\id LUK - Caquinte -Peru 2008 (DBL -2013) \h IROCASHI \toc1 Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica Itioncaqueca Irocashi \toc2 Irocashi \toc3 Irc. \mt2 QUENQUETSATSARENTSI OGANEJENCATATSICA ITIONCAQUECA \mt1 IROCASHI \is1 Antsatantaquemparoca \ip Ocatica iroguenti antsatantaquemparoca iroquetica itioncaqueca Irocashi itioncacotaquerigueti Jesoquirishito aisa itigarancanejia. Mavitetapojatsica itioncaqueca opajita \it Yantajiguica Itigarancanejia Jesoshi. \it* Irocashi iriguenti ogavintantatsica. Chooca quenquejajianquitsica tee irio jorio. Iriraquea Paavoro itsipatanacari iquenaguetanaquegueti itsavetanquerogueti Iguenquetsatsare Aapani Irioshi guinteninintsipaequi (Ya. 16.10). Ariquea inintajivetacagueti irimetojajiteri Paavoro, teequea irovashianteriji. Ipintsatacotanacariquea yamenaquerigueti itsaroventacari Jesoshi. Itsamajaqueroquea paperi itioncantacaca cameetsa. \ip Tee intsajiteji quero ichoocaqueni itioncaquerogueti ocatica paperi. Chooca quenquejajianquitsica arica ichoocataque Iromaqui, irooca Cesareaqui, irooca Acayaqui. Chooca quenquejanquitsica tequeratagueti intionqueroji Irocashi ocatica, iriqueti tioncacotaqueri Jesoshi Maricoshi, irooca ajagantsiniqui 60, irooca otsipaqui ajagantsini arejevaetacaro 65. Irocashi tee intsipavetempariji Jesoshi, cotanquitsi itsaquero yantaguetaqueca Jesoshi, yapatsajavantaquerotari itioncaqueca itsipapae aisa icoacomajajiaqueriquea oshequini amenaquerica Jesoshi intsamajatacotantaquemparica (1.1-4). \ip Itioncaquegueti Irocashi yonigaajiacaji quero icocani Jesoshi: iriovetaca Irioshimajaca, cotanquitsi iriotaque aisa caquinte. Irocashi itioncacojiaqueri choviquijianaquerica Jesoshi irosati ichoocaquegueti Araini (3.23-38). Aisa itioncacotaqueri ivoaquegueti Joanca Viñacajatantatsica, aisa ivoaquegueti Jesoshi, aisa chaajaniquitirajagueti. Icantajiacaji quero ancojiaquempani amanajiaquerigueti Aapani Irioshi (5.16; 6.12; 9.18; 11.5-13; 18.1-8; 22.32; 23.40), itioncacojiaquero manquigarentsijia (quejecaroca iriniro Joanca Viñacajatantatsica aisa iriniro Jesoshi: 2.36-38; 7.1-18, 37-38; 8.1-3; 10.38-42; 13.10-17; 15.8-10; 18.1-8; 21.1-4; 23.27-28), itioncacojiaqueri caquintejia teeca irishineventamajajitempariji, quejejiaca chaajaniquirijia, coguitejacojianquitsica, aisa capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae. Itsavetacotaqueri Jesoshi yantaguetaqueca, iparianacarogueti irosati iteroncapojirogueti. Itioncajiaqueneri jivatatsica pajitatsica Teopiro aisa itsipajia teeca irijorijoigueji intsajiaqueniji iroomajaca ocatica quenquetsatsarentsi iquemacojiaquerica Jesoshi (1.3-4). Irootaquequea itioncantajiacanarica cameetsaniji intsajiaqueriniji Jesoshi iriguenti aajiavajerineca maasano caquintejia aventajiaquemparineca, irioca jorio, irioca aisa teeca irijorijoigueji, aatoniji yatsipeventajigaro igovaeguisherejia. \c 1 \s1 Irocashi itioncaqueneriqueate Teopiro \p \v 1 Icarajiaquequea oshequi panquenapanquenaicaroca itioncacojiaquero maasano aquemacojiaqueca acaniqui aguinteniguetacagueti. \v 2 Itioncajiaqueroquea itsatacaajiaquenaca irirajia amenamajajiaqueroca maasano oparianacagueti arejevaetanacaro imaica, iriojiaquea tsavetantaqueroca. \v 3 Naatimpaquea napatsajavantaqueroquea noteroncamajaqueroqueate maasanopae, aisa nocoacomajaguetaqueriquea tsavetantaqueroca. Imaicaquea, Teopiro, namenaqueroquea cameetsataque nontioncaquempiquea nontsatacaamajaquempiroquea maasanopae, nonetsanamajaquero, \v 4 pintsaquenijite teetarite iramatavijajiguempiji tsatacaajiaquempiroca, iroomajacaquea. \s1 Irashivantite Aapani Irioshi icamanqueriquea Sacaria inchoocataque irijanite \p \v 5 Coramani, imajirontagueti Erorishini Joreaqui, ichoocaquequea saserorote pajitatsica Sacaria. Ariquea yantavaetapiniquegueti teemporoqui\f + \fr 1:5 \fk teemporo. \ft Oratica teemporo iroguenti inirojegui mapipanco choocatatsica Jerosarequi. Irira joriojia iroguenti itaantapinitantarica viratsipae intsaroventantajitaquemparica Aapani Irioshi. Pamenero ovaantorite otsapaqui Mt. 21.23.\f* itsaroventantajitarica Aapani Irioshi, teetarite aparoquea irantavaetequeate Sacaria iriguentiquea itsipajiaca ichoviquijianaqueca itsipajiacaca Aviashini coramani. Choocaquea imanquigare opajitaquea Erisaveti.\f + \fr 1:5 \fk Erisaveti. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego Erisaveti opajita \fk Elisabet. \ft Yoguipitsocaquerogueti quimajareri iguenquetsatsarequi iriatimpa iconoagarantaca icanqueroquea \fk Isabel \ft (ancanque “Isavera”). Iconoacaquea itsipa yoguipitsocaquero icanqueroquea \fk Elisabet.\f* Oquempetacariquea iroguentiquea ichoviquitanaqueca Aaroni.\f + \fr 1:5 \fk Aaroni. \ft Iriraquea Aaronini iriguentiquea saserorote paesatinica. Aisa maasano ichoviquijianaqueca iriguentijiaquea saserorotejia.\f* \v 6 Iriraqueate Aapani Irioshi yamenaqueriquea Sacaria aisa Erisaveti icomajamajajiaca, inetsanamajajiaqueroquea maasanopae icanquerica Amajirote itioncacojiquerogueti coramani. Teetarite inchoocateji agavejanquitsineca incanque: “Tee irinetsanamajateroji.” \p \v 7 Iriraquea Sacaria aisa imanquigare jac quenquevarimajajianaji, teequea inchoocatejiquea irijanite, teetarite irijanintimatempajiqueate Erisaveti. \p \v 8 Iroompaquea aapojajaqueate savincaguiteri yoayoaitantanacaca Sacaria aisa irirajia itsipajiacaca irantajigueneriquea teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi. \v 9 Igamejigaroquea isaserorotejiate jorio impegavijijiaquempa cameetsanijite intsajiaquenijite taaca opajitaquea irantajiaquequea aparopae irantajiaqueca. Iroompaquea yarejerejeipojacaquea teemporoqui icoguiajiaqueroqueate, iroompaquea iriguentiquea otampaticatanaquequea Sacaria inquijaquenijite intsompogui intaaqueneriquea Aapani Irioshi casancavaneri. \v 10 Iroompaqueate aapojacaguetiquea capichajaniquinivani intaaqueneriquea, iquijanaquequea intsompogui. Maasano omporoguijajianquitsica ichoocaquequea sotsiqui yamanajiaqueriqueate Aapani Irioshi. \v 11 Icatiacaqueate Sacaria intsompogui itaaguequeneriquea, yamenitsitariquea irashivantite Amajirote catiacaqueate ocaratapojiguetiquea aretare itaantajitaroca casancavaneri ocantanacagueti itincamijempequiqui. \v 12 Yamenitsitariqueate ariquea icotanacani itsaroitsitanacaquea yamenanaquequeate intati. \v 13 Cotanquitsi icantiri ashivanti: \p —Sacaria, aatoquea pitsaroguitsi, iquemaquempiqueate Aapani Irioshi pamanaquerigueti. Pimanquigare Erisaveti ovojaempiri pirijanite. Pimpajiteri Joanca. \v 14 Aviatimpaquea oshequi pishinevenquempari, aisa irishinejiaquempaquea oshequi caquintejia inquemacojiaquerigueti voaque. \v 15 Irishineventamajaquempariquea Amajirote. Aatoqueate imirimataroqueate vinoja aisa otsipapae cachojaguetatsica. Choocatirajagueti inchoocaque omotijaqui iriniro inchoocamajaqueriqueate Ishire Aapani Irioshi. \v 16 Iroompaquea intsaroventacaajiaquempariqueate igonorojia ichoviquijianaqueca Ishiraeri cameetsanijite intsaroventajiaquemparinijite Aapani Irioshi ashincarica. \v 17 Iriraquea pirijanite inquejetaquempariquea iriratica tsavetantatsica Iriashini, inchoocamajaqueriqueate Ishire Aapani Irioshi choocaquerica Iriashini paesatoniqui, iragavejacaaqueriquea quejetacaquea yagavejacaaquerigueti. Iriatimpa manaqueate irijivaqueriquea Amajirote intsatacaajiaqueriquea igonorojia irivetsinantajiavaquerita shiramparijia irijanijiate. Irirajiaquea teeca inquemisanteji intsatacaajiaqueriquea incomajamajajiaquempa cameetsanijite irinetsanatashitimentajiavaquemparinijite Amajirote incoraquepojaquegueti. \p \v 18 Icantiri Sacaria: \p —¿Queroquea noncoquempani nontsamajatantaquemparoca ocatica picanquenaca? Jac quenquevarimajatanajanatarite, aisa nomanquigare jac quenquevaromajatanaji. \p \v 19 Ariqueate icanqueriquea ashivanti: \p —Naroguentiquea Gaviriero, catiimotarica Aapani Irioshi. Itigarancaquenaquea nonquenquetsatacaaquempiniji noncamanquempi ocatica oguishinejantatsica. \v 20 Cotanquitsiquea imaica teetarite pinquemisantavaquenaji, aatoqueate pagavejaja piquenquetsatajitsi arejevaetaquempa irivoajegueti pirijanite. Coajicaquea aapojacagueti onetsanatantanaquempaca nocanquempica ariquea pinquenquetsatanaje. \p \v 21 Irirajia omporoguijajianquitsica sotsiqui yoguijaveguitarini teequea irisotojaeji Sacaria, iquenquejajiaquequea: “¿Quero ocotacani osamani ichoocatantacaca intsompogui teemporoqui?” \p \v 22 Iroompaquea isotoavetapojajagueti teequea iragavejajempa inquenquetsataje. Yamenajiavaquerigueti itsajianaque chooca yamenaqueca intsompoguiqui teemporoqui. Iriatimpaquea teetarite inquenquetsatajequea, manaqueate ijicojicotapojiquea. \p \v 23 Iroompaquea aapojajaguetiquea savincaguiteri iteroncantanajaroca yantaguetaquenerigueti Aapani Irioshi, yoanajiquea itsovironaquitequi. \v 24 Ariquea oaque Erisaveti, imanquigare Sacaria, cotanquitsiquea ocancaniquea otsovironaquitequi 5 taai, teequeate onigaantajempaquea. \v 25 Ocanquequea: “¡Caavijiqueate icavintsajamajaquenaquea Nomajirote! Ipintsatacotaquenaqueate aatoniji yoguipashiventajana nogonoropae incantajiaque: ‘Aricajate icatsimaqueroquea Aapani Irioshi jeroqueate teeca irijanintantempaji.’ ” \s1 Irashivantite Aapani Irioshi icamanqueroquea Maria irooshipojiquea inchoocaque irijanite \p \v 26 Iroompaquea aapojacagueti 6 otaaite otsaraquitanaquegueti Erisaveti, iriraquea Aapani Irioshi ariquea itigaranquitsitariquea irashivantite pajitatsica Gaviriero iroanaquequea Nasarequi Garireaqui. \v 27 Aritaquequea ochoocatiquea oraniqui manquigarentsi pajitatsica Maria. Iroguenti majinaro iroaquera oquenquevarotanaque. Chooca cashiacaroca ipajitaquea Jose irooshivetapojaca irimanquigatemparoquea. Iriguentiquea ichoviquini Taavini imajirote joriojia coramaniqui. \v 28 Iroompaquea iquijapoji ashivanti otsovironaquitequi, icantapojaqueroquea: \p —¡Pishinetempa, aviguenti ishineventamajatacaca Aapani Irioshi! Itsipataquempi Amajirote. Icavintsajamajataquempi, anaaquero icavintsajajiaquerogueti otsipapae manquigarentsi. \p \v 29 Oquemitsitariquea ariquea ocotanaca otsaroanaque oquenquejanaque: “¿Querocaca icanque?” \v 30 Icanqueroquea ashivanti: \p —Maria, aatoquea pitsaroguitsi, icavintsajamajataquempiquea Aapani Irioshi. \v 31 Imaicaquea irooshipojiquea inchoocapojempi pirijanite. Oncoajicaguitepojeguetiquea irivoaquegueti pimpajitsitempariquea Jesoshi. \v 32 Caavijiquea iranaantaquequea iroganejencamajaquempaqueate iranaajiaqueriqueate maasano. Incantajiqueriqueate Irijanite Aapani Irioshi Anaantamajatatsica. Iriraquea Amajirote Aapani Irioshi impeacaaquempari majirontatsica inquejetajempariquea Taavini choviquitaquerica. \v 33 Impeaquempaquea Imajirojiate ichoviquijianaqueca Jacovoni, incoguitempaniquea irimajirontaquempa, aatoquea opejaa imajirontagueti. \p \v 34 Cotanquitsiquea ocanqueri Maria ashivanti: \p —¿Querocaquea oncotanaquempani picanquenaca? Tequeratatirajatarite quisho iroguenaji shirampari. \p \v 35 Icanqueroquea ashivanti: \p —Incoraquetaquequea Ishire Aapani Irioshi aviatimpaqui. Iriraqueate Irioshimajaca Anaantamajatatsica iragavejacaaquempitarite. Iriraquea pirijanite voanquitsineca aatotarite icovaeguishetimatatsi, incantajiqueriqueate Irijanite Irioshimajaca. \v 36 Quejetacaquea pijitica Erisaveti jac quenquevarovaevetanajaquea, aisa icantajivetaroquea tee agavejempaji orijanintempaji, choocaquequea imaica irijanite, imaicaquea tsaraquitanaquequea icaratacotanaquequea yarejetapojacaroquea 6 otaaite. \v 37 Yagavejaquequeate Aapani Irioshi maasanopae, teequeate taaca opajitaquea manapitsatimatemparineca. \p \v 38 Iroatimpaquea ocanquequea: \p —Iintsija. Ariquea inquempetacaaquenaquea Aapani Irioshi maasanopae picantaquenaca. Naroguentiquea yashincaca. \p Ariquea yoanaji ashivanti. \s1 Maria oanaquequea onejaquitero Erisaveti \p \v 39 Ariqueate onetsanatanacaquea Maria otaampinatanaque oanaquequea guinteninintsiqui Joreaqui otsempitsempiapojacagueti. \v 40 Arejetapojaca oquijapojiquea itsovironaquitequi Sacaria amenapojiroquea Erisaveti, oquenquetsatacaapojaquero. \p \v 41 Oquemitsitaroqueate Erisaveti ocantapojaqueca Maria, ariquea icotanaca imoguecanaquequea irijanite omotijaqui, ichoocamajaqueroqueate Ishire Aapani Irioshi. \v 42 Oquenquetsatsitanacaquea ocarajencavaetanaquequea ocanque: \p —Aviguentiquea icavintsajamajataque Aapani Irioshi. Maasano manquigarentsi icavintsajaqueroquea, cotanquitsiquea aviatimpa caavijiqueate anaaquero ipintsamajataquempi. Ariquea iquejetacaquea pirijanite voanquitsineca caavijiqueate icavintsajamajataqueri. \v 43 ¡Ariotesaa, ocoraquetaquequea onejaquitana iriniro Nomajirote! \v 44 Jeroquea noquemaquempigueti piquenquetsatapojaquegueti ariquea icotanacaquea nirijanite ishinevaetanacaquea imoguecanaque nomotijaqui. \v 45 Icavintsajaquempiqueate Aapani Irioshi piquemisantavaqueritari, pitsaquequea irinetsanaqueroquea maasanopae itsatacaaquempica. \p \v 46 Ariquea ocanquequea Maria: \q1 “Noquenquetsashirentanaquequea noshirequi nocanquequea: ‘Caaviji yoganejencamajata Nomajirote.’ \q1 \v 47 Noshinevaecaquea noshirequi, noshinevencariquea Aapani Irioshi meshijaanaca. \q1 \v 48 Yamenaquenatari naroguentiquea yashincaca teetarite nashintempajiquea ipintsatacotantaquenaca. \q1 Irosatiquea imaica maasano choocajianquitsineca ocaniqui quepatsiqui incantajiaquequea: ‘Caavijiquea icavintsajamajataquero Aapani Irioshi’, \q1 \v 49 iroorijite iriraquea Agavejamajatatsica yantaquena oganejencaguetatsica. \q1 Saanca onaque ivajiro Iriomajatatsica. \q1 \v 50 Icocaniquea ipintsatacojiacaji maasano pincatsajiguirica. \q1 Ariqueate iquejetacaajiacariquea avaesatiniteni, manaquea oavaetanaque. \q1 \v 51 Yonigaaqueroqueate yagavejica yantaguetaquequea oacaantantatsica intati. \q1 Yoguivorocajiaqueriquea aventacojiatsica. \q1 \v 52 Yoguisotoajiaqueriquea majirontajiatsica. \q1 Iriraqueate teeca irimajirontempaji yanaacaajiavajiri. \q1 \v 53 Iriraqueate taseajiatsica yojocajiaqueneriquea cameetsaripae. \q1 Iriraqueate ashintavaetatsica ejempacotia yoajiaqueriquea. \q1 \v 54 Yamitacomajajiaqueriquea ishiraerijia, iriguentitarite irashimajaca. \q1 Iquenquejajiaqueriquea icocaniquea ipintsatacomajajiacari. \q1 \v 55 Icanqueritarite choviquijianacajica paesatoniqui: \q1 ‘Nococaniqueate nompintsatacoquempariquea Averaame aisa maasano inchoviquitanaqueca.’ ” \p \v 56 Oraqueate Maria ochoocaquequea otsovironaquitequi Erisaveti aapojajagueti 3 taai, iroompaquea oanajiqueate ochoocatigueti. \s1 Ivoaquegueti Joanca Viñacajatantatsica \p \v 57 Ocoajicaguitetapojajigueti arejetapojacaquea ovoantajemparica Erisaveti, ovoacotajiqueate iriguenti shirampari. \v 58 Oshinevaetanacaqueate ocanca. Ariqueate iquemacojiaquerogueti maasano irooshiguetanquitsica aisa ojiguetica caaviji icavintsajamajaquero Aapani Irioshi, ishinejianacaquea maasano. \v 59 Iroompaquea aapojajagueti 8 savincaguiteri icoraquecoraqueitaquequea intotsaiquitacaantajiaquero ichonquimashi\f + \fr 1:59 \ft Pamenero \fk Glosario \ft itsavetantajitirogueti \fk Totsaiquimashitagantsi, itotsaiquijiquero ichonquimashi.\f* chaajaniquitirajaca. Inintajiavecaquea impajijiaquerimequea Sacaria iraacotsiquerime iriri. \v 60 Cotanquitsiquea iriniro ocanquequea: \p —Aato, ariguentiquea impajiquempa Joanca. \p \v 61 Iriatimpajia icantajianaquequea: \p —¿Oo querocaquea ococani? Tee inchoocatenicate pijiguetica pajitatsica Joanca. \p \v 62 Ariquea ijicojiqueriquea Sacaria incanquequea ininqueca impajiquempa irijanite. \v 63 Ariqueate iriatimpa ijicotsitaroquea inchapataquiqui intioncanquemparoqueate, yojocajiqueneriquea intioncanquemparoca, itionquitaquea: “Ipajita Joanca.” Mana yoayoaitanaquequea intati maasanojia. \v 64 Iroompaqueate itionquitsitarogueti, ariquea icotanajaqueate iquenquetsatanajiquea, ishinevencariqueate Aapani Irioshi. \v 65 Ariquea iquemacojiaquerogueti maasano quempejitacoguecaroca yamenajianaquequeate intati. Ariquea iquejejianacaquea maasano choocajiatsica otsempipaequi Joreaniqui iquenquetsatacojiaqueroquea. \v 66 Maasano quemacojiaquericaqueate iquenquejajianaquequea icantavacaajianacaquea: “¿Querocacaquea incotanaquempani irira chaajaniquiri oncoajicatapojajegueti?” Yamenajiaquetarite icavintsajamajataqueriquea Amajirote. \s1 Sacaria ishineventamajatanacariquea Aapani Irioshi \p \v 67 Iriraquea Sacaria iriri chaajaniquiri ichoocamajaqueriqueate Ishire Aapani Irioshi, iquenquejacaaqueriquea icanquequea: \q1 \v 68 “Caavijiquea yoganejencavaeca Amajirote Irioshimajaca ashintajiacajica aatimpajia ichoviquijianaqueca Ishiraeri. \q1 Icoraquetashijiacajitari irajaiavajajiquea. \q1 \v 69 Itigaranquimojiacajiquea Meshiantatsica agavejamajatatsica, \q1 irioquea ichoviquitanaqueca Taavini netsanapinitinirica ininqueca coramani. \q1 \v 70 Irootaquequea icantsitacaca paesatoniqui iquenquejacaajiaquerigueti comajamajajiatsica tsavetacojiaqueroca icantaquerica. \q1 \v 71 Inchoocavetaquempaquea iroshequiavaetaquequea catsimajiacajica aisa semaneguintajiacajica, cotanquitsiquea irompejiacajiquea. \q1 \v 72 Iquenquejajiaqueritari maasano avaesatinite ipintsatacojiacariquea, iquenquejacoguitironi ivaaquitote oganejencatatsica icantajiaquerica irinetsanajiaqueneri. \q1 \v 73 Aapani Irioshi icantaqueriquea avaesatinite Averaameni coramaniqui icantamajaqueriquea \q1 \v 74 irompejiacajiquea inchoocajiaquegueti catsimajiacajineca \q1 aatonijite atsaroimati antsaroventajiaquemparigueti anetsanajiaqueroniji inintacaajiacajica, \q1 \v 75 ancomajamajajiaquempaquea, anetsanashirentimojiaquempari maasano savincaguiteriqui anijatirajajigueti. \q1 \v 76 Aisa aviatimpa, irijani, incantacojiquempiquea: ‘Irioquea tsavetacotantirica Aapani Irioshi Anaantamajatatsica’, \q1 aviguentitarite jivaquerineca Amajirote, pincamantajiaqueriquea ishiraerijia irinetsanatsijiaquempaquea iroguijajiavaqueri Amajirote incoraquepojaquegueti. \q1 \v 77 Aisa pintsatacaajiaqueriquea intsajianaquenijite queroquea incojiaquempani irimeshiantajitaquemparica \q1 aatonijite iquenquejacaguiriquea Aapani Irioshi maasanopae igovaeguishere. \q1 \v 78 Ipintsatacomajajiacajitarite Aapani Irioshi \q1 intigarancantaquemparica irira quenapojatsica inquitequi quempevetarica catsirincaiteri isotoguigueti, \q1 \v 79 irisavincaguitetacojiaqueriquea pitsecacojianquitsica, irirajia guintenijianquitsica otsimancacojiavetacarigueti metojagantsi. \q1 Intsatacaajiacaji queroquea ancojiaquempani aatoniji ashoshoguiteta mana anchoocajiaque cameetsa.” \p \v 80 Ariquea iquenquevaritanaquequea chaajaniquiri, itampishishirentanaquequea. Ariguenti ichoocaguitini osamani oquitamampororoipojigueti irosati yonigaampojaca ipariitanacaroquea itsatacaajiaqueri ishiraerijia. \c 2 \s1 Ivoaquegueti Jesoshi \r (Mt. 1.18-25) \p \v 1 Ariqueate chaajaniquitirajaguetiquea Joanca icanquequea majirontatsica Sesa Aogoshito intioncacojiaquempaquea maasano caquintejia guinteninintsipaequi intsatantaquemparica quero icarataqueni maasano, \v 2 teetarite intioncacotempanica coramaniqui. Iroaqueratarite intioncacotaquempaquea imaica ipeacagueti Shirenio quejemajirovetacarica Sesa irinetsanaguequeneriquea maasano ontaniqui Shiriaqui. \v 3 Iroompaquea yoayoaitanaquequea maasano querocagueti ichoocajiavetagueti choviquijianaquerica coramani, intioncacojiaquempaqueate. \p \v 4 Iriraquea Jose iquenapojaque Nasarequi Garireaqui, itoncotoncoguetanaque Joreaqui, yoanaquequea iguinteniqui Taavini, opajita Verene, iriotarite choviquitanaquerica coramani, irio ivaesatiniteni. \v 5 Yoanaque ontaniqui intioncacotempaniji, itsipatanacaroquea Maria icashiacaca irimanquigaquempaca, tsaraquitaquequeate. \v 6 Ariquea yarejevepojacagueti Verenequi aapojacaquea ovoacotantajempaca Maria. \v 7 Ovoaqueriquea opariacaca. Ampiguiricacotantacariqueate paañoqui, ojoquijitantacariquea ishecatantaca viratsi, teetarite onchoocavetempaji querocampate irimaapojeni tsovironaquiqui imaantapinijitacaca. \s1 Irashivantijitete Aapani Irioshi yonigaajiapojacari quempoguijajiguirica ovejapae \p \v 8 Ontaniquiquea irooshiquegueti Verene ochoocaquegueti cataromashi ichoocajiaquequea quempoguijajiguirica oveja itinajaventajiacariquea irovejajiate. \v 9 Ariqueate yamenitsitari catiaca irashivantite Amajirote. Itsirencacotantajiapojacariquea iroganejencare Amajirote, itsaroamajajianaquequea. \v 10 Cotanquitsiquea icantajiguiri ashivanti: \p —Aato pitsaroajiguitsi. Iroguentiquea nocoraquetantacaca noncamanquempiquea shinetacaajiaquempineca pishinemajatantajianaquempaca aviatimpajia aisa maasano pigonorojia. \v 11 Ontaniquiquea ontaniqui Verenequi ichoocavetagueti Taavini coramaniqui voaquequea Meshiajiaquempineca, iriotaque Quirishito\f + \fr 2:11 \fk Quirishito. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* Amajirote. \v 12 Imaicaquea poapoaitanaquegueti pamenajiapojaqueriquea ampiguiricacotacaquea paañoqui yojoquijicaquea ishecatantaca viratsi. Irootaquequea pintsatantaquempaca teetarite namatavijajiguempiji. \p \v 13 Taampina iconijatsitapoja iriatimpaqui itsipapae inquitequitica catintiijiacaquea icarapiovaetaque. Ishineventajiacariquea Aapani Irioshi icantajigui: \q1 \v 14 “Ontaniquiqueate jenoqui incantajiqueriqueate: ‘Caavijiquea yoganejencamajata Aapani Irioshi.’ \q1 Acaniquiquea quepatsiqui inchoocajiaquequea cameetsa maasano incavintsajajiaqueca Aapani Irioshi.” \p \v 15 Ariqueate yoayoaitanajigueti irashivantijitete Aapani Irioshi jenoqui inquitequi, iquenquetsatavacaajianacaquea iriatimpajia icantajigui: \p —Jamequetishiatsi oahoaitanaque Verenequi amenajiaquiteriqueate itsatacajaianacajica. \p \v 16 Yoayoaitanaquequea, itaampinatanaque yarejerejeipojaca yamenajiapojiroquea Maria aisa Jose jeri aisa chaajaniquiri joquijitaca, yojoquijitantacaroquea ishecatantaca viratsipae. \v 17 Iroompaqueate yamenajiapojirigueti itsavetantajiapojaqueroquea maasanopae icamanquerica irashivantite Aapani Irioshi irashi chaajaniquitirajaca. \v 18 Maasano quemajiavaquerica itsavetantajiaquerogueti yamenajianaquequeate intati. \v 19 Oraquea Maria ococaniquea oquenquejaguitironiquea maasanopae, teetarite ompeacotemparoji. \v 20 Ariquea yoayoaitanajiquea quempoguijajiguirica oveja, ishineventajianacariquea Aapani Irioshi, yamenajiaquequeate onetsanatanacaquea maasanopae icantajiaquerica irashivantijitete Aapani Irioshi. \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi teemporoqui \p \v 21 Ariqueate yarejetacotapojacarogueti savincaguiteri 8 itotsaiquijiqueriquea ichonquimashi irijanite Maria. Ipajijiqueriquea Jesoshi, aritarite icanquero irashivantite Aapani Irioshi itsatacaaquitirogueti tequeratagueti inchoocatimateji. \p \v 22 Ariquea iriraquea Jose aisa Maria inetsanaqueroquea ocanqueca itioncacotanaqueca Moishishini,\f + \fr 2:22 \ft Coramani Aapani Irioshi itioncacaaquerigueti \fk Moishishi \ft (Irev. 12.2-8) icanti ovoacotajegueti manquigarentsi irijanite, oguijacotempa 40 savincaguiteri aato oita teemporoqui. Avisanaquegueti 40 savincaguiteri oanaque teemporoqui ojocapojaqueneri saserorote ovejajaniquite aisa emoreni (irioca jeento) intaashitaquenerica Aapani Irioshi. Aatogueti ichoocati ovejate cameetsataque ojocaqueneri mavite emoreni (irioca jeento).\f* jeroquea arejetapojajagueti savincaguiteri incantantajiaquemparica saserorote: “Cameetsatanajimpi imaica aatoniji picovaetajiro teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi”, yoanaquequea Jose aisa Maria Jerosarequi yaajianaqueriquea Jesoshi teemporoqui incanquequea: “Jeri irica irijani.” \v 23 Ariquea iquejetacaajiacaroquea imaica cameetsanijite irinetsanatimentajiaqueronijite Itioncacaantaqueca Amajirote coramanitica ocanquequea: “Maasano iriquetica pipariacaca pirijanincaca pojocajeneriquea Amajirote irashintajempariniji.” \v 24 Yoayoaitanaquequea yaajianaquequea viratsi yojocajiaqueneriquea saserorote intajaiaqueneriquea Aapani Irioshi, irinetsanajiaqueroniji Itioncacaantaqueca Amajirote ocanquegueti irojocajiaqueneriquea “mavite jeento irioca mavite emoreni iriaqueraca quimoponatananquitsica.” \p \v 25 Oraniquiquea Jerosarequi choocaquea aparo tsaroventamajatarica Aapani Irioshi, ipajitaquea Shimeone. Icomajamajatacaquea. Yoguijaguitiniquea coramaniqui incoraquetaquequea Meshiantanquitsineca shinetacaajiajemparineca ishimampojancajiacagueti maasano ishiraerijia. Iriguentiquea choocaqueri Ishire Aapani Irioshi. \v 26 Iriotaquequea cantaquerica aatotagueti yameniri incoraquequegueti Meshiantanquitsineca intigarancaqueca Aapani Irioshi, aatotajate imetojita. \v 27 Irira Ishire Aapani Irioshi itigaranquitariquea Shimeone iroanajequea teemporoqui, iquijapojajiquea otantotacagueti. Ariquea ichoocaque icoraquejiaquegueti Jose aisa Maria yamajiaquerigueti Jesoshi irinetsanataqueronijite itioncacotanaqueca Moishishini coramanitica. \v 28 Iriraquea Shimeone yamenavaquerigueti Jesoshi yaitsitariquea yatsomajitsitari ishineventanacariquea Aapani Irioshi icanqueriquea: \q1 \v 29 “Imaicaquea, Nomajirote, jac netsanatapojaca picanquenaca coramanitica. \q1 Pininquegueti nometojaque imaica naatimpa paajanire, cameetsavaeque. \q1 \v 30 Imaicatari nonejaqueri noquijaqui meshiantanquitsineca pitigarancaqueca, \q1 \v 31 pinetsanatimojiaquerica maasano caquinteguetanquitsica. \q1 \v 32 Intsirencacoshirentajiaqueriquea teeca iriojia joriojia intsajiaquenijite queroquea incojiaquempani irimeshiantajitaquemparica. \q1 Inquemacojiaquerigueti irishinevaejiaquempaquea, irishineventajitaquempariquea ishiraerijia pashintajaca.” \p \v 33 Ariquea iquemavaquerigueti Jose aisa iriniro Jesoshi iquenquetsatacoquerigueti yamenajianaquequeate intati. \v 34 Iriraquea Shimeone yamanacoventajiaqueriqueate icanquequea incavintsajamajajiaqueriquea Aapani Irioshi, ariquea icanqueroquea Maria iriniro Jesoshi: \p —Pamenequea quero incotanaquempani iricatica, irio iromposantajiaquempaca oshequini Ishiraeriqui, irio aisa incatiantajianajempaca itsipajia oshequini.\f + \fr 2:34 \ft Icanquegueti \fk irio iromposantajiaquempaca \ft icantacotaqueri irirajia caarica quemisantirica Jesoshi impomatsajiaquempaquea quejetaca iromposaquempa. Icanquegueti \fk irio aisa incatiantajianajempaca \ft icantacotaqueri irirajia quemisantaquerineca Jesoshi, irogueshishirentajigueri incatiashirentajianaje.\f* Ironigaantaqueroquea inintaqueca Aapani Irioshi, cotanquitsiquea inchoocagarantajiaquequea oshequini manintaquerineca, \v 35 onconijavaetantanaquempaca iquenquejajiaqueca. Maasanopaequea ocatica manaqueate oshimampojancacaaquempiquea aviatimpa, manaquea onquejevequemparo irisatajajitempigueti osotoatsantsamenivaeque. \p \v 36 Ariquea ochoocaquequea oraniqui aparoquea manquigarentsi tsavetantiroca icanqueroca Aapani Irioshi opajitaquea Aana, iroguentiquea irorijanite Panoerini ichoviquitanaqueca Ashereni coramanitica. Iroatimpaquea oquenquevarovaetini coramani. Oraqueate iroaqueragueti oquenquevarotanaquegueti imanquigajivecaroquea, ariquea anaanajaguetiquea 7 ajagantsini imetojaquequea manquigavecaroca. \v 37 Imaicaquea ochoocatashitajaquea ocaravaetanaque 84 ajagantsini. Ocoguitaniquea ochoocapiniquequea teemporoqui. Osanticopiniqueroquea osheca teequea oshecatajempaji cameetsanijite osavicavenquerinijite Aapani Irioshi amanaqueriquea savincaguiteriqui aisa pitsecariqui. \p \v 38 Irooqueate amenavaquerigueti Jesoshi yamajiquerigueti ocoraquepojiqueate ocanqueriquea Aapani Irioshi: \p —¡Ariotesaa, cameetsavaeque! \p Ariquea otsavetacotantaqueriquea ocantajiaqueriquea maasano oguijajiaquerica incoraqueque ompetajemparoneca Jerosare. \p \v 39 Iroompaquea Jose aisa Maria iteroncajianaquerogueti inetsanajiaquerogueti maasanopae Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi icampojajaqueate Garireaqui, yoayoaitanaquequea iguintenicagueti Nasarequi. \v 40 Iriraquea Jesoshi arimpa ijatiriquea iquenquevaritanaque itampishitanaquequea, aisa itsamajati iquenquejamajatanaque. Caavijiquea icavintsajamajataqueri Aapani Irioshi. \s1 Yoaquitigueti Jesoshi teemporoqui \p \v 41 Icantacoguitani iriri aisa iriniro aapojajagueti savincaguiteri Paashicoa yoayoaitapiniquequea Jerosarequi. \v 42 Iroompaquea yajagantsitacocagueti Jesoshi 12 irajagantsite, aapojajagueti aisa Paashicoa, ariquea itsipatanacari. \v 43 Iroompaquea anaanajaguetiquea Paashicoa icantajianajagueti, iriraquea Jesoshi chaajaniquitirajagueti ichoocatajiquea oraniqui Jerosarequi. Cotanquitsiquea Jose aisa iriniro Jesoshi teequea intsajigueji, \v 44 yamenajiaquequea ariji yoguijaguijaitanajiriquea igonorojia. Ariquea opitsecavetanajagueti yamenaguevetajari tee anejeriji, itsitacaguevecaroquea oraniqui icoacotsivetariquea ijiguetica aisa itsipatsipaicaca, \v 45 teequea iramenajigueriji, tee anejeriji. Osavincaguitevetanacagueti yoayoaitajatiquea Jerosarequi iramenaguetapanajanteritaquea. \v 46 Ocarataque 3 savincaguiteri yamenaguetajiri, ariquea yamenapojajiri quijaque otantotacagueti teemporo, savicaquequea iconoajiacariquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini coramanitica, iquemisantajiavaqueriquea icoacotantavaqueroquea. \v 47 Iriatimpajia icoacotsimajavetariquea manamajaguetanquitsica, cotanquitsiquea iriatimpa yoguisotoajiavaqueneriquea. Maasano quemajiavaquerica yamenamenaitanaquequea intati, yamenajiaqueriqueate caaviji itsamajati. \p \v 48 Oraquea Maria aisa Jose yamenapojajirigueti yamenajianaquequea intati. Ariquea ocanqueriquea iriniro: \p —¿Taaquea, irijani, piquejetantajiaquenaca imaica? Namenaguevetajimpiqueate naatimpa aisa piri notsitacaguevecaroqueate, tee anejempiji, ocantavaetaquitanaquea tsarorec. \p \v 49 Iriraquea Jesoshi icanqueroquea: \p —¿Queroquea ococani pitsitacavaetantavetanacaroca pamenajiaquenaquea? ¿Arimpate tee pintsateji iroguentiquea nosavicaventamajaque inintaguetica Aapani? \p \v 50 Cotanquitsiquea iriatimpajia teequea intsajigueji taacaquea icanqueca. \p \v 51 Ariqueate itsipatsipaitanajariquea Nasarequi. Iriatimpaquea icocaniquea iquemisantamajatiriquea iriri aisa iriniro. Iroatimpaquea ococaniquea oquenquejacoqueroquea maasanopae icanqueca, teequea ompeacotemparoji. \v 52 Iriraquea Jesoshi arimpaquea iquenquevaritanaque, aisa arimpaquea itsamajatanaque. Iriraquea Aapani Irioshi ishinevencariquea, aisa caquintejia maasano ishineventajiacariquea. \c 3 \s1 Itsavetantanaquequea Joanca Viñacajatantatsica oquitamampororoipojaquegueti \r (Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Coramani imajirontaca Tiverio Sesa Iromaqui. Iroompa ovegaratacagueti 15 ajagantsini imajirontacagueti, choocaquea iramajirore pajitatsica Pontsio Pirato itigarancaqueca irinetsanajiaqueneriniji Joreaquitica. Iriraquea Erorishi\f + \fr 3:1 \ft Iriratica \fk Erorishi \ft irio icantajitica Erorishi Antipashi. Iririni aisa ipajita Erorishi, irio majirontanquitsica ivoaquegueti Jesoshi (pamenero Irc. 1.5; Mt. 2.1-19).\f* iriguentiquea netsanajiguirica Garireaquitica. Choocaquea iriguentijeguite pajitatsica Jeripe, iriatimpaquea iriguentiquea netsanajiguirica Itoreaquitica aisa Teraconitequitica. Iriraquea netsanatantatsica ontaniqui Aviriniaqui ariguenti ipajica Irisaniashi. \v 2 Aisa choocaquea mavite saserorote anaantamajatanquitsica. Aparoquea ipajitaquea Anashi, iriraquea itsipa ipajita Caipashi. Iriraquea Joanca, irijanite Sacaria, choocaquea ontaniqui, ichoocaquequea osamani oquitamampororoitapojigueti. Ariquea iquenquetsatacaaqueri Aapani Irioshi. \v 3 Iquemaquerigueti Joanca yoanaquequea icantanacaroquea Jororanequi, itsitacavaejianaqueriqueate choocajiatsica oraniqui, itsavetantavaetanaqueroqueate icantajiguiriquea: “Pincantashitatijaianajempa povashiantajianajero pipeacaaguishejiavecaca, piviñacajajianaquempaquea aatonijite icatsimatimentajiguimpiroquea Aapani Irioshi maasanopae pigovaeguisherejia, manaqueate irishetajempiroquea.” \p \v 4 Aritarite itionquicaroquea Isaiashini coramani icanquequea: \q1 “Inquenquetsataquequea oquitamampororoitapojigueti iririjencani, incanquequea: \q1 ‘Pinetsanatashijiavaquempari Amajirote inquenantapojempaca, \q1 pintanarejagueteneri iguenavoquiropae ontampaticapoquitantanaquempaca. \q1 \v 5 Querocacaquea oquichovitoquiaguecagueti intijajiquero cameetsanijite ovepampajantanajempaca. \q1 Oraquea otsempiguetatsica aisa otsonquiinapae irivepampajajiguequero. \q1 Oraticaquea quenavoquirontsi ticopoquiguetanquitsica ontampaticavoquitanaque. \q1 Irooqueate quenavoquirontsi quichovitoquiaguetanquitsica irivevajajiguetaqueroqueate. \q1 \v 6 Ariquea iramenajiaque maasano caquinte quero icota Aapani Irioshi imeshiantigueti.’ ”\x + \xo 3:6 \xt Is. 40.3-5.\x* \p \v 7 Oraqueate yoayoaitanaquegueti tirorerere caquintejia iriviñacajajigueriquea Joanca, iriatimpa icantajiavaqueriquea: “¡Quejejiaquempiquea irijanijiate sanatari! Pitsanirovetacaquea. ¿Taate cantajiaquempi picoraquecoraqueitantacaca acaniqui noviñacajajiaquempiquea aatonijite icatsimajiguimpiquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti incatsimatimentajiaquerigueti maasano igovaeguisherejia? \v 8 Iintsija pinetsanamajajianaquempaja iramenajiaquempinijite maasano arimajaca picantashitatijaianaja povashiantajianajiro picovaeguishevetacaca, pintsaroventamajatanajemparija Aapani Irioshi. Imaica aatoja picantajigui: ‘Aatoqueate icatsimajigana Aapani Irioshi, naroguentitari ichoviquijiani Averaameni.’ Pamenajigueroja oratica mapiporoqui. Irininquegueti Aapani Irioshi iragavejaquequeate impeacaajiaquemparoquea ichoviquivaejianaqueca Averaameni. \v 9 Jac, yaajitiro poshontyo, itsitijitanaquero inchaquijitaquero ovari maasano inchato teeca oncameetsateji oitsoqui, ariquea intajaiquero paamariqui.” \p \v 10 Iriatimpajia icantsijigariquea: \p —¿Querocaquea noncojiaquempani? \p \v 11 Icantiriquea Joanca: \p —Choocagueti ashintanquitsica mavite iitsaare irojocagaranqueneriquea quericaca teeca inchoocatacoteji. Aisa quericaca choocatacotanquitsica isheca irojocaqueneriquea teeca inchoocatacoteji. \p \v 12 Ariquea ichoocajiaquequea oraniqui capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae,\f + \fr 3:12 \fk imentaqui. \ft Coramani tee inchoocavetempaji quenapapana ipeacaantajitaca paperipana, iroguenti choocatanquitsi imentaqui cavorejatatsica. Irootaque ivegaratantajitaca coramani.\f* iroguentiquea icoraquetashijiaque iriatimpajia aisa incampojeriquea Joanca iriviñacajajiaqueri. Iquemajiaquerigueti iquenquetsavaequegueti Joanca icantsitanacaquea iriatimpajia: \p —Tsatacaantantatsica, naatimpajia, ¿querocaquea noncojiaquempani? \p \v 13 Icantsijigariquea: \p —Imaicaquea aviatimpajia aatoja poganaajiguiniriquea pigonorojia, iroguenti paajiaque intati icanqueca majirontatsica. \p \v 14 Ariquea icoacojiaqueriqueate coaretapae aisa icantsijigariquea: \p —Naatimpajia, ¿querocaquea noncojiaquempani? \p Icantajiguiriquea Joanca: \p —Aviatimpajia aatoqueate paapitsajiguiritsi taaca opajitapae yashincaca itsipapae aisa aatoquea picantajiguiri: ‘Aatogueti pojocanaro noninqueca noncatsimaquempiquea.’ Aatoja pamanantajigui imentaquipae itsipa, aatoja picantitsi: ‘Aatogueti pojocana nontsojevenquempiquea incatsimaquempiquea majirontatsica.’ Iriraquea imentaquitsite ivegaraquempica majirontatsica ariotapojaquequea, aatoquea pinintajiguitsi itsipapae. \p \v 15 Irirajiaquea maasano capiocajianquitsica oraniqui ariquea icojianaca inintamajajianaquequea intsamajajiaqueri Joanca iriocajate Quirishitotatsica.\f + \fr 3:15 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* \v 16 Cotanquitsiquea Joanca icantajiguiriquea maasano: “Naatimpa iroguenti nantaque noviñacajatantajiaquempiro oja iramenantajiquemparoca arimajaca picantashitatijaianaca povashiantajianajiroquea pipeacaaguishetacaca, cotanquitsiquea incoraquepoje impoitapojenaneca caaviji yanaaquenaquea yagavejamajati. Ooshiatsi, aatotarite noquempejitaritsiquea iriatimpa nompeaquempame amiquerineca noishorejacoquerimeca igaviguitire. Iriatimpa inquempetacaantaquemparo iroviñacajatantajiaquempiri Ishire Aapani Irioshi aisa paamari.\f + \fr 3:16 \fk Paamari \ft oquenquetsatacotaquero mavitepae. (1) Pamenero otsapa 17 acaniqui ocantacoquerogueti camorecari intaantajitaquempaca caarica netsanatiro ininqueca Aapani Irioshi. (2) Pamenero aisa Ya. 2.3 ocantacoquerogueti icoraquepojaquegueti Ishire yamenajiquero quejevetaca paamari. (3) Pamenero aisa 1 Co. 3.13 ocantacoquerogueti iramenantajitaquemparogueti yantaguetaqueca maasano caquinte.\f* \v 17 Incoraquepojaquegueti iroashiguetapojempariquea queri tsaroventamajacarica. Inquempetanaquemparoquea aguerogueti oitsoqui, asagorejitemparo, ampishoncavaqueroquea oncoraquejencaquegueti chovigajenca, aanaqueroquea osagoma, onchoocatashitanaquempa oitsoqui. Aguijaavaqueroquea shimatoqui anquempoguijitemparoquea. Oraquea osagoma antaitemparoquea. Ariquea inquempetaquempaquea Amajirote incapiocajiapojaqueriquea tsaroventamajacarica intsipatsipaitanajempari jenoqui ichoocatigueti Aapani Irioshi. Iriraquea teeca intsaroventajiguempariji intigarancaqueriquea camorecariqui teeca ontsivacavaete, incoquempaniquea irantsipevaejiaquempaquea.” \p \v 18 Ariquea iquejetacaquea imaica Joanca icamantajiaqueri maasano quero incojiaquempani, oshequi icamantaguetaqueri, itsavetacotimojiaqueri Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica. \p \v 19 Aisa icantomajaqueriquea majirontatsica Erorishi, yamenaqueriquea yaapitsaqueriqueate iriguentijeguite imanquigare pajitatsicaquea Eroriashi. Teetarite aparoquea onchoocateji ocatica. Icantimentaguequeriquea aisa taaca opajitapae icovaeguisheguetacaca. \v 20 Ariquea yogaavaetanaca Erorishi, yogavitaquero oca: isantanatacotsitariquea Joanca. \s1 Iviñacajatacaantacaquea Jesoshi \r (Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11) \p \v 21 Oraqueate tequerataguetiquea irisantanatacojiteriji Joanca, choocatirajaquea iviñacajatantaguitiniquea, ariquea iviñacajatacaantajiaca oshequini caquintejia, ariquea iquejetacaquea aisa Jesoshi iviñacajatacaantacaquea iriatimpa. Ariquea iriraquea Jesoshi yamanaqueriquea Iriri. Iroompaquea yamanaquitiguiriquea otanarejanacaquea inquite \v 22 yamenajitavaqueriquea Ishire Aapani Irioshi iquempetapojacariquea emoreni yampiguiricashipojacariquea iriatimpaqui. Ariquea iquenquetsajencajitanaque jenoqui inquitequi, icanque: \p —Aviguentiquea Irijani nopintsamajatacaca, noshineventamajataquempiquea aviatimpa. \s1 Choviquijianaquerica Jesoshi \r (Mt. 1.1-17) \p \v 23 Ariquea yajagantsitacotanaquequea Jesoshi 30 ajagantsini iparianacarogueti itsatacaantaque. Ijijitaquejiquea iriojiquea irijanintamajatari Jose, cotanquitsiquea iriguentiquea choviquitanaqueri Eri.\f + \fr 3:23 \ft Omanaca ocatica oguipitsocaquerogueti. Oraquea iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk huios, \ft chooca mavite aguenquetsatsarequi oguipitsocaquerogueti: oconoagarantaca ocanque “irijanite”, oconoagarantaca aisa ocanque “ichoviquitanaqueca”. Omanaca aisa otsipa: tee onconigamajateji queri ocantacotaqueca ichoviquitanaqueca Eri. Iriogueti Jose ocantacotaque guiriegotsaqui ocanquegueti \fk huios...tou Eli, \ft oguipitsocaquero “irijanite Eri”. Cotanquitsiquea iriogueti ocantacotaque Jesoshi, oguipitsoqueroquea “ichoviquitanaqueca Eri”. Mateo 1.16 ocanti iriri Jose ipajita Jacovo, irootaquequea namenantacaca acaniqui irio ocantacotaque Jesoshi ichoviquitanaqueca Eri. Chooca otsipa itioncaqueca jorio coramani ocanti iri Maria ipajita Eri. Irioca tioncacotanquitsica acaniqui, iriotari choviquitanaquerica Jesoshi.\f* \q1 \v 24 Iriraquea Erini iriguenti irijanite Matate. \q1 Irira Matateni iriguenti irijanite Irevi. \q1 Irira Irevini iriguenti irijanite Merequi. \q1 Irira Merequini iriguenti irijanite Jana. \q1 Irira Janani iriguenti irijanite Jose. \q1 \v 25 Irira Joseni iriguenti irijanite Matatiashi. \q1 Irira Matatiashini iriguenti irijanite Amoshi. \q1 Irira Amoshini iriguenti irijanite Naomo. \q1 Irira Naomoni iriguenti irijanite Eseri. \q1 Irira Eserini iriguenti irijanite Nagai. \q1 \v 26 Irira Nagaini iriguenti irijanite Maati. \q1 Irira Maatini iriguenti irijanite Matatiashi. \q1 Irira Matatiashini iriguenti irijanite Semei. \q1 Irira Semeini iriguenti irijanite Joseco. \q1 Irira Joseconi iriguenti irijanite Jora. \q1 \v 27 Irira Jorani iriguenti irijanite Joanani. \q1 Irira Joananini iriguenti irijanite Iresa. \q1 Irira Iresani iriguenti irijanite Sorovaveri. \q1 Irira Sorovaverini iriguenti irijanite Saratieri. \q1 Irira Saratierini iriguenti irijanite Neri. \q1 \v 28 Irira Nerini iriguenti irijanite Merequi. \q1 Irira Merequini iriguenti irijanite Ari. \q1 Irira Arini iriguenti irijanite Cosame. \q1 Irira Cosameni iriguenti irijanite Erimarami. \q1 Irira Erimaramini iriguenti irijanite Eri. \q1 \v 29 Irira Erini iriguenti irijanite Josoe. \q1 Irira Josoeni iriguenti irijanite Eriesere. \q1 Irira Eriesereni iriguenti irijanite Jorimo. \q1 Irira Jorimoni iriguenti irijanite Matate. \q1 \v 30 Irira Matateni iriguenti irijanite Irevi. \q1 Irira Irevini iriguenti irijanite Shimeone. \q1 Irira Shimeoneni iriguenti irijanite Joraa. \q1 Irira Joraani iriguenti irijanite Joname. \q1 Irira Jonameni iriguenti irijanite Eriaquime. \q1 \v 31 Irira Eriaquimeni iriguenti irijanite Merea. \q1 Irira Mereani iriguenti irijanite Mena. \q1 Irira Menani iriguenti irijanite Matata. \q1 Irira Matatani iriguenti irijanite Natani. \q1 \v 32 Irira Natanini iriguenti irijanite Taavi. \q1 Irira Taavini iriguenti irijanite Isai. \q1 Irira Isaini iriguenti irijanite Overi. \q1 Irira Overini iriguenti irijanite Voose. \q1 Irira Vooseni iriguenti irijanite Saramoni. \q1 Irira Saramonini iriguenti irijanite Naasone. \q1 \v 33 Irira Naasoneni iriguenti irijanite Aminaravo. \q1 Irira Aminaravoni iriguenti irijanite Arame.\f + \fr 3:33 \ft Oconoagarantaca paperi ocanti ocaniqui: “Irira Aminaravoni iriguenti irijanite Aramini. Irira Araminini iriguenti irijanite Arini.”\f* \q1 Irira Arameni iriguenti irijanite Eserome. \q1 Irira Eseromeni iriguenti irijanite Parese. \q1 Irira Pareseni iriguenti irijanite Joraa. \q1 \v 34 Irira Joraani iriguenti irijanite Jacovo. \q1 Irira Jacovoni iriguenti irijanite Ishaaco. \q1 Irira Ishaaconi iriguenti irijanite Averaame. \q1 Irira Averaameni iriguenti irijanite Tare. \q1 Irira Tareni iriguenti irijanite Nacori. \q1 \v 35 Irira Nacorini iriguenti irijanite Serogui. \q1 Irira Seroguini iriguenti irijanite Iragao. \q1 Irira Iragaoni iriguenti irijanite Peregui. \q1 Irira Pereguini iriguenti irijanite Evere. \q1 Irira Evereni iriguenti irijanite Shera.\f + \fr 3:35 \fk Shera. \ft Icantajitiri aisa “Sara” \fk (Sala).\f* \q1 \v 36 Irira Sherani iriguenti irijanite Cainane. \q1 Irira Cainaneni iriguenti irijanite Arepaquisare. \q1 Irira Arepaquisareni iriguenti irijanite Sheme. \q1 Irira Shemeni iriguenti irijanite Noe. \q1 Irira Noeni iriguenti irijanite Irameco. \q1 \v 37 Irira Irameconi iriguenti irijanite Matosare. \q1 Irira Matosareni iriguenti irijanite Enoco. \q1 Irira Enoconi iriguenti irijanite Jarete. \q1 Irira Jareteni iriguenti irijanite Maarareere. \q1 Irira Maarareereni iriguenti irijanite Cainane. \q1 \v 38 Irira Cainaneni iriguenti irijanite Enoshi. \q1 Irira Enoshini iriguenti irijanite Sete. \q1 Irira Seteni iriguenti irijanite Arai. \q1 Irira Araini iriguenti irijanite Aapani Irioshi.\f + \fr 3:38 \ft Icanque \fk Irira Araini iriguenti irijanite Aapani Irioshi, \ft teenica inchoocatenica caquinte irijanintacarica Arai, mana ipeacaacariquea Aapani Irioshi.\f* \c 4 \s1 Inintavecaquea ampatsini irantacaaquerime Jesoshi teeca irininteji Aapani Irioshi \r (Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13) \p \v 1 Oraquea iroaqueragueti iviñacajatacaantacagueti Jesoshi Jororaneniqui ichoocamajapojaqueriqueate Ishire Aapani Irioshi, yaanaqueriquea ontaniqui oquitamampororoitapojaquegueti. \v 2 Ariquea icoraquetashiqueriquea imajirote ampatsini yasereseretaqueriquea yamenantavetacari inintavecaquea irantacaaquerime teeca irininteji Aapani Irioshi. Ariquea ichoocaque Jesoshi oraniqui oavaetanaquequea 40 savincaguiteri, teequea irishecatempaji. Ogatsimajatanaqueri itase. \v 3 Iroompaquea icantaqueriquea ampatsini: \p —Iintsija arimajagueti aviguentica Irijanite Irioshi iintsijate pincanteroja ocatica mapi ompeanaquempata pan pishecataquempaca. \p \v 4 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Choocatarite otioncacocagueti ocanquequea: ‘Teequea aparo ontampishitacaanteji isheca caquinte, jero aisa maasano icanqueca Aapani Irioshi.’ \p \v 5 Iroompaquea yaanaqueriquea jmm agasataanquitsica yonigaaguetaqueri maasanopae quepatsi yashincaca majirontaguetatsica aisa maasanopae yashintajiacaca. \v 6 Icanqueriquea: \p —Iintsija nompeacaitsitempiquea imajirojiate maasano, nojocaquempiquea maasano yashintajiacaca. Aritarite maasanopae ocatica pamenaguequeca iroguentitari nashi. Naatimpaquea nagavejaque nojocaqueneri quericaca nonintacaaqueca. \v 7 Ariguetija piguerovenquena pintsarovenquena, pashintaguetaquemparoquea maasano. \p \v 8 Icantsitanajaquea Jesoshi aisa icanqueri: \p —Choocatarite otioncacagueti ocanquequea: ‘Pintsaroventaquemparija Majirontamajatatsica Pirioshite, aparoqueate iriguenti pimajirontamajaquempa.’ \p \v 9 Iroompaquea ariquea yaanaqueriquea Jerosarequi icatiacaapojacariqueate teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi ochoviinatapojacagueti ocaravaequequea jenoqui ocanca, icanqueriquea: \p —Iintsija arimajagueti aviguentica Irijanite Irioshi, iintsijate pisapocanaque isaviji, \v 10 ocanquetarite itioncacojiquerogueti ocanque: \q1 ‘Intigarancajiaquempiriquea Irioshi irashivantijitete, \q1 quisho iroaroaitanaquempi.’ \q1 \v 11 ‘Irajiricanaquempiquea irantsomajanaquempi \q1 aatonijite pitsitincapojaro mapi.’ \p \v 12 Icantsitanacaquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Cotanquitsiquea choocatarite itioncacojiquerogueti aisa ocanquequea: ‘Aatoquea pamenantaritsi Majirontamajatatsica Pirioshite.’ \p \v 13 Ariquea iriraquea imajirote ampatsini iteroncaquerogueti maasano yamenantavetacarigueti, itsinampirejavetajatari. \s1 Yoanajiquea Jesoshi Garireaqui itsatacaantaguetanaque \r (Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15) \p \v 14 Iroompaquea yoanajiqueate Jesoshi Garireaqui. Ariquea ichoocamajaqueriquea Ishire Aapani Irioshi yagavejacaaqueriquea, ariquea iquemacojiaqueriquea maasano choocajiatsica oraniqui. \v 15 Itsatacaantaguetanaquequea shinagogapaequi\f + \fr 4:15 \ft Oratica icantajitica \fk shinagoga \ft iroguenti icapiocantajiaca joriojia yapatsajavantantaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi aisa yamanantapinicarica. Querocagueti iguinteniguetacagueti joriojia incarajiaquegueti 10 shirampari quenquevaritatsica iragavejaque impeacaaquemparo shinagoga. Incoguiitempariquea aparo jivaquerineca.\f* icapiocantapinijiacaca joriojia, ishineventajianacariquea maasano. \s1 Itsatacaantavetacagueti Jesoshi Nasarequi \r (Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6) \p \v 16 Ariquea yoanaquequea Jesoshi Nasarequi iquenquevaritaquegueti coramani. Iroompaquea aapojajagueti savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaquequea shinagogaqui icapiocantapinijiacaca joriojia, iquijapojaquequea, ariqueate icotaniquea iriatimpa yoampinicaroqueate savincaguiteri imagorejantajitaca.\f + \fr 4:16 \fk imagorejantajitaca. \ft Irira joriojia imagorejapinijiaque saavaroqui.\f* Ariquea icatiacaquea irampatsajavantaquero Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. \v 17 Yojocajiqueneriquea paperi itioncanaqueca tsavetantatsica Isaiashini coramaniqui. Yaitsitaroquea iponarejitaro yapatsajavantaqueroquea yamenaguequeroquea otioncacagueti ocanquegueti: \q1 \v 18 “Ichoocaquenaqueate Ishire Amajirote, \q2 iroorijite inintacaaquenaquea nontsavetantavaetanaqueneriqueate maasano coguitejacojianquitsica, \q2 nontsatacaantaquemparica Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica. \q1 Itigarancaquenaquea nontsavetantavaejianaqueneriqueate maasano yaajivecaca nontsatacaantaquemparicaquea queroquea incojiaquempani cameetsanijite iroguipaquijajitajerinijite. \q2 Itigarancaquenaquea namenacajaiajerinijite shamponcajaguetatsica, \q2 nompejiaquempariquea icatsimacatsimajitica. \q2 \v 19 Nontsatacaajiaqueriquea noncanquequea: ‘Imaicaquea aapojacaquea incavintsajamajatantaquempica Aapani Irioshi.’ ” \p \v 20 Iroompaquea iteroncanaquitiguiroquea yapatsajavantaquerogueti yampiguiricajiroquea yojocajiniri jocaquenerica incajaranqui, isavicanaquequea. Maasanoquea choocajianquitsica shinagogaqui yamenamenaitanaqueriquea sorerere. \v 21 Ariquea iquenquetsatanaquequea icanquequea: \p —Imaicaquea onetsanatimojiaquempi ocatica Tioncarentsi piquemajiaqueca. \p \v 22 Maasanoquea iquenquetsatacotaquerigueti Jesoshi, ishinevencariqueate, yamenajianaquequea intati, yamenajiaqueroquea cameetsavaequequea icantaguetaqueca, cotanquitsiquea icantavacaajianacaquea: \p —Nojiquerisacanica irio irijanite Jose. \p \v 23 Icantajiguiriquea: \p —Arimaja pincantajiaquena: ‘Aavintantatsica, paavintajempaqueate avisati.’ Aisa pincantajiaquena: ‘Maasanopae noquemacojiaquero pantaguetaqueca Caperenaoniqui iintsijate pantagueteroquea aisa imaica acaniqui piguinteniqui.’ \p \v 24 Icantsitanajaquea aisa icanquequea: \p —Arimajaquea noncantamajajiaquempiquea iriraquea tsavetantiroca icanquerica Aapani Irioshi aatoquea ishineventajitari iguinteniqui. \v 25 Piquemacojiaqueroqueate paesatoniqui choocatirajagueti Iriashini teequeate ontejimatajeji incani anaavaetanacaquea 3 ajagantsini aisa 6 taai. Itaseajianaquequea maasano Ishiraeriqui. Ochoocavetacaquea oshequiavaeveca metojacoropae Ishiraeriqui, \v 26 cotanquitsiquea itigarancaquerigueti Aapani Irioshi Iriashini teetarite irooquea intigarancaqueneriji, ariguentiquea itigarancaqueri Sarepetaqui irooshitacoqueroquea Shirone, iroimotanaqueroquea otsipaquea metojacoro teeca iro igonoromajaca. \v 27 Aisa coramani choocatirajaguetiquea tsavetantatsica Eriseoni ichoocajiavecaquea yoshequiavaeveca avejancarijia Ishiraeriqui, cotanquitsiquea teequeate impeaguetempaji aparo, iriguentiquea pejaatsi aparo Shiriaquitica pajitatsica Naamanini. \p \v 28 Irooqueate iquemaquemaitavaquitiguiquea capiocajianquitsica icatsimamajajianaquequea maasano. \v 29 Icatintiijianacaquea yoguisotoitsitariquea yaajianaqueri tiijacoñajiquea oraniqui ocaratapojigueti ocapiocagueti tsovironaquipae. Yaajiavetanacariqueate ocogarajapojacagueti intanquirejitsitemparimequea, iroguentiquea ocapiocacagueti itsovironaquitepae otsempiqui. \v 30 Cotanquitsiquea iriatimpaquea iquenaguijianaqueriquea niganquiqui yomporoguijajiacagueti, yoapanajanti. \s1 Jesoshi yoguisotoajiri ampatsini \r (Mr. 1.21-28) \p \v 31 Iroompaquea yoanajiquea Jesoshi Caperenaoqui, iroguenti guinteninintsi choocatanquitsica Garireaqui. Arejetapojaguetiquea savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaquequea shinagogaqui icapiocantapinijiacaca joriojia itsatacaantaquequea. \v 32 Iquemajiaquerogueti itsatacaantaqueca mana yamenamenaitanaquequea intati, agavejavaequetari icanqueca. \v 33 Ariquea ichoocaque oraniqui shinagogaqui aparoquea ishaquiacaca ampatsini, icajemavaequequeate iririjencani: \p \v 34 —¡Ariotaqueshiatsi, Jesoshi Nasarequitica! ¿Queroquea pincojiaquenani naatimpajia? ¿Irooquea picoraquetashique pinteroncajiaquena? Notsatavaquempiquea aviguenti Iriomajaca irashi Irioshi. \p \v 35 Icantanaquequea Jesoshi: \p —¡Pisanticote! Pisotoanajeri. \p Irooquea iquemaquitiguiriquea ampatsini ariquea icotanaca yoguitejanaqueri ishaquiacaca, iquenapanajantiquea isotoapanajanti yovashiantanajiriquea, teequea queroca incotajeri. \v 36 Maasanojia mana yoayoaitanaque intati, iquenquetsatavacaajianaca: \p —¿Quero ococani iquejequerogueti? ¡Icantaquitiguiri iquemisanqueriquea ampatsinipae, isotoapanajanti! ¡Caavijitari imajirontamajaca! ¡Caavijiquea yagavejamajati! \p \v 37 Iroompaquea maasanopae choocajiatsica oraniqui iquemacojiaqueriqueate Jesoshi. \s1 Jesoshi yogueshitajirogueti ivaguirote Shimo \r (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31) \p \v 38 Ariqueate isotoanajiqueate Jesoshi shinagogaqui icapiocajiacagueti, yoanaquequea itsovironaquitequi Shimo. Oraqueate ivaguirote Shimo ashinoncajavaecaquea ocatsirincavaeque. Icamantajitavaqueriquea Jesoshi irogueshitajero. \v 39 Yoanaquequea iroatimpaqui icanaanacaquea iquenquetsatacaaqueroquea joquijirentsi yoguisotoajiroquea. Iroatimpaquea ariquea ocotanaja osavogatanaji. Ariquea ocatianaja ojocacojiajiniri irishecajiaquempaca. \s1 Jesoshi yogueshiguetajirigueti yoshequiavaequequea ashinoncajajiatsica \r (Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34) \p \v 40 Oraquea itsaparoncaguitetanajigueti icoraquecoraqueitaquequea maasano ashinoncajacojiatsica ocantashitatiajencaguecaquea ashinoncajagantsipae, yaajianaqueneriquea Jesoshi irogueshiguetajeri. Ipamijiavaqueriquea, ipeaguetanajaquea maasano. \v 41 Iconoagarancaquea mana ishaquiajiacari ampatsini. Yoguisotojaijainirigueti yoguisotosotoitajiri icajemavaetanaquequea icanqueri: \p —Aviguenti Irijanite Irioshi. \p Cotanquitsiquea Jesoshi icantimentajiaqueriquea inquenquetsajiaje, irioriji itsajiaque iriguenti Quirishito Meshiantatsica. \s1 Itsavetantaquequeate Jesoshi Joreaqui \r (Mr. 1.35-39) \p \v 42 Osavincaguitetanajigueti yoanaquequea Jesoshi oraniqui teegueti inchoocateji caquinte, cotanquitsiquea icoajiaqueriquea caquintejia ariquea yarejetacovaejiacari ichoocaquegueti. Inintajiavetacaquea iraajiavaquerime aatonijite yoanaji. \v 43 Cotanquitsiquea iriatimpa icantajiguiriquea: \p —Noanaquetarite noncamantajiaqueriquea aisa choocajianquitsica otsipapaequi guinteninintsi, nontsavetantaquero Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica nontsatacajaiaqueri quero icotani imajirontagueti Aapani Irioshi, irootaquequea itigaranquimenquenaquea Aapani. \p \v 44 Iroompaquea yoanaquequea Joreaqui itsavetantanaqueroquea shinagogapaequi icapiocapinijiagueti joriojia. \c 5 \s1 Yaajiaquequea icarapiovaetaquequea shima \r (Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20) \p \v 1 Ariqueate yoanaquequea Jesoshi otsapijaqui iniromotija pajitatsica Jenesare.\f + \fr 5:1 \fk Jenesare \ft opajita aisa Garirea.\f* Itirorencaventajianacariquea caquintejia, itsinacajianaqueri Jesoshi. Inintajiaquequeate inquemisantajiaqueriquea itsavetantaquerogueti Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. \v 2 Ariquea yameniroquea Jesoshi mavite quenajarontsi ogataaguetaca. Igataajiaqueroqueate ashincaroca, yaguijijianaquequea yajacajiajiroqueate imantsatsite. \v 3 Iroompaquea itetanajaquea Jesoshi iguenajaroqui Shimo icanqueriquea iraimatanajerota niganquijacoñaji. Isavicaquequea itsatacaajiaqueriquea irirajia omporoguijajianquitsica otsapijaqui. \v 4 Ariquea iteroncanaquerogueti iquenquetsataquegueti icanqueriquea Shimo: \p —Jaameja ontaniqui osaanajataquegueti panquitacotantajiguempari shima pimantsatsite. \p \v 5 Icanquequea Shimo: \p —Tsatacaantantatsica, nanquitacoveguitarini incajaranqui pitsecariqui nocantacoveguitaniquea aapojaja osavincaguitetanaji, teequeate naimajigueji. Cotanquitsiquea imaicaquea aviguenti cantanquitsi, intsishiatsi. \p \v 6 Irooquea yojocajajiaqueroquea inoshicajatsijiavetaroquea taaja itseraiquivaecaroqueate shimapae icanca, niganquiqueate otsatitsatiavetanaca imantsatsite. \v 7 Ariquea yacocovaetanaquequea vacoc vacoc icajemaguitetsijigariquea mavinaquitanquitsica quenajarontsi iramitacojiaquerinijite. Yoayoaitanaquequea yamitacojiaqueriquea yaajiaquequea itseraiquivaequeri mavinaquite quenajarontsiqui, tsitijaatacovaeca. \v 8 Iriraquea Shimo Peerero yamenaquerigueti caaviji yagavejamajati Jesoshi, igueroventsitariquea icanqueri: \p —Nomajirote, cameetsa poanaje, aato pitsipatanatsi, naroguentiquea covaeguishetatsica. \p \v 9 Itsaroanaquequeate iriatimpa irisatijiaquea itsipatsipaicaca yamenajiaquequeate yaajiaquequea icarapiovaetaquequea shimapae. \v 10 Iriguentiquea itsipatsipaitacaquea irijanitepae Severeo ipajitaquea Santiago,\f + \fr 5:10 \fk Santiago. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego ipajita \fk Iakobos. \ft Iconoagarantaca quimajareri yoguipitsocaquerogueti ivajiro ipajitiri \fk Santiago, \ft itsipa ipajitiri \fk Jacobo. \ft Mavite oponeaca iguenquetsatsarequi evereo, ipajitiri \fk Yaakob.\f* iriraquea itsipa ipajitaquea Joanca. Itsaroajianaquequea iriatimpajia aisa, cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea Shimo: \p —Aatoquea pitsaroguitsi. Imaicaquea irioquea pimpitsocashijianaquempa caquintejia, pinquejetacaajiajempari shima panquitacojiguirigueti. \p \v 11 Iroompaquea itsinampijaatacojianajaquea igataapanajantiro iguenajaropae, itariapanajantiroquea maasanopae, yoayoaitanaji yoguijaguijaitanaqueriquea Jesoshi. \s1 Jesoshi ipeajiriquea avejancari \r (Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45) \p \v 12 Ariquea ichoocaquegueti Jesoshi ocapiocacagueti tsovironaquipae, icoraquepojiquea avejancari. Yamenapojaquerigueti Jesoshi iguerovempojacari yarejevaetaquita ivancaqui isavi, icanqueriquea: \p —Nomajirote, arigueti pininque, pagavejaque piveajena navejancavejancaacagueti. \p \v 13 Iriraquea Jesoshi icantajempequitanaca ipamitsitari, icanqueri: \p —Jeeje, noninque. ¡Pimpeanajempaja! \p Irooqueate icanquitiguiri jac peanaja yavejancavejancaacagueti. \v 14 Ariquea icantavajiriquea Jesoshi: \p —Aatoquea picamantitsi. Iriguentiquea poimotanaque saserorote ponigaapojempariquea, paanajenerija viratsipae, pinetsanaqueroja icantaqueca Moishishini cameetsanijite iramenamajaquempinijite, ariquea incanquempi peanajimpi, intsajiaquempinijite maasano peamajatajimpi. \p \v 15 Cotanquitsiquea arimpaqueate iquemacomajajianaqueriquea Jesoshi, itirorencashijianacariquea oshequini inquemisantajiaqueri intsavetantaquegueti, aisa impeaguetajeriquea irashinoncajanejia. \v 16 Cotanquitsiquea Jesoshi yoapiniti osamani teegueti inchoocatimateji caquinte iramananaqueriquea Iriri. \s1 Jesoshi yogatiajirigueti teeca ironquempaji \r (Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12) \p \v 17 Iroompaquea itsatacaantaqueguetiquea Jesoshi, ariquea ichoocajiaquequea oraniqui isavisaviique pariseojia irisatijiaquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini quenajiapojatsicaquea Jerosarequi aisa guinteninintsipaequi Garireaqui aisa Joreaqui. Iriraquea Jesoshi yogueshijiaqueriquea ashinoncajajiatsica, iriguentiquea agavejacaaqueriquea Aapani Irioshi. \v 18 Ariqueate icoraquecoraqueipoji itsipapae caquinte yamacojiapojaqueriquea teeca ironquempaji iraajianaqueneriqueate intsompogui ichoocaquegueti Jesoshi. \v 19 Cotanquitsiquea querocampa inquenacaajiaqueri inquijacaantajianaquemparicate, omporoguijajiacaquea tirorererere caquintejia. Yataitaiitanaquequea jenoqui sotsiqui ocantamencotacagueti itsopajaguequero ogotapae ivichajajiguequeca quepatsi, ishimatarejitaro, yoguisoroncacojiaqueriquea teeca ironquempaji itampaticatacotaquegueti ichoocataquegueti Jesoshi. \v 20 Iriraquea Jesoshi itsajiavaqueri yaventajiapojacari irogueshitajeriniji, icanqueriquea teeca ironquempaji: \p —Shirampari, jac shetacotajimpi maasano pipeacaaguishevecaca. \p \v 21 Iriraquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, irirajia pariseojia iquenquejajianaque intati: “¿Taate ipaji irira quejemanatacarica Aapani Irioshi? ¿Ooqueate choocampaca itsipa agavejanquitsineca irishetaqueroqueate covaeguisherentsi? Aparoqueate yagavejaque Aapani Irioshi.” \p \v 22 Cotanquitsiquea Jesoshi itsajiavaqueriquea iquenquejajiaqueca icantsijigariquea: \p —¿Queroquea picopicoitanacani piquenquejajianaquequea piquejejiaqueroquea imaica? \v 23 ¿Querocampate caavijica anaaque mananquitsica? ¿Iroocajate noncantaquerigueti teeca ironquempaji: ‘Jac shetacotajimpi maasano pipeacaaguishevecaca’, iroocajate noncantaquitigueri: ‘Pincatianaje panijitanaje?’ \v 24 Imaicaquea namenacaajiaquempiroquea yagavejaquequea acaniqui quepatsiqui irira Irijanite Caquinte\f + \fr 5:24 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk Irijanite Caquinte \ft mana icantacotaca iriatimpa, mana oquejetaca icantacoqueri itsipa. Iriotaque Quirishito Meshiantatsica quenapojatsica jenoqui inquitequi, icaquintetapojaquetari ivoapojaque.\f* irishetacoitajeri ipeacaaguishevecaca caquinte. \p Irooquea icantanaquitigui ipitsocashitari teeca ironquempaji icanqueriquea: \p —Iintsija noncanquempiquea pincatianaje, paanajero pinorijancaca, poanaje pitsovironaquitequi. \p \v 25 Irooquea icantaquitiguiriquea icampanajantaquea icatiapanajanta, yaanajiroqueate inorijancaca yoanaji itsovironaquitequi, ishineventamajatanacariquea Aapani Irioshi, icanquequea: “Ariotesaa, Aapani, poganejencamajata.” Maasanojia yamenajiavajiriquea. \v 26 Yamenamenaitanaquequeate intati ishineventamajajianacariquea Aapani Irioshi iriatimpajia aisa, itsaroamajajianaquequea icantajigui: \p —Imaica ocatica savincaguiteri amenantajiacaroca oganejencatatsica teeca iramenajiteroji. \s1 Ishecatacaquea Jesoshi itsovironaquitequi Irevi \r (Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17) \p \v 27 Ariqueate isotoanajiquea Jesoshi icantanaja ontaniqui yamenapojaqueriquea aparo capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae. Ipajitaquea Irevi.\f + \fr 5:27 \ft Iriratica \fk Irevi \ft ipajita aisa Mateo (pamenero Mt. 9.9; Mr. 2.14).\f* Isavicaquequea ipashicatsarajitirogueti yoguijajiavaqueri avisavisaitatsica ivegaratacaajiavaqueriqueate imentaquitsite maasano aajiananquitsica irajaararopae aisa taaca opajitapae. Ariquea icanqueriquea: \p —Jameja, poguijatanaquena. \p \v 28 Ariquea yovashiantaguetanaqueroquea Irevi maasanopae, icatiitsitanaca, yoguijatanaqueri. \p \v 29 Iroompaquea itiacaanquequeate Irevi taaca opajitapae, icajemaqueriqueate Jesoshi irishecaquempa itsovironaquitequi. Icajemacaantaguequeri itsipapae oshequini capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae, itsipapae caquinte, irishinevenquempari Jesoshi. Itsipatsipaicaca ishecajiaca. \v 30 Cotanquitsiquea iriraquea pariseojia itsipatsipaicari tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, icantajiaqueri itsatacaane Jesoshi: \p —¿Querocaquea picojiacaniquea pishecajiacagueti pitsipatsipaitantacarica capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae aisa itsipajia covaeguishetatsica? \p \v 31 Icantanaquequea Jesoshi: \p —Iriraquea teeca irashinoncajempaji teetarite incoguitejacotempariji aavintantatsica. Iriguenti coguitejacojigari ashinoncajajiatsica. \v 32 Ariqueate noquejetacaquea naatimpa teequea irioquea noncoraquetashiteji teeca incovaeguishejiguempaji noncajemajiaqueri incantashitatijaianajempaja, iriguenti nocoraquetashijiaque covaeguishejiatsica noncajemajiaqueriquea cameetsanijite incantashitatijaianajempanijite irovashiantanajeronijite ipeacaaguishevecaca. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi irisanticotantajitemparoca isheca \r (Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22) \p \v 33 Iroompaquea icantajitaqueri Jesoshi: \p —Iriraquea itsatacaanejia Joanca aisa irashijia pariseojia yoguipaquijapinijiaqueroquea isheca teetaquea irishecatsitajempaquea cameetsanijite incantacoguitempaniquea iramanajiaqueriquea Aapani Irioshi. Cotanquitsiquea pashijia pitsatacaguica ¿querocaquea icojiacani teequea inquejejiguempariji iriatimpajia, manaqueate icantacoguitaniquea ishecaguitani, imiraguitani? \p \v 34 Iroompaquea iquempetacaanca Jesoshi icanque: \p —Pinquenquejeja inchoocateguetiquea iriaqueraca manquigatanquitsineca incajemajiaqueriquea itsipavijijiaca irishecajiaquempa, ¿arimpaqueate aatompate ishecajiga? Irishecajiaquempaquea, itsipajiacaritarite cajemajiaquerica, shinejiacaquea. \v 35 Cotanquitsiquea oraqueate aapojempagueti incatsimatantajitaquemparica irajaitanaqueri osamani, ariquea iroguenti iroguipaquijantajiaquemparoca isheca, irishimampojancacojianaquempari. \p \v 36 Ariqueate Jesoshi iquejetacaajiacanariquea aisa icanque: \p —Aato agaveji atotashitaro iroaqueraro quitsaarentsi capichaji ampatacanquemparo iroquetishitequinica quitsaarentsi. Anquejevetaquempagueti imaica antovetaquemparogueti iroaqueraro, ompomatsaquempaquea. Oratica aavetacaca capichaji ompatacamataquivetaquempa, aato ocameetsamajati, aatotari oquejetaro. \v 37 Aisa aritarite onquejetaquempaquea iroguijaatantajitaquemparogueti vinoja iroaquerajatica oncachotapoje iroguijaatantajivetaquemparogueti imeshinanaquiqui iriquetinica. Oroameshinatanaquetari, oncachojamajavetanaquempagueti oshimoajavetanaquempaquea, ariquea oncotanaquempa aravoavetaquitempa imeshina, ariquea intyaquisanaque oshacojaatanaquempaquea vinoja, aisa impomatsataquempaquea imeshina. \v 38 Jeroquea caavijiquea ocameetsataque: oraquea vinoja iroaquerajatica iroguentiquea iroguijaatantajiquemparo iriaquerameshinari cameetsanijite aatonijite opomatsajata vinoja, aisa aatonijite ipomatsata imeshina.\f + \fr 5:38 \ft Itsatacaantica Jesoshi iroguenti quejetacaroca quitsaarentsi iroaqueraro, oquejetacaro aisa vinoja iroaquerajatica. Aato agaveji otsipataro itsatacaantica pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini.\f* \v 39 Aisa quericacaquea miraroca vinoja iroquetijaca teequea irinintajeroji iroaquerajaca, manaqueate icanquequea: ‘Oraticaquea iroquetica irooquea cameetsajamajatanquitsica.’\f + \fr 5:39 \ft Ari iquejejiaca caquintejia, iconoagarantaca tee irininteji inquemisantajero iroaqueraca itsatacaantaqueca Jesoshi.\f* \c 6 \s1 Ishireguijiaque tirigoitsoqui itsatacaane Jesoshi savincaguiteriqui imagorejantajitaca \r (Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28) \p \v 1 Iroompaquea aapojajagueti savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaquequea Jesoshi icantanaca tirigomashiqui, itsipatsipaitanacari itsatacaanejia. Irooquea icantajianacaguetiquea oraniqui ishireguipanajanti tirigoitsoqui isagorejajiaqueroquea ishecajiacaro. \v 2 Iroompaqueate yamenajiaquegueti pariseojia icantsijigariquea: \p —¿Quero ocotacani paajianaquequea tirigoitsoqui? Imaicatarite iroguentiquea savincaguiteri imagorejantajitaca icantimentantajitirotarite irantantajitemparo. \p \v 3 Icantanaquequea Jesoshi: \p —¿Arimpate teequea pampatsajavantacotimajigueroji aviatimpajia itioncacojitaquerigueti Taavini coramani ocanquegueti itaseanaque iriatimpa aisa itsipajianacaca, teequeate onchoocatimajaniquiteji taampaquea irishecajiaquempaca? \v 4 Iquijitsitanacaqueate itsovironaquitequi Aapani Irioshi\f + \fr 6:4 \ft Ocanquegueti \fk itsovironaquite Aapani Irioshi \ft iroguenti ocantacoque quitsaarentsivanco itsaroventantajitarica iriatimpa. Icantajitiro Taverenacoro. Coajica irijanite Taavini ipeacaacaro mapipanco icantajitica \fk teemporo \ft intsaroventantaquemparica. Ipajiqueroquea iroatimpa aisa \fk itsovironaquite Aapani Irioshi.\f* ishecatacaroquea pan icantimentantajitica irishecajitemparogueti, manaquea yojoquijitaquero oraniqui shitaponcarontsiqui cameetsanijite iramenaqueronijite Aapani Irioshi. Iriguentiquea shecataroquea saserorotejia, iriotaquequea cantaqueroqueate Aapani Irioshi. Cotanquitsiquea iriraquea Taavini ishecatacaroquea, aisa yojocajiaqueneriquea itsipatsipaitacaca. \p \v 5 Icanquequea aisa: \p —Iriraquea Irijanite Caquinte iriguentiquea cantatsica queroca icantimentantajitica irantantajitemparogueti savincaguiteri imagorejantajitaca, aisa querocaquea teeca incantimentantajiteroji. \s1 Jesoshi yogueshitajiri chompevacovetatsica savincaguiteri imagorejantajitaca \r (Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6) \p \v 6 Iroompaquea aapojajaqueate otsipaquea savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaquequea Jesoshi shinagogaqui icapiocantajiacaca joriojia itsatacaantaquequea. Ariquea ichoocaque oraniqui chompevacotantacaroca itincamijempequiqui, teequea iragavejempajiquea impacorejempaji. \v 7 Iriraquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa pariseojia yamenamajataqueriqueate Jesoshi iramenajiaqueriquea arica impeajeriqueate savincaguiteriqui imagorejantajitaca intsavetantimenquerinijite incantajigue ipeacaaca teeca oncameetsateji ipeajiriquea chompevacori savincaguiteriqui imagorejantajitaca. \v 8 Cotanquitsiquea Jesoshi itsataquequea iquenquejajiaqueca. Icantsitariquea chompevacovetanquitsica: \p —Iintsijate pincatigue iramenajiaquempinijite maasano. \p Icatiitsitanacaquea. \v 9 Ariquea icantajiguiri Jesoshi: \p —Iintsija noncoacojiguempi. ¿Querocaquea icanque Moishishini coramani? ¿Taaca irantantajitempaca savincaguiteriqui imagorejantajitaca? ¿Ariquea icanque impeacaantajitemparo cameetsa, irooca irantantajitaquemparoquea covaeguisherentsi? ¿Ari icanque aavajeri agonoro aatoniji imetoji, irooca icanque ametojaqueri? \p \v 10 Ariqueate yamenaqueriquea maasano capiocaventajiacarica icanqueriquea chompevacovetanquitsica: \p —Pincantavacotempaja. \p Irooquea icantavacovetanaquitiga ariquea icotanaja iraco jac peamajatanaja. \v 11 Cotanquitsiquea iriatimpajia icatsimamajajianaquequea icanca, iquenquetsatavacaajianacaquea querocaca incojiaquerini Jesoshi. \s1 Icoguiajiaqueri Jesoshi 12 impeacaajiaquempaca itigarancane \r (Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19) \p \v 12 Otsipa savincaguiteri yoanaquequea Jesoshi otsempiqui iramaneriquea Aapani Irioshi. Yamanaqueriquea icantacoguitani osavincaguitetanaji. \v 13 Osavincaguitetanajigueti icajemajiaqueriquea itsatacaanejia iriatimpaqui. Ariquea icoraquejiaquegueti icoguiaque 12, ipeacaajiacari itigarancane. \v 14 Maasano yaajiaqueca ariqueate ipajijiacaquea: Shimo (ipajitajica Peerero), Antirishi (iriguentijeguite Shimo), Santiago, Joanca, Jeripe, Varitorome, \v 15 Mateo, Tomashi, Santiago (irijanite Arejeo), Shimo (icantajitica “Serote”),\f + \fr 6:15 \fk Serote \ft ocanque “nintamajatatsica”. Irooquea icantajitiri irirajia joriojia nintamajatanquitsica iroguisotoajigueri Iromaquitica omperaperaacarica onchoocatashitajempanijite iguepatsite ishiraerijia.\f* \v 16 Jorashi (irijanite Santiago)\f + \fr 6:16 \ft Iriratica \fk Jorashi (irijanite Santiago) \ft ipajita aisa Tareo. Pamenero Mt. 10.3; Mr. 3.18. Iguenquetsatsarequi guiriego ocanque “irashi” Santiago irootaquequea iconoagarantantacaca caquinte yoguipitsocaquerogueti icantiri “iriguentijeguite” Santiago.\f* aisa Jorashi Ishicariote (aacaanquerineca Jesoshi oncoramanitanajegueti). \s1 Itsatacaajiaqueriquea Jesoshi oshequi caquinte \r (Mt. 4.23-25) \p \v 17 Ariquea yoguirincajaquea Jesoshi itsipatsipaitajariquea itsatacaanejia isavisaviipojaji opiguitejacagueti. Yomporoguijaventajianacariquea itsipapae itsatacaanejia yoshequiavaequequea aisa itsipapae quenaquenaitapojatsica osamani Joreaqui aisa Jerosarequi aisa quenajiapojatsica otsapijaguetapojacaguetiquea Tiroqui aisa Shirone. Iroguentiquea icoraquetashijiaquequea inquemisantajiaqueriquea Jesoshi intsavetantaquegueti aisa cameetsaniji irogueshitimentajeriniji yojoquijiguetacagueti. \v 18 Iriraquea ishaquiaguetacaca ampatsinipae yoguisotoaguetajiniriquea. \v 19 Maasanopae inintajiaquequea inchagajiaqueriquea, yamenajiaqueriquea yagavejamajati, yogueshiguetajiriqueate maasano. \s1 Quericaca shinetavajatsineca aisa quericaca atsipetavajatsineca \r (Mt. 5.1-12) \p \v 20 Iroompaquea yamenajiguiriquea Jesoshi itsatacaane icantajiguiriquea: \q1 “Caavijiquea pishinevaejiaquempa aviatimpajia coguitejacojianquitsica,\f + \fr 6:20 \ft Icanquegueti \fk coguitejacojianquitsica \ft iquejetacaacari aisa irirajia tsatanquitsica ishirequi tee iragavejamajatempaji. Pamenero Mt. 5.3.\f* \q2 pimajirontajiacaritarite Aapani Irioshi. \q1 \v 21 Caavijiquea pishinevaejiaquempa aviatimpajia taseajianquitsica imaica,\f + \fr 6:21 \ft Icanquegueti \fk taseajianquitsica \ft iquejetacaacari aisa nintamajajianquitsica incomajamajajiaquempa, iragavejacajaiqueritari irinetsanajiguero ininqueca quejetaca inquemajiaquempanica. Pamenero Mt. 5.6.\f* \q2 pinquemajiaquempatari. \q1 Caavijiquea pishinevaejiaquempa aviatimpajia iraajianquitsica imaica, \q2 iroguishinejajiaquempitari Aapani Irioshi pishirontajiaquempaquea. \q1 \v 22 Caavijiquea pishinejianaquempaquea aviatimpajia irisemajitempigueti \q2 iramenajiaquempigueti pitsaroventajiacari irira Irijanite Caquinte. \q2 Aricaquea aatoquea inintajigui pinconoajiaquempari manaqueate incantaguishejianaquempi \q2 aisa incantacojiaquempi: ‘Iriguenti covaeguishemajatanquitsica.’ \p \v 23 “Iriraquea choviquijianaquerica ariquea iquejejiaqueriquea tsavetantajiguinirica Aapani Irioshi coramanipaequitica icatsimajiaqueriquea. Ariquea aviatimpajia pamenajiaquegueti inquejejiaquempigueti imaica pishinejianaquempaquea, pishinemajajianaquempa, pitsajiaquequea caaviji iroguishinejamajaquempiquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti ontaniqui inquitequi, ipeacaajiaquempirotari irojocajiaquempica. \q1 \v 24 ¡Cotanquitsiquea imaicashiatsi pantsipevaejiguempa aviatimpajia ajaarantajiatsica!\f + \fr 6:24 \ft Icanquegueti \fk ajaarantajiatsica \ft icantacotaqueriquea aisa irirajia quenquejajiatsica: “Teetarite noncoguitejacotempariji impintsatacotena Aapani Irioshi, caavijiquea naatimpa nagavejaque.”\f* \q2 Aatotarite querica guishinejajimpitsi oncoramanitapojajegueti, iroorijite pishinetsicaquea imaica, pishineventavecaroquea pashintaguecaca. \q1 \v 25 ¡Imaicashiatsi pantsipevaejiguempa aviatimpajia quemajianquitsica imaica, pintaseajigue! \q2 Imaica pijique: ‘Teetarite taaca noncoguitejacojiguempaji.’ \q2 Oncoramanitapojajegueti pinquenquejajiavetanaquemparoquea pinintajianaquequea incavintsajajiaquempiqueate Aapani Irioshi, cotanquitsiquea aatoquea ichoocatimati amijiajempineca. \q1 ¡Imaicashiatsi pantsipevaejiguempa aviatimpajia shirontajiatsica imaica, pishinevencaroqueate maasanopae quepatsipaequitica! \q2 Oncoramanitapojajegueti pishimampojancajiaquempaquea pirajaiaquempa. \q1 \v 26 ¡Imaicashiatsi pantsipevaejiguempa aviatimpajia irishineventajiaquempigueti maasano! \q2 Ariqueate iquejejiacariquea paesatinijianacarica ishineventajiacari tsavetantajiatsica amataajiatsica. \s1 Ampintsajiaquempari catsimajiacajica \r (Mt. 5.38-48; 7.12) \p \v 27 “Imaicaquea aviatimpajia quemisantajiaquenaca noncantajiaquempiquea aisa. Pimpintsajiaquempariquea catsimajiaquempica aisa pincavintsajajiaqueriquea semaquempica. \v 28 Irirajia cantavetaquempica: ‘¡Shoo poanaque camorecariqui!’, manaquea pinquenquetsatacaaqueriquea cameetsa, pincanqueri: ‘Noninque pinchoocajiaque cameetsa.’ Pamanacoventajiaqueriquea quenquetsaguishetacovequempica. \v 29 Inchoocaquegueti capojaquempineca pivoroqui pimpitsoquempaqueate acaquerocatica otsipavoro inquejetacaitemparoquea iroatimpa. Inchoocaquegueti aapitsataquempironeca piitsaare, irinintsitaquempirogueti otsipa intsompoguitica piitsaare, pojoquitenempari. \v 30 Inchoocaquegueti amanaquempironeca taaca opajitapae, pojocaqueneriqueate. Inchoocaquegueti aapitsaquempironeca pashincaca, aatoquea picantajiri: ‘Pojocajenaroja.’ \v 31 Pincavintsajajiguerija itsipajia, pinquejetacaguemparo pininquegueti incavintsajaquempi aviatimpa. \p \v 32 “Managueti irioca pimpintsajiguempa pintsajiguimpica aviatimpajia, ¿arimpa irooquea irishinevenquempi Aapani Irioshi? Ariqueate icojiga aisa coguishejiatsica, itsajiguirotari impintsataquempari pintsatarica iriatimpa. \v 33 Managueti irioca pincavintsajajigue cavintsajajiaquempica aviatimpajia, ¿arimpa irooquea irishinevenquempi Aapani Irioshi? Ariquea icojiga aisa coguishejiatsica, itsajiguirotari incavintsajaqueri cavintsajirica iriatimpa. \v 34 Aisa arigueti pojocaqueneri pigonoro yamanaquempica iramanaquempigueti iroguipijaempica coajica, cameetsavaeque. Cotanquitsiquea managueti irioca pojoquene quejetacaajiajempineca ¿arimpa irooquea irishinevenquempi Aapani Irioshi? Ariqueate icojiga aisa coguishejiatsica, yojocajiguiniri igonoro cameetsaniji inquejetacaajempari iriatimpa. \v 35 Cotanquitsiquea aviatimpajia noncantajiaquempiquea pimpintsajiaquempariquea catsimajiaquempica, pincavintsajantaquequea, aisa pojocaquenerigueti cantaquempica iroguipiajempiro, aatoquea poguijacojiaja inquejetacaajempi. Pinquejejiaquempagueti imaica, incavintsajamajajianaquempiquea Aapani Irioshi Anaantamajatatsica aisa pinquejejiaquempariquea iriatimpa, icavintsajajiaqueritari teeca inquenquejacojigueriji aisa covaeguishetatsica. \v 36 Pimpintsatacotantajiguempaquea, pinquejejiaquempariquea Piri Irioshimajaca ipintsatacotantamajatagueti. \s1 Aatoja piquenquejacoguishetsitiritsi peacaajigaroca covaeguisherentsi \r (Mt. 7.1-5) \p \v 37 “Pamenitaquerigueti yantaguishetaqueca itsipa aato piquenquejitsi: ‘Teequea incameetsateji, icovaeguishetaca’, ariquea aato iquejetacaajitimpi aviatimpa. Aatoquea pinintitsi incatsimatimenteri Aapani Irioshi covaeguishetanquitsica, ariquea aato iquejetacaajitimpi aviatimpa. Pimpeacotsitajempari itsipajia, ariquea inquejetacaajitaquempi aviatimpa. \v 38 Pincavintsajantamajajigue, ariquea inquejetacaajitaquempiquea aviatimpa. Incavintsajamajajiquempiquea, onquejetaquempa incavintsajamajaquempigueti intseraiquimajataquempiro pishimatotequi irivinacamajatavaquero irantecacotavaquero irosati osocaguitanaquempa. Quericaca caavijica iranaaque incavintsajantamajataque, caavijiqueate incavintsajajiqueriquea iriatimpa, cotanquitsiquea iriraquea arica igoca icavintsajanquequea, ariqueate inquejetacaajitaquempari iriatimpa ariquea igotaquempa incavintsajajiqueriquea.” \p \v 39 Ariqueate iquenquetsatanajiquea Jesoshi iquenquetsatacotaqueriquea tsatacaantantatsica, icanquequea: “¿Arimpaqueate iragavejaque shamponcajari iraanaqueri itsipa shamponcajari ironigaantaque? ¿Aatompaquea itanquiretanquireitanaque mavite ocogarajapojacagueti? \v 40 Iriraquea itsatacaajitica, teequea iranagueriji tsatacaguirica, cotanquitsiquea arigueti intsitacacaaguetaqueri intsatacaaquerigueti irooquea inquejetantanaquemparica iriatimpa. \p \v 41 “¿Querocaquea picocani pamenantacarica itijaarojaniqui pigonoro cotanquitsi tee pinquenquejacoteroji inchapoa poquijaqui pashi aviatimpa? \v 42 Aatogueti pameniro inchapoa poquijaqui pashi aviatimpa, ¿arimpate pagavejaquempa pincanqueri pigonoro: ‘Iintsija, iguentijegui, nonquitsoajempiro pitijaaro’? Cameetsatamampeatsica, iroquetitarite pijivatavaque pinquitsoavajerota inchapoa poquijaqui pashi aviatimpa, ariquea pamenamajatanaje pinquitsoimentajenerinijite tijaataquerica pigonoro.\f + \fr 6:42 \fk tijaataquerica pigonoro. \ft Oquejetacaro arigueti pininque pincanqueri pigonoro irovashiantajero covaeguisherentsipae yantaguetica, aviquetita jivaquerone povashiantajero pantaguisheguetica aviatimpa. ¿Querocaquea picocani pamenantacarica ipeacaaguishetacaca pigonoro cotanquitsi teequea pameneroji pashi aviatimpa caaviji pogaaca?\f* \s1 Jesoshi iquenquetsatacojiaqueriquea caquinte iquejetacaacari inchato sovenatatsica \r (Mt. 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 “Maasano inchatopae choocatatsica osovena ishecajitaca aatoquea agavejitsi onchoocaque osovena teeca irishecajitemparoji. Ari oquejetaca inchatopae choocatatsica osovena teeca irishecajitemparoji, aatoquea agavejitsi onchoocaque osovena ishecajiguetaca. \v 44 Maasanopae inchato iroguenti itsatantajitaroca osovena. Iguerasovena teequea onchoocatantemparoji samerento. Aisa ovaitsoqui teequea onchoocatantemparoji poronqueto. \v 45 Ariquea iquempetaca caquinte comajamajatatsica iroguenti iquenquetsatacoguetaque cameetsaripae, irootari iquenquejacoguetaque. Iriraquea teeca incomajamajatempaji iroguenti iquenquetsaguishetaque taaca opajitapae, irootarite iquenquejacoguetaque iriatimpa. Maasanopaetari iquenquejacojiguetica irootaquequea iquenquetsatacojiguetica. \s1 Jesoshi itsavetacotaqueriquea caquinte iquejetacaajiacari peacagaroca tsovironaqui \r (Mt. 7.24-27) \p \v 46 “¿Querocaquea picojiacani picantajiaquenaqueate intati: ‘Nomajirote, Nomajirote’, cotanquitsiquea teetarite pinetsanajiavaqueroji nocantajiavequempica? \v 47 Imaicaquea noncantajiaquempiquea queri iquejetaca iriraquea quericaca coraquetashiquenaca iquemisantaquenaquea ariquea inetsanamajaquero nocantaquerica. \v 48 Manaqueate iquejetacariquea caquinte vinchajiroca itsovironaquite. Iqueequitaroquea yoavaequeroquea jmm isavi imontsitajacotantacaro shiratantapi. Ariquea ivinchajavaquero. Iroompaquea amaravepojacaquea oja anaacotanaqueroqueate itsovironaquite otampishijavaetanaquequea ocanca, cotanquitsiquea teequea agueroji, ocatiavaecaqueate isaviqui imontsitajacotantacarotari mapi oquishomajatantacaca. \v 49 Iriraquea quemavetavacaroca nocanqueca cotanquitsiquea teequea irinetsanateroji manaqueate iquejetanacari itsipa ipeacaacaqueate itsovironaquite teequea iroguijaamajateroji isavi, querocampaquea onquishotanquempaca. Iroompaquea amaranaquegueti oja anaacotanaquero itsovironaquite, otampishijatanaque osoveanaquero, jac aapanajantiro, oteroncamajatanaquero oanaquero.” \c 7 \s1 Jesoshi yogueshitajiriquea yashincaca imajirojiate coaretajia \r (Mt. 8.5-13) \p \v 1 Iteroncanaqueroguetiquea Jesoshi itsatacaajiaquerigueti yoanajiquea Caperenaoqui. \v 2 Ariquea ichoocati oraniqui coareta Iromaquitica. Iriatimpa iriguentiquea imajironcaca 100 igoaretajiate. Yojoquijivaecaquea yashincaca caavijica ipintsamajatacaca, iroovepojaca irimetojeme. \v 3 Irootaquequea iquemacotantaquerigueti Jesoshi itigarancaqueriquea iramajirorejia joriojia incamanquiteri incoraquequeniji irogueshitajeri yashincaca. \v 4 Iroompaquea yoayoaitanaquequea icantajiapojaqueriquea Jesoshi: \p —Nonintamajajiaque poanaque pogueshitajateneri yashincaca imajirojiate coaretajia, caavijitari icameetsati ashintantanquitsica. \v 5 Ipintsamajajiacajitari aatimpajia joriojia, yantacaantaquenaro shinagoga nocapiocantapinijiacaca. \p \v 6 Ariquea yoanaquequea Jesoshi yoguijaguijaitanaqueriquea. Yaajiavetanacaro quempeji tsovironaquiqui itonquivojajiavacari itsipavijijiacaca imajirojiate coaretajia. Iriatimpa iroguentiquea itigarancajiaqueri intonquivojajiavaquempari incantajiavaqueri: \p —Itigarancajiaquena notsipavijitaca icanquempi: ‘Nomajirote, aatoquea patsipeventanaqueate pincoraquetashivaequena notsovironaquitequi. Aatotarite piquijitsitanarotsi notsovironaquite, notsaquetarite panaamajataquenaquea. \v 7 Irootaquequea nopashiventantacaca naatimpa inchiquioji noanaque nonquenquetsatacaajiaquitempi. Pincantajaniquiqueja impeapanajantempaquea nashincaca. \v 8 Quejetaca naatimpa ichoocaveca tigarancanaca, ariqueate ichoocaque nashi nogoaretajiate notigarancajiguica. Quericaca noninqueca nontigarancaqueca inquemisantaquenaquea iroanaque. Itsipaquea nocajemirigueti icoraquetaque. Aisa ichoocaque nashincaca taaca opaji nomperacarica iquemisanquenaquea.’ \p \v 9 Irooquea iquemavaquerigueti Jesoshi icanqueca yamenanaque intati. Ipitsocashijianacariquea maasano oguijaguijaiquerica icantajiguiriquea: \p —Noncanquempiquea, choocavetaca oshequini quemisantajiaquenaca acaniqui Ishiraeriqui, cotanquitsiquea teequea namenimagueteji aparo inquejetempariji irica itsamajatigueti nagavejamajati. \p \v 10 Ariquea irirajia itigarancajiaqueca imajirojiate coaretajia icoraquecoraqueivetajaquea tsovironaquiqui yamenavepojajariquea jac peamajatanaja yashincaca. \s1 Jesoshi itancorejajiniroquea irijanite metojacoro \p \v 11 Iroompa yoanaque Jesoshi guinteninintsiqui icantajitica Naine, yoguijaguijaitanaqueriquea itsatacaanejia aisa oshequi caquintejia. \v 12 Ariquea yaavetapojacaroquea quempeji osotomoro otantotacojiacagueti tsovironaquipae, yamacojipojiri metojatsica inquitajiajateri. Iriguentiquea irijanite metojacoro, aparoqueate icocaniquea iriatimpa irijanincaca. Icantaventajianaqueroquea tirorererere caquinte oguijaguijaitanaqueroca irijanincarica. \v 13 Ipintsatacotanacaroquea Amajirote yamenaquerogueti iraaca, icanqueroquea: \p —Aato piraga. \p \v 14 Yoashitanaqueroquea yamancarica ipamitsitaro. Ariquea icatintiitapojacaquea natacojiaquerica. Ariquea icanqueriquea Jesoshi metojanquitsica iriaqueraca quenquevaritananquitsi: \p —Shirampari, noncanquempiquea pintinajanaje. \p \v 15 Ariquea isavicanaji metojavetanquitsica iquenquetsatanajiquea. Yojocajiniroquea iriniro. \p \v 16 Yamenaqueguetiquea maasano yogueshitajirigueti yoayoaitanaque intati, aisa ishineventajianacariquea Aapani Irioshi. Icantajiaquequea: \p —Icoraquetimojiacaji tsavetantatsica anaamajatantatsica. Iquenquejacojiacajiquea Aapani Irioshi, icavintsajajiacaji aatimpajia yashincaca. \p \v 17 Iroompaquea maasanopae choocajiatsica Joreaqui aisa irooshitacoguetanquitsica iquemacojiaqueriquea Jesoshi itancorejajiri metojavetanquitsica. \s1 Joanca itigarancajiaqueriquea itsatacaane incoacojiaquiteri Jesoshi \r (Mt. 11.2-19) \p \v 18 Ariquea irirajia itsatacaanejia Joanca icamantajiaqueriquea yantaguetaqueca Jesoshi. Ariquea icajemaqueriquea mavite, \v 19 itigarancaqueri incoacojiaquiteri Jesoshi: “¿Aviguentica noguijajiavecaca? ¿Irooca noncantacoguitempani noguijajiaguiterini itsipa incoraquetaque?” \p \v 20 Ariqueate yoayoaitanaquequea yarejerejeipojaca ichoocaquegueti Jesoshi icantajiapojaqueriquea: \p —Itigarancajiaquenaquea Joanca Viñacajatantatsica noncoacojiaquempiquea: ‘¿Aviguentica noguijajiavecaca? ¿Irooca noncantacoguitempani noguijajiaguiterini itsipa incoraquetaque?’ \p \v 21 Oraqueate yarejetapojacagueti yamenacojiapojaqueriquea yogueshiguetajiri oshequini ashinoncajaguetatsica iconoagarantajiaca aajiaqueri joquijirentsi anaaguetatsica. Iriraquea ishaquiaguetacaca ampatsinipae yoguisotoaguetajiniriquea. Aisa yamenacaajiajiri shamponcajavetatsica. \v 22 Ariquea icantajiguiriquea Jesoshi: \p —Imaicaquea poapoaitanaje pincamantajiapojajerija Joanca maasanopae pamenaguetaqueca aisa piquemaguetaqueca. Iriraquea shamponcajajiavetatsica yamenamenaitanaji. Iriraquea teeca iranijijiavetempaji yanijijianaji. Ariquea iquejejiaca avejancaripae ipejaianaja. Iriraquea teeca inquemajiavetempaji iquemajianaji. Aisa iriraquea metojaguetatsica itancorejajianaji. Iriraquea coguitejacojianquitsica\f + \fr 7:22 \ft Icanquegueti \fk coguitejacojianquitsica \ft iquejetacaacari aisa irirajia tsajianquitsica teequea iragavejeji inchiquiojita irimeshiguempaji. Pamenero Mt. 5.3.\f* imaica itsavetantimojiqueriquea itsatacajaiqueri Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica. \v 23 Caavijiquea irishinevaetaquempa quericaca incantacoguitempani intsaroventamajataquena aatoca yovashiantajana. \p \v 24 Ariquea yoayoaitanajigueti itigarancajiaqueca Joanca iquenquetsavaetaquequea Jesoshi iquenquetsatacoqueri Joanca, icantajiguiri maasano: “¿Taacaquea poapoaitashitaquiti ontaniqui oquitamampororoitapojigueti? ¿Arimpa irooquea poapoaitashitaquiti pamenajiaquitiro savorovana ojeonquirogueti choviga, ariquea oaquiti oaquiti?\f + \fr 7:24 \ft Icanquegueti \fk savorovana \ft iquejetacaacari aisa caquinte teeca intampishitashigueteroji maasano amataagantsi, aca icanti aca icanti.\f* \v 25 ¿Ariquea taaquea poashijiaquiti? ¿Iriocaja poashijiaquiti pamenajiaquitiri caquinte quitsaatatsica shipetamorenaro quitsaarentsi? Pitsajiaquequea maasano quitsaatatsica shipetamorenaro quitsaarentsi manaquea isavisaviiti itsovironaquitequi majirontatsica, icantacoguitaniquea isavicaventiro taaca opajitapae ishinevencaca iriatimpajia. \v 26 Iroosacanica ¿taaquea poashitaquitiquea? ¿Iriocaja poashijiaquiti pamenajiaquitiri tsavetantaquerica Aapani Irioshi? Jeejeguitatsi, iriotaque, cotanquitsiquea iriatimpa caaviji yanaaguequeri itsipajia tsavetantajiatsica. \v 27 Iriotaque itioncacojiqueca coramani iquenquetsatacaaquerigueti Aapani Irioshi Irijanite, icanqueri: \q1 ‘Ari nontigarancaqueri iriquetica oananquitsineca intsavetacotempi. \q1 Irio camantajiaquerineca igonorojia queroca pinquenanaqueni irinetsanatashitantajiavaquempica.’\x + \xo 7:27 \xt Mara. 3.1.\x* \m \v 28 Imaica noncantajiaquempi: maasanopae caquintejia teetarite inchoocatimateji aparo anaaquerineca Joanca, cotanquitsiquea maasano majirontajiacarica Aapani Irioshi, irirajia teeca iranaajencavaevetempaji, caavijiquea icavintsajamajajiaqueri, oquejevetaca yanaajiaqueri Joanca. \p \v 29 “Maasano caquintejia quemajiavaquerica Joanca itsatacaantigueti icantajiaqueri iriviñacajajiaqueri, yamenajiaqueritarite icantamajati Aapani Irioshi icantaquegueti iriguentijia covaeguishejiatsica. Ariquea iquejejiacaquea irirajia capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae iviñacajatacaantajiacaquea iriatimpajia aisa. \v 30 Irirampani pariseojia itsipatacariquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini teequea irishineteriji iriviñacajajigueri Joanca. Inintavetacaquea Aapani Irioshi incavintsajajiaqueri, cotanquitsi iriatimpajia teequea irinintajigueji inquemisantajiaqueri. \p \v 31 “¿Quero icojigani caquintejia choocajianquitsica imaica? ¿Taa ipaji iquempejiaca? \v 32 Iriguentiquea iquempejiaca chaajaniquitirajaca irisavisaviitaquegueti tsoviaguiteriqui irantanavijitempagueti iroompa ari incatsimatavacaajianaquempa incantajiaquequea: \q1 ‘Nocovitimojiavequempiquea \q2 teequea pintsamarojianaque. \q1 Ariquea namashaitimojiavetaquempi amashairentsi yamashaijitica ishimampojancajitagueti \q2 teequea pirajaiguempaji.’ \m \v 33 Ariqueate piquempejiaca aviatimpajia. Icoraquevetaca Joanca Viñacajatantatsica teequea irishecatempaji ishecapinitaca igonorojia, aisa teequea irimirimatemparoji cachojaro, manaquea picantacojiaqueriquea: ‘Ishaquiacari ampatsini.’ \v 34 Ariquea imaica icoraquevetaca irira Irijanite Caquinte, ishecataca iriatimpa, imiraca, ariqueate picantajiaque: ‘Iriguenti shecajanti, iriguenti shinquitatsica, aisa iriguenti itsipavijijiapojaca covaeguishejiatsica aisa capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae.’ \v 35 Cotanquitsi onconijavaetanaque itsatica tsamajatatsica amenajiaquegueti quero ococani yantaguetaqueca.” \s1 Ishecatacaquea Jesoshi itsovironaquitequi pariseo pajitatsica Shimo \p \v 36 Ichoocaque pariseo icajemaqueriquea Jesoshi irishecatacaaquempari itsovironaquitequi. Ariquea yoanaquequea Jesoshi iquijapoji ipimerequijapojaca shitaponcarontsiqui irishecajiaquempa. \v 37 Ochoocaque manquigarentsi quempevaetatsica, ariquea oguintenica quempeji. Ariquea oquemacoquerigueti Jesoshi yoanaque irishecatempa itsovironaquitequi pariseo, oanaque aanaquequeate casancajencajari yoguijaantajicaro chovintyoriqui ipeacaajitaca mapi icantajitica aravasetero. \v 38 Iroompaquea arejetapojaca ichoocaquegueti Jesoshi ocatiapojaca igontatapojacagueti, iraanaca oparijaatanaquequea ojaquija oshaguitsitariquea iguitiqui. Ariquea osheguititantajariquea omae, onintaguititanaqueriquea, aisa oshaguiguititantacari casancajencajari. \v 39 Ariquea yamenaquerogueti pariseo cajemaquerica Jesoshi itsovironaquitequi iquenquejanaque: “Arimajagueti iriogueti tsavetantatsica intsatsitavaquempa taaqueate pamipojiri, intsaque queroca ococani, intsatavaquequea iroguenti quempevaetatsica.” \p \v 40 Iroompaquea icantanaquequea Jesoshi icanqueri pariseo: \p —Shimo, chooca noncanquempica. \p Icanqueriquea: \p —Iintsijate, Tsatacaantantatsica, pincantenaja. \p \v 41 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Chooca mavite shirampari, yaacoqueri imentaquitsite jocavaquenerica, icanqueriquea: ‘Oncoajicatapojajegueti poguipiajatenaja.’ Aparoquea yaacoqueri 500 tenario.\f + \fr 7:41 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario. Ari iquejevecari itsipa imentaqui icantajitica iraquima, iriguenti imentaquitsite guiriegojia.\f* Iriraquea itsipa ariguenti yaacoqueri 50. \v 42 Cotanquitsiquea iriatimpajia ocoajicavepojaja aavetapojaja iroguipiantajenemparimeca teequea inchoocatajeji imentaquitsitejia querocampaquea irajaiajeri irivegaratantajemparica. Ariquea icantajiriquea: ‘Ompeashitanajempaquea intati.’ Imaicaquea iintsija pincanquena ¿queri pintsamajaquemparineca? \p \v 43 Icanqueriquea Shimo: \p —Iriocajate ipeacomajacaca. \p Icanqueriquea Jesoshi: \p —Pitampaticamajataquero. \p \v 44 Ariqueate ipitsocavetanaca yamenanaquero manquigarentsi, icanqueriquea Shimo: \p —¿Ari pamenaquero ocatica manquigarentsi? Noquijavepojaca pitsovironaquitequi teetari pojocavaquena pijatsite najacaguititaquempame. Iroatimpa ajacaguititanquenaro ojaquija, osheguititantajanaroquea omae. \v 45 Aisa teequea pinintavorotenaji,\f + \fr 7:45 \fk teequea pinintavorotenaji. \ft Yamejiaca joriojia coramani inintavorotavacaajiavaca yamenavacaajiacagueti.\f* cotanquitsiquea iroatimpa onintaguitiquenaquea incajaranqui arejevaeca imaica. \v 46 Teetarite pimpantantenaroji orejiqui noguitoqui, cotanquitsiquea iroatimpaquea oshaguiguititaquenaquea casancajencajari. \v 47 Irootaquequea imaica noncanquempi ocovaeguishevecaroqueate taaca opajitapae, cotanquitsiquea imaica shetajaqueate maasanopae, irooriji opintsamajataquena. Cotanquitsiquea iriraquea irishetsijitaqueca capichaji ipeacaaguishetacaca, capichajaniqui impintsatantavequempa. \p \v 48 Iroompaquea icantsitaroquea manquigarentsi: \p —Imaicaquea shetanajaquea picovaeguishevetacaca. \p \v 49 Ariquea irirajia icajemajiqueca itsipatsipaicaca ishecajiacagueti icantavacaajianacaquea: \p —¿Taashia ipajita iricatica shetsitantaqueroca covaeguisherentsi? \p \v 50 Cotanquitsiquea Jesoshi icantsitaroquea aisa: \p —Imaicaquea meshiajimpi irooriji pavempojana. Poanaje pishinevaequempa. \c 8 \s1 Manquigarentsijia amijiaquerica Jesoshi \p \v 1 Iroompaquea iquenaquenaguetanaquequea Jesoshi guinteninintsipaequi ichoocajiguigueti oshequini caquintejia aisa guinteninintsipaequi teegueti iroshequiamajateji, itsavetantaquero Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica icantajiaqueri quero icotani imajirontagueti Aapani Irioshi. Itsipatsipaitanacari itsatacaanejia carajianquitsica 12. \v 2 Aisa oguijaguijaitanaqueriquea manquigarentsijia yoguisotoacoventajiajica ishaquiajiavecarogueti ampatsini, aisa yogueshijiajica ashinoncajajiavecagueti. Ariquea ochoocaque Maria icantajitica Magararaquitica yoguisotoacovenqueca ishaquiavetacarogueti 7 ampatsini. \v 3 Otsipatsipaicaro Sosana aisa Joana, imanquigare Cosa iramajirore Erorishi. Oahoaitanaquequea aisa otsipapae manquigarentsijia. Iroatimpajia amiqueriqueate Jesoshi ojocajiaqueneriquea omentaquitsite cameetsanijite irivegaratantaquempaca taaca icoguitejacocaca. \s1 Jesoshi iquejetacaacari pishoncaguitiroca oitsoqui \r (Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9) \p \v 4 Ariqueate icoraquecoraqueitaque caquintejia icaramirincavaeque, iquenaquenaitapojaque guinteninintsipaequi yomporoguijaventajiapojacari Jesoshi. Iroompaquea iriatimpa iquejetacaacanari, icantajiguiri: \v 5 “Yoanaque aparo caquinte impishoncaguitero oitsoqui. Ipishoncavoncaquitanaqueroquea tacororo tacororo, itsitacaguetanaquero. Oconoagarancaqueate asacaraaguiguetanaca quenavoquirontsiqui, ariquea yagatigatiiquero, iroompaquea isavisaviitashipojiroquea tsimeripae ishecajiapojacaro. \v 6 Otsipa oconoagaranca asacaraanaca mapiporoquiqui, taampina otsoroavetanaca cotanquitsiquea oshimpeguiricanaque ometojanaji, pirijaguitevaetaquetarite quepatsi. \v 7 Oconoacaquea otsipapae asacaraanaca ochoocaquegueti ovarishitsa samerento. Otsoroavetanacaquea oquenanaquequea otsoroitsitanacaquea samerento iroatimpa otsincoanaqueroquea ometojanaji. \v 8 Otsipapae oconoacaquea asacaraanaca ocameetsaguitequegueti quepatsi, otsoroanaquequea otaganaanaca ochoocatanaque opitsaraquiacotanacaqueate oitsoqui, oconoacaquea ochoocaque 100.” \p Irooquea iquejetaquerogueti Jesoshi imaica iquenquetsatanajiquea iririjenca icanquequea: “Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja.” \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueriquea quero ococani iquempetacaantaguecaroca \r (Mt. 13.10-17; Mr. 4.10-12) \p \v 9 Iroompaquea icoacojiavaqueri itsatacaanejia taa opajita oquejetaca itsavetanqueca incajaranqui. \p \v 10 Iriatimpaquea icantajiguiri: “Imaicaquea ininque Aapani Irioshi pintsajiaquero aviatimpajia queroquea icotani imajirontagueti iriatimpa. Teetarite intsajiteroji paesatoniqui, aviguentiquea tsajiaquerone imaica. Oraqueate notsatacajaiaquerigueti itsipapae manaquea noquejetacaacaroquea maasanopae, manaquea \q1 iramenamenaivetanaquempaquea, cotanquitsiquea aato inejajiguitsi; \q1 inquemajiavequempaqueate, cotanquitsiquea aato itsajiavaquerotsi.\x + \xo 8:10 \xt Is. 6.9-10.\x* \s1 Jesoshi itsatacaajiaqueri itsatacaanejia taaca opajita iquejetacaaca incajaranqui \r (Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20) \p \v 11 “Imaicaquea nontsatacaajiaquempiquea taaca opajitapae noquejetacaaca. Oraticaquea oitsoqui iroguentiquea noquejetacaacaro itsavetantajitirogueti Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. \v 12 Oraticaquea asacaraaguitananquitsica quenavoquirontsiqui iriguentiquea noquejetacaaca caquinte quemajiavetavacaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, cotanquitsiquea iroompaquea icoraquetashiqueriquea ampatsini ipeacotacaacari maasanopae aatonijite iquemisantajirotsi imeshiajitiritsi. \v 13 Oraticaquea asacaraaguitananquitsica mapiporoquiqui iriguentiquea noquejetacaaca caquinte quemajiavetavacaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi ishineventajiavetavacaroquea shine, cotanquitsiquea teequea intsamajateroji, tee inquenquejamajateroji, mana iquejetacaro panquirentsi teeca onquijamajateji ovaritsa. Iquemisantajiavetaquita cotanquitsiquea ocoraquetashiquerigueti atsipetagantsi ariquea icotanaca yovashiantanajiroquea itsaroventane. \v 14 Oraticaquea asacaraaguitananquitsica ochoocaquegueti samerento, iriguentiquea quejecaroca caquinte quemajiavetacaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi. Cotanquitsiquea ariqueate iquenquejajiavajiroqueate taaca opajitapae ishoshoventajijaaro, ishinevencariquea imentaquitsite aisa taaca inintajigui iriatimpa. Irooquea anaanaquero Quenquetsatsarentsi iquemavetacaca, iquejetacaroquea panquirentsi caarica oitsoquitatsi. \v 15 Cotanquitsiquea oraticaquea asacaraaguitananquitsica ocameetsaguitetaquegueti quepatsi, iriguentiquea quejecaroca caquinte tampaticatiroca netsanamajatiroca cameetsaguetatsica. Iriatimpajia iquemisantamajatavaqueroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, ipampiamajaqueroquea, iroompaquea arimpaqueate ipampiatsimajatanacaroquea. \s1 Iquejetacaacaroquea Jesoshi maasanopae senacacovetanquitsica \r (Mr. 4.21-25) \p \v 16 “Oraquea itsivojitirigueti tsivorentsi teequea ari iriguivotacojiteriji chomoqui. Aisa teetarite ariquea iroguisavicacojiteriji isaviquea omencoqui imaantajitaca. Iroguentiquea yoguisavicacojitiriquea jenoquijaniqui cameetsanijite intsivoguitetanaquenerinijite maasano quijaquijaitanquitsica oraniqui. \v 17 Ariquea oquejetacaquea taaca opajitapae senacaguetatsica imaica, oncoramanitapojajegueti ironigaantajiquero. Aisa taaca opajitapae teeca intsajiteroji imaica, oncoramanitapojajegueti intsajitaqueroqueate, aatotarite osenaquimatajatsiqueate. \v 18 Irootaquequea imaica pinquenquejamajateja quero pincoquempani pinquemisantamajatantaquempaca. Quericaca tsatavaqueroneca icantajiquerica intsatacaajitaqueriquea otsipapae. Quericaca teeca irininteji intsatavaquero, iraapitsatsijitavaqueriquea ijivetaca itsaque.” \s1 Iriniro Jesoshi aisa iriguentijeguitepae \r (Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35) \p \v 19 Ariqueate ocoraquetaquequea iriniro Jesoshi aisa iriguentijeguitepae tsovironaquiqui ichoocaquegueti iriatimpa, cotanquitsiquea teequeate iragavejajigueji inquijaquijaiteji intsompogui, yojocajajiacatarite yoshequiavaequequea caquinte. \v 20 Ariquea icamantajiqueriquea Jesoshi icantajitiri: \p —Coraquetaque piniro aisa piguentijeguitepae. Chooca sotsiqui, inintajiaque iramenajiaquempi. \p \v 21 Cotanquitsiquea icanquequea: \p —Maasano quemisantajiavaqueroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi aisa netsanajiavaqueroca, iriotaque nopejaiaque iinanijia aisa iguentijeguijia. \s1 Jesoshi ipejairoquea choviga aisa imagojatacajairo iniromotija \r (Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41) \p \v 22 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi iniromotijaqui itetanacaroquea quenajarontsi itsipatsipaitanacariquea itsatacaane icanqueriquea: \p —Jameja intatiqueroqui. \p Ariqueate yoayoaitanaque. \v 23 Iquenajatacojianaquegueti imaaquequea Jesoshi quenajarontsiqui. Iroompaquea ochovigaguitevaepojiquea inirojencatapojaque choviga jeoc jeoc jeoc jeoc, ariqueate ocotanaca ovorevoreatanaca otserajatanacaquea oja quenajarontsiqui iroovepojaca ontsitijaatanaqueme. \v 24 Ishiashijianacariquea Jesoshi itinaitari icantsijigari: \p —¡Tsatacaantantatsica! ¡Tsatacaantantatsica! ¡Ojocajajiguempani! \p Itinajitsitanacaquea Jesoshi iquenquetsatacaaquero choviga icanquero: \p —Pimpejaencatanajempaja. \p Icantsitaroquea aisa iniromotija vorevoreatananquitsica icanqueroquea: \p —Pinchopecajatanajempaja. \p Ari ocotanaja osanticojencatanaji choviga, ari oquempetanaja iniromotija ochopecajatanaja. \v 25 Iroompaquea icantsijigariquea itsatacaane: \p —¿Quero ocotaca caarica pitsatantajigana nagavejamajati? \p Cotanquitsiquea iriatimpajia itsaroamajajianaquequea yamenamenaitanaque intati icantavacaajianacaquea: \p —¿Taashia ipaji irica? Icantaquitiguiro choviga aisa iniromotija oquemisanqueriquea. \s1 Gararaquitica ishaquiacaca ampatsini \r (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20) \p \v 26 Iroompaquea yarejerejeitapojacaro iguepatsitequi Gararaquitica\f + \fr 8:26 \fk Gararaquitica. \ft Chooca otsipa paperi otioncacotacagueti ocaniqui Jerasaquitica \fk (gerasenos).\f* otampaticatacomajataquero quepatsi Garirea. \v 27 Irooquea yaguijivetanacaquea Jesoshi yameniriquea icoraquepoji shirampari choocatatsica ocaniqui. Ishaquiajiacariquea ampatsini, yajagantsitacovaetanaquequea teequea inquitsaatajempaji, aisa teequea inchoocateji tsovironaquiqui ariguentiquea ichoocati imperitamoroqui yojoquijitantapinijitarica metojaripae. \p \v 28-29 Querocaguetiquea savincaguiteri ishoncacoguitevaetanaqueri. Yaajitapinivecari yoishotantajivetacari cavorejatsariqui iracoqui aisa iguitiqui, yamenamajajiavecari, cotanquitsiquea teetarite iragavejajiteriji. Icaratsarejaguetaqueroquea ocanca, ishiashiatacaaguitarini ampatsini ontaniqui teeca inchoocateji caquinte. Ariquea yamenavaquerigueti Jesoshi iguerotashitapojacari icajemanaquequea: \p —¿Querocaquea pincoquenani, Jesoshi Irijanite Irioshimajaca Anaantamajatatsica? Iintsijate aatoqueate patsipetacaavaetana. ¡Pimpintsatacogajoitenashiatsi! \p Icantantacaroca ocatica irooriji icanqueri Jesoshi ampatsini irisotoanaje irovashiantanajeri. \v 30 Iroompaquea icanqueriquea Jesoshi: \p —¿Querocaquea pipajitani? \p Icanque iriatimpa: \p —Nopajita Caramirincatatsica. \p Icantantacarica: “Nopajita Caramirincatatsica”, irooriji yoshequiavaeque ampatsini shaquiajiacarica. \v 31 Iriatimpajia icantajiaqueriquea Jesoshi aatonijite itigarancajiguiritsi oagantavaetananquitsica jmm isaviji. \v 32 Cotanquitsiquea ontaniqui otapiqui choocaquea chancho\f + \fr 8:32 \ft Irira \fk chancho \ft iriguenti viratsi quejevetarica santaviri.\f* icarapiovaeque, ishecajiaca. Iroompaquea irirajia ampatsini icantajianaqueriquea Jesoshi iroashijianaquerita chancho inchoocajiapojaqueriniji. Iriatimpaquea icantsijigariquea: \p —Intsiquetirote poapoaitanaque. \p \v 33 Icampanajanta isotosotoitapanajanti ampatsini yovashiantajianaqueri ishaquiavetacaca, irioquea yoashijiavetanaca chancho. Iroompa ishaquiajiavetapojacari ariquea icohicoitanaca ishiajianaca ocogarajacagueti itanquireajianaque yojocajajiapojaca, icampojaca teron maasanojia. \p \v 34 Irooquea yamenajiavaquerigueti quempoguijajiguirica chancho itsaroajianaquequea ishiashiaitanaca yoayoaitanaque itsavetantajiapojaqueroquea ontaniqui ichoocajiguigueti itsitacavaepojiroquea, iquemacotantajiacarica choocajiatsica acaniqui aisa choocajiatsica quempejipaequi. \v 35 Yoayoaitanaquequea iramenajiaquiteriquea. Ariquea yarejerejeipojacaro ichoocaquegueti Jesoshi yamenajiapojiriquea ishaquiajiavecaca ampatsinipae savicaji iquempejitacocari iquemisantajiri. Quitsaataja quenquejanaji. Itsarotsaroitanaquequea. \v 36 Iriraquea amenajiaquerica yoguisotojainirigueti itsatacaajiavaqueri querocaca icoquerini yonigaitsijiacarigueti ishaquiavecarigueti. \v 37 Ariquea maasano choocajiatsica Gararaqui itsaroacaamajajianacari Jesoshi yamanamanaitantacarica irovashiantajianajeriniji. Ariquea itetanajaro quenajarontsi iquenajatacotanaji. \v 38 Ariquea iriratica isotoanaqueca ampatsinipae icantavetacari ininque intsipataquempari, cotanquitsiquea Jesoshi itigarancaqueri, icanqueri: \p \v 39 —Poanaje pitsovironaquitequi, pintsavetampojajeroquea maasano queroquea icoquempini Aapani Irioshi. \p Iriatimpa yoanajiquea yoguisotojaiapojaqueneri maasano choocajiatsica oraniqui ipintsatacotacarigueti Jesoshi. \s1 Jesoshi ivochatajiro irorijanite Jairo \r (Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43) \p \v 40 Ocoajicatapojajigueti icoraquetajiquea Jesoshi, yagatanaji intatiqueroqui. Maasanopae yaajiavaqueri ishineventajiavacari, iroorijite icocani yoguijaguijaitavaqueri. \v 41 Iroompaquea icoraquepoji shirampari ipajitaquea Jairo. Iriatimpa iriguenti jivatanquitsica shinagogaqui icapiocantajiacaca joriojia. Ariquea yamenapojirigueti Jesoshi itaampinatashipojiriquea iguerovempojacari icanqueriquea iroanaquequea itsovironaquitequi. \v 42 Irooshipoji ometojaque irorijanite irapatiroritsite. Ocaratacotaque 12 ajagantsite. \p Ariquea yoanaquegueti Jesoshi yoguijaguijaitanaqueriquea icarajiavaeque caquintejia icantavaetanaque tirorererere oraniqui iroovepojaca irivinacajianaquerimequea. \v 43 Ariquea ochoocaque aisa manquigarentsi ashinoncaavaetanquitsica ososoajavaetini coramani, ariqueate ocaratacovaetanaqueni 12 ajagantsiteni. Yaavintanajivetacaroquea teequea inchoocatenica agavejanquitsineca iroveajero, niganquiquea oteroncamajatanaqueri omentaquitsite, ejempacotia oanaca. \v 44 Imaicaquea ocoraquetaque oquenashipojaqueri Jesoshi itaquiqui ochagatsaequitsitavaqueri ocaramagotapojaquegueti irogataamagoro. Irooquea ochagatacotaquitiguiri jac osanticojatanaji ososoajare. \v 45 Icantanaquequea Jesoshi: \p —¿Taaquea chagatacoquena? \p Icantajianaquequea maasano: \p —Tee, jmm. \p Cotanquitsiquea icantsitanacaquea Peerero aisa itsipatsipaitacaca icantajiguiri: \p —Tsatacaantantatsica, pamenavecaqueate itsinacajianaquempi itatsintatsiitanaquempi. \p \v 46 Cotanquitsiquea Jesoshi arimpaqueate icantanaquequea: \p —Choocaguitatsi chagatacoquenaca, notsatavaquetari ocantapanajantana shirec nagavejane osotoanaquegueti. \p \v 47 Iroatimpa amenavaquerogueti tee agaveji omanacotempaji, ocoraquepojaquequea iriatimpaqui ompioncanacaqueate pion, pion, pion, oguerovempojacariquea. Maasano iquemajiaqueroquea ocamanquerigueti taaquea opaji ochagatimenqueri, aisa ocamanqueriquea ocanque: \p —Iroompaqueate nochagatacoquempigueti jac osanticojatanaji noriraja. \p \v 48 Iriatimpa icanqueroquea: \p —Orijani, irooriji pavenquenatarite naatimpa, irootari piveantanajaca. Imaicaquea poanaje pishinevaequempa. \p \v 49 Iroompaquea quenquetsatatsitiraja Jesoshi icoraquepoji itsipa, iquenapoji itsovironaquitequi Jairo, jivatanquitsica shinagogaqui, icanqueriquea: \p —Jac metojaque porijanite, ariotapojaque pasereguiritsi Tsatacaantantatsica. \p \v 50 Cotanquitsiquea Jesoshi iquemaqueriquea, icanqueri Jairo: \p —Aato pitsaroguitsi. Mana paventanaquena naatimpa, ariquea ompeanajempa. \p \v 51 Ariquea yarejetapojacagueti itsovironaquitequi icanque aatoquea iquijitsi itsipa, iriguenti itsipatsipaitanaca Peerero, Joanca, Santiago, iri joquijitanquitsica aisa iniro, iquijaquijaitanaquequea intsompogui. \p \v 52 Manaquea icatintiijiaca sotsiqui itsipajia iraacojiaqueroquea metojatsica cajemajiaque icanca, cotanquitsiquea Jesoshi icantajiapanajantiriquea: \p —Aato piraajiga, teetari ometojeji, manatarite omaaque intati. \p \v 53 Cotanquitsiquea ishirontimentajianacari, itsajiaquetari metojamajataque. \v 54 Iriraquea Jesoshi yaavacopojaquero, iririjencatanaque icanqueroquea: \p —Chaajaniquitirajaca, pincatianaje. \p \v 55 Ariquea opiapojaja oshire, ocatianaja. Iroompaquea icanque Jesoshi irojocajiaquenero oshecatajempata. \v 56 Manaquea yamenamenaitanaque intati iri aisa iniro, cotanquitsiquea Jesoshi icantajiguiri aatoquea icamantitsi. \c 9 \s1 Jesoshi itigarancajiaqueri 12 itsatacaane iroaroaitanaque intsavetantajianaque \r (Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13) \p \v 1 Ariquea icajemajiaqueriquea Jesoshi itsatacaane carajianquitsica 12, icapiocajiaqueriquea yagavejacaajiaqueri iroguisotoaguetaqueri maasano ampatsinipae aisa irogueshiguetajeri joquijiguetatsica. \v 2 Itigarancajiaqueriquea intsavetantimojianaqueri maasano intsatacaajianaqueri quero icocani imajirontagueti Aapani Irioshi. Icantajiaqueriquea aisa irogueshiguetajeriquea joquijiguetatsica. \p \v 3 Icantajiavaqueriquea: \p —Aatoquea paimatitsi. Aatoquea paguirotsi pigotiro, pitsarate, pisheca, aisa pimentaquitsite. Aatoquea paguirotsi mavite piitsaare, iroguentiquea oratica piquitsaacaca. \v 4 Querocagueti oraniqui poapoaitanaqueni incajemavaquempigueti pimaaque itsovironaquitequi, poapoaitanaquequea pimaaque. Picocaniquea pimaimotaqueriquea arejetapojajempa poapoaitantanajempaca. \v 5 Oraqueate aatogueti quericaca aavaquempineca, poapoaitanaquequea, cotanquitsiquea iroquetitaquea pantecamajatanaqueroja quepatsivane pagatiquitsitapojaquerigueti, iroonijite iramenantajiaquempaca manaquea yantaque teeca oncameetsateji teetarite iraavaquempi irishineventajiavaquempi. \p \v 6 Iroompaquea yoayoaitanaquequea itsitacavaetanaquero querocagueti oraniqui ichoocajiguigueti caquintejia, itsavetantimojianaqueriquea Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica. Aisa yogueshiguetanajiri joquijiguetatsica. \s1 Erorishi iquenquejajiro imetojacaanquerigueti Joanca Viñacajatantatsica \r (Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29) \p \v 7 Ariquea iriraquea majirontatsica Erorishi\f + \fr 9:7 \ft Iriratica \fk Erorishi \ft irio icantajitica Erorishi Antipashi. Iririni aisa ipajita Erorishi, irio majirontanquitsica ivoaquegueti Jesoshi (pamenero Irc. 1.5; Mt. 2.1-19).\f* iquemacoquerogueti maasanopae yantaguetaqueca Jesoshi, yamenanaquequea intati querocampa incanque, choocatari cantajianquitsica: “Tancorejanajishia Joancani Viñacajatantatsica.” \v 8 Itsipaqueate cantajianquitsi: “Iriocajate coraquetajatsiquea tsavetantatsicani Iriashini coramaniticani.” Itsipapaequeate cantajianquitsica: “Jac pochatanaji itsipa tsavetantatsica coramaniticani.” \p \v 9 Cotanquitsiquea icanquequea Erorishi: \p —Irirampani Joancani nojitorejacaanqueriquea naatimpa. ¿Taampaqueate imaica irira noquemacoqueca icamantacojitirini? \p Ariquea inintaveca iramenaquerime. \s1 Ishecatacaajiacari Jesoshi 5,000 shirampari \r (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14) \p \v 10 Ocoajicatapojigueti icoraquecoraqueitaji itigarancaqueca Jesoshi icamantaguetapojiri maasanopae yantaguetaquitica. Iquemajiavaqueriquea Jesoshi, itsipatsipaitanacariquea osamani irooshitigueti guinteninintsi icantajitica Vetsaira. \v 11 Cotanquitsiquea ari iquemacojiquerigueti yoayoaitanaque isaquiritsaevaetanaque caquinte yoguijaguijaiqueriquea. Iriraquea Jesoshi ishineventajiavacari itsavetantimojiaqueri icamantajiaqueri quero icocani imajirontagueti Aapani Irioshi, aisa yogueshiguetajiriquea ashinoncajajiatsica. \p \v 12 Iroompaquea ijaguitevaetanajigueti catsirincaiteri iquempejiquempejiitanacariquea itsatacaane icantajiguiri: \p —Poguipaquijajiajeri maasano irirajia iroaroaitanajeta ontaniqui guinteninintsipaequi irooshitacoguetanquitsica cameetsanijite irimagorejajiaquequea aisa irivegarajiaque isheca irishecajiaquempanijite. Ocaniquiquea ocaniqui tee anejeronica querocampa irishecajiaquempaca. \p \v 13 Cotanquitsiquea Jesoshi icantajiguiriquea: \p —Pojocajigueneri aviatimpajia irishecajiaquempaca. \p Yacajianaque icantajiguiriquea: \p —Tee anejeroji querocampa nojocajiaquenerica. Iroguentinivani 5 pan, iriraquea shima mavipaquite icarati. ¿Querocaquea noncojiaquempa? ¿Ari nagavejajiaque noanoaitanaque novegarajiaquiteneriquea irashijia maasano irishecajiaquempaca? \p \v 14 Icantantajiacaca imaica yamenajiaquequea iriguentipioniquea tirorererere caquintejia, icarajiavaetaquequea aricaquea 5,000 shiramparijia. Cotanquitsiquea Jesoshi icantajiguiri itsatacaanejia: \p —Poguisavicajigueri, poashiguequempari arica incarajiaquequea 50 irisavisaviitaquequea. \p \v 15 Ariquea iquempejiaqueriquea, yoguisavicaguequeri maasano. \v 16 Iroompaquea iriraquea Jesoshi yaitaroquea 5 pan aisa mavipaquite shima, yajiricaqueriquea, ipaguitetanaquero inquite yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” \p Iroompaquea icotarejaguequeroquea pan, yojocajiaqueneriquea itsatacaane, iriatimpajia yojocajiavaqueneriquea maasano. \v 17 Ishecajiacaquea maasano, iquemajianaca. Ariquea iriraquea itsatacaane yaaguetajiroquea choocatajatsica, itetajiroquea cantiriqui tseraiquipae ocaratacovaequequea 12. \s1 Peerero icanque Jesoshi iriguenti Quirishitotatsica \r (Mt. 16.13-16, 20; Mr. 8.27-30) \p \v 18 Querocagueti savincaguiteri ichoocaque Jesoshi yamanaqueriquea Iriri, iriguentiquea itsipajiaca itsatacaanejia. Ariquea icoacojiaqueri icanque: \p —¿Taa ipaji ijijiaquena caquintejia? ¿Quero icantajiguini? \p \v 19 Iriatimpajia icantajiguiriquea: \p —Iconoagarantajiaca icantacojiaquempi: ‘Iriguenti Joancani Viñacajatantatsica.’ Itsipa cantajiananquitsi: ‘Iriguenti Iriashini.’ Itsipaquea cantajiananquitsi: ‘Iriguenti itsipa tsavetantatsicani paesatinica, tancorejanajishiatsi.’ \p \v 20 Ariquea icantajiguiriquea: \p —Aviatimpajia, ¿quero picantajiguini? ¿Taa nonaque naatimpa? \p Icantsitanacaquea Peerero: \p —Aviguenti Quirishitotatsica\f + \fr 9:20 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* itigarancaqueca Aapani Irioshi. \p \v 21 Icantajiguiriquea: \p —Aatojate picamantitsi. \s1 Jesoshi icamantsicaro irimetojaque \r (Mt. 16.21-28; Mr. 8.31–9.1) \p \v 22 Icantanaquequea aisa: \p —Irantsipevaequempaquea irira Irijanite Caquinte. Irimanintajiaqueriquea jivajiatsica, saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Ariquea irimetojajiqueriquea, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri impochatanaje. \p \v 23 Ariquea icantajiguiriquea maasano: \p —Quericaca nintanquitsineca iroguijatacoquena irovashiantanaqueroja inintashiguevetacaca iriatimpa, maasanopae osavincaguitetegueti irinatashitapiniquempa inchapoa irompajacotantajiquemparica, mananiji iroguijatacoquena. \v 24 Quericaca teeca irininteji irantsipeventena irooca irimetojavenquena, manaquea impeaquempa; cotanquitsiquea iriraquea atsipevenquenaneca irooca irimetojavenquena, incoquempaniquea inchoocaguiteni. \v 25 Arigueti inchoocavetaquempa agavejanquitsineca irashinquemparo maasanopae quepatsipaequitica, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti irimetojanaquegueti arigueti impeaquempa camorecariqui, ¿arimpate agavejaque irajaararo aavajeri? Aatoquea agavejitsi. \v 26 Quericaca pashiventacaaquenaneca naatimpa aisa nocantaguequeca, ariqueate inquejetaquempaquea irira Irijanite Caquinte impashiventacaapojaquempariquea iriatimpa oncoramanitapojajegueti incoraquetajegueti. Iroganejencapojajempaquea, inquempetapojajempari Iriri aisa irashivantijitete comajashirentanquitsica yoganejencajiacagueti. \v 27 Noncanquempija arimajaguitatsi iconoagarantaca catintiitimojiaquenaca imaica, aato imetoji tequeratagueti iramene quero icotani Aapani Irioshi imajirontagueti. \s1 Jesoshi icantashitatiimojiacariquea itsatacaanepae \r (Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8) \p \v 28 Iroompaquea anaavaetanajagueti arica 8 savincaguiteri yoanaquequea otsempiqui iramanajeriquea Iriri, itsipatsipaitanacari Peerero, Joanca, Santiago. \v 29 Ariquea yamanaquerigueti Iriri taampinaquea icantashitatianaca ivoroqui, ariquea ocotanaca iitsaare ocavorejatanaque ocantanaquequea tsiren oquitamaromajatanaque. \v 30 Ariquea iconijajianaque mavite shirampari, itsipajiacariquea Jesoshi iquenquetsatavacaajiaca. Iriotaque Moishishini aisa Iriashini. \v 31 Icavorejamajatanaquequea icantajianaquequea tsiren. Iroguentiquea iquenquetsatacojiaque irimetojaque Jesoshi Jerosarequi onetsanatantaquempaca itioncacojiquerigueti. \v 32 Iriraquea Peerero aisa itsipatsipaitacaca manaquea ipochoquipochoquiitanaque, cotanquitsiquea opeamajatanacagueti yamenitsijigariquea Jesoshi cavorejavaequequea cantavaeque tsiren itsipatsipaitacari Moishishini aisa Iriashini. \v 33 Iroompaquea itsinampirejajitanajatiguiri Jesoshi icantsitanacaquea Peerero: \p —Tsatacaantantatsica, cameetsavaeque achoocajiaque ocaniqui. Intsishiatsi nompeacaguempaja 3 catisetarentsi, aparo pashinquempa aviatimpa, aparo irashintaquempa Moishishi, otsipaquea irashintaquempa Iriashi. \p Cotanquitsiquea irira Peerero tee intsatavajeroji icantavecaca. \v 34 Quenquetsavetanatsi omanacojiapojajiri mararo, itsarotsaroitanaque yamenaquequea omanacojianajiri. \v 35 Ariquea iquenquetsajencajitanaque omararosecanquegueti icanquequea: \p —Iricatica irio Irijani, nopintsamajatacaca.\f + \fr 9:35 \fk nopintsamajatacaca. \ft Chooca otsipapae paperi iroquetinica cantanquitsica ocaniqui “iriguenti nocoguiaqueca.”\f* Pinquemisantamajajiguerija. \p \v 36 Ariquea opeanacagueti iquenquetsataquegueti yamenitsijiavetajari Jesoshi aparo icatiaja. Ariquea yoayoaitanajiquea imajerejiapoji teequea incamantapojajeji iroaqueragueti yamenavecaca. \s1 Jesoshi yogueshitajiri chaajaniquitirajaca, yoguisotoajiniri ampatsini \r (Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29) \p \v 37 Osavincaguitetanajigueti icoraquetaji Jesoshi aisa itsatacaane iquenaquenaipojaji otsempiqui. Ariqueate yoayoaitanaquequea oshequini caquinte itonquivotonquivoitavajari. \v 38 Ariquea iquenquetsatanaquequea aparo irijencavaetanaque icanca, icanqueriquea Jesoshi: \p —Tsatacaantantatsica, iintsija pamenerija nirijanite, apatiroti icancaquea iriatimpa. \v 39 Ishaquiacaritari ampatsini icajemamajatacaaqueri aisa icantacaaqueri tinquininini, ishimotyonajatanaquequea icanca. Icocaniquea yatsipetacaaguitarini, tee irinintenica iroguipaquijajeri. \v 40 Nocantajiavecariquea pitsatacaane iroguisotojaiaquerime, cotanquitsiquea teequea iragavejajigueriji. \p \v 41 Icantanaquequea Jesoshi: \p —¡Arisa picomirincajiga teequea paventemparoji iragavejane Aapani Irioshi, ariguentiquea picovaeguishejiga! ¿Querocaquea oncarashequiavaeteni nosavicaventajiaquempi? ¿Queroca oncarashequiavaeteni nantsipetacojiaquempi? \p Ipitsocashitanacari iriri icanqueriquea: \p —Pamaquenarijate acaniqui pirijanite. \p \v 42 Cotanquitsiquea irooquea yaavetanacanarigueti, iriraquea ampatsini yoguitejanaqueri isavi quepatsiqui icantacaanaqueri tinquininini. Cotanquitsiquea icantomajitsitari Jesoshi, yoguisotoitari, ariquea icotanaja chaajaniquiri jac peamajatanaja. Yojoquitajanariquea iriri. \p \v 43 Maasanopae yoayoaitanaque intati, yamenaquequeate yagavejamajati Aapani Irioshi. \s1 Jesoshi icamantsitajariquea irimetojaque \r (Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32) \p Icojiacaniquea quenquejajianatsitiraja iquenquejacojianaquerogueti ipeacaaguecaca Jesoshi, iquenquetsatanaquequea iriatimpa icantajiguiri itsatacaane: \p \v 44 —Imaicaquea pinquemisantamajatavaqueroja noncanquempica. Iriraquea Irijanite Caquinte iraacaantajiqueriquea iraajiavaqueri caquintejia. \p \v 45 Cotanquitsiquea iriatimpajia teequea intsatavaquero taaca icantaqueca, omanapitsajiacariquea. Cotanquitsiquea omintsaroanaqueri incoacojiaquerime taa opaji icanque. \s1 Quericaca anaamajatantanquitsineca \r (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37) \p \v 46 Iroompaquea ipariajianacaro itsatacaane iquenquetsatavacaajiaca iquenquejacojiaca quericaca anaamajatantanquitsine, irooquea icanque, irooquea icanque. \v 47 Cotanquitsiquea Jesoshi itsaqueroquea maasanopae iquenquejajiaqueca. Ariquea yaaquequea aparo chaajaniquiri isenampijacari. \v 48 Icantajiguiriquea: \p —Quericaca aavaquerine shineventavaquemparine chaajaniquiri quempecarica iricatica iroorijite nonintacaantaquero naatimpa, quempecaqueate naroguentica ishineventavaca. Quericaca shineventavaquenane naatimpa, irioquea aisa irishineventavaquempa tigarancaquenaca. Taacagueti cavintsajantamajatantanquitsine incavintsajamajatanaqueriquea teeca iranaanteji, irioquea iriguenti caaviji yanaantavaeque. \s1 Quericaca teeca incatsimajiaji iroguenti itsipatacaji \r (Mr. 9.38-40) \p \v 49 Ariquea icanqueriquea Joanca: \p —Tsatacaantantatsica, chapinqui namenajiaqueriquea aparo yoguisotoaqueriquea ampatsini, iroguentiquea yaventashicari pivajiro. Cotanquitsiquea naatimpajia nocantimentsitariquea, namenaque tee intsipatacaji. \p \v 50 Icanquequea Jesoshi: \p —Imaicaquea aatoquea picantimentiri, maasanotari teeca incatsimajiacaji iroguenti itsipatacaji. \s1 Jesoshi icantomajaqueri Santiago aisa Joanca \p \v 51 Irooshipojigueti iroantanajempaca Jesoshi jenoqui inquitequi itampishitashitanaquero iroanaque Jerosarequi. \v 52 Itigarancajiaqueri iriquetita oananquitsineca incamantanquequea coraquetapoji Jesoshi. Iriatimpajia yoayoaitanaquequea irinetsanaguequeneri, iquijaquijaivetapojaca apatiroca guinteninintsi ichoocatantajiacaca Samariaquitica. \v 53 Cotanquitsiquea iriatimpajia yamenamenaiquegueti ariguenti iroaroaitanaque Jerosarequi, teequea irinintajigueji iraajiavaqueri.\f + \fr 9:53 \ft Irirajia Samariaquitica oshequi icatsimaneguintajiaqueri joriojia, teequea irininteji inquenaquenaitsitaqueri joriojia iguinteniqui iroaroaitanaquegueti Jerosarequi intsaroventajiaquemparigueti Aapani Irioshi, irootaquequea teeca irinintantempaji iraavajeri Jesoshi.\f* \v 54 Iriraquea itsatacaane pajitatsica Santiago aisa Joanca yamenaquegueti teequea iraajiavaqueriji, icantajiguiriquea Jesoshi: \p —Nomajirote, ¿ari pininque noncantajiaque asacaraaquempa paamari jenoqui inquitequi ampevoquijajiaqueri onteroncamajaqueri? \p \v 55 Ipitsocashijigari Jesoshi icantomajajiaqueri, [icanti: \p —Tee pintsateji quero icocani Ishire ashintajiaquempica; \v 56 teenicate iroonica incoraquetantempa Irijanite Caquinte interoncaguetaqueri caquinte, iroguentiquea icoraquetantacaca iraajiavajeri.]\f + \fr 9:56 \ft Oconoagarantaca paperi iroquetinica manaquea ocanti acaniqui: “Ipitsocashijigari Jesoshi icantomajajiaqueri.”\f* \p Iroompaquea yoayoaitanaquequea otsipaqui guinteninintsi. \s1 Nintajiatsica iroguijaguijaitanaqueri Jesoshi \r (Mt. 8.19-22) \p \v 57 Ariquea ishivoquishivoquiitanacaro quenavoquirontsi, icoraquepojaque shirampari icampojiri Jesoshi: \p —Nomajirote, noninque noncoguitempani noguijaguitempini querocagueti poanaque. \p \v 58 Icanquequea Jesoshi: \p —Iriraquea zorro\f + \fr 9:58 \ft Ichoocati \fk zorro \ft tomirishiqui, iquejevecari shiishi. Iriguenti shecatarica chaapa, quepigari, maasano.\f* chooca imoro iquijantacaca. Ariquea iquempejiaca tsimeripae chooca imencoshi, cotanquitsiquea iriraquea Irijanite Caquinte teequeate onchoocateji itsovironaquite irimaantaquempaca. \p \v 59 Ariquea icanqueriquea itsipa: \p —Jameja poguijaguitenani. \p Cotanquitsiquea iriatimpa icanquequea: \p —Nomajirote, iroquetita nonquitatanajeritaja aapani. \p \v 60 Icanquequea Jesoshi: \p —Iriraquea metojashirentari irio quitatajerine metojari. Aviatimpa poanaque pintsavetantaqueroquea quero icotani imajirontagueti Aapani Irioshi. \p \v 61 Icantanaquequea itsipa: \p —Nomajirote, iintsija naatimpa noguijaguitempini, cotanquitsiquea iroquetita pishinetena noapanajanteta notsovironaquitequi noncamantantaguetapanajanteta. \p \v 62 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Quericaca parianaquemparoneca inquitencavatsatacaantempari igaapironcaarite quepatsiqui, arigueti iramenamenatanaque itaquitapojacagueti, aato otampaticati iquitencaqueca. Ari iquejetaca quericaca parianaquemparoneca iroguijatacotena, arigueti iramenamenatajaterogueti iquejeveguitanigueti coramani, aatoquea yagaveji inetsanamajatiro inintacaavecarica Aapani Irioshi, teetarite irimajirontamajatemparinica. \c 10 \s1 Jesoshi itigarancajiaqueriquea 72 intsavetantanaque \p \v 1 Coajicaquea iriraquea Amajirote icoguiaguetaqueri itsipapae itsatacaanejia carajianquitsica 72,\f + \fr 10:1 \ft Oraquea itioncajitajirogueti coramani oconoajiaca itioncajiquero 70, otsipapae otioncaca 72.\f* itigarancajiaqueriquea irijivajivaitanaqueri intsipatavacaanaquempa mavite mavite, intsitacaguitejavaetanaquero guinteninintsipae querocagueti iroanaqueni iriatimpa. \p \v 2 Iroompaquea icantajiavaqueri: “Choocaquea oshequini coguitejajianquitsica irimeshiajiaqueri, cotanquitsiquea teemajacaquea iroshequigueji tsatacaajiaquerineca cameetsanijite irimeshiimentajiquerinijite. Manatarite iquejejiacaroquea osampatigueti tirigoitsoqui ocaraguitetacovaeque catejieguini teemajacaquea iroshequiamajateji aviitaqueroneca. Irootaquequea imaica nocamantantajiaquempica pamanajiaqueriquea Aapani Irioshi intigarancajiaque tsatacaajiaquerineca. \v 3 Poajianaquequea aviatimpajia. Iroguentiquea nontigarancajiaquempiquea inchoocajiaquegueti catsimatantajiatsica irantsipetacaavaequempiquea quempecaquea irioca notigarancaquequea irijanigantirenajaniqui oveja iroanaquequeate yomporoguijagueti lobopae\f + \fr 10:3 \ft Irira \fk lobo \ft iriguenti tomirishiquitica catsimari quejevecarica iririjegui shiishi.\f* shecatarica oveja. \v 4 Aatoquea paajiguitsi pitsaratote, aisa pitetantarica pimentaquitsite, aisa aatoquea paajiguitsi itsipapae pigaviguitire. Aatoquea pisavicaguetanaquequea quenavoquirontsiqui pinquenquetsatavacaajianaquempa pintsipatsipaiquempariquea quericaca pintonquivojajiapojaquempaca. \p \v 5 “Querocaguetiquea oraniqui incajemajiavaquempi pimaajianaque itsovironaquitequi pinquijaquijaitanaquegueti intsompogui iroquetitaquea pincantajiaqueri: ‘Noninquequea incavintsajamajajiaquempi Aapani Irioshi maasano choocajianquitsica pitsovironaquitequi.’ \v 6 Irishinevaetanaquempagueti iriatimpa irininquegueti incavintsajamajaqueriquea Aapani Irioshi, ariquea inquejetaquempaquea Aapani Irioshi incavintsajamajataqueriquea. Cotanquitsiquea aatogueti ininti, aatoquea icavintsajiritsi Aapani Irioshi, aviguentiquea incavintsajajiaque. \v 7 Irishineventajiavaquempigueti pincoquempanija pimaimojiaqueri aapojempagueti poapoaitantanajempaca, aatoquea pigajaiatsi. Pishecajiaquemparoquea taaca opajitapae irojocajiaquempica, aisa pimirajiaqueroquea imirajiacaca iriatimpajia. Icantajitiroquea cameetsavaeque irivegarajiqueriquea catsiquetatsica. Jeroquea cameetsavaeque irojocajiaquempiquea maasanopae picoguitejacojiacaca, poimojianaqueritarite pitsavetantimojiaqueritarite. \p \v 8 “Querocaguetiquea oraniqui poapoaitanaque, incajemajiavaquempigueti pishecajianaquempaquea pishecatavaquemparoquea taaca opaji yojocacojiaquempica. \v 9 Pogueshiguetajeriquea ashinoncaaguetatsica, aisa pincantajiaqueriquea maasano: ‘Irooshitapoji irimajirontaquempa Aapani Irioshi.’ \v 10 Cotanquitsiquea querocagueti poapoaitanaque aatogueti icajemimpi, pinquenaquenaitanaquequea quenavoquirontsiqui icanquegueti tirorererere caquintejia pincantajianaqueja: \v 11 ‘Noshegontamajajianaqueroquea quepatsivane nagatiquitsitapojaquempica iroonijite pintsajiaquenijite manaquea pipeacajaiaca covaeguisherentsi teetarite pishineventajiavaquenaji. Cotanquitsiquea noninque pintsajiaque irooshipojaquequea irimajirontaquempaquea Aapani Irioshi.’ \v 12 Pitsajigui coramaniqui icatsimajiaqueriquea Aapani Irioshi Soromaquitica yapevoquijajiaqueriquea iteroncajiaqueriquea. Imaica noncantajiaquempiquea aavaepojajempagueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji, caaviji irigaajiaqueri teeca irinintajigueji inquemisantajiaquempiji, anaamajataquero irantsipejiaquempaca Soromaquitica. \s1 Jesoshi icantomajajiaqueriquea guintenijiatsica Corashiniqui, Vetsairaqui aisa Caperenaoqui \r (Mt. 11.20-24) \p \v 13 “¡Imaicashiatsi patsipevaetempanishiatsi aviatimpajia guintenijiatsica Corashiniqui! ¡Imaicashiatsi patsipevaetempanishiatsi aviatimpajia guintenijiatsica Vetsairaqui! Pamenajiavecaroquea nonigaimojiavequempica oacaantantatsica intati, cotanquitsiquea teequea pinintajigueji pincantashitatijaianajempa povashiantajianajeroji picovaeguishejiacagueti. Iriraquea guintenijiavetatsica coramani Tiroqui aisa Shironequi iriome amenajiguerome, incantashitatijaianaquempamequea inquitsaajiaquemparome jiriquiquijiporoquiro, aisa irigachoncaguinajiaquemparomequea cachopoquiri ironigaantaquempanijite ishimampojancajiaca yamenajiaque icovaeguishejiaca, incantashitatijaianajempamequea. \v 14 Cotanquitsiquea aviatimpajia arejetapojajempagueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji, caaviji irogaamajajiaquempi anaamajaqueroquea incatsimajiaquerigueti Tiroquitica aisa Shironequitica. \v 15 Aviatimpajia guintenijiatsica Caperenaoqui paventacojiaca. ¿Ari pijitaque poapoaitanaque jenoqui inquitequi? ¡Aatotarite! Manaquea poapoaivaetanaque isaviji Areshiqui.\f + \fr 10:15 \ft Oraquea \fk Areshi \ft iroguenti ichoocajiaquegueti metojatsica.\f* \p \v 16 “Notsatacaanejia, quericaca quemisantamajatavaquempineca aviatimpa, naroguenti iquemisantamajatavaque. Quericaca manintaquempineca aviatimpa, naroguenti imanintaque. Quericaca manintaquenaneca naatimpa, iriguenti imanintaque tigarancaquenaca.” \s1 Icoraquecoraqueitaji itigarancajiaqueca Jesoshi \p \v 17 Ocoajicaguitevaetanaquequea icoraquecoraqueitaji irirajia 72\f + \fr 10:17 \ft Pamenero tioncanquitsica isavivanaqui otsapaqui 10.1.\f* itigarancajiaqueca, ishinejiapojajaquea icantajiguiri: \p —Nomajirote, iquemisantajianaque ampatsinipae, noguisotoantajiacari pagavejica naventajiacarogueti pivajiro. \p \v 18 Icantajiguiri Jesoshi: \p —Jeejeguitatsi arimajaca namenaqueriquea Satanashi yagavejajitaqueri yasacaraantanacaro inquite iquejetanacaro careti. \v 19 Naatimpa nagavejacaajiaquempi pagaticajiaqueriquea camaarini aisa oseroticona. Aisa pagavejajiaqueriquea ampatsini catsimatantanquitsica agavejavetanquitsica, aatoquea querocaca icojiguimpiniquea. \v 20 Cotanquitsiquea noncantajiaquempi, aatoquea irooquea pishineventajiatsi pamenajiaquegueti pagavejajiaqueriquea ampatsinipae. Iroguentiquea pishinejiaquempaquea pamenajiaque tioncacojiaquempiqueate jenoqui inquitequi. \s1 Jesoshi ishinevencariquea Aapani Irioshi \r (Mt. 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Iroompaquea ariquea icotanaca Jesoshi ishinemajatanaca icanca, yoguishinejaqueriquea Ishire Aapani Irioshi, icanquequea: “Aapani Majirontamajatatsica, aviguenti majirontacojiacarica maasano inquitequitica aisa quepatsiquitica. Noshinevenquempiquea nocanca, pitsititapitsajiaqueritari tsajiatsica teequea ponigaajigueriji querocaca picotani aviatimpa. Iriguentiquea ponigaajiaque teeca intsajigueji. Ari oquempetantacaca imaica, Aapani, irootari pininque aviatimpa. \p \v 22 “Yojocaguetaquenaroquea Aapani maasanopae, aisa yagavejacaamajaquena maasanopae. Teequea quericaca tsamajatatsineca querocaca icotani Irijanite Aapani Irioshi, apatiroti tsatanquitsi Aapani. Aisa teequea quericaca tsamajatatsineca querocaca icotani Aapani, apatiroti tsatanquitsi Irijanite aisa irirajia inintacajaiaqueca Irijanite intsatacaajiaqueri.” \p \v 23 Irioquea ipitsocashitanaca itsatacaanejia icanqueri: “Icavintsajamajajiaquempiquea Aapani Irioshi pamenantajiacaroca maasanopae pamenajiaqueca imaica. \v 24 Nocantajiaquempi ichoocajiaveca oshequiniquea majirontajiatsica aisa tsavetantajiguiroca icanquerica Aapani Irioshi inintajiaveca iramenajiaquerome pamenajiaqueca aviatimpajia imaica, cotanquitsiquea teetarite iramenimajigueroji. Aisa inintajiaveca inquemajiaqueroquea piquemajiaqueca, cotanquitsiquea teequea inquemeroji.” \s1 Samariaquitica cavintsajacotantatsica \r (Mt. 22.34-40; Mr. 12.28-34) \p \v 25 Iroompaquea icatiitsitanaca aparo tsatacaantiroca itioncacotanaqueca Moishishini, icoacoqueriquea Jesoshi inintavetaca iramenantempari. Ariquea icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica, ¿querocaquea noncoquempani imaica iranijacaantajenacate Aapani Irioshi cameetsanijite nonchoocaguiteni? \p \v 26 Icanqueriquea Jesoshi; \p —¿Querocaquea ocanqueni itioncacotanaqueca Moishishini? Papatsajavantirogueti, ¿querocaquea ocanqueni? \p \v 27 Icanquequea iriatimpa: \p —Manatarite ocanque: ‘Pimpintsamajataquemparija Majirontamajatatsica Pirioshite, pampaniromajatanaqueri, pimpintsashirentamajaquempari, pintampishiventamajaqueneri irooriji pipintsamajatacari, pimpintsaguenquejanemajatanaquempari.’ Aisa ‘Pimpintsataquemparija pigonoro pinquejetacaajempa pipintsatagueti aviatimpa.’\x + \xo 10:27 \xt Ireo. 6.4-5; Irev. 19.18.\x* \p \v 28 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Pitampaticamajataqueroquea. Pincoquempagueti pinetsanamajaquerogueti ocanqueca, ariquea iranijacaajempi Aapani Irioshi pinchoocaguiteni. \p \v 29 Cotanquitsiquea iriatimpa inintaque irompetanaquempa, icoacotsitariquea otsipa icanqueriquea: \p —¿Querimpate nogonoro? \p \v 30 Icantsitariquea Jesoshi: \p —Aparo jorio yoavetanacaquea Jericoqui iquenavepojaca Jerosarequi. Cotanquitsiquea ariquea yarejevecaro niganquipoqui yaavaqueriqueate aitsitantajiatsica yaitsimajataqueriquea maasanopae aisa iquitsaacaca yoajiaqueriquea ejempaco, itavatavaaqueri semic semic semic, yamenajiguiquea ijiqueji metojanaque yoguipaquijapanajantiri. \v 31 Iroompaquea yoanaquequea oraniqui aparo saserorote iquenapojiroquea iriatimpa aisa Jerosarequi, yamenavetanacari itomicapitsapanajantiri tiijacoñaji oraniqui, yoanajiquea. \v 32 Aisa icoraquepoji oraniqui aparo irevita amijiguirica saserorotejia, ariquea iquempetacaquea iriatimpa yamenavetanacari itomicapitsapanajantiri. \v 33 Cotanquitsiquea icoraquepoji aparo Samariaquitica\f + \fr 10:33 \ft Icatsimatavacaaca joriojia aisa \fk Samariaquitica \ft iroorijite itsaroventajiacarigueti Aapani Irioshi irirajia Samariaquitica tee iroguijamajateroji yamejigaca joriojia iriatimpa.\f* yamenitsipojacariquea ipintsatacotanacari. \v 34 Ishiashitanacari yaanaquequea ashiti aisa vinoja yaavintasetsiqueriquea imaaguequeri. Iroompaquea igataitsitariquea iraashinotequi quijavecarica iriatimpa, itsipatanacari tsovironaquiqui imaantajitaca oahoaitatsica oraniqui. Iquempoguijaqueriquea yojocaguequeneri icoguitejacoguecaca. \v 35 Iroompaquea osavincaguitetanaquegueti aisa, yaitsitanaca mavite tenario\f + \fr 10:35 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario.\f* yojocaqueneriquea ashincaroca itsovironaquite icanqueriquea: ‘Jeri iricatica imentaqui novegaratanquempica pamenamajatajerija iricatica. Aatogueti yarejetaqueate imentaqui oncoajicatanajegueti novegaratapojajempi noncoraquetajegueti.’ Ariquea yoanajiquea Samariaqui. \v 36 Imaicaquea imaica iintsija pincanquenaquea, ¿querica peamajaquerica igonoro yaajiaqueca aitsitantajiatsica? \p \v 37 Icanque iriatimpa: \p —Iriguenti iricatica pintsatacocarica. \p Icanqueriquea Jesoshi: \p —Iroosacanica imaica ariquea pinquempequempa aviatimpa. \s1 Yoanaquequea Jesoshi otsovironaquitequi Marita aisa Maria \p \v 38 Arimpaquea yoavaetanaquequea Jesoshi, iroompaquea yarejevaeca ichoocajiguigueti itsipapae. Ariquea ochoocatiquea oraniqui manquigarentsi opajitaquea Marita, ocajemaqueriquea otsovironaquitequi. \v 39 Chooca oguetyote opajitaquea Maria. Iroatimpa osavicaventavaqueriquea Jesoshi oquemisantamajatavaqueri itsavetantaquegueti. \p \v 40 Cotanquitsiquea oraquea Marita oshoshoguitevencaroquea antaguequeca. Iroompaquea oashitsitanacariquea Jesoshi ocanqueriquea: \p —Nomajirote, pamenashicaroquea intati iguetyo teequea amitacotenaji, aparo nantaveguitaroni maasanopae, teequea querocaca pincanteroji. Iintsijate pincanteroja amitacotenata. \p \v 41 Icantsitaroquea Jesoshi: \p —Marita, iroguentiquea piquenquejacogueque taaca opajitapae pishoshovencaroquea. \v 42 Cotanquitsiquea chooca aparo caavijica anaaquequea irinintamajajiteca. Irootaquequea ocoguiavaqueca imaica Maria. Aatoquea ichoocati quericaca jocaavaqueroneca. \c 11 \s1 Jesoshi itsatacajaiaqueri itsatacaanejia quero incojiaquero iramanerigueti Aapani Irioshi \r (Mt. 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Ariquea otsipa savincaguiteri yoanaque Jesoshi iramaneriquea iriri. Iroompaquea iteroncanaquitiguiroquea, icantanaque aparo itsatacaane: \p —Nomajirote, iintsija pintsatacaajiguenaja quero noncoqueroni namanerigueti Aapani Irioshi, pinquejetacaguemparoja itsatacaaquerigueti Joanca itsatacaanejia. \p \v 2 Icantajiguiri Jesoshi: \q1 —Pamanajiaquerigueti Aapani Irioshi, jero pinquejetacaguemparo: \q1 ‘Aapani choocatatsica inquitequi, \q1 noninque intsaroventamajajiaquempiquea maasano caquinte. \q1 Caacateja pimajirontamajapojempa. \q1 Noninquequea irinetsanamajajiqueroja ocaniqui quepatsiqui maasanopae pininqueca aviatimpa, \q1 onquejetantaquempaca inetsanamajajiquerogueti ontaniqui inquitequi. \q1 \v 3 Pojocaquenaja imaica noshecatapinijiaquempaca. \q1 \v 4 Pimpeacotsitajenaroja nogovaeguishere, \q1 aritarite noquempetaca naatimpa nopeacotsitajari ipeacaavecaca atsipetacaavetaquenaca. \q1 Aato pishinejiganarotsi oncoraquetashiquena aatoca notampishitashiti. \q1 Manaquea noninque pintampishitacaamajajiaquenaja aatonijite yagavejajana ampatsini incovaeguishetacajaena.’ \p \v 5 Iroompaquea icantajiguiri aisa: \p —Pinquenquejeroja, arigueti poanincanaquegueti itsovironaquitequi pitsipavijitaca nianquiite pincajemacotapojaqueri: ‘Anianishi, pojoquenashiatsi 3 pan, \v 6 iriaquerasanoquea arejetapojatsi nogonoro, teetari onchoocatenica nojocavaquenerica.’ \v 7 Ariquea irancanaquequea iriatimpa ontaniqui intsompoguiqui incanquempiquea: ‘Jaashinete pasereganatsi, ashitacojianajanatarite, maajianajanaqueate maasano. Aatoquea nagaveji nojoquimpitsi.’ \v 8 Aatoquea yojocavetimpitsi, cotanquitsiquea pincantacoguitempanigueti pamanaguiterini incatiitanaquempaquea irojocaquitempi maasanopae picoguitejacocaca. Cotanquitsiquea aatoquea iro yojoquimentimpi ipeaquempigueti itsipavijitacaca, iroguentiquea irojoquimenquempi picantacoguitani pamanaguitirini. \v 9 Irootaquetari noncantantajiaquempica: pamanaguiterini Aapani Irioshi taaca picoguitejacojiacaca, ariquea iriatimpa irojocajiaquempiro. Pamenagueteroja taaca opajita, ari pamenapojero. Aisa pintinquiapojerogueti sotomorontsi, ari irashirejacoquempi. \v 10 Aritarite iriraquea amanantatsica irojocajiqueneri. Iriraquea amenaguetatsica iramenapoje. Aisa iriraquea tinquiguiroca sotomorontsi irashirejacojiqueri. \p \v 11 “¿Arimpate piquempejiga aviatimpajia iramanempigueti pirijanite pan, paitsitenempari mapi pojoquitenempari? ¿Arimpate iramanempigueti pirijanite shima, paitsitenempari camaarini pojoquitenempari? \v 12 Iriogueti iramanaquempi iitsoqui, ¿paitsitenempari pojoquitenempari oseroticona? \v 13 Quempevecaquea aviatimpajia, picoguishejiavecaquea, cotanquitsi pojocajiguiniriquea pirijanijiate taaca opajitapae cameetsaguetatsica yamanajiaquempica, iriompate Aapani Irioshi choocatatsica inquitequi caaviji intigaranquimojiaqueri Ishire inchoocajiapojaqueri maasano amanajiaquerineca.” \s1 Icantajiqueriquea Jesoshi iriguenti shaquiacariquea ampatsini \r (Mt. 12.22-32, 43-45; Mr. 3.20-30) \p \v 14 Iroompaquea Jesoshi yoguisotoaqueriquea ampatsini macanari, irooquea isotoanajigueti ampatsini iquenquetsatanaji shirampari macanavetanquitsica. Yamenamenaitanaquequea intati maasanojia. \v 15 Cotanquitsiquea iconoagaranca manaquea icantajianaque: “Iriguentiquea shaquiacari Veeresevo\f + \fr 11:15 \fk Veeresevo. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego icanqueri \fk Beezeboul \ft aisa \fk Beelzeboul. \ft Icanqueri quimajareri \fk Beelzebú. \ft Iriotaque pajitatsica aisa Satanashi.\f* imajirote ampatsinijia. Iriotaquequea agavejacaaquerica yoguisotoantaguetacanarica ishaquiajiacaca ampatsinipae.” \p \v 16 Ariquea iconoagarancaqueate itsipapae inintajiaque iramenanquempari icantantajiacarica: “Iintsija pamenacaajiguenaroja otsipa oacaantantatsica intati onquenantapojaquemparo inquite.” \p \v 17 Cotanquitsiquea iriatimpa itsatavaquero iquenquejajiaqueca icantajiguiri: “Inchoocategueti caquinte incapiocajiaqueriquea igonorojia impeaquempaquea imajirote, iroompaquea arigueti impariajiaquemparo incatsimatavacaajianaquempa, ariquea intsinampirejavacaajianaquempa, aatotari itsipatavacaaja, aato imajirontajiajari. Ariquea iquempejiaca tsipatsipaitarica ijijiguica, arigueti incatsimatavacaajianaquempaquea, ariquea incojianaquempaquea intsinampirejavacaajianaquempaquea, aatotarite iconoavacajaijaa. \v 18 Ariquea iquejetaca Satanashi iriatimpa, ¿arimpate queroquea incoquempani incatsimatavacaajempagueti igonorojia ampatsinijia? Aato iconoavacaaja, aato imajirontajitajari. Manaquea noncantajiaquempi imaica notsaque picantajiaque: ‘Iriguenti shaquiacari Veeresevo agavejacaaquerica yoguisotoitantajijaarica ishaquiaguevecaca ampatsinipae.’ \v 19 Iriomegueti agavejacaaquename Veeresevo, ¿ariquea taaquea agavejacaajiaqueri oguijatacoquempica aviatimpa yoguisotoitantajijaarica ishaquiajiavetacaca ampatsinipae? Irootaquequea itsatantajitacaroca manatarite picomica aviatimpajia. \v 20 Cotanquitsiquea iriguenti agavejacaaquena Aapani Irioshi noguisotoitantajijaarica ampatsinipae, irooquea pintsatantajiaquempaca jac imajirontapojaca Irioshimajaca acaniqui aviatimpajiaqui. \p \v 21 “Iriraquea ampatsini manaquea iquempecariquea caquinte tampishitatsica choocatatsica ishiquiripite, igotsirote, maasanopae iticaancaca, iquempoguijamajatsitaroquea itsovironaquite, aatoquea quericaca agavejerineca iraitsijiteri. \v 22 Cotanquitsiquea incoraquetegueti itsipa caavijica yanaaqueri, irioquea iriguenti iragavejaque iraitsiqueri maasanopae yaventaguevecaca irashinquemparoquea maasanopae yashintaguevecaca, irojoquitenempariquea quericaca inintacaaqueca iriatimpa. \p \v 23 “Iriraquea teeca irishineventavaquenaji, manaquea icatsimaquena; aisa iriraquea teeca intsipatenaji nocapiocantaquegueti, iroguenti yoguivorocantaque. \s1 Ampatsini icoraquetashitajiri aisa ishaquiavetacaca \r (Mt. 12.43-45) \p \v 24 “Oraquea irovashiantanajerigueti ampatsini iriraquea ishaquiavetacaca, iroanaque ontaniqui oquitamampororoitapojigueti irinintavequempa irimagorejavaequeme. Cotanquitsiquea iroompa iramenavetapojaquemparo querocampa inchoocateni oraniqui. Inquenquejitsitanaquemparoquea incanque: ‘Noantanajemparota notsovironaquiteni nosotoantavetanacaca.’ \v 25 Ari incoraquevetajempa iramenapojajeri ishaquiavetacaca quempeca tsovironaqui ipishijitirogueti inetsanajitirogueti, cajaraguitejisano oncanquempa. \v 26 Ariquea iroanaque iraaquiteri itsipajia 7 ampatsini caavijica igajaiaca. Iroompaquea irishaquiajiapojajempari irira ishaquiavecaca iroaqueragueti, ariquea iriatimpa ari incotanajempa arimpa irogaamajatanajempa.” \s1 Quericaquea caavijica icavintsajamajajique \p \v 27 Iroompaquea choocatirajagueti iquenquetsavaetaque Jesoshi ocajemitsitanacaquea aparo manquigarentsi tsipajiacarica omporoguijajianquitsica, ocanque: \p —¡Icavintsajamajajiqueroquea piniro irijaninquempica atsomitimpica! \p \v 28 Cotanquitsiquea iriatimpa icanquequea: \p —Iriompaqueate icavintsajamajajique quemajiavaqueroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi netsanamajajiaqueroca. \s1 Iriraquea covaeguishejiatsica icantajiavecariquea Jesoshi iramenacaajiaquerime oacaantantatsica intati \r (Mt. 12.38-42; Mr. 8.12) \p \v 29 Iroompaquea arimpaquea yomporoguijaventavaetapojacari Jesoshi, yanquitacojiapojiri icanca, iroompaquea itsatacaajiaqueriquea, icanque: “Aviatimpajia otiavaetaquempiquea covaeguisherentsi, pinintantajiacaca namenacaajiaquempirome oacaantantatsica intati, cotanquitsiquea aatoquea nonigaguimpirotsi. Iroguentiquea nonigaajiaquempi otsipa onquempequemparoquea iquejejiquerigueti tsavetantatsica Jonashini coramani. \v 30 Piquemacojiguiritarite Jonashini coramaniqui. Aapani Irioshi manatarite yamenacaajiaqueriquea Ninivequitica intsajiaquenijite arimajaca iriguenti tigarancaqueri. Ariquea inquempetaquempaquea irira Irijanite Caquinte, manaquea inquejetacaaquempari Aapani Irioshi Jonashini cameetsanijite pintsajiaquenijite aviatimpajia iriotaque itigarancaque aisa.\f + \fr 11:30 \ft Iriraquea \fk Jonashini \ft icaratacovaetanaque 3 savincaguiteri imotijaqui quejevetarica iririjegui quiterinqueni niavetacarica. Imaica icanti Jesoshi inquempetaquempaquea iriatimpa irimetojaquegueti iroguijaajivetaquitempariquea omoroqui incaratacovaevepojempa 3 savincaguiteri.\f* \v 31 Oncoramaniguitevaepojajegueti aapojajempagueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasano teeca intsaroventajiguempariji, oraqueate imajirojiate Savaquitica oncatiitsitanaquempaquea ontsavetacotsitaquempiro pantaguishequeca aviatimpajia choocajianquitsica imaica. Coramanitari ocoraquetashivaequeri Saromonini oquemisanqueriquea itsatacaaquerogueti, oquenavaetapojiquea jmm osamani oquemacoquerigueti itsamajati. Cotanquitsiquea imaica icoraquevetapojaca caavijica anaavaequerica Saromonini, teequea pinquemisantajigueriji. \v 32 Ariquea inquempejiaquempa aisa Ninivequitica incatintiitsitanaquempaquea oncoramanitapojajegueti incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi maasanojia teeca intsaroventajiguempari, intsavetacotantsitaquempiroquea pantaguishejiaqueca. Maasanotari Ninivequitica iquemisantajiaqueriquea Jonashini itsavetantimojiaquerigueti, ishimampojancajianaca yamenajiacagueti ipeacaaguishejiacagueti covaeguisherentsi, ariquea icantashitatijaianaca. Cotanquitsiquea imaica icoraquevetapojaca caavijica anaavaequerica Jonashini, teequea pinquemisantajigueriji. \s1 Iquempetacaacaro tsivorentsi \r (Mt. 5.15; 6.22-23) \p \v 33 “Oraquea itsivojitirigueti tsivorentsi, teequea ariquea intsitijiteriji, aisa teequea irisasaviacojiteriji chomoqui, ariguenti yoguisavicacojitiri jenoquijaniqui, cameetsanijite intsivoguitetanaquenerinijite maasano quijaquijaitanquitsica oraniqui.\f + \fr 11:33 \ft Ari iquejetacaquea Jesoshi, teequea intsititeroji maasano yantaguetaqueca aisa itsatacaantaqueca, oconijatimojiaqueriquea maasano coraquetashiquerica. Arimegueti irininqueme joriojia, iramenamajaquerome, intsaqueme inintaguetica Aapani Irioshi, aatome icantirime Jesoshi: “Iintsija pamenacaajiguenaroja otsipa oacaantantatsica intati.”\f* \v 34 Poquija oquempevecaro otsivore pitsino. Arigueti oncameetsate poquija, pamenamajate, onquempetaquemparo otsivoguitemajatigueti. Aatogueti ocameetsati poquija, aato pamenantamajataro, onquempetaquemparo pipitsecacotigueti maasanotsino.\f + \fr 11:34 \ft Arigueti anintamajataque anetsanatero inintaguetica Aapani Irioshi, anquempetaquempari cameetsatanquitsica iroquija, amenamajataquerotari ocanqueca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, anquemaquero. Aatogueti anintamajati anetsanatiro inintaguetica Aapani Irioshi, manaquea anquempetaquempari teeca oncameetsateji iroquija, amenavequemparogueti ocanqueca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, aato aquemirotsi.\f* \v 35 Pamenamajateroja quero ocotaca piquenquejaguetaqueca. Inchiquiojitsi pijitirotsi cameetsa piquenquejavetacaca, pijitirotsi oquempetacaro tsivoguitetanquitsica, pamenitsivetemparoquea coajica manaquea ocanque pitsec. \v 36 Arigueti ocameetsataque maasano piquenquejaqueca, onquempetaquemparogueti tsivoguitetanquitsica teeca ompitsequimateji, ari pamenamajataqueroquea maasano, onquempetimotaquempi itsivotacoquempigueti tsivorentsi, pintsatavaqueroquea inintacaaquempica Aapani Irioshi.” \s1 Jesoshi icantomajajiaqueri pariseojia aisa irirajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini \r (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Irc. 20.45-47) \p \v 37 Iroompaquea iteroncanaquitiguiroquea iquenquetsavaequegueti Jesoshi, icantanaque aparo pariseo icajemitsitanacariquea irishecatimoquempari. Iroompaquea yoanaque iquijanaque ipimerequijapojaca shitaponcarontsiqui irishecajiaquempa. \v 38 Cotanquitsiquea yamenitsitanacaquea intati cajemaquerica yamenaqueriquea ishecatacaquea intati teequea inquivavacotempaji inquempejiaquempariji iriatimpajia iquivavacomajataca irooshipojigueti irishecajiaquempa.\f + \fr 11:38 \ft Iriraquea pariseojia manaquea yogavitashitajaro itioncacotaqueca Moishishini icantajiguiri igonorojia: “Aatogueti iroquetitaja piquivacomajata manaquea incatsimajiaquempi Aapani Irioshi.”\f* \v 39 Cotanquitsiquea Amajirote icanqueriquea: \p —Aviatimpajia pariseojia mana piquempejiacari quiviroca otaqui chotarontsi aisa perato, oraquea intsompoguiqui ooquea cantaitevaequequea. Ari piquejejiaca, mana pinetsanatamampeajiaca intati, cotanquitsi caaviji paitsitantagueti, otsitacashirentavaetaquempi pigovaeguishere. \v 40 ¡Teequea pinquenquejajigueji! ¿Arimpate teequea pintsajigueji iriraquea peacaacaroca itsino caquinte irioquea peacaacaroca ishire aisa? \v 41 Cotanquitsiquea pinetsanashirentajianaquempaja, pimpintsatacotantajiaquempaja, arigueti pinquempequero, saancavaequequea oncanquempa maasano. \p \v 42 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia pariseojia! Taaca opajitapae pashincaca irooca ovanajaniqui menta, irooca quejevecaroca sanconca, irooca otsipapae taaca opajitapae pivintyacajiguica pitsipatacaantajigaroca pisheca pojocagarantaqueneriquea\f + \fr 11:42 \fk pojocagarantaqueneri. \ft Yojocaqueneri 1/10 \fk (un décimo), \ft ocanque onchoocaquegueti 10 irojocaqueneriquea aparo, onchoocaquegueti 100 irojocaqueneri 10.\f* Aapani Irioshi, cotanquitsiquea pipeacojiacaroquea icantajiavequempica: tampatica poaqueneri maasano caquinteguetatsica aisa pimpintsamajajiaquempariquea Aapani Irioshi. Cameetsavaeque pojocagarantajiaqueneriquea Aapani Irioshi pashincaca, cotanquitsiquea aatomesano pipeacojigarome ogonoropae icanqueca. \p \v 43 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia pariseojia! Picantacoguitaniquea poapoaitapiniquegueti tsovironaquiqui picapiocantapinijiacaca aviatimpajia pinintajiaque pisavisaviitaque pitsipatsipaitacari caavijica yanaajencavaeque. Aisa poapoaitigueti ontaniqui yojocantajiguetirogueti ajaararontsipae taaca opajitapae, pinintajiaque inquenquetsatacaajiavaquempi. \p \v 44 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia cameetsatamampeajiatsica! Iroguenti piquempejiacaro yoguijaantajitarica metojatsica coramanitica iroompaquea mana omaperincanaja. Yoapinijiqueroquea yagatigativaequeroquea, iroorijite maperincanajatari teeca iramenantajitajemparoji.”\f + \fr 11:44 \ft Ariquea iquempejiaca iriatimpajia imaica, yamenajiaquerigueti irirajia tsipatsipaitacarica ijiqueji ari itampaticamajataquero itsaroventamajatacari Aapani Irioshi, cotanquitsiquea teequeate, teetarite intsajigueji manaqueate iquenquejaguishejiaquequea taaca opajitapae covaeguisherentsi.\f* \p \v 45 Iroompaquea icantsitanaca aparo tsatacaantiroca itioncacotanaqueca Moishishini icanque: \p —Tsatacaantantatsica, noquemajiavaquempi piquenquetsataquegueti imaica, picantimanajianaquenaquea naatimpajia aisa. \p \v 46 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia aisa, tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini! Poguijatacaantamajatacariquea caquintejia manamajatanquitsica pitsatacajaiaqueriquea taaca opajitapae irinetsanamajataqueca irishineventaquemparinijite Aapani Irioshi, cotanquitsiquea aviatimpajia teequeate pinetsanatimajigueroji. \p \v 47 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia! Iroguentiquea pipeacaashijiacanariquea inquenquejacotantajiquemparica tsavetantatsica metojajianquitsica coramanitica imetojajiaqueca choviquijianaquempica. Cotanquitsiquea manatarite pinetsanatamampeajiacaroquea intati, teequea ariquea ontampaticateji pishineventamajatempariji. \v 48 Oraquea pipeacajaiacanarigueti, ponigaantajiacaca mana pamenajiaquero cameetsavaeque imetojajiaquerigueti. Iriatimpajia imetojajiaqueritarite coramaniqui, imaica aviatimpajia pipeacaashijiacanariquea inquenquejacotantajitajemparica cameetsanijite aatonijite omanatsi yoguijaajiquerigueti. \p \v 49 “Paesatoniqui itsatsitacaroquea Aapani Irioshi, irootaquequea icantantacaca: ‘Nontigarancavequenempariquea tsavetantiroca nocanqueca aisa itsipapae notigarancanejia, cotanquitsiquea inconoagaranquempaquea irimetojaqueri, itsipapae irooca irantsipetacajaiquempariquea.’ \v 50 Oncoramanivaetapojajegueti incatsimajiaquempiquea Aapani Irioshi aviatimpajia choocajianquitsica imaica, inquenquejacaajiaquempiroquea imetojajiquerigueti tsavetantatsica iroaqueragueti ipeacajaicarogueti quepatsi arejevaetajemparo imaica. \v 51 Iriraquea iriquetica imetojajique iriguenti Averi. Iriraquea impoimajatananquitsica iriguenti Sacariani\f + \fr 11:51 \ft Iriratica \fk Sacariani \ft tee irio iriri Joanca Viñacajatantatsica. Irioquea iriquetinica tsipatacarica Sorovaveri icanquerigueti majirontatsica Vavironiaqui cameetsa iroajianaje Joreaqui impeacaajemparo teemporo Jerosarequi 538 ajagantsini tequeratagueti irivogueji Jesoshi. Pamenero 1 Coronica 24.20-22. Iguenquetsatsarequi evereo iroguenti paperi caratapojaqueroca \fk Iroquetinica Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi (el Antiguo Testamento).\f* imetojajiqueriquea teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi ichoocavecaquea araquerora aretarequi itaantajitarica viratsipae. Irootaquequea nocantantajiaquempica imaica arimajaca incatsimamajajiaquempiquea aviatimpajia choocajianquitsica imaica inquenquejacaajiaquempiroquea maasano imetojajiguequeca, quejetacaquea aviguentijia metojajiaqueri. \p \v 52 “¡Imaicashiatsi pantsipevaetempanishiatsi aviatimpajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini! Piquejevecariquea aitsitantavetajaroca yavi iyavitantajitaroca sotomorontsi, teequea inquijeji iriatimpa, aisa teetari irishineteriji nintavetanquitsica inquijaquijaitanaqueme. Pitsajiavecaroquea Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, cotanquitsiquea teetarite pinintajigueji pintsamajajiguero aviatimpajia, aisa piticaacojiaqueritari itsipapae nintajiavetanquitsica intsajigue.” \p \v 53 Iroompaquea isotoanajigueti icatsimamajajianaqueriquea pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, ariquea icoacojiaqueriquea taaca opajitapae \v 54 iramenanquempaca querocaca incanque cameetsanijite intsojeventajiaquemparinijite incatsimatacaantajiaquemparica. \c 12 \s1 Jesoshi icantajiaqueri itsatacaanejia aatoquea itsaroventamampeajigari intati \p \v 1 Iroompaquea icaramirincavaetanaquequea jmm caquintejia icantajianaquequea tirorererere icanca itsinacajianacaquea. Iriraquea Jesoshi icantajiguiriquea itsatacaanejia: “Inchiquiojitaja piquempejigaritsija pariseojia, manaquea icameetsatamampeaca intati, aisa itsaroventamampeajiaca. Iquempetacaro anempoacaanaqueroca pan ose, anempoanaquempa maasanose. Shooshoh paajencatsitiritsi. \v 2 Maasanopae yomanajivecaca imaica yamatavijantigueti oncoramanitapojajegueti intsajitaqueroquea. Ariquea oquejetaca maasanopae isenacajiguevetacaca imaica, oncoramanitapojajegueti ironigaantajiqueroquea. \v 3 Irootaquequea imaica nocantantajiaquempica, maasanopae picantaguetaqueca pitsecariqui pomanavecaca imaica, oncoramanitapojajegueti incantajiteroquea savincaguiteriqui, intsajianaqueroquea maasano. Aisa maasano pinchiquiojijencavetaquempa iguempitaqui pigonoro intsompogui pitsovironaquitequi, oncoramanitapojajegueti intsavetantajitero sotsiqui omencotapojacagueti pitsovironaquitequi ovancaitoqui. \s1 Apaniromajaca intsaroacaamajajitaquempari Aapani Irioshi \r (Mt. 10.26-31) \p \v 4 “Imaicaquea nocantajiaquempiquea aviatimpajia notsipajiacaca, aatoquea pitsaroacaajigaritsi nintajianquitsica irimetojajiaquempi. Iriatimpajia arigueti irimetojajiaquempi iroguenti metojanquitsine pitsino, cotanquitsiquea aato yagavejirotsi irimetojajiaqueroquea pishire. \v 5 Cotanquitsiquea naatimpa nontsatacaajiaquempiquea querica pintsaroacaajiaquempaca: irioquea pintsaroacaamajaquempaquea Aapani Irioshi, aparo icanca iriatimpa yagavejamajaque incanquegueti quericaca metojanquitsineca ariquea iragavejaquequea intigarancaqueroquea ishire camorecariqui. Arimajaca irioquea pintsaroacaamajaquempa. \v 6 ¿Arimpaquea teequea pamenajiguiri tsimeripae ariguenti ivegaraca 5 tsimeri mavimentaquitequea imentaqui? Cotanquitsiquea Aapani Irioshi tee inchoocateji impeacotempaca. \v 7 Quempecaquea pimaejia, ariqueate itsaqueroquea apamaeropae. Irootaquequea nocantantajiaquempica aatoquea pitsaroajigui, caaviji panajaiaqueriquea tsimeripae. \s1 Teeca impashiventacajaiguempariji Jesoquirishito \r (Mt. 10.32-33; 10.19-20) \p \v 8 “Imaicaquea noncantajiaquempiquea: quericaca cantamajaqueroneca itsaroventamajataquena incamantajiaquerigueti caquintejia, ariqueate inquempetaquempa irira Irijanite Caquinte oncoramanitapojajegueti, incanquequea: ‘Naroguenti ashincari’, inquemajiaqueriquea maasano irashivantijitete Aapani Irioshi. \v 9 Cotanquitsiquea quericaca cantaquerineca caquinte: ‘Teetarite nontsaroventempariji Jesoshi’, ariqueate inquempetaquempaquea Irijanite Caquinte oncoramanitapojajegueti, incanquequea: ‘Teequea naroguenti ashintemparine’, inquemajiaquenaquea maasano irashivantijitete Aapani Irioshi. \v 10 Quericaca cantaguishevetaquemparineca irira Irijanite Caquinte iragavejaque Aapani Irioshi irishetacotajeriquea, cotanquitsiquea iriraquea cantaguishetacoquerineca Ishire Aapani Irioshi, irioquea iriguenti aatoquea ishetacojitiritsi. \p \v 11 “Oraqueate arigueti irajaitanaquempigueti shinagogaqui icapiocantapinijiacaca irooca ichoocatigueti jivatatsica joese irioca majirontajiatsica, aatoquea pishoshoguiteta piquenquejajiguiroquea querocaca pincanqueca pinquenquetsatacoventaquempagueti. Aatoquea picanti: ‘¿Querocaca noncanqueni?’, \v 12 aapojaquempatari inquenquejacaajiaquempi Ishire Aapani Irioshi cameetsanijite pintsajiaquequea querocaca pincanqueca.” \s1 Teequea oncameetsateji irinintajiterogueti irajaarantajiquempa \p \v 13 Iroompaquea icantanaque aparo caquinte tsipatsipaitacarica omporoguijajianquitsica icanqueriquea Jesoshi: \p —Tsatacaantantatsica, iintsija pincanteri iguentijegui irojocagarantaquenaroquea yojoquimojianajanaca aapanini imetojanajigueti. Imashitsatapitsataquenaroquea nashintagarantaquemparome. \p \v 14 Cotanquitsiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —¿Narompate jivatatsica joese cameetsanijite nonquenquetsatacaaquempiri irojocagarantajempiro? \p \v 15 Ariquea icantajiguiri maasano: \p —Shooshoh pinintajiguitsija pajaarantajiaquempaquea. Pajaarantajiavequempaquea, ¿arimpate irooquea anijacaajiaquempineca? \p \v 16 Ariquea iquempetacaanacariquea ajaarantavaetatsica, icanque: “Ichoocati caquinte ajaarantavaetatsica. Yashintamajataca iguepatsite ivintyacacaantaqueroquea tirigoitsoqui, iroompaquea ochoocatanaquequea ooquea jmmtacovaequequea teetarite oncapichaguiteteji. \v 17 Ocoramanivaetanaquequea anaavaeguetanaqueroquea oratica icapiocantaroca querompaquea incapiocajeroni, icanque: ‘¿Querocaquea noncotajeroni? Anaanaaguetanaqueroquea nocapiocantaroca. Imaica ¿querocaca noncapiocajeroni?’ \p \v 18 “Ariquea iquenquejanaqueroquea icanque: ‘Imaicaquea notsaquequea querocaca noncapiocajeroni. Nosoveacaanquerota nocapiocantavetaroca nantacaantaguetajequea otsipapae iniropaequea cameetsanijite arejetajempanijite maasanopae noncapiocantaguetajemparonijite notirigoitsoquite aisa maasanopae najaararopae. \v 19 Iroompaquea noshinevaequempaquea noncanque: Imaicaquea choocatacovaetanaquenaquea oshequiavaeque, aatotaquea oteronquitajatsi oncaratacovaetanaquequea ajagantsini, aatoquea taaca nocoguitejacotimataja. Imaicaquea imaica nomagorejaguiteniquea, noshecaguitempani, nomiraguiteniquea, noshinevaeguitempani noncanquempa.’ \p \v 20 “Cotanquitsiquea Aapani Irioshi icanqueriquea: ‘Teequea pintsatimateji aviatimpa. Imaica pimetojaque ompitsecanaquegueti, povashiantaguetanaqueroquea maasanopae pashintaguecaca. ¿Taaca ashintajemparone?’ \v 21 Ariquea iquempeca imaica maasano iriratica nintatsica manaquea irajaarantavaequempa intati, cotanquitsiquea iriraquea Aapani Irioshi yamenaqueriquea quempecaquea teeca irashintempaji capichaji.” \s1 Iquempoguijaqueri Aapani Irioshi irijanijiate \r (Mt. 6.25-34) \p \v 22 Iroompaquea Jesoshi icantajiguiri itsatacaanejia: “Imaicaquea noncanquempi: aatoja pishoshoventajigaro pishecajia choocatacaajempineca, aisa aatoja pishoshoventajigaroquea pinquitsaajiaquempaca. \v 23 Oraquea pishire anijacajaiguimpica yagavejaquequea Aapani Irioshi ichoocatacaaquempiroquea, iroompaquea pisheca caaviji irojocajiaquempiquea. Ariquea oquempecaquea pinquitsaajiaquempaca, yagavejaquequea Aapani Irioshi ichoocatacaaqueroquea pitsino, iroompaquea pinquitsaajiaquempaca caaviji irojocajiaquempiquea. \v 24 Pamenajiguiriquea cogonti, teequea irivintyacavetempaji, aisa teequea onchoocavetempajiquea incapiocantemparoca isheca iroaroaitapinijigue iraapinijiaquequea irishecajiaquempaca, cotanquitsiquea Aapani Irioshi yojocapinijiaqueneriquea ishecajiacaca. ¡Aviatimpajia caaviji irojocajiaquempiquea pishecajia pishecajiaquempaca, caaviji panajaiaqueriquea araguetatsica! \v 25 Arigueti pishoshoguiteventavequemparo pigatsantsare ¿arimpa pagavejaque pincatsantsatanaje niganqui meetero?\f + \fr 12:25 \ft Agavejaque aisa oncanque: “Arigueti pishoshoguiteventavequemparo oshequianajeme pisavincaguiteritepae ¿arimpa pagavejaque poshequiaquero capichaji?”\f* \v 26 Iroosacanica teequea pagavejajigueji teemajaca omanamajatempaji, ¿queroquea ococani pishoshoventantajiacaroca caavijica omanapitsajiaquempiquea? \p \v 27 “Pamenajiguiroguetiquea ocatica ovempenaquipae inchiquiojiquea otsoroashiguetacaqueate iroatimpa, teequea oncatsiquejiavetempajiquea aantaquemparomeca oitsaare, aisa teequea onquiricajiavetempaji, jac ocameetsamajaquequea anaavaequequea ocanca ocameetsavaeque, anaaguequeroquea quitsaarentsi cameetsamorenaguetatsica coramanitica iquitsaajiacaca majirontatsica Saromonini caavijica anaaque ocameetsamorenataquequea. \v 28 Quempeca ocatica ovempenaquipae oporencanaque poren icameetsatacaaguequeroquea Aapani Irioshi, cotanquitsiquea osaitequeraquea taampina oshimpeguiricanaque shimpeguiririri, irajaiqueroquea intajaiquero. ¡Aviatimpajiaquea caaviji irojocajiaquempiquea pinquitsaajiaquempaca, caavijitari panajaiaqueroqueate ovempenaquipae! Cotanquitsiquea aviatimpajia teequea paventamajatempariji, manaquea pishoshoventajiaca taaca opajitapae. \v 29 Irootaquequea imaica nocantantajiaquempica: aatoquea pishoshoventajigaroquea pishecajiaquempaca irooca pimirajiaqueca. \v 30 Iriguentiquea quempejiguiroquea imaica irirajia teeca intsaroventajiguempariji, ishoshoventajiacaroquea taaca opajitapae, irootaquequea isavicaventajiaquequea iriatimpajia. Cotanquitsiquea aviatimpajia aatojate piquejejiguirotsija imaica, choocatarite Piri inquitequitica. Iriatimpa itsaquequea maasanopae picoguitejacojiacaca. \v 31 Aviatimpajiampani pinintamajajigue pimajirontamajatanaquempari Aapani Irioshi, ariquea iriatimpa irojocajiaquempiquea maasanopae picoguitejacojiacaca. \s1 Pashintamajatapojajempa inquitequitanquitsica \r (Mt. 6.19-21) \p \v 32 “Aatotarite pitsaroajigui, novejajiate. Teequea pincaramirincajiavetempaji, cotanquitsiquea Piri choocatatsica jenoqui inintacaajiaquempi pimajirontajiapojempari aisa impeacaavajempi majirontajiatsica imajirontagueti iriatimpa. \v 33 Pojocantajiaqueroquea pashintaguecaca, paanquemparoquea imentaquipae, pojocajiaqueneriquea coguitejacojianquitsica. Pinquejetaquempagueti ariquea irojocajiaquempiquea Aapani Irioshi cameetsamajaguetanquitsica ontaniqui inquitequi, onquejevetaquempaquea pinteterigueti imentaquipae tsaratoqui aatoca oshitequirejitsi, aatotari oteroncatsi irojocajiaquempica ontaniqui inquitequi, aatoquea ichoocati aitsitantatsica, aisa aato ichoocati shecaguetaroca quitsaarentsi. \v 34 Aritarite taaca opajita pishineventamajataca manaquea pisavicaventaguitironi piquenquejaguitironi. \s1 Agamajamajajiaquemparija Amajirote \p \v 35-36 “Aviatimpajia pinquempejiaquemparija yashintajitaca yoguijaguijaitirigueti ashincarica yoguigueti irameneri manquigatanquitsineca. Inetsanatashijiavacariquea incoraquetantajempaca, iquitsaajiaca, itsivojiaqueriquea tsivorentsi yoguijaguijaiqueriquea incajemapojaje intanarejacojiavaqueriquea taampina. \v 37 Irishinejiaquempaquea irirajia yashintajitacaca tinajajianquitsica guijajiavajirica ashincarica incoraquepojajegueti. Noncantamajaquempiquea inquitsaatashipojajempariqueate iroguisavicajiapojaqueri shitaponcarontsiqui irojocajiapojaqueneriquea isheca. \v 38 Incoraquevequempaquea nianquiitequi irooca osavincaguitetamanaquegueti cotanquitsiquea iramenajiapojajerigueti irashijia tinajajianatsi, irishinejiaquempaquea yashintajiacaca. \v 39 Iintsija pinquenquejajiguerojate, inchoocategueti itsipa choocatanquitsineca itsovironaquite, intsatemegueti querocaca incoraquetantaquempaca aitsitantatsica, ¿arimpate ari irimaaque? ¡Aatoquea! Manaquea intinajavenqueroquea irajaararo aatonijite iquijashitsijitiri iraitsijitaqueriquea. \v 40 Irootaquequea nocantantajiaquempica: pincoguitempanija pincomajamajajiaquempaja poguijajiavajeri irira Irijanite Caquinte incoraquepojaje. Aatoguetiquea piquenquejamajajiguirotsi inchiquiojitaja icomirejajiapojajimpitsija.” \s1 Yashintajitaca cameetsari aisa teeca incameetsateji \r (Mt. 24.45-51) \p \v 41 Icantsitanaca Peerero: \p —Nomajirote, piquejetacaacarogueti imaica ¿ari aparo pitsatacaajiaquena naatimpajia? ¿Arica maasano caquintejia pitsatacaajiaqueri? \p \v 42 Icanque Amajirote: “Imaicaquea iintsija pinquenquejajigueriquea yashintajicaca tsatatsica quemisantamajatirica ashincarica. Pameneja inchoocategueti ashincarica irashijia, iroompaquea iroanaquequea osamani, incanqueriquea aparo yashincaca irinetsanaguetajeneriquea maasanopae irashijia, icancani irojocajiaqueneriquea ishecajia. \v 43 Irishinevaequempaquea yashincaca incoraquepojajegueti ashintarica arigueti iramenapojajeriquea inetsanamajaguetajiro icantanaquerica, arimpaquea irishineventamajatanaquempariquea. \v 44 Arimajaquea incanqueri: ‘Imaica noninquequea pamenaguetaquenaro maasanopae nashincaca.’ \v 45 Cotanquitsiquea aatogueti yoguijiri ashincarica manaquea incanque: ‘Aatota icoraquetsita’, ariquea imparianaquemparoquea incatsimajiaqueriquea irashijia shiramparijia irooca manquigarentsijia intavatavaaitaqueriquea. Manaquea irisavicaventaguiteroni irishecaguitempani, irimiraguiteni, irishinquiguitempani. \v 46 Cotanquitsiquea taampina incoraquetapojaje ashincarica savincaguiteriqui teeca intsateji, incomirejapojajempari incatsimacatsimavaequeriquea oshequi, intsipatsipaitacaanquempari maasanojia teeca inquemisantajigueriji. \p \v 47 “Iriraquea yashintajitaca tsatatsica inintacaavecarica ashincarica, cotanquitsiquea teequea inquemisanteriji, aisa teeca irinetsanatempaji incoraquepojajegueti, intavatavaavaequeriquea oshequi. \v 48 Cotanquitsiquea iriraquea yashintajitaca teeca intsateji inintavecaca ashincarica, impeacaaguevequemparoquea teeca irininteji ashincarica, aatomajaca itavatavaajitiri, teetarite intsatenica. Quericacaquea itsatacaamajajiqueca, inintajitiroquea inquempetaquempaquea iriatimpa inquempetacaamajaquemparoquea querocagueti icojitaquerini itsatacajaiquerigueti. Quericaca yojocamajajitica oshequi, inintajitiroquea irojocamajajitajeneriquea. \s1 Teequea irooquea incoraquetashiteji Jesoshi incantajiaqueri maasanojia inquemavacaajiaquempa \r (Mt. 10.34-36) \p \v 49 “Naatimpa nocoraquetaquequea cameetsanijite nontsitacapojaqueroniji paamari acaniqui quepatsiqui.\f + \fr 12:49 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk nontsitacapojaqueroniji paamari acaniqui quepatsiqui \ft irooca iquejetacaaca incatsimatavacaaquempagueti caquintejia. Irirajia teeca intsaroventajiguempariji Aapani Irioshi incatsimajiaqueri tsaroventajiaquemparineca. Oncoramanitapojegueti Aapani Irioshi incatsimatimentajiaqueri maasano teeca inquemisanteriji.\f* Nonintamajaveca osamimincajencatsiquempame. \v 50 Imaica nantsipevaequempaquea. ¡Noshimampojancavaetanaca nocanca, irooshipojitari aapojaquempa! \v 51 ¿Pijiqueji irooquea nocoraquetashique noncanqueriquea maasano quepatsiquitica inquemavacaajiaquempa iraavacaajiaquempaquea? Teetarite irooquea noncoraquetashiteji, iroguentiquea nocoraquetashique ompampiatantanaquemparoca intsinampirejavacaajianaquempa, incatsimajitanaqueriquea tsaroventaquenaneca. \v 52 Jeroquea imaica inchoocajiaque caquintejia tsovironaquiqui, incarajiaque apavacoro, cotanquitsi mavitetanquitsica incatsimajiaqueri itsipajia, ari intsinampirejavacaajianaquempa. \v 53 Iriraquea shirampari incatsimaqueriquea irijanite, iriraquea irijanite incatsimaqueriquea iriri. Oraquea imanquigare oncatsimaqueroquea orijanite aisa ovataguero, oraquea orijanite oncatsimaqueroquea iniro, ariquea onquempetaquempaquea ovataguero iroatimpa oncatsimaqueroquea ovaguirote.” \s1 Teequea intsajigueroji yonigaimojiavecarica Aapani Irioshi \r (Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13) \p \v 54 Iroompaquea icantajiguiri maasano: “Oraqueate pamenajiguirogueti opoasecantigueti mararo oraquea iquijigueti catsirincaiteri picantajiaquequea: ‘Imaicashia ontejapojenishiatsi incani’, ariquea otejapojiqueate.\f + \fr 12:54 \ft Icantantacaroca iroorijite ontaniqui iguinteniqui ishiraerijia ochoocaquetarite inirojani quentijani iquijigueti catsirincaiteri, ontaniqui oquenantapojacaro mararo otejantapojacaca.\f* \v 55 Aisa ochovigaguitetigueti oquenajencatapojigueti quirincaqui picantajiaque: ‘Imaicashia oncatsirincaguitetanaquenishia’, ariquea ocatsirincaguitetanaque.\f + \fr 12:55 \ft Ontaniqui Ishiraeriqui oraquea choviga quenajencapojiroca oquirincaquegueti catsirincajencavaeque irooriji oquitamampororoivaeque quirinca.\f* \v 56 ¡Mana picameetsatamampeajiaca intati! Aviatimpajia pitsajiaveca pamenaguitevetarogueti arica ontejaque arica aato, irooca aisa pitsajiavecaroquea querocaca oncameetsaguitetantanajempaca, cotanquitsiquea ¿quero ococani teeca pintsatantajiguempaji queroca ococani yonigaimojiavequempiroquea Aapani Irioshi maasanopae pamenajiaqueca imaica? \s1 Pishinetacaajiajempariquea catsimajiaquempica \r (Mt. 5.25-26) \p \v 57 “¿Queroquea picojiacani aviatimpajia caarica pinintantajiga pintsajiguequea taaca opaji cameetsaguetanquitsica? \v 58 Incatsimataquempigueti pigonoro irinintavequempagueti iraanaquempiquea jivatatsicaqui irisantanatacotacaanquempi, pinquenquetsatacaaguetanaquerija quenavoquirontsiqui pishinetacaajemparinijite aatoniji yaguimpitsi. Ontaniqui iraanaquempigueti jivatatsicaqui iriotarite cajemaquerineca coareta. Iriraquea coareta manaquea iraapanajantempiquea irisantanatacotsitempi. \v 59 Noncanquempiquea, aatogueti povegaramajatajiri catsimataquempica maasanopae paacotaquerica aatotarite yoguipaquijajimpitsi santanatacotaquempica.” \c 13 \s1 Icantajiaqueri Jesoshi aatogueti icantashitatijaiga interoncajiaquempaquea \p \v 1 Iroompaquea icoraquecoraqueipojiquea itsipapae icamantajiapojiriquea Jesoshi icantajiguiri: \p —Iriraquea Pirato imetojacaantajiaqueriquea Garireaquitica ontaniqui ijitorejajitinirigueti Aapani Irioshi viratsipae, ochovivincajatanaquequea iriraja oconoajatanacaroquea iriraja ivirapae ijitorejajiaqueca. \p \v 2 Icantsijigariquea Jesoshi: \p —¿Ari pijiqueji caaviji yogaamajajiacaquea icovaeguishemajaca iriatimpajia Garireaquitica yanaajiaqueriquea igonorojia, jero iquempetacaajicariquea imaica? Teequea. \v 3 Naatimpa noncantajiaquempiquea aviatimpajia aisa: aatogueti pishimampojancaventajigaro pigovaeguishere aisa aatogueti picantashitatijaijaa, manaquea pinteroncajiaquempa oncoramanitapojajegueti, pinquempejiaquempariquea iriatimpajia. \v 4 Iroompaquea aisa piquemacojiaqueriquea Jerosarequitica osoveimojiacari imapipancote inirochoviina coramani ontaniqui Shiroequi. Otsinacajiaqueriquea, imetojajiavaeque 18. ¿Ari pijiqueji caaviji yanaajiaque icoguishejiaca iriatimpajia yanaajiaqueriquea igonoropae choocajiatsica Jerosarequi? Teequeate. \v 5 Noncantajiaquempi aviatimpajia aisa: aatogueti picantashitatijaijaa, pinteroncamajaquempaquea pinquempejiaquempariquea iriatimpajia. \s1 Jesoshi iquempetacaajiacariquea teeca irinetsanamajateroji icanqueca Aapani Irioshi \p \v 6 Iroompaquea iquempetacaajiacanariquea Jesoshi icanque: “Ichoocati aparo caquinte ivintyacaqueroquea aparo iguera iniganquitejirequi, ariquea yoapiniquequea iramenapiniquero choocatapojicaca osovena, cotanquitsiquea yoavetanacaquea teequea anejeroji. \v 7 Icantsitariquea shiacotiroca: ‘Iintsija pinquenquejeroja. Nocoraquetashitironiquea coramani, imaica ariquea omavitevaepoji ajagantsini tequerataqueate onchoocateji osovena. Pinchaquiteroshine, mana onchoocatashiguitempani intati.’ \v 8 Cotanquitsiquea iriatimpa icanqueriquea: ‘Iintsija ariotaqueta. Imaicaquea imaica nonqueecavanetashitajeroquea noaviotacotajerota itigaqui viratsi. \v 9 Iroompaquea ajagantsitapojajegueti onchoocatajegueti osovena, cameetsavaeque; aatogueti ochoocatitsi, ariquea pinchaquitsitemparoquea.’ ” \s1 Jesoshi yovejairoquea mititsajancatsica savincaguiteriqui imagorejantajitaca \p \v 10 Iroompaquea aapojacagueti savincaguiteri imagorejantajitaca itsatacaantavaetaquequea Jesoshi shinagogaqui icapiocantapinijiacaca joriojia. \v 11 Ariquea ochoocaque oraniqui aparo manquigarentsi ocantacoguitani omititsajancaguitini, aapojaca 18 ajagantsini teequea ompejaempaji, iroorijite ishaquiacaroqueate ampatsini imititsajancacaaqueroquea, querocampate oncotajempani ontampaticatantanajempacate. \v 12 Oraquea yamenaquerogueti Jesoshi icajemaqueroquea icanqueroquea: \p —Manquigarentsi, imaicaquea jac peajimpiquea. \p \v 13 Ariquea ipamitsitavacaroquea, ariquea ocotanaja otampaticatanaji oquenquetsatanaque oshinevencariquea Aapani Irioshi. \p \v 14 Cotanquitsiquea iriraquea jivatanquitsica shinagogaqui, yamenaquerigueti Jesoshi yoveantajaroquea savincaguiteriqui imagorejantajitaca, icatsimatsitanaca, icantajiguiri omporoguijajianquitsica: \p —Ocaratiquea 6 savincaguiteri irantantajitempaca, irooqueate pincoraquetantapinijiaquempaca cameetsanijite irovejaiajempinijite. Aatoquea irooquea picoraquetantajiga savincaguiteri imagorejantajitaca. \p \v 15 Icantsitanacaquea Amajirote, icantiri: \p —Cameetsatamampeajiatsica, piquempetaquea aviatimpajia, aapojajagueti savincaguiteri imagorejantajitaca pishiticarejacojiguiri pigaapironcaarite aisa paashinote, paajianaqueriquea pojocajiaqueneri oja, imirajiacaquea. \v 16 Iroompaqueate ocatica manquigarentsi ichoviquitanaqueca Averaame yagavejaqueroquea Satanashi arejevaeca 18 ajagantsini, quejetacaquea yoishotacotaquero, ¿arimpate tee oncameetsateji iroishorejacotantajitemparo savincaguiteri imagorejantajitaca? \p \v 17 Iquejetacaacarogueti Jesoshi imaica, ipashiventajianaca maasano catsimajiavecarica. Cotanquitsiquea itsipajia caquinte ishinejianaca oshequi yamenajiaquerigueti Jesoshi ipeacaaguecaca oacaantantatsica intati. \s1 Jesoshi iquempetacaacaroquea oitsoqui moshitaasa \r (Mt. 13.31-34; Mr. 4.30-32) \p \v 18 Iroompaquea icanque Jesoshi: “¿Imaicaquea taaca opaji quempetaca imajirontagueti Aapani Irioshi? ¿Querocaca nonquempetacaaquemparoquea? \v 19 Iroguenti nonquempetacaaquemparoquea oitsoqui moshitaasa ivintyacajitirogueti niganquitejiqui, chaajaniqui onavetaca, cotanquitsiquea otsoroanaquequea agashimpojanacaquea otsegotsegoatanacaquea oquempetanajaroqueate inchato, ichoocatantajiacaroquea tsimeripae.” \s1 Jesoshi iquempetacaacaroquea anempoacaguiroca pan \r (Mt. 13.33) \p \v 20 Iroompaquea icanque aisa: “¿Querocaca nonquempetacaaquemparoquea imajirontagueti Aapani Irioshi? \v 21 Ariquea nonquempetacaaquemparoquea anempoacaguiroca pan. Pamenirotarite manquigarentsi ompeacaguemparogueti pan, aaquequea apamontiinaro tirigovane, ariquea onconoanquemparo anempoacaguiroca, ariquea oncotanaquempa anempoacaanaquero maasanose.”\f + \fr 13:21 \fk anempoacaanaquero maasanose. \ft Ariquea iquejejiaca majirontajiacarica Aapani Irioshi, yoshequianaquequea querocagueti quepatsiqui.\f* \s1 Sotomorontsi chaamorojaniquitatsica \r (Mt. 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Iroompaquea arimpaquea yoanaquequea Jesoshi Jerosarequi, iquenavaetanaquequea ichoocajiguigueti caquintejia, itsatacaajianaqueriquea. \v 23 Chooca aparo icoacotaqueriquea, icanqueri: \p —Nomajirote, ¿teequea iroshequigueji meshiajianquitsineca? \p Iroompaquea iquempetacaacaroquea Jesoshi querocaca ancojiaquempani oahoaitantanaquempaca ichoocatigueti Aapani Irioshi, icantajiaqueriquea: \p \v 24 —Pimpanquenaguitemparoniquea pinquijaquijaitantanaquemparoniji sotomorontsi chaamorojaniquitatsica. Noncantamajaquempiquea inchoocajiavequempaquea oshequini nintajiavetanquitsineca inquijaquijaitantanaquemparo, cotanquitsiquea aatoquea yagavejajiga iquijaquijaitiquea. \v 25 Oncoramanitapojajegueti incatianaquequeate ashincaroca itsovironaquite irashiteroquea sotomorontsi. Aviatimpajia teeca pinquijaquijaiteji pincatintiijiaque sotsiqui pintinquiitavetemparoquea ashitacorontsi pincajemajiavetanaquempaquea: ‘Nomajirotee, pintanarejacojiguenatsija.’ Cotanquitsiquea iriatimpa incantsijiguempi: ‘¿Querompate piquenajiapojini aviatimpajia? Teequea nontsajiguempiji.’ \v 26 Pincantsijiavetanaquempaquea: ‘Noconoajiguimpi ashecajiacagueti aisa amirajiacagueti, aisa aviatimpa pitsatacaantavaeque quenavoquirontsiqui noguinteniqui nocaramirincavaequegueti.’ \v 27 Cotanquitsiquea iriatimpa arimpaquea incantajianaquempiquea: ‘Teequea nontsajiguempiji. Tee nontsateji quero piquenapojini. Poapoaitanaquequea osamani maasano aviatimpajia antaguishejiguiroca covaeguisherentsi.’ \v 28 Ariquea piraajianaquempaquea pantsicajiaqueroqueate paji pamenajiaquerigueti Averaameni, Ishaaconi, Jacovoni aisa itsipapae tsavetantajiatsica iconoajiapojacariqueate Aapani Irioshi ontaniqui imajirontagueti, aviatimpajia manaquea impishoncajiaquempiquea osamani. \v 29 Incoraquecoraquejiaque inquenaquenaivaepojaquequea jmm osamani oshequini otsipapaequi quepatsi irishinemajajiaquempaquea inconoajiaquempariquea Aapani Irioshi irisavicajiaque irishecajiaquempa. Inquenaquenaivaepojaquequea isotoguigueti catsirincaiteri, itsipapae inquenaquenaivaepojaquequea iquijigueti catsirincaiteri, itsipapae quirinca, itsipapae inquenaquenaivaepojaquequea catonco. \v 30 Irirajia teeca iranaantimajigueji imaica acaniqui quepatsiqui, inconoagaranquempaquea iranaampojaque. Irirajia anaantajianquitsica imaica inconoagaranquempaquea aatoquea yanaantimajiaji, maasanoquea iranaajiaqueriquea. \s1 Jesoshi iraacojiaqueriquea Jerosarequitica \r (Mt. 23.37-39) \p \v 31 Iroompaquea incajaranquiguitetanaquitigui icoraquecoraqueipojiquea pariseojia icantajiapojaqueri Jesoshi: \p —Poanaqueshia otsipaqui quepatsi, ininquetari Erorishi\f + \fr 13:31 \ft Iriratica \fk Erorishi \ft irio icantajitica Erorishi Antipashi; pamenero tioncanquitsica isavivanaqui otsapaqui 3.1.\f* irimetojacaantempi. \p \v 32 Cotanquitsiquea iriatimpa icantajiguiri: \p —Poapoaitanajiquea pincamantajiapojajerija irinta amatavijantatsica, pincanqueri: ‘Iintsija pameneja, imaicaquea imaica choocatirajana nonigaaquempariquea ampatsinipae aisa nogueshiguetajeri ashinoncajaguetatsica. Ariquea nonquempetaquempaquea osaitequera, aisa otsipa savincaguiteri, teetarite oshequiavaeteji savincaguiteri nonteroncaguetanajeroquea nocoraquetashitaqueca.’ \v 33 Cotanquitsiquea imaica arimpaqueate antanatsinaqueate, nonquejetacaajemparoqueate aisa osaitequera, ontsipavepojaquempaquea osaitequera nonquejetacaitajemparoquea aisa. Irootari Jerosarequi imetojantajicari oshequi tsavetantajiaqueroca icanquerica Aapani Irioshi. ¿Arimpate irimetojavaete otsipaqui? \p \v 34 “¡Jerosarequitica, Jerosarequitica, pimetojajiguiriquea tsavetantajiatsica, aisa pitsinatsinavaetaqueriquea itigaranquimojiavequempica Aapani Irioshi intsavetantimojiaquempiro Iguenquetsatsare! Pamenajiguiroquea chaapa osaavantajiguirigueti irijanijiate, nonintaguevetacaquea naatimpa nonquempetacaajiaquempimequea maasano aviatimpajia noncapiocajiajempimequeate pintsaroventajiaquena, cotanquitsiquea aviatimpajia teequea pinintajigueji. \v 35 Imaicaquea imaica aatoquea ichoocatimojiajimpi Aapani Irioshi, aparoquea pinchoocajiaje. Noncantajiaquempiquea imaica aatoquea pamenajiajana arejevaetapojajempaquea aapojajempagueti pincantajianaquetaquea: ‘¡Iintsishiatsi irishineventajiquempari iriratica coraquetapojatsica itigarancaqueca Majirontamajatatsica!’ ” \c 14 \s1 Jesoshi ipeajiriquea eereheereatatsica \p \v 1 Iroompaquea aapojacagueti savincaguiteri imagorejantajitaca yoanaquequea Jesoshi ishecatacaquea itsovironaquitequi pariseo anaantatsica. Itsipajia pariseojia yamenamajaqueriquea querocaca incoquempani. \v 2 Ariquea ichoocaque oraniqui iriatimpaqui aparo eereheereatatsica. \v 3 Iroompaquea icantanaque Jesoshi icoacojiaqueriquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini aisa pariseojia, icantajiguiri: \p —¿Cameetsataque ampeantajempari joquijitatsica savincaguiteriqui imagorejantajitaca, arica teeca oncameetsateji? \p \v 4 Cotanquitsiquea iriatimpajia imajerejianaquequea. Iroompaquea Jesoshi yajiricapojaqueri eereheereatatsica yoveajiriquea, icanqueri iroanaje. \v 5 Iroompaquea icantsijigariquea aisa pariseojia: \p —¿Arimpaquea aviatimpajia, intanquirejegueti omoroqui pirijanite irioca pigaapironcaarite savincaguiteriqui imagorejantajitaca, arimpa aato paajiajatiri? ¿Arimpate ari poguijajiaquequea anaanajempata imagorejantajitaca ariquea paajiajateriqueate? \p \v 6 Manaquea imajerejianaquequea, teequea intserarejimajigueji capichaji. \s1 Iroguipashiventajiqueriquea aventacovaetatsica \p \v 7 Iroompaquea iriraquea Jesoshi yamenajiaqueriquea maasano icajemajiqueca irishecajiaquempa iroguenti inintamajajiaquequea irisavisaviitapojaque quempeji irisenampijapojaquempari cajemajiaquerica, irishineventamajajitaquempariniji iranaampojaqueniji. Ariquea itsatacajaiaqueriquea icantajiguiri: \p \v 8 —Incajemaquempigueti iriaqueraca manquigatanquitsica pishecatimoquemparigueti irishinevenquemparogueti imanquigatantacaca, aatoquea pisavicampojacaro irisavicantapojaquempaca anaantatsica. Aricagueti incoraquepojaque itsipapae anaaquempica, \v 9 iroompa iriraquea cajemajiaquempica incoraquepojaquegueti incanquempiquea: ‘Iintsija tiijaitatsija iricatica.’ Ariquea ovashiventajanaquempiquea, iroompa pintsenterejapanajante pisavicampojajemparoquea isavicantapinitaca teeca iranaanteji. \v 10 Arigueti incajemaquempi, iroguentiquea pisavicampojempa itiinatapinitagueti teeca iranaanteji, cameetsanijite inquijapojegueti cajemaquempica iramenapojempiquea incantapojempinijite: ‘Notsipavijitaca, caacateja acaniqui pisavicampojemparoquea itiinatantajiaca anaantatsica.’ Iroompaquea inquemajiaquegueti tsipatsipaitaquempica shitaponcarontsiqui intsajianaquequea aviguenti ishineventamajataca cajemaquempica. \v 11 Iriraquea aventacotatsineca iroguipashiventajiqueriquea. Iriraquea teeca iraventacotempaji iranaacaajitaqueriquea. \p \v 12 Ariquea iquenquetsataji Jesoshi, icanqueriquea cajemaquerica: \p —Pintiacaantegueti pisheca pincajemantegueti aatoquea iriguenti pincajemapinique pitsipavijitaca, irioca piguentijeguijiate, irioca pijiguetica, irioca ajaarantatsica choocajianquitsica quempeji pitsovironaquitequi. Arigueti pincajemajiaqueri iriatimpajia, inquejetacaajempi incajemajiajempiquea aviatimpa pishecatimotajatempariquea iriatimpa. \v 13 Iriompate pincajemajiaque teeca irashintempaji, iriojiaca chompeguijiri, iriguentijiaca teeca iranijimajateji, iriguentijiaca aisa shamponcajari. \v 14 Ariquea pishinemajatanaquempaquea oavaetanaque, aatotarite yagavejajiguiquea inquejetacaajiajempiquea iriatimpajia, cotanquitsiquea oncoramanitapojajegueti inquejetacaajiaquempiquea Aapani Irioshi intancoretancoreitanajegueti irirajia iramenajiaqueca quempeca teeca incovaeguishetimatempaji. \s1 Jesoshi iquejetacaajari cajemantavetatsica irishecatacaajiaquemparime \r (Mt. 22.1-10) \p \v 15 Chooca aparo savicanquitsica shitaponcarontsiqui irooquea iquemaquerigueti Jesoshi icantaquegueti icantsitanaca: \p —Irishinevaetanaquempaquea irirajia shecajianquitsineca ontaniqui imajirontagueti Aapani Irioshi. \p \v 16 Ariquea icantanaque Jesoshi, iquejetacaajiacanari, icanque:\f + \fr 14:16 \ft Jesoshi icamantacoqueri Aapani Irioshi iriquetimajaquea icavintsajamajaveca joriojia itigaranquimovecariquea Irijanite, cotanquitsiquea teequea irishineventajiavaquempariji iriatimpajia, irioquea ipitsocashijianaca teeca irijorioteji, icavintsajamajatsitariquea.\f* \p —Ichoocaque shirampari ininque incajemantaque, iroompaquea icamantacaantajiaqueri maasano incajemaqueriquea irishecatimojiaquitempari incaramirincavaequequea jmm. \v 17 Coajica itiacaanquequeate taaca opajitapae isheca, iroompaquea oposatanaquegueti itigaranquitsitariquea yashincaca irishiashiguequiteriquea incanqueri: ‘Caacateshiatsi, netsanaguetacaquea maasano.’ \v 18 Cotanquitsiquea maasanoquea icantacantaitanaque: ‘Aato nagaveji noguitsi.’ Aparo icanque: ‘Iroaquerasano narejetapojaja novegaraquitiroquea quepatsi, noanaquequea namenajatero. Pincavintsajacotena, aato picantana.’ \v 19 Itsipaqueate cantananquitsi: ‘Iroaquerasano narejetapojaja novegaraquitiriquea 10 caapironcaari, noanaquequea namenajateri nontsatimenqueniji arimajaca yagavejajiaque inquitencavatsataque. Pincavintsajacotena, aato picantana.’ \v 20 Iriraquea itsipa icanque: ‘Iroaquerasanotarite nomanquigacaro manquigarentsi, aato nagaveji noguitsi.’ \p \v 21 “Ariquea icoraquetaji yashintajitaca icamantapojajiriquea ashincarica. Icatsimatsitanaca iriatimpa icanque: ‘Iroosacanica poanaquequeate ontaniqui ocapiocaguecagueti tsovironaqui, pintsitacavaetanaqueroquea maasanopae quenavoquirontsipaequi, pintsipatsipaiquempariquea teeca irashintajiguempa, iriguentijiaca chompeguijiri, iriguentijiaca teeca iranijimajateji, irioca aisa shamponcajari, incoraquecoraqueique irishecatacojiaquenaquea.’ \p \v 22 “Osamaniguitevaepojigueti icoraquetaji yashincaca icantapojiriquea: ‘Jac naajiaquitiriquea, cotanquitsiquea tequerataquea intsitacajiguemparoji shitaponcarontsiqui.’ \v 23 Icantanaque ashincarica: ‘Iroosacanica pijateja poanaje irooquea pishivoquitantaguetanaquemparoquea quenavoquirontsipaequi tequerataca poantemparoji pamenantaguetapanajantemparija maasano choocajianquitsica oraniqui, pintsipatsipaitanaquemparija incantavaetanaquetaquea tirorerere notsovironaquitequi. \v 24 Noncamanquempiquea, irirajia iriquetica nocajemacaantaguevetacaca aatoja ishecatimataro ocatica nonetsanavetacanarica.’ ” \s1 Quericaca aatoca yatsipeventari Jesoshi aato ipeguiritsi itsatacaane \r (Mt. 10.37-38) \p \v 25 Iroompaquea ishivoquitanacaroquea Jesoshi quenavoquirontsi itacororoaventajianacari caquintejia. Iroompaquea ipitsocashijianacariquea icantajiguiri: \v 26 “Taacagueti nintanquitsineca impeamajataquempa notsatacaamajare, incantacoguitempaniquea impintsamajataquena anaimentanaqueroniji ipintsajigarigueti irijanintajigarica, irooca imanquigare, irijanijiate, irorijanijiate, irioca iriguentijeguitepae, irooca itsijoitepae. Ariquea onquempetaquempa aisa anaaqueroniji ipintsatagueti iriatimpa. Oraqueate aatogueti iquempetacagaro imaica, aatotarite yagavejitsi impeaquempaquea notsatacaane. \v 27 Ariquea iquejetacaquea aisa quericaca teeca irininteji irinatanontanaquempa ivoatsite irompajacotantajitaquemparica irantsipeventavaetena iroguijatacotantanaquenaca, aatoquea yagavejitsi impeamajataquempa notsatacaane. \p \v 28 “Taacagueti nintanquitsineca impeacaaquemparoquea mapipanco inirochoviina, iroquetitaquea inquenquejamajaquero quero incaraquisequitaqueni imentaquitsite intsitacanquemparoniji. \v 29 Oraquea aatogueti iroquetitaquea iquenquejirotsi managueti impeacaashiquemparoquea intati, niganquiquea interoncacopojempaquea, aato itsitaquirotsi, arica irishirontimentajiquempari iramenitsijiquerigueti manaquea capichajaniqui yogatiaguetaqueroquea. \v 30 Incantajigue: ‘Iriatimpa ipeacaaguevecaroquea, teequea iragavejeroji interonqueroji.’ \p \v 31 “Arigueti inchoocaque majirontatsica ashintanquitsica 10,000 coareta iroaroaitanaquequea irashimirintavacaguempaquea itsipa majirontatsicaqui ashintanquitsica 20,000 igoaretate, ¿arimpate aatoquea iroquetitaquea iquenqueji arica iragavejajiaqueriquea, arica aatoca yagavejajitiri? Inquenquejanaquequea. \v 32 Ariquea iramenanaquegueti aatoquea yagavejiritsi, intigaranquitsitempariquea cantajiajerineca, intonquivojajiavaquempariquea caavijica yanaajiaqueri, iramenajiaqueriquea arica iragavejajiaqueri irivetsinantajiavajeri. \v 33 Arimpaqueate oquejetacaquea imaica quericagueti teeca irininteji irovashiantaguetanaqueroquea maasanopae yashincaca, aatoquea ipeamajataquea notsatacaane. \s1 Queroquea incojiqueroni incachoanepane incachoanetantajitajemparoquea \r (Mt. 5.13; Mr. 9.50) \p \v 34 “Oraquea incachoanepane cameetsavaeque, cotanquitsiquea ariguetija omasancategueti, ¿querocampate incojitajeroni incachoanetantajitajemparo? \v 35 Teequea oncameetsateji onconoaquemparogueti quepatsi, aisa teequea oncameetsateji pinconoanquemparogueti camishitequi poaviotantaquemparoquea panquirentsi. Manaquea impishoncajitaqueroquea intati. Choocagueti piguempita pinquemantavaquempaca, pinquemeja.” \c 15 \s1 Oveja peavetanquitsica \r (Mt. 18.12-14) \p \v 1 Iroompaquea icoraquecoraquetashijiaqueriquea Jesoshi maasano capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae aisa itsipajia covaeguishejiatsica, iroguentiquea icoraquecoraquetashijiaque inquemisantajiaqueriquea. \v 2 Iroompaquea yamenajiavaquerigueti pariseojia aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, ariquea iquenquetsatacoguishejiaqueri Jesoshi, icantajigui: \p —Iintsija pameneri. ¿Quericaquea icocani irintatica iconoconoipojacariquea covaeguishejiatsica ishecatacojiapojacari? \p \v 3 Iroompaquea icantanaque Jesoshi iquempetacaaca icanque: \v 4 “Pameneja aviatimpajia, pashinquempagueti 100 oveja paajianaqueriquea oraniqui cataromashiqui irishecajiaquempaquea, ariquea impeaquempagueti aparo, ¿arimpate aatoquea pitsinampirejajianaqueri igonorojia, poanaquequeate pamenaguetajateriquea, pincantacoguitempani paantajatemparicajate? \v 5 Arigueti paajaterigueti pantsomajanajeri paanajeri pishinevaetanajempaquea oshequi. \v 6 Iroompaquea parejetapojajempagueti pitsovironaquitequi pincajemajiapojajeriquea pitsipavijijiaca irioca irooshitacoguetaquempica pincantajiaqueriquea: ‘Jaameja ashinejiaquempaquea, naajatiritarite novejate peavetanquitsica.’ \v 7 Imaicaquea noncantajiaquempi ariquea inquejetempaquea inchoocategueti aparo covaeguishetanquitsica irovashianterogueti ipeacaaguishevecaca covaeguisherentsi ariquea incantashitatianajempaquea, irishineventamajajitanaquempariqueate oshequi ontaniqui jenoqui inquitequi, anaavaetanaqueroquea ishineventajiacarigueti 99 comajamajajianquitsica teeca incoguitejacojiajempaji incantashitatijaiguempaji. \s1 Imentaqui peavetanquitsica \p \v 8 “Nonquempetacaajiaquempiro otsipa. Iroguentica ashinquempaquea aparo manquigarentsi 10 omentaquitsite\f + \fr 15:8 \fk omentaquitsite. \ft Iriratica imentaqui ipajita \fk dracma \ft (ancanque aatimpa “iraquima”). Iramijiquerigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegaraqueneri apashimentaquiro iraquima. Irira iraquima iriguenti imentaquitsite guiriego. Iquejevecariquea itsipa imentaqui icantajitica tenario irashi Iromaquitica.\f* vegaravaetatsica, ariquea impeaquempagueti aparoshimentaqui ¿arimpate aatompate otsivotiquea tsivorentsi ompishitacotsitajempariqueate oncoamajatajeriquea aajerinijite? \v 9 Arigueti aajerigueti, oncajemajiaqueroqueate otsipavijijiaca irosati irooshitacoguetanquitsica oncantajigueroquea: ‘Jaameja ashinejiguempa, naajiriqueate nomentaquitsite peavetanquitsica.’ \v 10 Imaicaquea noncantajiaquempiquea ariquea iquejejiacaquea irashivantijitete Aapani Irioshi ishinejiaca oshequi yamenajiguigueti icantashitatijaiaca aparo covaeguishetatsica.” \s1 Peavetanquitsica \p \v 11 Iroompaquea icanquequea Jesoshi aisa: “Ichoocatiquea aparo shirampari, chooca irijanite mavite. \v 12 Iroompaquea iriraquea ichoviqui icanqueriquea iriri: ‘Aapani, iintsijate pojoquenarojate imaica maasanopae nashinquempaca naatimpa oncoramanitapojajegueti pimetojanajegueti.’ Iriraquea iriri yojocajiaqueneriquea mavite maasanopae otampaticaguequerica. \p \v 13 “Iroompaquea oquempejipojajigueti savincaguiteri iriraquea ichoviqui yaaguetanaqueriquea maasanopae imentaquitsite, yoavaetanaquequea osamani ontaniqui otsipaqui quepatsiqui, ariquea oraniqui ipeacaaguishetapojacaroquea taaca opajitapae, ipomatsaqueriquea imentaquitsite, iteroncamajaqueriquea oraniqui, cajaraguitenisano yoaqueri. \v 14 Ocoajicaguitevaetanaquegueti iteroncamajaquerigueti maasano imentaquitsite, oteronquitsitanacaquea isheca otsitacaguitejanacaroquea oraniqui, querocampaquea irajaeroquea irishecatajempaca, yatsipevaecaroshia itase. \v 15 Coajica yoanaquequea yamanapojiri guintenitaroca ocaniqui iramipojeriquea iraaquenijite imentaquitsite. Iriatimpa itigarancaqueriquea inquempoguijaqueneri ichanchotepae.\f + \fr 15:15 \ft Irira \fk chancho \ft iriguenti viratsi quejevetarica santaviri.\f* \v 16 Ariqueate itaseaguetapoji icanca iroovetanacaquea irishecatanaquempamequea osagoma yojocajitinirica chancho inquemanaquempanijite teenica onchoocatimateji irojoquimajiteneriji irishecaquempaca. \p \v 17 “Iroompaquea iquenquejitsitanacaroquea icanque: ‘Iriraquea amitirica aapani ishecajiaca icanca, iquemajianaca teequea interoncamajajigueroji. Naatimpa acaniqui imaicashia aanaquena notase. \v 18 Iintsija noanajequeate aapaniqui noncampojajeriquea: Aapanii, yamenaquenaquea Aapani Irioshi inquitequitica nopeacaaguishevaecaquea covaeguisherentsi, aisa aviatimpa noguipashivenquempiquea, noteroncamajatanaqueriquea maasanopae pojocaguevequenaca, nopomatsaqueriquea. \v 19 Imaicaquea ooquea aatocaqueate picantajana irijani, manaqueate pinquempetacaajena amitimpica.’ \p \v 20 “Iroompaquea yoanajiquea yarejevaepoja itsovironaquitequi iriri. Irooqueate yamenacotsitavajarigueti icoraquepojajigueti ipintsatacotanacariquea oshequi, ishiashitanacariquea itonquivojavacari, yaavajiriquea yavitsanoitavajiri inintavorotavajiri.\f + \fr 15:20 \fk inintavorotavajiri. \ft Yamejiaca joriojia coramani inintavorotavacaajiavaca yamenavacaajiacagueti.\f* \v 21 Iroompaquea icantanaquequea iriatimpa: ‘Aapanii, yamenaquenaqueate Aapani Irioshi inquitequitica nopeacaaguishevaecaqueate covaeguisherentsi, aisa aviatimpa noguipashivenquempiquea, noteroncamajatanaqueriquea maasanopae pojocaguevequenaca, nopomatsaqueriquea. Imaicaquea ooqueate aatocaquea picantajana irijani.’ \v 22 Cotanquitsiquea iriri icantajiguiri irashijia: ‘Poapoaitanaquequea paaquite quitsaarentsi caavijica anaaque ocameetsamajataquequea, pinquitsaajiaqueri, aisa pasatecaqueneri maachapaquirentsi ichapaquiqui, aisa pincaviguitijiaqueriquea. \v 23 Paajiaquiteja caapironcaari irijanigantirenajaniqui quejitanquitsica, pijitorejitempariquea. ¡Jaame ashecajiaquempaquea ashinejiaquempaquea! \v 24 Coraquetajitarite irijani, iroaquerasanoquea namenajiri arimegueti irimetojaquemegueti. Ipeamajavetacatarite, imaicaquea imaica amenajiajiriquea.’ Iroompaquea ishecajiacaquea ishinemajajiacaquea. \p \v 25 “Iriraquea iriquetica ariguenti ichoocaque niganquitejiqui. Iroompaquea icoraquevetapojaca iquemajiapojiri soncajiatsica yoshequiavaeque, aisa itsamarojiaque. \v 26 Iroompaquea icajemaquequea aparo yashincaca icoacojiaqueriquea icanqueri: ‘¿Taaquea opaji oraniqui?’ \v 27 Iriatimpa icanqueriquea: ‘Iroguenti icoraquetajiquea piguentijeguite. Imaicaquea ijitorejacaanqueriquea piri irijanigantirenajaniqui caapironcaari quejitanquitsica, cameetsatari yarejetaja.’ \p \v 28 “Ariquea icotanaca icatsimatanaquequea iriatimpa, teequea irininteji inquije tsovironaquiqui. Irooquea iquemacoquerigueti iriri, isotoanaquequea yoanaque inquenquetsatacaaqueriquea inquijapojenijite. \v 29 Cotanquitsiquea iriatimpa ari icanqueriquea: ‘Pameneja, pitsataquequea aviatimpa naatimpa nocantacoguitaniqueate namiguitimpiniquea, teequeate nomperatimotempiji, teequea ari pojoquimatenaji aparo caavera irijanijaniqui noncajemajiaquerimequea notsipavijijiaca noshecatacaajiaquemparime noshinejiaquempame. \v 30 Cotanquitsiquea imaicaquea icoraquetajigueti pirijanite teronquitanaquempirica pimentaquitsite ipomatsatacaantacaroquea manquigarentsijia cantatsatantaguetatsica, paitsitanacaquea pijitorejacaantsitariquea irijanigantirenajaniqui caapironcaari quejitanquitsica.’ \p \v 31 “Icantsitanacariquea iriri: ‘Irijani, aviatimpa ariqueate pichoocaque naatimpaqui. Maasanopae nashintaguecaca iroguenti pashi aviatimpa aisa. \v 32 Cotanquitsiquea imaica cameetsavaeque ashecajiaquempaquea ashinejiaquempaquea, coraquetajitarite piguentijeguite, iroaqueraqueate nojiqueji ariqueate metojaque, ipeamajavecaquea, imaicaquea imaica coraquetaji amenajiajiri.’ ” \c 16 \s1 Amatavijirica jivatatsica \p \v 1 Iroompaquea Jesoshi icantajiguiri aisa itsatacaanejia: “Ichoocaque aparo ajaarantatsica, chooca itigaranquica amenaguetinirica maasanopae yashintaguecaca. Iroompaquea icamantajiqueriquea ipomatsaguetaqueroqueate yashintaguecaca, opeaguetaca. \v 2 Iroompaquea icajemaqueriquea icanqueriquea: ‘¿Arimajaca pipomatsatsiguequenaro? Iintsijate pojoquenarojate pivaperipanate pitioncacoguequerogueti maasanopae, namenerota queroquea picoqueroni, aatotarite pamitacotajanaqueate.’ \v 3 Ariquea iquenquejanaque itigaranquica: ‘¿Querocaquea noncoquempani imaica? Aatotarite namitacotajiriqueate, ¿quericaquea namitacogajoitajeca? Teetarite nontampishiteji, ¿queroquea noncoquempani noshiacoquegueti? Nopashivencaquea namanapiniquerigueti itsipapae irojocashitapiniquena intati.’ \v 4 Iroompaquea incajaranquiniquea icanque: ‘Imaicaquea notsaquequea querocaca noncoquempani cameetsanijite inchoocaquenijite aavajenaneca jocaquenaneca nosheca coajica intigarancaquenagueti jivatanaca.’ \v 5 Ariquea yoanaque icajemajiaqueriquea aacoquerica jivatirica, aparopaetaquea icajemaque. Iriraquea iriquetica icajemaqueca icanqueriquea: ‘¿Querocaca icarashequiguini paacoqueri jivatanaca?’ \v 6 Yacanaqueriquea iriatimpa, icanque: ‘Iriguenti naacoquequea ashiti icaratacovaeque 100 chomoqui.’ Iroompaquea icanqueriquea: ‘Jero ocatica pivaperipanate pitioncacotancarica coramanitica paacoquerigueti. Imaica iintsija caacatequetirote taampina pintioncajeroquea acaniqui pincantashitatiajemparoquea ariguentiquea incarataje pojocaje 50.’ \v 7 Iroompaquea icajemitsitaquea itsipa iquempetaqueriquea iriatimpa icanqueriquea: ‘¿Querocaquea ocarashequiavaequeni paacoquerigueti jivatanaca?’ Iriatimpa icanque: ‘Iroguenti naacoque tirigoitsoqui ocaratacovaeque 1,000 inirojeguiqui cantiriqui.’\f + \fr 16:7 \fk ocaratacovaeque 1,000 inirojeguiqui cantiriqui. \ft Iguenquetsatsarequi guiriego icanque \fk 100 korous, \ft iroguenti ocarataque arica 35,000 ritoro.\f* Ariquea icanqueriquea: ‘Jero ocatica pivaperipanate pitioncacotancaroca coramanitica paacoquerigueti. Imaica iintsijate caacatejate pintioncajeroquea ocatica pincantashitatiajemparoquea oncaratanajequea pojocajeca 800.’ \p \v 8 “Iroompaquea iriraquea jivatirica itsaquegueti iquejetaquerogueti imaica, yamenanaquequeate intati, icanque: ‘Caaviji itsaveca iriraquea amatavijantanquitsica.’ Irirajia quepatsiquitica choocajianquitsica imaica itsamajavecaquea querocaca incojiaquerini igonorojia cameetsanijite iragavejacojiaqueronijite taaca inintajiaqueca, yanaajiaqueriquea tsirencacoshirentajianquitsica, teemajaca intsamajajigueroji. \v 9 Cotanquitsiquea imaica naatimpa noncantajiaquempi: inchoocajiaquegueti pashintaguecaca acaniqui ichoocajiguigueti covaeguishejiatsica pincavintsajajiaqueriquea coguitejacojianquitsica cameetsanijite inquempetacaajiaquempinijite, ariguentiquea pimetojajianaquegueti povashiantaguetanaqueroquea maasanopae pashijia irajaiavajempinijite iriatimpajia ontaniqui jenoqui tsovironaquiqui aatoca oteronquimataja. \v 10 Quericaca quempoguijamajaqueroneca irojocajitenerigueti capichaji, inquejetacaavajemparoquea aisa irojocajiquenerigueti oshequi, inquempoguijamajatavaqueroquea irinetsanamajaquero inintacaajitaquerica. Iriraquea aatoca iquempoguijamajatiro irojocajivequenemparigueti capichaji irooca iraitsiguetavaqueri capichaji, inquejetaquempaquea aisa irinintajivetempagueti inquempoguijaqueneri oshequi, aato iquempoguijamajatirotsi irooca iraitsiguetavaqueri. \v 11 Cotanquitsiquea aatogueti piquempoguijamajatirotsi ajaararontsi choocaguetatsica acaniqui quepatsiqui, ¿arimpa irojocajitaquempiroquea iroomajaca caavijica anaaquero? \v 12 Ariquea oquempetacaquea aatogueti piquempoguijamajatsitiri yashintaguetacaca itsipa, irooca paitsiguetavaqueri, ¿taashia jocajempirone pashinquempameca aviatimpa? \p \v 13 “Tee inchoocateji agavejanquitsineca irantavaetaqueneri mavite ashintaquemparica. Manaquea irisemaneguintaquempari aparo, iriraquea itsipa impintsataquempari, irooca inquemisantamajataqueri aparo, itsipaquea intsojencaneguintaqueri. Aato pagaveji pantaqueneri Aapani Irioshi inintaguetica, iroogueti pisavicaventaque pajaarantavaequempa quejetaca irooquea ashintaquempi ajaararontsi.” \p \v 14 Iroompaquea irirajia pariseojia choocajianquitsica oraniqui irooquea iquemajiaquerigueti Jesoshi, ariqueate icohicoitanaca ishiroshirontimentavaecari, iriguentijiatari nintamajajiguirica imentaquipae. \v 15 Icantsijigariquea Jesoshi: “Aviatimpajia aviguentijia peamampeajiatsica netsanamampeajiatsica irishineventajiaquempiniji caquintejia, cotanquitsiquea Aapani Irioshi yamenashirentajiaquempi. Iriatimpa teequea irishineventemparoji ishineventajiacaca caquintejia, manaquea yatsitsiimanatacaro. \s1 Itioncacotanaqueca Moishishini aisa imajirontagueti Aapani Irioshi \p \v 16 “Ochoocaqueni coramaniqui itioncacotanaqueca Moishishini aisa tsavetantajiatsica, arejevaetacaquea ichoocaquegueti Joancani, ariquea imaica itsavetantajitanaqueroquea Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica quero icotani imajirontagueti Aapani Irioshi. Icaramirincavaequequea nintamajajianquitsica iroanaque ichoocaquegueti, itampishiventamajaquero. \v 17 Omanavaeca onteronquitsitempagueti quepatsi aisa inquite. Anaamajaquequea ompeguempagueti apaitsoquiro itioncacotanaqueca Moishishini, maasanotari onetsanamajaquempaquea. \s1 Icanque Jesoshi aatoja quericaca ovashiantimatirotsi imanquigare \r (Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12) \p \v 18 “Quericaca ovashianqueroneca imanquigare otsipaquea irimanquigatajempaquea, manaquea icovaeguisheca. Ariquea iquempetaca manquigatavajemparoneca manquigarentsi yovashiantajitica, manaqueate icoguisheca. \s1 Ajaarantatsica aisa Irasaro \p \v 19 “Ichoocaque aparo ajaarantatsica iquitsaamajataroquea quitsaarentsi aramampoaro ogameetsareni ocanca. Icantacoguitaniquea savincaguiteriqui ishecamajatacaquea taaca opajitapae, teequea taaca opaji incoguitejacotempaji. \v 20 Ichoocaque aisa aparo teeca irashintempaji, ipajita Irasaro.\f + \fr 16:20 \ft Irica \fk Irasaro, \ft tee irio ivochantajica Jesoshi, iriguenti itsipa coramanitica.\f* Iroguentini ishimoiriquire teetarite capichaji. Yamajiqueriquea yojoquijiqueri quepatsiqui sotomorontsiqui sotsiqui itsovironaquitequi ajaarantatsica. \v 21 Yatsipevaecaroquea itase, inintavecaquea iroguijavaqueromequeate otsopequijaniqui ontanquirejaguetapoje shitaponcarontsiqui ishecatacagueti ajaarantatsica, irishecaquemparo. Icoraquecoraqueitashiqueri shiishi yaneronerovaequeriquea ishimoiriquitaquegueti. \p \v 22 “Iroompaquea imetojanaque Irasaro, iriraquea irashivantijitete Aapani Irioshi yaajianajiriquea ichoocaquegueti Averaameni. Ocoramanivaetapojajigueti imetojanajiquea ajaarantatsica, iquitajitajiriquea. \v 23 Yatsipevaetacaquea oshequi ontaniqui Areshiqui. Iroompaquea yamenacotajiriquea Averaameni osamani itsipatajariquea Irasaro. \v 24 Icajemacotsitariquea icanqueriquea: ‘Aapanii Averaameni, pimpintsatacogajoitenashiatsi, pintigaranqueriquea Irasaro irorencachapaquitapanajantemparoquea ojaaquiniqui, incoraqueque intsincapojenaquea nonenequi, natsipevaecaquea acaniqui paamariqui.’ \p \v 25 “Cotanquitsiquea Averaame icanqueriquea: ‘Irijani, pinquenquejajeroja coramaniqui tequeratagueti pimetoje, aviatimpa pishinevaeca oraniqui, teequea taaca opaji pincoguitejacotempaji. Iriraquea Irasaro yatsipevaeca icanca. Imaicaquea imaica irioqueate shinevaetajatsinequea ocaniqui, aviatimpaquea pantsipeguitempaniquea. \v 26 Aisa oquichatencanajavaecaqueate ontaniqui aviatimpaqui, taampaqueate agavejanquitsineca iroanaquequeate oraniqui. Ariquea iquempejiga choocajianquitsica oraniqui aatoquea yagavejajiga incoraquetaquequeate acaniqui, ¿querocaquea inquenaquenaiqueni?’ \p \v 27 “Yaquitsitanacaquea aisa ajaarantatsica icanqueriquea: ‘Iroosacanica imaica noninque pintigarancaqueriquea Irasaro itsovironaquitequi aapani. \v 28 Choocajiatarite ontaniqui 5 iguentijeguijia. Intsatacajaiapojaqueriquea aatonijite icoraquecoraqueitiquea iriatimpajia aisa acaniqui irantsipevaequempaquea.’ \v 29 Icanqueriquea Averaameni: ‘Choocatarite itioncacotanaqueca Moishishini aisa tsavetantajiatsica, irooquea irampatsajavantajiaque inquemisantajiaque.’ \v 30 Yaquitsitanajaqueate iriatimpa icanqueriquea: ‘Aato, aapani Averaame, cotanquitsiquea arigueti irogue metojatsica intsatacaajiaqueri, ariquea incantashitatijaianaquempaquea.’ \v 31 Cotanquitsiquea Averaameni icanque: ‘Aatogueti inintitsi irinetsanatashitemparo itioncacotanaqueca Moishishini aisa tsavetantajiatsica, ari inquejetacaavaquempari arigueti impochatimoteri metojatsica, aatotarite iquemisantiri.’ ” \c 17 \s1 Caaviji incatsimamajajiqueriquea covaeguishetacaantanquitsineca \r (Mt. 18.6-7, 21-22; Mr. 9.42) \p \v 1 Iroompaquea icantajiguiri Jesoshi itsatacaanejia: “Ococaniquea onchoocaguiteni covaeguishetacaajiaquemparineca caquintejia, cotanquitsiquea ¡imaicashiatsi irantsipevaequempaquea quericaca covaeguishetacaaquemparineca itsipa, caaviji incatsimamajajiqueri! \v 2 Quericaca covaeguishetacaaquemparineca aparo chaajaniquiri quejejiacarica iricajia, incatsimamajajiqueriquea oshequi. Iroquetitamequea intsatotacojiquenerimequea itsanoqui shimentapiri itononcantajitaca iroompaquea irajaitanaqueriquea impishoncajajiqueri inirojani quentijaniqui. \v 3 Inchiquiojitajate aviatimpajia. \p “Arigueti impeacaaguishetaquempa pigonoro taaca opajitapae, pincantomajajitsitempari. Inquemisantaquempigueti irovashiantaquerogueti ipeacaaguishetacaca pimpeacotajemparoja maasanopae, aatoquea piquenquejacaajiritsi. \v 4 Irooca aparo savincaguiteri querocagueti incoquempini irampijipijivetaquempiquea oshequi ooqueate, ooqueate, ooqueate, cotanquitsiquea inquenquejanajerogueti incantajempigueti: ‘Ariquea nococani naatimpa, imaica aatoquea noquempetimatajirotsi aisa’, iroosacanica aviatimpa pimpeacotajemparoja maasanopae, aatoquea piquenquejacaajiritsi.” \s1 Iraventamajajitemparigueti Aapani Irioshi iragavejajiquero maasanopae \p \v 5 Irirajia itigarancanejia icantajiguiri Amajirote: \p —Notsajiavecaquea yagavejamajati Aapani Irioshi cotanquitsiquea imaica nonintajiaquequea pitsatacaamajajiaquena naventamajatantajianaquemparica. \p \v 6 Yacanaquequea iriatimpa icantajiguiri: \p —Arigueti pavenquitiguemparo capichaji iragavejane Aapani Irioshi, ariquea pagavejajiaquequea pincantaquitigueroquea ocatica inchato: ‘Iintsijate pintsopajanaquempaja, poanaquequea pincatiajatapojaque inirojaniqui quentijani’, pagavejajiaqueroqueate oanaquequea. \s1 Quero incoquempani yashintajitaca \p \v 7 “Pameneja aviatimpajia, inchoocategueti aparo pashincaca iriaquerasanoquea arejetapojajatsi ishiacoguitini piniganquitejirequi, irooca iquempoguijaquempiriquea pigaapironcaarite, ¿arimpate paavajeriquea pincantavajeri: ‘Caacatequetija, pisavicapojaje acaniqui pishecatapojajempaquea’? Aatoshinete. \v 8 Manaqueate pincantajiavajeriquea: ‘Pintiapojajenaja nosheca, pinetsanaquempaja pojocacotsitenaroquea, noshecatavaquempa, nomiravaque. Coajica nonteroncanaquerogueti, ariquea pishecatsitajempaquea aviatimpa, pimiravajequea.’ \v 9 Iroompaquea pinteroncanajerogueti ¿arimpate pincanqueri: ‘¡Ooshia! Noshinevaecaquea namenaquempigueti pinetsanaqueroquea nocanquempica’? Aatotarite picantiritsi. \v 10 Aviatimpajia pinquempejiaquempaquea, pinetsanamajajiaquerogueti maasano icantajiaquempica Aapani Irioshi, manaquea pincantajiaque: ‘Naroguentijia yashintajitaca, teequea onchoocatimateji naventacojiaquempameca, manaquea nonetsanajiaquero intati inintacaajiaquenaca ashinquenaca.’ ” \s1 Jesoshi ipeaguetajiriquea 10 avejancaripae \p \v 11 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi Jerosarequi, yoantanacaroquea ocaraguetapojigueti Samaria aisa Garirea. \v 12 Ariquea yarejetapojacaroquea ichoocajiguigueti itsipapae, itonquivojajiavacari avejancaguetatsica icarataque 10, cotanquitsiquea teequeate inquempejiquempejiitempariji manaqueate ichoocajiaque tiijai. \v 13 Icajemajianaquequea: \p —¡Jesoshii, Tsatacaantantatsica, pimpintsatacogajoitenashiatsi! \p \v 14 Iquemajiaqueriguetiquea Jesoshi icantajiguiri: \p —Poapoaitanaquequea ponigaajiguempariquea saserorotejia. \p Yoayoaitanaquequea, ariquea tequeratatiraja incajaranquiguiteteji ariquea icohicoitanaca ipeaguetanajaquea. \v 15 Iroompaquea ichoocaque aparo yamenaquegueti ipeanajaqueate, icoraquetajiquea ishinevempojacariquea Aapani Irioshi inirojencaqueate icanca, icanque: \p —Caaviji yagavejamajatiquea Aapani Irioshi. \p \v 16 Iguerovempojacariquea Jesoshi itaquivopojacaquea quepatsiqui yonigaantantacaca arimajaca ishineventamajatacari. Icanqueri: \p —Arioteesaa —yamenajitarite yovejairi. \p Iriatimpa iriguenti Samariaquitica. \v 17 Icanque Jesoshi: \p —¿Arimpate teequea maasano impejaiguempaji carajianquitsica 10? Jeroquea aparo coraquetajatsi. ¿Quericampate itsipajia 9 imaica? \v 18 Iricaticaquea iricatica iriguenti teeca irioquea jorio coraquetajatsica ishineventavaetapojacari Aapani Irioshi. ¿Arimpate aparo ichoocaque iriatimpa? \p \v 19 Iroompaquea ipitsocashitanacariquea iriatimpa icanqueriquea: \p —Pincatianaje poanaje. Pavempojana naatimpa, pitsaquetari nagavejaque nompejaempi, jeroqueate pipeantanajaca. \s1 Jac imajirontaca Aapani Irioshi \r (Mt. 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Iriraquea pariseojia icoacojiaqueriquea Jesoshi icantiriquea: \p —¿Querocaqueate impariantanaquemparoca Aapani Irioshi incapiocantajiajajica impeaquempaqueate Amajiromajate acaniqui quepatsiqui? \p Icanque iriatimpa: \p —Aatoquea quericaca amenimatiroca imaica, teetarite iramenajiteroji. \v 21 Aisa aatoquea quericaca agavejatsineca incanque: ‘Jeroquea ocatica’, irooca incanque: ‘Jero ontatica.’ Jac imajirontacatarite Aapani Irioshi imaica aviatimpajiaqui. \p \v 22 Ariquea icantiriquea itsatacaanejia: \p —Aapojempaquea pinintantajiavetaquempaca pinejerome apajencaro savincaguiteri ironigaimojiaquempimeca Irijanite Caquinte, cotanquitsiquea aato pinejiro. \v 23 Inchoocatanaquequea cantanquitsineca: ‘Jeri ocaniqui’, irooca incanque: ‘Jeri ontaniqui’, cotanquitsiquea aatoquea poapoaititsi. Incantajiavetaquempiquea: ‘Jameshiatsi’, aatoquea poguijatiritsi. \v 24 Pamenajiguiroquea careti querocaquea ococani otimemequigueti, teequea capichajaniqui ontimemecaguiteteji, maasanoquea otimemecaguitevaetanaqueroqueate. Ariquea inquempetaquempaquea Irijanite Caquinte incoraquetajegueti, maasanoquea iramenamenaitavajeriquea. \v 25 Cotanquitsiquea iroquetitaquea irantsipevaequemparoquea taaca opajita, incatsimajitaqueriquea incantajiquequeate: ‘Teetarite irioquea agamajajiavetacaca.’ \p \v 26 “Ariqueate incoraquetajegueti irira Irijanite Caquinte onquempetajemparoquea ichoocavetanigueti Noeni. \v 27 Ariquea iriatimpajia manaquea ishecajiaca, imirajiaca, imanquigajiaca, aisa yojocantajiaqueroquea irorijanijiate imanquigajitacaroquea, teequea intsatimajigueji irooshipoji interoncajiaquempaquea. Ariquea niganqui aapojacaquea savincaguiteri iquijantanacaca Noeni intsompoguiqui quenajarontsiqui, iroompaquea otejanaquequeate incani, amaranaquequea, anaacoguetanaqueriqueate maasanopae, iteroncajiaca yojocajajiaca. \p \v 28 “Ariquea oquejetaca aisa ichoocavetanigueti Iroteni. Ariquea iquempejiacaquea iriatimpajia ishecajiaca imirajiaca, ivegarajiaquequea yojocantaguetaquequea, ivintyacajiaque, aisa ipeacaajiacaquea tsovironaquipae. \v 29 Cotanquitsiquea aapojacaguetiquea savincaguiteri isotoantanacaroca Iroteni Soromaqui, yasacaraashiqueriquea Aapani Irioshi paamari oconoacaroquea asopiri oquenapojiquea jenoqui inquitequi, otsiajiaqueriquea maasano Soromaquitica, oteroncamajajiaqueriquea, teetarite inchoocatimajiaje aparo. \p \v 30 “Ariqueate onquempetajempaquea ironigaantapojajempagueti Irijanite Caquinte. \v 31 Oratica savincaguiteri quericaca choocatanquitsineca sotsiqui omencotapojacagueti itsovironaquitequi ovancaitoqui, choocagueti yashintaguecaca intsompogui, aatoquea yaguijitapanajanti iraaguepanajantero. \v 32 Pinquenquejajiajerojate imanquigare Iroteni aatonijite piquempejigarotsi iroatimpa. \v 33 Quericaca teeca irininteji irantsipevenquenaquea irooca irimetojavenquenaquea, manaquea impeaquempa; cotanquitsiquea iriraquea atsipevenquenaneca irooca irimetojavenquenaquea, irioquea iriguenti incoquempaniquea inchoocaguiteni. \p \v 34 “Imaicaquea noncantajiaquempi: oraquea noncoraquepojajegueti intsipatavacaaquempa mavite irinorijajiaquempa, aparo irajaitanaque, iriraquea itsipa irojocajitanaqueri. \v 35 Ariquea onquempejiaquempaquea mavite manquigarentsi ontsipatavacaaquempa ontsinacaguijiaque, aparo irajaitanaque, oraquea otsipa irojocajitanaquero. \v 36 Ariquea inquempejiaquempaquea aisa mavite shirampari intsipatavacaaquempa niganquitejiqui, aparo irajaitanaque, iriraquea itsipa irojocajitanaqueri.” \p \v 37 Iquemajiavaquerigueti icanqueca icoacojiaqueri icantiriquea: \p —Nomajirote, ¿querocaquea onchoocaqueni? \p Icantiriquea iriatimpa: \p —Querocagueti irojoquijiquempani metojatsica, aritaque oraniqui intirorencashijiapojempari sheetyaoni.\f + \fr 17:37 \ft Quejetaca yamenajiqueri sheetyaoni intirorencashijiapojempari metojatsica, ariquea onquempetaquempa incoraquepojajegueti Quirishito, aato isenacapoja, maasanoquea iramenajiavajeri. Pamenero Mt. 24.28.\f* \c 18 \s1 Metojacoro aisa joese \p \v 1 Iriraquea Jesoshi ininque intsatacaajiaqueriquea iramanajiaqueri Aapani Irioshi incantacoguitempaniquea aato ipega. Iquejetacaajiacanariquea. \v 2 Icanque: “Ichoocaque aparo jivatatsica joese teeca intsaroacaguempariji Aapani Irioshi, aisa teeca impintsatacotempariji caquinte. \v 3 Ariquea ochoocaque aisa oraniqui aparo metojacoro. Iroatimpa ocantacoguitaniquea oashipiniqueri jivatatsica ocanqueriquea: ‘Pompetacotenashiatsi, chooca catsimatashitaquenaca.’ \v 4 Iroaqueragueti teetarite irinintavetempaji inquemisantero, cotanquitsiquea coajica iquenquejapojiroquea icanque: ‘Teetarite nontsaroacaavetempariji Aapani Irioshi aisa teequea nompintsatacotempariji caquinte, \v 5 cotanquitsiquea ococaniqueate ocoraquetashiquenaquea asereavaequena. Imaicaquea imaica nonquemisanqueroqueate nompetanaquemparo aatonijite asereajanatsi, nocatsimatirotsi.’ ” \p \v 6 Iroompaquea icanque Amajirote: “Pinquemero icanqueca jivatatsica teeca incameetsateji. \v 7 Iriompaquea Aapani Irioshi caaviji irompejiaquempariquea icoguiajiaqueca amanajiguirica cantacoguitatsica. ¿Arimpate aatoquea yamitacojiguiriquea? ¿Arimpate incantapiniqueri: ‘Aatota’? \v 8 Noncanquempiquea irompetsitempariquea taampina. Cotanquitsiquea oraquea incoraquepojajegueti irira Irijanite Caquinte, ¿ari iramenajiapojajeri acaniqui quepatsiqui tsaroventamajajigarica?” \s1 Pariseo aisa capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae \p \v 9 Iroompaquea Jesoshi iquempetacaajiacariquea irirajia aventacotatsica amenajiavetanquitsica yanaajiaqueri igonorojia itsaroventajiacarigueti Aapani Irioshi, icanque: \v 10 “Mavite shirampari yoayoaitanaquequea teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi iramanajiaqueriquea. Aparo iriguenti pariseo, iriraquea itsipa iriguenti capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae. \v 11 Iriraquea pariseo icatiapojacaqueate yamanamampeacariquea Aapani Irioshi icanque: ‘Irioshimajaca, noshineventamajataquempiquea oshequi, pagavejacaaquenaqueate, teetarite nonquejetempariji itsipapae, ipeacaaguishetacaqueate taaca opajitapae covaeguisherentsi, iconoacaqueate yaitsitantaguequequeate, itsipa icantatsatacotantaque manquigarentsiqui. Teequeate nonquempejiguempariji irintatica capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae. \v 12 Nocantacoguitani aapojajagueti 3 savincaguiteri nosanticotaquiti teequea noshecatempaji nonquenquejamajaquempiniji. Aisa nojocagaranquempiquea taaca opajitapae nashincaca iroaquerapaetica. Naaquegueti 10, nojocajempi aparo.’ \p \v 13 “Cotanquitsiquea iriraquea capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae icatiapojaca oraniqui irooshipojigueti sotomorontsi. Ipashivenca, teequea iramenimateji jenoqui inquitequi, ariguentiquea itinquitinquineguintanaca yonigaantantacaca ishimampojancavaeca, icanque: ‘¡Irioshimajaca, pimpintsatacotenashiatsi, naroguentiquea covaeguishetatsica!’ \p \v 14 “Imaicaquea noncamantajiaquempi iriraquea capiocapinitinirica majirontatsica imentaquipae irioquea iriguenti ishinevenca Aapani Irioshi, ariquea yoanajigueti itsovironaquitequi meshiacaquea. Cotanquitsiquea iriraquea pariseo teetari irisheteneriji, maasanotari aventacotatsica iroguipashivenqueriqueate Aapani Irioshi oncoramanivaetapojajegueti. Maasanoquea teeca iraventacotempaji caaviji iranaacaajeriqueate Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti.” \s1 Jesoshi yamanacoventajiaqueriquea chaajaniquiripae \r (Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16) \p \v 15 Iroompaquea icoraquecoraqueitaquequea itsipapae yamajiapojiniriquea Jesoshi chaajaniquiripae impamijiavaqueriniji. Iriraquea itsatacaanejia yamenajiavaquerigueti yamajiapojirigueti icantomajavaqueriquea. \p \v 16 Cotanquitsiquea Jesoshi icajemajiaqueri chaajaniquiripae, icanque: \p —Ariotaquetsija incoraquetetate chaajaniquiripae naatimpaqui, aatoquea pojocaavaca, ishineventajiacaritarite Aapani inquitequitica irimajirontacotaquempari quenquejajiatsica quempecarica iriatimpajia.\f + \fr 18:16 \ft Irirajia chaajaniquitanquitsica tee iraventacojiguempaji, mana ishineventajiapojacari Jesoshi, iquemisantajiaqueri. Ari anquempejiaquempaquea aatimpa.\f* \v 17 Iroomajaca noncantajiaquempica: quericaca nintanquitsineca impejaeri Aapani Irioshi Imajirote inquempetajempariquea chaajaniquitirajaca. Oraquea aatogueti iquempetaritsi, aatotarite iconoapojajari maasano peajiaquerica Imajirote. \s1 Ajaarantavaetatsica \r (Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31) \p \v 18 Iroompaquea icoraquepoji aparo majirontatsica icanqueriquea Jesoshi: \p —Tsatacaantantatsica cameetsari, ¿queroquea noncoquempani cameetsanijite noncoguitempaninijite nonchoocaguiteni? \p \v 19 Icanqueri Jesoshi: \p —¿Queroquea ococani picantantaquenaca ‘cameetsari’? Teequea inchoocateji cameetsari, aparo icoca Aapani Irioshi. \v 20 Pitsaqueroqueate maasanopae itioncacotanaqueca Moishishini, ocanque: ‘Aatoja poashitirotsi manquigarentsi, aatoja pimetojantitsi, aatoja paitsitantitsi, aatoja pitsojeacotantimatatsi, pinquenquejacameetsatacotaquerija piri aisa piniro.’ \p \v 21 Iriatimpa icanqueri: \p —Arimajaca noquempetacaquea imaica noparianacaro nonetsanamajatanaqueroquea maasano nochaajaniquipojigueti narejevaecaro imaica. \p \v 22 Iquemaqueguetiquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Imaica apanivani poanaquequea pojocantaguetanaqueroquea maasanopae pashintaguecaca, paantaquemparoquea imentaquipae pojocajianaqueneri coguitejacojianquitsica, pinquejetaquerogueti onchoocataje oganejencaro shinetacajaempineca ontaniqui inquitequi. Ariquea pincoraquetajeja poguijatanaquena. \p \v 23 Cotanquitsiquea iquemitsitaquea icanquerica ariquea icotanaca ishimampojancavaetanacaquea, iriguentitari ajaarantavaetatsica. \v 24 Iriraquea Jesoshi yamenavaquerigueti ishimampojancanacagueti icanque: \p —¡Omanapitsamajataquempariquea ajaarantavaetatsica inquijanaque imajirontagueti Aapani Irioshi! \v 25 ¿Arimpate iragavejaque cameyo inquijanaquequea itepoquiqui quisaatonquiri irisotoanaqueriquea antaqueronta? Aatotarite yagavejitsi. Iriompaquea ajaarantavaetatsica caaviji anaaquero omanapitsataquempari inquijanaque imajirontagueti Aapani Irioshi. \p \v 26 Ariquea irirajia quemajiaquerica icantajigui: \p —Iroosacanica, ¿quericampate agavejanquitsineca iraacotacaantavaquempa? \p \v 27 Iriraquea Jesoshi icantiriquea: \p —Oraquea teeca iragavejeji caquinte, iriraquea Aapani Irioshi yagavejaqueroquea. \p \v 28 Iroompaquea icantanaque Peerero: \p —Nomajirote, naatimpajia novashiantaguetanaqueroquea maasanopae nashintaguecaca noguijaguijaitanaquempi. \p \v 29 Icanque Jesoshi: \p —Iroomajaca noncantajiaquempica, quericaca jocanaqueroneca itsovironaquite, irooca imanquigare, irioca iriguentijeguitepae, itsijoitepae, iriri, iriniro, irioca irijanijiate, irorijanijiate, cameetsanijite irimajirontamajaquempari Aapani Irioshi, \v 30 ariquea irojocajiqueneriquea otsipapae acaniqui quepatsiqui, caaviji anaavaetanaquero yashintavecaca, ariquea oncoramanitapojajegueti incoguitempaniquea iranijaguiteni. \s1 Jesoshi icamantajiajiri aisa irimetojaque \r (Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34) \p \v 31 Iroompaquea icajemajiaqueriquea iriatimpaqui itsatacaanejia carajianquitsica 12, icantiriquea: “Imaicaquea oajianaque Jerosarequi, onetsanaguetanaquempaquea maasanopae itioncacotaqueca tsavetantajiatsica coramaniqui itioncacojiaquerigueti Irijanite Caquinte. \v 32 Iraacaantajiqueri irajaitanaqueriquea ichoocajiaquegueti teeca irijorijoigueji, irantanaguishevaequeriquea, incantaguishejiaqueri, inquishoquishoavaequeri. \v 33 Iroompaquea impasapasajiaqueri agompiaquitempari ariquea irimetojajiaqueri, cotanquitsiquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri intancorejanaje.” \p \v 34 Cotanquitsiquea iriatimpajia teequea intsatimajigueji taaca opaji icantacotaque, teetarite inquemajigueriji. Queroquea incojiaquempani intsatantajiaquempaca, omanapitsajiacaritari. \s1 Jesoshi yamenacajairi shamponcajatatsica choocatatsica Jericoqui \r (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52) \p \v 35 Irooshipojaji irarejetajemparoquea Jesoshi Jericoqui, chooca shamponcajari isavicaque ocaravoquitaquegueti yamanantaguetaque imentaquipae. \p \v 36 Iquemajiavaquerigueti yavisavisaitanaquegueti oshequini caquintejia icoacotsitariquea, icanque: \p —¿Taaqueate opajita? \p \v 37 Icamantsijitariquea icantajiqueri iriguenti coraquetapojatsi Jesoshi Nasarequitica. \v 38 Icajemitsimajatanaca: \p —¡Jesoshii, Ichoviquitanaqueca Taavini, pimpintsatacotenashiatsi! \p \v 39 Irirajia jivajivaitapojirica Jesoshi icantavetariquea irisanticotanaquenijite, cotanquitsiquea iriatimpa arimpaqueate icajemitsimajatanacaquea: \p —¡Jesoshii, Ichoviquitanaqueca Taavini, pimpintsatacotenashiatsi! \p \v 40 Iriraquea Jesoshi ariquea icatiapojaca icanque iramajiqueriquea. Iroompaquea yamajiqueriquea quempeji, icanqueriquea: \p \v 41 —¿Taaquea pininque? \p Icantanaquequea iriatimpa: \p —Nomajirote, noninque namenanaje. \p \v 42 Icanqueriquea Jesoshi: \p —¡Intsija pamenanajeja! Pitsaquequeate nagavejaque namenacaajempi, paventantaquenaca, irootaquequea pamenantanajaca. \p \v 43 Irooqueate icantaquitiguiri ariquea icotanaja yamenanaji, ariquea yoanajiquea yoguijatanaqueri, ishineventavaetanacariquea Aapani Irioshi oshequi, icanque: \p —Caaviji yoganejencamajata Aapani Irioshi. \p Ariquea iquempejianaca maasano amenamenaitavaquerica ishineventajianacariquea Aapani Irioshi. \c 19 \s1 Jesoshi aisa Saqueo \p \v 1 Iroompaquea yarejetapojaca Jesoshi Jericoqui icantanacaroquea ocapiocagueti tsovironaquipae. \v 2 Ariquea ichoocataque oraniqui aparo ajaarantatsica ipajitaquea Saqueo. Iriguenti jivajiguirica capiocapinijiguinirica majirontatsica imentaquipae. \v 3 Iriatimpa iquemacoquerigueti Jesoshi ininquequea iramenaqueri, cotanquitsiquea querocampate incoquempani iramenaquerigueti, yomporoguijaventavaetanacariqueate itsipapae igonorojia yojocaajiaqueriquea, iriguentitarite chaamorintejaniqui. \v 4 Ishiitsitanacaquea tiijacoñaji oraniqui querocagueti iroanaqueniquea Jesoshi, yataitsitanacaquea inchatoqui cameetsanijite iramenavaquerinijite. \v 5 Iroompaquea yarejetapojacarogueti Jesoshi ichoocaquegueti ipivancajanacaquea jenoqui, icanqueriquea: \p —Saqueo, paguijitapojequea. Aviguentiquea nomaimoque. \p \v 6 Isoaanquitsipojacaquea ishinetanaca itsipatanacariquea Jesoshi itsovironaquitequi. \v 7 Yamenajiavaquerigueti maasano yoanaquegueti icantimanajianaqueriquea icantavacaajianacaquea: \p —Querocaqueate icocani Jesoshi icantanacaquea irimaacotapojaqueriquea itsovironaquitequi covaeguishetatsica. \p \v 8 Oraqueate ichoocajiaquegueti itsovironaquitequi icatiitsitanacaquea Saqueo icanqueriquea Amajirote: \p —Iintsija pamene, Nomajirote. Maasanopae nashintaguecaca naatimpa nojocagarantajiaqueneriquea teeca irashintajiguempaji, nojocavajeneriquea niganqui. Quericaca ivegaracagueti imentaqui namatavijaquerica itsipa, imaicaquea imaica nojocajeneriquea, cotanquitsiquea nanaacaantajempariquea nojocajiajeneriquea. Ivegaracagueti aparo imentaqui namatavijaquerica, nojocajeneriquea oshequi 4. Ivegaracagueti 10, nojocajeneriquea 40. \p \v 9 Iriraquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Imaicaquea imeshiajitiriquea choocatantajigaroca ocaniqui tsovironaquiqui, irooriji iquempetanajari Averaameni choviquitanaquerica, ariquea iquempetajariquea iriatimpa itsaroventarigueti Aapani Irioshi. \v 10 Irootaquequea icoraquetantacaca Irijanite Caquinte, iramenaguetajateri peajiavetanquitsica iraajiajateri. \s1 Jesoshi iquempetacaacari caquinte ashintajiacarica caraquisequitirica imentaqui \r (Mt. 25.14-30) \p \v 11 Iriraquea omporoguijavencarica Jesoshi iquemisantajiaqueriquea iquenquetsatacaaquerigueti Saqueo, itsajiaquetarite irooshipoji irarejepojaquempa Jerosarequi, iquenquejajiaquequea ijiqueji irooquea yoashitanaque impeaquempaqueate imajirojiate, ijijiaqueji irooshipoji irimajirontapojempa Aapani Irioshi ocaniqui quepatsiqui. Cotanquitsiquea iriatimpa irooriji itsaque, ariquea iquejetacaaca, \v 12 icanque: “Ichoocaque aparo anaantatsica, ariquea iroavaetanaquequea osamani ontaniqui otsipaqui quepatsiqui ichoocatigueti majirontamajatatsica cameetsanijite impeacaavajemparinijite irimajirontacaavajempari, aapojajempagueti incoraquetaje ichoocatigueti ari irimajirontapojempa. \v 13 Irootapojigueti iroanaque, icajemajiaqueriquea 10 iromperarepae yashintajiacaca, yojocajianaqueneriquea maasano apashimentaquiro icantajitica mina,\f + \fr 19:13 \ft Apashimentaquiro \fk mina \ft ivegaravaeque coramani. Iramijiquerigueti itsipa maasano savincaguiteriqui arejevaetemparoquea 3 taai, ariquea irivegaraqueneriquea apashimentaquiro mina. Apashimentaquiro mina iquejetacariquea 100 iraquima. Iramijiquerigueti itsipa apajencaro savincaguiteri, irivegaraqueneri apashimentaquiro iraquima.\f* icantajiaqueriquea: ‘Jeri iricatica imentaqui nojocajianaquempica poganencajerija, inchiquiojitarite pamenajiaquequea aviatimpajia querocaca pincojiaquerini paantajiajempariquea itsipa, ariquea noncoraquepojajegueti namenajiapojajempiquea querocaca incarashequianaqueniquea paajiajeca.’ \v 14 Cotanquitsiquea iriraquea igonorojia teequeate irinintajigueriji, isemajiacari, itigarancajiaqueriquea itsipajia incamantajiaquiteri peacaajiaquemparineca majirontatsineca, incanqueriquea: ‘Teetarite nonintajigueji impeaquempaqueate irira nomajirojiate.’ \p \v 15 “Cotanquitsiquea arimpaqueate ipeacaajicariquea majirontatsica, iroompaquea icoraquetaji ichoocatigueti. Ariquea yarejetapojaja icajemajiapojajiri irashijia yojoquimojianaqueneca imentaquitsite iramenapojajeriquea querocaca icarashequianaqueni yaajiaqueca itsipapae. \v 16 Ariquea icoraquepojiquea aparo icanqueriquea: ‘Nomajirote, iriraquea pimentaquitsite pojocanaquenaca apamentaquitiro mina icaraveca, imaica naaji itsipapae, icaravaeque 10 naajica.’ \v 17 Icanqueriquea iriatimpa: ‘Cameetsavaequequea, nomperare, pinetsanaqueroquea ocatica capichaji nocantanaquempica. Imaicaquea nompeacaaquempija imajirojiate choocajiatsica 10 guinteninintsipaequi.’ \v 18 Ariquea icoraquepojiquea itsipa icantapojaqueri: ‘Nomajirote, iriraquea pimentaquitsite pojocanaquenaca apamentaquitiro mina icaraveca, imaicaquea naaji itsipapae, icaravaeque 5 naajica.’ \v 19 Ariquea iquejetaqueriquea iriatimpa icanqueri: ‘Imaicaquea aviatimpa nompeacaaquempija imajirojiate choocajiatsica 5 guinteninintsipaequi.’ \p \v 20 “Cotanquitsiquea itsipa icoraquevetapojaca icantapojaqueri: ‘Nomajirote, jeri iricatica pimentaquitsite. Nampiguiricacotsitajimpiriquea paañoqui noquempoguijajiri. \v 21 Notsaroacaaquempitarite namenimpiquea aviguenti catsimatantatsica, paashiguecariquea imentaquipae intati teequea taaca opajita panteji, aisa paitsitantagueque teeca pashinquempaji.’ \v 22 Icantanaquequea iriatimpa: ‘Aviroveca amitacovetanaca, cotanquitsi tee pincameetsateji. Inchiquiojiquea piquempetacaanca aviatimpa piquenquetsataquegueti imaica. \v 23 Queroquea ococani teequea paanaqueriquea nomentaquitsite pojocaquenerime vegaratantatsica iraantajemparinijite itsipapae, iroompaquea pojocavajenarimequeate nocoraquevetajagueti imaica. Irooquea pamenanagueti naroguenti catsimatantatsica, naashiguecariqueate imentaquipae intati teequea taaca opajita nanteji, aisa naitsitantagueque teeca nashintempaji.’ \v 24 Iroompaquea icantajiguiri choocajianquitsica oraniqui: ‘Paapitsateriquetiro iricatica nomentaquitsite pojocajigueneriquea oganencajirica 10.’ \v 25 Cotanquitsiquea iriatimpajia icantiriquea: ‘Nomajirote choocatarite irashi 10.’ \v 26 Yacanaquequeate iriatimpa icanque: ‘Noncanquempiquea quericaca aamajatanquitsica, caaviji irojocamajajitaqueneri, cotanquitsiquea iriraquea teeca irashintempajiquea, capichajaniquiquea yashincaca iraacaitsijiquempariqueate. \v 27 Imaicaquea imaica irirajia catsimajiaquenaca teeca irinintajigueji nompeaquempaquea imajirojiate, pamajiaqueriquea ocaniqui pimetojajiaqueri.’ ” \s1 Yarejetapojacaroquea Jesoshi Jerosarequi \r (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19) \p \v 28 Coajica iteroncanaquerogueti Jesoshi iquenquetsavaetaquegueti iparianajaro iroanaquequea Jerosarequi, iriquetitaquea oananquitsi. Yagatsonquivaetanaji. \v 29 Iroompaquea irooshipojigueti irarejerejeitajempaquea Vetepajequi aisa Vetaniaqui irooshirooshitacotacaroquea Orivotsempi, itigarancaquequea mavite itsatacaane, icantajiavaqueriquea: \p \v 30 —Poanaquequea ontaniqui quempeji guinteninintsiqui, ariquea pamenajiapojeri oraniqui aparo aashino irijanigantirenajaniqui ishiticacojiqueca, tequerataqueate irishiashiavijitacotantajitempariji. Pishiticarejacojiaqueri pamajiaquenari. \v 31 Choocagueti cantajiaquempineca: ‘¿Taaquea pishiticarejacotantacarica?’ aviatimpajia pincantajigueri: ‘Iriguenti coacotacari Amajirote.’ \p \v 32 Yoayoaitanaquequea ariquea yamenajiapojiri shiticacoca. \v 33 Irooquea ishiticarejacojianaquerigueti icantajiguiriquea ashintajigarica: \p —¿Taaquea pishiticarejacotantacarica aashinogantirenajaniqui? \p \v 34 Iriatimpajia icantiriquea: \p —Iriguenti nintaqueri Amajirote. \p \v 35 Iroompaquea yaajianaqueriquea yamajiaqueneriquea Jesoshi. Isavomititsajiaqueriquea iitsaarepaequi cameetsanijite irisavicaquenijite. Ariquea yatsomajajiaqueriquea yoguisavicajiaqueriquea. \v 36 Ariquea ishiacotanaca yoanaquequea. Irirajia omporoguijaventajiavacarica imaroncaashijiavaqueriquea iitsaarepaequi quenavoquirontsiqui ishivoquitantanacaca. \v 37 Oraquea irooshipojigueti oguirincacagueti Orivotsempiqui maasanopae quemisantajiaquerica isaquiriaventajianacariquea, ishinejianaca icanca, iririjencani yoanaquero ishineventajianacari Aapani Irioshi iroorijite iquenquejanaqueroquea yonigaantaguequeca Jesoshi oacaantantatsica intati. \v 38 Icantajigui: \p —¡Intsishiatsi irishineventajiquempari Amajirote coraquetapojatsica itigarancaqueca Majirontamajatatsica! \p —¡Oganejencaguitevaeca inquitequi! ¡Caaviji yoganejencamajataca Aapani Irioshi choocatatsica jenoqui! \p \v 39 Iroompaquea iconoagarancaqueate pariseojia choocajianquitsica oraniqui icantiriquea Jesoshi: \p —Tsatacaantantatsica, pincantomajeritsijate guijatacojiaquempica. \p \v 40 Cotanquitsiquea Jesoshi icantiriquea: \p —Noncanquempiquea, arigueti irimajerejigue irirajia, irooqueate cajemajiananquitsineca mapi oshineventajianaquenaquea. \p \v 41 Iroompaquea yaapojaquerogueti quempeji yamenacopojiroquea Jerosare, iraacotsijigari choocatantajigaroca, \v 42 icanque: “¡Imaicaquea imaica choocatirajanagueti ocaniqui nonintaveca pintsajigueme quero pincojiaquempani aatonijite icatsimajiguimpitsi Aapani Irioshi! Cotanquitsiquea imaicatari omanapitsajiaquempi. \v 43 Aapojajempagueti oncoramanitapojajegueti pantsipevaejiaquempaquea, incoraquecoraqueitashijiaquempiquea catsimajiaquempineca iranquitacojiapojaquempi intantotacojiapojaquempi irashimirintsitempiquea. \v 44 Irampeguitejajiaqueroqueate maasanopae mapi ipeacaantajicaroca piguintenitantajiacaca, irimetojajiaquempiquea. Ontariavaetanaquempaquea isavi, aatoquea ogataavitajatsi apapiro. Onquejetaquempaquea irooriji aavepojaca icoraquetantaquitacaca Aapani Irioshi incavintsajajiaquitempimequea, cotanquitsiquea aviatimpajia teequea pintsajiavaqueroji.” \s1 Jesoshi yoguivorocajiaqueri jocantantajiavecaroca teemporoqui \r (Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22) \p \v 45 Iroompaquea yoanaquequea Jesoshi teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi iquijavepojacaro oniganquirequi oticaacoroqui, yamenajiapojiri jocantantajiaquequea, yoguivorocajiapojiriquea, \v 46 icantiriquea: \p —¿Arimpate tee ontionquempaji: ‘Oratica notsovironaquite incantacojitero iroguenti ashi incoraquetantapinijitempaca iramanajiaquenaniji’?\x + \xo 19:46 \xt Is. 56.7.\x* Cotanquitsiquea aviatimpajia manaquea pipeacajaiacaro imoro itsititantaca aitsitantajiatsica.\x + \xo 19:46 \xt Jer. 7.11.\x* \p \v 47 Ariquea icantacoguitani savincaguiteriqui itsatacaantaguitiniquea Jesoshi teemporoqui. Cotanquitsiquea irirajia saserorotejia anaantajianquitsica, irirajia tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, aisa jivajiguirica caquintejia inintajiaveca irimetojacaanquerime. \v 48 Cotanquitsiquea teequea iragavejajigueji querocampate incojiaquerini, maasanojia ishineventajiacariquea iquemisantajiavaqueri. \c 20 \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi taate tigarancaqueri \r (Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33) \p \v 1 Ariqueate itsatacaantavaequequea Jesoshi oniganquirequi teemporo, itsavetacotaquero Quenquetsatsarentsi Oganejencatatsica. Iroompaquea icoraquecoraqueipojiquea saserorotejia anaantajianquitsica, itsipatsipaicariquea tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, icoraquejiaquequea aisa jivajiatsica, \v 2 icantajiapojaqueri: \p —Iintsija pincamantenajate. ¿Taaqueate cantaquempi pinquejetacaaqueroquea imaica poguivorocajiaqueriquea jocantantajiguirica viratsipae? ¿Taaquea tigarancaquempi? \p \v 3 Iriraquea Jesoshi icantiriquea: \p —Ochoocaque noncoacojiaquempica naatimpa. Iintsija pincamantajiguenaja: \v 4 Iviñacajatantigueti Joancani, ¿queroquea oquenapojini? ¿Irooca oquenantapojaca inquite? ¿Irioca oquenantapojaca caquintejia? \p \v 5 Irooquea iquemajiavaquegueti iquenquetsatavacaajianaca icantajianaque: “¿Querote ancoterini? Ancantsivetemparigueti oquenantapojaca inquite, iriatimpa incantanaque: ‘Iroosacanica ¿queroquea ococani teeca pinquemisantantajiguempariji?’ \v 6 Arigueticaja ancantajiavequempariquea iriguenti tigarancaqueri caquintejia, intsinatsinavaetacaji maasano omporoguijajianquitsica, maasanotari icantajiaque irira Joancani iriguenti tsavetantatsica itigarancaqueca Aapani Irioshi.” \p \v 7 Jero icantantajiacaca: \p —Jmm, taaca tigarancaqueri. \p \v 8 Ariquea iriatimpa icantiriquea: \p —Iroosacanica, ariqueate nonquejetaquempaquea naatimpa, aatoquea nocamantimpitsi quericaca tigarancaquenaca naatimpa. \s1 Jesoshi iquempetacaajiacariquea quempoguijavetaroca ovaitsoquimashi \r (Mt. 21.33-34; Mr. 12.1-11) \p \v 9 Ariqueate iparianacaroquea Jesoshi iquenquetsatacaajianaqueriquea maasano, cotanquitsiquea manaquea iquejetacaajiacanari, icantiriquea: \p —Ichoocaque aparo caquinte imiashiaqueroquea ovaitsoqui itsitacancaroquea apamantanejiro iniganquitejire, iroguenti igomaroncaaque. Coajica icajemajiaqueriquea itsipapae irishiacojiaqueneriquea. Oraquea onchoocatanaquegueti, irojocagarantajiaqueneriquea iriatimpa. Iroompaquea yoavaetanaquequea osamani, ichoocaguitini ontaniqui. \v 10 Ocoramanivaetapojigueti aapojajagueti osamparipiotantanacaca ovaitsoqui, itigarancavecariquea aparo itigaranquica iramanajiajateriquea irojocagarantajiajenerime iriatimpa, cotanquitsiquea iriatimpajia itavatavaajiavaqueriquea itigarancajiajiri intati, teequea irojocajiavajeneriji capichajaniqui. \v 11 Iroompaquea iriraquea ashincaroca itigarancajiquea itsipa yashincaca. Ariquea iquejejiavaqueriquea iriatimpa, itavatavaajiavaqueriquea, icaveaqueri, itigarancajiri intati ejempaconi. \v 12 Ariquea itigaranquitsitajariquea aisa itsipa, cotanquitsiquea iquitenteatantavacariquea ipishoncaquitiri. \p \v 13 “Iroompaquea icantsitaquea ashincaroca iguepatsite icanque: ‘¿Querocaquea noncojiaquerini imaica? Iintsija iriompate iriguenti nontigarancaquequea irijani nopintsamajatacaca, iriocaqueate intsaroacaajiaquempaquea.’ \v 14 Cotanquitsiquea iriatimpajia irooquea yamenajiavaquerigueti icoraquepojaquegueti iquenquetsatavacaajianaca icantajianaquequea: ‘Jeeri irintatica ashinquemparoneca maasanopae irimetojanajegueti iriri. Jamequetiroshiatsi ametojajiaqueriquea cameetsanijite aatimpajia ashintamajatajemparonijite.’ \v 15 Ariquea yaitsijianacari yaajianaqueri acaqueroca otantotacotacagueti ovaitsoquimashi, imetojitsitari. \p “¿Imaicaquea querocaquea incojiaquerini ashincaroca iguepatsite? \v 16 Manaqueate iroashijiaquiteriquea irimetojajiaquiteri, itsipapae incajemajiaquequea quempoguijajenerineca iniganquitejire.” \p Iquemajiavaquerigueti icanqueca icantsijigariquea: \p —¡Oo, aatoquea! \p \v 17 Cotanquitsiquea Jesoshi yamenajiaqueriquea icanque: \p —Iroosacanica, ¿taaquea ocantacoque Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi ocanquegueti ocatica?: \q1 ‘Oraquea ogota mapi teeca irishineventajiavetempaji peacaajiacaroca mapipanco, \q1 opeanacaquea anaantamajatanquitsica quishotacaaqueroca.’ \m \v 18 Quericaca omposaquemparoneca ocatica mapi incampojemparo jarare jarare, cotanquitsiquea quericaca ontsinacaqueca ompitsarepitsarejatanaqueri.\f + \fr 20:18 \ft Oraquea \fk mapi \ft irioquea quejecaro Jesoshi. Oraquea otsinacaqueca opitsarepitsarejatanaqueca iriojia quempecaro caarica shineventavacari Jesoshi. Ari inquempetacaajitaquempari incatsimamajajitaqueri.\f* \p \v 19 Ariquea irirajia saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini irooquea iquemajiaquerigueti icanquegueti Jesoshi icatsimatsijianacaquea, inintajiaveca irajaianaquerime, iquemajiavaqueriqueate iriguentijia iquejetacaajiacaquea, cotanquitsiquea itsaroacaajiacari omporoguijajianquitsica. \s1 Icoacojiqueri Jesoshi cameetsavaequempa irojocajiqueneri Sesa imentaquipae \r (Mt. 22.15-22; Mr. 12.13-17) \p \v 20 Ariquea itigarancajiaqueriquea itsipapae iroaroaitanaque impeamampeajiaquempaquea arimajacaca inintamajajiaque intsajiaquequea, incoacojiaqueriquea Jesoshi iramenajiaqueri querocaca incanque, iroompaquea incanquerogueti taaca opajita, irooquea iroguinajiaquempaquea irajaianaqueneri iramajirore Sesa incatsimatacaantaqueriquea. \v 21 Irootaquequea icoacotantacarica icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica, notsajiaquempiquea aviatimpa teetarite pamataguempajiquea, pitsatacaantaquegueti teequea quericaca pagamajempaquea, teequea pincanteji: ‘Inchiquiojitaja iquemajiguitsi itsipapae.’ Pitsatacaantigueti tampaticaquea poaquero picamanquerigueti queroquea incojiaquempani irinetsanajigueroniji inintaguetica Aapani Irioshi. \v 22 Pitsatiroqueate icanqueca majirontatsica Sesa icanquegueti maasanojia jorio irojocagarantapinijiaqueneri imentaquipae. Imaicaquea ¿queroca pincanteni? ¿Cameetsampa nojocajiaqueneri, aricaca tee oncameetsateji? \p \v 23 Cotanquitsiquea Jesoshi itsatavaqueroquea teequea cameetsa incantajigueji, manaquea ishinetamampeajiacaqueate intati, irootari icantantajiacarica: \p \v 24 —Iintsijate pamaquenarija apamentaquiro tenario,\f + \fr 20:24 \ft Iriraquea \fk tenario \ft irio imentaquitsite Iromaquitica. Iramiterigueti itsipa apajencaro savincaguiteri irivegarataqueri aparo tenario. Ari iquejevecari itsipa imentaqui icantajitica iraquima, iriguenti imentaquitsite guiriegojia.\f* nameneritate. ¿Taa ipajita iricatica ivaantorijiqueca? ¿Taaquea ashintaro ivajiro tioncanquitsica? \p Icantiriquea: \p —Iriguenti majirontatsica Sesa. \p \v 25 Iroompaquea icanque iriatimpa: \p —Iroosacanica, pojocajiajenerijate Sesa yashincaca iriatimpa pinetsanatimenqueroniji icanqueca, aisa pinquejetacaajiaquempariquea Aapani Irioshi, pinetsanamajajiaqueroja maasanopae icantaguequeca. \p \v 26 Teequea iragavejajigueji incomitsatacaguempariji. Icocani iquemajiaquerigueti maasano tampatica inetsanaquero. Ariqueate yamenamenaitanaquequea intati coacojiavecarica, yamenajiaqueriquea itsamajati, ariquea isanticosanticoitanaque. \s1 Icoacojitaqueriquea Jesoshi quero oncoquempa intancoretancoreitanajegueti oncoramanitapojajegueti \r (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27) \p \v 27 Iroompaquea irioquea oahoaitananquitsica saroseojia iramenajiaquiteriquea Jesoshi. Iriatimpajia iriguentiquea cantajiatsica aatoquea itancorejajianaji metojajiatsica. \p \v 28 Icantantajiapojacarica: \p —Tsatacaantantatsica, iriraquea Moishishini itioncanaque coramani paperiqui icanque inchoocaquegueti caquinte teeca irijanintempaji, aapojempagueti irimetojanaquegueti irojocapanajantero imanquigare, choocagueti iriguentijeguite irioquea manquigatajemparone irijanintacajaemparoquea quejetaja irioca irijanintajari metojanquitsica. \v 29 Coramani ichoocaque aparo nogonoro irijanintacaquea 7. Iriraquea parianquitsica imanquigavetacaroquea manquigarentsi, cotanquitsiquea niganquiquea imetojaque teequea irijanintacaguemparoji. \v 30 Iroompaquea irioquea manquigavetajaro itsipa oguijatirica. Ariquea iquejetajaquea iriatimpa imetojanaji, teequea irijanintacaguemparoji. \v 31 Ariquea iquejetacaquea itsipa niganquitatsica, arimpate iteroncanacaquea maasano imanquigajiavetacarogueti, teequea irijanintacajaiguemparoji. \v 32 Ariquea ometojitsitanaca iroatimpa. \v 33 Imaica, iintsija pincantajiguenaja, oraquea oncoramanitapojajegueti intancoretancoreitanajegueti maasano metojajiavetanquitsica, ¿quericaca manquigamajatajemparoneca? Maasanotari imanquigajiavecaroquea. \p \v 34 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Imaicaquea imaica acaniqui imanquigajiaca shiramparijia, ariquea oquempetaca manquigarentsi yojocantajitiro irimanquigajitemparo. \v 35 Cotanquitsiquea irirajia ishetacojiqueca intancoretancoreitanajegueti oncoramanitapojajegueti, iroaroaitanaquegueti ichoocatigueti Aapani Irioshi, aatoquea quericaca manquigatajatsineca, aisa manquigarentsi aatoquea yojocantajitajirotsi irimanquigajitajemparo. \v 36 Aatotarite imetojimajiajitsi, jac tancoretancoreitanajitarite. Manaquea inquempejiajempari irashivantijitete Aapani Irioshi, aisa inquempejiajempari Aapani Irioshi teetarite iramenimateroji imetojane, jac ipeajiaqueri irijanijiate. \v 37 Quejetacaquea itioncanaqueca Moishishini coramani itioncacotaqueroquea iquenquetsataquegueti Aapani Irioshi maequitatsicaqui, icanque: ‘Naroguenti Irioshimajate Averaame, Ishaaco aisa Jacovo.’ Irootaquequea itsatantajitacariquea Moishishini itsaquequea intancoretancoreitanaje metojajiavetanquitsica. \v 38 Teequea irio Irioshite metojatsica, iriguentiquea Irioshite anijatsica. Aviatimpajia pamenajiavecari metojaque, cotanquitsiquea iriatimpa yamenaqueri maasano icocani yaniji. \p \v 39 Iroompaquea iconoagarantajiaca tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini icanqueri: \p —Tsatacaantantatsica, pitampaticamajataqueroquea. \p \v 40 Ariquea icarajianajiquea maasanojia teequea incoacojiajeriji otsipapae, yamenaqueriqueate teequea iragavejajigueriji. \s1 ¿Taaquea choviquitanaqueri Quirishitotatsica? \r (Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37) \p \v 41 Iroompaquea icanque Jesoshi: \p —¿Querocaquea ococani icantantajitacaca: ‘Iriraquea Quirishitotatsica\f + \fr 20:41 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* iriguenti ichoviquini Taavini’? \v 42 Iriotaquequea cantanquitsica Taavini iriatimpa coramani itioncaquerogueti paperiqui pajitatsica Saremo, icanque: \q1 ‘Iriraquea Majirontatsica Aapani Irioshi icanqueri Nomajirote: \q1 Pisaviquetaja pisenampijaquenaja notincamijempequiqui, \q1 \v 43 pintsipataquenaquea arejevaetanaquempa \q1 nagavejajiaquerigueti maasano catsimajiaquempica, onquejevequemparo povanquegontatsitempari.’ \m \v 44 Iriraquea Taavini iriotaquequea cantaquerica: ‘Nomajirote’, ¿querocaca incoquempani inchoviquitanaqueri? \s1 Icanque Jesoshi aatojate yoguijaguijaitacotiritsijate tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini \r (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Irc. 11.37-54) \p \v 45 Maasano iquemisantajiaqueriquea Jesoshi icantajiaquerigueti itsatacaane, icanque: \p \v 46 —Inchiquiojitaja poguijaguijaitacotiritsijate tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iroguenti ishineventajiaca inquitsaajerontajiaquemparo ontiasearo cameetsanijite irisemeque. Aisa yoayoaitapinique ontaniqui yojocantajiguetirogueti taaca opajitapae ajaararontsipae inintajiaque inquenquetsatacaajitavaqueriquea. Icoguitani yoapinijiguigueti shinagogaqui icapiocantapinijiacaca, inintajiaquequea iroguisavicajitavaqueri intsipatsipaipojempariquea anaantajiatsica. Ariquea iquejejiacaquea aisa icapiocajiacagueti irishecajiaquempaquea, inintajiaque iroguisavicajitavaqueriquea intsipatacaantajiquempariquea anaantajiatsica. \v 47 Aisa yamatavimatavivaetaqueroquea metojacoropae iteroncamajatsitaqueroquea ashintaguecaca. Aisa yamanamampeajiacariquea Aapani Irioshi teetaquea irisanticotsitempaji, isemejiaque intati. Iriatimpajia caaviji iranaajiaque incatsimamajajitaqueri oncoramanitapojajegueti. \c 21 \s1 Metojacoro ojocaqueneriquea Aapani Irioshi omentaquitsite aacaajaniquicari \r (Mr. 12.41-44) \p \v 1 Ariqueate ichoocaque Jesoshi oraniqui teemporoqui ochoocaquegueti itetantajitarica imentaquipae yojocajiquenerica Aapani Irioshi. Iriatimpa yamenajiavaqueriquea ashintavaejiatsica yojocajiaquequeate imentaquitsite. \v 2 Iroompaquea yameniroquea aparo metojacoro, teetarite ashintempaji, otetsitariquea iroatimpa mavimentaquitejaniqui omentaquitsite. \v 3 Ariquea icanque: \p —Arimajaca ocatica metojacoro teeca ashintempaji yamenaqueroquea Aapani Irioshi otepojiri oshequi, anaitajiaqueri maasano. \v 4 Iriatimpajia yaagarantavajiri imentaquitsite, yashintavaevetacatari, cotanquitsiquea iroatimpa teeca ashintamajavetempaji manaquea aacaajaniquicari maasano ashincaca ovegaratantajempameca osheca. \s1 Jesoshi icanque irisovejaiquero teemporo \r (Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2) \p \v 5 Iconoagarancaquea iquenquetsaventajiaqueroquea teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi, yamenajiaqueroquea cameetsavaequequea ocanca. Ipeacaantajitaroquea mapi ogameetsareni. Aisa yojoquijitantajiguecaroquea otsipapae taaca opajitapae cameetsaguetatsica yojocajiguequenerica Aapani Irioshi. Iroompaquea icanque Jesoshi: \p \v 6 —Ocaticaquea pamenajianaqueca imaica, ariquea arejetapojajempagueti savincaguiteri aatoquea ochoocatajitsi aparo mapi ogataajatsineca, maasanopae irisoveacomajajitaquero. \s1 Queroquea oncotanaquempani irooshipojegueti onteroncaguetanajempa quepatsi \r (Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23) \p \v 7 Iroompaquea icantajiguiri: \p —Tsatacaantantatsica, ¿querocate oncarateni irisovejaiqueroni? ¿Taa opaji nontsatantajiavaquemparoca? \p \v 8 Icanque Jesoshi: “Shoshoh yamatavijajitimpitsija. Incoraquecoraqueitanaquetari oshequini pinajajiaquenaneca cantajianquitsineca: ‘Naroguenti.’ Itsipa incanque: ‘Irooshipoji aguempa.’ Cotanquitsiquea aviatimpajia aatoquea piquemisantajiguiritsijate. \v 9 Iroompaquea pinquemacojiaqueriquea itsipapae irashimirintavacaajiaquempa. Itsipapae iroguisotoitsijiguempari imajirojiate. Cotanquitsiquea aatoquea pitsaroajiguitsi. Ariqueate onquempeguetanaquempaquea imaica, cotanquitsiquea aatota aitsita onteroncantaguetanajempaca quepatsi.” \p \v 10 Iroompaquea icantiriquea aisa: “Irirajia guintenijianquitsica otsipapaequi quepatsi iroaroaitashijianaqueriquea choocajiatsica osamanipaequitica, ariquea irashimirintavacaajiaquempa. Ariquea inquempejiaquempaquea majirontajiatsica inchoocagarantajiaque intigarancajiaqueri igoaretajiate iroaroaitashijianaqueriquea itsipapae majirontatsica irashimirintavacaajiaquempaquea irimetojavacaajiaquempa. \v 11 Omoguecaguetanaquempaquea oshequi ooshiatsi. Irantsipevaejitaquemparoquea tasetsijencapae. Osotoajencavaetanaquequea ashinoncajarentsi, oncantashitatiajencavaetanaquempaquea oshequi querocagueti osotoajencaguetanaqueni. Iramenajitaquero caarica yamenajiti poneanquitsica inquitequi oncantashitatiaguitetanaquempa oncanquempa, omintsaroajianaqueriquea. \p \v 12 “Cotanquitsiquea aatotaquea oquejeta imaica, aviquetijiaca incatsimajiaque irantsipetacaavaejiaquempiquea. Iraajianaquempiquea shinagogapaequi icapiocantapinijiacaca, incatsimatsijiguempi irisantanatacotacaantajiaquempiquea. Aisa iramenajiaquempigueti pitsaroventajiaquena irajaianaquempiquea ichoocaquegueti majirontajiatsica aisa jivajiatsica cameetsaniji incatsimatimentajiaquempiroquea. \v 13 Inquempejiaquempigueti imaica irajaianaquempigueti querocagueti oraniqui, ariquea pintsavetacojianaquenaqueate naatimpa. \v 14 Cotanquitsiquea aatoquea piquenquejajiguiroquea pincantajigue: ‘¿Querocaca noncanqueca nompetanaquempagueti coajica irajaianaquenagueti incatsimajiaquenagueti?’ \v 15 Naroguenti quenquejacaajiaquempironeca cameetsanijite pintsajiaquenijite querocaca pincanqueca aatonijite yagavejitajiguimpirotsi, manaquea incatsimatashijiaquempiquea intati. \v 16 Cotanquitsiquea aviatimpajia pinconoagaranquempaquea iraacaantajiaquempi, inquejetsijianaquempiquea irijanintajiguimpica, piguentijeguijiate, pijiguetica aisa pitsipavijijiaca, pinconoagarantajiaquempa irimetojacaantajiaquempi. \v 17 Maasanopae irisemimentajiaquempiroquea novajiro pitsaroventajiaquenagueti. \v 18 Arigueti irimetojaquempi, aatoquea opegatsi apamaero pimajeaniqui piguitoqui.\f + \fr 21:18 \ft Icanque \fk aatoquea opegatsi apamaero pimajeaniqui piguitoqui, \ft iroorijite maasano tsaroventajigarica iroaroaitanaquequea ichoocatigueti Aapani Irioshi, incoquempani inchoocaguiteni. Itsavetanquerogueti Paavoro icanque onchoocaque otsipa atsino cameetsamajatatsineca aatoca oteroncatsi. Pamenero 1 Co. 15.53.\f* \v 19 Pantsipevaetaquempagueti maasanopae ocatica, aatoquea povashiantajiguirotsi pitsaroventajiaquenagueti, pinquejetaquerogueti imaica pincoguitempani panijaguiteni jenoqui inquitequi. \p \v 20 “Iroompaquea pamenajiavaquerogueti Jerosare iranquijatacojiapojajemparoquea coaretajia, irooquea pintsatantajiavaquempa irooshipoji onteroncaguetanaquempa maasanopae tsovironaquipae, irisoveajiaqueroquea. \v 21 Irirajia choocajianquitsineca Joreaqui irishiashiaitanaquetaja otsempipaequi. Irirajia choocajianquitsineca Jerosarequi irishiashiaitapanajantetaja osamani. Ariquea inquempejiaquempaquea choocajianquitsineca niganquitejiqui inchiquiojitaja yoayoaitapanajantitsija Jerosarequi. \v 22 Inquejetaquempaja irooriji aapojaca incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi, onetsanamajatanaquempaquea itioncacaanqueca paesatoniqui. \v 23 Ooshiatsi manquigarentsijia tsaraquijianquitsineca, aisa atsomijianquitsineca caaviji antsipemajajiaquempaquea, irantsipevaejiaquempatarite maasanojia choocajiatsica ocaniqui, incatsimamajajiqueriquea. \v 24 Inconoagarantajiaquempaquea irimetojantajiquempari tsaampitsantsameniro. Itsipapae iraashijitanaquempari quepatsipaequi osamaniguetatsica. Iriatimpajia teeca irijorijoigueji quenaquenaitapojatsineca osamani iragavejantajiapojaque Jerosarequi irarejetacovaetapojemparo aapojempagueti incantantaquempaca Aapani Irioshi: ‘Imaicaquea ariotapojaque.’ \s1 Querocaca oncoguetanaquempani incoraquetajategueti Irijanite Caquinte \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37) \p \v 25 “Ariqueate incantashitatijaianaquempaquea inquitepaequitica: irira catsirincaiteri, taai, impoquiropae. Iramenajitavaqueroquea teeca iramenajiteji coramani intsatantajitaquemparoca irooshipoji. Maasanopae choocajiatsica acaniqui quepatsiqui ariqueate incohincoitanaquempaquea intsaroamajajianaque inquemajiavaquerogueti ampenejencavaetanaquempaquea inirojani quentijani, ontamacoseajavaetanaquempaquea ochonquiinaja sooooo tsacon tsacon. Irishoshoguitejianaquempa caquinteguetatsica incantajianaquequea: ‘¡Imaicashiatsi querocampate oahoaitanaqueni!’ \v 26 Caaviji intsaroamajajianaquequea, ojatacotacaaquiteri itsarore inquenquejacojianaquerogueti querocaca oncopojaquempani acaniqui quepatsiqui. Irimoguecanaquequea choocaguetanquitsica jenoqui inquitequi. \v 27 Iroompaquea iramenajitavaqueriquea irira Irijanite Caquinte incoraquetapojajegueti inquenantapojajemparo mararo, iragavejavaetapojempa iranaajiaqueriquea maasano, iroganejencavaetapojempa. \v 28 Oraqueate pamenajiavajerogueti onquempetapojajempagueti imaica, pishinejianaquempaja, irooshipojitarite iraajiavajempi Aapani Irioshi patsipevaecagueti.” \p \v 29 Ariqueate iquempetacaacaroquea iguera, icanque: “Pamenajiguirogueti iguera irooca otsipapae inchato, \v 30 ochoocatanajigueti ovana irooquea pitsatantajiavajaro irooshipojaji ajagantsitapojaje. \v 31 Ariquea onquempetanaquempaquea oncoramanitapojajegueti pamenajiavajerogueti onquempetanajempagueti notsatacajaianaquempica imaica, irooquea pintsatantajiavajempa irooshipoji irimajirontaquempa Aapani Irioshi. \p \v 32 “Arimajaca noncantajiaquempica, maasanopae ocatica nocantajiaquempica imaica onetsanamajatanaquempaquea tequeratagueti interoncajiguempaji maasano choocajianquitsineca omparianaquempagueti notsavetantsitacaca imaica.\f + \fr 21:32 \ft Otioncacaca acaniqui, iguenquetsatsarequi guiriegojia ocanque \fk genea. \ft Chooca mavitepae agavejaque oncantacotaque. \fk Genea \ft agavejaque oncantacoqueri (1) irioca maasano choocajianquitsica icantaquerogueti \fk (esta generación \ft o \fk la gente de este tiempo); \ft (2) irioca oncantacoque maasano joriojia \fk (esta raza); \ft (3) irioca oncantacoque maasano choocajianquitsineca omparianaquempagueti itsavetantsitacaca \fk (esta generación, es decir, la generación que ve el comienzo de estas cosas).\f* \v 33 Oraquea inquite aisa quepatsi ompeaquempa, cotanquitsiquea oraquea nocantaguequeca aato opegatsi. \p \v 34 “Aviatimpajia inchiquiojitaja pisavicaventirotsijate taaca opajitapae covaeguisherentsipae, pishinquitatsija, pishoshoventajigarotsija taaca opajitapae. Pinquempejiaquempagueti imaica aatoquea pagavejajiguitsi pinquenquejajiaqueri irira Irijanite Caquinte incoraquetaje, iroompaquea manaquea incomirejajiapojajempiquea. \v 35 Manaquea onquempetaquemparo ivaracajitigueti, teequea intsatsitapojemparoji. Ariqueate onquempetaquempaquea oncoramanitapojajegueti incoraquetapojajegueti irira Irijanite Caquinte, aatoquea itsatsijiga choocajiatsica acaniqui quepatsiqui. \v 36 Cotanquitsiquea aviatimpajia pincoquempanija poguijavajerija, aisa pincoquempanija pamanaguiterini Aapani Irioshi cameetsanijite pintampishitashiqueroniji maasanopae ocatica notsatacajaiaquempica imaica, aisa cameetsanijite pincatintiitimotaqueriniji Irijanite Caquinte incoraquetapojajegueti.” \p \v 37 Ariquea iquejetaqueroquea imaica icantacoguitani savincaguiteriqui itsatacaantaguitini teemporoqui itsaroventantajitarica Aapani Irioshi. Oraquea pitsecariqui manaqueate yoapiniquequea otsempiqui ipajijitica Orivotsempi. \v 38 Icantacoguitaniquea pitsecaguitetirajagueti icoraquecoraqueipojaque maasano teemporoqui inquemisantajiaquerinijite intsavetantavaetaquegueti. \c 22 \s1 Iquemavacaimentajiacari Jesoshi iraacaantajiaqueri \r (Mt. 26.1-5, 14-16; Mr. 14.1-2, 10-11; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Irooshipoji arejetempa savincaguiteri icantajitica Paashicoa ishecatantajitaroca pan teeca onconoguemparoji anempoacaguiroca. \v 2 Iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica itsipajiacari tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini arimpaqueate iquenquejajianaque queroquea incoquempani iraacaanquerinijite Jesoshi irimetojacaantajiaquerinijite, cotanquitsiquea querocampaquea incojiaquerini, itsaroacaajiacariquea maasano omporoguijaventajiacarica. \p \v 3 Ariquea iriraquea Satanashi icoraquetashipojiri ishaquiapojacari Jorashi pajitatsica Ishicariote. Irioveca itsatacaane Jesoshi carajianquitsica 12. \v 4 Ariquea yoanaque inquenquetsatacaajigueri saserorotejia anaantajianquitsica aisa imajirojiate coaretajia quempoguijajiguiroca teemporo itsaroventantajitarica Aapani Irioshi. Ariquea itsipajiapojacari iquenquetsatavacaaca quero incoquempani Jorashi iraacaanquerinijite Jesoshi. \v 5 Iquemajiavaquerigueti ishinejianaca, icanqueriquea irojocajiaqueneri imentaquipae. \v 6 Iriatimpa ishinevaetanaca, ariquea yamenaguetanaque aatogueti ichoocajigui omporoguijavencarica, ariquea iraacaantsitempari. \s1 Jesoshi ishecatacaajianajari itsatacaanejia \r (Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 7 Iroompaquea aapojacaquea savincaguiteri ishecatantajitaroca pan teeca onconoguemparoji anempoacaanaqueroneca, aisa ijitorejantajitarica ovejajaniqui ishecajitacaca iquenquejacojiguirogueti Paashicoa. \v 8 Iriraquea Jesoshi itigarancaqueriquea Peerero aisa Joanca icantavaqueri: \p —Poapoaitanaquequea pinetsanajiavaqueroquea maasanopae cameetsanijite ashecajiaquempanijite coajica anquenquejacojiajerogueti Paashicoa. \p \v 9 Icantiriquea iriatimpajia: \p —¿Quero nonetsanajiaqueroni? \p \v 10 Icanque Jesoshi: \p —Poapoaitanaquequea Jerosarequi, ariquea parejejiapojempagueti pintonquivojavaquempari aparo shirampari iramacopojaquerogueti ijatsite, irioquea poguijaguijaitanaque. Poapoaitanaque tsovironaquiqui querocagueti inquijapojeni. \v 11 Pincantajiapojerija ashincaroca itsovironaquite: ‘Iriraquea Tsatacaantantatsica icanque: ¿Querocaca oraniqui noshecajiaquempani coajica nontsipatsipaiquempari notsatacaanejia nonquenquejacojiaqueroquea Paashicoa?’ \v 12 Iriatimpa intsipatsipaitanaquempiquea oshitamencoacagueti jenoqui, irijicoguequempiroquea otantotacagueti caguitejeguinica, jac netsanaguecaquea maasanopae. Ariquea oraniqui pinetsanaguetaqueroquea maasanopae ashecajiaquempagueti coajica. \p \v 13 Iroompaquea yoayoaitanajiquea, ariquea yamenajiapojiroquea maasano quejemajataca icantajiavaquerica Jesoshi incajaranqui, ariquea oquejetaca. Ariquea oraniqui ipeacajaiacaro maasanopae irishecajiaquempaca irishineventajiaquemparoniji Paashicoa. \p \v 14 Ariquea opitsecaguitetanaquegueti icoraquepojaque Jesoshi itsipatsipaitanacariquea itigarancanejia, ipimerequijajiapojaca shitaponcarontsiqui irishecajiaquempa. \p \v 15 Iroompaquea icanque Jesoshi: \p —Imaicaquea arejetapojaca ocatica Paashicoa nonintamajatantacaca nontsipatsipaitaquempi noshecatacaajiaquempiquea ashineventajiaquemparo tequeratagueti arejetempaji nantsipevaetaquempagueti nometojaque. \v 16 Noncamantaquempitarite aatoquea noshecatantajarotsi, ariguenti noshecatajemparo onetsanamajatanaquempagueti ocatica maasanopae ocantacoqueca Paashicoa oncoramanitapojajegueti irimajirontaquempagueti Aapani Irioshi. \p \v 17 Iroompaquea incajaranquiguitetanaquegueti yaacoquero chovintyoriqui,\f + \fr 22:17 \ft Iroguenti yaacotaque vinoja.\f* yamanaqueriquea Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” Ariquea yojocacojiaqueneriquea itigarancanejia icantiriquea: \p —Paajiavaquero pimiramiraitavaquero. \v 18 Noncanquempitari aatoquea nomirajaro vinoja arejevaetapojempa nomirajemparo impeaquempagueti Aapani Irioshi Imajirojiate maasano. \p \v 19 Iroompaquea yaitsitaroquea pan, yamanajiri aisa Aapani Irioshi, icantaqueri: “Arioteesaa.” Ariquea icotarejitsitaroquea yojocajiaqueneri, icantiriquea: \p —Iroguenti notsino metojaventajiaquempineca. Pinquempepinijiaquempaquea imaica, pishecajiaquemparoja pinquenquejacojiaquenajate naatimpa. \p \v 20 Iroompaquea ariquea iquejetacaacaroquea otsipatacoro vinoja iteroncajianaquerogueti ishecajiacagueti, yaacotsitaroquea icantiriquea: \p —Ocatica vinoja iroguenti noriraja\f + \fr 22:20 \ft Icanquerogueti \fk noriraja \ft mana iquejetacaacaro intati, cameetsaniji amirapinijiaquerogueti anquenquejapinijiaquero imetojaventajiacajigueti.\f* sotojaatashiquempineca. Ocantacoqueroquea iroaqueraro paaquito.\f + \fr 22:20 \ft Oraquea \fk paaquito \ft iroguenti icantamajajitirica itsipa irinetsanamajajitenerica. Ocaticaquea \fk iroaqueraro paaquito \ft icantajiacajiquea Aapani Irioshi irishetacotajeri igovaeguishere maasano aventaventaquemparineca Meshiantatsica metojaventajiacajica. Ochoocaguetaquequea paaquitopae iroquetinica icanquerica Noeni, otsipa icanquerica Averaameni, otsipa icantajiaquerica ishiraerijia ichoocaquegueti Moishishini, otsipa icanquerica Taavini.\f* \v 21 Iriraquea aacaanquenaneca chooca imaica ocaniqui itsipavacoquenaquea shitaponcarontsiqui ashecatantajiacaca. \v 22 Irimetojaquetari irira Irijanite Caquinte, onetsanaquempaquea inintacaaquerica Aapani, cotanquitsiquea ¡ooshiatsi irantsipevaequempaquea irira aacaanquerineca! \p \v 23 Icoacotavacaajianaca maasano: \p —¿Quericaqueate aacaanquerineca? \s1 Iquenquetsatacojiaquero quericaca anaantamajatanquitsica \p \v 24 Iroompaquea iparipariitanacaroquea itsatacaanejia Jesoshi iquenquetsatavacaajiacaquea iquenquetsatacojianaquero arica chooca itsatacaane anaajiaquerica itsipajia. \p \v 25 Cotanquitsiquea Jesoshi icantiriquea: \p —Iriraquea imajirojiate caquinteguetatsica teeca intsaroventempariji Aapani Irioshi iroguentiquea yatsanatantajiaca. Aisa iriraquea majirontajiatsica manaquea inintajiaque incantajiqueriquea caaviji icavintsajanti. \v 26 Cotanquitsiquea aviatimpajia aatoquea piquejejiguirotsi imaica. Iriraquea anaantamajatatsica inquejetanajemparija teeca iranaanteji. Ariquea inquejetaquempaquea majirontatsica, inquempetanajemparija amitantatsica. \v 27 ¿Queri anaamajatatsica? ¿Irioca savicatsica irishecatavaquempaquea intati shitaponcarontsiqui, irioca amitantatsica jocacotantiroca isheca? Iriotaquequea savicatsica shitaponcarontsiqui. Cotanquitsiquea naatimpa imaica nocoraquetaque acaniqui noquempetapojariquea amitantatsica. \v 28 Aviguentijia tsipajiaquenaca natsipevaecagueti. \v 29 Irootaquequea imaica nompeacaantajiaquempica majirontajiatsica, ariquea iquejetanaquenaquea naatimpa Aapani ipeacaaquenaquea imajirojiate maasanojia. \v 30 Oncoramanitapojajegueti pintsipajiaquenaquea nomajirontagueti, pishecajiaquempa pimirajiaque noshitaponcaroqui, pisavisaviitantajiaquemparo isavicantaca majirontatsica cameetsanijite pincantajiaquerinijite queroquea incojitaquerini ishiraerijia ichoviquijianaqueca irijanijiate Jacovoni caravaetanquitsica 12. \s1 Jesoshi icamanqueri Peerero iromanacoqueriquea \r (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38) \p \v 31 Iroompaquea icanque Amajirote aisa: \p —Shimo, Shimo, irira Satanashi yamanaqueri Aapani irishinequeriniji inquempetacaajiaquempiniji aviatimpajia yatecacojitirogueti tirigoitsoqui, iramenantajiaquempiquea arimajacaca pitsaroventamajataquena. \v 32 Cotanquitsiquea naatimpa namanacovenquempiquea aviatimpa aatonijite pipeacomajatanajarotsi pitsarovenquenagueti. Ariquea pimpeacovequitenaquea, cotanquitsiquea pincoraquetashitajenagueti, noninque pintampishitacaajiaqueriquea papitsaroventarijiate. \p \v 33 Icanque Shimo: \p —Nomajirote, noanaquequea naatimpa quisho noacotantanaquempi, irisantanatacojiquempigueti inquejetacaajitsitenaquea naatimpa, aatoquea notsinampirejimpitsi. Irooca irimetojajiquempiquea inquejetacajaiquenaquea naatimpa aisa. \p \v 34 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Peerero, noncanquempiquea, coajica tequeratagueti irinijeji chaapa, pomanacoquenaquea 3. \s1 Irooshipojaque irantsipevaequempaquea Jesoshi \p \v 35 Ariquea icantiriquea Jesoshi itsatacaanejia: \p —Oraqueate notigarancajiaquempigueti pitsavetantajiaquitigueti, nocantajiavaquempiquea: ‘Aatoquea paajiguitsi pitsaratote, aisa pitetantarica pimentaquitsite, aisa aatoquea paajiguitsi itsipapae pigaviguitire.’ Piquejetacagueti, ¿choocampate picoguitejacoqueca? \p Iriatimpajia icantiriquea: \p —Tee onchoocateji. \p \v 36 Ariquea icantiriquea: \p —Cotanquitsiquea imaica choocagueti pitsaratote paanaqueroja, aisa pitetantarica pimentaquitsite. Aatogueti ochoocati pitsaampitsantsamenirite pojocantanaqueroja piitsaare jenoquitica paantanaquemparoja pitsaampitsantsamenirite. \v 37 Noncantajiaquempiquea irinetsanamajajiqueroquea ocanqueca Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi cantacotsitaquenaca: ‘Intsipatacaantajiquempariquea covaeguishejigaroca covaeguisherentsi.’ Maasanopae itioncacotsijitaquena onetsanamajatanaquempaquea. \p \v 38 Icantiriquea iriatimpajia: \p —Jero, Nomajirote, mavite tsaampitsantsameniri. \p Icanque iriatimpa: \p —Ariotapojaque. \s1 Jesoshi yamanaqueriquea Aapani Irioshi Jetsemaniqui \r (Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42) \p \v 39 Iroompaquea yoanajiquea Jesoshi Orivotsempiqui,\f + \fr 22:39 \ft Irira Mateo icanque yoanaque Jetsemaniqui (pamenero Mt. 26.36). Iriraquea Joanca icanquero orivoshiqui (Jn. 18.1). Oratica orivoshi opajita Jetsemani, ochoocaque niganquitapi \fk Orivotsempiqui.\f* aritarite yoapinique oraniqui. Iriraquea itsatacaanejia yoguijaguijaitanaqueriquea. \v 40 Ariquea yarejerejeipojaca icantiriquea: \p —Pamanacoventajiguempa aatonijite picovaeguishejigatsi. \p \v 41 Iroompaquea yoanaquequea tiijacoñajiquea ontaniqui yoguerotanaca yamananaqueriquea Iriri icanqueriquea: \v 42 “Aapani, pininquegueti paapitsatenarojate nantsipequempaca,\f + \fr 22:42 \ft Icanquegueti Jesoshi \fk paapitsatenarojate nantsipequempaca \ft iroguenti ishimampojancacomajatacaro incatarojitanaqueri igovaeguishere maasanojia caquinteguetananquitsica quericaca aventajiaquemparineca. Pamenero 1 Pe. 2.24.\f* cotanquitsiquea aatoquea iroguenti netsanatatsi nonintica naatimpa, iroguentiquea netsanatananquitsine pininqueca aviatimpa.” \p \v 43 Iroompaquea icoraquetashiqueriquea irashivantite Aapani Irioshi, iquenapojaque inquitequi itampishitacaapojaqueri. \v 44 Yamenacotavacagueti yatsipemajatanaca, arimpaqueate yamanacoventanacaquea, imasavivaetanaque quempeni irajantsi, ochochorojanaque inirojapae isavi quepatsiqui. \p \v 45 Ariquea iteroncanajatiguiro yamanacovencagueti icatianajaqueate yoanaji itajencashijiapojiri itsatacaanejia, yamenajiapojiriquea maajiaque, omagotacaanaqueritari ishimampojancare. \v 46 Icantiriquea: \p —¿Taate pimaantajiacaca? Pintinajajianaque pamanacoventajiguempaquea aatonijite aapojimpitsi covaeguishetacaanaquempineca. \s1 Yaajitaquerigueti Jesoshi \r (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Iroompaquea quenquetsatatsitiraja Jesoshi icoraquecoraqueipojaque caquintejia isaquiriaventajiapojacari. Iriraquea itsatacaane pajitatsica Jorashi ijivatapojiri. Yojocavaetapojaca quempeji irinintavorotashipojempari\f + \fr 22:47 \fk irinintavorotashipojempari. \ft Yamejiaca joriojia coramani inintavorotavacaajiavaca yamenavacaajiacagueti.\f* Jesoshi. \v 48 Ariquea Jesoshi icantavaqueri: \p —Jorashi, ¿irootaquempa picoraquetantacaca paacaanqueri Irijanite Caquinte, pinintavorotantamampeacarica? \p \v 49 Irirajia itsatacaanejia yamenajiavaquerigueti maasanojia coraquetashijiaquerica icantiriquea: \p —Nomajirote, ¿arite nompejianaquempiquea noncarajiavaqueri? \p \v 50 Aparo itsatacaane icaratavaqueri yashintacaca saserorote anaantamajatanquitsica, iguempitarejitsitari iguempita itincamijempequiquitica. \v 51 Cotanquitsiquea Jesoshi icanque: \p —Ariotaquetsija icocani. \p Ipamitsitajariquea iguempitaqui, jac peamajatanaja. \v 52 Ariquea Jesoshi iquenquetsatacaajiaqueri saserorotejia anaantajianquitsica, imajirojiate igoaretatepae quempoguijajiguiroca teemporo, aisa jivajiatsica, maasanojia coraquetashijiaquerica aajiaquerineca, icantiriquea: \p —¿Arimpate naroguenti catsimari aapitsatantatsica pamashitantajiaquenaca pitsaampitsantsamenirite aisa inchaquiji? \v 53 Oraquea noconoajiguimpigueti nocantacoguitaniquea oraniqui teemporoqui teequea querocaquea pincotimajiguenaji, cotanquitsiquea imaica manatarite aapojaca pagavejantajiaquenaca, iroguentitari iragavejantantaquempaca imajirote pitsecacojiatsica,\f + \fr 22:53 \ft Icanquegueti \fk pitsecacojiatsica \ft iriguenti iquejetacaaca coguishejiatsica. Iriraquea Satanashi iriotaquequea imajirojiate.\f* jero piquejetantajiacaroca imaica. \s1 Peerero yomanacoqueriquea Jesoshi \r (Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72; Jn. 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Ariquea yajiricajiaqueri Jesoshi, yaanaqueriquea itsovironaquitequi saserorote anaantamajatanquitsica. Iriraquea Peerero yoguijatacovetanacari cotanquitsiquea impoivaetapojaque. \v 55 Ariquea oraniqui itsitacajiaque paamari niganqui pampatejijaniquiqui itsovironaquitequi, savisaviitaque itajiaque yanquitacojiacaroquea. Iriraquea Peerero iconoajiapojacari isavicapoji. \p \v 56 Iroompaquea amenaqueriquea aparo yashintajitaca itaquegueti, amenitsitanacariquea sorerere ocanque: \p —Iricatica aisa itsipatacari Jesoshi. \p \v 57 Cotanquitsiquea yomanacotsitanaca Peerero, icanque: \p —Manquigarentsi, teenicate nontsateriji. \p \v 58 Iroompaquea incajaranquiguitetanaquitigui itsipaquea amenaqueri icanqueri: \p —Avirotari aisa itsatacaane Jesoshi. \p Icantsitajaquea aisa Peerero: \p —¡Teeshinete! \p \v 59 Iroompaquea incajaranquiguitevaetanaquegueti arimpaquea icantanaque itsipa: \p —Arimajaca itsipatacari, iriguentitarite Garireaquitica. \p \v 60 Iriraquea Peerero icanque: \p —Tee nontsatsitempiro picantacotaqueca. \p Iroompaquea icantanaquitigui Peerero inijanaquequea chaapa. \v 61 Ipitsoquitsitanaca Amajirote yamenaquitiri Peerero, ariquea icotanaca iriatimpa iquenquejitanacaroquea icantaquerica Jesoshi incajaranquitica icanqueriquea: “Coajica tequeratagueti irinijeji chaapa pomanacoquenaquea 3.” \v 62 Icatiitsitapanajantaquea isotoapanajanti, iraitsitanacaquea ishimampojancamajatanaca. \s1 Ishiroshirontimentajitacari Jesoshi \r (Mt. 26.67-68; Mr. 14.65) \p \v 63 Iroompaquea maasano coaretajia quempoguijajiaquerica Jesoshi ishiroshirontimentavaecari, icapocapovaetaqueri, oshequi. \v 64 Iponaajiaqueriquea icapoitari icantajiavaqueri: \p —Iintsijate pintsatavaqueja taaquea capojaquempi. \p \v 65 Iquenquetsaguisheventajiaqueri. \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi icapiocajiacagueti maasano imajirotepae joriojia \r (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24) \p \v 66 Iroompaquea osavincaguitetanaquegueti icapiocajiaca jivajiguirica joriojia, saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini, maasano. Iroompaquea icajemacaanqueriquea Jesoshi icoacojiaqueriquea. \v 67 Icantiriquea: \p —Iintsija pincamanquena, ¿arimajaca aviguentica Quirishitotatsica?\f + \fr 22:67 \fk Quirishitotatsica. \ft Iguenquetsatsarequi guiriegojia icanquegueti \fk Christos \ft (Quirishito) manaquea ocanque “Ishaguijitaqueca” aisa “Icoguiaqueca”, irishaguijitaqueritari orejiqui orivo irirajia icoguiajiaqueca impeaquempa imajirojiate irooca isaserorotejiate. Irira Quirishito iriotaquequea itsavetacotsitacaca tsavetantajiatsica coramanitica intigarancaque Aapani Irioshi impeaquempaniji Imajirojiate maasano.\f* \p Icantiriquea iriatimpa: \p —Arigueti noncantavequempi: ‘Jeejeguitatsi’, aatotarite piquemisantajianatsi. \v 68 Ariquea noncoacojiavetempigueti, aatoquea picantajigui aviatimpajia. \v 69 Cotanquitsiquea imaica iriraquea Irijanite Caquinte irisavicaquequea itincamijempequiqui\f + \fr 22:69 \fk itincamijempequiqui. \ft Yamejiaca coramani iriraquea majirontatsica incajemajiaqueri ishineventamajatacaca iroguisaviquitempari itincamijempequiqui, inquejemajirovequempari iranaajiaqueri maasano itsipajia.\f* Aapani Irioshi Agavejamajatatsica, incoguitempani. \p \v 70 Icantajiaqueriquea maasano: \p —Arisacanica ¿aviguentimpa Irijanite Aapani Irioshi? \p Icanque Jesoshi: \p —Naroguitatsi, aviguenti cantaqueroca. \p \v 71 Ariquea icantajianaque iriatimpajia: \p —Iroosacanica, imaica ¿arimpate ancajemacaanque itsipapae incamancajiquea querocaca icocani iricatica? Jac imaicaquea aquemajiaqueriqueate icantaquegueti iriatimpa.\f + \fr 22:71 \ft Iquemajiavaquerogueti icanqueca Jesoshi iquenquejajianaquequea iroguenti iquejemanatanacari Aapani Irioshi. Iriraquea joriojia intsinaquitajitempariquea quericaca quejemanaquemparineca Aapani Irioshi irimetojajiaqueri. Inquejetsijitempari aisa quericaca cantaguishequerineca.\f* \c 23 \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi Piratoqui \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Jero maasanojia icatintiijianaca yoayoaitanaque yaajianaqueriquea Jesoshi Piratoqui. \v 2 Iroompaquea yarejerejeipojaca itsojeventajiapojacari, icanquequea: \p —Iricaticaquea noquemaqueri icantacantavaequeri nogonorojia itsatacajaiaqueriquea incatsimajiaqueri majirontatsica, aisa icanquequea: ‘Aatoquea pojocagarantajiguiniritsi majirontatsica Sesa pimentaquitsite.’ Aisa manaquea icanque: ‘Naroguentiquea Quirishito Majirontatsica.’ \p \v 3 Iriraquea Pirato icanqueriquea: \p —¿Arimajaca aviguenti Imajirote jorio? \p Icanquequea Jesoshi: \p —Tampatica poaquero. \p \v 4 Icantsitariquea Pirato maasano saserorotejia anaantajianquitsica aisa maasano caquintejia: \p —Iricaticaquea naatimpa namenaqueriquea teequea taaca opaji impeacaimatempaji cameetsanijite incatsimatantajitaquemparica. \p \v 5 Cotanquitsiquea iriatimpajia arimpaquea itampishijianaquequea icantajiaque: \p —Arimajaca icantacantajiaqueri maasano Joreaquitica itsatacajaianaqueriquea taaca opajitapae, icatsimatantajianacarica majirontajiatsica. Ipariapanajantaroquea Garireaqui, imaica ariqueate icoraquepojiquea acaniqui. \s1 Yaajitanaqueriquea Jesoshi Erorishiqui \p \v 6 Iroompaquea iquemaquegueti Pirato icantsijigariquea: \p —¿Irioca Garireaquitica? \p \v 7 Irooquea icanquitiguiri: “Jeejeguitatsi, iriotaquequea”, itigaranquitsitari Erorishiqui,\f + \fr 23:7 \ft Iriratica \fk Erorishi \ft irio icantajitica Erorishi Antipashi. Iririni aisa ipajita Erorishi, irio majirontanquitsica ivoaquegueti Jesoshi (pamenero Irc. 1.5; Mt. 2.1-19).\f* iriotaquetari netsanajiguirica Garireaquitica cotanquitsiquea ichoocapoji Jerosarequi imaica. \v 8 Iriraquea Erorishi yamenavaquerigueti Jesoshi ishinevaevetanaca icanca inintavecaquea iramenaquerimequea coramani, iquemacotsicariquea iquenquetsatacojitaquerigueti, jero inintantacaca iramenaquerimequea cameetsanijite iramenacaajiaquerinijite oacaantantatsica intati. \v 9 Icoacoguevecariquea oshequini, cotanquitsiquea Jesoshi teequea incanteji. \v 10 Ariquea ichoocajiaquequea saserorotejia anaantajianquitsica aisa tsatacaantajiguiroca itioncacotanaqueca Moishishini. Iriatimpajia arimpaqueate itampishijianaque itsojeventajianacariquea. \v 11 Iriraquea Erorishi aisa igoaretajiate ishiroshirontimentavaecari Jesoshi, iquejetacaamampeacari majirontatsica, iquitsaatantajiacariquea quitsaarentsi cameetsamorenamajatanquitsica quempetaroca iquitsaataca majirontatsica. Itigaranquitsitajari Piratoqui. \v 12 Ariquea ivetsinantavacaajiaca Pirato itsipatajari Erorishi, coramani iroguentiquea icatsimatavacaajiaveca. \s1 Icanque irimetojajiqueri Jesoshi \r (Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39–19.16) \p \v 13 Iroompaquea iriraquea Pirato icapiocajiaqueri saserorotejia anaantajianquitsica, jivajiguirica joriojia, aisa maasano caquintejia. \p \v 14 Icantiriquea: \p —Aviatimpajia pamajiavetaquenari iricatica picantajiaqueca icantacantavaejianaqueri caquintejia icanqueriquea incatsimajianaqueriquea majirontatsica, cotanquitsiquea naatimpa imaica namenavecariquea teequea inquempeteroji picamantavetapojanaca, inchiquiojiqueate piquemajiaqueri aviatimpajia icantaqueca nocoacovecarigueti incajaranqui. \v 15 Ariquea iquejetacaquea Erorishi iriatimpa yamenavecaquea teequea impeacaguempaji covaeguisherentsi, jero yoguipiantavajarica. Imaicaquea pamenajiaquequea teequea taaca opajita impeacaguempaji cameetsanijite irimetojaquenijite. \v 16 Nantsipetacaavaquemparita ariquea noguipaquijitajempariquea. \p \v 17 Icanqueriquea imaica irooriji icantacoguitani aapojempagueti Paashicoa iriraquea Pirato iroguipaquijajeri aparo isantanatacotimentajiqueca igovaeguishere. \v 18 Cotanquitsiquea iquemajiaquegueti icanqueca Pirato, maasanojia icajemajianaque icanquequea: \p —¡Irimetojetashine! ¡Irioquea poguipaquijaje Varavashi! \p \v 19 Iriraquea Varavashi iroguentiquea isantanatacotimentajiqueriquea itsipatsipaitacariquea itsipapae guisotoantanquitsinemeca majirontanquitsica Jerosarequi, aisa imetojantaquequea. \p \v 20 Iriraquea Pirato inintaveca iroguipaquijajerimequea Jesoshi, icantsijiajariquea aisa. \v 21 Cotanquitsiquea iriatimpajia arimpaquea icajemajianaquequea: \p —¡Pompajacoteri! ¡Pompajacoteri! \p \v 22 Icantsitajariquea aisa Pirato: \p —¿Taampate ipeacaaca? Nocoacotsivetariquea namenaqueroquea naatimpa teequea taaca opajita impeacaimatempaji cameetsanijite irimetojanquempaca. Nantsipetacaavaquemparita ariquea noguipaquijitajempariquea. \p \v 23 Cotanquitsiquea iriatimpajia arimpaquea itampishijianaquequea icajemajianaquequea: \p —¡Pompajacoteri! ¡Pompajacoteri! \p Caavijiquea icajemamajajianaquequea, ari yagavejantajianaque. \v 24 Ariquea irira Pirato iquemisantajiaqueri. \v 25 Ariquea yoguipaquijajiriquea iriraquea isantanatacojivecaca itsipajiacarigueti itsipapae guisotoantanquitsinemeca majirontanquitsica aisa imetojanquegueti, iriotaquetari inintajiaque iroguipaquijajitajeri. Irirampani Jesoshi, yojocajiaqueneriquea igoaretajiate irinetsanajiaqueronijite inintacaajiaquerica caquintejia. \s1 Yompajacojiaquerigueti Jesoshi \r (Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27) \p \v 26 Ariquea yoayoaitanaquequea yaajianaqueriquea Jesoshi irompajacojiaqueri. Itonquivojajiacari Shirenequitica pajitatsica Shimo, iquenavaetapoji ontaniqui niganquitejipaequi. Iriatimpajia yaajiavaqueriquea inatacaitsitariquea igoroshite Jesoshi, yoguijatacaaqueriquea. \v 27 Isaquiriaventajianacariquea oshequini caquintejia aisa manquigarentsijia ocaramirincavaeque ocanca, iraanajianacariquea oshimampojancacoventajianacari. \v 28 Cotanquitsiquea Jesoshi yamenajiaqueroquea icanqueroquea: \p —Manquigarentsijia Jerosarequitica, aatoquea piraacojianatsi naatimpa, piraacojiaquempa aviatimpajia, aisa piraacotsitempari pirijanijiate. \v 29 Aapojajempaquea savincaguiteri incantantajitanaquempaca: ‘Iroguenti icavintsajamajataque Aapani Irioshi teeca onchoocatimajigueji irijanite, teetarite amenajigueriji irijanite, teequea antsomijigueriji.’ \v 30 Iroompaquea maasano incantajianaqueroquea otsempipae: ‘¡Pintirejanaque pintsinacajiguena!’ Incantajianaqueroquea aisa aatsonquiripae: ‘Poaviotacojiguenajate, pomanacojiaquenaja.’ \v 31 Iquempetacarogueti oratica inchato janatirajaca, ¿quero incojitaquero oroavoaro?\f + \fr 23:31 \ft Jesoshi iquejetacaro \fk inchato janatirajaca. \ft Teetarite impeacaimatempaji covaeguisherentsi, cotanquitsiquea yatsipetacaajitacari imetojajitaqueri. Irirajia ishiraerijia manintajiaquerica iriojiatari quempecaroca \fk oroavoaro \ft inchato intajaiqueca, incatsimamajajitaqueriquea.\f* \p \v 32 Aisa yaajitanaqueriquea mavite peacaaguishejianquitsica covaeguisherentsi irompajacojiqueriquea, itsipatacaantajiacari Jesoshi. \v 33 Iroompaquea yarejerejeipojacaroquea aatsonquiri icantajitica Shocoitontsi, ariquea oraniqui yompajacojiaqueriquea Jesoshi itsipatacaantajiacari irira peacaajianquitsica covaeguisherentsi, aparo yogatiacojiquequea itincamijempequiqui, iriraquea itsipa iroguenti yogatiacojiqueriquea ishinampijempequiqui. \v 34 Irooquea yompajacojitaquerigueti Jesoshi ariqueate icotanaca yamanacoventajianaqueriquea ompajacojiaquerica, icanque: \p —Aapani, pimpeacotsitajempari iquejejiaquenagueti imaica, teetarite intsajigueji. \p Ariquea iriraquea coaretajia ipegavijijiaca intsajiaquenijite taaca aaqueroneca iquitsaaguevecaca\f + \fr 23:34 \fk iquitsaaguevecaca. \ft Irooca icantacotaque isavoguinaro, igaviguitire, ichompimashite, aisa yogataacaca, ocarataque 4.\f* Jesoshi. \v 35 Ariquea ichoocajiaque oraniqui oshequini caquintejia, yamenajiaqueriquea Jesoshi. Iriraquea jivajiatsica ishiroshirontimentavaecari, icanqueriquea: \p —Yantashitacari yompetacoguetacari itsipajia, imaicaquea iriogueti Quirishitotatsica Icoguiaqueca Aapani Irioshi, iintsija irompetacotanaquempa. \p \v 36 Ariquea iquempejiaca coaretajia ishiroshirontimentavaecari, iquempejiquempejiitanacari yojocajiaqueneriquea vinoja cachonerontoquijajaro. \v 37 Aisa icantiriquea: \p —Aviguentica Imajirote jorio, iintsija pompetacotanaquempajate. \p \v 38 Ojenoquipojaquegueti ishinquireguishipojacagueti ipatacajitaqueroquea ogota itioncantajicaro iguenquetsatsarepaequi guiriego, Iromaquitica, evereo, ocanque: “Iriguenti Imajirote jorio.” \p \v 39 Iquenquetsatanaque aparo peacaanquitsica covaeguisherentsi itsipatacaantajicarica, icaveitariquea Jesoshi icanqueriquea: \p —Irootarite aviguentica Quirishitotatsica iintsija pompetacotanaquempajate aviatimpa, pinquejetacaitsitenaquea naatimpajia aisa. \p \v 40 Cotanquitsiquea icantomajitari itsipa icanqueriquea: \p —¿Arimpate teequea pintsaroacaguempariji Aapani Irioshi? ¡Pamenavecaqueate yompajacojiquempi itsipatacaantajiquempiri, pigaanacaquea piquejetanaca imaica! \v 41 Aatimpajia atsipejiacaquea apeacajaiaca covaeguisherentsi iquejetacaantantajitacajica imaica, cotanquitsiquea iriatimpa teequea taaca opajita impeacaguempaji, manaqueate yatsipetacaajitacari intati. \p \v 42 Ariquea ipitsocashitariqueate Jesoshi icanqueriquea: \p —Jesoshi, pinquenquejacotajenaja naatimpa pincoraquetajegueti pimajirontapojaquempagueti. \p \v 43 Icanqueriquea Jesoshi: \p —Noncantamajataquempiquea ocatica savincaguiteri pintsipatapojaquenaquea paraisoqui.\f + \fr 23:43 \fk paraiso. \ft Irimetojaquegueti tsaroventarica Aapani Irioshi, ari iroanaque ontaniqui paraisoqui, ari inchoocaque irosati aapojempagueti savincaguiteri intancorejantanajempaca. Pamenero aisa 2 Co. 12.2-4; Yonig. 2.7; Irc. 16.22.\f* \s1 Imetojanaquegueti Jesoshi \r (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30) \p \v 44 Oraqueate iquenquetsataqueguetiquea imaica jac tampaticapoji catsirincaiteri, opitsecanaquequeate maasanopae otsitacaguitejavaetanacaroquea oraniqui arejetacovaeca ijaguitetanajigueti. \v 45 Teequea irivoreitsitajempaji catsirincaiteri. Iroompaquea oraquea omorena ticaamorenatanquitsica teemporoqui jocagatsica aatonijite iquijajitiro intsompoguiremajacaqui, ariquea opecotarejanaque tampaticaquea niganquisano ocantanaque sarararararara. \v 46 Iriraquea Jesoshi icajemapanajantiquea inirojencamajaca icanca, icanque: \p —Aapanii, paavajeroja noshire. \p Irooquea icanquegueti imaica, ariquea imetojanaque. \p \v 47 Iriraquea imajironcaca 100 igoaretajiate Iromaquitica yamenavaquerogueti maasanopae, ishineventavaetanacariquea Aapani Irioshi icanque: \p —Arimajaca irica irio comajamajatatsica, teequea taaca opaji impeacaimatempaji. \p \v 48 Maasanojia choocajianquitsica oraniqui yamenamenaitavaquerogueti maasanopae, yoayoaitanajiquea itinquitinquineguintajianacaquea tin tin tin, ishimampojancavaejianacatari. \v 49 Cotanquitsiquea irirajia tsatirica Jesoshi aisa manquigarentsijia oguijaguijaiquerica iquenajiapojigueti Garireaqui icatintiijiaca tiijacoñajiquea oraniqui yamenamenaiqueriquea. \s1 Yojoquijitantajitajariquea Jesoshi imperitamoroqui \r (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42) \p \v 50 Ichoocaque aparo shirampari pajitatsica Jose yamajironcaca joriojia, itsipajiacari imajirotepae icapiocapinijiacagueti. Iriguenti pintsatantatsica comajamajatatsica. \v 51 Tee inquejetempariji itsipapae majirontajiatsica cantanquitsica irimetoje Jesoshi. Iroguenti yoguijaqueriquea Aapani Irioshi impeaquempaquea irimajirontajiaquempaca maasanojia. Ariguentiquea iquenapoji guinteninintsiqui Arimatea choocatanquitsica Joreaqui. \v 52 Iriatimpa yoashitanaqueriquea Pirato, icanqueriquea ininque irajaitanajero itsino Jesoshi. \v 53 Ariquea yoanaque itsopajarejacotajiriquea yampiguiricacotantajariquea iniromorena shipetari. Ariquea yaanajiriquea yojoquijitantajari imperitamoroqui, iroaquerasanoquea iqueecajitaquero mapichonquiinaqui, tequeratatiraja irojoquijitantajitempariji metojatsica. \v 54 Oraquea imetojantacaca Jesoshi iroguentiquea savincaguiteri inetsanatsitantaroca joriojia maasanopae tequeratagueti arejetempaji imagorejantajitaca, irooshipoji arejetapojemparo, iroorijite iquijanaji catsirincaiteri.\f + \fr 23:54 \ft Iriraquea joriojia yamenavajirigueti iquijanajigueti catsirincaiteri ipeavajiroquea aapojaca imagorejantajitaca. Ariquea iquejetacaacaro otsipapae savincaguiteri.\f* \p \v 55 Oraquea manquigarentsijia quenaquenaitapojatsica Garireaqui oguijaguijaiquerica Jesoshi icoraquequegueti, oahoaitanaquequea amenajiaquitiro yojoquijivecarigueti, amenamajajiaqueriquea querocaca icojitaquerini ipitsantsajajiquerigueti. \v 56 Iroompaquea ocoraquecoraqueitajiquea tsovironaquiqui onetsanapojajiroquea poncajaguetatsica iroguentiquea ontiritsinotantaquemparica Jesoshi. Ariquea omagorejajiaque savincaguiteriqui imagorejantajitaca\f + \fr 23:56 \fk imagorejantajitaca. \ft Irira joriojia imagorejapinijiaque saavaroqui.\f* onetsanajiaqueroquea icanqueca Moishishini itioncacotanaqueca. \c 24 \s1 Ipochatanajigueti Jesoshi \r (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Iroompaquea iroaqueragueti osavincaguitetamanaque parianajaroca semana\f + \fr 24:1 \ft Iroguenti opariantanaja \fk semana \ft savincaguiteri tominco.\f* oahoaitanaque manquigarentsijia ontaniqui yojoquijijitaquerigueti Jesoshi aajianaquequea poncajatsica onetsanajiaqueca. \v 2 Ariquea arejerejeivetapojaca amenajiapojaqueroquea mapi ticaacotantajivecarica jac tigaritaca tanarejanaque. \v 3 Oquijaquijaivetanaca cajaraguiteni tee anejeriji impitsantsajajempaji Amajirote Jesoshi. \v 4 Oquenquejapoji, teequea ontsateji quero ococani. Iroompaquea amenitsitariquea mavite shirampari\f + \fr 24:4 \ft Ocanquegueti \fk mavite shirampari, \ft iriotaquequea irashivantijitete Aapani Irioshi, amenajiaqueri quempetaca caquinte.\f* cantacovaequequeate iitsaarequi tsirencavaetaquequea tsiren. \v 5 Ariqueate ocohocoitanaca otsaroamajatanaquequea oguerotsitanaca arejevaequitaro ovancaqui quepatsiqui. Iriatimpajia icanqueroquea: \p —¿Quero ococani pamenantaguetajatarica anijatsica acaniqui yojoquijipinijitirigueti metojaripae? \v 6 Teequea anejeriji acaniqui, pochatanaji. Iintsijate pinquenquejajiajerojate icantajiaquempigueti ichoocavetacagueti ontaniqui Garireaqui, icantacotacaquea icanque: \v 7 ‘Iriraquea Irijanite Caquinte iraacaantajiqueriquea irajaiaqueriquea covaeguishejiatsica irompajacojiaqueri, iroompaquea aapojajempagueti 3 savincaguiteri impochatanaje.’ \p \v 8 Ariquea iroatimpajia oquenquejajianajiroquea icanqueca Jesoshi. \v 9 Coajica ocoraquecoraqueitaji tsovironaquiqui ocamantajiapojiri itigarancanejia carajiajatsica 11, aisa itsipajia. \v 10 Oratica camantajiapojaquerica itigarancanejia iroguentijia Maria Magararaquitica, Joana aisa Maria iriniro Santiago aisa otsipapae otsipatsipaitanacaca. \v 11 Cotanquitsiquea iriatimpajia teequea inquemisantajigueroji. Yamenajiaquequea manacaja oquenquetsatamampeajiacaquea intati. \v 12 Cotanquitsiquea Peerero icatiitsitanaca ishiamajatanaca yojoquijijitaquerigueti Jesoshi, yamenamorovepojacaro intsompoguiqui cajaraguiteniqueate, iroguentiquea yamenaguepoji omagopae yampiguiricacotantajivecarica. Ariquea yoanaji tsovironaquiqui, yamenanaquequea intati. \s1 Yoajianaque mavite itsatacaane Jesoshi Emaoshiqui \r (Mr. 16.12-13) \p \v 13 Iroompaquea coajica incajaranquiguitetanaquegueti yoajianaque mavite itsatacaane Emaoshiqui. Inquenantapojaquemparogueti Jerosare, arica ocarataque 11 quiromeetero. \v 14 Iroompaquea ari yoayoaitanaquequea quenavoquirontsiqui iquenquetsatavacaajianaca iquenquetsatacojianaqueri Jesoshi querocaca icojiquerini imetojajiquerigueti. \v 15 Irooquea iquenquetsajianaquegueti, icoraquepojaque Jesoshi iriatimpa itsipatsipaitanacari yoayoaitanaquegueti. \v 16 Yamenajiavecariqueate, cotanquitsiquea querocaquea icohicoitaquerini Aapani Irioshi aatonijite itsajiguitsi iriguentica Jesoshi. \v 17 Ariquea icantiriquea Jesoshi: \p —¿Taaqueate piquenquetsatacojianaque imaica? \p Iriatimpajia icatintiitanaca ishimampojancajiacaquea. \p \v 18 Aparo ipajita Quereopashi, icanquequea: \p —¿Arimpate aparoquea picocani aviatimpa teequea pinquemacoteroji iquenquetsatacojiaqueca maasano ontaniqui Jerosarequi? ¿Querocaquea picocani aviatimpa aparo pichoocataji teequea pinquemacoteroji chapinquitica? \p \v 19 Iriatimpa icantsitariquea: \p —¿Taaqueate opajita chapinquitica? \p Icantiriquea: \p —Orate imetojaquegueti Jesoshi Nasarequitica. Iriatimpa iriguentiquea tsavetantatsica agavejamajatatsica nigaantaguequeroca oacaantantatsica intati, aisa itsamajati icanca itsatacaantaquegueti. Iriraquea Aapani Irioshi ishineventamajatacari oshequi, ariquea iquempejiaca maasanojia caquintejia. \v 20 Iroompaquea iriraquea saserorotejia anaantajianquitsica aisa amajirojiate yaajianaqueriquea yojocapojiniri incantacaantajiaqueriquea irimetojaque, ariquea yompajacotsitari. \v 21 Iroaqueragueti namenajiavecaquea ari irioji ompejiacajineca aatimpajia ishiraerijia aatonijite yashintajiajitsi itsipapae cameetsanijite anchoocajiajenijite intati. Imaicaquea yanaacovaetanaca 3 savincaguiteri imetojaque. \v 22-23 Cotanquitsiquea oconoagarantajiaca manquigarentsijia notsipatsipaitacaca oahoaitanaque incajaranquini pitsecaguitetirajagueti amenajiajaterime yojoquijijivecarigueti, cotanquitsiquea teequea anejeriji. Iroompaquea ocoraquecoraqueitaji omintsaroajiaquenaquea ocamantajiapojanagueti amenajiaquerigueti irashivantijitete Aapani Irioshi icamanquerogueti jac pochatanaji. \v 24 Iroompaquea iconoagarantajiacaquea notsipajiacaca yoayoaitaquitiquea iriatimpajia yamenajiaquitiro, icantajiaque onetsanamajapojiroqueate teequea anejeriji Jesoshi. \p \v 25 Iroompaquea icantiriquea Jesoshi: \p —¡Tequeratamajaca pintsatimajigueji! Teetari paitsitavaquemparoji maasano icantajiavecaca tsavetantajiguiroca icanquerica Aapani Irioshi coramanitica. \v 26 ¿Arimpaquea teequea incanteji iroquetitaquea irantsipevaequempaquea Quirishitotatsica maasano ocatica, coajica intsajitaqueri iriguenti Oganejencamajatatsica ariquea impeamajatanaquempaquea imajirote maasanojia? \p \v 27 Iroompaquea iparianacaroquea itsatacaajiaqueriquea maasanopae Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi tsavetacotsitacarica iriatimpa, ipariapanajantaroquea itioncacotanaqueca Moishishini ariquea iquejeguetanaqueroquea aisa itioncacojianaqueca tsavetantajiatsica iriatimpajia, yoguisotojaiaqueneriquea. \p \v 28 Iroompaquea yarejerejeipojacaro Emaoshiniqui, yamenajiguiriquea Jesoshi arimpaquea iroanaqueme, \v 29 cotanquitsiquea yaajiavajiri icantiriquea: \p —Iintsija aatoja poguitsi. Noninque pimaimojianaquenaja naatimpajia, irootapojajitarite ompitsecanaje. \p Ariquea iquijaquijaitanaque intsompoguiqui itsipatsipaitanacari. \p \v 30 Ariquea isavisaviique shitaponcarontsiqui irishecajiaquempaquea. Iriatimpa yaitsitaroquea pan yamanaqueriquea Iriri ishinevencaroquea, ariquea icotarejaqueroquea yojocajiaqueneriquea. \v 31 Ariquea oquejevetaca iroaqueragueti ipityaquirejanaque, itsajianajiriquea iriguenti Jesoshi, cotanquitsiquea iriatimpa jac ipejaencatapitsatanajari. \v 32 Icantavacaajianacaquea: \p —Arisacanica pinquenquejajero incajaranqui ontaniqui quenavoquirontsiqui iquenquetsatacaavacajigueti yoguisotoacajirogueti Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi queroquea ocojianacajini ochagashirentajianacajiquea ashirejiaqui oshinetacaavaetanacaji. \p \v 33 Iroompaquea icaticatiitsitanaca yoayoaitanaji icantacantaitanaja Jerosarequi. Yamenajiapojajiri itigarancanejia Jesoshi carajianquitsica 11, omporoguijajiaca itsipatsipaitacari itsipapae. \v 34 Iriatimpajia icantavaqueri: \p —Arimajaca pochatanaji Amajirote, yonigaavetajari Shimo. \p \v 35 Ariquea icamantajiaqueriquea iriatimpajia aisa querocaquea icojiaquerini itsipatsipaitanacarigueti quenavoquirontsiqui teequea intsajigueriji, iroompaquea yamenajiajirigueti tsovironaquiqui icotarejaquerogueti pan, ariquea itsatantajiacarica iriguenti Jesoshi. \s1 Jesoshi yonigaajiajari itsatacaanejia \r (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23) \p \v 36 Choocatirajaquea quenquetsatavacaajianatsi, taampinaquea icatiimojiapojajari Jesoshi, icantajiapojajiri: \p —Pishinejianajempa. \p \v 37 Iriatimpajia itsaroajianaque oshequi itsaroacaajianacariquea yamenajiaqueriquea iriocaja sashinti. \p \v 38 Cotanquitsiquea Jesoshi icantiriquea: \p —¿Taaca pitsaroacaimentajiaquena? ¿Quero ococani piquenquejajiaqueca imaica? \v 39 Iintsija pameneja intati nacoqui aisa noguitiqui yompajacojiquenagueti. Naroguentiquea. Pinchagajiguenaja pamenamajataquenanijite. Iriraquea sashinti teetarite onchoocateji itsino aisa itonqui, tee inquejetenaji naatimpa imaica pamenajiaquenagueti. \p \v 40 Irooquea icantajiaquerigueti imaica yamenacaajiaqueriquea iracoqui aisa iguitiqui yompajacojitaquerigueti. \v 41 Cotanquitsiquea yamenajiaqueriquea tee iragavejajiajempaji inquenquejavajero, caavijitarite ishinemajajianaca yamenamenaitanaquequea intati, icantantacarica Jesoshi: \p —¿Chooca pisheca? \p \v 42 Ariquea yojoquitsitanariquea shima jocavoquiri. \v 43 Yaitsitariquea ishecatacari, yamenacojiaqueriquea maasanopae. \p \v 44 Ariquea icantiriquea: \p —Imaicaquea imaica maasanopae pamenajiaqueca irootaquequea notsatacajaiaquempica coramani choocatirajanagueti notsipatsipaitaquempigueti, nocanquegueti onetsanamajatanaquempaquea maasanopae itioncacoquenagueti Moishishini aisa itioncacojianaquenagueti tsavetantajiatsica aisa paperiqui Saremo itioncacotanaquenagueti Taavini. \p \v 45 Iroompaquea iriatimpa yagavejacaajiaqueriquea intsamajajianaqueronijite taaca opajitapae ocantacoqueca Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi, icanqueriquea: \p \v 46 —Ariquea oquejetacaquea imaica itioncacojiquerogueti ocanque irantsipevaequempa Quirishitotatsica irimetojaque, cotanquitsiquea aapojempagueti 3 savincaguiteri impochatanaje. \v 47 Ariquea intigarancaqueri tsavetantajiatsica, intsavetantimojiaqueriquea maasano caquinteguetatsica incantajiaqueriquea irovashiantajianajero ipeacaaguishevecaca covaeguisherentsi incantashitatijaianajempaquea cameetsanijite irishetacojiajerinijite Aapani Irioshi aatonijite icatsimatimentiritsi icovaeguishejiacagueti. Ariquea omparianaquemparoquea Jerosarequi, onquejetaquempaquea imaica arejevaetanaquemparoquea ontsitacaguitejavaequemparoja maasanopae quepatsi. \v 48 Aviatimpajia pamenamajajiaqueroquea maasanopae, imaica aviatimpa tsavetantajiaqueroneca. \v 49 Naatimpa nontigaranquimojiaquempiriquea icantsitacaca Aapani intigarancanquimojiaquempi, cotanquitsiquea pinchoocajiguetaja acaniqui Jerosarequi aatota poapoaiti osamani. Poguijajiguetaja intigaranquimojiaquempiri Aapani agavejacaajiapojempineca poneanquitsineca jenoqui. \s1 Yatsomajanajagueti Jesoshi \r (Mr. 16.19-20) \p \v 50 Iroompaquea Jesoshi itsipatsipaitanacari itsatacaanejia irooshipojigueti Vetaniaqui. Ariquea icantajempequitanaja iraco yamanacoventajianaqueriquea. \v 51 Irooquea iquejetanaquerogueti imaica yamanacoventajianaquerigueti yamenajiguiriquea yatsomajanaja yoanaque, yaajitanajiri jenoqui inquitequi. \v 52 Itsaroventajiavajari, coajica yoayoaitanaji Jerosarequi ishinejianaca icanca. \v 53 Icantacoguitani yoayoaitapinijigui teemporoqui ishineventajiacari Aapani Irioshi.