\id MAT \h SAN MATEO \toc1 JǾG³ DSIO¹ CA¹TIUN¹ SAN MATEO SI² \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 JǾG³ DSIO¹ CA¹TIUN¹ SAN MATEO SI² \c 1 \s1 Dsa² canh¹³ quián¹² Jesucristo \r (Lc. 3.23-38) \p \v 1 Lah¹la² báh³ lǿa¹² si² ja³ni³ton¹² dsa² hóg¹ quián¹² Jesucristo, tsø³jong¹³ hlai³ David, tsø³jong¹³ hlai³ Abraham. \v 2 Lán¹² Abraham ti³jmi² Isaac. Lán¹² Isaac ti³jmi² Jacob. Lán¹² Jacob ti³jmi² Judá ca¹lah¹quianh¹³ roh¹³dsa. \v 3 Lán¹² Judá ti³jmi² Fares quianh¹³ Zara. (Tamar báh³ lán¹² mi³chiég³dsa.) Lán¹² Fares ti³jmi² Esrom. Lán¹² Esrom ti³jmi² Aram. \v 4 Lán¹² Aram ti³jmi² Aminadab. Lán¹² Aminadab ti³jmi² Naasón. Lán¹² Naasón ti³jmi² Salmón. \v 5 Lán¹² Salmón ti³jmi² Booz. (Rahab báh³ lán¹² mi³chiég³dsa.) Lán¹² Booz ti³jmi² Obed. (Rut báh³ lán¹² mi³chiég³dsa.) Lán¹² Obed ti³jmi² Isaí. \v 6 Lán¹² Isaí ti³jmi² rai¹³ David. \p Lán¹² rai¹³ David ti³jmi² Salomón. (Mi³lán¹² mi³chiég³ Salomón hio¹³ quián¹² hlai³ Urías.) \v 7 Lán¹² Salomón ti³jmi² Roboam. Lán¹² Roboam ti³jmi² Abías. Lán¹² Abías ti³jmi² Asa. \v 8 Lán¹² Asa ti³jmi² Josafat. Lán¹² Josafat ti³jmi² Joram. Lán¹² Joram ti³jmi² Uzías. \v 9 Lán¹² Uzías ti³jmi² Jotam. Lán¹² Jotam ti³jmi² Acaz. Lán¹² Acaz ti³jmi² Ezequías. \v 10 Lán¹² Ezequías ti³jmi² Manasés. Lán¹² Manasés ti³jmi² Amón. Lán¹² Amón ti³jmi² Josías. \v 11 Lán¹² Josías ti³jmi² Jeconías ca¹lah¹quianh¹³ roh¹³dsa. Dsa² héi² mi³chian² jmai³ ca¹tai¹ dsa² chian² Babilonia dsa² israel juu¹² go²dsa. \p \v 12 Mi³ca¹løa¹ lah¹jøng², ca¹lø¹chián¹ Salatiel, ja³ŋiúh³ Jeconías. Lán¹² Salatiel ti³jmi² Zarobabel. \v 13 Lán¹² Zorababel ti³jmi² Abiud. Lán¹² Abiud ti³jmi² Eliaquim. Lán¹² Eliaquim ti³jmi² Azor. \v 14 Lán¹² Azor ti³jmi² Sadoc. Lán¹² Sadoc ti³jmi² Aquim. Lán¹² Aquim ti³jmi² Eliud. \v 15 Lán¹² Eliud ti³jmi² Eleazar. Lán¹² Eleazar ti³jmi² Matán. Lán¹² Matán ti³jmi² Jacob. \v 16 Lán¹² Jacob ti³jmi² José, dsa² ŋioh¹² quián¹² María, mi³chiég³ Jesús, dsa² tǿh²dsa Cristo. \p \v 17 Hi² jøng² lán¹² hlai³ David ja³ma²guia¹tón² dsieg³ hlai³ Abraham. Ni³ jøng² mi³ca¹tǿ² ja³ca¹tai¹ dsa² chian² Babilonia dsa² israel juu¹² go²dsa, ma²ca¹lø¹chián¹ Jeconías, dsa² lán¹² ja³ma²guia¹tón² dsieg³ Salomón, ja³ŋiúh³ hlai³ David. Jøng² lán¹² Jesús ja³ma²guia¹tón² dsieg³ Jeconías. \s1 Ca¹lø¹chián¹ Jesucristo \r (Lc. 2.1-7) \p \v 18 Lah¹la² báh³ ca¹lø¹chián¹ Jesucristo: Mi³ma²lǿa¹² jǿg³ hi² jian¹ José María, dsa² lén² mi³chiég³ Jesús, jøng² ca¹can¹ María guing² quianh¹³ hi² ca¹jmo¹ jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³. Ni³ jøng² cónh¹ niúh¹ jín³ hi² ca¹jiag¹ José, ca¹lø¹lén¹³ María hi ma²quian¹²dsa guing². \v 19 Jøng² dsa² hniu¹ ju³lah lǿa¹² lei¹³ báh³ José. Hi² jøng² lë́²dsa mi³hén²dsa jǿg³ quiah¹²dsa quianh¹³ María. Cónh¹jøng² mi³jmo¹dsa lah¹jøng² ja³tsa¹léi¹³. Di³ tsa¹hniu¹dsa cán² María ju²hiíh¹. \v 20 Lah¹jøng² mi³dsø²jiag¹² dsǿa¹² José, mi³ca¹quë¹dsa jan² ángel quián¹² Juu¹³ jniang³. Jøng² ca¹juúh² ángel: \p ―José, tsø³jong¹³ hlai³ David, tsa¹jmóh³hning ju²hí³ dsøa¹² hi² janh¹³hning María, mǿ² quiánh² hning². Di³ jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³ ca¹jmo¹ hi² ma²quian¹² María guing². \v 21 Li¹chian² jan² guing² dsa² ŋioh¹² quián¹²dsa. Tøah¹³hning guing² héi² Jesús. Lah¹jøng² li¹tsen² guing². Di³ liúg² guing² dsa² go²dsa dsag³ hi² ni³re²dsa ―ca¹juúh² ángel. \p \v 22 Ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng² ca¹løa¹, mi³jøng² li¹hian¹² jǿg³ la² quiah¹² Juu¹³ jniang³, jǿg³ ca¹he¹ dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹juúh²dsa: \q1 \v 23 Jan² tsih² mǿ² hmë́², cán²dsa jan² guing². \q1 Li¹chian² jan² guing² dsa² ŋioh¹² quián¹²dsa. \q1 Li¹tsen² guing² héi² Emanuel, \m hi² hniu¹dsa juúh²dsa: Diú¹³ quianh¹³ jniang³. \p \v 24 Jøng² mi³ca¹ŋié¹ José, ca¹mi¹ti¹dsa jǿg³ cónh¹ lǿa¹² héh¹ ca¹jmo¹ ángel quián¹² Juu¹³ jniang³. Jøng² ca¹jian¹dsa María. \v 25 Di³ tsa¹ca¹hlanh¹dsa María ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹lø¹chián¹ guing² ne¹³ quián¹²dsa. Jøng² ca¹tǿh¹ José guing² Jesús. \c 2 \s1 Ca¹dsi¹lé² dsa² canh¹³ chian² ja³uǿin³ \p \v 1 Ca¹lø¹chián¹ Jesús jøa³juøi² Belén, juøi² tén¹² Judea, jmai³ mi³lán¹³ Herodes rai¹³. Jøng² dsa² canh¹³, dsa² ŋi¹², dsa² chian² juu¹² ta¹lah¹juu¹² ja³hian² hieg², ca¹ja¹lé²dsa juu¹² Jerusalén. \v 2 Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Nai¹² rai¹³ quián¹² dsa² judío, rai¹³ ma²ca¹lø¹chián¹? Di³ ca¹ne¹³ jnieh³ mi³ca¹uǿi² jan² chi³neng¹² jmo¹² léi¹³ ma²ca¹lø¹chián¹dsa. Jøng² ma²ja² jnieh³ hi² mi³juanh¹³ jnieh³ dsa² héi² ―ca¹juúh² dsa² canh¹³. \p \v 3 Jøng² ca¹qui² ca¹hlan¹ dsǿa¹² rai¹³ Herodes quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² chian² Jerusalén, mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². \v 4 Jøng² ca¹tǿh¹ Herodes ca¹lah¹já¹ juu¹³ jmi²dsa² ca¹lah¹quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹ŋai¹ Herodes ha² ja³mi³li¹chian² Cristo. \v 5 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Jøa³juøi² Belén báh³ li¹chian²dsa, juøi² tén¹² Judea. Di³ lah¹jøng² báh³ lǿa¹² si² ca¹jmo¹ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Lah¹la² rø²juúh² si²: \q1 \v 6 Hniah¹², dsa² chian² Belén, juøi² tén¹² huø¹ quiah¹² Judá, \q1 ha¹chi² hiug¹² tsa¹quienh¹² hniah¹² cónh¹ jín³ dsa² canh¹³, dsa² chian² Judá. \q1 Di³ jøa³ hniah¹² li¹chian² jan² dsa² dsen¹³, \q1 dsa² cán² ni³ quiah¹² dsa² quián¹² Diú¹³, dsa² israel, rø²juúh² si². \p \v 7 Ni³ jøng² ca¹tǿh¹ Herodes tø¹cøg¹² dsa² canh¹³, dsa² ca¹u¹lé² héi². Ca¹ŋai¹dsa ca¹mi¹dsøg¹²dsa dsǿa¹² he² jmai³ lah¹dsóh² ca¹jnia¹ chi³neng¹². \v 8 Jøng² ca¹tsei¹dsa juu¹² Belén. Ca¹juúh²dsa: \p ―Gu³noh¹² hniah¹² ja³jøng². Gu³jaih³ hniah¹² cu²rø² ha²lah lǿa¹² quiah¹² guéng¹. Jøng² jmóh³ hniah¹² jøg³ na³ma²ca¹dsanh¹² hniah¹² guing². Mi³jøng² nei¹³jni calah, hi² mi³juanh¹³jni guing² ―ca¹juúh² rai¹³. \p \v 9 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² canh¹³ mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ ca¹juúh² rai¹³. Jøng² dság¹² chi³neng¹² héi², chi³neng¹² ca¹jë́²dsa mi³ca¹uǿi² juu¹² guiuh¹³. Dság¹² ma²jiá¹² ni³ dsa² héi² ca¹lah¹ca¹dsiég¹ cu¹dsøg¹² ja³hiúg³ guing². Jøng² ca¹jŋi¹ chi³neng¹². \v 10 Jøng² hiug¹² cu¹té¹² hioh¹² jenh¹² dsa² canh¹³ ca¹løa¹ mi³ca¹jë́²dsa calah chi³neng¹². \v 11 Jøng² mi³ca¹ŋi¹togh¹dsa dsi²néi², ca¹jë́²dsa guing² quianh¹³ María, mi³chiég³ guing². Jøng² ca¹chi¹jné¹dsa. Ca¹mi¹juanh¹²dsa guing². Ca¹ní¹dsa gog¹² quiah¹²dsa. Ca¹cuúh¹dsa guing² cog³niáng¹³, quianh¹³ chiun², quianh¹³ nang³ ma²juøi². \v 12 Ni³ jøng² ca¹cøa¹ dsa² canh¹³ hi² tsa¹ma¹dsø¹lia¹dsa juu¹² ja³guǿ¹³ Herodes. Hi² jøng² ca¹ŋi¹lia¹dsa juu¹² siíh², ca¹tǿ² go²dsa. \s1 Ca¹cuøin¹dsa juu¹² Egipto \p \v 13 Jøng² mi³ca¹ŋi¹lia¹ dsa² héi², ca¹quë¹ José jan² ángel quián¹² Juu¹³ jniang³. Ca¹juúh² ángel: \p ―¡Nung²! ¡Tei³ guing² quianh¹³ mi³chiég³ guing²! Cuøin¹² juu¹² Egipto. Ja³jøng² gu³níh²hning ca¹lah¹ca¹jmo¹jni jǿg³. Di³ na¹ bíh³ hnah¹² Herodes guing² hi² jŋaih¹dsa guing² ―ca¹juúh² ángel. \p \v 14 Jøng² ca¹nung² José ja³neng². Ca¹cuøin¹dsa quianh¹³ guing², quianh¹³ mi³chiég³ guing². Ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² Egipto. \v 15 Ja³jøng² ca¹túgh²dsa ca¹lah¹ca¹jon¹ Herodes. Mi³jøng² li¹ti¹ jǿg³ quiah¹² Juu¹³ jniang³ hi² ca¹juúh² dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Lah¹la² ca¹juúh²dsa: “Huø¹ Egipto báh³ ca¹tai³jni jon¹jni,” ca¹juúh² Diú¹³. \s1 Ca¹mi¹dsian¹²dsa guing² chian² jøa³juøi² Belén \p \v 16 Jøng² mi³ca¹lø¹lih¹³ Herodes ma²ca¹mi¹gag¹³ dsa² canh¹³ héi², ca¹lø¹hné¹ hlaih¹³dsa. Jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ hi² dsián¹ ca¹lah¹já¹ guing² dsa² ŋioh¹² tsa¹ma²tǿ² ton¹ ŋih¹², guing² chian² ta³cøng² ja³tén¹² Belén, ca¹lah¹ cónh¹ jmai³ ca¹juúh² dsa² canh¹³ héi² hi² ca¹lø¹chián¹ guing². \v 17 Lah¹jøng² báh³ ca¹lø¹ti¹ jǿg³ ca¹juúh² hlai³ Jeremías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Di³ lah¹la² ma²ca¹juúh²dsa: \q1 \v 18 Ca¹niúh² cu²møah¹³ jøa³juøi² Ramá, \q1 hi² tø²ho¹² hlaih¹³ dsa², hi² héng²dsa. \q1 Ho¹² Raquel, huu¹³ quiah¹² guing² quián¹²dsa. \q1 Tsa¹hniu¹dsa mi³gú²dsa liáh². \q1 Di³ ma²ca¹dsan¹ guing², ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹ŋi¹lia¹dsa juu¹² go²dsa \p \v 19 Jøng² mi³ca¹jon¹ Herodes ca¹jnia¹ jan² ángel quián¹² Juu¹³ jniang³, hi² ca¹cøa¹ José huø¹ Egipto. Jøng² ca¹juúh² ángel: \p \v 20 ―¡Nung²! ¡Tei³ guing² quianh¹³ mi³chiég³ guing²! Jøng² guǿnh³hning juu¹² huø¹ quián¹² dsa² israel. Di³ ma²ca¹dsan¹ dsa² hniu¹ mi³jŋaih¹dsa guing² ―ca¹juúh² ángel. \p \v 21 Jøng² ca¹nung² José. Ca¹tai¹dsa guing² quianh¹³ mi³chiég³ guing². Ca¹ŋi¹lia¹dsa juu¹² ja³tiogh³ dsa² israel. \v 22 Jøng² mi³ca¹nǿng²dsa hi² ma²lán¹² Arquelao rai¹³ ja³tén¹² Judea, ja³mi³jmo¹² Herodes ti³jmi²dsa héh¹, jøng² ca¹lø¹goh¹²dsa hi² dsa¹lia¹dsa juu¹² jøng². Hi² jøng² ca¹ŋi¹lia¹dsa juu¹² ja³tén¹² Galilea. Di³ lah¹jøng² løa¹² jǿg³ hi² ca¹cø¹dsa. \v 23 Mi³ca¹dsi¹lia¹dsa ja³jøng², ca¹túgh²dsa jøa³juøi² Nazaret. Mi³jøng² li¹ti¹ jøg³ ca¹juúh² dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³, jǿg³ hi² tǿh²dsa Jesús dsa² nazareno. \c 3 \s1 Ca¹hǿ² Juan jǿg³ quiah¹² Diú¹³ \r (Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Mi³ma²ni³ŋó¹³ ji²ŋi², jøng² ca¹dsiég¹ Juan, dsa² chiog¹² dsa² jmøi², cøng² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³, huø¹ tén¹² Judea. Ca¹téng²dsa jǿg³. \v 2 Ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³jeinh¹³ hoh¹² hniah¹². Di ja¹quien¹³ jií¹ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 3 Di³ Juan báh³ dsa² ca¹hia¹ hlai³ Isaías, dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹²dsa: \q1 Jan² dsa² hløah¹ tí² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³. Juúh²dsa: \q1 “¡Jmo³ ju²jŋia¹³ juu¹² ja³ŋøa¹ Juu¹³ jniang³! \q1 ¡Jmo³ cu²dsøg¹² juu¹² ja³ŋøa¹dsa!” juúh²dsa, rø²juúh² si². \p \v 4 Mi³quieih¹² Juan hmøah¹² løa¹² jŋiú³ camello. Mi³chi³hŋieng¹² cøng² løg² togh¹²dsa. Mi³cugh¹²dsa chi³nøh². Mi³hǿnh²dsa jmø³tah¹² ca¹dsagh¹ ja³ha¹chian² dsa² tiogh³ jøng². \v 5 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² chian² jøa³juøi² Jerusalén, quianh¹³ dsa² chian² ta³cøng² ja³tén¹² Judea, quianh¹³ dsa² tiogh³ cøg¹² ja³hiu³ jmøi² Jordán. Ca¹ŋi¹lé²dsa ja³tsenh¹³ Juan. \v 6 Ca¹tiog¹²dsa dsǿg³dsa. Jøng² ca¹jŋó²dsa jmøi² ca¹chiag¹ Juan chi²jmøi² Jordán. \p \v 7 Jøng² mi³ca¹jë́² Juan jue¹² dsa² fariseo quianh¹³ dsa² saduceo, dsa² ja²lén² hniu¹ tsóg¹ jmøi², jøng² ca¹juúh² Juan, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Hniah¹², dsa² lanh¹² ju³lah lán¹² møh², héi¹ dsa² nang¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ hniah¹² hi² mi³liúgh² hniah¹² ja³na¹ bíh³ cuø¹ Diú¹³ jmø³uai¹². \v 8 Dsio¹ mi³tih³ hniah¹² ju³lah jan² dsa² lah¹dsóh² ma²ca¹jéinh¹ dsǿa¹². \v 9 Tsa¹ju³lë́h³ hniah¹² hi² ha¹chi² hi² jénh³ hniah¹² huu¹³ hi² ni³lanh¹² hniah¹² tsø³jong¹³ hlai³ Abraham. Tiúh¹ báh³ Diú¹³ jmo¹ li¹chian² tsø³jong¹³ hlai³ Abraham quianh¹³ cang³ ná¹² ti³gah¹ huø¹. \v 10 Ja¹quien¹³ lé² quiánh² hniah¹² ju³lah lǿa¹² quiah¹² hma² tsa¹cuø¹² mǿi² gøah¹²dsa. Hma² jøng² quiuh¹²dsa. Jmo¹²dsa cuai³. Dsii¹²dsa si². Lah¹jøng² dsa¹hénh² hniah¹². \v 11 Lah¹dsóh² chiog¹² báh³ jní² hniah¹² jmøi², ju³na³ hein² hniah¹² ma²ca¹jéinh¹ hoh¹². Cónh¹jøng² jií¹ jan² dsa² tø¹chi³qu³ë́¹, dsa² hiug¹² jín³ chi² bí³ quiah¹² cónh¹ jín³ jní². Tsa¹lë́²jni ta³tén¹³jni hi² can³jni løg² dsǿ² tai³ dsa² héi². Dsa² héi² tí² jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³ quiánh² hniah¹². Jmo¹dsa hi² lénh² hniah¹² dsa² ti³jan¹. \v 12 Ma²tsenh¹²dsa ju²jŋia¹³ hi² quiáh²dsa dsa² li¹quianh¹³dsa ju³lah jan² dsa² juú² quii¹². Chiag¹dsa hi² dsio¹. Jøng² jøn¹dsa hi² tsa¹dsio¹ quianh¹³ si² tsa¹øg² ―ca¹juúh² Juan. \s1 Ca¹jŋó² Jesús jmøi² \r (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22) \p \v 13 Jmai³ jøng² mi³guǿ¹³ Jesús juøi² ja³tén¹² Galilea. Jøng² ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³hiu³ jmøi² Jordán, ja³tsenh¹³ Juan. Mi³jøng² tsóg¹dsa jmøi² chiag¹ Juan. \v 14 Jøng² tsa¹mi³hniu¹ Juan hi² chiog¹dsa Jesús jmøi². Ca¹juúh² Juan, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Hning² báh³ dsa² mi³chiagh¹³ jní² jmøi². ¿He² løa¹ hnøngh²hning chióg¹³jni hning² jmøi²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 15 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ju³lé³ lah¹jøng²! Di³ hi² hniuh¹² hi² mi³ti³ jniang³ ca¹lah¹jǿ¹ héh¹ hi² ca¹jmo¹ Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹chiog¹ Juan Jesús jmøi². \v 16 Mi³ca¹jŋó² Jesús jmøi², dsø¹juu¹² jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús dsi²jmøi². Jøng² ca¹ná² ŋi¹juǿi¹. Ca¹jái¹ Jesús ma²siag² jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³, hi² jniá² jmi²dsí² ju³lah jniá² jan² jug², ca¹hǿi² dsi³guiuh² Jesús. \v 17 Jøng² ca¹hløah¹ Diú¹³ guiuh¹³ ŋi¹juǿi¹. Ca¹juúh²dsa: \p ―Dsa² lang¹² báh³ dsa² lán¹² jon¹jni, dsa² hnó¹jni, dsa² tøa¹² dsøa¹jni ―ca¹juúh² Diú¹³. \c 4 \s1 Ca¹jmo¹ dsa² hlanh³ láh² ju³jmo¹³ Jesús hi² hlaih¹³ \r (Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) \p \v 1 Jøng² ca¹jian¹ jmi²dsí² quiah¹² Diú¹³ Jesús juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³, ja³ca¹jmo¹ dsa² hlanh³ láh² ju³jmo¹³ Jesús hi² hlaih¹³. \p \v 2 Ja³jøng² ca¹gú² Jesús tsa¹ca¹gǿh¹dsa ton¹lág¹ jmai³ ton¹lág¹ huu². Ni³ jøng² ca¹løa¹ lø¹i³cónh¹²dsa. \v 3 Jøng² ca¹dsiég¹ dsa² hlanh³ ja³guǿ¹³ Jesús. Ca¹juúh² dsa² hlanh³: \p ―Chi²júh² lah¹dsóh² lanh¹² hning² jong¹² Diú¹³, jmóh³hning hi² lé² hi³ŋíh¹ cang³ ná¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: “A¹jáng¹ jmáh¹lah hi² quie¹² jnieh³ jmo¹² hi² chiang² jnieh³, dsa² jmøi¹guøi¹. Tiog¹³ báh³ hniuh¹² mi³ti³ jnieh³ ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ ca¹juúh² Diú¹³,” rø²juúh² si² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 5 Ni³ jøng² ca¹jiag¹ dsa² hlanh³ juu¹² jøa³juøi² Jerusalén. Ca¹tseh¹dsa Jesús guiuh¹³ hniú¹² guøh¹² juøh¹² quiah¹² dsa² judío. \v 6 Jøng² ca¹juúh² dsa² hlanh³: \p ―Tiah¹³ di³ cøng² huø¹, chi²júh² lah¹dsóh² lanh¹²hning jong¹² Diú¹³. Di³ lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: \q1 Dsiag¹² Diú¹³ ju²gug² tai³ ángeles quián¹²dsa hi² jmo¹dsa hí³ hning². \q1 Chiog¹dsa hning² juu¹² guiuh¹³. \q1 Mi³jøng² tsa¹quian¹ cang³ taih³hning, rø²juúh² si². \p \v 7 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jø¹² bíh³ lah¹la² rø²juúh² si²: “Tsa¹jmóh³hning hi² cánh³hning jǿg³ dsøg¹² quiah¹² Diú¹³ quiánh²hning, dsa² lán¹² Juu¹³ jniang³,” rø²juúh² si² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Jøng² ca¹jiag¹ dsa² hlanh³ cøng² máh² ŋieing¹² hlaih¹³. Jøng² ca¹he¹dsa ca¹lah¹jǿ¹ juøi² tioh¹³ ca¹lah¹ta³cøng² jmøi¹guǿi¹. Hiug¹² jláh³ juøi². \v 9 Jøng² ca¹juúh² dsa² hlanh³: \p ―Cuǿ¹³jni ca¹lah¹jǿ¹ hi² ió¹ quiánh²hning, chi²júh² chi²jnéh¹hning, mi³juanh¹³hning jní² ―ca¹juúh² dsa² hlanh³. \p \v 10 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Guønh², Satanás! Lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: “Mi³juanh¹³ jniang³ Juu¹³ jniang³ dsa² lán¹² Diú¹³ quián² jniang³. Jan² dsa² héi² mi³ti³ jniang³ ni³,” rø²juúh² si². \p \v 11 Jøng² ca¹ŋáh¹ dsa² hlanh³. Ni³ jøng² ca¹dsi¹lé² ángeles, ja³jøng², dsa² ca¹mi¹ti¹ ni³ Jesús. \s1 Ca¹mi¹liág¹ Jesús téng²dsa jǿg³ \r (Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15) \p \v 12 Mi³ca¹nǿng² Jesús jǿg³ hi² hiúg³ Juan hni¹ŋí³, ca¹ŋó¹dsa juu¹² huø¹ Galilea. \v 13 Jøng² ha¹chi² ca¹jŋi¹dsa jøa³juøi² Nazaret. Ca¹ŋó¹dsa. Ca¹ŋi¹gú²dsa jøa³juøi² Capernaum, juøi² neng¹² cøg¹² jmøi² juøh¹² ja³tén¹² huø¹ Zabulón quianh¹³ huø¹ Neftalí. \v 14 Lah¹jøng² ca¹løa¹, mi³jøng² ca¹lø¹ti¹ jǿg³ ca¹jmo¹ hlai³ Isaías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹²dsa: \q1 \v 15 Huø¹ Zabulón quianh¹³ huø¹ Neftalí, \q1 cøg¹² ja³neng¹² jmøi² juøh¹² quianh¹³ tø¹hŋoh¹³ chi³jmøi² Jordán, \q1 huø¹ Galilea, ja³tiogh³ jue¹² dsa² tsa¹lán¹² dsa² judío, \q1 \v 16 dsa² tiogh³ ja³nioh¹² ja³neng², \q1 li¹ŋi¹²dsa jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³. \q1 Dsa² ma²tiogh³ juu¹² ja³dsián¹dsa, \q1 li¹ŋi¹²dsa jǿg³ jmo¹ hi² liúg²dsa, rø²juúh² si². \p \v 17 Jmai³ jøng² ca¹mi¹liág¹ Jesús téng² jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³jeinh¹³ hoh¹² hniah¹². Di³ ja¹quien¹³ jií¹ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹tǿh¹ Jesús quión² dsa² tsánh² jáh² jmøi² \r (Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11) \p \v 18 Jøng² ŋøa¹² Jesús chiuh³ jmøi² Galilea, mi³ca¹jë́²dsa og¹ dsa². Jan² dsa² tsen² Simón, dsa² tǿh²dsa Pedro. Jan² dsa² tsen² Andrés, roh¹³ Simón. Dsa² og¹ héi² mi³téng² hmá¹² chi³jmøi². Di³ ta³ jøng² ŋi²nio³dsa, hi² tsánh²dsa jáh² tiogh³ jmøi². \v 19 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ma¹dsǿg³ quianh¹³ jní²! He³jni ha²lah jmóh³ hniah¹² ta³ hi² léh² hniah¹² dsa² li¹quianh¹³ jniang³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Ta³lah¹ca¹tiú¹dsa hmá¹². Ca¹ŋi¹lé²dsa quianh¹³ Jesús. \p \v 21 Ma²dsa²lé²dsa ma²jiá¹²dsa hi³méh¹. Jøng² ca¹jë́² Jesús Jacobo quianh¹³ Juan, ja³ŋiúh³ Zebedeo. Mi³tiogh³dsa barco quianh¹³ ti³jmi²dsa. Cøinh¹²dsa néng³. Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² héi². \v 22 Ca¹lah¹dsø¹juu¹² jøng² ca¹tsih¹dsa barco quianh¹³ ti³jmi²dsa. Jøng² ca¹ŋi¹lé²dsa quianh¹³ Jesús. \s1 Ca¹heh¹ Jesús dsa² jue¹² jǿg³ \r (Lc. 6.17-19) \p \v 23 Jøng² ca¹ŋøa¹ Jesús ta³cøng² huø¹ Galilea. Ja³jøng² ca¹he¹ Jesús jǿg³ dsi²néi² guøh¹². Ca¹téng²dsa jǿg³ dsio¹ ha²lah lǿa¹² ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. Ca¹mi¹hliú² Jesús ca¹lah¹já¹ dsa² mi³ti³lán¹² hliú² ni³ dsag³. \v 24 Jøng² ca¹tsø² ca¹ja¹ jǿg³ quiah¹² Jesús ta³cøng² ja³tén¹² Siria. Jøng² ca¹ŋi¹jian¹²dsa ca¹lah¹já¹ dsa² mi³ti³dsoh¹, ca¹lah¹já¹ dsa mi³ti³lán¹² hliú² ni³ dsag³ quianh¹³ hliú² ni³ jmø³uai¹², quianh¹³ dsa² mi³quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³, quianh¹³ dsa² mi³ti³lán¹² dsag³ jon¹²ŋié², quianh¹³ dsa² tsa¹li¹ŋøa¹. Jøng² ca¹mi¹hliú² Jesús ca¹lah¹já¹ dsa² héi². \v 25 Jøng² jue¹² dsa² chian² Galilea ca¹ŋi¹lé²dsa quianh¹³ Jesús. Quianh¹³dsa dsa² chian² guie¹ juøi² tǿh²dsa Decápolis, quianh¹³dsa dsa² chian² Jerusalén, ca¹lah¹quianh¹³ dsa² chian² huø¹ ja³tén¹² Judea, ca¹lah¹quianh¹³ dsa² chian² tø³hŋoh¹³ chi³jmøi² Jordán. \c 5 \s1 Ca¹he¹ Jesús jǿg³ ni³ máh² \r (Lc. 6.20-23) \p \v 1 Mi³ca¹jë́² Jesús dsa² jue¹² ca¹uǿi²dsa máh². Jøng² mi³ca¹gú²dsa, ca¹túgh² dsa² quianh³dsa cøg² ja³guǿ¹³dsa. \v 2 Jøng² ca¹heh¹ Jesús dsa² quianh³dsa, ca¹juúh²dsa: \p \v 3 ―Hioh¹² jenh¹² dsa² lø²lih¹³ hi² tsa¹quien¹²dsa. Di³ ca¹të́²dsa dsa¹lé²dsa ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. \p \v 4 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² ti³quin¹² ju²cǿh¹ dsøa¹². Di³ jmo¹ Diú¹³ hi² túgh²dsa ju²hiúg¹ dsøa¹². \p \v 5 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² tsa¹mi²juanh¹² guiog¹³. Di³ niu¹ gug²dsa ni³ jmøi¹guǿi¹ la² ju³lah lǿa¹² jǿg³ ma²ca¹jmo¹ Diú¹³. \p \v 6 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² hniu¹ jmo¹ hi² hniu¹ Diú¹³ ca¹lah¹hiu³ dsǿa¹²dsa. Di³ mi¹hag¹³ Diú¹³ ja³mi¹ti¹dsa ca¹lah¹jǿ¹. \p \v 7 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² jmo¹ huø³ dsǿa¹² ja³cog² dsa² siáh². Di³ jmo¹ Diú¹³ huø³ dsøa¹² ja³cog² dsa² héi². \p \v 8 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² dsø²jiag¹² dsǿa¹² cøng² ni³ jmáh¹lah jǿg³ dsio¹. Di³ ca¹të́²dsa jë́²dsa Diú¹³. \p \v 9 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² jmo¹² li¹rø² jǿg³ ni³ jmøi¹guǿi¹. Di³ tǿh² Diú¹³ dsa² héi² jong¹²dsa. \p \v 10 ’Hioh¹² jenh¹² dsa² ca¹can¹ jmø³uai¹², hi² ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa, ni³ huu¹³ hi² dsio¹ ma²ca¹jmo¹dsa. Di³ ca¹të́²dsa hi² dsa¹lé²dsa ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. \p \v 11 ’Hioh¹² jénh² hniah¹² ju³ná³ hein² dsa² ca¹juúh² jǿg³ hlaih¹³, ho¹ ju³ ca¹jmóh²dsa hniah¹², ho¹ ju³ ca¹tsáih¹dsa hniah¹² he² jín³ jǿg³ tø³jǿg³ lé² li¹juúh²dsa, huu¹³ hi² ŋi²nioh³ hniah¹² quianh¹³ jní². \v 12 Túgh³ hniah¹² ju²hiúg¹ dsøa¹², hi² hioh¹² jénh² hniah¹². Di³ ma¹dsio¹² li¹chi² quiánh² hniah¹² ŋi¹juǿi¹. Lah¹jøng² báh³ ca¹jmóh² dsa² jmøi¹guǿi¹ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². \s1 Lanh¹² hniah¹² ju³lah lǿa¹² ŋi³ quianh¹³ si² taih¹² \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34-35) \p \v 13 ’Lanh¹² hniah¹² ju³lah løa¹² ŋi³ dsio¹ ja³cog² dsa² jmøi¹guǿi¹. Jøng² ha¹chi² ma¹lé² li¹ŋih³ ŋi³, ju³ná³ ca¹løa¹ tsa¹ŋih³. Ha¹chi² ta³ ma¹li¹jmo¹. Hi² jøng² guieh¹dsa. U¹tsóh¹dsa. \p \v 14 ’Jø¹² bíh³ lah¹jøng² lanh¹² hniah¹² ju³lah løa¹² cøng² si² jmo¹² taih¹² juu¹² ja³ŋi²nio³ dsa² jmøi¹guǿi¹. Ha¹chi² lé² hma¹ jøa³juøi² neng¹² ni³ máh². \v 15 Ha¹chian² dsa² hma¹² si² jmøi² cøg² niúh¹ tøh¹² na³ma²ca¹hiúh¹dsa si². Guiuh¹³ báh³ hai¹²dsa si². Mi³jøng² lé² taih¹ quiah¹² ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³ dsi²néi². \v 16 Lah¹jøng² jmóh³ hniah¹² ja³ta¹ni¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Mi³jøng² jái¹dsa hi² dsio¹ jmoh² hniah¹². Jøng² mi¹juanh¹²dsa Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \s1 Lei¹³ quiah¹² hlai³ Moisés \p \v 17 ’Tsa¹ju³lë́h³ hniah¹² hi² ca¹guio¹jni hi² jŋih¹³jni lei¹³ quiah¹² hlai³ Moisés quianh¹³ jǿg³ ma²ca¹he¹ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹guio¹jni hi² he¹³jni ha²lah lah¹dsóh² lǿa¹² jøg³ jøng². \v 18 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹². Ca¹lah¹cónh¹ jmai³ ja³tsa¹ma²ca¹ŋi¹hén² jmøi¹guǿi¹ quianh¹³ ŋi¹juǿi¹, ha¹chi² dsa¹hén² jin³ cøng² punto, jin³ cøng² letra quiah¹² lei¹³ ca¹lah¹ja³ca¹lø¹ti¹ ca¹lah¹jǿ¹ jøg³ rø²juúh² lei¹³. \v 19 Ju³ná³ hein² dsa² tsa¹nang¹ ca²jneh³ mih² jǿg³ rø²juúh² lei¹³, ju³ná³ tsaih¹²dsa dsa² siáh² hi² tsa¹nang¹dsa calah, dsa² héi² lén² dsa² tsa¹quien¹² cónh¹ jín³ ja³ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³ ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Jøng² ju³ná³ hein² dsa² mi²ti¹ lei¹³, jøng² tsaih¹²dsa dsa² siáh² hi² dsio¹ mi¹ti¹dsa, dsa² héi² lén² dsa² juanh¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. \v 20 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹². Tsa¹lé² gu³noh¹² hniah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³ná³ tsa¹mi³tih³ hniah¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ cu²rø² hi³méh¹ cónh¹ jín³ tøa¹² he¹² lei¹³ quianh¹³ dsa² fariseo. \s1 Dsa² hne² \r (Lc. 12.57-59) \p \v 21 ’Ma²ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ la² ca¹tsáih¹dsa dsa² hóg¹: “Tsa¹jŋë́h³ hniah¹² dsa². Ju³ná³ hein² dsa ca¹jŋëh¹ dsa², dsa² héi² ta¹canh¹³dsa dsag³,” ca¹juúh²dsa. \v 22 Jøng² lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ hein² dsa² ca¹lø¹hné¹ quianh¹³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa, dsa² héi² ta¹canh¹³ dsag³. Jø¹² bíh³ lah¹jøng² dsa² chi³hia¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa jǿg³ hlaih¹³, ta¹canh¹³ dsa² héi² dsag³ calah. Jøng² dsi¹² juu¹² hi² tiáh¹dsa juu¹² guio¹juǿi¹, ju³ná³ hein² dsa² juúh² tsa¹juøi² dsǿa¹² roh¹³dsa. \v 23 Hi² jøng² ju³ná³ ca¹dságh¹ hoh¹² hning² hi² reh²hning dsag³ ja³cog² rúh²hning jmai³ ja³cuúh³hning hi² dsio¹ ja³cog² Diú¹³, \v 24 jøng² cǿgh³hning hi² quinh³hning tø¹cøg¹². Gu³mi³rǿh³hning jǿg³ ni³jiá¹ quianh¹³ rúh²hning. Ni³ jøng² ma²lé² cuøh¹³hning Diú¹³ hi² dsio¹ jøng². \v 25 Dsio¹ mi³rǿh³hning jǿg³ dsi²juu¹² quianh¹³ dsa² dsø¹jianh¹ hning² ni³ta³ niúh¹ jín³ hi² dsi³noh¹² hniah¹². Di³ jë́h² báh³ dsa² hning² ni³ jue¹³ ju³ná³ ca¹dsiégh¹hning ni³ta³. Jøng² jë́h² jue¹³ hning² ja³cog² policía quián¹²dsa. Tángh¹dsa hni¹ŋí³. \v 26 Lah¹dsóh² juǿi²jni hning²: Tsa¹lé² jogh¹³hning ja³jøng² ca¹lah¹ja³ca¹quih³hning ca¹lah¹jǿ¹ hi² reh²hning. \p \v 27 ’Ma¹ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ la² ca¹tsáih¹dsa dsa² hóg¹: “Tsa¹hlanh¹³ hniah¹² hio¹³ siáh²,” ca¹juúh²dsa. \v 28 Jøng² lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ hein² dsa² ca¹jë́² jan² hio¹³, hi² dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa hi² hlaih¹³, dsa² héi² ma²rø²canh¹² dsag³ ja³cog² Diú¹³ ju³lah cøng² hi² ma²ca¹jmo¹ báh³ dsa² hi² hlaih¹³ dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa jøng². \p \v 29 ’Jøng² chi²júh² mø³neih³hning ta¹guie¹jo¹³ jmo¹² hi² tánh¹hning dsag³, jøng² dsio¹ dsíh³hning. Tǿngh³hning tø¹guiég¹. Hiug¹² jín³ hi² dsio¹ hi² dsø¹hai¹² ca²jneh³ jmø²ŋǿa¹² quiánh²hning. Mi³jøng² tsa¹huh¹³hning ta³janh²hning guio¹juǿi¹. \v 30 Chi²júh² gugh²hning ta¹guie¹jo¹³ jmo¹² hi² tánh¹hning dsag³, jøng² dsio¹ quiúh³hning. Tǿngh³hning tø¹guiég¹. Hiug¹² jín³ hi² dsio¹ hi² dsø¹hai¹² ca²jneh³ jmø²nǿa¹² quiánh²hning. Mi³jøng² tsa¹huh¹³hning ta³janh²hning guio¹juǿi¹. \s1 Dsa² tióg² hio¹³ \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) \p \v 31 ’Jø¹² bíh³ lah¹la² ca¹juúh²dsa ma²lǿih²: “Ju³ná³ hein² dsa² ca¹tióg² hio¹³ quián¹²dsa, hniuh¹² cuúh¹dsa hio¹³ cøng² si² hi² ca¹tsog¹dsa,” ca¹juúh²dsa. \v 32 Cónh¹jøng² lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ jan² dsa² ca¹tióg² hio¹³ quián¹² ju³lah dsa² ma²ca¹jmo¹ ju³lah lǿa¹² lei¹³ quiah¹² dsa² jenh² gug², ni³ jøng² jian¹ hio¹³ dsa² siáh², dsa² ca¹tiáng² héi² jmo¹ ta¹canh¹³ hio¹³ dsag³ cu¹dsie¹² quianh¹³ dsa² ŋioh¹² ca¹jian¹dsa ca¹tǿ² tángh¹. \s1 Dsa² jmo¹² jǿg³ \p \v 33 ’Jø¹² bíh³ ma²ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ la² ca¹tsáih¹dsa dsa² hóg¹: “Tsa¹jmóh³ hniah¹² hi² tsa¹mi³tih³ hniah¹² jǿg³ ma²ca¹hieh¹³ hniah¹² ja³ta¹ni¹ Juu¹³ jniang³,” ca¹juúh²dsa. \v 34 Jøng² lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chian² hi² hiah¹³ hniah¹² ja³mi³dsøgh¹³ hniah¹² jǿg³. Tsa¹héh³ hniah¹² ŋi¹juǿi¹. Di³ ja³guǿ¹³ Diú¹³ báh³ jøng². \v 35 Tsa¹héh³ hniah¹² jmøi¹guǿi¹. Di³ quiah¹² báh³ Diú¹³ jmøi¹guǿi¹ calah. Tsa¹héh³ hniah¹² jøa³juøi² Jerusalén. Di³ juøi² quiah¹² Diú¹³ juanh¹² báh³ jøng², dsa² jmo¹² héh¹ ni³ jmøi¹guǿi¹. \v 36 Tsa¹héh³ hniah¹² dseih¹² hniah¹². Di³ tsa¹tiah¹ hniah¹² jmóh³ hi² teg² ho¹ ju³ hi² lih² ca¹lah¹jin³ cøng² mëh¹² jŋiú³ dseih¹² hniah¹². \v 37 Tiúh¹ báh³ cónh¹ hi² juúh³ hniah¹² hi² dsøg¹² jǿg³, ho¹ ju³ tsa¹dsøg¹² jǿg³. Jǿg³ quiah¹² dsa² hlanh³ báh³ jøng², lǿa¹² ju³ he² jǿg³ siíh² mi³juúh³ hniah¹² ja³mi³dsøgh¹³ hniah¹² jǿg³ quiánh² hniah¹². \s1 Dsa² jéin² dsag³ \r (Lc. 6.29-30) \p \v 38 ’Ma²ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ la² ca¹tsáih¹dsa dsa² hóg¹: “Ju³ná³ jan² dsa² ca¹hén² mø³ni³ ho¹ ju³ jan³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹², jø¹² bíh³ dsa¹hén² mø³ni³dsa ho¹ ju³ jan³ dsa² ca¹jmo¹ calah,” ca¹juúh²dsa. \v 39 Jøng² lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Tsa¹jmóh³ hniah¹² hi² hlaih¹³ ja³cog² dsa² ma²ca¹jmo¹ hi² hlaih¹³ ja³cogh² hniah¹². Ju³ná³ ca¹jnáng¹ jan² dsa² ca¹jag¹³ neih³hning, jøng² dsio¹ cuúh³hning hi² jnáng¹dsa jag¹³ ca²ton² calah. \v 40 Ju³ná³ jan² dsa² jmo¹ dsag³ ni³ dsa² ta³, hi² hniu¹dsa cang¹dsa hmøah¹² hiúgh³hning, dsio¹ cuøh¹³hning dsa² hmøah¹² dsiég² quiánh²hning hi² cang¹dsa calah. \v 41 Ju³ná³ ca¹jmo¹ jan² dsa² héh¹ hi² cánh³hning lio¹³ quiah¹²dsa ton¹ kilometros, jøng², dsio¹ cánh³hning quiún² kilometros. \v 42 Dsio¹ cuúh³hning quiah¹² dsa² møa¹² hi² chi² quiánh²hning. Jø¹² bíh³ dsio¹ dsíh³hning ju³ná³ he² hi² dsi¹dsa. \s1 Mi³hnio¹³ jniang³ dsa² hiag¹³ \r (Lc. 6.17-28, 32-36) \p \v 43 ’Ma¹ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ la² ca¹tsáih¹dsa dsa² hóg¹: “Mi³hnoh¹³ hniah¹² dsa² jenh² hniah¹² quianh¹³. Jøng² mi³hiánh³ hniah¹² dsa² hiag¹³,” ca¹juúh²dsa. \v 44 Jøng² lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Mi³hnoh¹³ hniah¹² dsa² hiag¹³. Hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³ ni³ huu¹³ quiah¹² dsa² cuø¹² jmø³uai¹². \v 45 Lah¹jøng² báh³ lénh² hniah¹² jong¹² Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. Di³ jmo¹² Diú¹³ hi² taih¹² hieg² cu²rø² ja³tiogh³ dsa² dsiog¹ quianh¹³ ja³tiogh³ dsa² tsa¹dsiog¹. Jmo¹² Diú¹³ hi² tiíh¹ jmǿa¹² ja³tiogh³ dsa² jmo¹² hi² dsio¹ quianh¹³ ja³tiogh³ dsa² jmo¹² hi² hlaih¹³. \v 46 Chi²júh² jmáh¹lah dsa² hniang¹ báh³ hnóh¹ hniah¹², ha¹chi² ta³ jmo¹ hi² jøng² ja³cogh² hniah¹². Di³ lah¹jøng² jmo¹² ca¹lah¹ca¹tǿ² dsa² cagh¹² cog³ juøi². \v 47 Ha¹chi² hi² dsio¹ jmoh² hniah¹² ju³ná³ hlanh¹² hniah¹² jmáh¹lah dsa² jenh² hniah¹² quianh¹³. Di³ lah¹jøng² báh³ jmo¹² dsa² tsa¹cue¹² Diú¹³ calah. \v 48 Dsio¹ lénh² hniah¹² dsa² dsiog¹ lah¹dsóh² ju³lah lán¹² Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \c 6 \s1 Dsa² mi²hog¹³ dsa² chi³quian¹³ jmai³ \p \v 1 ’Tsa¹jmóh³ hniah¹² léi¹³ na³ma²tǿ² ja³jmóh³ hniah¹² hi² dsio¹. Di³ tsa¹lǿh² dsa² jmo¹² lah¹jøng² jin³ he² hi² dsio¹ ja³cog² Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \p \v 2 ’Hi² jøng² tsa¹juaih¹³ hniah¹² dsa² jue¹² ja³mi³hogh³ hniah¹² dsa² chi³quian¹³ jmai³, ju³lah jmo¹² dsa² tø¹cah¹ tø¹jen¹², dsa² mi²léi¹³ hi² dsio¹ jmo¹²dsa guøh¹² quianh¹³ dsi²juu¹². Hniu¹dsa juúh² dsa² jue¹² jǿg³ dsio¹ quiah¹²dsa. Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: jmáh¹lah jǿg³ dsio¹ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹² báh³ dsa² líh²dsa. Ha¹chi² jǿg³ dsio¹ ma¹líh²dsa ja³cog² Diú¹³. \v 3 Na³ma²tǿ² ja³mi³hogh³ hniah¹² dsa² chi² hi² chi³quian¹³ jmai³, jin³ dsa² hiug¹² jenh² hniah¹² quianh¹³ tsa¹juaih¹³ hniah¹². \v 4 Hiug¹² jín³ hi² dsio¹ jmóh³ hniah¹² lah¹jøng² ja³tsa¹ŋi¹² dsa² jue¹². Jái¹² báh³ Jmi² jniang³ ha²lah jmoh² hniah¹² ja³tsa¹jní². Dsa² héi² cuø¹ hi² dsio¹ ja³cogh² hniah¹². \s1 Lah¹la² hlanh¹³ jniang³ Diú¹³ \r (Lc. 11.2-4) \p \v 5 ’Na³ma²tǿ² ja³hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³, tsa¹jmóh³ hniah¹² ju³lah jmo¹² dsa² tø¹cah¹ tø¹jen¹², dsa² hniu¹ núng¹ ja³tsog¹² juu¹², ho¹ ju³ dsi²néi² guøh¹², hi² hlanh¹²dsa Diú¹³. Mi³jøng² jái¹ dsa² jue¹². Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: jmáh¹lah jǿg³ dsio¹ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ báh³ líh² dsa² héi². Ha¹chi² jǿg³ dsio¹ ma¹líh²dsa ja³cog² Diú¹³. \v 6 Jøng² guǿnh³hning dsi²néi² quiánh²hning na³ma²tǿ² ja³hlanh¹³ hning² Diú¹³. Jøng² na³ma²na²jnái¹ hniú¹², hlanh¹³hning Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ja³tsa¹léi¹³. Jøng² jái¹² báh³ Diú¹³ ja³quiunh³. Dsa² héi² báh³ cuø¹ hi² dsio¹ quiánh²hning. \p \v 7 ’Jøng² ja³hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³, tsa¹lø³liuh¹³ hniah¹² ma¹dsio¹² jǿg³ tsa¹quien¹², ju³lah jmo¹² dsa² tsa¹cue¹² Diú¹³. Lë́²dsa tsa¹nang¹ Diú¹³ ju³ná³ tsa¹cu¹juúh²dsa ma¹dsio¹² jǿg³. \v 8 Tsa¹jmóh³ hniah¹² lah¹jøng². Di³ ma²ŋi¹² báh³ Jmi² jniang³ he² hi² chi³quianh¹³ hniah¹² jmai³ cónh¹ niúh¹ jín³ hi² mǿh³ hniah¹². \v 9 Lah¹la² hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³: \q1 Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹, \q1 ju³jmo¹³ dsa² jue¹² jǿg³ hi² lanh¹²hning dsa² han¹³. \q1 \v 10 Ju³ji² ja³ jmóh³hning héh¹. \q1 Ju³jmóh³hning hi² hiug² hoh¹²hning ni³ guøh³ ni³ huø¹ la², \q1 ju³lah jmoh²hning ŋi¹juǿi¹. \q1 \v 11 Cuúh³hning hi² quie¹³ jnieh³ lah¹cøng² lah¹cøng² jmai³. \q1 \v 12 Henh¹³hning dsag³ hi² ma²ca¹jmó³ jnieh³, \q1 ju³lah hén² jnieh³ dsag³ hi² ma²ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ ja³cog² jnieh³. \q1 \v 13 Tsa¹jagh¹³hning jnieh³ juu¹² ja³tiáh¹ jnieh³ dsag³. \q1 Lagh³hning jnieh³ hi² tsa¹ju³tiáh¹ jnieh³ juu¹² hlaih¹³. \q1 Di³ lanh¹² hning² dsa² jmo¹² héh¹, dsa² chi² bí², dsa² hiug¹² juanh¹² jmai³ ŋi² ja³já¹³ jmai³ ŋi² ja³dság¹. \p \v 14 ’Dsio¹ báh³ hénh³ hniah¹² dsǿg³ dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² hi² ma²ca¹jmo¹dsa ja³cogh² hniah¹². Jøng² hén² báh³ Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹, dsag³ quiánh² hniah¹². \v 15 Di³ ha¹chi² hén² Jmi² jniang³ dsag³ quiánh² hniah¹² calah, ju³ná³ tsa¹hénh² hniah¹² dsag³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². \s1 Dsa² mi²han¹² hi² tsa¹gøah¹²dsa \p \v 16 ’Jøng² tsa¹hǿih³ hniah¹² hlaih¹³ neih¹² ja³mi³hanh¹³ hniah¹² hi² tsa¹cøh² hniah¹² ta³lah¹hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³, ju³lah jmo¹² dsa² tø¹cah¹ tø¹jen¹². Di³ hlaih¹³ hai¹² dsa² héi² ni³. Mi³jøng² li¹lih¹³ dsa² siáh² hi² mi²han¹²dsa. Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Jmáh¹lah jǿg³ dsio¹ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹² báh³ dsa² líh²dsa. Ha¹chi² jǿg³ dsio¹ líh²dsa ja³cog² Diú¹³. \v 17 Jøng² dsio¹ siégh³ hniah¹² dseih¹², rángh³ hniah¹² neih³ jmai³ ja³mi³hanh¹³ hniah¹². \v 18 Mi³jøng² tsa¹li¹lih¹³ dsa² jue¹² hi² mi²hanh¹³ hniah¹². Jøng² jan² báh³ Jmi² jniang³ li¹ŋi¹², dsa² guǿ¹² ja³tsa¹léi¹³. Dsa² héi² báh³ cuø¹ hi² dsio¹ quiánh² hniah¹². \s1 Li¹chi² ma¹dsio¹² quián² jniang³ ŋi¹juǿi¹ \r (Lc. 12.33-34) \p \v 19 ’Tsa¹dsiíh³ hniah¹² loh² ma¹dsio¹² hi² jláh³ quiánh² hniah¹² ni³ jmøi¹guǿi¹ la², ja³hén² jáh² hmøah¹², ja³li¹tsáh² cog³, ja³chian² dsa² høin². \v 20 Ŋi¹juǿi¹ báh³ dsio¹ dsiíh³ hniah¹² loh² cøng² hi² dsio¹ li¹quiánh² hniah¹². Tsa¹hén² jáh² hmøah¹² ja³jøng². Tsa¹li¹tsáh² cog³. Ha¹chian² dsa² høin² chian². \v 21 Di³ ja³jøng² báh³ hiug² hoh¹² hniah¹², ja³ma²neng¹² loh² hi² dsio¹ quiánh² hniah¹². \s1 Jǿg³ quiah¹² mø³ni³ jniang³ \r (Lc. 11.34-36) \p \v 22 ’Lǿa¹² mø³neih³ hniah¹² ju³lah lǿa¹² cøng² si². Cu²rø² jáih² hniah¹² ju³ná³ dsio¹ mø³neih³ hniah¹². \v 23 Jøng² ju³ná³ tsa¹dsio¹ mø³neih³ hniah¹², cu¹dsie¹² ma²tiogh³ hniah¹² lah¹jan² dsa² tiogh³ ja³neng². Jø¹² bíh³ lah¹jøng² lǿa¹² jǿg³ dsø²jiag¹² hoh¹² hniah¹². Ju³ná³ ca¹løa¹ tsa¹dsio¹ jǿg³ jøng², jǿg³ ma²ŋih³ hniah¹², jøng² lah¹dsóh² neng² juu¹² ja³ŋi³nioh³ hniah¹². \s1 Dsa² høa¹² dsǿa¹² jǿg³ quiah¹² jmøi¹guǿi¹ \r (Lc. 16.13; 12.22-31) \p \v 24 ’Ha¹chian² dsa² tiúh¹ jmo¹ ta³ quiah¹² og¹ juu³dsa. Di³ tiog¹³ báh³ hian³dsa juu³dsa lah¹ni², ju³ná³ hnio¹dsa dsa² ja³ma²og¹. Ho¹ ju³ mi¹ti¹dsa jǿg³ ja³cog² dsa² lah¹ni². Jøng² tsa¹hiug² dsǿa¹²dsa ja³cog² dsa² ja³ma²og¹. Tsa¹lé² mi³tih³ hniah¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ju³ná³ hnøngh² hniah¹² jmáh¹lah cog³ chi² jmøi¹guǿi¹ la². \p \v 25 ’Hi² jøng² juǿi²jni hniah¹²: Tsa¹jmóh³ hniah¹² ju²hí³ hoh¹² ha²lah chianh² hniah¹², he² cǿh³ hǿgh³ hniah¹², he² hi² cáih³ hniah¹². Ma¹dsio¹² quien¹² jmi²dsí² quiánh² hniah¹² cónh¹ jín³ hi² cǿh³ hniah¹². Ma¹dsio¹² quien¹² jmø²ŋǿa¹² quiánh² hniah¹² cónh¹ jín³ hi² cáih³ hniah¹². \v 26 Jai³lah ha²lah lǿa¹² quiah¹² jáh² han¹² ŋi²nio³ dsi³guøi². Tsa¹jne²jah cuøi². Tsa¹huǿi²jah cuøi². Tsa¹dsii¹²jah loh² cuøi². Cónh¹jøng² Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹ báh³ cuø¹² hi² gøah¹² jáh² héi². Jøng² hiug¹² jín³ hi² quien¹² hniah¹² ma¹dsio¹² ca¹lah¹cónh¹ jín³ jáh² han¹², jáh² ŋi²nio³ dsi³guøi². \v 27 Ha¹chi² ta³ jmo¹ hi² jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹². A¹jáng¹ hi² jøng² jmo¹ hi² li¹chianh² hniah¹² jin³ cøng² jmai³ uú² hi³méh¹ cónh¹ jín³ ja³ca¹cuø¹ Diú¹³ ju²bí². \p \v 28 ’Ha¹chi² ta³ jmo¹ hi² jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹² he² hi² cáih³ hniah¹². Jai³lah ha²lah cón² lí³ san² u²søa¹³. Ha¹chi² ta³ jmo¹² lí³. Tsa¹ta¹² lí³ tá². \v 29 Cónh¹jøng² juǿi²jni hniah¹²: Hiug¹² jín³ hi² dsio¹ jní² lí³ cónh¹ jín³ hmøah¹² jláh³ mi³quieih¹² hlai³ Salomón. \v 30 Jláh³ báh³ jmo¹² Diú¹³ høg² nung² ti³dsøa¹² ton¹ hnøa¹² jmai³ niúh¹ núng¹. Jøng² tsa¹hai² jøn¹ dsa² jmøi¹guǿi¹. Jøng² ma²ŋih³ hniah¹² hiug¹² jín³ hi² dsio¹ jmo¹ Diú¹³ ja³cogh² hniah¹², dsa² ja¹lái¹ héh² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 31 Hi² jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹² he² hi² cǿh³ hǿgh³ hniah¹², he² hi² cáih³ hniah¹². \v 32 Dsa² tsa¹cue¹² Diú¹³ báh³ dsa² dsø²jiag¹² dsǿa¹² jmáh¹lah jǿg³ jøng². Ma²ŋi¹² báh³ Jmi² jniang³ dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹ hi² hniuh¹² ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng² quiánh² hniah¹². \v 33 Hi² jøng² jmóh³ hniah¹² hoh¹² ha²lah ŋi³nioh³ hniah¹² juu¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, ha²lah jmóh³ hniah¹² hi² hniu¹ Diú¹³. Jøng² li¹chi² báh³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng² quiánh² hniah¹² calah. \v 34 Tsa¹jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹² quiah¹² hiá¹ hiég¹. Jmai³ jøng² báh³ li¹ŋih³ hniah¹² ha²lah lé². Dsio¹ báh³ dsø²jiag¹² hoh¹² hniah¹² jmáh¹lah he² jǿg³ ca¹lø¹chí¹ lah¹cøng² lah¹cøng² jmai³ ja³ŋi²nioh³ hniah¹². \c 7 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² cuøh¹² roh¹³dsa dsag³ \r (Lc. 6.37-38, 41-42) \p \v 1 ’Tsa¹cuøh¹³ hniah¹² dsa² dsag³. Mi³jøng² tsa¹cuúh¹ Diú¹³ hniah¹² dsag³. \v 2 Di³ cøng² ni³ jmo¹ Diú¹³ dsǿa¹² ja³cogh² hniah¹², ju³lah jmoh² hniah¹² ja³cog² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Cøng² ni³ mi¹rø¹²dsa jǿg³ quiánh² hniah¹², ju³lah mi³rǿh³ hniah¹² jǿg³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². \v 3 Ha²lah dsio¹ jáih² hniah¹² ca²jneh³ qui¹² hiu³ mø³ni³ rúh² hniah¹². Jøng² tsa¹leh¹³ hniah¹² hi² tioh¹³ hma² pa³ mø³neih³ hniah¹² guiogh¹³ hniah¹². \v 4 Ha²lah dsio¹ tí² hoh¹² hniah¹² juaih¹² hniah¹² rúh² hniah¹² hi² jŋih¹³ hniah¹² jneh³ qui¹² hiu³ mø³ni³dsa. Jøng² tsa¹jáih² hniah¹² guiogh¹³ hma² pa³ tioh¹³ mø³neih³ hniah¹². \v 5 Dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹² báh³ hniah¹². Lah¹ni² jŋih¹³ hniah¹² hma² pa³ tioh¹³ mø³neih³ hniah¹². Jøng² ma²lé² jáih³ hniah¹² cu²rø² hi² jŋih¹³ hniah¹² ca²jneh³ qui¹² hiu³ mø³ni³ rúh² hniah¹². \p \v 6 ’Tsa¹heh¹³ hniah¹² dsa² lán¹² ju³lah lán¹² dsøi² jǿg³ dsio¹. Di³ jmo¹dsa hniah¹² ti³jneh³. Tsa¹dsiíh³ hniah¹² hi² jláh³ ni³ dsa² lán¹² ju³lah lán¹² ŋié¹². Di³ u¹tsóh²dsa hi² jláh³ jøng². \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² hlanh¹² Diú¹³ \r (Lc. 11.9-13; 6.31) \p \v 7 ’Ŋieh¹ báh³ hniah¹² na³ca¹møah³ hniah¹². Dsianh¹² báh³ hniah¹² na³ca¹hniangh² hniah¹². Nií¹ báh³ dsa² na³ca¹teh¹² hniah¹². \v 8 Di³ ŋë² báh³ ca¹lah¹já¹ dsa² møa¹². Dsóh² báh³ dsa² hnangh². Nií¹dsa quiah¹² dsa² tǿ². \p \v 9 ’Ju³ná³ hein² dsa² lah¹hniah¹², ca¹møa¹ tsih² quiánh² hniah¹² hi³ŋíh¹, tsa¹cuúh³ hniah¹² cang³, liáh³. \v 10 Ho¹ ju³ ca¹më¹tsih jáh² tiogh³ jmøi², tsa¹cuanh¹³ hniah¹² møh². \v 11 Jøng² chi²júh² ma²ŋih³ hniah¹² ha²lah cuúh³ hniah¹² hi² dsio¹ quiah¹² tsih² guing², hniah¹² dsa² ti³reh² dsag³, jøng² hiug¹² jín³ cuø¹ Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹, hi² dsio¹ quiah¹² dsa² møa¹. \p \v 12 ’Lah¹jøng² jmóh³ hniah¹² ja³cog² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², ju³lah mi³hnøngh² hniah¹² hi² jmo¹dsa ja³cogh² hniah¹². Lah¹jøng² báh³ mi³tih³ hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ rø²juúh² lei¹³ quiah¹² hlai³ Moisés quianh¹³ si² ca¹jmo¹ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \s1 Jǿg³ quiah¹² hag³hniú¹² chi³cagh¹² \r (Lc. 13.24) \p \v 13 ’Gu³noh¹² hniah¹² juu¹² hag³hniú¹² chi³cagh¹². Di³ juøh¹² báh³ hag³hniú¹² ja³dsi¹³ juu¹² guio¹juǿi¹. Tsa¹ué² juu¹² jøng², juu¹² ja³dsø²lia¹² dsa² jue¹². \v 14 Jøng² ué² báh³ juu¹² dsø²lia¹² dsa² li¹chian² ja³cog² Diú¹³. Tig² juu¹². Chi³cagh¹² hag³hniú¹². Mih² báh³ dsa² dsioh¹ juu¹² jøng². \s1 Jǿg³ quiah¹² hma² hai¹² mǿi² \r (Lc. 6.43-44) \p \v 15 ’Jmo³ ju²hí³ dsøa¹² quiah¹² dsa² tø³júg³, dsa² jmo¹² hi² hǿ²dsa jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Ti³lán¹² dsa² héi² ju³lah lán¹² dsøi²núng³, jáh² hlanh³, ni³quieih¹² lag³ jah¹chih². \v 16 Li¹leh¹³ báh³ hniah¹² ha²lah jmo¹² dsa² tø³júg³ héi². Jøng² li¹ŋih³ báh³ hniah¹² ha²lah lán¹²dsa. Ha¹chi² hai¹ mǿi² gu²jøah¹³ chiúh³ tang¹². Jin³ ha¹chi² hai¹ møi¹higo chi³uǿin¹ juh². \v 17 Lah¹jøng² báh³ lǿa¹². Dsio¹ báh³ mǿi² cuø¹² hma² dsio¹. Jøng² mǿi² hlaih¹³ cuø¹² hma² hlaih¹³ calah. \v 18 Tsa¹lé² cuø¹ hma² dsio¹ mǿi² hlaih¹³. Jø¹² bíh³ tsa¹lé² cuø¹ hma² hlaih¹³ mǿi² dsio¹. \v 19 Quiuh¹²dsa ca¹lah¹jǿ¹ hma² tsa¹cuø¹ mǿi² dsio¹. Jøn¹²dsa hma². \v 20 Hi² jøng² li¹leh¹³ hniah¹² hein² dsa² lán¹² dsa² tø³júg³ na³ma²ca¹jaih³ hniah¹² ha²lah jmo¹²dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² tsa¹mi¹ti¹ jǿg³ quiah¹² Jmi² jniang³ \r (Lc. 13.25-27) \p \v 21 ’Jue¹² báh³ dsa² tsaih¹² jní²: “Juu¹³ jniang³”. Cónh¹jøng² ha¹chi² dsa¹lia¹ ca¹lah¹já¹ dsa² héi² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Jmáh¹lah dsa² hé¹² báh³ dsa¹lia¹ ja³jøng², dsa² mi¹ti¹ he² hi² hniu¹ Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 22 Na³ma²ca¹tǿ² ja³ca¹ti² ca¹dsiég¹ jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹, jøng² jue¹² dsa² juúh², tsáih¹dsa jní²: “jnieh³ báh³ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiánh²hning. Quianh¹³ jmaih³hning ma²ca¹huø³ jnieh³ jmi²dsí² hlaih¹³. Jø¹² bíh³ ma¹dsio¹² juu¹² juøh¹² ca¹jmó³ jnieh³ quianh¹³ jmaih³hning,” juúh²dsa. \v 23 Ni³ jøng² juǿi³jni dsa² héi²: “Ha¹chianh² hniah¹² cué¹²jni. Gu³noh¹² hniah¹² tø¹guiég¹. Di³ dsa² ma²ca¹jmo¹ hi² hlaih¹³ báh³ hniah¹²,” juǿi³jni dsa² héi². \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² mi²ti¹ jǿg³ quiah¹² Jesús \r (Lc. 6.47-49; Mr. 1.22) \p \v 24 ’Lah¹la² lán¹² ca¹lah¹já¹ dsa² nang¹² jǿg³ quieg¹jni, dsa² mi²ti¹ jǿg³. Lán¹² dsa² héi² ju³lah lán¹² jan² dsa² ŋi¹², dsa² ca¹tsih¹ hniú¹² quiah¹²dsa ni³ cang³. \v 25 Jøng² ca¹táh² jmǿa¹². Ca¹ŋi¹juøh¹² jmøi². Ca¹hǿi² dsí² tí² ja³tsih¹³ hniú¹². Conhjøng² ha¹chi² ca¹gug¹ hniú¹². Di³ tsih¹² hniú¹² ni³ cang³. \v 26 Jøng² lah¹la² lán¹² ca¹lah¹já¹ dsa² tsa¹mi¹ti¹ jǿg³ ma²ca¹nǿng²dsa, jǿg³ quieg¹ jní²: Lán¹² dsa² héi² ju³lah lán¹² jan² dsa² tsa¹chian² dsǿa¹², dsa² ca¹tsih¹ hniu³dsa ni³ tsai³. \v 27 Jøng² ca¹táh² jmǿa¹². Ca¹ŋi¹juøh¹² jmøi². Ca¹hǿi² dsí² tí² ja³tsih¹³ hniú¹². Jøng² ca¹gug¹ hniú¹². Cu¹dsie¹² ca¹ŋi¹hén² hniú¹² jøng² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 28 Mi³ca¹jŋi¹ dsii¹² Jesús jǿg³, jøng² dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² jue¹² jǿg³ ca¹he¹dsa. \v 29 Di³ ca¹he¹ Jesús jǿg³ ju³lah jan² dsa² lah¹dsóh² ŋi¹², a¹jáng¹ ju³lah he¹² tøa¹², dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. \c 8 \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² lán¹² hmih¹² tsa¹jŋi¹² \r (Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16) \p \v 1 Mi³ca¹siog² Jesús máh², jøng² jue¹² hlaih¹³ dsa² ca¹ŋi¹lé² quianh¹³dsa. \v 2 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² dsa² lán¹² dsag³ hmih¹² tsa¹jŋi¹² ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹chi¹jné¹dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Guiuh¹³, tiah¹ báh³ hning² jmóh³hning hí³ quieg¹ chi²júh² hiug² hoh¹² hning² quianh¹³ jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 3 Jøng² ca¹quieg² Jesús gug² ni³ quiah¹² dsa² héi². Ca¹juúh²dsa: \p ―Hiug² báh³ dsøa¹jni. ¡Ju³hliuh³hning! ―ca¹juúh²dsa. \p Ta³lah¹ca¹huá² hmih¹² quiah¹²dsa. \v 4 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¡Jai³lah! Ha¹chian² hi² juaih¹³hning jin³ hein². Cónh¹ gu³hiah¹³ jmi²dsa² hning². Gu³cuøh¹³hning Diú¹³ ju³lah lǿa¹² lei¹³ quiah¹² hlai³ Moisés. Mi³jøng² li¹ŋi¹² ca¹lah¹já¹dsa ha¹chi² dsag³ ma¹lanh¹²hning ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹mi¹hliú² Jesús dsa² quián¹² juu¹³ hlég² \r (Lc. 7.1-10) \p \v 5 Jøng² ca¹ŋáh¹ Jesús juu¹² jøa³juøi² Capernaum. Mi³ca¹dsiánh²dsa ja³jøng², ca¹dsiég¹ jan² juu¹³ hlég². \v 6 Ca¹juúh²dsa: \p ―Guiuh¹³, dsoh³ jan² dsa² jmo¹² ta³ quieg¹jni. Ron¹²dsa dsi²néi². Tsa¹li¹ŋøa¹dsa. Ma¹dsio¹² jmø³uai¹² chian²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 7 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Nei³jni hi² mi³hliú³jni dsa² héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Jøng² ca¹juúh² juu¹³ hlég²: \p ―Guiuh¹³, ha¹chi² lë́²jni ta³tén¹³jni hi² góh³hning dsi²néi² quieg¹jni. Dsio¹ cónh¹ hi² jmóh³ hning² héh¹ hi² hliú² dsa² quian¹jni. \v 9 Di³ chian² báh³ juu¹jni. Jø¹² bíh³ chian² dsa² quin³jni ni³ quiah¹². Jøng² juǿi²jni jan² hlég²: “¡Gu²!” Jøng² dság¹dsa. Jøng² juǿi²jni hlég² siáh²: “¡Ŋi²!” Jøng² jií¹dsa. Jøng² juǿi³jni dsa² jmo¹² ta³ quieg¹jni: “¡Lah¹la² jmóh³hning!” Jøng² jmo¹dsa lah¹jøng² ―ca¹juúh² juu¹³ hlég². \p \v 10 Jøng² dsogh¹² dsǿa¹² Jesús mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² dsa²lé² quianh¹³dsa: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chian² dsa² go² jniang³ ma²ca¹jén²jni, dsa² hé² jǿg³ quieg¹jni ju³lah hé² dsa² lang¹². \v 11 Lah¹dsóh² ji¹lé² dsa² jue¹² chian² ja³uǿin³. Túgh²dsa hi² gǿh¹dsa quianh¹³ hlai³ Abraham, quianh¹³ hlai³ Isaac, quianh¹³ hlai³ Jacob ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. \v 12 Di³ jøng² guianh¹ Diú¹³ dsa² go² jniang³ tø¹cøg¹², dsa² mi³tén¹² hi² túgh²dsa ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Dsa¹lé² dsa² héi² juu¹² guio¹juǿi¹. Ja³jøng² dsa¹tø² dsa¹hǿg²dsa. Cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹². \p \v 13 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa juu¹³ hlég²: \p ―¡Guønh² ja³quiánh³hning! Ju³lé³ ju³lah lǿa¹² jǿg³ héh²hning² ―ca¹juúh²dsa. \p Dsø¹juu¹² jøng² ca¹hlú² dsa² quián¹² juu¹³ hlég² héi². \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ mø²chiég³ Pedro \r (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39) \p \v 14 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús ja³quiah¹³ Pedro. Ja³jøng² ca¹jë́² Jesús mø²chiég³ Pedro. Rø²quia¹²dsa ni³ jein³, hi² dsé²dsa. \v 15 Jøng² ca¹chi¹ŋiú² Jesús gug²dsa gug² hio¹³ dsoh³ héi². Jøng² ca¹jŋi¹ dsé²dsa. Ca¹nung²dsa. Ca¹mi¹ti¹dsa ni³ Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ dsa² jue¹² \r (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41) \p \v 16 Mi³ca¹neng² jøng², ca¹jian¹dsa jue¹² dsa² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ ja³guǿ¹³ Jesús. Jøng² ca¹huø¹ Jesús jmi²dsí² hlaih¹³ jøng² quianh¹³ jmáh¹lah hi² ca¹hlaih¹dsa. Jø¹² bíh³ ca¹mi¹hliú²dsa ca¹lah¹já¹ dsa² ti³dsoh¹ tiogh³ ja³jøng². \v 17 Lah¹jøng² báh³ ca¹lø¹ti¹ jǿg³ ca¹juúh² hlai³ Isaías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹juúh²dsa: “Dsa² héi² ca¹mi¹hlég² jniang³. Ca¹jŋíh²dsa jmø³uai¹² quián² jniang³,” rø²juúh² si². \s1 Dsa² hniu¹ ŋøa¹ quianh¹³ Jesús \r (Lc. 9.57-62) \p \v 18 Ca¹jë́² Jesús jue¹² hlaih¹³ dsa² ma²tiogh³ lah¹jin² lah¹lǿih¹ quiah¹²dsa. Jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ hi² dság¹dsa hŋoh¹³ jmøi² quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa. \v 19 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² tøa¹² he¹² lei¹³ ja³tsenh¹³ Jesús. Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Tøa¹², hiug² dsøa¹jni nei¹³jni quianh¹³ hnéng¹ ca¹lah¹jǿ¹ ha² ja³góh³hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Jøng² ca¹ŋai¹ Jesús: \p ―Chi² báh³ quiah¹² guu¹² ja³li¹gú¹jah. Chi² báh³ quiah¹² tan¹². Cónh¹jøng² ha¹chi² chi² ja³li¹jan³ jní², dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹²hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 21 Jøng² ca¹juúh² jan² dsa² lán¹² dsa² quianh³ Jesús, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Guiuh¹³, ¿tsa³cuúh³hning jǿg³ hi² neh¹³jni ni³jiá¹, ca¹lah¹ja³ca¹jon¹ ti³ŋieh¹jni? Jøng² nei¹³jni quianh¹³ hnéng¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 22 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ma¹dsǿg³ quianh¹³ jní²! Tiúh¹ báh³ dsa¹hǿg² dsa² ma²ni³dsán¹ ja³cog²jni, dsa² tsa¹hniu¹ jǿg³ quieg¹ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús ca¹hǿi² tei³ jmøi¹guǿi¹ \r (Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25) \p \v 23 Jøng² ca¹hí¹ Jesús niúh¹ barco quianh¹³ dsa² quianh³dsa. Ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² tø¹hŋoh¹³ jmøi². \v 24 Jøng² ca¹hǿi² cøng² dsí² tí² hlaih¹³ ni³ jmøi², ca¹lah¹ja³ca¹jéinh¹ jmøi² niúh¹ barco. Di³ ma²rø²güé¹ Jesús. \v 25 Jøng² ca¹ŋi³ŋie¹³ dsa² quián¹²dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Juu¹³ jniang³! ¡Liag³ jniang³! Ma²tiagh³ jniang³ ja³dsiág¹ jniang³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ hiug¹² ganh¹ hniah¹²? Ja¹lái¹ héh² hniah¹² jǿg³ quieg¹jni ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹nung² Jesús. Ca¹jé²dsa dsí² quianh¹³ jmøi². Jøng² ca¹niu¹ tei³ jmøi¹guǿi¹. \v 27 Jøng² dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² quianh³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² bí³ dsa² lang¹²? Nang¹² báh³ dsí² quianh¹³ jmøi² jǿg³ hi² juúh²dsa ―ca¹juúh²dsa. \s1 Dsa² quián¹² jmi²dsí² hlaih¹³ \r (Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39) \p \v 28 Mi³ca¹dsi¹lé²dsa hŋoh¹³ jmøi², huø¹ go² dsa² gadareno, jøng² ca¹huah¹ og¹ dsa² ŋioh¹² tøg²hløg² ja³rø²hog¹² hlai³. Ca¹ŋi¹lé²dsa ja³tsenh¹³ Jesús. Ta³og¹dsa mi³quin¹²dsa jmi²dsí² hlaih¹³. Hiug¹² hne²dsa. Goh¹² dsa² chian² huø¹ jøng² tsø³jue¹³ juu¹² ja³tiogh³ dsa² og¹ héi². \v 29 Jøng² ca¹ho¹ dsa² héi² tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² hi² lë́h²hning quianh¹³ jnieh³, hning² dsa² lanh¹² jong¹² Diú¹³? ¿Ma³guønh¹hning hi² cuøh¹³hning jnieh³ jmø³uai¹² cónh¹ niúh¹ jín³ hi² dsiég¹ jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quián² jnieh³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 30 Cøg¹² ja³jøng² mi³ŋi²nio³ jue¹² ŋié¹², jáh² ti³gøah¹² høg² nung². \v 31 Jøng² ca¹møa¹ jmi²dsí² hlaih¹³. Ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Ju³ná³ huah¹²hning jnieh³, cuúh³hning jǿg³ hi² tiágh³ jnieh³ quianh¹³ ŋié¹² ió¹ ―ca¹juúh² jmi²dsí². \p \v 32 Jøng² ca¹cuø¹ Jesús jǿg³ hi² dsa¹lé² jmi²dsí², hi² túgh² jmi²dsí² quianh¹³ ŋié¹². Jøng² ca¹huøh¹² jmi²dsí² hlaih¹³ mi³tioh¹³ dsa² og¹ héi². Ca¹ŋi¹tiogh¹² jmi²dsí² hlaih¹³ quianh¹³ ŋié¹². Dsø¹juu¹² jøng² ca¹ŋi¹lé² ŋié¹² gu¹hei¹². Ca¹siúgh²jah chi³dsió¹³. Jøng² ca¹dsan¹jah niúh¹ jmǿi¹. \p \v 33 Jøng² ca¹cuøin¹ dsa² mi³jmo¹² hí³ ŋié¹². Ca¹ŋi¹lia¹dsa juu¹² jøa³juøi², ja³ca¹he¹dsa ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ ha²lah ca¹hlú² dsa² mi³tioh¹³ jmi²dsí² hlaih¹³. \v 34 Jøng² ca¹ŋi¹lé² jue¹² dsa² tiogh³ jøa³juøi² jøng² ja³tsenh¹³ Jesús. Jøng² mi³ca¹jë́²dsa Jesús, ca¹møa¹dsa hi² mi³u¹hái¹ Jesús huø¹ go²dsa. \c 9 \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² tsa¹li¹ŋø¹ \r (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Jøng² ca¹uǿi² Jesús barco. Ca¹dsiánh¹dsa hŋoh¹³ jmøi² jøa³juøi² go²dsa. \v 2 Ja³jøng² ca¹ŋi³jian¹dsa jan² dsa² tsa¹li¹ŋø¹, rø²quia¹²dsa ni³ jmung². Ca¹lø¹lih¹³ Jesús hi² hé² dsa² héi² jǿg³ quiah¹²dsa, dsa² ca¹ŋi³jian¹ dsa² dsoh³. Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² dsoh³ héi²: \p ―Cøng² jmo³ hoh¹², jon¹². Ma²ca¹dsan¹ dsag³ quiánh²hning ―ca¹juúh²dsa. \p \v 3 Jøng² lah¹la² ca¹ŋi¹jiag¹² dsǿa¹² ca²dsiog³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³: “Tsa¹quien¹² Diú¹³ jmo¹² dsa² ná¹² jǿg³ juúh²dsa,” ca¹ŋi¹jiag¹² dsǿa¹²dsa. \v 4 Jøng² ma²ŋi¹² Jesús he² jǿg³ dsø²jiag¹² dsǿa¹² tøa¹² héi². Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ hiug¹² hlaih¹³ dsø²jiagh¹² hoh¹² hniah¹²? \v 5 ¿Naih¹² hi² tsa¹ué² juǿi³jni dsa² dsoh³?: “Ma²ca¹dsan¹ dsag³ quiánh²hning,” ho² ju³ juǿi³jni dsa²: “¡Nung²! ¡Ŋøa³!” Cøng² jǿg³ báh³ jøng² ta³ton¹. \v 6 Jøng² jmo¹³jni hi² li¹ŋih³ hniah¹² tiág¹²jni hén¹³ dsag³ ni³ guøh³ ni³ huø¹ la², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² dsoh³: \p ―¡Nung²! ¡Quieng² jmung² quiánh²! ¡Guønh² ja³quiánh³! ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 7 Jøng² ca¹nung² dsa² tsa¹li¹ŋø¹. Ca¹ŋáh¹dsa juu¹² ja³quiah¹³dsa. \v 8 Mi³ca¹jái¹ dsa² jue¹² hi² jøng², ca¹can¹ hlaih¹³dsa gøg². Ca¹mi¹juanh¹²dsa Diú¹³. Di³ ca¹jái¹dsa ca¹cuø¹ Diú¹³ bí² jøng² quiah¹² jan² dsa² jmøi¹guǿi¹. \s1 Ca¹tǿh¹ Jesús Mateo \r (Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32) \p \v 9 Mi³ca¹ŋó¹ Jesús ja³jøng², ca¹jë́²dsa jan² dsa² tsen² Mateo, dsa² cagh¹² cúg³ juøi². Guǿ¹²dsa cøng² ja³jmo¹²dsa ta³ jøng². Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ma¹dsǿg³ quianh¹³ jní² ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹nung² Mateo. Ca¹ŋó¹dsa quianh¹³ Jesús. \p \v 10 Jøng² ca¹ŋi¹gǿh¹ Jesús ja³quiah¹³ Mateo. Jøng² ca¹dsi¹lé² jue¹² dsa² cagh¹² cúg³ juøi², ca¹lah¹quianh¹³ dsa² tsa¹ti³jan¹ ja³cog² Diú¹³ ca¹lah¹cónh¹ lǿa¹² mai³¹ quiah¹² dsa² judío. Ca¹túgh² dsa² héi² mesa quianh¹³ Jesús quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa. \v 11 Mi³ca¹jái¹ dsa² fariseo lah¹jøng², ca¹ŋǿh¹dsa dsa² quianh³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ gøah¹² tøa¹² quiánh² hniah¹² quianh¹³ dsa² cagh¹² cúg³ juøi² quianh¹³ dsa² ti³re² dsag³ calah? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 12 Ca¹nǿng² Jesús jǿg³ jøng². Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Ha¹chian² tøa¹²mǿa¹² hnioh¹² quiah¹² dsa² dsiog¹. Quiah¹² dsa² dsoh³ báh³ hnioh¹² tøa¹²mǿa¹². \v 13 Gu³hniangh¹² hniah¹² he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ la², jǿg³ lǿa¹² ni³ si² quiah¹² Diú¹³: “Hiug¹² jín³ hi² hno¹jni hi² dsø¹ŋiú² hoh¹² hniah¹² ja³cog² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² cónh¹ jín³ hi² dsiíh³ hniah¹² ne¹jni ju³lah rø²juúh² lei¹³,” ca¹juúh² Diú¹³. Di³ ca¹guio¹jni hi² log³jni dsa² ti³re² dsag³, a¹jáng¹ dsa² dsiog¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² hi² mi²ha¹²dsa \r (Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39) \p \v 14 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa quianh³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Ca¹dsi¹lé²dsa ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Quin² jnieh³ quianh¹³ dsa² fariseo mai³¹ hi² tsa¹quie¹² jnieh³ ja³cog² Diú¹³. ¿He² løa¹ tsa¹quin¹² dsa² quianh³hning mai³¹ jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 15 Jøng² ca¹ŋai¹ Jesús: \p ―Lǿa¹² quián² jnieh³ ju³lah lǿa¹² quiah¹² dsa² dsa²lé² jmai³ quiah¹² dsa² ca¹jenh² gug². Tsa¹dsio¹ cán²dsa ju²hí³ dsøa¹² ta³lah¹guǿ¹² dsa² ŋioh¹² ma²jenh² gug². Cónh¹jøng² jií¹ jmai³ ja³jŋiah¹dsa jní². Jmai³ jøng² báh³ jmo¹ dsa² quian¹jni hi² tsa¹gǿh¹dsa. \p \v 16 ’Tsa¹hniuh¹² tiáng³ jniang³ jneh³ hmøah¹² tsa¹ma²ŋangh¹² quianh¹³ tsǿnh³ ma²hǿg³. Di³ ma¹dsio¹² hi³méh¹ guíg¹ na³ca¹dsøgh¹² hmøah¹² hmë́². \v 17 Jø¹² bíh³ tsa¹hniuh¹² tiíh³ jniang³ jmøi²rǿg² tsø³løg² ma²hǿg³. Di³ guíg¹ løg² na³ma²ca¹lø¹hiug¹² jmøi². Jøng² téng¹ jmøi². Jø¹² bíh³ dsa¹hén² løg². Løg² hmë́² báh³ tiíh³ jniang³ jmøi²rǿg². Lah¹jøng² tsa¹dsa¹hén² jin³ he² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ja³mái¹³ Jairo quianh¹³ jan² hio¹³ ca¹láh² tsǿnh³ Jesús \r (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56) \p \v 18 Mi³ca¹juúh² Jesús jǿg³ jøng², ca¹já¹ jan² dsa² ta³ quiah¹² guøh¹² quiah¹² dsa² judío. Ca¹chi¹jné¹dsa ni³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ma²na²jon¹ ja³mái¹jni. Ma¹dsǿg³ ja³quieg¹jni. Gu³quiégh²hning gugh² ni³ quiah¹²dsa. Mi³jøng² jinh¹dsa calah ―ca¹juúh² dsa² ta³ héi². \p \v 19 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús quianh¹³ dsa² héi². Jin² quianh¹³dsa dsa² quianh¹³dsa. \v 20 Jøng² ca¹já¹ jan² hio¹³ ta¹lah¹cah¹ Jesús, hio¹³ dsoh³. Ma²ni³ŋó¹³ guie¹tǿn² ji²ŋi² lán¹²dsa dsag³ ton²dsa. Ca¹láh² hio¹³ hé¹ tsǿnh³ Jesús. \v 21 Di³ lë́²dsa: “Ju³ná³ lah¹³jni tsǿnh³ Jesús, hliú²jni,” lë́²dsa. \v 22 Jøng² ca¹jénh¹ Jesús. Ca¹jë́²dsa hio¹³. Ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Cøng² jmo³ hoh¹², jon¹²! Ma²na²hlúh²hning. Di³ héh²hning jǿg³ quieg¹jni ―ca¹juúh²dsa. \p Dsø¹juu¹² jøng² ca¹hlú² hio¹³. \p \v 23 Jøng² mi³ca¹dsiég¹ Jesús ja³quiah¹³ dsa² ta³, ca¹jë́²dsa dsa² ti³jiég² løg¹². Jø¹² bíh³ tiogh³ dsa² jue¹² tø²ho²dsa quiah¹² hlai³. \v 24 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Hueh¹² ja³la²! Ha¹chi² ma²na²jon¹ tsih²mǿ². Rø²güé¹ báh³ tsih² ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹cu² ca¹jmáh²dsa Jesús. \v 25 Jøng² mi³ca¹huah¹² dsa² jue¹², ca¹ŋó¹ Jesús dsi²néi². Ca¹chính²dsa gug² tsih²mǿ² héi². Jøng² ca¹jinh³ tsih²mǿ². \v 26 Jøng² ca¹tsø¹ ca¹ja¹ jǿg³ lah¹cónh¹ ja³tén¹² huø¹ jøng², ha²lah ca¹jmo¹ Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ og¹ dsa² teg³ \p \v 27 Mi³ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng², ca¹ŋi¹lé² og¹ dsa² teg³ chi³quë́¹ ta¹lah¹cah¹ Jesús. Ca¹hløah¹dsa tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Ju³dsø¹ŋiú² hoh¹²hning jnieh³ tsø³jon² quiah¹² hlai³ Davíd! ―ca¹juúh² dsa² teg³. \p \v 28 Jøng² mi³ca¹hí¹ Jesús dsi²néi², ca¹dsi¹lé² dsa² teg³ ni³ Jesús. Jøng² ca¹ŋai¹ Jesús: \p ―¿Héh³ hniah¹² hi² tiág¹²jni mi³hlég³jni mø³neih³ hniah¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Hé² báh³ jnieh³, Guiuh¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹láh² Jesús mø³ni³ dsa² héi². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Ju³lé³ hi² jøng² quiánh² hniah¹² ca¹lah¹cónh¹ lǿa¹² jǿg³ hi² héh² hniah¹²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 30 Jøng² ca¹hlég² mø³ni³ dsa² héi². Jøng² ca¹tógh¹ Jesús dsa² jǿg³ ca¹lah¹tiog¹³ ja¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Ha¹chian² dsa² gu³tseih³ hniah¹² ca¹lah¹jin³ hein² cu¹té¹² he² ma²na²løa¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 31 Di³ mi³ca¹huah¹²dsa jøng², ca¹tsø² ca¹ja¹dsa jǿg³ ta³cøng² juøi² ha²lah ca¹jmo¹ Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² dsa² cag³ \p \v 32 Jøng² mi³ma²dsø²huah¹² dsa² og¹ héi², ca¹ŋi¹jiag¹² ca²dsiog³ dsa² jan² dsa² cag³ ni³ Jesús. Quin¹² dsa² cag³ jmi²dsí² hlaih¹³. \v 33 Mi³ca¹dsi¹ Jesús jmi²dsí² hlaih¹³, jøng² ca¹hløah¹ dsa² mi³cag³. Ca¹can¹ dsa² jue¹² gøg². Ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹lah¹jin³ cu²rón² tsa¹ma²ca¹tǿ² ni³ jniang³ dsa² israel lah¹ná¹² ―ca¹juúh² dsa² jue¹². \p \v 34 Di³ jøng² ca¹juúh² dsa² fariseo: \p ―Huø¹² Jesús jmi²dsí² hlaih¹³ quianh¹³ bí² ca¹cuø¹ juu¹³ jmi²dsí² hlaih¹³ jøng² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹² Jesús quianh¹³ dsa² jue¹² \p \v 35 Jøng² ca¹ŋøa¹ Jesús ca¹lah¹jǿ¹ juøi² ca¹lah¹quianh¹³ rancho tioh¹³ cøg¹². Ca¹he¹dsa jǿg³ dsi²néi² guøh¹² quiah¹² dsa² judío lah¹cøng² lah¹cøng² juøi² ja³dsiég¹³dsa. Ca¹téng²dsa jǿg³ dsio¹ ha²lah lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Ca¹mi¹hliú²dsa ca¹lah¹já¹ dsa² ti³dsoh¹, quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² ti³quin¹² hliú² ni³ jmø³uai¹². \v 36 Mi³ca¹jë́² Jesús dsa² jue¹², ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹²dsa quianh¹³ dsa² jue¹² héi². Di³ quin¹² dsa² jue¹² ju²hí³ dsøa¹². Ŋi²nio³dsa tø¹la² tø¹ná¹² ju³lah ŋi²nio³ jah¹chih² tsa¹chian² juu¹³. \v 37 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh³dsa: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Jue¹² báh³ dsa² chian². Cónh¹jøng² mih² báh³ dsa² jmo¹² hi² li¹quianh¹³ jniang³ dsa² jue¹². \v 38 Hi² jøng² mǿh³ hniah¹² ni³ Juu¹³ jniang³ hi² tse¹dsa dsa² jmo¹ hi² li¹quianh¹³ jniang³ dsa² héi² ―ca¹juúh²dsa. \c 10 \s1 Ca¹hia¹ Jesús dsa² guia¹tón² \r (Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) \p \v 1 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² guia¹tón², dsa² quián¹²dsa. Jøng² ca¹cuúh¹ Jesús dsa² héi² bí² hi² huø¹dsa jmi²dsí² hlaih¹³, hi² mi¹hliú²dsa dsa² ti³dsoh¹ ca¹lah¹he² ni³ dsag³ quianh¹³ ca¹lah¹he² ni³ jmø³uai¹². \v 2 Lah¹la² báh³ tsen² dsa² guia¹tón², dsa² ca¹lán¹ dsa² høh³ quián¹²dsa: \q1 Dsa² lah¹ni³ tsen² Simón, dsa² ca¹quian¹dsa Pedro, quianh¹³ roh¹³dsa Andrés. \q1 Jacobo, quianh¹³ roh¹³dsa Juan, ja³ŋiúh³ Zebedeo ta³og¹. \q1 \v 3 Felipe quianh¹³ Bartolomé. \q1 Tomás quianh¹³ Mateo, dsa² mi³cagh¹² cúg³ juøi². \q1 Jacobo, ja³ŋiúh³ Alfeo, quianh¹³ Tadeo. \q1 \v 4 Simón, dsa² cananista, quianh¹³ Judas Iscariote, dsa² ca¹hnë¹ Jesús jmai³ chi³quë́¹. \s1 Ca¹tse¹ Jesús dsa² guia¹tón² \r (Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6) \p \v 5 Jøng² lah¹la² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² guia¹tón² niúh¹ jín³ hi² ca¹tsei¹dsa: \p ―Tsa¹gu³noh¹² hniah¹² ja³tiogh³ dsa² tsa¹lán¹² judío. Tsa¹gu³noh¹² hniah¹² ja³tén¹² Samaria. \v 6 Cónh¹jøng² gu³noh¹² hniah¹² ja³tiogh³ dsa² israel, dsa² lán¹² ju³lah lán¹² jah¹chih² ma²ca¹ŋi¹cógh². \v 7 Gu³hǿh¹ hniah¹² jǿg³ hi² ja¹quien¹³ jií¹ jmai³ ja³jmo¹ Diú¹³ héh¹. \v 8 Mi³hliúh³ hniah¹² dsa² dsoh³. Gu³tiángh² hniah¹² jmi²dsí² hi² hiog¹ dsa² ma²rø²jon¹². Mi³hliúh³ hniah¹² dsa² lán¹² hmih¹² tsa¹jŋi¹². Gu³huøh³ hniah¹² jmi²dsí² hlaih¹³. La³ca¹ŋëh¹² báh³ hniah¹² bí² jmóh³ hniah¹² lah¹jøng². Hi² jøng² tsa¹gu³quinh³ hniah¹² hliah¹³ hniah¹². \p \v 9 ’Tsa¹gu³noh¹² hniah¹² quinh³ hniah¹² cog³, ju³lah cog³teg² cog³niáng¹³, ju³lah ŋi³néng². \v 10 Tsa¹cánh³ mu²ra³ quiah¹² dsi²juu¹². Tsa¹cánh³ hniah¹² ma¹ton¹ tsǿinh² hniah¹². Tsa¹cánh³ hniah¹² løg² dsǿ² taih³ hniah¹². Tsa¹jmáh³ hniah¹² hma²hø¹³. Di³ tiog¹³ báh³ li¹hmah¹³ quiánh² hniah¹², hi² hniuh¹² dsi²juu¹², ja³jmóh³ hniah¹² ta³. \p \v 11 ’Ju³ná³ ma²ca¹dsi¹noh¹² hniah¹² cøng² jøa³juøi² ho¹ ju³ cøng² rancho, ja³jøng² gu³hniah¹³ hniah¹² dsa² jmo¹ dsio¹ dsǿa¹² ja³cogh² hniah¹². Jøng² janh³ hniah¹² ja³quiah¹³ dsa² héi² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³gu³noh¹² hniah¹² juøi² siíh². \v 12 Jøng² jǿg³ dsio¹ cuøh¹³ hniah¹² dsa² hniu³ ja³túgh³ hniah¹² dsi²néi². \v 13 Ju³ná³ ca¹mi¹dsiog¹ dsa² hniu³ quianh¹³ hniah¹², jøng² mǿh³ hniah¹² hi² jmo¹ Diú¹³ huø³ dsǿa¹² ja³cog²dsa. Ju²ná³ tsa¹ca¹mi¹dsiog¹dsa quianh¹³ hniah¹², jøng² tsa¹mǿh³ hniah¹² hi² jmo¹ Diú¹³ hi² dsio¹ quiah¹²dsa. \v 14 Jøng² ha² ja³tsa¹hie¹dsa hniah¹², ho¹ ju³ tsa¹nang¹dsa jǿg³ quiánh² hniah¹², hueh¹² hniah¹² ja³jøng². Jøng² quiah¹³ hniah¹² hleg² ti³quin¹² joh¹³taih¹ hniah¹², hi² jmóh³ hniah¹² tsa¹jeh¹³ hniah¹². \v 15 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Hiug¹² jín³ hi² cuúh¹ Diú¹³ dsa² chian² juøi² jøng² ju²lih¹³ dsøa¹², ca¹lah¹cónh¹ jín³ jmø³uai¹² cuúh¹ Diú¹³ dsa² hlanh³ mi³tiogh³ Sodoma quianh¹³ Gomorra ma²lǿih², na³ma²ca¹dsiég¹ jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. \s1 Jǿg³ quiah¹² jmø³uai¹² \p \v 16 ’¡Jai³lah! Tsë́²jni hniah¹² ju³lah jan² dsa² tse² jah¹chih² jøa³ ja³tiogh³ dsøi²núng³. Jøng² mi³lih¹³ hniah¹² hoh¹², ju³lah jmo¹² møh². Cónh¹jøng² jmóh³ hniah¹² huø³ hoh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² jug² bøa¹². \v 17 Jmóh³ hniah¹² hí³. Di³ li¹chian² dsa² dsø¹jiag¹² ni³ dsa² ta³. Bá²dsa hniah¹² dsi²néi² guøh¹² quiah¹² dsa² judío. \v 18 Jø¹² bíh³ hnë¹dsa hniah¹² ja³ta¹ni¹ dsa² ta³ quianh¹³ rai¹³, huu¹³ quieg¹ jní². Mi³jøng² héh³ hniah¹² jǿg³ quieg¹jni ja³ta¹ni¹ dsa² canh¹³ héi² quianh¹³ dsa² tsa¹lán¹² judío. \v 19 Tsa¹jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹² ha²lah hløah¹³ hniah¹² ja³cua¹dsa hniah¹² ni³ dsa² ta³. Diú¹³ báh³ cuø¹ jǿg³ ha²lah juúh³ hniah¹² jmai³ jøng². \v 20 A¹jáng¹ jǿg³ quiánh² guiogh¹³ hniah¹² hi² hløah¹³ hniah¹² jmai³ jøng². Jǿg³ he¹ jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Jmi² jniang³ juúh³ hniah¹² jmai³ jøng². \p \v 21 ’Jøng² li¹chian² dsa² jë́h² roh¹³, hi² jón²dsa. Jë́h² ti³jmi²dsa guing² quián¹²dsa. Tá¹ báh³ guing² quianh¹³ chiég³ jmi² guing². Mi¹dsiag¹² báh³ dsa². \v 22 Li¹hian³ ca¹lah¹já¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ hniah¹² huu¹³ quieg¹ jní². Jøng² liúg² báh³ dsa² ca¹mi¹tián² dsǿa¹² ca¹lah¹ca¹tǿ² jmai³ ja³dsián¹ jmøi¹guǿi¹. \v 23 Ju³ná³ jmóh² dsa² chian² cøng² juøi² hniah¹², cuøinh¹³ hniah¹² juøi² siíh². Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹²: Guiogh¹³ báh³ jní² niúh¹ jín³ hi² gu³noh¹² hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ juøi² ja³tiogh³ dsa² israel. \p \v 24 ’Ha¹chi² lán¹² dsa² mi²tan¹² jǿg³ dsa² juanh¹² cónh¹ jín³ tøa¹² quián¹²dsa. Ca¹lah¹jin³ hein² dsa² jmo¹² ta³ tsa¹juanh¹²dsa ca¹lah¹cónh¹ jín³ juu³dsa. \v 25 Tiúh¹ báh³ cónh¹ hi² lén² dsa² mi²tan¹² jǿg³ ju³lah lán¹² tøa¹² quián¹²dsa. Tiúh¹ báh³ cónh¹ lén² dsa² jmo¹² ta³ ju³lah lán¹² juu¹³ ta³. Ca¹tǿh¹ dsa² hiag¹³ jní² Beelzebúl, jní² dsa² lán¹² juuh² hniah¹². Jøng² ma²ŋih³ hniah¹² hiug¹² jín³ jǿg³ hlaih¹³ chi³hia¹dsa hniah¹², dsa² lanh¹² dsa² quian¹jni. \s1 Jan² Diú¹³ báh³ gan¹ jniang³ \r (Lc. 12.2-9) \p \v 26 ’Hi² jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² ganh¹ quiah¹² dsa² jue¹². Li¹léi¹³ ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ chi³jnøa¹². Dsiég¹³ jmai³ ja³jní¹ jǿg³ rø²hma¹. \v 27 Jǿg³ hi² juǿi²jni hniah¹² ja³tsa¹jní², jǿg³ jøng² juúh³ hniah¹² calah ja³nang¹ dsa². Jǿg³ juǿi²jni hniah¹² ja³cu³guiag¹³ jniang³, jǿg³ jøng² juúh³ hniah¹² ta³cøng² juøi². \v 28 Tsa¹jmóh³ hniah¹² ganh¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², dsa² tiúh¹ jŋëh¹ jmáh¹lah jmø²ŋǿ¹². Di³ tsa¹lé² jŋëh¹dsa jmi²dsí² quiánh² hniah¹². Cónh¹jøng² jmóh³ hniah¹² hi² ganh¹ hniah¹² Diú¹³, dsa² tiúh¹ hén² jmø²ŋǿa¹² cu¹dsie¹² quianh¹³ jmi²dsí² quiánh² hniah¹² guio¹juǿi¹. \p \v 29 ’Jmáh¹ ma¹guie¹ ŋi³néng² cán²dsa og¹ tan¹² píh³. Cónh¹jøng² ca¹lah¹jin³ hein² jáh² héi² tsa¹tiáh¹ huø¹ ju³ná³ tsa¹ca¹cuø¹ Jmi² jniang³ jǿg³. \v 30 Ma²ŋi¹² Diú¹³ ha²cónh¹ hmëh¹² jŋiu² ti³dsøa¹² dseih¹² hniah¹² lah¹jan² lah¹jan² hniah¹². \v 31 Hi² jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² ganh¹. Di³ hiug¹² jín³ hi² quien¹² hniah¹² cónh¹ jín³ jue¹² tan¹² píh³. \s1 Dsa² mi²léi¹³ cue¹²dsa Jesucristo \r (Lc. 12.8-9) \p \v 32 ’Ju³ná³ hein² dsa² ca¹mi¹quianh¹³ jní² ja³ta¹ni¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa, dsa² héi² mi³quianh¹³ jní² ja³ta¹ni¹ Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 33 Jø¹² bíh³ ju³ná³ hein² dsa² tsa¹ca¹mi¹jní² lah¹jøng² ja³ta¹ni¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa, dsa² héi² tsa¹mi³quianh¹³ jní² ja³ta¹ni¹ Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \s1 Tsa¹túgh² dsa² jmøi¹guǿi¹ cøng² jǿg³ \r (Lc. 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 ’Tsa¹ju³lë́h³ hniah¹² hi² ca¹guio¹jni hi² niu¹ tei³ jǿg³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. Ca¹guio¹jni hi² túgh³ hniah¹² ma¹quién¹. \v 35 Ca¹guio¹jni hi² jmo¹³jni túgh³ dsa² ma¹quién¹, ja³ŋiúh³dsa quianh¹³ ti³jmi²dsa, ja³mái¹³dsa quianh¹³ mi³chiég³dsa, lo¹³dsa quianh¹³ mø²chiég³dsa. \v 36 Ju²rúh² báh³ hniah¹² lé² dsa² hiag¹³ quiánh² hniah¹². \p \v 37 ’Tsa¹ta³té¹³ dsa² héi² lén² dsa² quian¹jni, ju³lah dsa² hnio¹ jmi² chiég³ cónh¹ jín³ hi² hniang¹dsa jní². Tsa¹ta³té¹³ dsa² héi² lén² dsa² quian¹jni, ju³lah dsa² hnio¹ ja³ŋiúh³ ja³mái¹³ cónh¹ jín³ hi² hniang¹dsa jní². \v 38 Tsa¹ta³té¹³ dsa² héi² lén² dsa² quian¹jni, ju³lah hein² dsa² tsa¹hiug² dsǿa¹² hie¹dsa jón²dsa huu¹³ hi² ŋøa¹dsa quianh¹³ jní². \v 39 Ha¹chi² mi¹hmah¹³ dsa² héi² ja³cog² Diú¹³ jmøi¹guǿi¹ cøng², ju³lah hein² dsa² dsa²jiag¹² dsǿa¹² jmáh¹lah jǿg³ ha²lah gú¹dsa dsio¹ jmøi¹guǿi¹ la². Cónh¹jøng² ju³ná³ hein² dsa² jón² huu¹³ quieg¹jni li¹chian² dsa² héi² ja³dsio¹. \s1 Mi¹hmah¹³ dsa² jmo¹² hi² dsio¹ \r (Mr. 9.41) \p \v 40 ’Ju³ná³ hein² dsa² ca¹hieh² hniah¹², ca¹hiei¹ dsa² héi² jní² calah. Jø¹² bíh³ ju³ná³ hein² dsa² ca¹hiei¹ jní², dsa² héi² ca¹hie¹ Juu¹³ jniang³, dsa² ca¹tsei¹ jní². \v 41 Ju³ná³ hein² dsa² ca¹hie¹ jan² dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ni³ huu¹³ hi² lán¹²dsa dsa² hǿ² jǿg³, cøng² ni³ mi¹hmah¹³ dsa² héi² ju³lah mi¹hmah¹³ dsa² hǿ² jǿg³. Ju³ná³ hein² dsa² ca¹hie¹ jan² dsa² jmo¹² hi² hniu¹ Diú¹³ ni³ huu¹³ hi² jmo¹²dsa lah¹jøng², cøng² ni³ mi¹hmah¹³ dsa² ca¹hiei¹ héi² ju³lah mi¹hmah¹³ dsa² ca¹jmo¹ hi² hniu¹ Diú¹³. \v 42 Ju³ná³ hein² dsa² ca¹cuø¹ cøng² cuøh³ jmøi² guúh² quiah¹² jan² dsa² meh² quian¹ jní², ni³ huu¹³ hi² lán¹² dsa² meh² dsa² quian¹ jní², lah¹dsóh² mi¹hmah¹³ dsa² héi² ja³cog² Diú¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \c 11 \s1 Dsa² ca¹tse¹ Juan \r (Lc. 7.18-35) \p \v 1 Mi³ca¹jŋi¹ ca¹heh¹ Jesús dsa² guia¹tón² jǿg³, ca¹ŋó¹dsa hi² he¹dsa jǿg³, hi² téng²dsa jǿg³ ca¹lah¹jǿ¹ juøi² ja³tén¹² Galilea. \p \v 2 Jøng² ma²hiúg³ Juan hni¹ŋí³, dsa² mi³chiog¹² dsa² jmøi². Ja³jøng² ca¹nǿng²dsa ha²lah ma²jmo¹² Cristo. Jøng² ca¹tse¹dsa ca²dsiog³ dsa² quianh¹³dsa ja³hiúg³ Jesús. \v 3 Jøng² ca¹ŋai¹ dsa² quianh¹³ Juan, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¿Hning³ dsa² lanh¹² dsa² héi², dsa² ji¹liag¹³ jnieh³, ho¹ ju³ jií¹ dsa² siáh²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Gu³tseih³ hniah¹² Juan he² hi² ma²na²jaih³ hniah¹² quianh¹³ he² hi² ma²na²nengh¹² hniah¹². \v 5 Ma²jniuh¹² dsa² mi³teg³. Ma²ŋi²nio³ dsa² tsa¹mi³lé² ŋi¹nio¹. Ma²ca¹hlú² dsa² mi³lán¹³ hmih¹² tsa¹jŋi¹². Ma²niuh³ dsa² mi³guai³. Ma²ca¹jinh³ dsa² ma²ca¹dsan¹. Chi² báh³ jǿg³ dsio¹ quiah¹² dsa² ti²ŋié². \v 6 Hioh¹² jenh¹² dsa² tsa¹lë́² ué² jǿg³ quieg¹jni ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 7 Mi³ca¹ŋi¹lia¹ dsa² quianh¹³ Juan, ca¹dsii¹ Jesús jǿg³ quiah¹² Juan. Ca¹tsáih¹dsa dsa² jue¹² tiogh³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² hi² lë́h² hniah¹² hi² jáih³ hniah¹² mi³ca¹ŋi¹janh³ hniah¹² Juan juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³? ¿Lán¹³dsa dsa² ton¹ jǿg³ neng¹² dsǿa¹², ju³lah løa¹² hma² ta² cán² dsí²? Ha¹chi² lán¹²dsa lah¹jøng². \v 8 ¿Ha²lah lán¹²dsa jøng²? ¿Quieih¹³dsa hmøah¹² jláh³? Ha¹chi². Ja³guǿ¹² rai¹³, ja³jláh³ báh³ tiogh³ dsa² ti³quieih¹² hmøah¹² jláh³. \v 9 ¿He² løa¹ ma²ca¹ŋieh³ hniah¹² ja³hiúg³ Juan? ¿Tsa³ca¹janh³ hniah¹² dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³? Dsa² lah¹héi² báh³ ca¹janh³ hniah¹². Dsa² juanh¹² hi³méh¹ lán¹² Juan cónh¹ jín³ dsa² siáh² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 10 Juan báh³ ca¹hia¹dsa quianh¹³ jǿg³ la², jǿg³ rø²juúh² si², hi² ca¹tsáih¹ Diú¹³ jong¹²dsa: \q1 Tsë́³jni tsih² høh³ quian¹jni ni³jiá¹ cónh¹ jín³ hning², \q1 dsa² jmo¹ ju²jŋia¹³ juu¹² ja³ŋǿh³hning, rø²juúh² si². \m \v 11 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chian² dsa² jmøi¹guǿi¹ chian², ju³lah dsa² juanh¹² jín³ cónh¹ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Cónh¹jøng² lǿa¹² ju³ hein² dsa² lán¹² dsa² meh² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, dsa² héi² báh³ lán¹² dsa² juanh¹² cónh¹ jín³ ja³lán¹² Juan ni³ jmøi¹guǿi¹ la². \p \v 12 ’Ca¹lah¹cónh¹ jmai³ mi³ca¹guøn¹ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi², ca¹lah¹jín³ na¹, jue¹² dsa² mi³hniu¹ dsa¹tiogh¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Quianh¹³ ca¹lah¹tiog¹³ jmo¹²dsa hi² dsa¹tiogh¹²dsa ja³jøng². \v 13 Jǿg³ quiah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ma²rø²juúh² si² quiah¹² hlai³ Moisés quianh¹³ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹guøn¹ Juan. \v 14 Chi²júh² hniah¹² hnøngh² héh² jǿg³, hlai³ Elías héi² báh³ lán¹² Juan, dsa² rø²juúh² si hi² mi³jiúgh¹. \v 15 Ju³ hein² dsa² lé² nang¹, ju³neng¹³dsa. \p \v 16 ’Lah¹la² lán¹² dsa² ma²chian² na¹: Lán¹²dsa ju³lah lán¹² hi²meh² tiogh³ ja³dsi¹² guøh¹². Dsii¹² hi²meh² jǿg³ quianh¹³ roh¹³. Juúh²dsa: \v 17 “Ma²ca¹jmó³ jnieh³ son¹³. Tsa¹ca¹jmoh³ hniah¹² jan³. Ma²ca¹jmó³ jnieh³ hi² chian² jnieh³ jmø³uai¹² calah. Jøng² ha¹chi² ca¹hagh³ hniah¹²,” juúh² hi²meh². \v 18 Lah¹jøng² lanh¹² hniah¹². Di³ tsa¹tøa¹² hoh¹² hniah¹² mi³ca¹guøn¹ Juan. Hliú² rón² ca¹mi¹han¹²dsa hi² tsa¹gøah¹²dsa. Tsa¹ca¹hǿnh²dsa jmøi² hiug¹². Jøng² ca¹juøh³ hniah¹² hi² quin¹²dsa jmi²dsí² hlaih¹³. \v 19 Jøng² ca¹guio¹ jní² calah, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Cøh²gøh²jni ca¹lah¹jǿ¹. Jøng² juúh² hniah¹² hi² lán¹² jní² dsa² jlé², dsa² hen¹², dsa² ti³jenh² jní² quianh¹³ dsa² cagh¹² cúg³ juøi² quianh¹³ dsa² ti³re² dsag³, juúh² hniah¹². Di³ léi¹³ ma²ŋi¹² Diú¹³ ha²lah jmo¹. Di³ hi² dsio¹ báh³ ca¹løa¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Juøi² ja³tiogh³ dsa² tsa¹hniu¹ jøg³ \r (Lc. 10.13-15) \p \v 20 Ni³ jøng² ca¹jé² Jesús dsa² tiogh³ jøa³juøi² ja³ca¹jmo¹dsa juu¹² juøh¹² ma¹dsio¹² cónh¹ jín³ ja³siíh³. Di³ tsa¹ca¹jéinh¹ dsǿa¹² dsa² héi². \v 21 Ca¹juúh² Jesús: \p ―¡He² báh³ ué quiánh² hniah¹², dsa² chianh² jøa³juøi² Corazín quianh¹³ jøa³juøi² Betsaida! Di³ cu¹ŋieih¹³ mi³mi¹dsian¹² dsǿa¹² dsa² chian² jøa³juøi² Tiro quianh¹³ jøa³juøi² Sidón. Cu¹ŋieih¹³ mi³jéinh¹ dsǿa¹²dsa dsag³ hi² mi³jmo¹²dsa, ju³ jøng² ca¹løa¹ juu¹² juøh¹² ja³tiogh³dsa ju³lah lǿa¹² juu¹² juøh¹² ca¹jmo¹jni ja³tiogh³ hniah¹². \v 22 Hiug¹² hi² tsa¹ué² lé² quiah¹² dsa² chian² Tiro quianh¹³ Sidón cónh¹ jín³ hniah¹² na³ma²ca¹dsiég¹ jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. \v 23 Jø¹² bíh³ hniah¹², dsa² chianh² jøa³juøi² Capernaum, lë́h² hniah¹² hi² quienh¹² hniah¹² ma¹dsio¹² ju³lah quien¹² dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. Di³ juu¹² guio¹juǿi¹ báh³ dsiánh¹ Diú¹³ hniah¹². Ju³ jøng² ca¹løa¹ juu¹² juøh¹² jøa³juøi² Sodoma ju³lah ca¹jmo¹jni ja³tiogh³ hniah¹², mi³jeính¹ báh³ dsǿa¹² dsa² tiogh³ ja³jøng². Mi³jøng² ha¹chi² mi³hén² Diú¹³ ja³jøng². Mi³neng¹² báh³ juøi² jøng² ca¹lah¹jin³ na¹. \v 24 Hiug¹² jín³ tsa¹ué² lé² quiah¹² dsa² mi³chian² Sodoma cónh¹ jín³ hniah¹², dsa² chian² Capernaum, na³ma²ca¹dsiég¹ jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jah¹ dsǿa¹² dsa² ŋi²nio³ quianh¹³ Jesús \r (Lc. 10.21-22) \p \v 25 Jmai³ jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹hlanh¹dsa Diú¹³: \p ―Di³hmah³hning, Tiá³, hning² dsa² lanh¹² Juu¹³ dsa² chian² ŋi¹juǿi¹ quianh¹³ dsa² chian² jmøi¹guǿi¹. Di³ ma²ca¹jmoh³hning hi² tsa¹ŋë́h² dsǿa¹² dsa² ŋi¹² ma¹dsio¹² jǿg³ quiah¹² jmøi¹guǿi¹ la². Ma²ca¹heh³hning dsa² tsa¹ŋi¹² ma¹dsio¹², dsa² lán¹² ju³lah lán¹² guing². Ma²ca¹heh³hning jǿg³ quieg¹jni. \v 26 Lah¹jøng² ca¹lø¹hiúg¹ hoh¹²hning, Tiá³. \p \v 27 ’Ju²gug¹jni ma²ca¹dsii¹ ti³ŋieh¹jni ca¹lah¹jǿ¹ hi² quiah¹²dsa. Ca¹lah¹jin³ hein² dsa² tsa¹cue¹² jní² ju³lah cue¹² ti³ŋieh¹jni. Jø¹² bíh³ ca¹lah¹jin³ hein² dsa² tsa¹cue¹² ti³ŋieh¹jni. Jan² jní² báh³ dsa² cué¹² ti³ŋieh¹jni, quianh¹³ dsa² hno¹jni hé¹³jni. \p \v 28 ’Ji¹noh¹² hniah¹² quianh¹³ jní², ca¹lah¹jáh¹ hniah¹² dsa² ca¹húh¹ hoh¹², dsa² mi³quinh³ mai³¹ quiah¹² dsa² hóg¹. Mi³jøng² cuø³jni ja³jah¹ hoh¹² hniah¹². \v 29 Jmáh³ hniah¹² jǿg³ quieg¹jni. Mi³tanh¹³ hniah¹² jǿg³. Di³ lán¹²jni dsa² juanh¹² dsǿa¹², dsa² huø³ dsǿa¹². Jøng² jinh¹ hoh¹² hniah¹². \v 30 Ha¹chi² ué² héh¹ jmo¹³jni quianh¹³ hniah¹². Lé² báh³ mi³tih³ hniah¹² jǿg³ quieg¹jni ―ca¹juúh² Jesús. \c 12 \s1 Jǿg³ quiah¹² jmai³ sa³¹ \r (Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5) \p \v 1 Cøng² jmai³ sa³¹ ma²ŋøa¹² Jesús jøa³ cuøi² hi³ŋíh¹, mi³ca¹løa¹ lø¹i³cónh¹² dsa² quianh¹³dsa. Hi² jøng² ca¹huøh¹ dsa² héi² hmë́h² cuøi² hi³ŋíh¹. Ca¹cǿgh²dsa mǿi². \v 2 Mi³ca¹jái¹ dsa² fariseo hi² jøng², ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¡Jai³lah! Ma²jmo¹² dsa² quiánh²hning ta³ hi² tsa¹lé² jmo¹dsa jmai³ sa³¹, jmai³ ja³jŋi³ jniang³. \p \v 3 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―¿Tsa³ma²ca¹híh² hniah¹² si² ha²lah ca¹jmo¹ hlai³ David jmai³ ca¹løa¹ lø¹i³cónh¹²dsa quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa? \v 4 Ca¹hí¹dsa dsi²néi² guøh¹². Ca¹gǿh¹dsa hi³ŋíh¹ ma²ca¹dsii¹ jmi²dsa² ni³ Diú¹³, hi³ŋíh¹ ma²lǿa¹² lei¹³ hi² gǿh¹ jmáh¹lah jmi²dsa². \v 5 Jø¹² bíh³ rø²juúh² si² lei¹³ quiah¹² hlai³ Moisés, ha²lah jmo¹² jmi²dsa² ta³ dsi²néi² guøh¹² jmai³ sa³¹. Jøng² ha¹chi² dsag³ ta¹canh¹³dsa hi² jmo¹²dsa lah¹jøng². \v 6 Jøng² juǿi²jni hniah¹²: Ja³la² tsenh¹² jan² dsa² quien¹² cónh¹ jín³ guøh¹². \v 7 Tsa¹ŋih³ hniah¹² he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ la² lǿa¹² ni³ si² quiah¹² Diú¹³: “Hiug¹² jín³ hi² hno¹jni hi² dsø¹ŋiú² hoh¹² hniah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² cónh¹ jín³ hi² dsiíh³ hniah¹² ne¹jni ju³lah rø²juúh² lei¹³,” ca¹juúh² Diú¹³. Tsa¹mi³cuøh¹³ hniah¹² dsa² dsag³ tsa¹re²dsa, ju³ jøng² ma²ŋih³ hniah¹² he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ jøng². \v 8 Jní² báh³ dsa² jmo¹² héh¹ he² hi² lé² jmó³ jniang³ jmai³ sa³¹, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Dsa² ŋioh¹² dsi¹³ huh² cøng² gug² \r (Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11) \p \v 9 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús. Ca¹hí¹dsa dsi²néi² guøh¹² quiah¹² dsa² chian² ja³jøng². \v 10 Jøng² mi³hiúg³ jan² dsa² ŋioh¹² ja³jøng², dsa² dsi¹³ huh² cøng² gug². Jø¹² bíh³ tiogh³ ca²dsiog³ dsa² hnangh¹² mai³¹ ha²lah cuúh¹dsa Jesús dsag³. Jøng² ca¹ŋǿh¹ dsa² héi² Jesús: \p ―¿Tsa³dsio¹ jmo¹dsa hí³ jan² dsa² dsoh³ jmai³ sa³¹? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 11 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Ha¹chianh² hniah¹² tsa¹dsenh¹³ jah¹chih² quiánh² hniah¹² dsø¹juu¹², ju³ná³ ca¹tánh²jah niúh¹ tøg² jmai³ sa³¹. \v 12 Jøng² hiug¹² jín³ ma¹dsio¹² quien¹² jan² dsa² cónh¹ jín³ jan² jah¹chih². Hi² jøng² lé² jmó³ jniang³ hi² dsio¹ jmai³ sa³¹. \p \v 13 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² dsoh³: \p ―¡Neih³ gugh²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹néih¹ dsa² ŋioh¹² gug². Ta³lah¹ca¹lái¹ dsio¹ gug²dsa ju³lah lǿa¹² gug²dsa cøng². \v 14 Jøng² ca¹huah¹² dsa² fariseo héi². Ca¹jmo¹dsa jǿg³ ha²lah jŋëh¹dsa Jesús. \p \v 15 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng² mi³ca¹lø¹ŋi¹²dsa jǿg³ jøng². Jue¹²dsa ca¹ŋi¹lé² quianh¹³dsa. Ca¹mi¹hliú² Jesús ca¹lah¹já¹ dsa² mi³ti³dsoh¹. \v 16 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús héh¹ hi² tsa¹jmo¹ dsa² mi³ti³dsoh¹ jǿg³ ha²lah ca¹hlú²dsa. \v 17 Mi³jøng² li¹ti¹ jǿg³ la² ca¹téng² hlai³ Isaías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³: \q1 \v 18 Dsa² lang¹² báh³ dsa² lán¹² dsa² quian¹jni, juúh² Diú¹³, \q1 dsa² ma²ca¹hnah¹²jni, dsa² hnó¹jni. \q1 Tøa¹² báh³ dsøa¹jni quianh¹³dsa. \q1 Tií¹³jni jmi²dsí² quieg¹jni quiah¹²dsa. \q1 Téng²dsa jǿg³ hi² cán³jni jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² tsa¹lán¹² judío. \q1 \v 19 Ha¹chi² tsë́¹dsa quianh¹³ roh¹³dsa. \q1 Tsa¹ho¹dsa tí². \q1 Ha¹chi² hløah¹dsa tí² jøa³cai³¹. \q1 \v 20 Jmo¹dsa dsio¹ dsǿa¹² ja³cog² dsa² tsa¹hiug² dsǿa¹², \q1 dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² hma² ta² rø²guión², \q1 dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² cø² tsa¹cøg² cu²rø², \q1 ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹lø¹chí¹ jǿg³ dsøg¹². \q1 \v 21 Jǿg³ quiah¹² dsa² héi² chính² dsa² tsa¹lán¹² judío, rø²juúh² si². \s1 Ca¹quian¹dsa Jesús jǿg³ hlaih¹³ \r (Mr. 3.19-30; Lc. 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Jøng² ca¹ŋi¹jian¹²dsa jan² dsa² mi³quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ ja³tsenh¹³ Jesús. Jmi²dsí² hlaih¹³ ca¹jmo¹ hi² lán¹² dsa² héi² dsa² teg³ dsa² cag³. Jøng² ca¹mi¹hliú² Jesús dsa² héi². Ca¹hløah¹dsa. Jø¹² bíh³ ca¹lø¹jniuh¹²dsa calah. \v 23 Jøng² gøg² ca¹can¹ ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Lán¹³ dsa² lang¹² tsø³jong¹³ hlai³ David, dsa² lég² jniang³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Mi³ca¹nǿng² dsa² fariseo jǿg³ jøng², ca¹juúh²dsa: \p ―Dsa² lang¹² huø¹² jmi²dsí² hlaih¹³ quianh¹³ jǿg³ quiah¹² Beelzebú, juu¹³ jmi²dsí² hlaih¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Ma²ŋi¹² báh³ Jesús ha²lah lë́² dsa² héi². Hi² jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Tsa¹hai³ dsa¹hén² juøi² juøh¹² ju³ná³ tsa¹tiogh³ dsa² juøi² cøng² jǿg³. Jø¹² bíh³ dsa¹hén² jǿg³ quiah¹² dsa² tiogh³ juøi² mih², ho ju³ dsa² tiogh³ cøng² hniú¹², ju³ná³ cø²tsë́¹²dsa guiog¹³dsa. \v 26 Hi² jøng² dsa¹hén² jǿg³ quiah¹² Satanás, dsa² tøah¹² hniah¹² Beelzebú héi², ju³ná³ tá¹²dsa quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa. \v 27 Juúh² hniah¹² hi² huø³jni jmi²dsi² quianh¹³ jǿg³ quiah¹² Beelzebú. ¿Hein² dsa² cuø¹² bí² hi² huø¹² dsa² quianh¹³ hniah¹² jmi²dsí² hlaih¹², chi²júh² lah¹jøng² lǿa¹²? Guiog¹³ báh³ dsa² quiánh² hniah¹² mi²léi¹³ tsa¹dsøg¹² jǿg³ quiánh² hniah¹². \v 28 Di³ hŋiah¹² jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³ báh³ dsa² cuø¹² bí³ hi² huø³jni jmi²dsí² hlaih¹³. Hi² jøng² ma²ŋih³ hniah¹² ca¹dsiég¹ jmai³ ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ jøa³ ja³tiagh³ jniang³. \p \v 29 ’Ha¹chian² dsa² lé² hí¹ dsi²néi² quiah¹² dsa² bé², hi² cán²dsa hi² chi² quiah¹²dsa, ju³ná³ tsa¹ma²na²hŋió²dsa dsa² hniu³ ni³jiá¹. Ju³ná³ ma²na²hŋió²dsa, jøng² ma²lé² cán²dsa hi² chi² dsi²néi². \p \v 30 ’Ju³ná³ hein² dsa² tsa¹hiúg³ quianh¹³ jní², dsa² héi² lán¹² dsa² hiag¹³. Ju³ná³ hein² dsa² tsa¹mi³hag¹³ hi² li¹quianh¹³ jní² dsa², dsa² héi² jmo¹² dsø²lé² dsa² juu¹² siíh². \p \v 31 ’Hi² jøng² juǿi²jni hniah¹²: Li¹chi² báh³ ju²hén² dsǿg³ dsa² jmøi¹guǿi¹. Hén¹³jni ca¹lah¹jǿ¹ dsag³ re²dsa ho¹ ju³ he² jǿg³ hlaih¹³ ma²ca¹hløah¹dsa. Cøng² dsag³ jøng² tsa¹dsa¹hén² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹, ju³ná³ jǿg³ hlaih¹³ ca¹hia¹dsa jmi²dsí² han¹³ quiah¹² Diú¹³. \v 32 Li¹chi² báh³ ju²hén² dsǿg³ dsa² ma²ca¹hia¹jni jǿg³ hlaih¹³, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Cónh¹jøng² tsa¹lǿih² jmai³ dsa¹hén² dsǿg³ dsa² ca¹hia¹ jmi²dsí² han¹³ jǿg³ hlaih¹³. \s1 Jǿg³ quiah¹² hma² hai¹² mǿi² \r (Lc. 6.43-45) \p \v 33 ’Lán¹²jni ju³lah lǿa¹² cøng² hma². Hma² dsio¹ cuø¹ mǿi² dsio¹. Hma² hlaih¹³ cuø¹ mǿi² hlaih¹³. Quianh¹³ mǿi² quiah¹² báh³ hma², li¹léi¹³ ha²lah lǿa¹² lah¹cøng² lah¹cøng² hma². Quianh¹³ hi² ca¹jmo¹jni li¹léi¹³ ha²lah lán¹²jni calah. \v 34 Lanh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² møh². Tsa¹lé² juúh³ hniah¹² jǿg³ dsio¹. Di³ lanh¹² hniah¹² dsa² hlanh³. Jǿg³ jøng² báh³ huøh¹² hag³ dsa² jmøi¹guǿi¹, jǿg³ dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa. \v 35 Hi² dsio¹ báh³ dsø²jiag¹² dsǿa¹² dsa² dsiog¹. Hi² jøng² juúh²dsa jǿg³ dsio¹. Hi² hlaih¹³ báh³ dsø²jiag¹² dsǿa¹² dsa² hlanh³. Hi² jøng² juúh²dsa jǿg³ hlaih¹³. \p \v 36 ’Hi² jøng² juǿi²jni hniah¹²: Cán² báh³ Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ ha¹chi² ta³ li¹jmo¹, hi² ma²ca¹juúh² dsa² jmøi¹guǿi¹, jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. \v 37 Cán² báh³ Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiánh² hniah¹² ha²lah lǿa¹² jǿg³ ma²ca¹juøh³ hniah¹². Jái¹dsa chi²júh² liúgh² hniah¹², chi²júh² ta¹canh¹³ hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Møa¹² dsa² fariseo juu¹² juøh¹² \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32) \p \v 38 Jøng² ca²dsiog³ dsa² fariseo quianh¹³ tøa¹² he² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ ca¹juúh², ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tøa¹², hneng² jnieh³ ne¹³ jnieh³ ja³jmóh³hning cøng² juu¹² juøh¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsa² hlanh³ báh³ hniah¹². Héi¹ dsa² hnio¹ Diú¹³ møa¹² juu¹² juøh¹². Cónh¹jøng² jmáh¹lah juu¹² juøh¹² jøng² báh³ jáih³ hniah¹², ju³lah ca¹løa¹ quiah¹² hlai³ Jonás, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². \v 40 Di³ ca¹hí¹ Jonás niúh¹ togh¹² jáh² juanh¹² tiogh³ jmø³ŋih¹³. Ca¹hí¹dsa hnøa¹² jmai³, hnøa¹² neng¹². Jø¹² bíh³ lah¹jøng² lé² quianh¹³ jní², dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Hú¹³jni niúh¹ huø¹ hnøa¹² jmai³, hnøa¹² neng¹² calah. \v 41 Jøng² tógh¹ dsa² mi³chian² jøa³juøi² Níneve jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. Jøng² cuúh¹dsa hniah¹² dsag³. Di³ ca¹jéinh¹ báh³ dsǿa¹² dsa² mi³chian² ja³jøng² jmai³ ca¹hǿ² hlai³ Jonás jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Jøng² dsa² juanh¹² báh³ jní² cónh¹ jín³ hlai³ Jonás. \v 42 Jø¹² bíh³ núng¹ hio¹³ rai¹³ mi³chian² huø¹ ta¹lah¹sur jmai³ ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. Cuúh¹ hio¹³ hniah¹² dsag³. Di³ uǿin² hlaih¹³ ca¹já¹ hio¹³ héi² hi² nang¹dsa jǿg³ ma¹dsio¹² ma²ŋi¹² hlai³ rai¹³ Salomón. Jøng² dsa² juanh¹² báh³ jní² cónh¹ jín³ hlai³ rai¹³ Salomón. \s1 Jǿg³ quiah¹² jmi²dsí² hlaih¹³ ca¹u¹hái¹ quiah¹² dsa² mi³quin¹² \r (Lc. 11.24-26) \p \v 43 ’Na³ma²ca¹u¹hái¹ cøng² jmi²dsí² hlaih¹³ hi² mi³quin¹² dsa², jøng² ŋó¹² jmi²dsí² juu¹² ja³quing² hi² hnangh¹² jmi²dsí² cøng² ja³li¹jŋi¹. Tsa¹dsóh² jmi²dsí² ja³jøng². \v 44 Jøng² lë́² jmi²dsí²: “Neh¹³jni juu¹² ja³mi³guø³jni.” Jøng² na³ma²ca¹dsiánh¹ jmi²dsí² ja³tsenh¹³ dsa² mi³quin¹², jái¹ jmi²dsí² ma²lǿa¹² dsǿa¹² dsa² héi² ju³lah lǿa¹² cøng² hniú¹² ha¹chian² dsa² chian², hniú¹² ma²rø²hieh¹³ dsi²néi², hniú¹² jní² dsio¹. \v 45 Jøng² dság¹ jmi²dsí². Dsø¹tei¹ jmi²dsí² guio¹ jmi²dsí² hlaih¹³ hi³méh¹ cónh¹ jín³ hŋiah¹² jmi²dsí². Jøng² dsa¹tiogh¹² jmi²dsí² cu²dsie¹² quiah¹² dsa² mi³quin¹² lah¹jiá¹². Jøng² ué² hi³méh¹ lé² quiah¹² dsa² ca¹lah¹cónh¹ hi² mi³løá¹³ lah¹jiá¹². Lah¹jøng² báh³ lénh² hniah¹², dsa² hlanh³ chian² na¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Mi³chiég³ quianh¹³ roh¹³ Jesús \r (Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21) \p \v 46 Ma²heh¹² Jesús dsa² jue¹² jǿg³, mi³ca¹dsi¹lé² mi³chiég³dsa quianh¹³ roh¹³dsa. Ca¹túgh²dsa ja³dsi¹². Hniu¹dsa mi³dsii¹dsa jǿg³ quianh¹³ Jesús. \v 47 Jøng² ca¹juúh² jan² dsa², ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tiogh³ mi³chiégh²hning quianh¹³ rúh²hning ja³dsi¹². Hniu¹dsa dsii¹dsa jǿg³ quianh¹³ hnéng¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 48 Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² ca¹juúh² jǿg³ jøng²: \p ―¿Hein² dsa² lán¹² mi³chie¹jni lah¹quianh¹³ roh¹²jni? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 49 Jøng² ca¹hë́² Jesús gug² ja³tiogh³ dsa² quianh³dsa. Ca¹juúh²dsa. \p ―Dsa² ná¹² báh³ dsa² lán¹² mi³chie¹jni ca¹lah¹quianh¹³ roh¹²jni. \v 50 Di³ dsa² héi² báh³ dsa² lán¹² lah¹dsóh² roh¹²jni quianh¹³ mi³chie¹jni, dsa² mi²ti¹ jǿg³ quiah¹² Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹ ―ca¹juúh² Jesús. \c 13 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² séi² møi¹jon² \r (Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 Jmai³ jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús dsi²néi² ja³mi³téng²dsa jǿg³. Ca¹ŋi¹gú¹dsa chiuh³ jmøi² juøh¹². \v 2 Jøng² ca¹dsi¹lé² jue¹² hlaih¹³dsa. Hi² jøng² ca¹uǿi¹ Jesús cøng² barco. Ca¹gú²dsa. Ca¹túgh² dsa² jue¹² chiuh³ jmøi². \v 3 Jøng² ma¹dsio¹² jǿg³ ca¹heh¹ Jesús dsa² jue¹², quianh¹³ jǿg³ ti³jnøa¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Jan² dsa² ca¹ŋó¹ ca¹ŋi¹séi¹ møi¹jon². \v 4 Ja³ca¹séi²dsa jøng², ca¹quia¹ mih² møi¹jon² cøg¹² juu¹². Jøng² ca¹dsi¹lé² tan¹². Ca¹jiégh¹jah mǿi². \v 5 Jøng² ca¹quia¹ mih² jøa³cang³, ja³tsa¹chi² ma¹dsio¹² guøh³. Mǿi² jøng² tí² ta³ca¹hii². Di³ tsa¹hieg³ guøh³. \v 6 Jøng² mi³ca¹hian² hieg², ca¹cǿg². Jøng² ca¹lø¹quiéng¹. Di³ tsa¹mi³chi² ma¹dsio¹² jmó³. \v 7 Jøng² ca¹quia¹ mih² møi¹jon² ja³tioh¹³ tang¹². Jøng² ca¹hiag² tang¹². Ca¹lø¹hmaih¹. \v 8 Jøng² ca¹quia¹ mih² møi¹jon² ja³dsio¹. Ca¹hii². Ca¹cuø¹ mǿi². Ca²dsieg³ ca¹cuø¹ ma¹cøng² ŋi²lǿg² mǿi² cøng² møi¹jon². Ca²dsieg³ ma²to¹lu¹guí² rø²dsǿ² guie¹ mǿi². Ca²dsieg³ ma²gui²guí² mǿi². \v 9 Ju³ hein² dsa² lé² nang¹ ju³neng¹³dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ ti³jnøa¹² \r (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10) \p \v 10 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús ni³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ juaih¹²hning dsa² jǿg³ ti³jnøa¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 11 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hniah¹² báh³ dsa² li¹ŋih³ jǿg³ ti³jnøa¹² ha²lah lé² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Tsa¹li¹ŋi¹² dsa² jue¹² jǿg³ jøng². \v 12 Di³ li¹ŋi¹² ma¹dsio¹² báh³ dsa², ju³lah dsa² ma²ŋi¹². Jøng² ju³lah dsa² tsa¹cán² hí³ jǿg³, dsa¹hén² báh³ jǿg³ hi² ma²ŋi¹²dsa. \v 13 Hi² jøng² báh³ juǿi²jni dsa² jue¹² jǿg³ ti³jnøa¹². Di³ lán¹²dsa dsa² ti³jái¹². Tiogh³dsa ca¹lah¹jan² dsa² ha¹chi² ca¹jái¹. Lán¹²dsa dsa² ti³nang¹². Tiogh³dsa ca¹lah¹jan² dsa² ha¹chi² ca¹nǿng². Dsa² héi² tiogh³ ca¹lah¹cøng² hi² tsa¹ca¹lø¹ŋë́²dsa jǿg³. \v 14 Hi² jøng² ca¹lø¹ti¹ jǿg³ quiah¹² dsa² héi², ju³lah lǿa¹² jǿg³ la² ca¹juúh² hlai³ Isaías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih²: \q1 Tsa¹li¹ŋë́² dsa² he² hi² nang¹dsa. \q1 Tsa¹li¹lih¹³dsa he² hi² jái¹dsa. \q1 \v 15 Ma²ca¹lø¹húh¹ dsi³dsa. \q1 Di³ jøng² tsa¹li¹ŋë́²dsa. \q1 Ma²ca¹løa¹ tsa¹niúh² guø³dsa. \q1 Di³ jøng² tsa¹nang¹dsa jǿg³. \q1 Ma²ca¹hméh¹ mø³ni³dsa. \q1 Di³ jøng² tsa¹li¹lih¹³dsa. \q1 Di³ jøng² tsa¹jéinh¹ dsǿa¹²dsa. \q1 Jøng² tsa¹mi³hliú³jni dsa², ca¹juúh² Diú¹³. \p \v 16 Jøng² ca¹juúh² Jesús calah, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh³dsa: \p ―Hioh¹² jénh² báh³ hniah¹². Di³ ma²ca¹lø¹leh¹³ hniah¹². Ma²ca¹lø¹ŋë́h² hniah¹². \v 17 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹². Jue¹² dsa² mi³chian² ma²ca¹lø¹hniu¹ jái¹ hi² ma²ca¹jaih³ hniah¹², ju³lah dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ quianh¹³ jue¹² dsa² dsiog¹. Ha¹chi² ca¹jái¹dsa. Mi³hniu¹dsa nang¹dsa hi² ma²ca¹nengh² hniah¹². Cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹nǿng²dsa. \s1 Ca¹nií¹ Jesús jǿg³ chi³jnøa¹² quiah¹² møi¹jon² \r (Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15) \p \v 18 ’Neng² di³ hniah¹² he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ ti³jnøa¹² quiah¹² dsa² ca¹séi² møi¹jon². \v 19 Lǿa¹² quiah¹² dsa² tsa¹ca¹lø¹ŋë́² jǿg³ ma²ca¹nǿng²dsa quiah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, ju³lah lǿa¹² quiah¹² møi¹jon² ca¹quia¹ cøg¹² juu¹². Dsø¹juu¹² jøng² báh³ já¹² dsa² hlanh³. Jŋíh² dsa² hlanh³ jǿg³ ma²ca¹nǿng²dsa. \v 20 Jøng² lǿa¹² quiah¹² dsa² ca¹hie¹ jǿg³ ca¹lah¹hiu³ dsǿa¹²dsa mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ ju³lah lǿa¹² quiah¹² møi¹jon² ca¹quia¹ ja³tioh¹³ cang³. \v 21 Tsa¹tiúh¹dsa hi² uú². Di³ hi² tsa¹chinh¹²dsa tí² jǿg³. Dsø¹juu¹² jøng² tiáh¹ dsǿa¹²dsa ju³ná³ he² jmø³uai¹² ca¹já¹, ho¹ ju³ ca¹jmógh² dsa² huu¹³ hi² hé²dsa jǿg³. \v 22 Jøng² chian² dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² møi¹jon² ca¹quia¹ jøa³ ja³tioh¹³ tang¹². Lah¹ni² nang¹²dsa jǿg³. Jøng² chian²dsa ju²hí³ dsøa¹² jǿg³ quiah¹² jmøi¹guǿi¹ la², ha²lah jmo¹dsa li¹chi² ma¹dsio¹² quiah¹²dsa, ha²lah túgh²dsa dsio¹. Hi² jøng² tsa¹dsø¹cón³ jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ja³cog² dsa² héi². \v 23 Jøng² chian² dsa² lán¹² ju³lah lǿa¹² møi¹jon² ca¹quia¹ huø¹ dsio¹. Dsa² héi² ŋë́² jǿg³ ma²ca¹nǿng²dsa. Dsa¹jon¹ jǿg³ ja³cog²dsa. Ma¹cøng² ŋi²lǿg², ma¹to¹lu¹guí² rø²dsǿ² guie¹, ma¹gui²guí². \s1 Jǿg³ quiah¹² møi¹jon² nung² hlaih¹³ \p \v 24 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús jin³ cøng² jǿg³ ti³jnøa¹², ca¹tsáih¹dsa dsa² jue¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² dsa² ca¹séi² møi¹jon² cuøi² hi³ŋíh¹ dsio¹ dsieg² quiah¹²dsa. \v 25 Jøng² mi³ma²rø²güé¹dsa, ca¹hí¹ jan² dsa² hiag¹³ jøa³ cuøi² quiah¹²dsa. Ca¹séi² dsa² hiag¹³ héi² møi¹jon² nung² hlaih¹³ jøa³ ja³ca¹séi²dsa cuøi² hi³ŋíh¹ dsio¹ jøng². Jøng² ca¹ŋáh¹ dsa² hiag¹³. \v 26 Mi³ca¹ŋi¹cón³ cuøi² hi³ŋíh¹, ca¹tóh² hmǿh². Jøng² ca¹hii² calah nung² hlaih¹³. \v 27 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² jmo¹² ta³ ni³ juu¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: “Ha²lah dsio¹ ca¹hii² nung² hlaih¹³ jøa³ cuøi² hi³ŋíh¹. ¿Tsa³ca¹séih²hning møi¹jon² dsio¹ dsieg² quianh²hning?” ca¹juúh²dsa. \v 28 Jøng² ca¹juúh² juu¹³ huø¹: “Dsa² hiag¹³ ma²ca¹jmo¹ lah¹jøng²,” ca¹juúh²dsa. Jøng² ca¹ŋai¹ dsa² jmo¹² ta³: “¿Hnøngh³hning hi² dsǿg³ jnieh³ hi² dsø³guíg³ jnieh³ nung² hlaih¹³?” ca¹juúh²dsa. \v 29 Jøng² ca¹juúh² juu¹³ huø¹: “Ha¹chi². Di³ guíg¹ cuøi² hi³ŋíh¹ dsio¹ ju³ná³ hi² gǿih³ hniah¹² nung² hlaih¹³. \v 30 Ju³dsi³cón³ cu²dsie¹² ca¹lah¹ja³ca¹lø¹lé². Ni³ jøng² ma²tsë́²jni dsa² dsø¹jmó² ta³ hi dsø¹jiegh¹dsa nung² hlaih¹³ ni³jiá¹. Jøng² cøn¹dsa ma¹cøng² hiu³ gug²dsa. Jøng² jøn¹dsa. Jøng² jín³ ma²tóh²dsa mǿi² dsio¹ niúh¹ hniú¹²,” ca¹juúh²dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² møi¹jon² mostaza \r (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19) \p \v 31 Jøng² ca¹juúh² Jesús jín³ cøng² jǿg³ ti³jnøa¹² la²: \p ―Lah¹jøng² báh³ lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² møi¹jon² mostaza ca¹séi² jan² dsa² jøa³ dsieg² quiah¹²dsa. \v 32 Píh³ báh³ møi¹jon² jøng² cónh¹ ja³ca¹lah¹jǿ¹ ni³ møi¹jon² siíh² chi² jmøi¹guǿi¹. Jøng² hiug¹² jín³ dsa²juøh¹² chiúh³ mostaza cónh¹ jín³ ja³ca¹lah¹jǿ¹ ni³ janh¹² siíh². Lǿ² ju³lah con¹ cøng² hma² juøh¹². Jøng² tóh² jáh² ŋi²nio³ guiuh¹³ tsai³ jøa³ guh¹² hma² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² chiúh³ hi³ŋíh¹ \r (Lc. 13.20-21) \p \v 33 Jø¹² bíh³ ca¹jmo¹ Jesús calah jín³ cøng² jǿg³ ti³jnøa¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² chiúh³ hi³ŋíh¹ ca¹guian¹ jan² hio¹³ quianh¹³ guieg²hŋí² kilo juu³ ca¹lah¹ja³ca¹rǿng² ta³cøng² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹dsii¹ Jesús hliú² jǿg³ ti³jnøa¹² \r (Mr. 4.33-34) \p \v 34 Quianh¹³ jǿg³ ti³jnøa¹² lah¹jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² jue¹². Ha¹chi² ca¹nií¹dsa jǿg³. \v 35 Lah¹jøng² ca¹jmo¹ Jesús mi³jøng² li¹ti¹ jǿg³ la² ca¹jmo¹ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³: \q1 Hløah³jni quianh¹³ jǿg³ ti³jnøa¹². \q1 Juøh¹³jni jǿg³ hi² ha¹chian² hi² ŋi¹² ca¹lah¹cónh¹ jmai³ lah¹ni² ca¹niu¹ jmøi¹guǿi¹, ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹nií¹ Jesús jǿg³ quiah¹² møi¹jon² nung² hlaih¹³ \p \v 36 Jøng² ca¹tiúg² Jesús dsa² jue¹². Ca¹hí¹dsa dsi²néi². Ja³jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³dsa cøg¹² ja³guǿ¹³dsa. Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Heh¹³hning jnieh³ he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ ti³jnøa¹² quiah¹² møi¹jon² hlaih¹³ ca¹séi²dsa jøa³ nung² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lán¹² dsa² ca¹séi² mǿi² dsio¹ ju³lah lán¹² jní², dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². \v 38 Lǿa¹² jøa³nung² quiah¹²dsa ju³lah lǿa¹² jmøi¹guǿi¹. Lǿa¹² møi¹jon² dsio¹ ju³lah lán¹² dsa² quián¹² Diú¹³. Lǿa¹² møi¹jon² hlaih¹³ ju³lah lán¹² dsa² quián¹² dsa² hlanh³. \v 39 Lán¹² dsa² hiag¹³, dsa² ca¹séi² mǿi² hlaih¹³, ju³lah lán¹² dsa² hlanh³ hŋiah¹². Lǿa¹² jmai³ ja³jiégh¹dsa ju³lah lǿa¹² ja³ca¹tóh² jø² jmai³ quiah¹² jmøi¹guǿi¹. Dsa² jmo¹ ta³ jøng² lán¹² ju³lah lán¹² ángeles quián¹² Diú¹³. \v 40 Ju³lah jiégh²dsa chiúh³ nung² hlaih¹³, jøng² tóh¹dsa si² hi² jøn¹dsa, lah¹jøng² báh³ lé² na³ma²ca¹tóh² jø² jmai³ quiah¹² jmøi¹guǿi¹. \v 41 Jmai³ jøng² tsë́³jni ángeles, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Ji¹tiogh¹² ángeles loh² dsa² jmøi¹guǿi¹ ca¹jmo¹ ca¹tiáh¹ roh¹³dsa dsag³, quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² ca¹jmo¹ hi² hlaih¹³. \v 42 Jøng² dsiánh² ángeles dsa² héi² juu¹² dsi²si², ja³dsø¹tø² dsø¹hǿg²dsa, ja³cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹². \v 43 Jøng² ju³lah dsa² jmo¹² he² hi² juúh² Diú¹³, jláh³ báh³ lé² quiah¹² dsa² héi² ja³jmo¹² Jmi² jniang³ héh¹ ju³lah jláh³ hieg². Hein² dsa² lé² nang¹ ju³neng¹³dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² hi² dsio¹ ca¹dsóh² jan² dsa² \p \v 44 ’Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² cøng² hi² dsio¹ rø²quie¹² cøng² huø¹ ja³quiunh³. Jøng² ca¹dsóh² jan² dsa² hi² dsio¹ jøng². Ca¹hma¹dsa. Jøng² hioh¹² jenh¹²dsa ca¹ŋáh¹dsa. Ca¹hnai¹dsa ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² quiah¹². Mi³jøng² ca¹lá¹dsa huø¹ ja³rø²hma¹ hi² dsio¹ jøng². \s1 Jǿg³ quiah¹² mǿi² jláh³ ma¹dsio¹² cog³ quien¹² \p \v 45 ’Jø¹² bíh³ lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² dsa² hno¹² mǿi² jláh³. \v 46 Jøng² mi³ca¹dsóh²dsa cøng² mǿi² ma¹dsio¹² cog³ quien¹², ca¹ŋi³hnǿi³dsa ca¹lah¹jǿ¹ hi² mi³chi² quiah¹²dsa. Mi³jøng² ca¹lá¹dsa mǿi² jláh³ jøng². \s1 Jǿg³ quiah¹² néng³ \p \v 47 ’Jø¹² bíh³ lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² ja³ca¹tsih¹dsa néng³ dsi²jmøi². Jøng² ca¹lǿh²dsa ca¹lah¹hei¹ ni³ jáh² tiogh³ jmøi². \v 48 Jøng² mi³ca¹cangh¹² néng³, jøng² ca¹lí¹dsa ca¹tǿ² ja³quing². Ja³jøng² ca¹túgh²dsa. Ca¹togh¹²dsa jáh² dsiog¹ niúh¹ møh². Ca¹guiah¹dsa jáh² hlanh³. \v 49 Lah¹jøng² báh³ lé² ja³tiúh¹ jø² jmai³. Ji¹lé² ángeles. Ji¹tiogh¹²dsa ma¹quién¹ dsa² hlanh³ quianh¹³ dsa² dsiog¹. \v 50 Jøng² dsiánh²dsa dsa² hlanh³ juu¹² dsi²si², ja³dsø¹tø² dsø¹hǿg²dsa, ja³cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹². \p \v 51 Jøng² ca¹ŋai¹ Jesús dsa² quianh¹³dsa: \p ―¿Ŋë́h³ hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ ma²na²juúh¹jni? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Ŋë́² báh³ jnieh³ jǿg³. \p \v 52 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ju³ná³ jan² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ ca¹mi¹tan¹² ha²lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, jøng² ma²lán¹²dsa ju³lah jan² dsa² hniu³ ma²chi² hi² dsio¹ quiah¹², cu¹dsie¹² hi² hmë́² quianh¹³ hi² hóg¹². \s1 Ca¹dsiánh¹ Jesús juøi² Nazaret \r (Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30) \p \v 53 Mi³ca¹jŋi¹ Jesús cuø¹²dsa jǿg³ ti³jnøa¹², ca¹u¹hái¹dsa ja³jøng². \v 54 Ca¹ŋáh¹dsa juu¹² jøa³juøi² go²dsa. Ja³jøng³ ca¹heh¹dsa dsa² jǿg³ dsi²néi² guøh¹². Jøng² ca¹lah¹dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² tiogh³ ja³jøng². Ca¹dsii¹ dsa² héi² jǿg³ cu³guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha² tøah¹ ca¹mi¹tan¹² dsa² ná¹² jǿg³ ma¹dsio¹² hi² ŋi¹²dsa? ¿Ha²lah të²dsa jmo¹²dsa juu¹² juøh¹²? \v 55 ¿Tsa³lán¹² dsa² ná¹² ja³ŋiúh³ tøa¹² hmá¹? Lán¹² María mi³chiég³dsa. Lán¹² Jacobo quianh¹³ José quianh¹³ Simón quianh¹³ Judas roh¹³dsa. \v 56 Tiogh³ hio¹³ roh¹³dsa ja³la² quianh¹³ jniang³. ¿Ha² tøah¹ ca¹mi¹tan¹²dsa ca¹lah¹jǿ¹ lah¹jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 57 Jøng² ca¹lø¹hioh¹dsa quiah¹² Jesús. Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Ca¹lah¹já¹ báh³ dsa² jmo¹² juanh¹² dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Jmáh¹lah dsa² go²dsa tsa¹jmo¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 58 Hi² jøng² ha¹chi² ma¹dsio¹² juu¹² juøh¹² ca¹jmo¹ Jesús ja³jøng². Di³ tsa¹ca¹hé¹ dsa² go²dsa jǿg³ quiah¹²dsa. \c 14 \s1 Ca¹jon¹ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi² \r (Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9) \p \v 1 Jmai³ jøng² mi³lán¹³ Herodes ta³ huø¹ ja³tén¹² Galilea. Jøng² ca¹lø¹lih¹³dsa hi² jmo¹² Jesús. \v 2 Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² quián¹²dsa: \p ―Lán¹² dsa² jnung² Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Ma²ca¹hiog²dsa. Hi² jøng² báh³ lǿ² juu¹² juøh¹² quiah¹²dsa ―ca¹juúh² Herodes. \p \v 3 Di³ hŋiah¹² báh³ Herodes ca¹tse¹ dsa² ca¹ŋi³chiánh³ Juan. Ca¹hŋió²dsa. Jøng² ca¹tangh¹²dsa hni¹ŋí³. Di³ lah¹la² ma²ca¹løa¹: Ma²ca¹jian¹ Herodes hio¹³ mi³jian¹² Felipe, roh¹³dsa. Herodías mi³tsen² hio¹³. \v 4 Jøng² ma²ca¹juúh² Juan, ca¹tsáih¹dsa Herodes: \p ―Tsa¹lé² janh¹³hning hio¹³ quián¹² rúh²hning ―ma²ca¹juúh²dsa. \p Hi² jøng² ca¹jmo¹ Herodes héh¹ hi² ca¹tanh¹²dsa Juan hni¹ŋí³. \v 5 Hniu¹ Herodes mi³jŋëh¹dsa Juan. Jøng² gan¹dsa dsa² jue¹². Di³ lë́² dsa² jue¹² hi² lán¹² Juan dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \v 6 Jøng² ca¹jmo¹ Herodes jmai³ ca¹dsóh¹dsa ji²ŋi². Jøng² ca¹hí¹ ja³mái¹³ Herodías. Ca¹jmo¹tsih jan³ ja³ta¹ni¹ dsa² tiogh³ jmai³. Jøng² ca¹tǿ² hlaih¹³ dsǿa¹² Herodes ha²lah ca¹jmo¹ tsih²mǿ² héi². \v 7 Jøng² ca¹tsáih¹dsa tsih²mǿ² hi² lah¹té¹² cuø¹dsa he² hi² møa¹dsa. \v 8 Jøng² ca¹jmo¹ mi³chiég³ héh¹ he² juúh² tsih²mǿ². Jøng² ca¹juúh² tsih²mǿ², ca¹tsáih¹dsa Herodes: \p ―Cuúh³hning dsi³ Juan, dsa² chiog¹² dsa² jmøi², niúh¹ uøin¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 9 Jøng² ca¹táh² dsǿa¹² Herodes, mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². Jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ hi² cuø¹dsa hi² ma²ca¹møa¹ tsih²mǿ². Di³ tsa¹hniu¹dsa dsa¹hén² jǿg³ ca¹tsáih¹dsa tsih²mǿ². Di³ ca¹juúh²dsa lah¹té¹² jǿg³, hi² ca¹nǿng² dsa² ti³gøah¹². \v 10 Jøng² ca¹tse¹ Herodes dsa² hi² dsa¹quiúh²dsa lag³ Juan hni¹ŋí³. \v 11 Jøng² ca¹can¹dsa dsi³ Juan, hiu³ niúh¹ uøin¹². Ca¹cuúh¹dsa tsih²mǿ². Jøng² ca¹jáinh¹ tsih²mǿ² quiah¹² mi³chiég³. \p \v 12 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² mi³quianh¹³ Juan. Ca¹ŋi³tei²dsa hlai³. Jøng² ca¹ŋi¹hǿg²dsa. Mi³ca¹løa¹ jøng², ca¹ŋi³tseih³dsa Jesús he² ma²ca¹løa¹. \s1 Ca¹cuø¹ Jesús hi² ca¹gǿh¹ hŋí² mei¹³ dsa² ŋioh¹² \r (Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 13 Mi³ca¹lø¹ŋi¹² Jesús jǿg³ jøng², ca¹ŋó¹dsa juu¹² barco, juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³, juu¹² cu²hŋiah¹²dsa. Jøng² ca¹lø¹lih¹³ dsa² jue¹² juu¹² ja³ca¹ŋó¹dsa. Jøng² ca¹u¹hái¹dsa juøi² ja³tiogh³dsa. Ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² tai³. Ca¹ŋi¹hniah¹²dsa Jesús. \v 14 Jøng² mi³ca¹u¹hái¹ Jesús niúh¹ barco, ca¹jë́²dsa jue¹² hlaih¹³ dsa² ma²tiogh³. Jøng² ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹²dsa quiah¹² dsa² héi². Ca¹mi¹hliú²dsa dsa² ti³dsoh¹ quián¹²dsa. \v 15 Mi³ca¹tǿ² ja³ca¹hlég² jøng², ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús ja³tsenh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ca¹hlég². Jin³ hein² dsa² ha¹chian² tiogh³ ja³la². Dsianh¹³hning dsa² jue¹². Mi³jøng² dsø¹lé²dsa ja³tioh¹³ juøi² lah¹cónh¹ cøg¹². Jøng² dsø¹lii¹²dsa hi² gǿh¹dsa ―ca¹juúh² dsa² quianh¹³ Jesús. \p \v 16 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ha¹chi² hniuh¹² dsø¹lé²dsa. Hniah¹² báh³ cuúh³ hi² gǿh¹dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh¹³ Jesús: \p ―Jmáh¹lah hŋí² hi³ŋíh¹ quin³ jniang³ quianh¹³ og¹ jáh² tiogh³ jmøi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Gu³quinh³ hi³ŋíh¹ quianh¹³ jáh² ja³la² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 19 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús héh¹ hi² ca¹túgh² dsa² jue¹² ni³ ŋi²mah². Jøng² ca¹can¹ Jesús hŋí² hi³ŋíh¹ jøng², quianh¹³ og¹ jáh² tiogh³ jmøi² héi². Ca¹jái¹dsa guiuh¹³. Ca¹cuúh¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹jmo¹dsa ti³jneh³ hi³ŋíh¹. Ca¹cuúh¹dsa dsa² quianh¹³dsa, hi² ca¹dsiúh¹dsa. Jø¹² bíh³ ca¹dsiúh¹dsa quiah¹² jáh². \v 20 Ca¹gǿh¹ ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³. Ca¹lø¹ta¹³dsa. Jøng² ca¹mi¹cángh² dsa² quianh¹³ Jesús guie¹tǿn² møh²tá³, jmáh¹lah jneh³ hi³ŋíh¹ quianh¹³ jáh², hi² ca¹chiág¹. \v 21 Dsa² ca¹gǿh¹ mi³lǿ² hŋí² mei¹³ jmáh¹lah dsa² ŋioh¹². Jøng² ca¹gǿh¹ jue¹² hio¹³ calah ca¹lah¹quianh¹³ guing². \s1 Ca¹ŋøa¹ Jesús ni³ jmøi² \r (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) \p \v 22 Jøng² ca¹jmo¹ Jesús héh¹ hi² ca¹túgh² dsa² quianh¹³dsa niúh¹ barco. Dsø¹jian¹dsa hŋoh¹³ jmøi² ca²ton², ta³lah¹jøng² dsianh¹² Jesús dsa² jue¹². \v 23 Jøng² mi³ca¹dsiánh²dsa dsa², ca¹ŋó¹ Jesús máh². Ca¹ŋi¹hlanh¹dsa Diú¹³ cu³hŋiah¹². Mi³ca¹neng², ma²tsenh¹² Jesús cu³hŋiah¹² ja³jøng². \v 24 Ma²hiu³ barco dsi²jo² jmøi². Ma²tsøg² jmøi². Di³ ca¹já¹ dsí² tí² ni³ ja³dság¹² barco. \v 25 Jøng² ta¹lah¹ja³jni¹ ca¹ŋó¹ Jesús ja³tiogh³ dsa² quianh¹³dsa. Ca¹ŋøa¹dsa ni³ jmøi². \v 26 Ca¹lø¹goh¹² dsa² quianh¹³dsa mi³ca¹jǿi²dsa hi² dság¹²dsa juu¹² ni³ jmøi². Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―¡Ŋøa¹² jan² dsa gu²dsí²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹tø² ca¹ho¹dsa tí². Di³ hi² goh¹²dsa. \v 27 Dsø¹juu¹² jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: \p ―¡Tsa¹juéh² hniah¹²! ¡Jní² báh³ lang¹²! ¡Tsa¹jmóh³ hniah¹² ganh¹! \p \v 28 Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Juu¹³ jniang³, ju³ná³ hning² báh³ ná¹², jmóh³hning héh¹ hi² nei¹³jni juu¹² ni³ jmøi². Mi³jøng² dsiég¹³jni ca¹tǿ² ja³tsenh¹³hning. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ŋi² ja³la². \p Jøng² ca¹siog² Pedro ni³ barco. Ca¹ŋøa¹dsa ni³ jmøi². Ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³tsenh¹³ Jesús. \v 30 Mi³ca¹lø¹lih¹³ Pedro tí² hlaih¹³ dsí² dság¹², jøng² ca¹lø¹goh¹²dsa. Ca¹lø¹liág¹ ma²dsø²honh¹²dsa niúh¹ jmǿi¹. Ca¹hløah¹dsa tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Liag³ jní², Juu¹³ jniang³! \p \v 31 Ca¹lah¹dsø¹juu¹² jøng² ca¹chính² Jesús gug²dsa. Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa Pedro: \p ―¿He³ báh³ ja¹lái¹ héh²hning jǿg³ quieg¹jni? ¿He² løa¹ tsa¹cøng² neng¹² hoh¹²hning héh²hning jǿg³ quieg¹jni? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 32 Jøng² mi³ca¹uǿi²dsa ni³ barco, ca¹jŋi¹ dsí². \v 33 Jøng² ca¹chi¹jné¹ ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³ niúh¹ barco ni³ Jesús. Ca¹mi¹juanh¹²dsa Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹té¹² jǿg³ hi² lanh¹²hning jong¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ dsa² dsoh³ juøi² Genesaret \r (Mr. 6.53-56) \p \v 34 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa hŋoh¹³ jmøi² ca²ton², huø¹ ja³tén¹² Genesaret. \v 35 Mi³ca¹lø¹cue¹² dsa² tiogh³ ja³jøng² Jesús, ca¹jmo¹dsa jǿg³ ca¹lah¹tan¹³ ja³tén¹² huø¹ jøng². Jøng² ca¹ŋi³jian¹dsa ca¹lah¹já¹ dsa² dsoh³ ja³tsenh¹³ Jesús. \v 36 Jøng² ca¹møa¹dsa Jesús chi²júh² lé² láh² dsa² dsoh³ ca¹lah¹cónh¹ hé¹ tsǿnh³dsa. Jøng² ca¹cuø¹ Jesús jǿg³. Jøng² ca¹hlú² ca¹lah¹já¹ dsa² mi³dsoh³ ca¹láh² hé¹ tsǿnh³ Jesús. \c 15 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² hóg¹ \r (Mr. 7.1-23) \p \v 1 Jøng² ca¹dsi¹lé² ca²dsiog³ dsa² fariseo chian² jøa³juøi² Jerusalén quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹ŋǿh¹dsa Jesús: \p \v 2 ―¿He² løa¹ tsa¹mi¹ti¹ dsa² quiánh²hning jǿg³ quiah¹² dsa² hóg¹ quián² jniang³? Tsa¹rang¹²dsa gug²dsa niúh¹ jín³ hi² gǿh¹dsa ju³lah lǿa¹² mai³¹ ma²ca¹já¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 3 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ tsa¹mi³tih³ hniah¹² cónh¹ lǿa¹² héh¹ ca¹jmo¹ Diú¹³? Mi³tih³ hniah¹² jmáh¹lah mai³¹ quiah¹² dsa² hóg¹. \v 4 Lah¹la² báh³ juúh² Diú¹³: “Mi³juanh¹³ hniah¹² chiégh² ŋieih¹² hniah¹². ¡Ju³jón³ dsa² hløah¹² jǿg³ hlaih¹³ quiah¹² chiég³ jmi²dsa!” juúh² Diú¹³. \v 5 Jøng² juúh² hniah¹²: Lé² báh³ tsáih¹dsa chiég³ jmi²dsa hi² tsa¹lé² cuø¹dsa hi² mi³cuø¹dsa. Di³ la³ma²ca¹cuúh¹dsa Diú¹³. Hi² jøng² juúh² hniah¹² tsa¹hniuh¹² mi²hóg¹³ dsa² héi², dsa² ca¹tsáih¹ lah¹jøng² chiég³ jmi²dsa. \v 6 Hi² jøng² jmoh² hniah¹² tsa¹quien¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ hi² jmoh² hniah¹² mai³¹ hi² quinh³ hniah¹². \v 7 Dsa² tø²cah¹ tø²jen¹² báh³ hniah¹². Jǿg³ té¹² ca¹juúh² hlai³ Isaías mi³ca¹hia¹dsa hniah¹² jǿg³ la²: \q1 \v 8 Jǿg³ dsio¹ báh³ tsáih¹dsa jní², juúh² Diú¹³. \q1 Di³ ha¹chi² dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa jǿg³ quieg¹jni. \q1 \v 9 Jøng² ha¹chi² quien¹² hi² hlaih¹²dsa jní². \q1 Jǿg³ quiah¹² Diú¹³ báh³ he¹²dsa, juúh²dsa. \q1 Cónh¹jøng² jǿg³ ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ báh³ jøng², rø²juúh² si². \p \v 10 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² jue¹². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Neng² jǿg³ quieg¹ jní²! ¡Ju³li¹ŋih³ hniah¹² jǿg³! \v 11 Ha¹chi² chi² hi² gǿh¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ hi² jmo¹ tsa¹ti³ja¹dsa ja³cog² Diú¹³. Jǿg³ hi² juúh²dsa báh³ jmo¹² tsa¹ti³ja¹dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 12 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús ja³tsenh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ma³ŋih³hning ca¹can¹ dsa² fariseo ju²méh³ dsøa¹² mi³ca¹juøh³hning lah¹jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ju³lah jan² dsa² gǿi¹ høg² nung², dsa¹hén² báh³ ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ quiah¹² dsa² tsa¹quián¹² ti³ŋieh¹jni, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 14 Tsa¹tónh²hning juu¹² dsa² fariseo héi². Di³ lán¹²dsa ju³lah lán¹² dsa² teg³, dsa² he¹² juu¹² quiah¹² dsa² teg³ jian¹²dsa. Ju³ná³ heh¹² jan² dsa² teg³ dsa² teg³ jian¹²dsa juu¹², jøng² cu²dsie¹² siúgh²dsa tsøi² ta³og¹dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 15 Jøng² ca¹juúh² Pedro, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tseih³ jnieh³ he² hniu¹dsa juúh²dsa jǿg³ jøng² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 16 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ha²lah dsio¹ tsa¹ŋë́h² hniah¹² calah! \v 17 ¿Tsa³ŋë́h² hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ hi² gǿh¹dsa dsø¹lé² juu¹² togh¹²dsa? Hi² tag¹² báh³ dsa² hi² jøng². \v 18 Jøng² ju³lah jǿg³ huøh¹² hag³dsa ja²lé² juu¹² jmi²dsí² quiah¹²dsa. Jǿg³ jøng² báh³ hi² jmo¹² tsa¹ti³ja¹dsa. \v 19 Di³ jmi²dsí² quiah¹² báh³ dsa² jmo¹² hi² dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa hi² hlaih¹³, hi² jŋëh¹dsa dsa², ho¹ ju³ hi² dsii¹dsa jǿg³ quianh¹³ hio¹³ ma²jian¹² dsa² siáh², ho¹ ju³ hio¹³ tsa¹ma²jenh² gug², ho¹ ju³ hi² jmo¹dsa høin², ho¹ ju³ ta³júg³dsa, ho¹ ju³ hi² quián¹dsa dsa² jǿg³ hlaih¹³. \v 20 Hi² dsø²jiag¹² dsǿa¹²dsa jøng² báh³ jmo¹² tsa¹ti³ja¹dsa. Di³ ha¹chi² jmo¹ tsa¹ti³ja¹dsa ju³ná³ ca¹gǿh¹dsa hi² tsa¹ma²na²rang¹dsa gug² cónh¹ lǿa¹² mai³¹ quiah¹² dsa² hóg¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹hé¹ jan² hio¹³ dsa² siáh² jǿg³ quiah¹² Jesús \r (Mr. 7.24-30) \p \v 21 Jøng² ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng². Ca¹ŋó¹dsa juu¹² huø¹ cøg¹² jøa³juøi² Tiro quianh¹³ jøa³juøi² Sidón. \v 22 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² hio¹³ chian² Canaán ni³ ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹hløah¹dsa tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Guiuh¹³, tsø³jong¹³ hlai³ David, ju³dsi³ŋiú³ hoh¹²hning quianh¹³ jní²! Quin¹² ja³mái¹jni jmi²dsí² hlaih¹³. Hiug¹² chian²dsa jmø³uai¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Ha¹chi² ca¹ŋai¹ Jesús ca¹lah¹jin³ he². Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh¹³ Jesús: \p ―Dsianh¹³hning hio¹³. Di³ tí² ho¹²dsa. Dse¹³dsa cah³ jniang³. \p \v 24 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hio¹³: \p ―Ca¹tsei¹ Diú¹³ jní² quiah¹² dsa² israel, dsa² lán¹² ju³lah lán² jah¹chih² ma²ca¹ŋi¹cógh² juu¹². Dsa² siáh² báh³ hning² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹ŋó¹ hio¹³. Ca¹chi¹jné¹dsa ja³ta¹ni¹ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Mi³hag³ jní², Guiuh¹³! \p \v 26 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Tsa¹dsio¹ cang¹dsa má¹ mi³gǿh¹ guing², cuúh¹dsa dsøi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 27 Jøng² ca¹juúh² hio¹³ calah: \p ―Lǿa¹² báh³ lah¹jøng², Guiuh¹³. Juúh² báh³ dsa² israel hi² lán¹² jnieh³ ju³lah lán¹² dsøi². Di³ ca¹tǿ² dsøi² báh³ gǿh¹ ti³jneh³ quia¹² ni³ mesa quiah¹² juu¹³ dsøi² ―ca¹juúh² hio¹³ héi². \p \v 28 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hio¹³ héi²: \p ―Lah¹dsóh² tí² chinh³hning jǿg³ quieg¹jni. Lé² báh³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² hnøngh²hning ―ca¹juúh²dsa. \p Ca¹lah¹dsø¹juu¹² jøng² ca¹hlú² ja³mái¹³dsa. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ dsa² jue¹² \p \v 29 Ca¹u¹hái¹ Jesús ja³jøng². Jøng² ca¹ŋó¹dsa juu¹² chiuh³ jmøi² Galilea. Jøng² ca¹uǿi²dsa cøng² máh². Ja³jøng² ca¹gú²dsa. \v 30 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² jue¹² ja³guǿ¹³dsa. Ca¹ŋi¹jian¹dsa dsa² tsa¹li¹ŋøa¹, quianh¹³ dsa² bong¹³, quianh¹³ dsa² teg³, quianh¹³ dsa² cag³, quianh¹³ jue¹²dsa ti³dsoh¹. Ca¹dsii¹dsa juu¹² gug² tai³ Jesús. Jøng² ca¹mi¹hliú²dsa dsa². \v 31 Jøng² ca¹can¹ dsa² jue¹² gøg² mi³ca¹jái¹dsa ma²hløah¹² dsa² mi³cag³, ca¹hlú² dsa² mi³bong¹³, ca¹ŋøa¹ dsa² tsa¹mi³lé² ŋøa¹, ma²jniuh¹² dsa² mi³teg³. Jøng² ca¹mi¹juanh¹² dsa² jue¹² Diú¹³ quián¹² dsa² israel. \s1 Ca¹cuø¹ Jesús hi² ca¹gǿh¹ quiún² mei¹³ dsa² ŋioh¹² \r (Mr. 8.1-10) \p \v 32 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² quianh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Dsø²ŋiú² dsøa¹jni quiah¹² dsa² jue¹². Di³ ma²hnøa¹² jmai³ tiogh³dsa quianh¹³ jní². Jøng² tsa¹ma¹chi² hi² li¹gǿh¹dsa. Tsa¹hno¹jni dsianh¹³jni dsa² hi² tsa¹ma²na²gǿh¹dsa ju³ jmai³ tsa¹tiúh¹dsa dsi³lia¹dsa ja³quiah¹³dsa. \p \v 33 Jøng² ca¹ŋai¹ dsa² quianh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha² bíh³ lah¹lé² jniuh¹ jniang³ hi² gǿh¹ dsa² jue¹² ja³la², ja³tsa¹chian² dsa² tiogh³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 34 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Ha²cónh¹ hi³ŋíh¹ quinh³ hniah¹²? \p Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh¹³dsa: \p ―Guio¹ hi³ŋíh¹ quin³ jnieh³, quianh¹³ jan² og¹ jáh² píh³ tiogh³ jmøi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 35 Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² jue¹² hi² tógh¹dsa huø¹. \v 36 Jøng² ca¹can¹dsa guio¹ hi³ŋíh¹ jøng² quianh¹³ jáh². Ca¹tsáih¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹jmo¹dsa ti³jneh³. Ca¹cuúh¹dsa dsa² quianh¹³dsa hi² dsiúh¹dsa. Jøng² ca¹dsiúh¹dsa quianh¹³ dsa² jue¹². \v 37 Jøng² ca¹gǿh¹ ca¹lah¹já¹dsa. Ca¹lø¹ta¹³dsa. Jøng² ca¹chiág¹ guio¹ møh²tá³ jneh³ hi³ŋíh¹ quianh¹³ jneh³ jáh². \v 38 Ca¹lah¹cónh¹ quiún² mei¹³ dsa² ca¹gǿh¹, jmáh¹lah dsa² ŋioh¹². Jøng ca¹gǿh¹ jue¹² hio¹³ calah, ca¹lah¹quianh¹³ guing². \v 39 Jøng² mi³ca¹dsiánh² Jesús dsa² jue¹², ca¹hí¹dsa niúh¹ barco. Jøng² ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³tén¹² Magadan. \c 16 \s1 Ca¹møa¹ dsa² fariseo juu¹² juøh¹² \r (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56) \p \v 1 Jøng² ca¹dsi¹lé² ca²dsiog³ dsa² fariseo ca¹lah¹quianh¹³ dsa² saduceo. Ca¹mǿh¹dsa Jesús hi² jmo¹dsa cøng² juu¹² juøh¹² quiah¹² Diú¹³ hi² lë́²dsa chi²júh² tiúh¹ Jesús. \v 2 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Juúh² hniah¹² dsio¹ lé² jmai³ hiá¹, ju³ná³ jáih² hniah¹² hi² ma²jní² guiéng² guiuh¹³ dsi³guøi² na³ma²ca¹hlég². \v 3 Jøng² juúh² hniah¹² jií¹ jmǿa¹² ju³ná³ jáih² hniah¹² hi² ma²guiéng² guiuh¹³ dsi³guøi² tu¹heg² ŋia² hi² tioh¹³ jneng¹². Ma²ŋih³ hniah¹² ha²lah lǿa¹² guiuh¹³ dsi³guøi². Cónh¹jøng² tsa¹ŋih³ hniah¹² he² hi² ma²dsø²ŋë́h² hniah¹² guiogh¹³ hniah¹². \v 4 Dsa² hlanh³ báh³ hniah¹². Héi¹ dsa² hnio¹ Diú¹³, dsa² møa¹² juu¹² juøh¹². Jmáh¹lah cøng² juu¹² juøh¹² jøng² báh³ jmo³jni quianh¹³ hniah¹², ju³lah ca¹løa¹ quiah¹² hlai³ Jonás ―ca¹juúh² Jesús. \p Jøng² ca¹tiúg² Jesús dsa² héi². Ca¹ŋó¹dsa ja³siíh³. \s1 Chiúh³ hi³ŋíh¹ quiah¹² dsa² fariseo \r (Mr. 8.14-21) \p \v 5 Mi³ca¹dsi¹lé² Jesús quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa ca²ton² jmøi², ca¹dságh¹ dsǿa¹² dsa² quianh¹³dsa ha¹chi² hi³ŋíh¹ quin¹²dsa. \v 6 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Jmóh³ hniah¹² hí³ chiúh³ hi³ŋíh¹ quiah¹² dsa² fariseo quianh¹³ chiúh³ hi³ŋíh¹ quiah¹² dsa² saduceo ―ca¹juúh²dsa. \p \v 7 Jøng² ca¹dsii¹ dsa² quianh¹³dsa jǿg³ guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹jøng² juúh²dsa. Di³ tsa¹quin³ jniang³ hi³ŋíh¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Jøng² ca¹lø¹lih¹³ Jesús jǿg³ ca¹dsii¹ dsa² héi². Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lanh¹² hniah¹² dsa² ja¹lái¹ hé² jǿg³ quieg¹jni. ¿He² løa¹ dsiih² hniah¹² jǿg³ hi² tsa¹quinh³ hniah¹² hi³ŋíh¹? \v 9 ¿Tsa³ma²ŋë́h² hniah¹²? ¿Tsa³dságh² hoh¹² hniah¹² jmai³ ca¹dsioh¹jni hŋí² hi³ŋíh¹ quianh¹³ hŋí² mei¹³ dsa² ŋioh¹²? ¿Tsa³dságh² hoh¹² ha²cónh¹ møh²tá³ jneh³ hi³ŋíh¹ ca¹chiág¹? \v 10 ¿Tsa³dságh² hoh¹² hniah¹² jmai³ ca¹dsioh¹jni guio¹ hi³ŋíh¹ quianh¹³ quiún² mei¹³ dsa² ŋioh¹²? ¿Ha²cónh¹ møh²tá³ jneh³ hi³ŋíh¹ ca¹chiág¹ jmai³ jøng²? \v 11 ¿He³ løa¹ tsa¹ŋë́h² hniah¹²? Ha¹chi² jǿg³ quiah¹² hi³ŋíh¹ jøng² ma²na²hløah¹jni. Jmóh³ hniah¹² hí² chiúh³ hi³ŋíh¹ quiah¹² dsa² fariseo ca¹lah¹quianh¹³ dsa² saduceo ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 12 Jøng² jín³ ca¹lø¹ŋë́² dsa² quianh¹³ Jesús hi² ha¹chi² ma²na²juúh²dsa jǿg³ quiah¹² chiúh³ hi² jia¹dsa quianh¹³ hi³ŋíh¹. Ma²na²juúh²dsa jǿg³ ti³jnøa¹² hi² jmo¹dsa hí³ jǿg³ tsa¹té¹², hi² he¹² dsa² fariseo ca¹lah¹quianh¹³ dsa² saduceo. \s1 Ca¹juúh² Pedro hi² lán¹² Jesús Cristo \r (Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21) \p \v 13 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² ja³tioh¹³ juøi² tén¹² Cesarea de Filipo. Ja³jøng² ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² juúh² dsa² jue¹², hein² dsa² jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹²? \p \v 14 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Chian² báh³ dsa² juúh² lanh¹²hning hlai³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Ca²dsiog³dsa juúh² lanh¹²hning Elías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². Jø¹² bíh³ chian² dsa² juúh² lanh¹²hning hlai³ Jeremías, ho¹ ju³ jan² dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². \p \v 15 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jøng² hniah¹², ¿hein² dsa² lán¹²jni, lë́h² hniah¹²? \p \v 16 Jøng² ca¹juúh² Simón Pedro: \p ―Cristo báh³ lanh¹²hning, jong¹² Diú¹³, dsa² chian² tiá². \p \v 17 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hioh¹² báh³ ma²jénh²hning, Simón, ja³ŋiúh³ Jonás. Héi¹ ju³ dsa² jmøi¹guǿi¹ ca¹he¹ jǿg³ ná¹². Jǿg³ ca¹he¹ Jmi² jniang³ báh³ jøng², dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 18 Jøng² lah¹la² juǿi²jni hning²: Tsenh²hning Pedro, hi² hniu¹dsa juúh²dsa cang³. Jø¹² bíh³ lǿa¹² jǿg³ ma²na²juøh³hning ju³lah lǿa¹² cang³. Quianh¹³ jǿg³ jøng² mi¹quianh¹³ Diú¹³ dsa² jue¹², ju³lah jan² dsa² tsih¹ hniú¹² ni³ cang³. Ha¹chi² hi² jenh¹³ dsa² hé² jǿg³ jøng² ju³ná³ ca¹dsan¹dsa. \v 19 Jøng² cuø¹³jni ta³ náh³hning juu¹² dsa¹lé² dsa² jue¹² juu¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Ju³ná³ he² jǿg³ cuuh²hning lé² ni³ jmøi¹guǿi¹ la², ju³ná³ he² jǿg³ tsa¹cuuh²hning calah, jø¹² bíh³ lah¹jøng² cuø¹ Diú¹³ ŋi¹juǿi¹ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 20 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa hi² tsa¹he¹dsa jǿg³ hi² lán¹²dsa Cristo. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús jǿg³ hi² jón²dsa \r (Mr. 8.31―9.1; Lc. 9.22-27) \p \v 21 Jmai³ jøng² ca¹mi¹liág¹ Jesús ca¹nií¹dsa jǿg³ ja³cog² dsa² quianh¹³dsa hi² hniuh¹² dság¹dsa juu¹² jøa³juøi² Jerusalén. Jøng² hniuh¹² cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹², hi² cuø¹ dsa² canh¹³, quianh¹³ juu¹³ jmi²dsa², ca¹lah¹quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Jøng² hniuh¹² jŋëh¹ dsa² Jesús. Jøng² hiog¹dsa ja³hnøa¹² jmai³. \v 22 Jøng² ca¹jian¹ Pedro Jesús tø¹cøg¹². Ca¹jé²dsa Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Tsa¹ju³lé³ lah¹jøng², Juu¹³ jniang³! Tsa¹lé² dsø¹ŋë́h²hning lah¹jøng² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹jéinh¹ Jesús. Ca¹jé²dsa Pedro: \p ―¡Guønh² tø¹cah¹! Jmoh²hning ju³lah jmo¹² Satanás. Cuøh¹²hning jní² ju²méh³ dsøa¹². Tsa¹lë́h²hning ju³lah lë́² Diú¹³. Lë́h²hning jmáh¹lah hi² lë́² dsa² jmøi¹guǿi¹. \p \v 24 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² hniu¹ dság¹dsa quianh¹³ jní², jøng² tsa¹hniuh¹² høa¹dsa dsǿa¹² jǿg³ quiah¹² hŋiah¹²dsa. Ca¹lah¹jǿ¹ jmai³ mi¹hiúg¹dsa dsǿa¹² hie¹dsa jón²dsa huu¹³ quieg¹ jní². Jøng² báh³ dság¹dsa quianh¹³ jní². \v 25 Di³ ju³ná³ hein² dsa² dsø²jiag¹² dsǿa¹² jmáh¹lah jǿg³ ha²lah guú¹dsa dsio¹ ni³ jmøi¹guǿi¹ la², ha¹chi² li¹hmah¹³ quiah¹²dsa jmøi¹guǿi¹ cøng². Cónh¹jøng² ju³ná³ hein² dsa² ca¹jon¹ huu¹³ quieg¹jni, dsa² héi² li¹chian² ja³dsio¹ jmøi¹guǿi¹ cøng². \v 26 Ha¹chi² ta³ jmo¹ lǿh² jan² dsa² ta³cøng² jmøi¹guǿi¹ ju³ná³ dsa¹hén² jmi²dsí² quiah¹²dsa. Ha¹chian² dsa² tiúh¹ quíg¹, mi³jøng² liúg² jmi²dsí² quiah¹²dsa. \v 27 Di³ guiogh¹³ báh³ jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Chinh³jni hma² høh³ quiah¹² ti³ŋieh¹jni. Quianh¹³jni ángeles chian² ŋi¹juǿi¹. Jøng² mi³hmah¹³jni quiah¹² lah¹jan² lah¹jan² dsa² ju³lah cónh¹ hi² ma²ca¹jmo¹dsa. \v 28 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chi² dsiánh¹ ca²dsiogh³ hniah¹² tiogh³ ja³la² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹jaih³ hniah¹² mi³liág¹³jni jmo¹³jni héh¹, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \c 17 \s1 Ca¹løa¹ ti³tsë́¹³ quiah¹² Jesús \r (Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36) \p \v 1 Ja³jŋiéng² jmai³ jøng² ca¹jian¹ Jesús Pedro, quianh¹³ Jacobo, quianh¹³ Juan, roh¹³ Jacobo. Ca¹jiag¹dsa cøng² máh² ŋiei¹² ja³cu³guiog¹³dsa. \v 2 Jøng² ca¹løa¹ ti³tsë́¹³ quiah¹² Jesús ja³ta¹ni¹ dsa² héi². Jøng² ca¹jní² ni³dsa ca¹lah¹sih¹², ju³lah jniá² hieg². Ca¹lø¹teg² hlaih¹³ tsǿnh³dsa. \v 3 Jøng² ca¹jnia¹ hlai³ Moisés quianh¹³ hlai³ Elías. Ca¹dsii¹ dsa² héi² jǿg³ quianh¹³ Jesús. \v 4 Jøng² ca¹juúh² Pedro, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Juu¹³ jniang³, dsio¹ báh³ ma²tiagh³ jniang³ ja³la². Ju³ná³ hnøngh²hning, jmo¹³jni hnøa¹² hio¹², cøng² quiánh²hning, cøng² quiah¹² hlai³ Moisés, cøng² quiah¹² hlai³ Elías. \p \v 5 Ta³lah¹chi³hløah¹² Pedro jǿg³ jøng² ca¹jlá¹dsa ca¹lah¹já¹dsa cøng² jneng¹² teg² hlaih¹³. Jøa³jneng¹² jøng² ca¹hløah¹ Diú¹³, ca¹juúh²dsa: \p ―Jesús báh³ jon¹jni, dsa² hnó¹jni, dsa² tøa¹² dsøa¹jni quianh¹³. ¡Nengh² hniah¹² jǿg³ quiah¹²dsa! ―ca¹juúh² Diú¹³. \p \v 6 Jøng² ca¹can¹ hlaih¹³ dsa² quianh¹³ Jesús gøg² mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². Ca¹ti¹ganh¹dsa chi³ŋiu¹³ ni³dsa huø¹. \v 7 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús cøg¹² quiah¹²dsa. Jøng² ca¹hlíh²dsa gug² quiah¹²dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Nungh² hniah¹²! ¡Tsa¹jmóh² hniah¹² ganh¹! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Jøng² ca¹ti³ ca¹li¹ dsa² héi² lah¹jin² lah¹lǿih¹. Ha¹chian² dsa² ma¹chian² quianh¹³dsa mi³ca¹jái¹dsa. Jan² Jesús báh³ tsenh¹². \p \v 9 Jøng² ja³siog²dsa máh², ca¹jmo¹ Jesús héh¹: \p ―Ha¹chian² gu³tseih³ hniah¹² jin³ hein² hi² ma²na²jaih³ hniah¹² ca¹tǿ² ja³ca¹hiog¹jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 10 Jøng² ca¹ŋǿh¹dsa Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hi³ dsøg¹² jiúgh² Elías ni³jiá¹ cónh¹ jín³ hi² jií¹ dsa² lég² jnieh³, ju³lah juúh² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 11 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jiúgh² báh³ Elías ni³jiá¹. Mi¹rø¹²dsa ca¹lah¹jǿ¹. \v 12 Di³ juǿi² báh³ jní² hniah¹²: Lah¹dsóh² ma²ca¹guønh¹ báh³ Elías. Jøng² ha¹chi² ca¹lø¹cuai¹ dsa² jue¹². Ca¹jmógh²dsa lah¹lǿ² dsǿa¹²dsa. Jø¹² bíh³ lah¹jøng² jmógh²dsa jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 13 Jøng² ca¹lø¹lih¹³ dsa² quianh¹³ Jesús mi³hia¹² Jesús hlai³ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ jan² tsih² quin¹² jmi²dsí² hlaih¹³ \r (Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Mi³ca¹dsi¹lé²dsa ja³tiogh³ dsa² jue¹². Jøng² ca¹ŋó¹ jan² dsa² ŋioh¹². Ca¹chi¹jné¹dsa ni³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p \v 15 ―Guiuh¹³, ju³dsi³ŋiú³ hoh¹²hning ja²ŋiúh¹jni. Lán¹²tsih dsag³ jón¹ ŋié¹dsa. Hiug¹² cu¹té¹² quin¹²tsih ma¹dsio¹² jmø³uai¹². Hliú² rón² ma²ca¹ŋi¹hë¹tsih dsi²si² dsi²jmøi². \v 16 Ma²na²u¹jian¹jni tsih² ni³ dsa² quiánh²hning. Ha¹chi² ma²na²tiúh¹dsa mi¹hliú²dsa tsih² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡He³ lah¹hiug¹²! ¿Ha² bíh³ cónh¹ jmai³ hniuh¹² hú¹³jni hi² mi³dsian¹³jni dsøa¹ quianh¹³ hniah¹², dsa² tsa¹héh² jǿg³, dsa² ŋi²nioh³ juu¹² siíh²? ¡Ŋi³jian¹²tsih ja³la²! \p \v 18 Jøng² ca¹jé² Jesús jmi²dsí² hlaih¹³ jmo¹² hi² dsoh³tsih. Ca¹u¹hái¹ jmi²dsí² quiah¹²tsih. Dsø¹juu¹² jøng² ca¹hlú²tsih. \p \v 19 Ni³ jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús cøg¹² ja³mi³tsenh¹³dsa. Ca¹ŋǿh¹dsa Jesús jǿg³ ja³cu³guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ tsa¹ca¹tiúh¹ jnieh³ mi³dsí³ jnieh³ jmi²dsí² hlaih¹³ quiah¹² tsih² héi²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Di³ ja¹lái¹ héh² hniah¹² jǿg³ quieg¹jni. Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ héh² hniah¹² jǿg³ cónh¹ ja³té¹² ja³juøh¹² cøng² mǿi² møi¹jon² mostaza, li¹chi² bí² quiánh² hniah¹² hi² lé² juaih¹³ hniah¹² máh² jnung² hi² jŋiángh¹ máh², tø¹tsøh³ ja³siíh³. Jøng² jŋiángh¹ báh³ máh². Ha¹chi² hi² chi², hi² tsa¹tiah¹ hniah¹² jmóh³, ju³ná³ lah¹té¹² héh² hniah¹² jǿg³ quieg¹jni. \v 21 Cónh¹jøng² ha¹chian² tiúh¹ huø¹ jmi²dsí² hlaih¹³ jøng² ju³ná³ tsa¹hlanh¹dsa Diú¹³, ju³ná³ tsa¹mi¹ha¹²dsa hi² tsa¹gǿh¹dsa ja³cog² Diú¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús jǿg³ calah hi² jón²dsa \r (Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45) \p \v 22 Mi³ma²tiogh³ dsa² quianh¹³ Jesús cu¹dsie¹² juøi² ja³tén¹² Galilea, ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Jë́h²dsa jní² ja³cog² dsa² \v 23 jŋaih¹ jní². Jøng² hiog¹jni ja³hnøa¹² jmai³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹táh² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² quianh¹³dsa mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². \s1 Jǿg³ quiah¹² cúg³ guøh¹² \p \v 24 Mi³ca¹dsi¹lia¹ Jesús quianh¹³ dsa² quianh¹³dsa jøa³juøi² Capernaum, ca¹dsi¹lé² dsa² cagh¹² cog³ quiah¹² guøh¹² juøh¹² tsih¹² Jerusalén. Ca¹dsi¹lé²dsa ja³tsenh¹³ Pedro. Jøng² ca¹ŋǿh¹dsa Pedro. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Tsa³cuø¹² tøa¹² quiánh²hning cog³ quiah¹² guøh¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Cuø¹² báh³ dsa². \p Jøng² mi³ca¹dsiánh¹ Pedro dsi²néi², ca¹hløah¹ Jesús lah¹ni³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha²lah lë́h²hning quianh¹³ cog³ quiah¹² guøh¹²? ¿Hein² quiah¹² cagh¹² rai¹³ cog³ ni³ jmøi¹guǿi¹ la²? ¿Quiah¹³ dsa² quián¹²dsa, ho¹ ju³ quiah¹² dsa² siáh²? \p Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Quiah¹² dsa² siáh². \p \v 26 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hi² jøng² ha¹chi² hniuh¹² cuø¹³jni cog³ quiah¹² guøh¹², jní² dsa² lán¹² jong¹² Diú¹³. \v 27 Cónh¹jøng² tsa¹hno¹jni li¹hiag¹³dsa. Hi² jøng² gu³tengh¹²hning hma²cog³ jmøi² juøh¹². Dsenh¹³hning jáh² lah¹ni³ ca¹cǿgh¹ hma²cog³. Hag³jah dsianh¹hning cøng² ŋi³néng². Ŋi³néng² jøng² gu³cuøh³hning dsa² cagh¹² cúg³ guøh¹² quián² jniang³ ta³ǿg² jniang³ ―ca¹juúh² Jesús. \c 18 \s1 ¿Hein² dsa² lán¹² dsa² juanh¹²? \r (Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48) \p \v 1 Jmai³ jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús cøg¹² ja³tsenh¹³dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² dsa² lán¹² dsa² juanh¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 2 Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús jan² guing². Ca¹tsenh¹dsa guing² jøa³ ja³tiogh³ dsa² quianh¹³dsa. \v 3 Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ tsa¹jéinh¹ hoh¹² hniah¹², ju³ná³ tsa¹lénh² hniah¹² ju³lah lán¹² guing², jøng² tsa¹lé² gu³noh¹² hniah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. \v 4 Dsa² héi² báh³ dsa² lén² dsa² canh¹³ ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, dsa² ca¹jmo¹ tsa¹quien¹² guiog¹³dsa ni³ jmøi¹guǿi¹ la², ju³lah jan² guing² lah¹lang¹². \v 5 Ju³ná³ hein² dsa² ca¹hie¹ jan² guing² lah¹lang¹² huu¹³ quieg¹ jní², dsa² héi² ca¹hiei¹ jní² calah. \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² tánh² dsag³ \r (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2) \p \v 6 ’Ué² lé² quiah¹² lǿa¹² ju³ hein² dsa² ca¹jmo¹ ca¹tánh² guing² lah¹lang¹² dsag³, ju³lah guing² hé² jǿg³ quieg¹ jní². Dsio¹ hi³méh¹ mi³lé² quiah¹² dsa² lah¹héi² ju³ jøng² ca¹tiág²dsa jmø³ŋih¹³ hi² rø²quiein¹² cøng² to² juøh¹² lag³dsa, cónh¹ jín³ hi² jmo¹dsa lah¹jøng². \v 7 He³ báh³ ué² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. Di³ chi² hi² jmo¹² hi² tiáh¹dsa dsag³. Tiog¹³ báh³ li¹chi² lah¹jøng² ni³ jmøi¹guǿi¹. Cónh¹jøng² ué² báh³ lé² quiah¹² hein² dsa² ca¹jmo¹ hi² ca¹tánh² roh¹³dsa dsag³. \p \v 8 ’Jøng² chi²júh² gugh²hning ho¹ ju³ taih³hning jmo¹ hi² ta¹canh¹³hning dsag³, jøng² quiúh³hning. Tángh³hning tø²guiég¹. Hiug¹² jín³ hi² dsio¹ dsianh¹³hning ŋi¹juǿi¹ hi² bong¹³ gugh² taih³hning cónh¹ jín³ hi² dsianh¹³hning dsi²si² tsa¹øg² ti³hian¹³ quiánh²hning. \v 9 Jøng² chi²júh² mø²neih³hning jmo¹ hi² ta¹canh¹³hning dsag³, jøng² dsíh³hning. Tángh³hning tø¹guiég¹. Di³ hiug¹² jín³ hi² dsio¹ dsianh¹³hning ŋi¹juǿi¹ quianh¹³ cøng² mǿi² mø³neih³hning cónh¹ jín³ hi² dsianh¹³hning dsi²si² guio¹juǿi¹ hi² tioh¹³ ta³ton¹ mø³neih³hning. \s1 Jǿg³ quiah¹² jah¹chih² ca¹ŋi¹hén² \r (Lc. 15.3-7) \p \v 10 ’Tsa¹ju³jmóh³ hniah¹² tsa¹quien¹² jin³ jan² guing² lah¹lang¹². Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Chian² báh³ ángeles jmo¹² hí³ lah¹jan² lah¹jan² tsih² guing² lah¹lang¹². Tiá² báh³ tiogh³ ángeles héi² ja³ta¹ni¹ Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 11 Ni³ huu¹³ jøng² ca¹guøn¹jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², hi² liog³jni dsa² ti³re² dsag³. \p \v 12 ’Nengh² hniah¹² jǿg³ la²: Ju³ná³ jan² dsa² tiogh³ ŋia¹lúg² jah¹chih² quián¹²dsa, ju³ná³ ca¹ŋi¹hén² jan², tiog¹³ báh³ jmo¹dsa cu³tiogh³ jáh² jue¹² ja³ti³gøah¹²jah máh², ta³lah¹dsa²hniah¹²dsa jáh² ca¹ŋi¹hén². \v 13 Jøng² lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹². Na³ma²ca¹dsanh¹²dsa jáh², hiug¹² jín³ hioh¹² jenh¹² dsa² héi² huu¹³ jáh² héi² cónh¹ jín³ jáh² jue¹², jáh² tsa¹ca¹ŋi¹hén². \v 14 Jø¹² bíh³ lah¹jøng² Jmi² jniang³, dsa² guǿ¹² ŋi³juǿi¹, tsa¹hniu¹ dsø¹hén² jin³ jan² tsih² guing² lah¹lang¹². \s1 Hén²dsa dsag³ re² roh¹³dsa \r (Lc. 17.3) \p \v 15 ’Ju³ná³ ca¹jmo¹ jan² dsa² roh¹³ jniang³ dsag³ ja³cogh²hning, jøng² gu³jmóh³hning jǿg³ rø² quianh¹³dsa ja³cu³guiogh³ hniah¹². Ju³ná³ ca¹hie¹ dsa² héi² jǿg³ quiánh²hning, dsio¹ báh³ jøng². Ma²lé² gu³noh¹² hniah¹² cu¹dsie¹². \v 16 Ju³ná³ tsa¹ca¹hie¹dsa jǿg³ rø², jøng² tøah¹³hning jan² og¹ dsa² siáh², dsa² dsø¹néng² jǿg³ ja³gu³mi³rǿh³hning jǿg³ quianh¹³ dsa² cuøh¹²hning dsag³. \v 17 Ju³ná³ tsa¹ca¹nǿng²dsa jǿg³ quiah¹² dsa² siáh² héi² calah, jøng² gu³tseih³hning ca¹lah¹já¹ dsa² roh¹³ jniang³. Ju³ná³ tsa¹ca¹nǿng²dsa jǿg³ quiah¹² dsa² roh¹³ jniang³, jøng² jah³hning dsa² héi² ju³lah jë́²dsa jan² dsa² re² dsag³, dsa² tsa¹hnio¹ Diú¹³. \p \v 18 ’Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Chi²júh² he² hi² cuúh³ hniah¹² lé² ni³ jmøi¹guǿi¹ la², chi²júh² he² hi² tsa¹cuúh³ hniah¹² lé², jø¹² bíh³ lah¹jøng² cuø¹ Diú¹³, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \p \v 19 ’Jø¹² bíh³ juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ ma²tiogh³ og¹ hniah¹² cøng² jǿg³ ni³ jmøi¹guǿi¹ la², hi² chi² cøng² hi² møah¹³ hniah¹² Diú¹³, jøng² cuø¹ báh³ Jmi² jniang³ lah¹jøng², dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 20 Di³ ja³jøng² báh³ ma²hiúg³jni quianh¹³ hniah¹², ha² ja³ca¹túgh² og¹ úg² hniah¹² ni³ huu¹³ quieg¹ jní² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 21 Jøng² ca¹ŋi³tseih³ Pedro Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Juu¹³ jniang³, ¿ha²cónh¹ rón² hi² hén¹³jni dsag³ quiah¹² roh¹²jni, dsa² ca¹jmo¹ hi² hlaih¹³ ja³cog²jni? ¿Ca³lah¹ca¹tǿ² guio¹ rón²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 22 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―A¹jáng¹ ju³ guio¹ rón² henh¹³hning dsag³ quiah¹² rúh²hning. Cøng² hi² henh¹³hning dsag³ ca¹lah¹cónh¹ té¹² hi² ca¹jmo¹dsa. \p \v 23 ’Di³ lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² rai¹³ ca¹jái¹ jǿg³ quiah¹² cog³ ti³chinh¹² dsa² jmo¹² ta³ quiah¹²dsa. \v 24 Ma²jmo¹²dsa lah¹jøng² mi³ca¹jian¹dsa jan² dsa² re² ma¹dsio¹² millón cog³ quiah¹²dsa. \v 25 Ha¹chi² cog³ chi² li¹jainh¹ dsa² héi² quiah¹² rai¹³ juu³dsa. Jøng² ca¹jmo¹ rai¹³ héh¹ hi² hnë¹dsa dsa² héi² quianh¹³ hio¹³ quián¹²dsa, quianh¹³ jong¹²dsa, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² quiah¹²dsa. Mi³jøng² quíg¹dsa ca¹lah¹jǿ¹ hi² re²dsa. \v 26 Jøng² ca¹chi¹jné¹ dsa² re² cog³ héi² ja³ta¹ni¹ juu³dsa. Ca¹juúh²dsa: “¡Jmo³ juøh¹² hoh¹²hning quianh¹³ jní²! Cøa¹³ báh³ jní² ca¹lah¹jǿ¹,” ca¹juúh²dsa. \v 27 Jøng² ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹² rai¹³ dsa² héi². Jøng² ca¹hén² rai¹³ dsag³ quiah¹² dsa² héi², hi² mi³re²dsa cog³. Jøng² ca¹lég² rai¹³. \v 28 Mi³ca¹løa¹ lah¹jøng² ca¹u¹hái¹ dsa² mi³re² cog³ héi². Jøng² ca¹jén²dsa jan² dsa² mi³jmo¹² ta³ quianh¹³dsa, dsa² re² ton¹ ŋi²lǿg² héh¹ cog³ quiah¹²dsa. Jøng² ca¹guøh¹dsa lag³ dsa² re² cog³ héi². Ca¹juúh²dsa: “¡Quig³ hi² reh²hning quieg¹jni!” ca¹juúh²dsa. \v 29 Jøng² ca¹chi¹jné¹ dsa² re² cog³ ni³ dsa² héi². Ca¹juúh²dsa: “¡Jmo³ juøh¹² hoh¹²hning quianh¹³ jní²! Cøa¹³jni ca¹lah¹jǿ¹ re²jni quiánh²hning,” ca¹juúh²dsa. \v 30 Cónh¹jøng² tsa¹ca¹lø¹hniu¹dsa jǿg³ jøng². Jøng² ca¹ŋi³tianh¹²dsa dsa² héi² hni¹ŋí³ ca¹lah¹ja³ca¹quíg¹dsa hi² mi³re²dsa. \v 31 Jøng² mi³ca¹jái¹ dsa² ti³jmo¹² ta³ quiah¹² rai¹³ hi² ca¹jmo¹ dsa² héi², hlaih¹³ ca¹jính¹dsa. Jøng² ca¹ŋi³tseih³dsa rai¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² ma²ca¹løa¹, hi² ma²ca¹jmo¹ dsa² héi². \v 32 Jøng² ca¹tǿh¹ rai¹³ dsa² ca¹jmo¹ lah¹jøng². Ca¹juúh² rai¹³, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: “¡He³ báh³ hiug¹² hlanh³hning! Ca¹hén¹jni dsag³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² mi³reh²hning. Di³ ca¹møah³hning jní². \v 33 Lah¹jøng² báh³ mi³dsø¹ŋiú² hoh¹²hning dsa² re² quiánh²hning ju³lah ca¹ŋi¹ŋiú² dsøa¹jni hning²,” ca¹juúh² rai¹³. \v 34 Jøng² ca¹lø¹hné¹ rai¹³ quianh¹³ dsa² héi². Jøng² ca¹tangh¹²dsa hni¹ŋí³ ca¹lah¹ja³ca¹quíg¹dsa ca¹lah¹jǿ¹ hi² mi³re²dsa. \v 35 Jø¹² bíh³ lah¹jøng² jmo¹ ti³ŋieh¹jni, dsa² guǿ¹² ŋi¹juǿi¹, ja³cogh² hniah¹², ju³ná³ lah¹jan² lah¹jan² hniah¹² tsa¹henh¹² hniah¹² dsǿg³ rúh² hniah¹² ca¹lah¹hiu³ hoh¹² hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \c 19 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² tióg² hio¹³ quián¹² \r (Mr. 10.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Mi³ca¹jŋi¹ juúh² Jesús jǿg³ jøng², ca¹u¹hái¹dsa ja³tén¹² Galilea. Ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³tén¹² Judea, tø¹hŋoh¹³ chi²jmøi² Jordán. \v 2 Jue¹² dsa² ca¹ŋi¹lé² quianh¹³ Jesús. Jøng² ca¹mi¹hliú²dsa dsa² mi³ti³dsoh¹ ja³jøng². \p \v 3 Jøng² ca²dsiog³ dsa² fariseo ca¹dsi¹lé² cøg¹² ja³guǿ¹² Jesús. Hniu¹dsa li¹gan¹² Jesús. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¿Tsa³lé² tióg² dsa² ŋioh¹² hio¹³ quián¹²dsa ju³ná³ he² hi² lǿa¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Rø²juúh² báh³ si² quiah¹² Diú¹³ ha²lah ca¹jmo¹ Diú¹³ jmai³ lah¹ni³, ja³ca¹niu¹ jmøi¹guǿi¹. Ca¹jmo¹dsa ma¹quién¹ ni³ dsa², ju³lah dsa² ŋioh¹² quianh¹³ mǿ². \v 5 Jø¹² bíh³ rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³ hi² tiúg² dsa² ŋioh¹² chiég³ jmi²dsa. Mi³jøng² guú¹dsa quianh¹³ hio¹³ quián¹²dsa. Jøng² dsa² mi³lán¹³ og¹ ca¹løa¹ cøng² jmø²ŋǿa¹². \v 6 Tsa¹ma¹lán¹²dsa og¹ dsa². Cøng² jmø²ŋǿa¹² ma²løa¹² quiah¹²dsa. Hi² jøng² tsa¹lé² tsog¹dsa. Di³ Diú¹³ ca¹jmo¹ ma²lán¹²dsa ju³lah lán¹² jan² dsa² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 7 Jøng² ca¹juúh² dsa² fariseo: \p ―¿He² løa¹ ca¹jmo¹ hlai³ Moisés jǿg³ hi² jmo¹ dsa² ŋioh¹² si² hi² tsog¹dsa, mi³jøng² tióg²dsa hio¹³ quián¹²dsa? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 8 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hi² jøng² báh³ ca¹quieg² hlai³ Moisés jǿg³ jøng²: Di³ huh² hoh¹² hniah¹². Di³ ha¹chi² mi³lǿa¹³ lah¹jøng² cónh¹ jmai³ lah¹ni³ ca¹lø¹chián¹ dsa². \v 9 Lah¹la² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ hein² dsa² ca¹tióg² hio¹³ quián¹², ju³lah dsa² ma²ca¹jmo¹ ju³lah lǿa¹² lei¹³ quiah¹² dsa² jenh² gug², ni³ jøng² ca¹jian¹dsa hio¹³ siáh², dsa² ŋioh¹² héi² ta¹canh¹³ dsag³ ja³cog² Diú¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 10 Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh¹³ Jesús: \p ―Hiug¹² jín³ hi² dsio¹ tsa¹jian¹ dsa² ŋioh¹² hio¹³, chi²júh² lah¹jøng² lǿa¹² jǿg³ quiah¹²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 11 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsøg¹² báh³ jøng². Cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹të́² ca¹lah¹já¹ dsa² jǿg³ hi² tsa¹jian¹dsa hio¹³. Jmáh¹lah dsa² héi² báh³ ca¹të́², dsa² ma²ca¹cuúh¹ Diú¹³ bí² hi² hie¹dsa jǿg³. \v 12 Di³ chian² ca²dsiog³ dsa² tsa¹jian¹ hio¹³ ni³ huu¹³ hi² ma²lán¹²dsa dsa² teh¹² mi³ca¹lø¹chián¹dsa. Jø¹² bíh³ chian² ca²dsiog³ dsa² tsa¹jian¹ hio¹³ ni³ huu¹³ hi² ca¹jmo¹ dsa² hi² teh¹²dsa. Jø¹² bíh³ chian² ca²dsiog³ dsa² tsa¹jian¹ hio¹³ ni³ huu¹³ jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Hein² dsa² tiúh¹ hie¹ jǿg³ jøng², ju³hie³dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹mi¹jŋió¹ Jesús hi²meh² \r (Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Jøng² ca¹ŋi¹jian¹ dsa² hi²meh² ni³ Jesús. Hniu¹dsa quiég¹ Jesús gug² ni³ quiah¹² hi²meh² ta³lah¹hlanh¹dsa Diú¹³. Jøng² ca¹jé² dsa² quianh¹³ Jesús dsa² ca¹jiag¹² héi². \v 14 Di³ jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Ju³ji¹lé² hi²meh² juu¹² ja³cog²jni! ¡Tsa¹jnë¹³ juu¹²! Di³ dsa² lah¹héi² li¹chian² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹, dsa² lán¹² ju³lah lán¹² hi²meh² ná¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 15 Jøng² ca¹quieg² Jesús gug² ni³ quiah¹² hi²meh². Jøng² ca¹u¹hái¹dsa ja³jøng². \s1 Jǿg³ quiah¹² jan² dsa² chi² cog³ \r (Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30) \p \v 16 Ca¹dsiég¹ jan² dsa² ni³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Tøa¹², ¿he² hi² dsio¹ hniuh¹² jmo¹³jni, mi³jøng² li¹chian²jni tiá²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 17 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿He² løa¹ ŋaih³hning jní² quiah¹² hi² dsio¹? Jan² báh³ dsa² dsiog¹. Diú¹³ báh³ héi². Ju³ná³ hnøngh²hning dsa¹ŋë́h²hning hi² li¹chianh²hning tiá², jøng² hniuh¹² mi³tih³hning jǿg³ ju³lah lǿa¹² lei¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―¿He² jǿg³ mi³ti³jni? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jǿg³ rø²juúh² si²: ¡Tsa¹jŋë́h³hning dsa²! ¡Tsa¹hlanh¹³hning hio¹³ siáh²! ¡Tsa¹høinh¹³hning! ¡Tsa¹juúh³hning jǿg³ ta³jǿg³! \v 19 ¡Mi³juanh¹³hning chiegh² ŋieih¹²hning! ¡Ju³li¹hnóh¹hning dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹²hning, ju³lah hnóh¹hning hŋiah¹hning! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng² ma²ca¹mi³ti³jni ca¹lah¹cónh¹ jmai³ mi³meh²jni. ¿He² hi² hniuh¹² jmo¹³jni ni³ jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 21 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Ju³ná³ hnøngh²hning jmóh³hning ca¹lah¹jǿ¹ hi² hniu¹ Diú¹³, guønh²hning. Gu³hnaih³hning ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² quiánh²hning. Di³ jøng² gu³cuøh³hning dsa² ti²ŋié² cog³. Jøng² li¹chi² ma¹dsio¹² quiánh²hning ŋi¹juǿi¹. Jøng² ŋiah¹³hning. Ŋǿh³hning quianh¹³ jní² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 22 Mi³ca¹nǿng² dsa² héi² jǿg³ jøng², hlaih¹³ jenh¹²dsa. Di³ ma¹dsio¹² hi² chi² quiah¹²dsa. Jøng² ca¹ŋáh¹dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: ¡He³ báh³ ué² dsianh¹³ dsa² chi² cog³ ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹! \v 24 Jø¹² bíh³ juǿi²jni hniah¹²: Hiug¹² jín³ tsa¹ué² ŋë́² jan² camello juu¹² gǿh³ hma²cog³ cónh¹ jín³ hi² dsianh¹³ dsa² chi² cog³ ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 25 Jøng² dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² quianh¹³dsa mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng². Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² dsa² liúg² jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Jøng² ca¹jë́² Jesús dsa² quianh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ha¹chi² tiúh¹ dsa² jmøi¹guǿi¹. Di³ tiúh¹ báh³ Diú¹³. Ha¹chi² hi² chi² hi² tsa¹tiúh¹ Diú¹³ jmo¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 27 Jøng² ca¹juúh² Pedro, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Ma²ca¹tiú¹³ jnieh³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² jmøi¹guǿi¹. Ma²ca¹ja¹neng¹³ jnieh³ quianh¹³ hnéng¹. ¿He² líh² jnieh³ hi² mi³ca¹jmó³ jnieh³ jøng²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 28 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Na³ma²ca¹tǿ² ja³ca¹jmo¹ Diú¹³ hi² hmë́² ca¹lah¹jǿ¹, jmai³ ja³ma²guø³jni jmo¹²jni héh¹, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², jmai³ jøng² jmóh³ hniah¹² héh¹ quiah¹² ca¹lah¹jǿ¹ guie¹tǿn² juøi² israel, hniah¹² dsa² guia¹tón², dsa² ma²ca¹ja¹nioh¹² quianh¹³ jní². \v 29 Jø¹² bíh³ ju³ná³ hein² dsa² ca¹tiú² hniu³dsa, ho¹ ju³ ca¹tiúg²dsa roh¹³dsa, ho¹ ju³ chiég³ jmi²dsa, ho¹ ju³ tsih² guing², ho¹ ju³ ca¹tiú²dsa huø¹ quiah¹² huu¹³ quieg¹jni, tsug¹² jín³ ma¹dsio¹² tan¹ dsa² héi² jmøi¹guǿi¹ cøng². Jø¹² bíh³ tan¹dsa li¹chian²dsa tiá². \v 30 Jøng² dsa¹lé² jue¹² dsa² ja³ca¹tóh² jø² jmai³ jøng², ju³lah dsa² mi³quin¹² ni³ ni³ jmøi¹guǿi¹ la². Jøng² dsa² mi³chi³quë́¹, jue¹² dsa² héi² cán² ni³. \c 20 \s1 Jǿg³ quiah¹² juu¹³ jøa³nung² gu²jøah¹³ \p \v 1 ’Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² juu¹³ huø¹ ca¹ŋó¹ cøng² tu¹heg². Ta¹ŋih¹³ ca¹ŋi¹hnio¹dsa dsa² jmo¹ ta³ jøa³ nung² gu²jøah¹³ quiah¹²dsa. \v 2 Jøng² ca¹jmo¹dsa jǿg³ hi² quíg¹dsa ma²guie¹ héh¹ lah¹cøng² jmai³ quiah¹² dsa² jmo¹ ta³. Jøng² ca¹tse¹dsa dsa² dsø¹jmó² ta³ huø¹ quiah¹²dsa. \v 3 Ni³ jøng² ca¹ŋó¹dsa calah cónh¹ hein¹³ ŋiu¹ tu¹heg². Jøng² ca¹jë́²dsa dsa² siáh², dsa² la³tiogh³ jøa³hmah³. \v 4 Jøng² ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: “Gu³noh¹² hniah¹² calah ta³ jøa³nung² quieg¹jni. Jøng² cónh¹ té¹² báh³ mi³hmah¹³jni quiánh² hniah¹²,” ca¹juúh²dsa. Hi² jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² héi². \v 5 Jøng² ca¹ŋó¹ dsa² juu¹³ calah siíh² cónh¹ dsi¹hiég¹. Jø¹² bíh³ ca¹jmo¹dsa lah¹jøng² calah. Ca¹tse¹dsa dsa². Ca¹jmo¹dsa lah¹jøng² calah cónh¹ hein¹³ hnøa¹² ta¹ca¹hlég². \v 6 Jøng² ca¹ŋó¹dsa calah cónh¹ hein¹³ hŋí² ta¹ca¹hlég². Ca¹ŋó¹dsa calah juu¹² jøa³hmah³. Jøng² ca¹jë́²dsa calah dsa² la³tiogh³. Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: “¿He² løa¹ tiogh³ hniah¹² ja³la² ta³cøng² jmai³ hi² ha¹chi² ta³ jmoh² hniah¹²?” ca¹juúh²dsa. \v 7 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: “Ha¹chian² dsa² ma²ca¹tǿh¹ jnieh³,” ca¹juúh²dsa. Jøng² ca¹juúh² dsa² juu¹³ héi²: “Jøng² gu³jmóh³ hniah¹² ta³ huø¹ quieg¹jni,” ca¹juúh²dsa. \v 8 Mi³ca¹neng² jøng², ca¹juúh² dsa² juu¹³, ca¹tsáih¹dsa dsa² neng¹² ni³ ta³ quiah¹²dsa: “¡Tei³ dsa² ti³jmo¹² ta³! Jøng² dsa² ca¹ŋi¹togh¹ ja³ca¹tóh² jø², ni³jiá¹ li¹hmah¹³ quiah¹² lah¹ni³. Jøng² ja³ca¹tóh² jø² li¹hmah¹³ quiah¹² dsa² ca¹ŋi¹togh¹ ta¹ŋih¹³,” ca¹juúh² dsa² juu¹³. \v 9 Jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² ca¹ŋi¹togh¹ ta³ hein¹³ hŋí² ta¹ca¹hlég². Jøng² ca¹hiei¹dsa cog³, ma²guie¹ héh¹ cog³ lah¹jan²dsa. \v 10 Jøng² mi³ca¹të́² dsa² ca¹ŋi¹togh¹ ta³ lah¹ni³, mi³lë́²dsa hiei¹dsa ma¹dsio¹² cog³. Di³ jøng² ma¹guie¹ héh¹ cog³ ca¹hiei¹dsa lah¹jan²dsa calah. \v 11 Mi³ma²na²hiei¹dsa cog³ jøng², ca¹jé²dsa juu³dsa. \v 12 Ca¹juúh²dsa: “Dsa² jnung² dsa² na²u¹lé² ja³ca¹tóh² jø². Cøng² hora báh³ ca¹jmo¹dsa ta³. Ma²na²quigh¹hning cu²rø² quiah¹² dsa² héi² quianh¹³ jnieh³, dsa² ma²na²lø¹bí² dsǿa¹² dsi²hieg² ta³cøng² jmai³,” ca¹juúh²dsa. \v 13 Jøng² ca¹juúh² dsa² juu¹³, ca¹tsáih¹dsa jan² dsa² lah¹héi²: “Jai³ di³ hning², Ha²mei¹³ quian¹jni. Ha¹chi² hi² hlaih¹³ jmo¹²jni ca¹lah¹jin³ cøng² quiánh²hning. Ca¹jmoh³hning jǿg³ quianh¹³ jní² hi² cøa¹³jni ma²guie¹ héh¹. \v 14 Hieih³hning cog³ quiánh²hning. Jøng² guønh²hning. Hno¹jni cøa¹³jni quiah¹² dsa² ca¹túgh² ta³ ja³ca¹tóh² jø² cu²rø² cónh¹ ja³cøa¹³jni quiánh² hning². \v 15 Lé² báh³ jmo¹²jni he² hi² hno¹jni quianh¹³ cog³ quieg¹jni. Tsa¹mi³hiágh³hning jní² ni³ huu¹³ ma²na²jmo¹jni juanh¹² dsøa¹jni,” ca¹juúh² dsa² juu¹³. \v 16 Lah¹jøng² báh³ lé²: Dsa² ŋi²nio³ chi³quë́¹ cán² ni³. Jøng² dsa² ma²quin¹² ni³ dsa¹lé² ja³ca¹tóh² jø² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús jǿg³ calah, hi² jón²dsa \r (Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34) \p \v 17 Ma²dsø²lé²dsa juu¹² Jerusalén. Jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² guia¹tón² dsi²juu¹². Ca¹dsiúh¹dsa dsa² jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p \v 18 ―Jai³lah, dsǿg³ jniang³ juu¹² Jerusalén. Ni³ jøng² jë́h²dsa jní² ni³ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa. Jøng² cuúh¹dsa jní² dsag³ juøh¹² hi² hniu¹dsa jón²jni. \v 19 Jøng² jë́h²dsa jní² quiah¹² dsa² siáh², dsa² cuø¹ ju²hiíh¹, dsa² bú²jni. Tiang¹dsa jní² ni³ crǿg¹³. Jøng² jón²jni. Di³ jøng² hi² hiog¹jni ja³hnøa¹² jmai³ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Jǿg³ ca¹møa¹ mi³chiég³ Jacobo quianh¹³ Juan \r (Mr. 10.35-45) \p \v 20 Jøng² ca¹ŋó¹ hio¹³ quián¹² Zebedeo ja³ta¹ni¹ Jesús. Ca¹ŋi¹jian¹dsa og¹ ja³ŋiúh³dsa, dsa² tsen² Jacobo quianh¹³ Juan. Ca¹møa¹ hio¹³ hi² jmo¹ Jesús cøng² hi² dsio¹ dsǿa¹². \v 21 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hio¹³: \p ―¿He² hi² hnøngh²hning? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² hio¹³: \p ―Jmóh³hning hi² tógh¹ og¹ ja²ŋiuh¹jni lang¹² cugh²hning, na³ma²tǿ² ja³ma²lanh¹²hning dsa² jmo¹² héh¹, jan² dsa² guú¹ tø¹guie¹jo¹³, jan² dsa² tø¹guie¹jón¹ ―ca¹juúh² hio¹³. \p \v 22 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa Jacobo quianh¹³ Juan: \p ―Tsa¹ŋih³ hniah¹² he² hi² møh² hniah¹². ¿Tiah³¹ hniah¹² cánh³ jmø³uai¹² hi² ŋi³can³jni? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Tiúh¹ báh³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² cánh³ báh³ hniah¹² jmø³uai¹² cán³jni. Di³ a¹jáng¹ jní² lé² cuø¹³ hein² togh¹ cog²jni tø¹guie¹jo¹³ tø¹guie¹jón¹. Dsa² héi² togh¹ cog²jni, dsa² ma²lǿa¹² jǿg³ togh¹, ju³lah lǿa¹² héh¹ ca¹jmo¹ ti³ŋieh¹jni ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Jøng² mi³ca¹nǿng² dsa² guian¹ jǿg³ jøng², ca¹lø¹hian³dsa dsa² og¹ héi². \v 25 Di³ jøng² ca¹tǿh¹ Jesús dsa² guia¹tón². Ca¹juúh²dsa: \p ―Ma²ŋih³ báh³ hniah¹² ha²lah jmo¹² dsa² lán¹² dsa² ta³ quián¹² dsa² tsa¹lán¹² judío. Jmo¹²dsa lán¹²dsa juu³ dsa² jue¹². Jøng² jmo¹² dsa² canh¹³ hi² li¹dsen¹³dsa ni³ dsa² jue¹². \v 26 Tsa¹lé² lah¹jøng² quiánh² hniah¹². Ju³ná³ hein² hniah¹² hnøngh² lénh² dsa² juanh¹² ja³cog² dsa² jianh¹² hniah¹², jøng² hniuh¹² mi³tih³ hniah¹² ni³ dsa² jianh¹² hniah¹². \v 27 Ju³ná³ hein² hniah¹² dsa² hnøngh² cánh³ ni³, jøng² hniuh¹² mi³hogh³ hniah¹² dsa² jianh¹² hniah¹². \v 28 Di³ jní² calah, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², ca¹guio¹jni mi³jøng² mi³ti³jni ni³ dsa², a¹jáng¹ ju³ hi² mi¹ti¹dsa ne¹ jní². Ca¹guio¹jni hi² jón²jni. Jøng² log³jni dsa² jue¹² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Jesús hí³ og¹ dsa² teg³ \r (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43) \p \v 29 Jøng² ca¹tsø³jue¹³dsa jøa³juøi² Jericó. Jue¹² hlaih¹³ dsa² ma²dsø²lé² quianh¹³ Jesús. \v 30 Jøng² mi³tiogh³ og¹ dsa² teg³ dsi²juu¹². Mi³ca¹lø¹lih¹³ dsa² héi² hi² ma²já¹² Jesús, ca¹hløah¹dsa tí². Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Guiuh¹³, tsø³jong¹³ hlai³ David! ¡Jmo³ huø³ hoh¹² quianh¹³ jnieh³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 31 Jøng² ca¹jí² dsa² jue¹² quiah¹² dsa² teg³ héi² hi² tsa¹ma¹tóh¹dsa møah¹³. Ta³lah¹tí² hi³méh¹ ca¹hløah¹dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Guiuh¹³! ¡Tsø³jong¹³ hlai³ David! ¡Jmo³ huø³ hoh¹² quianh¹³ jnieh³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 32 Jøng² ca¹jŋi¹ Jesús. Ca¹tǿh¹dsa dsa² teg³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² hi² hnøngh² hniah¹² jmo¹³jni ja³cogh² hniah¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 33 Jøng² ca¹juúh² dsa² teg³: \p ―Ju³li¹jniuh¹² jnieh³, Guiuh¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 34 Jøng² ca¹ŋi¹ŋiú² dsǿa¹² Jesús. Ca¹láh²dsa mø³ni³dsa. Dsø¹juu¹² jøng² ca¹løa¹ jniuh¹²dsa. Ca¹ŋi¹lé²dsa quianh¹³ Jesús. \c 21 \s1 Ca¹dsiég¹ Jesús jøa³juøi² Jerusalén \r (Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Jøng² ja¹quien¹³ dsi³lé²dsa Jerusalén, ca¹dsi¹lé²dsa jøa³juøi² Betfagé ja³tsih¹³ máh² Olivo. Jøng² ca¹tse¹ Jesús og¹ dsa² quianh¹³dsa. \v 2 Ca¹juúh²dsa: \p ―Gu³noh¹² hniah¹² juøi² mih² neng¹² cøg² ná¹². Dsø¹juu¹² na³ma²ca¹dsi¹noh¹² hniah¹², dsianh¹² hniah¹² jan² chi³búh³, chi³hŋioh¹jah lah¹quianh¹³ jan² búh³ meh². Tseh³ jáh². Taih³ jáh² ja³la². \v 3 Ju³ná³ hein² dsa² ca¹juúh²: “¿He² løa¹ na²tseh³ hniah¹² jáh²?” Jøng² juaih¹³ hniah¹² dsa²: “Chi³quian¹³ Juu¹³ jniang³ jmai³ jáh². Dsø¹juu¹² cuø¹dsa jǿg³ hi² taih³ hniah¹² jáh²” ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 4 Lah¹jøng² báh³ ca¹løa¹, mi³jøng² li¹ti¹ jǿg³ la², hi¹ ca¹juúh² dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih²: \q1 \v 5 Gu³tseih³ dsa² chian² Sión, dsa² israel, jǿg³ la²: \q1 “Dsa² lén² rai¹³ quiánh² hniah¹² ma²já¹². \q1 Tsa¹jmo¹²dsa hi² juanh¹²dsa. \q1 Guǿ¹²dsa cah³ búh³, \q1 jong¹² jáh² quien¹² lio¹³,” ca¹juúh²dsa. \p \v 6 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² og¹ héi², dsa² ca¹tse¹ Jesús. Ca¹jmo¹dsa ju³lah ca¹juúh² Jesús. \v 7 Jøng² ca¹ŋi³tei²dsa jáh² quianh¹³ jong¹²jah ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹jiúh²dsa tsǿnh³dsa cah³ jáh². Jøng² ca¹gú² Jesús cah³ jáh². \v 8 Jøng² jue¹² hlaih¹³ dsa² ca¹jág¹ tsǿnh³ dsi²juu¹². Jøng² ca²dsiog³dsa ca¹quiúh² moh¹³ tsǿn¹². Ca¹jág¹dsa dsi²juu¹². Mi³jøng² lé² jláh³ juu¹². \v 9 Jøng² tí² ca¹hløah¹ dsa² ma²jiá¹² lah¹quianh¹³ dsa² chi³quë́¹. Ca¹juúh²dsa: \p ―Dsa² dsiog¹ báh³ tsø³jong¹³ hlai³ David lang¹². Hiug¹² juanh¹² dsa² ma²já¹², dsa² ca¹tse¹ Diú¹³ juanh¹². Dsio¹ mi³juanh¹³ jniang³ Diú¹³, dsa² guǿ¹² guiuh¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 10 Jøng² mi³ca¹dsiég¹ Jesús jøa³juøi² Jerusalén, dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsa² chian² ja³jøng². Gøg² ca¹can¹dsa. Jøng² ca¹dsii¹ dsa² jue¹² jǿg³ cu³guiog¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Hein² báh³ dsa² ná¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 11 Jøng² ca¹juúh² dsa² ŋi²nio³ quianh¹³ Jesús: \p ―Dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ báh³ lang¹², dsa² tsen² Jesús, dsa² chian² Nazaret, juøi² tén¹² Galilea ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹ŋó¹ Jesús ja³tsih¹³ guøh¹² \r (Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 12 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús juu¹² ja³tsih¹³ guøh¹² juøh¹². Jøng² ca¹huan¹ Jesús dsa² hnai¹² lio¹³ quianh¹³ dsa² lá¹², dsa² mi³tiogh³ niúh¹ jnǿ³ ja³tsih¹³ guøh¹². Ca¹jéinh¹ Jesús mesa quiah¹² dsa² mi²tsë́¹ cog³. Ca¹jéinh¹dsa hma²sai³¹ quiah¹² dsa² hnë¹² jug². \v 13 Jøng² ca¹tsáih¹dsa dsa² héi². Ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹la² báh³ rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: “Hniú¹² ja³hlanh¹²dsa Diú¹³,” li¹tsen² hniú¹² quieg¹jni, rø²juuh² si². Cónh¹jøng² ma²ca¹jmoh³ hniah¹² ma²lǿa¹² hniu³ Diú¹³ ju³lah lǿa¹² cøng² ja³tiogh³ dsa² høin² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 14 Ja³tsih¹³ guøh¹² jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² teg³ quianh¹³ dsa² tsa¹li¹ŋøa¹ ni³ Jesús. Jøng² ca¹mi¹hliú² Jesús dsa² héi². \v 15 Jøng² mi³tiogh³ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹jái¹dsa juu¹² juøh¹² lah¹jøng², hi² ca¹jmo¹ Jesús. Ca¹nǿng²dsa jǿg³ juúh² hi²meh² ma²tiogh³ ja³tsih¹³ guøh¹². Ca¹hløah¹tsih tí². Lah¹la² ca¹juúh²tsih: “Hiug¹² juanh¹² tsø³jong¹³ hlai³ David lang¹²,” ca¹juúh²tsih. \p Jøng² ca¹lø¹hné¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ héi². \v 16 Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¿Tsa³nøngh²hning jǿg³ juúh² tsih² tiogh³ ná¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Nang¹² báh³ jní². Jmo¹² báh³ tsih² ju³lah lǿa¹² jǿg³ la², hi² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: \q1 Ma²ca¹mi³tanh¹³hning tsih² guing². \q1 Mi³jøng² cu²rø² hlaih¹³ mi²juanh¹²tsih hning², rø²juúh² si². \p \v 17 Jøng² ca¹tiúg² Jesús dsa² héi². Ca¹u¹hái¹dsa jøa³juøi² Jerusalén. Ca¹ŋó¹dsa juu¹² jøa³juøi² Betania, ja³ca¹jnióh¹dsa cøng² huu². \s1 Jǿg³ quiah¹² hma² higo \r (Mr. 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Mi³ca¹jni¹, jøng² ca¹ŋó¹ calah Jesús juu¹² jøa³juøi² Jerusalén. Jøng² ca¹løa¹ lø¹i³cónh¹²dsa. \v 19 Jøng² ca¹jái¹dsa tsih¹² cøng² hma² higo cøg¹² juu¹². Ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³tsih¹³ hma². Jøng² ha¹chi² mǿi² higo ca¹dsóh²dsa ca¹lah¹jin³ he². Jmáh¹lah moh¹³ báh³ ti³dsøa¹³. Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa hma²: \p ―¡Tsa¹ton¹² jmai³ ma¹hai¹ mǿi² quiánh²hning, jmai³ ŋi² ja³já¹³, jmai³ ŋi² ja³dság¹! ―ca¹juúh²dsa. \p Dsø¹juu¹² jøng² ca¹lø¹quiéng¹ hma² ca¹tǿ² jmó³. \v 20 Jøng² ca²lah²dsogh¹² dsǿa¹² dsa² quianh¹³ Jesús, mi³ca¹jái¹dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha²lah ca¹løa¹ ca¹lø¹quiéng¹ hma² ta³tí³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 21 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³ná³ héh² hniah¹² jǿg³ quiah¹² Diú¹³, hi² tsa¹lë́h² hniah¹² hi² tsa¹li¹ti¹, jøng² li¹chi² bí² quiánh² hniah¹² hi² jmóh³ hniah¹² hiug¹² jín³ ma¹dsio¹² cónh¹ ja³ca¹jmo¹jni quiah¹² hma² ná¹². Li¹chi² bí² hi² juaih¹³ hniah¹² máh² jnung² hi² jŋiángh¹ máh², hi² dsa¹hí² dsi²jo² jmø³ŋih¹³. Jøng² lé² báh³ lah¹jøng². \v 22 Ca¹lah¹jǿ¹ he² hi² møh² hniah¹² ja³cog² Diú¹³, ŋieh¹ báh³ hniah¹² ju³ná³ héh² hniah¹² hi² tiúh¹ Diú¹³ jmo¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ ca¹të́² Jesús \r (Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8) \p \v 23 Mi³ca¹dsiég¹ Jesús ja³tsih¹³ guøh¹², ca¹heh¹dsa dsa² mi³tiogh³ ja³jøng² jǿg². Jøng² ca¹dsi¹lé² juu¹³ jmi²dsa² ca¹lah¹quianh¹³ dsa² canh¹³ quián¹² dsa² judío. Jøng² ca¹ŋǿh¹ dsa² héi² Jesús: \p ―¿He² jǿg³ ca¹të́h²hning hi² jmoh²hning juu¹² juøh¹², hi² huanh³hning dsa² hnai¹² lio¹³ tø¹coh¹³ jnǿ³? ¿Hein² ca¹cuø¹ jǿg³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Juǿi²jni hniah¹² cøng² jǿg³. Na³ma²na²ŋaih³ hniah¹² jǿg³ juǿi²jni hniah¹², ni³ jøng² juøh¹³jni he² jǿg³ ca¹të́²jni. \v 25 Lah¹la² ŋaih³ hniah¹² jní²: ¿Hein² quiah¹² jǿg³ hi² ca¹chiog¹ hlai³ Juan dsa² jmøi²? ¿Jǿg³ quiah¹² Diú¹³, ho¹ ju³ jǿg³ ca¹jmo¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ báh³? ―ca¹juúh² Jesús. \p Jøng² ca¹dsii¹ dsa² héi² jǿg³ guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹lé² tséih³ jniang³ dsa² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Di³ jøng² tsáih¹dsa jniang³ he² løa¹ tsa¹ca¹héh³ jniang³ jøng². \v 26 Jø¹² bíh³ tsa¹lé² juúh³ jniang³ jǿg³ quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. Di³ gan¹ jniang³ dsa² jue¹². Di³ lah¹jøng² lë́² ca¹lah¹já¹dsa, hi² lah¹dsóh² mi³lán¹² hlai³ Juan dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \p \v 27 Jøng² ca¹juúh² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Tsa¹ne³ jnieh³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Jøng² tsa¹ŋi³juøh¹³jni calah he² jǿg³ ca¹të́²jni hi² jmo¹²jni láh² ma²ca¹jmo¹jni. \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² chian² og¹ ja³ŋiúh³ \p \v 28 ’Nengh² hniah¹² jǿg³ la². Jan² dsa², mi³chian² og¹ ja³ŋiúh³dsa. Ca¹tsáih¹dsa jong¹²dsa, dsa² lán¹² dsa² juanh¹². Ca¹juúh²dsa: “Gu³jmo³ ta³ na¹ jøa³ gu²jøah¹³,” ca¹juúh²dsa. \v 29 Jøng² ca¹ŋai¹ ja³ŋiúh³ héi². Ca¹juúh²dsa: “Ha¹chi² nei³jni,” ca¹juúh²dsa. Ni³ jøng² ca¹jéinh¹ dsǿa¹²dsa. Ca¹ŋó¹dsa. Ca¹ŋi¹jmó²dsa ta³. \v 30 Jøng² ca¹ŋó¹ ti³jmi²dsa calah. Ca¹ŋi³tseih³dsa ja³ŋiúh³dsa, dsa² meh². Jø¹² bíh³ lah¹jøng² ca¹juúh² ti³jmi²dsa. Jøng² ca¹juúh² dsa² lán¹² dsa² meh² héi²: “Nei¹³ báh³ jní²,” ca¹juúh²dsa. Cónh¹jøng² tsa¹ca¹ŋó¹ báh³ dsa². \p \v 31 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ héi²: \p ―¿Naih¹² dsa² ca¹jmo¹ hi² hniu¹ ti³jmi²dsa? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Ja³ŋiúh³dsa dsa² juanh¹² báh³ ca¹jmo¹ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Dsa¹lé² dsa² cagh¹² cog³ juøi² quianh¹³ hio¹³ lø³hiug¹² juu¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Cán² dsa² héi² ni³ cónh¹ jín³ hniah¹². \v 32 Di³ ca¹guøn¹ Juan, dsa² ca¹chiog¹ dsa² jmøi². Ca¹heh¹dsa hniah¹² jǿg³ dsøg¹² ha²lah lah¹dsóh² hniu¹ Diú¹³ hi² ŋi¹nio¹ dsa² jmøi¹guǿi¹. Jøng² tsa¹ca¹héh¹ hniah¹² jǿg³ quiah¹²dsa. Di³ jøng² ca¹hé¹ báh³ dsa² cagh¹² cog³ juøi² quianh¹³ hio¹³ lø³hiug¹². Jøng² mi³ca¹jaih³ hniah¹² lah¹jøng², cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹jéinh¹ hoh¹² hniah¹². Ha¹chi² ca¹héh¹ hniah¹² jǿg³ ca¹he¹ Juan. \s1 Jǿg³ quiah¹² juu¹³ jøa³ gu²jøah¹³ \r (Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19) \p \v 33 ’Nengh² hniah¹² jín³ cøng² jǿg³ ti³jnøa¹², jǿg³ quiah¹² jan² dsa² ca¹jné² chiúh³ gu²jøah¹³. Jøng² ca¹jmo¹dsa jnǿ³ lah¹jin² lah¹lǿih¹. Ca¹jmo¹dsa cøng² ja³sianh¹dsa gu²jøah¹³. Jøng² ca¹tsih¹dsa cøng² hniú¹² ŋiei¹³ jøa³, hniú¹² ja³tógh¹ dsa² jmo¹ hí³. Jøng² mi³ca¹jmo¹dsa jǿg³ hi² jmo¹ dsa² siáh² hí³, jøng² ca¹ŋó¹dsa huø¹ siíh² ja³uǿin³. \v 34 Jøng² mi³ca¹tǿ² jmai³ ja³cøn¹dsa gu²jøah¹³, ca¹tse¹dsa úg² dsa² quianh¹³dsa juu¹² ja³quiah¹³ dsa² jmo¹² hí³ héi². Mi³ŋi¹quieng²dsa cónh¹ hi² ta¹dsa quiah¹² huø¹. \v 35 Jøng² ca¹chiángh² dsa² mi³jmo¹² hí³ héi². Ca¹bá²dsa jan² dsa². Ca¹jŋëh¹dsa jan² dsa². Ca¹qui² ca¹túg²dsa cang³ jan² dsa². \v 36 Jøng² ca¹tse¹ juu¹³dsa calah dsa² quián¹²dsa, dsa² siáh². Ca¹tse¹dsa dsa² jue¹² hi³méh¹ cónh¹ jín³ dsa² ca¹tse¹dsa lah¹jiá¹². Jø¹² bíh³ lah¹jøng² ca¹jmo¹ dsa² jmo¹² hí³ huø¹ quiah¹²dsa. Ca¹jmóh²dsa dsa² héi² calah. \v 37 Ja³ca¹tóh² jø² jøng² ca¹tse¹ dsa² juu¹³ héi² ja³ŋiúh³dsa. Di³ hi² lë́²dsa hi² mi¹juanh¹² báh³ dsa² héi² jong¹²dsa. \v 38 Jøng² ca¹jái¹ dsa² jmo¹² hí³ huø¹ hi² ma²júgh² ja³ŋiúh³ juu¹³ huø¹. Jøng² ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: “Dsa² júgh² ná¹² báh³ dsa² ta¹ hi² chi² quiah¹² ti³jmi²dsa. Ju³jŋëh¹³ jniang³ dsa². Mi³ jøng² tai¹ jniang³,” ca¹juúh²dsa. \v 39 Jøng² ca¹chiángh²dsa. Ca¹ŋi³tiang¹²dsa coh¹³ jnǿ³. Jøng² ca¹jŋaih¹dsa. \p \v 40 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³: \p ―Na³ma²dsiánh¹ dsa² juu¹³, ¿he² jmo¹dsa quianh¹³ dsa² mi³jmo¹² hí³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 41 Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―Lah¹dsóh² mi¹dsian¹²dsa dsa² hiug¹² hlanh³ héi². Jøng² jmo¹dsa héh¹ hi² jmo¹ dsa² siáh² hí³ huø¹ jøng², dsa² jáinh¹ hi² ta¹dsa quiah¹² huø¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 42 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Tsa³ma²ca¹híh² hniah¹² jǿg³ la², jǿg³ lǿa¹² ni³ si² quiah¹² Diú¹³?: \q1 Cang³ tsa¹jih² dsa² jmo¹² hniú¹², \q1 cang³ jøng² báh³ ma²jmo¹² hi² ma²tsih¹² hniú¹² tí². \q1 Juu¹³ jniang³ báh³ ca¹jmo¹ lah¹jøng². \q1 Dsio¹ hlaih¹³ cu²té¹², lë́² jniang³, rø²juúh² si². \m \v 43 Di³ jøng² juǿi²jni hniah¹²: Tsa¹ma¹cuø¹ Diú¹³ jǿg³ hi² gu³noh¹² hniah¹² ja³jmo¹²dsa héh¹, dsa² siáh² báh³ cuúh¹dsa dsa¹lia¹ ja³jøng², dsa² mi¹ti¹ jǿg³ quiah¹²dsa. \v 44 Ju³ná³ hein² dsa² tsa¹hé² jǿg³ quieg¹jni, dsa² héi² dsa¹hén². Dsián¹ báh³ ca¹lah¹já¹ dsa² ca¹lø¹hné¹jni quianh¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 45 Mi³ca¹nǿng² juu¹³ jmi²dsa² ca¹lah¹quianh¹³ dsa² fariseo jǿg³ jøng², ca¹lø¹lih¹³dsa hi² ca¹të́²dsa guiog¹³dsa jǿg³ ca¹juúh² Jesús. \v 46 Jøng² mi³chiángh²dsa ju³tsa¹ca¹lø¹ga¹dsa dsa² jue¹². Di³ lë́² dsa² jue¹² hi² lán¹² Jesús dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. \c 22 \s1 Jǿg³ quiah¹² dsa² tiogh³ ja³ca¹jenh² gug² dsa² \p \v 1 Jøng² ca¹tsáih¹ calah Jesús dsa² jue¹² jǿg³ ti³jnøa¹². Ca¹juúh²dsa: \p \v 2 ―Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan² rai¹³ ca¹jmo¹ jmai³ quiah¹² ja³ŋiúh³dsa, dsa² ca¹jenh² gug². \v 3 Jøng² ca¹tse¹ rai¹³ dsa² jmo¹² ta³ quiah¹²dsa, hi² dsa¹tseih¹dsa dsa² ma²lǿa¹² jǿg³ dsa¹lé² jmai³ hi² ma²lé² dsa¹lé²dsa. Jøng² ha¹chi² ca¹lø¹hniu¹dsa dsa¹lé²dsa. \v 4 Ni³ jøng² ca¹tse¹ rai¹³ calah dsa² siáh². Ca¹juúh² rai¹³: “Gu³tseih³ hniah¹² dsa² hi² ma²lǿa¹² ju²jŋia¹³ má¹. Ca¹mi³dsian¹³jni ca³ju² dsú² quianh¹³ jáh² ma²banh². Ma²lǿa¹² ju²jŋia¹³ ca¹lah¹jǿ¹. Gu³tseih³ hniah¹² dsa² ju³ji¹lé²dsa ta¹na¹ cónh¹,” ca¹juúh² rai¹³. \v 5 Jøng² dsa² ca¹tǿh¹dsa héi², tsa¹ca¹tónh¹dsa juu¹² jǿg³. Ca¹ŋi¹jmó²dsa ta³ quiah¹² guiog¹³dsa. Jan² dsa² ca¹ŋó¹ juu¹² ja²ron¹² huø¹ quiah¹². Jan² dsa² ca¹ŋó¹ ŋi¹jmó² ta³. \v 6 Jøng² ca²dsiog³dsa ca¹chiánh² dsa² jmo¹² ta³ quiah¹² rai¹³. Ca¹jmógh²dsa. Ni³ jøng² ca¹mi¹dsiag¹²dsa. \v 7 Jøng² ca¹lø¹hné¹ hlaih¹³ rai¹³. Ca¹tse¹dsa hlég² quián¹²dsa. Ca¹mi¹dsian¹² hlég² dsa² ca¹jmo¹ lah¹jøng². Ca¹jøn¹ hlég² juøi² ja³mi³tiogh³ dsa² héi². \v 8 Jøng² ca¹juúh² rai¹³, ca¹tsáih¹dsa dsa² jmo¹² ta³ quiah¹²dsa: “Ma²lǿa¹² ju²jŋia¹³ ca¹lah¹jǿ¹. Cónh¹jøng² tsa¹té¹²dsa ji¹lé²dsa, dsa² mi³lǿa¹³ jǿg³ mi³ji¹lé². \v 9 Hi² gu³noh¹² hniah¹² juu¹² juøh¹². Gu³teh³ hniah¹² ca¹lah¹já¹ dsa² ŋi²nio³ ja³jøng² cónh¹ té¹² dsa² ca¹dsanh¹ báh³ hniah¹²,” ca¹juúh² rai¹³. \v 10 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² jmo¹² ta³ quiah¹² rai¹³ juu¹² jøng². Ca¹ŋi¹tei¹dsa ca¹lah¹já¹ dsa² ca¹jén²dsa, cu¹dsie¹² dsa² dsiog¹ quianh¹³ dsa² hlanh³. Ca¹túgh²dsa ca¹lah¹chi³cángh² hniú¹² ja³jmo¹²dsa jmai³. \p \v 11 ’Mi³ca¹dsiég¹ rai¹³ ja³jøng², ca¹jë́²dsa dsa² jue¹². Jøng² ca¹jë́² rai¹³ jan² dsa² ha¹chi² hmøah¹² quiah¹² jmai³ quieih¹²dsa, hmøah¹² ma²ca¹dsiúh¹ rai¹³ quiah¹² ca¹lah¹já¹ dsa² tiogh³. \v 12 Jøng² ca¹juúh² rai¹³, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: “Ha²mei¹³, ¿he² løa¹ na²ŋëh¹³hning dsi²néi², hi² ha¹chi² hmøah¹² quiah¹² jmai³ jøng² quieih³hning?” ca¹juúh² rai¹³. Jøng² ha¹chi² ca¹ŋai¹ dsa² héi². \v 13 Jøng² ca¹juúh² rai¹³, ca¹tsáih¹dsa dsa² quián¹²dsa: “¡Quiéin² gug² tai³ dsa² ná¹²! ¡Tióg² dsa² ná¹² ca¹tǿ² guio¹juǿi¹! Ja³jøng² dsø¹tø² dsø¹hǿg²dsa. Cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹²,” ca¹juúh² rai¹³. \v 14 Lah¹jøng² lǿa¹². Di³ ma²ca¹tǿh¹ Diú¹³ dsa² jue¹². Cónh¹jøng² mih² báh³ dsa² ma²ti³quióh³ quián¹²dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² cog³ cagh¹²dsa \r (Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26) \p \v 15 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² fariseo. Ca¹ŋi¹jmó²dsa jǿg³ ha²lah mi¹gan¹²dsa Jesús. Mi³jøng² dsø¹gán² Jesús jǿg³ dsii¹dsa. \v 16 Ni³ jøng² ca¹tse¹ dsa² fariseo ca²dsiog³ dsa² quián¹²dsa ca¹lah¹quianh¹³ dsa² quián¹² Herodes. Mi³ca¹dsi¹lé² dsa² héi² ja³tsenh¹³ Jesús, ca¹juúh²dsa: \p ―Ma²ne³ jnieh³ hi² juúh²hning jǿg³ dsøg¹², Tøa¹². Lah¹dsóh² heh¹²hning ju³lah juu¹² ca¹quieg² Diú¹³. Cøng² ni³ jmoh²hning ja³cog² ca¹lah¹já¹ dsa² chian². Tsa¹jmóh³hning hi² juanh¹² jan² dsa². \v 17 Juaih¹³hning jnieh³ chi²júh² he² lë́h²hning. ¿Dsio³¹ cuǿ³ jniang³ cog³ cagh¹² rai¹³ chian² Roma? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Jøng² ma²ŋi¹² Jesús ta³dsǿa¹² juúh² dsa² héi², ca¹juúh²dsa: \p ―¿He² løa¹ mi³gagh¹³ hniah¹² jní²? Dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹² báh³ hniah¹². \v 19 Gu³quin³ cøng² ŋi³néng² ju³lah lǿa¹² ŋi³néng² cagh¹² rai¹³, hi² mi³jái¹³jni ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹ŋi³quín³dsa. \v 20 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¿Hein² nióh³ quiah¹² rø²ton¹² ŋi³néng² la²? ¿Hein² jmai³ rø²ton¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 21 Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Nióh³ quiah¹² rai¹³ romano báh³ jøng², ca¹lah¹quianh¹³ jmai³dsa ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² héi²: \p ―Hi² jøng² dsio¹ mi³tih³ hniah¹² ja³cog² rai¹³ ju³lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹² rai¹³. Jøng² dsio¹ mi³tih³ hniah¹² ja³cog² Diú¹³ calah ju³lah lǿa¹² jǿg³ quiah¹²dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 22 Mi³ca¹nǿng² dsa² héi² jǿg³ jøng², dsogh¹² báh³ dsǿa¹²dsa. Jøng² ca¹ŋi¹lia¹dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² hi² hiog¹ dsa² jmøi¹guǿi¹ \r (Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40) \p \v 23 Jmai³ jøng² ca¹dsi¹lé² ca²dsiog³ dsa² saduceo ja³tsenh¹³ Jesús, dsa² juúh² tsa¹hiog¹ jmi²dsí². Jøng² ca¹ŋǿh¹dsa Jesús. \v 24 Ca¹juúh²dsa: \p ―Tøa¹², lah¹la² lǿa¹² si² ca¹jmo¹ hlai³ Moisés: Ju³ná³ jan² dsa² ca¹jon¹, chian² báh³ hio¹³ quián¹²dsa, ha¹chian² guing² ma²chian² quián¹²dsa, jøng² hniuh¹² báh³ hi² jian¹ roh¹³ hlai³, dsa² ma²jon¹³, hio¹³ héi². Mi³jøng² li¹chian² tsø³jong¹³ hlai³, hi² lǿa¹² jǿg³. \v 25 Jøng² ja³tiagh³ jnieh³ mi³chian² guiog¹ dsa² ŋioh¹², dsa² lán¹² roh¹³dsa. Dsa² ne¹³ ca¹jian¹ hio¹³. Jøng² ca¹jon¹dsa, ha¹chian² jong¹²dsa chian². Ni² jøng² ca¹jian¹ dsa² ja³ma²og¹ hio¹³ quián¹² hlai³. \v 26 Jø¹² bíh³ ca¹jon¹ dsa² héi², ha¹chian² jong¹²dsa ca¹lø¹chián¹. Jø¹ bíh³ lah¹jøng² ca¹løa¹ quiah¹² dsa² ja³ma²úg² calah siíh². Lah¹jøng² báh³ ca¹ŋi¹ŋë́² ca¹lah¹ta³guiog¹ dsa² ŋioh¹². \v 27 Ni³ jøng² ca¹jon¹ calah hio¹³ hŋiah¹². \v 28 Jøng², ¿hein² dsa² ŋioh¹² li¹quián¹² hio¹³ na³ma²tǿ² ja³ca¹hiog²dsa. Di³ ca¹lah¹jǿ¹ guiog¹ báh³ dsa² ŋioh¹² ca¹jian¹ hio¹³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 29 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² saduceo héi²: \p ―Dsa²gán² hoh¹² báh³ hniah¹². Di³ tsa¹cuéh² hniah¹² si² quiah¹² Diú¹³. Tsa¹lë́h² hniah¹² chi² bí² quiah¹²dsa. \v 30 Di³ ha¹chian² hio¹³ jian¹ dsa² ŋioh¹² na³ma²tǿ² ja³ca¹hiog²dsa. Ha¹chian² dsa² ŋioh¹² jian¹ hio¹³. Di³ ma²lán¹²dsa jmai³ jøng² ju³lah lán¹² ángeles tiogh³ ŋi¹juǿi¹. \v 31 Jøng² jǿg³ jøng² hi² hiog²dsa, ¿he² løa¹ tsa¹ma²ca¹híh² hniah¹² cu²rø² si² quiah¹² Diú¹³? \v 32 Lah¹la² rø²juúh² si²: “Jní² báh³ Diú¹³ quián¹² hlai³ Abraham, Diú¹³ quián¹² hlai³ Isaac, Diú¹³ quián¹² hlai³ Jacob,” rø²juúh² si². Jøng² ma²ŋih³ hniah¹² hiog¹ dsa² úg² héi². Di³ ha¹chi² quián¹² Diú¹³ dsa² tsa¹ma¹chian². Dsa² chian² báh³ quián¹² Diú¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 33 Jøng² ca¹lø¹dsogh¹² dsǿa¹² dsa² jue¹² mi³ca¹nǿng²dsa jǿg³ jøng², hi² ca¹he¹ Jesús. \s1 Jǿg³ quiah¹² lei¹³ quin¹² ni³ \r (Mr. 12.28-34) \p \v 34 Jøng² ca¹túgh² dsa² fariseo ja³tsenh¹³ Jesús, mi³ca¹lø¹ŋi¹²dsa ca¹tiúh¹ Jesús dsii¹² jǿg³ quianh¹³ dsa² saduceo. \v 35 Jøng² ca¹ŋǿh¹ jan² dsa² héi² Jesús, jan² dsa² lán¹² tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³. Hniu¹dsa cán²dsa jǿg³ dsøg¹² quiah¹² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p \v 36 ―Tøa¹², ¿naih¹² lei¹³ quin¹² ni³ cónh¹ ja³ca¹lah¹jǿ¹ lei¹³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―“Mi³hnóh¹hning Juuh²hning, Diú¹³ quiánh²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hoh¹²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ jmi²dsí² quiánh²hning, quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² dsa²jiag¹² hoh¹²hning.” \v 38 Lei¹³ jøng² báh³ quin¹² ni³, lei¹³ juøh¹². \v 39 Jøng² chi² báh³ jín³ cøng² lei¹³, mih² tsa¹cu²rø². Lah¹la² báh³ lǿa¹² lei¹³ ja³ma²ton¹: “Mi³hnóh¹hning dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹²hning, ju³lah hnóh¹hning hŋiah¹hning.” \v 40 Ton¹ lei¹³ jøng² báh³ ma²lǿa¹² chiúh³ quiah¹² ca¹lah¹jǿ¹ lei¹³ ca¹quieg² hlai³ Moisés quianh¹³ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih² ―ca¹juúh² Jesús. \s1 ¿Hein² jong¹² lán¹² Cristo? \r (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44) \p \v 41 Ta³lah¹tiogh³ dsa² fariseo ja³jøng², ca¹ŋǿh¹ Jesús dsa² héi² cøng² jǿg³. Ca¹juúh²dsa: \p \v 42 ―¿Ha²lah lë́h² hniah¹² quianh¹³ Cristo? ¿Hein² tsø³jong¹³ lán¹²dsa? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: \p ―Tsø³jong¹³ hlai³ David báh³ Cristo ―ca¹juúh²dsa. \p \v 43 Jøng² ca¹juúh² Jesús calah: \p ―¿He² løa¹ ca¹jmo¹ Diú¹³ dsǿa¹² hlai³ David, hi² ca¹tǿh¹dsa Cristo juu³dsa, chi²júh² lán¹² Jesús tsø³jong¹³ hlai³ David? Lah¹la² ca¹juúh² hlai³ David: \q1 \v 44 Ca¹tsáih¹ Juu¹³ jniang³ Juu¹jni: \q1 “¡Ní² cog²jni ta¹guia¹jo¹³, \q1 ca¹lah¹ca¹tǿ² jmai³ ja³ca¹jmo¹jni ca¹tiah¹hning quianh¹³ dsa² hiag¹³ quiánh²hning!” rø²juúh² si². \m \v 45 Hŋiah¹² báh³ hlai³ David ca¹tǿh¹ Cristo juu³dsa. ¿Ha²lah lǿa¹² jøng² hi² lán¹² Cristo tsø³jon² quiah¹²dsa? ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 46 Jøng² tsa¹ca¹tiúh¹ dsa² héi² ŋai¹ jǿg³ ca¹juúh² Jesús. Ni³ jøng² ha¹chian² dsa² siáh² ma¹tí² dsǿa¹² hi² ŋai¹dsa jin³ cøng² jǿg³. \c 23 \s1 Ca¹cuø¹ Jesús dsag³ quiah¹² tøa¹² he¹² lei¹³ quianh¹³ dsa² fariseo \r (Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quián¹²dsa ca¹lah¹quianh¹³ dsa² jue¹²: \p \v 2 ―Lán¹² tøa¹² he¹² lei¹³ ca¹lah¹quianh¹³ dsa² fariseo dsa² he¹² jǿg³ ha²lah lǿa¹² lei¹³ ca¹quieg² hlai³ Moisés ma²lǿih². \v 3 Dsio¹ báh³ mi³gǿgh³ hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ he¹² dsa² héi². Dsio¹ báh³ mi³tih³ hniah¹² jǿg³. Cónh¹jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² ju³lah jmo¹²dsa. Di³ ha¹chi² mi²ti¹dsa guiog¹³dsa. \v 4 Di³ ué² jmo¹²dsa ja³mi¹ti¹ dsa² siáh² lei¹³. Jøng² tsa¹hiei¹dsa mi¹ti¹dsa guiog¹³dsa. \v 5 Hniu¹dsa jái¹ dsa² jue¹² ja³jmo¹²dsa hi² dsio¹. Jai³lah juøh¹² gog¹² tiun¹²dsa dsi³qui¹²dsa quianh¹³ gug²dsa, gog¹² tioh¹³ ca²jneh³ si² quiah¹² Diú¹³. Jláh³ jmo¹²dsa hmøah¹² caih¹²dsa. \v 6 Hniu¹dsa tógh¹dsa ja³jláh³ ja³jmo¹² dsa² jmai³ quianh¹³ dsi²néi² guøh¹². \v 7 Hi² hniu¹dsa mi¹juanh¹² dsa² jue¹² ja³ŋi²nio³dsa jøa³hmah³. Hi² hniu¹dsa juúh² dsa² jue¹²: “Tøa¹².” \p \v 8 ’Di³ jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² hi² juúh² dsa² jue¹² hi² lanh¹² hniah¹² tøa¹² quián¹²dsa. Di³ jan² báh³ dsa² lán¹² tøa¹² quiánh² hniah¹². Ca¹lah¹já¹ dsa² ná¹² lán¹² rúh² hniah¹². \v 9 Jø¹² bíh³ tsa¹tøah¹³ hniah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ “Jmi² jniang³.” Di³ jan² báh³ Jmi² jniang³ chian², Diú¹³ guǿ¹² ŋi¹juǿi¹. \v 10 Jø¹² bíh³ tsa¹jmóh³ hniah¹² hi² juúh² dsa² jmøi¹guǿi¹ hi² lanh¹² hniah¹² juu³dsa. Di³ jan² báh³ Juuh² hniah¹² chian². Cristo báh³ héi². \v 11 Dsa² héi² báh³ lán¹² dsa² juanh¹² quiánh² hniah¹², dsa² mi²ti¹ neih³ hniah¹². \v 12 Dsa² meh² báh³ lén² dsa² jmo¹² juanh¹²dsa. Jøng² dsa² juanh¹² báh³ lén² dsa² jmo¹² hi² meh²dsa. \p \v 13 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹², dsa² fariseo quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Jnëh¹³ hniah¹² juu¹² ja³dsa¹lé²dsa ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Guiogh¹³ báh³ hniah¹² tsa¹hnøngh² gu³noh¹² juu¹² jøng². Tsa¹cuuh² hniah¹² jǿg³ dsa¹lé² dsa² hniu¹ dsa¹lé². \p \v 14 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹², dsa² fariseo ca¹lah¹quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Di³ tí² hoh¹² hniah¹² cángh³ hniah¹² hniu³ dsa² hnǿi². Jøng² hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³ ma¹dsio¹² jǿg³ hi² ta³hoh¹² hniah¹². ¡Hiug¹² jín³ ma¹dsio¹² ta¹canh¹³ báh³ hniah¹²! \p \v 15 ’¡He³ báh³ ué² lé² quianh¹³ hniah¹² dsa² fariseo ca¹lah¹quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Di³ ŋi²nioh³ hniah¹² ta³cøng² jmøi¹guǿi¹, hnangh¹² hniah¹² dsa² ŋi³nioh¹² hniah¹² quianh¹³. Jøng² na³ma²ca¹hé¹dsa jǿg³ quiánh² hniah¹², jøng² jmóh³ hniah¹² hi² lén² dsa² héi² dsa² ta¹canh¹³ tsug¹² jín³ dsag³ cónh¹ jín³ hniah¹². \p \v 16 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹²! Lanh¹² hniah¹² ju³lah dsa² teg³. Tsa¹lé² héh³ hniah¹² juu¹² cu²rø². Di³ juúh² hniah¹² tsa¹tiog¹³ hniuh¹² mi¹ti¹ jan² dsa² jǿg³ ma²ca¹juúh²dsa, ju³ná³ jmáh¹lah guøh¹² báh³ ca¹he¹dsa ja³ca¹mi¹dsøg¹²dsa jǿg³ quiah¹²dsa. Jøng² juúh² hniah¹² hi² hniuh¹² báh³ mi¹ti¹dsa, ju³ná³ ca¹he¹dsa cog³niáng¹³ chi³lai¹ guøh¹² ja³ca¹mi¹dsøg¹²dsa jǿg³. \v 17 ¡He³ báh³ tsa¹juøi² hoh¹² hniah¹²! ¡Tegh³ hniah¹²! Di³ guøh¹² báh³ quien¹² cónh¹ jín³ cog³niáng¹³ hi² chi³lai¹. \v 18 Jø¹² bíh³ juúh² hniah¹² tsa¹tiog¹³ hniuh¹² mi¹ti¹ jan² dsa² jǿg³ ma²ca¹juúh²dsa, ju³ná³ jmáh¹lah ni³hiég² báh³ ca¹he¹dsa ja³ca¹mi¹dsøg¹²dsa jǿg³ quiah¹²dsa. Jøng² juúh² hniah¹² hi² hniuh¹² báh³ mi¹ti¹dsa, ju³ná³ ca¹he¹dsa hi² ma²tioh¹³ ni³ ni³hiég², ju³lah hi² ma²ca¹dsii¹dsa gug² tai³ Diú¹³. \v 19 Lanh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² dsa² teg³. Di³ ni³hiég² báh³ jmo¹² hi² ma²ha¹³ hi² tioh¹³ ni³ ni³hiég². \v 20 Hi² jøng² ju³ná³ hein² dsa² ca¹he¹ ni³hiég² ja³ca¹mi¹dsøg¹²dsa cøng² jǿg³ quiah¹²dsa, jøng² ma²lǿa¹² ca¹lah¹cøng² hi² ca¹he¹dsa cu¹dsie¹² ni³hiég² ca¹lah¹ma¹quianh¹³ hi² tioh¹³ ni³ ni³hiég². \v 21 Jø¹² bíh³ ju³ná³ ca¹he¹ jan² dsa² guøh¹² ja³ca¹mi¹dsøg¹²dsa cøng² jǿg³ quiah¹²dsa, ma²lǿa¹² ca¹lah¹cøng² hi² ca¹he¹dsa cu¹dsie¹² guøh¹² ca¹lah¹ma¹quianh¹³ Diú¹³, dsa² quiah¹² guøh¹². \v 22 Jøng² ju³ná³ ca¹he¹ jan² dsa² ŋi¹juǿi¹ ja³ca¹mi¹dsøg¹²dsa cøng² jǿg³ quiah¹²dsa, jøng² ma²lǿa¹² ca¹lah¹cøng² hi² ca¹he¹dsa cu¹dsie¹² ja³guǿ¹³ Diú¹³ ca¹lah¹ma¹quianh¹³ Diú¹³ hŋiah¹², dsa² guǿ¹² ja³jøng². \p \v 23 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹², dsa² fariseo, ca¹lah¹quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Di³ cu²rø² cuuh² hniah¹² hi² dsiúg³ Diú¹³ ja³ma²guie¹ ca¹lah¹cónh¹ ja³té¹² ca¹lah¹i³ ni³ nung² chi² quiánh² hniah¹², ju³lah u²mong³ quiah¹² ca³juu², ju³lah høg² anís, ju³lah mǿi² quiah¹² má¹. Cónh¹jøng² ha¹chi² mi³tih³ hniah¹² lei¹³ hi² lah¹dsóh² quien¹². Tsa¹mi³rǿh³ hniah¹² cu²rø² jǿg³. Tsa¹dsa²ŋiú² hoh¹² hniah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Tsa¹té¹² jagh³ hniah¹². Jøng² mi³dsio¹ ju³ jøng² ca¹mi³tih³ hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng² cu¹dsie¹² ca¹lah¹quianh¹³ hi² ma²mi²tih³ hniah¹². \v 24 Lanh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² dsa² teg³ he¹² juu¹². Lanh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² jan² dsa ca¹leh¹² jáh² píh³ mi³hiúg³ jmøi² hǿnh²dsa. Jøng² tsa¹ca¹len¹²dsa jáh² juanh¹². \p \v 25 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹², dsa² fariseo, quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Di³ cu²rø² rangh² hniah¹² coh¹³ cuøh³ quianh¹³ coh¹³ uøin¹². Lanh¹² hniah¹² ju³lah lǿa¹² cuøh³ uøin¹². Cónh¹jøng² jmáh¹lah jǿg³ hlaih¹³ ma²dsø²jiag¹² hoh¹² hniah¹² ha²lah léh² hniah¹² hi² chi² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². \v 26 Lanh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² dsa² teg³. Dsio¹ báh³ rangh² hniah¹² ta¹lah¹niúh¹ cuøh³ lah¹ni³. Ni³ jøng² báh³ lé² ti³jai¹ ta¹lah¹coh¹³ calah. \p \v 27 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹², dsa² fariseo, ca¹lah¹quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Di³ lanh¹² hniah¹² ju³lah lǿa¹² ja³rø²hog¹² hlai³ ma²hiu³ hen¹² teg² coh¹³. Di³ jøng² tioh¹³ jmáh¹lah mu² hlai³ quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ ni³ hi² hlaih¹³. \v 28 Lah¹jøng² báh³ lanh¹² hniah¹². Ca¹lah¹cøng² hi² dsiogh¹ báh³ hniah¹² jniáh² hniah¹² ta¹lah¹coh¹³. Jøng² jmáh¹lah jǿg³ hlaih¹³ báh³ dsø²jiag¹² hoh¹² hniah¹², quianh¹³ jǿg³ ta³jǿg³. \p \v 29 ’¡He³ báh³ ué² lé² quiánh² hniah¹², dsa² fariseo, ca¹lah¹quianh¹³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹²! Di³ tsǿh² hniah¹² hieh¹² ja³rø²hog¹² hlai³, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². Jøng² jmóh³ hniah¹² chi³lai¹ hieh¹² ja³rø²hog¹² hlai³, dsa² dsiog¹. \v 30 Jøng² juúh² hniah¹²: “Ju³jmai³ jniang³ dsa² mi³chian² dsa² hóg¹ quián² jniang³ ma²lǿih², ha¹chi² mi³li¹hiug² dsǿa¹² jniang³ hi² mi³mi³dsian¹³ jniang³ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³,” juúh² hniah¹². \v 31 Hi² jøng² mi²leih¹³ hniah¹² hi² guiogh¹³ hniah¹² lanh¹² tsø³jong¹³ dsa² ca¹mi¹dsian¹² dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih². \v 32 Hi² jøng² dsio¹ mi³hianh¹³ hniah¹² hi² hlaih¹³ ca¹mi¹liág¹ dsa² hóg¹ quiánh² hniah¹². \v 33 Lanh¹² hniah¹² ju³lah lán¹² møh², jáh² hlanh³. Tsa¹lé² liúgh² hniah¹², mi³jøng² tsa¹mi³dsiánh¹ Diú¹³ hniah¹² juu¹² guio¹juǿi¹. \v 34 Jøng² tsë́³jni dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³, ca¹lah¹quianh¹³ dsa² ŋi¹², ca¹lah¹quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³. Jøng² mi³dsianh¹³ hniah¹² ca²dsiog³ dsa² héi². Tónh³ hniah¹² dsa² crǿg¹³ ca²dsiog³dsa. Báh³ hniah¹² dsa² dsi²néi² guøh¹² ca²dsiog³dsa. Mi³dsianh¹³ hniah¹² dsǿa¹²dsa ca¹lah¹jǿ¹ juøi² ja³tiogh³dsa. \v 35 Ta¹canh¹³ báh³ hniah¹² dsag³ hi² ca¹dsan¹ dsa² dsiog¹ ni³ jmøi¹guǿi¹, ca¹lah¹cónh¹ jmai³ ja³ca¹jŋëh¹dsa hlai³ Abel, dsa² dsiog¹, ca¹tǿ² jmai³ ja³ca¹jŋëh¹dsa hlai³ Zacarías, jong¹² Berequías, dsa² ca¹jon¹ jøa³ ja³tsih¹³ guøh¹² ca¹lah¹quianh¹³ ja³tsih¹³ ni³hiég². \v 36 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Dsa² chian² na¹ ta¹canh¹³ dsag³ ni³ huu¹³ ca¹dsan¹ ca¹lah¹já¹ dsa² dsiog¹ héi². \s1 Ca¹ho¹ Jesús ni³ huu¹³ quiah¹² jøa³juøi² Jerusalén \r (Lc. 13.34-35) \p \v 37 ’Hniah¹², dsa² chianh² Jerusalén, hniah¹² dsa² mi²dsianh¹³ dsa² hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³, hniah¹² dsa² qui²togh³ dsa² ca¹tse¹ Diú¹³ cang³, hliú² rón² mi³li¹quianh¹³jni hniah¹² ju³lah jan² chi³chiih³ togh¹² guing² quián¹² niúh¹ cog¹². Jøng² ha¹chi² ca¹lø¹hnǿngh¹ hniah¹². \v 38 Ma²ca¹tiúg² Diú¹³ hniah¹². \v 39 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Tsa¹lǿih² jmai³ ma²jaih³ hniah¹² jní² ca¹lah¹ja³ca¹dsiég¹ jmai³ ja³juúh² hniah¹²: “¡Hiug¹² juanh¹² dsa² já¹² ni³ huu¹³ quiah¹² Juu¹³ jniang³!” juúh³ hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \c 24 \s1 Ca¹jmo¹ Jesús jǿg³ hi² dsa¹hén² guøh¹² \r (Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Jøng² ma²hiúg³ Jesús juu¹² u¹hái¹dsa ja³tsih¹³ guøh¹², mi³ca¹túgh² dsa² quianh¹³dsa ja³tsenh¹³dsa. Ca¹heh¹dsa Jesús ha²lah jní² dsio¹ guøh¹² jøng². \v 2 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Jií¹ jmai³ ja³gug¹ ca¹lah¹jǿ¹. Ca¹lah¹jin³ cøng² mǿi² cang³ guøh¹² ná¹² tsa¹ma¹ti³juú¹³ lé² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² ja³ja¹quien¹³ dsiá¹ jmøi¹guǿi¹ \r (Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Mi³ca¹dsi¹lé²dsa máh² Olivo, ca¹gú² Jesús ja³jøng². Jøng² túgh² dsa² quianh¹³dsa cog² Jesús ja³cu³guiog¹³dsa. Jøng² ca¹juúh² dsa² quianh¹³dsa: \p ―Heh¹³hning jnieh³ jǿg³ ha²lǿih² lé² lah¹jøng². ¿He² quianh¹³ li¹lih¹³ jnieh³ ha²lǿih² ŋieh¹³hning calah? ¿Ha²lǿih² lé² jmai³ ja³dsiá¹ jmøi¹guǿi¹? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 4 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jmo³ ju²hí³ dsøa¹² tsa¹ju³mi¹gan¹² dsa² hniah¹². \v 5 Di³ jue¹² dsa² ji¹lé², dsa² jmo¹ hi² lán¹²dsa jní². Juúh²dsa: “Jní² báh³ lán¹² Cristo,” juúh²dsa. Jøng² mi¹ga¹²dsa dsa² jue¹². \v 6 Na³ma²ca¹nengh² hniah¹² jǿg³ jmo¹²dsa hning², ho¹ ju³ chi² jǿg³ jmo¹²dsa hning² ja³siíh³, jǿg³ dsii¹² dsa², jøng² tsa¹jmóh³ hniah¹² ju²hí³ dsøa¹². Di³ lah¹jøng² báh³ hniuh¹² lé². Di³ ha¹chi² ma²tǿ² ja³dsiá¹ jmøi¹guǿi¹ mi³né³. \v 7 Jøng² tán¹ juøi² quianh¹³ juøi² siíh². Tán¹ dsa² ta³ quianh¹³ dsa² ta³ jian¹²dsa. Jøng² hliú² ja³tiíh¹ onh¹². Jií¹ hag³cón² ca¹lah¹quianh¹³ hliú² ni³ dsag³. \v 8 Lah¹jøng² báh³ lé² ja³li¹liág¹ jmø³uai¹². \p \v 9 ’Jë́h²dsa hniah¹² hi² he¹dsa jmø³uai¹², hi² mi¹dsian¹²dsa hniah¹². Jøng² li¹hiag¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² ni³ huu¹³ hi² lanh¹² hniah¹² dsa² quian¹jni. \v 10 Jøng² jue¹² dsa² tiú¹ jǿg³ quieg¹jni. Jøng² hnë¹dsa roh¹³dsa. Li¹hian¹³dsa roh¹³dsa guiog¹³. \v 11 Jøng² li¹chian² dsa² jue¹², dsa² he¹ jǿg³ tsa¹té¹². Mi¹gan¹²dsa dsa² jue¹² chian² jmøi¹guǿi¹. \v 12 Tsa¹ma¹hnio¹ dsa² jue¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jian¹²dsa lé². Di³ li¹chi² ma¹dsio¹² hi² hlaih¹³. \v 13 Jøng² liúg² báh³ dsa², ju³lah hein² dsa² ca¹mi¹tián² dsǿa¹² ca¹lah¹ca¹tóh² jø² jmai³ jøng². \v 14 Hniuh¹² báh³ tsø¹ja¹ jǿg³ dsio¹ ta³cøng² jmøi¹guǿi¹, jǿg³ quiah¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Mi³jøng² li¹ŋi¹² ca¹lah¹já¹ dsa² chian². Ni³ jøng² tiúh¹ jø² jmai³ quiah¹² jmøi¹guǿi¹. \p \v 15 ’Jmai³ jøng² jáih³ hniah¹² hi² hiug¹² hlaih¹³ tø¹tsǿh² dsi²néi² guøh¹², ja³hiug¹² han¹³, hi² jmo¹ dsa¹hén² ca¹lah¹jǿ¹, ju³lah rø²juúh² si² quiah¹² hlai³ Daniel, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. (¡Ju³ li¹ŋë́² dsa² høa¹² si² la²!) \v 16 Na³ma²ca¹jaih³ hniah¹² hi² jøng², jøng² dsio¹ cuøin¹ dsa² chian² Judea juu¹² máh². \v 17 Jøng² ju³ná³ hein² dsa² tiogh³ ja³dsi¹² jmai³ jøng², ju³ cuøin¹³dsa cu¹dsøg¹². Tsa¹ju³dsi¹quín²dsa hi² chi² dsi²néi². \v 18 Jøng² ju³ná³ hein² dsa² tiogh³ jøa³nung² quiah¹², tsa¹ju³dsi¹lia²dsa, hi² dsa¹quín²dsa tsǿnh³dsa. \v 19 ¡He³ báh³ ué² jmai³ jøng² quiah¹² hio¹³ ti³quian¹² guing²! ¡Ué² quiah¹² dsa² jian¹² guing² píh³! \v 20 Jøng² hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³ hi² tsa¹ju³lé³ hi² jøng² jmai³ sa³¹, ho¹ ju³ jmai³ jin² guǿi². \v 21 Di³ hiug¹² jín³ jmø³uai¹² hí¹ jmøi¹guǿi¹ jmai³ jøng² cónh¹ jín³ jmø³uai¹² ma²ca¹hí¹ cónh¹ jmai³ ja³ma²ca¹niu¹ jmøi¹guǿi¹ ca¹lah¹ca¹tǿ² jín³ na¹. Jø¹² bíh³ ha¹chi² ma¹hí¹ jmø³uai¹² hiug¹² lah¹jøng² jmai³ siíh². \v 22 Jøng² ha¹chian² dsa² mi³liúg² jmai³ jøng² ju³ jmai³ tsa¹ca¹jné¹ Juu¹³ jniang³ ta¹jiá¹². Di³ huu¹³ quiah¹² dsa² ti³quióh³ ca¹jné¹ Diú¹³ jmai³ jøng² ta¹jiá¹². \p \v 23 ’Jøng² ju³ná³ hein² dsa² ca¹juúh²: “Jai³lah, dsa² lang¹² báh³ Cristo,” ho¹ ju³ ca¹juúh²dsa: “Dsa² ná¹² báh³ Cristo,” jøng² tsa¹ju³héh³ hniah¹² jǿg³ quiah¹² dsa² héi². \v 24 Di³ li¹chian² báh³ dsa² mi¹gag¹², dsa² juúh² lán¹²dsa Cristo, ho¹ ju³ dsa² juúh² lán¹²dsa dsa² hǿ² jǿg³ ni³ huu¹³ quiah¹² Diú¹³. Jmo¹ báh³ dsa² héi² hi² hiug¹²dsa quianh¹³ juu¹² juøh¹² quianh¹³ hi² gøg². Mi³mi¹ga¹²dsa dsa² ma²ti³quióh³ quián¹² Diú¹³ ju³ jmai³ hi² lé². \v 25 Jai³lah, lah¹jiá¹² ma²ca¹juǿi²jni hniah¹². \v 26 Ju³ná³ hein² dsa² juúh²: “Ja³ná³ guǿ¹² Cristo, juu¹² ja³ha¹chian² dsa² tiogh³,” jøng² tsa¹gu³noh¹² hniah¹² ja³jøng². Ju³ná³ hein² dsa² juúh²: “Ja³ná³ guǿ¹²dsa, ja³quiunh³,” jøng² tsa¹ju³héh³ hniah¹² jǿg³ jøng². \v 27 Di³ ju³lah lǿa¹² si² ŋíh¹ taih¹² ta³cøng² dsøa³ hei¹² guiuh¹³, lah¹jøng² báh³ lé² jmai³ ja³guiogh¹³jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Li¹lih¹³ báh³ dsa² jue¹². \v 28 Lah¹dsóh² li¹léi¹³ na³ma²ca¹tǿ² ja³guiogh¹³jni. \s1 Jǿg³ quiah¹² ja³jiúgh² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ \r (Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-33; 17.26-30, 34-36) \p \v 29 ’Dsø¹juu¹² mi³ma²ca¹tsø³jue¹³ jmø³uai¹², jøng² nioh¹ hieg². Tsa¹ma¹taih¹² quiah¹² tsøh². Jøng² siúgh² chi³neng¹² ti³buh¹² guiuh¹³. Hiánh² hi² ti³dsøa¹³ guiuh¹³. \v 30 Jøng² li¹léi¹³ dsi³guøi² hi² ma²guiogh¹²jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Jøng² ho¹ dsa² chian² ta³cøng² jmøi¹guǿi¹. Jøng² jǿi²dsa jní², ma²guiogh¹²jni jøa³jneng¹². Ma²chi² bí² ma¹dsio¹² hlaih¹³ quieg¹jni. Ma²léi¹³ hi² hiug¹² juanh¹²jni. \v 31 Jøng² hein¹³ tí² løg¹² quiah¹² Diú¹³. Jøng² tsë́³jni ángeles ta³cøng² jmøi¹guǿi¹, hi² dsa²tiogh¹²dsa loh² dsa² ma²ti³quióh³ quian¹jni. \p \v 32 ’Ma²ŋih³ hniah¹² ha²lah lǿa¹² quiah¹² hma² higo. Na³ma²tsíh² nih¹³ hma², na³ma²hiag¹³ moh¹³, ma²ŋih³ hniah¹² ja¹quién¹ jií¹ jin² jmǿa¹². \v 33 Jø¹² bíh³ lah¹jøng² li¹leh¹³ hniah¹² na³ma²tǿ² ja³ja¹quien¹³ lé² ca¹lah¹jǿ¹ hi² jøng², na³ma²jaíh² hniah¹² hi² ma²lǿ² lah¹jøng² ju³lah ma²na²juǿi²jni hniah¹². \v 34 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Tsa¹jín³ dsiá¹ dsa² chian² na¹ niúh¹ jín³ hi² lé² lah¹jøng² guøh¹². \v 35 Dsa¹hén² báh³ jmøi¹guǿi¹ lah¹quianh¹³ dsøa³ hei¹² guiuh¹³. Di³ ha¹chi² dsa¹hén² jǿg³ quieg¹jni. \p \v 36 ’Jøng² ha¹chian² dsa² ŋi¹² he² jmai³ he² hora lé² lah¹jøng². Ca¹lah¹jin³ ángeles chian² ŋi¹juǿi¹ tsa¹ŋi¹². Ca¹lah¹jin³ jní², jong¹² Diú¹³, tsa¹guiang³jni. Jan² Jmi² jniang³ báh³ ŋi¹². \v 37 Lah¹jøng² báh³ lé² jmai³ ja³guiogh¹³jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², ju³lah ca¹løa¹ jmai³ mi³chian² hlai³ Noé. \v 38 Jmo¹dsa ju³lah ca¹jmo¹ dsa² mi³chian² niúh¹ jmai³ ja³ca¹cangh¹² jmøi² jmøi¹guǿi¹. Cøng² ca¹cø² ca¹hǿnh² báh³ dsa². Ca¹jenh²dsa gug². Ca¹cuan¹dsa jong¹²dsa ca¹jenh² gug²dsa. Lah¹jøng² ca¹jmo¹dsa ca¹tǿ² jmai³ ja³ca¹hí¹ Noé barco juøh¹² ca¹jmo¹dsa. \v 39 Ha¹chi² ca¹lø¹ŋi¹² dsa² jue¹² hi² lé² jmøi² juøh¹² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³ca¹ŋi¹juøh¹² jmøi². Ca¹dsan¹ ca¹lah¹já¹ dsa² héi² quianh¹³ jmøi² juøh¹² jøng². Lah¹jøng² báh³ jenh¹³ dsa² chian² jmai³ ja³guiogh¹³jni. \v 40 Jmai³ jøng² lé² hi² tiogh³ og¹ dsa² ŋioh¹² jøa³nung². Jan² dsa² tai¹ Diú¹³. Jan² dsa² jŋi¹. \v 41 Jø¹² bíh³ lé² hi² tiogh³ og¹ hio¹³ ieih¹² hé¹². Tai¹ Diú¹³ jan². Jøng² jŋi¹ jan². \v 42 Mi³lih¹³ hniah¹² hoh¹². Di³ tsa¹ŋih³ hniah¹² he² jmai³ guiogh¹³jni, jní² dsa² lán¹² Juuh² hniah¹². \v 43 Ma²ŋih³ hniah¹² ha²lah lán¹² dsa² hniu³. Ju³ jøng² ca¹lø¹ŋi¹² dsa² hniu³ he² hora jií¹ dsa² høin², jøng² mi³guú¹dsa ju³jŋia¹³. Mi³jøng² tsa¹mi³hí¹ dsa² høin² dsi²néi². \v 44 Di³ jøng² túgh³ hniah¹² ju³jŋia¹³. Guiogh¹³ báh³ jní² cónh¹ tsa¹ju²jŋiá³, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². \s1 Dsa² ti³té¹³ jǿg³ \r (Lc. 12.41-48) \p \v 45 ’Dsa² lán¹² dsa² ti³té¹³ jǿg³, dsa² ŋi¹², ju³lah dsa² ma²neng¹² gug² ta³ ma²ca¹cuø¹ juu³dsa, hi² dsiúh¹dsa hi² gǿh¹ dsa² quián¹² juu³dsa lah¹cøng² lah¹cøng² jmai³, \v 46 dsa² héi² báh³ dsa² lé² dsio¹ quiah¹², dsa² ma²mi²ti¹ ta³ na³ma²guønh¹² juu³dsa. \v 47 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju²gug² tai³ dsa² lah¹héi² dsie¹ juu³dsa ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² quiah¹²dsa. \v 48 Jøng² ju³ná³ hlanh³dsa, jøng² lë́²dsa hi² li¹han³ juu³dsa. \v 49 Jøng² qui¹jmóh²dsa uai¹² dsa² tiogh³ jmo¹² ta³ quiah¹² juu³dsa. Jøng² cø²hǿnh²dsa quianh¹³ dsa² hen¹². \v 50 Jøng² jiúgh² juu³ dsa² ŋioh¹² héi² cónh¹ tsa¹ju²jŋiá³, jmai³ ja³tsa¹lë́² dsa² ŋioh¹² jiúgh²dsa, hora tsa¹ŋi¹² dsa² ŋioh¹². \v 51 Jøng² cuø¹ juu³dsa ju²lih¹³ dsøa¹². Tiagh¹dsa juu¹² ja³tiogh³ dsa² ta¹cah¹ ta¹jen¹². Ja³jøng² dsø¹tø² dsø¹hǿg²dsa. Cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹². \c 25 \s1 Jǿg³ quiah¹² guia¹ tsih²mǿ² \p \v 1 ’Lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² guia¹ tsih²mǿ² ca¹cán² si² jmø²cøg², hi² ma²chi³hiúh² si². Jøng² ca¹ŋi¹lé²dsa hi² mi³jén²dsa dsa² ŋioh¹² ma²na²jenh² gug². \v 2 Hŋiá² tsih²mǿ² héi² lán¹² dsa² tsa¹juøi² dsǿa¹². Hŋiá² dsa² lán¹² dsa² të². \v 3 Tsih² tsa¹juøi² dsøa¹² ha¹chi² jmø²cøg² ma¹dsio¹² quin¹²dsa. \v 4 Di³ jøng² quin¹² tsih² ma²lih¹³ dsǿa¹² ja³ha¹² hi³méh¹ jmø²cøg². \v 5 Ca¹lø¹han¹ dsa² ŋioh¹². Jøng² ca¹løa¹ lø¹i³güé¹ tsih²mǿ². Jøng² ca¹güe² ca¹lah¹já¹tsih. \v 6 Jøng² jan² dsa² ca¹hløah¹ tí² cónh¹ dsi¹neng¹². Ca¹juúh²dsa: “¡He³ dsa² ŋioh¹² ŋi³jogh¹²! ¡Hiugh¹²! ¡Gu³noh¹² hniah¹²! ¡Gu³mi³jénh³ hniah¹² dsa²!” ca¹juúh²dsa. \v 7 Jøng² ca¹rón² ca¹lah¹já¹ tsih²mǿ² héi². Jøng² ca¹jmóh¹dsa cu²rø² si² jmø²cøg² quiah¹²dsa. \v 8 Jøng² ca¹juúh² tsih²mǿ² tsa¹juøi² dsǿa¹², ca¹tsáih¹dsa dsa² të²: “Cuøh¹³ hniah¹² jnieh³ mih² jmø²cøg² quiánh² hniah¹². Di³ ma²dsø²iég¹ si² quián² jnieh³,” ca¹juúh²dsa. \v 9 Jøng² ca¹juúh² tsih²mǿ² të²: “Tsa¹lé² cuú³ jnieh³. Di³ tsa¹len¹² quián² ca¹lah¹jái¹ jniang³. Gu³lié¹ jmø²cøg² ja³hnai¹dsa,” ca¹juuh²dsa. \v 10 Jøng² mi³ca¹ŋi¹lé² tsih²mǿ² tsa¹juøi² dsǿa¹², ca¹guøn¹ dsa² ŋioh¹² ma²na²jenh² gug². Jøng² ca¹ŋi¹lé² hŋiá² tsih²mǿ² të² héi² juu¹² dsi²néi² ja³jmo¹²dsa jmai³ ca¹jenh² gug² dsa² ŋioh¹². Jøng² ca¹jnéi¹dsa hag³hniú¹³. \v 11 Ni³ jøng² ca¹dsi¹lé² hŋiá² tsih²mǿ² tsa¹juøi² dsǿa¹² héi². Ca¹juúh²dsa: “Guiuh¹³, ¡nie³ hniú¹²!” ca¹juúh²dsa. \v 12 Jøng² ca¹juúh² dsa² ŋioh¹², ca¹tsáih¹dsa tsih²mǿ² héi²: “Lah¹dsóh² tsa¹cué¹²jni hniah¹²,” ca¹juúh² dsa² ŋioh¹². \v 13 Hi² jøng² mi³lih¹³ hniah¹² hoh¹². Di³ tsa¹ŋih³ hniah¹² he² jmai³ he² hora guiogh¹³jni. \s1 Jǿg³ quiah¹² úg² dsa² ca¹jmo¹ ta³ quiah¹² juu³dsa \p \v 14 ’Lah¹jøng² báh³ lǿa¹² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹ ju³lah lǿa¹² quiah¹² jan³ dsa² ca¹ŋó¹ juu¹² ja³uǿin³. Jøng² niúh¹ jín³ hi² ca¹ŋó¹dsa, ca¹tǿh¹dsa dsa² jmo¹² ta³ quiah¹²dsa. Jøng² ca¹dsii¹dsa gug² tai³ dsa² héi² ca²tí² ca¹lah¹jǿ¹ hi² chi² quiah¹²dsa. \v 15 Ca¹jáinh¹dsa to¹lu¹guií² mei¹³ héh¹ cog³ quiah¹² dsa² lah¹ni³. Ca¹jáinh¹dsa guiég² mei¹³ quiah¹² dsa² ja³ma²og¹. Ca¹jáinh¹dsa guie¹ mei¹³ quiah¹² dsa² ja³ma²úg². Ca¹jáinh¹ juu³dsa ca¹lah¹cónh¹ ja³ma²të²dsa ta³ lah¹jan² lah¹jan²dsa. Jøng² ca¹ŋó¹ juu³dsa. \v 16 Dsø¹juu¹² ca¹ŋi¹jmó² dsa² lah¹ni³ ta³ quianh¹³ cog³ jøng². Ca¹lǿh¹dsa jín³ to¹lu¹guií² mei¹³ héh¹ cog³. \v 17 Jøng² dsa² ja³ma²og¹ ca¹lǿh¹ jín³ guiég² mei¹³ héh¹ cog³. \v 18 Di³ jøng² ca¹ŋó¹ dsa² ja³ma²úg². Ca¹ŋi¹guiég²dsa tøg² ja³ca¹hma¹dsa cog³ quiah¹² juu³dsa niúh¹ huø¹. \v 19 Ma²ni³ŋó¹³ jmai³ mi³ca¹guøn¹ juu³ dsa² héi². Jøng² ca¹can¹ juu³dsa jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmo¹² ta³ quián¹²dsa. \v 20 Lah¹ni³ ca¹dsiég¹ dsa² ca¹hiei¹ to¹lu¹guií² mei¹³ héh¹ cog³. Ma²quin¹²dsa jín³ to¹lu¹guií² mei¹³ jmáh¹lah jong¹². Jøng² ca¹juúh² dsa² héi²: “Guiuh¹³, ca¹cuøh¹³hning jní² to¹lu¹guií² mei¹³ héh¹ cog³. Jai³lah ma²ca¹lǿi¹jni jin³ to¹lu¹guií² mei¹³ calah,” ca¹juúh²dsa. \v 21 Jøng² ca¹juúh² juu³dsa: “Lanh¹²hning dsa² dsiog¹, dsa² ti³té¹³ jǿg³. Dsio¹ báh³ ta³ quiánh²hning. Cu²rø² ma²ca¹mi³tih³hning cøng² ta³ mih². Jøng² dsie¹³jni gugh²hning ta³ juøh¹² hi³méh¹. Cøng² ni³ tiágh³ jniang³ hi² hioh¹² jenh¹² jniang³,” ca¹juúh² juu³dsa. \v 22 Jøng² ca¹dsiég¹ dsa² ca¹hiei¹ guiég² mei¹³ héh¹ cog³. Ma²quin¹² dsa² héi² jín³ guiég² mei¹³, hi² ca¹lǿh¹dsa. Ca¹juúh²dsa: “Guiuh¹³, ca¹cuøh¹³hning jní² guiég² mei¹³ héh¹ cog³. Jai³lah ca¹lǿi¹jni jín³ guiég² mei¹³ ca¹lah,” ca¹juúh²dsa. \v 23 Jøng² ca¹juúh² juu³dsa: “Lanh¹²hning dsa² dsiog¹, dsa² ti³té¹³ jǿg³. Dsio¹ hlaih¹³ ta³ quiánh²hning. Cu²rø² ma²ca¹mi³tih³hning cøng² ta³ mih². Jøng² dsie¹³jni gugh²hning ta³ juøh¹² hi³méh¹. Cøng² ni³ tiágh³ jniang³ hi² hioh¹² jenh¹² jniang³,” ca¹juúh² juu³dsa. \v 24 Jøng² ca¹dsiég¹ dsa² ca¹hiei¹ guie¹ mei¹³ héh¹ cog³. Ca¹juúh²dsa: “Guiuh¹³, ma²guiang³jni hi² lanh¹²hning dsa² huh² dsǿa¹². Ma²guiang³jni hi² lø²chi² quiánh²hning ja³tsa¹ca¹jŋiúh²hning. Jøng² dsiíh³hning loh² ja³ha¹chi² møi¹jon² ma²ca¹séih¹hning. \v 25 Hi² jøng² ca¹lø¹gag¹²jni. Hi² jøng² ca¹ŋi³hma³jni cog³ quiánh² niúh¹ huø¹. Ja³la² quin³jni cog³ quiánh²hning,” ca¹juúh²dsa. \v 26 Jøng² ca¹juúh² juu³dsa: “Dsa² hlanh³ báh³ hning², dsa² jueh¹². Ma²ŋih³hning lø²chi² quieg¹jni ja³tsa¹ca¹jan¹jni mǿi². Ma²ŋih³hning hi² dsie¹²jni loh² ja³ha¹chi² møi¹jon² ma²ca¹séi¹jni. \v 27 Mi³dsio¹ ju³ ca¹quiegh²hning cog³ quieg¹jni banco. Mi³jøng² mi³hieih¹³jni ca¹lah¹ma¹quianh¹³ jong¹² na³ma²guǿnh¹jni,” ca¹juúh² juu³dsa. \v 28 Jøng² ca¹juúh² juu³dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: “¡Quieng² cog³ ca¹cuǿ¹jni dsa² ná¹²! Gu³cuøh¹³ hniah¹² dsa² quin¹² to¹lu¹guií² mei¹³. \v 29 Li¹chi² ma¹dsio¹² hi³méh¹ quiah¹² ca¹lah¹já¹ dsa² ma²chi² quiah¹². Jøng² lé² ma¹dsio¹² quiah¹²dsa. Di³ ju³ná³ hein² dsa² tsa¹chi² ma¹dsio¹² quiah¹², cu¹dsie¹² dsa¹hén² ca¹lah¹jǿ¹ hi² ca²juuh³ chi² quiah¹²dsa. \v 30 Jøng² gu³dsenh¹³ hniah¹² dsa² tsa¹ta³té¹³ héi² ja³la². Gu³tianh¹² hniah¹² dsa² juu¹² guio¹juǿi¹. Ja³jøng² dsa¹hǿg²dsa. Cán²dsa ma¹dsio¹² jmø³uai¹²,” ca¹juúh² juu³dsa. \s1 Jǿg³ quiah¹² ja³cán² Diú¹³ jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ \p \v 31 ’Na³ma²tǿ² jmai³ ja³guiogh¹³jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², jøng² ji¹lé² ca¹lah¹já¹ ángeles quianh¹³ jní². Ma²léi¹³ hi² hiug¹² juanh¹² jní². Jøng² cán³jni jǿg³ dsøg¹² quiah¹² dsa² jmøi¹guǿi¹. \v 32 Jøng² tógh¹ ca¹lah¹já¹ dsa² chian² ca¹lah¹ta³cøng² jmøi¹guǿi¹ ja³ta¹ne¹jni. Jøng² jmo¹³jni héh¹ hi² tógh¹dsa ma¹quién¹ ju³lah jmo¹² juu¹³ jáh², togh¹²dsa ma¹quién¹ jah¹chih² quianh¹³ chiang³ løg². \v 33 Jøng² tógh³jni dsa² dsiog¹ ta¹guia¹jo¹³. Tógh³jni dsa² hlanh³ ta¹guia¹jón¹. \v 34 Jøng² jní², dsa² ma²lán¹² rai¹³ jmai³ jøng², juǿi³jni dsa² tiogh³ ta¹guia¹jo¹³: “Ji¹noh¹² hniah¹² ja³la². Ma²ca¹jmo¹ Jmi² jniang³ hi² dsio¹ dsǿa¹² ja³cogh² hniah¹². Hniah¹² báh³ dsa² li¹quiánh² ja³jmo¹² Diú¹³ héh¹. Ma²jmo¹² Diú¹³ ju³jŋia¹³ quiánh² hniah¹² ca¹lah¹cónh¹ jmai³ mi³ca¹niu¹ jmøi¹guǿi¹. \v 35 Di³ ca¹løa¹ lø¹i³cóng¹²jni. Jøng² ca¹cuøh³ hniah¹² jní² hi² ca¹gøah¹jni. Ca¹løa¹ lø¹i¹gøh³jni jmøi². Jøng² ca¹cuøh¹³ hniah¹² jní² jmøi². Mi³ŋøa¹²jni ju³lah ŋøa¹² jan² dsa² chian² ja³siíh³. Jøng² ca¹cuøh¹³ hniah¹² ja³ca¹jan¹³jni. \v 36 Tsa¹mi³chi² tsønh¹jni. Jøng² ca¹cuøh¹³ hniah¹² jní² tsønh¹jni. Ca¹lø¹dsog¹jni. Jøng² ca¹jmoh³ hniah¹² hí³ jní². Mi³hiúg³jni hni¹ŋí³. Jøng² ca¹ŋi³jah³ hniah¹² jní²,” juǿi³jni dsa². \v 37 Jøng² juúh² dsa² dsiog¹ héi², tsáih¹dsa jní²: “Juu¹³ jniang³, ¿he² jmai³ ca¹ne¹³ jnieh³ hning², hi² ca¹løa¹ lø¹i³cuanh¹hning, hi² ca¹cuú³ jnieh³ hi² ca¹quíh²hning? ¿He² jmai³ ca¹ne¹³ jnieh³ hning², hi² ca¹løa¹ lø¹i¹hǿgh³hning jmøi² jøng² ca¹cuú³ jnieh³ jmøi²? \v 38 ¿He² jmai³ ca¹ne¹³ jnieh³ ŋøh²hning ju³lah ŋøa¹² dsa² chian² ja³siíh³, jøng² ca¹cuú³ jnieh³ ja³ca¹jŋih³hning? ¿He² jmai³ ca¹ne¹³ jnieh³ tsa¹mi³chi² tsǿinh²hning, jøng² ca¹cuú³ jnieh³ tsǿinh²? \v 39 ¿He² jmai³ ca¹ne¹³ jnieh³ dsoh³hning ho¹ ju³ hi² hiúgh³hning hni¹ŋí³, jøng² ca¹ŋi³ne¹³ jnieh³ hning²?” juúh² dsa² dsiog¹. \v 40 Jøng² juǿi³ jní² dsa² héi² calah, jní² dsa² ma²lán¹² rai¹³ jmai³ jøng²: “Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³lah he² hi² dsio¹ ca¹jmoh³ hniah¹² ja³cog² roh¹²jni, ca¹tǿ² dsa² tsa¹quien¹², lah¹cøng² hi² ma²ca¹jmoh³ hniah¹² lah¹jøng² ja³cog² jní² hŋiéng¹,” juǿi³jni dsa² héi². \p \v 41 ’Jøng² juǿi³jni dsa² mi³tiogh³ ta¹guia¹jón¹: “Lanh¹² hniah¹² dsa² hlanh³. Gu³noh¹² hniah¹² juu¹² guio¹juǿi¹, juu¹² dsi²si² tsa¹øg², ja³ca¹jmo¹ Diú¹³ hi² dsa¹lia¹ Satanás quianh¹³ ángeles hlanh³ quián¹²dsa. \v 42 Di³ ca¹løa¹ lø¹i³cóng¹²jni. Jøng² tsa¹ca¹cuøh¹³ hniah¹² jní² hi² mi³gøah¹³jni. Ca¹løa¹ lø¹i¹gøh³jni jmøi². Jøng² ha¹chi² ca¹cuøh¹³ hniah¹² jní² jmøi². \v 43 Mi³ŋøa¹²jni ju³lah ŋøa¹² dsa² chian² ja³siíh³. Jøng² ha¹chi² ca¹cuøh¹³ hniah¹² jní² ja³mi³jan³jni. Ha¹chi² tsønh¹jni mi³chi². Jøng² ha¹chi² ca¹cuøh¹³ hniah¹² hmøah¹² mi³caih¹³jni. Ca¹lø¹dsog¹jni. Ca¹hú¹jni hni¹ŋí³. Jøng² ha¹chi² ca¹ŋi³janh³ hniah¹² jní²,” juǿi³jni dsa² héi². \v 44 Jøng² juúh² dsa² héi², tsáih¹dsa jní²: “Juu¹³ jniang³, ¿he² jmai³ ca¹ne¹³ jnieh³ hning² hi² ca¹løa¹ lø¹i³cuanh¹hning, ho¹ ju³ hi² ca¹løa¹ lø¹i³hǿgh³hning jmøi², ho¹ ju³ mi³ŋøh²hning ju³lah dsa² chian² ja³uǿin³, ho¹ ju³ tsa¹chi² tsǿinh²hning, ho¹ ju³ hi² dsoh³hning, ho¹ ju³ hi² hiúgh³hning hni¹ŋí³, hi² tsa¹ca¹mi³hog³ jnieh³ hning²?” juúh² dsa² hlanh³ héi². \v 45 Jøng² juǿi³jni dsa² héi² calah, jní² dsa² ma²lán¹² rai¹³ jmai³ jøng²: “Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ju³lah he² hi² dsio¹ tsa¹ca¹jmoh³ hniah¹² ja³cog² roh¹²jni, ca¹tǿ² dsa² tsa¹quien¹², ca¹lah¹cøng² hi² tsa¹ca¹jmoh³ hniah¹² lah¹jøng² ja³cog²jni hŋiéng¹,” juǿi³jni dsa² héi². \v 46 Jøng² dsa¹lia¹ dsa² hlanh³ héi² juu¹² ja³hlaih¹³ jmai³ ŋi² ja³já¹³, jmai³ ŋi² ja³dság¹. Di³ dsa¹lia¹ dsa² dsiog¹ héi² juu¹² ja³li¹chian²dsa tiá² ―ca¹juúh² Jesús. \c 26 \s1 Ca¹jmo¹dsa jǿg³ hi² chiánh²dsa Jesús \r (Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Mi³ca¹juúh² Jesús ca¹lah¹jǿ¹ jǿg³ jøng², jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: \p \v 2 ―Ma²ŋih³ báh³ hniah¹² ja³ton¹ jmai³ na¹ tøa¹ jmai³ ta²høa³. Jmai³ jøng² jë́h²dsa jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Jøng² jŋaih¹dsa jní² ni³ crǿg¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 3 Jøng² ca¹túgh² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ quián¹² dsa² judío. Ca¹túgh²dsa ja³dsi¹² quiah¹² ŋi¹jmó², dsa² tsen² Caifás. \v 4 Ja³jøng² ca¹jmo¹dsa jǿg³ ha²lah mi¹ga¹²dsa Jesús. Mi³jøng² chiángh²dsa. Jøng² jŋaih¹dsa. \v 5 Di³ ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹lé² chianh¹³ jniang³ dsa² jmai³ juøh¹², na³ca¹jmo¹ dsa² jue¹² møah¹³ ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹tsǿng² jan² hio¹³ nang³ ma²juøi² dsi³ Jesús \r (Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) \p \v 6 Jøng² mi³hiúg³ Jesús jøa³juøi² Betania, ja³quiah¹³ Simón, dsa² mi³lán¹² dsag³ hmih¹² tsa¹jŋi¹². \v 7 Jøng² ca¹dsiég¹ jan² hio¹³. Quin¹²dsa cøng² tsǿa¹² lǿa¹² can³ alabastro, hi² ha³ nang³ ma²juøi². Hmóh³ hlaih¹³ cu²té¹² nang³. Jøng² ca¹tsǿng² hio¹³ héi² nang³ jøng² dsi³ Jesús ja³ma²hiúg³ Jesús mesa. \v 8 Jøng² ca¹lø¹hioh¹ dsa² quianh¹³ Jesús mi³ca¹jái¹dsa ha²lah ca¹jmo¹ hio¹³. Ca¹juúh² dsa² quianh¹³dsa: \p ―¿He² løa¹ ca¹hén²dsa hi² jøng²? \v 9 Mi³dsio¹ ju³ jøng² ca¹hnai¹dsa nang³ jøng². Mi³jøng² mi³li¹chi² ma¹dsio¹² cog³ hi² mi³cuúh¹dsa dsa² ti²ŋié² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 10 Ma²ŋi¹² Jesús he² jǿg³ ma²dsii¹² dsa² quianh¹³dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹cuøh¹³ hniah¹² hio¹³ ná¹² ju²méh³ dsøa¹². Hi² dsio¹ báh³ ma²na²jmo¹dsa quieg¹ jní². \v 11 Di³ tiog¹³ báh³ li¹quianh¹³ hniah¹² dsa² ti² dsa² ŋié². Di³ ha¹chi² li¹quianh¹³ hniah¹² jní² ja³la² tiá². \v 12 Ma²na²tsǿng²dsa nang³ ma²juøi². Mi³jøng² ma²na²jmo¹dsa ju³jŋia¹³ jmø²ŋǿ¹² quieg¹jni ja³dsø¹hóg¹dsa jní². \v 13 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Li¹chi² jǿg³ ha²lah na²jmo¹ hio¹³ lang¹² ja³cog²jni ta³cøng² jmøi¹guǿi¹, ca¹lah¹jǿ¹ ja³hǿ²dsa jǿg³ dsio¹ quiah¹² Diú¹³. Mi³jøng² dsiágh¹ dsǿa¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ he² ma²ca¹jmo¹dsa ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹jmo¹ Judas jǿg³ hi² jë́h²dsa Jesús \r (Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6) \p \v 14 Jøng² ca¹ŋó¹ jan² dsa² guia¹tón², dsa² tsen² Judas Iscariote. Ca¹ŋó¹dsa juu¹² ja³tiogh³ juu¹³ jmi²dsa². \v 15 Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa juu¹³ jmi²dsa²: \p ―¿Ha²cónh¹ cog³ cuúh³ hniah¹² ju³ná³ jëh¹³jni Jesús? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹quíg¹ dsa² héi² gui²guí² cog³teg², hi² quín¹² ma¹guie¹ héh¹. \v 16 Jøng² ca¹hnangh² Judas mai³¹ ha²lah jë́h²dsa Jesús. \s1 Ca¹gǿh¹ Jesús quianh¹³ dsa² guia¹tón² \r (Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 17 Jøng² mi³ca¹dsiég¹ lah¹huu¹³ jmai³ jmai³ gøah¹²dsa hi³ŋíh¹ tsa¹quianh¹³ chiúh³, jøng² ca¹dsi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús ja³tsenh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ha² tøah¹ hnøngh²hning dsa³jmó³ jnieh³ ju³jŋia¹³ hi² dsa¹quie¹³ jniang³ jmai³ ta²høa³? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Gu³noh¹² hniah¹² jøa³juøi² Jerusalén. Gu³tseih³ hniah¹² jan² dsa² guǿ¹² ja³jøng²: “Lah¹la² juúh² tøa¹² quián² jniang³: Ja³quién¹³ jií¹ jmai³ ja³cán³jni jmø³uai¹². Ja³quiánh³hning dsa³quie¹³ jnieh³ jmai³ ta²høa³ quianh¹³ dsa² quian¹jni,” juaih¹³ hniah¹² dsa² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 19 Jøng² ca¹mi¹ti¹ dsa² quianh¹³ Jesús jǿg³ jøng². Ca¹jmo¹dsa ju³jŋia¹³ cøng² ja³ca¹gǿh¹dsa jmai³ ta²høa³. \p \v 20 Mi³ca¹neng² jøng², ca¹hí¹ Jesús mesa ca¹lah¹quianh¹³ dsa² guia¹tón². \v 21 Ta³lah¹ti³gøah¹²dsa, ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Jan² hniah¹² dsa² tiogh³ ja³la² jë́h²dsa jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 22 Jøng² huø³ ca¹hǿi² dsǿa¹² dsa² guia¹tón². Ca¹juúh²dsa, lah¹jan² lah¹jan²dsa: \p ―Juu¹³ jniang³, a¹jang¹ jní² dsa² jmo¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Jan² dsa² ma²na²gǿh¹ quianh¹³ jní², dsa² héi² jë́h² jní². \v 24 Di³ lah¹té¹² jǿg³ jón²jni, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹², ju³lah rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³. ¡He³ báh³ ué² lé² quiah¹² dsa² jë́h² jní²! Mi³dsio¹ quiah¹² dsa² héi² ju³ jmai³ tsa¹ca¹lø¹chián¹dsa ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 25 Jøng² ca¹juúh² Judas, dsa² jë́h²dsa: \p ―Juu¹³ jniang³, a¹jáng¹ jní² dsa² jmo¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Hning² báh³ héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Ta³lah¹ti³gøah¹²dsa, ca¹cáng¹ Jesús hi³ŋíh¹. Ca¹cuúh¹dsa Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹jmo¹dsa ti³jneh³. Ca¹dsiúh¹dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa: \p ―¡Quiíh²! Jmø²ŋǿ¹² quieg¹ báh³ jní² la² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 27 Jøng² mi³ca¹cáng¹dsa cuøh³, ca¹cuúh¹dsa calah Diú¹³ di³hmah³. Jøng² ca¹cuúh¹dsa dsa² quián¹²dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Hính² hniah¹² ca¹lah¹jáh¹ hniah¹²! \v 28 Jmø² quieg¹ báh³ jní² la², hi² jmo¹² lø²rø² jǿg³ hmë́² hi² jmo¹² Diú¹³ quianh¹³ hniah¹². Di³ téng¹ jmø²hán¹³jni ni³ huu¹³ quiah¹² dsa² jue¹², ni³ huu¹³ dsa¹hén² dsǿg³dsa. \v 29 Lah¹dsóh² juǿi²jni hniah¹²: Ha¹chi² ma¹gøh¹³jni jmøi² møi¹gu²jøah¹³ lah¹la² ca¹lah¹ca¹tǿ² jmai³ ja³hniúh³ jniang³ cu¹dsie¹², ja³jmo¹² Jmi² jniang³ héh¹ ―ca¹juúh² Jesús. \s1 Ca¹hǿ² Jesús jǿg³ hi² juúh² Pedro tsa¹cuai¹²dsa \r (Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 30 Jøng² mi³ma²na²høa¹dsa alabanza, ca¹ŋi¹lé²dsa juu¹² máh² Olivo. \v 31 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quián¹²dsa: \p ―Na¹ ja³neng² lé² jé² hoh¹² hniah¹² ca¹lah¹jáh¹ hniah¹² ni³ huu¹³ quieg¹ jní². Di³ lah¹la² rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³: “Quiugh³jni juu¹³ jáh². Jøng² dsa¹coh¹² jáh² juu¹²,” rø²juúh² si². \v 32 Jøng² na³ma²ca¹hiog²jni, nei¹³jni juu¹² Galilea ta¹jiá¹² cónh¹ jín³ hniah¹² ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 33 Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Ju³ná³ ca¹lø¹jé² dsǿa¹² ca¹lah¹já¹ dsa², ha¹chi² jé² dsøa¹ jní² mi³né³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 34 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Lah¹dsóh² juǿi²jni hning²: Na¹ ja³neng² cónh¹ niúh¹ jín³ hi² ho¹ chiih³, hnaih² rón² jmóh³hning tsa¹cuaih¹²hning jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 35 Jøng² ca¹juúh² Pedro calah: \p ―¡Ju³ lah¹la² jón²jni quianh¹³ hnéng¹, ha¹chi² jmo³jni tsa¹cué¹²jni hning²! ―ca¹juúh²dsa. \p Jø¹² bíh³ lah¹jøng² ca¹juúh² ca¹lah¹já¹ dsa² quianh¹³ Jesús. \s1 Ca¹hlanh¹ Jesús Diú¹³ cøng² ja³tsen² Getsemaní \r (Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46) \p \v 36 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa cøng² ja³tsen² Getsemaní. Jøng² ca¹tsáih¹ Jesús dsa² quianh¹³dsa: \p ―Ja³la² túgh³ hniah¹² ta³lah¹ŋi³hlanh¹³jni Diú¹³ ja³ná³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 37 Jøng² ca¹jian¹dsa Pedro quianh¹³ og¹ ja³ŋiúh³ Zebedeo héi². Jøng² ca¹lø¹chián¹ Jesús ju²cǿh¹ dsøa¹². Huø³ ca¹hǿi² dsǿa¹²dsa. \v 38 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² úg² héi²: \p ―¡He³ báh³ hlaih¹³ jéin¹²jni! ¡Ca¹lah¹ma²li¹gu¹hai¹² jmi²dsí² quieg¹jni lǿ²! ¡Jŋi³ hniah¹² ja³la²! ¡Jai³ hniah¹² quianh¹³ jní²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 39 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús hi³méh¹. Ca¹quieg²dsa, hi² chi³ŋiu¹³ ni³dsa huø¹. Jøng² ca¹hlanh¹dsa Diú¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Tiá³, chi²júh² cuúh³hning jǿg³, tsa¹can¹³jni jmø³uai¹² cuúh¹dsa jní². Di³ tsa¹lé² ca¹lah¹cónh¹ ja³hno¹jni hŋiéng¹. Hning² báh³ ma²ŋih³ ha²lah lé² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 40 Jøng² ca¹ŋáh¹ calah Jesús ja³tiogh³ dsa² úg² héi². Ca¹jái¹ Jesús ma²ti³güé¹ dsa² héi². Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa Pedro: \p ―¿Tsa³tiah¹hning jáih³hning ca¹lah¹jin³ cøng² hora? \v 41 ¡Jai³ hniah¹²! ¡Hlanh¹³ hniah¹² Diú¹³! Mi³jøng² tsa¹ta³canh¹³ hniah¹² dsag³. Lah¹dsóh² hiug² hoh¹² báh³ hniah¹². Jmø²ŋǿ¹² báh³ tsa¹tiúh¹ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 42 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús ca¹tǿ² tánh¹ rón². Ca¹ŋi¹hlanh¹²dsa Diú¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Tiá³, chi²júh² tsa¹lé² jŋih¹³hning jmø³uai¹² can¹³jni, jøng² jmóh³ báh³ hning² hi² hiug² hoh¹² hning² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 43 Jøng² ca¹ŋáh¹dsa calah. Cónh¹ calah siíh² ma²ti³güé¹ dsa² héi² calah. Di³ hi² tioh¹³ chiég¹² mø³ni³dsa. \v 44 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús ca¹tǿ² hnaih² rón². Ca¹ŋi¹hlanh¹²dsa Diú¹³ cøng² jǿg³ jøng² báh³ calah. \v 45 Jøng² ca¹ŋáh¹dsa calah ja³tiogh³ dsa² quianh¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Na¹ jín³ ma²lé² güéh¹ hniah¹²! ¡Teh¹³ hniah¹² bí²! Di³ ma²ca¹dsiég¹ hora ja³jë́h²dsa jní², jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Cuai¹dsa jní² ja³cog² dsa² ti³re² dsag³. \v 46 ¡Nung²! ¡Ma¹dsǿg³! Ma²já¹² ma²quién¹ dsa² hnë¹ jní² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Chiánh²dsa Jesús \r (Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Lah¹cónh¹ chi³hløah¹²dsa jǿg³ jøng² ca¹dsiég¹ Judas, dsa² mi³quianh¹³ dsa² guia¹tón². Jøng² jue¹² dsa² ca¹dsi¹lé² quianh¹³dsa. Ti³chinh¹²dsa ŋí³. Ti³chinh¹²dsa hma², dsa² ca¹tse¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ quián¹² dsa² judío. \v 48 Jøng² ma²ca¹juúh² dsa² jë́h² Jesús, mi³jøng² li¹ŋi¹² dsa² quianh¹³dsa, ca¹juúh²dsa: \p ―Ju³ná³ hein² dsa² ca¹chiunh¹jni ni³, dsa² héi² jmah¹³ hniah¹², dsa² héi² báh³ dsa² hnah¹² hniah¹² ―ma²ca¹juúh²dsa lah¹jiá¹². \p \v 49 Jøng² mi³ca¹dsiég¹ Judas cøg¹² ja³tsenh¹³ Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Ja³ná³ báh³ tiogh³ hniah¹², Guiuh¹³? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹chiunh¹dsa ni³ Jesús. \v 50 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa Judas: \p ―¿He² løa¹ na²ŋieh¹² hning², Ha²mei¹³? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹chiánh² dsa² jue¹² Jesús. \p \v 51 Jøng² ca¹dsi¹ jan² dsa² quianh¹³ Jesús ŋí³ quiah¹². Jøng² ca¹quiúgh²dsa dsa² jmo¹² ta³ quiah¹² ŋi¹jmó². Ca¹tiu¹dsa guø³dsa. \v 52 Jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² quianh¹³dsa héi²: \p ―¡Løg² tiangh² ŋí³ quiánh²! Di³ quianh¹³ ŋí³ báh³ jón² ca¹lah¹já¹ dsa² tá¹² quianh¹³ ŋí³. \v 53 ¿Tsa³ŋih³ hniah¹² lé² báh³ møa³jni quiah¹² ti³ŋieh¹jni, mi³jøng² dsø¹juu¹² tse¹dsa ángeles jue¹² hlaih¹³ ja³cog²jni? \v 54 Di³ tsa¹mi³li¹ti¹ jǿg³ rø²juúh² si² quiah¹² Diú¹³ ju³ná³ ca¹jmo¹jni lah¹jøng². \p \v 55 Ni³ jøng² ca¹juúh² Jesús, ca¹tsáih¹dsa dsa² jue¹²: \p ―Ma²ja²nioh¹² hniah¹² hi² jmah¹³ hniah¹² jní², ju³lah jan² dsa² ca¹jmo¹ høin². Ti³chinh¹² hniah¹² ŋí³. Ti³chinh¹² hniah¹² hma². Hliú² rón² ca¹he¹jni jǿg³ dsi²néi² guøh¹² jøa³ ja³tiogh³ hniah¹². Jøng² ha¹chi² ca¹chianh¹² hniah¹² jní². \v 56 Mi³jøng² lé² ju³lah rø²juúh² si² ca¹jmo¹ dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih² ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹cuøin¹ ca¹lah¹já¹ dsa² mi³quianh¹³ Jesús. \s1 Ca¹tai¹dsa Jesús ni³ dsa² ta³ quián¹² guøh¹² \r (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Mi³ca¹chiánh²dsa Jesús, jøng² ca¹ŋi¹jiag¹²dsa juu¹² ja³quiah¹³ Caifás, dsa² lán¹² ŋi¹jmó². Ja³jøng² ma²tiogh³ dsa² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³ ca¹lah¹quianh¹³ dsa² canh¹³. \v 58 Jøng² ca¹ŋó¹ Pedro chi³quë́¹. Ca¹dsiég¹dsa ja³dsi¹² quiah¹² ŋi¹jmó². Ca¹gú²dsa ja³tiogh³ tsih² dsa² ta³, hi² jái¹dsa ha²lah lé² jǿg³ quiah¹² Jesús. \p \v 59 Jøng² juu¹³ jmi²dsa², quianh¹³ dsa² canh¹³, quianh¹³ ca¹lah¹já¹ dsa² ti³lán¹² ta³ quián¹² guøh¹², ca¹hnangh²dsa dsag³ jǿg³ tø³jǿg³, dsag³ tsa¹té¹² hi² jón² Jesús. \v 60 Jøng² ha¹chi² jǿg³ dsøg¹² ca¹dsóh²dsa. Jue¹² hlaih¹³ dsa² ca¹cuø¹ dsag³ jǿg³ tø³jǿg³ ja³cog² Jesús. Ja³ca¹dsan¹ jø² jǿg³, ca¹túgh² og¹ dsa² ŋioh¹². \v 61 Ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹la² ca¹juúh² dsa² ná¹²: “Tiág¹²jni hén¹³jni guøh¹² juøh¹² quiah¹² Diú¹³. Jøng² tsǿh³jni calah quianh¹³ hnøa¹² jmai³,” ca¹juúh²dsa ―ca¹juúh² dsa² héi². \p \v 62 Jøng² ca¹nung² ŋi¹jmó². Ca¹ŋǿh¹dsa Jesús: \p ―¿He² løa¹ tsa¹ŋaih³hning jǿg³ ma²na²juúh²dsa ja³cogh²hning? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 63 Tei³ báh³ ca¹nung² Jesús. Jøng² ca¹juúh² ŋi¹jmó² calah: \p ―Ja³ta¹ni¹ Diú¹³ mi³dsøgh¹³hning jǿg³ quiánh²hning chi²júh² dsøg¹² lanh¹²hning Cristo, jong¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 64 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsa² héi² báh³ jní², ju³lah ma²na²juøh³hning. Jø¹² bíh³ juǿi²jni hniah¹²: Jií¹ báh³ jmai³ ja³janh³ hniah¹² jní², ma²guø³jni cog² Diú¹³, dsa² chi² bí², ta¹lah¹guia¹jo¹³, jní² dsa² ma²lán¹² dsa² jmøi¹guǿi¹ jianh¹² hniah¹². Guiogh¹³jni jøa³jneng¹² hei¹² guiuh¹³ ―ca¹juúh² Jesús. \p \v 65 Jøng² ca¹gǿi¹ ŋi¹jmó² tsǿnh³, hi² hne²dsa. Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Jǿg³ hlaih¹³ ja³cog² Diú¹³ ma²na²juúh²dsa. Ha¹chian² dsa² ma²hniuh¹² cuúh¹dsa dsag³. Ma²na²nengh¹² báh³ hniah¹² jǿg³ hlaih¹³ ma²na²juúh²dsa. \v 66 ¿Ha²lah lë́h² hniah¹²? ―ca¹juúh² ŋi¹jmó². \p Jøng² ca¹juúh² ca¹lah¹já¹ dsa² ta³ héi²: \p ―Rø²canh¹² báh³ dsa² dsag³ hi² jón²dsa ―ca¹juúh²dsa. \p \v 67 Jøng² ca¹qui² ca¹hŋiéng² dsa² héi² ni³ Jesús. Ca¹bú²dsa. Ca¹qui² ca¹jnáng¹dsa ni³ Jesús. \v 68 Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Dsi³ di³ cøng² jǿg³, Cristo! ¿Hein² dsa² qui²jnǿng² hning²? ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹juúh² Pedro tsa¹cue¹²dsa Jesús \r (Mr. 14.66-72; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Jøng² mi³guǿ¹³ Pedro ja³dsi¹², mi³ca¹dsiég¹ jan² tsih²mǿ² cøg¹², dsa² jmo¹² ta³ quiah¹² ŋi¹jmó². Ca¹juúh² tsih²mǿ², ca¹tsáih¹dsa Pedro: \p ―Hning² calah dsa² mi³quianh¹³ Jesús, dsa² chian² huø¹ Galilea héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 70 Jøng² ca¹juúh² Pedro ja³ta¹ni¹ dsa² jue¹²: \p ―¡Cu¹dsie¹² tsa¹guiang³jni he² jǿg³ juúh²hning! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 71 Jøng² ca¹ŋó¹ Pedro ja³tsih¹³ hag³jnǿ³. Jøng² ca¹jǿi² jín³ jan² tsih²mǿ², dsa² jmo¹² ta³ calah. Ca¹juúh²dsa, ca¹tsáih¹dsa dsa² tiogh³ cøg¹²: \p ―Dsa² ná¹² báh³ mi³hiúg³ quianh¹³ Jesús, dsa² chian² jøa³juøi² Nazaret héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 72 Jøng² ca¹juúh² Pedro: \p ―Lah¹té¹² jǿg³ tsa¹cué¹²jni dsa² héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 73 Mi³ma²cu²lǿi² jøng², ca¹juúh² dsa² mi³tiogh³ cøg¹², ca¹tsáih¹dsa Pedro: \p ―Lah¹dsóh² mi³hiúgh³hning quianh¹³ dsa² héi². Hløah³hning ju³lah hløah¹² dsa² go² dsa² héi² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 74 Jøng² ca¹jí² Pedro, ca¹juúh²dsa: \p ―¡Ca¹lah¹jái¹² Diú¹³! ¡Tsa¹cué¹²jni dsa² hiah¹² hniah¹²! ―ca¹juúh²dsa. \p Dsø¹juu¹² jøng² báh³ ca¹ho¹ chiih³. \v 75 Jøng² ca¹dsagh² dsǿa¹² Pedro jǿg³ ma²ca¹juúh² Jesús, hi² juúh²dsa hnøa¹² rón² tsa¹cuai¹²dsa cónh¹ niúh¹ jín³ ca¹ho¹ chiih³. Jøng² ca¹u¹hái¹ Pedro ja³jøng². Ca¹ho¹ hlaih¹³ dsa². \c 27 \s1 Ca¹tai¹dsa Jesús ni³ Pilato \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32) \p \v 1 Mi³ca¹jni¹, ca¹túgh² ca¹lah¹já¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ quián¹² dsa² judío. Ca¹jmo¹dsa cøng² jǿg³ hi² jŋëh¹dsa Jesús. \v 2 Jøng² mi³ca¹hŋió²dsa Jesús, ca¹ŋi¹jiag¹²dsa juu¹² ni³ ta³, hi² ca¹jë́h²dsa Jesús ja³cog² Pilato, dsa² lán¹² dsi³máh². \s1 Ca¹jon¹ Judas \p \v 3 Jøng² mi³ca¹lø¹lih¹³ Judas, dsa² ca¹jë́h² Jesús, hi² ca¹tø³canh¹³ Jesús dsag³ hi² jón²dsa, jøng² ca¹jéinh¹ dsǿa¹²dsa. Ca¹jáinh¹dsa gui²guií² cog³ teg² jøng² ni³ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³. \v 4 Ca¹juúh²dsa: \p ―Dsag³ re²jni. Di³ hi² ca¹hnë¹jni dsa² dsiog¹, dsa² ha¹chi² dsag³ re² ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² tiogh³: \p ―Ha¹chi² jǿg³ ná¹² ca¹tǿi² jnieh³. Jǿg³ ca¹të́h² hŋiah¹ báh³ hning² ná¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 5 Jøng² ca¹guieh¹ Judas cog³ jøng² dsi²néi² guøh¹². Ca¹u¹hái¹dsa. Jøng² ca¹tí²dsa tsíg² lag³dsa. Ca¹hë́²dsa guiuh¹³. Ca¹jon¹dsa. \v 6 Jøng² ca¹dsii¹ juu¹³ jmi²dsa² loh² cog³ jøng². Ca¹juúh²dsa: \p ―Tsa¹lé² jmó³ jniang³ cog³ quiah¹² guøh¹² cog³ ná¹². Di³ cog³ ca¹hnë¹dsa dsa² báh³ jøng² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 7 Hi² jøng² ca¹jmo¹dsa jǿg³ hi² lá¹dsa cøng² huø¹ quianh¹³ cog³ jøng². Huø¹ jøng² mi³quiah¹² jan² dsa² ŋøa¹² ta³ jmo¹²dsa tøh¹². Jøng² ca¹jmo¹dsa cu²san³¹ huø¹ jøng² ja³húg¹dsa dsa², ju³lah dsa² chian² ja³siíh³ ca¹jon¹. \v 8 Hi² jøng² ca¹lah¹jín³ na¹ tsen² huø¹ jøng² Huø¹ Ca¹hnë¹dsa Dsa². Di³ cog³ ca¹hnë¹dsa dsa² báh³ hi² ca¹lá¹dsa huø¹ jøng². \v 9 Lah¹jøng² ca¹lø¹ti¹ jǿg³ la² ca¹jmo¹ hlai³ Jeremías, dsa² mi³hǿ² jǿg³ quiah¹² Diú¹³ ma²lǿih²: “Ca¹can¹dsa gui²guií² cog³ teg², hi² quien¹² ma¹guie¹ héh¹. (Di³ cónh¹jøng² lǿa¹² jǿg³ ca¹jmo¹ dsa² israel hi² quíg¹dsa quiah¹² dsa² hnai¹.) \v 10 Cog³ jøng² ca¹lá¹dsa huø¹ mi³quiah¹² dsa² jmo¹² tøh¹², ju³lah lǿa¹² héh¹ ca¹jmo¹ Diú¹³, ca¹tsáih¹dsa jní²,” rø²juúh² si². \s1 Ma²tsenh¹² Jesús ni³ Pilato \r (Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) \p \v 11 Jøng² ca¹nung² Jesús ni³ dsi³máh², dsa² tsen² Pilato. Jøng² ca¹ŋǿh¹ dsi³máh² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―¿Lanh¹³hning rai¹³ quián¹² dsa² judío? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―Dsa² héi² báh³ jní² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 12 Jøng² ca¹cuúh¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ Jesús dsag³. Di³ ha¹chi² ca¹ŋai¹ Jesús ca¹lah¹jin³ he². \v 13 Jøng² ca¹juúh² Pilato, ca¹tsáih¹dsa Jesús: \p ―¿Tsa³nøngh²hning ma¹dsio¹² dsag³ cuøh¹² dsa² hning²? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 14 Cónh¹jøng² ha¹chi² ca¹ŋai¹ Jesús ca¹lah¹jin³ cøng² jǿg³. Jøng² ca¹lø¹dsogh¹² hlaih¹³ dsǿa¹² dsi³máh². \s1 Ca¹løa¹ jǿg³ hi² jón² Jesús \r (Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 15 Jøng² ma²lǿa¹² mai³¹ quiah¹² dsi³máh² hi² liúg²dsa jan² dsa² hiúg³ hni¹ŋí³ jmai³ ta²høa³, lǿa¹² ju³ hein² dsa² ca¹më¹ dsa² jue¹² liúg². \v 16 Jøng² mi³hiúg³ jan² dsa² hni¹ŋí³, dsa² chi² ma¹dsio¹² jǿg³ quiah¹², hi² hlanh³dsa. Barrabás mi³tsen² dsa² héi². \v 17 Jøng² mi³ma²tiogh³ dsa² jue¹², ca¹juúh² Pilato: \p ―¿Naih¹² dsa² hnøngh² hniah¹² log³jni? ¿Log³jni Barrabás, ho¹ ju³ log³jni Jesús, dsa² tǿh²dsa Cristo? ―ca¹juúh²dsa. \p \v 18 Ma²ŋi¹² Pilato hi² ca¹jë́h² dsa² judío Jesús, di³ hi² hioh³dsa. \v 19 Jøng² ma²guǿ¹² Pilato mi²rø¹²dsa jǿg³ jøng², mi³ca¹dsiég¹ jan² tsih²høh³ ca¹tse¹ hio¹³ quián¹²dsa. Ca¹juúh² tsih²høh³ héi²: \p ―Lah¹la² juúh² hio¹³ quiánh²hning: “Tsa¹hlanh¹³hning dsa² dsiog¹ ná¹². Di³ ca³lah³uai¹² na²cø¹jni cøng² ma²hmǿi² ni³ huu¹³ quiah¹²dsa,” ca¹juúh²dsa. \p \v 20 Jøng² ca¹tsáih¹ juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³ dsa² jue¹² hi² møa¹dsa hi² liúg² dsi³máh² Barrabás, hi² jŋëh¹dsa Jesús. \v 21 Jøng² ca¹juúh² dsi³máh², ca¹tsáih¹dsa dsa² jue¹²: \p ―¿Naih¹² jan² dsa² hnøngh² hniah¹² log³jni cónh¹ og¹ dsa² lang¹²? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹juúh² dsa² jue¹²: \p ―¡Barrabás báh³ logh³hning! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 22 Jøng² ca¹juúh² Pilato calah: \p ―¿He² hnøngh² hniah¹² jmo¹³jni quianh¹³ Jesús, dsa² tǿh²dsa Cristo? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² ca¹ŋai¹ ca¹lah¹já¹ dsa² héi²: \p ―¡Crǿg¹³ báh³ ta¹ton¹³dsa! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 23 Jøng² ca¹juúh² dsi³máh²: \p ―¿He² hi² hlaih¹³ ma²ca¹jmo¹dsa? ―ca¹juúh²dsa. \p Jøng² hiug¹² jín³ tí² ca¹hløah¹ dsa² héi²: \p ―¡Crǿg¹³ báh³ ta¹ton¹³dsa! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 24 Jøng² ca¹lø¹lih¹³ Pilato ha¹chi² li¹rø² jǿg³. Di³ ma²tiogh³ dsa² jue¹² cu²møah¹³. Jøng² ca¹møa¹ Pilato jmøi². Ca¹rang¹dsa gug² ja³ta¹ni¹ dsa² jue¹². Ca¹mi¹léi¹³dsa ha¹chi² dsag³ re²dsa ja³cog² Jesús. Ca¹juúh²dsa: \p ―Ha¹chi² dsag³ re²jni ni³ huu¹³ quiah¹² hi² jón² dsa² dsiog¹ lang¹². Hniah¹² báh³ ma²ŋih³ ha²lah jmóh³ hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 25 Jøng² ca¹ŋai¹ dsa² jue¹²: \p ―¡Ju³li¹røi² jnieh³ dsag³, cu¹dsié¹² quianh¹³ tsø³jong¹³ jnieh³, hi² jón² dsa² ná¹²! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 26 Jøng² ca¹liúg² Pilato Barrabás. Jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ hi² ca¹bá²dsa Jesús. Ca¹cuø¹dsa jǿg³ ta¹ton¹³dsa crǿg¹³. \p \v 27 Ni³ jøng² ca¹ŋi³jian¹ hlég² quián¹² dsi³máh² Jesús dsi²néi² quiah¹² dsa² ta³, ja³tǿh²dsa Pretorio. Jøng² ca¹túgh² ca¹lah¹já¹ hlég² ja³tsenh¹³ Jesús. \v 28 Jøng² ca¹li²dsa tsǿnh³ Jesús. Ca¹quieh¹dsa Jesús cøng² hmøah¹² guiéng², ju³lah hmøah¹² caih¹² rai¹³. \v 29 Jøng² ca¹jmo¹dsa cøng² tsøi² tang¹². Ca¹tí²dsa dsi³ Jesús. Ca¹tí²dsa cøng² hma² ta² gug²dsa dsio¹. Jøng² ca¹chi¹jné¹dsa ni³ Jesús. Jøng² ca¹cu² ca¹jmágh²dsa. Ta³dsǿa¹² ca¹juúh²dsa: \p ―Hiug¹² juanh¹² hning² rai¹³ quián¹² dsa² judío ―ca¹juúh²dsa. \p \v 30 Ca¹ti² ca¹hŋiéng²dsa. Ca¹bá²dsa dsi³dsa quianh¹³ hma² ta² mi³chinh¹²dsa. \v 31 Mi³ma²na¹cu² na²jmágh²dsa, jøng² ca¹li²dsa hmøah¹² guiéng². Jøng² ca¹quieh¹dsa dsa² calah tsǿnh³. Jøng² ca¹ŋi¹jiag¹²dsa juu¹² ja³ta¹ton¹³dsa crǿg¹³. \s1 Ca¹ta³ton¹³ Jesús crǿg¹³ \r (Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 32 Jøng² ma²dsø²lé²dsa, mi³ca¹jén²dsa jan² dsa² chian² Cirene, dsa² tsen² Simón. Jøng² ca¹jmo¹dsa héh¹ ca¹can¹ dsa² héi² crǿg¹³ quiah¹² Jesús. \v 33 Jøng² ca¹dsi¹lé²dsa cøng² ja³tsen² Gólgota, hi² hniu¹dsa juúh²dsa Máh² Mu² Dsi³ Dsa². \v 34 Jøng² ca¹cuø¹dsa Jesús vino rø²guia¹² mǿa¹² jinh² hlaih¹³. Mi³ca¹can¹ Jesús jǿg³ dsøg¹² mǿa¹² jøng², ha¹chi² ca¹hǿnh²dsa. \v 35 Ni³ jøng² mi³ma²ton¹²dsa crǿg¹³, jøng² ca¹li² hlég² jǿg³ hein² dsa² ta¹ tsǿnh³ Jesús, lah¹cøng² lah¹cøng². \v 36 Jøng² ca¹túgh² hlég² ti³jái¹². \v 37 Dsi³guiuh² Jesús ca¹tiun¹dsa cøng² si² rø²hløah¹² dsag³ ca¹cuúh¹dsa Jesús. Lah¹la² rø²juúh² si²: “Jesús báh³ lang¹², dsa² lán¹² rai¹³ quián¹² dsa² judío,” rø²juúh² si². \p \v 38 Jøng² ca¹tiog¹dsa og¹ dsa² høin² cog² Jesús, jan² dsa² ta¹lah¹guia¹jo¹³, jan² dsa² ta¹lah¹guia¹jón¹. Ca¹tiang¹dsa crǿg¹³. \v 39 Jøng² jǿg³ hlaih¹³ ca¹juúh² dsa² ca¹tsø³jue¹³ ja³jøng². Ca¹guieh¹dsa dsi³dsa. Di³ tsa¹tøa¹² dsǿa¹²dsa. \v 40 Ca¹juúh²dsa: \p ―¡Hning², dsa² mi³gúgh² guøh¹², jøng² mi³tsǿh³hning calah ja³hnøa¹² jmai³, logh³ hŋiah¹! ¡Siog³ crǿg¹³, chi²júh² lán¹²hning jong¹² Diú¹³! ―ca¹juúh²dsa. \p \v 41 Jøng² ca¹cu² ca¹jmágh² calah juu¹³ jmi²dsa², quianh¹³ tøa¹² he¹² lei¹³ quiah¹² Diú¹³, quianh¹³ dsa² canh¹³. Ca¹dsii¹dsa jǿg³ guiog¹³dsa. Ca¹juúh²dsa: \p \v 42 ―Ca¹liúg²dsa dsa² siáh². Tsa¹tiúh¹dsa liog¹dsa hŋiah¹²dsa. Ju³ná³ lán¹²dsa rai¹³ quián¹² dsa² israel, jøng² ju³siúg²dsa crǿg¹³. Jøng² báh³ hé² jniang³ jǿg³ quiah¹²dsa. \v 43 Ma²ca¹hé¹ báh³ dsa² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Ju³lég³ Diú¹³ calah, chi²júh² hniang¹ Diú¹³. Di³ ma²na²juúh²dsa hi² lán¹²dsa jong¹² Diú¹³. \p \v 44 Jø¹² bíh³ ca¹jí² calah dsa² høin², dsa² ti³ton¹² crǿg¹³ quianh¹³dsa. \s1 Ca¹jon¹ Jesús \r (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 45 Jøng² mi³ca¹tǿ² dsi¹hiég¹, ca¹hǿi² neng² ta³cøng² juøi² jøng² ca¹tǿ² hein¹³ hnøa¹² ta¹ca¹hlég². \v 46 Cónh¹ hein¹³ hnøa¹² jøng² ca¹hløah¹ Jesús tí² hlaih¹³. Ca¹juúh²dsa: \p ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? ―hi² hniu¹dsa juúh²dsa: “Diú¹³ quian¹, Diú¹³ quian¹, ¿he² løa¹ ma²na²tégh²hning jní²?” \p \v 47 Mi³ca¹nǿng² dsa² tiogh³ ja³jøng², ca¹juúh²dsa: \p ―Tǿh² dsa² ná¹² Elías, dsa² mi³chian² ma²lǿih² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 48 Jøng² ca¹ŋó¹ jan² dsa² gu¹hei¹². Ca¹ŋi¹tí²dsa cøng² hi² lǿa¹² ju³lah lǿa¹² hmøah¹² jmøi² jinh². Mi³jøng² ca¹ha¹ jmøi². Jøng² ca¹cǿin²dsa hi² jøng² dsi³ hma², hi² mi³henh¹²dsa Jesús. \v 49 Jøng² ca¹juúh² dsa² siáh²: \p ―¡Jŋih³ ná³! Ju³ne¹³ cøng² chi²júh² jí¹ Elías hi² ji¹liúg²dsa dsa² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 50 Ni³ jøng² tí² hlaih¹³ ca¹ho¹ Jesús calah. Ta³lah¹ca¹jon¹dsa. \v 51 Jøng² ca¹gøi² hmøah¹² hei¹² dsi²jo² dsi²néi² guøh¹². Ca¹gøi² ca¹tǿ² guiuh¹³ ca¹tǿ² huø¹. Ca¹løa¹ ton¹ jag¹³ hmøah¹². Ca¹táh² onh¹². Ca¹jue¹ cang³ pa³. \v 52 Ca¹ná² hliú² hag³ tøg² ja³mi³ni³hóg¹² hlai³, dsa² hé² jǿg³ quiah¹² Diú¹³. Ca¹hiog² jue¹² dsa² héi². \v 53 Jøng² mi³ca¹hiog² Jesús, ca¹ŋi¹lé² dsa² héi² juu¹² Jerusalén, ja³ca¹jǿi² dsa² jue¹². \p \v 54 Jøng² ca¹juanh¹² hlaih¹² juu¹³ hlég² quianh¹³ hlég² quián¹²dsa, dsa² mi³jmo¹² hí³ Jesús, mi³ca¹jái¹dsa ca¹táh² onh¹² quianh¹³ ca¹lah¹jǿ¹ hi² ca¹løa¹ lah¹jøng². Jøng² ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹dsóh² mi³lán¹² dsa² ná¹² jong¹² Diú¹³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 55 Jøng² mi³tiogh³ jue¹² hio¹³ ti³jái¹² calah ja³uǿin³. Hio¹³ héi² chian² Galilea, ca¹ŋi¹lé² quianh¹³ Jesús juu¹² Jerusalén. Ma²ca¹mi¹ti¹dsa ni³ Jesús. \v 56 Mi³tsen²dsa María Magdalena, quianh¹³ María, mi³chiég³ Jacobo quianh¹³ José roh¹³dsa, quianh¹³ mi³chiég³ ja³ŋiúh³ Zebedeo. \s1 Ca¹húg²dsa Jesús \r (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 57 Mi³ca¹hlég² jøng², ca¹dsiég¹ jan² dsa² chi² cog³ chian² Arimatea, dsa² tsen² José. Mi³quianh¹³ Jesús dsa² héi². \v 58 Jøng² ca¹ŋó¹dsa ni³ Pilato. Ca¹më¹dsa hlai³ Jesús. Jøng² ca¹cuø¹ Pilato jǿg³ ca¹tai¹ dsa² héi² hlai³. \v 59 Mi³ca¹siúg² José hlai³, ca¹dsǿgh²dsa hmøah¹² tuh¹² ti³jai¹. \v 60 Jøng² ca¹ŋi¹hǿg²dsa cøng² niúh¹ tøg² hløg² hmë́² quiah¹²dsa, ja³ma²ca¹guiég¹dsa. Ca¹jnéi¹dsa tøg² quianh¹³ cang³. Jøng² ca¹ŋáh¹dsa. \v 61 Mi³tiogh³ María Magdalena quianh¹³ hio¹³ siáh² tsen² María calah. Tiogh³dsa cøg¹² ja³ca¹húg²dsa hlai³. \s1 Ca¹jmo¹ hlég² hí³ ja³rø²hog¹² Jesús \p \v 62 Mi³ca¹jni¹ jmai³ siíh³, mi³ca¹tsø³jue¹³ jmai³ ja³jmo¹²dsa ju³jŋia¹³ quiah¹² jmai³ ta²høa³, ca¹ŋi¹lé² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² fariseo ni³ Pilato. \v 63 Ca¹juúh²dsa: \p ―Guiuh¹³, dsagh² dsǿa¹² jnieh³ jǿg³ ca¹juúh² Jesús, dsa² mi²gag¹² héi², jmai³ mi³chian²dsa. Ca¹juúh²dsa hi² hiog¹dsa ja³hnøa¹² jmai³ ju³ná³ ca¹jon¹dsa. \v 64 Jøng² jmóh³hning héh¹ hi² jmo¹dsa hí³ ca¹lah¹ca¹tǿ² jmai³ hnøa¹². Mi³jøng² tsa¹lé² ŋi¹lé² dsa² quianh¹³dsa hi² ŋi¹hë¹²dsa hlai³. Jøng² tsa¹lé² juúh² dsa² quianh¹³ dsa² hi² ca¹hiog² báh³ dsa². Hiug¹² jín³ ma¹dsio¹² lé² mi¹gag¹² dsa² quianh¹³ Jesús cónh¹ jín³ juu³dsa ju³ná³ ca¹jmo¹dsa lah¹jøng². \p \v 65 Jøng² ca¹juúh² Pilato: \p ―Ma²tiogh³ báh³ hlég² quiánh² hniah¹². Gu³noh¹² hniah¹². Gu³jmo³ cu²rø² hí³ tøg² ja³rø²hog¹² hlai³ ca¹lah¹cónh¹ ja³tiah¹ hniah¹² ―ca¹juúh²dsa. \p \v 66 Jøng² ca¹ŋi¹lé²dsa. Ca¹jmo¹dsa cu²rø² ja³rø²hog¹² hlai³. Ca¹tiun¹dsa cøng² sello ni³ cang³ pa³ rø²jnái¹² hag³ tøg². Jøng² ca¹togh¹²dsa hlég², dsa² jmo¹ hí³. \c 28 \s1 Ca¹hiog² Jesús \r (Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Jøng² mi³ca¹tsø³jue¹³ jmai³ sa³¹, ta¹ŋih¹³ jmai³ du²mei³¹, ca¹ŋi¹lé² María Magdalena quianh¹³ jín³ jan² hio¹³ siáh² tsen² María calah, hi² ca¹ŋi¹jái¹²dsa ja³rø²høg¹² hlai³. \v 2 Cónh¹ tsa¹ju²jŋiá³ ca¹táh² onh¹² tí² hlaih¹³. Di³ ca¹siog² jan² ángel quián¹² Juu¹³ jniang³ juu¹² ŋi¹juǿi¹. Ca¹guøn¹dsa ja³rø²hog¹² hlai³. Ca¹jŋíh²dsa cang³ pa³ mi³rø²jnái¹² hag³ tøg². Jøng² ca¹gú² ángel ni³ cang³. \v 3 Jniá²dsa sih¹² ju³lah lǿa¹² si² ŋíh¹. Teg² hlaih¹³ tsǿnh³dsa. \v 4 Mi³ca¹jǿi² hlég², ca¹juanh¹² hlaih¹³ dsa². Ca¹jlia¹dsa hi² goh¹²dsa. Jøng² ca¹ŋi¹ganh¹³dsa huø¹ ju³lah cøng² hi² ca¹dsan¹dsa. \v 5 Jøng² ca¹juúh² ángel, ca¹tsáih¹dsa hio¹³ héi²: \p ―¡Tsa¹jmo² ganh¹! Ma²guiang³jni hi² hnah¹² hniah¹² Jesús, dsa² ca¹jon¹ ni³ crǿg¹³. \v 6 Ha¹chian² dsa² ma¹chian² ja³la². Di³ ca¹hiog² báh³ dsa² ju³lah lǿa¹² jǿg³ ca¹juúh²dsa. ¡Jai³ di³ hniah¹² ja³mi³ron¹² hlai³! \v 7 Jøng² ta³tí³ la² gu³noh¹² hniah¹². Gu³tseih³ hniah¹² dsa² quianh¹³ Jesús hi² ma²ca¹hiog² báh³ dsa². Jøng² dság¹dsa ma²jiá¹²dsa quianh¹³ hniah¹² juu¹² Galilea. Ja³jøng² janh³ hniah¹² dsa². Lah¹ná¹² báh³ jǿg³ juǿi²jni hniah¹² ―ca¹juúh² ángel. \p \v 8 Jøng² ca¹huanh¹²dsa ja³mi³ron¹² hlai³. Ca¹ŋi¹lia¹dsa cøng² gu¹hei¹². Gøg² hlaih¹³ ca¹can¹dsa. Di³ cónh¹jøng² hioh¹² jenh¹² báh³ dsa² calah. Ca¹ŋi¹jmó²dsa jǿg³ ni³ dsa² quián¹² Jesús. \v 9 Ma²dsø²lia² jøng² báh³ hio¹³, ca¹jén²dsa Jesús dsi²juu¹². Jøng² ca¹haih¹ Jesús jǿg³ hio¹³ héi². Jøng² ca¹túgh² hio¹³ chi³ŋiu¹³ ni³dsa huø¹. Ca¹chính²dsa coh¹³tai¹ Jesús. Ca¹mi¹juanh¹²dsa dsa². \v 10 Jøng² ca¹juúh² Jesús: \p ―¡Tsa¹jmóh³ hniah¹² ganh¹! Gu³tseih³ hniah¹² dsa² quian¹jni hi² dsa¹lia¹dsa juu¹² Galilea. Ja³jøng² jǿi²dsa jní² ―ca¹juúh²dsa. \s1 Ca¹jmo¹ hlég² jǿg³ ni³ jmi²dsa² \p \v 11 Jøng² mi³ca¹ŋi¹lé² hio¹³ gu¹hei¹², ca²dsiog³ hlég², dsa² mi³jmo¹² hí³ héi², ca¹ŋi¹lé² juu¹² Jerusalén. Jøng² ca¹ŋi¹tseih¹dsa juu¹³ jmi²dsa² ca¹lah¹jǿ¹ hi² ma²ca¹løa¹. \v 12 Jøng² ca¹túgh² juu¹³ jmi²dsa² quianh¹³ dsa² canh¹³. Ca¹jmo¹dsa jǿg³. Ma¹dsio¹² cog³ ca¹cuúh¹dsa hlég². \v 13 Ca¹juúh²dsa: \p ―Lah¹la² juaih¹³ hniah¹² dsa² jue¹²: “Ca¹ŋi¹lé² dsa² quianh¹³ Jesús. Ca¹ŋi³tei²dsa hlai³ ta³lah¹ti³güéh¹ hniah¹² ja³neng²,” juaih¹³dsa. \v 14 Jøng² ju³ná³ ca¹lø¹ŋi¹² dsi³máh² jǿg³ jøng², jnieh³ jmó³ hi² tsa¹jé²dsa hniah¹², hi² tsa¹cuúh¹dsa hniah¹² dsag³ ―ca¹juúh²dsa. \p \v 15 Jøng² ca¹can¹ hlég² héi² cog³. Ca¹ŋi¹tseih¹dsa dsa² jue¹² ju³lah héh¹ ca¹jmo¹ dsa² canh¹³ quianh¹³ juu¹³ jmi²dsa². Hi² jøng² dsii¹² dsa² judío jǿg³ jøng² ca¹lah¹jin³ na¹. \s1 Ca¹tse¹ Jesús dsa² guia¹ján¹ \r (Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 16 Jøng² ca¹ŋi¹lé² dsa² guia¹ján¹ juu¹² Galilea. Ca¹dsi¹lé²dsa cøng² máh² ja³ma²ca¹he¹ Jesús hi² tógh¹dsa. \v 17 Jøng² ca¹mi¹juanh¹² dsa² Jesús mi³ca¹jǿi²dsa. Cónh¹jøng² tiogh³ báh³ ca²dsiog³dsa tsa¹hé² jǿg³. \v 18 Jøng² ca¹ŋó¹ Jesús cøg¹² ja³tiogh³ dsa² héi². Ca¹juúh²dsa: \p ―Ju²gug¹ jní² ma²ca¹dsii¹ ti³ŋieh¹jni hi² jmo³jni héh¹ ta³cøng² ŋi¹juǿi¹, ca¹lah¹ma¹quianh¹³ jmøi¹guǿi¹. \v 19 Hi² jøng² gu³noh¹² hniah¹² ca¹lah¹jǿ¹ ja³tiogh³ dsa² jmøi¹guǿi¹. Mi³jøng² li¹quián¹²dsa jní². Jøng² chiogh¹³ hniah¹² dsa² héi² jmøi² huu¹³ quiah¹² Jmi² jniang³, huu¹³ quieg¹ jní² dsa² lán¹² jong¹²dsa, huu¹³ quiah¹² jmi²dsí² han¹³. \v 20 Gu³heh³ hniah¹² dsa² héi² jǿg³, hi² mi¹ti¹dsa ca¹lah¹jǿ¹ cónh¹ ja³lǿa¹² héh¹ ma²ca¹juǿi²jni hniah¹². Jøng² tiá² báh³ quianh¹³ jní² hniah¹² ca¹lah¹ca¹tǿ² ja³dsiá¹ jmøi¹guǿi¹ ―ca¹juúh² Jesús.