\id JHN - Chung \ide UTF-8 \h Jɔn \toc1 Ntum wi ndzɔŋni wə wi kɔ kɔm Jisɔs si Jɔn nì nyaka \toc2 Jɔn \toc3 Jɔn \mt2 Ntum wi ndzɔŋni wə wi kɔ kɔm Jisɔs si \mt1 Jɔn \mt2 nì nyaka \imt1 Gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Jɔn kələ mə \ip Ntum wi ndzɔŋni wələ Jɔn nì nyaka kɔ i chusi a Jisɔs kɔ Ja yi Nyɔ yə yi nì kɔ i kin'yisi wə, yi kaŋa kə kiŋgɔksi, a num yi yə yi nì fiəni chu mi wiwɔm. Kiŋwakti kələ mwi dzakaki a ntum wi ndzɔŋni wələ kɔ num bə nì nyaka ka bəni bə̀ bɔ faki ki bi bûm a Jisɔs kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka, a num wi waiŋ Nyɔ, a bɔ ka jîə shɔ́m i wi wə, ma bɔ ni kwati nɔni kə ki bi tsə ka kə (20:31). \ip Gia yə Jɔn nyaka i kiŋwakti kələ mə fiəni nyaka chukuli kɔ kɔm kinya kə ki kɔ nɔni kə ki bi tsə kaa kə, yi num kɔm Klistus. Kinya kələ kɔ mbum bi Nyɔ biə bi yisi i liə, bi num i bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ bum a Jisɔs kɔ dzəh yi Nyɔ, wi num ŋkɔŋ, wi num nɔni. Dzəh yidɔkɔ yə Jɔn nì nyaka kiŋwakti kələ yɛiŋ lansi kɔ chi chi kɔ i chusiki si Jisɔs nì dzɔki gia yə bəni kiəki i nɔni kələ mə i lani si gia yi kiŋ'waka kɔ. \iot Kifwu ki gia kə ki kɔ i Kiŋwakti kələ mə \io 1:1-18 Kin'yisi kɔm Ja yə yi nì fiəni chu mi wiwɔm \io 1:19-51 Kɔm Jɔn Julibɔkɔ bəh bwa bə mbaŋ bə Jisɔs bə ninshiŋ \io 2:1–12:50 Kɔm si Jisɔs nì nyaniki fəki nɔm wi \io 13:1–19:42 Kɔm kaŋ yi Jisɔs yi kiŋgɔksi i Jɛlusalɛm bəh i kɔmsiki fɛiŋ \io 20:1-31 Kɔm si Bah Jisɔs nì dza i kpi mə, chusi gwu i bəni bu \io 21:1-25 Kiŋgɔksi: Jisɔs chusi gwu i bwa bu bə mbaŋ i Galili \c 1 \s1 Ja fiəni chu mi wiwɔm \p \v 1 I kin'yisi wə a nì kɔ num Ja si num lɔ. Ja yiwɔ nì kɔ bəh Nyɔ, Ja yiwɔ num Nyɔ. \v 2 Wi nì kɔ wi si num lɔ i kin'yisi wə bəh Nyɔ. \v 3 Nyɔ nì maa biɛiŋ bichi tsə i kaŋ yi wə. Fiɛŋ fidɔkɔ kɔkə na fimu fiə Nyɔ nì maa wi kɔbi. \v 4 I wi mə kɔ nɔni, ayaka nɔni kələ num baiŋni i bəni wə. \v 5 Baiŋni biwɔ baiŋki i jisi wə, ayaka jisi biwɔ kɔbi i nyumsi bi.\f + \fr 1:5 \fr*\ft Na yaka, jisi biwɔ kɔbi i kiə wi.\ft*\f* \p \v 6 Mi widɔkɔ nì kɔlə wə Nyɔ nì faaŋ, yɛli wi num Jɔn. \v 7 Wi nì dzə i dzaka kɔm baiŋni, bəh i beeŋ nsaka wi baiŋni biwɔ, ka wi fə bəni bəchi bi jîə shɔ́m i baiŋni biwɔ wə. \v 8 Jɔn mwi nì kɔkə baiŋni biwɔ. Wi nì dzə a beeŋ nsaka i baiŋni biwɔ. \v 9 Baiŋni bi ŋkɔŋ biwɔ biə bi chusiki baiŋni i bəni bəchi nì dzəki lə i mbi wələ mə. \p \v 10 Wi nì kɔlə i mbi wələ mə, mbi wələ num Nyɔ nì maa tsə i kaŋ yi wə, ayakalə bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ nəki kiə kə wi. \v 11 Wi nì dzə i mbu, ayaka bɔ nəki dzɔ kə wi. \v 12 Ayakalə, bəni bəchi bə̀ bɔ nì dzɔ wi, jiə shɔm i yɛli wi wə, wi nya ŋga i bɔ a bɔ nûmki bwa bə Nyɔ. \v 13 Ayaka bwa bə Nyɔ bələ kɔkə bə̀ bə bwɔ biəli mwa mi chwɔŋkijuŋ, nabə i kiŋkɔŋ ki mi wə, nabə mbwɔ wi mi wiwɔm. Bə bwɔ bɔ biəli a num mbwɔ wə akɔ wi Nyɔ. \p \v 14 Ja yiwɔ nì fiəni chu mi wiwɔm ka nɔki i buku kintəəŋ, num wi jikə bəh kiŋkɔŋ ki Nyɔ bəh ŋkɔŋ. Ayaka buku yɛiŋ kiŋkɔkni ki. Kiŋkɔkni kiwɔ num ki Waiŋ wi shəŋ wə wi nyə i Ba wi wə. \p \v 15 Jɔn nì num mbeeŋ nsaka kɔm wi, ka wiliki dzaka a, “Wələ kɔ mi wə mih ni dzakaki kɔm wi, dzaka a, ‘Mi wə wi dzəki i mih jum kɔkniki lə tsə mih, kɔm wi nì kɔlə na ka mih numki.’” \v 16 Si wi kɔ wi jikə bəh kiŋkɔŋ ki Nyɔ, wi ka nyaki bukumbɛiŋ bəchi bəh kiŋkɔŋ i kiŋkɔŋ bɛiŋ. \v 17 Bukumbɛiŋ kiə a Nyɔ nì nya bənchi tsə i kaŋ yi Muses wə. Ayakalə, mbum bi Nyɔ bəh ŋkɔŋ dzə ka tsəki i kaŋ yi Jisɔs Klistus wə. \v 18 Mi widɔkɔ kɔkə wə wi num yɛiŋ Nyɔ. Akɔ a Waiŋ wi wimu wə shəŋ wə wi num kɔmsi i Ba wi kpəŋ wə wi fə bukumbɛiŋ kiə wi. \s1 Mi wə Jɔn Njulibɔkɔ nì kɔ wi \r (Matiɔ 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:1-18) \p \v 19 Yələ kɔ gia yə Jɔn nì dzaka i jɔbi wə kifwu ki Bəju i Jɛlusalɛm nì faaŋ bətii mfə gia bəh bəni bə Lɛwi a bɔ tsə̂ bîkə i Jɔn a, akɔ wi ndə a. \v 20 Jɔn nì ka nəiŋma dəkə i chukuli kimbikə kibɔ. Wi nì dzaka bəh dzaka ki a, “Mih kɔkə Kimbwili wə Nyɔ nì kaka.” \v 21 Bɔ bikə i wi a, “Wɔ kɔ la ndə? Akɔ wɔ Ɛlaja ma?” Wi chukuli i bɔ a, “Mih kɔkə Ɛlaja.” Bɔ ka chu bikə i wi a, “Akɔ wɔ wə Mi wi Ntum wi Nyɔ wə ma?” \f + \fr 1:21 \fr*\ft Bəju bəduli nì wɔkɔli mi wi ntum wi Nyɔ wə Ɛlaja a wi fiəni dzə kɛiŋsi dzəh yi Kimbwili wə Nyɔ nì kaka, (Mala. 4:5), bədɔkɔ wɔkɔli mi wi ntum wi Nyɔ aka Muses (Dit. 18:15). \ft*\f* Wi nəiŋma. \v 22 Bɔ ka chu bikə i wi a, “Wɔ kɔ la ndə? Wɔ dzaka la a nə kɔm bə gwu ya? Fûku ka buku kwati gia yə buku kɔ fiəni tsə chukuli i bəni bə̀ bɔ si faaŋ buku.” \v 23 Jɔn ka chukuli i bɔ si Isaya mi wi ntum wi Nyɔ nì dzakaki a, \q1 “Akɔ mih ja yə yi wiliki i chwa a, \q1 ‘Bə lûmsi dzəh yi Bah a yi nûm chəŋ.’” \p \v 24 Bəni bələ kɔ num a nì faaŋ Bəfalasi bɔ. \v 25 Bɔ ka bikə i Jɔn a, “Wɔ kabə num kə Kimbwili wə Nyɔ nì kaka, wɔ num kə Ɛlaja, nabə Mi wi Ntum wi Nyɔ wə, wɔ ka bə juliki bəni i bɔkɔ kɔm nə la?” \v 26 Jɔn ka chukuli i bɔ a, “Mih kɔ mfiŋ a juliki bəni i bɔkɔ mə, ayakalə mi widɔkɔ kɔlə i mbɛiŋ kintəəŋ wə mbɛiŋ kiəki kə wi. \v 27 Wi kɔ wə wi dzəki i mih jum, na mih kpɛiŋni kə i shwali dzu yi yigvu.” \v 28 Gia yələ yichi nì dzɔ di a num i Bɛtani i kiwuŋ ki Bɔkɔ yi Jɔdan wə i di biə Jɔn nì juliki bəni i bɔkɔ. \s1 Jɔn chusi Waiŋ Jaka ki Nyɔ i bəni \p \v 29 Si chɔkɔ ni buku wɔɔ, Jɔn yɛiŋ si Jisɔs dzəki, wi ka dzaka a, “Mbɛiŋ tsɛ̂iŋ, wələ kɔ Waiŋ Jaka wi Nyɔ wə wi dzɔki bwiliki chu bi mbi wələ! \v 30 Wələ kɔ wi wə mih nì dzakaki kɔm wi a, ‘Mi widɔkɔ dzəki i mih jum kɔkni tsə mih, kɔm wi nì kɔlə na ka mih numki.’ \v 31 Mih mwi nì kiəki kə wi. Ayakalə, mih ni dzə ka juliki bəni i bɔkɔ ka bəni bə Islae kîə wi.” \v 32 Jɔn nì kɔ wi dzaka a ŋgaiŋ kɔ mbeeŋ nsaka wiwɔ, ka dzaka a, “Mih nì yɛiŋ Kiŋ'waka ki shi dzə bɛiŋ ka kimbumi, dzə num i wi wə. \v 33 Mih mwi nì kiəki kə wi. Ayakalə, mi wə wi nì faaŋ mih a mih dzə̂ jûliki bəni i bɔkɔ a nì kɔ wi dzaka i mih a, ‘Mi wə wɔ ni yɛiŋ Kiŋ'waka shi dzə i bɛiŋ ka num i wi wə, akɔ wi wə wi ni juliki bəni num i Kiŋ'waka ki Baiŋni wə.’ \v 34 Yələ kɔ gia yə mih nì yɛiŋ, ka numki mbeeŋ nsaka wiwɔ a mi wələ kɔ Waiŋ Nyɔ.” \s1 Bəni bə̀ bɔ nì yisi num bwa bə Jisɔs bə mbaŋ \p \v 35 Chɔkɔ buku wɔɔ, Jɔn ka chu numki i fɛiŋ i di biə wi nì kɔ bəh bwa bu bə mbaŋ bəfa. \v 36 Wi dza yɛiŋ si Jisɔs nyaniki tsəki, ka dzaka a, “Mbɛiŋ tsɛ̂iŋ, wələ kɔ Waiŋ Jaka wi Nyɔ.” \p \v 37 Bwa bu bə mbaŋ bə bəfa bə̀ wɔkɔ si wi dzaka yakadəiŋ, dza ka biəliki Jisɔs. \v 38 Jisɔs fiəni gwu yɛiŋ si bɔ biəliki, ka bikə i bɔ a, “Mbɛiŋ nəŋki nə?” Bɔ chukuli i wi a, “Labay, wɔ nɔki faiŋ?” (Yɛli wələ a Labay kɔ a, “Mi wi Lanini wi Mbum.”). \v 39 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mbɛiŋ dzə̂ yɛ̂iŋ.” Bɔ tsə ka yɛiŋ di biə wi nì nɔki. Bəh bɔ shi fɛiŋ fuu dzə jum. Jɔbi wə bɔ nì biəliki wi a nì kɔ ka mbiəŋə mina i fijɔbi. \v 40 Mi wimu widɔkɔ i bəni bəfa bə̀ kintəəŋ bɔ nì wɔkɔ si Jɔn dzaka ka biəli Jisɔs, a nì kɔ num Andulu wə waiŋnih Samɔn Bita. \v 41 Andulu wiwɔ nyə akisəkə tsə nəŋ waiŋnih wi Samɔn, fuku i wi a, “Buku si yɛiŋ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka” (a num a Klistus). \v 42 Ayakadəiŋ, wi ka dzɔ dzə bəh Samɔn i Jisɔs. Jisɔs tsɛiŋ wi ləəə, ka dzaka a, “Wɔ kɔ Samɔn waiŋ Jɔn. Bə ni bɔɔŋki wɔ a Sɛfas.” (Yɛli wələ a Sɛfas kɔ a Bita).\f + \fr 1:42 \fr*\ft Yi num a Tə.\ft*\f* \s1 Jisɔs bɔɔŋ Filib bəh Natanial \p \v 43 Chɔkɔ buku wɔɔ, Jisɔs yɛiŋ a ŋgaiŋ si kɔlə i tsə i kimbu ki Galili wə. Wi tsə ka yɛiŋ Filib, dzaka i wi a, “Wɔ bîəli mih.” \v 44 Filib wələ nì kɔ mi i kwili wi Besayda wə. Kwili wələ nì kɔ wi Andulu bəh Bita. \v 45 Filib tsə nəŋ Natanial dzaka i wi a, “Buku yɛiŋ lɔ mi wə Muses nì nyaka i Kiŋwakti ki Bənchi wə kɔm wi, bəh wə bəni bə ntum bə Nyɔ nì nyaka tə kɔm wi. Mi wələ kɔ num Jisɔs wi Nasali waiŋ Yɔsɛf.” \v 46 Natanial chukuli i wi a, “Gia yindzɔŋni yidɔkɔ kɔlə i buku dzə i Nasali a?” Filib dzaka i wi a, “Dzə̂ yɛ̂iŋ.” \v 47 Jisɔs dza yɛiŋ si Natanial dzəki i wi wə, wi ka dzaka i wi kɔm wi, “Mbɛiŋ tsɛ̂iŋ, mi wələ kɔ na mi wi Islae wi ŋkɔŋ. Nɔni kintəkə kidɔkɔ kɔkə i wi wə.” \v 48 Natanial bikə i Jisɔs a, “Wɔ nyani dəiŋ ka wɔ kiə mih?” Jisɔs chukuli i wi a, “Na ka Filib tsɛiŋki i dzə bɔɔŋ wɔ, asi kɔ num mih si yɛiŋ lɔ wɔ i chwɔŋ ki kpɛiŋ wi fig wə.”\f + \fr 1:48 \fr*\ft Kpɛiŋ wi “fig” wələ i tumi ki Islae wə kɔ bə dzi mintam miwɔ.\ft*\f* \v 49 Natanial chukuli i wi a, “Labay, wɔ kɔ Waiŋ Nyɔ! Wɔ num Ŋkuŋ wi Islae!” \v 50 Jisɔs dzaka i wi a, “Wɔ bum mih i liə kɔm mih dzaka i wɔ a mih si yɛiŋ wɔ i chwɔŋ ki kpɛiŋ wə a? Wɔ bi yɛiŋki lə gia yimbum yi tsə yələ.” \v 51 Jisɔs chu dzaka i wi a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, mbɛiŋ bi yɛiŋ lə si bɔɔli wɛli gwu, bəchinda bə Nyɔ yaka chu shi, i mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi wə.” \c 2 \s1 Jisɔs kwuni mwi i mbih \p \v 1 A dzə num i kaŋ yitali wə, bə ka fəki bini bi ndzɔ wi miŋkpaŋa wimfiaŋ, a nì kɔ i kwili wi Kana wə i kimbu ki Galili wə, ayaka nih Jisɔs num fɛiŋ. \v 2 Bə nì kɔ bə laka tə Jisɔs bəh bwa bu bə mbaŋ i bini biwɔ wə. \v 3 Mbih dza kaa, nih Jisɔs ka dzaka i wi fɛiŋ a, “Bə chu kaŋaki kə mbih.” \v 4 Jisɔs chukuli i wi a, “Miŋkpaŋa, yələ kaŋaki i fə nə bəh mih a? Jɔbi wuŋ ka kpəŋ dəkə.” \v 5 Nih wi ka dzaka i bəni bə gaani a, “Gia yichi yə wi ni dzaka a mbɛiŋ fə̂, mbɛiŋ fə̂.” \v 6 A nì kɔ bikəŋə bisɔ num fɛiŋ num bə kɛiŋsi bəh təh. Kəŋə yələ nì kɔ yə Bəju nì jiəki mwi yɛiŋ a bɔ wɔkɔki gwu yibɔ yɛiŋ yi baiŋ i Nyɔ nshiŋ. Kpəŋə wimu nì dzɔki lə mwi ka bəlita mbaŋnanitaŋ ntsɔ bəte (75) i tsə buku bəlita gbi jwɔfi ntsɔ bəte (115).\fig Kpəŋə wimu nì dzɔki mwi ka bəlita mbaŋ fia nabə mbaŋnanitaŋ |alt="Each holding twenty or thirty gallons" src="lb00135c.tif" size="col" loc="John 2:6" copy="Louise Bass" ref="Jɔn 2:6"\fig* \v 7 Jisɔs ka dza dzaka i bəni bə gaani bəwɔ a, “Mbɛiŋ tɔ̂kɔ jîksi mwi i kəŋə yələ mə.” Bɔ ka jiə mwi i kəŋə yiwɔ mə yi jikə. \v 8 Wi ka dzaka i bɔ a, “I liə mbɛiŋ tɔ̂kɔli midɔkɔ mbɛiŋ tsə̂ nyâ i fwu wi bəni bə gaani.” Bɔ ka tɔkɔli tsə nya. \v 9 Fwu wi bəni bə gaani wə ka dzɔ mɔm mwi miwɔ, wɔkɔ num mɔ fiəni lɔ i mbih. Wi bə́ məŋ a mələ mbih nyə faiŋ na. (Ayakalə, bəni bə gaani bə̀ bɔ nì tɔkɔ mwi miwɔ nì kiəki lə di biə mɔ buku). Ayaka fwu wi bəni bə gaani ka bɔɔŋ nyum miŋkaŋa wimfiaŋ wiwɔ, \v 10 bikə i wi a, “Bəni si yisi gaa fibɔ num mbih mi ndzɔŋni i bini wə, i jɔbi wə bəni mu fwuli, bɔ ka gaa mə mɔ ndzɔŋki kə. Wɔ ka yiŋni jiə mbih mə mɔ ndzɔŋki ka dzəki bəh mɔ num i liə a?” \v 11 Kələ nì kɔ kinchəsi ki ninshiŋ kə Jisɔs nì fə yi chusi kiŋkɔkni ki. Wi nì fə yi num i kwili wi Kana wə i kimbu ki Galili wə. Si wi fə yakadəiŋ yi chusi kiŋkɔkni ki, bwa bu bə mbaŋ ka jiə shɔm yibɔ i wi wə. \p \v 12 Si yəmaka nì tsə, Jisɔs ka nyə shi tsə i Kafanaum bəh nih wi bəh bwa bə nih wi bə nyuku bəh bwa bu bə mbaŋ, bəh bɔ nɔ dzɔ fɛiŋ i kaŋ yidɔkɔ wə. \s1 Jisɔs kɔŋŋ bwili bəni bə shi i juŋ yi fəni yi gia yi Nyɔ mə \r (Matiɔ 21:12-13; Mak 11:15-17; Luk 19:45-46) \p \v 13 Chɔkɔ bi Dzini bi Bəju bə nì bɔɔŋki a Ntsədaŋ nì kɔmsiki dzəki, Jisɔs nyə yaka tsə i Jɛlusalɛm. \v 14 Si wi nì tsə buku i juŋ yi fəni yi gia wə, yɛiŋ bəni bɔ taŋni bənaʼ bəh shwáŋ bəh bimbumi bəh bəni bə̀ bɔ nì kwuniki kpɔ num bɔ numyi i kuku fɛiŋ. \v 15 Wi dzɔ bəkwu ka kɛiŋsi figbaŋa yɛiŋ, kɔŋŋ bwili bɔ bəchi tasi bəh shwáŋ bəh bənaʼ bəwɔ i juŋ yi fəni yi gia wə. Wi chu shuku tɔkɔ kpɔ wi bəni bə̀ bɔ nì kwuniki, chini shi bibaŋ bibɔ, \v 16 dzaka i bəni bə̀ bɔ nì taŋniki bimbumi a, “Mbɛiŋ dzɔ̂ bûku bəh biɛiŋ biələ fa. Kiə mbɛiŋ ki dzɔ̂ kə juŋ yi Bah wuŋ i fîəni i juŋ yi shi wə.” \v 17 Si wi dzaka yakadəiŋ, bwa bu bə mbaŋ ka kwaka gia yə bə nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə a, “Kiŋkɔŋ kimbum kə mih kaŋaki i wɔ dzu ki kɔlə i wɔɔ mih num wɔɔni.” \p \v 18 Kifwu ki Bəju ka bikə i wi a, “Gia yə yi chusiki kiŋkɔkni ka, yə wɔ kɔ i fə i chusi i buku a bə nya ŋga i wɔ i fə̂ yələ akɔ na nə?” \v 19 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mbɛiŋ shâkyi juŋ yi fəni yi gia yələ, ma mih ni dzɔ kaŋ yitali mih fiəni dzasi yaksi yi i bɛiŋ.” \p \v 20 Bəju bəwɔ ka dzaka i wi a, “Yi nì dzɔ jía mbaŋnyani ntsɔ bəsɔ i maa juŋ yi fəni yi gia yələ, wɔ bə́ dzaka mfia a wɔ kɔlə i dzɔ a kaŋ yitali i fiəni dzasi yaksi yi a?” \v 21 Ayakalə, juŋ yi fəni yi gia yələ Jisɔs nì dzakaki, a nì kɔ num gwu yi. \v 22 Ayakadəiŋ, jɔbi wə wi nì dza i kpi wə, bwa bu bə mbaŋ ka kwaka a fa kɔ gia yə wi nì dzaka. Bɔ ka bum gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Nyɔ wə, chu bum ndzaka wə Jisɔs nì dzakaki. \p \v 23 Jɔbi wə Jisɔs nì kɔ i Jɛlusalɛm i Dzini bi Ntsədaŋ biə wə, bəni bəduli nì jiə shɔm yibɔ i yɛli wi wə kɔm bə binchəsi biə wi nì fəki ki chusi kiŋkɔkni ki. \v 24 Ayakalə, Jisɔs nì ka jiə dəkə mfi bi i bɔ, kɔm wi nì kiəki lə bəni bəchi si bɔ kɔ. \v 25 Wi nì nəŋki kə i wɔkɔ gia yidɔkɔ yə mi wiwɔm widɔkɔ fukuki i wi kɔm mi, kɔm wi nì kiəki lə fiɛŋ fiə fikɔ i mi wiwɔm shɔm. \c 3 \s1 Jisɔs dzaka i Nikɔdəmus kɔm mbwɔ wimfiaŋ \p \v 1 Mi wi mbaŋ wi Bəfalasi widɔkɔ nì kɔ bə bɔɔŋ a Nikɔdəmus, wi num mi i mbaŋ wi kifwu ki tumi ki Bəju wə. \v 2 Mi wələ nì dza dzə i Jisɔs nchɔkɔ, ka dzaka i wi a, “Labay, buku kiəki lə a wɔ kɔ mi wi lanini wə wi nyə i Nyɔ, kɔm mi widɔkɔ kɔkə wə wi kɔ i fə kinchəsi ki gia yələ wɔ fəki lə, yi chusi kiŋkɔkni ki Nyɔ, Nyɔ kɔbi bəh wi.” \v 3 Jisɔs chukuli i wi a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i wɔ a, a kɔbi a bə bwɔ lə mi, i mbwɔ wimfiaŋ wə, wəmaka mi kɔkə bi yɛiŋ ŋkuŋ bi Nyɔ.” \v 4 Nikɔdəmus bikə i Jisɔs a, “Yi kɔ i num na dəiŋ, i chu bwɔ mi num wi ta lɔ a? Wi kɔlə i chu fiəni liə i nih wi shɔm ka wi chu fiəni bwɔ wi a?” \v 5 Jisɔs chukuli i wi a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i wɔ a, a kɔbi a bə bwɔ lə mi i mwi mə bəh i Kiŋ'waka wə, wi kɔkə i bi liə i ŋkuŋ bi Nyɔ wə. \v 6 Mi wiwɔm bwɔki mi wiwɔm, kiŋ'waka bwɔ Kiŋ'waka. \v 7 Kiə dzaka ma wɔ̂mki wɔ, a mih dzakaki i wɔ a bə kaŋaki i bwɔ̂ mbɛiŋ bəchi i mbwɔ wimfiaŋ wə. \v 8 Fiəkə si tsə asi yi kɔŋki, wɔ wɔkɔ si yi tsəki, ayakalə wɔ kɔbi i fuku a yi nyə faiŋ na, yi tsə sə faiŋ na. Yi kɔ a liŋ i mi wichi wə wi kɔ num bə bwɔ wi i Kiŋ'waka wə.” \p \v 9 Nikɔdəmus ka təmki a, “Yələ kɔ i nyani dəiŋ a?” \v 10 Jisɔs chukuli i wi a, “Wɔ kɔ mi wi lanini wi bəni bə Islae, wɔ kiə kə yələ a? \v 11 Mih fukuki ŋkɔŋ i wɔ a, buku dzakaki gia num yə buku kiəki, beeŋ nsaka wi gia, a num yə buku kɔ buku yɛiŋ, ayakalə mbɛiŋ bum kə gia yə buku dzakaki. \v 12 Mih kabə fuku gia i mbɛiŋ a num yi fa kuku mbɛiŋ bum kə, mbɛiŋ bi nyani na dəiŋ i bum yə mih dzakaki a num yi tumi ki bɛiŋ wə a? \v 13 Mi widɔkɔ mɔŋ wə wi num yaka i bɛiŋ. Akɔ shəŋ a wi wə wi nì nyə dzə fɛiŋ ka shi dzə fa kuku, mi wələ kɔ mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi. \v 14 Asi Muses nì shəŋsi juŋŋ yə bə nì kɛiŋsi bəh chwaka i kpɛiŋ bɛiŋ i chwa, yi kɔ a liŋ asi bə kaŋaki i ni shə̂ŋsi mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi, \v 15 ka na ndə wə wi kɔ wi jiə shɔm i wi wə, wi ni kwati nɔni kə ki bi tsə kaa kə.” \p \v 16 Nyɔ nì kɔŋ mbi wələ nalə, ka faaŋ Waiŋ wi wimu shəŋ, a na ndə wə wi jiə shɔm i wi bi laka kə, wi bi kwatiki num nɔni kə ki bi tsə kaa kə. \v 17 Nyɔ nì ka faaŋ dəkə Waiŋ wi i mbi wələ wə a wi dzə̂ sâka bəni a bɔ gbɔ nsaka. Wi nì faaŋ a wi dzə̂ bwîli bɔ num bwilini. \p \v 18 A na ndə wə wi kɔ wi jiə shɔm i wi wə, bi gbɔ kə nsaka. Ayakalə, mi wə wi ka jiə dəkə shɔm i wi wə, wəmaka gbɔ lɔ nsaka, kɔm wi ka jiə dəkə shɔm i yɛli wi Waiŋ Nyɔ wə akɔ a wi shəŋ. \v 19 Yələ kɔ dzəh yə bə bi təiŋki nsaka wiwɔ yɛiŋ, kɔm baiŋni kɔ bi dzə i mbi wə, bəni yiŋni kɔŋ fibɔ num lɔ jisi tsə baiŋni. Bɔ kɔŋki yakadəiŋ kɔm kimfə kibɔ kɔ kichu. \v 20 Na ndə wə kimfə ki kɔ kichu wi si baiŋŋ lə baiŋni, wi kɔkə i buku dzə i di biə baiŋni kɔ ka kimfə ki ma ni chusi. \v 21 Ayakalə, na ndə wə wi fəki gia yi chəŋ wi si dzə num i baiŋni wə, ka kimfə ki ni chusiki a, akɔ ki mi wə wi kɔ bəh Nyɔ. \s1 Jɔn dzaka a Jisɔs tsəki lə ŋgaiŋ \p \v 22 Si yəmaka nì tsə, Jisɔs bəh bwa bu bə mbaŋ nyə tsə i kimbu kidɔkɔ wə i Judea. Bəh bɔ tsə ka num fɛiŋ, wi ka juliki bəni i bɔkɔ. \v 23 Jɔn tə nì juliki bəni i bɔkɔ i kwili wi Ɛnɔn wə i kɔmsi i Salim kɔm mwi nì kɔ fɛiŋ nalə. Bəni ka dzəki wi juli bɔ i bɔkɔ. \v 24 Yələ gia nì num maka bə fah Jɔn i juŋ yi nsəŋ wə. \p \v 25 Bwa bə Jɔn bə mbaŋ bədɔkɔ bəh mi wi Ju widɔkɔ ni dza yisi kiŋgukuli kɔm bə gwu yi wɔkɔni i baiŋki i Nyɔ nshiŋ. \v 26 Bwa bə mbaŋ bə Jɔn nyə tsə yɛiŋ Jɔn, dzaka i wi a, “Labay, mi wə mbɛiŋ wi nì kɔ i waka wi Jɔdan wəyaka wə wɔ lansi dzaka kɔm wi yaka, bə wi yaka wi juliki bəni i bɔkɔ, bəni bəchi tsə num i wi.” \v 27 Jɔn chukuli i bɔ a, “Mi kɔkə i num fiɛŋ fidɔkɔ maka a fə Nyɔ a wi num fi. \v 28 Mbɛiŋ mwi kɔlə i beeŋ nsaka wuŋ a mih nì dzaka a, mih kɔkə Kimbwili wə Nyɔ nì kaka. Ayakalə, bə nì faaŋ mih a mih tsə̂ i wi nshiŋ. \v 29 Nyum miŋkpaŋa wimfiaŋ kɔ mi wə wi kaŋaki miŋkpaŋa wiwɔ. Nsɛiŋ wi nyum miŋkpaŋa wiwɔ wə wi num bɛiŋ kɔmsi i wi wə wɔkɔ ja yi, si num bə kinsaŋli na bəh ŋga si wi wɔkɔ ja yi. Yi kɔ a liŋ si mih kɔ i liə num mih jikə bəh kinsaŋli. \v 30 Wi kaŋaki i kɔki tsəki a ninshiŋ, mih dzə i jum wə. \p \v 31 Mi wə wi nyə bɛiŋ wi tsəki lə bəni bəchi. Mi wi kuku kɔ mi wi kuku, gia yichi yə wi dzakaki akɔ yi fa kuku. Mi wə wi nyə i tumi ki bɛiŋ wə tsəki lə bəni bəchi, \v 32 wi beeŋki nsaka wi gia a num yə wi kɔ wi yɛiŋ ka chu wɔkɔ. Ayakalə, mi widɔkɔ kɔkə wə wi bumki gia yə wi dzakaki. \v 33 Mi wə wi bumki gia yə wi dzakaki, akɔ wi wə wi chusi a ŋgaiŋ tɔbi gia wiwɔ a Nyɔ dzakaki ŋkɔŋ. \v 34 Mi wə Nyɔ faaŋ si dzaka shəŋ a ja yi Nyɔ, kɔm Nyɔ nya Kiŋ'waka ki i wi kimfəkəli kɔbi. \v 35 Tii Waiŋ kɔŋ Waiŋ, ka nya biɛiŋ bichi i wi kaŋ. \v 36 Na ndə wə wi kɔ wi jiə shɔm i Waiŋ wələ wi kwati lɔ nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Mi wə wi wɔkɔki kə i wi bi kwati kə nɔni. Wəmaka mi kɔ num shɔm yi Nyɔ bɔkɔ lɔ bəh wi.” \c 4 \s1 Jisɔs bəh miŋkpaŋa wi Samalia widɔkɔ baŋsi i dzəŋə yi mwi wə \p \v 1 Jisɔs ka kiə a, Bəfalasi wɔkɔ lɔ a ŋgaiŋ nɔmki lə, mbaŋ wi bəni dzə ŋgaiŋ juli bɔ i bɔkɔ tsə Jɔn. \v 2 Ayakalə, a nì mɔŋ dəkə Jisɔs si wi nì juliki mbɛiŋ i bɔkɔ, a nì juliki num bwa bu bə mbaŋ shəŋ. \v 3 Jɔbi wə wi nì kiə yakadəiŋ, ka nyə i kimbu ki tumi ki Judea wə, ka fiəni tsəki i ki Galili wə. \v 4 Wi nì kaŋaki i tsə dzəh i kimbu ki Samalia wə. \v 5 Wi tsə buku i kwili wi Samalia widɔkɔ wə bə bɔɔŋ a Sika, wi num kɔmsi i khə wə Yakɔb nì nya i waiŋ wi Yɔsɛf. \v 6 Dzəŋə yi mwi yə Yakɔb nì chum num fɛiŋ. Si Jisɔs nì kɔ wi nyani lɔ nalə ka bɔh, wi ka num kɔmsi i dzəŋə yi mwi yiwɔ wə. Jɔbi num wi si num ka mbiəŋə jwɔfi ntsɔ bəfa nshifɔkɔ. \p \v 7 Miŋkpaŋa widɔkɔ i fɛiŋ Samalia dza dzə i tɔkɔ mwi fɛiŋ, Jisɔs dzaka i wi a, “Nyâ mih bəh mwi mih mu.” \v 8 A nì kɔ num bwa bə mbaŋ bə Jisɔs tsə i kwili kintəəŋ i taŋ biɛiŋ bidzini. \v 9 Miŋkpaŋa wiwɔ bikə i Jisɔs a, “Wɔ kɔ mi wi Ju, mih num mi wi Samalia, wɔ nyani dəiŋ na ka wɔ nywaki mwi i mih a?” Miŋkpaŋa wiwɔ nì dzakaki yakadəiŋ, kɔm Bəju nì nyɛnsiki lə bəni bə Samalia. \v 10 Jisɔs chukuli i wi a, “Wɔ kabə kiə kinya kə ki kɔ ki Nyɔ, bəh ŋkaiŋni mi wə wi dzakaki i wɔ a wɔ nyâ ŋgaiŋ bəh mwi, ma wɔ tsa wi, a wi nyâ wɔ bəh mwi mə mɔ nyaki nɔni jɔbi wichi.” \v 11 Miŋkpaŋa wiwɔ fiəni bikə i Jisɔs a, “Bah wuŋ, wɔ kaŋaki kə fiɛŋ fidɔkɔ ka wɔ tɔkɔli mwi yɛiŋ, dzəŋə yi mwi yiwɔ liə nalə, wɔ ki dzɔki faiŋ mwi mə mɔ nyaki nɔni jɔbi wichi a? \v 12 Yi kɔ a wɔ tsəki lə tii wibuku Yakɔb wə wi nì chum jiə dzəŋə yələ i buku, na wi mwi nì muki lə mwi yɛiŋ wə, bwa bu mu, nyám yi mu tə a?” \v 13 Jisɔs chukuli i wi a, “Mi wichi wə wi mu mwi mələ, kindɔŋ ki mwi bi fiəni wɔmki lə wi. \v 14 Ayakalə, na ndə wə wi mu mwi mə mih nya i wi, kindɔŋ ki mwi bi chu wɔmki kə wi. Mwi mə mih ni nya i wi mɔ bi fiəni chu ntɔŋ wi mwi mə mɔ bukuki i wi wə jɔbi wichi, mɔ dzə nya wi bəh nɔni kə ki bi tsə kaa kə.” \v 15 Miŋkpaŋa wiwɔ ka dzaka i Jisɔs a, “Bah wuŋ, nyâ mih bəh ŋkaiŋni wi mwi mələ, mə kindɔŋ ki mwi bi chu wɔmki kə mih ka mih ma chu dzə̂ki fa i dzə̂ tɔ̂kɔ mwi.” \p \v 16 Jisɔs dzaka i wi a, “Tsə̂ bɔ̂ɔŋ nyu wa ma mbɛiŋ wi dzə̂.” \v 17 Miŋkpaŋa wiwɔ chukuli i wi a, “Mih kaŋaki kə minyuku.” Jisɔs ka dzaka i wi a, “Wɔ dzaka ŋkɔŋ si wɔ dzaka a wɔ kaŋaki kə minyuku. \v 18 Wɔ kɔ wɔ si kaŋa lɔ bənyuku bəte, wə mbɛiŋ wi kɔ i liə a mɔŋ nyu wa. Gia yə wɔ dzakaki akɔ ŋkɔŋ.” \v 19 Miŋkpaŋa wiwɔ dzaka i Jisɔs a, “Bah wuŋ, mih yɛiŋ i liə a wɔ kɔ mi wi ntum wi Nyɔ. \v 20 Bətii bəbuku nì shiki tsaki Nyɔ i ŋkwuŋ wələ wə, ayaka mbɛiŋ Bəju dzaka fimbɛiŋ a di biə bəni kaŋaki i tsâki Nyɔ kɔ a i Jɛlusalɛm.” \v 21 Jisɔs chukuli i wi a, “Miŋkpaŋa, bum gia yə mih fukuki i wɔ. Jɔbi bi dzəki lə wə mbɛiŋ bi tsaki i Ba Nyɔ a chu num kə i ŋkwuŋ wələ wə nabə i Jɛlusalɛm. \v 22 Mbɛiŋ bəni bə Samalia tsaki fiɛŋ fiə mbɛiŋ kiəki kə, ayaka buku Bəju tsa fiɛŋ fiə buku kiəki, kɔm mbɔiŋ tsəki dzəh i Bəju wə. \v 23 Ayakalə, jɔbi dzəki lə, ayaka wi dzə lɔ wə bəni bə̀ bɔ tsaki Nyɔ ŋkɔŋ ŋkɔŋ bi tsaki Nyɔ Ba i kiŋ'waka wə bə i ŋkɔŋ wə.\f + \fr 4:23 \fr*\ft Bəni bədɔkɔ yɛiŋ a kiŋ'waka kələ kɔ Kiŋ'waka ki Baiŋni, ayaka bədɔkɔ yɛiŋ a yi kɔ kiŋ'waka ki mi wə.\ft*\f* Fa kɔ ŋkaiŋni wi bəni bə̀ Nyɔ Ba nəŋki a bɔ tsaki i wi. \v 24 Nyɔ kɔ kiŋ'waka, bəni bə̀ bɔ tsaki i wi, kaŋa i tsaki i kiŋ'waka wə bə i ŋkɔŋ wə.” \v 25 Miŋkpaŋa wiwɔ dzaka i Jisɔs a, “Mi kiəki lə a Kimbwili wə Nyɔ nì kaka dzəki lə, wə bə bɔɔŋ a Klistus. I jɔbi wə wi bi dzəki, wi bi fuku baiŋsi lə gia yichi i bukumbɛiŋ.” \v 26 Jisɔs dzaka i wi a, “Mih wələ mih dzakaki i wɔ akɔ wi wiwɔ.” \p \v 27 A jɔbi wiwɔ wə, bwa bə Jisɔs bə mbaŋ ka fiəni dzə. Dzaka wɔm bɔ a wi dzakaki bə miŋkpaŋa. Ayakalə, mi widɔkɔ i bɔ wə nəki bikə kə i wi a wi nəŋki nə a, nabə a Jisɔs dzakaki bə miŋkpaŋa wələ kɔm nə a. \v 28 Miŋkpaŋa wiwɔ ka jiə bee kpəŋə wi wi mwi fɛiŋ, tsə i kwili kintəəŋ fuku i bəni a, \v 29 “Mbɛiŋ dzə̂ yɛiŋ mi widɔkɔ wə wi dzə ka fukuki gia yichi yə mih num fə. Yi kɔlə i numki a mi wələ kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka a?” \v 30 Bəni buku i kwili wə ka tsəki i Jisɔs. \p \v 31 A nì kɔ bwa bə mbaŋ bə Jisɔs baaŋ a tsaki Jisɔs dzaka i wi a, “Labay, dzî.” \v 32 Ayakalə, Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mih kaŋaki lə biɛiŋ bidzini i dzi mbɛiŋ kiə kə bi.” \v 33 Bwa bu bə mbaŋ ka kaiŋyiki dzakayi a bɔ bɔ a, “Mi widɔkɔ baaŋ dzə nya lə biɛiŋ bidzini i wi a?” \v 34 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Biɛiŋ biŋ bidzini kɔ i fə̂ki gia yə wi wə wi faaŋ mih kɔŋki, bəh i kâasi nɔm wi wichi. \v 35 Ntə mbɛiŋ dzakaki fimbɛiŋ a baaŋ kifiəŋŋ kinaa, ka jɔbi wi kɔhni kpɛiŋ na? Mih dzaka i mbɛiŋ a, mbɛiŋ gîŋsi dzə́kəh i bɛiŋ ma mbɛiŋ tsɛ̂iŋ yɛ̂iŋ asi biɛiŋ kpɛiŋ i kikhə wə ka bə kɔ̂hki. \v 36 Mi wə wi kɔhki kaŋaki lə ŋgɔm wi, wi juŋniki jiəki dzɛiŋ i nɔni kə ki bi tsə kaa kə, ayaka ka mi wə wi gbɛli bəh mi wə wi kɔhki bi chiŋniki laŋki lə i mi wimu wə. \v 37 Gia yələ chusiki a ndi wələ kɔ ŋkɔŋ wə wi dzakaki a, ‘Mi widɔkɔ si gbɛli lə, ayaka mi widɔkɔ kɔh.’ \v 38 Mih faaŋ mbɛiŋ a mbɛiŋ tsə̂ kɔ̂h biɛiŋ biə mbɛiŋ nì ka nɔm dəkə. Bəni bədɔkɔ nɔm, mbɛiŋ liə i ndzɔŋni bi nɔm wibɔ wə.” \s1 Bəni bə Samalia bəduli jiə shɔm i Jisɔs wə \p \v 39 Bəni bə Samalia bəduli i kwili wiwɔ wə nì jiə shɔm i Jisɔs wə kɔm bə gia yə miŋkpaŋa wiwɔ nì dzaka i bɔ, a wi fuku ŋgaiŋ gia yichi yə ŋgaiŋ nì kɔ num ŋgaiŋ fə. \v 40 Ayakadəiŋ, jɔbi wə bɔ nì dzə yɛiŋ Jisɔs, tsa a bəh bɔ nɔ̂. Wi bum, bəh bɔ nɔ kaŋ yifa. \v 41 Bəni bəduli ka chu jiə shɔm i Jisɔs wə kɔm bə ndzaka wi. \v 42 Bəni bəwɔ dzaka i kpaŋa wiwɔ a, “Buku ka jiə dəkə shɔm i wi a kɔm gia yə wɔ si dzaka shəŋ. Buku mwi si wɔkɔ lɔ bəh bintuni bibuku, ka kiə lɔ a mi wələ kɔ Mbwili wi mbi wələ ŋkɔŋ.” \s1 Jisɔs chuku waiŋ mi wimbum \p \v 43 Kaŋ yiwɔ yifa tsə, Jisɔs nyə ka tsəki i Galili. \v 44 Wi mwi nì kɔ num wi dzaka lɔ a bə si kɔksi kə mi wi ntum wi Nyɔ i tumi ki wə. \v 45 Jɔbi wə wi nì tsə buku i Galili, bəni bə fɛiŋ dzɔ wi bindzɔŋ, kɔm bɔ nì kɔ bɔ yɛiŋ gia yə wi nì fə i bini wə i Jɛlusalɛm, kɔm bɔ tə nì kɔlə i bini biwɔ wə. \p \v 46 Jisɔs ka bi chu fiəni tsə i Kana i kimbu ki Galili wə di biə wi nì fiəni mwi i mbih. A nì kɔ tikwili widɔkɔ num i kwili wi Kafanaum wə, waiŋ wi winyukuni gwɛiŋ. \v 47 Jɔbi wə tikwili wiwɔ nì wɔkɔ a Jisɔs buku lɔ i Judea ka dzə i Galili, wi tsə i wi, kwuŋ kaŋ a wi shî dzə̂ chûku waiŋ wi ŋgaiŋ, a wi si num lɔ a dzaka ki kpi wə. \v 48 Jisɔs ka dzaka i wi a, “Mbɛiŋ kabə num maka mbɛiŋ yɛiŋ kinchəsi kə ki chusiki kiŋkɔkni ki Nyɔ, i yɛiŋ tə gia yi dzaka ki wɔmni, mbɛiŋ bi ma lansi jiə shɔm i mih.” \v 49 Mi wimbum wiwɔ dzaka i wi, “Ba wuŋ, dzə̂ bə kɔmsi nyə̂, ka waiŋ wuŋ ma kpi.” \v 50 Jisɔs chukuli i wi a, “Wɔ tsə̂, waiŋ wa ni baaŋ lə wiwɔm.” Mi wiwɔ nì bum gia yə Jisɔs dzaka i wi, nyə ka tsəki. \v 51 Si wi nì shiki, wi bəh bwa bu bə nɔm baŋsi, bɔ fuku i wi a waiŋ wi kɔlə wiwɔm. \v 52 Wi ka bikə i bɔ jɔbi wə wi ni yisi i bɔniki. Bɔ dzaka i wi a, “A nì kɔ i ŋgbu aka mbiəŋə wimu nshifɔkɔ, gwu yi yakani yiwɔ bee wi.” \v 53 Tii waiŋ wiwɔ ka kwaka asi kɔ na jɔbi wə Jisɔs si dzaka i wi a, “Waiŋ wa ni baaŋ lə wiwɔm.” Wi bəh juŋ yi yichi ka jiə shɔm i Jisɔs. \v 54 Gia yələ kɔ yi kɔmsini yə yi chusiki kiŋkɔksi yə Jisɔs nì fə asi wi buku i Judea ka dzə i Galili. \c 5 \s1 Jisɔs chuku mi num wi gwɛiŋ i jía mbaŋtia ntsɔ nyaŋ \p \v 1 Si yəmaka nì tsə, bini bi Bəju bidɔkɔ num i Jɛlusalɛm, Jisɔs yaka tsə fɛiŋ. \v 2 Dzəŋə yi mwi yidɔkɔ num fɛiŋ i Jɛlusalɛm bə bɔɔŋ i já yi Hibulu wə a Bɛtɛsda, ayaka yi num kɔmsi tsə i Dzaka Ki mbaiŋ ki Shwáŋ wə. Bɔ nì kɔ bɔ maa kidi ki shini fɛiŋ kite, \v 3 bəni bə jwɛ́iŋ nì shi kwu kɔ a fɛiŋ bəduli nalə, a nì kɔ num bimfəkə, bəh bə̀ bɔ nì gbɔki nyaniki bəh bə̀ bɔ nì kpiyi wa wimu. [Bɔ nì shiki nɔyiki fɛiŋ wɔkɔli i jɔbi wə mwi miwɔ ni dza nəŋni. \v 4 Chinda wi Bah widɔkɔ nì fəki wi dza dzə i jɔbi jɔbi wə, wi liə nəŋni mwi miwɔ. Mi wi ninshiŋ wə wi yisi liə yɛiŋ kintəəŋ i jɔbi wə chinda wiwɔ nəŋni mwi miwɔ, ma wi ni bɔnih i jwɛiŋ yiwɔ wə, kɔŋ a numki na yi naiŋ jwɛiŋ.]\f + \fr 5:4 \fr*\ft Kə fa wə bɔ fəli ka num i biŋwakti bikpu bidɔkɔ wə kə.\ft*\f* \v 5 Mi widɔkɔ nì kɔlə fɛiŋ num wi gwɛiŋ i jía mbaŋtia ntsɔ nyaŋ. \v 6 Jɔbi wə Jisɔs nì dzə fɛiŋ yɛiŋ wi, kiə a wi nɔ fɛiŋ na i jɔbi wi dəəŋ wə, ka bikə i wi a, “Wɔ kɔŋki lə i bɔnih a?” \v 7 Mi wi jwɛiŋ wiwɔ chukuli a, “Tikwili, mih kaŋaki kə mi widɔkɔ wə wi kɔ i ləkəsi mih i bɔkɔ yələ wə jɔbi wə yi nəŋni. Asi num jɔbi wə yi nəŋni, mih ka nəŋki i liə num mi widɔkɔ si yisi liə lɔ i ninshiŋ.” \v 8 Jisɔs dzaka i wi a, “Dzâ bɛiŋ, dzɔ̂ kiga ka, wɔ tsə̂ki.” \v 9 Akisəkə, mi wiwɔ ka bɔnih, dzɔ kiga ki ka tsəki. \p A nì kɔ chɔkɔ biwɔ num chɔkɔ bimbam. \v 10 Bəju ka dzaka i mi wə bə nì chuku a, “Daiŋ kɔ chɔkɔ bimbam nchi bum kə a wɔ gîŋ kiga ka.” \v 11 Wi chukuli i bɔ a, “Mi wə wi si chuku mih si dzaka a mih dzɔ̂ kiga kəŋŋ mih tsə̂ki.” \v 12 Bɔ bikə i wi a, “Akɔ ndə wiwɔ wi si dzaka i wɔ a wɔ dzɔ kiga ka ma wɔ tsəki a?” \v 13 Mi wə bə nì chuku, nì lansiki kiəki kə mi wə wi chuku wi, kɔm Jisɔs nì kɔ wi dza liə tsə i kintəəŋ ki mbaŋ wi bəni bə̀ bɔ nì kɔ fɛiŋ. \p \v 14 Si yəmaka nì tsə, Jisɔs yɛiŋ wi i juŋ yi fəni yi gia mə, dzaka i wi a, “Tsɛîŋ si wɔ kɔ wɔ bɔnih lɔ. Kiə wɔ ma chu fə̂ki chu. Wɔ ka baaŋ a fəki chu, gia yi gumini yidɔkɔ ni gbɔ i wɔ fuŋ tsə yələ.” \v 15 Mi wiwɔ nyə tsə fuku i Bəju a, akɔ Jisɔs wə wi si chuku ŋgaiŋ. \v 16 Bəju ka yisi ka bwaŋki gvu i Jisɔs chɛiŋ, kɔm wi nì chuku mi wiwɔ a num chɔkɔ i bimbam wə. \v 17 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Ba wuŋ si nɔm jɔbi wichi, mih tə nɔmki ayaka.” \v 18 Ndzaka wələ fə Bəju ka fiəni nəŋki wi na bəh ŋga i wɔ̂ɔ, kɔm a nì kɔkə shəŋ a chɔkɔ bimbam wi nì bwiŋ. Wi nì bɔɔŋki tə Nyɔ a Ba wi, chu fəkəni a ŋgaiŋ kɔ a liŋ bəh Nyɔ. \s1 Ŋga biə Nyɔ nya i Waiŋ wi \p \v 19 Jisɔs dza dzaka i bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a mih Waiŋ kɔkə fə gia yidɔkɔ i ŋga mbiŋ wə. Mih fəki shəŋ a gia yə mih yɛiŋ Ba wuŋ fə. Gia yə Tii Waiŋ fəki, akɔ a yə Waiŋ fəki tə, \v 20 kɔm Tii Waiŋ wiwɔ kɔŋki lə Waiŋ ka chusi i Waiŋ gia yichi yə wi Tii Waiŋ fəki. Wi kɛiŋ i chu chusi gia i wi yi tsə yələ, ka wi fəki, mbɛiŋ yɛiŋ dzaka wɔm mbɛiŋ. \v 21 Si Tii Waiŋ dzasiki bəni i kpi wə nya nɔni i bɔ, kɔ a liŋ si Waiŋ nyaki nɔni i na ndə wə wi kɔŋki. \v 22 I kpɛiŋsi yɛiŋ kɔ a Tii Waiŋ sakaki kə mi widɔkɔ. Wi kɔ num wi nya bənsaka bəchi i Waiŋ kaŋ, \v 23 ka bəni bəchi kɔ̂ksiki Waiŋ a liŋ si bɔ kɔksiki Ba wi. Mi kabə num wə wi kɔksiki kə Waiŋ, yaka wi kɔksiki kə Ba wi wə wi faaŋ wi. \p \v 24 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a mi wə wi wɔkɔ ja yiŋ, ka bum i mi wə wi faaŋ mih, kɔ wə wi kaŋaki nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Wəmaka bi chu kaŋa kə nsaka. Wəmaka mi kɔ wi buku lɔ i kaŋ yi kpi wə, ka liə i nɔni wə. \v 25 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a jɔbi dzəki lə, num wi dzə lɔ, a bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ bi wɔkɔ ja yi Waiŋ Nyɔ, ayaka bə̀ bɔ bi wɔkɔki, bɔ bi kwati lə nɔni. \v 26 Yi kɔ yakadəiŋ kɔm si nɔni nyəki dzəki i Ba, yi kɔ a liŋ si wi nya ŋga biwɔ i Waiŋ wi a nɔni nyəki dzə̂ki tə i wi. \v 27 Wi kɔ wi nya tə ŋga i Waiŋ a wi təiŋyiki bənsaka, kɔm akɔ wi mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi. \p \v 28 Kiə dzaka ma wɔ̂mki mbɛiŋ kɔm yi. Jɔbi dzəki lə wə bəni bəchi bə̀ bɔ kɔ i júm kintəəŋ bi wɔkɔki ja yiŋ, \v 29 bɔ bukuyi i júm wə, ma bə̀ bɔ nì fəki gia yindzɔŋni bi bukuyi liə i nɔni kə ki bi tsə kaa kə, ma bə̀ bɔ nì fəki gia yichu bi bukuyi lə ma bə saka bɔ, bɔ gbɔ nsaka. \v 30 Mih kɔkə i fə gia yidɔkɔ i ŋga mbiŋ wə. Mih sakaki bənsaka biəli asi mih wɔkɔki, dzəh yə mih təiŋki yɛiŋ num yi chəŋ, kɔm mih nəŋki kə i fəki num gia yə a kɔŋki mih. Mih fəki num gia yə, mi wə wi faaŋ mih kɔŋki. \s1 Gia yə yi chusiki mi wə Jisɔs kɔ \p \v 31 Mih ka fiəni beeŋ nsaka wuŋ, ma gia yə mih dzakaki ma yi ma numki chəŋ. \v 32 Ayakalə, mi widɔkɔ kɔlə wə wi beeŋki nsaka wuŋ, ayaka mih kiəki lə a gia yə wi dzakaki kɔm mih kɔ ŋkɔŋ. \v 33 Mbɛiŋ nì faaŋ bəni i Jɔn, wi tsə beeŋ nsaka kɔm ŋkɔŋ. \v 34 Yi kɔkə a mih nəŋki a mi wiwɔm dzâkaki mi wə mih kɔ wi. Ayakalə, mih dzakaki lə ka mbɛiŋ kələ bi bɔiŋ. \v 35 Jɔn nì kɔ aka naka ki baiŋsiki num bə baiŋsi ki bɛli ki nya baiŋni, mbɛiŋ nì kɔŋki a numki i baiŋni biwɔ kintəəŋ, a jɔbi wi juli wə, laŋ. \v 36 Fiɛŋ fidɔkɔ kɔlə fiə fi chusiki mi wə mih kɔ wi fi tsə Jɔn. Yi num a, nɔm wə Ba wuŋ kɔ wi nya a mih nɔ̂m kâasi, a num gia yələ mih fəki lə, yi chusiki a faaŋ Ba wuŋ mih. \v 37 Ba wuŋ wə wi faaŋ mih akɔ wi mwi tə wi kɔ mbeeŋ nsaka wuŋ. Mbɛiŋ ka num wɔkɔ dəkə lɔ ja yi, ayaka mbɛiŋ ka num yɛiŋ dəkə si wi kɔ. \v 38 Mbɛiŋ kaŋaki kə tə ja yi i shɔ́m yimbɛiŋ wə, kɔm mbɛiŋ ka jiə dəkə shɔm i mi wə wi faaŋ. \v 39 Mbɛiŋ nəŋki i Kiŋwakti ki Nyɔ mə kɔm mbɛiŋ kwakaki a, akɔ yɛiŋ di biə mbɛiŋ bi kwatiki fiɛŋ fiə fi kɔ i fəki a mbɛiŋ kwati nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Gia yə yi kɔ i Kiŋwakti kələ mə yi dzakaki num kɔm bə mih. \v 40 Ayakalə, mbɛiŋ ka chu nəiŋki i dzə i mih i kwati nɔni. \p \v 41 Mih nəŋki kə kiŋkɔksi kə ki nyəki dzəki i mi wiwɔm wə. \v 42 Ayakalə, mih kiəki lə mbɛiŋ. Mih kiə a mbɛiŋ kaŋaki kə na kiŋkɔŋ ki Nyɔ i shɔ́m yimbɛiŋ wə. \v 43 Mih dzə i yɛli wi Ba wuŋ wə, mbɛiŋ nəki dzɔ kə mih. Asi kɔ mi widɔkɔ si wi dzə i yɛli wi wə, ma kɔ wəmaka mbɛiŋ si dzɔ. \v 44 Mbɛiŋ kɔ i nyani dəiŋ i bum i mih, mbɛiŋ num bəni bə̀ bɔ nəŋki kiŋkɔksi kə ki nyəki dzəki a i mbɛiŋ wə, nəŋ kə kiŋkɔksi kə ki nyəki dzəki num i Nyɔ a num a ki shəŋ. \v 45 Mbɛiŋ ma kwakaki a, akɔ mih wə mih bi tɔyiki chwɔŋ kimbɛiŋ i Ba wuŋ wə. Akɔ Muses wə mbɛiŋ jiə mfi bimbɛiŋ i wi, a num wi wə wi tɔyiki chwɔ kimbɛiŋ i Ba wuŋ. \v 46 A nì kɔ a mbɛiŋ bum i Muses wə ŋkɔŋ, ma mbɛiŋ bum mih kɔm wi nì nyaka kɔm mih. \v 47 Ayakalə, na si mbɛiŋ nì ka bum dəkə gia yə wi nì nyaka, mbɛiŋ kɔ i nyani dəiŋ i bum gia yə mih dzakaki a?” \c 6 \s1 Jisɔs saŋsi bəni bənchuku bəte \r (Matiɔ 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17) \p \v 1 Si yəmaka nì tsə Jisɔs nyə tsə daŋ kinchwɔ kimbum ki Galili, tsə i waka widɔkɔ wə. Bɔkɔ yələ kɔ yə bə bɔɔŋki tə a yi Tibɛlias. \v 2 Mbaŋ wi bəni kwu i wi chɛiŋ kɔm bɔ nì kɔ bɔ yɛiŋ bənchəsi bə̀ bɔ chusiki kiŋkɔkni ki, si wi nì fəki i bəni bə̀ bɔ nì gwɛiŋki bəh jwɛiŋ wi chukuki bɔ. \v 3 Jisɔs bəh bwa bu bə mbaŋ nyə yaka tsə shinum i ŋkwuŋ bɛiŋ. \v 4 A nì kɔ jɔbi wiwɔ wə, Dzini bi Bəju bi Ntsədaŋ nì kɔ bi si kɔmsi dzə. \v 5 Jɔbi wə Jisɔs nì lɔ dzə́kəh, ka yɛiŋ si mbaŋ wi bəni dzəki i wi wə, wi ka bikə i Filib a, “Bukumbɛiŋ ki nyaniki dəiŋ ka bə taŋ biɛiŋ bidzini biə bəni bələ kɔ i dzi a?” \v 6 Wi nì bikəki yakadəiŋ mɔmsi Filib mɔmsini, kɔm wi mwi nì kiəki lə gia yə wi kɔ i fə. \v 7 Filib chukuli i wi a, “Bədanali gi yifa kɔkə i kpɛiŋ na ka bə taŋ biɛiŋ bidzini biə mi wimu i bɔ wə kɔ i kwati twɛsi twɛsi.”\f + \fr 6:7 \fr*\ft Danali nì kɔ kpɔ wə bə nì gɔmki waiŋ wi nɔm yɛiŋ i chɔkɔ wə.\ft*\f* \v 8 Waiŋ wi mbaŋ widɔkɔ yɛli wi nì kɔ Andulu a num waiŋnih Samɔn Bita ka dzaka i wi a, \v 9 “Waiŋ wi nyukuni widɔkɔ kɔlə fa wi kaŋa chɔkɔ yi blɛd yite bəh bwɔkɔ yifa, ayakalə yələ kɔ i fə na nə bəh ŋkaiŋni bəni bəduli bələ a?” \v 10 Jisɔs dzaka a, “Mbɛiŋ dzâka bəni nûmyi kuku.” A nì kɔ mfwaŋ num fɛiŋ nalə, bɔ ka dzaka a bɔ numyi, bənyuku shəŋ nì kɔ bənchuku bəte. \v 11 Jisɔs ka dzɔ chɔkɔ yi blɛd yə, nya kiyɔŋni i Nyɔ, ka gaa i bəni bə̀ bɔ nì numyi fɛiŋ. Wi fə a liŋ bəh bwɔkɔ yiwɔ. Ayaka mi wichi kwati asi wi nì kɔŋki. \v 12 Bɔ dzi fwuli, wi dzaka i bwa bu bə mbaŋ a, “Mbɛiŋ jûŋni biŋka biə ka fiɛŋ fidɔkɔ ma lâka kilɔlɔ.” \v 13 Ayakadəiŋ, bɔ ka juŋni biŋka bi blɛd biə bi nì bɛsi i chɔkɔ yi blɛd yə wə yite, bi jikə káh jwɔfi ntsɔ yifa. \p \v 14 Jɔbi wə bəni bəwɔ nì yɛiŋ gia yələ yi chusiki kiŋkɔkni ki yə wi fə, ka dzaka a, “Mi wələ lansi kɔ ŋkɔŋ Mi wi Ntum wi Nyɔ wə wi nì kaŋaki i bi dzə̂ i mbi wələ wə.” \v 15 Jɔbi wə Jisɔs nì kiə a bəni bədɔkɔ nəŋki i dzə kwa ŋgaiŋ bəh ŋga, i tɔm ka ŋkuŋ wibɔ, wi baka gwu fiəni yaka tsə i ŋkwuŋ bɛiŋ ka numki fɛiŋ wi mbɔŋ. \s1 Jisɔs nyani i mwi bɛiŋ \r (Matiɔ 14:22-33; Mak 6:45-52) \p \v 16 Aka dzə num i fijɔbi, bwa bu bə mbaŋ shi tsə i kinchwɔ kimbum wə, \v 17 liə i ŋgwuki mə yisi i daŋki tsəki i Kafanaum. I jɔbi wiwɔ wə nì kɔ biŋ ji lɔ, Jisɔs kɛiŋ maka wi dzə buku i bɔ wə. \v 18 Bɔkɔ dza ka fəyiki, kɔm fuŋni kiləkəli nì tsəki lə. \v 19 Jɔbi wə bɔ ni na ŋgwuki tsə buku ka bəmay bətali yudɔkɔ ka bənaa, bɔ dza təkəli yɛiŋ Jisɔs si wi nyaniki dzəki i mwi bɛiŋ wi kɔmsi dzə i ŋgwuki wibɔ wə. Ndzaŋ kwa bɔ. \v 20 Ayakalə, wi dzaka i bɔ a, “Kiə mbɛiŋ ki lwâ kə. Akɔ mih.” \v 21 Si bɔ wɔkɔ yakadəiŋ, ka kɔŋki i dzɔ wi i ŋgwuki wiwɔ mə. Akisəkə, ŋgwuki wiwɔ tsə buku i bɔkɔ kpəŋ i di biə bɔ nì tsəki. \p \v 22 Chɔkɔ buku wɔɔ, bəni bə̀ bɔ nì baaŋ i kiwuŋ ki bɔkɔ kəyaka wə ka yɛiŋ a, asi baaŋ a ŋgwuki wimu fɛiŋ, bɔ kiə a Jisɔs si ka liə dəkə ŋgwuki wə bwa bu bə mbaŋ si liə yɛiŋ, a bwa bu bə mbaŋ si dza nyə a bɔ bɔ. \v 23 Ayakalə, bəŋgwuki bədɔkɔ nì dza i kimbu ki Tibɛlias daŋ dzə, i kɔmsi i di biə Bah nì dzɔ blɛd ka nya kiyɔŋni yɛiŋ i Nyɔ, bəni dzi. \v 24 Si bəni bəwɔ ni yɛiŋ a Jisɔs nabə bwa bu bə mbaŋ nì kɔkə fɛiŋ, bɔ ka liəyi i bəŋgwuki mə bə́ daŋ tsə i Kafanaum i nəŋ Jisɔs. \s1 Jisɔs kɔ biɛiŋ bidzini biə bi nyaki nɔni \p \v 25 Jɔbi wə bɔ nì tsə yɛiŋ wi i kiwuŋ kidɔkɔ kəyaka wə, bɔ bikə i wi a, “Labay, wɔ si dzə fa yibwiŋ?” \v 26 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, mbɛiŋ nəŋki kə mih kɔm mbɛiŋ yɛiŋki mih fə kinchəsi kə ki chusiki kiŋkɔkni kiŋ. Mbɛiŋ nəŋki mih kɔm mbɛiŋ ni dzi chɔkɔ yi blɛd yə ka fwuli. \v 27 Kiə mbɛiŋ ma nɔ̂mki a i kwâti biɛiŋ bidzini biə bi kɔ i bəkə. Mbɛiŋ nɔ̂mki i kwâti num biɛiŋ bidzini biə bi bi baaŋki a fɛiŋ i tsə buku i nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Biələ kɔ biə mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi wi ni nya i mbɛiŋ. A num wi wə Nyɔ Ba kɔ wi jiə kaŋ yi i wi wə i chusi a ŋgaiŋ bum wi.” \v 28 Bɔ ka bikə i wi a, “Na gia yə buku kaŋaki i fə̂ki, ka yi numki a buku fəki num nɔm wi Nyɔ, akɔ yi naiŋ?” \v 29 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Nɔm wi Nyɔ kɔ wələ, a mbɛiŋ jîə shɔ́m yimbɛiŋ i mi wə wi faaŋ.” \v 30 Ayakadəiŋ, bɔ ka bikə i wi a, “Gia yə yi kɔ yi chusi kiŋkɔkni ka, yə wɔ kɔ i fə a buku yɛiŋ, ka buku jiə shɔ́m yibuku i wɔ kɔ yi naiŋ? Gia yə wɔ kɔ i fə kɔ na nə a? \v 31 Bətii bəbuku nì dziki mana i chwa, yi num asi bə nyaka a, ‘Wi nì nya bɔ bəh biɛiŋ bidzini biə bi nì nyə i bɛiŋ bɔ dzi.’” \v 32 Si bɔ dzaka yakadəiŋ, Jisɔs ka chukuli i bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ, a kɔkə dəkə Muses wə wi nì nya biɛiŋ bidzini biə bi nyəki dzəki i bɛiŋ i mbɛiŋ. Akɔ num Ba wuŋ wə wi nyaki biɛiŋ bidzini bi ŋkɔŋ biə bi nyəki dzəki i bɛiŋ. \v 33 Mbɛiŋ kîəki a biɛiŋ bidzini bi Nyɔ kɔ biə bi nyə bɛiŋ shi dzə ka nyaki nɔni i bəni i mbi wələ wə.” \v 34 Bɔ dzaka i wi a, “Bah, ma wɔ nyâki buku bəh biɛiŋ bidzini biwɔ jɔbi wichi.” \p \v 35 Jisɔs ka dzaka i bɔ a, “Akɔ mih biɛiŋ bidzini biwɔ bi nyaki nɔni. Na ndə wə wi dzə i mih, dzɔŋ bi chu wɔɔ kə wi. Ayaka na ndə wə wi jiə shɔm yi i mih, kindɔŋ bi chu wɔm kə wi. \v 36 Ayakalə, mih fuku lɔ i mbɛiŋ a mbɛiŋ yɛiŋ mih, ayaka mbɛiŋ kɛiŋ ki jiə kə shɔm i mih. \v 37 Bəni bəchi bə Ba wuŋ kɔ wi nya i mih, bɔ ni dzəki i mih. Ayaka mi wə wi dzə i mih, mih bi kɔŋŋ kə wi. \v 38 Mih nyə bɛiŋ dzə fa kuku. Mih ka dzə dəkə i fə̂ num gia yə mih kɔŋki. Mih dzə i fə̂ num gia yə mi wə wi faaŋ mih kɔŋki. \v 39 Gia yə mi wə wi faaŋ mih kɔŋki kɔ yələ a, kiə mih bi ma lâksi na mi wimu i bəni bə wi nya i mih, ayakalə a mih bi bwîli bɔ num bwilini i kpi wə i chɔkɔ bi gɔksini wə. \v 40 Mbɛiŋ kiə a gia yə Ba wuŋ kɔŋki kɔ yələ a, yi num a na ndə wə wi kɔ wi yɛiŋ waiŋ wi, ka jiə shɔm i wi, wəmaka bi kwatiki lə nɔni kə ki bi tsə kaa kə, ayaka mih bi dzasi wi i kpi wə i chɔkɔ bi gɔksini wə.” \p \v 41 Bəju ka yisi i shwiŋyiki wi kɔm wi nì kɔ wi dzaka a, ŋgaiŋ kɔ biɛiŋ bidzini biə bi nyə bɛiŋ ka shi dzə i fa kuku. \v 42 Bɔ ni shwiŋyiki bikəyi a, “Ntə wələ kɔ a Jisɔs wə waiŋ Yɔsɛf wə a? Ntə ba wi bəh nih wi kɔ a bə̀ bukumbɛiŋ kiəki bɔ a? Yi ka nyani dəiŋ i liə ka wi dzakaki a ŋgaiŋ nyə num bɛiŋ?” \v 43 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mbɛiŋ ki shuŋyi kə a mbɛiŋ mbɛiŋ. \v 44 Mi widɔkɔ kɔkə i dzə i mih wə məŋni si Ba wuŋ wə wi faaŋ mih guku dzə bəh wi i mih wə. Ayaka ka mih bi dzasi wi i kpi wə i chɔkɔ bi gɔksini wə. \v 45 Bəni bə ntum bə Nyɔ nì nyaka a, ‘Nyɔ ni laniki lə bɔ bəchi.’ Ayakadəiŋ mi wichi wə wi wɔkɔ nlani wi Ba wuŋ wi kiə, yi ni numki a wi ni dzə lə i mih wə. \v 46 Mih dzakaki kə lə a mi widɔkɔ kɔlə num wi num yɛiŋ Ba wuŋ. Akɔ a wi shəŋ wə wi nyə dzə i Nyɔ wə, wi kɔ num wi yɛiŋ Ba wi. \v 47 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, mi wə wi kɔ num wi bum, wi bi kwati lɔ nɔni kə ki bi tsə kaa kə. \v 48 Mih kɔ biɛiŋ bidzini biə bi nyaki nɔni i bəni. \v 49 Bətii bəmbɛiŋ nì dzi mana i chwa, ayakalə ka dzə kpi a kpini. \v 50 Biɛiŋ bidzini biələ kɔ biə bi nyə bɛiŋ ayaka ka dzə, a mi wə wi ka dzi bi wi bi chu kpi kə. \v 51 Akɔ mih biɛiŋ bidzini biwɔ biə bi nyə bɛiŋ, biə bi nyaki nɔni i bəni. Mi ka dzi i biɛiŋ bidzini biələ, wi bi baaŋ lə wiwɔm jɔbi wichi kiŋgɔksi kɔbi. Ayaka biɛiŋ bidzini biwɔ biə mih bi nyaki ka bəni bə mbi wələ bi kwati nɔni akɔ num gwu yiŋ.” \p \v 52 Bəju ka dza yisi i gukuliki a bɔ bɔ bikə a, “Mi wələ kɔ nyani dəiŋ ka wi nya gwu yi a bukumbɛiŋ dziki a?” \v 53 Jisɔs ka dzaka i bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, a kɔbi a mbɛiŋ dzi lə gwu yi mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi, ka chu mu tə mwa mu, ma mbɛiŋ ma ni kaŋaki nɔni i mbɛiŋ mə. \v 54 Mi wə wi dziki gwu yiŋ chu mu mwa məŋŋ wi kaŋaki lə nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Ayaka mih bi bwiliki lə wi i kpi wə i chɔkɔ bi gɔksini, \v 55 kɔm gwu yiŋ kɔ na biɛiŋ bidzini, mwa məŋŋ num na biɛiŋ bi muni. \v 56 Mi wə wi dziki gwu yiŋ chu mu mwa məŋŋ wi nɔki i mih wə mih tə nɔ i wi wə. \v 57 Ba wuŋ wə wi faaŋ mih wi kaŋaki lə nɔni, mih tə kaŋaki lə nɔni kɔm Ba wuŋ. Ayakadəiŋ, mi wə wi dziki gwu yiŋ bi kaŋaki lə tə nɔni kɔm mih. \v 58 Biələ kɔ biɛiŋ bidzini biə bi nyə bɛiŋ dzə. Bi kɔbi ka biə bətii bəmbɛiŋ nì dzi ka dzə kpi a kpini. Mi wə wi dziki biɛiŋ bidzini biələ wi bi baaŋ a wiwɔm jɔbi wichi kiŋgɔksi kɔbi.” \p \v 59 Gia yələ kɔ yə Jisɔs nì dzakaki i jɔbi wə wi nì laniki bəni i juŋ yi tsani mə i Kafanaum. \s1 Bəni bə Jisɔs bə mbaŋ bəduli gbɔyi i jum wə \p \v 60 Bəni bə Jisɔs bə mbaŋ bəduli nì wɔkɔ nlani wələ ka dzaka a, “Wələ kɔ ndzaka wi ləkə! Akɔ ndə i bum ŋkaiŋni wi ndzaka wələ lə a?” \v 61 Ayakalə, Jisɔs kîə a bəni bu bə mbaŋ shwiŋyiki a bɔ bɔ kɔm ndzaka wiwɔ, ka bikə i bɔ a, “Gia yələ mih dzaka, yi nəŋni lə shɔm yimbɛiŋ a? \v 62 A kabə num yaka mbɛiŋ bi fə nə i jɔbi wə mbɛiŋ bi yɛiŋ mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi wi fiəni yaka tsə i di biə wi nì yisi kɔ a? \v 63 Kiŋ'waka ki Nyɔ kɔ fiɛŋ fiə fi nyaki nɔni. Nyam yi gwu kaŋaki kə na gia yidɔkɔ i fə. Ndzaka wə mih dzakaki i mbɛiŋ lə kɔ Kiŋ'waka, a num fiɛŋ fiə fi nyaki nɔni. \v 64 Ayakalə, mbɛiŋ bədɔkɔ ka bum dəkə ndzaka wiwɔ.” Jisɔs nì dzaka yələ kɔm wi ni kiəki lə i kin'yisi wə bəni bə̀ bɔ ka jiə dəkə shɔ́m i wi wə, wi kiə tə mi wə wi ni taŋni wi. \v 65 Wi chu dzaka i bɔ a, “Akɔ gia yə mih si kɔ mih dzaka lɔ i mbɛiŋ a, mi widɔkɔ kɔkə i dzə i mih maka Ba wuŋ nya dzəh i wi.” \p \v 66 Asi yəmaka nì tsə, bəni bu bə mbaŋ bəduli ka gbɔyi i jum wə na chu nyaniki bəh wi. \v 67 Jisɔs dza bikə i bwa bu bə mbaŋ, bə jwɔfi ntsɔ bəfa a, “Mbɛiŋ tə kɔŋki lə i dza nyə a?” \v 68 Samɔn Bita chukuli i wi a, “Bah, buku kɔ i tsə i ndə. A kaŋa wɔ ndzaka wə wi nyaki nɔni kə ki bi tsə kaa kə, \v 69 num buku bum, chu kiə a wɔ kɔ wə wi Baiŋki num wi wə wi nyə i Nyɔ wə.” \v 70 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Ntə a sabi mih mbɛiŋ bələ jwɔfi ntsɔ bəfa a? Ayakalə, mi widɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ kɔ ŋkpɛli.” \v 71 Jisɔs nì dzakaki yakadəiŋ a num kɔm Judas waiŋ Samɔn Iskaliɔt. Wi nì kɔ i mbaŋ wi bwa bə Jisɔs bə jwɔfi ntsɔ bəfa, a num wi wə wi kaŋaki i ni taŋni Jisɔs. \c 7 \s1 Jisɔs yaka tsə i Jɛlusalɛm i Dzini bi Bintaŋ wə \p \v 1 Si yəmaka nì tsə, Jisɔs ka baaŋ a nyaniki a i kimbu ki Galili wə. Wi nì ka chu tsə i ki Judea wə, kɔm Bəju nì nəŋki i wɔɔ wi. \v 2 Dzini bi Bəju biə bə nì bɔɔŋki a Dzini bi Bintaŋ bi ni kiniki dzəki lə. \v 3 Bwa bə nih bə Jisɔs ka dzaka i wi a, “Bêe di biələ ma wɔ tsə̂ i Judea ka bəni ba bə mbaŋ ni yɛ̂iŋ nɔm wə wɔ nɔmki. \v 4 Mi kabə nɔm nnɔm nəŋ a bəni kîə wi, wi kɔkə i nɔmki wi nyumi nyumi. Si wɔ fəki gia yələ lə, tsə̂ chûsi gwu ya i mbi.” \v 5 Bwa bə nih wi bə̀ nì dzakaki yakadəiŋ kɔm bɔ nì ka lansi jiə dəkə shɔm yibɔ i wi. \v 6 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Jɔbi wuŋ ka kpɛiŋ dəkə. I mbɛiŋ jɔbi wichi si num wi kpɛiŋnini. \v 7 Bəni bə mbi wələ kɔkə i baiŋŋki mbɛiŋ. Ayakalə, bɔ baiŋŋki mih kɔm mih dzakaki i bɔ a kimfə kibɔ kɔ kichu. \v 8 Mbɛiŋ yâkaki tsə̂ki fimbɛiŋ i Dzini biwɔ wə. Mih yakaki kə mfiŋ fɛiŋ. Jɔbi wuŋ ka dzə kpɛiŋ dəkə.” \v 9 Si wi dzaka yakadəiŋ, ka baaŋ mfih i Galili. \p \v 10 Ayakalə, jɔbi wə bwa bə nih wi nì yaka tsə i Dzini biwɔ wə, wi baaŋ bɔŋ yaka tsə fɛiŋ. Jɔbi wə wi ni yakaki wi nì ka yaka n'yaka wə bəni kɔ yɛiŋki wi, wi nì yaka mfih num i nyumi wə. \v 11 A nì kɔ Bəju si nəŋ lɔ wi i Dzini biwɔ wə, bɔ ka bikəki a, “Bə winaiŋ na?” \v 12 Bəni ka chumyiki dzakaki kɔm wi nalə, bədɔkɔ dzaka a, “Wi kɔ mi wi ndzɔŋni.” Bədɔkɔ dzaka a, “Wi fwɔkyiki bəni.” \v 13 Ayakalə, mi widɔkɔ fɛiŋ nəki dzaka bwili kə kɔm wi, kɔm bɔ nì lwaki kifwu ki Bəju. \s1 Jisɔs lani bəni i di bi bini wə \p \v 14 Si kaŋ yi dzini yiwɔ ni tsə buku i fintəŋ, Jisɔs tsə liə i juŋ yi fəni gia mə ka laniki bəni. \v 15 Kifwu ki Bəju wɔkɔ yaka num bəh ŋkaŋyi, ka bikəyiki a, “Mi wələ nyani dəiŋ na ka wi kiəki gia yələ məŋni si wi lani Kiŋwakti ki Nyɔ.” \v 16 Jisɔs ka dza chukuli bɔ a, “Nlani wələ mih laniki lə kɔkə wuŋ. Akɔ wi mi wə wi faaŋ mih. \v 17 Mi kabə nəŋki num i fəki gia yə Nyɔ kɔŋki, wi ni ka kiə a nlani wələ nyəki dzəki num i Nyɔ wə, ma mih laniki num i ŋga biŋ wə. \v 18 Mi wə wi dzakaki i ŋga bi wə wi si nəŋ yɛli wimbum i wi wə. Ayakalə, mi wə wi si nəŋ yɛli wimbum num i yɛli wi mi wə wi faaŋ wi, wəmaka kɔ mi wi ŋkɔŋ ayaka ntəkə bidɔkɔ kɔbi i wi wə. \v 19 Ntə Muses nì nya bənchi i mbɛiŋ na? Ayakalə, na mi widɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ jiəki kə bənchi bəwɔ! Mbɛiŋ nəŋki i wɔɔ mih kɔm nə?” \p \v 20 Bəni bəwɔ chukuli i wi a, “Wɔ kaŋaki lə chinda wi ŋkpɛli i wɔ wə. Mi wə wi nəŋki i wɔɔ wɔ kɔ ndə a?” \v 21 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mih nì fə nɔm wimu, mbɛiŋ num bəh ŋkaŋyi kɔm yi. \v 22 Muses nì kɔ wi nya nchi a mbɛiŋ suuŋki bwa. Na yaka wi nì ka buku dəkə num i Muses. Wi nì buku num i bətii bəmbɛiŋ. Mbɛiŋ ka suuŋki bwa na i chɔkɔ bimbam wə. \v 23 Bə ka suuŋ mi i chɔkɔ bimbam ka bə ma bwiŋ nchi wi Muses, mbɛiŋ kabə bɔksi tɔɔ kɔm mih a mih chuku mi, wi bɔnih kaasi a num i chɔkɔ bimbam kɔm nə? \v 24 Mbɛiŋ ma chiŋki sakaki təiŋki nsaka maka mbɛiŋ tsɛiŋ ndzɔŋ. Mbɛiŋ sakaki num i dzəh yi chəŋ wə.” \s1 Bəni məŋniki a Jisɔs kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka \p \v 25 Bəni bə Jɛlusalɛm bədɔkɔ ka dza bikə a, “Wələ kɔkə a mi wə bə si nəŋki i wɔ̂ɔ wi a? \v 26 Mbɛiŋ yɛ̂iŋ bə wi lə fa, wi dzakaki i bəni kintəəŋ, na mi dzaka kə gia yidɔkɔ i wi. Yi kɔlə i numki a kifwu ki tumi si lansi kiə a mi wələ kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka a? \v 27 Ayakalə, bukumbɛiŋ kiəki lə di biə mi wələ buku. Ayaka jɔbi wə Kimbwili wə Nyɔ nì kaka bi dzəki mi widɔkɔ bi kiə kə di biə wi buku.” \v 28 Ayakadəiŋ, si Jisɔs nì laniki bəni i juŋ yi fəni gia mə wi dza ka wam bəh ŋga a “Mbɛiŋ kiəki lə mih kiə tə di biə mih buku. Ayakalə, mih ka dzə dəkə i ŋga biŋ wə, wi wə wi faaŋ mih kɔ mi wi ŋkɔŋ, ayaka mbɛiŋ kiə kə wi. \v 29 Mih kiəki lə wi kɔm mih nyə i wi wə a num wi wə wi nì faaŋ mih,” \v 30 Si wi dzaka yakadəiŋ, bəni bədɔkɔ ka nəŋki i kwa wi. Ayakalə, mi widɔkɔ nəki kɔm kə wi bəh kaŋ, kɔm jɔbi wi nì kɛiŋki ki kpɛiŋ kə. \v 31 Ayakalə, bəni bəduli jiə shɔm i wi dzakayi a, “Jɔbi wə Kimbwili wə Nyɔ nì kaka bi dzə, ma wi bi chu fə kinchəsi kə ki chusiki kiŋkɔkni ki Nyɔ tsə yə mi wələ fəki lə a?” \s1 Bə faaŋ bəni bə jum a bɔ tsə̂ kwâ Jisɔs \p \v 32 Jɔbi wə Bəfalasi nì wɔkɔ si mbaŋ wi bəni chumyiki dzakayiki kɔm Jisɔs, bɔ bəh bətii mfə gia bəmbum ka faaŋ bəni bə jum a bɔ tsə̂ kwâ wi. \v 33 Si bɔ tsə, Jisɔs dzaka i bɔ a, “Mih ni num lə bəh mbɛiŋ a i jɔbi wə twɛsi, ma mih ka fiəni tsə i mi wə wi nì faaŋ mih. \v 34 Mbɛiŋ ni baaŋ nəŋ lə mih mbɛiŋ kɔbi i chu yɛiŋ i mih wə. Di biə mih tsəki mbɛiŋ kɔkə i dzə fɛiŋ.” \v 35 Kifwu ki Bəju ka dzakaki a bɔ bɔ a, “Mi wələ nəŋki i tsə faiŋ wə bukumbɛiŋ ni nəŋ wi bə kɔbi i ni chu yɛiŋ i wi wə a? Wi nəŋki i tsə i kitumi kə bəni bəbuku waŋ tsə i nɔki fɛiŋ, i tsə laniki bəni bə tumi bəwɔ a? \v 36 Gia yə wi dzakaki a, ‘Mbɛiŋ ni baaŋ nəŋ lə mih mbɛiŋ kɔbi i chu yɛiŋ i mih wə, ayaka di biə mih tsəki mbɛiŋ kɔkə i dzə fɛiŋ,’ yəmaka kɔ a nə?” \s1 Jisɔs kaka bəni bəh mwi mə mɔ nyaki nɔni \p \v 37 A nì kɔ asi num chɔkɔ bi gɔksini bi Dzini, a num chɔkɔ bi dzini bimbum biwɔ, Jisɔs dza num bɛiŋ wam bə ja yiləkəli a, “Na ndə wə kindɔŋ wɔmki wi, wi dzə̂ i mih wi mû. \v 38 Mi wə wi kɔ wi jiə shɔm i mih yi bi num num asi Kiŋwakti ki Nyɔ dzakaki a, ‘Mwi mə mɔ nyaki nɔni mɔ ni bukuki i wi shɔm shi lə kɔkɔkɔ.’” \v 39 Yələ kɔ Jisɔs nì dzakaki kɔm Kiŋ'waka kə bəni bə̀ bɔ nì kɔ bɔ jiə shɔm i wi bi kwatiki. A nì kɔ i jɔbi wələ wə bə kɛiŋ maka bə nya Kiŋ'waka kiwɔ i bɔ, kɔm Jisɔs nì kɛiŋki maka bə yaksi wi ka wi liə i kiŋkɔkni ki wə. \s1 Bəni gali gwu kɔm Jisɔs \p \v 40 Jɔbi wə bəni nì wɔkɔ gia yələ Jisɔs nì dzaka, bədɔkɔ ka dzakaki a, “Mi wələ kɔ na Mi wi Ntum wi Nyɔ wə.” \v 41 Bədɔkɔ dzaka a, “Wələ kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka.” Ayakalə, bədɔkɔ bikə fibɔ a, “Yaka kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka kaŋaki i bi bûku num i Galili a? \v 42 Ntə Kiŋwakti ki Nyɔ dzakaki a Kimbwili wələ bi bukuki num i chwɔŋkijuŋ ki Ŋkuŋ Dɛbit wə, i kwili wi Bɛtelɛhɛm wə, a num kwili wi Dɛbit a?” \v 43 Si bəni bəwɔ dzaka yakadəiŋ, kiŋgaali ka num i kintəəŋ kibɔ wə kɔm Jisɔs. \v 44 Bɔ bə bədɔkɔ ka nəŋki i kwa wi, ayakalə mi widɔkɔ nəki kɔm kə wi bəh kaŋ. \s1 Kifwu ki Bəju məŋni Jisɔs \p \v 45 Bəni bə jum bə̀ ka fiəni dzə i bətii mfə gia bəmbum bəh Bəfalasi, bɔ bikə i bəni bə jum bəwɔ a, “Mbɛiŋ ka dzə bəh wi fa kɔm nə?” \v 46 Bəni bə jum bəwɔ chukuli i bɔ a, “Mi widɔkɔ nì ka num dzaka dəkə ka mi wələ” \v 47 Bəfalasi bikə i bɔ a, “Yaka ka wi bɔŋ tsə fwɔkyi tə mbɛiŋ? \v 48 Mbɛiŋ yɛiŋ lə si kifwu ki tumi nabə Bəfalasi si bɔ jiə shɔm i wi wə a? \v 49 Akɔ a mbaŋ wələ wi kiəki kə nchi wi Nyɔ. Lɔiŋ kɔ i bɔ fuŋ.” \v 50 Nikɔdəmus wə wi nì kɔ mi widɔkɔ i mbaŋ wi Bəfalasi wə, num wi nì yisi tsə yɛiŋ Jisɔs i jɔbi widɔkɔ wə nì kɔlə fɛiŋ. Wi bikə i bɔ a, \v 51 “Nchi wibukumbɛiŋ bum a bə kɔlə i tə̂iŋ nsaka wi mi maka bə yisi wɔ̂kɔli wɔ̂kɔ gia yə wi fə a?” \v 52 Bɔ ka bikə i wi a, “Wɔ bɔŋ buku tə i Galili a? Nə̂ŋ i Kiŋwakti ki Nyɔ mə bindzɔŋ ma wɔ ni yɛiŋ a mi wi ntum wi Nyɔ widɔkɔ bi lansi buku kə i Galili.” \v 53 \f + \fr 7:53 \fr*\ft Biŋwakti bikpɔ bidɔkɔ biduli kaŋaki kə kimbu kələ 7:53-8:11.\ft*\f*[Bɔ ka nyə, mi tsə i wi dzu, mi tsə i wi dzu. \c 8 \s1 Bə dzə bəh miŋkpaŋa widɔkɔ i Jisɔs si bə kwa wi bəh mi widɔkɔ \p \v 1 Jisɔs dza mfih ka tsə i Ŋkwuŋ yi Kɛiŋ yi Ɔlif wə. \v 2 Chɔkɔ buku wɔɔ, wi chu fiəni tsə i juŋ yi fəni yi gia mə. Bəni bəchi ka juŋniki kɔmsi dzəki i wi wə, wi shinum i kuku ka yisi i laniki bɔ. \v 3 Bəni bə̀ bɔ nì laniki bənchi bəh Bəfalasi nyə dzə bəh miŋkpaŋa widɔkɔ si bɔ kwa wi, wi nɔ bə mi nyuku widɔkɔ. Si bɔ nì dzə bəh wi, ka tɔm wi i bɔ nshiŋ, \v 4 dzaka i Jisɔs a, “Mi wi Lanini, miŋkpaŋa wələ kɔ num bə si kwa wi, wi nɔ bəh minyuku widɔkɔ. \v 5 I bənchi wə kɔ num Muses nì dzaka a wələ miŋkpaŋa kɔ wə bə kaŋaki i tûmyi a tumyini bəh kitəh a wi kpî. Wɔ dzaka n'ya a nə a?” \v 6 Bɔ nì fəki yakadəiŋ taaŋ lɔ Jisɔs taaŋni ka wi fîini bəh ndzaka ma bɔ ka ni kwâti gia yə bɔ ki jîəki i wi fuŋ. Ayakalə, Jisɔs ŋgwuŋ shi kuku ka nyakaki gia i kuku bəh waiŋkpaŋ. \v 7 Bɔ baaŋ a numki fɛiŋ i bikəyiki gia i wi. Wi giŋsi yaka gwu yi i bɛiŋ ka dzaka i bɔ a, “Mi kabə num i mbɛiŋ kintəəŋ wi kaŋa kə chu, wi nûm mi wi ninshiŋ i yisi tûm wi bəh təh.” \v 8 Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ, ka chu fiəni ŋgwuŋ shi i nyakaki gia i kuku bəh waiŋkpaŋ. \v 9 Si bɔ wɔkɔ gia yə Jisɔs dzaka, bɔ yisi i gaaliki a fimu fimu yisi num bəh bəkukuli. Bɔ gaali, a dzə num baaŋ a miŋkpaŋa wiwɔ fɛiŋ i Jisɔs nshiŋ. \v 10 Jisɔs fiəni giŋsi gwu i bɛiŋ, ka bikə i miŋkpaŋa wiwɔ a, “Miŋkpaŋa, bə bɔ naiŋ? Mi widɔkɔ ka baaŋ dəkə wə wi dzaka a wɔ kaŋaki i kpî a?” \v 11 Wi chukuli a, “Mi widɔkɔ mɔŋ dəkə, Bah.” Jisɔs ka dzaka a, “Mih kɔkə i chu dzaka tə a wɔ kaŋaki lə i kpî. Wɔ tsə̂, ayakalə kiə wɔ ma chu fə̂ki chu.”] \s1 Jisɔs kɔ baiŋni i mbi wə \p \v 12 Jisɔs chu dzaka i bəni a, “Mih kɔ baiŋni bi mbi wələ. Na ndə wə wi biəli mih wi ni nyaniki kə i jisi wə. Wi ni kaŋaki lə baiŋni biə bi nyaki nɔni i bəni.” \v 13 Bəfalasi ka dzaka i wi a, “Wɔ beeŋki kiəki nsaka wa. Gia yə wɔ dzakaki yi kɔkə chəŋ.” \v 14 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mih kabə beeŋki na nsaka wuŋ, gia yə mih dzakaki kɔ chəŋ, kɔm mih kiəki lə di biə mih nyə, kiə tə di biə mih tsəki. Ayakalə, mbɛiŋ kiəki kə di biə mih nyə nabə di biə mih tsəki. \v 15 Mbɛiŋ sakaki bəni ka bəni bəwɔm. Mih saka kə mfiŋ mi. \v 16 Ayakalə, mih si kɔ i saka na mi, yaka mih sakaki i dzəh yi chəŋ wə, kɔm mih sakaki kə mih mbɔŋ. Mih sakaki bəh Ba wuŋ wə wi faaŋ mih. \v 17 I kiŋwakti kimbɛiŋ ki bənchi wə kɔ bə nyaka a, bəni bəfa ka beeŋ nsaka i gia wə, yaka yi kɔ ŋkɔŋ. \v 18 Mih beeŋki nsaka wuŋ, ayaka Ba wuŋ wə wi faaŋ mih beeŋ tə nsaka wuŋ.” \v 19 Bɔ ka bikə i wi a, “Bə Ba wa naiŋ?” Jisɔs chukuli a, “Mbɛiŋ kiəki kə mih nabə Ba wuŋ. Mbɛiŋ kabə kiə mih, ma mbɛiŋ ni kiəki tə Ba wuŋ.” \p \v 20 Jisɔs nì dzakaki gia yiwɔ yichi si wi laniki bəni i juŋ yi fəni yi gia mə, num wi num kɔmsi i di biə bə nì nyaki kpɔ i juŋ yi fəni yi gia mə. Ayakalə, mi na kwa wi, kɔm jɔbi wi nì kɔ maka wi kpɛiŋ. \s1 Jisɔs chusi a wi nyə bɛiŋ \p \v 21 Jisɔs chu dzaka i bɔ a, “Mih ni nyə lə, ayaka mbɛiŋ num i ni baaŋ nəŋki mih, mbɛiŋ ka bi kpiyi i chu bimbɛiŋ wə. Di biə mih tsəki mbɛiŋ kɔkə i dzə fɛiŋ.” \v 22 Bəju ka bikə a, “Wi ni wɔɔ lə gwu yi ma, si wi dzakaki a ŋgaiŋ tsəki i di biə bukumbɛiŋ kɔkə i dzə fɛiŋ na?” \v 23 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ kɔ bəni bə fa kuku, mih nyə mfiŋ i bɛiŋ. Mbɛiŋ kɔ bəni bə mbi wələ. Mih kɔkə mi i mbi wələ. \v 24 Mih kɔ mih yisi dzaka lɔ a mbɛiŋ bi kpiyiki lə i kintəəŋ kichu bimbɛiŋ wə. Mbɛiŋ kiə a mbɛiŋ bi kpiyi i kintəəŋ kichu bimbɛiŋ wə i jɔbi wə mbɛiŋ ka bum dəkə a, akɔ mih wiwɔ.” \v 25 Bɔ bikə i wi a, “Akɔ wɔ ndə?” Jisɔs chukuli a, “Mih kɔ mi wə mih si dzakaki i mbɛiŋ i kin'yisi wə. \v 26 Mih kaŋaki lə gia yiduli yə mih kɔ i dzaka kɔm mbɛiŋ bəh gia yiduli yə mih kɔ i sakaki mbɛiŋ yɛiŋ wə. Ayakalə, mi wə wi faaŋ mih akɔ mi wi ŋkɔŋ. Gia yə mih fukuki i mbi wələ wə kɔ yə mih wɔkɔ i wi.” \v 27 Si wi dzaka yakadəiŋ, bɔ nì ka wɔkɔ kiə dəkə a wi dzakaki kɔm Ba wi. \v 28 Ayakadəiŋ, Jisɔs ka dzaka i bɔ a, “Jɔbi wə mbɛiŋ bi giŋsiki mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi i bɛiŋ, ma mbɛiŋ ka bi kiə a, akɔ mih wiwɔ, ayaka a mih fəki kə gia yidɔkɔ i ŋga biŋ wə, a mih dzakaki lə num asi Ba wuŋ lani mih. \v 29 Mi wə wi faaŋ mih wi kɔ buku wi. Wi ka bee dəkə mih a mih numki mih mbɔŋ, kɔm mih si fə gia i jɔbi wichi a num yə yi ndzɔŋki i wi.” \v 30 Si Jisɔs ni dzakaki gia yiwɔ yakadəiŋ, bəni bəduli jiə shɔm i wi. \s1 Ŋkɔŋ bwiliki lə bəni i mfa wə \p \v 31 Jisɔs ka dzaka i Bəju bə̀ bɔ nì jiə shɔm i wi a, “Mbɛiŋ ka baaŋ a ja yiŋ wə, mbɛiŋ numki na bəni mbəŋ bə mbaŋ ŋkɔŋ, \v 32 mbɛiŋ ka ni kiə ŋkɔŋ, ma ŋkɔŋ biwɔ ni bwili mbɛiŋ i mfa wə.” \v 33 Bɔ chukuli i wi a, “Buku kɔ chwɔŋkijuŋ ki Ablaham, buku ka num, num dəkə mfa i mi widɔkɔ. Yi nyani dəiŋ ka wɔ dzakaki a buku bi buku lə i mfa wə a?” \p \v 34 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a mi wichi wə wi fəki chu kɔ mfa i chu wə. \v 35 Mfa kɔkə i bi baaŋ mi i chwɔŋkijuŋ kə wi kɔ yɛiŋ wə kpamu. Asi baaŋ a waiŋ yɛiŋ dzu mi wi chwɔŋkijuŋ kiwɔ wə kpamu. \v 36 Ayakadəiŋ, Waiŋ ka bwili mbɛiŋ i mfa wə, ma yi numki a mbɛiŋ buku lɔ i mfa wə ŋkɔŋ. \v 37 Mih kiəki lə a mbɛiŋ kɔ kimbwɔ ki Ablaham, ayakalə mbɛiŋ bə́ nəŋ i wɔɔ mih kɔm ja yiŋ kaŋaki kə di i mbɛiŋ wə. \v 38 Mih dzakaki num gia yə mih yɛiŋ i Ba wuŋ, mbɛiŋ fə fimbɛiŋ num gia yə mbɛiŋ wɔkɔ i ba wimbɛiŋ.” \p \v 39 Bɔ chukuli i wi a, “Ba wibuku kɔ Ablaham.” Jisɔs dzaka i bɔ a, “Asi kɔ a mbɛiŋ numki bwa bə Ablaham, ma mbɛiŋ fəki lə gia yə wi nì fəki. \v 40 Mih kɔ mi wə mih kɔ mih fuku gia yi ŋkɔŋ i mbɛiŋ yə mih wɔkɔki i Nyɔ. Ayakalə, i liə mbɛiŋ bə́ nəŋ i wɔɔ mih, yələ num kə gia yə Ablaham nì fəki. \v 41 Mbɛiŋ fəki num gia yə tii wimbɛiŋ fəki.” Bɔ dzaka i wi a, “Bə nì ka bwɔ dəkə buku i kuku. Buku kaŋaki a Ba wimu, a num Nyɔ.” \v 42 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Asi kɔ a Nyɔ numki tii wimbɛiŋ, ma mbɛiŋ kɔŋki lə mih, kɔm mih nyə i Nyɔ kpəŋ ka mih numki fa. Mih nì ka dzə dəkə i ŋga biŋ wə. A faaŋ wi mih. \v 43 Akɔ kɔm nə mbɛiŋ wɔkɔki kə gia yə mih dzakaki a? Akɔ kɔm mbɛiŋ nəiŋki i wɔkɔ ja yiŋ. \v 44 Mbɛiŋ kɔ bwa bə tii wimbɛiŋ ŋkpɛli, yi num a gia yə mbɛiŋ kɔŋki i fəki kɔ yə tii wimbɛiŋ kɔŋki. I yisi i kin'yisi wə wi nì kɔ ŋ'wɔɔyi bəni. Wi kaŋaki kə gia yidɔkɔ i fə bəh ŋkɔŋ, kɔm wi kaŋaki kə ŋkɔŋ i wi wə na twɛsi. Jɔbi wə wi nyiki ntəkə, wi dzakaki asi nɔni ki kɔ, kɔm wi kɔ mi wi ntəkə a num wi tii ntəkə. \v 45 Ayakalə, mih dzakaki yiŋ a num ŋkɔŋ, akɔ gia yə mbɛiŋ bumki kə mih. \v 46 Akɔ ndə i mbɛiŋ kintəəŋ wə wi kɔ i chusi chu biə mih fə a? Si mih dzakaki ŋkɔŋ i mbɛiŋ, Aka fə nə a mbɛiŋ ma bum mih a? \v 47 Mi wə wi kɔ mi wi Nyɔ si shi wɔkɔli a gia yi Nyɔ. Gia yə mbɛiŋ kɔŋki kə i wɔkɔli gia yi Nyɔ akɔ kɔm mbɛiŋ kɔkə bəni bə Nyɔ.” \s1 Jisɔs nì kɔlə na ka Ablaham numki \p \v 48 Bəju ka dzaka i Jisɔs a, “Buku si ka dzaka ŋkɔŋ i wɔ a, a wɔ kɔ mi wi Samalia chinda wi ŋkpɛli num i gwu ya wə a?” \v 49 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Chinda wi Satan kɔkə i mih wə. Mih kɔksiki lə mfiŋ Ba wuŋ, ayakalə mbɛiŋ kɔksi kə mih. \v 50 Yi kɔkə a mih nəŋki yɛli wimbum i mih wə. Mi widɔkɔ kɔlə wimu wə wi nəŋki wi, a num wi wə wi təiŋyiki bənsaka. \p \v 51 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a na ndə kabə wɔkɔ ja yiŋ, wi bi yɛiŋ kə kpi.” \v 52 Bəju dzaka i wi a, “Buku kiə lɔ i liə a chinda wi ŋkpɛli kɔlə i gwu ya wə. Ablaham nì kpi, bəni bə ntum bə Nyɔ kpiyi tə, wɔ kabə dzaka a mi wə wi wɔkɔ gia ya, wi bi lansi musi kə kpi. \v 53 Wɔ tsəki lə tii wibuku Ablaham wə wi nì kpi, tsə tə bəni bə ntum bə Nyɔ bə̀ bɔ nì kpiyi tə a? Wɔ kwakaki a wɔ kɔ na nə?” \v 54 Jisɔs chukuli a, “Mih kabə kɔksi num gwu yiŋ, ma kiŋkɔksi kiwɔ numki kilɔlɔ. Wə wi kɔksiki mih kɔ Ba wuŋ, a num wi wə mbɛiŋ dzakaki a, akɔ Nyɔ wimbɛiŋ. \v 55 Ayakalə, mbɛiŋ kiə kə wi. A kiəki a mih wi. Mih ka dzaka a mih kiəki kə wi, ma yi numki a mih kɔ mi wi ntəkə aka mbɛiŋ. Ayakalə, mih kiəki lə wi, mih wɔkɔ gia yi. \v 56 Ba wimbɛiŋ Ablaham nì kɔ bəh kinsaŋli a ŋgaiŋ bi yɛiŋ lə chɔkɔ biŋ. Ayaka wi dzə yɛiŋ bi, ka numki bəh kinsaŋli.” \v 57 Bəju ka dza bə́ dzaka i wi a, “Wɔ kɔ maka wɔ buku jía mbaŋshi, num wɔ nì yɛiŋ lɔ Ablaham a?” \v 58 Jisɔs chukuli bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, na ka Ablaham numki, Mih num.”\f + \fr 8:58 \fr*\ft Yɛli wələ a, “Mih num” akɔ yɛli wə Nyɔ nì dzaka i Muses a, akɔ wi ŋgaiŋ (Kimbuŋ 3:14).\ft*\f* \v 59 Bɔ wɔkɔ yakadəiŋ, ka dzɔ kitəh a bɔ tumyi Jisɔs yɛiŋ. Jisɔs nyumi gwu yi ka buku i juŋ yi fəni yi gia yiwɔ mə. \c 9 \s1 Jisɔs wɛli dzəkəh yi mi num bə nì bwɔ wi kimfəkə \p \v 1 Si Jisɔs dza ka nyaniki nnyaki, wi yɛiŋ minyuku widɔkɔ num bə nì bwɔ wi kifəkə. \v 2 Bwa bu bə mbaŋ bikə i wi a, “Labay, a nì fə ndə chu ka bə bwɔ mi wələ kifəkə a? A nì fə mi wiwɔ ma ba wi bəh nih wi a?” \v 3 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Yi kɔkə a, mi wələ nabə ba wi bəh nih wi nì fə chu. Bə nì bwɔ wi yakadəiŋ ka bə bi yɛiŋ nɔm wi Nyɔ i gwu yi wə. \v 4 Bukumbɛiŋ kaŋaki i nɔ̂mki nɔm wi mi wə wi faaŋ mih a kɛiŋ nshi. Nchɔkɔ dzəki lə, a num jɔbi wə mi widɔkɔ kɔkə i nɔm fiɛŋ fidɔkɔ. \v 5 I tsə buku na winaiŋ jɔbi wə mih kɔ i fa mbi wələ wə, mih kɔ baiŋni bi mbi wələ.” \v 6 Si Jisɔs dzaka ndzaka wələ yaka, ka chuh midziŋ i kuku, nayi nshwaiŋ bəh mɔ ka fiaŋsi dzə́kəh yi mi wiwɔ yɛiŋ, \v 7 ka dzaka i wi a, “Tsə̂ wɔ̂kɔ i di bi Limi bi Silɔam wə.” (Yɛli wələ Silɔam kɔ a, “Bɔ faaŋ.”). Wi ka tsə wɔkɔ, bə fiəni dzə yɛiŋ. \v 8 Bəni bə̀ bɔ nì nɔki kɔmsi i wi kpəŋ bəh bəni bə̀ bɔ nì shiki yɛiŋki wi, ka mi wi nywani ka kaiŋyiki a, “Ntə wələ kɔ a mi wə wi ni shiki numki i kuku wi nywa biɛiŋ a?” \v 9 Bədɔkɔ ka dzakaki a, “Akɔ wi.” Bədɔkɔ a, “Aayi wi bwɔsiki wi bwɔsini.” Mi wiwɔ ka dzaka i bɔ a, “Akɔ mih mi wiwɔ.” \v 10 Ayakadəiŋ, bɔ ka bikə i wi a, “Dzə́kəh ya nyani dəiŋ ka yi baiŋ a?” \v 11 Wi chukuli a, “Mi wə bə bɔɔŋki a Jisɔs si nayi nshwaiŋ ka fiaŋsi i dzə́kəh yiŋ wə, ka dzaka a mih tsə̂ i Silɔam mih wɔ̂kɔ. Mih ka tsə wɔkɔ, dzə́kəh yiŋ ka baiŋ.” \v 12 Bɔ bikə i wi a, “Bə wi naiŋ?” Wi chukuli a, “Mih kiəki kə.” \s1 Kiŋgali dzə i kintəəŋ ki Bəfalasi wə kɔm ŋga bi Jisɔs \p \v 13 Bɔ ka dza dzɔ mi wə wi ni shi kɔ kifəkə yaka ka tsə bəh wi i Bəfalasi. \v 14 Chɔkɔ biə Jisɔs ni na nshwaiŋ chu wɛli dzə́kəh yi mi wiwɔ yɛiŋ, a nì kɔ num i chɔkɔ bi mbam wə. \v 15 Bəfalasi bəwɔ chu bikə i wi si wi nyani ka dzə́kəh yi baiŋ. Wi chukuli i bɔ a, “Wi si fiaŋsi dzə́kəh yiŋ bəh nshwaiŋ, mih ka tsə wɔkɔ yi, ka mih yɛiŋki di.” \v 16 Bəfalasi bəwɔ ka dzaka a, “Mi wələ ka nyə dəkə i Nyɔ wə, kɔm wi nɔmki i chɔkɔ bi mbam wə.” Bədɔkɔ dzaka fibɔ a, “Mi wə wi fəki chu wi kɔ nyani dəiŋ na ka wi fəki biələ binchəsi biə bi chusiki kiŋkɔkni ki Nyɔ a?” Ayaka kiŋgaali ka dzə i bɔ kintəəŋ. \v 17 Bɔ chu fiəni bikə i mi wiwɔ a, “Wɔ dzaka mfia a nə kɔm mi wələ si wi si wɛli dzə́kəh ya?” Wi chukuli i bɔ a, “Mi wələ kɔ mi wi ntum wi Nyɔ.” \p \v 18 Bəju nì ka bum dəkə a mi wələ nì kɔ num wi fəkə, ka bə wɛli dzəkəh yi. Bɔ nyani lə ka bi tsə bɔɔŋ ba wi bəh nih wi, bɔ dzə. \v 19 Bɔ bikə i bɔ a, “Wələ kɔ a waiŋ wimbɛiŋ wə mbɛiŋ dzakaki a bə nì bwɔ wi, num wi fəkə lɔ a? Wi nyani dəiŋ na ka wi yɛiŋki di i liə a?” \v 20 Nih wi bəh ba wi chukuli a, “Buku kiəki lə a wələ kɔ na waiŋ wibuku num bə nì bwɔ wi kimfəkə. \v 21 Ayakalə, buku kiəki kə a yi jikə na dəiŋ na ka wi yɛiŋki di i liə. Ayaka buku kiə kə tə mi wə wi wɛli dzə́kəh yi. Mbɛiŋ bîkə num i wi. Wi si num lɔ i mi. Wi num i fuku bəh dzaka ki.” \v 22 Nih wi bəh ba wi nì dzakaki yakadəiŋ kɔm bɔ nì lwaki lə Bəju, yi num, num Bəju nì jiə a, mi ka mɔm i dzaka bəh dzaka ki a Jisɔs kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka, bɔ kɔ̂ŋŋ bwîli wəmaka mi i juŋ yi tsani mə. \v 23 Akɔ gia yə nih wi bəh ba wi nì dzaka a wi si num lɔ i mi, a bɔ bîkə num i wi. \p \v 24 I ŋkaiŋni kifa wə, bɔ chu bɔɔŋ mi wə wi nì kɔ wi fəkə, ka dzaka i wi a, “Dzâka gia yi ŋkɔŋ ma kiŋkɔksi tsə̂ i Nyɔ. Buku kiəki yibuku a mi wələ kɔ mi wə wi fəki chu.” \v 25 Wi chukuli a, “Yaka wi fəki lə chu, mih kiəki kə. Gia yimu yə mih kiəki kɔ a, mih ni kɔ kimfəkə, i liə mih yɛiŋki lə di.” \v 26 Bɔ chu bikə i wi a, “Wi si fə dəiŋ bəh wɔ? Wi si fə dəiŋ ka wi wɛli dzə́kəh ya?” \v 27 Wi chukuli i bɔ a, “Mih si fuku lɔ i mbɛiŋ, mbɛiŋ na kɔŋ dəkə i wɔkɔli. Mbɛiŋ bə́ chu nəŋ i wɔkɔ fə nə a? Mbɛiŋ tə nəŋki i num bəni bu bə mbaŋ a?” \v 28 Ayaka bɔ tɔyi num tɔyini dzaka a, “Akɔ wɔ mi wi wi mbaŋ. Buku num fibuku bəni bə mbaŋ wi Muses. \v 29 Buku kiəki a Muses kɔ num Nyɔ nì dzakaki lə bəh wi. Ayakalə, i wələ mi buku kiəki kə di biə wi buku.” \v 30 Mi wiwɔ chukuli a, “Yəbɛɛy, akɔ gia yi kaiŋni! Mbɛiŋ dzakaki a mbɛiŋ kiəki kə di biə wi buku a? Ayakalə, wi wɛli dzə́kəh yiŋ. \v 31 Buku kiəki lə a Nyɔ si wɔkɔ kə ntsa wi mi wə wi fəki chu. Ayakalə, na winaiŋ mi wi yaksiki Nyɔ, fə gia yə wi kɔŋki, Nyɔ wɔkɔki lə ntsa wi. \v 32 I yisi na si mbi nì yisi, bə ka num wɔkɔ dəkə a, mi num wɛli dzə́kəh yi mi num bə nì bwɔ wi, wi num kimfəkə. \v 33 Asi kɔkə a mi wələ numki a wi nyə i Nyɔ wə, ma wi si ka fə yələ gia lə.” \v 34 Bɔ dzaka i wi a, “Wɔ kɔ num bə nì bwɔ wɔ na i chu kintəəŋ mwi, wɔ bə nəŋ i lani buku a?” Si bɔ dzaka yakadəiŋ, ka kɔŋŋ wi i bɔ kintəəŋ. \s1 Mi wə wi kɔ kimfəkə i biɛiŋ bi Nyɔ wə \p \v 35 Jisɔs ka bi wɔkɔ a bə kɔŋŋ bwili mi wə i bɔ kintəəŋ, wi ka nəŋ yɛiŋ wi, bikə i wi a, “Wɔ jiə alə shɔm ya i mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi a?” \v 36 Wi bikə a, “Mi wiwɔ kɔ ndə, ba wuŋ? Fûku mih, ka mih jîə shɔm yiŋ i wi.” \v 37 Jisɔs dzaka i wi a, “Wɔ yɛiŋ lɔ wi. Akɔ wi wə mbɛiŋ wi dzakaki i liə.” \v 38 Mi wiwɔ ka dzaka a, “Bah mih jiə.” Si wi dzaka yakadəiŋ, ka tum binyu i wi nshiŋ nya kiŋkɔksi i wi. \v 39 Jisɔs dzaka a, “Mih dzə i fa mbi wələ wə ka bə saka bəni, ka bə̀ bɔ yɛiŋki kə di ni yɛiŋki, ka bə̀ bɔ yɛiŋki di ni fiəni bimfəkə.” \v 40 Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ, Bəfalasi bədɔkɔ bə̀ bɔ nì kɔ kɔmsi i wi kpəŋ wɔkɔ yakadəiŋ ka bikə i wi a, “Buku tə kɔ bimfəkə a?” \v 41 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Asi kɔ a mbɛiŋ numki bimfəkə, ma kaŋ yimbɛiŋ kɔ yiyəə i kimbu kichu wə. Ayakalə, i liə si mbɛiŋ dzakaki a mbɛiŋ yɛiŋki lə di, chu bimbɛiŋ ni baaŋ a numki i kifwu kimbɛiŋ wə.” \c 10 \s1 Jisɔs kɔ ntɔkni wi shwáŋ wi ndzɔŋni \p \v 1 “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, mi wə wi liəki i mbaiŋ wi shwáŋ wə, maka wi liə num i dzaka ki mbaiŋ wə, wi yaka lɔ yakani ka wi liə i mbaiŋ wə, wəmaka mi kɔ ji, wi num mi wə wi lɔkɔki biɛiŋ bəh ŋga. \v 2 Ayakalə, mi wə wi si nchəni shwáŋ si shi liə mfih num i dzaka ki mbaiŋ wə. \v 3 Wəmaka mi kɔ mi wə, mi wə wi si chəniki dzaka kimbaiŋ si wɛli dzaka kimbaiŋ i wi, wi liə ka bɔɔŋki shwáŋ yə yi kɔ n'yi i yɛli wə, yi wɔkɔ ja yi, wi ka dzɔ buku bəh yi. \v 4 Jɔbi wə wi bwili n'yi yichi i biŋ, wi ni tsəki i yi nshiŋ wi bɔɔŋ yi yi biəli wi, kɔm yi kiəki lə ja yi. \v 5 A kabə num mi wi dzəni yi kɔkə i biəli wi. Yi ni yɔkɔ gɛiŋ lɔ gɛiŋni, kɔm yi kiəki kə ja yi mi wi dzəni.” \v 6 Jisɔs nì ti ndi wələ i bɔ yakadəiŋ, bɔ nəki wɔkɔ kiə kə gia yə wi dzaka i bɔ i ndi wiwɔ wə. \p \v 7 Ayakadəiŋ, Jisɔs chu dzaka i bɔ a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, akɔ mih dzaka ki mbaiŋ di biə shwáŋ tsəki. \v 8 Bəni bəchi bə̀ bɔ nì yisi dzə i mih, a nì kɔ num bəji bəh bəni bə̀ bɔ ni lɔkɔki biɛiŋ i bəni bəh ŋga. Ayakadəiŋ, shwáŋ yiwɔ nəki wɔkɔli kə gia yə bɔ ni dzakaki. \v 9 Akɔ mih dzaka ki mbaiŋ. Mi ka tsə i mih wə ka wi liə wi bi bɔiŋ. Wi bi numki aka shwaŋ yə yi bukuki tsə dzi fiəni dzə liə i mbaiŋ mə. \v 10 Ji si dzə a i chwɔ, bəh i wɔɔ, bəh i bəkəli biɛiŋ. Mih dzə mfiŋ a bəni kwati nɔni, a num nɔni kə ki kɔ na kichili. \v 11 Akɔ mih ntɔkni wi shwáŋ wi ndzɔŋni. Ntɔkni wi shwáŋ wə wi ndzɔŋki si nya lə nɔni ki i kpi kɔm shwáŋ yi. \v 12 Mi wə bə dzɔ num dzɔni i nnɔm wə, wi num kə ntɔkni wi shwáŋ wiwɔ, shwáŋ yiwɔ chu kɔbi n'yi, wi si yɛiŋ jɔbi wə kuula dzəki, wi yatɔkɔ shwáŋ yiwɔ wi yɔkɔ gɛiŋ, kuula wiwɔ baaŋ kwayi shwáŋ saŋ gaali yidɔkɔ. \v 13 Wi si yɔkɔ kɔm bə dzɔ wi dzɔni aka mi wi nɔm, wi kaŋa kə jɔbi kɔm shwáŋ yiwɔ. \v 14 Mih kɔ ntɔkni wi shwáŋ wi ndzɔŋni. Mih kiəki lə shwáŋ yə yi kɔ yiŋ, shwáŋ yiŋ kiə tə mih, \v 15 a liŋ asi Ba wuŋ kiəki mih, mih kiə tə Ba wuŋ, mih nya nɔni kəŋŋ i kpi kɔm shwáŋ yiŋ. \v 16 Mih kaŋaki lə tə shwáŋ yidɔkɔ yə yi kɔkə i mbaŋ wələ wə. Mih kaŋa i tsə dzəh bəh yi tə a yi wɔkɔki ja yiŋ, ka mbaŋ wi shwáŋ yiwɔ fiəni chu wimu, ma ntɔkni wi shwáŋ yiwɔ numki a wimu. \p \v 17 Mih kɔ num mih nì nya nɔni kəŋŋ i kpi ka mih bi fiəni dzɔ nɔni kəŋŋ. Akɔ gia yə Ba wuŋ kɔŋki mih. \v 18 Mi widɔkɔ dzɔki kə nɔni kəŋŋ i mih. A nyaki mih nɔni kəŋŋ i ŋkɔŋ wuŋ wə. Mih kaŋaki lə ŋga i nya nɔni kəŋŋ i kpi, mih kaŋa ŋga i fiəni dzɔ nɔni kəŋŋ. Gia yələ kɔ gia num a dzaka Ba wuŋ a mih fə.”\fig Wi ni tsə̂ki i ninshiŋ shwáŋ yiwɔ biəli wi|alt="He goes before them, and the sheep follow him" src="DN00471b.tif" size="col" loc="John 10:1-18" copy="Darwin Dunham" ref="Jɔn 10:1-18"\fig* \p \v 19 Jisɔs dzaka gia yiwɔ yakadəiŋ, kiŋgaali chu num i kintəəŋ ki Bəju wə. \v 20 Bɔ bəduli ka dzakayiki a, “Wi kaŋaki lə chinda wi ŋkpɛli, wi dzaki lə. Mbɛiŋ wɔkɔliki nə i wi a?” \v 21 Ayakalə, bədɔkɔ dzakayi a, “Fa kɔkə bəndzaka bə mi wə wi kaŋaki chinda wi ŋkpɛli. Chinda wi ŋkpɛli kɔlə i wɛli dzə́kəh yi kifəkə a?” \s1 Jisɔs chusi a ŋgaiŋ kɔ waiŋ Nyɔ \p \v 22 A dzə num i jɔbi widɔkɔ wə bə nì fəki Dzini bidɔkɔ i fiəni kwaka si bə nì wɛli juŋ yi fəni yi gia i Jɛlusalɛm,\f + \fr 10:22 \fr*\ft Dzini biələ nì kɔ i kwaka si bə nì wɔkɔ juŋ yi fəni gia si midɔkɔ wə wi nì kɔkə mi wi Ju nì dzɔ bifii dzə kum yɛiŋ.\ft*\f* \v 23 Jisɔs tsə bə́ ghani nnya i kintəəŋ ki juŋ yi fəni yi gia wə, i gbəŋ wi Sɔlɔmɔn wə. A num i jɔbi wi fiəkə wə.\fig Juŋ yi fəni yi gia|alt="Temple" src="hk00245c.tif" size="span" loc="John 10:23" copy="Horace Knowles" ref="Jɔn 10:23"\fig* \v 24 Bəju dza dzə juŋni fiəli wi, bikə i wi a, “Wɔ ni bee buku a buku baaŋ nûmki kîə kə fwu wibuku i tsə̂ bûku dəiŋ a? A kabə num a wɔ kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka, wɔ fûku i buku chəŋ.” \v 25 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Mih kɔ num mih dzaka lɔ i mbɛiŋ, mbɛiŋ na bum yiŋ. Bənɔm bə̀ mih fəki i yɛli wi Ba wuŋ wə akɔ bɔ bə̀ bɔ chusiki mi wə mih kɔ wi. \v 26 Ayakalə, mbɛiŋ ka bum dəkə, kɔm mbɛiŋ kɔkə i mbaŋ wi shwáŋ yiŋ wə. \v 27 Shwáŋ yiŋ si wɔkɔ lə ja yiŋ. Mih kiə yi, ayaka yi biəli mih, \v 28 mih nya yi bəh nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Ayaka yi bi lansi laka kə. Mi widɔkɔ kɔbi wə wi bi lansi lɔkɔ yi i mih kaŋ. \v 29 Ba wuŋ wə wi nya shwáŋ yiwɔ i mih tsəki lə mi wichi, mi widɔkɔ kɔkə i lɔkɔ yi i wi kaŋ. \v 30 Buku Ba wuŋ kɔ fiɛŋ fimu.” \p \v 31 Bəju chu dzɔ kitəh i tumyi wi yɛiŋ. \v 32 Jisɔs bikə i bɔ a, “Mbɛiŋ yɛiŋ lɔ bənɔm bə̀ ndzɔŋni bəduli bə̀ Ba wuŋ dzaka a mih fəki. Akɔ winaiŋ wə mbɛiŋ nəŋki i tumyi mih bəh kitəh kɔm wi a?” \v 33 Bɔ chukuli i wi a, “Buku tumyiki kə wɔ kɔm bə nɔm wi ndzɔŋni wə wɔ fəki. Buku tumyiki wɔ kɔm wɔ bəkəliki yɛli wi Nyɔ. Wɔ kɔ a liŋ mi wiwɔm, dzaka a wɔ kɔ Nyɔ.” \v 34 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Ntə bə nyaka i Kiŋwakti kimbɛiŋ ki bənchi wə a, Nyɔ dzakaki yɛiŋ a, ‘Mih dzakaki a mbɛiŋ kɔ bənyɔ’ a? \v 35 Nyɔ bɔɔŋki bəni bə̀ a bənyɔ, a num bɔ bə̀ ja yiwɔ nì tsəki i bɔ, ayaka buku kiəki a gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Nyɔ mə kɔkə bi kwuni. \v 36 Si yi kɔ yakadəiŋ, akɔ kɔm nə wə mbɛiŋ dzakaki i mi wə Ba wi kɔ wi saiŋbwili wi ka faaŋ i fa mbi wələ wə, a wi bəkəliki yɛli wi Nyɔ, kɔm wi dzaka a ŋgaiŋ kɔ waiŋ Nyɔ a? \v 37 Mih kabə num mih fə kə bənɔm bə Ba wuŋ, mbɛiŋ ma bum mih. \v 38 Ayakalə, mih kabə fəki num bɔ, kɔŋ yi numki a mbɛiŋ ka bum dəkə i mih, mbɛiŋ bum num i bɔ, ka mbɛiŋ ni kiə na bindzɔŋ a Ba wuŋ kɔ i mih wə, mih num i Ba wuŋ wə.” \v 39 Bəju ka nəŋki i chu kwa wi, wi tɔsi buku i kaŋ yibɔ wə. \p \v 40 Jisɔs chu tsə ndaŋ Bɔkɔ yi Jɔdan tsə i kiwuŋ kə Jɔn nì yisi i juliki bəni i bɔkɔ, ka numki fɛiŋ. \v 41 Bəni bəduli ka nyəki dzəki yɛiŋki wi. Bɔ dza dzaka a, “Jɔn nì ka kɛiŋsi fə na gia yidɔkɔ yə yi chusiki kiŋkɔkni ki Nyɔ. Ayakalə, gia yichi yə wi nì dzakaki kɔm mi wələ nì kɔ na ŋkɔŋ.” \v 42 Ayakadəiŋ, bəni bəduli jiə shɔm i Jisɔs wə fɛiŋ. \c 11 \s1 Kpi yi Lasalus nsɛiŋ Jisɔs \p \v 1 Mi widɔkɔ nì kɔlə yɛli wi num Lasalus, wi dza yisi jwɛiŋ. Wi num mi i kwili wi Bɛtani wə, wi nì nɔki fɛiŋ bəh jɛ́mi yi Meli bəh Mata. \v 2 Meli wələ wə waiŋnih wi Lasalus nì gwɛiŋki lə, akɔ wə wi nì fiaŋsi gvu yi Bah bəh fiaŋsi bi tsɛŋə yindzɔŋni, ka sɔ bəh juŋ yi yifwu. \v 3 Si wi nì gwɛiŋki yakadəiŋ, jɛ́mi yi ka faaŋ ntum i Jisɔs a, “Bah, wə wi kɔ shɔm ya gwɛiŋki lə.” \v 4 Si Jisɔs wɔkɔ ntum wiwɔ, ka dzaka a, “Jwɛiŋ yələ kɔkə yi kpi. Yi kɔ i chusi num kiŋkɔkni ki Nyɔ, ka Waiŋ Nyɔ ni kwati yɛli wimbum i yi wə.” \p \v 5 Jisɔs nì kɔŋki lə Mata bəh waiŋnih wi Meli bəh Lasalus nalə. \v 6 Ayakalə, jɔbi wə wi nì wɔkɔ a Lasalus gwɛiŋki lə, wi chu nɔ baaŋ i di biə wi nì kɔ i kaŋ yifa wə. \v 7 Si yəmaka nì tsə, wi ka dzaka i bwa bu bə mbaŋ a, “Bukumbɛiŋ fîəni chû i Judea.” \v 8 Bɔ ka bikə i wi a, “Labay, ntə akɔ a ŋgbu ŋgbu si Bəju ni nəŋki i tumyi wɔ bəh kitəh a wɔ kpî, wɔ bə́ chu nəŋ i fiəni tsə i fɛiŋ na?” \v 9 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Ntə chɔkɔ kaŋaki mbiəŋə jwɔfi ntsɔ bəfa? Mi kabə nyaniki nshifɔkɔ, wi kɔkə i damti i biɛiŋ bɛiŋ, kɔm baiŋni bi mbi wələ baiŋki lə i wi. \v 10 Ayakalə, na ndə wə wi nyaniki nchɔkɔ, wi kɔlə i damti, kɔm wi kaŋaki kə baiŋni i wi.” \p \v 11 Si wi dzaka yakadəiŋ, ka dzaka i bɔ a, “Nsɛiŋ wibukumbɛiŋ Lasalus gbɔ kinu. Ayakalə, mih ki tsəki lə fɛiŋ i yɔmsi wi i kinu kiwɔ wə.” \v 12 Bwa bu bə mbaŋ ka dzaka i wi a, “Bah, yi kabə num a wi gbɔ kinu, ma wi ni bɔnih.” \v 13 Jisɔs nì dzakaki num kɔm kpi yi Lasalus, ayakalə, bwa bu bə mbaŋ wɔkɔ yaka ka kwakaki a wi dzakaki kɔm kinu ŋkɔŋ. \v 14 Jisɔs ka fuku baiŋsi yi i bɔ a, “Lasalus kɔ num wi kpi lɔ. \v 15 Ayakalə, mih kɔ bəh kinsaŋli kɔm bə mbɛiŋ, a mih ni kɔkə fɛiŋ, ka mbɛiŋ ni jîə shɔm i mih. Ayakadəiŋ, bə tsə̂ bûku fɛiŋ.” \v 16 Tɔmɔs wə bə nì bɔɔŋki yɛli wi widɔkɔ a Bimaŋsi, ka dzaka i bwa bə mbaŋ bədɔkɔ bə̀ a, “Bukumbɛiŋ tsə̂ tə ka bukumbɛiŋ ni kpî bəh wi.” \s1 Jisɔs bwili Lasalus i kpi wə \p \v 17 Jisɔs tsə buku fɛiŋ, ka wɔkɔ a Lasalus kɔ num wi nɔ lɔ i jum kintəəŋ kaŋ yina. \v 18 Bɛtani wələ nì kɔ ka bəmay bəfa i kɔmsi tsə i Jɛlusalɛm. \v 19 Bəju bəduli nì dzə i Mata bəh Meli i kwasi nshɛiŋ bəh bɔ kɔm kpi yi waiŋnih wibɔ. \v 20 Jɔbi wə Mata nì wɔkɔ a Jisɔs si dzə wə, wi ka buku tsə a bɔ wi baŋsi, ayakalə Meli baaŋ dzu. \v 21 Mata tsə dzaka i Jisɔs a, “Bah, a ni kɔ a wɔ numki fa, ma waiŋnih wuŋ ni ka kpi dəkə. \v 22 Ayakalə, mih kiəki lə a i liə, na finə wɔ bikə i Nyɔ wi ni nya i wɔ.” \v 23 Jisɔs dzaka i wi a, “Waiŋnih wa ni fiəni dza lə i kpi wə.” \v 24 Mata ka dzaka i wi a, “Mih kiəki lə a wi bi fiəni dza lə i chɔkɔ bi gɔksini biə bəni bi dzaki i kpi wə.” \v 25 Jisɔs dzaka i wi a, “Akɔ mih wə mih bwiliki bəni i kpi wə, a num mih wə mih nyaki nɔni. Mi wə wi jiə shɔm yi i mih bi baaŋ lə wiwɔm, kɔŋ yi numki a wi kpi, \v 26 ayaka na ndə wə wi kɛiŋki wiwɔm ka jiə shɔm yi i mih, bi kpi kə. Wɔ bum alə yakadəiŋ a?” \v 27 Wi bum a, “Aaŋ Bah, mih bum a wɔ kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka. Wɔ kɔ Waiŋ Nyɔ wə wi nì kaŋaki i bi dzə fa mbi wələ wə.” \p \v 28 Si Mata dzaka yakadəiŋ, ka tsə bɔɔŋ Meli waiŋnih wi, dzaka i wi a kuku kuku a, “Mi wi lanini si num lɔ fa, ayaka wi bɔɔŋki wɔ.” \v 29 Si Meli wɔkɔ yakadəiŋ, ka saka dza bɛiŋ i tsə yɛiŋ wi. \v 30 A nì kɔ maka Jisɔs dzə liə i kwili wiwɔ wə. Wi nì kɛiŋki a di biə Mata ni tsə yɛiŋ wi. \v 31 Bəju bə̀ bɔ nì kɔ bəh Meli i dzu kwasi nshɛiŋ bəh wi, ka yɛiŋ si wi saka dza bɛiŋ buku biŋ, bɔ ka biəliki wi kwaka a wi tsəki i jum bɛiŋ i tsə dəki fɛiŋ. \p \v 32 Jɔbi wə Meli nì tsə buku i di biə Jisɔs ni kɔ, yɛiŋ wi, ka gbɔ i gvu yi wə dzaka a, “Bah, a ni kɔ a wɔ numki fa, ma waiŋnih wuŋ ni ka kpi dəkə.” \v 33 Si Jisɔs yɛiŋ si wi dəki, bəh Bəju bə̀ bɔ nì biəli wi bɔŋ də tə, gia yiwɔ nya ŋgəkə i shɔm yi wə nalə, gwu kpi wi nalə. \v 34 Wi ka bikə a, “Mbɛiŋ ləə faiŋ wi a?” Bɔ dzaka i wi a, “Bah, dzə yɛiŋ.” \v 35 Jisɔs də. \v 36 Bəju yɛiŋ yakadəiŋ ka dzaka a, “Mbɛiŋ yɛ̂iŋ si wi ni kɔŋki wi.” \v 37 Ayakalə, bɔ bədɔkɔ dzaka lɔ a, “Ntə wələ kɔ wi wə wi nì wɛli dzə́kəh yi kimfəkə a? Kɔm nə wə wi ni ka yɛlih fwu wi mi wələ i kpi wə a?” \p \v 38 Shɔm chu nəŋni Jisɔs na bəh ŋga. Wi dza tsə buku i jum bɛiŋ. Jum yələ nì kɔ num taa wə bə nì baŋ dzaka kiwɔ bəh təh wimbum. \v 39 Jisɔs dzaka a, “Mbɛiŋ gîŋsi təh wə.” Mata jɛmi yi mi wi kpili dzaka i Jisɔs a, “Bah, i liə ni numki num wi si fwuli lɔ. I liə si num lɔ kaŋ yina si wi ni kpi.” \v 40 Jisɔs bikə i wi a, “Mih si dzaka alə i wɔ, a wɔ ka jiə shɔm ya i mih, ma wɔ ni yɛiŋ mbum biə bi kɔ bi Nyɔ a?” \v 41 Ayakadəiŋ, bɔ ka giŋsi təh wiwɔ. Jisɔs giŋsi dzə́kəh yi i bɛiŋ ka dzaka a, “Ba wuŋ, mih nyaki kiyɔŋni i wɔ si wɔ wɔkɔ ntsa wuŋ. \v 42 Mih kiəki lə na bindzɔŋ a wɔ si wɔkɔ lə ntsa wuŋ i jɔbi wichi wə. Ayakalə, mih dzakaki yələ kɔm bəni bələ bɔ kɔ fa, ka bɔ bûm a, a faaŋ wɔ mih.” \v 43 Si wi dzaka yakadəiŋ, ka wam bəh ja yiləkəli a, “Lasalus, bûku!” \v 44 Ayaka mi wi kpili wiwɔ dza buku dzə, kaŋ yi bəh gvu yi num bə lim bəh kinchumni ki mbuŋ, lim tə shi bi bəh kinchumni ki mbuŋ. Jisɔs ka dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ shwâ wi, mbɛiŋ bêe wi tsə̂ki.” \s1 Kifwu ki tumi jiə kimfasi i wɔɔ Jisɔs \r (Matiɔ 26:1-5; Mak 14:1-2; Luk 22:1-2) \p \v 45 Jɔbi wə Bəju bəduli bə̀ bɔ nì dzə i Meli yɛiŋ gia yə Jisɔs fə, ka jiə shɔm i wi wə. \v 46 Ayakalə, bədɔkɔ tsə fibɔ ka yɛiŋ num Bəfalasi, fuku i bɔ gia yə Jisɔs fə. \v 47 Bətii mfə gia bəmbum bəh Bəfalasi ka juŋni kifwu ki tumi dzaka i bɔ a, “Bukumbɛiŋ ki fəki dəiŋ na? Mi wələ fəki binchəsi biduli biə bi chusiki kiŋkɔkni ki Nyɔ. \v 48 Bukumbɛiŋ ka bee a wi tsəki a bəh yi i ninshiŋ, ma bəni bəchi ni jiə shɔm i wi, ayaka ma bəni bə Lum bə̀ bɔ sakaki bukumbɛiŋ ni dza dzə bəkəli di bibukumbɛiŋ bi baiŋni bəh tumi kibukumbɛiŋ.”\f + \fr 11:48 \fr*\ft Bɔ nì lwaki yakadəiŋ kɔm a nì kɔ a Bəju bum a Jisɔs kɔ Kimbwili, bɔ ni ka dza yisi i bəŋgəkə bə bəni bə Lum bə̀ bɔ sakaki bɔ ka wi bwili bɔ i kaŋ yi bəni bə Lum wə.\ft*\f* \p \v 49 Ayakalə, mi widɔkɔ i bɔ kintəəŋ yɛli wi num Kayfas, wə wi nì kɔ fwu wi bətii mfə gia i jia yiwɔ wə ka dza dzaka mfih i bɔ a, “Mbɛiŋ kiəki kə na gia yidɔkɔ lə kpaaa. \v 50 Mbɛiŋ kiəki kə a yi ndzɔŋki lə i mbɛiŋ a mi wimu kpî i bəni bəchi, tsə a kitumi kichi laka num lakani a?” \v 51 Kayfas nì dzakaki gia yələ num kə i mfi bi wə. Si wi nì kɔ fwu wi bətii mfə gia i jía yiwɔ wə, dzaka yakadəiŋ laka num ntum wi Nyɔ, a Jisɔs nì kaŋaki lə i kpi i kitumi ki Bəju wə. \v 52 A num kə a kitumi kiwɔ shəŋ, kpi yi nì kaŋaki i juŋni bwa bəchi bə̀, bɔ kɔ bə Nyɔ i kitumi kidɔkɔ wə, ka bɔ numki i fiɛŋ fimu wə. \v 53 I yisi chɔkɔ biwɔ wə, kifwu kitumi ka yisi i fasiki si bɔ bi wɔɔki Jisɔs. \p \v 54 Ayakadəiŋ, Jisɔs nəki chu nyani kə i kintəəŋ ki Bəju wə. Wi dza nyə mfih fɛiŋ bəh bwa bu bə mbaŋ ka tsə nɔki i kwili widɔkɔ wə wi kɔ kɔmsi i tumi ki mishambu kə bə nì bɔɔŋki a Ɛfelɛm. \p \v 55 Dzini bi Bəju bi Ntsədaŋ nì kɔ num bi si kɔmsi dzə lɔ, bəni ka nyəki dzəki i bimbu wə dzə i Jɛlusalɛm i dzə wɔkɔ kishi kibɔ ka bini biwɔ ni dzə kpɛiŋ. \v 56 Bɔ tsə yisi i nəŋki Jisɔs bikə a bɔ bɔ i jɔbi wə bɔ nì numyi i bɛiŋ i juŋ yi fəni yi gia mə dzaka a, “Mbɛiŋ kwakaki a nə? A wi ni dzə kə i dzini biələ wə a?” \v 57 A nì kɔ bətii mfə gia bəmbum bəh Bəfalasi tsəsi ja a na ndə kabə kiəki di biə Jisɔs kɔ, wi fə̂ ma bɔ kîə, ka bɔ ni kwâ wi. \c 12 \s1 Meli fiaŋsi Jisɔs i Bɛtani \r (Matiɔ 26:6-13; Mak 14:3-9) \p \v 1 A nì baaŋ a kaŋ yisɔ ka Dzini bi Ntsədaŋ yisi, Jisɔs nyə tsə i kwili wi Bɛtani wə i di biə Lasalus wə Jisɔs nì dzasi i kpi wə nì kɔ. \v 2 Si wi tsə fɛiŋ, bə fə biɛiŋ bidzini i tati wi yɛiŋ. Mata num mi wə wi nì gaaki, Lasalus num mi widɔkɔ i mbaŋ wi bəni bə̀ bɔ ni shinum ka dziki bəh Jisɔs. \v 3 Meli dza dzɔ finsɔkɔ fi fiaŋsi fidɔkɔ bi tsɛŋə yindzɔŋni, shuku i gvu yi Jisɔs wə, ka sɔ bəh juŋ yi yifwu. Fiaŋsi biələ nì ləkəki lə i kpɔ wə nalə, num bə nì kɛiŋsi bəh fiɛŋ fidɔkɔ a fi fi bə bɔɔŋ a nad. Si wi shuku yakadəiŋ, kintəəŋ ki juŋ kiwɔ kichi dza ka fwuliki a tsɛŋə yindzɔŋni. \p \v 4 Judas Iskaliɔt wə wi nì kɔ mi i mbaŋ wi bwa bə Jisɔs, (wə wi nì nyani lə dzə taŋni Jisɔs) dza dzaka lɔ a, \v 5 “A fə nə a bə ma taŋni fiaŋsi biələ i bənchuku gi yitali,\f + \fr 12:5 \fr*\ft Bənchuku bələ gi yitali kɔ i jaa yi Glik wə a “denarii 300” \ft*\f* i nya kpɔ wiwɔ i bəni bə kifuu a?” \v 6 Judas ni dzaka yakadəiŋ yi kɔbi a wi kwakaki kɔm bəni bə kifuu. Wi nì kɔ ji a num wi mi wibɔ wi kiba, wi nì shiki ləkəki lə kaŋ yɛiŋ wi gamti gwu yi yɛiŋ wə. \v 7 Jisɔs dzaka a, “Bêe wi mɔŋ. Wi jiə fiaŋsi biələ lə i bi kɛiŋsi chɔkɔ biŋ bi ləəni yɛiŋ. \v 8 Bəni bəkifuu ni shiki numki lə bəh mbɛiŋ jɔbi wichi ayakalə, mih ni numki kə bəh mbɛiŋ jɔbi wichi.” \p \v 9 Jɔbi wə mbaŋ wi Bəju nì wɔkɔ a Jisɔs kɔ fɛiŋ, bɔ ka dzə fɛiŋ. Bɔ nì dzəki kə a kɔm Jisɔs shəŋ. Bɔ nì dzəki tə i yɛiŋ Lasalus wə Jisɔs nì dzasi i kpi wə. \v 10 Ayakadəiŋ, bətii mfə gia bəmbum ka fasiki a bɔ ni wɔ̂ɔ lə Lasalus tə, \v 11 kɔm a nì kɔ kɔm wi, Bəju bəduli nì beeki bɔ ka jiə shɔm yibɔ num i Jisɔs. \s1 Jisɔs liə i Jɛlusalɛm ka Ŋkuŋ \r (Matiɔ 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk 19:28-40) \p \v 12 Chɔkɔ buku wɔɔ, mbaŋ wi bəni wə wi nì dzə i dzini biələ wə ka wɔkɔ a Jisɔs si num i dzəh wi dzə i Jɛlusalɛm. \v 13 Bɔ ka dzɔ biali yi sɔ́m buku tsə i dzɔ wi i dzəh. Bɔ ka tsəki wili dzakayi a, “Lilili, kiŋkɔksi kɔ i Nyɔ wə ɔɔɔ! Nyɔ kɔ wi jiə kimbɔiŋsi i mi wə wi dzəki i yɛli wi Bah wə ɔɔɔ! Akɔ wi Ŋkuŋ wi Islae ɔɔɔ!”\f + \fr 12:13 \fr*\ft Lilili wələ kɔ i ja yi Glik wə a Hɔsanna.\ft*\f* \v 14 Jisɔs nəŋ waiŋ njakas, yaka yɛiŋ bɛiŋ. Ayaka yi ka num asi bə nyaka a, \q1 \v 15 “Bəni bə Sayɔŋ, kiə mbɛiŋ ma lwâki. \q1 Mbɛiŋ tsɛ̂iŋ, Ŋkuŋ wimbɛiŋ si wi dzəki, \q1 num wi yaka i waiŋ njakas bɛiŋ.” \p \v 16 Bwa bə Jisɔs bə mbaŋ nì ka kiə dəkə gia yə gia yiwɔ nì chusiki i kin'yisi wə. Jɔbi wə wi nì liə i mbum bi wə, bɔ ka kwaka a bə nì nyaka gia yələ num kɔm wi, ayaka yi num bəh wi asi bə nì nyaka. \v 17 Mbaŋ wə wi nì kɔ bəh Jisɔs i chɔkɔ biə wi nì bɔɔŋ Lasalus i jum mə, bwili wi i kpi wə bɔ nì tsəki fuku tsə gia yə bɔ nì yɛiŋ. \v 18 Fwu wi gia wə mbaŋ wələ nì buku tsə i dzɔ wi i dzəh a nì kɔ kɔm bɔ nì kɔ num bɔ wɔkɔ a wi nì kɔ wi fə gia yə yi chusiki mbum bi Nyɔ. \v 19 Ayakadəiŋ, Bəfalasi ka dzakayiki a bɔ bɔ a, “Si mbɛiŋ yɛiŋ a? Gia yidɔkɔ chu kɔkə yə bukumbɛiŋ kɔ i fə. Mbi wichi kɔ num wi kwu lɔ i wi chɛiŋ.” \s1 Bəglik bədɔkɔ ka nəŋki i yɛiŋ Jisɔs \p \v 20 Bəni bədɔkɔ nì kɔ i mbaŋ wi bəni bə̀ bɔ nì yaka tsə i Jɛlusalɛm i tsa Nyɔ i jɔbi wi dzini biələ wə, a num Bəglik. \v 21 Bəglik bələ tsə yɛiŋ Filib wə wi ni buku dzə i kwili wi Besayda wə i kimbu ki Galili wə, dzaka i wi a, “Kukuli, buku nəŋki i yɛ̂iŋ Jisɔs.” \p \v 22 Filib ka tsə fuku yi i Andulu, bɔ wi ka tsə fuku i Jisɔs. \v 23 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Jɔbi dzə kpɛiŋ wə bə ni yakasi mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi i liə i mbum bi wə. \v 24 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, ŋgɔkɔ wi fiɛŋ ka baaŋ i gbɔ i nshwaiŋ wə i kpi, ŋgɔkɔ wiwɔ ni baaŋ a wi. Ayakalə, wi ka kpi, ma wi ni wum mintam miduli. \v 25 Na ndə wə wi kɔŋki nɔni ki nalə ni laksi lə nɔni kiwɔ, ayaka na ndə wə wi baiŋŋki nɔni ki fa mbi wələ wə wi jiəki num jiəni i bi kwati nɔni kə ki bi tsə kaa kə. \v 26 Mi kabə nɔmki i mih, wi kaŋaki i bîəliki mih, na faiŋ wə mih kɔ, mi wuŋ wi nɔm kaŋaki i nûmki tə fɛiŋ. Mi wə wi nɔmki i mih, Ba wuŋ ni kɔksi wi.” \s1 Jisɔs dzaka kɔm kpi yi \p \v 27 Jisɔs dza dzaka a, “I liə shɔm yiŋ fumsiki lə mih. Mih kɔ i dzakaki a nə? A Ba wuŋ, bwîli mih i kintəəŋ ki jɔbi wi ŋgəkə wələ wə a? Aayi, akɔ kɔm jɔbi wələ mih nì dzə. \v 28 Ba wuŋ, fə̂ yɛli wa kaŋa mbum.” Si wi dzaka yakadəiŋ, ja shi dzə i bɛiŋ a, “Mih fə lɔ wi wimbum, mih kɛiŋ i ni chu fə.” \p \v 29 Mbaŋ wə wi nì kɔ fɛiŋ wɔkɔ ja yiwɔ, ka dzaka fibɔ a, “A wamyiki dzaŋ.” Bədɔkɔ dzaka a, “A dzakaki chinda wi Nyɔ i wi.” \v 30 Jisɔs chukuli a, “Ja yələ dzə kɔm bə mbɛiŋ. Yi ka dzə dəkə kɔm mih. \v 31 I liə si num lɔ jɔbi wə bə ki sakaki mbi wələ. I liə si num jɔbi i shisi kɔŋŋ bwili ŋkuŋ wə wi sakaki mbi wələ. \v 32 Ayakalə, yiŋ num a jɔbi wə bə bi giŋsiki mih i bɛiŋ fa kuku, mih ni guku bəni bəchi ma bɔ dzə i mih wə.” \v 33 Jisɔs nì dzakaki yakadəiŋ, wi chusi num ŋkaiŋni yi kpi yə wi bi kpiki. \v 34 Mbaŋ wi bəni bəwɔ chukuli i wi a, “Buku wɔkɔki i Kiŋwakti ki Bənchi wə a, Kimbwili wə Nyɔ nì kaka bi fiəli lə. Wɔ nyani dəiŋ i dzakaki a, bə kaŋaki i bi giŋsi mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi i bɛiŋ a? Wəmaka mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi kɔ winaiŋ a?” \v 35 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Baiŋni ni numki bəh mbɛiŋ a jɔbi wi juli wələ wə. Mbɛiŋ nyâniki si baiŋni biwɔ kɛiŋki bəh mbɛiŋ, ka jisi bi ma gaka mbɛiŋ. Mi wə wi si nyani i jisi wə si kiə kə di biə wi tsəki. \v 36 Si baiŋni biwɔ kɔ bəh mbɛiŋ, mbɛiŋ jîə shɔm i baiŋni biwɔ wə, ka mbɛiŋ bi num bwa bə baiŋni.” \s1 Ja yi Jisɔs ni saka lə mi wə wi nəiŋ i dzɔ ja yiwɔ \p Si Jisɔs dzaka gia yələ lə, ka nyə tsə nyumi gwu yi i bɔ. \v 37 Namana yaka, si wi nì kɔ wi fə lɔ binchəsi biduli biə bi chusiki kiŋkɔkni ki i bɔ nshiŋ, ayaka bɔ nəki jiə kə shɔm i wi. \v 38 Yi nì num yakadəiŋ ka yi kpɛiŋ asi Isaya mi ntum wi Nyɔ nì dzaka a, \q1 “Bah, akɔ ndə wə wi kɔ num wi bum gia yə buku dzakaki a? \q1 Ayaka a num i bə ndə Bah chusi ŋga bi bitsɛiŋ a?” \p \v 39 Ayakadəiŋ, bɔ nì kɔkə i jiə shɔm i wi, kɔm Isaya nì kɔ wi chu dzaka i di bidɔkɔ wə a, \q1 \v 40 “Wi baŋ dzə́kəh yibɔ, \q1 fə shɔ́m yibɔ də, \q1 ka bɔ ma yɛiŋki di bəh dzə́kəh yibɔ, \q1 kɔbi i kiə bəh shɔ́m yibɔ, \q1 ka bɔ fiəni dzə i mih a mih chuku bɔ.” \p \v 41 Isaya nì dzakaki gia yələ kɔm wi nì kɔ wi yɛiŋ lɔ mbum bi Jisɔs, ka dzakaki kɔm wi. \v 42 Na ayaka si bəni nì ka jiə dəkə shɔm i Jisɔs, a nì kɔ bəni bəduli na bə̀ bɔ nì kɔ kifwu i tumi wə nì jiə shɔm i wi, ayakalə bɔ nəiŋ i dzaka bəh dzaka kibɔ, kɔm bɔ nì lwaki Bəfalasi ka bɔ ma ni kɔŋŋ bɔ i juŋ yi tsani wə. \v 43 Bɔ nì lwaki yaka kɔm bɔ nì kɔŋki i kwatiki kiŋkɔksi ki bəni tsə kə ki dzəki i Nyɔ. \p \v 44 Jisɔs dza wam bəh ŋga dzaka a, “Mi wə wi jiə shɔm i mih, wi ka jiə dəkə a mih shəŋ. Wi jiə num i mi wə wi faaŋ mih. \v 45 Mi ka yɛiŋ mih, yaka wi yɛiŋ num mi wə wi faaŋ mih. \v 46 Mih dzə fa i mbi wələ wə ka baiŋni, ka na ndə wə wi jiə shɔm yi i mih ni baaŋ kə i jisi wə. \v 47 Mi ka wɔkɔ ja yiŋ, nəki jiə kə, mih ni saka kə wi, kɔm mih ka dzə dəkə i saka bəni bə mbi wələ a bɔ gbɔ nsaka. Mih nì dzə i bwili bɔ num bwilini. \v 48 Mi wə wi məŋni mih ka nəiŋ i dzɔ ja yiŋ, wi kaŋaki lə gia yə yi bi sakaki wi. Ja yə mih kɔ mih dzaka i wi akɔ yi yə yi bi sakaki wi, wi gbɔ nsaka i chɔkɔ bi gɔksini wə. \v 49 Yi kɔ yakadəiŋ kɔm mih dzakaki kə i ŋga biŋ wə. Ba wuŋ wə wi faaŋ mih akɔ wi wə wi dzaka a mih dzâkaki, a nya wi gia yə mih kaŋaki i dzâkaki, fuku si mih kɔ i dzâkaki. \v 50 Mih kiəki lə a gia yə wi dzaka a mih dzakaki akɔ yə yi nyaki nɔni kə ki bi tsə kaa kə. Ayakadəiŋ, gia yə mih dzakaki akɔ yə Ba wuŋ kɔ wi dzaka a mih dzâkaki.” \c 13 \s1 Jisɔs wɔkɔ gvu yi bwa bu bə mbaŋ \p \v 1 A dzə num i buku dza i chɔkɔ bi Dzini bi Ntsədaŋ wə, Jisɔs kîə a jɔbi wi kpɛiŋ i bee mbi wələ, i fiəni tsə i Ba wi kpəŋ. Si wi nì kɔŋki bəni bə̀ bɔ nì kɔ mbu i mbi wələ wə, wi kɔŋ bɔ tsə bwili fwu. \v 2 A dzə num si bɔ nì dziki i fijɔbi, num ŋkpɛli jiə lɔ kiŋkwaka i shɔm yi Judas wə waiŋ Samɔn Iskaliɔt, a wi taŋni Jisɔs. \v 3 Si Jisɔs nì kɔ wi si kiə lɔ a Ba wi nya biɛiŋ bichi i wi kaŋ, bəh a wi nì nyə i Nyɔ wi fiəni tsə i Nyɔ, \v 4 wi ka dza i biɛiŋ bidzini bɛiŋ, baa bəmbuŋ bu bə nimbɛiŋ, dzɔ batali ka kaŋa i bwɛli ki wə, \v 5 ka dza shuku mwi i naka ki mwi mə, yisi ka wɔkɔki gvu yi bwa bu bə mbaŋ, sɔ bəh batali wə wi si kaŋa i bwɛli ki wə. \v 6 Wi wɔ̂kɔ ka dzə buku i Samɔn Bita wə, wi bikə i wi a, “Bah, wɔ nəŋki i wɔkɔ gvu yiŋ a?” \p \v 7 Jisɔs chukuli i wi a, “Gia yə mih fəki wɔ kɔkə i kiə i liə. Wɔ bi kiəki yi num i jum wə” \v 8 Bita dzaka i Jisɔs a, “Wɔ bi lansi wɔkɔ kə gvu yiŋ.” Jisɔs chukuli i wi a, “Mih ka baaŋ i wɔkɔ wɔ, wɔ ma ni kaŋaki gia yidɔkɔ bəh mih.” \v 9 Samɔn Bita ka dzaka i Jisɔs a, “Bah, a kabə num yaka, ma wɔkɔ shəŋ a gvu yiŋ, wɔkɔ tasi bəh tsɛiŋ yiŋ bəh fwu wuŋ yɛiŋ.” \v 10 Jisɔs dzaka i wi a, “Mi wə wi kɔ wi wɔkɔ lɔ gwu yi wi baiŋki lə gwu yichi wi kaŋaki kə i chu wɔ̂kɔ gwu, a kɔbi a gvu yi. Mbɛiŋ kɔ mbɛiŋ si baiŋ lɔ, ayakalə a kɔbi mbɛiŋ bəchi bə̀ mbɛiŋ baiŋki.” \v 11 Jisɔs nì dzakaki yakadəiŋ kɔm wi nì kɔ wi si kiə lɔ mi wə wi ni taŋni wi. Akɔ gia yə wi nì dzaka a, “A kɔkə mbɛiŋ bəchi bə̀ mbɛiŋ baiŋki.” \p \v 12 Jɔbi wə Jisɔs nì wɔkɔ kaasi gvu yibɔ, wi lɔh bəmbuŋ bu, fiəni chu i di bi wə, ka bikə i bɔ a, “Mbɛiŋ kiə gia yə mih fə i mbɛiŋ lə a? \v 13 Mbɛiŋ bɔɔŋki mih a Mi wi Lanini chu bɔɔŋ a Bah, mbɛiŋ bɔɔŋki num ŋkɔŋ, kɔm akɔ fiɛŋ fiə mih kɔ. \v 14 Mih ka Bah wimbɛiŋ chu num Mi wimbɛiŋ wi Lanini, mih wɔkɔ gvu yimbɛiŋ, mbɛiŋ tə kaŋaki i wɔ̂kɔki gvu yi mi bəh mi. \v 15 Mih fə lə i chusi i mbɛiŋ a mbɛiŋ fə̂ki tə asi mih fə i mbɛiŋ. \v 16 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, waiŋ wi nɔm si mbɔm tsə kə tikwili wi, mi wə bə faaŋ wi si kɔkni tsə kə wə wi faaŋ wi. \v 17 Mbɛiŋ kabə kiə gia yələ kabə fə̂ yi, kinsaŋli kimbum ni numki kimbɛiŋ. \v 18 Mih dzakaki kə num i mbɛiŋ bəchi. Mih kiəki lə bəni bə̀ mih kɔ mih babwili. Ayakalə, yi kɔ a gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Nyɔ wə kaŋaki i dzə kpɛiŋ si bə nì nyaka a, ‘Mi wə wi dzi biɛiŋ biŋ bidzini, wi chumki gvu yiŋ.’ \v 19 Mih fukuki gia yələ i mbɛiŋ i liə, ka yi bi dzə num, ka yi bi ka num mbɛiŋ bi bum a akɔ na mih wiwɔ. \v 20 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a mi wə wi dzɔ na ndə wə mih faaŋ, wi dzɔ num mih. Ayaka mi wə wi dzɔ mih wi dzɔ num mi wə wi faaŋ mih.” \s1 Jisɔs chusi mi wə wi ni taŋni wi \p \v 21 Si Jisɔs dzaka gia yələ lə, shɔm yi dza ka nyaki wi bəh ŋgəkə. Wi dza dzaka baiŋsi a, “Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a mi widɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ ni taŋni lə mih.” \v 22 Bwa bu bə mbaŋ dza ka tsɛiŋki taliki gwu a wi dzakaki num mi winaiŋ a. \v 23 Mi widɔkɔ i mbaŋ wi bwa bə Jisɔs mə, wə Jisɔs nì kɔŋki ni yəkəli kɔmsi i Jisɔs wə dzi.\f + \fr 13:23 \fr*\ft I num dziki, Bəju si num, num bɔ yəkəli kimbu kimu ka bɔ dziki.\ft*\f* \v 24 Samɔn Bita lasi wi dzaka i wi a wi bikə a akɔ ndə a. \v 25 Wi yəkəli tsə i Jisɔs wə bikə i wi a, “Bah, akɔ ndə?” \v 26 Jisɔs chukuli i wi a, “Akɔ mi wə mih ni gbɛɛ blɛd mih n'yɔkɔ i mwi mijwa mə mih nya i wi.” Ayakadəiŋ, wi ka n'yɔkɔ blɛd i mwi mijwa mə gbɛɛ nya i Judas waiŋ Samɔn Iskaliɔt. \v 27 Asi Judas dzɔ blɛd wiwɔ yakadəiŋ, Satan ka liə i wi mə. Jisɔs dzaka i wi a, “Kɔmsi fə̂ gia yə wɔ nəŋki i fə̂.” \v 28 Mi widɔkɔ i mbaŋ wibɔ wə nì ka kiə dəkə gia yə wi dzaka i wi yakadəiŋ. \v 29 Bədɔkɔ nì kwakaki a, asi Judas kɔ mi wə wi jiəki kiba, ayaka a Jisɔs dzakaki i wi a wi tsə̂ tâŋ biɛiŋ biə bɔ kɔŋki i dzi Dzini biələ yɛiŋ, yudɔkɔ a wi tsə̂ nyâ fiɛŋ i bəni bə kifuu. \v 30 Si Judas dzɔ blɛd wiwɔ yakadəiŋ dzi, ka buku akisəkə nyə. Ayaka a nì kɔ num nchɔkɔ. \s1 Jisɔs təfi kpi yi i bwa bu bə mbaŋ \p \v 31 Si Judas buku tsə yakadəiŋ, Jisɔs baaŋ dzaka a, “Akɔ i liə bə kɔ i yisi i yɛiŋki kiŋkɔkni ki mi wə yɛli wi kɔ Waiŋmi, na i yɛiŋ tə mbum biə bi kɔ bi Nyɔ i gwu yi wə. \v 32 Bə ka yɛiŋ mbum bi Nyɔ i gwu yi wə, ma Nyɔ ni chusi tə mbum bi Waiŋ wi i wi Nyɔ wə. Ayaka wi ni chusi lə akisəkə. \v 33 Bwa bəŋ, mih ni num lə bəh mbɛiŋ a i jɔbi wi juli wə. Ayaka mbɛiŋ num i ni baaŋ nəŋki mih chu kɔbi i yɛiŋ i mih wə. Asi mih nì dzaka i Bəju, yi kɔ a liŋ si mih dzakaki i mbɛiŋ i liə a, ‘Di biə mih tsəki mbɛiŋ kɔkə i dzə fɛiŋ’ \v 34 Mih nyaki nchi wələ i mbɛiŋ, num nchi wimfiaŋ, a mbɛiŋ bâaŋ mbɛiŋ kɔ̂ŋniki. Mbɛiŋ kɔ̂ŋniki a liŋ asi mih kɔŋ mbɛiŋ. \v 35 Mbɛiŋ baaŋ ka kɔŋniki yakadəiŋ, yələ ni fə bəni bəchi kiə a mbɛiŋ kɔ bwa bəŋ bə mbaŋ.” \s1 Jisɔs dzaka a Bita ni nəiŋ lə ŋgaiŋ \r (Matiɔ 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:31-34) \p \v 36 Samɔn Bita ka bikə i Jisɔs a, “Bah, wɔ tsəki i faiŋ a?” Jisɔs chukuli a, “Di biə mih tsəki wɔ mɔŋ i biəli mih i liə. Wɔ bi baaŋ biəliki lə.” \v 37 Bita fiəni bikə i wi a, “Bah, akɔ kɔm nə mih mɔŋ dəkə i biəli i liə a? Mih ni nya lə nɔni kəŋŋ i kpi kɔm wɔ.” \v 38 Jisɔs bikə i wi a, “Wɔ kɔlə i nya nɔni ka i kpi kɔm mih a? Mih fukuki ŋkɔŋ i wɔ a, ka kwɔkɔ ni tɔŋki num wɔ nəiŋ mih kiŋkani kitali.” \c 14 \s1 Jisɔs kɔ Dzə yə yi tsəki i Nyɔ wə \p \v 1 Jisɔs chu dzaka i bwa bu bə mbaŋ a, “Kiə mbɛiŋ ki bêe kə a shɔ́m yimbɛiŋ fûmsiki mbɛiŋ. Mbɛiŋ jîə shɔm i Nyɔ wə, bəh i mih tə. \v 2 I Ba wuŋ dzu, bəlum bəduli kɔlə. Asi mɔŋ a yi numki yaka, ma mih ka fuku dəkə a mih tsəki i kɛiŋsi di i mbɛiŋ. \v 3 Jɔbi wə mih ka tsə kɛiŋsi di i mbɛiŋ, mih ni fiəni dzə dzɔ mbɛiŋ bukumbɛiŋ numki, ka di biə mih kɔ, mbɛiŋ ni nûmki tə fɛiŋ. \v 4 Mbɛiŋ kiəki lə dzəh yə yi tsəki i di biə mih tsəki.” \v 5 Tɔmɔs ka dzaka i wi a, “Bah, buku kiəki kə di biə wɔ tsəki. Buku kɔ i nyani na dəiŋ i kiə dzəh yiwɔ a?” \v 6 Jisɔs chukuli a, “Akɔ mih dzəh, a num mih ŋkɔŋ, a num mih nɔni. Mi kɔkə i tsə i Ba wuŋ maka wi tsə dzəh i mih wə. \v 7 Asi kɔ a mbɛiŋ kiəki mih ma mbɛiŋ kiəki lə tə Ba wuŋ. Ayaka i yisi i liə yi kɔ a mbɛiŋ si kiə lɔ wi, mbɛiŋ chu yɛiŋ tə wi.” \p \v 8 Filib dzaka i wi a, “Bah chûsi Ba wa i buku, ma buku yɛ̂iŋ wi ka buku fwuli.” \v 9 Jisɔs chukuli wi a, “Filib, buku mbɛiŋ nɔ nalə wɔ kiə kə mih filib? Mi wə wi yɛiŋ mih, wi yɛiŋ lɔ Ba wuŋ. Wɔ nyani dəiŋ na i chu dzaka a mih chûsi Ba wuŋ i mbɛiŋ a? \v 10 Yaka wɔ ka bum dəkə a mih kɔ i Ba wuŋ mə, Ba wuŋ num i mih mə a? Ndzaka wə mih dzakaki i mbɛiŋ kɔkə a mih dzakaki i ŋga biŋ wə. Ba wuŋ wə wi kɔ i mih wə akɔ wi wə wi fəki bənɔm bu. \v 11 Mbɛiŋ bûm mih a mih kɔ i Ba wuŋ mə, Ba wuŋ num i mih mə. Mbɛiŋ kabə num maka mbɛiŋ bum mih kɔm gia yə mih dzakaki, mbɛiŋ bûm kɔm bə bənɔm bə̀ mih fəki. \v 12 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a mi wə wi kɔ wi jiə shɔm i mih, wi ni fəki tə bənɔm bə̀ mih fəki. Ayaka wi ni numki i fə bənɔm tsə na bə̀ mih fəki, kɔm mih si tsə lɔ i Ba wuŋ wə. \v 13 Na finə fiə mbɛiŋ bikə i yɛli wuŋ wə, mih ni fə, ka Tii Waiŋ ni numki i kaŋa yɛli wimbum kɔm Waiŋ. \v 14 Mbɛiŋ ka bikə na finə i yɛli wuŋ wə, ma mih ni fə. \s1 Jisɔs kaka bəni bu bə Kiŋ'waka ki Baiŋni \p \v 15 Mbɛiŋ kabə kɔŋ mih, mbɛiŋ ni jîəki bənchi bəŋ, \v 16 mih ni tsa Ba wuŋ wi ni nya mbɛiŋ bəh Mi wi Gamtini widɔkɔ wə wi bi numki mbɛiŋ bɔ jɔbi wichi. \v 17 Mi wələ kɔ Kiŋ'waka ki ŋkɔŋ. Wi kɔkə mi wə bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ kɔ i dzɔ wi kɔm bɔ yɛiŋki kə i wi wə nabə i kiə wi. I yimbɛiŋ wə, mbɛiŋ kiəki lə wi, kɔm wi nɔki mbɛiŋ bɔ, ayaka wi ni numki i mbɛiŋ mə. \p \v 18 Mih ni beeka kə mbɛiŋ a mbɛiŋ bâaŋ ka bwa bəŋkwu. Mih ni fiəni dzə baaŋ lə bəh mbɛiŋ. \v 19 Baaŋ a twɛsi lə bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi ma ni chu yɛiŋ i mih wə. Ayakalə, mbɛiŋ ni yɛiŋ lə i mih wə. Si mih kɔ wiwɔm, mbɛiŋ tə ni numki bəwɔm. \v 20 A bi numki chɔkɔ biwɔ, mbɛiŋ bi kiə a mih kɔ i Ba wuŋ mə, mbɛiŋ num i mih mə, ayaka mih num i mbɛiŋ mə. \v 21 Mi wə wi kiəki bənchi bəŋ wi jiə, akɔ mi wə wi kɔŋki mih. Mi wə wi kɔŋki mih Ba wuŋ kɔŋki lə wi. Mih tə ni kɔŋki wi, mih ni chusi gwu yiŋ i wi.” \v 22 Judas widɔkɔ (a kɔbi wə bə nì bɔɔŋki a Iskaliɔt) bikə i wi a, “Bah, yi ni nyani na dəiŋ a wɔ ni numki i chusi gwu ya num i buku, a kɔbi i bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ a?” \v 23 Jisɔs chukuli i wi a, “Mi kabə kɔŋki mih, wi ni jîəki ndzaka wuŋ, Ba wuŋ ni kɔŋki wi, buku Ba wuŋ ni dzə i wi wə buku ni nɔki bəh wi. \v 24 Mi wə wi kɔŋki kə mih, wəmaka mi si jiə kə ndzaka wuŋ. Ndzaka wə mbɛiŋ wɔkɔki a kɔkə wuŋ. Akɔ wi Ba wuŋ wə wi faaŋ mih. \p \v 25 Gia yələ kɔ yə mih dzakaki i mbɛiŋ mih kɛiŋ bəh mbɛiŋ. \v 26 Ayakalə, Mi wi Gamtini wə wi kɔ Kiŋ'waka ki Baiŋni wə Ba wuŋ bi faaŋ i yɛli wuŋ wə bi lani lə mbɛiŋ bəh gia yichi, wi chu fə mbɛiŋ i kwaka gia yichi yə mih nì kɔ mih dzaka lɔ i mbɛiŋ. \v 27 Mih jiə kimbɔiŋni a ki nûm bəh mbɛiŋ. Mih nyaki kimbɔiŋni kə akɔ kəŋŋ i mbɛiŋ. Mih nyaki kə kimbɔiŋni kələ i mbɛiŋ si bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi si nya. Mbɛiŋ ki bee kə shɔ́m yimbɛiŋ a yi fumsiki mbɛiŋ nabə i kaŋa ndzaŋ. \v 28 Mbɛiŋ wɔkɔ lɔ si mih dzakaki a mih si nyə lə, mih num i bi fiəni dzə num bəh mbɛiŋ. Asi kɔ a mbɛiŋ kɔŋki mih, ma mbɛiŋ lâŋki laŋni, kɔm mih tsəki num i Ba wuŋ wə, si Ba wuŋ kɔ wi kɔkni tsə mih. \v 29 I liə mih fuku gia yələ i mbɛiŋ ka yi bi num, ayaka ka yi bi dzə kpɛiŋ, mbɛiŋ ka bi bum mih. \v 30 Mih ni chu baaŋ kə a dzakaki bəh mbɛiŋ nalə, kɔm ŋkuŋ wə wi sakaki mbi wələ si dzə lɔ. Yi kɔkə a wi kaŋaki lə ŋga i mih bɛiŋ. \v 31 Ayakalə, mih fəki num asi Ba wuŋ kɔ wi dzaka a mih fə̂ki ka bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ ni kîə a mih kɔŋki lə Ba wuŋ. Mbɛiŋ dzâ bɛiŋ bə nyə̂.” \c 15 \s1 Jisɔs kɔ kpɛiŋ bəni bu num cha yiwɔ \p \v 1 “Akɔ mih kpɛiŋ wi laani wi mintam mi ŋkɔŋ, Ba wuŋ num mi wə wi kɛiŋsiki kpɛiŋ wi laani wiwɔ. \v 2 Cha yichi i mih wə yə yi wumki kə mintam, wi si gba bwili lə yi, yə yi wumki mintam wi si kɛiŋsi kaŋŋ lə yi ka yi baiŋki yi wum mintam miduli. \v 3 Ndzaka wə mih kɔ mih dzaka i mbɛiŋ lə wi fə lɔ mbɛiŋ kabə baiŋki. \v 4 Mbɛiŋ bani baaŋ i mih wə, mih tə ni numki i mbɛiŋ wə. Cha kɔkə i wumki mintam a yiyi a kɔbi a yi bani baaŋ i kpɛiŋ wiwɔ wə. Yi kɔ tə a liŋ asi mbɛiŋ kɔkə bi fə gia yidɔkɔ maka mbɛiŋ bani i mih wə. \v 5 Akɔ mih kpɛiŋ wi laani wi mintam wiwɔ, mbɛiŋ num cha yiwɔ. Mi wə wi bani baaŋ i mih wə, mih tə num i wi wə, wəmaka mi kɔ aka cha yə yi wumki mintam miduli, kɔm mih kabə kɔbi, mi kɔkə i fə gia yidɔkɔ. \v 6 Mi wə wi ka baaŋ dəkə i numki a bəh mih, wi kɔ aka cha yə bə ni gba tɔkɔ yi a yi wɔm. Ŋkaiŋni yi cha yələ kɔ yə bə si juŋni lɔɔ i gbuku wə a yi fîki. \v 7 Mbɛiŋ ka bani baaŋ a numki i mih mə, ja yiŋ num i mbɛiŋ mə, mbɛiŋ kɔlə i bikə na finə fiə mbɛiŋ nəŋki, ma bə ni fə yi i mbɛiŋ. \v 8 Mbɛiŋ kabə num cha yə yi wumki mintam miduli, yi nyaki yɛli wimbum i Ba wuŋ, yi ni ka chusiki a mbɛiŋ kɔ bəni mbəŋ bə mbaŋ. \p \v 9 Asi Ba wuŋ kɔŋki mih akɔ ayaka si mih kɔŋki mbɛiŋ. Mbɛiŋ bani baaŋ a i numki i kiŋkɔŋ kəŋŋ kintəəŋ. \v 10 Mbɛiŋ ka jiəki bənchi mbəŋ, mbɛiŋ ni baaŋ a numki a kiŋkɔŋ kəŋŋ kintəəŋ, asi mih jiə bənchi bə Ba wuŋ, ka chu baaŋ a numki i kiŋkɔŋ ki mə. \v 11 Mih dzakaki gia yələ i mbɛiŋ lə ka kinsaŋli kəŋŋ ni nûmki i mbɛiŋ mə, mbɛiŋ ka ni kaŋaki kinsaŋli num ki jikə. \v 12 Nchi wuŋ kɔ wələ wə wi kɔ a mbɛiŋ kɔŋniki asi mih kɔŋki mbɛiŋ. \v 13 Kiŋkɔŋ kidɔkɔ chu kɔkə kə ki tsəki kə a mi nyâ nɔni ki i kpî kɔm bə nsɛ́iŋ yi. \v 14 Mbɛiŋ kabə fəki gia yə mih dzakaki a mbɛiŋ fə̂ki, yaka kɔ a mbɛiŋ kɔ nsɛ́iŋ yiŋ. \v 15 Mih ni chu bɔ̂ɔŋki kə mbɛiŋ a bwa bə nɔm, kɔm bwa bə nɔm si kiə kə gia yichi yə tikwili wibɔ fəki. Mih si bɔɔŋ lɔ mbɛiŋ a nsɛ́iŋ yiŋ kɔm gia yichi yə mih wɔkɔ i Ba wuŋ kɔ num mih fə lɔ mbɛiŋ kiə yi. \v 16 A nì ka saiŋbwili dəkə mbɛiŋ mih. A nì saiŋbwili mih mbɛiŋ, bwili jiə a mbɛiŋ tsə̂ nûmki ka chá yə yi wumki mintam, mintam mə mɔ bi tsə kaa kə. Mbɛiŋ kabə fəki lə, ma na finə fiə mbɛiŋ bikə i Ba wuŋ, i yɛli wuŋ wə wi ni nya i mbɛiŋ. \v 17 Nchi wə mih nyaki i mbɛiŋ kɔ a wələ, a mbɛiŋ kɔ̂ŋniki. \s1 Jisɔs fuku a mbi wələ ni baiŋŋki lə bəni bu \p \v 18 Bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ kabə baiŋŋki mbɛiŋ, mbɛiŋ kiəki a bɔ nì yisi baiŋŋ mih na ka bɔ baiŋŋki mbɛiŋ. \v 19 Mbɛiŋ kabə num bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ, ma bəni bə mbi wələ ni kɔŋki mbɛiŋ ka bəni bəbɔ. Ayakalə, mbɛiŋ kɔkə bəni bə mbi wələ, mih baa mbɛiŋ i kintəəŋ ki bəni bə mbi wələ wə. Akɔ gia yə bəni bə mbi bələ baiŋŋki mbɛiŋ. \v 20 Mbɛiŋ kwâka ndzaka wə mih si dzaka i mbɛiŋ, a waiŋ wi nɔm si mbɔm tsə kə tikwili wi. Bɔ ka bwaŋki gvu i mih chɛiŋ, ma bɔ ni bwaŋki tə i mbɛiŋ chɛiŋ. Bɔ ka wɔkɔki ndzaka wuŋ, ma bɔ ni wɔkɔki tə wimbɛiŋ. \v 21 Yələ yichi kɔ gia yə bə bi fəki i mbɛiŋ kɔm mih, kɔm bɔ kiəki kə mi wə wi faaŋ mih. \v 22 A nì kɔ a mih nì ka dzə dzaka i bɔ, ma yi numki a bɔ kaŋaki kə ŋgbɔ widɔkɔ. Ayakalə, i liə bɔ kaŋaki kə gia yidɔkɔ yə bɔ kɔ dzaka kɔm chu bibɔ. \v 23 Mi wə wi baiŋŋki mih wi baiŋŋki lə tə Ba wuŋ. \v 24 A nì kɔkə a mih nì fə ŋkaiŋni bənɔm bədɔkɔ i bɔ kintəəŋ bə̀ mi widɔkɔ kɛiŋki ki fə kə, ma bɔ ka kaŋa dəkə ŋgəkə widɔkɔ. Ayakalə, bɔ kɔ bɔ yɛiŋ, bɔ kɛiŋ baiŋŋ mih bəh Ba wuŋ. \v 25 Yələ kɔ i fə a ja yiwɔ dzə kpɛiŋ asi bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Bənchi bəbɔ wə a, \q1 ‘Bɔ baiŋŋ mih kilɔlɔ.’ \p \v 26 Ayakalə, Mi wi Gamtini wə mih ni chiŋsi bi dzə lə, num wi buku dzə i Ba wuŋ wə. Mi wi Gamtini wələ akɔ num Kiŋ'waka ki ŋkɔŋ kə ki nyə dzə i Ba wuŋ wə. I jɔbi wə wi ni dzə wi ni num mbêeŋ nsaka wuŋ. \v 27 Mbɛiŋ tə bi nûmki bəmbeeŋ nsaka bəŋ, kɔm mbɛiŋ kɔ num bukumbɛiŋ nì kɔlə i kin'yisi wə bəh i dzə buku bidaiŋ.” \c 16 \p \v 1 “Mih dzakaki gia yələ yichi i mbɛiŋ ka mbɛiŋ bi ma gbɔ i kimbum kimbɛiŋ wə. \v 2 Bə bi kɔŋŋki lə mbɛiŋ i júŋ yi tsani mə. Yi ŋkɔŋ kɔ a, jɔbi dzəki lə wə na ndə wə wi bi wɔɔki mi i mbɛiŋ wə, wi ni kwakaki a ŋgaiŋ fəki num nɔm wi ndzɔŋni i Nyɔ. \v 3 Bə bi fə yakadəiŋ, kɔm bɔ ka kiə dəkə Ba wuŋ nabə mih. \v 4 Mih dzakaki gia yələ yichi i mbɛiŋ lə, ka jɔbi wiwɔ bi dzə kpɛiŋ mbɛiŋ bi kwaka a mih nì kɔ num mih dzaka lɔ yi i mbɛiŋ. \s1 Nɔm wə kiŋ'waka ki baiŋni bi dzə i fəki \p Mih nì ka fuku dəkə gia yələ i mbɛiŋ i kin'yisi wə kɔm mih nì shi kɔ a bəh mbɛiŋ. \v 5 I liə si num a mih fiəniki tsəki i wi wə wi nì faaŋ mih. Ayakalə, mi widɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ na bikə i mih a mih tsəki faiŋ na. \v 6 Mbɛiŋ kɔ a nshɛiŋ nshɛiŋ kɔm mih dzaka gia yələ i mbɛiŋ. \v 7 Na si yi kɔ yakadəiŋ lə, mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, akɔ num gia yindzɔŋni i mbɛiŋ a mih nyə. Mih ka baaŋ maka mih nyə̂, ma Mi wi Gamtini wə bi ma dzə̂. Ayakalə, mih ka nyə, mih bi ka chiŋsi wi i mbɛiŋ. \v 8 Jɔbi wə wi bi dzəki, wi bi tɔyi gia yi bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ, fə̂ bɔ yɛ̂iŋ chu bibɔ, fə̂ bɔ yɛ̂iŋ gia yə yi kɔ nɔni ki chəŋ, fə̂ tə a bɔ yɛ̂iŋ yə yi kɔ i nsaka wi Nyɔ wə. \v 9 Wi bi fə̂ a bɔ yɛ̂iŋ chu bibɔ si bɔ nì ka jiə dəkə shɔm i mih, \v 10 fə̂ a bɔ yɛ̂iŋ gia yə yi kɔ i nɔni ki chəŋ wə si mih tsəki i Ba wuŋ, mbɛiŋ kɔbi i ni chu yɛiŋ i mih wə. \v 11 Wi bi fə̂ lə ka bɔ yɛ̂iŋ gia yə yi kɔ i nsaka wi Nyɔ wə kɔm ŋkuŋ wi mbi wələ kɔ num nsaka kwa wi. \p \v 12 Mih kɛiŋki mih kaŋa na gia yiduli i dzaka i mbɛiŋ ayakalə, yi kɔbi i liə ndzɔŋ i bintuni bimbɛiŋ wə i liə. \v 13 Jɔbi wə, Kiŋ'waka ki ŋkɔŋ bi dzəki, wi bi gamti mbɛiŋ a mbɛiŋ kiə ŋkɔŋ bichi. Wi bi dzakaki kə num i ŋga bi wə. Gia yichi yə wi kɔ wi wɔkɔ akɔ yə wi bi dzakaki, wi fuku i mbɛiŋ gia yichi yə yi kɔ i bi dzə. \v 14 Wi bi chusi lə mbum biŋ, si wi bi dzɔ gia yə akɔ yiŋ wi fuku i mbɛiŋ. \v 15 Biɛiŋ bichi biə Ba wuŋ kaŋaki akɔ biŋ. Akɔ gia yə mih dzakaki a wi bi dzɔki gia yə yi kɔ yiŋ wi fuku i mbɛiŋ. \s1 Nshɛiŋ yi bwa bə Jisɔs bi fiəniki chu kinsaŋli \p \v 16 A baaŋ a twɛsi mbɛiŋ ma chu yɛiŋ i mih wə, ayaka bə ni mɔti a twɛsi ma mbɛiŋ ni fiəni chu yɛiŋ mih.” \v 17 Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ, bwa bu bə mbaŋ bədɔkɔ dzaka i bədɔkɔ a, “Wi dzakaki a nə i bukumbɛiŋ lə, a baaŋ a twɛsi bukumbɛiŋ ma chu yɛiŋ ŋgaiŋ, ayaka a bə ni mɔti a twɛsi bukumbɛiŋ ni fiəni chu yɛiŋ ŋgaiŋ, bə a ŋgaiŋ tsəki i Ba wi ŋgaiŋ na? \v 18 Gia yə wi dzakaki lə, a baaŋ a twɛsi yəmaka kɔ a nə a? Bukumbɛiŋ ka kiə dəkə gia yə wi dzakaki yakadəiŋ.” \p \v 19 Jisɔs dza yɛiŋ a bɔ nəŋki i bikə i ŋgaiŋ gia yə wi dzakaki, wi ka bikə i bɔ a, “Mbɛiŋ shwiŋyiki a mbɛiŋ mbɛiŋ kɔm a gia yə mih si dzaka a, ‘A baaŋ a twɛsi mbɛiŋ ma ni chu yɛiŋ mih, ayaka a bə ni mɔti a twɛsi ma mbɛiŋ ni fiəni chu yɛiŋ i mih’ a? \v 20 Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, mbɛiŋ bi dəki lə mindəm wili, bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ bi laŋki fibɔ. Mbɛiŋ bi numki a i nshɛiŋ wə, ayakalə nshɛiŋ yiwɔ bi dza fiəni i kinsaŋli wə. \v 21 Jɔbi wə miŋkpaŋa si nɔmh, wi ka wɔkɔki lɔli, kɔm jɔbi wi bwɔni kpɛiŋ lɔ. Jɔbi wə wi bwɔ waiŋ wi, wi na chu kwakaki lɔli biwɔ, kɔm wi wɔkɔki num ndzɔŋni a mi wiwɔm dzə i mbi wə. \v 22 Akɔ asi yi kɔ i mbɛiŋ i liə. Mbɛiŋ kɔ a nshɛiŋ nshɛiŋ, ayakalə jɔbi wə mih bi fiəni dzə yɛiŋ mbɛiŋ, ka mbɛiŋ bi numki bəh kinsaŋli i shɔ́m yimbɛiŋ wə, kəmaka kinsaŋli bi numki kə mi widɔkɔ kɔkə bi dzɔ i mbɛiŋ. \v 23 A bi numki i jɔbi wiwɔ wə, mbɛiŋ bi ma chu bikə gia yidɔkɔ i mih. Mih fukuki ŋkɔŋ i mbɛiŋ a, mbɛiŋ ka bikə na finə i Ba wuŋ i yɛli wuŋ wə, wi ni nya fi i mbɛiŋ. \v 24 Na i dzə buku i liə, mbɛiŋ ka bikə dəkə fiɛŋ fidɔkɔ i Ba wuŋ, i yɛli wuŋ wə. Mbɛiŋ bikə, ma mbɛiŋ ni kwati, ka kinsaŋli kimbɛiŋ ni jikə. \p \v 25 Mih dzakaki ndzaka wələ num a ŋkwiŋ ŋkwiŋ, ayakalə jɔbi dzəki lə wə mih bi chu dzakaki kə i mbɛiŋ ŋkwiŋ ŋkwiŋ. Mih bi dzaka baiŋsi lə i mbɛiŋ kɔm Ba wuŋ. \v 26 A bi numki i jɔbi wiwɔ wə, mbɛiŋ bi bikəki lə fiɛŋ i Ba wuŋ, i yɛli wuŋ wə. Mih dzakaki kə a mih bi nywaki lə fiɛŋ i Ba wuŋ kɔm mbɛiŋ. \v 27 Ba wuŋ mwi kɔŋki lə mbɛiŋ, kɔm mbɛiŋ kɔŋ mih ka chu bum a mih nyə i wi Ba wuŋ. \v 28 Mih nì nyə i Ba wuŋ wə ka mih dzə i mbi wələ wə, i liə mih beeki mbi wələ i fiəni tsə i Ba wuŋ wə.” \p \v 29 Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ bwa bu bə mbaŋ tɔbi ka dzaka a, “Aaŋ! I liə wɔ dzaka bwili chu kɔbi ŋkwiŋ ŋkwiŋ! \v 30 I liə buku yɛiŋ lɔ a wɔ kiəki lə gia yichi chu wɔkɔli kə a mi widɔkɔ bikə num bikəni i wɔ. Gia yələ fə buku ka bum a wɔ nyə i Nyɔ wə.” \v 31 Jisɔs chukuli i bɔ a, “Yaka mbɛiŋ bum i liə a? \v 32 Jɔbi dzəki lə, num wi si dzə lɔ, wə mbɛiŋ bi gaaliki fimu fimu na ndə tsə i wi dzu, mbɛiŋ ni gɛiŋ bee mih, mih mbɔŋ. Ayakalə, mih kɔkə mih mbɔŋ, kɔm Ba wuŋ kɔlə buku wi. \v 33 Mih fukuki gia yələ i mbɛiŋ lə si mbɛiŋ kɔ i mih mə, mbɛiŋ ni kaŋa lə kimbɔiŋni. I mbi wələ wə mbɛiŋ kaŋaki lə bəŋgəkə, ayakalə mbɛiŋ nûmki bəh shɔm yi kaŋani. Kɔm mih gaka lɔ mbi wələ.” \c 17 \s1 Jisɔs tsa i gwu yi bəh i bəni bu \p \v 1 Jɔbi wə Jisɔs nì dzaka kaasi ndzaka wələ, ka dza giŋsi dzə́kəh yi tsɛiŋ i bɛiŋ tsa a, “Ba wuŋ, jɔbi kpɛiŋ lɔ. Chûsi kiŋkɔkni ki Waiŋ wa ka Waiŋ tə ni chûsi kiŋkɔkni ka. \v 2 Wi kɔlə i chusi kɔm wɔ nya ŋga i wi i bəni bəchi bɛiŋ a wi nyâ nɔni kə ki bi tsə kaa kə, i bə̀ bəchi bə̀ wɔ kɔ wɔ nya i wi. \v 3 Nɔni kələ ki bi tsə kaa kə akɔ num kələ a bɔ kîəki wɔ Nyɔ a num a wɔ Nyɔ wi ŋkɔŋ, bəh mih Jisɔs Klistus wə wɔ nì faaŋ. \v 4 Mih chusi lɔ mbum bia i fa kuku asi mih kaasi nɔm wə wɔ nì nya a mih nɔ̂m. \v 5 I liə Ba wuŋ, fiəni nyâ mih kiŋkɔkni i wɔ nshiŋ kə mih nì kaŋaki buku wɔ i ninshiŋ ka mbi yisi. \p \v 6 Mih chusi lɔ wɔ i bəni bə̀ wɔ nì sabi i fa mbi wələ wə ka nya i mih. Bəni bələ nì kɔ mba, ayaka wɔ ka nya bɔ i mih. Bɔ ka wɔkɔ ja ya. \v 7 I liə bɔ kiə lɔ a biɛiŋ bichi biə mih kaŋaki kɔ num bi nyə i wɔ. \v 8 Mih dzakaki lə kɔm mih kɔ mih nya lɔ gia yə wɔ nì nya i mih i bɔ, bɔ dzɔ yi, ka kiə ŋkɔŋ a mih nyə dzə i wɔ wə, ka bum tə a, a nì faaŋ wɔ mih. \v 9 Mih tsaki lə a num i bələ. Mih tsaki kə num i bə̀ bɔ kɔ num bə mbi wələ. Mih tsaki num i bələ wɔ nya i mih, kɔm akɔ bəni ba. \v 10 Biɛiŋ bichi biə mih kaŋaki akɔ mbia, biɛiŋ bichi biə wɔ kaŋaki akɔ mbiŋ. Akɔ i bəni bələ mbum biŋ chusiki. \v 11 I liə mih chu mɔŋ i fa mbi wələ wə. Ayakalə, bɔ kɛiŋki lə i fa mbi wələ wə, ayaka mih si fiəni dzə i wɔ. Ba wuŋ wi baiŋni, jîə bɔ i yɛli wa wə wɔ nya i mih, ka bɔ numki i mi wimu wə asi buku wɔ kɔ i mi wimu wə. \p \v 12 Jɔbi wə mih nì kɔ bəh bɔ, mih nì jiə bɔ i yɛli wa wə wɔ nya i mih. Mih tɔkni bəh bɔ mi i bɔ wə na laka, a kɔbi a wə wi nì kɔ num wə wi nì kaŋaki i laka. Ayaka yələ num ka gia yə bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə, a yi dzə kpɛiŋ. \v 13 I liə mih si fiəni dzə i wɔ wə, mih dzaka gia yələ mih kɛiŋ i mbi wələ wə ka bɔ ni kaŋa kinsaŋli kə ki kɔ kəŋŋ num ki jikə i bɔ wə. \v 14 Mih kɔ mih nya ja ya i bɔ kaŋ, bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ ka bə baiŋŋ bɔ, kɔm bɔ chu mɔŋ bəni bə mbi wələ, a liŋ asi mih kɔkə mi i mbi wələ wə. \v 15 Mih tsaki kə lə a wɔ bwîli bɔ i mbi wələ wə. Mih tsaki num a wɔ tɔ̂kni bəh bɔ, kiə bɔ ki lîə kə i kaŋ yi mi wichu wə. \v 16 Bɔ kɔkə bəni bə mbi wələ, a liŋ asi mih kɔkə mi i mbi wələ wə. \v 17 Kɛ̂iŋsi bɔ wɔ jîə chi chi ma bɔ baiŋki i ŋkɔŋ kintəəŋ. Ja ya kɔ ŋkɔŋ. \v 18 Asi wɔ nì faaŋ mih i mbi wələ wə, akɔ a liŋ asi mih faaŋ bɔ tə i mbi wə. \v 19 Mih ka kɛiŋsi jiə gwu yiŋ chi chi kɔm bəh bɔ, ka bɔ tə kɛiŋsi jiə gwu yibɔ chi chi i ŋkɔŋ wə. \p \v 20 Mih tsaki kə a bəni bələ shəŋ. Mih tsaki tə i bəni bəchi bə̀ bɔ bi wɔkɔki ndzaka wibɔ jiə shɔm i mih wə. \v 21 Mih tsaki a bɔ bəchi bi dzə num i mi wimu wə, na asi wɔ Ba wuŋ kɔ wɔ num i mih wə mih num tə i wɔ wə. Mih tsa a bɔ tə bi nûmki i buku wɔ wə, ka bəni bə mbi wələ bi bûm a, a nì faaŋ wɔ mih. \v 22 Mbum biə wɔ nì duksi mih yɛiŋ mih nya lɔ i bɔ, ka bɔ bi nûmki i mi wimu wə, asi buku wɔ kɔ i mi wimu wə, \v 23 mih kɔ i bɔ mə, wɔ num i mih mə. A bɔ nûmki nalə i mi wimu wə, ayakadəiŋ ka bəni bə̀ bɔ kɔ bə mbi wələ kîə a, a nì faaŋ wɔ mih, wɔ kɔŋ bɔ asi wɔ kɔŋki mih. \v 24 Ba wuŋ, mih nəŋki a bə̀ wɔ nya i mih a bɔ bi dzə̂ nûm tə bəh mih i di biə mih kɔ, ka bɔ bi yɛ̂iŋ kiŋkɔkni kə wɔ nì nya i mih kɔm bə kiŋkɔŋ ka i mih wə na ka mbi wələ yisi. \v 25 Wɔɔɔ Ba wuŋ wi chəŋ, bəni bə mbi wələ kiəki kə wɔ ayakalə, mih kiəki lə wɔ, bəni bəŋ bələ kiə a nì faaŋ wɔ mih. \v 26 Mih fə lɔ bɔ kiə wɔ, mih kɛiŋ i ni fəki bɔ kiə wɔ, ka kiŋkɔŋ ka kə wɔ kɔŋ mih yɛiŋ numki i bɔ mə, mih tə num i bɔ mə.” \c 18 \s1 Bə faaŋ bəni bə jum bɔ tsə kwa Jisɔs \r (Matiɔ 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-53) \p \v 1 Jɔbi wə Jisɔs nì tsa kaasi, wi bəh bwa bu bə mbaŋ ka nyə fɛiŋ, tsə ndaŋ kaŋŋ yə bə nì bɔɔŋki a Kidlɔn ka tsə i waka widɔkɔ wəyaka wə, khə wi kɛiŋ yi mitam num fɛiŋ, bɔ bwa bu bə mbaŋ ka liə fɛiŋ. \v 2 A nì kɔ Judas wə wi nì taŋni Jisɔs kîə tə di biwɔ, kɔm Jisɔs bəh bwa bu bə mbaŋ nì kɔmsiki tsəki lə fɛiŋ. \v 3 Ayakadəiŋ, Judas ka tsə fɛiŋ bəh mbaŋ wi bəni bə jum bəh bəni bədɔkɔ bə̀ bɔ nì tsɛiŋki juŋ yi fəni yi gia. Bəni bələ num a faaŋ bətii mfə gia bəmbum bə Bəfalasi bɔ. Bɔ nì tsəki kaŋa gbuku wi baiŋsini bəh naka bi baiŋsini bəh biɛiŋ bi jum. \v 4 Si Jisɔs ni kiə gia yə yi kaŋaki i nûm bəh wi, wi ka buku dzə i ninshiŋ, bikə i bɔ a, “Mbɛiŋ nəŋki num ndə?” \v 5 Bɔ ka chukuli i wi a, “Jisɔs wi Nasali.” Jisɔs ka dzaka i bɔ a, “Akɔ mih wiwɔ.” A nì kɔ Judas wə wi nì taŋni wi, wi num i bɛiŋ bəh bəni bəwɔ fɛiŋ. \v 6 Jɔbi wə Jisɔs fuku i bɔ a, akɔ ŋgaiŋ wiwɔ, bɔ ka chu lɔ bəh jum bəh jum, gbɔyi i kuku. \v 7 Wi ka chu bikə i bɔ a, “Mbɛiŋ nəŋki num ndə a?” Bɔ chukuli a, “Jisɔs wi Nasali.” \v 8 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Mih si fuku lɔ i mbɛiŋ a, akɔ mih wiwɔ. Yaka mbɛiŋ fa nəŋki num mih, mbɛiŋ bêe bəni bələ nyə̂.” \v 9 Wi nì dzaka yaka i fə a yi dzə kpɛiŋ i ja yə wi nì kɔ wi dzaka lɔ i Nyɔ a, ŋgaiŋ ka laksi dəkə mi wimu i bə̀ wi nì nya i ŋgaiŋ. \p \v 10 Samɔn Bita nì kaŋaki lə nywɔ wi jum. Wi ka baa nywɔ i kimbaka wə ka gba chwiŋ təiŋ kintuni ki tsɛiŋ yiləkəli yi mfa wi fwu wi bətii mfə gia. Yɛli wi mfa wiwɔ num a Malkus. \v 11 Jisɔs ka dzaka i Bita a, “Fîəni lə̂kə nywɔ wa i kimbaka wə. Yaka mih ni mu kə bwam wi ŋgəkə wə Ba wuŋ kɔ wi nya i mih ma?” \s1 Bɔ dzɔ Jisɔs tsə bəh wi i Anas \p \v 12 Fwu wi bəni bə jum bəh mbaŋ wi bəni bə jum bəh bəni bə̀ bɔ nì tsɛiŋki juŋ yi fəni yi gia yi Bəju ka kwa Jisɔs ka kaŋa wi bəh bəkwu. \v 13 Bɔ yisi dzɔ wi tsə bəh wi i Anas, kɔm Anas nì kɔ tii kpə Kayfas wə wi nì kɔ fwu wi bətii mfə gia i jia yiwɔ wə. \v 14 Kayfas wələ kɔ wə wi nì yisi nya kintəfi i Bəju a yi ndzɔŋki a mi wimu kpi i bəni bəchi fuŋ. \s1 Bita nəiŋ a ŋgaiŋ kiəki kə Jisɔs \r (Matiɔ 26:69-70; Mak 14:66-68; Luk 22:55-57) \p \v 15 Si bɔ nì tsəki bəh Jisɔs yakadəiŋ, Samɔn Bita bəh waiŋ wi mbaŋ wi Jisɔs widɔkɔ ka biəli Jisɔs. Si waiŋ mbaŋ wi Jisɔs wələ nì kɔ fwu wi bətii mfə gia kiə wi, wi ka biəli Jisɔs tsə liə i tɔkɔ wi fwu wi bətii mfə gia wə. \v 16 Bita num baaŋ i biŋ i dzaka ki mbaiŋ kpəŋ. Waiŋ mbaŋ wi Jisɔs wə fwu wi bətii mfə gia nì kiəki wi, fiəni buku tsə dzaka i waiŋkpaŋni wə wi nì tsɛiŋki dzaka ki mbaiŋ, dzɔ liə dzə bəh Bita. \v 17 Waiŋkpaŋni wiwɔ bikə i Bita a, “Ntə wɔ kɔ tə mi wi mbaŋ wi mi wələ a?” Bita chukuli a, “A mɔŋ mih.” \v 18 A nì kɔ biŋ də, bwa bə nɔm bəh bəni bə̀ bɔ nì tsɛiŋki juŋ yi fəni yi gia kpa gbuku ka numyi bɛiŋ ka bə́ jɔkɔki. Bita ka tsə num tə bɛiŋ bə́ jɔkɔ. \s1 Fwu wi bətii mfə gia ka bikəyiki gia i Jisɔs \r (Matiɔ 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk 22:66-71) \p \v 19 Fwu wi bətii mfə gia ka bikə kimbikə i Jisɔs kɔm bə bwa bu bə mbaŋ bəh kɔm nlani wi. \v 20 Jisɔs chukuli i wi a, “Mih si fuku baiŋsi lɔ yi i mbi wichi. Mih si lani lə bəni i juŋ yi tsani wə bəh i juŋ yi fəni yi gia wə i di biə Bəju bəchi si juŋni. Mih ka num dzaka dəkə gia yidɔkɔ i nyumi wə. \v 21 Wɔ bikəki gia yələ num i mih kɔm nə? Bîkə num i bəni bə̀ bɔ si wɔkɔ si mih dzakaki. Bɔ kiəki lə gia yə mih si dzaka.” \v 22 Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ, mi widɔkɔ i mbaŋ wi bəni bə̀ bɔ nì tsɛiŋki juŋ yi fəni yi gia num wi num bɛiŋ i kɔmsi i wi kpəŋ ka wɔɔ kaŋ i kimbaŋ ki wə, bikə i wi a, “Akɔ dzəh yə wɔ chukuliki fwu wi bətii mfə gia lə a?” \v 23 Jisɔs bikə i wi a, “A kabə num a mih si dzaka i fikpəŋ, wɔ chûsi kiŋgbɔ kəŋŋ. A kabə num a mih si dzaka num ŋkɔŋ, wɔ ka twɛiŋ lɔ mih kɔm nə?” \v 24 Anas ka dza chiŋsi Jisɔs i Kayfas fwu wi bətii mfə gia. Jisɔs nì kɛiŋki a bəkwu wə. \s1 Bita ka chu nəiŋ a ŋgaiŋ kiəki kə Jisɔs \r (Matiɔ 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk 22:58-62) \p \v 25 Si Samɔn Bita nì kɛiŋki num wi num i bɛiŋ jɔkɔ gbuku, bəni bikə i wi a, “Ntə wɔ kɔ mi widɔkɔ i mbaŋ wi bəni bu wə a?” Bita nəiŋ ka dzaka a, “A mɔŋ dəkə mih.” \v 26 Waiŋ wi nɔm wi fwu wi bətii mfə gia widɔkɔ chu bikə i Bita a, “Mih si ka yɛiŋ mbɛiŋ wi i khə wi mbaiŋ wə a?” Waiŋ wi nɔm wələ nì kɔ mi i chwɔŋkijuŋ ki mi wə Bita si təiŋ kintuni ki. \v 27 Bita ka chu nəiŋ. A i jɔbi wiwɔ wə kwɔkɔ ka tɔŋ. \s1 Bə tsə bəh Jisɔs i Baylɛ \r (Matiɔ 27:1-2,11-14; Mak 15:1-5; Luk 23:1-5) \p \v 28 Bəni ka dzɔ Jisɔs i juŋ yi Kayfas wə ka tsəki bəh wi i ntɔŋ wi mi wi Lum wə wi sakaki fɛiŋ. A nì kɔ a kɛiŋ kinchɔŋɔchɔŋɔ. Jɔbi wə bɔ nì tsə bɔ nì ka liə fibɔ i ntɔŋ wi mi wiwɔ wə, kɔm a nì kɔ a bɔ liə, ma bɔ nì jisi shi bibɔ, na dzi dəkə Dzini bi Ntsədaŋ. \v 29 Ayakadəiŋ, Baylɛ ka buku dzə yɛiŋ bɔ bikə i bɔ a, “Akɔ yi naiŋ gia mbɛiŋ yɛiŋ mi wələ gbɔ yɛiŋ a?” \v 30 Bɔ chukuli i wi a, “Asi kɔ a mi wələ ma numki mi wichu, ma buku ka dzə dəkə bəh wi i nya a bə wɔɔ.” \v 31 Baylɛ ka chukuli i bɔ a, “Mbɛiŋ dzɔ̂ wi, ma mbɛiŋ sâka kiə wi a mbɛiŋ mbɛiŋ asi bənchi bəmbɛiŋ nəŋki.” Bəju ka dzaka i wi a, “Buku kaŋaki kə ŋga i wɔɔ mi.” \v 32 Ndzaka wələ dzə kpɛiŋ i ja yə Jisɔs nì kɔ wi dzaka lɔ chusi ŋkaiŋni yi kpi yə wi kaŋaki i bi kpî. \v 33 Baylɛ fiəni liə tsə i ntɔŋ wi wə, ka dzaka a bə dzə bəh Jisɔs, wi ka bikə i wi a, “Akɔ wɔ Ŋkuŋ wi Bəju a?” \v 34 Jisɔs bikə i wi a, “Wɔ dzaka yələ num i kiŋkwaka ka wə, ma a dzaka bəni bədɔkɔ i wɔ kɔm mih a?” \v 35 Baylɛ bikə i wi a, “Mih kɔ mi wi Ju a? Akɔ bəni ba bə kwili bəh bətii mfə gia bəmbum bɔ dzɔ wɔ ka dzə nya i mih. Wɔ fə num nə?” \v 36 Jisɔs chukuli i wi a, “Ŋkuŋ biŋ kɔkə ka bi fa mbi wələ wə. Asi kɔ a ŋkuŋ biŋ numki ka bi fa mbi wələ, ma bəni bəŋ bə nɔm si jwɔ a bə ki nyâ kə mih i kaŋ yi Bəju wə. Ayakalə, ŋkuŋ biŋ kɔkə dəkə biə bi nyə i mbi wələ wə.” \v 37 Baylɛ ka bikə i wi a, “Yaka wɔ kɔ ŋkuŋ a?” Jisɔs chukuli i wi a, “Yi kɔ asi wɔ dzaka a mih kɔ ŋkuŋ. Bə nì bwɔ mih kɔm yələ, ayaka mih nì dzə i mbi wələ wə kɔm bə yələ a mih dzakaki kɔm bəh ŋkɔŋ. Na ndə wə wi biəliki ŋkɔŋ wi wɔkɔki lə ja yiŋ.” \v 38 Baylɛ bikə i wi a, “Ŋkɔŋ kɔ nə a?” Si wi dzaka yakadəiŋ ka fiəni buku tsə yɛiŋ Bəju i biŋ dzaka i bɔ a, “Mih ka yɛiŋ dəkə ŋgbɔ widɔkɔ i wi wə. \v 39 Ayakalə, mbɛiŋ si kaŋa lə nɔni kimbɛiŋ kidɔkɔ a i jɔbi wi Dzini bi Ntsədaŋ wə mih bwîli mi wi juŋ yi nsəŋ wimu. Mbɛiŋ nəŋki a mih bwîli num ŋkuŋ wi Bəju wələ a?” \v 40 Bəju bəwɔ wili bəh ŋga a, “Aayi, buku nəŋki kə num mi wələ, bwîli num Balabas!” Balabas wə wi nì kɔ mi i mbaŋ wi bəni bə̀ bɔ nì jwɔki Gɔmna wi Lum. \c 19 \s1 Bə saka təiŋ a bə wɔ̂ɔ Jisɔs \p \v 1 Baylɛ ka dzɔ Jisɔs nya bə shɛli wi bəh ŋgaŋa. \v 2 Bəni bə jum fə kifɔ ki ŋkuŋ kii bə bwaŋyi yɛiŋ ka bwaŋ i wi fuŋ, dzɔ mbuŋ wi bəŋkuŋ wi bɔkɔli, ka tum i wi wə. \v 3 Bɔ ka dzə i wi dzaka a, “Mbɛɛ, jum yi bɔkɔli. Ŋkuŋ wi Bəju.” Si bɔ nì dzakaki yakadəiŋ twɛiŋ wi bəh kaŋ. \v 4 Baylɛ ka chu buku tsə i biŋ dzaka i bəni a, “Mbɛiŋ yɛ̂iŋ, mih ki bwiliki lə mi wələ i biŋ mih nya i mbɛiŋ, ka mbɛiŋ kiə a mih ka yɛiŋ dəkə gia yə wi gbɔ yɛiŋ.” \v 5 Jisɔs ka bukuki dzəki bəh kifɔ ki bəmbwaŋyi kə i wi fuŋ bəh mbuŋ wi bəŋkuŋ i wi wə. Baylɛ ka dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ yɛ̂iŋ bə mi wiwɔ lə!” \v 6 Bətii mfə gia bəmbum bəh bəni bə̀ bɔ nì chəniki juŋ yi fəni yi gia, yɛiŋ wi yakadəiŋ, ka yisi i wiliki a, “Bâŋŋ wi i kintasi wə, bâŋŋ wi i kintasi wə!” Baylɛ dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ dzɔ̂ la wi bəh kaŋ yimbɛiŋ ma mbɛiŋ bâŋŋ i kintasi wə, kɔm mih ka yɛiŋ dəkə gia yə wi gbɔ yɛiŋ.” \v 7 Bəju bəwɔ fiəni chukuli i wi a, “Buku kaŋaki lə nchi wibuku, nchi wiwɔ chusiki a wi kaŋaki lə i kpî, kɔm wi fə gwu yi a ŋgaiŋ kɔ Waiŋ Nyɔ.” \v 8 Jɔbi wə Baylɛ wɔkɔ ndzaka wiwɔ yaka chu num lwa nalə. \v 9 Bɔ Jisɔs fiəni liə tsə i saŋ wi wi shini wə, wi bikə i Jisɔs a, “Wɔ nyə faiŋ?” Ayakalə, Jisɔs nəki chukuli kə gia yidɔkɔ i wi. \v 10 Baylɛ bikə i Jisɔs a, “Wɔ dzakaki kə i mih a? Wɔ kiəki kə a mih kaŋaki lə ŋga i bwili wɔ, mih chu kaŋa ŋga i dzaka a bə baŋŋ wɔ i kintasi wə a?” \v 11 Jisɔs chukuli i wi a, “Wɔ si kɔkə i kaŋa ŋga i mih bɛiŋ a kɔbi a bə nì nya ŋga biwɔ i wɔ i bɛiŋ. Ayakadəiŋ, kɔm yələ, mi wə wi nya mih i wɔ kaŋ, kaŋaki lə chu bi kpali tsə mbia.” \p \v 12 Si Baylɛ wɔkɔ ndzaka wələ, ka yisi i nəŋki dzəh i yatɔkɔ wi. Ayakalə, Bəju wam bəh ŋga a, “Wɔ ka mɔm i bee mi wələ, yi numki a wɔ kɔkə nsɛiŋ wi Kaysa ŋkuŋ wimbum wi Lum. Na ndə wə wi fə gwu yi a ŋgaiŋ kɔ ŋkuŋ wi kɔ baiŋŋni wi Kaysa.” \v 13 Jɔbi wə Baylɛ chu wɔkɔ ndzaka wiwɔ, ka buku bəh Jisɔs i biŋ, shinum i kiŋgbɔkɔ ki nsaka wə kə bə nì bɔɔŋki a Di biə bə maa bəh Kitəh, num i já yi Hibulu wə a Gabata. \v 14 A nì kɔ Chɔkɔ bi Nsisi bi Dzini bi Ntsədaŋ, jɔbi nì kɔ aka mbiəŋə jwɔfi ntsɔ bəfa nshifɔkɔ. Baylɛ dzaka i Bəju a, “Mbɛiŋ yɛ̂iŋ bə ŋkuŋ wimbɛiŋ lə!” \v 15 Bəju bəwɔ wamyi a, “Nyə̂ bəh wi, nyə̂ bəh wi, bâŋŋ wi i kintasi wə!” Baylɛ bikə i bɔ a, “Mih baŋŋ ŋkuŋ wimbɛiŋ i kintasi wə a?” Bətii mfə gia bəmbum chukuli i wi a, “Buku kaŋaki kə ŋkuŋ widɔkɔ a kɔbi a Kaysa.” \v 16 Baylɛ ka nya Jisɔs i bɔ a bɔ tsə̂ bâŋŋ i kintasi wə. \s1 Bə baŋŋ Jisɔs i kintasi wə \r (Matiɔ 27:32-44; Mak 15:21-32; Luk 23:26-43) \p \v 17 Bɔ ka dzɔ Jisɔs, buku bəh wi. Wi giŋ kintasi ki ka tsəki i di biə bə nì bɔɔŋki a Ŋkuŋu Kifwu, yi num i já yi Hibulu wə a Gɔlgɔta. \v 18 Bɔ ka tsə baŋŋ wi fɛiŋ i kintasi wə, baŋŋ tasi bəh bəni bədɔkɔ bəfa i bintasi wə, widɔkɔ i tsɛiŋ yiləkəli wə, widɔkɔ i tsɛiŋ yi kimiəkə wə, Jisɔs num i fintəŋ. \v 19 Baylɛ bɔŋ nyaka gia yidɔkɔ ka baŋŋ i kintasi ki Jisɔs wə. Gia yə wi nì nyaka yɛiŋ nì kɔ a, “Jisɔs wi Nasali, Ŋkuŋ wi Bəju.” \v 20 Bəju bəduli fa gia yə wi nyaka yɛiŋ, kɔm di biə bɔ nì baŋŋ Jisɔs i kintasi wə nì kɔ kɔmsi tsə i kwili wə, wi nì nyaka gia yələ i já yi Hibulu wə bəh yi Latin wə bəh yi Glik wə.\fig Já yi Hibulu bəh yi Latin bəh yi Glik|alt="Written in Hebrew, in Latin, and in Greek" src="lb00327b.tif" size="col" loc="John 19:19-20" copy="Louise Bass" ref="Jɔn 19:19-20; Matiɔ 27:37; Mak 15:26; Luk 23:38"\fig* \v 21 Bətii mfə gia bəmbum bə Bəju tsə dzaka i Baylɛ a, “Kiə wɔ ki nyâka kə a, ‘Ŋkuŋ wi Bəju.’ Nyâka a, ‘Mi wələ dzaka a ŋgaiŋ kɔ ŋkuŋ wi Bəju.’” \v 22 Baylɛ chukuli i bɔ a, “Gia yə mih kɔ mih nyaka mih nyaka lɔ.” \p \v 23 Jɔbi wə bəni bə jum nì baŋŋ Jisɔs i kintasi wə, bɔ ka dzɔ bəmbuŋ bu gaa i bidi binaa wə ayaka di bimu num i mi wi jum wimu. Bɔ dzɔ tə mbuŋ wi nimbɛiŋ. Ayakalə, mbuŋ wələ nì kɔ num bə nì tum wi wiyamni i yisi i məkə wə i shi buku i gvu wə. \v 24 Ayakadəiŋ, bɔ ka dzaka a bɔ bɔ a, “Kiə bukumbɛiŋ ki tâŋa kə mbuŋ wələ. Bukumbɛiŋ tâ shaŋ bəh wi, bə yɛiŋ mi wə wi ki kwatiki mbuŋ wiwɔ.” Gia yələ nì num i fə a yi dzə̂ kpɛ̂iŋ asi bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə a, \q1 “Bɔ nì gaa bəmbuŋ bəŋ a bɔ bɔ, \q1 ka ta shaŋ bəh mbuŋ wuŋ.”\f + \fr 19:24 \fr*\ft Ŋkaiŋni wi shaŋ yələ nì kɔ kitəh num bə chəsi.\ft*\f* \m Ayakadəiŋ, yələ kɔ gia yə bəni bə jum bəwɔ nì fə lə. \p \v 25 Bəkaŋa bədɔkɔ nì num bɛiŋ kɔmsi fɛiŋ i kintasi ki Jisɔs wə. Bəkaŋa bələ nì kɔ nih Jisɔs bəh waiŋnih nih Jisɔs bəh Meli wə kpə Klɔbas bəh Meli Magdalen. \v 26 Asi Jisɔs dzaka a wi tsɛiŋ ka yɛiŋ nih wi bəh waiŋ wi wi mbaŋ wə wi nì kɔŋki num bɔ num kɔmsi i wi kpəŋ i bɛiŋ, wi dzaka i nih wi a, “Miŋkpaŋa, tsɛ̂iŋ, fa si num waiŋ wa.” \v 27 Si wi dzaka yakadəiŋ fiəni dzaka tə i waiŋ wi wi mbaŋ wə a, “Tsɛ̂iŋ, fa si num nih wa.” I yisi i jɔbi wiwɔ wə waiŋ wi wi mbaŋ wiwɔ ka dzɔ nih Jisɔs bɔ wi tsə ka nɔki i wi dzu. \s1 Jisɔs Kpi \r (Matiɔ 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49) \p \v 28 Si yəmaka nì tsə, si Jisɔs nì kɔ wi si kiə lɔ a gia yichi kaa, i fə a yi dzə kpɛiŋ asi bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə, ka dza dzaka a, \q1 “Kindɔŋ wɔmki lə mih.” \m \v 29 Kilɛti kidɔkɔ nì kɔ fɛiŋ bəh mbih migbaŋlini yɛiŋ num mɔ jikə i yɛiŋ mə. Bəni bə jum bəwɔ ka juli kuncha yɛiŋ ka bwaŋ i kpɛiŋ wi yisɔp wə ka bwaŋ ləkə tsə i dzaka ki wə.\f + \fr 19:29 \fr*\ft Hisɔp wələ kɔ yɛli wi kpɛiŋ widɔkɔ.\ft*\f* \v 30 Jɔbi wə Jisɔs nì dzɔ mbih miwɔ ka dzaka a, “Yi kaa lɔ.” Si wi dzaka yakadəiŋ, chuŋsi fwu wi, kiŋ'waka ki kaa. \s1 Bə bwaŋ biəli yi Jisɔs \p \v 31 Si chɔkɔ biwɔ nì kɔ a chu num Chɔkɔ bi Kɛiŋsini gwu i nya i chɔkɔ bimbam wə, Bəju nì nəŋki i fə a biwini biwɔ ma bâaŋ i bintasi wə i chɔkɔ bimbam wə, (kighə si bimbam biwɔ nì kɔ bi mbum). Bɔ ka tsə yɛiŋ Baylɛ ka tsa wi dzaka a bɔ tsə̂ bwîŋyi kaka bi bəni bə̀ bɔ nì kɔ i bintasi wə ka bɔ kɔmsi kpîyi ka bɔ shîsi, dzɔ̂ bwîli bɔ. \v 32 Ayakadəiŋ, bəni bə jum bə̀ ka bwiŋyi kaka bi mi wi ninshiŋ wə, ka bwiŋyi tə widɔkɔ wə bə nì baŋŋ bəh wi. \v 33 Ayakalə, jɔbi wə bɔ nì dzə buku i Jisɔs wə, yɛiŋ num wi si kpi lɔ, bɔ nəki chu bwiŋyi kə kaka bi. \v 34 Mi widɔkɔ i mbaŋ wi bəni bə jum wə bwaŋ biəli yi Jisɔs bəh gɔŋ. Si wi bwaŋ yaka, akisəkə mwa bəh mwi tumbuku fɛiŋ. \v 35 Mi wə wi nì yɛiŋ gia yələ kɔ num wi mbeeŋ nsaka wiwɔ, ayaka ndzaka wiwɔ num ŋkɔŋ, wi kiə a ŋgaiŋ dzakaki num ŋkɔŋ ka mbɛiŋ kɔ i bûm. \v 36 Gia yələ nì num i fə gia yə bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə dzə̂ kpɛ̂iŋ si bə nyaka a, “A ŋkuŋu ki kimu bi bwiŋ kə.” \v 37 Ayaka yi chu num bə nì nyaka i di bidɔkɔ wə i Kiŋwakti ki Nyɔ wə a, “Bəni bi tsɛiŋki lə mi wiwɔ wə bə bwaŋ.” \s1 Bə ləə Jisɔs \r (Matiɔ 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56) \p \v 38 Si yəmaka nì tsə Yɔsɛf wi Alimatia nyə tsə yɛiŋ Baylɛ ka tsa a wi bûm a ŋgaiŋ dzɔ̂ bwîli wini wi Jisɔs. Yɔsɛf wələ nì kɔ mi wi mbaŋ wi Jisɔs ayakalə wi num a jum wə jum wə kɔm wi nì lwaki Bəju. Baylɛ bum, wi ka tsə i dzɔ bwili wini wiwɔ. \v 39 Nikɔdəmus wə wi nì yisi tsə yɛiŋ Jisɔs chɔkɔ bidɔkɔ nchɔkɔ, wi nì tsə tə bəh fiaŋsi bidɔkɔ bi kaŋa tsɛŋə yindzɔŋni num bə chiŋni kɛiŋsi bəh mɛɛl bəh alɔs nji wi ntiə wiwɔ nì kɔ bəkilɔ mbaŋtia ntsɔ yitali. \v 40 Bɔ wi ka tsə dzɔ bwili wini wi Jisɔs wiwɔ ka kii bə bəmbuŋ num bɔ fiaŋsi bəh fiaŋsi biə wi nì dzə bəh bi, asi nləə wi Bəju kɔ i nɔni ki tumi kibɔ wə. \v 41 A nì kɔ khə wi mbaiŋ num kɔmsi tsə i di biə bə nì baŋŋ Jisɔs i kintasi wə. Ayaka khə wiwɔ num yaka jum yimfiaŋ yidɔkɔ num fɛiŋ maka bə num ləə lɔ mi yɛiŋ. \v 42 Ayakadəiŋ, si chɔkɔ biwɔ nì kɔ Chɔkɔ bi Bəju bi Sisini wi chɔkɔ Bimbam, ayaka jum yiwɔ num kɔmsi fɛiŋ, bɔ ka jiə Jisɔs yɛiŋ.\f + \fr 19:42 \fr*\ft Bɔ nì jiə Jisɔs fɛiŋ yaka ka chɔkɔ bimbam tsə, bɔ ka dzə lansi nləə wi i nɔni kibɔ wə.\ft*\f* \c 20 \s1 Bə nəŋ wini wi Jisɔs mɔŋ \r (Matiɔ 28:1-8; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12) \p \v 1 A dzə num i chɔkɔ bi ninshiŋ i shi wə, Meli Magdalen buku dza na kinchɔŋɔchɔŋɔ biŋ kɛiŋ bi ji, ka tsə i jum bɛiŋ, yɛiŋ num bə dzasi lɔ təh wə bə nì baŋ dzaka kijum yɛiŋ. \v 2 Ayakadəiŋ, wi ka yɔkɔ tsə yɛiŋ Samɔn Bita bəh waiŋ wi mbaŋ wi Jisɔs widɔkɔ wiwɔ wə Jisɔs nì kɔŋki nalə, ka dzaka i bɔ a, “Bə bwili Bah i jum mə, buku ka kiə dəkə di biə bə nɔsi wi yɛiŋ.” \v 3 Bita bəh waiŋ wi mbaŋ wi Jisɔs wə ka buku i tsəki i jum bɛiŋ. \v 4 Bɔ nì tsəki yaka yɔkɔ num yɔkɔni, ayakalə waiŋ wi mbaŋ wi Jisɔs widɔkɔ wiwɔ wə yɔkɔ tsə Bita ka yisi tsə buku i jum bɛiŋ. \v 5 Si wi tsə buku, ŋgwuŋ shi tsɛiŋ ləkə, ka yɛiŋ shəŋ a bəmbuŋ bə̀, bə nì kii i Jisɔs wə bɔ nɔ fɛiŋ. Si wi tsɛiŋ yakadəiŋ nəki liə kə yɛiŋ. \v 6 Samɔn Bita biəli wi dzə buku fɛiŋ, ka liə tsə akisəkə i jum yiwɔ kintəəŋ. Si wi liə, yɛiŋ shəŋ a bəmbuŋ bə̀ bɔ nɔ fɛiŋ, \v 7 ayaka kinchumni ki mbuŋ kə bə nì kii fwu wi Jisɔs yɛiŋ nì ka nɔ chiŋni bəh bidɔkɔ bə̀. Ayakalə, num bə lim ka jiə a mbi di wə a kiki. \v 8 Waiŋ mbaŋ wi Jisɔs widɔkɔ wiwɔ wə wi nì yisi tsə buku fɛiŋ ka bɔŋ liə tsə i jum yiwɔ mə yɛiŋ gia yiwɔ ka bum. \v 9 A nì kɔ bɔ kɛiŋ ki kiə kə fwu wi gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Nyɔ mə a Jisɔs nì kaŋaki lə i dzâ i kpî wə. \s1 Jisɔs chusi gwu yi i Meli Magdalen \p \v 10 Bwa bə mbaŋ bə Jisɔs bə̀ fiəni kwɛ i kikwili wə. \v 11 Ayakalə, Meli ka num baaŋ bɛiŋ i biŋ i jum kpəŋ ka dəki. Si wi nì dəki yaka ka dza ŋgwuŋ shi tsɛiŋ ləkə i jum yiwɔ kintəəŋ, \v 12 yɛiŋ bəchinda bə Nyɔ bəfa num bɔ lɔh bəmbuŋ bə fukuli num bɔ shinum i di biə bə nì nɔsi wini wi Jisɔs, widɔkɔ nì shinum i di biə fwu wi Jisɔs nì kɔ, widɔkɔ i di biə gvu yi nì kɔ. \v 13 Bəchinda bə Nyɔ bəwɔ bikə i wi a, “Miŋkpaŋa, wɔ dəki nə a?” Wi chukuli a, “Mih dəki kɔm bə giŋ buku bəh Bah wuŋ mih kiə kə di biə bə jiə wi.” \v 14 Si wi dzaka yakadəiŋ, wi bə́ nəŋ i fiəni gwu yi ka yɛiŋ Jisɔs num wi num bɛiŋ. Ayakalə, wi nəki kiə kə a, akɔ Jisɔs. \v 15 Jisɔs bikə i wi a, “Miŋkpaŋa, wɔ dəki nə a? Wɔ nəŋki num ndə a?” Meli ka kwakaki a, yuwidɔkɔ akɔ mi wə wi tsɛiŋki khə wiwɔ. Wi ka dzaka i wi a, “Tikwili, aka bə́ num a wɔ giŋ nyə bəh wi, wɔ fûku i mih di biə wɔ jiə wi yɛiŋ, ka mih tsə giŋ nyə bəh wi.” \v 16 Jisɔs dza bɔɔŋ wi a, “Meli.” Wi fiəni gwu bɔɔŋ wi i já yibɔ yi Hibulu wə a, “Labɔni,” yi num a, “Mi wi lanini.” \v 17 Jisɔs dzaka i wi a, “Ma kâŋa mih, kɔm mih kɛiŋki ki yaka kə i Ba wuŋ wə. Tsə̂ i bwa bə nih bəŋ ma wɔ fûku i bɔ a mih si yaka tsə i Ba wuŋ wə wi num tə Ba wimbɛiŋ, Nyɔ wuŋ num tə Nyɔ wimbɛiŋ.” \v 18 Meli Magdalen ka tsə fuku i bwa bə Jisɔs bə mbaŋ a ŋgaiŋ yɛiŋ Bah, ka fukuki tə i bɔ gia yə wi si dzaka i ŋgaiŋ. \s1 Jisɔs chusi gwu yi i bwa bu bə mbaŋ \r (Matiɔ 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk 24:36-49) \p \v 19 A nì kɔ i fijɔbi a chɔkɔ biwɔ, a num chɔkɔ bi ninshiŋ i shi yiwɔ wə, bwa bə mbaŋ bə Jisɔs num dzu num bɔ baŋ dzaka bifiəŋə, kɔm bɔ nì lwaki Bəju. Jisɔs dza tumbuku i bɔ kintəəŋ, ka bɔni i bɔ a, “Ma kimbɔiŋni nûm bəh mbɛiŋ.” \v 20 Si wi bɔni i bɔ yakadəiŋ, ka chusi kaŋ yi bəh biəli yi i bɔ. Bwa bə Jisɔs bə mbaŋ ka numki bəh kinsaŋli nalə si bɔ yɛiŋ Bah. \v 21 Jisɔs chu fiəni dzaka i bɔ a, “Kimbɔiŋni nûm bəh mbɛiŋ. Si Ba wuŋ nì faaŋ mih, yi kɔ a liŋ si mih ki faaŋki mbɛiŋ i liə.” \v 22 Si wi dzaka yakadəiŋ, ka waka i bɔ wə ka dzaka a, “Mbɛiŋ dzɔ̂ Kiŋ'waka ki Baiŋni. \v 23 Mbɛiŋ ka dalinya chu bi mi, ma yi numki a Nyɔ dalinya lɔ wi. Mbɛiŋ baaŋ ki dalinya kə wi, yaka Nyɔ ka dalinya dəkə wi.” \s1 Jisɔs chusi gwu yi i Tɔmɔs \p \v 24 A nì kɔ i jɔbi wə Jisɔs nì dzə i bwa bu bə mbaŋ wə, Tɔmɔs wə wi nì kɔ i mbaŋ wi bwa bə Jisɔs bə jwɔfi ntsɔ bəfa wə bə nì bɔɔŋki yɛli wi widɔkɔ a bimaŋsi nì kɔkə dəkə bəh bɔ. \v 25 Bwa bə mbaŋ bə Jisɔs bədɔkɔ ka dzaka i Tɔmɔs a, “Buku si yɛiŋ Bah.” Ayakalə, Tɔmɔs dzaka mfih i bɔ a, “A kɔbi a mih yɛiŋ lə dzaka ki bali ki mibaiŋ i kaŋ yi wə, ka jiə waiŋkpaŋ wuŋ i dzaka biwɔ wə, jiə tə kaŋ yiŋ i biəli yi wə, mih ma ni lansi bum gia yiwɔ.” \p \v 26 Shi dzə kpɛiŋ, bwa bə Jisɔs bə mbaŋ chu num i dzu, Tɔmɔs num tə bəh bɔ, dzaka bifiəŋə num bə fah. Ayakalə, Jisɔs dzə tumbuku i bɔ kintəəŋ, ka bɔni i bɔ a, “Kimbɔiŋni nûm bəh mbɛiŋ.” \v 27 Si wi bɔni i bɔ yakadəiŋ, ka dzaka i Tɔmɔs a, “Jîə waiŋkpaŋ wa fa i káŋ yiŋ wə, wɔ yɛiŋ si yi kɔ, ma wɔ chu jîə tə kaŋ ya i biəli yiŋ wə. Ma wɔ ma chu nûmki bəh ŋkaŋyi i bûm.” \v 28 Tɔmɔs ka chukuli i Jisɔs a, “Bah wuŋ, bəh Nyɔ wuŋ.” \v 29 Jisɔs dzaka i wi a, “Wɔ bum i liə kɔm wɔ yɛiŋ i mih wə a? Ndzɔŋni bimbum kɔ i bəni bə̀ bɔ ka yɛiŋ dəkə i mih wə, ayakalə bum mih.” \s1 Gia yə bə nì nyaka kiŋwakti kələ \p \v 30 Jisɔs nì kɔ wi fə binchəsi bəduli bə̀ bɔ chusiki ŋga bi Nyɔ i bwa bu bə mbaŋ nshiŋ, maka bə nyaka yi i kiŋwakti kələ mə. \v 31 Ayakalə, yələ bə nyaka kɔ i fə̂ a mbɛiŋ bûm a Jisɔs kɔ Kimbwili wə Nyɔ nì kaka, num waiŋ Nyɔ. A mbɛiŋ ka bum yakadəiŋ, mbɛiŋ ni kwati nɔni kə ki bi tsə kaa kə kɔm yɛli wi. \c 21 \s1 Jisɔs chusi gwu yi i bwa bu bə mbaŋ i kinchwɔ kimbum kpəŋ \p \v 1 Si yəmaka nì tsə, Jisɔs chu chusi gwu yi i bwa bu bə mbaŋ i kinchwɔ kimbum ki Tibɛlias kpəŋ. Yələ kɔ dzəh yə yi nì num: \v 2 Samɔn Bita bəh Tɔmɔs wə bə nì bɔɔŋki a bimaŋsi, bəh Natanial wi Kana i kimbu ki Galili wə, bəh bwa bənyuku bə Sɛbide, bəh bwa bə mbaŋ bə Jisɔs bədɔkɔ bəfa nì juŋni kɔ i di bimu wə. \v 3 Samɔn Bita ka dzaka i bɔ a, “Mih laki bwɔkɔ.” Bɔ ka dzaka i wi a, “Bukumbɛiŋ lâa.” Bɔ buku tsə liə i ŋgwuki mə. Ayakalə, bɔ nɔ a bəh tsəŋə nəki kwa kə fiɛŋ. \p \v 4 Asi chɔkɔ ni wɔɔki dzəki, Jisɔs dzə num i bɛiŋ i kpa wi bɔkɔ wə, bwa bu bə mbaŋ nəki kiə kə a, akɔ Jisɔs. \v 5 Jisɔs ka bikə i bɔ a, “Bwa mbəŋ, mbɛiŋ kwa alə bwɔkɔ a?” Bɔ chukuli a, “Aayi.” \v 6 Wi dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ tûm gbi i kimbu ki tsɛiŋ yiləkəli yi ŋgwuki wə ma mbɛiŋ kwa fiɛŋ.” Bɔ ka tum, si bɔ tum, wi gbi bə́ gaka bɔ i guku bwili, kɔm bə bwɔkɔ yiduli yə yi nì kɔ yɛiŋ. \v 7 Waiŋ wi mbaŋ wi Jisɔs wə Jisɔs nì kɔŋki ka yɛiŋ yakadəiŋ ka dzaka i Bita a, “Akɔ Bah.” Si Samɔn Bita wɔkɔ a, akɔ Bah, ka lɔh bəmbuŋ i gwu wə kɔm wi nì kɔ a bəh gwu yiyəə. Si wi lɔ yakadəiŋ ka jiŋ shi i bɔkɔ ka bə́ tsəki i Jisɔs wə. \v 8 Bwa bə mbaŋ bədɔkɔ bə̀ ka biəli wi i ŋgwuki mə ka gukuki gbi wiwɔ num wi jikə bəh bwɔkɔ. A nì dəŋəki kə i buku tsə i kpa. A nì baaŋ aka bəntəm mbaŋshi. \v 9 Jɔbi wə bɔ nì tsə buku i kpa yɛiŋ bikaa bigbuku gbuku ghəkə yɛiŋ, bwɔkɔ num yɛiŋ, blɛd num tə yɛiŋ. \v 10 Jisɔs dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ dzə̂ bəh bwɔkɔ yidɔkɔ yə mbɛiŋ kwa.” \v 11 Ayakadəiŋ, Samɔn Bita tsə yaka liə i ŋgwuki mə, ka guku bwili gbi wiwɔ i kpa num wi jikə bəh bifaaŋ bi bwɔkɔ gbi bəh mbaŋshi ntsɔ yitali (153). Na si yi nì duki yakadəiŋ lə, gbi wiwɔ nì ka təiŋyi dəkə. \v 12 Jisɔs ka dzaka i bɔ a, “Mbɛiŋ dzə̂ dzî.” Na mi wimu i bwa bu bə mbaŋ wə nì ka mɔm na i bikə i wi a, akɔ wɔ ndə a? Kɔm bɔ nì kɔ num bɔ kiə a, akɔ Bah. \v 13 Jisɔs ka tsə dzɔ blɛd wə nya i bɔ, bəh bwɔ́kɔ yə fɛiŋ. \v 14 Yələ nì kɔ kiŋkani kitali si Jisɔs nì kɔ num wi chusi gwu yi i bwa bu bə mbaŋ si wi nì dza i kpi wə. \s1 Jisɔs fiəni nya nɔm i Bita \p \v 15 Jɔbi wə bɔ nì dzi kaasi, Jisɔs bɔɔŋ Bita bikə i wi a, “Samɔn waiŋ Jɔn, wɔ kɔŋki lə mih tsə bədɔkɔ bələ a?” Wi chukuli a, “Aaŋ Bah, wɔ kiəki lə a mih kɔŋki lə wɔ.” Jisɔs dzaka i wi a, “Wɔ sâŋ bwa bəŋ bə shwáŋ.” \v 16 Jisɔs chu bɔɔŋ wi i kiŋkani kifa wə bikə i wi a, “Samɔn waiŋ Jɔn, wɔ kɔŋki alə mih a?” Wi chukuli a, “Aaŋ Bah, wɔ kiəki lə a mih kɔŋki lə wɔ.” Wi ka dzaka i wi a, “Wɔ tɔ̂kniki bəh shwáŋ yiŋ.” \v 17 Jisɔs chu bɔɔŋ wi i kiŋkani ki kitali wə bikə i wi a, “Samɔn waiŋ Jɔn, wɔ kɔŋki alə mih a?” Si Bita wɔkɔ Jisɔs bikə i wi i kiŋkani ki kitali wə yakadəiŋ, a wi kɔŋki lə ŋgaiŋ na, yi nya ŋgəkə i wi. Wi dzaka i Jisɔs a, “Bah, wɔ kiəki lə gia yichi, wɔ kiə a mih kɔŋki lə wɔ.” Jisɔs ka dzaka i wi a, “Wɔ sâŋ shwáŋ yiŋ. \v 18 Mih fukuki ŋkɔŋ i wɔ a, jɔbi wə wɔ nì kɛiŋki waiŋ sumi, a nì shiki lɔɔki wɔ mbuŋ wa wɔ tsə na faiŋ wə wɔ kɔŋki. Ayakalə, jɔbi wə wɔ ni jwiŋ wɔ ni giŋsiki tsɛiŋ ya i bɛiŋ mi widɔkɔ chi chi lɔh mbuŋ wa, wi dzɔ tsə bəh wɔ i di biə wɔ kɔŋki kə i tsə.” \v 19 Jisɔs nì dzakaki yələ i chusi kaiŋni yi kpi yə Bita ni kaŋaki i bi dzə kpi, yi dzə bəh yɛli wimbum i Nyɔ. Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ ka dzaka i wi a, “Wɔ bîəli mih.” \p \v 20 Bita bə́ nəŋ i fiəni gwu yɛiŋ a waiŋ wi mbaŋ wə Jisɔs nì kɔŋki wi biəli bɔ. Waiŋ wi mbaŋ wələ kɔ wə wi nì num yəkəli i Jisɔs wə i jɔbi wə bɔ nì dziki i fijɔbi wi gɔksini wə wi bikə i wi a, “Bah, akɔ ndə wə wi nəŋki i ni taŋni wɔ a?” \v 21 Jɔbi wə Bita yɛiŋ waiŋ wi mbaŋ wiwɔ biəli bɔ, wi bikə i Jisɔs a, “Bah, yi mi wələ kɔ a nə a?” \v 22 Jisɔs chukuli i wi a, “A kabə num a mih nəŋki a wi bâaŋ wiwɔm i tsə̂ bûku jɔbi wə mih bi fiəni dzəki, yəmaka kaŋaki nə i fə bəh wɔ a? Wɔ bîəli mih.” \v 23 Si Jisɔs dzaka yakadəiŋ, ndzaka wiwɔ ka nyani i kintəəŋ ki bəni bə bumni wə, a waiŋ wi mbaŋ wi Jisɔs wələ bi kpi kə. Ayakalə, Jisɔs nì ka dzaka dəkə lɔ a wi bi kpi kə. Wi nì dzaka shəŋ a, “A kabə num a mih nəŋki a wi bâaŋ wiwɔm i tsə̂ bûku jɔbi wə mih bi fiəni dzəki, yəmaka kaŋaki nə i fə bəh wɔ.” \s1 Kɔm mi wə wi nyaka kiŋwakti kələ \p \v 24 Waiŋ wi mbaŋ wələ kɔ wə wi dzakaki kɔm gia yələ, a chu num wi wə wi nyaka gia yələ, ayaka buku kiə a gia yə wi dzakaki kɔ yi ŋkɔŋ. \p \v 25 Gia yiduli yidɔkɔ kɔlə tə yə Jisɔs nì fə, a nì kɔ a bə nyakaki gia yiwɔ yichi, ma mih yɛiŋki a di kɔkə i fa mbi wələ wə wichi bə kɔ i jiə biŋwakti biwɔ yɛiŋ.