut inda'-un whunizyat 'ilho hooloh whunizyat 'ink'ez kwulat whunizyai yus k'ut (950) whe dazsai. \c 10 \s1 Nowe ts'u haindene \p \v 1 Ndunne 'enne Nowe ooye'ke ts'u haindene Shem, Ham 'ink'ez Japheth, ts'iyawh buye'ke whuzdli' dutadilt'o hukw'elh'az. \q1 \v 2 Japheth buzk'eh dunene, \q2 Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Meshech 'ink'ez Tiras. \q1 \v 3 Gomaer buzkeh dunene, \q2 Ashkenaz, Riphath, 'ink'ez Togarmah. \q1 \v 4 Javan buzkeh dunene, \q2 Elishah, Tarshish, Kittim, 'ink'ez Dodanim. \p \v 5 Ndunne 'enne yatooba 'udun keyoh whut'enne buch'oh nehunindil didutch'oh duyun mbene la 'ilho khuni be za yalhdukne 'ink'ez dahint'oh la lhelhdoh hudidoh 'enne 'oh huwhut'i. \q1 \v 6 Ham buzkeh 'enne dunene, \q2 Cush, Misraim, Put, 'ink'ez Canaan 'uhant'e. \q1 \v 7 Cush buzkeh 'enne dunene, \q2 Seba, Havilah, Sabtah, Raamah, 'ink'ez Sabtechah. \q1 Raamah buzkeh 'enne dunene, \q2 Sheba 'ink'ez Dedan 'uhant'e. \p \v 8 Cush 'en Nimrod ooye' suli', 'ink'ez Nimrod tube ulhtus ndi yun k'ut neninya. \p \v 9 'En 'unt'oh Moodihti (Yahweh) bunalh soo tube cho 'uka 'ut'en-un unli. 'Et huwa 'uwhutni, “Nimrod k'un'a Moodihti (Yahweh) bunalh soo tube cho 'uka 'ut'en-un unli.” \p \v 10 'Udechoo whu Lerwe suli'-un, 'en Babel, Erech, Accad 'ink'ez Calneh, Shinar yun k'ut. \p \v 11 'Et yun whuts'un Assyria 'ink'ez Nineveh huwhutni-un 'et cha 'uhoonla, Rehoboth Ir 'ink'ez Calah. \p \v 12 'Ink'ez Resen, Nineveh 'ink'ez Calah whulh eguz, 'et 'udechoo keyoh whuti. \q1 \v 13 Mizraim buye'ke, 'enne Lud whut'enne, Anam whut'enne, Lehob whut'enne, Naphtuh whut'enne, \q2 \v 14 Pathrus whut'enne, 'ink'ez Casluh whut'enne, 'enne Philistinene 'ink'ez Caphtor whut'enne hahande. \q1 \v 15 Canaan 'en Sidon, 'udechoo ooye' yuzdli', 'ink'ez Heth; \q2 \v 16 Jebus whut'enne, Armor whut'enne, 'ink'ez Girgash whut'enne cha, \q2 \v 17 ndunne Hiv whut'enne, Ark whut'enne, 'ink'ez Sin whut'enne cha, \q2 \v 18 ndunne Arvad whut'enne, Zemar whut'enne, 'ink'ez Hanath whut'enne cha. 'Et hukw'elh'az Canaan ts'u haindene 'enne lhelhts'un yahandil. \p \v 19 Canaan whut'enne whukeyoh whuban 'et Sidam, Girard ts'uwheti-un Gaza 'uwhuldzoh, Sodom ts'uwheti-un Gomorrah, Admah, Zeboim, Lasha ts'e 'uwhuldzoh. \p \v 20 Ndunne, 'enne Ham ooye'ke ts'u haindene cha 'ilho khuni be yahulhduk 'ink'ez duyun 'ink'ez 'ilhoh hudidoh. \p \v 21 Shem 'en cha oobuzkeh whuzdli', Eber buzkeh, 'en ooba. Bulhutsin Japheth 'udetso whudilhdzulh-un. \q1 \v 22 Shem ooye'ke, \q2 'enne Elam, Assur, Arphaxad, Lud, 'ink'ez Aram. \q1 \v 23 Aram ooye'ke, \q2 'enne Uz, Hul, Gether, 'ink'ez Mash. \q1 \v 24 Arphaxad 'en Shelah ooye' 'unt'oh, \q2 'ink'ez Shelah 'en ooye' Eber 'unt'oh. \q1 \v 25 Eber ooye'ke nane hinli. \q2 'Ilhoghun boozi 'en Peleg. 'En khuna da' ndi yun k'ut lhts'e hoolts'ut 'et huwa. 'Ink'ez bulhutsin, 'en Joktan ts'utni. \q1 \v 26 Joktan ooye'ke 'enne Almodad, \q2 Sheleph, Hazarmaveth, Jerah, \q2 \v 27 Hadoram, Uzal, Diklah, \q2 \v 28 Obal, Abimael, Sheba, \q2 \v 29 Ophir, Havilah, 'ink'ez Jobab. 'En ts'iyawh Joktan ooye'ke 'uhint'oh. \p \v 30 Ndet la huwhut'i-un, Mesha, Sephar ts'uwheti-un nda' dzulh hoonli 'et huwhut'i. \p \v 31 'Enne Shem ooye'ke ts'u haindene cha, 'ilho khuni yahulhduk. 'ilho hudidoh whe 'ilhoh huwhut'i. \p \v 32 Ndunne 'enne Nowe ooye'ke ts'u haindene 'enne ts'iyawh lhk'ehidil ndi yun k'ut too whuzdli' hukw'elh'az. 'Ink'ez 'ilhoh huwhut'i ndi yun k'ut lhelhdoh 'uhoont'oh. \c 11 \s1 Babel whunedan'a \p \v 1 Ndi yun k'ut 'oh da' 'ilho khuni za hoonli ts'iyanne lhk'un'a yahulhduk. \p \v 2 'Et 'uhooja nda' ndaz de hutizdil whe yun, Shiner huyulhni, 'i hik'eindil 'et 'uhoont'oh duchun hooloh-un nahuhoon'ai 'et nehunina. \p \v 3 'Et lhgha 'uhudutni, “'Anih, tse tl'us 'i 'uts'ooleh, 'ink'ez soo cho whe ts'oolht'es.” Tse tl'us 'i tse ba huyut'i 'ink'ez be ts'uwhudzeh, 'i hiye whutl'us ba. \p \v 4 'Et 'uhutni, “'Anih njan keyoh whuti 'uts'odoolneh 'ink'ez ndo yak'uz nain'a-i nyiz-i cho 'i 'uts'ooleh. 'Et wheni si neoozi' hoonli hole', ndi 'uts'inla da, doo ka si ndulcho whe ndi yun k'ut yats'odilh.” \p \v 5 'Et whe Moodihti (Yahweh) ndus de hainya 'ink'ez nyo keyoh whunilh'en 'ink'ez nyoo nain'a-i cho yoh huyulhtsi, 'i cha 'uhuyinla-i yunalh'en. \p \v 6 'Et Moodihti (Yahweh) 'utni, “A 'ilhune za hinli dune 'ink'ez lhk'un'a za yahulhduk. 'Et njan 'et azi whe'honilh'en ndai la 'uhitilelh hukwa' huninzun-un ts'iyawh si 'uhuhooleh. \p \v 7 'Anih buts'un ts'utoodilh, 'ink'ez bughuni 'i buch'a lhtats'uholelh. 'Et si lhulh hoodosts'o.” \p \v 8 'Et whe Moodihti (Yahweh) lhch'a buninla, 'ink'ez njan yun k'ut ndulhcho nehunindil. 'Et whe dune whut'i whucho nehonin'ai 'et 'etsul 'uhuja. \p \v 9 'Et huwa nyo nain'a-i cho, 'i Babal huyulhni, ndai la huye yalhduk-i cha ts'iyawh Moodihti (Yahweh) lhelhts'un un'a yahulhduk hubulhtsi 'ink'ez ndulcho yahandil. \s1 Shem ts'u haindene \p \v 10 Shem huyulhni-un, 'en oots'u hayandene ndi 'i 'unt'oh: whunizyat whunizyai 'et be yus k'ut (100) whe ooye' Arphaxad huyulhni, 'en ooye' suli' dutadilt'o hukw'elh'az nat yus k'ut 'et whuzdli'. \p \v 11 Arphaxad ookelh'az whudli-un 'et Shem 500 yus k'ut 'et nahinda' whe 'et ooye'ke cha 'ink'ez ootse'ke cha nahodle'. \p \v 12 Arphaxad 'en tat whunizyai 'on 'at kwulat be yus k'ut whe 'et Shelah huyulhni, 'en ooyaz suli'. \p \v 13 Shelah whuzdli hukw'elh'az Arphaxad 403 be yus k'ut whe dune cha 'ink'ez ts'ekoo cha 'enne buzkeh nasdli'. \p \v 14 Shelah 'en tat whunizyat be yus k'ut (30) whe 'et ooye', Eber huyulhni, 'en ooye' suli'. \p \v 15 Eber hukw'elh'az 'et Shelah 403 yus k'ut whe 'et 'uyoonne dune cha 'ink'ez ts'ekoo cha buzkeh nasdli'. \p \v 16 Eber tat whunizyat 'on 'at dit be yus k'ut (34) whe 'et Peleg huyulhni, 'en ooye' suli'. \p \v 17 'Et Peleg ook'elh'az 'et Eber 430 yus k'ut 'uyoonne dune cha, ts'ekoo cha buzkeh nasdli'. \p \v 18 Peleg tat whunizyat be yus k'ut (30) whe 'et Reu huyulhni 'en ooye' suli'. \p \v 19 Reu whuzdli hukw'elh'az whe 'et Peleg nat whunizyat nat 'ink'ez 'ilho hooloh be yus k'ut (209) whe 'et 'uyoonne dune cha 'ink'ez ts'ekoo cha nawhusdli'. \p \v 20 Reu tat whunizyat 'on 'at nat be yus k'ut (32) whe 'et ooye', Serug huyulhni, 'en ooye' suli'. \p \v 21 Serug whuzdli hukw'elh'az Reu 207 be yus k'ut whe 'et 'uyoonne, dune cha ts'ekoo cha buzkeh nawhusdli'. \p \v 22 Serug tat whunizyat be yus k'ut (32) whe 'et Nahor huyulhni-un, 'en ooye' suli'. \p \v 23 Nahor whuzdli hukw'elh'az Serug 200 be yus k'ut 'et 'uyoonne dune cha ootse'ke cha nawhusdli'. \p \v 24 Nahor nat whunizyat 'on 'at 'ilhohooloh be yus k'ut (29) whe 'et Terah huyulhni-un 'en ooye' suli'. \p \v 25 Terah hukw'elh'az, Nahor 119 be yus k'ut ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha nawhuzdli'. \p \v 26 'Et Terah lhtak'ant'it whunizyat be yus k'ut (75) whe 'et Abram huyulhni-un, Nahor 'ink'ez Haran 'enne buzkeh suli'. \s1 Terah ts'u haindene \p \v 27 'Et Terah ts'u haindene: 'enne Abram, Nahor 'ink'ez Haran. Haran 'en Lot ooye' suli'. \p \v 28 'Ink'ez Haran 'en dubá yutso dazsai, didutch'oh dukeyoh 'et Chaldeanne bukeyoh 'et. \p \v 29 'Et Abram 'ink'ez Nahor bulh bu'at whuzdli'. Abram oo'at, 'en Sarai huyulhni, 'ink'ez Nahor oo'at, 'en Milcah huyulhni, Haran ootse', Milcah oobá 'ink'ez Iscah oobá. \p \v 30 'Et Sarai 'en oochan danáwhudilts'ut, oobuzkeh hooloh. \p \v 31 'Ink'ez Terah duye' Abraham, duchai Lot te, Haran ooye' 'ink'ez duyas'at, Sarai duye', Abram oo'at cha. Ur, Chaldean bukeyoh, 'et Canaan ts'e whehandil, keyoh Haran highu nindil 'ink'ez 'et huhoot'e'. \p \v 32 'Et whe Terah oodzin 'et 205 be yus k'ut yinka inda', 'ink'ez Terah 'en Haran keyoh ts'uwhutni, 'et dazsai. \c 12 \s1 Abram ooba hoonzoo oole' la \p \v 1 'Et Moodihti (Yahweh) Abram 'ulhni, “Nkeyoh cha whuch'a sinyai', nyunatneke cha whuch'a sinyai', 'ink'ez mbá ooyoh cha teninyai', 'ink'ez yun whununtistun-un hoonli. \q1 \v 2 Tube didoh-un ncha-un nyutiselh, \q2 soo hoonzoon-un nts'un tiszoo' 'ink'ez nyoozi' cha ncha tiselh. \q1 'Ink'ez 'uyoonne ba soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh 'int'oh nyutiselh. \q1 \v 3 Mbene la mba soo hoonzoo-un ngha hóotalts'ulh, \q2 'enne cha soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh, \q1 'ink'ez mbe la nk'ehiyihne cha buk'ehutisyih, \q2 ndi yun k'ut dilhts'ine 'enne ts'iyawh nyun ngha soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh.” \p \v 4 'Et Abram Moodihti (Yahweh) daja la 'et nduja whe tizya Lot 'en yulh tiz'az 'ink'ez Abram 'en lhtak'ant'it whunizyat 'on 'at kwulat be yus k'ut (75) whe 'et njan Haran huwutizya. \p \v 5 'Et Abram du'at yilhchoot 'ink'ez Lot oo'at cha hubilhchoot 'ink'ez ndai la huyut'i-i cha ts'iyawh nahuyalhdzoo 'ink'ez mbe la dune bugha nindene 'enne cha Haran, Canaan ts'e yun k'uz whehandil 'ink'ez Canaan nehunindil. \p \v 6 Abram 'oh whuya keyoh lhusuya 'ink'ez keyoh Shechem huwhutni-un Moreh duchun Terabim huyulhni, 'i nadan'a 'et whuts'un 'ink'ez Canaan whut'enne 'enne nyo yun k'ut hudilhts'i. \p \v 7 'Et Moodihti (Yahweh) Abram yunalh ts'et hainya 'ink'ez 'uyulhni, “Mbene la nts'u haindene 'enne ndi yun bugha ítas'alh.” 'Et Moodihti (Yahweh) yunalh ts'et hainya-un 'en yuts'un loodel 'inla. \p \v 8 'Et whuts'un Bethel huwhutni-un dzulh hoonli 'on da' whuz wheinya, 'et nimbali nenin'ai ba noo' 'et. Bethel 'ink'ez 'on da' 'et Ai 'et loodel nenin'ai. Moodiht (Yahweh) ts'un 'ink'ez Moodihti (Yahweh) yoozi' 'i yuka'dani'. \p \v 9 Abram 'et nyan za Negev lhoyalh. \p \v 10 'Et 'uhooja nyo keyoh dai whuzdli' 'inka Abram Egypt ts'e wheinya tube dai whuzdli' 'et huwa. \p \v 11 'Et 'uhooja 'awet Egypt wheinghoh whe du'at Sarai 'uyulhni, “T'eoonuszun tube ts'eke inzoo' whe 'int'oh. \p \v 12 'Et huwa 'et la 'uhoneh Egypt nenit'az de nyo nilh'en whe 'et la 'uhudooni', ‘Ndun oo'at 'unt'oh,’ 'ink'ez la sozoolhghelh nyun 'aw nyozoolhghelh ait'oh. \p \v 13 'Et soo cho 'udoni' ndun 'en sulhutsin 'unt'oh 'et de la soo 'oost'e' nyun gha. 'Ink'ez la nyulh khoosna'.” \p \v 14 'Et Abram Egypt neninya whe nyoonne Egypt whut'enne ts'eke hitilh'en whe tube ts'ekezoo'. \p \v 15 Lerwe ooye'ke Pharaoh 'enne cha hinilh'en 'ink'ez dubá 'en hidani', “Ndun 'en tube ts'ekezoo',” 'ink'ez nyoon ts'eke 'en Pharaoh ooyoh ts'e huyoolhti. \p \v 16 Abram soo cho ne'huyulh'en nyoon oo'at 'en gha. 'Usbai cha musdoos dune cha donkey huyulhni, dune cha, ts'ekoo 'ink'ez dune cha hinat ne'ut'enne. Donkey ts'ekoo cha 'ink'ez camel huyulhni, 'i higha hininla. \p \v 17 'Et hoontsi Pharaoh tube dada untsi'-i Pharaoh ooyoh cha 'et dinzut whulhtsi Sarai, Abram oo'at, 'en gha. \p \v 18 'Et Pharaoh Abram 'anih yudani', “Daneinla whe ne'inla? 'Et di ha lhunedinelh, ndun ts'eke n'at 'unt'oh? \p \v 19 'Et di ha 'une'dini, ‘Ndun sulht'us 'unt'oh?’ Nedini s'at eni da' 'oschoot oole'. 'Et huwa ndun n'at nailhchoot 'ink'ez nts'e tanyalh ts'e inyalh.” \p \v 20 'Et Pharaoh dudune'ne 'ubulhni 'inka whenahuyalh'a' oo'at cha 'ink'ez ndai ts'iyawh yut'i cha. \c 13 \s1 Abram 'ink'ez Lot 'et lhch'a hust'az \p \v 1 'Et Abram Egypt whuch'a huzdil, oo'at cha 'ink'ez Lot cha bubulh tiz'az whe ts'iyawh huyut'i-i tubulh nda' hutizdil. \fig none|src="CO00642B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 13.1" \fig* \p \v 2 Abram tube hoonzoo' 'unt'oh, khuna-i cha lhai yut'i 'ink'ez silver ink'ez gold tubulh lhai yut'i. \p \v 3 'Et hutizdil Bethel whuts'un hutizdil ndet da' 'uda' nimbali nenin'ai inle' 'et 'udechoo whuts'un Bethel 'ink'ez Ai whulhetoh whuz hoozdil. \p \v 4 'Udechoo loodel nenin'ai inle' 'et whuts'un 'et whuz hoozdil. 'Et Abram Moodihti (Yahweh) yuts'un tenadidli. \p \v 5 Lot 'en cha Abram bubulh tizya, khuna-i cha, musdoos cha, 'ink'ez nimbali cha, lhai cha ut'i. \p \v 6 Ndi yun 'aw soo lhe'ilcho hik'oh hutinalh huba 'aw lhzih huhoot'e' ait'oh, tube lhai hoonli ts'iyai hut'i k'et. \p \v 7 'Et Abram bughunai' ghunline 'ink'ez Lot bughunai' ghunline 'enne 'aw 'ulhuholdzin ait'oh. 'Oh da' ndunne Canaan whut'enne 'ink'ez Periz whut'enne, 'enne cha njan yun k'ut huwhut'i. \p \v 8 'Et Abram, Lot yulhni, “'Aw hoonli huwun nyun 'ink'ez si bulh lhdulhyoh 'udotni' ait'oh. 'Ink'ez si skhunai-i ghunline, 'ink'ez nyun nghunai-i ghunline, lhulh dulhyoh hudotni ait'oh. Lhulhlhutsinke ts'inli 'et huwa. \p \v 9 Nyoo yun lhe'ulcho-i nilh'en. Sch'a sinyai' 'intl'us ts'e whuz inyalh 'ink'ez si cha nailhni' ts'e toosya', k'us nyun nailhni' ts'e inyalh 'ink'ez si 'intl'us ts'e si toosya'.” \p \v 10 'Et Lot whunilh'en Jordon keyoh duchun hooloh-un ts'iyawh yunilh'en. Too cha lhai whe' hoont'oh, (Moodihti (Yahweh) Sodom 'ink'ez Gomorrah bulh gak whutilhtselh whuts'o), Moodihti (Yahweh) hanuyeh k'et 'et nduhoont'oh inle', Egypt dahoont'oh la Zoar ts'u wheti ts'e, 'et nduhoont'oh. \p \v 11 'Et Lot nyo yun k'ut Jordan whunat ts'iyawh 'et 'utahaoodit'ai, 'ink'ez nda' wheinya 'et 'ink'ez 'et lhch'a hust'az. \p \v 12 Abram 'en Canaan keyoh 'et nenina 'ink'ez Lot 'en keyoh whuti duchun hooloh-un 'ink'ez 'et nimbali nenin'ai Sodom whuts'un. \p \v 13 'Et hoonts'i nyoonne Sodom dunene tubeh hintsi', 'ink'ez Moodihti (Yahweh) ch'az lubeshi 'uhulh'en. \p \v 14 'Et Moodihti (Yahweh) 'en Abram 'uyulhni Lot bulh lhch'a hust'az hukw'elh'az whe, “Whunilh'en ndet sinyin 'et whuts'un whunilh'en, no cha, nyan cha, nda' cha, 'ink'ez noo' cha. \p \v 15 Ndai la yun nilh'en-i 'ilhiz wheni ts'iyawh nts'u haindene tubulh 'i nohgha nus'ai. \p \v 16 'Ink'ez nts'u hahande 'enne yun k'ut lhez k'un'a butiselh. 'Et whe dune yun k'ut lhez hodutilhto de, 'et si nts'u haindene 'enne cha si bulh olto. \p \v 17 Dudinyaih 'ink'ez yun k'inyaih inyalh, dawhulhyiz la 'ink'ez dawhulhtel la ndi yun 'i ngha tis'alh 'et huwa.” \p \v 18 'Et Abram dunimbali nanayan'ai 'ink'ez ndun Mamre ooduchun, Terabinth huyulhni, 'et nenina. Keyoh Hebron 'uhoont'oh 'ink'ez 'et loodel 'inla Yak'usda ts'un. \c 14 \s1 Lot huyilhchoot \p \v 1 'Et 'uhooja Amraphel huyulhni, yun k'ut Shinar whulerwe Arioch, keyoh Ellasar whulerwe, Chedorlaomer, yun k'ut Elam whulerwe 'ink'ez Tidal Goiim whut'enne whulerwe. \p \v 2 Bera huyulhni, Sodom whulerwe, Birsha huyulhni Gomorrah whulerwe, Shinab Admah whulerwe, Shemeber Zeboiim whulerwe, 'ink'ez Bela whulerwe, 'enne bubulh lhuwhehunigan. \p \v 3 Ndunne ts'iyawh lhts'u nehudindil 'ink'ez Siddim wheguz ('et 'uhoont'oh, lisel yatoo'). \p \v 4 Whunizyat 'on 'at nat yus k'ut (12) 'et ndun Chedorlaomer huyulhni 'en ba' hit'en 'ink'ez whulh whinizyat 'on 'at tat yus k'ut (13) 'et hich'az nedindil. \p \v 5 Whulh whunizyat 'on 'at dunghi be yus k'ut (14) whe Chedorlaomer 'ink'ez nyoonne lerwe yulh 'ut'enne, 'enne hubulh whelhonigan, nyoonne Reph whut'enne, keyoh Ashteroth-Karnaim hudilhts'i, 'ink'ez nyoonne Zuz whut'enne, ndunne keyoh Ham hudilhts'i, 'ink'ez nyoonne Em whut'enne, 'enne keyoh Shaveh Kiriathaim hudilhts'i, \p \v 6 'ink'ez ndunne Hor whut'enne, 'enne dudzulh k'ut dzulh Seir 'et El Paran whuts'un 'uhoolhdzoh, chunt'oh 'uhoont'oh whenghoh 'et whuts'un. \p \v 7 'Et lht'anahunisdil 'ink'ez keyoh En-mishpat (Kadesh 'uhoont'oh) whuz hutizdil Amalek whut'enne bukeyoh 'ink'ez Amor whut'enne bukeyoh 'enne Hazazon-tamar huwhut'en, 'enne bubulh whelhonigan. \p \v 8 'Ink'ez Sodom whulerwe, Gomorrah whulerwe, Admah whulerwe 'ink'ez Zeboi whulerwe 'ink'ez Bela whulerwe, Zoar huwhutni 'enne ts'iyawh lhts'u nehudindil 'ink'ez Sidom dzulh eguz whuz'ai-un 'et whelhonigan. \p \v 9 'Et Chedorlaomer, Elam whulerwe, Tidal, 'udun keyoh whut'enne bulerwe, Amraphel, Shinar whulerwe, 'ink'ez Arioch, Ellasar whulerwe, dine lerwe 'enne kwulane lerwe buch'az nehudindil. \p \v 10 'Et njan Sidom dzulh eguz whuz'ai-un, asphalt huyulhni, lhai 'oh dunt'i 'ink'ez Sodom whulerwe 'ink'ez Gomorrah whulerwe bulh whe tse halhdil. Whulohne 'et yahadla, 'et mbene la lhch'u tizkatne 'enne ndo dzulh tuz whe tse halhdil. \p \v 11 'Et ndunne dine lerwene, 'enne Sodom 'ink'ez Gomorrah keyoh whuch'e' ts'iyawh huyilhchoot, ndai la hik'uhuna-i cha 'ink'ez whenahidil. \p \v 12 Lot 'en cha huyilhchoot, Abram bulhutsin ooye' 'unt'oh. Sodom 'et whut'i, ndai la yut'i-i cha 'ink'ez ts'iyawh hiyulh whenadil. \p \v 13 'Et 'ilhoghun nintanalgai-un whe Abram, Hebrew whut'en-un, ghu ninya 'ink'ez yulhni. Abram 'en njan duchun, oak hiyulhni, 'et whut'i. Ndi duchun 'i ndun Amor whut'en, Mamre 'int'oh, 'en ye 'unt'oh-i 'unt'oh. Boono Eshcol 'ink'ez boono Aner 'en, Abram hits'u dutni 'uhint'oh. \p \v 14 'Et Abram bulhutsin Lot huyulhna huyulhni whe dudune'ne 318 'enne hodil'e'ne yuba 'ut'enne, Abram hiyoh whuzdline, 'enne buba untizyoot keyoh Dan whuts'un. \p \v 15 'Enne ts'iyawh lhk'ebanla 'ink'ez 'ulhdzis whe yuba 'ut'enne tubulh ndunne bubulh whelhonigan Hobah whuts'un whenabonanyoot Damascus whano 'et 'uhoont'oh. \p \v 16 'Et ndai la huyilhchoot-i cha 'ink'ez bulhutsin Lot cha, highu huyilhchoot-i cha, ts'ekoo cha 'ink'ez dunene ts'iyawh nabuhilhchoot. \p \v 17 'Et Sodom whulerwe, Shaveh wheguz 'et, 'en Abram yududizya (Lerwe wheguz whuz'ai huwhutni), Chedorlaomer hich'a' nilhde hukw'elh'az 'ink'ez lerwe hiyulh 'ut'enne tubulh. \p \v 18 'Et Melchizedek Salem whulerwe, ut'alh-i cha 'ink'ez ts'ekoo too' cha 'i bubut neininla, 'en Yak'usda 'uk'enus dizti'-un (El Elyon)\f * \fr 14:18 \ft Ndi boozi' El Elyon, 'i “Yak'usda Soo 'Uk'enus Dizti' Unli,” ni whe 'utni. 'Et 1 Timothy Ts'o K'eyanguz‑i 6:15 'et Sizi Gri huwun ndutni, “…NeMoodihti 'en za k'une' 'ut'en‑un unli. Lerwene ts'iyawh bulerwene unli. 'Ink'ez moodihne cha ts'iyawh buMoodihti unli.”\f* 'en oolubret 'unt'oh. \p \v 19 Soo hoonzoo-un ubulh yalhduk whe 'utni \q1 “Yak'usda 'uk'enus dizti'-un (El Elyon) yak'uz \q2 'ink'ez ndi yun k'ut cha ooch'e' hoonli-un 'en gha Abram soo hoonzoo-un oogha hootalts'ulh. \q1 \v 20 Yak'usda 'uk'enus dizti'-un (El Elyon) 'en soo hoonzoo-un 'unt'oh, \q2 nch'az ditnine nla k'ebanla.” 'Ink'ez 1/10th yut'i ts'iyawh yugha ininla. \p \v 21 'Et Sodom whulerwe Abram yulhni, “Dune 'enne sgha buninle 'ink'ez ndai la hoonli-i, 'i nyunch'oh ilhchoot.”. \p \v 22 'Et hoonts'i Abram Sodom whulerwe yulhni, “Ndi sla 'unt'oh usla Moodihti (Yahweh) Yak'usda 'uk'enus yoodo 'unt'oh (El Elyon) 'en oots'un duduzni, 'en yak'uz cha ndi yun k'ut cha ooch'e' hoonli. \p \v 23 Aw hoonli lhituzaschulh 'ughabats'e' ntsool-i yaz k'us kenatl'oolh hoonts'i ndai la nch'e' 'aw hoschoot ait'oh, doo ka la 'udoni' ‘Abram hoonzoo' 'unt'oh susi doni' la,’. \p \v 24 Ndai la chilke hiyan'al-i 'ink'ez dune sulh tizdilne Aner, Eshcol 'ink'ez Mamre 'enne ooch'e' huyolhchoot dulhni.” \c 15 \s1 Yak'usda (Elohim) 'en Abram khuni ooba lhaidinla \p \v 1 'Et nduhooja hukw'elh'az Moodihti (Yahweh) ooghuni Abram hon'en whe nduyulhni, \q1 “Abram, wheniljut ilhoh. \q2 Nyun mba kelatun usli, \q2 soo 'uk'enus mba k'elha whutale'-un. \p \v 2 'Et hoonts'i Abram 'utni, “Moodihti Yak'usda (Adonai\f * \fr 15:2 \ft Ndi boozi Adonai 'i, “Moodih 'En neK'une'ul'en‑un 'Unt'oh,” ni whe 'utni. 'Et Philippi Whut'enne Buts'ó k'eyanguz‑i 2:9‑11 'i be whuts'odul'eh whe Sizi Gri 'en Moodih ndun neK'une'ul'en‑un 'Unt'oh. Njan 'udustl'us 'et ndutni, “'Et huwa Yak'usda ts'iyaintsuk gha ndo yudálhti' 'ink'ez boozi' 'uk'enus hooncha hukw'un'a yoozi' whulhtsi. 'Et whuz un'a ndi Sizi boozi', 'i oogha ts'iyanne dugwutsi be hits'un nudútilyalh whe' hoont'oh. Yak'uz whut'enne 'ink'ez ndi yun k'ut whut'enne, 'ink'ez yun k'ut 'unt'ohne, 'enne cha ts'iyawh. 'Et ts'iyawh lhenyoo khuni be yalhdukne, 'enne ts'iyawh nja nduwhutanelh, Sizi Gri neMoodihti 'unt'oh. 'Et whuz un'a nduwhútanelh, 'et Yak'usda neBá, 'en hidutálhti'whe' hutni.” 'Et 1 Timothy Ts'ó K'eyanguz‑i 6:14‑16, 'ink'ez John Ooba Ts'et Hahónkat‑un 19:15‑16 'et cha nduwhútni.\f* Yahweh) di sgha tan'alh? 'Aw suzkeh cha hooloh mbe la sk'edutiyalh 'en Eliezer Damascus whut'en-un eh 'unt'oh?” \p \v 3 'Et Abram 'utni, “Whunilh'en 'aw suzkeh sghalhinlel. Mbe la syoh whuzdli-un 'en sk'edutiyalh-un tileh.” \p \v 4 'Et whunilh'en, Moodihti (Yahweh) ooghuni weidilts'ut 'utni, “Ndun 'aw nk'elhdutisyal whe 'unt'oh nyunch'oh nyust'e ts'u hainzut-un 'en nk'edutiyalh.” \p \v 5 'Et n'az teinilhti 'ink'ez 'uyulhni, “Ndo yak'uz ts'e whunilh'en sum hoolhto hukwa soo tila holhto.” 'Ink'ez 'et 'uyulhni, “Mbene la nts'u haindene 'et 'uhutiltsuk.” \p \v 6 'Et Moodihti (Yahweh) yuba 'alha 'udija, 'ink'ez ‘Ts'ih'un dune unli,’ 'uyulhni. \p \v 7 'Et 'uyulhni, “Si, Moodihti (Yahweh) 'ust'oh. Ndunne Chaldea whut'en, 'et buyun k'ut Ur, 'et whuch'a njan yun k'ut nch'e' whutileh ha.” \p \v 8 'Et 'uyulhni, “SMoodihti Yak'usda (Adonai Yahweh), nts'en'a t'ewhuntazin stl'awhutikulh 'et?” \p \v 9 'Et nduyulhni, “Tat be yus k'ut-i musdoos ts'ekeyaz cha, tat be yus k'ut-i ts'eke 'usbai cha, 'ink'ez tat be yus k'ut-i dúbe cha, dut'ai 'imbin cha, turtle dove huyulhni, 'ink'ez dut'aiyaz cha, pigeon huyulhni, 'i ndiz sts'inlelh.” \p \v 10 'Et ndokhi ts'iyawh yughi ninla, ts'iyawh lhk'eyant'az lhzih neininla, 'et nyoo dut'ai 'i 'aw yut'alhanal. \p \v 11 'Et whe dut'ai cho, vulture huyúlhni, 'i ndi khuna-i huyanghan, 'i yuk'endil whe Abram whenabunanyoot. \p \v 12 'Et hulhgha sa nain'ai whe soo bulh cho 'i Abram ookw'eidilts'ut 'ink'ez whunulh'en soo wheioonujut-un 'ink'ez tsaholhgus-un 'et ookw'eoodilts'ut. \p \v 13 'Et whe Yak'usda (Elohim) Abram 'uyulhni, “Soo soo cho t'eoononzeh, nts'u hainde 'en 'uyoo yun k'ut 'et 'aw t'elhonizun 'ink'ez 'aw hube' hoolhdzun chaíloh. 'Et ndunne yun k'ut whut'en, 'en dzoh ne'bulh'en 'ink'ez bunat ne'hoot'en whe 400 nawhudizut whuts'un buba' hutit'elh. \p \v 14 'Et mbene la buba' hit'enne hukw'elh'az buba nahutisyeh soo lhai hut'i whe whusahutidulh. \p \v 15 'Et hoonts'i, nyun mbákene soo ts'ih'un mba oodizghel le'hoont'oh 'et buts'un tanyalh. Soo yoo'un inzulh whe 'et 'anyotilhtelh. \p \v 16 'Et whulh dit dune nawhusdli-un, 'et ndiz nahutidulh. Amor whut'enne tank'us un'a 'uhut'en-un 'awhuz lhalhodusne.” \p \v 17 'Et 'uhooja, hulhgha sa yo whein'ai whe tsaholhgus whuzdli'. Whunulh'en lhes utes-un lhut oots'a hadan'a 'ink'ez dalt'ai bulh 'i ndi khuna-i lhts'elt'az-i beguz lhuyuzkat. \p \v 18 'Et dzin za Moodihti (Yahweh) Abram ts'un khuni ooba lhaidinla whe njan ndutni, “Nts'u haindene 'enne ndi yun bugha óonus'ai, Egypt whedinli ts'un 'ink'ez ndi 'uk'oh whucho, 'et Euphrates 'uk'oh whucho 'et. \p \v 19 Ken whut'enne cha, Kenez whut'enne cha, 'ink'ez Kadmon whut'enne cha. \p \v 20 Hitt whut'enne cha, Periz whut'enne cha 'ink'ez Reph whut'enne cha. \p \v 21 Amor whut'enne cha, Canaan whut'enne cha, Girgash whut'enne cha 'ink'ez Jebus whut'enne, 'enne cha.” \c 16 \s1 Hagar 'ink'ez Ishmael \p \v 1 'Et Sarai, Abram oo'at 'aw buzkeh holoh inle', Egypt whut'en ts'eke yunatne'ut'en-un Hagar huyulhni 'en yut'i. \p \v 2 'Et Sarai Abram 'uyulhni, “Whunilh'en Moodihti (Yahweh) 'aw suzkeh hooloh sulhtsi, ndun sba ne'ut'en-un 'en 'inleh 'ink'ez 'et de tila ts'oodunne oost'e'.” 'Et Abram, Sarai yuk'un'a 'uja. \p \v 3 'Et Sarai, Abram oo'at yuba ne'ut'en-un Hagar ilhchoot, Egypt whut'en-un unli 'ink'ez duki yugha inilhti, yu'at oole' ha. 'Et Abram whunizyat yus k'ut (10) 'et nyo Canaan keyoh inda'. \p \v 4 'Et Hagar t'einanzin 'ink'ez ulchan. 'Et ulchan t'eoonanzin, nyoon ts'eke yuba 'ut'en-un ooba yintsi' suli'. \p \v 5 'Et Sarai, Abram 'uyulhni, “Whe ninta' nust'en-un nk'eholts'it! Ndun ts'eke ngha nusti 'ink'ez ulchan t'eoonanzin whe, oosts'u dutni suli'. Moodihti (Yahweh) nyun, si bulh neba nahutiyeh.” \p \v 6 'Et Abram, Sarai 'uyulhni, “A, 'alha nyun mba 'ut'en-un nyun nlak'et 'uhoont'oh, nts'en'a hukwa' ninzun-un k'un'a 'inleh.” 'Ink'ez Sarai yuba 'ut'en-un tubeh dzoh nayulhdzut, 'ink'ez Hagar yughu wheitselhya. \p \v 7 'Et Moodihti (Yahweh) oolizas nyo too naindli-un, chuntoh 'et whuzih, 'et nayilhti, nyo too naindli-un whuzih, Shur ts'u wheti-un. \p \v 8 'Ink'ez 'uyulhni, “Hagar, Sarai ba 'ut'en-un, nts'ez de hainya 'ink'ez nts'e tinya whe 'int'en?” 'Et 'utni, “Sarai smoodih ooba 'ust'en-un ooch'a ts'e tisya whe ust'en.” \p \v 9 'Et Moodihti (Yahweh) oolizas 'uyulhni, “Ooba 'int'en-un oots'un naindalh 'ink'ez nts'e hukwa' ninzun-un k'un'a ne'nyoolh'en si.” \p \v 10 'Et Yak'usda (Yahweh) oolizas 'uyulhni, “Nts'u haindene lhane ngha tislelh. Huldlai k'et 'aw boots'olhto ait'oh tileh.” \p \v 11 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) oolizas, cha yulhni, \q1 “Whunilh'en 'awet ts'oodun bulh 'int'oh suli'. \q1 Dune nyaz tileh 'ink'ez boozi' Ishmael dutanelh. \q2 Njan tene'nilhdzun Moodihti (Yahweh) nyudants'o. \q1 \v 12 Tube dune nzoodil'i-un tileh, \q2 ts'iyanne dune buch'az ditni tileh \q2 'ink'ez ts'iyanne dune hich'az ditni tileh, \q2 'ink'ez dulhutsinke butoh 'et dune tileh.” \p \v 13 'Et Moodihti (Yahweh) yuts'u huyih whe 'en dulh yailhduk, “Nyun 'int'oh, ndun Yak'usda-Ndun-Sunilh'en (El Roi)\f * \fr 16:13 \ft Ndi boozi' El Roi 'i “Yak'usda 'En Whunilh'en” ni whe 'utni. 'Et John 'Uk'unéyuzguz‑i 1:48 whe Nathanael 'en Sizi yughu ninya wheSizi 'en Nathanael yúlhni, “Mai chun t'ah sinda da', Philip 'anih nyudutánelh whutso da', 'et nyunus'en.” 'Et whuz un'a ndi boozi' “El Roi” ni whe 'utni.\f*” 'Ink'ez 'utni, “Mbe la si'en-un, si cha tila 'us'en eh?” \p \v 14 'Et huwa njan too diz'ai-un 'et 'uwhuhutni Beer-La-Hai-Roi. Whunulh'en Kadesh 'ink'ez Bered bulh whetoh 'uhoont'oh. \p \v 15 'Et Hagar duneyaz 'en Abram yughu sulhtsi 'ink'ez Abram duye' yoozi Ishmael yulhni. \p \v 16 'Et 'oh whuya whudizulh Abram 'en lhk'udit whunizyat 'on 'at lhk'utat be yus k'ut (86) whe Ishmael yughu yulhtsi. \c 17 \s1 Yak'usda (Elohim) Abram ndi khuni 'i ooba lhaidinla \p \v 1 'Et Abram 'en 99 nawhudizut whe, Moodihti (Yahweh) yunalhts'et hainya 'ink'ez 'uyulhni, “Yak'usda 'Uk'enus 'Ultus-un (El Shaddai)\f * \fr 17:1 \ft Ndi boozi El Shaddai, 'i “Yak'usda 'Uk'enus 'Ultus‑un,” ni whe 'utni. Whuz un'a John 'Uk'unéyuzguz‑i 2:19 'et Sizi 'ubúlhni, “Njan yoh whudízti'‑un nohni musai whulhtsi 'ink'ez tat dzin inle' de, 'et dunaoodutás'alh.” Njan whuts'odul'eh neMoodihti Sizi Gri 'en duyust'e yughu yalhduk whe 'ubudáni'. 'En soo 'ultus unli whewhulh tat dzin inle' de dunaoodutá'alh. 'Ink'ez 'et whuz un'a nduhooja. Tulalhk'us k'ut neba dazsai whe whulh tat dzin dunadija. 'Et Matthew Yuk'unéyuzguz‑i 28:18, 'ink'ez Colossia Whut'enne Buts'ó K'eyanguz‑i 1:15‑17, 'et cha nduwhútni.\f* ust'oh, stso inyalh 'ink'ez 'aw hoonli nk'elhuholhts'it. \p \v 2 'Ink'ez sghuni nyun, si bulh lhadutalneh 'ink'ez 'onus lhane cha tihleh.” \p \v 3 'Et Abram yubut nachanitno 'ink'ez Yak'usda (Elohim) 'en yulh yalhduk, njan 'uyulhni, \p \v 4 “'Et si whunilh'en, khuni nts'un lhadasla-i 'udun keyoh whut'enne dune lhane 'enne bubá tanleh. \p \v 5 'Aw 'on 'un Abram lhunyodutasnelh, nyoozi' Abraham nyo dutanelh, lhelhts'un whut'enne didoh lhane 'enne bubá nyuzusi 'et huwa. \p \v 6 Soo ts'ih'un lhane nts'u hakedande nyutiselh, lhelhdoh didohne dune nyutiselh, lerwene 'enne hoonts'i nts'u hahande tileh. \p \v 7 'Ink'ez khuni nyun bulh lhadilya-i, 'i 'et duta'alh nts'u haindene 'enne lhan'un te, ilhiz wheni ndi khuni lhadutalneh, Nyak'usda (Elohim) tisleh 'ink'ez nts'u haindene cha. \p \v 8 'Ink'ez cha nyun cha 'ink'ez nts'u haindene nk'elh'az, ndi yun nohgha nus'ai, 'awhuz 'et t'enyuzinzun, Canaan yun ts'iyawh nohch'e' oole' 'ilhiz wheni, 'ink'ez buYak'usda tisleh.” \p \v 9 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) Abraham 'uyulhni, “Nyun ndi khuni nts'un lhadasla-i ootahtun, nts'u haindene tubulh lhan'un te ndi khuni ootahtun. \p \v 10 Ndi 'i khuni nts'un lhadasla-i, 'i ootahtun, nyun 'ink'ez si bulh 'ink'ez nts'u haindene nk'elh'azne. Dune ts'oodunne whuzdline nohtoh 'enne ts'iyawh hika dune unli-un hubuhootat'us. \p \v 11 Nyun ch'oh cha ooka dune inli-i nyo tit'us, 'et huwa t'entihdzeh ndi khuni lhadilya-i nyun, si bulh. \p \v 12 Mbe la lhk'udidzin be yus k'ut suli'-un, 'en cha hitit'us. Duneyaz 'andit whuzdline nyoh whuzdline, k'us sooniya be dune t'enuzuhzun ts'un ohket-un ts'oodun nts'u hainde lhilohne, 'en cha. \p \v 13 Mbe la nyoh whuzdline 'ink'ez mbe la sooniya be ohketne, ts'iyawh ka dune unli-un hubotit'us, ndi sghuni nts'un lhadusla-i nus whe lhk'elh'az te 'et ndi 'i gha 'ilhiz wheni be hoodutaht'en. \p \v 14 'Ink'ez dune ts'oodun 'aw lhuhuyit'us-un 'en 'udun nehuyolhtelh ndi khuni nts'un lhadasla-i k'eininyuz 'et huwa.” \p \v 15 'Et Yak'usda (Elohim) Abraham 'uyulhni, “N'at Sarai dini-un 'et 'etsul 'udonih 'ink'ez Sarah 'i boozi' tileh. \p \v 16 'Ink'ez soo hoonzoo-un ooba whutiselh 'ink'ez duneyaz 'en mba nyaz tileh. 'Ink'ez 'en soo hoonzoo-un ooba whutiselh 'ink'ez ndoh hidoh 'enne buloo tileh, 'ink'ez lerwene cha hits'u hatidoh.” \p \v 17 'Et Abraham yubut nachanitno 'ink'ez udloh 'ink'ez dudzi yo ts'e 'utni, “Dune 100 be yus k'ut soo toleh ooye' whutaleh? 'Ink'ez Sarah 'en cha 90 be yus k'ut soo tilah ooyaz hole'?” \p \v 18 'Ink'ez Abraham Yakusda 'uyulhni, “Ishmael soo nyun ba khuna oole?” \p \v 19 'Et Yak'usda (Elohim) 'utni, “'Awundooh Sarah n'at nye' nghu tilhtsi 'ink'ez Isaac dutanelh. Sghuni lhadusla-i 'ilhiz wheni 'en cha oots'un lhadutisleh, mbene la oots'u haindene hukw'elh'az 'enne cha. \p \v 20 'Ink'ez Ishmael 'en ghun nyudasts'o. Whunilh'en soo hoonzoo-un oogha whults'ut, 'ink'ez lhane oots'u hainde tileh. Whunizyane 'on 'at nane lerwe ye'ke oots'u hatidoh 'ink'ez 'en didoh-un ncha tíselh. \p \v 21 'Et hoonts'i ndi sghuni Isaac ts'un lhadutisleh. Sarah ndo whuya whudizulh nat de, 'et nye' tileh.” \p \v 22 'Et yulh yalhduk-un 'etsul 'udija 'ink'ez Yak'usda (Elohim) ndo whenaja. \p \v 23 'Et Abraham duye' Ishmael yilhchoot 'ink'ez mbene la yuyoh whuzdline 'ink'ez mbene la sooniya k'elha bubonketne, dune ts'iyawh Abrahm ooyoh dilhts'ine 'et dzin za yuka dune unli-un hubuhuzt'us Yak'usda (Elohim) yulhni hukw'un'a. \p \v 24 Abraham 'et 99 be yus k'ut whe yuka dune unli-un huyuzt'us. \p \v 25 'Et ooye' Ishmael whunizyat 'on 'at tat be yus k'ut whe ooka dune unli-un huyuzt'us. \p \v 26 'Et dzin za Abraham ooye' Ishmael 'en bulh hika dune unline hubuhuzt'us. \p \v 27 'Ink'ez mbene la ooyoh dune 'et whut'ine, 'ink'ez sooniya be bubonketne, 'enne cha hika dune unli-un ts'iyawh hubuhuzt'us. \c 18 \s1 Yak'usda (Elohim) 'en Abraham yunalh hainya \p \v 1 'Et Moodihti (Yahweh) 'en Abraham yunalh hainya, njan ndun Mamre, duchun tah terebinth, oak huyulhni, whu'iz whunilghaz whe nimbali dati 'et usda. \fig none|src="HK00221B.tif" size="span" copy="©1994 The British & Foreign Bible Society" ref="GEN 18.1" \fig* \p \v 2 Ndo yutan'en 'ink'ez yutilh'en, tane dune yuzih nudilhya whe butilh'en. Nimbali dati ts'e dudilgai 'ink'ez bududilhgai 'ink'ez soo yun ts'e bubut nachaniti. \p \v 3 'Ink'ez 'utni, “SMoodih (Adonai) tube sba uszoo whe la 'usinla, 'andit khun te mba 'ut'en-un senghonya' junih. \p \v 4 Sla'ineh whe tooyaz ntsool-iyaz whusaooskalh 'ink'ez sih nohke be tunaoohgus, 'ink'ez nyo duchun sa whus'ih 'et sih naoolhyis. \p \v 5 'Ink'ez 'et ut'alh-iyaz nohba haóoslelh, 'et sih nohyust'e naóolhyis. 'Et hukw'elh'az sih 'oya lhohdilh. Nts'en'a nohba 'ut'en-un ts'un hahya 'et.” 'Et 'uhuyulhni, “Daja datanelh-un, 'et dineh.” \p \v 6 'Et Abraham nimbali t'ah ts'e Sarah yughulgai 'ink'ez 'uyulhni, “Soo 'a tawh 'ultsuk-i lhes, 'i lhadinleh 'ink'ez nilhtlus 'ink'ez ilht'es.” \p \v 7 'Et Abraham khuna-i yughulgai 'ink'ez musdoosyaz soo unzoo-i yilhchoot 'ink'ez chilhyaz 'en yutl'ayalhti 'ink'ez soo 'ahoh lhaidutileh ha yilhchoot. \p \v 8 'Et butter cha 'ink'ez lilet cha 'ink'ez musdoosyaz lhadutja-i, 'i bubut neininla 'ink'ez buzih usyin whe nahuyit'al. \p \v 9 'Et 'uyulhni, “N'at Sarah nts'e 'ut'en?” 'Ink'ez 'utni, “Nyo nimbali t'ah usda.” \p \v 10 'Ink'ez 'uyulhni, “Soo 'alha-i be ndo whuya whudizulh-un 'ink'ez 'et Sarah n'at dune ooyaz tileh.” 'Ink'ez Sarah nimbali dati usyin 'ink'ez yoozilhts'ai. \p \v 11 'Andit 'et Abraham 'ink'ez Sarah 'en tube hoonyan huzdli'. Yoo'un hizulh 'ink'ez Sarah en buzkeh whutaleh 'et tube 'on 'un hainzut. \p \v 12 'Et huwa Sarah duyo ts'e udloh 'ink'ez 'utni, “Nisjan hukw'elh'az 'ink'ez smoodih cha nisjan, 'et de sba hoonzoo whutaleh?” \p \v 13 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) Abraham 'uyulhni, “Di ha 'utni Sarah udloh, 'ink'ez 'utni, 'alha eh syaz whutaleh tube nisjan hoonts'i?’ \p \v 14 'Aw hoonli hoonts'i eh Moodihti (Yahweh) 'aw ooba hoolhtus eh? Ndet la 'et newhudizut-un 'et la nohghu naoosja' 'ink'ez Sarah dune ooyaz tileh.” \p \v 15 'Et Sarah 'awundooh ni, “'Aw lhuzusdloh,” whenuljut. 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) 'uyulhni, “'Awundooh, indloh inle'!” \s1 Abraham ndunne Sodom whut'enne buba tenadudli \p \v 16 'Et dune dunahudidil 'ink'ez Sodom keyoh ts'e whuz hunilh'en, 'ink'ez Abraham 'on 'un bubulh nunatit'us ha bubulh tiz'az. \p \v 17 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) 'utni, “Abraham ooch'a whuntis'ih eh datisnelh-un? \p \v 18 Alha Abraham 'en didoh-un ncha 'ink'ez tube ulhtus tileh. 'Ink'ez 'en gha ts'iyawh didohne 'enne soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh. \p \v 19 T'eniszin duduzkeh buk'unuhilhye', yoh whut'ine cha buk'elh'az Moodihti (Yahweh) ookw'un'a huhoontun za' hint'oh ts'ih'un ne'hut'en, 'et de la Moodihti (Yahweh) Abraham daja yulhni-un 'et yugha whutalelh.” \p \v 20 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) 'utni, “Sodom 'ink'ez Gomorrah bulh tube huwu yaduk hooni, hiye tank'us-i tube ntsi'. \p \v 21 Whuz buts'un tisyalh 'andit 'ink'ez whuntis'elh daja hutni la sdabe cha hintsi'. 'Alha tila 'uhutni khuni sghu dinkat, 'et 'awundooh de la, 'et t'eoonooszeh.” \p \v 22 'Et nyoonne dune lht'anahunist'az 'ink'ez Sodom ts'e hutiz'az, 'et Abraham 'awhuz Moodihti (Yahweh) yubut usyin. \p \v 23 'Ink'ez Abraham yenghun neninya 'ink'ez 'uyulhni, “'Et whe eh ndunne ts'ih'un dune hinli 'ink'ez lubeshi 'uhulh'en bulh ts'iyawh gak butilhtselh? \p \v 24 Khun te kwulat whunizyane (50) dune, 'enne ts'ih'un dune hinli njan keyoh whutoh 'et. 'Et cha eh ts'iyawh gak butalhtselh 'ink'ez buyun k'ut 'et cha eh gak whutalhtselh? Kwulat whunizyane 'et hudilhts'i hoonts'i? \p \v 25 Tube 'aw ndoneh ait'oh dune nzoone 'ink'ez ntsi'ne tubulh gak butalhtselh huba, ts'iyawh lhgha 'uhoot'e'! 'Aw ndi yun k'ut huwun nahiyilh-un, 'en ts'iyawh iloh lakw ts'ih'un un'a 'uhutit'elh?” \p \v 26 'Et whe Moodihti (Yahweh) 'utni, “Sodom kwulat whunizyane ts'ih'un 'unt'ohne keyoh hoonli de, 'et de 'aw dalhubutuzislel.” \p \v 27 'Et Abraham 'uyulhni, “Si 'ants'i yun lhez usli whe 'ust'oh, 'et hoonts'i Moodihti (Adonai) bulh yatisduk. \p \v 28 'Et te kwulai' hukw'elh'ih whe whunizyane 'on 'at kwulane (50) ts'ih'un dune hooni te, 'et whe eh ts'ayawh gak whutalhts'elh ts'uwhut'i whucho 'et?” 'Et 'utni, “Dit whunizyai 'on 'at kwulane (45) nabinla te, 'aw ts'iyawh huboolhts'elh ait'oh.” \p \v 29 'Et doo cha za yulh yatilhduk 'ink'ez 'utni, “Dit whunizyane nabinla de?” 'Et 'utni, “'Enne bugha daboosleh ait'oh.” \p \v 30 'Ink'ez 'utni, “Moodihti (Adonai) khun te hunolch'eh junih, 'ink'ez yatisduk. Tat whunizyane 'enne ts'ih'un 'unt'ohne nainlane, 'et do'?” 'Et 'uyulhni, “'Et de 'aw gak lhubutuzissel tat whunizyane 'enne bugha.” \p \v 31 'Et 'uyulhni, “'Ants'i sich'oh khanaoonust'ai whe 'udusni, Moodihti (Adonai) bulh yasduk, nat whunizyane 'enne nabinlane ts'ih'un 'unt'ohne?” 'Et 'utni, “'Et 'aw gak hubooselh ait'oh ndunne nat whunizyane 'enne bugha.” \p \v 32 'Et 'utni, “Khun te Moodihti (Adonai) hunolch'eh junih 'ink'ez doo cha za yatisduk. Whunizyane nainla de 'et do'?” 'Et Moodihti (Yahweh) 'utni, “Whunizyane nasla de, 'enne bugha 'aw dalhubutuzislel.” \p \v 33 'Et Moodihti (Yahweh) Abraham yalhduk-un 'etsul 'udija whe 'et 'awet yughu whenaja 'ink'ez Abraham dunimbali bez whenaja. \c 19 \s1 Keyoh Sodom 'ink'ez keyoh Gomorrah hooloh whutilhtselh \p \v 1 'Et hulhgha nyoonne lizas nane Sodom ts'e hooz'az. Lot Sodom dati-un 'et usda, Lot hubutilh'en dudinya 'ink'ez bubut nachaniti. \p \v 2 'Ink'ez 'utni, “Njan whunulh'en smoodihne nohba 'ut'en-un ooyoh ts'e uh'us 'ink'ez 'ulhdzis 'et oohtez sih 'ink'ez nohke tunaoohgus 'ink'ez bundada' 'uda' cho duduh'az 'ink'ez sih tooh'as.” 'Et 'uhuyulhni, “'Awundooh 'et hoonts'i 'andit 'ulhdzis 'et 'az uztitez.” \p \v 3 'Et tube cho 'ubulhni, 'et huwa hiyoh highu danin'az 'ink'ez hiyu'alh-i bugha nin'ai ut'alh-i bulh yuntuldoh-i yit 'ink'ez 'i cha buba' yinla 'ink'ez 'uhan'al. \p \v 4 'Et yun nehutilgwulh whuts'o nyo keyoh whudune'ne ts'iyawh dunetine cha 'ink'ez chilke cha ts'iyawh nyo yoh whunahusguz. \p \v 5 'Ink'ez Lot hits'uhuyih 'ink'ez 'uhuyulhni, “Nyoonne dune 'andit nghu danin'azne nts'e 'uhint'oh ndiz t'ebunilhtih 'et 'ink'ez sih t'ebuznoozeh.” \p \v 6 'Et Lot dati buts'u teninya yoh dana'dintan. \p \v 7 'Ink'ez 'utni, “'Awundooh sulhtsinke, tube hoontsi' 'et dohneh junih! \p \v 8 Whunulh'en 'andit nane stse'ke 'aw dune t'enuszunne ust'i, 'enne nohghu tebostelh 'ink'ez nts'e hukwa' nuhzun k'un'a ne'boolh'en sih. 'Ants'i ndunne dune 'enne buts'ahalhuzoh'ai, njan 'et huwa 'andit syoh dahunin'az whe' hint'oh.” \p \v 9 'Et 'uhutni, “'Udun sinyin!” 'Et 'uhutni, “Ndun 'andit 'ants'iya whusainya 'ink'ez 'ants'i nahiyilh-un le' 'utni sih! Nyun 'onus nts'itilelh k'at ndune dune lhabuzdinla de!” 'Ink'ez Lot tube cho n'un hinilht'i 'ankw'us dati dahidanyuz. \p \v 10 'Et hoonts'i nyoonne dune nane 'az tehudilne 'ink'ez Lot danahinilhtsus 'ink'ez dana'hudintan. \p \v 11 'Ink'ez nyoonne 'az dati higha nane ts'iyawh huhoos̱'en hubuhulhtsi nchane 'ink'ez ntsoolne tubulh, nyoo dati nahuyotan ait'oh k'et nehunintsai. \s1 Keyoh Sodom 'ink'ez Gomorrah 'et hooloh whulhtsi \p \v 12 'Ink'ez nyoonne dune Lot 'uhuyulhni, 'Aw eh 'uyoonne cha njan hooloh? Nghundan, nye'ke, ntse'ke 'ink'ez mbe njan keyoh dilhts'i ts'iyawh whusabinle!” \p \v 13 Sdabe cha 'uwhudija njan keyoh hoontsi' huwuyaduk, 'et huwa njan gak ts'otilhtselh. Moodihti (Yahweh) whunilh'en whe, 'en Moodihti (Yahweh) 'en ndiz netilh'a' njan gak ts'otilhtselh ha.” \p \v 14 'Et Lot teninya 'ink'ez dughundankene ootse'ke ghu dilhts'ine, 'ink'ez 'ubulhni, “Duduhdilh, njan whuch'asuhdilh! Moodihti (Yahweh) njan keyoh gak whutilhtselh!” 'Et ooghundankene 'enne buba 'ants'i la 'utni huninzun. \p \v 15 Bundada' yulhkai whe nyoonne lizasne Lot huyulhni, “Soo 'a! Dudinyaih 'ink'ez n'at cha, ntse' nane cha, njan nzih 'unt'ohne, doo ka sih njan nohbulh whudok'un 'ink'ez dzoh notizut!” \p \v 16 'Et sa' ne'ut'en 'et nyoonne dune hila ilhchoot, oo'at cha hila ilhchoot, 'ink'ez ootse'ke nane 'enne cha bula ilhchoot, Moodihti (Yahweh) bugha te'ninzun whe, 'ink'ez teboninla keyoh yoo'az ts'e. \p \v 17 'Et 'uhooja ts'iyawh teboninla hiyulhni, “Soo 'a tulhghas 'ududoolhyih sih! Khun te k'oh naitoht'en junih, k'us njan 'et te dolhts'i' junih, dzulh k'uz ts'e uhdulh doo ka sih gak oohle'!” \p \v 18 'Et Lot 'ubulhni, “Sla'uhneh whe, 'awundooh smoodihne! \p \v 19 'Andit nohba 'ut'en-un nohba unzoo be te'nuhzun-i be 'onus whusunilhtan be khusna-i ba sulhyi', 'et hoonts'i 'aw ndo dzulh k'uz toosya' ait'oh doo ka si hoontsi' sulh 'uhoneh 'ink'ez la daoosah. \p \v 20 'Andit whunulh'en njan keyoh whuyaz 'et nilhdukw whe' hoont'oh, whuz toosya', 'et de la szul khoona'.” \p \v 21 'Ink'ez 'et 'uyulhni, “Whunilh'en tube nla 'usja whe' hoont'oh nja keyoh whuyaz 'aw gak hooselh ait'oh huwu yailhduk-un. \p \v 22 Soo 'a 'ududilyih! 'Aw hoonli 'oosneh ait'oh ndet la keyoh ninya whuts'un.” 'Et huwa nyo keyoh Zoar huwhutni. \p \v 23 'Awet sa hain'ai 'et Lot Zoar ts'e oozya. \p \v 24 ''Et Moodihti (Yahweh) tse dunizk'un-i 'ink'ez kwun tubulh 'i Sodom 'ink'ez Gomorrah bulh nayalhtan ndo yak'uz whuts'un, Moodihti (Yahweh) 'en 'uhoonla. \fig none|src="CO00656B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 19.24" \fig* \p \v 25 'Et whuz un'a nyo keyoh gak whulhtsi, whunat cha 'et whut'ine cha, yun hanuyeh-i cha. \p \v 26 'Et hoonts'i Lot oo'at k'oh whunalh'en whe lisel tse nain'a-i suli'. \p \v 27 'Ink'ez Abraham bundada' 'uda' 'et nyo whutsoda' Moodihti (Yahweh) yubut inyin-un, whuz oozya. \p \v 28 'Ink'ez Sodom 'ink'ez Gomorrah whulh yun tubulh nyo whulut yun cha oolut 'ants'i dizk'un-i cho le'hoont'oh whe ndo whein'a. \p \v 29 'Et 'uhooja Yak'usda (Elohim) nyo keyoh gak whulhtsi hukw'elh'az 'et Yak'usda (Elohim) Abraham nalnih 'ink'ez Lot nyo hoot'e'-un keyoh gak whulhtsi 'uch'anayulh'a 'ink'ez 'uts'un whe yalh'a'. \p \v 30 'Et Lot Zoar whuch'a nasja 'ink'ez dzulh toh ts'e nenina, ootse'ke nane cha huyulh 'ut'en. Zoar whutit'elh-un whenuljut, 'ink'ez dutse' bulh nyo tse 'an 'et huwhuti. \p \v 31 'Et 'udetso whuzdli-un 'en dulhtus 'uyulhni, “Ndun nebá tube duneti unli 'ink'ez 'aw ndi yun k'ut dune hooloh suli' bubulh 'uts'oot'en-un hooloh, ndi yun huk'une'whuten. \p \v 32 'Anih nebá ts'ekoo too' buts'oolhnai' 'ink'ez sih oozih ts'ootez, 'et de la nets'u haindene hoole'.” \p \v 33 'Et 'ulhdzis dubá ts'ekoo too' higha nilhdzo 'ink'ez 'udetso whuzdli-un 'en dubá yuchant'elget 'aw t'eoonuszun ndet yuchant'elget, 'ink'ez dunadija-un cha t'eoonuszun. \p \v 34 Et 'uhooja 'om bun 'udetso 'udek'oh 'uyulhni, “'Alha sbá 'ulhdzis da' oobulh huste' inle'. Hulhgha doo cha za ts'ekoo too' buts'oolhnai' 'ink'ez nyun bulh hont'e. 'Et de la nets'u haindene hoole'.” \p \v 35 'Et 'ulhdzis dubá doo cha za ts'ekoo too' higha nilhdzo 'ink'ez 'udek'oh-un 'en dubá yuchant'inte', 'aw t'eoonuszun ndet yuchant'elget 'ink'ez dunadija-un cha. \p \v 36 'Et whe Lot ootse'ke nahult'oh dubá higholchan. \p \v 37 'Udechoo whuzdli-un ooyaz dune suli', ink'ez boozi' Moab yulhni. 'En Moab dunene didohne, 'enne 'andit dzin whuts'un bubá unli. \p \v 38 'Ink'ez 'udek'oh-un 'en cha dune ooyaz suli' 'ink'ez boozi' Ben-Ammi yulhni. 'Enne Ammon dunene bubá unli 'andit dzin whuts'un. \c 20 \s1 Abraham 'ink'ez Abimelech \p \v 1 'Ink'ez Abraham 'et whedinya whe nyan wheinya, Kadesh 'ink'ez Shur bulh 'et whulh eguz 'et hoot'e', ink'ez Gerar howhutni whuz cha whuloh te whut'i. \p \v 2 'Et Abraham nyoon Sarah du'at, 'en 'ubulhni, “Sulhtus 'unt'oh.” 'Ink'ez Abimelech, Gerar whulerwe, 'en Sarah yilhchoot. \p \v 3 'Et hoonts'i Yak'usda (Elohim) Abimelech 'ulhdzis nute whe yughu ninya 'ink'ez 'uyulhni, “A, dune dazsai-un inli whe 'int'oh ndun ts'eke ilhchoot-un uyoon dune 'at 'unt'oh.” \p \v 4 'Et hoonts'i Abimelech 'aw yuzih nulhiyal 'ink'ez 'uyulhni, “Moodihti (Adonai) dune ts'ih'un 'unt'ohne didohne ts'iyawh eh butanghan? \p \v 5 'Aw lakw sulhdinel, ‘Sulhtus 'unt'oh sulhdinel? 'Ink'ez didutch'oh cha 'utni, ‘Sulhutsin 'unt'oh,’ ni. Sdzi ts'ih'un 'unt'oh 'ink'ez sla cha 'aw lhditsun whe njan 'et dusja.” \p \v 6 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) 'uyulhni nute whe, “A, t'eoonuszun ndzi ts'ih'un 'unt'oh whe 'inja 'ink'ez si cha ninta' tant'elh-un whuch'a nyostun whe 'ust'oh 'et huwa 'aw ootalhanal. \p \v 7 'Andit 'et huwa ndun ts'eke ootl'a nayilhtih, nus hoo'en-un dune 'unt'oh, 'ink'ez si mba tenadoodli 'ink'ez khona'. 'Aw ootl'analhuyilhtel de, 'alha dantantsah whe 'int'oh 'ink'ez mbene la nch'e' unline 'enne cha ts'iyawh.” \p \v 8 'Et 'om bun Abimelech 'uda' dudinya 'ink'ez mbene la yuba 'ut'enne ts'iyawh 'anih budani' 'ink'ez ts'iyawh daja ni la ts'iyawh bubudani', 'ink'ez dune ts'iyawh hunilhjoot. \p \v 9 'Ink'ez Abimelech, Abraham 'anih yudani' 'ink'ez 'uyulhni, “Dane inla whe 'int'oh? Ndet whe tank'us 'unyusla ha lhe'hoont'oh-un sk'ehoon'ai 'ink'ez njan whulerwe usli-un cha 'ut'en untsi'-i cha? 'Aw ndusonle' huba' lhe'hoot'oh whuz un'a 'usinla.” \p \v 10 'Et Abimelech 'en Abraham 'uyulhni, “Daja ninzun whe 'inja 'et dinja yulhni?” \p \v 11 'Ink'ez Abraham 'utni, “Dune Yak'usda (Elohim) ehunuljut-un njan keyoh 'aw hooloh nuszun, 'et huwa 'usja 'ink'ez s'at en gha tila sozoolhghelh nuszun. \p \v 12 'Et hoonts'i 'alha sulhtus 'unt'oh. Sbá ootse' unt'oh, 'aw sloo ooyaz iloh unt'oh 'ink'ez s'at suli'. \p \v 13 'Ink'ez 'et 'uhooja Yak'usda (Elohim) sbá ooyoh huwutisya whe 'et ndun ts'eke dusni, ‘Njan whe inzoo whe 'et ts'iyants'uk sba 'et doneh ntsoh te nit'as te, sulhutsin 'unt'oh doni'.”’ \p \v 14 'Et Abimelech 'usbai 'ink'ez musdoos dune cha, ts'eke 'ink'ez dune bulh, yunatne' 'ut'enne 'enne cha, ts'iyawh Abraham gha buninla, 'ink'ez yu'at cha yutl'anayalhti. \p \v 15 'Ink'ez Abimelech 'utni, “Whunilh'en ndi syun njan mbut whuz'ai, ndet hukwa' ninzun-un, 'et hoont'i.” \p \v 16 'Ink'ez Sarah 'en cha 'uyulhni, “Whunilh'en nyulhutsin 1000 silver nukat-i 'i cha oogha inusla. 'I gha mbene la nyulh 'ut'enne cha 'ink'ez 'uyoonne nalh cha, 'awet ts'ih'un mba nawhúsdli' whe' hoont'oh!” 'Et whe hukwa' yudani'. \p \v 17 'Et Abraham Yak'usda (Elohim) ts'un tenadidli 'ink'ez Yak'usda (Elohim) Abimelech soo na'yinla, yu'at cha 'ink'ez ts'ekoo yunat ne'ut'enne cha, 'ink'ez bubuzke' whuzdli'. \p \v 18 'Et whe Moodihti (Yahweh) ndunne Abimelech ooyoh dilhtsine ts'ekoo ts'iyawh buchan whudana'dinla, ndun Sarah 'en gha. \c 21 \s1 Isaac whuzdli \p \v 1 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) 'en Sarah yughu ninya 'et whe ndutínelh ni da', 'ink'ez Moodihti (Yahweh) 'en Sarah ba nduja, nts'e datni 'et. \p \v 2 Sarah 'en ba Abraham ba ooye' tit'elh 'en duneyaz tileh. Hoonyan whe 'et ndet Yak'usda (Elohim) yuba yulhni-un 'et nduhooja. \p \v 3 'Ink'ez Abraham ndun ts'oodun yughu yulhtsi-un, duneyaz, Sarah yulhtsi, Isaac yulhni. \p \v 4 'Ink'ez Abraham duye' Isaac hukwa dune unli-un yuzt'us lhk'udit dzin be, be inle' whe daja ni la Yak'usda (Elohim) ndoneh yulhni 'et nduja. \p \v 5 'Et Abraham whunizyat whunizyat be yus k'ut (100) whe 'et Isaac yughu yulhtsi. \p \v 6 'Ink'ez Sarah 'utni, “Yak'usda (Elohim) usdlo-un sgha oonin'ai. Mbene la sudits'one ts'iyawh la sulh hoodloh.” \p \v 7 'Ink'ez cha 'utni, “Mbe suba Abraham yudoni' Sarah ts'oodun e'tilhtuk hidoni', duneti unli, 'et whe dune ooyaz ba 'ust'i suli'.” \p \v 8 'Et ts'oodun nuye 'ink'ez 'ulhtuk-un 'etsul 'uja 'et dzin 'et Abraham dune ghu nusuya. \s1 Hagar 'ink'ez Ishmael tebuninyoot \p \v 9 'Et Sarah yunilh'en nyoon ts'eke Egypt whut'en ooye' 'unt'oh, Abraham dune ghu yulhtsi-un, yughudloh. \p \v 10 'Et huwa Abraham 'uyulhni, “Ndun ts'ekoo 'ulhna 'ink'ez buyaz bulh tenabuninyoot. Ndun 'ulhna buyaz 'en 'aw syaz Isaac ts'iyai nk'elh'az yolhchoot ait'oh” \p \v 11 'Ink'ez daja 'utni whe, 'et Abraham ooba nek'e'hoot'oh nyoon ooye' 'en ghun. \p \v 12 'Et hoonts'i Yak'usda (Elohim) 'en Abraham 'uyulhni, “Khun te mba dzoh 'uhoot'e' junih, ndun ts'eke k'us duyaz bulh 'en bughun, Sarah daja nyulhni la oozilhts'ai, Isaac 'en la toh ts'e dune whutaleh 'en, nyun nts'u haindene uhutit'elh. \p \v 13 'Et hoonts'i ndun ts'eke 'ulhna ooyaz, 'en gha didoh-un tiselh, nts'u hainzut 'et huwa.” \p \v 14 'Et Abraham bundada' 'uda' dudinya 'ink'ez ut'alh-i 'ink'ez too cha, duwus k'eyinla 'ink'ez duye', Hagar ooyaz 'en yugha ininla, 'ink'ez whenayalh'a'. 'Ink'ez whenaja ts'eke, Beersheba chunt'oh, dune lhuhóot'ih, 'oh nuya. \p \v 15 'Ink'ez nyoo too cha haidalhde, 'ink'ez nyoon duyaz dune 'ilhoghun duchun sa whus'ih-un 'et neinilhti. \p \v 16 'Ink'ez yanch'az ts'ihyan natl'adida', k'aza be 'uhututsoh-un 'et 'uwhuldzoh, 'ink'ez didutch'oh 'ududutni, “Ndun syaz datitsah-un 'aw lhozoos'en.” 'Ink'ez yanch'az netladida' 'ink'ez whenintse. \p \v 17 'Et Yak'usda (Elohim) ndun ts'oodun utso yuduzts'ai. 'Et whe Yak'usda (Elohim) oolizas 'en Hagar yuts'un huyih yak'uz ts'un, 'ink'ez 'uyulhni, “Hagar, dainja whe 'udini? 'Aw whenilhjut iloh! Yak'usda (Elohim) ndun duneyaz yudants'o whe 'unt'oh. \p \v 18 Dudinyaih 'ink'ez ts'oodun dudilhtih, 'ink'ez oola oontun, tube dune oots'u hatidoh whutiselh.” \p \v 19 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) ts'eke hoon'en yulhtsi le'yinla 'ink'ez nyo too diz'ai-un ka k'et 'et whutilh'en, 'ink'ez nyoo 'uzuz be too sulhdzo-i nuya'a-i, 'i yudilhbun 'ink'ez duyaz cha too yugha nilhdzo. \p \v 20 'Et Yak'usda (Elohim) ndun duneyaz yulh 'unt'oh 'ink'ez nizyai. 'Ink'ez nyo chuntoh 'et whut'i 'ink'ez k'aza be' tutsoh suli'. \p \v 21 Keyoh Paran huwhutni-un chuntoh 'et whuti 'ink'ez ooloo Egypt whut'en-un ts'eke 'en yuba yilhchoot oo'at yutaleh ha. \s1 Ndun Abimelech 'ink'ez Phichol, 'en Abraham huyulh yalhduk \p \v 22 'Et 'uhooja 'owhuya whudizulh Abimelech 'ink'ez Phicol, lhuganne bumoodih, Abraham huyulh yailduk 'ink'ez 'uhuyulhni, “Nts'oh tila ne'int'en-un ts'iyawh Yak'usda (Elohim) nyulh 'unt'oh. \p \v 23 'Et huwa Yak'usda (Elohim) nalh sudini sts'u haindene cha ndun syaz cha, danyusla la ngha te'nuszun whe ne'nyuzus'en whe nyun cha whuz un'a ne'solh'en ndi yun k'ut cha, ookw'ut ninya-i cha.” \p \v 24 'Et Abraham 'utni, “A whuz un'a nahutisyeh.” \p \v 25 'Et Abraham, Abimelech hukwa' yudani', di ha Abimelech oonatne'ut'enne ndi too diz'ai-un ooghu huhoolhchoot. \p \v 26 'Et Abimelech 'utni, “'Aw t'eoonuzuzun njan duhooja-un 'aw sulhdinel, 'andit dzin 'et 'andits'iya t'eooniszin.” \p \v 27 'Et Abraham 'usbai cha, musdoos dune cha, 'i Abimelech gha ininla 'ink'ez nahult'oh lhba khuni be ba lhaoodulya. \p \v 28 'Ink'ez Abraham lhtak'anti 'usbaiyaz, ts'ekoo 'usbaiyaz 'i udun neininla. \p \v 29 'Et Abimelech Abraham yoodulhkut, “Dahoont'oh huwa ndi lhtak'ant'i 'usbaiyaz 'udun neninla?” \p \v 30 'Et 'uyulhni, “Ndi lhtak'ant'i 'usbaiyaz sla k'ez olhchoot 'i gha t'eoonudzun, njan too diz'ai-un si 'uwhusla whe' hoont'oh” \p \v 31 'Et huwa njan 'et Beersheba whulhni nahult'oh lhts'un nahuhisda-un 'et huwa. \p \v 32 'Et njan Beersheba 'et khuni buba lhaoodulya, 'et Abimelech dunadija, Phicol lhuganne bumoodih bulh 'ink'ez Philistinene bukeyoh ts'e whuz whenahit'az. \p \v 33 'Et Abraham nyo Beersheba 'et tamarisk duchun 'i nyoh 'et 'ainanla, 'ink'ez 'et Moodihti (Yahweh Olam)\f * \fr 21:33 \ft Ndi boozi' El Olam 'i “'Ilhiz Wheni Yak'usda Unli” ni whe 'utni. Ndi duchun Abraham 'et 'ainanla, 'i tube sa' hanulhyeh 'ink'ez tube dune ba whudizti' whe' hoont'oh. 'Et John 'Uk'unéyuzguz 1:1‑2 'uk'uwhuzguz whe njan ndutni, “Soo 'udechoo da' 'et khuni hoonli 'ink'ez ndi khuni 'i Yak'usda yulh 'únt'oh. Ndi khuni 'i Yak'usda 'unt'oh. Ndun 'en soo 'udechoo da' whuts'un Yak'usda bulh 'unt'oh.” 'I be whuts'odul'eh, Sizi Gri ndi duchun k'un'a 'en 'ilhiz wheni Yak'usda unli. Whuz un'a ndi boozi' “El Olam” ni whe 'utni. 'Ink'ez Paul Rome Whut'enne Buts'ó K'eyanguz‑i 1:20, 'ink'ez 1 Timothy Ts'ó K'eyanguz‑i 1:17 'et cha nduwhútni.\f* yuka huyih, 'en 'ilhiz wheni Yak'usda (El) unli. \p \v 34 'Ink'ez Abraham nyo Philistine bukeyoh 'et lhat dzin 'et usda. \c 22 \s1 Yak'usda Abraham yoolhdzai \p \v 1 'Et njan hukw'elh'az 'et 'uhooja, Yak'usda (Elohim), Abraham yoolhdzai 'ink'ez 'uyulhni, “Abraham!” 'Et Abraham 'utni, “Njan 'ust'en.” \p \v 2 'Ink'ez 'utni, “Nye' ilhchoot, nye' 'aw 'ilhogun Isaac ilhchoot ook'eintsi', 'ink'ez yun k'ut Moriah ts'e whuz ilhtelh. 'Ink'ez dolhk'un nyo dzulh nyu dutasnelh-un, 'et si sts'un dolhk'un sih.” \p \v 3 'Et Abraham 'ombun 'uda' dudinya, donkey hik'e 'inla 'ink'ez nane chilke 'enne cha dudulh hubutilh'az, 'ink'ez ooye' Isaac cha. Tsuz cha lhts'uneidilhnat yudutalhk'un wheni, 'ink'ez dudinya. Whuz Yak'usda (Elohim) whuyuntilhtun-un ts'e whuz whenya. \p \v 4 'Et whulh tat dzin Abraham 'et Abraham ndo yutan'en, 'et nyo nilhdza' 'et whutilh'en. \p \v 5 'Ink'ez Abraham nyoonne chilkeyaz 'ubulhni, “Njan donkey oozih suhke ndun tsoodun 'ink'ez n'un tat'us 'ink'ez Yak'usda (Elohim) oots'u teni'uznilhdzun, 'ink'ez sih nohghu naoot'as.” \p \v 6 'Et Abraham nyoo tsuz lhts'e nidilhnat-i yilhchoot 'ink'ez Isaac 'en yut'uyuz'ai yutooghe' ha. Didut kwun 'i yutiz'ai 'ink'ez lhuzti' cha 'ink'ez whehan'az. \p \v 7 'Ink'ez Isaac, Abraham dubá yulh yatilhduk 'ink'ez 'utni, “'Ubá!” 'Ink'ez Abaraham 'utni, “Sye', njan si 'ust'oh.” 'Ink'ez Isaac utni, “Whunilh'en! Kwun cha tit'ai 'ink'ez tsuz cha, 'ink'ez 'usbaiyaz dutalhk'un-i daja?” \p \v 8 'Ink'ez Abraham 'utni, “Sye' Yak'usda (Elohim) didutch'oh la ndi 'usbaiyaz netla yoolhtelh,” 'ink'ez nahult'oh whehan'az. \p \v 9 'Et ndet Yak'usda (Elohim) whenilhtan-un 'et nehunin'az 'ink'ez Abraham loodel 'inla 'ink'ez tsuz cha yuk'edinla 'ink'ez duye' Isaac yulhghel 'ink'ez tsuz yuk'eyilhti. \fig none|src="CO00664B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 22.9" \fig* \p \v 10 'Ink'ez Abraham lhuztih yilhchoot 'ink'ez duye' yutuzilhghelh ha do dutilhni. \p \v 11 'Et hoonts'i Moodihti (Yahweh) oolizas yak'uz whuts'un yukahizya 'ink'ez 'utni, “Abraham! Abraham!” 'Et Abraham 'utni, “Njan 'ust'oh.” \p \v 12 'Ink'ez 'uyulhni, “Nye' ook'edolnih junih k'us hoonli 'onle' junih! 'Andit t'eooniszin Yak'usda (Elohim) be niljut, nye' 'en hoonts'i ooch'a lhuyoontun 'aw 'ilhoghun nye', si sch'a lhoontun.” \p \v 13 'Et Abraham ndo yutan'en 'ink'ez whunilh'en njan oot'a 'et 'usbai dune whutoh ts'uldílhtan, 'et oode be usdlooh. 'Et Abraham whuz whenya 'ink'ez 'usbai dune yílhchoot 'ink'ez 'i be yuts'e' dalhk'un ooye' yuk'edalhti. \p \v 14 Abraham nyo hoozi' whulhtsi, “Moodihti 'En Negha 'oo'alh (Yahweh-Yireh)\f * \fr 22:14 \ft Ndi boozi' Yahweh Yireh 'i “Moodihti 'en Haooti'alh” ni whe 'utni. Yak'usda dich'oh za ndi 'usbai dune yuk'édalhti Abraham 'en ooye' ts'u yutsu 'udutalhk'un ba yuk'edanya. 'Et whuz un'a Yak'usda 'en 'aw 'ilhoghun za ooye' negha nilhti tulalhgus k'ut nek'edanya ha. 'Ink'ez John 'Uk'unéyuzguz 1:29 'et ndutni, “Sizi yuts'un úyalh whe John yutilh'en, 'ink'ez 'utni, ‘Nulh'en, Yak'usda be 'usbaiyaz. 'En 'ut'en, yinka dune'ne bulubeshi buts'u hanáyule.” 'Et whuz un'a ndi boozi' “Yahweh Yireh” ni whe 'utni.\f*,” whulhni. 'Et 'andit whuts'un 'i boozi unli, “Moodihti (Yahweh) oodzulh k'ut 'et la negha 'oo'alh.” \fig for vs 13|src="BK00008B.tif" size="col" copy="©1994 The British & Foreign Bible Society" ref="GEN 22.14" \fig* \p \v 15 'Et Moodihti (Yahweh) oolizas 'en ndo yak'uz ts'un whulh nat hikahuyih, \p \v 16 'et 'utni, “Sich'oh ooghu nahizusya,” ni Moodihti (Yahweh), njan 'et dinja-un huwa, 'aw nye' 'en hoonts'i 'aw 'ilhoghun nye' 'en hoonts'i sch'a lhoontun. \p \v 17 Be soo hoonzoo-un 'i 'utisdlilh, mba soo hoonzoo-un tileh. 'Ink'ez nts'u haindene lhane whutaleh, sum k'un'a huldlai tileh, sai taba usdzai-i cha 'et 'ultsuk-i hutileh nts'u haindene, 'ink'ez nch'az ditnine bukeyoh 'i huyootatun. \p \v 18 Nts'u hainde-un ndi yun k'ut dune ts'iyawh soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh, sk'un'a 'inja 'et huwa.” \p \v 19 'Et Abraham chilkeyaz bughu nahunt'az, dunahudit'az 'ink'ez keyoh Beersheba ts'e whehandil, 'ink'ez Abraham keyoh Beersheba 'et whut'i. \s1 Nahor ts'u haindene \p \v 20 'Et 'uhooja hukw'elh'az Abraham hidani', “'Alha Milkah 'en cha buzkeh hooni Nahor nyulhutsin 'en buzkeh: \p \v 21 'Udetso ooyaz Uz huyulhni, bulhutsin Buz 'ink'ez Aram oobá Kemuel. \p \v 22 Chesed, Hazo, Pildash, Jidlaph, 'ink'ez Bethuel.” \p \v 23 'Ink'ez Bethuel 'en Rebekah ooyaz suli', ndune lhk'udine 'enne Milcah, Nahor bubulhtsi, Abraham bulhutsin. \p \v 24 Nahor ndun oo'at 'en yugha yulhtsi 'unt'oh, 'en boozi' Reumah, 'en cha buzkeh hooni: Tebah, Gaham, Thahash, 'ink'ez Maachah. \fig for vs 13|src="CO00666B.tif" size="col" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 22.24" \fig* \c 23 \s1 Abraham du'at Sarah nyo tse'an 'et 'ayalhti \p \v 1 Sarah 'en 127 be yus k'ut whe dazsai. 'Et njan duwhuldzoh Sarah khana'. \p \v 2 'Et Sarah 'en keyoh Kirjath Arba, (Hebron 'uhoont'oh) Canaan keyoh 'et dazsai 'ink'ez Abraham whusainya 'ink'ez Sarah yuk'enudleh 'ink'ez yuk'etso. \p \v 3 'Et Abraham ooch'a dazsai-un oobut dudinya 'ink'ez Heth buzkeh 'ubulhni, \p \v 4 “'Udun keyoh whut'en-un usli 'ink'ez ants'i nohtoh nusya. Yun sgha nuh'aih, ts'unk'ut wheni nohtoh sghu yaidlane 'et si 'abooslelh.” \p \v 5 'Ink'ez Heth ooye'ke 'uhuyulhni, \p \v 6 “Nemoodih, neoozilhts'ai, lerwe ye' dune uncha-un inli whe 'int'oh netoh, ndet hukwa' ninzun-un hoonzoo-un 'et nghu yaidlane 'abinle, 'aw nch'a ts'uhotun ait'oh. Dune 'atanlelh-un 'et si nghu yaidlane 'abonlelh.” \p \v 7 ''Et Abraham dudinya 'ink'ez Heth buzkeh soo yun bubut nachaniti. \p \v 8 'Ink'ez 'ubulhni, “Hukwa' nahzun de njan snanto 'et 'abuhoolelh, soo zulhts'ai, Ephron, Zohar ooye' 'en bulh yalhduk. \p \v 9 Njan nyun k'ut whuz'ai-un ts'e'an Machpelah ooch'e', 'et sgha ho'alh, ndet 'ultsuk-un 'et la hosket 'ink'ez dune 'atislelh-un.” \p \v 10 'Et Ephron, Heth buye'ke butoh whut'i 'ink'ez Ephron Hitt whut'en-un 'unt'oh, 'en Abraham 'uyulhni. Heth buzkeh bunalh, njan keyoh whuti dati-un dandilhne 'uyulhni, \p \v 11 “'Awundooh smoodih! Soo zilhts'ai, njan yun 'ink'ez tse'an hukw'uh whuz'ai, nduwhulcho ngha oonus'ai ndune sdune'ne buzkeh bunalh ngha oonus'ai 'et nghu yaidlahne 'abinle.” \p \v 12 'Et Abraham ts'iyawh yun k'ut whut'enne bubut nachanitno, \p \v 13 'Ink'ez Ephron bulh yalhduk nyoonne dune bunalh ubulh 'uyulhni, “'Et sgha oonin'aih de soo zilhts'ai, sooniya hukw'elha tiselh njan yun, sooniya ilhchoot 'ink'ez 'et si sghu yaidlane 'abooslelh.” \p \v 14 'Ink'ez Ephron, Abraham 'uyulhni, \p \v 15 “Smoodih soo zilhts'ai, ndi yun dit whunizyat whunizyai (400) 'ultsuk-i silver 'et di whutaleh da' nyun si bulh eguz, 'et nghu yaidlane 'abinle.” \p \v 16 'Ink'ez Abrham Ephron yoozilhts'ai, 'ink'ez Abraham nyoo silver nuyulhdaz Ephron yuts'iyoozi-i nyoonne Heth buzkeh bunalh, dit whunizyat whunizyai (400) silver 'et 'ultsuk-i, 'oh da' 'i yutl'ayandzai. \p \v 17 'Et Ephron ooyun Machpelah 'uhoont'oh inle', Mamre whuzih, yun 'ink'ez tse'an cha 'ink'ez duchun cha nanudiz'a-i ts'iyawh yuyonket. \p \v 18 'Et Abraham nyoonne Heth buzkeh bunalh, 'ink'ez keyoh whuti dati 'et dandilhne cha, 'enne bunalh 'i oogha ininkat. \p \v 19 'Et hukw'elh'az Abraham du'at Sarah nyo tse'an 'et 'ayalhti, Machpelah ooyun k'ut, Mamre whuzih (Hebron 'unt'oh), Canaan keyoh 'et. \p \v 20 'Et nyo yun k'ut 'ink'ez tse'an cha ook'ut whuz'ai, 'i Abraham yonket, Heth buzkeh 'enne bubuyonket dune 'adutilalh wheni. \c 24 \s1 Isaac 'awet 'at tit'elh \p \v 1 Abraham 'awet tube yoo'un uzulh 'ink'ez Moodihti (Yahweh) ts'iyaitsuk Abraham soo hoonzoo-un ba whulhtsi. \p \v 2 'Et Abraham yuba 'uten-un yoo'un uzulh-un, 'en yoh yuba huwunli-un ts'iyants'uk whumoodih yilh'i-un, 'en 'uyulhni, “'Anih njan swuz t'ah nedilnih. \p \v 3 'Ink'ez Moodihti (Yahweh) yak'uz whuYak'usda (Elohim), 'ink'ez yun k'ut whuYak'usda (Elohim) cha, 'en nalh sts'un nahitanyeh, 'aw njan Canaan whut'enne, 'enne butoh whust'ine buyaz ts'eke 'en sye' dune 'aw 'enne butoh 'aw oo'at sba tizulalhchulh. \p \v 4 'Et hoonts'i sich'oh skeyoh 'ink'ez sich'oh snatneke 'enne butoh 'et sye' Isaac oo'at ooba yitalhchulh.” \p \v 5 'Et nyoon yuba 'uten-un 'uyulhni, “'Ink'ez nyoon ts'eke 'aw ndiz hukwa lhe'nizun tila, 'et nye' whuz eh tistelh nts'ez de hakedanzut ts'e?” \p \v 6 'Et Abraham 'utni, “Huwinli 'aw sye' whuz tolhte' ait'oh. \p \v 7 Yak'uz whuMoodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'en sbá ooyoh 'ink'ez ookeyoh whuz de hasalhti, sulh yailhduk 'ink'ez sts'un nahizya 'usulhni, ‘Mbene la nts'u haindene ndi yun bugha inus'ai.’ 'En la oolizas ntso yutilh'alh 'ink'ez sye' oo'at yutaleh-un 'en whuz de hatalhtelh. \p \v 8 'Et ndun ts'eke 'aw ndiz nyulh natit'us hukwa lhe'nizun de, 'et de ndi khuni be sts'un nahizinya-i gak natidleh, 'et hoonts'i 'aw sye' whuz tolhte' ait'oh.” \p \v 9 'Et nyoon hiba 'uten-un yuwuz t'ah nedilni Abraham 'ink'ez 'uyulhni, yutsu nahizya daja yulhni. \p \v 10 'Et nyoon yuba 'ut'en-un, whunizyai oomoodih ooch'e' khuna-i, camel huyulhni, yilhchoot 'ink'ez whenya. Ndai la oomoodih ooch'e' ts'iyawh didut oola k'et yuzdla whe' hoont'oh 'ink'ez dudinya. 'Ink'ez yun k'ut Mesopotamia, Nahor ookeyoh, 'et whuz whenya. \p \v 11 'Ink'ez nyo keyoh whughu ninya whe tadiz'ai, too k'et whuz'ai, 'et nyoo camel dugwut ts'i be 'et nebuninla, 'owhuya whudizulh 'et ts'ekoo too huhudilh \p \v 12 'Ink'ez 'utni, “O Abraham smoodih ooMoodihti Yak'usda (Yahweh Elohim), soo ts'ih-un un'a lhaoodoosleh-un 'et sgha oonin'aih 'ink'ez smoodih Abraham soo te'ninzun-i be ne'olh'en. \p \v 13 Whunilh'en njan too diz'ai-un 'et whuzih susyin, 'ink'ez njan keyoh whudune'ne butse'ke, too huhutidulh 'awet nilhdukw. \p \v 14 'Et lhaoodonleh mbe la ts'ekeyaz 'udutasnelh-un, nyoo too be silhdzo-i yun nenin'aih oosnai' sih dusni-un, 'en sih dooni', ‘Too intnai 'ink'ez nyoo camel 'i cha si oogha taoo'alh,’ sulhni-un, 'en 'oot'e', mba 'ut'en-un Isaac oo'at wheni 'et si t'eoonoszin, 'awet smoodih oogha t'e'ninzun hukw'un'a 'inla.” \p \v 15 'Et 'uhooja 'awhuz yalhduk whe 'et Rebekah huyulhni-un, Bethuel ootse', Milcah ooyaz, Nahor oo'at, Abraham bulhutsin, 'en 'owhuya too ha tizya 'oosa' duwus k'ut yulh'ai. \p \v 16 'Et nyoon t'etyaz, tube ts'ekezoo' 'aw dune yat'alhasnai 'awhuz unli, 'et nyooz too ha tizya nyoo dude 'oosa' yudilhbun 'ink'ez nyus de hanaja. \p \v 17 'Ink'ez nyoon Abraham yuba 'ut'en-un yududilhgai 'ink'ez 'uyulhni, “Sla 'ineh whe nyoo nye'oosa' be sulhdzo-i, too oosnai'-un sgha oonin'aih.” \p \v 18 'Et ts'ekeyaz 'uyulhni, “Too intnai smoodihti.” 'Ink'ez 'aho dude 'oosa' duwus k'eitiz'ai 'ink'ez dula ts'un ye neinin'ai, 'ink'ez yugha tanilhdzo. \p \v 19 'Et hukw'elh'az too utnai lhadutja whe 'et 'utni, “Nyoon camel 'i cha sih too nahootnai'.” \p \v 20 'Et soo 'aho 'et nyoo huye tatnai-i duchun 'i too huba idilhbun, 'ink'ez too diz'ai-un whuz whenalgih whe ndi camel ts'iyawh hititnelh huba. \p \v 21 'Ink'ez nyoon dune t'edusnih 'et la Moodihti (Yahweh) whusainya-un, ts'iyawh lhaoodutneh tila k'us gak tila. \p \v 22 'Et doo cha nyoo khuna-i camel tanatnai' hukw'elh'az 'et nyoon dune nyoo gwul dult'oh-i bunintsis huba, 'ilho shekel huyulhni, 'ilhudzin dune yuk'elha 'ut'ih-i 'uldaz lhulcho 'ink'ez nanki lachun huyulhya-i, 'i whunizyai shekel, 'i cha ts'iyawh gold 'unt'oh. \p \v 23 'Ink'ez 'utni, “Mbe ootse' inli whe 'int'oh? Sudini, mbá ooyoh neba soo' whulcho tilah 'et uztitez huba.?” \p \v 24 'Et 'uyulhni, “Si Bethuel ootse' Milcah ooyaz, 'en Nahor ooghu yulhtsi-un 'ust'oh.” \p \v 25 'Ink'ez 'on 'un cha 'uyulhni, ‘Tl'o cha lhai ts'ut'i, 'ink'ez tihtez-un cha soo' whulcho.” \p \v 26 'Et dune yo nenint'ai 'ink'ez Modihti (Yahweh) yuts'un teni' nalhdzin. \p \v 27 'Ink'ez 'utni, “Ooba 'ust'en-un Abraham ooYak'usda (Elohim) 'ink'ez ooMoodihti (Yahweh) cha 'en doti'. 'Aw ndun ooba 'ust'en-un ye yugha te'ninzun 'ink'ez ye ts'ih'un 'unt'oh-i cha yulalhditnih. 'Et si 'owhuya usyalh Moodihti (Yahweh) 'en ndun ooba 'ust'en-un oonatneke 'en whusunilhtan, 'et whuz oozusya.” \p \v 28 'Et nyoon t'etyaz yoh ts'u whelgai 'ink'ez duloo ooyoh ts'e hubudani'. \p \v 29 'Et Rebekah bulhutsin, Laban huyulhni, 'ink'ez Laban 'en n'az yuts'un telhgai 'ink'ez nyoon dune too diz'ai-un yuzih usyin-un, 'en yuzih neninya. \p \v 30 'Et 'uhooja nyoo yuni wheni yugha ininla 'ink'ez nyoo lachun wheni gha ininla 'i cha yunilh'en 'ink'ez nyoon dulhtus ooghuni yudants'o 'et 'ink'ez 'utni, ‘Whuz un'a dune sulh yalhduk,’ 'ink'ez nyoon dune yubut neninya 'ink'ez 'et yubut usyin nyoo camel oozih cha too k'et whuzih. \p \v 31 'Et 'uyulhni, “Daninyaih Moodihti (Yahweh) dawhuldzoo'-un oogha whults'ut! Di ha dati sinyin? Yoh lhaoodusla 'ink'ez khuna-i, Camel, cha ba lhaoodusla.” \p \v 32 'Et nyoon dune yoh daninya 'ink'ez nyoo khuna-i camel, 'i cha yuk'e' tizdla 'ink'ez tl'o cha yuti'ulh-i cha yubut neidilhdze. 'Ink'ez too duke ye tunatigus-i cha 'ink'ez nyoonne dune yulh nudilhne, 'enne cha buke huye tunatigus inle' buba 'et neininla. \p \v 33 'Ink'ez ut'alh-i cha bubut nehuninla 'ink'ez 'utni, ‘Ndet huwa njan whusasya-un 'awhuz lhunoduzusnih whe 'oos'alh ait'oh.” 'Ink'ez 'uyulhni, “A, yailhduk!” \p \v 34 'Et 'utni, “Abraham ba 'ut'en-un usli whe 'ust'oh. \p \v 35 Moodihti (Yahweh) 'en smoodih tube soo hoonzoo-un yuba whulhtsi 'ink'ez dune ncha-un suli'. Khuna-i didoh-i ts'iyawh 'ink'ez silver 'ink'ez dizti'-i gold dunt'i-i, 'ink'ez dune cha, ts'ekoo yuba 'ut'enne cha 'ink'ez ndi camel cha 'ink'ez donkey cha lhai yugha ninla. \p \v 36 'Ink'ez Sarah, smoodih oo'at, 'en dune ooyaz suli', tube hoonyan unli, 'et hoonts'i. 'Ink'ez 'en huye ts'iyai ut'i ts'iyawh yugha ininla. \p \v 37 'Et smoodih nahinyeh sulhni, 'inka nahizusya, ‘'Aw Canaan whut'enne buyun k'ut whust'ine 'enne buts'u hainzut-un sye' oo'at olhchoot juni. \p \v 38 'Et hoonts'i sba ooyoh 'ink'ez snatneke butoh 'et sye' ba oo'at olhchoot.’ \p \v 39 'Et smoodih 'udusni, ‘Ndun ts'eke 'aw sulh natit'us hukwa lhe'nizun de?’ \p \v 40 'Et hoonts'i 'usulhni, ‘Moodihti (Yahweh) mbe la ootso nusya-un, 'en lizas yulh ti'us ha yutl'aitilhtelh 'ink'ez inyalh whe soo' hoont'oh whe sye' ba oo'at snatneke butoh 'ink'ez sbá ooyoh whuts'un, whuz de hainzut-un 'en ooba yutalhchulh. \p \v 41 Ndet la snatneke butoh ninya de, ndun ts'eke 'aw hukwa lhe'hunizun de, be ts'u nahizinya-i gak natidleh.’ \p \v 42 'Et 'andit dzin nyo too diz'ai-un 'et nenusya whe 'udusni, ‘O Moodihti (Yahweh), ooba 'ust'en-un Abraham ooYak'usda (Elohim), soo sba lhaoodonleh nts'e usyalh-un. \p \v 43 Nulh'en too diz'ai-un whuzih susyin whe 'et de la 'uhoneh t'et oot'alhe'asnai-un, too ha tiyalh 'ink'ez 'udusni, “Tooyaz sgha nilhdzeh nyoo nye 'oosa' be.” \p \v 44 'Ink'ez 'usudutanelh, “Too intnai 'ink'ez nyoo nghuna', Camel, 'i cha sih too ooba 'oosleh ititnelh-i,” Moodihti (Yahweh), 'en ts'eke 'oot'e' smoodih ooba 'ust'en-un, ooye' 'en ba oot'e'.’ \p \v 45 'Et hoonts'i 'awhuz sdzi bez yasduk whe Rebekah 'owhuya uyalh dude 'oosa' duwus k'uyulh'ai 'ink'ez too diz'ai-un ts'e tainkai 'ink'ez 'udusni, ‘Awe' too sgha nilhdzeh tisnelh-i.” \p \v 46 'Ink'ez soo 'ahoh 'et dude 'oosa' duwus k'etiz'ai 'ink'ez 'usulhni, ‘Too intnai 'ink'ez nghuna' 'enne cha sih too buba 'oosleh.’ 'Ink'ez too usnai' 'ink'ez sghuna', 'i cha too yutitnelh-i ba lhaidinla. \p \v 47 'Et ooduskut 'ink'ez 'udusni, ‘Mbe oots'e' inli whe 'int'oh?’ 'Ink'ez 'utni, ‘Bethuel ootse', Nahor ooye' Milcah ghu yulhtsi-un inle'-un.’ 'Et nyo ooni huba cha 'ink'ez lachun huba cha 'i oogha inusla. \p \v 48 'Et stsi be yo 'usja 'ink'ez Moodihti (Yahweh) ts'un tení' nalhdzin, 'ink'ez smoodih Abraham 'en ooMoodihti Yak'usda (Yahweh Elohim) 'en ooba soo hoonzoo-un whulhtsi, 'en whuz be nts'e ts'ihnus ts'un 'utisnelh whe smoodih be 'ilhoghun 'en ootse', 'en 'utahatálhtelh smoodih ooye' ba. \p \v 49 'Et soo te'nuzun whe ts'ih'un 'un'a smoodih 'utilelh suduhni, 'et 'awundooh de, 'et de natisdalh nailhnih ts'unk'us tila toosya', k'us 'intl'us ts'e tila natooja', 'et sudohni.” \p \v 50 'Et Laban 'ink'ez Bethuel bulh 'uhuyulhni, “Moodihti (Yahweh) ts'u hahoolts'ut whe' hoont'oh, 'aw hoonzoo-un hukw'un'a k'us hoontsi' k'un'a nyulh yats'oolhduk ait'oh. \p \v 51 Njan Rebekah, mbut usyin ilhchoot 'ink'ez naindalh. 'En ooba 'int'en-un ooye', oo'at ooleh sih, Moodihti (Yahweh) yatilhduk hukw'un'a.” \p \v 52 'Et hukw'elh'az Abraham ba ne'ut'en-un ndi khuni yudants'o whe, 'awet yun nachaniti 'ink'ez Moodihti (Yahweh) yuts'un teni' nalhdzin. \p \v 53 'Et nyoon Abraham yuba 'ut'en-un, dizti'-i khuts'ulhya-i, silver cha, 'ink'ez gold cha 'unt'oh 'ink'ez naih cha, 'i Rebekah yugha ininla, 'ink'ez dizti'-i bulhutsin cha 'ink'ez ooloo cha 'i bugha ininla. \p \v 54 'Et whe didut 'ink'ez dune hiyulh nudilh 'enne 'uhan'alh 'ink'ez tahitnai'. 'Et 'ulhdzis nduhoolhyiz 'et hantez. 'Et whe bundada' duhudindil 'ink'ez 'et 'utni, “Sumoodih ts'un nasalh'alh.” \p \v 55 'Et hoonts'i Rebekah bulhutsin 'ink'ez ooloo cha 'uhutni, “Whute ndet t'et 'atsul nezih naooda' whunizyat dzin at'en, 'et de hukw'elh'az 'et sih nyulh natoo'as.” \p \v 56 'Et 'ubulhni, “Dah sudohni' junih! Moodihti (Yahweh) 'en lhe'whuldzoo'-un sba whulhtsi. Sk'oh ndiz nutisyalh-un, whute nasilh'alh smoodih ts'un natoosja'.” \p \v 57 'Et 'uhuyulhni, “Ndun t'etyaz 'anih ts'udoni' 'ink'ez didutch'oh ts'oodolhkut.” \p \v 58 'Et Rebekah, 'anih, hidani', 'ink'ez 'uhuylhni, “Ndun dune bulh tan'us eh?” 'Et 'utni, “A, whuz toosya' lah.” \p \v 59 'Et 'inka Rebekah dudulhtus 'ink'ez yughunli-un ts'eke, 'ink'ez Abraham yuba 'ut'en-un 'ink'ez dune tubulh ubulh whe huyalh'a'. \p \v 60 'Ink'ez Rebekah soo hoonzoo-un hiba tenadidli 'ink'ez 'uhuyulhni, \q1 “Neulhtus, lhez te whunizyai lhk'uz te (100,000,000) dune buloo onle' sih \q2 'ink'ez nts'u haindene mbene la buts'u dutnine hukwuti-un dati 'i himoodih oole'.” \p \v 61 'Et Rebekah 'ink'ez mbene la yuba 'ut'enne ts'ekoo, dodindil 'ink'ez nyoo Camel hik'etl'adiltsi', nyoon dune huyuntizdil 'ink'ez Abraham hiba 'uten-un, Rebekah hubilhchoot 'ink'ez nahutisdil. \p \v 62 'Et Isaac nyan whut'i Beer-lahai-Roi huwhutni, nts'un tsun whuz whut'i. \p \v 63 'Et Isaac hulhgha nus 'a yun k'ut nuninuzut ha whuz oozya. Ndo yutan'en 'ink'ez whunilh'en, 'et nyo camel whuz de nal'us. \p \v 64 'Et Rebekah ndo yutan'en 'ink'ez Isaac yunilh'en whe camel yuk'utizya, nyoo khuna-i k'usda-i. \p \v 65 'Et nyoon ba 'ut'en-un yoodulhkut, “Nyoon dune nets'oyalh-un, mbe whe 'ut'en?” 'Et ndun ba 'ut'en-un 'uyulhni, “Smoodih 'ut'en.” 'Et Rebekah dunin k'e'nilhbal. \p \v 66 'Et nyoon Abraham yuba 'ut'en-un nts'oh tila dat'en-un 'et Isaac yudani'. \p \v 67 'Et Isaac duloo Sarah oonimbali t'ah ts'e Rebekah dainilhti 'ink'ez Rebekah yu'at suli', 'ink'ez yuk'entsi'. 'Et Isaac ooloo dazsai whe tube k'enainin'a. \c 25 \s1 Abraham 'ink'ez Keturah \p \v 1 'Et Abraham oo'at cha, Kuturah huyulhni, 'en yughu nasda. \p \v 2 'En cha yuba buzkeh hooni, Zimran, Jokshan, Medan, Midian, Ishbak, 'ink'ez Shuah. \p \v 3 Jokshan 'en Sheba 'ink'ez Dedan bulh buzkeh suli', 'ink'ez Dedan ooye'ke 'enne Asshurim Lutushim 'ink'ez Leumim. \p \v 4 'Ink'ez Midian ooye'ke, 'enne Ephah, Epher, Hanoch, Abida 'ink'ez Eldaah 'enne ts'iyawh Kuturh buzkeh. \p \v 5 'Ink'ez Abraham ndai la yut'i-i ts'iyawh Isaac gha ininla. \p \v 6 'Et hoonts'i Abraham 'uyoonne ts'ekoo oo'at bugha nyus 'uhint'ohne, 'enne bubuzkeh 'enne cha buts'e'tilhdil, butl'a'andla 'ink'ez ooye' Isaac yuch'az nda' 'uts'un keyoh ts'e whuz whe balh'a'. \s1 Abraham dazsai 'ink'ez 'ahuyalhti \p \v 7 Njan duwhultsuk yus k'ut 'et ndi yun k'ut inda' Abraham 175 yus k'ut 'et ndi yun k'ut inda'. \p \v 8 'Et Abraham 'en 'udek'ez hanaji 'ink'ez soo hoonyan suli' whe dazsai. Tube hoonyan 'ink'ez ndi yinka inda' 'et ba whudizbun. 'Et whe dudune' 'enne buts'un whenaja. \p \v 9 'Ink'ez ooye'ke Isaac 'ink'ez Ishmael, 'enne nyo Machpelah tse'an 'et 'ahuyalhti. Mamre whutso Ephron ootl'o k'ut, Zohar Hitt whut'en-un, 'en ooye', 'et nyo tse'an 'et 'ahuyalhti. \p \v 10 Nyoo tl'o k'ut Abraham Heth buzkeh buts'un yonket-i, 'et Sarah oozih 'et Abraham 'ahuyalhti. \p \v 11 'Et whe lhuwhuzut Abraham dazsai hukw'elh'az, 'et Yak'usda (Elohim) 'en ooye' Isaac soo hoonzoo-un yuba' hoonla. 'Ink'ez Isaac 'en Beer Lahai Roi 'et whut'i. \s1 Ishmael 'ink'ez Isaac ts'u haindene \p \v 12 Ndunne 'enne Ishmael ts'u haindene: Ishmael 'en Abraham ooye', Hagar Egypt whut'en-un, 'en Sarah yunatne'ut'en-un, 'en ooyaz, 'en Abraham yughulhtsi-un ooye'. \p \v 13 Ndowhi 'i Ishmael ooye'ke buboozi': 'udechoo Nabaioth, 'et hukw'elh'az Kedar, Adbeel 'ink'ez Mibsam, \p \v 14 Mishma, Dumah, Massa, \p \v 15 Hadar, Tema, Jetur, Naphish, 'ink'ez Kedemah. \p \v 16 'Enne Ishmael ooye'ke 'uhint'oh. Ndi 'i buboozi nts'e bukeyoh 'ink'ez hudilhts'i 'et. Whunizyai 'on 'at nanki (12) budayiyaz, 'enne nts'e hahande hukwa sih boozi'. \p \v 17 Ishmael ndi yun k'ut inda-un, 137 be yus k'ut 'et dazai. 'En cha whutsoda' yulh 'unt'ohne buts'un whenya. \p \v 18 Yun k'ut Havilah 'ink'ez Shur 'et 'uwhuldzoh, Egypt whanda', Assyria ts'u wheti, 'oh huwhut'i 'ink'ez Ishmael dunatneke butoh 'et dazsai. \p \v 19 Ndi 'i Abraham ooye' Isaac oots'u hayandene. Abraham 'en Isaac oobá. \p \v 20 Isaac 'en dit whunizyai (40) naoodizut whe oo'at Rebekah 'en yughusda. Bethuel ootse' 'en Syria whut'en, Padan Aram keyoh, 'et Laban, 'en Syria whut'en 'en bulhtus. \p \v 21 'Et Isaac 'en Moodihti (Yahweh) yuts'u tedudlih du'at ba, 'aw buzkeh hole' ait'oh. 'Et Moodihti (Yahweh) 'et yugha oonin'ai 'ink'ez Rebekah ulchan. \p \v 22 'Et nyo oochan ts'e nane nukahulhoh, “Soo 'ust'oh 'et hoonts'i 'et di ha njan dust'oh?” ni, 'ink'ez Moodihti (Yahweh) yoodalhkut. \p \v 23 'Et Moodihti (Yahweh) 'en Rebekah 'uyulhni, \q1 “Nawh didohne 'enne nchan 'uhint'oh. \q1 Nawh didohne 'enne hubutalhtsi, \q2 'ilhoh didoh-un 'en onghun-un hanus 'ulhtus, \q2 'ink'ez 'udetso whutileh-un 'en duk'oh-un yuba ne'tit'en.” \p \v 24 'Et 'awet ooba newhults'ut ooyaz whutaleh ha, 'et nane lht'udinke oochan. \p \v 25 'Udetso whuzdli-un 'en dulk'un 'ink'ez ants'i naih 'ugha unli 'i yesda le'unt'oh ndulcho whe ooyust'e, 'en Esau huyulhni. \p \v 26 'Et hukw'elh'az bulhutsin en whuzdli, 'ink'ez Esau ookentsul 'i yilhchoot. 'En Jacob huyulhni. Isaac lhk'utat whunizyat be yus k'ut (60) 'et nyoon ts'oodunne huwhuzdli. \p \v 27 'Et nyoonne duneyaz huniyilh, Esau 'en tube 'uka 'ut'en-un 'ink'ez chuntoh whudune' whe 'uyoo unli. 'Et hoonts'i Jacob 'en t'edusnih-un dune unli, nimbali t'ah za whut'i. \p \v 28 'Ink'ez Isaac 'en Esau yuk'entsi', ndai yughan-i yu'alh, 'ink'ez Rebekah 'en Jacob yuk'entsi'. \s1 Esau ndai la k'at le oogha itakulh-i, 'i Jacob 'en ye ts'un 'onket \p \v 29 'Aw 'et Jacob tazul inla 'ink'ez Esau 'en chuntoh ts'un hanaja 'ink'ez tube nenintsai. \p \v 30 'Et Esau 'en Jacob 'uyulhni, “Sla'inle whe nyutazul dulk'un, 'i za sunail'alh, tube nenisai 'et huwa.” 'Et huwa boozi' 'i Edom ts'utni. \p \v 31 'Et hoonts'i Jacob utni, “Ndai la mba ootadzilh-i k'at le, 'i 'andit be sts'e 'oonket.” \p \v 32 'Ink'ez Esau 'utni, “Whunilh'en 'awet datisah! Be daoost'e' suba ndi sba huyoozi-i?” \p \v 33 'Et Jacob 'utni, “'Andit dzin sts'un nahinyeh.” 'Et huwa yuts'u nahizya 'ink'ez ndai la k'at le oogha itakulh-i, 'i Jacob 'en ye ts'un 'onket. \p \v 34 'Ink'ez Jacob, Esau ut'alh-i 'ink'ez nyoo yuzdliz-i hanuyeh, 'i yugha ininla 'ink'ez 'i yan'al, 'ink'ez dunadija 'ink'ez 'az whenaja. 'Et Esau ndai la k'at le oogha itakulh-i ts'iyawh 'aw yukalhe'nizun, 'un yutilhdil. \c 26 \s1 Isaac 'ink'ez Abimelech \p \v 1 'Et nyo keyoh dai dinzut, whutso da' Abraham khuna whe 'et cha dai dinzut inle' 'ink'ez Isaac, Abimelech huyulhni, Philistine whut'enne buba lerwe, Gerar whut'i, 'en buts'un whenya. \p \v 2 'Et Moodihti (Yahweh) yunalhts'et hainya 'ink'ez 'uyulhni, “'Aw Egypt ts'u tonya' junih. Ndet la yun nyudutasnelh-un 'et sih hont'e'. \p \v 3 Ndi yun 'i k'ut hont'e 'ink'ez nyulh 'utistelh, 'ink'ez mba soo hoonzoo-i ubooselh. Nyun cha 'ink'ez nts'u haindene cha ndi yun bugha inus'ai, ndet la mbá Abraham oots'u nahizusya-i, 'i lhadutisleh 'et huwa. \p \v 4 'Ink'ez nts'u haindene, 'enne yak'uz whusum k'un'a lhk'uz te huldlai hubutilhtselh. 'Ink'ez nts'u hainde 'en ts'iyawh njan yun k'ut bugha óotas'alh. 'Ink'ez nts'u haindene, 'enne bugha ndi yun k'ut dune ts'iyawh huba soo hoonzoo-i 'i butilhtselh. \p \v 5 Abraham 'en sghuni oontun 'ink'ez sk'oh ts'e ant'e, sghuni 'i yuk'une'ust'en, dadusni, 'et cha hont'un, 'ink'ez nts'en'a ba newhunin'ai, 'et huwa.” \p \v 6 'Et Isaac nyo keyoh Gerar howhutni-un 'et hoot'e'. \p \v 7 'Et nyoonne dune 'et whudune'ne hi'at ka huyoodulhkut 'ink'ez 'ubulhni, “Sulhtus 'unt'oh.” “S'at 'unt'oh” hubulhni de, doo ka la sozoolhghelh ninzun 'awhuz ndun Rebekah ts'eke zoo' 'et huwa. \p \v 8 'Et 'uhooja sa' nyo 'et keyoh hoot'e' whe Abimelech, Philistinene bulerwe, dadint'az k'et 'az whunilh'en whe Isaac, Rebekah yughu dzedzi' whe yunulh'en. \p \v 9 'Et Abimelech Isaac, “'Anih!” yudani', “'Alha 'uhoont'oh whe ndun ts'eke n'at 'unt'oh 'ink'ez nts'en'a 'udini ‘Sulhtus 'unt'oh,’ dini?” 'Ink'ez Isaac 'uyulhni, “Doo ka sih ook'uz daoosah 'inka 'udusni.” \p \v 10 'Ink'ez Abimelech 'utni, “'Et dane'inla whe ne'inla? Nyoonne dune 'ilhoghun te da', nyoon n'at yuchan t'eoote' oole'! Njan lhe'hoont'oh-un 'et da' nek'eholts'it oole'.” \p \v 11 'Et Abimelech mbene la dudune'ne 'ubulhni, “Ndun dune k'us oo'at te oot'aizahnai de, datihtsah.” \p \v 12 'Et Isaac nyo yun k'ut 'a' nanla 'ink'ez yus k'ut ha'nanla. Lhai ha'nanla, 100 'et 'uwhultsuk, 'ink'ez Moodihti (Yahweh) soo hoonzoo-un yuba whulhtsi. \p \v 13 'Et ndun dune 'awet hoonzoo wheninle' 'ink'ez lhk'uz te whe tube hoonzoo suli'. \p \v 14 'Usbai 'i yulh lhai suli', musdoos 'i cha lhai whe yut'i suli', 'ink'ez hinatne'ut'en 'enne cha huldlai. 'Et whe Philistine whut'enne highe 'oolnih huzli'. \p \v 15 'Et nyoonne Philistinene nyo too dizdla-un 'uhuhoonla-un, ts'iyawh lhez buch'a 'ananuhulhkat, Abraham yuba 'ut'enne, 'enne hahuhonkai, Abraham khuna whe, 'ink'ez nyoonne sai dizbun whe 'ananulhkat. \p \v 16 'Ink'ez Abimelech, Isaac 'uyulhni, “Nech'a naindalh! Neanus 'ilhtus whe 'int'oh.” \p \v 17 'Et Isaac nyo huwu natisja 'ink'ez dzulh eguz, Gerar, 'et nimbali nenin'ai 'ink'ez 'et whut'i. \p \v 18 'Ink'ez Isaac doo cha nyo too k'et na'hoonla, mbe la oobá 'ulhuhoonla-un inle'-un. 'Oh da' ts'iyawh nyoonne Philistinene ts'iyawh lhez 'anunahulhkat inle'. 'Ink'ez ndai la nyo too dizdla-un oobá ye honzi'-un, whuz un'a hoozi' nawhulhtsi. \p \v 19 'Ink'ez Isaac yuba 'ut'enne nyo dzulh eguz ha huhonkai, 'et doo cha too unzoo hoonli-un 'et nahuhoon'ai. \p \v 20 'Et hoonts'i nyoonne Gerar whut'enne khuna ghunline, Isaac khuna' ghunline tube hube hududulh. Nyoonne Gerar whut'enne hutni, “Ndi too nech'e' 'unt'oh!” hutni, 'et nyo too k'et, 'et Esek yoozi', hiye dindil 'et huwa. \p \v 21 'Et doo cha 'udun too diz'ai-un 'uhuhoonla. 'Et nyo 'et cha hukwa lhehudindil, 'et cha hoozi' whulhtsi, Sitnah whulhni. \p \v 22 'Et nyo tizna 'ink'ez doo cha 'udun too k'et 'uhuhoonla. 'Et 'aw hukwa lhelhdulhyoh lhe'huditnelh 'et huwa, Rehoboth whulhni. 'Et 'utni, “'Andit njan Moodihti (Yahweh) hooncha neba whulhtsi, soo lhai cho la 'uts'ooleh ndi yun k'ut.” \p \v 23 'Ink'ez 'et whedinya ndo Beersheba ts'un whenya. \p \v 24 'Et 'ulhdzis za Moodihti (Yahweh) yunalhts'et hainya 'ink'ez 'utni, “Mbá Abraham ooYak'usda (Elohim) 'ust'oh. Whenilhjut iloh, nyulh 'ust'en 'ink'ez soo hoonzoo-un mba whutiselh 'ink'ez nts'u haindene cha lhane hutileh, ndun sba 'ut'en-un Abraham 'en gha. \p \v 25 'Et nyo loodel 'inla 'ink'ez Moodihti (Yahweh) yukahuyih 'ink'ez 'et nimbali nenin'ai. 'Et doo cha Isaac yuba 'ut'enne too k'et hahonkai. \p \v 26 'Et Abimelech yughu ninya keyoh Gerar ts'e hainya, ook'eke 'ilhoghun Ahuzzah huyulhi, 'ink'ez Phichol lhuganne bumoodih 'en tubulh. \p \v 27 'Ink'ez Isaac 'ubulhni, “'Et di ha sghu nuhdil, sts'u duhni 'ink'ez whenasuniyoot inle'?” \p \v 28 'Et hoonts'i uhuyulhni, “Soo ts'ih'un 'alha t'ets'onanzin Moodihti (Yahweh) nyulh 'unt'oh. 'Et' uts'utni, ‘Nats'uhooyeh nyun 'ink'ez wheni tubulh nats'uhooyeh,’ huyulhni. \p \v 29 'Aw hoonli hoontsi' hukw'un'a ne'onleh ait'oh, 'aw nt'alhts'inalh 'et huwa. Hoonzoo-un te za ne'unts'uyulh'en, dalhts'inelh whe za whenants'uyalh'a'. Moodihti (Yahweh) soo hoozoo-un ngha óonin'ai inli.” \p \v 30 'Et bughu nusuya 'ink'ez 'uhan'alh 'ink'ez tahitnai'. \p \v 31 'Et bunda' 'uda' duhudindil 'ink'ez lhts'unahuhisda whe Isaac 'un whenabalh'a 'ink'ez budzi dizghel whe whenahidil. \p \v 32 'Et nyoonne 'et dzin za Isaac yuba 'ut'enne, doo cha za too hoonli hahonkai 'ink'ez highu nindil 'ink'ez 'uhuyulhni, “Too k'et 'et 'uts'uhoonla!” \p \v 33 'Et nyo too k'et 'et Shibah whulhni, 'et huwa nyo keyoh whuti 'andit dzin whuts'un Beersheba huwhutni. \p \v 34 'Et Esau dit whinizyat (40) be yus k'ut whe ts'ekoo nane 'enne bughusda. 'Ilhoghun Judith, Beeri ootse', Hitt whut'en-un 'unt'oh, 'ink'ez Basemath, Elon, Hitt whut'en-un, 'en ootse' bulh. \p \v 35 'Ink'ez nyoonne ts'ekoo, Isaac 'ink'ez Rebekah bulh budzi hundulhda. \c 27 \s1 Isaac 'en Jacob ooba soo hoonzoo-un 'uyulhni \p \v 1 'Et 'uhooja Isaac duneti suli' 'ink'ez oona cha 'awet tetsun suli' whe, Esau, ooye' 'udetso-un 'en yuka' dani', “Sye',” yulhni. 'Et 'utni, “Njan 'ust'oh.” yulhni. \p \v 2 'Et 'utni, “Whunilh'en 'andit duneti susli', ndet dzin datisah-un 'aw t'eoonuzuszun. \p \v 3 'Andit whe sla'ineh, be 'uka 'int'en, k'aza zus, 'ink'ez k'aza bulh 'i tonla. 'Et tl'o k'uz ts'e tonya', 'ink'ez khuna-i sba ka' 'ont'en. \p \v 4 'Ink'ez nyoo ndai la oonust'i'-i, 'i sba 'inleh, 'ink'ez sts'u tonka', 'et de sih oos'alh. 'Et de sih szul be soo hoonzoo-un nts'un tizoo' datisah whutso. \p \v 5 'Et Rebekah yoozilhts'ai whe 'utni Esau bulh yalhduk, 'ink'ez Esau whenya 'uka' tit'elh ha 'ink'ez whusaitilelh. \p \v 6 'Et Rebekah 'en duye' Jacob 'uyulhni, “'Ilhiz soo oozolhts'ai' mbá 'en Esau 'uyulhni, njan ndi yulhni, \p \v 7 ‘Silhghe-i sts'inlelh 'ink'ez nzoo-i sba 'inleh, tis'ulh ha datisah whutso Moodihti (Yahweh) oonalh 'et sih soo hoonzoo-un nts'un tiszoo'.’ \p \v 8 'Et huwa sye' daja nyudusni la 'et soo zilhts'ai. \p \v 9 'Az inyalh 'ink'ez khuna-iyaz toh ts'e nanki dúbe uzkehyaz soo unzoo-i, 'i si mba 'oosleh, mbá oogha itankalh wheni, nts'en'a yoont'i', whuz un'a. \p \v 10 'Ink'ez ndi mbá oogha ininkaih 'ink'ez yoo'alh sih 'ink'ez datitsah whutso 'et 'en gha soo hoonzoo-un ngha hootalts'ulh.” \p \v 11 'Et Jacob ooloo Rebekah 'en 'uyulhni, “Whunilh'en sulhutsin Esau tube dughai whe 'unt'oh 'ink'ez 'aw si ndulhust'oh. \p \v 12 Ndun sbá ndi sla tila yukunudoolnih 'ink'ez nanis'a 'ink'ez sich'oh, sk'e hooyeh tila 'ink'ez 'aw soo hoonzoo-un sgha holts'it ait'oh.” \p \v 13 'Et hoonts'i ooloo 'uyulhni, “Whute ye nk'ehizya-i si sih sk'uz'ooneh! Sye', 'ants'i soo zilhts'ai 'ink'ez ndi khuna-iyaz sba ookainyalh!” \p \v 14 'Ink'ez ndi khuna-iyaz yilhchoot 'ink'ez duloo gha ininla 'ink'ez ooloo yuba yuzdliz, ndai la oobá ooba yinzoo-i. \p \v 15 'Et Rebekah duyaz 'udetso-un Esau, 'en oonaih k'us unzoo-i yoh yuzdla-i, 'i Jacob 'udek'oh-un, 'en ye yalhti. \p \v 16 'Ink'ez nyoo dúbe buzkeh oozuz 'i yula yugha iyozduz, oots'ilchun cha yugha iyozduz. \p \v 17 'Ink'ez nyoo yuzdliz-i 'ink'ez ut'alh-i cha 'i duyaz Jacob yutl'ayanla. \p \v 18 'Ink'ez dubá yuts'u yoozdla 'ink'ez 'uyulhni, “'Ubá.” “Njan 'ust'oh. Sye', mbe inli whe 'int'oh?” ni. \p \v 19 'Et Jacob dubá 'uyulhni, “Nye', 'udetso whuzdli-un, Esau 'ust'oh. Daja sudani' la whuz un'a 'usja. Dudinyaih 'ink'ez njan sinda 'ink'ez ndi sisghi-i in'alh, 'et de sih nzul be soo hoonzoo-un sgha hoolts'it.” \p \v 20 'Et hoonts'i Isaac duye' 'uyulhni, “Sye', 'et nts'en'a 'a cho naindla 'i silhghi?” 'Ink'ez 'uyulhni, “Moodihti nYak'usda (Yahweh Elohim) 'en sgha ininla 'et huwa.” \p \v 21 'Et Isaac, Jacob 'uyulhni, “Njan szih neninyaih 'ink'ez sih nk'unudooznih, sye' 'alha Esau tila 'int'oh.” \p \v 22 'Et Jacob dubá Isaac yuzih neninya 'ink'ez yuk'unudilhni 'ink'ez 'utni, “Nyiz yailhduk, 'et Jacob ooyiz 'utni, 'et hoonts'i ndi nla 'i Esau oola 'unt'oh.” \p \v 23 'Ink'ez 'aw nalhuyóolts'ulh, nyoo oola dughai Esau oola k'un'a, 'inka soo hoonzoo-un be ubulh yalhduk. \p \v 24 Ink'ez 'utni, “'Alha eh sye' Esau 'int'oh?” “A,” yulhni. \p \v 25 'Ink'ez 'utni, “Szih nenin'aih nyoo sye' yanghan-i, 'i sih oos'alh 'ink'ez ndi szul be soo hoonzoo-un ngha hóotalts'ulh sih.” Yuzih neninkai 'ink'ez yan'al 'ink'ez ts'ekoo too' cha yugha nilhdzo 'ink'ez 'i cha yitnai'. \p \v 26 'Et oobá Isaac 'uyulhni, “Sye' szih neninyaih 'ink'ez nasudints'oos.” \p \v 27 'Ink'ez yuzih neninya 'ink'ez naidits'ooz 'ink'ez nyoo naih yunahoolhtsun 'ink'ez soo hoonzoo-un ootl'aookat, 'ink'ez 'uyulhni, \q1 “'Alha soo ts'ih'un sye' 'aw hukw'un'a oonawhultsun, \q2 ndai la Moodihti (Yahweh) tl'o k'ut soo hoonzoo-un whulhtsih. \q1 \v 28 'Et huwa Yak'usda (Elohim) yak'uz nanaduldzoh-i, \q2 'i ngha yolhdzeh 'ink'ez ndi yun k'ut ndai la nzoo-i ts'iyawh cha, \q2 hanuyeh cha 'ink'ez ts'ekoo too' cha lhai 'i ngha yolelh. \q1 \v 29 Dune cha nyunat ne'hoot'en 'ink'ez didohne cha mba nacha hunooldulh. \q2 Nyulhutsinke cha bumoodih onle', \q2 'ink'ez nloo buzkeh, 'enne cha mbut nachahunooldulh. \q1 Mbene la nk'ehuyihne 'enne cha buk'ehoodeh, \q2 mbene la soo hoonzoo-un nts'un hutizoo', \q2 'enne cha soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh.” \p \v 30 'Et 'uhooja Isaac, Jacob yuba soo hoonzoo-un za ootl'aookat 'etsul 'udija, 'ink'ez Jacob 'awhuz n'az nalhtusdai, 'et Esau bulhutsin daninya ndai la yuka 'it'en-i bulh. \p \v 31 'En cha ndi t'alh-i nzoo-i 'uyinla 'ink'ez dubá yughu daininkai 'ink'ez dubá 'uyulhni, “Sbá dudoya' 'ink'ez ndi ooye' yuzilhghi-i yoo'alh, 'et la nzul be soo hoonzoo-un sgha hóotalts'ulh.” \p \v 32 'Ink'ez oobá Isaac 'uyulhni, “Mbe inli whe 'int'oh?” 'Et 'uyulhni, “Nye' 'ust'oh. Nye' 'udetso-un Esau.” \p \v 33 'Et Isaac soo tube cho 'et ditlut 'ink'ez 'utni, “Mbe 'uja khuna-i yuzilhghi-i 'ink'ez sghu daininkai? Ts'iyawh us'al dantanyalh whutso 'ink'ez 'en soo hoonzoo-un oots'un uszoo'. 'Ink'ez 'alha 'en soo cho oobulh 'uwhutat'elh.” \p \v 34 'Et Esau dubá ooghuni yudants'o whe soo 'ultus-un intse 'ink'ez dubá 'uyulhni, “Sbá si cha O sbá soo hoonzoo-un sghá holts'it!” \p \v 35 'Et hoonts'i 'uyulhni, “Nyulhutsin whunut'i' 'i be sghu daninya 'ink'ez ndi mba soo hoonzoo-un ngha hóotalts'ulh, 'i yilhchoot. \p \v 36 'Ink'ez Esau 'utni, “'Alha 'i be Jacob 'uyulhni, 'awet nat 'usinla, 'udechoo ndi sts'u oozinzi-i cha sghu yilhchoot 'ink'ez whunilh'en 'andit be soo hoonzoo-un sgha hóotalts'ulh, 'i cha yilhchoot!” 'Ink'ez 'utni, “'Aw eh 'uyoo soo hoonzoo-un sgha hóotalts'ulh sba lhint'ih?” \p \v 37 'Et Isaac 'en Esau 'uyulhni, “A, nyumoodih susi. Bulhutsinke 'enne cha hibut ne'tit'en whuzusi. Hanuyeh cha 'ink'ez ts'ekoo too' cha ts'iyawh 'i oogha inusla. Sye', ndet mba dawhutislelh'?” \p \v 38 'Ink'ez Esau dubá 'uyulhni, “Sbá, 'ilho soo hoonzoo-un za int'i eh? Sbá si cha O sbá soo hoonzoo-un sgha hóotalts'ulh!” 'Ink'ez Esau tube cho whenintse. \p \v 39 'Et Isaac oobá 'uyulhni, \q1 “Whunilh'en hoont'i-un ndi yun k'ut nzoo-i whutaleh, \q2 'ink'ez ndo yak'uz naduldzoh-i 'i cha tant'elh. \q1 \v 40 Nla luzti 'i be hutanalh 'ink'ez nyulhutsin ooba 'utant'elh. \q2 'Ink'ez 'uwhutanelh mba whe' hoont'oh hooloh suli' de, \q2 ndai la nts'ilchun ye yoontun-i k'utanyus.” \p \v 41 'Et huwa Esau, Jacob yuts'u dutni ndai la yube soo hoonzoo-un oogha whútilts'ulh, yilhchoot, 'ink'ez Esau dudziyo ts'e 'utni, “Sbá ook'eni whuntidleh-un 'awet nilhdukw, 'et de Jacob sulhutsin tuzisghelh. \p \v 42 'Ink'ez Esau ooghuni 'udetso ooyaz-un Rebekah hidani'. 'Et Rebekah Jacob 'anih yudani' 'ink'ez 'uyulhni, “'Alha nyulhutsin Esau nyutuzilhghelh 'et whe hazih k'ena'dunit'ah. \p \v 43 'Et huwa syaz sghuni ook'oh ts'e 'ineh. Dudinyaih 'ink'ez sulhutsin Laban, Haran whut'i-un, 'en oots'ilgih. \p \v 44 'Ink'ez oozih sinda, 'atsulyaz nyulhutsin ye hunilch'e-i gak naoodleh sih. \p \v 45 Nyulhutsin ye hunilch'e-i nch'az na'ootneh, dainla la whunaoodilhnoh de, 'et sih nka nawhutoos'a 'ink'ez whusanaoonja'. 'Et di ha nyun cha nk'eni untisleh 'ilhudzin za?” \p \v 46 Rebekah 'en Isaac 'uyulhni, “'Awet tube be khúsna-un be nenisai, be khúsna-un be nenisai ndunne Heth butse'ke k'uz. Ndunne ndi yun k'ut whut'enne whutse' le'hint'oh. 'Et Jacob, 'en Heth butse' ghusda te, 'et dant'i whe be khúsna-un sba oole' ha?” \c 28 \p \v 1 'Et Isaac, Jacob 'anih yudani' 'ink'ez soo hoonzoo-un yuba whulhtsi, 'ink'ez 'uyulhni, “'Aw Canaan whuts'eke' 'ilhoghun, 'en n'at wheni olhchoot junih. \p \v 2 Dudinyaih 'ink'ez Paddan Aram, Bethuel ooyoh ts'e inyalh, nloo oobá, 'ink'ez 'et ts'eke n'at wheni ilhchoot, Laban buzkeh 'ilhoghun nloo bulhutsin. \p \v 3 Yak'usda 'Uk'enus 'Ultus-un 'Ust'oh (El Shaddai) soo cho-un cha mba hoonzoo-un ngha hóotalts'ulh 'ink'ez lhane hooleh dune huldlaine oohleh. \p \v 4 Abraham ye soo hoonzooo-un whusaínkat, 'i cha nts'un tookat, nyun cha 'ink'ez nts'u hahande nyulh 'uhint'oh 'enne cha. 'Et sih njan yun k'ut nohch'e' oole', 'et 'uts'un hoont'en inli. Njan 'et Yak'usda (Elohim) 'en Abraham yugha óoni'ai inle'.” \p \v 5 'Et Isaac, Jacob wheyalh'a 'ink'ez yun k'ut Paddan Aram ts'e whenya, Laban, Bethuel ooye', Syria whut'en, 'en Rebekah bulhutsin Jacob 'ink'ez Esau buloo. \s1 Esau 'en Mahalath yughusda \p \v 6 'Et Esau, Isaac, Jacob 'en soo hoonzoo-un ubulhni 'ink'ez wheyalh'a' yun k'ut Paddan Aram, oo'at yutaleh-un yolhchoot ha, 'ink'ez yuba soo hoonzoo-un whulhtsih whe 'et njan 'uyulhni, “Nyun Canaan whut'enne ts'ekoo butoh, 'enne n'at wheni olhchoot junih!” \p \v 7 'Ink'ez Jacob dubá yuk'oh ts'e 'uja, duloo cha yuk'oh ts'e 'uja, 'ink'ez yun k'ut Paddan Aram ts'e whenya. \p \v 8 'Ink'ez cha Esau, Canaan whut'enne whuts'ekoo dubá 'aw hukwa' alhe'nizun. \p \v 9 'Et Esau, Ishmael, Abraham ooye', 'en ts'u whenya, 'ink'ez Ishmael, 'en ootse' Mahalath, 'en du'at wheni yilhchoot. Ishmael ootse' Nabaioth, 'en bulhtus 'unt'oh, Mahalath, 'en cha oo'at yole', 'uyoonne oo'atke tubulh. \p \v 10 'Andit 'et Jacob 'en Beersheba whuz de hanaja 'ink'ez keyoh Haran ts'un whenya. \p \v 11 'Et 'utsun whenya 'ink'ez 'ulhdzis nduwhulhyiz whe 'et inda', sa yo whin'ai 'et huwa, 'ink'ez nyoo tse, 'et diz'ai-i 'ilho 'i yuk'ut tse nilh'ai nantitelh wheni. \p \v 12 'Et nusuti 'ink'ez whunilh'en, kw'ut dughaiti-i ndi yun k'ut whedin'a, ndo yak'uz ts'e whein'a, 'et Yak'usda (Elohim) oolizasne ndo cha whehudulh 'ink'ez nyo cha whenahudulh. \fig none|src="CO00683B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 28.12" \fig* \p \v 13 'Ink'ez whunilh'en ndo Moodihti (Yahweh) 'en usyin 'ink'ez 'utni, “Si Moodihti (Yahweh) Abraham ooYak'usda (Elohim) mbá cha 'ink'ez Isaac ooYak'usda (Elohim) cha 'ust'oh. Ndi yun ookw'ut sinti-i 'andit ngha tis'alh nts'u haindene cha. \p \v 14 'Ink'ez cha mbene la nts'u haindene ndi yun k'ut lhez lhe'unt'oh. Lhai whuz un'a hutildlai', noo' cha 'ink'ez nda' cha, whuz netihnelh, no cha, nyan 'ink'ez ntsu hainde-un cha, 'en gha ndi yun k'ut dilhts'ine, 'enne ts'iyawh soo hoonzoo-un bugha hóotalts'ulh. \p \v 15 Whunilh'en nyulh 'ust'oh, ntsoh te ninya te, nyulh 'utistelh 'ink'ez ndi yun k'ut nenyutastelh. 'Et 'awet nghu natisdulh datisnelh la nyudusni-un, 'et 'awhusla whuts'un.” \p \v 16 'Et Jacob ts'enandzut 'ink'ez 'utni, “'Alha la Moodihti (Yahweh) njan 'et usda 'ink'ez 'aw azi t'eoonuzuszun.” \p \v 17 'Ink'ez nuljut 'ink'ez 'utni, “Tube usla njan huwa 'it'en! 'Alha 'et Yak'usda (Elohim) ooyoh 'ink'ez njan 'et azi yak'uz ti ts'e whudatih!” \p \v 18 'Ink'ez Jacob 'uda' dudinya 'ink'ez nyoo tse yuk'utsenalh'a'-i, 'i nyo whedin'a yulhtsi, 'ink'ez khe yuk'eilhdzo. \p \v 19 'Ink'ez nyo 'et boozi' huwadin'ai, Bethel whulhni, 'et keyoh whutso da' 'et Luz huwhutni inle'. \p \v 20 'Et Jacob nahizya whe ndutni, “Yak'usda (Elohim) sulh 'unt'oh de, 'ink'ez ndiz un'a 'usilhdzun, 'ink'ez tisyalh ts'e ut'alh-i cha sgha ti'alh, 'ink'ez naih be dune tisleh-i cha, \p \v 21 'Et de sbá ooyoh ts'e soo ts'ih'un sdzi dizghel whe whuz natoosja', 'et de Moodihti (Yahweh) 'en sih Yak'usda (Elohim) sba oole'. \p \v 22 'Et ndi tse njan nadan'a k'un'a silhtsi, 'i Yak'usda (Elohim) ooyoh hole', 'ink'ez ndai sgha ninla, 'i whunizyai 'on 'un (10%) nts'un na'óotneh.” \c 29 \s1 Jacob 'en Rachel yughu ninya \p \v 1 'Et Jacob tizya ts'e whenya, nda' keyoh whut'enne bukeyoh ts'e oozya. \p \v 2 'Ink'ez whunalh'en 'ink'ez tl'o k'ut whuniz 'et too diz'ai 'ink'ez whunulh'en tawh didoh-i 'usbai, 'i nus ustez nyo too diz'ai-un 'et whutoo'-i higha huyulhdzoh, nyo too diz'ai-un too k'et whudah 'et ats'o tse diz'ai. \p \v 3 'Ink'ez nyoo 'usbai ts'iyawh nyo 'et 'ilho ulh'us 'ink'ez nyoo tse 'i ts'o sanahidunulhgih, 'ink'ez 'usbai too highalhdzoh, 'ink'ez nyoo tse 'et nenahidu'aih. \p \v 4 'Ink'ez Jacob 'ubulhni, “Sulhutsinke nts'ez de hahdil whe 'uht'oh?” 'Ink'ez 'uhutni, “Haran ts'e hats'andil.” \p \v 5 'Ink'ez 'ubulhni, “Nahor ooye', Laban, t'enuhzun eh?” 'Ink'ez 'uhutni, “T'ezninzun.” \p \v 6 'Et 'ubulhni, “Soo 'unt'oh eh?” 'Ink'ez 'uhutni, “Soo 'unt'oh 'ink'ez whunilh'en ootse' Rachel 'usbai bugha tatilhdzoh ha whuz de uyalh.” \p \v 7 'Ink'ez 'utni, “Whunulh'en 'awhuz dzetniz whenghoh, 'awhuz khuna-i 'ilhunahuyoontayulh 'ink'ez 'usbai cha higha tatilhdzoh 'ink'ez bugha' huti'alh-un cha.” \p \v 8 'Et hoontsi' 'uhutni, “'Aw 'et duts'ooneh ait'oh. 'Usbai tsi'yawh 'ilhunaoolh'az whutso 'ink'ez tse cha too k'et whusanahidunti lhgih, 'et de 'usbai oogha tats'ulhdzoh.” \p \v 9 'Awhuz yalhduk whe Rachel dubá be 'usbai bulh whusainanyoot, 'usbai ghunli-un ts'eke 'et huwa. \p \v 10 'Ink'ez 'uhooja Jacob, Rachel, Laban ootse', ooloo bulhutsin, yutilh'en whe 'ink'ez Laban be 'usbai, ooloo bulhutsin, Jacob 'et nyoo tse whusanaidunalhgai 'ink'ez ooloo bulhutsin Laban be 'usbai 'i yugha tanilhdzo. \p \v 11 'Ink'ez Jacob, Rachel naidits'ooz 'ink'ez tube cho whenintse. \p \v 12 'Ink'ez Jacob, Rachel yulhni, oobá oonadun 'ust'oh, 'ink'ez Rebekah ooyaz 'ust'oh, yulhni. 'Et Rebekah whelgai 'ink'ez dubá yudani'. \p \v 13 'Et 'uhooja Laban ndi khuni yudants'o Jacob, bulhtus ooyaz, whuz oolhgai 'ink'ez shih be' yilchoot, 'ink'ez naidits'ooz. 'Ink'ez duyoh dainilhti. 'Et Jacob Laban ndi ts'iyawh yudani'. \p \v 14 'Ink'ez Laban 'uyulhni, “'Alha syust'e 'ink'ez sts'un cha inli.” 'Ink'ez 'ilhoh sanun yuzih inda'. \s1 Jacob 'en Leah 'ink'ez Rachel bughusda \p \v 15 'Et Laban, Jacob 'uyulhni, “Snadun inli, 'et huwa 'aw eh 'ants'i 'et sba' tant'elh? Sudini, daltsuk k'elha la 'int'en?” \p \v 16 Laban nane ootse'ke hoonli, 'udetso-un 'en Leah huyulhni, 'ink'ez 'udek'o-un 'en Rachel huyulhni. \p \v 17 Leah oona soo lhe'íltus, 'et hoonts'i Rachel tubeh soo 'ot'en. \p \v 18 'Et Jacob, Rachel yuk'entsi' 'ink'ez 'uyulhni, “Lhtak'antit whunizyat (7) yus k'ut 'et mba 'oost'en, Rachel 'udek'oh-un 'en k'elha.” \p \v 19 'Ink'ez Laban 'uyutni, “'Uyoon dune gha tistelh whutso, 'et 'onus soo' hoont'oh nyun ngha tistelh. Szih sinda.” \p \v 20 'Et Jacob lhtak'antit yus k'ut 'et Rachel yuk'elha 'it'en. 'Ants'i 'atsulyaz ooba le'hoont'oh, tube yuk'entsi' ket. \p \v 21 'Et Jacob, Laban 'uyulhni, “S'at sgha nilhtih, 'awet dzin lhaoodusla 'ink'ez la oost'e'.” \p \v 22 'Ink'ez Laban dune ts'iyawh oodune'ne 'ilhubozdla 'ink'ez dune ghu nusuya. \p \v 23 'Et 'uhooja 'et hulhgha dutse' Leah yilhchoot 'ink'ez Jacob ghi nilhti, 'en cha oo'at yuzdli'. \p \v 24 'Ink'ez Laban yuba 'ut'en-un, Zilpah huyulhni, 'en dutse' Leah yuba 'oot'en ha yugha inilhti. \p \v 25 'Et 'uhooja bundada' Leah ats'o 'unt'oh, 'ink'ez Laban 'uyulhni, “Dainja whe 'inja, whe' sinla? Rachel iloh lakw mba 'ist'en 'ink'ez di ha nasunan'a?” \p \v 26 'Ink'ez Laban 'utni, “Njan nekeyoh, 'aw 'udek'oh-un, 'en, 'udetso-un ootso dune gha buts'olhtelh ait'oh. \p \v 27 'Andit lisman lhaoodinleh, 'ink'ez ndun 'en cha 'ant'en hukw'elha ngha ts'oolhtelh. 'Ink'ez doo cha 'on 'un lhtak'ant'it yus k'ut, 'et sih sba 'ont'en.” \p \v 28 'Ink'ez Jacob 'et lisman lhaoodinla, 'ink'ez dutse' Rachel 'en cha oo'at yutaleh ha yugha inilhti. \p \v 29 'Ink'ez Laban, yuba 'ut'en-un ts'eke, Bilhah, 'en dutse' Rachel yuba 'oot'en ha yugha inilhti. \p \v 30 'Et Jacob, Rachel 'en cha oo'at yuzdli', 'ink'ez 'en Leah anus yuk'entsi'. 'Ink'ez Laban doo cha lhtak'ant'it (7) yus k'ut 'et yuba 'it'en. \s1 Jacob buzkeh \p \v 31 'Et Moodihti (Yahweh), Leah 'aw dune yuk'elhitsi' 'inka oochan yudaha'dan'ai, 'ink'ez Rachel 'en 'aw buzkeh hooloh. \p \v 32 'Et Leah ulchan 'ink'ez dune ooyaz suli'. Ruban 'i be yoozi 'ink'ez 'utni, “Moodihti (Yahweh) 'alha njan whe undusda-un whunalh'en, 'et huwa ski sk'eootsi' la.” \p \v 33 'Et doo cha za ulchan 'ink'ez dune ooyaz suli'. 'Ink'ez 'utni, “Dune sk'elhitsi', Moodihti (Yahweh) whudants'o, 'et huwa dune 'en syaz sgha inilhti.” 'Ink'ez 'en Simeon yulhni. \p \v 34 'Et doo cha za ulchan 'ink'ez dune ooyaz suli'. 'Ink'ez 'utni, “'Andit 'et la ski sk'eootsi' oole', 'awet tane ooye' susi 'et huwa.” 'Et huwa duneyaz boozi, Levi, yulhni. \p \v 35 'Ink'ez doo cha za ulchan 'ink'ez dune ooyaz suli'. 'Ink'ez 'utni, “'Andit 'et Moodihti (Yahweh) dutásti'!” 'Et huwa yoozi', Judah, yulhni. 'Et hukw'elh'az 'et 'awet buzkeh hoonli-un 'etsul 'uja. \c 30 \p \v 1 'Et 'awet Rachel 'aw Jacob ts'oodunne yughalhilel t'eoonanzin, dulhtus 'en hukwa yughe 'oolnih 'ink'ez Jacob 'uyulhni, “Ts'oodunne sgha ninle k'us datisah!” \p \v 2 'Et Jacob, Rachel yulh hunilch'e 'ink'ez 'utni, “Si eh Yak'usda ook'edusda? Si 'unyusla 'aw nyuzkeh hole' ait'oh nyuzusi?” \p \v 3 'Et Rachel 'utni, “Ndun sba 'ut'en-un, Bilhah, 'en oozih sinti 'ink'ez la 'olhtsi, 'ink'ez sgwut k'ut da' ts'oodun 'ink'ez 'enne suzkeh hole', nghu bulhtsine.” \p \v 4 'Ink'ez Bilhah, Jacob gha inilti oo'at yole' ha 'ink'ez Jacob yuchant'inte'. \p \v 5 'Ink'ez Bilhah ulchan 'ink'ez Jacob duneyaz yughu yulhtsi. \p \v 6 'Et Rachel 'utni, “Yak'usda (Elohim) sba nahizya 'ink'ez syiz cha yudants'o 'ink'ez duneyaz, syaz oole' ha sgha inilhti.” 'Et huwa Dan yulhni. \p \v 7 'Ink'ez Rachel yuba 'ut'en-un, Bilhah, 'en doo cha 'ulchan, 'ink'ez Jacob bulh whulh nat-un ooye' ut'i. \p \v 8 'Et Rachel 'utni, “Sulhtus Leah bulh lhch'a 'oldeh hukwa 'it'en, soo 'iltus whe 'ink'ez si whucha' nusde.” 'Ink'ez nyoon ts'oodun Naphtali yulhni. \p \v 9 'Et Leah 'awet buzkeh hoonli-un 'etsul 'uja, 'et yuba 'ut'en-un, Zilpah, 'en Jacob oo'at yole' ha yugha inilhti. \p \v 10 'Ink'ez Leah yuba 'ut'en-un, Zilpah, Jacob duneyaz yughu sulhtsi. \p \v 11 'Et Leah 'utni, “Dune lhuganene 'az de hidulh!” 'Inka nyoon ts'oodun Gad\f * \fr 30:11 \ft Ndi boozi' Gad, 'i “Hoonzoo Negha Whults'ut” ni whe 'utni.\f* yulhni. \p \v 12 'Ink'ez Leah yuba 'ut'en-un, Zilpah, whulhnat Jacob yughe 'ulhtsi, duneyaz ooyaz suli'. \p \v 13 'Et Leah 'utni, “Hoonúst'i', ts'ekoo 'enne soo hoonzoo-un sgha whults'ut-un sodoni' lah.” 'Ink'ez nyoon duneyaz Asher yulhni. \p \v 14 'Et Reuban ha'nuyeh-un whuz 'ut'en whe 'et nyoo 'ilho hanuyeh-i duchunyoo cha ootoh hoonli-i (nedoh k'oh ts'e mandrakes huyulhni) 'i ngha ininla 'ink'ez duloo Leah yughi ninla. 'Et Rachel, Leah 'uyulhni, “Nyoo nyaz ngha ininla-i, ooloh sgha ninle.” \p \v 15 'Et hoonts'i 'uyulhni, “Tube hoontsool-un 'inja ski ilhchoot ninzun eh? Doo cha syaz ndi mandrake sgha ininla-i, 'i cha sghi talhchulh hukwa' ninzun? 'Ink'ez Rachel 'uyutni, “'Andit 'ulhdzis ndi 'i k'elha, 'andit 'ulhdzis nzih tidalh.” \p \v 16 'Et Jacob hulhgha nus 'ut'en-un ts'e hanaja, Leah yududizya 'ink'ez 'uyutni, “'Andit 'ulhdzis szih onte', ndi syaz naininla-i mandrake, 'i k'elha.” 'Et 'ulhdzis yuchant'inte'. \p \v 17 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) Leah yudants'o 'ink'ez ulchan, 'ink'ez Jacob whulh kwulane dune ooyaz suli'. \p \v 18 Leah 'utni, “Yak'usda (Elohim) 'en sba k'elhla whulhtsi. Sba 'ut'en-un, 'en ski butl'ayalhti 'et huwa.” 'Et 'en boozi' 'i Issachar yulhni. \p \v 19 'Ink'ez Leah doo cha ulchan 'ink'ez Jacob bulh lhk'utan-un ooye' suli'. \p \v 20 'Et Leah 'et 'utni, “Tube Yak'usda (Elohim) hoonzoo-un sgha oonin'ai. 'Awet 'andit ski szih la ooda', lhk'utane dune ooghu susi.” 'Ink'ez nyoon ts'oodun Zebulun yulhni. \p \v 21 Et hukw'elh'az ts'eke ooyaz suli', 'en Dinah yulhni. \p \v 22 'Awet Yak'usda (Elohim) 'en Rachel yunalnih 'et neoodelhdzut 'ink'ez Yak'usda (Elohim) 'en yoozalhts'ai whe oochan 'ants'i yudaha'dan'ai le'yinla. \p \v 23 'Ink'ez ulchan whe dune ooyaz suli'. 'Et 'utni, “Yak'usda (Elohim) 'en sba yooya 'i n'un na'yinla.” \p \v 24 'Ink'ez 'en Joseph yulhni, 'ink'ez 'utni, “Moodihti (Yahweh) doo cha sih 'uye' sugha oolhtelh.” \s1 Jacob 'ink'ez Laban bulh lhgha' hudija \p \v 25 'Et 'uhooja Rachel, Joseph sulhtsi hukw'elh'az Jacob, Laban 'uyulhni, “Nasalh'alh, sich'oh whust'i-un skeyoh ts'e whuz si natoosja. \p \v 26 S'atke cha 'ink'ez suzkeke cha buk'elha 'ist'en, 'ink'ez slanaditnih, daja la mba 'ist'en 'et t'eooninzin.” \p \v 27 'Ink'ez Laban 'en 'uyulhni, “'Et sinda, mba uszoo de! T'eooniszin 'awet nyun ngha Moodihti (Yahweh) soo hoonzoo-un sgha oonin'ai.” \p \v 28 'Ink'ez 'uyulhni, “Daltsuk k'elha 'utant'elh-un sudini 'ink'ez la ngha oos'alh.” \p \v 29 'Ink'ez Jacob 'uyulhni, “T'eooninzun nts'en'a la mba 'ist'en 'ink'ez nghuna' 'i cha ghosle'. \p \v 30 Nghu tisyalh whutso tube ntsool-i int'i inle', 'andit ts'iyawh 'onus lhai suli'. Moodihti (Yahweh) soo hoonzoo' mba whulhtsi, si nghu nusya whuts'un 'ink'ez nkede sich'oh syoh dilhts'ine buba' tistelh.” \p \v 31 'Et 'uyulhni, “Di ngha tis'alh?” 'Ink'ez Jacob 'utni, “'Aw hoonli sgha lhtuzan'a. Njan 'et dusinleh, 'et de doo cha sih nghuna' cha ghosle' 'ink'ez oogha 'oos'aih. \p \v 32 'Andit dzin nyoo int'i-i, ts'iyawh ootununoosta'. Ndai la ookw'e'nizdla-i ts'iyawh 'usbai 'i cha 'udun neooslelh, 'ink'ez dulba-i cha 'usbaiyaz toh 'i cha ts'iyawh, 'ink'ez dúbe ootoh 'i cha ookw'e'nizdla-i, 'i ts'iyawh 'udun neooslelh 'i k'elha 'ist'en whutaleh. \p \v 33 'Et de nts'en'a la whe tsih'un 'ust'oh-un, 'et la t'eoonoodzeh. Ndai la ook'elha mba 'ist'en-i, doo cha ooghu yatalduk de, ndai la dúbe ookw'ulhe'niloh-i 'ink'ez 'usbai dulba-i cha 'i ts'iyawh nghu hidunist'i oole' sih, sba whuz un'a 'uhoont'oh.” \p \v 34 'Et Laban 'utni, “'Et whuz un'a ncha nghuni k'un'a 'uhooja.” \p \v 35 'Et dzin Laban 'en dune dúbe ookw'e'nizdla-i 'ink'ez ts'eke dúbe ookw'e'nizdla-i cha, lhyul-i ook'ut ut'en-i 'ink'ez ndai la dulba-i usbaiyaz toh, 'i ts'iyawh duye'ke bugha ininla. \p \v 36 'Et Laban tat dzin 'uwhuldzoh Jacob yuch'a suya 'ink'ez Jacob nyoo Laban ooghuna' ts'iyawh bube ulh'alh. \p \v 37 'Ink'ez Jacob t'ughus duli-i 'ink'ez nyoo duchun almond 'ink'ez chesnut huyulhni, 'i yudilhchoot oot'ooz yuk'eitilhchul 'ink'ez nyo dulyul suli'. \p \v 38 Nyoo duchun yuk'e'tilhchul-i, 'i nyo 'usbai dilhts'i-un yananuyuz sih, ndet la tatnai-un, 'et de sih nyo yuzih nyoo duchun tatnai de oolchan. \p \v 39 'Et nyo yuzih nyoo duchun tatnai te, 'et ulchan ts'iyawh, 'et nyo ts'iyawh 'usbai ook'e'nizdla 'ink'ez lhyul-i bulh 'uts'un 'ot'en. \p \v 40 'Et Jacob nyoo 'usbaiyaz ts'iyawh 'udun nebuninla, 'ink'ez nyoo 'usbai 'on yoghi Laban ooghuna' ts'iyawh lhelhts'un 'ot'en ookw'e'nizdla te 'unt'oh, whuntilh'eh wheni. 'Ink'ez didutch'oh ooghuna' 'i 'udun nebuninla 'aw Laban ooghuna' yutalhuyilel. \p \v 41 'Et 'uhooja ndet la nyoo k'us ulhtus-i khuna-i ulchan te, nyoo duchun 'uyinla-i, 'i nyoo khuna-i yubut neidinla, 'et de nyo duchun ootoh 'et oolchan 'inka. \p \v 42 'Et hoonts'i nyoo khuna-i tetsun de, kwa nyoo duchun yuzih nelhubilel. Ndai la tetsun-i, 'i Laban ooghuna' 'unt'oh, 'ink'ez ndai la lhtus-i, 'i Jacob ooghuna' 'unt'oh. \p \v 43 'Et dune tube hoonzoo' 'unt'oh suli'. Ndai la khuna yut'i-i lhai suli'. Ts'ekoo 'ink'ez dune yuba 'ut'enne cha 'ink'ez nyoo khuna-i camel huyulhni, 'i cha 'ink'ez donkey huyulhni, 'ohwhi cha lhai suli'. \c 31 \s1 Jacob 'en Laban ch'a tsetilhya \p \v 1 'Et Jacob, nyoonne Laban buzkeh yalhulhduk budants'o, njan nduhutni, “Jacob ndai la 'ubá ooch'e' ts'iyawh yilhchoot 'ink'ez ndai la 'ubá ooch'e' 'i be hoonzoo' 'unt'oh suli'.” \p \v 2 'Ink'ez Jacob, Laban oonin yutilh'en 'aw whutso da' yuts'un unzoo-un k'un'a ilhoh yunilh'en. \p \v 3 'Et Moodihti (Yahweh) Jacob 'uyulhni, “Mbá ooyun k'ut ts'e naindalh, nyunch'oh nyunatneke butoh ts'e 'ink'ez nyulh 'utist'elh.” \p \v 4 'Et Jacob, Rachel 'ink'ez Leah bulh nus 'ut'en ts'e khuna-i cha 'et dilhts'i whuz buka' dani', \p \v 5 'Ink'ez 'ubulhni, “Mbá oonin nus'en whutsoda' hukw'un'a ilhoh sulhnilh'en, 'et hoonts'i sbá ooYak'usda (Elohim) 'en sulh 'ant'e'. \p \v 6 'Ink'ez t'eoonuhzun ndet 'ust'oh-un 'et nohbá oonat ne'zust'en. \p \v 7 'Et hoonts'i nohbá nasunan'a 'ink'ez kw'elha 'ust'en-i cha 'uts'un un'a na'hoonla, whunizyat at'en 'et hoonts'i Yak'usda (Elohim) 'aw mbá sundolhdah whuch'a sghunli. \p \v 8 Nja dutni de, ‘Ndi ookw'e'nizdla-i ook'elha 'utant'elh,’ 'ink'ez khuna-i uzkehyaz ts'iyawh ookw'e'nizdla. 'Ink'ez nja dutni de, ‘Ndai la lhents'un-un 'ot'en-i ts'iyawh ook'elha 'utant'elh,’ 'ink'ez nyoo khuna-i uzkehyaz ts'iyawh lhents'un 'ot'en. \p \v 9 'Et whe Yak'usda ndai la mbá ooghuna' ts'iyawh yilhchoot 'ink'ez sgha ininla. \p \v 10 'Et 'uhooja ndet la ndi khuna-i ulchan whe ndo yutas'en 'et 'ink'ez nususti 'ink'ez whunulh'en dúbe dune nyoo 'usbai ye k'eilhuk ts'iyawh nyoo ook'e'nizdla 'ink'ez ooka dulgi be nodelhgus. \p \v 11 'Et Yak'usda (Elohim) oolizas sulh yatilhduk nuste whe 'ink'ez 'utni, ‘Jacob,’ 'et 'udusni, ‘Njan 'ust'oh.’ \p \v 12 'Ink'ez 'usulhni, ‘Do yutin'en 'ink'ez nyoo dúbe dune 'usbai yuk'eilhuk ts'iyawh lhelhts'un 'ot'en 'ink'ez ook'e'nizdla cha 'unt'oh. Nus'en Laban danyalh'en la ts'iyawh whunus'en 'et huwa. \p \v 13 Bethel whuYak'usda (El) 'en 'ust'oh. Ndet da' tse whedintsi'-i soo 'inla 'ink'ez sts'un nahuzinya 'awet dudinyaih 'ink'ez njan keyoh whuch'a nasindaih 'ink'ez nyunatneke bukeyoh ts'e naindalh.”’ \p \v 14 'Et Rachel 'ink'ez Leah bulh hiyulh yatilhduk 'ink'ez 'uhuyulhni, “'Awhuz tole 'ubá ooch'e' 'ink'ez neba yootazilh-i cha neba hoonli? \p \v 15 Wheni cha 'uts'un keyoh neninzun 'ink'ez neye'onket 'ink'ez nezooniya gak yulhtsi. \p \v 16 Ndai be hoonzoo' hoont'oh-i Yak'usda (Elohim) 'ubá yughu yilhchoot, 'i ts'iyawh nech'e' 'unt'oh neuzkehne ba cha, 'et 'andit Yak'usda (Elohim) daja nyulhni la 'et whuz un'a 'et ndoneh.” \p \v 17 'Et Jacob dudinya 'ink'ez duye'ke 'ink'ez du'atke cha 'enne ts'iyawh nyoo camel k'ebinla. \p \v 18 'Ink'ez ndai la khuna-i yut'i-i 'ink'ez oogha ininkat-i cha, njan keyoh Paddan Aram ndi khuna-i oogha ininkat-i, oobá Isaac, Canaan keyoh ts'e, whuz whe naja. \p \v 19 'Et Laban nus 'usbai hatit'us whe 'et Rachel ndai la nyo yoh ba 'uk'eltsi hits'u tenadudli-i, oobá ooch'e', 'i ts'iyawh yundunist'i. \p \v 20 'Ink'ez Jacob whenanil'i', 'aw Laban t'eoonuszun yuch'a nintanatilgih-un, 'aw lhidinel. \p \v 21 Ndai la yuti-i ts'iyawh bulh dudinya 'ink'ez 'ukoh yaninya nts'e la yun k'ut Gilead whudzulh, whuz whenaja. \s1 Laban 'en Jacob yuntizya \p \v 22 Whutat dzin-un 'et 'andit ts'iya Laban hidani' Jacob whenatselya. \p \v 23 'Et dulhutsinke dulh hubutilhdil 'ink'ez huyuntizyoot. Lhtak'ant'it dzin la hidulh 'ink'ez Gilead whudzulh toh 'et yutasuya. \p \v 24 'Et hoonts'i 'uldzis 'et Laban, Syria whut'en-un, nusuti whe Yak'usda (Elohim) be hóodiltsai 'ink'ez 'uyulhni, “Huwa'oonli Jacob bulh yatalhdih te, hoontsi' te k'us hoonzoo k'un'a te bulh yaoolhduk junih.” \p \v 25 'Et Laban, Jacob yut'asuya nyo Jacob nimbali nenin'ai dzulh toh, 'ink'ez Laban dulhutsinke tubulh nyo 'et nimbali nehunin'ai Gilead whudzulh whutoh. \p \v 26 'Ink'ez Laban Jacob 'uyulhni, “Daint'en whe 'int'en whe nanalh'i'? T'eoonuzuszun whe 'ink'ez stse'ke cha 'ants'i 'ulhnane hubilhchoot saluzti be k'un'a. \p \v 27 Di ha 'inja snanto 'et whenatseilya? Soo hoonust'i' 'ink'ez shun be tubulh da', be ts'ujun-i cha nanyutoos'a' oole'. \p \v 28 'Aw sye'ke 'ink'ez stse'ke cha 'aw nalhubudusts'oos? 'Et whe tube whuzini whe 'inja 'et ndinja! \p \v 29 Soo 'ustus whe 'ust'oh nyunduntasdoh wheni. 'Et hoonts'i mbá ooYak'usda (Elohim) 'ulhdzis da' sulh yailhduk 'ink'ez 'usulhni, ‘Huwinli 'aw ts'ih'un un'a 'uhoont'oh k'us hoonts'i' hukw'un'a te Jacob bulh yaoolhduk junih.’ \p \v 30 'Et 'andit 'alha mbá ooyoh kw'eni inli 'inka whenainja. 'Et hoonts'i di ha nyoo 'uk'eltsi ts'u tenadusdli-i, ts'iyawh 'i dunint'i?” \p \v 31 'Et Jacob 'uyulhni, “Whenuzjut 'et huwa 'usja. 'Et 'udusni, ‘Doo ka la ntse'ke nut'i be sgha hanabolyelh,’ dusni. \p \v 32 Ndun nyak'usda bulh nainla, khun hoona' junih. Nyulhutsinke bunalh ndai la nch'e' nusle-i, ts'iyawh nahuyolts'it 'ink'ez nailhchoot!” 'Aw Jacob t'eoonuszun Rachel dubá ooyak'usdane yundunist'i-i. \p \v 33 'Ink'ez Laban, Jacob oonimbali t'ah ts'e whenya, 'ink'ez Leah oonimbali t'ah cha nane yuba 'ut'enne ts'ekoo bunimbali t'ah cha, ts'iyawh nusuya 'ink'ez gak, 'aw nalhe'ileh 'ink'ez Leah oonimbali t'ah tenanja 'ink'ez Rachel oonimbali t'ah daninya. \p \v 34 'Et whutsoda' Rachel nyoo oobá 'uk'eltsi yuts'utenadudli-i yilhchoot, 'ink'ez ndi camel yuk'usda-i, 'i ookw'uyuz'ai-i, 'i ye yanla 'ink'ez yuk'etl'adida'. 'Ink'ez Laban dulcho nimbali t'ah nuniztai 'ink'ez 'aw nalhuyilel. \p \v 35 'Ink'ez dubá 'uyulhni, “Khun te smoodihti whuts'un dooni' junih, 'aw mbut dudosya' ait'oh, whuz un'a ts'ekoo 'et nduhoont'oh nek'un'a 'ink'ez nuniztai.” 'Ink'ez gak 'aw nyoo 'uk'eltsi yuts'u tenadudli-i nalhuyilel. \p \v 36 'Et Jacob hunilch'e 'ink'ez Laban hukwa yidani' 'ink'ez Jacob Laban 'ulyuhni, “Ndet whe tank'us 'usja ha sdabe soo hunilch'e whe suntinyoot? \p \v 37 'Et ndinja, snaih toh whe dulcho nunintai. Dant'i nyoh usla 'i nainla? 'I njan nohbut neninle sih, sulhutsin 'ink'ez nyun, nyulhutsin bunalh! 'Et 'enne sih neba nahooyeh nyun 'ink'ez si bulh! \p \v 38 Nat whunizyat (20) yus k'ut whuts'un nyulh 'ist'en, 'usbai ts'eke 'ink'ez dúbe ts'eke, 'aw 'ilhoh hoonts'i lhuhiyat 'ink'ez 'usbai dune cha 'aw lhus'ulh. \p \v 39 Ndai la khuna-i yayidalhch'ulh-i, 'aw ntl'a lhuslel ts'iyawh ook'elha whuzusi, mba k'elha susi-i slak'et whe ntl'a us'ai, dune yudunist'i tila k'us 'ulhdzis tila hidunist'i ts'iyawh. \p \v 40 'Et 'ust'oh dzenis whunulwus, chan yit cha 'ink'ez 'ulhdzis cha yaootullhuk 'ink'ez 'aw lhustoh. \p \v 41 Nyoh nat whunizyat (20) yus k'ut 'et 'ist'en, whunizyat 'on 'at dit (14) yus k'ut 'et ntse' buk'elha 'ist'en, 'ink'ez lhk'utat (6) yus k'ut cha ndi khuna-i cha ook'elha 'ist'en. Whunizyat (10) 'et ook'elha 'ust'en-un lhelhts'un un'a na'hoonla. \p \v 42 Sbá ooYak'usda (Elohim) 'ink'ez Abraham ooYak'usda (Elohim) 'ink'ez Isaac be nuzjut-un sulh 'uhoont'oh de, 'et de soo ts'ih'un 'aw slak'et hoonli hooloh whuda' nasutolh'a' oole'. Yak'usda (Elohim) ndet la hukw'endusda-un 'ink'ez sla be 'ist'en-un ts'iyawh hon'en 'ink'ez 'ulhdzis da' hukwa' nyudani'!” \s1 Laban 'en Jacob yut'sun ts'ih'un nahizya \p \v 43 'Ink'ez Laban, Jacob 'uyulhni, “Ndunne stse' 'uhint'oh 'ink'ez bubuzkeh cha suzkeh 'uhint'oh, 'ink'ez ndi khuna-i cha sch'e' 'unt'oh. Ndai la nilh'en-i, ts'iyawh sch'e' 'unt'oh, 'et daoosneh subah stse'ke k'us bubuzkeh te? \p \v 44 'Et huwa 'anih khuni 'olneh, nyun si bulh daja datni' lah, 'et t'eoonodzin.” \p \v 45 'Et Jacob tse 'ilho dilhchoot 'ink'ez 'et neidin'ai. \p \v 46 'Et Jacob dulhutsinke 'ubulhni, “Tse nadulhdzooh 'ink'ez tse nahadalhdzoo' 'ink'ez lhk'ehidinla.” 'Ink'ez nyo tse ook'ut 'et na'hit'al. \p \v 47 Laban nyoo tse 'uwhulhni, “Jegar Sahadutha,” 'et hoonts'i Jacob 'en “Galeed,” whulhni. \p \v 48 'Et Laban 'en 'utni, “Ndi tse lhk'udizdla-i, 'i nyun si bulh khuni 'ilya-i, 'i oonalh 'uhoont'oh.” 'Et huwa Galeed hidoni'. \p \v 49 Mizpah 'i cha 'et njan 'uwhulhni, 'et huwa ndutni, “Moodihti (Yahweh) nyun, si bulh ne-eguz nenilh'en lhch'oh 'it'oh te cha. \p \v 50 Stse' dzoh nubilhdzut de, k'us 'uyoonne 'atke te ilhchoot de, 'et hoonts'i Yak'usda 'en nyun, si bulh ne-eguz hoonilh'en whe' hoont'oh.” \p \v 51 'Et Laban, Jacob 'uyulhni, “Ndi tse lhk'udizdla-i, 'i 'ink'ez njan nain'a-i cha nyun, si bulh ne-eguz 'usla-i. \p \v 52 Ndi tse lhk'udizdla-i, 'i t'eooninzun 'ink'ez ndi nain'ai-i cha t'eooninzun ndi 'aw ba n'un toosya' ait'oh 'ink'ez nyun cha ndiz un'a 'on 'un tonya' ait'oh lhunduntaldah hukwa. \p \v 53 Abraham ooYak'usda (Elohim), Nahor ooYak'usda (Elohim) 'ink'ez bubá buYak'usda (Elohim) cha, 'en ne-eguz nahotiyeh.” 'Ink'ez Jacob dubá, k'us mbe ye nuljut-un, 'en 'i be nahizya. \p \v 54 'Et Jacob nyoo dzulh k'ut 'et khuna-iyaz dalhk'un 'ink'ez dulhutsinke 'uhoo'alh hubulhni. Nyoo ut'alh-i han'al 'ink'ez 'ulhdzis dulyiz whe dzulh k'ut 'et hudalts'i'. \p \v 55 'Et bundada' 'et 'uda' Laban dudinya 'ink'ez duchaike, dutse'ke tubulh nabudits'ooz, 'ink'ez soo hoonzoo-i za butl'aookat 'i be soo hoonzoo-un be ubulh yalhduk 'ink'ez whenaja, 'ink'ez duyoh ts'e whenaja. \c 32 \s1 Esau 'en Jacob yududizya \p \v 1 'Et Jacob whenya nts'e tizya ts'e 'ink'ez Yak'usda (Elohim) oolizasne hidudizdil. \p \v 2 'Et hubutilh'en whe 'utni, “Njan 'et Yak'usda whut'i-un 'uhoont'oh,” 'ink'ez nyo hoozi' 'et Mahanaim whulhni. \p \v 3 'Et Jacob dutso khuni nu'ane 'enne dulhutsin Esau whuz whe balh'a', yun k'ut Seir huwhutni-un Edom keyoh. \p \v 4 'Ink'ez 'ubulhni, “Smoodih Esau nja dudohni', ‘Nyunatne 'uten-un Jacob nja dutni, “Laban 'en 'oozih hoost'e' 'ink'ez 'et usda 'andit whuts'un. \p \v 5 Khuna-i lhai ust'i, musdoos cha, donkey cha, 'ink'ez dune 'ink'ez ts'ekoo sba 'ut'enne cha, hoonint'i' whe la son'en 'inka nts'un whebis'a'.”’ \p \v 6 'Et nyoonne nukhuni nu'ane Jacob highu nandil 'ink'ez 'uhuyulhni, “Nyulhutsin Esau ooghuznindil. Didut cha ndiz nyudutiyalh, dit whunizyat whunizyat (400) 'et 'enne dune hiyulhtidulh.” \p \v 7 'Et Jacob tubeh nilhjoot 'ink'ez huwuni suli', dudune' ts'iyawh nawh hidulh whe lhk'ebanla, ndai la khuna-i 'ink'ez musdoos cha ts'iyawh nyokhi camel 'i cha nawh ukulh whe lhk'eyanla. \p \v 8 'Ink'ez 'utni, “Esau njan 'ilhoh udulhne bughu ninya 'ink'ez whe buninghan de, 'onghuni 'udun ulh'usi 'ila yuch'a nintaoolhghas.” \p \v 9 'Ink'ez Jacob 'utni, “O sbá Abraham ooYak'usda (Elohim), sbá Isaac ooYak'usda Moodihti (Elohim Yahweh) 'usulhni, ‘Nkeyoh ts'e naindalh 'ink'ez nyunatneke buts'un 'et whuz hoonzoo whe 'utanelh mba ootiselh’. \p \v 10 'Aw sgha te'ninzun 'ink'ez ts'ih'un khuni be cha sulh yailduk, 'i aw soo ba lhe'uzdzoo' whe 'ust'oh. Mba 'ut'en-un whunilhtan njan 'ukoh Jordan yanusya ndai la stuz cha nustun 'ink'ez nawh udulhne ts'uzdli'. \p \v 11 Nts'u tenadusdli sulhuts'in Esau, 'en oola 'i ch'a. 'En be nuzjut doo ka sih ndiz sghu ninya 'ink'ez seooya' 'ink'ez suzkeh buloo tubulh. \p \v 12 'Usudini inle', ‘Hoonzoo mba ootiselh sudini inle'. Mbene la nts'u haindene yatooba sai 'et 'uhultsuk, 'aw butsolhto ait'oh butalhtselh.”’ \p \v 13 'Et 'ulhdzis nyo 'et hantez 'ink'ez ndai la yula k'eyankat-i, 'i dulhutsin Esau yuts'i yilhdulh. \p \v 14 Nat whunizyai whunizyai (200) ts'eke dúbe, 'ink'ez nat whunizyai (20) dune dúbe, 'ink'ez nat whunizyai whinizyai (200) 'i 'usbai ts'eke, 'ink'ez nat whunizyai (20) 'usbai dune cha. \p \v 15 Tat whunizyai (30) nyoo camel uljas-i ooyazke cha, dit whunizyai (40) musdoos, 'ink'ez whunizyai (10) musdoos dune, nat whunizyai (20) donkey ts'eke, whunizyai (10) buzkeh cha. \p \v 16 'I nyokhi yuba 'ut'enne tl'ayanla dich'oh whe 'ink'ez yuba 'ut'enne 'ubulhni, “Senghoozuhdilh 'ink'ez nilhdza' beguz whuzdla whe ndi whuz nihyulh khunai uh'ulh whe.” \p \v 17 'Ink'ez 'udechoo khuni yutl'ayan'ai 'uyulhni, “Ndet la sulhutsin Esau nohdudizya 'ink'ez nohoodulhkut de, ‘Mbe ch'e' uhli whe 'uht'oh?’ nohulhni de, 'ink'ez, ‘Nts'e tihdil?’ ni de, ‘Mbe ooch'e' 'unt'oh ndi nohtso usdla-i?’ \p \v 18 'Et 'udoohni', ‘Mba 'ut'en-un Jacob ooch'e' unt'oh. Oomoodihti Esau ts'otl'ayanla, 'ink'ez whunilh'en 'udek'oh nehuniyalh.”’ \p \v 19 'Et 'ulhnane bulh nat, bulh tane cha 'ink'ez khuna-i yunidulhne 'ubulhni, “'Et whuz un'a Esau bulh yatilhduk nalhti de. \p \v 20 'Ink'ez 'et cha ndudoohni', ‘Whunilh'en nyunatne'ut'en Jacob 'en nek'oh uyalh.’ 'Et 'uninzun, “Ndi stso ulh'us, 'i bugha ininla 'ink'ez 'et hukw'elh'az oonin nilh'en de, 'et de sih soo sulh neho'alh.” \p \v 21 'Et huwa ndi yuts'i tilhdil-i yutso 'uja, 'et hoonts'i didut nyo 'et 'ulhdzis 'et nimbali nenin'ai 'ink'ez 'et hantez. \p \v 22 'Ink'ez 'et 'ulhdzis dudinya 'ink'ez du'at nahult'oh cha, buba 'ut'enne cha 'ink'ez whunizyane 'on 'at 'ilhune (11) ooye'ke cha, 'et nyo yahunindil 'ukoh. \p \v 23 'Enne hubilhchoot 'ink'ez 'ukoh whuyaz yahunindil, ndai la yuts'i tilhdulh-i cha. \s1 Jacob Yak'usda (Elohim) bulh nulhuhulte \p \v 24 'Et Jacob dich'oh za 'et nelts'ut 'ink'ez Dune bulh nulhuhulte, 'et 'ulhdzis nduhoolhyiz yukaih whuts'un. \p \v 25 'Et nyoon Dune t'eooninzun 'aw Jacob ch'a lhe'ilhdoh, 'et nyoon Dune Jacob bulh nulhuhulte whe Jacob ook'i lhghu nawhudulhghuz-un, 'et yut'aiznai 'ink'ez 'et nyoo Jacob ook'i 'i k'ulkut. \p \v 26 'Ink'ez ndun Dune, 'en 'et 'utni, “Slanadintnih 'awet hoot'en.” 'Et hoonts'i 'uyulhni, “'Aw nlanadoosnih ait'oh soo hoonzoo-un bulh 'usinla 'andit za.” \fig none|src="CO00686B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 32.26" \fig* \p \v 27 'Et 'uyulhni, “Ndai la nyoozi'?” 'Ink'ez 'utni, “Jacob.” \p \v 28 'Et 'utni, “'Aw nyoozi' on 'un Jacob lhunyodutasnel. Israel nyo dutanelh. Yak'usda (Elohim) 'en bulh nulhuzilti', dune cha, ink'ez 'enne buch'a' nilhde.” \p \v 29 'Et Jacob yoodulhkut, “Nts'u tedusdlih, nyoozi' 'i sudini?” 'Ink'ez 'et 'utni, “Di ha soozi 'i ooka 'oodilhkut?” 'Ink'ez 'awet whe soo hoonzoo-un oogha whults'ut. \p \v 30 'Ink'ez Jacob nyoo boozi, “Penuel,” whulhni, “Yak'usda soo oonin ts'e us'en 'ink'ez 'aw dalhusnel,” ni 'et huwa. \p \v 31 'Et soo nyo Penuel yaninya whe 'et sa hain'ai 'ink'ez nunulk'i suli'. \p \v 32 'Andit dzin whuts'un Israel oots'u haindene, 'enne nyoo 'uk'i ts'eh tsung 'aw lhuhayus'al, ndun Dune ook'i yut'aiznai 'et huwa, 'ink'ez nyoo oots'eh sugi suli'. \c 33 \s1 Jacob 'ink'ez Esau lhghu hudist'az \p \v 1 'Et Jacob ndo yutan'en whe dulhutsin Esau 'az de uyalh yutilh'en, dit whunizyai whunizyat (400) dune 'et 'uhultsuk, 'enne hiyulh udulh whe 'et duduzkeh lhk'ebanla, Leah cha, Rachel cha 'ink'ez nyoonne nane buba 'utenne cha butabuninla. \p \v 2 'Ink'ez ndune ts'ekoo yuba 'utenne 'ink'ez ts'oodunne cha dubut nebuninla 'ink'ez Leah duduzkeh te ooniz de nebuninla. \p \v 3 'Et whe butso neninya 'ink'ez yubut nachaniti, lhtak'ant'it 'et yubut nachaniti 'et dulhutsin yuzih neninya. \p \v 4 'Et hoonts'i Esau 'az de tilhgai, yududilhgai 'ink'ez yilhchoot 'ink'ez yuts'ilchun k'et 'et naidits'ooz 'ink'ez nahult'oh hantse. \p \v 5 'Ink'ez ndo yutan'en, 'et nyoonne t'sek'oo 'ink'ez ts'oodunne te, 'enne butilh'en 'ink'ez utni, “Ndunne 'enne mbene whe' hint'oh?” 'Et 'uyulhni, “Yak'usda (Elohim) ye unzoo-i gha mba 'ut'en-un bugha buninla 'uhint'oh.” \p \v 6 'Et nyoonne ts'ekoo natne'ut'enne 'ink'ez ts'oodunne tubulh nus hutizdil 'ink'ez yubut yo 'untutsulh. \p \v 7 'Ink'ez Leah cha duduzkeh tubulh hibut nenindil 'ink'ez hibut yo 'untutsulh, 'et hukw'elh'az Joseph 'ink'ez Rachel bulh hizih nenin'az, 'enne cha hibut yo untizsel. \p \v 8 'Et Esau 'utni, “Daja ninzun whe ndi lheltsuk-i nyulh 'uhint'oh?” 'Et 'uyulhni, “'I bududisya, 'et de la soo cho sunolh'en smoodih.” \p \v 9 'Et hoonts'i Esau 'utni, “Soo 'ultsuk-i ust'i sulhutsin, ndai la int'i-i nyunch'oh int'i.” \p \v 10 'Et Jacob 'utni, “'Awundooh! Slaineh, 'andit 'awet soo sunalh'en, 'et de ndi nts'u tisdil-i ilhchoot ndet la nyis'en whe 'ants'i Yak'usda (Elohim) oonin nus'en sba le'hoont'oh 'ink'ez tubeh hoonint'i' whe sunilh'en. \p \v 11 Ndi soo hoonzoo-i sgha whults'ut ngha nus'ai-i ilhchoot, Yak'usda (Elohim) tube sts'un nzoo inle' 'ink'ez ts'iyai lhai ust'i.” 'Et doo cha 'uyulhni, 'inka yilhchoot. \p \v 12 'Et Esau 'utni, “Dugwe' 'awet uztoodilh 'ink'ez ntso sih natoosja'.” \p \v 13 'Et hoonts'i Jacob 'en 'uyulhni, “Smoodih t'eooninzun ts'oodunne tehutsun, 'ink'ez ndi khuna-i whulukhi be 'udulhtuk whe 'unt'oh, 'i cha sulh 'unt'oh, 'ink'ez dune tube 'ilhudzin hiniyulh de nyoo khuna-i yaoodlah lah. \p \v 14 Whute smoodih! Stso inyalh, mba 'ut'en-un ootso inyalh, 'ink'ez ndune butso toosya' sih nanilhtsulya, khuna-i cha 'ink'ez ts'oodunne cha, ndet la buba soo' hoont'oh-un 'ink'ez smoodih keyoh Seir 'et la ooghosya'.” \p \v 15 'Ink'ez Esau 'utni, “Ndunne sulh nudilhne, oolohne nzih neboslelh.” 'Et hoonts'i 'utni, “Smoodih, 'awundooh, soo' hoont'oh! Soo cho sunoolh'en sih.” \s1 Jacob 'en yun k'ut Canaan ts'un whuz oozya \p \v 16 'Et Esau 'et dzin whenaja keyoh Seir whuts'un. \p \v 17 'Ink'ez Jacob keyoh, Succoth huwhutni, ts'e whuz hoozdil. Yoh 'uhoonla 'ink'ez khuna-i ba cha dilhts'i-un 'uhoonla, 'et huwa nyo 'et 'andit Succoth huwhutni. \p \v 18 'Et Jacob soo dalhinel whe nyo keyoh whuti, Shechem huwhutni, whuz oozya, Canaan yun k'ut 'et whuz'ai Paddan Aram ts'e hainya, 'ink'ez nyo keyoh whuti 'et yoo 'az ts'e dunimbali nenin'ai. \p \v 19 'Ink'ez nyo nimbali nenin'ai-un yun, 'i Hamor buzkeh 'enne bubuyonket. Shechem oobá, whunizyai whunizyat (1000) sooniya 'i k'elha. \p \v 20 'Et nyo loodel 'inla 'ink'ez El Elohe Israel\f * \fr 33:20 \ft Ndi boozi', El Elohe‑Yisrael, 'i “Yak'usda 'En Israel Whut'enne buYak'usda Ulhtus 'Unt'oh,” ni whe 'utni. Ndunne Israel whut'enne k'us Jacob ts'u hainzutne cha hiyulhni, 'en duyun k'ut whuz lhgha nadija tileh. 'Et Yak'usda yuba nahizya hoontsi' whuch'a yughu tileh ooyun k'ut whusanátidalh ha. 'Et Israel buyun k'ut whusanája whe t'ehoninzun Yak'usda soo ultus dich'oh hoontsi' whuch'a bubulhyih. 'Et huwa Yak'usda 'en “El Elohe‑Yisrael 'Unt'oh” 'en ndi boozi'. 'Et John 'Uk'unéyuzguz 10:28 Sizi ndutni, “'Ilhiz huye khúna, 'i bugha nús'ai. 'Aw yalhahitásdla 'ink'ez 'aw dune yula k'éhaboolelhne hooloh.” 'Et whuz un'a ndi boozi' “El Elohe‑Yisrael” ni whe 'utni.\f* whulhni. \c 34 \s1 Dinah 'en bulh dzoh 'uhooja \p \v 1 'Et Dinah, Leah ooyats'e, Jacob ghu yulhtsi inle'-un, nyo ts'ekoo nyoh whut'ine, 'oh whut'ine, 'enne buts'u tizya \p \v 2 'Ink'ez Shechem, Hamor ooye', nyo keyoh lerwe ye' unli, yutilh'en whe yilhchoot 'ink'ez yuchant'inte' 'ink'ez ninta' yunilh'en. \p \v 3 Oozul tubeh nyoon Dinah ooba yinzoo, Jacob ootse', 'ink'ez tube yuk'entsi' 'ink'ez soo cho yulh yalhduk. \p \v 4 'Et Shechem dubá Hamor yulh yalduk 'uyulhni, “Ndun ts'ekeyaz 'en s'at tileh wheni sba ilhchoot.” \p \v 5 'Et Jacob whulh 'udants'o yutse' Dinah ninta' yunilh'en, 'et whulh 'udants'o 'et nyoonne ooye'ke nus khuna-i bulh 'uhut'en 'ink'ez Jacob 'aw whusanahidil whuts'un lhubudinel. \p \v 6 'Et Hamor, Shechem oobá, Jacob yughu ninya yulh yatilhduk huba. \p \v 7 'Ink'ez Jacob ooye'ke nus 'uhut'en whe whuz de hanahidil 'ink'ez whulh 'uhudants'o tube buba dzoh suli' 'ink'ez honilch'e. Lhe'hoont'oh whe k'un'a hukwaya hoonli 'uja, Israel ootse' yuchant'inte', 'aw nduhoneh huba lhe'hoot'oh. \p \v 8 'Et hoonts'i Hamor bubulh yalhduk 'ink'ez 'ubulhni, “Sye' Shechem oozul ntse' tube yuk'eni unli oo'at yutaleh wheni oogha inilhtih. \p \v 9 'Ink'ez nebulh lhgho dolhts'i'. Ntse'kene 'enne negha buninle 'ink'ez wheni netse'ke 'enne hubilhchoot. \p \v 10 'Et de sih nezih hooht'e' 'ink'ez nyo yun cha 'et us'ai, 'i k'ut hoont'i 'ink'ez hoohket 'ink'ez 'e'oohket. Te'aht'en 'ink'ez nohnich'oh eni nohgha 'oozit sih.” \p \v 11 'Et Schechem 'en cha Dinah oobá 'ink'ez bulhutsinke 'enne 'ubulhni, “Nohba uszoo oole'. Daja suduhni-un 'et la nohgha ooslelh. \p \v 12 Daltsuk ha'nuhzun 'ink'ez nohts'u tisdulh-i. Daja duhni daltsuk-i 'ink'ez ndun ts'ekeyaz s'at tileh huba sgha nulhtih.” \p \v 13 'Et hoonts'i Jacob ooye'ke Shechem 'ink'ez Hamor bulh 'ubuhutni 'ink'ez whunut'ih 'i be bubulh yahulhduk, nyoon dudulhtus Dinah ninta' inilh'en 'inka. \p \v 14 'Ink'ez 'ubuhutni, “'Aw 'et duts'ooneh ait'oh, 'aw neulhtus 'aw yuka dune lhitus-un gha ts'oolhtelh ait'oh. Wheni neba hukwaya hoonli whe' hoont'oh. \p \v 15 'Et njan 'ilhughun huwa 'et de a'ah usdutinelh nek'un'a 'utant'elh, dune ts'iyawh yuka dune unli-un hubotitus. \p \v 16 'Et de la netse'ke nohgha buts'olelh 'ink'ez nohtse'ke hubuts'italhchulh 'ink'ez nohzih ts'otitelh 'ink'ez 'ilhoghun yinka dune'ne uztileh. \p \v 17 'Et 'aw lhunedahts'il de, 'ink'ez nohka dune uhli-i nohuzt'us de, 'et de ndun neulhtus nats'italhchulh 'ink'ez naztidulh.” \p \v 18 'Et ndi khuni 'i tube buba yinzoo Hamor 'ink'ez ooye' Shechem 'en cha. \p \v 19 'Et nyoon chilh 'ahoh 'et duja nyoon Jacob ootse' ooba yinzoo 'inka 'onus huwa 'it'en-un 'uja oobá ooyoh dilhts'ine buba nus. \p \v 20 'Ink'ez Hamor 'ink'ez Shechem ooye' te nyo keyoh whudatih 'et nehunindil 'ink'ez nyo keyoh whudune'ne bubulh yahulhduk. \p \v 21 “Ndunne dune nebulh soo dune hinli whe' hint'oh, 'et huwa njan yun k'ut huhoot'e' 'ink'ez 'uhooket te'hoot'en, ndi yun soo 'ulcho whe 'unt'oh. Butse'ke 'enne buts'olhchoot ne'atke wheni, 'ink'ez wheni netse'ke bugha buts'olelh. \p \v 22 Njan 'ilhoghun 'et za nduts'uja te, 'andit za dune neulh dune hutileh, whe 'ilho ts'utileh. 'Et ndun nedune 'enne ts'iyawh hika dune unli 'i ook'ut ts'oot'us, 'et didut ts'iyawh nduhint'oh. \p \v 23 Ndi bughuna' huyut'i-i cha 'ink'ez khuna-i ts'iyawh nech'e' tileh? 'Ants'i a'ah uzdoonih 'et de la nebulh dune hoole'.” \p \v 24 'Et nyo keyoh whuti tenindilne ts'iyawh Hamor, Shechem bulh ooye', hubodants'o, dune ts'iyawh yuka dune unli-i bubuhuzt'us, nyo keyoh tenindilne. \p \v 25 'Et 'uhooja whulh tat dzin ts'iyawh bubulh 'ults'ulh, nane Jacob ooye'ke Simeon 'ink'ez Levi bulh Dinah bulhutsin, saluzti huyilhchoot 'ink'ez soo ts'et 'et nyo keyoh whuti dune ts'iyawh hubuhanghan. \p \v 26 'Ink'ez Hamor 'ink'ez Shechem ooye', 'enne cha saluzti be bubozilhghi 'ink'ez Dinah Shechem ooyoh 'et tenahinilhti 'ink'ez tenahundil. \p \v 27 Jacob ooye'ke ndunne huba hanghanne buzih nehunindil 'ink'ez nyo keyoh cha ts'iyai hilhchoot, bubulhtus ninta' hinilh'en 'et hukwa. \p \v 28 'Et nyoo dude'usbai, musdoos dune cha 'ink'ez khuna-i donkey cha, 'ink'ez nyo keyoh usla-i cha nus yun k'ut usla-i cha ts'iyawh huyilhchoot. \p \v 29 'Ink'ez huye hoonzoo' 'unt'oh-i cha ts'iyawh huyilhchoot. Ntsoolneyaz 'ink'ez bu'atke cha hubuhilhchoot, 'ink'ez ndai la yoh usla-i cha ts'iyawh huyilhchoot \p \v 30 'Et Jacob 'en Simeon 'ink'ez Levi 'en ndo 'ubulhni, “Tube sba dzoh 'uhja! Ndunne dune ndoh whut'ine buba skalh'ehunizun suli'. Canaan whut'enne 'ink'ez Perizz whut'enne, tube wheni ts'intsool whe' ts'int'oh, ts'iyawh 'ilhohozdil 'ink'ez la sch'az nehudindil 'ink'ez la sozoolhghelh. Gak sotilhtselh syoh whut'ine cha, si cha.” \p \v 31 'Et hoonts'i 'uhutni, “Neulhtus 'ants'i 'ul'enne k'un'a ne'uztilh'en?” \c 35 \s1 Jacob 'en Bethel ts'un whenaja \p \v 1 'Et Yak'usda (Elohim) 'en Jacob 'uyulhni, “Dudinyaih 'ink'ez Bethel ts'e inyalh 'ink'ez 'et hont'e' sih. 'Ink'ez Yak'usda (El) nyunalh hainya inle', 'en ts'un loodel 'onleh, nyulhutsin Esau ooch'a tse tilya whe.” \p \v 2 'Et Jacob, yulh dune unline yulh whut'ine, 'et 'ubulhni, “Nyo 'udun keyoh lhelhyoo 'uyak'usdane buts'u tenaduhdli, 'udun nenuhle, nohtsun hooloh nadudulhtsih 'ink'ez nohnaih cha lhk'enaduhle. \p \v 3 'Ink'ez duzdodilh, 'ink'ez Bethel ts'e uztoodilh. 'Et Yak'usda (El) ts'un loodel 'oosleh sih, mbe la dzin dzoh nuzut-un sulh 'ut'en whe whesya.” \p \v 4 'Ink'ez nyoo 'uts'un keyoh whut'enne, dant'i 'uk'eltsi yak'usda hitsun tenadudli-i nuhuyule-i, 'i ts'iyawh Jacob tl'ahuyanla, 'ink'ez dudzo gwul cha ts'iyawh 'ink'ez Jacob nyo duchun, oak huyulhni, 'i yucheh 'ahuyanla. \p \v 5 'Ink'ez nahutisdil 'ink'ez Yak'usda oonujut-i, 'i ts'iyawh nyo keyoh whuti bukeidilts'ut, 'aw Jacob ooye'ke lhubontiyulh. \p \v 6 'Et Jacob 'et Luz (Bethel huwhutni-un) whuz oozya, Canaan yun k'ut mbene la yulh nudilhne cha ts'iyawh. \p \v 7 'Ink'ez 'et loodel 'inla, 'ink'ez nyo 'et El Bethel whulhni, 'et Yak'usda nghu ninya inle', bulhutsin ch'a tse tilhya whe. \p \v 8 'Et Deborah, Rebekah yuba ne'ut'en-un, dazsai. Nyo Bethel 'on yo nyoo duchun oak ndi 'i hicheh 'ahuyalhti. 'Et Allon Bacuth huwhutni. \p \v 9 'Et Yak'usda (Elohim) Jacob doo cha yunalhts'et hainya, whutso da' Padan Aram ts'e hainya whe soo hoonzoo-un oogha whults'ut. \p \v 10 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) 'uyulhni, “Nyoozi' Jacob ts'utni, 'aw 'on 'un Jacob be nts'iyozi' ait'oh, Israel 'i nyoozi' tileh.” 'Et whe boozi' 'i Israel yulhni. \p \v 11 'Ink'ez 'et cha Yak'usda (Elohim) 'uyulhni, “Si Yak'usda 'Uk'enus 'Ultus-un (El Shaddai) 'en 'ust'oh. Lhai cho nts'u haookat 'ink'ez lhai cho oole' didohne 'ink'ez dune didohne ts'iyawh 'enne nts'u hahutidoh, 'ink'ez lerwene 'enne nyust'e ts'u hahutidulh. \p \v 12 Yun Abraham 'ink'ez Isaac bulh bugha inus'ai-i, 'i ngha nus'ai. Nts'u haindene nk'elh'azne, ndi yun nohgha nus'ai.” \p \v 13 'Et whe Yak'usda (Elohim) 'en ndo yuch'a whenaja, nts'e yulh yailhduk inle' 'et. \p \v 14 'Et Jacob tse whedintsi Yak'usda (Elohim) bulh yailduk-un, tse lhk'eidinla-i 'i nayantsi. 'Ink'ez ts'utnai-i 'i ook'ut 'i yuk'eyilhdzo 'ink'ez khe cha yuk'eyilhdzo. \p \v 15 'Ink'ez nyo 'et Yak'usda yulh yailhduk-un, Bethel whulhni. \s1 Rachel dazsai \p \v 16 'Et hutizdil Bethel whuch'a usdil 'ink'ez Ephrath 'awet nilhdukwyaz, 'et Rachel 'awet ooyaz whutaleh bulh 'utilhtsul 'ink'ez tube ooba hoontsi'. \p \v 17 'Et 'uhooja bulh 'ults'ulh whe nyoon yughunli-un 'uyulhni, “Wheniljut ilhoh, ndun 'en cha dune nyaz tileh.” \p \v 18 'Et 'uhooja 'awet dawhenintsai whe 'et ndun duneyaz Ben-Oni yulhni, 'et hoonts'i oobá 'en Benjamin yulhni. \p \v 19 'Et Rachel dazsai 'ink'ez Ephrath ts'u wheti-un ('et Bethlehem 'uhoont'oh), 'et 'ahuyalhti. \p \v 20 'Ink'ez tse lhk'edinla nyo yunts'un k'ut, 'et 'andit dzin whuts'un Rachel oots'un k'ut huwhutni. \p \v 21 'Et Israel tizya 'ink'ez Eder whuzih nain'a zih, 'et dunimbali neinin'ai. \p \v 22 'Et 'uhooja Israel nyo yun k'ut hoot'e' whe Reuban 'en Bilhah nyoon oobá oo'at 'en yugha nyus 'unt'oh, 'en yuchant'inte' 'ink'ez Israel whulh 'udants'o. 'Ink'ez Jacob ooye'ke ts'iyawh whunizyane 'on 'at nane hinli. \s1 Jacob whunizyane 'on 'at nane (12) ooye'ke \q1 \v 23 Leah ooye'ke, \q2 'enne Reuben, Jacob 'udechoo ooye', \q2 'ink'ez Simeon, Levi cha, Judah, Isaachar 'ink'ez Zebulun. \q1 \v 24 Rachel ooye'ke, \q2 'enne Joseph 'ink'ez Benjamin. \q1 \v 25 Bilhah ooye'ke, Rachel yuba 'ut'en-un, \q2 Dan 'ink'ez Naphtali. \q1 \v 26 Zilpah, Leah yuba 'ut'en-un, \q2 ooye'ke dune Gad 'ink'ez Asher hubuhutni. \q1 'Enne ts'iyawh Jacob ooye'ke, Paddan Aram whut'i whe. \p \v 27 'Et Jacob, dubá Isaac, yughu ninya. Mamre k'ut Kirjath Arba huwhutni, (Hebron 'uhoont'oh), ndet la Abraham 'ink'ez Isaac bulh huhoot'en-un. \p \v 28 'Et Isaac 'en 180 yus k'ut yinka inda'. \p \v 29 'Et Isaac 'udek'ez hanaji 'ink'ez dazsai, 'ink'ez whutsoda' hubulh 'ant'e'ne, 'enne buts'un whenya. Tube duneti 'ink'ez lhat dzin cha be yus k'ut. 'Ink'ez ooye'ke Esau 'ink'ez Jacob bulh 'ahuyalhti. \c 36 \s1 Esau ts'u haindene \p \v 1 Ndi 'i Esau ts'u haindene ghun, Edom huyulhni. \p \v 2 Esau ts'ekoo Canaan whut'enne but'oh 'enne du'at eni hubilhchoot. Adah 'en Elon ootse', Hitt whut'en-un 'unt'oh, Aholibamah, Anah ootse' Zebeon, Hiv whut'en-un 'en ootse', \p \v 3 'ink'ez Basemath, Ishmael ootse', Nabajoth bulhtus. \p \v 4 'Et Adah, Eliphaz yulhtsi, Esau ghu yulhtsi 'ink'ez Basemath, Reuel sulhtsi. \p \v 5 'Ink'ez Aholibamah, Jeush sulhtsi, Jalam 'ink'ez Korah cha, 'en Esau ooye'ke, Canaan yun k'ut whut'i whe. \p \v 6 'Et Esau du'atke, duye'ke, dutse'ke 'enne mbene la yuyoh whut'ine, ts'iyawh musdoos cha 'ink'ez khuna-i, ndai la yut'i-i oogha ininde-i Canaan okhi yilhchoot 'ink'ez dulhutsin Jacob yughu whenya. \p \v 7 Ndai la huyut'i-i sdabe 'onus lhai suli', 'aw lhzih huhoot'e' ait'oh 'ink'ez nyo yun t'ehonuszun-un huwhut'i-un 'et cha 'aw nahult'oh hik'uhuna-i 'uhoolh'en ait'oh, khuna-i lhai huti k'et. \p \v 8 'Inka Esau 'en Mt Seir 'et whut'i, Esau 'en Edom 'unt'oh. \p \v 9 'Ink'ez ndi 'i Esau ts'u haindene Edom whut'enne bubá, Mount Seir huwhut'i. \q1 \v 10 Ndi 'i Esau ooye'ke buboozi', \q2 Eliphaz, Adah ooyaz Esau oo'at 'ink'ez Reuel, Basemath, Esau oo'at cha. \q1 \v 11 'Ink'ez Eliphaz ooye'ke, \q2 'enne Teman, Omar, Zepho, Gatam 'ink'ez Kenaz. \q1 \v 12 'Et Timna 'en Eliphaz oo'at 'en yugha nyus 'unt'oh, 'en Esau ooye', 'ink'ez 'en Amelek yughu sulhtsi, 'enne Adah, Esau oo'at buzkeh. \q1 \v 13 Ndunne 'enne Reuel ooye'ke: \q2 Nehath, Zerah, Shammah 'ink'ez Mizzah. 'Enne Basemath Esau oo'at buzkeh. \q1 \v 14 Ndunne 'enne Aholibamah ooye'ke, Esau oo'at, Anah ootse', Zibeon ootse'. \q2 'En Esau, Jeush, Jalam 'ink'ez Korah 'en yughu bulhtsi. \q1 \v 15 Ndunne 'enne Esau ooye'ke moodih hubuhilh'i, \q2 Eliphaz ooye'ke, Esau 'udechoo ooye' inle', \q2 'en dayi Teman, dayi Omar, dayi Zepho 'ink'ez dayi Kenaz, \q2 \v 16 dayi Korah, dayi Gatam 'ink'ez dayi Amalek. \q2 'Enne Eliphaz oodayi hinli, Edom yun k'ut. \q2 'Enne Adah oots'u hainzutne 'uhint'oh. \q1 \v 17 Ndunne 'enne Reuel ooye'ke, Esau ooye': \q2 dayi Nahath, dayi Zerah, dayi Shammah ink'ez dayi Mizzah. 'Enne Reuel oodayi Edom yun k'ut ndunne 'enne Basemath Esau oo'at buzkeh. \q1 \v 18 Ndunne 'enne Aholibamah Esau oo'at buzkeh: \q2 dayi Jeush, dayi Jalam 'ink'ez dayi Korah 'enne Aholibamah ts'u hahande Esau oo'at, Anah ootse'. \q1 \v 19 Ndunne 'enne Esau ooye'ke Edom 'unt'oh, 'ink'ez ndunne 'enne budayi hanle'. \s1 Seir ooye'ke \q1 \v 20 Ndunne 'enne Seir, Hor whut'i-un ooye'ke 'enne ndi yun k'ut huwhut'i: Lotan, Shobal, Zibeon 'ink'ez Anah, \q2 \v 21 Dishon, Ezar 'ink'ez Dishan. 'Enne Hor whut'enne budayi, Seir ooye'ke Edom yun k'ut. \q1 \v 22 'Ink'ez Lotan ooye'ke: \q2 'enne Hori 'ink'ez Heman, Lotan bulhtus 'en Timna huyulhni. \q1 \v 23 Ndunne 'enne Shobal ooye'ke: \q2 Alvan, Manahath, Ebal, Shepho 'ink'ez Onam. \q1 \v 24 Ndune 'enne Zibeon ooye'ke: \q2 Aiah 'ink'ez Anah bulh, ndun Anah 'en 'uja chunt'oh duba donkey nulhyeh whe too k'et nahoon'ai. \q1 \v 25 Ndunne Anah buzkeh: \q2 Dishon 'ink'ez Aholibamah, Anah ootse'. \q1 \v 26 Ndunne 'enne Dishon ooye'ke: \q2 Hemdan, Eshban, Ithran 'ink'ez Cheran. \q1 \v 27 Ndunne 'enne Ezer ooye'ke: \q2 Bilhan, Zaavan 'ink'ez Akan. \q1 \v 28 Ndune 'enne Dishan ooye'ke: \q2 Uz 'ink'ez Aran. \q1 \v 29 Ndune 'enne Hor whut'enne whudayi: \q2 dayi Lotan, dayi Shobal, dayi Zibeon, dayi Anah, \q2 \v 30 dayi Dishon, dayi Ezer, 'ink'ez Dishan, 'enne Hor whut'enne whudayi hinli, Seir yun k'ut 'et. \s1 Edom budayicho \p \v 31 'Et ndunne 'enne lerwene Edom yun k'ut 'et hudalts'i', 'aw Israel buzkeh whutsoda'ne bulerwe hooloh. \q2 \v 32 Bela, Beor ooye' Edom 'et whulerwe inle', 'et nyo keyoh whuti 'et Dinhabah huwhutni. \q1 \v 33 'Ink'ez Bela dazsai whe Jobab, Zerah, Bozrah whut'en-un ooye', 'en lerwe inle' yuk'edanya. \q1 \v 34 'Et Jobab dazsai whe Teman whut'enne bulerwe Husham huyulhni, 'en yuk'edanya. \q1 \v 35 'Et Hasham dazsai whe Hadad, Bedad ooye' 'en la Midian neninya whe whelhonigan Moab yun k'ut, ha'nuyeh-un, whe hubuch'a' nilhde, 'en yuk'edanya nyo 'et keyoh Avith huwhutni. \q1 \v 36 'Et Hadad dazsai whe Samlah, Masrekah whut'en-un, 'en yuk'edanya. \q1 \v 37 'Ink'ez Samlah dazsai whe Saul, Rehoboth-'Ukoh-Taba whut'en-un, 'en yuk'edanya. \q1 \v 38 'Et Saul dazsai whe Baal-Hanaan, Achbor ooye' 'en yuk'edanya. \q1 \v 39 'Et Baal-Hanaan, 'Achbar ooye', dazsai whe Hadar 'en yuk'edanya. Nyo 'et keyoh 'et Pau huwhutni. Oo'at boozi' 'i Mehetabal, Matred ootse' 'en Mezahab ootse' 'unt'oh. \p \v 40 Ndi 'i Esau oodayine buboozi' nts'en'a lah didohne 'ink'ez huwhut'ine buboozi': \q1 dayi Timnah, dayi Alvah, dayi Jetheth. \q1 \v 41 dayi Aholibamah, dayi Elah, dayi Pinon, \q1 \v 42 dayi Kenaz, dayi Teman, dayi Mibzar, \q1 \v 43 dayi Magdiel, 'ink'ez Iram. \q2 'Enne Edom whudayi 'ink'ez nyo yun k'ut huwhut'ine 'ink'ez buch'e' cha, Esau 'en Edom whut'enne bubá 'unt'oh. \c 37 \s1 Joseph hooncha huwunute \p \v 1 'Et Jacob nyo Canaan yun k'ut 'et whut'i 'et 'aw oobá t'enuszun. \p \v 2 Jacob nts'oh tune'ust'en: Joseph 'en whunizyat 'on 'at lhtak'ant'it be yus k'ut (17) 'et nus khuna-i gha' un'aih dulhutsinke tubulh, bubulh 'ut'en nyoonne bulhutsinke 'enne Bilhah buzkeh 'ink'ez Zilpah buzkeh cha, oobá oo'atke, 'enne bubulh 'ut'en 'ink'ez Joseph dubá 'en yulh nahoolnuk tank'us ne'hut'en huwun. \p \v 3 'Et Israel, Joseph 'onghunne duzkeh buba nus yuk'entsi'. 'Udek'oh ooye' 'ink'ez duneti whe ooye' yuzdli' 'et huwa, 'ink'ez dzoot yuba 'inla, lhelhts'un 'ot'en-i 'i dzoot yuba' yinla. \p \v 4 'Et bulhutsinke dalcho-i be la bubá Joseph yuk'entsi' huwhunilh'en, 'inka hits'u dutni 'ink'ez 'aw soo cho hiyulh yalhulhduk. \p \v 5 'Et Joseph nusuti 'ink'ez dulhutsinke bubulh nahoolnuk. 'Et 'onus hits'u dutni suli'. \p \v 6 'Et 'ubulhni, “Ndi oowanususti-i oozulhts'ai. \p \v 7 'Et ats'o nus lhes hananyai-i, 'aw lhdunilt'o whe be ne'ts'udulhch'uz 'ink'ez ndi lhadusla-i 'i ats'o do 'uja 'ink'ez ants'i usyin le'unt'oh, 'ink'ez be ne'dilhchus-i nohch'e' 'i ndi lhadusla-i 'i hinadilhya 'ink'ez hibut yo untutsulh.” \p \v 8 'Ink'ez bulhutsinke 'et 'uhuyulhni, “Nelerwe tanleh whe 'udini 'ink'ez nemoodih tanleh whe 'udini?” 'Et ts'o 'onus hits'u dutni nute-un huwa 'ink'ez ooghuni cha huwa ts'iyawh hits'u dutni. \p \v 9 'Et doo cha 'udun huwunusuti 'ink'ez dulhutsinke hubudani' 'ink'ez 'utni, “Whunulh'en doo cha 'udun huwunususti. 'Andit ndi dzenis ooza' 'ink'ez 'ulhdzis ooza' cha 'ink'ez whunizyai 'on 'at 'ilho sum, 'i cha sbut yo 'uhuntutsulh.” \p \v 10 'Et dubá yudani' 'ink'ez dulhutsinke cha budani' 'ink'ez oobá hukwa' yundani' 'ink'ez 'uyulhni, “Dainja whe 'inja? Ndiz un'a nusinti nloo 'ink'ez si cha 'ink'ez nyulhutsinke ts'iyawh mbut yo untitsulh whe' dini?” \p \v 11 'Ink'ez bulhutsinke highe 'oolnih 'ink'ez oobá 'en 'ants'i huwu nuninuzut za 'unt'oh. \s1 Joseph 'en bulhutsinke hiye'onket \p \v 12 'Et bulhutsinke bubá ooghuna' Shechem ts'e higha' ti'alh ha whuz whehandil. \p \v 13 'Ink'ez Israel, Joseph 'ulhni, “Nyulhutsinke Shechem ts'e whuz khuna-i gha' hu'aih. 'Anih whuz nyutoos'a sih!” 'Et 'uyulhni, “A, njan susda.” \p \v 14 'Et whe Israel 'uyulhni, “Sla 'ineh whe, inyalh nyulhutsinke soo 'uhint'oh whe, khuna-i cha soo 'unt'oh whe, 'ink'ez khuni 'i whuz sba naton'alh.” 'Et whe njan Hebron whenkoh 'et wheyalh'a' 'ink'ez Shechem ts'e whenya. \p \v 15 'Et 'uyoon dune Joseph nayilhti 'ants'i nus 'et ats'o nus lhelhts'oyalh 'ink'ez dune 'uyulhni, “Di huninta whe 'int'en?” \p \v 16 'Et utni, “Sulhutsinke bukunusta whe 'ust'en. Sudini nts'e suba khuna-i gha' hun'aih.” \p \v 17 'Et dune 'utni, “'Utsun whehandil whe' hint'oh. ‘Dothan nts'ez uztoodilh,’ hutni whe 'et hubudasts'o.” 'Et Joseph whuz buba whenanya 'ink'ez Dothan 'et nabinla \p \v 18 'Et 'az de uyalh hitilh'en whe lhahodinla hituzilhghelh-un. \p \v 19 'Et 'ulhodutni, “Nyoon nute-un 'az de uyalh. \p \v 20 'Et huwa 'andit ts'uzoolhghelh 'ink'ez tsak'et 'ats'ooneh! 'Ink'ez la 'uzdooni', ‘Khuna-i yellhoh,’ uzdooni' la, huwunute-un dahoneh subah!” \p \v 21 'Et hoonts'i Reuban budants'o 'ink'ez bula k'ehayalhti 'ink'ez 'utni, “'Aw lhts'uzoolhghelh.” \p \v 22 'Ink'ez Reuban 'ubulhni, “'Aw buzkaih hoolhtselh junih! 'Ants'i njan tsak'et 'et 'atsoolhtelh, chunt'oh 'uhoont'oh, 'aw ootalhizohnal.” 'Et de la yoolhyih 'ink'ez dubá ts'un naitoolhtelh, 'inka 'utni. \p \v 23 'Et 'uhooja Joseph dulhutsinke bugha ninya whe nyoo dzoot huye hayalhti, nyoo dzoot lhelhtsun 'ot'en-i. \p \v 24 'Et huyilhchoot 'ink'ez nyo tsak'et 'et 'ahuyano, nyo tsak'et 'aw too hooloh. \fig none|src="CO00705B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 37.24" \fig* \p \v 25 'Ink'ez natl'ahudilts'i' 'uhuti'ulh wheni, 'et do hitan'en whe 'az de Ishmael whut'enne 'az de hidulh, Gilead ts'e hahandil. Camel dunt'i-i khuna-i cha ts'iyawh bulh, bulh buta'whut'en-i, lhai cha huyilelh, 'ink'ez balm 'ink'ez myrrh huyulhni, ndunt'i-i cha Egypt ts'e huyutizdla. \p \v 26 'Et Judah dulhutsinke 'ubulhni, “Di suba negha ookat neulhutsin ts'uzilhghi 'ink'ez buzkai' ts'untilh'i de? \p \v 27 'Anih nyoonne Ismael whut'enne 'az de udulhne, 'enne be buts'e' ts'oket, 'aw kw'elhts'udolhni, neulhutsin 'unt'oh, 'ink'ez neyust'e cha unli.” 'Et bulhutsinke huyoozalhts'ai'. \p \v 28 'Et ndunne Medianne 'ooketne 'owhuya hidulh, 'et bulhutsinke Joseph nyo tsak'et hanahuyalhti 'ink'ez nyoonne Ismail whut'enne, 'enne nat whunizyai (20) silver, 'i k'elha huye 'onket 'ink'ez nyoonne Joseph huyilhchoot 'ink'ez Egypt ts'e whehuyalhti. \p \v 29 'Et Reuban nyo tsak'et whuz naoosja 'ink'ez Joseph 'aw nyo tsak'et hooloh, 'et dunaih yayidalhch'ul. \p \v 30 'Ink'ez dulhutsinke bughu nanja 'ink'ez 'utni, “Duneyaz 'awet hooloh suli'! Nts'e subah toosya?” \p \v 31 'Et nyoo Joseph oodzoot huyilhchoot 'ink'ez dúbe ntsool-iyaz, 'i hizilhghi 'ink'ez nyoo dzoot 'i buzkaih hiye tunahuyulhchooz. \p \v 32 'Et ndi dzoot lhelhts'un 'ot'en-i, 'i bubá hits'u nahuyoolhchooz 'ink'ez 'uhutni, “Ndi nats'ilhchooz nye' oodzoot tila 'unt'oh k'us 'awundooh tilah?” \p \v 33 'Et nayoolhts'it 'ink'ez 'utni, “Sye' oodzoot 'unt'oh! Khuna-i 'ants'i yellhoh, 'aw nawh lhe'hoot'oh Joseph yabe' yidalhch'ul.” \p \v 34 'Et Jacob dunaih yayidalhch'ul 'ink'ez doso 'i duts'itoh nayuzguz, 'ink'ez duye' lhatdzin whe yuk'eninudleh. \p \v 35 'Et ooye'ke 'ink'ez ootse'ke cha ts'iyawh k'enahino'ah kwa' hut'en. 'Et hoonts'i 'aw k'enahino'ah ait'oh 'ink'ez 'utni, “Nyo sts'un k'ut ts'e tisyalh, sye' ook'eni untislelh.” 'Ink'ez oobá yuk'etso. \p \v 36 'Et nyoonne Median whut'enne, yun k'ut Egypt ts'e, nyoon Potiphar huyulhni, 'en ts'un huye 'onket. 'En Pharaoh lhuganne moodih, nyo huwunline bumoodih cha unli. \c 38 \s1 Judah 'ink'ez Tamar \p \v 1 'Et owhuya whudizulh whe Judah dudulhutsin bughu tizya 'ink'ez dune Adullam whut'en-un, Hirah huyulhni, 'en yughu hato ts'e whenya. \p \v 2 'Et nyo Judah Canaan whut'en-un, 'ilhoghun ootse', 'en yunilh'en, Shua huyulhni, 'ink'ez yughusda 'ink'ez yuchant'inte'. \p \v 3 'Et ulchan 'ink'ez duneyaz sulhtsi 'ink'ez boozi' Er yulhni. \p \v 4 Doo cha za ulchan 'ink'ez doo cha za dune ooyaz suli'. 'Et boozi' Onan yulhni. \p \v 5 'Et doo cha za ulchan 'ink'ez duneyaz ooyaz suli'. 'En boozi' Shelah yulhni. Chezib keyoh huwhutni-un, 'et nyoon ooba 'et 'ut'en whe yulhtsi. \p \v 6 'Et Judah duyaz 'udetso-un, 'en ba ts'eke yughu tidalh ha yilhchoot. Ndun ts'eke boozi' Tamar huyulhni. \p \v 7 'Et hoonts'i Judah ooye' 'udetso Er, 'en Moodihti (Yahweh) bunalh whe ninta' 'ut'ih, 'ink'ez Moodihti (Yahweh) 'en Er yuzilhghi. \p \v 8 'Ink'ez Judah 'en Onan 'uyulhni, “Nyulhutsin oo'at ilhchoot 'ink'ez ooghu sinda, 'ink'ez nyulhutsin yuk'edutiyalh-un oole' sih.” \p \v 9 'Et Onan t'eooninzun 'et ndun-un ts'oodun hotileh de, 'en 'aw didut ooyaz lhiloh. 'Ink'ez Er ndai yut'i 'i 'aw oogha ílhtaskulh. 'Et huwa 'et njan duhooja whe hukw'elh'az dulhutsin oo'at ts'un daninya whe yuchantinte'. 'Ink'ez ooch'a 'uhooja, 'i yun k'uz ts'e whenluz, dulhutsin yuba ts'oodun tit'elh whuch'a. \p \v 10 'Ink'ez njan 'et duja-un, Moodihti (Yahweh) tube whuts'u dutni 'inka 'en cha yuzilhghi. \p \v 11 'Et Judah duyas'at Tamar 'uyulhni, “Mbá ooyoh 'et sinda 'ink'ez tsandilh za inli, ndun sye' Shelah untiyeh whuts'un.” 'Ink'ez 'utni, “Doo ka sih dulhutsinke k'un'a daootsah.” 'Ink'ez Tamar dubá ooyoh ts'e whuz whutitelh ha whenya. \p \v 12 'Et whe nduhooja hukw'elh'az Shua ootse', 'en Judah oo'at, 'en dazsai 'ink'ez Judah k'enahinu'ah. 'Ink'ez be 'usbai hat'asne buts'un keyoh Timnah 'et, didut 'ink'ez yulh dune Hirah, 'en Adullam whut'en, 'en bulh, ndo whuz whe han'az. \p \v 13 'Et Tamar hiyulh nahoolnuk, 'uhuyulhni, “Whunilh'en nzaz, Timnah ts'e tiyalh 'usbai hatit'us wheni.” \p \v 14 'Et nyoo tsandilh naih ye dune unli-i, ye hanaja 'ink'ez ne'dilbal, 'ink'ez kha'osduz. 'Ink'ez ts'et, Timnah ts'uwhuti-un, 'et usda. Shelah 'awet nizyai yunilh'en 'ink'ez 'awhuz oo'at tileh wheni yugha lhiyulhti 'inka. \p \v 15 'Et Judah yutilh'en, 'ul'en-un 'unt'oh yuninzun, dunin k'e'nilhbal 'et huwa. \p \v 16 'Et yughu ninya 'ink'ez 'utni, “Nzih ooste'.” 'Aw nyoon duyas'at 'unt'oh 'aw t'eoonuszun. 'Et ts'eke 'utni, “Di sgha tan'alh 'et de szih tantelh?” \p \v 17 'Ink'ez 'utni, “Dúbe ntsool-i 'ilho 'i nts'o tl'atistelh.” 'Ink'ez ts'eke 'utni, “Sts'u nahitanyeh eh, sts'otl'atalhtelh whuts'un?” \p \v 18 'Et Judah 'utni, “Di suba 'et ngha oos'alh be nts'un nahitasyeh-i?” 'Et nyoon ts'eke 'utni, “Nyoo latult'o nyoozi' be, 'ink'ez nyoo tuz nintun-i cha.” 'I ts'iyawh yugha ininla 'ink'ez yuzih inte' 'ink'ez ulchan. \p \v 19 'Et dudinya 'ink'ez 'uts'un whenya. Dunin k'einizbal-i cha k'unaitilhbalh, 'ink'ez doo cha tsandilh unli-i naih ye naja. \p \v 20 'Ink'ez Judah dúbe ntsool-i dut'eke Adallam whut'en-un, 'en whuz yuts'u wheyalhti ts'eke 'ink'ez ye yuts'u nahizya-i cha 'et hoonts'i 'aw nayolhtelh ait'oh. \p \v 21 'Et nyoonne 'et whudune'ne buboodulhkut, “Nyoon 'ul'en-un, nyoo ti whuzih usda-un, nts'e whenya?” 'Et 'uhuyulhni, “'Aw njan 'aw 'ul'enne hooloh whe' hoont'oh.” \p \v 22 'Ink'ez Judah ts'un naoosja 'ink'ez 'uyulhni, “'Aw naoostelh ait'oh 'ink'ez nyo 'et whut'enne 'enne 'uhutni, ‘'Aw nyo 'ul'enne hooloh,’ hutni.” \p \v 23 'Et Judah 'utni, “Whute, duba yoolhchoot, ndi doo ka sih yooya ts'oole'. Ndi dúbe oots'otl'ayisti 'ink'ez 'aw nalhilhtel.” \p \v 24 'Et whudizulh whutoh ta sanun inle' at'en, 'et Judah hiyulh nawhulnuk, “Tamar nyas'at 'ul'en-un na'dudalhtsi 'ink'ez 'ul'en whe ulchan.” 'Et Judah 'utni, “Tenulhtih 'ink'ez hidolhk'un!” \p \v 25 'Et tenhinilhti whe 'et duzaz yuts'o tl'ahunin'ai, “Ndi mbe dune oowuzchan-un, 'en ooch'e' 'unt'oh, ndi latult'oh, boozi' be tl'oolhyaz 'ink'ez tuz cha.” \p \v 26 'Et Judah 'utni, “A, sch'e' 'unt'oh. Sanus ts'ih'un ne'ut'en, 'aw sye' Shelah oogha lhuyustel 'et huwa.” 'Ink'ez 'on 'at 'aw t'enalhinidzil. \p \v 27 'Et 'awet whudizulh whe 'awet 'ulhtsi whe nane ts'oodunne bulhtsi. \p \v 28 'Et nyo 'awet whe bulh utiltsut whe ilhoghun 'en oola cho iltsai. 'I nyoo ts'eke yughunli-un 'ugha batse' dulk'un-i, 'i yulasga ye yulchuz 'ink'ez 'utni, “Ndun 'en 'udechoo whuzdli.” \p \v 29 'Et 'uhooja dulayaz 'udun nenadilni whe bulhutsin ookwatselhuhoodli whe 'en cha whuzdli. 'Et nyoon ts'eke 'utni, “Dainja whe 'inja! Whuzinli nyunch'oh za mba 'uhoont'oh!” 'Et huwa 'en boozi' Perez huyulhni. \p \v 30 Hukw'elh'az bulhutsin whuzdli, 'et nyoon gha batse' dulk'un-i oolasga be yulchuz, 'en Zerah huyulhni. \c 39 \s1 Joseph 'en keyoh Egypt 'et 'ulhna suli' \p \v 1 'Andit whe Joseph ntsun Egypt ts'e whehiyalhti, 'ink'ez Potiphar, 'en budayi cho Pharaoh lhuganne 'en huba ne'duni', 'en 'ilhoghun bumoodih unli, 'en Egypt whut'en 'en yonket. Ishmael whut'enne ts'un 'en nts'un whehuyalhti. \p \v 2 'Et Moodihti (Yahweh) Joseph yulh 'unt'oh 'ink'ez tube soo din'a suli'. Nyoon Egypt whut'en oomoodih yinli-un 'en ooyoh usda. \p \v 3 'Ink'ez oomoodih yunilh'en 'ahoolhyiz Moodihti (Yahweh) yulh 'unt'oh 'ink'ez oolak'ez ts'iyawh be unzoo yulhtsi. \p \v 4 'Ink'ez Joseph tube ooba yinzoo 'ink'ez yuba 'ut'en. 'Et ooyoh dulcho whumoodih unli yulhtsi, 'ink'ez ndai la yut'i-i cha ts'iyawh yula k'enyanla. \p \v 5 'Et yoh moodih yulhtsi 'et whuts'un 'ink'ez ndai la yuti'-i cha ts'iyawh yutl'ayanla. 'Et huwa Moodihti (Yahweh) nyoo Egypt whut'en ooyoh dilhts'ine soo hoonzoo-un bugha whults'ut. 'Ink'ez ndai la yuti-i cha, yoh yut'i-i cha 'ink'ez ootl'o k'uz cha yut'i-i, ts'iyawh Moodihti (Yahweh) soo hoonzoo-un oogha whults'ut. \p \v 6 'Et ndai la yut'i-i, ts'iyawh Joseph yula k'eyanla, 'aw didut t'eoonuszun di ut'i, ut'alh-i yu'alh-i, 'i yu'alh. 'Ink'ez Joseph dunezoo', ooyust'e dulcho whe unzoo, soo 'ot'en cha 'unt'oh. \p \v 7 'Et hukw'elh'az whudizulh, 'et nyoon oomoodih oo'at, Joseph 'en yuka' ninzun hukw'un'a yunilh'en 'ink'ez 'uyulhni, “Schan t'esinti.” \p \v 8 'Et hoonts'i yuch'a tse disnih, 'ink'ez nyoon oomoodih oo'at 'uyulhni, “Whunilh'en smoodih 'aw njan yoh dast'en 'et t'eoonuszun. Ndai la yut'i-i cha ts'iyawh sla k'eyanla. 'Et 'ink'ez ndi yut'i, 'i ts'iyawh stl'ahonla slak'ez ts'e. \p \v 9 'Aw njan yoh 'aw sanus 'ulchone hooloh. 'Aw hoonli cha sch'a nulhonulh'i'. 'Et 'andit nyun 'en oo'at inli, 'et huwa nts'en'a utisnelh lhe'whulcho-un, lhe'whultsi'-un 'et 'utisnelh 'ink'ez Yak'usda ooch'az lubeshi nedutasdalh?” \p \v 10 'Et dzin totsuk yulh yalhduk, 'et hoontsi 'aw lhidusts'o, yuchan t'eoote' yulhni. \p \v 11 'Et 'uhooja 'oh whuya whudizulh at'en, 'et Joseph yoh ts'e whenaja 'utit'elh huba, dune cha yoh hooloh. \p \v 12 Ts'eke yunaih yilhchoot 'ink'ez 'uyulhni, “Schan t'esinti!” Ndi naih yoontun-i, 'i yoontun whe yuch'a tilhgai 'ink'ez 'az telgai. \p \v 13 'Et ndi oonaih oolak'et yulhchooz, nyoon ts'eke yunilh'en, 'en cha 'az whelgai. \p \v 14 Nyoonne dune 'enne whuyoh dunene buts'ahanyih 'ink'ez 'ubulhni, “Whunulh'en, ndun Hebrew whut'en-un 'en neghi nilhti neghodloh ha, 'ink'ez yoh daninya 'ink'ez duchan t'eooste' sulhni, 'ink'ez tube cho 'asuzdzul! \p \v 15 'Et 'awet hisyih 'et sudants'o whe 'et 'ink'ez uso, ndi oonaih 'i ndi slak'ez yula ditni 'ink'ez 'az whelgai!” \p \v 16 'Et ndi naih yoontun, Joseph oomoodih dananja whuts'un yoontun, 'ink'ez yulh yatilhduk. \p \v 17 'Ink'ez 'uyulhni, “Nyoon Hebrew dune ba 'ut'en-un njan danilhti-un, szih neninya 'ink'ez sghudloh. \p \v 18 'Et ooch'a 'azdzul whe ndi oonaih 'i szih yula ditni 'ink'ez 'az whelgai.” \p \v 19 'Et Joseph oomoodih whulh 'udants'o ndi khuni yudants'o oo'at daja yulhni la, “Mba 'ut'en-un njan 'et dusinla,” 'et hunilch'e. \p \v 20 'Et Joseph oomoodih yilhchoot 'ink'ez dune 'ahudin'ai-un, ndet lerwe be 'ulhnane 'adinlane, 'et 'ayan'ai, 'ink'ez nyo tsak'et 'et 'adin'ai. \p \v 21 'Et hoonts'i Moodihti (Yahweh) Joseph yulh 'unt'oh, 'ink'ez yugha te'ninzun, nyo 'adin'ai-un humoodih 'en yuba unzoo suli'. \fig none|src="CO00719B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 39.21" \fig* \p \v 22 'Ink'ez nyo tsak'et 'ahudinla-un humoodih, nyo 'adinlane ts'iyawh Joseph tl'abanla. Nts'oh dahut'en-un 'et Joseph ba 'uhoont'oh. \p \v 23 'Et nyo 'ahudinla-un whumoodih, Joseph ndai la yughana-i 'aw lhinilh'en, Moodihti (Yahweh) yulh 'unt'oh 'et huwa. 'Ink'ez ntsoh dat'en ndai la yughana ts'iyawh Moodihti (Yahweh) dizti' yulhtsi. \c 40 \s1 Adinlane buba nute \p \v 1 'Et hukw'elh'az 'et nduhooja whe ndunne Egypt whutenne lerwe ooyoh 'uhut'en, dayi ne'ut'en, 'ink'ez nyo yoh lhes ulht'es-un cha, bumoodih lerwe hiba dzoh 'uja. \p \v 2 'Ink'ez lerwe Pharaoh 'en ndunne nane yuba ne'ut'enne, 'enne dayi ne'ut'en 'ink'ez dayi 'ulht'es, 'enne tube whe bubulh hunilch'e. \p \v 3 'Ink'ez nahult'oh 'aban'ai, nyoon Pharaoh lhuganne oodayi cho ooyoh, 'en tl'abalhti, Joseph 'adin'ai-un 'et. \p \v 4 'Ink'ez nyo Pharaoh lhuganne oodayi cho, Joseph 'en tl'abalhti 'ink'ez buba ne'ut'en. 'Ink'ez 'atsul 'et 'ahudan'a'. \p \v 5 'Et nyoon yoh 'ut'en moodih 'ink'ez nyoon lhes ulht'es-un lerwe ba 'ut'enne nyo 'ahudin'ai, nahult'oh nuhuztez, 'ilhe 'ulhdzis za, lhelhts'un un'a nuhuztez. \p \v 6 'Ink'ez Joseph bugha daninya bundada', 'ink'ez bunilh'en, 'ink'ez nahult'oh ni hinli. \p \v 7 'Et Pharaoh oomoodihne hubulh 'uhut'enne 'ubulhni, “Di ha 'uht'oh nohdzi unduda 'andit dzin?” \p \v 8 'Ink'ez 'uhuyulhni, “Nanílt'oh 'andit 'ulhdzis nusítez 'ink'ez daja ni whe 'utni-un, 'aw nedoni'ne hooloh.” 'Ink'ez Joseph 'ubulhni, “Ndet huwa 'et nusuhtez-un, Yak'usda 'en za iloh lakw ba 'uhoont'oh. T'ewhuntihzeh hukwa' nuzun de, sudúhni.” \p \v 9 'Et nyoon yoh 'ut'en moodih, Joseph daja la nusuti 'et yadani' 'ink'ez 'utni, “Whunilh'en njan nuste-un 'ants'i duchun 'i sbut nadan'a. \p \v 10 'Et ndi duchun 'i ta oozooschum hoonli 'ink'ez oots'u ha'nulhyeh. Oots'aha' nalhyai 'ink'ez mai ts'ekoo too' huyilh'i, 'i mai 'i oots'aha inalhyai. \p \v 11 'Ink'ez Pharaoh oolubot 'i sla k'es'ai 'ink'ez nyoo mai uschoot 'ink'ez nyo Pharaoh oolubot 'et dunisni 'ink'ez Pharaoh oola k'eyiskai.” \p \v 12 'Ink'ez Joseph 'uyulhni, “Daja ni whe 'utni nyudutasnelh. Ndi ta 'uzooschum 'i tat dzin 'unt'oh. \p \v 13 Tat dzin inle' de, Pharaoh whutso da' daint'en la, 'et nenyanutalhtelh, ntsi ndo 'uyutilelh ink'ez oolubot 'i ootl'aitankalh, whutso da' dailh'en lah ba 'int'en da'. \p \v 14 'Et hoonts'i snaoolnih 'awet mba soo' hooja de, 'ink'ez sts'un onzoo', Pharaoh sba oobulh yaoolhduk 'ink'ez njan tenaoosja'. \p \v 15 'Alha Hebrew whut'enne bukeyoh 'et whuts'un sgho ndunist'i whe 'ust'oh. 'Aw hoonli lhe'usnel whe njan 'aw 'asuhoo'alh huba lhe'hoot'oh.” \p \v 16 'Et nyoon lerwe ba lhes ulht'es-un, nyoon 'onghun-un huwu nusuti-un hoonzoo, 'et Joseph 'uyulhni, “Si cha whuz un'a nususti 'ink'ez njan 'et ta lhyul lhests'ai, 'i stsi k'usla. \p \v 17 'Udedo telh 'i lhelhdoh-i lhes sut'e-i te, 'i Pharaoh ba 'unt'oh, 'ink'ez dut'aiyaz ndo stsi k'uskai whe ts'iyawh huyan'al.” \p \v 18 'Et Joseph 'uyulhni, “Daja ni whe 'utni nyudutasnelh. Ta telh, 'i tat dzin 'unt'oh. \p \v 19 Tat dzin inle', 'et Pharaoh ntsi 'i nch'a ndo 'itilelh, 'ink'ez duchun k'ez 'et nze'tigus 'ink'ez dut'ai 'i nyust'e hiti'ulh.” \p \v 20 'Et 'uhooja whulh tat dzin inle' whe, 'et Pharaoh whuzdli dzin 'ink'ez dune ghu nusuya duba 'ut'enne ba, 'ink'ez nyoon yoh huwunli, 'ut'en ghunli-un whumoodih, 'ink'ez nyoon lhes ulht'es-un bulh, 'enne butsi do 'uyinla. \p \v 21 'Et ndun 'ut'en moodih yilh'i-un, cha za 'et nenainilhti 'ink'ez lubot 'i Pharaoh oola k'eyan'ai. \p \v 22 'Et hoonts'i nyoon lhes ulht'es-un, 'en yuze'uzguz, Joseph daja yulhni la whuz 'un'a. \p \v 23 'Et hoonts'i nyoon 'ut'en moodih-un, 'aw Joseph yunaoodilhnoh. \c 41 \s1 Lerwe Pharaoh 'awet nusuti \p \v 1 'Et 'uhooja soo nat yus k'ut inle' whe Pharaoh nusuti, 'ink'ez whunilh'en, 'ukoh taba usyin 'et huwun nusuti. \p \v 2 Khuntsul 'et nyo 'ukoh lhtak'ant'i musdoos 'i too halghaz, nilhk'a 'unt'oh unzoo 'ink'ez nyo tl'o k'ut 'et 'u'alh. \p \v 3 'Et whunulh'en, 'uyoo musdoos lhtak'ant'i 'i cha yunilh'us, 'ukoh ts'e hailh'az. Ntsi' 'ink'ez oodanusugi 'ink'ez nyo 'uyoo musdoos 'i yuzih taba nudilhya. \p \v 4 'Ink'ez nyoo musdoos ntsi'-i oodanusagi-i, nyoo lhtak'ant'i musdoos nilhk'a nzoo-i, 'i ts'iyawh yan'alh. 'Et Pharaoh ts'enandzut. \p \v 5 'Et doo cha nanisti 'et whulhnat nusuti. Khuntsul lhtak'ant'i nyoo hunuyeh, lhes te, ooghu hoonli-i, 'i 'ilho hanalhyai-i, 'i yuts'u hanalhyai ncha 'ink'ez nzoo. \p \v 6 'Et 'ink'ez lhtak'ant'i dindot-iyaz ndaz nilhts'i be 'utsi' suli', 'i hukw'elh'az hanalhyai. \p \v 7 'Ink'ez nyoo lhtak'ant'i hanalhyai-i, 'i nyo lhtak'ant'i nzoo cha 'unt'oh 'ink'ez ncha, 'i yan'alh. 'Et Pharaoh ts'eninzut 'ink'ez 'alha nusuti. \p \v 8 'Et 'uhooja bundada' ndi ooyughi tube 'uts'un un'a ooba 'uhooja, 'ink'ez Egypt whut'en keyoh-un mbene ne'dulhdeh cha 'ink'ez mbene la whunihne cha, 'enne buka' dani' 'ink'ez Pharaoh daja la nusuti-un 'et hubudani'. 'Ink'ez ts'iyawh 'aw gak ndet 'uhoont'oh-un 'et 'aw lhuhidusnih, t'ehonuszun. \p \v 9 'Et nyoon yoh 'ut'en moodih-un, 'en Pharaoh yulh yailhduk 'ink'ez 'uyulhni, “'Andit dzin whe tank'us 'ust'oh-un 'et whunaznih. \p \v 10 'Et Pharaoh yuba 'ut'enne bubulh hunilch'e' 'ink'ez si 'ink'ez lhes ulht'es-un moodih cho bulh nanilt'oh whe nyo Pharaoh lhuganne budayi cho ooyoh, 'en zih 'anean'ai. \p \v 11 Nanilt'oh nusítez 'ilhe 'ulhdzis 'ink'ez whenich'oh nek'un'a 'et nusitez nanilt'oh. \p \v 12 'Et nyo 'ilhoghun Hebrew chilhyaz, 'en nebulh 'adin'ai nyo Pharaoh lhuganne budayi cho, 'en ba ne'ut'en-un, 'ink'ez 'en datni' 'ink'ez nedani' nusitez-un, ts'iyawh nedani'. \p \v 13 'Ink'ez 'et 'uhooja nts'en'a lah nedani' nusitez-un, whuz un'a 'uhooja. Si njan se'ut'en 'et nenasunilhti 'ink'ez nyoon yuze'uzguz.” \p \v 14 'Et Pharaoh, Joseph yuka' dani' 'ink'ez 'ahoh yughu dahinilhti. Na'dunidzo cha 'uja 'ink'ez dunaih cha lhk'enaidanla, 'ink'ez Pharaoh yughu ninya. \fig none|src="CO00728B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 41.14" \fig* \p \v 15 'Et Pharaoh 'en Joseph 'uyulhni, “Nususti 'ink'ez 'aw dune sudoni'ne hooloh. Dasja whe 'ust'en nyun nyulh 'udasts'o t'eooninzun, dune nutes-un 'ink'ez hubudini.” \p \v 16 'Et Joseph 'en Pharaoh 'uyulhni, “'Aw si syo ts'e 'ilho 'uhoont'oh. Yak'usda 'en la Pharaoh hoonzoo hukw'un'a yudoni'.” \p \v 17 'Et Pharaoh 'en Joseph 'uyulhni, “Whunilh'en, nuste whe 'ukoh taba susyin 'et huwun nususti. \p \v 18 Khuntsul lhtak'ant'i musdoos 'i tooz hail'az. Nzoo cha 'unt'oh 'ink'ez nilhk'a cha 'unt'oh, 'ink'ez nyo tl'ok'et 'et 'u'alh. \p \v 19 'Et whunilh'en, 'uyoo musdoos 'i yunilh'us. Tel'en 'ink'ez 'utsi' 'ink'ez oodanusugi, 'aw whutsoda' ndultsi'-un lhuzis'en Egypt whukeyoh 'et. \p \v 20 'Ink'ez nyoo danusugi 'ink'ez 'utsi'-i musdoos, 'i nyoo lhtak'ant'i 'udechoo hailh'az-i nilhk'a-i ts'iyawh yan'alh. \p \v 21 'Et nyoo musdoos ts'iyawh yan'al, 'aw dune t'eooninzunne hooloh nts'en'a ts'iyawh yan'al. Whutsoda' dant'oh la, 'utsi' 'et za 'edunt'oh. 'Et ts'enuszut. \p \v 22 'Ink'ez cha nuste-un, khuntsul lhtak'ant'i lhes k'ut, 'ilho hanuye'-i, 'i nyus de haki tube nzoo 'ink'ez dincha cha 'unt'oh. \p \v 23 'Et whunilh'en, lhtak'ant'i nyoo mai hunuyeh-i dindat 'ink'ez ndaz nilhts'i-i be ninta 'unt'en, 'i hukwelh'az 'i haki. \p \v 24 Nyoo lhtak'ant'i 'utsi'-i dindat-iyaz, 'i nyoo 'udechoo lhtak'ant'i dincha-i ts'iyawh yan'al. 'Ink'ez ne'dulhdehne budasni', 'et hoonts'i 'aw daja ni whe 'utni 'aw sulhodinel.” \p \v 25 'Et Joseph 'en Pharaoh 'uyulhni, “Ndi Pharaoh ooghun nusinti-i, 'ilho za unli whe 'unt'oh, Yak'usda (Elohim) Pharaoh 'en wheinilhtan datinelh lah. \p \v 26 Nyoo musdoos lhtak'ant'i nzoo-i, 'i lhtak'ant'it yus k'ut 'unt'oh. 'Ink'ez nyoo hanalhyeh-i lhtak'ant'i nzoo-i, 'i cha lhtak'ant'it yus k'ut 'unt'oh. 'I 'ilho be nusinti whe 'int'oh. \p \v 27 'Ink'ez lhtak'ant'i musdoos daningi 'ink'ez 'utsi'-i, nyoo musdoos unzoo-i yuk'elh'az too hailh'az-i, 'i cha lhtak'antit yus k'ut 'unt'oh. 'Ink'ez ndi hananyai-i lhtak'ant'i ndaz nilhtsi whe 'utsi' suli'-i, 'i cha lhtak'ant'i yus k'ut dai whutaleh-i, 'i 'unt'oh. \p \v 28 Ndi 'i Pharaoh ooghun bulh yasduk, Yak'usda (Elohim) Pharaoh wheinilhtan datit'elh-un. \p \v 29 Tube lhtak'ant'it yus k'ut soo ts'iyaitsuk lhai hoonli whe 'et Egypt yun k'ut whutaleh. \p \v 30 'Et hoonts'i, hukw'elh'az lhtak'ant'it yus k'ut 'et dai whutaleh 'ink'ez daltsuk iloh hoonli inle', Egypt 'et dune whunaoodutilnoh 'ink'ez nyoo dai yun dulcho gak yutilhtselh. \p \v 31 Lhai hoonli-un nyo yun k'ut whunaoodutitnoh nyoo dai niz de dutizulh tube hoontsi' whutaleh. \p \v 32 'Ink'ez Pharaoh oonusute nat 'et hidani', Yak'usda (Elohim) 'uhoonla 'et huwa. 'Ink'ez 'atsulyaz inle' de, 'et de Yak'usda (Elohim) 'et nduwhutalelh. \p \v 33 “'Et huwa Pharaoh soo dune 'unt'oh-un, whunih-un, 'en 'uhutayoolhtelh 'ink'ez Egypt yun k'ut ndulcho whe whumoodih yoolhtselh. \p \v 34 'Et Pharaoh 'et doneh dune moodihne ndulcho whe yun k'ut 'et 'utahaboolelh. Ndai la 'uhuyulh'en-i, ts'iyawh ilhoh kwulai' (⅕) 'ul'en-i ts'iyawh 'ilhunahuyolelh lhtak'ant'it yus k'ut whuts'un. \p \v 35 'Ink'ez ndai la ut'alh-i 'i cha nyo ho hoonzoo'-un 'ulya-i, 'i ts'iyawh 'udun nehuyolelh. Pharaoh 'en whumoodih hoole', 'ink'ez ndi t'alh-i nyo ho lhelhdoh keyoh whuti, 'et az oola'. \p \v 36 'Et de ndi ut'alh-i 'i ts'iyawh 'et tilalh, ndet la lhtak'ant'it yus k'ut dai whutalelh, 'et wheni Egypt 'et za tilalh. Doo ka la nyo dai whuzdli' de, dune yaoodlah 'et whuch'a.” \s1 Joseph huba ne'duni' suli' \p \v 37 'Et ndi khuni Pharaoh 'en ooba hoonzoo 'ink'ez yuba 'ut'enne cha buba hoonzoo. \p \v 38 'Ink'ez Pharaoh duba 'ut'enne 'ubulhni, “'Aw njan ndunt'oh-un dune naoots'olhtelh ait'oh, Yak'usda (Elohim) ooyughi bulh 'unt'oh-un?” \p \v 39 'Et Pharaoh, Joseph 'uyulhni, “'Et 'alha Yak'usda ts'iyawh njan whunyunilhtan. 'Aw nyun dult'ohne whunihne hooloh. \p \v 40 Syoh 'et ndulcho whumoodih tanleh. Nyun daja dini, whuz un'a sdune'ne cha ne'hutit'en. Njan lerwe kw'uts'uzda cho k'ususda-un, 'et 'awet za nyando 'utist'elh.” \p \v 41 'Ink'ez Pharaoh Joseph 'uyulhni, “Whunilh'en, Egypt yun k'ut nduwhulcho-un 'et whumoodih tanleh nyuzusi.” \p \v 42 'Et Pharaoh dulasgayaz latult'o nidil'ai-i, 'i ts'ahayit'ai 'ink'ez Joseph oola 'i yuneidan'ai. 'Ink'ez soo naih dizti'-i nzoo-i be dune yulhtsi 'ink'ez gold 'unt'oh-i ulh'ool-i, 'i yuts'ilchun neidanla. \p \v 43 'Ink'ez bulh nanki nyoo luwagin huyilh-i, chariot huyulhni, ndai la yut'i-i, 'i ye noya' yulhni, 'ink'ez ntso uyalh-un 'en dugwut nyo yuntootsih yubut 'ink'ez Egypt yun k'ut nduwhulcho whe whumoodih unli yulhtsi. \p \v 44 'Ink'ez cha Pharaoh, Joseph 'uyulhni, “Pharaoh 'ust'oh. 'Aw nyun a'ah lhduzinih de, 'aw dune dula cha do huyolhchoot 'ink'ez duke cha do 'uhuyooleh-un hooloh.” \p \v 45 'Ink'ez Pharaoh, Joseph yoozi' yugha din'ai, Zaphnath-Paaneah yulhni. 'Ink'ez oo'at yole' ha Asenath, Poti-Phera, On whulubret ootse', 'en yugha inilhti. 'Et Joseph nyo Egypt yun k'ut ndulcho whe nuya. \p \v 46 Joseph tat whunizyat (30) be yus k'ut Pharaoh Egypt whulerwe but inyin whe 'ink'ez Joseph nyo tenanja 'ink'ez Egypt keyoh ndulcho whe nuya. \p \v 47 'Et nyo lhtak'ant'it lhai hoonli, ts'iyai lhai hoonli-un 'owhuya whudizulh whe. \p \v 48 Ndai la ut'alh-i Egypt yun k'ut hoonli-i, ts'iyawh nayalhdzoo, 'ink'ez keyoh whuti totsuk neininla. Ndai la hanuyeh-i cha ts'iyawh keyoh whuti totsuk 'et neininla. \p \v 49 Joseph hanuyeh-i ut'alh-i lhai yulhtsi, yatoo taba sai k'un'a 'et 'ultsuk-i, 'udek'ez 'awet 'ulhto-un cha 'etsul 'udija 'aw yoolhto ait'oh 'et huwa. \p \v 50 'Ink'ez Joseph nyo dai whutaleh whutso, 'et nane duneyaz ooye' suli'. Nyoon ts'eke Asenath, Poti-Phera ootse', On bulubret, 'en yughu bulhtsi. \p \v 51 Joseph 'en 'udetsoh whuzdli-un, 'en Manasseh yulhni: “Yak'usda (Elohim) nts'en'a la te'iz'en 'ink'ez sba ooyoh cha whunaoodiznoh 'inka.” \p \v 52 'Ink'ez whulh nat ooye', 'en Ephraim yulhni: “Njan yun k'ut dzoh nusuzut inle', 'andit whe Yak'usda (Elohim) 'en sba whulai whulhtsi 'et huwa.” \p \v 53 'Et lhtak'ant'it yus k'ut ts'iyai tsuk lhai dai hooloh-un, Egypt yun k'ut 'et etsul 'uhooja. \p \v 54 'Ink'ez lhtak'ant'it yus k'ut dai hoonli-un whe' whudit'en. Joseph daja ni la whuz un'a, ndulcho whe dai whuzdli'. 'Et hoonts'i Egypt yun k'ut 'et ut'alh-i hoonli. \p \v 55 'Et tube 'awet Egypt dai whuzdli' whe Pharaoh 'en dune hits'un tedudlih ut'alh-i ha. 'Et Pharaoh hubulhni, “Joseph ootsohdulh. Daja nohulhni la 'et nduht'en.” \p \v 56 Ndi yun k'ut ndulcho whe dai whuzdli' 'ink'ez Joseph 'uzdla bayoh Egypt 'et daha'danla. 'Ink'ez Egypt whut'en ye buts'e 'ooket. Tube dai be oonujut suli' Egypt yun k'ut. \p \v 57 Yun k'ut totsuk whut'enne 'enne Egypt yun k'ut whuz Joseph hits'un lhgha dindel, hanuyeh hootakulh ha. Dai cho 'i yun k'ut nduhoolhcho whe be 'uhooja 'et huwa. \c 42 \s1 Joseph bulhutsinke Egypt ts'e whehandil \p \v 1 'Et Jacob yun k'ut Egypt 'et lhes mai' hoonli whunilh'en 'et duye' 'ubulhni, “Di ha 'ants'i lhunulh'en?” \p \v 2 'Ink'ez 'et 'utni, “Egypt 'et lhes mai' hoonli 'et whulh 'udasts'o, whuz uhdulh 'ink'ez 'et neba 'oohk'et 'et de sih ts'uhoona' 'ink'ez yats'ilhosdla.” \p \v 3 'Et Joseph bulhutsinke whunizyane, Egypt ts'e whenandil lhes mai' hootakulh ha. \p \v 4 'Et hoonts'i Jacob 'aw Joseph bulhutsin Benjamin, 'en 'aw bubulh whelhuyilh'alh, “Doo ka sih hoontsi'-un bulh 'uhoneh,” ni 'inka. \p \v 5 'Et Israel ooye'ke whuz lhes mai' hootakulh ha whuz whehandil, Canaan 'et cha dai hoonli 'et huwa. \p \v 6 'Et Joseph nyo usda-un dulcho whe bumoodih unli. 'En za ndi lhes mai' ye 'ooket keyoh whudune'ne ts'un. 'Et Joseph bulhutsinke whusahandil 'ink'ez hibut soo yooyo cho yo 'uhuntutsulh 'ankw'us yun nonut'a whe. \p \v 7 'Et Joseph dulhutsinke bunilh'en 'ink'ez naboolhts'it, 'et hoonts'i t'ebunuzun hukw'un'a ne'ut'en 'ink'ez khuni ulhtus 'i be bubulh yalhduk 'ink'ez 'ubulhni, “Nts'ez de hahdil?” 'Et 'uhutni, “Canaan yun k'ut ts'e hats'andil t'alh-i ts'ootakulh ha.” \p \v 8 'Et Joseph dulhutsinke naboolhts'it 'ink'ez didut 'aw nalhuhuyoolts'ulh. \p \v 9 'Et Joseph nts'en'a la bughu nusuti-un 'et whunalnih 'ink'ez 'ubulhni, “Nunut'i'ne 'uht'oh! Dats'int'oh la tets'ul'en neuntilh'elh ha 'uhja, ndiz tihdil.!” \fig none|src="CO00747B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 42.9" \fig* \p \v 10 'Et 'uhuyulhni, “'Awundooh nemoodih, mba 'ut'enne njan ut'alh-i hootakulh ha 'uhuja whusahandil. \p \v 11 Ts'iyawh 'ilhoghun dune ooye'ke za 'uts'int'oh, 'aw dune 'undunut'ihne lhts'iloh. Mba 'ut'enne 'aw nulhdulh'enne iloh 'uhint'oh.” \p \v 12 'Et hoonts'i 'ubulhni, “'Awundooh! 'Et hoonts'i njan dats'int'oh la tets'ul'en, 'et whuntilh'elh ha 'uhja!” \p \v 13 'Et 'uhuyulhni, “Mba 'ut'enne 'enne whunizyane 'on 'at nane lhulhutsinke hinli. 'Ilhoghun dune za ooye' Canaan whut'en-un, 'udekoh-un 'en 'ubá yuzih netl'adida', 'ink'ez 'ilhoghun cha hooloh suli' inle'.” \p \v 14 'Et hoonts'i Joseph 'ubulhni, “Daja dusni la, 'et 'alha 'udusni, nulhdulh'enne unli whe 'uht'oh! \p \v 15 Ndiz un'a 'et ootalhdzih. Pharaoh ye khuna-i njan 'aw whuch'a nalhtuzihdulh, 'udek'oh-un nohulhutsin whusainya de za. \p \v 16 'Ilhoghun whuz nalh'alh 'ink'ez 'udek'oh-un nohulhutsin whusayoolhtelh. 'Ink'ez nohni 'adutilalh, 'et de nohghun ootalhdzih ts'ih'un un'a 'uduhni tilah. Pharaoh ye khuna-i be nulhdulh'enne uhli tilah 'uht'oh!” \p \v 17 'Et ts'iyawh 'abanla tat dzin whuts'un. \p \v 18 'Et Joseph 'ubulhni whulhtat dzin-un, “'Et nduhneh 'ink'ez hoohna', Yak'usda (Elohim) be nuzjut 'et huwa. \p \v 19 Ts'ih'un dunene uhli de, nohni nohtoh 'ilhoghun 'en 'adoo'a' 'ink'ez nohni lhes mai' bulh whuz nohyoh ts'e nahdulh. \p \v 20 'Ink'ez 'udek'oh-un nohulhuts'in, 'en sba whusalhtih. Nohghuni ootalhdzih 'et huwa 'ink'ez 'aw yaoohdlah ait'oh.” 'Inka 'et nduhuja. \p \v 21 'Et 'ulhodutni, “'Alha nek'ehoonkatne ts'inli. Neulhutsin oozul nets'utedudlih inle' 'ink'ez 'aw lhts'udits'il, 'et huwa njan nek'ehoolts'ut.” \p \v 22 'Ink'ez Reuben bubulh yatilduk 'ink'ez 'ubulhni, “'Aw lakw lhunodusnel inle'! ‘Ndun duneyaz oots'un ninta 'ooht'en junih!’ nohdusni, 'ink'ez 'aw lhusoozulhts'ai. 'Et huwa whunulh'en buzkaih 'awet nets'un hukwa' whutni.” \p \v 23 'Et hoonts'i 'aw t'ehonuszun Joseph t'ewhuninzun, yuba yalhduk-un 'en yuba yalhduk whe bubulh yalhduk 'et huwa. \p \v 24 'Ink'ez buch'az nalh'a 'ink'ez intse. 'Et doo cha buts'un nalh'a bubulh yalhduk 'ink'ez Simeon yilhchoot 'ink'ez bubut 'et yulhghel \s1 Bulhutsinke Canaan ts'e whenahidil \p \v 25 'Et Joseph 'ubulhni, 'uyoonne dune ndi 'e'uzdla-i ts'iyawh lhes mai' be buba idulhbun 'ink'ez ndai la hik'elha hitilhtselh-i, 'i ts'iyawh sooniya 'e'uzdla-i be nayuhdzai' 'ink'ez nahidutilyelh-i cha butl'ahle. 'Et whuz un'a 'ubinla. \p \v 26 'Et nyoo budonkey cha ts'iyawh hit'una'uzdla lhes mai' be 'ink'ez whenahidil. \p \v 27 'Et nahunina 'ilhoghun nyoo 'e'uzdla-i k'unayan'uk, nyoon dughuna' yugha' ti'alh ha, nehunina-un soo 'udedo nyoo sooniya 'et usdzai yutilh'en. \p \v 28 'Et dulhutsinke 'ubulhni, “Szooniya stl'anahuyan'ai, njan 'et 'unt'oh, s'ezdla-i bet! 'Et budzin soo ts'ih'un yo 'uja 'ink'ez hunilhjoot 'ink'ez 'ilhodutni “Dahoont'oh-un 'et Yak'usda (Elohim) negha oonin'ai?” \p \v 29 'Et Jacob dubá 'en hits'u naoosdil Canaan yun k'ut, 'ink'ez hiyulh nahoolnuk nts'oh te bubulh dahoot'en-un 'uhuyulhni, \p \v 30 “Mbene la nyo yun whumoodih unli-un, tubeh khuni duts'un 'i be nebulh yalhduk, 'ink'ez nulhdulh'enne keyoh honilh'en ooba le'ts'int'oh. \p \v 31 'Et hoonts'i 'uts'utni, ‘Ts'ih'un dunene ts'inli, 'aw nulhdulh'enne lhts'iloh. \p \v 32 Whunizyane 'on 'at nane lhulhutsinke ts'inli, 'ubá ooye'ke 'uts'int'oh. 'Ilhoghun hooloh suli', 'ink'ez 'udek'oh-un 'en 'ubá yuzih usda, Canaan yun k'ut 'et,’ ts'utni. \p \v 33 'Et dune nyo keyoh whumoodih unli neulhni, ‘Njan whe la tsih'un dune uhli t'eoonoohzeh, 'ilhoghun nohulhutsin njan nenulhtih, 'ink'ez ut'alh-i nohyoh ts'e t'alh-i hooloh ts'e nahlelh 'ink'ez nahdulh. \p \v 34 'Ink'ez 'udek'oh-un nohulhutsin, ndiz toolhte'. 'Et de la t'eoonooszin 'aw nulhdulh'enne lhuhloh, ts'ih'un dune uhli 'ink'ez ndun nohulhutsin nohtl'anatistelh 'ink'ez njan 'et sih 'ohket.”’ \p \v 35 'Et 'uhooja, du'ezdla-i huye ha'alhkat whe 'ilhoghun dune buzooniya yuk'elha yulhtsi-i, 'i be 'uzdla-i be yuzdzai 'et hitilh'en. Bubá cha yunilh'en. Tube hunilhjoot. \p \v 36 'Ink'ez Jacob bubá 'ubulhni, “Tube ts'odi suzulhtsi nohtoh. Joseph 'en hooloh suli', Simeon cha hooloh suli', 'ink'ez 'andit Benjamin 'en natilhtelh hukwa' nuhzun. 'I ts'iyawh sdach'e 'uhoont'oh.” \p \v 37 'Et Reuben dubá yulh yatilhduk 'ink'ez 'uyulhni, “Sye'ke nahult'oh bubuzolhghelh 'aw Simeon nts'u nalhtustel de. Sla k'elhtih 'ink'ez whusunaoostelh lah.” \p \v 38 'Et hoonts'i 'uyulhni, “'Aw sye' nohbulh too'as ait'oh. Ndun nohulhutsin 'en dazsai. Dich'oh 'et ndun sye' hoonli bulh 'uhooja de uhdulh whe, 'et de stsi dulgi-i ts'odi bulh nyo ts'un k'ut ts'e tisyalh.” \c 43 \s1 Joseph bulhutsinke 'enne Benjamin bulh whusanahidil \p \v 1 Tubeh nyo yun k'ut dai be oonisjoot. \p \v 2 'Et 'uhooja ndi lhes mai' gak huyulhtsi whe Egypt huyonket-i, bubá 'ubulhni, “Whuz nahdulh 'ink'ez 'ut'alh-iyaz oohket.” \p \v 3 'Et hoonts'i Judah 'en 'uyulhni, “Nyoon dune soo tsih'un negha dani' njan dune neulhni, ‘'Aw snin doo cha noolh'en ait'oh nohulhutsin nohbulh e'ust'en de.’ \p \v 4 Neulhutsin nebulh whelh'a' de, 'et de za whuz uztidulh 'ink'ez ut'alh-i mba ts'ootakulh. \p \v 5 'Et 'aw ndun nebulh tolh'a' ait'oh de, 'aw whuz uztoodilh ait'oh. Nyoon dune njan dune neulhni, ‘'Aw snin ooh'en ait'oh noulhutsin nohbulh whusalhiyal de.”’ \p \v 6 'Ink'ez Israel 'utni, “'Et dahoont'oh huwa sdabe tank'us un'a 'usuhla nyoon dune dahni', 'awhuz 'uyoon cha nohulhutsin 'et dahni'?” \p \v 7 'Et 'uhutni, “Dune soo ts'ih'un neoodalhkut, wheni 'ink'ez nenatneke cha 'ink'ez 'utni, ‘Nohbá khuna eh? 'Uyoon cha eh nohulhutsin?’ 'Ink'ez 'et ts'udani'. Nts'en'a t'ets'ontazin, ‘Nyulhutsin ookwa nahdulh,’ nedutanelh?” \p \v 8 'Et Judah, oobá Israel 'uyulhni, “Nyoon duneyaz, si stl'ailhtih 'ink'ez sih whuz naztoodilh 'ink'ez ts'uhoona'. 'Aw yats'odlah ait'oh, wheni cha 'ink'ez nyun cha 'ink'ez neuzkehkeyaz cha. \p \v 9 Si sich'oh 'et ndun ookw'edutisyalh, soo sla k'ez 'et oola dutanih. 'Et 'aw mba whusanalhustel 'ink'ez mbut nenalhustel de, 'ilhiz wheni si sk'eholts'it. \p \v 10 'Et 'aw sa' nulhe'ts'it'el de, 'andit 'awet whulhnat da' whusanats'idil oole'.” \p \v 11 'Ink'ez bubá Israel hubulhni, “Whuz un'a sih 'uhot'e'. 'Ink'ez nja duhneh, ndoho hanuyeh-i, mai 'uk'enus unzoo-i buba deyulhle, 'ink'ez dune oots'itilhdulh 'i cha bahlelh. Be 'uzdudultlo-i na'ulhyeh-i, ntsool-iyaz cha, 'ink'ez ts'ihna tl'uz ntsool-iyaz cha bulh buta'whut'en-i cha 'ink'ez myrr huyulhni, 'i cha, 'ink'ez duchun k'ut hanuyeh-i pistachio 'ink'ez almond huyulhni, 'i cha ooba yihlelh. \p \v 12 Sooniya nawh 'uniltsuk-i, 'i toohdzaih 'ink'ez nyoo sooniya nohba denahuyandzai inle'-i, 'i cha toohdzaih, nahunit'a whutilah 'uhuja. \p \v 13 Nohulhutsin cha nohbulh too'as. Dugw'e' duduhdilh 'ink'ez dune oots'u nahdulh. \p \v 14 'Ink'ez Yak'usda 'Uk'enus 'Ultus-un 'unt'oh (El Shaddai), 'en nohgha te'nozeh nyoon oobut. 'Ink'ez si 'ilhoghun nohulhutsin 'en cha yuladootnih 'ink'ez Benjamin. 'Et 'awet ts'odi susli' de, 'awet ts'odi susli'.” \p \v 15 'Et nyoonne dune nyoo hits'u hitilhdulh-i cha 'ink'ez Benjamin cha, 'en cha hubulh tiz'az, sooniya nawh 'uniltsuk-i cha, 'ink'ez Egypt ts'e whehandil. 'Ink'ez Joseph hibut nenindil. \p \v 16 'Et Joseph, Benjamin bubulh nu'as yutilh'en whe nyoon ooyoh huwunli-un 'uyulhni, “Ndunne dune syoh ts'e hubulh in'us, 'ink'ez khuna-i nasilghe 'ink'ez lhadinleh. Dzetniz 'et ndunne dune sulh na'hutit'ulh.” \p \v 17 'Et dune Joseph daja yulhni la whuz un'a 'uja. 'Ink'ez nyoonne dune Joseph ooyoh ts'e dabuninla. \p \v 18 'Et nyoonne dune whehunuljut, Joseph ooyoh ts'e dabunila, 'ink'ez uhutni, “Nyoo sooniya 'i k'a la ne'inla ne'uzdla-i be nahuyandzai-i 'udechoo njan daneuninla. Nech'az nedutadalh-un 'et hukwunuta 'ulhnane k'un'a neutalhchulh nyoo ghuna', donkey cha.” \p \v 19 'Et nyoon Joseph buyoh whumoodih yuzih nenindil nyo dati 'et hiyulh yailhduk. \p \v 20 'Et 'uhiyulhni, “O dune ncha-un, 'alha 'udecho whusats'andil whe ut'alh-i ts'ootakulh ha' ts'uja. \p \v 21 'Et 'uhooja, nenats'untatus naztisdil whe ndi 'e'uzdla-i ookw'unats'un'uk 'ink'ez 'ilhoghun ts'inli whe nezoonuya' nyo 'ezdla-i be yuzdzai whe, 'inka ndi sooniya whusanats'andzai. \p \v 22 'Ink'ez 'uyoo sooniya cha whusats'an'ai, 'ut'alh-i be ts'ootakulh ha. 'Aw t'ets'onuszun mbe subah nyoo sooniya ne'ezdla-i be nayandzai.” \p \v 23 'Et hoonts'i 'utni, “Nohbulh whudoghel. 'Aw whenulhjut iloh. NohYak'usda (Elohim) 'en nohbá ooYak'usda (Elohim) ndi 'en noh'ezdla-i ye yan'ai whe 'unt'oh. Nohzooniya nus'a whe.” 'Ink'ez Simeon butl'anayalhti. \p \v 24 'Et ndun dune Joseph ooyoh dabuninla, 'ink'ez too bugha nilhdzo 'i be duke tanahuzguz 'ink'ez bughuna' cha yutl'a'dantsut. \p \v 25 'Ink'ez nyoo Joseph hits'u hitilhdulh-i lhahidinla, dzetniz wheni nyo 'et ut'alh-i nahutit'ulh 'et t'ehonanzin. \p \v 26 'Et Joseph duyoh dananja whe nyoo hits'u hitilhdulh-i hitl'ahuyanla, 'ink'ez hibut yo huntizsel soo yun whuts'un. \p \v 27 'Et dahint'oh lah 'et hukwa boodulhkut 'ink'ez 'utni, “Nohbá soo 'unt'oh eh, duneti ooghu yalhduk-un, 'awhuz eh khuna?” \p \v 28 'Et 'uhuyulhni, “Mba 'ut'en-un nebá tube soo 'unt'oh. 'Awhuz khuna.” 'Ink'ez yubut yo 'untizsel 'ink'ez nyo na'hududilhdil. \p \v 29 'Et ndo yutan'en 'ink'ez dudulhutsin Benjamin yutilh'en, ooloo ooye', 'ink'ez 'utni, “Ndun 'en 'udek'oh nohbulhutsin, ooghun sulh yalhduk inle'?” 'Ink'ez 'utni, “Yak'usda (Elohim) soo cho nts'un oozoo' sye'.” \p \v 30 'Et oodzi tubeh dulhutsin yuk'eni unli 'ink'ez 'uts'un whenaja soo 'a cho. 'Ink'ez 'et whenintse, 'ink'ez usti ts'e whuz dananja 'ink'ez 'et utso. \p \v 31 'Et nena'nilde 'ink'ez tenanja 'ink'ez k'oh 'ududootun 'ink'ez 'utni, “Ut'alh-i 'et nenuhle bubut neinuhle.” \p \v 32 'Et didutch'oh 'uti'ulh-un hiba ne'ninla, 'ink'ez nyoonne cha didutch'oh 'et 'uhuti'ulh-un buba ne'ninla. 'Ink'ez Egypt whut'enne 'enne cha didutch'oh duba ne'huninla. 'Aw Egypt whut'enne, Hebrew whut'enne 'aw bubulhe'hus'al, Egypt whut'enne buba hoontsi'. \p \v 33 'Et hibut natl'adilts'i'. 'Udetso whuzdli-un, 'udechoo 'ink'ez 'udek'oh whuzdli-un, 'en 'udek'ez, 'ink'ez nyoonne dune tube buba hooncha lhonul'en. \p \v 34 'Et ts'iyawh bubut ne'ninkai, 'et hoonts'i Benjamin yuba deyanla, 'i kwulat 'i be 'onus 'ultsuk, 'i yugha inin'ai. 'Ink'ez too hitnai' 'ink'ez hiyulh whunalhni. \c 44 \s1 Joseph oolubot \p \v 1 'Ink'ez nyoon duyoh whumoodih unli-un 'en 'uyulhni, “Dune ts'iyawh 'ezdla-i ut'alh-i buba idilhbun, soo nahitilelh-un 'et 'uldaz-i, 'ink'ez sooniya huye huyonket, 'i cha 'ezdla-i buba denayin'aih. \p \v 2 'Ink'ez slubot silver 'unt'oh-i, 'i 'udek'oh-un 'en 'ezdla-i ooba deyin'aih, 'ink'ez lhes mai' huye onket-i cha buba denayin'aih.” 'Et daja Joseph yulhni la, whuz un'a 'uja. \p \v 3 Soo bundada' yulhkai 'et 'awet dune whenabuhalh'a' dudonkey tucha. \p \v 4 'Et nyo keyoh whuti 'awet whan'unyaz hanahidil, 'et Joseph nyoon yuba 'ut'en-un 'uyulhni, “Dudinyai', nyoonne buba nanyalh 'ink'ez but'asinya de, 'et 'ubudini, ‘'Et di ha hoonzoo-un 'et hoontsi' hukw'un'a kw'elha whuzulhtsi? \p \v 5 Ndi lubot 'i iloh eh smoodih ye 'utnai-i 'ink'ez 'i be nus whunilh'en yutnai te? Hoontsi' hukw'un'a uhja 'et dahja.”’ \p \v 6 'Et butasuya 'ink'ez ndi khuni 'i be bubulh yailhduk. \p \v 7 'Ink'ez 'uhuyulhni, “'Et di ha smoodih ndi khuni 'i be nebulh yailhduk? 'Aw mba 'utenne 'aw whuz un'a ndulhuts'ut'en whe' hoont'oh. \p \v 8 Nilh'en ndi sooniya yun k'ut Canaan ts'e ha nats'andzai, ne'ezdlai-i bet nats'in'ai'-i. Nts'en'a silver k'us gold bulh 'i nemoodih ooyoh 'et ts'uduntit'ih? \p \v 9 Mbe la mba 'uten-un ooghu nayinla-un de, 'en daootsah 'ink'ez wheni cha nemoodih be 'ulhna ts'ooleh sih.” \p \v 10 'Ink'ez 'utni, “'Et daja duhni la, mbe ooch'e' toh nats'inla de, 'en si se'ulhna tileh 'ink'ez nohni 'aw nohk'elhoowhutalts'ulh.” \p \v 11 'Et soo 'a cho 'et 'ilhone hinli ndai la be 'uzdla-i yun nahuyanla 'ink'ez hik'una'an'uk. \p \v 12 'Et nyoon dune 'udetso whudilhdzulh-un, 'en ooch'e' 'i cho yet nuniztai, 'udek'oh-un whuts'un, 'ink'ez nyoo lubot 'i Benjamin oo'ezdla-i bet nayin'ai. \p \v 13 'Et dunaih ye yidalhch'ul 'ink'ez nyoo dudonkey hik'ena 'inla, 'ink'ez keyoh whuti ts'e nahoosdil. \p \v 14 'Et Judah 'ink'ez dulhutsinke Joseph ooyoh ts'u nahoosdil, 'awhuz 'et 'ut'en, hibut 'et yun nachaniti. \p \v 15 'Ink'ez Joseph 'ubulhni, “Dant'i 'ut'en i' 'uhla? 'Aw eh t'eoonuzuhzun dant'oh-un 'ust'oh, 'en dune nus whunilh'en whe 'unt'oh t'eooninzin!” \p \v 16 'Et Judah 'utni, “Nemoodih daja uzdutanelh? K'us nts'en'a 'aw nek'elhuholhts'it hukw'un'a na'ts'uhooleh? Yak'usda (Elohim) mba 'ut'enne 'ut'en nts'ih-i bulh nabinla. Njan nuzdilhya, moodihti be 'ulhna wheni cha 'ink'ez mbe ndi lubot oo'ezdlai-i be yuz'ai 'en cha.” \p \v 17 'Et hoonts'i 'utni, “'Aw 'et ndosneh ait'oh. 'Et hoonts'i mbe slubot nuyu'a-un, 'en se'ulhna tileh. 'Et nohni, nohdzi whudooghel whe nohbá oots'u nahdulh.” \s1 Judah 'en Benjamin ba tedudlih \p \v 18 'Et Judah yuzih neninya 'ink'ez 'utni, “'Aw smoodihti si mbut yatisduk 'et sgha oonin'aih, 'ink'ez be hunilch'e-i mba 'ut'en-un bulh hunolch'eh junih. Pharaoh dilt'oh whe 'int'oh. \p \v 19 Smoodih mba 'ut'enne budini, ‘Nohbá hoonli k'us nohulhutsin?’ \p \v 20 'Et nemoodih 'uts'utni, ‘Nebá hoonli, duneti 'ink'ez duneti suli' whe ooyaz whuzdli', ts'oodun unli, 'en bulhutsin dazsai, 'ink'ez ndun ts'oodun ooloo buzkeh 'enne didutch'oh gaih 'unli, 'ink'ez oobá yuk'entsi.’ \p \v 21 'Et mba 'ut'enne 'ubudini, ‘Ndiz sts'olhtelh. Noos'en sih.’ \p \v 22 'Et smoodihti 'uts'utni, ‘'Aw ndun duneyaz dubá yuch'a ooya' ait'oh. Dubá yuch'a suya de, oobá datitsah.’ \p \v 23 'Et hoonts'i mba ut'enne 'ubudini, “Ndun 'udek'oh-un nohulhutsin, 'aw ndiz lhtulhtel de, 'aw snin 'aw naooht'en ait'oh.’ \p \v 24 'Et whuz un'a mba 'ut'en-un oozih neznindil, 'ubá 'ink'ez daja dini la, nemoodih inli uzdani'. \p \v 25 'Ink'ez 'ubá 'une'ulhni, ‘Whuz nahdulh 'ink'ez ut'alh-iyaz oohket.’ \p \v 26 'Et hoonts'i 'uts'utni, ‘'Aw whuz naztoodilh ait'oh, 'udek'oh-un neulhutsin nebulh 'ut'en de, 'et de za whuz naztidulh. 'En ooyit de 'aw nyoon dune oonin nalhts'utist'el.’ \p \v 27 'Et mba 'ut'en-un, 'ubá 'une'ulhni, ‘T'eoonuhzun s'at nane dune sghu sulhtsi. \p \v 28 'Ink'ez 'ilhoghun 'en sgho whenya 'ink'ez 'udusni, “'Alha la yabe' yudalhch'ul.” 'Et whuts'un 'aw nalhuzist'en. \p \v 29 'Et hoonts'i ndun 'en cha sghulhchoot de, 'ink'ez hoonli hoonts'i-un bulh 'uhooja de, ndi sts'egha' dulgi-i ts'odi be nyo ts'un k'ut ts'e tisyalh.’ \p \v 30 'Et huwa mba 'ut'en-un, hukwa ndun ts'oodun 'aw nebulh lhe'ust'en, tube nzih utitelh-un hukwa' ninzun 'et huwa. \p \v 31 'Et 'uwhutanelh, ndun dune-un nebulh lhe'ust'en de, datitsah. 'Et mba 'ut'enne, wheni gha, mba 'ut'en-un nebá, 'en ootsigha' dulgi suli' k'et ts'un k'ut ts'e tiyalh. \p \v 32 'Et ndun mba 'ut'en-un, ndun duneyaz yuk'edanya whe 'unt'oh. ‘'Aw whusanalhustel de, 'en sbá ghun 'ilhiz sk'ewhutalts'ulh whe' hoont'oh,’ dasni'. \p \v 33 'Et huwa si nyo ndun duneyaz 'en ook'et nye'usna oosle', 'ink'ez nyoon duneyaz dudulhutsinke bubulh natoot'as. \p \v 34 'Et huwa nts'en'a suba, sbá oots'u toosya' ndun duneyaz sulh lhe'ust'en de, 'et sih ntis'elh dawhultsi' lah sbá ook'ewhutalts'ulh 'et huwa?” \c 45 \s1 Joseph bubulhutsinke bunalh hahon'ai \p \v 1 'Et Joseph 'aw 'on 'un 'oodudotun ait'oh, nyoonne yunat nudilhyane bunalh, 'ink'ez 'udija, “Ts'iyanne n'az nahutoodilh!” 'Et Joseph nyoonne dudulhutsin mbe 'unt'oh-un hubudani'. \p \v 2 'Ink'ez soo 'ultus-un intse 'ink'ez nyoonne Egypt whut'enne 'ink'ez Pharaoh ooyoh cha ts'iyawh whulh hidants'o. \p \v 3 'Et Joseph bubulhtsinke 'enne 'ubulhni, “Si Joseph 'ust'oh. Sbá 'awhuz eh khuna?” 'Et hoonts'i bulhutsinke 'aw hiyulh yatoolhdih ait'oh. Whuz tube buba nek'e'hoonil k'et. \p \v 4 'Et Joseph dudulhutsinke 'ubulhni, “'Anih szih nenuhdilh. 'Ink'ez hizih nenindil 'ink'ez 'utni, “Joseph 'ust'oh! Nohulhutsin Egypt ts'e be 'ohk'et inle'-un. \p \v 5 'Ink'ez 'andit nohdzi undooda' k'us dulh nahunolhch'eh junih. Njan se'ohket 'et huwa, Yak'usda 'en ndiz sutilh'a' dune yalhosdla ha. \p \v 6 Nat yus k'ut whuts'un njan dai hone'. 'Awhuz kwulat yus k'ut 'et 'aw dune 'a' noolelh cha ait'oh, ha' hunoolelh cha ait'oh tileh. \p \v 7 'Ink'ez Yak'usda (Elohim) nohtso ndiz whe salh'a', Ndi yun k'ut nohts'u haindene huhoona, 'aw dalhuhoosa. Hooncha whe bula'tinelh. \p \v 8 'Et 'andit nohni iloh ndiz whe silh'a'. Yak'usda (Elohim) 'en Pharaoh cha oobá sulhtsi 'ink'ez ooyoh cha whumoodih usli. 'Ink'ez Egypt yun k'ut ndulcho whucha whumoodih usli. \p \v 9 Soo 'a 'ink'ez 'ubá oots'un nahdulh 'ink'ez 'uduhni, ‘Nye' Joseph 'utni, “Yak'usda (Elohim) 'en Egypt whumoodih sulhtsi. Ndiz sts'inyalh, sa' 'ont'en junih! \p \v 10 Njan Goshen yun k'ut 'et sih hont'e'. Soo szih 'utant'elh, nyun cha 'ink'ez nyuzkeh cha, nyuzkeh bubuzkeh cha, nghuna', 'usbai bulh cha 'ink'ez ndai int'i ts'iyawh. \p \v 11 'Et njan ookw'ut yinka dutalhts'ilh-i 'i nohgha tis'aih doo ka sih nyun cha 'ink'ez nyoh dilhts'ine cha, ndai int'i-i cha telh'en oole' 'awhuz kwulat yus k'ut dai whutaleh whe' hoont'oh.’ \p \v 12 'Ink'ez whunilh'en nohna cha 'ink'ez sulhutsin Benjamin oona be nanulht'oh sze 'uwhutni, nohbulh yasduk. \p \v 13 'Et de sih 'ubá dast'oh la njan Egypt dust'i', ndet hooh'en-un cha 'ink'ez soo 'a 'ubá ndiz ulhtelh.” \p \v 14 'Et dulhutsin Benjamin yuts'ilchun k'et yilhchoot 'ink'ez intse 'ink'ez Benjamin cha yuts'ilchun k'ut 'et intse. \p \v 15 'Et 'on 'un cha dulhutsinke ts'iyawh nabuditsooz 'ink'ez bughintse. 'Et hukw'elh'az bulhutsinke yulh yahalhduk. \p \v 16 'Et ts'iyawh dawhudani' lah Pharaoh ooyoh bulh 'uhudantso 'ink'ez 'uhutni, “Joseph bulhutsinke whusahandil,” 'ink'ez Pharaoh cha 'ink'ez yuba 'ut'enne cha ts'iyawh huhoont'i. \p \v 17 'Ink'ez Pharaoh Joseph 'ulhni, “Nyulhutsinke budini, ‘Nohghuna' buna'ilhghelh 'ink'ez nahdulh Canaan yun ts'e. \p \v 18 Nohbá ndiz ulhtelh 'ink'ez nohyoh whut'ine cha, ts'iyawh ndiz sts'un uhdulh. Ndai la k'us unzoo-i njan yun Egypt 'i si nohgha ooslelh 'ink'ez njan yun k'ut whuk'o, 'i sih ooh'alh. \p \v 19 'Et whuz un'a khuni mba 'ulya, 'et dineh, ‘Njan Egypt yun k'ut mbene 'ulgoo-i ts'iyawh ilhchoot. Nohuzkehyaz 'ink'ez noh'atke cha 'ink'ez nohbá cha 'ink'ez whusahdilh. \p \v 20 'Ink'ez ndai la njan uht'i-i ooghuni oohle' junih. Ndai la Egypt yun k'ut 'uk'enus nzoo-i, 'i nohch'e 'unt'oh.”’ \p \v 21 'Et Israel ooye'ke 'et nduhuja, 'ink'ez Joseph be ne'ulgoo-i cha ts'iyawh butl'ayanla. Daja Pharaoh daja yulhni la hukw'un'a 'ink'ez nuhudilh-un hiti'ulh-i cha butl'anayanla. \p \v 22 Ts'iyawh 'ilhoghun hinli whe naih lhk'enahidutilelh-i cha 'ink'ez Benjamin 'en tat whunizyai tat 'ultsuk-i (300) 'i silver yugha inindzai, 'ink'ez kwulat k'enaidutilelh-i naih, 'i cha yugha ininla. \p \v 23 'Ink'ez dubá 'en ndi donkey 'i yuts'otl'ayanla, whunizyai donkey, Egypt ndai la unzoo-i ts'yawh 'i hik'enahuyinla, 'ink'ez whunizyai ts'eke donkey, 'i cha lhes mai' cha, lhes cha 'ink'ez ut'alh-i cha, oobá yuti'ulh ha cha, ndiz nahatidulh huba, 'i hik'enahuyinla. \p \v 24 'Et dudulhutsinke whenabalh'a 'ink'ez whenahidil 'ink'ez 'ubulhni, “Khun te nyo nuhdil whute dzoh nohdeh junih.” \p \v 25 'Et Egypt whenahidil 'ink'ez Canaan yun k'enahidil, dubá Jacob 'en oots'un. \p \v 26 'Ink'ez hidani', “Joseph 'awhuz khuna 'ink'ez Egypt yun k'ut ndulcho whe moodih unli.” 'Et Jacob oodzi 'ankw'us 'etsul 'uja, 'aw hiba 'alha lhe'dusnih 'et huwa. \p \v 27 'Et Joseph daja hubulhni la hidani', 'ink'ez nyoo be ne'ulgoo-i cha hinilh'en Joseph buts'o tl'ayanla-i, 'et Jacob ooyughi ndo na'uja. \p \v 28 'Et Israel 'utni, “'Awet soo' hooja. Sye' Joseph 'awhuz khuna, whuz toosya ink'ez sih naoost'en datisah whutso.” \c 46 \s1 Jacob 'en Egypt yun k'ut ts'un tizya \p \v 1 'Et Israel ndai la yut'i-i tubulh tizya, Beersheba keyoh ts'e oozya 'ink'ez oobá Isaac ooYak'usda (Elohim) ts'un khuna-i dalhk'un. \fig none|src="CO00740B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 46.1" \fig* \p \v 2 'Et Yak'usda (Elohim) 'en Israel 'ulhdzis yunalhts'et hainya 'ink'ez 'utni, “Jacob, Jacob” ni, 'et 'uyulhni, “Njan 'ust'oh”. \p \v 3 'Ink'ez 'utni, “Yak'usda (El) 'ust'oh, mbá ooYak'usda (Elohim). 'Aw wheniljut whe Egypt ts'e tonya' junih, nyun tube didoh-un ncha-un 'et nyutiselh. \p \v 4 Egypt ts'e nyulh 'utisnelh 'ink'ez ndo na'nyutislelh. 'Ink'ez 'alha Joseph 'en nyuna k'edutalni.” \p \v 5 'Et whe Jacob 'en Beersheba 'et dudinya, 'ink'ez Israel whuye'ke 'en hube 'ubá whuz hitilhti, bubuzkehyaz cha, 'ink'ez bu'atke cha, 'en ndi nulbas be buhanla, 'i Pharoaoh hubuts'otl'ayanla. \p \v 6 'Ink'ez khuna-i cha 'ink'ez ndai la huyut'i-i cha, Canaan bugha ininkat-i, 'i tubulh Egypt ts'e whehandil, Jacob 'ink'ez ts'u haindene bubulh. \p \v 7 Ooye'ke 'ink'ez ooye'ke 'on 'un ooye'ke, ootse'ke 'ink'ez buye'ke butse'ke, ts'iyawh Egypt ts'e boozdla. \p \v 8 'Et ndi Israel buzkeh buboozi': Jacob ooye'ke, 'ink'ez Egypt ts'e whendilne, \q2 Reuben 'en 'udetso ooye', Jacob ooye'. \q1 \v 9 Reuben ooye'ke 'enne: \q2 Hanock, Pallu, Hezron 'ink'ez Carmi. \q1 \v 10 Simeon ooye'ke 'enne: \q2 Jemuel, Jamin, Ohad, Jachin, Zohar 'ink'ez Shaul, Canaan whut'en-un ts'eke ooye'. \q1 \v 11 Levi ooye'ke 'enne: \q2 Gershon, Kohath 'ink'ez Merari. \q1 \v 12 Judah ooye'ke 'enne: \q2 Er, Onan, Shelah, Perez 'ink'ez Zerah ('et hoonts'i Er 'ink'ez Onan bulh 'enne Canaan keyoh dahuzsai). \q1 Perez ooye'ke 'enne: \q2 Hezron 'ink'ez Hamul bulh. \q1 \v 13 Issachar ooye'ke 'enne: \q2 Tola, Puvvah, Iob 'ink'ez Shimron. \q1 \v 14 Zebulun ooye'ke 'enne: \q2 Sered, Elon 'ink'ez Jahleel. \p \v 15 Ndunne Leah ooye'ke, 'enne Jacob ghu bulhts'i Paddan Aram ts'e. Ootse' Dinah, 'en cha. Mbene la ooye'ke 'ink'ez oots'eke cha tat whunizyai 'on 'at tane (33) hinli. \q1 \v 16 Gad ooye'ke 'enne: \q2 Zipheon, Haggi, Shuni, Ezbon, Eri, Arodi 'ink'ez Areli. \q1 \v 17 Asher ooye'ke 'enne: \q2 Imnah, Ishvah, Ishvi, Beriah 'ink'ez Serah bubulhtus. \q2 'Ink'ez Beriah ooye'ke 'enne: Heber 'ink'ez Malchiel. \p \v 18 Ndunne 'enne Zilpah ooye'ke: \q2 Laban, Leah dutse' gha inilhti, 'en Jacob ghu bulhtsine whunizyane 'on 'at lhk'utane (16) hinli. \q1 \v 19 Rachel ooye'ke, Jacob oo'at: \q2 Joseph 'ink'ez Benjamin. \q2 \v 20 'Et Joseph oots'un keyoh Egypt hooni, 'enne Manasseh 'ink'ez Ephraim. 'Enne Asenath Poti-Pherah whutse', keyoh On lubret, 'en buzkeh. \q1 \v 21 Benjamin buzkeh 'enne: \q2 Bela, Becher, Ashbel, Bera, Naaman, Ehi, Rosh, Muppin, Huppim 'ink'ez Ard. \q1 \v 22 Ndunne 'enne Rachel ooye'ke, 'alhgoh whunizyane 'on 'at dine (14), 'en Jacob ghu bulhtsi. \q1 \v 23 Dan ooye' 'en Hushim huyulhni. \q1 \v 24 Naphtali ooye'ke 'enne: \q2 Jahzeel, Guni, Jezer 'ink'ez Shillem. \p \v 25 Ndunne 'enne Bilhah ooye'ke, 'en Laban ootse', Rachel, gha inilhti, 'en ndunne Jacob ghu bulhtsi lhtak'ant'ine hinli. \p \v 26 'Et Jacob yulh whendilne Egypt ts'e, ts'iyawh hits'u hainde, Jacob ooye'ke, bu'atke, 'aw 'enne iloh, 'alhgoh lhk'utat whunizyai 'on 'at lhk'utane (66) hinli \p \v 27 'Ink'ez Joseph ooye'ke, Egypt 'enne nane hinli, Jacob bulh whusahandilne Egypt ts'e hoozdil whe lhtak'ant'it whunizyane (70) hinli. \s1 Jacob 'en yun k'ut Goshen 'et nenina \p \v 28 'Et Judah 'en butso yutilh'a' Joseph ts'un nts'e la Goshen ts'e whuz'ai 'ink'ez Goshen yun k'uz ts'e hoozdil. \p \v 29 'Et Joseph nyoo ye nuya-i, 'i lhaidinla, 'ink'ez Goshen ts'e whenya, dubá Israel yudutizya 'ink'ez yubut neninya. 'Ink'ez yuts'ilchun k'et yuk'ilhts'ut 'ink'ez sa' whe 'et yuts'ilchun k'et intse. \p \v 30 'Ink'ez Israel, 'en Joseph 'uyulhni, “'Awet whute daoosah-un sgha oonin'aih, nyunin us'en 'awhuz khina 'et huwa.” \p \v 31 'Et Joseph dulhutsinke 'ink'ez dubá ooyoh dilhts'ine cha 'ubulhni, “Toozya' 'ink'ez Pharaoh dosni', njan dudoosni' sih, ‘Sulhutsinke 'ink'ez sbá ooyoh dilhts'ine cha, Canaan huwhut'ine sgho nindil. \p \v 32 'Ink'ez dune 'enne 'usbai ghunline, whuz un'a khuna-i gha 'aihne hinli, 'ink'ez dughuna' cha ts'iyawh ndai la huyut'i-i cha ts'iyawh sahuyanla.’ \p \v 33 'Et 'uhoneh Pharaoh nohkahizya 'ink'ez 'utni de, ‘Dahoont'oh-un la huwahna?’ \p \v 34 'Et 'udoohni', ‘Mba 'ut'enne bube 'ut'en dak'ez whuts'un, khuna-i gha hana ts'oodunne ts'inli whuts'un 'andit whuts'un, wheni cha 'ink'ez netsoda' nebáke 'enne cha.’ 'Et de sih ndi yun k'ut Goshen yun k'ut hooht'e', 'usbai ghunline ts'iyawh 'ilhoghun hinli whe Egypt whut'enne buba' huninzun 'et huwa.” \c 47 \p \v 1 'Et Joseph Pharaoh ts'u whenya 'ink'ez 'uyulhni, “Sbá 'ink'ez sulhutsinke, bughuna' te 'ink'ez ts'iyai huyut'i-i cha, Canaan ts'e hahandil 'andit Goshen yun k'ut 'uhint'oh.” \p \v 2 'Ink'ez kwulane dudulhutsinke 'enne butizdla 'ink'ez Pharaoh ghu buninla. \p \v 3 'Et Pharaoh bulhutsinke 'ubulhni, “Ndet la huwahna?” 'Et 'uhuyulhni, “Mba 'ut'enne, 'usbai ghunline ts'inli, wheni cha 'ink'ez nebákene cha.” \p \v 4 'Ink'ez cha Pharaoh 'ubulhni, “Ndi yun k'ut ts'otit'elh ha whusats'andil. Mba 'ut'enne 'aw bughuna' yoo'alh-i hooloh Canaan yun k'ut dai tube 'uja, 'et huwa mba 'ut'enne Goshen yun k'ut huhoot'en-un 'et negha oonin'aih.” \p \v 5 'Et Pharaoh, Joseph bulh yalhduk 'ink'ez 'utni, “Mbá 'ink'ez nyulhutsinke ngho nindil. \p \v 6 Egypt yun k'ut mbut whuz'ai, mbá 'ink'ez nyulhutsinke 'uk'enus ndi yun unzoo-i Goshen yun k'ut, 'et huwhutit'elh. 'Et 'enne butoh soo 'uk'enus ts'ih'un ne'ut'en-i 'ink'ez 'uyoo unline, 'enne butoh hoonli de, 'enne ndi sghuna', ts'iyawh himoodih oole'.” \p \v 7 'Et Joseph dubá Jacob sayalhti 'ink'ez Pharaoh yubut neinilhti, 'ink'ez Jacob Pharaoh soo hoonzoo-un oots'un tizoo' yuba tenadidli. \fig none|src="CO00757B.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook" ref="GEN 47.7" \fig* \p \v 8 Pharaoh Jacob yoodulhkut, “Dawhultsuk nyeyus k'ut?” \p \v 9 'Et Jacob 'en Pharaoh 'uyulhni, “Sunawhudizut whe dzin whe lhususya, 'et 130 nawhudizut. 'Aw whulai iloh 'ink'ez hoontsi' whe nawhudizut whudzin whe syust'e 'ant'e'. 'Et hoontsi 'aw sbáke ndi yun k'ut nuhuzdil-un ndoh whulhdzoh ilhoh 'et khisna'.” \p \v 10 'Et Jacob, Pharaoh 'uk'enus soo hoonzoo-un ubulh yalhduk 'ink'ez yughu tenanja. \p \v 11 'Ink'ez Joseph, dubá 'ink'ez dulhutsinke Egypt yun ooloh 'i bugha inin'ai, soo 'uk'enus hoonzoo-un, Rameses whuyun k'ut 'et, Pharaoh daja yulhni la, whuz un'a. \p \v 12 'Et Joseph dubá 'ink'ez dulhutsinke 'ink'ez mbene la buyoh whut'ine cha, lhes dawhultsuk huwa 'i bugha ininla. \s1 Joseph dai cho whuzdli' 'et hukw'un nuhulhye' \p \v 13 'Et 'aw njan yun k'ut ut'alh-i hooloh, tube dai be oonisjoot 'et huwa. Egypt yun k'ut cha 'ink'ez Canaan yun k'ut cha tube tehul'en ndi dai 'i gha. \p \v 14 'Ink'ez Joseph ndai la Egypt sooniya, ts'iyawh nayalhdzoo. Canaan yun k'ut cha ndai la lhes hanuyeh-i huyonket-i, 'ink'ez ndi Joseph, Pharaoh ooyoh ts'e wheyan'ai. \p \v 15 'Et Egypt yun k'ut cha sooniya hooloh Canaan yun k'ut cha sooniya hoolel. 'Et Egypt whut'enne ts'iyawh Joseph highu nindil 'ink'ez 'uhutni, “Lhes negha nin'aih. Diha 'et nyunalh yats'itadlah? Sooniya gak suli' 'et huwa.” \p \v 16 'Et Joseph 'utni, “Nohghuna' 'et nenuhle 'ink'ez 'i k'elha sih ut'alh-i nohgha ooslelh, sooniya hooloh suli' de.” \p \v 17 'Et dughuna' ts'iyawh Joseph highu hininla 'ink'ez Joseph ut'alh-i bugha ninla ndi yeztli khuna-i te, budonkey te, ts'iyawh, 'i k'elha lhes huyu'alh-i bugha ininla, ndi khuna-i ts'iyawh 'et nawhudizut whe. \p \v 18 'Et nawhudizut whe 'on 'at yus k'ut 'et 'uhuyulhni, “'Aw nemoodih nch'a nuznoot'i' ait'oh, nezooniya' gak whuzdli'. Ndai la khuna-i ts'ut'i-i ts'iyawh nemoodih nyun za int'i suli', 'aw neyun k'ut 'aw hoonli ngha ts'oolelh-i hooloh, neyust'e' 'ink'ez neyun bulh za 'et neninkat. \p \v 19 'Et di ha nenilh'en whe yats'itadlah, wheni 'ink'ez neyun bulh cha neoonk'et 'ink'ez neyun cha oonk'et lhes k'elha. 'Ink'ez wheni 'ink'ez neyun bulh 'et sih Pharaoh ba 'ut'enne ts'oole'. 'Ats'untilelh-i negha ninle, 'et de la ts'ukhoona' 'ink'ez yalhits'osdla, 'et de ndi yun 'aw gak uztisle.” \p \v 20 'Et Joseph Egypt whuyun ts'iyawh ndulcho whe Pharaoh ba yonk'et. Egypt whut'enne dune ndai la yun huyut'i, ts'iyawh huye 'onket tubeh dai be oonujut huba suli'. 'Et huwa 'et ndi yun ts'iyawh Pharaoh ooch'e' suli'. \p \v 21 'Et nyoonne dune 'enne ts'iyawh keyoh whuti ts'e nebuninla, Egypt keyoh nduwhulcho whe. \p \v 22 Mbene la lubret unline, 'enne buyun 'i za 'aw lhuyookulh. Pharaoh 'uda' butl'a'dantsut, 'et huwa nyoo butl'aidantsut-i, 'i huyu'alh, 'et huwa duyun 'aw huye lhe'ookulh. \p \v 23 'Et Joseph dune 'ubulhni, “Nohyun ts'iyawh osket. 'Andit dzin Pharaoh ba whunulh'en ndi 'antilelh-i nohba hooni, 'i sih yun k'ut 'anoolelh. \p \v 24 'Et de si ha'nule de (⅕) ndai la 'anihla-i, 'i Pharaoh oogha yohlelh. (⅘) 'i nohch'e' tileh, 'antilelh wheni 'ink'ez tih'ulh-i wheni cha, mbene la nohyoh whut'ine 'ink'ez nohuzkehkeyaz ba cha.” \p \v 25 'Et 'uhutni, “Be ts'ukhuna-i silhyih. Nemoodih ba soo ts'inzoo ts'oole' 'ink'ez ba 'ut'enne ts'oole'.” \p \v 26 'Ink'ez Joseph 'i khuni yulhtsi, Egypt yun k'ut wheni 'andit dzin whuts'un Pharaoh 'en (⅕) 'i ooch'e' yutaleh, lubretne buyun 'i ooyit, 'i 'aw Pharaoh ooch'e' lhilelh. \s1 Joseph 'en Jacob ts'un ts'ih'un nahizya \p \v 27 'Et Israel, Egypt yun k'ut 'et hit'e', keyoh Goshen huwhutni-un 'et hoot'e', lhai huyut'i-i 'ut'i suli'. \p \v 28 'Ink'ez Jacob Egypt yun k'ut 'et whut'i, whunizyai 'on 'at lhtak'ant'it (17) yus k'ut. Jacob ndi yun k'ut inda', 'et 147 yus k'ut 'et hoot'e'. \p \v 29 'Et 'awet Israel datitsah whenghoh neooninzut, duye' Joseph 'anih yudani' 'ink'ez 'uyulhni, “'Alha mba uszoo nahoon'ai de, nla swuz t'oh nedilnih 'ink'ez soo cho ne'solh'en, 'aw Egypt 'et 'asolhtelh junih. \p \v 30 'Ants'i sbáke 'enne bubulh 'oost'e'. Egypt whuch'a nasolhtelh 'ink'ez la 'ahudinla-un 'et 'asoltelh.” 'Et 'uyulhni, “Daja dini-un 'et si ndosneh.” \p \v 31 'Ink'ez 'utni, “Sts'u nahinyeh.” 'Ink'ez yuts'u nahizya. 'Et Israel tse nilh'al-un hukw'ut 'et yo nenint'ai. \c 48 \s1 Jacob 'en Joseph ooye'ke, soo hoonzoo-un buts'un tizoo' \p \v 1 'Et hukw'elh'az njan duhooja whe Joseph 'uhuyulhni, “Mbá nduda,” 'ink'ez duye'ke nane Manasseh 'ink'ez Ephraim 'enne hubilhchoot. \p \v 2 'Ink'ez Jacob huyulhni, “Whunilh'en nye' Joseph nts'un tizya.” 'Ink'ez Israel do 'uja 'ink'ez lili k'ut ndo netl'adinda'. \p \v 3 'Et Jacob, Joseph 'uyulhni, “Yak'usda 'Uk'enus 'Ultus-un 'ust'oh (El Shaddai) snalhts'et hainya Canaan whu yun k'ut Luz whe 'ink'ez soo hoonzoo-un sts'un tizoo'. \p \v 4 'Ink'ez 'usulhni, “Whunilh'en lhane nts'u hatidoh dune lhane whe nts'u hahutidoh, 'ink'ez ndi yun 'i nts'u haindene nk'elh'az de 'ilhiz wheni bugha itas'alh.’ \p \v 5 'Andit 'et nane nye'ke Ephraim 'ink'ez Manesseh, Egypt 'et nyuzkeh huzdli', nghu tisyalh whutso 'enne sch'e 'uhint'oh. Reuben 'ink'ez Simeon bulh buk'un'a sch'e' hutileh. \p \v 6 Nyuzkeh njan hukw'elh'az nyuzkeh hutilehne, 'enne ndunne dudulhutsin be nabootanzi, ndai la buch'e' yutaleh-i 'inka. \p \v 7 'Et si keyoh Padden ts'e hasya, Rachel szih 'et Canaan yun k'ut dazsai, ts'idulh whe keyoh Ephrath 'awet nilhduk suli' whe 'et, 'ink'ez Ephrath ts'u ti (Bethlehem ts'uwhutni-un) 'et 'asti.” \p \v 8 'Et Israel, Joseph ooye'ke bunilh'en 'ink'ez 'utni, “Ndunne 'enne mbene whe' hint'oh?” \p \v 9 'Ink'ez Joseph dubá 'ulhni, “Sye'ke 'uhint'oh. Njan yun k'ut Yak'usda (Elohim) sgha bunilhtine.” 'Ink'ez 'utni, “De' ndiz sts'u bilhtelh 'ink'ez si soo hoonzoo-un buts'un tiszoo'.” \p \v 10 'Ink'ez Israel oona 'awet njan be tetsun suli' tube hoonyan 'et huwa 'aw soo cho lhubis'en. 'Et Joseph hizih nebunilhti 'ink'ez nabudits'ooz 'ink'ez bubontun. \p \v 11 'Ink'ez Israel, Joseph 'ulhni, “'Aw nyunin ntis'elh 'aw huwuni lhnuzuszut, 'et hoonts'i 'alha Yak'usda (Elohim) nyuzkeh bubusunilhtan.” \p \v 12 'Et Joseph dugwut zih uzyin whuz de habalhti 'ink'ez soo yun ts'e nenint'ai yubut nachaninti. \p \v 13 'Ink'ez Joseph nahult'oh hubilhchoot, Ephraim 'en nailhnih ts'unk'us yilhchoot, Israel 'intl'us ts'e oola ts'un 'ink'ez Manesseh 'en 'intl'us ts'e dula be Israel nailhnih ts'unkus hubilhchoot 'ink'ez hizih nebunilhti. \p \v 14 'Ink'ez Israel dula nailhnih be Ephraim ootsi k'ut nedilni, 'en 'udek'oh-un 'unt'oh, 'ink'ez 'intl'us ts'e 'et Manesseh ootsi k'ut 'et nedilni, 'ink'ez yuk'unudulnih-un Manesseh 'en 'udetso-un whuzdli. \p \v 15 'Ink'ez Joseph soo hoonzoo-un be ubulh yalhduk 'ink'ez 'utni, \q1 “Yak'usda (Elohim) mbe la sbáke Abraham 'ink'ez Isaac bulh hitso nusu'azne, \q1 Yak'usda (Elohim) mbe la 'andit dzin whuts'un yinka susda nduwhulhyiz whe sgha 'an'aih, \q1 \v 16 Ndun Lizas mbe la hoonts'i'-un whuch'a nasonket-un, \q2 'en ndunne duneyaz soo hoonzoo-i be za tl'aookat. \q1 Ndai soozi' 'i be bubohozi, \q2 'ink'ez sbáke Abraham 'ink'ez Isaac buboozi' be cha, \q2 'ink'ez soo ndi yun k'ut 'et lhane cho hoole'.” \p \v 17 'Et Joseph dubá nailhnih ts'unk'us 'et Ephraim k'edilni 'et whunilh'en, 'et whuts'udutni 'ink'ez dubá oola yilhchoot Ephraim ootsi k'udilhni whe 'ink'ez Manesseh ootsi k'edilhni. \p \v 18 'Ink'ez Joseph dubá 'ulhni, “'Awundooh sbá, ndun 'en 'udetso-un whuzdli whe 'unt'oh, nailhnih ts'unk'us 'et ootsi k'edilni.” \p \v 19 'Et hoonts'i oobá hukwa lhe'nizun 'ink'ez 'utni, “T'eoonuszun sye', t'eoonuszun 'en cha ndi yun k'ut dune tileh 'ink'ez ncha tileh. 'Et hoonts'i ndun ook'oh-un, 'en yanus 'ulcho tileh 'ink'ez soo keyoh whudizbun whe yuts'u hayandene hutileh.” \p \v 20 'Et nahult'oh soo hoonzoo-un be ubulh yalhduk whe 'utni, \q1 “Nohni nohbá Israel soo hoonzoo-un be nohbulh yalhduk 'ink'ez 'udutinelh, \q2 ‘Yak'usda (Elohim), Ephraim 'ink'ez Manesseh buk'un'a 'ooht'e'’.” \m 'Et whuz un'a Ephraim 'en Manesseh tso nenilhti. \p \v 21 'Et Israel, Joseph 'uyulhni, “Whunilh'en 'awet dassah whe 'ust'oh, 'et hoonts'i Yak'usda (Elohim) nyulh 'utit'elh mbáke bukeyoh ts'e whuz nanyutilhtelh. \p \v 22 'On 'un cha ndai la nyulhutsinke bugha inusla-i, yun 'ilhoh 'ultsuk 'i be nyun ngha nusla. 'I Amor whut'enne ooghu yuschoot inle', saluzti be 'ink'ez sk'aza be.” \c 49 \s1 Jacob ooye'ke bubulh dawhutanelh budani' \p \v 1 'Ink'ez Jacob duye'ke buka'dani 'ink'ez 'utni, “'Ilhoozahdilh 'et de sih nohbulh dawhutanelh la 'udek'ez dzin nohudutasnelh. \q1 \v 2 'Ilhozahdilh 'ink'ez oozulhts'ai Jacob ooye'ke \q2 'ink'ez nohbá Israel oozulhts'ai. \q1 \v 3 Reuben nyun 'udetso sye' whuzdli-un inli. \q2 Ndai la be ustus-i 'ink'ez 'udechoo be ustus suli'-i, \q2 ndai la ilhoh tune' zust'en-un 'ink'ez dalcho-i be be ustus-i cha. \q1 \v 4 Too nudutunne oot'aniuznootan ait'oh. \q2 'Aw hoonzoo lhotuzan'el mbá oolili k'ut 'et inte' \q2 'ink'ez whudutsun whuzilhtsi. \q2 Ndai la ook'oste'-i 'i ookw'ut inte' 'et huwa. \q1 \v 5 Simeon 'ink'ez Levi bulh lhulhutsinke hudli. \q2 Be dzoh ne'udzut-i bubulh 'unt'oh, \q2 ndet la huwhut'i-un. \q1 \v 6 'Aw szul buzih neooya' junih. \q2 Be dasti'-i, ndet la huwhut'i-un bubulh 'uyot'e' junih. \q2 Huhunilch'e whe dune huzilhghi 'et huwa, \q2 'ink'ez k'une' hut'en whe musdoos dune kechun dugha hininguz. \q1 \v 7 Bube huske-i ookw'ehoodeh, \q2 tube be oonujut 'et huwa. \q2 Huye huske-i tube ookw'ehunduda. \q2 Jacob 'et lhk'e butistelh 'ink'ez Israel 'et lhelhdun nebutastelh. \q1 \v 8 Judah nyun 'utant'elh, \q2 nyulhutsinke nyuhudutalhti'. \q2 Nla 'i mbene la nch'az ditnine buk'udutalni, \q2 mbá buzkeh 'enne mbut yo 'uhuntitsulh. \q1 \v 9 Judah 'i khuna-iti lion huyulhni, \q2 'i ooyaz 'unt'oh. \q1 Ndai la inghan-i sye', \q2 'i bulh ndo 'inja. \q2 Yo untut'aih 'ink'ez khuna-iti lion huyulhni, \q2 'i k'un'a usti 'ink'ez khuna-iti lion unli de, \q2 mbe suba hinolhch'eh? \q1 \v 10 Ndai la lerwene tuz nuhidutun-i, \q2 'i Judah yuyit lhe'tist'el. \q1 'Ink'ez keyoh huwuni ook'une' whut'en-i, 'i 'aw ooke eguz whuch'a naoodzit ait'oh, \q2 Shiloh whusainya 'et whuts'un. \q1 'Ink'ez dunene 'en buk'oh ts'e hik'une' oot'en ha. \q1 \v 11 Oodonkey 'i nyoo duchun nudunulhye 'idutaguz, \q2 'ink'ez donkey ooyaz 'i duchun nudunulhye 'i soo 'uk'enus unzoo yuzih neitalhtelh. \q1 Dunaih 'i ts'ekoo too' be tunayuzguz, \q2 'ink'ez dunaih 'i mai ts'ekoo too' huyilh-i, \q2 i ootoo' 'i be tunayuzguz. \q1 \v 12 Oona 'i ts'ekoo too' anus dunulhgus, \q2 'ink'ez ooghoo lilet anus 'ulhyul \q1 \v 13 Zebulun 'en yatooba hoonzoo-un 'et whutit'elh. \q2 Ndai la ts'i yanakuk-i, \q2 'i ba, 'ink'ez keyoh Sidon 'et whuzih whutit'elh. \q1 \v 14 Issachar 'en donkey ulhtus-i 'unt'oh. \q2 Ndai ndaz-i yeguz nanki, 'i 'et tit'elh. \q1 \v 15 Nats'ulyiz-un hoonzoo-un 'et hon'en \q2 'ink'ez yun k'ut hoonzoo 'utighelh wheni yo 'utinelh. \q2 'Ink'ez 'ulhna didohne huzdli'. \q1 \v 16 Dan 'en dudune'ne buba nahutiyeh. \q2 Israel 'ilhoh didohne oots'u haindene 'enne 'uhint'oh. \q1 \v 17 Dan 'en ti whuzih tl'ughus, viper, tileh. \q2 Tl'ughus 'oolch'oolh-i ti whuzih, \q2 'ink'ez yeztl'i k'ents'ul cha oolhch'oolh. \q1 'Ink'ez mbe la yuk'usda-un 'en k'oh un'a yuk'udutildus. \q1 \v 18 O Moodihti (Yahweh) ndet la whesutalhyih-un hubas'e'! \q1 \v 19 Gad 'en lhuganne didohne 'enne hik'ut nutidulh, \q2 'et hoonts'i 'udek'oh 'et whuch'a' tilhdoh. \q1 \v 20 Asher ut'alh-i oots'u hayults'uk-i, \q2 'i tube dutati', 'ink'ez nzoo-i oots'u hatikulh. \q1 \v 21 Naphtali 'en yezts'e oolazditni-i le'unt'oh, \q2 khuni nzoo-i za huwa'aih. \q1 \v 22 Joseph 'en duchun zooschum cho oots'a ha'ukat-i unli. \q2 Too k'et whuzih 'et oots'a hakat-i 'uzooschum unli. \q2 'Ink'ez be 'uzoozchum nyo sih hukw'ut ndulcho whe hoonli. \q1 \v 23 Mbene la k'aza be lhuganne tube hidzi undalhda'. \q2 Nuhinulhtso 'ink'ez huts'uditni. \q1 \v 24 'Et hoonts'i ook'aza ulhtus-un 'et za 'unt'oh inle'. \q2 'Ink'ez oogan 'i cha 'onus oonut'i lhtus suli'. \q1 Jacob ooYak'usda (Elohim) be oonujut-un ulhtus-un, \q2 oola 'i be 'unt'oh ('en 'Usbai Ghunli-un unli, Israel Whutse' 'unt'oh). \q1 \v 25 Mbá ooYak'usda (El)\f * \fr 49:25 \ft Ndi boozi' El, 'i “Yak'usda 'En Ts'iyai‑i Anus Ulhtus‑un 'Unt'oh,” ni whe 'utni. Sizi Gri 'en cha ts'iyai‑i anus ulhtus‑un 'unt'oh. Whuz un'a Sizi Gri dant'oh unli. 'Et John Ooba Ts'et Hahónkat‑un 1:8 whe neMoodihti Sizi Gri njan ndutni, “Si 'ust'oh Alpha 'ink'ez Omega usli. 'Udechoo whe'whudit'en‑un 'ink'ez 'etsul 'uwhutánelh‑un, 'en 'ust'oh. Mbe usli 'ink'ez 'ist'e‑un, 'ink'ez whusatíyalh‑un 'ust'oh, 'ink'ez ts'iyai‑i anus ulhtus‑un, 'en 'ust'oh.” 'Et Matthew Uk'unéyuzguz 3:11, John Ooba Ts'et Hahónkat‑un 4:8, 11:17, 'ink'ez 16:5‑7 'et cha nduwhútni.\f*, 'en nla'utinelh. \q2 'Ink'ez 'Uk'enus 'Ultus-un (EL Shaddai), \q2 'en soo hoonzoo-i za ntl'aookat. \q1 Yak'uz ts'e hakat-i, 'i be mba soo hoonzoo-i ntl'aookat. \q2 Yatoo t'ah ts'e hoonli 'i be cha mba soo hoonzoo-i whutaleh. \q1 Ts'ekoo buts'oo' ts'oodunne huye 'ulhtuk-i be \q2 'ink'ez ts'ekoo buchan cha mba soo hoonzoo-i ntl'aookat whutaleh. \q1 \v 26 Mbá soo hoonzoo-i nohtl'aookat, \q2 'i stsoda'ne 'onus soo hoonzoo-i za butl'ayilts'ut, \q2 whanus unzoo suli'. \q1 Ndo yak'uz 'ilhiz wheni nodist'ai-un soo 'uk'enus nilhdza'-un 'et whuts'un, \q2 'i Joseph ootsi k'ut 'utit'elh 'ink'ez ootsit'ah hukw'ut, \q2 'i bulhutsinke anus 'utit'elh. \q1 \v 27 Benjamin 'en yus tube ooye'ilts'ul-i unli, \q2 bundada' 'et si yuzilhghi-i yoo'alh, \q2 'ink'ez 'ulhdzis 'et ndai la yughan-i, \q2 oogha yunkat-i lhk'eyulih. \p \v 28 Ndunne 'enne ts'iyawh Israel ts'u haindene whunizyane 'on 'at nane didohne, 'et ndi khuni 'i be buba hubulh yailhduk 'ink'ez soo hoonzoo-i buts'un tizoo', lhoghun hinli whe nts'en'a la didutch'oh soo hoonzoo-i be ubulh yalhduk. \s1 Jacob dazsai 'ink'ez 'ahuyalhti \p \v 29 'Et 'ink'ez 'ubulhni, “'Awet sulh dune'ne, ubulh 'ist'e'ne 'enne 'awet buts'un tisyalh. Ndet la tse'an Ephron yun k'ut 'i Hitt whut'en-un 'unt'oh, 'en ootse'an 'et sbákene bubulh 'asoolhtelh, \p \v 30 tse'an 'et Machpelah yun k'ut 'et 'uhoont'oh, Mamre whutso Canaan yun k'ut 'i Abraham, Ephron, Hitt whut'en-un unli-un, 'en ooyun, ts'unk'ut wheni 'et honket. \p \v 31 'Et Abraham 'ink'ez Sarah oo'at bulh cha 'abuhalhti, 'et Isaac 'ink'ez oo'at Rebekah bulh cha 'abuhalhti, 'ink'ez si cha 'et Leah 'asti. \p \v 32 Ndai la yun 'ink'ez tse'an ook'uwhuz'ai-i, 'i Heth ooye'kene ts'un huyonket.” \p \v 33 'Ink'ez Jacob 'awet buzkeh hubulh yalhduk-un 'etsul 'udija whe, lili k'enadil'ez 'ink'ez 'udek'ez hanajiz. 'Ink'ez whutsoda' oonatneke bubulh 'unt'ohne 'enne buts'un whenya. \c 50 \p \v 1 'Et Joseph dubá yunin k'echaniti 'ink'ez yuk'ut intse 'ink'ez naidits'ooz. \p \v 2 'Ink'ez Joseph yuba 'ut'enne, yoo be duyunne, 'enne dubá oozi lhahidooleh hubulhni. 'Et yoo be duyunne, 'enne Israel oozi yesa' soo' tit'elh-i, 'i be highaizna. \p \v 3 Dit whunizyat dzin (40) 'et whuz un'a huba' hoont'oh ts'et ubuhulhti, 'ink'ez buk'enihunudleh. Whuz un'a buzih lhadulyanne, 'ink'ez Egypt whut'enne, 'enne lhtak'ant'it whunizyat dzin (70) 'et hik'enudleh whe inle'. \p \v 4 'Et 'awet ndi dzin lhaoodinla 'et Joseph, Pharaoh ooyoh whut'ine hubulhni, “'Andit nohna soo ts'ih'un sulh newhuna'ai de, 'et Pharaoh soo nehoozulhts'ai, 'en dudoohni', \p \v 5 ‘'Ubá oots'un nahizusya whe njan dudusni, “Whunilh'en 'awet datisah. Ndet la sts'un k'ut, Canaan yun k'ut 'uwhusla-un 'et 'asolhtelh,” sulhni. 'Et huwa sladinih, 'ubá 'atistelh 'ink'ez la whusanaoosja.”’ \p \v 6 'Ink'ez Pharaoh 'utni, “Whuz inyalh 'ink'ez mbá 'ailhtih, khuni daja dini la oots'u nahizinya-i k'un'a.” \p \v 7 'Et Joseph whuz dubá whenayalhti 'aitilhtelh ha, mbene la Pharaoh yuba 'ut'enne cha ts'iyawh hiyulh whendil. Ooyoh 'udetso whudilhdzulhne, 'enne cha 'ink'ez Egypt yun k'ut 'udetso whudilhdzulhne, 'enne cha hiyulh whendil. \p \v 8 Joseph ooyoh whut'ine, bulhutsinke 'ink'ez oobá ooyoh dilhts'ine cha ts'iyawh hiyulh whendil. Ts'oodunne 'ink'ez bughuna' cha, musdoos cha, 'ink'ez ts'iyawh nyo Goshen whuyun k'ut 'et neboninla. \p \v 9 'Et yeztl'i 'ink'ez nyowhi huye nudilh-i huye 'uzdla-i cha tubeh lhane dune 'ilhozdil \p \v 10 'Et nyo Atad ooch'e' lhes mai' dunuldus-un, 'et nehunindil, Jordan whanoo' 'uhoont'oh, 'ink'ez soo tube 'et hik'eniudle. 'Et Joseph 'en lhtak'ant'it dzin 'et dubá yuk'enudleh whe inle'. \p \v 11 'Et nyo Canaan whut'enne dune nyo lhes mai' dunuldus-un 'et hik'enudleh whunilh'en, 'et huwhuhunilh'en 'ink'ez 'uhutni, “Njan 'et tube Egypt whut'enne hukw'ehunduda whe hik'enudleh.” 'Et huwa ooboozih Abel Mizraim, Jordan whanoo' whuz'aih 'i hoozi' huyulhtsi. \p \v 12 'Et duye'ke daja hubulhni la, whuz un'a 'uhuyinla. \p \v 13 Ooye'ke Canaan keyoh ts'e nahuyoolhti 'ink'ez nyo Machpelah yun 'et tse'an 'et 'ahayalhti, Mamre whutso 'et Abraham nyoo yun Ephron, Hitt whut'en-un, 'en ts'un yonket ts'unk'ut wheni. \p \v 14 'Et Joseph dubá 'ayalhti whe 'et Egypt ts'u naoosja, bulhutsinke cha, yulh nusudilne 'enne cha ts'iyawh whuz nahoosdil. \s1 Joseph bulhutsinke soo na'budutni \p \v 15 'Et Joseph bulhutsinke bubá 'awet dazsai 'et 'uhutni, “Joseph nets'u dootni tilah, dats'inla la hoonts'i hukw'un'a 'uts'inla 'et tilah neba k'elha hoolhtselh.” \p \v 16 'Et Joseph hits'otl'a khuni in'ai 'uhuyulhni, “Mbá datitsah whutso njan ndutni, \p \v 17 ‘'Et Joseph dohni',’ “Nts'u tezdudlih, nyulhutsinke buba whunahodolnoh 'ink'ez wheninta' hunt'en cha tube hoonts'i k'un'a 'unyuhinla, 'et huwa mbá ooYak'usda (Elohim) ba 'ut'enne, 'enne buba whunahoodolnoh.” 'Ink'ez Joseph intse hiyulh yailhduk whe. \p \v 18 'Et bulhutsinke 'enne cha hinin ts'e 'et hibut nahankat 'ink'ez 'uhutni, “Whunilh'en mba 'ut'enne ts'inli.” \p \v 19 Joseph 'ubulhni, “Whenulhjut iloh. Yak'usda (Elohim) 'en la ook'edusda whe' duhni? \p \v 20 'Et nohni tube hoontsi' hukw'un'a 'usutilelh k'un'a 'usuhla, 'et hoonts'i Yak'usda (Elohim) 'en ooba hoonzoo hukw'una 'uhoonla, 'andit dzin wheni dune lhane hubutisyih ha. \p \v 21 'Et huwa whenulhjut iloh, nohuzkehyaz cha nohni cha ts'iyai be lhanohdutisleh.” 'Ink'ez k'enabunin'a 'ink'ez soo cho khuni nzoo-i be bubulh yailhduk. \s1 Joseph dazsai \p \v 22 'Et Joseph Egypt yun k'ut 'et hoot'e', dich'oh cha 'ink'ez oobá ooyoh whut'ine inle'ne, 'enne cha 'ink'ez Joseph whunizyat whunizyai 'on 'at whunizyai (110) yus k'ut 'et khana. \p \v 23 Joseph 'et Ephraim buzkeh tawh whudidoh whuts'un bunalh'en, Machir buzkeh Manasseh ooye', 'enne cha Joseph oogw'ut k'ut 'et hunizyai. \p \v 24 'Ink'ez Joseph dulhutsinke 'ubulhni, “'Awet datisah, 'et hoonts'i Yak'usda (Elohim) 'alha nohts'un nutiyalh 'ink'ez ndi yun ch'a nanohtalelh, 'ink'ez Abraham, Isaac 'ink'ez Jacob cha yun buts'i yoozi'-i, whuz nanohtilelh.” \p \v 25 'Et Joseph, Israel buzkeh hits'u nahizya 'et 'ubulhni, “'Alha Yak'usda (Elohim) nohts'un nutiyalh 'ink'ez usts'un 'i njan whuch'a naoolelh.” \p \v 26 'Et Joseph dazsai, 110 be yus k'ut 'ink'ez hizi sa' soo' tit'elh huba lhahidinla 'ink'ez Egypt 'et chunkelh 'et hitalhtelh ha.