\id MAT - Caquinte -Peru 2008 (DBL -2013) \h MATEO \toc1 Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica Mateo \toc2 Mateo \toc3 Mt. \mt2 QUENQUETSATSARENTSI OGANEJENCATATSICA ITIONCAQUECA \mt1 MATEO \is1 Antsatantaquemparoca \ip Ocatica iroguenti antsatantaquemparoca itioncaqueca Mateo itioncacotaquerigueti Jesoquirishito. Mateo iriguenti jorio guintenitanquitsica quepatsiqui icantajitica Garirea. Iriguenti itigarancane Jesoshi. Mateo ipajita aisa Irevi. Tequeratagueti incajemeriji Jesoshi iroguijatanaqueri, iriguenti amanaguequerica igonorojia imentaquitsitepae cameetsaniji incapiocaqueneri majirontatsica Iromaquitica omperajiacarica joriojia. Irirajia tsatatsica iquenquejajiaque itioncaquero Mateo ocatica tsavetacoquerica Jesoquirishito ichoocatigueti quepatsiqui iguintenijiacagueti ichoviquijiani Ishiraeri. Tecatsi tsamajaterone ajagantsini itioncaquerogueti, cotanquitsi chooca quenquejanquitsica arica itioncaquero ajagantsiniqui 70. (Oratica ajagantsi ivoaquegueti Jesoshi iro icantajitica ajagantsini 1.) \ip Mateo yonigaantaqueri Jesoshi iriotaque majirontatsica. Itioncajiaqueneri irapijoriojiateni intsajiaqueniji iriraquea Jesoshi irio itigarancaqueca Aapani Irioshi, irira icantajitica Meshiashi, iriotaque itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramani itioncaquerogueti paperiqui icantajitica \it Iroquetinica Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi (el Antiguo Testamento). \it* Oraquea ocanqueca otsapaqui 1.1 onetsanataquero icanquerica Aapani Irioshi irira Taavini aisa Averaameni choviquijianaquerica Jesoshi (Jen. 15.18; 2 Sam. 7.8-16). Mateo yonigaacajiri aisa Jesoshi irio tsatacaantantatsica. \ip Chooca 5 itsatacaacajica Mateo itsavetacotaquerigueti Jesoshi: (1) imajirontagueti Aapani Irioshi (capitoroqui 5–7); (2) icamantajiaquerica Jesoshi itigarancanejia taa opajita intsavetantajiaque intigarancajiaquerigueti (cap. 10); (3) iquejetacaacaca Jesoshi itsatacaanquegueti (cap. 13); (4) itsavetacotaquero quero incojiaquempani quemisantajiaquerica Jesoshi (cap. 18); (5) itsavetacotaquero quero oncoguetanaquempani onteroncanajempagueti quepatsi aisa quero ococani oparianacagueti imajirontacagueti Aapani Irioshi (cap. 13–25). \c 1 \s1 Choviquijianaquerica Jesoquirishito \r (Irc. 3.23-38) \p \v 1 Imaicaquea nontioncacoguequeroqueate ipajiguetagueti paesatinipaequitica choviquijianaquerica Jesoquirishito, ichoviquini Taavini aisa ichoviquini Averaameni. \li1 \v 2 Iriraquea Averaameni irijanincari Ishaaco. \li2 Irira Ishaaconi irijanincari Jacovo. \li2 Irira Jacovoni irijanincari Joraa aisa iriguentijeguijiate. \li2 \v 3 Irira Joraani yoacaaquero Tamare, irijanintacari Parese aisa Tsara. \li2 Irira Pareseni irijanincari Eserome. \li2 Irira Eseromeni irijanincari Arame. \li2 \v 4 Irira Arameni irijanincari Aminaravo. \li2 Irira Aminaravoni irijanincari Naasone. \li2 Irira Naasoneni irijanincari Saramoni. \li2 \v 5 Irira Saramonini irijanincari Voose. Oratica iriniro opajita Iraava. \li2 Irira Vooseni irijanincari Overi. Oratica iriniro opajita Iroti. \li2 Irira Overini irijanincari Isai. \li2 \v 6 Irira Isaini irijanincari majirontatsica Taavi. \li2 Irira majirontatsica Taavini irijanincari Saromoni. Oratica iriniro Saromonini iroguenti imanquigavetanica Oriashi. \li2 \v 7 Irira Saromonini irijanincari Irovoame. \li2 Irira Irovoameni irijanincari Aviashi. \li2 Irira Aviashini irijanincari Asa. \li2 \v 8 Irira Asani irijanincari Josapate. \li2 Irira Josapateni irijanincari Jorame. \li2 Irira Jorameni ichoviquivaetanaqueri Oshiashi.\f + \fr 1:8 \ft Irira joriojia incanquegueti “iririni” iragavejaque incantacoqueri ivaesatinite. Acaniqui Mateo tee intsavetacoteriji maasano ivaesatinite Jesoshi, mana itioncacogarantaqueri. Pamenero 2 Coronica 21.4–26.23 itsavetacojitaquerigueti irijanite \fk Jorameni \ft pajitatsica Ocoshiashi (22.1), irijanite Ocoshiashi pajitatsica Joashi (22.11; 24.1), irijanite Joashi pajitatsica Amashiashi (24.27). Irira Amashiashini iriotaque iriri \fk Oshiashi \ft (26.1).\f* \li2 \v 9 Irira Oshiashini irijanincari Jotame. \li2 Irira Jotameni irijanincari Acashi. \li2 Irira Acashini irijanincari Esequia. \li2 \v 10 Irira Esequiani irijanincari Manaseshi. \li2 Irira Manaseshini irijanincari Amoni. \li2 Irira Amonini irijanincari Joshiashi. \li2 \v 11 Irira Joshiashini ichoviquivaetanaqueri Jeconiashi\f + \fr 1:11 \fk Ichoviquivaetanaqueri Jeconiashi. \ft Pamenero 2 Coronica 36.1-9 itioncacojitaquerigueti irijanijiate Joshiashi. Irira Joshiashi irijanincari Joacashi aisa Eriaquime. Iriratica Eriaquime ipajijitajiri Joashime. Irira Joashime irijanincari Joaquini icantajitica aisa Jeconiashi.\f* aisa iriguentijeguijiate coramaniqui icoraquecoraqueitashiquerigueti coaretajia Vavironiaquitica yashintajiacarigueti maasano ishiraerijia yaajitanaqueri Vavironiaqui oshequi.\f + \fr 1:11 \fk Yaajitanaqueri Vavironiaqui oshequi, \ft cotanquitsiquea aparopae choocaguetajatsi.\f* \li1 \v 12 Iroompa iriraquea Jeconiashini irijanincari Saratieri. \li2 Irira Saratierini ichoviquivaetanaqueri Sorovaveri.\f + \fr 1:12 \ft Irira \fk Saratierini \ft irijanincari Peraiashi iriri \fk Sorovaveri \ft (pamenero 1 Coronica 3.17-19).\f* \li2 \v 13 Irira Sorovaverini irijanincari Aviote. \li2 Irira Avioteni irijanincari Eriaquime. \li2 Irira Eriaquimeni irijanincari Asoro. \li2 \v 14 Irira Asoroni irijanincari Saroco. \li2 Irira Saroconi irijanincari Aquimo. \li2 Irira Aquimoni irijanincari Eriote. \li2 \v 15 Irira Erioteni irijanincari Eriasare. \li2 Irira Eriasareni irijanincari Matani. \li2 Irira Matanini irijanincari Jacovo. \li2 \v 16 Irira Jacovoni irijanincari Jose manquigataroca Maria. Iroatimpa iroguenti iriniro Jesoshi icantajiqueca aisa Quirishito.\f + \fr 1:16 \fk Quirishito. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* \p \v 17 Maasano tioncacojianquitsica ipajiguetagueti ocaniqui icaravaeque 14 ipariapanajanta ichoocaquegueti Averaameni yarejevaecaroquea ichoocaquegueti Taavini. Ariquea iquempejiaca aisa icarajiaque 14 maasano tioncacojianquitsica ipajiguetagueti ipariapanajantaroquea ichoocaquegueti Taavini icaravaeque yaajitanaquerigueti Vavironiaqui. Iroompaquea ari iquempejiaca aisa icarajiaque 14 maasano tioncacojianquitsica ipajiguetagueti ipariapanajantaroquea yaajitanaquerigueti Vavironiaqui icaravaeque ichoocaquegueti Quirishito. \s1 Ivoaquegueti Jesoquirishito \r (Irc. 2.1-7) \p \v 18 Imaicaquea nontsavetacotantaqueriqueate Jesoquirishito queroca ocotacani iroaqueragueti ivoaquegueti. Coramaniquea ochoocaque manquigarentsi pajitatsica Maria. Iriguentiquea cashiacaro shirampari pajitatsica Jose. Iroompaquea tequeratatirajatari quisho irogueroji ichoocatashica irijanite, iriguentiquea choocatacaaqueri Ishire Aapani Irioshi. \v 19 Iriraquea Jose inintaveca irovashiantajerome, iriguentiquea comajamajatanquitsica, cotanquitsiquea ipintsatacocaroquea jero teeca irinintantempaji inquenquetsatacoqueroquea iroguipashiventajaquero, manaqueate iquenquejavetanacaquea irovashiantashitajemparo intati, aatoqueate icanti taa opajita irovashiantantanajemparoca. \v 20 Cotanquitsiquea irooquea iquenquejavetanacaquea imaica, yonigaapojacariquea irashivantite Amajirote iguimaanequi, icanqueri: “Jose, ichoviquitanaqueca Taavini, aato pitsaroacagaro pimanquigatemparo Maria. Aritarite iriraquea irijanite choocatanquitsica intsompogui iriguentiquea choocatacaaqueriquea Ishire Aapani Irioshi, irootaquequeate ichoocatantacaca. \v 21 Oncoajicatapojaquegueti irivoaquegueti pimpajitsitempari Jesoshi,\f + \fr 1:21 \fk Jesoshi. \ft Iroguenti iguenquetsatsare guiriego \fk (Iesous), \ft ari oquenapojaque iguenquetsatsarequi evereo, icanquequea \fk Yeshua, \ft ocanque: “Yamitacotantaque Yave”, “Yaantavaji Yave”, aisa “Imeshiantaque Yave”.\f* irioriji iriotaquequea meshiajiaquerineca igonorojia aatonijite icatsimatimentiritsiquea Aapani Irioshi icovaeguishecagueti.” \p \v 22 Ariquea oquejetaca imaica cameetsanijite onetsanamajaquempanijite icanqueca Amajirote paesatoniqui icantashirentaquerigueti tsavetantatsicani, icanque: \q1 \v 23 “Ora majinaro ontsaraquitashitanaquempa, \q1 ariquea inchoocataquequea irijanite. \q1 Iriatimpa impajijiteri Emanoere” \m (ocanquequea: “Iconoajiacaji Aapani Irioshi”). \p \v 24 Iroompaquea ipityaquirejanaji Jose iquemisanqueriqueate irashivantite Amajirote, iroompa ariquea yoanaque yaaquitiroquea Maria itsipatanacaro itsovironaquitequi. \v 25 Cotanquitsiquea teequea quisho irogueroji arejevaetaca ivoaquegueti irijanite opariacaca. Ariquea ipajiqueri Jesoshi. \c 2 \s1 Savicaventajiguirica impoquirojite \p \v 1 Oraquea ivoaquegueti Jesoshi Verenequi Joreaqui chooca imajirojiate Joreajiaquitica pajitatsica Erorishi. Iroompaquea icoraquecoraqueitaquequea Jerosarequi shiramparipae icantajitica maagopae savicaventajiguirica impoquirojite intsatantajiaquempaca taaca opajitapae. Iriatimpajia iquenaquenaipojaque isotoguigueti catsirincaiteri. Oraquea yarejerejeipojacagueti \v 2 icoacojiapojiriquea choocajiatsica ocaniqui icanqueri: \p —¿Querocaquea ichoocaqueni oraniqui imajirote joriojia voanquitsica? Namenajiaqueriqueate irimpoquirote isotoashitapojacaquea ontaniqui isotoguigueti catsirincaiteri notsatantajiacaca voaque, nocoraquecoraqueitantajiacaca nogueroventajiaquempariquea noshineventajiaquitempariqueate. \p \v 3 Iroompaqueate iquemavaquegueti majirontatsica Erorishi, ariquea ishoshoguitevaetanacaquea, ariqueate iquempejianaca maasanojia choocajiatsica Jerosarequi. \v 4 Incajaranquiguitetanaquegueti, iriatimpa icajemacaantajiaqueriquea maasano saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaajiguirica joriojia itioncacotanaqueca Moishishini coramani, icoacojiaqueriquea queroca oraniqui irivoaque Quirishitotanquitsica.\f + \fr 2:4 \fk Quirishitotanquitsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* \v 5 Iriatimpajia icanquequea: \p —Iroguenti irivoaque ontaniqui Verenequi Joreaqui, ariquea icanque tsavetantatsica itioncacotaquerogueti coramani icanquerica Aapani Irioshi, icanque: \q1 \v 6 ‘Aviatimpa Verene\f + \fr 2:6 \ft Iquenquetsatacaaquero guinteninintsi \fk Verene \ft quejetaca iroguenti caquinte.\f* choocatatsica iguepatsitequi Joraani, \q2 aatoquea anajaiguimpi otsipapae guinteninintsi iguintenijiagueti oshequi Joreaquitica, \q1 irisotoampojempitarite majirontanquitsineca \q2 peanquitsineca Imajirote maasanojia ishiraerijia nashintajiacaca.’ \p \v 7 Ariqueate Erorishi santicoji yoaquero icajemacaantsitari maagopae, teequeate quericaca incamanque. Yarejerejeipojacagueti icoacojiavaqueriquea icantajiavaqueri: \p —¿Querocaquea savincaguiteri pamenantajiacari isotoampojacaca impoquiro? \p \v 8 Iroompaquea iquemavaquegueti icamantaquerigueti itigarancajiaqueriquea Verenequi icantajiavaqueri: \p —Iintsijate poajianaque pamenamajaguequiterijate, iroompa pamenajiaquerigueti pincoraquetajeja pincamantajiapojajenaja cameetsanijite noanaquenijite naatimpa noguerovenquitempariqueate noshinevenquitempari. \p \v 9 Irooquea iquemajiaquerigueti yoayoaitanaquequea Verenequi. Iriraquea impoquiro yamenajiaqueca iroaqueragueti ontaniqui iguinteniqui ijivaqueriquea iroompaquea iquishojencatapojiquea otampaticataquegueti tsovironaquiqui ichoocatacotantacaca Jesoshi. \v 10 Oraquea yamenajiajirigueti impoquiro, ariquea icohicoitanaca ishinejianaca icanca. \v 11 Iroompaquea yarejerejeipojacarogueti tsovironaqui iquijaquijaitanaquequea intsompogui inejajiapojiriquea Jesoshi, otsipatacari Maria, iriniro. Igueroventajiapojacariquea ishineventajiapojacari. Iroompaquea itanarejacoguetapojiro yamajiaquenerica yojocajiaqueneri ooro, casancavaneri, aisa otsipa casancari icantajitica mira. \v 12 Iroompaquea imaajiaquegueti icamantajiqueri iguimaanequi aatonijite yoayoaitanajitsiquea Erorishiqui, irootaquequea iquenapitsatantajianajarica otsipaqui quenavoquirontsi, yoayoaitanaji iguinteniqui. \s1 Jose ishiacaanacari Jesoshi ontaniqui Ejepitoqui \p \v 13 Iroompaquea yoayoaitanajigueti iriatimpajia, iriraquea irashivantite Amajirote yonigaapojacari Jose iguimaanequi, icantiriquea: \p —Iintsija imaica pincatianaqueja paanaqueriquea chaajaniquitirajaca aisa iriniro poanaqueshiatsi pishianaqueshiatsi ontaniqui osamani Ejepitoniqui. Pinchoocateja ontaniqui aapojajempaguetiquea noncantantajempica pincoraquetantajempaca, iramenacaantaguequeritari majirontatsica Erorishi irimetojacaanqueriniji. \p \v 14 Ariqueate icatiapanajanta, yaanaqueriquea chaajaniquitirajaca aisa iriniro, yoanincanaquequea pitsecariqui yoayoaitanaque Ejepitoqui. \v 15 Ichoocaguitiniquea ontaniqui aapojaguetiquea imetojanajigueti Erorishi. Ariquea iquempejiaca imaica cameetsanijite onetsanamajaquempanijite icanqueca Aapani Irioshi coramaniqui itioncacaaquerica tsavetantatsica icanque: “Ichoocavetaca Irijani Ejepitoqui, nocajemajiri.”\f + \fr 2:15 \ft Icantsitacaroquea Aapani Irioshi coramaniqui tequeratagueti aguempaji, cotanquitsiquea icanquero quejetaca avisanaque. Os. 11.1.\f* \s1 Erorishi imetojacaantajiaqueriquea chaajaniquirijia \p \v 16 Iroompaquea iriraquea Erorishi yamenaquegueti teequea incoraquejiaje maagopae icatsimatsitanacaquea, ariquea itigarancajiaqueri coaretajia irimetojajiaqueriquea maasano chaajaniquirijia guinteninijianquitsica Verenequi irioca aisa guinteninijianquitsica irooshiguetanquitsica, interoncajiaqueriquea maasano iriaqueraca voaguetanquitsica irarejevaequempariquea incaravaequeriquea ajagantsitacojiananquitsica mavite. Iroguentiquea ipampiatsitaqueri icantajiaqueca maagopae ivoantacaca. \v 17 Ariquea iquempejiaca imaica inetsanajitaquero itioncacotanaqueca coramani tsavetantatsica Jeremiashini, icanque: \q1 \v 18 “Iquemajiquero ontaniqui Iramaqui \q2 ocajemavaequequea, ocantacoguitani iraaguitani, \q1 iroguenti ochoviquijiani Iraquereni, iraacoguitiriniquea irijanijiate. \q1 Tee oninteji iroguishinejajitajero, \q2 teetari inchoocajiajeji irijanijiate.” \p \v 19 Ocoramanitapojaquegueti imetojanajigueti Erorishi, iriraquea irashivantite Amajirote yonigaapojajari Jose iguimaanequi ontaniqui Ejepitoqui, \v 20 icanti: “Iintsijate imaica pincatianaje paanaquerija chaajaniquitirajaca aisa iriniro, poanajequea ontaniqui Ishiraeriqui, metojanajitari nintajiavetanquitsica irimetojajiaquerimequea.” \p \v 21 Ariquea icatianaja, yaanajiri chaajaniquitirajaca aisa iriniro, yoanaji Ishiraeriqui. \v 22 Cotanquitsiquea iquemacoqueriquea Arequerao irijanite Erorishini ipejaaquea majirontatsica Joreaqui iquempetajari iririni, ariqueate icotanaca itsaroanaquequea teequea irininteji iroanajequea ontaniqui. Iroompaquea icamantajitiri iguimaanequi aatoniji yoanaji ontaniqui, irootaquequea yoantanajaca Garireaqui. \v 23 Yarejetapojajaroquea ontaniqui ichoocatantapojajaro guinteninintsi icantajitica Nasare. Ariquea iquejetaquerogueti imaica onetsanatanaca icantaguetaqueca tsavetantajiatsica, icanquequea: “Incantajiteri Nasarequitica.” \c 3 \s1 Joanca Viñacajatantatsica itsavetantavaequequea oquitamampororoitapojaquegueti \r (Mr. 1.1-8; Irc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Aapojacagueti savincaguiteri yoanaquequea Joanca Viñacajatantatsica itsavetantavaequequea ontaniqui oquitamampororoitapojaquegueti Joreaqui, \v 2 icanque: “Pincantashitatijaianaquempaja povashiantajianaquerojate pipeacaaguishetaca, irooshipojitarite aapojaquempaquea irimajirontaquempa acaniqui Inquitequitica.” \p \v 3 Iriraquea Joanca iriotaque itsavetacotaqueca tsavetantatsica Isaiashini coramani, icanquequea: \q1 “Inquenquetsataquequea oquitamampororoitapojigueti iririjencani, incanquequea: \q1 ‘Pinetsanatashijiavaquempari Amajirote inquenantapojempaca, \q1 pintanarejagueteneri iguenavoquiropae ontampaticapoquitantanaquempaca.’ ”\x + \xo 3:3 \xt Is. 40.3.\x* \p \v 4 Iroguenti iquitsaataca Joanca quitsaarentsi ipeacaajitacaca imae cameyo, aisa ichompimashitacotacariquea imeshinatsa. Iriguentiquea ishecataca quejevetarica shapipiiquiti aisa earotoja. \v 5 Iroompaquea yoayoaitashitanaqueri icaramirincavaetanaquequea caquintejia guinteninitantaroca Jerosarequi, iriguentijiaca itsipajia Joreaquitica, iriguentijiaca aisa irooshitacojiacaroca ojaaquiniqui pajitatsica Jororane. \v 6 Irooqueate iquemajiapojaquerigueti, ariqueate icohicoitanaca itsaveacojianaqueroquea maasanopae igovaeguisherejia, ariquea iviñacajajiaqueriquea Joanca Jororanequi. \p \v 7 Ariquea icoraquejiavetaca oshequini pariseojia, aisa saroseojia iviñacajatantaquegueti. Cotanquitsiquea yamenajiavaquerigueti, icantajiavaqueri: “¡Quejejiaquempiquea irijanijiate sanatari! ¿Taate cantajiaquempi picoraquecoraqueitantacaca ocaniqui noviñacajajiaquempiquea aatonijite icatsimajiguimpiquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti incatsimatimentajiaquerigueti maasano igovaeguisherejia? \v 8 Iintsijate pinquempetajemparo inchato oitsoquitananquitsica cameetsa, pinetsanamajajianaquempaja iramenajiaquempinijite maasano arimajaca picantashitatijaianaja povashiantajianajiro pantaguishejiavetacaca. \v 9 Aatoja picantajigui: ‘Aatoqueate icatsimajigana Aapani Irioshi, naroguentitari ichoviquijiani Averaameni.’ Pamenajigueroja oratica mapiporoqui. Irininquegueti Aapani Irioshi iragavejaquequeate impeacaajiajemparoquea ichoviquivaejianaqueca Averaameni. \v 10 Jac, yaajitiro poshontyo, itsitijitanaquero inchaquijitaquero ovari maasano inchato teeca oncameetsateji oitsoqui, ariquea intajaiquero paamariqui. \p \v 11 “Naatimpa iroguenti nantaque noviñacajatantajiaquempiro oja iramenantajiquemparoca arimajaca picantashitatijaianaca povashiantajianajiroquea pipeacaaguishetacaca, cotanquitsiquea incoraquepoje impoitapojenaneca caaviji yanaaquenaquea yagavejamajati. Ooshiatsi, aatotarite noquempejitaritsiquea iriatimpa nompeaquempame amiquerineca aitanaquerineca igaviguitire. Iriatimpa inquempetacaantaquemparo iroviñacajatantajiaquempiri Ishire Aapani Irioshi aisa paamari.\f + \fr 3:11 \fk Paamari \ft oquenquetsatacotaquero mavitepae. (1) Pamenero otsapa 12 acaniqui ocantacoquerogueti camorecari intaantajitaquempaca caarica netsanatiro ininqueca Aapani Irioshi. (2) Pamenero aisa Ya. 2.3 ocantacoquerogueti icoraquepojaquegueti Ishire yamenajiquero quejevetaca paamari. (3) Pamenero aisa 1 Co. 3.13 ocantacoquerogueti iramenantajitaquemparogueti yantaguetaqueca maasano caquinte.\f* \v 12 Incoraquepojaquegueti iroashiguetapojempariquea queri tsaroventamajacarica. Inquempetanaquemparoquea aguerogueti oitsoqui, asagorejitemparo, ampishoncavaqueroquea oncoraquejencaquegueti chovigajenca, aanaqueroquea osagoma, oveguiseanaquempa oitsoqui. Aguijaavaqueroquea shimatoqui anquempoguijitemparoquea. Oraquea osagoma antaitemparoquea. Ariquea inquempetaquempaquea Amajirote incapiocajiapojaqueriquea tsaroventamajacarica intsipatsipaitanajempari jenoqui ichoocatigueti Aapani Irioshi. Iriraquea teeca intsaroventajiguempariji intigarancaqueriquea camorecariqui teeca ontsivacavaete, incoquempaniquea irantsipevaejiaquempaquea.” \s1 Iviñacajajiqueri Jesoshi \r (Mr. 1.9-11; Irc. 3.21-22) \p \v 13 Iroompaquea iquenapojaque Jesoshi Garireaqui yoanaque Jororanequi ichoocaquegueti Joanca cameetsaniji iriviñacajatavaqueri. \v 14 Cotanquitsiquea teequea irinintavetempaji Joanca iriviñacajateri, icantavaqueri: \p —Cameetsa aviguenti viñacajapojenane naatimpa. ¿Arimajampa picoraquetashiquena naatimpa noviñacajatempi? \p \v 15 Icanque Jesoshi: \p —Aritaquequeate onquejetaquempaja imaica cameetsanijite anetsanajiaqueronijite maasano ininqueca Aapani Irioshi. \p Ariquea icanquequea Joanca: \p —Iintsijate. \p \v 16 Ariquea iviñacajataqueri. Iroompaquea yarejepojajatigaro Jesoshi otsapijaqui, ariqueate ocotanaca otanarejanacaqueate inquite, yameniriqueate yampiguiricashipojacariquea Ishire Aapani Irioshi iquejetapojacariquea emoreni. Yagatapojaqueri. \v 17 Iroompaquea iquenquetsajencajitanaque jenoqui inquitequi, icanque: \p —Iricatica irio Irijani nopintsamajatacaca, noshineventamajatacari. \c 4 \s1 Inintavecaquea ampatsini irantacaaquerime Jesoshi teeca irininteji Aapani Irioshi \r (Mr. 1.12-13; Irc. 4.1-13) \p \v 1 Iroompa iriraquea Ishire Aapani Irioshi yaanaqueriquea Jesoshi osamani oquitamampororoitapojaquegueti cameetsanijite iramenamajaquerinijite imajirote ampatsini arica iragavejaque irantacaaqueri teeca irininteji Aapani Irioshi. \v 2 Ariquea ichoocaque oraniqui 40 savincaguiteri, teequea irishecatempaji. Arimpa itaseamajatanaque. \v 3 Ariquea iquempejipojacari irira nintatsica incovaeguishetacaante, icantiriquea: \p —Iintsija arimajagueti aviguentica Irijanite Irioshi iintsijate pincanteroja ocatica mapi ompeanaquempata pan pishecataquempaca. \p \v 4 Cotanquitsiquea Jesoshi icantiriquea: \p —Choocatarite otioncacocagueti ocanque: ‘Teequea aparo ontampishitacaanteji isheca caquinte, jero aisa maasano icanqueca Aapani Irioshi.’ \p \v 5 Iroompaquea ariquea yaanaqueriquea Jerosarequi, oratica guinteninintsi yashincaca Aapani Irioshi, icatiacaapojacariqueate teemporoqui\f + \fr 4:5 \fk teemporo. \ft Oratica teemporo iroguenti inirojegui tsovironaqui choocatatsica Jerosarequi. Irira joriojia iroguenti itaantapinitantarica viratsipae intsaroventantajiaquemparica Aapani Irioshi. Pamenero ovaantorite otsapaqui Mt. 21.23.\f* itsaroventantajitarica Aapani Irioshi ochoviinatapojacagueti ocaravaequequea jenoqui ocanca, icanqueriquea: \p \v 6 —Iintsija arimajagueti aviguentica Irijanite Irioshi, iintsijate pisapocanaquejate isaviji, ocanquetari itioncacojiquerogueti ocanque: \q1 ‘Intigarancajiaquempiri Irioshi irashivantijitete, quisho iroaroaitanaquempi.’ \q1 ‘Irajiricanaquempiquea irantsomajanaquempi \q1 aatonijite pitsitincapojaro mapi.’ \p \v 7 Icantsitanaca Jesoshi icanqueriquea: \p —Cotanquitsiquea choocatarite itioncacojiquerogueti aisa ocanquequea: ‘Aatoquea pamenantaritsi Majirontamajatatsica Pirioshite.’ \p \v 8 Iroompaquea yaanaqueriquea otsempiqui jmm agasataanquitsica yonigaaguetaqueri maasanopae quepatsi yashincaca majirontaguetatsica aisa maasanopae yashintajiacaca. \v 9 Icanqueriquea: \p —Ariguetija poguerovenquena pintsarovenquena, nojocaguetaquempiroquea maasanopae pamenaguetaqueca imaica. \p \v 10 Icantsitanajaquea Jesoshi aisa icanqueri: \p —Pijatequetiroshine, Satanashi, choocatarite otioncacagueti ocanquequea: ‘Pintsaroventaquemparija Majirontamajatatsica Pirioshite, aparoqueate iriguenti pimajirontamajaquempa.’ \p \v 11 Ariquea yoanaji imajirote ampatsini. Irioquea coraquecoraqueitajatsi irashivantijitete Aapani Irioshi yamitacojiapojajiri. \s1 Iparianacaro Jesoshi itsavetantavaetaque Garireaqui \r (Mr. 1.14-15; Irc. 4.14-15) \p \v 12 Iroompaquea iriraquea Jesoshi iquemacoquerigueti Joanca isantanatacojitaqueri, yoanajiquea Garireaqui. \v 13 Cotanquitsiquea teequea inchoocatantajemparoji Nasare, iroguentiquea yoantanaja Caperenao iriguintenitapojajemparo. Oraquea Caperenao iroguenti ochoocaque otsapijaqui iniromotijaqui. Iroatimpa iroguenti ochoocaque iguintenijiacagueti ichoviquijianaqueca Savoroone aisa Nepetari. \v 14 Ariquea iquejetaca imaica cameetsanijite irinetsanajiqueronijite itioncacotanaqueca tsavetantatsica Isaiashini coramani, icanque: \q1 \v 15 “Oraquea iguepatsite Savoroone aisa iguepatsite Nepetari, \q2 choocatanquitsica intatiqueroqui Jororane, \q2 iquenaquenaitantajiacaroquea yoayoaitantapinicarogueti inirojani quentijani: \q2 Garirea ichoocatantajiacaca oshequini teeca irijorijoigueji. \q1 \v 16 Irirajia pitsecacojiavetanquitsica \q2 inejajiaquero tsirencari tsirencavaetanquitsica; \q1 irirajia guinteninijianquitsica otsimancacojiavetacarigueti metojagantsi \q2 otsirencaguitetacojiaqueri tsirencari.” \p \v 17 Ariquea iparianacaro Jesoshi itsavetantavaetaque, icanque: \p —Pincantashitatijaianajempaja povashiantajianajerojate pipeacaaguishetacaca, irooshipojitarite aapojaquempaquea irimajirontaquempa acaniqui Inquitequitica. \s1 Jesoshi icajemajiaqueri 4 tarajajiatsica impeacaajiaquempari itsatacaanejia \r (Mr. 1.16-20; Irc. 5.1-11) \p \v 18 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi oraniqui ishitaravijatanacaro otaravijaqui iniromotija Garirea. Inejajiapojiriquea Shimo (icantajitica aisa Peerero) itsipatacari iriguentijeguite pajitatsica Antirishi, tarajajiaquequea, irootaquequeate isavicaventajiguiquea iriatimpajia. Ariquea icantiri: \p \v 19 —Jame poguijaguijaitanaquenajate, imaicaquea irioquea pimpitsocashijianaquempa caquintejia, nagavejacaajiaquempiquea pinquejetacaajiajempari shima panquitacojiguirigueti. \p \v 20 Iroompaquea iriatimpajia yojocapanajantiroquea imantsatsitepae yoguijaguijaitanaqueri. \p \v 21 Yoayoaivetanaca tiijacoñaji ontaniqui irioquea yamenapojiquea Santiago\f + \fr 4:21 \fk Santiago. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego ipajita \fk Iakobos. \ft Iconoagarantaca quimajareri yoguipitsocaquerogueti ivajiro ipajitaqueri \fk Santiago, \ft itsipa ipajitaqueri \fk Jacobo. \ft Mavite oponeaca iguenquetsatsarequi evereo, ipajitaqueri \fk Yaakob.\f* aisa iriguentijeguite pajitatsica Joanca savisaviitaque quenajarontsiqui inetsanajiaqueroqueate imantsatsitepae. Itsipatsipaicari iriri pajitatsica Severeo. Iroompaquea iriraquea Jesoshi icanqueriquea Santiago aisa Joanca: \p —Jame poguijaguijaitanaquenaja. \p \v 22 Taampina yojocajianaqueroquea quenajarontsi aisa iriri, yoguijaguijaitanaqueriquea Jesoshi. \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueriquea icaramirincavaequequea caquintejia \r (Irc. 6.17-19) \p \v 23 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi itsitacaguitejanaquero Garirea itsatacaantavaetanaque shinagogapaequi icapiocantajiacaca joriojia, itsavetantaquero Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica icantajiaqueri quero icotani imajirontagueti Aapani Irioshi. Aisa yogueshiguequeriqueate oshequini joquijiguetanquitsica aaguequerigueti cantashitatiajencaguetanquitsica ashinoncajagantsipae, aisa catsijianquitsica, jac peamajajianajaqueate. \v 24 Iroompaquea irirajia guinteninijianquitsica osamanipaequitica Shiriaqui iquemacojianaquerigueti yogueshitantaguetanaque jero yamajiapojaqueneriquea maasano ashinoncajajianquitsica. Iriatimpajia iroguenti icantashitatiaguecaquea icanca iconoaca yatsipevaetani oshequi. Itsipa iroguenti imetojapinitaquiti icantapinitaquiti tinquininini, itsipapae teeca ironquempaji, cotanquitsiquea iriatimpa yogueshiguetajiriquea maasanopae. Aisa yoguisotoacoventajiajiri ishaquiajiacarigueti ampatsinipae. \v 25 Iroompaquea yoguijaguijaitanaqueriquea icaramirincavaequequea caquintejia quenaquenaitapojanquitsica Garireaqui, Tecaporishiqui, Jerosarequi, Joreaqui irooca aisa quenaquenaitapojanquitsica intatiquero Jororane, icaramirincajiaque. \c 5 \s1 Itsavetantaquequea Jesoshi niganquitantanaqui \p \v 1 Iroompaquea yamenajiaquerigueti Jesoshi maasano capiocaventajiacarica icaramirincavaequequea oraniqui, itoncoanaque isavicaquequea niganquitantanaqui, ariquea iquempejijiapojacari itsatacaanejia iquemisantajiaqueriquea. \v 2 Ariquea itsatacajaiaqueri icantajiaqueri: \s1 Queri shinetavajatsineca \r (Irc. 6.20-23) \q1 \v 3 “Caavijiquea irishinevaequempa maasano tsatanquitsica ishirequi tee iragavejamajatempaji, \q2 iriguentitari intsipajiaquempa Inquitequitica imajirontagueti. \q1 \v 4 Caavijiquea irishinevaequempa maasano shimampojancajianquitsica, \q2 iroguishinejajiaqueriquea Aapani Irioshi. \q1 \v 5 Caavijiquea irishinevaequempa maasano teeca iraventacojiguempaji, \q2 irojocajitaqueneritari maasano quepatsi. \q1 \v 6 Caavijiquea irishinevaequempa maasano nintamajajiatsica incomajamajajiaquempa inquejetemparigueti taseatsica aisa miretatsica, \q2 iragavejacajaiqueritari irinetsanajiguero ininqueca quejetaca inquemempagueti. \q1 \v 7 Caavijiquea irishinevaequempa maasano pintsatacotantajiatsica, \q2 impintsatacojitaquemparitari. \q1 \v 8 Caavijiquea irishinevaequempa maasano comajashirentajiatsica, \q2 iriojiatari amenerineca Aapani Irioshi. \q1 \v 9 Caavijiquea irishinevaequempa maasano gameetsantajiajerineca igonorojia, \q2 incantacojiqueritari: ‘Iriojia irijanijiate Aapani Irioshi.’ \q1 \v 10 Caavijiquea irishinevaequempa maasano irantsipetacaajiquemparigueti incatsimatimentajiquerigueti incomajamajaquempagueti, \q2 iriguentitari intsipajiaquempa Inquitequitica imajirontagueti. \p \v 11 “Caavijiquea pishinevaejiaquempa pamenajiaquegueti incantaguishejiaquempi, incatsimacatsimajiaquempigueti, aisa intsojeventajiaquempigueti iramenajiaquempigueti pitsaroventajiaquenaquea naatimpa. \v 12 Pamenajiaquegueti inquejejiaquempigueti imaica pishinevaetanaquempaja, pitsajiaque incavintsajamajataquempiquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti ontaniqui inquitequi. Ariqueate iquempejitaqueri tsavetantajiatsica choocajiatsica coramanipaequitica yatsipetacaajiacari catsimajiaquerica. \s1 Tsaroventajiatsica iquempejiacaro incachoane \r (Mr. 9.50; Irc. 14.34-35) \p \v 13 “Aviatimpajia conoajigarica quepatsiquitica piquempejiacaro incachoane. Cotanquitsiquea ariguetija omasancategueti, ¿querocampate incojitajeroni incachoanetantajitajemparo? Aatoquea inintajitajiro, manaquea impishoncajiqueroquea intati, iragatigatijitaquero intati.\f + \fr 5:13 \ft Ari aquejejiaca aatimpajia tsaroventajigarica Aapani Irioshi, anconoaquemparigueti antaguetiroca covaeguisherentsi antsatacaajiaqueriquea aatosaconaniji icovaeguishejiga. Cotanquitsiquea arigueti avashiantanajero atsaroventarigueti ¿querocampate ancojiaquempani antsatacaajiajerigueti? Manaquea anquejetanaquemparo incachoane omasancategueti, aatoquea inintajitajiro.\f* \v 14 Aisa aviatimpajia quempejiaquempi tsivotacojiguirica maasano caquintejia. Pamenajiguirotarite oratica tsovironaquipae impeacajaitemparogueti otsempiqui incapiocajiterogueti oshequiavaetanaque oncanquempa, ¿arimpate aatoquea yamenajitirotsi? Iramenajiqueroquea, onconijavaeque. \v 15 Ariquea iquejetaca aisa tsivorentsi itsivojitirigueti teetarite ariquea iroguivotacojiteriji chomoqui, iroguenti yoguisavicacojitiri jenoquijaniqui cameetsanijite intsivotanaquenerinijite maasano choocajianquitsica tsovironaquiqui. \v 16 Ariqueate pinquempejiaquempa aviatimpajia pincomajamajajiaquempaja pimpeacaajiaquemparo cameetsaguetatsica cameetsanijite iramenajiaquempigueti maasano, ariquea irishineventamajajianaquemparinijite Piri choocatatsica inquitequi. \s1 Jesoshi icanque onetsanamajaquempa itioncacaanqueca coramani Aapani Irioshi \p \v 17 “Aato pijijiguitsi iroguenti nocoraquetashitaque novashiantacaajempiro piquemisantirogueti itioncacotanaqueca Moishishini irooca aisa itioncacotanaqueca tsavetantajiatsica coramani, teetarite irooquea noncoraquetashiteji, iroguentiquea nocoraquetashitaque onetsanamajaquempaniji maasanopae icantajiaqueca. \v 18 Arimajaca noncamantaquempi: aatotagueti opeitsita inquite aisa quepatsi, aatoquea opegatsi apaitsoquijaniqui Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi, onetsanamajatanaquempaquea maasanopae icanqueca. \v 19 Quericaca teeca irinetsanamajateroji maasanopae icanqueca Aapani Irioshi, aisa intsatacaajiaqueriquea itsipapae inquejejianaquempa iriatimpajia, oncoramanitapojajegueti irisavijisavijitapojajequea inquitequi imajirontacagueti Aapani Irioshi, itsipajia iranaantapojequea. Cotanquitsiquea iriraquea netsanamajaqueroneca, aisa intsatacaajiaqueriquea itsipapae inquempejianaquempa iriatimpa irinetsanamajajianaqueroquea, caaviji iranaavaepojaje ontaniqui inquitequi. \v 20 Nocantantajiaquempica imaica aatogueti picomajamajajiga, aatogueti panaacojiguiri tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa pariseojia, icomajamampeajiacagueti, aatotarite pagavejitsi pinquijanaque imajirontagueti Inquitequitica. \s1 Jesoshi itsatacaantaqueroquea aatonijite icatsimatantajititsi \r (Irc. 12.57-59) \p \v 21 “Pitsajiaqueroquea icantajitiri pivaesatinite: ‘Aatoja pimetojanti, maasano metojantajianquitsineca irantsipetacaimentajiquempari yantaqueca.’ \v 22 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaquempi quericaca catsimataquerineca igonoro inquejetacaajitaquempariquea iriatimpa oncoramanitapojajegueti irantsipetacaimentajiquempari yantaqueca. Aisa quericaca cantaquerineca igonoro: ‘Aviatimpa tee pintsatimateji’, irajaitanaqueriquea majirontatsicaqui incatsimajitaqueriquea. Cotanquitsiquea iriraquea cantaquerineca itsipa: ‘¡Aviguenti covaeguisheri!’, shoshoh itsigatsi camorecariqui. \p \v 23 “Irootaquequea nocantantajiaquempica poapoaitanaquegueti teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi paanaquegueti pivira pijitorejacaantaquenerigueti aretarequi, ariquea taampinagueti pinquenquejapojaquerogueti pincanque: ‘Choocatari icatsimatimenquenaca nogonoro’, aatotajate pijitorejacaantiritsijate. \v 24 Manaquea pojoquijipanajanteritaja oneguitapojacagueti aretare, poapanajantetaja pogameetsatapanajanteritaquea pigonoro. Iroompa ariquea poashitanajeriqueate pivira pijitorejacaantaqueneriquea Aapani Irioshi. \p \v 25 “Incatsimaquempigueti pigonoro irinintavequempagueti iraanaquempiquea jivatatsicaqui irisantanatacotacaanquempi, pinquenquetsatacaanajerija quenavoquirontsiqui pogameetsatanajeri taampina aatonijite yaguimpi. Arigueti iraanaquempi jivatatsicaqui joesequi iriotaque cajemaquerineca coareta, iriraquea coareta manaquea iraapanajantempiquea irisantanatacotsitempi. \v 26 Arimajaquea aatogueti povegaramajatajiri catsimataquempica maasanopae paacotaquerica, aatoquea yoguipaquijajimpitsi santanatacoquempica. \s1 Jesoshi itsatacaantaqueroquea aatonijite yoashijitirotsi manquigarentsi \p \v 27 “Aviatimpajia pitsajiaquerotarite icantajitaquero paesatoniqui: ‘Aatoja poashitirotsi manquigarentsi.’ \v 28 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaquempi quericaca nevequemparoneca manquigarentsi, quejecaquea yoashitaquero, iquenquejaquerotarite yamenaquerogueti. \v 29 Nonquejetacaajiaquempiroquea imaica: arigueti oncovaeguishetacaaquempi poquijamajaca pinquitsorejaaquempa pimpishoncaquero. Cameetsavaequequeate pimpishoncaquerogueti covaeguishetacaaquempica pinetsanatimentanajempanijite. Aatoguetitarite pipishonquiro jatanatsitarite oncovaeguishetacaajempi, iroompa pimetojanajegueti impishoncajitaquempiqueate camorecariqui. \v 30 Aisa iroogueti covaeguishetacaaquempine pacomajaca ariqueate pincarataquero pimpishonquitsitemparo. Cameetsavaequequeate pimpishoncaquerogueti covaeguishetacaaquempica pinetsanatimentanajempanijite. Aatoguetitarite pipishonquiro jatanatsitarite oncovaeguishetacaajempi, iroompa pimetojanajegueti impishoncajitaquempiqueate camorecariqui. \s1 Icanque Jesoshi aatoja quericaca ovashiantirotsi imanquigare \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Irc. 16.18) \p \v 31 “Aisa icantajitironi paesatoniqui: ‘Quericaca nintanquitsineca irovashiantanajero imanquigare, irojocaqueneroja paperi oncanque: “Imaica novashiantajiro nomanquigavetacaca.” ’ \v 32 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaquempi quericaca ovashiantaqueroneca imanquigare apaniro oaquerica, arigueti omanquigatajempagueti itsipa jac icovaeguishetacaacaro, omanquigatajatarite itsipa teeca irio omanquigaremajaca. Ariquea iquejetaca quericaca manquigataquemparoneca yovashiantajitica jac icovaeguishetaca. \s1 Jesoshi icanque: Aato picantashita \p \v 33 “Aisa pitsajiaquerotarite icantajitaqueri paesatoniqui: ‘Aatoja pitsojega. Aato picantashita intati: “Incatsimatimentenarota Aapani Irioshi aatogueti nonetsanatiro nocanqueca.” Arigueti pincantero, pinetsanamajateroja maasano picanqueca.’ \v 34 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaquempi aatoja pitsojeimatatsi aatonijite oavaetanaque pinintajiguitsi pincantajigue: ‘Incatsimatimentenarota Aapani Irioshi aatogueti nonetsanatiro nocanqueca.’ Aisa aatoja piquenquetsatacojiguirotsija inquite, aato picantajiguitsi: ‘Nontsojeaquempagueti ompeguempata inquite’, iroguentitarite imajirontamento isavicantacaca Aapani Irioshi. \v 35 Ari oquejetaca quepatsi, aatoja piquenquetsatacojiguirotsi, aato picantajiguitsi: ‘Nontsojeaquempagueti ompeguempata quepatsi’, iroguentitari ivanqueguititacaca. Aisa aatoja piquenquetsatacojiguirotsija Jerosare, aato picantajiguitsi: ‘Nontsojeaquempagueti ompeguempata Jerosare’, iriguentitari ashincaro Majirontamajatatsica. \v 36 Aisa aatoja picantajigui: ‘Nontsojeaquempagueti nonquitamaromaetanajeta’, teetarite pagavejajigueji aviatimpajia pinquitamaromaejigueroji irooca pinquisaamaetacaajero apamaerotica pimae. \v 37 Aatoja piquejetacaajigarotsi, manaquea pincantajigue: ‘Jeeje’, irooca manaquea pincantajigue: ‘Tee’. Oraquea iroguentica pinquenquetsatacojiaque quejeguetacaroca imaica cameetsanijite inquemisantajiaquempinijite itsipapae, manaquea oquenantapojacari ampatsini icantajitica covaeguisheri. \s1 Jesoshi icanque aatoja pipigatari catsimataquempineca \r (Irc. 6.29-30) \p \v 38 “Aviatimpajia pitsajiaquerotarite icantajitiro paesatoniqui: ‘Quericaca tyaquisaatantanquitsineca ariqueate inquejetacaajitaquempariquea iriatimpa intyaquisajaitaqueri. Aisa quericaca jararejitsiquerineca iraji, ariqueate inquejetacaajitaquempariquea iriatimpa irijararejitajiqueriquea iraji.’ \v 39 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaquempi aatoja pipigajigaritsija catsimataquempineca. Quericaca capojaquempineca pivoroqui pimpitsocanaquempaja inquejetacaaquemparo otsipavoroqui. \v 40 Choocagueti nintanquitsineca iraanaquempi jivatatsicaqui iraitsiquempironiji piitsaare intsompoguitica, pishinetsitempariqueate aisa piitsaare jenoquitanquitsica. \v 41 Choocagueti aanaquempineca iromperaquempigueti incanquempi: ‘Pinquijanaquenaroja ontaniqui’, poavaetanaquequea panaavaetanaqueroquea icanquempica poavaequiteneriquea osamani. \v 42 Quericagueti amanaquempineca taaca opajita, pojocaqueneriquea. Aisa quericaca cantaquempica: ‘Pojoquenaja ocatica, noguipiajatempirotari coajica’, aato pipitsocapitsatari. \s1 Ampintsataquemparija catsimatacajica \r (Irc. 6.27-28, 32-36) \p \v 43 “Piquemajiaquero icantajiqueca: ‘Pimpintsataquemparija pigonoro pincavintsajaquerijate, pisemaquempari catsimataquempica.’ \v 44 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaquempi pimpintsataquemparija catsimajiaquempica.\f + \fr 5:44 \ft Iconoagarantaca itioncajitajirogueti oca guiriegotsaqui yogavijitaquero capichaji, ocanti acaniqui: “Irirajia cantavetaquempica: ‘¡Shoo poanaque camorecariqui!’, manaquea pinquenquetsatacaaqueriquea cameetsa, pincanqueri: ‘Noninque pinchoocajiaque cameetsa.’ Pincavintsajaqueri semajiaquempica.”\f* Aisa pamanacoventajiaquerija maasano atsipetacaajiaquempica. \v 45 Pinquejejiaquempaquea imaica pinquempetimentajiaquempariniji Piri choocatatsica inquitequi. Quempeca iriatimpa ivoreguirigueti catsirincaiteri cameetsanijite irivoreacojiaquerinijite maasano caquintejiatsica, irioca cameetsajiatsica aisa teeca incameetsajigueji. Ariqueate oquejetaca incani iroatimpa itejiniri maasano, comajamajajiatsica aisa covaeguishejiatsica. \v 46 Noncantajiaquempi aparogueti iriatimpa pincavintsajajiaque cavintsajimpica, ¿arimpate irishineventsiquempiro Aapani Irioshi? Ariquea iquempejiga imaica amatavijantajiatsica capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae. \v 47 Ari oquejetaca aparogueti iriatimpa pinquenquetsatacaajiavaque pigonorojia, ¿arimpate panajaiaqueri itsipapae? Ariquea iquempejiga imaica irirajia teeca intsaroventajiguempariji Aapani Irioshi. \v 48 Pincomajamajajianaquempaja pinquempejianaquemparija Piri choocatatsica inquitequi icomajamajatacagueti. \c 6 \s1 Jesoshi itsatacaantaque queroca incojiqueroni incavintsajantajitegueti \p \v 1 “Aatotarite mana picavintsajantantajigui iramenajiaquempiniji caquintejia. Pinquempejiaquempagueti imaica aatotarite ishineventajiguimpitsi Piri choocatatsica inquitequi. \v 2 Pimpintsatacojiaquemparigueti teeca irashintempaji pojocajiaquenerigueti icoguitejacojiacaca, aatoja picamantiritsija pigonorojia aatonijite piquejejigaritsi tsaroventamampeajiatsica intati. Iriatimpajia iroguenti isemetacaantajiaque shinagogapaequi acapiocantapinicaca irooca aisa oraniqui quenavoquirontsipaequi cameetsanijite irishineventajiaquemparinijite igonorojia, cotanquitsiquea imaica noncantajiaquempi aatotarite ishineventajigaritsi Aapani Irioshi quempejiguiroca imaica, iriguenti shineventajiacari igonorojia amenajiaquerica. \v 3 Pojocajiaquenerigueti quericaca coguitejacojianquitsica aatotarite quericaca picamantitsi. \v 4 Santicoguitenija pojocaqueneri. Iroompaquea iramenajiaquempigueti Aapani Irioshi picavintsajamajatantaque, irioquea shineventajiaquempineca, ariquea pamenacojiaquempaja oncoramanitapojajegueti ontaniqui inquitequi. \s1 Jesoshi itsatacaantaquero quero incojitaquerini iramanajiterigueti Aapani Irioshi \r (Irc. 11.2-4) \p \v 5 “Pamanajiaquerigueti Aapani Irioshi aatoja piquempejigari tsaroventamampeajianquitsica intati yamanamampeajiacari. Iriatimpajia iroguentiquea inintavintsajiaque incatintiijiaque shinagogapaequi irooca aisa oquenavoquiguecagueti yamanamampeajiacari cameetsanijite iramenajiaquerinijite igonorojia. Irirajia quejejianquitsica imaica aatotarite ishineventaritsi Aapani Irioshi. Aparoquea shineventajiaquemparine amenajiaquerica. \v 6 Cotanquitsiquea pamanerigueti Aapani Irioshi poanaqueja pinquijanaquequea pitsovironaquitequi pashitacotanaquempa aparo, ariquea pamanaqueriqueate. Iriatimpa yamenaquempiquea aparo pichoocaque pamanaquerigueti, inquemaquempiquea irishineventaquempi, ari incavintsajaquempi. \p \v 7 “Pamanerigueti Aapani Irioshi, aatoja pamanavijitiri intati vero vero vero, aatonijite piquejejigaritsi teeca intsajigueriji Aapani Irioshi. Ijiqueji inquemisantavaqueri arigueti incantacoguitempani vero vero vero. \v 8 Aatojate piquempejigaritsi iriatimpajia, itsatsitacarotari Aapani Irioshi maasano picoguitejacocaca tequeratatirajagueti pamaneriji. \v 9 Pamanajiguerigueti mana pinquempejiaquempaja imaica, pincantajiaque: \q1 ‘Aapani choocatatsica inquitequi, \q1 noninque intsaroventamajajiaquempiquea maasano caquinte. \q1 \v 10 Caacateja pimajirontamajapojaquempa. \q1 Noninquequea irinetsanamajajiqueroja ocaniqui quepatsiqui maasanopae pininqueca aviatimpa, \q1 onquejetantaquempaca inetsanamajajiquerogueti ontaniqui inquitequi. \q1 \v 11 Pojocaquenaja imaica noshecatapinijiaquempaca. \q1 \v 12 Pimpeacotsitajenaroja nogovaeguishere, \q1 quejetaca naatimpajia nopeacotsijiajari antaguetaqueroca teeca oncameetsateji. \q1 \v 13 Aato pishinejiganarotsi oncoraquetashijiaquena aatoca notampishitashiti nocoguishetatsi. \q1 Manaquea noninque pintampishitacaamajajiaquenaja aatonijite yagavejajana ampatsini incovaeguishetacajaena.’\f + \fr 6:13 \ft Iconoagarantaca itioncajitajirogueti oca guiriegotsaqui yogavijitaquero capichaji, ocanti acaniqui: “Aviguentitari majirontamajatatsica, aviguenti ashintaro tampishirentsi aisa oganejencarentsi. Pincoguitempaniquea pinquejetaquempa. Ari oncoquempani.”\f* \p \v 14 “Arigueti pimpeacotsijiajempari yantaqueca caquinte, ariquea inquempetaquempaquea Piri choocatatsica inquitequi impeacotsitajempiroquea maasanopae pantaguishevetacaca aviatimpajia. \v 15 Cotanquitsiquea aatogueti pipeacotsijigaritsi yantaguishejiaqueca caquinte, aatotarite ipeacotsijiajimpirotsi Piri pantaguishejiaqueca aviatimpajia. \s1 Jesoshi itsatacaanque quero incojitaquempa irisanticotaquiterogueti isheca \p \v 16 “Ariguetijate pisanticotaquitero pisheca cameetsanijite pisavicavenquerinijite Aapani Irioshi, aatoja pishimampojancamampeajiaja intati, aatonijite piquempejigariquea tsaroventamampeacarica. Iriatimpajia iroguenti ishimampojancamampeajiaca intati iramenajiquerinijite isanticoquitiro isheca. Cotanquitsiquea irirajia quempejianquitsica imaica aatotarite ishineventaritsi Aapani Irioshi, aparoquea shineventajiaquemparine amenajiaquerica. \v 17 Cotanquitsiquea aviatimpajia pisanticotaquiterogueti pisheca cameetsanijite pamaneri Aapani Irioshi, pinquishijiaquempaquea, aisa pinquivavorojiaquempaja, \v 18 aatonijite itsajiguimpitsi pigonorojia pisanticotaquitiro pisheca. Irioquea amenajiaquempine Piri teeca iramenajiteriji. Iriatimpa yamenajiaquempi pichoocatigueti apaniro, ariquea irishineventajiaquempiquea iroguishinejajiaquempi ariquea pamenacojiaquempa oncoramanitapojajegueti ontaniqui inquitequi. \s1 Irishineventamajajiquemparoja maasanopae inintaguetica Aapani Irioshi \r (Irc. 12.33-34) \p \v 19 “Aatojate iroguenti pishineventajiatsi pashintajiaquempa ocaniqui quepatsiqui, onconoagaranquempaqueate irishecaguetaquemparo shecaguetaroca, otsipapae oyogueguetanaque ompomatsatanaquempa, otsipapae inquijaguetanaque aitsitantatsica iraitsiguetaquempiro. \v 20 Iroguenti pishineventamajajiaquempaja maasanopae inintaguetica Aapani Irioshi cameetsanijite incavintsajamajajiaquempinijite iroguishinejajiaquempiniji oncoramanitapojajegueti ontaniqui inquitequi. Ontaniquiquea ontaniqui aato ichoocati shecaguetaroca pashintaguecaca, aatoquea oyogueti, aato yaitsijitajimpiro. \v 21 Aritarite taaca opajita pishineventamajataca manaquea pisavicaventaguitironi piquenquejaguitironi. \s1 Iquempetacaacaro tsivorentsi \r (Irc. 11.34-36) \p \v 22 “Poquija oquempevecaro otsivore pitsino. Arigueti oncameetsate poquija, pamenamajate, onquempetaquemparo otsivoguitemajatigueti. \v 23 Aatogueti ocameetsati poquija, aato pamenantamajataro, onquempetaquemparo pipitsecacotigueti maasanotsino. Ari oquempetaca, arigueti ompitsecanaque tsivoshirentaquempimeca, pimpitsecacomajatatiguenimaja.\f + \fr 6:23 \ft Arigueti anintamajataque anetsanatero inintaguetica Aapani Irioshi, anquempetaquempari cameetsatanquitsica iroquija amenamajataquerotari ocanqueca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, anquemaquero. Aatogueti anintamajati anetsanatiro inintaguetica Aapani Irioshi, manaquea anquempetaquempari teeca oncameetsateji iroquija, amenavequemparogueti ocanqueca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, aato aquemirotsi.\f* \s1 Nintanquitsineca irajaarantavaequempa \r (Irc. 16.13) \p \v 24 “Tee inchoocateji agavejanquitsineca irantavaetaqueneri mavite ashintaquemparica. Manaquea irisemaneguintaquempari aparo, iriraquea itsipa impintsataquempari, irooca inquemisantamajataqueri aparo, itsipaquea intsojencaneguintaqueri. Aato pagaveji pantaqueneri Aapani Irioshi inintaguetica, iroogueti pisavicaventaque pajaarantavaequempa quejetaca irooquea ashintaquempi ajaararontsi. \s1 Aapani Irioshi yojocapinijiguiniri irijanijiate maasanopae icoguitejacojiacaca \r (Irc. 12.22-31) \p \v 25 “Imaicaquea noncanquempi: aatoja pishoshoventajigaro pisheca irooca pimirajiaquempaca choocatacaajempineca, aisa aatoja pishoshoventajigaroquea pinquitsaajiaquempaca. Oraquea pishire anijacajaiguimpica ¿teempa anagueroji pisheca? Aisa pitsino ¿teempa anagueroji quitsaarentsipae? \v 26 Pamenajiguiriquea araguetatsica, teequea irivintyacavetempaji, aisa teequea onchoocavetempajiquea incapiocantaquemparoca isheca iroaroaitapinijigue iraapinijiaquequea irishecajiaquempaca, cotanquitsiquea Piri inquitequitica yojocapinijiaqueneriquea ishecajiacaca. Aviatimpajia ¿teempa panaamajajigueriji iriatimpajia? \v 27 Arigueti pishoshoguiteventavequemparo pigatsantsare ¿arimpa pagavejaque pincatsantsatanaje niganqui meetero?\f + \fr 6:27 \ft Oguipitsocaquerogueti tioncanquitsica guiriegoqui, agavejaque aisa oncanque: “Arigueti pishoshoguiteventavequemparo oshequianajeme pisavincaguiteritepae ¿arimpa pagavejaque poshequiaquero capichaji?”\f* \p \v 28 “Iroosacanica ¿queroca ococani pishoshoguiteventajiacaroquea pinquitsaajiaquempaca? Pamenajiguirotarite ocatica ovempenaquipae inchiquiojiquea otsoroashiguecaquea iroatimpa, teequea oncatsiquejiavetempaji aantaquemparomeca oitsaare, aisa teequea onquiricajiavetempaji, \v 29 ariqueate ocameetsamajavioti anaavaequequea ocanca ocameetsavaeque, anaaguequeroquea quitsaarentsi cameetsamorenaguetatsica coramanitica iquitsaajiacaca majirontatsica Saromonini caavijica anaaque ocameetsamorenamajataquequea. \v 30 Quempeca ocatica ovempenaquipae oporencanaque poren icameetsatacaaguetaqueroquea Aapani Irioshi, cotanquitsiquea osaitequera taampina oshimpeguiricanaque shimpeguiririri, irajaiqueroquea intajaiquero. ¡Aviatimpajiaquea caaviji irojocajiaquempiquea pinquitsaajiaquempaca, caavijitari panajaiaqueroquea ovempenaquipae! Cotanquitsiquea aviatimpajia teequea paventamajatempariji, manaquea pishoshoventajiaca taaca opajitapae. \v 31 Noncantantajiaquempica aatoja pishoshoguiteventajigarotsija pincantajiaque: ‘¿Querocashiatsi noshecataquempaca? ¿Taate nomirajeca? ¿Querocaquea naajeroquea nonquitsaatajempaca?’ \v 32 Iriguentiquea quempejiguiroquea imaica irirajia teeca intsaroventajiguempariji, ishoshoventajiacaroquea taaca opajitapae, irootaquequeate isavicaventajiaquequea iriatimpajia. Cotanquitsiquea aviatimpajia aatojate piquejejiguirotsija imaica, choocatarite Piri inquitequitica. Iriatimpa itsataque maasanopae picoguitejacojiacaca. \v 33 Aviatimpajiampani pinintamajajigue pimajirontamajatanaquempari Aapani Irioshi pishineventajiaquemparoja pisavicaventajiaquerojate maasanopae inintaguequeca iriatimpa, ariquea iriatimpa irojocajiaquempiquea maasanopae picoguitejacojiacaca. \v 34 Aatojate pishoshoventajigarotsijate pincantajiaque: ‘¿Querocate noncotaquempani osaitequera?’ Ococaniquea savincaguiteriqui chooca taaca opajita manapitsajiaquempineca pinquenquejacoqueca. Osavincaguitevetanajempagueti otsipapae choocatatsineca pinquenquejacojiajeca. \c 7 \s1 Aatoja piquenquejacoguishetsitiritsi peacaajigaroca covaeguisherentsi \r (Irc. 6.37-38, 41-42) \p \v 1 “Pamenitaquerigueti yantaguishetaqueca itsipa aato piquenquejitsi: ‘Teequea incameetsateji, icovaeguishetaca’, aatonijite iquejetacaajitimpi aviatimpa. \v 2 Irooriji querocaca pinquenquejacotsiterica itsipa, ariquea inquempetacaajitaquempi aviatimpajia. Querocagueti pincotsiterini itsipa ariquea inquejetacaajitaquempi aviatimpajia. \p \v 3 “¿Querocaquea picocani pamenantacarica itijaarojaniqui pigonoro cotanquitsi tee pinquenquejacoteroji inchapoa poquijaqui pashi aviatimpa? \v 4 ¿Arimpate pagavejaquempa pincanqueri pigonoro: ‘Iintsija nonquitsoajempiro pitijaaro’, choocatirajagueti inchapoa poquijaqui pashi aviatimpa? \v 5 Cameetsatamampeatsica, iroquetitarite pijivatavaque pinquitsoavajerota inchapoa jocaaquempica aviatimpa, ariquea pamenamajatanaje pinquitsoimentajenerinijite tijaataquerica pigonoro.\f + \fr 7:5 \fk itijaarojaniqui pigonoro. \ft Oquejetacaro arigueti pininque pincanqueri pigonoro irovashiantajero covaeguisherentsipae yantaguetica, aviquetita jivaquerone povashiantajero pantaguisheguetica aviatimpa. ¿Querocaquea picocani pamenantacarica ipeacaaguishetaqueca pigonoro cotanquitsi teequea pameneroji pashi aviatimpa caaviji pogaaca?\f* \p \v 6 “Aatoja pojoquiniri shiishi querocaca yashincaca Aapani Irioshi. Oquempetaca aisa aatoja pipishonquiniri chanchopae piveererate vegaramajatanquitsica. Pinquempetaquempagueti mana iragatigatiivaequero, ariquea impitsocashiitsitempi aviatimpa inteshireteshirejaquempi.\f + \fr 7:6 \ft Itsatacaaquerigueti iquejetacaacaro, quejetaca incanteri: Aatoja piquenquetsatimoguitirini Iguenquetsatsare Aapani Irioshi manintiroca aatonijite icatsimajiguimpi. \fk Piveererate. \ft Chooca quentijaqui quejevetarica chopiro. Onquijaquerigueti capichaji impanequi, asereaqueri, ari intiritapiniquero cameetsaniji oncarenitanaque. Oncoramanitapojajegueti ompeanaquempa icantajitica \fk peerera \ft (icanquero quimajareri \fk perla \ft ), quitasaancorerencavaeque, impeacaaquemparo nenquetsiqui. Ovegaravaetaca.\f* \s1 Quero incojitaquerini iramanajiterigueti Aapani Irioshi \r (Irc. 11.9-13; 6.31) \p \v 7 “Pamanajigueri Aapani Irioshi taaca opajita picoguitejacojiacaca, ariquea iriatimpa irojocajiaquempiro. Pamenagueteroja taaca opajita, ari pamenapojero. Aisa pintinquiapojerogueti sotomorontsi, ari irashirejacojiquempi. \v 8 Aritarite iriraquea amanantatsica irojocajiqueneri. Iriraquea amenaguetatsica iramenapoje. Aisa iriraquea tinquiguiroca sotomorontsi irashirejacojiqueri. \p \v 9 “¿Arimpate pinquempejiaquempa aviatimpajia iramanempigueti pirijanite pan arimpate paitsitenempari mapi pojoquitenempari? \v 10 Iriogueti iramanempi shima, ¿arimpate paitsitenempari pojoquitenempari camaarini? \v 11 Avirovetaca covaeguishejiatsica pitsajiaque pojocajiguiniri pirijanijiate taaca opajitapae cameetsaripae, iriompate Piri choocatatsica inquitequi caaviji irojocajiaquempiquea cameetsaguetatsica pamanajiaquerigueti. \p \v 12 “Taaca opajitapae pantajigue pincavintsajajigueri itsipajia, pinquejetacaguemparo pininquegueti incavintsajaquempi aviatimpa. Irootarite ocanque itioncacotanaqueca Moishishini aisa itsipajia tsavetantajiguiroca icanquerica Aapani Irioshi. \s1 Sotomorontsi chaamorojaniquitica \r (Irc. 13.24) \p \v 13 “Pinquijantajianaquemparoja sotomorontsi chaamorojaniquitica. Choocatarite otsipa sotomorontsi iniromorojeguini ocanca aisa quenavoquirontsi iniropoquivaetaque ocanca oavoquivaetananquitsica isaviqui camorecariqui. Iroguentiquea iquijaquijaitantacaca icaramirincavaeque caquintejia. \v 14 Cotanquitsiquea oraquea sotomorontsi chaamorojaniquitica aisa quenavoquirontsi orijanipoquijaniquitica mana oquenavoquitanaca anijagantsiqui. Teemajaca incaramirincateji nejaqueroneca. \s1 Jesoshi itsavetacojiaqueri caquinte iquejetacaacanari inchato sovenatatsica \r (Irc. 6.43-44) \p \v 15 “Inchiquiojitaja yamatavijajiguimpitsi tsavetacotamampeajiacarica Aapani Irioshi, inquitsaatsijiavequempari imae oveja, cotanquitsiquea intsompogui iriguentijia lobo\f + \fr 7:15 \fk lobo \ft iriguenti tomirishiquitica catsimari quejevetarica iririjegui shiishi.\f* catsimari. \v 16 Aviatimpajia pamenamajajiavaquero yantajiaqueca pintsatantajiavaquemparica quero icocani iriatimpa. ¿Arimpate iraantajitemparo ovaitsoqui samerento? Aato yaantajitaro. ¿Arimpate iraantajitemparo igo\f + \fr 7:16 \fk igo (higo). \ft Iroguenti osovena inchato icantajitica iguera \fk (higuera).\f* poronqueto? Aatoquea. \v 17 Ariqueate oquejetaca, maasanopae inchato cameetsaguetatsica oncameetsasovenatanaque. Oraquea inchato teeca oncameetsateji, irootaque ochoocatantaca osovena teeca oncameetsateji. \v 18 Oraqueate inchato cameetsatatsica aato agaveji ochoocatantaro osovena teeca oncameetsateji. Aisa oratica inchato teeca oncameetsateji, aatoquea agaveji ochoocatantaro osovena cameetsatatsica. \v 19 Maasanopae panquirentsi teeca oncameetsateji osovenapae inchaquitsitemparoquea iraanaquero intaitemparoquea. \v 20 Ariquea iquempejiaca caquintejia, pamenitsijiaqueri yantajiaqueca pintsatantajiaquemparica. \s1 Aatotarite yoayoaititsi maasano ichoocatigueti Aapani Irioshi \r (Irc. 13.25-27) \p \v 21 “Aatotarite maasano iquijaquijaiti imajirontagueti Inquitequitica cantajiaquenaneca: ‘Nomajirote, Nomajirote.’ Iriguentiquea quijaquijaitananquitsine irirajia maasano netsanamajajiaqueroca inintaguetica Aapani choocatatsica inquitequi. \v 22 Oraqueate aapojempagueti oratica savincaguiteri, incaramirincavaetanaquequea cantajiavetanaquenaneca: ‘Nomajirote, Nomajirote, notsavetantajiaquempi, aisa naventashijiacari pivajiro noguisotoaguetajiniri ishaquiajiavecaca ampatsini, aisa nonigaantajiaqueroquea oacaantantatsica intati nocantajiaque aviguenti agavejacaaquena.’ \v 23 Cotanquitsiquea naatimpa noncantajiaqueri: ‘Teequeate nontsajiguempiji, poapoaitanaquequea osamani maasano aviatimpajia antajiguiroca covaeguisherentsi.’ \s1 Jesoshi itsavetacojiaqueri caquinte iquempetacaajiacari peacagaroca tsovironaqui \r (Irc. 6.47-49) \p \v 24 “Imaicaquea noncantajiaquempi quericagueti quemisantaquenaneca netsanamajataqueroneca nocanqueca ari inquempetaquempari quenquejamajatatsica vinchajiroca itsovironaquite shiratantapiqui. \v 25 Iroompaquea otejavetanaca incani amaravetanaca ojaaquiniqui, ochovigaguitevaetanaquequea jeoc jeoc jeoc, cotanquitsiquea teequea agavejeroji osoveanaqueroji, oquishomajataquetari shiratantapi ochoocatantacaca. \v 26 Iriraquea quemavetavaquenaneca cotanquitsiquea teequea irinetsanateroji nocanqueca, manaquea iquempetacari teeca inquenquejamajateji peacaavetacaroca itsovironaquite impanequiqui. \v 27 Iroompaquea otejavetanaca incani, amaranaque ojaaquiniqui, ochovigaguitevaetanaquequea jeoc jeoc jeoc, ariqueate ocotanaca osoveanacaquea itsovironaquite, ocantavaeti soven.” \p \v 28 Iroompaquea iteroncanajirogueti Jesoshi itsavetantaquerogueti, yamenamenaitanaquequea intati maasano quemisantajiaquerica, \v 29 yamenajiaqueritari itsatacajaiaquerigueti choocaquea iragavejane, teequea inquempejiguempariji tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. \c 8 \s1 Jesoshi yovejairi avejancari \r (Mr. 1.40-45; Irc. 5.12-16) \p \v 1 Iroompaquea yoguirincanaja Jesoshi otapiqui, ariquea isaquiritsaeventajianacari icaramirincavaeque caquintejia. \v 2 Icoraquepojaquequea aparo avejancari iguerovempojacari icanqueri: \p —Nomajirote, arigueti pininque, pagavejaque piveajena. \p \v 3 Iriraquea Jesoshi icantajempequitanaca ipamitsitari, icanqueri: \p —Jeeje, noninque. ¡Pimpeanajempaja! \p Iroompaqueate icanquitiguiri jac ipeanaja yavejancavejancaacagueti. \v 4 Iroompaquea icantavajiri Jesoshi: \p —Aatojate picamantitsija. Iriguenti poimotanaque saserorote ponigaapojemparija, paanajenerija viratsipae pinetsanaqueroja icanqueca Moishishini cameetsanijite iramenamajaquempinijite, ariquea incanquempi peanajimpi intsajiaquempinijite maasano peamajatanajimpi. \s1 Jesoshi yogueshitajiri yashincaca imajirote coaretajia \r (Irc. 7.1-10) \p \v 5 Iroompaquea yoanaque Jesoshi Caperenaoqui. Ariquea yarejetapojacaroquea yameniriquea icoraquepojaque aparo Iromaquitica. Iriatimpa iriguenti imajironcaca 100 igoaretajiate. Iroompaquea icampojiri: \p \v 6 —Nomajirote, inorijaguitani nashincaca notsovironaquitequi, teetari ironquempaji, yatsipevaetaca. \p \v 7 Icanqueri Jesoshi: \p —Iroosacanica noanaque nogueshitajateri. \p \v 8 Icanquequea imajirote coaretajia: \p —Nomajirote, aatotarite piquijitsitanarotsi notsovironaquite, notsaquetarite panaamajataquenaquea. Pincantajaniquiqueja impeapanajantempaquea nashincaca. \v 9 Quejetaca naatimpa ichoocaveca tigarancanaca, ariqueate ichoocaque nashi nogoaretajiate notigarancajiguica. Noncanterigueti: ‘Pijate’, ari iroanaque. Itsipaquea noncanterigueti: ‘Caacate’, incoraquetaque. Aisa ichoocaque nashincaca taaca opaji nomperacarica iquemisanquenaquea. \p \v 10 Irooquea iquemavaquerigueti Jesoshi icanqueca yamenanaque intati, icantajiguiri oguijaguijaiquerica: \p —Arimaja noncanquempi, teequea namenimagueteji aparo acaniqui Ishiraeriqui inquejetempariji irica itsamajatigueti nagavejamajati, iquemisantamajataque. \v 11 Noncanquempiquea irimajirontaquempagueti Inquitequitica, ariquea incoraquecoraqueipoje caquintejia irisaquiritsaevaepojaque inquenaquenaipoje jmm osamanipaequitica isotoguigueti catsirincaiteri, itsipajia inquenajiapoje iquijigueti catsirincaiteri, intsipajiapojempariquea Averaameni, Ishaaconi aisa Jacovoni irishecajiaquempaquea. \v 12 Cotanquitsiquea irirajia joriojia inintajiavecaca Aapani Irioshi iroaroaitanaqueme aatotarite yoajiguiquea, manaquea intigarancajiqueriquea osamani ocanquegueti manquimanquimanqui. Ontaniquiquea ontaniqui incoquempanija iriraaguitempani irantsicayajijianaquempa. \p \v 13 Iroompaquea ipitsocashitanacari imajirote coaretajia icanqueri: \p —Poanajeja, pitsaquetarite nagavejamajati nogueshitajeri pashincaca, imaica impeanajempa. \p Irooquea icanquitigui Jesoshi jac peanaja. \s1 Jesoshi yogueshitajiro orijanintaroca imanquigare Peerero \r (Mr. 1.29-31; Irc. 4.38-39) \p \v 14 Iroompaquea yoanaque Jesoshi itsovironaquitequi Peerero, yamenapojiroquea ivaguirote Peerero, ashinoncajaca onorijaca ocatsirincavaeque. \v 15 Yaavacopojaquero ariqueate ocotanaca opeanaja ogatsirincare, ariquea ocatianaja ojocacojiajiniri irishecajiaquempaca. \s1 Jesoshi yogueshiguetajiri ashinoncajajiatsica \r (Mr. 1.32-34; Irc. 4.40-41) \p \v 16 Iroompaquea opitsecanaquegueti yamajiapojiniri Jesoshi icarajiavaetaque ishaquiajiacaca ampatsini. Irooquea icantaquitigui Jesoshi ariquea icohicoitanaca ampatsinipae yovashiantajianajiri ishaquiajiavecaca. Aisa yogueshiguetajiri maasano ashinoncajaguetanquitsica. \v 17 Ari icanque paesatoniqui tsavetantatsica Isaiashini itsavetacotantaquerigueti icanque: \q1 “Yaitanacajiro agavejavetacajica, \q1 aisa yogueshiguetajaji ojoquijijiacagueti.” \s1 Nintajiatsica iroguijaguijaitanaqueri Jesoshi \r (Irc. 9.57-62) \p \v 18 Iroompaquea yameniriquea Jesoshi icaramirincavaeque capiocaventajiapojacarica, icantajiguiri itsatacaanejia: \p —Jaame amontemonteitanaquempaja intatiqueroqui. \p \v 19 Ariquea icoraquepoji tsatacaantiroca itioncacotanaqueca Moishishini, icanqueri Jesoshi: \p —Tsatacaantantatsica, noninque noncoguitempani noguijaguitempini querocagueti poanaque. \p \v 20 Icanque Jesoshi: \p —Iriraquea zorro\f + \fr 8:20 \ft Ichoocati \fk zorro \ft tomirishiqui, iquejevecari shiishi. Iriguenti shecatarica chaapa, quepigari, maasano.\f* chooca imoro iquijantacaca. Ariquea iquempejiaca tsimeripae chooca imencoshi, cotanquitsiquea iriraquea Irijanite Caquinte\f + \fr 8:20 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk Irijanite Caquinte \ft mana icantacotaca iriatimpa, mana oquejetaca icantacoqueri itsipa. Iriotaque Quirishito Meshiantatsica quenapojanquitsica jenoqui inquitequi, icaquintetapojaquetari ivoapojaque.\f* teequeate onchoocateji itsovironaquite irimaantaquempaca. \p \v 21 Iroompaquea icanque aparo itsatacaane: \p —Nomajirote, nonintaveca noguijaguitempini, cotanquitsiquea iroquetita nonquitatanajeritaja aapani. \p \v 22 Icanque Jesoshi: \p —Poguijatanaquenaja. Pishineteri metojari ashincarica inquitatajaterita metojari. \s1 Jesoshi ipejairoquea choviga aisa imagojatacajairo iniromotija \r (Mr. 4.35-41; Irc. 8.22-25) \p \v 23 Ariqueate itetanajaroquea Jesoshi quenajarontsi itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. \v 24 Incajaranquiguitetanaquegueti ochovigaguitetapojiquea inirojencatapojaque choviga jeoc jeoc jeoc, otamacojatanaque iniromotija oshaguishaguivaetanaqueroquea quenajarontsi. Iriraquea Jesoshi yojocanacani tin. \v 25 Itsaroajianaque itsatacaanejia itinajitsitari icanqueri: \p —¡Nomajirote, paavaquenashiatsi ojocajatempanishiatsi! \p \v 26 Iriatimpa icantajiguiri: \p —¿Quero ocotacani pitsaroantajianacaca? ¡Tequerata pintsamajajiguenaji nagavejamajati! \p Icatiitsitanaca iquenquetsatacaitaro choviga icanquero: \p —Pimpejaencatanajempaja. \p Icantsitaro aisa iniromotija: \p —Pinchopecajatanajempaja. \p Ari ocotanaja osanticojencatanaji choviga, ari oquempetanaja iniromotija ochopecajatanaja. \p \v 27 Iriatimpajia yamenamenaitanaque intati icantajianaque: \p —¿Taashia ipaji irica? Jerompate oquemisantamajataqueriquea choviga aisa iniromotija. \s1 Jesoshi yoguisotoacoventajiajiri ishaquiajiavetacaca ampatsinipae \r (Mr. 5.1-20; Irc. 8.26-39) \p \v 28 Oraquea yarejetapojacagueti Jesoshi intatiqueroqui, iguepatsitequi Gararaquitica\f + \fr 8:28 \fk iguepatsitequi Gararaquitica. \ft Chooca otsipa paperi otioncacotacagueti acaniqui Jerejesaquitica \fk (gergesenos), \ft otsipa paperi ocanti Jerasaquitica \fk (gerasenos).\f* icoraquejiapoji mavite caquinte ishaquiajiacaca ampatsini. Iriatimpajia iroguenti iquenaquenaipoji imperitamoroqui yojoquijitantapinijitarica metojatsica. Icatsimamajajiaque itsaroacaamajajitacari, caarica ipampoquivoquitantajitaro quenavoquirontsi oatsica ichoocajiaquegueti. \v 29 Iroompaquea icajemitsijianaca icantajigui: \p —Jesoshi Irijanite Irioshi, ¿queroquea pincojiguenani? ¿Iroocajate picoraquetashitaque pantsipetacaajiaquena imaica tequeratanicate arejetempaji nantsipetantajiaquempaca? \p \v 30 Ariqueate ichoocajiaque oraniqui oshequi chancho,\f + \fr 8:30 \ft Irira \fk chancho \ft iriguenti viratsi quejevetarica santaviri.\f* ishecajiaca, icarajiavaequequea icanca. \v 31 Irirajia ampatsini shaquiajiacarica icantajiaqueri Jesoshi: \p —Poguisotoajiaquenagueti, iintsija noashijianaquerita irinta chanchojia, noshaquiajiapojemparita. \p \v 32 Icanque Jesoshi: \p —Intsiquetirote poapoaitanaque. \p Icampanajanta isotosotoitapanajanti yovashiantajianaqueri ishaquiajiavecaca, irioquea yoashijiavetanaca chancho. Iroompa ishaquiajiavetapojacari ariqueate icohicoitanaca ishiajianaca ojeguironcapojacagueti itanquiretanquireitanaque yojocajajiapojaca, icampojaca teron maasanojia. \p \v 33 Ariqueate yamenajiavaquerigueti quempoguijajiguirica itsaroajianaque, ishiashiaitanaca yoayoaitanaque iguintenijiacagueti icamantajiapojiri igonorojia yojocajajiacagueti chancho. Aisa itsavetantajiapojaqueriquea queroquea icohicoitanacani ishaquiajiavetapojacarigueti ampatsinipae. \v 34 Iquemitsitaquea iriatimpajia yoayoaitanaquequea ontaniqui ichoocaquegueti Jesoshi, icantajiajiri iroanaje irovashiantsitanajeri iguepatsite. \c 9 \s1 Jesoshi yogatiajirigueti teeca ironquempaji \r (Mr. 2.1-12; Irc. 5.17-26) \p \v 1 Iroompaquea itetanajaquea Jesoshi quenajarontsiqui imontejacotanaja yoanaji iguintenicagueti. \v 2 Ariquea icoraquejiapojiquea itsipapae caquintejia yamacojiapojaqueri teeca ironquempaji, yaajianaqueneriquea Jesoshi irogueshitajeri. Iriraquea Jesoshi itsajiavaqueri yaventajiapojacari irogueshitajeriniji, icantantacarica teeca ironquempaji: \p —Irijani, pishinevaetempaja. Jac shetacotajimpi maasanopae pipeacaaguishevecaca. \p \v 3 Ariquea ichoocajiaque oraniqui tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iquemajiavaquerigueti icanqueca imaica, iquenquejajianaque intati: “Manatari iquejemanatanacari Aapani Irioshi.” \v 4 Cotanquitsiquea Jesoshi itsajiavaqueriquea iquenquejajiaqueca icantsijigari: \p —¿Queroquea picopicoitanacani piquenquejajianaquequea teeca oncameetsateji? \v 5 ¿Querocampate caavijica anaaque mananquitsica? ¿Iroocaja nocantaquerigueti: ‘Jac shetacotajimpi maasanopae picovaeguishevetacaca, aatoquea iquenquejacaajimpiro Aapani Irioshi’, iroocaja noncanqueri: ‘Pincatianaje panijitanaje’? \v 6 Imaicaquea namenacaajiaquempiroquea yagavejaque ocaniqui quepatsiqui irira Irijanite Caquinte irishetacoitajeri ipeacaaguishevecaca caquinte. \p Iroompaquea ipitsocashitanacari teeca ironquempaji icanqueri: \p —Pincatianaje, paanajero pinorijancaca, poanaje pitsovironaquitequi. \p \v 7 Ariqueate icotanaja icatiapanajanta yoanajiquea itsovironaquitequi. \v 8 Oraquea yamenajiavaquerigueti maasano omporoguijajianquitsica itsaroajianaque, ariquea ishineventajianacari Aapani Irioshi, yamenajiaquetari mana yagavejacaajiaqueri caquintepae ironigaantajiaquero oacaantantatsica intati. \s1 Jesoshi icanqueri Mateo iroguijatanaquerija \r (Mr. 2.13-17; Irc. 5.27-32) \p \v 9 Iroompaquea yoanaque Jesoshi icantanaca oraniqui yamenapojiri aparo capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae. Ipajita Mateo. Iriatimpa iroguenti isavicaque ontaniqui ipashicatsarajitirogueti yoguijajiavaqueri avisavisaitatsica ivegaratacaajiavaqueri imentaquitsite maasano aajiananquitsica irajaararopae irooca taaca opajitapae. Iroompaquea iriraquea Jesoshi icampojiri: \p —Jameja, poguijatanaquena. \p Iriatimpa icatiapanajanta yoanaque yoguijatanaqueri. \p \v 10 Ariquea Jesoshi yoanaque itsovironaquitequi ishecajiaca itsipatsipaitanacari itsatacaanejia, jerijia itsipajia capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, jeri aisa itsipajia covaeguishejiatsica. \v 11 Iriraquea pariseojia yamenajiaquerigueti Jesoshi itsipatsipaitacarigueti ishecajiacagueti, icanqueriquea itsatacaanejia: \p —¿Quero icocani irira tsatacaajiguimpica ishecatacojiacari capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, jeri aisa itsipapae covaeguishejiatsica? \p \v 12 Oraquea iquemavaquegueti Jesoshi icantajiguiri: \p —Iriraquea teeca irashinoncajempaji teetarite incoguitejacotempariji aavintantatsica. Iriguenti coguitejacojigari ashinoncajajiatsica. \v 13 Poapoaitanaje pinquenquejajiaqueroja pintsajiaqueronijite icanqueca Aapani Irioshi icanquegueti: ‘Caaviji anaaque nonintamajaque pimpintsatacotantajiguempaja, anaaqueroquea pijitorejajiguenarigueti viratsipae pintaashiquenarigueti.’ Teetarite irioquea noncoraquetashiteji teeca incovaeguishejiguempaji noncajemajiaqueri, iriguenti nocoraquetashijiaque covaeguishejiatsica noncajemajiaqueriquea cameetsanijite incantashitatijaianajempanijite irovashiantanajeronijite ipeacaaguishevecaca. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi irisanticotantajitemparoca isheca \r (Mr. 2.18-22; Irc. 5.33-39) \p \v 14 Iroompaquea icoraquecoraqueipojaque itsatacaanejia Joanca Viñacajatantatsica icantajiapojaqueri Jesoshi: \p —¿Quero ococani naatimpajia aisa pariseojia nosanticotapinijiguiquea teequea noshecajiguempaji, cotanquitsiquea iriraquea pitsatacaanejia teetarite ariquea inquempejiguempaji imaica? \p \v 15 Iroompaquea iquejetacaaca Jesoshi icanque: \p —Pinquenquejeroja inchoocategueti iriaqueraca manquigatanquitsineca incajemajiaqueriquea itsipavijijiaca irishecatacaajiaquempari, ¿arimpate aatompate ishecajiga? Irishecashecaitanaquempaquea, itsipatsipaitacaritarite cajemajiaquerica shinejiacaquea. Cotanquitsiquea oraqueate aapojempagueti incatsimatantajitaquemparica irajaitanaqueriquea osamani, ariquea iroguenti irisanticotantajitemparoca isheca, irishimampojancacojianaquempari. \p \v 16 “Aatoquea ocameetsati oncotatemparogueti quitsaarentsiqui iroquetishitequitica incotatantajivetaquemparo iroaqueramorenatica quitsaarentsi. Irajaquitsijivetemparoquea ariqueate oncotanaquempani ontsiñotsiñomorenatanaquequea arimpaquea omperejanaqueroquea. \v 17 Aisa ari onquempetaquemparoquea iroguijaatantajitaquemparogueti vinoja\f + \fr 9:17 \ft Ocachotanaquegueti ovaja opeanacaquea \fk vinoja.\f* iroaquerajatica oncachotapoje iroguijaatantajivetaquemparogueti imeshinanaquiqui iriquetinica oroameshinatananquitsica. Oncachojamajavetanaquempagueti oshimoajavetanaquempa, ariquea oncotanaquempa aravoavetaquitempa imeshina, intyaquisanaque oshacojaatanaquempaquea vinoja, aisa impomatsataquempaquea imeshina imperejanaque. Jero caaviji ocameetsavaeque impijaatantajitaquemparoquea iriaquerameshinari cameetsanijite aatonijite opomatsajata vinoja, aisa aatonijite ipomatsatatsi imeshina.”\f + \fr 9:17 \ft Itsatacaantica Jesoshi iroguenti quejetacaroca quitsaarentsi iroaqueraro, oquejetacaro aisa vinoja iroaquerajatica. Aato agaveji otsipataro itsatacaantica pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini.\f* \s1 Jesoshi ivochatajiro irorijanite Jairo \r (Mr. 5.21-43; Irc. 8.40-56) \p \v 18 Choocatiraja quenquetsatanatsitiraja Jesoshi, icoraquepojaque aparo jivatatsica, iguerovempojacari icanqueri: \p —Iroaquerasano metojananquitsi norijanite. Jaame pimpamitaquitenaro ontancorejanajenijite. \p \v 19 Iroompaquea icatiapanajanta Jesoshi yoguijatanaqueri itsovironaquitequi itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. \p \v 20 Ariquea ochoocaque aisa oraniqui manquigarentsi ashinoncaavaetanquitsica ososoajavaetini coramani, ariquea ocaratacovaetanaqueni 12 ajagantsiteni. Iroatimpa ojocavaetapoja quempeji ocoraquetashipojiri itaquiqui ochagatsaequitsitavaqueri ocaramagotapojaquegueti irogataamagoro. \v 21 Oquenquejitsitanacaquea incajaranqui ocanque: “Iroguenti nonchagatsivetaquempari irogataamagoro nompeanajempaquea.” \v 22 Iroompaquea ipitsocanaca Jesoshi yameniroquea icanquero: \p —Orijani, pishinevaetempaja. Irooriji pavenquenatarite naatimpa, irootari piveantanajaca. \p Icanquitiguiro jac peamajatanaja. \p \v 23 Iroompa yarejetapojaca Jesoshi iquijapoji itsovironaquitequi jivatatsica, yamenajiapojiri covijiatsica covijiaque. Irirajia iraacojiaqueroca metojatsica iraajiaca icajemajiaque. Icantajiapojaqueri: \p \v 24 —Pijajiavajeta. Teetarite ometojeji, mana omaaque intati. \p Ariqueate icojianaca ishirontimentajianacari. \v 25 Irooquea yoguisotojaiaquerigueti iquijitsitanaca intsompogui yaavacopojaqueroquea. Ariqueate ocotanaca otancorejanaja ocatianaja. \v 26 Iroompaquea ari maasano choocajiatsica oraniqui osamanipaequitica iquemacojiaqueri itancorejajiroquea irorijanite jivatatsica. \s1 Jesoshi yamenacajairi mavite shamponcajavetanquitsica \p \v 27 Iroompaquea yoanajigueti Jesoshi yoguijaguijaitanajiri mavite shamponcajari icajemacovaetavaqueri icanqueri: \p —¡Ichoviquini Taavini,\f + \fr 9:27 \fk Ichoviquini Taavini, \ft irootaque icantajitiri Meshiantanquitsineca coraquetanquitsineca.\f* pimpintsatacogajoitenashiatsi! \p \v 28 Ariqueate yarejetapojaca Jesoshi tsovironaquiqui iquijitsitanaca intsompogui. Irirajia shamponcajari guijaguijaitanaquerica iquempejiquempejiipojiri. Icantavaqueri Jesoshi: \p —¿Pitsaquenampa nagavejaque nantero oca? \p Icantajianaque: \p —Jeeje, Nomajirote, pagavejaque. \p \v 29 Ariquea ipamitsitari iroquijaqui icantajiguiri: \p —Pitsaquenatari nagavejaque, ari nonetsanatanaquempiro. \p \v 30 Ariqueate icojianaja yamenajianaji. Iroompaquea Jesoshi icantimentajiavajiri icantiriquea: \p —Shoshoh inchiquiojitajate pitsavetampojirotsija. \p \v 31 Cotanquitsiquea yoayoaitanajigueti jatanatsi itsavetantaguetanaqueriquea querocagueti ontaniqui. \s1 Icanquerigueti Jesoshi iquenquetsatanaji macanari \p \v 32 Incajaranquiguitetanaquitiguiquea icoraquecoraqueipojaque itsipapae yamajiapojaqueriquea macanari ishaquiacaca ampatsini. \v 33 Irooquea yoguisotoaquerigueti Jesoshi ampatsini, ariqueate icotanaja iquenquetsatanaji macanari. Yamenamenaitanaquequea intati maasano icantajianaque: \p —Teetarite irinejajigueteroji quejeguetacaroca ocatica ocaniqui Ishiraeriqui. \p \v 34 Cotanquitsiquea irirajia pariseojia icantajiaque: \p —Iriguentiquea agavejacaaqueriquea imajirote ampatsinijia yagavejantacaca yoguisotoajiaqueri ampatsinipae shaquiajiavecarica caquinte. \s1 Jesoshi ipintsatacojiacari maasanojia \p \v 35 Iroompaquea yoanaque Jesoshi yoantanacaroquea oraniqui itsitacaguetanaqueroquea ocapiocaguetagueti tsovironaquipae. Itsatacaantaguetanaquequea shinagogapaequi icapiocantapinitacaca joriojia itsavetantaquero Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica icantajiaqueri quero icotani imajirontagueti Aapani Irioshi. Aisa yogueshijiajiri maasano ashinoncajajiatsica. \v 36 Oraquea yamenajiaquerigueti maasano caquintejia ipintsatacojianacari oshequi, yamenajiaqueriquea yatsipevaejiaca taaca opajitapae, ishimampojancajiaca, mana iquempejiacari oveja teeca inchoocateji quempoguijirica. \v 37 Iroompaquea icantajiguiri itsatacaanejia: \p —Arimajaquea chooca icaramirincavaeque nintajianquitsica irimeshiajiaqueriquea, cotanquitsiquea teemajaca iroshequiamajateji tsatacaajiaquerineca cameetsanijite irimeshiimentajiquerinijite. Iroguenti iquempejiacaroquea osampatigueti tirigoitsoqui iniroteji teemajaca iroshequiamajateji aviguitaqueroneca. \v 38 Irootaquequeate imaica noncantantajiaquempica pamanajiaquerija Aapani Irioshi pincantajiaqueri intigarancajiaqueri tsatacaajiaquerineca. \c 10 \s1 Jesoshi yaajiaqueriquea 12 impeacaajiaquempaca itigarancanejia \r (Mr. 3.13-19; Irc. 6.12-16) \p \v 1 Iroompaquea icajemajiaqueriquea Jesoshi itsatacaanejia carajianquitsica 12, yagavejacaajiaqueriquea ironigaitsijiaquempariquea ishaquiajiacaca ampatsinipae, aisa irogueshijiaqueriquea aajiaquerica cantashitatiaguetanquitsica ashinoncajagantsipae aisa joquijirentsipae. \v 2 Iriatimpajia carajianquitsica 12 ipeacajaiacari itigarancanejia. Iroguenti ipajijiga: \li1 Shimo (icantajitica aisa Peerero) aisa Antirishi (iriguentijeguite Peerero); \li1 Santiago\f + \fr 10:2 \ft Irira \fk Santiago \ft ipajita aisa Jacovo.\f* irijanite Severeo, aisa Joanca iriguentijeguite Santiago; \li1 \v 3 Jeripe aisa Varitorome; \li1 Tomashi aisa Mateo (capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae); \li1 Santiago\f + \fr 10:3 \fk Santiago. \ft Chooca mavite Santiago, pajitatsica Jacovo.\f* (irijanite Arejeo) aisa Tareo;\f + \fr 10:3 \fk Tareo. \ft Irioca icantajitica aisa Jorashi irijanite Santiago. Pamenero Irc. 6.16 aisa Ya. 1.13.\f* \li1 \v 4 Shimo (icantajitica “Serote”)\f + \fr 10:4 \fk Serote \ft oncanque “nintamajatatsica”. Irooquea icantajitiri irirajia joriojia nintamajatanquitsica iroguisotoajigueri Iromaquitica omperaperaacarica onchoocatashitajempanijite iguepatsite ishiraerijia. Acaniqui Mateo icantiri “kananitas”, irooquea oponeaca iguenquetsatsarequi arameo, oncanque “nintamajatatsica”, tee oncanteji iponeaca Canaanequi. Irocashi (6.15) icantiri iguenquetsatsarequi guiriego “zelotes”, irootaquequea ationcantacaroca “Serote”.\f* aisa Jorashi Ishicariote, aacaanquerineca Jesoshi. \s1 Jesoshi itigarancajiaqueri 12 itsatacaane iroaroaitanaque intsavetantajianaque \r (Mr. 6.7-13; Irc. 9.1-6) \p \v 5 Ariquea itigarancajiaqueri Jesoshi irirajia carajianquitsica 12, itsatacajaiavaqueri icanque: “Aatoja poapoaitashijiguiri teeca irijorijoigueji pintsatacaajiaqueri. Irirajia Samariaquitica aatoja piquijajiguitsi ontaniqui iguintenijiagueti. \v 6 Iriguenti poimojianaque maasano ishiraerijia, iroguentiquea iquempejiacari oveja peajianquitsica. \v 7 Imaica poajianaqueja pintsavetantimojianaquerija pincantajiaquerija: ‘Irooshipojaque aapojaquempaquea irimajirontaquempa acaniqui Inquitequitica.’ \v 8 Pogueshiguetaquerija avejancaguetatsica iriguentijiaca aisa itsipapae ashinoncajajiatsica. Pintancorejaguetajerija metojaguetanquitsica, aisa poguisotojaijaenerija ishaquiajiacaca ampatsinipae, cotanquitsiquea aatoja pivegaratacaajigaritsija, quejecaquea naatimpa teequea novegaratacajaiguempiji nagavejacaajiaquempigueti. \v 9 Aatoja paajiguitsija pimentaquitsite; \v 10 aatoja paajiguiquea pitsaratote, iroguenti paajianaque apamorenaro piitsaare piquitsaatacaca, aisa pigaviguitire picavijiacaca; aatoja paajiguitsi pigotiro; icantajitirotari cameetsavaeque irojocajiqueneriquea catsiquetatsica irishecaquempaca. \p \v 11 “Querocagueti oraniqui parejerejeipojaquempagueti pincoaguetapojaqueri cavintsajantatsica aavaquempineca cameetsa, irioquea pimaimojiaque irosati arejetapojajempagueti poantajianajempaca. \v 12 Poajianaquegueti itsovironaquitequi pinquijajiapojegueti pincantajiaqueriquea: ‘Noninque incavintsajajiaquempiquea Aapani Irioshi.’ \v 13 Irishineventajiavaquempigueti, irioquea shineventajiaquemparine Aapani Irioshi incavintsajajiaqueriquea. Oraquea aatogueti ishineventajiguimpitsi, aatoquea ishineventajigaritsi Aapani Irioshi aato icavintsajajiguiri, aparoquea incavintsajajiaquempiquea aviatimpajia. \v 14 Oraqueate querocagueti poapoaitanaqueni oraniqui, aatogueti ishineventajiavajimpi, poapoaitanajeja, cotanquitsiquea iroquetitaja pantecamajatanaqueroja quepatsivane pagatiquitsitapojaquerigueti iroonijite iramenantajiaquempaca manaquea yantaque teeca oncameetsateji. \v 15 Arimajaquea oncoramanitapojajegueti arejetapojajempagueti incatsimatantaquemparica Aapani Irioshi, caaviji incatsimamajajiaqueriquea irirajia teeca irishineventajiavajempiji, anaamajataqueroquea incatsimamajajiaquerigueti guintenijiavetanquitsica coramaniquitica Soromaqui aisa Gomoraqui.\f + \fr 10:15 \fk Soroma aisa Gomora. \ft Pamenero Jen. 18.20-21; 19.23-29.\f* \s1 Irantsipetacajaitaquempari itsatacaanejia Jesoshi \r (Mr. 13.9-13; Irc. 21.12-19) \p \v 16 “Imaicaquea nontigarancajiaquempiquea, onquejevetaquempa intigarancajiterigueti ovejapae inconoitempari lobopae\f + \fr 10:16 \ft Irira \fk lobo \ft iriguenti tomirishiquitica catsimari quejevecarica iririjegui shiishi.\f* catsimari. Iroguenti pinquempejiaquempari casantonqueni itsatigueti, cotanquitsiquea aatoja paashitantajiatsi, aisa aatoja pipigatsatantajiatsija, iroguenti pinquempejiaquemparija emoreni. \v 17 Pagamajajiaquemparija caquintejia; irajaianaquempi icapiocajiacagueti jivajiatsica incatsimatacaantajiaquempiquea, impasatacaantajiaquempi agompiaquitempi shinagogapaequi icapiocantapinijiacaca pigonorojia. \v 18 Aatoquea aparo ocatica. Irajaianaquempiquea aisa iramajirorequi, jeri aisa majirontajiatsicaqui, incatsimatacaantajiaquempiquea irooriji poguijatacotaquena naatimpa. Ariquea pintsavetantimojianaqueriquea iriatimpajia, iriguentijia aisa maasano teeca irijorijoigueji, pintsavetacojiaquenaja naatimpa. \v 19 Oraquea irajaianaquempigueti majirontajiatsicaqui aatoja pishoshoguitetatsi, aatoja piquenquejajigui: ‘¿Querocaca noncanqueni?’ Inquenquejacaajiaquempirotari Aapani Irioshi cameetsanijite pintsajiaquenijite querocaca pincanque. \v 20 Aatoquea inchiquiojitaja piquenquetsajigui aviatimpajia, irioquea quenquejacaajiaquempironeca Ishire Aapani Irioshi choocashirentajiaquempica. \p \v 21 “Inconoagaranquempaquea iraacaantajiaqueri iriguentijeguijiate irashimajaca igonoromajaca irimetojacaantajiaqueri, itsipaquea iraacaantajiaqueriquea irijanijiate. Ariqueate inquejejiaquempaquea itsipa iraacaantajiaqueri iriri irimetojacaantajiaqueriquea. \v 22 Maasanopae irisemaneguintimentajiaquempiroquea novajiro pitsaroventajiaquenagueti, cotanquitsiquea quericaca atsipetacovaetanquitsineca aatogueti yovashiantirotsi itsarovenquenagueti arejevaequempa irimetojanaje, irioquea iriguenti irajaitanaje inquitequi. \v 23 Querocagueti irantsipetacaajiaquempigueti oshequi, poapoaitanaquequea pishiashiaitanaquequea. Arimajaca noncantajiaquempi tequeratagueti pintsitacaguitejajigueroji maasanopae iguintenipaequi ishiraerijia pintsavetantimojianaqueri, incoraquetajate Irijanite Caquinte. \p \v 24 “Iriraquea itsatacajaitica teetarite iranagueriji tsatacaguirica. Ariquea iquejetaca yashintajitaca teetarite iranagueriji ashincarica. \v 25 Aisa iriraquea itsatacajaitica ariquea inquejetaquemparija tsatacaguirica. Ariquea iquempetaca yashintajitaca, ariquea inquempetaquemparija ashincarica. Quempeca naatimpa Pimajirote ariqueate icantajiquenaquea Veeresevo,\f + \fr 10:25 \fk Veeresevo. \ft Iroguenti otsipa ivajiro Satanashi, imajirote ampatsinijia. Pamenero Mt. 12.24.\f* ogashia aviatimpajia caaviji irogaajitaquempi. \s1 Apatiromajaca intsaroacaamajajitaquempari Aapani Irioshi \r (Irc. 12.2-7) \p \v 26 “Irootaquequea noncantantajiaquempica aatoja pitsaroacaajigaritsi caquinte, irooriji maasanopae isenacajivetacaca imaica oncoramanitapojajegueti intsajitaqueroquea. Ariquea oquejetaca maasanopae itsitijiguevetacaca imaica, oncoramanitapojajegueti ironigaantajitaqueroquea. \v 27 Taaca opajitapae nocanquempica pitsecariqui, pintsavetanteroquea savincaguiteriqui. Taaca opajita nocantajiaquempica inchiquioji piguempitaqui, iririjencaniquea pintsavetantero sotsiqui omencotapojacagueti pitsovironaquitequi ovancaitoqui. \v 28 Aatoja pitsaroacaajigaritsi nintajianquitsineca irimetojajiaquempiquea. Iriatimpajia irimetojajiaquempigueti, iroguentiquea metojananquitsine pitsino, cotanquitsiquea aatotarite yagavejajiguirotsi irimetojajiaqueroquea pishire. Iriguentiquea pintsaroacaamajaquempaja Aapani Irioshi, apatirotarite icocani iriatimpa yagavejiquea incanque querica metojanquitsineca, iroompaquea iragavejaque intigarancaqueroquea ishire camorecariqui. \v 29 ¿Arimpate teequea pamenajigueriji tsimeripae ari ivegarataca mavite tsimeri apamentaquitiro imentaqui? Cotanquitsiquea aatoquea yomposa aparo quepatsiqui aatogueti irio nintatsine Piri. \v 30 Quejetacaquea pimaejia, ariqueate itsatiroquea apamaeropae. \v 31 Irootaquequea noncantantajiaquempica aatoja pitsaroajiguitsijate, caavijitarite panajaiaqueriquea tsimeripae. \s1 Teeca impashiventacajaiguempariji Jesoquirishito \r (Irc. 12.8-9) \p \v 32 “Quericaca cantamajaqueroneca itsaroventamajataquena incamantajiaquerigueti caquintejia, ariqueate nonquejetaquempaquea naatimpa oncoramanitapojajegueti, noncanque: ‘Naroguenti ashincari’, inquemavaquenaquea Aapani choocatatsica inquitequi. \v 33 Cotanquitsiquea quericaca cantaquerineca caquinte: ‘Teetarite nontsaroventempariji Jesoshi’, ariqueate nonquejetaquempaquea naatimpa oncoramanitapojajegueti, noncanquequea: ‘Teequea naroguenti ashintemparine’, inquemavaquenaquea Aapani choocatatsica inquitequi. \s1 Teequea irooquea incoraquetashiteji Jesoshi incantajiaqueri maasanojia inquemavacaajiaquempa \r (Irc. 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 “Aato pijijiguitsi irooquea nocoraquetashique noncantajiaqueri maasano quepatsiquitica inquemavacaajiaquempa iraavacaajiaquempa. Teetarite irooquea noncoraquetashiteji, iroguentiquea nocoraquetashique ompampiatantanaquemparoquea intsinampirejavacaajianaquempa, incatsimajitanaqueriquea tsaroventaquenaneca. \v 35 Iriraquea irijanite incatsimatanaqueriquea iriri. Oratica orijanite oncatsimatanaqueroquea iniro. Aisa oratica imanquigatacaca irijanite oncatsimatanaqueroquea ovaguirote. \v 36 Ariqueate onquejetanaquempaquea, inchoocajiaque quemisantajiaquenaneca incatsimajiaqueriquea ijijiguica. \p \v 37 “Aatotarite nompeguiritsi notsatacaane quericaca caavijica ipintsamajatari iriri, iriniro, aatomajaca naatimpa ipintsamajatana. Aisa aatotarite nopeguiritsi notsatacaane quericaca caavijica ipintsamajatariquea irijanite, irorijanite, aatomajaca naatimpa ipintsamajatana. \v 38 Ariquea nonquejetaquempa aisa aatotarite nopeguiritsi notsatacaane quericaca teeca irininteji iraanontanaquempa ivoatsite irompajacotantajitaquemparica irantsipeventavaetena iroguijatacotantanaquenaca. \v 39 Quericaca teeca irininteji irantsipeventenaji irooca irimetojavenquena, manaquea impeaquempa; cotanquitsiquea iriraquea teeca irinintimateji irantaguetaquequea taaca opajita inintaguequeca iriatimpa iroguenti irininque irantsipevenquena irooca irimetojavenquena, irioquea iriguenti incoguitempani inchoocaguiteni. \s1 Querica incavintsajaqueca Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti \r (Mr. 9.41) \p \v 40 “Taacagueti aajiavaquempineca shineventajiavaquempineca naroguenti ishinevenca, ariquea iquejetaca quericaca shineventaquenaneca naatimpa, iriguenti ishinevenca aisa tigarancaquenaca. \v 41 Quericaca aavaquerineca tsavetacotirica Aapani Irioshi inquemisantaquerigueti yamenaquegueti iriguenti tigarancaqueriquea Aapani Irioshi, iriatimpa irishineventaquempariquea incavintsajaqueriquea inquempetacaaquempari icavintsajaquerigueti irira tsavetacotaquerica. Ariquea inquempetacaajitaquempari quericaca aavaquerineca comajamajatatsica iramenaquerigueti icomajamajataca, irishineventamajaquempariquea Aapani Irioshi incavintsajaqueriquea inquempetacaaquempariquea icavintsajaquerigueti comajamajatatsica. \v 42 Ariquea iquejetaca quericaca cavintsajaquerineca chaajaniquiri teeca iranaantavaeteji iramenaquerigueti yoguijatacotanaquena, iroguentigueti irojocavetaquenempari catsincajari irimiraqueca, arimaja aato opeapitsatari iramenacotajempaca.” \c 11 \s1 Joanca itigarancajiaqueriquea itsatacaanepae incoacojiaquiteri Jesoshi \r (Irc. 7.18-35) \p \v 1 Iroompaquea iteroncaquerogueti Jesoshi itsatacajaiaquerigueti itsatacaanejia carajianquitsica 12, yoanaque osamanipaequi ocapiocaguetacagueti tsovironaquipae itsavetantavaeque, itsatacaantavaetaque. \v 2 Iriraquea Joanca choocatiraja isantanatacojitaqueri. Iroompaquea icamantajitaquerigueti itsavetantavaetaque Quirishito, aisa yogueshiguetaqueri icaramirincavaetaque ashinoncajajianquitsica, itigarancajiaqueriquea Joanca mavite itsatacaanejia incoacojiaquiteriquea. \v 3 Icantajiapojiri: \p —¿Aviguentica noguijajiavecaca? ¿Irooca noncantacoguitempani noguijajiaguiterini itsipa incoraquetaque? \p \v 4 Iriraquea Jesoshi icantajiguiri: \p —Imaicaquea poapoaitanaje pincamantajiapojajerija Joanca maasanopae pamenaguequitica aisa piquemajiaquitica. \v 5 Iriraquea shamponcajajiavetatsica yamenamenaitanaji. Iriraquea teeca iranijijiavetempaji yanijijianaji. Ariquea iquejejiaca avejancaripae ipejaianaja. Iriraquea teeca inquemajiavetempaji iquemajianaji. Aisa iriraquea metojaguetatsica itancorejajianaji. Iriraquea coguitejacojianquitsica\f + \fr 11:5 \ft Icanquegueti \fk coguitejacojianquitsica \ft iquejetacaacari aisa irirajia tsajianquitsica teequea iragavejeji inchiquiojita irimeshiguempaji. Pamenero Mt. 5.3.\f* imaica itsavetantimojiqueriquea itsatacajaiqueri Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica. \v 6 Caavijiquea irishinevaequempa quericaca incantacoguitempani intsaroventamajataquena, quericaca caarica ovashiantajana. \p \v 7 Ariquea yoayoaitanajigueti itigarancajiaqueca Joanca iquenquetsavaetanaquequea Jesoshi iquenquetsatacoqueri Joanca, icantajiguiri maasano: “¿Taacaquea poapoaitashitaquiti ontaniqui oquitamampororoitapojaquegueti? ¿Arimpate irooquea poapoaitashitaquiti pamenajiaquitiro savorovana ojeonquirogueti choviga, ariquea oaquiti oaquiti?\f + \fr 11:7 \ft Icanquegueti \fk savorovana \ft iquejetacaacari aisa caquinte teeca intampishitashigueteroji maasano amataagantsi, aca icanti aca icanti.\f* \v 8 ¿Ariquea taaquea poashijiaquiti? ¿Iriocaja poashijiaquiti pamenajiaquitiri caquinte quitsaataroca shipetamorenaro quitsaarentsi? Pitsajiaquequea maasano quitsaataroca shipetamorenaro quitsaarentsi manaquea isavisaviiti itsovironaquitequi majirontatsica. \v 9 Iroosacanica ¿taaquea poapoaitashitaquiti? ¿Iriocaja poapoaitashitaquiti pamenajiaquitiri tsavetantaquerica Aapani Irioshi? Jeejeguitatsi, iriotaque, cotanquitsiquea iriatimpa caaviji yanaaguequeri itsipajia tsavetantajiatsica. \v 10 Iriotaque itioncacojiqueca coramani iquenquetsatacaaquerigueti Aapani Irioshi Irijanite, icanqueri: \q1 ‘Ari nontigarancaqueri iriquetica oananquitsineca, intsavetacotempi. \q1 Irio camantajiaquerineca igonorojia queroca pinquenanaqueni irinetsanatashitantajiavaquempica.’\x + \xo 11:10 \xt Mara. 3.1.\x* \m \v 11 Arimajaca noncantajiaquempica: maasanopae caquintejia teetarite inchoocatimateji aparo anaaquerineca Joanca Viñacajatantatsica, cotanquitsiquea maasano majirontajiacarica Inquitequitica, irirajia teeca iranaajencavaevetempaji, caavijiquea icavintsajamajajiaqueri, oquejevetaca yanaajiaqueri Joanca. \p \v 12 “Coramaniquea iroaqueragueti iparianacarogueti Joanca Viñacajatantatsica itsavetantavaequerogueti arejevaecaroquea imaica, iriraquea catsimatantajiatsica icatsimatimentajiaqueriquea maasano tsavetacojiguirica Inquitequitica quero icotani imajirontagueti, teetarite irinintajigueji inquemisantajiteriji aatonijite quericaca peguiritsi Aapani Irioshi Imajirote. \v 13 Maasano tsavetantajiatsica itsavetacojiaqueri Aapani Irioshi coramani arejevaecaroquea ichoocaquegueti Joanca Viñacajatantatsica. Ariquea iquempetaca Moishishini iriatimpa itioncacotaqueri. \v 14 Iriraquea Joanca iriotaquequea tsavetantatsica Iriashini piquemacojiaqueca incoraquetaque. Arigueti pinintajiaque pinquemisantajiavaquero nocanquempica, pinquemajiavaqueroquea. \v 15 Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja. \p \v 16 “¿Quero icojigani caquintejia choocajianquitsica imaica? ¿Taa ipaji iquempejiaca? Iriguenti iquempejiaca chaajaniquitirajaca irisavisaviitaquegueti tsovijaguiteriqui irantanavijitempagueti, iroompa ari incatsimatavacaajianaquempa incanquequea: \q1 \v 17 ‘Nocovitimojiavequempiquea \q2 teequea pintsamarojigueji. \q1 Ariquea namashaitimojiavetaquempi amashairentsi yamashaijitica ishimampojancajitagueti \q2 teequea pirajaiguempaji.’ \m \v 18 Ariqueate piquempejiaca aviatimpajia. Icoraquevetaca Joanca teequea irishecatempaji ishecapinitaca igonorojia, aisa teequea irimirimatemparoji cachojaro, manaquea picantacojiaqueriquea: ‘Ishaquiacari ampatsini.’ \v 19 Ariquea imaica icoraquevetaca irira Irijanite Caquinte, ishecataca iriatimpa, imiraca, ariqueate picantajiaque: ‘Iriguenti shecajanti, iriguenti shinquitatsica, aisa iriguenti itsipavijijiapojaca covaeguishejiatsica aisa capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae.’ Cotanquitsi onconijavaetanaque itsatica tsamajatatsica amenajiaquerogueti quero ococani yantaguetaqueca.” \s1 Jesoshi icantomajajiaqueriquea guintenijiatsica Corashiniqui, Vetsairaqui aisa Caperenaoqui \r (Irc. 10.13-15) \p \v 20 Iroompaquea Jesoshi icantomajitsijigari ipeacaimojiavecaca oshequini oacaantantatsica intati, yamenajiaqueritarite teequea incantashitatijaiguempaji intsaroventajiguempariji Aapani Irioshi, icanqueriquea: \v 21 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia guintenijiatsica Corashiniqui! ¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia guintenijiatsica Vetsairaqui! Pamenajiavecaroquea nonigaimojiavequempica oacaantantatsica intati, cotanquitsiquea teequea pinintajigueji pincantashitatijaianajempa povashiantajianajeroji picovaeguishejiacagueti. Iriraquea guintenijiavetatsica coramani Tiroqui aisa Shironequi iriome amenajiguerome, incantashitatijaianaquempamequea inquitsaajiaquemparome jiriquiquijiporoquiro, aisa irigachoncaguinajiaquemparomequea cachopoquiri ironigaantaquempanijite ishimampojancajiaca yamenajiaque icovaeguishejiaca, incantashitatijaianajempamequea. \v 22 Cotanquitsiquea noncanquempiquea aviatimpajia arejetapojajempagueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji, caaviji irogaamajajiaquempi anaamajaqueroquea incatsimajiaquerigueti Tirojiaquitica aisa Shironejiaquitica. \v 23 Aviatimpajia guintenijiatsica Caperenaoqui paventacojiaca. ¿Pamenajiaca ariji poapoaitanaque jenoqui inquitequi? ¡Aatotarite! Manaquea poapoaivaetanaque isaviji Areshiqui.\f + \fr 11:23 \ft Oraquea \fk Areshi \ft iroguenti ichoocajiaquegueti metojatsica.\f* Arimequeate impeacaajiaquemparome oacaantantatsica intati coramani ontaniqui Soromaniqui onquempetaquemparomequea nopeacaimojiaquempica aviatimpajia imaica, aatomequeate iteroncajiguirimequeate maasano, choocatatsimequea iguinteni iriguintenijitemparomequea imaica. \v 24 Irootaquequea noncantantajiaquempica oncoramanitapojajegueti aapojajempagueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji, caaviji incatsimamajajiaquempiquea aviatimpajia, anaavaequeroquea incatsimajiaquerigueti Soromajiaquitica.” \s1 Jesoshi icanque irimagorejacaajiaqueri aventajiaquemparineca \r (Irc. 10.21-22) \p \v 25 Iroompaquea icanque Jesoshi: “Aapani Majirontamajatatsica, aviguenti majirontacojiacarica maasano inquitequitica aisa quepatsiquitica. Noshinevenquempiquea nocanca, pitsititapitsajiaqueritari tsajiatsica teequea ponigaajigueriji querocaca picotani aviatimpa. Iriguentiquea ponigaajiaque teeca intsajigueji. \v 26 Oquempetantacaca imaica, irootari pininque aviatimpa.” \p \v 27 Iroompaquea icantajiguiri maasano: “Yojocaguetaquenaroquea Aapani maasanopae, aisa yagavejacaamajaquena maasanopae. Teequea quericaca tsamajatatsineca querocaca icotani Irijanite Aapani Irioshi, apatiroti tsatanquitsi Aapani. Aisa teequea quericaca tsamajatatsineca querocaca icotani Aapani, apatiroti tsatanquitsi Irijanite aisa irirajia inintacajaiaqueca Irijanite intsatacaajiaqueri. \p \v 28 “Caacate naatimpaqui maasano aviatimpajia magoshirentajiatsica atsipejianquitsica cameetsanijite nomagorejacaajiaquempinijite. \v 29 Pinatavaquero novoatsite, pintsatavaquero nontsatacaaquempica, naroguentitari atsipetacotatsica teetarite naventacotimatempaji. Ariquea pamenapojero pimagorejashirentajiaque. \v 30 Teequea omanempaji novoatsite nojocaquempica, pijoncavaetaque nonatacaaquempica.” \c 12 \s1 Itsatacaanejia Jesoshi yaajiaqueroquea tirigoitsoqui savincaguiteriqui imagorejantajitaca \r (Mr. 2.23-28; Irc. 6.1-5) \p \v 1 Ariquea arejetapojacagueti savincaguiteri imagorejantajitaca\f + \fr 12:1 \fk imagorejantajitaca. \ft Irirajia joriojia imagorejantaro savincaguiteri saavaro.\f* yoanaquequea Jesoshi icantanaca tirigomashiqui, itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. Iriatimpajia itaseajianaque ishireguipanajanti tirigoitsoqui ishecajiacaroquea. \v 2 Ariquea yamenajiaquerigueti pariseojia icantsijigariquea Jesoshi: \p —¡Pamenajiguerija! Yaajianaquequea pitsatacaanejia tirigoitsoqui imaica savincaguiteri imagorejantajitaca, icantimentantajitirotarite irantantajitemparo. \p Cotanquitsiquea iriatimpa icanqueriquea: \p \v 3 —¿Arimpate teequea pampatsajavantacojigueroji aviatimpajia itioncacojitaquerigueti Taavini coramani ocanquegueti itaseanaque iriatimpa aisa itsipajianacaca, teequeate onchoocatimajaniquiteji taampaquea irishecajiaquempaca? \v 4 Iquijitsitanacaquea itsovironaquitequi Aapani Irioshi\f + \fr 12:4 \ft Ocanquegueti \fk itsovironaquite Aapani Irioshi \ft iroguenti ocantacotaque quitsaarentsivanco itsaroventantajitarica iriatimpa. Icantajitiro Taverenacoro. Coajica irijanite Taavini ipeacaacaro mapipanco icantajitica \fk teemporo \ft intsaroventantaquemparica. Ipajiqueroquea iroatimpa aisa \fk itsovironaquite Aapani Irioshi.\f* ishecatsitaroquea pan icantimentantajitica irishecajitemparogueti, manaquea yojoquijitaquero oraniqui shitaponcarontsiqui cameetsanijite iramenaqueronijite Aapani Irioshi. Iriguenti shecataroquea saserorotejia, irioqueate cantanquitsica Aapani Irioshi. Cotanquitsiquea iriraquea Taavini ishecatacaroquea, aisa yojocajiaqueneriquea itsipatsipaitacaca. \v 5 ¿Arimpate teequeate pampatsajavanteroji aisa itioncacotanaqueca Moishishini ocanquegueti iriraquea saserorotejia antajiguinirica teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi yantantajigaroquea savincaguiteri imagorejantajitaca, cotanquitsiquea teequea irooquea impeacajaiguempaji covaeguisherentsi? \v 6 Imaicaquea noncamantajiaquempiquea chooca acaniqui caavijica anaaqueroquea teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi. \v 7 Aviatimpajia teetarite pinquemajiguerojiquea itioncacojitaquerogueti cantatsica: ‘Caaviji anaaque nonintaquequea pimpintsatacotantajiaquempa, anaaqueroquea pijitorejajiaquenarigueti viratsipae pintajaiaquenarigueti.’ Pinquemajiavaqueromegueti ocatica, aatomequea pijijiguime ipeacaaguishejiaquero covaeguisherentsi. \v 8 Iriraquea Irijanite Caquinte iriguentiquea cantatsica queroca icantimentantajitica irantantajitemparogueti savincaguiteriqui imagorejantajitaca, aisa querocaquea teeca incantimentantajiteroji. \s1 Jesoshi yogueshitajiri chompevacovetatsica \r (Mr. 3.1-6; Irc. 6.6-11) \p \v 9 Incajaranquivaetanaquegueti yoanaque Jesoshi shinagogaqui icapiocantapinijiacaca joriojia iquijanaquequea intsompoguiqui. \v 10 Ariquea ichoocaque oraniqui aparo chompevacovetatsica. Irirajia catsimajiaquerica Jesoshi yamenajiaquequea querocaca incanque cameetsanijite intsaveacojiaquerinijite incatsimatacaantajiaqueri, icoacotantajiacarica icanqueriquea: \p —¿Cameetsavaequempa irogueshitantajitaquempariquea caquinte savincaguiteri imagorejantajitaca? \p \v 11 Icanqueriquea: \p —Choocagueti ashintanquitsica irovejate arigueti intanquirejantanaquemparo aparo omoroqui savincaguiteri imagorejantajitaca, ¿arimpate aato yoashitiri irajaateri? \v 12 Iriompaqueate caquinte caaviji ipintsatacojitari, caavijitarite yanaaqueri oveja. Irootaquequea imaica cameetsavaeque incavintsajantantajiquemparoja savincaguiteri imagorejantajitaca. \p \v 13 Jero ipitsocashitanacariquea chompevacovetatsica icanqueri: \p —Pincantavacotempaja. \p Iroompate icantavacovetanaquitiga ariquea icotanaja iraco jac peamajatanaja quempemajatanaja otsipapaco. \v 14 Ariquea yamenajiavaquerigueti pariseojia yogueshitajirigueti, isotosotoitapanajanti ariquea isariimanatanacari Jesoshi irimetojacaantajiaqueriquea. \s1 Isaiashini itsavetantaqueriquea Jesoshi coramani \p \v 15 Irooquea itsatavaquegueti Jesoshi isariimanajianacari irimetojacaantajiaqueri, yoanaquequea, ariquea yoguijaguijaitanaqueri icaramirincavaeque caquintejia. Iriatimpa yogueshiguetajiri maasano ashinoncajajiatsica, \v 16 cotanquitsiquea icantimentajiaqueriquea aatonijite itsavetacojiguiritsi. \v 17 Oraquea iquejetacagueti imaica onetsanatacaquea icanqueca Isaiashini coramani itioncacoquerogueti icanqueca Aapani Irioshi, icanque: \q1 \v 18 “Jeeri irira notigaranquica nonintacaaqueca. \q1 Nopintsamajacari, aisa noshinevencari. \q1 Nontigaranquimoqueriquea Noshire inchoocashirentapojeri. \q1 Iriatimpa incamantajiaqueriquea maasano caquinteguetatsica querocaca cameetsaripae, aisa querocaca teeca oncameetsateji. \q1 \v 19 Aatotarite icatsimatanti, aisa aatotarite itampishijencatanti, \q1 aato iquemajitiri quenavoquirontsipaequi. \q1 \v 20 Aato ijararejiro ovi chacopi otaporejavetanacagueti, \q1 aato itsivaquiro otsa tsivorentsi chaavogajaniquitanquitsica,\f + \fr 12:20 \ft Icanquegueti \fk ovi chacopi \ft aisa \fk otsa tsivorentsi \ft iriguenti iquejetacaaca caarica tampishitatsi, caarica agavejatsi irompetanaquempa, mana incavintsajajiaqueriquea.\f* \q1 arejevaetemparoquea irinetsanamajatantanaquemparoca maasano, irooquea anaantananquitsine tampaticatanquitsica. \q1 \v 21 Iriotaque iroguijajiavaqueca caquinteguetatsica, iraventajiaquemparo ivajiro.” \s1 Icantashijitacarigueti Jesoshi iriguenti shaquiacari ampatsini \r (Mr. 3.20-27; Irc. 11.14-23) \p \v 22 Iroompaquea yaajitanaqueneriquea Jesoshi aparo caquinte ishaquiacaca ampatsini, ishamponcajataque aisa imacanataque, teequea inquenquetsateji. Iriatimpa ariquea yamenacajairi, aisa inijacajairi macanari. \v 23 Yamenamenaitanaquequea intati maasano, icantajigui: “Iriocajate Ichoviquini Taavini.” \p \v 24 Irooquea iquemajiaquerigueti pariseojia icantajiaqueca, iriatimpajia icanquequea: “Iriguentisa shaquiacari Veeresevo\f + \fr 12:24 \fk Veeresevo. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego icanqueri \fk Beezeboul \ft aisa \fk Beelzeboul. \ft Icanqueri quimajareri \fk Beelzebú. \ft Iriotaque pajitatsica aisa Satanashi.\f* imajirote ampatsinijia. Iriotaquequea agavejacaaquerica yoguisotoantaguetacanarica ishaquiajiacaca ampatsinipae.” \p \v 25 Cotanquitsiquea itsatavaqueroquea Jesoshi iquenquejajiaqueca, icanqueriquea: “Inchoocategueti caquinte incapiocajiaqueriquea igonorojia impeaquempaquea imajirote, iroompaquea arigueti impariajianaquemparo incatsimatavacaajiaquempa, ariquea intsinampirejavacaajianaquempaquea irishiapitsajianaqueri imajirote, aparo inchoocataje, aato ichoocataji quericampa iromperatajempaca. Ariquea iquempejiaca tsipatsipaitacarica ijijiguica, arigueti incatsimatavacaajiaquempaquea, ariquea incohincoitanaquempa intsinampirejavacaajianaquempaquea, aatotarite iconoavacajaijaa. \v 26 Ariquea iquejetaca Satanashi, ¿arimpate intigarancajempa iriatimpa iroguisotoaquempa? Inquempetaquempagueti imaica irisatica guisotoajatsine, ¿arimpate iragavejaque incoguitempani impeaquempaquea imajirote maasano ampatsinijia? \v 27 Aviatimpajia iroguenti picantajiaquena: ‘Iriguentisa shaquiacari Veeresevo’, nagavejantacarica noguisotoantsijiajarica ishaquiajiavecaca ampatsinipae. Iriomegueti agavejacaaquename Veeresevo, ¿ariquea quericampate agavejacaajiaqueriquea pigonorojia yoguisotoantsijiajarica ishaquiajiacaca ampatsini? Irootaquequea itsatantajitacaroca manatarite picomica aviatimpajia. \v 28 Cotanquitsiquea iriguenti agavejacaaquenaqueate Ishire Aapani Irioshi noguisotoantsijiajarica ishaquiajiacaca ampatsinipae, irooquea pintsatantajiavaquempaca jac imajirontapojaca Irioshimajaca acaniqui aviatimpajiaqui. \p \v 29 “Imaica noninque noncoacojiguempija: ¿Queroquea incojitaquerini incatsimajitaquerigueti caavijica itampishiti iraitsijiguetanaqueriquea aatogueti iroquetita iroishojitaqueri? Oraqueate iroquetigueti iroishotsijitaquemparigueti, ariquea iroguenti iraitsijiqueriquea. \p \v 30 “Iriraquea teeca irishineventavaquenaji, manaquea icatsimataquena; aisa iriraquea teeca intsipatenaji nocapiocantaquegueti, iroguenti yoguivorocantaque. \v 31 Ariquea noncantajiguempi imaica, taaca impeacaajiaquempaca caquinte covaeguisherentsi irooca incantaguishevaeque taaca opajitapae, iriraquea Aapani Irioshi iragavejaquequea irishetacotajeri aatoquea iquenquejacaajiri, cotanquitsiquea iriraquea cantaguishetacoquerineca Ishire Aapani Irioshi aatoquea ishetacojitiritsi. \v 32 Ariquea oquempeca quericaca cantaguishetacoquerineca Irijanite Caquinte iragavejaquequea Aapani Irioshi irishetacotajeri, cotanquitsiquea iriraquea cantaguishetacoquerineca Ishire Aapani Irioshi, irioquea iriguenti aatoquea ishetacojitiri, aato imaica ocaniqui quepatsiqui aisa aatoquea oncoramanitapojajegueti. \s1 Quero incojiquerini caquinte iramenantajiquemparicate arimajaca iriguenti comajamajatatsica \r (Irc. 6.43-45) \p \v 33 “Pamenaquerogueti inchato cameetsatatsica, pintsaque cameetsataquequea osovenapae. Aisa pamenaquerogueti inchato teeca oncameetsateji, pintsaque tee oncameetsateji osovena. Iroguentitarite itsatantajitaroca inchato, yamenajitiro osovena.\f + \fr 12:33 \ft Ari iquejetaca caquinte: iroguenti yamenantajitari ipeacaaguetacaca, ari intsajitaqueri arisa icoca. Iriraquea teeca incameetsateji iroguenti ipeacajaiaca covaeguisherentsi. Iriraquea cameetsari oavaetanaque iroguenti ipeacaaguetaca cameetsaripae.\f* \v 34 Quejejiaquempiquea irijanijiate sanatari, ¿queroquea pincojiaquempani pincantajigueronijite cameetsaripae?, aviguentijiatarite covaeguishejiatsica. Maasanotari iquenquejacojiguetica irootaquequea iquenquetsatacojiguetica. \v 35 Ariquea iquempetaca caquinte comajamajatatsica iroguenti iquenquetsatacoguetaque cameetsaripae, irootari iquenquejacoguetaque. Iriraquea teeca incomajamajatempaji iroguenti iquenquetsaguishetaque taaca opajitapae, irootarite iquenquejacoguetaque iriatimpa. \v 36 Noncantajiaquempiquea, oraquea aapojajempagueti incatsimatantajitaquemparica covaeguishejiatsica, inquenquejacaajitaqueri maasanopae iquenquetsaguishejiaqueca intati. \v 37 Aritarite cameetsarica picantaguetica, irishinevenquempiquea. Cotanquitsiquea teegueti oncameetsateji picantaguetica, incantajitaquempi: ‘Imaica pantsipeventaquemparo.’ ” \s1 Iriraquea covaeguishejiatsica icantajiavecariquea Jesoshi iramenacaajiaquerime oacaantantatsica intati \r (Mr. 8.12; Irc. 11.29-32) \p \v 38 Ariquea icoraquetashijiapojaqueri Jesoshi pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, icanqueriquea: \p —Tsatacaantantatsica, nonintajiaque ponigaajiguenaro oacaantantatsica intati. \p \v 39 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Aviatimpajia otiavaejiaquempiquea covaeguisherentsi, teequea quisho poajigueriji Irioshimajaca, pinintantajiavetacaca nonigaajiaquempirome oacaantantatsica intati, cotanquitsiquea aatoquea nonigaajiguimpirotsi. Iroguentiquea nonigaajiaquempi otsipa, onquempetaquemparoquea iquejetacaajitacarigueti tsavetantatsicani Jonashini coramani. \v 40 Piquemacojiaqueriquea Jonashini iniaquerigueti quejevetarica iririjegui quiterinqueni ariquea icaratacovaetanaquequea 3 savincaguiteri ontaniqui imotijaqui. Ariquea inquejetaquempaquea oncoramanitapojajegueti irira Irijanite Caquinte incaratacovaetanaque 3 savincaguiteri intsompogui quepatsiqui. \v 41 Oncoramanitapojajegueti aapojajempagueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji, iriraquea Ninivejiaquitica incatintiitsitanaquempaquea intsavetacotsijiaquempiroquea pantaguishejiaqueca. Maasanotari Ninivejiaquitica iquemisantajiaqueriquea Jonashini itsavetantimojiaquerigueti, ishimampojancajianaca yamenajiacagueti ipeacaaguishejiacagueti covaeguisherentsi, ariquea icantashitatijaianaca. Cotanquitsiquea imaica icoraquevetapojaca caavijica anaavaequerica Jonashini, teequea pinquemisantajiavaqueriji. \v 42 Ariqueate onquejetaquempaquea aisa oncoramanitapojajegueti oraquea imajirojiate Savajiaquitica oncatiitsitanaquempaquea ontsavetacotsijiaquempiro pantaguishequeca aviatimpajia choocajianquitsica imaica. Coramanitari ocoraquetashivaequeri Saromonini oquemisanqueriquea itsatacaaquerogueti, oquenavaetapojaque jmm osamani oquemacoquerigueti itsamajati. Cotanquitsiquea imaica icoraquevetapojaca caavijica anaavaequerica Saromonini, teequea pinquemisantajiavaqueriji. \s1 Ampatsini icoraquitashitajiri aisa ishaquiavetacaca \r (Irc. 11.24-26) \p \v 43 “Oraquea irovashiantanajerigueti ampatsini iriraquea ishaquiavetacaca, iroanaque ontaniqui oquitamampororoitapojigueti irinintavequempa irimagorejavaequeme. Cotanquitsiquea iroompa iramenavetapojaquemparo querocampa inchoocateni oraniqui. \v 44 Inquenquejitsitanaquemparoquea incanque: ‘Noantanajemparota notsovironaquite nosotoantavetanacaca.’ Ari incoraquevetajempa iramenapojajeri ishaquiavetacaca quempeca tsovironaqui ipishijitirogueti inetsanajitirogueti, cajaraguitejisano oncanquempa tecatsi choocatantemparone. \v 45 Ariquea iroanaque iraaquiteri itsipajia 7 ampatsini caavijica igajaiaca. Iroompaquea irishaquiajiapojempari irira ishaquiavetacaca iroaqueragueti, ariquea iriatimpa ari incotanajempa arimpa irogaamajatanajempa. Ari onquejetimojiaquempariquea covaeguishejiatsica choocajianquitsica imaica.” \s1 Iriniro Jesoshi aisa iriguentijeguijiate \r (Mr. 3.31-35; Irc. 8.19-21) \p \v 46 Choocatiraja iquenquetsatacaajiaquerigueti Jesoshi omporoguijajianquitsica, ocoraquepoji iriniro aisa iriguentijeguijiate icatintiitapojaca sotsiqui, inintajiavetaca inquenquetsatacaajiaquerime. \v 47 Iroompaquea icamantajiqueriquea Jesoshi icantajitiri: \p —Coraquetaque piniro aisa piguentijeguijiate, ichoocapoji sotsiqui, inintajiaque inquenquetsatacaajiaquempi. \p \v 48 Cotanquitsiquea iriatimpa icanqueri camanquerica: \p —¿Taa opaji iinani? ¿Taa ipaji iguentijeguijia? \p \v 49 Iroompaquea ipitsocashijianacari itsatacaanejia, ijicojiaqueriquea icanque: \p —Jeeri iricajia nopeajiaqueca iinani aisa iguentijeguipae. \v 50 Quericaca netsanamajatiroca inintaguetica Aapani choocatatsica inquitequi, iriotaque nopejaiaque iguentijeguipae, tsiojipae, iinanipae. \c 13 \s1 Jesoshi iquejetacaacari pishoncaguitiroca oitsoqui \r (Mr. 4.1-9; Irc. 8.4-8) \p \v 1 Iroompaquea oraticaquea savincaguiteri isotoanaji Jesoshi tsovironaquiqui, yoanaque otsapijaqui iniromotija, isavicapoji. \v 2 Yomporoguijaventajiapojacariquea icaramirincavaetanaque caquintejia, ariquea itetanajaquea quenajarontsiqui isavicaque. Maasano omporoguijajianquitsica isavisaviiquequea ocaratsapijaquiqui. \v 3 Iroompaquea itsatacaajiaqueri iquempetacaaguetacaroquea taaca opajitapae, icanqueriquea: “Yoanaque aparo caquinte impishoncaguitero oitsoqui. \v 4 Ipishoncavoncaquitanaqueroquea tacororo tacororo, itsitacaguetanaquero. Oconoagarancaqueate asacaraaguetanaca quenavoquirontsiqui, iroompaquea isavisaviitashipojiroquea tsimeripae ishecajiapojacaro. \v 5 Otsipa oconoagaranca asacaraanaca mapiporoquiqui, taampina otsoroavetanaca, teemajaca onchoocamajatenica quepatsi. \v 6 Iroompaquea icatsirincaguitevetanaca catsirincaiteri, itsianaqueroquea oshimpeguiricanaque ometojanaque, teetarite oamajateji ovarishitsa isaviqui, ojocaavaquerotarite mapi. \v 7 Oconoacaquea otsipapae asacaraanaca ochoocaquegueti ovarishitsa samerento. Iroompaquea otsoroitsivetanaca, arimpaquea otsoroitsitanacaquea samerento iroatimpa otsincoanaqueroquea ometojanaquero. \v 8 Otsipa oconoacaquea asacaraaguetanaca ocameetsaguitetaquegueti quepatsiqui, otsoroanaquequea otaganaanaca ochoocatanaque opitsaraquiacotanacaqueate oitsoqui, oconoacaquea ochoocaque 100, otsipa 60, otsipa ochoocaque 30. \v 9 Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja.” \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueriquea quero ococani iquempetacaantaguecaroca \r (Mr. 4.10-12; Irc. 8.9-10) \p \v 10 Iroompaquea iquempejiquempejiipojacari itsatacaanejia icantiriquea: “¿Queroquea ococani pitsatacajaiaquerigueti caquintejia piquejetacaacanari intati?” \p \v 11 Iriatimpa icanqueriquea: “Imaica ininque Inquitequitica pintsajiaqueroquea aviatimpajia queroquea icotani imajirontagueti iriatimpa, cotanquitsiquea iriatimpajiaquea aatoquea itsajiguirotsi. Teetarite intsajiteroji paesatoniqui, aviguentiquea tsajiaquerone imaica. \v 12 Quericaca choocatanquitsica itsataqueca, inquimoguenquejanetacaamajaqueri, oavaetanaque intsamajatanaque. Cotanquitsiquea quericaca teeca onchoocateji itsataqueca, capichaguenquejanejaniquitanquitsica choocavecarica iraapitsatsijiqueri.\f + \fr 13:12 \ft Quericaca nintanquitsineca inquemaqueroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, arimpaquea intsamajatanaquero. Cotanquitsiquea iriraquea teeca irininteji inquemisanteroji, inquemavetaquempagueti capichaji, manaquea omanapitsatanaquempari, aatoquea itsatimatirotsi.\f* \v 13 Irootaquequea noquejetantajiacarica imaica notsatacajaiaquerigueti iriatimpajia manaquea noquejetacaacaroquea maasanopae. Iriatimpajiaquea yamenamenaivetanacatari, cotanquitsiquea tee irinejeji; iquemajiavetacaquea, cotanquitsiquea tee inquemajiavaqueroji, tee intsajiavaqueroji. \v 14 Iquejejiacagueti imaica, onetsanatanacaquea icantaqueca Isaiashini coramani, icanque: \q1 ‘Pinquemajiavequempaquea, cotanquitsiquea aato piquemajiavajirotsi. \q1 Pamenajiavequempaquea, cotanquitsiquea aato pitsatimajiavajirotsi. \q1 \v 15 Iquishoshirentanaquetarite iricajia. \q1 Oraquea iguempita tee inquemamajatantajemparo, \q1 aisa imatsivocajataque, \q1 aatonijite inejantajiajarotsi iroquija, \q1 aatoniji iquemantajiajarotsi iguempita, \q1 aatoniji itsajigui ishirequi \q1 aatoniji ipitsocashijigana nogueshishirentantajiajemparica.’ \p \v 16 “Cotanquitsiquea aviatimpajia caaviji icavintsajamajajiaquempi Aapani Irioshi pamenantajiacaroca maasanopae pamenajiaqueca imaica, aisa piquemajiaquena notsatacajaiaquempica. \v 17 Arimajaca noncantajiaquempica, ichoocajiavetaca oshequini tsavetantajiatsica aisa comajamajajianquitsica inintajiavetaca iramenajiaqueromequea pamenajiaqueca aviatimpajia imaica, cotanquitsiquea teequea iramenajigueroji. Aisa inintajiavetaca inquemajiaqueromequea piquemajiaqueca aviatimpajia, cotanquitsiquea teequea inquemajigueroji. \s1 Jesoshi itsatacaajiaqueri itsatacaanejia taaca opajita iquejetacaaca incajaranqui \r (Mr. 4.13-20; Irc. 8.11-15) \p \v 18 “Imaica iintsija pinquemisantajiavaquenaja noncamantaquempigueti taaca opajita noquempetacaaca incajaranqui. \v 19 Oraquea oitsoqui asacaraaguitananquitsica quenavoquirontsiqui iriguenti noquejetacaajiacaquea caquinte quemisantajiavetacaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi itsavetacojitirogueti, cotanquitsi tee intsajiavaqueroji. Itsatacajaivecariquea queroquea incojiaquempani impejaiaquerigueti Aapani Irioshi Imajirote, cotanquitsiquea iroompaqueate icoraquetashiqueriquea ampatsini ipeacotacaacariquea maasanopae. \v 20 Oraquea asacaraaguiguetananquitsica mapiporoquiqui iriguenti ogomarojiaquequea quemisantajiavetavacaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi ishineventajiavetavacaroquea, \v 21 cotanquitsiquea teemajaca inquemisantamajateroji, jero ipeacotantajianajaroca taampina. Iroompaquea ocoraquetashiqueriquea atsipetagantsi, irooca icatsimatimentajiqueriquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, ariqueate icohicoitanaca yovashiantajianajiroquea, iquejejianaja iroaqueragueti tequeratagueti intsaroventimatempariji. \v 22 Oraquea asacaraaguiguetananquitsica samerentoqui iriguenti noquempetacaajiaca quemajiavetacaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi iquemajiavetavacaroqueate, cotanquitsiquea iroompa irooqueate aisa iquenquejajiavajiroquea maasanopae choocaguetatsica quepatsiquitica. Ariquea iriatimpajiaquea teequea inquenquejajiajeroji Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, iroguentiquea iquenquejajianaji incarajiavaequeroquea yashintaguecaca. Querocampate incojiaquempani intsaroventamajajiaquemparigueti. \v 23 Cotanquitsiquea oraquea asacaraaguiguetananquitsica ocameetsaguitetaquegueti quepatsi iriguenti ogomarojiaque quemisantajiavaqueroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, ariquea itsaroventamajatacariquea iriatimpa. Ariquea ichoocajiaque cameetsa, iquempejiacaroquea oitsoqui choocatananquitsica oitsoqui 100, itsipa iquempejiacaroquea oitsoqui choocatananquitsica 60, itsipa iquempejiacaroquea choocatananquitsica 30.” \s1 Jesoshi iquempetacaacaro tojari conoacaroca tirigoitsoqui \p \v 24 Ariquea iquejetacaajiacanari Jesoshi otsipa, icanqueri: “Imaica irooquea nonquempetacaaquemparo quero icotani imajirontagueti Inquitequitica. Yoanaque caquinte ipishoncavoncaquitanaqueroquea tirigo cameetsaitsoquiri iniganquitejirequi. \v 25 Iroompa imaajianajigueti maasano, yananincaquitiquea itsipa catsimataquerica ipishoncavoncaquitapanajantiro tojari quempevetaroca tirigo itsitacavaetanaqueroquea oraniqui. \v 26 Iroompaquea otsoroavetanaca tirigo, arimpaqueate otsoroitsitanaca tojari iroatimpa omoncarajanacaroquea. Oraquea ochoocatanaquegueti oitsoqui tirigo, yamenajiqueroquea manasacanica oconoacaroquea tojari. \v 27 Irirajia amijiguirica yamenitsijigaroquea icoraquejiapojaque icantajiapojiri ashintaroca: ‘Nomajirote, arimpate namenajiaque iroguenti pipishoncavoncaquitaque tirigomajaca. ¿Imaicaquea querocaquea oquenapojini tojari?’ \v 28 Icantiriquea iriatimpa: ‘Ooshiatsi, iriocajate quempequeroquea catsimataquenaca.’ Icantajianaque amijiguirica: ‘¿Ari pininque noanoaitanaque nontsopajajiajatero?’ \v 29 Icanquequea iriatimpa: ‘Aatota, pitsipatacaantajigarotsishiatsi tirigomajaca. \v 30 Ariquea ococaniquea osampatanaquegueti, ariquea nontigaranquitsijiguempariquea aviguijiaqueroneca ariquea intsopajitsitemparoquea tojari iroishovativaequeroquea intaitsijiguemparoquea. Iroompa irooquea irajaiaquequea tirigomajaca intariajiaqueroquea tsovironaquiqui itariantajitaroca tirigoitsoqui.’ ” \s1 Jesoshi iquempetacaacaroquea oitsoqui moshitaasa \r (Mr. 4.30-32; Irc. 13.18-19) \p \v 31 Iroompaquea iquejetacaajiacanari otsipa, icanque: “Imaica nontsavetacotaqueroquea queroquea icotani imajirontagueti Inquitequitica, ariquea nonquempetacaaquempiro oitsoqui moshitaasa ivintyacajitirogueti iniganquitejirequi. \v 32 Iroatimpa caaviji anaaque ochaamirijaquijaniquivaeque, cotanquitsiquea ontsoroanaquegueti inirojempetanaquequea anaaguequeroquea otsipapae panquirentsipae chaamirijaquitatsica oitsoqui. Ontsegotsegoatanaquempaquea onquempetanajemparoquea inchato, inchoocatantajianaquemparoquea tsimeripae.” \s1 Jesoshi iquempetacaacaroquea anempoacaguiroca pan \r (Irc. 13.20-21) \p \v 33 Iroompaquea iquejetacaajiacanari otsipa, icanquequea: “Imaicaquea nontsavetacotanaqueroquea queroquea icoqueroni Inquitequitica imajirontagueti, ariqueate nonquempetacaaquemparo anempoacaguiroca pan. Pamenirotarite manquigarentsi ompeacaguemparogueti pan, aaquequea apamontiinaro tirigovane, ariquea onconoanquemparo anempoacaguiroca, ariquea oncotanaquempa anempoacaanaquero maasanose.” \s1 Queroquea ococani iquempetacaantaguecaroca Jesoshi \r (Mr. 4.33-34) \p \v 34 Ariquea iquejejiaqueri Jesoshi imaica maasano itsatacaajiaquerica caquintejia, mana iquempetacaajiacanari. Teetarite intsatacaajigueriji intati, taaca opajitapae ininqueca intsatacaajiaqueriquea, iroguenti iquejetacaaguetacaroquea. \v 35 Oraquea iquempetaquerogueti imaica iroguenti onetsanatanaca itioncacotanaqueca tsavetantatsicani coramani, icanquequea: \q1 “Nonquenquetsatacaajiaquerigueti, iroguenti nonquejetacaaguetaquemparoquea taaca opajita. \q1 Nontsavetantaguequero taaca opajita iroquetinica itsitijiguevecaca paesatoniqui iroaqueraguetiquea ipeacajaicarogueti quepatsi arejevaetapojaroquea imaica.” \s1 Jesoshi icamanqueriquea itsatacaanejia taaca opajita itsavetacotaqueca iquenquetsatacotaquerogueti tojari conoacaroca tirigo \p \v 36 Ariquea iquenquetsatacaajiavajiri Jesoshi capiocaventajiacarica, yoanaji tsovironaquiqui iquijapojaque. Iriraquea itsatacaanejia iquempejiquempejiipojiri icanqueriquea: \p —Nonintajiaque poguisotoguenaroja incajaranquitica piquempetacaajiacanarogueti tojari conoacaroca tirigo. \p \v 37 Icanque Jesoshi: \p —Iriraquea pishoncavoncaquitaqueroca tirigo cameetsaitsoquiri iriguenti Irijanite Caquinte. \v 38 Oraquea niganquiteji, iroguenti maasanopae quepatsi iguintenitantajiacaca caquinteguetananquitsica. Oraquea cameetsaitsoquitatsica, iroguenti quejecari caquintejia peajiaquerica Aapani Irioshi Imajirote. Oraquea tojari, iroguenti quejecari caquintejia irashijia ampatsini. \v 39 Iriraquea catsimatantatsica pishoncavoncaquiqueroca tojari, iriguenti imajirote ampatsinijia. Oraquea nocanquegueti irajaiquerogueti tirigoitsoqui, iroguenti notsavetacotantaque onteroncanajempagueti quepatsi. Irirajia aajiaqueroneca iriguentijia irashivantijitete Aapani Irioshi. \v 40 Imaicaquea pamenajiaquerogueti itsopajajiquerogueti tojari itajaiquerogueti, ariquea onquempetaquempa oncoramanitapojajegueti onteroncanaquempagueti quepatsi. \v 41 Iriraquea Irijanite Caquinte intigarancajiaqueri irashivantijitete, incapiocajiaqueriquea covaeguishetacaajiacarica itsipajia, irirajia aisa maasano peacaaguishejiacaroca covaeguisherentsi, aatoniji iconoajiajari majirontajiacarica, \v 42 impishoncajiaqueriquea camorecariqui. Oraniquiquea oraniqui incoquempaniquea iriraaguitempani irantsicayajijiaquempa. \v 43 Ariquea irirajia comajamajatanquitsica iroaroaitanaque ichoocatigueti Aapani Irioshi imajirontagueti, inquempejianaquempariquea catsirincaiteri itsirencashimpoquirerejigueti. Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja. \s1 Jesoshi iquempetacaacaro itsitijitirigueti ooro \p \v 44 “Imaica nontsavetanqueroquea queroquea icotani imajirontagueti Inquitequitica, ariqueate nonquempetacaaquempariquea ooro itsitijitirigueti iquitajitirigueti quepatsiqui. Ariquea yamenapojaquerigueti itsipa caquinte, iquitatsitanajariquea. Ishinevaetanaca yojocantaguetaqueroquea maasanopae yashintaguecaca yaancaroquea imentaquipae. Iroompaquea yoanaque ivegarataqueroquea quepatsi ichoocatantacaca ooro. \s1 Jesoshi iquempetacaacaro peerera vegaramajatatsica \p \v 45 “Oraquea imajirontagueti Inquitequitica iroguenti oquempetacari jocantaguetiroca taaca opajita. Iriatimpa yoanaque yamenaguetaquequea peerera\f + \fr 13:45 \fk peerera. \ft Chooca quentijaqui quejevetarica chopiro. Onquijaquerigueti capichaji impanequi, asereaqueri, ari intiritapiniquero cameetsaniji oncarenitanaque. Oncoramanitapojajegueti ompeanaquempa icantajitica \fk peerera \ft (icanquero quimajareri \fk perla \ft ), quitasaancorerencavaeque, impeacaaquemparo nenquetsiqui. Ovegaravaetaca.\f* vegaramajatatsica. \v 46 Ariqueate yamenapojaqueroquea apaitsoquitiro caavijica anaaguequeroquea oquitasaancorerencavaeque, ovegaramajavaeca oshequi. Yojocantaguetaqueroquea maasanopae yashintaguecaca yaantaguecaroquea imentaquipae ivegaratantaguetacaroca oratica peerera. \s1 Jesoshi iquempetacaacaroquea iniromantsa \p \v 47 “Imaicaquea nontsavetacotantaqueroquea queroquea icotani imajirontagueti Inquitequitica, iroguenti nonquempetacaaquemparoquea yanquitacotantajitarigueti shimaguetatsica iniromotijaqui, inoshicacotaqueriquea icantashitatiaguecaquea oshequini. \v 48 Itseraiquitatigaroquea yaitsitajaroquea yaajitanaqueroquea imparaguequi. Ariquea isavisaviitanaque ashincaroca imantsatsite icoguiaguetaqueriquea cameetsaguetatsica itejiavaqueriquea cantiripaequi. Iriraquea teeca incameetsateji manaquea ipishoncaguetavaqueri. \v 49 Ariquea onquempetanaquempaquea oncoramanitapojajegueti onteroncaguetanaquempagueti quepatsi, incoraquecoraqueipoje irashivantijitete Aapani Irioshi incapiocajiaqueriquea comajamajajianquitsica iroashijiaquempariquea maasano covaeguishejiatsica, \v 50 impishoncajiaqueriquea camorecariqui. Ontaniquiquea ontaniqui incoquempaniquea iriraaguitempani irantsicayajijiaquempa.” \p \v 51 Icanque Jesoshi: \p —¿Ari piquemajiaquero maasano nocantajiaquempica? \p Iriatimpajia icanqueriquea: \p —Jeeje, Nomajirote. \p \v 52 Icantiriquea: \p —Maasano tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini itsatacaamajajitaquerigueti queroquea icotani imajirontagueti Inquitequitica, inquempejiaquempariquea ashintaroca tsovironaqui icapiocantaguetaquerogueti yashintaguetacaca. Iragavejaque iraaguetaquero cameetsaguetatsica choocatatsica intsompogui, iroquetinicapae aisa iroaqueraguetatsica.\f + \fr 13:52 \fk Iroquetinicapae \ft ocantacoquero itioncacotanaqueca Moishishini aisa itsipajia tsavetantaqueroca icanquerica Aapani Irioshi coramani. \fk Iroaqueraguetatsica \ft ocantacoquero imaicatica itsavetanqueca Jesoshi.\f* \s1 Itsatacaantavetacagueti Jesoshi Nasarequi \r (Mr. 6.1-6; Irc. 4.16-30) \p \v 53 Ariquea iteroncanaquerogueti Jesoshi iquempetacaaguetacarogueti, yoanajiquea. \v 54 Yarejetapojacagueti iguinteniqui itsatacaantapojaji ontaniqui shinagogaqui icapiocantapinijiacaca joriojia. Yamenamenaitanaquequea intati maasano quemisantajiavaquerica, icantajiaque: \p —¿Queroquea oquenapojini maasanopae ocatica itsatica iricatica? ¿Taaquea agavejacaaqueri yagavejantacaca yonigaantaguequeroquea oacaantantatsica intati? \v 55 ¿Teecajate irioquea irijanite caripintero\f + \fr 13:55 \ft Iriraquea \fk caripintero \ft iriguenti tsamajaguetiroca inchacota, ipeacaantaguecaro shitaponcarontsipae, taaca opajita.\f* choocatatsica aguintenijiagueti? Oraquea iriniro iroguenti Maria. Iriraquea iriguentijeguijiate iriguenti Santiago, Jose, Shimo aisa Jorashi. \v 56 Ariquea oquempejiaca itsijoitepae iroatimpajia iroguenti oguintenijiaca ocaniqui. ¿Queroquea oquenapojini itsatica aisa iragavejane? \p \v 57 Ariquea teequea irinintajigueji inquemisantajigueriji, iroguenti icatsimajiaqueri, cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Iriraquea tsavetantiroca icanquerica Aapani Irioshi ishineventajitavajari querocagueti yoanaqueni osamani, cotanquitsiquea ichoocavecagueti iguinteniqui aisa itsovironaquitequi, teequea irishineventajitempariji, teequea inquemisantajigueriji. \p \v 58 Ariquea teemajaca ironigaantaguetajeroji oraniqui oacaantantatsica intati, teetarite inquemisantajigueriji, manaquea iquenquejajiaque: “Caaricaja.” \c 14 \s1 Erorishi iquenquejajiro imetojacaanquerigueti Joanca Viñacajatantatsica \r (Mr. 6.14-29; Irc. 9.7-9) \p \v 1 Iroompaquea iriraquea Erorishi\f + \fr 14:1 \ft Iriratica \fk Erorishi \ft irio icantajitica Erorishi Antipashi. Iririni aisa ipajita Erorishi, irio majirontanquitsica ivoaquegueti Jesoshi (pamenero Irc. 1.5; Mt. 2.1-19).\f* imajirojiate Garireaquitica iquemacoqueriquea Jesoshi. \v 2 Ariquea icantajiaqueri amijiguirica: \p —Iriguentiquea Joancani Viñacajatantatsica nometojacaantaqueca. Tancorejanajishiatsi, jero iquejetampojajaroca imaica yagavejamajatantacaca yonigaantaguequeroquea oacaantantatsica intati. \p \v 3 Oraquea chapinqui iriraquea Erorishi yaacaantaqueri Joanca yoishotacaanqueriquea cavorejatsariqui, isantanatacotacaantaqueri, irooriji yamenaquequea icantomajimentavecari Eroriashi yaapitsaquerigueti iriguentijeguite pajitatsica Jeripe. \v 4 Iriraquea Joanca icanqueriquea Erorishi: “Teetarite oncameetsateji paapitsaquerigueti imanquigare piguentijeguite.” \p \v 5 Irootaquequea inintantavetacaca Erorishi irimetojacaantaquerimequea, cotanquitsiquea itsaroacaajiacariquea maasano choocajianquitsica oraniqui, yamenajiaqueriquea iriguenti tsavetantatsica. \v 6 Iroompaquea aapojacagueti isavincaguiterite Erorishi icajemajiaqueriquea itsipavijijiacaca irishecatimojiaquempariquea. Ariqueate ishecashecaica, oquijitsipojacaquea orijanite Eroriashi otsamaropojaquequea opitsopitsovaetanacaquea ocanca. Ishineventsitanacaro Erorishi, \v 7 icanqueroquea: \p —Imaica noncanquempi arimajaca nojocaquempiroquea taaca opajita pamanaquenaca, aatotarite namatavijimpitsi. Incatsimatimentenarota Aapani Irioshi aatogueti nonetsanatiro nocanqueca. \p \v 8 Otsatacaitsitaroquea iniro, ariquea ocampojajiri Erorishi: \p —Pojocacotsitenaro acaniqui iguito Joanca Viñacajatantatsica shimencoqui. \p \v 9 Ariquea icotanaca iriatimpa ishimampojancanaca, cotanquitsiquea iroorijite icanqueroquea, aisa iquemajiaqueriquea maasano icajemajiaqueca, irootarite icantantacaca: \p —Iroosacanicate intsiquetirote. \p \v 10 Itigaranquitsitariquea coareta ichoocaquegueti Joanca isantanatacotacagueti irijitorejaquiteri iraacotanaqueneroquea iguito. \v 11 Ariquea yaacotanaqueneroqueate yojocacopojaquenero, irooqueate jocacotavaqueneroquea iniro. \v 12 Iroompaquea iquemacojiaqueriquea itsatacaanejia Joanca, icoraquetashijiajiri yaajianajiro itsino iquitajiajiro. Ariqueate yoayoaitanaji icamantajiaquitiri Jesoshi. \s1 Ishecatacaajiacari Jesoshi 5,000 shirampari \r (Mr. 6.30-44; Irc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 13 Iroompaquea iriraquea Jesoshi iquemacoquerigueti Joanca imetojacaantajiquerigueti, yoanaque osamani teegueti inchoocateji caquinte, iriguenti itsipatsipaitanaca itsatacaanejia, iquenajatantajianacaroquea quenajarontsi. Cotanquitsiquea iquemacojiaqueriquea choocajiatsica oraniqui guinteninintsipaequi, yoguijaguijaitanaqueriquea yanijinijiitanaque. \v 14 Iroompaquea yarejerejeipojaca yoncotsinampijaatacojiapojaca. Irooquea iterejavetanaca Jesoshi yamenajiapojiriquea icaramirincavaequequea caquintejia, ipintsatacojianacari maasano. Yogueshiguetajiri maasano ashinoncajajianquitsica. \v 15 Imaicaquea ijaguitevaetanaji catsirincaiteri, iriraquea itsatacaanejia icantajiguiri: \p —Jac ijaguitevaetanaji catsirincaiteri. Ocaniquiquea ocaniqui teequea quericaca choocatatsineca, iroosacanica pintigarancajiajerija maasano irirajia iroaroaitanajetaja ontaniqui guinteninintsipaequi cameetsanijite irivegarajiaquenijite isheca irishecajiaquempaca. \p \v 16 Cotanquitsiquea Jesoshi icantajiguiri: \p —¿Taaquea opaji iroashitantemparoca? Pojocajigueneri aviatimpajia irishecajiaquempaca. \p \v 17 Iriatimpajia icantajiguiri: \p —Teequea anejeroji taampate nojocajiaquenerica. Ariguenti ocarataque 5 pan, iriraquea shima mavipaquite icarataque. \p \v 18 Icanque Jesoshi: \p —Iintsijate pojocajiguenarojate. \p \v 19 Ariquea icanqueriquea maasano irisavisaviitaquequea cataromashiqui. Iriatimpajia isavisaviitaquequea, ariquea yaaqueroquea Jesoshi maasano 5 pan aisa mavipaquite shima, ipaguitetanaquero inquite yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” \p Ariquea icotarejaqueroquea pan, yojocajiaqueneriquea itsatacaanejia, iriatimpajia yojocajiavaqueneriquea maasano. Ariquea iquempetacaacari shima iriatimpa. \v 20 Ariquea ishecajiaca maasano, iquemajianaca. Iroompa iriraquea itsatacaanejia icapiocajiajiro choocatajatsica, itejiajiro cantiriqui tseraiquipae, ocaratacovaetaji 12. \v 21 Maasano shecajianquitsica icaramirincavaeque arica 5,000. Cotanquitsiquea iriguenti itsajitaquequea shiramparijia quenquevarijia, teetarite intsajiteroji manquigarentsijia aisa chaajaniquirijia. \s1 Yanijijatanaquero Jesoshi ojenoquijaare iniromotija \r (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) \p \v 22 Iroompaquea icantajiguiri Jesoshi itsatacaanejia: \p —Pintepinteitanajempajate quenajarontsiqui pijivajivaitanajejate pimontejacojianajempaquea intatiqueroqui. Naatimpa aatotaquea nocoraquetsitaja, nonquenquetsatacaajiavajerita irirajia iroaroaitanajegueti. \p \v 23 Iroompaquea yoayoaitanajigueti maasano, iriatimpa itoncoanaque otsempiqui iramaneri Iriri, apatiroquea yoanaquequea. Ariquea opitsecanaquegueti apaniro ichoocaque. \v 24 Iriraquea itsatacaanejia javaetanajiquea niganquijaqui ontaniqui. Oraquea iniromotija otamacojatanaquequeate oshequi, oshaguishaguivaetanaqueroqueate quenajarontsi joac joac, ochovigajencapojiqueate choviga jeoc jeoc, oguipiguipiacojiaqueriqueate. \v 25 Ariquea irooshipojajigueti osavincaguitetanaje, icoraquepojaji Jesoshi, yanijijatapojiro jenoquija iniromotija. \v 26 Iriraquea itsatacaanejia yamenitsijigariquea yanijijatapojiro jenoquija itsaroajianaque, icajemajianaquequea: \p —¡Jeerishiatsi sashinti! \p \v 27 Icantsitanaca Jesoshi: \p —Pintampishishirentajianaque. Naroguenti, aatoquea pitsaroajiguitsi. \p \v 28 Icantiriquea Peerero: \p —Nomajirote, aviguentica, pincajemenashiatsi nagaticajatashitanajempita ojenoquijaarequi. \p \v 29 Icantiriquea Jesoshi: \p —Caacatequetirote. \p Yanijirejanaque Peerero yagaticajatsivetanacaroquea iroanaqueme ichoocaquegueti Jesoshi. \v 30 Cotanquitsiquea yamenavaqueroquea ochovigajencapojiquea itsaroitsitanaca, ariqueate icotanaca itsitijaatanaque, icajemitsitanaca: \p —¡Nomajirote, paavajenashiatsi! \p \v 31 Itaampinatsitanacaquea icantajempequitanaca Jesoshi, yaitsitavajariquea iracoqui, icanqueriquea: \p —¡Teemajaca pintsateji arimajaca nagavejavaeti! ¿Querocaquea ococani pitsaroancaca? \p \v 32 Irooquea itehiteitanajatiga quenajarontsiqui jac opeanaja choviga. \v 33 Maasano choocajianquitsica quenajarontsiqui igueroventajianacari Jesoshi, icanqueriquea: \p —Arimajaca aviguenti Irijanite Aapani Irioshi. \s1 Jesoshi yogueshiguetajiriquea ashinoncajajianquitsica Jenesarequitica \r (Mr. 6.53-56) \p \v 34 Imontejacojianajaquea yarejejiapojajaro Jenesarequi. \v 35 Irirajia choocajiatsica oraniqui yamenajiavaquerigueti iriguenti Jesoshi, ishiashiaitanacaquea icamantajiavacaanaca itsitacaguitejajianaqueroquea iguintenijiagueti. Yaajianaqueneri maasano ashinoncajajianquitsica irogueshiguetajeri. \v 36 Iroompaquea iriatimpajia icantapojiri: \p —Intsishiatsi, Nomajirote, noninque inchagatsijivetavaquempiro oshipaquijaniqui piitsaare. \p Maasanopaetari chagatsijiaquerica ipeaguetanaja. \c 15 \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueriquea itsatacaanejia taaca opajitapae covaeguishetantatsica \r (Mr. 7.1-23) \p \v 1 Iroompaquea icoraquecoraqueipoji pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, iquenaquenaipoji Jerosarequi, icantajiguiri: \p \v 2 —¿Queroquea icohicoitacani pitsatacaanejia teeca irinetsanatantajiguemparoji maasanopae icantajianaqueca avaesatiniteni? Mana ishecajiacaquea intati teequea inquivacomajatempaji. \p \v 3 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —¿Queroquea picojiacani aviatimpajia teeca irooquea pinetsanatantajiguempaji icanqueca Aapani Irioshi, iroguenti pinintajiaque pinetsanajiaquequea icantajianaqueca pivaesatiniteni? \v 4 Icantavetacaquea Aapani Irioshi: ‘Pinquemisantamajajiaquerijate piri aisa piniro, aatoquea pipigatsajigaritsija.’ Icanque aisa: ‘Iriraquea tsavejencatirica iriri irooca iriniro irimetojitajitempari.’ \v 5 Cotanquitsiquea aviatimpajia manaquea picantashitatijaiacaroquea. Pinquenquejejate imaica, choocajia irijanintajiatsica coguitejacojianquitsica icantajiavecariquea irijanite incavintsajajiaquerime irojocajiaquenerime icoguitejacojiacaca, cotanquitsiquea aviatimpajia manaquea picantajiaquequea cameetsavaeque incanqueriquea: ‘Aatoquea nagaveji nojocajiguimpirotsi pamanajiaquenaca, irooriji maasanopae nashintaguecaca nashintacaajari Aapani Irioshi’, \v 6 ariquea aatoquea yojoquiniri. Oraquea piquempejiacagueti imaica iroguentiquea povashiantajianaquero icanqueca Aapani Irioshi, irooquea poguijaguijaitanaque icantajianaqueca pivaesatiniteni. \v 7 ¡Cameetsatamampeajiatsica! Itampaticamajataqueroquea tsavetantatsica Isaiashini itioncacojianaquempigueti coramani icanque: \q1 \v 8 ‘Iricatica caquintejia ishinetseraventamampeaquena, \q2 cotanquitsiquea manaquea ichoocashirentavaetaque osamani. \q1 \v 9 Itsaroventamampeajiavetaquenaquea, \q1 cotanquitsiquea itsatacaantajiguica iroguenti icantajiguica caquintejia irinetsanajiqueca.’ \p \v 10 Iroompaquea icajemajiaqueriquea maasano, icapiocajiaqueriquea, icantajiguiri: \p —Pinquemisantamajajiavaquenaja, pintsajiavaquero noncamanquempica. \v 11 Oraquea quijanquitsica ivagantequi caquinte teequea irooquea covaeguisheshirenterineca. Oraquea sotoanquitsineca ivagantequi, irootaquequea covaeguisheterineca. \p \v 12 Ariquea iquempejiquempejiitapojiriquea itsatacaanejia, icanqueriquea: \p —¿Pamenajiavaquerimpa pariseojia itijerequivorojianaca iquemajiaquempigueti picanquerigueti imaica? \p \v 13 Icanque Jesoshi: \p —Maasanopae panquirentsi teeca irioquea vintyaquerone Aapani Irioshi inquitequitica intsopajajiqueroquea oncoramanitapojajegueti. \v 14 Imaica ariquea iquejejiaca irirajia pariseojia, iquempejiacari shamponcajatatsica irancatsavacojiaquerigueti irapishamponcajariteni. Oraquea inquempetaquempagueti imaica mavite shamponcajari irancatsatavacaajiaquempagueti iroaroaitegueti, mavitequea intanquiretanquireitanaque ocogarajacagueti. \p \v 15 Icantsitanaca Peerero: \p —Iintsijate poguisotoguenaroja pitsavetacotaqueca incajaranqui. \p \v 16 Icanque Jesoshi: \p —¡Arisacanica piquempejiacaquea aviatimpajia tequerata pinquemajiguenaji! \v 17 ¿Arimpate teequea pinquemajiguenaji nocantajiaquempica? Nocanque maasanopae ishecajiguetacaca manaquea oanaque itsicotoqui, ariquea irishitacojitajero. \v 18 Cotanquitsiquea maasanopae iquenquetsaguishejitaqueca oquenantapojacaro shiretsi, irootaquetari iquenquejaguishejitica. Irootaquequea covaeguishetantanquitsica. \v 19 Ariquea oquenapoji ishirequi taaca opajitapae covaeguisherentsipae, iquenquejaguishejiaquero taaca opajitapae coguisherentsipae, imetojantajigui, yoashijiguiro manquigarentsi manquigajiatsica aisa tequeratatirajaca irimanquigajitemparoji, yaitsitantajigui, itsojeventantajiga, iquenquetsatacoguishetantajigui. \v 20 Maasanopae ocatica ipeacaaguishejiguetacaca irooquea iroguenti ocovaeguishetanti, cotanquitsiquea pishecajiaquempagueti aatogueti piquivacoveta teequea oncovaeguishetanteji. \s1 Aventanajari Jesoshi manquigarentsi ichoviquijianaqueca Canaanequitica \r (Mr. 7.24-30) \p \v 21 Iroompaquea yoanaque Jesoshi irooshitacoquero Tiro aisa Shirone. \v 22 Ariquea ocoraquepojiquea aparo manquigarentsi ichoviquijianaqueca choocajiavetatsica Canaanequi, ocanquequea: \p —¡Nomajirote, Ichoviquitanaqueca Taavini, pincavintsajenashiatsi! Chooca norijanite ishaquiacaca ampatsini atsipevaecaquea oshequi. \p \v 23 Cotanquitsiquea iriraquea Jesoshi teequea incanteji, manaquea isanticotanaque. Ariquea iquempejiquempejiipojiri itsatacaanejia, icantajiaqueri: \p —Intsijate pinquemisanteroja cameetsanijite oanajenijite, manaqueate oguijaguijaipojacaji ocajemavaepoji. \p \v 24 Icanque Jesoshi: \p —Iroguenti itigaranquimentaquenaquea Aapani Irioshi noncoraquetashijiaqueri ishiraerijia, noncavintsajajiaqueri quejejiacarica oveja peajianquitsica. \p \v 25 Cotanquitsiquea iroatimpa arimpaquea oquempejitapojari ogueroventanacari, ocanque: \p —¡Nomajirote, iintsishiatsi pincavintsajacotenashiatsi! \p \v 26 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueroquea: \p —Teequea oncameetsateji aapitsateri chaajaniquirijia isheca, ojoquitenempari ishiishitepae.\f + \fr 15:26 \ft Aapani Irioshi itigaranquimentaqueri Jesoshi incoraquetashijiaqueri ishiraerijia. Iriquetimegueti incavintsajajiaqueme teeca irijorijoigueji, onquempevetaquempame yaapitsajitirigueti isheca chaajaniquirijia irojoquitenemparigueti shiishipae.\f* \p \v 27 Iroatimpa ocanque: \p —Arimajaca, Nomajirote, cotanquitsiquea shiishi iramenacojiaquerigueti irishecajiaquempagueti virajiacarica iroguijavaqueroquea isaviji shitaponcarontsiqui irishecatsopequiguetavaquemparoquea otsopequi ontanquirejaguetanaquegueti. \p \v 28 Icantsitaroquea Jesoshi: \p —Iroosacanica, manquigarentsi, pitsamajataque nagavejaque nogueshitajero porijanite, imaica nonetsanataquempiro pamanaquenaca. \p Iroompa icanquitiguiro opeapanajanta. \s1 Jesoshi yogueshiguetajiri oshequini ashinoncajajiatsica \p \v 29 Iroompaquea yoanaji Jesoshi icantanacaquea otaravijatapojacagueti iniromotija Garirea. Coajicaquea itoncoanaque niganquitantanaqui ariquea isavicaque oraniqui. \v 30 Ariquea yoayoaitashitanaqueri icaramirincavaetanaque caquintejia yaajianaqueneriquea teeca iranijimajateji, shamponcajaripae, macanaripae, teeca ironcavacotempaji, aisa oshequini ashinoncajajiatsica ocantashitatiajencaguecaquea ashinoncajarentsi. Yojoquijijiapojiniri iguitiqui Jesoshi. Iriatimpa yogueshiguetavajiriquea maasano. \v 31 Iriraquea capiocajianquitsica yamenamenaitanaquequea intati, yamenajiaquetarite iquenquetsajianajiquea macanaripae teeca inquenquetsajiavetempaji, yoncavacojianajaquea teeca ironcavacovetempaji, yanijimajatanajiquea teeca iranijimajavetempaji, aisa yamenajianaji shamponcajavetanquitsica. Ariqueate icohicoitanaca ishineventamajatanacari Aapani Irioshi cavintsajajiaquerica ishiraerijia. \s1 Jesoshi yoshequiavaequeroquea pan, ishecatacaajiacari 4,000 shirampari \r (Mr. 8.1-10) \p \v 32 Iroompaquea icajemajiaqueriquea Jesoshi itsatacaanejia icantajiguiri: \p —Nopintsatacojianacariquea irirajia, namenajiaqueriquea isavicaventajiaquenaquea ocaniqui 3 savincaguiteri, niganquiquea iteroncacojianacaquea ishecajia. Imaicaquea imaica teequea onchoocateji taaquea irishecajiaquempaca. Teetarite noninteji nontigarancajiaqueriquea iroaroaitanaje itsovironaquitequi itaseajiaquetari, aajiavaqueritsi itase quenavoquirontsiqui. \p \v 33 Iroompaquea icantajiguiri itsatacaanejia: \p —¡Ooo icaramirincavaequequea! ¿Querocampate naajiaqueroni pan nojocajiaquenerica irishecajiaquempaca maasano inquemantajianaquempacate? Ocaniquiquea teequea quericaca guintenitantemparone. \p \v 34 Icanqueri Jesoshi: \p —¿Querocaquea ocarashequiaqueni pan choocatanquitsica? \p Icantajiguiri: \p —Ocarati 7. Chooca aisa ishantyoriqui shima tee iroshequiamajateji. \p \v 35 Ariquea Jesoshi icantajiaqueriquea maasanojia irisavisaviitaquequea quepatsiqui. \v 36 Yajiricajiaquero pan caratanquitsica 7 aisa shima, yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” Ariquea icotarejaqueroquea pan aisa shima yojocajiaqueneri itsatacaanejia, irioqueate jocajiavaqueneriquea maasano. \v 37 Ishecajiacaquea maasano, iquemajianaca. Oraquea choocatapojajatsica iteguetajiroquea itsatacaanejia cantiriqui, ocaratacovaetaji 7. \v 38 Maasanojia shecajianquitsica icaramirincavaeque 4,000. Iriguentitarite itsajique shiramparijia, teequea intsajiteroji manquigarentsijia aisa chaajaniquirijia. \v 39 Iroompaquea Jesoshi itigarancajiajiri iroaroaitanajeta. Iriatimpa itetanaja quenajarontsiqui, itsipatsipaitanajari itsatacaanejia yoajianaquequea irooshitacoquero Magarara.\f + \fr 15:39 \ft Oratica guinteninintsi \fk Magarara (Magdala) \ft opajita aisa Magarani \fk (Magadán).\f* \c 16 \s1 Iriraquea pariseojia aisa saroseojia icantajiavecari Jesoshi ironigaajiaquerime oacaantantatsica intati \r (Mr. 8.11-13; Irc. 12.54-56) \p \v 1 Ariquea icoraquecoraqueitashipojiriquea Jesoshi pariseojia aisa saroseojia iramenantajiguempari, icantantajiapojacarica ironigaajiaqueri oacaantantatsica intati onquenantapojemparoja ontaniqui jenoqui inquitequi. \v 2 Cotanquitsiquea iriatimpa icanqueriquea: \p —Aviatimpajia pamenajiguirogueti ocamachoncaguitetigueti itsaparoncaguitetigueti catsirincaiteri manaqueate picantajigui: ‘Osaitequeraquea oncameetsaguitetamanaquequea, camachoncaguitevaequetarite.’ \v 3 Oraquea arigueti oncamachoncaguitetamanaquequea picantajigui: ‘Imaicaquea aatotarite ocameetsaguiteti, mampiroguitevaetaquequea, aisa seevaequetarite.’ Pitsajiavetacaro arigueti oncameetsaguitetaque aricampate aatocaja ocameetsaguiteti, cotanquitsiquea teequea pintsajigueji queroquea ocotacani oquempetantacaca imaica pinejajiavetacarogueti taaca opajitapae oacaantantatsica intati teeca iramenajiteji coramani. \v 4 Aviatimpajia otiavaetaquempiquea covaeguisherentsi, pinintantajiacaca namenacajaiaquempiro oacaantantatsica intati, cotanquitsiquea aatoquea namenacajaiguimpirotsi. Iroguentiquea namenacajaiaquempi otsipa onquempetaquemparoquea iquejetacaajitacarigueti Jonashi coramani.\x + \xo 16:4 \xt Mt. 12.39-40.\x* \p Ariquea itsinampirejajianajiri, yoanaji. \s1 Jesoshi itsavetacotsitaqueri itsatacaantaqueca pariseojia iquempetacaacaro anempoacaguiroca pan \r (Mr. 8.14-21) \p \v 5 Iroompaquea yoayoaitanaquequea itsatacaanejia Jesoshi imontemonteitanajaquea intatiqueroqui, ipeacojianajaroquea pan irajaianaqueme irishecajiaquempameca. \v 6 Iroompaquea iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Aviatimpajia, inchiquiojitaja pishecatacojigarotsi anempoacaguiroca pan irashijia pariseojia aisa saroseojia. \p \v 7 Irooquea iquemajiavaquegueti iquenquetsatavacaajianaca, icanquequea: \p —Manatarite yamenajiacajiquea teetarite ameji pan, jero icantantajiacaca imaica. \p \v 8 Iriraquea Jesoshi yamenajiavaquerigueti iquenquetsatavacaajianaca, icantsitariquea: \p —¡Teemajaca pintsamajajigueji arimaja nagavejamajati! ¿Queroquea ococani piquenquetsatacotantajiacaroca pan, picanquequea manatarite namenaquempi teequea pameji pan? \v 9 ¿Arimpate tequerata pintsajigueji? ¿Arimpate teequea pinquenquejajigueroji pan ocaravecaquea 5, nocotarejaguequero noshecatacaajiacari 5,000 shiramparijia? Ariquea picapiocajiajiro choocatapojajatsica oshequiacovaetaji cantiripaequi. ¿Arimpate pipeacojiajaroquea? \v 10 Aisa ¿arimpate teequea pinquenquejajigueroji ocaravecaquea pan 7, nocotarejaguequeroquea noshecatacaajiacari 4,000 shiramparijia? Ariquea picapiocajiajiroquea choocatapojajatsica oshequiacovaetaji cantiripaequi. ¿Arimpate pipeacojianajaro? \v 11 Oraquea nocantajiaquempigueti: ‘Inchiquiojitaja pishecatacojigarotsija anempoacaguiroca pan irashijia pariseojia aisa saroseojia’, ¿queroquea ococani teeca pintsajiavaqueroji teequea irooquea noncantacoteji pan? \p \v 12 Ariquea itsajiaque itsatacaanejia teequea irooquea incantacoteji anempoacaguiroca pan, iroguentiquea iquempetacaacaro itsatacaantajiguica pariseojia aisa saroseojia aatonijite iquemisantajiguiritsi itsatacaantajiguigueti. \s1 Peerero icanque Jesoshi iriguenti Quirishitotatsica \r (Mr. 8.27-30; Irc. 9.18-21) \p \v 13 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi icantanacaroquea oraniqui irooshitacocarogueti guinteninintsi pajitatsica Sesarea Piripo. Ariquea icanqueriquea itsatacaanejia: \p —¿Queroquea icanqueni caquintejia? ¿Taa ipaji iricatica Irijanite Caquinte? \p \v 14 Iriatimpajia icantajiguiri: \p —Iconoagarantajiaca icantacojiaquempi: ‘Iriguenti Joancani Viñacajatantatsica.’ Itsipa cantajiananquitsica: ‘Iriguenti Iriashini.’ Itsipaquea cantajiananquitsica: ‘Iriguenti Jeremiashini, teegueti irio, iriguenticaja itsipa tsavetantatsicani paesatinica, itancorejanajishiatsi.’ \p \v 15 Ariquea icantajiguiri: \p —Aviatimpajia, ¿quero picantajiguini? ¿Taa nonaque naatimpa? \p \v 16 Icantsitanaca Shimo Peerero: \p —Aviguenti Quirishitotatsica,\f + \fr 16:16 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* Irijanite Aapani Irioshi anijatsica. \p \v 17 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Pishinetaca, Shimo, irijanite Jonashi, teetarite irioquea caquintejia tsatacaajiguempirone ocatica picantaquenaca imaica. Iriguenti tsatacaaquempiro Aapani inquitequitica, icavintsajaquempitari. \v 18 Ariquea noncanquempi naatimpa: aviguenti Peerero, Mapi,\f + \fr 16:18 \fk Peerero \ft ocanque “mapi”. Jesoshi ipajitajiri “Peerero” irooriji itsatsitacari oncoramanitapojajegueti iroanajegueti Jesoshi jenoqui inquitequi, intampishishirentanaque Peerero, aisa intampishitacajaiaqueri itsipajia. Quericaca cantamajatanquitsineca: “Irira Jesoshi irio Quirishito, Irijanite Aapani Irioshi”, intsipatacaantajiguempari maasano itsipajia tsaroventajigarica.\f* ariquea ocatica shiratantapiqui novinchajacotantemparo notsovironaquite cantacotaquerica maasano quemisantajiaquenaneca. Aatoquea agavejajiguiri osotomoro Areshi ichoocaquegueti metojatsica.\f + \fr 16:18 \ft Oraquea \fk Areshi \ft iroguenti ichoocajiaquegueti metojatsica. Icanquegueti \fk Aatoquea agavejajiguiri osotomoro Areshi, \ft ocanque “Aatoquea agavejajiguiri metojagantsi”, ipochatanajitari Quirishito, ariquea inquejejiaquempa aisa maasano aventajiaquemparica.\f* \v 19 Onquempevetaquempaquea nojocaquempi yavi iyavirejantajitaroca sotomorontsi inquijantajitempaca imajirontagueti Inquitequitica; taaca opajita picantimentaquerica choocatanquitsica acaniqui quepatsiqui, inquejetaquempa Aapani inquitequitica incantimentantaqueroquea; aisa taaca opajita pishineteneri choocatanquitsica acaniqui quepatsiqui, inquejetaquempaquea Aapani inquitequitica irishineteneri. \p \v 20 Ariquea Jesoshi icantajiaqueriquea itsatacaanejia aatonijite itsavetantajiguiritsi incanquequea iriguenti Quirishito. \s1 Jesoshi icamantsicaro irimetojaque \r (Mr. 8.31–9.1; Irc. 9.22-27) \p \v 21 Iroompaquea Jesoshi iparianacaroquea itsatacajaiaqueriquea itsatacaanejia iroanaque Jerosarequi irantsipetacajaiaquempariquea jivajiatsica, irirajia saserorotejia anaantajianquitsica, irirajia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, iroompaquea ari irimetojajiqueri, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri impochatanaje. \v 22 Iriraquea Peerero itsipatanacari tiijacoñaji icantomajitavetari, icantiriquea: \p —¡Aato, Nomajirote! ¡Aatotari avishimatimpi! \p \v 23 Cotanquitsiquea ipitsocanaca Jesoshi icantsitari Peerero: \p —¡Poanaqueshinete, Satanashi! Piticaavetaquena, teetarite irooquea pinquenquejamajate inintaguetica Aapani Irioshi, iroguenti piquenquejaguetaquequea iquenquejaguetica caquintejia. \p \v 24 Ariquea Jesoshi icanqueriquea itsatacaanejia: \p —Quericaca nintanquitsineca iroguijatacoquena irovashiantanaqueroja inintashiguevetacaca iriatimpa, irinatashitapiniquempa inchapoa irompajacotantajiquemparica, mananiji iroguijatacoquena. \v 25 Quericaca teeca irininteji irantsipeventena irooca irimetojavenquena, manaquea impeaquempa; cotanquitsiquea iriraquea atsipevenquenaneca irooca irimetojavenquena, incoquempaniquea inchoocaguiteni. \v 26 Arigueti inchoocavetaquempa agavejanquitsineca irashinquemparo maasanopae quepatsipaequitica, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti irimetojaquegueti arigueti impeaquempa camorecariqui, ¿arimpate agavejaque irajaararo aavajeri? Aatoquea agavejitsi. Irashintaguevequemparoqueate maasanopae, cotanquitsiquea aatotarite yagaveji irivegaraventavaquempa aatonijite yoguitsi camorecariqui. \v 27 Oraquea incoraquetajategueti Irijanite Caquinte iroganejencapojajempaquea, iroguentiquea iroganejencare Iriri. Oraquea incoraquetajategueti intsipatsipaiquempariquea irashivantijitete, iroguishinejajiapojajeri maasano netsanajiguiroca inintaguetica, irioquea teeca inquemisantajigueri manaquea incatsimatimentajiapojajeri irantsipetacaajiaquempari. \v 28 Noncanquempija arimajaguitatsi iconoagarantaca catintiitimojiaquenaca imaica, aato imetoji tequeratagueti irameneri irira Irijanite Caquinte irimajirontapojaquempagueti. \c 17 \s1 Jesoshi icantashitatiimojiacariquea itsatacaanepae \r (Mr. 9.2-13; Irc. 9.28-36) \p \v 1 Iroompaquea anaavaetanacaguetiquea 6 savincaguiteri iriraquea Jesoshi yoanaquequea ontaniqui otsempiqui yagatsonquivaetanaquequea osamani. Iriguentiquea itsipatsipaitanaca Peerero, Santiago aisa iriguentijeguite Santiago pajitatsica Joanca. Tee inchoocateji itsipajia. \v 2 Iroompaquea taampina iriatimpajia yamenitsijigari Jesoshi icantashitatiimojianacariquea. Ariquea icotanaca itsirencashimpoquirerejanaquequea ivoroqui quempetanacaquea itsirencashimpoquirerejigueti catsirincaiteri, aisa iitsaarequi oquitamaromajatanaquequea ocanca. \v 3 Yamenitsijigariquea Moishishini aisa Iriashini iquenquetsatacaajiaqueri Jesoshi. \v 4 Irira Peerero icanqueriquea Jesoshi: \p —Nomajirote, cameetsavaeque achoocajiaque ocaniqui. Pininquegueti nompeacaguempaja 3 catisetarentsi, aparo pashinquempa aviatimpa, aparo irashinquempa Moishishi, otsipaquea irashintaquempa Iriashi. \p \v 5 Quenquetsavetanatsi omanacojiapojajiri mararo quitamaromajatanquitsica, ariquea iquenquetsajencajitanaque omararosecanquegueti icanque: \p —Iricatica irio Irijani, nopintsatacaca, noshineventamajatacari. Pinquemisantamajajiguerija. \p \v 6 Iquemitsijigariquea ariqueate icohicoitanaca itsarotsaroitanaque ipatapataitanaca. \v 7 Cotanquitsiquea Jesoshi iquempejiquempejiipojiri ichagajiaqueriquea icanque: \p —Pincatintiijianaje, aatoquea pitsaroajigui. \p \v 8 Yamenitsijiavetanaja aisa teequea anejeriji incatintiitaje, aparoquea icatiaja Jesoshi. \v 9 Ariquea icoraquecoraqueitaji yoguirincajiaja, iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Aatotaja quericaca picamantitsi oratica pamenajiaqueca imaica. Intancorejanajegueti Irijanite Caquinte irimetojavetaquempagueti, ariquea pintsavetacotsijiguemparoquea. \p \v 10 Iriraquea itsatacaanejia icoacotaqueri, icantajiguiri: \p —¿Quero ocotacani icantantacaca tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini icantajiaquegueti iriquetitaquea coraquetajatsine Iriashini? \p \v 11 Icanqueri Jesoshi: \p —Arimaja iriquetitaquea coraquetajatsine Iriashini, irinetsanaguequeroquea maasano. \v 12 Imaica noncantajiaquempiquea jac icoraquequiti Iriashini, cotanquitsiquea teequea intsajiteriji, manaqueate yantaguishejitaqueri maasano inintajitaqueca. Ariquea inquempetacaajitaquempariquea Irijanite Caquinte irantsipetacajaiquempari. \p \v 13 Ariquea itsajiapojaque itsatacaanejia iriosacanica itsavetacotaque Joanca Viñacajatantatsica. \s1 Jesoshi yogueshitajiri chaajaniquitirajaca, yoguisotoajiniri ampatsini \r (Mr. 9.14-29; Irc. 9.37-43) \p \v 14 Iroompaquea yarejerejeipojacaquea ichoocajiaquegueti caquintejia icapiocajiacagueti. Icoraquetashipojiri Jesoshi aparo shirampari, iguerovempojacari icanqueriquea: \p \v 15 —Nomajirote, pimpintsatacotenarishiatsi nirijanite imetojapinitaquiti icantapinitaquiti tinquininini, yatsipevaetaca. Itsiatsiavaetanacaqueate paamariqui, aisa iticajaticajavaetaca ojaaquiniqui. \v 16 Namajiavetacanariquea pitsatacaanejia irogueshitajerimequea, cotanquitsiquea teequeate iragavejajigueriji. \p \v 17 Icanque Jesoshi: \p —¡Arisa picomirincajiga teequea paventemparoji iragavejane Aapani Irioshi, iroguentiquea picovaeguishejiga! ¿Querocaquea oncarashequiavaeteni nosavicaventajiaquempi? ¿Queroca oncarashequiavaeteni nantsipetacojiaquempi? Iroosacanica iintsijate pamajiaquerijate ocaniqui. \p \v 18 Iroompaquea icantomajitari Jesoshi ampatsini, ariquea icotanaca isotoapanajanti, ari ipeanaja chaajaniquiri ishaquiavecaca. \p \v 19 Coajica iriraquea itsatacaanejia icoraquetashijiapojiriquea Jesoshi apaniro, icanqueriquea: \p —¿Queroquea ococani naatimpajia teeca nagavejajigueji noguisotoitajigueriji? \p \v 20 Icanque Jesoshi: \p —Iroorijite tee paventajiguemparoji nagavejane. Arimaja noncanquempi, arigueti pavenquitiguemparo capichaji, ariquea pagavejajiaqueroquea pincantajiaquero oratica otsempi: ‘Pogaanaquempajate poanaquequea osamani’, ogaanaquempaquea. Aatotarite taaca opaji manapitsajiguimpitsi arimajacagueti paventamajatanaquemparogueti nagavejane. \v 21 Cotanquitsiquea ampatsinipae quejecarica irintatica, aato isotogui aatogueti pamanamajatiri Aapani Irioshi, aisa aatogueti pisanticotiro pisheca. \s1 Jesoshi icamantsitajariquea irimetojaque \r (Mr. 9.30-32; Irc. 9.43-45) \p \v 22 Iroompaquea Jesoshi itsipatsipaitanacari itsatacaanejia yoayoaitanaquequea oraniqui Garireaqui, itsatacajaiaqueriquea icanque: \p —Iriraquea Irijanite Caquinte iraacaantajiqueri iraajiavaqueri caquintejia. \v 23 Ariquea irimetojajiaqueri, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri irovochantajitajeri. \p Ariquea iquemajiavaquerigueti ishimampojancajianaca oshequi. \s1 Imentaquipae ashiquea teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi \p \v 24 Ariquea yarejerejeipojacagueti Jesoshi aisa itsatacaanejia Caperenaoqui, icoraquejiapojaquequea capioquirica imentaquipae ashiquea teemporo, icoacojiapojaqueri Peerero, icanqueriquea: \p —Iriraquea tsatacaajiguimpica ¿teempa irivegaratapiniteri capioquirica imentaquipae ashiquea teemporo? \p \v 25 Icanque Peerero: \p —Jeejeguitatsi ivegaratapinitiri. \p Iquijavetanaquitiga intsompogui tsovironaquiqui ichoocaquegueti Jesoshi, iriquetiquea quenquetsatacaavaqueri, icanqueriquea: \p —Shimo, ¿queroquea piquenquejaque aviatimpa? Iriraquea majirontajiatsica choocajiatsica acaniqui quepatsiqui ¿queri irivegaratacaaquempaca imentaquitsite? ¿Irioca irijanijiate, irioca itsipajia? \p \v 26 Icanque Peerero: \p —Iriguentiquea irivegaratacajaiaquempaca itsipajia. \p Icanque Jesoshi: \p —Iroosacanica teesacanica irioqueate irivegaratacaajiguempaji irijanijiate. \v 27 Cotanquitsiquea aatimpajia aatonijite icatsimatashitaji, poanaque iniromotijaqui pojocatsajataquiteja, iroompaquea iriraquea iriquetica paaque pintisavancaqueritaquea paitsitavaqueriquea imentaqui cavorejatatsica choocatanquitsica ivagantequi, pamajiaqueneriquea capioquirica imentaquipae ashiquea teemporo, pojocajiapojaqueneri. Irarejequemparo ivegaratacaaquenaca naatimpa aisa aviatimpa avegaratimentajiaquempaniji. \c 18 \s1 Quericaca anaantamajatanquitsineca \r (Mr. 9.33-37; Irc. 9.46-48) \p \v 1 Iroompaquea iquempejiquempejiipojiri itsatacaanejia Jesoshi icantajiaqueriquea: \p —¿Quericaca anaantamajatanquitsineca irimajirontaquempagueti Inquitequitica? \p \v 2 Iriatimpa icajemitsitaquea aparo chaajaniquiri yogatiitsitariquea niganquiqui ichoocajiaquegueti, \v 3 icantajiaqueriquea: \p —Arimajaca noncantajiaquempica: aatogueti picantashitatijaijaa pishirequi pinquempejiajempariquea chaajaniquirijia, aatotarite pagavejitsi pinquijanaque imajirontagueti Inquitequitica. \v 4 Taacagueti quempetajemparineca iricatica chaajaniquiri teeca inquenquejeroji iranaimanatantaque, irioquea iriguenti caaviji iranaaque irimajirontaquempagueti Inquitequitica. \v 5 Aisa quericaca shineventavaquemparine chaajaniquiri quempecarica iricatica iroorijite nonintacaantaquero naatimpa, quempecaqueate naroguentica ishineventavaca. \s1 Caaviji incatsimamajajiqueriquea covaeguishetacaantanquitsineca \r (Mr. 9.42-48; Irc. 17.1-2) \p \v 6 “Taacagueti covaeguishetacaaquemparineca aparo chaajaniquiri quejejiacarica iricajia tsaroventaquenaneca, incatsimamajajitaqueriquea oshequi. Iroquetitamequea intsatotacojiquenerime itsanoqui iniroshimentapiri itononcantajitaca ariquea irajaitanaquerimequea impishoncajajiquerime osaanajavaetaquegueti inirojani quentijani. \v 7 ¡Imaicashiatsi irantsipevaejiguempanishiatsi maasano choocajiatsica acaniqui quepatsiqui, inchoocajiaquetarite nintajianquitsineca incovaeguishetacaantajiaquempaquea! Ariquea onquejetanaquempaquea imaica, cotanquitsiquea caavijiquea irantsipemajajiaquempaquea quempejiaqueroneca imaica, incatsimamajajiqueriquea. \p \v 8 “Nonquejetacaajiaquempiroquea imaica: arigueti oncovaeguishetacaaquempi paco irooca piguiti, ariquea pincarataqueroquea pimpishonquitemparo. Cameetsavaequequeate pimpishoncaquerogueti covaeguishetacaaquempica pinetsanatimentanajempanijite. Aatoguetitarite pipishonquiro jatanatsitarite oncovaeguishetacaajempi, iroompa pimetojanajegueti impishoncajitaquempiqueate camorecariqui aatoca otsivaquitsi. \v 9 Aisa iroogueti covaeguishetacaaquempine poquija pinquitsorejaaquempa pimpishoncaquero. Cameetsavaequequeate pimpishoncaquerogueti covaeguishetacaaquempica pinetsanatimentanajempanijite. Aatoguetitarite pipishonquiro jatanatsitarite oncovaeguishetacaajempi, iroompa pimetojanajegueti impishoncajitaquempiqueate camorecariqui aatoca otsivaquitsi. \s1 Oveja peavetanquitsica \r (Irc. 15.3-7) \p \v 10 “Aatoja pitsojenquiritsija irirajia chaajaniquiri, choocajiatarite irashivantijitete Aapani Irioshi quempoguijajiaquerica. Iriatimpajia icocaniquea ichoocajiaque ontaniqui quempeji Aapani Irioshi choocatatsica jenoqui inquitequi. \v 11 Irootaquequea icoraquetantacaca Irijanite Caquinte, iraajiajateri peajiavetanquitsica. \p \v 12 “¿Queroquea piquenquejajiaque aviatimpajia? Inchoocategueti aparo caquinte iriviraquempaquea 100 irovejajiate iroompaquea impeaquempaquea aparo, ¿arimpate aatompate yojocajianajiri maasano irovejate iroanaquequea iramenaguetajateri peanquitsica? \v 13 Ariquea iraajerigueti caaviji irishinevenquempariquea, anaavaequeroquea ishineventajiacarigueti maasano 99 teeca impeavetempaji. \v 14 Ariquea iquempetacaquea Piri inquitequitica, teetarite irininteji impeaquempaquea aparo quejejiacarica irirajia chaajaniquiri. \s1 Queroquea ancojiaquempani avetsinantajiajerigueti apitsaroventarijiateni \r (Irc. 17.3) \p \v 15 “Querocagueti incoquempini papitsaroventarite poanaquequea pinquenquetsatacaapojeri apaniroja, pincamanqueriquea querocagueti icoquempini. Iriatimpa inquemaquempigueti jac pivetsinantajiri. \v 16 Oraquea aatogueti iquemimpitsi, pintsipatanaquempariquea aparo arica mavite papitsaroventarite cameetsanijite inquemajiavaquempinijite iriatimpa, aisa intsajiaquenijite arimajaca pininquequea pivetsinantajeri. \v 17 Cotanquitsiquea aatogueti iquemimpitsi, poanaquequea icapiocajiacagueti tsaroventajiatsica pincamantajigueriquea, incantomajajiaqueriquea. Aatogueti iquemiritsi iriatimpajia, manaquea pinquempetacaajiaquempari teeca intsaroventempariji Aapani Irioshi irioca capioquinirica majirontatsica imentaquipae. \p \v 18 “Arimaja noncantajiaquempi: taaca opajita picantimentaquerica choocatanquitsica acaniqui quepatsiqui, inquejetaquempa Aapani inquitequitica incantimentantaqueroquea; aisa taaca opajita pishineteneri choocatanquitsica acaniqui quepatsiqui, inquejetaquempaquea Aapani inquitequitica irishineteneri. \p \v 19 “Noncantajiaquempi aisa: arigueti pincarate mavite acaniqui quepatsiqui, arigueti onquempetavacaguempa pinquenquejaqueca, iroompa pincoacotaqueri Aapani inquitequitica, ari irimataquempiro. \v 20 Querocagueti incapiocaventajiaquenagueti, mavitegueti inchoocajiavetaquempa irooca mavitepae, ariqueate nonchoocatimojiaqueriquea naatimpa.” \s1 Iramajirore majirontatsica teeca impintsatacotantempaji \p \v 21 Iroompaquea iquempejipojari Peerero, icanqueri: \p —Nomajirote, ¿querocaquea oncarashequigueni nompeacotajemparo querocagueti incoquenani napitsaroventarite? ¿Ari oncaravaete 7? \p \v 22 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Aatoqueate ocaratapojitsi 7, manaquea oncaravaetequea 70 x 7 pimpeacotajemparo.\f + \fr 18:22 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk oncaravaetequea 70 x 7 \ft ocanque aato ocaratapojitsi, ancoguitempani ampeacotajemparoja intati querocagueti incovetacajini itsipapae.\f* \p \v 23 “Imaicaquea noninque nontsatacaajiaquempiro quero icotani imajirontagueti Inquitequitica, manaquea nonquempetacaaquempari majirontatsica cajemacaantajiaquerineca itigarancajiguica caarica jocavetajanari, incantajiaqueri irivegarajiajeri. \v 24 Irooquea iparianacaroquea icajemacaantajiaqueri, yamajitaqueneri aparo jocajenerinemeca oshequini imentaquitsite caravaetatsica 10,000 tarentopae.\f + \fr 18:24 \ft Iriraquea icantajitica \fk tarento, \ft irioquea apamontiinaro imentaquipae cavorejatatsica tenatatsica 91 quiro. Iramiterigueti itsipa irajagantsitacovaetanaque irivegarataqueri aparo tarento.\f* \v 25 Cotanquitsiquea iriatimpa teequea inchoocateji taampaquea irivegaratantajemparica, irootaquetari icantacaantantacarica majirontatsica irojocantajiqueri intsipatacaantsitempariquea imanquigare aisa irijanijiate, maasanopae yashintaguecaca, iraantajiajemparoquea imentaquipae cameetsanijite irivegaratimentajerinijite. \v 26 Cotanquitsiquea iriatimpa igueroventsitanacari, icanqueriquea: ‘Pimpintsatacogajoitenashiatsi, poguijacoquempatajate oncoramanitapojajegueti novegaratajempiroquea maasano imentaqui nojocajempimeca.’ \v 27 Iriraquea majirontatsica ipintsatacotanacariquea icanqueriquea: ‘Iroosacanica aritaquequea ococa, aatoquea pivegaratajanatsi.’ Yoguipaquijitajari. \v 28 Cotanquitsiquea yoanajigueti itonquivojajariquea igonoro aacovecarica, icaravetaca 100 tenario\f + \fr 18:28 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario.\f* irojocajenerimeca. Yaitsitanacariquea icatiquitsitari itsanoqui, icanqueriquea: ‘¡Pivegaratenashinete paacovequenaca!’ \v 29 Iriatimpa igueroventsivetanacari icanqueri: ‘Pimpintsatacogajoitenashiatsi, oncoramanitapojajegueti novegaratajempitarite.’ \v 30 Cotanquitsiquea iriatimpa teequea impintsatacotempariji, manaquea yaacaanqueriquea isantanatacotacaantsitari inchoocaguiteni arejevaetapojempa irivegaratajeri yaacovecarica. \v 31 Ariquea yamenajiaqueriquea igonorojia, ishimampojancajianaca yoayoaitanaque icamantajiaquitiri majirontatsica. \v 32 Iquemitsitaquea icajemacaantsitari aacovecarica icanqueriquea: ‘Isaashimpi. Naatimpa manaquea nopeacotajimpiro maasanopae pojocaquenameca, irooriji picantanaquena: Pimpintsatacogajoitenashiatsi. \v 33 Arimequeate pinquempetacaaquemparimequea aacovequempica aviatimpa, pimpintsatacojiaquemparimequeate iriatimpa, pinquempetaquename naatimpa nopintsatacotimpigueti.’ \v 34 Icatsimatsitanacaquea icantacaantaqueri irantsipetacajaiaquempari arejevaepojajempa irovegaratajeriquea maasanopae yaacovecarica.” \p \v 35 Iteroncanaquerogueti Jesoshi itsavetanquerogueti icanque: \p —Ariqueate inquejetacaajiaquempiquea Aapani inquitequitica aatogueti pipintsatacojigariquea pigonorojia pimpeacomajaquemparogueti querocagueti icojiaquempini. \c 19 \s1 Icanque Jesoshi aatoja quericaca ovashiantirotsi imanquigare \r (Mr. 10.1-12; Irc. 16.18) \p \v 1 Iroompaquea iteroncanajirogueti Jesoshi itsavetantaquerogueti, isotoantanacaro Garirea, yoanaquequea Joreaqui intatiqueroqui Jororanequi. \v 2 Yoguijaguijaitanaqueriquea oshequini caquintejia. Ontaniquiquea yogueshitajiriquea maasano ashinoncajajiatsica. \p \v 3 Ariquea iconoagarantajiaca pariseojia choocajiatsica oraniqui icoraquecoraqueipojiquea icoacojiapojiri iramenajiaqueri querocaca incanqueni iriatimpa, icantajiapojaqueri: \p —¿Cameetsavaequempa irovashiantajero shirampari imanquigare onchoocaquegueti taaca opajita teeca irinintamajateroji? \p \v 4 Iriatimpa icanqueriquea: \p —¿Arimpate teequea pampatsajavanteroji itioncacojiquerogueti paesatoniqui ocanque iroaqueragueti ipeacaacarigueti Aapani Irioshi caquinte ipeacaitsitariquea shirampari aisa manquigarentsi? \v 5 Iroompaquea icanquequea: ‘Irootaquequea imaica shirampari intsinampirejanaqueriqueate iriri aisa iriniro, quisho iroamajataquero imanquigare, apatsinoroquea incantanajempa. Ariquea iroaqueragueti tequeratagueti irimanquigatemparoji, mavite icarajiavetaca, ariquea imanquigacarogueti ariqueate icojianaca tee irimavitetajempaji, quempetanajaqueate apatsinoronica icantaja.’ \v 6 Irootaquequea noncantantajiaquempica iriraquea shirampari manquigataquemparoneca manquigarentsi aatoquea yovashiantiroquea, teetarite irimavitetajeji, quempeca apatirotiquea icantaja, yamenaqueriquea Aapani Irioshi imanquigacarogueti teetarite oncameetsateji irovashiantaqueroquea, incoquempanija irimanquigamajataquemparoquea. \p \v 7 Iriatimpajia icantajiaqueri: \p —Iroosacanica, ¿queroquea ococaniqueate icanquegueti Moishishini arigueti irovashiantanajero shirampari imanquigare, irojoquitenemparojate paperi otioncacagueti yovashianquero,\f + \fr 19:7 \ft Oratica paperi icanquero quimajareri \fk certificado de divorcio \ft (irooca aisa \fk carta de divorcio \ft ). Iroguenti paperi itioncajiquerogueti quejecaroca: “Imaicaquea novashiantajiro nomanquigavetacaca, aato nomanquigatajaro.” (Pamenero Os. 2.2 aisa Ireo. 24.1-4.)\f* ariquea intigaranquitsitemparo oanaje? \p \v 8 Icanque Jesoshi: \p —Iriraquea Moishishini manatarite yamenajiaquempiquea piquishoshirentanaque jero iquejetacaantajiaquempirocaquea imaica itioncajiaquempiroquea. Cotanquitsiquea iroaqueragueti ipeacaacarigueti Aapani Irioshi caquinte, teequea inquempeteroji imaica. \v 9 Noncanquempiquea naatimpa, aparogueti oaquempi pimanquigare aatoquea povashiantirotsijate. Povashiantanaquerogueti iroompaquea pimanquigatajempagueti otsipa manquigarentsi, manaquea picovaeguisheca. \p \v 10 Iriraquea itsatacaanejia icanqueriquea: \p —Iroosacanica omanavaetacaquea oshequi amanquigatemparogueti manquigarentsi. Aatosacanica amanquigatarotsi. \p \v 11 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Teetarite iragavejajigueji maasanojia inquemisanteroji nocantajiaquempica, imaicaquea iriguentiquea quemisantajiaqueroneca yagavejacaajiaqueca Aapani Irioshi. \v 12 Choocajiatarite iconoagarantajiaca teequea iragavejajigueji irijanintajiguempaji, ari icoca ivoaquegueti. Aisa chooca itsipa iroguenti ipeacaajicari eonoco\f + \fr 19:12 \fk Eonoco \ft irio isoitsorejitajiqueca iguemaaqui.\f* aatoniji irijaninta. Aisa choocaquea itsipapae iroguenti itampishitashijiaqueroquea ipeaca majinari cameetsanijite irisavicaventamajajiaqueronijite irashipae Majirontamajatatsica Inquitequitica. Quericaca agavejanquitsineca intsamajaqueroquea nocantajiaquempica imaica iintsijate intsaterojate. \s1 Jesoshi yamanacoventajiaqueriquea chaajaniquirijia \r (Mr. 10.13-16; Irc. 18.15-17) \p \v 13 Iroompaquea icoraquecoraqueitaquequea itsipapae yamajiapojiniriquea Jesoshi chaajaniquiripae impamijiavaqueriniji iramanacoventajiaqueriquea. Iriraquea itsatacaanejia yamenajiavaquerigueti yamajiapojirigueti icantomajavaqueriquea. \p \v 14 Icantsitariquea Jesoshi: \p —Ariotaquetsija incoraquetetate chaajaniquirijia naatimpaqui, aatoquea pojocaavaca, ishineventajiacaritarite Inquitequitica irimajirontacotaquempari quenquejajiatsica quempecarica iriatimpajia.\f + \fr 19:14 \ft Irirajia chaajaniquitanquitsica tee iraventacojiguempaji, mana ishineventajiapojacari Jesoshi, iquemisantajiaqueri. Ari anquempejiaquempaquea aatimpa.\f* \p \v 15 Iroompaquea ipamijiaqueriquea yamanacoventajiaqueri. Ariquea iriatimpa yoanaque. \s1 Ajaarantavaetatsica \r (Mr. 10.17-31; Irc. 18.18-30) \p \v 16 Oraquea yoanaquegueti Jesoshi icoraquetashipojiriquea aparo caquinte, icantapojaqueri: \p —Tsatacaantantatsica [cameetsari], ¿queroquea noncoquempani cameetsanijite noncoguitempaninijite nonchoocaguiteni? ¿Taa opajita cameetsatanquitsineca nompeacaguempaca? \p \v 17 Icanqueri Jesoshi: \p —¿Queroquea ococani picantantaquenaca ‘cameetsari’? Aparotari ichoocati cameetsatatsica. Cotanquitsiquea pininqueguetiquea poanaque ichoocatigueti Aapani Irioshi pincoguitempaniniji pinchoocaguiteni, pinetsanamajateroja maasanopae itioncacotanaqueca Moishishini coramanitica. \p \v 18 Icanque iriatimpa: \p —¿Querocate? \p Icanque Jesoshi: \p —Irootaquequea cantanquitsica: ‘Aatoja pimetojanti, aatoja poashitiro manquigarentsi, aatoja paitsitanti, aatoja pitsojeventantatsi. \v 19 Pinquenquejacameetsatacoquerija piri aisa piniro, aisa pimpintsataquemparija pigonoro pinquejetacaajempa pipintsatagueti aviatimpa.’ \p \v 20 Icantsitari iriatimpa: \p —Arimajaca noquempetacaquea imaica nonetsanamajaqueroquea maasano. ¿Imaicaquea choocampate otsipa nonetsanateca? \p \v 21 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Pininquegueti pinetsanamajaqueroquea inintaguetica Aapani Irioshi, poanaquequea pojocantaguetanaquero pashintaguecaca paantaquemparoquea imentaquipae pojocajiaqueneri coguitejacojianquitsica, pinquejetaquerogueti onchoocataje oganejencaro shinetacajaempineca ontaniqui inquitequi. Ariquea pincoraquetajeja poguijatanaquena. \p \v 22 Iquemitsitaquea icanquerica ishimampojancavaetanaca, ariqueate yoanaji, iriguentitari ajaarantavaetatsica. \p \v 23 Iroompaquea ipitsocashitariquea Jesoshi itsatacaanejia icanqueriquea: \p —Iroomajaca noncantajiaquempica, omanapitsamajataquempari ajaarantavaetatsica inquijanaque imajirontagueti Inquitequitica. \v 24 Noncantsijiajempi aisa. ¿Arimpate iragavejaque cameyo inquijanaquequea itepoquiqui quisaatonquiri irisotoanaqueriquea antaqueronta? Aatotarite yagavejitsi. Iriompaqueate ajaarantavaetatsica caaviji anaaquero omanapitsataquempari inquijanaque imajirontagueti Aapani Irioshi. \p \v 25 Iquemitsijigari itsatacaanejia arimpaqueate yamenamenaitanaque intati, icantajigui: \p —Iroosacanica, ¿quericampate agavejanquitsineca iraavajempa? \p \v 26 Yamenajianaqueriquea Jesoshi, icanqueriquea: \p —Iriraquea caquinte teequea iragavejeroji, cotanquitsiquea Aapani Irioshi yagavejaquero maasanopae. \p \v 27 Icantsitanaca Peerero: \p —Nomajirote, naatimpajia novashiantajianaqueroquea maasanopae nashintavecaca, noguijaguijaitanaquempi. Imaicaquea ¿taaca irojocajiaquenaca Aapani Irioshi? \p \v 28 Icantajiguiri Jesoshi: \p —Iroomajaca noncantajiaquempica, oraquea iriaqueratacaajitajerogueti maasanopae, irira Irijanite Caquinte irisavicapojero imajirontamento oganejencatatsica irimajirontamajapojempa. Aviatimpajia guijaguijaitanaquenaca imaica pintsipajianaquenaquea pisavisaviiqueroquea majirontamentontsipaequi oncarataque 12. Iroompaquea pincantajiaque querocaca incojitaquerini ichoviquijianaqueca irijanijiate Ishiraeri, icarajiaque iriatimpajia aisa 12. \v 29 Aisa iriraquea maasano ovashiantajianaqueroca itsovironaquitepae, irioca iriguentijeguitepae, itsijoitepae, iriniro, iriri, irijanijiate, irooca iniganquitejire, iroguijaguijaitanaquenaniji, irojocajiqueneriquea otsipa caavijica anaaqueroneca yashintavecaca oshequijamajatanaquequea; taaca opajita yovashiantanaqueca apatiroca irojocajitajeneriquea otsipapae 100. Aisa incoguitempaniquea inchoocaguiteni. \v 30 Icaramirincavaequequea yamenajivetacaca imaica yanaantavaeque, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti aatoquea yanaantajitsi. Aisa icaramirincavaeque teeca iranaanteji imaica, oncoramanitapojajegueti iranaantavaetanaque. \c 20 \s1 Jesoshi iquempetacaacari ashintatsica iniganquitejire \p \v 1 “Imaica nontsavetacotaqueroquea quero icotani Inquitequitica imajirontagueti, iroguenti nonquempetacaaquemparo ashintatsica iniganquitejire. Iriatimpa iroguenti yoguiniquea pitsecatirajagueti iraaquiteriquea shiacojiatsica irishiacojiaqueneri irovaitsoquimashite. \v 2 Ariquea yamenajiapojiriquea icantajiguiri: ‘Poapoaitanaquequea pishiacojiaquitenarojate ovaitsoqui, iroompaquea inquijanajegueti catsirincaiteri novegarajiaquempiquea aparo tenario.’ Iriatimpajia icanquequea cameetsavaequequea. Jero itigarancajiaqueriquea iroaroaitanaque irovaitsoquimashitequi. \v 3 Iroompa ijenoquivaepojigueti catsirincaiteri icoraquetajiquea yojocantajiguetirogueti taaca opajitapae irajaatequea itsipajia shiacotanquitsineca. Yamenajiapojiri itsipajia, savisaviitaquequea intati, teequea irantajigueji. \v 4 Icantajiguiri: ‘Poapoaitanaquequea aviatimpajia aisa, pishiacojiaquiteja noniganquitejirequi, novegarajiaquempiquea cameetsa.’ Ariquea yoayoaitanaquequea. \v 5 Iroompaquea itampaticatanaquegueti catsirincaiteri yoitsitanajaquea aisa iramenaguetaquitequeate itsipajia shiacotanquitsineca. Ariquea iquempetacaajaroquea ijaguitetanajigueti, yaitajata itsipajia. \v 6 Iroompaquea irooshipojigueti inquijanaje catsirincaiteri, yoitsitanajaquea aisa yamenajiapojiriquea itsipajia, teequea irantajigueji, icantajiguiri: ‘¿Queroquea ococani pisavisaviitashicaquea intati, teequea pantajigueji?’ \v 7 Icantajiguiri: ‘Tee inchoocatenica shiacotacaajiguenaneca.’ Iriatimpaquea icantajiguiri: ‘Iroosacanica poapoaitanaquequea aviatimpajia pishiacojiaquequea noniganquitejirequi.’ \p \v 8 “Iroompaquea itsaparoncaguitetanaquegueti icanqueriquea shiacotacaajiaquerica: ‘Imaica pincajemajiguerija shiacojianquitsica pivegarajiaqueriquea pintsitacajiaqueri, pimpariajianaquempari impoipoiitanquitsica parejetacaapanajantempari iriquetica coraquecoraqueitanquitsica.’ \v 9 Iroompaquea icoraquecoraqueipoji coraquejianquitsica irooshipojigueti inquijanaje catsirincaiteri. Iquejetavacaajiaca maasano ivegarajiaquerigueti, yojocajiaqueneri aparo tenario. \v 10 Iroompaquea icoraquecoraqueipojiquea iriquetica shiacomajatanquitsica, iriatimpajia yamenajiguiriquea ijiqueji iranaacaajiaqueriji irivegaramajajiaqueri. Cotanquitsiquea manaquea iquejetacaajiacari ivegarajiaquerigueti, yojocajiaqueneri aparo tenario. \v 11 Irooquea yamenajiaquerigueti teequea iranaacaajigueriji irivegaramajajigueriji, ariqueate icohicoitanaca icantimanajianaqueri ashincaroca iniganquitejire. \v 12 Icantajiguiri: ‘Irirajia impoipoiitanquitsica capichajaniquiquea ishiacotaque, cotanquitsiquea pivegarajiaqueri quempeca pivegarajiaquenagueti naatimpajia atsipejianquitsica noshiacoguitini catsirincaiteriqui narejevaeca imaica.’ \v 13 Cotanquitsiquea irira ashincaroca icanqueri aparo shiacotanquitsica: ‘Nogonoro, teequea namatavijempiji. ¿Arimpate teequea pincanteji cameetsavaeque incajaranqui nocanquempigueti novegarataquempi aparo tenario? \v 14 Poanajequea paanajeri yojocaquempica. Naroguentiquea cantaquerica irivegarajiqueriquea impoipoiivetanquitsica ishiacoquegueti iquempetacaajiaquempiriquea aviatimpa ivegarajitaquempigueti. \v 15 Naroguentitari ashincari nomentaquitsite. ¿Arimpa aato nagaveji nojoquiniritsi quericaca noninqueca? ¿Aricaja picatsimatacotsitaquenaro pamenaquegueti iriguenti nocavintsajaque itsipa?’ \p \v 16 “Irootaquetarite noncantantajiaquempica imaica choocajia iramenajivequempaca imaica yanaavaequequea, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti aatoquea yanaantajiajitsi. Iriraquea teeca iranaantajigueji imaica, irioquea anaamajatantanquitsineca oncoramanitapojajegueti.” \s1 Jesoshi icamantajiajiri aisa irimetojaque \r (Mr. 10.32-34; Irc. 18.31-34) \p \v 17 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi Jerosarequi itoncotoncoitanaque, icajemitsitari iriatimpaqui itsatacaanejia carajianquitsica 12, icantajiguiri: \p \v 18 —Imaicaquea atoncotoncoitanaque oahoaitanaque Jerosarequi. Ontaniquiquea ontaniqui arejerejeipojaquempagueti manaquea iraacaantajiqueri irira Irijanite Caquinte, irajaitanaqueri ichoocajiaquegueti saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iriatimpajia incanquequea: ‘Iintsishiatsi irimetojajiterini.’ \v 19 Ariquea irajaitanaqueriquea ichoocajiguigueti teeca irijorijoigueji cameetsanijite irantanaguishevaequerinijite, aisa impasapasajiaqueri agompiaquitempari, ariquea irompajacojiaqueri coroshiqui, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri impochatanaje. \s1 Onintavecaca iriniro Santiago aisa Joanca \r (Mr. 10.35-45) \p \v 20 Iroompaquea ocoraquepojiquea imanquigare Severeo otsipatsipaitapojacari irijanijiate, oguerovempojacariquea Jesoshi oncamanqueriniji oninqueca. \v 21 Icanqueroquea: \p —¿Taa opaji pininque? \p Iroatimpa ocanque: \p —Aapojajempagueti pimpeaquempagueti Imajirojiate maasano, noninque poguisavisaviitaquenari irirajia irijani irisenampijajiaquempi, aparo savicanquitsinequea pitincamijempequiqui, iriraquea itsipa irisavicaque pishinampijempequiqui.\f + \fr 20:21 \ft Irira savicatsica itincamijempequiqui majirontatsica yanaajiaqueri itsipajia, iquejemajirovecari majirontatsica, aisa iquejetaca savicatsica ishinampijempequiqui, quejemajirovecari.\f* \p \v 22 Cotanquitsiquea Jesoshi icanque: \p —Teequea pintsajigueroji ocatica pinintavecaca. ¿Arimpate pagavejajiaquequea aviatimpajia pimiraquero nomiraqueca naatimpa?\f + \fr 20:22 \ft Ocaticaquea icanqueca Jesoshi manaquea iquejetacaacaro irantsipequempagueti, oquejetaca incanquegueti: “¿Arimpate pagavejajiaquequea aviatimpajia pantsipevaequempaquea pinquempejiaquenaquea naatimpa nantsipevaetaquempagueti?”\f* \p Iriatimpajia icantajiguiri: \p —Jeejeguitatsi nagavejaquempa. \p \v 23 Icantajiguiri Jesoshi: \p —Pitampaticamajataquero pimiraqueroquea nomiraquempaca naatimpa,\f + \fr 20:23 \ft Iquempetacaacaro Jesoshi, quejetacaquea incanquegueti: “Pitampaticamajataquero pantsipevaequempaquea pinquempejiaquenaquea naatimpa nantsipevaetaquempagueti.”\f* cotanquitsiquea teequea naatimpa cantanquitsineca quericaca senampijaquenaneca savicanquitsineca notincamijempequiqui aisa noshinampijempequiqui. Iriguentiquea cantanquitsi Aapani Irioshi paesatoniqui iroaqueragueti. \p \v 24 Ariquea iquemajiavaquegueti itsipajia 10 itsatacaanejia itijerequijianaqueri Santiago aisa Joanca. \v 25 Cotanquitsiquea Jesoshi icajemajiaqueriquea icanqueriquea: \p —Pitsajiguiritarite iriraquea ipejaiaqueca imajirojiate teeca irijorijoigueji manaquea yatsanavaecari igonorojia, ariquea iquempejiaca iramajirorejia yomperaperaicari irashijia. \v 26 Cotanquitsiquea aviatimpajia aatoquea piquejejiga. Ariguenti quericaca nintanquitsine iranaantimojiaquempi, impeitsitempaja amijiaquempineca. \v 27 Quericaca nintanquitsine irijivatante, impeitsitempaja iromperare maasano. \v 28 Quempeca Irijanite Caquinte teequea irooquea incoraquetashiteji iramijitavaqueri, iroguenti icoraquetashitaque incavintsajantapoje, aisa irimetojaventsitempariquea maasanojia, onquejevequempaquea irivegaraventajiajeneri irisotoimentajianajeniji santanatacojiavetanquitsica. \s1 Jesoshi ipityaquirejajiriquea mavite shamponcajari \r (Mr. 10.46-52; Irc. 18.35-43) \p \v 29 Ariquea Jesoshi itsipatanacariquea itsatacaanejia iquenaquenaipoji Jericoqui iroaroaitanaque Jerosarequi, itirorencaventajianacari caquintejia. \v 30 Ariquea oraniqui isavicajiaquequea mavite shamponcajari ocaravoquitapojigueti quenavoquirontsi. Irooquea iquemacojiavaquerigueti Jesoshi coraquetapoji icajemitsijianacaquea icanqueri: \p —¡Nomajirote, Ichoviquitanaqueca Taavini, pimpintsatacotenashiatsi! \p \v 31 Irira choocajianquitsica icantomajajiaqueriquea icantsijiavetari irisanticotanaquenijite, cotanquitsiquea iriatimpajia arimpate icajemamajatsijianaca: \p —¡Nomajirote, Ichoviquitanaqueca Taavini, pimpintsatacotenashiatsi! \p \v 32 Icatiapojacaquea Jesoshi icajemajiaqueri icanqueri: \p —¿Taaquea pinintajiaque? \p \v 33 Iriatimpajia icantajiguiri: \p —Nomajirote, nonintajiaque nompityaquirejajianaje. \p \v 34 Ipintsatacojianacariquea Jesoshi ipamijiaqueriquea iroquijaqui. Ariquea icojianaja inejajianaji, yoguijaguijaitanaqueri. \c 21 \s1 Yarejetapojacaroquea Jesoshi Jerosarequi \r (Mr. 11.1-11; Irc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Iroompaquea irooshipojigueti irarejerejeipojemparo Jerosare, yarejerejeipojajaroquea Vetepaje Orivotsempiqui. Iroompaquea iriraquea Jesoshi itigarancajiaqueriquea mavite itsatacaane icantajiavaqueriquea: \p \v 2 —Poanaquequea ontaniqui quempeji guinteninintsiqui, pamenajiapojeroquea oraniqui aparo aashino shiticacoca itsipatacaantajicaro irijanigantirenajaniqui. Pishiticarejacojiaqueri pamajiaquenari. \v 3 Choocagueti cantaquempineca, aviatimpajia pincantajigue: ‘Iriguenti coacotacari Amajirote, taampinatari iroguipiajiajempiri.’ \p \v 4 Ariquea oquejetantacaca imaica onetsanatanaquempaniji icanqueca tsavetantatsica coramani itioncacaajiquerigueti, icanque: \q1 \v 5 “Pincantajiguerija guintenijiatsica Shionequi:\f + \fr 21:5 \fk Shione \ft iroguenti Jerosare.\f* \q1 ‘Pamenajigueja, coraquetapoji Pimajirote aviatimpaqui, \q1 iriatimpa iriguenti caavijica imativicamajataca, manaquea iquenantapojacari aashino, \q1 irijanigantirenajaniqui aashino, irijanite quijaviriniquitatsica ajaararontsi.’ ” \p \v 6 Iroompaquea yoayoaitanaquequea itsatacaanejia inetsanatsitaroquea icanquerica Jesoshi. \v 7 Yaajianaqueroquea aashino aisa irijanigantirenajaniqui, ipashicamititsajiaqueneri iitsaarepaequi, isaviquitsitanacariquea Jesoshi. \v 8 Yoayoitanaquequea icaramirincavaetanaque caquintejia, iconoagarantajiaca imaroncaashijiavaqueri iitsaare quenavoquirontsiqui, itsipapaequea aavashijiavanquitsica ovashi imaroncaavoquitashijiavaqueriquea Jesoshi.\f + \fr 21:8 \ft Imaroncaashijiavaquerigueti iitsaare quenavoquirontsiqui aisa imaroncaavoquitashijiavaquerigueti ovashi, manaquea iquejetacaavacari majirontatsica ishineventajigarigueti.\f* \v 9 Iriraquea iriquetica oahoaitananquitsica aisa irirajia guijaguijaitaquerica icajemajianaque, icanque: \p —¡Caaviji yoganejencamajataca irira Ichoviquitanaqueca majirontatsica Taavini! \p —¡Intsishiatsi irishineventajiquempari iriratica coraquetapojatsica itigarancaqueca Majirontamajatatsica! \p —¡Caaviji yoganejencamajataca Aapani Irioshi choocatatsica jenoqui! \p \v 10 Ariquea iquijanaquegueti Jerosarequi, ishiamirincajiapojaca choocajianquitsica. Iconoagarantajiaca icoacojiapojiri itsipajiacaca icanqueriquea: \p —¿Taa ipajita iricatica? \p \v 11 Iriatimpajia icanquequea: \p —Iriguenti Jesoshi tsavetantatsica quenapojatsica Nasarequi Garireaqui. \s1 Jesoshi yoguivorocajiaqueri jocantantajiacaroca teemporo \r (Mr. 11.15-19; Irc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 12 Ariquea Jesoshi iquijanaque oniganquirequi oticaacoroqui teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi yamenajiapojiri jocantantaguetirica viratsipae aisa vegaratantajiguirica. Yoguivorocajiapojaqueriquea maasanojia, aisa yapitaquiaguequeroquea ishitaponcaropae yojoquijitantacarica imentaquitsite guipiantajiguirica imentaquipae.\f + \fr 21:12 \fk guipiantajiguirica imentaquipae. \ft Incoraquequegueti joriojia quenajiapojatsica otsipapaequi guinteninintsipaequi iramajiaquegueti cantashitatiaguetanquitsica imentaquipae, irojocajiapojaqueneri guipiantajirica imentaquipae irojocajiavajeneriniji itsipapae cameetsaniji irojocagarantajiajeneriniji Aapani Irioshi teemporoqui, irioca irivegarajiaque viratsi irojocajiaquenerica.\f* Iquejetsiguetaroquea aisa isavisaviitantacaca jocantajiguirica emorenipae. \v 13 Icantajiguiri: \p —¿Arimpate tee ontionquempaji: ‘Oratica notsovironaquite incantacojitero iroguenti ashi incoraquetantapinijitempaca iramanajiaquenaniji’?\x + \xo 21:13 \xt Is. 56.7.\x* Cotanquitsiquea aviatimpajia manaquea pipeacajaiacaro imoro itsititantaca aitsitantajiatsica.\x + \xo 21:13 \xt Jer. 7.11.\x* \p \v 14 Iroompaquea ocaniqui oniganquirequi oticaacoroqui teemporo icoraquetashijiapojiri shamponcajarijia aisa teeca iranijimajateji. Iriatimpa ipityaquirejaguetajiri teeca iramenajiavetempaji, aisa yanijitacaamajatajiri teeca iranijimajajiavetempaji. \v 15 Iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini icatsimamajajianaque yamenajiavaquerigueti yonigaantaguequeroquea oacaantantatsica intati, aisa iquemajiaquerigueti chaajaniquiripae icajemitsijianaca oniganquirequi teemporo, icantajiaque: \p —¡Caaviji yoganejencamajataca irira Ichoviquitanaqueca majirontatsica Taavini! \p \v 16 Ariquea iriatimpajia icantajiguiri: \p —¿Arimpate teequea pinquemajigueriji irirajia chaajaniquiripae icajemajiaquegueti? \p Iriraquea Jesoshi icantajiguiri: \p —Jeejeguitatsi, noquemaque, cotanquitsiquea ¿arimpate teequea pampatsajavantacojigueroji ocanquegueti: ‘Pinintacaajiaqueri chaajaniquiripae aisa igantagatirajaca yatsoti intsaroventajiaquempi’?\f + \fr 21:16 \ft Irootaquequea itioncaneni Taavini yamashaiventaquerigueti Aapani Irioshi. Sar. 8.2.\f* \p \v 17 Ariquea yojocajianajiri isotosotoitanajiro Jerosare, yoayoaitanaque Vetaniaqui, ariquea imaapojaji oraniqui. \s1 Jesoshi icanqueroquea iguera aatonijite ochoocatimatajitsi osovena \r (Mr. 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Iroompaquea osavincaguitetamanaquegueti icoraquecoraqueitaji Jerosarequi. Iriraquea Jesoshi ariquea itaseapoji. \v 19 Ariquea yamenacovetapojacaro iguera ocaravoquitapojigueti quenavoquirontsi, ariquea yoapanajanti iramenamajapanajanteroquea choocaca osovena, cotanquitsiquea yarejevepojacaroquea quempeji tee onchoocateji, iroguentini ovana. Icantsitaroquea: \p —Imaicaquea imaica aatotarite ochoocatimataji pisovena. \p Ariquea ocotanaca osampirocanaquequea ometojanaque. \v 20 Irooquea yamenajiavaquerogueti itsatacaanejia yamenamenaitanaquequea intati, icanqueriquea: \p —¿Queroquea ococani picanquitiguiro ometojanaque? \p \v 21 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Iroomajaca noncanquempica, arigueti paventamajataquemparigueti Aapani Irioshi pintsamajajiaquegueti arimajaca yagavejamajati, aatogueti pinquenquejimatirotsijate: ‘Aatoca yagaveji Aapani Irioshi’, ariquea pagavejajiaquequea pinquempejiaquena naatimpa nosampirocaquerogueti iguera. Cotanquitsiquea teequea aparoquea ocatica. Aisa pagavejajiaque pincantajiguero ocatica otsempi: ‘Poanaquetsija pojocajatempa inirojaniqui quentijani’, oapanajantequea ojocajapojempa. \v 22 Maasano taaca opajita pamanajiaquerica Aapani Irioshi, arigueti paventamajajiaquempari, onetsanaquempaquea. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi taaquea tigarancaqueri \r (Mr. 11.27-33; Irc. 20.1-8) \p \v 23 Iroompaquea yarejetapojaca Jesoshi teemporoqui iquijapojaquero oniganquirequi oticaacoroqui itsatacaantapojaque. Incajaranquiguitetanaquegueti icoraquecoraqueitashipojaqueriquea saserorotejia anaantajianquitsica aisa jivajiguirica joriojia, icanqueriquea: \p —¿Taaquea cantaquempi piquempetancaroca imaica poguivorocantajiacarica jocantantajiatsica? ¿Taampate tigarancaquempiquea? \p \v 24 Iriraquea Jesoshi icanqueri: \p —Intsija naatimpa noncoacotempi. Poguisotoaquenarogueti, ariquea nonquempetsitempa naatimpa noncamanquempiquea queri tigarancaquenaca. \v 25 Iviñacajatantigueti Joancani, ¿queroquea oquenapojini? ¿Irooca oquenantapojaca inquite? ¿Irioca oquenantapojaca caquintejia? \p Irooquea iquemajiavaquerigueti iquenquetsatavacaajianaca icantajigui: \p —¿Querocate ancoterini? Ancantsivetemparigueti oquenantapojaca inquite, iriatimpa incantanaque: ‘Iroosacanica ¿queroquea ococani teeca pinquemisantantajiguempariji?’ \v 26 Cotanquitsiquea ariguetija ancantsivetempari oquenantapojaca caquintejia, atsaroacaajiacariquea caquintejia, maasanopaetari icanque irira Joancani iriguenti tsavetantatsica itigarancaqueca Aapani Irioshi. \p \v 27 Jero icantantajiacarica: \p —Teetari nontsajiguenica. \p Ariquea iriatimpa icanqueriquea: \p —Iroosacanica, ariquea nonquejetaquempaquea naatimpa, aatoquea nocamantimpitsi quericaca tigarancaquenaca naatimpa. \s1 Jesoshi iquejetacaacari mavite irijanite caquinte \p \v 28 Iroompaquea Jesoshi icanqueriquea: \p —¿Queroquea pincanqueni pinquenquejerogueti noncantajiaquempica imaica? Ichoocati caquinte choocatatsica mavite irijanite. Iroompaquea icanqueri parianquitsica: ‘Irijani, poanaque pishiacoquiteta ovaitsoquimashiqui.’ \v 29 Iriatimpa icanque: ‘Aatoquea noguitsi’, cotanquitsiquea iroompaquea iquenquejanaquero yoanaque ishiacoquiti. \v 30 Iroompaquea yoashitanaqueri itsipa irijanite, ariquea iquejetacaacari iriatimpa, itigarancavetacari irishiacote. Iriatimpa manaquea icantaveca: ‘Intsija nonquejetaquempa’, cotanquitsiquea teequea irogueji. \v 31 Imaicaquea pincantajiguena, ¿querica quemisantavaquerica iriri? \p Iriatimpajia icanquequea: \p —Iriguenti parianquitsica. \p Ariquea Jesoshi icantajiguiri: \p —Iroomajaca noncanquempica, iriraquea capiocajiguinirica majirontatsica imentaquitsite aisa manquigarentsijia cantatsatantaguetatsica yanaajiaquempiquea iquemisantajiaque, iriquetiquea quijaquijaitananquitsine imajirontagueti Aapani Irioshi. \v 32 Pinquenquejeja, icoraquetashijiavequempiquea Joancani Viñacajatantatsica itsatacaajiavetaquempiquea queroquea pincojiaquempani pincomajamajajiaquempagueti, cotanquitsiquea aviatimpajia teequea pinquemisantajigueriji. Iriraquea capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, iriguentiquea quemisantajiaquerica. Ariquea oquejetaca cantatsatantaguetatsica. Aviatimpajia pamenajiavecariquea cotanquitsiquea teequea pinintajigueji pincantashitatijaianaquempa povashiantajianaquero pigovaeguishere pinquemisantajianaqueri. \s1 Jesoshi iquempetacaajiacariquea quempoguijavetaroca ovaitsoquimashi \r (Mr. 12.1-12; Irc. 20.9-19) \p \v 33 “Iintsija pinquemisantajiavaqueroja nonquejetacaajiaquemparogueti otsipa. Ichoocataque aparo caquinte yashinca iguepatsite. Ariquea imiataqueroquea ovaitsoqui itantotacotaqueroquea. Aisa ipeacaashicaroquea yagaticantajitaroca ovaitsoqui osotoajatantanaquempaca ovaja, aisa ipeacaacaroquea irisavicantaquempaca jenoqui amenaqueroneca cameetsanijite iramenamajaqueronijite aatonijite yaajitirotsi. Iroompaquea icajemajiaqueri itsipapae irishiacojiaqueneriquea. Oraquea onchoocatanaquegueti irojocagarantajiaqueneriquea iriatimpa. Iroompaquea yoavaetanaquequea jmm osamani. \v 34 Ocoramanivaetapojiquea aapojajagueti osampatantanajempaca ovaitsoqui itigarancajiavecari irashijia iramanajiajaterime irojocagarantajiajenerime. \v 35 Cotanquitsiquea iriraquea shiacojiaqueroca manaquea icatsimajiaqueri aparo itavatavaavaequeri, iriraquea itsipa imetojajiaqueri. Iriraquea itsipatapojatsica manaquea itsinatsinavaequeri mapiqui. \v 36 Iroompaquea iriraquea ashincaroca ovaitsoquimashi itigarancajiavecari itsipajia irashijia, yanaajiaqueriquea iriquetica itigarancajiavecaca. Cotanquitsiquea iriraquea shiacojiatsica ariquea iquempetacaajiavacari iriatimpajia. \p \v 37 “Iroompaquea icanquequea: ‘Iriocajate nontigarancaquequea nirijanite, irioca intsaroacaajiavaquempa.’ Ariquea itigaranquitsitari. \v 38 Cotanquitsiquea iriatimpajia yamenajiavaqueriquea icoraquetapojaquegueti, iquenquetsatavacaajianaca icanque: ‘Jeeri irintatica ashinquemparoneca maasanopae irimetojanajegueti iriri. Jaamequetiroshiatsi ametojajiaqueri cameetsanijite aatimpajia ashintamajatajemparonijite.’ \v 39 Iroompaquea yarejevepojaca yaitsijianacari yaajianaqueri acaqueroca otantotacotacagueti ovaitsoquimashi, imetojitsitari. \p \v 40 “Oraquea incoraquetajegueti ashintamajataroca ovaitsoquimashi, ¿querocaca incojiapojaquerini irirajia shiacojiatsica?” \p \v 41 Iriatimpajia icanqueriquea: \p —Irimetojajiaqueri interoncajiaqueri maasanojia, aatotarite ipintsatacojigaritsi. Iroompaquea incajemajiaquequea itsipajia quempoguijajenerineca iniganquitejire. Ariquea onchoocatanajegueti ovaitsoqui iriatimpajia irojocagarantajiajeneri. \p \v 42 Icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Arimpate teequea pampatsajavantacojigueroji Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramani? Ariquea ocanque: \q1 ‘Oraquea ogota mapi teeca irishineventajiavetempaji peacaajiacaroca mapipanco, \q1 opeanacaquea anaantamajatanquitsica quishotacaaqueroca. \q1 Iriraquea Aapani Irioshi ipeacajaaroquea. \q1 Amenajiaqueroquea aatimpajia oganejencani.’ \m \v 43 Irootaquequea nocantantajiaquempica aatotari piconoajiajari Aapani Irioshi imajirontagueti, itsipapae caquinte incajemajiaje quemisantamajajiaquerineca, iriatimpajia iriguentiquea peajiaquenerica Imajirojiate. \v 44 Quericaca omposaquemparoneca ocatica mapi incampojemparo jarare jarare, cotanquitsiquea quericaca ontsinacaqueca ompitsarepitsarejatanaqueri.\f + \fr 21:44 \ft Oraquea \fk mapi \ft irioquea quejecaro Jesoshi. Oraquea otsinacaqueca opitsarepitsarejatanaqueca iriojia quempecaro caarica shineventavacari Jesoshi. Ari inquempetacaajitaquempari incatsimamajajitaqueri.\f* \p \v 45 Irooquea iquemajiavaquerigueti saserorotejia anaantajianquitsica aisa pariseojia iquejetacaajiacanarica Jesoshi, itsajiaquequea iriguenti itsavetacojiaqueca. \v 46 Ariquea icatsimajianaque inintajiaveca iraacaantajiaqueri, cotanquitsiquea itsaroacaajiacari igonorojia. Iriatimpajia yamenajiaqueriquea Jesoshi iriguenti tsavetantatsica. \c 22 \s1 Jesoshi iquempetacaacaro ishineventajitarogueti imanquigajitagueti \r (Irc. 14.15-24) \p \v 1 Iroompaquea Jesoshi iquempetacaacaroquea imajirontagueti Aapani Irioshi, icanque: \p \v 2 “Imaicaquea imaica nontsatacaajiaquempiro quero icotani Inquitequitica imajirontagueti. Iroguenti iquempetacariquea majirontatsica itiacaantaquequea taaca opajitapae isheca icajemitsijigari igonorojia irishecatacaajiaquempari irishineventajiaquempariquea irijanite irimanquigaquempagueti. \v 3 Iroompaquea itigarancajiaqueriquea irashijia incantajiaquiteri coraquecoraqueitanquitsineca, cotanquitsiquea iriatimpajia teequea irinintajigueji incoraquecoraqueite. \v 4 Ariquea itigaranquitsitaja itsipapae icantajiavaqueriquea: ‘Imaica pincantajiavaqueri: “Icajemajiaquempi inetsanamajaqueroquea taaca opajitapae shecatsipae.” Nojitorejacaantajiaqueriquea nogaapironcaarinitepae aisa irijanigantirenajaniquipae quejimajatanquitsica, imaica netsanagueca maasanopae. Pincamanteri incoraquecoraqueique taampina irishecatacojiaquitena.’ \v 5 Cotanquitsiquea irirajia icajemavecaca teequea inquemisantajiavaqueriji, manaquea yoayoaitanaque querocagueti. Aparo oananquitsi iniganquitejirequi, itsipa oananquitsica irojocantagueteroquea irajaararo. \v 6 Iroompaquea itsipapae yaajiavaqueri itigarancajiaqueca majirontatsica itavatavaavaetavaqueri imetojajiavaqueri. \v 7 Ariquea icatsimamajatanaque majirontatsica itigaranquitsijigariquea igoaretajiate irimetojajiaquiteri metojantajiatsica, intaitemparo itsovironaquitepae. \v 8 Iroompaquea icanqueriquea irashijia: ‘Jac netsanavetacaquea maasanopae cameetsanijite irimanquigaquempanijite irijani, cotanquitsiquea iriatimpajia nocajemajiavetacaca teequea incameetsajigueji, manaquea iquemavetaca, imaicaquea aatoquea icoraquetitsi. \v 9 Imaicaquea manaquea poajianaque quenavoquirontsipaequi pincajemajiaquiteriquea maasano quericaca pintonquivotonquivoiquempaca.’ \v 10 Ariquea yoayoaitanaquequea icapiocajiaqueriquea cameetsajianquitsica aisa teeca incameetsajigueji. Iriatimpajia icoraquecoraqueipojiquea iquijaquijaitapojaque yomporoguijavaetapojacaro itsovironaquite. \v 11 Ariquea iquijitapojacaquea majirontatsica iramenajiaquiteriquea icajemajiaqueca. Ipitsoquitsivetanaca yamenitsitari aparo teeca inquitsaatemparoji quitsaarentsi quempetaroca iquitsaajiacaca igonorojia yojocajiquenerica cameetsanijite intsipatsipaiquemparinijite iriaqueraca manquigatanquitsineca. \v 12 Icanqueriquea: ‘Notsipavijitaca, ¿queroquea picocani piquijapoji intati teequea pinquitsaatemparoji quitsaarentsi quempetaroca iquitsaajiacaca pigonorojia?’ Cotanquitsiquea iriatimpa imativicanaquequea. \v 13 Iroompaquea ipitsocashijigari irashijia icanqueriquea: ‘Poishojigueri iguitiqui aisa iracoqui, paajianaqueriquea pimpishoncajiaquiteri sotsiqui opitsecaquegueti pintsipatsipaitacaantaquitempari iraajianquitsica atsicayajijianquitsica.’ \p \v 14 “Icaramirincavaequequea icajemajivecaca, cotanquitsiquea irirajia icoguiaguetaqueca teequea iroshequiamajateji.” \s1 Icoacojiqueri Jesoshi cameetsavaequempa irojocajiqueneri Sesa imentaquipae \r (Mr. 12.13-17; Irc. 20.20-26) \p \v 15 Iroompaquea iriraquea pariseojia yoayoaitanaji iquemavacaajiaca incoraquetashijiaqueriquea Jesoshi incomitacaajiaquempari cameetsanijite onchoocaquenijite incanqueca ompampiatantapojempaca incatsimatacaantajiaqueri. \v 16 Iroompaquea iriatimpajia itigarancagarantajiaque itsatacaane aisa shinevencarica Erorishi\f + \fr 22:16 \ft Irira \fk pariseojia \ft irio joriojia, teetari irinintajigueji irimajirontaquempari Sesa, iriguentitari Iromaquitica. Ari iquejetaca \fk Erorishi, \ft teequea irio jorio. Cotanquitsiquea iriraquea Iromaquitica iquijaguetanaque iguinteniqui joriojia yomperaperavaejiacari. Irioquea cantanquitsi irimajirontaquempa Erorishi joriojiaqui, iriotarite inquemisantamajataque Sesa. Icanquequea Sesa maasanojia joriojia irojocagarantapinijiaqueneri imentaquipae. Tee iroshequiamajateji joriojia \fk shineventacarica Erorishi.\f* iroaroaitanaquequea incoacojiaquiteri. Iroompaquea yarejerejeipojaca icanqueriquea: \p —Tsatacaantantatsica, notsajiaquequea aviatimpa teequea pamatavijanteji. Oraquea pitsatacaantigueti tampatica poaquero picamanqueriquea maasanopae queroquea incojiaquempani irinetsanajigueroniji inintaguetica Aapani Irioshi. Tee inchoocateji quericaca pagamajaquempaca, aisa teequea pintsaroacaguempariji caquinte, irioca anaantavetanquitsica, irioca teeca iranaanteji. \v 17 Pitsatirotarite icanqueca majirontatsica Sesa icanquegueti maasanojia jorio irojocagarantapinijiaqueneri imentaquipae. Imaicaquea ¿queroca pincanteni? ¿Cameetsampa nojocajiaqueneri, arica tee oncameetsateji? \p \v 18 Cotanquitsiquea Jesoshi itsatavaqueroquea manasacanica iquenquejaguishejiaque intati, irootari icantantacarica: \p —Cameetsatamampeajiatsica, ¿queroquea ocotacani pincomitacaaquename? \v 19 Iintsijate pamaquenarija apamentaquiro imentaqui icanqueca Sesa ajocapinitenerica, nameneritate. \p Iriatimpajia yojoquitajianariquea tenariomentaqui,\f + \fr 22:19 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario.\f* \v 20 icantsitariquea: \p —¿Taa ipajita iricatica ivaantorijiqueca? ¿Taaquea ashintaro ivajiro tioncanquitsica? \p \v 21 Icanqueri: \p —Iriguenti majirontatsica Sesa. \p Icantsitariquea: \p —Iroosacanica, pojocajiajenerijate Sesa yashincaca iriatimpa pinetsanatimenqueroniji icanqueca, aisa pinquejetacaajiaquempariquea Aapani Irioshi pinetsanamajajiaqueroja maasanopae icantaguequeca. \p \v 22 Iquemajiavaquerogueti icantajiaquerica, ariquea icohicoitanaca yamenamenaitanaque intati, ariquea yoayoaitanaji. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi quero oncoquempa intancoretancoreitanajegueti oncoramanitapojajegueti \r (Mr. 12.18-27; Irc. 20.27-40) \p \v 23 Iroompaquea incajaranquiguitetanaquegueti irioqueate oahoaitanajatsi saroseojia iramenajiaquiteriquea Jesoshi. Iriatimpajia iriguentiquea cantajianquitsica aatoquea itancoretancoreitajitsi metojatsica. Icantajiapojaqueri: \p \v 24 —Tsatacaantantatsica, iriraquea Moishishini itioncanaque coramaniqui paperiqui icanque inchoocaquegueti caquinte teeca irijanintempaji, aapojempagueti irimetojanajegueti irojocapanajantero imanquigare, choocaguetiquea iriguentijeguite irioquea manquigatajemparone irijanintacajaemparoquea quejetaja irioca irijanintajari metojanquitsica. \v 25 Coramaniquea ichoocataquequea aparo nogonoro irijanintacaquea 7. Iriraquea parianquitsica imanquigavetacaroquea manquigarentsi, cotanquitsiquea niganquiquea imetojaque teequea irijanintacaguemparoji. Iroompaquea irioquea manquigavetajaro itsipa oguijatirica. \v 26 Ariquea iquejetajaquea iriatimpa imetojanaji, teequea irijanintacaguemparoji. Ariquea iquejetacaquea itsipa niganquitanquitsica, arimpate iteroncanacaquea maasano imanquigajiavetacarogueti, teequea irijanintacajaiguemparoji. \v 27 Ariquea ometojitsitanaca iroatimpa. \v 28 Imaica, iintsija pincantajiguenaja, oraquea oncoramanitapojajegueti intancoretancoreitanajegueti maasano metojajiavetanquitsica, ¿quericaca manquigamajatajemparoneca? Maasanotari imanquigajiavecaroquea. \p \v 29 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Aviatimpajia manaquea picomijiaca, teetarite pintsajigueroji queroca ocanqueni Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramani, aisa teequea pintsajigueroji yagavejica iriatimpa. \v 30 Oncoramanitapojajegueti intancoretancoreitanajegueti maasano metojajiavetanquitsica, aatoquea quericaca manquigatajatsineca, aisa manquigarentsi aatotarite yojocantajitajirotsi irimanquigajitajemparo, manatarite inquempejianajempariquea irashivantijitete Aapani Irioshi choocajiatsica inquitequi. \v 31 Imaicaquea aviatimpajia manaquea picanque aatosa itancoretancoreititsi metojaguevetatsica. ¿Arimpate teequea pampatsajavantacojigueroji icantsitaquempica Aapani Irioshi paesatoniqui, icanquegueti: \v 32 ‘Naroguenti Irioshimajate Averaame, Ishaaco aisa Jacovo’? Teequea irio Irioshite metojatsica, iriguentiquea Irioshite anijatsica. \p \v 33 Irooquea iquemajiavaquerigueti maasano itsatacaajiaquerigueti imaica, mana yamenamenaitanaque intati. \s1 Queroca caavijica anaaque irinetsanamajajiqueca \r (Mr. 12.28-34; Irc. 10.25-28) \p \v 34 Iroompaquea iriraquea pariseojia iquemacojiaquerigueti Jesoshi imajeretacaajiaquerigueti saroseojia, yoayoaitashitanaqueriquea iriatimpajia aisa. \v 35 Aparo pariseo tsamajavetaroca itioncacotanaqueca Moishishini, icoacopojiri iramenantaquempariniji, icanqueriquea: \p \v 36 —Tsatacaantantatsica, oraticapae icantacaanqueca Aapani Irioshi irinetsanajite ¿querocate anaantamajatatsica? \p \v 37 Iriraquea Jesoshi icanque: \p —‘Pimpintsamajataquemparija Majirontamajatatsica Pirioshite, pampaniromajatanaqueri, pimpintsashirentamajaquempari, pimpintsaguenquejanemajatanaquempari.’ \v 38 Caavijiquea anaaque ocameetsamajataque irinetsanamajajiqueroquea ocatica, anaaguequero maasanopae icantacaantaqueca Aapani Irioshi irinetsanajique. \v 39 Oraquea mavitetapojatsica oquejevecaro, ocanque: ‘Pimpintsataquemparija pigonoro pinquejetacaajempa pipintsatagueti aviatimpa.’ \v 40 Ocaticaquea mavite icantacaantacajica anetsanajigue irootaquetari oquenantapojaca maasano otsipapae itioncacoguetaqueca Moishishini aisa itsipajia tsavetantajiaqueroca icanquerica Aapani Irioshi.\f + \fr 22:40 \ft Ampintsamajatemparigueti Aapani Irioshi aisa ampintsatemparigueti agonorojia, anetsanajigueroquea otsipapae igantacaantane Aapani Irioshi, ovonchaquijacarotari.\f* \s1 ¿Taaquea choviquitanaqueri Quirishitotatsica? \r (Mr. 12.35-37; Irc. 20.41-44) \p \v 41 Choocatirajagueti pariseojia, iriraquea Jesoshi icanqueri: \p \v 42 —¿Queroquea pincanqueni aviatimpajia? ¿Quericaca choviquiquerica Quirishitotatsica?\f + \fr 22:42 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* \p Iriatimpajia icanqueriquea: \p —Iriguentiquea choviquiqueri Taavini. \p \v 43 Iriraquea Jesoshi icanqueri: \p —Iroosacanica, paesatoniqui iquenquejacaaquerigueti Ishire Aapani Irioshi Taavini, ¿queroquea ocotacani iriraquea Taavini ipeantacarica Quirishitotatsica Imajirote? Icanquetari: \q1 \v 44 ‘Iriraquea Majirontatsica Aapani Irioshi icanqueri Nomajirote: \q1 Pisaviquetaja pisenampijaquenaja notincamijempequiqui \q1 pintsipataquenaquea arejevaetanaquempa \q1 nagavejajiaquerigueti maasano catsimajiaquempica, onquejevequemparo povanquegontatsitempari.’ \m \v 45 Iriraquea Taavini icanqueri: ‘Nomajirote’, ¿querocaca incoquempani inchoviquitanaqueri? \p \v 46 Teequeate inchoocatimateji aparo agavejanquitsineca iroguisotoajiavaqueneri, ariquea oparianaca teequea quericaca coacotajerineca, manaquea imajerejianaque. \c 23 \s1 Icanque Jesoshi aatoja yoguijatacojitajiri pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini \r (Mr. 12.38-40; Irc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Iroompaquea Jesoshi iquenquetsatacaajiaqueriquea capiocajianquitsica aisa itsatacaanejia icanqueriquea: \v 2 “Iriraquea pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, iriojiaquea oguisotojaiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. \v 3 Nocantantajiaquempica intsishiatsi pinquemisantamajajigueri pinetsanamajajigueroquea maasanopae itsatacaajiaquempica, cotanquitsiquea aatoja piquempejigaritsi iriatimpajia. Manaquea itsatacaantajiaquequea intati, cotanquitsiquea teequea irinetsanamajajigueroji. \v 4 Oquejetaca yoishotacojitinirigueti itsipajia inirochonquiina tenamajatatsica iquijachonquiinatacaajitaqueri, iriatimpa ejempaco, teequea irininteji inquije. \v 5 Maasano yantajiaqueca yantajiaqueroquea cameetsaniji iramenimentajiqueriniji. Ariquea yamatsaetacojiacaroquea onaqui ivancaqui yoguijaancaroca itioncacotanaqueca Moishishini, ipeacaitaroquea catsantsanaqui. Ariquea iquempejiaqueroquea aisa imaatacojiacaroquea inaraqui. Oraquea yamanajiaquerigueti Aapani Irioshi iroguenti iquitsaajiaca catsantsajepaquipae. \v 6 Oraquea icajemajitirigueti ishecajiacagueti iroguenti inintajiguiquea iroguisavisaviiqueriquea intsipatsipaitacaanquempariquea anaantajiatsica, aisa yoayoaitapinijiguigueti tsovironaquiqui icapiocantapinijigaca inintajiaquequea iroguisavisaviitaqueri intsipatsipaitacaanquempariquea caavijica yanaajiaque. \v 7 Aisa yoayoaitanaquegueti oraniqui yojocantantajitirogueti taaca opajitapae inintajiaquequea inquenquetsatacajaitavaqueri incantavaqueri: ‘Tsatacaantantatsica.’ \p \v 8 “Cotanquitsiquea aviatimpajia aatoquea pinintajiguitsi incantajiquempi: ‘Tsatacaantantatsica’, choocatarite aparoquea Tsatacaantantatsica tsatacaajiaquempica. Maasano aviatimpajia mana piquejetavacaajiaca, quejejiaquempi iguentijeguijia. \v 9 Ocaniquiquea ocaniqui quepatsiqui aatoquea ichoocatimatitsi pijitashitempaca: ‘Aapani’, choocatarite aparo Piri, ichoocati inquitequi. \v 10 Aisa aatoquea pinintimatitsi incantajiquempi: ‘Nomajironcaca’, choocatarite aparo Pimajirote, irira Quirishito. \v 11 Iriraquea nintanquitsineca iranaaque manaquea iramitacotanquequea. \v 12 Aritarite irira quenquejacotajatsineca: ‘Nanaajiaqueri itsipajia’, manaquea iroguipashiventajaqueriquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti, iriraquea teeca iranaanteji iroguenti irishinevenquempariquea iranaacaavaequeri. \p \v 13 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Quejevecaquea, pashiterogueti sotomorontsi inquijantajitaquempameca nintajianquitsica irimajirontaquempari Inquitequitica. Aviatimpajiaquea teequeate pinquijeji, manaquea piticaantavaque aatoniji iquijaquijaiti nintajiavetanquitsica.\f + \fr 23:13 \ft Irirajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini iriovetaca tsatacaantamajatanterome Iguenquetsatsare Aapani Irioshi irimeshiantaquemparime igonorojia, cotanquitsiquea iriatimpajia tee irinintenica irinetsanatero, manaquea itsatacaamampeajiacaro intati.\f* \v 14 ¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Manatarite pamatavijajiaqueroquea metojacoguetatsica piteroncapitsajiaqueroquea ashincaca. Aisa pamanajiaquerigueti Aapani Irioshi picaratsantsatacaavaevetacaro iramenajitaquempiniji. Nocantantajiaquempica aviatimpajia caaviji panaamajajiaque incatsimamajajiaquempiquea oncoramanitapojajegueti. \p \v 15 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Aviatimpajia pitsitacaguitejavaetanaqueroquea quepatsi aisa inirojani quentijani pinquemisantacaajiaqueriniji aparo caquinte inquempejianaquempiquea aviatimpajia. Oraquea iquemisantajiaquempigueti caavijiquea igaanacaqueate icovaeguishetanacaquea yanaajiaquempiquea aviatimpajia. Irootaquequea iroantajianaquempaca camorecariqui quejejiaquempi aviatimpajia. \p \v 16 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia, pitsatacaantajiavecaquea cotanquitsiquea teequea pintsatimajigueji! Mana piquejejiacari shamponcajari nigaavetaquemparica itsipa queroquea inquenanaque. Iroguenti picantajiaquequea: ‘Taaca opaji ancantajiaque iroocajate anquenquetsatacojiaque teemporo ancanque: “Nontsojeaquempagueti ompeguempata teemporo”, iroompa aatogueti anetsanatiroquea acanqueca cameetsataquequea. Cotanquitsiquea iriogueti anquenquetsatacotaquequea ooro choocatatsica teemporoqui, ari anetsanamajaqueroja, aatoquea acantashitatiimatarotsi.’ \v 17 ¡Quishoguinari pinajiaque! Shamponcajataquempi pishirequi. ¿Querocampate anaatsica: iriocajate ooro choocatancaroca teemporo, iroocajate teemporo yashintantavajarica Aapani Irioshi? Irooriji anaavaeque teemporo. \v 18 Ariquea picanquequea aisa: ‘Taaca opaji ancantajiaque iroocajate anquenquetsatacojiaquequea aretare itaantajitarica viratsipae yaajiguinirigueti Aapani Irioshi ancantajiaquegueti: “Nontsojeaquempagueti ompeguempata aretare”, iroompa aatogueti anetsanatiro acanqueca cameetsataquequea. Cotanquitsiquea iriogueti anquenquetsatacojiaque viratsi ogataanquitsica aretarequi, ari anetsanamajaqueroja, aatoquea acantashitatiimatarotsi.’ \v 19 ¡Shamponcajari pinajiaque! ¿Querocampate anaatsica: iriocajate viratsi, iroocajate aretare yashintantavajarica Aapani Irioshi? Irooriji anaavaeque aretare. \v 20 Iriraquea quenquetsatacotiroca aretare, teequea aparo inquenquetsatacoteroji iroatimpa, iquenquetsatacoqueriquea aisa viratsi ogataancaroca. \v 21 Ariquea iquejetacaquea iriraquea quenquetsatacotirocaquea teemporo, teequea aparo inquenquetsatacoteroji teemporo, iquenquetsatacotsitariquea iriatimpa aisa Aapani Irioshi choocatancaroca. \v 22 Aisa quericaca quenquetsatacotiroca inquite ichoocatigueti Aapani Irioshi irooquea iquenquetsatacotsitaqueri ishitaponcaroquea Aapani Irioshi Imajirojiate maasano, aisa iriguenti iquenquetsatacoquequea Aapani Irioshi savicantaroca. \p \v 23 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Pojocagarantapinijiguiniri Aapani Irioshi pashintaguecaca: pashintajigagueti 10 ovanajaniqui icantajitica menta, irooca oitsoquijaniqui anishi, irooca comino, pinetsanaqueroquea pojocapinijiguiniri aparo. Cameetsavetaca, cotanquitsiquea povashiantanajiro caavijica anaaquequea itsatacajaiaquempica tioncarentsiqui, jero inintamajataqueca: tampatica poaqueneri maasano caquinteguetatsica, pimpintsatacotantempaja, aisa paventamajaguitemparini Aapani Irioshi. Cameetsavaeque pojocagarantajiaqueneriquea Aapani Irioshi pashincaca, cotanquitsiquea aatomesano pipeacojigarome otsipapae icantajiaquempica. \v 24 Quempevaequempiquea shamponcajari tsatacaavetanacarica itsipa queroquea inquenacaanaquerime. Quempecaquea pitsicajatacovetacari tsiitojaniqui, iriraquea cameyo, pinijacoqueri. \p \v 25 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Piquejejiacari quiviroca otaqui chotarontsi irooca perato, cotanquitsiquea intsompoguirequi jac cantaitevaequequea, oshatecaquempitari covaeguisherentsi, manaquea paitsitantaguetaque, mana picoaguetaquero pinintaguetica aviatimpa. \v 26 ¡Aviatimpajia pariseojia quejequempiquea shamponcajari! Iroquetita pinquivaquero intsompoguirequi chotarontsi irooca perato ariquea aato ocantaitetajitsi aisa otaquiqui.\f + \fr 23:26 \ft Iquejetacaacari intati Jesoshi itsatacaaquerigueti pariseojia, quejetaca incanteri: “¡Aviatimpajia pariseojia teequea pintsatimajigueji! Iroquetita pinetsanamajajigueroja pishirequi cameetsanijite iramenajiquempiniji netsanamajajiaquempi.”\f* \p \v 27 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Manatarite piquempejiacaroquea yoguijaantajitarica metojatsica, manaquea ipantantajitacaro quitamarori cameetsanijite iramenajiqueronijite ocameetsavaeque. Cotanquitsiquea intsompoguirequi chomisaaniquea iriguentiquea tseraiquicaroquea itonqui metojatsica icojotonquipiotanaquequea. \v 28 Ariqueate piquempejiacaquea aviatimpajia iroguenti picameetsatamampeajiaca intati cameetsanijite iramenajiaquempinijite caquintejia, cotanquitsiquea intsompogui pishirejiaqui mana pishatecanajiro amatavijagantsi aisa covaeguisherentsi. \p \v 29 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa aviatimpajia pariseojia, cameetsatamampeajiatsica! Iroguentiquea pipeacaashijiacanariquea inquenquejacotantajitajemparica tsavetantajiatsica metojajianquitsica coramanipaequitica, aisa pinetsanajiaqueneriquea yoguijaantajitarica comajamajajiatsica metojajianquitsica cameetsanijite inquenquejacojitajerinijite. \v 30 Ariquea picanquequea: ‘Arimequea nonchoocateme coramani ichoocatigueti choviquivaejianaquenaca aatomequea namijiguirime imetojajiaquerigueti tsavetantajiatsica.’ \v 31 Oraqueate piquempejiaquerogueti imaica aviguenti quempetacaantanquitsi, picantajiaquetarite aviguentijia ichoviquivaejianaqueca metojajiaquerica, ari piquejejiacari. \v 32 ¡Iroosacanica pinteroncamajateroja ipariaguishecaca choviquivaejianaquempica! \p \v 33 “¡Quempevaequempi camaarini! ¡Quejejiaquempiquea irijanijiate sanatari! ¿Quero pincojiaquempani aatonijite pitsijaigatsi camorecariqui? \v 34 Irootaquequea nontigaranquimotantajiaquempirica tsavetantajiguiroca icanquerica Aapani Irioshi, itsipajia caavijica itsajigui, itsipajia tsatacaantajiatsica. Cotanquitsiquea ari pimetojagarantajigueri pompajacogarantajigueri, itsipapae pintavatavajaigueri shinagogapaequi picapiocantapinijiacaca, pincatsimatashijianaquempari pimpatimajianaqueriquea iguintenipaequi. \v 35 Pinintacaajiaqueri irimetojajiaque comajamajajiatsica irootaquequea incatsimatimentantaquempiroca Aapani Irioshi quejetacaquea aviatimpajia quejetacaantajiaqueriquea imetojantajicarica tsaroventamajajigarica Aapani Irioshi coramanitica, iriquetinicaquea ipariajitacaca comajatatsica Averini icaratacaajivaequeriquea Sacarianiqui irijanite Verequiashini. Iriraquea Sacariani manaquea imetojajitaqueriquea ontaniqui oniganquirequi oticaacoroqui teemporo ichoocavetacagueti acaqueroca aretare itaantajitarica viratsipae. \v 36 Arimajacaquea noncantajiaquempica, imaicashiatsi incatsimatimentajiaquempironishiatsi Aapani Irioshi aviatimpajia choocajianquitsica imaica. \s1 Jesoshi iraacojiaqueriquea Jerosarequitica \r (Irc. 13.34-35) \p \v 37 “¡Jerosarequitica, Jerosarequitica, pimetojajiguiriquea tsavetantajiatsica, aisa pitsinatsinavaetaqueriquea itigaranquimojiavetaquempica Aapani Irioshi intsavetantimojiaquempiro Iguenquetsatsare! Pamenajiguiroquea chaapa osaavantajiguigueti orijanijiate, nonintaguevetacaquea naatimpa nonquempetacaajiaquempimequea maasano aviatimpajia noncapiocajiaquempimequeate pintsaroventajiaquena, cotanquitsiquea aviatimpajia teequea pinintajigueji. \v 38 Imaicaquea imaica aatoquea ichoocatimojiajimpi Aapani Irioshi, aparoquea pinchoocajiaje. \v 39 Nocantajiaquempiquea imaica aatoquea pamenajiajana arejevaetapojajempaquea aapojajempagueti pincantajianaquetaquea: ‘¡Iintsishiatsi irishineventajiquempari iriratica coraquetapojatsica itigarancaqueca Majirontamajatatsica!’ ” \c 24 \s1 Jesoshi icanque irisovejaiquero teemporo \r (Mr. 13.1-2; Irc. 21.5-6) \p \v 1 Ariquea isotoanajirogueti Jesoshi oticaacoroqui teemporo iroavaetanaje, iquempejiquempejiipojiriquea itsatacaanejia yamenacaaguequeri teemporo aisa tsipaguetacaroca. \p \v 2 Cotanquitsiquea iriraquea Jesoshi icantajiguiri: \p —¿Arite pamenajiaquero maasanopae ocatica? Iroomajatari noncanquempica, aatoquea ochoocatajitsi aparo mapi ogataajatsineca, maasanopae irisoveacomajajitaquero. \s1 Queroquea oncotanaquempani irooshipojegueti onteroncaguetanajempa quepatsi \r (Mr. 13.3-23; Irc. 21.7-24) \p \v 3 Iroompaquea isavicaquegueti Jesoshi Orivotsempiqui, ariquea iquempejiquempejiipojari itsatacaanejia, icantajiapojiri: \p —Nonintajiaque pintsatacaguena quero oncarateni onetsanatantaquempaca incajaranquitica picanquegueti irasacaraajitaquero. ¿Taa opaji nontsatantajiavajemparoca pincoraquetantapojajempaca aisa onteroncantaguetanaquempaca quepatsi? \p \v 4 Iriraquea Jesoshi icantajiguiri: \p —Shoshoh yamatavijajitimpitsi. \v 5 Incoraquecoraqueitaquetari oshequini pinajajiaquenaneca cantajianquitsineca: ‘Naroguenti Quirishito’,\f + \fr 24:5 \fk Quirishito \ft ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irio yoguijajiavaqueca ishiraerijia incoraquetaque impeaquempa imajirote ompejiaquemparineca.\f* ariquea iramatavijajiaqueri incaramirincatashivaetanaqueri. \v 6 Aisa pinquemacojiaqueriquea itsipajia irashimirintavacaajianaquempa quempeji, aisa itsipajia otsipapaequi guinteninintsipaequi, cotanquitsiquea aviatimpajia aatoquea pitsaroajiguitsi. Aritarite onquempetanaquempaquea imaica, cotanquitsiquea aatotaquea arejetsitatsi onteroncantaguetanaquempaca quepatsi. \v 7 Iriraquea guintenijianquitsica otsipapaequi quepatsi iroaroaitashijianaqueriquea osamanipaequitica, ariquea irashimirintavacaajiaquempa. Ariquea inquempejiaquempa majirontajiatsica inchoocagarantajiaque intigarancajiaqueri igoaretajiate iroaroaitashijianaqueriquea itsipa majirontatsica irashimirintavacaajiaquempa. Irantsipevaejitaquemparoquea tasetsijencapae, aisa omoguecaguetanaquempaquea. \v 8 Onquempeguetanaquempagueti imaica mana oparianaca intati irantsipevaetantajitaquempaca. \p \v 9 “Ariquea irajaiquempiquea iraanaquempi incatsimatacaantajiaquempiquea irimetojacaantajiaquempi. Maasanopae caquinteguetatsica irisemimentajiaquempiroquea novajiro pitsaroventajiaquenagueti. \v 10 Inconoagarantajiaquempaquea tsaroventajiavequenaneca irovashiantajianajero aato itsaroventajiajana, iroguenti iraacaantajianaqueriquea itsipavijivetacaca, irisemavacaajianaquempa. \v 11 Irisotoaguetanaquequea amatavijantanquitsineca incantamampeajiaquempaquea: ‘Notsavetantiro Iguenquetsatsare Aapani Irioshi’, cotanquitsiquea iriatimpajia manaquea iramatavijajianaqueri oshequini. \v 12 Oncantatiaguishevaetanaquempaquea oratica covaeguisherentsi, aato ipintsatantamajatanaja oshequini caquintejia. \v 13 Cotanquitsiquea quericaca atsipetacovaetanquitsineca aatogueti yovashiantirotsi itsarovenquenagueti arejevaequempa irimetojanaje, irioquea iriguenti irajaitanaje inquitequi. \v 14 Intsitacaguitejavaetanaquero quepatsi intsavetantajitanaqueroquea quero icotani Aapani Irioshi imajirontagueti. Ariquea inquempejiaquempaquea imaica cameetsanijite inquemacojiaquero maasano caquinteguetatsica, ariquea onteroncapojempa. \p \v 15 “Iriraquea tsavetantatsica Iranierini coramani itioncacotaqueriquea covaeguishetaqueroneca teemporo oncoramanitapojajegueti. (Quericaca apatsajavanqueroneca ocatica pinquenquejamajateroja pintsatimenqueroniji.) Imaica aviatimpajia pamenajiavaquerigueti inchoocatantapojaquemparogueti iteemporote Aapani Irioshi, \v 16 pincampojeja jaran maasano Joreajiaquitica pishiashiaitapanajantejate otsempiguecagueti. \v 17 Quericaca choocatanquitsineca sotsiqui omencotapojacagueti itsovironaquitequi ovancaitoqui, aatoquea yaguijitapanajanti iraaguepanajantero taaca opajitapae choocatanquitsica intsompogui. \v 18 Quericaca choocatanquitsineca iniganquitejirequi, aatoquea yoapanajanti itsovironaquitequi iraapanajantero otsipa iitsaare. \v 19 ¡Ooshiatsi manquigarentsijia tsaraquijianquitsineca, aisa atsojianquitsineca, caaviji antsipemajajiaquempaquea! \v 20 Aviatimpajia pamanacoventajiaquempaquea aatonijite pishiamirincatantajigarotsi sharacaguiteriqui irooca aisa savincaguiteriqui imagorejantajitaca. \v 21 Caavijitari irantsipevaejitaquempa anaavaequero maasanopae yatsipejitacaca iroaqueragueti ipeacaaguecarogueti Aapani Irioshi quepatsi arejevaeca imaica. Aisa aatoquea yamenimajitajirotsi oncoramanitapojajegueti. \v 22 Aatomegueti icaratacaapojirome Amajirote oratica savincaguiteripae irantsipetantajiavetaquempaca interoncamajajiaquempamequea caquintejia. Cotanquitsiquea ipintsatacotacari icoguiajiaqueca,\f + \fr 24:22 \ft Irirajia icoguiajiaqueca iriojiatari aventaventajiaquemparineca.\f* incaratacaantapojaquenemparica. \p \v 23 “Quericaca cantajiaquempineca: ‘Jeeri iricatica Quirishitotatsica’, irooca incanquempi: ‘Ichoocaque ontaniqui’, aatoquea piquemisantajiguiritsija. \v 24 Incoraquecoraqueitaquequea tsavetantamampejaigatsica amatavijantajianquitsineca incanquequea: ‘Naroguentiquea Quirishitotatsica.’ Itsipaquea cantajianquitsineca: ‘Naroguentiquea tsavetantiroca icanquenaca Aapani Irioshi.’ Aisa ironigaanqueroquea oacaantantatsica intati cameetsanijite iramatavijajianaquerinijite oshequini. Inquejetacaajitsivetempariquea icoguiajiaqueca Aapani Irioshi, cotanquitsiquea aatoquea yagavejiritsi. \v 25 Jero, nocamantsivaequempiro maasano ocatica imaica tequeratagueti arejepojempa. \v 26 Incanquempigueti: ‘Jeeri irintatica oquitamampororoitapojigueti’, aatoquea poapoaititsi pamenamenaiquiteri. Aisa incanquempigueti: ‘Chooca oraniqui intsompoguiqui’, aatoquea piquemisantajiguiritsi. \v 27 Onquempetaquempaquea pamenajiguirogueti careti queroca ococani ocantigueti timemec, teequea capichajaniqui ontimemequeji, maasanoquea ontimemecaguitevaequero. Ariquea inquempetapojajempa irira Irijanite Caquinte incoraquepojajegueti, maasanojia iramenamajajiavajeri. \v 28 Quempecaquea metojatsica querocagueti oraniqui yojoquijicagueti yamenajiqueriquea sheetyaoni irarampejashijiapojeri.\f + \fr 24:28 \ft Quejetaca \fk yamenajiqueri sheetyaoni irarampejashijiapojeri \ft metojatsica, ariquea onquempetaquempa incoraquepojajegueti Quirishito, aato isenacapoja, maasanoquea iramenajiavajeri. Pamenero aisa Irc. 17.37.\f* \s1 Querocaca oncoguetanaquempani incoraquetajategueti Irijanite Caquinte \r (Mr. 13.24-37; Irc. 17.26-30, 34-36; 21.25-33) \p \v 29 “Irooquea oncaraguijanaquegueti atsipevaerentsi impitsecajencatanaque catsirincaiteri, taai aato iquitasetaji. Iriraquea impoquiropae irasacaraaguetanaquempaquea. Irimoguecanaquempaquea choocaguetanquitsica jenoqui inquitequi. \v 30 Ariquea iramenajitavaquero ontaniqui inquitequi intsatantajitavaquemparoca irooshimajapoji incoraquepojaque irira Irijanite Caquinte. Ariquea irishimampojancajianaquempa maasano caquinteguetatsica quepatsipaequitica iriraajianaquempa. Ariquea iramenajiavaqueri Irijanite Caquinte incoraquetantapojajemparo mararo, iragavejavaetapojempa iranaajiaqueriquea maasano, iroganejencavaetapojempa. \v 31 Iroompaquea intivojiqueroquea tivorentsi intigarancajiaqueriquea irashivantijitete iroaroaitanaquequea intsitacaguitejajiaquitero maasanopae quepatsi incapiocajiaqueriquea icoguiajiaqueca Aapani Irioshi. \p \v 32 “Imaica pintsajiavaqueroja nontsatacaajiaquempica, nonquempetacaaquempiroja iguera. Iroaquerasano etsocorevanatanaque pitsajiaquequea irooshipojaji ajagantsipojaje. \v 33 Ariquea onquempetanaquempaquea oncoramanitapojajegueti pamenaguetavajerogueti onquempetanajempagueti maasanopae notsatacajaianaquempica imaica, irooquea pintsatantajiavajempa irooshipojishiatsi incoraquepojaje Irijanite Caquinte, quejetaca catiapojaca sotomorontsiqui. \v 34 Arimajaca noncantajiaquempica, maasanopae ocatica nocantajiaquempica imaica onetsanamajatanaquempaquea tequeratagueti interoncajiguempaji maasano choocajianquitsineca omparianaquempagueti notsavetantsitacaca imaica.\f + \fr 24:34 \ft Otioncaca acaniqui, iguenquetsatsarequi guiriegojia ocanque \fk genea. \ft Chooca mavitepae agavejaque oncantacotaque. \fk Genea \ft agavejaque oncantacoqueri (1) irioca maasano choocajianquitsica icantaquerogueti \fk (esta generación\ft o \fk la gente de este tiempo); \ft (2) irioca oncantacoque maasano joriojia \fk (esta raza); \ft (3) irioca oncantacoque maasano choocajianquitsineca omparianaquempagueti itsavetantsitacaca \fk (esta generación, es decir, la generación que ve el comienzo de estas cosas).\f* \v 35 Oraquea inquite aisa quepatsi ompeaquempa, cotanquitsiquea oraquea nocantaguequeca aato opegatsi. \p \v 36 “Teequea inchoocateji tsatatsineca querocaca savincaguiteri onetsanatantaquempaca, tee intsajiteji quero incarateni catsirincaiteri. Irirajia ashivantijite inquitequitica tee intsajigueji, ariquea iquempetaca Irijanite Aapani Irioshi teequea intsateji. Aparoquea icocani Aapani Irioshi iriatimpa itsaqueroquea. \p \v 37 “Oraquea incoraquetajategueti Irijanite Caquinte onquempetajemparoquea ichoocavecagueti Noeni coramani.\x + \xo 24:37 \xt Jen. 6.5-12; 7.6-24.\x* \v 38 Tequeratagueti onanquempaji anaantaguetaquemparoca maasanopae quepatsi, ishecajiaca caquintejia, imirajiaca, imanquigajiaca, yojocantajiaqueroquea irorijanijiate omanquigajiaquempaquea, arejevaeca savincaguiteri iquijaquijaitantacaca Noeni iguenajaroqui icantajitica aareca. \v 39 Iroompaquea ocomitajajiapojiri anancari ocataroajianaqueri. Ariquea onquempetaquempa oncoramanitapojajegueti incoraquetapojajegueti irira Irijanite Caquinte, manatarite incomirejajiapojeri. \v 40 Inchoocajiaque mavite caquinte iniganquitejirequi, aparo irajaitanaque, iriraquea itsipa irojocajitanaqueri. \v 41 Ariquea onquempejiaquempaquea mavite manquigarentsi osavicajiaque ontoncajiaque, aparo irajaitanaquero, oraquea otsipa irojocajitanaquero. \p \v 42 “Irootaquequea noncantantajiaquempica pincoquempanija poguijajiavajerija Pimajirote, teetarite pintsajigueji querocaca incoraquetantajempaca. \v 43 Iintsijate pinquenquejajiguerojate, inchoocategueti itsipa ashintanquitsineca itsovironaquite intsatemegueti querocaca incoraquetantaquempaca aitsitantatsica, ¿arimpate irimaaque? ¡Aatotarite imaguitsi! Manaquea intinajaventaguiteroni irajaararo aatonijite yaitsijitiritsi. \v 44 Irootaquequea noncantantajiaquempica pincoquempanija pincomajamajajiaquempa poguijaguiterini incoraquetajegueti irira Irijanite Caquinte, iroorijite incoraquetantajemparo pijijiaqueca aatoca icoraquetantaro. \s1 Yashintajitaca cameetsari aisa teeca incameetsateji \r (Irc. 12.41-48) \p \v 45 “¿Querija quempequemparineca imaica yashintacaca irira tsatatsica quemisantamajatirica ashincarica? Pameneja inchoocategueti ashincarica caquinte iroompaquea iroanaquegueti osamani, incantanaqueri aparo yashincaca: ‘Pinquempoguijajiajeri maasano nashintajiacaca, pojocapinijiaquenerija ishecajia.’ \v 46-47 Oraquea incoraquepojajegueti iramenapojajerigueti inetsanamajatajiro icantanaquerica, arimpaquea irishineventamajatanaquempariquea. Arimajaca noncanquempi, incampojajeri: ‘Imaica noninquequea pamenaguetaqueroquea maasanopae nashincaca.’ Ariquea iriatimpa irishinevaetanaquempaquea oshequi. \v 48 Cotanquitsiquea iriogueti teeca inquemisanteji, aatoquea yoguijiritsi ashincarica manatarite incanque: ‘Aatotajate icoraquetsitaja’, \v 49 ariquea imparianaquemparo incatsimajianaqueriquea quejejiacarica yashintajitacaca, inconoajiaquempariquea shinquitatsica manaquea irisavicaventaguiteroni irishecaguitempani, aisa irishinquiguitempani. \v 50 Cotanquitsiquea taampina incoraquetimopojajeri ashincarica incomirejapojempari, \v 51 incatsimamajapojajeri oshequi, intsipatacaantajiaquempariquea quemisantamampeajiatsica intati, ontaniquiquea iriraaguitempani irantsicayajijiaquempa. \c 25 \s1 Jesoshi iquempetacaacaro 10 manquigarentsijia iroaqueraca quenquevaroguetananquitsi \p \v 1 “Imaica nonquejetacaaquemparoquea quero oncoquempani irimajirontaquempagueti Inquitequitica aapojempagueti notsavetantsitacaca. Manaquea onquempejiaquemparo 10 manquigarentsijia iroaqueraca quenquevaroguetananquitsi. Iroatimpajia amajiaque otsivorepae oahoaitanaque ontonquivotonquivoiquempari manquigatanquitsineca. \v 2 Ocarajiaque 5 teeca onquenquejamajajigueji, otsipa 5 quenquejamajajianquitsica. \v 3 Iroatimpajia teeca onquenquejamajajigueji amajiaveca otsivorepae, cotanquitsiquea teetarite aajianaqueji ashitite oganencajatantanaquemparica coajica interoncanaquempagueti. \v 4 Oraquea quenquejamajajianquitsica iroguenti amajiaque itsipataco. \v 5 Iroompaquea oguijaveguitarini teetatarite incoraquetsitempaji manquigatanquitsineca, ocantanaca pochoquini ojocajianacani tin. \v 6 Iroompaquea onianquiitevaetapojaquegueti oquemitsitariquea icajemajencajitaque: ‘¡Coraquetapojaque manquigatanquitsineca, poapoaiteshiatsi pintonquivojajiavaquempariquea!’ \v 7 Ariquea ocojianaca ocatiajianaca maasano aitsijiavetanaca otsivorepae. \v 8 Oraquea teeca onquenquejitsitempariji ashiti ocantsivetaroquea quenquejajianquitsica: ‘Pojocagajoitenashiatsi capichajaji pashitite irootapojishiatsi nontsivacacotenishiatsi.’ \v 9 Cotanquitsiquea iroatimpajia ocanqueroquea: ‘Aatoshinete nojoquimpitsi. Arigueti nojocajiavequempigueti manaquea anteroncajatacotsijianaquempaja taampina maasano. Poapoaitanaquequea pivegarajiapanajante pashi aviatimpa itsipajato.’ \v 10 Cotanquitsiquea irooquea oahoaivetanaca ovegarajiapanajante jac arejetapojaca manquigatanquitsineca. Oraquea quenquejamajajianquitsica amajianquitsica ashitite oquijaquijaitanaque intsompoguiqui otsipatsipaitanacari irishineventajiaquemparigueti, ariquea ocotanaca yashimajajitajiro ashitacorontsi. \v 11 Ariquea ocoraquecoraqueitsivepojaca otsipavecaca, ocanquequea: ‘¡Nomajirote, nomajirote, intsija pintanarejacotenashiatsi!’ \v 12 Cotanquitsiquea iriatimpa icantajiguiro: ‘Teetarite nontsamajajiguempiji cameetsanijite nontanarejacojiaquempinijite.’ \v 13 Irootaquequea imaica noncantantajiaquempica pincoquempaniquea pincomajamajajiaquempaja, teetarite pintsajigueji querocaca incoraquetantapojajempaca Irijanite Caquinte. \s1 Jesoshi iquempetacaacari caquinte ashintajiacarica caraquisequitirica imentaqui \r (Irc. 19.12-27) \p \v 14 “Imaica nonquempetacaaquemparoquea imajirontagueti Inquitequitica, manaquea nonquempetacaaquempari caquinte ashintajiacarica caraquisequitirica imentaqui. Irooshipoji iroanaquequea otsipaqui quepatsi icajemajiaqueri irashijia irojocajianaqueneri imentaquipae iroganencajeri. \v 15 Iriraquea aparo yojoquitanariquea 5 imontiina imentaqui.\f + \fr 25:15 \ft Apamontiinaro imentaquipae cavorejatatsica tenatatsica 91 quiro, icantajitiro coramani \fk tarento (talento). \ft Iramiterigueti itsipa irajagantsitacovaetanaque irivegarataqueri aparo tarento.\f* Iriraquea itsipa yojocaqueneri mavimontiinate. Iriraquea mavitevaetapojatsica yojocaqueneri apamontiinaro. Itsaqueritari maasano yashintajiacaca queri agavejamajatanquitsineca aisa teeca iragavejamajateji. Ariquea yoavaetanaque jmm osamani. \v 16 Iriraquea yojocanaquenerica 5 imontiina yoganencajiriquea itsipa 5 imontiina. \v 17 Ariquea iquempetacari itsipa yojocanaquenerica mavimontiinate, yoganencajiri itsipa mavimontiinate. \v 18 Cotanquitsiquea iriraqueate yojocanaquenerica apamontiinaro, manaquea yoanaque iquisocashitaqueri quepatsiqui yoguijaitari. \p \v 19 “Ocoramanivaetapojaji anaanaaguetanaca oshequini taai icoraquepojaji ashintajiacarica icantajiapojiri: ‘Jameja amenajiajeri imentaqui querocaca icaramontiinatanaqueni.’ \v 20 Iriraquea yojocanaquenerica 5 imontiina yojoquitsitajanariquea, itsipatacaantacari itsipa 5 imontiina imentaquipae yaancarica, icanqueriquea: ‘Nomajirote, ari pojocavetanaquena 5 imontiina, jeri iricatica itsipa 5 imontiina naantajarica pimentaquitsite.’ \v 21 Iriraquea ashincarica icanqueri: ‘Cameetsavaeque, pinetsanamajaqueroquea nocanquempica, piquemisantamajataquena. Pinetsanatavaquerotari nocantavequempica capichajaniqui, imaicaquea aviguenti quempoguijenarone oavaetanaque. Pincoraquetequetiro ashinevaejiaquempa.’ \v 22 Iriraquea itsipa yojocanaquenerica mavimontiinate yojoquitsitajanariquea, itsipatacaantacari itsipa mavimontiinate imentaquipae yaancarica, icanqueriquea: ‘Nomajirote, ari pojocavetanaquena mavimontiinate, jeri iricatica itsipa mavimontiinate naantajarica pimentaquitsite.’ \v 23 Iriraquea ashincarica icanqueri: ‘Cameetsavaeque, pinetsanamajaqueroquea nocanquempica, piquemisantamajataquena. Pinetsanatavaquerotari nocantavequempica capichajaniqui, imaicaquea aviguenti quempoguijenarone oavaetanaque. Pincoraquetequetiro ashinevaejiaquempa.’ \p \v 24 “Iriraquea mavitevaepojatsica yojocanaquenerica apamontiinaro icanqueri ashincarica: ‘Nomajirote, namenimpiquea aviguenti teequea pimpintsatacotantempaji, aisa aviguenti caavijica patsipetacaantavaetaca pishiacotacaantigueti paanquempaca caraquisequi imentaqui. Aisa manaquea poganencaqueri imentaqui intati teequea pishiacotimenteriji. \v 25 Irootaquequea notsaroacaanquempica noantanacaca noquitatantacarica pimentaquitsitepae quepatsiqui. Imaica jeri iricatica pimentaquitsitepae.’ \v 26 Iriraquea ashincarica imentaquitsite icanqueri: ‘Teequea pincantempaji, aviguenti peratatsica. Iroosacanica pitsaquena natsipetacaantavaetaca noshiacotacaantigueti naanquempaca caraquisequi imentaqui, aisa manaquea noganencaqueri imentaqui intati teequea noshiacotimenteriji. \v 27 ¿Querocaquea ocotacani teequea pojoqueneriji nomentaquijiatsite quempoquijantaguetirica paantajemparimequeate itsipajia, iroompaquea nocoraquevetajagueti imaica pojocavajenarimequea?’ \v 28 Ipitsocashijigariquea choocajianquitsica oraniqui icanqueri: ‘Paapitsaterishiatsi iricatica apamontiinaro imentaqui nojocavecanarica pojocajigueneri oganencaquerica 5 imontiina. \v 29 Caavijitari irojocamajajiqueneri quericaca ganencamajataquerica, cotanquitsiquea iriraquea teeca irashintamajatempaji, capichajitica yashintaveca iraacaitsijitaquempariquea. \v 30 Imaica iricatica nashincaca teeca inquemisantenaji paajianaqueriquea pimpishoncajiaquiteri sotsiqui opitsecaquegueti intsipatsipaitaquempariquea iraajianquitsica atsicayajijianquitsica.’ \s1 Queroquea incojitaquerini caquintejia oncoramanitapojajegueti impeaquempagueti Jesoshi Imajirojiate maasanojia \p \v 31 “Oncoramanitapojajegueti incoraquetajegueti Irijanite Caquinte iroganejencavaetapojempa intsipatsipaitaquempari irashivantijitete Aapani Irioshi, irisavicapojero imajirontamento oganejencari irimajirontamajapojempa. \v 32 Intirorencaventajianaquempari maasano caquinteguetatsica. Iriatimpa iromporoguijashiguequempari inquempetacaajiaquempari quempoguijirica oveja yomporoguijashiguetarigueti irovejate aisa igaaverate. \v 33 Iromporoguijashitaquempari ovejajia itincamijempequiqui, aisa caaverajia iromporoguijashitaquempari ishinampijempequiqui. \v 34 Iriraquea Majirontatsica incantajiaqueri choocajianquitsica itincamijempequiqui: ‘Caacate, aviatimpajia icavintsajamajajiaqueca Aapani. Pashintajiaquemparoquea maasanopae ipeacaajiaquempica paesatoniqui iroaqueragueti ipeacaacarogueti quepatsi, aviatimpajia inintacaajiaquempiro incavintsajajiaquempiquea. \v 35 Iroorijite natsipevaetacarogueti notase aviatimpajia pojocajiaquenaquea noshecatacaca. Nomirevaetigueti pojocajiaquenaquea nomiracaca. Noquenaguetanaquegueti teequea pintsajiavetenaji, picajemajiavaquenaquea pitsovironaquitequi nomaimojiaquempi. \v 36 Teequea onchoocavetempaji nonquitsaaquempaca, aviatimpajia pojoquitanaroquea noquitsaacaca. Nojoquijicagueti aviatimpajia pipintsatacojiaquenaquea pamenajiaquitana. Aisa isantanatacojitanagueti picoraquejiajati.’ \v 37 Iroompaquea iriraquea comajamajajianquitsica icanqueriquea: ‘Nomajirote, ¿querocate namenajiaquempini pitaseaqueni nojocajiaquempi pisheca? ¿Querocate namenajiaquempini pimirequeni nojocajiaquempi pimiracaca? \v 38 ¿Querocate namenajiaquempini piquenaguetanaqueni nocajemajiaquempini pimaimojiaquena? ¿Querocate namenajiaquempini picajaratsinotigueti nojocajiaquempi piquitsaacaca? \v 39 ¿Querocate namenajiaquempini pojoquijicagueti, aisa isantanatacojitaquempigueti noanoaitaquiti namenajiajatimpi?’ \v 40 Cotanquitsiquea icanquequea Majirontatsica: ‘Arimajaca noncanquempi, pipintsatacojiacarigueti aparo iricatica niguentijeguite\f + \fr 25:40 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk niguentijeguite \ft iriguenti icantacoque tsaroventacarica Aapani Irioshi.\f* teeca iranaanteji, quempeca naroguentica pipintsatacotaca.’ \p \v 41 “Aisa icanqueriquea yomporoguijajiaqueca ishinampijempequiqui: ‘Imaica aviatimpajia icatsimajiaqueca Aapani, poapoaitanaque ontaniqui camorecariqui aatoca otsivaquitsi ipeacaashijicarica Satanashi\f + \fr 25:41 \ft Iriraquea \fk Satanashi \ft iriotaquequea imajironcaca ampatsinijia, iriojiaquea irashivantinirojitete.\f* aisa ashivantinirojite quemisantaquerica. \v 42 Natsipevaecarogueti notase teequea pojocajiguenaji noshecajiaquempaca. Nomiretigueti teequea pojocajiguenaji nomiraqueca. \v 43 Noquenaguetanaquegueti teequea pincajemajiguenaji pitsovironaquitequi nomaimojiguempiji. Teegueti onchoocateji noitsaare teequea pojocajiguenaji nonquitsaaquempaca. Nojoquijicagueti, aisa isantanatacojitanagueti, teequea pimpintsatacojiguenaji pincoraquetashijiguenaji.’ \v 44 Iriatimpajia incanqueriquea: ‘Nomajirote, ¿querocate namenajiaquempini pitaseaquegueti, irooca pimirequeni, aisa piquenaguetanaquegueti, irooca picajaratsinoquegueti, irooca pojoquijicagueti, aisa isantanatacojiquempigueti, teequea nompintsatacojiguempiji?’ \v 45 Iriatimpa incantajigueriquea: ‘Arimajaca noncantajiaquempi, teetari pimpintsatacojiguempariji iricaticajia teeca iranaanteji, quempeca naroguentica teeca pimpintsatacojiguempaji.’ \v 46 Maasano irirajia iroaroaitanaquequea camorecariqui irantsipeventaguitemparoni igovaeguishere. Cotanquitsiquea iriraquea netsanajiguiroca inintica Aapani manaquea iroaroaitanaque inquitequi, incoguitempani iranijaguiteni.” \c 26 \s1 Iquemavacaimentajiacari Jesoshi iraacaantajiaqueri \r (Mr. 14.1-2; Irc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Iteroncaquerogueti Jesoshi itsatacajaiaquerigueti itsatacaanejia, icanqueri: \p \v 2 —Aviatimpajia pitsajiaque mavitetapojaque savincaguiteri aapojempaca Paashicoa.\f + \fr 26:2 \ft Pamenero \fk Glosario \ft itsavetantajitirogueti \fk Paashicoa.\f* Irooquea iraacaantantajitaquemparica Irijanite Caquinte irompajacojiqueri. \p \v 3 Ariquea icapiocajiaca itsoviaguiteritequi Caipashi maasano saserorotejia anaantajianquitsica, tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa jivajiguirica joriojia. Iriraquea Caipashi iriguenti saserorote anaantamajatanquitsica. \v 4 Ariquea oraniqui iquemavacaajiaca iramatavijajiaqueriquea Jesoshi iraacaantajiaqueri irimetojacaantajiaqueri. \v 5 Cotanquitsiquea icantajiaque: \p —Oraquea anaanajempagueti Paashicoa ariquea aacaantajiaqueri. Imaicaquea imaica aatotaja aacaantajiguiritsi aatonijite icatsimatacojianaqueritsi maasano capiocaventajiacarica. \s1 Ishaguitantajicari Jesoshi poncajajatatsica \r (Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) \p \v 6 Iroompaquea yoanaque Jesoshi Vetaniaqui itsovironaquitequi Shimo icantajitica Avejancavetatsica. \v 7 Ichoocaquegueti ontaniqui ocoraquetashipojiri manquigarentsi amacoqueri poncajajatatsica vegaramajatatsica. Iroguenti yoguijaantajicaro chovintyoriqui ipeacaajitaca mapi icantajitica aravasetero. Isavicaquegueti Jesoshi ishecajiaca, iroatimpa oquempejitapojacari oshaguitsitantapojacari ishinquireguishiqui. \v 8 Iriraquea itsatacaanejia irooquea yamenajiavaquerogueti ariquea icohicoitanaca icatsimajianaque, icantavacaajianaca: \p —¿Querocaquea? Opomatsajatacashiatsi. \v 9 Arimesanoja irojocantajiquerome iraantajiquemparo imentaqui incaraquisequivaeque irojocajiquenerimequea coguitejacojianquitsica. \p \v 10 Cotanquitsiquea Jesoshi irooquea iquemajiavaquerigueti icantsitariquea: \p —Ariotaqueshiatsi ococani pasereajiguirotsi. Cameetsavaeque oshaguitanquenaro. \v 11 Iriraquea coguitejacojianquitsica icancaniquea pintsipatsipaitajempari, cotanquitsiquea naatimpa aatotarite picocani pitsipatsipaitajanatsi. \v 12 Oraquea oshaguitsinotsiquenagueti manquigarentsi, manaquea onetsanatsitacaro irojoquijijitajatenagueti nometojaquegueti. \v 13 Imaica noncamanquempiquea arimaja querocagueti intsavetantajiqueroni Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica maasanopae quepatsipaequi, ariquea intsavetantajiqueroquea ocatica manquigarentsi oshaguiquenagueti cameetsanijite inquenquejacotimentajitajeronijite iroatimpa. \s1 Jorashi ininque iraacaanqueriquea Jesoshi \r (Mr. 14.10-11; Irc. 22.3-6) \p \v 14 Iroompa iriraquea itsatacaane Jesoshi pajitatsica Jorashi Ishicariote yoanaque iramenajiaquiteri saserorotejia anaantajianquitsica. \v 15 Icantajiapojiri: \p —¿Queroca incaravaequeni imentaqui povegarajiaquenaquea naacaantantajiaquempirica Jesoshi? \p Iriatimpajia yojocajiaqueneriquea 30 peratamentaqui.\f + \fr 26:15 \ft Iriraquea \fk peratamentaqui \ft ipeacaantajitari cavorejatatsica icantajitica \fk perata (plata). \ft Yanaaqueri itsipa imentaqui icantajitica \fk tenario. \ft Apamentaquiro peratamentaqui icarataque 4 tenario. Iriraquea tenario irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario.\f* \v 16 Iroompaquea yoanajiquea ariquea ipariapojaro iquenquejanaquero querocaca incoquerini iraacaanquerigueti. \s1 Jesoshi ishecatacaajianajari itsatacaanejia \r (Mr. 14.12-25; Irc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 17 Iroompaquea aapojacagueti savincaguiteri pariantajaroca savincaguiteripae ishecatantajitaroca pan teeca onconoguemparoji anempoacaanaqueroneca, iriraquea itsatacaanejia icoraquetashijiapojiri Jesoshi icanqueri: \p —¿Querocaquea pininqueni nonetsanajiaquempironi maasanopae cameetsanijite ashecajiaquempanijite coajica ashineventajiaquemparo Paashicoa? \p \v 18 Iriatimpa icanqueri: \p —Pijateja, poapoaitanaque shirampariqui Jerosarequi pincantajiapojerija: ‘Iriraquea Tsatacaantantatsica icanque: Irootapoji arejetapojempa nocoraquetashitaqueca, irootaquequea nonintantacaca noshecatacaajiaquempariquea notsatacaanejia pitsovironaquitequi noshineventajiajemparo Paashicoa.’ \p \v 19 Ariquea yoayoaitanaque itsatacaanejia itampaticamajajiaqueroquea icantajiavaquerica Jesoshi, inetsanajiaqueroquea maasanopae irishecajiaquempaca irishineventajiaquemparoniji Paashicoa. \p \v 20 Iroompaquea opitsecaguitetanajigueti iriraquea Jesoshi itsipatsipaitanacari itsatacaanejia carajianquitsica 12, ipimerequijajiapojaca shitaponcarontsiqui. \v 21 Ariquea ishecajiacagueti icanqueriquea Jesoshi: \p —Imaica noncamantaquempi, iconoaquempiquea aviatimpajia aparo aacaantenaneca. \p \v 22 Ariquea icohicoitanaca itsatacaanejia ishimampojancajianaca, yacayacaitanaque: \p —Nomajirote, ¿naroguentimpa aacaanquempineca? \p \v 23 Icanque Jesoshi: \p —Iriguenti aacaanquenaneca tsipavacoquenaca notsiantancarogueti pan shovaoqui. \v 24 Aritarite ontampaticamajatanaque ocanqueca tioncanquitsica coramani itsavetacotsijicarigueti Irijanite Caquinte, cotanquitsiquea ¡irantsipevaetempanishiatsi irira aacaanquerineca! Aatomesano ivoguime iriatimpa. \p \v 25 Icantsitanacaquea Jorashi aacaanquerineca: \p —Tsatacaantantatsica, ¿naroguentimpa aacaanquempineca? \p Icanqueri Jesoshi: \p —Aviguentitari cantanquitsi. \p \v 26 Iroompaquea ishecajiacagueti, yaaqueroquea Jesoshi pan, yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” Ariquea icotarejitsitaroquea yojocajiaqueneri itsatacaanejia, icantiriquea: \p —Paajiavaqueja pishecajiavaquemparo. Iroguenti notsino. \p \v 27 Iroompa yaacoqueroquea chovintyoriqui,\f + \fr 26:27 \ft Iroguenti yaacotaque vinoja.\f* yamanajiri aisa Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” Ariquea yojocacojiaqueneriquea itsatacaanejia, icantiri: \p —Jero pimirajiavaquemparoja, maasano. \v 28 Iroguentiquea noriraja\f + \fr 26:28 \ft Icanquerogueti \fk noriraja \ft mana iquejetacaacaro intati, cameetsaniji amirapinijiaquerogueti anquenquejapinijiaquero imetojaventajiacajigueti.\f* sotojaatananquitsineca nometojaventajiaquerigueti caramirincavaetananquitsineca impeacotajemparonijite Aapani Irioshi igovaeguisherejia. Ocantacoqueroquea iroaqueraro paaquito.\f + \fr 26:28 \ft Oraquea \fk paaquito \ft iroguenti icantamajajitirica itsipa irinetsanamajajitenerica. Ocaticaquea \fk iroaqueraro paaquito \ft icantajiacajiquea Aapani Irioshi irishetacotajeri igovaeguishere maasano aventaventaquemparineca Meshiantatsica metojaventajiacajica. Ochoocaguetaquequea paaquitopae iroquetinica icanquerica Noeni, otsipa icanquerica Averaameni, otsipa icantajiaquerica ishiraerijia ichoocaquegueti Moishishini, otsipa icanquerica Taavini.\f* \v 29 Imaica noncanquempiquea, aatoquea nomirajaro vinoja arejevaetapojempa amiramiraitajemparo iroaquerajaro oncoramanitapojajegueti impeaquempagueti Aapani Imajirojiate maasano. \s1 Jesoshi icamanqueri Peerero iromanacoqueriquea \r (Mr. 14.27-31; Irc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 30 Iroompaquea iteroncajianaquerogueti yamashaiventajiaquerigueti Aapani Irioshi, isotosotoitanaji yoayoaitanaque Orivotsempiqui. \v 31 Ariquea icanqueri Jesoshi: \p —Ocatica pitsecanquitsica maasano aviatimpajia pimpashiventacaajiaquenaquea pojocajiapanajantena. Aritarite ocanque Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramani, ocanque: ‘Aapojempagueti nometojaqueri quempoguijirica oveja. Iriraquea ovejajia imporocajencatesano maasano.’\x + \xo 26:31 \xt Sac. 13.7.\x* \v 32 Cotanquitsiquea iroompaquea nontancorejanajegueti naroquetiquea jivatanaquempine noanaquequea Garireaqui. \p \v 33 Icanquequea Peerero: \p —Impashiventacaajiavetanaquempiquea maasanopae irojocajocaivetanaquempi, cotanquitsi naatimpa aatotarite nojoquimatimpitsi. \p \v 34 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueri: \p —Noncamanquempiquea, coajica tequeratagueti irinijeji chaapa, pomanacoquenaquea 3. \p \v 35 Icantsitanaca Peerero: \p —Ariguetija intsipatacaantajitenajate irimetojajiquena irimetojajiquenaquea, cotanquitsiquea aatotarite nomanacotimpitsi. \p Ariquea iquempejiaquero maasano itsatacaanejia icantajiaqueca. \s1 Jesoshi yamanaqueriquea Aapani Irioshi Jetsemaniqui \r (Mr. 14.32-42; Irc. 22.39-46) \p \v 36 Iroompaquea yoayoaitanaquequea Jetsemaniqui. Irooquea yarejerejeipojacagueti iriraquea Jesoshi icanqueri itsatacaanejia: \p —Pisavisaviitetaja ocaniqui, naatimpa noanaquetajate ontaniqui namanaquiterita Aapani. \p \v 37 Iriguenti itsipatsipaitanaca Peerero aisa mavite irijanite Severeo. Ariquea ishimampojancavaetanacaquea Jesoshi, yatsipeshirentavaeca. \v 38 Icanqueriquea: \p —Noshimampojancavaetatiganimaja irooshipojishiatsi ometojavaetenanishiatsi, picancanija ocaniqui pintinajaventajiaquena. \p \v 39 Iriatimpa yoanaque tiijacoñajisano ontaniqui igueroncasetapojaca yamananaqueriquea Iriri icanque: \p —Aapani, nonintavecaquea paapitsatenarojate nantsipequempaca,\f + \fr 26:39 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk paapitsatenarojate nantsipequempaca \ft iroguenti ishimampojancacomajatacaro incatarojitanaqueri igovaeguishere maasanojia caquinteguetananquitsica quericaca aventajiaquemparineca. Pamenero 1 Pe. 2.24.\f* cotanquitsiquea teequea nonintenica onetsanaquempa nonintica naatimpa, iroguentiquea pinintica aviatimpa. \p \v 40 Ariquea yoanaji ichoocajiaquegueti itsatacaanejia, yamenajiapojiri yojocanacani tin. Icantapojiri Peerero: \p —¿Arimpate teequea pagavejajigueji osamanicoñaji pintinajajigueji pintsipajiaquename? \v 41 Pintinaje, aatoquea pimaajiguitsi. Pamanacoventajiaquempaja aatonijite ocovaeguishetacaajianaquempitsi covaeguisherentsi. Aviatimpajia pinintajiaveca pishirequi pinetsanamajajiaquero inintaguetica Aapani Irioshi, cotanquitsiquea teetarite pintampishijigueji pitsinoqui. \p \v 42 Ariquea yoitsitanaja aisa yamanajiri Iriri, icanqueri: “Aapani, aatogueti agaveji opega aatoniji natsipetaro, iintsija onetsanaquempa pininqueca.” \p \v 43 Ariquea icoraquevetapojaja aisa yamenajiapojiri yojocajianacani aisa tin, otiavaetanacaritari pochoquirentsi. \v 44 Yojoquitsijianajariquea aisa, yoitsitanaja aisa yamanajiri Iriri, irootaque icanquitirica incajaranquitica. \v 45 Iroompaquea iteroncanaquerogueti yamanaquerigueti, icoraquetapojaji ichoocajiaquegueti itsatacaanejia, icantajiapojajiri: \p —Arisacanica picantacoguitani maaguitatsimpi magorejajianaquempi. Arejetapojaca iraacaantantajitaquemparica Irijanite Caquinte irimetojajiaqueri covaeguishejiatsica. \v 46 Pincatintiitanaque, jamequetiro, jac coraquetapojishiatsi aacaanquenaneca. \s1 Yaajitaquerigueti Jesoshi \r (Mr. 14.43-50; Irc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Quenquetsatanatsitiraja Jesoshi, yarejetapojaca Jorashi, irioveca itsatacaane carajiavetanquitsica 12. Yamamirincatapojaqueri caquintejia itigarancajiaqueca saserorotejia anaantajianquitsica aisa jivajiguirica joriojia, yamashijiapojiri itsaampitsantsameniritepae aisa inchaquiji. \v 48 Iriraquea Jorashi, aacaanquerineca Jesoshi, itsatacaitanacari iroaqueragueti, icanqueri: \p —Quericaca nonintavorotapojaqueca,\f + \fr 26:48 \fk Quericaca nonintavorotapojaqueca. \ft Yamejiaca joriojia coramani inintavorotavacaajiavaca yamenavacaajiacagueti.\f* iriotaquequea pinintajiaqueca, paajianaqueriqueate. \p \v 49 Iroompaquea yarejetapojatiga iquempejitapojacari Jesoshi, icantapojiri: \p —Tsatacaantantatsica, arisa pichoocataji. \p Ariquea inintavorotsitari. \p \v 50 Icantsitariquea Jesoshi: \p —Notsipavijitaca, iintsijate pinetsanaterote picoraquetashiqueca.\f + \fr 26:50 \ft Irooca ocanque guiriegoqui: \fk Notsipavijitaca, ¿taaquea picoraquetashique?\f* \p Iroompaquea iriraquea tsipatsipaitanacarica Jorashi iquempejiquempejiipojiri Jesoshi, yaitsitapojacari yajiriquitsitari. \v 51 Cotanquitsiquea chooca aparo itsipatacaca Jesoshi yaitsitanacaroquea itsaampitsantsamenirite, itsopajitaro, iguempitarejitsitari yashintacaca saserorote anaantamajatanquitsica. \p \v 52 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Poguijaajerojate pitsaampitsantsamenirite. Quericaca avencaroca itsaampitsantsamenirite manaquea irimetojantsijitempariquea tsaampitsantsameniri. \v 53 ¿Arimpate tee pintsateji naromegueti nintanquitsineme noncantanaquerime Aapani intigaranquimojiaquenarimequea irashivantijitete incaramirincavaeque incanquempa irompejianaquenamequeate? \v 54 Cotanquitsiquea arimegueti nonquempetacaaquemparomequea imaica, ¿querocaquea oncoquempani onetsanatantanaquempaca Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi coramani otsavetacotsiquenagueti onquempetaquempa imaica? \p \v 55 Iroompaquea Jesoshi ipitsocashijigari capiocajianquitsica, icanqueriquea: \p —¿Arimpate naroguenti catsimari aapitsatantatsica pamashitantajiaquenaca tsaampitsantsameniripae aisa inchaquiji paimentajianaquenanijite? Nocantacoguitanitari savincaguiteriqui notsipaguitimpini aviatimpajia ontaniqui oniganquirequi oticaacoroqui teemporo notsatacaantaguitini, teequea paajiguenaji. \v 56 Cotanquitsiquea oquejetantanacaca imaica cameetsaniji onetsanamajatanaquempaniji itioncacojiaqueca tsavetantatsicani coramaniqui itsavetacotsijiaquenagueti. \p Iroompaquea maasano itsatacaanejia, itsinampirejajianaqueri Jesoshi. \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi icapiocajiacagueti maasano imajirotepae joriojia \r (Mr. 14.53-65; Irc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Irirajia aajiaquerica Jesoshi yaajianaqueriquea Caipashiniqui. Iriatimpa iriguenti saserorote anaantamajatanquitsica. Ariquea ichoocajiaque oraniqui tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa jivajiguirica joriojia, icapiocajiaca. \v 58 Iriraquea Peerero yoguijatacovetanacari cotanquitsiquea impoivaetapojaque. Oraquea yarejetapojacarogueti pampatejijaniquiqui itsovironaquitequi saserorote anaantamajatanquitsica, iquijapojaque otantoqui, yamenajiapojiri coaretajia quempoguijajiguiroca teemporo, savisaviitaque oraniqui. Ariquea isavicapoji iriatimpa iramenacotimentavaqueriniji Jesoshi querocaca incojitaquerini. \p \v 59 Iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica itsipajiacari maasano majirontajiatsica icajemacaantajiaqueri itsipapae tsojeventajiaquemparineca Jesoshi cameetsanijite onchoocaquenijite ompampiatantapojempaca irimetojantajitaquemparica. \v 60 Icoraquecoraqueivetapojaca yoshequiavetaca tsojeventajiaquemparineca, cotanquitsiquea irooquea icanque irooquea icanque, querocampate incojiaquerini, teenicate onchoocatenica. Iroompaquea icoraquecoraqueipoji mavite, \v 61 icanquequea: \p —Naatimpajia noquemajiaqueri icanque: ‘Naatimpa nagavejaque nosoveaquero iteemporote Aapani Irioshi, ariquea nompeacaitajemparo, ontrespojajegueti savincaguiteri nontsitacantajemparo.’ \p \v 62 Ariquea icatiitsitanaca saserorote anaantamajatanquitsica, icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Aatompa paquiri? ¿Taaquea opajita ocatica icantacojiaquempica iricajia? \p \v 63 Cotanquitsiquea Jesoshi teequea incanteji. Icantsitajari aisa: \p —Aatotarite pamatagatsi, inquemavaquempitari Aapani Irioshi anijatsica. Iintsijate pincamantenajate arimajagueti aviguentica Quirishitotatsica, Irijanite Aapani Irioshi. \p \v 64 Icantsitanacaqueate Jesoshi: \p —Pitampaticataquero. Jero aisa noncamantajiaquempi: oncoramanitapojajegueti pamenajiaqueriquea Irijanite Caquinte irisavicaque itincamijempequiqui\f + \fr 26:64 \fk itincamijempequiqui. \ft Yamejiaca coramani iriraquea majirontatsica incajemajiaqueri ishineventamajatacaca iroguisaviquitempari itincamijempequiqui, inquejemajironquempari iranaajiaqueri maasano itsipajia.\f* Agavejamajatatsica. Aisa pamenajiavajeri inquenapojaje mararoqui. \p \v 65 Ariqueate icotanaca icatsimatanaque saserorote anaantamajatanquitsica, iperejitsitanacaroquea iitsaare sarararara,\f + \fr 26:65 \ft Ari icojiaca joriojia, inquemaquerigueti itsipa inquejemanataquemparigueti Aapani Irioshi irooca incantaguishetaquerigueti, imperejitsitemparo iitsaare intsatantajitaquemparo icovaeguishemajataca. Otioncaca irira quejemanatanaquemparineca Aapani Irioshi irioca cantaguishequerineca intsinaquitajitempari irimetojajiqueri.\f* icanque: \p —Iricatica manaquea iquejemanatanacariquea Aapani Irioshi. ¿Arimpate ancoguimenquempari itsipapae cantacoquerineca? Jac piquemajiaquerishinete iquejemanatanacarigueti Aapani Irioshi imaica. \v 66 Iintsija ¿querocaca pincantajigueni aviatimpajia? \p Iriatimpajia icanquequea: \p —Iquempetacaantaca, irimetojetashinete. \p \v 67 Iroompaquea iquishoquishoavaetaqueriquea ivoroqui, icapocapovaetaqueri, aisa yapatompatovaequeri, \v 68 icantajiaqueriquea: \p —¡Iintsijate, Quirishitotatsica, pintsatavaqueja taaquea capojaquempi! \s1 Peerero yomanacoqueriquea Jesoshi \r (Mr. 14.66-72; Irc. 22.55-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Iriraquea Peerero choocatiraja ichoocaque ontaniqui pampatejijaniquiqui. Iroompaquea ocoraquepojaque aparo yomperajitaca ocanque: \p —Aviatimpa aisa itsipapinitimpi Jesoshi Garireaquitica. \p \v 70 Yomanacotanacaquea, icanquero: \p —Tee notsatsitavaquempiroji. \p Iquemitsijigariquea maasano choocajianquitsica oraniqui. \v 71 Ariquea yogaitsivetanaja ontaniqui sotomorontsiqui amenitsitajariquea aisa otsipa manquigarentsi, ocantsijigariquea choocajianquitsica oraniqui: \p —Iricatica irio itsipavijire Jesoshi Nasarequitica. \p \v 72 Yomanacotsitajaroquea, icanque: \p —¡Teequea nontsateriji irintatica! Namataacagueti incatsimatimentenarotashia Aapani Irioshi. \p \v 73 Incajaranquiguitetanajatigui iquempejiquempejiipojiri choocajianquitsica oraniqui, icantapojaqueriquea Peerero: \p —Arimajaca piquejegonoroncari noquemitajiavaquempirotari piquenquetsaquegueti. \p \v 74 Iriraquea Peerero icantsitanaja aisa: \p —¡Nocanqueshinete tee nontsatimateriji! Namataacagueti incatsimatimentenarotashia Aapani Irioshi. \p Icanquitigui, inijanaquequea chaapa. \v 75 Iquenquejitsitanacaroquea Peerero icanquerica Jesoshi incajaranquitica: “Tequeratagueti irinijeji chaapa, pomanacoquenaquea 3.” Icatiitsitapanajantaquea isotoapanajanti, iraitsitanacaquea ishimampojancamajatanaca. \c 27 \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi Piratoqui \r (Mr. 15.1; Irc. 23.1-2; Jn. 18.28-32) \p \v 1 Iroompaquea osavincaguitetanajigueti maasano saserorotejia anaantajianquitsica aisa jivajiguirica joriojia iquemavacaajiaca querocaca incojiaquerini Jesoshi irimetojacaantajiaquerigueti. \v 2 Iroompaquea yoishojianaqueri, yaajianaqueneriquea Pontsio Pirato yojocajiapojaqueneri. Iriatimpa iriguenti itigarancane Sesa, quejemajirovetacarica. \s1 Imetojaquegueti Jorashi \p \v 3 Ariquea iriraquea Jorashi, aacaanquerica Jesoshi, itsaquegueti arimajaca irimetojacaanqueri, ishimampojancaca iquenquejitsitanacaro: “Aatomesanoja naacaantirime”, yoanaquequea ichoocajiaquegueti saserorotejia anaantajianquitsica aisa jivajiguirica joriojia, irojocajiajenerimequea iriratica 30 peratamentaqui, \v 4 icantajiavepojari: \p —Nocovaeguishemajataca, naacaantaqueritari teeca incovaeguishetimatempaji, imaicanishiatsi irimetojajiterinishiatsi. \p Cotanquitsiquea iriatimpajia icantajiavaqueri: \p —Jmm. Avirosate quempetanquitsica. \p \v 5 Ipishoncamirijaquipanajantiri intati imentaquitsite oraniqui intsompoguiqui teemporoqui, isotoapanajanti. Yoanaque itsatotsita. \v 6 Iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica icapiocamirijaquitajiri, icanquequea: \p —Icantimentantajitirotari anconoavoncaquitavajerigueti yamajiaqueca itsipapae yojocajitinirica Aapani Irioshi, iriotaquetari ivegaratsitantacarica irimetojaquenijite. \p \v 7 Iroompaquea iquemavacaajiaca irivegaratantajiajemparoquea quepatsi pajitatsica Iguepatsite Peacaaguetaroca Chomopae cameetsanijite onchoocaquenijite inquitatantajitapinitemparica quenaquenaitapojanquitsineca osamanipaequi. \v 8 Irootaquequea opariantanacaca oratica quepatsi opajitancaca Irajantsiguite arejevaecaquea imaica. \v 9 Oquejetacagueti imaica, onetsanamajatanaca icanqueca coramani tsavetantatsica Jeremiashini, icanque: “Iriraquea ishiraerijia iquemavacaajiaca irojocajiaqueneri aacaanquerineca 30 peratamentaqui, ariquea yaajiaqueri iriratica imentaquipae \v 10 ivegaratantajiacaroca quepatsi pajitatsica Iguepatsite Peacaaguetaroca Chomopae, irootaquetari icanquenaca Nomajirote.” \s1 Pirato icoacoqueriquea Jesoshi \r (Mr. 15.2-5; Irc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) \p \v 11 Iriraquea Jesoshi icatiimotapojacari quejemajirovetatsica, icoacotavaqueri: \p —¿Arimajaca aviguenti Imajirote jorio? \p Icanque Jesoshi: \p —Tampatica poaquero. \p \v 12 Oraquea itsojeventajiacarigueti saserorotejia anaantajianquitsica aisa jivajiguirica joriojia, teequea incanteji Jesoshi. \p \v 13 Icanqueriquea Pirato: \p —¿Arimpate teequea pinquemavaqueroji icantacojiaquempica? \p \v 14 Cotanquitsiquea Jesoshi tee incantimateji, jero yamenantanacaca quejemajirovetatsica intati. \s1 Icanque irimetojajiqueri Jesoshi \r (Mr. 15.6-20; Irc. 23.13-25; Jn. 18.38–19.16) \p \v 15 Icantacoguitani aapojajagueti Paashicoa, iriraquea quejemajirovetatsica yoguipaquijajiri aparo isantanatacotimentajiquerica ipeacaaguishetacaca, quericaca inintajiaqueca igonorojia iroguipaquijaje. \v 16 Ariquea ichoocaque oraniqui aparo santanatacotanquitsica pajitatsica Varavashi, itsitacaguitejacovaetanaca oraniqui iquemacojitiri. \v 17 Iroompaquea yamenajiaquerigueti Pirato yomporoguijaventavaetapojacari, icanqueriquea: \p —¿Querica pinintajiaqueca noguipaquijajempiri? ¿Irioca Varavashi, irioca Jesoshi icantajitica Quirishito? \p \v 18 Itsaquerotari iriatimpa iroguenti icatsimatacojiqueriquea yamenajiquerigueti iriguenti yomporoguijaventajica, irootaquequea yamantajiacarica iriatimpaqui. \p \v 19 Choocatiraja isaviquiquea Pirato ontaniqui icantomajantapiniquegueti, otigaranquitsitari imanquigare camanquiterineca: \p —Aatoja querocaca picotirini iriratica teeca impeacaimatempaji. Natsipevaeca noguimaacotacarigueti incajaranqui. \p \v 20 Cotanquitsiquea iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica aisa jivajiguirica joriojia itsatacajaiaqueriquea maasano, incanqueri: \p —Irioquea poguipaquijaje Varavashi, iriraquea Jesoshi pimetojacaanteritsijate. \p \v 21 Icanquequea quejemajirovetatsica: \p —¿Quericate pinintamajajiaqueca noguipaquijajeca? ¿Irioca Varavashi, iriocaja Jesoshi? \p Icajemitsijianacaquea: \p —¡Varavashi! \p \v 22 Icanqueriquea Pirato: \p —Iroosacanica, ¿querocampate noncoquerini iricatica Jesoshi icantajitica Quirishito? \p Icajemitsijianacaquea aisa maasano: \p —¡Pompajacoteri! \p \v 23 Icanqueriquea Pirato: \p —¿Taampate ipeacaaca? \p Icajemamajajianaji: \p —¡Pompajacoterishine! \p \v 24 Iroompaquea yamenavaquerogueti Pirato icantacoguitani icajemaguitini, querocampate incojiavajerini, ariquea icajemacaanque oja iquivavacotimojiacari maasano, icanquequea: \p —Irimetojajiquerigueti imaica, teequea naatimpa quejetatsineca. Aviguentijia quejejianquitsi. \p \v 25 Maasanopae icajemajianaquequea: \p —Aritaque nonquejetempata, naatimpajia quejejianquitsineca aisa nirijanijiate, naatimpajiaquea metojacaantajiaquerineca. \p \v 26 Ariquea iquemajiaquerigueti Pirato yoguipaquijajiajiniri Varavashi. Ariquea icantacaantsitariquea Jesoshi impasajitaqueri, irajaitanaqueri irompajacojiqueri. \p \v 27 Iriraquea igoaretajiate quejemajirovetatsica yaajianaqueri Jesoshi intsompoguiqui imapipancotequi, icantajitiro “Peretorio”, ariquea icajemacaantajiaqueriquea maasano irapicoaretajiate, yomporoguijaventajiacariquea. \v 28 Iroompaquea isapoquitsijigari iitsaare, iquitsaatantajiacari otsipa quitsaarentsi quityoncamorenari. \v 29 Yaajiaquequea tseitseiaro, ipeacajaiacanari iramatsaero, yamatsaetsitari. Aisa yajiricacaajiaqueri savoroquiji itincamijempequiqui,\f + \fr 27:29 \ft Yajiricacaajiaquerigueti \fk savoroquiji itincamijempequiqui, \ft manaquea iquejetacaavetari majirontatsica yajiriquirogueti imajirontamento. Icanquero quimajareri \fk cetre.\f* iroompaquea igueroventajianacari ishiroshirontimentajianacariquea, icanqueri: \p —¡Iricashia Imajirote jorio! \p \v 30 Iquishoquishoavaequeri, yaapitsatsijiajari savoroquiji itavatavaatsitantari iguitoqui. \v 31 Iroompaquea iteroncajajianaquerogueti ishiroshirontimentavaecarigueti, isapocarejajiri quityoncamorenari, irooquea iquitsaatantajari iitsaare, yaajianaqueri irompajacojiaqueri. \s1 Yompajacojiaquerigueti Jesoshi \r (Mr. 15.21-32; Irc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 32 Oraquea yoayoaitanaquegueti irompajacojiaqueri, itonquivojajiavacari aparo Shirenequitica pajitatsica Shimo. Iriraquea coaretajia icantajiavaqueri irinatashitanaqueriquea Jesoshi igoroshite. \v 33 Ariquea yarejerejeitacaquea Gorogotaniqui, (ocanquequea, “Ochoocatigueti Shocoitontsi”). \v 34 Yojocajiavetacanari vinoja iconoajatantajicaro ishincanajato, yatsirecajavequitaro intati, teequea irimiremparoji. \v 35 Iroompaquea iteroncajiaqueroguetiquea yompajacojiaquerigueti, iriraquea coaretajia ipegavijijiaca intsajiaquenijite quericaca ashinquemparoneca iquitsaaguevecaca.\f + \fr 27:35 \fk iquitsaaguevecaca. \ft Irooca icantacotaque isavoguinaro, igaviguitire, ichompimashite, aisa yogataacaca, ocarataque 4. Chooca aparopae paperi iguenquetsatsarequi guiriegopae, yogavijiquero ocaniqui, ocanque: \fk onetsanatimentanaquempaniji icanqueca tsavetantatsica icanquegueti: Yaagarantajiaquero noitsaare, ipegavijijiaca intsajiaquenijite quericaca ashinquemparoneca \ft (Sar. 22.18).\f* \v 36 Ariquea isavisaviique oraniqui yamenajiaqueriquea. \v 37 Ojenoquipojaquegueti ishinquireguishipojacagueti ipatacajitaqueroquea ogota itioncajiquero ocanque: “Iriguenti Jesoshi, Imajirote jorio.” \p \v 38 Aisa itsipatacaantajicariquea mavite aitsitantatsica yompajacojitaqueri, aparo yogatiacojiqueri itincamijempequiqui, iriraquea itsipa iroguenti yogatiacojiqueri ishinampijempequiqui. \v 39 Iriraquea avisavisaitanquitsica oraniqui inijashinatacari icantajianaque chaguito chaguito, \v 40 icantajiaqueriquea: \p —Arimpate picanque: ‘Nosoveaqueroquea iteemporote Aapani Irioshi, ariquea nompeacaitajemparo, nontsitacajero 3 savincaguiteri.’ Imaicaquea iintsija pompetanaquempajate. Arimajagueti aviguenti Irijanite Aapani Irioshi, pintsopajacotanajempaja paguijitapojaje. \p \v 41 Ariquea iquempejiaca saserorotejia anaantajianquitsica itsipatsipaicari tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa jivajiguirica joriojia, ishiroshirontimentavaetacari icantavacaajiaca: \p \v 42 —Arimpate yompeguetacari itsipapae, cotanquitsi teequea iragavejempaji irompetacotanaquempa iriatimpa. Iriovetaca Amajirojiate ishiraerijia, iintsija intsopajacotanajempaja coroshiqui iraguijipojaje, antsatantaquemparica ariquea antsaroventajianaquempari. \v 43 Yaventaguitarinitarite Aapani Irioshi, iintsijate irompetemparija imaica arimajagueti ipintsacari, icanquetarite: ‘Naroguenti Irijanite Aapani Irioshi.’ \p \v 44 Iquejequejeitanaca aisa itsipatacaantajicarica yompajacojitaquerigueti, icantacantaguishevaetaqueri. \s1 Imetojanaquegueti Jesoshi \r (Mr. 15.33-41; Irc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 45 Iroompaquea itampaticavepojaca catsirincaiteri, ocantanaque pitsec maasano quepatsi, arejetacovaeca ijaguitetanajigueti. \v 46 Ariqueate icotanaca iririjencavaetanaque Jesoshi, icanque: “Elí, Elí, ¿lama sabactani?” (Oncanquequea: “Aapani Irioshi, Aapani Irioshi, ¿queroquea ococani pojocantanaquenaca?”)\f + \fr 27:46 \fk Elí. \ft Iroguenti iguenquetsatsare evereo. Iquemaquero oquejevetacaro ivajiro Iriashi iguenquetsatsarequi, icanqueritari \fk Elías. \ft Icanquegueti \fk ¿lama sabactani?, \ft iroguenti iguenquetsatsare arameo.\f* \p \v 47 Iconoajiaca choocajianquitsica oraniqui irooquea iquemajiavaquerigueti icantajianaque: \p —Icajemaqueri tsavetantatsica Iriashini. \p \v 48 Ishiitsitanaca aparo, yaanaquequea atsimijicajatiroca oja, iticajatsitaro vinoja cachonerontoquijajaro, yoguitinajacotsivetanari savoroquijiqui irantsimijicajatavaquerome. \v 49 Cotanquitsiquea itsipajia icanqueriquea: \p —Iintsijate amenajiavaqueritaja incoraquetashipojeri Iriashini iroguisoaancajeri. \p \v 50 Ariquea icajemanaji aisa Jesoshi iririjencavaetanaque, ariquea yoguipaquijapanajantiro ishire metoc. \p \v 51 Irooquea imetojanaquitigui, ariqueate ocotanaca operejanaque omorena ticaamorenatanquitsica teemporoqui jocagatsica aatonijite iquijajitirotsi intsompoguiremajacaqui. Opecotarejanaque tampaticaquea niganquisano ocantanaque sarararararara, oquenapojiquea jenoqui arejevaetacaquea isavi. Omoguequitanacaquea quepatsi moguec moguec moguec, otsecaguetanaquequea mapitsentseina. \v 52 Ariquea ocoguetanacaquea omoroguetanaca iquitajiguetirigueti metojaripae, itancoretancoreitanaque icaramirincavaeque igomajamajarejia Aapani Irioshi metojajiavetanquitsica. \v 53 Ariquea isotosotoitantanajaro omoropae, iroompaquea ipochatanajigueti Jesoshi, yoayoaitanaque iriatimpajia Jerosarequi, oratica guinteninintsi yashincaca Aapani Irioshi, yamenajiavajiri icaramirincavaeque choocajianquitsica oraniqui. \p \v 54 Iriraquea imajirojiate coaretajia aisa itsipatsipaitashijiacaca yamenajiavajirigueti Jesoshi, yamenajiavaquerogueti omoguecaguetanaquegueti, aisa otsipapae cantashitatiaguetanquitsica, itsarotsaroitsitanacaquea, icantajiaque: \p —Arimajaca iriguenti Irijanite Aapani Irioshi. \p \v 55 Ariquea ochoocajiaque oraniqui omporoguijaca manquigarentsijia oguijaguijaiquerica Jesoshi iquenapojigueti Garireaqui amitacojiaqueriniji. Iroatimpajia manaquea ochoocajiaque tiijaicoñajisano ontaniqui amenamenaiqueri. \v 56 Ariquea ochoocajiaque aisa oraniqui Maria Magararaquitica, oraquea otsipa Maria iriniro Santiago aisa Jose, oraquea aisa iriniro irijanijiate Severeo. \s1 Yojoquijitantajitajari Jesoshi imperitamoroqui \r (Mr. 15.42-47; Irc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 57 Iroompaquea ijaguitemajatanajigueti, icoraquepoji aparo ajaarantatsica pajitatsica Jose quenampojaroca Arimatea. Ari iquejeca iriatimpa ipeanaca itsatacaane Jesoshi. \v 58 Iriatimpa yoashitanaqueriquea Pirato, icanqueriquea ininque irajaitanajero itsino Jesoshi. Iriraquea Pirato icantacaantsitari irojocajitajeneri. \v 59 Ariquea yaanajiro Jose itsino Jesoshi, yampiguiricacotantanacari iniromorena shipetari teeca oncantaiteteji ipeacaajitaca irino. \v 60 Iroompaquea yaanajiri yojoquijitajiri imperitamoroqui iroaqueramorotica iqueecacaanontacaca mapichonquiinaqui irojoquijitantajitajemparica iriatimpa irimetojaquegueti. Ariquea itigaritashitantacari inirotsentseina mapi, iticaacotantapanajantari, yoanaji. \v 61 Ariquea ochoocajiaque oraniqui Maria Magararaquitica aisa otsipa Maria osavisaviique oraniqui itampaticatacotaquegueti yojoquijitajirigueti. \s1 Coaretajia quempoguijajiavetacaroca yojoquijitantajivecarica Jesoshi \p \v 62 Iroompaquea osavincaguitetanaquegueti imagorejantajitaca,\f + \fr 27:62 \fk imagorejantajitaca. \ft Irirajia joriojia imagorejantaro savincaguiteri saavaro.\f* iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica aisa pariseojia yoayoaitanaquequea iramenajiajateri Pirato. \v 63 Icantajiapojiri: \p —Nomajirote, noquenquejajiajiroquea icanqueca irintatica amatavijantatsica anijatirajagueti, icanquequea: ‘Aapojajempagueti 3 savincaguiteri nompochatanajequea.’ \v 64 Irootaquequea noncantantaquempica, iintsija pintigaranquequea coaretajia inquempoguijamajajiaqueri yojoquijitantajicarica avisanaquegueti 3 savincaguiteri, aatonijite icoraquetashijiguiritsi itsatacaanejia iraajiajateri, iroompa incantajigueri maasano jac pochatanaji. Ariguetiquea inquempejiaquempagueti imaica ocatica tsojetsi caaviji anaavaequero otsipa yamatavijantaquegueti. \p \v 65 Iriraquea Pirato icanqueri: \p —Iroosacanica iintsijate, jeri irirajia coaretajia, poapoaitanaquequea pinquempoguijamajajiaquerija aviatimpajia querocaca pincojiaqueroni yojoquijitantajicarica. \p \v 66 Iriatimpajia yoayoaitanaque yojoquijijitaquerigueti Jesoshi, iseyotsitaro mapi yashatirijacotantajicarica, ariquea icantajiaqueri coaretajia inquempoguijamajaqueroja aatonijite quericaca coraquetashitimatiritsi. \c 28 \s1 Ipochatanajigueti Jesoshi \r (Mr. 16.1-8; Irc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Ariquea anaanacagueti imagorejantajitaca,\f + \fr 28:1 \fk imagorejantajitaca. \ft Irirajia joriojia imagorejantaro savincaguiteri saavaro, irootaque oteroncampojaja semana. Otsipa semana oparianaja tomincoqui.\f* osavincaguitetamanaji pariapojajaroca semana, oraquea Maria Magararaquitica aisa otsipa Maria oahoaitanaquequea amenajiajatero yojoquijitantajitacarica. \v 2 Oraquea tequeratagueti arejerejeitempaji, omoguecanaquequea quepatsi moguec moguec moguec, icoraquepoji irashivantite Amajirote iquenapojiquea inquitequi. Itigaritapojiro mapi iticaacotantajivetacarica Jesoshi, isavicapojiro. \v 3 Itsirencavaequequea icanca quempevaecaquea careti. Oratica iitsaare quitamaromajatatiguinimaja quempetacaqueate oquitamarotigueti sharaca. \v 4 Irirajia coaretajia irooquea yamenajiavaquerigueti ariquea icohicoitanaca itsaroamajajianaque yompioncajianaca pion, pion, pion, itejatejaitanaquequea ijatacojiaquiti. \v 5 Iroompaquea arejerejeivetapojaca manquigarentsi, icantajiguiro irashivantite Aapani Irioshi: \p —Aatotarite pitsaroajiguitsi. Notsaquequea iriguenti pamenaguetaje Jesoshi yompajacojivecaca. \v 6 Cotanquitsiquea teequea inchoocatajeji acaniqui, pochatanaji, aritarite icanque iriatimpa tequeratagueti irimetojeji. Intsijate caacatejate pameneroja yojoquijijivecarigueti. \v 7 Pishintsijianajeja pincamantapojerija itsatacaanejia pincantajigue: ‘Jac pochatanajishiatsi. Imaica iroanaquequea Garireaqui, iriquetiquea oananquitsine. Pamenajiapojajeri ontaniqui.’ Irootaque nocamantaquempica. \p \v 8 Irooquea oquemajiavaquerigueti otsaroajianaquequea, cotanquitsiquea oshinejianaca aisa. Ocampanajantatigui tapoc oshintsijianaji oncamantapojaqueri itsatacaanejia. \v 9 Iroompaquea itonquivojajiavacaro Jesoshi quenavoquirontsiqui icantajiavaquero: \p —¿Choocampi? \p Oquempejiquempejiitanacari ajiricaguititsitari otsaroventanacari. \v 10 Icantajiaqueroquea Jesoshi: \p —Aatoquea pitsaroguitsi. Poapoaitanaquequea pincamanqueri iguentijeguipae\f + \fr 28:10 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk iguentijeguipae \ft iriguenti icantacoque itsatacaanejia. Pamenero otsapa 7, jero aisa Mt. 12.48-50.\f* iroaroaitanaque Garireaqui. Ontaniquiquea ari iramenajiapojajena. \s1 Itsavetantavecaca coaretajia \p \v 11 Irooquea oahoaitanaquegueti manquigarentsijia, iconoagarantajiaca coaretajia quempoguijajiavetacarica Jesoshi manaquea yoayoaitanaquequea Jerosarequi, icamantajiapojiri saserorotejia anaantajianquitsica maasanopae. \v 12 Iriatimpajia icapiocajiaca itsipatsipaitacari jivajiguirica joriojia, iquemavacaajiaca, yojocajiaqueneri coaretajia caraquisequi imentaqui, \v 13 icantajiavaqueri: \p —Aviatimpajia iroguenti pincanque: ‘Oraquea opitsecanaquegueti naatimpajia nomaajianaque, iroompaquea icoraquetashijiaqueri itsatacaanejia yaajiapanajantiri.’ \v 14 Arigueti inquemegueti quejemajirovetatsica noshinetacaajiaquempari aatonijite querocaca icotimajiguimpitsi. \p \v 15 Iriraquea coaretajia yaajianaqueriquea imentaqui, yoayoaitanaque inetsanajiaquero icanquerica. Ariquea iquemacojiaquero maasano joriojia itsavetantavecaca, otsitacaguitejacovaetanacari, ocantacoguitani arejevaetaca imaica. \s1 Jesoshi icanqueri itsatacaanejia intsavetacojiaqueri \r (Mr. 16.14-18; Irc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 16 Ariquea yoayoaitanaquequea Garireaqui itsatacaanejia carajianquitsica 11, yoayoaitanaque otsempiqui icanquerica Jesoshi. \v 17 Ariquea yamenajiapojirigueti, itsaroventajianacari, cotanquitsiquea iconoagarantacaquea iquenquejashirentajianaque: “Iriocaja.” \p \v 18 Cotanquitsiquea Jesoshi iquempejiquempejiipojiri, icanqueriquea: \p —Icanquenaquea Aapani Irioshi paesatoniqui: ‘Imaicaquea aviatimpa aviguenti agavejaguetaqueroneca maasanopae inquitepaequitica aisa quepatsipaequitica.’ \v 19 Irootaquequea imaica nocantantajiaquempica poapoaitanaque pintsavetantimojianaquerija maasano caquinteguetatsica, pintsaroventacaajianaquemparijate cameetsanijite impejaianaquempanijite notsatacaanejia. Ariqueate piviñacajajiaqueri ivajiroqui Aapani aisa Irijanite aisa Ishire. \v 20 Pintsatacaajiaqueri inquemisantamajajiaquero maasanopae nocanquempica irinetsanamajajiaqueronijite. Noncoquempaniquea nontsipamajataquempi oavaetanaque savincaguiteriqui arejevaequemparoquea onteroncanajempagueti quepatsi.