\id JAS \h Santiago \toc1 Aꞌij tɨ tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Santiago \toc2 Santiago \toc3 Stg. \mt1 Aꞌij tɨ tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Santiago \c 1 \s1 Santiago pu huáꞌateujteꞌe \p \v 1 Inee Santiago, i nej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi, neajta neꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, ayée nu neꞌíjna jetze tejáꞌamuateujteꞌe, mɨ sej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej huáꞌa jetze airaújneijte aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌacɨꞌɨ ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, seajta mɨ tɨ Dios amuaaréꞌeꞌitixɨ aꞌu tɨ naꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua. \s1 Jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xaa téꞌatzaahuateꞌe, tɨ ajta naa tirúꞌumuaꞌaree \p \v 2 Tɨ puaꞌa ayén tejamuáacɨꞌɨti tɨ́j naꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe, setáꞌaj siyen tiúꞌumuaꞌati tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. \p \v 3 Ayee xu huárɨni, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ puaꞌa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n amuáaruuren tɨ ij Dios ayén amuaatéeseij tɨ puaꞌa siyen ráꞌastijreꞌe nusu secaí, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén áꞌamuaruuren sej si teꞌutáviicuaꞌi. \v 4 Setáꞌaj seajta siyen rɨ́ꞌɨ ráaruuren sej si nain jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi, aꞌiné setɨ́ꞌɨj siyen seꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, ayée xu nain jɨ́n araúrastejsin ɨ́ Dios jemi, seajta siyen runaíjmireꞌen. Capu tiꞌitɨ tejamuaꞌutéturaateꞌesin. \p \v 5 Tɨ puaꞌa ráꞌaturaateꞌe seɨ́j tɨ ij naa tirúꞌumuaꞌareere aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén raatáhuavii ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n raatáꞌasin, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n jeíhua huápɨꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu caí huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin. \p \v 6 Mɨ ajta, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ ayén aꞌɨ́jna tiraatáhuavii aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna tɨ xaa téꞌatzaahuateꞌe, icu. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn caí aꞌij méꞌe tejéꞌetiꞌitɨɨtan, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xaa aꞌij pu puaꞌa naꞌa tiráꞌamitɨejteꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j ajta ꞌeen ɨ́ jaj tɨ aujruuréjvee ɨ́ eeca jɨmeꞌe. \p \v 7-8 Capu aꞌatzu xɨ́ꞌepɨꞌɨn mé teuúmuaꞌaree aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌapuaca jɨ́n áꞌujcaꞌane tɨ ij ayén huárɨni. Capu aꞌatzu ayén tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huárɨni tiꞌitɨj jɨmeꞌe. Ajta jaꞌatɨ tɨ ayén ꞌeen, capu aꞌatzu raꞌancuréꞌasin ɨ́ tavástaraꞌa jemi. \p \v 9 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌihuaaraꞌa tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén jeíhua huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin. \s1 Aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutépuaꞌajte aꞌɨ́jna tɨ chíjteaani tíꞌijchaꞌɨɨ \p \v 10 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌihuaaraꞌa tɨ ajta chíjteaani púꞌeen, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ raatatéviꞌirasteꞌesin. Aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌutépuaꞌari tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ xuuxuꞌu tɨ tuꞌupi jetze xutaꞌa. \p \v 11 Jee xaa, tɨ́ꞌɨj u eꞌijnén ɨ́ xɨcaj, aꞌɨ́ɨ pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tuꞌupi ayén huatéhuasin ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn xuuxuꞌuraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu cávatzɨjsin. Ayee pu ꞌi tiuꞌutépuaꞌari ɨ́ tɨ jɨ́n naa seijreꞌecaꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijruuren aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani. Aꞌɨ́ɨ pu áꞌapuaꞌaren nain jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. \s1 Tɨ puaꞌa tiꞌitɨ ayén caꞌaníjraꞌa tiꞌitáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa huárɨni ɨ́ Dios jemi \p \v 12 Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa ayén ráꞌaviicuaꞌi aꞌɨ́jna tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ayén huárɨni tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, aꞌiné tɨ́ꞌɨj ari ayén teꞌutáviicuaꞌi aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n raatamuárɨꞌeriste, Dios pu ayén tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna tɨ ayén raamuáꞌitɨ, tɨ ayén ruurican huateáturan aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios tɨ ayén huaꞌutáꞌasin naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen raxɨ́ꞌeveꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Dios. \p \v 13 Tɨ puaꞌa ayén caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌaca seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ráaruuren aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, chéꞌe caí aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutaxáj yee Dios pu ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌaca tɨ́ꞌij ayén huárɨni aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ Dios ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ i aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa huárɨni. Jee xaa neꞌu, capu ajta aꞌatzu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan ɨ́ Dios tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn Dios ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, capu jaꞌanáj ayén caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌaca ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een. \p \v 14 Mɨ ajta, tɨ puaꞌa ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, ayée pu xaa aꞌɨ́jna jetze áꞌujcaꞌane aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ jetzen airáninei ɨ́ tzajtaꞌan. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujcaꞌane tɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ naa seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ aꞌij puaꞌa een. \v 15 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén huárɨni, aj pu ꞌi ayén auteáturaasin ɨ́ Dios jemi. Ajta, tɨ puaꞌa ari huataújnaijmireꞌen aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, aj pu ꞌi mɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌutéꞌɨtzee ɨ́ Dios jemi. \p \v 16 Neꞌihuaamuaꞌa, mɨ nej jeíhua huápɨꞌɨ jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, caxu huataúraꞌan tɨ jaꞌatɨ tiꞌitɨ jɨ́n amuaacuanamuan. \v 17 Tɨ́j naꞌa tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, tɨ ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n áꞌatura tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tejamuáacɨꞌɨti jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌúu pu éꞌemeꞌecan u ta japua, aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tej rájyaꞌupua, aꞌɨ́jna tɨ nain tiúꞌutaahuacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ayén tíꞌitatzaveꞌe tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna jemi, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌiseijreꞌe itejmi jemi. Capu aꞌatzu seɨcɨé ruruurejca, capu ajta ayén ráaruurejsin tɨ́ꞌij ayén huatétɨcaꞌare itejmi jemi. \p \v 18 Ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa pu jɨ́n, ayén taatáꞌa tej tiyen huataseíjreꞌen ɨ́ chaanaca japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téjmi jemi raateájtuaa ɨ́ runiuuca tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seijreꞌe. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe táꞌaraꞌani tɨ́j ajta aꞌɨ́jna tɨ amuacaícan jɨ́n huataseíjre ɨ́ eloote ɨ́ mej majta ratatúꞌirihuaꞌa mú áꞌayeꞌi ɨ́ Dios jemi. \s1 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari \p \v 19-20 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen ráamuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni, neꞌihuaamuaꞌa, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, sej si ráanamua temuaꞌa naa. Mɨ seajta, caxu caꞌanacan tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte. Caxu seajta caꞌanacan huataníniuꞌucacu, aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ayén ráaruuren aꞌɨ́jna tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa ayén niuꞌucaraꞌa jɨ́n tiꞌitiújchaꞌɨɨ. \v 21 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raatapuáꞌajta nain jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ ajta xánaꞌavisiꞌi seijreꞌe. Mɨ seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen ruxɨeemɨ́jteꞌe raꞌancuréꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ múꞌejmi jemi huatétuiihuacaꞌa, tɨ ajta jɨ́n Dios ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ amuaꞌirájtuaani. \p \v 22 Seajta múꞌeen, caxu siyen senaꞌa ranamuajra aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ niuucari sino seajta siyen huárɨni aꞌij tɨ tejáꞌamuaꞌitɨii. Naꞌari caí, ayée xu rucuanamuáa xáꞌajuꞌun rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa. \v 23 Ayee pu ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí ayén rɨcɨ aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ niuucari sino ayée naꞌa ruseɨ́j ranamuajra. Ayee pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rucɨéenimeꞌe seɨ́j ɨ́ ꞌájteꞌehua jetze. \v 24 Jɨ́meꞌen puꞌu ruseɨ́j, aj pu i tíchesin, ajta áꞌiyen yáꞌuhuaꞌaxɨjsin aꞌij tɨ seijreꞌecaꞌa ɨ́ cɨéenimeꞌaraꞌan. \p \v 25 Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ temuaꞌa naa tiráꞌaseij aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta, tɨ ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n áꞌatura, tɨ ajta Dios jɨ́n ruꞌirájtuaani, ayée pu Dios rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌame seɨj tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari tiꞌixa. Naꞌari caí tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ naꞌa puꞌéeneꞌe aꞌame seɨj tɨ ayée naꞌa ranamuajra, ajta caꞌanacan yáꞌuhuaꞌaxɨn, capu rɨꞌéeneꞌen huateáturaasin ɨ́ Dios jemi. \p \v 26 Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiúꞌujxajta ɨ́ ru tzajtaꞌa yee tɨ temuaꞌa naa tiráꞌastijreꞌe ɨ́ ruyeꞌirá, ajta tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ caí raatapuáꞌajta tɨ aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxajta ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, aꞌɨ́ɨ pu ayén rucuanamua ɨ́ ru tzajtaꞌa. Capu tiꞌitɨ vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ yeꞌirájraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. \p \v 27 Ayee mú rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen raꞌaráꞌastijreꞌe ɨ́ yeꞌirá tɨ rɨꞌéeneꞌen jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi, tɨ ajta caí tiꞌitɨj jɨ́n áꞌatura jemin ɨ́ tej rájyaꞌupua. Michéꞌe ayée menaꞌa rɨjca: mej mi miyen huáꞌumuaare aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ jɨ́n rajpuaíjtzi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej xɨ́ꞌejcanta muáꞌaraa nusu mej antiújseɨjtarecaꞌa; mej mi majta ahuaújcuꞌuven, mej mi caí huaújxanaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej chaanaca japua huachéjme. \c 2 \s1 Mej mi caí aꞌij puaꞌa huajáꞌuseijra ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte \p \v 1 Neꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné múꞌeen xu ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, tɨ ajta nain jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen ruxɨ́ꞌej senaꞌa huajáꞌuseijra naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa seɨj chíjteaani púꞌeen nusu caí. \p \v 2 Tichéꞌe tiyen tiraataxáj yee huaꞌapua mú meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu sej eꞌetiújseꞌɨri. Ajta ɨ́ seɨj, ayée pu aniira ucárujteꞌe, ajta naa éeneꞌe tiꞌitechée. Ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, ajta ayén míꞌimeꞌecan ucachée. \p \v 3 Seajta múꞌeen, ayée xu temuaꞌa naa raꞌancuréꞌeviꞌitɨn seꞌɨ́jna tɨ naa éeneꞌe tiꞌitéechen, seajta siyen tiraataꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: “Iíyeꞌe jí, patáꞌaj yé aꞌujyeíjxɨꞌɨn aꞌu tɨ jaítzeꞌe áꞌujxeꞌeveꞌe.” Ajta, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ ayén míꞌimeꞌecan ucáachen, siyen cheꞌe naꞌa xuꞌu tiraataꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: “Patáꞌaj mé huatéveeca nusu yé aꞌujyeíjxɨꞌɨ yé neꞌɨɨcataꞌa.” \p \v 4 Tɨ puaꞌa siyen rɨjca, ¿ni qui siyen ruxɨ́ꞌej senaꞌa tihuáꞌuseijra ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte? ¿Ni qui secaí siyen ruruure matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa mé titeumuámuaꞌaree, ɨ́ mej majta huáꞌaxɨjteꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte? Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Tɨ puaꞌa siyen caí ruxɨ́ꞌej senaꞌa tihuáꞌuseijra ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, ayée xu ruruure matɨ́j aꞌɨ́ɨme. \p \v 5 Casiꞌi, xáanamuajriꞌi, neꞌihuaamuaꞌa. Dios pu ayén huaꞌavéꞌejajpuaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua, mej mi jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨca ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌatzaahuateꞌe, tɨ ij ajta ayén tihuáꞌucɨꞌɨti mej jamuan tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j naꞌa Dios ari aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi huáꞌa jemi ɨ́ mej raxɨ́ꞌeveꞌe. \p \v 6 Mɨ seajta múꞌeen, xuꞌuri raatéxɨeehuatacaꞌa seꞌɨ́jna tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej chíjteaani púꞌeen, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej puaíjtzi amuaatáꞌaca. Majta miyen amuáꞌaviꞌitɨjcɨca huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. \v 7 Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌij puaꞌa tíꞌijxa meꞌɨ́jna ɨ́ niuucajtzeꞌen sej jɨ́n siyen ánteꞌarua, ɨ́ sej seajta rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca. \p \v 8 Xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu rɨcɨ tɨ puaꞌa siyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta tɨ ayén jɨ́meꞌen tiꞌixa ɨ́ niuucari jetze tɨjɨ́n: “Patáꞌaj piyen raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j tíꞌaxeꞌeveꞌe.” \v 9 Mɨ ajta, tɨ puaꞌa secaí siyen ruxɨ́ꞌej senaꞌa tihuáꞌuseijra ɨ́ teɨte, ayée xu seri auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta, ayée pu ari ayén amaꞌuxɨjte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí ráꞌaste seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. \p \v 10 Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén nain jɨ́n teꞌaráꞌaste aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari mej jɨ́n tíꞌaijta, ajta tɨ puaꞌa ayén seɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ niuucari jemi, ayée mú ráꞌaxɨjteꞌe tɨ nain jɨ́n auteájturaa. \v 11 Aꞌiné aꞌɨ́ɨn tɨ ayén raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej tíꞌaxanaꞌacɨraꞌate”, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej tíꞌitecuiꞌica.” Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa piyen caí tiꞌihuáꞌaxanaꞌacɨraꞌaten, mɨ pajta piyen xaa tiuꞌujéꞌica, aꞌɨ́j pej jɨ́n peri auteájturaa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. \p \v 12 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen tíꞌixajta, seajta siyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n amuáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n amuaꞌirájtuaani. \v 13 Jee xaa neꞌu, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí ayén huáꞌacuꞌuve ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, capu Dios ayén ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen titéꞌaxɨjteꞌen. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huáꞌacuꞌuve ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, Dios pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze. \s1 Aꞌɨjna tɨ jɨ́n jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe, ajta tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ \p \v 14 Neꞌihuaamuaꞌa, ¿aꞌiné tiꞌitɨ jɨ́n tiratévaꞌɨri seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa ayén naꞌa tíꞌixajta yee tɨ téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí ayén tiꞌitɨ jɨ́n rɨjca ɨ́ mej jɨ́n ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe? ¿Ni rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn ayén ruꞌirájtuaani tɨ ayén naꞌa téꞌatzaahuateꞌe? Capu xaa neꞌu. \p \v 15-16 Tichéꞌe tiyen tiraataxáj yee tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni tɨ aꞌamua jetze ajtémeꞌecan. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa teáataꞌa pɨ́rɨcɨ, naꞌari ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ayén caí tiꞌitéechen, ajta caí tiꞌitɨ tíchaꞌɨɨ tɨ ráacuaꞌani tɨ́j naꞌa seɨ́j xɨcaj jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén á aꞌireꞌenen seɨ́j jemi tɨ ajta múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan. Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna tɨ tiráꞌaturaateꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée naꞌa tiraataꞌixaateꞌen yee “Aricu, chéꞌe rɨ́ꞌɨ muꞌu timuajéꞌevaɨreꞌe.” Ajta caí tiꞌitɨ raatáꞌan tɨ jɨ́n huateújvaɨreꞌen. ¿Aꞌiné naꞌaqui téꞌeme aꞌɨ́jna jemi tɨ caí tiꞌitɨ tihuaꞌutáꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe? ¿Ni qui temuaꞌa naa? Capu aꞌatzu xaa neꞌu. \p \v 17 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n ayén rɨcɨ tɨ jɨ́n raataseíjrateꞌesin yee ayej tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe, capu aꞌatzu aꞌij tiꞌitévaꞌɨri. \p \v 18 Mɨ ajta, jaꞌatɨ pu ayén tiuꞌutaxájta tɨjɨ́n: “Seɨ́j pu ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiꞌitɨ jɨ́n tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌéen rɨcɨ.” Mɨ neajta inee, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe yee patáꞌaj naataseíjrateꞌen ɨ́ pej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe pej caí piyen tiꞌitɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen jɨ́n tíꞌiruure. \p Mɨ neajta inee, ayée nu timuaataseíjrateꞌesin tɨ ayén tiꞌayajna nej téꞌatzaahuateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tiꞌitɨ jɨ́n niyen rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. \p \v 19 Ayee pepuꞌu téꞌatzaahuateꞌe tɨ seɨj naꞌa púꞌeen ɨ́ Dios. Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej rɨcɨ. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiyáaruꞌuse, majta ruvivé. \v 20 Mɨ pej caí rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, ¿ni tzaa piyen raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen temuaꞌa naa timuaataseíjrateꞌen tɨ caí tiꞌitɨ aꞌij tiꞌitévaꞌɨri tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n ayén rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen? \p \v 21 Aꞌɨjna ɨ́ tayáꞌupuacɨꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, urarɨ́ꞌeneꞌacan pu jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa ɨ́ ruyauj ɨ́ tetej japua, aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac. ¿Ni caí ayén tiꞌayajna? Jee xaa neꞌu. \v 22 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée tu ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́jna aꞌij tɨ huarɨ́j, ayée pu jamuan tiꞌitévaꞌɨri aꞌɨ́jna tɨ ajta téꞌatzaahuateꞌe. Ajta, ayée pu raanaíjmire tɨ téꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j. \v 23 Tɨꞌɨquí ayén araúraste aꞌɨ́jna tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Abraham pu ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ajta ayée pu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi.” Matɨ́ꞌɨj mi miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ amiiguraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios.” \p \v 24 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu ámitɨeereꞌe tɨ seɨj ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ ajta rɨcɨ, capu aꞌɨ́ɨ naꞌa jɨ́n tɨ téꞌatzaahuateꞌe. \v 25 Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Rahab teecan, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ramuáꞌitɨcɨjca ɨ́ tumin ɨ́ rutevij jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ayén rɨ́ꞌɨ huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌeeveꞌecaꞌa, aj pu ꞌi seɨ́j jetze ɨ́ juye huaꞌutaꞌítecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj ayén aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj pu ꞌi ayén urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi. \v 26 Aꞌiné, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ruuri áꞌaraꞌani tɨ puaꞌa caí uráxɨejniuꞌuca, ayée pu cheꞌatá naꞌa caí tiꞌitɨj vaɨreꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí tiꞌitɨ aꞌij ruure tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. \c 3 \s1 Aꞌij tɨ tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe neanureáaraꞌan ɨ́ seɨj \p \v 1 Setáꞌaj caí siyen huataúraꞌan sej muꞌiitɨ́ seꞌɨ́jna jɨ́n teꞌenteárute seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tihuaꞌamuaꞌatée ɨ́ seica aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ jaítzeꞌe caꞌanín jɨ́n táꞌaxɨjteꞌen ɨ́ Dios itejmi, i tej tiyen tíꞌimuaꞌata tɨ caí ayén tihuáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí miyen tíꞌimuaꞌata. \p \v 2 Jee xaa, naímiꞌi tu tiyen tiꞌitɨj jɨ́n titeꞌutéꞌɨtzeaꞌara. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí ayén tiꞌitɨ jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌixa, ayée tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe, ajta tɨ aꞌɨ́ɨn raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén áꞌujcuꞌuven ɨ́ rutevij jɨmeꞌe tɨ́ꞌij caí tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan. \p \v 3 Casiꞌi, ayée tu huaꞌancárujtiꞌiraca huáꞌateneꞌen ɨ́ cahuaayuꞌu teꞌɨ́jna ɨ́ xaachin mej mi taꞌaráꞌastijreꞌen. Aꞌɨ́j tu jɨ́n, teꞌɨ́jna jɨ́n tiyen huaꞌaréꞌecaꞌani. \v 4 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu, tɨ ajta temuaꞌa tiꞌiveꞌée. Aꞌɨ́ɨ pu eeca ayén ráatajchi caꞌanín jɨmeꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna jɨ́n ɨ́ cɨyej tɨ jaataꞌa atéjvee, ayée pu tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ ramuarɨꞌe ayén raajájsimeꞌen ɨ́ baarcu aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn ayén yéꞌexeꞌeveꞌe. \p \v 5 Ayee pu cheꞌatá naꞌa cɨ́lieeneꞌen seijreꞌe ɨ́ ta jetze aꞌɨ́jna ɨ́ taneanúj. Mɨ ajta, ayée pu áꞌujcaꞌane tɨ veꞌecán jɨ́n ahuaújtzaahuateꞌen. Teajta iteen, temuaꞌa tu teri tiyen ramuaꞌaree tɨ ayén rɨꞌɨrí tɨ taij tɨ cɨ́j naꞌa teájtaani, ayée pu veꞌecán jɨ́n tiuꞌuréꞌataasin. \p \v 6 Jee xaa neꞌu, ayée pu cheꞌatá naꞌa seijreꞌe ɨ́ taneanúj tɨ́j taij. Ayee pu ajta seijreꞌe tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨ pu tajáꞌujɨpua tɨ́j naꞌa ɨ́ ta jetze. Aꞌɨjna tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ jetzen ꞌaíjninei ɨ́ taneanúj, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ ayén huárɨni. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen runiúꞌucaraꞌa jɨ́n aꞌij puaꞌa tíꞌiteseijreꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé miyen yen japuan huachéjme íiyen chaanaca japua. \p \v 7 Jee xaa neꞌu, ayée mú tiraayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ teɨte mej huaꞌumuáꞌacanteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tiꞌitén mej íiyen xuaa, majta ɨ́ mej ráꞌaraꞌive, majta ɨ́ mej sínuurive á chuaataꞌa, majta ɨ́ mej jaataꞌa áꞌaxuaa. Muꞌuri miyen tihuaꞌumuáꞌacaante naíjmiꞌica. \p \v 8 Mɨ ajta, capu jaꞌatɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ruseɨ́j ayén raamuáꞌacanteꞌen ɨ́ runeanuj. Ayee pu ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ neanuri tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n téꞌastijreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen ꞌaíjninei, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j huáꞌaveꞌeri tɨ tiuꞌujéꞌica. \p \v 9 Aꞌɨ́j tu jɨ́n taneanúj tiyen rɨ́ꞌɨ jɨ́n tiratáꞌaca teꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, teꞌɨ́jna ɨ́ tej teajta rájyaꞌupua. Teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tiyen aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxa teꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ tɨ Dios ayén huáꞌutaahuacaꞌa miyen seíireꞌe tɨ́j ɨ́ téviraꞌan. \v 10 Ajta, ayée pu tíꞌirɨneca tej aꞌij tenaꞌa jɨ́n ɨ́ taneanúj tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitáꞌaca, teajta tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n aꞌij puaꞌa tiꞌixa. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe. \p \v 11 Nichéꞌe seɨ́j jɨ́n niyen tejámuaatáꞌixaateꞌen. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna aꞌu tɨ eꞌejaíjxa, ¿ni qui rɨꞌɨrí tɨ aꞌuun miijmu ayén ajnén aꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ rumuaꞌatɨ́ jamuan ɨ́ jaj tɨ antzíjviꞌi? Capu aꞌatzu xaa neꞌu. \p \v 12 Neꞌihuaamuaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaréj, aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́jna jetze ayén huatácaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ aceituuna. Ajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ uuva, capu rɨꞌɨrí tɨ ayén jetzen huatácaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén cheꞌatá naꞌa caí rɨꞌɨrí tɨ jaj tɨ rumuaꞌatɨ́ aꞌuun ajnén aꞌu tɨ eꞌejaíjxa, tɨ ajta jetzen ajnén aꞌɨ́jna ɨ́ jaj taꞌantzíjviꞌi. \s1 Muaꞌatzíiraꞌa tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan \p \v 13 Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ múꞌejmi jemi seijreꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, tɨ ajta yaúꞌitɨe temuaꞌa naa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tejamuaataseíjrateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa, tɨ ajta ayén ruseijrata tɨ caí veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. \p \v 14 Mɨ seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa siyen huápɨꞌɨ chueereꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa, ajta tɨ puaꞌa siyen caꞌanín jɨ́n tíꞌiteseꞌecaꞌa sej siyen raꞌantimuáꞌitɨn aꞌij sej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa, caxu siyen seꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe. Caxu seajta tíꞌihuaꞌita, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej rɨcɨ. \v 15 Tɨ́j naꞌa tɨ ayén ꞌeen, capu ayén tiraavíjteꞌe. Capu ajta aꞌuun aꞌuvéꞌemej u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe sino yen pu chaanaca japua huataseíjre. Aꞌuu pu eiráninei huáꞌa muaꞌatzíiraꞌa jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa aꞌij tirájteuve aꞌij mej rɨcɨ. \p Jee xaa neꞌu, tiyaaruꞌu pu ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni. \v 16 Aꞌu tɨ naꞌa mej miyen chueereꞌe, ajta aꞌu tɨ naꞌa mej miyen caꞌanín jɨ́n tíꞌiteseꞌe mej mi miyen raꞌantimuáꞌitɨn aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe, aꞌúu mú miyen chéꞌe menaꞌa aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ muáꞌayeꞌi, majta miyen ráꞌastijreꞌe tiꞌitɨ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een. \p \v 17 Ajta aꞌɨ́ɨn muaꞌatzíiraꞌa tɨ aꞌuun aꞌuvéꞌemej u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, ayée pu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej miyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seíireꞌe muáꞌaraꞌani, mej mi majta temuaꞌa naa tiúꞌurihuaamuaꞌatan, majta ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n miyen rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi huáꞌastijreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe, mej mi majta ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Nain mú jɨ́n miyen rɨcɨ tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌiseijreꞌe. Tɨ puaꞌa miyen tiꞌitɨj jɨ́n teꞌataújratzii, ayée pu téꞌeme mej miyen huárɨni. Camu tíꞌihuaꞌitaca. \p \v 18 Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen rahuauhuau aꞌij mej huárɨni mej mi huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte mej mi caí chéꞌe miyen runéꞌusiꞌiteꞌe, ayée mú tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ jemin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa, majta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ seica mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa huárɨni. \c 4 \s1 Aꞌiné ꞌéen jɨmeꞌe maújneꞌusiꞌiteꞌe ɨ́ teɨte \p \v 1 Ayee pu tíꞌirɨneca múꞌejmi tzajtaꞌa. Xuꞌuri jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́ꞌɨca, seajta runéꞌusiꞌiteꞌe. ¿Aꞌuné jetze eꞌiraayeꞌi aꞌɨ́jna tɨ caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca sej si siyen rɨcɨ? ¿Ni caí aꞌuun eꞌiraayeꞌi ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa? Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa tɨ ayén caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca sej runéꞌusiꞌiteꞌe. \p \v 2 Ayee xu raxɨ́ꞌeveꞌe sej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨca. Mɨ seajta caí, caxu siyen tíꞌijchaꞌɨɨ. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen tíꞌitecuiꞌica. Seajta jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌinecuaꞌatze. Mɨ seajta múꞌeen, caxu siyen ráꞌacuꞌuvijreꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen autéjhuiica sej runéꞌusiꞌiteꞌen, seajta rújaaxɨejviꞌi. Ayee xu ꞌeen jɨ́n secaí tíꞌijchaꞌɨɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí siyen rahuauhuau ɨ́ Dios jemi. \p \v 3 Naꞌari caí, tɨ puaꞌa siyen raatáhuavii, capu ayén tejamuaatáꞌaca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí siyen jéꞌiyecan jɨ́n raatáhuaviiriꞌi, aꞌiné ayée xu éeniꞌicɨꞌe raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa sej si chéꞌe senaꞌa raaxɨ́jteꞌen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa, sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. \p \v 4 Mɨ sej siyen ruxánaꞌacɨreꞌe, ¿ni tzaa secaí siyen ramuaꞌaree aꞌij tɨ seijreꞌe ɨ́ Dios jemi? Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huaꞌajtéjaahuateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen chaanaca japua huachéjme, tɨ puaꞌa ayén cheꞌatá naꞌa huárɨni aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén éeniꞌicɨꞌe huateáturan ɨ́ Dios jemi tɨ seɨj tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ huaꞌajtéjaahuateꞌen temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén éeneꞌe aꞌame tɨ́j seɨj tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Dios. \p \v 5 Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. Naꞌari caí, capu tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ari áꞌayuꞌusiꞌi, ayén tɨjɨ́n: “Jéꞌecan pu chueereꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ ayén raateájtuaa itejmi tzajtaꞌa.” \p \v 6 Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ayée pu jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca tej ti tiyen raꞌaráꞌastijreꞌen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Dios pu ayén huáꞌajchaꞌɨreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujtzaahuateꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruxɨeemɨ́jteꞌe ɨ́ jemin.” \p \v 7 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios. Setáꞌaj seajta rájchaꞌɨɨreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj pu xaa tíchesin múꞌejmi jemi. \v 8 Setáꞌaj ajteáxɨɨre vejliꞌi ɨ́ Dios jemi. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj pu ꞌi Dios ajta huateáturaasin vejliꞌi múꞌejmi jemi. Setáꞌaj caí chéꞌe tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij rɨjca tɨ aꞌij puaꞌa seijreꞌe, mɨ sej atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. Seajta, setáꞌaj raatátuiireꞌen ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén huateúraꞌateꞌen múꞌejmi, mɨ sej siyen ruseijrata sej nuꞌu caí tiꞌitɨj jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. \p \v 9 Setáꞌaj aꞌij puaꞌa teꞌutaújmuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, setáꞌaj seajta huataújxɨeemɨsteꞌen, seajta huaújyeinixɨꞌɨn. Setáꞌaj caí chéꞌe siyen tiꞌitɨj jɨ́n naꞌanaa sino setáꞌaj siyen huataújxɨeemɨsteꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej sejmíꞌi rɨjcaa. Setáꞌaj seajta caí chéꞌe huáꞌa jemi rutémuaꞌaveꞌe sino chéꞌe ayén aꞌij puaꞌa amuaatáꞌasti. \v 10 Setáꞌaj siyen ruyeine setiraꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj pu ꞌi rɨ́ꞌɨ tejámuaatétuaasin. \s1 Tej nuꞌu caí ráꞌaxɨjteꞌe ɨ́ taꞌihuaaraꞌa \p \v 11 Caxu aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajta seɨj seajta seɨj, neꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa tíꞌijxajta ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, naꞌari ayén ráꞌaxɨjteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌij puaꞌa tíꞌijxa aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén ruseɨ́j raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa siyen rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ vaɨreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, caxu chéꞌe siyen ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe sino xuꞌuri siyen huaújruu tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. \p \v 12 Mɨ ajta, seɨj puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén raateájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ajta seɨj naꞌa ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ amuaꞌirájtuaani, ajta ayén cheꞌatá naꞌa, aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ amuaꞌantipuáꞌajteꞌen. Tɨ puaꞌa ayén, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌimuaꞌatze pej peꞌɨ́jna jɨ́n antíꞌamuaꞌaree peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen ráꞌaxɨjteꞌe ɨ́ aꞌihuáaraꞌa? \s1 Tej nuꞌu caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ teꞌeméꞌe aꞌame \p \v 13 Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, mɨ sej siyen tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n sej nuꞌu seꞌuun áꞌujuꞌu xáꞌajuꞌun íjii nusu ruijmuaꞌa jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa jetze, sej nuꞌu seꞌuun siyen áꞌateeri aꞌachú cumu seɨ́j nineꞌiraꞌa sej tiꞌitɨj jɨ́n tejaꞌumuárɨꞌen sej si seꞌɨ́jna jɨ́n tumin huamuáꞌitɨn. \v 14 Ayee xu tíꞌixaxaꞌa aꞌij sej huárɨni. \p Mɨ seajta múꞌeen, caxu ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeme ruijmuaꞌa, tɨ puaꞌa seuj ruuri xáꞌajuꞌun nusu secaí. Ayee xu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna pɨxcaari tɨ aꞌatzu aꞌateeviꞌi huataseíjreꞌesin, ajta áꞌiyen aꞌupuáꞌarixɨꞌɨsin. \v 15 Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiraavíjteꞌe sej siyen tiuꞌutaxáj yee tɨ puaꞌa nuꞌu aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén amuatáꞌacareꞌen, sej siyen ruuri huateáturaasin, aj xu si seajta siyen huárɨni tiꞌitɨ jɨmeꞌe nusu ɨ́ seɨj jɨmeꞌe. \p \v 16 Mɨ seajta múꞌeen, caxu siyen tíꞌixaxaꞌa sino ayée xu áꞌujtzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa aꞌij tirájteu. Aꞌɨjna ɨ́ sej jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe, tɨ́j naꞌa puaꞌamé tɨ ayén ꞌeen, ayée pu aꞌij puaꞌa seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. \v 17 Ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén rúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tɨ ayén huárɨni tiꞌitɨ jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu auteáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa caí ayén huárɨni. \c 5 \s1 Michéꞌe nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiráanamua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej chíjteaani púꞌeen \p \v 1 Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, mɨ sej chíjteaani púꞌeen. Setáꞌaj huaújyeine, seajta ruxɨeemɨ́jteꞌe huajíjhua seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tɨ́n ari aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze sej jetzen rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun. \v 2 Puꞌuri tíꞌipeti tɨ́j naꞌa ɨ́ sej seri tíꞌijseɨj á sej éꞌeche. Ajta, ɨ́ tejáꞌamuacɨɨxu, muꞌuri tiꞌiráacɨꞌɨxɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ tejpuási. \v 3 Ajta puꞌuri tiuꞌuteújchuitaamua aꞌɨ́jna ɨ́ oro ɨ́ sej jeíhua rájchaꞌɨɨ. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ plata ɨ́ sej seajta tíꞌijseɨj, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiuꞌuteújchuitaamua. \p Ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n tiuꞌuteújchuitaamua, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j amuaatéxajta, ajta tɨ́ꞌɨj ayén amuáꞌaxɨjteꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruuren tɨ́j taij tɨ raateátaiira ɨ́ áꞌamuahuaꞌiraꞌa. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijseɨj tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajche sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen íjii tɨ nain ari teꞌentipuáꞌajte. \p \v 4 Mɨ seajta múꞌeen, ayée xu huaꞌitzi jɨ́n huáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ mej raamuáꞌitɨ ɨ́ teteca, ɨ́ mej tiuꞌuréꞌeveijchecaꞌa ɨ́ áꞌamuaviꞌiraꞌataꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa puꞌuri ramuaꞌaree aꞌij sej huarɨ́j aꞌiné aꞌɨ́ɨn tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree puꞌuri huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n runiúusteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌecaꞌa múꞌejmi jemi. \p \v 5 Ayee pu caí tiꞌitɨj tejamuáꞌaturaateꞌe, siyen ruxɨéehua tiꞌitéchejcaꞌa íiyen chaanaca japua. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa ruxɨéehua tíꞌicuaꞌacareꞌe. Cu xɨee sej tiúꞌujcɨꞌɨmiteꞌe mej mi amuaacuiꞌini tɨ́j viseáaruꞌu tɨ teáruu. \v 6 Múꞌeen xu seajta raꞌuxɨ́jte, seajta raajéꞌica seꞌɨ́jna tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn, capu aꞌatzu amuaatáꞌijmɨijriꞌi. \s1 Caꞌaníjraꞌa pu huaꞌutáꞌasin mej mi temuaꞌa naa teꞌutáviicuaꞌi \p \v 7 Aꞌɨ́j xu jɨ́n neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj temuaꞌa naa teꞌutáviicuaꞌi ajta naꞌa caí yé uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa. \p Casiꞌi, autámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ rɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ chuej japua tíꞌimɨjhuaca. Ayee pu rachúꞌeveꞌe ajta naꞌa caí tiúꞌucɨɨre aꞌɨ́jna tɨ ájninei á chuaataꞌa, tɨ ij ayén raꞌancuréꞌan ɨ́ tácaꞌiraꞌan tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Ayee pu rachúꞌeveꞌe mej autejhuiini mej huatéviiye aꞌájna víitaꞌari tzajtaꞌa, ajta matɨ́ꞌɨj atácheni. \p \v 8 Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa rachúꞌeveꞌen. Setáꞌaj huateújcaꞌanen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, aꞌiné puꞌuri tɨ́n yé uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. \p \v 9 Caxu aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajta seɨj seajta seɨj, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ ij caí Dios ayén cheꞌatá naꞌa amuaꞌuxɨ́jteꞌen múꞌejmi. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, aꞌiné puꞌuri tɨ́n yé uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna tɨ ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. \p \v 10 Setáꞌaj siyen huaꞌutámuaꞌaree seꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan. Setáꞌaj siyen tiráarɨꞌɨren seꞌɨ́me jemi aꞌij mej huarɨ́j meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej teꞌutáviicuaꞌiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa. \p \v 11 Casiꞌi, xaꞌutámuaꞌareeriꞌi múꞌeen. Ayee pu titáꞌamitɨejteꞌe tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. Xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Job teecan. Seajta, xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ jɨ́n tavástaraꞌa ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jemi, tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨ́ɨ jáꞌaraa, ajta ayén ráꞌancuꞌuvajxɨ. \s1 Seica ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca \p \v 12 Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, sej caí tiꞌitɨj jɨ́n teꞌataújratziꞌiracareꞌen, caxu siyen rɨjca ɨ́ ta japua tɨ éꞌemeꞌecan jɨmeꞌe, nusu ɨ́ chaanaca jɨmeꞌe, ni caxu tiꞌitɨ jɨmeꞌe sino chéꞌe ayén éeneꞌe áꞌaraꞌani. Tɨ puaꞌa siyen raataxáj yee “jee”, chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Naꞌari, tɨ puaꞌa siyen raataxáj yee “capu”, chéꞌe ajta ayén tejaꞌuréꞌenen. Ayee xu aꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni tɨ ij caí Dios ayén amaꞌuxɨ́jteꞌen. \p \v 13 Tɨ puaꞌa seɨj tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén rajpuaíjtzi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij Dios ayén ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. Naꞌari tɨ puaꞌa seɨ́j ayén rutémuaꞌaveꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn chuiicari jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen ɨ́ Dios. \p \v 14 Tɨ puaꞌa seɨj tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén tíꞌicuiꞌicaa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn huaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌivaɨreꞌe mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n huatéjniuuni, mej mi majta niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa miyen raꞌavéꞌehuaateꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ jáꞌaraꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ aceituuna. \v 15 Tɨ puaꞌa miyen téꞌatzaahuateꞌe muaatéjniuuni, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n Dios ayén ruꞌirátuaasin aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Tavástaraꞌa pu xaa rarújteꞌen, ajta ayén tiraatáꞌuuniꞌira tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. \p \v 16 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen aꞌij tiuꞌutaxáj seɨj seajta seɨj ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, seajta siyen huatéjniuuni seɨ́j jɨmeꞌe, seajta seɨ́j, tɨ ij Dios ayén amuaarújteꞌen. \p Jee xaa neꞌu, jéꞌecan pu tíꞌivaɨreꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tɨ urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe ayén huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. \v 17 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Elías, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiꞌiteáatacaꞌa tetɨ́j iteen. Ajta, caꞌanín pu jɨ́n huatéjniuuveꞌe mej caí huatéviiye. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén áꞌatee aꞌachú cumu huaíca nineꞌiraꞌa japuan jáꞌitaꞌa mej caí huáviiyecaꞌa. \v 18 Tɨꞌɨquí ajtahuaꞌa huatéeniu. Majta áꞌiyen huatéviiyecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiuꞌuhuástiꞌihuacaꞌa á chuaataꞌa ayén tiúꞌucɨɨrecaꞌa. \p \v 19 Neꞌihuaamuaꞌa, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén ruhuáritaꞌa tiꞌicáame tɨ ij caí chéꞌe ayén téꞌatzaahuateꞌe, ayée pu téꞌeme tɨ puaꞌa seɨj ayén raatémuaꞌitɨn tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa téꞌantzaahuateꞌen. \v 20 Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén raatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ auteájturaa ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén raatapuáꞌajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara, aꞌɨ́ɨ pu ayén raatévaɨreꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí yáꞌurɨeeni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ jɨ́n ruuri. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n ayén huárɨni tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tiraatáꞌuuniꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. \p Ayee puꞌu xaa. Antipuáꞌarecaꞌa.