\id REV - Caquinte -Peru 2008 (DBL -2013) \h YONIGAAJIGUEQUERICA JOANCA \toc1 Yonigaajiguequerica Joanca \toc2 Yonigaajiguequerica Joanca \toc3 Yonig. \mt1 YONIGAAJIGUEQUERICA JOANCA \is1 Antsatantaquemparoca \ip Ocatica iroguenti antsatantaquemparoca itioncaqueca Joanca paperiqui pajitatsica \it Yonigaajiguequerica Joanca. \it* Irio jorio poneanquitsica quepatsiqui icantajitica Garirea, irio itigarancane Jesoshi. Tequeratagueti incajemeriji Jesoshi, itsipatacari iriguentijeguite pajitatsica Santiago, iquitsajiaque. Irocashi itioncacotaqueri irira Joanca paperiqui Yantajiguica 3.1–4.22. Iriguenti quempoguijajiguirica quemisantajiatsica Epesoquitica. Yamenaquero Joanca ocatica yonigaajiguequerica ichoocaquegueti ovogorequi pajitatsica Patimoshi (1.9). Chooca quenquejanquitsica itioncaquero ichoocaquegueti ontaniqui. Itsipajia iquenquejajiaque itioncaquero ichoocaquegueti Epesoqui irooca otsipaqui guinteninintsi yoguipaquijajitaquerigueti isotoanaquerogueti ovogore Patimoshi. Itioncajiaqueneri quemisantajiatsica Ashiaquitica capiocapinijiatsica guinteninintsipaequi carajianquitsica 7 (1.4). Tee intsajiteji quero ajagantsini itioncaquero ocatica paperi, cotanquitsi chooca quenquejajianquitsica itioncaquero arica ajagantsini 94, irooca otsipa ajagantsini arejevaetaro ajagantsini 98. Itioncaquero ocatica paperi iteroncajitaquerogueti maasano otsipapae paperipae choocajianquitsica ocaniqui paperiqui icantajitica \it Tsavetacoquerica Jesoquirishito. \it* \ip Joanca itioncacotaquero acaniqui yonigaantaguequerica Jesoquirishito cameetsaniji intsajiaquenijite quemisantajiaquerica quero oncoguetanaquempani oncoramanitapojajegueti, irooshipojajitarite aapojajempa (1.1). Jesoshi icanqueri Joanca intioncajiaqueneri irashivantijitete tsaroventajiacarica capiocajianquitsica guinteninintsipaequi carajianquitsica 7 (cap. 2–3). Coajica itioncaque intampishitacaajiaqueriniji quemisantajiatsica atsipeventajiacarica Jesoquirishito iquemisantajiaquerigueti intsajiaqueniji quero oncoguetanaquempani onteroncanaquempagueti quepatsi, iragavejaquerigueti Jesoshi imajirote ampatsini, aisa omparianajempa iroaqueraro quepatsi. \c 1 \s1 Yonigaantaguequeca Jesoquirishito \p \v 1 Ocaticaquea tioncanquitsica ocaniqui iroguenti icanquerica Aapani Irioshi Jesoquirishito ironigaajiaqueri irajaanirejia cameetsaniji intsajiaquenijite quero oncoguetanaquempani oncoramanitapojajegueti, irooshipojajitarite aapojajempa. Iriatimpa itigaranquitsitari irashivantite incamantaqueriqueate irajaanire pajitatsica Joanca. \v 2 Irira Joanca icantamajataquero maasano yamenaguetaqueca, itsavetacotaquero iguenquetsatsare Aapani Irioshi, aisa yonigaaquerica Jesoquirishito. \p \v 3 Iriraquea Aapani Irioshi irishinetacaavaequempariquea quericaca apatsajavantaqueroneca ocatica paperi. Ariqueate inquempetacaajiaquempari aisa maasano quemisantajiavaqueroneca irampatsajavantajiquerogueti arigueti irinetsanamajatavaqueroquea, irooshipojajitarite aapojajempa itsavetacotsitacaca ocaniqui. \s1 Joanca itioncajiaqueneriquea capiocapinijiatsica Ashiaqui \p \v 4 Naroguenti Joanca tioncaqueroca oca. Nontioncajiaquempiquea maasano aviatimpajia tsaroventajiatsica Ashiaquitica\f + \fr 1:4 \fk Ashia. \ft Iroguenti \fk provincia \ft ochoocatantajiacaca guinteninintsipae.\f* capiocapinijiatsica guinteninintsipaequi carajiatsica 7.\f + \fr 1:4 \fk guinteninintsipaequi carajiatsica 7. \ft Pamenero 1.11 itioncaquerogueti ovajiropae guinteninintsipae ichoocajiaquegueti itioncaqueneca.\f* Noninque incavintsajamajajiaquempi irira Choocaguitatsica, icoguitaniquea ichoocaguitini coramani, ari incantacoguitempani inchoocaguiteni. Noninque inchoocatacaajiaquempi cameetsa aatonijite taaca opajita pishoshoguitetimentajiajatsi. Ariquea noninque inquempetaquempaquea irirajia 7 jeocajianquitsica\f + \fr 1:4 \fk jeocajianquitsica. \ft Irioca ocantacotaque ijeocarijitete Aapani Irioshi. Cotanquitsi itsipa iquenquejanaque irioca ocantacoque Ishire Aapani Irioshi cotanquitsi isietetashitaca, aparo inaque. Pameneroja aco, apapacoro onaque cotanquitsi ocarati 5 achapaquipae, ocincotashitaca.\f* choocatimojiaquerica imajirontamentoqui isavicancaca, incavintsajajiaquempi inchoocatacaajiaquempiquea cameetsa. \v 5 Noninque inquempetaquempaquea Jesoquirishito iriatimpa incavintsajamajajiaquempi inchoocatacaajiaquempi cameetsa. Iriotaquequea tsavetacotantirica Aapani Irioshi tampaticamajatiroca, teequea iramataguempaji. Imetojavetacaquea, cotanquitsi irio jivaqueri maasano tancorejajiananquitsineca, aisa iriguenti Majirontamajatatsica anaajiaquerica maasano majirontaguetatsica quepatsipaequitica. Caaviji ipintsamajajiacaji imeshiajiacaji ishetsitajajiro agovaeguisherejia, manaqueate iquivantajajiro iriraja. \v 6 Ipeacaajiacaji majirontajiatsica aisa ipeacaajiacaji saserorotejia cameetsaniji asavicaventajiaqueroniji maasano inintaguetica Aapani Irioshi, Iriri iriatimpa. Caaviji yoganejencamajata, yagavejamajati, imajirontamajata, ariquea incoguitempani inquejetaquempa, cameetsavaetaquequea irishineventaguitemparinija maasano. Ari oncoquempa. \q1 \v 7 ¡Pameneja, coraquetapojishiatsi Quirishito, iquenantapojacaroquea mararo! \q1 Iramenajiavajeriquea maasano, \q1 inquejetsijianaquempaquea satajacaantajiavecarica iramenajiavajeri iriatimpajia aisa.\x + \xo 1:7 \xt Sac. 12.10; Jn. 19.34, 37. Pamenero aisa Sar. 22.16; Is. 53.5.\x* \q1 Maasano caquinteguetatsica guintenijianquitsica quepatsipaequi iramenajiavajerigueti iriraajianaquempaquea oshimampojancacaavaetanaquempari. \q1 Jeeje, ari oncoquempani imaica. \p \v 8 Jeroquea icanqueca Amajirote Irioshi: “Naroguenti \it Alfa \it* aisa naroguenti \it Omega, \it*\f + \fr 1:8 \fk Alfa aisa Omega. \ft Oratica \fk alfa \ft iroguenti ojivatantanacaca \fk abecedario \ft irashi guiriego. Oratica \fk omega \ft iroguenti carapojatsica.\f* naroguenti pariacaroca jivatanquitsica nochoocatini coramani, aisa naroguenti carapojatsica.” Iriguenti choocatatsica, icoguitani ichoocati aisa incoguitempani inchoocaguiteni. Iriguenti Agavejamajatatsica. \s1 Joanca yamenajiri Jesoquirishito \p \v 9 Naatimpa naroguenti Joanca papitsaroventarite, aquejetavacaajiaca atsipeventajiacari Jesoquirishito, amajirontajiacari aisa atsipetacojiaca maasanopae. Coramani yaajitanaquenaquea yojocajiquitana ovogorequi pajitatsica Patimoshi yamenajiquenagueti notsavetantavaequeroqueate Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, notsavetacoqueriqueate Jesoquirishito. \v 10 Iroompaquea arejetapojajagueti isavincaguiterite Amajirote,\f + \fr 1:10 \fk isavincaguiterite Amajirote. \ft Oraquea icantajitiro “isavincaguiterite Amajirote” maasano tominco, iroguentitari itancorejantanajaca, irootaquequea icapiocantajiacaca tsaroventajiacarica coramani.\f* yagavejacaashirentaquenaquea Ishire Aapani Irioshi, noquemitsitaroquea notaquiqui iquenquetsajencajique inirojencamajaca quempejencavaeca tivorentsi. \v 11 Icantajiti: “Naroguenti \it Alfa \it* aisa naroguenti \it Omega, \it* naroguenti pariacaroca jivatanquitsica nochoocatini coramani, aisa naroguenti carapojatsica.\f + \fr 1:11 \ft Choocaguetaque otsipapae paperi iroquetinica teeca intioncajiteroji ocaniqui quejetaca tioncanquitsica otsapaqui 8: “Naroguenti \fk Alfa \ft aisa naroguenti \fk Omega, \ft naroguenti pariacaroca jivatanquitsica nochoocatini coramani, aisa naroguenti carapojatsica.”\f* Pintioncacoguetavaqueroja paperiqui maasanopae pamenaguetavaqueca pintigarancacaantajiaqueneriquea tsaroventajiatsica capiocapinijiatsica guinteninintsiqui caratatsica 7 Ashiaqui, opajitaquea: Epeso, Eshimirina, Peregamo, Tiatira, Saririshi, Pirarerepia, aisa Iraorisea.” \p \v 12 Iroompa nopitsocavetanaca nonejeri quenquetsatacaaquenaca. Namenitsitariquea 7 tsivorentsi jerenquijerenquiatacotatsica, ipeacaajitaca cavorejari ooro. \v 13 Iniganquitsitaroquea 7 tsivorentsi aparo quejevetarica irijanite caquinte. Ontiaseavaeca iitsaare arejevaeca yovegaraguitipojacagueti, yaguiatacari ineguiqui ichompimashite ipeacaajitaca ooro. \v 14 Oraquea iguitoqui iquitamaromaevaeque quempeni ovejamae irooca sharaca. Oraquea iroquija quempetaca omorequigueti paamari. \v 15 Oraquea iguitiqui otsirencavaeque ocanca quempetaca itajaitirogueti cavorejatatsica voronquise. Oraqueate iquenquetsaquegueti iririjencavaeque icanca quempetaca ampenejatagueti ojaaquiniqui amarigueti. \v 16 Oraqueate itincamijempequiqui yajiricajiaqueri 7 impoquiropae. Osototsantsamenivaeque ivagantequi itsaampitsantsamenirite mavite otsaampinampitaque. Oraqueate ivoroqui itsirencajatantavaetiquea icanca quempetaca catsirincaiteri itampaticatigueti. \p \v 17 Irooquea namenaquitiguiri notejimotanaqueriquea quempetaca arinica nometojaquenica. Cotanquitsiquea iriatimpa ipamitsitantanaroquea itincamijempequi icanquena: “Aatoquea pitsaroguitsi. Naroguentitari jivatatsica, naroguenti aisa carapojatsica. \v 18 Naroguenti Anijamajatatsica, nometojaveca coramani iroompaquea nopochatanaji, noncoguitempaniquea nonchoocaguiteni aatoquea nometojajitsi. Naroguenti ajiricaqueroca oyavine metojagantsi aisa oyavine Areshi.\f + \fr 1:18 \ft Icanquegueti Jesoshi: \fk Naroguenti ajiricaqueroca oyavine metojagantsi aisa oyavine Areshi, \ft irooquea ocanque iriguenti cantatsica quero iroaroaitanaque maasano metojajianquitsica, iriguentitari agavejamajaqueroca metojagantsi. Oraquea \fk Areshi \ft iroguenti ichoocajiaquegueti metojatsica tequeratagueti impishoncajiteriji camorecariqui. Irira guiriego icanquero \fk hades, \ft iguenquetsatsarequi evereo icanquero \fk sheol.\f* \v 19 Nocantantaquempica pintioncacoguetavaqueroja pinejaguetavaqueca incajaranqui, pinejaguetavaqueca imaica aisa maasanopae nonigaaguetaquempica coajica. \v 20 Imaica noncamanquempi taaca opaji icantacoque irira 7 impoquiropae pinejaqueca najiricajiaqueca notincamijempequiqui, aisa 7 tsivorentsi jerenquijerenquiatacotatsica ipeacaajitaca ooro. Iriraquea 7 impoquiropae iriguenti icantacojiaque 7 ashivantijite\f + \fr 1:20 \fk ashivantijite. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego otioncaca \fk aggeloi, \ft ocanque ‘camantajiatsica’, irio itigarancajitica incamanteri itsipa. Chooca mavite ocantacotaque. (1) Irootaque icanquerica ashivanti, iriotaquetari itigarancaqueca Aapani Irioshi camantajiaquerineca caquinte. (2) Chooca otsipa ocantacoqueca: irira caquinte camanquerineca itsipapae.\f* tsipajiacarica tsaroventajianaca capiocapinijiatsica guinteninintsipaequi carajiatsica 7. Oraquea 7 tsivorentsi jerenquijerenquiatacotatsica iriguenti ocantacojiaque tsaroventajianaca capiocapinijiatsica oraniqui. \c 2 \s1 Itioncajiaqueneri tsaroventajiatsica guintenijiatsica Epesoqui \p \v 1 “Imaica pintionqueneri irashivantite\f + \fr 2:1 \fk irashivantite. \ft Pamenero otsapa 1.20 ovegaravanapojacagueti ocamantacotaquerigueti ashivanti.\f* tsaroventajianaca guintenijiatsica Epesoqui, pincante: \b \pi1 Iriraquea ajiricajiaquerica 7 impoquiropae itincamijempequiqui, anijitimoguequerica 7 tsivorentsi jerenquijerenquiatacotatsica ipeacaajitaca cavorejari ooro icanti: \v 2 Notsamajaque maasanopae pantajiaqueca, pipanquenapanquenaicaro patsipeventajiacaroquea, teequea povashianteroji. Teequea pishineventajiguempariji peacaaguishejigaroca covaeguisherentsi. Notsaque icoraquetimojiavequempi cantajiavetapojimpica: ‘Naroguenti itigarancanejia Jesoshi’, cotanquitsiquea oraquea itsatacaajiavequempigueti manaquea pitsatsijiavaqueri teequea inquempejiguempariji itsatacaantajiguica notigarancanemajaca, ariqueate tee pinquemisantajigueriji, pamenajiavaqueritarite manaquea yamataajiaca intati. \v 3 Arimajaca patsipetacojiaca patsipeventajiaquenaquea teequea pimperatanaquemparoji. \pi1 \v 4 Cotanquitsiquea chooca aparo noncantomajimentajiaquempica, irootaquequea ocatica: Teequea pinquempejiajempaji iroaqueragueti pipintsamajajiaquenagueti. \v 5 Iintsija pinquenquejajiajeroja quero picojiavetacani cameetsaniji pincantashitatijaianaquempaniji pinquempejianajempaquea iroaqueragueti pipintsamajajiaquenagueti. Aatogueti picantashitatiajiatsi noncoraquetashijiaquempiquea naacotsitanaquempiri pitsivore jerenquijerenquiatacotatsica, aato ochoocataji ochoocaquegueti imaica. \v 6 Cotanquitsiquea noshinevaeca namenaquequea pisemacaro ipeacaaguishejiacaca nicoraitajia,\f + \fr 2:6 \fk nicoraitajia. \ft Teequea intsamajajitajeriji irirajia icantajitica “nicoraitajia”. Iquenquejajitaque irioca guijatacojiguiroca itsatacaantica Nicoraashini. Arica iquejejiacari guijatacojiguirica itsatacaantica Varaameni. (Pamenero 2.14.)\f* piquempejiaquenaqueate naatimpa nosemacaro. \pi1 \v 7 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica. Quericaca tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca nojocaqueneri irishecaquemparoquea osovena inchato anijacaantantatsica choocatatsica jenoqui ivaraisotequi Aapani Irioshi.\f + \fr 2:7 \fk ivaraisotequi Aapani Irioshi. \ft Oraquea \fk paraiso \ft iroguenti oganejencajencatapojacagueti ichoocatigueti Aapani Irioshi. Irirajia tsaroventajigarica incoguitempani inchoocaguiteni ontaniqui, aatoquea imetojajitsi.\f* \s1 Itioncajiaqueneriquea tsaroventajiatsica guintenijiatsica Eshimirinaqui \pi1 \v 8 “Imaica pintionqueneri irashivantite tsaroventajianaca guintenijiatsica Eshimirinaqui, pincante: \b \pi1 Iriraquea metojavetanquitsica coramani iroompaquea ipochatanaji iriguenti jivatatsica, aisa iriguenti carapojatsica. Imaica icanti: \v 9 Notsamajaque patsipeventamajaquenaquea, aisa teetarite taaca opaji pashintimatempaji, cotanquitsiquea caaviji incavintsajamajajiaquempi Aapani Irioshi. Notsaque icantaguishetacovaequempiquea cantajiatsica: ‘Naroguenti joriojia’, cotanquitsiquea caari, iriguentijiatari igapiocane Satanashi. \v 10 Aatojate pitsaroacaajigaro pantsipejiaquempaca. Iriraquea ampatsini irisantanatacotacaantajiaquempi cameetsaniji namenajiaquempinijite arimajaca pitsaroventamajajiaquenaquea. Pantsipevaetaquempatarite 10 savincaguiteri, cotanquitsiquea arimpaqueate pintsaroventamajatanaquenaja, aatoquea povashiantajiguirotsijate piquemisantajiaquenagueti arejevaetanajempaquea pimetojantanajempaca, iroompaquea nontancoretancoreitajempi oncoguitempaniquea noganijaquempi, onquejevetaquempa nojocajiaquempi amatsaerontsi anijacaantantatsica. \pi1 \v 11 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica. Quericaca tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca aatoquea yatsipetimatajarotsi icantajitica ‘mavitetapojatsineca metojagantsi’.\f + \fr 2:11 \fk mavitetapojatsineca metojagantsi. \ft Irirajia atsipejiaquemparoneca icantajitica “mavitetapojatsineca metojagantsi” irantsipeguitempani camorecariqui. Pamenero aisa 20.6, 14; 21.8.\f* \s1 Itioncajiaqueneriquea tsaroventajiatsica guintenijiatsica Peregamoqui \pi1 \v 12 “Imaica pintionqueneri irashivantite tsaroventajianaca guintenijiatsica Peregamoqui, pincante: \b \pi1 Iriraquea ashincaroca itsaampitsantsamenirite mavite otsaampinampitaque icanti: \v 13 Notsaquequea quero piguintenijiaca, manaquea pichoocajiaque oraniqui imajirontacagueti Satanashi, piguintenitimojiacari majirontajiacarica, cotanquitsi namenajiaquempi picancaniquea quisho poajiaquena poguijatacomajajianaquena. Teequea povashiantajigueroji paventashirentaquena irosati imetojajivecarigueti Antipashini oraniqui piguinteniqui isavicaventavaequenagueti itsavetacotantavaeguitanani. \pi1 \v 14 Cotanquitsiquea choocatiraja aparopae noncantomajimentajiaquempica, namenaquetarite piconoagarantajiaca teequea pimpishoncajigueroji itsatacaantica Varaameni. Iriraquea Varaameni iriotaquequea cantaquerica Varacani coramani incovaeguishetacaajiaquempariquea ishiraerijia, jero ishecatacaantantajiacarica iteshi viratsipae ijitorejacaantajiaquenerica irojocajiquenerica ipeashiguetacaca irioshivijitashijiacaca intati. Aisa icantajiaqueriquea cameetsavaeque incantatsajiaqueroquea manquigarentsijia.\x + \xo 2:14 \xt Nm. 25.1-3.\x* \v 15 Aisa piconoagarantajiaca teequea pinintajigueji pimpishoncajigueroji itsatacaantamampeajiacaca nicoraitajia.\f + \fr 2:15 \fk nicoraitajia. \ft Pamenero 2.6.\f* \v 16 Irootaquequea nocantantajiaquempica pincantashitatiajianajempajate. Aatogueti picantashitatiajiga noncoraquetaquitequeate noncatsimajiaquiteri quempejiguiroca imaica, nashimirintantajiaquempariquea notsaampitsantsamenirite novagantequitica. \pi1 \v 17 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica. Quericaca tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca nojocaqueneri irishecaquemparoquea manaa caarica inejajiti. Aisa nojoquitenempariquea quitamaropiri mapi tioncanquitsica iroaqueraro ivajiro teeca intsajiteroji, iriguenti tsataquerone iriratica ashinquemparoneca.\x + \xo 2:17 \xt Eeq. 16.14-15, 33-34; Jn. 6.48-50.\x* \s1 Itioncajiaqueneri tsaroventajiatsica guintenijiatsica Tiatiraqui \pi1 \v 18 “Imaica pintionqueneri irashivantite tsaroventajianaca guintenijiatsica Tiatiraqui, pincante: \b \pi1 Iriraquea Irijanite Aapani Irioshi choocatanquitsica iroquija quempecaroca omorequigueti paamari, aisa iguiti tsirencavaetanquitsica quempecaroca yamecantajitarogueti cavorejatatsica voronquise icanti: \v 19 Notsamajaqueroquea maasanopae pantajiaqueca. Notsaque pipintsatantajianaca, aisa paventajiaquenaquea pitsaroventajiaquena. Aisa notsaque picavintsajavaequeriquea papitsaroventarijiate manaquea patsipeventamajatanaquenaqueate teequea pimpeacojiguenaji. Pantajiaqueca imaica anaavaetanaqueroquea pantajiaqueca iroaqueragueti. \pi1 \v 20 Cotanquitsiquea ochoocaque aparo noncantomajimentajiaquempica, namenaquequeate teequea pincantimateroji oratica manquigarentsi Jesavere cantamampeatsica: ‘Naroguenti tsavetantiroca icanquenaca Aapani Irioshi’, cotanquitsiquea manaquea amatavijajiaqueri naajanirejia ocantajiaqueri incantatsajiaqueroquea manquigarentsijia, aisa ocantajiaqueri cameetsavaeque irishecajiaquempari iteshi viratsipae ijitorejajiguetinirica irojocajiquenerica ipejaiguetica irioshivijitashijiguetacaca intati. \v 21 Noguijaveguitaroni oncantashitatianajempame ompishoncanajeromequea maasanopae opeacaaguishevaetacaca, cotanquitsiquea teequea oninteji. \v 22 Imaicaquea nojoquijitacaaquemparoquea antsipevaequempaquea querocampate oncotajempani. Iriraquea tsipatsipaitacaroca icovaeguishejiacagueti ariquea nonquejetacaajiaquempari iriatimpajia aisa. Aatogueti ipishoncajianajirotsi ipeacaaguishejiacaca, nantsipetacaajiaquempariquea. \v 23 Aisa nometojitsitaqueroquea irijanijiate\f + \fr 2:23 \fk Irijanijiate. \ft Icanquegueti “irijanijiate Jesavere”, iriguentiquea icantacojiaque maasano guijatacojiaqueroca otsatacaantaqueca Jesavere.\f* cameetsaniji intsajiaqueniji maasano tsaroventajiatsica querocagueti inchoocajiavequempa naatimpa naroguenti amenashirentajiguiri. Notsamajaqueroquea maasanopae iquenquejajiguica. Noncavintsajantajiaquemparica maasano comajamajajiatsica, aisa noncatsimajiaqueriquea maasano peacaaguishecaroca covaeguisherentsi. \pi1 \v 24 Cotanquitsiquea piconoagarantajiaca aviatimpajia Tiatiraquitica teequea pinquemisantajigueroji otsatacaajiaquerica amatavimatavivaequeca, aisa teequea pimpeacaaguishetemparoji maasano ipeacaaguishejiacaca oraquea icantajitica ‘isenacaguishemajataqueca Satanashi’. Aato nocantajiguimpi aviatimpajia. \v 25 Cotanquitsiquea pincoquempanija pinquempejiaquempa imaica pintsaroventajiaquenajate arejevaetapojajempa noncoraquetantajempaca. \pi1 \v 26 Quericagueti tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca, aisa incomajamajaquempagueti irinetsanamajaqueroquea maasanopae nonintaguetica arejevaetapojempagueti onteroncantapojempaca, nompeacaaquempari imajirojiate maasano caquinteguetatsica guintenijiatsica quepatsiqui. \v 27 Querocagueti icoquenani naatimpa Aapani ipeacaaquenagueti Majirontamajatatsica, ariqueate nonquempetacaaquempari iriatimpa. Irimajirontantaquemparo imajirontaquijire ipeacaajitaca cavorejari quishomajatatsica,\f + \fr 2:27 \fk Irimajirontantaquemparo imajirontaquijire ipeacaajitaca cavorejari quishomajatatsica. \ft Irooquea oncanque intampishitashimajaqueroquea irimajironquempagueti. Pamenero Sar. 2.9.\f* iragavejaqueriquea maasano teeca inquemisantajigueriji; interoncajiaqueriquea inquempetacaaquemparoquea iporocajitirogueti chomo. \v 28 Aisa nojocaqueneri shigompiri conijatatsica pitsecaguitetirajagueti.\x + \xo 2:28 \xt Pamenero 2 P. 1.19; Yonig. 22.16.\x* \pi1 \v 29 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica. \c 3 \s1 Itioncajiaqueneriquea tsaroventajiatsica guintenijiatsica Saririshiqui \p \v 1 “Imaica pintionqueneri irashivantite tsaroventajianaca guintenijiatsica Saririshiqui, pincante: \b \pi1 Iriraquea tigarancaquerica\f + \fr 3:1 \fk Iriraquea tigarancaquerica. \ft Irio Jesoshi tigarancaquerica irirajia jeocanquitsica aisa impoquiropae.\f* irirajia 7 jeocajianquitsica\f + \fr 3:1 \fk jeocajianquitsica. \ft Pamenero otsapa 1.4 ovegaravanapojacagueti ocamantacotaquerigueti jeocajianquitsica.\f* irashi Aapani Irioshi, aisa irirajia 7 impoquiropae icanti: Notsamajaqueroquea maasanopae pantajiguica. Notsaque yamenajivetaquempiquea aviatimpajia tsaroventamajajiatsica icantacotantajivequempica ‘Anijashireri’, cotanquitsiquea naatimpa namenajiaquempi teequea pintsaroventamajajiguenaji, quempeca jac metojajiaquempi. \v 2 Iintsishiatsi pintinajanaqueshiatsi, pintampishitashivaetavaqueroshiatsi tequeratatiraja pimpishoncamajateroji pitsaroventajiaquenagueti aatonijite pipeacojianajarotsi maasanopae. Namenaquetarite teequea pinetsanamajateroji inintaguetica Aapani Irioshi. \v 3 Iintsijate pinquenquejajiajeroja Noguenquetsatsare piquemajiavecaca, pinquemisantamajaterojate, pincantashitatiajianaquempaja. Aatogueti pitinajatsi noncoraquetashijiaquitempi noncomirejacaapojempi nonquempetapojajempari yaitsitantigueti aitsitantatsica, aatotarite pitsajiguitsi querocaca noncoraquetantajempaca. \pi1 \v 4 Cotanquitsiquea ichoocagarantaque aparopae conoaconoaiquempica Saririshiqui icocani icomajamajajiaca, quejetacaquea tee incantaitejigueroji iitsaare. Oncoramanitapojajegueti iriatimpajia inquitsaajiaquemparoquea quitamarorimajaca quitsaarentsi, ariqueate noncoquempani nontsipatsipaitanaquempari, icomajamajacatarite itsaroventamajaquenaqueate. \v 5 Taacagueti tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca inquejejiaquempariquea iriatimpajia, incoquempani inquitsaaquemparoquea quitamarocantari quitsaarentsi. Aatoquea noshetsitajiri ivajiro itioncacojiquerigueti jenoqui paperiqui itioncacotantajiguecaroca ivajiropae maasanopae incoquempanica inchoocaguiteni, manaquea nonquenquetsatacoventaqueri noncanqueriquea Aapani aisa irashivantijitete: Naroguenti ashincari. \pi1 \v 6 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica. \s1 Itioncajiaqueneriquea tsaroventajiatsica guintenijiatsica Pirarerepiaqui \pi1 \v 7 “Imaica pintionqueneri irashivantite tsaroventajianaca guintenijiatsica Pirarerepiaqui, pincante: \b \pi1 Jeroquea icanqueca iriraquea teeca incovaeguishetimatempaji, iriotari Iriomajaca, iriguenti ashincaro iyavine Majirontatsica Taavini. Taaca opajitapae intanarejaque iriatimpa aatoquea yagavejajiti irashijitajero, aisa taaca opajitapae irashitaque aatoquea yagavejajiti intanarejajitajero. Iriatimpa icanti: \v 8 Notsamajaqueroquea maasanopae cameetsaguetatsica pipeacaajiacaca. Pameneroja, jero sotomorontsi notanarejaquempica, aatoquea yagavejajiti irashitajero. Notsaquempiquea teequea pintampishijiavetempaji, cotanquitsiquea piquemisantajiaqueroquea Noguenquetsatsare pinetsanataquero, aisa teequea pimpashiventacaajiguenaji, tee pincantacotenaji: ‘Tee notsateriji.’ \v 9 Choocaquea oraniqui igapiocane Satanashi. Iriatimpajia iriguentijia tsojenti, icantajiaquetarite: ‘Naroguentijia joriojia’, cotanquitsiquea teequea irio joriojia. Jeroquea oncoramanitapojajegueti namajiaqueriquea picapiocapinijiacagueti noguerotacaitsitempariquea pichoocajiaquegueti aviatimpajia cameetsaniji intsajianaquenijite arimajaca nopintsamajajiaquempi. \v 10 Patsipetacojiaca pinetsanamajajianaqueroquea nocantajiaquempica. Irootaquequea nonquempoguijacotantajiaquempica aatonijite patsipemajajiatsi oncoramanitapojajegueti irantsipejiaquempagueti maasanopae guintenijiatsica quepatsiqui iramenantajitaquempari arimajaca itsaroventajiaquenaqueate. \v 11 Irooshipoji noncoraquepojaje. Quisho poguero piquemisantaqueca aatoniji yovashiantacaajitimpirotsi, oquejetacotimpitsi iraitsijitaquempiro pamatsaero irojocaquempimeca Aapani Irioshi. \v 12 Taacagueti tampishitashiguequeroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca incoquempani inchoocaguiteni iteemporotequi Aapani Irioshi, inquejevetaquemparo omapipoate choocaguitatsica, aatoquea yogajaatsi osamani. Nontioncaquero ivajiro Aapani Irioshi ivancaqui aisa ovajiro iroaqueraro Jerosare, iroguenti guinteninintsi irashimajaca Aapani Irioshi. Iroatimpa manaquea onquenapoje inquitequi Irioshiqui oncoraquetaquequea ocaniqui isaviji. Aisa nonquejetsitemparoquea iroaqueratajatsineca novajiro nontionquitemparoquea ivancaqui. \pi1 \v 13 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica. \s1 Itioncajiaqueneriquea tsaroventajiatsica guintenijiatsica Iraoriseaqui \pi1 \v 14 “Imaica pintionqueneri irashivantite tsaroventajianaca guintenijiatsica Iraoriseaqui, pincante: \b \pi1 Jero icanqueca iriraquea icantajitica ‘Amen’,\f + \fr 3:14 \fk Amen. \ft “Amen” ocanque “arimaja” aisa “ari oncoquempa”. Acaniqui iroguenti otsipa ivajiro Quirishito, ocanque “Iriomajaca”, itampaticamajaquerotari maasano icanqueca.\f* icocanitari itampaticamajaqueroquea maasanopae, teequea iramataguempaji. Iriotaquequea pariacaroca maasano ipeacaantantacaca Aapani Irioshi. Imaica icanti: \v 15 Notsamajaqueroquea maasanopae pipeacaajiacaca teequea povashiantamajatenaji pitsaroventavequenagueti, cotanquitsiquea aisa tee pintsaroventamajatenaji. Nonintaveca pintsaroventamajataquename. Teegueti pininteji, aato pitsaroventana. \v 16 Imaicaquea piquempetaquerogueti, irootapoji nompishonquempi, irooriji tee pintsaroventamajatenaji aisa tee povashiantamajatenaji. Manatari intati noncamarancaquempi. \v 17 Aviatimpajia picantajiavecaqueate: ‘Naroguenti ajaarantajiatsica, nocapiocavaequero nashintaguecaca, teequea noncoguitejacotimatempaji’, cotanquitsiquea teequea pamenimajiguempaji aviguentijia shimampojancari, ishimampojancacojitacaca, aviguentijia coguitejacovaetatsica. Aisa manatari pishamponcajashirentavaeque, manaquea cajaratsinoshirentavaequempi. \v 18 Irootaquequea noncantantajiaquempica povegaratsitenaro nashincaca naatimpa, naatimpaquea nojocajiaquempironijite ooromajaca itajaiqueca paamariqui osaancorencantamajatantanacaca, pajaarantamajatimentanaquempaniji. Aisa povegaratenajate naatimpa nojocajiaquempiroquea quitamaromorenari quitsaarentsi pinquitsaajiaquempaca aatonijite pipashiventacajaiajarotsi pigajaratsinore. Aisa povegaratenajate naatimpa, nojocajiaquempiroquea aavintajarontsi paavintajatacaantantajiajempaca cameetsaniji pamenimentanajeniji. \pi1 \v 19 Iriraquea nopintsamajajiacaca noncantomajajiaqueri cameetsaniji intsaroventantamajatanaquenaca. Noncantantajiaquempica pishimampojancajiguempaja pamenajiaquegueti picovaeguishejiaca, pincantashitatiajianajempajate pincoquempani pintsaroventamajatanaquenajate. \v 20 Pameneja. Nocatiapojaca sotomorontsiqui notinquiapojaquero nocajemacotapojimpi. Quericaca quemavaquenaneca iroompaquea intanarejacotsitenaqueate, nonquijanaquequea nontsipatapojempari noshecajiaquempa. \pi1 \v 21 Taacagueti tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca nontsipatsipaitanaquempari jenoqui noguisavisaviitaqueriquea irisenampijajiaquena nomajirontamentoqui. Inquempemajajiaquenaqueate naatimpa notampishitashiguetirogueti maasanopae, jero iriraquea Aapani yoguisavicantaquenaca nosenampijantacarica imajirontamentoqui. \pi1 \v 22 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemeja icantajiaquerica Ishire Aapani Irioshi tsaroventajiatsica.” \c 4 \s1 Ishineventamajajicari Aapani Irioshi inquitequi \p \v 1 Iroompaquea namenavetaja namenitsitaroquea ashitacorontsi tanarejamoroca inquitequi. Noquemitsitariquea aisa quenquetsatacaaquenaca incajaranquitica iririjencavaequequea icanca quempejencavaeca tivorentsi, icanquena: “Caacate ocaniqui jenoqui nonigaaguequempiroqueate queroca oncoguetanaquempani oncoramanitapojajegueti.” \p \v 2 Irooquea iteroncaquerogueti iquenquetsatacaaquenagueti, iriraquea Ishire Aapani Irioshi yaashirentavaetanaquenaqueate inquitequi. Namenitsitaroqueate imajirontamento isavicantacaca Majirontatsica ariquea ochoocaque oraniqui, ichoocaque savicantacaroca. \v 3 Iriatimpa itsirencavaeque icanca quempevaeca mapi tsirencapiri pajitatsica jaashipe aisa otsipa mapi quityoncapiri pajitatsica coronarina. Chooca anquirivogaacaroca isavicantacaca, manaquea oquejevecari yogue tsirencavaeque quempevaeca otsirenquigueti janapiri pajitatsica esemerarera. \v 4 Aisa namenaguequeroquea otsipapae 24 majirontamentontsipae. Manaquea anquitsaetacocaroquea isavicantacaca Majirontatsica. Isavisaviitantacaroquea 24 iramajirorejia quitamarocantavaequequea iitsaare. Yamatsaejiaqueri amatsaerontsi ipeacaantantajitarica ooro. \v 5 Oraquea imajirontamento isavicantantacaca Majirontatsica otimemecantapinicaroquea careti ocantapinique timemec timemec, aisa ocantavaetaquiti serororon serororon tsijec tsijec. Aisa ochoocaque osamimicaguetaque 7 tsivorentsi, ocantacoqueri irirajia 7 jeocajianquitsica\f + \fr 4:5 \fk jeocajianquitsica. \ft Pamenero otsapa 1.4 ovegaravanapojacagueti ocamantacotaquerigueti jeocajianquitsica.\f* irashi Aapani Irioshi. \v 6 Ariquea ochoocaque aisa oraniqui quempevecaroca incajare saancorencajavaeque, quempetaca potirinaqui, otampaticatacotacaro majirontamentontsi. \p Oraquea isavicantacaca Majirontatsica yanquitsaetacojiacaro 4 anijaripae, yoquijaquijaavaeca iroquijapae ochoocaguetaque ineguiqui aisa itaquiqui. \v 7 Aparo manaquea iquempetacari león.\f + \fr 4:7 \ft Irira \fk león \ft iquejevecari casecari. Pamenero itsavetacojiquerigueti león isavivanaqui otsapaqui 5.5 aisa 10.3.\f* Iriraquea itsipa manaquea iquempetacari caapironcaari iriaqueraca quimogantirenajaniquitanquitsica. Iriraquea trestapojatsica caquintevorovaetaque. Iriraquea itsipatapojatsica manaquea iquempetacari shirompito icantashivanquitigueti iraregueti. \v 8 Irirajia 4 anijaripae maasano ochoocaguetaque 6 ishivanquipae, ocaravaetaquequea iroquija yoquijaquijaatsinovaeca maasanopae aisa itapinashivanquipaequi. Icantacoguitani savincaguiteriqui aisa pitsecariqui teequea incarajigueji icantajiaque: \q1 “¡Iriomajaca, Iriomajaca, Iriomajaca Nomajirote Aapani Irioshi Agavejamajatatsica! \q1 Icoguitaniquea ichoocaguitini coramani, chooca imaica, ari incoguitempani inchoocaguiteni.” \m \v 9 Ari iquempepinijiaca ishineventajiacari irira savicanquitsica imajirontamentoqui, icoguitanitari ichoocatini coramani aisa incoguitempani inchoocaguiteni. Icanqueriquea: “Arioteesaa, poganejencamajataca.” \v 10 Ariquea icantajiaquegueti imaica, irirajiaquea 24 iramajirorejia ariqueate icohicoitanaca iguerogueroventajianacari savicapinitatsica imajirontamentoqui itsaroventajianacari, iriguentitari Majirontamajatatsica choocaguitatsica, incoguitempani inchoocaguiteni. Yamatsaerejitsitaro iramatsaerojia yojoquijijiaqueneri icaraguititapojaquegueti, icantajiguiri: \q1 \v 11 “Nomajirote Aapani Irioshi, caaviji poganejencamajataca, \q1 ocameetsatantacaca noshineventajiaquempi, ochoocaquetarite poganejencare, Pirioshimajati, aisa caaviji pagavejamajati. \q1 Aviguentitarite peacaaguetacaro maasanopae choocaguetatsica, \q1 Aviguentiquea nintanquitsi pipeacaantantaguecarica, irootaquequea ichoocatantajiacaca.” \c 5 \s1 Paperi ampinaicanquitsica aisa Ovejajaniqui \p \v 1 Ariqueate nameniroquea paperi ampinaicanquitsica otioncaca mavisotate. Iriraquea savicanquitsica imajirontamentoqui manaquea yajiricancaro itincamijempequiqui. Ochoocaque 7 ovinchajacore otsinetacotantacaca iseyotacotantajicaroca aatonijite yampinaicarejajitirotsi. \v 2 Iroompaquea nameniri irashivantite Aapani Irioshi caaviji yagavejamajati. Icajemaquequea iririjencani icanti: “¿Queri caavijica yanaaque yoganejencavaeca intsinecarejacoguequeronijite ovinchajacoseyote paperi irampinaicarejaqueroniji?” \v 3 Cotanquitsiquea teequea inchoocateji agavejanquitsineca intsinecarejacotaqueroquea irampinaicarejaqueroquea iramenavanquero. Teequea iragavejajiguempaji choocajiatsica inquitequi aisa quepatsipaequitica iriguentijiaca aisa choocajianquitsica isavipatsaqui. \v 4 Niraitsitanacaquea niraaguitani namenaquegueti teequea inchoocatimateji aparo cameetsamajatatsica cameetsaniji iragavejaqueroniji irampinaicarejaqueroquea iramenavanqueroquea. \v 5 Cotanquitsiquea iquenquetsatacaanaquena aparo iramajirore icanti: “Aatotarite piragatsi. Pamenerija iriratica León\f + \fr 5:5 \fk León. \ft Irira \fk león \ft iquejevecari casecari, cotanquitsi ichoocaque otsipaqui guinteninintsi, quejecaroca Africaqui aisa Ishiraeriqui. Yanaaqueri itsipapae tomirishiquitica icovejencatigueti, irootaque icantantajitacarica covejencamajatatsica imajirote tomirishipaequitica.\f* ichoviquitanaqueca Joraani, aisa iriguenti ichoviquitanaqueca Taavini. Yanaajiaqueriquea maasano. Iriguentiquea agavejamajatatsica. Iriatimpa iragavejaque intsinecarejacoguequeroqueate 7 ovinchajacoseyote irampinaicarejaqueroquea.” \p \v 6 Iroompaquea nameniri Ovejajaniqui icatiaca oniganquirequi majirontamentontsiqui yanquitsaetacari irirajia 4 anijaripae aisa iramajirorejia Majirontatsica. Conijavaequequea isatajajitaquerigueti imetojajivecarigueti. Ochoocaque ocarataque 7 ivaa, oraquea iroquija 7. Oraquea 7 iroquija iroguenti ocantacoque irirajia 7 jeocajianquitsica\f + \fr 5:6 \fk jeocajianquitsica. \ft Pamenero otsapa 1.4 ovegaravanapojacagueti ocamantacotaquerigueti jeocajianquitsica.\f* irashi Aapani Irioshi itigarancajiaqueca intsitacaguitejavaetanaqueroqueate quepatsi. \v 7 Ariqueate iriraquea Ovejajaniqui yoanaque yaitsitaroquea paperi yajiricaqueca Majirontatsica itincamijempequiqui isavicaquegueti imajirontamentoqui. \v 8 Irooquea yajiricaquitiguiro ariquea iquempejianaca irirajia 4 anijaripae aisa irirajia 24 iramajirorejia Majirontatsica igueroventajianacari Ovejajaniqui. Aparopae yajirijiriitaque itencatsajitica icantajitica aarepa aisa taso ipeacaajitaca cavorejari ooro tseraiquivaeca casancapaneri itajaitica. Oraquea casancapaneri iroguenti oncantacoque icantajiaqueca tsaroventajiacarica Aapani Irioshi iramanajiaquerigueti. \v 9 Yamashaijiaquequea iroaqueraro amashairentsi icantajiaque: \q1 “Caaviji poganejencamajataca pagavejantacaca pajiricancaroca paperi, \q2 aisa pintsinecarejacotantaquemparoca ovinchajacoseyote iseyotacotantajicaroca. \q1 Imetojajitaquempitari ochovivincajatanaque piriraja, \q2 irootaquequea pivegaratantajiacari caquintejia pimeshiajiaqueca irashintajiajemparinijite Aapani Irioshi. \q2 Pimeshiagarantajiaqueriquea maasanopae caquinteguetatsica, gonorontavacaaguetatsica, cantashitatiaguetatsica iguenquetsatsarejia, aisa guinteniguetatsica quepatsipaequi. \q1 \v 10 Pipeacajaiacari majirontaguetatsica, aisa pipeacajaiacari saserorotejia cameetsaniji irantaqueneriniji Aapani Irioshi. \q2 Iriguentijia majirontanquitsine quepatsiqui.” \p \v 11 Iroompaquea namenajiguiri irashivantijitete Aapani Irioshi itirorencajianaca icaramirincavaeque jmm ontaniqui, yanquitsaecari irirajia anijaripae aisa iramajirorejia Majirontatsica. Noquemajiaqueri iquenquetsajiaquegueti. \v 12 Iririjencavaeque icantajiaque: \q1 “Caaviji yoganejencamajataca irira Ovejajaniqui imetojajivecaca, \q1 ocameetsatantacaca ochoocaque iragavejane, ochoocaque maasano yashintavaetacaca, \q1 ochoocaque itsamajare, itampishire, iroganejencare, \q1 itsaroventajitari, ishineventajitari icantajitiri: ‘¡Caaviji poganejencamajataca!’ ” \p \v 13 Iroompaquea noquemajiaqueri maasano choocajiatsica inquitequi, quepatsiqui, isavipatsaqui, inirojaniqui quentijani, maasano icantajiaque: \q1 “Jaameja ashineventajiaquempari savicanquitsica imajirontamentoqui aisa Ovejajaniqui, \q1 ancantajiaqueri iriguentijia caaviji yoganejencamajataca, aisa yagavejamajati. \q2 Ancoguitempanijate anquempetaquempaquea imaica.” \p \v 14 Iriraquea 4 anijaripae icantajiaque: “¡Ari ancoquempanijate!” Iroompaquea iriraquea 24 iramajirorejia Majirontatsica Anijaguitatsica iguerogueroventanacari itsaroventajianacari. \c 6 \s1 Itsinecarejacotaqueroquea paperi ampinaicanquitsica \p \v 1 Iroompaquea nameniri Ovejajaniqui itsinecarejaquero aparo ovinchajacore iseyotacotantajivecaroca paperi ampinaicanquitsica, aisa noquemiriquea aparo anijari iririjencavaeque icanca quempejencavaeca careti, icanti: “¡Caacatejate!”\f + \fr 6:1 \ft Oconoaca paperi iroquetinica iguenquetsatsarequi guiriego otioncaca acaniqui: “¡Caacatejate pamenejate!” Otsipapae mana otioncaca: “¡Caacatejate!” Ari oquejetaca otsapaqui 3, 5, 7 otioncacagueti: “¡Caacatejate!”\f* \v 2 Namenitanaca iriguentimpa quitavaireri quitamarori. Iriraquea shiacotantacarica yajiricaque iveane. Ariquea yojocajiqueneri amatsaerontsi iramatsaetaquempaquea. Teequea inchoocatimateji agavejaquerineca. Iroompaquea yoanaque irashimirintaquempaqueate iragavejantaquequea. \p \v 3 Ariquea iquempetsitajaro Ovejajaniqui otsipa ovinchajacore iseyotacotantajivecaroca, itsinecarejaquero mavitetapojatsica, iroompaquea noquemiriquea itsipa anijari icanque: “¡Caacatejate!” \v 4 Ariquea isotoapojaque itsipa quitavaireri, iquityoncavaeque icanca. Iriraquea shiacotantacarica manaquea icantajiqueri iroanaquequea quepatsiqui irooqueate ompampiatantanaquemparoquea incatsimatavacaantajiaquempaca maasano, irimetojavacaajiaquempaqueate. Ariqueate yojocajiqueneri catsantsameniri tsaampitsantsameniri. \p \v 5 Iroompaquea iquempetsitajaro Ovejajaniqui otsipa ovinchajacoseyote, itsinecarejaquero trestapojatsica, ariquea noquemiriquea iquenquetsatanaque trestapojatsica anijari icanque: “¡Caacatejate!” Namenitanaca iriguentimpa quitavaireri quisaatsantsavaeque icanca. Iriraquea shiacotantacarica yajiricaquero itsatantajitaroca otenare. \v 6 Noquemiquea iquenquetsajencajitanaque ichoocajiaquegueti irirajia 4 anijaripae icantajique: “Apatacoro shovao tirigoitsoqui ovegaravaeca aparo tenario,\f + \fr 6:6 \fk tenario. \ft Iriraquea tenario iriguenti imentaqui yaancaca ishiacoquegueti icantacoguitani apajencaro savincaguiteri. Tee onchoocamajatajeji isheca, irootaquequea ovegaravaetantacaca choocatajatsica.\f* ariquea oquejetaca trestaco shovao sevaraitsoqui, ovegaravaeca aparo tenario. Iriraquea ashiti aisa vinoja, shooshoh pipomatsatirotsishiatsi.” \p \v 7 Ariqueate iquempetsitajaro Ovejajaniqui otsipa ovinchajacoseyote, itsinecarejaquero cuatrotapojatsica, ariqueate noquemiriquea iquenquetsatanaque cuatrotapojatsica anijari icanque: “¡Caacatejate!” \v 8 Namenitanaca iriguentimpa quitavaireri quiteshivaari icanca. Iriraquea shiacotantacarica ipajita Metojagantsi. Yoguijatapojiri itsipa pajitatsica Areshi.\f + \fr 6:8 \fk Areshi. \ft Oraquea Areshi iroguenti ichoocajiaquegueti metojatsica tequeratagueti impishoncajiteriji camorecariqui. Irira guiriego icanquero \fk hades, \ft iguenquetsatsarequi evereo icanquero \fk sheol.\f* Yagavejacaajiqueri irimetojajiaqueri oshequini quepatsipaequitica incaratacaavaequeri 1/4. Inconoagarantajiaquempaquea irimetojantajiquempari tsaampitsantsameniriqui, itsipapae manaquea ometojagarantajianaqueriquea itase, itsipapae manaquea ometojagarantajianaqueriquea irojoquijire, itsipapae irioqueate metojagarantajiaquerine tomirishipaequitica catsimaguetatsica. \p \v 9 Iroompaquea iquempetsitajaro Ovejajaniqui otsipa ovinchajacoseyote iseyotacotantajivecaroca, itsinecarejaquero cincotapojatsica, ariquea namenaqueroquea aretare. Oraqueate otapinaqui namenajiaqueri ishirepae imetojimentajitaqueca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi aisa itsavetantajiaquerigueti. \v 10 Iriatimpajia icajemajianaque icantajiaque: “Intsiquetiroshia Majirontamajatatsica Comajarimajaca Iriomajatatsica, ¿queroshiatsi oncaravaeteni pompetacovaetajenani pincatsimajiajeri guintenijiatsica quepatsiqui metojajiavequenaca?” \v 11 Iriatimpa yojocajiaqueneri quitamarocantari quitsaarentsi, iroompaquea icantajiguiri: “Poguijacojiguempataja, choocatarite papiaajanirentsijiate papitsaroventarijiate quempejiaquempineca aviatimpajia, irimetojimentajiqueriquea intsavetacotantajiaquenagueti. Oraquea inquempetacaajitajemparigueti iriatimpajia, ariquea nompetacotsijiguempiqueate.” \p \v 12 Ariqueate namenaqueri Ovejajaniqui iquempetsitajaro otsipa ovinchajacoseyote, itsinecarejaquero seistapojatsica, ariquea ocotanaca omoguecamajatatiguinimaja. Ariquea icotanaca catsirincaiteri icamaramentatanaque iquempetanacaroquea quitsaarentsi ipeacaajitaca caaveramae camaramaevaetatsica. Iriraquea taai iquityoncamentatanaque iquempetanacaroquea irajantsi. \v 13 Iriraqueate impoquiropae inquitequitica yasacaraaguetanacaquea quepatsiqui iquempetanacaroquea osacoroguitigueti iguera irooshivetapojacagueti agaguijempame onincacoguetirogueti inirojenca choviga. \v 14 Oraquea inquite jac opeaca oquempetanacaroquea yampinaicajitirogueti paperi. Oraquea maasano otsempipae aisa ovogorepae ogaaguetanaca. \v 15 Ariquea ishiashiaitanaca maasano majirontaguetatsica, jeri aisa imajirojiate coaretajia, aisa jivajivaitatsica, ashintavaejiatsica, agavejavaetatsica, yashintajitaca, jeri aisa teeca irashintajitempariji. Ishiashiaitanacaquea maasano caquintejia, yaventaventaivetanacaroquea omoroguetacagueti quepatsi aisa imperitamoropaequi aisa mapichonquiinapae otsempipaequi. \v 16 Iquenquetsajianaque icantajiguiro otsempipae aisa mapipae: “¡Poaviotacotenashiatsi pintsititacojiaquenaquea aatoniji yamenajiajanatsi Majirontamajatatsica savicanquitsica imajirontamentoqui, aisa aatoniji icatsimacatsimaitana Ovejajaniqui! \v 17 Arejetapojacatarite savincaguiteri incatsimatantajiaquequeate. ¿Quericampate agavejanquitsineca intampishitashivaetavaquero?” \c 7 \s1 Iseyovancatsitantajitari ivajiroqui Aapani Irioshi 144,000 ichoviquijianaqueca Ishiraerini \p \v 1 Iroompaquea namenajiaqueri 4 irashivantijitete Aapani Irioshi aparopae icatiaguetacaquea ocaratapojigueti quepatsi osotoajencaguetigueti chovigapae. Yojocaajencatavaqueroquea aatoniji ochovigajencatajitsi quepatsiqui, aisa inirojaniqui quentijani, irooca aisa inchatopaequi. \v 2 Ariquea nameniri itsipa irashivantite Aapani Irioshi iquenapojaque isotoguigueti catsirincaiteri yajiricapojaqueroquea iseyone\f + \fr 7:2 \fk iseyone Aapani Irioshi. \ft Iroguentiquea itioncacotantajicaroca ivajiro Aapani Irioshi aisa ivajiro Ovejajaniqui ivancapaequi yashintajiacaca. Pamenero 14.1 aisa 9.4.\f* Aapani Irioshi anijatsica. Iriatimpa icajemacojiapojaqueri irirajia 4 irashivantijitete Aapani Irioshi yagavejacaajiqueca incantashitatiaguishevaequeroquea quepatsi aisa inirojani quentijani, icantajiguiri: \v 3 “Aatotashiatsi queroca picojiguirotsi quepatsi, aisa inirojanipae quentijani, aisa inchatopae, tequeratanica aseyoterinica irajaanirejia Aapani Irioshi ivancapaequi.” \p \v 4 Iroompaquea noquemiquea iquenquetsatacojiaqueriquea ichoviquiguetanaqueca Ishiraerini seyojianquitsica ivancapaequi, icarajiaquequea 144,000 ichoviquiguetanaqueca maasano irijanijiate Ishiraerini. Itsajiqueri iquempetacaajicari imaica: \q1 \v 5 Iriraquea ichoviquijiani Joraani icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Iroveneni icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Gareni icarajiaque 12,000. \q1 \v 6 Iriraquea irashijia Ashereni icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Nepetarini icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Manaseshini icarajiaque 12,000. \q1 \v 7 Iriraquea irashijia Shimeoneni icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Irevini icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Isacareni icarajiaque 12,000. \q1 \v 8 Iriraquea irashijia Savorooneni icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Joseni icarajiaque 12,000. \q1 Iriraquea irashijia Vejamineni icarajiaque 12,000. \s1 Quitsaajianquitsica quitamarocantari quitsaarentsi \p \v 9 Iroompaquea namenavetanaca namenitsitari itsipapae caquintejia icaramirincajiaque jmm. Iquenaquenaivaepoji osamanipaequi maasano quepatsipaequi, iconoagarantajiaca maasano gonorontavacaaguetatsica, maasanopae caquinteguetatsica, ocantashitatiaguetacaquea iguenquetsatsarepae. Maasanomaja quenquetsatsarentsipae chooca quenquetsatantacaroca. Iriatimpajia icatintiitimojiacari Ovejajaniqui aisa Aapani Irioshi savicanquitsica imajirontamentoqui. ¡Itirorencaventajianacari icaramirincavaeque jmm! Teequeate iragavejajitajeriji intsajitajeriji. Ijamirincavaeque quitsaajiaca quitamarocantari quitsaarentsi ajirijiriijiaquequea tsorenashi. \v 10 Ijamirincavaeque icajemajiaque icantajiaque: \q1 “¡Iriguenti aavajajica Arioshite \q1 savicanquitsica imajirontamentoqui, \q1 aisa Ovejajaniqui!” \m \v 11 Maasano irashivantijitete Aapani Irioshi icatintiitacaquea yanquitsaetacotsitacari imajirontamento, aisa iramajirorejia, jeri aisa 4 anijaripae. Maasano iriatimpajia itigueroanaca irosati yarejevaequita ivancaqui isavi, itsaroventajiacari Aapani Irioshi, \v 12 icantajiaque: \q1 “¡Arimajaguitatsi! \q1 Ancoquempani ashineventaguitemparini Arioshite, ancantaguiteriniquea: Caaviji Pirioshimajati. \q1 Aviguenti caaviji pitsamajati. \q1 Incantajiaquempi maasano, ‘¡Arioteesaa! Caaviji picavintsajantamajatanti’, aisa intsaroventanaquempi. \q1 Aviguenti caaviji pagavejamajati, aisa aviguenti caaviji pitampishimajati. \q1 ¡Oncoguitempaniquea onquempetaquempaquea imaica! \q1 ¡Arimajaguitatsi!” \p \v 13 Ariqueate icanquena aparo iramajirore Aapani Irioshi: “¿Taa ipaji irirajia quitsaajianquitsica quitamarocantari quitsaarentsi? ¿Queroquea iquenaquenaipojini?” \p \v 14 Naatimpa nocantiri: “Avirompate, nomajirote, pitsaquero aviatimpa.” \p Iriatimpa icantana: “Iriguentijia sotoampojaroca omajirojencare atsipevaetagantsi, iroguenti yajacantajitacaroquea iitsaare iriraja Ovejajaniqui, oquitamarocantantanacaca. \q1 \v 15 Irootaquequea icatintiitimotantacarica Aapani Irioshi isavicaquegueti imajirontamentoqui, \q1 incoquempaniquea irantajigueneriquea oraniqui iteemporotequi savincaguiteriqui aisa pitsecariqui. \q1 Iriraquea savicanquitsica imajirontamentoqui irinetsanatsitenempari intinerenquitsitenempariquea iitsaarevanco.\f + \fr 7:15 \fk intinerenquitsitenempariquea iitsaarevanco. \ft Irooquea oncanque incoquempani intsipatsipaitaquempari inquempoguijimenqueriniji aatonijite taaca oahoaitiritsi.\f* \q1 \v 16 Aatoquea yatsipevaetajarotsi itase, \q1 aatoquea imirejiajitsi, \q1 aatoquea icatsirincatajiritsi catsirincaiteri, \q1 aatoquea yatsipejiajarotsi catsirincaguiteri. \q1 \v 17 Incoguitempani inquempejiaquempa imaica iroorijite inquempoguijajiaqueriquea Ovejajaniqui choocatantacaroca oniganquirequi imajirontamentoqui Aapani Irioshi. \q1 Iramenajiaqueri inquempetacaajiaquempari iquempoguijajitirigueti oveja, iraajianaqueri omotojatigueti oja anijacaantantatsica. \q1 Iriraquea Aapani Irioshi irisheoquijiajeneriquea maasano ijaquija, aatoquea ijaquitajitsi.” \c 8 \s1 Sietetapojatsica ovinchajacoseyote paperi \p \v 1 Ariquea irooquea iquempetsitajaroquea Ovejajaniqui itsinecarejaquero sietetapojatsica ovinchajacoseyote otsinetacotantacaca paperi, ariquea icohicoitanaca imajerejianaque maasano inquitequitica yarejetacovaetapojaca niganqui hora. \v 2 Iroompaquea namenajiaqueri 7 irashivantijitete Aapani Irioshi icatintiitimojiacariquea iriatimpa, aparopae yojocajiqueneriquea tivorentsi. \v 3 Iroompaquea icoraquetapojaque itsipa irashivantite Aapani Irioshi, yamaque yoguijaantajitaroca casancajencaro ipeacaajitaca ooro, icatiimotapojacaroquea aretare ipeacaajitaca aisa ooro. Yojocajiqueneri oshequi casancajencaro intaashiquerica Aapani Irioshi onconoajencatanaquemparoquea icantajiaqueca igomajamajare yamanajiguirigueti. Itaantsitaroquea aretarequi tampaticatacotaqueroca imajirontamento Aapani Irioshi. \v 4 Oraquea ovoga casancajencaro yajiricacotaqueca ashivanti ojajencavogavaequequea ocantajencavaetanaca ichoocaquegueti Aapani Irioshi, oconoajencatanacaroquea icantajiaqueca igomajamajare yamanajiguirigueti. \v 5 Ariqueate iriraquea irashivantite Aapani Irioshi yaanaque paamarimenqui choocatanquitsica aretarequi yoguijaaqueroquea yoguijaantajitaroca casancajencaro yajiricaqueca. Irooquea itseraiquitaquitiguiro ipishoncaquitiro quepatsiqui, ariqueate ocotanaca careti ocantavaetaquiti tsijec tsijec, serororo serororo, otsantsajencatsarenavaetanaque, aisa omoguecaguetanacaquea. \s1 Itivojiqueroquea tivorentsipae \p \v 6 Iriraquea 7 irashivantijitete Aapani Irioshi ajiricajianquitsica itivorepae inetsanajianaca intivojianaquequea. \p \v 7 Iroompaquea ijivatanaque aparo ashivanti itivotaque, ariqueate ocotanaca oparianaque incojariqui quepatsiqui otsipatanacaro paamari oconoapojaro irajantsi. Otaagarantsitaroquea quepatsi irootapoji oncaratacaaquerome niganqui, ocaratacaaquerotari 1/3. Otaagarantsitaroquea inchatopae ocaratacaaquero 1/3, aisa maasanopae etsocoreshipae cataroshipae apevoquijamajaquero. \p \v 8 Ariqueate itivotaque ashivanti mavitetapojanquitsica, ipishoncajajiqueroquea inirojaniqui quentijani taaca opaji quempetacaquea inirotsempi, osamimicatsantsajencavaetanaquequea. Ariqueate ocotanaca inirojani quentijani opeagarantanacaquea irajantsi irootapoji oncaratacaaquerome niganqui. \v 9 Imetojagarantajianaque guintenitantajiacaroca ocaratacaavaequeri 1/3. Otsitijaagarantaguetanaquequea inirotsantsanapae quenajarontsipae ocaratacaaquero 1/3. \p \v 10 Iroompaquea itivotaque ashivanti trestapojanquitsica, ariqueate ocotanaca yomposanaca caramenquivaetanquitsica impoquiro, iquenavaetapoji inquitequi imorecatsantsajencavaetanaquequea, yomposapojaca ojaaquipaequi aisa osotoajaguetigueti oja, yoaviojatapojaro ocaratacaaquero 1/3 ojaaquipae. \v 11 Iriraquea impoquiro ipajitaca Quepishiri, iquepishijaagarantaguetapojajiroquea ojaaquipaequi ocaratacaaquero 1/3. Imetojantajiacaca icaramirincajiaque caquintejia imirajiacarogueti quepishijatanquitsica oja. \p \v 12 Ariqueate itivotaque ashivanti cuatrotapojanquitsica, ipitsecanampitanaque catsirincaiteri, irootapojatsi impitsecanaque niganqui, teequea irivoreamajatajempaji. Ariquea iquempetaca taai ipitsecanampitanaque iriatimpa, irootapojatsi impitsecanaque niganqui, teequea inquitasemajatajeji. Aisa impoquiropae ipitsecagarantanaque icaravaeque 1/3. Osavincaguitevetamanaca icononcavetanajatiga opitsequitsitanaja. Teequea inquitaseteji taai, tee inquitamiriaquiteji impoquiropae. Pajini onianquiitete iquitasepoji irira taai, iriraquea impoquiropae iquitamiriaquitapoji. \p \v 13 Namenitsita iriguentimpa shirompito caramantaneivaeque icanca yaranaque iseontavaetanacaquea jenoqui icajemanaquequea icanque: “¡Ooo, ooo, ooo, imaicanishiatsi irantsipevaetempanishiatsi maasano guintenijiatsica quepatsiqui intivojianaquegueti itsipa tres irashivantijitete Aapani Irioshi tequerataca intivoteji!” \c 9 \p \v 1 Iroompaquea itivotsita ashivanti cincotapojatsica, nameniri itsipa impoquiro iquenavaepoji inquitequi yomposapojaro quepatsi. Yojocajiqueneri yavi iriyavirejanquemparoca oamorovaetananquitsica jmm isaviji ovenaroncapojacagueti. \v 2 Iroompaquea irooquea iyavirejacotaquitiguiro ariquea ocotanaca ocaravogavaetanaquequea paamarivoga ooshiatsi oquisaajencatacaanaqueriquea catsirincaiteri opitsecajencavaetanaquequea. \v 3 Iroompaquea nameniri quejevecarica tsinari iquenaquenaitantapojacaro paamarivogajenca iporocajencavaetanaque itsitacaguitejavaetanacaroquea quepatsi. Yagavejacaajiguequeriquea iroantaquegueti inquempetaquempariquea yoantigueti oseroticona. \v 4 Icantimentajitaqueri aato yantaguetiro cataroshipae quepatsiquitica, inchatoshimpopae, maasano tsoroaguetanquitsica. Iriguentiquea irantsipetacaajiaquempa caquinteguetatsica teeca iriseyotantemparoji ivajiro Aapani Irioshi ivancaqui. \v 5 Cotanquitsiquea icantimentajitaqueri irimetojajigueri, manaquea irantsipetacaajiaquempari 5 taai. Oraquea iroaquerigueti incatsivaequeriquea quempetaca yoantigueti oseroticona. \v 6 Irirajia caquintejia intsataitavetempa iroguijacoveguitempani irimetojitempame, cotanquitsiquea aatoquea imetojajiguitsi. Irinintamajajiavequempaquea irimetojajianaqueme, cotanquitsiquea aato imetojitsi. \p \v 7 Iriraquea tsinari quejevaeca quitavaireri inetsanajiguirigueti irooshitegueti iroaroaitanaque irashimirintaquempagueti. Yamatsaejiaca iguitojiaqui quempetaca amatsaerontsi ipeacaajitaca ooro. Oraquea ivoro quempetaca ivoro caquinte. \v 8 Ochoocaque imae ontiavenaavaeca oquempetacaroquea omae manquigarentsi. Oraqueate iraji quempetacaqueate iraji casecari. \v 9 Isavoneguitaca quishori quejecaroca yero. Oraqueate yarajiaquegueti opojimavaeque ivanqui quempevaeca opojimavaetigueti itigaritacotantajiguetacaca ishiacaacarogueti quitavaireri yoayoaitigueti irashimirintavacaajiguempagueti coaretajia. \v 10 Ochoocaguetaque igojapae ochoocatantacaca itseji quempeca itseji oseroticona. Oraquea itseji irootaque irantsipetacaantajiaquemparica caquinte 5 taai. \v 11 Chooca imajirojiate, ashivantiniro inavetaca, iriotaquequea imajirojiate maasano choocajianquitsica oamorovaetanaquegueti isaviji. Manaquea ipajica iguenquetsatsarequi evereo Avaroni, oraquea iguenquetsatsarequi guiriegojia ipajica Aporioni.\f + \fr 9:11 \fk Avaroni \ft aisa \fk Aporioni. \ft Mavite oncanque Jararejantaguetatsica.\f* \p \v 12 Jac teroncanaca iroquetica atsipevaetagantsi icantacotsitacaca “¡Ooo!”, cotanquitsiquea choocatiraja mavitetiraja icantacotsitacaca “¡Ooo!” \p \v 13 Iroompaquea itivotaque ashivanti seistapojatsica, noquemiroquea iquenquetsajencajitanaque osotoajencatantapojacaro ovaapae aretare choocatatsica Aapaniqui Irioshiqui ipeacaajitaca ooro. \v 14 Icantajitiri ashivanti seistatsica ajiricaqueroca tivorentsi: “Poanaque pishiticarejacojiaquiteri irira 4 ashivantijite shiticacojianquitsica ontaniqui ojaaquiniqui pajitatsica Eoperateshi.” \v 15 Irooquea iquemavaquegueti yoanaquequea ishiticarejacojiaqueri cameetsanijite interoncagarantajiaquiteriniji caquintejia quepatsipaequitica incaratacaavaequeri 1/3, iriguentijiatari inintacaajiaqueca Aapani Irioshi interoncagarantajiaqueri. Iriatimpa itsatsivaetanitari coramani queroca aantapojempaca. Itsaque queroca ajagantsini, querica taai, queroca savincaguiteri, aisa querocagueti incarateni catsirincaiteri. \v 16 Iroompaquea noquemiriquea itsajitiri coaretajia shiacojiaquerica iguitavairerite, maasano icaramirincavaeque 200,000,000. \p \v 17 Irirajia quitavaireri aisa shiacotantajiacarica nonejaqueca quejetaca noguimaanequi, ari iquejejiaca imaica: Maasano isavoneguijiacaro quishori, ocantashitatiaguecaqueate oquityoncataquequea quejetaca paamari, otsipaqui oquisaaque, otsipaqui oquiteritaque quejetaca asopiri. Oraquea iguito quitavaireri quempevaeca iguito casecari. Osotoavagantetapojiri omorecare paamari aisa ovogajenca, oconoapojaro asopiri. \v 18 Imetojagarantajianaquequea caquintejia ocaratacaavaequeri 1/3, ometojajianaqueriquea maasanopae sotoajencatanquitsica ivagantequi quitavaireri: omorecare paamari, paamarivoga aisa asopiri. \v 19 Oraquea yagavejantajiacaca quitavaireri teequea aparo onchoocateji ivagantequi, ochoocatsitaquea aisa igojaqui, oquempevecari camaarini, iroguenti ityantya yoantajigarica caquintejia yatsipetacaantajigarica. \p \v 20 Cotanquitsiquea iriraquea choocatajatsica tequerataca irimetojajigueji teequea incantashitatijaiguempaji impishoncajigueroji ipeacaaguishejiacaca. Arimpaqueate itsaroventavaetanacari ampatsinipae aisa itsipapae ipeaguetica irioshivijitashitacaca ipeacaajitaca ooro, perata, voronquise, mapi aisa inchato—irirapae teeca iramenimajigueji aisa teeca inquemajigueji, aisa teeca iranijajigueji. \v 21 Iroompaquea aisa teequeate impishoncajigueroji imetojantajiguigueti, imatsitantajiguigueti, icantatsatantajiguigueti, aisa yaitsitantajiguigueti. \c 10 \s1 Ashivanti ajiricaqueroca paperijaniqui ampinaicanquitsica \p \v 1 Iroompaquea namenitsitariquea itsipa ashivanti tampishivaetatsica, iquenapoji inquitequi, yaguijitapojaquequea. Anquirivogaacotacariquea mararo, ari ichoocaqueri yogue iguitoqui. Oraquea ivoro oquempevetacari catsirincaiteri. Oraquea iguitiqui quempevetaca catsantsamorecari. \v 2 Iroguenti yajiricaque paperijaniqui ampinaicarejaca. Oraqueate iguiti itincamijempequiquitica icatiantacaroquea inirojani quentijani. Irooquea ishinampijempequiquitica manaquea icatiantacaro quepatsi. \v 3 Iroompaquea icajemitsimajatanaca iririjencani icanca, iquempejencavecari león\f + \fr 10:3 \ft Iriraquea \fk león \ft iririjeguimajataque inaque, iquejevecari casecari iririjegui. Cotanquitsi icajemigueti yampenejencavaetanaca icanca, antsaroacaanaquempari anquemaquerigueti. Ontaniqui otsipaqui guinteninintsi ichoocaquegueti icantajiqueri iriguenti imajirote tomirishipaequitica.\f* icajemigueti. Irooquea icajemaquitigui ariquea ocojencatanaca oseroroncaguetanaquequea caretiguetanaquequea 7 careti, opojimajencavaetanacaquea inirojencavaetanaca ocanca. \v 4 Iroomequea nontioncacotavaqueromequeate ocantajiaqueca careti, cotanquitsiquea noquemiriquea iquenquetsatacaajitaquenaquea inquitequi icantajitana: “Aatoja pitioncacotirotsi ocantajiaqueca oratica 7 caretipae, aisa aatoquea querica picantitsi.” \p \v 5 Iroompaquea iriraquea irashivantite Aapani Irioshi namenaqueca incajaranqui catiancaroca inirojani quentijani aisa quepatsi icantajempequitanaqueroquea itincamijempequi inquitequi, \v 6 icantiquea: “Iriraquea icancanica ichoocati peacaaguetacaroca inquite aisa quepatsi aisa maasano choocatantaguecaroca ipeacaacaro aisa inirojani quentijani aisa choocatantaguetaroca. Iriatimpa yamenaquenaquea iroomajaca noncanquempica. Imaica noncantajiaquempi aapojaca, aato yoguijavaji. \v 7 Ariquea irooshipojigueti intivotanaquequea irashivantite Aapani Irioshi sietetapojatsica, iriraquea Aapani Irioshi ironigaantaqueroquea yomanacoguevetacaca, irinetsanamajaqueroquea icantajiaquerica coramani irajaanirejia tsavetantajiatsica.” \p \v 8 Ariqueate iquejetsijitajanaquea aisa iquenquetsatacaajitajana inquitequi icantajitana: “Poanaqueja paavaquero ampinaicarejanquitsica paperi yajiricaqueca irashivantite Aapani Irioshi, irinta catiantacaroca inirojani quentijani aisa quepatsi.” \p \v 9 Ariquea naatimpa noashitanaqueri ashivanti, namanapojaqueriquea paperijaniqui ampinaicarejanquitsica. Icantaquenaquea: “Jero, paguero, pishecatemparo. Oraquea arejetapojemparogueti pitsicotoqui onquepishicanaquempi, cotanquitsiquea oraquea pivagantequi ompochatanaque quempeca ipochajatigueti earotoja.” \p \v 10 Iroompaquea naitsitaro paperijaniqui iracoqui ashivanti noshecatsitaro. Namenitsitaroquea arimajacatarite icantamajaque. Oraquea novagantequi pocha ocanca quempeca ipochajatigueti earotoja, cotanquitsiquea irooquea noniavecaroquea arejetapojacarogueti notsicotoqui oquepishicanaquena. \p \v 11 Ariqueate icantajitana: “Imaica pinquejetacaajemparojate aisa pincamantantaje, iriguenti pintsavetacotsivaequempari caramirincavaetanquitsica caquinteguetatsica guintenijiatsica quepatsipaequi cantashitatiaguetanquitsica iguenquetsatsarepae, iriguentijia aisa imajirojiate, pincanquequea quero incojiaquerini Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti.” \c 11 \s1 Mavite tsavetacotantajiaquerica Aapani Irioshi \p \v 1 Ariquea yojocajiquenaroquea savoroquiji igomarotantajitaca icantajitana: “Poanaque pigomaroquiteroja iteemporote Aapani Irioshi, pinquejetsitemparoquea aretare. Aisa pintsajiaqueriquea queroca icaramirincajiaqueni choocajianquitsica oraniqui tsaroventajiacarica Aapani Irioshi. \v 2 Oraquea otsoviaguitetapojaquegueti sotsiquitica aatoquea pigomarotirotsi, irooquea icantacaajiquerica itsipapae caquinteguetatsica inchoocatantapojempaca. Iriatimpajia manaquea irantanavintsajiaquero oratica guinteninintsi yashincaca Aapani Irioshi,\f + \fr 11:2 \fk oratica guinteninintsi yashincaca Aapani Irioshi. \ft Iroguenti Jerosare. Pamenero Is. 63.18; Iran. 8.13; Irc. 21.24.\f* iragavejajiaqueroquea incantacoguitempani irarejevaetanaquemparoquea 42 taai. \v 3 Naatimpa nontigarancaque mavite tsavetantajiaquenaneca, nagavejacaaqueri intsavetantajiaquenaqueate incantacoguitempani arejevaetanaquemparoquea 1,260 savincaguiteri,\f + \fr 11:3 \fk 1,260 savincaguiteri \ft ocarataque 42 taai. Ocarataque aisa 3 ajagantsini aisa otsipa niganqui ajagantsi.\f* manaquea inquitsaajiaquempaquea jiriquiquijiporoquiro.”\f + \fr 11:3 \fk inquitsaajiaquempaquea jiriquiquijiporoquiro. \ft Oraticaquea jiriquiquijiporoquiro iroguenti cajenimagori yametaca coramani inquitsaatempaca shimampojancanquitsineca. Manaquea ocanque iricatica mavite tsavetantatsica incantajiaqueriquea maasano: “Pishimampojancacoventemparo pigovaeguishere.”\f* \p \v 4 Iriguentijia ocantacotaque mavite inchato orivo\f + \fr 11:4 \fk inchato orivo. \ft Oraquea orivoitsoqui iroguenti yaantajitacaroca oreji itaantajitacaca tsivorentsiqui.\f* aisa mavite tsivorentsi jerenquijerenquiatacotatsica yojoquijiqueca ichoocaquegueti Imajirojiate maasano quepatsiquitica. \v 5 Quericaca catsimavequemparineca irinintajiavequempaquea irantsipetacaavaequempari, ariqueate incoquempani osotoamorecavaetanaquequea ivagantequi ontsiatsiavaetavaqueri ometojajiaqueri. Ariqueate inquempejiaqueri imaica maasano quepatsipaequitica nintavetanquitsineca irantsipetacaaquemparime. \v 6 Iriatimpajia incanquegueti: “Aatoquea oteji incani”, aato oteji. Iroompaquea ariquea onquempetaquempa arejevaequempa interoncanajerogueti intsavetantavaequegueti. Aisa iragavejajiaque impeacaajianaquemparoquea oja irajantsi. Aisa iragavejajiaque incantashitatiajencatashijiaqueriquea guintenijiatsica quepatsiqui, irantsipetacaajiaquempari. Ariquea iriatimpa querocaca ininqueca irampijitajero, ari irampijitajero. \p \v 7 Cotanquitsiquea interoncajianaquerogueti intsavetantajiaquegueti, incoraquetapojequea covejencavetatsica sotoapojatsineca omoroqui oagantavaetananquitsica isaviji, incatsimajiapojaqueri iragavejajiaqueri irimetojajiaqueriquea. \v 8 Oraquea itsino manaquea irojoquijitantajiaquemparoquea quenavoquirontsi oraniqui guinteninintsiqui anaanquitsica, ariqueate oraniqui yompajacojiqueriquea Amajirote coramani. Oraquea ishiacaantacarogueti oratica guinteninintsi icantajiqueroquea Soroma aisa Ejepito. \v 9 Oncarate 3 savincaguiteri intariavaequempaquea oraniqui, aisa otsipa niganqui savincaguiteri, iramenajiaqueriquea caquinteguetatsica, incaramirincavaeque caquintejia cantashitatiaguetanquitsica iguenquetsatsarepae, majirontaguetacarica majirontajiatsica. Iramenajiaqueriquea metojajianquitsica cotanquitsiquea incantimentsitaquempari aatonijite iquitatiritsi. \v 10 Maasanoquea guintenijiatsica quepatsiqui iramenajiaqueri metojajiaque, ariqueate irishinevaejianaquempaquea iraagarantsitemparoquea yashintaguecaca irojocagarantavacaajianaquempa, irooriji iramenajiaqueriquea metojaque iririjia mavite tsavetantatsica atsipetacaajiacarica maasano guintenijiatsica quepatsiqui. \p \v 11 Cotanquitsiquea avisanaquegueti 3 savincaguiteri aisa niganqui savincaguiteri, ariquea oquijajencajiapojajiri iranijajencare Aapani Irioshi, ariquea icatiajianaja. Maasano amenajiaquerica itsaroamajajianaquequea. \v 12 Iroompaquea iquemajiaque icajemacojitaqueriquea inquitequi icantajitaqueri iririjencani: “¡Caacateshiatsi acaniqui jenoqui!” Iroompaquea yoantajianajaro mararo jenoqui inquitequi, yamenamenaitavajiri maasano catsimajiaquerica. \v 13 Ariqueate ocotanaca omoguecamajatanaca quepatsi, osoveaguetanacaquea oshequi tsovironaquipae guinteninintsiqui ichoocavecagueti ocaravaeque 1/10,\f + \fr 11:13 \fk osoveaguetanacaquea oshequi tsovironaquipae guinteninintsiqui ocaravaeque 1/10. \ft Oncanque onchoocaquegueti 1,000 tsovironaquipae, soveananquitsineca 100.\f* imetojajiaque 7,000 caquinte. Iriraquea choocatajatsica itsaroajianaque, ariquea icantajiaque: “¡Caaviji Irioshimajati Aapani Irioshi choocatatsica inquitequi!” \p \v 14 Imaica jac teroncanaca mavitetanquitsica atsipevaetagantsi icantacotsitacaca “¡Ooo!”, cotanquitsiquea taampina arejetapojempa otsipatapojacaca. \s1 Tivorentsi sietetapojatsica \p \v 15 Iroompaquea itivotaque irashivantite Aapani Irioshi sietetapojatsica, ariquea iquenquetsajencajitanaquequea inquitequi inirojencavaeque, icantajiti: \q1 “Querocagueti imajirontajivetacagueti quepatsiqui, \q1 imaicaquea irimajirontajempa Amajirote aisa Iguirishitote. \q1 Incoguitempani irimajirontaguitempani, aatoquea isanticoguitejacovaetitsi.” \m \v 16 Iroompaquea namenajiaqueri irirajia 24 iramajirorejia Aapani Irioshi savisaviitanquitsica oraniqui imajirontamentoqui, ariqueate icojianaca itigueroaventajianacari yarejevaequita ivancaqui isaviji itsaroventajianacari, \v 17 icantajiguiri: \q1 “Nomajirote Irioshimajaca Agavejamajatatsica, noshineventajiaquempi nocantajiaquempi, ‘Arioteesaa.’ \q1 Choocataquempiquea imaica, picocaniquea pichoocati coramani, pincoguitempani pinchoocaguiteni. \q1 Imaicaquea jac pagavejamajaqueroquea maasanopae, peamajaquempi Imajiromajajiate maasano. \q1 \v 18 Icatsimajiavetacaquea quepatsipaequitica, \q1 cotanquitsiquea imaica aapojaca savincaguiteri pincatsimacatsimatantajiaquemparica iriatimpajia. \q1 Pincantsijiaqueri aisa covaeguishejiatsica metojajiavetanquitsica irantsipetimentajiaquemparo ipeacaaguishejiacaca. \q1 Iriraquea paajanirejia tsavetacojiguimpica manaquea pishinetacaajiaquempariquea. \q1 Ariquea pinquempetacaajiaquempari aisa maasano pigomajamajarejia aventaventajiguimpica tsaroventamajaquempica, \q1 irioca caavijica yanaantavaeque, irioca teeca iranaanteji. \q1 Aisa aapojaca pinteroncantajiaquemparica maasano covaemajataqueroca quepatsi.” \p \v 19 Iroompaquea namenitaro otanarejanaca iteemporote Aapani Irioshi inquitequitica, ontaniquiquea intsompogui oconijavaetanaque inchacotanaqui ashi paaquito.\f + \fr 11:19 \fk inchacotanaqui ashi paaquito. \ft Iroguenti ochoocatantacaca mavite mapicota itioncantacaroca Aapani Irioshi paaquito yojocaquenerica Moishishini irashi maasano igonoro.\f* Ariqueate ocotanaca ocantavaetaquiti careti tsijec tsijec, otsantsajencatsarenavaetanaque, serororo serororo, omoguecaguetanaquequea, aisa incojariquiguitevaetanaquequea. \c 12 \s1 Manquigarentsi aisa casantonqueniniro \p \v 1 Iroompaquea oconijavaetanaquequea inquitequi antsatantaquemparoca quero oncoguetanaquempani oncoramanitapojajegueti. Namenitaro manquigarentsi\f + \fr 12:1 \ft Oraticaquea \fk manquigarentsi \ft iriguenti oquejeca joriojia. Iriraquea ovoaqueca iriguenti iquejeca Jesoquirishito.\f* oquitsaatacocari catsirincaiteri. Iriraquea taai ocatiitari, aisa amatsaetacocari 12 impoquirojite. \v 2 Iroatimpa otsaraquitaquequea agatsaraquijavaetanaja, jero ocajemavaequequea ocantaguetanajiroquea. \p \v 3 Ariqueate iconijavaetanaque aisa inquitequi itsipa. Namenitsitariquea casantonqueniniro iquityoncavaequequea icanca iririjeguini. Ochoocaque 7 iguito, oraquea ivaaguetaca 10. Aparopae iguito amatsaejiaca, maasano iramatsaeropae ocarataque 7. \v 4 Ipotecapetajishitanaqueroquea ivetajishi yasacaraagarantsiguetariquea impoquiropae, icaramirincavaetaque 1/3 itacoroitsijigari quepatsiqui. Iriatimpa icoraquepojaque icatiimotapojacaro manquigarentsi irooshipoji ovoacote irishecatsitavaquemparoquea irijanite. \p \v 5 Ariqueate ovoacoque, iriguenti shiramparijaniqui, iriotaquequea peanquitsineca imajirojiatemajaca maasano caquinteguetatsica, irimajirontantaquemparo imajirontaquijire ipeacaajitaca cavorejari quishomajatatsica,\f + \fr 12:5 \fk irimajirontantaquemparo imajirontaquijire ipeacaajitaca cavorejari quishomajatatsica. \ft Irooquea oncanque intampishitashimajaqueroquea irimajironquempagueti.\f* iragavejaqueriquea maasano teeca inquemisantajigueriji. Iroompaquea nameni inoshiquitsijitari yaajitanaqueri jenoqui isavicaquegueti Aapani Irioshi imajirontamentoqui. \v 6 Oraqueate manquigarentsi oshianacaquea oanaquequea oquitamampororoitapojaquegueti ipeacaacanaroquea Aapani Irioshi onchoocatantaquempaca irojocajitaqueneroquea oshecaquempaca arejetacovaetapojempa 1,260 savincaguiteri. \p \v 7 Iroompaquea ochoocaque ashimirintagantsi inquitequi. Iriraquea Migueri itsipajiacari irashivantijitete yashimirintsitapojacari casantonqueniniro. Iriraquea casantonqueniniro itsipajiacariquea irashivantinirojitete, yashimirintsivetavacari, \v 8 cotanquitsiquea teequea iragavejavaqueriji. Yaitsitari yoguisotoitsijigari, irootaquequea teeca inchoocatantajempaji inquitequi. \v 9 Ipishonquitsijigari quepatsiqui. Iriraquea casantonqueniniro iriotaquequea camaarini coramaniquitica, ariquea icocani yamatavimatavivaequeriquea maasano caquinteguetatsica. Ipajitsitaquea ampatsini aisa Satanashi. Manaquea ipishonquitsijitari quepatsiqui, itsipatacaantsijitari irashivantinirojitete. \p \v 10 Iroompaquea noquemitsitaquea iquenquetsajencajitanaquequea inquitequi inirojencavaequequea ocanca, icanque: \q1 “Imaica jac yaantavajiquea Arioshite. \q1 Imaicaquea yamenajiqueroquea yagavejamajatiquea iriatimpa, ipeamajatacaquea Imajirotemajaca maasano. \q1 Ariquea iquejetaca Iguirishitote yagavejamajatiquea. \q1 Iroorijite ipishoncajitaqueri isaviji irira ampatsini. \q1 Irioquea catiimopinivetarica Arioshite savincaguiteriqui aisa pitsecariqui, \q1 itsavetacotapinivetacari apitsaroventarijiate inintaveca inquejetacaantajiaquerime. \q1 \v 11 Cotanquitsiquea iriatimpajia manaquea yagavejantsijigari iriraja Ovejajaniqui. \q1 Iroguenti aisa yagavejantsijigari Iguenquetsatsare Irioshimajaca itsavetantajiaqueca, \q1 teequea intsaroacaajiguemparonica irimetojajiaquegueti, \q1 manaquea ipajiacaroquea imetojane. \q1 \v 12 ¡Irootaquequea pishinetantajianaquempaca aviatimpajia inquitequitica, \q1 maasano guintenijiatsica inquitequi! \q1 Aviatimpajiampani guintenijiatsica quepatsiqui irooca inirojaniqui quentijani, ¡ooshiatsi pantsipevaetempashiatsi! \q1 yaguijitashitapojimpitarite ampatsini. \q1 Icatsimamajatatiguinimaja, \q1 iroorijite yamenaque irooshipojitari incatsimajiqueriquea iriatimpa.” \p \v 13 Iriraquea casantonqueniniro yamenaquegueti ipishoncajiqueriquea quepatsiqui, ipatimatsitanacaroquea manquigarentsi vojairica shiramparijaniqui. \v 14 Cotanquitsiquea iroatimpa iviquitajitanaro mavite ovanqui inirovanqui quempevaeca ivanqui shirompitomantaneji cameetsaniji arapitsatimentanaqueriniji ontaniqui onchoocaquegueti oquitamampororoitapojaquegueti, iquempoguijajiqueroquea oraniqui 3 ajagantsini aisa otsipa niganqui ajagantsite. \v 15 Oraquea casantonqueniniro ariqueate icotanaca yoguisotojaatsitaroquea ivagantequi apanatojaavaetanaca aanaqueromequea manquigarentsi. \v 16 Cotanquitsiquea amitacotavaquero quepatsi, omorotanacaquea oquijaatantanacaca oja sotojaatanquitsica ivagantequi casantonqueniniro. \v 17-18 Ariqueate icotanaca casantonqueniniro icatsimamajatanaqueroquea manquigarentsi yoayoaitashitantajianacarica irashimirintajiaquempari itsipajia ochoviquijiaqueca, irirajia netsanamajatiroca icantacaantaqueca Aapani Irioshi aisa tsavetantajiguirica Jesoshi netsanamajatiroca itsatacaantaguetica. \c 13 \s1 Mavite covejencavetatsica \p \v 1 Ariquea nocatiaca impanequiqui ocaratsapijataquegueti inirojani quentijani. Iroompaquea nameniri isotoajatanaque aparo covejencavetatsica, ochoocaque 7 iguitopae, oraticaquea ivaapae 10, yamatsaetacoguetaca ivaaqui maasanopae, ocarajiaque 10 iramatsaeropae. Aparopae iguito ochoocaque otioncaca ipajigueca iriatimpa, iquejemanatacariquea Aapani Irioshi. \v 2 Iriatimpa quempeca casecari, oraquea iguitipae quempevaeca iguiti vaavaiconta. Oraquea ivagante quempeca ivagante león.\f + \fr 13:2 \ft Pamenero itsavetacojiquerigueti \fk león \ft isavivanaqui otsapaqui 5.5 aisa 10.3, iro tsatacaaquempirone.\f* Iroompaquea iriraquea casantonqueniniro yagavejacaaqueri irira covejencavetatsica iragavejamajaqueniji iragavejajiaqueriquea maasano quepatsipaequitica irimajirontapojempa imajirontamentoqui casantonqueniniro. \v 3 Iroompaquea apaguitotiro iguito conijavaeque icaraguinajivetacarigueti quejetaca irimetojajitaquerime, cotanquitsiquea yogueshijitajiri. Oraquea yogueshijitajirigueti, ariqueate icohicoitanaca maasano quepatsiquitica yamenamenaitanaquequea intati, yoguijatacojianaqueri. \v 4 Ariquea itsaroventajianacari casantonqueniniro, yamenajiaqueritari iriguenti agavejacaaguequeri covejencavetatsica. Iroompaquea ariquea iquempetacaajianacari covejencavetatsica itsaroventajianacari iriatimpa, icantajigui: “Tecatsi quempetemparine iricatica. Tee inchoocateji agavejanquitsineca irashimirintaquempari.” \p \v 5 Ariquea yagavejacaajitaqueri covejencavetatsica inquenquetsataque iraventacovaequempaquea incantaguishetacovaequeriquea Aapani Irioshi, aisa yagavejacaajitaqueri irimajirontaquempaquea incaratacoguiteni 42 taai. \v 6 Ariquea icantaguishetacovaequeri Aapani Irioshi, iquejetsitariquea ivajiro, Itaverenacorote, aisa maasano guintenijiatsica inquitequi. \v 7 Iroompaquea yagavejacaajitaqueri irashimirintajiaquempari tsaroventajiacarica Aapani Irioshi, iragavejajiaqueri. Ariquea yagavejacaajitaqueri impeantaquempaca imajirojiate maasanomajaca caquinteguetatsica, maasano gonorontavacaaguetatsica, maasano cantashitatiaguetatsica iguenquetsatsarejia, maasano quepatsipaequitica. \v 8 Maasano intsaroventajiaquempariquea irira covejencavetatsica—maasano quepatsiquitica teeca intioncacotantemparoji ivajiro ivaperitequi Ovejajaniqui metojaventajiacajica. Coramanitari tequeratagueti impeacaajitemparo quepatsi, icanquequea Aapani Irioshi irimetojaventajiacaji, ariquea itioncacojiguetaqueroquea ivajiropae maasano icocanica iranijaguiteni iriatimpaqui. \p \v 9 Choocagueti guempitatanquitsica iintsija inquemejate. \q1 \v 10 Quericaca ontampaticatanaqueca irajaitanaqueri irisantanatacojitaqueri, \q2 ariqueate irisantanatacotsijitempariquea. \q1 Ariquea inquempetaquempaquea aisa quericaca ontampaticatanaqueca irimetojantajitaquempari tsaampitsantsameniro, \q2 irimetojitsitantajitempariquea. \m Irootaquequea oncameetsatantanaquempaca incoquempani irantsipetacojiaquempaquea tsaroventajigarica Aapani Irioshi intsaroventamajatanaquempariquea. \p \v 11 Iroompaquea namenitsitariquea itsipa covejencavetatsica isotoapojaque quepatsiqui, ochoocaque mavite ivaa quempevaeca ivaa ovejajaniqui, cotanquitsiquea oraquea iquenquetsaquegueti manaquea iquempetacari iquenquetsatigueti casantonqueniniro. \v 12 Choocaquea iragavejane quejetaca iragavejane iriquetica covejencavetatsica yagavejavaequegueti, cotanquitsiquea iquemisantaqueri inetsanataqueroquea inintaguetica iriatimpa. Icantajiaqueri maasano guintenijiatsica quepatsiqui intsaroventajiaquempari iriquetica covejencavetatsica peanajatsica icaraguinajivetacarigueti quejetaca irimetojajitaquerime. \v 13 Aisa yonigaantaguequeroquea oacaantantatsica intati. Yasacaraavaequeroquea morecatsantsajencaro quepatsiqui, oquenajencavaetapojaque inquitetapojaquegueti, yamenajiaqueriquea maasano caquintejia. \v 14 Yantaguetaque quempeguetacaroca ocatica inintacaaquerica itsipa covejencavetatsica peanajatsica icaraguinatantajivetacarigueti tsaampitsantsameniro, yanijanaque. Irootaquequeate yamatavitantavaetacarica maasano guintenijiatsica quepatsiqui, aisa icantajiaqueri impeacaavantorijiaquempari iriquetica covejencavetatsica. \v 15 Ariquea yagavejacaajitaqueri yaajencatacaaqueri ivaantorite iquenquetsatantanajaca aisa yagavejantacaca irimetojacaantsijiguempari maasano teeca intsaroventajiguempariji ivaantorite. \p \v 16 Aisa icantajiaqueri maasano irisantoncajitaqueriquea iracoqui itincamijempequiquitica irooca ivancaqui, maasano caavijica yanaantavaeti aisa teeca iranaantajigueji, maasano ashintavaejiatsica aisa teeca irashintavetempaji, maasano yashintajitaca aisa teeca irashintajitempariji. \v 17 Iroompaquea quericaca teeca irisantoncatacotemparoji ivajiro covejencavetatsica irooca inomerote iracoqui itincamijempequiquitica irooca ivancaqui, aatoquea yagavejitsi irovegarataje aisa aato yojocantajitsi. \p \v 18 Imaica cameetsa pinquenquejamajateroja pintsatimentavaqueroniji noncamantaquempica imaica. Quericaca tsamajatatsica iintsija intsatavaqueroquea inomerote covejencavetatsica, irootaquequea inomerote caquinte, iroguenti 666. \c 14 \s1 Yamashaijiaquequeate 144,000 \p \v 1 Iroompaquea namenavetaja namenitsitariquea Ovejajaniqui icatiatsempitantacaro Shionetsempi, itsipajiacari 144,000 caquintejia itioncacojitaqueca ivancaqui ivajiro Ovejajaniqui aisa ivajiro Iriri. \v 2 Noquemitsitaroquea ampenejencavaetanaca oquenajencavaetapojaque inquitequi quempejencavaeca otaranquigueti ojaaquipaequi, aisa quempejencavaeca careti. Aisa manaquea oquempejencavaecaro ocarajencavaetigueti itencatsajiguirogueti aarepapae caramirincajianquitsica. \v 3 Irirajia 144,000 manaquea ichoocajiaque oraniqui imajirontamentoqui Aapani Irioshi, aisa ichoocajiaquegueti irirajia 4 anijaripae aisa iramajirorejia Aapani Irioshi. Yamashaijiaqueroquea amashairentsi iroaqueratica. Tee inchoocatimateji tsajiaqueroneca oratica amashairentsi, iriguenti tsajiaqueroquea irirajia 144,000 quenajiapojatsica quepatsiqui ivegaratacotanontajiajica Ovejajaniqui.\x + \xo 14:3 \xt Pamenero Ev. 9.12.\x* \v 4 Iricaticajia iriguentijia teeca incovaeguishetantemparoji manquigarentsi, icomajaguitanitari. Irosati yoguijaguijaitanaqueri Ovejajaniqui querocagueti iquenanaqueni. Iriguentijia ipariajiacaca Aapani Irioshi ivegaratacotanontajiajica intsaroventamajataquempariniji iriatimpa aisa Ovejajaniqui. \v 5 Teequea intsojeavagantetimatempaji. Yamenaqueriquea Aapani Irioshi shemajataja taaca opaji covaeguishejiavecarica. \s1 Itsavetantaqueca 3 irashivantijitete Aapani Irioshi \p \v 6 Iroompaquea nameniri itsipa irashivantite Aapani Irioshi yaranaquequea inquitequi niganqui itsavetantavaetanaqueroquea Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica choocaguitatsica. Itsavetantimojiaqueri maasano caquinteguetatsica guintenijiatsica quepatsipaequi, gonorontavacaaguetatsica, cantashitatiaguetatsica iguenquetsatsarejia, majirontaguetacarica majirontajiatsica. \v 7 Iririjencavaequequea icanca icantajiguiri: “Imaica pintsaroacaamajaquemparija Aapani Irioshi pincantajiaqueri: ‘¡Caaviji pagavejamajati!’, aapojacatarite incantantajiaquempica quero incojitaquerini maasano caquintejia apaniropae, maasano teeca inquemisantajigueriji irantsipetimentajiaquemparoquea ipeacaaguishejiacaca. Pintsaroventajiaquempariquea, iriguentiquea peacaaguetacaroquea inquite, quepatsi, inirojani quentijani aisa osotoajaguetigueti ojaaquipae.” \p \v 8 Iroompaquea yoguijatsipojacari itsipa irashivantite Aapani Irioshi icanque: “¡Soveaca! Soveaca Vavironia oratica guinteninintsi anaantavetanquitsica, teroncajiaca guintenitantavetaroca irooriji opeacojianaqueri igovaeguishere, ariquea ipajencajianaqueri quepatsipaequitica. Oquempetacaquea irishinquitacaajitaquemparinica inquempevaetacaantajitaquemparica.” \p \v 9 Iroompaquea iquempetsitanaca trestapojatsica irashivantite Aapani Irioshi yoguijatsipojacari, iririjencavaequequea icanca icanque: “Quericaca tsaroventajiaquemparineca covejencavetatsica aisa ivaantorite ipeacaajitaca, aisa irisantoncatacojitaquemparigueti ivajiro ivancaqui irooca iracoqui, \v 10 iriojiatari incatsimajiaque Aapani Irioshi. Aatoquea capichajaniqui icatsimatiritsi, irantsipetacaavaequempariquea intsiaquempaquea camorecariqui onconoaquemparoquea asopiri. Iramenamenaiqueri ashivantijite comajashirentanquitsica, ariquea irameneri aisa Ovejajaniqui. \v 11 Oraquea ovogataquempagueti irantsipevaetantajiaquempaca oncoquempani ompoasecantajencavaequempaquea aatoquea osajaencatimatitsi. Aatoquea imagorejimajigui savincaguiteriqui aisa pitsecariqui, incoguitempaniquea irantsipeguitempaniquea tsaroventajiacarica covejencavetatsica aisa ivaantorite ipeacaajitaca, ariquea inquejejiaquempa irantsipevaeguitempani maasano isantoncatacojitaqueca ivajiro covejencavetatsica.” \p \v 12 ¡Irootarite inintantajitacaca incoguitempani irantsipetacojiaquempaquea yashintajiacaca Aapani Irioshi, iriguentijia teeca irovashiantimateroji inetsanamajajiaqueroquea icantaguetica, aisa coanatsi itsaroventamajatanacariquea Jesoshi! \p \v 13 Noquemitsitaroquea opojimajencavaepojaca inquitequi icantajiquena: “Pintioncacoteroja noncanquempica: ‘Aapani Irioshi irishinetacaavaequempariquea metojajianquitsineca imaica tsaroventajiacarica Amajirote.’ ” \p Icanquequea Ishire Aapani Irioshi: “Arimajaguitatsi, irimagorejajiaque yantavaetigueti, ontsipataquempari yantaguetaqueca cameetsari.” \s1 Icapiocacotavaquerogueti tirigoitsoqui aisa ovaitsoqui quepatsipaequitica \p \v 14 Iroompaquea namenitsitaro mararo oquitamarovaeque ocanca. Ichoocaque savicantacaroca iquempetacari irijanite caquinte. Yamatsaetacari iramatsaero ipeacaajitaca ooro. Yajiricatsicontetaqueroquea tsaampitsicontero icantajitica \it hoz. \it*\x + \xo 14:14 \xt Iran. 7.13.\x* \v 15 Isotoanaque teemporoqui itsipa irashivantite Aapani Irioshi, icajemacotaqueri savicanquitsica mararoqui, iririjencavaequequea icanca icantajiguiri: “Jac osampatanaquequea tirigoitsoqui quepatsipaequitica. Imaica iintsija pintotacotantaquitemparojate.” \v 16 Iroompaquea iriraquea savicanquitsica mararoqui yogarajacoguetaquitiroquea yaavaquero icapiocacotavaquero maasanopae quepatsipaequi. \p \v 17 Ariqueate isotoapojaquequea itsipa ashivanti, isotoampojaroquea teemporo inquitequitica. Ariquea iquempetaca iriatimpa yajiricatsicontetaqueroquea \it hoz \it* tsaampitsicontero. \v 18 Iroompaquea isotoanaquequea itsipa ashivanti choocatanquitsica aretarequi. Iriatimpa iriguenti quempoguijiroca paamari. Icajemacoqueri ajiricaqueroca \it hoz \it* tsaampitsicontero, iririjencavaequequea icanca, icanque: “Iintsija pintotacotantaquitemparojate oratica ovaitsoqui quepatsipaequitica, sampajencatanaquequea.” \v 19 Ariquea iquempetacaacaroquea imaica ashivanti, yogarajatsicontetantaguequitaroquea ovaitsoqui quepatsipaequitica, icapioquitaguetaroquea maasanopae. Iroompaquea yaanaqueroquea ontaniqui osamani ocaraguepojaquegueti tsovironaquipae ochoocaquegueti ipeacaashitantajicaroca yaajatantajitaroca otsironeja. Iroatimpa manaquea ocantacoqueri incatsimamajajiaqueri Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji interoncamajajiaqueri. \v 20 Ariqueate yagaticamirijaquijiqueroquea ovaitsoqui, ariqueate ocotanaca osotoajatanaque irajantsi otserajatanacaroquea yoguijaatantajitaroca oshirancajavaetanacaquea isaviji, ariquea ocantajavaetanaca jmm arejejavaecaroquea 1,600 estadiopae.\f + \fr 14:20 \ft Oraquea \fk 1,600 estadiopae \ft ovegarataca 300 quiromeeteropae, irooquea quempetacaro arigueti anijivaete 7 savincaguiteripae, irooca 8. Aparo \fk estadio \ft ocaravaeque oquejevecaro 185 meeteropae.\f* Osaanajavaetanaquequea arejejavaecaroquea ivagantequi quitavaireri. \c 15 \s1 7 irashivantijitete Aapani Irioshi atsipetacaantantajianquitsineca \p \v 1 Namenitsitaroquea inquitequi otsipa iquempetacaacaro aisa antsatantaquemparoca quero oncoguetanaquempani oncoramanitapojajegueti. ¡Ooshiatsi namenanaquequea intati! Namenajiaqueri 7 irashivantijitete Aapani Irioshi atsipetacaantantajianquitsineca, irioquea amacojiaqueroneca atsipetagantsipae caratapojatsineca, irootarite onteroncantapojempaca igatsimaca Aapani Irioshi. \p \v 2 Nameniquea aisa quejevetaroca incajare, saancorencajavaequequea ocanca quempetaca potirinaqui, oconoamorecajacaroquea paamarimoreca. Ariquea oraniqui icatintiitaca maasano anaaquerica covejencavetatsica aisa ivaantorite ipeacaavaantorijitaca, teetarite intsaroventajiguempariji aisa teequea intioncacojiteroji onomerote ivajiro ivancaqui irooca iracoqui. Icaramirincavaeque yajiricajiaque iraarepate yojocajiaquenerica Aapani Irioshi. \v 3 Yamashaijiaqueroquea iramashaireni Moishishini irajaanire Aapani Irioshi, iroguenti aisa iramashaire Ovejajaniqui, ocanque: \q1 “Nomajirote Aapani Irioshi Agavejamajatatsica, \q1 oganejencavaetaca pantaguetaqueca, oacaavaetanaquenaquea intati. \q1 Pitampaticamajataqueroquea maasanopae, iroomajacaquea. \q1 Aviguenti Imajirojiate maasano caquinteguetatsica. \q1 \v 4 Nomajirote, ¿arimpate inchoocaque caarica tsaroacaguimpi? Aato ichoocati. \q1 ¿Arimpate inchoocaque caarica shineventimpi? Aato ichoocati. \q1 Apaniroquea aviatimpa picoguitani poganejencamajataca, teequea pincovaeguishetimatempaji. \q1 Incoraquecoraqueitashiquempitarite maasano caquintejia intigueroaventajiaquempiquea intsaroventajiaquempi. \q1 Conijavaetaquetari pitampaticamajaqueroquea maasanopae.” \p \v 5 Iroompaquea nameniquea otanarejanaca teemporo inquitequi. Iroguenti oquempetacaro otaverenacorote Paaquito.\f + \fr 15:5 \fk oquempetacaro otaverenacorote Paaquito. \ft Oratica Taverenacoro iroguenti quitsaarentsivanco ochoocatantacaca mavicotate mapicota itioncantacaca Aapani Irioshi yojocaquenerica Moishishini.\f* \v 6 Isotosotoitantapojaroquea irirajia 7 irashivantijitete Aapani Irioshi atsipetacaantantajianquitsineca. Ijamirincajiaque quitsaajiaca quitamarocantari quitsaarentsi saancamagori, tsirencavaeque. Yaguiatacari ineguiqui ichompimashite ipeacaajitaca ooro. \v 7 Ariquea namenitsitariquea aparo anijari, yojocajiavaqueneri ashivantijite 7 taso ipeacaajitaca ooro tseraiquijencavaecaqueate igatsimaca Aapani Irioshi icoguitani ichoocati. \v 8 Oraquea iroganejencare aisa iragavejane Aapani Irioshi osotoajencavaequequea oquempejencavaecaro paamarivoga inirovogajencavaetigueti otsitacajencavaecaroquea intsompoguiqui iteemporotequi, aritarite ichoocaque iriatimpa. Aatoquea ichoocatitsi quijanquitsineca oraniqui arejevaetanajempataja interoncajiajerotaja irashivantijitete Aapani Irioshi carajianquitsica 7 irisocajiaquerogueti oratica 7 atsipetagantsi yajiricacojiaqueca irantsipetacaantajiaquemparica caquinte. \c 16 \s1 Siete tasopae tseraiquijencavaeca igatsimaca Aapani Irioshi \p \v 1 Iroompaquea noquemiquea iquenquetsajencajitanaquequea iririjencavaeque icanca osotoajencapojaqueroquea teemporo icantajiaqueri 7 irashivantijitete Aapani Irioshi: “Pijateja poapoaitanaqueja pisocajiaquiteroja quepatsiqui igatsimaca Aapani Irioshi oratica tasoquitica carajianquitsica 7.” \p \v 2 Ariquea yoanaque aparo ashivanti isocaquitiro quepatsiqui yajiricacojiaqueca itasonequi, ariqueate icojianaca yavejancajianaca maasano caquintejia itioncacojiaqueca ivancaqui ivajiro covejencavetatsica, iriguentijia tigueroaventajiacarica ivaantorite ipeacaavaantorijitaca iquempetacaamajajivecari iriatimpa. Irirajia avejancajianquitsica ooquea yatsipejiacaroquea ogatsica. \p \v 3 Iroompaquea irira ashivanti mavitetapojatsica yaacotapanajantiroquea itasone, isocaquitiro inirojaniqui quentijani. Ariquea oquempetanacaro iriraja metojanquitsica. Imetojajianaquequea maasano choocajianquitsica inirojaniqui quentijani iteroncajianacaqueate. \p \v 4 Ariqueate irira ashivanti trestapojatsica yaacotapanajantiroquea itasone, isocaquitiro ojaaquipaequi aisa maasanopae osotoajaguetigueti nijatenipae. Ariqueate ocotanaca opeaguetacaqueate irajantsipae. \v 5 Iroompaquea noquemiri iquenquetsatanaque ashivanti quempoguijiroca ojapae, icanque: \q1 “Nomajirote, aviatimpa aviguenti tampaticamajatiroca patsipetacaantamajatantacagueti piquempetacaantaqueroquea imaica. \q1 Choocaquempiquea, aisa picoguitani pichoocatini coramani, Pirioshimajati teequea pincovaeguishetimatempaji. \q1 \v 6 Patsipetacaantajiacarica pamenajiaqueritari imetojajiaqueri tsavetantajiatsica aisa itsipajia pigomajamajarejia, \q1 ichovivincajatacaajiaqueri iriraja. \q1 Pimirajatacaantantajiacarica irajantsi, \q1 inchiquiojita iquejetacaantajiaca iriatimpajia.” \p \v 7 Iroompaquea noquemiriquea iquenquetsatanaque itsipa aretarequi icanque: \q1 “Arimajaguitatsi, Nomajirote Aapani Irioshi Agavejamajatatsica. \q1 Pitampaticamajaqueroquea picatsimajiaquerigueti, \q1 teetarite pincantashitempaji.” \p \v 8 Ariqueate irira ashivanti cuatrotapojatsica yaacotapanajantiroquea itasone, isocaquitiro catsirincaiteriqui, icatsirincamajatanaquequea itsiajiaqueri caquinte. \v 9 Icantacoguitaniquea yatsipejiaca itsiaquerigueti, cotanquitsiquea teequea irovashiantajigueroji ipeacaaguishejiacaca. Teenicate iraventempariji Aapani Irioshi intsarovenquemparime, manaquea icantaguishejiaqueri yamenajiavecaroquea irioquea tigaranquimojiaqueri atsipetagantsi. \p \v 10 Iroompaquea irira ashivanti cincotapojatsica yaacotapanajantiroquea itasone isocaquitiro imajirontamentoqui isavicantapinitaca covejencavetatsica. Ariquea icojianaca ipitsecacovaetanaque majirontajiacarica icantacovaetanaque manquimanquimanqui. Iriatimpajia yatsicajianaquero inene irooriji yatsipemajajiaca. \v 11 Cotanquitsiquea arimpa yogaamajajianaca teequea irovashiantajiajeroji ipeacaaguishejiacaca, manaquea icantaguishetacojiaqueriquea Aapani Irioshi ashincaroca inquite, yamenajiaqueriquea iriguenti atsipetacaajiacari aisa ishimoiriquishimoiriquiatacaaqueri. \p \v 12 Iroompaquea irira ashivanti seistapojatsica yaacotapanajantiroquea itasone, isocaquitiro inirojaqui ojaaqui Eoperateshi. Ariquea ocotanaca ochaquirejanaquequea cameetsanijite incoraquecoraqueitapojenijite majirontajiatsica quenaquenaitapojanquitsineca isotoguigueti catsirincaiteri.\f + \fr 16:12 \ft Incoraquejiapojaquegueti majirontajiatsica intsipatsipaitaquempari igoaretajiate irashimirintajiapojaquempa.\f* \p \v 13 Ariqueate nameniriquea casantonqueniniro aisa covejencavetatsica aisa tsavetantatsica amataatsica. Aparopae iriatimpajia isotosotoitanaquequea ampatsini ivagantepaequi. Iriraquea ampatsini quempevaeca oanto. \v 14 Ampatsini inajiaque. Yonigaantajiaqueroquea oacaantantatsica intati, iroompaquea yoayoaitanaque incapiocajiaqueriquea maasano majirontajiatsica quepatsipaequitica irashimirintajiaquempaqueate arejetapojempagueti oratica savincaguiteri anaavaetapojatsineca irashi Aapani Irioshi Agavejamajatatsica.\f + \fr 16:14 \fk oratica savincaguiteri anaavaetapojatsineca irashi Aapani Irioshi Agavejamajatatsica. \ft Pamenero 19.11-21 itsavetacoquerogueti oratica ashimirintagantsi.\f* \p \v 15 [Iroompaquea iquenquetsatanaque Quirishito icanque:] “Iintsijate pinquemisantajiguenajate. Naatimpa noncoraquepojaquegueti manaquea noncatimapojajempaquea nonquempetapojajempari aitsitantatsica. Noshineventavaetaquempariquea maasano tinajaventaquenaneca aisa inquempoguijamajaquerogueti iitsaare aatoniji icajaratsinojigui aatoniji ipashiventajiga.” \p \v 16 Iriraquea ampatsini quempejiacaroca oanto icapiocajiaqueri majirontajiatsica ontaniqui ipajijitica evereotsaqui Aremajeroni. \p \v 17 Iroompaquea irira ashivanti sietetapojatsica yaacotapanajantiroquea itasone isocaquitiro otampijaguitetaquegueti. Noquemiquea iquenquetsajitanaque inirojencani ocanca oquenajencavaetapojaque imajirontamentoqui Aapani Irioshi teemporoqui, icantajiti: “¡Jac teroncapojaca!” \v 18 Ariquea ocotanaca otimemecapinique careti ocantapinique timemec timemec, aisa ocantavaetaquiti serororon serororon tsijec tsijec, omoguecavaetanaquequea quepatsi anaavaetanaqueroquea maasanopae moguecaripae omoguecaguetigueti coramaniqui iroaqueragueti icaquintetacaajiqueriquea caquinte arejevaeca imaica. \v 19 Ariquea ocotanaca otsecaguetanaquequea oratica guinteninintsi anaajencavaevetatsica, otsecaguetanaque oquijipejitanaca 3, aisa maasanopae tsovironaquipae choocaguetatsica quepatsipaequi osoveaguetanaca, ootari teroncaguetacaquea. Iquenquejaqueroquea Aapani Irioshi icovaeguishejiacagueti Vavironiaquitica, icatsimajiaqueriquea yatsipetacaajiavaecari, quejevaeca yojocacotsitanariquea tseraja igatsimareja. \v 20 Maasanopaequea ovogorepae opeagueca, aisa otsempipae teequea irinejajitajeroji. \v 21 Aisa asacaraatsentseinavaetapojaca incojariquitsentseina oquenapoji jenoqui inquitequi otenavaequequea ocanca, apatsentseinaropae otenataque 40 quiro. Iriraquea caquintejia arimpaqueate icantaguishejianaqueriquea Aapani Irioshi yamenajiaquegueti ipeacaimovetacarica yasacaraaquerogueti incojariquitsentseina, yatsipemajatacatari. \c 17 \s1 Joanca yamenaquero Vavironia quejetaca iroguenti manquigarentsi cantatsatantamajatantatsica \p \v 1 Ariqueate icoraquetashiquenaquea aparo ashivanti carajianquitsica 7 ajiricajianquitsica itasonepae, icantapojaquena: “Caacate namenacaaguequempiroquea quero incojiqueroni incatsimajiquerogueti cantatsatantamajatantatsica savicantaguetaroca otsipajatopaequi oshequipaequi. \v 2 Iriraquea majirontajiatsica quepatsipaequitica yoayoaitashipinijiaqueroquea icantatsajiaqueroquea, iroatimpa ocantatsatacaajiavacari. Aisa iriraquea guintenijiatsica quepatsiqui icovaeguishemajajiacaquea ocovaeguishetacaajiavacari.” \p \v 3 Iroompaquea yaashirentavaetanaquenaquea ashivanti oquitamampororoitapojaquegueti. Ariquea oraniqui namenapojiro manquigarentsi osavicantacari quityoncari covejencavetatsica. Oraquea itsinoqui maasanotseentena otiontioguishevaetaca vajirontsipae iquejemanatacotantacarica Aapani Irioshi. Ocaravaeque 7 iguitopae, oraquea ivaapae ocaratsitaquea 10. \v 4 Oraqueate manquigarentsi oquitsaaca oitsaare camachoncamorenari aisa quityoncamorenari. Oashiguetaca ooropae, cameetsapiguetatsica, aisa peererapae. Ajiricaque oshovaote ipeacaajitaca ooro, tseraiquivaeca taaca opajita covaeguisherentsipae aisa ogantatsarejia. \v 5 Oraquea ovancaqui ochoocaque otioncacocaqueate ovajiro, cotanquitsiquea teequea intsajiteroji taaca opaji ocantacoqueca, ocanquequea: \q1 “Vavironia anaajencavaetatsica, \q1 iniro cantatsatantajiatsica, \q1 aisa iroguenti guivorocajencaguetaqueroca covaeguisherentsimajaca quepatsiquitica.” \m \v 6 Iroompaquea namenitsitaroquea oshinquitacaro iriraja igomajamajare Aapani Irioshi ometojacaantajiaqueca, iriotari tsavetantajiaquerica Jesoshi. \p Ariquea namenaquitiguiro oacaavaetanaquena intati. \v 7 Cotanquitsiquea iriraquea ashivanti icanquena: “¿Queroquea ococani poantantanacaca intati? Imaicaquea noguisotoguempirojate ocantacoguetaqueca ocatica manquigarentsi jeeri aisa covejencavetatsica quijanaqueroca choocatanquitsica 7 iguitopae aisa 10 ivaapae. \v 8 Iriratica covejencavetatsica pinejaqueca, coramani ichoocaveca, imaica tee inchoocatajeji, cotanquitsiquea incoraquetapanajante inquenantapojemparo omoro oagantavaetananquitsica isaviji, ariquea interoncajiqueri. Coramani iroaqueragueti ipeacaacarogueti Aapani Irioshi quepatsi ocancani itioncacojiqueroquea ivaperitequi ivajiropae maasano coguitatsineca inchoocajiaque. Iriraquea guintenijiatsica quepatsiqui teeca intioncacojiguempaji ivajiropae mana iroaroaitanaque intati iramenajiaquerigueti iriratica covejencavetatsica, iroorijite ichoocavetaca coramani, tee inchoocatajeji imaica, cotanquitsi inchoocataje. \p \v 9 “Quericaca tsatanquitsica inquemavaqueroja noncanqueca imaica. Oraquea 7 iguitopae iroguenti ocantacoque 7 otsempi osavicantacaca oratica manquigarentsi. \v 10 Aisa iriguenti ocantacoque 7 majirontajiatsica. Imajirontavetaca 5, metojajiaque. Aparo imajirontaca imaica. Iriraquea itsipa tequerata incoraqueteji. Oraquea incoraquevetapojempagueti taampina irimajirontavetapanajantempa. \v 11 Iriraquea covejencavetatsica choocavetatsica cotanquitsiquea teequea inchoocatajeji imaica, iriotari majirontajatsineca oochotapojatsineca. Ichoocaveca coramani, cotanquitsiquea iroompaquea imetojaque, jero ocantacotantacarica apaguitotiro iguito carajiatsica 7. Oncoramanitapojajegueti incoraquepanajante impeapanajantempaquea majirontatsica, ariquea interoncajiqueri. \p \v 12 “Oraquea 10 ivaapae pamenaguetaqueca imaica iriguentijia ocantacoque 10 peajianquitsineca majirontajiatsica. Tequerata irimajirontajiguempaji. Ariquea incantajiqueri impeajiaquempaquea majirontajiatsica intsipatsipaitaquempari covejencavetatsica, cotanquitsiquea aatoquea osamani imajirontajiga. \v 13 Irirajia 10 majirontajiatsica inquemavacaajiaquempa iroguijaguijaitanaqueri covejencavetatsica irinetsanajiaqueroquea taaca opaji inintaguetaqueca iriatimpa, impatampishicajaqueri irimajironquempaniji. \v 14 Iroompaquea iriatimpa incapiocajiaqueriquea maasano intsipatsipaitashiquempariquea irashimirintsijiavetempari Ovejajaniqui, cotanquitsiquea iriguenti agavejantanquitsine Ovejajaniqui, iriguentitarite Anaantaguetatsica anaaguetaquerica maasano anaantaguevetatsica, iriguenti Majirontatsica anaaguequerica maasano majirontajiatsica. Iriraquea intsipatsipaiquempaca iriguentijia icajemajiaqueca Aapani Irioshi icoguiajiaqueca quisho oahoaiquerineca.” \p \v 15 Iroompaquea icanquena ashivanti: “Oraquea otsipajatopae pamenaguetaqueca osavicantaguetacaca cantatsatantatsica iriguentijia ocantacojiaque maasano caquinteguetatsica caramirincajiatsica guintenijiatsica quepatsipaequi cantashitatiaguetanquitsica iguenquetsatsarepae. \v 16 Iriraquea covejencavetatsica intsipatsipaiquempari irirajia majirontajiatsica ocantacojiaqueca 10 ivaapae, irisemasemaitanaquemparo cantatsatantatsica, incatsimajianaquero irisapocatsinojiaquero cajaratsinoni oncanquempani. Aisa irishecajiaquemparoquea oteshi, iroompaquea intajaiaquero. \v 17 Iriotarite cotacaacaro Aapani Irioshi iquemavacaantantajiacaca iroguijaguijaiqueriquea covejencavetatsica impatampishicajaqueri irimajironquempaniji, arejevaetaquempa onetsanamajaquempa icanqueca Aapani Irioshi. \v 18 Oraquea manquigarentsi pinejaqueca imaica manaquea ocantacoque oratica guinteninintsi anaajencavaetanquitsica agavejajiaquerica maasano majirontajiatsica quepatsipaequitica.” \c 18 \s1 Interoncajitaquerigueti Vavironiaquitica \p \v 1 Iroompaquea nameniriquea itsipa ashivanti yaguijitapojaque iquenapojaque inquitequi. Yagavejavaeque, yoganejencavaetaca, itsirencaguitejavaetanaqueroquea maasanopae quepatsi. \v 2 Ariquea irijencavaetanaque icajemanaquequea icanque: \q1 “¡Soveaca! ¡Soveaca Vavironia oratica guinteninintsi anaantavaevetatsica! \q1 Iriguenti guintenitantanajaro ampatsinijia, \q1 iriguenti choocatantajiacaro taaca ipajitapae ampatsiniguetatsica, \q1 iriguentijia aisa maasano araguetatsica teeca incameetsagueteji aisa joratantaguetatsica. \q1 \v 3 Iroorijite maasano guintenijiatsica quepatsipaequi yoayoaitashijianaqueriquea guintenijiavetanquitsica Vavironiaqui, \q1 ariquea yaajencatsijiaqueriquea icovaeguishetacaajiavacari, quejetaca imiritsipojacaro oguepishijarote cantatsatantatsica. \q1 Aisa maasano majirontajiatsica ishineventajiavecari itsipatsipaivecari icovaeguishejiacagueti covaeguisherentsipae. \q1 Ariquea iquempejiaca jocantavaetatsica iriatimpajia iquenaquenaivaetapojaque osamanipaequi yamapinijiguiroqueate taaca opajitapae irajaararo oraniqui Vavironiaqui yojocantantapinijiaqueroquea yaantajiacaroquea imentaquipae, \q1 caavijitari ishineventajiacaro Vavironiaquitica irajaarantajiaquempaquea.” \p \v 4 Iroompaquea noquemiquea iquenquetsajencajitanaque oquenajencavaetapoji inquitequi, icantajiti: \q1 “Pisotoanaqueroshiatsi, aviatimpajia nashintajiacaca, \q1 aatonijite paajencatsijiguirotsi ogovaeguisherejia, \q1 aatonijite notsipatacaantajiguimpiro nantsipetacaavaequemparogueti. \q1 \v 5 Otigariseavaejiaquero ogovaeguisherejia arejevaetanaca inquitequi. \q1 Ogantaga iquenquejacotiro Aapani Irioshi oveacaaguisherejia. \q1 \v 6 Querocagueti ocojiaquerini itsipajia ariqueate pinquempetacaaquemparo iroatimpa, \q1 cotanquitsiquea caaviji pogaaqueroquea.\f + \fr 18:6 \ft Tee onconigamajateji queri iquenquetsatacaaqueca acaniqui. Arica imaica ipitsocashitanacari majirontajiatsica itsavetacotaqueca incajaranqui capitoroqui 17 otsapaqui 16, iquenquetsatacaaqueri iriatimpajia semajiacaroca Vavironia iquejetacaacaca manquigarentsi. Imaica icanque irantsipetacaajiaquempari choocatantajiacaroca.\f* \q1 Atsipetacaantajiacatarite, imaica ariqueate pinquempetacaaquemparoquea iroatimpa, \q1 caaviji pogaaqueroquea pantsipetacaaquemparoquea, \q1 quempetaca inconoajatashijitaquerogueti quepishijamajatanquitsica iroguipiajatashimajatantajitaquemparo manquigarentsi oshovaotequi. \q1 \v 7 Osemesemeitaque ocantacoguitani, aisa ocantacoguitani osavicaventaqueroquea maasanopae onintaguishequeca iroatimpa. \q1 Imaicaquea poguipiashitantajemparoja iroatimpa, panaacaavaetajero antsipevaetajempaquea oshimampojancaguitempani. \q1 Aventacoca oquenquetsashirentaque ocantaque: \q1 ‘Manaquea nosavicaque quejequena majirontatsica. \q1 Teequea nonquempetemparoji metojacoro coguitejacovaetatsica, \q1 aatotarite noshimampojancavaeta.’ \q1 \v 8 Irootarite onteroncantapanajantempaca taampina Vavironia, \q1 apajencaro savincaguiteri ontiatiavaetanaquemparoqueate atsipetagantsipae: metojagantsi, shimampojancagantsi, tasetsijenca. \q1 Iroompaquea irampevoquijajitaquero Vavironia apevoquianisano. \q1 Yagavejamajatitarite Aapani Irioshi Majirontamajatatsica cantomajaqueroca.” \p \v 9 Irirajiaquea maasano majirontajiatsica quepatsiquitica shineventajiavecaroca Vavironia tsipatsipaivecarica guinteninitantajiavetaroca ipeacaaguishejiavaecagueti covaeguisherentsi iriraacojiaqueroquea incajemajianaquequea iramenajiavaquerogueti ampevoquijanaquempagueti oncatipogajencatanaquempaquea. \v 10 Omintsaromintsarovaetanaqueri iramenajiavaquerogueti atsipetsipevaetaca, incaticatiivaetanaque ontaniqui, incantajigue: \q1 “¡Ooo! ¡Ooshiatsi, aviatimpajia guinteniguintenitantaroca Vavironia anaajencavaevetatsica tampishivaevetatsica! \q1 Aapojacagueti icantomajajitimpigueti apajaniquiro hora iteroncajitaquempi.” \p \v 11 Ariqueate inquempejiaquempaquea aisa jocantantajiatsica quepatsipaequitica iriraajianaquempa iriraacojiaqueroquea incajemavaejianaquequea iramenajiaquegueti quericampate vegarajiajeroneca irajaararopae. \v 12 Quericampate vegarajiajerineca ooro, perata, cameetsapiripae, peerera, aramaroncari quitsaarentsipae ipeacaajitaca quitamaromorenaro irino, irooca aisa carenimorenaro sera, aisa otsipapae quitsaarentsipae camachoncamorenari aisa quityoncamorenari, irooca aisa poncajaguetatsica inchato, irooca aisa taaca opajitapae ipeacaajitaca itsiconte erepaante aisa cameetsaripae inchato, cavorejari quishoguetatsica quejecaroca voronquise aisa yero, aisa mapi icantajitica maremoro. \v 13 Quericampate vegarajiajeroneca casancapaneri canera aisa otsipapae casancapaneri iconoantajiguetaroca ishecajiguetaca, casancapaneripae itajaitica, mira, poncajencajaripae, vinoja, oreji orivo, shipetapaneri tirigovane aisa tirigoqui. Quericampate vegarajiajerineca caapironcaari, oveja, quitavaireri, aisa itigaritacotantajitaca itigaritanaqueca quitavaireri. Quericampate vegarajiajerineca iromperaperaitaca irashintajiaquempaca, yojocantajiavetacaritari irapicaquintete. \v 14 Incantajiaqueri Vavironiaquitica: \q1 “¡Teetarite onchoocatajeji maasanopae pishineventamajajiacaca, \q1 jac oteroncaguetanaca maasanopae cameetsaripae pashintajiacaca \q1 aisa taaca opajitapae vegaramajatatsica pishineventajiacaca, \q1 imaica aatonica pinejajiro aviatimpajia!” \p \v 15 Irirajiaquea jocantantajiatsica ashintaguetanquitsica imentaquitsitepae yaantajiacaroca irajaararo yojocantajiaquerogueti Vavironiaqui intsaroajianaquequea iramenajiavaquerogueti irantsipejiaquempaca, incaticatiivaetanaque ontaniqui. Iriraacojiaqueroquea Vavironia incajemajianaquequea, \v 16 incantajigue: \q1 “¡Ooo! ¡Ooshiatsi, guinteninintsi anaajencavaevetatsica! \q1 Yamenajiqueroquea iroaqueragueti quempetaca manquigarentsi onetsanatacotagueti oquitsaatarogueti shipetamorenaro quitsaarentsi camachoncamorenaro aisa quityoncamorenaro ipeacaajitaca irino. \q1 Oshequiavaetanaquequea ocantashitatiaguetanacaquea yavitajiguetacaca aisa inenquequijiguetacaca oconoaca iriguenti ipeacaantajiguetacaro ooro, otsipapae manaquea ipeacaantajiguetacaroquea cameetsapiripae aisa peerera. \q1 \v 17 ¡Taampinashiatsi ojatacopanajanti, imaica jac apajaniquiro hora oteroncaguetanaca maasanopae ajaarantavaevetacaca!” \p Ariquea inquempejiaquempa maasano taquiajiguiroca quenajarontsi inirotsantsanapae, iriguentijia tetantajigaroca, iriguentijia marinerojia amijiguirica taquiajiguiroca, iriguentijia aisa maasano antavaejiatsica inirojaniqui quentijani jmm, incaticatiivaetapojaque ontaniqui. \v 18 Iramenajiavaquerogueti ovogajencavaetanaquempagueti oratica guinteninintsi, incajemajianaque incantajigue: “¡Querocampate onchoocatajeni otsipa quempetajemparoneca iroatimpa anaajencavaetajequeate!” \v 19 Ariqueate incojianaquempa iroajianaquemparoquea quepatsivane iguitoqui iriraacojiaqueroquea incajemajianaque incantajigue: \q1 “¡Ooo! ¡Ooshiatsi, guinteninintsi anaajencavaevetatsica! \q1 Irootaquequea choocatacaajiavecarica imentaquitsitepae ashintajiatsica iguenajaro, \q1 ivegaraventajiqueroquea taaca opajitapae ishineventajiguetacaca. \q1 ¡Taampinashiatsi ojatacopanajanti, imaica jac apajaniquiro hora teroncajiaca maasano guintenitantajigaroca!” \q1 \v 20 Cotanquitsiquea imaica pishinejianaquempaja aviatimpajia inquitequitica. \q1 Pishinejianaquempaja aviatimpajia igomajamajare Aapani Irioshi, \q1 aisa aviatimpajia itigarancanejia Jesoshi, aviguentijia aisa tsavetantajiatsica, \q1 pamenajiaqueriquea iteroncajiaqueriquea Aapani Irioshi maasanojia Vavironiaquitica, aviguentijiaquea yompejiaca. \p \v 21 Iroompaquea nameniriquea ashivanti agavejavaetatsica yaaqueroquea mapi quejevaeca inirotsentseina shimentapiri itononcantajitaca, ipishoncajataqueroquea inirojaniqui quentijani, iquenquetsatanaque icanque: \q1 “Ariquea inquempetacaajitaquemparoquea Vavironia oratica guinteninintsi anaajencavaevetatsica, \q1 quejeni nopishoncajataquerogueti mapi, ariquea ompejaencaquempa, \q1 aato yamenajitajirotsi. \q1 \v 22 Aatoquea iquemajitajirotsi yampenejencatacaajitajaro aarepa pivogoniqui, Vavironia, \q1 aisa aatoquea isoncajitaji, aatoquea icovijitaji, aatoquea itivojitaji. \q1 Aisa aatoquea ichoocatimatajitsi antavaetajatsineca aviatimpaqui, \q1 aisa aatoquea iquemimajitajirotsi itononcantajitaca. \q1 \v 23 Aatoquea itsivojitajiritsi tsivorentsi aviatimpaqui. \q1 Aisa aatoquea iquemimajitajiritsi aviatimpaqui iriaqueraca manquigatanquitsica aisa imanquigare. \q1 Iroorijite yanaajencajiavetaca quepatsipaequi jocantantajiatsica guintenitantajiavequempica. \q1 Pamatavimatavivaequeriquea maasano quepatsipaequitica pimatsitantigueti. \q1 \v 24 Oraniquitarite imetojacaantajitaqueri tsavetantajiatsica aisa itsipajia igomajamajarejia Aapani Irioshi imetojajitaqueca, \q1 aisa maasano itsipajia imetojajitaqueca quepatsipaequi.” \c 19 \s1 Itsaroventajiacari Aapani Irioshi inquitequi \p \v 1 Iroompaquea noquemiquea icajemajianaquequea inquitequi icaramirincavaeque jmm, icantajigui: \q1 “¡Antsaroventemparija Yave!\f + \fr 19:1 \ft Ocanquegueti ocaniqui \fk ¡Antsaroventemparija Yave!, \ft iguenquetsatsarequi evereo icanquero \fk ¡Aleluya! \ft Oraquea \fk Yave \ft iroguenti ivajiro Aapani Irioshi. Iguenquetsatsarequi evereojia iriraqueate Aapani Irioshi ipajita \fk YHWH \ft (Yahweh). Ancanquequea \fk Yave. \ft Yoguipitsocajitaquerogueti quimajareritsaqui iconoagarantaca icanqueriquea \fk Jehová, \ft itsipajia icanqueri \fk Yavé.\f* \q1 Iriguenti aavacaji Arioshite Majirontamajatatsica, \q1 ochoocataquetari iroganejencare aisa iragavejane. \q1 \v 2 Teequea inchoocateji incatsimatashiquempaca, tampatica yoaquero maasanopae, \q1 jero icatsimatantacaroca caavijica ocantatsatanti \q1 jocajencajiaquenerica otsanirore maasano quepatsipaequitica. \q1 Aisa icatsimatimenqueroquea yompetacojiacari irajaanirejia ometojacaantajiaqueca.” \p \v 3 Icantsijianajaquea aisa: \q1 “¡Antsaroventemparija Yave! \q1 Iroatimpa oncoquempani ompoasecantaguitempani, aatoquea osajaencatacotimatitsi.” \p \v 4 Iriraquea 24 iramajirorejia aisa 4 anijaripae itigueroaventajiacari Aapani Irioshi savicanquitsica imajirontamentoqui, itsaroventajiacari icantajigui: \q1 “¡Arimajaguitatsi! ¡Antsaroventemparija Yave!” \p \v 5 Iroompaquea noquemiquea iquenquetsajencajitanaquequea oquenajencatantapojacaroquea imajirontamentoqui Aapani Irioshi icantajiti: \q1 “¡Pintsaroventajiguemparija Aapani Irioshi, \q1 maasano aviatimpajia irajaanirejia, aviatimpajia pincatsajiguirica, \q1 maasanomajaca: anaantajianquitsica aisa teeca panaanteji!” \p \v 6 Iroompaquea noquemiquea quempejencavaeca icajemamirincatigueti caquintejia, aisa quempetaca opojimajencajatagueti omporocajatagueti ojaaquiniqui, aisa quempetaca otampishijencatigueti careti ocanquitigueti tsijec tsijec, icantajigui: \q1 “¡Antsaroventemparija Yave! \q1 ¡Imajirontamajatacatarite Amajirote Aapani Irioshi Agavejamajatatsica! \q1 \v 7 Jaameja ashinevaejiaquempa, ashineventamajajiaquempari \q1 ancantajiaqueri: ‘Aviguenti caaviji poganejencamajataca’, \q1 arejetapojacatarite savincaguiteri iraanquemparoca Ovejajaniqui inintane, \q1 iroatimpaquea netsanataconi. \q1 \v 8 Icavintsajajiquero yojocajiquenero oquitsaacaca \q1 ogameetsamorenareni irino saancamorenavaeque tsirencamorenari.” \m Oraquea irino ocantacoque icomajamajajiacagueti igomajamajarejia Aapani Irioshi. \p \v 9 Iroompaquea icanquena ashivanti: “Pintioncacotavaqueroja ocatica: ‘Irishinetacaavaejitaquempariquea maasano icajemajitaqueca irishecajiaquempa irogavisaajitaquenerigueti Ovejajaniqui iraaquerogueti inintane.’ ” Aisa icanquena: “Ocaticaquea pitioncavaqueca imaica iroguenti iroomajaca, iroguentiquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi.” \p \v 10 Notigueroaventavetanacari ashivanti nontsaroventaquemparimequea, cotanquitsiquea iriatimpa icanquena: “Aatoquea piquejetirotsi imaica, naroguentitari papiaajanirentsiteni, aritarite noquempetajimpitarite aviatimpa aisa papitsaroventarijiateni tsavetantajiguirica Jesoshi aisa netsanamajatiroca itsatacaantaguetica. ¡Iriompani pintsaroventempa Aapani Irioshi! Iroorijite itsavetantica Jesoshi, irootaquequea tsatacaashirentaguetaquerica tsavetantajiatsica.” \s1 Shiacotantacarica quitamarori quitavaireri \p \v 11 Iroompaquea nameniroquea inquite tanarejaca, conijani quitavaireri quitamarori. Iriraquea shiacotantacarica manaquea icantajiqueri Netsanamajatiroca Iguenquetsatsare, aisa icantajiqueri Iriomajaca, itampaticamajatirotari maasano icantomajantigueti aisa yashimirintagueti. \v 12 Oraquea iroquija quempetaca paamarimoreca. Oraqueate iguitoqui ochoocaque oshequiavaequequea iramatsaero. Aisa tioncavaeca ivajiro teeca intsajiteroji, iriguentiquea tsataquero. \v 13 Oraquea iquitsaatacaca yajavicajiqueca irajantsiqui. Oraquea ivajiro iroguenti Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. \v 14 Yoguijajiapojaqueri igoaretajiate choocajiatsica inquitequi. Iquejetavacaajiaca quitsaajiaca aramaroncari quitsaarentsi ipeacaantajitaroca irino, quitamaromorenavaetaque saancamorenavaeque. Ishiashiaitacotantajiacari quitavaireripae quitamarori. \v 15 Oraquea ivagantequi iriatimpa osotoatsantsamenivaeque itsaampitsantsamenirite yamecamajajitaqueca iragavejantajiaquemparica maasano quepatsipaequitica. Impeamajataquempaqueate Majirontamajatatsica irimajirontantaquemparo imajirontaquijire ipeacaajitaca cavorejari quishomajatatsica,\f + \fr 19:15 \fk Irimajirontantaquemparo imajirontaquijire ipeacaajitaca cavorejari quishomajatatsica. \ft Irooquea ocanque intampishitashimajaqueroquea irimajironquempagueti.\f* iragavejaqueriquea maasano teeca inquemisantajigueriji. Incatsimajiavaequeriquea irantsipetacaajiaquempari inquempetacaajiaquempariquea agaticamirijaquitiroca ovaitsoqui. Iriguentitarite catsimajiaquerine Aapani Irioshi Agavejamajatatsica. \v 16 Oraquea iitsaarequi aisa ivoriqui ochoocaque otioncaca ocanque: \q1 “Majirontamajatatsica anaaguequerica maasanopae majirontajiatsica, \q1 Anaamajatatsica anaaguequerica maasano anaaguevetanquitsica.” \p \v 17 Iroompaquea nameniriquea itsipa ashivanti catiaca catsirincaiteriqui icajemacojiaqueriquea maasano arajianquitsica quempeguevetarica sheetyaoni, iririjencavaeque icanca icanque: “¡Caacateshia pincapiocajiaquempa pishecajiaquempa irojocajiaquempica Aapani Irioshi! \v 18 ¡Pishecajiaquemparoquea iteshi majirontajiatsica aisa jivajivaitirica igoaretajiate, aisa itsipajia tampishiri, aisa iteshi quitavaireripae aisa shiacotantajiacarica! ¡Pishecajiaquempariquea maasano, irioca yashintajitaca irioca teeca irashintajitempariji! ¡Pishecajiaquempariquea anaaguevetanquitsica aisa teeca iranaajencavaeteji!” \p \v 19 Iroompa namenitsitari covejencavetatsica, aisa imajirojiate quepatsiquitica itsipajiacari igoaretajiate, iroguentiquea icapioquimentajiaca irashimirintajiaquempari shiacotantacarica quitavaireri aisa igoaretajiate. \v 20 Iriraquea covejencavetatsica yaajiqueri iconoacaantajicari tsavetantatsica amataavaetatsica nigaimotaquerica oacaantantatsica intati. Oraquea oacaantantatsica intati irootaquequea yamatavimatavivaetantacarica maasano itioncacojiqueca ivajiro covejencavetatsica, aisa maasano tsaroventajiacarica ivaantorite ipeacaajitaca iquempetacaamajavetajari iriatimpa. Mavitequea ipishoncajiqueri anijatseentenatiraja osamimicatsantsamorecavaequegueti asopiri, quempeni incajaremorecari. \v 21 Iroompaquea iriraquea shiacotantacarica quitavaireri mana imetojantacari itsipajia itsaampitsantsamenirite sotoatsantsamenitanquitsica ivagantequi. Maasanoquea araguetatsica shecaguetarica iteshipae yomporoguijaventajiacari ishecajiacari, iquemamajajianaca. \c 20 \s1 Iyavitacojiqueri Satanashi 1,000 ajagantsini \p \v 1 Iroompaquea nameniri itsipa irashivantite Aapani Irioshi iquenapojaque inquitequi yaguijitapojaque, yajiricaquero iniropetana cavorejatsari aisa yavi iriyavirejantaquemparoca omoro oagantavaetananquitsica isaviji. \v 2 Ariquea yaapojaqueriquea casantonqueniniro yoishotapojaqueri incoramanitacovaetanaquequea 1,000 ajagantsini. Iriotaquequea camaarini coramanitica, iriotaque ampatsini pajitatsica Satanashi.\x + \xo 20:2 \xt Jen. 3.1, 13.\x* \v 3 Iroompaquea ipishonquitsitari omoroqui oagantavaetananquitsica isaviji, yashitacotsitari iyavitacotsitari. Ivinchajacoseyotsitari aatoniji isotoaji iramatavimatavivaetajeri quepatsipaequitica arejevaetaquemparo anaavaetanajegueti 1,000 ajagantsini. Oncoramanitapojajegueti intanarejacotsijivetajempariquea, cotanquitsiquea capichaji inchoocavetapanajantempa. \p \v 4 Ariquea namenitsitaro majirontamentontsipae, isavisaviitantacaro irirajia ipeacaajitacaca jivajivaitatsica icantajitaqueca irinetsanajiaqueriquea maasano. Aisa namenajiaqueroquea ishirejia ijitorejimentajiguequeca itsavetantajiaquerigueti Jesoshi, aisa itsavetantajiaquerogueti Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. Iriatimpajia teequea intsaroventajiguempariji covejencavetatsica aisa ivaantorite ipeacaajitaca iquempetacaamajatajaca iriatimpa, aisa teequea irisantoncatacotsitempariji ivajiro covejencavetatsica ivancaqui aisa iracoqui. Ariquea namenajiaqueri itancoretancoreitanaji itsipatsipaitanajari Quirishito ipeajiacaqueate majirontajiatsica arejevaetanaquempa aapojajempagueti 1,000 ajagantsini. \v 5 Itsipajia metojajiavetanquitsica tequerataquea intancoretancoreitajeji, iriatimpajia manaquea intancoretancoreitanaje anaanajempagueti ocatica 1,000 ajagantsini. Ocaticaquea nocanquempica imaica iroguenti icantajitica “iroquetica intancoretancoreitantanajempaca”. \v 6 Iriraquea Aapani Irioshi irishinetacaavaequempariquea irirajia tancorejantajianajemparoneca oratica icantajitica “iroquetica intancoretancoreitantanajempaca”, iriguentijiaquea comajamajajiatsica. Aatotarite agavejajiajiri “mavitetapojatsineca metojagantsi”, manaquea impeajiaquempaquea isaserorotejiate Aapani Irioshi aisa isaserorotejiate Quirishito. Aisa intsipatsipaitajempari impeacaajiaquempari majirontajiatsica irimajirontajiaquempa 1,000 ajagantsini. \s1 Intsijaiqueriquea Satanashi \p \v 7 Oraquea anaanaavaetanajegueti 1,000 ajagantsini irisantanatacorejajitajeriquea Satanashi. \v 8 Iroavaetanaquequea intsitacaguitejavaetanaquemparoquea quepatsi iramatavimatavivaetanaqueriquea maasano caquinteguetatsica incapiocajiaqueriniji irashimirintajiaquempaniji. Iramatavijaqueri Gogue aisa Magogue incapiocantajiaquemparica igoaretajiate, intirorencavaetanaquempaquea incaramirincajiaque jmm inquempevaetanaquemparoquea impanequi ocaratsapijajatapojaquegueti inirojani quentijani. \p \v 9 Iquenaquenaivaetapojaque quepatsipaequi itsitacaguitejavaetanacaroquea, yanquitsaetacovaetapojacari tsaroventajiacarica Aapani Irioshi aisa oratica guinteninintsi ipintsamajataca, cotanquitsiquea yasacaraashijitaqueri paamari oquenapojaquequea inquitequi otsiajiaqueri apevoquijavaetaqueriquea. \v 10 Iriraquea ampatsini amatavimatavivaetaquerica ipishoncajitaqueriquea osamimicatsantsamorecavaequegueti asopiri quempeni incajaremorecari ichoocaquegueti covejencavetatsica aisa tsavetantatsica amataatsica. Incoguitempaniquea irantsipeguitempani savincaguiteriqui aisa pitsecariqui, aatoquea ivejencarejacovaetajatsi. \s1 Ontaniqui oguitamaroreni majirontamentontsiqui iramenacotsijiacajiro antajiaqueca \p \v 11 Iroompaquea nameniroquea iniroshitaponcarovaeca majirontamentontsi oguitamaroreni. Ariquea ichoocaque savicantacaroca. Oraquea quepatsi aisa inquite ariqueate ocotanaca opeimocari, teequea irinejimajitajeroji. \v 12 Ariquea namenajiaqueriquea metojajianquitsica, caavijica yanaajencavaeti aisa teeca iranaajencavaeteji, icatintiitimojiacaro majirontamentontsi. Nameniroquea ampinaicarejaguetacaquea paperipae itioncacotantajicaroca ipeacaaguetacaca maasano caquintejia. Iroompaquea ampinaicarejaca otsipa paperi itioncacotantaguecaroca ivajiropae maasano coguitatsineca inchoocaguiteni. Iriraquea savicanquitsica imajirontamentoqui icanque queroquea incojitaquerini aparopae caquinte, iroguentiquea yoguijatacotaque itioncacotantajicaca paperiqui. \v 13 Ariqueate iquempetacaajiacari maasano metojajiatsica choocajiatsica inirojani quentijaniqui, icajemajiaqueri yoguisotosotoajaitaqueriquea, iriguentijia aisa maasano metojajianquitsica choocavaetanquitsica Areshiqui\f + \fr 20:13 \fk Areshiqui. \ft (Pamenero 1.18; 6.8.) Oraquea Areshi iroguenti ichoocajiaquegueti metojatsica tequeratagueti impishoncajiteriji camorecariqui. Irira guiriego icanquero \fk hades, \ft iguenquetsatsarequi evereo icanquero \fk sheol.\f* icajemajiaqueriquea icapiocajiaqueriquea, ariquea icanque quero incohincoiquerini aparopae, yoguijatacotanaqueroquea tioncanquitsica ipeacaajiacaca caquintejia tequeratagueti irimetojeji. \v 14 Oraquea Metojagantsi aisa Areshi ipishoncajiquero incajaremorecariqui. Oraticaquea incajaremorecari iroguentiquea icantajitica “mavitetapojatsineca metojagantsi”.\f + \fr 20:14 \fk mavitetapojatsineca metojagantsi. \ft Pamenero 2.11; 20.6; 21.8.\f* \v 15 Ariqueate iquempetacaajitacariquea aisa maasano teeca intioncacotempaji paperiqui itioncacotantajitacarica ivajiropae maasano coguitatsineca inchoocaguiteni. Maasano teeca intioncacotempaji ipishoncajitaqueri incajaremorecariqui. \c 21 \s1 Iroaqueraro inquite aisa quepatsi \p \v 1 Iroompaquea namenaguequeroquea iroaqueraro inquite aisa iroaqueraro quepatsi. Oraquea iroquetinica inquite aisa iroquetinica quepatsi jac opeagueca. Ariquea oquempetaca inirojani quentijani iroatimpa jac opeagueca. \v 2 Naatimpa nameniroquea aguijitacotapojaque iroaqueraro Jerosare caavijica oganejencamajataca yashintacaca Aapani Irioshi, oquenapojaque inquitequi iriatimpaqui. Netsanatacovaecaquea ocanca quempevaeca onetsanatacovaetagueti manquigarentsi irooshipojaquegueti irimanquigatemparo nintiroca. \v 3 Iroompaquea noquemiquea iquenquetsajencajiquequea oquenajencavaetantapojacaro majirontamentontsi. Carajencajeguiniquea ocanca icantajitaque: “¡Pameneroja! Imaicaquea oratica Itaverenacorote Aapani Irioshi ochoocatimojiaqueri caquintejia, iriatimpa iriguintenitimojiaquempari, impeamajatajeri igaquintejiate incoquempani inconoavaequempari. Iriatimpajia impeamajatsitempari Irioshimajate. \v 4 Iriraquea Aapani Irioshi irisheoquijiajeneriquea maasano ijaquija, aatoquea ijaquitajitsi. Aatoquea imetojajiajitsi, aato irajaijaatsi, aatoquea icajemajiajitsi, aisa aatoquea icatsijiajitsi, maasanotari coramaniquitica jac anaaguetanaca.” \p \v 5 Ariqueate iriraquea savicanquitsica majirontamentontsiqui icanque: “¡Pameneja, niroaqueratacaaguetajeroquea maasanopae!” Aisa icanque: “Pintioncacotavaqueroja maasanopae nocantaguequeca, iroguentitari iroomajaca, teequea namataguempaji.” \p \v 6 Iroompaquea icanquena: “Imaicaquea agataca. Naroguenti \it Alfa \it* aisa naroguenti \it Omega, \it*\f + \fr 21:6 \fk Alfa aisa Omega. \ft Oratica \fk alfa \ft iroguenti pariapojaroca \fk abecedario \ft irashi guiriego. Oratica \fk omega \ft iroguenti carapojiroca.\f* nocoguitanitarite nochoocaguitini, aisa aatoquea nosanticoguitejacovaetajitsi. Quericaca miretanquitsineca nojocaqueneriquea irimiraqueroquea motojaaro anijacaantantatsica. Aatoquea ivegaraventirotsi, manaquea nojocashiquenempari intati. \v 7 Quericaca tampishitashijiaqueroneca maasanopae coraquetashijiaquerineca noncavintsajaqueriquea nojocaqueneri maasano oraticapae, irashintajemparoquea. Impeamajatsitena Irioshimajate, naatimpaquea nirijanitsitempari. \v 8 Cotanquitsiquea maasano tsarontijia intsiajiaquempaquea osamimicatsantsamorecavaequegueti asopiri, quempeni incajaremorecari. Ariquea iquempejiaca teeca intsaroventajiguenaji, iriguentijiaca coguishemajajiatsica, iriguentijiaca metojantajiatsica, iriguentijia cantatsatantajiatsica, iriguentijia matsinti aisa itsipajia aventajiacaroca iragavejanepae ampatsinipae, iriguentijiaca peajiaquerica itsipa irioshivijitashicaca, iriguentijiaca aisa maasano tsojenti. Oraqueate intsiajiaquempagueti osamimicatsantsamorecavaequegueti iroguentiquea icantajitica ‘mavitetapojatsineca metojagantsi’.” \s1 Iroaqueraro Jerosare \p \v 9 Iroompaquea icoraquetashiquenaquea aparo ashivanti tsipajiacarica incajaranqui itsipajia ashivantijite socajiaqueroca oratica 7 atsipetagantsi carapojatsica yajiricacojiaqueca yatsipetacaantajiacarica quepatsipaequitica, icantapojanaquea: “Caacateja nonigaaquempiroquea inintane Ovejajaniqui irimanquigaquempaca.” \v 10 Ariquea yaashirentavaetanaquenaqueate inirotsempivaetatsica agasataavaetanquitsica. Yonigaaguequenaroqueate Jerosare, oratica guinteninintsi caavijica oganejencamajataca yashintacaca Aapani Irioshi, oquenapojaque inquitequi ichoocatigueti Aapani Irioshi aguijitacotapojaque. \v 11 Cantavaequequea tsiren otsirenquitsitaroquea iroganejencare Aapani Irioshi, quempevaeca mapi vegaravaetatsica, quempetacaro jaashipe, saancorencapiri. \v 12 Anquitsaetacocaroquea iniropiricavaequequea tantontsi ocaravaequequea jenoqui, osotomorosotomoroataca ocaravaeque 12, aisa ichoocataque 12 ashivanti quempoguijaqueroca osotomoropae. Aisa aparopae ashitacoropaequi chooca itioncacojiqueroquea aparo ivajiropae irijanijiate Ishiraeri, ariqueate icarajiaque iriatimpajia aisa 12. \v 13 Oraquea tantontsi chooca 3 osotomoropae tampaticataqueroca isotoguigueti catsirincaiteri. Oraquea iquijigueti ochoocaque 3. Ariqueate oquempetaca ocatoncopojaquegueti ochoocaque 3, aisa oquirincapojaquegueti ochoocaque 3. \v 14 Oraquea isaviji otantotacagueti ochoocaque 12 mapi oquishomajatantacaca. Aparopae ochoocaque itioncacojiqueroquea aparo ivajiropae itigarancane Ovejajaniqui, ariqueate icarajiaque iriatimpajia aisa 12. \p \v 15 Iriraquea ashivanti quenquetsatacaaquenaca yajiricaquero cavorejaquijiri igomarotantajitaca ipeacaajitaca ooro, irigomarotantaquemparoca Jerosare, aisa osotomoropae aisa otantopae. \v 16 Oraquea Jerosare ochoocaquequea 4 omerequipae oquejetsantsatavacaaca. Igomarotaqueroquea ocaravaeque 12,000 estadiopae\f + \fr 21:16 \ft Oraquea \fk 12,000 estadiopae \ft ovegarataca 2,200 quiromeeteropae, irooquea quempetacaro arigueti anijivaete 55 savincaguiteripae. Aparo \fk estadio \ft ocaravaeque oquejevecaro 185 meeteropae.\f* ogatsantsacapae aisa ojenoquivaequegueti, ariquea oquempetavacaaca. \v 17 Iroompaquea igomaroqueroquea ocarapiricaque otantotacagueti ocaravaeque 144 catsantsaconaquirentsi.\f + \fr 21:17 \fk 144 catsantsaconaquirentsi. \ft Iroguenti oquejetsantsavecaro 65 meeteropae.\f* Oraquea igomarotantajitaca igomarotantacaca ashivanti, iroguentiquea igatsantsaconaquire caquinte. \p \v 18 Oraquea otantotsaequitacaca iroguenti ipeacaajitaca mapi jaashipepi. Oraquea Jerosare saancorencavaeque ocanca cantavaequequea tsiren, iriguentiquea igotanquitsi ooromajaca teeca inconoantajitempariji otsipa cavorejatatsica. \v 19 Oraquea mapipae isaviquitica oquishomajatantacaca otanto iroguenti cameetsapiripae vegaramajatatsica pajiguetatsica jaashipepi, sapiro, aagata, aisa esemerarera; \v 20 aisa oonise, coronarina, quirisoorito, veriro, topashio, quirisoperasa, jashinto aisa amatishita. Ariquea ocaravaeque 12. \v 21 Oraquea 12 osotomoropae iroguentivaeque peerera,\f + \fr 21:21 \fk peerera. \ft Chooca quentijaqui quejevetarica chopiro. Onquijaquerigueti capichaji impanequi, asereaqueri, ari intiritapiniquero cameetsaniji oncarenitanaque. Oncoramanitapojajegueti ompeanaquempa icantajitica peerera, quitasaancorerencavaeque, impeacaaquemparo nenquetsiqui.\f* aparopae iroguenti ipeacaantajitaro aparo peerera. Oraquea quenavoquirontsi iquenaquenaitantamajatacaca iriguentini ooromajaca teeca inconoantajitempariji otsipa cavorejatatsica, saancorerejavaequequea ocanca quejevaeca potirinaqui. \p \v 22 Tee nonejeroji teemporo ontaniqui guinteninintsiqui, iroguentitari iguinteni Amajirote Aapani Irioshi Agavejamajatatsica itsipatacari Ovejajaniqui, iriguentijiatari quempetajaroca teemporo. \v 23 Iriraquea catsirincaiteri teequea irinintajitajeriji irivoreacotantajequeate. Ariquea iquempetaca taai teequea irinintajitajeriji inquitasetacotantajequeate, iroguentitarite savincaguitetacaavaequeroquea iroganejencare Aapani Irioshi, ari iquejetaca aisa Ovejajaniqui iriguentitarite otsivore. \v 24 Maasano caquinteguetatsica iranijinijitantanaquemparo otsirencare. Aisa incoraquecoraqueiquequea maasano majirontajiatsica quepatsipaequitica iramajencatapojajenero iroganejencare, irishineventavaetapojajempari Aapani Irioshi. \v 25 Aatoquea yashijitajirotsi osotomoropae, aatonica inejajitajiro pitsecari, oncoguitempani osavincaguiteguiteni. \v 26 Incoraquecoraqueiquequea maasano caquinteguetatsica quepatsipaequitica iramajencatapojajenero iroganejencare, irishineventavaetapojajempari Aapani Irioshi. \v 27 Aatoquea oquijajencatimatitsi oraniqui covaeguisherentsipae. Aatotarite iquijitsi antaguishetatsica teeca oncameetsateji aisa tsojeajiatsica, iriguentitarite choocajiajatsine tioncacotanquitsica ivajirojia ivaperitequi Ovejajaniqui itioncacotantajiguecaroca ivajirojia maasano coguitatsineca inchoocaguiteni. \c 22 \p \v 1 Ariqueate yonigaaquenaroquea ojaaqui saancorencajarimajaca anijacaantantatsica osotoajatantapojacaro imajirontamento Aapani Irioshi aisa Ovejajaniqui, \v 2 oniganquirejavoquijaatanaquero quenavoquirontsi iquenaquenaitantamajatacaca. Oraquea omavitetsapijaatapojaquegueti ochoocaque ocatintiitaca inchato anijacaantantatsica. Aparopae taai opishivoroquijacovaetantanacaroquea osovena ocantashitatiaguecaquea. Oraquea ovanapae iroguenti iroveantajianajempaca maasano caquinteguetatsica. \v 3 Aatoquea ochoocatimatajitsi incantomajacotimentajiquerica, aritari onchoocaque oraniqui imajirontamento Aapani Irioshi aisa Ovejajaniqui. Irirajia irajaanirejia incoguitempani irisavicaventaguiterini. \v 4 Iramenavorojiapojajeri, aisa intioncacotsijitempari ivajiro Aapani Irioshi ivancapaequi. \v 5 Aatoquea ochoocataji pitsecari. Iriraquea choocajiatsica oraniqui aatoquea icoguitejacojiaja intsivojiajeri, aisa aatoquea inintajitajiritsi catsirincaiteri intsirencaguitetacotantajequeate, incoguitempanitari intsirencaguitejacotantaguiteni Amajirote Aapani Irioshi. Iriatimpajia impejaiaquempaquea majirontajiatsica incoguitempani irimajirontajiaguitempani. \s1 Irooshipojishiatsi incoraquetajate Jesoquirishito \p \v 6 Iroompaquea icanquena [ashivanti]: “Maasanopae ocatica pitioncaqueca imaica iroguenti iroomajaca, teetari amatavitanteji. Iriraquea Amajirote Aapani Irioshi quenquetsashirentacaajiguirica tsavetantajiatsica itigarancaqueri irashivantite ironigaaguequeneriquea irajaanirejia querocaca oncoguetanaquempani, irooshipojishiatsi aapojempa.” [Icanquetari Jesoshi:] \p \v 7 “¡Arimajaguitatsi noncoraquetaje taampina! ¡Irishinetacaavaejiquempariquea guijatacomajaqueroca maasanopae itsavetacotsijitacaca ocatica paperiqui!” \p \v 8 Naatimpa Joanca, naroguenti nejaguetaqueroca aisa quemaguequeroca maasanopae ocaticapae. Irooquea noquemaguequerogueti, aisa nonejaguetaquerogueti notigueroaventavetanacariquea ashivanti onigaaguequenaroca nontsarovenquemparime. \v 9 Icantsitana: “Aato piquejetirotsi imaica, naroguentitari papiaajanirentsiteni, noquejetajimpiquea aviatimpa aisa papitsaroventarijiateni tsavetantajiaqueroca icanqueca Aapani Irioshi, noquejetajari aisa maasano quemisantajiguiroca tioncanquitsica ocaniqui paperiqui. ¡Iriompani pintsaroventempa Aapani Irioshi!” \p \v 10 Aisa icanquena: “Aatoja pivinchajacoseyotirotsi\f + \fr 22:10 \ft Ocanquegueti \fk Aatoja pivinchajacoseyotirotsi, \ft iroguenti oncanque “Aatoja pomanirotsi”.\f* pitioncacotaqueca paperiqui, irooshipojaquetari aapojaquempa onetsanamajatanaquempaquea. \v 11 Iriraquea peacaaguishetaroca covaeguisherentsipae iintsija incoguitempani inquempetanaquempa imaica. Iriraquea coguishemajatatsica iintsija incoguitempani incoguishemajatanaquempa. Ariquea inquempetaquempaquea peacaatsica cameetsaripae, iintsija incoguitempani inquempetanaquempa imaica. Aisa iriraquea comajamajatatsica iintsija incoguitempani incomajamajatanaquempaquea.” \p \v 12 “Arimajaguitatsi noncoraquetaje taampina, novegarapojajeneri maasano caquintejia querocaca yantaguetaqueca apaniropae. \v 13 Naroguenti \it Alfa \it* aisa naroguenti \it Omega, \it*\f + \fr 22:13 \fk Alfa aisa Omega. \ft Oratica \fk alfa \ft iroguenti pariapojaroca \fk abecedario \ft irashi guiriego. Oratica \fk omega \ft iroguenti carapojiroca.\f* naroguenti jivatatsica aisa naroguenti carapojatsica, nocoguitanitarite nochoocaguitini, aisa aatoquea nosanticoguitejacovaetajitsi. \p \v 14 “Irishinetacaavaejitaquempariquea ajaquiroca iitsaare, irishinetsijitempari irishecajiaquemparoquea osovena inchato anijacaantantatsica, aisa inquijaquijaitantapojajemparo osotomoro guinteninintsi. \v 15 Cotanquitsiquea incoguitempani inchoocajiaque sotsiqui maasano coguishemajatatsica, matsinti, cantatsatantajiatsica, metojantajiatsica, tsaroventajiavetarica irioshivijirentsi, aisa maasano shineventajigaroca yamatavitantajigui. \p \v 16 “Naroguenti Jesoshi, notigarancaqueriquea nashivantite incamanquempiquea maasanopae pitioncacotaqueca cameetsaniji paacaantajiaqueneriniji tsaroventajiatsica capiocapinijiatsica tsovironaquipaequi. Naroguenti ichoviquitanaqueca Taavini, aisa naroguenti shigompiri tsirencamenquitatsica pitsecaguitetirajagueti.” \p \v 17 Iriraquea Ishire Aapani Irioshi aisa inintane Ovejajaniqui icantajigui: “¡Caacate!” Ariquea inquempejiaquempa quemajiaqueroneca incantajigue: “¡Caacate!” Iriraquea mirejiatsica incoraquecoraqueiteja; irira nintajianquitsica, iintsija irimirajiguemparo oja anijacaantantatsica, aatoquea ivegaratirotsi, manaquea irojocashijiquenempari intati. \p \v 18 Maasanoquea quemajiaqueroneca maasanopae ocatica itsavetacotsijitacaca ocaniqui paperiqui noncantajiaqueri: Quericagueti gavitashitajemparoneca tioncanquitsica ocaniqui, iriraquea Aapani Irioshi irogavitacaantavaetajempari atsipetagantsipae itsavetacotsijitacaca ocatica paperiqui. \v 19 Aisa quericagueti jocagaranqueroneca tioncacotanquitsica ocaniqui paperiqui, iriraquea Aapani Irioshi iraapitsatsitempari osovena inchato anijacaantantatsica irishecaquempameca, aisa aatoquea inejajirotsi guinteninintsi yashincaca Aapani Irioshi tioncacoguetanquitsica ocaniqui. \p \v 20 Iriraquea oguisotoamajaqueroca maasanopae ocatica icanque: “Jeeje, noncoraquetaje taampina.” \q1 Arimajaguitatsi. ¡Caacateshiatsi, Nomajirote Jesoshi! \p \v 21 Iriraquea Amajirote Jesoshi incavintsajamajaquempiquea maasano aviatimpajia. Ariquea oncoquempani.