\id HEB - Caquinte -Peru 2008 (DBL -2013) \h EVEREOJIA \toc1 Itioncajitaqueneri Evereojia \toc2 Evereojia \toc3 Ev. \mt2 ITIONCAJITAQUENERICA \mt1 EVEREOJIA \is1 Antsatantaquemparoca \ip Ocatica iroguenti antsatantaquemparoca paperi itioncajitaquenerica evereojia quemisantajiaquerica Jesoshi, ipajijitajiri aisa joriojia. Teequea intsajiteji queri tioncaqueroca ocatica paperi. Cotanquitsi jero atsaguetaqueca: iricatica tioncaqueroca tee irinejeriji Jesoshi, iriguenti iquemaque itigarancanejia itsavetacojiaquerigueti (2.3). Tee intsipajiguempariji itioncajiaqueneca (13.7). Inintaque impianaje ichoocajiaquegueti itioncajiaqueneca (13.19). Inintaque intsipatanaquempari Timoteo iroanaquegueti (13.23). Itsipajiacari quemisantajiatsica choocajianquitsica quepatsiqui icantajitica Itaria (13.24). Chooca quenquejajianquitsica irioca Aporoshi tioncaqueroca ocatica paperi (Ya. 18.24-28). Itsipajia iquenquejajiaque irioca tioncaquero Irocashi, yamenaquero oquejeguevetacaro otsipapae mavite paperi itioncaqueca iriatimpa (aparo opajita \it Irocashi, \it* otsipa opajita \it Yantajiguica Itigarancanejia Jesoshi \it* ). Itsipajia iquenquejajiaque irioca tioncaquero Verenave (Ya. 11.22-26; Ga. 2.1-21). Tee intsajiteji quero itigarancaqueroni iroaqueragueti, aisa tee intsajiteji quero ichoocaqueni tioncaqueroca itioncaquerogueti. Chooca cantanquitsica arica itioncaquerogueti ichoocaque irooca Jerosarequi, Antioquiaqui, Iromaqui, irooca Arejantiriaqui. Iquenquejajitaque itioncaquero ocatica paperi tequeratagueti irisoveajigueroji coaretajia teemporo choocatanquitsica Jerosarequi, iroguentiquea isoveantajitacaroca ajagantsini 70. Iquenquejajitaque arica itioncaquero ajagantsiniqui 66. \ip Irira tioncaqueroca ocatica paperi itioncajiaqueneri joriojia quemisantajiaquerica Jesoshi aatoniji yovashiantajiguiro iquemisantajiaquerigueti. Iquenquejajiavetacatari incantashitatiajiaquemparo quero icojiaqueroni itsaroventajiacarigueti Aapani Irioshi, impiashijianajemparo intsaroventajiajempari inquejetacaajiajemparo coramani itsaroventajiacarigueti tequeratagueti inquemisantajigueriji Jesoshi. Itioncajiaqueneri icantajiaqueri teequea inquenquejamajajigueroji iquenquejajiavetacaca. Inquenquejajiaqueme imaicaquea ipochatanajigueti Jesoshi imetojaventajiacaji ishetajajiro aguempevaerejia maasano aventajiacarica Jesoshi, yamenantajiacajica quempejiaca tee ancovaeguishetimatempaji. Avisanaquequea coramanitica: oratica teemporo, saserorotejia, aisa ijitorejajiaquenerigueti ivirapae aretarequi. Imaicaquea Aapani Irioshi ipeacaacari Jesoshi Asaserorotete Anaantamajatatsica, apaniroquea iriraja Jesoshi agavejaque ovegaratacajiro aguempevaerejia, apaniro choocatajatsi imaica teemporomajaca inquitequitica. Irira tioncaqueroca itsatacaajiacaji iroaquerari paaquito inetsanataqueca Jesoshi anaaquero iroquetinica paaquito yojocaquenerica Aapani Irioshi Moishishini. \c 1 \s1 Aapani Irioshi itigarancaqueri Irijanite intsatacaajiacaji \p \v 1 Paesatoniqui Aapani Irioshi iriguenti iquenquetsatacaaque tsavetantajiatsica ajagantsinipaequi, icamantaguetaqueriqueate cantashitatiaropae aisa ocantashitatiagueca quero icoqueroni, iroompaqueate irioquea ogaajiavaqueneri avaesatiniteni. \v 2 Cotanquitsiquea imaica itigaranquitsitariquea Irijanite intsatacaajiacajiqueate quero icotani. Iriotaquequea inintacaaqueca irashintajemparo maasano, iriotaque aisa ipeacaantacaroca maasano choocaguetatsica. \v 3 Iriotaque nigaantaqueroca iroganejencare Aapani Irioshi, iquempemajatacaritari Iriri atsatantacaca quero icotani iriatimpa. Oraquea icanqueca agavejamajatiquea, irootaquequea ichoocatacaantaquero maasano choocaguetatsica ochoocatantanacaca. Ishemajaqueroquea agovaeguisherejia, iroompa iteroncaquerogueti yatsomajanajaquea jenoqui inquitequi isavicapojaji isenampijapojajari Oganejencamajatatsica itincamijempequiqui. \v 4 Caaviji yanaavaepojajiri irashivantijitete Aapani Irioshi, iriguentitari Irijanimajate yanaantajiacarica ashivantijite. \s1 Quirishito caaviji yanaaqueriquea irashivantijitete Aapani Irioshi \p \v 5 ¿Choocacampate ashivanti icantaqueca Aapani Irioshi: \q1 “Aviatimpa aviguenti Irijani, \q1 imaica ocatica savincaguiteri aviro nashimajaca nirijanite”?\x + \xo 1:5 \xt Sar. 2.7.\x* \m Teequea inchoocateji. Aisa teequea incantacoteriji irashivantijitete incanteji: \q1 “Impeaquenaqueate Iriri, \q1 naatimpaquea nompeaqueriquea irijani.”\x + \xo 1:5 \xt 2 Sam. 7.14; 1 Crn. 17.13.\x* \m \v 6 Cotanquitsiquea oraqueate itigarancaquerigueti Irijanite iriquetica choocatanquitsi incoraquetaquequea ocaniqui quepatsiqui, icanti: \q1 “Maasano nashivantijitete intsaroventajiaquemparija.” \m \v 7 Cotanquitsiquea oraqueate icantacojiquerigueti irashivantijitete, iroguenti icantajique: \q1 “Aritari icotacagari irashivantijitete inquempejianaquempariquea choviga. \q1 Aisa irirajia irashivantijitete iriotaquequea itigarancanejia, inquempejianaquemparoquea osamimicatsantsajencatigueti paamari.”\x + \xo 1:7 \xt Sar. 104.4.\x* \m \v 8 Cotanquitsi iriraqueate Aapani Irioshi icantacoquerigueti Irijanite icantiri: \q1 “Irioshi, pincoguitempani pimajirontaguitempani pimajirontamentoqui pisavicantacaca, aatojate pisanticoguitejacotimatitsi. \q1 Pajiriquitemparoquea pimajirontaquijire pintampaticamajatantemparoca pimajirontagueti. \q1 \v 9 Caaviji pishineventamajataroquea cameetsaripae, irooqueate pisemaca covaeguisherentsipae. \q1 Irootaquequea nocoguiantaquempica naatimpa Pirioshite Irioshimajaca, noshacojatantaquempiro orejiqui pishinquireguishiqui, \q1 irootaquequea nonigaantacaca arimaja noshinetacaaquempiquea, \q1 nanaacaajiaquempiri maasanopae pitsipatsipaitacaca.”\x + \xo 1:9 \xt Sar. 45.6-7.\x* \m \v 10 Aisa icanti: \q1 “Majirontatsica, aviguenti peacaacaro iroaqueragueti quepatsi, \q1 aisa aviguenti peacaacaro inquite. \q1 \v 11 Oncoramanitapojajegueti ompeaguetanajempaquea maasanopae pipeacaaguetacaca, \q1 cotanquitsiquea aviatimpa picocani pichoocati. \q1 Maasanopae ompaesatoguetanaquequea onquempeguetanaquemparoquea opaesatotigueti quitsaarentsi. \q1 \v 12 Pampiguiricajeroquea pinquempetacaajemparoquea yampiguiricajitirogueti quitsaarentsi, \q1 aisa pinquejetacaajemparoquea otsipa iroaquerari, \q1 pinquempetacaajemparoquea quitsaarentsi isapocajitarogueti otsipaqueate inquitsaajitajempa. \q1 Cotanquitsiquea aviatimpa aatoquea picantashitatiatsi, \q1 aisa aatoquea pisanticoguitejacotajatsi.”\x + \xo 1:12 \xt Sar. 102.25-27.\x* \m \v 13 ¿Choocampate irashivantijitete icanqueca Aapani Irioshi: \q1 “Pisaviquetaja pisenampijaquenaja notincamijempequiqui, \q1 pintsipataquenaquea arejevaetanaquempa nagavejajiaquerigueti maasano catsimacatsimajiguimpica, onquejevequemparo povanquegontatsitempari”?\x + \xo 1:13 \xt Sar. 110.1.\x* \m \v 14 Maasanoquea irashivantijitete iroguentiquea ichoocatashijiaque iramitacotantajiaque. Iriatimpajia manaqueate ivejencajiaca. Icocaniqueate itigarancajiaqueriquea iramitacojiaqueriquea maasano irajaitavajeca. \c 2 \s1 Ancoguitempaniquea antsaroventajiaquempari \p \v 1 Irootaquequea noncantantajiaquempica imaica jaameja ancoguitempaniquea anquenquejamajaquerojate aquemajiaqueca, aatonijite avashiantanajirotsi. \v 2 Paesatoniqui Aapani Irioshi itigarancajiaqueri irashivantijitete incamantanque icanquerica iriatimpa intampaticamajajiqueronijite. Irirajia teeca irinetsanamajateroji maasano, inchiquiojitaquea iquempetacaantacaquea iriatimpajia, icatsimatimentantajitacarica, itampaticamajatirotari Aapani Irioshi. \v 3 Quempetaca icatsimajiaquerigueti irirajia teeca irinetsanajigueroji icantajiavecarica irashivantijitete, imaicampani aatimpajiaqueate aatogueti aquemisantiritsi icavintsajamajacajigueti Meshiantatsica ¿arimpate agavejaque ashiapitsatanaquempari aatoniji icatsimatimentajiro agovaeguisherejia? Aato agaveji. Iriquetitaqueate tsavetantaqueroca Amajirote queroca ancojiaquempani irimeshiantantajiacajica, iroompa iriraquea quemisantajiaquerica itsatacaajiacaji aatimpajia. \v 4 Iroompa iriraquea Aapani Irioshi irioquea agavejacaajiaqueriquea tsaroventajiacarica Jesoquirishito yonigaantajiaqueroquea oacaantantatsica intati cameetsanijite intsajitaqueroniji tampatica yoaqueroquea itsavetantajiaquerogueti. Aisa apaniropae ocantashitatiaguetaca yojocajiacajica iragavejane yagavejacaajiacajigueti Ishire Aapani Irioshi, iriotaquequea nintanquitsi Aapani Irioshi iquempetantaguecaroca imaica. \s1 Jesoquirishito ipeacaajiacaji iriguentijeguijiate \p \v 5 Iriraquea Aapani Irioshi teequea irioquea incanteji irashivantijitete irashintajiaquemparoquea iroaquerari quepatsi choocatajatsineca nocantacoqueca imaica. \v 6 Itioncacojiquerotarite icantamajajitaque: \q1 “¿Arimpate yanaantaque caquinte piquenquejacotantajiacarica? \q1 Caquintetari inaque, ¿queroca ocotacani pisavicaventajiaqueriquea? \q1 \v 7 Panaacaavetaquitariquea capichaji pashivantijitete, \q1 cotanquitsiquea pishineventajiacariquea caquinte panaacaavaequeriquea. \q1 \v 8 Pinintacaajiaqueri maasanopae pipeacaaguecaca inquemisantajiaqueri.”\x + \xo 2:8 \xt Sar. 8.4-6.\x* \m Ariqueate iquempetaqueroquea imaica Aapani Irioshi yanaacaamajatsitariquea maasanopae, teequeate iranoncorejanajeji aparo aatoca yanajaiguitsi, cotanquitsiquea imaica tequerataquea amenajigueji yagavejajiaqueroquea maasanopae. \v 9 Cotanquitsiquea Aapani Irioshi caaviji ipintsamajajiacaji maasano, itigarancantacarica Jesoshi ocaniqui quepatsiqui. Oraqueate icoraquequitigueti teetarite iranaapojajeriji irashivantijitete Aapani Irioshi, cameetsanijite irantsipeventajiacajinijite iroompaquea imetojaventajiaquitaji. Ariqueate ishineventamajatacari Aapani Irioshi itsipatanajari iriatimpaqui imajirontacaamajatajari yanaajiapojajiri irashivantijitete. \p \v 10 Maasanopae choocaguetatsica iriguenti peacaaguetacaroquea Aapani Irioshi, iriguenti nintanquitsi ochoocatantajiacaca, aisa iriatimpa ininque iroaroaitanaquequea maasano irijanijiate inchoocatimojiaqueri inquempequempeivetapojajempariquea yoganejencamajatagueti. Irootaquequeate ocameetsamajatantacaca itigarancaqueriquea Jesoshi yatsipetacaajivaecariquea cameetsanijite interoncamajaquero maasano irinetsanaqueca iragavejaquenijite irimeshiajiaqueriniji maasano tsaroventajiaquemparineca. \v 11 Ishemajatajiroquea agovaeguisherejia icameetsashirentacaajaji, jero acantantajiajarica Iriri: “Aapani.” Iriatimpa Jesoshi teetarite impashiventacaajiajaji icantajiacaji: “Aviguentijia iguentijeguijia.” \v 12 Irootaquequea iquenquetsatacaantacarica Iriri icanti: \q1 “Nontsavetantimojiaqueriqueate iguentijeguijia nontsavetacotantaquempiquea. \q1 Oraqueate incapiocajiaquempagueti nontsipajiaquemparigueti namashaiventajiaquempiquea noshineventajiaquempi.”\x + \xo 2:12 \xt Sar. 22.22.\x* \m \v 13 Aisa icanti: \q1 “Naatimpa aparoqueate naventanaquempari iriatimpa.”\x + \xo 2:13 \xt Is. 8.17.\x* \m Ariqueate icanti aisa: \q1 “Choocana ocaniqui, notsipatsipaitacari irijanijiate Aapani Irioshi iquempoguijacaaquenaca.”\x + \xo 2:13 \xt Is. 8.18.\x* \p \v 14 Maasano irijanijiate ijamirincajiaque, choocaquea itsinojia, iriraja. Irootaquequea iquempetantacaca Jesoshi ivoaquequea iquempejiapojacajiquea aatimpajia caquintejia cameetsanijite irimetojaquenijite iroonijite iragavejantaquemparica ampatsini agavejaguevetatsica irimetojacaante. \v 15 Paesatoniqui atsaroacaamajacaroquea ametojane, querocampate ancojiaquempani, cotanquitsiquea imaica icoraquequitiquea iriatimpa imeshiajiacaji, jero imaica teequea antsaroacaajemparoji. \v 16 Atsajiaquequeate teequea iriojiaqueate incoraquetashijigueji irashivantijitete Aapani Irioshi impintsatacojiaquempariquea, aroguentijiaquea icoraquetashijiaquiti, aatimpajiaquea ichoviquijianaqueca Averaameni. \v 17 Irootaquequea iquempemajatantapojacajica aatimpajia iriguentijeguijiate cameetsanijite iragavejaquenijite impeaquempa Saserorote Anaantamajatatsica pintsatacotacajica, aisa netsanamajataqueroneca maasano inintaguetica Aapani Irioshi. Aisa iquempemajajiacaji cameetsanijite irimetojaventajiacajiniji impeacotajemparoquea Aapani Irioshi agovaeguisherejia. \v 18 Yatsipevaetacaquea iriatimpa, yamenantajivecariquea irovashiantacaajiquerime aatonijite iquemisantajiritsi Aapani Irioshi, irootaquequea yagavejantacaca iramitacojiacaji intampishitacaajiacaji aatonijite icovaeguishetacaajitajaji. \c 3 \s1 Jesoshi caaviji yanaavaequeriquea Moishishini \p \v 1 Imaicaquea imaica, napitsaroventarijiate igomajamajarejia Aapani Irioshi, noncantajiaquempiquea aviatimpajia icajemashirentaqueca irira Inquitequitica: pinquenquejamajaterija Quirishito Jesoshi itigarancane Aapani Irioshi, irio Asaserorotete Anaantamajatatsica, iriotaquequea atsaroventajiacaca aatimpajia. \v 2 Iriatimpa iriguenti tampaticamajatiroca inintaguetica tigarancaquerica, iquempetacari Moishishini itampaticamajatirogueti yamitacojiaquerigueti maasano ishiraerijia icantajitica choocatimojiaquerica Aapani Irioshi itsovironaquitequi. \v 3 Cotanquitsiquea Jesoshi caaviji yanaavaequeriquea Moishishini. Manaqueate iquempetacari peacagaroca tsovironaqui, iriguenti anaanquitsi peacagaroca, yanaaqueroquea tsovironaqui. \v 4 Maasano tsovironaqui choocatarite peacaacaroca, cotanquitsiquea maasanopae choocaguetatsica iriguenti peacaaguecaroquea Aapani Irioshi. \v 5 Iriraqueate Moishishini iriguenti amitantatsica netsanaguequeroca maasanopae icantaguequerica Aapani Irioshi, manaqueate isavicaventiroqueate icamantsicariquea maasano ishiraerijia incantaguequeca Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti. \v 6 Cotanquitsiquea iriraquea Quirishito iriguentiquea Irijanitemajaca Aapani Irioshi netsanamajatapiniqueroca icanqueca Iriri, ipeacaancaricate Imajirote maasano choocatimojiaquerica itsovironaquitequi. Aroguentiquea choocatimojiaquerica itsovironaquitequi arigueti ancantacoguitempani aventajianaquempari aguijavaquequea irinetsanataqueroquea maasano icantaguequeca. \s1 Aapani Irioshi irimagorejacaajiaqueri maasano tsaroventajigarica \p \v 7 Irootaquequea noncantantaquempica ocatica Itioncacaantaqueca Ishire Aapani Irioshi ocanquegueti: \q1 “Imaicaquea ocatica savincaguiteri pinquemajiaquerigueti Aapani Irioshi inquenquetsatacaajiaquempigueti, \q1 \v 8 aatojate piquishoshirentajiguitsijate \q1 piquempejigaritsi choviquijianaquempica ipigapigatsajiacarigueti, \q1 yamenantajiacarigueti ichoocajiaquegueti oquitamampororoitapojaquegueti.\f + \fr 3:8 \ft Irirajia ishiraerijia caaviji yogaajiaca ichoocajiaquegueti oquitamampororoitapojaquegueti, icantajiaque aatoca yagavejitsi Aapani Irioshi irajaianaqueriquea quepatsiqui icantacaajiaquerica, ariqueate ipigatsajianacari.\f* \q1 \v 9 [Icanti Aapani Irioshi:] Oraniquiquea irirajia choviquijianaquempica yamenajiavecaroquea maasanopae nonigaimojiaquerica oavaetanaque 40 ajagantsini. \q1 Osamaniqueate natsipetacojiavetacari, \q1 cotanquitsiquea teequeate irinintajigueji inquemisantajiaquena. \q1 \v 10 Irootaquequea nocatsimatantajianacarica, \q1 nocanque: ‘Icantacoguitani itimpinashirentapinijianaque, \q1 tee irinintajigueji intsajiguero noguenavoquiro.’ \q1 \v 11 Nocatsimamajajiaqueri nocantantacarica: \q1 ‘Iroosacanica imaica aatojate narejetacaajigaritsi ontaniqui nomagorejacaantajiaquemparimeca.’ ”\x + \xo 3:11 \xt Sar. 95.7-11.\x* \p \v 12 Napitsaroventarijiate, inchiquiojitaja picovaeguisheshirentatsijate, piquenquejavetatsija picantitsi: “Aato naventari”, povashiantiritsijate Aapani Irioshi anijatsica. \v 13 Imaicaquea imaica pintampishitavacaanaquempajate pincoquempani savincaguiteriqui aatonijite pinejacameetsatashitaro quempevaerentsi pinquishoshirentantaquempaca. \v 14 Arigueti quisho oamajaguiterini Quirishito arejevaetapojajempagueti savincaguiteri ametojantaquempaca, aventaguitemparigueti quejetaca iroaqueragueti aventanacarigueti, ariquea iroguenti antsatantaquempaca arimajaquea ipeacaji itsipavijimajacaca yashintamajatacaji. \p \v 15 Irootaquequea ocantantacaca itioncacotantajitacaroca ocanti: \q1 “Imaicaquea ocatica savincaguiteri pinquemajiaquerigueti Aapani Irioshi inquenquetsatacaajiaquempigueti, \q1 aatojate piquishoshirentajiguitsi \q1 piquempejigaritsi choviquijianaquempica ipigapigatsajiaquenagueti.”\x + \xo 3:15 \xt Sar. 95.7-8.\x* \m \v 16 ¿Queri quemajiavecarica Aapani Irioshi iquenquetsatacaajiaqueri, cotanquitsiquea ipigapigatsajiacari? Iriguentijia maasano guintenijiavetanquitsica Ejepitoqui yaajiajatica Moishishini itsipatsipaivetanajari osamani. \v 17 ¿Queri icatsimajiaqueca Aapani Irioshi anaavaetanajaqueate 40 ajagantsini? Iriguentijiaquea covaeguishejianquitsica, ariqueate imetometoitanaji ontaniqui oquitamampororoitapojaquegueti. \v 18 ¿Queri icanqueca Aapani Irioshi: “Aatojate narejetacaajigaritsi ontaniqui nomagorejacaantajiaquemparimeca”? Iriguentijia teeca irinetsanatavaqueroji icanquerica. \v 19 Irootaquequea amenantajiacaca teequea irarejejiapojemparoji quepatsi icantacaajiavecarica Aapani Irioshi, teetarite iraventamajajiguempariji, manaquea iquenquejajiavetaca: “Yamataaca Aapani Irioshi.” \c 4 \p \v 1 Iroosacanica imaica, choocatirajaquea icanqueca Aapani Irioshi irinetsanajiacajica icanquequea irarejetacaajiacaji ontaniqui irimagorejacaantajiacajica. Irootaquequea noncantantajiaquempica inchiquiojitaja ochoocatitsi ticaavaquempineca aatoca parejetantajaro. \v 2 Iriatimpajia coramani iquemajiavecaroquea maasanopae icantajiaquerica Aapani Irioshi, cotanquitsiquea iquenquejajiavetaca aatoca yagavejitsi Aapani Irioshi irinetsanataqueroquea, jero icantantajiacarica iriatimpa aatoja yamenajiguirotsi icantacaajiavecarica irimagorejajiaquemequea. Ariqueate aquempejiacari aatimpajia imaica aquemajiaquero icamancajica itsavetantajiquerogueti Quenquetsatsarentsimajaca Oganejencatatsica. \v 3 Cotanquitsiquea aroguenti irimagorejacaajiaque, aatimpajia aventajiacarica Jesoquirishito, icanquetari Aapani Irioshi itsavetacojiaquerigueti choviquijianacajica, icanti: \q1 “Nocatsimamajajiaqueri nocantantacaca: \q1 ‘Iroosacanica imaica aatojate narejetacaajiacaritsi ontaniqui nomagorejacaantajiaquemparimeca.’ ”\x + \xo 4:3 \xt Sar. 95.11.\x* \m Cotanquitsiquea iriraquea Aapani Irioshi iteroncaqueroquea maasanopae paesatoniqui iroaqueragueti ipeacaaguetacarogueti quepatsi. \v 4 Choocatarite itioncacojiqueroquea savincaguiteri sietetapojatsica ocanti: \q1 “Iriraquea Aapani Irioshi imagorejantacaroqueate savincaguiteri 7, irooriji iteroncaguetaquero maasanopae ipeacaaguecaca.”\x + \xo 4:4 \xt Jen. 2.2.\x* \m \v 5 Aisa chooca ontaniqui otioncacagueti, ocantiquea: \q1 “Aatojate narejetacaajigaritsi ontaniqui nomagorejacaantajiaquemparimeca.”\x + \xo 4:5 \xt Sar. 95.11.\x* \m \v 6 Cotanquitsiquea choocatiraja itsipajia irarejetacaajiaquempaca ontaniqui irimagorejacaantajiaquemparica. Irirajia iriquetica itsavetacotimojivetacaca icamantajivetacarigueti shinetacaajiaquemparinemeca teequea irarejejiajemparoji irooriji ipigapigatsajiacari. \v 7 Irootaquequea icantacotsitantacaroca Aapani Irioshi otsipa savincaguiteri ipajitaqueroquea “ocatica savincaguiteri.” Ocoramanivaetapojaji anaanaaguetanajirogueti oshequi ajagantsini iriraquea Aapani Irioshi ichagashirentaqueriquea Taavini itioncantacaca icanti: \q1 “Imaicaquea ocatica savincaguiteri pinquemajiaquerigueti Aapani Irioshi inquenquetsatacaajiaquempigueti, \q1 aatojate piquishoshirentajiguitsi.”\x + \xo 4:7 \xt Sar. 95.7-8.\x* \p \v 8 Arimegueti irimagorejacaajiaquerime Josoeni igonorojia, aatomequeate ocoramanitapojajigueti iquenquetsatacotirome Aapani Irioshi otsipa savincaguiteri irimagorejacaantajiaquemparica. \v 9 Irootaquequea itsatantajitacaroca iriraquea Aapani Irioshi irimagorejacaajiaqueriquea maasano yashintajiacaca. \v 10 Maasanotari imagorejacaajiguica Aapani Irioshi aatoquea yatsipeventajiajarotsi ipanquenajiavetacaca irimagorejacotapojaqueroquea,\f + \fr 4:10 \ft Ocaticaquea teequea oncanteji aato acatsiqueti acaniqui quepatsiqui. Choocaquea mavite ocantacoqueca: (1) Maasano yashintajiacaca Aapani Irioshi aato imaica yatsipeventajiajarotsi ipanquenajiavetacaca cameetsanijite irimeshiaqueriniji, yagataquerotari Jesoshi imetojaventajiacajigueti ishetacojiaqueri maasano aventajiacarica. (2) Aisa ocantacotaquero arejejiaquempagueti inquitequi irimagorejacaamajajiacaji maasano yashintajiacaca.\f* manaqueate iquempejiajari Aapani Irioshi iriatimpa imagorejaquequeate paesatoniqui iroaqueragueti iteroncaguetaquerogueti ipeacaaguecarogueti maasanopae. \v 11 Iroosacanica imaica jaameshiatsi antampishiventamajateroja aguijamajatanaqueriqueate Aapani Irioshi aatonijite aquempejiajaritsi iriatimpajia coramanipaequitica teeca inquemisantajigueriji, manaqueate antsipatsipaiquempari amagorejajiapojaje. \p \v 12 Maasanoqueate iguenquetsatsare Aapani Irioshi anijaque aisa caaviji agavejamajati. Oquempevecaroquea cotsiro tsaampitsantsameniri mavite otsaampinampitaque cotanquitsiquea caaviji anaaqueroquea, agavejaquequea onchagashirentajiacajiqueate ashirequi quejetaca tsaampitsantsameniri osatajavaecajigueti agaviroqui irooca aguesaqui, aisa oguisotoaguetaqueroqueate maasanopae aquenquejajiaqueca irooca cameetsari irooca covaeguishero. \v 13 Yamenamajatiroquea Aapani Irioshi maasanopae, jero aatoquea quericaca agavejatsineca intsititapitsaquempariquea, aisa irioquea cantanquitsineca aricaca apeacaajiaca inintaguetica irooca tee. \s1 Jesoshi iriguenti Asaserorotete anajaiguirica maasano saserorotejia \p \v 14 Cotanquitsiquea choocaquea Asaserorotete anajaiguirica maasano saserorotejia. Iriatimpa iriguenti Jesoshi Irijanite Aapani Irioshi. Iriotaquequea atsomajanajatsica jenoqui itsipatapojajari Iriri inquitequi. Irootaquequea nocantantaquempica quisho oamajaterojate aventashirentacaca acantajiaquegueti: Notsaroventacari Jesoshi. \v 15 Iriraquea Asaserorotete Anaantamajatatsica teequea inquempejiguempariji itsipajia teeca iragavejajigueji impintsatacojiacaji yamenajiacajigueti teequeate antampishitashijigueroji covaeguisherentsipae. Ashi aatimpa Asaserorotete Anaantamajatatsica yamenaquitiroqueate coramani yatsipevaequitarogueti maasanopae atsipevaecaca aatimpajia, jero aisa yasereserevaequeriquea ampatsini yamenantavetacari inintavecaquea irantacaaquerime teeca irininteji Aapani Irioshi quempetaca yasereserejiacajigueti aatimpajia imaica incovaetacaajiacajiniji, cotanquitsiquea iriatimpa teequea iragavejeriji incovaeguishetacaguempariji. \v 16 Iroosacanica imaica anquempejiquempejiitapojaquempari cavintsajantamajatantatsica savicanquitsica imajirontamentoqui, aatojate atsaroacagarotsija aventanaquempari impintsatacojiacajiniji, aritaque incavintsajamajacaji iramitacojiacaji. \c 5 \p \v 1 Maasanoquea ipeacaajitaca saserorote anaantamajatanquitsica icoguiimojitiri irapicaquintete inintacaajiqueriquea cameetsanijite irioniji quenquetsatacojiaquerine iramanapiniquerigueti Aapani Irioshi, aisa irajaiavaqueronijite yaajianaquenerica irojocajiaquenerica Aapani Irioshi. Aisa irioquea jitorejajiaquenerineca viratsipae itaapinijiaqueriquea cameetsanijite aatoniji icatsimatimentiritsi Aapani Irioshi igovaeguisherejia. \v 2 Ariqueate iquempejiacariquea irapicaquinteteni, teetarite intampishitashijigueroji taaca opajitapae. Irootaquequea yatsipetacotantajiacarica irapicaquinteteni teeca intsajigueji itimpinashirentantajianacaca, ipintsatacojiacariquea. \v 3 Yamenaquequea ariqueate iquempetacari iriatimpa aisa icovaeguishetaca, jero icantacoguitani yaapinijiguiniriqueate Aapani Irioshi viratsipae ijitorejajiaqueneriquea cameetsanijite aatonijite icatsimatimentiritsi igovaeguishere, ariquea iquempetsitaroquea ijitorejajiaqueneriquea irapicaquintejiate cameetsanijite aatoniji icatsimatimentajiguiritsi Aapani Irioshi igovaeguisherejia irashijia iriatimpajia. \v 4 Teequea quericaca inchiquiojitsita impeashiquempa saserorote anaantamajatanquitsica, ijamirincaque iriguentiquea nintacaaqueriquea Aapani Irioshi. Quempetaca Aaronini iriotaquequea nintacaaquerica.\x + \xo 5:4 \xt Eeq. 28.1.\x* \p \v 5 Ariqueate iquempetaca Quirishito teequea inchiquiojitaja impeguempaji saserorote anaantamajatanquitsica irishineventantajitaquemparica, iriguentiquea nintacaaqueriquea Aapani Irioshi ipeacaacariquea, icocanitarite icantiriquea paesatoniqui: \q1 “Aviatimpa aviguenti Irijani, \q1 imaica ocatica savincaguiteri aviro nashimajaca nirijanite.”\x + \xo 5:5 \xt Sar. 2.7.\x* \m \v 6 Aisa chooca otsipaqui itioncacojiqueroquea icanqueca: \q1 “Aviguenti saserorote, pincoguitempaniquea pisaseroroteguiteni, \q1 quempetajimpiqueate Merequisereni.”\x + \xo 5:6 \xt Sar. 110.4.\x* \p \v 7 Coramani choocatirajagueti Quirishito acaniqui quepatsiqui, irooshipojigueti irimetojaque, yamanaqueriquea Aapani Irioshi agavejanquitsica iraavajeri aatoniji imetojitsi, icajemanaque iririjencani yapijipijivaequeneriquea yamanaquerigueti, oparijaatanaque ijaquija. Iriatimpa iquemavaqueri, iquemisantamajataqueritarite inetsanamajaqueroquea maasanopae inintaguetica. \v 8 Arimajaveca irio Irijanite Aapani Irioshi, cotanquitsiquea yatsipevaecaqueate cameetsanijite intsaquenijite inquemisantamajaqueri Iriri irinetsanamajaqueroquea maasanopae inintacaaquerica. \v 9 Iroompaquea inetsanamajaqueroquea maasanopae ipeantacaca meshiajiaquerineca maasano quemisantaquerineca netsanataqueroneca icanqueca cameetsanijite incoquempaninijite inchoocajiaque. \v 10 Irootaquequea inintacaantacarica Aapani Irioshi impeaquempa saserorote anaantamajatanquitsica, inquempetajempari Merequisereni. \s1 Shoshoh povashiantajiguirotsijate pitsaroventajiacarigueti \p \v 11 Chooca oshequi nonintavecaca nontsatacaajiaquempime quero ococani ocatica, cotanquitsiquea inchiquioji poanaquero caarica pitsatantajaro. \v 12 Piquemitsijiavetacaniqueate coramani itsavetacojiqueroquea iguenquetsatsare Aapani Irioshi. Pintsatacaantajiaquemequeate aviatimpajia imaica, cotanquitsiquea coacojianatsimpiquea intsatacaajitajempi iroquetinica itsatacaajivequempica iroaqueragueti. Manaqueate quempetatsitirajampitarite chaajaniquirijia tequerataca irishecatempaji, inintajiaqueroquea itsomija. \v 13 Irirajiaquea coacojianquitsica intsatacaajitajeri iroquetinica itsatacaajiquerica teequea intsajigueji taaca opaji cameetsatatsica, aisa taaca opaji covaeguisherentsipae, manaqueate iquempejiacari chaajaniquiri tequerataca irantsopireje atsomitatsitiraja. \v 14 Cotanquitsiquea irirajiaquea amejiatsica icomajamajajiacaqueate jac itsamajajiaqueroquea taaca opaji cameetsatatsica aisa taaca opaji covaeguisherentsipae. Iriatimpajia iquempejiacari quenquevari shecaguetatsica, yagavejajiaquequea inquemajiavaqueroquea managuetanquitsica. \c 6 \p \v 1 Irootaquequea noncantantajiaquempica imaica jaame anaavaetanaquero notsatacaajiaquempica iroaqueragueti noparianacarogueti notsavetantaquerigueti Quirishito, antsamajajiaqueroquea maasanopae Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, anquenquevaritantanajempaca ashirequi. Aatoja apijipijivaetiro intati notsatacaajiaquempica iroaqueragueti. Jac notsatacaajiaquempirotarite teequea quericaca agavejatsineca irimeshiacaanquempaquea inchiquiojitaja. Iriguenti irishetacojitaquequeate irirajia pishoncajianaqueroca ipanquenajiavecaca metojashirentaquerimeca, ariqueate incantashitatijaianaquempaquea ishirequi iraventajiaquempari Aapani Irioshi. \v 2 Aisa aatoja aquenquetsatacotapinijiajirotsi intati quejecaroca ocatica: iviñacajatantajitigueti, irooca ipamijitirigueti ishinquireguishiqui tsaroventajiacarica, irooca intancoretancoreitanajequeate metojaripae, irooca aisa savincaguiteri incatsimatantajiaquemparica Aapani Irioshi teeca intsaroventajiguempariji. \v 3 Iriogueti nintanquitsineca Aapani Irioshi, arimpate antsamajatanaqueroquea maasanopae inintaguequeca. \p \v 4-6 Choocajiavecaqueate quemajiavecaroca Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, cotanquitsiquea yovashiantajianajiroquea itsaroventajiavecarigueti. Icavintsajamajajiavecari Aapani Irioshi, aisa ichagashirentajiavecariquea Ishire irooca aisa itsajiavecaro caaviji oganejencamajataca Iguenquetsatsare, cotanquitsiquea iriatimpajia yovashiantajianajiroquea maasanopae. Yamenajiavecaroqueate aisa yonigaimojiaquerica Quirishito capichaji iragavejane ironigaamajataqueca oncoramanitapojajegueti, cotanquitsiquea querocaca icojiacani quempecaquea teeca iramenimajigueroji. Imaicaquea imaica querocampate ancojiaquerini incantashitatiantajianajempaca inquempejianajempaquea itsaroventajiavecarigueti iroaqueragueti, oquempetacaquea yapijitajiri aisa, yompajacojiajiriquea Irijanite Aapani Irioshi, yoguipashiventajajiajiri aisa, yamenacaajiaqueriquea maasano. \p \v 7 Oquempetacaroquea quepatsi omiguijaatapinitirogueti otejigueti incani, iroogueti tsoroantaguetaquemparone panquirentsi ishecajiguetacaca ishineventacaca ashincaroca, iriguentiquea guitsoroaguequero Aapani Irioshi, icavintsajaqueriquea ashincaroca. \v 8 Cotanquitsiquea oraqueate quepatsi otsoroantacaca samerento aisa poronquetopae teequea oncameetsapatsateji, manaquea incantajiqueroquea: “Isaa”, iroompaquea intaitsijitemparoquea. \s1 Aapani Irioshi inetsanamajaqueroquea maasanopae icanqueca \p \v 9 Noquempejiavecaroquea imaica noquenquetsatacaajiaquempigueti, cotanquitsiquea notsajiaque aviatimpajia, nopintsajiacaca, imeshiajiaquempiquea, panaanajiriquea nocantacovecaca iroaqueragueti. \v 10 Iriraquea Aapani Irioshi icocaniquea itampaticamajaqueroquea maasanopae, jero incavintsajantajiaquempica oncoramanitapojajegueti, aatoquea ipeacotsitimpirotsi maasanopae cameetsaripae pipeacaajiacaca, aisa aatoquea ipeacotsitimpirotsi pipintsamajatacarigueti pamitacojiaquerigueti papitsaroventarijiate, pamitacoguitiriniquea arejevaeca imaica. \v 11 Nonintajiaque maasanojiaquea pincoquempanijate pinquempejiaqueroquea imaica pintampishiventamajajianaqueroquea oavaetantanaquempaca pamenamajatantajemparoca poguijacoqueca onetsanatantajempaca. \v 12 Teequea nonintajigueji pimperajiguempa, iroguenti nonintajiaque pinquempejiaquempariqueate coguitatsica atsipetacovaetanquitsica tsaroventamajajianacarica, iriojiaqueate icavintsajamajataque Aapani Irioshi yojocajiaqueneriquea icantacaajiaquerica. \p \v 13 Coramani iriraquea Aapani Irioshi icanqueri Averaameni inchoocaque irijanite, cotanquitsiquea teequea incanteji: “Yamenaquenaquea anaaquenaca teequea namataimatempaji”, teetarite inchoocateji anaaquerineca iriatimpa. Manaquea icantaque: “Arimaja nonetsanaquempiro, naroguentitari Yave cantaquempica.” \v 14 Ariqueate icanqueri: “Arimajaca noncavintsajamajaquempi noshequiamajaqueriquea pinchoviquijianaqueca.”\x + \xo 6:14 \xt Jen. 22.16-17.\x* \v 15 Iriraquea Averaameni teequea imperatemparoji yoguijavaquerogueti, manaqueate yoguijaguitiniquea irinetsanatavaquerotajate Aapani Irioshi maasanopae icanqueca, iroompaquea inetsanamajaqueroquea. \p \v 16 Cotanquitsiquea iriraquea caquinte taaca opaji ininqueca incanqueriquea itsipa, ininquegueti inquemisantamajaqueriquea, yaventacocaroquea ivajiro anaaquerica, iroguenti icanqueri: “Arimajaca nocanque, yamenaquenaqueate Aapani Irioshi tee nontsojeimatempaji. Oraqueate managueti namatavijaquempiquea incatsimataquenaqueate.” Iquempetaquerogueti imaica itsaque itsipa teequea iramatavijeriji. \v 17 Irootaquequea iquempetacaancaroca imaica Aapani Irioshi, ininquequea intsajiaque irirajia incavintsajajiaqueca aatoquea icantashitatigarotsiquea icantajiaquerica, icantantacarica: “Nonetsanamajaqueroja maasanopae nocantajiaquempica, naroguentitari Irioshimajaca. Aatoquea nocantashitatigarotsi.” \v 18 Pinquenquejeroja, iriraquea Aapani Irioshi iroquetitaqueate icanque incavintsajacomajajiaqueri tsaroventajiaquemparineca, ariquea icanque aisa irinetsanataqueroquea maasanopae icantajiaquerica aatoquea icantashitatigarotsi, iriguentitari Irioshimajaca, aato yagavejitsi yamataga, aisa aato yagavejitsi itsojega. Irootaquequea atsatsimajatantajiacaroca aventaventaicarigueti amanajiaquerigueti irimeshiacojiajaji, jac imeshiajiajaji. Irooquea shinetacaavaejiacajica aguijaguijaiquerigueti irinetsanamajaqueroquea icanqueca. \v 19 Irootarite tampishishirentacaajiacajica aatonijite otatsincajitsi covaeguishetacaantatsica, quishoquea ajiricamajaqueri aatonijite oguipegajitsi, quejetacaquea cavorejatatsica agaparancajatatsica ajiriquiroca quenajarontsi aatoniji itatsinquiro choviga. Oraquea tampishishirentacaacajica manaquea agaparancavaetapoja antaquerontamorenaquitica intsompoguiremajacaqui Taverenacoromajacaqui, \v 20 iquijapojajigueti Jesoshi, iroorijite ijivajivaitsitacaji inquenquetsaventapojajaji. Ipeapojaja Saserorote Anaantamajatatsica isaserorotepojaji, manaquea incoguitempani irisaseroroteguiteni, iquejetantapojajarica Merequisereni. \c 7 \s1 Jesoshi iriguenti saserorote quempecarica Merequisereni \p \v 1 Coramani iriraquea Merequisere iriguenti imajirojiate Saremejiaquitica, aisa iriguenti isaserorotete Irioshimajaca Anaantamajatatsica. Iroompaquea aapojacagueti savincaguiteri yoanaque Averaameni itsipatsipaitanacari yashintajiacaca itonquivojavajari majirontajiatsica aanaquerica irijanitsorite yashimirintavacaajiaca, ariqueate yagavejajiaqueriquea. Iroompaquea icoraquejiajigueti, isotoanaque Merequisere yaajiavajiri icantavajiriquea: “Incavintsajamajaquempi Aapani Irioshi.” \v 2 Ariquea iriraquea Averaameni yojocagarantsitanariquea 1/10 \it (un décimo) \it*\f + \fr 7:2 \fk Yojocagarantsitanariquea 1/10 (un décimo) \ft ocanque onchoocaquegueti 10 irojocaqueneriquea aparo, onchoocaquegueti 100 irojocaqueneriquea 10.\f* maasanopae irajaararopae yaapitsajiavajirica majirontajiatsica yashimirintavacaacagueti. Oraqueate ivajiro Merequisere iroguenti ocanque “majirontatsica tampaticamajatiroca”. Aisa oraquea Sareme iroguenti ocanque “anchoocajiaque cameetsa, teequea taaca opaji ashoshoguitetimentempaji”, irootaquequea icantantajitacarica “Majirontatsica guintenitacaantantatsica cameetsa”. \v 3 Oraquea tioncarentsi teequea oncanteji taaquea irijanintacari aisa taaquea choviquitanaquerica. Aisa teequea oncanteji querocaca ivoantacaca aisa querocaca imetojantacaca, manaquea oquejevecaro teeca irimetojaneteji, irootaquequea icantantajicarica manaquea iquejevecari Irijanite Aapani Irioshi, icocaniqueate isaserorotetini. \p \v 4 Iriraquea Averaameni caaviji yanaantavecaquea iriguenti choviquijianacajica aatimpajia, cotanquitsiquea yojocagaranqueneriquea Merequisere 1/10 yaapitsajiavaquerica majirontajiatsica yashimirintajiacarigueti, irootaquequea atsatantajiacaca caaviji yanaaque Merequisere, yanaaqueriquea Averaameni. \v 5 Ocoramanitapojigueti ichoocaque Irevi ichoviquitanaqueca Averaameni. Iroompaquea ocoramanitapojajigueti aisa iriraquea Aapani Irioshi iquenquetsashirentacaaqueri Moishishini itioncantacaroca icanti: “Iriguenti peajianquitsineca saserorotejia ichoviquijianaqueca Irevi.” Aisa icanti: “Iriraquea saserorotejia irojocajitaquenerija 1/10, iriguenti jocajiaquenerineca maasano igonorojia.” Pinquenquejerijate iriraquea ishiraerijia, iriguentijiavetaca igonorojia, iriguentijiavetaca aisa ichoviquijianaqueca Averaameni, cotanquitsiquea yojocajiaqueneriqueate. \v 6 Iriraquea Merequisere teequea irioqueate choviquivetemparine Irevi, cotanquitsiquea yaavaqueroquea 1/10 yojocaquenerica Averaameni. Ariqueate icantiri: “Incavintsajamajaquempiquea Aapani Irioshi.” Pinquenquejeja iriguenti cantanquitsi imaica Merequisere iquenquetsatacaaquerigueti Averaameni icantacoqueca Aapani Irioshi incavintsajamajaqueri. \v 7 Irira anaaquerica itsipa, iriotari cantaquerine: “Incavintsajamajaquempiquea Aapani Irioshi”, irootaquequea imaica itsamajatantajitacaroca iriraquea Merequisere yanaaqueriquea Averaameni. \v 8 Iriraquea saserorotejia yojocajiqueneca 1/10 iriguentijia metojanetatsica, cotanquitsiquea itioncacojiquerigueti Merequisere iroguenti iquempetacaajitacari saserorote teeca irimetojaneteji. \v 9 Oraqueate yojocagaranquenerigueti Averaameni 1/10, quempecaquea iriguentica jocagaranquenerica Irevi aisa maasano ichoviquijianaqueca, iriguentijiatari ichoviquijiani Averaameni. \v 10 Oraqueate yoanaquegueti Merequisere itonquivojavajarigueti Averaameni, quempecaquea ariguentica iconoajiacari Averaameni maasano inchoviquijianaqueca, irooriji quempetaca ichoocajiaque itsinoqui Averaameni. \p \v 11 Coramani itioncacotaquerogueti Moishishini Icantacaantaqueca Aapani Irioshi, ocanquequea iriojia peajianquitsine saserorotejia ichoviquijiani Aaronini, ichoviquitanaqueca Irevini. Irirajia saserorotejia itsatacaajiaqueriquea maasano irinetsanajiaquero, cotanquitsiquea teequea iragavejajigueji saserorotejia irogameetsashirentantajigueji. Arimegueti iragavejajiaquerome, aatomequea itioncacojitirime itsipa Saserorote quempetajemparineca Merequisere, aatoca ichoviquiti Aaronini. \v 12 Aritarite inchoocategueti itsipa saserorote teeca inchoviquitanaque Aaronini, onchoocatejate otsipa Incantacaantaqueca Aapani Irioshi irinetsanajiteca inchoocaquenijite itsipa saserorote. \v 13 Iriraquea icantacojitaqueca quempetajarica Merequisere, teequea irio ichoviquini Irevini, itsipaquea choviquitaqueri teeca inchoocatimateji aparo igonoro peanquitsica saserorote amitacotirica ishiraerijia aretarequi. \v 14 Atsajiaquetarite iriraquea Amajirote iriguenti choviquitanaqueriquea Joraa. Irirajiaquea ichoviquijianaqueca Joraa teequea incantajigueriji Moishishini irisaseroroteteja. \v 15 Ariquea maasano ocatica nocantaqueca imaica oconijamajataquequea aquenquejaquerogueti choocaquea imaica itsipa saserorote quempetajarica Merequisere. \v 16 Ipeacagueti saserorote, teequea inquempevetempariji irirajia ocantacotaqueca tioncarentsi cantatsica iriguentijia peanquitsineca saserorotejia ichoviquijiani Aaronini. Irirampani peanquitsica saserorote imaica, choocaquea iragavejane, teequea agavejeriji metojagantsi, irootaquequea ipeantacaca saserorote. \v 17 Icantaqueritarite Aapani Irioshi: \q1 Aviguenti saserorote, pincoguitempanija pisaseroroteguitenija, \q1 quempetajimpiquea Merequisereni.\x + \xo 7:17 \xt Sar. 110.4.\x* \m \v 18 Choocavetaca icantacaantaqueca Aapani Irioshi itioncacaantaqueca coramani, cotanquitsiquea icaratacaapojajiro, teetarite ontampishimajateji, tee agavejamajateji. \v 19 Jero teequeate agavejeji ogameetsashirentanteji. Cotanquitsiquea choocaquea imaica cameetsamajatanquitsica aguijacoshirenqueca piajaroca, irootaquequea aventaventaquempaca anquempejipojempariniji Aapani Irioshi. \p \v 20 Tee incantashitempaji Aapani Irioshi, icantamajataque: “Arimaja oca noncamantempica, naroguentitari Irioshimajaca.” Oraqueate ipejaiavecagueti ichoviquijianaqueca Irevini saserorotejia, teequea incanteji Aapani Irioshi incoquempanijate irisaseroroteguitenija. \v 21 Cotanquitsiquea oraquea ipeacaacarigueti Quirishito saserorote, icantaqueriquea. Choocaquea tioncanquitsica, ocanti: \q1 “Irioquea Majirontamajatatsica cantatsica, aatoquea yamatagatsi, \q1 aatoquea icantashitatigarotsi icanquempica, icanquequea: \q1 ‘Aviguenti saserorote, pincoguitempaniquea pisaseroroteguiteni, \q1 quempetajimpiqueate Merequisereni.’ ”\f + \fr 7:21 \ft Sar. 110.4. Oconoagarantaca iroquetinica paperi iguenquetsatsarequi guiriego tee ontionquempaji acaniqui, “quempetajimpiqueate Merequisereni”. Maasano itioncajiaquero Evereojiaqui 5.6; 7.17.\f* \m \v 22 Irootaquequea ipeantacaca Jesoshi amenamajatajeroneca iroaquerari paaquito\f + \fr 7:22 \ft Oraquea \fk paaquito \ft iroguenti icantamajajitirica itsipa irinetsanamajajitenerica. Ocaticaquea \fk iroaquerari paaquito \ft icantajiacajiquea Aapani Irioshi irishejiajeneri igovaeguisherejia maasano aventajiaquemparineca Meshiantatsica metojaventajiacajica. Ochoocaguetaquequea paaquitopae iroquetinica icanquerica Noeni, otsipa icanquerica Averaameni, otsipa icantajiaquerica ishiraerijia ichoocaquegueti Moishishini, otsipa icanquerica Taavini.\f* onetsanatimenquempaniji, ocaticaquea anaavaetapojajiro iroquetinica. \p \v 23 Iriraquea ichoviquijianaqueca Irevini peajiavetanquitsica saserorotejia icaramirincavaequequea jmm, teetarite inquishometojanejigueji, imetojajiavajiqueate itsipaquea quejejiapojajarica. \v 24 Cotanquitsiquea iriraquea Jesoshi icoguitani yanijaguitini, aatoquea ichoocati quejetimatajemparineca, incoguitempani irisaseroroteguiteni. \v 25 Irootaquequea yagavejantacaca incoquempanijate irishemajataqueneri igovaeguishere maasano aventajiaquemparineca aatonijite icatsimatimentiritsi Aapani Irioshi igovaeguisherejia, icocanitarite ichoocati iquenquetsaventajiaqueriquea nintajianquitsica inquempejipojajempari Aapani Irioshi. \p \v 26 Irootaquequea atsatantajiacarica Jesoshi iriosacanica Asaserorotete Anaantamajatatsica acoacojiacaca. Iriguentiquea Iriomajatatsica, teequea incovaeguishetimatempaji, teequeate impeacaaguishetimatemparoji covaeguisherentsi. Aisa teequea inconoajiguempariji covaeguishejiatsica inquempejiaquempariquea iriatimpajia, aapojajagueti icajemajiri Aapani Irioshi yatsomajanajiri jenoqui ichoocatigueti, yanaacaavajiri yanaantamajataque. \v 27 Teequea ariquea inquempejiguempariji itsipa saserorotejia anaantamajajianquitsica. Iriatimpajia icantacoguitaniquea ijitorejajiguiniriquea Aapani Irioshi viratsipae yojocajiaqueneriquea aatonijite icatsimatimentajiguiritsi icovaeguishejiacagueti, iroompaquea iquejejiaqueneriquea igonorojia. Cotanquitsiquea iriraquea Jesoshi inchiquiojitaquea ipimantaca imetojaventajiacaji iriatimpa. Irooquea imetojimataquegueti aparo, ari iteroncaquero maasano, teequea irinintacojitajeroji irimetojaventajiajaji aisa. \v 28 Oraquea itioncacotanaqueca Moishishini coramani ocanti iriguenti peajianquitsineca saserorotejia anaantamajajianquitsica ichoviquijianaqueca Aaronini. Cotanquitsiquea iriatimpajia tee intampishiteji, caquintejiatarite ijamirincati. Irootaquequea icantantacaca Aapani Irioshi ocoramanitapojajigueti: “Naatimpa naroguenti Irioshimajaca teequea namataguempaji. Iriraquea Irijani incoquempaniquea irisaseroroteguiteni, icocaniquea icomajamajataca teequea incovaeguishetimatempaji.” \c 8 \s1 Jesoshi iriguenti asatecapojanquitsica niganqui onetsanamajaquempaniji iroaquerari paaquito \p \v 1 Jero ocatica imaica nonintamajataque pintsajigue: choocaquea Asaserorotete Anaantamajatatsica notsavetantaqueca. Imaica chooca jenoqui inquitequi isavicaque itincamijempequiqui Oganejencamajatatsica isenampijacari imajirontamentoqui.\x + \xo 8:1 \xt Sar. 110.1.\x* \v 2 Isaserorotetaquequea Taverenacoroqui, oratica Taverenacoromajatatsica ipeacaacaca Amajirote, teequea impeacaajiguemparoji caquinte.\f + \fr 8:2 \ft Oraquea quitsaarentsivanco icantajitica \fk Taverenacoro \ft isaserorotejiavetacagueti coramani, manaquea oquejevecaro ovaantorite \fk Taverenacoromajaca \ft choocatatsica jenoqui inquitequi, iroguentiquea Taverenacoromajaca itsaroventantajitarica Aapani Irioshi. (Pamenero otsapa 5.)\f* \p \v 3 Maasano saserorote anaantamajatanquitsica iroguenti ipeashicariquea saserorote anaantamajatatsica iramaquenerinijite Aapani Irioshi irojocapinijiquenerica, aisa irijitorejajiaquenerinijite viratsipae irojocajiaqueneriquea Aapani Irioshi aatonijite icatsimatimentajiguiritsi igovaeguisherejia irashi iriatimpajia aisa irashijia igonorojia. Ariquea oquejetimotacari aisa iricatica Asaserorotete inintacotimentajiquero onchoocaque irojocajenerica Aapani Irioshi, ipimantatsinotantajaca. \v 4 Icocanime inchoocaqueme ocaniqui quepatsiqui aatomequea ipegame saserorote, choocajiatarite saserorotejia jitorejajiguinirica Aapani Irioshi viratsipae iquempetacaajaroquea itioncacotanaqueca Moishishini. \v 5 Iriatimpajia manaquea yantapinijigui Taverenacoroqui ipeacaajicaca iquempetacaajitacaro icantajiaquerica Aapani Irioshi coramani, manaquea oquejevecaro ovaantorite Taverenacoromajaca inquitequitica. Irootaquequea icantsitancarica Moishishini coramaniqui irooshipojigueti impeacaaquemparo: “Arimajaca pimpeacaamajaquemparoja pinquempetacaamajaquemparojate nocantaguequempica ontaniqui otsempiqui nonigaaguetaquempirogueti.”\x + \xo 8:5 \xt Eeq. 25.40.\x* \v 6 Cotanquitsiquea imaica isaserorotetaquegueti Jesoshi anaavaequero isaserorotetaquegueti iriatimpajia, iriotarite amaqueroca paaquito anaantavaetanquitsica, anaantavaetaquetari icantacaacajica irinetsanaguecajica. \p \v 7 Oganejencamajataquempamegueti iroquetica paaquito, aatomequea inintacojitirome otsipa. \v 8 Cotanquitsiquea Aapani Irioshi teequea irishineventajiguempariji irirajia itioncaqueneca Moishishini, teetarite irinetsanamajateroji icantajiaquerica. Irootaquequea icantantacaca iriatimpa: \q1 “ ‘Oncoramanitapojajegueti nompeacaaquenempari inchoviquijianaqueca Ishiraeri aisa inchoviquijianaqueca Joraa paaquito iroaqueratajatsineca.’ Irootaque icanque Amajirote. \q1 \v 9 ‘Aatoja noquempetacaajarotsi paaquito nocantajiavecarica choviquijianaquerica \q1 nacatsajianajirigueti noguisotojaijairigueti Ejepitoqui, \q1 teetari irinetsanapinijigueroji nocantajiavecarica paaquitoquitica. \q1 Irootarite nopitsocapitsatantanacarica.’ Irootaque icanque Amajirote. \q1 \v 10 ‘Jeroquea paaquito nompeacaajenemparica ishiraerijia oncoramanitapojajegueti.’ Icantiquea Amajirote: \q1 ‘Noamajaqueneri nogantacaantanejia iguenquejanejiaqui, \q1 nontioncantsitenempari ishirejiaqui. \q1 Naroguentiquea irioshiquempaca, \q1 iriojiaquea nashintajiaquempaca. \q1 \v 11 Aatoquea quericaca cantajiritsi igonorojia aisa ijitanepae: Intsishiatsi pintsatavaquerija Amajirote, \q1 maasanotari intsajiaquena, \q1 intsajiaque maasano teeca iranaanteji aisa anaantajiatsica. \q1 \v 12 Nompintsatacojiguempari nompeacotsitajempari igovaeguisherejia, \q1 aatoquea noquenquejajirotsi ipeacaaguishevecaca.’ ”\x + \xo 8:12 \xt Jer. 31.31-34.\x* \m \v 13 Oraqueate icantacoquerogueti Aapani Irioshi ocatica paaquito “iroaquerari”, iroguenti ocanque opijaaro iroquetinica coramanipaequitica. Oraqueate iroquetinica paaquitoquitica opaesatotacovaetanaque, irooshipoji ompeanajempa. \c 9 \s1 Taverenacoro quepatsiquitica aisa otsipa inquitequitica \p \v 1 Oraqueate iroquetica paaquito, iroguentiquea icamanquerica Aapani Irioshi intsatimentajiaqueniji quero incojiaquempani intsarovenquemparigueti aisa impeacaajiaquenemparigueti tsovironaqui quepatsiquitica irashintaquempaca. \v 2 Ipeacaajiacanari quitsaarentsivanco icantajitiro Taverenacoro. Ariquea oticaamorenataca ovagantepojacagueti. Intsompoguiguitepojaquegueti icantajitiro Igovejencarequi irooriji irashi Aapani Irioshi, ochoocatantapojacaro tsivorentsi manaquea ojerenquijerenquiatacotaca, aisa chooca mencotsi itaromaantajitaroca pan ipeacaajicanarica. \v 3 Antaqueronta tsipamorenatapojatsica ochoocaque otsipaguite icantajitica Igovejencamajarequi inatojencatapojacagueti Aapani Irioshi. \v 4 Ochoocaque ashi iroatimpa itaantajitaroca casancavaneri, yapamancajitica cavorejatatsica ooro. Ochoocatsita aisa inchacotanaqui icantajitica \it aareca \it* ashi paaquito\f + \fr 9:4 \ft Ocatica \fk paaquito \ft ocantacoqueca iroguenti yojocaquenerica Aapani Irioshi Moishishini. Pamenero itsavetacojiquerogueti \fk paaquito \ft isavivanaqui otsapaqui 7.22, iro tsatacaaquempirone.\f* yapamanquitsitantajitaro ooroqui. Oraqueate intsompoguiqui inchacotanaquiqui ariquea osavicaque gorintenaqui ipeacaantajicaroquea ooro yoguijaantantajitaroca manaa, otsipatsipaicaro igotiro Aaronini peshiananquitsica, aisa mavite mapicota itioncantacaroca Aapani Irioshi paaquito. \v 5 Oraqueate osavoqui inchacotanaquiqui itsiquirijapinijitirogueti iriraja viratsipae aatonijite icatsimatimentiritsi Aapani Irioshi igovaeguisherejia choviquijianacajica, ariqueate ichoocajiaque mavite irashivantijitete Aapani Irioshi, ipeacaajitaca cavorejatatsica ooro, cantashivanquijiacaquea ishivanquipae. Ipajitacaquea querovipae. Oraniquiqueate oraniqui ariquea icoraquepiniquequea Aapani Irioshi iriatimpa itsirencashimpoquirerejavaequequea. Imaica ariotapoji nocamantajiaquempica, aatoquea noguisotoamajatirotsi maasanopae. \p \v 6 Oraqueate iteroncamajajiaquerogueti ipeacaajiacarogueti maasanopae, iquijaquijaitapinique saserorotejia savincaguiteripaequi isavicaventajiaqueroquea icantaguequeca Aapani Irioshi, cotanquitsiquea iroguenti iquijantapojaca iroquetiguitepojatsica. \v 7 Teequea inquijaquijaitantajiguemparoji otsipaguite intsompoguiremajacaqui. Iriguentiquea quijantaro saserorote anaantamajatanquitsica. Iriatimpa apaniro iquiji apajencaro savincaguiteri ajagantsinipaequi. Aato iquijashita aatogueti yaajatanontanaca iriraja viratsipae aatonijite icatsimatimentiritsi Aapani Irioshi igovaeguishere teeca intsatacojiguempaji iriatimpa aisa igonorojia. \v 8 Iriraquea Ishire Aapani Irioshi iquenquejacaajiacajiroquea maasanopae ocatica cameetsanijite antsajiaqueniji, choocatirajagueti iroquetica Taverenacoro, tequeratatiraja ironigagajiro quero ancojiaquempani anquijantapojempaca Igovejencamajarequi. \v 9 Ocameetsavaeque anquenquejajiaquerojate cameetsanijite antsajiaqueniji maasanopae yojocajiquenerica Aapani Irioshi aisa maasano viratsipae ijitorejajiquenerica teequea iragavejajigueji irishejiaqueroqueate igovaeguisherejia amajiaquenerica Aapani Irioshi aatonijite icatsimajiguiritsi, irootaquequea icantacotantaguitanica omintsaroashirentaguitirini yamenajiaquegueti icovaeguishejiaca. \v 10 Tequeratagueti incoraqueteji Quirishito, icocaniquea iquenquejajiaque iriatimpajia taaca opaji irishecajiguetempaca aisa irimirajiguetempaca teeca incantimentantajiteji, irooca aisa quero incojiaquempani inquivatsinojiaquempagueti, aisa otsipapae itsatacaantajitica tsinotsiquitica. Ocameetsaveca coramani, cotanquitsiquea imaica icantashitatijaaroquea Aapani Irioshi maasanopae. \p \v 11 Jac icoraquequititarite Quirishito ipeaca Asaserorotete anaajiguirica maasano saserorotejia, irisaserorotetacotaquero cameetsaguetanquitsineca.\f + \fr 9:11 \fk irisaserorotetacotaquero cameetsaguetanquitsineca. \ft Chooca mavite otsipa paperi iroquetinica iguenquetsatsarequi guiriego ocanti: “isaserorotetacotaquero cameetsaguetanquitsica”.\f* Ocoramanitapojigueti yatsomajanaja jenoqui iquijantapojaro Itaverenacorotemajaca Aapani Irioshi caavijica anaaque oganejencamajataca, teequea irioquea peacaajiguemparone caquintejia, aisa teequea onchoocateji ocaniqui quepatsiqui. \v 12 Oraqueate iquijapojirogueti Igovejencamajarequi ichoocamajatigueti Aapani Irioshi, teequea irooquea quijacaguerine iriraja caaverapae aisa irijanishigantirenajaniqui caapironcaaripae, iroguentiquea quijacaapojajiri iriraja irashi iriatimpa. Aparoquea iquijapojatigui ashijia maasano ivegaratacotanontajaji aatoniji yashintajiajaji omperashirentajiavetacajica ancoguitempaninijite anchoocajiaje iriatimpaqui. \v 13 Arimajaca ocameetsaveca iriraja caapironcaaripae aisa caaverapae,\x + \xo 9:13 \xt Irev. 16.15-16.\x* aisa intsiquirijaguinatantajiquemparoquea osamamporevaneja orijanishigantirenajaniqui caapironcaaro itaaqueca\x + \xo 9:13 \xt Nm. 19.9, 17-19.\x* cameetsanijite irisaancatsinotimentanajeniji choocagueti pantatsinotanacarica. \v 14 Quempetaca iriraja viratsipae agavejaveca osaancantiquea maasanopae covaetsinotantaguetatsica, iroompate iriraja Quirishito caaviji agavejamajaque osheshirentamajatacaji acovaeguishetacagueti cameetsanijite asavicaventajianaqueroniji maasanopae icantajiacajica Aapani Irioshi anijatsica. Iriraquea Quirishito teequea incovaeguishetimatempaji iriatimpa, ariquea Ishire Aapani Irioshi icocanica ichoocati itampishitacaaqueriquea impimanquempaniji yogameetsashirentantajajica Aapani Irioshi aatonijite omintsaroashirentajaji apeacaaguishejiavecaca aantanacajimeca camorecariqui. \p \v 15 Irootaquequea ipeantacaca Quirishito asatecapojanquitsica niganqui onetsanamajaquempaniji iroaquerari paaquito, cameetsaniji irirajia icajemajiaqueca irashintajiapojemparo inintacaitsicarica caarica teroncajatsi. Imetojaventajiaqueritari yoguipaquijacoventaqueri aatoniji omperaperaashirentajiajari igovaeguisherejia ipeacajaiacaca choocatirajagueti iroquetica paaquito. \p \v 16-17 Pinquenquejerija inchoocategueti aparo caquinte iroompa intioncanaquequea paperi incanquequea taaquea ashintajemparoneca maasanopae yashintaguecaca iriatimpa oncoramanitapojajegueti irimetojanajegueti. Oraqueate aatotagueti imetojitatsi aatotaquea inetsanatsijitaroquea tioncanquitsica, tequeratanica irimetojenica. Cotanquitsiquea oraqueate irimetojanajegueti ariquea iroguenti irinetsanamajajiqueroquea itioncanaqueca. \v 18 Ariqueate oquempetaca coramani iparianacarogueti iroquetica paaquito, teequea ompariguempa tequeratagueti iraashijiteroji iriraja. \v 19 Jero Moishishini iroquetitaquea yapatsajavantamajajiaqueneriquea maasano ishiraerijia icantaguequeca Aapani Irioshi, ariqueate yaaqueroquea imae oveja yajavicamaejitica oquityoncamaetanaque, itsipatacotacaantsitaroquea aisa ochajempequijaniquipae isopo, yojocajatsitaroquea irirajaqui irijanishigantirenajaniqui caapironcaaripae aisa caaverapae iconoajatsitantacaca oja, ariqueate itsiquirijitsitaroquea itioncameshinatantajicaroca paaquito, iroompaquea iquejetacaajiajariquea maasano igonorojia itsiquirijantsijigariquea. \v 20 Ariquea icantajiaqueri: “Ocaticaquea iriraja iroguenti ashi paaquito\f + \fr 9:20 \fk iriraja iroguenti ashi paaquito. \ft Oraquea iriraja irooquea intsatantajitempaca icantavacaajiaca arimaja irinetsanajiaquero tioncanquitsica paaquitoqui.\f* icamantajiaquempica Aapani Irioshi pinetsanataqueca.”\x + \xo 9:20 \xt Eeq. 24.8; Mt. 26.28.\x* \v 21 Ariqueate iquempetsitaroquea Taverenacoro ipeacaacarogueti itsiquirijantsijigaroquea iroatimpa iriraja, ariquea iquempetacaaguecaroquea maasanopae choocatantaguecaroca ininqueca saserorotejia ashi irisaserorotetegueti. \v 22 Aritarite ocanque itioncacotanaqueca Moishishini oraquea iriraja irootaquequea osaancantacaca maasanopae taaca opajitapae covaeguishetanquitsica. Ariqueate iquempejiaca caquinte aatomegueti ichoocatime metojaventirica ochovivincajatanaque iriraja, aatomequea ipeacotsijitarime igovaeguishere.\x + \xo 9:22 \xt Irev. 17.11.\x* \s1 Imetojaque Quirishito cameetsanijite oshetantaquempaca covaeguisherentsi \p \v 23 Ocaniquiquea ocaniqui quepatsiqui ochoocaveca Taverenacoro aisa choocatantaguecaroca intsompoguiqui. Manaquea oquejevecaro iroomajatatsica inquitequitica. Iriraquea saserorote iquijanaque intsompoguiqui, itsiquirijantsiguetaroquea iriraja viratsipae ijitorejancarica cameetsanijite osaancaguetajempa. Cotanquitsiquea oratica inquitequitica ocoacomajacaquea otsipa caavijica anaavaequeroquea iriraja viratsipae. \v 24 Pinquenquejerojate imaica, imetojaventajiacajigueti Quirishito teequea irooquea inquijantempaji Taverenacoro ipeacaacaca caquinte quempevecaroca iroomajatatsica, manaquea iquijantapojajaro inquite ichoocaquegueti Aapani Irioshi iquenquetsatacoventajiapojajaji. \v 25 Aisa teequea inquijeji inquitequi cameetsaniji impimampimantavaequempamequea, inquempequemparimegueti saserorote anaantamajatanquitsica quepatsiquitica iquijapinitajini Igovejencamajarequi Aapani Irioshi ajagantsinipaequi iramacotapinitaqueni iriraja teeca iro irashi. \v 26 Arimegueti onquempetaquempamegueti imaica, irantsipetsipepiniquempamequea iroaqueragueti ipeacaacarogueti Aapani Irioshi quepatsi arejevaeca imaica. Cotanquitsiquea imaica irooshipojajegueti onteroncapojajempagueti ajagantsinipae, aparo icoraquequiti imetojaquitatigui cameetsanijite irishemajajiacajironijite Aapani Irioshi maasanopae agovaeguisherejia impeacomajatajemparoniji. \v 27 Maasanomajaca caquinteguetatsica imetojimaque aparo, iroompaquea incanque Aapani Irioshi queri oanajatsineca inquitequi, aisa queri oananquitsineca camorecariqui. \v 28 Ariqueate iquempetaca Quirishito aparo imetojaquiti imetojaventajiaquitiri caramirincavaetananquitsica caquintejia cameetsaniji iraitsijianaqueriniji igovaeguisherejia. Oncoramanitapojajegueti incoraquetaje aisa, cotanquitsiquea aatoquea irooquea icoraquetashitajatitsi irimetojaventajiajeriqueate covaeguishejiatsica, iroguentiquea incoraquetashitajate iraajiajateriquea maasano oguijajiavajirica. \c 10 \p \v 1 Oraquea itioncacaaquerica Aapani Irioshi Moishishini manaquea oquejevecaro ovaantorijencate intati cameetsaguetatsica coramanivaepojatsineca. Teequea onquejemajatemparoji vaantorijencatacaacaroca, irootaquequea teeca agavejantempaji itioncacotanaqueca Moishishini oganejencashirenteriji quempejiquempejiipojaquerineca Aapani Irioshi ijitorejapinijitaquenerigueti viratsipae ajagantsinipaequi. \v 2 Agavejaquemegueti, incaratacaapojerome ijitorejapiniquerigueti. Irisaancashirentaquerimetari aparo, ari oncaratapojeme, aatomequea iquenquejacotajime: “Choocasacanica nogovaeguishere.” \v 3 Cotanquitsiquea ijitorejapinijiguinirigueti Aapani Irioshi viratsipae icantacoguitani ajagantsinipaequi, irooquea quenquejacaapiniqueriquea choocasacanica igovaeguisherejia. \v 4 Teetarite agavejempaji iriraja caapironcaari aisa caavera oncataroguero covaeguisherentsi. \p \v 5 Irootaquequea, icoraquequitigueti Quirishito ocaniqui isaviji quepatsiqui, icantantacarica Aapani Irioshi: \q1 “Teequea pinintajeji irijitorejajitempiriji viratsipae irooca irojocajitempiji otsipapae iroguishinejantajitempica, \q1 irootari picaquintetsinotacaantaquenaca. \q1 \v 6 Teequea pishineventemparinica viratsipae irampevaneajitaquempirigueti irooca aisa irijitorejimentajiqueneri igoguishere. \q1 \v 7 Ariquea nocanque: ‘Choocana acaniqui, quejetaca itioncacojiquenagueti yampinaicameshinajitaqueca.\f + \fr 10:7 \fk yampinaicameshinajitaqueca. \ft Coramani tequeratagueti intsajiteroji paperi, manaquea itioncantacaro imeshinaqui, yampinaicacotsitantaroquea maviquijite inchaquiji.\f* \q1 Iroguenti nocoraquetashique nonetsanatimenqueroniji pinintaguetica aviatimpa, Aapani Irioshi.’ ”\x + \xo 10:7 \xt Sar. 40.6-8.\x* \m \v 8 Iroquetitaquea icanque: “Teequea pinintajeji irijitorejajitempiriji viratsipae irooca irojocajitempiji otsipapae iroguishinejantajitempica, irooca irampevaneajitaquempirigueti viratsipae irooca aisa irijitorejimentajiqueneri igoguishere, teequea pishineventempariji.” Irooveca icantacaantaqueca Aapani Irioshi irinetsanajitaqueca itioncacaaquerigueti Moishishini. \v 9 Iroompaquea icanque Quirishito: “Choocana acaniqui, iroguenti nocoraquetashique nonetsanatimenqueroniji pinintaguetica aviatimpa.” Yaitsitaroquea iroquetica itsipacarejitsitaro cameetsanijite impiacaantajemparoniji iroaqueratajatsineca. \v 10 Inetsanamajaqueroquea Jesoquirishito maasanopae inintaguetica Aapani Irioshi, ipimantatsinotsita apametojaro manaquea oavaetanaje, irooquea icomajareshirentacaantajiajica. \p \v 11 Irirajiaquea saserorotejia joriojia yoapinique Taverenacoroqui savincaguiteripaequi isaserorotetapinitigueti, yapijipijitapiniqueneri ijitorejajiniri viratsipae, cotanquitsiquea teequea agavejeroji oncatarogueroji covaeguisherentsi. \v 12 Cotanquitsiquea iricampani Quirishito Asaserorotemajate aparoquea ipimantaca imetojaventsijigaro covaeguisherentsijia manaquea oavaetanaje, ariquea isenampijapojajari Aapani Irioshi isavicapojaji itincamijempequiqui. \v 13 Chooca imaica yoguijacotaca iragavejamajaquerigueti Aapani Irioshi maasano catsimajiaquerica, ariquea onquejevequemparo Quirishito irovanquegontatsitempariquea catsimajiavecarica, \v 14 iroorijite aparoquea ipimantacagueti yoganejencashirentacaavaetajiriquea icomajashirentacaajiajica iroganejencashirentaguitempani. \p \v 15 Ariqueate iquempetaca Ishire Aapani Irioshi iriatimpa icantacomajacajiro, iroquetitaquea icanque: \q1 \v 16 “Icanque Majirontamajatatsica: ‘Jero paaquito nonetsanajiaquenerica \q1 oncoramanitapojajegueti avisanajempagueti ajagantsinipae: \q1 Noamajaqueneri nogantacaantanejia ishirejiaqui, \q1 nontioncantsitenempari iguenquejanejiaqui.’ ”\x + \xo 10:16 \xt Jer. 31.33.\x* \m \v 17 Ariquea icantsitaquea aisa: \q1 “Aatoquea noquenquejimatajirotsi maasanopae igovaeguisherejia, \q1 maasanojia ipeacaaguishevaevecaca.”\x + \xo 10:17 \xt Jer. 31.34.\x* \m \v 18 Aritarite impeacomajatanajemparogueti covaeguisherentsi, aatoquea ijitorejimentajitajiro. \s1 Anquempejiquempejiipojajemparija Aapani Irioshi \p \v 19 Irootaquequea, napitsaroventarijiate, aatoca atsaroacaantaro amanapojajiri Aapani Irioshi, iroguentitari quijacaanacajine Igovejencamajarequi iriraja Jesoquirishito. \v 20 Itanarejavoquitajajiro iroaqueravoquitica anijashirentacaantantatsica avisanajeroniji ticaamorenavetatsica, irootarite quempecaroca itsino ipimantatsinoventajiacajigueti.\f + \fr 10:20 \ft Imetojaquegueti Jesoshi opecotarejanaque ticaamorenatanquitsica teemporoqui jocagatsica aatonijite iquijajitiro intsompoguiremajacaqui (Mt. 27.51; Mr. 15.38; Irc. 23.45). Opecotarejanaquegueti iroguenti quempecaro yatsipetsinovaecagueti anquijaquijaitanajeniji ichoocamajatigueti Aapani Irioshi.\f* \v 21 Ariquea ipeapoja asaserorotete anaantamajatatsica, isaseroroteventajiaqueri maasanojia yashintajiacaca Aapani Irioshi. \v 22 Jaameshiatsi anquempejiquempejiipojajempari Aapani Irioshi, iintsija anintamajateja, atsamajaquetarite Iriomajaca aventaventaitantaquemparica, itsiquirijashirentajitacajitarite irisaancacojitajajironijite coguisherentsi chagashirentavecajica, aisa aquivatsinotantajaroquea saancajariqui.\f + \fr 10:22 \fk aquivatsinotantajaroquea saancajariqui. \ft Iquenquejacaajajiro saancajari iquivantajiacaca saserorotejia (Eeq. 29.4) aisa irevitajia coramani iramanerigueti Aapani Irioshi (Nm. 8.6-7). Chooca cantajianquitsica arica ocantacotaquero aisa aviñacajatacaantagueti oguijatacotaquerigueti Quirishito.\f* \v 23 Jaameshiatsi ancoguitempani antampishitashiguiteroni irinetsanataquero maasano atsavetacotanqueca, aatojate asanticotavaji, atsajiaquetari iriratari camancajica: “Nonetsanatacaamajaquempiro”, icocaniquea inetsanamajatiro maasanopae icanqueca. \v 24 Jaame anquenquejamajateroja quero ancoqueroni antampishishirentavacaajiaquempagueti ampintsatantamajataquempaniji, aisa ampeacaimenquemparoniji cameetsaguetatsica. \v 25 Aatoquea avashiantirotsi acapiocapinijiacagueti, choocapaetari quejepiniqueroca ovashiantapinitiroca icapiocagueti, manaqueate aatimpa antampishitavacaajianaquempaqueate. Arimpa agaamajatanaquempa amenavajerogueti irooshipojaji savincaguiteri incoraquetantapojajempaca Amajirote. \p \v 26 Antsamajavequemparogueti iroomajatatsica, cotanquitsiquea avashiantanajerogueti, jatanatsigueti ancovaecovaeguishetanajempa, teequea inchoocatajeji metojaventajeroneca agovaeguishere. \v 27 Iroguentishiatsi choocatanquitsine mintsaroamajacajineca oguijavetavajemparogueti oncatsimatacaantajinishiatsi ompishoncacaantajinishiatsi camorecariqui quichagantemenquimajatatsica, ontaniquiquea interoncapojaquempa maasanojia catsimataquerineca Aapani Irioshi. \v 28 Paesatoniqui icanque Aapani Irioshi quericaca aatoca iquemisantirotsi itioncacotanaqueca Moishishini, choocagueti mavite amenaquerica irooca 3, irimetojajiqueriquea, aatoquea ipintsatacojitajaritsi. \v 29 Yogaamajatanacaquea covaeguishetacotarica Irijanite Aapani Irioshi, oquejevetaca mana yagatigativaequeri intati, icantacoguishetiro iriraja Jesoshi. Oraquea iriraja iroguenti ashi paaquito, osaancashirentavecari iroaqueragueti. Iquejetacagueti mana icantaguishetaqueri Ishire Aapani Irioshi cavintsajajiacajica, caaviji incatsimamajajitaqueriquea. \v 30 Atsamajajiaqueritari iriraquea cantatsica: “Naroguentiquea quenqueventaquerine caquinte. Inchiquiojitaquea naatimpa nonquenquejacaantaque noncatsimajiaqueriquea.”\x + \xo 10:30 \xt Ireo. 32.35.\x* Otsipa tioncanquitsica ocanti: “Iriraquea Amajirote iramenitsijiguempari igaquintejiate incantsitempaquea queri covaeguishetanquitsica.”\x + \xo 10:30 \xt Ireo. 32.36.\x* \v 31 ¡Ocovejencamajataque irajiricantaquegueti Aapani Irioshi anijatsica! \p \v 32 Imaica pinquenquejajiguerojate aviatimpajia coramani iroaqueragueti pitsivoshirentacotapojajigueti patsipetacovaecaquea yashimirintashirentajivequempigueti, arimpaquea pitampishijianaquequeate pitsaroventajianacari teequea povashiantajigueroji. \v 33 Piconoagarantajiaca icaramirincatashivaetanaquempiquea icatsimajitaquempigueti icantaguishetacojiaquempigueti yatsipetacaajitaquempigueti. Aisa oconoacaquea manaquea pisenampijajiavacari papitsaroventarijiate pamenajiaquegueti iquejetacaajitacarigueti iriatimpajia. \v 34 Pipintsatacojiacari isantanatacojitaqueca, aisa yaapitsatsijiquempirogueti pashincaca pishinevaetanacaqueate, pitsajiaquetari choocatarite pashincaca inquitequitica anaavaequeroca, aatotarite oteroncajatsi. \v 35 Irootaquequea pintampishishirentantanaquempaca, aatoquea pitsarogui, pinquejequerogueti imaica irishinetacaavaetavajempi Aapani Irioshi. \v 36 Pinquenavaquero pinetsanatanaquerogueti inintaguetica Aapani Irioshi cameetsanijite paampojajemparoca icantsijiaquempica. \v 37 Aritarite ocanque Itioncacaantaqueca Aapani Irioshi: \q1 “Irooshipojishiatsi incoraquetapoje coraquetanquitsineca. Aatoquea osamani ipeatsi. \q1 \v 38 Iriraquea comajashirentanquitsica incoquempani inchoocaguiteni irooriji yaventaguitarini Aapani Irioshi. \q1 Arigueti impianaje, aatoquea noshineventajaritsi.”\x + \xo 10:38 \xt Avc. 2.3-4.\x* \m \v 39 Cotanquitsiquea aatimpajia teequea anquempejiguempariji pianajatsica oahoaitananquitsineca camorecariqui, iriguentitari aquejetaja aventaguitarinica inchoocatantaguitempanica. \c 11 \s1 Coramanipaequitica aventashirentajiacarica Aapani Irioshi \p \v 1 Oraquea aventashirentacarigueti Aapani Irioshi iroguenti ocanque arimajaca atsamajajiaque inetsanamajatiro icanqueca. Choocatarite oganejencatatsica teeca amenajiavetemparoji imaica, cotanquitsiquea aventashirentaquemparigueti atsajiaque arimaja amenajiapojajero oncoramanitapojajegueti. \v 2 Irootaquequea ishineventantajiacarica Aapani Irioshi irirajia coramanipaequitica, manaquea yamenajiaqueriquea yaventashirentacari itsamajajiaquequea irinetsanamajataqueroquea maasanopae icantaguequeca. \p \v 3 Oraqueate aventashirentajiacarigueti Aapani Irioshi irootaquequea atsatantajiacaca paesatoniqui iroaqueragueti irioquea peacaaguetacaroquea maasanopae quepatsi, inquite aisa maasanopae choocatantaguecaroca. Teequea taaca opaji choocatimatatsineca, cotanquitsiquea icantimaquitiguiquea ariquea ocotanaca ochoocaguetanaque maasanopae. \p \v 4 Pinquenquejerija Averini yaventashirentacarigueti Aapani Irioshi, ijitorejaqueneriquea ivira yojocaqueneri, ariquea ishineventantacarica yamenaqueriquea quempetaca teeca incovaeguishetimatempaji. Iriraquea yojocaquenerica yanaaqueroquea yojocavetacanarica irira Caini.\f + \fr 11:4 \ft Aapani Irioshi teequea irishineventempariji \fk Caini, \ft teequea iraventashirentemparinica iramaquenerime viratsi, iroguenti yaavetanacanari tsoroanquitsica iniganquitejirequi. (Pamenero Jen. 4.3-10.)\f* Imaica imetojavecaquea Averi, cotanquitsiquea ochoocataji iquenquejacojitajiri yaventashirentacarigueti. \p \v 5 Ariqueate iquempetaca Enoconi iriatimpa, yaventashirentacarigueti Aapani Irioshi yatsomajantajitanajarica inquitequi maasanotsino, teequea irimetojeji. Tee irinejajitajeriji irooriji yatsomajanajiri Aapani Irioshi. Aritarite tequeratagueti irantsomajatsinojiteriji, icantacojitaqueriquea irio ishineventaca Aapani Irioshi. \v 6 Cotanquitsiquea Aapani Irioshi aatoquea ishinetantimatatsi intati aatogueti yaventashirentajitari. Taacagueti nintanquitsineca inquempejipojajeri iroquetitaja intsamajaquequea arimaja choocasacanica, aisa intsamajaquequea incavintsajamajajiavaqueriquea maasano coamajaguetajerineca. \p \v 7 Iriraquea Noeni yaventashirentacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea itsavetacotsicarogueti teeca iramenajiteji, omintsaroanaqueri ipeacaantantanacaroca quenajarontsitsantsa icantajitica aareca, aatonijite yojocajajigatsi arejetapojempagueti agamirijaatantapojempaca incani anaaguetanaqueroquea maasanopae quepatsi. Aapojacagueti iquijantanacaca iriatimpa, irijanijiate, imanquigare aisa iraniropae, teequea irojocajajiguempaji. Iquemisanquegueti Noeni yonigaantaqueroquea iquejetacaantajiacaquea quepatsiquitica, iteroncamajatantajiacaca. Irirampani Noeni yaventashirentacarigueti Aapani Irioshi yamenancarica quempetaca teeca incovaeguishetimatempaji. \p \v 8 Ariqueate iquempetaca Averaameni, yaventashirentacariquea Aapani Irioshi, itsaque inetsanamajaqueroquea icanqueca, irootaquequea yoantanacaca icanquerigueti iroanaquequea otsipaqui quepatsi irashinquemparoquea, teequea intsavetempaji querocaca iroanaqueni. \v 9 Yaventashirentacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea iguintenitimotantajiacarica otsipapaequi quepatsi icantacaaquerica Aapani Irioshi irashinquemparoquea, manaquea ichoocatimotantapojaque intati irooriji iquejetaca tequeratatiraja irashintemparoji. Iroguenti ichoocatantapojaca quitsaarentsivanco. Iroompaquea ariquea iquempejiaca Ishaaconi aisa Jacovoni, ariqueate iquempetacaajiacari Aapani Irioshi iriatimpajia icantajiaqueriquea irashintamajaquemparoquea oratica quepatsi. \v 10 Icocani iquempetaca imaica Averaameni irooriji itsamajaque intsipatsipaitajempariquea maasano tsaroventajianquitsineca iriguintenitantapojajemparoquea oganejencatsovironaquiripae quishomajatanquitsica iquenquejacotsitacaca Aapani Irioshi ipeacaajiacanarica. \p \v 11 Ariquea oquempetaca Sarani iroatimpa jac quenquevaromajavetanaja aatometarite ichoocatime irijanite, cotanquitsiquea aventashirentanacariquea Aapani Irioshi, amenaquetari irinetsanamajaqueroquea icanqueroca: “Inchoocaque pirijanite”, irootaquequea ichoocatantacaca. \v 12 Ariqueate iquempetaca iriatimpa Averaameni jac quenquevarimajavetanaja aatomequea irijanintame, cotanquitsiquea irijanintaca, iroompaquea icaramirincavaetanaquequea ichoviquijianaqueca ooqueate teequea iragavejajitajeriji intsajiajeriji, manaqueate iquempemirincavaetanacari impoquiropae irooca aisa impanequi ocaratsapijajaquitica inirojani quentijani. \p \v 13 Maasanojia noquenquetsatacojiaqueca imaica icancani yaventaventashirentajianacari Aapani Irioshi imetojaquegueti. Teequea iramenajiavetanajemparoji irinetsanateroji Aapani Irioshi maasanopae icantajiaquerica, cotanquitsiquea ishineventacotsivaecaro quejetaca yamenacovaequero jmmtacovaeque. Yamenacojiaca ocaticaquea quepatsi teetarite iriguintenimajatemparoji, quempeca iquenaquenavaeque intati. \v 14 Oraqueate iquempejiaquerogueti imaica iro intsatantajitaquempaca icoaguetaquero iriguintenimajatantapojajempaca. \v 15 Iroomegueti inquenquejacojiaquemequea iguepatsite iquenaquenaitantapojacaca, iragavejaqueme iroaroaitanajeme. \v 16 Cotanquitsiquea iroguenti inintajiaquequea otsipa caavijica oganejencavaeca iriguintenitantajiapojajempaca, irootaquequea inquitequitica. Irootaquequea teeca impashiventantempaji Aapani Irioshi icantajiaquegueti: “Iriguenti Nirioshite”, ipeacaajiajanaritari tsovironaquimajapae inconoavacaajiapojajempa. \p \v 17-18 Quempeca coramani ininquegueti Aapani Irioshi iramenanquempari Averaameni icanqueri: “Paanaquerija pirijanite Ishaaco pintaaquenarijate.” Iriatimpa itsavetaca icanquerica Aapani Irioshi: “Iriguentiquea nocantacotsitacaca Ishaaco pinchoviquivaetantanaquempaca”,\x + \xo 11:17-18 \xt Jen. 21.12.\x* cotanquitsiquea yaventashirentanacari, yaantanacarica intaaquerimequeate. \v 19 Itsaque intaaquerigueti Ishaaco iragavejaque Aapani Irioshi irovochantajeri. Aritaque quejetacaquea metojaque iroompa pochatanaji yaavajiri. \p \v 20 Iriraquea Ishaaconi yaventashirentanacari Aapani Irioshi, icantantacarica Jacovoni aisa Esaoni incavintsajamajaqueriquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti.\x + \xo 11:20 \xt Jen. 27.27-29, 39-40.\x* \p \v 21 Iririquea Jacovoni yaventashirentanacari Aapani Irioshi, jero irooshiveca irimetojeme yovajecashitsita igotiquijiroqui itsaroventanacari Aapani Irioshi. Icajemitsitari aisa irijanijiate Jose yamanacoventsitanacariquea incavintsajamajaqueriniji Aapani Irioshi.\x + \xo 11:21 \xt Jen. 47.31–48.20.\x* \p \v 22 Ariqueate iquempetaca Jose iriatimpa yaventashirentacari, irootaquequea irooshipojigueti irimetojanaje itsavetacotsitantacarica inchoviquijianaqueca Ishiraeri, icanque irisotosotoitantanajemparo Ejepito. Iroompaquea icantajianajiri quero incotonquijitajerini.\x + \xo 11:22 \xt Jen. 50.24-25; Eeq. 13.19.\x* \p \v 23 Irirajia irijanintajiacarica Moishishini yaventashirentanacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea itsititantacarica 3 taai iroaqueragueti ivoaque, yamenajiaqueritari igameetsareni teequeate intsaroacaajempariji majirontatsica cantajiavecarica irimetojitavaqueri. \p \v 24 Ariquea iquenquevaritanajigueti Moishishini yaventashirentanacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea teeca irinintantajempaji incantacojiqueri iroguenti irijanintajari irorijanite Paraone. \v 25 Yamenanontantacaca iroguenti intsipatsipaitajempari irashijia Aapani Irioshi yatsipetacaajitacarigueti, teetari irininteji irishinevenquemparo coguisherentsi shinetacaanirotaquemparimeca taampinaca avisanaque. \v 26 Aisa yamenaque caaviji anaaque ocameetsavaeque irantsipeventavaequempariquea Quirishito, anaavaequeroquea irashinquemparogueti maasanopae choocaguetatsica Ejepitoqui. Iroguentiquea yoguijacotaca incavintsajaqueriquea Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti. \p \v 27 Yaventashirentanacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea yovashiantantanacaroca Ejepito, caarica itsaroacaantantari majirontatsica icatsimaquerigueti, manaquea iquenavaquero quejecaquea yamenaqueri irira Teeca Iramenajiteji. \v 28 Yaventashirentanacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea choocatirajagueti Ejepitoqui ipariantanacaroca icantajitica Paashicoa, icamantajiaqueri igonorojia irinetsanatavaquero icanquerica Aapani Irioshi, itsiquirijantaguetacaroca iriraja ovoapaequi osotomorotapojacagueti itsovironaquitepaequi, cameetsanijite incoraquequegueti irashivantite metojajiaquerineca iriquetica voapojatsica, aatoquea imetojitajiguiri irijanijiate ishiraerijia. \p \v 29 Aisa irirajia ishiraerijia yaventashirentajianacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea ocaranarejajatantanacaca niganquija Quentijani Quityoncajaro oroguitetantanacaca isaquiritsaejianaquequea imontemonteitanacaroquea intatiqueroqui. Cotanquitsiquea iroompaquea iquejejiavepojacaquea igoaretajiate Ejepitoquitica patimajiavecarica, ariqueate ocotanaca oquejetanajaquea aisa, yojocajajiacaqueate maasano. \p \v 30 Irirajia ishiraerijia yaventashirentajianacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea otaromaquirejantanacaca otantotantavetacaca Jerico, yanquitsaepinijiacarogueti 7 savincaguiteri. \p \v 31 Oraquea Iraava icotapinijiavetaca yoashitapinijiguiro, cotanquitsiquea aventashirentsitajari Irioshimajaca, irootaquequea icoraquejiaquegueti ishiraerijia amenanontantajiatsica aahaitantavacarica cameetsa, teeca irimetojantajitemparoji iteroncajitaquerigueti teeca inquemisantajigueriji Aapani Irioshi. \p \v 32 ¿Queri itsipa nontsavetantajiaqueca? Aatoquea nagavejitsi notsitacacovaetiritsi maasano quejejiacarica Jereonini, Varaconi, Sasonquini, Jepeteni, Taavini, Samoirini aisa itsipajia tsavetantajiatsicani. \v 33 Iriatimpajia yaventashirentanacariquea Aapani Irioshi, irootaquequea yagavejacaantajiacarica. Iconoagarantajiaca yashimirintajiacari guinteninintsipaequitica, ariquea yagavejajiaqueri. Iconoagarantajiaca yagavejacaaqueri irinetsanatimentajiaquerinijite igonorojia iriguintenijiaquempaniji cameetsa, aisa yamenacojiaqueroquea icamantajiaquerica Aapani Irioshi irinetsanatacotsitantaquenemparica. Itsipajia yamimicacaajiacari ajitsipae. \v 34 Itsipajia yanaajiaquero paamari osamimincavaevetacagueti. Itsipajia inintajivecaqueate irimetojantajiaquemparime tsaampitsantsameniro. Itsipajia yojoquijijianacaqueate teequea intampishijiajeji, cotanquitsiquea yogueshijiajiriquea Aapani Irioshi itampishitacaajiajiri. Itsipajia teequea intampishijiavetempaji, cotanquitsiquea oraqueate itampishitacaajiaquerigueti Aapani Irioshi irootarite itampishitantajianacaca, yashimirintajiacarigueti catsimajiaquerica yagavejajiaqueriquea yoguishiantajiacarica maasano. \v 35 Oconoagarantajiaca manquigarentsijia aventashirentanacarigueti Aapani Irioshi itancoretancoreitantanajaca ometojacovecagueti. Itsipapae manaquea yatsipetacaajivecari, icantajivecari iroguipaquijajitajeri aatogueti itsaroventajiajaritsi Aapani Irioshi, cotanquitsiquea teequea irovashiantajigueroji, itsajiaquetari aatogueti yovashiantajiguiro intancoretancoreitanaje oncoramanitapojajegueti iroaroaitanajequea ichoocatigueti Aapani Irioshi, anaavaetaqueroquea intancorejanirovetanajempagueti teeca intsaroventajiguempariji. \v 36 Iconoagarantajiaca itsipajia yatsipetacovaeca icantaguishejiaquerigueti ishirontimentajiacarigueti, ipasapasataquerigueti. Itsipapae iroguenti yoishotantajicariquea cavorejatsari isantanatacotsijitariquea. \v 37 Iconoagarantaca imetojaqueri itsinatsinatantavaecari mapi, itsipapae manaquea iquitencaqueri mavicotate serochoqui. Itsipapae iroguenti imetojantajicari tsaampitsantsameniro. Itsipapae manaqueate ishiashiavaeguitani, iriguenti iquitsaajiaca ovejameshina aisa caaverameshina, teequea irashintimatempaji. Yatsipevaeca icoguitejacovaeca, aisa yatsanajivaecari icatsimacatsimatashijivaecari. \v 38 Ishiapitsajianacari catsimajiaquerica yoayoaivaetanaquequea oquitamampororoitapojaquegueti irooca aisa otsempitapojacagueti. Itsitijiaca imperitamoroqui aisa omoroguecagueti quepatsi. Irirajiaquea quempejianquitsica imaica caaviji yanaavaetaquequea icameetsavaejiaque, yanaajiaqueriquea itsipajia quepatsiquitica. \p \v 39 Iriraquea Aapani Irioshi ishineventajiacariquea yamenajiaquerigueti yaventashirentajiacariquea, cotanquitsiquea imetojajiaquegueti tequerataquea iramenajigueroji maasanopae icantacaajiaquerica Aapani Irioshi. \v 40 Yamenaquequea iriatimpa caaviji anaaque ocameetsavaeque intsipatsipaitacaji aatimpajia tsaroventajiaquemparineca Quirishito oncoramanitapojajegueti, incomajashirentacaamajajiacaji aatimpajia maasano. \c 12 \s1 Jaame amenashirentaguiterini Jesoshi ashirequi \p \v 1 Imaica atsajiaque icaramirincavaequequea coramanipaequitica quejetaca notsavetacotsitacaca nigaantajiaqueroca arimaja yaventashirentajiacari Aapani Irioshi, yanquitacojiacajiquea, quempetacaquea amenajiguerica shiashiavijijiatsica iramenantajitaquemparica queri shiamajatatsica, iroosacanica jaameshiatsi ovashiantamajatanaqueroja maasanopae tenatavacajineca aisa coguisherentsijia avironcajiavacajineca, jaameshiatsi anquenavaquero ashiaguiteni ampampiavoquimajatanaquero inintacaajitacajica. \v 2 Jaameshiatsi amenashirentacomajajianaqueriquea Jesoshi pariacajaiacajiroca atsaroventantanacarica aisa irio teroncacajaiacajirone antsaroventantamajatanaquemparica. Iriatimpa itsatsitacaro irishinevaepojajempa, irootaquequea yatsipevaetancaroca coroshi, teequea oguipashiventajeriji irimetojantajitemparogueti, iroompaquea isenampijapojajari Aapani Irioshi imajirontagueti imajirontamentoqui, isavicapojajiquea itincamijempequiqui.\f + \fr 12:2 \fk itincamijempequiqui. \ft Oraquea itincamijempequi, irootaque yamejiaca coramani iroguisavicaqueri ishineventamajatacaca.\f* \p \v 3 Pinquenquejajiguerija iriatimpa atsipetacojiacarica covaeguishejiatsica catsimacatsimavaequerica, aatonijite pimagoshirentapojitsi, aatonijite pishimampojancamajatanaca povashiantajiguirotsi maasano. \v 4 Tequeratatirajatari osotoajatacaitempiro piriraja pashimirintajencatacarogueti coguisherentsi. \v 5 Pipeacojianajaro quenquetsatsarentsimajaca tampishishirentacaajiaquempica ipejaiquempigueti irijanijiate, ocanquetari: \q1 “Irijani, aatoja pimanintavaquerotsija incantomajaquempigueti Majirontamajatatsica, \q1 aisa aatoquea pishimampojancamajatanaca incantimentajempirogueti pipeacaaguishevecaca, \q1 \v 6 iroorijite Majirontamajatatsica icantomajajiguiriquea ivintsarejia, \q1 aisa icatsimatimentajiguiriquea igovaeguishere maasano ipejaiavajica irijanijiate.”\x + \xo 12:6 \xt Tsa. 3.11-12.\x* \p \v 7 Incantomajaquempigueti Aapani Irioshi manaquea pantsipetacotavaquemparo, manatari ipeajiaquempi irijanijiate icantomajimentantajiaquempiroca. ¿Choocampate chaajaniquiri teeca incantomajeriji iriri? \v 8 Ariqueate iquempetaca Aapani Irioshi iriatimpa icantomajajiguiriquea maasano ipeamajaqueca irijanijiate. Aatogueti icantomajajiguimpitsi, teequea impeamajatempiji irijanijiate, quempetacaquea itsipaquea irijaninquempica. \v 9 Quempetacaquea chaajaniquitirajajigueti icantomajajiacajigueti irijanintajiacajica, manaquea amativicanaquequea amenacotanaqueritari cameetsani, iriompate Irijanintashirentajiacajica caaviji amativicajianaque incantomajajiacajigueti cameetsanijite ancoquempani anchoocajiaje iriatimpaqui. \v 10 Iriraquea irijanintajiacajica icantomajajiacaji aparopae ajagantsinipaequi queroca yamenaqueca cameetsatatsica, cotanquitsiquea iriraquea Aapani Irioshi icantomajajiacaji cameetsanijite ancomajamajajiaquempinijite anquempetantajianaquemparica iriatimpa yoganejencamajatagueti. \v 11 Arimajacaquea teequea ashineventemparoji icantomajacantomajajitacajigueti, ogatsireni, oshimampojancacaanacaji, cotanquitsiquea anquenquejacomajajiaquerogueti quero ococani icantomajantajitacajica, antsamajaquero itsatacaajiacajica, manaquea ancomajamajajianaquempaquea aatoca ashoshoguitetanta manaquea ashinevaetanaquempa. \s1 Shoshoh pipomatsatirotsishiatsi icavintsajamajaquempigueti Aapani Irioshi \p \v 12 Irootaquequea noncantantaquempica pintampishitacaanajero patsancovacore aisa pisorocagueretore.\f + \fr 12:12 \fk pintampishitacaanajero patsancovacore aisa pisorocagueretore. \ft Manatarite iquejetacaacotacaro teeca intampishitashiteroji inintaguetica Aapani Irioshi.\f* \v 13 Pimpeacaaquempa pampavoquitanquitsica pinquenantaquempaca\f + \fr 12:13 \fk Pimpeacaaquempa pampavoquitanquitsica pinquenantaquempaca. \ft Iroguentiquea iquejetacaacotaca incanquerigueti: “Pincomajamajajiguempajate aatonijite povashiantacaguiritsi papitsaroventarite teemajaca intampishiteji.”\f* aatonijite itacosatsi magotsari, mananijite impeanajempa. \p \v 14 Cameetsajate paavacaanaquempajate, aatoja picatsimatavacaanacatsijate, aisa pincomajamajajiaquempaja, aatotarite yamenimajiguiritsi Amajirote teeca incomajamajajiguempaji. \v 15 Pinquempoguijavacaajiaquempaja aatoniji ichoocatitsi pomatsataqueroneca icavintsajaquerigueti Aapani Irioshi, aisa aatoja pisemaneguintavacagatsija, inchiquiojita oquejetarotsi quepishishitsaquiro ontsoroguegueti, iroompaquea pincatsimatavacaajiaquempa, iraajencatsijiavaquempiro caramirincajiatsica. \v 16 Shoshoh poashijiguirotsijate manquigarentsi teeca irooquea pashi, aisa aatojate piquempejigaritsija Esaoni coramani, teequea inquenquejerinicate Aapani Irioshi icavintsajamajavecarigueti. Pitsajiaquequea aavetarigueti itase yamanitsivetariquea apatacoro isheca iriguentijeguite ichoviqui, cotanquitsiquea iriatimpa icanqueri ininque inquejetajemparija quempetaca iriguentica iriquetica voapojatsi cameetsanijite irionijite ashinquempariniji oncoramanitapojajegueti maasanopae irojocaquenerica iriri pariapojatsica. Iroompaquea icanque Esaoni: “Iintsija cameetsavaeque”, iroorijite irooshipojaque aguerime itase.\x + \xo 12:16 \xt Jen. 25.29-34.\x* \v 17 Ariqueate inintavetaja inquempetajempaquea iroaqueragueti tequeratagueti inquejetempariji iriguentijeguite, cotanquitsiquea teequea iragavejajempaji incantashitatiajemparoquea icanquerica. Iraitsivetanacaqueate, cotanquitsiquea querocampate incotajempani, ipomatsaqueroquea.\x + \xo 12:17 \xt Jen. 27.30-40.\x* \p \v 18 Aviatimpajia teequea pinquempejiguempariji choviquijianaquempica oahoaitananquitsica coramani otsempiqui Shinaiqui yagavejajiquero impamijiquero. Iriatimpajia iroguenti yamenajiavaqueroquea osamimicatsempitanaquegueti, opitsecasecantajencavaetanaquequea ocanca, ochovigaguitevaetanaquequea jeoc jeoc jeoc jeoc. \v 19 Iquemajiavaqueroquea tivorentsi itivojiqueroquea. Ariquea iquemajiaquerigueti Aapani Irioshi iquenquetsatacaaquerigueti, ariquea icojianaca itsaroajianaque, icantantajiacarica Moishishini: “Iintsishiatsi aatojate iquenquetsatacaajajitsi.” \v 20 Iquempetantajiacaroca imaica itsaroantajianacaca irooriji icantajiaqueri Aapani Irioshi: “Incoraquetimaquegueti taaca ipajita incatiaquemparogueti ocatica otsempi nochoocatantacaca pintsinatsinavaequeriquea irooca pinquentajiaqueri, pimetojitempariquea, irioca viratsi aisa caquinte.”\x + \xo 12:20 \xt Eeq. 19.12-13.\x* \v 21 ¡Ooshiatsi ocovejencavaequequea yamenajiaqueca! Icantantacaca Moishishini: “Notsaroamajatanaque nocanca nompioncavaetanacaqueate.”\x + \xo 12:21 \xt Ireo. 9.19.\x* \p \v 22 Cotanquitsiquea aviatimpajia quempetaca jac arejevaetapojajimpiquea Shionetsempiqui, Jerosaremajacaqui inquitequitica, irootaquequea ichoocatantacaca Aapani Irioshi anijatsica. Piquempejitacopojajari irashivantijitete icaramirincavaequequea icanca itsaroventajiacariquea Aapani Irioshi. \v 23 Pitsipatsipaitapojajari maasano irijanijiate Aapani Irioshi tioncacojianquitsica inquitequi, iquejetacaajiajari iriquetica voatsi.\f + \fr 12:23 \ft Iriraquea \fk iriquetica voatsi \ft iriguentiquea ashintamajatajemparone yashintaguecaca iriri.\f* Aisa pitsipatsipaitapojajari Aapani Irioshi amenajiguirica maasano caquintejia, irio cantatsica queri comajamajatatsica aisa queri teeca incomajamajatempaji. Ariqueate pitsipatsipaitacariquea ishirejia comajarijia yogameetsashirentajitajica. \v 24 Aisa pitsipatsipaitapojajari Jesoshi asatecapojanquitsica niganqui onetsanamajaquempaniji iroaquerari paaquito, irootarite iriraja iriatimpa itsiquirijaventajitaquempica. Oraquea ocantacoqueca anaavaequeroquea ocantacoqueca iriraja Averini.\f + \fr 12:24 \fk ocantacoqueca. \ft Oraticaquea iriraja Averini iroguenti ocantacoque incatsimatimenqueri Aapani Irioshi metojantatsica aisa itsipajia covaeguisherijia. (Pamenero Jen. 4.10.) Orampani iriraja Jesoshi chovivincajatananquitsica imetojaventajiacajigueti, iroguenti ocantacoque irishetajeneri igovaeguisherejia maasanojia aventaventaitanajemparineca. Irootaquequea anaavaetantacaroca. (Pamenero Ev. 9.12; 10.19; Cor. 1.20; 1 Jn. 1.7.)\f* \p \v 25 Iroosacanica imaica pipigatsataritsi Aapani Irioshi quenquetsatacaajiaquempica imaica. Coramani teequea iragavejajigueji irishiapitsatanaqueri pigatsajiavecarica icantajiavecarigueti acaniqui quepatsiqui. Aatimpajia ¿arimpate agavejaque ashiapitsatanaqueri ampigatsajiaquemparigueti inquitequitica cantajiacajica: “Shoshoh”? \v 26 Oraqueate iquenquetsatacaaquerigueti Aapani Irioshi coramani imoguecanaqueroquea quepatsi, cotanquitsiquea imaica icanque: “Apanivani nomoguecajeta, cotanquitsiquea aatoquea aparo quepatsi, nonquejetsitemparoquea aisa inquite.”\x + \xo 12:26 \xt Ajeo. 2.6.\x* \v 27 Icanquegueti “apanivani”, iroguenti oncanque impishoncaguetajero maasanopae ipeacaaguecaca agavejanquitsica omogueque, irooquea choocatajatsine caarica moguecatsi oncoquempanica onchoocaque. \v 28 Oncoramanivaetapojajegueti ariqueate ancoquempani anchoocataje ontaniqui amenajiaqueroquea caarica moguecatsi caarica teroncatsi, antsipatsipaitajempari Aapani Irioshi imajirontagueti. Iintsija imaica ancantajigueri: “Ariotesaa.” Antsaroacaajiaquempari antsaroventajiaquemparigueti, ancantajigueri: “Caaviji poganejencamajata”, irootaquetari ishineventacaca iriatimpa. \v 29 Iriratarite Arioshimajate iquejecaroquea samimicatsantsajencaro teronquiroca maasano otaaqueca.\x + \xo 12:29 \xt Ireo. 4.24; 9.3; Mt. 3.12; 2 Ts. 1.7-8.\x* \c 13 \s1 Quero ancojiaquempani cameetsanijite irishineventajiacajinijite Aapani Irioshi \p \v 1 Pincoquempanija pimpintsaguitemparini papitsaroventarijiateni. \v 2 Incoraquejiaquegueti papicaquinteteni incoguitejacojiaquempagueti querocaca irimaajiapojaqueni, aviatimpajia paajiavaquerijate pitsovironaquitequi pincavintsajitempariquea. Ichoocagarantajiaquetari itsipa teequea intsajigueji iriguenti yaajiavaquequea irashivantijitete Aapani Irioshi.\x + \xo 13:2 \xt Jen. 18.1-8; 19.1-3; Irm. 12.13; 1 Pe. 4.9.\x* \v 3 Pinquenquejacojiguerija isantanatacojitaqueca quempeni pitsipatajari isantanatacojitaquempiquea. Pinquenquejacojiguerija aisa yatsipetacaajitacaca quempeca aviguentijiaca atsipetsipeitanquitsi. \p \v 4 Pincomajamajajianaquempaqueate, apaniroqueate poanaquero pimanquigare, aatojate pinintitsi otsipa. Ariquea pinquejejiaquempa aviatimpajia manquigarentsijia apaniroquea poanaqueri manquigatimpica. Incatsimatimentajiaqueritari Aapani Irioshi quericaca teeca irampanironteroji imanquigare, iriguentijiaca aisa oashijiguiroca manquigarentsi teeca irooquea imanquigare. Ariquea inquejejiaquemparoquea Aapani Irioshi manquigarentsijia oashitirica itsipa shirampari. \v 5 Aatoquea pishineventamajajigaritsi imentaqui pincaraquisequivaequeri. Taaca opajitapae pashincaca pishinejiaquempaquea, icanquetarite Aapani Irioshi: \q1 “Aatoquea notsinampirejimpitsi, \q1 aatoquea novashiantimatimpitsi.”\x + \xo 13:5 \xt Ireo. 1.6, 8; Jos. 1.5; Pp. 4.11-13.\x* \p \v 6 Irootaquequea aatoca atsaroantamajata ancantantajiaquempaca: \q1 “Iriraquea Nomajirote irio amiquenaca, aatoquea notsaroguitsi. \q1 ¿Querocaca incojiavetaquenani caquintejia?”\x + \xo 13:6 \xt Sar. 118.6-7.\x* \p \v 7 Pinquenquejajerija jivajiguimpica tsatacaajiaquempica Iguenquetsatsare Aapani Irioshi, pamenajiaqueriquea quero icojiacani iriatimpajia, taa opaji sotoananquitsineca, ariquea pinquempequempeitanaquemparija yaventashirentamajacarigueti Quirishito. \v 8 Iriraquea Jesoquirishito teequea incantashitatiguempaji, icocani iquejetaca coramani, arejevaeca imaica, ariquea incoguitempani inquejeguitempani. \v 9 Aatojate poguijatacotirotsi itsatacaantamampeajitica teeca onquejetemparoji Quenquetsatsarentsimajaca. Oganejencavaetaca ontampishishirentajiacaji igavintsajare Aapani Irioshi. Aatoquea iro tampishishirentaji ashecaquempaca irooca antiquempagueti. Maasano quejetaroca, aato amishirentaji. \p \v 10 Choocaquea ashijia aatimpa aretarete\f + \fr 13:10 \fk aretarete. \ft Icanquegueti aretarete manaqueate oquenquejacaacajiro coroshi imetojantacaca Jesoshi, itsicarejanajiro iroquetica paaquito. Anquenquejacotajerigueti ashecatajemparogueti pan cantacoqueroca itsino, oquejevecaquea ashecatacotaquemparo aretarequi. Irirajiaquea ogantagatirajagueti iquenquejacotiro iroquetica paaquito aato yagaveja ishecatacotaro iroaqueratica paaquito.\f* imetojajitaquerigueti metojavencajica. Oraticaquea teequeate iragavejeji irishecatacotsitemparo saserorotevetanquitsica Taverenacoroqui iroquetinica. \v 11 Iriraquea saserorote anaantamajatanquitsica iroguenti yaajatapinijiaqueroquea iriraja viratsipae Igovejencamajarequi Aapani Irioshi intsompoguiremajacaqui Taverenacoroqui cameetsanijite oshequempanijite covaeguisherentsi, cotanquitsiquea oraquea itsinopae manaquea itajaiqueroquea osotsiquivaepojaquegueti iguintenijiacagueti. \v 12 Ariqueate iquejetaca Jesoshi iriatimpa, manaquea yaajitanaqueriquea osotsiquivaepojaquegueti iguintenijiacagueti isotoacaitsitanacari osotomoroqui, ariquea yatsipevaetaca imetojaque cameetsanijite irogameetsashirentantajajironijite iriraja. \v 13 Irootaquequea noncantantajiaquempica imaica, jaame ovashiantaguetanaqueroquea maasanopae aventajiacaca paesatoniquitica, oahoaitashitanaqueri Jesoshi, onquejetaquempaquea oahoaitashitanaqueri osotsiquivaepojaquegueti, aatoja atsaroacagaro intsojencajitacaji quejetaca itsojencajiaqueri iriatimpa. \v 14 Ocaniquitarite quepatsiqui tee onchoocatenica aguintenitantajiaquempaca ococanica ochoocati, manaqueate oguijacojiacaroquea guinteninintsimajaca irojocajiacajica Aapani Irioshi oncoramanitapojajegueti. \p \v 15 Aatimpajia atsaroventajiacari Jesoshi, irootaquequea noncantantajiaquempica jaameshia ashineventajiguempari Aapani Irioshi ancantajiaqueri: “Caaviji poganejencamajataca.” Irootaquequea quejevecaroca yojocajitinirica aretarequi. Irooquea sotoantanaquemparoneca itseraqui cantatsica: “Irio Nomajiromajate Jesoshi.” \v 16 Aisa aatoja pipeacojigaro pantaguetaqueja cameetsaguetatsica, pamitacotavacaaquempaquea pincavintsajavacaaquempa, irootaquequea ishineventacaca Aapani Irioshi quejevecaroca yojocajitinirica aretarequi. \p \v 17 Pinquemisantajiguerija jivajiguirica tsaroventajiatsica, aatoja pipigatsajigari. Icocanitari iquempoguijashirentajiaquempi, itsajiaque oncoramanitapojajegueti incatiimojiaqueriquea Aapani Irioshi incamanqueriquea quero icojiaquempini iquempoguijajiguimpigueti. Pinquemisantajigueri irishinetimentaquempanijite irinetsanaquerogueti, aatonijite otenatiri. Ontenavaequerigueti, aato amishirentimpi aviatimpa. \p \v 18 Pamanacoventajiguenaja. Notsamajajiaque tee onchoocatajeji chagashirentajenaneca, nonintajiaquetari noncoguitempani noncomajatimenquemparo maasano. \v 19 Nonintamajaque pamanajiaqueriquea Aapani Irioshi cameetsanijite taampinanijite namenajiajempiniji nontsipajiajempiniji. \s1 Iteroncapojaqueroquea tioncaqueroca \p \v 20 Iriraquea Aapani Irioshi iriguenti choocatacaajiacajica cameetsa aatoniji ashoshoguiteta, aisa iriguenti vochantajiri Amajirote Jesoshi quempoguijamajacajica aatimpajia irovejajiate. Iroguenti ivochatantajarica iriraja ashi paaquito coguitatsineca. \v 21 Imaica noninque Aapani Irioshi iragavejacaantaquempiro maasanopae cameetsaguetatsica pinetsanatimenqueroniji inintaguetica. Aisa noninque intampishishirentacaamajajiacaji cameetsanijite ancomajamajajiaquempaniji ashinetacaajiaquempariniji, iriguenti iragavejacaantajiacaji Jesoquirishito. Ancoguitempanijate ancantacoguiterini Quirishito: “¡Caavijisano poganejencamajata!” Ari oncoquempa. \p \v 22 Napitsaroventarijiateni, noninque pampatsajavantamajatavaqueroja ocatica notioncajiaquempica, aato piperatsitavaquenaro notampishitacaaquempigueti, capichatsajeaniquitari. \v 23 Imaica noncamanquempiquea iriraquea apitsaroventarite Timoteo jac isantanatacorejajitajiri. Incoraquetajegueti taampina, nontsipatajempari noajiaquite namenajiajatempi. \v 24 Pincantajiguerija maasano jivajiguimpica aisa maasano yashintajiacaca Aapani Irioshi, noninque inquemacojiajenaja choocana noquenquejacojiajiri. Ariquea iquempejiaca irirajia Itariaquitica inintajiaque pinquemacojiajeri chooca iquenquejacojiaquempiquea. \p \v 25 Imaica noninque maasano aviatimpajia incavintsajamajajiaquempiquea Aapani Irioshi.