\id MRK \h SAN MARCOS \toc1 JǾG³ DSIO¹ CA¹TIUN¹ SAN MARCO SI² \toc2 SAN MARCOS \toc3 Mr. \mt1 JǾG³ DSIO¹ CA¹TIUN¹ SAN MARCO SI² \c 1 \s1 Ca¹téng² Juan jǿg³ jøa³hŋa³ \r (Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Lah¹la² báh³ ca¹lø¹liág¹ jǿg³ dsio¹ quiah¹² Jesucristo, jong¹² Diú¹³. \v 2 Ca¹lø¹liág¹ ju³lah lǿa¹² jǿg³ la² ca¹tiun¹ hlai³ Isaías si², dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih²: \q1 Jai³lah. Tsë́³jni tsih² høh³ quian¹jni ni³jiá¹ cónh¹ jín³ hning², \q1 dsa² dsa¹jmogh¹ juu¹² ja³ŋǿh³hning, \q1 \v 3 dsa² hløah¹ tí² juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³, juúh²dsa: \q1 “¡Jmo³ ju²jŋia¹³ juu¹² ja³ŋøa¹ Juu¹³ jniang³! \q1 ¡Jmo³ cu¹dsøg¹² juu¹² ja³ŋøa¹dsa!” juúh²dsa, rø²juúh² si². \m \v 4 Jøng² ca¹dsiég¹ báh³ Juan juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³. Ca¹hǿ²dsa jǿg³ hi² hniuh¹² jéinh¹ dsǿa¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ ja³cog² Diú¹³. Jøng² tsogh¹dsa jmøi² calah. Mi³jøng² hén² Diú¹³ dsǿg³dsa. \v 5 Jøng² ca¹ŋi¹lé² ca¹lah¹já¹ dsa² chian² huø¹ Judea quianh¹³ dsa² chian² jøa³juøi² Jerusalén. Ca¹ŋi¹lé²dsa ja³tsenh¹³ Juan. Ca¹tiog¹²dsa dsǿg³dsa. Jøng² ca¹jŋó²dsa jmøi² ca¹chiag¹ Juan chi³jmøi² Jordán. \p \v 6 Mi³quieih¹² Juan hmøah¹² lǿa¹² jŋiú³ camello. Mi³chi³hŋieng¹² cøng² løg² togh¹²dsa. Mi³cugh¹²dsa chi³nøh². Mi³hǿnh²dsa jmø³tah¹² ca¹dsagh¹ ja³ha¹chian² dsa² tiogh³ jøng². \v 7 Ca¹hǿ²dsa jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Na¹ bíh³ jí¹ jan² dsa² hiug¹² jín³ hi² chi² bí² quiah¹² cónh¹ jín³ jní². Tsa¹lë́²jni tén¹²jni tsøh³jni løg² dsǿ² tai³ dsa² héi² ca¹lah¹jín³ ma²chi³jné¹³jni. \v 8 Jmøi² báh³ chiog¹² jní² hniah¹². Cónh¹jøng² jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³ báh³ tí² dsa² héi² quiánh² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jŋó² Jesús jmøi² \r (Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22) \p \v 9 Jmai³ jøng² mi³guǿ¹³ Jesús Nazaret, juøi² tén¹² Galilea. Jøng² ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³hiu³ chi³jmøi² Jordán. Ja³jøng² ca¹jŋó²dsa jmøi² ca¹chiag¹ Juan. \v 10 Jøng² ma²u²hai¹² Jesús jmøi² mi³ca¹jái¹dsa hi² ca¹ná² guiuh¹³ ŋi¹juǿi¹. Jøng² ca¹siog² jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³ ni³ quiah¹²dsa, hi² jní² jmi²dsí² ju³lah jniá² jan² jug². \v 11 Jøng² ca¹hløah¹ Diú¹³ guiuh¹³ ŋi¹juǿi¹. Ca¹juúh²dsa: \p ―Hning² báh³ jon¹jni. Hnó¹jni hning². Hiug¹² tøa¹² dsøa¹jni hning² ―ca¹juúh² Diú¹³. \s1 Ca¹jmo¹ dsa² hlanh³ láh² ju³jmo¹³ Jesús hi² hlaih¹³ \r (Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13) \p \v 12 Dsø¹juu¹² jøng², ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³, hi² ca¹jiag¹ jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³. \v 13 Ja³jøng² ŋie³dsa ton¹lág¹ jmai³, ja³ca¹jmo¹ Satanás láh² ju³jmo¹³ Jesús hi² hlaih¹³. Jø¹² bíh³ mi³tiogh³ jah²núng³ ja³jøng². Cónh¹jøng² ca¹mi¹ti¹ ángeles ni³ Jesús. \s1 Ca¹mi¹liág¹ Jesús téng² jǿg³ \r (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15) \p \v 14 Jøng² mi³ca¹hí¹ Juan hni¹ŋí³, ca¹ŋáh¹ Jesús juu¹² Galilea ja³ca¹ŋi³hǿ¹³dsa jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³. \v 15 Ca¹juúh²dsa: \p ―Ma²ca¹dse¹ báh³ jmai³. Ja¹quien¹³ jí¹ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. ¡Ju³jeinh¹³ hoh¹² hniah¹²! ¡Ju³héh³ hniah¹² jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³! ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹tǿh¹ Jesús quión² dsa² tsánh² jáh² tiogh³ jmøi² \r (Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) \p \v 16 Ma²ŋøa¹² Jesús chiuh³ jmøi² Galilea mi³ca¹jë́²dsa Simón quianh¹³ Andrés, roh¹³dsa, dsa² téng² hmá¹² chi³jmøi². Di³ ta³ jøng² lán¹²dsa, hi² tsánh²dsa jáh² tiogh³ jmøi². \v 17 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¡Ma¹dsǿg³ quianh¹³ jní²! He³jni ha²lah jmóh³ hniah¹² ta³ hi² léh² hniah¹² dsa² li¹quianh¹³ jniang³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Ta³lah¹ca¹tiú¹ dsa² héi² hmá¹². Ca¹ŋi¹lé²dsa quianh¹³ Jesús. \p \v 19 Jøng² ma²dsø²lé²dsa ma²jiá¹²dsa hi³méh¹ mi³ca¹jë́² Jesús Jacobo, ja³ŋiúh³ Zebedeo, quianh¹³ Juan, dsa² ca¹ŋo² quianh¹³ Jacobo. Tiogh³ dsa² héi² cøng² barco. Cøinh¹²dsa néng³. \v 20 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹tøa¹ Jesús. Hi² jøng² ca¹tiúg² dsa² héi² Zebedeo, ti³jmi²dsa, quianh¹³ dsa² jmo¹² ta³ quiah¹²dsa, dsa² tiogh³ barco. Ca¹ŋi¹lé²dsa quianh¹³ Jesús. \s1 Jan² dsa² ŋioh¹² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ \r (Lc. 4.31-37) \p \v 21 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa jøa²juøi² Capernaum. Ja³jøng² ca¹he¹ Jesús jǿg³ dsi²néi² guøh¹² jmai³ sa³¹. \v 22 Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² dsa² chian² ja³jøng² jǿg³ ca¹he¹ Jesús. Di³ he¹²dsa ju³lah he¹² jan² dsa² lah¹dsóh² ŋi¹² ha²lah lǿa¹² jǿg³, a¹jáng¹ ju³lah he¹² tøa¹², dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. \v 23 Jøng² mi³hiúg³ jan² dsa² guøh¹², dsa² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³. \v 24 Ca¹hløah¹ dsa² héi² tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² jǿg³ ca¹të́h²hning quianh¹³ jnieh³, Jesús, dsa² chian² Nazaret? ¿Ma³guønh¹hning hi² mi³dsiagh¹³hning jnieh³? Cué¹² báh³ jní² hning². Dsa² han¹³ quián¹² Diú¹³ báh³ hning² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹jé² Jesús jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Cagh¹² hagh³! ¡Jú¹² quiah¹²dsa! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Jøng² ca¹jlia¹ dsa² héi², ca¹jmo¹ jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹ho¹dsa tí² ca¹lah¹ca¹u¹hái¹ jmi²dsí² hlaih¹³. \v 27 Jøng² ca¹ŋi¹dsógh¹ dsǿa¹² ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³. Ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² bíh³ jǿg³ la²? ¿Ho¹ ju³ jǿg³ hmë́² liáh³? Chi² báh³ bí² quiah¹² dsa² ná¹². Tsaih¹²dsa jmi²dsí² hlaih¹³, ta³lah¹ca¹can¹ jmi²dsí² jǿg³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 28 Hi² lah¹jøng² ca¹tsø² ca¹ja¹ jǿg³ quiah¹² Jesús lah¹jin² lah¹lǿih¹ ta³cøng² ja³tén¹² huø¹ Galilea. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ mø²chiég³ Simón Pedro \r (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39) \p \v 29 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús guøh¹². Ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³quiah¹³ Simón quianh¹³ Andrés. Quianh¹³dsa calah Jacobo quianh¹³ Juan. \v 30 Ja³jøng² rø²quia¹² mø²chiég³ Simón, hi² dsé²dsa. Jøng² ca¹tsáih¹dsa Jesús dsø¹juu¹² hi² dsoh³ dsa² héi². \v 31 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús cøg¹². Ca¹chính²dsa gug² dsa² dsoh³. Ca¹chiag¹dsa. Jøng² ca¹jŋi¹ hi² dsé² hio¹³. Ca¹mi¹ti¹ hio¹³ ni³ Jesús quianh¹³ dsa² quianh³dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jue¹² dsa² dsoh³ \r (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41) \p \v 32 Jmai³ jøng², mi³ca¹tø³dsé³ hieg², jue¹² dsa² ca¹jian¹ dsa² dsoh³ quianh¹³ dsa² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹jiag¹dsa juu¹² ja³hiúg³ Jesús. \v 33 Jøng² ca¹lah¹já¹ dsa² chian² ja³jøng² ca¹túgh² hag³hniú¹³. \v 34 Jøng² ca¹mi¹hliú² Jesús jue¹² dsa² dsoh³, dsa² mi³lán¹² hliú² ni³ dsag³. Ca¹huø¹dsa hliú² jmi²dsí² hlaih¹³. Jøng² tsa¹ca¹cuø¹dsa hi² hløah¹ jmi²dsí². Di³ hi² cuai¹² jmi²dsí². \s1 Ca¹téng² Jesús jǿg³ juu¹² ja³tén¹² huø¹ Galilea \r (Lc. 4.42-44) \p \v 35 Jøng² ca¹nung² Jesús tu¹heg² hlaih¹³ cónh¹ nioh¹². Ca¹ŋó¹dsa cøng² ja³cu³hŋiah¹², ja³ca¹hlanh¹dsa Diú¹³. \v 36 Jøng² ca¹hnangh¹² Simón quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa. \v 37 Jøng² mi³ca¹dsanh¹²dsa Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹lah¹já¹ dsa² hnah¹² hning² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 38 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Ma¹dsǿg³ jniang³ juøi² tioh¹³ cøg¹². Mi³jøng² hǿa¹³jni jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ja³jøng² calah. Di³ huu¹³ jøng² ca¹guio¹jni ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² ca¹ŋi³téng³dsa jǿg³ guøh¹² quiah¹² dsa² chian² ta³cøng² ja³tén¹² huø¹ Galilea. Ca¹huø¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³ quiah¹² dsa² mi³quin¹². \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² lán¹² hmih¹² tsa¹jŋi¹² \r (Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) \p \v 40 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² dsa² dsoh³ ja³tsenh¹³ Jesús, dsa² lán¹² hmih¹² tsa¹jŋi¹². Ca¹chi¹jné¹dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tiah¹ báh³ hning² jmóh³hning hí³ quieg¹jni, chi²júh² hiug² hoh¹²hning quianh¹³ jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 41 Jøng² ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹² Jesús. Hi² jøng² ca¹quieg²dsa gug²dsa ni³ quiah¹² dsa² dsoh³. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Hiug² báh³ dsøa¹jni. ¡Ju³huá² quiánh²hning! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 42 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹huá² hmih¹². Ha¹chi² ma¹lǿa¹² quiah¹²dsa. \v 43 Ni³ jøng² ca¹haih² Jesús dsa² héi² jǿg³. Cónh¹jøng² quianh¹³ hi² tiog¹³ ca¹tsáih¹dsa dsa² héi². Ca¹juúh²dsa: \p \v 44 ―Jai³lah. Ha¹chian² dsa² gu³tseih³hning ca¹lah¹jin³ hein² ha²lah ma²na²løa¹. Cónh¹ gu³hiah¹³ jmi²dsa² hning². Gu³cuøh¹³hning Diú¹³ ju³lah lǿa¹² lei¹³ quiah¹² hlai³ Moisés. Mi³jøng² li¹ŋi¹² ca¹lah¹já¹ dsa² ha¹chi² dsag³ ma¹lanh¹²hning ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 45 Cónh¹jøng² mi³ma²u¹hái¹ dsa² mi³dsoh³ héi², ta³lah¹ca¹dsii¹dsa jǿg³. Ca¹tsø² ca¹ja¹dsa jǿg³. Hi² jøng² tsa¹ma¹lé² hí¹ Jesús jøa³juøi² ja³jái¹² dsa². Jøng² ca¹ŋó¹dsa juu¹² cøg¹². Jøng² jue¹² dsa² ca¹túgh² quianh¹³dsa, ju³lah dsa² chian² ta¹lah¹tan¹³ ja³jøng². \c 2 \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² tsa¹li¹ŋøa¹ \r (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Ja³ton¹ hnøa¹² jmai³ jøng², ca¹hí¹ Jesús calah jøa³juøi² Capernaum. Jøng² ca¹lø¹chí¹ jǿg³ ma²guønh¹²dsa ja³quiah¹³dsa. \v 2 Jøng² jue¹² hlaih¹³ dsa² ca¹túgh² ja³quiah¹³dsa. Ca¹lah¹ca¹tǿ² hag³hniú¹³ tiogh³dsa. Jøng² ca¹he¹ Jesús jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 3 Jøng² quión² dsa² ŋioh¹² ca¹dsi¹jian¹ jan² dsa² dsoh³, dsa² huø³ quiah¹², dsa² tsa¹li¹ŋøa¹. Ca¹jiag¹dsa juu¹² guiuh¹³. \v 4 Cónh¹jøng² tsa¹lé² dsø¹jiag¹dsa ca¹tǿ² ja³guǿ¹³ Jesús. Di³ jue¹² dsa² tiogh³. Hi² jøng² ca¹jŋíh²dsa mih² guiuh¹³ hniú¹², guiuh¹³ ja³guǿ¹³ Jesús. Mi³ca¹jŋíh²dsa jøng², ca¹siég²dsa jein³ ja³hiúg³ dsa² dsoh³. \v 5 Jøng² mi³ca¹jái¹ Jesús hi² lah¹dsóh² hé² dsa² héi² jǿg³ quiah¹²dsa, ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² dsoh³: \p ―Ma²ca¹dsan¹ dsag³ quiánh²hning, jon¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 6 Ja³jøng² mi³tiogh³ og¹ úg² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Jøng² lë́² dsa² héi²: \v 7 “¿He² løa¹ lah¹ná¹² juúh² dsa² ná¹²? Tsa¹quien¹² Diú¹³ jmo¹²dsa, jǿg³ juúh²dsa. Jan² Diú¹³ báh³ dsa² tiúh¹ hén² dsag³,” lë́² dsa² héi². \v 8 Jøng² ma²ŋi¹² Jesús he² jǿg³ dsø²jiag¹² dsǿa¹² dsa² héi². Hi² jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ lah¹jøng² høa¹² hoh¹² hniah¹²? \v 9 ¿Naih¹² hi² tsa¹ué² juǿi³jni dsa² dsoh³?: “Ma²ca¹dsan¹ dsag³ quiánh²hning,” ho¹ ju³ juǿi³jni dsa²: “¡Nung²! ¡Quieng² jein³ quiánh²hning! ¡Ŋøa³!” \v 10 Cónh¹jøng² lah¹la² juǿi³jni dsa² dsoh³. Mi³jøng² li¹ŋih³ hniah¹² hi² tiág¹²jni hén¹³jni dsag³ ni³ guøh³ ni³ huø¹ la², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². \p Jøng² ca¹tsáih¹dsa dsa² dsoh³: \p \v 11 ―Hning² juǿi²jni. ¡Nung²! ¡Quieng² jein³ quiánh²hning! ¡Guønh² ja³quiánh³hning! ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 12 Jøng² ca¹nung² dsa² dsoh³. Ca¹cáng¹dsa jein³. Ca¹u¹hái¹dsa ja³jái¹² ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³. Jøng² ca¹lah¹já¹ dsa² ca¹can¹ gøg². Ca¹mi¹juanh¹²dsa Diú¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹lah¹jin³ cu²rón² tsa¹ma²ca¹tǿ² ni³ jniang³ lah¹ná¹² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹tǿh¹ Jesús Leví \r (Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) \p \v 13 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng² calah. Ca¹ŋó¹dsa juu¹² chiuh³ jmøi². Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² jue¹² ja³tsenh¹³dsa. Jøng² ca¹he¹ Jesús jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 14 Ma²ŋøa¹² Jesús he¹² jǿg³ mi³ca¹jë́²dsa Leví, ja³ŋiúh³ Alfeo, dsa² guǿ¹² hniú¹² ja³cagh¹²dsa cog³. Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa Leví: \p ―¡Ma¹dsǿg³ quianh¹³ jní²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹nung² Leví. Ca¹ŋó¹dsa quianh¹³ Jesús. \p \v 15 Jøng² ca¹túgh² Jesús mesa ja³quiah¹³ Leví, quianh¹³ dsa² quianh³dsa. Quianh¹³dsa calah jue¹² dsa² lán¹² ta³ cagh¹² cog³ juøi², quianh¹³ dsa² tsa¹ti³jan¹ ja³cog² Diú¹³ ca¹lah¹cónh¹ lǿa¹² mai³¹ quiah¹² dsa² judío. Di³ jue¹² dsa² lah¹héi² ma²dsø²lé² quianh¹³ Jesús. \v 16 Jøng² mi³ca¹jái¹ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² quianh³ dsa² fariseo, hi² gøah¹² Jesús quianh¹³ dsa² tsa¹ti³jan¹ héi², ca¹lah¹quianh¹³ dsa² cagh¹² cog³, jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³ Jesús: \p ―¿He² løa¹ gøah¹² Jesús quianh¹³ dsa² lah¹ná¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Ca¹nǿng² Jesús jǿg³ jøng². Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ha¹chian² tø²mǿa¹² hnioh¹² quiah¹² dsa² dsiog¹. Dsa² dsoh³ báh³ hnioh¹² tø²mǿa¹² quián¹². Huu¹³ jøng² báh³ ca¹guio¹jni, hi² tǿa¹³jni dsa² re² dsag³, a¹jáng¹ ju³ dsa² dsiog¹ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² hi² mi²han¹²dsa \r (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39) \p \v 18 Jøng² dsa² quianh¹³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi², quianh¹³ dsa² fariseo, ma²mi²han¹²dsa, hi² tsa¹gøah¹²dsa cu²hna². Jøng² ca²dsiog³ dsa² ca¹ŋi³tseih³ Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―Mi²han¹² báh³ dsa² quianh¹³ Juan quianh¹³ dsa² fariseo, hi² tsa¹gøah¹²dsa cu²hna². ¿He² løa¹ tsa¹jmo¹² dsa² quiánh²hning lah¹jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 19 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Lǿa¹² ju³lah lǿa¹² quiah¹² dsa² dsø²lé² jmai³ quiah¹² dsa² jenh² gug². Tsa¹lé² mi¹han¹²dsa, hi² tsa¹gøah¹²dsa, ta³lah¹guǿ¹² dsa² ŋioh¹², dsa² ca¹jenh² gug². \v 20 Jøng² jí¹ báh³ jmai³ ja³jŋiángh² dsa² hiag¹³ jní². Jmai³ jøng² báh³ mi¹han¹² dsa² quian¹jni. \p \v 21 ’Tsa¹dsio¹ tiáng³ jniang³ jneh³ hmøah¹² tsa¹ma²ŋangh¹² quianh¹³ tsǿnh³ jniang³ ma²hǿg³. Di³ ma¹dsio¹² hi³méh¹ guíg¹ ju³ná³ ca¹dsøgh¹² hmøah¹² hmë́². \v 22 Jø¹² bíh³ lah¹jøng² tsa¹dsio¹ tiíh³ jniang³ jmøi² rǿg² tsø³løg² ma²hǿg³. Di³ guíg¹ báh³ løg² na³ma²ca¹lø¹hiug¹² jmøi². Jøng² téng¹ jmøi². Jø¹² bíh³ dsa¹hén² løg². Løg² hmë́² báh³ dsio¹ tiíh³ jniang³ jmøi² rǿg² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹cøn¹ dsa² quianh³ Jesús cuøi² hi³ŋíh¹ jmai³ sa³¹ \r (Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5) \p \v 23 Jøng² cøng² jmai³ sa³¹ ma²ŋøa¹² Jesús juu¹² jøa³cuøi² hi³ŋíh¹. Dsa² quianh³dsa ca¹cøn¹ mih² ja³dsø²lé²dsa jøng². \v 24 Jøng² ca¹juúh² dsa² fariseo, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Jai³lah. ¿He² løa¹ jmo¹² dsa² quiánh²hning hi² tsa¹lǿa¹² lei¹³ hi² jmó³ jniang³ jmai³ sa³¹? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¿Tsa³ma²ca¹híh² hniah¹² si² ha²lah ca¹jmo¹ hlai³ David ja³ca¹chi¹quián²dsa jmai³, jmai³ ca¹løa¹ lø¹i³cónh¹²dsa quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa? \v 26 Di³ jmai³ mi³lán¹² Abiatar ŋi¹jmó² ca¹hí¹ David dsi²néi² guøh¹². Ca¹gǿh¹dsa hi³ŋíh¹ ma²ca¹dsii¹ jmi²dsa² ni³ Diú¹³, hi³ŋíh¹ hi² ma²lǿa¹² lei¹³ hi² gǿh¹ jmáh¹lah jmi²dsa². Ca¹lah¹ca¹tǿ² dsa² quianh¹³dsa ca¹cuúh¹dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 27 Jøng² ca¹juúh² calah Jesús: \p ―Ni³ huu¹³ quián² jniang³ báh³ ca¹lø¹chí¹ jǿg³ hi² jŋi² jniang³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jmai³ sa³¹. A¹jáng¹ lah¹jøng² hi² ca¹lø¹chián¹ jniang³ ni³ huu¹³ jǿg³ quiah¹² jmai³ sa³¹. \v 28 Hi² jøng² jní² báh³ dsa² jmo¹² héh¹ he² hi² lé² jmó³ jniang³ jmai³ sa³¹, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \c 3 \s1 Dsa² ŋioh¹² dsi¹³ huh² cøng² gug² \r (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11) \p \v 1 Jøng² ca¹hí¹ Jesús calah guøh¹². Ja³jøng² mi³hiúg³ jan² dsa² ŋioh¹² dsi¹³ huh² cøng² gug². \v 2 Jøng² ca¹jǿi² ca²dsiog³ dsa² tiogh³, chi²júh² jmo¹ Jesús hí³ dsa² héi² jmai³ sa³¹. Di³ mi³cuúh¹dsa Jesús dsag³. \v 3 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² dsi¹³ huh² gug² héi²: \p ―¡Nung² dsi²jo² la²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² calah Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² ti³jǿi²: \p ―¿Naih¹² hi² dsio¹ jmó³ jniang³ jmai³ sa³¹? ¿Hi³ dsio¹, ho¹ ju³ hi² hlaih¹³? ¿Hi³ liúg² jniang³ jmi²dsí², ho¹ ju³ hi² hén³ jniang³? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ha¹chi² ca¹ŋai¹ dsa² héi². \v 5 Jøng² hne² Jesús ca¹jë́²dsa dsa² héi². Quin¹² Jesús ju²méh³ dsøa¹². Di³ huh² dsǿa¹² dsa² héi². Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² ŋioh¹²: \p ―¡Neih³ gugh²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹néih¹ dsa² ŋioh¹² héi² gug². Ta³lah¹ca¹lái¹ dsio¹ gug²dsa. \v 6 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹huanh¹² dsa² fariseo. Ca¹jmo¹dsa jǿg³ quianh¹³ dsa² herodiano ha²lah qui¹hén²dsa Jesús. \s1 Jue¹² dsa² tiogh³ chiuh³ jmøi² \p \v 7 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² chiuh³ jmøi² quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa. Jue¹² hlaih¹³ dsa² chian² Galilea ca¹ŋi¹lé² quianh¹³dsa. Jø¹² bíh³ dsa² chian² Judea, \v 8 quianh¹³ dsa² chian² jøa³juøi² Jerusalén, quianh¹³ dsa² chian² Idumea, quianh¹³ dsa² chian² hŋoh¹³ jmøi² Jordán, quianh¹³ dsa² chian² ja³tén¹² jøa³juøi² Tiro quianh¹³ jøa³juøi² Sidón, ca¹dsi¹lé² jue¹² hlaih¹³dsa ja³tsenh¹³ Jesús. Di³ ma²ca¹nǿng²dsa he² ma²jmo¹²dsa. \v 9 Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² quián¹²dsa hi² hai¹dsa ju²jŋia¹³ cøng² barco ju³ná³ ca¹túgh²dsa chi³cu² chi³hliáh². Di³ jue¹² dsa² lǿ². \v 10 Ma²ca¹mi¹hliú² Jesús dsa² jue¹². Hi² jøng² cu²hliah¹²dsa Jesús, hi² hniu¹dsa láh²dsa quiah¹² Jesús, ju³lah dsa² lán¹² dsag³. Mi³jøng² hliú²dsa. \v 11 Jøng² lǿa¹² ju³ hein² dsa² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ ca¹jë́² Jesús, ca¹chi¹jné¹dsa ni³ Jesús. Ca¹juúh²dsa tí²: \p ―Hning² báh³ jong¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 12 Jøng² hiug¹² ca¹juúh² Jesús hi² tsa¹mi¹léi¹³ jmi²dsí² jǿg³ jøng². \s1 Ca¹hia¹ Jesús dsa² guia¹tón² \r (Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) \p \v 13 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² máh². Ca¹tǿh¹dsa dsa² cónh¹ dsa² hnio¹dsa. Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² héi² ja³tsenh¹³dsa. \v 14 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús guia¹tón² dsa², dsa² li¹quianh¹³dsa, dsa² dsa¹téng² jǿg³ quiah¹² Diú¹³, \v 15 dsa² li¹chi² bí² hi² huø¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³. \v 16 Dsa² lang¹² ca¹hia¹dsa: \q1 Simón, dsa² ca¹quian¹dsa Pedro \q1 \v 17 Jacobo quianh¹³ Juan, roh¹³dsa, ja³ŋiúh³ Zebedeo ta³og¹ (Dsa² héi² ca¹quian¹dsa Boanerges, hi² hniu¹dsa juúh²dsa Jong¹² Ŋíh¹. Di³ tsøg² dsǿa¹² dsa² héi².) \q1 \v 18 Andrés \q1 Felipe \q1 Bartolomé \q1 Mateo \q1 Tomás \q1 Jacobo, ja³ŋiúh³ Alfeo \q1 Tadeo \q1 Simón, dsa² cananista \q1 \v 19 Judas Iscariote, dsa¹ ca¹hnë¹ Jesús jmai³ chi³quë́¹. \s1 Ca¹quian¹dsa Jesús jǿg³ hlaih¹³ \r (Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10) \p Jøng² ca¹ŋáh¹ Jesús. \v 20 Ni³ jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² jue¹² calah, ca¹lah¹jin³ tsa¹lé² gǿh¹dsa hé¹². \v 21 Jøng² mi³ca¹nǿng² ju³roh¹³dsa jǿg³ jøng², ca¹ŋi¹lé²dsa ja³quiah¹³dsa. Mi³ŋi¹chiánh²dsa Jesús. Di³ lë́²dsa hi² ma²ŋøa¹² Jesús ŋá¹²dsa. \p \v 22 Jøng² ca¹juúh² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² chian² jøa³juøi² Jerusalén: \p ―Beelzebú quin¹²dsa. Hi² jøng² báh³ huø¹²dsa jmi²dsí² hlaih¹³ quianh¹³ bí² cuø¹² juu¹³ jmi²dsí² hlaih¹³ héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Hi² jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² jue¹². Ca¹tsáih¹dsa dsa² jǿg³ ti³jnøa¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹lé² huø¹ Satanás quiah¹² Satanás hŋiah¹². \v 24 Lǿa¹² ju³lah lǿa¹² quiah¹² juøi² ja³tsa¹tiogh³ dsa² juøi² cøng² jǿg³. Dsa¹hén² báh³ juøi². \v 25 Jø¹² bíh³ dsa¹hén² jǿg³ quiah¹² dsa² tiogh³ cøng² hniú¹², ju³ná³ cø²tsë́¹²dsa. \v 26 Jøng² ma²ŋih³ hniah¹² hi² dsa¹hén² jǿg³ quiah¹² Satanás, dsa² tøah¹² hniah¹² Beelzebú héi², ju³ná³ tá¹²dsa quianh¹³ dsa² quián¹²dsa. \p \v 27 ’Ha¹chian² dsa² lé² hí¹ dsi²néi² quiah¹² dsa² bé², hi² cán²dsa hi² chi² dsi²néi², ju³ná³ tsa¹ma²na²hŋió²dsa dsa² hniu³ ni³jiá¹. Jøng² ma²lé² cán²dsa hi² chi² dsi²néi², ju³ná³ ma²na²hŋiéng²dsa. \p \v 28 ’Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Li¹chi² báh³ ju²hén² dsǿg³ dsa² jmøi¹guǿi¹ ca¹lah¹jǿ¹ dsag³ re²dsa, ho¹ ju³ he² jǿg³ hlaih¹³ ma²ca¹hløah¹dsa. \v 29 Cøng² dsag³ jøng² tsa¹lǿih² jmai³ dsa¹hén² quiah¹²dsa, ju³ná³ ca¹hia¹dsa jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³ jǿg³ hlaih¹³. Dsa² juúh² lah¹jøng² ma²re² dsag³ tsa¹ma¹dsián¹. \p \v 30 Lah¹jøng² ca¹juúh² Jesús. Di³ ma²ca¹juúh² dsa² héi² hi² quin¹² Jesús jmi²dsí² hlaih¹³. \s1 Mi³chiég³ quianh¹³ roh¹³ Jesús \r (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21) \p \v 31 Jøng² ca¹dsiég¹ mi³chiég³ Jesús quianh¹³ roh¹³dsa. Ca¹túgh²dsa ja³dsi¹². Jøng² ca¹tse¹dsa jǿg³ tǿh²dsa Jesús. \v 32 Jue¹² dsa² tiogh³ lah¹jin² lah¹lǿih¹ ja³guǿ¹³ Jesús. Jøng² ca¹juúh² dsa² tiogh³, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Hning² tǿh² mi³chiegh²hning ja³dsi¹² lah¹quianh¹³ rúh²hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 33 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Hein² dsa² lán¹² mi³chie¹ lah¹quianh¹³ roh¹² jní²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 34 Jøng² ca¹jë́²dsa dsa² tiogh³ lah¹jin² lah¹lǿih¹ ja³guǿ¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Hniah¹² báh³ dsa² lanh¹² mi³chie¹jni quianh¹³ roh¹²jni. \v 35 Di³ dsa² héi² báh³ lán¹² roh¹²jni quianh¹³ mi³chie¹jni, dsa² mi²ti¹ jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \c 4 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² séi² møi¹jon² \r (Mt. 13.1-23; Lc. 8.4-15) \p \v 1 Cónh¹ calah ca¹he¹ Jesús jǿg³ chiuh³ jmøi². Jøng² mi³ca¹dsi¹lé² jue¹² hlaih¹³ dsa² ja³tsenh¹³dsa, ca¹uǿi² Jesús cøng² barco hei¹² dsi²jmøi². Jøng² tiogh³ dsa² jue¹² chiuh³ jmøi². \v 2 Jøng² ca¹dsii¹ Jesús hliú² jǿg³ ti³jnøa¹². Jøng² ca¹he¹dsa jǿg³ la²: \p \v 3 ―¡Neng² di³ hniah¹² jǿg³ la²! Jan² dsa² ca¹ŋó¹, ca¹ŋi¹séi¹ møi¹jon². \v 4 Ja³ca¹séi²dsa jøng², ca¹quia¹ mih² møi¹jon² cøg¹² juu¹². Jøng² ca¹dsi¹lé² tan¹². Ca¹jiégh¹jah mǿi². \v 5 Jøng² ca¹quia¹ mih² jøa³cang³, ja³tsa¹chi² ma¹dsio¹² guøh³. Mǿi² jøng² tí² ta³ca¹hii². Di³ tsa¹hmøh² guøh³. \v 6 Jøng² mi³ca¹dsíg¹ hieg², ca¹jlíh¹. Jøng² ca¹lø¹quiéng¹. Di³ tsa¹chi² ma¹dsio¹² jmó³. \v 7 Jøng² ca¹quia¹ mih² ja³tioh¹³ tang¹². Jøng² ca¹hiag² tang¹². Ca¹lø¹hmaih¹. Tsa¹ca¹cuø¹ mǿi². \v 8 Jøng² ca¹quia¹ mih² ja³dsio¹. Ca¹hii². Ca¹ŋi¹cón³. Ca¹cuø¹ mǿi². Ca²dsieg³ ca¹cuø¹ ma¹gui²guí², ca²dsieg³ ma¹to¹lu¹guí² rø²dsǿ² guie¹, ca²dsieg³ ma¹cøng² ŋi²lǿg². \p \v 9 Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² lé² nang¹, ju³neng¹³dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 10 Jøng² mi³ma²ca¹ŋi¹lia¹ dsa² jue¹², ca¹ŋai¹ dsa² quián¹² Jesús quianh¹³ dsa² guia¹tón² he² hi² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ ti³jnøa¹². \v 11 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hniah¹² báh³ dsa² li¹ŋih³ ha²lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Di³ jøng² jmáh¹lah jǿg³ ti³jnøa¹² báh³ li¹chi² quiah¹² dsa² siáh². \v 12 Mi³jøng² tsa¹li¹lih¹³dsa he² hi² jái¹dsa. Mi³jøng² tsa¹li¹ŋë́²dsa he² hi² nang¹dsa. Mi³jøng² tsa¹jénh¹dsa. Tsa¹dsa¹hén² dsǿg³dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹juúh²dsa calah: \p ―¿Tsa³ŋë́h² hniah¹² jǿg³ ti³jnøa¹² quiah¹² møi¹jon²? ¿Ha²lah li¹ŋih³ hniah¹² jøng² ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ ti³jnøa¹²? \v 14 Dsa² téng² jǿg³ báh³ dsa² séi² mǿi². \v 15 Chian² báh³ dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² møi¹jon² ca¹quia¹ cøg¹² juu¹². Nang¹² báh³ dsa² héi² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Dsø¹juu¹² jøng² báh³ já¹² dsa² hlanh³. Jŋíh² dsa² hlanh³ jǿg³ ma²dsø²jiag¹² dsǿa¹² dsa² héi². \v 16 Jø¹² bíh³ lán¹² ca²dsiog³ dsa² ju³lah lǿa¹² møi¹jon² ca¹quia¹ jøa³cang³. Mi³ma²nǿng² dsa² héi² jǿg³ quiah¹² Diú¹³, dsø¹juu¹² jøng² báh³ cang¹dsa jǿg³ ca¹lah¹hiu³ dsǿa¹²dsa. \v 17 Jøng² lǿa¹² quiah¹² dsa² héi² ju³lah lǿa¹² quiah¹² hma² tsa¹chi² ma¹dsio¹² jmó³. Cu²hna² báh³ tiúh¹dsa. Tsa¹hai³ tiáh¹ dsǿa¹² dsa² héi² ju³ná³ he² mih² jmø³uai¹² ca¹já¹, ho¹ ju³ ca¹jmógh² dsa² ni³ huu¹³ hi² hé²dsa jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 18 Jøng² chian² dsa² siáh², dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² møi¹jon² ca¹quia¹ ja³tioh¹³ tang¹². Nang¹² báh³ dsa² héi² jǿg³. \v 19 Jøng² li¹chian² dsa² héi² ju²hí³ dsøa¹² ja³dsø²lé²dsa jmøi¹guǿi¹. Li¹gan²dsa quianh¹³ cog³. Li¹hniu¹dsa hi² siíh², hi² chi² tø¹cøg¹². Hi² jøng² jmo¹² tsa¹ma¹dsagh² dsǿa¹²dsa jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Tsa¹dsø¹cón³ jǿg³ ja³cog² dsa² héi². \v 20 Jøng² ca²dsiog³ dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² quiah¹² møi¹jon² ca¹quia¹ huø¹ dsio¹. Dsa² héi² chính² tí² jǿg³ na³ma²ca¹nǿng²dsa. Dsa¹jon¹ báh³ jǿg³ ja³cog² dsa² héi² ma¹gui²guí², ma¹to¹lu¹guí² rø²dsǿ² guie¹, ma¹cøng² ŋi²lǿg³ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Li¹léi¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² rø²hma¹ \r (Lc. 8.16-18) \p \v 21 Jøng² ca¹juúh² calah Jesús: \p ―Ha¹chian² dsa² hma¹² si² jmøi² cøg² niúh¹ tøh¹², ho¹ ju³ niúh¹ jein³, na³ma²ca¹te¹dsa si². Guiuh¹³ hai¹²dsa si². \v 22 Di³ li¹léi¹³ báh³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² rø²hma¹. Li¹ne³ báh³ jniang³ ca¹lah¹jǿ¹, ju³lah he² jǿg³ tsa¹léi¹³. \v 23 Ju³ná³ hein² dsa² lé² nang¹, ju³neng¹³dsa. \p \v 24 Jøng² ca¹juúh² calah Jesús: \p ―¡Quin² hí³ jǿg³ hi² nøngh² hniah¹²! Cøng² ni³ mi¹rø¹² Diú¹³ jǿg³ quiánh² hniah¹², ju³lah mi³rǿh³ hniah¹² jǿg³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Ué² hi³méh¹ jmo¹ Diú¹³ ja³cogh² hniah¹². \v 25 Di³ cuø¹ Diú¹³ hi² niu¹ ma¹dsio¹² jǿg³ ju²gug² dsa² cán² hí³ jǿg³. Jøng² jŋíh² báh³ Diú¹³ he² jǿg³ mih² lë́²dsa hi² ŋi¹²dsa, ju³lah dsa² tsa¹jmo¹² hí³. \s1 Jǿg³ quiah¹² møi¹jon² dsø²cón³ \p \v 26 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² dsa² séi² møi¹jon² ni³ huø¹. \v 27 Jøng² güe²dsa ja³neng². Nung²dsa ŋi²jmø². Ŋøa¹² jmai³. Jøng² hií¹ mǿi². Dsa¹cón³. Tsa¹ŋi¹² dsa² héi² ha²lah lǿ². \v 28 Hŋiah¹² jmøi¹guǿi¹ báh³ jmo¹² hi² li¹chi² mǿi². Lah¹ni³ hii² moh¹³ guø³. Ni³ jøng² toh¹² hlíh². Jøng² lǿ² chi³cángh¹ hlíh² ja³dsø²cah¹³ mǿi². \v 29 Jøng² mi³ca¹lø¹lé² mǿi², tse¹²dsa dsa² dsø²quiúh². Di³ ca¹dsiég¹ jmai³ ja³jiégh¹dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² møi¹jon² mostaza \r (Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19) \p \v 30 Jøng² ca¹juúh²dsa calah: \p ―¿He² jǿg³ chi² li¹juúh³ jniang³ ha²lah lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹? ¿He² jǿg³ chi² li¹dsií³ jniang³? \v 31 Lǿa¹² ju³lah lǿa¹² møi¹jon² mostaza. Píh³ báh³ mǿi² jøng² cónh¹ jín³ ja³ca¹lah¹jǿ¹ ni³ mǿi² siíh² chi² jmøi¹guǿi¹ jmai³ ja³séi²dsa ni³ huø¹. \v 32 Jøng² hiug¹² jín³ dsø²juøh¹² cónh¹ jín³ ja³ca¹lah¹jǿ¹ ni³ janh¹² siíh². Dsø²cah¹³ guh¹² ca¹lah¹cónh¹ ma²lé² túgh¹ tan¹² ja³lǿa¹³ hính³ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹dsii¹ Jesús hliú² jǿg³ ti³jnøa¹² \r (Mt. 13.34-35) \p \v 33 Quianh¹³ hliú² jǿg³ ti³jnøa¹² lah¹jøng² ca¹heh¹ Jesús dsa² jue¹², ca¹lah¹cónh¹ ja³té¹² li¹nang¹dsa. \v 34 Ha¹chi² ca¹nií¹dsa jǿg³. Jmáh¹lah dsa² quianh³dsa ca¹heh¹dsa jǿg³ chi³na¹ ja³cu³guiog³dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús ca¹hǿi² tei³ jmøi¹guǿi¹ \r (Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25) \p \v 35 Jmai³ jøng², mi³ca¹tø³dsé³ hieg², ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quián¹²dsa: \p ―¡Ma¹dsǿg³ hŋoh¹³ jmøi²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 36 Jøng² ca¹tiúg²dsa dsa² jue¹². Ca¹jiag¹ dsa² quián¹²dsa juu¹² hŋoh¹³ jmøi², hi² ma²guǿ¹² Jesús lah¹jøng² báh³ barco. Jø¹² bíh³ ca¹ŋi¹lei¹ barco siíh² quianh¹³dsa. \v 37 Jøng² ca¹hǿi² dsí² tí² hlaih¹³ cu¹té¹². Ca¹jéinh¹ jmøi² niúh¹ barco. Ca¹tǿ² ja³mi³cángh² barco. \v 38 Jøng² rø²güé¹ Jesús tø¹ja³tag¹² barco. Rø²dse¹² hmøah¹² dsi³dsa. Jøng² ca¹ŋie¹dsa Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tøa¹²! ¿Tsa³chi² lë́h²hning hi² dsiág¹ jniang³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² mi³ca¹ŋié¹ Jesús, ca¹jé²dsa dsí². Ca¹tsáih¹dsa jmøi². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tei³ ju³niu¹³! ¡Tsa¹tóh² cu²møah¹³! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹jŋi¹ dsí². Ca¹tsih¹ tei³ hlaih¹³ jmøi¹guǿi¹. \v 40 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: \p ―¿He² løa¹ ganh¹ hniah¹²? ¿Tsa³héh² hniah¹² jǿg³ quieg¹ jní²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 41 Jøng² ca¹can¹ hlaih¹³ dsa² quianh¹³dsa gøg². Ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Jin³ hein² dsa² lang¹²? Nang¹² báh³ dsí² quianh¹³ jmøi² jǿg³ hi² juúh²dsa ―ca¹juúh²dsa. \c 5 \s1 Jan² dsa² gadareno quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ \r (Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39) \p \v 1 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa hŋoh¹³ jmøi², huø¹ go² dsa² gadareno. \v 2 Jøng² ca¹u¹hái¹ jan² dsa² ŋioh¹² tøg²hløg² ja³rø²hog¹² hlai³. Quin¹² dsa² ŋioh¹² jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹jén² dsa² héi² Jesús mi³ma²siog²dsa barco. \v 3 Ja³jøng² guǿ¹² dsa² héi², ja³rø²hog¹² hlai³ jøng². Ha¹chian² dsa² ma¹tiúh¹ hŋio¹ dsa² héi² ca¹lah¹jin³ quianh¹³ cadena. \v 4 Di³ hliú² rón² ma²ca¹hŋiéng²dsa quianh¹³ cadena. Cónh¹jøng² ca¹hnie¹dsa. Ca¹jue¹dsa ŋí³. Ha¹chian² dsa² ma¹tia¹ dsa² héi². \v 5 Jøng² ca¹lah¹jǿ¹ jmai³ lah¹huu² lah¹jmø² ho¹² dsa² héi² tí². Dsø²hǿg²dsa ja³rø²hog¹² hlai³ jøng². Dsø²hǿg²dsa máh². Qui²tág¹²dsa quiah¹²dsa hŋiah¹²dsa quianh¹³ cang³. \v 6 Jøng² mi³ca¹jë́² dsa² héi² Jesús ca¹tǿ² uǿin², ca¹ŋó¹dsa gu¹hei¹². Ca¹chi¹jné¹dsa ni³ Jesús. \v 7 Jøng² ca¹hløah¹dsa tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² jǿg³ ca¹të́h²hning quianh¹³ jní², Jesús, jong¹² Diú¹³ juanh¹²? Juǿi²jni hning² hi² tsa¹jmogh¹³hning jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Lah¹jøng² ca¹juúh² jmi²dsí² hlaih¹³. Di³ ma²na²juúh² Jesús, na²tsáih¹dsa jmi²dsí²: \p ―¡Jú¹² quiah¹² dsa² ná¹²! ―ma²na²juúh²dsa. \p \v 9 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³: \p ―¿He² tsenh²hning? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² calah jmi²dsí²: \p ―Legión báh³ tsen²jni. Di³ juai¹² jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 10 Jøng² ca¹møa¹ jmi²dsí² hi² tsa¹mi³huø¹ Jesús huø¹ jøng². \v 11 Cøg¹² jøng² mi³tiogh³ jue¹² ŋié¹². Mi³ti³gøah¹²jah høg² nung² huu¹³ máh². \v 12 Jøng² ca¹møa¹ jmi²dsí², ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tse² jnieh³ quianh¹³ ŋié¹²! Mi³jøng² cán² ŋié¹² jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹cuø¹ Jesús jǿg³. Hi² jøng² ca¹huøh¹² jmi²dsí² hlaih¹³ quiah¹² dsa² ŋioh¹² héi². Ca¹can¹ ŋié¹². Jøng² ca¹ŋi¹lé² ŋié¹² gu¹hei¹², cónh¹ ton¹ mei¹³ jáh². Ca¹siúgh² jáh² ja³chi³dsió¹³. Ca¹dsan¹jah niúh¹ jmǿi¹. \p \v 14 Jøng² ca¹cuøin¹ dsa² mi³jmo¹² hí³ jáh². Ca¹he¹dsa jǿg³ jøa³juøi² lah¹quianh¹³ dsi²juu¹². Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² ŋi³jái³ he² ma²na²løa¹. \v 15 Jøng² mi³ca¹dsi¹lé² dsa² héi² ja³tsenh¹³ Jesús, ca¹jë́²dsa dsa² ŋioh¹² héi², dsa² mi³quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³. Ja³jøng² ma²guǿ¹²dsa. Ma²caih¹²dsa tsǿnh³. Ma²dsiog¹dsa, dsa² mi³quin¹² hliú² jmi²dsí² héi². Jøng² gøg² ca¹can¹ dsa² ca¹dsi¹lé². \v 16 Jøng² dsa² ca¹jái¹ ha²lah na²løa¹, ca¹heh¹dsa dsa² ca¹dsi¹lé² jǿg² ha²lah ca¹jính¹ ŋié¹², ha²lah ca¹jính¹ dsa² mi³quin¹² hliú² jmi²dsí² héi². \v 17 Jøng² ca¹tsáih¹ dsa² chian² ja³jøng² Jesús, hi² mi³u¹hai¹² Jesús go²dsa. \p \v 18 Jøng² ja³ma²uǿi² Jesús barco, ca¹møa¹ dsa² mi³quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ héi² chi²júh² cuø¹ Jesús jǿg³ hi² dság¹dsa quianh¹³dsa. \v 19 Cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹cuø¹ Jesús jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Dsio¹ báh³ guǿnh³hning. Gu³tseih³hning dsa² quiánh²hning ha²lah ma²ca¹jmo¹ Juuh²hning, ha²lah ma²ca¹jmo¹dsa huø³ dsǿa¹² ja³cogh²hning ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 20 Jøng² ca¹ŋó¹ dsa² héi² juu¹² ja³tioh¹³ juøi² tǿh²dsa Decápolis. Ca¹ŋi³hǿ¹³dsa jǿg³ ha²lah ca¹jmo¹ Jesús ja³cog²dsa. Jøng² gøg² ca¹can¹ ca¹lah¹já¹ dsa² ca¹nǿng² jǿg³. \s1 Ja³mái¹³ Jairo quianh¹³ hio¹³ ca¹láh² tsǿnh³ Jesús \r (Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) \p \v 21 Jøng² jue¹² hlaih¹³ dsa² ca¹túgh² quianh¹³ Jesús calah, mi³ca¹dsiánh¹dsa hŋoh¹³ jmøi². Ma²tiogh³dsa chiuh³ jmøi². \v 22 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² dsa² lán¹² ta³ quiah¹² guøh¹², dsa² tsen² Jairo. Ca¹chi¹jné¹ dsa² héi² mi³ca¹jë́²dsa Jesús. \v 23 Ca¹tsáih¹dsa Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―Ma²tǿ² ja³jón² ja³mái¹jni. Juanh¹² jmóh³hning hoh¹². Gu³quiegh²hning gugh² ni³ quiah¹²dsa. Mi³jøng² hliú²dsa. Tsa¹jón²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús quianh¹³dsa. Jø¹² bíh³ ca¹ŋi¹lé² dsa² jue¹² ca¹lah¹cu²hliah¹²dsa Jesús. \v 25 Jøa³ dsa² jue¹² mi³hiúg³ jan² hio¹³ dsoh³, dsa² lán¹² dsag³ ton². Ma²ni³ŋó¹³ guie¹tǿn² ji²ŋi² hi² dsoh³dsa. \v 26 Jue¹² tø²mǿa¹² ma²ca¹jmo¹ hí³. Ma²ca¹hén² hio¹³ cog³ quiah¹²dsa ca¹lah¹jǿ¹. Di³ ha¹chi² ca¹jŋi¹ dsag³. Hiug¹² jín³ hi² ca¹ja¹. \v 27 Jøng² ma²ca¹nǿng² hio¹³ jǿg³ quiah¹² Jesús. Hi² jøng² ca¹ŋó¹dsa tø¹lah¹cah¹³ Jesús jøa³ ja³dsø²lé² dsa² jue¹². Jøng² ca¹láh² hio¹³ tsǿnh³ Jesús. \v 28 Di³ lë́²dsa: “Cónh¹ lah¹³jni tsǿnh³dsa. Di³ jøng² hliú²jni,” lë́²dsa. \v 29 Dsø¹juu¹² jøng² mi³ca¹láh² hio¹³ tsǿnh³ Jesús, ca¹jŋi¹ ton²dsa. Jøng² ca¹lø¹lih¹³ hio¹³ ca¹hlú²dsa dsag³. \v 30 Jø¹² bíh³ ma²ŋi¹² Jesús ca¹cuúh¹dsa dsa² bí². Hi² jøng² ca¹jénh¹dsa jøa³ dsa² jue¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² na²láh² tsønh¹jni? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 31 Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³ Jesús: \p ―Ma²jáih²hning hi² cu²hliah¹² dsa² jue¹² hning². ¿He² løa¹ ŋaih³hning hein² na²láh² tsǿinh² hning? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 32 Cónh¹jøng² cøng² hi² jái¹² Jesús lah¹jin² lah¹lǿih¹, hi² hnah¹²dsa dsa² ca¹jmo¹. \v 33 Jøng² ma²ŋi¹² hio¹³ he² ma²na²jính¹dsa. Hi² jøng² ca¹chi¹jné¹dsa ni³ Jesús. Ma²jlia¹²dsa hi² goh¹²dsa. Ca¹he¹dsa jǿg³ he² ma²na²løa¹ quiah¹²dsa. \v 34 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hio¹³: \p ―Ma²na²hlúh²hning, jon¹². Di³ héh²hning jǿg³ quieg¹ jní². Ma²lé² guǿnh³hning ca¹lah¹hiug² hoh¹²hning. Na¹ báh³ ma²na¹jŋi¹ dsag³ quiánh²hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 35 Lah¹jøng² chi³hløah¹² Jesús mi³ca¹dsi¹lé² dsa² ja²lé² juu¹² ja³quiah¹³ dsa² ta³ quián¹² guøh¹² héi². \p ―Ma²na²jon¹ ja³máih¹hning ―ca¹juúh² dsa² ca¹dsi¹lé², ca¹tsáih¹dsa Jairo ―Tiúh¹ báh³ tsa¹ma¹cuøh¹³hning tøa¹² ju²méh³ dsøa¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 36 Cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹tónh¹ Jesús juu¹² jǿg³ ca¹juúh² dsa² héi². Ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² ta³ héi²: \p ―¡Tsa¹jmo² ju²hí³ dsøa¹²! Cøng² hi² héh² báh³ hning² jǿg³ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 37 Jøng² tsa¹ma¹ca¹cuø¹ Jesús jǿg³ hi² dsa¹le² dsa² jue¹² quianh¹³dsa, jmáh¹lah Pedro, quianh¹³ Jacobo, quianh¹³ Juan, roh¹³ Jacobo. \v 38 Jøng² mi³ca¹dsi¹lé²dsa ja³quiah¹³ dsa² ta³, ca¹jái¹ Jesús hi² ma²tiogh³dsa cu²møah¹³. Tø²ho¹²dsa ca¹lah¹cu²møah¹³ cu¹té¹². \v 39 Jøng² mi³ma²hiúg³ Jesús dsi²néi², ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ tø²høgh² hniah¹²? ¿He² løa¹ tiogh³ hniah¹² cu²møah¹³? Ha¹chi² ma²na²jon¹tsih. Rø²güé¹ báh³ tsih² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 40 Jøng² ca¹ŋǿi² dsa² tiogh³. Di³ jøng² ca¹huan¹ Jesús dsa² héi². Jøng² ca¹ŋó¹dsa cøg¹² ja³rø²quia¹²tsih. Quianh¹³dsa chiég³ jmi²tsih, quianh¹³ dsa² quianh³dsa. \v 41 Jøng² ca¹chính²dsa gug²tsih. Ca¹juúh²dsa: \p ―Talita, cumi ―ca¹juúh²dsa, hi² hniu¹dsa juúh²dsa: “Hning² juǿi²jni tsih². ¡Nung²!” \p \v 42 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹nung² báh³ tsih². Ca¹ŋøa¹ báh³ tsih². Di³ hiúg³tsih ma¹guie¹tǿn² ŋih¹². Jøng² ca¹can¹ hlaih¹³ dsa² tiogh³ gøg². \v 43 Jøng² hiug¹² ja¹² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ha¹chian² dsa² gu³tseih³ hniah¹² jin³ hein² he² hi² na²løa¹. ¡Cuøh¹³ hniah¹² tsih² hi² gǿh¹tsih! ―ca¹juúh²dsa. \c 6 \s1 Ca¹dsiánh¹ Jesús juøi² Nazaret \r (Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30) \p \v 1 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng². Ca¹ŋáh¹dsa juu¹² go²dsa. Quianh¹³dsa dsa² quianh³dsa. \v 2 Jøng² ca¹he¹dsa jǿg³ quiah¹² Diú¹³ guøh¹² jmai³ sa³¹. Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² dsa² jue¹², dsa² ca¹nǿng² jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha² tøah¹ ca¹mi¹tan¹² dsa² ná¹² jǿg³ ma¹dsio¹² ma²ŋi¹²dsa? ¿Ha²lah të²dsa jmo¹² juu¹² juøh¹²? \v 3 ¿Tsa³lán¹² dsa² ná¹² tøa¹²hmá¹, ja³ŋiúh³ María, dsa² lán¹² roh¹³ Jacobo quianh¹³ José quianh¹³ Judas quianh¹³ Simón? ¿Tsa³tiogh³ mǿ² roh¹³dsa ja³la² jøa³ ja³tiagh³ jniang³? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹lø¹hioh¹dsa quiah¹² Jesús. \v 4 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Ca¹lah¹já¹ báh³ dsa² jmo¹² juanh¹² dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Jmáh¹lah dsa² go²dsa tsa¹jmo¹, quianh¹³ ju³roh¹³dsa, dsa² tiogh³ dsi²néi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 5 Hi² jøng² tsa¹ca¹løa¹ hi² jmo¹ Jesús juu¹² juøh¹² juøi² go²dsa jøng². Cónh¹ ca¹dsii¹dsa gug²dsa ni³ quiah¹² jan² og¹ dsa² dsoh³. Ca¹mi¹hliú²dsa dsa². \v 6 Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² Jesús ni³ huu¹³ tsa¹hé² dsa² go²dsa jǿg³ quiah¹²dsa. \s1 Ca¹tse¹ Jesús dsa² guia¹tón² \r (Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6) \p Jøng² ca¹ŋi¹he¹ Jesús jǿg³ quiah¹² Diú¹³ juøi² tioh¹³ cøg¹². \v 7 Jøng² ca¹tǿh¹dsa dsa² guia¹tón². Ca¹tse¹dsa ma¹og¹ dsa². Ca¹cuø¹dsa bí² hi² tiá¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³. \v 8 Tsa¹ca¹cuø¹dsa jǿg³ hi² cán²dsa jin³ he² quiah¹² dsi²juu¹². Tsa¹cán²dsa hé¹². Tsa¹cán²dsa mu²ra³. Tsa¹cán²dsa cog³. Jmáh¹lah hma² hø¹³ báh³ chính²dsa. \v 9 Tóh¹dsa løg² ca²jag¹³ tai³dsa. Ha¹chi² cáih¹dsa ton¹ tsǿnh³dsa. \v 10 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jøng² ha² ja³ca¹cuø¹dsa hniú¹², cøng² hniú¹² jøng² báh³ túgh³ hniah¹² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³gu³noh¹² hniah¹² juøi² siíh². \v 11 Jøng² ha² ja³tsa¹hie¹dsa hniah¹², ho¹ ju³ tsa¹nang¹dsa jǿg³ quiánh² hniah¹², hueh¹² hniah¹² ja³jøng². Jøng² quiah¹³ hniah¹² hleg² ti³quin¹² joh¹³ taih¹ hniah¹², hi² jmóh³ hniah¹² tsa¹jeh¹³ hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 12 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² guia¹tón². Ca¹ŋi³téng³dsa jǿg³ hi² hniuh¹² jéinh¹ dsǿa¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ ja³cog² Diú¹³. \v 13 Ca¹huø¹dsa hliú² jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹tsǿng²dsa aceite quiah¹² dsa² dsoh³. Ca¹mi¹hliú²dsa dsa². \s1 Ca¹jon¹ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi² \r (Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9) \p \v 14 Jøng² ca¹nǿng² rai¹³ Herodes ha²lah ma²jmo¹² Jesús. Di³ ma²ca¹tsø² ca¹ja¹ jǿg³ quiah¹²dsa. Jøng² ca¹juúh² ca²dsiog³dsa: \p ―Ma²ca¹hiog² Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Dsa² héi² báh³ Jesús. Hi² jøng² báh³ lǿ² juu¹² juøh¹² quiah¹²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 15 Jøng² ca²dsiog³dsa ca¹juúh²: \p ―Hlai³ Elías báh³ héi² ―ca¹juúh²dsa. \p Cónh¹ calah dsa² siáh² ca¹juúh²: \p ―Dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ báh³ Jesús. Lán¹²dsa ju³lah mi³lán¹² dsa² mi³hǿ² jǿg³ ma²lǿih² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 16 Jøng² lah¹la² ca¹juúh² Herodes mi³ca¹nǿng²dsa: \p ―Ma²ca¹hiog² Juan, dsa² ca¹quiúh¹jni lag³. Dsa² héi² báh³ Jesús ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Lah¹jøng² ca¹juúh² Herodes. Di³ hŋiah¹² Herodes ma²ca¹tse¹ dsa² ca¹ŋi³chiánh³ Juan. Ca¹tangh¹²dsa hni¹ŋí³. Di³ lah¹la² ma²ca¹løa¹: Ca¹jian¹ Herodes hio¹³ mi³jian¹² Felipe, roh¹³dsa. Herodías mi³tsen² hio¹³. \v 18 Jøng² ca¹juúh² Juan, ca¹tsáih¹dsa Herodes: \p ―Tsa¹lé² janh¹³hning hio¹³ quián¹² rúh²hning ―ca¹juúh² Juan. \p \v 19 Hi² jøng² ca¹lø¹hian¹³ Herodías Juan. Mi³jŋaih¹dsa. Di³ tsa¹lé². \v 20 Di³ gan¹ Herodes Juan. Ma²ŋi¹² Herodes hi² lán¹² Juan dsa² dsiog¹, dsa² quián¹² Diú¹³. Hi² jøng² ca¹tanh¹²dsa Juan hni¹ŋí³, ja³lǿa¹² hí³ quiah¹²dsa. Jøng² ca¹lah¹hiu³ dsǿa¹² Herodes ca¹nǿng²dsa jǿg³ juúh² Juan, ta³lah¹chian²dsa ju²hí³ dsøa¹² calah. \v 21 Jøng² ca¹dsóh¹ Herodías mai³¹ ha²lah jón² Juan mi³ca¹jmo¹ Herodes jmai³ ca¹dsóh¹dsa ji²ŋi². Jue¹² dsa² ta³ ca¹túgh² mesa quianh¹³dsa, quianh¹³ juu¹³ hlég², quianh¹³ dsa² canh¹³ chian² huø¹ Galilea. \v 22 Jøng² ca¹hí¹ ja³mái¹³ Herodías ja³tiogh³ dsa² héi². Ca¹jmo¹dsa jan³ ja³ta¹ni¹dsa. Jøng² ca¹tǿ² dsǿa¹² Herodes quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³ mesa. Jøng² ca¹juúh² rai¹³, ca¹tsáih¹dsa tsih²mǿ²: \p ―¡Møa³ he² hi² hnøngh²hing! Jøng² cuø¹³ báh³ jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Ca¹mi¹dsøg¹²dsa jǿg³ hi² lah¹dsóh² cuø¹dsa he² ca¹møa¹ tsih²mǿ², ca¹tǿ² ton¹dsoh¹³ hi² chi² quiah¹²dsa. \v 24 Jøng² ca¹u¹hái¹ tsih²mǿ². Ca¹ŋǿh¹dsa mi³chiég³dsa: \p ―¿He² hi² dsio¹ møa³jni? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² mi³chiég³tsih: \p ―Mǿh³hning dsi³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹ŋó¹ calah tsih²mǿ² dsø¹juu¹² juu¹² ja³guǿ¹³ rai¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ta¹na¹ cónh¹ mi³hno¹jni dsi³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi² héi², hi² ma²hiu³ uøin¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Jøng² ca¹táh² dsǿa¹² rai¹³ mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². Cónh¹jøng² ha¹chi² hniu¹dsa hén²dsa jǿg³ ma²ca¹mi¹dsøg¹²dsa ja³ca¹nǿng² dsa² jue¹² tiogh³. \v 27 Hi² Jøng² ca¹tse¹dsa hlég² dsø¹juu¹², dsa² quianh¹³ dsa² jmo¹² hí³ hni¹ŋí³. Ca¹jmo¹dsa héh¹ hi² ŋi³quieng³dsa dsi³ Juan. Jøng² ca¹ŋi³quiuh² hlég² lag³ Juan hni¹ŋí³. \v 28 Jøng² ca¹cáng¹dsa dsi³ Juan hi² ma²hiu³ uøin¹². Ca¹cuúh¹dsa tsih²mǿ². Jøng² ca¹cuúh¹ tsih²mǿ² mi³chiég³dsa. \p \v 29 Jøng² mi³ca¹nǿng² dsa² mi³quianh¹³ Juan ha²lah ca¹løa¹. Ca¹ŋi³tei²dsa hlai³. Ca¹ŋi¹hǿg²dsa. \s1 Ca¹cuø¹ Jesús hi² ca¹gǿh¹ hŋí² mei¹³ dsa² ŋioh¹² \r (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 30 Jøng² ca¹dsi¹lia¹ calah dsa² ca¹tse¹ Jesús, dsa² ma²lán¹² ju³lah tsih² høh³ quián¹²dsa. Jøng² ca¹tsáih¹dsa Jesús ca¹lah¹jǿ¹ hi² ca¹jmo¹dsa, hi² ca¹he¹dsa. \v 31 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Ma¹dsǿg³ jniang³ cøng² ja³cu³guiag¹³ jniang³. Dsa³jŋi³ jniang³ cu²hna² ―ca¹juúh²dsa. \p Di³ cøng² hi² ja¹lé² dsa¹lé² dsa² jue¹², ca¹lah¹jín³ tsa¹lé² gǿh¹ Jesús quianh¹³ dsa² quianh³dsa. \v 32 Jøng² ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² barco cu³guiog³dsa, juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³. \v 33 Cónh¹jøng² ca¹jǿi² báh³ dsa² jue¹². Ca¹lø¹lih¹³dsa ha² juu¹² ma²dsø²lé²dsa. Hi² jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² jue¹² gu¹hei¹² juu¹² tai³dsa, dsa² chian² hliú² juøi². Ca¹ŋi¹jián¹³dsa ja³jøng². \v 34 Jøng² ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹² Jesús mi³ca¹jë́²dsa dsa² jue¹², ja³ca¹u¹hái¹dsa barco. Di³ lë́²dsa hi² ti³lán¹² dsa² jue¹² ju³lah lán¹² jah¹chih² ha¹chian² juu¹³. Hi² jøng² ca¹heh¹ Jesús dsa² héi² ma¹dsio¹² jǿg³. \v 35 Mi³ca¹hlég² jøng², ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús cøg¹² ja³tsenh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹hlég² báh³ la². Jin³ hein² dsa² ha¹chian² tiogh³ ja³la². \v 36 Jøng² dsianh¹³hning dsa² jue¹². Mi³jøng² dsa¹lé²dsa rancho quianh¹³ juøi² tioh¹³ cøg¹², hi² dsa¹lii¹²dsa hi² gǿh¹dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh³dsa: \p ―Hniah¹² cuúh³ hi² gǿh¹dsa ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―¿Hnøngh³hning hi² dsø³lii¹³ jnieh³ hŋí² ŋi²lǿg² héh¹ cog³ hi³ŋíh¹? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 38 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Ha²cónh¹ hi³ŋíh¹ quinh³ hniah¹²? ¡Gu³jái¹³ di³ cøng²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² mi³ca¹jái¹dsa, ca¹juúh²dsa: \p ―Hŋí² hi³ŋíh¹ quin³ jniang³, quianh¹³ og¹ jáh² tiogh³ jmøi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús jǿg³ hi² túgh¹ dsa² jue¹² ja³jøng², ja³mi³dsi¹³ ŋi²mah² tsíh², hi² túgh¹dsa ma¹cu²tséh¹dsa. \v 40 Jøng² ca¹túgh²dsa ma¹cu²tséh¹dsa, ma¹to¹lu¹guián²dsa, ma¹ŋia²lúg²dsa. \v 41 Jøng² ca¹can¹ Jesús hŋí² hi³ŋíh¹ jøng² quianh¹³ og¹ jáh² tiogh³ jmøi² héi². Ca¹jái¹dsa juu¹² guiuh¹³. Ca¹cuúh¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹jmo¹dsa ti³jneh³ hi³ŋíh¹. Ca¹cuúh¹dsa dsa² quianh¹³dsa hi² dsiúh¹dsa. Jø¹² bíh³ ca¹dsiúh¹dsa quiah¹² og¹ jáh² héi² ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³. \v 42 Ca¹lah¹já¹ báh³ dsa² ca¹gǿh¹. Ca¹lø¹tan¹³ báh³ dsa². \v 43 Jøng² ca¹mi¹cángh²dsa guie¹tǿn² møh²tá³ jmáh¹lah jneh³ hi³ŋíh¹ quianh¹³ jáh², hi² ca¹chiág¹. \v 44 Jøng² hŋí² mei¹³, jmáh¹lah dsa² ŋioh¹², dsa² ca¹gǿh¹ hi³ŋíh¹. \s1 Ca¹ŋøa¹ Jesús ni³ jmøi² \r (Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) \p \v 45 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹jmo¹ Jesús héh¹ hi² dsa¹lé² dsa² quianh³dsa juu¹² barco, dsa¹jián¹³dsa chiuh³ jmøi² ca²ton², juu¹² jøa³juøi² Betsaida, ta³lah¹jøng² dsiánh²dsa dsa² jue¹². \v 46 Jøng² mi³ca¹dsiánh² Jesús dsa² jue¹², ca¹ŋó¹dsa juu¹² máh², ja³ca¹ŋi¹hlanh¹dsa Diú¹³. \v 47 Jøng² ma²hei¹² barco quiah¹² dsa² quianh³dsa dsi²jo² jmøi² juøh¹² mi³ca¹neng². Ma²tsenh¹² Jesús ni³ huø¹, ja³cu³hŋiah¹²dsa. \v 48 Jøng² ca¹jái¹ Jesús ma²ué² quiah¹² dsa² jmo¹² ŋøa¹ barco. Di³ ma²já¹² dsí² ni³ ja³dság¹²dsa. Jøng² tø¹lah¹ja³jní¹ ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² ja³dsø²lé² dsa² héi². Ca¹ŋøa¹ Jesús ni³ jmøi². Mi³dsø¹jián¹³dsa ni³ dsa² héi². \v 49 Cónh¹jøng² ca¹ho¹ dsa² héi² tí² mi³ca¹jái¹dsa hi² ma²ŋøa¹² Jesús ni³ jmøi². Lë́² dsa² héi² hi² lán¹² Jesús jan² dsa² gu²dsí². \v 50 Ca¹lø¹goh¹²dsa mi³ca¹jǿi² ca¹lah¹já¹ dsa² héi². Dsø¹juu¹² jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¡Tsa¹juéh² hniah¹²! Jní² báh³ lang¹². ¡Tsa¹jmo² ganh¹! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 51 Jøng² mi³ca¹uǿi² Jesús barco, ca¹jŋi¹ dsí². Jøng² ca¹lø¹dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² héi². \v 52 Di³ tsa¹ca¹lø¹ŋë́h² dsǿa¹²dsa juu¹² juøh¹² quiah¹² hi³ŋíh¹. Hiug¹² huh² dsi³dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ dsa² dsoh³ juøi² Genesaret \r (Mt. 14.34-36) \p \v 53 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa hŋoh¹³ jmøi² ca²ton², huø¹ ja³tén¹² Genesaret. Ja³jøng² ca¹cǿin²dsa barco chiuh³ jmøi². \v 54 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹lø¹cuai¹² dsa² chian² ja³jøng² mi³ca¹siog²dsa barco. \v 55 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² jue¹² ta³cøng² juøi². Ca¹ŋi³jian³dsa dsa² dsoh³. Ca¹ŋi³jiag³dsa hi² tiogh³dsa jein³ ha² juu¹² ja³ma²ca¹nǿng²dsa hi² ma²guǿ¹² Jesús. \v 56 Jøng² ca¹tógh¹dsa dsa² dsoh³ jøa³hmah³ lǿa¹² ju³ ha² juu¹² ca¹dsiég¹ Jesús, ho¹ ju³ juøi² juøh¹², ho¹ ju³ juøi² mih², ho¹ ju³ rancho. Ca¹tsáih¹dsa Jesús chi²júh² lé² láh² dsa² dsoh³ ca¹lah¹cónh¹ hé¹ tsǿnh³dsa. Jøng² ca¹hlú² báh³ ca¹lah¹já¹ dsa² ca¹jmo¹ lah¹jøng². \c 7 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² hóg¹ \r (Mt. 15.1-20) \p \v 1 Jøng² ca¹túgh² dsa² fariseo quianh¹³ ca²dsiog³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² chian² jøa³juøi² Jerusalén. Ca¹túgh²dsa ja³tsenh¹³ Jesús. \v 2 Jøng² ca¹jái¹ dsa² héi² hi² gøah¹² ca²dsiog³ dsa² quianh³ Jesús hi² tsa¹ti³jai¹ gug²dsa, hi² tsa¹rø²jŋǿi³. \v 3 (Di³ tsa¹gǿh¹ dsa² fariseo, quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² judío, ju³ná³ tsa¹ni³tih¹³dsa rang¹dsa gug²dsa cu²rø², ju³lah lǿa¹² mai³¹ ca¹já¹ quiah¹² dsa² hóg¹ quián¹²dsa. \v 4 Jøng² ha¹chi² gǿh¹dsa mi³na²u³ŋie¹dsa jøa³hmah³, ju³ná³ tsa¹ca¹jmo¹dsa ti³jan¹dsa ju³lah lǿa¹² mai³¹ quiah¹²dsa. Jøng² hliú² mai³¹ lah¹jøng² quin¹²dsa, ju³lah ja³rang¹²dsa taza, ja³rang¹²dsa dsøg³, ja³rang¹²dsa tøh¹²ŋí³.) \v 5 Jøng² ca¹juúh² dsa² fariseo quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ héi², ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¿He² løa¹ tsa¹mi²ti¹ dsa² quianh³hning mai³¹ quiah¹² dsa² hóg¹? Di³ gøah¹²dsa hi² tsa¹ti³jai¹ gug²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 6 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsa² tø²cah¹ tø²jen¹² báh³ hniah¹². Rø² báh³ ca¹tǿ² jǿg³ ca¹juúh² hlai³ Isaías, mi³ca¹hia¹dsa hniah¹² jǿg³ la², ju³lah lǿa¹² si² quiah¹²dsa: \q1 Jǿg³ dsio¹ báh³ tsaih¹²dsa jní², juúh² Diú¹³. \q1 Di³ ha¹chi² dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa jǿg³ quieg¹jni. \q1 \v 7 Jøng² ha¹chi² quien¹² hi² hlaih¹²dsa jní². \q1 Jǿg³ quiah¹² Diú¹³ báh³ he¹²dsa, juúh²dsa. \q1 Cónh¹jøng² jǿg³ ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ báh³ jøng², rø²juúh² si². \m \v 8 Di³ tsa¹hnøngh² hniah¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Jmáh¹lah mai³¹ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ báh³ chinh³ hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 9 Jøng² ca¹juúh²dsa calah: \p ―Li³hioh¹³ ma²ca¹tiúh¹ hniah¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Mi³jøng² lé² gu³noh¹² hniah¹² jmáh¹lah mai³¹ quiánh² báh³ hniah¹². \v 10 Lah¹la² rø²juúh² lei¹³ quiah¹² Diú¹³: “Ju³mi³juanh¹³ hniah¹² chiegh² ŋieih¹² hniah¹². Ju³jón³ dsa² hløah¹² jǿg³ hlaih¹³ quiah¹² chiég³ jmi²dsa,” rø²juúh² lei¹³. \v 11 Jøng² lah¹la² báh³ juúh² hniah¹²: “Lé² báh³ tsáih¹dsa chiég³ jmi²dsa hi² tsa¹lé² cuø¹dsa hi² mi³cuø¹dsa. Di³ la³ma²ca¹cuúh¹dsa Diú¹³,” juúh² hniah¹². (Corbán bah³ tǿh²dsa hi² ma²ca¹cuúh¹dsa Diú¹³.) \v 12 Jøng² tsa¹cuúh³ hniah¹² jǿg³ hi² mi¹hóg¹³ dsa² héi² chiég³ jmi²dsa, ju³ná³ ca¹tsáih¹dsa lah¹jøng² chiég³ jmi²dsa. \v 13 Hi² jøng² ma²jmo¹² mai³¹ quinh³ hniah¹² hi² tsa¹ma¹quien¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Hliú² hi² lah¹jøng² jmoh² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 14 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús calah dsa² jue¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Neng² di³ hniah¹², ca¹lah¹jáh¹ hniah¹²! ¡Quin² hniah¹² hí³! \v 15 Ha¹chi² chi² hi² gǿh¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ hi² jmo¹ tsa¹ti³jan¹dsa ja³cog² Diú¹³. Jǿg³ hi² dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa báh³ jmo¹² hi² tsa¹ti³jan¹dsa. \v 16 Ju³ná³ hein² dsa² lé² nang¹, ju³neng¹³dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 17 Jøng² ca¹tiúg² Jesús dsa² jue¹². Ca¹ŋáh¹dsa dsi²néi². Jøng² ca¹ŋai¹ dsa² quianh³dsa he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ ma²na²dsii¹dsa. \v 18 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ha²lah dsio¹ tsa¹ŋë́h² hniah¹² calah! Jai³lah. Ha¹chi² tø¹canh¹³dsa ja³cog² Diú¹³, hi² jmo¹ hi² gǿh¹dsa. \v 19 Di³ ha¹chi² dsa¹lé² hi² jøng² juu¹² jmi²dsí² quiah¹²dsa. Dsa¹lé² juu¹² togh¹² báh³ dsa². Hi² tag¹² báh³ dsa² hi² jøng². \p (Quianh¹³ jǿg³ jøng² ca¹mi¹léi¹³ Jesús hi² lé² quie¹³ jniang³ ca¹lah¹i³ ni³ má¹.) \v 20 Jøng² ca¹juúh² Jesús calah: \p ―Hi² dsø²jiag¹² dsǿa¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ báh³ jmo¹² hi² tø¹canh¹³dsa dsag³ ja³cog² Diú¹³. \v 21 Di³ niúh¹ tu²dsǿa¹²dsa huøh¹² hi² hlaih¹³ hi² neng¹² dsǿa¹²dsa, he² hi² mi³jmo¹dsa: Ho¹ ju³ dsii¹dsa jǿg³ quianh¹³ hio¹³ tsa¹ma²jenh² gug², ho¹ ju³ hio¹³ ma²jian¹² dsa² siáh², ho¹ ju³ jmo¹dsa høin², ho¹ ju³ jŋëh¹dsa dsa², \v 22 ho¹ ju³ hi² hniu¹dsa hi² chi² quiah¹² dsa², ho¹ ju³ jmo¹dsa hi² ue¹² dsǿa¹²dsa, ho¹ ju³ mi¹gag¹²dsa, ho¹ ju³ lø³hiug¹²dsa, ho¹ ju³ dsih¹²dsa, ho¹ ju³ hlaih¹³ quian¹dsa dsa², ho¹ ju³ lë́²dsa canh¹³dsa guiog¹³dsa, ho¹ ju³ tsa¹juøi² dsǿa¹²dsa. \v 23 Ca¹lah¹jǿ¹ hi² hlaih¹³ jøng² huøh¹² juu¹² tu²dsǿa¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. Hi² jøng² báh³ jmo¹² tø¹canh¹³dsa dsag³ ja³cog² Diú¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹hé¹ jan² hio¹³ dsa² siáh² jǿg³ quiah¹² Jesús \r (Mt. 15.21-28) \p \v 24 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² ja³tén¹² jøa³juøi² Tiro quianh¹³ jøa³juøi² Sidón. Ca¹hí¹dsa dsi²néi², hi² tsa¹hniu¹dsa li¹ŋi¹² dsa². Cónh¹jøng² tiog¹³ báh³ ca¹lø¹ŋi¹²dsa. \v 25 Jøng² ca¹lø¹ŋi¹² jan² hio¹³, dsa² chian² jan² ja³mái¹³. Quin¹² ja³mái¹³dsa jmi²dsí² hlaih¹³. Dsø¹juu¹² jøng² ca¹ŋó¹ hio¹³ héi² juu¹² ja³guǿ¹³ Jesús. Ca¹chi¹jné¹dsa ja³ta¹ni¹ Jesús. \v 26 Dsa² griego báh³ hio¹³ héi², dsa² ca¹lø¹chián¹ Sirofenicia. Ca¹mǿh¹ hio¹³ Jesús chi²júh² dsi¹ Jesús jmi²dsí² hlaih¹³ quin¹² ja³mái¹³dsa. \v 27 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hio¹³: \p ―Ju³mi³ho³jni dsa² go²jni ni³jiá¹. Tsa¹dsio¹ cang¹dsa má¹ hi² mi³gǿh¹ guing², hi² cuúh¹dsa dsøi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 28 Jøng² ca¹juúh² hio¹³: \p ―Lǿa¹² báh³ lah¹jøng², Guiuh¹³. Di³ ca¹tǿ² dsøi² báh³ gǿh¹ ti³jneh³ quia¹² ni³ mesa quiah¹² guing² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsio¹ báh³ ma²na²juúh²hning. Hi² jøng² ma²lé² guǿnh³hning. Di³ ma²na²u¹hái¹ báh³ jmi²dsí² hlaih¹³ mi³quin¹² ja²máih¹hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 30 Jøng² ca¹ŋáh¹ hio¹³. Ca¹dsanh¹²dsa ja³mái¹³dsa, hi¹ rø²quia¹²dsa ni³ jein³. Ma²ca¹u¹hái¹ jmi²dsí² hlaih¹³. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² guai³ \p \v 31 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús ja³tén¹² Tiro. Ca¹tsø³jue¹³dsa ja³tén¹² Sidón quianh¹³ Decápolis. Jøng² ca¹dsiánh¹dsa chiuh³ jmøi² juøh¹² quiah¹² Galilea. \v 32 Ja³jøng² ca¹dsi¹jian¹ dsa² jan² dsa² guai³, dsa² tsa¹lé² hløah¹ cu²rø². Ca¹mǿh¹dsa Jesús hi² quiég¹dsa gug²dsa ni³ quiah¹² dsa² héi². \v 33 Jøng² ca¹jiag¹ Jesús tø¹cøg¹², ja³tsa¹jái¹² dsa² jue¹². Jøng² ca¹tóh² Jesús chi³gug¹dsa tø²guø³ dsa² héi². Ca¹hŋiéng²dsa. Jøng² ca¹láh²dsa tsøh³ dsa² héi². \v 34 Jøng² mi³ca¹jái¹dsa guiuh¹³, ca¹chiog¹dsa dsǿa¹²dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¡Efata! ―ca¹juúh²dsa, hi² hniu¹dsa juúh²dsa: “¡Ju³ná³!” \p \v 35 Jøng² ca¹ná² guø³ dsa² héi². Ca¹lái¹ tsøh³dsa. Ma²lé² hløah¹²dsa cu²rø². \v 36 Jøng² hiug¹² ja¹² ca¹juúh² Jesús hi² tsa¹tsáih¹dsa jin³ hein² ha²lah ma²na²løa¹. Di³ ca¹lah¹cónh¹ jǿg³ ca¹juúh² Jesús hi² tsa¹dsii¹dsa, hiug¹² jín³ ma¹dsio¹² ca¹dsii¹dsa. \v 37 Jøng² dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹²dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹lah¹jǿ¹ báh³ ma²ca¹jmo¹ dsa² ná¹² dsio¹. Ca¹lah¹ca¹tǿ² dsa² guai³ jmo¹²dsa nang¹²dsa. Ca¹tǿ² dsa² cag³ jmo¹²dsa hi² hløah¹²dsa ―ca¹juúh²dsa. \c 8 \s1 Ca¹cuø¹ Jesús hi² ca¹gǿh¹ quiún² mei¹³ dsa² \r (Mt. 15.32-39) \p \v 1 Jmai³ jøng² ca¹túgh² calah dsa² jue¹². Ha¹chi² chi² hi² li¹gǿh¹dsa. Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² quianh³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p \v 2 ―Dsø²ŋiú² dsøa¹jni quiah¹² dsa² jue¹². Di³ ma²hnøa¹² jmai³ tiogh³dsa quianh¹³ jní². Jøng² tsa¹ma¹chi² hi² li¹gǿh¹dsa. \v 3 Tsa¹hno¹jni dsianh¹³jni dsa² hi² tsa¹ma²na²gǿh¹dsa, ju³ jmai³ tsa¹tiúh¹dsa dsi³lia¹dsa ja³quiah¹³dsa. Di³ uǿin² ja³tiogh³ ca²dsiog³dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³dsa: \p ―¿Ha² tøah¹ dsiagh¹ hi² gǿh¹ dsa² jue¹² ja³la², ja³tsa¹chian² dsa² tiogh³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 5 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Ha²cónh¹ hi³ŋíh¹ quinh³ hniah¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³dsa: \p ―Guio¹ hi³ŋíh¹ quin³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 6 Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² jue¹² hi² túgh¹dsa huø¹. Jøng² ca¹can¹dsa guio¹ hi³ŋíh¹ jøng². Ca¹cuúh¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹jmo¹dsa ti³jneh³ hi³ŋíh¹. Ca¹cuúh¹dsa dsa² quianh³dsa hi² dsiúh¹dsa. Ca¹dsiúh¹dsa quianh¹³ dsa² jue¹². \v 7 Jøng² jian¹²dsa og¹ úg² jáh² tiogh³ jmøi². Jøng² mi³ca¹tsáih¹ Jesús Diú¹³ di³hmah³, ca¹jmo¹dsa héh¹ hi² dsiúh¹dsa. \v 8 Jøng² ca¹gǿh¹ ca¹lah¹já¹dsa. Ca¹lø¹tan¹³dsa. Jøng² ca¹chiág¹ guio¹ møh²tá³ jneh³ hi³ŋíh¹. \v 9 Ca¹lah¹cónh¹ quiún² mei¹³ dsa² mi³tiogh³. Jøng² ca¹dsiánh² Jesús dsa² jue¹². \v 10 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹ŋó¹dsa juu¹² barco quianh¹³ dsa² quianh³dsa. Ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² ja³tén¹² Dalmanuta. \s1 Møa¹² dsa² fariseo juu¹² juøh¹² \r (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56) \p \v 11 Jøng² ca¹dsi¹lé² ca²dsiog³ dsa² fariseo. Ca¹dsii¹dsa jǿg³ quianh¹³ Jesús. Hniu¹dsa hi² jmo¹ Jesús cøng² juu¹² juøh¹² quiah¹² Diú¹³. Di³ lë́²dsa chi²júh² tiúh¹ Jesús. \v 12 Jøng² ca¹táh² cøh² dsǿa¹² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ tiog¹³ møh² hniah¹² juu¹² juøh¹²? Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chi² juu¹² juøh¹² jmo¹³jni quiánh² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹tiúg² Jesús dsa² héi². Ca¹ŋó¹dsa juu¹² barco ca¹tǿ² chiuh³ jmøi² ca²ton². \s1 Chiúh³ hi³ŋíh¹ quiah¹² dsa² fariseo \r (Mt. 16.5-12) \p \v 14 Jøng² tsa¹dsagh² dsǿa¹² dsa² quianh³ Jesús hi² mi³cán²dsa hi³ŋíh¹. Cøng² báh³ hi³ŋíh¹ quin¹²dsa niúh¹ barco. \v 15 Jøng² ca¹tiogh² Jesús dsa² héi² jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Jmóh³ hniah¹² hí³ chiúh³ hi³ŋíh¹ quiah¹² dsa² fariseo quianh¹³ dsa² quián¹² Herodes ―ca¹juúh²dsa. \p \v 16 Jøng² ca¹dsii¹ dsa² héi² jǿg³ guiog³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Hi² jøng² báh³ juúh²dsa lah¹jøng². Di³ ha¹chi² hi³ŋíh¹ quin³ jniang³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Jøng² ca¹lø¹lih¹³ Jesús tsa¹ca¹lø¹ŋë́h² dsǿa¹² dsa² héi² jǿg³. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ dsiih² hniah¹² jǿg³ hi² tsa¹quinh³ hniah¹² hi³ŋíh¹? ¿He² løa¹ tsa¹ŋë́h² hniah¹²? ¿He² løa¹ hiug¹² huh² dseih¹² hniah¹²? \v 18 Ni³ho¹² báh³ mi³neih³ hniah¹². ¿He² løa¹ tsa¹jniah¹ hniah¹²? Ti³dsøa¹³ báh³ guúh² hniah¹². ¿He² løa¹ tsa¹nøngh² hniah¹²? ¿Tsa³dsagh² hoh¹² hniah¹² \v 19 ha²cónh¹ møh²tá³ jneh³ hi³ŋíh¹ ca¹chiág¹ jmai³ ca¹dsioh¹³jni hŋí² hi³ŋíh¹ ca¹lah¹cónh¹ hŋí² mei¹³ dsa²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³dsa: \p ―Guie¹tǿn² møh²tá³ báh³ ca¹chiág¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 ―¿Jøng² ha²cónh¹ møh²tá³ jneh³ hi³ŋíh¹ ca¹chiág¹ jmai³ ca¹dsioh¹³jni guio¹ hi³ŋíh¹ quianh¹³ quiún² mei¹³ dsa²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³dsa: \p ―Guio¹ møh²tá³ báh³ ca¹chiág¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 21 Jøng² ca¹juúh² calah Jesús: \p ―¿He² løa¹ tiog¹³ tsa¹ŋë́h² hoh¹² hniah¹² jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² teg³ jøa³juøi² Betsaida \p \v 22 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa jøa³juøi² Betsaida. Jøng² ca¹ŋi¹jian¹ ca²dsiog³dsa jan² dsa² teg³. Ca¹mǿh¹dsa Jesús hi² láh²dsa quiah¹²dsa. \v 23 Jøng² ca¹chính² Jesús gug² dsa² teg³. Ca¹jiag¹dsa juu¹² chiuh³ juøi². Jøng² ca¹hŋiéng² Jesús mø³ni³ dsa² héi². Jøng² mi³ca¹quieg² Jesús gug² ni³ quiah¹²dsa, ca¹ŋai¹dsa chi²júh² ma²lé² jái¹²dsa. \v 24 Jøng² mi³ca¹jái¹ dsa² héi², ca¹juúh²dsa: \p ―Jniá¹² báh³ jní² dsa² ju³lah lǿa¹² hma² ni³tǿng². Jøng² lø²léi¹³jni dsa². Di² ŋi²nio³dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹quieg² calah Jesús gug² mø³ni³ dsa² héi². Jøng² mi³ca¹tóh² dsa² héi² tí² mø³ni³dsa, ca¹hlú²dsa. Ma²jniuh¹²dsa cu²rø² calah. \v 26 Jøng² ca¹dsiánh² Jesús dsa² héi² juu¹² ja³quiah¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹gu³ŋǿh³hning jøa³juøi² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹juúh² Pedro hi² lán¹² Jesús Cristo \r (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21) \p \v 27 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús quianh¹³ dsa² quianh³dsa. Ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² ja³tioh¹³ juøi² tén¹² Cesarea de Filipo. Ja³dsø²lé²dsa jøng², ca¹ŋǿh¹ Jesús dsa² quianh³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² juúh² dsa² jue¹², hein² dsa² jní²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 28 Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³dsa: \p ―Chian² báh³ dsa² juúh² hi² lanh¹²hning hlai³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Ca²dsiog³ dsa² juúh² hi² lanh¹²hning hlai³ Elías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². Jø¹² bíh³ chian² dsa² juúh² hi² lanh¹²hning jan² dsa² siáh², dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jøng² hniah¹², ¿hein² dsa² lán¹²jni, lë́h² hniah¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Cristo báh³ lanh¹²hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 30 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús héh¹ hi² ha¹chian² hi² tsáih¹dsa jin³ hein². \s1 Ca¹jmo¹ Jesús jǿg³ hi² jón²dsa \r (Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27) \p \v 31 Ni³ jøng² ca¹heh¹ Jesús dsa² héi² jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Hi² hniuh¹² can³jni ma¹dsio¹² jmø³uai¹², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Hi² hniuh¹² li¹hiag¹³ dsa² canh¹³, quianh¹³ juu¹³ jmi²dsa², quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Jøng² hniuh¹² jón²jni. Jøng² hiog¹jni jmai³ hnøa¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 32 Cu²rø² ca¹nií¹ Jesús jǿg³ jøng². Jøng² ca¹jiag¹ Pedro tø¹cøg¹². Ca¹jí² Pedro. \v 33 Jøng² ca¹jénh¹ Jesús. Ca¹jë́²dsa dsa² quianh³dsa. Jøng² ca¹jé² Jesús Pedro. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Guønh² tø¹cah¹jni! Jmoh²hning ju³lah jmo¹² Satanás. Ha¹chi² dsø²jiag¹² hoh¹²hning ju³lah jǿg³ dsø²jiag¹² dsǿa¹² Diú¹³. Dsø²jiag¹² hoh¹²hning jǿg³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 34 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² jue¹² quianh¹³ dsa² quianh³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² hniu¹ dság¹ quianh¹³ jní², jøng² tsa¹hniuh¹² høa¹dsa dsǿa¹² jǿg³ quiah¹² hŋiah¹²dsa. Ca¹lah¹jǿ¹ jmai³ mi¹hiúg¹dsa dsǿa¹² hie¹dsa jón²dsa huu¹³ quieg¹ jní². Jøng² báh³ dság¹dsa quianh¹³ jní². \v 35 Di³ ju³ná³ hein² dsa² dsø²jiag¹² dsǿa¹² jmáh¹lah jǿg³ ha²lah guú¹dsa dsio¹ ni³ jmøi¹guǿi¹ la², ha¹chi² li¹hmah¹³ quiah¹²dsa jmøi¹guǿi¹ cøng². Cónh¹jøng² ju³ná³ hein² dsa² ca¹jon¹ huu¹³ quieg¹ jní², huu¹³ quiah¹² jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³, dsa² héi² li¹chian² ja³dsio¹ jmøi¹guǿi¹ cøng². \v 36 Ha¹chi² ta³ jmo¹ lǿh² jan² dsa² ta³cøng² jmøi¹guǿi¹ ju³ná³ dsø¹hén² jmi²dsí² quiah¹²dsa. \v 37 Ha¹chian² dsa² tiúh¹ quíg¹, mi³jøng² liúg² jmi²dsí² quiah¹²dsa. \v 38 Di³ jmo¹³ báh³ jní² tsa¹cué¹²jni ju³lah hein² dsa² ca¹jmo¹ tsa¹cuai¹²dsa jní², tsa¹cuøh¹²dsa jǿg³ quieg¹jni ja³ta¹ni¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa, dsa² tsa¹gan¹ Diú¹³, dsa² ti³re² dsag³. Lah¹jøng² jmo¹³jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², na³ma²tǿ² jmai³ ja³guiogh¹³jni, na³ma²chi² bí² quieg¹jni, hi² quin³jni hma² høh³ quiah¹² Jmi² jniang³, hi² quianh¹³jni ángeles han¹³. \c 9 \p \v 1 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chi² dsiánh¹ ca²dsiogh³ hniah¹² tiogh³ ja³la² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹jaih³ hniah¹² ma²já¹ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹ quianh¹³ hi² tiog¹³. \s1 Ca¹løa¹ ti³tsë́¹³ quiah¹² Jesús \r (Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36) \p \v 2 Ja³jŋiéng² jmai³ jøng² ca¹jian¹ Jesús Pedro quianh¹³ Jacobo quianh¹³ Juan. Ca¹jiag¹dsa cøng² máh² ŋieing¹² ja³cu³guiog¹³dsa. Jøng² ca¹løa¹ ti³tsë́¹³ quiah¹² Jesús ja³ta¹ni¹ dsa² héi². \v 3 Ca¹løa¹ sih¹² tsǿnh³dsa. Teg² hlaih¹³ ca¹løa¹ ca¹lah¹cónh¹ hi² tsa¹lé² jmo¹dsa teg² ni³ guøh³ ni³ huø¹ la² hi² rang¹²dsa. \v 4 Jøng² ca¹jnia¹ hlai³ Elías quianh¹³ hlai³ Moisés. Ca¹dsii¹ dsa² héi² jǿg³ quianh¹³ Jesús. \v 5 Jøng² ca¹juúh² Pedro, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Dsio¹ báh³ ma²tiagh³ jniang³ ja³la², Tøa¹². Ju³jmó³ jnieh³ hnøa¹² hio¹²: Cøng² quiánh² hning², cøng² quiah¹² hlai³ Moisés, cøng² quiah¹² hlai³ Elías ―ca¹juúh²dsa. \p \v 6 Goh¹² hlaih¹³ Pedro quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa. Hi² jøng² ca¹juúh²dsa lah¹jøng². Di³ tsa¹ŋi¹²dsa he² jǿg³ juúh²dsa. \v 7 Jøng² ca¹jlá¹dsa cøng² jneng¹². Jøa³jneng¹² jøng² ca¹hløah¹ Diú¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Jesús lang¹² báh³ jon¹²jni. ¡Neng² jǿg³ quiah¹²dsa! ―ca¹juúh² Diú¹³. \p \v 8 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹jái¹ Pedro quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa lah¹jin² lah¹lǿih¹. Ha¹chian² dsa² ma¹chian² quianh¹³ Jesús, ju³lah dsa² hóg¹ héi². Jan² Jesús ma²tsenh¹². \v 9 Jøng² ja³siog²dsa máh², ca¹jmo¹ Jesús héh¹. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ha¹chian² dsa² gu³tseih³ hniah¹² jin³ hein² hi² ma²na²jaih³ hniah¹² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹hiog¹jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 10 Hi² jøng² ha¹chi² jǿg³ ca¹jmo¹dsa. Di³ tiog¹³ báh³ høa¹² dsǿa¹²dsa he² jǿg³ jøng² hi² hiog¹ Jesús. \v 11 Jøng² ca¹ŋǿh¹ dsa² héi² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ juúh² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ hi² hniuh¹² jiúgh² hlai³ Elías ni³jiá¹ cónh¹ jín³ dsa² lég² jnieh³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 12 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² jiúgh² báh³ Elías ni³jiá¹. Mi¹rø¹²dsa ca¹lah¹jǿ¹. Jø¹² bíh³ lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³ ja³cog² jní², dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹²: Hi² hniuh¹² can³jni ma¹dsio¹² jmø³uai¹². Di³ tsa¹jei¹³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jní², rø²juúh² si². \v 13 Di³ lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Ma²ca¹guǿnh¹ báh³ hlai³ Elías. Jøng² ca¹jmógh² dsa² jmøi¹guǿi¹ ca¹lah¹cónh¹ ja³neng¹² dsǿa¹²dsa, ju³lah rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³ ja³cog²dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² tsih² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ \r (Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Jøng² ca¹jë́²dsa dsa² jue¹² tiogh³ mi³ca¹dsi¹lé²dsa calah ja³tiogh³ dsa² quián¹² Jesús. Ma²dsii¹² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ jǿg³ quianh¹³ dsa² quián¹²dsa. \v 15 Jøng² ca¹lø¹dsogh¹² dsǿa¹² dsa² jue¹² mi³ca¹jái¹dsa ma²já¹² Jesús. Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² jue¹². Ca¹haih²dsa Jesús jǿg³. \v 16 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quián¹²dsa: \p ―¿He² jǿg³ dsiih² hniah¹² quianh¹³ dsa² ná¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Jøng² ca¹ŋai¹ jan² dsa² quianh¹³ dsa² jue¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Jní² ma²na²u¹jian¹ tsih² quian¹jni ja³cogh²hning. Di³ quin¹²tsih jmi²dsí² hlaih¹³ jmo¹² hi² tsa¹lé² hløah¹tsih. \v 18 Jøng² lǿ² hi² jmo¹² jmi²dsí² hi² dsø²hë¹²tsih. Jøng² hii² jan¹² hag³tsih. Cøgh²tsih jan³. Lø²huah²tsih. Jøng² ma²na²juǿi²jni dsa² quiánh²hning hi² mi³dsi¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³. Di³ ha¹chi² ca¹tiúh¹dsa ―ca¹juúh² dsa² héi². \p \v 19 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡He³ lah¹hiug¹²! ¿Ha²cónh¹ jmai³ hniuh¹² hú¹³jni hi² mi³dsian¹³jni dsøa¹ quianh¹³ hniah¹², hniah¹² dsa² tsa¹héh² jǿg³? ¡Ŋi³jian¹²tsih ja³la²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Jøng² ca¹ŋi³jian³dsa tsih². Jøng² mi³ca¹jë́² jmi²dsí² hlaih¹³ Jesús, ta³lah¹ca¹ŋi¹hë¹²tsih huø¹. Ca¹bø² ca¹lë́h²tsih. Ca¹hii² jan¹² hag³tsih. \v 21 Jøng² ca¹ŋǿh¹ Jesús ti³jmi²tsih. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha²cónh¹ jmai³ ma²ni³ŋó¹³ jinh¹²tsih lah¹ná¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² ti³jmi²tsih: \p ―Cónh¹ jmai³ meh² báh³ tsih². \v 22 Jøng² hliú² rón² ma²ca¹tiáng² jmi²dsí² hlaih¹³ dsi²si² dsi²jmøi², hi² hniu¹ jmi²dsí² hi² dsø¹hén²tsih. Jøng² ju³dsi³ŋiú³ hoh¹²hning jnieh³ chi²júh² chi² hi² li¹jmóh³hning mih². Mi³hag³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa ti³jmi²tsih: \p ―¡Chi²júh² chi² hi² li¹jmo³jni liáh³! ¡Ca¹lah¹jǿ¹ báh³ lé² ja³cog² dsa² hé² jǿg³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹juúh² ti³jmi²tsih tí² hlaih¹³: \p ―¡Hé² báh³ jní² jǿg³! ¡Mi³hag³ jní²! Mi³jøng² hé²jni cu²rø² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² mi³ca¹lø¹lih¹³ Jesús hi² ma²hniu¹ togh¹ dsa² jue¹², ca¹jé²dsa jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Jmi²dsí² cag³, jmi²dsí² guai³, hning² juǿi²jni, jú¹² quiah¹² dsa² ná¹²! ¡Jøng² tsa¹ma¹huh¹³hning quiah¹²dsa! ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 26 Jøng² ca¹ho¹ tí² jmi²dsí². Ca¹jmo¹ jmi²dsí² hi² ca¹bø² ca¹lë́h²tsih ca¹lah¹ca¹u¹hái¹ jmi²dsí². Jøng² ca¹quieg²tsih tei³ ju³lah ron¹² hlai³. Mi³jøng² jue¹² dsa² ca¹juúh²: \p ―Ma²jon¹³ báh³ tsih² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 27 Jøng² ca¹chính² Jesús gug²tsih. Ca¹chiag¹dsa. Jøng² ca¹nung²tsih. \p \v 28 Jøng² mi³ca¹hí¹ Jesús dsi²néi², ca¹ŋai¹ dsa² quianh³dsa tø¹cøg¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ tsa¹ca¹tiúh¹ jnieh³ dsí³ jnieh³ jmi²dsí² hlaih¹³ jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jmáh¹lah hi² hlanh¹³ jniang³ Diú¹³ báh³ jmo¹ hi² u¹hái¹ jmi²dsí² lah¹jøng² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús calah jǿg³ hi² jón²dsa \r (Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45) \p \v 30 Jøng² ca¹ŋi¹lé²dsa calah. Ca¹tsø³jue¹³dsa ja³tén¹² huø¹ Galilea. Tsa¹hniu¹ Jesús li¹ŋi¹² dsa² jue¹². \v 31 Di³ ma²heh¹²dsa dsa² quián¹²dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Jainh¹dsa jní² quiah¹² dsa² jŋaih¹ jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guøí¹ jianh¹² hniah¹². Jøng² ma²hnøa¹² jmai³ ca¹jŋaih¹dsa, jøng² hiog¹jni ―ca¹juúh²dsa. \p \v 32 Jøng² tsa¹ca¹lø¹ŋë́h² dsǿa¹² dsa² quián¹²dsa. Cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹ŋai¹dsa. Di³ hi² goh¹²dsa. \s1 ¿Hein² dsa² lán¹² dsa² juanh¹²? \r (Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48) \p \v 33 Jøng² ca¹dsi¹lia¹dsa calah jøa³juøi² Capernaum. Mi³ma²tiogh³dsa dsi²néi² jøng², ca¹ŋai¹ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² jǿg³ mi³dsiih² hniah¹² dsi²juu¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 34 Jøng² tei³ ca¹túgh² dsa² quián¹²dsa. Di³ mi³dsii¹²dsa jǿg³ hein² dsa² quianh¹³dsa lán¹² dsa² juanh¹². \v 35 Jøng² ca¹guú² Jesús. Ca¹tǿh¹dsa dsa² guia¹tón². Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² hniu¹ cán² ni³, jøng² dsio¹ dság¹ dsa² héi² ja³ca¹tóh² jø², dsio¹ mi¹ti¹dsa ni³ ca¹lah¹já¹dsa. \p \v 36 Jøng² ca¹tsenh¹ Jesús jan² guing² jøa³ ja³tiogh³ dsa² quián¹²dsa. Jøng² mi³ca¹chiánh² Jesús guing², ca¹juúh²dsa: \p \v 37 ―Ju³ná³ hein² dsa² ca¹hie¹ jan² guing² lah¹lang¹² ni³ huu¹³ quieg¹ jní², jøng² ca¹hiei¹dsa jní² calah. Jøng² ju³ná³ hein² dsa² héi² ca¹hiei¹ jní², a¹jáng¹ ju³ jan² jní² ca¹hiei¹dsa, hi² ca¹hie¹dsa calah dsa² ca¹tsei¹ jní² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Dsa² quianh¹³ báh³ jniang³ dsa² tsa¹hiag¹³ \r (Lc. 9.49-50; Mt. 10.42) \p \v 38 Jøng² ca¹juúh² Juan, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tøa¹², ca¹ne¹³ jnieh³ jan² dsa² huø¹² jmi²dsí² hlaih¹³ quiah¹² dsa² dsoh³, hi² chi³hia¹²dsa hning². Jøng² ca¹tséih³ jnieh³ dsa² hi² tsa¹ma¹jmo¹dsa lah¹jøng². Di³ tsa¹ŋøa¹²dsa quianh¹³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Tsa¹jmóh³ hniah¹² tsa¹cuúh³ hniah¹² jǿg³ hi² jmo¹dsa lah¹jøng². Di³ ha¹chian² dsa² ma¹lé² juúh² jǿg³ hlaih¹³ quieg¹ jní², ju³ná³ ma²ca¹jmo¹dsa juu¹² juøh¹² quianh¹³ jmai¹jni. \v 40 Di³ dsa² quianh¹³ báh³ jniang³ ju³ná³ hein² dsa² tsa¹hiag¹³. \v 41 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ hein² dsa² ca¹cuúh¹ hniah¹² ca¹lah¹cónh¹ cøng² cuøh³ jmøi² guúh² ni³ huu¹³ hi² lanh¹² hniah¹² dsa² quián¹² Cristo, lah¹dsóh² mi¹hmah¹³ báh³ dsa² héi² ja³cog² Diú¹³. \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² tánh² dsag³ \r (Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2) \p \v 42 ’Ué² lé² quiah¹² lǿa¹² ju³ hein² dsa² ca¹jmo¹ ca¹tánh² jan² guing² lah¹lang¹² dsag³, ju³lah guing² hé² jǿg³ quieg¹ jní². Dsio¹ hi³méh¹ mi³lé² quiah¹² dsa² ca¹jmo¹ lah¹jøng² ju³ jøng² ca¹tiág²dsa jmø³ŋih¹³ hi² rø²quiein¹² cøng² to² juøh¹² lag³dsa. \v 43 Jøng² ju³ná³ ca¹jmo¹ gug²hning hi² ca¹tánh²hning dsag³, dsio¹ quiúh³hning. \v 44 Di³ hiug¹² jín³ hi² dsio¹ dsianh¹³hning ŋi¹juǿi¹ hi² bong¹³ gugh²hning, cónh¹ jín³ hi² dsianh¹³hning guio¹juǿi¹ dsi²si² tsa¹øg² hi² ti³dsøa¹³ ta³ton¹ gugh²hning. \v 45 Jøng² ju³ná³ ca¹jmo¹ taih³hning hi² ca¹tánh²hning dsag³, dsio¹ quiúh³hning. \v 46 Di³ hiug¹² jín³ hi² dsio¹ dsianh¹³hning ŋi¹juǿi¹ hi² lanh¹²hning dsa² guinh³, cónh¹ jín³ hi² dsianh¹³hning guio¹juǿi¹ hi² ti³dsøa¹³ ta³ton¹ taih³hning. \v 47 Jøng² ju³ná³ ca¹jmo¹ mø³neih³hning ca¹tánh²hning dsag³, dsio¹ dsíh³hning. Di³ hiug¹² jín³ hi² dsio¹ dsianh¹³hning ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ quianh¹³ cøng² mǿi² mø³neih³hning, cónh¹ jín³ hi² dsianh¹³hning guio¹juǿi¹ hi² tioh¹³ ta³ton¹ mø³neih³hning, \v 48 ja³tsa¹dsan² jah³ quiah¹²dsa, ja³tsa¹øg² si² dsíg². \v 49 Di³ dsi²si² báh³ quíg¹dsa dsǿg³, ju³lah hein² dsa² ca¹tánh² ja³jøng². \p \v 50 ’Dsio¹ báh³ ŋi³. Di³ ha¹chi² ma¹lé² li¹ŋih³ ŋi³, ju³ná³ ca¹løa¹ tsa¹ŋih³. Hi² jøng² huø³ jmóh³ hniah¹² hoh¹². Mi³jøng² túgh² hniah¹² tei³ quianh¹³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \c 10 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² tióg² hio¹³ quián¹² \r (Mt. 9.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng². Ca¹tsø³jue¹³dsa juu¹² ja³tén¹² Judea. Ca¹dsiég¹dsa hŋoh¹³ jmøi² Jordán. Quianh¹³dsa calah dsa² jue¹². Jøng² ca¹he¹dsa calah jǿg³, ju³lah ma²lǿa¹² mai³¹ quiah¹²dsa. \v 2 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² fariseo. Ca¹ŋǿh¹dsa Jesús chi²júh² lé² tióg² dsa² ŋioh¹² hio¹³ quián¹²dsa. Ta³dsǿa¹² juúh²dsa. Di³ hniu¹dsa tø¹canh¹³ Jesús dsag³ quianh¹³ jǿg³ dsii¹²dsa. \v 3 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¿Ha²lah lǿa¹² jǿg³ ca¹quieg² hlai³ Moisés? \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Ca¹cuø¹ báh³ hlai³ Moisés jǿg³ jmo¹²dsa si² hi² tsog¹dsa. Jøng² tióg²dsa hio¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 5 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Hi² jøng² báh³ ca¹quieg² hlai³ Moisés jǿg³ jøng². Di³ huh² hoh¹² hniah¹². \v 6 Di³ jøng² cónh¹ jmai³ lah¹ni³ ja³ca¹niu¹ jmøi¹guǿi¹, ca¹jmo¹ Diú¹³ dsa² ŋioh¹² quianh¹³ dsa² mǿ². \v 7 Mi³jøng² tiúg²dsa chiég³ jmi²dsa. \v 8 Jøng² og¹ dsa² lé² cøng² jmø²ŋǿa¹². Tsa¹ma¹lán¹²dsa og¹ dsa². Cøng² jmø²ŋǿa¹² báh³ ma²lǿa¹² quiah¹²dsa. \v 9 Hi² jøng² tsa¹lé² tsog¹dsa. Di³ Diú¹³ ca¹jmo¹ ma²lán¹²dsa ju³lah lán¹² jan² dsa² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 10 Jǿg³ jøng² ca¹ŋai¹ dsa² quianh³dsa mi³ma²tiogh³dsa dsi²néi². \v 11 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² ca¹jian¹ hio¹³ siáh² na³ma²ca¹tióg²dsa ji²gug²dsa, dsa² héi² tø¹canh¹³ dsag³ ja³cog² ji²gug²dsa. \v 12 Jø¹² bíh³ tø¹canh¹³ hio¹³ dsag³ ju³ná³ ca¹jian¹dsa dsa² siáh² na³ma²ca¹tióg²dsa ji²gug²dsa ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹mi¹jŋió² Jesús hi²meh² \r (Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Jøng² ca¹jian¹ dsa² jue¹² hi²meh² quián¹²dsa. Hniu¹dsa quiég¹ Jesús gug² ni³ quiah¹² hi²meh². Jøng² ca¹jí² dsa² quianh³ Jesús. \v 14 Ca¹lø¹hné¹ Jesús mi³ca¹lø¹lih¹³dsa. Ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh³dsa: \p ―¡Ju³ ji¹lé² hi²meh² ja³la²! ¡Tsa¹jnë¹³ juu¹²! Di³ dsa² héi² báh³ li¹chian² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, dsa² lán¹² ju³lah lán¹² hi²meh². \v 15 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ hein² dsa² tsa¹hniu¹ héh¹ ca¹jmo¹ Diú¹³ ju³lah hniu¹ hi²meh², tsa¹dsianh¹³ dsa² héi² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 16 Jøng² ca¹chiánh² Jesús hi²meh². Ca¹quieg²dsa gug²dsa ni³ quiah¹² tsih², hi² ca¹mi¹jŋió¹dsa tsih². \s1 Ca¹hlanh¹ dsa² chi² cog³ Jesús \r (Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30) \p \v 17 Jøng² mi³ca¹ŋó¹ Jesús calah, ca¹dsiég¹ jan² dsa² ŋøa¹² gu¹hei¹². Ca¹chi¹jné¹dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Tøa¹² dsiog¹, ¿he² hi² hniuh¹² jmo³jni, mi³jøng² dsa¹ŋë́²jni hi² li¹chian²jni tiá²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ tøah¹²hning jní² dsa² dsiog¹? Ha¹chian² dsa² dsiog¹ chian². Jan² Diú¹³ báh³ dsa² dsiog¹. \v 19 Ma²cueh¹² báh³ hning² lei¹³: ¡Tsa¹jŋë́h²hning dsa²! ¡Tsa¹hlanh¹³hning hio¹³ siáh²! ¡Tsa¹høinh¹³hning! ¡Tsa¹cuøh¹³hning dsa² dsag³ tsa¹re²dsa! ¡Tsa¹mi³ganh¹³hning dsa²! ¡Mi³juanh¹³hning chiegh² ŋieih¹²hning! ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 20 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Ca¹lah¹jǿ¹ lah¹jøng² ma²ca¹can¹jni hí³ ca¹lah¹cónh¹ jmai³ meh²jni, Tøa¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 21 Jøng² ca¹jǿi² Jesús. Ca¹tǿ² dsǿa¹²dsa quianh¹³ dsa² héi². Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Chi² báh³ jín³ cǿng¹ hi² hei¹². ¡Gu²hnai³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² quiánh²hning! ¡Jøng² cuøh¹³hning dsa² ti²ŋié² cog³! Mi³jøng² li¹chi² ma¹dsio¹² quiánh²hning ŋi¹juǿi¹. Di³ jøng² ŋǿh³hning quianh¹³ jní² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 22 Jøng² hlaih¹³ ca¹hǿi² dsǿa¹² dsa² héi² mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². Ca¹ŋó¹dsa huø³ hei¹² dsǿa¹²dsa. Di³ mi³chi² ma¹dsio¹² cog³ quiah¹²dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹jái¹ Jesús lah¹jin² lah¹lǿih¹. Ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh³dsa: \p ―¡He³ báh³ ué² dsianh¹³ dsa² chi² cog³ ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² dsa² quianh³dsa jǿg³ jøng². Jøng² ca¹juúh² Jesús calah: \p ―¡He³ báh³ ué² li¹hiug² dsǿa¹²dsa héh¹ ca¹jmo¹ Diú¹³, jon¹²! \v 25 Hiug¹² jín³ tsa¹ué² ŋë́¹ jan² camello juu¹² gǿh³ hma²cog³ cónh¹ jín³ hi² ŋë́¹ dsa² chi² cog³ juu¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Jøng² dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹²dsa mi³ca¹nǿng²dsa lah¹jøng². Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² dsa² liúg² jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 27 Jøng² ca¹jǿi² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ha¹chi² tiúh¹ dsa² jmøi¹guǿi¹. Tiúh¹ báh³ Diú¹³. Ha¹chi² hi² chi² hi² tsa¹tiúh¹ Diú¹³ jmo¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 28 Jøng² ca¹juúh² Pedro, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Jai³lah, ma²ca¹tiú¹³ jnieh³ ca¹lah¹jǿ¹. Ma²ca¹ja¹neng¹³ jnieh³ quianh¹³ hnéng¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ hein² dsa² ca¹tiú²dsa hniu³dsa, ho¹ ju³ ca¹tiúg²dsa roh¹³dsa, ho¹ ju³ chiég³ jmi²dsa, ho¹ ju³ tsih² guing², ho¹ ju³ ca¹tiú²dsa huø¹ quiah¹²dsa huu¹³ quieg¹ jní², huu¹³ quiah¹² jǿg³ dsio¹, \v 30 tsug¹² jín³ ma¹dsio¹² tan¹ dsa² héi² ni³ jmøi¹guǿi¹ la², ju³lah hniú¹², ju³lah roh¹³dsa, chiég³dsa, tsih² guing², huø¹. Di³ cán² báh³ dsa² jmø³uai¹² huu¹³ quieg¹ jní². Jøng² tan¹dsa li¹chian²dsa tiá² jmøi¹guǿi¹ na¹ bíh³ já¹². \v 31 Jøng² dsa¹lé² jue¹² dsa² ja³ca¹tóh² jø² jmai³ jøng², ju³lah dsa² mi³quin¹² ni³ ni³ jmøi¹guǿi¹ la². Jøng² dsa² mi³chi³quë́¹, jue¹² dsa² héi² cán² ni³ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús calah jǿg³ hi² jón²dsa \r (Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) \p \v 32 Jøng² tiogh³dsa juu¹², dsa²lé²dsa juu¹² Jerusalén. Quin¹² Jesús ni³. Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² dsa² quianh³dsa hi² dsø²lé²dsa ja³jøng². Goh¹² dsa² dsø²lé² quianh¹³dsa. Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² guia¹tón². Ca¹tsáih¹dsa dsa² héi² he² hi² na¹ bíh³ dsa¹ŋë́²dsa. \v 33 Ca¹juúh²dsa: \p ―Jai³lah, ma²dsǿg² jniang³ juu¹² Jerusalén. Jøng² jë́h²dsa jní² ni³ juu¹³ jmi²dsa², quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa. Jøng² cuúh¹dsa jní² dsag³ juøh¹². Di³ hi² hniu¹dsa hi² jón²jni. Jøng² jáinh¹dsa jní² ja³cog² dsa² tsa¹lán¹² dsa² go² jniang³. \v 34 Dsa² héi² cu¹jmágh² jní². Ti¹hŋiéng²dsa jní². Bú²dsa jní². Jŋøih¹dsa jní². Jøng² hiog¹jni jmai³ hnøa¹² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹møa¹ Jacobo quianh¹³ Juan cøng² hi² dsio¹ dsǿa¹² Jesús \r (Mt. 20.20-28) \p \v 35 Jøng² Jacobo quianh¹³ Juan, ja³ŋiúh³ Zebedeo, ca¹ŋi¹lé²dsa cøg¹² ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Tøa¹², mi³hneng² jnieh³ hi² jmóh³hning cøng² hi² dsio¹ hoh¹² quián² jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 36 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¿He² hi² hnøngh² hniah¹² jmo³jni quiánh² hniah¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Mi³cuúh³hning cogh²hning dsa³tiágh³ jnieh³ quianh¹³ hnéng¹ na³ma²tǿ² ja³ca¹hian¹² bí² quiánh²hning, jan² jnieh³ tø¹guia¹jo¹³, jan² jnieh³ tø¹guia¹jón¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 38 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Tsa¹ŋih³ hniah¹² he² møh² hniah¹². ¿Tiah³¹ hniah¹² cánh³ jmø³uai¹² cán³ jní²? ¿Tiah³¹ hniah¹² ŋëh³ jmø³uai¹² dsa¹ŋë́² jní²? ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 39 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Tiúh¹ báh³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² cánh³ báh³ hniah¹² jmø³uai¹² cán³ jní². Ŋieh¹ báh³ hniah¹² jmø³uai¹² dsa¹ŋë́² jní². \v 40 Di³ a¹jáng¹ jní² lé² cuø¹³ hein² togh¹ quianh¹³jni cog²jni tø¹guia¹jo¹³ tø¹guia¹jón¹. Dsa² héi² togh¹ cog²jni, dsa² ma²lǿa¹² jǿg³ togh¹ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 41 Jøng² mi³ca¹nǿng² dsa² guian¹, ca¹lø¹hian³dsa Jacobo quianh¹³ Juan. \v 42 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² guia¹tón². Ca¹juúh²dsa: \p ―Ma²ŋih³ báh³ hniah¹² ha²lah jmo¹² dsa² lán¹² ta³ quián¹² dsa² tsa¹lán¹² judio. Jmo¹²dsa lán¹²dsa juu³ dsa² juøi². Jøng² jmo¹² dsa² canh¹³ dsen¹³dsa ni³ dsa² juøi² quián¹²dsa. \v 43 Tsa¹lé² lah¹ná¹² quiánh² hniah¹². Ju³ná³ hein² hniah¹² hnøngh² lénh² juanh¹² ja³cog² dsa² jianh¹² hniah¹², jøng² hniuh¹² mi³tih³ hniah¹² ni³ dsa² jianh¹² hniah¹². \v 44 Ju³ná³ hein² hniah¹² dsa² hnøngh² cánh³ ni³, jøng² hniuh¹² mi³hogh³ hniah¹² dsa² jianh¹² hniah¹². \v 45 Di³ jní² calah, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², ca¹guio¹jni mi³jøng³ mi³ti³jni ni³ dsa², a¹jáng¹ ju³ hi² mi¹ti¹dsa ne¹ jní². Ca¹guio¹jni hi² cuø³jni jmi²dsí² quieg¹jni. Mi³jøng² log³jni dsa² jue¹² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ Bartimeo, dsa² teg³ \r (Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43) \p \v 46 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa juøi² Jericó. Jøng² ja³ca¹tsø³jue¹³ Jesús juøi² quianh¹³ dsa² quianh³dsa, quianh¹³ dsa² jue¹² hlaih¹³ calah. Ja³jøng² guǿ¹² jan² dsa² teg³ cøg¹² juu¹², dsa² tsen² Bartimeo, ja³ŋiúh³ Timeo. Møa¹²dsa ŋi³néng². \v 47 Jøng² mi³ca¹lø¹lih¹³ dsa² teg³ héi² já¹² Jesús, dsa² chian² Nazaret, jøng² ca¹hløah¹dsa tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Jesús! ¡Tsø³jon² quiah¹² hlai³ David! ¡Jmo³ huø³ hoh¹² quianh¹³ jní²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 48 Jøng² ca¹jí² dsa² jue¹² quiah¹²dsa hi² hniu¹dsa tsa¹tógh¹dsa møah¹³. Ta³lah¹tí² hi³méh¹ ca¹hløah¹dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tsø³jon² quiah¹² hlai³ David! ¡Jmo³ huø³ hoh¹² quianh¹³ jní²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 49 Jøng² ca¹jŋi¹ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Gu²teh¹²dsa! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹ŋi³téh³dsa dsa² teg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tsa¹jmo² ju²hí³ dsøa¹²! ¡Nung²! Hning² tǿh²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 50 Jøng² ca¹dsi¹ dsa² héi² hmøah¹² mi³dsǿ² coh¹³ tsǿnh³dsa. Cu¹dsie¹² ca¹chiog¹dsa. Ca¹dsiég¹dsa gu¹hei¹² ja³tsenh¹³ Jesús. \v 51 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¿He² mi³hnøngh²hning jmo³jni quiánh²hning? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² teg³: \p ―Ju³ li¹jniáng¹²jni calah, Tøa¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 52 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ma²lé² guǿnh³hning. Ma²hlúh² báh³ hning². Di³ héh²hning jǿg³ ―ca¹juúh²dsa. \p Ta³lah¹ca¹jniáng¹ mø³ni³dsa. Jøng² ca¹ŋó¹ dsa² héi² quianh¹³ Jesús. \c 11 \s1 Ca¹dsiég¹ Jesús jøa³juøi² Jerusalén \r (Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Jøng² mi³ca¹dsi¹lé²dsa huu¹³ máh² Olivo, cøg¹² juøi² Betfagé quianh¹³ juøi² Betania, ja³ma²quien¹² Jerusalén, ca¹tse¹ Jesús og¹ dsa² quianh³dsa. \v 2 Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Gu²noh¹² juøi² mih² neng¹² cøg¹² ná¹²! cónh¹ ca¹dsi¹noh¹² hniah¹², dsianh¹² hniah¹² jan² búh³ meh², chi³hŋioh¹ jáh², jáh² ha¹chian² dsa² ma²gú² cah³. Jøng² tseh³ jáh². Taih³ jáh² ja³la². \v 3 Jøng² ju³ná³ chian² dsa² ca¹juúh² he² løa¹ lah¹ná¹² jmoh² hniah¹², jøng² juaih¹³dsa: “Chi³quian¹³ Juu¹³ jniang³ jmai³ jáh². Na¹ cónh¹ ŋi¹júg²dsa jáh²,” juúh³ hniah¹². \p \v 4 Jøng² ca¹ŋi¹lé²dsa. Ca¹dsanh¹²dsa búh³ meh², chi³hŋioh¹ jáh² hag³hniú¹³ cøg¹² jøa³cai³¹. Jøng² ca¹tséh²dsa jáh². \p \v 5 Jøng² ca¹juúh² jan² og¹ dsa² tiogh³ ja³jøng²: \p ―¿He² løa¹ tsëh³ hniah¹² jáh²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 6 Jøng² ca¹tsáih¹dsa dsa² héi² ju³lah ca¹juúh² Jesús. Jøng² ca¹cuø¹dsa jǿg³ ŋi¹lia¹dsa. \v 7 Jøng² ca¹tái¹dsa jáh² ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹jiúh²dsa hmøah¹² quiah¹²dsa cah³ jáh². Jøng² ca¹gú² Jesús cah³ jáh². \v 8 Jøng² jue¹² dsa² ca¹jág¹ hmøah¹² quiah¹² dsi²juu¹². Jøng² dsa² siáh² calah ca¹ŋi³quiuh² nih¹³ høg² jøa³nung², ca¹jág¹dsa dsi²juu¹², hi² hniu¹dsa lé² jláh³ juu¹². \p \v 9 Jøng² hløah¹² dsa² ma²jiá¹² tí² lah¹quianh¹³ dsa² chi³quë́¹. Ca¹juúh²dsa: \p ―Dsa² dsiog¹ báh³ dsa² ma²já¹², ca¹tsei¹ Diú¹³ juanh¹². Hiug¹² juanh¹² dsa² lang¹². \v 10 Hiug¹² juanh¹² Diú¹³ guǿ¹² guiuh¹³. Dsio¹ báh³ lé² ja³jmo¹ dsa² lang¹² héh¹ ju³lah héh¹ mi³jmo¹² hlai³ Davíd, dsa² juanh¹² quián² jniang³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 11 Jøng² ca¹dsiég¹ Jesús jøa³juøi² Jerusalén. Ca¹dsiég¹dsa ja³tsih¹³ guøh¹². Jøng² mi³ca¹jái¹dsa ca¹lah¹jǿ¹, jøng² ca¹jógh¹dsa juu¹² Betania quianh¹³ dsa² guia¹tón². Di³ ca¹neng². \s1 Jǿg³ quiah¹² hma² higo \r (Mt. 21.18-19) \p \v 12 Mi³ca¹jni¹ jøng², ca¹huah¹²dsa juøi² Betania. Lǿ² lø¹i³cónh¹² Jesús. \v 13 Jøng² ca¹jái¹dsa cøng² hma² higo tsih¹² ja³uǿin³. Ti³dsǿa¹³ moh¹³. Jøng² ca¹ŋi¹jái²dsa chi²júh² dsiagh¹ mǿi². Mi³ca¹dsiég¹dsa ja³tsih¹² hma², ha¹chi² mǿi² ca¹dságh¹. Jmáh¹lah moh¹³ báh³. Di³ tsa¹ma¹tǿ² ja³hai¹ mǿi². \v 14 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hma²: \p ―¡Ju³lé³ tsa¹ma¹gǿh¹ jin³ hein² dsa² mǿi² quiánh²hning, jmai³ ŋi² ja³já¹³, jmai³ ŋi² ja³dság¹! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹nǿng² dsa² quianh³dsa jǿg³ jøng². \s1 Ca¹huan¹ Jesús dsa² hnai¹² lio¹³ ja³dsi¹² guøh¹² \r (Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 15 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa jøa³juøi² Jerusalén. Jøng² mi²ca¹hí¹ Jesús ja³tsih¹² guøh¹², ca¹huan¹dsa dsa² hnai¹² lio¹³ quianh¹³ dsa² lá¹², dsa² mi³tiogh³ niúh¹ jnǿ³. Jøng² ca¹jéinh¹dsa mesa quiah¹² dsa² mi²tsë́¹ cog³. Ca¹jéinh¹dsa hma²sai³¹ quiah¹² dsa² hnë¹² jug². \v 16 Jøng² tsa¹ma¹ca¹cuø¹ Jesús jǿg³ tsa¹jue¹³dsa niúh¹ jnǿ³ quiah¹² guøh¹² hi² quin¹²dsa lio¹³. \v 17 Jøng² ca¹he¹dsa jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: “Li¹tsen² hniú¹² quieg¹ jní² hniú¹² ja³hlanh¹²dsa Diú¹³, dsa² chian² ca¹lah¹jǿ¹ juøi²,” rø²juúh² si². Di³ hniah¹² ma²ca¹jmoh³ hi² ma²lǿa¹² hniú¹² ju³lah lǿa¹² cøng² ja³tiogh³ dsa² høin² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 18 Jøng² mi³ca¹nǿng² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ jǿg³ jøng², ca¹hnangh²dsa mai³¹ ha²lah mi³jŋøih¹dsa. Di³ gan¹dsa Jesús. Di³ jue¹² dsa² dsogh¹² dsǿa¹² jǿg³ hi² he¹²dsa. \v 19 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús jøa³juøi² quianh¹³ dsa² quianh³dsa mi³ca¹neng². \s1 Ca¹lø¹quiéng¹ hma² higo \r (Mt. 21.20-22) \p \v 20 Jøng² mi³ca¹jni¹, ca¹tsø³jue¹³dsa ja³tsih¹² hma² higo. Ca¹jái¹dsa ma²quing² ca¹tǿ² jmó³. \v 21 Jøng² dsagh² báh³ dsǿa¹² Pedro. Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Jai³lah Juu¹³ jniang³, ma²quing² hma² ca¹tseih³hning jǿg³ hlaih¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 22 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ju³héh³ hniah¹² quiah¹² Diú¹³! \v 23 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹², ju³ná³ hein² dsa² ca¹tsáih¹ máh² ná¹²: “¡Jŋiah¹! ¡Gu²ho¹² jmø³ŋih¹³!” Hi² tsa¹lë́²dsa tsa¹lé² mi³né³. Cøng² hi² hé² báh³ dsa² hi² lé² cónh¹ lǿa¹² jǿg³ juúh²dsa. Jøng² lǿ² báh³ lah¹jøng² quiah¹²dsa. \v 24 Hi² jøng² juǿi²jni hniah¹² hi² ŋieh¹ báh³ hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ hi² møh² hniah¹² ja³cog² Diú¹³ ju³ná³ héh² hniah¹² jǿg³ quiah¹²dsa. \v 25 Jøng² henh¹³ hniah¹² dsag³ na³ma²tǿ² ja³hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³ chi²júh² hein² dsa² re² dsag³ ja³cogh² hniah¹². Mi³jøng² hén² calah ti³ŋieih¹² hniah¹², dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹, dsag³ quiánh² hniah¹². \v 26 Di³ ha¹chi² hén² ti³ŋieih¹², dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹, dsag³ quiánh² hniah¹² ju³ná³ tsa¹henh¹³ hniah¹² dsag³ ja³cog² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Jǿg³ ca¹të́² Jesús \r (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8) \p \v 27 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa calah Jerusalén. Jøng² ja³ŋøa¹² Jesús ja³dsi¹² guøh¹², ca¹dsi¹lé² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ quianh¹³ dsa² canh¹³. \v 28 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi², ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¿He² jǿg³ ca¹të́h²hning hi² jmoh²hning lah¹ná¹²? ¿Hein² ca¹cuø¹ jǿg³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Jní² báh³ juǿi³ hniah¹² cøng² jǿg³. Jøng² na³ma²na²ŋaih³ hniah¹² jǿg³ juǿi³jni hniah¹², ni³ jøng² juøh¹³jni he² jǿg³ ca¹të́²jni. \v 30 ¿Ha² juu¹² ca¹já¹ jǿg³ hi² ca¹chiog¹ Juan dsa² jmøi², juu¹² ŋi¹juǿi¹, ho¹ ju³ hi² ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹? ¡Ŋai³ hniah¹²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 31 Jøng² ca¹dsii¹ dsa² héi² jǿg³ cu³guiog³dsa, ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³ná³ ca¹tséih³ jniang³ dsa² juu¹² ŋi¹juǿi¹, jøng² tsáih¹dsa jniang³ he² løa¹ tsa¹ca¹héh³ jniang³ jøng². \v 32 ¿Ho¹ ju³ juúh³ jniang³ jǿg³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ liáh³? ―ca¹juúh²dsa. \p Tsa¹lé² juúh²dsa lah¹jøng². Di³ gan¹dsa dsa² jue¹². Di³ lah¹jøng² lë́² ca¹lah¹já¹ dsa², hi² lah¹dsóh² mi³lán¹² Juan dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 33 Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tsa¹ne³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Jøng² tsa¹ŋi³juøh¹³ jní² calah he² jǿg³ ca¹të́²jni hi² jmo¹²jni lah¹ná¹² ―ca¹juúh² Jesús. \c 12 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² ca¹jmo¹ hí³ jøa³ gu²jøah¹³ \r (Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19) \p \v 1 Jøng² ca¹dsii¹ Jesús jǿg³ ti³jnøa¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Jan² dsa², ca¹jné²dsa chiúh³ gu²jøah¹³. Jøng² ca¹jmo¹dsa jnǿ³ cang³ lah¹jin² lah¹lǿih¹. Ca¹jmo¹dsa cøng² ja³sianh¹dsa gu²jøah¹³. Jøng² ca¹tsih¹dsa cøng² hniú¹² jøa³, hniú¹² ja³túgh¹ dsa² jmo¹ hí³. \p ’Jøng² mi³ca¹jmo¹dsa jǿg³ hi² jmo¹ dsa² siáh² hí³, jøng² ca¹ŋó¹dsa huø¹ siíh². \v 2 Jøng² mi³ca¹tǿ² jmai³, ca¹tse¹dsa jan² dsa² quián¹²dsa juu¹² ja³quiah¹³ dsa² jmo¹² hí³ héi², mi³ŋi¹quieng²dsa cónh¹ hi² ta¹dsa quiah¹² huø¹. \v 3 Jøng² ca¹chiángh² dsa² héi². Ca¹bú²dsa. Jøng² ca¹dsiánh²dsa dsa² la¹dsa. \v 4 Jøng² ca¹tse¹dsa calah dsa² quián¹²dsa, dsa² siáh². Jøng² dsa² héi² calah ca¹quiúh¹dsa dsi³dsa. Ca¹cu² ca¹jmógh²dsa. \v 5 Jøng² ca¹tse¹dsa dsa² siáh² calah. Jøng² dsa² héi² calah, ca¹jŋøih¹dsa. Jøng² jue¹²dsa ca¹tse¹dsa. Ca¹ŋi¹ba¹³ ca²dsiog²dsa. Ca¹jŋëh¹dsa ca²dsiog³dsa. \p \v 6 ’Ja³ca¹tóh² jø² jøng² mi³chian² jan² ja³ŋiúh³dsa, dsa² hnio¹ ti³jmi²dsa. Jøng² ca¹tsei¹ ti³jmi²dsa, hi² lë́²dsa: “Mi¹juanh¹² báh³ dsa² guing² quian¹jni,” lë́²dsa. \v 7 Di³ jøng² ca¹juúh² dsa² jmo¹² hí³ huø¹ héi², ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog³dsa: “Dsa² ná¹² báh³ dsa² ta¹ hi² chi² quiah¹² ti³jmi²dsa. Ju³jŋëh¹³ jniang³ dsa². Mi³jøng² ta¹ jniang³.” \v 8 Jøng² ca¹chiángh²dsa. Ca¹jnøih¹dsa. Jøng² ca¹ŋi³tiang²dsa coh¹³ jnǿ³. \p \v 9 ’¿He² jmo¹ dsa² quiah¹² jøa³ gu²jøah¹³? Dsánh¹ báh³ dsa². Dsa¹dsianh¹³dsa dsa² mi³jmo¹² hí³ huø¹. Jøng² jmo¹dsa héh¹ hi² jmo¹ dsa² siáh² hí³. \p \v 10 ’¿Tsa³ma²ca¹híh² hniah¹² jǿg³ la² lǿa¹² ni³ si² quiah¹² Diú¹³?: \q1 Cang³ tsa¹jih² dsa² jmo¹² hniú¹², \q1 Cang³ jøng² báh³ ma²jmo¹² hi² tsih¹² hniú¹² tí². \q1 \v 11 Juu¹³ jniang³ báh³ ca¹jmo¹ lah¹jøng². \q1 Dsio¹ hlaih¹³ cu¹té¹², lë́² jniang³, rø²juúh² si² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 12 Jøng² mi³chiángh² dsa² canh¹³ ju³ jmai³ tsa¹ga¹dsa dsa² jue¹². Di³ lø²lih¹³dsa ca¹dsii¹ Jesús jǿg³ jøng² ni³ huu¹³ quiah¹²dsa. Jøng² ca¹tég²dsa. Ca¹ŋi¹lia¹dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² cog³ cagh¹²dsa \r (Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26) \p \v 13 Jøng² ca¹tse¹dsa ca²dsiog³ dsa² fariseo quianh¹³ dsa² quianh³ Herodes, dsa² mi³jmo¹ láh² ju³juúh² Jesús jǿg³ hlaih¹³. \v 14 Jøng² mi³ca¹dsi¹lé²dsa, ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Tøa¹², ne³ jnieh³ lanh¹²hning dsa² té¹² jagh³. Cøng² ni³ mi²juanh¹²hning ca¹lah¹já¹ dsa². Di³ lah¹jøng² báh³ lah¹dsóh² heh²hning, ju³lah lǿa¹² juu¹² ca¹quieg² Diú¹³. ¿Dsio³¹ cuú³ jniang³ cog³ cagh¹² rai¹³ romano? ¿Cuú³ jniang³, ho¹ ju³ tsa¹cuú³ jniang³? \p \v 15 Jøng² ma²ŋi¹² Jesús hi² ta³dsǿa¹² juúh² dsa² héi². Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ mi³gagh¹³ jní²? ¡Gu²quin³ cøng² ŋi³néng² ju³lah ŋi³néng² cagh¹² rai¹³, hi² mi³jái¹³jni! ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 16 Jøng² ca¹ŋi³quín³dsa. Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¿Hein² nióh³ quiah¹² rø²ton¹² ŋi³néng²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Nióh³ quiah¹² rai¹³ báh³ ná¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsio¹ mi³tih³ hniah¹² ja³cog² rai¹³, ju³lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹² rai¹³. Jøng² dsio¹ mi³tih³ hniah¹² ja³cog² Diú¹³ calah, ju³lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \p Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² dsa² héi² jǿg³ quiah¹² Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² hi² hiog²dsa (Mt. 22.23-33; Lc. 20.17-40) \p \v 18 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² saduceo ja³tsenh¹³ Jesús, dsa² juúh² tsa¹hiog¹ jmi²dsí². Ca¹ŋǿh¹ dsa² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p \v 19 ―Tøa¹², lah¹la² lǿa¹² si² ca¹jmo¹ hlai³ Moisés: Ju³ná³ jan² dsa² ca¹jon¹, chian² báh³ hio¹³ quián¹²dsa, ha¹chian² guing² ma²chian² quián¹²dsa, jøng² hniuh¹² báh³ hi² jian¹ roh¹³ hlai³, dsa² ma²jon¹², hio¹³ héi². Mi³jøng² li¹chian² guing² quián¹² hlai³, hi² lǿa¹² jǿg³. \v 20 Jøng² mi³chian² guiog¹ roh¹³dsa dsa² ŋioh¹². Jøng² dsa² ne¹³ ca¹jian¹ hio¹³. Jøng² ca¹jon¹dsa ha¹chian² jong¹²dsa. \v 21 Ni³ jøng² ca¹jiag¹ dsa² ja³ma²og¹. Jø¹² bíh³ ca¹jon¹ dsa² héi² ha¹chian² jong¹²dsa ca¹lø¹chián¹. Jø¹² bíh³ lah¹jøng² quiah¹² dsa² ja³ma²úg² calah siíh². \v 22 Ca¹tǿ² guiog¹dsa cu¹dsie¹²dsa ca¹dsan¹dsa. Ha¹chian² jong¹²dsa ca¹lø¹chián¹. Ja³ca¹tóh² jø² jøng² ca¹jon¹ hio¹³. \v 23 ¿Jøng² hein² dsa² ŋioh¹² quián¹² hio¹³ na³ma²tǿ² ja³ca¹hiog²dsa? ¿Di³ ca¹lah¹jǿ¹ guiog¹ dsa² ca¹jiag¹dsa? ―ca¹juúh² dsa² héi². \p \v 24 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Lah¹jøng² báh³ dsa²gán² hoh¹² hniah¹². Di³ tsa¹cuéh² hniah¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Tsa¹lë́h² hniah¹² chi² bí² quiah¹² Diú¹³. \v 25 Ha¹chian² hio¹³ jian¹ dsa² ŋioh¹² na³ma²tǿ² ja³ca¹hiog²dsa. Ha¹chian² dsa² ŋioh¹² jian¹ hio¹³. Di³ ma²lán¹²dsa ju³lah lán¹² ángel tiogh³ ŋi¹juǿi¹. \v 26 Jøng² jǿg³ jøng² hi² hiog²dsa, ha¹chi² ma²ca¹híh² hniah¹² cu²rø² si² quiah¹² hlai³ Moisés. Di³ ja³mi³hiúg³ Diú¹³ chiúh³ tang¹² mi³chi³hiúh² si², ca¹tsáih¹dsa hlai³ Moisés: “Jní² báh³ Diú¹³ quián¹² hlai³ Abraham, Diú¹³ quián¹² hlai³ Isaac, Diú¹³ quián¹² hlai³ Jacob,” ca¹juúh² Diú¹³. \v 27 Jøng² ma²ŋih³ hniah¹² hiog¹ dsa² jmøi¹guǿi¹. Di³ ha¹chi² quián¹² Diú¹³ dsa² tsa¹ma¹chian². Dsa² chian² báh³ quián¹² Diú¹³. Hiug¹² báh³ dsa²gán² hoh¹² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Lei¹³ quin¹² ni³ \r (Mt. 22.34-40) \p \v 28 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Nang¹²dsa dsii¹²dsa jǿg³. Jøng² mi³ca¹lø¹lih¹³dsa rø² báh³ ca¹dsiég¹ jǿg ca¹ŋai¹ Jesús, jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¿Nai¹² lei¹³ quin¹² ni³ ja³ca¹lah¹jǿ¹? \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hi² la² báh³ lei¹³ quin¹² ni³: “¡Neng² hniah¹², dsa² israel! Juu¹³ jniang³, Diú¹³ quián² jniang³, jan² héi² báh³ Juu¹³ jniang³. \v 30 Jøng² mi³hnoh¹³hning Juuh²hning, Diú¹³ quiánh²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hoh¹²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ jmi²dsí² quiánh²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² dsa²jiag¹² hoh¹²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ ju²bí² quiánh²hning.” \v 31 Hi² la² báh³ lei¹³ ja³ma²ton¹: “Mi³hnoh¹³hning dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹²hning ju³lah hnóh¹hning hŋiah¹hning.” Ha¹chi² lei¹³ siíh² chi², lei¹³ quin¹² cónh¹ jín³ hi² ná¹² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 32 Jøng² ca¹juúh² tøa¹² héi², ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Dsio¹ báh³ jǿg³ ma²na²juøh¹³hning, Tøa¹². Jǿg³ té¹² báh³ hi² chian² jan² Diú¹³, hi² ha¹chian² dsa² siáh² chian². \v 33 Jøng² mi³hnio¹³ jniang³ Diú¹³ quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ dsǿa¹² jniang³, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² ma²ne³ jniang³, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ ju²bí² quián² jniang³. Jøng² mi³hnio¹³ jniang³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹² jniang³ ca¹lah¹cónh¹ ja³hnio¹ jniang³ guiag¹³ jniang³. Hiug¹² jín³ hi² quin¹² hi² ná¹² cónh¹ jín³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² dsii¹dsa ni³ Diú¹³, ju³lah hi² jøn¹dsa hi² jŋëh¹dsa ―ca¹juúh² dsa² héi². \p \v 34 Jøng² mi³ca¹jái¹ Jesús ca¹juúh² dsa² héi² jǿg³ dsio¹, ca¹juúh² Jesús: \p ―Mih² báh³ jø² hei¹² hi² li¹chianh²hning ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ―ca¹juúh² Jesús. \p Ni³ jøng² ha¹chian² dsa² siáh² ma¹tí² dsǿa¹² hi² ŋai¹dsa jǿg³. \s1 ¿Hein² jong¹² lán¹² Cristo? \r (Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44) \p \v 35 Jøng² ja³he¹² Jesús jǿg³ ja³dsi¹² guøh¹², ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha²lah dsio¹ juúh² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ hi² lán¹² Cristo tsø³jon² quiah¹² hlai³ David? \v 36 Di³ hŋiah¹² báh³ hlai³ Davíd ca¹juúh² jǿg³ la² ca¹he¹ jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³: \q1 Ca¹tsáih¹ Juu¹³ jniang³ Juu¹ jní²: \q1 “¡Ní² cog² jní² ta¹guia¹jo¹³ \q1 ca¹lah¹ca¹tǿ² jmai³ ja³ca¹jmo¹jni ca¹tiah¹hning dsa² hiag¹³ quiánh²hning!,” rø²juúh² si². \m \v 37 Hŋiah¹ báh³ hlai³ Davíd ca¹tǿh¹ Cristo Juu³dsa. ¿Ha²lah lǿa¹² jøng² hi² lán¹² Cristo tsø³jon² quiah¹²dsa? ―ca¹juúh² Jesús. \p Jøng² tøa¹² dsǿa¹² dsa² ti³nang¹² jǿg dsii¹² Jesús. \s1 Ca¹hnë¹ Jesús tøa¹² he¹² lei¹³ \r (Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Jøng² ca¹he¹ Jesús jǿg³ la²: \p ―¡Jmo³ ju²hí³ dsøa¹² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² hniu¹ cáih¹ hmøah¹² jláh³! Jøng² dsa¹ŋi³nio³dsa jøa³hmah³. Mi³jøng² hiei¹ dsa². \v 39 Hniu¹dsa tiogh³dsa ja³jláh³ dsi²néi² guøh¹² ho¹ ju³ ja³jmo¹²dsa jmai³. \v 40 Dsa² héi² cang¹ hniu³ dsa² hnǿi². Jøng² hlanh¹²dsa Diú¹³ ma¹dsio¹² jǿg³ hi² ta³dsǿa¹² jmo¹²dsa. Hiug¹² jín³ ma¹dsio¹² dsag³ rø²canh¹² dsa² héi² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Cog³ ca¹tóh² hio¹³ hnǿi² ni³ Diú¹³ \r (Lc. 21.1-4) \p \v 41 Jøng² mi³guǿ¹³ Jesús cøg¹² gog¹² ja³toh¹²dsa ŋi³néng² ni³ Diú¹³. Jøng² jái¹²dsa ja³toh¹² dsa² jue¹² ŋi³néng². Jøng² jue¹² dsa² chi² cog³ ca¹tóh² ma¹dsio¹². \v 42 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² hio¹³ hnǿi², dsa² ti²ŋié². Ca¹tóh²dsa ton¹ ŋi³néng² píh³, hi² mi³quien¹² cónh¹ cøng² cog³. \v 43 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² quianh³dsa, ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹². Ma¹dsio¹² cog³ na²tóh² hio¹³ hnǿi², dsa² ti²ŋié² ió¹, cónh¹ jín³ ŋi²toh¹² ca¹lah¹já¹ dsa² siáh². \v 44 Di³ cónh¹ hi² chiág² quiah¹² báh³ dsa² toh¹² dsa² siáh². Jøng² na²tóh² hio¹³ ió¹ ca¹lah¹jǿ¹ cónh¹ hi² mi³ron¹², ca¹lah¹jǿ¹ hi² mi³lá¹dsa he² hi² hniuh¹² dsi²néi² ―ca¹juúh² Jesús. \c 13 \s1 Ca¹juúh² Jesús dsa¹hén² guøh¹² \r (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Jøng² ma²hiúg³ Jesús juu¹² u¹hai¹²dsa jnǿ³ ja³tsih¹³ guøh¹² mi³ca¹juúh² jan² dsa² quianh³dsa: \p ―Tøa¹², ¡Jai³lah dsio¹ guøh¹²! ¡He³lah jláh³ cang³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 2 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Jáih³hning hniú¹² cah³ la² quiah¹² guøh¹²? Cu¹dsie¹² tsa¹ma¹lé² ti³juú¹³ jin³ cøng² mǿi² cang³ guøh¹². Gug¹ ca¹lah¹jǿ¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² ja³ja¹quien¹³ dsiá¹ jmøi¹guǿi¹ \r (Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Jøng² mi³ma²guǿ¹² Jesús máh² Olivo, tø¹hŋoh¹³ ja³tsih¹³ guøh¹², jøng² ca¹ŋai¹ Pedro quianh¹³ Jacobo quianh¹³ Juan quianh¹³ Andrés ja³cu³guiog³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p \v 4 ―¡Heh³ jnieh³ jǿg³ ha²lǿih² lé² lah¹jøng²! ¿He² quianh¹³ li¹lih¹³ jnieh³ na³ma²ja¹quien¹³ lé² ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 5 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¡Jmo³ ju²hí³ dsøa¹² tsa¹ju³mi¹ga¹² dsa² hniah¹²! \v 6 Di³ jue¹² dsa² ji¹lé², dsa² jmo¹ hi² lán¹²dsa jní². Juúh²dsa: “Jní² báh³ lang¹²” juúh²dsa. Jøng² mi¹ga¹²dsa dsa² jue¹². \p \v 7 ’Jøng² na³ma²ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ jmo¹²dsa hning², ho¹ ju³ chi² jǿg³ jmo¹²dsa hning² ja³siíh³, jǿg³ dsii¹² dsa², jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹². Di³ lah¹jøng² báh³ hniuh¹² lé². Di³ ha¹chi² ma²tǿ² ja³dsiá¹ jmøi¹guǿi¹ mi³né³. \v 8 Jøng² tán¹ juøi² quianh¹³ juøi² siíh². Tán¹ dsa² ta³ quianh¹³ dsa² ta³ jian¹²dsa. Jøng² hliú² ja³tiíh¹ onh¹². Jií¹ hag³cón². Lah¹jøng² báh³ lé² ja³li¹liág¹ jmø³uai¹² hiug¹² li¹chi² jmøi¹guǿi¹. \p \v 9 ’Jøng² cánh³ hniah¹² hí³. Di³ jë́h²dsa hniah¹² ni³ dsa² ta³. Bú²dsa dsi²néi² guøh¹². Dsa¹jiag¹²dsa ni³ dsa² quin¹² ni³ juøi², ni³ rai¹³ huu¹³ quieg¹ jní². Mi³jøng² li¹ŋi¹² dsa² héi² jǿg³ quieg¹jni. \v 10 Hniuh¹² báh³ tsø¹ja¹ jǿg³ dsio¹ ta¹jiá¹² ca¹lah¹jǿ¹ ja³tiogh³ dsa² jmøi¹guǿi¹. \v 11 Jøng² na³ma¹ca¹tai¹dsa hniah¹² hi² jë́h²dsa, jøng² tsa¹jmo² ju²hí³ dsøa¹² he² jǿg³ juúh³ hniah¹². Jǿg³ jøng² báh³ juúh³ hniah¹² cónh¹ lǿa¹² jǿg³ he¹ jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³. Di³ a¹jáng¹ hniah¹² dsa² juúh³. Jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³ báh³ juúh². \v 12 Jøng² jë́h² dsa² roh¹³dsa. Jë́h² ti³jmi²dsa guing² quián¹²dsa. Tá¹ báh³ guing² quianh¹³ chiég³ jmi² guing². Mi¹dsiag¹² báh³ dsa². \v 13 Jøng² li¹hian¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² hniah¹² huu¹³ quieg¹ jní². Jøng² liúg² báh³ dsa², ju³lah hein² dsa² ca¹mi¹tián²dsa dsǿa¹²dsa ca¹lah¹ca¹tóh² jø² jmai³ jøng². \p \v 14 ’Jmai³ jøng² jáih³ hniah¹² hi² tø¹tsǿh² hi² hiug¹² hlaih¹³ ja³tsa¹mi³lé² tø¹tsǿh², hi² jmo¹ dsa¹hén² ca¹lah¹jø¹. (¡Ju³ li¹ŋë́² dsa² høa¹² si² la²!) Jøng² ju³ cuøin¹³ dsa² chian² Judea juu¹² máh². \v 15 Jøng² ju³ná³ hein² dsa² tiogh³ ja³dsii¹² jmai³ jøng², ju³ cuøin¹³dsa cu¹dsøg¹². Tsa¹ju³dsi¹quín²dsa hi² chi² dsi²néi². \v 16 Jøng² ju³ná³ hein² dsa² tiogh³ jøa³nung² quiah¹²dsa, tsa¹ju³dsi¹lia¹dsa dsa¹quín²dsa tsǿnh³dsa. \v 17 ¡He³ báh³ ué² jmai³ jøng² quiah¹² hio¹³ quian¹² guing²! ¡Ué² quiah¹² dsa² jian¹² guing² píh³! \v 18 Jøng² mi³hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³ tsa¹ju³lé³ hi² jøng² jmai³ jin² guǿi². \v 19 Di³ hiug¹² hí¹ jmø³uai¹² jmai³ jøng² cónh¹ jín³ jmø³uai¹² ma²ca¹hí¹ jmøi¹guǿi¹ cónh¹ jmai³ ja³ca¹niu¹ jmøi¹guǿi¹ ca¹lah¹ca¹tǿ² jin³ na¹. Jø¹² bín³ ha¹chi² hí¹ jmø³uai¹² hiug¹² lah¹jøng² jmai³ siíh³. \v 20 Jøng² ha¹chian² dsa² mi³liúg² jmai³ jøng² ju³ jmai³ tsa¹ca¹jné¹ Juu¹³ jniang³ ta¹jiá¹². Di³ huu¹³ quiah¹² dsa² ti³quióh³ ca¹jné¹ Diú¹³ jmai³ jøng² ta¹jiá¹². \p \v 21 ’Jøng² ju³ná³ hein² dsa² ca¹juúh²: “Jai³lah, dsa² lang¹² báh³ Cristo,” ho¹ ju³ ca¹juúh²dsa: “Dsa² ná¹² báh³ Cristo,” jøng² tsa¹ju³héh³ hniah¹² jǿg³ quiah¹² dsa² héi². \v 22 Di³ li¹chian² báh³ dsa² mi¹gag¹², dsa² juúh² lán¹²dsa Cristo, ho¹ ju³ dsa² juúh² lán¹²dsa dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Jmo¹ báh³ dsa² héi² hi² hiug¹²dsa quianh¹³ juu¹² juøh¹². Mi³mi¹ga¹²dsa dsa² ma²ti³quióh³ quián¹² Diú¹³, ju³ jmai³ hi² lé². \v 23 Jøng² jmóh³ hniah¹² hí³. Di³ lah¹jiá¹² ma²ca¹juǿi² jní² hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹. \s1 Lah¹la² báh³ jiúgh² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36) \p \v 24 ’Ni³ jøng², mi³ma²ca¹tsø³jue¹³ jmø³uai¹² hiug¹² jøng², jøng² nioh¹ hieg². Tsa¹ma¹taih¹² quiah¹² tsøh². \v 25 Jøng² siúgh² chi³neng¹² ti³buh¹² guiuh¹³. Hiánh² hi² ti³dsøa¹³ guiuh¹³. \v 26 Jøng² jai¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ hi² ma²guiogh¹²jni jøa³jneng¹², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa. Ma²chi² bí² ma¹dsio¹² hlaih¹³ quieg¹jni. Ma²léi¹³ hiug¹² juanh¹²jni. \v 27 Jøng² tsë́³jni ángeles ta³cøng² jmøi¹guǿi¹ ta³quiún² quiuh¹³, hi² dsa¹tiogh¹²dsa loh² dsa² ma²ti³quióh³ quian¹jni. \p \v 28 ’Ma²ŋih³ hniah¹² ha²lah lǿa¹² quiah¹² hma² higo. Na³ma²tsíh² nih¹³ hma², na³ma²hiag¹³ moh¹³, ma²ŋih³ hniah¹² ja¹quién¹ jií¹ jin² jmøi². \v 29 Jø¹² bíh³ lah¹jøng² li¹leh¹³ hniah¹² na³ma²tǿ² ja³ja¹quien¹³ lé² ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng², na³ma²jáih² hniah¹² ma²lǿ² lah¹jøng², ju³lah ma²na²juǿi²jni hniah¹². \v 30 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Tsa¹jín³ dsiá¹ dsa² chian² na¹ niúh¹ jín³ hi² lé² lah¹jøng² guøh¹². \v 31 Dsa¹hén² báh³ jmøi¹guǿi¹ lah¹quianh¹³ guiuh¹³ dsøa³. Di³ ha¹chi² dsa¹hén² jǿg³ quieg¹jni. \p \v 32 ’Jøng² ha¹chian² dsa² ŋi¹² he² jmai³ he² hora lé² lah¹jøng². Ca¹lah¹jin³ ángeles chian² ŋi¹juǿi¹ tsa¹ŋi¹². Ca¹lah¹jin³ jní², dsa² lán¹² jong¹² Diú¹³, tsa¹guiang³jni. Jan² Jmi² jniang³ báh³ ŋi¹². \p \v 33 ’¡Jøng² jáih³ hniah¹²! ¡Túgh³ hniah¹² ju²jŋia¹³! Di³ tsa¹ŋih³ hniah¹² he² jmai³ lé² lah¹jøng². \v 34 Lǿa¹² ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² dsa² dság¹ ja³siíh³. Togh²dsa jǿg³ dsa² quián¹²dsa he² ta³ jmo¹dsa lah¹jan² lah¹jan². Jøng² tsáih¹dsa dsa² jmo¹ hí³ hniú¹² hi² guú¹dsa ju²jŋia¹³. \v 35 ¡Hi² lah¹jøng² jáih³ hniah¹²! Di³ tsa¹ŋih³ hniah¹² ha²lǿih² guiogh¹³jni. Ju³lah dsa² héi², dsa² jmo¹² hí³ hniú¹², tsa¹ŋi¹²dsa ha²lǿih² jiúgh² dsa² hniu³, ho¹ ju³ ta¹ca¹hlég², ho¹ ju³ dsi¹neng¹², ho¹ ju³ cónh¹ ca¹ho¹ chiih³, ho¹ ju³ cónh¹ ca¹jni¹. \v 36 Cu²rø² jáih³ hniah¹², ju³ jøng² ca¹guǿnh¹jni cónh¹ tsa¹ju²jŋiá³. Jøng² jan³jni hniah¹² ti³güéh¹ hniah¹². \v 37 Jǿg³ juǿi²jni hniah¹², jǿg³ jøng² juǿi²jni ca¹lah¹já¹ dsa². ¡Ju³ túgh³ hniah¹² ju²jŋia¹³! ―ca¹juúh² Jesús. \c 14 \s1 Ca¹jmo¹dsa jǿg³ chiánh²dsa Jesús \r (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Ton¹ jmai³ jø² hei¹² ca¹tǿ² jmai³ ta²høa³, jmai³ gøah¹²dsa hi³ŋíh¹ tsa¹quianh¹³ chiúh³. Jøng² ca¹hnangh² juu¹³ jmi²dsa², quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, mai³¹ ha²lah mi¹gan¹²dsa Jesús, hi² chiángh²dsa. Mi³jøng² jŋaih¹dsa. \v 2 Di³ ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹lé² chianh¹³ jniang³ jmai³ jmai³, ju³ná³ ca¹jmo¹ dsa² jue¹² møah¹³ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹tsǿng² jan² hio¹³ nang³ ma²juøi² dsi³ Jesús \r (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8) \p \v 3 Jøng² mi³hiúg³ Jesús juøi² Betania, ja³quiah¹³ Simón, dsa² mi³lán¹² dsag³ hmih¹² tsa¹jŋi¹². Hi² gøah¹²dsa. Jøng² ca¹dsiég¹ jan² hio¹³. Quin¹² hio¹³ cøng² tsǿa¹² lǿa¹² cang³ alabastro, hi² ha³ jmáh¹lah nang³ nardo, hi² ma²juøi². Hmóh³ hlaih¹³ cu¹té¹² nang³ jøng². Jøng² ca¹hnii¹ hio¹³ tsǿa¹². Ca¹tsǿng²dsa nang³ dsi³ Jesús. \v 4 Jøng² ca¹lø¹hioh¹ ca²dsiog³ dsa² tiogh³. Lë́²dsa: “¿He² løa¹ hén²dsa nang³? \v 5 Mi³dsio¹ ju³ ca¹ŋi¹hnai¹. Mi³quien¹² lǿa¹² jín³ guio¹ ŋi²lǿg² héh¹ cog³. Jøng² mi³cuúh¹dsa dsa² ti²ŋié² cog³ jøng²,” lë́² dsa² héi². Jøng² ca¹jé²dsa hio¹³. \p \v 6 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Tsa¹hlanh¹³ dsa²! ¿He² løa¹ cuøh¹² hniah¹² dsa² ju²méh³ dsøa¹²? Hi² dsio¹ báh³ ma²na²jmo¹dsa quieg¹ jní². \v 7 Di³ tiog¹³ báh³ quianh¹³ hniah¹² dsa² ti² dsa² ŋié². Cøng² hi² lé² jmóh³ hniah¹² hi² dsio¹ quianh¹³dsa lah¹jmai³ ja³hnøngh² hniah¹². Di³ ha¹chi² quianh¹³ hniah¹² jní² ja³la² tiá². \v 8 Ma²na²jmo¹ báh³ hio¹³ cónh¹ hi² chi² quiah¹²dsa. Di³ ma²na²tsǿng²dsa nang³ ma²juøi². Ma²na²jmo¹dsa ju³jŋia¹³ jmø²ŋǿ¹² quieg¹jni ja³dsø¹hóg¹dsa jní². \v 9 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Li¹chi² jǿg³ he² na²jmo¹ hio¹³ lang¹² ja³cog²jni ta³cøng² jmøi¹guǿi¹, ca¹lah¹jǿ¹ ja³hǿ²dsa jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³. Mi³jøng² li¹ŋi¹²dsa he² na²jmo¹dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Judas jǿg³ hnë¹dsa Jesús \r (Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) \p \v 10 Jøng¹ ca¹ŋó¹ Judas Iscariote, dsa² quianh¹³ dsa² guia¹tón². Ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³quiah¹³ juu¹³ jmi²dsa², hi² jë́h²dsa Jesús. \v 11 Jøng² hioh¹² jénh² dsa² héi² mi³ca¹nǿng²dsa. Ca¹løa¹ jǿg³ cuø¹dsa cog³. Jøng² ca¹hnangh² Judas mai³¹ ha²lah hnë¹dsa Jesús. \s1 Ca¹gǿh¹ Jesús quianh¹³ dsa² guia¹tón² \r (Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 12 Jøng² mi³ca¹dsiég¹ lah¹huu¹³ jmai³ jmai³ gøah¹²dsa hi³ŋíh¹ tsa¹quianh¹³ chiúh³, jmai³ mi³jŋëh¹²dsa jah¹chih² quián¹² høa³, jøng² ca¹juúh² dsa² quianh³ Jesús: \p ―¿Ha²tøah¹ hnøngh²hning dsa³jmó³ jnieh³ ju²jŋia¹³ hi² dsa³quie¹³ jniang³ jmai³ ta²høa³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹tse¹ Jesús og¹ dsa² quianh³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Gu³noh¹² jøa³juøi²! Ja³jøng² jénh³ hniah¹² jan² dsa² quieng² cøng² dsøg³ jmøi². ¡Ti³dse³ hniah¹² cah³dsa! \v 14 Jøng² gu³tseih³ dsa² hniu³ ja³hí¹ dsa² héi² dsi²néi²: “Lah¹la² juúh² tøa¹²: ¿Nai¹² hniú¹² dsa¹gǿh¹dsa jmai³ ta²høa³ quianh¹³ dsa² quianh³dsa?” juaih¹³dsa. \v 15 Jøng² heh¹dsa hniah¹² cøng² hniú¹² juøh¹² ja³ma²ton¹ jué¹, hi² ma²tioh¹³ hi² hniuh¹². Ja³jøng² gu³jmoh³ hniah¹² ju²jŋia¹³ hi² dsa³quie¹³ jniang³ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 16 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh³dsa juu¹² jøa³juøi². Mi³ca¹dsi¹lé²dsa jøng², ca¹løa¹ ca¹lah¹jǿ¹ ju³lah ma²na²juúh² Jesús. Jøng² ca¹jmo¹dsa ju²jŋia¹³ dsa¹gǿh¹dsa quiah¹² høa³. \p \v 17 Mi³ca¹neng² jøng², ca¹dsiég¹ Jesús quianh¹³ dsa² guia¹tón². \v 18 Jøng² mi³ma²tiogh³dsa ni³gøah¹²dsa, ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Jan² hniah¹² cǿh² quianh¹³ jní², jëh¹³hning jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 19 Jøng² huø³ ca¹ti³hǿi² dsǿa¹² dsa² héi². Ca¹juúh²dsa lah¹jan² lah¹jan²: \p ―¡Héi¹ jní² ná³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jan² hniah¹², dsa² guia¹tón² báh³, dsa² tí² hi³ŋíh¹ niúh¹ uøin¹² quianh¹³ jní². \v 21 Di³ lah¹té¹² neh¹³jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², ju³lah lǿa¹² si² quiah¹² Diú¹³. ¡He³ báh³ ué² quiah¹² dsa² hnai¹ jní²! Mi³dsio¹ quiah¹²dsa ju³ jmai³ tsa¹ca¹lø¹chián¹dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 22 Ja³gøah¹²dsa jøng², ca¹cáng¹ Jesús hi³ŋíh¹. Ca¹cuúh¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² mi³ca¹jmo¹dsa ti³jneh³, ca¹dsiúh¹dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Quíh²! Jmø²ŋǿ¹² quieg¹ báh³ jní² la² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Jøng² mi³ca¹cáng¹dsa cuøh³, ca¹cuúh¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹cuúh¹dsa dsa² quianh³dsa. Jøng² ca¹hønh¹ ca¹lah¹já¹. \v 24 Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Jmø² quieg¹ báh³ jní² la², hi² jmo¹² lø²rø² jǿg³ hmë́² hi² jmo¹² Diú¹³ quianh¹³ hniah¹². Di³ téng¹ jmø²hán¹³jni ni³ huu¹³ quiah¹² dsa² jue¹². \v 25 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chi² ma¹gøh¹³jni jmøi² møi¹gu³jøah¹³ lah¹la² ca¹lah¹ca¹tǿ² jmai³ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. Jmai³ jøng² gøh¹³jni ni³ hmë́² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹hǿ² Jesús jǿg³ hi² juúh² Pedro tsa¹cuai¹²dsa \r (Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 26 Jøng² mi³ma²ca¹høa¹dsa alabanza, ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² máh² Olivo. \v 27 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Lé² jé² hoh¹² hniah¹² ca¹lah¹jáh¹ hniah¹² quianh¹³ jní². Di³ lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: “Quiugh³jni juu¹³ jáh². Jøng² dsa¹coh¹² jáh² juu¹²,” rø²juúh² si². \v 28 Jøng² na³ma²ca¹hiog¹ jní², nei³jni juu¹² Galilea, ma²jiá¹jni cónh¹ jín³ hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Ju³ jmai³ hi² lé² jé² dsǿa¹² ca¹lah¹já¹ dsa², ha¹chi² jé² dsøa¹ jní² mi³né³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 30 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hning², na¹ ja³neng² cónh¹ niúh¹ jín³ ca¹ho¹ tánh¹ rón² chiih³, hnaih² rón² jmóh³hning² tsa¹cuaih²hning jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 31 Jøng² hiug¹² jín³ ca¹juúh² Pedro calah: \p ―¡Ha¹chi² mi³né³! ¡Ju³ lah¹la² jón²jni quianh¹³ hnéng¹, ha¹chi² jmo³jni tsa¹cué¹²jni hning²! ―ca¹juúh² Pedro. \p Jø¹² bíh³ lah¹jøng² ca¹juúh² ca¹lah¹já¹dsa. \s1 Ca¹hlanh¹ Jesús Diú¹³ cøng² ja³tsen² Getsemaní \r (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46) \p \v 32 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa cøng² ja³tsen² Getsemaní. Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² quianh³dsa: \p ―Ja³la² túgh² hniah¹² ta³lah¹hlanh¹³jni Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 33 Jøng² ca¹ŋó¹dsa hi³méh¹ quianh¹³ Pedro quianh¹³ Jacobo quianh¹³ Juan. Jøng² ca¹táh² dsǿa¹² Jesús. Huø³ ca¹hǿi² dsǿa¹²dsa. \v 34 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¡He³ báh³ hlaih¹³ jéin¹²jni! ¡Ca¹lah¹ma¹gu¹hai¹² jmi²dsí² quieg¹ lǿ²! ¡Jŋi³ di³ hniah¹² ja³la²! ¡Jai³ hniah¹²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 35 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús hi³méh¹. Ca¹quieg²dsa chi³ŋiu¹³ ni³dsa huø¹. Jøng² ca¹hlanh¹dsa Diú¹³ hi² tsa¹mi³dsa¹ŋë²dsa jmø³uai¹² jmai³ jøng², ju³ jmai³ mi³lé². \v 36 Ca¹juúh²dsa: \p ―Tiá³, tiah¹hning ca¹lah¹jǿ¹. Jøng² cuúh³hning jǿg³ tsa¹cán¹³jni jmø³uai¹². Di³ tsa¹lé² lah¹cónh¹ ja³hno¹ jní². Hning² ma²ŋih³ ha²lah lé² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Jøng² ca¹jógh¹ Jesús ja³tiogh³ dsa² quianh¹³dsa. Ca¹jái¹dsa rø²güé¹ dsa² héi². Jøng² ca¹tsáih¹dsa Pedro: \p ―¿Rø³güéh¹hning, Simón? ¿Tsa³tiah¹hning jáih³hning ca¹lah¹jin³ cøng² hora? \v 38 ¡Jáih³ hniah¹²! ¡Hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³! Mi³jøng² tsa¹ta³canh¹³ hniah¹² dsag³. Lah¹dsóh² hiug² hoh¹² báh³ hniah¹². Jmø²ŋǿ¹² báh³ tsa¹tiúh¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² ca¹ŋó¹dsa calah. Ca¹ŋi¹hlanh¹³dsa Diú¹³ cøng² jǿg³ jøng² calah. \v 40 Jøng² ca¹jógh¹dsa calah. Cónh¹ calah siíh² ma²rø²güé¹ dsa² héi² calah. Di³ hi² tioh¹³ chiég¹² mø³ni³dsa. Jøng² ha¹chi² ma¹ŋi¹²dsa juúh²dsa. \v 41 Jøng² mi³ca¹tǿ² hnaih² rón² ca¹jógh¹dsa, jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tsø²güe² ná³! ¡Teh³ bí² ná³! Tiúh¹ báh³ ná¹². Di³ ma²dsiég¹ hora. Jai³lah ma²ca¹hnai¹dsa jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa. Cuai¹dsa ja³cog² dsa² ti³re² dsag³. \v 42 ¡Nung²! ¡Ma¹dsǿg³! Ma²ja¹² ma²quién¹² dsa² jǿinh¹ jní² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Chiánh²dsa Jesús \r (Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 43 Lah¹cónh¹ chi³hløah¹²dsa jǿg³ jøng² ca¹dsiég¹ Judas, dsa² mi³quianh¹³ dsa² guia¹tón². Jøng² jue¹² dsa² ca¹dsi¹lé² quianh¹³dsa. Ti³chinh¹²dsa ŋí³. Ti³chinh¹²dsa hma², dsa² ca¹tse¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ quianh¹³ dsa² canh¹³. \v 44 Jøng², ma²ca¹juúh² Judas, dsa² jë́h² Jesús, mi³jøng² li¹ŋi¹² dsa² quianh¹³dsa, ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² ca¹chiunh¹jni ni³, dsa² héi² jmah¹³ hniah¹². Jøng² taih³ hniah¹² dsa². Tsa¹cuúh³ hniah¹² liúg²dsa ―ma²ca¹juúh²dsa. \p \v 45 Jøng² mi³ca¹dsiég¹dsa, ca¹ŋó¹ Judas ma²quién¹² ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Juu¹³ jniang³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹chiunh¹dsa ni³ Jesús. \v 46 Jøng² ca¹chiánh²dsa Jesús. \p \v 47 Jøng² jan² dsa² tsenh¹² cøg¹², ca¹dsi¹dsa ŋí³, ca¹quiúgh²dsa dsa² quián¹² juu¹³ ŋi¹jmó². Ca¹tiu¹dsa lø²guø³dsa. \v 48 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ma²ja²nioh¹² hniah¹² ti³chinh¹² hniah¹² ŋí³, ti³chinh¹² hniah¹² hma², hi² chiángh² hniah¹² jní², ju³lah jan² dsa² ca¹jmo¹ høin². \v 49 Jmai³ ca¹lah¹jǿ¹ ca¹he¹jni jǿg³ ja³tsih¹³ guøh¹², jøa³ ja³tiogh³ hniah¹². Ha¹chi² ca¹chiángh² hniah¹² jní². Mi³jøng² lé² ju³lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 50 Ni³ jøng² ca¹tég² dsa² quianh³dsa. Ca¹cuøin¹dsa ca¹lah¹já¹dsa. \s1 Ca¹cuøin¹ tsih² dsa² ŋioh¹² \p \v 51 Jøng² ca¹chi¹dsé² jan² tsih² dsa² ŋioh¹² cah³ Jesús. Rø²guianh¹²dsa hmøah¹² tég¹. Jøng² ca¹chiánh²dsa dsa² ŋioh¹² héi². \v 52 Jmáh¹lah hmøah¹² báh³ ca¹të́²dsa. Jøng² ca¹cuøin¹tsih ta¹ma¹ŋo¹²dsa. \s1 Ca¹tai¹dsa Jesús ni³ dsa² ta³ quián¹² guøh¹² \r (Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Jøng² ca¹tai¹dsa Jesús juu¹² ja³quiah¹³ ŋi¹jmó². Jøng² ca¹túgh² ca¹lah¹já¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. \v 54 Jøng² ca¹ŋó¹ Pedro chi³quë́¹. Ca¹dsiég¹dsa ja³dsi¹² quiah¹² ŋi¹jmó². Ca¹guú²dsa ja³tiogh³ tsih² dsa² ta³. Ca¹mi¹dsiogh¹³dsa quianh¹³ si². \p \v 55 Jøng² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² ti³lán¹³ ta³ quiah¹² guøh¹², ca¹hnah¹dsa dsa² mi³cuúh¹ Jesús dsag³. Mi³jøng² jón²dsa. Jøng² ha¹chian² dsa² ca¹dsanh¹. \v 56 Hi² jøng² jue¹² dsa² ca¹juúh² jǿg³ tø³jǿg³ ja³cog² Jesús. Tsa¹tø²tsøh³ jǿg³ quiah¹²dsa. \v 57 Jøng² ca¹nung² ca²dsiog³dsa. Ca¹cuø¹dsa dsag³ jǿg³ tø³jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p \v 58 ―Ca¹néng³ jnieh³ juúh² dsa² ná¹² gúg²dsa guøh¹² quián², hi² ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹. Jøng² jmo¹dsa hi² siíh² ja³hnøa¹² jmai³, hi² tsa¹ti¹líh¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 59 Jø¹² bíh³ ha¹chi² ca¹tø³tsøh³ jǿg³ jøng² quiah¹²dsa. \p \v 60 Jøng² ca¹nung² ŋi¹jmó² dsi²jo². Ca¹ŋǿh¹dsa Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Tsa³ŋaih³hning he² jǿg³ juúh²dsa ja³cogh²hning? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 61 Tei³ báh³ ca¹nung² Jesús. Ha¹chi² ca¹ŋai¹dsa jin³ he². Jøng² ca¹juúh² ŋi¹jmó² calah: \p ―¿Lanh¹³hning Cristo, jong¹² dsa² dsiog¹? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 62 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsa² héi² báh³ jní². Jøng² janh³ hniah¹² jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², guø³jni cog² dsa² chi² bí² ta¹lah¹guia¹jo¹³. Guio³jni jøa³jneng¹² hei¹² guiuh¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 63 Jøng² ca¹gǿi¹ ŋi¹jmó² tsǿnh³, hi² hne²dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹ma¹hniuh¹² cuø¹dsa dsag³. \v 64 Ma²na²nengh¹² báh³ hniah¹² jǿg³ hlaih¹³. ¿Ha²lah lë́h² hniah¹²? ―ca¹juúh² ŋi¹jmó². \p Jøng² ca¹juúh² ca¹lah¹já¹ dsa² héi² hi² re² Jesús dsag³, hi² mi³jón²dsa. \p \v 65 Jøng² ca¹qui² ca¹hŋió² ca²dsiog³ dsa² héi² Jesús. Ca¹hŋiéng²dsa ni³ Jesús quianh¹³ hmøah¹². Ca¹cu² ca¹jmógh²dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¡He³ jǿg³ hein² cu²jmágh²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹cuúh¹ tsih² dsa² ta³ Jesús. \s1 Ca¹juúh² Pedro tsa¹cue¹²dsa Jesús \r (Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-29) \p \v 66 Ja³guǿ¹³ Pedro ja³dsi¹³, ca¹dsiég¹ jan² tsih²mǿ² jmo¹² ta³ quiah¹² ŋi¹jmó². \v 67 Jøng² mi³ca¹jë́² tsih²mǿ² Pedro, mi²dsiogh¹²dsa quianh¹³ si², jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Hning² mi³hiúgh³ quianh¹³ Jesús, dsa² chian² Nazaret héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 68 Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―¡Ha¹chi² mi³né³! Cu¹dsie¹² tsa¹guiang³jni he² jǿg³ juúh²hning ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹nung²dsa tø¹cøg¹² hi³méh¹. \v 69 Jøng² mi³ca¹jǿi² tsih²mǿ² héi² calah, ca¹tsáih¹dsa dsa² tiogh³ cøg¹², ca¹juúh²dsa: \p ―Quianh¹³dsa dsa² ió¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 70 Jøng² ca¹juúh²dsa calah ha¹chi². Ma²cu²lǿi² jøng² ca¹juúh² dsa² tiogh³ cøg¹², ca¹tsáih¹dsa Pedro: \p ―Lah¹dsóh² hiúgh³hning quianh¹³dsa. Dsa² chian² Galilea báh³ hning² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 71 Jøng² ca¹jí² Pedro, ca¹juúh²dsa: \p ―¡Ca¹lah¹jái¹² Diú¹³! ¡Tsa¹cué¹²jni dsa² hiah¹² hniah¹²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 72 Dsø¹juu¹² jøng² báh³ ca¹ho¹ chiih³ ma²tǿ² tánh¹. Jøng² dsagh² dsǿa¹² Pedro jǿg³ ca¹juúh² Jesús, hi² juúh²dsa hnøa¹² rón² tsa¹cuai¹²dsa cónh¹ niúh¹ jín³ ca¹ho¹ chiih³ tánh¹ rón². Jøng² ca¹táh² dsǿa¹²dsa. Ca¹ho¹dsa. \c 15 \s1 Ca¹tai¹dsa Jesús ni³ Pilato \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Jøng² mi³ca¹jni¹ jøng², ca¹túgh² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³, quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² ti³lán¹² ta³ quiah¹² guøh¹². Jøng² mi³ca¹hŋió²dsa Jesús, ca¹ŋi¹jian¹²dsa juu¹² ni³ ta³, hi² ca¹jë́h²dsa Jesús Pilato. \v 2 Jøng² ca¹ŋǿh¹ Pilato Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―¿Lanh¹³hning Rai¹³ quián¹² dsa² Judío? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹ŋai¹ Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―Lán¹² báh³ jní² ju³lah ma²na²juøh³hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 3 Jøng² ca¹hnë¹ hlaih¹³ juu¹³ jmi²dsa² quiah¹² Jesús. \v 4 Ni³ jøng² ca¹ŋai¹ Pilato calah. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Tsa³ŋaih³hning jin³ he²? Jai³lah ma¹dsio¹² dsag³ cuøh¹²dsa hning² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 5 Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² Pilato. Di³ cu¹dsie¹² tsa¹ca¹ŋai¹ Jesús jin³ he². \s1 Ca¹løa¹ jǿg³ jón² Jesús \r (Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 6 Jøng² ma²lǿa¹² mai³¹ quiah¹² Pilato hi² liúg²dsa jan² dsa² hiúg³ hni¹ŋí³ jmai³ ta²høa³, lǿa¹² ju³ hein² dsa² ca¹më́¹ dsa² juøi² liúg². \v 7 Jøng² mi³hiúg³ jan² dsa² tsen² Barrabás hni¹ŋí³ quianh¹³ dsa² jian¹²dsa, dsa² ca¹mi¹dsian¹² dsa² ja³ca¹tán¹dsa quianh¹³ dsa² ta³. \v 8 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² jue¹². Ca¹møa¹dsa ju³lah lǿa¹² mai³¹ quiah¹²dsa. \v 9 Jøng² ca¹juúh² Pilato, ca¹tsáih¹dsa dsa² jue¹²: \p ―¿Hnøngh³ hniah¹² log³jni Rai¹³ quián¹² dsa² Judío? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 10 Di³ ma²ŋi¹² Pilato ca¹jë́h² juu¹³ jmi²dsa² Jesús ni³ huu¹³ hi² hioh³dsa. \v 11 Jøng² ca¹tsáih¹ juu¹³ jmi²dsa² dsa² jue¹² hi² liúg² Pilato Barrabás. \v 12 Jøng² ca¹juúh² Pilato, ca¹tsáih¹dsa dsa² ca¹ŋi¹jian¹² Jesús: \p ―¿He² hnøngh² hniah¹² jmo¹³jni quianh¹³ dsa² lang¹², dsa² tøah¹² hniah¹² Rai¹³ quián¹² dsa² Judío? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹hløah¹ dsa² héi² tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Crǿg¹³ báh³ ta¹ton¹³dsa! ―ca¹juuh²dsa. \p \v 14 Jøng² ca¹juúh² Pilato: \p ―¿He² løa¹? ¿He² hi² ma²ca¹jmo¹dsa jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² hiug¹² jín³ tí² ca¹hløah¹ dsa² héi²: \p ―¡Crøg¹³ báh³ ta¹ton¹³dsa! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 15 Jøng² ca¹liúg² Pilato Barrabás. Mi³jøng² li¹hiug² dsǿa¹² dsa² jue¹². Jøng² mi²ca¹ŋi³bá²dsa Jesús, jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ ta¹ton¹³dsa crǿg¹³. \p \v 16 Jøng² ca¹ŋi¹jiag¹² hlég² dsi²néi² quiah¹² dsa² ta³, ja³tǿh²dsa Pretorio. Jøng² ca¹tǿh¹dsa ca¹lah¹já¹ hlég². \v 17 Jøng² ca¹quieh¹dsa Jesús hmøah¹² guiéng², ju³lah hmøah¹² caih¹² rai¹³. Jøng² ca¹tí²dsa cøng² tsøi² tang¹² dsi³ Jesús. \v 18 Ni³ jøng² ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Hiug¹² juanh¹²hning Rai¹³ quián¹² dsa² Judío ―ta³dsǿa¹² juúh²dsa. \p \v 19 Jøng² ca¹bá²dsa dsi³ Jesús quianh¹³ hma² ta³. Ca¹qui² ca¹hŋiéng²dsa. Jøng² ca¹hlanh¹dsa Jesús chi³jné¹³dsa. \v 20 Mi³ca¹cu² ca¹jmógh²dsa lah¹jøng², jøng² ca¹jŋíh²dsa hmøah¹² guiéng². Ca¹quieh¹dsa dsa² tsǿnh³dsa. Jøng² ca¹ŋi¹jiag¹²dsa juu¹² ja³ca¹ta³ton¹²dsa crǿg¹³. \s1 Ca¹tiog¹dsa Jesús crǿg¹³ \r (Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 21 Jøng² ca¹tsø³jue¹³ jan² dsa² tsen² Simón ja³jøng², dsa² chian² Cirene, ti³jmi² Alejandro quianh¹³ Rufo. Jogh¹²dsa jøa³nung². Jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ ca¹cán¹ dsa² héi² crǿg¹³ quiah¹² Jesús. \p \v 22 Jøng² ca¹jian¹dsa Jesús cøng² ja³tsen² Gólgota, hi² hniu¹dsa juúh²dsa: Máh² Mu² Dsi³ Dsa². \v 23 Jøng² mi³cuø¹dsa Jesús vino rø²guia¹² mǿa¹² jinh² jmo¹² tsa¹cøh² quiah¹²dsa. Di³ tsa¹ca¹hiei¹dsa mi³né³. \v 24 Jøng² ca¹tiang¹dsa crǿg¹³. Jøng² ca¹jmo¹ hlég² ma¹cǿng¹ tsǿnh³ Jesús. Ca¹li²dsa jǿg³ he² hmøah¹² ta¹dsa, lah¹jan² lah¹jan²dsa. \p \v 25 Hein¹³ ŋiu¹ tu¹heg² ca¹tiang¹dsa crǿg¹³. \v 26 Jǿg³ la² lǿa¹² si² ca¹chio¹dsa ni³ ta³: “Rai¹³ quián¹² dsa² Judío.” \v 27 Jøng² ca¹tiog¹dsa og¹ dsa² høin² cog² Jesús, jan² dsa² ta¹lah¹guia¹jo¹³, jan² dsa² ta¹lah¹guia¹jón¹. Ca¹tiang¹dsa crǿg¹³. \v 28 Hi² jøng² báh³ ca¹lø¹ti¹ jǿg³ ju³lah lǿa¹² si² quiah¹² Diú¹³: “Ca¹jmo¹dsa hiúg³dsa quianh¹³ dsa² ti³re² dsag³,” rø²juúh² si². \p \v 29 Jøng² jǿg³ hlaih¹³ ca¹juúh² dsa² ca¹tsø³jue¹³ ja³jøng². Ca¹guieh¹dsa dsi³dsa. Di³ tsa¹tøa¹² dsǿa¹²dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Hning², dsa² mi³gúgh² guøh¹², jøng² mi³tsøh³hning calah ja³hnøa¹² jmai³, \v 30 ¡Logh³ hŋiah¹! ¡Siog³ crǿg¹³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 31 Jøng² ca¹cu² ca¹jmágh² calah juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹liúg²dsa dsa². Tsa¹tiúh¹dsa liog¹dsa hŋiah¹²dsa. \v 32 ¡Ju³ siúg²dsa crǿg¹³ chi²júh² lán¹²dsa rai¹³ quián² jniang³, dsa² lég² jniang³! Mi³jøng² ne¹³ jniang³. Jøng² báh³ hé² jniang³ jǿg³ quiah¹²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p Jø¹² bíh³ ca¹jí² calah dsa² ti³ton¹² crǿg¹³ quianh¹³dsa. \s1 Ca¹jon¹ Jesús \r (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 33 Jøng² mi³ca¹tǿ² dsi¹hiég¹, ca¹hǿi² neng² ta³cøng² ja³jøng² ca¹tǿ² hein¹³ hnøa¹² ta¹ca¹hlég². \v 34 Hein¹³ hnøa¹² jøng² ca¹hløah¹ Jesús tí² hlaih¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―hi² hniu¹dsa juúh²dsa: “Diú¹³ quian¹, Diú¹³ quian¹, ¿He² løa¹ ma²na²tégh²hning jní²?” \p \v 35 Jøng² mi³ca¹nǿng² dsa² tiogh³ ja³jøng², ca¹juúh² ca²dsiog³dsa: \p ―Jai³lah, tǿh²dsa hlai³ Elías ―ca¹juúh²dsa. \p \v 36 Jøng² ca¹ŋó¹ jan² dsa² gu¹hei¹². Ca¹ŋi¹tí²dsa cøng² hi² lǿa¹² ju³lah lǿa¹² hmøah¹² jmøi² jinh². Mi³jøng² ca¹ha¹ jmøi². Jøng² ca¹cǿin²dsa hi² jøng² dsi³ hma², hi² mi³hinh¹²dsa Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Jŋih³ ná³. Ju³ne¹³ cøng² chi²júh² jí¹ hlai³ Elías hi² ji¹siúg²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Ni³ jøng² tí² hlaih¹³ ca¹ho¹ Jesús ta³lah¹ca¹hná² dsí². \v 38 Jøng² ca¹gøi² hmøah¹² hei¹² dsi²jo² dsi²néi² guøh¹². Ca¹gøi² ca¹tǿ² guiuh¹³ ca¹tǿ² huø¹. Ca¹løa¹ ton¹ jag¹³ hmøah¹². \v 39 Jøng² mi³ca¹jái¹ juu¹³ hlég², dsa² mi³tsenh¹² ni³ Jesús, ha²lah ca¹hná² dsí²dsa lah¹jøng², jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹dsóh² mi³lán¹² dsa² ná¹² jong¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 40 Jøng² mi³tiogh³ hio¹³ calah, hi² jái¹²dsa ja³uǿin³. Tiogh³ María, dsa² chian² Magdala, quianh¹³ Salomé, quianh¹³ María mi³chiég³ Jacobo meh² quianh¹³ José. \v 41 Hio¹³ héi² ca¹ŋi¹lé² quianh¹³ Jesús jmai³ ca¹ŋøa¹dsa ja³tén¹² Galilea. Ca¹mi¹ti¹dsa ni³ Jesús. Jø¹² bíh³ mi³tiogh³ jue¹² hio¹³ siáh² calah, dsa² ca¹ja¹lé² juu¹² Jerusalén quianh¹³ Jesús. \s1 Ca¹húg²dsa Jesús \r (Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 42 Jøng² mi³ca¹hlég² jøng², ca¹tǿ² ja³jmo¹²dsa ju²jŋia¹³ jmai³ sa³¹. Di³ hloh¹² jmai³ sa³¹ báh³ jøng². \v 43 Hi² jøng² ca¹ŋó¹ José, jan² dsa² ta³ juanh¹², dsa² chian² Arimatea, dsa² hé² jǿg³ hi² jií¹ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. Ca¹jmo¹dsa tsa¹goh¹²dsa. Ca¹ŋó¹dsa ni³ Pilato. Ca¹më́¹dsa hlai³ Jesús. \v 44 Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² Pilato ca¹jon¹ Jesús ta³tí³ jøng². Ca¹ŋi³téh³dsa juu¹³ hlég². Ca¹ŋai¹dsa chi²júh² ma²na²jon¹ Jesús. \v 45 Jøng² mi³ma²na²juúh² juu¹³ hlég², ca¹cua¹dsa José hlai³. \v 46 Jøng² mi²ma²na²lá¹ José hmøah¹² tuh¹², ca¹siúg²dsa hlai³. Ca¹dsǿgh²dsa hmøah¹² tuh¹². Jøng² ca¹ŋi¹hǿg²dsa niúh¹ cøng² tøg²hløg² hi² ca¹guiég¹ dsa². Jøng² ca¹jnéi¹dsa tøg² quianh¹³ cang³ pa³. \v 47 Jøng² ca¹jái¹ María, dsa² chian² Magdala, quianh¹³ María mi³chiég³ José ja³ca¹quiag¹dsa. \c 16 \s1 Ca¹hiog² Jesús \r (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Jøng² mi³ca¹tsø³jue¹³ jmai³ sa³¹, María, dsa² chian² Magdala, quianh¹³ Salomé, quianh¹³ María, mi³chiég³ Jacobo meh², ca¹lá¹dsa hi² ma²ro², hi² mi³dsa¹tsog²dsa hlai³. \v 2 Jøng² ta¹ŋih¹³ cónh¹ mi³ma²hian² hieg² jmai³ du²mei³¹, ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² tøg²hløg². \v 3 Jøng² ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² dsa² jŋíh² cang³ chi³jnøa¹² hag³ tøg²hløg² quián² jniang³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 4 Jøng² ca¹jái¹dsa ma²rø²jŋih¹² cang³. Juøh¹² hlaih¹³ cang³. \v 5 Jøng² mi³ca¹túgh²dsa niúh¹ tøg², jøng² ca¹jë́²dsa jan² tsih² dsa² ŋioh¹². Guǿ¹²dsa ta¹lah¹guia¹jo¹³. Teg² tsǿnh³dsa. Jøng² gøg² hlaih¹³ ca¹can¹ hio¹³ héi². \v 6 Jøng² ca¹juúh² dsa² ŋioh¹²: \p ―¡Tsa¹jmo² ganh¹! Hnah¹² hniah¹² Jesús, dsa² chian² Nazaret, dsa² ca¹jon¹ ni³ crǿg¹³. Ca¹hiog² báh³ dsa². Ha¹chian² dsa² chian². Jai³ ja³ca¹quiag¹dsa. \v 7 Jøng² gu³tseih³ hniah¹² dsa² quianh³dsa quianh¹³ Pedro hi² dsa¹jiá¹³dsa cónh¹ hniah¹² juu¹² Galilea. Ja³jøng² janh³ hniah¹² dsa² ju³lah ma²ca¹tsáih¹dsa hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Jøng² ca¹huah¹ hio¹³ tøg². Ca¹cuøin¹dsa. Goh¹²dsa ca¹lah¹jlia¹²dsa cu¹té¹². Jøng² ha¹chian² dsa² ca¹tsáih¹dsa. Di³ goh¹²dsa. \s1 Ca¹jë́² María Jesús \r (Jn. 20.11-18) \p \v 9 Mi³ca¹jni¹ jmai³ du²mei³¹, mi³ma²ca¹hiog² Jesús, jøng² ca¹jǿi² Maria lah¹ni³, dsa² chian² Magdala héi², dsa² ca¹huø¹ Jesús guio¹ jmi²dsí² hlaih¹³ quiah¹². \v 10 Jøng² ca¹ŋi³tseih³ hio¹³ héi² dsa² mi³quianh¹³ Jesús, dsa² huø³ ma²hei¹² dsǿa¹² hi² ho¹²dsa. \v 11 Jøng² mi³ca¹nǿng² dsa² héi² hi² jinh³ Jesús, hi² ca¹jǿi² hio¹³ héi², jøng² ha¹chi² ca¹hé¹dsa jǿg³. \s1 Ca¹jǿi² og¹ dsa² quianh³ Jesús \r (Lc. 24.13-35) \p \v 12 Ni³ jøng² ca¹jǿi² og¹ dsa² mi³quianh¹³dsa héi² juu¹² ja³ŋi²nio³dsa juu¹² jøa³nung². Siíh² báh³ ma²jniá² Jesús. \v 13 Jøng² ca¹ŋi¹hǿ²dsa jǿg³ quiah¹² dsa² quianh¹³dsa. Jø¹² bíh³ ha¹chi² ca¹hé¹dsa jǿg³ quiah¹² dsa² héi² calah. \s1 Ca¹tse¹ Jesús dsa² guia¹ján¹ \r (Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 14 Ni³ jøng² ca¹jǿi² dsa² guia¹ján¹ ja³ti³gøah¹²dsa. Jøng² ca¹jé² Jesús dsa² héi². Di³ huh² dsi³dsa. Tsa¹hé²dsa jǿg³. Di³ tsa¹ca¹hé¹dsa jǿg³ quiah¹² dsa² ca¹jǿi² mi³ca¹hiog²dsa. \v 15 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¡Gu³noh¹² ta³cøng² jmøi¹guǿi¹! ¡Gu³hǿ² jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³ ca¹lah¹jǿ¹ ja³tiogh³ dsa² jmøi¹guǿi¹! \v 16 Ju³ná³ hein² dsa² ca¹hé¹ jǿg³, tsogh¹dsa jmøi². Jøng² liúg²dsa. Ju³ná³ tsa¹hé²dsa, jøng² ta¹canh¹³dsa. \v 17 Jøng² mai³¹ la² báh³ cán² dsa² hé² jǿg³: Huø¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³ ni³ quieg¹ jní². Hløah¹dsa jǿg³ siíh², tsa¹ŋë́² dsa² siáh². \v 18 Jøng² ju³ná³ chiánh²dsa møh² cónh¹ tsa¹ju²jŋiá³, di³ tsa¹ca¹jǿi²dsa, ho¹ ju³ ju³ná³ ca¹hǿnh²dsa jmøi² hiug¹², ha¹chi² hi² jenh¹³dsa. Jøng² quiég¹dsa gug²dsa ni³ quiah¹² dsa² dsoh³, jøng² hliú²dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹ŋáh¹ Jesús juu¹² ŋi¹juǿi¹ \r (Lc. 24.50-53) \p \v 19 Jøng² mi³ca¹hlanh¹ Jesús, Juu¹³ jniang³, dsa² héi², jøng² ca¹ŋáh¹dsa juu¹² ŋi¹juǿi¹. Ja³jøng² ca¹guú²dsa quianh¹³ Diú¹³, cog²dsa ta¹lah¹guia¹jo¹³. \v 20 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³dsa héi². Ca¹ŋi¹hǿ²dsa jǿg³ dsio¹ ta³cøng² jmøi¹guǿi¹. Ca¹mi¹hag¹² Juu¹³ jniang³. Ca¹jmo¹ Juu¹³ jniang³ ca¹løa¹ juu¹² juøh¹² jøng², hi² ma²lǿa¹² mai³¹ quiah¹²dsa, ja³ca¹hǿ²dsa jǿg³. Mi³jøng² ca¹lø¹lih¹³ dsa² jue¹² hi² dsio¹ jǿg³. Lah¹jøng² báh³ ca¹løa¹.