\id MRK - Caquinte -Peru 2008 (DBL -2013) \h MARICOSHI \toc1 Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica Itioncaqueca Maricoshi \toc2 Maricoshi \toc3 Mr. \mt2 QUENQUETSATSARENTSI OGANEJENCATATSICA ITIONCAQUECA \mt1 MARICOSHI \is1 Antsatantaquemparoca \ip Ocatica iroguenti antsatantaquemparoca itioncaqueca Maricoshi itioncacotaquerigueti Jesoquirishito. Maricoshi iriguenti jorio, irio ijitane Verenave (Cor. 4.10). Iriniro opajita Maria. Iconoagarantajiaca tsaroventajiacarica Jesoshi icapiocapinijiaca otsovironaquitequi (Ya. 12.12). Maricoshi aisa ipajita Joanca. Itsipajiacari Paavoro aisa Verenave iquenaguetanaquegueti quepatsipaequi (Ya. 12.25; 15.37-39). Iquenquejajitaque itioncaquero ocatica ichoocaquegueti guinteninintsiqui pajitatsica Iroma. Maricoshi tee intsipatempariji Jesoshi. Iquenquejajitaque arica Shimo Peerero itigarancane Jesoshi itsatacaaqueri yantaguetaqueca Jesoshi. Tee intsajiteroji ajagantsini itioncaquerogueti, cotanquitsi chooca quenquejanquitsica itioncaquero tequeratagueti intioncajiteroji Mateo, Irocashi aisa Joanca, arica ajagantsini 57 irooca otsipa ajagantsini arejevaetacaro 63. \ip Maricoshi iroguenti itioncaque antsatantamajaquemparica irira Jesoshi iriguenti quejecarica aajanirentsi amitacotantatsica yantaguetaquero inintaguetica Iriri tigarancaquerica. Iriovetaca jorio cotanquitsi itioncajiaqueneri teeca irio joriojia intsatantajiaquempaca irira Jesoshi irio agavejamajatatsica yanaajiaqueri maasano agavejavetatsica, yantaguetaquetari oacaantantatsica intati, yoguisotoaguequeri ampatsinipae, aisa ipeacotsijiajari caquinte igovaeguisherejia. Iparianacarogueti Maricoshi itioncacotaqueri Jesoshi iquenquevaritapojigueti Jesoshi, yoviñacajataquerigueti Joanca Viñacajatantatsica. \c 1 \s1 Joanca Viñacajatantatsica itsavetantavaequequea oquitamampororoitapojaquegueti \r (Mt. 3.1-12; Irc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Jero oparianaca Quenquetsatsarentsi Oganejencamajatatsica tsavetacotaquerica Jesoquirishito Irijanite Aapani Irioshi. \p \v 2 Iriraquea tsavetantatsica Isaiashini itioncacotaqueroquea paesatoniqui icanqueca Aapani Irioshi iquenquetsatacaaquerigueti Irijanite, icanqueriquea: \q1 “Ari nontigarancaqueri iriquetica oananquitsineca, intsavetacotempi. \q1 Irio camantajiaquerineca igonorojia querocagueti pinquenanaqueni irinetsanatashitantajiavaquempica.”\x + \xo 1:2 \xt Mara. 3.1.\x* \q1 \v 3 “Inquenquetsataquequea oquitamampororoitapojaquegueti iririjencani, incanquequea: \q1 ‘Pinetsanatashijiavaquempari Amajirote inquenantapojempaca, \q1 pintanarejagueteneri iguenavoquiropae ontampaticapoquitantanaquempaca.’ ”\x + \xo 1:3 \xt Is. 40.3.\x* \p \v 4 Iroompaquea iriraquea Joanca Viñacajatantatsica yoanaquequea ontaniqui oquitamampororoitapojaquegueti iviñacajatantavaequequea, aisa itsavetantavaequequea icanque: “Pincantashitatijaianajempa povashiantajianajero pipeacaaguishejiavecaca, piviñacajajianaquempaquea aatonijite icatsimatimentajiguimpiroquea Aapani Irioshi maasanopae pigovaeguisherejia, manaqueate irishetajempiroquea.” \p \v 5 Icaramirincatashivaetanaqueriquea Joreajiaquitica aisa Jerosarejiaquitica. Irooquea iquemajiapojirigueti ariquea icohicoitanaca itsaveacojianaqueroquea maasanopae igovaeguisherejia, ariquea iviñacajajiaqueriquea Jororanequi. \p \v 6 Iroguenti iquitsaataca Joanca quitsaarentsi ipeacaajitacaca imae cameyo, aisa ichompimashitacocariquea imeshinatsa. Iriguentiquea ishecataca quejevetarica shapipiiquiti aisa earotoja. \p \v 7 Ariquea itsavetantajianaqueri icanqueriquea: \p —Irooshipojiquea incoraquepojaque impoitapojenaneca. Iriatimpa caaviji yanaaquenaquea yagavejamajati. Aatotarite noquempetimataritsi iriatimpa nompeaquempame amiquerineca nosavincanaqueme noishorejacoquerime igaviguitire, caavijitari yanaamajaquena. \v 8 Naatimpa iroguenti nantaque noviñacajatantajiaquempiro oja, cotanquitsiquea iriatimpa inquempetacaantaquemparo iroviñacajatantajiaquempiri Ishire Aapani Irioshi. \s1 Iviñacajajiqueriquea Jesoshi \r (Mt. 3.13-17; Irc. 3.21-22) \p \v 9 Ariquea isotoantanacaroquea Jesoshi Nasare choocatatsica Garireaqui, icampojaca ichoocaquegueti Joanca, ariquea iviñacajatavaqueri Jororanequi. \v 10 Ariquea yarejevetapojajaro Jesoshi otsapijapojacagueti, yameniroquea otanarejanacaquea inquite yampiguiricashipojacariquea Ishire Aapani Irioshi iquejetapojacari emoreni. \v 11 Iroompaquea iquenquetsajencajitanaque jenoqui inquitequi, icanque: \p —Aviguentiquea Irijani nopintsamajatacaca, noshineventamajataquempiquea aviatimpa. \s1 Inintavecaquea ampatsini irantacaaquerime Jesoshi teeca irininteji Aapani Irioshi \r (Mt. 4.1-11; Irc. 4.1-13) \p \v 12 Iroompa iriraquea Ishire Aapani Irioshi yaanaqueriquea Jesoshi osamani oquitamampororoitapojaquegueti. \v 13 Ariquea ichoocaquitiquea oraniqui 40 savincaguiteri iconoicari shecatantaguetatsica. Iriraquea Satanashi icoraquetashiqueriquea yasereseretaqueriquea yamenantavetacari inintavecaquea irantacaaquerime teeca irininteji Aapani Irioshi, cotanquitsiquea teetarite iragavejeriji. Iroompaquea irioquea coraquecoraqueitashipojajiri irashivantijitete Aapani Irioshi yamijiapojajiri. \s1 Itsavetantavaetaquequea Jesoshi Garireaqui \r (Mt. 4.12-17; Irc. 4.14-15) \p \v 14 Ariquea isantanatacojitaquerigueti Joanca, yoanaque Jesoshi Garireaqui itsavetantavaetaqueroquea Quenquetsatsarentsi Oganejencamajatatsica tsatacaacajica quero icocani Aapani Irioshi imajirontagueti. \v 15 Icanque: \p —Imaicaquea aapojaca irinetsanatantaquemparoca Aapani Irioshi icantaqueca coramani, irooshipoji irimajirontapojempa. Povashiantajianajeroja covaeguisherentsi pincantashitatiajianajempa, aisa pinquemisantajigueroja Quenquetsatsarentsi Oganejencamajatatsica. \s1 Jesoshi icajemajiaqueri 4 tarajatapinijiatsica impeacaajiaquempari itsatacaanejia \r (Mt. 4.18-22; Irc. 5.1-11) \p \v 16 Ariquea icantanacaquea Jesoshi oraniqui ishitaravijatanacaro otsapijaqui iniromotija Garirea jmm. Inejajiapojiriquea Shimo aisa iriguentijeguite pajitatsica Antirishi tarajajianatsiquea, irootaquequea isavicaventajiaquequea iriatimpajia. \v 17 Icantajiapojaqueri Jesoshi: \p —Jame poguijaguijaitanaquenajate, imaicaquea irioquea pimpitsocashijianaquempa caquintejia, nagavejacaajiaquempiquea pinquejetacaajiajempari shima panquitacojiguirigueti. \p \v 18 Ariquea iriatimpajia yojocapanajantiroquea imantsatsitepae yoguijaguijaitanaqueriquea. \p \v 19 Yoayoaivetanacaquea tiijacoñaji ontaniqui irioqueate yamenapoji Santiago\f + \fr 1:19 \fk Santiago. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego ipajita \fk Iakobos. \ft Iconoagarantaca quimajareri yoguipitsocaquerogueti ivajiro ipajitiri \fk Santiago, \ft itsipa ipajitiri \fk Jacobo. \ft Mavite oponeaca iguenquetsatsarequi evereo, ipajitiri \fk Yaakob.\f* aisa iriguentijeguite pajitatsica Joanca savisaviitaque quenajarontsiqui inetsanajiaqueroqueate imantsatsitepae. Itsipatsipaitacari iriri pajitatsica Severeo. \v 20 Ariquea iriraquea Jesoshi icampojiriquea Santiago aisa Joanca: \p —Jaame poguijaguijaitanaquenaja. \p Iriatimpajia yoguijaguijaitanaqueriquea Jesoshi, yojocanaqueriquea iriri quenajarontsiqui, itsipajiajari amijiaquerica. \s1 Caquinte ishaquiacaca ampatsini \r (Irc. 4.31-37) \p \v 21 Ariquea yoayoaitanaque Caperenaoqui. Oraquea aapojacagueti savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaque Jesoshi shinagogaqui icapiocantajiacaca joriojia iparianacaroquea itsatacaantanaquequea. \v 22 Iquemajiavaqueriguetiquea maasanopae yamenamenaitanaquequea intati, yamenajiaqueritari itsatacaajiaquerigueti choocaquea iragavejane, teequea inquempejiguempariji tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. \v 23 Ariquea ichoocaque oraniqui ishinagogatequi aparo shirampari ishaquiacaca ampatsini, ariquea iriatimpa icajemaque icanque: \p \v 24 —¡Ariotaqueshiatsi, Jesoshi Nasarequitica! ¿Querocaquea pincojiaquenani? ¿Irooquea picoraquetashique pinteroncajiaquena? Notsaquempiquea aviguenti Iriomajaca irashi Irioshi. \p \v 25 Icantanaquequea Jesoshi: \p —¡Pisanticote! ¡Pisotoanajeri! \p \v 26 Irooquea iquemaquerigueti ampatsini ariquea icotanaqueri ishaquiacaca icantavaetanaquequea tinquinini, tinquinini tinquinini. Iroompaquea icajemapanajanti ampatsini ¡jeeee! isotoanajiri. \v 27 Maasanojia yamenamenaitanaquequea intati icoacotavacaajianaca: \p —¿Taashia opaji ocatica? Ocantashitatiacatarite itsatacaantapojica, choocaquea iragavejane. Icantaquerigueti ampatsinipae, ari iquemisantajiaqueri. \p \v 28 Iroompaquea maasanojia guinteniguinteniitanquitsica Garireaqui iquemacojiaqueri Jesoshi. \s1 Jesoshi yogueshitajiroquea ivaguirotemajaca Shimo Peerero \r (Mt. 8.14-15; Irc. 4.38-39) \p \v 29 Ariquea isotosotoitanajigueti shinagogaqui, yoanaque Jesoshi itsovironaquitequi Shimo aisa Antirishi, itsipatsipaitanacari Santiago aisa Joanca. \v 30 Oraquea ivaguirotemajaca Shimo ocatsirincavaetaquequea ojoquijica intsompoguiqui. Irooqueate yarejetapojacagueti Jesoshi icamantajitavaqueriquea. \v 31 Iriatimpa iquempejipojaro yacatsavacopojiroquea yogatiitaro. Ariquea ocopanajantaquea opeanaja taampina. Ariquea ojocacojiajiniriquea irishecajiaquempaca. \s1 Jesoshi yogueshiguetajiri icarajiavaeque joquijijianquitsica \r (Mt. 8.16-17; Irc. 4.40-41) \p \v 32 Ariquea itsoguenancanajigueti catsirincaiteri yamajiapojiniriquea Jesoshi maasano joquijijianquitsica iriguentica aisa ishaquiajiacaca ampatsini. \v 33 Maasano guintenijianquitsica oraniqui icaramirincavaequequea sotomorontsiqui. \v 34 Iriraquea Jesoshi yogueshiguetajiriquea cantashitatiajencatashiguecarica joquijirentsipae, aisa yoguisotojaijainiri ishaquiajiacaca ampatsinipae. Iriraquea ampatsinijia itsajiavaqueriquea, jero Jesoshi icantantajiavacarica: \p —Aatoja pitsavetacotantajiapojanatsijate. \s1 Itsavetantavaetaquequea Jesoshi shinagogapaequi icapiocantajiacaca joriojia \r (Irc. 4.42-44) \p \v 35 Osavincaguitetanajigueti ogantagatiraja opitsepitseiti, icatianacaquea Jesoshi, yoanaque ontaniqui osamani, yamanaqueriqueate Iriri. \v 36 Incajaranquitanaquitiguiquea yoanaque Shimo incoaguetajeriquea itsipatsipaitanacari itsipavijitaca. \v 37 Ariquea yamenajiapojajiri icantajiapojiri: \p —Maasanojia icoaguetajimpi. \p \v 38 Cotanquitsiquea iriatimpa icanqueriquea: \p —Jaame ontaniqui irooshiguetapojigueti iguintenipaequi nontsatacajaiaqueri, irootaquequea nocoraquetashique. \p \v 39 Yoanaquequea Jesoshi itsitacanaqueroquea maasanopae Garireaqui itsavetantaguetanaqueroquea shinagogapaequi icapiocantajiacaca joriojia, aisa yoguisotojaijainiri ishaquiajiacaca ampatsinipae. \s1 Jesoshi yovejairi avejancari \r (Mt. 8.1-4; Irc. 5.12-16) \p \v 40 Ariquea icoraquepojiquea aparo avejancari. Iguerovempojari icanqueriquea: \p —Nomajirote, arigueti pininque, pagavejaque piveajena navejancavejancaacagueti. \p \v 41 Ipintsatacotanacariquea Jesoshi, icantajempequitanaca ipamitsitari, icanqueri: \p —Jeeje, noninque. ¡Pimpeanajempaja! \p \v 42 Irooqueate icanquitiguiri jac peanaja yavejancavejancaavecagueti, caramajatanaji. \p \v 43 Ariquea itigarancajiriquea Jesoshi, cotanquitsiquea icantavajiri: \p \v 44 —Aatoja picamantitsi. Iriguentiquea poimotanaque saserorote ponigaapojempariquea, paanajenerija viratsipae, pinetsanaqueroja icantaqueca Moishishini cameetsanijite iramenamajaquempinijite, ariquea incanquempi peanajimpi, intsajiaquempinijite maasano peamajatajimpi. \p \v 45 Cotanquitsiquea iriatimpa yoanaquequea icamantajiaqueriquea maasano yogueshitajirigueti Jesoshi. Irootari caarica yoantanta Jesoshi ontaniqui iguintenijiacagueti caquintejia. Manaquea iquenaguetanaque osamanipaequi teeca iriguintenijiguempaji, cotanquitsiquea yoayoaitashivaetanaqueri osamanipaequitica iramenajiaqueri. \c 2 \s1 Jesoshi yogatiajirigueti teeca ironquempaji \r (Mt. 9.1-8; Irc. 5.17-26) \p \v 1 Iroompaquea ocaraguitejavaetanaquegueti yoanajiquea Jesoshi Caperenaoqui. Maasanojia iquemacojiaqueriquea ariquea ichoocaque oraniqui tsovironaquiqui imaantapinitacaca. \v 2 Irooquea iquemacojiaquerigueti yoayoaitanaque yomporoguijaventanacariqueate oraniqui intsompoguiqui aisa sotsiqui. Querocampate incojiaquempani inquijaquijaiquegueti itsipapae, jocajajiavaecaquea icaramirincavaequequea igonorojia. Iriatimpa itsavetantajiaqueneri Quenquetsatsarentsimajaca. \v 3 Ariquea icoraquecoraqueiquequea 4 shiramparijia yamacojiapojaqueri teeca ironquempaji. \v 4 Yarejejiavetapojaca iriguenti poncaquini icanca, querocampate incotacajaianaquemparini inquijacaantajianaquemparicate intsompoguiqui ichoocaquegueti Jesoshi. Yataitaiitanaquequea jenoqui sotsiqui ocantamencotacagueti, imorotsitaroquea itampaticatacotaquegueti Jesoshi ivaritsantsajacojiaqueriquea. \v 5 Iriraquea Jesoshi yamenajiavaquerigueti yaventajiapojacari irogueshitajeriniji, icanqueriquea teeca ironquempaji: \p —Irijani, jac shetacotajimpi maasano pipeacaaguishevecaca. \p \v 6 Ariquea ichoocajiaque oraniqui tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iriatimpajia iquenquejajianaque intati: \v 7 “¿Querocaquea icocani icanquegueti imaica? Manatari iquejemanatanacari Aapani Irioshi. ¿Arimpate choocampate itsipa agavejanquitsineca irishetsitantaqueroquea covaeguisherentsi? Aparotarite agavejatsi Aapani Irioshi.” \p \v 8 Cotanquitsiquea Jesoshi itsajiavaqueriquea iquenquejajiaqueca, icantsijigari: \p —¿Querocaquea picojianacani piquenquejajianaquequea piquejejiaqueroquea imaica? \v 9 ¿Querocampate caavijica anaaque mananquitsica? ¿Iroocajate noncantaquerigueti teeca ironquempaji: ‘Jac shetacotajimpi maasano pipeacaaguishevecaca’, iroocajate noncantaquitigueri: ‘Pincatianaje, paanajeroquea pinorijancaca, panijitanaje?’ \v 10 Imaica namenacaajiaquempiroquea yagavejaque ocaniqui quepatsiqui irira Irijanite Caquinte\f + \fr 2:10 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk Irijanite Caquinte \ft mana icantacotaca iriatimpa, mana oquejetaca icantacoqueri itsipa. Iriotaque Quirishito Meshiantatsica quenapojatsica jenoqui inquitequi, icaquintetapojaquetari ivoapojaque.\f* irishetacoitajeri ipeacaaguishevecaca caquinte. \p Iroompaquea ipitsocashitanacari teeca ironquempaji icanqueri: \p \v 11 —Iintsija noncanquempiquea pincatianaje, paanajero pinorijancaca, poanaje pitsovironaquitequi. \p \v 12 Ariqueate icotanaca icatiapanajanta, yaanajiroquea inorijancaca isotoanaji yoanaji. Yamenajiavajiriquea maasano, yamenamenaitanaquequea intati ishineventajiacariquea Aapani Irioshi, icantajigui: \p —Teequea namenimajigueroji onquempequemparoquea ocatica. \s1 Jesoshi icanqueri Irevi iroguijatanaquerija \r (Mt. 9.9-13; Irc. 5.27-32) \p \v 13 Ariquea yoanaji aisa Jesoshi otsapijapojagueti iniromotija. Irooquea yomporoguijaventajianacariquea icaramirincavaetanaquequea caquintejia, itsatacaajiaqueriquea. \v 14 Iroompaquea yoanaji yamenapojiri irijanite Arejeo pajitatsica Irevi\f + \fr 2:14 \ft Iriratica Irevi ipajita aisa Mateo (pamenero Mt. 9.9; Irc. 5.27).\f* savicaquequea ontaniqui ipashicatsarajitirogueti, yoguijajiavaqueri avisavisaitatsica ivegaratacaajiavaqueri imentaquitsite maasanopae aajiananquitsica irajaararopae irooca taaca opajitapae, iriguentitarite capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae. Iroompaquea iriraquea Jesoshi icampojiri: \p —Jameja, poguijatanaquena. \p Iriatimpa icatiitsitapanajanta yoanaque yoguijatanaqueri. \p \v 15 Ariquea Jesoshi yoanaque itsovironaquitequi ishecatacaqueate, itsipatsipaitacariquea itsatacaanejia, jerijia itsipapae oshequini capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, jeri aisa itsipapae covaeguishetatsica. Icaramirincavaequetari icanca oguijaguijaitanaquerica. \v 16 Iriraquea pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini yamenajiaquerigueti Jesoshi ishecajiacagueti itsipajiacari covaeguishejiatsica aisa capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, icanqueriquea itsatacaanejia: \p —¿Quero icocani irira tsatacaajiguimpica ishecatacojiacari capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, jeri aisa itsipapae covaeguishejiatsica? \p \v 17 Oraquea iquemaquegueti Jesoshi icantajiguiri: \p —Iriraquea teeca irashinoncajempaji teetarite incoguitejacotempariji aavintantatsica. Iriguenti coguitejacojigari ashinoncajajiatsica. Ariqueate noquejetaca naatimpa teequea irioquea noncoraquetashiteji teeca incovaeguishejiguempaji noncajemajiaqueri, iriguenti nocoraquetashijiaque covaeguishejiatsica. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi irisanticotantajitemparoca isheca \r (Mt. 9.14-17; Irc. 5.33-39) \p \v 18 Ariquea iriraquea itsatacaanejia Joanca aisa irashijia pariseojia yoguipaquijajiaqueroquea isheca teetaquea irishecatsitajempaquea. Iroompaquea iconoagarantaca yoayoaitanaque icantajiapojaqueri Jesoshi: \p —Iriraquea itsatacaanejia Joanca aisa irashijia pariseojia yoguipaquijapinijiaqueroquea isheca, cotanquitsiquea pashijia pitsatacaguica teequea inquejejiguempariji iriatimpajia. ¿Querocaquea icojiacani? \p \v 19 Iroompaquea iquejetacaanca Jesoshi icanque: \p —Pinquenquejeroja inchoocategueti iriaqueraca manquigatanquitsineca incajemajiaqueriquea itsipavijijiaca irishecatacaajiaquempariquea, ¿arimpate aatompate ishecajiatsi? Irishecajiaquempaquea, itsipatsipaitacaritarite cajemajiaquerica shinejiacaquea. \v 20 Cotanquitsiquea oraquea aapojajempagueti incatsimatantajitaquemparica irajaitanaqueri osamani, ariquea iroguenti irisanticotantajitemparoca isheca, irishimampojancacojianaquempari. \p \v 21 “Aatoquea ocameetsati oncotatemparogueti quitsaarentsiqui iroquetishitequitica incotatantajivetaquemparo iroaqueramorenatica quitsaarentsi. Irajaquitsijivetemparoquea ariqueate oncotanaquempani ontsiñotsiñomorenatanaquequea arimpaquea omperejanaqueroquea. \v 22 Aisa ari onquempetaquemparoquea iroguijaatantajitaquemparogueti vinoja iroaquerajatica oncachotapoje iroguijaatantajivetaquemparogueti imeshinanaquiqui iriquetinica oroameshinatananquitsica. Oncachojamajavetanaquempagueti oshimoajavetanaquempa, ariquea oncotanaquempa aravoavetaquitempa imeshina, intyaquisanaque oshacojaatanaquempaquea vinoja, aisa impomatsataquempaquea imeshina imperejanaque. Jero caaviji ocameetsavaeque impijaatantajitaquemparoquea iriaquerameshinari cameetsanijite aatonijite opomatsajata vinoja, aisa aatonijite ipomatsatatsi imeshina.”\f + \fr 2:22 \ft Itsatacaantica Jesoshi iroguenti quejetacaroca quitsaarentsi iroaqueraro, oquejetacaro aisa vinoja iroaquerajatica. Aato agaveji otsipataro itsatacaantica pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini.\f* \s1 Itsatacaanejia Jesoshi ishireguipanajanti tirigoitsoqui savincaguiteriqui imagorejantajitaca \r (Mt. 12.1-8; Irc. 6.1-5) \p \v 23 Iroompaquea aapojajagueti savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaque Jesoshi icantanaca tirigomashiqui itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. Iriatimpajia ishireguipanajanti tirigoitsoqui. \v 24 Icanqueriquea pariseojia: \p —Pamenajiguerija. ¿Quero ocotacani yaajianaquequea tirigoitsoqui imaica savincaguiteri imagorejantajitaca? Icantimentantajitirotarite irantantajitemparo. \p \v 25 Yacanaqueriquea: \p —¿Arimpate teequea pampatsajavantacojigueroji aviatimpajia itioncacojitaquerigueti Taavini coramani ocanquegueti itaseanaque iriatimpa aisa itsipajianacaca, teequea onchoocatimajaniquiteji taampaquea irishecajiaquempaca? \v 26 Iquijitsitanaca itsovironaquitequi Aapani Irioshi\f + \fr 2:26 \ft Acaniqui ocanquegueti \fk itsovironaquite Aapani Irioshi \ft iroguenti ocantacoque quitsaarentsivanco itsaroventantajitarica iriatimpa. Icantajitiro Taverenacoro. Coajica irijanite Taavini ipeacaacaro mapipanco icantajitica \fk teemporo \ft intsaroventantajiaquemparica. Iroatimpa aisa icantajitiro \fk itsovironaquite Aapani Irioshi.\f* ichoocatigueti saserorote anaantamajatanquitsica Aviatare ishecatacaroquea pan icantimentantajitica irishecajitemparogueti, manaquea yojoquijitaquero oraniqui shitaponcarontsiqui cameetsanijite iramenaqueronijite Aapani Irioshi. Iriguentiquea shecajiaquemparoneca saserorotejia, iriotaquequea cantanquitsica Aapani Irioshi. Cotanquitsiquea iriraquea Taavini ishecatsitaroquea, aisa yojocajiaqueneriquea itsipatsipaitacaca. \p \v 27 Aisa icanque Jesoshi: \p —Oraquea savincaguiteri imagorejantajitaca manaquea ipeacaimentajicanari caquinte, iriraquea caquinte teequea impeacaimentajitenemparo iroatimpa. \v 28 Iriraquea Irijanite Caquinte iriguentiquea cantanquitsica queroca icantimentantajitica irantantajitemparogueti savincaguiteri imagorejantajitaca, aisa querocaquea teeca incantimentantajiteroji. \c 3 \s1 Jesoshi yogueshitajiri chompevacovetatsica \r (Mt. 12.9-14; Irc. 6.6-11) \p \v 1 Ariquea yoanaji aisa Jesoshi shinagogaqui icapiocantajiacaca joriojia, iquijapoji intsompoguiqui. Ariquea ichoocaque oraniqui chompevacotanquitsica. \v 2 Ariquea irirajia omporoguijajianquitsica yamenamajajiaqueriquea Jesoshi iramenajiaquequea arica irogueshitajeri savincaguiteriqui imagorejantajitaca cameetsanijite intsaveacotantajiaquerinijite incatsimatacaantajiaquerinijite. \v 3 Cotanquitsiquea Jesoshi yamenapojaqueriquea chompevacotanquitsica icanqueri: \p —Iintsija pincatigueja iramenajiaquempinijite maasanopae. \p \v 4 Ariquea icanqueriquea maasanopae: \p —Imaica iintsija pincantajiguenajate querocaquea icanque Moishishini coramaniqui. ¿Taaquea irantantajitemparoca savincaguiteriqui imagorejantajitaca? ¿Ariquea icanque impeacaantajitemparo cameetsa, irooca irantantajitemparo covaeguisherentsi? ¿Ariquea icanque aavajeri agonoro aatoniji imetoji, irooca icanque ametojaqueri? \p Cotanquitsiquea iriatimpajia teequea querocaca incanteji, iquemisantajianaquequea maasanojia. \v 5 Iriraquea Jesoshi yamenamenaiquerigueti maasano icatsimatsitanacaquea, aisa ishimampojancacojianacariquea, yamenajiaquerigueti mana iquishoshirentanaquequea. Iroompaquea ipitsocashitariquea chompevacotanquitsica icanqueri: \p —Pincantavacotempaja. \p Irooquea icantavacovetanaquitiga ariquea ocotanaca iraco jac peamajatanaja. \v 6 Iroompaquea isotosotoitanaji pariseojia yoayoaitanaji iramenajiaquiteri shineventajigacarica Erorishi.\f + \fr 3:6 \ft Irira pariseojia irio joriojia, teetari irinintajigueji irimajironquempari Sesa, iriguentitari Iromaquitica. Ari iquejetaca \fk Erorishi, \ft teequea irio jorio. Cotanquitsiquea iriraquea Iromaquitica iquijaguetanaque iguinteniqui joriojia yomperaperavaejiacari. Irioquea cantanquitsi irimajironquempa Erorishi joriojiaqui, iriotarite inquemisantamajataque Sesa. Icanquequea Sesa maasanojia joriojia irojocagarantapinijiaqueneri imentaquipae. Tee iroshequiamajateji joriojia shinevencarica Erorishi.\f* Irooquea yamenajiavaquerigueti icapiocajiaca isariimanatanacari Jesoshi irimetojacaantajiaqueriquea. \s1 Yomporoguijaventajiacariquea Jesoshi otsapijapojacagueti iniromotija \p \v 7 Iriraquea Jesoshi yoanaque otsapijapojacagueti iniromotijaqui itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. Itirorencaventajianacari aisa icaramirincavaequequea Garireaquitica aisa Joreaquitica. \v 8 Iquemacojiaqueriquea yonigaantaguequeroqueate oacaantantatsica intati icoraquecoraqueiquequea iramenajiaquiteri, iquenaquenagarantajiapoji Jerosarequi aisa Iromeaqui. Itsipapae iquenajiapojiquea intatiqueroqui Jororanequi. Itsipapae quenaquenaitapojatsica Tiroqui aisa Shironequi. \v 9 Iriraquea Jesoshi irooquea yamenavaquegueti yomporoguijaventajiapojacari icantajiaqueri itsatacaanejia irajaiajateneriquea quenajarontsi iroajiaqueneriquea quempeji otsapijapojacagueti intehinteitantajianaquempaca aatonijite itsinacajiguiritsi omporoguijaventajiacarica. \v 10 Yomporoguijaventajiapojacari icaramirincavaeque joquijijianquitsica itaviavacaajianacaquea icanca inintajiaque inquempejiquempejiiquempariquea impamijiapojaquerinijite, yamenajiaquequea yogueshiguetajiriquea icaramirincavaeque itsipapae. \v 11 Iroompaquea irirajiaquea ampatsinipae yamenajiaquerigueti Jesoshi yogueroventsitanacariquea icajemajianaque icanque: \p —¡Aviatimpa aviguenti Irijanite Irioshi! \p \v 12 Cotanquitsiquea Jesoshi icantimentajiaqueriquea aatonijite itsavetacojiguiritsi. \s1 Jesoshi yaajiaqueriquea 12 impeacaajiaquempaca itigarancanejia \r (Mt. 10.1-4; Irc. 6.12-16) \p \v 13 Iroompaquea Jesoshi yoanaquequea otsempiqui icajemajiaqueriquea inintacajaiaqueca. Oraquea yoayoaitanaquegueti iriatimpaqui \v 14 yaaquequea 12 intsipatsipaiquempaca, aisa intigarancajiaqueca intsavetantavaetaquequea irootaquequea ipajitantajiacarica itigarancanejia. \v 15 Ariquea yagavejacaajiaqueriquea iroguisotojaijaeneri ishaquiajiacaca ampatsinipae. \p \v 16 Maasanoquea yaajiaqueca manaquea ipajijiaca: Shimo (ipajitajica Peerero); \v 17 Santiago\f + \fr 3:17 \ft Irira \fk Santiago \ft ipajita aisa Jacovo.\f* irijanite Severeo, aisa Joanca iriguentijeguite Santiago (ipajijiajiri mavite Voaneregueshi, oncanquequea “quempejiaca careti”); \v 18 Antirishi, Jeripe, Varitorome, Mateo, Tomashi, Santiago\f + \fr 3:18 \fk Santiago. \ft Chooca mavite Santiago, pajitatsica Jacovo.\f* (irijanite Arejeo); Tareo,\f + \fr 3:18 \fk Tareo. \ft Irioca icantajitica aisa Jorashi irijanite Santiago. Pamenero Irc. 6.16 aisa Ya. 1.13.\f* Shimo (icantajitica “Serote”),\f + \fr 3:18 \fk Serote \ft ocanque “nintamajatatsica”. Irooquea icantajitiri irirajia joriojia nintamajatanquitsica iroguisotoajigueri Iromaquitica omperaperaacarica onchoocatashitajempanijite iguepatsite ishiraerijia. Acaniqui Maricoshi icantiri “kananitas”, irooquea oponeaca iguenquetsatsarequi arameo, ocanque “nintamajatatsica”, tee oncanteji iponeaca Canaanequi. Irocashi (6.15) icantiri iguenquetsatsarequi guiriego “zelotes”, irootaquequea ationcantacaroca “Serote”.\f* aisa \v 19 Jorashi Ishicariote, aacaanquerineca Jesoshi. \s1 Icantajiqueriquea Jesoshi iriguenti shaquiacari ampatsini \r (Mt. 12.22-32; Irc. 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Ariquea yoanajigueti Jesoshi tsovironaquiqui, yomporoguijaventajianacari icaramirincavaequequea caquintejia, querocampate incojiaquempani irishecajiaquempa iriatimpa aisa itsatacaanejia. \v 21 Chooca cantajianquitsica: “Jac itsavigavaetanaque.” Iquemacojiaquerigueti ijitanejia icoraquejiaquequea irajaiajaterime. \p \v 22 Icoraquejiaquequea aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, iquenajiapojaque Jerosarequi iramenajiaqueriquea Jesoshi. Iriatimpajia icanquequea: “Iriguentisa shaquiacari Veeresevo\f + \fr 3:22 \fk Veeresevo. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego icanqueri \fk Beezeboul \ft aisa \fk Beelzeboul. \ft Icanqueri quimajareri \fk Beelzebú. \ft Iriotaque pajitatsica aisa Satanashi.\f* imajirote ampatsinijia. Iriotaquequea agavejacaaquerica yoguisotoantaguetacanarica ishaquiajiacaca ampatsinipae.” \p \v 23 Iriraquea Jesoshi icapiocajiaqueriquea maasano itsatacaajiaqueriquea iquejetacaacanari, icanqueri: “¿Arimpate intigarancajempa Satanashi iriatimpa iroguisotoaquempaquea? \v 24 Ariqueate inquempetaquempari inchoocategueti caquinte incapiocajiaqueriquea igonorojia impeaquempaquea imajirote. Iroompaquea irira igapiocane impariajianaquemparogueti incatsimatavacaajianaquempa, aatoquea ichoocagantsijiajitsi. \v 25 Ariquea iquempejiaca tsipatsipaitacarica ijitanejia, iriatimpajiagueti apigarancashitavacaajianajatsineca incatsimatavacaajiaquempaquea, ariquea incohincoitanaquempa intsinampirejavacaajianaquempa aatoquea iconoavacajaiajatsi. \v 26 Ariquea iquempetaca Satanashi iriatimpa. ¿Arimpaquea querocaquea incoquempani iriatimpagueti apigarancavacaajiajatsineca incatsimatavacaajiajempagueti igonorojia ampatsinipae? Interoncajiaquerigueti igonoro apatiroquea inchoocataje. ¿Ariquea quericampate iromperatajempaca? \v 27 Inquempetempaquea inchoocategueti itsipa caquinte irininquegueti inquijashitanaqueriquea itsovironaquitequi catsimarimajaca iraagarantsiqueriquea, iroquetitaqueate iroishotapojeri cameetsanijite iraagarantsiquerinijite. Oraquea aatotagueti yoishotiritsi aatoquea yagavejitsi iraagarantsiqueriquea. \v 28 Nontsatacaamajaquempiroquea imaica taacagueti impeacaaguishejiaquempa caquinte covaeguisherentsi irooca inquenquetsaguishevaeque taaca opajita, iriraquea Aapani Irioshi iragavejaquequea irishetacotajeri aatoquea iquenquejacaajiri. \v 29 Cotanquitsiquea iriraquea cantaguishetacoquerineca Ishire Aapani Irioshi, aatoja ishetacojitiritsi, incoguitempani irantsipevenquemparo.” \p \v 30 Icantantajiacarica imaica, yamenaquequea icantajiaqueri: “Iriguentiquea shaquiacari ampatsini.” \s1 Iriniro Jesoshi aisa iriguentijeguitepae \r (Mt. 12.46-50; Irc. 8.19-21) \p \v 31 Ariquea ocoraquetaque iriniro Jesoshi aisa iriguentijeguitepae, icatintiitapojaca sotsiqui, ariquea icajemacaantajiaqueriquea. \v 32 Iriraquea savisaviitanquitsica anquitsaecarica Jesoshi icanqueriquea: \p —Coraquetaque piniro aisa piguentijeguitepae, ichoocapoji sotsiqui, inintajiaque iramenajiaquempi. \p \v 33 Iriatimpa icanqueri: \p —¿Querocate iinani, aisa quericate niguentijeguitepae? \p \v 34 Ariquea yamenitajianacariquea maasanojia savisaviitanquitsica anquitsaecarica icanque: \p —Jeeri irirajia nopeajiaqueca iinani aisa niguentijeguitepae. \v 35 Quericaca netsanamajatiroca inintaguetica Aapani Irioshi, iriotaque nopejaiaque iguentijeguipae, tsiojipae, iinanipae. \c 4 \s1 Jesoshi iquejetacaacari pishoncaguitiroca oitsoqui \r (Mt. 13.1-9; Irc. 8.4-8) \p \v 1 Ariquea Jesoshi yoanaji aisa otsapijapojacagueti iniromotijaqui itsatacaantavaetajiquea. Icapiocajiapojaquea icaramirincavaeque caquintejia yomporoguijaventajiapojacariquea, itirorencajianacaquea icanca, itetantanacaroca Jesoshi quenajarontsi isavicaque. Maasanojia omporoguijajianquitsica ichoocajiaque otsapijapojacagueti. \v 2 Ariquea itsatacaajiaqueri iquempetacaaguetacaroquea taaca opajitapae, icanqueriquea: \v 3 “Iintsijate piquemisantajiavaquenajate. Yoanaque aparo caquinte impishoncaguitero oitsoqui. \v 4 Ipishoncavoncaquitanaqueroquea tacororo tacororo itsitacaguetanaquero. Oconoagarancaquea asacaraaguetanaca quenavoquirontsiqui, iroompaquea isavisaviitashipojiroquea tsimeripae ishecajiapojacaro. \v 5 Otsipa oconoagaranca asacaraanaca mapiporoquiqui, taampina otsoroitsivetanaca, teemajaca onchoocamajatenica quepatsi. \v 6 Iroompaquea icatsirincaguitevetanaca catsirincaiteri itsianaqueroquea oshimpeguiricanaquequea ometojanaque, teetarite oamajateji ovarishitsa isaviqui, ojocaavaquerotarite mapi. \v 7 Oconoacaquea otsipapae asacaraaguetanaca ochoocaquegueti ovarishitsa samerento. Ariquea otsoroavetanaca ariqueate otsoroitsitanacaquea samerento iroatimpa otsincoanajiroquea ometojanaji, teequea onchoocateji oitsoqui. \v 8 Oconoacaquea otsipapae asacaraanaca ocameetsaguitetaquegueti quepatsi, otsoroanaquequea otaganaanaca ochoocatanaque opitsaraquiacotanacaqueate oitsoqui, oconoaca ochoocaque 30, otsipa 60, otsipa ochoocaquequea 100.” \p \v 9 Iroompaquea icanqueriquea: “Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja.” \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueriquea quero ococani iquempetacaantaguecaroca \r (Mt. 13.10-17; Irc. 8.9-10) \p \v 10 Ariquea yoayoaitanajiquea maasanopae, aparoquea icantaja Jesoshi itsipatsipaitajariquea itsatacaanejia, aisa itsipa oguijaguijaiquerica. Iriatimpajia icanqueriquea: \p —¿Taaquea opajita piquempetacaaguetacaca incajaranqui? \p \v 11 Iriatimpa icanqueriquea: \p —Aviguentijia tsajiaquerone imaica queroquea icotani Aapani Irioshi imajirontagueti, teetari ironigaantajivetemparoji paesatoniqui. Iriraquea itsipajia manaquea nonquejetacaaguetaquenempari maasanopae, \v 12 cameetsanijite \q1 iramenamenaivetanaquempaquea, cotanquitsiquea aato oconijatimotiri; \q1 Inquemaquemaivetanaquempaquea aisa, cotanquitsiquea aato itsajiavaquerotsi, \q1 aatoquea ipitsocashijigana noshetacotsitajerime igovaeguishere.\x + \xo 4:12 \xt Is. 6.9-10.\x* \s1 Jesoshi itsatacaajiaqueri itsatacaanejia taaca opajita iquejetacaacaca incajaranqui \r (Mt. 13.18-23; Irc. 8.11-15) \p \v 13 Icanqueriquea aisa: \p —¿Teempate pinquemajiavaqueroquea ocatica noquejetacaacaca incajaranqui? Iroosacanica, ¿querocampate pincojiaquempani pinquemajiaquerogueti ogonoropae nonquejetacaaguetaquemparogueti? \v 14 Iriraquea oananquitsica impishoncaguite iriguenti quempecaroca tsavetantiroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. \v 15 Iconoajiaca caquintejia iroguenti iquempejiacaroquea oitsoqui asacaraaguiguetananquitsica quenavoquirontsiqui. Iquemisantajiaqueroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, cotanquitsiquea icoraquetashiqueriquea Satanashi ipeacotacajaijaari maasanopae. \v 16 Iconoajiaca itsipa iroguenti iquempejiacaroquea oitsoqui asacaraaguetananquitsica mapiporoquiqui teemajaca onchoocamajateji ogamiguitere quepatsi. Iquemajiaqueroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi ishineventamajajiavetavacaroquea. \v 17 Cotanquitsiquea teequea inquemisantamajateroji, mana iquejetacaro panquirentsi teeca onquijamajateji ovarishitsa, jero ipeacojianajaroquea taampina. Iroompaquea otiavaetanacari atsipetagantsi, irooca icatsimatimentajiqueriquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi ariquea icohicoitanaja yovashiantajianajiroquea itsaroventavecaca. \v 18 Itsipa iroguenti iquempejiacaroquea oitsoqui asacaraaguetananquitsica samerentoqui. Iquemisantajiavecaroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, \v 19 cotanquitsiquea irooqueate itsipatavajiroquea iquenquejajiavajiroquea maasanopae choocaguetatsica quepatsipaequitica, aisa ishineventajiavajari imentaquitsite irooca aisa taaca opajitapae ajaararontsipae. Teequeate inquenquejacojiajeroji Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, iroguentiquea iquenquejajiaquequea irajaarantajiaquempaquea. Querocampate incojiaquempani intsaroventamajajiaquemparigueti. \v 20 Cotanquitsiquea chooca itsipa iconoagarantajiaca iroguenti iquempejiacaro asacaraaguetananquitsica ocamiguitetapojigueti quepatsi. Iquemisantajiavaqueroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, yaajiavaqueroquea, iroompaquea arimpaqueate iquemisantamajaguitironi. Iconoagarantajiacaquea ichoocajiaque cameetsa iquempejiacaroquea tsoroananquitsica choocatananquitsica oitsoqui 30. Itsipa iquempejiacaroquea choocatananquitsica 60. Itsipa caavijica yanaaque ichoocamajajiaque cameetsa iquempejiacaroquea choocatananquitsica oitsoqui 100. \s1 Iquempetacaacaroquea Jesoshi maasanopae senacacovetanquitsica \r (Irc. 8.16-18) \p \v 21 Icanqueriquea aisa: \p —Oraquea itsivojitirigueti tsivorentsi ¿arimpate isasaviacojitiriquea chomoqui? ¿Arimpate yoguisavicacojitiriquea osevatatacagueti shitamencontsi imaantajitaca? Teequeate. Iroguentiquea yoguisavicacojitiriquea jenoquijaniqui cameetsanijite intsivotacojiaquerinijite maasanopae. \v 22 Ariquea oquempetaca taaca opajitapae senacaguetanquitsica imaica oncoramanitapojajegueti ironigaantajiqueroquea. Aisa taaca opajitapae teeca intsajiteroji imaica oncoramanitapojajegueti intsajiqueroquea. \v 23 Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja. \p \v 24 Icanqueriquea aisa: \p —Pinquenquejamajajigueroja piquemajiavaqueca. Querocagueti pincotsiterini itsipa ariquea inquejetacaajitaquempi aviatimpajia, ariquea iranaacaavaequempiro. \v 25 Quericaca tsatavaqueroneca icantajiquerica intsatacaajitaqueriquea otsipapae. Quericaca teeca irininteji intsatavaquero, iraapitsatsijitavaqueriquea itsavecaca. \s1 Jesoshi iquempetacaacaro imajirontagueti Aapani Irioshi, iquejetacaacaro tirigoitsoqui \p \v 26 Icanqueriquea aisa: \p —Imaica nontsatacaamajataquempiroquea aisa queroquea icota imajirontagueti Aapani Irioshi, iroguenti oquejetacaroquea tirigoitsoqui. Yoanaquequea aparo caquinte ipishoncavoncaquitanaqueroquea tacororororo tacorororo itsitacaguetanaqueroquea. \v 27 Oraquea iteroncanaquerogueti yoanaji itsovironaquitequi, iroompaquea opitsecanaji imaanaji, osavincaguitetanajigueti ipityaquirejanaji. Ocaraguitejavaetanaquegueti savincaguiteri otseequitanaquequea otsoroanaque, cotanquitsiquea iriatimpa teequea intsatavaqueroji querocaca ocotanacani otsoroanaquegueti. \v 28 Inchiquiojiquea otsoroanaquequea quepatsiqui, ochoocatanaquequea oguiji, ariquea agataganajanaca ochoocatanaque oitsoqui. \v 29 Oraqueate osamparijencatanaquegueti yoanaquequea pishoncavoncaquitanaqueroca ipesacoqueroquea yaanaquero sampamiriaquitananquitsica. \s1 Jesoshi iquempetacaacaro imajirontagueti Aapani Irioshi, iquejetacaacaroquea oitsoqui moshitaasa \r (Mt. 13.31-32; Irc. 13.18-19) \p \v 30 Icanqueriquea aisa: \p —¿Imaicaquea taaca oquejetacaroquea imajirontagueti Aapani Irioshi? ¿Taaca nonquempetacaajemparo? \v 31 Ariquea nonquempetacaajemparoquea oitsoqui moshitaasa. Oraquea oitsoqui moshitaasa caaviji anaaque chaamirijaquijaniquivaequequea anaaguequeroquea otsipapae oitsoqui ivintyacajitica quepatsiqui. \v 32 Cotanquitsiquea ivintyacajitirogueti otsoroanaque agajempejanaca ocanca anaaguequeroquea otsipapae panquirentsipae chaamirijaquijaniquitatsica oitsoqui. Otsegotsegoatanaca oquempetanajaroquea inchato, itsimampeantajiajaro tsimeripae. \s1 Jesoshi iquempetacaantaguecaro itsatacaanquegueti \r (Mt. 13.34-35) \p \v 33 Ariquea iquejejiaqueriquea imaica Jesoshi itsatacajaiaquerigueti Iguenquetsatsare Aapani Irioshi iquempetacaaguecaroquea taaca opajitapae, maasanopae yagavejajiavaqueca. \v 34 Teequea intsatacaajigueriji intati, taaca ininqueca intsatacaajiaqueri iquempetacaaguecaroquea. Cotanquitsiquea irioca choocatajatsi itsatacaanejia yoguisotoamajataqueneri maasanopae. \s1 Oquemisantamajataqueriquea Jesoshi choviga, aisa iniromotija \r (Mt. 8.23-27; Irc. 8.22-25) \p \v 35 Iroompaquea itsaparoncaguitetanajigueti icanqueriquea itsatacaanejia: \p —Iintsija jaame intatiqueroqui. \p \v 36 Iquenquetsatacaajianajiriquea omporoguijajianquitsica, itaquiajatacojianajiri itsatacaanejia icocaniquea itetaca. Itsipajia oguijaguijaitacotanaquerica. \v 37 Incajaranquiguitetanaquegueti ochovigaguitetapojaquequea choviga jeoc jeoc jeoc, ariquea ocotanaca ovorevoreatanaca otserajatanaqueroquea oja quenajarontsiqui irooshivetapojaca ontamorencanaquempamequea. \v 38 Iriraquea Jesoshi yojocanacaniquea tin ovataquipojacagueti itiinatacaroquea tiinarentsi. Itinaitariquea icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica, ¿arimpate teequea pintsateji irooshipojishiatsi ojocajajiguempanishiatsi? \p \v 39 Icatiitsitanacaquea icanquero choviga: \p —Pimpejaencatanajempaja. \p Icantsitaroquea aisa iniromotija vorevoreatanquitsica icanquero: \p —Pinchopecajatanajempaja. \p Ari ocotanaja opeanaja choviga, ari oquempetaca iniromotija ochopecajatanaja. \v 40 Ariquea icanqueriquea itsatacaanejia: \p —¿Quero ocotacani pitsaroantanacaca? ¿Arimpate tequeratampate pintsamajajiguena nagavejamajati? \p \v 41 Arimpaquea itsaroamajajianaquequea icantavacaajianaca: \p —¿Taa ipaji iricatica? Jero oquemisantamajatancarica choviga aisa iniromotija. \c 5 \s1 Gararaquitica ishaquiacaca ampatsini \r (Mt. 8.28-34; Irc. 8.26-39) \p \v 1 Ariquea yarejerejeipojacaquea intatiqueroqui itsinampijaatacojiapojacaquea iguepatsitequi Gararaquitica.\f + \fr 5:1 \fk Gararaquitica. \ft Chooca otsipa paperi otioncacotacagueti acaniqui Jerasaquitica \fk (gerasenos).\f* \v 2 Irooquea yanijirejavetanaca Jesoshi yameniri icoraquepoji aparo caquinte ishaquiacariquea ampatsini, iquenapojiroquea imperitamoroqui yojoquijitantapinijitarica metojatsica. \v 3 Ariqueate iguinteniguitaniquea oraniqui. Teequea quericaca agavejimatajerineca iroishoteri, teetari agavejeriji cavorejatsari. \v 4 Yoishotantajivecari cavorejatsariqui iguitiqui aisa iracoqui itsatitsativaetaqueroquea itsinatsinavaequeroquea pioquire, pioquire, pioquire, otsatitsatiavaetanacaquea cacaaporoquijaniqui. Teequeate quericaca agavejimaterineca. \v 5 Icocaniquea yanijivijiti savincaguiteriqui aisa pitsecariqui. Yoavaeguetanaquequea otsempipaequi aisa imperitamoroqui yojoquijitantapinijitarica metojatsica, icajemamajatatiguinimaja jeeee. Yaitsitaroquea mapi tsaampiri itotsitaquea quitente quitente quitente. \v 6 Irooqueate yamenacotsitavacarigueti Jesoshi ishiashitanacariquea quempeji iguerovempojacari. \v 7 Iririjencavaeque icanqueri: \p —¿Querocaquea pincoquenani, Jesoshi Irijanite Irioshimajaca Anaantamajatatsica? Iintsijate aatoja patsipetacaanatsijate. ¡Pimpintsatacogajoitenashiatsi! \p \v 8 Icantantacaroca ocatica irooriji icanqueri Jesoshi ampatsini: \p —¡Pisotogue, ampatsini, povashianteriqueate iricatica! \p \v 9 Ariquea icanqueri Jesoshi: \p —¿Querocaquea pipajitani? \p Icanque iriatimpa: \p —Nopajita Caramirincatatsica, nocaramirincavaequetari. \p \v 10 Yapijipijitaqueri icantiri: \p —Iintsija aatojate pitigarancajianatsijate osamani. \p \v 11 Ariquea ichoocajiaque chancho\f + \fr 5:11 \ft Irira \fk chancho \ft iriguenti viratsi quejevetarica santaviri.\f* oraniqui otapiqui ishecajiaca, icaramirincavaeque icanca. \p \v 12 Iquenquetsatsitanacaquea ampatsini icanqueri: \p —Iintsija ariguentiquea pintigarancajiaquenaquea noshaquiajiaquempariquea chanchojia. \p \v 13 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Intsiquetirote poapoaitanaque. \p Yovashiampanajantiri ishaquiavecaca irioqueate yoashiyoashiivetanacari chanchojia. Irooquea ishaquishaquiivetapojacari, ariquea icohicoitanaca isaquiritsaevaetanaque ojeguironcapojacagueti yanoyanoitanaca itanquiretanquireitanaque yojocajajiapojaca, iteroncajiaca maasano. Maasanojia icarajiaque 2,000. \p \v 14 Irooquea yamenajiavaqueriguetiquea quempoguijirica itsaroajianaque ishiashiaitanaca yoayoaitanaji icamantajiapojiri ontaniqui iguintenijiacagueti itsitacaguetapojiroqueate, iquemacotantajiacarica choocajiatsica acaniqui aisa choocajiatsica quempejipaequi. Isotosotoitanaque iramenajiaque taa opajita. \v 15 Yoayoaitanaquequea ichoocaquegueti Jesoshi, iroompaquea yarejerejeipojaca yamenajiapojiriquea ishaquiavecaca ampatsini savicaji quitsaataja quenquejanaji quempemajatanaja iroaqueragueti, ariquea icohicoitanaca itsaroajianaque. \v 16 Iriraquea amenajiaqueroca maasanopae icamantajiavaqueriquea querocaca icoqueriniquea iroaqueragueti yoguisotojainirigueti shaquiavecarica caquinte, aisa querocaca icoquerini itigarancajiaquerigueti ishaquiajiavetacarigueti chanchojia yojocajajiacagueti. \v 17 Iroompaqueate iquemajiaquitiguiquea itsavetantajiaquerigueti, iriatimpajia yamanamanaiqueriquea Jesoshi iroanajeniji irovashiantsitanajeriniji iguepatsite. \p \v 18 Irooquea itetanajaquea Jesoshi quenajarontsiqui iroanaje, iriraquea ishaquiavecaca ampatsini icanqueri ininque intsipatanaquempari. \v 19 Cotanquitsiquea Jesoshi tee irishineteriji, mana icanqueri intati: \p —Poanaje pitsovironaquitequi, pigonoroqui, pincamantapojajerija pintsavetampojajeroquea maasano queroquea icoquempini Aapani Irioshi ipintsatacotajimpigueti. \p \v 20 Iriatimpa yoanajiquea iparianacaro itsavetantaqueroquea oraniqui guinteninintsipaequi Tecaporishiqui, yoguisotojaiapojaqueneri ipintsatacotacarigueti Jesoshi. Maasanoquea mana yamenamenaitanaque intati. \s1 Jesoshi ivochatajiro irorijanite Jairo \r (Mt. 9.18-26; Irc. 8.40-56) \p \v 21 Ariquea imontejacotanaja Jesoshi intatiqueroqui yomporoguijaventapojacari icaramirincavaeque caquintejia, ariquea ichoocapoji oraniqui otsapijapojacagueti iniromotijaqui. \v 22 Iroompaquea icoraquepojaque shirampari pajitatsica Jairo. Iriatimpa iriguenti jivatanquitsica shinagogaqui icapiocantajiacaca joriojia. Ariquea yamenapojirigueti Jesoshi igueroventapojacari, \v 23 icampojiri: \p —Irooshipoji ometoje norijanite. Jaameshiatsi pimpamitaquitenaroshiatsi ompeanajempanijite onchoocatajeniji. \p \v 24 Iriraquea Jesoshi yoanaque yoguijatanaqueriquea, ariquea yoguijaguijaitanaqueriquea icaramirincavaeque caquintejia itirorencaventajianacariquea oraniqui itsinacajianaqueri. \v 25 Ariquea ochoocaque aisa oraniqui aparo manquigarentsi ashinoncaavaetanquitsica ososoajavaetini coramani, ariquea ocaratacovaetanaqueni 12 ajagantsiteni. \v 26 Atsipevaecaqueate yaavintanavecaroqueate aavintantatsica teequea ompeajempaji arimpaquea ogatsitanaca, niganquiquea oteroncamajatanaqueriquea omentaquitsite, ejempacotia oanaca. \v 27 Oquemacoqueriquea Jesoshi oanaquequeate ontaniqui ichoocaquegueti iriatimpa oconoajianacari, oquempejitanacariquea ocoraquetashipojiri itaquiqui ochagatsaequitsitavaqueri ivanquemaero. \v 28 Oquenquejitsitanacaquea incajaranqui ocanque: “Iroguenti nonchagatsivetaquempari ivanquemaero nompeanajempaquea.” \v 29 Irooquea ochagataquitiguiroquea ariquea ocotanaja osanticojatapojaji ososoajare, oquematsinotavaca jac peamajatanaja. \v 30 Iriraquea Jesoshi itsatavaqueroquea ipeantajaro iragavejane ipitsocanacaquea yamenamenaiqueri omporoguijaventajiacarica icanqueriquea: \p —¿Taaquea chagatsitaquenaro novanquemaero? \p \v 31 Icantajianaque itsatacaanejia: \p —Pamenavecaqueate itsinacajianaquempi, pogaavacaquea picanque: ‘¿Taaquea chagatacoquena?’ \p \v 32 Iriatimpa yamenamenaitanaque taaca chagatacoquerica. \v 33 Iroatimpa otsaroamajatanaquequea ompioncavaetanaca, otsatavajitari peamajataja. Ojocavaetapojaca iriatimpaqui ogueroventapojacari ocamanqueriquea maasanopae. \v 34 Iriatimpa icanqueroquea: \p —Orijani, irooriji pavenquenatarite naatimpa, irootari piveantanajaca. Imaicaquea poanaje, pishinevaetajempa aatotarite apijitajimpi aisa. \p \v 35 Iroompaquea quenquetsatatsitiraja Jesoshi icoraquecoraqueipoji itsipapae, iquenajiapoji itsovironaquitequi jivatanquitsica shinagogaqui, icampojiri: \p —Jac metojaque porijanite, ariotapojaque pasereajiritsi Tsatacaantantatsica. \p \v 36 Cotanquitsiquea Jesoshi iquemaquerigueti,\f + \fr 5:36 \ft Chooca otsipapae paperi otioncacagueti: “Cotanquitsiquea Jesoshi teequea inquemisantajiajeri.”\f* ipitsocashitari jivatanquitsica shinagogaqui icanqueri: \p —Aato pitsaroguitsi. Mana paventanaquena naatimpa. \p \v 37 Tee iroguishinejeri itsipajia iroguijaguijaitanaqueri, iriguentiquea itsipatsipaitanaca Peerero, Santiago\f + \fr 5:37 \fk Santiago \ft ipajita aisa Jacovo.\f* aisa iriguentijeguite Santiago pajitatsica Joanca. \v 38 Oraquea yarejerejeitapojajagueti itsovironaquitequi jivatanquitsica shinagogaqui yamenapojiri ampenejencavaejiaca iraajiaca cajemajiaque oraniqui. \v 39 Iquijanaquequea intsompoguiqui icantajiapojiri: \p —¿Taampa opajita piraantajiacaca picajemantacaca? Teetarite ometojenica, mana omaaque intati. \p \v 40 Ariquea icohicoitanaca ishirontimentajianacari. Ariquea yoguisotosotoitajiri maasano sotsiqui, iriguentiquea itsipataja jivatatsica aisa imanquigare, iriguentijia aisa itsatacaanepae itsipatsipaitacaca incajaranqui, iquijaquijaitanaquequea ojoquijicagueti irorijanite. \v 41 Yacatsavacoquero icanqueroquea: \p \it —Talitha, cumi \it*\f + \fr 5:41 \fk Talitha, cumi. \ft Icanqueroquea iguenquetsatsarequi arameojia, irootarite iguenquetsatsare Jesoshi ichoocatigueti quepatsiqui.\f* —ocanquequea: “Chaajaniquitirajaca, noncanquempi, pincatianaje”. \p \v 42 Irooquea icantaquitigui ariquea ocotanaja otancorejanaji ocatianaja anijivijitaji. Iroatimpa arejetacaro 12 ajagantsite. Iriatimpajia yamenamenaitanaquequea intati. \v 43 Cotanquitsiquea Jesoshi icantajiguiri aatoquea icamantitsi. Icantsitari aisa irojocajiaquenero oshecatajempata. \c 6 \s1 Itsatacaantavetacagueti Jesoshi Nasarequi \r (Mt. 13.53-58; Irc. 4.16-30) \p \v 1 Ariquea yoanaji Jesoshi iguinteniqui, itsipatsipaitanajari itsatacaanejia. \v 2 Aapojajagueti savincaguiteri imagorejantajitaca\f + \fr 6:2 \fk imagorejantajitaca. \ft Irira joriojia imagorejapinijiaque saavaroqui.\f* yoanaque shinagogaqui icapiocantajiacaca iparianacaroquea itsatacaantanaque. Iriraquea quemajiavaquerica yamenajianaquequea intati icantajianaque: \p —¿Queroquea oquenapojini maasanopae ocatica iquejetantacaca iricatica? ¿Taa opajita ocatica itsatica ganejencaro yojocajiquenerica? ¿Quero ococani yagavejancaca yonigaantaguequeroquea oacaantantatsica intati? \v 3 ¿Teecajate irioquea iricatica caripintero,\f + \fr 6:3 \ft Iriraquea \fk caripintero \ft iriguenti tsamajaguetiroca inchacota, ipeacaantaguecaro shitaponcarontsipae, taaca opajitapae.\f* irijanincaca Maria? Iriraquea iriguentijeguitepae iriguenti Santiago, Jose, Jorashi aisa Shimo. Ariquea oquempejiaca itsijoitepae iroatimpajia aisa oguintenijiaca acaniqui, amenamajajiguiroquea aatimpajia. \p Ariquea teequea irinintajigueji inquemisantajiaqueriji, iroguenti icatsimajiaqueri. \v 4 Cotanquitsiquea Jesoshi icantajiaqueri: \p —Iriraquea tsavetantiroca icanquerica Aapani Irioshi ishineventajitavajari querocagueti yoanaqueni osamani, cotanquitsiquea ichoocavecagueti iguinteniqui, teequea irishineventajitempariji, aisa teequea inquemisantajigueriji ijitanejia aisa guinteninitimotacarica itsovironaquitequi. \p \v 5 Ariquea teemajaca ironigaantajeroji oacaantantatsica intati oraniqui iguintenivetacagueti. Manaquea ipamijiaqueriquea aparopae ashinoncajajianquitsica, yogueshijiajiri. \v 6 Ariquea yamenanaque intati, yamenaque teequea inquemisantajiajeriji, manaquea icantajiaque: “Caaricaja.” \p Ariquea Jesoshi yoayoaguetaquequea irooshipojigueti oraniqui iguintenijiacagueti itsatacaantavaetaquequea. \s1 Jesoshi itigarancajiaqueri 12 itsatacaane iroaroaitanaque intsavetantajianaque \r (Mt. 10.1, 5-15; Irc. 9.1-6) \p \v 7 Ariquea icajemaqueriquea itsatacaane carajianquitsica 12, itigarancajiaqueriquea iroaroaitanaque intsipatavacaanaquempa mavite mavite, yagavejacaajiaqueriquea iragavejajiaqueri ampatsinipae. \v 8 Icantajiavaqueriquea: “Aato paimatitsi. Aatoja paajiguitsi pitsaratote, pisheca aisa pimentaquitsite. Iroguentiquea pigotiro. \v 9 Pincaviguitijianaquempaja, cotanquitsiquea aatoquea paajiguitsija mavite piitsaare, iroguentiqueate piquitsaajiacaca. \v 10 Querocagueti oraniqui poapoaitanaqueni incajemajiavaquempigueti pimaanaque itsovironaquitequi, poapoaitanaquequea pincoquempaniquea pimaimojiaqueri arejevaetapojajempa savincaguiteri poapoaitantanajempaca. \v 11 Oraquea querocagueti poapoaitanaqueni oraniqui aatoguetiquea ishineventajiguimpitsi, taampina poapoaitanaque, cotanquitsiquea iroquetitaja pantecamajatanaqueroja quepatsivane pagatiquitsitapojaquerigueti, iroonijite iramenantajiaquempanijite iroguenti yantaguishejiaqueroquea covaeguisherentsi, teetarite irajaiavaquempiji irishineventajiavaquempiji. [Arimajaquea oncoramanitapojajegueti arejetapojajempagueti incatsimatantaquemparica Aapani Irioshi, caaviji incatsimamajajiaqueriquea irirajia teeca irishineventajiavajempiji, anaamajataqueroquea incatsimamajajiaquerigueti guintenijiavetanquitsica coramaniquitica Soromaqui aisa Gomoraqui.]” \p \v 12 Iriatimpajia yoayoaitanaquequea itsavetantajianaque, icantajiaqueri maasano irovashiantajianaqueroja maasanopae covaeguisherentsi ipeacaaguishevaetacaca incantashitatijaianajempa. \v 13 Yoguisotoajiaqueriquea oshequi ampatsinipae, aisa ipantantajiacari orejiqui oshequi joquijiripae, ipeajianaja. \s1 Erorishi iquenquejajiro imetojacaanquerigueti Joanca Viñacajatantatsica \r (Mt. 14.1-12; Irc. 9.7-9) \p \v 14 Maasano iquemacojiaqueriquea Jesoshi, jero iquemacotantacarica majirontatsica Erorishi\f + \fr 6:14 \ft Iriratica \fk Erorishi \ft irio icantajitica Erorishi Antipashi. Iririni aisa ipajita Erorishi, irio majirontanquitsica ivoaquegueti Jesoshi (pamenero Irc. 1.5; Mt. 2.1-19).\f* iriatimpa. Chooca cantajianquitsica: “Tancorejanajishiatsi Joancani Viñacajatantatsica, jero yagavejamajatantacaca yonigaantaguequeroquea oacaantantatsica intati.” \v 15 Itsipaquea cantanquitsica: “Iriguentiquea coramaniquitica tsavetantatsicani pajitatsica Iriashini.” Itsipapae cantanquitsica: “Iriguentiquea tsavetantatsica, quejecarica irirajia tsavetantajiatsicani coramanipaequitica.” \p \v 16 Oraquea iquemajiaquerigueti Erorishi icantajiaquegueti imaica, icanque iriatimpa: \p —Iriguentiquea Joancani nojitorejacaanqueca, tancorejanajishiatsi. \p \v 17 Oraquea chapinqui iriraquea Erorishi yaacaantaqueri Joancani, yoishotacaanqueriquea cavorejatsariqui, isantanatacotacaanqueri, irooriji yamenaquequea icantomajimentavecari Eroriashi yaapitsaquerigueti iriguentijeguite pajitatsica Jeripe. \v 18 Iriraquea Joanca icanqueriquea Erorishi: “Tee ari incojitempaji paapitsaquerigueti imanquigare piguentijeguite.” \p \v 19 Oraquea Eroriashi ariquea ocatsimatanaqueriquea Joanca onintaveca irimetojaitsijiquemparimequea, cotanquitsiquea querocampate oncoquerini. \v 20 Itsaroacaacaritarite Erorishi itsaquequea iriguentiquea cameetsari, iriguenti igomajamajare Aapani Irioshi, jero yamenamajatantacarica aatonijite queroca icojitirini. Oraquea itsavetantavaetigueti Joanca inintanirovecaro, cotanquitsiquea tee intsateji querocampate incoquempani. \v 21 Iroompaquea aapojatiga savincaguiteri ometojacaantantaquemparica. Iroguentiquea aapoja isavincaguiterite Erorishi. Iriatimpa itiacaantaguetaquequea taaca opajitapae shecatsipae, ariquea icajemajiaqueriquea imajirojiate joriojia, aisa imajirojiate coaretajia, aisa anaantajiatsica guintenijiatsica oraniqui Garireaqui. \v 22 Ariquea ishecajiaca, oquijapojiquea orijanite Eroriashi otsamaropoji opitsopitsovaetanacaqueate. Irooquea yamenaquerogueti Erorishi aisa maasanopae itsipatsipaitacaca ishecajiacagueti, ishineventajiacaroquea. Iroompaquea icanquero: \p —Imaicaja pamanenajate taaca pininqueca, naatimpa nojoquitsitempiroquea. \p \v 23 Icantsitajaro aisa: \p —Imaica noncanquempi arimajaca nojocaquempiroquea taaca pamanaquenaca, aatotarite namatavijimpitsi. Quempetaca pamanenagueti nojocagaranquempiro nashintaguecaca, nontincavirejitempiroquea niganqui. Incatsimatimentenarota Aapani Irioshi aatogueti nonetsanatiro nocanqueca. \p \v 24 Osotoapanajanti oanaquequea ocantapojaquero iniro: \p —Iinani, ¿taaquea opaji namanaqueri? \p Iroatimpa ocanqueroquea: \p —Iroguentiquea pamanaqueri iguito Joanca Viñacajatantatsica. \p \v 25 Iroatimpa oitsitanacaquea oquijitsitanaja ichoocaquegueti majirontatsica Erorishi, ocanqueriquea: \p —Iroguenti noninque pojocacotsitenaro imaica iguito Joanca Viñacajatantatsica shimencoqui. \p \v 26 Ariquea icotanaca iriatimpa ishimampojancanaca, cotanquitsiquea iroorijite icanqueroquea, aisa iquemajiaqueri maasanopae icajemajiaqueca, tee irinintenica incantero: “Aato.” \v 27 Irootarite itigaranquitsitantacarica coareta iroanaque ontaniqui isantanatacojitaquerigueti Joanca iramacoqueroquea iguito. \v 28 Yoanaquequea ijitorejaquitiri santanaqui iroompaquea yamacoquenero yojocacopojaquenero, irooqueate oguipitsocacoqueneroquea iniro. \v 29 Oraquea iquemacojiaquerigueti itsatacaanejia Joanca, icoraquetashijiajiri yaajianajiro itsino iquitajiajiro. \s1 Ishecatacaajiacari Jesoshi 5,000 shirampari \r (Mt. 14.13-21; Irc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 30 Iroompaquea icoraquecoraqueitaji itigarancanejia Jesoshi itsipatsipaipojajari icamampojiri maasanopae yantaguetaquitica ontaniqui aisa maasanopae itsatacaantaguetaquitica. \v 31 Cotanquitsiquea coraquecoraqueitanatsiquea icaramirincavaeque caquintejia, itsipapae yoayoaitanaji, teequeate iragavejajiguempaji Jesoshi irishecajiguempaji. Irootaquequea icantantacarica Jesoshi itigarancanejia: \p —Jame ontaniqui osamani teegueti inchoocateji caquinte, pimagoremagoreipojaquequea. Aviguentijia nontsipatsipaitanaquempaca, aatojate yoayoaititsija itsipapae. \p \v 32 Ariquea Jesoshi itsipatsipaitanacari itehiteitanacaquea quenajarontsiqui yoayoaitanaquequea. \v 33 Cotanquitsiquea irooquea yoayoaivetanacaquea yamenajiavaqueriquea itsipa caquintejia itsajiavaqueri. Yoayoaitanaquequea iriatimpajia, aisa yanijijianaque iriquetica arejerejeitanquitsi. \v 34 Iroompaquea itsinampijaatacojiapojaca. Irooquea yanijirejavetanaca Jesoshi yamenajiapojiriquea icaramirincajiaque caquintejia, ipintsatacojianacariquea maasano, yamenajiaqueriquea aparo yapintajiaca yatsipevaejiacaqueate quempejiaca oveja teeca inchoocateji quempoguijajiguerineca, ariquea iparianacaroquea itsatacaaguetapojiri. \v 35 Imaicaquea ijaguitevaetanaji catsirincaiteri, iquempejiquempejiitanacariquea itsatacaanejia icanqueri: \p —Jac jaguitevaetanaji catsirincaiteri. Ocaniquiquea ocaniqui teequea quericaca choocatatsineca, \v 36 iroosacanica pintigarancajiajeri maasano irirajia iroaroaitanajetajate ontaniqui guinteninintsipaequi irooshitacoguetanquitsica cameetsanijite irivegarajiaquenijite ishecajia irishecajiaquempanijite. Ocaniquiquea ocaniqui teetarite onchoocateji taaqueate irishecajiaquempaca. \p \v 37 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Pojocajigueneritsija aviatimpajia irishecajiaquempaca. \p Iriatimpajia icanqueriquea: \p —¿Arimpate pininque noanoaitanaque novegarajiaquiteneri irashijia maasano irishecajiaquempaca? Ovegaravaecatari 200 tenario.\f + \fr 6:37 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario. Iramiterigueti 8 taai irivegarataqueri 200 tenario.\f* \p \v 38 Ariquea icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Quero ocarashequiaque pan pashijia? Iintsija poapoaitanaque pamenajiaquiterojate querocaca ocarashequiavaeque. \p Ariquea yoayoaitanaquequea yamenajiaquitiro, iroompaquea icoraquecoraqueitaji icantajiapojiri: \p —Chooca 5, aisa shima mavipaquite. \p \v 39 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Iintsija pincantajigueriquea maasano irisavisaviitaquequea janamaroncaroqui cataro, ariquea pomporoguijaguequeriquea. \p \v 40 Iriatimpajia isavisaviiquequea iconoajiaca yomporoguijajiaca 100, itsipapae icarajiaque 50. \v 41 Iroompaquea iriraquea Jesoshi yajiricajiaquero pan caratanquitsica 5 aisa mavipaquite shima, ipaguitetanaqueroquea inquite yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” \p Ariquea icotarejaquero pan, yojocajiaqueneri itsatacaanejia, irioquea gaavaqueneri yojocajiavaqueneri maasano. Ariquea iquempetacaacariquea shima iriatimpa. \v 42 Ariquea ishecajiaca maasano iquemajianaca. \v 43 Iroompaquea iriraquea itsatacaanejia icapiocajiajiro choocatajatsica pan aisa shima, itetajiro cantiriqui tseraiquipae ocaratacovaetaji 12. \v 44 Icaramirincajiaque 5,000 shiramparijia quenquevarijia shecajianquitsica. \s1 Yanijijatanaquero Jesoshi ojenoquijaare iniromotijaqui \r (Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) \p \v 45 Ariquea itigarancajiaqueriquea Jesoshi itsatacaanejia icantajianajiri intejianajempaquea quenajarontsiqui irijivajianaje irimontejacojianajempaquea intatiqueroqui Vetsairaqui. Icantanajiri capiocajianquitsica iroaroaitanaje. \p \v 46 Ariquea yoayoaitanajiquea maasano, iriatimpa yoanaquequea otsempiqui iramaneri Iriri. \v 47 Oraquea opitsecanajigueti iriraquea itsatacaanejia niganquijatacovaetanajiquea. Ichoocaque Jesoshi apaniro quepatsiqui. \v 48 Iriatimpa yamenacotsijiavacariquea ipanquenanajiacaro ivetincajajiavaquero imagojianaquequea, ochovigaguitevaetanaquetari choviga jeoc jeoc, oguipiguipiacovaetanaqueriquea. Iroompaquea omancharejaguitetanajatiga savincaguiteri icoraquepoji yanijijatapojiro jenoquija iniromotijaqui iravisajianaquerime. \v 49 Iriraquea itsatacaanejia yamenitsijiavacariquea yanijijatapojiro ojenoquijaare, ijiqueriji sashinti, icajemajianaquequea. \v 50 Maasanoquea yamenajiaqueri itsaroajianaque, cotanquitsiquea iriatimpa icanqueriquea: \p —Pintampishishirentajianaque. Naroguenti, aatoquea pitsaroajiguitsi. \p \v 51 Ariquea itetanaja iconoapojajari, ariquea ocotanaja choviga jac santiconi. Iriatimpajia yamenamenaitanaquequea intati. \v 52 Yamenajiavecaroqueate incajaranquiqui yoshequiaquerogueti pan, cotanquitsiquea teequea intsajigueji queroquea icocaniquea iriatimpa yagavejavaequeguetiquea maasanopae, manaquea iquishoshirentanaquequea. \s1 Jesoshi yogueshiguetajiriquea ashinoncajajianquitsica Jenesarequitica \r (Mt. 14.34-36) \p \v 53 Iroompaquea imontejacojianajaquea intatiqueroqui yarejejiapojajaro Jenesarequi, yagatacojiapojaji. \v 54 Yanijirejajianaquequea, maasanojia itsajiavaqueriquea iriguenti Jesoshi. \v 55 Jero yoayoaitantajianacaca ishiashiaitanacaquea itsitacaguitejavaetanaquero yaacojiaquitiri ashinoncajajianquitsica, yaajianaqueneriquea irogueshiguetajeri. \v 56 Querocagueti oraniqui iquenaguetanaque Jesoshi guinteninintsipaequi chaajaniquiguetanquitsica, iniroguetanquitsica, jero aisa iniganquitejirepaequi, yaacotsijitanacariquea ashinoncajaguetanquitsica yoguisavicajiqueri oraniqui quenavoquirontsiqui. Icantajiavaqueri: \p —Intsishiatsi, Nomajirote, noninque inchagatsijivetavaquempiro oshipaquijaniquiqui piitsaare. \p Maasanopaetari chagatsijiaquerica ipeaguetanaja. \c 7 \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueriquea itsatacaanejia taaca opajitapae coguishetantatsica \r (Mt. 15.1-20) \p \v 1 Iroompaquea icoraquecoraqueiquequea pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, iquenaquenaipojiquea Jerosarequi, icapiocaventajiapojacari Jesoshi. \v 2 Yamenajiapojiriquea itsatacaanejia iconoagarantajiacaquea teequea irinetsanajigueroji yamejiacaca, mana ishecashecaica intati teequea inquivacomajajiguempaji, yamenajiavecaroquea ocoguishequeri yajiricajiaqueca. \v 3 (Irirajia pariseojia aisa maasanopae itsipajia joriojia yoguijatacojiaqueriquea choviquijianaquerica, aatogueti iquivacomajataquea aatojate ishecajiatsi. \v 4 Aisa yoayoaitigueti yojocantaguetirogueti taaca opajitapae ishecajiguetacaca icoraquecoraqueitaji iquivaquivaitapoja. Aatogueti iquivaquivaitatsi, aatoquea ishecashecaitatsi. Aisa taaca opajitapae yoguijatacojiaqueri choviquijianaquerica coramani, iquivajiguiroquea ichovintyoriquitepae, igatsantsanaquiritepae, cavorejanaquiripae, aisa inorijantacaca.) \v 5 Iroompaquea iriraquea pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Querocaquea icojiacani pitsatacaanejia teequea iroguijatacojigueriji choviquijianacajica inquivacomajajiaquempa? Mana ishecatacojiacaroquea iraco ocoguishejiaquerigueti yajiricajiaqueca. \p \v 6 Iriatimpa icanqueriquea: \p —Itampaticamajataqueroquea tsavetantatsica Isaiashini itioncacojianaquempigueti coramani aviatimpajia cameetsatamampeajiatsica, icanquequea: \q1 ‘Iricatica caquintejia ishinetseraventavequena, \q2 cotanquitsiquea manaquea ichoocashirentavaetaque osamani. \q1 \v 7 Itsaroventamampeajiavetaquenaquea, \q2 cotanquitsiquea itsatacaantajiguica iroguenti icantajiguica caquintejia irinetsanajiqueca.’ \m \v 8 Aviatimpajia pojocajianajiroquea icanqueca Aapani Irioshi, iroguentiquea quisho poamajajiaque itsatacaantajiguica choviquijianaquempica. \p \v 9 Icanqueriquea aisa: \p —Caavijiquea piticaarejajiaquero icanqueca Aapani Irioshi cameetsanijite poguijatacojiajeronijite pamejigaca aviatimpajia. \v 10 Pamenamajajiavecaroquea icanqueca Moishishini: ‘Pinquemisantamajajiaquerijate piri aisa piniro, aatoquea pipigatsajigaritsija.’ Icanque aisa: ‘Iriraquea tsavejencatirica iriri irooca iriniro irimetojitsijitempari.’ \v 11 Cotanquitsiquea aviatimpajia manaquea picantashitatijaiaqueroquea, picantapinijiaque cameetsavaeque shirampari incanqueri iriri irooca iriniro: ‘Aatoquea nagavejitsi nojocaquempi picoguitejacoqueca, irooriji maasanopae nojocaquempimeca iroguentiquea corova.’ (Oraquea corova ocanque: ‘Nojocashiquenemparica Aapani Irioshi’). \v 12 Incanquerigueti iroguenti corova, aviatimpajia picanquequea aatoja yojoquiniritsija iriri irooca iriniro, aatoja icavintsajajiguiri. \v 13 Piquempejiaquerogueti imaica iroguentiquea povashiantajianaquero icanqueca Aapani Irioshi, irooquea poguijatacojianaque itsatacaantajiaqueca pivaesatiniteni. Cotanquitsiquea teetarite aparoquea onchoocateji ocatica, pantajiaquequea otsipapae quejecaroca. \p \v 14 Ariquea icajemajiaqueri aisa maasanopae, icapiocajiaqueriquea icanqueri: \p —Pinquemisantamajajiavaquenaja maasano aviatimpajia, pintsajiavaquero noncamanquempica. \v 15 Taaca opajitapae sotsiquitica quijanquitsineca ivagantequi caquinte aatoquea ocovaeguisheshirentiri. Oraquea sotoanquitsineca iriatimpaqui, irootaquequea covaeguisheterineca. \v 16 Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja. \p \v 17 Ariquea yojocapanajantiri maasano iquijanaquequea tsovironaquiqui. Iriraquea itsatacaanejia icanqueriquea: \p —¿Taaquea piquempetacaaca incajaranqui? \p \v 18 Iriatimpa icanqueriquea: \p —¿Teetarite pinquemajiguenaji aviatimpajia aisa? ¿Arimpate teesacanica pinquemajiguenaji nocanquegueti taaca opajitapae sotsiquitica quijanquitsineca ivagantequi caquinte aatotarite ocovaeguishetiritsi? \v 19 Teetarite ariquea ogueji shecatsi shiretsiqui, manaquea otehoteitapojaca tsicotontsiqui mana irishitacojitajero. \p Iroguentiquea icantajiaqueri imaica cameetsanijite intsajiaquenijite maasanopae ishecajiguetacaca teetarite oncovaeguishetacaanteji. \v 20 Icanqueriquea aisa: \p —Oraquea sotoapojirica caquinte, irootaquequea covaeguishetaquerica. \v 21 Oraquea intsompoguiqui shiretsiqui ariqueate oquenapoji taaca opajitapae covaeguisherentsipae: iquenquejaguishejigui, yoashijiguiro manquigarentsi tequeratatirajaca irimanquigajitemparo, yaitsitantajigui, imetojantajigui, yoashijiguiro manquigarentsijia imanquigajitacaca, \v 22 inintsiguetiriquea yashintaguecaca itsipapae, isavicaventajiguiro covaeguisherentsi, yamatavijantajigui, teequea irinejashitemparoji manquigarentsi, icatsimatimentiriquea igonoropae yamenaqueguetiquea caaviji yagavejavaequequea, iquenquetsaguishetantajigui, yaventacojiacaquea, teequea intsajigueji incomajamajajiguempaji. \v 23 Maasanopae ocatica ipeacaaguishejiguetacaca manaquea oquenapojiquea shiretsiqui, irootaquequea covaeguishetantanquitsica. \s1 Aventanajari Jesoshi manquigarentsi Shiropenishiaquitica \r (Mt. 15.21-28) \p \v 24 Ariquea yoanajiquea Jesoshi irooshitacoquero Tiro aisa Shirone ariquea iquijapoji tsovironaquiqui, teequea irinintavetempaji inquemacojiterime, cotanquitsiquea teequea iragavejeji iromanacotempaji. \v 25 Ariquea ochoocaque aparo manquigarentsi choocatanquitsica orijanite tequeratatiraja onquenquevaroteji, ishaquiacaroquea ampatsini. Iroompaqueate oquemacoquerigueti Jesoshi oanaquequea amenavaqueri. Ocoraquepojiquea ogueroventapojacari. \v 26 Oraquea manquigarentsi iroguentiquea guiriego, ovoguiquea Shiropenishiaqui. Ocantapojaqueri iroguisotoacoventajero orijanite ishaquiacaca ampatsini. \v 27 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueroquea: \p —Iriquetitaquea shecamajatanquitsine chaajaniquipaetirajaca. Teequea oncameetsateji aapitsateri chaajaniquirijia isheca, ojoquitenempari ishiishitepae.\f + \fr 7:27 \ft Aapani Irioshi itigaranquimentaqueri Jesoshi incoraquetashijiaqueri ishiraerijia. Iriquetimegueti incavintsajajiaqueme teeca irijorijoigueji, onquempevetaquempame yaapitsajitirigueti isheca chaajaniquirijia irojoquitenemparigueti shiishipae.\f* \p \v 28 Iroatimpa ocanqueriquea: \p —Arimajaca, Nomajirote, cotanquitsiquea shiishi iramenajiguerigueti irishecajiguempagueti chaajaniquiripae iroguijavaqueroquea isaviji shitaponcarontsiqui irishecatsopequiguetavaquemparoquea otsopequi. \p \v 29 Iriatimpa icanqueroquea: \p —Pitampaticamajataqueroquea. Imaica iintsijate poanaje, jac sotoanajiquea ampatsini shaquiavecaroca porijanite. \p \v 30 Oanajiquea, arejevepojaja otsovironaquitequi amenapojajiroquea orijanite norijaca omencorequi omaantacaca, teequea irishaquiajemparojiquea ampatsini, jac sotoanajiquea. \s1 Jesoshi iquemacajairiquea teeca inquemavetempaji \p \v 31 Yoanajiquea Jesoshi isotoantanajaroquea ichoocaquegueti irooshitacoquero Tiro, icantanajaquea Shironequi aisa Tecaporishiqui, yarejevaetajaquea iniromotijaqui Garirea. \v 32 Iroompaquea yaajianaqueneriquea shirampari carenisamaitori, aisa teeca inquenquetsamajavetempaji, icantajiaqueri impamijiaqueriquea. \p \v 33 Iriraquea Jesoshi itsipatanacariquea tiijai teegueti inchoocajigueji tirorencashijiacarica, ariquea yoguijaachapaquitsitaro iguempitaqui, aisa ijavachapaquitsita ichagatsiqueri inenequi. \v 34 Ariquea ipaguitetanaquero inquitequi yaajencataquiti icanqueri: “¡Efata!” (oncanquequea: “¡Pishepirejanajempa!”) \p \v 35 Irooquea icanquerigueti ariquea icotanaja ishepirejacotanaja, aisa itsirecarejanenetanaja iquenquetsamajatanaji. \v 36 Iroompaquea icantajiavecari Jesoshi maasano: “Aatoja picamantitsi.” Cotanquitsiquea arimpate itsavetantajianaqueroquea. \v 37 Yamenamenaitanaquequea intati maasano icantajianaque: “Maasanoquea yantaqueca cameetsavaeque, iquemacajaiaqueriquea teeca inquemavetempaji aisa inijacajairiquea macanavetatsica.” \c 8 \s1 Jesoshi yoshequiavaequeroquea pan, ishecatacaajiacari 4,000 shirampari \r (Mt. 15.32-39) \p \v 1 Iroompaquea yomporoguijaventajiapojacariquea Jesoshi icaramirincavaeque caquintejia, icocaniquea isavicaventajiaqueri, niganquiquea iteroncacojianaca ishecajia, taampate irishecajiaquempaca. Ariquea icajemajiaqueriquea itsatacaanejia icanqueri: \p \v 2 —Nopintsatacojianacariquea irirajia, namenaquequeate isavicaventajiaquenaquea ocaniqui 3 savincaguiteri, niganquiquea iteroncacojianaca ishecajia. Imaicaquea imaica teequea onchoocateji taampaqueate irishecajiaquempaca. \v 3 Arigueti nontigarancajiavetajempari iroaroaitanaje itsovironaquitequi aajiavaquerinishiatsi itaseane quenavoquirontsiqui, iconoagarantajiacaquea iquenaquenaivaepoji jmm osamani. \p \v 4 Iroompaquea icanqueriquea itsatacaanejia: \p —Ocaniquiquea teequea quericaca guintenitantemparone. ¿Ariquea querocampate iraajiqueroquea ocaniqui pan irojocajiaquenerica irishecajiaquempaca maasano inquemantajianaquempacate? \p \v 5 Icanqueriquea iriatimpa: \p —¿Querocaquea ocarashequiaqueni pan choocatanquitsica? \p Icanqueriquea: \p —Ocarati 7. \p \v 6 Iroompaquea Jesoshi icantajiaqueri maasano irisavisaviitaquequea quepatsiqui. Yajiricajiaquero pan caratanquitsica 7, icantacovenquero: “Arioteesa.” Ariquea icotarejaqueroquea yojocajiaqueneri itsatacaanejia, irioqueate jocajiavaqueneriquea maasano. \v 7 Ariquea chooca aisa mavipaquijaniquipaete shima. Iriraquea Jesoshi icantacovenqueri: “Arioteesa”, iroompaquea icantajiaqueri itsatacaanejia irojocajiaqueneriquea maasano. \v 8 Ishecajiacaquea maasanojia, iquemajianaca. Oraquea choocatapojajatsica iteguetajiroquea itsatacaanejia cantiriqui, ocaratacovaetaji 7. \v 9 Maasano shiramparijia shecajianquitsica icaramirincavaeque 4,000. Iroompaquea Jesoshi itigarancajiajiri iroaroaitanajeta. \v 10 Iriatimpa itetanajaro quenajarontsi, itsipatsipaitanajari itsatacaanejia, yoajianaquequea irooshitacoquero Tarimanota.\f + \fr 8:10 \ft Oraquea \fk Tarimanota \ft irooshitacoquero Magarara.\f* \s1 Iriraquea pariseojia icantajiavecari Jesoshi ironigaajiaquerime oacaantantatsica intati \r (Mt. 16.1-4; Irc. 12.54-56) \p \v 11 Ariquea icoraquecoraqueitashipojiriquea pariseojia iramenantajiguempari, icantantajiapojacarica ironigaajiaqueri oacaantantatsica intati onquenantapojemparoja ontaniqui jenoqui inquitequi. \v 12 Iriraquea Jesoshi yaajencataquitiquea icanque: \p —¿Querocaquea icojiacani choocajiatsica imaica inintantajiacaca ironigaajiqueri oacaantantatsica intati? Arimaja noncantajiaquempi aatotari nonigaajiguiniritsi. \p \v 13 Ariquea itsinampirejajianajiri, itetanajaroquea quenajarontsiqui, imontemonteitanajaquea intatiqueroqui. \s1 Jesoshi itsavetacotsitaqueri itsatacaantane pariseojia iquempetacaacaro anempoacaguiroca pan \r (Mt. 16.5-12) \p \v 14 Irirajia itsatacaanejia ipeacojianacaroquea pan irajaianaqueme irishecajiaquempameca, aparoca ochoocaque quenajarontsiqui. \v 15 Iriraquea Jesoshi icanquequea: \p —Aviatimpajia inchiquiojitaja pishecatacojigarotsi anempoacaguiroca pan irashijia pariseojia aisa Erorishi. \p \v 16 Irooquea iquemajiavaquerogueti iquenquetsatavacaajianaca, icanque: \p —Manatarite yamenajiacajiquea teetarite ameji pan, jero icantantajiacaca imaica. \p \v 17 Iriraquea Jesoshi yamenajiavaquerigueti iquenquetsatavacaajianaca, icantsitariquea: \p —¿Querocaquea ococani piquenquetsatacotantajiacaroca pan, picanquequea manatarite namenaquempi teequea pameji pan? ¿Arimpate tequerata pinquemajigueji? ¿Tequerata pintsajigueji? ¿Ari quishoshirentajiaquempi? \v 18 Ochoocavecaquea poquijajia, ¿teequea pamenantajiguemparoji? Aisa piguempita, ochoocajiavecaquea ¿teequea pinquemantajiguemparoji? ¿Teequea pinquenquejajiajeji? \v 19 Nocotarejaguequerogueti 5 pan, noshecatacaajiacari 5,000 shiramparijia, ariquea picapiocajiajiroquea choocatajatsica, ¿querocaquea ocarashequiavaetajini cantiripae pitseraiquijiajiro? \p Iriatimpajia icanquequea: \p —Ocaratacovaetaji 12. \p \v 20 —Oquejetacaquea aisa ocaratacovecagueti pan 7, nocotarejaguequeneri 4,000 shirampari, iroompaquea pavijiguetajirogueti choocatajatsica, ¿querocaca ocarashequiavaetajini cantiripae pitseraiquijiajiro? \p Icanqueriquea: \p —Ocaratacotaji 7. \p \v 21 Ariquea Jesoshi icanqueriquea: \p —¿Tequeratampate pinquemajigueji? \s1 Jesoshi yamenacajairi shamponcajari Vetsairaqui \p \v 22 Ariquea yarejerejeitapojaca Vetsairaqui. Yamajitapojiniri shamponcajari, icantajitapojiri impamiteri. \v 23 Iriraquea Jesoshi yacatsavacotapanajantiri shamponcajari itsipatanacari ocaraguepojigueti tsovironaquipae. Iquishoajatsitari iroquijaqui, imavitepacotashitanacari ipamitaqueri icanqueriquea: \p —¿Ari pamenaji? \p \v 24 Yamenaveca icanque: \p —Namenaguevecari caquintejia, iquempejiavecaro inchato, cotanquitsi yanijinijiitanaque. \p \v 25 Iquejetsitajariquea aisa imavitepacotashitanajari ipamijaquitsitajari iroquijaqui, iroompa icampanajanta jac amenamajatanaji, peamajatanaja, conijamajatanaji maasanopae. \v 26 Ariquea Jesoshi itigarancajiri itsovironaquitequi icantavaqueri: \p —Aatoja poapanajantitsi guinteninintsiqui, picamantacotanatsi. \s1 Peerero icanque Jesoshi iriguenti Quirishitotatsica \r (Mt. 16.13-20; Irc. 9.18-21) \p \v 27 Ariquea yoanaquequea Jesoshi guinteninintsipaequi irooshitacoguetaqueroca guinteninintsi pajitatsica Sesarea Piripo, itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. Oraquea quenavoquirontsiqui icoacojiaqueri: \p —¿Taa ipaji ijijiaquena caquintejia? ¿Quero icantajiguini? \p \v 28 Iriatimpajia icanqueri: \p —Iconoagarantajiaca icantacojiaquempi: ‘Iriguenti Joancani Viñacajatantatsica.’ Itsipa cantajiananquitsica: ‘Iriguenti Iriashini.’ Itsipaquea cantajiananquitsica: ‘Iriguenti itsipa tsavetantatsicani.’ \p \v 29 Ariquea icanqueriquea: \p —Aviatimpajia, ¿quero picantajiguini? ¿Taa nonaque naatimpa? \p Icantsitanaca Peerero: \p —Aviguenti Quirishitotatsica.\f + \fr 8:29 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* \p \v 30 Icanqueriquea: \p —Aatojate picamantacotanatsi. \s1 Jesoshi icamantsicaro irimetojaque \r (Mt. 16.21-28; Irc. 9.22-27) \p \v 31 Ariquea Jesoshi iparianacaroquea itsatacajaiaqueriquea itsatacaanejia irantsipevaequempaquea irira Irijanite Caquinte. Irimanintajiaqueriquea jivajiatsica, saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Ariquea irimetojajiqueri, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri impochatanaje. \v 32 Yoguiconejamajataqueneri. Irooquea iquemaquegueti Peerero itsipatanacari tiijai icantomajitsivetari. \v 33 Cotanquitsiquea Jesoshi ipitsocanaca yamenanaqueri itsatacaanejia, ariquea icantomajitsitari Peerero, icantsitari: \p —¡Poanaqueshinete, Satanashi! Teetarite pinquenquejacomajateroji inintaguequeca Aapani Irioshi, iroguentiquea piquenquejacoguequequea iquenquejaguetica caquinte. \p \v 34 Ariquea icajemajiajiri omporoguijajianquitsica oraniqui aisa itsatacaanejia icanqueriquea: \p —Quericaca nintanquitsineca iroguijatacoquena irovashiantanaqueroja inintashiguevetacaca iriatimpa, irinatashitapiniquempa inchapoa irompajacotantajiquemparica, mananiji iroguijatacoquena. \v 35 Quericaca teeca irininteji irantsipeventena irooca irimetojavenquena, manaquea impeaquempa; cotanquitsiquea iriraquea atsipevenquenaneca aisa irantsipevenquemparogueti Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica tsavetantaquenaca irooca irimetojavenquenaquea, incoquempaniquea inchoocaguiteni. \v 36 Arigueti inchoocavetaquempa agavejanquitsineca irashinquemparo maasanopae quepatsipaequitica, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti irimetojanajegueti arigueti impeaquempa camorecariqui, ¿arimpate agavejaque irajaararo aavajeri? Aatoquea agavejitsi. \v 37 Irashintamajavequemparoquea maasanopae, cotanquitsiquea aatoquea yagavejitsi irivegaraventavaquempa aatonijite yoguitsi camorecariqui. \v 38 Quericaca pashiventacaaquenaneca naatimpa aisa nocantaguequeca inchoocatimojiaquerigueti caquintejia caarica quisho oamajatiri Irioshimajaca, irirajia covaeguisherijia, ari inquejetaquempaquea irira Irijanite Caquinte impashiventacaapojaquempariquea iriatimpa oncoramanitapojajegueti incoraquetajegueti. Iroganejencapojajempaquea, inquempetapojajempari Iriri, intsipatsipaitapojajempari ashivantijite comajashirentanquitsica. \c 9 \p \v 1 Aisa icanqueriquea: \p —Noncanquempija arimajaguitatsi iconoagarantaca catintiitimojiaquenaca imaica, aato imetoji tequeratagueti iramene quero icotani Aapani Irioshi imajirontagueti, ironigaimojiaqueriquea iragavejane. \s1 Jesoshi icantashitatiimojiacariquea itsatacaanepae \r (Mt. 17.1-13; Irc. 9.28-36) \p \v 2 Ariquea anaanajagueti 6 savincaguiteri iriraquea Jesoshi yoanaque ontaniqui otsempiqui yagatsonquivaetanaquequea osamani. Iriguentiquea itsipatsipaitanaca Peerero, Santiago aisa Joanca. Tee inchoocateji itsipajia. Iroompaquea taampina iriatimpajia yamenitsijigariquea Jesoshi icantashitatiimojianacariquea. \v 3 Ariquea ocotanaca iitsaare ocavorejatanaquequea ocantashitatianaca tsiren oquitamaromajatanaquequea ocanca quempetacaqueate oquitamarotigueti sharaca, teequea iramenimajiteroji quitsaarentsi oguitamaroca yajacajitirogueti acaniqui quepatsiqui onquempetaquemparo iroatimpa. \v 4 Yamenitsijigari Iriashini aisa Moishishini itsipatsipaitacari Jesoshi iquenquetsatavacaajiaca. \v 5 Irira Peerero icanqueriquea Jesoshi: \p —Tsatacaantantatsica, cameetsavaeque achoocajiaque ocaniqui. Intsishiatsi nompeacaguempaja 3 catisetarentsi, aparo pashinquempa aviatimpa, aparo irashinquempa Moishishi, otsipaquea irashinquempa Iriashi. \p \v 6 Teetarite intsateji querocaca incanquemeca, mana itsaroajianaquetari. \v 7 Iroompaquea omararotacojiapojajiri, ariquea iquenquetsajencajitanaque omararosecanquegueti icanque: \p —Iricatica irio Irijani, nopintsamajatacaca. Pinquemisantamajajiguerija. \p \v 8 Ariquea yamenitsijiavetaja aisa cajaraguiteni, aparo icatiaja Jesoshi. \v 9 Ariquea icoraquecoraqueitaji yoguirincajiaja, iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Aatotaja quericaca picamantitsi oratica pamenajiaqueca imaica. Intancorejanajegueti Irijanite Caquinte irimetojavetaquempagueti, ariquea pintsavetacotsijiguemparoquea. \p \v 10 Iriatimpajia teequea quericaca incamanteji, manaquea icantavacaajiaca: \p —¿Oraquea icanquegueti: ‘intancorejanajegueti Irijanite Caquinte irimetojavetaquempagueti’, taaquea icantacotaque? \p \v 11 Ariquea icoacotsijijaari Jesoshi: \p —¿Quero ocotacani icantantacaca tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini icantajiaquegueti iriquetitaquea coraquetajatsine Iriashini? \p \v 12 Iriatimpa icanquequea: \p —Arimajaca ocanque Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi iriquetitaquea coraquetajatsine Iriashini, irinetsanaguequeroquea maasano. Cotanquitsiquea oraquea itioncacojiquerigueti Irijanite Caquinte, ¿queroquea ococani ocanquegueti irantsipevaequempaquea, aisa incatsimajiqueriquea? \v 13 Imaica noncamanquempi jac icoraquetaquiti Iriashini, cotanquitsiquea mana yantaguishejitaqueri maasano inintajitaqueca. Ariquea ocanque Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramani itsavetsijitaroni. \s1 Jesoshi yogueshitajiri chaajaniquitirajaca, yoguisotoajiniri ampatsini \r (Mt. 17.14-21; Irc. 9.37-43) \p \v 14 Ariquea yarejerejeipojaja ichoocajiaquegueti itsipajia itsatacaanejia, yamenajiapojajiri yomporoguijaventajari, aisa ichoocajiaque oraniqui tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini itsipatsipaicariquea iquenquetsatavacaajiaca, irooquea icanque irooquea icanque. \v 15 Yamenitsijiavajariquea icoraquepojaji Jesoshi ariquea icojianaca yamenamenaitanaquequea intati. Maasanojia itacorojaianaca iquenquetsatacaajiavajiri. \v 16 Iriatimpa icanqueriquea: \p —¿Taaquea piquenquetsaventajiaqueca? \p \v 17 Iquenquetsatanaquequea aparo, icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica, namavequempiri irijani ishaquiacaca ampatsini, imacanatacaaqueri. \v 18 Querocagueti ichoocaqueni yaacotapojaquerigueti ariquea ipijempejacaacari ishimotyonajavaetanaque, yatsicayajitanaca, iroompaquea aratsiquijini. Nocantajiavecari pitsatacaanejia iroguisotojaiaquerime, cotanquitsiquea teequea iragavejajigueriji. \p \v 19 Icantanaquequea Jesoshi: \p —¡Arisa picomirincajiga teequea paventemparoji iragavejane Aapani Irioshi! ¿Querocaquea oncarashequiavaeteni nosavicaventajiaquempi? ¿Queroca oncarashequiavaeteni nantsipetacojiaquempiquea? Iroosacanica iintsija pamajiaquenarijate ocaniqui. \p \v 20 Yaajianaqueneriquea. Iriraquea ampatsini yamenavaquerigueti Jesoshi, ariquea icotanaca icantacaanaqueri tinquininini, ariquea itejanaquequea isavi quepatsiqui, itigaritigarivaetanaca tigaririri tigariri, ishimotyonajavaetanaque. \v 21 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea iriri: \p —¿Querocaquea ocaratanaqueni yajagantsitacotaca ishaquiacarigueti ampatsini? \p Iriatimpa icanque: \p —Jac yoshequiacovaetanaquequea, ishaquiitsitacaritarite coramani chaajaniquitirajagueti. \v 22 Oconoaca manaquea yomposacaacariquea paamaripoquiqui, oconoaca yomposacaacari ojaaquiniqui irimetojaquerime. Imaicaquea arigueti pagavejaque aviatimpa, iintsija pimpintsatacojiguenashiatsi pamitacotenarishiatsi. \p \v 23 Icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Queroquea ococani picanquenaquea: ‘Arigueti pagavejaque’? Quericaca aventamajaquemparineca Aapani Irioshi iragavejaqueroquea maasano. \p \v 24 Iririjencavaetanaque iriri chaajaniquiri, icanque: \p —Naventavecariqueate. Pagavejacaguenaja naventamajataquemparinijite. \p \v 25 Ariquea Jesoshi yamenajiavaquerigueti ishiashiaitashipojacari icaramirincavaeque caquintejia, icantomajitsitari ampatsini, icanqueri: \p —Aviguenti cotacaacari, teeca inquemantempaji aisa teeca inquenquetsatantempaji. Imaicaquea noncanquempi pisotoanajerijate, povashiantanajerija iricatica, aatoquea picoraquetimatajitsi pishaquiajempari. \p \v 26 Iriraquea ampatsini ariquea icotanaca icajemanaquequea jeeee, icantacaanaqueri tinquininini, isotoapanajantiri yovashiantanajiri joquijitsantsataca quempeniquea imetojaque, iconoajiacaquea icantantajiacaca: \p —Metojaque. \p \v 27 Cotanquitsiquea Jesoshi yacatsavacoqueriquea yoguitinajaqueri, ariquea icotanaja icatianaja. \v 28 Ariquea yoanaji Jesoshi tsovironaquiqui, itsipatsipaitanajari itsatacaanejia, iriguenti choocajiajatsi, icoacotsijiapojajari: \p —¿Querote ococani naatimpajia caarica nagavejantajigari noguisotoitajigueriji? \p \v 29 Iriatimpa icanqueriquea: \p —Iriraquea ampatsini quempecarica imaica aatogueti iroquetitaquea pamanajiguiritsi Aapani Irioshi aisa aatogueti pisanticotiro pisheca,\f + \fr 9:29 \ft Oconoaca paperi iroquetinica tee oncanteji ocaniqui: \fk aisa aatogueti pisanticotiro pisheca.\f* aatoquea pagavejimajiguitsi poguisotojaiaqueri. \s1 Jesoshi icamantsitajariquea irimetojaque \r (Mt. 17.22-23; Irc. 9.43-45) \p \v 30 Ariquea yoanaji Jesoshi icantanaca Garireaqui. Teequea irininteji iramenajitavaqueri, \v 31 ininquetarite intsatacaajiaqueriquea itsatacaanejia. Ariquea itsatacajaiaqueriquea, icanqueriquea: \p —Iriraquea Irijanite Caquinte iraacaantajiqueri, irajaiavaqueri caquintejia, ariquea irimetojajiaqueri, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri intancorejanaje. \p \v 32 Iriatimpajia teequea intsajiavaqueroji icanqueca, cotanquitsiquea omintsaroanaqueri incoacojiaquerime taa opaji icanque. \s1 Quericaca anaamajatantanquitsineca \r (Mt. 18.1-5; Irc. 9.46-48) \p \v 33 Oraquea yarejerejeipojacagueti Caperenaoqui yoayoaitanaquequea tsovironaquiqui, iroompaquea irira Jesoshi icanqueri itsatacaanejia: \p —¿Taa opajita picantavaque picantavaque incajaranquitica quenavoquirontsiqui? \p \v 34 Cotanquitsiquea iriatimpajia imativicajianaque, yamenajiaquequea iroguenti icantavaque icantavaque quericaca caavijica yanaantaque. \v 35 Iriraquea Jesoshi isavicanaquequea, icajemajiaqueri itsatacaanejia carajianquitsica 12, icanqueriquea: \p —Quericagueti nintanquitsineca iranaantaque aato yaventacotatsi, inchiquioji iriatimpa iramijiaqueriquea maasano. \p \v 36 Ariquea yaitsitaquea aparo chaajaniquitanquitsica yogatiimojiaqueriquea itsatacaanejia, ariquea yatsomaitsitari icanqueri: \p \v 37 —Quericaca shineventavaquemparine chaajaniquiri quempecarica iricatica iroorijite nonintacaantaquero naatimpa, quempecaqueate naroguentica ishineventavaca. Quericaca shineventavaquenane naatimpa, aatoquea aparo naatimpa ishineventavaca, irioquea aisa irishineventavaquempa tigarancaquenaca. \s1 Quericaca teeca incatsimajiaji iroguenti itsipatacaji \r (Mt. 10.42; Irc. 9.49-50) \p \v 38 Ariquea icanqueri Joanca: \p —Tsatacaantantatsica, chapinquiqui namenajiaqueriquea aparo yoguisotoaqueriquea ampatsini, iroguentiquea yaventashicari pivajiro. Cotanquitsiquea naatimpajia nocantimentajiaqueriquea, namenajiaqueriqueate teetarite intsipatsipaitajinica. \p \v 39 Icanquequea Jesoshi: \p —Imaica aatotarite picantimentajiguiritsi. Quericagueti pamenajiaqueca avenquemparoneca novajiro ironigaantaquerogueti oacaantantatsica intati, iriatimpa aatoquea taampina itsipatavajirotsi incantimanatavajenaquea. \v 40 Quericacatari teeca incatsimataji iroguenti itsipatacaji. \v 41 Quericaca cavintsajaquempine jocacotaquempine oja pimiraqueca iroorijite nonintacaantaquero naatimpa, inquenquejaquegueti: ‘Irioriji irashi Quirishito’, arimaja aato opeapitsatari irinejacotajempa. \s1 Caaviji incatsimatimentamajajiqueri covaeguishetacaantanquitsineca \r (Mt. 18.6-9; Irc. 17.1-2) \p \v 42 “Taacagueti covaeguishetacaaquemparineca aparo chaajaniquiri quejejiacarica iricajia tsaroventaquenaneca, incatsimatimentamajajitaqueriquea. Irootaquequea nontsatacaantajiaquempiroca aatonijite iquejejitiritsi imaica, iroquetitamequea intsatotacojiquenerime itsanoqui iniroshimentapiri itononcantajitaca, irajaitanaqueriquea impishoncajatsijitempariquea inirojaniqui quentijani. \v 43 Nonquejetacaajiaquempiroquea imaica: arigueti oncovaeguishetacaaquempi paco, pincaratsitemparoquea. Cameetsavetaca pimpeaquempa tsatiavacori pichoocatigueti acaniqui quepatsiqui, aatoniji mavitepacotirajampigueti ipishoncajitimpi camorecariqui aatoca otsivaquitsi. \v 44 Ontaniquiquea aato imetojitsi igueni aisa aato otsivaquitsi paamari. \v 45 Aisa iroogueti covaeguishetacaaquempine piguiti, pincaratsitemparoquea. Cameetsavetaca pimpeaquempa tsatiaguitiri pichoocatigueti acaniqui quepatsiqui, aatoniji maviteguititirajampigueti ipishoncajitimpi camorecariqui. \v 46 Ontaniquiquea aato imetojitsi igueni aisa aato otsivaquitsi paamari. \v 47 Aisa iroogueti covaeguishetacaaquempine poquija, pintaguirorejaatsitempa. Cameetsavetacaquea apaoquivetaquempi pinquijapojajegueti imajirontagueti Aapani Irioshi, aatoniji mavioquivetimpigueti impishoncajitaquempi camorecariqui. \v 48 Ontaniquiquea aato imetojitsi igueni aisa aato otsivaquitsi paamari. \v 49 Maasanojiaquea osocapojempari paamari, quejetaca icachoanejitirigueti viratsi imetojajitinirigueti Aapani Irioshi.\f + \fr 9:49 \ft Chooca mavite ocantacoqueca ocatica. Maasano teeca intsaroventempari Aapani Irioshi iroanaque camorecariqui. Irioquea aisa ocantacoque tsaroventarica Quirishito irantsipevaetanaquempa acaniqui quepatsiqui impishoncamajatanajeroniji quempevaetagantsi.\f* \v 50 Oraquea incachoanepane cameetsavaeque, cotanquitsiquea ariguetija omasancategueti, ¿querocampate incojitajeroni incachoanetantajitajemparo? Pinquejetemparoja incachoanepane cameetsatatsica, aisa pinconoavacaamajaquempaja.” \c 10 \s1 Icanque Jesoshi aatoja quericaca vashiantirotsi imanquigare \r (Mt. 19.1-12; Irc. 16.18) \p \v 1 Ariquea isotoanaque Jesoshi, yoanaquequea Joreaqui aisa intatiqueroqui Jororane. Iroompaquea yarejetapojacagueti yomporoguijajiavempojacariquea aisa icaramirincavaeque caquintejia. Ariquea itsatacajaiaqueri iquempetapiniquerogueti. \p \v 2 Ariquea iconoagarantajiacaquea pariseojia icoraquecoraqueipojaque icoacojiapojaqueri iramenantajiaquempariniji, icantajiapojaqueri: \p —¿Arite icantimentantajitiro irovashianterogueti shirampari imanquigare? \p \v 3 Iriatimpa icanqueriquea: \p —¿Querocampate icanqueni Moishishini itioncacotanaquerogueti? \p \v 4 Iriatimpajia icanquequea: \p —Iriraquea Moishishini ishinetsitari arigueti irovashiantanajero shirampari imanquigare, irojoquitenemparojate paperi otioncacagueti yovashianquero,\f + \fr 10:4 \ft Oratica paperi icanquero quimajareri \fk certificado de divorcio \ft (irooca aisa \fk carta de divorcio \ft ). Iroguenti paperi itioncajiquerogueti quejecaroca: “Imaicaquea novashiantajiro nomanquigavetacaca, aato nomanquigatajaro.” (Pamenero Os. 2.2 aisa Ireo. 24.1-4.)\f* ariquea intigaranquitsitemparo oanaje. \p \v 5 Icanque Jesoshi: \p —Iriraquea Moishishini manatarite yamenajiaquempiquea quishoshirentavaequempi, jero iquejetacaanquempiroca imaica itioncanquempiroca. \v 6 Cotanquitsiquea iroaqueragueti ipeacaaguecariguetiquea Aapani Irioshi maasanopae, ‘ipeacaacariquea shirampari aisa manquigarentsi.’\x + \xo 10:6 \xt Jen. 1.27.\x* \v 7 ‘Irootaquequea imaica shirampari intsinampirejanaqueriqueate iriri aisa iriniro, quisho iroamajataquero imanquigare, \v 8 apatsinoroquea incantanajempa. Ariquea iroaqueraguetiquea tequeratagueti irimanquigatemparoji, mavite icarajiavetaca, ariquea imanquigacarogueti ariqueate icojianaca tee irimavitetajeji, quempetanajaqueate apatsinoronica icantaja.’\x + \xo 10:8 \xt Jen. 2.24.\x* \v 9 Jeroquea imaica oraquea itsipatacaantacaca Aapani Irioshi, aatojate itsiparejajiro caquinte. \p \v 10 Ariquea yoayoaitanaji tsovironaquiqui icoacomajajiaqueriquea itsatacaanejia. \v 11 Iriatimpa icanqueriquea: \p —Quericaca ovashianqueroneca imanquigare manquigatajemparoneca otsipa, manaquea icovaeguisheca yaimentacocaro iroquetica. \v 12 Ariquea oquempetaca, iroogueti manquigarentsi ovashiantanaquerineca manquigataroca manquigatajemparineca itsipa, manaquea aimentacari. \s1 Jesoshi yamanacoventajiaqueri chaajaniquirijia \r (Mt. 19.13-15; Irc. 18.15-17) \p \v 13 Iroompaquea icoraquecoraqueitaquequea itsipapae yamajiapojiniriquea Jesoshi chaajaniquiripae impamijiavaqueriniji. Iriraquea itsatacaanejia yamenajiavaquerigueti yamajiaquenerigueti, icantomajavaqueriquea. \p \v 14 Cotanquitsiquea yamenaquegueti Jesoshi, osemacaaquitari icanqueriquea: \p —Ariotaquetsija incoraquetetate chaajaniquirijia naatimpaqui, aatoquea pojocaavaca, ishineventajiacaritarite Aapani inquitequitica irimajirontacotaquempari quenquejajiatsica quempecarica iriatimpajia.\f + \fr 10:14 \ft Irirajia chaajaniquitanquitsica tee iraventacojiguempaji, mana ishineventajiapojacari Jesoshi, iquemisantajiaqueri. Ari anquempejiaquempaquea aatimpa.\f* \v 15 Iroomajaca noncantajiaquempica: quericaca nintanquitsineca impejaeri Aapani Irioshi Imajirote inquempetajempariquea chaajaniquitirajaca. Oraquea aatogueti iquempetaritsi, aatotarite iconoapojajari maasano peajiaquerica Imajirote. \p \v 16 Iroompaquea inajiaqueriquea chaajaniquiripae, ipamijiaqueri yamanacoventajiaqueri incavintsajamajajiaquerinijite Aapani Irioshi. \s1 Ajaarantavaetatsica \r (Mt. 19.16-30; Irc. 18.18-30) \p \v 17 Oraquea yoanajigueti Jesoshi yameniri icoraquepoji irira caquinte ishiashitapojacariquea iguerovempojacari icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica cameetsari, ¿queroquea noncoquempani cameetsanijite noncoguitempaninijite nonchoocaguiteni? \p \v 18 Icanqueri Jesoshi: \p —¿Queroquea ococani picantantaquenaca ‘cameetsari’? Teequea inchoocateji cameetsari, aparo icoca Aapani Irioshi. \v 19 Pitsaqueroquea maasanopae itioncacotanaqueca Moishishini, ocanquequea: ‘Aatoja pimetojanti, aatoja poashitiro manquigarentsi, aatoja paitsitanti, aatoja pitsojeacotantimatatsi, aatoja pamatavijantitsi, pinquenquejacameetsatacoquerija piri aisa piniro.’ \p \v 20 Iriatimpa icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica, aritarite noquempetaca imaica, noparianacaroquea nonetsanamajatanaqueroquea maasano nochaajaniquipojigueti narejevaecaro imaica. \p \v 21 Yamenitsitanacariquea Jesoshi ipintsatacotanacariquea icanqueri: \p —Imaica apanivani poanaquequea pojocantaguetanaqueroquea maasanopae pashintaguecaca, paantajiaquemparoquea imentaquipae pojocajiaqueneri coguitejacojianquitsica, pinquejetaquerogueti onchoocataje oganejencaro shinetacajaempineca ontaniqui inquitequi. Ariquea pincoraquetajeja poguijatanaquena. \p \v 22 Iquemitsitaroquea icanquerica ariquea ocotanaca otsimeteitacaanaqueri, ariqueate yoanaji, ishimampojancavaetanacaquea, iriguentitari ajaarantavaetatsica. \v 23 Iriraquea Jesoshi yamenajiaqueriquea maasanopae, ariquea icantajiguiri itsatacaanejia: \p —¡Omanapitsamajataquempariquea ajaarantavaetatsica inquijanaque imajirontagueti Aapani Irioshi! \p \v 24 Irooquea iquemajiaquerogueti icanqueca, yamenamenaitanaquequea intati itsatacaanejia. Yapijitajiroquea Jesoshi icanque: \p —Nirijanijiate, omanapitsamajataquempari inquijanaque imajirontagueti Aapani Irioshi iriraquea aventaroca irajaararo. \v 25 ¿Arimpate iragavejaquequea cameyo inquijanaquequea itepoquiqui quisaatonquiri irisotoanaqueriquea antaqueronta? Aatoquea yagavejitsi. Iriompaquea ajaarantavaetatsica caaviji anaaquero omanapitsataquempari inquijanaque imajirontagueti Aapani Irioshi. \p \v 26 Iquemitsijigari itsatacaanejia arimpaqueate yamenamenaitanaque intati, icantavacaajiaca: \p —Iroosacanica, ¿quericampate agavejanquitsineca iraavajempa? \p \v 27 Yamenajianaqueriquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Iriraquea caquinte teequea iragavejeroji, iriguentiquea Aapani Irioshi agavejatsi, yagavejaquerotari maasanopae. \p \v 28 Iroompaquea icantanaque Peerero: \p —Nomajirote, naatimpajia novashiantajianaqueroquea maasanopae nashintaguecaca, noguijaguijaitanaquempi. \p \v 29 Icanque Jesoshi: \p —Iroomajaca noncantajiaquempica, quericaca vashiantajianaqueroneca itsovironaquite, irioca iriguentijeguitepae, itsijoitepae, iriniro, iriri, irijanijiate, irooca iniganquitejire, cameetsanijite irisavicavenqueroquea notigaranquimenquerica intsavetantimojianaqueriquea itsipapae intsatacaajiaqueriquea Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica, \v 30 irojocajitajeneriquea otsipa itsovironaquite ocaniqui quepatsiqui oshequiavaequequea aricaca oncaravaequequea 100, aisa inchoocajiaque itsipapae iriguentijeguitepae, itsijoitepae, iriniropae, irijanijiate, iniganquitejire. Cotanquitsiquea incatsimatimentajiqueri iramenajiquerigueti itsarovenquenaquea. Oncoramanitapojajegueti incoguitempaniquea iranijaguiteni. \v 31 Icaramirincavaequequea yamenajivetacaca imaica yanaantavaeque, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti aatoquea yanaantajitsi. Aisa icaramirincavaeque teeca iranaanteji imaica, oncoramanitapojajegueti iranaantavaetanaque. \s1 Jesoshi icamantajiajiri aisa irimetojaque \r (Mt. 20.17-19; Irc. 18.31-34) \p \v 32 Ariquea iriatimpajia ishivoquishivoquiitanacaroquea quenavoquirontsi itoncotoncoitanaque iroaroaitanaquequea Jerosarequi. Iriquetitaquea oananquitsi Jesoshi, iriraquea itsatacaanejia yoguijaguijaipojiri, yamenamenaitanaquequea intati. Itsipajia guijajianaquerica itsaroajianaquequea. Ariquea yapijitajiro Jesoshi itsipajianajari tiijacoñaji itsatacaanejia carajianquitsica 12, ariquea iparianacaro icamanqueri querocaca incojiquerini ontaniqui Jerosarequi. \v 33 Icanqueriquea: “Imaicaquea antoncotoncoitanaque oahoaitanaque Jerosarequi. Ontaniquiquea ontaniqui arejerejeiquempagueti manaquea iraacaantajiqueri irira Irijanite Caquinte, irajaitanaqueri ichoocajiaquegueti saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iriatimpajia incanquequea: ‘Iintsishiatsi irimetojajiterini.’ Ariquea irajaitanaqueriquea ichoocajiaquegueti teeca irijorijoigueji irimetojacaanqueriquea. \v 34 Iriatimpajia irantanaguishevaequeri, inquishoquishoavaequeri, aisa impasapasaiqueri agompiaquitempari. Ariquea irimetojajiaqueri, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri intancorejanaje.” \s1 Inintajiavecaca Santiago aisa Joanca \r (Mt. 20.20-28) \p \v 35 Ariquea iquempejiquempejiipojiriquea Santiago aisa Joanca, irijanijiate Severeo, icanqueriquea: \p —Tsatacaantantatsica, nonintajiaque pinetsanamajajiaqueroquea noncantajiaquempica imaica. \p \v 36 Iriatimpa icanqueriquea: \p —¿Taate opajita pinintajiaque nantempica? \p \v 37 Icantajiaqueri: \p —Aapojajempagueti pimpeaquempagueti Imajirojiate maasano, nonintajiavecaquea poguisavisaviitaquena nosenampijajiaquempi, aparo savicanquitsineca pitincamijempequiqui, aparo pishinampijempequiqui.\f + \fr 10:37 \ft Irira savicatsica itincamijempequiqui majirontatsica yanaajiaqueri itsipajia, iquejemajirovecari majirontatsica, aisa iquejetaca savicatsica ishinampijempequiqui, iquejemajirovetajari.\f* \p \v 38 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Teequea pintsajigueroji ocatica pinintavecaca. ¿Arimpate pagavejajiaquequea aviatimpajia pimire nomiraquempaca naatimpa? ¿Arimpate pagavejajiaque poviñacajatacaantantaquemparo noviñacajatacaantantaquempaca naatimpa?\f + \fr 10:38 \ft Ocaticaquea icanqueca Jesoshi manaquea iquejetacaacaro irantsipequempagueti, oquejetaca incanquegueti: “¿Arimpate pagavejajiaquequea aviatimpajia pantsipevaequempaquea pinquempejiaquenaquea naatimpa nantsipevaetaquempagueti?”\f* \p \v 39 Iriatimpajia icanqueriquea: \p —Jeejeguitatsi nagavejaquempa. \p Icanqueriquea Jesoshi: \p —Pitampaticamajataquero pimiraqueroquea nomiraquempaca naatimpa, arimaja poviñacajatacaantantaquemparo noviñacajatacaantantaquempaca naatimpa.\f + \fr 10:39 \ft Iquempetacaacaro Jesoshi, quejetacaquea incanquegueti: “Pitampaticamajataquero pantsipevaequempaquea pinquempejiaquenaqueate naatimpa nantsipevaetaquempagueti.”\f* \v 40 Cotanquitsiquea teequea naatimpa cantatsineca quericaca senampijaquenaneca savicanquitsineca notincamijempequiqui aisa noshinampijempequiqui. Iriguentiquea cantanquitsica Aapani Irioshi paesatoniqui iroaqueragueti. \p \v 41 Ariquea iquemajiavaquegueti itsipajia 10 itsatacaanejia itijerequijianaqueri Santiago aisa Joanca. \v 42 Cotanquitsiquea Jesoshi icajemajiaqueriquea icanqueriquea: \p —Pitsajiguiritarite iriraquea ipejaiaqueca imajirojiate teeca irijorijoigueji manaquea yatsanavaecari igonorojia, ariquea iquempejiaca iramajirorejia yomperaperacari irashijia. \v 43 Cotanquitsiquea aviatimpajia aatoquea piquejejiga. Ariguenti quericaca nintanquitsineca iranaantimojiaquempi, impeitsitempaja amijiguempineca. \v 44 Quericaca nintanquitsineca irijivatante, impeitsitempaja iromperare maasano. \v 45 Quempecaquea Irijanite Caquinte teequea irooquea incoraquetashiteji iramijitavaqueri, iroguenti icoraquetashique incavintsajantapoje, aisa irimetojaventsitempariquea maasanojia, onquejevequempaquea irivegaraventajiajeneri irisotoimentajianajeniji santanatacojiavetanquitsica. \s1 Jesoshi yamenacajairi shamponcajari Varitimeo \r (Mt. 20.29-34; Irc. 18.35-43) \p \v 46 Iroompaquea yarejetapojacaroquea Jesoshi Jericoqui, itsipatsipaitapojacariquea itsatacaane. Oraquea yoanajiguetiquea arimpaqueate yoshequiavaetanaquequea oguijaguijaitanaquerica. Ariquea oraniqui ocaravoquitapojigueti quenavoquirontsi isavicaque shamponcajari pajitatsica Varitimeo, iriguentiquea irijanite Timeo. Iriatimpaquea iroguenti isavicaventi yamanantagueti imentaquipae. \v 47 Irooquea iquemacoquerigueti coraquetapojishiatsi Jesoshi Nasarequitica, icajemitsitanacaquea iririjencatanaque, icanque: \p —¡Jesoshii, Ichoviquitanaqueca Taavini, pimpintsatacotenashiatsi! \p \v 48 Icantomajajiaqueriquea oshequini, icantsijiavetari irisanticotanaque, cotanquitsiquea iriatimpa arimpaqueate icajemamajatanaquequea: \p —¡Ichoviquitanaqueca Taavini, pimpintsatacotenashiatsi! \p \v 49 Icatiapojacaquea Jesoshi icanque: \p —Iintsijate pincajemerijate. \p Icajemitsitari shamponcajari icanqueriquea: \p —Iintsija, imaica pishinevaetanajempaja, pincatianaje, icajemaquempiqueate. \p \v 50 Icatiitsitanaca ipishoncapanajantiroquea isavotacaca ishiashitanacariquea Jesoshi. \v 51 Icantavaqueri Jesoshi: \p —¿Taa opaji pininque nantaquempiro? \p Icanti shamponcajari: \p —Tsatacaantantatsica, noninque namenaje. \p \v 52 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Iintsija poanaje, pitsaquetarite nagavejaque namenacaajempi, paventantaquenaca, irootaquequea pamenantanajaca. \p Ariquea icotanaca amenaji, yoguijatanajiri quenavoquirontsiqui. \c 11 \s1 Yarejetapojacaroquea Jesoshi Jerosarequi \r (Mt. 21.1-11; Irc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Iroompaquea irooshipojigueti irarejerejeipojemparo Jerosare, yarejerejeipojajaroquea Vetepaje aisa Vetania Orivotsempiqui. Ariquea iriraquea Jesoshi itigarancajiaqueriquea mavite itsatacaane icantajiavaqueriquea: \p \v 2 —Poanaquequea ontaniqui quempeji guinteninintsiqui, ariquea pamenajiapojeri aparo aashino irijanigantirenajaniqui shiticacotaca, tequeratatirajaquea irishiashiavijitacotantajitempariji. Pishiticarejacojianaqueri pamajiaquenarija. \v 3 Choocagueti cantajiaquempineca: ‘¿Querocampate pincojiaquerini?’ Aviatimpajia pincantajigueri: ‘Iriguenti coacotacari Amajirote, taampinatari iroguipijaempiri.’ \p \v 4 Ariquea yoayoaitanaquequea yamenajiapojiriquea shiticacotaca tsovironaquiqui sotomorontsiqui ocaravoquitapojigueti quenavoquirontsi, ariquea ishiticarejacojiaqueriquea. \v 5 Iriraquea choocajianquitsica oraniqui icanqueriquea: \p —¿Querocaqueate pincojiguerini? ¿Taaquea pishiticarejacotancarica aashinogantirenajaniqui? \p \v 6 Icantanaqueriquea iriatimpajia icantajiavaquerica Jesoshi, ariquea ishinejiaqueneri iraajianaqueneri. \p \v 7 Ariquea yaajianaqueriquea yamajiaqueneriquea Jesoshi, ipashicamititsajiaqueneri iitsaarepaequi, iriatimpa isavicantanacari ishiacotantanacariquea. \v 8 Irirajia tirorencaventajiacarica iconoagarantajiacaquea yovemaroncaashijiavaqueri iitsaare quenavoquirontsiqui, itsipapae aavashijiavanquitsica ovashi ivemaroncaashijiavaqueriquea.\f + \fr 11:8 \ft Yovemaroncaashijiavaquerigueti iitsaare quenavoquirontsiqui aisa ivemaroncaavoquitashijiavaquerigueti ovashi, manaquea iquejetacaavacari majirontatsica ishineventajigarigueti.\f* \p \v 9 Irirajia iriquetica oahoaitananquitsica aisa irirajia guijaguijaitaquerica icajemajianaque, icanque: \p —¡Caaviji yoganejencamajataca! \p —¡Intsishiatsi irishineventajiquempari iricatica coraquetapojatsica itigarancaqueca Majirontamajatatsica! \p \v 10 —¡Ari incoquempani irishineventajiquempariquea iricatica peanquitsineca Amajirojiate inquempetajempariquea Taavini ipeavecagueti coramani imajirojiate choviquijianacajica! \p —¡Caaviji yoganejencamajataca Aapani Irioshi choocatatsica jenoqui! \p \v 11 Ariquea yarejetacaroquea Jerosarequi, yoanaquequea teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi, yamenaguepojiroqueate itsitacaguetapojiroquea. Iroompaquea incajaranquiguitetanaquitigui isotoanaji yoanaji Vetaniaqui, itsipatsipaitanajari itsatacaanejia carajianquitsica 12, javaetanaji catsirincaiteri tsaparoncaguitetanaja. \s1 Jesoshi icanqueroquea iguera aatotarite ochoocatajitsi osovena \r (Mt. 21.18-19) \p \v 12 Ariquea osavincaguitetanajigueti isotoanajirogueti Vetania, itaseapojiquea Jesoshi. \v 13 Yamenacotsitapojacaroqueate iguera choocatanquitsica ovana, irootaquequea yoantapanajantaca iramenamajapanajanteroquea choocaca osovena, cotanquitsiquea iquempejivetapojacaroquea quempeji teequea anejeroji, iroguentini ovana. Tequeratatarite arejetempaji ochoocatantaca osovena. \v 14 Icantsitaroquea: \p —Imaicaquea imaica aatoquea ishecatimajitajarotsi pisovena. \p Iquemajiaqueriquea itsatacaanejia. \s1 Jesoshi yoguivorocajiaqueri jocantantajiavecaroca teemporoqui \r (Mt. 21.12-17; Irc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 15 Ariquea yarejerejeitaca Jerosarequi, iquijanaque Jesoshi oniganquirequi oticaacoroqui teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi, yamenajiapojiriquea jocantantaguetirica viratsipae intsompogui oniganquirequi aisa vegaratantajiguirica. Yoguivorocajiapojaqueriquea maasanojia, aisa yapitaquiaguequeroquea ishitaponcaropae yojoquijitantarica imentaquitsite guipiantajiguirica imentaquipae.\f + \fr 11:15 \fk guipiantajiguirica imentaquipae. \ft Incoraquequegueti joriojia quenajiapojatsica otsipapae guinteninintsipaequi iramajiaquegueti cantashitatiaguetanquitsica imentaquipae, irojocajiapojaqueneri guipiantajirica imentaquipae irojocajiavajeneriniji itsipapae cameetsaniji irojocagarantajiajeneriniji Aapani Irioshi teemporoqui, irioca irivegarajiaque viratsi irojocajiaquenerica.\f* Iquejetsiguetaroquea aisa isavisaviitantacaca jocantajiguirica emorenipae. \v 16 Icantimentajiaqueriquea maasano aatotarite iquijacaantajianacaro oniganquirequi teemporo irajaianaquero irajaararopae iravisacaantajianaquemparo antaqueronta. \v 17 Ariquea itsatacajaiaqueriquea icanqueriquea: \p —¿Arimpate tee ontionquempaji: ‘Oratica notsovironaquite incantacojitero iroguenti ashi incoraquetantapinijitempaca caquinteguetatsica iramanajiaquenaniji’?\x + \xo 11:17 \xt Is. 56.7.\x* Cotanquitsiquea aviatimpajia manaquea pipeacajaiacaro imoro itsititantaca aitsitantajiatsica.\x + \xo 11:17 \xt Jer. 7.11.\x* \p \v 18 Iroompaquea iquemacojiaquerigueti saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini inintajiavecaquea irimetojajiaquerime, cotanquitsiquea querocampate incojiaquerini, itsaroacaajiacariquea, yamenajiaqueri yomporoguijaventajiacari maasanopae yamenamenaitanaquequea intati ishineventajianacari itsatacaantavaequegueti. \p \v 19 Ariquea opitsecajencatanajigueti, yoanaji Jesoshi, isotoanaquero Jerosare. \s1 Oshimpeguiricanaquequea iguera \r (Mt. 21.20-22) \p \v 20 Osavincaguitetanajigueti yoayoaitanaji, yamenacojianajiro iguera jac sampirocani metojamajataque maasano ovaritsa. \v 21 Iriraquea Peerero iquenquejitanajaro chapinquitica, icanque: \p —Tsatacaantantatsica, iintsija pameneroja intati ontatica iguera picantaqueroquea chapinquiqui aatonijite ochoocatajitsi osovena, imaicaquea metojaque. \p \v 22 Icanque Jesoshi: \p —Paventaventaitemparijate Aapani Irioshi. \v 23 Iroomajacaquea noncantajiaquempica, quericaca cantaqueroneca ocatica otsempi: ‘Poanaquetsija pojocajatempa inirojaniqui quentijani’, aatogueti iquenquejaveta: ‘Arica’, iroguenti iraventamajaquempariquea Aapani Irioshi, ariquea oanaquequea ojocajapojempa. \v 24 Jero imaica nocantantajiaquempica, taaca opajita pamanajajiaquerica Aapani Irioshi pamanajiaquerigueti, paventamajaquemparija pintsamajajiaqueja arimajaca irojocajiaquempi, ari oncotanaquempa. \v 25 Oraquea pamanajiguerigueti Aapani Irioshi, choocagueti picatsimajiaqueca, iroquetitaquea pimpeacojiajempari taaca opajita icatsimatacaaquempica cameetsanijite irishinevenquempinijite Piri choocatatsica inquitequi irishetajempironijite pipeacaaguishejiacaca aviatimpajia. \v 26 Cotanquitsiquea aatoguetija pipeacojiajaritsi ipeacaajiacaca catsimatacaaquempica, aatoquea ishetajirotsi Aapani Irioshi choocatatsica inquitequi pipeacaaguishejiacaca aviatimpajia. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi taaquea tigarancaqueri \r (Mt. 21.23-27; Irc. 20.1-8) \p \v 27 Ariquea yarejerejeitapojajaro Jerosare, iriraquea Jesoshi iquijanaquequea intsompogui oniganquirequi teemporo yanijivijitaque. Incajaranquiguitetanaquegueti icoraquecoraqueitashipojaqueri saserorotejia anaantajianquitsica, itsipatsipaicariquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, icoraquejiaquequea aisa jivajiatsica. \p \v 28 Icantajiapojaqueri: \p —¿Taaquea cantaquempi piquempetancaroca imaica poguivorocantajiacarica jocantantajiatsica? ¿Taampate tigarancaquempiquea? \p \v 29 Iriraquea Jesoshi icanqueri: \p —Iintsija naatimpa noncoacotempi. Poguisotoaquenarogueti, ariquea nonquempetsitempa naatimpa noncamanquempiquea queri tigarancaquenaca. \v 30 Iviñacajatantigueti Joancani, ¿queroquea oquenapojini? ¿Irooca oquenantapojaca inquite? ¿Irioca oquenantapojaca caquintejia? Iintsija pincamantena. \p \v 31 Irooquea iquemajiavaquegueti iquenquetsatavacaajianaca icantajianaque: \p —¿Querote ancoterini? Ancantsivetemparigueti oquenantapojaca inquite, iriatimpa incantanaque: ‘Iroosacanica ¿queroquea ococani teeca pinquemisantantajiguempariji?’ \v 32 ¿Cotanquitsiquea ariguetija ancantsivetempari oquenantapojaca caquintejia...? \p Manatari itsaroacaajiacariquea omporoguijajianquitsica, maasanopaetari icanque irira Joancani iriguenti tsavetantatsica itigarancaqueca Aapani Irioshi. \v 33 Jero icantantajiacarica Jesoshi: \p —Teetari nontsajiguenica. \p Ariquea Jesoshi icantajiaqueri: \p —Iroosacanica, ariquea nonquejetaquempaquea naatimpa, aatoquea nocamantimpitsi quericaca tigarancaquenaca naatimpa. \c 12 \s1 Jesoshi iquempetacaajiacariquea quempoguijavetaroca ovaitsoquimashi \r (Mt. 21.33-46; Irc. 20.9-19) \p \v 1 Ariquea Jesoshi iquempetacaacotacanari icanqueriquea: \p —Ichoocaque aparo caquinte yashincaquea iguepatsite. Iroompaquea imiamaroncaqueroquea ovaitsoqui, itantotacoqueroquea. Iqueecashiqueroquea yagaticantajitaroca ovaitsoqui osotoajatantanaquempaca ovaja, ipeacaitsitaroquea irisavicantaquempaca jenoqui quempoguijaqueroneca cameetsanijite iramenamajaqueronijite aatonijite yaajiguetirotsi. Iroompaquea icajemajiaqueri itsipapae irishiacojiaqueneriquea. Oraquea onchoocatanaquegueti irojocagarantajiaqueneri iriatimpa. Ariquea yoavaetanaquequea jmm osamani. \v 2 Ocoramanivaetapojigueti aapojajagueti osamparipiotantanacaca ovaitsoqui itigarancavecari aparo yashincaca iramanajiajateriquea irojocagarantajiajenerime iriatimpa. \v 3 Cotanquitsiquea iriraquea shiacojiaqueroca manaquea yaajiavaqueri itavatavaajiaqueri itigarancajiajiri ejempaco. \v 4 Ariquea irira ashincaroca itigaranquitsitaja itsipa. Iriatimpa iroguenti iquirajashitequitacaajiavaqueri icantaguishejiavaqueri. \v 5 Itigarancavetaja itsipa, ariquea imetojajiavaqueri. Iroompaquea itigaranquitsivetaja itsipapae oshequini. Iconoagarantacaqueate itavatavaajiavaqueri, itsipapae imetojajiavaqueri. \p \v 6 “Iriguenti choocatajatsi irijanite ipintsamajatacaca. Ariquea itigaranquitsitari iriatimpa, icanque: ‘Iriocampa nirijanite, iriguentiquea irajaitavaque cameetsa, inquemisantajiavaqueri.’ \v 7 Cotanquitsiquea iriatimpajia irooquea yamenavaquerigueti icoraquepojigueti iquenquetsatavacaajianaca icanquequea: ‘Jeeri irintatica ashinquemparoneca maasanopae irimetojanajegueti iriri. Jamequetiroshiatsi ametojajiavaqueri cameetsanijite aatimpajia ashintamajatajemparoneca.’ \v 8 Iroompa yarejevepojaca yaajiavaqueriquea imetojajiaqueri, ipishoncavaequitiri antaqueronta otantotacocagueti ovaitsoquimashi. \p \v 9 “¿Imaica querocaca incojiaquerini ashincaroca iguepatsite? Manaqueate iroashijiaquiteriquea irimetojajiaquiteri, itsipapaequeate incajemajiaje quempoguijitajerineca iniganquitejire. \p \v 10 “¿Arimpate teequea pampatsajavantacojigueroquea Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramaniqui? Ariqueate ocanquequea imaica: \q1 ‘Oraquea ogota mapi teeca irishineventajiavetempaji peacaajiacaroca mapipanco, \q1 opeanacaquea anaantamajatanquitsica quishotacaaqueroca. \q1 \v 11 Iriraquea Aapani Irioshi ipeacajaaroquea. \q1 Amenajiaqueroquea aatimpajia oganejencani.’ ” \p \v 12 Iriatimpajia inintajiaveca iraacaantajiaquerimequea, iquemajiavaqueritari iriguenti iquejetacaajiaca, cotanquitsiquea itsaroacaajiacariquea omporoguijajianquitsica, jero yoayoaitantajianacaca. \s1 Icoacojiqueri Jesoshi cameetsavaequempa irojocajiqueneri Sesa imentaquipae \r (Mt. 22.15-22; Irc. 20.20-26) \p \v 13 Iriraquea pariseojia itigarancagarantajiaquequea itsatacaane aisa shinevencarica Erorishi\f + \fr 12:13 \ft Pamenero Mr. 3.6 otioncacagueti isavi itsavetacojiquerigueti \fk shinevencarica Erorishi.\f* iroaroaitanaque ichoocaquegueti Jesoshi incomitacaajiaquempari cameetsanijite onchoocaquenijite incanqueca ompampiatantapojempaca incatsimatacaantajiaqueri. \v 14 Iriatimpajia yoayoaitanaquequea icantajiapojiri: \p —Tsatacaantantatsica, notsajiaque aviatimpa teetarite pamataguempaji. Tee inchoocateji quericaca pagamajaquempaca, aisa teequea pintsaroacaguempariji caquinte, irioca anaantavetanquitsica, irioca teeca iranaanteji. Pitsatacaantigueti tampatica poaquero picamanquerigueti queroquea incojiaquempani irinetsanajigueroniji inintaguetica Aapani Irioshi. Aviatimpa pitsatiroqueate icanqueca majirontatsica Sesa icanquegueti maasanojia joriojia irojocagarantapinijiaqueneri imentaquipae. Imaica ¿queroca pincanteni? ¿Cameetsampa nojocajiaqueneri, aricaca tee oncameetsateji? \v 15 ¿Ariquea nojocajiaqueneriquea, aricaca aato nojoquiniritsi? \p Cotanquitsiquea Jesoshi itsatavaqueroquea teequea cameetsa incantajigueji, manaquea ishinetamampeajiacaqueate intati, irootari icantantacarica: \p —¿Quero ococani pinintantajiacaca pincomitacaajiaquename? Iintsija pojocajiguenarijate apamentaquiro tenario\f + \fr 12:15 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario.\f* nameneritate. \p \v 16 Iriatimpajia yojocajiaqueneriquea. Iroompaquea icanqueriquea: \p —¿Taa ipajita iricatica ivaantorijiqueca? ¿Taaquea ashintaro ivajiro tioncanquitsica? \p Icanqueriquea: \p —Iriguenti majirontatsica Sesa. \p \v 17 Icantsijigari Jesoshi: \p —Iroosacanica, pojocajiajenerijate Sesa yashincaca iriatimpa pinetsanatimenqueroniji icanqueca, aisa pinquejetacaajiaquempariquea Aapani Irioshi, pinetsanamajajiaqueroja maasanopae icantaguequeca. \p Iquemajiavaquerogueti icantajiaquerica, ariquea yamenamenaitanaque intati. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi quero oncoquempa intancoretancoreitanajegueti oncoramanitapojajegueti \r (Mt. 22.23-33; Irc. 20.27-40) \p \v 18 Iroompaquea irioquea oahoaitananquitsica saroseojia iramenajiaquiteriquea Jesoshi. Iriatimpajia iriguentiquea cantajiatsica aatoquea itancoretancoreitanajitsi metojatsica. Icantajiapojaqueri: \p \v 19 —Tsatacaantantatsica, iriraquea Moishishini itioncanaque coramani paperiqui icanque inchoocaquegueti caquinte teeca irijanintempaji, aapojempagueti irimetojanajegueti irojocapanajantero imanquigare, choocaguetiquea iriguentijeguite irioquea manquigatajemparone irijanintacajaemparoquea quempetaja irioca irijanintajari metojanquitsica. \v 20 Coramani ichoocaque aparo nogonoro irijanintacaquea 7. Iriraquea parianquitsica imanquigavetacaroquea manquigarentsi, cotanquitsiquea niganquiquea imetojaque teequea irijanintacaguemparoji. \v 21 Iroompaquea irioquea manquigavetajaro itsipa oguijatirica. Ariquea iquempetaja iriatimpa, imetojanaji teequea irijanintacaguemparoji. Ariquea iquempetaja itsipa niganquitica. \v 22 Arimpaquea iteroncanaca maasano imanquigajiavecarogueti, teequea irijanintacajaiguemparoji. Ariquea ometojitsitanaja iroatimpa. \v 23 Imaica, iintsija pincantenaja, oraqueate oncoramanitapojajegueti intancoretancoreitanajegueti maasano metojatsica, ¿quericaca manquigamajatajemparoneca? Maasanotari imanquigajiavecaroquea. \p \v 24 Icanqueri Jesoshi: \p —Aviatimpajia manaquea picomijiaca, teetarite pintsajigueroji querocaca ocanqueni Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramani, aisa teequea pintsajigueroji yagavejica iriatimpa. \v 25 Oncoramanitapojajegueti intancoretancoreitanajegueti maasanopae metojatsica, aatoquea quericaca manquigatajatsineca, aisa manquigarentsi aatoquea yojocantajitajirotsi irimanquigajitajemparo, manatarite inquempejianajempariquea irashivantijitete Aapani Irioshi choocajiatsica inquitequi. \v 26 Imaica aviatimpajia iroguentiquea picanque aatoquea itancoretancoreititsi metojaripae. ¿Arimpate teequea pampatsajavantacojigueroji itioncacotanaqueca Moishishini coramani iquenquetsataquegueti Aapani Irioshi maequitatsicaqui? Icanqueriquea: ‘Naroguenti Irioshimajate Averaame, Ishaaco aisa Jacovo.’ \v 27 Teequea irio Irioshite metojatsica, iriguentiquea Irioshite anijatsica. Aviatimpajia iroguenti picomimajajiaca. \s1 Queroca caavijica anaaque irinetsanamajajiqueca \r (Mt. 22.34-40) \p \v 28 Ariquea icoraquepojaque aparo tsatacaantiroca itioncacotanaqueca Moishishini, iquemapojaqueri iquenquetsatavacaajiaca. Yamenaquequea itampaticamajataqueroquea Jesoshi itsatacaaquerigueti saroseojia, ariquea icanqueriquea iriatimpa: \p —Oraticapae icantacaantica Aapani Irioshi irinetsanajite ¿querocate anaantamajatatsica? \p \v 29 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Oraquea caavijica anaaque icantacaantica irinetsanajite iroguenti cantatsica: ‘Pinquemisantamajatenajate, ishiraerijia. Iriraquea Arioshite Majirontamajatatsica, iriguenti apaniromajaca. \v 30 Pimpintsamajataquemparija Majirontamajatatsica Pirioshite, pampaniromajatanaquerija, pimpintsashirentamajaquempari, pimpintsaguenquejanemajatanaquempari, pintampishiventamajaqueneri irooriji pipintsamajatacari.’\x + \xo 12:30 \xt Ireo. 6.4-5.\x* \v 31 Oraquea mavitetapojatsica iroguentiquea cantanquitsica: ‘Pimpintsataquemparija pigonoro pinquejetacaajempa pipintsatagueti aviatimpa.’\x + \xo 12:31 \xt Irev. 19.18.\x* Teetarite onchoocateji otsipa icantacaantaqueca anaaqueroca ocatica mavite. \p \v 32 Iriraquea tsatacaantiroca itioncacotanaqueca Moishishini icanque: \p —Tsatacaantantatsica, arimajaca pinetsanamajaqueroquea, iriraquea Irioshimajaca iriguentiquea aparomajaca, teequea inchoocateji itsipa. \v 33 Ampintsamajaquempariquea ampanirontamajatanaqueri iriatimpa, ampintsaguenquejanemajatanaquempari, ampintsashirentamajatanaquempari, antampishiventamajaqueneri. Aisa ampintsamajaquempari agonoro anquejetacaajempa apintsatagueti aatimpa. Irootaquequea inintamajataque Aapani Irioshi, anaaqueroquea antaajiguenerigueti viratsipae maasanomontiina irooca aisa ajocajiguenerigueti Aapani Irioshi taaca opajitapae. \p \v 34 Iriraquea Jesoshi yamenaquerigueti iquenquejamajaquero itampaticamajataqueroquea yoaquero, icanque: \p —Irooshipojishiatsi pimajirontamajaquempari Aapani Irioshi. \p Ariquea icantajiaquiti mariric, ariquea oparianaca teequea quericaca coacotajerineca. \s1 ¿Taaquea choviquitanaqueri Quirishitotatsica? \r (Mt. 22.41-46; Irc. 20.41-44) \p \v 35 Oraquea itsatacaantanajigueti Jesoshi oniganquirequi teemporo icanque: \p —Iriraquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini icanquequea: ‘Iriraquea Quirishitotatsica\f + \fr 12:35 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* iriguenti ichoviquini Taavini.’ ¿Querocaquea ococani icantantajiacaroca? \v 36 Coramanitari Ishire Aapani Irioshi iquenquejacaaquerigueti Taavini icanque: \q1 ‘Iriraquea Majirontatsica Aapani Irioshi icanqueriquea Nomajirote: \q1 Pisaviquetaja pisenampijaquenaja notincamijempequiqui, \q1 pintsipataquenaquea arejevaetanaquempa \q1 nagavejajiaquerigueti maasano catsimajiaquempica, onquejevequemparo povanquegontatsitempari.’ \m \v 37 Iriraquea Taavini iriotaquequea cantaquerica: ‘Nomajirote’, ¿queroquea incoquempani inchoviquitanaqueri? \p Icaramirincavaetanaquequea omporoguijaventacarica, iquemajiavaquerigueti ishinejianaca. \s1 Icanque Jesoshi aatojate yoguijaguijaitacotiritsijate tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini \r (Mt. 23.1-36; Irc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Ariquea itsatacaantanajigueti Jesoshi icanque: \p —Inchiquiojitaja poguijaguijaitacotiritsijate tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iroguenti ishineventajiaca inquitsaajerontajiaquemparo ontiasearo cameetsanijite irisemeque. Aisa yoayoaitapinique ontaniqui yojocantajiguetirogueti taaca opajitapae ajaararontsipae inintajiaque inquenquetsatacaajitavaqueriquea. \v 39 Icoguitani yoapinijiguigueti shinagogaqui icapiocantapinijiacaca, inintajiaquequea iroguisavicajitavaqueri intsipatsipaipojempariquea anaantajiatsica. Ariquea iquejejiacaquea aisa icapiocajiacagueti irishecajiaquempaquea, inintajiaque iroguisavicajitavaqueriquea intsipatacaantajiquempariquea anaantajiatsica. \v 40 Aisa yamatavimatavivaetaqueroquea metojacoropae iteroncamajatsitaqueroquea ashintaguecaca. Aisa yamanamampeajiacariquea Aapani Irioshi teetaquea irisanticotsitempaji, isemejiaque intati. Iriatimpajia caaviji iranaajiaquequea incatsimamajajitaqueri oncoramanitapojajegueti. \s1 Metojacoro ojocaqueneriquea Aapani Irioshi omentaquitsite \r (Irc. 21.1-4) \p \v 41 Ariquea yoanaquequea Jesoshi isavicaque tampatica ochoocaquegueti itetantajitarica imentaquipae yojocajiquenerica Aapani Irioshi. Yamenajiavaqueriquea maasano yojocajiaquegueti imentaquitsite. Iconoajiaca ashintajianquitsica yojocamajataquequea oshequini. \v 42 Iroompaquea ocoraquepojiquea aparo metojacoro, teequea ashintempaji, otepojiri iroatimpa mavimentaquitejaniqui omentaquitsite. \v 43 Yamenaqueroquea Jesoshi icajemajiaqueriquea itsatacaanejia icanqueriquea: \p —Arimajaca ocatica metojacoro teeca ashintempaji yamenaqueroquea Aapani Irioshi otetaquequea oshequini, anajaiaqueriquea maasano. \v 44 Iriatimpajia yaagarantavajiri imentaquitsite, yashintavaevetacatari, cotanquitsiquea iroatimpa teeca ashintamajavetempaji manaquea aacaajaniquicari maasano ashincaca ovegaratantajempameca osheca. \c 13 \s1 Jesoshi icanque irisovejaiquero teemporo \r (Mt. 24.1-2; Irc. 21.5-6) \p \v 1 Ariquea isotoanajiroquea Jesoshi intsompogui oniganquirequi teemporo, icanquequea aparo itsatacaane: \p —Tsatacaantantatsica, pameneroja inirotsentseina mapipae ipeacaantajitaroca. ¡Cameetsavaequequea mapipancopae! \p \v 2 Cotanquitsiquea iriraquea Jesoshi icanqueri: \p —¿Arite pamenajiaquero maasanopae ocatica? Aatoquea ochoocatajitsi aparo mapi ogataajatsineca, maasanopae irisoveacomajajitaquero. \s1 Queroquea oncotanaquempani irooshipojegueti onteroncaguetanajempa quepatsi \r (Mt. 24.3-28; Irc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Ariquea yoayoaitanaquequea Orivotsempiqui otampaticatacoqueroquea teemporoqui, ariquea isavicaque Jesoshi oraniqui. Iroompaquea iriraquea Peerero, Santiago, Joanca, Antirishi iquempejiquempejiipojacariquea, icantajiapojiri: \p \v 4 —Pincamantena, ¿querocate oncarateni irisovejaiqueroni? Irooshipojegueti onetsanatantaquempaca, ¿taa opaji nontsatantajiavaquemparoca? \p \v 5 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: “Shoshoh yamatavijajitimpitsija. \v 6 Incoraquecoraqueitaquetari oshequini pinajajiaquenaneca cantajianquitsineca: ‘Naroguenti’, ariquea iramatavijajiaqueri incaramirincatashivaetanaqueri. \v 7 Pinquemacojiavaquerigueti irashimirintavacaajianaquempaquea quempeji, aisa otsipapaequi quepatsi, aatoquea pitsaroajiguitsi. Aritarite onquejetanaquempaquea imaica, cotanquitsiquea aatotaja arejetsitatsi onteroncantanaquempaca maasanopae quepatsi. \v 8 Iriraquea guintenijianquitsica otsipapaequi quepatsi iroaroaitashijianaqueriquea osamanipaequitica, ariquea irashimirintavacaajiaquempa. Ariquea inquempejiaquempaquea majirontajiatsica inchoocagarantajiaque intigarancajiaqueri igoaretajiate iroaroaitashijianaqueriquea itsipa majirontatsica irashimirintavacaajiaquempa. Aisa omoguecaguetanaquempaquea. Irantsipevaejitaquemparoquea tasetsijencapae. Onquejeguetanaquempagueti imaica mana oparianaca intati irantsipevaetantajitaquempaca. \p \v 9 “Pagamajaguitempani. Irajaianaquempiquea icapiocajiacagueti jivajiatsica incatsimatacaantajiaquempiquea, impasatacaantajiaquempi agompiaquitempi shinagogapaequi icapiocantapinijiacaca pigonorojia. Aisa irajaianaquempiquea quejemajirojiavetatsicaqui, aisa majirontajiatsicaqui. Ariquea aviatimpajia pintsavetantimojianaqueri pintsavetacotantajiaquenaqueate naatimpa. \v 10 Iroquetitaquea intsavetacojiqueroquea Quenquetsatsarentsimajaca Oganejencatatsica intsitacacovaetanaquempariquea maasanopae caquinteguetatsica, ariquea onteroncapojajempa. \v 11 Oraquea iraacaantajiquempigueti irajaianaquempigueti majirontajiatsicaqui aatoquea pishoshoguiteta aatoquea piquenquejajigui pincantajigue: ‘¿Querocaca noncanque nompetanaquempagueti coajica?’ Poapoaitanaquegueti iriatimpajiaqui aatoquea inchiquioji piquenquetsatashijiaquempa aviatimpajia, iriguenti quenquejacaajiaquempironeca Ishire Aapani Irioshi cameetsanijite pintsajiaquenijite querocaca pincanque. \p \v 12 “Inconoagaranquempaquea iraacaantajiaqueri iriguentijeguitepae irashimajaca igonoromajaca irimetojacaantajiaqueri. Ariquea inquejejiaquempaquea irijanintajiatsica irimetojacaantajiaqueriquea irijanijiate. Itsipaquea incatsimajianaqueri iriri iriniro irimetojacaantajiaqueri. \v 13 Maasanopae irisemaneguintimentajiaquempiroquea novajiro pitsaroventajiaquenagueti, cotanquitsiquea quericaca atsipetacovaetanquitsineca aatogueti yovashiantirotsi itsarovenquenagueti arejevaequempa irimetojanaje, irioquea iriguenti irajaitanaje inquitequi.\f + \fr 13:13 \ft Mt. 10.21-22.\f* \p \v 14 “Oraquea pamenajiaquerigueti iriraquea covaeguishetaqueroneca teemporo incatianquemparogueti ontaniqui icantimentajitirigueti incatigue (quericaca apatsajavanqueroneca ocatica pinquenquejamajateroja pintsatimenqueroniji), ariquea inchoocaquegueti ontaniqui pintampinajiapanajantejate maasanopae Joreaquitica pishiashiaitapanajantejate otsempitsempiacagueti. \v 15 Quericaca choocatanquitsineca sotsiqui omencotapojacagueti itsovironaquitequi ovancaitoqui, aatoquea yaguijitapanajanti, aato iquiji iraaguepanajantero taaca opajitapae choocatanquitsica intsompogui. \v 16 Quericaca choocatanquitsineca iniganquitejirequi, aatoquea ipiapanajanti iraapanajantero iitsaare. \v 17 ¡Ooshiatsi manquigarentsijia tsaraquijianquitsineca, aisa atsomijianquitsineca, caaviji antsipemajajiaquempaquea! \v 18 Aviatimpajia pamanacoventajiguempaja aatonijite otampaticatirotsi oncatsincaguitemajategueti. \v 19 Caavijitari irantsipejitaquempa anaavaequero maasanopae yatsipejiguetacaca iroaqueragueti ipeacaacarogueti Aapani Irioshi quepatsi arejevaequemparoquea imaica. Aisa aatoquea yamenajitajirotsi oncoramanitapojajegueti. \v 20 Aatomegueti icaratacaapojirome Amajirote oratica savincaguiteripae irantsipetantajiavetaquempaca interoncamajajiaquempamequea caquintejia. Cotanquitsiquea ipintsatacotacari icoguiajiaqueca,\f + \fr 13:20 \ft Irirajia \fk icoguiajiaqueca \ft iriojiatari aventaventajiaquemparineca.\f* icaratacaantapojacanarica. \p \v 21 “Quericaca cantajiaquempineca: ‘Jeeri iricatica Quirishitotatsica’, irooca incanquempi: ‘Ichoocaque ontaniqui’, aatoquea piquemisantajiguiritsija. \v 22 Incoraquecoraqueitaquequea tsavetantamampejaigatsica amatavijantajianquitsineca incanquequea: ‘Naroguentiquea Quirishitotatsica.’ Itsipaquea cantajianquitsineca: ‘Naroguentiquea tsavetantiroca icanquenaca Aapani Irioshi.’ Aisa ironigaanqueroquea oacaantantatsica intati cameetsanijite iramatavijajianaquerinijite oshequini. Inquejetacaajitsivetempariquea icoguiajiaqueca Aapani Irioshi, cotanquitsiquea aatoquea yagavejiritsi. \v 23 Pagamajaventajiguempaja, nocamantsiquempiquea imaica maasano ocatica tequeratagueti arejepojempa. \s1 Querocaca oncoguetanaquempani incoraquetajategueti Irijanite Caquinte \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Irc. 21.25-36) \p \v 24 “Iroompaquea oncaraguijanaquegueti atsipevaerentsi impitsecajencatanaque catsirincaiteri, taai aato iquitasetaji. \v 25 Iriraquea impoquiropae irasacaraaguetanaquempa. Irimoguecanaquempaquea choocaguetanquitsica jenoqui inquitequi. \v 26 Iroompaquea iramenajitavaqueriquea Irijanite Caquinte incoraquetapojajegueti incoraquetantapojajempa mararoqui, iragavejavaetapojempa iranaajiaqueriquea maasano, iroganejencavaetapojempa. \v 27 Ariquea intigarancajiaqueriquea irashivantijitete iroaroaitanaquequea intsitacaguitejajiaquitero quepatsi aisa inquite, incapiocajiaqueriquea icoguiajiaqueca Aapani Irioshi. \p \v 28 “Imaica pintsajiavaqueroja nontsatacaajiaquempica, nonquempetacaaquempiroja iguera. Iroaquerasano etsocorevanatanaque pitsajiaquequea irooshipojaji ajagantsipojaje. \v 29 Ariquea onquempetajempaquea oncoramanitapojajegueti pamenajiavajerogueti onquempetanajempagueti notsatacajaianaquempica imaica, irooquea pintsatantajiavajempa irooshipojajishiatsi incoraquetajate Irijanite Caquinte, quejetaca catiapojaca sotomorontsiqui. \v 30 Arimajaca noncantajiaquempica, maasanopae ocatica nocantajiaquempica imaica onetsanamajatanaquempaquea tequeratagueti interoncajiguempaji maasano choocajianquitsineca omparianaquempagueti notsavetantsitacaca imaica.\f + \fr 13:30 \ft Otioncacaca acaniqui, iguenquetsatsarequi guiriegojia ocanque \fk genea. \ft Chooca mavitepae agavejaque oncantacotaque. \fk Genea \ft agavejaque oncantacoqueri (1) irioca maasano choocajianquitsica icantaquerogueti \fk (esta generación \ft o \fk la gente de este tiempo); \ft (2) irioca oncantacoque maasano joriojia \fk (esta raza); \ft (3) irioca oncantacoque maasano choocajianquitsineca omparianaquempagueti itsavetantsitacaca \fk (esta generación, es decir, la generación que ve el comienzo de estas cosas).\f* \v 31 Oraquea inquite aisa quepatsi ompeaquempa, cotanquitsiquea oraquea nocantaguequeca aato opegatsi. \p \v 32 “Teequea inchoocateji tsatatsineca querocaca savincaguiteri onetsanatantaquempaca, tee aisa intsajiteji quero incarateni catsirincaiteri. Irirajia ashivantijite inquitequitica tee intsajigueji, ariquea iquempetaca Irijanite Aapani Irioshi teequea intsateji. Aparoquea icocani Aapani Irioshi iriatimpa itsaqueroquea. \v 33 Pagamajavajemparija. Pincoguitempaniquea poguijajiavajeri, aisa pamanaguiterini Aapani Irioshi, teetarite pintsajigueji querocaca aantapojempaca oratica savincaguiteri. \v 34 Onquempetaquemparoquea iroguegueti caquinte osamani, irojocajianajeri irashijia incantajianajeriquea maasanojia taaca opajita irisavicaventajiajeneri. Incanteri yashincaca quempoguijiroca sotomorontsi incantacoguitempani iramenaguiteni. \v 35 Irootaquequea noncantantaquempica aviatimpajia, pincoquempaniquea poguijamajaguiterini, teetari pintsajigueji querocaca incoraquetantajatempaca ashincaroca tsovironaqui. Aisa teequea pintsajigueji aricaca incoraquetaje ompitsecajencaguitetanajegueti, irooca nianquiite, irooca irinijanajegueti chaapa, irooca osavincaguitetanajegueti. \v 36 Taampinaquea incomirejapojajempiquea, inchiquiojitaja yamenajiapojajimpitsijate teequea poguijajigueriji. \v 37 Oraquea nocantajiaquempica aviatimpajia, irooquea nocantajiaqueriquea aisa maasanojia: Pagamajajiaquempaja.” \c 14 \s1 Iquemavacaimentajiacari Jesoshi iraacaantajiaqueri \r (Mt. 26.1-5; Irc. 22.1-2; Jn. 11.45-57) \p \v 1 Ariquea iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica itsipajiacari tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini yamenajiavaquerogueti mavitetapoji savincaguiteri arejetantapojempaca Paashicoa,\f + \fr 14:1 \ft Pamenero \fk Glosario \ft itsavetantajitirogueti \fk Paashicoa.\f* aisa savincaguiteripae ishecatantajitaroca pan teeca inconoantajitemparo anempoacaanaqueroneca, iquenquejajianaque queroquea incoquempani iraacaantajiaquerinijite Jesoshi irimetojacaantajiaqueri, cotanquitsiquea teequea irininteji inquemacojitaqueri. \v 2 Icanquequea: \p —Oraquea anaanajempagueti Paashicoa, ariquea aacaantajiaqueri. Imaicaquea imaica aatotaja aacaantajiguiritsijate aatonijite icatsimatacojianaqueritsijate maasano omporoguijaventajiacarica. \s1 Ishaguitantajicari Jesoshi casancajencajari \r (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8) \p \v 3 Ariquea yoanaque Jesoshi Vetaniaqui itsovironaquitequi Shimo icantajitica Avejancavetatsica. Isavisaviitaquequea ishecajiacaqueate, ariquea ocoraquepoji manquigarentsi amacopojiri casancajencajari vegaramajatatsica, ipeacaantajitaroquea naarero, tee inconoajatantajitemparoji otsipaja. Iroguenti yoguijaantajicaro chovintyoriqui ipeacaajitaca mapi icantajitica aravasetero. Amapojaquerogueti iriatimpaqui otsanorejacotsitaroquea oshaguitantsitariquea ishinquireguishiqui. \v 4 Iconoagarantajiacaquea savisaviitanquitsica oraniqui icatsimajianaquequea iquenquetsatavacaajianaca icanquequea: \p —¿Querocaquea? Opomatsajatacashiatsi casancajencajari. \v 5 Ovegaravaecaqueate anaanaquero 300 tenario.\f + \fr 14:5 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario.\f* Arimesano irojocantajiquerome aanquemparome imentaqui irojocajitaquenerimequea coguitejacojianquitsica. \p Ariquea icatsimajiaqueroquea. \v 6 Cotanquitsiquea Jesoshi irooquea iquemajiavaquerigueti icantsijigariquea: \p —Iintsija ariotaquetsijate, aatoquea pasereajiguirotsi, cameetsavaequequea oshaguitanquenaro. \v 7 Iriraquea coguitejacojiatsica icoguitanitarite pintsipajiajempariquea, pinintajiaquegueti pincavintsajajiaqueri pincavintsajajiaqueriqueate, cotanquitsiquea naatimpatarite aatoquea picoguitani pitsipajiajanatsi. \v 8 Imaica iroatimpa onetsanaquero agavejaqueca, oshaguitsinotantaquenaro casancajencajari ashi irojoquijijitajatenagueti nometojanaquegueti. \v 9 Imaica noncamanquempiquea arimaja querocagueti intsavetantajiqueroni Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica maasanopae quepatsipaequi, ariquea intsavetantajiqueroquea ocatica manquigarentsi oshaguiquenagueti cameetsanijite inquenquejacotimentajitajeronijite iroatimpa. \s1 Jorashi ininque iraacaanqueriquea Jesoshi \r (Mt. 26.14-16; Irc. 22.3-6) \p \v 10 Ariquea yoanaque Jorashi Ishicariote iramenajiaquiteriquea saserorotejia anaantajianquitsica incantajiaquiteri ininquequea iraacaantaqueri Jesoshi. Irioveca itsatacaane carajianquitsica 12. \v 11 Iriatimpajia ishinejianacaquea icanqueriquea irojocajiaqueneri imentaquipae. Iriraquea Jorashi yoanaji, iroompa ariquea iquenquejanaquequea queroca incoquerini iraacaantaquerigueti. \s1 Jesoshi ishecatacaajianajari itsatacaanejia \r (Mt. 26.17-25; Irc. 22.7-18; Jn. 13.21-30) \p \v 12 Ariquea aapojaca savincaguiteri pariantajaroca savincaguiteripae ishecatantajitaroca pan teeca onconoguemparoji anempoacaaqueroneca, irooquea aisa ijitorejantajitarica ovejajaniqui irishecajiaquempaca inquenquejacojiaqueroquea Paashicoa. Iriraquea itsatacaanejia Jesoshi icanqueriquea: \p —¿Querocaquea pininqueni nonetsanajiaquempironi maasanopae cameetsanijite ashecajiaquempanijite coajica ashineventajiaquemparo Paashicoa? \p \v 13 Ariquea iriatimpa itigarancajiaqueriquea mavite itsatacaane icantajiavaqueri: \p —Poapoaitanaquequea Jerosarequi, pintonquivojajiavaquempari shirampari iramacopojaquerogueti ijatsite, irioquea poguijaguijaitanaque. \v 14 Querocagueti inquijanaqueni oraniqui ariquea pinquijaquijaitanaquequea aviatimpajia, pincantajiapojeriquea ashincaroca itsovironaquite: ‘Iriraquea Tsatacaantantatsica icanque: ¿Querocaqueate oraniqui noshecajiaquempani coajica nontsipatsipaiquempari notsatacaanejia nonquenquejacojiaqueroquea Paashicoa?’ \v 15 Iriatimpa intsipatsipaitanaquempiquea oshitamencotacagueti jenoqui, irijicojiaquempiroquea otantotacagueti caguitejeguinica, jac netsanaguecaquea maasanopae. Ariquea oraniqui pinetsanamajajiaqueroquea maasanopae ashecajiaquempagueti coajica. \p \v 16 Yoayoaitanaquequea itsatacaanejia, yarejerejeica Jerosarequi, ariquea yamenajiapojiroquea maasano quejemajataca icantajiavaquerica Jesoshi incajaranqui. Ariquea inetsanajiaqueroquea maasanopae irishecajiaquempaca irishineventajiaquemparoniji Paashicoa. \p \v 17 Iroompaquea opitsecaguitetanaquegueti yoanaque Jesoshi Jerosarequi, itsipatsipaitanacariquea itsatacaanejia carajianquitsica 12. \v 18 Ariquea ipimerequijajiapojaca shitaponcarontsiqui ishecajiaca. Icanque Jesoshi: \p —Imaica noncamanquempi, iconoaquempiquea aviatimpajia aparo aacaantenaneca, ishecatimotaquena. \p \v 19 Ariquea icohicoitanaca itsatacaanejia ishimampojancajianaca, yacayacaitanaque: \p —¿Naroguenticampa aacaanquempineca? \p \v 20 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Iriguenti aacaanquenaneca notsatacaane conoavetaquempica aviatimpajia 12, iriguentiquea tsipavacoquenaca notsiantancarogueti pan shovaoqui. \v 21 Aritarite ontampaticamajatanaque ocanqueca tioncanquitsica coramani itsavetacotsijicarigueti Irijanite Caquinte, cotanquitsiquea ¡irantsipevaetempanishiatsi irira aacaanquerineca! Aatomesano ivoguime iriatimpa. \s1 Jesoshi icotarejaqueroquea pan yojocajiaqueneri itsatacaanejia \r (Mt. 26.26-29; Irc. 22.14-20; 1 Co. 11.23-26) \p \v 22 Iroompaquea ishecajiacagueti, yaitsitaroquea Jesoshi pan, yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantacovenquero: “Arioteesaa.” Ariquea icotarejaqueroquea yojocajiaqueneriquea itsatacaanejia icanqueriquea: \p —Paajiavaqueja. Iroguenti notsino. \p \v 23 Iroompaquea incajaranquiguitetanaquegueti yaacoquero chovintyoriqui,\f + \fr 14:23 \ft Iroguenti yaacotaque vinoja.\f* yamanajiriquea aisa Aapani Irioshi, icantacovenquero: “Arioteesaa.” Ariquea yojocacojiaqueneriquea itsatacaanejia, imirajiavaca maasano. \p \v 24 Icanqueriquea: \p —Iroguentiquea noriraja\f + \fr 14:24 \ft Icanquerogueti \fk noriraja \ft mana iquejetacaacaro intati, cameetsaniji amirapinijiaquerogueti anquenquejapinijiaquero imetojaventajiacajigueti.\f* sotojaatananquitsineca nometojaventajiaquerigueti caramirincavaetananquitsineca. Ocantacoqueroquea iroaqueraro paaquito.\f + \fr 14:24 \ft Oraquea \fk paaquito \ft iroguenti icantamajajitirica itsipa irinetsanamajajitenerica. Ocaticaquea \fk iroaqueraro paaquito \ft icantajiacajiquea Aapani Irioshi irishetacotajeri igovaeguishere maasano aventaventaquemparineca Meshiantatsica metojaventajiacajica. Ochoocaguetaquequea paaquitopae iroquetinica icanquerica Noeni, otsipa icanquerica Averaameni, otsipa icantajiaquerica ishiraerijia ichoocaquegueti Moishishini, otsipa icanquerica Taavini.\f* \v 25 Imaica noncanquempiquea, aatoquea nomirajaro vinoja arejevaetapojempa nomirajemparo iroaquerajaro impeaquempagueti Aapani Irioshi Imajirojiate maasano. \s1 Jesoshi icamanqueri Peerero iromanacoqueriquea \r (Mt. 26.30-35; Irc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 26 Iroompaquea iteroncajianaquerogueti yamashaiventajiaquerigueti Aapani Irioshi, isotosotoitanaji yoayoaitanaque Orivotsempiqui. \v 27 Ariquea icanqueri Jesoshi: \p —Ocatica pitsecanquitsica maasano aviatimpajia pimpashiventacaajiaquenaquea pojocajiapanajantena. Otioncacatari ocanque: ‘Aapojempagueti nometojaqueri quempoguijirica oveja. Iriraquea ovejajia imporocajencatesano maasano.’\x + \xo 14:27 \xt Sac. 13.7.\x* \v 28 Cotanquitsiquea nontancorejanajegueti naroquetiquea jivatanaquempine noanaquequea Garireaqui. \p \v 29 Icanquequea Peerero: \p —Impashiventacaajiavetanaquempiquea maasanopae irojocajocaivetanaquempi, cotanquitsiquea naatimpa aatotarite nojoquimatimpitsi. \p \v 30 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueri: \p —Noncamanquempiquea, coajica tequeratagueti omavitetempaji irinijeji chaapa, pomanacoquenaquea 3. \p \v 31 Cotanquitsiquea arimpaquea icantamajatanaque Peerero: \p —Ariguetija intsipatacaantajitenajate irimetojajitena, irimetojajiquenaquea, cotanquitsiquea aatoquea nomanacotimpitsi. \p Ariquea iquejejiaquero maasano icantajiaqueca. \s1 Jesoshi yamanaqueriquea Aapani Irioshi Jetsemaniqui \r (Mt. 26.36-46; Irc. 22.39-46) \p \v 32 Ariquea yoayoaitanaquequea Jetsemaniqui. Irooquea yarejerejeipojacagueti iriraquea Jesoshi icanqueri itsatacaanejia: \p —Pisavisaviitetaja ocaniqui, naatimpa namanaquiterija Aapani. \p \v 33 Iriguenti itsipatsipaitanaca Peerero, Santiago, Joanca. Iriatimpa ishimampojancavaetanacaquea yatsipeshirentavaeca. \v 34 Incajaranquiguitetanaquegueti icanqueriquea: \p —Noshimampojancavaetatiganimaja irooshipojishiatsi ometojavaetenanishiatsi, picancanija ocaniqui pintinajaventajiaquena. \p \v 35 Iriatimpa yoanaque tiijai ontaniqui itigueroasetanaca quepatsiqui, yamanaqueriquea Iriri ininquegueti impejaeneri maasanopae irantsipetaquempaca. \v 36 Oraquea yamanaquerigueti icanqueriquea: \p —Aapani, pagavejaquequea maasanopae. Imaica nonintaveca paapitsatenarojate nantsipequempaca,\f + \fr 14:36 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk paapitsatenarojate nantsipequempaca \ft iroguenti ishimampojancacomajatacaro incatarojitanaqueri igovaeguisherejia maasanojia caquinteguetananquitsica quericaca aventajiaquemparineca. Pamenero 1 Pe. 2.24.\f* cotanquitsiquea teequea nonintenica onetsanaquempa nonintica naatimpa, iroguentiquea pinintica aviatimpa. \p \v 37 Ariquea yoanaji incajaranquiqui ichoocajiaquegueti itsatacaanejia, yamenajiapojiri maajiaque. Icantapojiri Peerero: \p —Shimo, ¿pojocanacaniquea tin? ¿Arimpate teequea pagavejajigueji osamanicoñaji pintinajajigueji? \v 38 Pintinaje, aatoquea pimaajiguitsi. Pamanacoventajiguempaja aatonijite ocovaeguishetacaajianaquempitsi covaeguisherentsi. Aviatimpajia pinintajiavecaqueate pishirequi pinetsanamajajiaquero inintaguetica Aapani Irioshi, cotanquitsiquea teetarite pintampishijigueji pitsinoqui. \p \v 39 Ariquea yoanaji aisa yamanajiri Iriri oquejetajaro icanquerica incajaranquitica. \v 40 Iroompaquea icoraquevetaja aisa yamenajiapojiri yojocajianacani tin aisa, otiavaetanacaritari pochoquirentsi. Ipashiventavaetanacaquea, cotanquitsiquea tee intsajigueji querocampate incantajiaquerini. \v 41 Yoanaji aisa, iroompaquea icoraquevetaja, ariquea icantajiapojajiri: \p —Arisacanica picantacoguitani maaguitatsimpi magorejajianaquempi. Imaica ariotapoji, arejetapojaca iraacaantantajitaquemparica Irijanite Caquinte irimetojajiaqueri covaeguishejiatsica. \v 42 Pincatintiitanaque, jamequetiro, jac coraquetapojishiatsi aacaanquenaneca. \s1 Yaajitaquerigueti Jesoshi \r (Mt. 26.47-56; Irc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 43 Quenquetsatanatsitiraja Jesoshi, icoraquetapoji Jorashi, irioveca itsatacaane iriojiaveca carajiavetanquitsica 12. Itsipatsipaitapojacari icaramirincavaequequea caquintejia, yamashijiapojiri itsaampitsantsameniritepae aisa inchaquiji. Iriguentijia tigarancajiaqueri saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa jivajiguirica joriojia. \v 44 Iriraquea Jorashi, aacaanquerineca Jesoshi, itsatacaaitsitanacari, icanqueriquea: \p —Quericaca nonintavorotapojaqueca,\f + \fr 14:44 \fk Quericaca nonintavorotapojaqueca. \ft Yamejiaca joriojia coramani inintavorotavacaajiavaca yamenavacaajiacagueti.\f* iriotaquequea pinintajiaqueca, paitajiguempari paajianaqueriqueate inchiquiojitaja poguishiguiritsijate. \p \v 45 Iroompaquea yarejetapojatiga iquempejitapojacari Jesoshi, icantapojiri: \p —¡Tsatacaantantatsica! \p Ariquea inintavorotsitari. \p \v 46 Ariquea iriatimpajia yaitsijiapojacari yajiricajiapojiri. \v 47 Cotanquitsiquea chooca aparo itsipatacaca Jesoshi yaitsitanacaroquea itsaampitsantsamenirite, itsopajitaro, iguempitarejitsitari yashintacaca saserorote anaantamajatanquitsica. \v 48 Iquenquetsatanaque Jesoshi icantajiguiri coraquetashijiaquerica: \p —¿Arimpate naroguenti catsimari aapitsatantatsica pamashitantajiaquenaca pitsaampitsantsamenirite aisa inchaquiji paimentajianaquenanijite? \v 49 Nocantacoguitani savincaguiteriqui notsipatsipaitaquempiquea aviatimpajia ontaniqui oniganquirequi teemporo notsatacaantavaeguitini, teequea ari paajiguenaji, cotanquitsiquea oquempetantanacaca imaica cameetsaniji onetsanamajatanaquempaniji itioncacojiaqueca tsavetantatsicani coramaniqui. \p \v 50 Iroompaquea iporocajencajianaque maasano itsatacaanejia itsinampirejajianaqueri Jesoshi. \v 51 Cotanquitsiquea chooca itsipa tequeratatirajaca inquenquevarimajate yoguijavetanacari, manaquea isavotacaroquea aramaroncajaro. Yaajiavecari, \v 52 ipotequitsitanaca tancoren, ishiapanajanta cajaratsinoni. \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi icapiocajiacagueti imajirotepae joriojia \r (Mt. 26.57-68; Irc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Ariquea yaajianaqueriquea Jesoshi ichoocaquegueti saserorote anaantamajatanquitsica. Ariquea icoraquecoraqueipoji yomporoguijajiapojaca saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, irirajia aisa jivajiguirica joriojia. \v 54 Iriraquea Peerero yoguijatacovetanacari cotanquitsiquea impoivaetapojaque. Oraquea yarejetapojacarogueti pampatejijaniquiqui itsovironaquitequi saserorote anaantamajatanquitsica, iquijapojaque otantoqui, yamenapojiri coaretajia itajiaque. Ariquea iconoajiapojacari isavicapoji itatapojaque. \p \v 55 Iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica itsipajiacari maasano majirontajiatsica capiocajianquitsica icajemacaantajiaqueriquea itsipapae intsojeventajiaquempari Jesoshi cameetsanijite onchoocaquenijite ompampiatantapojempaca irimetojantajitaquemparica, cotanquitsiquea tee onchoocateji. \v 56 Itsojeventajiacariquea oshequini, irooquea icanque irooquea icanque, cotanquitsiquea querocampate incojiaquempani iriatimpajia teequea inquemavacaajiguempaji. \v 57 Iconoagarantajiaca itsipapae icatintiitanaca itsojeventajiacari, icanqueriquea: \p \v 58 —Naatimpajia noquemajiaqueriquea icanquegueti: ‘Nosoveguero ocatica teemporo ipeacaacaca caquinte, nompeacaajempa otsipa aatoca ipeacaaja caquinte, ontrespojajegueti savincaguiteri nontsitacantajemparo.’ \p \v 59 Icantaveca imaica, cotanquitsiquea itsipapae cantashitatiavacaro. \v 60 Ariquea icatiitsitanaca saserorote anaantamajatanquitsica icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Aatompa paquiri? ¿Taaquea opajita ocatica icantacojiaquempica iricajia? \p \v 61 Cotanquitsiquea Jesoshi teequea incanteji, teequea iranqueriji. Ariquea icoacotsitajari aisa, icanqueri: \p —¿Arimajampa aviguentica Quirishitotatsica, Irijanite Itsaroventajitaca? \p \v 62 Icanquequea Jesoshi: \p —Naroguentiguitatsi. Oncoramanitapojajegueti pamenajiaqueriquea Irijanite Caquinte irisavicaque itincamijempequiqui\f + \fr 14:62 \fk itincamijempequiqui. \ft Yamejiaca coramani iriraquea majirontatsica incajemajiaqueri ishineventamajatacaca iroguisaviquitempari itincamijempequiqui, inquejemajirontavetaquempari iranaajiaqueri maasano itsipajia.\f* Agavejamajatatsica. Aisa pamenajiavajeri inquenapojaje mararoqui. \p \v 63 Ariquea icotanaca icatsimatanaque saserorote anaantamajatanquitsica iperejitsitaroquea iitsaare sarararara,\f + \fr 14:63 \ft Ari icojiaca joriojia, inquemaquerigueti itsipa inquejemanataquemparigueti Aapani Irioshi irooca incantaguishetaquerigueti, imperejitsitemparo iitsaare intsatantajitaquemparo icovaeguishemajataca. Otioncaca irira quejemanataquemparineca Aapani Irioshi irioca cantaguishequerineca intsinaquitajitempari irimetojajiqueri.\f* icanque: \p —¿Arimpate ancoguimenquempari itsipapae cantacoquerineca? \v 64 Jac piquemajiaquerishinete iquejemanatanacarigueti Aapani Irioshi imaica. Iintsija ¿querocaca pincantajigueni aviatimpajia? \p Maasanoquea icantajigui iquempetacaanca irimetojajiqueri. \v 65 Iconoajiaca iquishoquishoavaequeriquea. Iponaajiaqueriquea icapocapovaequeriquea, icantajiavaqueri: \p —Iintsijate pintsatavaqueja taaquea capojaquempi. \p Iriraquea coaretajia yapatompatoncavaequeri. \s1 Peerero yomanacoqueriquea Jesoshi \r (Mt. 26.69-75; Irc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 66 Iriraquea Peerero ichoocaque oraniqui isavi pampatejijaniquiqui. Iroompaquea ocoraquepoji aparo iromperare saserorote anaantamajatanquitsica, \v 67 amenapojiri Peerero itataque, amenamajatanaqueriquea sorererere, ariquea ocanqueri: \p —Aviatimpa aisa itsipapinitimpi Jesoshi Nasarequitica. \p \v 68 Cotanquitsiquea yomanacotsitanacaquea, icanquero: \p —Tee notsatsitavaquempiroji. Teequea nonquemeji querocaca picanqueni. \p Isotoanaque iquijanajiro oaguitetanaquegueti osotomorotapojacagueti. Ariquea oraniqui icatiaca, iroompa inijanaque chaapa. \v 69 Amenitsitajariquea aisa omperarentsi ocantajiguiri choocajianquitsica oraniqui, ocanque: \p —Iricatica irio itsipavijire Jesoshi. \p \v 70 Cotanquitsiquea yomanacotsitanaja Peerero. \p Iroompaquea incajaranquiguitetanaquitigui icantajiguiri choocajianquitsica oraniqui: \p —Arimajaca pitsipatari, aviguenti Garireaquitica. \p \v 71 Iriraquea Peerero icantsitanaja aisa: \p —¡Nocanqueshinete tee nontsatimateriji iricatica piquenquetsatacojiaqueca! Namataacagueti incatsimatimentenaronishiatsi Aapani Irioshi. \p \v 72 Iroompaquea icanquitigui, inijanajiquea chaapa. Iquenquejitsitanacaroquea Peerero icanquerica Jesoshi incajaranquitica icanqueri: “Coajica tequeratagueti omavitetempaji irinijeji chaapa pomanacoquenaquea 3.” Ariquea icotanaca iraitsitanacaquea. \c 15 \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi Piratoqui \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Irc. 23.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Osavincaguitetanajigueti icapiocajiaca saserorotejia anaantajianquitsica, aisa jivajiguirica joriojia, aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa maasano imajirotepae joriojia. Iquemavacaajiaca querocaca incojiaquerini Jesoshi. Ariquea yoishojianaqueri, yaajianaqueneriquea Pirato, yojocajiapojaqueneri. \p \v 2 Iriatimpa icoacoqueriquea icanqueri: \p —¿Arimajaca aviguenti Imajirote jorio? \p Icanque Jesoshi: \p —Tampatica poaquero. \p \v 3 Cotanquitsiquea iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica arimpaquea itsojeventajianacari. \p \v 4 Iriraquea Pirato icantsitajari aisa icanqueri: \p —¿Aatompa paquiri? Pinquemavaqueroja maasano icantacoguetaquempica. \p \v 5 Cotanquitsiquea Jesoshi teequea incantimateji, jero yamenantanacaca Pirato intati. \s1 Icanque irimetojajiqueri Jesoshi \r (Mt. 27.15-31; Irc. 23.13-25; Jn. 18.38–19.16) \p \v 6 Icantacoguitani aapojajagueti Paashicoa, iriraquea Pirato yametapinitaca yoguipaquijajiri aparo isantanatacotimentajiquerica ipeacaaguishetacaca, quericaca inintajiaqueca igonorojia iroguipaquijaje. \v 7 Ichoocaque aparo shirampari ipajita Varavashi, iroguenti isantanatacotimentajiqueri imetojantaquegueti itsipatacaantajicari itsipapae itsipatashijiacaca imetojantajiaquegueti, iroguenti inintajiaveca iroguisotoajiajerime majirontatsica. \v 8 Icaramirincavaequequea oraniqui joriojia, ariquea iconoagarantajiaca yoayoaitanaque Piratoqui icantajiapojaqueri irantajeneri yametapinicaca. \v 9 Iriatimpa icantavaqueri: \p —¿Irioquea pinintajiaque noguipaquijajempiri Imajirote jorio? \p \v 10 Iriatimpa itsaque irirajia saserorotejia anaantajianquitsica manaquea icatsimatimentajiaqueriquea Jesoshi yamenajiaquegueti iriguenti yomporoguijaventajiaca, irootaquequea yaantajitanacarica iriatimpaqui. \v 11 Cotanquitsiquea iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica itsatacajaiaqueri omporoguijajianquitsica icantajiaqueri: \p —Iintsija pincantejate: ‘Iriompaqueate poguipaquijaje Varavashi.’ \p \v 12 Iriraquea Pirato icanqueriquea: \p —Arisacanica imaica ¿querocaca noncoquerini irica picanqueca Imajirote jorio? \p \v 13 Iriatimpajia icajemitsijianaca: \p —¡Pompajacoteri! \p \v 14 Icanqueri Pirato: \p —¿Taampate ipeacaaca? \p Icajemamajajianaji: \p —¡Pompajacoterishine! \p \v 15 Iriraquea Pirato inintaquequeate iroguishinejajiaqueriquea omporoguijajianquitsica, yoguipaquijajiajiniri Varavashi. Ariquea icantacaantsitariquea Jesoshi intavaajitaqueri, irajaitanaqueri irompajacojiqueri. \p \v 16 Iriraquea coaretajia yaajianaqueriquea intsompoguiqui pampatejijaniquiqui imapipancotequi Pirato, icantajitiro “Peretorio”, ariquea icajemacaantajiaqueri maasano irapicoaretajiate. \v 17 Ariquea iquitsaatantajiacari otsipa quitsaarentsi camachoncamorenari. Yaajiaque tseitseiaro, ipeacaashijiacanari iramatsaero, yamatsaetsitari. \v 18 Ariquea ishiroshirontimentavaecari icanqueriquea: \p —¡Iricashia Imajirote jorio! \p \v 19 Itavatavaavaetaqueriquea iguitoqui savoroquijiqui, iquishoquishoavaequeri, igueroventajiacari iquempetacaajiacari ishineventajitarigueti majirontamajatatsica, manaquea ishiroshirontimentavaecariquea intati. \v 20 Iroompaquea iteroncajianaquerogueti ishiroshirontimentavaecarigueti, isapocajiri camachoncamorenari, irooquea iquitsaatantajari iitsaare, yaajianaqueri irompajacojiaqueri. \s1 Yompajacojitaquerigueti Jesoshi \r (Mt. 27.32-44; Irc. 23.26-44; Jn. 19.17-27) \p \v 21 Chooca aparo Shirenequitica ipajita Shimo, iriri Arijantero aisa Iropo. Yavisanaque iquenavaetapoji ontaniqui niganquitejipaequi. Icantajiavaqueri coaretajia irinatashitanaqueriquea Jesoshi igoroshite. \v 22 Ariquea yaavaetanaqueriquea Jesoshi ontaniqui osamani opajitaquea Gorogota, (ocanquequea: “Ochoocatigueti Shocoitontsi”). \v 23 Yojocajivecanariquea vinoja iconoantajicaro mira,\f + \fr 15:23 \ft Oraquea \fk mira \ft iroguenti casancatatsica, inconoantajiquemparogueti oja irojocajiqueneri aatonijite ocatsitiri.\f* cotanquitsiquea teequea irimiremparoji. \v 24 Iriraquea coaretajia yompajacojiaqueri. Ariquea ipegavijijiaca intsajiaquenijite quericaca ashinquemparoneca iquitsaaguevecaca.\f + \fr 15:24 \fk iquitsaaguevecaca. \ft Irooca icantacotaque isavoguinaro, igaviguitire, ichompimashite, aisa yogataacaca, ocarataque 4.\f* \p \v 25 Oraquea yompajacojiaquerigueti iroaquerasano ijenoquivaepoji catsirincaiteri. \v 26 Oraquea itioncacojiquerogueti taate imetojimentajiqueri ocanque: “Iriguenti Imajirote jorio.” \v 27 Itsipatacaantajicari mavite aitsitantatsica yompajacojitaqueriquea, aparo yogatiacojiqueri itincamijempequiqui, iriraquea itsipa iroguenti yogatiacojiqueri ishinampijempequiqui. \v 28 Oraquea oquejetacagueti imaica iroguenti irinetsanajiqueroquea itioncacojiquerogueti coramaniqui ocanque: “Itsipatacaantajicari covaeguishetatsica.”\x + \xo 15:28 \xt Is. 53.12.\x* \v 29 Iriraquea avisavisaitanquitsica oraniqui inijashinatacari icantajianaque chaguito chaguito, icanqueriquea: \p —¡Arisacanica querocampate imaica! Arimpate picanque: ‘Nosoveaqueroquea iteemporote Aapani Irioshi, ariquea nompeacaitajemparo, nontsitacajero 3 savincaguiteri.’ \v 30 Iintsijate pompetanaquempajate imaica, pintsoparejacotanajempajate coroshiqui paguijitapojaje. \p \v 31 Ariquea iquempejiaca saserorotejia anaantajianquitsica itsipajiacari tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini ishiroshirontimentavaecari, iquenquetsatavacaajiaca icanqueriquea: \p —Yamijiaqueri itsipapae yompetacoguetacari, cotanquitsi teequea iragavejempaji irompetacotanaquempa iriatimpa. \v 32 Iriovetaca Quirishitotanquitsica Amajirojiate ishiraerijia, iintsija intsopajacotanajempaja coroshiqui iraguijipojaje, amenajiaquerinijite antsatimenqueriniji antsaroventimentajiaquempari. \p Iquejetsijianaca itsipatacaantajicarica yompajacojitaquerigueti, icantacantaguishevaetaqueri.\f + \fr 15:32 \ft Pamenero aisa Irc. 23.39-43. Aparo cantashitatiananquitsi coajica, yaventanacari Jesoshi inquenquejacotajeriniji irimajironquempagueti.\f* \s1 Imetojanaquegueti Jesoshi \r (Mt. 27.45-56; Irc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 33 Iroompaquea itampaticavepojaca catsirincaiteri, ocantanaque pitsec maasano quepatsi, arejetacovaeca ijaguitetanajigueti. \v 34 Ariquea icotanaca iririjencavaetanaque Jesoshi icanque: “Eloi, Eloi, ¿lama sabactani?”\f + \fr 15:34 \fk Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? \ft oponeaca iguenquetsatsarequi arameo. Mateo itioncaque \fk Elí, Elí \ft iguenquetsatsarequi evereo (Mt. 27.46).\f* (Ocanque: “Aapani Irioshi, Aapani Irioshi, ¿queroquea ococani pojocantanaquenaca?”) \p \v 35 Iconoagarantajiacaquea choocajianquitsica oraniqui irooquea iquemajiavaquegueti icantajianaque: \p —Pinquemerija, icajemaqueri tsavetantatsica Iriashini. \p \v 36 Ishiitsitanaca aparo, yaanaquequea atsimijicajatiroca oja, iticajatsitaroquea vinoja cachonerontoquijajaro, yogajenocacoqueneriquea savoroquijiqui irantsimijicajatacaaquerime. Icanque: \p —Iintsijate pamenerijate, amenajiavaqueritaja incoraquetashipojeri Iriashini irogaguijitajeri. \p \v 37 Iroompaquea icajemapanajanti Jesoshi iririjencavaetanaque, ariquea imetojanaque. \v 38 Irooquea imetojanaquitigui, ariquea ocotanaca operejanaque omorena ticaamorenatanquitsica teemporoqui jocagatsica aatonijite iquijajitirotsi intsompoguiremajacaqui. Opecotarejanaque tampaticaquea niganquisano ocantanaque sarararararara, oquenapojiquea jenoqui arejevaetacaquea isavi. \v 39 Iriraquea imajironcaca 100 igoaretajiate Iromaquitica icatiaca oraniqui itampaticatacotaqueri Jesoshi. Oraquea iquemavaquerigueti icajemanaquegueti, aisa yamenavaquerigueti quero icotanacani imetojanaquegueti, icanque: \p —Arimajaca iriguenti Irijanite Aapani Irioshi. \p \v 40 Aisa ariquea ochoocajiaque manquigarentsijia tiijacoñajisano ontaniqui, amenajiaqueriquea Jesoshi. Oconoacaroquea Maria Magararaquitica, Sarome, aisa Maria iriniro Jose aisa Santiago\f + \fr 15:40 \fk Santiago. \ft Icantajitiri aisa Jacovo.\f* guijapojirica. \v 41 Iroguentijiatari oguijajiaquerica yanijivaetigueti Garireaqui, amitacojiaqueriquea. Aisa ariquea ochoocajiaque oraniqui otsipapae ocaramirincavaeque manquigarentsijia tsipatsipaitacarica iroaqueragueti icoraquetaquegueti Jesoshi Jerosarequi. \s1 Yojoquijitantajitajari Jesoshi imperitamoroqui \r (Mt. 27.57-61; Irc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 42 Ariquea ijaguitemajatanaji. Oratica savincaguiteri iroguenti inetsanatantajiacaca joriojia maasanopae incoguitejacojiaquempaca osavincaguitetanaquegueti aapojajempaca imagorejantajitaca. \v 43 Iriraquea Jose Arimateaquitica, iriguenti anaantatsica iguejemajirore joriojia, itsipajiacari imajirotepae icapiocapinijiacagueti. Yoguijaqueriquea Aapani Irioshi impeaquempagueti Imajirojiate maasanojia. Iriatimpa teequea intsarogueji, yoashitanaqueriquea Pirato icanqueriquea ininque irajaitanajero itsino Jesoshi. \v 44 Cotanquitsiquea Pirato iquemaquegueti metojaque Jesoshi yamenanaquequea intati. Icajemacaanqueriquea imajirote coaretajia icoacojiaqueriquea arimajaca metojaque. \v 45 Iquemavaquerogueti icanquerica coareta, iriraquea Pirato ishinetsitacanari Jose iraanajero itsino. \v 46 Irootarite yoantanacaca Jose ivegarataquitiquea iniromorena shipetari. Iroompa yoanaque itsopajacotajatiri, yampiguiricantajiacari, yaanajiriquea ontaniqui yojoquijitajatiri imperitamoroqui imorotashijitirigueti metojatsica. Itigaritashitantacari iniroshimentapiri mapi, iticaacotantacari. \v 47 Oraquea Maria Magararaquitica aisa Maria iriniro Jose amenacojiaqueriquea yojoquijitajirigueti. \c 16 \s1 Ipochatanajigueti Jesoshi \r (Mt. 28.1-10; Irc. 24.1-11; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Ariquea opitsecanajigueti savincaguiteriqui imagorejantajitaca,\f + \fr 16:1 \fk imagorejantajitaca. \ft Irirajia joriojia imagorejantaro savincaguiteri saavaro. Opitsecapojajigueti oteroncapojaca imagorejantajitaca, irootaque oteroncampojaja semana, ariquea oparianaja otsipa.\f* oraquea Maria Magararaquitica otsipatanacaroquea Sarome aisa Maria iriniro Santiago oahoaitanaque ovegarajiaquitiquea poncajencajaripae, oahoaitanaqueniji oshaguitantajiaquitemparime Jesoshi. \v 2 Iroompa osavincaguitetamanaque pariapojajaroca semana,\f + \fr 16:2 \ft Iroguenti opariantanaja semana savincaguiteri tominco.\f* iroaqueragueti isotoapojajigueti catsirincaiteri oahoaitanaquequea ontaniqui yojoquijitajirigueti. \v 3 Oraquea oahoaitanaquegueti quenavoquirontsiqui ocanque: \p —¿Taaquea tigaritajerone mapi iticaacotantajivecarica imperitamoroqui? \p \v 4 Inirojeguimajaca ocanca, cotanquitsiquea arejerejeivetapojaca amenajiapojiro oo jac yoguishirincajiqueroquea. \v 5 Oquijaquijaipoji intsompoguiqui imperitamoroqui, amenajiapojiriquea shirampari iriaqueraca quenquevaritananquitsica,\f + \fr 16:5 \fk shirampari iriaqueraca quenquevaritananquitsica. \ft Iriotaque irashivantite Aapani Irioshi, amenajiaqueri quempevaeca caquinte.\f* isavicaque otincamijempequiqui, quitamarovaeque iitsaare. Ariquea ocojianaca otsarotsaroitanaque. \v 6 Cotanquitsiquea iriatimpa icanqueroquea: \p —Aatoquea pitsaroajiguitsi. Imaica aviatimpajia picoajiavecariquea Jesoshi Nasarequitica yompajacojivecaca, cotanquitsiquea imaica jac pochatanaji. Teequea inchoocatajeji ocaniqui. Iintsijate pamenerojate intati yojoquijijivecarigueti. \v 7 Imaica poapoaitanaquegueti pincamantajiapojerija Peerero aisa maasano itsatacaanejia pincanqueriquea: ‘Iroanaquequea Jesoshi Garireaqui, iriquetiquea oananquitsine. Pamenajiapojajeri ontaniqui. Aritarite icantajianaquempi tequeratagueti irimetojeji.’ \p \v 8 Osotosotoitapanajanti oshiashiaitanaca ompioncajianacaquea mana oajianaque intati. Teequea oncamantapojeji irooriji otsaroajianaque. \s1 Jesoshi yonigaajarogueti Maria Magararaquitica \r (Jn. 20.11-18) \p \v 9 Oraquea ipochatanajigueti Jesoshi iroaqueragueti osavincaguitetamanaji pariapojajaroca semana, iroqueti yonigaaja Maria Magararaquitica yoguisotoacoventajiaqueca 7 ampatsini ishaquiavecarogueti. \v 10 Iroatimpa oanaque ocamantajiavetapojari maasano itsipavetacaca. Amenajiapojiri iraacojiaqueri ishimampojancajianaca. \v 11 Cotanquitsiquea iquemajiavetavacarogueti ocanquegueti anijanaji Jesoshi, amenajiri, teequea inquemisantajigueroji. \s1 Jesoshi yonigaajari mavite itsatacaane \r (Irc. 24.13-35) \p \v 12 Iroompaquea Jesoshi irioquea yonigaaja mavite itsatacaane yoayoaitanaquegueti ishivoquijiavetanacaro quenavoquirontsiqui niganquitejipaequi, cotanquitsiquea manaquea icantashitatiimojiacari. \v 13 Iroompa iriatimpajia icantacantaitanaja Jerosarequi icamantajiavetapojajari itsipajia, cotanquitsiquea teequea inquemisantajigueriji iriatimpajia aisa. \s1 Jesoshi icantajianajiri itigarancanejia intsavetacojianaqueriquea \r (Mt. 28.16-20; Irc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 14 Iroompaquea ishecajiacagueti itsatacaanejia carajianquitsica 11, yonigaimojiajariquea Jesoshi. Ariquea icantomajajiaqueri yamenaquegueti manaquea iquishoshirentavaetanaque, teetarite inquemisantajigueriji cantajiavecarica amenajiavecarica ipochatanajigueti. \p \v 15 Iroompaquea icanqueriquea: \p —Poapoaitanaquequea pintsitacaguitejavaetanaqueroquea maasano quepatsi, pintsavetanteroquea Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica pintsavetantimojiaqueriquea maasano caquintejia. \v 16 Taacagueti quemisantajiavaqueroneca aisa iriviñacajatacaantajianaquempa irishetacojiqueriquea iraantajitavaquemparica aatoniji yogui camorecariqui, cotanquitsiquea quericaca aatoca iquemisantirotsi, manaquea incatsimatimentajiqueri igovaeguishere. \v 17 Iriraquea aventaquenaneca manaquea iramenajitaqueri iroguisotoaguetaqueriquea ampatsinipae shaquiajiacarica caquinte, iraventashitaquemparigueti novajiro, aisa inquenquetsatantajiaquemparoquea otsipapae quenquetsatsarentsipae teeca intsajiavetemparoji. \v 18 Irajiricajiavequempari camaarini, aisa arigueti irojocajivequenempari quepigatatsica irimirajiavequemparoquea, aatoquea aanaqueri. Aisa impamijiaqueri joquijiguetatsica, impeaguetanajempaquea. \s1 Yatsomajanajagueti Jesoshi \r (Irc. 24.50-53) \p \v 19 Iroompaquea iteroncanaquerogueti Amajirote Jesoshi iquenquetsatacaajianajirigueti itsatacaanejia, yatsomajanaja yoanaji jenoqui inquitequi isenampijapojajari Aapani Irioshi isavicapojaji itincamijempequiqui.\f + \fr 16:19 \ft Irira savicatsica \fk itincamijempequiqui \ft majirontatsica yanaajiaqueri itsipajia, iquejemajirovecari majirontatsica.\f* \v 20 Iriatimpajia yoayoaitanaque itsavetantajianaque itsitacaguitejavaetanaquero guinteninintsipae. Iriraquea Amajirote yamijiaqueriquea yagavejacaajiaqueri yonigaantajiaquero oacaantantatsica intati cameetsanijite intsajiaquenijite iriratica itsavetantimojiaqueca teequea iramatavijajigueriji.