\id MAT  
\h San Mateo 
\toc1 Aꞌij tɨ tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ San Mateo jɨ́meꞌen ɨ́ Jesucɨriistuꞌu 
\toc2 San Mateo 
\toc3 Mt. 
\mt1 Aꞌij tɨ tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ San Mateo jɨ́meꞌen ɨ́ Jesucɨriistuꞌu 
\c 1  
\s1 Aꞌɨ́mej ɨ vaújsimuaꞌacɨꞌɨstemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ Jesús 
\r (Lc. 3:23-38) 
\p  
\v 1 Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu ɨ́ tɨ aꞌɨ́mej jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. 
\p  
\v 2 Abraham pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, aꞌɨ́ɨ pu títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Judá, majta seica ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Judá.  
\v 3 Ajta Judá aꞌɨ́mej pu títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa, ɨ́ mej miyen ánteꞌaruajcaꞌa tɨjɨ́n Fares, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j Zara. Ajta ɨ́ huaꞌanáànacɨꞌɨ, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Tamar. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Fares, aꞌɨ́j pu típeꞌeri jáꞌaraa ɨ́ Esrom. Ajta Esrom pu rapeꞌericaꞌa ɨ́ Aram. 
\p  
\v 4 Aram pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Aminadab. Ajta Aminadab pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Naasón. Tɨꞌɨj jí Naasón típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salmón.  
\v 5 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Salmón, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Booz. Ayee pu ántehuaacaꞌa ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ Booz tɨjɨ́n Rahab. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Booz, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Obed. Ajta ayén ántehuaacaꞌa ɨ́ náànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Obed tɨjɨ́n Rut. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Obed, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaí. 
\p  
\v 6 Isaí pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David, ɨ́ tɨ ajta teꞌenteájrupi ɨ́ rey jɨmeꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, jamuan aꞌɨ́jna tɨ ajta ɨ́raꞌaraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Urías, aꞌɨ́ɨ mú típeꞌeri muáꞌaraa aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa jáꞌaraa tɨjɨ́n Salomón.  
\v 7 Salomón pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Roboam. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Roboam, aꞌɨ́ɨ pu péꞌericɨraꞌan púꞌeeneꞌe ɨ́ Abías. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Abías, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Asa. 
\p  
\v 8 Asa pu rapeꞌericaꞌa ɨ́ Josafat. Tɨꞌɨj jí Josafat típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Joram. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Joram, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Uzías.  
\v 9 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Uzías, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jotam. Ajta Jotam pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Acaz. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́jna ɨ́ Acaz típeꞌeri jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Ezequías. 
\p  
\v 10 Ezequías pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Manasés. Ajta Manasés pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Amón. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Amón, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Josías.  
\v 11 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Josías, aꞌɨ́mej pu títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa ɨ́ Jeconías, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jeconías. 
\p Tɨ́ꞌɨj Josías títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa, seica mú mú aꞌuvéꞌejuꞌun. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́mej aꞌuvíꞌitɨ́ ɨ́ mej Israél aꞌuchéjmeꞌecaa. Aꞌuu mú jáꞌahuaꞌa huajaꞌuvíꞌitɨ seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Babilonia.  
\v 12 Matɨ́ꞌɨj miyen huajaꞌuvíꞌitɨ, aj puꞌi Jeconías seɨ́j típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salatiel. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Salatiel, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Zorobabel. 
\p  
\v 13 Zorobabel pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abiud. Tɨ́ꞌɨjtáꞌi aꞌɨ́ɨn Abiud rapeꞌeri jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Eliaquim. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Eliaquim, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Azor.  
\v 14 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Azor, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Sadoc. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Sadoc, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Aquim. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquim, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Eliud. 
\p  
\v 15 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Eliud, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Eleazar. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Eleazar típeꞌeri jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Matán. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ Matán, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo.  
\v 16 Jacobo pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́jna tɨ María téviꞌitɨneꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ náànajraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Cɨríistuꞌu. 
\p  
\v 17 Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan muáacua ɨ́ mej jetzen airáane aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tuꞌuvéꞌeteajtɨ aꞌɨ́jna ɨ́ David. Majta miyen cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. Aꞌɨ́mej mú aꞌuvíꞌitɨ́ aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Babilonia. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa tamuáamuataꞌa japuan muáacua tɨ́ꞌɨj huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. 
\s1 Tɨ́ꞌɨj Jesús huanúꞌihuacaꞌa 
\r (Lc. 2:1-7) 
\p  
\v 18 Ayee pu éeniꞌicɨꞌe huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu náànajraꞌan, aꞌɨ́jna ɨ́ María, puꞌuri huataúraꞌacaa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨ ij huatévicheꞌen aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ José. Matɨ́ꞌɨj caí xɨ naímiꞌi huatéꞌecaꞌa, aj pu i aꞌutaseíjre ɨ́ paꞌarɨꞌɨ jucáaraꞌan jetze. Aꞌɨ́ɨ pu ayén ráaruu jɨ́meꞌen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. 
\p  
\v 19 Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ ratéviꞌitɨ́néꞌe aꞌame, aꞌɨ́jna ɨ́ José, rɨ́ꞌɨ pu tíꞌitevistacaꞌa. Capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ ayén puaíjtzi raatáꞌan mé jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu ayén raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ mé rúurɨeni avíitzi jɨmeꞌe.  
\v 20 Tɨ́ꞌɨj raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén huárɨni, aj puꞌi seɨ́j tevi huataseíjre ɨ́ jemin ɨ́ cutzí tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―José, múꞌee pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan ɨ́ David teecan, capej rátziɨɨneꞌe pej ráꞌanviꞌitɨn aꞌu pe éꞌeche aꞌiné ɨ́ tɨ aꞌutaseíjre ɨ́ jucáaraꞌan jetze, aꞌɨ́j pu jɨ́meꞌen huanéj ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios.  
\v 21 Aꞌɨ́ɨ pu teáatacan tiyaúj aꞌame. Ayee xu nuꞌu raatámuaꞌati tɨjɨ́n JESUS, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌame ɨ́ tɨ huáꞌa japua niuuni ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa ɨ́ mej meri auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. 
\p  
\v 22 Ayee tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén teꞌaraúrasten aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan.  
\v 23 Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Paꞌarɨꞌɨ pu nuꞌu huataseíjreꞌesin ɨ́ jucaatzeꞌen aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caí xɨ jaꞌatɨ́ ratéviꞌitɨn. 
\q1 Tiyaúj pu nuꞌu aꞌame teáatacan. 
\q1 Aj mú mi miyen raatámuaꞌatzi tɨjɨ́n Emanuel. 
\m Aꞌíjna niuucarijraꞌa tɨjɨ́n Emanuel, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Dios pu ta jamuan yé huaca. 
\p  
\v 24 Tɨ́ꞌɨj huájɨ aꞌɨ́jna ɨ́ José, aj pu i ayén huarɨ́j aꞌij tɨ tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Tɨꞌɨj jí yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ ruche.  
\v 25 Mɨ́ ajta, capu jamuan huáhuii ajta caí huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ teáataꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n JESUS. 
\c 2  
\s1 Matɨ́ꞌɨj u yéꞌemuaarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa 
\p  
\v 1 Aꞌuu pu jaꞌunúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Belén. Aꞌuu pu ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Judea. Aꞌájna aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌunúꞌihuacaꞌa ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ rey jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Matɨ́ꞌɨj mi seica Jerusalén eꞌiréꞌene ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa. U jetze pújmeꞌen mú eꞌeráacɨ aꞌutɨ́ ꞌeíjninei ɨ́ xɨcaj.  
\v 2 Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Heródes miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌuné aꞌij ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌa rey ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́jna tɨ auchén huanúꞌihuacaꞌa? Aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌutɨ́ ꞌeíjninei ɨ́ xɨcaj, aꞌujna aꞌu tej éꞌeche, xuꞌuraꞌave tu huaseíj tɨ aꞌutátzaareajraa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huanúꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n teꞌuun mú aꞌuvéꞌejuꞌun tej ti rɨ́ꞌɨ tíraatéanajche. 
\p  
\v 3 Tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, jéꞌecan pu tiꞌijmuaꞌastɨ́ jáꞌaraa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Majta, ɨ́ teɨte ɨ́ mej Jerusalén aꞌuchéjmeꞌecaa, naímiꞌi mú tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa.  
\v 4 Tɨꞌɨj jí Heródes huaꞌutajé naíjmiꞌica ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe huaꞌatéyujtaꞌa, majta ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌuné nuꞌu áꞌanuꞌihuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu? 
\p  
\v 5 Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌujna Belén, ɨ́ chajtaꞌa tɨ aꞌuun ajtémeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Judea, aꞌiné ayée pu ajmíꞌi raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan.  
\v 6 Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Múꞌeen mɨ sej Belén aꞌuchéjme, 
\q2 aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ aꞌuun auucáꞌa u Judá, 
\q2 íjii, múꞌeen xu xaa seꞌɨ́ɨn púꞌeen 
\q2 ɨ́ sej jaítzeꞌe cɨ́lieen jɨ́n tíꞌaijta. 
\q1 Mɨ́ ajta, méjcaꞌi huáyee, 
\q2 seɨ́j pu aꞌamua jetze nuꞌihuan 
\q2 tɨ veꞌecán jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta. 
\q1 Aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌaréere aꞌame 
\q2 huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa, 
\q2 aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. 
\p  
\v 7 Aj pu i Heródes huajaꞌutajé avíitzi jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌachúni ari áꞌatee tɨ huajaꞌutaseíjra aꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave? 
\p  
\v 8 Ajta áꞌiyen huaꞌutaꞌaíj mej áꞌucɨɨne aꞌujna u Belén. Ayen tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Sericu, setáꞌaj yáꞌuhuauni temuaꞌa naa seꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Setɨ́ꞌɨj raateún, aj xu si mú aꞌuvéꞌejuꞌun setáꞌaj naatáꞌixaateꞌen, neatáꞌaj neajta inee áꞌumeꞌen, neatáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani. 
\p  
\v 9 Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ rey, aj mú mi aꞌucɨ́j. Ajta aꞌɨ́ɨn xuꞌuraꞌave tɨ aꞌutaseíjre aꞌɨ́mej jemi aꞌujna seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌu tɨ ꞌeíjninei ɨ́ xɨca, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí huaméꞌecaa. Tɨꞌɨj jí án aꞌujcháxɨ ɨ́ chiꞌij japua aꞌu tɨ aꞌij éꞌeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ.  
\v 10 Jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave matɨ́ꞌɨj raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave.  
\v 11 Muaꞌantenéesimeꞌecaa mú u chiꞌita, matɨ́ꞌɨj mi raaseíj ɨ́ paꞌarɨꞌɨ jamuan ɨ́ náànajraꞌan. Aj mú mi títunutaxɨ. Temuaꞌa mú naa rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi teꞌentícuunaxɨ tiuꞌujcáaja, aꞌɨ́ɨ mú raatapuaíjve tiꞌitɨ́j oro, majta tiꞌitɨ́j cɨ́tziveꞌeri, majta tiꞌitɨ́j cuaaneꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n mirra.  
\v 12 Majta áꞌiyen tiúꞌumaaracaꞌa tɨ nuꞌu Dios huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej nuꞌu caí huaréꞌecɨɨne aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Heródes. Aꞌɨ́j mú jɨ́n seɨ́j jetze aꞌucɨ́ ɨ́ juye mej mi aꞌuréꞌenen meꞌújna chuéjraꞌa japua aꞌu mej éꞌechejcaꞌa. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej huataúruu meꞌújna u Egipto 
\p  
\v 13 Matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa, jaꞌatɨ́ pu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ José tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ájchesi. Patáꞌaj ráꞌanviꞌitɨn peꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Áꞌuraꞌa patáꞌaj raatéꞌavaa mɨ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Huáꞌanviꞌitɨchi aꞌujna Egipto. Setáꞌaj seꞌuun aꞌutéꞌen ajta nenaꞌa caí neajtahuaꞌa amuaatáꞌixaateꞌen jaꞌanáj tɨ huatárɨꞌɨristari sej yé uvéꞌenen seyajna. Ayee xu huárɨni aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu rahuauni ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ i raajéꞌica. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. 
\p  
\v 14 Tɨꞌɨj jí ájchee ɨ́ José. Yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, ajta náànajraꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn huáꞌa jamuan pu áꞌuraa aꞌájna tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌujna Egipto.  
\v 15 Aꞌuu mú éꞌetee ajta caí huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j tɨ́ꞌij araúrasten ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen ayén ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa seɨ́j tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: “U nu yaꞌutajé ɨ́ niyauj aꞌujna Egipto.” 
\s1 Heródes pu raataꞌaíjtacaꞌa mej huáꞌucuiꞌini ɨ́ tɨꞌɨríi 
\p  
\v 16 Tɨ́ꞌɨj Heródes ráamuaꞌareeriꞌi mej raatémuaꞌitɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa, jéꞌecan pu huataniúꞌucacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme, aj pu i Heródes tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu huáꞌucuiꞌini naíjmiꞌica ɨ́ tɨꞌɨríi mej teteca ɨ́ mej miyen raachaꞌɨ́jmee huaꞌapua nineꞌiraꞌa múucɨ pújmeꞌen. Naíjmiꞌica mú huajáꞌucuii aꞌúu mej Belén éꞌechejcaꞌa, majta ɨ́ seica ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmeꞌecaa.  
\v 17 Ayee pu teꞌaraúraste aꞌɨ́jna ɨ́ niuucarijraꞌa tɨ jɨ́meꞌen ayén ajmíꞌi raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Jeremías.  
\v 18 Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Ayee pu tiúꞌunamuajriꞌi aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Ramá, 
\q2 mej ruyeinecaꞌa, 
\q2 majta jeíhua ruxɨeemɨjteꞌecaꞌa. 
\q1 Aꞌɨ́jna ɨ́ Raquel, aꞌɨ́ɨ pu seɨ́j aꞌɨ́ɨn púꞌeen 
\q2 ɨ́ mej ruyeinecaꞌa. 
\q1 Ruyaujmuaꞌa pu jɨ́meꞌen ruyeinecaꞌa. 
\q1 Capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej rɨ́ꞌɨ tiraatéjeeve aꞌɨ́jna jɨmeꞌe 
\q2 ɨ́ mej caí chéꞌe mé jéꞌe jáꞌahuaꞌa 
\q2 ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen. 
\m Ayee puꞌu. 
\p  
\v 19 Aru tɨ́ꞌɨj ari huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, seɨ́j pu ajta huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ José tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe ta japua ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ayee pu aꞌɨ́ɨn tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p  
\v 20 ―Ájchesi. Ánviꞌitɨchi hui aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Setáꞌaj jáꞌucɨɨne seꞌújna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Israél. Puꞌuri huamɨ́ꞌɨ ɨ́ tɨ rajéꞌicatamɨꞌɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. 
\p  
\v 21 Tɨꞌɨj jí ájchee aꞌɨ́jna ɨ́ José. Aj puꞌi yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, ajta náànajraꞌan. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa meꞌújna Israél.  
\v 22 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn José, ayée pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Arquelao tíꞌaijtacaꞌa ruyáꞌupuacɨꞌɨ jetze meꞌecan, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes teecan. Ajta pu Dios raatáꞌixaa tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa tɨ aꞌuun eꞌaráꞌasti, aꞌujna Judea. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa tɨ jetzen ajtémeꞌecan aꞌujna Galileeye.  
\v 23 Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa, aꞌúu pu eꞌehuaújchejte, chajtaꞌa jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Nazarét. Aꞌuu pu huayeíjxɨ. Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Miyen tɨjɨ́n: “Ayee mú raatámuaꞌatzi tɨjɨ́n Nazarét tɨ éꞌemeꞌecan.” 
\c 3  
\s1 Juan pu nuꞌu huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe aꞌujna aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j 
\r (Mr. 1:1-8; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28) 
\p  
\v 1 Aꞌájnáꞌɨmua aj pu aꞌutaseíjre aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe. Aꞌuu pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa.  
\v 2 Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné puꞌuri hui tɨ́n aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios íiyen tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua ɨ́ chaanaca. 
\p  
\v 3 Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ jɨ́meꞌen raataxájtacaꞌa ajmíꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Isaías. Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Jaꞌatɨ́ pu u eꞌejíihuá aꞌame aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j. 
\q1 Yee pu tiꞌixa tɨjɨ́n: 
\q1 “Naa xu rɨ́ꞌɨ huaujjéjcuareꞌen, mɨ ru tzajtaꞌa, múꞌeen, aꞌiné tavástaraꞌa pu yé uvéꞌenejsin. 
\q1 Caxu aꞌij yáꞌunamuajra.” 
\p  
\v 4 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu éeneꞌe tiꞌitéchejcaꞌa cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua, cameeyuꞌu juꞌuxaꞌa jɨmeꞌe. Ajta típuaasicaꞌa, navij tu rumuaꞌatɨ́. Ajta nuꞌu huátunaꞌise cuaꞌacareꞌe, ajta searate, ꞌɨtzitá mej xuaa.  
\v 5 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌɨmuá aꞌuchéjmeꞌecaa, naíjmiꞌi mú eꞌiréꞌenineicaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Juan. Aꞌuu mú eꞌerácɨꞌɨcaꞌa tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ huatacáꞌa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Judea, majta seica ɨ́ mej meꞌuun éꞌeche aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jerusalén, majta ɨ́ seica ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌu tɨ aꞌatamɨ́ꞌɨye ɨ́ játeꞌana tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jordán. Aꞌuu mú aꞌuréꞌenineicaꞌa mej mi ráanamua.  
\v 6 Jɨ́meꞌen muꞌu tiuꞌutétzaahuate ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aj puꞌi Juan huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ játeꞌanaraꞌan jetze ɨ́ Jordán.  
\v 7 Mɨ́ ajta ɨ́ Juan, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n fariseos, majta ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n saduceos, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huaꞌuseíj ɨ́ mej jeíhua eꞌevéꞌejuꞌucaꞌa mej mi huaújmuaɨꞌɨhua, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌeen mɨ sej tíꞌihuaꞌitaca, ¿ni tzaa seri tíꞌiteseꞌe tɨ caí Dios puaíjtzi amuaatáꞌan? ¿Aꞌataani amuaatáꞌixaa sej si siyen rɨcɨ?  
\v 8 Rɨ́ꞌɨ xuꞌu seꞌíjna jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte sej seri tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌimuaꞌatze.  
\v 9 Caxu siyen tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa yee: “Ayej tiꞌayajna tɨ naa titaatévaɨreꞌen aꞌiné teen tu iꞌi huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan.” Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej tiꞌayajna tɨ Dios raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ rɨ́ꞌɨ raaráꞌatza ɨ́ tete matɨ́j ɨ́ huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Capu tiꞌitɨ́j aꞌij tejámuaatévaɨreꞌesin sej siyen tíꞌimuaꞌajca rujɨ́ɨmuaꞌa sino sej siyen huanén tɨ́j Abraham teecan.  
\v 10 Puꞌuri tejaꞌuréꞌenejsin vejliꞌi aꞌájna xɨcájraꞌa jetze jaꞌanáj tɨ puaꞌa amuaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin ɨ́ Dios caꞌanín jɨmeꞌe. Ayee pu áꞌamuaruuren cumu tɨ́j jaꞌatɨ́ cɨyej téꞌijveichixɨꞌɨn tepuaij jɨmeꞌe. Nain ɨ́ cɨyej tɨ caí tíꞌitaaca, aꞌɨ́ɨ pu téꞌijveichixɨꞌɨsin. Tɨꞌɨj jí raꞌanteátaira. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tejamuaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin múꞌejmi.  
\v 11 Aru inee, nee nu amuáamuaɨꞌɨhuacaꞌa jaj jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte sej seri seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ hui nehuáritaꞌa yé eꞌevéꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨ necaí inee. Aꞌiné nee nu cɨ́lieeneꞌen jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ jemin, capu ayén tínaavíjteꞌe ineetzi nej rajtaɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ caꞌacairaꞌan. Mɨ́ ajtáꞌi aꞌɨ́ɨn, seɨ́j pu huataꞌíti tɨ huateáturan múꞌejmi jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu utéꞌaꞌasin mɨ aꞌamua tzajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna tɨ hui nehuáritaꞌa yé eꞌevéꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren.  
\v 12 Ayee pu téꞌeme. Xɨee tɨ jaꞌatɨ́ ari ruꞌiteꞌɨ́ ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌanácaꞌatzi ɨ́ triigu. Aꞌɨ́ɨ pu ruꞌirátuꞌisin ɨ́ xaɨɨri puaꞌacɨé. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri, rájseɨreꞌesin u chiꞌita. Ajta ɨ́ xaɨɨri, taij jetze pu án yáꞌurɨeexɨjsin ɨ́ tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. 
\s1 Tɨ́ꞌɨj Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 1:9-11; Lc. 3:21-22) 
\p  
\v 13 Aj pu i Jesús huataseíjre. Aꞌuu pu aꞌarájraa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galileeye tɨ́ꞌij Juan ráamuaɨꞌɨhua játeꞌana jetze tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jordán.  
\v 14 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu tíꞌimuaꞌajca tɨ raatáꞌijmɨi. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni múꞌee piyen yé véꞌeme inee jemi? Jaítzeꞌe pu raavíjteꞌe pej piyen náamuaɨꞌɨhua ineetzi. 
\p  
\v 15 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Chéꞌe ayén ꞌeeneꞌen. Ayee pu hui tiraavíjteꞌe tej tiyen huárɨni tej raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. 
\p Aj pu i Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Jesús.  
\v 16 Tɨ́ꞌɨj ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa, aj puꞌi Jesús aꞌitáraa á jaataꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu aꞌitáraa, tɨ́ꞌɨj jí antácuunarecaꞌa ɨ́ ta japua tɨ aꞌutéjmuaa. Tɨꞌɨj jí iiraaseíj tɨ aꞌicaméꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cucuiꞌi. Tɨꞌɨj jí japuan aꞌujyeíjxɨ.  
\v 17 Ajta áꞌiyen niuucari huánamuajriꞌi tɨ júteꞌe uj eꞌicánamuajreꞌe. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Niyauj pej pɨ́rɨcɨ ɨ́ nej muáꞌixeꞌeveꞌe. Jéꞌecan pej hui naa rɨ́ꞌɨ naatáꞌa i ne tzajtaꞌa. 
\c 4  
\s1 Tiyaaruꞌu pu tiuꞌutése tɨ raamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 1:12-13; Lc. 4:1-13) 
\p  
\v 1 Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ jɨrí jetze tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu tiuꞌutéseꞌen tɨ raamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  
\v 2 Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌúu pu éꞌetee aꞌachú cumu huaꞌapuate xɨcaj tɨ caí tíꞌicuaꞌa. Aj pu i huataꞌíꞌicuatacaꞌa.  
\v 3 Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu eꞌiréꞌene aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús jemi tɨ ij raamuáꞌitɨn. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa hui yaujraꞌan pej púꞌeen ɨ́ Dios. Patáꞌaj raataꞌaíjteꞌen amɨ́jna mɨ tetej tɨ́ꞌij pan huateújtaahua. 
\p  
\v 4 Ajta Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Capu aꞌɨ́ɨ naꞌa ruxeꞌeveꞌe ɨ́ pan tɨ jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi ɨ́ tevi, sino ajta pu aꞌɨ́ɨn ruxeꞌeveꞌe nain ɨ́ niuucari tɨ éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi. 
\p  
\v 5 Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu ajtahuaꞌa yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌánna Jerusalén. Teyuu pu japuan raꞌantítuaa aꞌu tɨ eꞌevéꞌepaꞌatzaraꞌa.  
\v 6 Ajta ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa hui yaujraꞌan pej púꞌeen ɨ́ Dios, ancájvetzi, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: 
\q1 Dios pu huajaꞌutaꞌíti ɨ́ mej títetateí ɨ́ jemin mej mi muáachaꞌɨn. 
\q1 Majta múꞌeetzi memuáꞌatɨni rumuájcaꞌa jɨmeꞌe. 
\q1 Aꞌɨ́ɨme mú á muaatéchajtza tɨ́ꞌij caí tiꞌitɨ́j aꞌij muaruure. 
\p  
\v 7 Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Mɨ́ ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Capej piyen tiráꞌaxɨeehuariꞌira tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ Dios ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n huárɨni.” 
\p  
\v 8 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu, ajtahuaꞌa pu yaꞌuvíꞌitɨ jáꞌahuaꞌa yee jɨrí jetze tɨ ájtee. Aj pu i raataseíjra nainjapua, tɨ́j naꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌu mej aꞌuchéjme ɨ́ teɨte. Raataseíjra aꞌachú tɨ veꞌetɨ́ aꞌuun huatacáꞌa.  
\v 9 Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Nain nu muatapuaíjveꞌesin neꞌíjna tɨ puaꞌa piyen huárɨni pej títunuta, pej pi naateánajche. 
\p  
\v 10 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aricu, múꞌee pej iꞌi tiyaaruꞌu, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Setáꞌaj raateánajche seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ aꞌamua Dios. Aꞌɨ́j xuꞌu huatévaɨreꞌen.” 
\p  
\v 11 Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Capu chéꞌe aꞌij ráaruu. Matɨ́ꞌɨj mi huataseíjre ɨ́ mej títetateí ɨ́ ta japua mej mi raatévaɨreꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\s1 Jesús pu aꞌutéjche tɨ tiuꞌumuárɨꞌen u Galilea 
\r (Mr. 1:14-15; Lc. 4:14-15) 
\p  
\v 12 Tɨ́ꞌɨj Jesús ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aiteánamiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aj puꞌi áꞌuraa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea.  
\v 13 Aꞌuu pu eꞌerájraa aꞌujna Nazarét. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌucáane aꞌujna Capernaúm, chajtaꞌa tɨ aꞌutacáꞌa aꞌujna tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ aꞌutacáꞌa aꞌájna vejliꞌi seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Zabulón, ajtahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Neftalí.  
\v 14 Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías.  
\v 15 Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Ayee pu téꞌeme aꞌujna chuéjraꞌa japua aꞌu mej éꞌeche ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan, 
\q1 aꞌujna tɨ huatacáꞌa u Zabulón, 
\q1 ajta ɨ́ seɨ́j chuéjraꞌa japua u Neftalí, 
\q1 ajta seɨ́j ɨ́ juye tɨ aꞌuun eꞌetéeneana aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ veꞌée, 
\q1 ajta utavén pújmeꞌen ɨ́ Jordán, 
\q1 ajta u Galileeye aꞌu mej aꞌuchéjme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. 
\q1  
\v 16 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌiné capu huáꞌa jemi raateájtuaa ɨ́ mej seijreꞌecaꞌa ɨ́ tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raaseíj tɨ u ajtátzacaꞌa, temuaꞌa naa, 
\q1 majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌu mej yéꞌejpuaíjtzicaꞌa, 
\q1 ayée mú ꞌeeneꞌe, xɨee mej cuj mɨ́ꞌɨchicaꞌa, aꞌiné ayée pu huaꞌéꞌeneꞌe, xɨee tɨ huatɨ́caꞌa. 
\q1 Aj puꞌi huáꞌa jetze huatátzareajraa. 
\m Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. 
\p  
\v 17 Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌutéjche tɨ tihuáꞌamuaꞌaten. Ayee pu tihuáꞌatixáateꞌajraa tɨjɨ́n: 
\p ―Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin tɨ tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ Dios íiyen chaanaca japua. 
\s1 Jesús pu huaꞌutajé ɨ́ mej ruhuaꞌitépeꞌecaꞌa, ɨ́ mej muáacua 
\r (Mr. 1:16-20; Lc. 5:1-11) 
\p  
\v 18 Ajta ɨ́ Jesús, áa pu ꞌejtémeꞌecaꞌa aꞌájna vejliꞌi tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ajta juutzeájraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ayée mú majta ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pedro. Aꞌɨ́ɨ mú xɨéjmuaꞌari jɨ́n huaꞌité viviꞌiracaꞌa. Ayee muꞌu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́ɨme.  
\v 19 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Mú seꞌutáuruyiꞌi neetzi jemi. Nee nu tejáꞌamuamuaꞌaten sej si caí chéꞌe siyen huaꞌité tíꞌiviiviꞌiraꞌan sino teɨte xuꞌu si tíseɨreꞌesin ineetzi jemi. 
\p  
\v 20 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi atejaꞌupí ɨ́ xɨéjmuaꞌari, Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́ jamuan.  
\v 21 Tɨ́ꞌɨj ijtáꞌi áꞌayee aꞌuréꞌene. Ajtahuaꞌa pu huaꞌapuaca huaseíj ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Seɨ́j pu ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jacobo. Ajta ɨ́ juutzeájraꞌan, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Juan. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌapeꞌeri ɨ́ Zebedeo. Aꞌuu mú aꞌaráteꞌecaꞌa ɨ́ canuuhuaꞌa jetze. Huáꞌa jamuan pu arácatii ɨ́ huaꞌatáàta. Xɨéjmuaꞌari mú rɨ́ꞌɨ tíꞌiruurejcaꞌa tɨ tíꞌisiujtzaꞌani. Tɨ́ꞌɨj i Jesús huaꞌutajé mej mi jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen.  
\v 22 Aj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi aitacɨ́j ɨ́ canuuhuaꞌa jetze. A mú yaúurɨe ɨ́ rutáàta. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j jamuan ɨ́ Jesús. 
\s1 Jéihua pu tihuáꞌamuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ teɨte 
\r (Lc. 6:17-19) 
\p  
\v 23 Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús aꞌutéjche tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Galileeye, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j naꞌa tɨ seijreꞌe huaꞌateyuu tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu jɨ́n tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ tíꞌaijta nainjapua ɨ́ chaanaca. Ajta Jesús tihuáꞌuhuaa naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n tiúꞌuhuaatacaꞌa.  
\v 24 Aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa seɨ́j ɨ́ chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siria. Aꞌɨ́j mú huámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi u huajaꞌaráaviꞌitɨ ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, tɨ tiꞌimuꞌíi ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Seica mú huápɨꞌɨ tíꞌicucuiꞌicaa, ajta seica, capu huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa. Ajta seica, tiyaaruꞌu pu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, majta seica ɨ́ tɨ huaꞌacáteuunéjmeꞌecaa, majta seica mú cɨyáaxaviꞌi. Naíjmiꞌica pu tihuáꞌuhuaa.  
\v 25 Jéihua mú ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte, ɨ́ mej meꞌuun eꞌeráacɨ aꞌujna chuéjraꞌa japua u Galileeye. Majta seica, aꞌúu mú eꞌeráacɨ tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n tamuáamuataꞌa tɨ chájtaꞌajme, majta seica meꞌújna jáꞌahuaꞌa u Jerusalén, majta seica tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea. Seica mú majta aitacɨ́j ɨ́ mej utavén pújmeꞌen eꞌechéjmeꞌe u Jordán. Jéihua mú jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. 
\c 5  
\s1 Ɨ́ niuucari tɨ Jesús huaꞌutáꞌixa ɨ́ jɨrí jetze 
\p  
\v 1 Tɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj ɨ́ teɨte mej jeíhua muꞌiicáa, aj puꞌi antíraa ɨ́ Jesús ɨ́ jɨrí japua. An pu aꞌujyeíjxɨ. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan, aꞌɨ́ɨ mú ajteáxɨɨrecaꞌa.  
\v 2 Aj pu i aꞌutéjche tɨ tihuáꞌumuaꞌaten. 
\s1 Ɨ́ niuucari tɨ tamuáamuataꞌa aráꞌase ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca 
\r (Lc. 6:20-23) 
\p  
\v 3 Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú meꞌuun huatéꞌuu muáꞌajuꞌun ɨ́ Dios jemi. 
\p  
\v 4 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej ruxɨeemɨ́jteꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌiné Dios pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin. 
\p  
\v 5 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ téꞌumuajcaa ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú raꞌancuréꞌasin aꞌɨ́jna chuéjraꞌa tɨ jɨ́meꞌen Dios teꞌateújratziiriꞌi tɨ huaꞌutáꞌan. 
\p  
\v 6 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rahuauca, majta ɨ́ mej jeíhua raxɨ́ꞌeveꞌe, mej mi miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi, aꞌiné Dios pu ayén huáꞌaruuren mej mi miyen raꞌaráꞌastijreꞌen. 
\p  
\v 7 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej huáꞌacuꞌuve ɨ́ seica ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné Dios pu huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin aꞌɨ́mej. 
\p  
\v 8 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej urarɨ́ꞌen seijreꞌe ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca jetze, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú raseijran ɨ́ Dios. 
\p  
\v 9 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rahuauhuau mej caí neꞌuseꞌe, aꞌiné ayée pu Dios huaꞌutámuaꞌatzi tɨjɨ́n: “Niyaujmuaꞌa.” 
\p  
\v 10 ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rajpuaíitzi muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Nain pu xaa tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌujna aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. 
\p  
\v 11 ’Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen setɨ́j senaꞌa puaꞌamé múꞌeen, tɨ puaꞌa meꞌɨ́n ɨ́ teɨte miyen aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajta, majta aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure naꞌari huaꞌitzi jɨ́n tejáꞌamuaxajtziꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tíꞌixaxaꞌa neetzi jetze meꞌecan.  
\v 12 Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen. Caxú ruxɨeemɨsteꞌe, aꞌiné jeíhua pu tejáꞌamuacɨꞌɨti ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. 
\s1 Mej nuꞌu miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe mej mi rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe 
\r (Mr. 9:50; Lc. 14:34-35) 
\p  
\v 13 ’Ayee xu hui tíꞌivaɨreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j ajta tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ unaj ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicacare ɨ́ cuaꞌira japua. Aꞌɨ́jna ɨ́ unaj tíꞌivaɨreꞌe tɨ́ꞌij caí huatépete ɨ́ huaꞌiraꞌa. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa huateáruꞌuna, aj puꞌi ráxɨꞌɨsin ɨ́ tɨ aꞌancacá. ¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa ancacá áꞌaraꞌani? Capu chéꞌe aꞌij tíꞌirɨꞌɨri, aꞌiné puꞌuri ráaxɨꞌɨ ɨ́ tɨ ancacá. Ayee puꞌu qui tíꞌivaɨreꞌe mej mi mé rúurɨeexɨn, mej mi majta ratzíinajyeꞌican ɨ́ teɨte. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ́ꞌij caí ayén cheꞌatá naꞌa tejamuáaruuren múꞌejmi. 
\p  
\v 14 ’Ayee xu seijreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j tatzari tɨ jaꞌatɨ́ án yáꞌujche tɨ ij aꞌɨmuá aꞌatáneeriꞌicɨj nainjapua íiyen chaanaca japua. Ajta, chajtaꞌa tɨ aꞌutáca ɨ́ jɨrí jetze, capu rɨꞌɨrí tɨ huateúravaa.  
\v 15 Ajta, capu jaꞌatɨ́ ayén cantiiraꞌa antítaiira tɨ ij aꞌuun yaꞌuteárujteꞌen ɨ́ utaatzi jete, sino án pu yaꞌujchájtza ánɨmua tɨ́ꞌij aꞌɨmuá aꞌatáneeriꞌicɨj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej uráatei u chiꞌita.  
\v 16 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j aꞌij seruure múꞌeen, setáꞌaj hui siyen ráaruuren mé jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte mej mi ráamuaꞌaree sej siyen rɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Aj mú mi xaa rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ Dios. 
\s1 Aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́meꞌen tíꞌaijta 
\p  
\v 17 ’Caxu siyen tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa yee nee nu raꞌantipuáꞌajteꞌesin neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raateájtuaa itejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta ɨ́ mej raataxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni raꞌantipuáꞌajteꞌen neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Canu xaa neꞌu. Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni raanaíjmireꞌen.  
\v 18 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ́ꞌɨj auj seijreꞌe tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta ɨ́ tɨ éꞌeseijreꞌe júteꞌe u ta japua, capu hui tiꞌitɨ́j aꞌuvaɨ́jtzi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, capu tiꞌitɨ́j, tɨ puaꞌa leetra naꞌa, naꞌari ɨ́ tɨ raꞌavéꞌeraráatzajme. 
\p  
\v 19 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí raꞌaráꞌastijreꞌen seɨ́j ɨ́ niuucari tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, tɨ puaꞌa ajta aꞌɨ́ɨn tiráamuaꞌaten seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa caí raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna, Dios pu jemi ayén ámitɨeereꞌe tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌujna u ta japua. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa caí raꞌaráꞌastijre ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe caí ruxeꞌeveꞌe; aúcheꞌe pu veꞌecán jɨ́n auteáturaasin ɨ́ Dios jemi. Mɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, ajta seica tiúꞌumuaꞌaten mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa rɨjca, Dios pu jemi ámitɨeereꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xaa tíꞌivaɨreꞌe jeíhua u ta japua. 
\p  
\v 20 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa secaí siyen tihuaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ yuꞌuxari jetze, majta aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos, tɨ puaꞌa secaí huaꞌutémuaꞌitɨn seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze, ca xu jaꞌanáj aꞌuteáruti aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n níniuꞌucacu 
\r (Lc. 12:57-59) 
\p  
\v 21 ’Xuꞌuri siyen ráanamuajriꞌi mej miyen tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ áꞌamuayaꞌupuacɨꞌɨstemuaꞌa tɨjɨ́n: “Caxu tíꞌitecuiꞌica. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ seɨ́j huajéꞌica, ruxeꞌeveꞌe mej puaíjtzi raatáꞌan.” 
\p  
\v 22 ’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén huataniúꞌucan jemin ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ Dios ayén puaíjtzi raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tiraatájeeve aꞌɨ́jna ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨjɨ́n: “Múꞌee pej caí tiꞌitɨ́j huayɨ́ꞌɨtɨ”, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej ráꞌanviꞌitɨn aꞌɨ́mej jemi ɨ́ jueesi. Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tiraatájeeve ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨjɨ́n: “Múꞌee pej caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree”, ayée pu Dios ayén tiraatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Aricu, áa pej aꞌutevée puáꞌaraꞌani ɨ́ taij tzajtaꞌa tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni.” 
\p  
\v 23 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa peri tiꞌitɨ́j tíꞌimuaɨꞌɨvajta aꞌɨ́jna japua aꞌu sej yéꞌanaꞌamiche ɨ́ Dios, tɨ puaꞌa peri raꞌutámuaꞌaree ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa jemin ɨ́ axɨ́ꞌej tevi, ayée pej huárɨni.  
\v 24 Aꞌuu pej yeꞌutécan ɨ́ pej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta aꞌɨ́jna japua aꞌu sej yéꞌanaꞌamiche ɨ́ Dios. Patáꞌaj amuacaí u áꞌumeꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patáꞌaj tiuꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ pej jɨ́n aꞌuteájturaa ɨ́ jemin. Aj pu xaa ari rɨꞌɨrí pej mú aꞌuvéꞌemeꞌen patáꞌaj tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. 
\p  
\v 25 ’Setáꞌaj caꞌanacan raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe, tɨ́ꞌɨj auj muáꞌanviꞌitɨn huáꞌa jemi ɨ́ jueesi. Setáꞌaj siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen setɨ́ꞌɨj seuj huajúꞌun ɨ́ juye jetze. Naꞌari tɨ puaꞌa pecaí piyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu múꞌeetzi tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ juees jemi. Ajta aꞌɨ́jna múꞌeetzi pu tiuꞌutátuiireꞌesin jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu muaꞌiteánajsin.  
\v 26 Ayee nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, camu jaꞌanáj muaꞌirátuaasin ajta penaꞌa caí tihuaꞌunájchiteꞌen nai jɨmeꞌe aꞌachú mej muáꞌijijveꞌe. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate 
\p  
\v 27 ’Xuꞌuri ráanamuajriꞌi ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej ꞌɨ́itaꞌa jamuan huiꞌica ɨ́ pej caí ratéviꞌitɨn.” 
\p  
\v 28 ’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ꞌɨ́itaꞌa seijra temuaꞌa naa tɨ ij ayén raatáꞌasti ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ jamuan huáhuiꞌini, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ari tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caí ratéviꞌitɨn. 
\p  
\v 29 ’Neajta nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Tɨ́ puaꞌa piyen éeneꞌen pej jetzen rapuaꞌajteꞌe mɨ áꞌajɨꞌɨ tɨ arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen seijreꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aitátɨchi muáꞌajɨꞌɨ tɨ arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen seijreꞌe. Aa pej yaúurɨeni. Ayee pej huárɨni, aꞌiné jaítzeꞌe pu timuaatévaꞌɨri pej tiꞌitɨ́j áꞌurɨeni tɨ cɨ́lieen caí pej nain eꞌehuáꞌarɨeni matɨ́ꞌɨj án muajáꞌurɨeeni ɨ́ taij tzajtaꞌa.  
\v 30 Ajta tɨ puaꞌa piyen éeneꞌen pej jetzen rapuaꞌajteꞌe mɨ áꞌamuajcaꞌa arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen seijreꞌe, patáꞌaj raꞌajtaveíjche amɨ́jna mɨ áꞌa muájcaꞌa. Pajta aꞌɨmuá yaúurɨeni aꞌiné jaítzeꞌe pu timuaatévaꞌɨri pej tiꞌitɨ́j áꞌurɨeni tɨ cɨ́lieen caí pej nain eꞌehuáꞌarɨeni matɨ́ꞌɨj án mú jáꞌurɨeni ɨ́ taij tzajtaꞌa. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́ꞌɨca 
\r (Mt. 19:9; Mr. 10:11-12; Lc. 16:18) 
\p  
\v 31 ’Majta hui mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Jaꞌatɨ́ tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ ruꞌɨ́j mé úurɨeni, chéꞌe aꞌɨ́ɨn cuapée raatapíjteꞌen ɨ́ ruꞌɨ́j ɨ́ tɨ jɨ́n mé rúurɨeni.”  
\v 32 Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j mé úurɨeni, caí ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n huarɨ́n aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ xanaꞌacɨreꞌe, tɨ puaꞌa caí seɨ́j jamuan huáhuiꞌini, seɨ́j puꞌu ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutáꞌa tɨ ij jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j mé úurɨeni. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ iꞌi ɨ́ɨraꞌaraꞌantacaꞌa tihuaújxanaꞌacɨraꞌate seɨ́j jamuan ɨ́ teáataꞌa. Aj pu xaa íꞌirɨꞌɨri tɨ mé rúurɨeni. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa tɨ seɨ́j ancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ari mé rúurɨe, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ajta pu tihuaújxanaꞌacɨraꞌate. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n teꞌataújratziꞌiraca 
\p  
\v 33 ’Seajta xuꞌuri ráanamuajriꞌi seꞌíjna i niuucari ɨ́ mej mejmíꞌi tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: “Capej yáꞌujɨpuan ɨ́ pej jɨ́n teꞌatáꞌaratziira niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios.” 
\p  
\v 34 ’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Caxu aꞌatzu teꞌataújratziꞌiraꞌan niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios, caxu aꞌatzu. Caxu seajta teꞌataújratziꞌiraꞌan niuucajtzeꞌen ɨ́ ta japua, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu japuan án áꞌujca ɨ́ Dios.  
\v 35 Caxu seajta teꞌataújratziꞌiraꞌan niuucajtzeꞌen i chaanaca aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu yen raꞌɨ́ɨcajme ɨ́ Dios. Caxu seajta teꞌataújratziꞌiraꞌan ɨ́ niuucajtzeꞌen ɨ́ Jerusalén, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌaree íiye chajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Rey tɨ veꞌée.  
\v 36 Caxu seajta teꞌataújratziꞌiracareꞌen niuucajtzeꞌen mɨ aꞌamuamuꞌúu jetze, aꞌiné caxu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ sej raatéxuꞌumuareꞌen naꞌari sej raatécuainareꞌen seɨ́j mɨ aꞌamua cɨpua. 
\p  
\v 37 ’Chéꞌe ayén éeneꞌen, tɨ puaꞌa piyen raataxáj yee “¡Jee!”, chéꞌe ayén éeneꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe yee “¡Jee!” Ajta, ayén cheꞌatá naꞌa, tɨ puaꞌa piyen yee “¡Capu!”, chéꞌe ayén éeneꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe yee “¡Capu!” Tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij seɨcɨé ꞌeen, aꞌɨ́jna jetze pu avéꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej puaíjtzi huataúraꞌa 
\r (Lc. 6:29-30) 
\p  
\v 38 ’Xuꞌuri siyen tiúꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raꞌitátɨni ɨ́ jɨꞌɨseáaraꞌan ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌunájchita rujɨ́ꞌɨ jɨmeꞌe.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ seɨ́j raꞌantácuura ɨ́ tamaaraꞌan, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna jaꞌatɨ́ ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌunájchita rutamej jɨmeꞌe.” 
\p  
\v 39 ’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee: Caxu siyen cheꞌatá senaꞌa raruure ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ari ayén amuáaruu múꞌejmi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ muꞌitéjveeni muaꞌɨpée jetze arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen, patáꞌaj pajta raatáꞌan tɨ muꞌitéjveeni ɨ́ seɨ́jtaꞌa ɨ́ muaꞌɨpée jetze.  
\v 40 Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ caꞌanéeri jɨ́n muájhuavii mɨ áꞌasiicuꞌu tɨ ij aꞌɨ́ɨn múꞌijchueeni, patáꞌaj raatáchuiteꞌen pajta mɨ pej jɨ́meꞌen raꞌitévajra mɨ áꞌahuareꞌetzeꞌe.  
\v 41 Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ muaꞌáijteꞌe pej tiꞌáꞌaraꞌan téꞌentɨni seɨ́j viꞌiraꞌa ɨmuá tɨ huatátee, patáꞌaj huaꞌapua viꞌiraꞌa ɨmuá téꞌentɨni.  
\v 42 Pajta, patáꞌaj raatáꞌan, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j muáhuaviira, capej ramuaireꞌe ɨ́ jaꞌatɨ tɨ muaneɨ́ɨriꞌira aꞌame. 
\s1 Mej nuꞌu huáꞌaxeꞌeveꞌen ɨ́ mej huáꞌajchaꞌɨreꞌeca 
\r (Lc. 6:27-28, 32-36) 
\p  
\v 43 ’Ayee xu seri ráanamuajriꞌi ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj raxɨ́ꞌeveꞌe puáꞌaraꞌani peꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamiigu.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Patáꞌaj rájchaꞌɨɨreꞌe puáꞌaraꞌani peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe.”  
\v 44 Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee: Patáꞌaj raxɨ́ꞌeveꞌe puáꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe. Pajta rahuaviira ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́mej jɨ́meꞌen ɨ́ mej aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure sej si siyen ruxɨ́ꞌej éeneꞌen xáꞌaraꞌani aꞌujna, áꞌamuayaꞌupua tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. 
\p  
\v 45 ’Aꞌɨ́ɨ pu hui huatáꞌaca tɨ aꞌɨ́ɨn xɨca huaꞌutétatzaviꞌiteꞌe huáꞌa japua ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ajta huáꞌa japua ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Ajta aꞌɨ́ɨ pu huatáꞌaca mej mi víjviꞌiyej huáꞌa japua ɨ́ mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, majta huáꞌa japua ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ.  
\v 46 Tɨ́ puaꞌa siyen huáꞌaxeꞌeveꞌe senaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe múꞌejmi, ¿ni secaí siyen tíꞌimuaꞌatze sej si seꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn ɨ́ Dios jemi? Mɨ́ seajta caí, caxu. Casiꞌi, ayée mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌan ɨ́ mej huaꞌujíjveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ.  
\v 47 Ajta, tɨ puaꞌa siyen huaꞌutateújte senaꞌa seꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌamuaꞌihuaamuaꞌa púꞌeen, ¿ni qui caí ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej siyen huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ seica? Mɨ́ seajta caí, caxu. ¿Ni qui mecaí miyen rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe? Ayee mú rɨcɨ xaa neꞌu. 
\p  
\v 48 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raanaíjmireꞌen aꞌachú tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe, sej si siyen ruxɨ́ꞌej ꞌeeneꞌen temuaꞌa naa aꞌujna aꞌu tɨ áꞌamuayaꞌupua éꞌeseijreꞌe u ta japua. 
\c 6  
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruseijrata mej miyen rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn 
\p  
\v 1 ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen sej caí siyen huárɨni ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen mé jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte mej mi amuaaséij. Tɨ́ puaꞌa siyen senaꞌa rɨjca, capu tiꞌitɨ́j tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jemi ɨ́ sej rájyaꞌupua tɨ aꞌɨ́ɨn tejámuaatapuaíjveꞌen.  
\v 2 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setɨ́ꞌɨj tihuáꞌapuaijveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, caxu raxájta mé jéjreꞌe yee ayée tu huarɨ́j. Ayee mú xaa rɨcɨ seica ɨ́ ruteyujtaꞌa, majta caaye jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raꞌaráꞌastijreꞌe huaꞌayeꞌira jéjreꞌecɨtzeꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú miyen rɨcɨ mej mi aꞌɨ́ɨn teɨte rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ mú meri nain huamuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej teɨte rɨ́ꞌɨ tiuꞌutáꞌixaa.  
\v 3 Mɨ́ pajta múꞌee, tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j paraatapuaíjveꞌen ɨ́ tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, ayée pej huárɨni tɨ ij caí jaꞌatɨ́ ráamuaꞌaree.  
\v 4 Ayee pej huárɨni, tɨ puaꞌa petiuꞌutapuaíjveꞌen avíitzi jɨmeꞌe, aj pu xaa, aꞌɨ́ɨn ɨ́ pej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu raseíj ɨ́ tɨ rúꞌavaa. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu timuaatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. 
\s1 Jesús pu tihuáꞌamuaꞌate aꞌij tɨ tiraatéjhuauuni ɨ́ Dios jemi 
\r (Lc. 11:2-4) 
\p  
\v 5 ’Ajta, setɨ́ꞌɨj múꞌeen téniuusimeꞌen ɨ́ Dios jemi, caxu siyen jéjreꞌecɨtzeꞌe rɨjca matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej nuꞌu raꞌaráꞌastijreꞌe huaꞌayeꞌira ɨ́ mej miyen tíꞌijrɨꞌɨre. Yee pu tihuaꞌaráanajche mej uteáruꞌipi u teyujtaꞌa mej huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi, naꞌari mej miyen eꞌejcáacɨꞌɨca aꞌujna caaye jetze mej mi seica huaꞌuseíj. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, amɨ́ muꞌu huamuáꞌitɨ, xaa neꞌu. 
\p  
\v 6 ’Mɨ́ pajta múꞌee, patɨ́ꞌɨj téniuusimeꞌen ɨ́ Dios jemi, pauj miꞌi uteárutén aꞌujna ꞌachiꞌitá. Pajta teꞌiteanán ɨ́ taꞌanténineꞌi jɨmeꞌe. Aj pej xaa pi huatéjniuuni aꞌɨ́jna jemi ɨ́ pej rájyaꞌupua ɨ́ tɨ caí seijreꞌe. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́jna ɨ́ pej rájyaꞌupua ɨ́ tɨ tíꞌisiseꞌij naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ éꞌeruuriꞌihuacaꞌa avíitzi jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui muaatáꞌasin ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. 
\p  
\v 7 ’Ajta, patɨ́ꞌɨj téniuusimeꞌen ɨ́ Dios jemi, capej piyen áꞌateeviꞌin pej téniuusimeꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ caí aꞌij huataújmuaꞌa. Ayee mú xaa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios. Ayee pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ Dios ayén huáꞌunamua tɨ puaꞌa miyen áꞌateeviꞌin mej téniuusimeꞌen.  
\v 8 Caxu siyen cheꞌatá senaꞌa rɨjca matɨ́j aꞌɨ́ɨme, aꞌiné ayée pu i tíꞌeen sej caí xɨ huatéeniu jemin ɨ́ sej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu ari rúꞌumuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tejamuáꞌaturaateꞌe.  
\v 9 Ayee xu si tíꞌijhuaviira. Siyen tɨjɨ́n: 
\q1 Múꞌee, ɨ́ pej táꞌiyaꞌupua, 
\q2 aꞌúu pej éꞌeseijreꞌe u ta japua, 
\q2 michéꞌe rɨ́ꞌɨ yáꞌunamuajra aꞌij pej ántehuaa. 
\q1  
\v 10 Chéꞌe tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa jetze 
\q2 patɨ́ꞌɨj nainjapua tiuꞌutaꞌaíjta 
\q2 íiyen chaanaca japua. 
\q1 Michéꞌe raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe 
\q2 íiyen chaanaca japua 
\q2 mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa 
\q2 raꞌaráꞌastijreꞌen u ta japua. 
\q1  
\v 11 Patáꞌaj pajta taatáꞌan ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi 
\q2 ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe nain xɨcaj tzajtaꞌa. 
\q1  
\v 12 Titaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi 
\q2 aꞌiné ayée tu cheꞌatá tenaꞌa 
\q2 rɨ́ꞌɨ tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira aꞌɨ́mej 
\q2 ɨ́ mej auteájturaa itejmi jemi. 
\q1  
\v 13 Pajta, capej piyen titaatáꞌacareꞌen ti ayén titáacɨꞌɨti 
\q2 ɨ́ tej jɨ́meꞌen caí ráꞌaviicuaꞌi 
\q2 sino patáꞌaj piyen ta japua huániuuni 
\q2 tɨ ij caí taatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. 
\q1 Ayee tu tíꞌimuahuavii aꞌiné múꞌee pej tíꞌitaꞌaijteꞌe nainjapua, 
\q2 múꞌee pej antíꞌamuaꞌaree nain jɨmeꞌe, 
\q2 michéꞌe naímiꞌi rɨ́ꞌɨ timuaatatémuaꞌavisteꞌen 
\q2 tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 
\p  
\v 14 ’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa múꞌejmi jemi, aꞌɨ́ɨ pu ajta tejámuaatáꞌuuniꞌira múꞌejmi aꞌɨ́jna ɨ́ sej rájyaꞌupua tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua.  
\v 15 Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa secaí siyen tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa múꞌejmi jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ sej rájyaꞌupua, capu ajta tejámuaatáꞌuuniꞌira múꞌejmi ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n rúꞌitziꞌiveꞌe 
\p  
\v 16 ’Tɨ́ puaꞌa seúruꞌitziꞌiveꞌe, caxu siyen acaújtzaahuateꞌe ɨ́ runéerime jetze matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ mej miyen rɨcɨ jéjreꞌecɨtzeꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtejraꞌa, ayée mú acaújtzaahuateꞌe ɨ́ runéerime jetze mej mi seica teɨte ráamuaꞌaree yee mej rúꞌitziꞌiveꞌe.  
\v 17-18 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Muꞌuri meꞌɨ́jna jɨ́meꞌen raamuáꞌitɨ nain ɨ́ tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti. Mɨ́ pajta múꞌee, patɨ́ꞌɨj áꞌitziꞌiveꞌe, patáꞌaj acáꞌajɨstaꞌanteꞌen, pajta teꞌaváꞌahuaateꞌen áꞌamuꞌuutzeꞌe aceite jɨmeꞌe, mej mi caí ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte yee peꞌáꞌitziꞌiveꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu ayáꞌupua ɨ́ pej caí rasiseꞌi, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌaree. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ayáꞌupua tɨ rasiseꞌi ɨ́ tɨ rúꞌavaa, aꞌɨ́ɨ pu muaatáꞌasin ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi 
\r (Lc. 12:33-34) 
\p  
\v 19 ’Caxu siyen téꞌuseɨreꞌe u ruchiꞌitá jeíhua ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche sej si seꞌuun teꞌuráchaꞌɨɨca. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, aj mú mi tejpuási raatéteꞌeneajxɨꞌɨsin ɨ́ caanari. Ajta ɨ́ tepúustiꞌi, temuaꞌa pu tiuꞌuteújchuitaamuaꞌasin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ nahuaꞌari, aꞌúu mú uteáruti caꞌanéeri jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi téꞌunahuaꞌan.  
\v 20 Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj teꞌuhuáseɨreꞌen u ta japua jeíhua ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi. Capu tiꞌitɨ́j ruchuitáamuaꞌaca aꞌujna, capu ajta tiꞌitɨ́j aꞌuvaɨ́jtzi. Camu majta uteáruꞌipi ɨ́ nahuaꞌari meꞌújna.  
\v 21 Ayee pu téꞌeme: tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ múꞌejmi tejáꞌamuaꞌa, tɨ jaítzeꞌe timuaatévaꞌɨri, múꞌeen xu tiújmuaꞌatzíiteꞌe xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n rutátzaviꞌiteꞌe 
\r (Lc. 11:34-36) 
\p  
\v 22 ’Ajta hui, amɨ́jna mɨ áꞌajɨꞌɨ, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej jɨ́n áꞌucheꞌecan. Tɨ́ puaꞌa rɨꞌéeneꞌen puáꞌajjɨꞌɨsíjmeꞌeni, temuaꞌa pej naa meteúunee.  
\v 23 Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe muaꞌa jɨ́ꞌɨ, ayée pu huaꞌéen cumu tɨ́j huatɨ́caꞌa. Ajta muaꞌaxɨejniuꞌuca, tɨ puaꞌa piyen rɨ́ꞌɨ raatéꞌavaa, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ pej jɨ́n huáyeꞌiven huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Ajta tɨ puaꞌa piyen caí rɨ́ꞌɨ tiraatéꞌavaa ɨ́ muaꞌaxɨejniuꞌuca tɨ ij caí chéꞌe mú áꞌayee mú áꞌuviꞌitɨjcareꞌen, ¿ni caí ayén teꞌiráame cumu tɨ́j huatɨ́caꞌa? Capu aꞌatzu huáneeriꞌi. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tumin ɨ́ Dios jemi 
\r (Lc. 16:13) 
\p  
\v 24 ’Capu jaꞌatɨ́ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huaꞌapuaca jemi tiuꞌutévaɨreꞌen. Tɨ́ puaꞌa tiuꞌutatéseꞌen tɨ ayén huárɨni, seɨ́j pu tichaꞌɨ́ɨreꞌe aꞌame tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌame tɨ tiraataꞌaíjteꞌen. Naꞌari caí, nain pu jɨ́n tiraatévaɨreꞌesin ɨ́ seɨj, ajta aꞌɨ́ɨ pu caí raꞌaráꞌastijreꞌe ɨ́ seɨj tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ajta jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tumin, capu jaꞌatɨ́ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtiꞌireꞌen ruxɨ́ꞌej naꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. 
\s1 Dios pu nuꞌu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌachaꞌɨɨ ɨ́ ruyaujmuaꞌa 
\r (Lc. 12:22-31) 
\p  
\v 25 ’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna yee: Caxu seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuajca yee: “¿Aꞌiquí tetíꞌicuaꞌani?”, nusu yee: “¿Aꞌiquí tetíꞌiteyeꞌen?”, naꞌari yee: “¿Tiꞌitaqui jɨ́n tetiuꞌutétachejteꞌesin?” ¿Ni caí jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi sej ruuri xáꞌaraꞌani, caí ɨ́ cuaꞌira? ¿Ni caí ayén cheꞌatá naꞌa jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi áꞌamuahuaꞌiraꞌa tɨ ruuri, caí ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌuteújchejteꞌen? A niꞌijtá neꞌu. 
\p  
\v 26 ’Casiꞌi, hui sehuaꞌuseíj mɨ pinaꞌase ɨ́ mej júteꞌe ráꞌaraꞌa. Camu aꞌatzu tíꞌihuasteꞌe, camu majta tíꞌitzaꞌanaca, camu majta raseꞌɨri ɨ́ imueꞌeri ɨ́ ruchiꞌitá. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamiꞌicuaca aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamuayaꞌupua aꞌuun tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. Ajta jeíhua xu jaítzeꞌe jetzen ruxeꞌeveꞌe mecaí aꞌɨ́ɨme mɨ pinaꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ aꞌame.  
\v 27 Capu aꞌatzu tíꞌivaɨreꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén áꞌucheꞌecaneꞌen ayén teꞌentímuaꞌastɨ́ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee aꞌiquí téꞌeme. Capu aꞌatzu raatévaꞌɨri tɨ jaítzeꞌe áꞌateeviꞌin. 
\p  
\v 28 ’Ajta, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌitziɨɨneꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee tiꞌitájqui jɨ́n tetiuꞌutétachejteꞌesin? 
\p ’Casiꞌi múꞌeen, xaaseíj mɨ xuuxuꞌu aꞌij tɨ téꞌejvivausi mé jáꞌahuaꞌa tɨ huapáꞌatza. Capu tíꞌimɨjhuaca mɨ xuuxuꞌu, capu ajta tíꞌitzaca.  
\v 29 Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan, jéꞌecan pu huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Mɨ́ ajta, capu jaꞌanáj naa éeneꞌen tiuꞌuteújchejte tɨ́j mɨ xuuxuꞌu. 
\p  
\v 30 ’Ayee puꞌu, Dios pu ayén naa éeneꞌen rɨ́ꞌɨ tíꞌiruure mɨ ɨxaj tɨ íjii aꞌuun éꞌeseijreꞌe aꞌúu tɨ aꞌupáꞌatza. Ajta áꞌiyen, aréꞌapuaꞌa rasijchen. Tɨ́ꞌɨj huatéehuan, aj mú mi raateátaiira chuej tzajtaꞌa táꞌajtaavijhua. Dios pu xaa jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruure caí aꞌɨ́jna tɨ rɨ́ꞌɨ ráaruu mɨ ɨxaj. Múꞌeen xu hui caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe xaa neꞌu.  
\v 31 Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Caxu siyen tíꞌimuajca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee: “¿Tiꞌitájqui tecuaꞌani?”, nusu yee: “¿Tiꞌitájqui teyéꞌen?”, naꞌari yee: “¿Tiꞌitájqui jɨ́n tetiuꞌutétachejteꞌesin?” 
\p  
\v 32 ’Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jɨ́n rahuauca. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ áꞌamuayaꞌupua ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ari ramuaꞌaree nain tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe.  
\v 33 Ayee puꞌu, seuj miꞌi raatahuaún tɨ Dios tejamuaꞌaíjteꞌen, seajta sej raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, Dios pu ajta tejámuaatáꞌasin naíjmiꞌi aꞌíjna ɨ́ tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe. 
\p  
\v 34 ’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Caxu tíꞌimuajca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee aꞌiquí téꞌeme ruijmuaꞌa. Ruijmuaꞌa xu sijta tíꞌiteseꞌe xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌájna. Amɨ́ puꞌu aúcheꞌe ɨ́ sej jɨ́n tíꞌiteseꞌen íjii. 
\c 7  
\s1 Tej nuꞌu caí seica jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe 
\r (Lc. 6:37-38, 41-42) 
\p  
\v 1 ’Caxu chéꞌe senaꞌa seica jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe ɨ́ seɨ́j tɨ i caí Dios ayén múꞌejmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen caꞌanín jɨmeꞌe.  
\v 2 Ayee puꞌu, setɨ́j siyen tíꞌijxajtziꞌira ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios múꞌejmi tejáꞌamuaxajtziꞌi. Aꞌachú sej caj tiraatáꞌan ɨ́ seɨ́j, ayén cheꞌatá naꞌa tejáꞌamuacɨꞌɨti.  
\v 3 ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen rasiseꞌi áꞌamuaꞌihuaaraꞌa ɨ́ tɨꞌɨrí cɨ́lieen jɨ́n teꞌutéjturaa ɨ́ Dios jemi? Mɨ́ seajta múꞌeen caxu rusiseꞌij ɨ́ sej veꞌecán jɨ́n auteájturaa jemin ɨ́ Dios.  
\v 4 Ajta, tɨ puaꞌa peri veꞌecán jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri pej piyen tiraatáꞌixaateꞌen pemɨ́jna tɨ cɨ́lieen jɨ́n aꞌuteájturaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa?  
\v 5 Múꞌee, ɨ́ pej caí piyen mé teuúmuaꞌaree, pauj miꞌi nain jɨ́n tiuꞌutetzáahuateꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa. Aj pu xaa raavíiteꞌe aꞌame pej piyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ seɨj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa. 
\p  
\v 6 ’Caxu siyen tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiúꞌuxanaꞌaviꞌisteꞌe mej mi caí áꞌamuaxɨeehuariꞌira matɨ́j ɨ́ tzɨꞌɨcɨ mej tiúꞌucheꞌeveca. Ajta caxu siyen tihuáꞌijcateꞌe ɨ́ tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tíꞌiteviꞌiraꞌa. Naꞌari caí, ayée mú rɨni matɨ́j ɨ́ tuiixu ɨ́ xarij tzajtaꞌa aꞌutɨ́ jéꞌejmuaa. Aꞌij mú puaꞌa tejámuaataxájta, mej núꞌu amuajchaꞌɨ́ɨreꞌe mú muáꞌajuꞌun huápɨꞌɨ. 
\s1 Mej nuꞌu rahuauca ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌa 
\r (Lc. 11:9-13; 6:31) 
\p  
\v 7 ’Setáꞌaj siyen seuj rahuauca ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tejámuaatáꞌasin. Tɨ́ puaꞌa siyen rahuauca ɨ́ jemin, aj xu xaa ráateuni jemin ɨ́ Dios. Seucheꞌe seajta teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn ɨ́ puéerta jetze. Dios pu xaa teꞌantácuuna, amuaatáꞌasin ɨ́ sej jɨ́meꞌen rahuauhuau.  
\v 8 Ayee pu téꞌeme aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tíꞌijhuauca, aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌancuréꞌasin. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j huauca, aꞌɨ́ɨ pu ráateuni. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn táꞌapueerta, Dios pu xaa teꞌantácuuna. 
\p  
\v 9 ’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Tɨ́ puaꞌa muáꞌayauj ayén tíꞌimuahuaviira ɨ́ pan pej raataꞌɨ́ꞌɨteꞌen, ¿ni mɨ tetej paraatátɨstejsin? Capej xaa neꞌu tetej raatátɨstejsin sino pan pej raataꞌɨ́ꞌɨteꞌesin.  
\v 10 Naꞌari, tɨ puaꞌa ayén tíꞌimuahuaviira pej huaꞌité raatáꞌan, ¿ni qui cuꞌucuꞌu paraatapíjteꞌesin? Capej xaa neꞌu cuꞌucuꞌu raatapíjteꞌesin sino huaꞌité pej raatáꞌasin. 
\p  
\v 11 ’Jee sein, ayej tiꞌayajna, múꞌeen xu caí urarɨ́ꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ seajta múꞌeen, seúcheꞌe xu ramuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni sej si huaꞌutapuaíjveꞌen ɨ́ ruyaujmuaꞌa tiꞌitɨ́j tɨ iꞌirɨ́ꞌen. Ajta ɨ́ áꞌamuaꞌiyaꞌupua, jeíhua pu jaítzeꞌe huaꞌutáꞌasin ɨ́ tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ mej rahuaviira muáꞌajuꞌun. 
\p  
\v 12 ’Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen huárɨni nain jɨmeꞌe. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huáꞌuruuren ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte aꞌij sej tíꞌijxeꞌeveꞌe mej miyen amuáaruuren múꞌejmi. Ayee pu huataújmuaꞌa nain tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ajta ɨ́ seica jetze ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ juye tɨ auuyaúj, ajta ɨ́ tɨ cɨ́j auuyaúj 
\r (Lc. 13:24) 
\p  
\v 13 ’Sej si eꞌaráꞌasti aꞌúu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe, ayée xu huárɨni. Aꞌuun xu aꞌuteárute ɨ́ puéerta jetze tɨ cɨ́j antéeyauj. Jee xaa, seɨ́j pu seijreꞌe ɨ́ puéerta tɨ antéeyauj. Aꞌuu pu pújmeꞌen eꞌenténineꞌi ɨ́ juye tɨ ajta auuyaúj. Muꞌiitɨ́ mú meꞌuun aꞌuteáruꞌipi, majta aꞌɨ́j mú japuan cɨɨne ɨ́ juye tɨ auuyaúj. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌuréꞌenen aꞌu tɨ aupuáꞌari, naímiꞌi mú jéꞌe huaújpuaꞌarixɨꞌɨsin, micu. Miyáꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa.  
\v 14 Mɨ́ ajta ɨ́ seɨ́j ɨ́ puéerta, aꞌɨ́ɨ pu hui cɨ́j antéeyauj, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ juye tɨ aꞌuun eꞌenténineꞌi, cɨ́j pu auuyaúj. Ajta jéꞌecan pu muárɨꞌeri tɨ jaꞌatɨ́ japuan huaméꞌen tɨ ij aꞌuun eꞌaráꞌasti Dios tɨ éꞌeseijreꞌe tɨ ij ruurican aꞌuteáturan ɨ́ Dios jemi. Ajta, camu muꞌíi ɨ́ mej miyen tíꞌirateuni. 
\s1 Mej nuꞌu ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ cɨ́yeꞌaraꞌan pɨ́rɨcɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ taaca 
\r (Lc. 6:43-44) 
\p  
\v 15 ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, múꞌeen, huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca. Ayee mú tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Dios jetze meꞌecan tu hui tíꞌixaxaꞌa.” Mé mú veꞌeréꞌene mé muáꞌacanta. Ayee mú áꞌujujhuaꞌan aꞌamua tzajtaꞌa. Cu xɨee mé caí tiꞌitɨ́j aꞌij ruure. Mɨ́ ajta, capu ayén tiꞌayajna. Jee xaa neꞌu ayén tiꞌayajna. Ayee mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ ɨ́ɨraꞌavete ɨ́ mej tíꞌitecuiꞌica. Jéꞌecan mú tihuáꞌariꞌiraca ɨ́ teɨte ɨ́ tihuaꞌáa. Majta huáꞌacuanamuáj.  
\v 16 Rɨꞌɨrí sej si siyen tihuáꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa tihuáꞌumuaꞌati setɨ́j tíꞌijmuaꞌate seɨ́j ɨ́ cɨyej tɨ puaꞌa caí rɨꞌéeneꞌen tacaꞌa. Casiꞌi, jetzen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tétzicareꞌe, capu aꞌɨ́jna jetze taaca ɨ́ uuva; capu ajta aꞌɨ́jna jetze tacaꞌa ɨ́ huaréj, jetzen aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej tɨ tétzicareꞌe. 
\p  
\v 17 ’Ayee pu tíꞌeen, nain ɨ́ cɨyej tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, rɨꞌéeneꞌen pu tíꞌitacaꞌa. Ajta, nain ɨ́ cɨyej tɨ caí tiꞌirɨ́ꞌeen, capu ajta rɨꞌéeneꞌen tíꞌitacaꞌa.  
\v 18 Capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn cɨyej tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, ayén tacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ caí rɨ́ꞌen. Ajta, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej tɨ caí rɨ́ꞌen, capu ajta íꞌirɨꞌɨri tɨ rɨꞌéeneꞌen tiuꞌutácaꞌan.  
\v 19 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, ayée mú ꞌeen tɨ́j ɨ́ cɨyej tɨ caí tiꞌirɨ́ꞌeen. Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren matɨ́j ɨ́ teɨte miyen tíꞌiruure ɨ́ cɨyej tɨ caí rɨ́ꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú téꞌijveichixɨꞌɨsin, majta raꞌanteátaira.  
\v 20 Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Ayee xu ꞌéeniꞌicɨꞌe huáꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. 
\s1 Camu nuꞌu naíjmiꞌi aꞌuun aꞌuteáturaasin tavástaraꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe 
\r (Lc. 13:25-27) 
\p  
\v 21 ’Mɨ́ majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen tíꞌinejee tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, casiꞌi nevástaraꞌa”, camu naímiꞌi meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu tɨ tejéꞌaijta ɨ́ Dios. Aꞌii muꞌu meꞌuun aꞌuteáruti ɨ́ mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios.  
\v 22 Ayee pu téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios ayén huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ teɨte. Muꞌiitɨ́ mú miyen tinaatáꞌixaateꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee: “Nevástaraꞌa, casiꞌi nevástaraꞌa, teen tu tiuꞌutaxájtacaꞌa aniúucajtzeꞌen tetɨ́ꞌɨj teuj ruurica. Teajta aniúucajtzeꞌen jɨ́n huaꞌutamuári ɨ́ tiyaaruꞌu mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ayee tu cheꞌatá tenaꞌa, jeíhua tiuꞌumuárɨej teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej múꞌeetzi jetzen arátacaꞌanejcaꞌa.” 
\p  
\v 23 ’Mɨ́ neajta inee, ayée nu hui tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Canu jaꞌanáj amuaamuáꞌa aꞌatéenni sej púꞌeen. Caxu aꞌatzu neteɨ́testemuaꞌa púꞌeen. Sericu, sej hui iiyecuí inee jemi, mɨ sej aꞌij puaꞌa rɨcɨ.” 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej japuan ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ ruchiꞌi ɨ́ mej huaꞌapua 
\r (Mr. 1:22; Lc. 6:47-49) 
\p  
\v 24 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén nenamua, ajta tɨ ayén raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa, ayée pu hui cheꞌatá naꞌa mé teuúmuaꞌaree tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huateújchiꞌite tetej japua.  
\v 25 Aj mú mi huatéviiyecaꞌa. Ajta cámɨꞌɨyixɨ ɨ́ jaj. Ajta huatáꞌeecarecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chiꞌiraꞌan, capu áꞌave aꞌiné tetej japua pu ráꞌajtaahuacaꞌa.  
\v 26 Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén nenamua, ajta capu ayén raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ huateújchiꞌite aꞌu tɨ áꞌuseaataꞌa.  
\v 27 Aj mú mi huatéviiyecaꞌa. Ajta cámɨꞌɨyixɨ ɨ́ jaj. Ajta huatáꞌeecarecaꞌa. Caꞌanacan pu áꞌave ɨ́ chiꞌiraꞌan. Jéꞌecan pu yáꞌurɨe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huateújchiꞌite aꞌu tɨ áꞌuseaataꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijruuren ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 28 Tɨ́ꞌɨj Jesús raꞌantipuáꞌajte tɨ tihuaꞌutáꞌixaa, jeíhua mú huajɨ́jxɨcaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌumuáꞌate.  
\v 29 Capu chaꞌa naꞌa tihuaꞌumuáꞌate matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, sino ayée puꞌu cumu seɨ́j tɨ tiꞌitéjvee tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ veꞌée. 
\c 8  
\s1 Jesús pu seɨ́j tiúꞌuhuaa tɨ ru jetze cáꞌatzacaꞌa 
\r (Mr. 1:40-45; Lc. 5:12-16) 
\p  
\v 1 Tɨ́ꞌɨj acájraa ɨ́ Jesús jɨrí jetze, jeíhua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan.  
\v 2 Tɨꞌɨj jí seɨ́j aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Tíꞌicuiꞌicaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tinéj ɨ́ ꞌatzaj huáꞌireꞌaraꞌan jetze. Ayee mú ratamuáꞌamua tɨjɨ́n lepra. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn títunutacaꞌa jemin ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa hui muaꞌaráanajche pej tináahuaateꞌen. 
\p  
\v 3 Aj pu i Jesús raꞌajtamuárɨej. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Naꞌaráanajche pej huarún. 
\p Jɨ́meꞌen puꞌu ayén raataxájtacaꞌa, aj pu i tiraacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen tíꞌicuiꞌicaa. Tɨꞌɨj jí huarúj.  
\v 4 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Casiꞌi, capej jaꞌatɨ́ ixaateꞌe sino aricu, aꞌɨ́jna jemi tɨ tíꞌivaꞌɨri teyujtaꞌa. Chéꞌe muaaseíj. Pajta tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta aꞌij tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Moises teecan. Ayee mú éeniꞌicɨꞌe ramuaꞌaréeren tɨjɨ́n pepuꞌuri huarúj. 
\s1 Jesús pu tiráahuaa aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu tɨ anxɨ́te tíꞌaijta 
\r (Lc. 7:1-10) 
\p  
\v 5-6 Aj pu i Jesús aꞌuteájrupi aꞌujna Capernaúm. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌuteájrupi, seɨ́j pu u aꞌuvéꞌemej tɨ iꞌi xantaaruꞌu. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ anxɨ́te tíꞌaijta. Jéꞌecan pu rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaraꞌa, jéꞌecan pu tíꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna tɨ nevaɨreꞌe. An pu aꞌujcáꞌa ɨ́ utaatzi japua. Cɨyáaxaraꞌa. Nainjapua pu racuiꞌi huápɨꞌɨ. 
\p  
\v 7 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Née nu xaa aꞌuméꞌe naꞌame nej ni tiráahuaateꞌen. 
\p  
\v 8 Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna tɨ anxɨ́te tíꞌaijta tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaꞌaraꞌa, capu ayén muaavíjteꞌe pej piyen uteárute u niche, aꞌiné canu Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayee pepuꞌu huárɨni, patáꞌaj piyen tiraataxáj ɨ́ niuucari jɨmeꞌe. Aj pu xaa rujni aꞌɨ́jna tɨ nevaɨreꞌe.  
\v 9 Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej seica tíꞌineꞌaijteꞌe ineetzi. Neajta inee, nee nu seica tíꞌaijteꞌe. Tɨ́ puaꞌa niyen tiraataꞌixaateꞌen seɨ́j tɨjɨ́n: “Aricu, u páꞌumeꞌen”, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌuméꞌe aꞌame. Naꞌari, tɨ puaꞌa niyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ seɨj tɨjɨ́n: “Yé véꞌexɨjriꞌi”, aꞌɨ́ɨ pu ajta yé veꞌeréꞌenejsin. Neajta niyen tiraataꞌaíjteꞌesin ɨ́ tɨ nevaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Aisí múꞌee, pɨ́ huarɨ́chi.” Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu rɨni. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu. 
\p  
\v 10 Tɨ́ꞌɨj Jesús ráanamuajriꞌi, jéꞌecan pu huataújtemuaꞌave. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌajaahuateꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ayujna mej huachéjme tɨ́j naꞌa tɨ huatacáꞌa íiyu Israél, canu jaꞌanáj seɨ́j huatéꞌuu íiyu Israél, jaꞌatɨ́ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa téꞌatzaahuateꞌe tɨ́j aꞌíjna i teáataꞌa.  
\v 11 Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee jeíhua mú u aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌun mej mi aꞌujráꞌase meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Abraham teecan, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Isaac teecan, majta meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jacobo teecan. Aꞌuu mú hui aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌun aꞌu tɨ xɨcaj ꞌeíjninei, majta aꞌu tɨ xɨcaj eꞌeteáruꞌipi. Aj mú mi tíꞌicuaꞌani huáꞌa jamuan ɨ́ mé huaíca tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios nain jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.  
\v 12 Mɨ́ majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, Dios pu huaꞌiráꞌiti á puaꞌacɨé aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Jéihua mú huateujyéineajraꞌasin, majta jeíhua mú ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun ɨ́ rutamej jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua rajpuaíitzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 
\p  
\v 13 Aj Jesús ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ anxɨ́te tíꞌaijta tɨjɨ́n: 
\p ―Aricu, ayée pu téꞌeme patɨ́j peri téꞌantzaahua. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraatáꞌixaa, aj pu i huarúj aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ xantaaruꞌu. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\s1 Jesús pu tiráahuaa aꞌɨ́jna muꞌuneáraꞌan ɨ́ Pedro 
\r (Mr. 1:29-31; Lc. 4:38-39) 
\p  
\v 14 Aj pu i Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa Pedro tɨ éꞌeche. Aꞌuu pu i aꞌɨ́ɨn huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ muꞌuneáraꞌan ɨ́ Pedro. An pu jáꞌujcaꞌatii ɨ́ utaatzi japua. Tíꞌicuiꞌicaa. Pɨ́stacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa.  
\v 15 Aj pu i Jesús rajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Jɨ́meꞌen pu ayén huarɨ́j, aj puꞌi huarúj. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ájchee. Ajta áꞌiyen aꞌutéjche tɨ tiraamí. 
\s1 Jesús pu jeíhua tihuáꞌuhuaa ɨ́ teɨte 
\r (Mr. 1:32-34; Lc. 4:40-41) 
\p  
\v 16 Tɨ́ꞌɨj huateátɨcaꞌarecaꞌa, jeíhua mú huajeꞌeráaviꞌitɨ Jesús jemi aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiyaaruꞌu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse mej nuꞌu huirácɨɨne ɨ́ teɨte tzajtaꞌa. Ajta naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa.  
\v 17 Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías, ɨ́ tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayen tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu titáꞌariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n caí chéꞌe túꞌucaꞌanistiꞌiracaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨ pu yáꞌutɨɨ ɨ́ tej jɨ́n tíꞌicucuiꞌicaa.” 
\s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen ɨ́ Jesús 
\r (Lc. 9:57-62) 
\p  
\v 18 Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj ɨ́ teɨte ɨ́ mej jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ jemin, aj pu i ayén tíhuaꞌutaꞌaíjte mej nuꞌu antácɨɨne antavén pújmeꞌen.  
\v 19 Aj pu i seɨ́j tɨ tiújmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, aꞌɨ́ɨ pu aveꞌeréꞌene jemin ɨ́ Jesús. Ayee pu tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Maestru, nichéꞌe á jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen aꞌu tɨ naꞌa pej aꞌuméꞌe puaꞌamé. 
\p  
\v 20 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Canu muꞌu aꞌuméꞌe naꞌame. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ arachuíjse, aꞌúu mú hui uꞌuche cuunístaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ pinaꞌase aꞌúu mú tiꞌitítuꞌa aꞌu mej éꞌeꞌaseca. Mɨ́ neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, canu aꞌatzu huatéechiꞌi ɨ́ nej tzajtaꞌan huácuti. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. 
\p  
\v 21 Ajta seɨ́j tɨ áꞌucheꞌecaneꞌe jamuan, aꞌɨ́ɨ pu ayén rájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaraꞌa, nichéꞌe yé huácatii íiye niche asta naꞌa caí huámɨꞌɨni ɨ́ nitáàta. Netɨ́ꞌɨj raꞌavaꞌanán, aj nu ni yé veꞌeréꞌenejsin nej ni áꞌucheꞌecaneꞌen á jamuan. 
\p  
\v 22 Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Micheꞌe mɨ seica raꞌaváꞌanan ɨ́ huaꞌaxɨ́ꞌej mɨꞌɨchi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios. Mɨ́ pajta múꞌee, patáꞌaj caꞌanacan yé veꞌeréꞌenen. 
\s1 Tɨ́ꞌɨj Jesús raatépuaꞌajte ɨ́ eeca 
\r (Mr. 4:35-41; Lc. 8:22-25) 
\p  
\v 23 Aj puꞌi Jesús ateájraa ɨ́ baarcu jetze, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.  
\v 24 Aj pu i temuaꞌa caꞌanín jɨ́n tiuꞌutáꞌeecarecaꞌa ɨ́ jaj japua. Jéꞌecan puꞌi tiújtaꞌahuaꞌa vivejméꞌe. Tɨꞌɨj jí ateáxɨɨreꞌaxɨ ɨ́ baarcu jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu íꞌicujcaa.  
\v 25 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan, aꞌɨ́ɨ mú aveꞌeréꞌene jemin. Aj mú mi raajɨ́ste. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¡Maeestru, ta japua huániuuchi! ¡Tuꞌuri hui cuiꞌini! 
\p  
\v 26 Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Mɨ́ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe, ¿aꞌiné sej si huápɨꞌɨ tíꞌitziɨɨneꞌe? 
\p Aj pu i ájchee. Tɨꞌɨj jí huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj. Aj pu i huatéepuaꞌaj ɨ́ eeca, ajta aꞌureújéꞌiye jáꞌaraa ɨ́ jaj, temuaꞌa naa.  
\v 27 Jéꞌecan mú aꞌij raꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca. Ayee mú tíꞌiruꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Tiꞌitáani téviraꞌa púꞌeen amɨ́jna? Amɨ́ pu tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj. Majta mú hui ráꞌaste. 
\s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ tiyaaruꞌu aꞌujna u Gadara 
\r (Mr. 5:1-20; Lc. 8:26-39) 
\p  
\v 28 Tɨ́ꞌɨj táꞌi Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa utavén pújmeꞌen jáꞌahuaꞌa Gadara tɨ ajtémeꞌecan. Matɨ́ꞌɨj mi aitacɨ́j ɨ́ baarcu jetze. Aj mú mi seica huaꞌantinájchecaꞌa. Ma huaꞌapua aꞌɨ́ɨme. Aꞌuu mú eꞌeráacɨ aꞌu mej mɨꞌɨchite éꞌenaamuaca. Tiyáaruꞌuse pu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Jéihua mú simuáruunicaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ aꞌuréꞌenen aꞌujna juye jetze.  
\v 29 Matɨ́ꞌɨj mi miyen titeejíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné hui tiꞌitɨ́j peteáruuren itejmi jemi, Jesús, pej iꞌi yaujraꞌan ɨ́ Dios? ¿Ni piyen mú aꞌuvéꞌemej pej pi puaíjtzi taatáꞌan? Aru capu xɨ tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa tej jetzen rajpuaíitzi táꞌajuꞌun. 
\p  
\v 30 Majta aꞌɨmuá seica huatéꞌuu ɨ́ tuiixute. Mé muꞌíi. A mú áꞌujujhuaꞌan meteꞌenticuáa.  
\v 31 Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ tiyáaruꞌuse tɨ huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen rájhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa piyen titaatamuáriteꞌen itejmi, taataꞌítechi itejmi aꞌu mej aꞌutéꞌuu mɨ tuiixu. 
\p  
\v 32 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Sericu. 
\p Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ. Aj mú mi huáꞌa tzajtaꞌa aꞌuteájrupi ɨ́ tuiixute. Majta meꞌɨ́n ɨ́ tuiixu, matɨ́ꞌɨj mi huataúruu aꞌuun pújmeꞌen játeꞌana tɨ aꞌatamɨ́ꞌɨye. Matɨ́ꞌɨjtá mi atéavatzɨ á jaataꞌa. Aj mú mi aujámɨ naíjmiꞌi. 
\p  
\v 33 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tuiixu chaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huataúruu. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌucɨ́j chajtaꞌa mej mi tiuꞌutaxáj. Aꞌɨ́j mú huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáꞌuruu ɨ́ tuiixu, majta aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa.  
\v 34 Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme aꞌuun mej huachéjmeꞌecaa aꞌujna, naímiꞌi mú aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi mej mi jamuan tiuꞌuxáj. Matɨ́ꞌɨj raaseíj, jeíhua mú rájhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ nuꞌu áꞌuraꞌani u jáꞌahuaꞌa yee. 
\c 9  
\s1 Jesús pu seɨ́j tiúꞌuhuaa tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa 
\r (Mr. 2:1-12; Lc. 5:17-26) 
\p  
\v 1 Aj pu i Jesús ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Aj mú mi antacɨ́j után pújmeꞌen. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna chajtaꞌa aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan.  
\v 2 Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú jaꞌatɨ́ aveꞌeréꞌeneijte ɨ́ Jesús jemi seɨ́j tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jáꞌujcaꞌatii ɨ́ utaatzi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte, aj pu xaa ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n metéꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́ɨme. Aj puꞌi ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Niyauj, uhuateáꞌacaꞌane ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa. Puꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ Dios ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. 
\p  
\v 3 Majta á vejliꞌi huiiráteꞌecaꞌa seica ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca ɨ́ ruyeꞌirá jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “Amɨ́ pu aꞌij puaꞌa tiratáꞌaca ɨ́ Dios ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe.” 
\p  
\v 4 Ajta Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej yeꞌí téꞌumuaꞌatzejcaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen aꞌij puaꞌa téꞌumuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa?  
\v 5 ¿Tiꞌitáani caí jaítzeꞌe muárɨꞌeri, ni nej niyen tiraatáꞌixaateꞌen ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa yee: “Puꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ Dios ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin”, naꞌari yee: “Ájchesi, ajta anchuée muaꞌa utaatzi?” 
\p  
\v 6 ’Aru, ayée nu hui rɨni sej si ráamuaꞌaree ɨ́ nej neajta ɨ́ teáataꞌa jetze airáane, nee nu xaa neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree íiyen chaanaca japua nej ni tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. 
\p Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Ájchesi, tipíi muaꞌa utaatzi. Aricu áꞌuraꞌa aꞌu pe éꞌeche. 
\p  
\v 7 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, aj puꞌi ájchee aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaa. Tɨ́ꞌɨj i áꞌuraa u ruche.  
\v 8 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave. Rɨ́ꞌɨ mú tiraatajé ɨ́ Dios, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ari raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n miyen rɨcɨ ɨ́ teteca. 
\s1 Jesús pu raataꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Mateo 
\r (Mr. 2:13-17; Lc. 5:27-32) 
\p  
\v 9 Aj pu i Jesús áꞌuraa. Tɨꞌɨj jí áꞌayee aꞌuréꞌene tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, Mateo tɨ ántehuaa. Aꞌuu pu huiracatii chiꞌita mej tzajtaꞌan huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj ne jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. 
\p Ajta áꞌiyen, Mateo ájchee. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa jamuan. 
\p  
\v 10 Tɨꞌɨj jí ayén tiujuꞌurɨ́j. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌutɨ́ Mateo eꞌechéjmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj Jesús tíꞌicuaꞌacaa, matɨ́ꞌɨj mi u aꞌuvéꞌejuꞌu jeíhua ɨ́ mej tíꞌitejijveꞌe, majta seica ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Naíjmiꞌi mú tíꞌicuaꞌacaa ɨ́ meesa japua jamuan ɨ́ Jesús, majta jamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Jesús jamuan. 
\p  
\v 11 Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruyeꞌirá, matɨ́ꞌɨj miyen raaseíj aꞌij tɨ rɨjcaa ɨ́ Jesús, ayée mú tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n amɨ́n aꞌamua maestro tíꞌicuaꞌaca, ajta yeꞌeca huáꞌa jamuan ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca, ajta jamuan ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn titetiújchaꞌɨɨ? 
\p  
\v 12 Tɨ́ꞌɨj ayén tiúꞌunamuajriꞌi ɨ́ Jesús, aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌucɨ́ꞌɨcaꞌa jemin tɨ yaꞌanaca, capu ruxeꞌeveꞌe mej u áꞌujuꞌun ɨ́ mej rɨ́ꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ yaꞌanaca, sino aꞌɨ́ɨ mú xaa aꞌuréꞌenineꞌi ɨ́ tɨ yaꞌanaca jemi ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi.  
\v 13 Sericu, setáꞌaj tihuaújmuaꞌaten seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej si yaúꞌitɨee xáꞌaraꞌani aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌíjna i niuucari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raxɨ́ꞌeveꞌe mej mi áꞌujcuꞌuve rujɨ́ɨmuaꞌa. Mɨ́ neajta, canu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌe mej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen ineetzi jemi, canu neꞌɨ́jna jɨ́n yé véꞌeme nej aꞌɨ́mej huatáꞌinen ɨ́ tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ sino aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n rúꞌitziꞌiveꞌeca 
\r (Mr. 2:18-22; Lc. 5:33-39) 
\p  
\v 14 Matɨ́ꞌɨj mi seica aveꞌeréꞌene. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n tiyen tíꞌitaꞌitziꞌiveꞌe iteen, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos? Aru ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan, camu hui miyen rɨcɨ. 
\p  
\v 15 Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ huaténeɨche, aj pu i ruꞌamiigustemuaꞌa huatáꞌineesin mej mi tiúꞌuyesten. Aj pu i tihuáꞌimin. ¿Ni tzaa miyen tíꞌiruꞌitziꞌiveꞌen tɨ puaꞌa huáꞌa jamuan tíꞌiyeste ɨ́ jaꞌatɨ? Capu xaa neꞌu. Mɨ́ ajta xaa, aj pu tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌa mej jetzen ráꞌaviꞌitɨn ɨ́ jaꞌatɨ. Aj mú xaa ɨ́ amiigustemuaꞌameꞌen ruꞌítziꞌiveꞌen, aꞌiné capu chéꞌe éꞌe jáꞌahuaꞌa ɨ́ huaꞌamiigu. Aꞌiné naúcheꞌe nu yé huatéjvee, camu ruꞌítziꞌiveꞌen ɨ́ neꞌamiigustemuaꞌa. 
\p  
\v 16 ’Nicheꞌe seɨ́j amuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌicuꞌuneꞌepua cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ míꞌimeꞌecan, capu ayén tíꞌijcuꞌuneꞌepuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ caí xɨ jaꞌanáj jáꞌusiniꞌi. Naꞌari caí, huatétzuꞌuta puꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jéjcua tɨ́ꞌɨj huatéjaꞌusiniꞌihua. Raꞌatésiujtzaꞌanaxɨꞌɨsin ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan. Aj pu i ɨ́ tɨ anásiujtzaꞌani, jaítzeꞌe pu veꞌetɨ́ aꞌame. 
\p  
\v 17 ’Ajta, camu miyen raruure mej ruꞌucájtuꞌani navij limeetajraꞌa tzajtaꞌa tɨ racuaꞌiríihuajme ɨ́ viinu ɨ́ mej mauchén ráataahuacaꞌa. Tɨ́ puaꞌa miyen ráaruuren, aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ jéjcua, aꞌɨ́ɨ pu rajtésiujtzaꞌana ɨ́ navij tɨ racuaꞌiríihuajme. Tɨꞌɨj jí aꞌuvaɨ́jtzi ɨ́ navij, ajta ɨ́ viinu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ iruꞌucájtuꞌani navij tzajtaꞌa tɨ jéjcua aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ ajta jéjcua. Ayee pu ꞌéeniꞌicɨꞌe teꞌutáviicuaꞌira tɨ ruxɨ́ꞌej tiꞌijéjcua. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n téꞌeviicuaꞌi ɨ́ tɨ huaꞌapua. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jairo, ajta ɨ́ ucarij tɨ tíꞌicuiꞌicaa 
\r (Mc. 5:21-43; Lc. 8:40-56) 
\p  
\v 18 Aúcheꞌe pu tihuaúꞌixáateꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj seɨ́j aveꞌeréꞌene, tɨ tíꞌaijta u huáꞌa teyujtaꞌa. Aj pu i títunutacaꞌa jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Niyauj pu hui áꞌameꞌere. Mu aꞌutáꞌiyiꞌi patáꞌaj raꞌajtamuárɨꞌen, tɨꞌij aꞌɨ́ɨn auj ruuri áꞌaraꞌani. 
\p  
\v 19 Jesús pu ájchee. Tɨꞌɨj jí aꞌuun yáꞌume jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan aꞌɨ́jna tɨ áꞌameꞌere. Majta mú áꞌujuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.  
\v 20 Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa aꞌuun aꞌutéveecaꞌa tɨ ari ayén áꞌatee tɨ tíꞌicuiꞌi aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa nineꞌiraꞌa japuan huaꞌapua. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu uvéꞌexujxuꞌure. Aꞌɨ́ɨ pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aj pu i raꞌajtamuárɨej tɨ́j naꞌa teꞌuvíjpiꞌi ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze.  
\v 21 Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén huarɨ́j, aꞌiné ruseɨ́j pu ayén tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨ nenaꞌa caj teꞌajtamuárɨꞌen tɨ́j naꞌa teꞌuvíjpiꞌi ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze, aj nu xaa rujni.”  
\v 22 Aj pu i Jesús pɨ́ɨ aꞌuréꞌeve tɨ́ꞌij raaseíj ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Niyauj, huatéꞌacaꞌane muaꞌa tzajtaꞌa. Petéꞌatzaahuateꞌe nej timuáahuaate. Aꞌɨ́j pej jɨ́n peri huarúj. 
\p Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. 
\p  
\v 23 Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan ɨ́ tɨ áꞌameꞌerejcaꞌa. Tɨ́ꞌɨj uteájrupi u chiꞌita, aj pu i huaꞌuseíj ɨ́ teɨte, aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicɨꞌɨsiteꞌe jamuan ɨ́ seica ɨ́ mej jeíhua ruyein.  
\v 24 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Sericu, xuꞌirácɨɨni múꞌeen, aꞌiné capu mɨꞌɨchi mɨ temuaij, sino cutzú puꞌu. 
\p Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨ mú raateꞌatzeájraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa. 
\p  
\v 25 Aj pu i Jesús huaꞌiráꞌitecaꞌa á puaꞌacɨé. Aꞌuu pu uteájrupi aꞌu tɨ auucáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. Aj pu i raꞌajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ temuaij, tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn ájchee.  
\v 26 Tɨꞌɨj jí nainjapua aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjmeꞌecaa, naímiꞌi mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. 
\s1 Jesús pu tihuáꞌuhuaa huaꞌapuaca ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa 
\p  
\v 27 Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun aꞌarájraa, mé huaꞌapua mú raatavén ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, muaꞌantijíihua. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌee pej iꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ. 
\p  
\v 28 Tɨ́ꞌɨj Jesús uteájrupi u chiꞌita, aj mú mi aveꞌeréꞌene ɨ́ jemin. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni senáꞌantzaahuateꞌesin nej tejáꞌamuahuaateꞌen? 
\p Matɨ́ꞌɨj mi miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌii neꞌu tecaí, tavástaraꞌa. 
\p  
\v 29 Aj pu i huaꞌarámuarɨꞌejxɨ ɨ́ huáꞌa jɨ́ꞌɨ jetze. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej téꞌantzaahua, ayée pu téꞌeme. Xuꞌuri huarúj. 
\p  
\v 30 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi mé uunéjneꞌerecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. Jéihua pu tihuauꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej nuꞌu caí jaꞌatɨ́ ixaateꞌe.  
\v 31 Mɨ́ majta, matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j, aj mú mi autéjhuii mej raataxáj mé jéjreꞌe nainjapua aꞌij tɨ Jesús huáꞌuruu. 
\s1 Jesús pu tiráahuaa seɨ́j tɨ caí téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa 
\p  
\v 32 Matɨ́ꞌɨj huiirajúꞌuncaa u chiꞌita, seica mú tɨ tíꞌicuiꞌi á yeꞌiréꞌenejtiꞌire. Capu téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.  
\v 33 Aj pu i Jesús raatamuári ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Ajta áꞌiyen aꞌutéjche tɨ tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú huataújtemuaꞌave. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Jee xaa neꞌu. Catu jaꞌanáj tiꞌitɨ́j tiyen tiuꞌuséij tɨ́j naꞌa íiyen tɨ huatacáꞌa Israél, tetɨ́j teuchén teri tiuꞌuséij íjii tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiraayɨ́ꞌɨtɨ. 
\p  
\v 34 Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse tɨ́ꞌij ayén huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej teɨte tzajtaꞌa seijreꞌe. 
\s1 Jesús pu huáꞌancuꞌuvajxɨ ɨ́ teɨte 
\p  
\v 35 Nain japua pu áꞌucheꞌecaneꞌe ɨ́ Jesús aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjmeꞌecaa, chajtaꞌa, tɨ vivéj nusu tɨ cɨ́liéeneꞌejmee. Tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa pu áꞌayeꞌi huáꞌa teyujtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. Ajta naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa, nain ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicuiꞌicaa nusu ɨ́ tɨ caí huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa.  
\v 36 Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ teɨte, jéꞌecan pu huataújxɨeemɨste huáꞌa jemi aꞌiné jeíhua mú huamuáꞌitɨche meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rajpuaíjtzicaꞌa. Majta ruxɨeemɨ́jteꞌe. Ayee mú éeneꞌe matɨ́j cáneꞌaxɨ ɨ́ tɨ caí jaꞌatɨ́ huáꞌacujtaꞌa áꞌucheꞌecaneꞌe. 
\p  
\v 37 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Jee xaa neꞌu, ayej tiꞌayajna, muꞌuri muꞌiitɨ́ ɨ́ mej meri rɨ́ꞌɨ huaújruu tɨ Dios tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Mɨ́ ajta, ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca huáꞌa jɨ́meꞌen, camu muꞌíi.  
\v 38 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Setáꞌaj siyen tíꞌijhuaviira seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ayén huáꞌuruuren mej mi teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌen muáꞌaraꞌani, tɨ i aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huaꞌuréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca mej mi huáꞌajseɨreꞌen ɨ́ Dios jemi. 
\c 10  
\s1 Jesús pu huaꞌavéꞌejajpuaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase 
\r (Mr. 3:13-19: Lc. 6:12-16) 
\p  
\v 1 Aj pu i Jesús huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte, ajta mej mi nain tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicucuiꞌicaa, cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe nusu tɨ caí huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa.  
\v 2 Ayee mú ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa. Amuacaícan, aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pedro. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ Simón. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Andrés. Ajta aꞌɨ́mej pu huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta juutzeájraꞌan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Juan. Aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ Zebedeo. 
\p  
\v 3 Ajta seica huatajé, aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bartolomé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás, ajtahuaꞌa seɨ́j, tɨ ayén ántehuaa Mateo, tɨ tíꞌitejiꞌivihuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Seɨ́j pu ajta huatajé. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, Alfeo tɨ rapeꞌeri, ajtahuaꞌa seɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ Lebeo, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tadeo.  
\v 4 Aꞌɨ́ɨ pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Simón ɨ́ tɨ ajtémeꞌecan huáꞌa jetze ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n cananista, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ avíitzi jɨ́n huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\s1 Jesús pu huaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu raataxáj aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi 
\r (Mr. 6:7-13; Lc. 9:1-6) 
\p  
\v 5 Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase ɨ́ tɨ Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌuꞌíjca, ayén tihuáꞌixaateꞌe yee: 
\p ―Caxu seꞌuun áꞌucɨꞌɨcaꞌan seꞌújna á mej aꞌuchéjme ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua ajtémeꞌecan, caxu seajta uteáruꞌipicheꞌen chajtaꞌa aꞌu mej éꞌeche aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Samaria jetze ajtémeꞌecan.  
\v 6 Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj seꞌuun áꞌujuꞌun huáꞌa jemi ɨ́ mej iꞌi yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél teecan. Yee mú ꞌeen aꞌɨ́ɨme tɨ́j cáneꞌaxɨ ɨ́ mej áꞌuvej.  
\v 7 Setáꞌaj áꞌujuꞌun, seraꞌantixáata yee puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios ayén tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.  
\v 8 Setáꞌaj seajta tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Seajta siyen huáꞌuruuren ɨ́ mej mauchén huácuii mej mi ruuri muáꞌaraꞌani majtáhuaꞌa menaꞌa. Setáꞌaj seajta huaꞌurújteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicucuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n “tɨ́ tineájxɨ ɨ́ ru jetze”. Seajta huaꞌutamuáriteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte. Múꞌeen, caxu tíꞌinajchitan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raꞌancuréꞌa seꞌɨ́jna ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ sej jɨ́n tihuáꞌumuaꞌaten. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu huáꞌajijveꞌe. 
\p  
\v 9 ’Caxu seajta tiꞌitɨ́j anúꞌan tzajtaꞌan ɨ́ puaasi ɨ́ sej jɨ́n avéꞌujjɨ́ꞌɨcɨꞌejme, tiꞌitɨ́j tumin, tɨ puaꞌa oro naꞌari plata nusu cobre.  
\v 10 Caxu caꞌaní pijca ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen ɨ́ juye jetze. Seajta seꞌɨ́ɨn ajtácaꞌacaiméꞌe ɨ́ tɨ anátápiꞌihuajmeꞌe, seajta ucaújchejteꞌaxɨꞌɨn seexuꞌijméꞌen seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ saꞌahua ɨ́ sej raꞌiteváarajme ɨ́ ruhuaréꞌetzeꞌe. Caxu seajta itzɨ́j chueeca. Ayee xu huárɨni aꞌiné ayej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej tejamuaamín meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej tíꞌimɨjhuaca. 
\p  
\v 11 ’Aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjme, setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna, aj xu si seɨ́j huahuauni tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n ateáturaaveca. Aꞌuu xu aꞌutéꞌe xáꞌajuꞌun u chiꞌiraꞌan tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌachú sej caj áꞌateere seꞌújna chajtaꞌa.  
\v 12 Setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna u chiꞌita, aj xu huaꞌutateújteꞌen.  
\v 13 Tɨ́ puaꞌa miyen amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn temuaꞌa naa, chéꞌe ayén éeneꞌen aꞌij sej seri tihuaꞌutateújte. Naꞌari caí, setáꞌaj seɨ́j jemi raateájtuaani ɨ́ runiuuca ɨ́ sej jɨ́n seri tihuaꞌutateújte aꞌɨ́mej ɨ́ mej mauchén amuaatíite. 
\p  
\v 14 ’Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn, naꞌari tɨ puaꞌa mecaí ranamuajracu aꞌij sej tihuaúꞌixaateꞌen, setɨ́ꞌɨj huirácɨɨnen seꞌújna chiꞌita, seraꞌatécaꞌatzɨjxɨꞌɨn ɨ́ rucaꞌacai tɨ i cávatziɨn ɨ́ chuej. Aj mú mi ramuaꞌaréeren ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi.  
\v 15 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, jeíhua pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. Jaítzeꞌe mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌujna chajtaꞌa mecaí ɨ́ mej mejmíꞌi meꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌujna tɨ ayén tejaꞌarájtehuaacaꞌa tɨjɨ́n Sodoma, ajta aꞌujna u Gomorra. 
\s1 Seica mú nuꞌu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin 
\p  
\v 16 ’Casiꞌi múꞌeen, ayée nu tejámuaataꞌaíjteꞌesin sej si áꞌujujhuaꞌaneꞌen huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen áꞌamuaruuren tɨ́j ɨ́ɨraꞌave ɨ́ mej tíꞌitecɨꞌɨmeca. Setáꞌaj siyen mé titeumuámuaꞌareꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ cuꞌucuꞌuse ɨ́ mej jeíhua raayɨ́ꞌɨtɨ. Setáꞌaj huamuáꞌajcantare sej si caí tiúꞌɨtzíiteꞌe mé séꞌujujhuaꞌaneꞌen matɨ́j majta rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ cucuiꞌise. 
\p  
\v 17 ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu huáꞌa jemi ɨ́ teteca. Aꞌɨ́ɨ mú múꞌejmi aꞌuteátuaasin aꞌu mej teꞌáijta huáꞌa jueesi jemi. Aj mú mi amuaꞌajvájxɨꞌɨsin aꞌamua huari jetze.  
\v 18 Majta mú múꞌejmi áꞌaviꞌitɨn ɨ́ tajtúhuaani jemi naꞌari ɨ́ rey jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tíꞌivaɨreꞌe ne jetze meꞌecan. Ayee mú áꞌamuaruuren sej si huaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej ꞌeen jɨ́n náꞌastijreꞌen ineetzi. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan.  
\v 19 Aru, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj áꞌamuaviviꞌiran, caxu siyen tíꞌimuajca yee aꞌii qui yeꞌí tetiuꞌutaxájta, naꞌari yee tiꞌitajqui niuucarijraꞌa taataxájta. Matɨ́ꞌɨj miyen amuáaruuren, aj pu i Dios amuaatáꞌasin aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj.  
\v 20 Ayee xuꞌu, caxu tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌiné ɨ́ sej huaꞌutáꞌixaateꞌesin, caxu rujɨ́ɨmuaꞌa rájteusin sino aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ sej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu amuaataꞌítɨira aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj. 
\p  
\v 21 ’Jaꞌatɨ́ pu hui huaꞌitzi jɨ́n tíꞌijxajtziꞌiran ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa mej mi raajéꞌica. Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan huaꞌitzi pu huáꞌataaven ɨ́ ruyaujmuaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú cheꞌatá menaꞌa ájhuiixɨꞌɨn. Ayee mú tihuaꞌutaꞌaíjta mej huáꞌucuiꞌini.  
\v 22 Majta ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú amuáꞌajchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej náꞌastijreꞌe ineetzi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ teꞌutáviicuaꞌi ajta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare, Dios pu ruꞌirátuaasin aꞌɨ́jna.  
\v 23 Matɨ́ꞌɨj aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure íiye chajtaꞌa, setáꞌaj caꞌanacan huirácɨɨne. Sej si seɨ́j chajtaꞌa jetze aꞌuteárute. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, setɨ́ꞌɨj seuj áꞌujujhuaꞌaneꞌen seɨj seajta seɨj jetze ɨ́ chajtaꞌa aꞌu mej aꞌuchéjme aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu xaa yé veꞌecánejsin. 
\p  
\v 24 ’Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tihuáꞌamuaꞌate, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe caí aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate. Ajta, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna caí aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌe.  
\v 25 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌamuaꞌaten, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén cheꞌatá naꞌa éeneꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ tiúꞌujmuaꞌate. Ajta aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta ayén cheꞌatá naꞌa ꞌeeneꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi aꞌij mej meri náaruu ineetzi. Aꞌiné ayée mú meri naatamuáꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Múꞌee pej iꞌi Beelzebú aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse”, ayée mú cheꞌatá menaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi, mɨ sej hui níꞌiteɨtestemuaꞌa. Jee xaa neꞌu, majta mú jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tej nuꞌu xaa rátziɨɨneꞌe 
\r (Lc. 12:2-9) 
\p  
\v 26 ’Aꞌɨ́j xu jɨ́n, ca xu huáꞌatziɨɨneꞌe ɨ́ teɨte. Tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij avíitziꞌi ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzi, Dios pu raataseíjrata mé jéjreꞌe, naꞌari tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tɨ rúꞌavaa ɨ́ sej jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe, Dios pu huaꞌutáꞌasin mej mi ráamuaꞌaree.  
\v 27 Aꞌɨ́jna ɨ́ nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe avíitzi jɨmeꞌe, ayée xu huárɨni, setáꞌaj raataxáj mé jéjreꞌe. Ajta ɨ́ nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe xahuaaniꞌi jɨmeꞌe, ayée xu raataxáj caꞌanín jɨmeꞌe, án xuꞌu ɨmuá aꞌutiúu ɨ́ aꞌamuachiꞌi japua. 
\p  
\v 28 ’Caxu huáꞌatziɨɨneꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruxɨ́ꞌej teɨte cuiꞌica aꞌiné camu raayɨ́ꞌɨtɨ mej áꞌamuaxɨejniuꞌuca antipuáꞌajteꞌen. Mɨ́ seajta múꞌeen, aꞌɨ́j xu xaa tziɨɨneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ raꞌantipuáꞌajteꞌen mɨ sej siyen cheꞌatá ratéhuaꞌiraꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca ɨ́ sej jɨ́n seuj ruuricaꞌa ɨ́ taij jetze tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni. 
\p  
\v 29 ’Ayee pu huáꞌanajche aꞌɨ́mej mɨ pinaꞌase, aꞌachú cumu seɨ́j tumin seɨ́j. Ayee pu i ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamuayaꞌupua, aúcheꞌe pu huáꞌachaꞌɨɨ mɨ pinaꞌase. Capu seɨ́j mɨꞌɨni ɨ́ pinaꞌa tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ caí xɨ ayén tiuꞌutaxáj.  
\v 30 Dios pu ajta ramuaꞌaree aꞌachú tɨ puaꞌamé cáꞌuu ɨ́ áꞌamuacɨpua.  
\v 31 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu tíꞌimuajca. Jaítzeꞌe xu ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi mecaí mɨ pinaꞌase. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej teꞌanxájta jɨ́meꞌen ɨ́ Jesús mé jéjreꞌe 
\r (Lc. 12:8-9) 
\p  
\v 32 ’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén teꞌanxájta huáꞌa jemi ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee nej nuꞌu ráꞌastijreꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée nu hui cheꞌatá nenaꞌa teꞌanxájta jemin ɨ́ tɨ ajta níꞌiyaꞌupua ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee aꞌɨ́ɨ pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j.  
\v 33 Ajta, jaꞌatɨ́ tɨ ayén huáꞌa jemi ayén teꞌanxájta ɨ́ teɨte tɨ nuꞌu caí nemuaꞌate, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa teꞌanxájta jemin ɨ́ tɨ ajta níꞌiyaꞌupua, ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe. Ayee nu xáahuí tiraatáꞌixaateꞌesin tɨ jɨ́meꞌen yee nej caí ramuaꞌate neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 
\s1 Teɨte mú nuꞌu jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús 
\r (Lc. 12:51-53; 14:26-27) 
\p  
\v 34 ’Caxu siyen tíꞌimuajca ɨ́ nej neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej mej mi rɨ́ꞌɨ temuaꞌa naa titeeteáturan íiyen chaanaca japua. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej mej mi rɨ́ꞌɨ titeeteáturan temuaꞌa naa sino mej mi jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej rɨcɨ.  
\v 35 Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n aꞌuvéꞌemej tɨ ij jaꞌatɨ́ autéjcheni tɨ raaténeꞌusiꞌiteꞌen ɨ́ rutáàta. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ temuaij ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta raaténeꞌusiꞌiteꞌesin ɨ́ runáàna. Ayen cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren, ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ari timúꞌun tɨ ꞌɨ́itaꞌa; aꞌɨ́ɨ mú huateújneꞌusiꞌiteꞌesin aꞌɨ́mej rumúunimuaꞌaca.  
\v 36 Aꞌɨ́j mú jɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú rájchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ seica aꞌɨ́mej ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨtestemuaꞌa. 
\p  
\v 37 ’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ rutáàta, ajta ɨ́ runáàna caí ineetzi, capu ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn neetzi jemi huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruyauj tɨ teáataꞌa, ajta tɨ ꞌɨ́itaꞌa, tɨ puaꞌa jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe caí ineetzi, capu ajta ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn neetzi jemi seíireꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.  
\v 38 Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen neetzi jamuan, chéꞌe aꞌɨ́ɨn huataúraꞌan tɨ rajpuaíjtzi áꞌaraꞌani neniúucajtzeꞌe, capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa huámɨꞌɨni ɨ́ cúruu jetze. Naꞌari caí, capu ayén tejaꞌuréꞌenejsin tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huateáturan neetzi jemi aꞌutɨ́ Dios éꞌeseijreꞌe.  
\v 39 Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tíꞌiteseꞌe tɨ ij caí huámɨꞌɨni, aúcheꞌe pu xaa neꞌu mɨꞌɨni. Aꞌij pu áꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ huataúraꞌan tɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutévaɨ neetzi jetze meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huatarújsin. Rateuní ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej raamuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe 
\r (Mr. 9:41) 
\p  
\v 40 ’Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ u ruchiꞌitá, aꞌɨ́ɨ pu ajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi, ayée pu cheꞌatá naꞌa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna tɨ nejaꞌutaꞌítecaꞌa.  
\v 41 Ajta aꞌɨ́jna tɨ raꞌancuréꞌeviꞌitɨ seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Naꞌari, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raꞌancuréꞌeviꞌitɨn jaꞌatɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ.  
\v 42 Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raatáꞌan cɨ́j caj ɨ́ jaj, vaasu tzajtaꞌa seɨ́j ɨ́ tevi tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree, tɨ puaꞌa ayén tiraatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tevi náꞌastijreꞌe, ayej tiꞌayajna, tiꞌitɨ́j pu tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi. 
\c 11  
\s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan ɨ́ tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe 
\r (Lc. 7:18-35) 
\p  
\v 1 Tɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ huaꞌutáꞌixa ɨ́ tɨ jɨ́n tihuauꞌíjca, aj pu i áꞌuraa. Aꞌáyee pu aꞌaráꞌa chajtaꞌa aꞌɨmuá aꞌu mé aꞌitechéjme tɨ ij tihuáꞌumuaꞌaten, tɨ ij ajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte.  
\v 2 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌúu pu jáꞌahuaꞌa áꞌanamiꞌihuacaꞌa. Aj pu i yáꞌumuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ Jesús rɨjcaa. Tɨꞌɨj jí huaꞌutaꞌítecaꞌa seica ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej mi u yaꞌutéeseij, majta mej mi tiraataꞌíhuaꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  
\v 3 Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni múꞌee pej peꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ peꞌɨ́jna ɨ́ pej jee iꞌi Cɨríistuꞌu pej múꞌee íiyen ruxeꞌeveꞌe, pej nuꞌu yen veꞌecáanen? Naꞌari caí, ¿ni ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej seɨ́j huachúꞌeveꞌen? 
\p  
\v 4 Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Sericu, setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Juan aꞌij sej yeꞌí tíꞌiseij, seajta tíꞌinamua.  
\v 5 Setáꞌaj raatáꞌixaateꞌen yee muꞌuri atanéjneꞌe ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa; ajta yee muꞌuri á áꞌujujhuaꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej anacɨyáaxaviꞌijmeꞌecaa ruɨ́ɨca jetze; majta yee muꞌuri huarúj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe cuíꞌiniꞌiraꞌa tɨ tineájxɨ ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa jetze. Majta hui aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nácuxaꞌitajmeꞌecaa, muꞌuri huiteájnamua. Majta seica, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huácuii, muꞌuri majtáhuaꞌa menaꞌa huatarúj. Neajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin.  
\v 6 Chéꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí ruhuáritaꞌa huaréꞌeyeꞌican ineetzi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí chéꞌe téꞌeviicuaꞌi neetzi jemi. 
\p  
\v 7 Matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, Jesús pu aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ seica jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Tiꞌitáani senaꞌa u aꞌutéeseij seꞌújna u muꞌutzitá? ¿Ni qui siyen tiraaseíj ɨ́ huiini tɨ eeca raruꞌuxanteꞌe? Caxu xaa neꞌu.  
\v 8 Tɨ́ puaꞌa secaí siyen huarɨ́j, ¿tiꞌitáani senaꞌa aꞌutéeseij? ¿Ni jaꞌatɨ́ seꞌutéeseij tɨ teꞌucáaviɨj rɨꞌéeneꞌen jɨmeꞌe? Caxu xaa neꞌu, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen rɨꞌéeneꞌen jɨ́n teꞌucáaviɨj, aꞌúu mú éꞌeche huáꞌachiꞌita ɨ́ rey.  
\v 9 Ari tɨ puaꞌa secaí siyen huarɨ́j, ¿tiꞌitájni neꞌu? ¿Ni secaí siyen aꞌɨ́ɨn aꞌutéeseij jaꞌatɨ́ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tzɨ́teꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, jeíhua pu jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Juan caí seɨ́j tɨ ayée naꞌa aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéjvee tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa.  
\v 10 Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen ráꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze. Tɨjɨ́n: 
\q1 Nee nu jaꞌatɨ́ huataꞌíti 
\q2 tɨ amuájca múꞌeetzi jemi 
\q2 mej mi rɨ́ꞌɨ huaújruuren ɨ́ teɨte. 
\p  
\v 11 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, huáꞌa tzajtaꞌa naíjmiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej huanéj íiyen chaanaca japua, capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj teꞌenteájrupi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée caí ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieen jɨ́n seijreꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi, jaítzeꞌe pu veꞌée aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ caí aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. 
\p  
\v 12 ’Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨ yú eꞌiréꞌene, teɨte mú caꞌanéeri jɨ́n rahuauca mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Majta caꞌanéeri mú jɨ́n tíꞌiteseꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej rucaꞌané mej mi huataúraꞌan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe.  
\v 13 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés teecan raꞌuyúꞌuxacaꞌa, naímiꞌi mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta íiyen chaanaca japua. Maúcheꞌe raaxájtacaꞌa ajta naꞌa caí yé huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Juan.  
\v 14 Ajta, tɨ puaꞌa siyen titeꞌehuaújcaꞌanen sej ráꞌantzaahuateꞌen, aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu ruxeꞌeveꞌe tɨ yé uvéꞌenen, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Elías.  
\v 15 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huiteánajcaꞌamua, michéꞌe rɨ́ꞌɨ tiráanamua. 
\p  
\v 16 ’¿Aꞌiné nenaꞌa tiraataxáj yee aꞌiné méꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌíjna nineꞌiraꞌa jetze yen huachéjme íjii? Ayee mú ꞌéꞌen matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej vejliꞌi aꞌujteí aꞌu mej tejáꞌatua. Aꞌɨ́ɨ mú huaꞌatéjiꞌivihuaꞌa ɨ́ seica.  
\v 17 Miyen tɨjɨ́n: “Tetiuꞌutacɨ́ꞌɨsite sej si tiuꞌutéeneꞌen. Mɨ́ seajta caí, caxu tiuꞌutéenei. Teajta tu tiuꞌutáchuiicacaꞌa ɨ́ chuiicari jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌichuicaca tɨ puaꞌa seɨ́j huámɨꞌɨni, mɨ seajta, caxu seꞌɨ́jna jɨ́n huataújxɨeemɨste.” 
\p  
\v 18 ’Ayee nu hui ꞌeen jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌihuaꞌu aꞌiné ayée pu tíꞌirɨneca. Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu mú aꞌuvéꞌemej. Aꞌɨ́ɨ pu rúꞌitziꞌiveꞌecaꞌa. Ajta, capu rayeꞌecaꞌa ɨ́ nahuáj. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen tiuꞌutaxájtacaꞌa yee tiyaaruꞌu pu tzajtaꞌan seijreꞌe amɨ́jna mɨ tevi.  
\v 19 Neajta áꞌiyen inee yé uvéꞌene, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Canu néꞌitziꞌivi. Neajta rayeꞌeca ɨ́ nahuáj. Múꞌeen xu si siyen tíꞌinexa yee huápɨꞌɨ nu tíꞌicuaꞌa, neajta nuꞌu netahuaive, majta miyen neꞌamiigustemuaꞌa púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu jeíhua atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Ayee xu ramuaꞌaree tej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej taꞌaráꞌastijreꞌe itejmi. 
\s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun antachéejmee tɨ chájtaꞌajme, ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe 
\r (Lc. 10:13-15) 
\p  
\v 20 Aj pu i Jesús aꞌutéjche tɨ huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun antachéejmeꞌecaa aꞌu tɨ ayén tejaꞌurɨ́j ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe muꞌiicáca ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌajteáꞌaxɨ seɨj ajta seɨj ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa u chajtaꞌa jetze aꞌiné camu autéjhuii mej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati.  
\v 21 Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa, múꞌeen mɨ sej Corazín éꞌeche. Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa, múꞌeen mɨ sej Betsaída éꞌeche. Tɨ́ puaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa huárɨniicheꞌe nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe neꞌújna u Tiro, neajta neꞌújna u Sidón, aꞌij nej neri yeꞌí huarɨ́j nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe múꞌejmi jemi, mejmíꞌi mú seɨcɨé tiúꞌumuaꞌatíjcheꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú majta mej miꞌi raataseíiratacheꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌuteújchejteꞌen xuꞌumuaviꞌin jɨmeꞌe, majta mejmíꞌi nasij avéꞌujhuaꞌatehuaꞌancheꞌe.  
\v 22 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios huáꞌaxɨjteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé teɨtejraꞌa. Jaítzeꞌe xu rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa meꞌújna u Tiro, majta meꞌújna u Sidón. 
\p  
\v 23 ’Seajta múꞌeen mɨ sej Capernaúm aꞌuchéjme, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Ni qui ayén yee tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios? Caxu xaa neꞌu. Dios pu puaíjtzi amuaatáꞌasin. Aꞌuu xu aꞌuteáturaasin mɨꞌɨchite jamuan. Tɨ́ puaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa huárɨniicheꞌe neꞌújna Sodoma aꞌij nej neri tiúꞌuruu nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe múꞌejmi jemi, aꞌujna u chajtaꞌa u Sodoma, aꞌɨ́ɨ pu auj eꞌetéericheꞌen tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene.  
\v 24 Mɨ́ ajta, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua, múꞌeen xu jaítzeꞌe rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun seꞌájna, mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌujna tɨ́j naꞌa tɨ Sodoma eꞌejtémeꞌecan. 
\s1 Jesús pu raatéjhuau ɨ́ ruyáꞌupua jemi 
\r (Lc. 10:21-22) 
\p  
\v 25 Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i ayén raatéjhuau ɨ́ ruyáꞌupua jemi tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌee ɨ́ pej níꞌiyaꞌupua, ɨ́ pej tíꞌaijta peꞌújna u ta japua, pajta íiyen chaanaca japua, rɨ́ꞌɨ nu timuaatáꞌaca neꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej huaꞌutáꞌa mej mi yaúꞌitɨee muáꞌaraꞌani aꞌij tɨ ꞌeen múꞌeetzi jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí jeíhua tiúꞌujmuaꞌate. Mɨ́ pajta, capej piyen huaꞌutáꞌa mej mi yaúꞌitɨee muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej támuaꞌaree, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨ.  
\v 26 Aꞌiné pijta, ayée pej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa múꞌee, ɨ́ pej níꞌiyaꞌupua. ―Ayee pu tiraatéjhuau. 
\p  
\v 27 Aj pu i ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Nain pu tinaatátui aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua mej mi ráamuaꞌati tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Capu jaꞌatɨ́ nemuaꞌate nain jɨmeꞌe aꞌij nej ꞌeen sino aꞌɨ́ɨ puꞌu tɨ níꞌiyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu xaa nemuaꞌate. Ajta, capu jaꞌatɨ́ ramuaꞌate nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua sino inee i nej yaujraꞌan púꞌeen, nee nu xaa ramuaꞌate. Majta, aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌate aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huaꞌaráanajche nej tihuaꞌutaseíjrateꞌen aꞌij tɨ ꞌeen. 
\s1 Jesús pu huaꞌutajé mej mi jemin veꞌeréꞌene 
\p  
\v 28 ’Setáꞌaj yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi, setɨ́j senaꞌa puaꞌamé múꞌeen, mɨ sej cuaꞌana seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej rahuauca sej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios, seajta seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌe ɨ́ sej raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨmeꞌe. Nee nu xaa amuaatáꞌasin sej huaújseꞌupeꞌen.  
\v 29 Setáꞌaj teꞌenteárute seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe. Seajta tiúꞌurɨꞌɨren neetzi jemi, aꞌiné nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ muaꞌacan, canu neajta áꞌantzaahuateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi, nee nu amuaatáꞌasin sej rɨ́ꞌɨ huárɨni ɨ́ ru tzajtaꞌa.  
\v 30 Capu muárɨꞌeri sej raanaíjmireꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n amuaatáꞌasin. Ajta, ɨ́ nej jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe, capu ajta muárɨꞌeri sej siyen huárɨni aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\c 12  
\s1 Matɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe miyen raꞌantítzaanaxɨ ɨ́ triigu tɨ antimuáiyujmee 
\r (Mr. 2:23-28; Lc. 6:1-5) 
\p  
\v 1 Ajta aꞌájnáꞌɨmua ayée pu tiujuꞌurɨ́j. Aꞌuu pu auméꞌecaa ɨ́ Jesús jáꞌitaꞌa ɨ́ víꞌiraꞌajapua. Aj pu pɨ́tíꞌirɨjca jaꞌanáj xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú meri jeíhua tɨejcucaꞌa. Aj mú mi autéjhuii mej raꞌantítzaanaxɨꞌɨn tiꞌitɨ́j jatzi tɨ triigu jetze meꞌecan. Méjcuaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ atzi. 
\p  
\v 2 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jee iꞌi fariseos, matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj mej miyen rɨjcaa, aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Casiꞌi, ayée mú hui rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan. Ayee mú rɨcɨ aꞌij tɨ caí tiuꞌutáꞌaca tɨ jaꞌatɨ́ ayén rɨjca ɨ́ xɨcájraꞌa jaꞌanáj mé jetzen ruseꞌupi. 
\p  
\v 3 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni secaí múꞌeen jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ yeꞌí huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe?  
\v 4 Aꞌuu pu aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa, ɨ́ tɨ jee chiꞌiraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨ pu ráacua aꞌɨ́jna ɨ́ pan ɨ́ mej Dios huatámuaɨꞌɨvejte, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta ráacua. Aꞌɨ́jna ɨ́ pan, aꞌɨ́ɨ muꞌu racuaꞌaca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe meꞌújna teyujtaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij, capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa aꞌɨ́jna ɨ́ David. 
\p  
\v 5 ’¿Caꞌɨ́n ni secaí jaꞌanáj raꞌujíjve aꞌij tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan mej nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetéꞌuꞌupuꞌu u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌivaɨreꞌe aꞌájna xɨcájraꞌa mé jetzen ruseꞌupi? Mɨ́ majta, camu tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌatura ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe.  
\v 6 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetéꞌuꞌupuꞌu teyujtaꞌa. 
\p  
\v 7 ’Caxu aꞌatzu yaúꞌitɨee xaꞌaraa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌíjna tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ jɨ́meꞌen yee Dios tɨ raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe mej mi huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Canu raxɨ́ꞌeveꞌe mej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta.” Naꞌari caí, tɨ puaꞌa siyen tiyaúꞌitɨée xáꞌaraꞌaníicheꞌen, caxu siyen tihuaꞌuxájtziꞌirancheꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. 
\p  
\v 8 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée nu ꞌeen jɨ́n antínmuaꞌaree neajta neꞌíjna xɨcájraꞌa jaꞌanáj mej jetzen ruseꞌupi. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ anácɨyaaxaraꞌacaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze 
\r (Mr. 3:1-6; Lc. 6:6-11) 
\p  
\v 9 Aj puꞌi Jesús áꞌuraa. Tɨꞌɨj jí aꞌuun teyujtaꞌa aꞌuteájrupi.  
\v 10 Aꞌuu pu seɨ́j aꞌutéveecaꞌa tɨ anácɨyaaxaraꞌacaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze. 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌutéꞌuucaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa aꞌij mej yeꞌí tiraaxájtziꞌi ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni caí rɨꞌɨrí tej tiyen tiráahuaateꞌen seɨ́j tɨ tíꞌicuiꞌi aꞌájna xɨcájraꞌa tej jetzen taseꞌupi? 
\p  
\v 11 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa seɨ́j jaꞌatɨ́ cáneꞌa tícɨitzi, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn cáneꞌa atéjveti taꞌatécun aꞌájna matɨ́ꞌɨj puaꞌa ruseꞌupi, ¿ni caí ayén rɨni ɨ́ jaꞌatɨ tɨ u áꞌumeꞌen tɨ́ꞌij raꞌitaján? Jee xaa, ayée xu cheꞌatá senaꞌa rɨcɨ, múꞌeen.  
\v 12 Jéꞌecan pu jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌe seɨ́j ɨ́ tevi caí ɨ́ cáneꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n íꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨjca ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌájna matɨ́ꞌɨj puaꞌa ruseꞌupi. 
\p  
\v 13 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ anácɨyaaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze tɨjɨ́n: 
\p ―Huatátzeaara muáꞌamuajcaꞌa. 
\p Aj pu i aꞌɨ́ɨ pu raatátzeaaracaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu i nain jɨ́n huarúj. Ayee pu éeneꞌe jáꞌaraa rɨꞌéeneꞌen tɨ́j ɨ́ seɨj ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan. 
\p  
\v 14 Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos. Aj mú mi autéjhuii mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica ɨ́ Jesús. 
\s1 Aꞌij tɨ seɨ́j ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\p  
\v 15 Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huámuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌij mej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, aꞌɨ́ɨ pu huirájraa aꞌujna. Jéihua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa.  
\v 16 Ajta ayén tíhuaꞌutaꞌaíj mej mi caí raxájta yee jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ.  
\v 17 Ayee pu ráaruu ɨ́ Jesús tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan.  
\v 18 Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nevaɨreꞌe ineetzi. 
\q2 Nee nu raꞌantíhuaꞌu. 
\q1 Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej raxɨ́ꞌeveꞌe, 
\q2 ajta rɨ́ꞌɨ pu tínetáꞌaca. 
\q1 Nexɨejniuꞌuca nu huataꞌíti 
\q2 tɨ áꞌumeꞌen aꞌɨ́jna jamuan. 
\q1 Ajta aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti nainjapua ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn neetzi jemi. 
\q1  
\v 19 Capu ajta aꞌɨ́ɨn ruhuavíiraꞌa aꞌame; 
\q2 capu ajta jiihua aꞌame. 
\q1 Camu ranamuajran tɨ tiꞌixáata aꞌame aꞌájna caaye jetze. 
\q1  
\v 20 Capu huaꞌutamuárɨꞌeristeꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej huápɨꞌɨ tirajpuaíjtzicaꞌa tɨ́j piꞌista mej raꞌavéꞌetzi nainjapua. 
\q1 Capu huápɨꞌɨ puaíjtzi huaꞌutáꞌasin ɨ́ mej caí chéꞌe téꞌeviicuaꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen ꞌeen tɨ́j taij tɨ cɨ́j caj áꞌataꞌa. 
\q1 Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa japua huatániuusin ajta naꞌa caí tiuꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naíjmiꞌica ruxɨ́ꞌej tiuꞌutaꞌaíjteꞌen. 
\q1  
\v 21 Majta matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe íiyen chaanaca japua, naímiꞌi mú tíꞌijchuꞌeveꞌen niuucajtzeꞌen. 
\m Ayee pu jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan. 
\s1 Aꞌɨ́ɨ mú Jesús jetze teꞌujpuáꞌajte tɨ tiyaaruꞌu jetze araújcaꞌane 
\r (Mr. 3:19-30; Lc. 11:14-23; 12:10) 
\p  
\v 22 Matɨ́ꞌɨj mi seɨ́j mú aꞌaráaviꞌitɨ ɨ́ Jesús jemi tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí atáneericaꞌa, ajta caí téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨꞌɨj jí Jesús tiráahuaa tɨ́ꞌij teꞌanrɨꞌɨrée áꞌaraꞌani, ajta tɨ́ꞌij huiteánamuáara áꞌaraꞌani.  
\v 23 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni qui amɨ́ aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan? 
\p  
\v 24 Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Amɨ́jna mɨ jaꞌatɨ́, Beelzebú pu jetzen araújcaꞌane tɨ́ꞌij ayén huaꞌutamuáriteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse, aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ ajta Beelzebú tihuáꞌaijteꞌe. 
\p  
\v 25 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme jáꞌitaꞌa maꞌutácɨɨne, tɨ puaꞌa miyen huárɨni aj mú mi huaténeꞌuseꞌesin, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ chuéjraꞌa, capu chéꞌe áꞌateeri. Ajta tɨ puaꞌa miyen cheꞌatá menaꞌa jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨ́j japua ɨ́ chajtaꞌa aꞌuchéjme, naꞌari teɨtestemuaꞌameꞌen seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ, camu chéꞌe áꞌateeri. 
\p  
\v 26 ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn Satanás huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, tɨ puaꞌa majta miyen huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌesin ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí chéꞌe áꞌateere, sino teꞌentipuáꞌari.  
\v 27 Ari inee, tɨ puaꞌa niyen yee Beelzebú nu jetze aráncaꞌane nej huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu, ¿ni tzaa miyen cheꞌatá menaꞌa Beelzebú jetze rucaꞌané aꞌɨ́ɨme ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa huaꞌutamuáriteꞌen? Aꞌɨ́ɨme ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte mú miyen raataxáj yee múꞌeen xu seajta siyen rɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej tíꞌinexajtziꞌi.  
\v 28 Naꞌari caí, tɨ puaꞌa niyen neꞌɨ́jna jetze aráncaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, nej ni tiyaaruꞌu huatamuáriteꞌen, puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. 
\p  
\v 29 ’Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tiraanáhuaꞌi tiꞌáꞌaraꞌan á táꞌache ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rucaꞌané, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ amuacaícan raꞌatéjɨꞌɨcɨꞌen aꞌɨ́jna tɨ rucaꞌané. Aj pu i xaa rɨꞌɨrí tɨ aꞌuteárute á aꞌutɨ́ éꞌeche tɨ ij tiraanáhuaꞌi. 
\p  
\v 30 ’Aꞌɨ́jna tɨ caí ne jamuan áꞌucheꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu néjchaꞌɨɨreꞌe. Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ caí huaꞌajséꞌɨri ɨ́ teɨte neetzi jemi, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuréꞌeꞌiteca. 
\p  
\v 31 ’Aꞌɨ́j nu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ teteca. Iꞌirɨꞌɨri tɨ tihuaꞌutáꞌuuniꞌi naíjmiꞌica ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ajta naíjmiꞌica jemi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌixa. Aru tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌixajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, capu xaa neꞌu jaꞌanáj tiraatáꞌuuniꞌira aꞌɨ́jna. 
\p  
\v 32 ’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén aꞌij puaꞌa tíꞌinexajta ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aꞌɨ́ɨ pu xaa tiraatáꞌuuniꞌira. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixajta aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, capu jaꞌanáj tiraatáꞌuuniꞌira, sino aꞌɨ́ɨ pu ruꞌitéꞌaa aꞌame nain xɨcaj tzajtaꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 
\s1 Aꞌij mej yeꞌí nuꞌu tíꞌiramuaꞌareere aꞌij tɨ ꞌeen seɨ́j ɨ́ cɨyej 
\r (Lc. 6:43-45) 
\p  
\v 33 ’Tɨ́ puaꞌa hui tɨ rɨ́ꞌen ɨ́ cɨyej, rɨꞌéeneꞌen pu tacaꞌa, ajta tɨ puaꞌa caí rɨ́ꞌen ɨ́ cɨyej, capu rɨꞌéeneꞌen tacaꞌa. Ayee xu ꞌeen jɨ́n ramuaꞌareere tɨ puaꞌa cɨyej rɨꞌéeneꞌen nusu caí seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ éeneꞌen tacaꞌa.  
\v 34 Múꞌeen xu seꞌíjna jetze huanéj aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu tɨ tíꞌihuaꞌitaca, aꞌiné huápɨꞌɨ xu aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri sej siyen tiꞌitɨ́j huataxáj aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Ayee puꞌu, aꞌiné seɨ́j pu ayén tíꞌixaxaꞌa aꞌij tɨ ayén tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa.  
\v 35 Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij, aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌixaxaꞌa ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe aꞌiné rúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa jeíhua ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Ayen cheꞌatá naꞌa, ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevij, aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa aꞌiné jeíhua pu tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen.  
\v 36 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yé aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua. Ayee pu ruxeꞌeveꞌe aꞌame mej miyen tiuꞌutetzáahuateꞌen ɨ́ Dios jemi nain ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa cháꞌa menaꞌa, seɨj majta seɨj.  
\v 37 Dios pu rɨ́ꞌɨ tíꞌimuaxɨꞌepɨꞌɨntareꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tíꞌixaxaꞌataꞌa, naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ pu muáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tíꞌixaxaꞌataꞌa. 
\s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte merájhuaviiriꞌi tɨ Jesús huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj 
\r (Mr. 8:12; Lc. 11:29-32) 
\p  
\v 38 Aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Maeestru, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej tiꞌitɨ́j taataseíjrateꞌen ɨ́ tej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi aꞌij pej yeꞌí rɨcɨ. 
\p  
\v 39 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́ɨme i teɨtejraꞌa ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ayée mú tíꞌinehuavii nej tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj matáꞌaj nuꞌu ráamuaꞌaree nej Dios jetze aráncaꞌane. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ruꞌɨ́j mé úurɨe. Canu tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjrateꞌesin sino aꞌii nuꞌu aꞌij tɨ tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. 
\p  
\v 40 ’Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás aꞌuun éꞌejve aꞌu tɨ aúnee ɨ́ huaꞌí, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌí yáꞌunɨjcua. Aꞌuu pu u éꞌetee huaíca xɨcaj tzajtaꞌa, ajta huaíca tɨ́caꞌari tzajtaꞌa tɨ arájca ɨ́ jucáaraꞌan tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌí tɨ yáꞌunɨjcua. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌineruuren ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Aꞌuu nu aracaꞌitɨ́ naꞌame chuej tzajtaꞌa huaíca xɨcaj tzajtaꞌa, neajta huaíca tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. 
\p  
\v 41 ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios amuáꞌaxɨjteꞌen yee xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu huarɨ́j nusu yee caxu xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej u Nínive éꞌechejcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuun aꞌutéhuiixɨꞌɨsin múꞌejmi jamuan, majta tejáꞌamuaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen múꞌeen mɨ sej uꞌuche íjii. Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Nínive éꞌechejcaꞌa matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan. 
\p ’Mɨ́ neajta inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi.  
\v 42 Ajta hui, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa teecan tɨ ajmíꞌi tíꞌaijtacaꞌa úute pújmeꞌen, aꞌɨ́ɨ pu ajta huatéchaxɨjsin múꞌejmi jemi, ajta aꞌɨ́ɨ pu ajta tejáꞌamuaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen múꞌeen, mɨ sej uꞌuche íjii aꞌájna xɨcájraꞌa jetze mej aꞌutájeeviꞌihua teɨte. Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨmuá aꞌuvéꞌemej tɨ́ꞌij ayén ráanamua aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan tɨ nuꞌu huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. 
\p ’Mɨ́ neajta inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate, tɨ ajta pɨ́ aꞌuréꞌeveti 
\r (Lc. 11:24-26) 
\p  
\v 43 Ajta ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa seɨ́j xɨéjniuꞌucari tɨ tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate, tɨ puaꞌa huiirájraꞌani tzajtaꞌan seɨ́j ɨ́ tevi, aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌame tɨ rahuauhuau aꞌu tɨ aꞌuhuáchi tɨ́ꞌij huaújseꞌupeꞌen. Tɨ́ꞌɨj caí rateuveꞌen, ayée pu tíꞌimuaꞌati tɨjɨ́n:  
\v 44 “Nicheꞌe huaréꞌaraꞌani nehuáritaꞌa u niche aꞌu nej aꞌarájraa.” Tɨ́ꞌɨj aveꞌeréꞌenen, ayée pu éeneꞌen teuni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, tɨ naa uhuaꞌéꞌeneꞌe aꞌame ɨ́ ru tzajtaꞌa. Cu xɨee mej mauchén uhuaréꞌeꞌichaꞌutacaꞌa u chiꞌita, majta naa rɨ́ꞌɨ ruꞌuhuáruu. 
\p  
\v 45 ’Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucari, aꞌɨ́ɨ pu hui huajaꞌuvéꞌeviꞌitɨ ɨ́ seica, ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́mej ɨ́ mej jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa ꞌéꞌen caí ɨ́ seɨj. Aj mú mi uteáruti naímiꞌi mej mi meꞌuun huatéꞌe muáꞌaraꞌani meꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ tevi. Ajta áꞌiyen, ayén teꞌiráame tɨ jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa ꞌéeneꞌe áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tevi caí tɨ́j ajmíꞌi ꞌéeneꞌe. Ayee pu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌímej i mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte ɨ́ mej uꞌuche íjii. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ náànajraꞌan, majta ihuáamuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 3:31-35; Lc. 8:19-21) 
\p  
\v 46 Aúcheꞌe pu tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ náànajraꞌan, majta ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen. Aa mú aꞌutéhuiixɨ puaꞌacɨé. Méjxeꞌeveꞌecaꞌa mej tiuꞌutaxáj jamuan.  
\v 47 Aj pu i seɨ́j ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―A mú puaꞌacɨé aꞌutéꞌuu aꞌanáàna, majta aꞌihuáamuaꞌa. Mémuahuahuau mej nuꞌu tiuꞌuxáj á jamuan. 
\p  
\v 48 Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌataani mej púꞌeen ɨ́ nináàna, nusu ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa? 
\p  
\v 49 Aj pu i rumuájcaꞌa jɨ́n huaꞌutaseíjra ɨ́ mej aiitecaíjme. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jee nináàna púꞌeen naꞌari neꞌihuaamuaꞌa.  
\v 50 Ayee puꞌu hui tíꞌeen, aꞌiné aꞌachú mej puaꞌamé miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jee nináàna nusu aꞌɨ́ɨme ɨ́ nejaꞌatzimuá, naꞌari necuꞌutzimuá o nejúutzimuaꞌa. Yee puꞌu. 
\c 13  
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌihuastehuaꞌa 
\r (Mr. 4:1-9; Lc. 8:4-8) 
\p  
\v 1 Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, Jesús pu huirájraa u chiꞌita. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌájna tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Aa pu aꞌutayeíjxɨ.  
\v 2 Aj mú mi jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌij éꞌeneꞌe. Temuaꞌa mú tíꞌitemuꞌiicaa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ateájraa baarcu jetze tɨ jaataꞌa eꞌecáveꞌecaꞌa. Aꞌuu pu i eꞌerácatii. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, áa mú aꞌucaíjmeꞌecaa jaꞌapuaíri japua á vejliꞌi aꞌu tɨ ɨ́ jaj.  
\v 3 Ajta áꞌiyen tihuaꞌajmuáꞌate seɨ́j chuijtari jɨmeꞌe. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Jaꞌatɨ́ hui tɨ tíꞌihuastehuaꞌa, u pu áꞌume tɨ tejéꞌehuasteꞌen.  
\v 4 Aa pu auméꞌecaa ratáhuaꞌanáa imueꞌeri. Seica pu i imueꞌeri juye jetze huavatzɨ́jraa. Aj mú mi pinaꞌase júteꞌɨmua aveꞌecáane, meraaréꞌejeꞌipɨ.  
\v 5 Ajta seica pu huavatzɨ́jraa tetej tzajtaꞌa aꞌu tɨ caí jeíhua chuej áꞌuca. Aj puꞌi huaréꞌehuaa, aꞌiné capu huatétee ɨ́ chuej tɨ aꞌucárutixɨꞌɨn ɨ́ naanaꞌaraꞌan. Tɨ́ꞌɨj huaréꞌepɨstacaꞌa ɨ́ chuej, aj pu i caꞌanacan ajnéj ɨ́ imueꞌeri.  
\v 6 Ajta tɨ́ꞌɨj u eꞌiréꞌene ɨ́ xɨca, aj puꞌi huaréꞌehuaa ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huanéj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jij huaréꞌehuaa aꞌiné capu ajtanáanaꞌajmeꞌecaꞌa. 
\p  
\v 7 ’Ajta seica ɨ́ imueꞌeri, aꞌúu pu aꞌuvatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌutzícareꞌeme. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tzicareꞌe huavaújse, aꞌɨ́ɨ pu i raꞌaváꞌana ɨ́ tɨ tíꞌihuastiꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí huácɨɨrecaꞌa. 
\p  
\v 8 ’Aru seica pu huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌurɨ́ꞌen ɨ́ chuej. Aꞌɨ́ɨ pu xaa i ajnéj. Tɨꞌɨj jí huavaújse. Temuaꞌa puꞌi tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Seica pu imueꞌeri, ayén airájraa tɨ huácɨɨrecaꞌa seɨj ajta seɨj tɨ ajnéj aꞌachú cumu anxɨ́te ɨ́ atzi tɨ catéꞌetejmeꞌecaa. Ajta seica, ayén tiúꞌucɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu huaícate. Ajta seica, seité japuan tamuáamuataꞌa pu catéꞌetejmeꞌecaa seɨj ajta seɨj. 
\p  
\v 9 ’Mɨ́ sej huiteánajcaꞌamua, xáanamuajriꞌi hui temuaꞌa naa. 
\s1 Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe Jesús tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa chuijtari jɨmeꞌe 
\r (Mr. 4:10-12; Lc. 8:9-10) 
\p  
\v 10 Aj mú mi ajteáxɨɨrecaꞌa á vejliꞌi jemin ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tihuaúꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte chuijtari jɨmeꞌe tɨ caí jaꞌatɨ́ yaúꞌitɨe? 
\p  
\v 11 Aj pu i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌejmi pu Dios tejáꞌamuaꞌixaateꞌe eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ari tíꞌaijta nainjapua íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, capu aꞌatzu rɨꞌɨrí mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani aꞌiné capu Dios ayén huaꞌutáꞌa. 
\p  
\v 12 ’Ayee pu tíꞌeen: jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ áꞌujcaꞌane tɨ ayén cɨ́j caj tiyaúꞌitɨée áꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, Dios pu jeíhua huápɨꞌɨ raatáꞌasin aꞌɨ́jna. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí áꞌujcaꞌane tɨ jaítzeꞌe yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, Dios pu ráꞌariꞌira aꞌachú tɨ caj ari tirúꞌumuaꞌaree.  
\v 13 Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe chuijtari jɨmeꞌe mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. Ayee pu tíꞌeen aꞌɨ́mej jemi. Aꞌɨ́ɨ mú mé uunéjneꞌe, aru camu tiꞌitɨ́j seɨj. Majta mú tíꞌinamua, aru camu tiꞌitɨ́j namua. Camu majta yaúꞌitɨe. 
\p  
\v 14 ’Ayee pu ari araúraste huáꞌa jemi aꞌij tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: 
\q1 Múꞌeen xu xaa ráanamua tɨ́j naꞌa tɨ i yú auumé. 
\q1 Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu yaúꞌitɨée xáꞌajuꞌun. 
\q1 Múꞌeen xu xaa mé uunéjneꞌeri xáꞌajuꞌun. 
\q1 Mɨ́ seajta, caxu tiꞌitɨ́j seijran. 
\q1  
\v 15 Ayee tíꞌeen, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú jemin antaújnaamua ɨ́ ru tzajtaꞌan. 
\q1 Cɨ́j muꞌu caj títeꞌiteánajcaꞌamua. 
\q1 Camu áꞌujcaꞌane mej aꞌatanéjneꞌere mej raaseíj tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ. 
\q1 Naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ mú yaúꞌitɨée muáꞌajuꞌun. 
\q1 Majta mú mé uunéjneꞌeri muáꞌajuꞌun mej raaseíj tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ. 
\q1 Majta mi ráꞌastijreꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ mej ranamua. 
\q1 Majta mú neetzi jemi yé veꞌeréꞌeninéica muáꞌajuꞌun nej ni tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. 
\m Ayee pu jɨ́meꞌen raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan. 
\p  
\v 16 ’Mɨ́ seajta múꞌeen i sej áꞌujujhuaꞌan ne jamuan, setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej huiteánajcaꞌamua sej si raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ sej ranamua, seajta ahuaújcaꞌanen sej aꞌatanéjneꞌere sej si raaseíj tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ. 
\p  
\v 17 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, muꞌiitɨ́ ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨtestacaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, jeíhua mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej miyen tiuꞌuséij aꞌij sej seri tíꞌiseij inee jemi. Mɨ́ majta, camu aꞌatzu raaseíj. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej miyen ráanamua aꞌij sej seri tíꞌinamua inee jemi. Mɨ́ majta, camu xaa neꞌu ráanamuajriꞌi. 
\s1 Jesús pu tihuaúꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ chuijtari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌihuastehuaꞌa 
\r (Mr. 4:13-20; Lc. 8:11-15) 
\p  
\v 18 ’Casiꞌi, xáanamuajriꞌi aꞌij tɨ huataújmuaꞌa i chuijtari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raahuáste ɨ́ imueꞌeri.  
\v 19 Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ráanamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa Dios tɨ tíꞌaijta nainjapua íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí yaúꞌitɨee, aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu tzajtaꞌan huataseíjreꞌesin. Aj pu i ráꞌariꞌira ɨ́ niuucari tɨ rúꞌumuaꞌareerecaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa aꞌájna juye jetze. 
\p  
\v 20 ’Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa ɨ́ tete tzajtaꞌa, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ amuacaí raꞌaránajchecaꞌa ɨ́ tɨ ráanamuajriꞌi.  
\v 21 Aru capu tiꞌitɨ́j japuan ninei aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨ́ puaꞌa aꞌatzu rajpuaíitzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej seica ráꞌaxɨeehuariꞌira meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaráꞌastijreꞌe ineetzi, naꞌari tɨ puaꞌa seica aꞌij puaꞌa méraruure, cɨ́j puꞌu teꞌevíicuaꞌira aꞌame. Caꞌanacan pu mé nejaúujɨsin. 
\p  
\v 22 ’Aꞌɨ́jna tɨ hui huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌutzícareꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu ayén ꞌeen tɨ́j seɨ́j ɨ́ tevi tɨ xaa ranamua ɨ́ niuucari. Aru jeíhua pu tíꞌimuajca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ téꞌeme íiyen chaanaca tej japuan seijreꞌe. Ajta, nain tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ pu raamuáꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caí chéꞌe raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiráanamuajriꞌi. Capu ajta chéꞌe rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn tevi ayén raatévaɨreꞌen ɨ́ Dios. 
\p  
\v 23 ’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa japuan ɨ́ chuej tɨ huarɨ́ꞌen, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ yaúꞌitɨe tɨ́ꞌɨj ráanamua ɨ́ niuucari. Jéihua pu tíꞌijvaɨreꞌe ɨ́ Dios. Yee pu tiraatátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huácɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́te tɨ catéꞌetejmeꞌecaa, naꞌari huaícate caꞌɨ́n seité japuan tamuáamuataꞌa ɨ́ imueꞌeri. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ ɨxaj tɨ huahuástiꞌihuacaꞌa jamuan ɨ́ triigu 
\p  
\v 24 Ajtahuaꞌa seɨ́j ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ chuijtari jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu tíꞌirɨneca íjii Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Jaꞌatɨ́ pu imueꞌeri huahuáste japuan ɨ́ ruchuej tɨ huarɨ́ꞌen.  
\v 25 Ajta áꞌiyen matɨ́ꞌɨj naíjmiꞌi tícuꞌutzucaꞌa, seɨ́j pu hui aveꞌeréꞌene tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ɨxaj huahuáste tzajtaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ triigu. Aj pu i áꞌuraa. 
\p  
\v 26 ’Aj pu i ajnéj aꞌɨ́jna ɨ́ triigu, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj. Tɨ́ꞌɨj huavaújse, aj pu i huíjmuaiyuxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ triigu. Aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ ajta seɨ́j huáviviihuacaꞌa ɨ́ imueꞌeri aꞌiné capu huíjmuaiyuxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj.  
\v 27 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe, aꞌúu mú hui áꞌujuꞌun mej mi tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ. Miyen tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, tɨ puaꞌa peꞌɨ́n huahuáste imueꞌeri tɨ rɨ́ꞌen aꞌujna áꞌa chuej japua, ¿aꞌuné eꞌejnéj aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj?” 
\p  
\v 28 ’Aj pu i aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ, ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Seɨ́j tɨ néjchaꞌɨɨreꞌe ayée pu náaruu.” Majta miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe miyen tɨjɨ́n: “¿Ni muaꞌaráanajche tej u áꞌujuꞌun tej ráꞌijcuuxɨn teꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj?” 
\p  
\v 29 ’Aj pu i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Capu ruxeꞌeveꞌe sej racuta seꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, aꞌiné tɨ puaꞌa seri ráꞌijcuunan aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ajta pu áijcuuxɨjsin aꞌɨ́jna ɨ́ triigu aꞌiné ru jetze pu huáꞌuu.  
\v 30 Chéꞌe ayén éeneꞌen tɨ naíjmiꞌi huavaújseꞌen ajta caí tejaꞌuréꞌenen tɨ teꞌentiꞌáꞌasin. Aj nu ni huaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca mej mi amuacaí ráꞌijcuuxɨn meꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, matáꞌaj raajɨ́ꞌɨcɨꞌen mej mi rájseɨreꞌen matáꞌaj raꞌanteátaira. Majta áꞌiyen, meꞌɨ́n meruꞌuteátuaasin meꞌɨ́jna ɨ́ triigu u chiꞌita, aꞌu mej téjéꞌeyuuhuaca.” 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ játzeꞌaraꞌan ɨ́ mostasa 
\r (Mr. 4:30-32; Lc. 13:18-19) 
\p  
\v 31 Jesús pu ajtahuaꞌa seɨ́j huaꞌutáꞌixa ɨ́ chuijtari. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu tíꞌeen Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Ayee pu ꞌeen tɨ́j tuꞌupi tiꞌitɨ́j tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n mostasa. Jaꞌatɨ́ pu raahuáste ɨ́ játzeꞌaraꞌan aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ téꞌatachuej.  
\v 32 Aꞌɨ́jna ɨ́ mostasa, ayée pu ꞌeeneꞌen téjatzeꞌe tɨ jaítzeꞌe iꞌi cɨ́lieen caí seica ɨ́ jatzi. Mɨ́ ajta, tɨ́ꞌɨjtá huavaújseꞌen, jaítzeꞌe pu ajtɨ́tɨꞌɨ aꞌame caí seica ɨ́ tuꞌupi tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua. Yee pu ajtɨ́tɨꞌɨ aꞌame tɨ́j cɨyej. Aj mú mi aveꞌeréꞌenejsin ɨ́ pinaꞌase mej ráꞌaraꞌa mej mi án téjaꞌuteúruꞌituꞌajteꞌen án cɨ́yeꞌaraꞌan jetze. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej rajnájchiteꞌen ɨ́ cuaíjtzi jetze 
\r (Lc. 13:20-21) 
\p  
\v 33 Ajtahuaꞌa seɨ́j chuijtari huaꞌutáꞌixa. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu ajta tíꞌeen jɨ́meꞌen Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Ayee pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ levadura. Aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaíca medida ruꞌuteájraa ɨ́ hariina. Aj pu i rajcuaíjtzitacaꞌa levadura jamuan. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ levadura, aꞌɨ́ɨ pu tzajtaꞌan huaneájxɨ nainjapua ɨ́ cuaíjtzi. 
\s1 Aꞌij tɨ Jesús tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa chuijtari jɨmeꞌe 
\r (Mr. 4:33-34) 
\p  
\v 34 Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte, Jesús pu nain tihuaꞌutáꞌixaa chuijtari jɨmeꞌe. Capu tiꞌitɨ́j huáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ éꞌehuáuritɨe sino chuijtari puꞌu jɨ́meꞌen.  
\v 35 Ayee pu tiúꞌuruu tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: 
\q1 Nee nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuijtari. 
\q1 Nee nu neꞌɨ́jna huataxájta, 
\q1 aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa nain xɨcaj tzajtaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene tɨ́ꞌɨj Dios raatétaahuacaꞌa aꞌíjna i chaanaca tej japuan yen seijreꞌe. 
\s1 Jesús pu tihuaúꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ chuijtari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ triigu 
\p  
\v 36 Aj pu i Jesús airájraa ɨ́ teɨte jemi. Aj pu i uteájrupi u chiꞌita. Aꞌuu mú ajteáxɨɨrecaꞌa jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aisí, taatáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chuijtari aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ ɨxaj tɨ huavaújse aꞌu tɨ eꞌejnéj taséehua japua. 
\p  
\v 37 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ raahuáste ɨ́ imueꞌeri tɨ rɨ́ꞌen, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen, inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane.  
\v 38 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ taséehua, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n ɨ́ chaanaca i tej japuan yen iꞌi seijreꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ rɨ́ꞌen, ayée pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ahuaújcaꞌane tɨ Dios tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ayée pu ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íꞌiteɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. 
\p  
\v 39 ’Ajta hui aꞌɨ́jna tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe, aꞌɨ́jna tɨ raahuáste ɨ́ ɨxaj, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ xɨcájraꞌa mé jetzen tíꞌitzaanan, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen teꞌentipuáꞌajte i chaanaca japua. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌitzaanan, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. 
\p  
\v 40 ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte aꞌij mej titetiújchaꞌɨɨ matɨ́ꞌɨj ráꞌijcuuxɨɨ meꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj mej mi raꞌanteátaira.  
\v 41 Neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu huaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua mej mi áꞌucɨɨne nainjapua tɨ́j naꞌa ɨ́ nej jɨ́n antínmuaꞌaree mej mi aꞌuun huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiratáꞌaca ɨ́ Dios, aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ.  
\v 42 Aꞌuu mú huájaꞌucáhuaꞌaxɨjsin aꞌɨ́jna tzajtaꞌa aꞌu tɨ anúꞌutaa. Aꞌuu mú ruyeinixɨꞌɨn jeíhua, majta ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun ɨ́ rutamej jɨmeꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ rajpuaíjtzi. 
\p  
\v 43 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, ayée mú meꞌuun eꞌeseíireꞌe muáꞌajuꞌun aꞌujna huáꞌayaꞌupua tɨ tíꞌaijta. Ayee mú seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j ɨ́ xɨcaj tɨ aiiráxɨꞌɨxɨre ɨ́ jaitɨri jetze. Ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ráanamua temuaꞌa naa. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaatacaꞌa, ɨ́ tɨ ajta jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajchecaꞌa 
\p  
\v 44 ’Aꞌujna aꞌu tɨ Dios teꞌáijta, íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua, ayée pu tíꞌirɨni tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tiꞌitɨ́j huáteu tɨ rúꞌavaa, tɨ ajta huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Aꞌuu pu ráateu taséehua japua. Aj pu i ajtahuaꞌa raatéꞌavaata aꞌujna cheꞌatá miijmu. Jéꞌecan pu rutémuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráateu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, nain tuaani aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Aj pu i áꞌiyen, aꞌɨ́ɨ pu ráananan aꞌɨ́jna ɨ́ chuej. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ perla tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajche 
\p  
\v 45 ’Ajta, ayée mú rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rahuauhuau mej mi meꞌuun aꞌuteárute Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, ayée mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ tɨ́j jaꞌatɨ́ tɨ tíꞌituꞌaraca. Aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecan tɨ aꞌɨ́ɨn rahuauni tiꞌitɨ́j perla tɨ naa ꞌeen.  
\v 46 Tɨ́ꞌɨj seɨ́j huáteu, tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, u pu áꞌume tɨ ij nain tiúꞌutuaani aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Aj pu i aꞌɨ́jna nanan ɨ́ perla. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ xɨéjmuaꞌari ɨ́ mej huaꞌité jɨ́n viviꞌiraca 
\p  
\v 47 ’Ajtahuaꞌa seɨ́j ɨ́ chuijtari: ayée pu ꞌeen Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Dios pu ayén rɨcɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌité viviꞌiraca xɨéjmuaꞌari jɨmeꞌe tɨ vivéj. Matɨ́ꞌɨj raꞌatéhuaꞌaxɨn á jaataꞌa, aj pu i chaꞌa naꞌa huaꞌitáseɨreꞌesin ɨ́ huaꞌité.  
\v 48 Matɨ́ꞌɨj caí chéꞌe úꞌuvejri ɨ́ xɨéjmuaꞌari tzajtaꞌa, aj mú mi raꞌitapíjsin á jaataꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjmuaꞌari. Matɨ́ꞌɨj mi huáchijteꞌe á yaupíjsin aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌité viviꞌiraca. Aꞌuu mú aꞌuráaseɨjráꞌɨn. Aj mú mi huaꞌavéꞌeꞌɨꞌɨxɨꞌɨsin ɨ́ huaꞌité ɨ́ mej rɨ́ꞌen. Majta meꞌɨ́n ɨ́ huaꞌité ɨ́ mej rɨ́ꞌen, sicɨ́ri jetze mú huaꞌateátuaasin. Majta ɨ́ mej caí rɨ́ꞌen, á mú huaúuhuaꞌaxɨjsin. 
\p  
\v 49 ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú huiráajuꞌun mej mi huaꞌavéꞌejajpuaxɨꞌɨn rujɨ́meꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ, majta ɨ́ mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ.  
\v 50 Matɨ́ꞌɨjtá mi meꞌuun huauucáhuaꞌaxɨjsin ɨ́ hoorno tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ mej mi rajpuaíjtzi muáꞌaraꞌani taij jɨmeꞌe. Aꞌuu mú ruyeinixɨꞌɨn, majta ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun ɨ́ rutamej jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej rajpuaíjtzi. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, tɨ puaꞌa jéjcua naꞌari míꞌimeꞌecan 
\p  
\v 51 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni secaí nain auꞌitɨée xaꞌaraa múꞌeen? 
\p Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Jee. 
\p  
\v 52 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa seɨ́j tɨ tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ajta autéjcheni aꞌɨ́jna jetzen tiꞌihuaújmuaꞌaten aꞌij tɨ tíꞌirɨꞌɨri tɨ Dios tiraꞌaíjteꞌen nain jɨmeꞌe, ayée pu éeneꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́j seɨ́j tɨ huatéechiꞌi. Jéihua pu teꞌurájchaꞌɨɨ aꞌujna ruchiꞌitá. Ajta, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu teꞌiráatɨꞌɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ tiꞌijéjcua, ajta tɨ tiꞌimíꞌimeꞌecan. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\s1 Jesús pu aꞌuun aꞌaráꞌa u Nazarét 
\r (Mr. 6:1-6; Lc. 4:16-30) 
\p  
\v 53 Tɨ́ꞌɨj Jesús raꞌantipuáꞌajte tɨ tihuaúꞌixaateꞌe chuijtari jɨmeꞌe, aj pu i áꞌuraa.  
\v 54 Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌuvéꞌese. Aj pu i aꞌutéjche tɨ tihuaꞌumuáꞌate huaꞌatéyujtaꞌa. 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú aꞌij raꞌutaseíj. Ayee mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌuquí yaꞌurɨ́ꞌɨre amɨ́jna tɨ ayén temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌaree? ¿Tiꞌitájni muárɨꞌeriꞌiraꞌa púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n ayén rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen aꞌij yaꞌuseíj?  
\v 55 Amɨ́jna, aꞌɨ́ɨ pu hui yaujraꞌan aꞌɨ́jna tɨ tíꞌisiꞌicheca. Ajta náànajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ María. ¿Ni mecaí meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ júutzimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José, ajtahuaꞌa seɨ́j aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás?  
\v 56 ¿Ni mecaí majta yé che ta jamuan, aꞌɨ́ɨme júutzimuaꞌameꞌen ɨ́ mé ꞌuuca? Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿aꞌuné éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ muaꞌatzíireꞌaraꞌan tɨ yé raateájtuaa amɨ́jna mɨ Jesús? 
\p  
\v 57 Matɨ́ꞌɨj mi ráꞌanchueere meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, miraatamuári. Ajta, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huacaíjme aꞌu mé éꞌeche, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ mej éꞌeche jamuan, camu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca. 
\p  
\v 58 Aꞌɨ́j pu i jɨ́n caí jeíhua ayén tiúꞌuruu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan aꞌujna aꞌiné camu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa. 
\c 14  
\s1 Aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌumɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe 
\r (Mr. 6:14-29; Lc. 9:7-9) 
\p  
\v 1 Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ɨ́ tɨ iꞌi rey, aꞌɨ́ɨ pu ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ rɨjcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  
\v 2 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ jemin tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuacareꞌe. Puꞌuri aꞌitáraa aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ tej jɨ́n aꞌij yaꞌuseíj. 
\p  
\v 3 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu ajmíꞌi raatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Raꞌamuajɨ́ꞌɨcɨꞌe pu aiteújna. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ráaruu aꞌiné Juan pu raꞌajteáꞌaxɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Heródes raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ Felipe raatéviꞌitɨneꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ rey. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Herodías.  
\v 4 Ayee pu teꞌirájraa tɨ Juan ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes tɨjɨ́n: 
\p ―Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri pej ratéviꞌitɨneꞌen muáꞌihuaaraꞌa tɨ ratéviꞌitɨneꞌe. 
\p  
\v 5 Heródes pu rajéꞌicatamɨꞌɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aru huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa mej miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌixaxaꞌa Dios jetze meꞌecan.  
\v 6 Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ꞌɨ́itaꞌa pu uteájrupi u chiꞌita tɨ ij tiuꞌutéeneꞌen ruseɨ́j huáꞌa vejliꞌipua. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen yaujraꞌan aꞌɨ́jna Herodías. Jéꞌecan pu raꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ ayén tiuꞌutéenei.  
\v 7 Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn teꞌataújratziiriꞌi runiuuca jɨmeꞌe tɨ ayén raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j tíꞌixeꞌeveꞌe.  
\v 8 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ runáàna tɨjɨ́n: 
\p ―¿Tiꞌitájni neraatáhuavii? 
\p Aj pu i aꞌɨ́ɨn náànajraꞌan ayén tɨjɨ́n: 
\p ―Huatáhuaviiriꞌi ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuaca. 
\p Aj pu i, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tiraatáꞌixaa: 
\p ―Patáꞌaj naataꞌɨ́ꞌɨteꞌen tuxaꞌa jetze ɨ́ muꞌúuraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuaca. 
\p  
\v 9 Aꞌij pu puaꞌa raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Mɨ́ ajta, ari ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme tɨ huaꞌutáꞌinee, aꞌɨ́ɨ mú majta ráanamuajriꞌi tɨ tiuꞌutáꞌa ɨ́ runiuuca. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej mi miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraatáhuaviiriꞌi.  
\v 10 Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨ pu xantaaruꞌu huataꞌáitecaꞌa tɨ u áꞌumeꞌen aꞌu tɨ aiteánamiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ ij ruꞌijveíjche ɨ́ muꞌúuraꞌan.  
\v 11 Tɨ́ꞌɨj ayén huarɨ́j, aj pu i yeꞌeráꞌɨꞌɨte aꞌɨ́jna ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ tuxaꞌa jetze tɨ ij Herodías ayén raamuaree tɨjɨ́n raajéꞌica, tzɨ́teꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́ɨ pu raataꞌɨ́ꞌɨte aꞌɨ́jna jemi ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Herodías. Aj pu i aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa raataꞌɨ́ꞌɨte ɨ́ runáàna. 
\p  
\v 12 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Juan jamuan, aꞌɨ́ɨ mú á veꞌereꞌenée, miyáꞌutɨɨ meꞌɨ́jna ɨ́ mɨꞌɨchi. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌaváꞌana. 
\s1 Jesús pu tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ mej anxɨ́j viꞌiraꞌa aráꞌase ɨ́ teteca 
\r (Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14) 
\p  
\v 13 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n meraajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨꞌɨquí ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Ruseɨ́j pu áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ caí jéꞌe tiꞌitɨ́j. Majta ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌu tɨ aꞌij ꞌeeneꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, curéꞌecɨjxɨ mej aꞌuchéjme. Aj mú mi ruꞌɨcán raatavén.  
\v 14 Tɨ́ꞌɨj i Jesús aꞌitáraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj ɨ́ teɨte ɨ́ mej muꞌíi, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌancuꞌuvajxɨ. Ajta tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi.  
\v 15 Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, aj mú mi aveꞌeréꞌene jemin ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Puꞌuri téchumuaꞌari, ajta capu jaꞌatɨ́ yeꞌe éꞌeche ayajna. Patáꞌaj huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn mej mi aꞌucɨ́jxɨꞌɨn mé jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa matáꞌaj tiꞌitɨ́j huánanan ɨ́ mej ráacuaꞌani. 
\p  
\v 16 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Capu ruxeꞌeveꞌe mej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn. Setáꞌaj tihuaꞌumín múꞌeen. 
\p  
\v 17 Aj mú mi miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee tuꞌu puaꞌaméca tíchaꞌɨɨ anxɨ́vica ɨ́ pan, teajta huaꞌapuaca ɨ́ huaꞌité. 
\p  
\v 18 Aj pu i Jesús ayén tɨjɨ́n: 
\p ―Mé senejeꞌevéꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌiteꞌe. 
\p  
\v 19 Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaꞌutaꞌaíj mej aꞌujráꞌase ɨ́ tuꞌupi tzajtaꞌa. Aj pu i Jesús raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ pan, ajta ɨ́ huaꞌité. Aj pu i júteꞌe ájneerecaꞌa. Tɨꞌɨj jí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aj pu i raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Tɨꞌɨj jí huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨme mú huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ teɨte.  
\v 20 Naíimiꞌi mú tiúꞌucuaa. Jéihua mú huájuꞌuxai. Ajta jeíhua pu avéꞌeturaa ɨ́ pan, majta ɨ́ huaꞌité. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua mú teꞌevéꞌejɨste sicɨ́ri jetze meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ teꞌaváꞌaturaa.  
\v 21 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌucuaa, ayée mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa ɨ́ teteca. Majta ɨ́ mé ꞌuuca, majta ɨ́ tɨꞌɨríi, aꞌɨ́ɨ mú majta tiúꞌucuaa. 
\s1 Jesús pu antáraa ɨ́ jaj japua 
\r (Mr. 6:45-52; Jn. 6:16-21) 
\p  
\v 22 Aj pu i huaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu atécɨɨne ɨ́ baarcu jetze mej mi antácɨɨne után pújmeꞌen, mej mi meꞌɨ́n amuacaí meꞌuun eꞌaráꞌasti. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌúu pu aꞌuteájturaa tɨ ij huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ teɨte.  
\v 23 Tɨ́ꞌɨj huaꞌaréꞌeꞌitixɨ, aꞌúu pu aꞌuteájraa ɨ́ jɨrí jetze ruseɨ́j tɨ ij raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ꞌɨj huateátɨcaꞌarecaꞌa, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa ruseɨ́j.  
\v 24 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu, puꞌuri aꞌɨmuá auméꞌecaa jáꞌitaꞌa ɨ́ jaj japua. Aj pu i huatáꞌeecarecaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe. Temuaꞌa pu teꞌateáxɨjrihuaꞌa ɨ́ jaj ɨ́ baarcu jetze aꞌɨ́jna ɨ́ eeca jɨmeꞌe tɨ auj ráruuréjveecaꞌa.  
\v 25 Aréꞌapuaꞌa, tɨ́ꞌɨj tapuáꞌarijmeꞌeca, Jesús pu aveꞌeréꞌene aꞌájna vejliꞌi huáꞌa jemi. Jaj japua pu huaméꞌecaa.  
\v 26 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj, jéꞌecan mú tiuꞌutátziɨn. Temuaꞌa mú titeejíjhuacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌutátziɨn. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Chéjcan pu púꞌeen amɨ́jna. 
\p  
\v 27 Ajta áꞌiyen, Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Xuꞌuhuateújcaꞌane mɨ ru tzajtaꞌa. Nee nu neꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ ɨ́ Jesús. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. 
\p  
\v 28 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatajé tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, tɨ puaꞌa múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen, naataꞌáijteꞌe nej nemánna urarɨ́ꞌeneꞌen múꞌeetzi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaj japua. 
\p  
\v 29 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Mú paꞌuvéꞌemeꞌen. 
\p Aj pu i aꞌitáraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨꞌɨquí rájraa ɨ́ jaj japua. Aa pu vejliꞌi auméꞌecaa aꞌu tɨ aꞌij ꞌeeneꞌe ɨ́ Jesús.  
\v 30 Tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ caꞌanín jɨ́n huatáꞌeecarecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutátziɨn. Aj pu aꞌutéjche tɨ aꞌucárute ɨ́ jaj tzajtaꞌa. Aj pu i ayén huajíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, ne japua huániuuchi. 
\p  
\v 31 Jɨ́meꞌen pu ayén tiuꞌujíjhuacaꞌa, aj pu i Jesús ajmeíjcaꞌatacaꞌa. Rajvíꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Capej aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe múꞌee. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n pecaí náꞌatzaahuateꞌe? 
\p  
\v 32 Matɨ́ꞌɨj atéecɨ ɨ́ baarcu jetze, aj pu i huateápuaꞌarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ eeca.  
\v 33 Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ mej aráatei baarcu jetze, aꞌɨ́ɨ mú títunutaxɨ ɨ́ Jesús jemi. Aj mú miyen rɨ́ꞌɨ tiraatajé tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌee pej tzɨ́teꞌe peꞌɨ́n púꞌeen i yaujraꞌan ɨ́ Dios. 
\s1 Jesús pu tihuáꞌuhuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa aꞌujna u Genesaret 
\r (Mr. 6:53-56) 
\p  
\v 34 Matɨ́ꞌɨj antacɨ́j, aj mú mi aitacɨ́j ɨ́ baarcu jetze ajnaꞌa jáꞌahuaꞌa, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Genesaret.  
\v 35 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj raamuáꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj mú mi tihuaꞌaréꞌeꞌitiꞌiraxɨ nainjapua ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmeꞌecaa. Aj mú mi huaꞌeráaviꞌitɨ naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi ɨ́ Jesús jemi.  
\v 36 Jéihua mú rájhuaviiriꞌi tɨ huaꞌutáꞌan mej mi raꞌajtamuárɨꞌen aꞌájna cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze tɨ́j naꞌa tɨ uvíjpiꞌi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen raꞌajtamuárɨej, naíjmiꞌi mú huarúj. 
\c 15  
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ tzajtaꞌan ruꞌuteájtuaa tɨ aꞌij puaꞌa tiúꞌumuaꞌati 
\r (Mr. 7:1-23) 
\p  
\v 1 Matɨ́ꞌɨj mi seica aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze. Aꞌuu mú eꞌeráacɨ u Jerusalén. Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p  
\v 2 ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n mecaí ráꞌaste ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca tihuáꞌayeꞌira aꞌɨ́ɨme ɨ́ mé á jamuan áꞌujujhuaꞌan? Camu miyen ráꞌaste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí anaújmuaijteꞌaxɨꞌɨn metíꞌicuaꞌaca. 
\p  
\v 3 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Seajta múꞌeen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen mé rúujɨpua ɨ́ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios sej si seꞌɨ́jna aráꞌasten ɨ́ ruyeꞌirá ɨ́ sej senaꞌa rájteu rujɨ́ɨmuaꞌa?  
\v 4 Aꞌiné Dios pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee: “Patáꞌaj ráꞌatzaahuateꞌe aꞌatáàta, pajta aꞌanáàna.” Ajta ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: “Setáꞌaj raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa tiꞌijteáꞌaxɨꞌɨ ɨ́ rutáàta naꞌari ɨ́ runáàna.”  
\v 5 Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu tíꞌixaxaꞌa tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa tɨjɨ́n: “Nain aꞌachú nej caj tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌɨ́j nu neri raatámuaɨꞌɨvejte ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí chéꞌe tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ nej jɨ́n amuaatévaɨreꞌen.” 
\p  
\v 6 ’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, ayée cheꞌatá tíꞌixaxaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ yee capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Ayee xu mé tirúujɨpua seꞌɨ́jna tɨ Dios jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa sej si raꞌaráꞌasten seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ yeꞌirá sej siyen rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa tirájteu. 
\p  
\v 7 ’Múꞌeen, mɨ sej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, mɨ sej siyen ráꞌaste jéjreꞌecɨtzeꞌe, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, ɨ́ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Ayee pu teꞌuyúꞌuxacaꞌa tɨjɨ́n: 
\q1  
\v 8 Naa pu namuajreꞌe tɨ puaꞌa metíꞌixajta neetzi jemi, 
\q2 mɨ majta, aꞌɨ́ɨ mú meri mé núurɨe. 
\q1  
\v 9 Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ puaꞌa menaateánajche aꞌiné matɨ́j menaꞌa mej tíꞌimuaꞌata, 
\q1 ɨ́ mej jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe, rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa rájteuve. 
\p  
\v 10 Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaꞌutajé ɨ́ teɨte. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu temuaꞌa naa tiráanamua múꞌeen sej si yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani.  
\v 11 Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ráacuaꞌani, capu aꞌatzu raxanaꞌaveꞌe, sino aꞌɨ́ɨ pu raxanaꞌaveꞌe ɨ́ tɨ ꞌaíjninei ɨ́ téneꞌetzeꞌe. 
\p  
\v 12 Aj mú mi ajteáxɨɨrecaꞌa jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni tzaa pe caí ramuaꞌaree ɨ́ tɨ caí huaꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij pej tiuꞌutaxájtacaꞌa? 
\p  
\v 13 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee mú ꞌeen tɨ́j tuꞌupi tɨ caí jaꞌatɨ́ raahuáste, ruseɨ́j pu ajnéj. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren ɨ́ Dios tɨ́j ajta rúꞌuriꞌi ɨ́ tuꞌupi tɨ ruseɨ́j ajnéj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tiuꞌuhuáste, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ráꞌijcuuxɨjsin, ajta meteúrɨeexɨjsin ɨ́ tuꞌupi, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa mé huauuhuáꞌaxɨjsin aꞌɨ́mej. 
\p  
\v 14 ’Micheꞌe miyen éeneꞌen. Ayee mú ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej arácucuꞌun ɨ́ mej huáꞌuviꞌitɨ. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j taꞌarácun ayén raꞌanavíꞌiraꞌa tɨ ajta arácun mej mi jáꞌahuaꞌa eꞌaráꞌasti naímiꞌi, naímiꞌi mú atévatzɨjsin aꞌu tɨ eꞌetécun. 
\p  
\v 15 Aj pu i Pedro ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Taatáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ pej pauchén raataxájtacaꞌa. 
\p  
\v 16 Ajta Jesús ayée pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni tzaa secaí seajta múꞌeen yaúꞌitɨe?  
\v 17 ¿Ni tzaa secaí yaúꞌitɨe seꞌɨ́jna? Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j huácuaꞌani tɨ cuáꞌiriꞌi, aꞌɨ́jna tɨ racuaꞌani, puaꞌacɨé pu meꞌecan. Aj pu i ancajrupi ɨ́ téneꞌetzeꞌe, aꞌúu pu aꞌaráyeijxa ɨ́ jucáaraꞌan jetze. Ajta áꞌiyen íꞌirachuꞌitan ɨ́ tɨ tiúꞌucuaa. 
\p  
\v 18 ’Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna tɨ ꞌaíjninei ɨ́ téneꞌetzeꞌen ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌúu pu aꞌuvéꞌeyeꞌi ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ raxanaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.  
\v 19 Ayee puꞌu xaa neꞌu aꞌiné tzajtaꞌan pu aꞌuvéꞌeyeꞌi naíjmiꞌi ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ jaꞌatɨ́ ayén huárɨni ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ puaꞌa tíꞌitecuiꞌica naꞌari seɨ́j jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten. Ajta ɨ́ ru tzajtaꞌa pu ajta tásiseiiri tɨ ayén caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ayén tiúꞌumuaꞌati tɨ tiuꞌunáhuaꞌan, nusu tɨ ráacuanamua naꞌari tɨ aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajtaveꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. 
\p  
\v 20 ’Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ hui ayén aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ tásiseiiri ɨ́ ta tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa raxanaꞌaveꞌe ɨ́ tevi. Ajta aꞌɨ́jna tɨ caí anaujmuaíteꞌen tiúꞌucuaꞌani, capu tiꞌitɨ́j aꞌij huataújmuaꞌa ɨ́ Dios jemi. Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí anaujmuaíteꞌen tiúꞌucuaa. 
\s1 Seɨ́j tɨ caí Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa tɨ ajta téꞌantzaahua 
\r (Mr. 7:24-30) 
\p  
\v 21 Aj pu i Jesús áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tiro, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén tɨjɨ́n Sidón. 
\p  
\v 22 Ajta, seɨ́j pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. ꞌƗ́itaꞌa pu púꞌeen tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ayee mú huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n Sirofenicia aꞌuun tɨ huacáꞌa pu éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. A pu eꞌevéꞌeme antijíihua tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaraꞌa, múꞌee pej iꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, patáꞌaj náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. Jéꞌecan pu rajpuaíjtzi ɨ́ niyauj tɨ ꞌɨ́itaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌe. 
\p  
\v 23 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, capu aꞌatzu huataniú. 
\p Aj mú mi aveꞌeréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj raataꞌíte tɨ áꞌuraꞌani, aꞌiné ta cujtaꞌan pu eꞌevéꞌeme antijíihua. 
\p  
\v 24 Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu Dios nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej áꞌuraꞌani huáꞌa jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej miyen seijreꞌe tɨ́j cáneꞌaxɨ ɨ́ mej áꞌuvej. Capu nejaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ seica. 
\p  
\v 25 Aj pu i aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa aveꞌeréꞌene á vejliꞌi jemin. Ajta títunutacaꞌa. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaraꞌa, naatévaɨreꞌe. 
\p  
\v 26 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Capu ayén tiraavíjteꞌe nej huáꞌaꞌɨꞌɨpɨꞌɨriꞌiraꞌacareꞌen ɨ́ pan ɨ́ mej racuaꞌaca ɨ́ tɨꞌɨríi nej ni chiicate huataꞌɨ́ꞌɨpɨꞌiteꞌen. 
\p  
\v 27 Aj pu i aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tɨjɨ́n: 
\p ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, nevástaraꞌa. Aru, casiꞌi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ chiicate, ayée mú racuaꞌaca meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ teꞌení ɨ́ pan tɨ acajvitze meesa japua aꞌu mej tejéꞌecuaꞌaca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe. 
\p  
\v 28 Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌee ꞌɨ́itaꞌa, jéꞌecan pej téꞌatzaahuateꞌe. Puꞌuri muaatáꞌa aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe. 
\p Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj pu i huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. 
\s1 Jesús pu tihuáꞌuhuaa jeíhua ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa 
\p  
\v 29 Aj pu i Jesús áꞌuraa. Aꞌuu pu ejtéenee aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ jéꞌejmuaa aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Galilea. Aj pu i antíraa ɨ́ jɨrí jetze. An pu aꞌujyeíjxɨ. 
\p  
\v 30 Jéihua mú eꞌiréꞌene ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́mej mú eꞌeráaviꞌitɨ ɨ́ mej tzareꞌe ráatuaatɨme ɨ́ ruɨ́ɨca, majta seica ɨ́ mej arácucuꞌun, majta seica ɨ́ mej caí téꞌanrɨꞌɨréjmee, majta seica ɨ́ mej tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa. Majta muꞌiicáca mú eꞌeráaviꞌitɨ ɨ́ seica ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Aa mú huáꞌajtuaa aꞌu tɨ aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa. 
\p  
\v 31 Jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj ɨ́ teɨte ɨ́ mej huajeꞌiréꞌeneijte matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj ɨ́ tɨ ari rɨꞌɨríistacaꞌa mej tiuꞌutaxáj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi caí teꞌanrɨꞌɨréjmeꞌecaa; majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa, muꞌuri rɨꞌéeneꞌen nainjapua; majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tzareꞌe ráatuaatɨme ɨ́ ruɨ́ɨca, muꞌuri áꞌujujhuaꞌaneꞌe; majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, muꞌuri tiꞌiseíjracaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan meꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. 
\s1 Jesús pu tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej muáacua viꞌiraꞌa aráꞌaxcaa 
\r (Mr. 8:1-10) 
\p  
\v 32 Aj pu i Jesús huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Naaténxɨemɨste amɨ́mej teɨtejraꞌa jemi, aꞌiné puꞌuri huaíca xɨca teuumé mej áꞌujujhuaꞌan nee jamuan. Camu majta tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ mej ráacuaꞌani. Canu raxɨ́ꞌeveꞌe mej caí xɨ tiuꞌucuáꞌan nehuaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn. Naꞌari caí, temuaꞌa mú tíꞌitemuaꞌitɨcheꞌen ɨ́ juye japua. 
\p  
\v 33 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌuné jetze éꞌerɨꞌɨri tej ráahuauni ɨ́ pan tɨ́j naꞌa tɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ij tihuáꞌucɨꞌɨti naíjmiꞌica ɨ́ teɨte? Capu sein iꞌi rɨꞌɨrí ayajna aꞌu tɨ caí éꞌe jaꞌatɨ. 
\p  
\v 34 Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌachúni puaꞌaméca séjchaꞌɨɨ ɨ́ pan, múꞌeen? 
\p Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aráhuaꞌapua pu puaꞌamé i pan. Teajta cɨ́j caj i huaꞌité mej cɨ́lieen. 
\p  
\v 35 Aj pu i huaꞌutaꞌaíj ɨ́ teɨte mej aꞌujráꞌase á chuaataꞌa.  
\v 36 Raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ pan, ajta ɨ́ huaꞌité, aj pu i Jesús rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Ajta áꞌiyen raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Aj pu i huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú mijta mi huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ teɨte.  
\v 37 Naímiꞌi mú tiúꞌucuaa. Temuaꞌa mú titéejuꞌuxai. Majta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raaréꞌeseɨj meꞌɨ́jna tɨ avéꞌeturaa ɨ́ pan tɨ raꞌantítaaraxɨ. Sicɨ́ri mú jetze teꞌevéꞌejɨsteꞌaxɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ avéꞌeturaa. Aráhuaꞌapua sicɨ́ri pu teꞌaráꞌa.  
\v 38 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌucuaa, ayée mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu muáacua viꞌiraꞌa ɨ́ teteca. Majta rujɨ́ɨmuaꞌa mú tiúꞌucuaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, majta ɨ́ tɨꞌɨríi. 
\p  
\v 39 Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌaréꞌeꞌitixɨ ɨ́ teɨte, aj pu i ateájraa baarcu jetze. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ eꞌejtémeꞌecan u Magdala. 
\c 16  
\s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, jamuan ɨ́ saduceos, aꞌɨ́ɨ mú tirájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús tihuaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj 
\r (Mr. 8:11-13; Lc. 12:54-56) 
\p  
\v 1 Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús, mej mi raatémuaꞌitɨn huaꞌitzi jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen raatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan ɨ́ tɨ jetzen araújcaꞌane. 
\p  
\v 2 Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌeen xu raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j rɨni u júteꞌe. Tɨ́ꞌɨj huatechuíixare, ayée xu tíꞌixaxaꞌa tɨ nuꞌu naa huaꞌéꞌeneꞌe aꞌame aꞌiné huaréꞌepáꞌuviꞌi pu jáꞌaraa.  
\v 3 Naꞌari caí, tɨ́ꞌɨj huatapuáꞌare, ayée xu seajta siyen jɨ́meꞌen tíꞌixaxaꞌa yee íjii mú huatéviiyi, aꞌiné huaréꞌepáꞌuviꞌi pu jáꞌaraa, majta nuꞌu raꞌutanáa. 
\p ’Múꞌeen xu xaa raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j rɨni u júteꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu aꞌatzu raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌa, tɨ jetzen Dios raꞌantipuáꞌajteꞌen nain. 
\p  
\v 4 ’Múꞌeen mɨ sej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, mɨ sej jeíhua jɨ́n autéꞌɨtzeaara, ayée xu rahuauca ɨ́ sej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan ɨ́ nej jetzen aráncaꞌane. Canu xaa neꞌu tiꞌitɨ́j amuaataseíjrateꞌesin sino ayée nuꞌu, ɨ́ tɨ éꞌeseijreꞌe jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás. 
\p Aj pu i Jesús á huajaꞌutéhuii. Tɨꞌɨj jí iyáꞌuraa. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari tɨ caí jéꞌiyecan ɨ́ mej jɨ́n tíꞌimuaꞌatacareꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos 
\r (Mr. 8:14-21) 
\p  
\v 5 Matɨ́ꞌɨj antacɨ́j utavén pújmeꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ mej yeꞌeraꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ pan mej ráacuaꞌani. 
\p  
\v 6 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe fariseos mej ruꞌuteáaratzaca ɨ́ pan tzajtaꞌa tɨ ij ájcuꞌustaa, seajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe saduceos mej majta ruꞌuteáaratzaca. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 
\p  
\v 7 Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee tiuꞌutaxájtacaꞌa amɨ́jna, aꞌiné catu yeꞌeráꞌɨꞌɨpɨ ɨ́ pan. 
\p  
\v 8 Aj pu i Jesús ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌeen, mɨ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌiruꞌixaateꞌe yee sej caí pan tíchaꞌɨɨ?  
\v 9 ¿Ni secaí xɨ yaúꞌitɨe? ¿Ni seri yaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌachú tɨ puaꞌan sicɨ́ri teꞌirájraa ɨ́ pan tɨ teꞌaváꞌaturaa netɨ́ꞌɨj huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ mej anxɨ́j viꞌiraꞌa aráꞌasecaꞌa ɨ́ teɨte neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ taꞌanxɨ́vi ɨ́ pan? 
\p  
\v 10 ’¿Ni seajta seri yaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌachú sej puaꞌamé caj teꞌevéꞌejɨste ɨ́ sicɨ́ri jetze netɨ́ꞌɨj huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ mej muáacua viꞌiraꞌa aráꞌasecaꞌa ɨ́ teɨte neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ taꞌaráhuaꞌapua ɨ́ pan? 
\p  
\v 11 ’¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri sej caí yaúꞌitɨe seꞌɨ́jna, ɨ́ nej caí jáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pan sino rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen seꞌɨ́jna ɨ́ mej caí jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos? 
\p  
\v 12 Aj mú xaa mi yaúꞌitɨée muáꞌaraa tɨ ayén tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí tíꞌimuaꞌataca aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos. Capu xaa neꞌu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa yee rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n ruꞌuteáaratzaca ɨ́ pan tzajtaꞌa. 
\s1 Pedro pu ayén raataxájtacaꞌa tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu 
\r (Mr. 8:27-30; Lc. 9:18-21) 
\p  
\v 13 Tɨꞌɨj jí Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌuun tɨ eꞌejtémeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea de Filipo. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiquí metíꞌixa ɨ́ teɨte jaꞌatɨ́ nej púꞌeen i nej neajta teáataꞌa jetze airáane? 
\p  
\v 14 Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Seica mú miyen tiꞌixa pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan teecan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuacareꞌe, majta seica miyen tiꞌixa pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías, majta seica miyen tɨjɨ́n pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna Jeremías teecan naꞌari pej nuꞌu seɨ́j púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. 
\p  
\v 15 Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Ari múꞌeen, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌatani nej púꞌeen? 
\p  
\v 16 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Muꞌée pej peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua, múꞌee pej peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios tɨ iꞌi ruuri. 
\p  
\v 17 Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj huáꞌatemuaꞌaveꞌen múꞌee, Simón, i pej iꞌi yaujraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás. Huáꞌatemuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌiné capu jaꞌatɨ́ ayén timuaatáꞌixaa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, sino aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén timuaatáꞌixaa. 
\p  
\v 18 ’Neajta inee, ayée nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe pej múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Pedro, ɨ́ pej pajta piyen ántehuaa tɨjɨ́n ɨ́ tɨ iꞌi tetej. Neajta inee, neꞌíjna japua i tetej, nee nu ráꞌajtaahua ɨ́ neteyuu. Ajta, capu rɨꞌɨríista aꞌame tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu raatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree mej mi huácuiꞌini ɨ́ teɨte. 
\p  
\v 19 ’Nee nu muaatáꞌasin pej peꞌɨ́jna jɨ́n antíꞌamuaꞌaréere pej tihuaꞌantácuuneꞌen ɨ́ teɨte mej mi aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ tejéꞌaijta. Patɨ́j penaꞌa pej teꞌiteanán íiyen chaanaca japua, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa teꞌiteánajsin u ta japua. Ajta patɨ́j penaꞌa pej teꞌantácuuna íiyen chaanaca japua, Dios pu ajta ayén cheꞌatá naꞌa teꞌantácuuna u ta japua. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 20 Aj pu i Jesús ayén tihuauꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu caí jaꞌatɨ́ ixaateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. 
\s1 Jesús pu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu mɨꞌɨni 
\r (Mr. 8:31–9:1; Lc. 9:22-27) 
\p  
\v 21 Aꞌájnáꞌɨmua, Jesús pu aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ áꞌuraꞌani aꞌánna Jerusalén. Aꞌuu pu nuꞌu jeíhua rajpuaíitzi aꞌame. Majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌavaujsi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta huaꞌatéyujtaꞌa, majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, naímiꞌi mú aꞌij puaꞌa raruuren. Ruxeꞌeveꞌe nuꞌu mej raajéꞌica. Aj pu ijta huatarújsin huaíca xɨcájraꞌa jetze. 
\p  
\v 22 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu raꞌiráaviꞌitɨ ꞌáꞌayee. Aj pu i aꞌutéjche tɨ raꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Chéꞌe aꞌij tíꞌimuavaɨreꞌe tɨ ij caí ayén tíꞌimuaruure, nevástaraꞌa. 
\p  
\v 23 Aj pu i pɨ́ ancuréꞌejvej aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: 
\p ―Aricu áꞌuraꞌa, mɨ pej iꞌi Satanás. Jéꞌecan pej tinaꞌantiúꞌuuniꞌi nej ni auteáturan ɨ́ Dios jemi aꞌiné capej piyen tíꞌimuaꞌatze aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, sino aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte. 
\p  
\v 24 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn caí chéꞌe ayén rɨjca aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ruseɨ́j, sino ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn rajpuaíitzi áꞌaraꞌani nee jamuan ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. 
\p  
\v 25 ’Ayee puꞌu, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tíꞌiteseꞌe tɨ caí huámɨꞌɨni, aꞌɨ́ɨ pu xaa neꞌu mɨꞌɨni. Aꞌɨ́j pu áꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ ayén éeniꞌicɨꞌe huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaráꞌastijre ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu xaa neꞌu rateuni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. 
\p  
\v 26 ’Ahuii, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ nain huamuáꞌitɨn naíjmiꞌi tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, ¿ni qui tiraatévaꞌɨri aꞌɨ́jna tɨ raamuáꞌitɨ tɨ puaꞌa yáꞌurɨeeni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa? Capu xaa neꞌu aꞌatzu tiraatévaꞌɨri. Ari, ¿tiꞌitáani jɨ́n tíꞌipuataꞌatan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ij Dios ajtahuaꞌa raatátɨsten ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ auj ruuricaꞌa? Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌipuataꞌatan xaa neꞌu. 
\p  
\v 27 ’Neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu neajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa huataseíjreꞌesin nain jɨmeꞌe tɨ́j ajta seijreꞌe ɨ́ Dios tɨ níꞌiyaꞌupua. Huáꞌa jamuan nu hui neajta huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. Neajta nu tihuaꞌutáꞌasin seɨ́j neajta seɨ́j naíjmiꞌica aꞌij tɨ tihuaꞌuvíjteꞌe aꞌij mej tiꞌitɨ́j huáruu, seɨ́j ajta mɨ seɨ́j. 
\p  
\v 28 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, seica mej yé huatéꞌuuca ayajna, aꞌɨ́ɨ mú caí huácuiꞌini ajta menaꞌa caí amuacaícan naaseíj ɨ́ nej neajta teáataꞌa jetze airáane nej ni yé tanén nej ni tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. 
\c 17  
\s1 Tɨ́ꞌɨj Jesús seɨcɨé tiuꞌutaújseijratacaꞌa 
\r (Mr. 9:2-13; Lc. 9:28-36) 
\p  
\v 1 Teuuméꞌeca aꞌachú cumu arájsevi xɨca, aj puꞌi Jesús antíraa jɨrí japua. Aꞌɨ́mej pu aꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ɨ́ tɨ juutzeájraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo.  
\v 2 Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa, aj puꞌi seɨcɨé tiuꞌutaújseijratacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej seijraca. Ayee pu temuaꞌa tiꞌitémastacareꞌe ɨ́ néerimeꞌaraꞌan tɨ́j xɨcaj. Temuaꞌa pu tiuꞌutécuainarecaꞌa ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan. Ayee pu tiꞌitetáatɨyeꞌicaa tɨ́j taij.  
\v 3 Majta áꞌiyen, huaꞌapua huataseíjre huáꞌa tzajtaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌixajtacaꞌa ɨ́ Jesús jamuan. 
\p  
\v 4 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, naa pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej yé huatéꞌuu tiyajna. Tɨ́ puaꞌa muaꞌaráanajche, tej huaícaca huátaahuaa ɨ́ ɨnaamua. Seɨ́j pu muacɨꞌɨti múꞌeetzi, ajta seɨ́j, amɨ́jna mɨ Moisés. Ajta seɨ́j pu racɨꞌɨti amɨ́jna mɨ Elías. 
\p  
\v 5 Aúcheꞌe pu tiꞌixáatacaꞌa tɨ́ꞌɨj jaitɨri eꞌecáviꞌirixɨ huáꞌa japua. Huáꞌa tzajtaꞌa pu rájrupi aꞌɨ́jna ɨ́ jaitɨri tɨ naa tiꞌitetáatɨyeꞌi. Aj pu i tzajtaꞌan eꞌicánamuajre tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niyauj, ɨ́ nej raxɨ́ꞌeveꞌe. Jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ tineetáꞌaca ineetzi. Xáanamuajriꞌi seꞌíjna. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. 
\p  
\v 6 Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna, aj mú mi eꞌeráavatzɨ á chuaataꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌiné temuaꞌa mú tiuꞌutátziɨn. 
\p  
\v 7 Aj pu i Jesús á veꞌeréꞌene huáꞌa jemi. Tɨꞌɨj jí huaꞌajtamuárɨej. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Xáꞌajhuiixɨꞌɨ múꞌeen. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. 
\p  
\v 8 Majta meꞌɨ́n, Matɨ́ꞌɨj mé uunéjneꞌerecaꞌa, capu chéꞌe méꞌe éꞌejaꞌatɨjcaꞌa. Aꞌii puꞌu án jéꞌeseijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 9 Matɨ́ꞌɨj jáꞌitaꞌa aꞌucajúꞌuca ɨ́ jɨrí japua, Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌijmɨijriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Caxɨ́ɨ xu jaꞌatɨ́ ixaateꞌe aꞌij sej tiuꞌuséij. Seucheꞌe rachúꞌeveꞌe ajta nenaꞌa caí inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aitáraꞌani huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. 
\p  
\v 10 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n miyen tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze miyen tɨjɨ́n amuacaí pu nuꞌu ruxeꞌeveꞌe tɨ yé uvéꞌenen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías? 
\p  
\v 11 Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayej tiꞌayajna. Elías pu xaa yé uvéꞌenejsin tɨ ij nain tiuꞌujéjcuareꞌen mej mi majtáhuaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios.  
\v 12 Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Elías ari yé uvéꞌene. Majta meꞌɨ́n, camu raamuáꞌa sino ayée mú ráaruu aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. Ayee mú majta cheꞌatá menaꞌa neruuren ineetzi, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Puaíjtzi mú majta naatáꞌasin ineetzi. 
\p  
\v 13 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Juan teecan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe. 
\s1 Jesús pu tiráahuaa seɨ́j ɨ́ temuaij tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa ɨ́ tiyaaruꞌu 
\r (Mr. 9:14-29; Lc. 9:37-43) 
\p  
\v 14 Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu mej eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa jeíhua ɨ́ teɨte, seɨ́j pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aj pu i eꞌevéꞌetunutacaꞌa vejliꞌipuan.  
\v 15 Ayee pu tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaraꞌa, patáꞌaj ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ niyauj. Aꞌɨ́ɨ pu rutɨ́muaꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n rajpuaíjtzi huápɨꞌɨ. Muꞌiitɨ́ pu anájve taij tzajtaꞌa, ajta á jaataꞌa.  
\v 16 Nee nu yeꞌeráaviꞌitɨ aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan mej mi tiráahuaateꞌen. Majta meꞌɨ́n, camu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa muáꞌaraa. 
\p  
\v 17 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌeen mɨ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe, mɨ sej caí mé úumuaꞌaree, ¿aꞌachúni puaꞌan nineꞌiraꞌa aúcheꞌe ruvɨꞌeꞌeveꞌe nej niyen huatevée náꞌaraꞌani múꞌejmi jemi? ¿Ni ayén ruxeꞌeveꞌe nej áꞌateeviꞌin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe nej niyen múꞌejmi jemi yé huatéveeca nej ni rɨ́ꞌɨ amuáaruuren? Mé seꞌevéꞌeviꞌitɨchi mɨ paꞌarɨꞌɨ. 
\p Matɨ́ꞌɨj mi á yeꞌevéꞌeviꞌitɨ.  
\v 18 Aj pu i Jesús raꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ paꞌarɨꞌɨ tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Aj pu i huirájraa. Jɨ́meꞌen puꞌu huirájraa, tɨꞌɨquí huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ.  
\v 19 Matɨ́ꞌɨjtá mi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, rujɨ́ɨmuaꞌa mú tiuꞌuxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jesús. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n tecaí raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa taꞌaraa tej raatamuáriteꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa? 
\p  
\v 20 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee puꞌu tiꞌayajna, aꞌiné caxu aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe jéꞌiyecan jɨmeꞌe, temuaꞌa pu tíꞌivaɨreꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu ruxeꞌeveꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe cɨ́j caj. Tɨ́ puaꞌa siyen cɨ́j caj téꞌatzaahuateꞌe, aj pu xaa rɨꞌɨrí sej si siyen tiraataꞌaíjteꞌen amɨ́jna mɨ jɨrí tɨjɨ́n: “Tíchesi, ateájraꞌa á jaataꞌa jáꞌahuaꞌa játeꞌana jetze tɨ veꞌée.” Ajta aꞌɨ́ɨn mɨ jɨrí, ayée xaa neꞌu rɨni. Ayee puꞌu xaa neꞌu, tɨ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe, nain xu jɨ́n raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌajuꞌun.  
\v 21 Ajta, setáꞌaj siyen raatamuáriteꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ ayén ꞌeen tɨ́j amɨ́jna, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej raatáhuavii ɨ́ Dios, seajta huaúruꞌitziꞌiveꞌen. 
\s1 Jesús pu ajtahuaꞌa raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu mɨꞌɨni 
\r (Mr. 9:30-32; Lc. 9:43-45) 
\p  
\v 22 Matɨ́ꞌɨj mauj naíjmiꞌi áꞌujujhuaꞌaneꞌe meꞌújna jáꞌahuaꞌa tɨ jetzen eꞌejtémeꞌecantacaꞌa u Galilea, Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu jaꞌatɨ́ tiuꞌutátuiireꞌesin ineetzi jɨmeꞌe i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Aꞌɨ́ɨ pu neetzi jɨmeꞌe huaꞌutátuiireꞌesin aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca.  
\v 23 Majta meꞌɨ́n, ayée mú neejéꞌicatan. Mɨ́ neajta inee, ayée nu hui huatarújsin huaíca xɨca jetze. Yee puꞌu xaa neꞌu tejaꞌuréꞌenejsin. 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, jeíhua mú huataújxɨeemɨste matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌitanáꞌachitaꞌa u teyujtaꞌa 
\p  
\v 24 Matɨ́ꞌɨj mi chajtaꞌa aꞌaráꞌa aꞌujna Capernaúm. Matɨ́ꞌɨj mi seica eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tiúꞌujijveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌapua tumin ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌesin huáꞌa teyujtaꞌa. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni caí tíꞌinajchitan aꞌamua maestro aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌapua tumin ɨ́ tɨ tiuꞌutévaɨreꞌesin u tatéyujtaꞌa? 
\p  
\v 25 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aa niꞌijtá neꞌu. 
\p Aj pu i Pedro uteájrupi u chiꞌita. Capu xɨ tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, sino Jesús pu amuacaí ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné timuáꞌamitɨejteꞌe, Simón? ¿Aꞌatéenqui mejíjveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ rey ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua? ¿Aꞌatéenqui mejíjveꞌe caꞌɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌituaꞌaraca ɨ́ mej teꞌiráatɨꞌɨcɨ, naꞌari meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj seɨ́j tíꞌijchaꞌɨɨ? ¿Ni qui aꞌɨ́mej mejíjveꞌe ɨ́ ruyaujmuaꞌa caꞌɨ́n qui aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan? 
\p  
\v 26 Pedro pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. 
\p Ajta Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ruxeꞌeveꞌe ɨ́ mej tiuꞌutanájchita aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa. 
\p  
\v 27 ’Mɨ́ ajta, tetáꞌaj caí tiyen huaꞌutaníniuꞌucasteꞌen, ayée pej huárɨni. Patáꞌaj hui u áꞌumeꞌen aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Pajta raꞌateáhuaꞌaxɨn ɨ́ cuaꞌitzɨꞌɨpua á jaataꞌa. Pajta, peꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌí, ɨ́ taꞌamuájca pej raatéviꞌira, patáꞌaj raꞌacánaꞌaxɨn, án pej pi yéꞌeteuni ɨ́ téneꞌetzeꞌen seɨ́j ɨ́ tumin tɨ ayén tíꞌijnajche aꞌachú cumu muáacua tumin. Patáꞌaj yeꞌeráꞌɨn ɨ́ tumin patáꞌaj tihuaꞌunájchiteꞌen, pajta ineetzi jɨmeꞌe. 
\c 18  
\s1 ¿Aꞌataani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe? 
\r (Mr. 9:33-37; Lc. 9:46-48) 
\p  
\v 1 Aꞌájnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ mú aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌataani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi seɨ́j ɨ́ tɨ ta jetze ajtémeꞌecan? 
\p  
\v 2 Aj pu i Jesús seɨ́j huatajé ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. A jáꞌitaꞌa yaꞌutára aꞌu mej eꞌeréꞌetei ɨ́ seica.  
\v 3 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Jee xaa, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Tɨ́ puaꞌa secaí seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati, tɨ puaꞌa secaí siyen rahuauca sej siyen cheꞌatá senaꞌa jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌimuaꞌajca matɨ́j mɨ tɨꞌɨríi, caxu jaꞌanáj aꞌuteáruti ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. 
\p  
\v 4 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tíꞌeen, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén huataújseijrata tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n ruxeꞌeveꞌe, ayée pu xaa éeneꞌe aꞌame tɨ́j aꞌíjna i paꞌarɨꞌɨ. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi.  
\v 5 Ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raꞌancuréꞌeviꞌitɨ neniúucajtzeꞌe seɨ́j ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ́j aꞌíjna, aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, aꞌɨ́ɨ pu ajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. 
\s1 Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ caꞌaníjraꞌa ratáꞌan seɨ́j tɨ teꞌutéꞌɨtzeen ɨ́ Dios jemi 
\r (Mr. 9:42-48; Lc. 17:1-2) 
\p  
\v 6 ’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa tiruꞌutéꞌan ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ ruxɨ́ꞌej paꞌarɨꞌɨ tɨ ayén náꞌatzaahuateꞌe tɨ́j aꞌíjna, ayée pu tɨꞌɨjtzú aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́, amuacaí mej meꞌuun u raꞌacáaviꞌire ɨ́ tete seꞌuníjraꞌa tɨ veꞌée matáꞌaj raꞌateájrɨeeni á jaataꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn aꞌujámɨn. 
\p  
\v 7 ’Cuiꞌi xaa huáꞌa jemi, aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej majta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ seica mej mi auteáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee pu tiujúꞌujxeꞌeveꞌe mej mi ɨ́ seica ayén auteáturan ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ ajta, cuiꞌi xaa neꞌu aꞌɨ́jna jemi tɨ ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni. 
\p  
\v 8 ’Patɨ́ꞌɨj auteáturan ɨ́ Dios jemi, tɨ puaꞌa piyen tiruꞌujpuáꞌajteꞌen ɨ́ á jetze, piyen tɨjɨ́n nemuajcaꞌa pu púꞌeeneꞌe, naꞌari neꞌɨ́ɨca pu púꞌeeneꞌe, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Paraꞌantiveíjche, pej pi mé rúurɨeni. Jéꞌecan pu jaítzeꞌe timuaatévaꞌɨre pej aꞌuteáturan seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ amuájcaꞌa, naꞌari seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ aꞌɨ́ɨca aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌájna pej eꞌerúuri puaꞌamé jemin. Naꞌari pecaí piyen huárɨni, huaꞌapuaca pej jɨ́n ɨ́ amuájcaꞌa naꞌari huaꞌapuaca jɨ́n ɨ́ aꞌɨ́ɨca pej aꞌuteáruti aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌemɨꞌɨni ɨ́ taij. 
\p  
\v 9 ’Ajta, tɨ puaꞌa piyen jetzen tiruꞌujpuáꞌajteꞌen muaꞌa jɨ́ꞌɨ peꞌɨ́jna ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aitátɨchi. Mé pej rúurɨeeni. Jéꞌecan pu timuaatévaꞌɨre pej piyen aꞌuteárute seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ ꞌajɨ́ꞌɨ aꞌájna Dios tɨ tejéꞌaijta. Naꞌari caí, ayée pej huaꞌapuaca jɨ́n ájjɨꞌɨsi tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn muajáꞌujɨsin aꞌu tɨ caí jaꞌanáj éꞌemɨꞌɨni ɨ́ taij. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ cáneꞌa tɨ áꞌuvej 
\r (Lc. 15:3-7) 
\p  
\v 10 ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen sej si caí aꞌij puaꞌa huajáꞌuseijra seɨ́j tɨ auj cɨ́lieen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, ɨ́ mej majta huáꞌachaꞌɨɨ muáꞌaraꞌani, jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huatéꞌuu jemin ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua.  
\v 11 Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane nej ni huáꞌa japua huániuuni aꞌɨ́jna tɨ áꞌuvej. 
\p  
\v 12 ’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huárɨni ɨ́ jaꞌatɨ tɨ anxɨ́te huáꞌajyeꞌemua ɨ́ cáneꞌaxɨ? Tɨ́ puaꞌa seɨ́j áꞌuveti mé jáꞌahuaꞌa, ¿ni caí ayén rɨni? Aꞌɨ́ɨ pu huajaꞌutéhuiiteꞌesin naíjmiꞌica ɨ́ seica aꞌánna jɨrí jetze. U pu aꞌuméꞌe aꞌame tɨ ij raaréꞌehuauni aꞌɨ́jna tɨ áꞌuvej.  
\v 13 Ajta, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu tiꞌayajna, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn méꞌe yéꞌuteuni, jaítzeꞌe pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráateu ɨ́ tɨ áꞌuvej, caí mɨ seica ɨ́ tɨ ari huájaꞌutéhuiiteꞌecaꞌa. 
\p  
\v 14 ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen aꞌɨ́jna jemi aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ áꞌamuaꞌiyaꞌupua tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe. Capu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ seɨ́j áꞌuveti tɨ cɨ́lieen tɨ́j aꞌíjna i paꞌarɨꞌɨ. 
\s1 Aꞌij tej nuꞌu yeꞌí tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ taꞌihuaaraꞌa 
\r (Lc. 17:3) 
\p  
\v 15 ’Tɨ́ puaꞌa aꞌihuáaraꞌa tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen múꞌeetzi jemi, ayée pej huárɨni. Aricu, u aꞌutáꞌixaateꞌe avíitzi jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n autéꞌɨtze múꞌeetzi jemi. Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨn muáꞌantzaahuateꞌen, múꞌee pej xaa raamuáꞌitɨ ɨ́ aꞌihuáaraꞌa sej si seajtáhuaꞌa ruꞌihuaamuaꞌa xáꞌaraꞌani temuaꞌa naa.  
\v 16 Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa caí muáꞌantzaahuateꞌen, patáꞌaj seica ánviꞌitɨn aꞌɨ́jna jemi, huaꞌapuaca mej mi ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa muáꞌantzaahuateꞌen nusu caí. Tɨ́ puaꞌa aꞌihuáaraꞌa caí muáꞌantzaahuateꞌen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú tiuꞌutaxájta tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ pej jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌihuáaraꞌa.  
\v 17 Ajta áꞌiyen, tɨ puaꞌa caí huáꞌantzaahuateꞌen ɨ́ mej huaꞌapua, patáꞌaj huaꞌutáꞌixaateꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej tiújseꞌɨri. Ajta, tɨ puaꞌa aꞌihuáaraꞌa caí huáꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́mej, ayée pej cheꞌatá penaꞌa raruuren patɨ́j huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí ajtémeꞌecan múꞌejmi jetze nusu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujijveꞌe ɨ́ gobierno jetze meꞌecan. 
\p  
\v 18 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, setɨ́j senaꞌa sej tíꞌijmɨi íiyen chaanaca japua, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa téꞌijmɨ u ta japua. Ajta setɨ́j senaꞌa sej huatáꞌaca íiyen chaanaca japua, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa huatáꞌaca u ta japua. 
\p  
\v 19 ’Neajta nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe mɨ sej íiyen chaanaca japua huatéꞌuu, tɨ puaꞌa siyen cheꞌatá senaꞌa tirúꞌumuaꞌareere mɨ sej huaꞌapua seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej yeꞌí tíꞌijhuaviiran ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua, ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruure aꞌij sej tíꞌijhuavii.  
\v 20 Ayee pu hui téꞌeme, aꞌiné aꞌu tɨ naꞌa mej eꞌetiújseꞌɨri neniúucajtzeꞌe, aꞌúu nu aꞌutevée naꞌame huáꞌa tzajtaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa mehuaꞌapuáj menaꞌa naꞌari mehuaíca menaꞌa. 
\p  
\v 21 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ajta ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Nevástaraꞌa, ¿aꞌachúni puaꞌamé ruxeꞌeveꞌe nej tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen neetzi jemi? ¿Ni qui aráhuaꞌapua puaꞌamé? 
\p  
\v 22 Jesús pu ayén huataniú tɨjɨ́n: 
\p ―Canu niyen raataxájta yee aráhuaꞌapua, sino aráhuaꞌapuájetze huaícate japuan tamuáamuataꞌa japuan aráhuaꞌapua. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa tɨ ajta caí tihuaꞌutáꞌuuniꞌiramɨꞌɨcaꞌa 
\p  
\v 23 ’Ayee pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios mej mi tiꞌihuaúruuniꞌi seɨj majta seɨj. Naꞌari caí, ayée pu cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌachú mej caj téꞌechaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa.  
\v 24 Puꞌuri aꞌutéjche tɨ ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen, matɨ́ꞌɨj seɨ́j aꞌuréꞌeneijte jemin tɨ jeíhua téꞌechaꞌɨɨcaꞌa, aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa tumin.  
\v 25 Ajta aꞌɨ́jna tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa, capu tíꞌituaaveꞌecaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiraanájchiteꞌen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ɨ́ rey ayén tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu huáꞌutuaani aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa, ajta ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan, majta ɨ́ tɨꞌɨríi ajta nain tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ. Ayee pu tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa tɨ ij tiraanájchiteꞌen nain aꞌachú tɨ téꞌechaꞌɨɨ. 
\p  
\v 26 ’Aj pu i aꞌɨ́ɨn tɨ téꞌechaꞌɨɨ títunutacaꞌa á vejliꞌipua ɨ́ rey jemi. Jéihua pu rajjé tɨjɨ́n: “Paúcheꞌe nechuꞌeveꞌe. Nee nu xaa tíꞌimuanajchiteꞌen nain jɨmeꞌe aꞌachú nej timuáꞌachaꞌɨɨreꞌe.” 
\p  
\v 27 ’Ajta aꞌɨ́jna tɨ rajíjveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌancuꞌuvajxɨ. Tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. Aj pu i raatátuaa. 
\p  
\v 28 ’Jɨ́meꞌen puꞌu huirájraa aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe, aj pu i seɨ́j huáteu tɨ ayén ajta tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa. Anxɨ́te tumin puꞌu téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu raatéeviꞌi. Tɨꞌɨj jí aꞌutéjche tɨ raꞌantéeviꞌi ɨ́ cɨjpáaraꞌan jetze. Caꞌanín pu jɨ́n ayén tiraataꞌaíjte tɨjɨ́n: “Tinaanájchiteꞌe aꞌachú pej tináꞌachaꞌɨɨreꞌe.” 
\p  
\v 29 ’Aj pu i títunutacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ajta ayén ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Ayee pu tiraatajé tɨjɨ́n: “Paúcheꞌe nechuꞌeveꞌe. Nee nu tíꞌimuanajchiteꞌen.” 
\p  
\v 30 ’Mɨ́ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j, capu raataxɨ́ꞌeve, sino iyáꞌuraa. Ajta áꞌiyen tíraataꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu raꞌiteáanan ajta naꞌa caí tiraanájchiteꞌen nain aꞌachú tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. 
\p  
\v 31 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica ɨ́ mej ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ rey, matɨ́ꞌɨj tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j, matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun jemin ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe. Nain mú raatáꞌixaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j. 
\p  
\v 32 ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ rey, tɨꞌɨquí raataꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Múꞌee pej nevaɨreꞌe, huápɨꞌɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌitevij. Nee nu timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi nain jɨmeꞌe aꞌachú pej tináꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej piyen tinéjhuaviiriꞌi.  
\v 33 ¿Ni caí ayén tiraavíjteꞌecaꞌa pej piyen cheꞌatá penaꞌa ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ axɨ́ꞌej tevi tɨ nevaɨreꞌe netɨ́j neajta inee timuáꞌancuꞌuvajxɨ múꞌeetzi?” 
\p  
\v 34 ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, jéꞌecan pu huataniúꞌucacaꞌa aꞌɨ́jna jemi. Aj pu i aꞌuun tiuꞌutátui aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huáꞌanaamuaca mej mi raꞌiteáanan ajta naꞌa caí nain tiraanájchiteꞌen aꞌachú tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. 
\p  
\v 35 ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruuren seɨj ajta seɨj tɨ puaꞌa pecaí tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ aꞌihuáaraꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. 
\c 19  
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej taújtuꞌaara mej runeɨche 
\r (Mr. 10:1-12; Lc. 16:18) 
\p  
\v 1 Tɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ ayén tihuaúꞌixaateꞌe, tɨꞌɨquí aꞌuun eꞌerájraa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Galilea. Ajta antáraa után pújmeꞌen ɨ́ játeꞌana jetze u Jordán. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa tɨ́j naꞌa aꞌúu tɨ huacáꞌa u Judea.  
\v 2 Jéihua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan. Ajta aꞌúu pu tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa. 
\p  
\v 3 Aj mú mi seica eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Fariseos mú púꞌeen aꞌɨ́ɨme. Aꞌɨ́ɨme méjhuaucaꞌa mej raatémuaꞌitɨn tɨ ij autéꞌɨtzen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni qui aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén mé rúurɨeeni ɨ́ ruꞌɨ́j tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa, capu amɨ́n aꞌij? 
\p  
\v 4 Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni qui secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ jɨ́meꞌen yee aꞌɨ́ɨn tɨ nuꞌu amuacaí huáꞌutaahuacaꞌa ɨ́ teɨte, ayée pu naíjmiꞌi huáꞌutaahuacaꞌa ɨ́ teáataꞌa, ajta ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa?  
\v 5 Ajta ayén tiuꞌuxájtacaꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn teáataꞌa ajtaméj ɨ́ ruvaújsimuaꞌa jemi. Ruꞌɨ́j pu nuꞌu jamuan huateáturaasin. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú huataújruurejsin cumu seɨ́j puꞌu ɨ́ tevi.”  
\v 6 Ayee puꞌi tíꞌeen, camu chéꞌe huaꞌapua menaꞌa sino cumu seɨ́j puꞌu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ɨ́ tɨ Dios huaꞌanténajchi, michéꞌe caí ajtaújhuaꞌanan ɨ́ teɨte. 
\p  
\v 7 Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌéeneꞌen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan tɨ nuꞌu jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j aꞌɨ́ɨn huatapíjteꞌen ɨ́ cuapée tiꞌitɨ́j ɨ́ tɨ jɨ́n mé rúurɨeni? 
\p  
\v 8 Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu ꞌeen jɨ́n Moisés ayén amuaatáꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j ɨ́ cuapée huatapíjteꞌen mej mi ráamuaꞌaree tɨ mé rúurɨe ɨ́ ruꞌɨ́j aꞌiné capu tiꞌitɨ́j aꞌamua jetze tásiseiiri sej si rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ ɨ́ seica. Ayee pu xaa Moisés amuaatáꞌa. Mɨ́ ajta, capu ayén éeneꞌe ɨ́ ꞌajmíꞌɨmua. 
\p  
\v 9 ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ chaꞌa naꞌa mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. Aꞌii puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ɨ́raꞌaraꞌan seɨ́j jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten, aj pu xaa íꞌirɨꞌɨri tɨ mé rúurɨeeni. Ajta aꞌɨ́ɨn cɨ́naꞌaraꞌan tɨ ayén chaꞌa naꞌa mé rúurɨe ɨ́ ruꞌɨ́j, tɨ puaꞌa áꞌiyen seɨ́j ancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ mé rúurɨe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 10 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa ayén ꞌeen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej néjneꞌɨche, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe itejmi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ayée pu tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej caí néjneꞌɨche. 
\p  
\v 11 Ajta Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Camu naíjmiꞌi miyen yaúꞌitɨée muáꞌajuꞌun, sino aꞌɨ́ɨ muꞌu ɨ́ tɨ Dios huaꞌutáꞌa mej mi miyen teꞌutáviicuaꞌi ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe.  
\v 12 Ayee puꞌu ꞌeen aꞌiné ayée pu tihuaꞌucɨ́ꞌɨ seica tɨ́j naꞌa mej huanúnuꞌihuacaꞌa. Majta seica, ayée mú ꞌeen aꞌiné teteca mú miyen huáꞌuruu. Majta seica, aꞌɨ́ɨ mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rujɨ́ɨmuaꞌa mej mi teꞌenteárute ɨ́ Dios jemi. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiraayɨ́ꞌɨtɨ, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni. 
\s1 Jesús pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaa ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej cɨ́lieen 
\r (Mr. 10:13-16; Lc. 18:15-17) 
\p  
\v 13 Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, tɨꞌɨríi mú á eꞌevéꞌeviꞌitɨ ɨ́ Jesús jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌajtamuárɨꞌen, ajta tɨ ij Dios jemi raatéjhuauni aꞌɨ́mej jɨmeꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej tɨꞌɨríi avéꞌeviꞌitɨxɨ.  
\v 14 Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Setáꞌaj huaꞌutáꞌan mɨ tɨꞌɨríi mej yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi. Caxu huáꞌijmɨijra, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi, naímiꞌi mú miyen ꞌeen matɨ́j meꞌɨ́mej mɨ tɨꞌɨríi. 
\p  
\v 15 Aj pu i huáꞌamuꞌuutzeꞌe huaꞌavéꞌemuarɨꞌejxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta iyáꞌuraa. 
\s1 Temuaij tɨ chijteaanicaꞌa tiuꞌutaxájtacaꞌa jamuan ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 10:17-31; Lc. 18:18-30) 
\p  
\v 16 Ajta seɨ́j pu eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Teáataꞌa aꞌɨ́jna. Aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Maeestru mɨ pej rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, ¿tiꞌitáani iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ ruxeꞌeveꞌe nej ni niyen huárɨni tɨ i ayén náacɨꞌɨti nej ruuri náꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe? 
\p  
\v 17 Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌinejee peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree caꞌɨ́n qui inee rɨ́ꞌɨ netiꞌitevi? Seɨ́j puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree; aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. Tɨ́ puaꞌa piyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ muáacɨꞌɨti pej piyen ruuri puáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, patáꞌaj piyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios. 
\p  
\v 18 Aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: 
\p ―¿Tiꞌitáani niuucarijraꞌa naꞌaráꞌastijreꞌen? 
\p Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌijna neꞌu tɨ ayén huataújmuaꞌa yee “capej tíꞌitecuiꞌica”, ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee “capej tíꞌaxanaꞌacɨraꞌate”, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén yee “capej tíꞌinahuaꞌaj, capej pajta jaꞌatɨ́ huaꞌitzi jɨ́n tiꞌixáateꞌe”.  
\v 19 Ajta pu hui ayén tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej nuꞌu huáꞌajtzaahuatiꞌireꞌe ɨ́ aꞌatáàta, pajta ɨ́ anaanaj. Pajta, piyen huárɨni pej pi piyen rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j. 
\p  
\v 20 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij, ayée pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Nain nu jɨ́n teꞌaráꞌaste tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé. ¿Tiꞌitáani auj náꞌaturaateꞌe? 
\p  
\v 21 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa ayén timuaꞌaráanajche pej nain jɨ́n teꞌaráꞌasten, ayée pej huárɨni. Aricu, nain tiuꞌutuáa ɨ́ tiáꞌa. Pajta huaꞌuréꞌan ɨ́ tumin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, jéꞌecan pepuꞌu raꞌancuréꞌasin ɨ́ ta japua ɨ́ Dios jemi. Aj pepuꞌu xaa, mú aꞌutáꞌiyiꞌi patáꞌaj neetzi jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 22 Tɨ́ꞌɨj ayén tiráanamuajriꞌi aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i utéevatzɨ ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. Huatáujxɨeemɨjte aꞌiné jeíhua pu tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. 
\p  
\v 23 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Temuaꞌa pu tíꞌimuarɨꞌeri mej aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ chíjteaani.  
\v 24 Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jaítzeꞌe pu muárɨꞌeri tɨ chíjteaani aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe caí tɨ cameeyuꞌu anaarute tiꞌitɨ́j pɨ́ꞌɨseꞌe jetze tɨ anacun. 
\p  
\v 25 Majta aꞌɨ́ɨme, matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj. Majta miyen tíꞌiruꞌihuaꞌu tɨjɨ́n: 
\p ―¿Tɨ́ puaꞌa ayén tíꞌeeneꞌen, aíi táꞌuj naꞌa tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ aꞌuun aꞌuteáturan aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe? 
\p  
\v 26 Aj pu i Jesús huaꞌuseíj. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca, capu xaa aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu xaa raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ Dios. 
\p  
\v 27 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Teajta iteen, nain tu teri mé teuhuáꞌaxɨ ɨ́ tej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa tej ti áꞌujujhuaꞌaneꞌen áꞌa jamuan. ¿Tiꞌitáani tacɨꞌɨti itejmi? 
\p  
\v 28 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios nain jɨ́n tiꞌijéjcuareꞌen, inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aꞌájna netɨ́ꞌɨj aujyeíjxɨꞌɨsin japuan ɨ́ neꞌɨpuá, ayée pu seíireꞌe aꞌame temuaꞌa naa mej mi atanéjneꞌere. Seajta múꞌeen mɨ sej ne jamuan áꞌujujhuaꞌan, ayée xu cheꞌatá senaꞌa títeujráꞌasixɨꞌɨn japuan ɨ́ áꞌamuaꞌɨpua, seɨj seajta seɨj. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua xu aráꞌase múꞌeen, ajta ayén teꞌaráꞌase ɨ́ áꞌamuaꞌɨpua. Aj xu si siyen tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa mej miyen tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. 
\p  
\v 29 ’Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tiꞌitɨ́j áꞌurɨeeni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen neetzi jamuan, tɨ puaꞌa chiꞌij, nusu rujaꞌatzimuá naꞌari rucuꞌutzimuá o rujúutzimuaꞌa, caꞌɨ́n rutáàta, runáàna naꞌari tɨ puaꞌa yáꞌurɨeeni ɨ́ chuej tɨ japuan tíꞌihuasteꞌe, ayée pu tíꞌijcɨꞌɨti. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ yáꞌujɨsin, ayée pu tíꞌiracɨꞌɨti aꞌachú cumu anxɨ́te ɨ́ tiꞌitɨ. Ajta, ayén tíꞌiracɨꞌɨti tɨ ruuri áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. 
\p  
\v 30 ’Ajta, ayée pu hui ajta téꞌeme: muꞌiitɨ́ ɨ́ mej nuꞌu veꞌecán jɨ́n títetateí ɨ́ Dios jemi íjii, aꞌɨ́ɨ mú cɨliéeneꞌe jɨ́n títetatée muáꞌajuꞌun jemin ɨ́ Dios. Majta muꞌiitɨ́ ɨ́ mej nuꞌu cɨ́lieeneꞌen jɨ́n títetateí ɨ́ Dios jemi íjii, aꞌɨ́ɨ mú veꞌecán jɨ́n títetatée muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen Dios tiuꞌutaꞌaíjta. 
\c 20  
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimɨjhuacareꞌe ɨ́ uuva tzajtaꞌa 
\p  
\v 1 ’Ayee pu ajta tíꞌaijta ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee pu rɨcɨ tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ráahuii ɨ́ uuva Tapuáꞌarijmeꞌeca pu nuꞌu huirájraa tɨ ij huaꞌutáꞌinen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiuꞌumuárɨꞌen aꞌu tɨ tejéꞌehuasteꞌe.  
\v 2 Ayee pu tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ ayén tihuaꞌunájchiteꞌen aꞌachú cumu seɨ́j tumin. Aj pu i huaꞌutaꞌítecaꞌa mej aꞌucɨ́ɨne aꞌu tɨ eꞌeréꞌevee ɨ́ uuva. 
\p  
\v 3 ’Ajtahuaꞌa pu huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌɨj ari jáꞌitaꞌa huateméꞌeca ɨ́ xɨca. Seica pu ajta huáteu aꞌájna aꞌu mej áꞌujseꞌupi. Camu tiꞌitɨ́j muarɨꞌecaꞌa.  
\v 4 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Sericu múꞌeen, sej si yeehui tejaꞌuvéꞌemuarɨꞌen aꞌu nej uuva áꞌuuhuii, neajta niyen tejamuaanájchiteꞌen aꞌachú tɨ raavíjteꞌe.” Matɨ́ꞌɨj mi áꞌujuꞌun. 
\p  
\v 5 ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajtahuaꞌa pu nuꞌu huirájraa aꞌatzaj cumu tacuarixpua. Ajtahuaꞌa, tɨ́ꞌɨj ari vejliꞌi cáame ɨ́ xɨca, ayej cheꞌatá naꞌa rɨjcaa.  
\v 6 Ajtahuaꞌa pu huirájraa tɨ́ꞌɨj ari jeꞌincáruti ɨ́ xɨca. Ajtahuaꞌa pu seica áꞌuteu ɨ́ mej eꞌetiúꞌuucaꞌa. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen huatéꞌuu tɨ́j naꞌa aréꞌapuaꞌa ɨmuá? ¿Ni secaí tiꞌitɨ́j mej eꞌejmuárɨꞌe?”  
\v 7 Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Capu yee jaꞌatɨ́ taꞌinee.” Ayee pu ij tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Sericu seajta múꞌeen, sej si tejaꞌuvéꞌemuarɨꞌen aꞌu nej uuva áꞌuuhuii.” 
\p  
\v 8 ’Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, aj pu i raatajé ɨ́ seɨ́j tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj u huájaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca patáꞌaj tihuaꞌunájchiteꞌen. Pajta, patáꞌaj yeehui piyen autéjcheni aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí íiyaꞌata autéjhuii. Pajta piyen raꞌantipuáꞌajteꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej amuacaí autéjhuii.” 
\p  
\v 9 ’Aj mú mi eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej anteájrupi tɨ́ꞌɨj ari jeꞌincáruti ɨ́ xɨca. Aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌunájchi seɨj ajta seɨj nain jɨmeꞌe ɨ́ seɨj tumin.  
\v 10 Ajta áꞌiyen tɨ́ꞌɨj huaꞌucɨ́ꞌɨ tɨ aꞌɨ́mej tiuꞌunájchiteꞌen ɨ́ mej amuacaí anteájrupi, ayée mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: “Jaítzeꞌe pu tíꞌitacɨꞌɨti itejmi.” Mɨ́ ajta caí, capu. “Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tihuaꞌunájchi sei tumin cheꞌatá naꞌa, seɨj ajta seɨj.” 
\p  
\v 11 ’Matɨ́ꞌɨj raꞌancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej huaújniuusteꞌen meꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíchuej.  
\v 12 Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí íiyaꞌata anteájrupi, seɨ́j hora muꞌu tiuꞌumuárɨej. Mɨ́ pajta múꞌee, ayée pej cheꞌatá penaꞌa tihuaꞌunájchi patɨ́j titaanájchi itejmi. Teajta iteen, nain tu yee jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi, teajta tíꞌimuarɨꞌista, teajta nain tu jɨ́n tɨ́j naꞌa tiúꞌuxɨɨrecaꞌa tɨ́j naꞌa aréꞌapuaꞌa ɨmuá.” 
\p  
\v 13 ’Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tiraatáꞌixaa seɨ́j tɨ amuacaí anteájrupi tɨjɨ́n: “Casiꞌi, neꞌamiigu. Canu aꞌij puaꞌa muaruure. ¿Ni qui pecaí piyen tiuꞌutáꞌa muáꞌaniuuca jɨmeꞌe pej piyen tiuꞌumuárɨꞌen seɨ́j tumin jɨmeꞌe?  
\v 14 Meꞌecui icu, ancuréꞌa ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. Aricu. Ayee nuꞌu yee raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen cheꞌatá nenaꞌa timuaanájchiteꞌen múꞌeetzi netɨ́j tiraanájchi neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ anteájrupi tɨ́ꞌɨj ari jeꞌincáruti ɨ́ xɨca.  
\v 15 ¿Ni caí ayén yee tíꞌinecɨꞌɨti nej niyen huárɨni aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tíꞌituaave, caꞌɨ́n piyen chueereꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ?” ―Ayee pu nuꞌu tiraatáꞌixaa. 
\p  
\v 16 Aj pu i Jesús ayén tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí amuacaí anteájrupi, aꞌɨ́ɨ mú anaráꞌasi, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej amuacaí anteájrupi, aꞌɨ́ɨ mú uvéꞌeteajtɨri. 
\s1 Huaícaca jetze pu raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ nuꞌu mɨꞌɨni 
\r (Mr. 10:32-34; Lc. 18:31-34) 
\p  
\v 17 Tɨ́ꞌɨj ari Jesús án aꞌujnéjsin aꞌánna Jerusalén, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aj pu i huaꞌutajé rujɨ́ɨmuaꞌa.  
\v 18 Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tuꞌuri aꞌujnéjsin aꞌánna Jerusalén. Ajta seɨ́j pu hui neetzi tiuꞌutátuiireꞌesin i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Huaꞌutatuiireꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta u huaꞌatéyujtaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca. Aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutáꞌasin mej mi naajéꞌica.  
\v 19 Majta náꞌaviꞌitɨn aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan mej mi náꞌuxɨeehuariꞌi. Majta meꞌɨ́n, ayée mú tinaatévajxɨꞌɨsin. Majta náꞌatatan ineetzi cúruu jetze. Neajta mɨꞌɨni, aru huaíca xɨca jetze nu neajta huatarújsin. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ rájhuaviiriꞌi huaꞌanáànaj, aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan 
\r (Mr. 10:35-45) 
\p  
\v 20 Ajta aꞌɨ́ɨn huaꞌanáànaj aꞌɨ́mej ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo, ruyaujmuaꞌa pu jamuan eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aj pu i títunutacaꞌa á vejliꞌi jemin tɨ i tiꞌitɨ́j raatáhuavii. 
\p  
\v 21 Jesús pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné petíꞌijxeꞌeveꞌe nej niyen huárɨni múꞌeetzi jɨmeꞌe? 
\p Ajta aꞌɨ́ɨn huaꞌanáànaj, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj piyen huaꞌutáꞌan mɨ niyaujmuaꞌa tɨ ij seɨ́j aꞌujyeíjxɨꞌɨn arɨꞌɨríintaꞌa, ajta ɨ́ seɨ́j tɨ aꞌujyeíjxɨꞌɨn aꞌúutataꞌa pújmeꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa jetze patɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen pej tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. 
\p  
\v 22 Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Caxu aꞌatzu ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j sej nehuavii. ¿Ni siyen ráꞌaviicuaꞌi sej rajpuaíitzi xáꞌaraꞌani netɨ́j inee tirajpuaíitzi naꞌame? 
\p Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌiné tijtá neꞌu. 
\p  
\v 23 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Múꞌeen xu rajpuaíitzi xáꞌaraꞌani netɨ́j tirajpuaíitzi naꞌame inee. Mɨ́ ajta, capu ayén tíꞌinecɨꞌɨpua ineetzi nej jaꞌatɨ́ huatáꞌan tɨ aꞌujyeíjxɨꞌɨn nerɨꞌɨríintaꞌa, naꞌari neꞌúutataꞌa. Ayee puꞌu tihuáꞌacɨꞌɨti mej mi uhuaráꞌasixɨꞌɨn aꞌujna aꞌɨ́mej tɨ Dios ari huaꞌantíhuau. 
\p  
\v 24 Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ɨ́ mej tamuáamuataꞌa aráꞌase, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. 
\p  
\v 25 Aj pu i Jesús huaꞌutajé naíjmiꞌica. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Xuꞌuri ramuaꞌaree múꞌeen aꞌij mej yeꞌí rɨ́ɨj muáꞌayeꞌi ɨ́ mej tíꞌaijta nain chuéjraꞌa japua. Caꞌanéeri mú jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej títetateí, aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ seica aꞌij mej yeꞌí meꞌɨ́n tíꞌijxeꞌeveꞌe.  
\v 26 Mɨ́ ajta, capu ayén tiraavíjteꞌe múꞌejmi jemi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani tɨ i amuaatévaɨreꞌen naíjmiꞌica múꞌejmi. 
\p  
\v 27 ’Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí ruxeꞌeveꞌe tɨ teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieen tɨ ij huaꞌutévaɨreꞌen naíjmiꞌica ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe.  
\v 28 Michéꞌe miyen huárɨni netɨ́j rɨcɨ inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú iyaꞌuvéꞌeme mej naatévaɨreꞌen ineetzi, sino neatáꞌaj huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ seica. Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú iyaꞌuvéꞌeme nej ni huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan, neajta nej ni tiraanájchiteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ tɨ jɨ́n huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej áꞌapuaꞌaren muꞌiicáca ɨ́ teɨte. 
\s1 Jesús pu tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, ɨ́ mej huaꞌapua 
\r (Mr. 10:46-52; Lc. 18:35-43) 
\p  
\v 29 Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj huiráacɨ meꞌújna Jericó, jeíhua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan.  
\v 30 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, aꞌúu mú eꞌejtéꞌecaꞌa juye jetze. Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi tɨ nuꞌu á aꞌatamé aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée mú titeejíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, mɨ pej hui iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ itejmi. 
\p  
\v 31 Majta meꞌɨ́n teɨte, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌajteáꞌaxɨ. Miyen tihuáꞌaꞌijmɨira mej mi caí miyen tíꞌijijhua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, jaítzeꞌe mú caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, mɨ pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan ɨ́ David teecan, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ itejmi. 
\p  
\v 32 Aj pu i Jesús huatéechaxɨ. Ajta huaꞌutajé. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe nej ni tiꞌitɨ́j aꞌij huáruuren múꞌejmi jemi? 
\p  
\v 33 Ayee mú titeetaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe tej atanéjneꞌere. 
\p  
\v 34 Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús huáꞌancuꞌuvajxɨ. Ajta huaꞌarámuarɨꞌejxɨ ɨ́ huaꞌajɨ́ꞌɨ jetze. Jɨ́meꞌen puꞌu huaꞌarámuarɨꞌejxɨ, aj mú mi huarúj. Matɨ́ꞌɨj mi atanéjneꞌeri muáꞌaraa. Majta aꞌucɨ́j jamuan. 
\c 21  
\s1 Jesús pu aꞌuun aꞌuteájrupi u Jerusalén 
\r (Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19) 
\p  
\v 1 Aj mú mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa vejliꞌi u Jerusalén aꞌu tɨ aꞌuchájtaꞌajme tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betfagé. Aꞌuu pu éꞌechajtaꞌa jɨrí jetze mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Aceituunajemi. 
\p Aj pu i Jesús huaꞌapuaca huataꞌítecaꞌa.  
\v 2 Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Sericu, setáꞌaj aꞌatanén aꞌájna vejliꞌi chajtaꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe. Setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna, aꞌuun xu hui yéꞌeteuni ɨ́ puuruꞌu tɨ ajtatápiꞌi jamuan ɨ́ yaujraꞌan. Setáꞌaj ráꞌijxɨjta. Seajta mú huájeꞌerajápuan neetzi jemi.  
\v 3 Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejáꞌamuaꞌihuaꞌura aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aj xu si siyen tiraataꞌixaateꞌen tɨ jɨ́meꞌen yee tavástaraꞌa pu nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe, seajtáhuaꞌa xu caꞌanacan raatátuiireꞌesin. 
\p  
\v 4 Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén teꞌaraúrasten aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Ayen tɨjɨ́n: 
\q1  
\v 5 Patáꞌaj piyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuchéjme aꞌúu tɨ huatacáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa u Sión tɨ jɨ́meꞌen yee: 
\q1 “Casiꞌi múꞌeen, puꞌuri mú aꞌuvéꞌemej múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌamua Rey. 
\q1 Capu aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. 
\q1 Ajta aveꞌecaí puuruꞌu japua tɨ cɨ́lieen tɨ yaujraꞌan púꞌeen seɨ́j ɨ́ mej japuan tíꞌitɨꞌɨcɨca.” 
\p  
\v 6 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, aj mú mi aꞌucɨ́j. Majta miyen huarɨ́j aꞌij tɨ Jesús tíhuaꞌutaꞌaíj.  
\v 7 Aj mú yeꞌeráaja ɨ́ Jesús jemi meꞌɨ́jna ɨ́ puuruꞌu, majta ɨ́ yaujraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌitéechejte ɨ́ puuruꞌu rucɨɨxu jɨmeꞌe. Aj pu i Jesús avéꞌeyeijxɨ japuan ɨ́ puuruꞌu tɨ cɨ́lieen. 
\p  
\v 8 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú ajteáxɨɨrecaꞌa. Majta cɨ́ɨxuri teꞌepíijraa juye jetze. Majta seica, piꞌista teꞌentiveíchixɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌapíijraa meꞌájna juye jetze.  
\v 9 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej anáatéꞌee huajúꞌucaa, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej cujtaꞌan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú huatajíjhuaxɨ tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee tu hui tíꞌimuahuavii pej tuꞌirájtuaani mɨ pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ rey, ɨ́ David teecan. Dios pu rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa temuaꞌa naa aꞌíjna tɨ yé véꞌeme niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tuꞌirájtuaani aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua. 
\p  
\v 10 Aj pu i Jesús aꞌuteájrupi u Jerusalén. Tɨ́ꞌɨj aꞌuteájrupi, aj mú mi tiúurɨꞌɨtzii naíjmiꞌi ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa. Jéihua mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌataani púꞌeen amɨ́jna? 
\p  
\v 11 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan, tɨ ajta Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. 
\s1 Jesús pu raajéjcuare ɨ́ teyuu 
\r (Mr. 11:15-19; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-33) 
\p  
\v 12 Ajta áꞌiyen, Jesús aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Aj pu i huaꞌutamuári naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌituꞌaracareꞌe, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌinanaavecareꞌe. Tihuaꞌameesa pɨ́ pu téꞌejhuaꞌaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan tumin huáꞌapuataꞌatiꞌiracareꞌe, ajta tihuáꞌɨpua aꞌɨ́mej ɨ́ mej cucuiꞌise túꞌaaracareꞌe.  
\v 13 Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Dios ayén tiraataxájtacaꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee, ayée pu nuꞌu tejaꞌarajtehuaá aꞌame ɨ́ chiꞌiraꞌan tɨjɨ́n: “Chiꞌi mej tzajtaꞌan tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jemi.” Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu seɨcɨé raruure ɨ́ chiꞌij tɨ́j teástaꞌa aꞌu mej tzajtaꞌan éꞌeruꞌavaꞌataca ɨ́ nahuaꞌari. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 
\p  
\v 14 Majta seica meꞌuun eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌujna teyujtaꞌa. Seica mú muaꞌarácucuꞌun, majta seica, tzareꞌe mú huaꞌɨ́ɨcajme. Aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn tihuáꞌuhuaa.  
\v 15 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ Jesús huarɨ́j mej mi miyen rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj majta huaꞌuseíj ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej rujíjhuaveꞌecaa tɨjɨ́n: “Tichéꞌe nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani temɨ́jna tɨ David teecan jetze airáane”, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa. 
\p  
\v 16 Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni tzaa pecaí tíꞌinamua aꞌij mej tiꞌixa amɨ́ɨme mɨ tɨꞌɨríi? 
\p Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Aa niꞌijtá neꞌu. ¿Ni tzaa secaí siyen raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi? Ayen tɨjɨ́n: 
\q1 Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu majta rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ tɨꞌɨríi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ uneecaꞌise. 
\q1 Aꞌɨ́ɨ mú Dios jetze araújcaꞌane mej mi miyen huárɨni. 
\p  
\v 17 Aj pu i Jesús huaꞌutátuaa. Ajta iyáꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betania. Aꞌuu pu huatáxaꞌai. 
\s1 Jesús pu aꞌij puaꞌa tiraateájtuaa tɨ caí tacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj 
\r (Mr. 11:12-14, 20-26) 
\p  
\v 18 Yee ruijmuaꞌa yee tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa pɨ́ꞌájve, puꞌuri íꞌicuatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  
\v 19 Aꞌɨ́ɨ pu huaréj huaseíj tɨ eꞌetávee aꞌájna vejliꞌi juye jetze. Aj pu i aꞌuréꞌene aꞌu tɨ eꞌetávee aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Capu aꞌatzu tacaꞌacaa sino téxamuaꞌicaa puꞌu. Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj tɨjɨ́n: 
\p ―Capej chéꞌe jaꞌanáj tacaꞌan. 
\p Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huatéehua aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. 
\p  
\v 20 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj, jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén caꞌanacan huatéehuan amɨ́jna mɨ huaréj? 
\p  
\v 21 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayej xaa neꞌu huarɨ́j. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe tɨ ij ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe, ajta tɨ puaꞌa caí aꞌij áꞌamuaꞌase sej caí aꞌij huárɨni ayée xu cheꞌatá senaꞌa raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌaraꞌani sej siyen raruuren semɨ́jna mɨ huaréj netɨ́j neri ráaruu. Seajta siyen raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌaraꞌani sej siyen raataꞌaíjteꞌen semɨ́jna mɨ jɨrí tɨjɨ́n: “Tíchesi yee, ateájraꞌa á jaataꞌa, jáꞌahuaꞌa ɨ́ mar jetze.” Aj pu i xaa ayén tejaꞌuréꞌenejsin, tɨ ayén huárɨni ɨ́ jɨrí. 
\p  
\v 22 ’Setɨ́j senaꞌa sej siyen tíꞌijhuavii ɨ́ Dios, tɨ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe, aj xu xaa raꞌancuréꞌasin. 
\s1 Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 11:27-33; Lc. 20:1-8) 
\p  
\v 23 Aj pu i Jesús aꞌuteájrupi teyujtaꞌa aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta ɨ́ vaujsi, aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Tiꞌitájni hui jɨ́n petiꞌitéjvee pej pi piyen rɨcɨ? ¿Aꞌataani muaatáꞌa pej piyen huárɨni? 
\p  
\v 24 Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Nicheꞌe seɨ́j tejámuaataꞌíhuaꞌu. Tɨ́ puaꞌa siyen tinaatáꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aj nu xaa niyen tejámuaatáꞌixaateꞌesin tiꞌitɨ́j ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ.  
\v 25 Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ ij huáꞌumuaɨꞌɨhua ɨ́ teɨte, ¿aꞌuné jetze aꞌuvéꞌemej? ¿Ni u ta japua, Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, naꞌari íiyen chaanaca japua, huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte? 
\p Matɨ́ꞌɨj mi tiꞌitiúrixaa rujɨ́ɨmuaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa tiyen tiraataꞌixaateꞌen yee Dios pu yaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén titaatáꞌixaateꞌesin yee aꞌiné ꞌeen jɨ́n tecaí ráꞌatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna.  
\v 26 Mɨ́ teajta iteen, capu hui rɨꞌɨrí tej tiyen raataxáj yee teteca mú yaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌiné tehuáꞌatziɨɨneꞌe ɨ́ teɨte. Naíjmiꞌi mú miyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Juan tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. 
\p  
\v 27 Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Catu ramuaꞌaree. 
\p Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Canu neajta inee amuaatáꞌixaateꞌesin tiꞌitɨ́j ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej iꞌi yaújmuaꞌameꞌen, ɨ́ mej huaꞌapua 
\p  
\v 28 Ajta Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Casiꞌi, aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌíjna jɨmeꞌe i niuucari. Jaꞌatɨ́ pu huaꞌapuaca tiyaúumuaꞌa. Aj pu i eꞌiréꞌene ɨ́ seɨ́j jemi. Ayee pu tiraataꞌítecaꞌa tɨjɨ́n: “Niyauj, aricu patáꞌaj tejaꞌumuárɨꞌen íjii aꞌu nej uuva áꞌuuhuii.”  
\v 29 Aj pu i aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Canu niyen rɨni.” Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, seɨcɨé pu tiuꞌumuáꞌaj. Aj pu i xaa u áꞌume tɨ tejaꞌumuárɨꞌen.  
\v 30 Ajta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨn yaꞌupuáaraꞌan eꞌiréꞌene ɨ́ seɨ́j jemi. Ayee pu cheꞌatá tiraataꞌaíj aꞌɨ́jna tɨ́j ajta ari ɨ́ seɨ́j tiuꞌutaꞌaíj ɨ́ taꞌamuájca. Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aa niꞌijtá, ayée nu rɨni.” Mɨ́ ajta caí, capu. Capu áꞌume tɨ tejaꞌumuárɨꞌen. 
\p  
\v 31 ’Nichéꞌe aꞌatzu tejámuaataꞌíhuaꞌu. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, ¿aꞌataani ayén huarɨ́j aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan? 
\p Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́jna, ɨ́ taꞌamuájca. 
\p Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ gobierno jetze meꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej huataúraꞌan tumin jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú áꞌamuamuaꞌitɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi aꞌuun aꞌuteárute Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. 
\p  
\v 32 ’Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné ayée pu hui ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ i ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌij sej yeꞌí huárɨni ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu ráꞌantzaahuate. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej huataúraꞌa tumin jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú xaa ráꞌantzaahuate. Múꞌeen xu ráamuaꞌareeriꞌi seꞌɨ́jna. Capu amɨ́n aꞌij, aúcheꞌe pu caí tiꞌitɨ́j aꞌamua jetze tásiseiiri sej si seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati, sej si ráꞌantzaahuateꞌen. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej tíꞌimɨjhuacareꞌe ɨ́ mej majta aꞌij puaꞌa tiꞌiteɨtestecaꞌa 
\r (Mr. 12:1-12; Lc. 20:9-19) 
\p  
\v 33 ’Xáanamuajriꞌi seɨ́j i niuucari. Jaꞌatɨ́ tɨ nuꞌu ayén uuva huáhuii. Ajta raaréꞌana tejcuá jɨmeꞌe. Aj pu ꞌi tiꞌitɨ́j atéꞌijche tɨ tzajtaꞌan rámɨꞌɨye jáꞌaraꞌaraꞌan ɨ́ uuva. Ajta nuꞌu tiꞌitɨ́j ájtaahuacaꞌa mej japuan huaꞌíxɨꞌereꞌen mej mi raaseíj nainjapua aꞌutɨ́ jaꞌuꞌástɨme mej tíꞌimɨjhuaca. 
\p ’Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj pu i huaꞌutáneɨ́jte ɨ́ chuej mej mi tiraanájchiteꞌen caj jeꞌicáca. Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ seɨ́j chuéjraꞌa japua. 
\p  
\v 34 ’Tɨ́ꞌɨj nuꞌu tejaꞌuréꞌene matɨ́ꞌɨj puaꞌa rajuꞌuraca aꞌɨ́jna ɨ́ uuva, seica pu huataꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe mej mi huaꞌutáhuavii aꞌachú tɨ caj tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ tíchuej.  
\v 35 Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌuvíviꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huataꞌítiꞌihuacaꞌa. Seɨ́j mú huatéevajxɨ. Majta seɨ́j mú huajéꞌica, majta ɨ́ seɨj, meraateátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Camu tiꞌitɨ́j huaꞌutáꞌa. 
\p  
\v 36 ’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌecaꞌa, seica pu ajtahuaꞌa huataꞌáitecaꞌa. Muꞌuri jaítzeꞌe iꞌi muꞌiicáa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, ayée mú cheꞌatá menaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej huataꞌítiꞌihuacaꞌa. 
\p  
\v 37 ’Yee pu nuꞌu teuuméꞌeca. Tɨꞌɨj jí, aꞌɨ́ɨ huataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ruyauj. Ayee pu tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Meráꞌantzaahuateꞌesin sein.” 
\p  
\v 38 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, matɨ́ꞌɨj raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan, ayée mú tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rujɨ́ɨmuaꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, ɨ́ tɨ nain tíꞌijcɨꞌɨti. Cheꞌeré, tichéꞌe raajéꞌica tɨ ij téjmi taꞌáa áꞌaraꞌani.”  
\v 39 Aj mú nuꞌu mi rajvíꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi ruꞌirájrɨe á puaꞌacɨé. Majta raajéꞌica. 
\p  
\v 40 ’Meꞌecui ariꞌicu, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Tɨ́ꞌɨj mú aꞌuvéꞌemeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌaraꞌan ɨ́ chuej, ¿aꞌiné tiꞌitɨ́j huáꞌaruuren aꞌɨ́mej ɨ́ chuej mej huataújneɨj? 
\p  
\v 41 Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́ɨ pu caí huaꞌacuꞌuvée huaꞌantipuáꞌajteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu hui seica huataniɨ́jteꞌesin ɨ́ chuej. Majta meꞌɨ́n, ayée mú xaa raatáꞌasin ɨ́ tɨ ráacɨꞌɨti tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen matɨ́ꞌɨj puaꞌa tíꞌijuꞌuraca. 
\p  
\v 42 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze seꞌíjna i niuucari tɨ ayén jɨ́meꞌen yee: 
\q1 Aꞌíjna i tetej i mej raatéꞌuu, ájcaꞌi mej yaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ mej chiꞌij taꞌahuaca; 
\q1 ayén pu teꞌirájraa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe jáꞌaraa tɨ iꞌi esquineero? 
\q1 Tavástaraꞌa pu ayén ráaruu, ajta rɨ́ꞌɨ teꞌutéevatzɨ ɨ́ tatzajtaꞌa. 
\p  
\v 43 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, Dios pu amuáꞌariꞌira aꞌɨ́jna tɨ tejaꞌamuacɨꞌɨtíicheꞌe júteꞌe tɨ éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌasin seica ɨ́ mej miyen rɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú raꞌaráꞌastijreꞌesin xaa neꞌu.  
\v 44 Ajta aꞌíin i tetej, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ japuan tíveti, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ huaténaꞌaxɨjsin aꞌíjna i tetej japua. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa aꞌíin tetej án éꞌejveti japuan seɨ́j ɨ́ tevi, aj pu i aꞌíin raꞌiráxayeepeꞌesin ɨ́ tevi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 45 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ Jesús tíꞌixajtacaꞌa niuucari jɨmeꞌe, aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́mej téxajtaꞌajmeꞌe.  
\v 46 Matɨ́ꞌɨj mi ráahuau aꞌij mé yeꞌí huárɨni mej mi raatéeviꞌi. Mɨ́ majta, camu miyen huarɨ́j aꞌiné mehuáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú miyen ramuaꞌareerecaꞌa tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. 
\c 22  
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌiyestehuaꞌa tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ huaténeɨche 
\r (Lc. 14:15-24) 
\p  
\v 1 Ajtahuaꞌa pu Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa niuucari jɨmeꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p  
\v 2 ―Ayee pu Dios huáꞌaruure ɨ́ teteca mej íiyen japuan cɨɨne ɨ́ chaanaca tɨ Dios teꞌáijta. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ tiúꞌuyeste aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ yaujraꞌan huaténeꞌɨchecaꞌa. 
\p  
\v 3 ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ rey, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe mej nuꞌu u huaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ ari huaꞌutáꞌinee. Mɨ́ majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej huatáꞌiniihuacaꞌa, camu áꞌujcaꞌanejcaꞌa mej á aꞌireꞌenen. 
\p  
\v 4 ’Ajtahuaꞌa, seica huataꞌítecaꞌa mej mi majta huaꞌutájeeve. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Ayee xu yeehui tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej nej neri huaꞌutáꞌinee tɨjɨ́n puꞌuri tiuꞌutéꞌatɨme ɨ́ cuaꞌira, puꞌuri ajta tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej huáꞌucuiꞌini ɨ́ yeꞌemuaate tɨ tihuáꞌucɨꞌɨmite, huáacasi, majta puuyesi. Nain pu yeehui ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn tej ti tiúꞌuyesten.” 
\p  
\v 5 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huatáꞌiniihuacaꞌa, camu aꞌatzu huáꞌutzaahua. Maꞌucɨ́jxɨ micu. Seɨ́j pu aꞌuun áꞌume aꞌu tɨ tejéꞌehuasteꞌe. Ajta seɨ́j, aꞌúu pu áꞌume aꞌu tɨ tejáꞌatua.  
\v 6 Majta ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu huaꞌuvíviꞌi ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ rey. Majta aꞌij puaꞌa huáꞌuruu. Majta huáꞌucuii seica. 
\p  
\v 7 ’Jéꞌecan pu nuꞌu huataniúꞌucacaꞌa aꞌɨ́jna rey. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ xantaaruꞌu. Matɨ́ꞌɨj mi huáꞌucuii naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Majta raaréꞌatai ɨ́ huáꞌachiꞌi. 
\p  
\v 8 ’Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ rey ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Puꞌuri huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn tej tíꞌiyesten. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́mej ɨ́ nej neri huaꞌutáꞌinee, capu ayén huaꞌucɨ́ꞌɨ mej mú mú aꞌuvéꞌejuꞌun.  
\v 9 Sericu múꞌeen, tɨ́j naꞌa tɨ cureꞌenéjme ɨ́ caaye, setáꞌaj huaꞌutáꞌinen matɨ́j menaꞌa ɨ́ teɨte aꞌachú sej puaꞌaméca jéꞌeteuni.” 
\p  
\v 10 ’Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ caaye jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe. Jéihua mú huáꞌajseɨj ɨ́ teɨte aꞌachú mej puaꞌaméca áꞌuteu, ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, majta ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Ayee muꞌu puaꞌamé aꞌuteájrupi u chiꞌita aꞌachú mej úꞌuve. 
\p  
\v 11 ’Aj pu nuꞌu i aꞌɨ́ɨn rey, aꞌuteájrupi aꞌujna tɨ́ꞌij aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ tɨ huaꞌutáꞌinee. Aj pu i jaꞌatɨ́ huaseíj tɨ caí ayén tiꞌitéechen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tɨ puaꞌa seɨ́j huaténeɨche.  
\v 12 Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “Casiꞌi, neꞌamiigu, ¿aꞌiné tiuꞌutárɨꞌɨristarecaꞌa pej caí piyen éeneꞌe tiꞌitéechen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, pej uteárute peyujna?” Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́, capu nuꞌu aꞌatzu huataniú. 
\p  
\v 13 ’Aj pu i aꞌɨ́ɨn rey ayén tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui raꞌamuájɨꞌɨcɨꞌen muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, seajta ɨɨcájraꞌan jetze. Seajta, mé puaꞌacɨé yaꞌurájrɨeeni aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu mú yeehui ruyeíne muáꞌajuꞌun, majta rutamej jɨ́n ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rajpuaíjtzi.” 
\p  
\v 14 ’Majta meꞌɨ́n tɨ Dios huáꞌajee, aꞌɨ́ɨ mú muꞌíi. Mɨ́ majta, meꞌɨ́n tɨ Dios huaꞌavéꞌehuau, camu muꞌíi, sino cɨ́j muꞌu, micu. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌinaꞌachitaca ɨ́ ɨ́ gobierno jemi 
\r (Mr. 12:13-17; Lc. 20:20-26) 
\p  
\v 15 Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́j. Majta miyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej mi raatémuaꞌitɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén autéꞌɨtzen mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen.  
\v 16 Matɨ́ꞌɨj mi seica huataꞌáitecaꞌa mej mi tiuꞌuxáj jamuan ɨ́ Jesús. Aj mú mi aꞌucɨ́j, majta seica jamuan ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. 
\p Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Maeestru, aꞌij tu muaꞌaree tɨ caí tiꞌitɨ́j timuáꞌaturaateꞌe, pajta hui piyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌimuaꞌata aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Múꞌee pej caí tíꞌajaahuateꞌe ɨ́ teɨte jemi aꞌiné capu múꞌeetzi jetze ruxeꞌeveꞌe jaꞌatén mej púꞌeen.  
\v 17 Patáꞌaj piyen titaatáꞌixaateꞌen yee: ¿Ni qui xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej teꞌɨ́ɨn tiuꞌunájchi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ gobierno jetze meꞌecan nusu tecaí? ¿Ni qui tiyen tiraanájchiteꞌen teꞌɨ́jna tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César? 
\p  
\v 18 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, puꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa mej caí miyen tíꞌiraꞌihuaꞌu jéꞌiyecan jɨmeꞌe sino ayée mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej aꞌij puaꞌa ráaruuren. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌeen xu caí siyen tíꞌijrɨꞌɨre jéꞌiyecan jɨmeꞌe. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌiteseꞌe sej naateeviꞌi?  
\v 19 Tumin senaataseíjrateꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌinajchita meꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n huáꞌajijveꞌe. 
\p Aj mú mi seɨ́j yeꞌevéꞌeꞌɨꞌɨte, ɨ́ tumin.  
\v 20 Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌataani ɨ́ néerimeꞌaraꞌan aꞌaseijreꞌe? ¿Aꞌiné ántehuaa yéj tɨ áꞌayuꞌusiꞌi? 
\p  
\v 21 Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Amɨ́jna neꞌu ɨ́ tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n César. 
\p Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Setáꞌaj siyen huárɨni. Seraatáꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ César aꞌachú tɨ caj tíꞌiracɨꞌɨti, seajta raatáꞌan ɨ́ Dios aꞌachú tɨ caj tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna. 
\p  
\v 22 Matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Matɨ́ꞌɨj mi á yaúurɨe. Majta aꞌucɨ́j. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen majtáhuaꞌa huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite 
\r (Mr. 12:18-27; Lc. 20:27-40) 
\p  
\v 23 Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́ɨ mú majta á eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos. Ayee mú tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme tɨ jɨ́meꞌen yee camu chéꞌe huatarújsin ɨ́ mej huácuii. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p  
\v 24 ―Maeestru, ayée pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ́ tɨ neɨche, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí títɨꞌɨríjmuaꞌa huámɨꞌɨni, ruxeꞌeveꞌe nuꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn ihuáareꞌaraꞌan raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨneꞌe ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ tɨ ij títɨꞌɨríjmuaꞌa áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna jetze meꞌecan. 
\p  
\v 25 ’Ayee pu hui jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j téjmi tzajtaꞌa. Muaꞌaráhuaꞌapuacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ iꞌivastaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaténeꞌɨchecaꞌa. Ajta áꞌiyen huamɨ́ꞌɨ. Aru capu títɨꞌɨrijmuáꞌa jáꞌaraa aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨneꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu jemi huateájturaa aꞌɨ́jna tɨ raꞌitéꞌase.  
\v 26 Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ tɨ raꞌitéꞌase ɨ́ tɨ vástaꞌa meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí títɨꞌɨrijmuáꞌa jáꞌaraa, huamɨ́ꞌɨ. Ajta áꞌiyen ɨ́ seɨj, ɨ́ tɨ iꞌi huaíca, aꞌɨ́ɨ pu raꞌanténexcacaꞌa. Ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu. Ajta áꞌiyen, ayén teꞌirájraa tɨ ayén tihuáꞌuruu naíjmiꞌica ɨ́ mej aráhuaꞌapua. Capu jaꞌatɨ́ títɨꞌɨrijmuáꞌa jáꞌaraa.  
\v 27 Tɨꞌɨj jí, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ajta huamɨ́ꞌɨ. 
\p  
\v 28 ’Ari íjii, ¿aꞌataani hui ɨ́raꞌaraꞌan púꞌéeneꞌe aꞌame, aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen majtáhuaꞌa huatarújsin? Naíimiꞌi mú xaa ratéviꞌitɨneꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aráhuaꞌapua. 
\p  
\v 29 Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Seteꞌuteújxua múꞌeen aꞌiné caxu ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu seajta ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios.  
\v 30 Aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite, camu miyen néjneꞌɨchen ɨ́ teteca. Majta ɨ́ ꞌuuca, camu majta viɨchen, sino ayée mú éeneꞌe muáꞌajuꞌun matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. 
\p  
\v 31-32 ’Mɨ́ seajta múꞌeen, jɨ́meꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen huatarújsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huácuii, ¿ni tzaa secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ Dios tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: “Nee nu nauj huáꞌa Dios púꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ áꞌamuayaꞌupua, aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo”? Dios pu tihuaúꞌixaa cumu mej mauj ruuricaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huáꞌa Dios aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruuri. Capu huáꞌa Dios púꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ mej mɨꞌɨchite. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 
\p  
\v 33 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte ɨ́ mej eꞌetiújseɨj ɨ́ jemin, jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe 
\r (Mr. 12:28-34) 
\p  
\v 34 Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ Jesús ayén huaꞌutémuaꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ saduceos, aj mú mi tiújseɨj.  
\v 35 Ajta seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, temuaꞌa pu tiraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p  
\v 36 ―Maeestru, ¿tiꞌitájni niuucarijraꞌa jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan? 
\p  
\v 37-38 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucarijraꞌa ɨ́ taꞌamuájca, tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí máàj seɨ́j niuucarijraꞌa, tɨ ayén tɨjɨ́n: “Patáꞌaj piyen rɨ́ꞌɨ teꞌutáꞌamuaꞌati ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi, nain ɨ́ pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutáꞌamuaꞌati, aꞌachú pej caj téꞌacaꞌane ɨ́ áꞌaxɨejniuꞌuca jetze, pajta nain jɨ́n áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ajta áꞌamuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe.” 
\p  
\v 39 ’Ajta, ayée pu hui cheꞌatá naꞌa ꞌeen ɨ́ tɨ raꞌitéꞌase tɨjɨ́n: “Patáꞌaj nuꞌu piyen cheꞌatá penaꞌa rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨ́ɨ.”  
\v 40 Nain aꞌij tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta nain aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, nain pu jɨ́n ayén tirájteusin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe i tɨ tíꞌihuaꞌapua i niuucari. ―Ayee pu Jesús tiraatáꞌixaa. 
\s1 ¿Aꞌataani yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu? 
\r (Mr. 12:35-37; Lc. 20:41-44) 
\p  
\v 41 Maúcheꞌe mú eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos. Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p  
\v 42 ―¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua? ¿Aꞌataani yaujraꞌan púꞌeen? 
\p Ayee mú titeetaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́ɨ pu hui rayauj aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. 
\p  
\v 43 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios raatáꞌa tɨ David tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe David ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n nevástaraꞌa? Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨjɨ́n: 
\q1  
\v 44 Tavástaraꞌa pu ayén tiraatáꞌixaa aꞌíjna i nevástaraꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee: 
\q1 “Aꞌujyeíjxɨꞌɨ ɨpuari japua íiye nerɨꞌɨríintaꞌa. 
\q1 Paúcheꞌe huatéjcatii ajta nenaꞌa caí huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ mej muájchaꞌɨɨreꞌe.” 
\p  
\v 45 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa David ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n nevástaraꞌa, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe áꞌaraꞌani ɨ́ yaujraꞌan? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri xaa neꞌu, aꞌiné Cɨríistuꞌu pu jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí David teecan ayén tiꞌitéveecaꞌa. 
\p  
\v 46 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, camu aꞌatzu aꞌij tirájteu aꞌij mej tiuꞌutániuuni. Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua, capu chéꞌe jaꞌatɨ́ áꞌucaꞌanejcaꞌa tɨ ayén tiraataꞌíhuaꞌu. 
\c 23  
\s1 Jesús pu huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajte aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimuaꞌatacareꞌe ɨ́ yuꞌuxari jetze 
\r (Mr. 12:38-40; Lc. 11:37-54; 20:45-47) 
\p  
\v 1 Aj pu i Jesús huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte mej jemin eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayen tɨjɨ́n: 
\p  
\v 2 ―Aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú títetéꞌuꞌupuꞌu teyujtaꞌa mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ rɨjcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan.  
\v 3 Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe sej si huaꞌaráꞌastijreꞌen, seajta siyen huárɨni nain jɨmeꞌe aꞌij mej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. 
\p ’Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen cheꞌatá senaꞌa rɨjca aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ aꞌiné camu miyen jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌijrɨꞌɨre aꞌij mej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe.  
\v 4 Ayee mú veꞌecán jɨ́n tihuaꞌaꞌíjcateꞌe ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huápɨꞌɨ muárɨꞌeri tɨ caí jaꞌatɨ́ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén huárɨni. Majta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutaꞌaíjteꞌesin ɨ́ teɨte mej nuꞌu mi meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen. Mɨ́ majta meꞌɨ́n, camu aꞌatzu taúraꞌaca tɨ ij ayén cheꞌatá naꞌa tihuáꞌucɨꞌɨti. 
\p  
\v 5 ’Matɨ́j menaꞌa mej miyen rɨcɨ, ayée muꞌu rɨcɨ jéjreꞌecɨtzeꞌe mej mi teɨte huaꞌuseíj. Antajíyaꞌujmeꞌen mú ratáꞌahuaca meꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n antéujjɨ́ꞌɨcɨꞌejme ɨ́ rumuꞌúu jetze, majta tɨ́tɨꞌɨjméꞌen teꞌejviɨ́jxɨ aꞌutɨ́ tɨ aucástɨmee ɨ́ huaꞌasiicuꞌu.  
\v 6 Jéꞌecan mú raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tihuáꞌucɨꞌɨti mej aꞌujráꞌase ɨpuari japua jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌiyeste. Ajta huaꞌatéyujtaꞌa, ayée mú raxɨ́ꞌeveꞌe mej aꞌujráꞌase ɨ́ taꞌamuájca ɨ́ ɨpuari japua aꞌuj mej áꞌararaase ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa.  
\v 7 Jéꞌecan pu huaꞌaráanajche mej meꞌɨ́n teɨte huaꞌutateújte aꞌájna aꞌu mej tíꞌituꞌaraca. Ajta, ayée pu huaꞌaráanajche mej teɨte miyen tihuáꞌajeeve tɨjɨ́n nevástaraꞌa. 
\p  
\v 8 ’Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen rahuauca tɨ ij jaꞌatɨ́ ayén tejamuaatájeeve tɨjɨ́n nevástaraꞌa. Caxu xaa neꞌu, aꞌiné naíjmiꞌi xu ruꞌihuaamuaꞌa, ajta seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ áꞌamuavastaraꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios.  
\v 9 Seajta múꞌeen, caxu siyen jaꞌatɨ́ huatámuaꞌati tɨjɨ́n niyáꞌupua, aꞌiné seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ sej seri rájyaꞌupua. An pu éꞌeseijreꞌe u ta japua. 
\p  
\v 10 ’Caxu seajta rahuauca mej miyen tejáꞌamuajeeve tɨjɨ́n nemaeestro. Caxu aꞌatzu, aꞌiné seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ tɨ iꞌi áꞌamuamaestru, inee i nej iꞌi Cɨríistuꞌu, tɨ Dios án nejaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua. 
\p  
\v 11 ’Ajta, aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌamua tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui amuaatévaɨreꞌesin naíjmiꞌica múꞌejmi.  
\v 12 Ayee puꞌu, aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ áꞌujtzaahuateꞌe tɨ nuꞌu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, Dios pu raatáꞌasin tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n teꞌenteárute. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ jéꞌiyecan jɨ́n ruseijrata tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee, Dios pu ayén raatáꞌasin tɨ teꞌenteárute tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ veꞌée. 
\p  
\v 13 ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu tihuaꞌaténaamua ɨ́ teɨte mej mi caí aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe u ta japua. Caxu áꞌujcaꞌane sej siyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Caxu seajta huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni mɨ seica ɨ́ mej tíꞌiteseꞌe mej mi meꞌuun aꞌuteárute. 
\p  
\v 14 ’Seajta, setáꞌaj siyen huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu tihuáꞌariꞌira ɨ́ huáꞌa chiꞌij aꞌɨ́mej ɨ́ mej ꞌuuca, mɨ mej majta rujɨ́ɨmuaꞌatajme. Seajta áꞌiyen, aꞌuun xu aꞌuteáruꞌipi u teyujtaꞌa; seajta aꞌateeviꞌi jɨ́n rahuavíiraca ɨ́ Dios jemi. Múꞌeen xu siyen ruseijrata sej nuꞌu caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jaítzeꞌe xu rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun. 
\p ’Seajta, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen mɨ sej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree. Capu tiꞌitɨ́j tásiseiiri áꞌamuatzajtaꞌa. 
\p  
\v 15 ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu íiyen cɨɨne nainjapua ɨ́ chaanaca, seajta yen cɨɨne ɨ́ jaj japua sej si seɨ́j huatémuaꞌitɨn tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén tiꞌitiújchaꞌɨɨ setɨ́j múꞌeen. Seajta, setɨ́ꞌɨj raatémuaꞌitɨn, ayée xu tihuáꞌumuaꞌaten tɨ ij áꞌiyen jaítzeꞌe amuaatémuaꞌitɨn jeíhua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevistan, ajta tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn jeíhua pu jaítzeꞌe rajpuaíitzi aꞌame secaí múꞌeen. 
\p  
\v 16 ’Ayee xu si éeneꞌe seuj tihuáꞌamuaꞌate. Ayee xu tíꞌixaxaꞌa múꞌeen tɨjɨ́n: “Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen ɨ́ teyuu, sino tɨ jɨ́meꞌen yee tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ oro tɨ teyuu jetze seijreꞌe, aj pu xaa ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén araúrasten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ teꞌataújratzii.” 
\p  
\v 17 ’Múꞌeen xu caí tiꞌitɨ́j úꞌumuaꞌaree, mɨ sej caí tivejáuꞌitɨe. ¿Tiꞌitáani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi? ¿Ni aꞌɨ́jna ɨ́ oro tɨ teyuu jetze seijreꞌe naꞌari ɨ́ teyuu tɨ tzajtaꞌan Dios huateúraꞌateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ oro?  
\v 18 Jee xaa neꞌu, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe ɨ́ teyuu. Ayee xu seajta tíꞌixaxaꞌa múꞌeen tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna tɨ japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta, capu tiꞌitɨ́j aꞌij tíꞌivaɨreꞌe.” Mɨ́ seajta siyen tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen ɨ́ muaɨꞌɨvéjri tɨ án yáꞌujra japuan aꞌɨ́jna tɨ japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta, aj pu xaa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n ruxeꞌeveꞌe tɨ araúrasten.” Capu tiꞌitɨ́j aꞌamua tzajtaꞌa tásiseiiri. 
\p  
\v 19 ’Múꞌeen, mɨ sej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, ¿tiꞌitáani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi? ¿Ni aꞌɨ́jna ɨ́ muaɨꞌɨvéjri naꞌari aꞌɨ́jna tɨ japuan raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ japuan Dios huateúraꞌateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ muaɨꞌɨvéjri?  
\v 20 Jee xaa neꞌu, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna sej japuan án yáꞌujra ɨ́ tɨ tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. 
\p ’Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌɨ́jna tɨ teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna tɨ japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta, ayée pu ꞌeen jɨ́n teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́j, ajta niuucajtzeꞌen naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ án japuan yáꞌujra.  
\v 21 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen ɨ́ teyuu, aꞌɨ́ɨ pu teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ teyuu, ajta niuucajtzeꞌen Dios tɨ ari huiirájca aꞌujna. 
\p  
\v 22 ’Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen u ta japua, ayée pu cheꞌatá naꞌa teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari Dios tɨ án japuan ꞌéꞌe yéꞌixaca. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu cheꞌatá naꞌa teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ án ꞌéꞌe yéꞌixaca japuan aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari. 
\p  
\v 23 ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre jéꞌiyecan jɨmeꞌe aꞌiné caxu siyen raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Múꞌeen xu xaa raatáꞌan jaꞌicáj tɨ ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n ráꞌancacareꞌen ɨ́ sej racuaꞌaca seꞌɨ́jna ɨ́ menta, seajta seꞌɨ́jna tɨ naa teáarɨ́ꞌe, anis tiꞌitɨ́j, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ cumiinu. 
\p ’Mɨ́ seajta, caxu aꞌatzu raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: “setáꞌaj siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe”, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén yee: “setáꞌaj huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte”, ajtahuaꞌa iꞌi tɨ jɨ́meꞌen yee: “setáꞌaj caí teꞌutéꞌɨtzeaaraꞌan seɨ́j jemi.” Ayee pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn éeneꞌe áꞌameꞌencheꞌe sej caí yáꞌuhuaꞌanan seꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, múꞌeen xu seajta siyen huárɨniicheꞌe ɨ́ tɨ cɨliéeneꞌe seijreꞌe.  
\v 24 Capu hui tiꞌitɨ́j aꞌamua japua nineꞌi, múꞌejmi, mɨ sej tihuáꞌamuaꞌaten ɨ́ seica. Jéꞌecan xu tíꞌiteseꞌecaꞌa sej si siyen raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí jeíhua ruxeꞌeveꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, xuꞌuri mé rúurɨe seꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ raaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. 
\p  
\v 25 ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre jéꞌiyecan jɨmeꞌe. Ayee xu tíꞌiteɨꞌɨhuaca, seajta naa éeneꞌen tiuꞌuteujchéeteꞌen sej si naa éeneꞌen xáꞌaraꞌani mé jéjreꞌe. Mɨ́ seajta, ɨ́ ru tzajtaꞌa, jéꞌecan xu aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri tihuáꞌurɨiiriꞌi ɨ́ tihuaꞌáa ɨ́ seica, seajta sej caí áꞌujcuꞌuvejcaꞌa ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨ.  
\v 26 Mɨ́ pej iꞌi fariseo tɨ caí tiꞌitɨ́j aꞌatzajtaꞌa tásiseiiri, pauj miꞌi rɨ́ꞌɨ uhuáꞌaruuren ɨ́ tɨ úꞌuseijreꞌe ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa. Aj pu xaa, naa seíireꞌe aꞌame ɨ́ tɨ éꞌeseijreꞌe mé jéjreꞌe. 
\p  
\v 27-28 ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Múꞌeen xu siyen naa seijreꞌe mé jéjreꞌe. Seajta múꞌeen, aꞌij xu puaꞌa tíꞌiteteɨte ɨ́ ru tzajtaꞌa. Ayee xu ꞌeen tɨ́j huáꞌachiꞌi ɨ́ mej tzajtaꞌan huajéꞌenaamuaca ɨ́ mej meri huácuii. Aꞌiné ayée mú racácuainareꞌen mé jéjreꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́n naa seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌachiꞌi. Mɨ́ ajta, u tzajtaꞌan, jeíhua pu teꞌuráꞌa ɨ́ tihuáꞌacari, ajta ɨ́ tihuáꞌahuaꞌiraꞌa tɨ ari tíꞌipeti. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej caí siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, seajta aꞌij puaꞌa rɨcɨ. 
\p  
\v 29 ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Aꞌiné caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee xu ráꞌajtaꞌahuaca ɨ́ huáꞌachiꞌi ɨ́ mej tzajtaꞌan huaꞌateájtuaani ɨ́ mej meri huácuii, ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Seajta siyen tiracámeijra mé jéjreꞌe temuaꞌa naa aꞌɨ́jna huáꞌachiꞌi mej tzajtaꞌan huaꞌateájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨtestacaꞌa. 
\p  
\v 30 ’Seajta siyen tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa tiyen ruuri táꞌaraꞌanicheꞌe aꞌájnáꞌɨmua matɨ́ꞌɨj yé chejcaꞌa aꞌɨ́ɨme tavaújsimuaꞌa teeca, catu xaa neꞌu tiyen cheꞌatá tenaꞌa huaꞌucuiꞌiníicheꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa matɨ́j tihuáꞌucuii ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca.”  
\v 31 Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen téꞌantzaahuateꞌen ɨ́ ru jetze ɨ́ sej seꞌɨ́ɨn púꞌeen huáꞌahuaacɨxaꞌastemuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa.  
\v 32 Ayee xuꞌu i, setáꞌaj raanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ ruvaújsimuaꞌa teeca. 
\p  
\v 33 ’Múꞌeen xu aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, mɨ sej aꞌɨ́jna jetze airáane ɨ́ cuꞌucuꞌu tɨ tíꞌihuaꞌitaca, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Ni qui ayén yee múꞌeen xu huateújvaɨreꞌesin tɨ ij caí Dios amuaatáꞌan ɨ́ puaíjtzi? Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, puaíjtzi pu áꞌamuacɨꞌɨti tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.  
\v 34 Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejámuaataꞌítiꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, neajta seica ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, neajtahuaꞌa seica ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata. Mɨ́ seajta múꞌeen, seica xu cuiꞌini, seajta seica siyen huáꞌatatan ɨ́ cúruu jetze, seajta seica, ayée xu tihuaꞌutévajxɨꞌɨsin u áꞌamuateyujtaꞌa. Seajta seica, ayée xu huaꞌutamuáriteꞌesin aꞌu tɨ éꞌechajtaꞌa, seajta méyee. 
\p  
\v 35 ’Ayee puꞌi ꞌéen jɨ́n tejáꞌamuacɨꞌɨti nain jɨ́n ɨ́ puaíjtzi ɨ́ mej jɨ́n titéecui íiyen chaanaca japua tɨ́j naꞌa mej raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ Abel teecan tɨ yú eꞌiréꞌene matɨ́ꞌɨj raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías ɨ́ tɨ yaujraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Berequías. Aꞌuu mú yaꞌujéꞌica jáꞌitaꞌa tɨ aꞌutéjvee ɨ́ huaꞌateyuu, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. 
\p  
\v 36 ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Naíjmiꞌi jɨmeꞌe ɨ́ mej miyen aꞌij puaꞌa rɨjcaꞌa, puaíjtzi pu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej íjii mej yéchej aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. 
\s1 Jesús pu nuꞌu huaújyeinecaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jerusalén eꞌechéjmeꞌe 
\r (Lc. 13:34-35) 
\p  
\v 37 ’Seajta múꞌeen, mɨ sej Jerusalén huachéjme, naímiꞌi múꞌeen mɨ sej Jerusalén jetze ajtémeꞌecan, jéꞌecan nu huatánxɨeemɨjteꞌe múꞌejmi jemi, aꞌiné ayée xu huáꞌacuiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Seajta múꞌeen, siyen huaꞌuteátuꞌasixɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tejáꞌamuaꞌaijteꞌe múꞌejmi. Muꞌíi nu niyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa nej niyen rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn, nej ni amuaꞌirájtuaani. Néjxeꞌeveꞌecaꞌa nej niyen amuáaruuren tɨ́j tecuaaraꞌi tɨ huaꞌantéseɨreꞌe ɨ́ chɨ́ɨpɨliꞌise tɨ huaꞌavaꞌana ɨ́ ruꞌana jɨmeꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. 
\p  
\v 38 ’Casiꞌi múꞌeen, puꞌuri tɨ́n nej yé rúurɨeeni aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa nej jetzen raatátuaani ɨ́ aꞌamuachiꞌi. Muáꞌaviꞌin pu aꞌutéchaxɨjsin.  
\v 39 Ayee puꞌu, aꞌiné caxu chéꞌe jaꞌanáj neseijran ajta senaꞌa caí siyen raataxáj yee: “Chéꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna tɨ yeꞌevéꞌeme niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa.” 
\c 24  
\s1 Jesús pu raataxájtacaꞌa mej nuꞌu raatéꞌuuna ɨ́ teyuu 
\r (Mr. 13:1-2; Lc. 21:5-6) 
\p  
\v 1 Aj pu i Jesús huirájraa teyujtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj huiiraméꞌeca, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi raatajé tɨ nuꞌu raaseíj ɨ́ seica ɨ́ chiꞌij tɨ huáꞌuu jetzen ɨ́ teyuu.  
\v 2 Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Casiꞌi múꞌeen, ¿ni seri nain tíꞌiseij tɨ huáꞌuu iiyecuí? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen nain huatéꞌuuna ɨ́ chiꞌij tɨ yé curéꞌevee, capu chéꞌe seíireꞌe aꞌame jaxuꞌu jetze tetej tɨ ru japua ticaíjme. Nain mú huatéꞌuuna temuaꞌa naa. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ huataseíjreꞌen tɨ́ꞌɨj caí xɨ teꞌentipuáꞌajteꞌen nain 
\r (Mr. 13:3-23; Lc. 21:7-24; 17:22-24) 
\p  
\v 3 Aj mú mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Aꞌuu pu aꞌutacaíca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej mi tiuꞌutaꞌíhuaꞌu avíitzi jɨmeꞌe. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj taatáꞌixaateꞌen jaꞌanáj tɨ ayén tíꞌirɨni. ¿Tiꞌitáani aꞌij tíꞌiseijreꞌe aꞌame tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa pej jetzen pajtáhuaꞌa áveꞌecánesin, ajta tɨ́ꞌɨj aꞌájna pɨ́ tíꞌirɨjca tɨ teꞌentipuáꞌari nain ɨ́ tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua? 
\p  
\v 4 Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, tɨ ij caí jaꞌatɨ́ amuaacuanamuan.  
\v 5 Muꞌiitɨ́ mú hui huataseíjreꞌesin neniúucajtzeꞌe, miyen tɨjɨ́n: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ Dios á neꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua.” Ayee mú huaꞌutémuaꞌitɨ́ muáꞌajuꞌun jeíhua teɨte huaꞌitzi jɨmeꞌe. 
\p  
\v 6 ’Seajta siyen tíꞌinamuajran mej nuꞌu meri tinéꞌuseꞌesin á jáꞌahuaꞌa naꞌari mej nuꞌu meri tɨ́muaꞌa autéhuijsin mej tinéꞌuseꞌen. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, sej si caí tíꞌitziɨɨneꞌe, aꞌiné ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tiúꞌurɨni. Mɨ́ ajta, caxɨ́ɨ pu aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌari. 
\p  
\v 7 ’Seica mú hui teɨtejraꞌa, majtáhuaꞌa seica teɨtejraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Majta ɨ́ mej seica chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, majtáhuaꞌa ɨ́ mej majta seica chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Muꞌiicacɨé mú majta huatatɨéjcu. Ajta huateújcaꞌatzɨjxɨꞌɨsin ɨ́ chuej muꞌiicacié íiyen chaanaca japua.  
\v 8 Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌamuájca ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun. 
\p  
\v 9 ’Aj mú mi miyen amuaavíviꞌiran seica jemi mej mi meꞌɨ́n aꞌij puaꞌa amuáaruuren, majta mej mi amuaacuiꞌini. Matɨ́j menaꞌa mej aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú amuajchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej múꞌeen naꞌaráꞌastijreꞌe ineetzi. 
\p  
\v 10 ’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, muꞌiitɨ́ mú mé nejaúujɨsin, majta seica maujtzeɨ́raꞌamuaꞌa muáꞌajuꞌun seɨj ajta seɨj. Majta tiúꞌujchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun.  
\v 11 Majta muꞌiitɨ́ mú huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Mehuáꞌacuanamuan jeíhua ɨ́ teɨte.  
\v 12 Aꞌiné muꞌuri jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa rɨcɨ ɨ́ teɨte, camu chéꞌe ruꞌihuaamuaꞌa temuaꞌa naa mú muáꞌajuꞌun. Muꞌiitɨ́ mú muárɨꞌerista muáꞌajuꞌun. 
\p  
\v 13 ’Mɨ́ ajta, Dios pu japuan niuuni aꞌɨ́jna tɨ ayén téꞌeviicuaꞌi ajta naꞌa caí huámɨꞌɨni.  
\v 14 Ajta, ayée pu amuacaí ruxeꞌeveꞌe sej si aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua seɨ́j chuéjraꞌa japua sej si huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. Aj pu xaa teꞌentipuáꞌari nain. 
\p  
\v 15 ’Ayee pu ajmíꞌi raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Daniel teecan mej nuꞌu tiꞌitɨ́j huatéchajtza aꞌu tɨ Dios huateúraꞌate nain. Aꞌii pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe, tɨ tziɨ́ɨniꞌireꞌe. Ajta aꞌɨ́jna tɨ ráꞌajijveꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna. 
\p ’Setɨ́ꞌɨj raaseíj, ayée xu huárɨni múꞌeen.  
\v 16 Meꞌɨ́ɨn ɨ́ mej Judea aꞌuchéjme, michéꞌe aꞌucɨ́jxɨꞌɨn caꞌanacan aꞌu tɨ áꞌujɨ́rime.  
\v 17 Ajta, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ án áꞌujcatii ɨ́ ruchiꞌi japua taꞌavéꞌenamiꞌi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn caꞌanacan acájraꞌani. Chéꞌe caí tiꞌitɨ́j huiiráꞌan ɨ́ ruchiꞌitá, sino chéꞌe áꞌuraꞌani caꞌanacan.  
\v 18 Naꞌari tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tejéꞌemuarɨꞌe u ruvíꞌiraꞌataꞌa, chéꞌe caí aꞌuréꞌenineꞌicaꞌan ɨ́ ruche tɨ ij rucɨɨxu huiráapin, sino chéꞌe áꞌuraꞌani caꞌanacan. 
\p  
\v 19 ’Cuiꞌi xaa neꞌu, jéꞌecan mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ uuca mej aꞌutájucájme, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌatziꞌitéjmee ɨ́ ruyaujmuaꞌa.  
\v 20 Setáꞌaj siyen tiraatáhuavii ɨ́ Dios jemi tɨ ij caí ayén ruxeꞌeveꞌe sej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn tɨ́ꞌɨj huáseeviꞌin, naꞌari aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. 
\p  
\v 21 ’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, jaítzeꞌe mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun mej caí jaꞌanáj miyen tirajpuaíjtzicaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ Dios raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca. Capu ajta chéꞌe huáꞌacɨꞌɨti ɨ́ puaíjtzi aꞌij tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌájna xɨcájraꞌa jetze. 
\p  
\v 22 ’Ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ɨ́ Dios caí ayén ráaruuréncheꞌe tɨ ij caí chéꞌe ayén iraꞌatéeviꞌi tɨ teuuméꞌen aꞌachú puaꞌan xɨca, capu jaꞌatɨ́ ruuri áꞌameꞌencheꞌe. Mɨ́ ajta, huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ teɨte tɨ Dios ari huaꞌuréꞌeseɨreꞌe ɨ́ jéjcua, aꞌɨ́ɨ pu xaa ari ayén ráaruurée tɨ́ꞌij caí chéꞌe ayén iráꞌateeviꞌin. 
\p  
\v 23 ’Seajta múꞌeen, caxu siyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨjɨ́n: “Casiꞌi, íiye pu jáꞌitaꞌa éꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu.” Caxu seajta ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa seɨ́j ayén tíꞌixajta yee: “Meꞌecui, amée pu jáꞌitaꞌa éꞌen.” 
\p  
\v 24 ’Muꞌiitɨ́ mú hui huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu iꞌi Cɨríistuꞌu, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Mɨ́ majta, camu. Metíꞌihuaꞌitaca muꞌu. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n aꞌij mej tiraayɨ́ꞌɨtɨ mej mi seica aꞌij teꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Ayee mú majta tiuꞌutaseíjrata tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan Dios jemi aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. Ayee pu naa seíireꞌe aꞌame mej mi huaꞌutémuaꞌitɨ huaꞌitzi jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Dios huaꞌuréꞌeseɨj, tɨ puaꞌa ayén tíꞌirɨꞌɨristan mej huaꞌutémuaꞌitɨn. 
\p  
\v 25 ’Casiꞌi múꞌeen, nuꞌuri amuacaí amuáꞌixaa.  
\v 26 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu siyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen tɨ jɨ́meꞌen yee: “Amée pu nuꞌu áꞌuyeꞌi ꞌɨtzitá aꞌu tɨ caí méꞌe jaꞌatɨ”, naꞌari ayén yee: “Iiyu pu huiirájca avíitzi jɨmeꞌe yú chiꞌita.” 
\p  
\v 27 ’Mɨ́ ajta, ayée pu téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen neajtahuaꞌa yé veꞌecáanen i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Ayee nu jéjreꞌecɨtzeꞌe seíireꞌe naꞌame tɨ́j mej témaxcavaꞌaraꞌan. Amuacaí pu u eꞌijnéeriꞌicɨ́ aꞌame aꞌu tɨ ꞌeíjninei ɨ́ xɨca, ajta áꞌiyen ayén cheꞌatá naꞌa huanéeriꞌicɨ́ aꞌame aꞌu tɨ eꞌeteáruꞌipi.  
\v 28 Ajta ayée pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme tɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ huamɨ́ꞌɨ. Tɨ́ꞌɨj tiꞌitɨ́j huámɨꞌɨni, aj mú curéꞌecɨjxɨꞌɨsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ muáꞌaraꞌica. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ jetzen ajtahuaꞌa uvéꞌenejsin ɨ́ tɨ ajta teáataꞌa jetze airáane 
\r (Mr. 13:24-37; Lc. 21:25-33; 17:26-30, 34-36) 
\p  
\v 29 ’Jɨ́meꞌen puꞌu teꞌentipuáꞌari nain ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aj pu xaa ayén seíireꞌe aꞌame u júteꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee: 
\q1 Anaaruti ɨ́ xɨca, capu huanéeriꞌicɨ́ aꞌame ɨ́ máxcɨraꞌi jɨmeꞌe. 
\q1 Majta meꞌɨ́n ɨ́ xuꞌuraꞌave, aꞌɨ́ɨ mú u eꞌecávatzɨjxɨꞌɨsin u júteꞌe. 
\q1 Muaateúvivájraꞌasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta ɨ́ mej majta éꞌeseijreꞌe u ta japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé. 
\p  
\v 30 ’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́j pu huataseíjreꞌesin u júteꞌe ɨ́ mej jɨ́n ramuaꞌaréeren tɨjɨ́n nee nu neajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. 
\p ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨtejraꞌa mej íiyen seijreꞌe chaanaca japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé huataújxɨeemɨsteꞌesin naímiꞌi ɨ́ ru jetze. Ayee mú tiꞌineseíira muáꞌajuꞌun netɨ́ꞌɨj aveꞌecáanen ɨ́ jaitɨri jetze. Ayee pu seíireꞌe aꞌame temuaꞌa naa mej mi miyen huateújtzaahuateꞌen. Aj mú xaa ramuaꞌaréeren ɨ́ nej nain jɨ́n antínmuaꞌaree.  
\v 31 Neajta nu teꞌucácɨꞌɨsiteꞌesin caꞌanín jɨmeꞌe, neajta huaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej nevaɨreꞌe u ta japua mej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua ɨ́ chaanaca mej mi huaꞌuréꞌeseɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ nej neri huaꞌavéꞌehuau. Aꞌu tɨ jaꞌuꞌástɨmee ɨ́ chaanaca, aꞌúu mú huaúuviꞌitɨn. 
\p  
\v 32 ’Setáꞌaj siyen yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí rɨ́ɨj áꞌayeꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Tɨ́ꞌɨj antineájxɨꞌɨn tɨ cuaꞌati aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́yeꞌaraꞌan jetze, tɨ puaꞌa ajta ari huataxútaꞌan, aj xu si siyen ramuaꞌaréeren tɨ ari vejliꞌi ɨ́ víitaꞌari.  
\v 33 Aꞌiné ayée xu ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ puaꞌa pɨ́tíꞌirɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej rasiseꞌi, ayée xu cheꞌatá senaꞌa tiráamuaꞌaree tɨ ari vejliꞌi jaꞌanáj tɨ jetzen antipuáꞌari nain seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raseijran nain aꞌij nej neri tejámuaatáꞌixaa. 
\p  
\v 34 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, majta mauj ruuri naímiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej íiyen seijreꞌe íjii, nain pu xaa araúrastejsin.  
\v 35 Ayej xaa tiꞌayajna, aꞌɨ́ɨ pu antipuáꞌari naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, ajta u ta japua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari aꞌij nej neri tejamuáꞌixaa, capu jaꞌanáj antipuáꞌari xaa neꞌu. 
\p  
\v 36 ’Capu jaꞌatɨ́ ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ teꞌentipuáꞌajte naꞌari aꞌatzaj tɨ ayén tíꞌirɨni. Camu ramuaꞌaree aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Canu neajta ramuaꞌaree inee sino, aꞌɨ́ɨ pu xaa ramuaꞌaree aꞌɨ́jna ɨ́ nej rájyaꞌupua. 
\p  
\v 37 ’Aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen neajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée pu téꞌeme. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌijrɨꞌɨrée muáꞌajuꞌun ɨ́ teɨte matɨ́j tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌájna tɨ́ꞌɨj auj ruurica aꞌɨ́jna ɨ́ Noé teecan.  
\v 38 Ayee mú rɨjcaa, tɨ́ꞌɨj caí xɨ antipuáꞌarecaꞌa ɨ́ chaanaca jaj jɨmeꞌe, metíꞌicuaꞌacareꞌe ɨ́ teɨte, majta yéꞌecareꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú néjneꞌɨche, majta viɨcheꞌecareꞌe. Maúcheꞌe mú miyen rɨjcaa ajta caí aꞌɨ́ɨn Noé ateájraa ɨ́ baarcu jetze tɨ veꞌée.  
\v 39 Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, camu aꞌatzu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ rɨníicheꞌen. Aj mú xaa ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́ꞌɨj huatámɨꞌɨyecaꞌa. Huajaꞌujaújte naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen yé veꞌecánejsin, i nej teáataꞌa jetze airáane. 
\p  
\v 40 ’Aꞌájna aꞌúu mú huatéꞌuu muáꞌajuꞌun víꞌiraꞌataꞌa, mé huaꞌapua ɨ́ teteca. Seɨ́j pu áꞌaviꞌitɨchiꞌihuan tɨ́ꞌij teꞌentipuáꞌare. Ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌúu pu aꞌuteáturaasin.  
\v 41 Majta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, aꞌúu mú aꞌutéꞌuu muáꞌajuꞌun, mé huaꞌapua. Metéꞌatɨꞌɨxɨ́j mú muáꞌajuꞌun. Seɨ́j pu ajta áꞌaviꞌitɨchiꞌihuan tɨ́ꞌij teꞌentipuáꞌare, ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌúu pu aꞌuteáturaasin. 
\p  
\v 42 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, setáꞌaj atanéjneꞌere temuaꞌa naa, aꞌiné caxu ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ xɨcájraꞌa jetze uvéꞌenejsin ɨ́ áꞌamuavastaraꞌa. 
\p  
\v 43 ’Setáꞌaj siyen yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani seꞌíjna. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huatéechiꞌi, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ramuaꞌareere aꞌatzaj tɨ puaꞌa ɨ́ tɨ́caꞌari tzajtaꞌa aꞌuteáruti aꞌɨ́jna ɨ́ nahuaꞌari, ayée pu rɨni aꞌɨ́jna tɨ huatéechiꞌi. Aꞌɨ́ɨ pu atanéeri aꞌame, ajta capu raatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn nahuaꞌari raꞌantánaꞌaca ɨ́ puéerta, tɨ́ꞌij uteárute u chiꞌita.  
\v 44 Ayee pu hui cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe sej siyen atanéjneꞌeri aꞌiné inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée nu uvéꞌenejsin aꞌatzaj sej caí puaꞌa nechuꞌeveꞌe múꞌeen. 
\s1 Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ xaa nain jɨ́n ráꞌastijreꞌe, ajta aꞌɨ́jna tɨ caí aꞌatzu ráꞌastijreꞌe 
\r (Lc. 12:41-48) 
\p  
\v 45 ’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌihuaꞌuran. ¿Aꞌataani téviraꞌa ayén caí jaꞌanáj áꞌɨtzee, tɨ ajta rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn vástareꞌaraꞌan ayén tiraaꞌíjcateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ seica ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn tihuaꞌumín aꞌatzaj tɨ puaꞌa ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa?  
\v 46 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, naa pu tiraatévaɨreꞌesin tɨ puaꞌa ayén rɨjca aꞌij tɨ tiraataꞌaíj tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa uvéꞌenen aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. 
\p  
\v 47 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ puaꞌa auj ayén rɨjca tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen ɨ́ vástareꞌaraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén tíꞌiraꞌíjcateꞌen nain jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. 
\p  
\v 48 ’Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌitevistan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu rɨni. Ayee pu tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “Jéꞌecan pu áꞌateeri mé jáꞌahuaꞌa ɨ́ nevástaraꞌa.”  
\v 49 Aj pu i autéchesin tɨ aꞌij puaꞌa tihuaꞌutéꞌaxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe. Ajta huáꞌa jamuan tíꞌicuaꞌani, ajta yeꞌen aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej rutáꞌaruaijveꞌe. 
\p  
\v 50 ’Ajta aꞌɨ́ɨn vástareꞌaraꞌan uvéꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen caí rachúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌijvaɨreꞌe, ajta aꞌatzaj tɨ puaꞌa caí ramuaꞌaree tɨ ari uvéꞌene.  
\v 51 Aj pu i vástareꞌaraꞌan jeíhua puaíjtzi raatáꞌasin. Ajta raataꞌaíjteꞌesin tɨ aꞌuun aꞌutéveeca aꞌu mej aꞌuteáturaasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n miyen tíꞌijrɨꞌɨre. Jéꞌecan pu ruyeinixɨꞌɨn aꞌujna, ajta rutamej pu jɨ́n ancuréꞌujcɨꞌɨmée aꞌame aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rajpuaíjtzi. 
\c 25  
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ teemua mé ꞌuuca, ɨ́ mej tamuáamuataꞌa aráꞌasecaꞌa 
\p  
\v 1 ’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, ayée pu Dios huaꞌutáꞌasin ɨ́ teɨte mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn éꞌeseijreꞌe u ta japua. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren aꞌij tɨ tihuáꞌuruu ɨ́ teemua mé ꞌuuca, tamuáamuataꞌa mej nuꞌu aráꞌasecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú tejáꞌutɨɨ ɨ́ tiúꞌujlaampara mej mi meꞌuun raꞌantinájche aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi.  
\v 2 Camu rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa seica, ɨ́ mej anxɨ́vi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ɨ́ mej majta anxɨ́vi, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu xaa rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa.  
\v 3 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tejáꞌutɨɨ ɨ́ tiúꞌujlaampara. Aru camu yaꞌujáj meꞌɨ́jna ɨ́ aceite ɨ́ mej jɨ́n ráꞌajtaira. 
\p  
\v 4 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú xaa limeeta tzajtaꞌa ruꞌucájtuaa ɨ́ aceite. Aꞌɨ́j mú aꞌujáj, jamuan ɨ́ tiúꞌujlaampara.  
\v 5 Aꞌiné jeíhua pu nuꞌu éꞌetee aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi, temuaꞌa pu cutzi tihuaꞌumuáꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ teemua. Muaatácuꞌutzucaꞌa micu. 
\p  
\v 6 ’Puꞌuri nuꞌu teuuméꞌeca aꞌatzaj jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa, tɨ́ꞌɨj seɨ́j ayén huajíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: “Puꞌuri yé véꞌeme aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi. Xuꞌirácɨɨnichi sej si raꞌantinájche.”  
\v 7 Matɨ́ꞌɨj mi huajɨ́jxɨcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teemua. Áꞌiyen mú rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu ɨ́ tiúꞌujlaampara. 
\p  
\v 8 ’Aj mú mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ huaújruu, ayée mú tihuaꞌutajé ɨ́ seica tɨjɨ́n: “Aisí, cɨ́j caj setitaatáꞌa ɨ́ aceite aꞌiné puꞌuri huitáxɨꞌɨsin téjmi ɨ́ taꞌáa.” 
\p  
\v 9 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Catu xaa neꞌu, aꞌiné ayej neꞌase capu cɨꞌɨti tɨ́j naꞌa itejmi. Capu ajta cɨꞌɨpe tɨ́j naꞌa múꞌejmi. Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj áꞌucɨɨne huáꞌa jemi ɨ́ mej aceite tuꞌaraca sej si ráananan tɨ́j naꞌa múꞌejmi.” 
\p  
\v 10 ’Aj mú mi miyen huarɨ́j. U mú nuꞌu mi áꞌujuꞌun. Maúcheꞌe mú huajúꞌucaa, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teemua ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ huaújruu, aꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́j jamuan aꞌu mej tejéꞌeyeste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaténeɨchi. Aj pu i teꞌiteánamiꞌihuacaꞌa ɨ́ puéerta jetze. 
\p  
\v 11 ’Aꞌatzu nuꞌu áꞌateeviꞌica, majta ɨ́ seica aꞌaráꞌa ɨ́ teemua. Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, múꞌee ɨ́ pej iꞌi tavástaraꞌa, titaꞌantácuuneꞌe.”  
\v 12 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, ayej tiꞌayajna. Canu aꞌatzu áꞌamuamuajte.” 
\p  
\v 13 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Setáꞌaj siyen atanéjneꞌeri aꞌiné caxu ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ xɨcájraꞌa jetze nej inee uvéꞌenejsin. 
\s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ tumin tɨ jɨ́n ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa 
\r (Lc. 19:11-27) 
\p  
\v 14 ’Ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios huáꞌaruuren aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ ayén tihuáꞌuruu ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu ari aꞌuyeꞌimɨ́ɨca mé jáꞌahuaꞌa yee, amuacaí pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. 
\p  
\v 15 ’Ayee pu tiraatáꞌa seɨ́j aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa ɨ́ tumin. Ajta ɨ́ seɨ́j, ayée pu tiraatáꞌa aꞌachú cumu huaꞌapua viꞌiraꞌa. Ajtahuaꞌa ɨ́ seɨ́j, seɨ́j viꞌiraꞌa pu tiraatáꞌa. Ayee pu tihuaꞌutáꞌa aꞌij mé tiraayɨ́ꞌɨtɨ. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. 
\p  
\v 16 ’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́j viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéjche tɨ tiuꞌumuárɨꞌen tumin jɨmeꞌe. Ajta áꞌiyen, raamuáꞌitɨ anxɨ́j viꞌiraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ajmíꞌi raꞌancuréꞌa.  
\v 17 Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raꞌancuréꞌa aꞌachú cumu huaꞌapua viꞌiraꞌa. Raamuáꞌitɨ huaꞌapua viꞌiraꞌa, icu. 
\p  
\v 18 ’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j viꞌiraꞌa, capu tiraamuárɨꞌiste. Aꞌáa pu jáꞌahuaꞌa aꞌaráꞌa. Raꞌateíchajraa á chuaataꞌa. Aꞌuu pu raꞌaváꞌana ɨ́ tumin tɨ raatániɨjte ɨ́ ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe. 
\p  
\v 19 ’Puꞌuri nuꞌu áꞌateeviꞌicaꞌa, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe, uvéꞌene. Ajta aꞌutéjche tɨ raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ tumin jɨmeꞌe. 
\p  
\v 20 ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́j viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌaráꞌa ɨ́ seica ɨ́ anxɨ́j viꞌiraꞌa. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa. Ayee pepuꞌu caj tinaatáꞌa anxɨ́j viꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Casiꞌi, aꞌij nu jɨ́n raamuáꞌitɨ seica tɨ ayén cheꞌatá naꞌa teꞌaráꞌase anxɨ́j viꞌiraꞌa.” 
\p  
\v 21 ’Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ vástareꞌaraꞌan tɨjɨ́n: “Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j, múꞌee ɨ́ pej caí jaꞌanáj áꞌɨtze. Rɨ́ꞌɨ pej tíꞌitevij. Aꞌɨ́j pej jɨ́n teꞌaráꞌaste. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌijcateꞌen jeíhua jɨmeꞌe, íiye ineetzi jemi tetáꞌaj huátatemuaꞌaveꞌen naímiꞌi.” 
\p  
\v 22 ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huaꞌapua viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta yé raꞌáa. Ayee pu ajta tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, múꞌee pej piyen tinaaꞌíjca peꞌɨ́jna jɨmeꞌe huaꞌapua viꞌiraꞌa ɨ́ tumin. Casiꞌi, aꞌij nu jɨ́n raamuáꞌitɨ seica tɨ ayén cheꞌatá naꞌa teꞌaráꞌase huaꞌapua viꞌiraꞌa.” 
\p  
\v 23 ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ vástareꞌaraꞌan, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j, múꞌee ɨ́ pej caí jaꞌanáj áꞌɨtzee. Rɨ́ꞌɨ pej tíꞌitevij. Aꞌɨ́j pej jɨ́n raꞌaráꞌaste. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌijcateꞌen jeíhua jɨmeꞌe, íiye ineetzi jemi tetáꞌaj huátatemuaꞌaveꞌen naímiꞌi.” 
\p  
\v 24 ’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ seɨ́j viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta yé raꞌáa. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa. Nee nu niyen ráamuaꞌareeriꞌi pej piyen téꞌejaaxɨejveꞌe. Ayee pej tihuáꞌaijteꞌe mɨ seica mej mi tiuꞌuhuásteꞌen, matáꞌaj tiuꞌutzaana. Aru nain pu tíꞌimuacɨꞌɨti múꞌeetzi. Ayee pej tihuauꞌaíjteꞌen mej mi ráahuastɨraꞌani ɨ́ imueꞌeri, matáꞌaj raaréꞌeseɨreꞌen tɨ́ꞌɨj tíꞌicɨɨre. Ajta áꞌiyen nain timuáacɨꞌɨti múꞌeetzi.  
\v 25 Aꞌɨ́j nu jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa inee. Aj nu jɨ́n neꞌuun á jáꞌahuaꞌa aꞌaráꞌa. Neraꞌateíichejraa. Netɨ́ꞌɨj ni raꞌaváꞌana á chuaataꞌa. Yeꞌecui neꞌu, múꞌeetzi tɨ aꞌaa.” 
\p  
\v 26 ’Ajta aꞌɨ́ɨn vástareꞌaraꞌan, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Múꞌee, mɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌitevij, jéꞌecan pej huáꞌɨnaꞌaseꞌe. Capej tiꞌitɨ́j jɨ́n nevaɨreꞌe. Tɨ́ puaꞌa piyen ramuaꞌaree nej niyen tihuaꞌaꞌaíjteꞌen mej mi tiuꞌuhuásteꞌen tɨ i ayén nain tináacɨꞌɨti ineetzi, ¿ni tzaa pajta piyen ramuaꞌareere nej neajta niyen tihuaꞌaꞌaíjteꞌen mej mi raaréꞌeseɨreꞌen tɨ ij ajta nain tináacɨꞌɨti ineetzi?  
\v 27 Tɨ́ puaꞌa piyen tiꞌijmuaꞌaréere, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n pecaí piyen huarɨ́j pej pi caí peꞌuun yaúutuaa ɨ́ tumin huáꞌa jemi ɨ́ mej tumin tíꞌineꞌɨjte nej ni aꞌatzu raamuáꞌitɨn? Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨniicheꞌe, aj nu xaa raꞌancuréꞌaniicheꞌen ɨ́ tɨ neetzi neꞌáa netɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen. Peꞌutéꞌɨtzee huápɨꞌɨ.” 
\p  
\v 28 ’Aj pu nuꞌu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej vejliꞌi huatéꞌuu tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui ráꞌariꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ seɨj viꞌiraꞌa, seajta raatáꞌan seꞌɨ́jna tɨ tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa tíꞌituaave.  
\v 29 Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ, jaítzeꞌe pu tihuáꞌacɨꞌɨti. Ayee pu téꞌeme mej miyen tíꞌijchaꞌɨ́ɨ muáꞌaraꞌani nain aꞌachú tɨ caj ruxeꞌeveꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌariꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej cɨ́j menaꞌa tíꞌijchaꞌɨɨ mej mi caí chéꞌe tíꞌijchaꞌɨ́ɨ muáꞌaraꞌani.  
\v 30 Seajta múꞌeen, setáꞌaj mé yaꞌurájrɨeni seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe mé puaꞌacɨé aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu pu ruyeinixɨꞌɨn, ajta ancuréꞌujcɨꞌɨxɨjsin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rajpuaíjtzi.” Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ vástareꞌaraꞌan. 
\s1 Tɨ́ꞌɨj Dios huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua 
\p  
\v 31 ’Aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen yéveꞌecánejsin inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, netɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa huataseíjreꞌen aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, naa pu seíireꞌe aꞌame mej mi rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj ɨ́ teɨte, temuaꞌa naa. Nee nu huatéyeijxa ɨ́ ɨpuari japua mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ nej inee nain jɨ́n antínmuaꞌaree íiyen chaanaca japua. 
\p  
\v 32 ’Matɨ́ꞌɨj mi neetzi jemi huáꞌajseɨreꞌesin naíjmiꞌica ɨ́ teɨtejraꞌa i mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua. Neajta inee, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa huaꞌapuacɨé huáꞌajseɨreꞌesin tɨ́j ajta jaꞌatɨ́ ayén huaꞌapuacɨé tihuáꞌajseɨ ɨ́ ruyeꞌemua. Aꞌuu pu huáꞌajseɨj ɨ́ cáneꞌaxɨ seɨ́jtaꞌa, ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ caurasi, ajta seɨ́jtaꞌa. 
\p  
\v 33 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, ayée mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ cáneꞌaxɨ. Nerɨꞌɨríintaꞌa nu huáꞌajseɨreꞌesin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ayée mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ caurasi. Neꞌúutataꞌa nu huáꞌajseɨreꞌesin neꞌɨ́mej. 
\p  
\v 34 ’Neajta inee, i nej iꞌi Rey, ayée nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌejteí nerɨꞌɨríintaꞌa tɨjɨ́n: “Iíyeꞌe xuꞌu ij múꞌeen, mɨ sej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ niyáꞌupua, setáꞌaj siyen raꞌancuréꞌan ɨ́ tɨ ayén tejáꞌamuacɨꞌɨti, aꞌij tɨ tiúꞌuxɨꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ Dios raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca, sej si seꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe.  
\v 35 Ayee pu téꞌeme aꞌiné múꞌeen xu tinaamí netɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa. Múꞌeen xu seajta jaj naatáꞌa netɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌimɨ. Múꞌeen xu seajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ruchiꞌitá tɨ́ꞌɨj caí jaꞌatɨ́ nexɨ́ꞌeveꞌecaꞌa.  
\v 36 Ayee xu tinaatéechejte netɨ́ꞌɨj caí tiꞌitéchejcaꞌa. Netɨ́ꞌɨj tijcuíꞌinecaꞌa, múꞌeen xu seajta naatéeseij. Ajta, netɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa, múꞌeen xu seajta náamuaarecaꞌa.” 
\p  
\v 37 ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, ayée mú tinaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, ¿aꞌanajni tiyen timuaamí tetɨ́ꞌɨj muaaseíj ɨ́ pej íꞌicuatacaꞌa? ¿Aꞌanajni tiyen jaj timuaatáꞌa tetɨ́ꞌɨj muaaseíj pej íꞌimɨꞌɨcaꞌa?  
\v 38 ¿Aꞌanajni tiyen timuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ tachiꞌitá iteen tetɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi pej caí aꞌij tamuari? Ari iꞌi, ¿aꞌanajni tej tiyen huarɨ́j tej timuaatéechejte patɨ́ꞌɨj caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéchejcaꞌa?  
\v 39 ¿Aꞌanajni tiyen muáamuaarecaꞌa patɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa naꞌari tej tiyen muaatéeseij patɨ́ꞌɨj tíꞌicuiꞌicaꞌa?” 
\p  
\v 40 ’Neajta inee, i nej iꞌi Rey, ayée nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, setɨ́j senaꞌa sej siyen huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa, ayée xu cheꞌatá senaꞌa náaruu ineetzi. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa siyen raatévaɨ seɨ́j ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéjvee, tɨ caí aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe.” 
\p  
\v 41 ’Aj nu ni niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌejteí neꞌúutataꞌa tɨjɨ́n: “Sericu múꞌeen, mɨ tɨ Dios aꞌij puaꞌa tejámuaatáꞌasin. Sej hui ineetzi jemi sej si seꞌuun aꞌuteárute taij tzajtaꞌa tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ ráaruurijtze aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej aꞌij puaꞌa ꞌeen.  
\v 42 Sericu múꞌeen, aꞌiné caxu tinaamí netɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa. Múꞌeen xu seajta caí jaj naatáꞌa netɨ́ꞌɨj íꞌimɨꞌɨcaꞌa.  
\v 43 Capu jaꞌatɨ naamuáꞌa. Ayee pu i ꞌeeneꞌe, caxu náꞌanviꞌitɨ á ruchiꞌitá. Canu tiꞌitéchejcaꞌa. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu tinaatéechejte. Netɨ́ꞌɨj tijcuíꞌinecaꞌa, caxu seajta naatéeseij, caxu seajta náamuaarecaꞌa netɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa.” 
\p  
\v 44 ’Aꞌɨ́ɨ mú majta miyen tinaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, ¿aꞌanajni tiyen timuaaseíj pej huataꞌíꞌicuatacaꞌa, nusu pej íꞌimɨꞌɨcaꞌa, naꞌari pej caí jaꞌatɨ́ muaꞌatejcaꞌa, naꞌari pej tíꞌicuiꞌicaꞌa, caꞌɨ́n pej aiteánamiꞌihuacaꞌa, teajta caí muaatévaɨ iteen?” 
\p  
\v 45 ’Aj nu ni niyen tiuꞌutániuusin tɨjɨ́n: “Aꞌiné caxu siyen raatévaɨ seɨ́j ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéjvee, seɨ́j tɨ caí ruxeꞌeveꞌe, caxu seajta naatévaɨ ineetzi.” 
\p  
\v 46 ’Majta meꞌɨ́n, aꞌúu mú áꞌujuꞌun tɨ ij puaíjtzi huáꞌucɨꞌɨti tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, aꞌúu mú áꞌujuꞌun aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe mej mi ruuri muáꞌaraꞌani jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 
\c 26  
\s1 Metiꞌihuaúꞌixa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen mej nuꞌu Jesús huatéeviꞌi 
\r (Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53) 
\p  
\v 1 Tɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ nain tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌíjna i niuucari, aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.  
\v 2 Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ari vejliꞌi aꞌájna mej tíꞌiyesten meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Aꞌatura aúcheꞌe huaꞌapua xɨca. Jaꞌatɨ́ pu ajta tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ nejɨ́meꞌe i nej neajta teáataꞌa jetze airáane mej mi náꞌutatan cúruu jetze. ―Yee puꞌu tihuaꞌutáꞌixaa. 
\p  
\v 3 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ tíꞌaijta, majta ɨ́ huaꞌavaujsi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌúu mú eꞌetiújseɨj u chiꞌiraꞌan jetze aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u huaꞌatéyujtaꞌa. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Caifás.  
\v 4 Aꞌɨ́ɨ mú tiúꞌujmuaꞌatziiteꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi huaꞌitzi jɨ́n raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej mi raajéꞌica.  
\v 5 Majta miyen tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Catu raatéviꞌira matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste ɨ́ teɨte mej mi caí huataníniuꞌucacu. Tɨ́ puaꞌa tiyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ mú taaténeꞌusiꞌiteꞌesin. 
\s1 ꞌƗ́itaꞌa pu án yéꞌajtuaa muꞌúutzeꞌen ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna tɨ naa teáarɨ́ꞌe 
\r (Mr. 14:3-9; Jn. 12:1-8) 
\p  
\v 6 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa u Betania aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tɨ́ Cáꞌatzaj. 
\p  
\v 7 Aj pu i seɨ́j á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ꞌƗ́itaꞌa pu pɨ́rɨcɨ tɨ limeeta huátɨsimeꞌecaꞌa. Tetej limeetajraꞌa pu púꞌeeneꞌe. Naa pu teꞌevéꞌejɨsticaꞌa tɨ naa teáarɨ́ꞌe, tɨ ajta huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Tɨ́ꞌɨj Jesús huatecaíca meesa jetze, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa án pu yéꞌajtuaa án muꞌúutzeꞌen. 
\p  
\v 8 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ huarɨ́j, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa jemi. Aj mú mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n áꞌuvej amɨ́jna ɨ́ aceite?  
\v 9 Rɨꞌɨríistacaꞌancheꞌe pu mej ráatuaanijcheꞌen mej mi raamuáꞌitɨncheꞌe jeíhua ɨ́ tumin mej mi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. 
\p  
\v 10 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen rájaaxɨejviꞌi seꞌíjna i ꞌɨ́itaꞌa? Aꞌij tɨ náaruu, temuaꞌa pu naa iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn.  
\v 11 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, maúcheꞌe mú múꞌejmi jemi seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Jaꞌanáj tɨ naꞌa pu i íꞌirɨꞌɨriista aꞌame sej siyen tihuaꞌutévaɨreꞌen. Mɨ́ neajta inee, canu chéꞌe múꞌejmi jemi seíireꞌe naꞌame. 
\p  
\v 12 ’Ayee puꞌu, tɨ́ꞌɨj aꞌíin ꞌɨ́itaꞌa naꞌavéꞌemeijriꞌi ineetzi, ayée pu ꞌeen jɨ́n ayén náaruu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaváꞌanan.  
\v 13 Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, íiyen chaanaca japua, aꞌu tɨ naꞌa mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌij tɨ Dios tihuaꞌirájtuaani aꞌɨ́ɨ mú majta huaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌíjna i ꞌɨ́itaꞌa mej mi jeíhua raꞌutámuaꞌaree. 
\s1 Judás pu tiuꞌutátui avíitzi jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 14:10-11; Lc. 22:3-6) 
\p  
\v 14 Ajta seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Judás Iscariotes, aꞌɨ́ɨ pu ajtáraa huáꞌa jemi. Aꞌuu pu áꞌuraa tɨ ij tiuꞌuxáj huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa.  
\v 15 Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌachúni setíꞌineanajchiteꞌen tɨ puaꞌa nejamuaatátuiireꞌen neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús? 
\p Maraatéꞌitɨee ɨ́ tumin. Majta raatáꞌa aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa ɨ́ tumin, rumuaꞌatɨ́ plata.  
\v 16 Ajta iyáꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéjche tɨ ráahuauni jaꞌanáj tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ ij huaꞌutátuiireꞌen. 
\s1 Tɨ́ꞌɨj tavástaraꞌa tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe 
\r (Mr. 14:12-25: Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; I Cor. 11:23-26) 
\p  
\v 17 Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa ɨ́ taꞌamuájca mej jetzen tíꞌiyestehuaꞌa matɨ́ꞌɨj pan cuaꞌacareꞌe tɨ caí cujchiraꞌa, aj mú mi á eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌuné jetze muaꞌaráanajche tej áꞌujuꞌun tej ti rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren ɨ́ pej ráacuaꞌani ɨ́ pan tej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muaanúnuꞌihuacaꞌa? 
\p  
\v 18 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Sericu múꞌeen seꞌájna chajtaꞌa. Aa xu jaꞌatɨ́ éꞌeteuni. Setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen yee: “Yee pu tiꞌixa ɨ́ maestro tɨjɨ́n puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene nej nain jɨ́n raanaíjmireꞌen, neajta nej raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tayaujmuaꞌa mej anáatéꞌee muaanúnuꞌihuacaꞌa.” 
\p  
\v 19 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú huarɨ́j aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa. Nain mú rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu ɨ́ mej tíꞌicuaꞌani. 
\p  
\v 20 Tɨ́ꞌɨj huachúmuaꞌancaa, Jesús pu huatecaíca ɨ́ meesa jetze huáꞌa jamuan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua muaꞌaráꞌaxcaa.  
\v 21 Muꞌuri tíꞌicuaꞌacáa, tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, seɨ́j tɨ aꞌamua jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu nejɨ́meꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa. 
\p  
\v 22 Aj mú mi huataújxɨeemɨste ɨ́ ru tzajtaꞌa. Maꞌutéjhuii mej raataꞌíhuaꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, seɨj ajta seɨj. Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌataani aꞌɨ́ɨn púꞌeen? ¿Ni qui inee? 
\p Ajtahuaꞌa seɨ́j ayén tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌataani aꞌɨ́ɨn púꞌeen? ¿Ni qui inee? 
\p  
\v 23 Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌijna tɨ pan cuaꞌa aꞌíjna jetze i tuxaꞌa nee jamuan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nejɨ́meꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin.  
\v 24 Ayee pu tejaꞌuréꞌenejsin ineetzi jemi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna jemi tɨ nejɨ́meꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin, jaítzeꞌe pu raatévaɨreꞌencheꞌe tɨ caí huanúꞌihuancheꞌe aꞌiné rajpuaíitzi pu aꞌame huápɨꞌɨ. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn huataújxɨeemɨsteꞌen. 
\p  
\v 25 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Judás, ɨ́ tɨ huaꞌutátuiireꞌemɨꞌɨcaꞌa, ayée pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Maestru, canu xaa neꞌɨ́n púꞌeen, ¿ni qui necaí? 
\p Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Muꞌée pej aseɨ́j piyen tiraataxájtacaꞌa. 
\p  
\v 26 Maúcheꞌe mú tíꞌicuaꞌa tɨ́ꞌɨj Jesús pan tiꞌɨ́j. Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa ɨ́ Dios, ajta raꞌantítaaraxɨ. Aj pu i huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ. Ayen tihuáꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Xaꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ. Xáacuaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i nehuáꞌiraꞌa. 
\p  
\v 27 Ajta áꞌiyen, vaasu tijáj. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuréꞌiꞌite. Ayen tiꞌixáata tɨjɨ́n: 
\p ―Xaꞌantiꞌí, naíjmiꞌi múꞌeen.  
\v 28 Aꞌíjna tɨ urajmuaa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i nexuureꞌe nej raꞌiráxɨreꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni raanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios ruseɨ́j ayén teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ jéjcua ɨmuá. Aꞌɨ́j nu jɨ́n huáꞌa japua niuuni muꞌiicáca tɨ ij Dios ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. 
\p  
\v 29 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej xaa neꞌu ayén tiꞌayajna, íjii tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, canu chéꞌe raꞌantíꞌisin neꞌíjna i jáꞌaraꞌa uuva jetze tɨ meꞌecan sino aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ Dios jetzen huateúraꞌateꞌesin nainjapua ɨ́ chaanaca. Aj nu xaa aꞌamua jamuan raꞌantíꞌisin neajtahuaꞌa rujéjcuatzeꞌen. 
\s1 Jesús pu raataxájtacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Pedro raꞌavéꞌavaata tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate 
\r (Mr. 14:26-31; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38) 
\p  
\v 30 Aj mú mi seɨ́j tiuꞌutáchuiicacaꞌa ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aj mú mi aꞌucɨ́j. 
\p Aꞌuu mú aꞌaráꞌa Aceituunajemi, jɨrí tɨ áꞌutaaca. 
\p  
\v 31 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ijii, tɨ tɨ́caꞌaren, mé xu núujɨsin. Setiuꞌutatéviꞌiraꞌata neetzi jemi. Ayee pu téꞌeme tɨ́j téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ Dios ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nee nu i nej iꞌi Dios, aꞌɨ́j nu jéꞌicatan cáneꞌaxɨ tɨ tiseíj. Majta meꞌɨ́n aꞌucɨ́jxɨꞌɨsin ɨ́ cáneꞌaxɨ.”  
\v 32 Mɨ́ neajta inee, netɨ́ꞌɨj huatarún, áa nu aꞌuméꞌe naꞌame u Galilea. Amuacaí nu aráꞌaiixa, seajta áꞌiyen múꞌeen. 
\p  
\v 33 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa naíjmiꞌi metiuꞌutatéviꞌiraꞌata mɨ seica múꞌeetzi jemi. Canu jaꞌanáj niyen rɨni inee. 
\p  
\v 34 Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, íjii tɨ́caꞌa, tɨ́ꞌɨj caí xɨ huajíjhuan ɨ́ gallo, huaíca pej piyen tínaꞌavéꞌavaata yee pej núꞌu caí nemuaꞌate. 
\p  
\v 35 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, ayée pu tiraatáꞌixaa caꞌanín jɨmeꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej á jamuan huámɨꞌɨni, capu amɨ́n aꞌij. Canu jaꞌanáj niyen tímuaꞌavéꞌavaata yee nej caí muamuaꞌate. 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tiuꞌutaxájtacaꞌa. 
\s1 Jesús pu raatéjhuau ɨ́ Dios jemi aꞌujna u Getsemaní 
\r (Mr. 14:32-42; Lc. 22:39-46) 
\p  
\v 36 Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa, huastari jemi, cɨyej tɨ eꞌeréꞌevee tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Getsemaní. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Yé xuꞌu titéꞌen múꞌeen, iiyecuí. Neajta inee, mé nuꞌu vejliꞌi aꞌatanéjsin nej ni raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. 
\p  
\v 37 Aj pu i áꞌuraa. Huajaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́mej, aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua, ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo. Ajta áꞌiyen aꞌij puaꞌa raatáꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Jéꞌecan pu huataújxɨeemɨste.  
\v 38 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Jéꞌecan pu caí núꞌucaꞌanistiꞌi yú ne tzajtaꞌa. Huápɨꞌɨ nu nexɨeemɨsteꞌe. Cu xɨee nej cuj mɨꞌɨni. Yé xu huateáturan múꞌeen íiye. Seucheꞌe xu atanéjneꞌere nee jamuan. 
\p  
\v 39 Aꞌatzu pu aꞌɨmuá ájcaꞌi yee aꞌuréꞌene. Tɨ́ꞌɨj i éꞌejtunutacaꞌa á chuaataꞌa. Aj pu i ayén tirájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨjɨ́n: 
\p ―Dios pej níꞌiyaꞌupua, naíjmiꞌi pu rɨꞌɨrí múꞌeetzi jemi. Tɨ́ puaꞌa petiꞌitáꞌacareꞌen tɨ caí ayén tíꞌinecɨꞌɨti aꞌíjna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíitzi naꞌame. Naꞌari caí, chéꞌe caí ayén ꞌeeneꞌen netɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe inee, sino patɨ́j múꞌee tíꞌijxeꞌeveꞌe. 
\p  
\v 40 Aj pu i á eꞌiréꞌene aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Muꞌuri íꞌicuꞌutzucaꞌa. Tɨ́ꞌɨj huaꞌujɨ́ste, aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni tzaa pecaí téꞌeviicuaꞌi pej atáneere nee jamuan aꞌachú cumu sei hora?  
\v 41 Seucheꞌe xu atanéjneꞌere, seajta setáꞌaj raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij caí tejamuáacɨꞌɨti tiꞌitɨ́j ɨ́ sej jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Múꞌeen xu xaa huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ ajta caí, capu áꞌamuacaꞌanistiꞌi. 
\p  
\v 42 Ajta áꞌuraa. Ajtahuaꞌa ayén tirájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨjɨ́n: 
\p ―Dios pej níꞌiyaꞌupua, tɨ puaꞌa caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ i caí ayén tíꞌinecɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíitzi naꞌame, chéꞌe ayén ꞌeeneꞌen patɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌee. 
\p  
\v 43 Tɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa á eꞌiréꞌene. Ajtahuaꞌa pu huáꞌuteu, mecuꞌutzúcaꞌa, aꞌiné jeíhua pu huáꞌamuaꞌitɨjcaꞌa ɨ́ cutzi.  
\v 44 Aa mú aꞌuteájturaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej cuꞌutzucaꞌa. Huaícacajetze pu ajtahuaꞌa u áꞌume ɨ́ Jesús. Ajtahuaꞌa pu raatéjhuau ɨ́ Dios jemi. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tirájhuaviiriꞌi aꞌij tɨ amuacaícan tiraatáhuaviiriꞌi. 
\p  
\v 45 Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa á eꞌiréꞌene aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Puꞌuri íjii, sej huápɨꞌɨ rucuꞌutziveꞌe. Puꞌuri íjii sej huácuꞌutzu, seajta huaújseꞌupeꞌen. Casiꞌi, puꞌuri aúcheꞌe. Puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌutátuiireꞌesin ɨ́ ne jɨ́meꞌen, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane mej mi naateeviꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. 
\p  
\v 46 ’Xáꞌajhuiixɨꞌɨ. Cheꞌeré ticu. Puꞌuri eꞌevéꞌeme aꞌɨ́jna tɨ ne jɨ́meꞌen tiuꞌutátuiireꞌesin. 
\s1 Matɨ́ꞌɨj raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11) 
\p  
\v 47 Aúcheꞌe pu tíꞌixajtacaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Judás á eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua muaꞌaráꞌaxcaa. Jéihua mú teɨte jamuan huajúꞌucaa. Seica mú tiuꞌɨ́ꞌɨsimeꞌe ɨ́ nahuaa tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee, majta seica cɨyej tiuꞌɨ́ɨ ɨ́ mej jɨ́n huáꞌucuiꞌini. Naíjmiꞌica mú huataꞌáijtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa ɨ́ teɨte. 
\p  
\v 48 Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, amuacaí pu tiꞌihuaújmuaꞌatzii aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni mej mi ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́jna neꞌu, ɨ́ nej ruꞌitépɨꞌɨtzeꞌesin netɨ́ꞌɨj raatateújteꞌen, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ. Setáꞌaj hui raatéeviꞌi. 
\p  
\v 49 Jɨ́meꞌen puꞌu aꞌaráꞌa, aj pu i ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatateújte tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné penaꞌa, Maeestru? 
\p Ajta ruꞌitépɨꞌɨtze. 
\p  
\v 50 Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―Neꞌamiigu, ¿ni peꞌɨ́jna jɨ́n piyen yé véꞌeme? ―Yee puꞌu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú ajteáxɨɨrecaꞌa jemin. Matɨ́ꞌɨj mi raatéeviꞌi.  
\v 51 Matɨ́ꞌɨj raatéeviꞌi, aj pu i seɨ́j tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌijcupi ɨ́ runahuaa tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee. Aj pu i ruꞌitéjtze aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe u teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí raꞌajtaveíjchecaꞌa ɨ́ naxairaꞌan. 
\p  
\v 52 Ajta Jesús ayén tiraataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: 
\p ―Ucárujteꞌe muaꞌanáhuaa, aꞌiné tɨ puaꞌa piyen ruíjcuta muaꞌanáhuaa, aꞌɨ́ɨ mú majta muaajéꞌicatan nahuaa jɨmeꞌe.  
\v 53 ¿Ni ayén timuáꞌamitɨejteꞌe múꞌeetzi tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe pej piyen huárɨni? 
\p ’Casiꞌi, tɨ puaꞌa niyen raatáhuavii ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua mej mi aveꞌecanén menaatévaɨreꞌen. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú miyen aꞌaráꞌaxcan aꞌachú cumu huaícate viꞌiraꞌa. 
\p  
\v 54 ’Aru tɨ puaꞌa hui niyen huárɨni, capu chéꞌe huatárɨꞌɨristari tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe mej miyen náaruuren. 
\p  
\v 55 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni siyen yé véꞌejuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej niyen huaꞌuréꞌeseɨreꞌesin ɨ́ teɨte mej mi huaténeꞌuseꞌen ɨ́ gobierno jemi? ¿Ni seꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌɨ́ꞌɨsin ɨ́ nahuaa tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee, seajta cɨyej tiuꞌɨ́ꞌɨsin sej si naateeviꞌi? 
\p ’Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌúu nu aꞌutéveecaꞌa teyujtaꞌa. Netejáꞌamuamuaꞌatehuaꞌa nu náꞌayeꞌi. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu jaꞌanáj naateeviꞌi seꞌújna. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen rɨcɨ íjii?  
\v 56 Ayee pu nain tiujuꞌuméꞌe aꞌame tɨ i ayén araúrasten aꞌij mej mejmíꞌi tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌaxcaa, naímiꞌi muꞌu mi á yaúurɨe. Matɨ́ꞌɨj mi huataúruu. 
\s1 Aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ Jesús huáꞌa jemi ɨ́ jueesi 
\r (Mr. 14:53-65; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24) 
\p  
\v 57 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌúu mú yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Caifás, aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree teyujtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari tɨ tíꞌaijta, majta meꞌɨ́n ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, aꞌúu mú majta eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa aꞌutɨ́ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Caifás. 
\p  
\v 58 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌatzu pu aꞌɨmuá raavájrajmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌuu pu vejliꞌi aꞌaráꞌa aꞌu tɨ jáꞌitaꞌa eꞌeráyaujtaꞌa, aꞌu tɨ eꞌirájca aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree teyujtaꞌa. Aꞌuu pu ajta aꞌuteájrupi. Aj pu i huáꞌa jamuan aꞌujyeíjxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ tɨ ij ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tejauuméꞌe aꞌame. 
\p  
\v 59 Majta meꞌɨ́n mej tíꞌaijta teyujtaꞌa jamuan naímiꞌi ɨ́ huaꞌajueesi, aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa ɨ́ huaꞌitzi ɨ́ mej jɨ́n Jesús jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen tɨ ayén huaꞌutáꞌan mej mi raajéꞌica.  
\v 60 Muꞌiitɨ́ mú áꞌujcaꞌanejcaꞌa mej huaꞌitzi jɨ́n téꞌantzaahuateꞌen. Capu amɨ́n aꞌij. Camu tiꞌitɨ́j huáteu ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. 
\p Aꞌatzu áꞌateeviꞌica tɨ ayén tíꞌirɨcɨ. Aj mú xaa meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua mú á eꞌiréꞌene.  
\v 61 Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu yeehui tiuꞌutaxájtacaꞌa amɨ́jna mɨ tevi aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen yee: “Nee nu raayɨ́ꞌɨtɨ nej raatéꞌuuna aꞌíjna i teyuu tɨ chiꞌiraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, ajta nuꞌu ajta ráꞌajtaahua huaíca xɨcaj tzajtaꞌa.” 
\p  
\v 62 Aj pu i seɨ́j ájchee. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u teyujtaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni pecaí aꞌij penaꞌa tiuꞌutániuusin? ¿Tiꞌitájni púꞌeen aꞌíjna ɨ́ mej jɨ́n téꞌantzaahuateꞌe múꞌeetzi jemi? 
\p  
\v 63 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, capu tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ teyujtaꞌa, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee nu tíꞌimuaꞌaijteꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios patáꞌaj taatáꞌixaateꞌen jaꞌatɨ́ pej púꞌeen. ¿Ni múꞌee peꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ íꞌiyaujraꞌan ɨ́ Dios? 
\p  
\v 64 Jesús pu ayén tiuꞌutataniú tɨjɨ́n: 
\p ―Muꞌée pej piyen raataxájtacaꞌa. Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tejauuméꞌe aꞌame. Múꞌeen xu neseíraꞌa xáꞌajuꞌun ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane netɨ́ꞌɨj án huatéyeijxa rɨꞌɨríintaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u ta japua, seajta neseíraꞌa xáꞌajuꞌun netɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa yé veꞌecáanen ɨ́ jaitɨri jetze. 
\p  
\v 65 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantisiújtzaꞌan ɨ́ rusiicuꞌu mej mi ráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn huataniúꞌucacaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌij pu puaꞌa tiꞌixa ɨ́ Dios jemi. Capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe mej mi seica téꞌantzaahuateꞌen jemin. ¿Ni caí ayén tiꞌayajna? Casiꞌi, xuꞌuri ráanamuajriꞌi tɨ ayén aꞌij puaꞌa tiꞌixa ɨ́ Dios jemi. 
\p  
\v 66 ’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? 
\p Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu tiraavíjteꞌe tɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. 
\p  
\v 67 Aj mú mi raꞌarátzijmuaꞌaxɨ á néerimeꞌaraꞌan jetze, majta raꞌitéevajxɨ ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe. Seica mú majta ruꞌitévaꞌaraꞌa.  
\v 68 Majta miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Taatáꞌixaateꞌe múꞌee mɨ pej nuꞌu iꞌi Cɨríistuꞌu, ¿aꞌataani muꞌiitéjvee? 
\s1 Pedro pu raꞌavéꞌavaatacaꞌa tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 14:66-72; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-57) 
\p  
\v 69 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌúu pu anuꞌuhuátacatii jáꞌitaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa ɨ́ chiꞌita. Ajta seɨ́j uteájrupi, ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ teyujtaꞌa tɨ antiújmuaꞌaree. ꞌƗ́itaꞌa aꞌɨ́jna. Aj pu i á eꞌiréꞌene jemin. Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―Muꞌée pej pajta áꞌucheꞌecaneꞌe peꞌɨ́jna jamuan, tɨ Galilea éꞌemeꞌecan. 
\p  
\v 70 Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, seɨcɨé pu tiraatáꞌixaa mej seíiracaꞌa ɨ́ seica, ayén tɨjɨ́n: 
\p ―Canu ramuaꞌaree aꞌij pej yeꞌí tiꞌixa. 
\p  
\v 71 Aj pu i ájchee. Puꞌuri huiiraméꞌeca táꞌapueerta. Aa pu aꞌutéechaxɨ. 
\p Ajtahuaꞌa seɨ́j raaseíj ꞌɨ́itaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuun aꞌuráteꞌecaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Amɨ́jna mɨ tevi, aꞌɨ́ɨ pu xaa áꞌucheꞌecaneꞌe jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, Nazarét tɨ éꞌemeꞌecan. 
\p  
\v 72 Ajtahuaꞌa pu seɨcɨé tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Niuucajtzeꞌen pu jɨ́n ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Canu ramuaꞌate neꞌɨ́jna ɨ́ tevi. 
\p  
\v 73 Aꞌatzu áꞌateeviꞌica, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej eꞌeréꞌeteꞌecaa, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene vejliꞌi jemin. Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌee pej xaa huáꞌa jetze ajtémeꞌecan. Tuꞌuri ramuaꞌaree teꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej yeꞌí teꞌenrúꞌu. 
\p  
\v 74 Ajta áꞌiyen Pedro ayén aꞌutéjche tɨ ayén rájhuavii ɨ́ Dios tɨ nuꞌu Dios ayén puaíjtzi raatáꞌan tɨ puaꞌa caí ayén tiꞌayajna. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios tɨjɨ́n: 
\p ―Canu ramuaꞌate nemɨ́jna mɨ tevi. 
\p Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tecuaaraꞌi.  
\v 75 Tɨꞌɨj jí áꞌiyen Pedro raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ Jesús amuacaí tiraatáꞌixaa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Tɨ́ꞌɨj nuꞌu caí xɨ huajíjhuaꞌa ɨ́ gallo, ayée pej nuꞌu huaíca piyen tínaꞌavéꞌavaata yee capej nemuaꞌate.” 
\p Aj puꞌi huirájraa. Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa raatáꞌa. Tiujyeínejraa huápɨꞌɨ. 
\c 27  
\s1 Metiuꞌutátuii meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ Pilato jemi 
\r (Mr. 15:1; Lc. 23:1-2; Jn. 18:28-32) 
\p  
\v 1 Yee ruijmuaꞌa yee, aréꞌapuaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta huáꞌa vaújsimuaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rujɨ́ɨmuaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica ɨ́ Jesús.  
\v 2 Maraꞌanáajɨꞌɨcɨꞌe ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, matɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ. Aj mú mi raatátui aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan, tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pilato. 
\s1 Judás pu nuꞌu eꞌecaújcuaꞌimin 
\p  
\v 3 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n puaíjtzi mú raatáꞌasin ɨ́ Jesús, jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa raatáꞌa. Ajta, yaúutuaa huáꞌa jemi aꞌɨ́jna ɨ́ tumin tɨ seité japuan tamuáamuataꞌa aráꞌase. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌa vaújsimuaꞌa tɨjɨ́n: 
\p  
\v 4 ―Nee nu auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌiné nejámuaatátui jaꞌatɨ́ tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara sej si raajéꞌica. 
\p Majta miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Capu aꞌatzu ta jetze ruxeꞌeveꞌe itejmi. Múꞌee pej púꞌeeneꞌe. 
\p  
\v 5 Aj pu i Judás á yeꞌejhuáꞌaxɨ ɨ́ tumin á chuaataꞌa aꞌujna teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Tɨ́ꞌɨj i mé jáꞌahuaꞌa eꞌecaújcuaꞌimin. 
\p  
\v 6 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raaréꞌejeꞌipɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tumin. Majta miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Capu aꞌij tiuꞌutáꞌaca tej yeúutuaani aꞌɨ́jna ɨ́ tumin aꞌu tɨ áꞌujseɨreꞌe ɨ́ tumin teyujtaꞌa tɨ meꞌecan, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n tiuꞌunájchitacaꞌa tej ti yáꞌurɨeeni ɨ́ xúureꞌe. 
\p  
\v 7 Matɨ́ꞌɨj mi miyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌij mej yeꞌí huárɨni meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tumin. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n chuej huánanai mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n chuej tɨ japuan tíꞌimɨjhuaca aꞌɨ́jna tɨ xaꞌari tíꞌitaꞌahuaca. Ayee mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej mi meꞌuun huaꞌaváꞌanaamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan.  
\v 8 Ayee mú majta ratamuáꞌamua tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene tɨjɨ́n chuej mej japuan raꞌuréꞌexɨre ɨ́ xúureꞌe. 
\p  
\v 9 Aꞌájnáꞌɨmua pu araúraste aꞌij tɨ ajmíꞌi tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jeremías teecan tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej tiraanájchiteꞌen aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa tumin tɨ iꞌi plata tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌutátuiireꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Majta áꞌiyen raaréꞌejeꞌipɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tumin.  
\v 10 Ayee mú majta huarɨ́j tɨ́j tinaataꞌaíj ɨ́ tavástaraꞌa. Chuej mú huánanai aꞌu tɨ tíꞌimɨjhuacareꞌe aꞌɨ́jna tɨ xaꞌari tíꞌitaꞌahuaca.” 
\s1 Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pilato 
\r (Mr. 15:2-5; Lc. 23:3-5; Jn. 18:33-38) 
\p  
\v 11 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. Aj pu i aꞌɨ́ɨn tajtuhuan ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej huaꞌarey aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? 
\p Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús: 
\p ―Aa niꞌijtá neꞌu, aꞌij pej yeꞌí tiꞌixa múꞌee. 
\p  
\v 12 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, matɨ́ꞌɨj jetzen teꞌujpuáꞌajte aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta huáꞌavaujsimuaꞌa, capu tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa. 
\p  
\v 13 Aj pu i Pilato ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ni pecaí piyen huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej jeíhua múꞌeetzi jetze teꞌujpuáꞌajte? 
\p  
\v 14 Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa. Capu ajta seɨcɨé tiuꞌutaxájtacaꞌa, ni seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jéꞌecan pu aꞌij yáꞌuseijracaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. 
\s1 Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌuxɨ́jte ɨ́ Jesús tɨ ij huámɨꞌɨni 
\r (Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38–19:16) 
\p  
\v 15 Ajta aꞌájna matɨ́ꞌɨj tíꞌiyestejcaꞌa ɨ́ teɨte, ayée pu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ ayén seɨ́j huatátuaani tɨ aiteánamiꞌi, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa mej raatáhuavii.  
\v 16 Ajta seɨ́j aiteánamiꞌihuacaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Barrabás. Naímiꞌi mú ramuaꞌatejcaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás, tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevistacaꞌa. 
\p  
\v 17 Matɨ́ꞌɨj ajteáxɨɨrecaꞌa jeíhua ɨ́ teɨte, Pilato pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Ni qui neraatátuaani neꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás, naꞌari nemɨ́jna mɨ Jesús, ɨ́ tɨ jee iꞌi Cɨríistuꞌu? 
\p  
\v 18 Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌiné ayée pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n maráꞌachueereꞌecaꞌa ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raatátuiiriꞌi ɨ́ tajtuhuan.  
\v 19 Aúcheꞌe pu huatecaíca ɨ́ ɨpuari japua aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨ́ꞌɨj ɨ́raꞌaraꞌan ayén tiraataꞌítiꞌiriꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌij nu puaꞌa tiúꞌumaaracaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tevi tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. Jéihua nu rajpuaíjtzicaꞌa íjii neꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Capej tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe.” 
\p  
\v 20 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte mej mi miyen rájhuavii ɨ́ tajtuhuan tɨ ij aꞌɨ́ɨn huatátuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás. Ayee mú majta tirájhuaviiriꞌi tɨ ij aꞌɨ́ɨn tiuꞌutáꞌan mej mi raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 21 Ajtahuaꞌa pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Aꞌatajni naatátuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua? 
\p Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Barrabás. 
\p  
\v 22 Aj pu i Pilato ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Ari mɨ Jesús, aꞌiné tiꞌitɨ́j jɨ́n neráaruuren? 
\p Naímiꞌi mú miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj ráꞌutatan cúruu jetze. 
\p  
\v 23 Pilato pu ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe? ¿Tiꞌitájni jɨ́n auteájturaa tej ti tiyen ráaruuren? 
\p Aj mú mi jaítzeꞌe caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Patáꞌaj ráꞌutatan cúruu jetze. 
\p  
\v 24 Pilato pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri huáꞌa jemi, sino muꞌuri tɨ́n autéhuijsimeꞌe mej tiúꞌujneꞌusiteꞌesin cháꞌa menaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n anaújmuaijte jaj jɨmeꞌe mej seíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Canu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ raajéꞌicatan amɨ́jna mɨ teáataꞌa, sino múꞌeen xuꞌu púꞌeen. 
\p  
\v 25 Naímiꞌi mú miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: 
\p ―Chéꞌe ayén éeneꞌen tɨ titáacɨꞌɨti itejmi, ajta tɨ tihuáꞌucɨꞌɨti ɨ́ tayaujmuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej raajéꞌica. 
\p  
\v 26 Aj pu i Pilato raatátuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás huáꞌa jemi. Ajta raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌitévajxɨꞌɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i huaꞌutátuii mej mi ráꞌutatan. 
\p  
\v 27 Aj mú mi meꞌɨ́n xantaaruꞌu yaꞌujáj aꞌájna tɨ tajtuhuan eꞌirájca. Majta huaꞌutajé naíjmiꞌica ɨ́ ruxɨ́ꞌej xantaaruꞌu mej mi tiújseɨreꞌen jemin ɨ́ Jesús.  
\v 28 Matɨ́ꞌɨj mi tiraacáꞌariꞌiriꞌi nain ɨ́ tɨ tiꞌitéchejcaꞌa. Majta síicuꞌuri mú ruꞌucáachejte tɨ páꞌuviꞌi, tɨ neána jɨmeꞌe.  
\v 29 Majta curuun mú raateátaave tɨ tzicareꞌe jɨmeꞌe cɨstíjhuacaꞌa. Aꞌɨ́j mú raꞌavéꞌerujtiꞌiriꞌi. Majta, itzɨ́j mú ruꞌitéechuite rɨꞌɨríintaꞌan. 
\p Aj mú mi títunutaxɨ jemin. Ayee mú tiráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné penaꞌa, múꞌee pej tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? 
\p  
\v 30 Majta raꞌatétzijmuaꞌaxɨ, majta rajvíꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ itzɨ́j. Muꞌíi mú raꞌavéꞌevajxɨ án muꞌúutzeꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe.  
\v 31 Matɨ́ꞌɨj ráꞌuxɨeehuariꞌira, aj mú mi rúꞌijchuiiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ síicuꞌuri tɨ páꞌuviꞌi, tɨ neána jɨmeꞌe. Majta ruꞌucáachejte ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌujáj mej mi ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. 
\s1 Meráꞌutatai meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ cúruu jetze 
\r (Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27) 
\p  
\v 32 Matɨ́ꞌɨj aujúꞌucaa, seɨ́j mú antinájchecaꞌa tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cirene. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ teáataꞌa, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Aj mú mi raataꞌaíjte tɨ aꞌɨ́ɨn ráꞌanchueeni cúrujraꞌan ɨ́ Jesús. 
\p  
\v 33 Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n Gólgota. Gólgota, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n Mɨꞌɨchí Muꞌuta.  
\v 34 Aꞌuu mú raatáꞌa tiꞌitɨ́j tɨ raayéꞌen, viinu tɨ antzináj tɨ ranaxca. Tɨ́ꞌɨj raꞌajtamuáꞌa, capu raꞌíꞌimɨꞌɨ jáꞌaraa. 
\p  
\v 35 Matɨ́ꞌɨj mi ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Majta, huáhuajcacaꞌa mej tiꞌihuaújmuaꞌitɨn tetej jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij racɨꞌɨti seɨj ajta seɨj ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús. Ayee mú titeeréꞌujpijte.  
\v 36 Majta aꞌujráꞌasecaꞌa mej mi ráachaꞌɨɨn. 
\p  
\v 37 Majta taabla cɨ́lieeneꞌen aúutatai aꞌutɨ́ áꞌujmuꞌu ɨ́ Jesús. Ayee mú amuacaí raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ taabla jetze aꞌíjna ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i Jesús, ɨ́ tɨ huaꞌarey aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.”  
\v 38 Majta jamuan huáꞌutatai huaꞌapuaca ɨ́ nahuaꞌari. Seɨ́j mú aúutatai rɨꞌɨríintaꞌan ɨ́ Jesús, majta ɨ́ seɨj, úutataꞌan. 
\p  
\v 39 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌuréꞌenineicaꞌa, matɨ́ꞌɨj raaseíj, aꞌɨ́ɨ mú aicámuꞌuvajra mej caí ráꞌacuꞌuvejcaꞌa. Aꞌij mú puaꞌa tíꞌijjeevecaꞌa.  
\v 40 Miyen tɨjɨ́n: 
\p ―Múꞌee, mɨ pej nuꞌu raatéꞌuuna ɨ́ teyuu, pajta nuꞌu huaíca xɨca jɨ́n pajtáhuaꞌa ráꞌajtaahua, aisí neꞌu, patáꞌaj aseɨ́j ajapua huániuuni. Tɨ́ puaꞌa múꞌee pe peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios, acájraꞌa hui amɨ́jna jetze mɨ cúruu. 
\p  
\v 41 Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tiráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ tíꞌaijta, majta huáꞌavaujsimuaꞌa.  
\v 42 Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Amɨ́ pu ari huáꞌa japua huaniú ɨ́ seica. Mɨ́ ajta amɨ́n, capu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ rujapua huániuuni. Amɨ́ pu nuꞌu tarey itejmi i tej Israél jetze ajtémeꞌecan; chéꞌe amɨ́n acájraꞌani mɨ cúruu jetze. Aj tu xaa ráꞌantzaahuateꞌesin. 
\p  
\v 43 ’Aꞌɨ́ɨ pu hui nuꞌu ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios. Chéꞌe Dios japuan huániuuni íjii tɨ puaꞌa ayén raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌiné ayée pu amɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan Dios.” 
\p  
\v 44 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú miyen cheꞌatá ráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi. 
\s1 Jesús pu huamɨ́ꞌɨ 
\r (Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30) 
\p  
\v 45 Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌatzaj tacuarixpua, aj puꞌi huateátɨcaꞌarecaꞌa nainjapua ɨ́ chuej.  
\v 46 Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna jáꞌitaꞌa tacuarixpua, aj pu i Jesús caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n: 
\p ―Eloi, eloi, ¿lama sabactani? 
\p Aꞌíjna i niuucari, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: “Mɨ́ pej niꞌi Dios, mɨ pej niꞌi Dios, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n pi nejaúurɨe?” 
\p  
\v 47 Seica mej meꞌuun huatéꞌuucaꞌa meráanamuajriꞌi. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Aꞌɨ́ɨ pu hui huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. 
\p  
\v 48 Jɨ́meꞌen muꞌu miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i seɨ́j aꞌutɨéechejraa. Tiꞌitɨ́j pu u aꞌuvéꞌetɨɨ tɨ urájtaꞌati. Ajta raateáruꞌune nahuáj jɨmeꞌe taꞌantzíjviꞌi. Raꞌantijɨ́ꞌɨcɨꞌe cɨyej jetze, aj pu i ráꞌajchui tɨ ij Jesús huayéꞌen aꞌɨ́jna jetze. 
\p  
\v 49 Majta seica, ayée mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Chéꞌe ayén éeneꞌen. Aisí tɨ puaꞌa yé tanén aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ij aꞌɨ́ɨn raꞌacájtuaani. 
\p  
\v 50 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ajtahuaꞌa pu caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Aj pu i huamɨ́ꞌɨ. 
\p  
\v 51 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua, aꞌuun tɨ huatáviviɨjmeꞌeca teyujtaꞌa, jɨ́meꞌen puꞌu huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj pu i jáꞌitaꞌa acásiujtzaꞌan. Ajta huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej, ajta jáꞌitaꞌa aꞌutátapuaj ɨ́ tete.  
\v 52 Ajta teꞌentaújcuunaxɨ aꞌu mej eꞌeveꞌenámiꞌihuajmeꞌecaa ɨ́ mej huácuii. 
\p Dios pu ajtahuaꞌa huaꞌutatɨ́ste ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca muꞌiicáca ɨ́ mej huácuii, aꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi raꞌaráꞌastijre. Majtahuaꞌa mú iꞌirúuri muáꞌaraa.  
\v 53 Majta aitacɨ́j aꞌu mej eꞌeveꞌenámiꞌihuajmeꞌecaa. Majta meꞌɨ́n, tɨ́ꞌɨj huatarúj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuteájrupi u chajtaꞌa. Aꞌuu mú aꞌutaseíjre jemin ɨ́ teɨte ɨ́ mej muꞌíi. 
\p  
\v 54 Ajta aꞌɨ́jna huaꞌacapítan ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej anxɨ́te aráꞌaxcaa, majta ɨ́ mej jamuan tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa, nain mú tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiuꞌurɨ́j, ajta tɨ huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej. Jéꞌecan mú tiuꞌutáatziɨn. Majta miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: 
\p ―Tarɨ́ꞌɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe yaujraꞌan ɨ́ Dios. 
\p  
\v 55 Majta seica, á muꞌu ɨmuá aꞌutéꞌuu metiꞌiseíiracaꞌa ɨ́ mej ꞌuuca. Miꞌi muꞌíi. Aꞌɨ́ɨ mú áꞌujujhuaꞌaneꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús jamuan tɨ́j naꞌa tɨ u aꞌarájraa u Galilea, majta ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe.  
\v 56 Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen: aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta seɨ́j tɨ ayén cheꞌatá ántehuaa tɨjɨ́n María. Huaꞌanaana pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José. Seɨ́j pu ajta huáꞌa jamuan aꞌutéveecaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ huaꞌanáànaj aꞌɨ́mej yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo. 
\s1 Meraꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 
\r (Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42) 
\p  
\v 57 Tɨ́ꞌɨj ari huachúmuaꞌancaa, seɨ́j pu á eꞌiréꞌene tɨ Arimatea éꞌemeꞌecan. Chíjteaani pu pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n José. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  
\v 58 Aꞌɨ́ɨ pu á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Ajta rájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn raatátuiireꞌen téviraꞌan ɨ́ Jesús teecan. Ajta aꞌɨ́ɨn Pilato tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu raatátuiireꞌen. 
\p  
\v 59 Ajta José, tɨꞌɨquí raꞌacájtɨ ɨ́ téviraꞌan. Ajta raꞌiréꞌeꞌijcatacaꞌa saavana jɨmeꞌe tɨ jéjcua.  
\v 60 Aꞌɨ́ɨ pu auchén ruuréꞌijche u téteꞌe ɨ́ tete tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu íꞌaꞌaraꞌan mej mi meꞌuun raꞌaváꞌanan tɨ́ꞌɨj huámɨꞌɨni. Mɨ́ ajta, aꞌúu pu ruꞌutéete téviraꞌan ɨ́ Jesús teecan. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj pu i ruꞌujná tetej jɨmeꞌe tɨ sicɨ́ɨraraꞌa. Ajta áꞌuraa. 
\p  
\v 61 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta ɨ́ seɨ́j, ɨ́ María, aꞌúu mú aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌájna vejliꞌi taꞌiráninei aꞌu mej yaꞌutéete. 
\s1 Aꞌɨ́ɨme mej tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa aꞌutɨ́ Jesús eꞌevéꞌenamiꞌihuacaꞌa 
\p  
\v 62 Yee ruijmuaꞌa yee, matɨ́ꞌɨj meri rɨ́ꞌɨ huaújruu mej mi huaújseꞌupeꞌen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseo, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato.  
\v 63 Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Tavastaraꞌa, ayée tu raꞌutámuaꞌareeriꞌi tɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌihuaꞌitacareꞌe. Tɨ́ꞌɨj auj ruurica, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Huaíca xɨcaj nu jetze huatarújsin.” 
\p  
\v 64 ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej raataꞌaíjta mej mi tiúꞌuchaꞌɨɨn aꞌu tɨ eꞌevéꞌenamiꞌi ajta caí mú áꞌumeꞌen huaíca xɨca. Naꞌari caí, íꞌirɨꞌɨri mej eꞌireꞌenén, meraanáhuaꞌan ɨ́ téviraꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú xaa miyen huaꞌitzi jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte tɨjɨ́n puꞌuri huatarúj. Ajta jaítzeꞌe pu aꞌij puaꞌa téꞌeme caí tɨ́ꞌɨj amuacaí ayén tiuꞌuhuáꞌitacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén nuꞌu yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. 
\p  
\v 65 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee pu téꞌeme. Metíꞌichaꞌɨ́j mú muáꞌajuꞌun. Sericu múꞌeen, seajta ruꞌujjáxuꞌumuaꞌan xarij jɨmeꞌe, ajta júmiꞌinari jɨmeꞌe, aꞌij sej tiraayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ij caí jaꞌatɨ́ ramuarɨꞌe ɨ́ téviraꞌan. 
\p  
\v 66 Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Majta rɨ́ꞌɨ ráaruu xarij jɨmeꞌe, majta júmiꞌinari jɨmeꞌe tɨ ij caí jaꞌatɨ́ raꞌantácuuna. Majta u huaꞌutehuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ. 
\c 28  
\s1 Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite 
\r (Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10) 
\p  
\v 1 Tɨ́ꞌɨj mú áꞌume aꞌɨ́jna ɨ́ xɨca mej jetzen ruseꞌupi, tapuáꞌarijmeꞌeca, aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta ɨ́ seɨ́j tɨ ajta María, u mú áꞌujuꞌun mej mi yaꞌutéeseij aꞌu mej yeꞌaváꞌana.  
\v 2 Caꞌanín pu jɨ́n huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej aꞌiné seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu eꞌicaanej u júteꞌe. Aa pu eꞌiréꞌene aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Antárɨiihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tete tɨ jɨ́n ujnámiꞌihuacaꞌa tɨ únúꞌujcun. Ajta japuan aꞌujyeíjxɨ.  
\v 3 Jéꞌecan pu tétaaveꞌe cuaiínaviꞌin jɨmeꞌe i tɨ jɨ́n tiꞌitéechen temuaꞌa naa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 
\p  
\v 4 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa, huápɨꞌɨ mú ruviveecaꞌa, majta aꞌitavátzɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ tiuꞌutátziɨn. Cu xɨee mej cuj huácuii.  
\v 5 Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca tɨjɨ́n: 
\p ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe, aꞌiné néjmuaꞌaree sej u yeꞌevéꞌehuau seꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ mej ráꞌutatai.  
\v 6 Capu hui yeꞌe jáꞌahuaꞌa aꞌiné puꞌuri huatarúj tɨ́j ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa. Casiꞌi, mú séꞌujuꞌun setáꞌaj yaꞌuseíj aꞌu mej yeꞌetéete. 
\p  
\v 7 ’Seajta, setáꞌaj áꞌucɨɨne jíyeꞌitzi jɨmeꞌe sej si huajaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee: “Aꞌɨ́ɨ pu ari huatarúj, ajta amuacaí pu nuꞌu aꞌuméꞌe aꞌame aꞌujna Galilea tɨ ij aꞌɨ́ɨn huajáꞌuchuꞌeveꞌen aꞌujna. Aꞌuu xu nuꞌu yéꞌeseijran.” Nuꞌuri amuaatáꞌixaa. 
\p  
\v 8 Majta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, caꞌanacan mú aꞌucɨ́j. Maúcheꞌe mú tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Mɨ́ majta, muaataújtemuaꞌave jeíhua. Aꞌuu mú aꞌuruáachejraa mej mi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. 
\p  
\v 9 Ajta, jíyeꞌitzi jɨ́n, Jesús huáꞌuteu. Ayee pu tihuaꞌutateújte tɨjɨ́n: 
\p ―¿Aꞌiné senaꞌa? 
\p Majta meꞌɨ́n, á mú eꞌiréꞌene jemin. Majta raꞌavéꞌeviꞌiraxɨ ɨɨcájraꞌan jetze. Majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa. 
\p  
\v 10 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Sericu múꞌeen, setáꞌaj tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa mej áꞌucɨɨne meꞌújna Galilea. Aꞌuu mú hui nejéꞌeseijran. 
\s1 Aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ xantaaruꞌu 
\p  
\v 11 Maúcheꞌe mú huajúꞌucaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, seica mú aꞌuun áꞌujuꞌun u chajtaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen seica ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa. Majta miyen tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa nain aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. 
\p  
\v 12 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj huáꞌa jamuan ɨ́ vaujsi mej mi raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij mej yeꞌí huárɨni. Aj mú mi tumin huaꞌutáꞌa ɨ́ xantaaruꞌu, jeíhua.  
\v 13 Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Ayee xu huárɨni múꞌeen. Setáꞌaj siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen yee: “Seica mú mú aꞌuvéꞌejuꞌun tɨ́caꞌɨmua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tetɨ́ꞌɨj cuꞌutzucaꞌa iteen. Aꞌɨ́ɨ mú yáꞌutɨɨ ɨ́ téviraꞌan avíitzi jɨmeꞌe.”  
\v 14 Ajta tɨ puaꞌa ráamuaꞌaree ɨ́ tajtuhuan aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j, teen tu tiyen tiraatáꞌixaateꞌesin tɨ ij caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌij amuáaruuren múꞌejmi. 
\p  
\v 15 Majta tumin mú áꞌutɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu. Majta miyen cheꞌatá menaꞌa huarɨ́j matɨ́j meꞌɨ́n seica huaꞌutaꞌítecaꞌa. Tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, ayée mú tíꞌixaxaꞌa nainjapua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ ayén tiꞌayajna. 
\s1 Jesús pu tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuauꞌíjca ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe 
\r (Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23) 
\p  
\v 16 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨ́j muaꞌaráꞌaxcaa, aꞌúu mú áꞌujuꞌun aꞌujna Galilea. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa jɨrí jetze tɨ́j amuacaí tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej nuꞌu meꞌuun aꞌatanén.  
\v 17 Matɨ́ꞌɨj raaseíj, aj mú mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa. Mɨ́ majta meꞌɨ́n, camu rɨ́ꞌɨ ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe. 
\p  
\v 18 Aj pu i Jesús eꞌiréꞌene vejliꞌi huáꞌa jemi. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: 
\p ―Puꞌuri naatáꞌa nej niyen nain jɨ́n antínmuaꞌaree tɨ́j naꞌa tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua, ajta tɨ́j naꞌa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua. 
\p  
\v 19 ’Aꞌɨ́j xu jɨ́n aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua seɨ́j chuéjraꞌa japua sej si huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ teɨte mej mi naꞌaráꞌastijreꞌen. Seajta huáꞌumuaɨꞌɨhuan niuucajtzeꞌen ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua, seajta niuucajtzeꞌen ɨ́ nej iꞌi yaujraꞌan, seajta niuucajtzeꞌen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. 
\p  
\v 20 ’Seajta múꞌeen, setihuáꞌamuaꞌatehuaꞌan mej mi nain jɨ́n naꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij nej neri tejamuaataꞌaíj múꞌejmi. Neajta inee, rɨ́ꞌɨ nuꞌu yé huatevée naꞌame aꞌamua jemi tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame asta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare. Ayee puꞌu.