\id 1CO - Chung \ide UTF-8 \h 1 Kɔlɛn \toc1 Kiŋwakti ki ninshiŋ kə Bɔɔl nì nyaka i kijuŋni ki Kɔlɛn \toc2 1 Kɔlɛn \toc3 1Kɔ \mt2 Kiŋwakti ki ninshiŋ kə Bɔɔl nì nyaka i kijuŋni ki \mt1 Kɔlɛn \imt1 Gia yə yi kɔ i Kiŋwakti ki Kɔlɛn ki ninshiŋ kələ mə \ip Kijuŋni ki bəni bə bumni i Kɔlɛn kɔ num a nì yisi Bɔɔl. Wi nì nyaka kiŋwakti ki ninshiŋ kələ i təfi bɔ kɔm shɔ́m yə bɔ jiə i Klistus wə bəh gia yidɔkɔ kɔm Klistus. Kɔlɛn wələ nì kɔ di shi shili fɛiŋ nalə, bəni bə fɛiŋ ghaŋsi gwu kɔm nɔni kibɔ ki kwili, kinyɛŋ ki tɔkɔlini num tə fɛiŋ na bəh ŋga, bɔ tsa tə i bənyɔ bəduli. Bɔɔl lansi dzaka i kiŋwakti kələ mə kɔm gia yə yi ndzɔŋki kə, yə yi nì numki i kintəəŋ ki bəni bə bumni wə. Kimbu 13 kɔ kə ki chusiki a kiŋkɔŋ kɔ kinya ki Nyɔ, ki tsə bənya bəchi. Kəmaka kimbu chusiki a, akɔ kə bəni kiəki ndzɔŋki i kiŋwakti kələ mə. \iot Kifwu ki gia kə ki kɔ i kiŋwakti kələ mə \io 1:1-9 Kin'yisi \io 1:10–4:21 Kiŋgali i kintəəŋ ki kijuŋni ki bəni bə bumni \io 5:1–7:40 Kɔm nɔni kinyɛŋ ki tɔkɔlini bəh kɔm nɔni ki miŋkpaŋa bəh nyuwi \io 8:1–11:1 Kɔm bə bəni bə Klistus bəh kɔm bə̀ bɔ kɔkə bəni bə Klistus \io 11:2–14:40 Si kijuŋni ki bəni bə bumni kɔ fəki gia bəh dzəh yə bɔ kɔ i tsaki yɛiŋ \io 15:1-58 Bəni bə bumni bi dza lə i kpi wə asi Jisɔs nì dza \io 16:1-4 Kinya kə bə nì nyaki i gamti bəni bə Klistus bə Judea yɛiŋ \io 16:5-24 Kimfasi kə Bɔɔl nì fasi bəh kiŋgɔksi ki gia \c 1 \p \v 1 Akɔ mih Bɔɔl wə Nyɔ nì bɔɔŋ asi wi kɔŋki a mih numki waiŋ ntum wi Klistus Jisɔs. Mih kɔ buku Sɔstɛnes wə waiŋnih wibukumbɛiŋ. \v 2 Kiŋwakti kələ tsəki i kijuŋni ki bəni bə Nyɔ i Kɔlɛn bə̀ wi baa chiŋni jiə chi chi bəh Klistus Jisɔs. Nyɔ nì bɔɔŋ mbɛiŋ a mbɛiŋ nûmki bəni a num mbu, asi bəni bəchi bə̀ bɔ bɔɔŋki yɛli wi Bah Jisɔs Klistus i kidi kichi wə kɔ. Wi kɔ Bah wibɔ a liŋ asi wi kɔ wibukumbɛiŋ. \v 3 Nyɔ Ba wibukumbɛiŋ bəh Bah Jisɔs Klistus chûsi shɔm yibɔ yindzɔŋni i mbɛiŋ, bɔ chu nyâ mbɛiŋ bəh shɔm yi dəli. \s1 Bɔɔl nya kiyɔŋni si Nyɔ duksi bəni bə Kɔlɛn \p \v 4 Mih si nya kiyɔŋni i Nyɔ jɔbi wichi kɔm mbɛiŋ, kɔm ŋgamti wə Nyɔ nya i mbɛiŋ, si mbɛiŋ chiŋni bəh Klistus Jisɔs. \v 5 Si yi kɔ yakadəiŋ i Klistus, Nyɔ ka shuku mbum bi i mbɛiŋ wə i dzə́h yichi wə, kighə i kiəki gia yichi, bəh i kiəki i dzakaki gia yichi na bindzɔŋ. \v 6 Mbum biələ i mbɛiŋ tɔbiki a mbɛiŋ bum ntum wə mbɛiŋ nì wɔkɔki kɔm Klistus. \v 7 Ayakadəiŋ, mbɛiŋ kɔ i liə mbɛiŋ chu dzah kə kinya ki Nyɔ kidɔkɔ, si mbɛiŋ wɔkɔliki jɔbi wə Bah wibukumbɛiŋ Jisɔs Klistus bi fiəni dzəki ma mbɛiŋ bi yɛiŋ i wi wə. \v 8 Wi Bah wibukumbɛiŋ Jisɔs Klistus ni fə lə a mbɛiŋ nûm ndzɔŋ nalə i tsə buku i kiŋgɔksi wə, ka mbɛiŋ bi numki kaŋa kə kiŋgbɔ kidɔkɔ i chɔkɔ bi biə wə. \v 9 Nyɔ kɔ Nyɔ wi ja yimu. Akɔ wi wə wi nì bɔɔŋ mbɛiŋ, mbɛiŋ bəh Waiŋ wi Jisɔs Klistus wə wi kɔ Bah wibukumbɛiŋ chiŋni num i fiɛŋ fimu wə. \s1 Ntəfi kɔm kiŋgaali \p \v 10 Bwa bə nih bəŋ, mih tsaki mbɛiŋ i yɛli wi Bah wibukumbɛiŋ Jisɔs Klistus, a mbɛiŋ bəchi chîŋni nûm dzaka kimu. Kiə kiŋgaali ma nûmki i mbɛiŋ kintəəŋ. Mbɛiŋ nûmki i mi wimu wə, kâŋa kiŋkwaka kimu, nɔ̂m i fiɛŋ fimu wə. \v 11 Mih dzakaki lə bwa bə nih bəŋ, kɔm bəni i Klɔy dzu fuku i mih a mbɛiŋ si kaŋa lə n'yɔli i mbɛiŋ kintəəŋ. \v 12 Gia yə mih dzakaki kɔ a, mi i mbɛiŋ si dzaka a ŋgaiŋ biəliki Bɔɔl, widɔkɔ dzaka a ŋgaiŋ biəliki Abɔlɔs, widɔkɔ a ŋgaiŋ biəliki Sɛfas,\f + \fr 1:12 \fr*\ft Yɛli wələ a Sɛfas kɔ tə a Bita.\ft*\f* widɔkɔ a ŋgaiŋ biəliki mfih num a Klistus. \v 13 Yaka bə gaa lə Klistus wiwɔ i bimbu bimbu wə a? Akɔ Bɔɔl bə nì baŋŋ i kintasi wə kɔm mbɛiŋ ma? Ma bə nì juli mbɛiŋ i bɔkɔ wə i yɛli wi Bɔɔl wə a? \v 14 Mih nyaki kiyɔŋni i Nyɔ a mih nì ka juli dəkə mi widɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ i bɔkɔ, a kɔbi a Klisbus bəh Gayus, \v 15 ka mi i mbɛiŋ ma dzakaki a bə nì juli ŋgaiŋ i bɔkɔ i yɛli wuŋ wə. \v 16 Ɔ ɔɔ! Mih nì juli tə Stɛfanas bəh bəni bu bə dzu i bɔkɔ. I bəmaka jum, mih chu kiəki kə a mi widɔkɔ chu kɔlə wə mih nì juli i bɔkɔ. \v 17 Mbɛiŋ kîəki a Klistus nì ka faaŋ dəkə mih a mih dzə̂ jûliki bəni i bɔkɔ. Wi nì faaŋ mih a mih dzə̂ fûkuki num ntum wi wi ndzɔŋni. Ayaka mih fukuki kə num bəh ja yi mfi yi mi wiwɔm, yi num lə ka ŋga bi kpi biə Klistus nì kpi i kintasi wə ma ni fiəni gia yi kilɔlɔ. \s1 Klistus kɔ ŋga bəh mfi bi Nyɔ \p \v 18 Yi kɔ a, ntum wi ndzɔŋni kɔm kpi yi Klistus i kintasi wə kɔ kiyuŋsi i bəni bə̀ bɔ lakaki tsəki kilɔlɔ. Ayakalə, ntum wələ kɔ ŋga bi Nyɔ i bukumbɛiŋ bə̀ wi bwiliki. \v 19 Yi kɔ num bə nyaka a, \q1 “Mih ni chiksi lə mfi bi bəni bə̀ bɔ chusiki mfi, \q1 mih ni shakyi biŋkwaka ki bəni bə̀ bɔ fifiki.” \m \v 20 Si yi kɔ yakadəiŋ, bəni bə̀ bɔ kɔ i chu chusi mfi i liə kɔ la faiŋ? Bəni bə̀ bɔ laniki bənchi bə Nyɔ kɔ la faiŋ? Ayaka bəni bə̀ bɔ gukuliki bəŋgukuli i jɔbi wələ wə kɔ la faiŋ? Ntə Nyɔ kɔ wi chusi lɔ a mfi bi fa kuku kɔ kiyuŋ a? \v 21 Akɔ gia yə Nyɔ wə wi kiəki gia yichi bindzɔŋ nì fə a bəni bə mbi wələ ma kiə wi bəh mfi bibɔ. Yi nì ndzɔŋ i Nyɔ a ŋgaiŋ kɔlə i bwili num bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ bum ntum wə buku fukuki, bəni yɛiŋ a, akɔ gia yi yuŋsini. \v 22 Bəju nəŋki i yɛiŋ bənchəsi bə̀ bɔ chusiki ŋga bi Nyɔ ka bɔ bum, Bəglik nəŋ num mfi bi gia ka bɔ bum. \v 23 Ayakalə, buku fukuki yibuku kɔm si bə nì baŋŋ Klistus i kintasi wə. Yi lɔ Bəju num lɔni. Ayaka bəni bə̀ bɔ kɔkə Bəju yɛiŋ a, akɔ gia yi yuŋsini. \v 24 Ayakalə, i bəni bə̀ Nyɔ kɔ wi bɔɔŋ, kɔŋ a numki Bəju, nabə Bəglik kɔ ntum wələ kɔm Klistus kɔ num ŋga bi Nyɔ bəh mfi biə akɔ bi Nyɔ. \v 25 Yi num yakadəiŋ, kɔm gia yə yi chusiki a, akɔ kiyuŋ ki Nyɔ kɔ num mfi bi tsə na bi mi wiwɔm wichi. Ayaka gia yə yi chusiki a, akɔ mbwɔ wi Nyɔ kɔ num ŋga bi tsə na bi mi wiwɔm wichi. \p \v 26 Bwa bə nih bəŋ, mbɛiŋ chu kwâka ŋkaiŋni bəni bə̀ mbɛiŋ nì yisi kɔ i jɔbi wə Nyɔ nì bɔɔŋ mbɛiŋ. Mbɛiŋ bəduli nì kɔkə bəni bə mfi si bəni bə fa kuku nəŋki. Mbɛiŋ bəduli nì kɔkə bəni bə ŋga. Ayaka mbɛiŋ bəduli nì ka buku dəkə i chwɔŋbijuŋ ki bəni bəmbum wə. \v 27 Ayakalə, Nyɔ ka sabibwili bəni bə kiyuŋ fa kuku i gəmsi bəmfi yɛiŋ, sabibwili bə bɔyini i fa kuku i gəmsi bələkəli yɛiŋ. \v 28 Nyɔ nì kɔ wi sabibwili biɛiŋ biə bəni sɛiŋsiki i fa kuku, bəh biə bəni nyɛnsiki, sabibwili na biɛiŋ biə bi kɔkə biɛiŋ, i fə a biɛiŋ biə bəni yɛiŋki a bi kɔ biɛiŋ bi fiəni chu biɛiŋ bi kilɔlɔ. \v 29 Wi nì fə yakadəiŋ, ka mi wiwɔm ma num i wi nshiŋ i chɔkɔki kijum. \v 30 Akɔ wi Nyɔ wə wi nì chiŋni mbɛiŋ bəh Klistus Jisɔs. Wi fə Klistus num dzəh yi mfi yə yi kɔ yi Nyɔ i bukumbɛiŋ, fə tə wi jiə bukumbɛiŋ chəŋ i wi nshiŋ, kɛiŋsi jiə bukumbɛiŋ i bəni bu, təiŋ bukumbɛiŋ i kaŋ yi ŋgəkə wə. \v 31 Yi kɔ num asi bə nyaka a, \q1 “Jɔbi wə mi chɔkɔki kijum, \q1 wi chɔ̂kɔki num i gia yə a fə Bah yi.” \c 2 \s1 Ntum kɔm Klistus si bə nì baŋŋ i kintasi wə \p \v 1 Bwa bə nih bəŋ, mbɛiŋ yiŋti jɔbi wə mih nì dzə i mbɛiŋ i fuku ntum wi Nyɔ i mbɛiŋ, wə wi nì yisi kɔ i nyumi wə. Mih nì fukuki kə bəh já yi njwɔŋni yudɔkɔ i mfi mbiŋ wə, \v 2 kɔm jɔbi wə mih nì kɔ bəh mbɛiŋ mih nì fasi lɔ a mih ni jîə kə mfi i gia yidɔkɔ wə a kɔbi a fukuki kɔm Jisɔs Klistus bəh si bə nì baŋŋ wi i kintasi wə. \v 3 Si mih nì kɔ bəh mbɛiŋ, mih nì bɔyiki lə, lwa, nyumyi nalə. \v 4 Jɔbi wə mih nì dzakaki fuku ntum wi ndzɔŋni i mbɛiŋ, mih nì fukuki kə num bəh já yi mfi yi njwɔni. Mih nì dzakaki num a chusi ŋga bi Nyɔ bi ŋkɔŋ biwɔ. \v 5 Mih nì fə yakadəiŋ, ka mbɛiŋ ma jîə shɔm i mfi bi mi wiwɔm wə, a mbɛiŋ jîə num i ŋga bi Nyɔ wə. \s1 Mfi bi Nyɔ \p \v 6 Bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ num ndzɔŋ bəh Nyɔ, buku si nya lə mfi i bɔ. Ayaka mfi biələ num kə bi fa kuku kɔŋ a numki na bi ndə wə wi sakaki i fa kuku i liə. Ŋga bibɔ ni kaa lə bi laka a kilɔlɔ. \v 7 Mfi biə akɔ bi Nyɔ biə buku fukuki lə kɔ num gia yə yi nì yisi kɔ i nyumi wə na ka mbi yisi, i bi dzə fə ka bukumbɛiŋ numki i mbum bi kintəəŋ. \v 8 Mfi biələ mi widɔkɔ kɔkə i mbaŋ wi bəni bə̀ bɔ sakaki i jɔbi wi liə wələ wə wi kiəki fwu wiwɔ, kɔm a nì kɔ a bɔ kiəki, ma bɔ nì ka baŋŋ dəkə Bah wi kiŋkɔkni i kintasi wə. \v 9 Ayakalə, i bukumbɛiŋ yi kɔ asi bə nì nyaka a, \q1 “Gia yə dzəkəh kɛiŋ ki yɛiŋ kə, \q1 bəh yə ntuni kɛiŋ ki wɔkɔ kə, \q1 bəh yə mi kɛiŋ ki kwaka kə, \q1 akɔ yi yə Nyɔ nì sisi jiə i bəni bə̀ bɔ kɔŋki wi.” \m \v 10 Nyɔ kɔ wi fə Kiŋ'waka ki chusi gia yələ i bukumbɛiŋ. Kiŋ'waka ki Nyɔ kiwɔ si tsɛiŋ lə gia yichi, tsɛiŋ tasi na bəh yi nyumini wi Nyɔ, \v 11 kɔm mi widɔkɔ mɔŋ wə wi kiəki gia yə mi widɔkɔ kwakaki i wi shɔm a kɔbi a kiŋ'waka ki wəmaka mi, kə ki kɔ i wi mə. Yi kɔ a liŋ si mi kiəki kə gia yə Nyɔ kwakaki a kɔbi a Kiŋ'waka ki Nyɔ. \v 12 Kiŋ'waka kə Nyɔ nì nya i bukumbɛiŋ kɔkə ki mbi wələ. Kiŋ'waka kələ nyə i Nyɔ wə i fə a bukumbɛiŋ kiəki kinya kichi kə Nyɔ kɔ wi duksi bukumbɛiŋ yɛiŋ a kilɔlɔ. \p \v 13 Buku fukuki gia yələ num kə bəh já yə bə lani i mfi bi mi wiwɔm wə. Buku fukuki num bəh já yə a lani Kiŋ'waka ki Nyɔ buku yɛiŋ, ka bə fukuki baiŋsiki ŋkɔŋ bi Kiŋ'waka i bəni bə̀ bɔ kaŋaki Kiŋ'waka ki Nyɔ. \v 14 Mi wə wi kaŋaki kə Kiŋ'waka ki Nyɔ i gwu yi wə, kɔkə i dzɔ gia yə yi dzəki i Kiŋ'waka ki Nyɔ wə. Wi si dza mfih yɛiŋ a, akɔ kiyuŋ ki gia. Ayaka wi kɔbi i kiə si yi kɔ, kɔm akɔ gia yə akɔ a fə a Kiŋ'waka ki Nyɔ ka mi ni kiəki. \v 15 Ayakalə, mi wə Kiŋ'waka ki Nyɔ kɔ i wi wə kɔlə i tsɛiŋ gia yichi bindzɔŋ i kiə fwu wiwɔ, mi widɔkɔ kɔbi wə wi kɔ i tsɛiŋ gia yi wəmaka mi. \v 16 Yi kɔ asi bə nyaka a, \q1 “Mi kɔkə wə wi kɔ i kiə kiŋkwaka ki Bah \q2 ka wi kɔ i təfi wi.” \m Ayakalə, bukumbɛiŋ kaŋaki biŋkwaka a num biə Klistus kaŋaki. \c 3 \s1 Bəni bə Klistus nûmki dzaka kimu \p \v 1 Bwa bə nih bəŋ, i jɔbi wə bukumbɛiŋ nì kɔ, mih nì kaŋaki kə i dzakaki i mbɛiŋ ka bəni bə̀ bɔ si wɔkɔ num i Kiŋ'waka ki Baiŋni wə. Mih kabə dzakaki i mbɛiŋ ka i bəni bə̀ bɔ kɛiŋki bɔ biəliki num gia yə nyam yi gwu kɔŋki, bəh i bə̀ bɔ kɔ aka bwa bənchiŋ i gia yi Klistus wə. \v 2 Mih nì nyaki num mbɛiŋŋ i mbɛiŋ. Mih nì nyaki kə biɛiŋ bidzini bi ləkəli, kɔm mbɛiŋ nì kɛiŋki maka mbɛiŋ kpɛiŋ. Ayaka na i dzə buku bidaiŋ mbɛiŋ kɛiŋki maka mbɛiŋ kpɛiŋ. \v 3 Mbɛiŋ kɛiŋki mbɛiŋ biəli num gia yə nyam yi gwu kɔŋki. I liə si kiŋghəkə bəh bən'yɔli kɛiŋki i mbɛiŋ kintəəŋ, yaka yəmaka chusiki a mbɛiŋ biəliki num nyam yi gwu yələ a? Ntə yələ chusiki a mbɛiŋ kɛiŋki mbɛiŋ kaŋa kimfə ki bəni bə fa kuku a? \v 4 Mi ka dza dzaka a ŋgaiŋ biəliki mfih num Bɔɔl, widɔkɔ a ŋgaiŋ biəliki num Abɔlɔs. Yələ chusiki a kimfə kimbɛiŋ kɔ aka ki bəni bə fa kuku a? \v 5 Abɔlɔs kɔ ndə? Bɔɔl num ndə a? Buku wi bəchi kɔ shəŋ a bwa bə nɔm bə Bah, bə̀ bɔ nì fə na ka mbɛiŋ jiə shɔm i wi, na ndə nɔm nnɔm wi asi Bah nì nya i wi. \v 6 Ŋ'wuŋ nɔm nì kɔ i gbɛliki ŋgɔkɔ, wi Abɔlɔs num i shukyiki mwi, ayakalə a fəki Nyɔ na ka wi kɔɔki. \v 7 Ayakadəiŋ, mi wə wi gbɛliki ŋgɔkɔ bəh wə wi shukyiki mwi kɔkə fiɛŋ fidɔkɔ. Akɔ shəŋ a Nyɔ wi fəki a wi kɔɔki wi kɔ fiɛŋ fidɔkɔ. \v 8 Mi wə wi gbɛliki bəh wə wi shukyiki mwi kɔ a liŋ, Nyɔ bi maktiki mi wichi biəli asi nɔm wi kɔ. \v 9 Bukumbɛiŋ chiŋni ka nɔmki nɔm wi Nyɔ. Mbɛiŋ num khə wi Nyɔ chu num juŋ yi. \v 10 Mih nì chɔkɔ chaka ki juŋ kiwɔ ka mi wi maani wə wi kɛiŋsiki kiəki nɔm wi, biəli ŋgamti wi Nyɔ wə wi nì nya i mih. Si mih nì chɔkɔ chaka kiwɔ yakadəiŋ, mi widɔkɔ chi chi ka dzə maaki juŋ yiwɔ. Jɔbi wə mi maaki i chaka kələ wə, wi ka kîəki si wi mâaki. \v 11 Mbɛiŋ kîəki a mi widɔkɔ kɔkə i chɔkɔ chaka kidɔkɔ chi chi a kɔbi a kə bə nì kɔ bə chɔkɔ jiə lɔ, a num Jisɔs Klistus. \v 12 Bəni bə́ maa i yɛiŋ bɛiŋ bəh biɛiŋ bidɔkɔ chi chi. Mi widɔkɔ dza dzɔ num chwaka ki bɔkɔli, widɔkɔ dzɔ num kifukuli, widɔkɔ dzɔ num tə kə ki ləkəli i kpɔ wə na ka wi maaki yɛiŋ. Ayaka widɔkɔ dzɔ num kɛiŋ, widɔkɔ dzɔ num mfwaŋ, widɔkɔ dzɔ num njɔkɔ na ka wi maaki yɛiŋ. \v 13 Kɔŋ bɔ maaki na dəiŋ, jɔbi dzəki lə wə bə̀ bi yɛiŋki si nɔm wi mi kɔ, jɔbi wə wi bi bukuki i yəŋə wə i Chɔkɔ biə Klistus bi dzəki bəh gbuku. Gbuku wiwɔ num i bi mɔm wɔkɔ nɔm wi na ndə si wi kɔ. \v 14 Yi ka num a, fiɛŋ fiə mi maa i chaka kiwɔ bɛiŋ ka baaŋ i fii, ma mi wiwɔ ni kwati mmakti wi. \v 15 Fi fiɛŋ ka fii, yaka mi wiwɔ laksi makti wi, wi mwi bi bɔiŋ lə, ayakalə wi bi numki aka mi wə wi tsə tɔli i gbuku wə. \s1 Bəni bə Klistus kɔ juŋ yi Nyɔ \p \v 16 Mbɛiŋ kiəki kə a mbɛiŋ kɔ juŋ yi fəni yi gia yi Nyɔ ayaka Kiŋ'waka ki Nyɔ nɔ i mbɛiŋ wə a? \v 17 Mi ka bəkəli juŋ yi fəni yi gia yi Nyɔ, ma Nyɔ tə ni kaasi bəh wəmaka mi, kɔm juŋ yi fəni yi gia yi Nyɔ kɔ juŋ yi baiŋni, ayaka mbɛiŋ num juŋ yiwɔ. \p \v 18 Kiə mi ki fwɔ̂kyi kə gwu yi. Mi widɔkɔ i mbɛiŋ wə kabə kwakaki a ŋgaiŋ kaŋaki lə mfi i jɔbi wi liə wələ wə, wi fiəni chu kiyuŋ ka wi kwati mfi bi mfi. \v 19 Mih dzakaki lə kɔm gia yə bəni bə fa kuku kiəki a yi kɔ gia yi mfi, Nyɔ yɛiŋ a, akɔ gia yi kiyuŋ. A num yi yə bə nì nyaka a, \q1 “Nyɔ si dzɔ a mfi bi bəni bə̀ bɔ fifiki \q1 kwayi bɔ yɛiŋ.” \p \v 20 Ayaka yi chu num bə nyaka a, \q1 “Bah kiəki lə a, gia yə bəni bə mfi si kwaka \q1 asi num a yi kilɔlɔ.” \m \v 21 Yi kabə num a, kiə mi ki ghaŋsi kə gwu a mi widɔkɔ kɔ wi ŋgaiŋ, kɔm biɛiŋ bichi kɔ bimbɛiŋ. \v 22 Bɔɔl nabə Abɔlɔs nabə Sɛfas nabə mbi wələ nabə nɔni nabə kpi nabə biɛiŋ bi liə nabə biə bi kɛiŋki i dzə, bichi kɔ bimbɛiŋ, \v 23 ayaka mbɛiŋ kɔ bə Klistus, Klistus num wi Nyɔ. \c 4 \s1 Bəni bə Klistus ki ghâŋsi kə gwu bəh mi widɔkɔ \p \v 1 Yi si ndzɔŋki a mbɛiŋ dzɔ̂ki buku a buku kɔ bwa bə nɔm bə Klistus, bə̀ Nyɔ kɔ wi nya nɔm wi, wi ntum wi ndzɔŋni wə wi nì kɔ i nyumi wə i bɔ kaŋ. \v 2 Yi kɔ a, mi wə bə kɔ bə nya nɔm i wi kaŋ kaŋaki i fə̂ki asi tikwili wi nəŋki. \v 3 I yiŋ wə, mbɛiŋ, nabə juŋ yi nsaka kabə saka mih, mih ma yɛiŋki a, akɔ gia yidɔkɔ. Mih kɔkə na i fiəni saka gwu yiŋ. \v 4 Gia yidɔkɔ kɔkə yə yi sakaki shɔm yiŋ. Ayakalə, yəmaka chusiki kə a mih baiŋki lə. Mi wə wi bi sakaki mih kɔ Bah. \v 5 Ayakadəiŋ, kiə mbɛiŋ ma tə̂iŋyiki nsaka maka jɔbi kpɛiŋ. Mbɛiŋ wɔ̂kɔli Bah dzə. Akɔ wi wə wi bi wɛliki biɛiŋ bichi biə bi kɔ i liə num bə nyumi i jisi wə i baiŋni wə, ma gia yichi yə bəni kaŋaki i shɔm yibɔ wə bi yəŋə. Ayakadəiŋ, Nyɔ bi ka kɔksi mi wichi wə bə kaŋaki i kɔksi. \p \v 6 Bwa bə nih bəŋ, gia yə mih dzakaki kɔm buku Abɔlɔs kɔ i gamti mbɛiŋ, ka mbɛiŋ lâni dzɔ̂ i buku i fə̂ki gia bîəli a yə bə nyaka. Ayakadəiŋ, ka mbɛiŋ ma bi fiəni ghaŋsiki gwu bəh mi widɔkɔ dzɔ widɔkɔ kuku. \v 7 A fə ndə a wɔ numki chi chi i mi widɔkɔ wə a? Wɔ kaŋaki finə maka bə nya fi i wɔ nyani a? Si yi kɔ yakadəiŋ, wɔ nyani dəiŋ na ka wɔ ghaŋsiki gwu ka bə si ka nya dəkə i wɔ nyani a? \v 8 Ntə mbɛiŋ si dzɔ a mbɛiŋ si kaŋa lɔ biɛiŋ bichi mbɛiŋ num bəni bəmbum, saka ka bəŋkuŋ buku kɔbi a? Bə dzɔ̂ a mbɛiŋ si num lɔ bəŋkuŋ ka buku bɔŋ kwati i sakaki bukumbɛiŋ bəchi. \v 9 Mih yɛiŋki a Nyɔ kɔ wi jiə lɔ buku bə̀ buku kɔ bwa bə ntum bə Jisɔs jiə ka biŋgɔksi. Buku kɔ ka bəni bə̀ bə tsəki i wɔɔyi i yəŋə wə. Buku si num lɔ binjəŋnjəŋ bi mbi wələ biə bəni bəh bəchinda bə Nyɔ tsɛiŋki. \v 10 Buku si num lɔ biyuŋ kɔm Klistus, ayakalə mbɛiŋ num bəni bə Klistus bə̀ bɔ fifiki. Buku kɔ bəni bə kiŋkpəŋ, mbɛiŋ num bəni bə ŋga. Bəni kɔksi mbɛiŋ, dzɔ buku i kuku. \v 11 I yisi dzə i dzə buku i jɔbi wi liə wələ wə, buku kɔ bəh dzɔŋ, kindɔŋ wɔm buku. Buku lɔɔki binshakali bimbuŋ, bəni chəbsi buku, buku kaŋa kə di bi nɔni. \v 12 A jwɔki buku i nɔm bəh kaŋ yibuku ka buku dzi. Jɔbi wə bəni tɔyiki buku, buku ka tsaki num kimbɔiŋsi i bɔ. Jɔbi wə bɔ bwaŋki gvu i buku chɛiŋ, buku kaŋa, a shɔm. \v 13 Jɔbi wə bɔ lɔyiki buku bəh já yichu, buku chukuli num bəh já yi bɔnini. Ayaka i dzə buku liə, buku fiəni chu ka biɛiŋ biə bə lɔtɔkɔ i fəŋ wə. Buku si num lɔ aka biɛiŋ bi fɔɔli i mbi wələ wə. \p \v 14 Mih nyakaki kə gia yələ i mbɛiŋ lə a mih nəŋki a mbɛiŋ ŋgə̂mniki. Mih təfiki mbɛiŋ təfini kɔm mbɛiŋ kɔ bwa mbəŋ bə shɔm. \v 15 Kɔŋ mbɛiŋ kaŋaki na bəni bəduli bə̀ bɔ laniki mbɛiŋ kɔm Klistus, yəmaka mɔŋ dəkə a mbɛiŋ kaŋaki lə bətii bəduli. Akɔ mih tii wimbɛiŋ, kɔm a nì fə mih ka mbɛiŋ chiŋni bəh Klistus Jisɔs jɔbi wə mih nì fuku ntum wi ndzɔŋni wələ i mbɛiŋ. \v 16 Ayakadəiŋ, mih tsaki a mbɛiŋ tɔ̂mki gvu yimbɛiŋ asi mih tɔmki yiŋ. \v 17 Akɔ kɔm yi gia mih faaŋ Timɔti i mbɛiŋ a num waiŋ wuŋ i Bah wə. Wi num shɔm yiŋ, num wi num tə i gia yələ wə bəh shɔm yi yimu. Wi bi dzə wi chu yiŋti mbɛiŋ asi nɔni kəŋŋ kɔ ka mi wi Klistus Jisɔs. Gia yə wi ni fuku i mbɛiŋ kɔ a yə mih nyaniki laniki bijuŋni bi bəni bə bumni bichi yɛiŋ i di bichi wə. \v 18 Bəni bədɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ yisi lɔ i ghaŋsiki gwu kɔm bɔ kwakaki a mih bi chu dzə kə i mbɛiŋ wə. \v 19 Ayakalə, Bah ka bum, yaka yi baaŋ a twɛsi ka mih chu fiəni dzə. Jɔbi wə mih ni dzə, mih ni ka yɛiŋ a bəni bədɔkɔ bə̀ bɔ ghaŋsiki gwu, kɔm a dzaka, ma bɔ kaŋaki binaiŋ ŋkaiŋni ŋga a, \v 20 kɔm ŋkuŋ bi Nyɔ kɔkə gia yi dzaka ki kɔmni. Akɔ ŋga biə bi nyə i Nyɔ. \v 21 Mbɛiŋ nəŋki a mih bə́ dzə, mih dzə dəiŋ a? Mbɛiŋ nəŋki a mih bə́ dzə mih dzə bəh figbaŋa ma bəh shɔm yi kiŋkɔŋ bəh kimbɔiŋni a? \c 5 \s1 Bə bwîli mi wi kinyɛŋ ki tɔkɔlini i bəni bə Klistus kintəəŋ \p \v 1 Bə fuku mih ŋkɔŋ a nɔni kinyɛŋ ki tɔkɔlini kɔlə i mbɛiŋ kintəəŋ. Ayaka nɔni kinyɛŋ ki tɔkɔlini kələ kɔ na kichu ŋkaiŋni kə mi wichu wə wi kiəki kə Nyɔ si mɔm kə. Yi kɔ a, mi widɔkɔ i mbɛiŋ kintəəŋ dzɔki lə kpə ba wi. \v 2 Mbɛiŋ yɛiŋ ŋkaiŋni kinyɛŋ kələ, mbɛiŋ nəki də kə num dəni, mbɛiŋ bə́ ghaŋsi lɔ gwu a? Mbɛiŋ kaŋaki i bwîli mi wə wi mɔm yəmaka gia i mbɛiŋ kintəəŋ. \p \v 3 Namana yaka si mih kɔkə i mbɛiŋ nshiŋ, ayaka mih kɔlə bəh mbɛiŋ i kiŋ'waka wə. Mih təiŋ lɔ nsaka aka mih kɔlə bəh mbɛiŋ, kɔm mi wə wi mɔm yəmaka gia. \v 4 I yɛli wi Bah wibukumbɛiŋ Jisɔs, jɔbi wə mbɛiŋ juŋni, mih numki lə bəh mbɛiŋ i kiŋ'waka wə, ŋga bi Bah num tə fɛiŋ, \v 5 mbɛiŋ dzɔ̂ wəmaka mi mbɛiŋ nya i kaŋ yi Satan wə, ka wi bəkəli nyam yi yi gwu, ka kiŋ'waka ki bi bɔiŋ i chɔkɔ biə Bah bi fiəni dzəki. \p \v 6 Mbɛiŋ ghaŋsiki gwu lə yi ndzɔŋ kə. Mbɛiŋ kiəki kə a bə si dzɔ dzɔɔŋ twɛsi bə chwali i muku mə, yi fə muku miwɔ michi yaka a? \v 7 Mbɛiŋ bwili dzɔɔŋ yə yi kɔ nɔni kikpu i mbɛiŋ kintəəŋ, ma mbɛiŋ ni numki bəni bəmfiaŋ ka muku mə bə ka jiə dəkə dzɔɔŋ yɛiŋ wə, ayaka akɔ lə si mbɛiŋ kɔ. Mbɛiŋ kiə a Klistus kɔ waiŋ Jaka wə Nyɔ nì fə mfə gia yɛiŋ kɔm bəbukumbɛiŋ aka wə bə si kum i jɔbi wi Dzini bi Ntsədaŋ wə. \v 8 Ayakadəiŋ, bukumbɛiŋ nûm ka bəni bə̀ bɔ dziki Dzini bi Ntsədaŋ bəh blɛd wə wi kɔ maka bə jiə dzɔɔŋ yɛiŋ, a num shɔ́m yi baiŋni bəh ŋkɔŋ. Bukumbɛiŋ ma nûmki ka bəni bə̀ bɔ dziki Dzini biələ num bəh blɛd wikpu wə bə jiə dzɔɔŋ yɛiŋ a num nɔni kichu bəh kimfə kichu. \p \v 9 I kiŋwakti kə mə mih nì nyaka i mbɛiŋ, mih nì nyaka yɛiŋ a, kiə mbɛiŋ ma chîŋniki bəh bəni bə̀ bɔ nɔki nɔni kinyɛŋ ki tɔkɔlini. \v 10 Mih nì dzakaki kə lə kɔm bəh bəni i fa mbi wələ wə bə̀ bɔ nɔki nɔni kinyɛŋ, nabə bə̀ bɔ bukuki bəh dzə́kəh i biɛiŋ wə, nabə bə̀ bɔ bwiŋki kidi dzɔ biɛiŋ bi bəni, nabə bə̀ bɔ tsaki i bənyɔ bə kilɔlɔ wə. A kabə num yəmaka, mbɛiŋ kaŋaki i bêe mbi wələ beeni. \v 11 Mih nì dzakaki num a, kiə mbɛiŋ ma chîŋniki bəh mi wə wi bɔɔŋki gwu yi a ŋgaiŋ kɔ waiŋnih wibukumbɛiŋ i Klistus wə, a chu num mi wi tɔkɔlini, nabə wə wi bukuki bəh dzə́kəh i biɛiŋ wə, nabə wə wi tsaki i bənyɔ bə kilɔlɔ wə, nabə wə wi tɔyiki bəni, nabə wə wi muki mbih mɔ kwa wi, nabə wə wi bwiŋki kidi dzɔ biɛiŋ bi bəni. Kiə mi ki mɔ̂m kə na i dzî bəh wəmaka mi. \v 12 A kɔkə di bibuku i sakaki bəni bə̀ bɔ kɔkə i kijuŋni ki bəni bə bumni kintəəŋ. Bəni bə̀ bukumbɛiŋ kɔ i sakaki kɔ bə̀ bɔ kɔ i kijuŋni kintəəŋ. \v 13 Akɔ i saka Nyɔ bəni bə̀ bɔ kɔkə i kijuŋni wə. Kiŋwakti ki Nyɔ dzakaki a, \q1 “Mbɛiŋ bwîli mi wə wi kaŋaki nɔni kichu i mbɛiŋ kintəəŋ.” \c 6 \s1 Kiə mi wi bumni ki tsə̂ kə i sɔ̂mi widɔkɔ i bəni bə̀ bɔ kɔkə bəni bə bumni \p \v 1 Yi kɔkə chəŋ a mi i mbɛiŋ kintəəŋ kabə kaŋaki nsaka bəh waiŋnih wi, i wi i tsə sɔmi i bəni bə̀ bɔ kɔ bə Nyɔ nshiŋ, wi tsə sə lɔ num i bəni bə̀ bɔ fəki kə gia chəŋ nshiŋ. \v 2 Mbɛiŋ kiəki kə a bəni bə̀ bɔ kɔ bə Nyɔ bi sakaki lə bəni i mbi wələ wə a? Ntə akɔ mbɛiŋ i bi saka bɔ, yaka mbɛiŋ kɔkə i saka gia i mbɛiŋ kintəəŋ a? \v 3 Mbɛiŋ kiəki kə a bukumbɛiŋ bi sakaki lə bəchinda bə Nyɔ a? Si yi kɔ yakadəiŋ, yaka kɔ a mbɛiŋ kaŋaki i kiə i saka ndzɔŋ gia yə yi kɔ i nɔni ki liə wə. \v 4 Gia ka yəmaka ka numki, mbɛiŋ nyani dəiŋ na ka mbɛiŋ dzɔki tsəki bəh yi i bəni bə̀ bɔ kaŋaki kə na di lə twɛsi i kijuŋni ki bəni bə bumni kintəəŋ nshiŋ a? \v 5 Mbɛiŋ gə̂mniki. Yaka kɔ a mi kɔkə i mbɛiŋ kintəəŋ wə wi kaŋaki mfi i təiŋ nsaka wi mi bəh mi a? \v 6 Mbɛiŋ dzaki mi dzɔ lɔ waiŋnih wi tsə sɔmi, sɔmi num i bəni bə̀ bɔ kɔkə bə bumni. \v 7 I mbɛiŋ i numki chu kaŋa bənsaka i mbɛiŋ kintəəŋ chusiki a mbɛiŋ gbɔ lɔ. Mbɛiŋ kɔkə i bee a, a fəki bəni bədɔkɔ gia yichu i mbɛiŋ na? Ayaka mbɛiŋ kɔkə i bee a bəni bədɔkɔ dziki mbɛiŋ na? \v 8 Ayakalə, a yiŋni dzaki mbɛiŋ mwi fə gia yichu chu dzi, kighə a mbɛiŋ fəki yi num i bwa bə nih bəmbɛiŋ bə bumni. \v 9 Mbɛiŋ kiəki kə a bəni bə̀ bɔ fəki gia yichu bi kwati kə di i kintəəŋ ki ŋkuŋ bi Nyɔ wə a? Kiə mbɛiŋ ma fwɔkyiki gwu yimbɛiŋ. Bəni bə̀ bɔ fəki kinyɛŋ ki tɔkɔlini, nabə i tsaki i bənyɔ bə kilɔlɔ, nabə bə̀ bɔ biəliki bəkaŋa bə bəni bədɔkɔ, nabə bənyuku bə̀ bɔ fiəniki dzɔki bədɔkɔ, \v 10 nabə bə̀ bɔ chwɔki, nabə bəni bə̀ bɔ bukuki bəh dzə́kəh i biɛiŋ wə, nabə bə̀ bɔ muki mbih mɔ kwa bɔ, nabə bə̀ bɔ tɔyiki bəni, nabə bə̀ bɔ bwiŋki kidi dzɔ biɛiŋ bi bəni, bi kwati kə di i kintəəŋ ki ŋkuŋ bi Nyɔ wə. \v 11 Gia yələ kɔ num mbɛiŋ bədɔkɔ nì fəki lə i kikpu wə. Ayakalə, Nyɔ ka bi dzə wɔkɔ mbɛiŋ, sabibwili jiə mbɛiŋ chi chi, mbɛiŋ bə́ num chəŋ i wi nshiŋ. Wi nì fə gia yələ i yɛli wi Bah Jisɔs Klistus wə bəh wi Kiŋ'waka ki Nyɔ wibukumbɛiŋ. \s1 Gia yə mi kɔ i fəki bəh gwu yi \p \v 12 Mi kɔlə i dzakaki a ŋgaiŋ kaŋaki lə ŋga i fə gia yichi yə ŋgaiŋ kɔŋki. Ayakalə, mih ka dzaka a, a kɔkə gia yichi yə yi kɔ i gamti mi. Ayaka mi num i dzakaki alə ŋgaiŋ kaŋaki lə ŋga i fə gia yichi yə ŋgaiŋ kɔŋki. Ayakalə, mih dzaka alə a, mih kɔkə i bee a gia yidɔkɔ dzɔ fiəni mih i numki mfa i yi wə. \v 13 Mi widɔkɔ tə kɔlə i dzaka a, “Biɛiŋ bidzini kɔ kɔm tɔɔ, tɔɔ num kɔm biɛiŋ bidzini.” Ayakalə, mbɛiŋ kîəki a Nyɔ ni bəkəli lə bi bichi. Gwu yi mi kɔkə i fəki kinyɛŋ ki tɔkɔlini bəh yi. Gwu yi mi kɔ i nɔmki bəh yi i Bah, ayaka a kaŋa wi Bah gwu yiwɔ. \v 14 Si Nyɔ nì dzasi Bah wibukumbɛiŋ i kpi wə, yi kɔ a liŋ si wi bi dzasiki bukumbɛiŋ bəh ŋga bi biwɔ i kpi wə. \v 15 Mbɛiŋ kiəki kə a gwu yimbɛiŋ kɔ bimbu bi gwu bi Klistus a? Mi kɔ i chu nyani dəiŋ i dzɔ bimbu bi gwu bi Klistus i tsə chiŋni bəh miŋkpaŋa wi tɔkɔlini a? Yi kɔkə i numki yakadəiŋ. \v 16 Mbɛiŋ kiəki kə a mi ka chiŋni gwu yi bəh miŋkpaŋa wi tɔkɔlini yaka bɔ wi si num lɔ gwu yimu a? Akɔ yaka si bə nì nyaka a, “Miŋkpaŋa bəh minyuku ka chiŋni, yaka bɔ dzə chu lɔ i mi wimu.” \v 17 Ayakalə, mi wə wi chiŋni bəh Bah kɔ num bɔ wi num lɔ i fiɛŋ fimu i kiŋ'waka wə. \v 18 Mbɛiŋ yɔ̂kɔ gɛ̂iŋ nɔni ki tɔkɔlini. Gia yichu yidɔkɔ yə mi fəki wi fəki kə num i gwu yi wə. Ayakalə, mi wə wi fəki kinyɛŋ ki tɔkɔlini wi fəki num bəh gwu yi. \v 19 Mbɛiŋ kiəki kə a gwu yimbɛiŋ kɔ juŋ yə Kiŋ'waka ki Baiŋni kə Nyɔ nya a mbɛiŋ nɔki yɛiŋ na? A kaŋaki kə mbɛiŋ gwu yimbɛiŋ. \v 20 Bə nì taŋ mbɛiŋ taŋni gɔm ntsu. Ayakadəiŋ, mbɛiŋ fə̂ki gia bəh gwu yimbɛiŋ num yə yi ni dzəki bəh kiŋkɔkni i Nyɔ. \c 7 \s1 Gia kɔm miŋkpaŋa bəh minyuku \p \v 1 Mih ki nyaki lə kinchukuli i liə kɔm gia yə mbɛiŋ nì nyaka i mih. Yi kɔ ŋkɔŋ a yi ndzɔŋki lə a mi ma kɔm miŋkpaŋa.\f + \fr 7:1 \fr*\ft Bəni bədɔkɔ i kɔlɛn nì yɛiŋki a yi ndzɔŋki kə a mi dzɔ miŋkpaŋa.\ft*\f* \v 2 Ayakalə, si kimɔmsi kɔm ntɔkɔli kɔ i biŋ, yi ndzɔŋki a minyuku kâŋaki ŋ'wi miŋkpaŋa, miŋkpaŋa kâŋa ŋ'wi minyuku. \v 3 Minyuku kaŋaki i fə̂ki nɔm wi wi minyuku i kpə wi i naŋ bɛiŋ, miŋkpaŋa tə kaŋa i fə̂ki nɔm wi wi miŋkpaŋa i nyuwi i naŋ bɛiŋ. \v 4 A chu kaŋaki kə miŋkpaŋa ŋga i gwu yi bɛiŋ, a kaŋaki num nyuwi. Yi kɔ a liŋ si a chu kaŋaki kə minyuku ŋga i gwu yi bɛiŋ, a kaŋaki num kpə wi. \v 5 Kiə mi ki n'yɔ̂kɔ kə jum i widɔkɔ a kɔbi a mbɛiŋ bəchi kɛiŋsi yakadəiŋ ka bum, ayaka mbɛiŋ kɔ i fə yakadəiŋ a jɔbi wi juli wə, ka mbɛiŋ nyâ gwu yimbɛiŋ i jɔbi wiwɔ wə i ntsa wə. Mbɛiŋ ka fə yakadəiŋ, mbɛiŋ fîəni dzə̂ i kijuŋni kimbɛiŋ wə asi mbɛiŋ nì yisi kɔ, ka Satan ma ni dzə mɔmsi mbɛiŋ kɔm mbɛiŋ kɔkə kiə i tɔ̂kni bəh gwu yimbɛiŋ. \v 6 Mih dzakaki yələ ka kintəfi, a kɔbi nchi mih nyaki i mbɛiŋ. \v 7 Asi kɔ a bə numki ka mih, ma mih kɔŋki a mi wichi nûmki miŋkpaŋa kɔbi. Ayakalə, bə kɔ fə dəiŋ mi wichi kaŋa ŋki kinya kə Nyɔ kɔ wi nya i wi. Mi widɔkɔ kaŋaki kələ kinya widɔkɔ kaŋa kəyaka. \p \v 8 I liə, i bəni bə̀ bɔ kɛiŋki maka bɔ dzɔ bəkaŋa bəh bəkaŋa bə̀ bɔ kɛiŋki maka bɔ dzɔ bəŋkwu, mih dzakaki a, yi ndzɔŋki lə a bɔ baaŋ a bɔ mbɔŋ, asi mih kɔ. \v 9 Ayakalə, bɔ kabə num kɔbi i tɔkni gwu yibɔ, mi nəŋ dzɔ miŋkpaŋa nabə minyuku bɔ wi chiŋni num, kɔm yi ndzɔŋki lə i chiŋni num yakadəiŋ, kɔbi i kpiki bəh gwu yi shilini. \p \v 10 I bəni bə̀ bɔ si num lɔ i júŋ wə ka miŋkpaŋa bəh bənyuku, mih dzakaki a miŋkpaŋa ki gâali kə bəh nyuwi. Wələ kɔ nchi num wi ka buku dəkə i mih. Wi buku num i Bah. \v 11 Ayakalə, wi ka gaali, wi kaŋaki i bâaŋ a nûmki wi mbɔŋ. A kabə num kə yakadəiŋ, wi fîəni tsə̂ i nyuwi dzu bɔ wi bakti gia yiwɔ bɔ nûm. Akɔ tə a yi yə mih dzakaki i bənyuku a minyuku kaŋaki kə i kɔ̂ŋŋ kpə wi. \p \v 12 I bəni bədɔkɔ mih dzakaki i bɔ a, mi kabə num mi wi bumni wi kaŋa miŋkpaŋa, miŋkpaŋa wiwɔ num kə mi wi bumni, miŋkpaŋa wiwɔ kɔŋ a bɔ wi nûmki, kiə minyuku wiwɔ ki kɔ̂ŋŋ kə wi. Yələ gia kɔ a dzaka mih. Aka dzaka dəkə Bah. \v 13 Miŋkpaŋa kabə kaŋa nyuwi minyuku wiwɔ num kə mi wi bumni, wi kɔŋ a bɔ wi numki, kiə miŋkpaŋa wiwɔ ma bûku tə wi. \v 14 Mih dzakaki yakadəiŋ, kɔm minyuku wə wi kɔkə mi wi bumni kabə kaŋa kpə wi num mi wi bumni, Nyɔ dzɔki wi ka mi wi kɔm kpə wi. Miŋkpaŋa tə kabə num kə mi wi bumni kabə kaŋa nyuwi num mi wi bumni, Nyɔ dzɔki wi ka mi wi kɔm nyuwi. A kɔbi yakadəiŋ, ma bwa bəbɔ ma ni baiŋki. Ayakalə, si yi kɔ, bɔ baiŋki lə. \v 15 Mi wə wi kɔkə mi wi bumni dza ka nəŋki i gaali, bə bêe wi. Yi ka num yakadəiŋ kiə minyuku nabə miŋkpaŋa wə wi kɔ mi wi bumni ma kwâkaki a ŋgaiŋ si kaŋaki lə i nûmki bəh wi. Nyɔ nì bɔɔŋ bukumbɛiŋ a bukumbɛiŋ nɔ̂ki num i kimbɔiŋni wə. \v 16 Wɔ miŋkpaŋa, wɔ kiəki nə a wɔ kɔlə i bi bwili nyu wa? Ayaka wɔ minyuku wɔ kiəki nə tə a wɔ kɔlə i bi bwili kpə wa? \s1 Mi bâaŋ asi Nyɔ nì bɔɔŋ wi wi num \p \v 17 Gia yə yi kɔ, yi kɔ a mi nɔ̂ki nɔni num kə Bah kɔ wi nya i wi. Wi nûm asi Nyɔ nì bɔɔŋ wi wi num. Yələ kɔ gia yə mih təfiki bijuŋni bi bəni bə bumni na faiŋ i di bichi wə. \v 18 Mi kabə num num bə nì bɔɔŋ wi num bə suuŋ wi. Wi ma nəŋki i nûmki ka wə bə nì bɔɔŋ wi maka bə suuŋ wi, mi kabə num num bə nì bɔɔŋ wi maka bə suuŋ wi, wi ma nəŋki a bə suuŋ wi i liə. \v 19 Mi kabə num num bə suuŋ wi ma bə ka suuŋ dəkə wi, yəmaka kaŋaki kə gia yidɔkɔ i fə. Gia yiləkəli kɔ a mi jîəki bənchi bə Nyɔ. \v 20 Mi wichi bâaŋ asi Nyɔ nì bɔɔŋ wi wi num. \v 21 A kabə num bə nì bɔɔŋ wɔ wɔ num mfa, kiə wɔ ma nyûfiki gwu. Ayakalə, wɔ kabə kaŋa dzəh i buku i mfa wə, wɔ bûku mfia. \v 22 Mbɛiŋ kîəki a mi wə Bah nì bɔɔŋ wi wi num mfa, wi buku lɔ i mfa wə kɔm Bah. Ayaka yi num tə a liŋ si mi wə bə nì bɔɔŋ wi wi kɔbi mfa, wi kɔ lɔ i liə mfa kɔm Klistus. \v 23 Bə nì taŋ mbɛiŋ taŋni gɔm ntsu. Kiə mbɛiŋ ma nûmki mfá i bəni wə. \v 24 Ayakadəiŋ, bwa bə nih bəŋ, mi bâaŋ a nûmki bəh Nyɔ i dzəh yə wi nì bɔɔŋ wi wi num yɛiŋ. \s1 Ntəfi i bəkpa bəh bəkaŋa bəŋkwu \p \v 25 I liə, kɔm bəkaŋa nabə bənyuku bə̀ bɔ kɛiŋki bəkpa, Bah kɔ maka wi fuku mih bəh gia yə mih kɔ i dzaka. Ayakalə, mih ni nya lə kəŋŋ kiŋkwaka ka mi wə Bah kɔ wi kwasi nshɛiŋ i wi, ayaka mi num i bum gia yə mih dzakaki. \v 26 Mih kwakaki a kɔm bəŋgəkə bə̀ bɔ kɔ i liə, yi ndzɔŋki lə a mi bâaŋ a nûmki asi wi nì kɔ. \v 27 Mi kabə kaŋaki miŋkpaŋa, kiə wi ki chu nə̂ŋ kə i kɔŋŋ wi. Mi kabə num wi kaŋa kə miŋkpaŋa, wi ma chu nə̂ŋki miŋkpaŋa. \v 28 Ayakalə, minyuku ka yɛiŋ a ŋgaiŋ ki dzɔki lə miŋkpaŋa a bɔ wi numki, wi ka fə dəkə chu. Ŋgɔiŋ wi waiŋkpaŋni ka tsə i minyuku, wi ka fə tə chu. Ayakalə, mbɛiŋ kîə a bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ dzɔ bəkaŋa nabə bənyuku ni kaŋaki lə bəŋgəkə i mbi wələ wə, i mih, mih nəŋki i kəŋki mbɛiŋ i yələ wə. \p \v 29 Bwa bə nih bəŋ, gia yə mih dzakaki kɔ a jɔbi juli lɔ nalə. I yisi i liə i tsə buku, bəni bə̀ bɔ kaŋaki bəkaŋa nûmki ka bɔ kaŋaki kə. \v 30 Bəni bə̀ bɔ dəki nûmki ka bɔ dəki kə, bəh bə̀ bɔ laŋki nûmki ka fiɛŋ fidɔkɔ ndzɔŋki kə i bɔ, i bə̀ bɔ taŋki biɛiŋ nûmki ka bɔ kaŋaki kə fiɛŋ fidɔkɔ. \v 31 Bəni bə̀ bɔ fəki gia i fa mbi wələ wə nûmki ka bɔ kaŋaki kə gia yidɔkɔ i fə̂ bəh mbi wələ. Mih dzakaki lə, kɔm si mbi wələ kɔ i liə lə, wi tsəki num tsəni. \p \v 32 Mih nəŋki a mbɛiŋ nûmki gia yidɔkɔ fûmsi kə mbɛiŋ. Mi wə wi kaŋaki kə miŋkpaŋa wi si jiə lə mfi bi i gia wə kɔm Bah, si wi kɔ i fəki a gia yə Bah ni wɔkɔki ndzɔŋni bəh wi. \v 33 Mi wə wi kaŋaki miŋkpaŋa wi si jiə mfi bi num i biɛiŋ bi mbi wələ wə num i fəki a gia yə gwu ni ndzɔŋki kpə wi. \v 34 Wi ka numki num mfi bi gaali. Yi kɔ a liŋ asi yi miŋkpaŋa nabə waiŋkpaŋni wə wi kaŋaki kə minyuku kɔ. Wi si jiə mfi bi i gia wə kɔm Bah wə wi nya gwu yi bəh shɔm yi yichi i wi. Ayaka wə wi kaŋaki minyuku si jiə mfi bi num i gia yi mbi wələ si wi kɔ i fə̂ki gia yə gwu ni ndzɔŋki nyu wi yɛiŋ. \v 35 Mih dzakaki lə i gamti mbɛiŋ. A kɔbi a mih nəŋki i kəŋ dzəh i mi widɔkɔ. Mih nəŋki num a mi kiə gia yə yi kɔ chəŋ, ka wi kɔlə i nɔmki i Bah bəh shɔm yimu maka mfi bi gaali. \p \v 36 Minyuku kabə laaki waiŋkpaŋni, wi dza ka yɛiŋki a kimfə ki ŋgaiŋ i waiŋkpaŋni wiwɔ kɔkə chəŋ, gwu si shili lə wi nalə, a bɔ wi numki, wi ka fə̂ si wi nəŋki, chîŋni bəh miŋkpaŋa wiwɔ. Yaka wi ka fə dəkə chu. \v 37 Ayakalə, minyuku wə wi jiə lɔ i wi shɔm a ŋgaiŋ ni chu dzɔ kə miŋkpaŋa wə wi laaki, mi chini kə wi i dzɔ Miŋkpaŋa wiwɔ wi kiə tə i lumsi gwu yi num wi jiə lɔ i wi shɔm a ŋgaiŋ nì dzɔ kə miŋkpaŋa wiwɔ,\f + \fr 7:37 \fr*\ft Yudɔkɔ a, “... I kaŋaki wi ka kpə wi wi wə wi laaki,” \ft*\f* yaka wi fə chəŋ. \v 38 Yi kɔ a, mi wə wi kɔ wi dzɔ kpə wi wə wi nì laaki wi, wi fə a chəŋ. Ayakalə, mi wə wi ka dzɔ dəkə miŋkpaŋa wi fə chəŋ nalə.\f + \fr 7:38 \fr*\ft 36 Yudɔkɔ a, “Mi kabə kaŋa waiŋ wi, wi dza yɛiŋ a ŋgaiŋ fəki kə i dzəh yi chəŋ wə, waiŋ wiwɔ num wi kpɛiŋ lɔ wi yɛiŋ a ŋgaiŋ kɔlə i numki bəh minyuku, wi fə asi wi yɛiŋki, wi bêe a waiŋ wiwɔ dzɔ̂ nyuwi, wi ka fə chu. 37 Ayakalə, mi wə wi fasi i shɔm yi wə a wi kɔkə i nya waiŋ wi i minyuku, mi chini kə wi a wi nya, wi kaŋa tə ŋga i fə gia yə wi nəŋki, num wi fasi i shɔm yi wə a wi kɔkə i nya waiŋ wi ŋgaiŋ i minyuku, yaka wi fə chəŋ. 38 Yi kabə num a, mi wə wi kɔ wi nya waiŋ wi i minyuku wi fə chəŋ. Ayaka, mi wə wi ka nya waiŋ wi i minyuku wi fə chəŋ nalə.” \ft*\f* \v 39 Miŋkpaŋa si num kpə mi a jɔbi wə nyuwi kɛiŋki. Ayakalə, nyuwi ka kpi, wi kɔlə i dzɔ minyuku widɔkɔ wə wi kɔŋki, ayaka wəmaka kaŋaki i nûmki mi wi Bah. \v 40 Ayakalə, si mih yɛiŋki i yiŋ wə kɔ a miŋkpaŋa wiwɔ ka baaŋ ayaka wi ni saŋliki nalə. Mih dzakaki lə, mih kiə a mih kaŋaki lə tə Kiŋ'waka ki Nyɔ. \c 8 \s1 Ntum kɔm biɛiŋ bidzini biə bə kɔ bə fə // gia yɛiŋ i bənyɔ \p \v 1 Mih dzakaki i liə kɔm biɛiŋ bidzini biə bəni kɔ num bɔ fə gia yɛiŋ i bənyɔ. Akɔ ŋkɔŋ si bə dzakaki a bukumbɛiŋ bəchi kaŋaki lə mfi. Biəmaka mfi dzəki bəh kiŋghaŋsi ki gwu. Ayakalə, ŋkɔŋ si maa num maani. \v 2 Mi ka dza bə́ kwaka a ŋgaiŋ kiəki lə gia, wi kîəki a wi kɛiŋki ki kiə kə si wi kaŋaki i kiəki. \v 3 Ayakalə, mi kabə kɔŋki Nyɔ, Nyɔ ni kiəki wəmaka. \p \v 4 Ayakadəiŋ, yə kɔm i dzi biɛiŋ bidzini biə bə fə gia yɛiŋ i bənyɔ, yi kɔ a, bukumbɛiŋ kiəki lə a bənyɔ bələ kɔkə fiɛŋ fidɔkɔ fa mbi wələ wə. Nyɔ kɔ a wimu shəŋ widɔkɔ chu kɔbi. \v 5 Bəni bədɔkɔ dzɔki a bənyɔ bədɔkɔ kɔlə i bɛiŋ yudɔkɔ i fa kuku. Ayaka yi kɔ ŋkɔŋ a bəni dzɔki a bənyɔ kɔlə bəduli, bəh bətikwili tə bəduli. \v 6 Si bə dzɔki yaka, i bukumbɛiŋ kɔ a Nyɔ wimu shəŋ. A num wi wə wi kɔ Tii wibukumbɛiŋ wə wi nì maa biɛiŋ bichi. Bukumbɛiŋ tə nɔki kɔm wi. Ayaka Tikwili kɔ tə shəŋ a wimu a num Jisɔs Klistus. Akɔ wi wə bə nì maa biɛiŋ bichi tsə i kaŋ yi wə, bukumbɛiŋ kwatiki nɔni tə tsə i wi wə. \p \v 7 Yələ gia kɔkə bəni bəchi i bukumbɛiŋ kintəəŋ bɔ kiəki. Bəni bədɔkɔ bə̀ bɔ nì kɔ bɔ si fə gia i bənyɔ bəwɔ, jɔbi wə bɔ si nəŋ i dzi biəmaka biɛiŋ bidzini i liə bɔ ka kwakaki a bɔ kɛiŋki bɔ dzi a biɛiŋ biə bə kɔ bə fə gia yɛiŋ i bənyɔ bəwɔ wə. Ayaka kiŋkwaka kibɔ ki bɔhli ka sakaki bɔ a biɛiŋ bidzini biwɔ bəkəli bɔ. \v 8 Ayakalə, Biɛiŋ bidzini kɔkə i fə a bukumbɛiŋ numki chi chi i Nyɔ nshiŋ. Ayaka bukumbɛiŋ ka baaŋ ki dzi kə gia yidɔkɔ kɔkə i num. Bukumbɛiŋ ka dzi a dzini, chi chi mɔŋ. \v 9 Gia yə yi kɔ, kɔ a mbɛiŋ bə̀ mbɛiŋ kiəki gia yələ mbɛiŋ tɔ̂kniki a mi ma dzâ dzɔ̂ ŋga biə wi kaŋaki i fə gia yə wi kɔŋki yɛiŋ, wi ma dzɔ ŋga biwɔ i fə num gia yə waiŋnih wi wə wi bɔhki ni gbɔ num gbɔni. \v 10 Mi wə shɔm yi kabə kɛiŋki maka yi ləkə ndzɔŋ ka yɛiŋ wɔ ŋkiə gia, dzi i di biə bə fəki gia yɛiŋ i bənyɔ, wi ma ni bɔŋ kɔŋ tə i dzi biɛiŋ bidzini biə bə fəki gia yɛiŋ i bənyɔ tə a? \v 11 Wi ka fə yakadəiŋ, yaka wɔ ŋkiə gia bəkəli waiŋnah wələ wi bɔhki a num wə Klistus nì kpi kɔm wi. \v 12 Gia yələ wɔ fə lə yi ni numki num chu, si wɔ fə i bəkəli shɔm yi waiŋnah wələ wi bɔhki, yaka wɔ fə chu biwɔ num i Klistus. \v 13 Ayakadəiŋ, yi kabə num a fiɛŋ fiə mih dziki, kabə fə waiŋnih wuŋ gbɔ i chu wə, yaka mih bi chu dzi kə nyam ka wi bi ma gbɔ. \c 9 \s1 Ŋga biə waiŋ ntum wi Jisɔs kaŋaki \p \v 1 Yaka mih kɔkə i fəki gia yə mih kɔŋki a? Ntə mih kɔ waiŋ ntum wi Jisɔs a? Ntə mih nì yɛiŋ Bah wibukumbɛiŋ Jisɔs a? Ntə mbɛiŋ bələ kɔ mbee wuŋ wi nɔm i Bah wə a? \v 2 Bəni bədɔkɔ kabə waliki a mih kɔkə waiŋ ntum wi Jisɔs, mbɛiŋ tə kɔkə i waliki. Mbɛiŋ kɔ nchəsi i chusi ŋkɔŋ a mih kɔ waiŋ ntum wi Bah Jisɔs. \p \v 3 Mih dzakaki yələ ka ki kəŋ i bəni bə̀ bɔ biiki gvu yiŋ. \v 4 Ntə buku kaŋaki lə ŋga i dziki chu mu kɔm bəh nɔm wələ a? \v 5 Yaka buku tə kaŋaki kə ŋga i dzɔ bəkaŋa bəbuku bə̀ bɔ kɔ bəni bə bumni i nyaniki bə̀ bɔ asi Bita bəh bwa bə ntum bə Jisɔs bədɔkɔ bəh bwa bə nih bə Bah Jisɔs a? \v 6 Yaka kɔ a buku Banabas shəŋ buku kaŋaki i nɔ̂mki bəh kaŋ yibuku ka buku dziki a? \v 7 Akɔ winaiŋ mi wi jum, wə wi nɔmki a tɔkni wi bəh gwu yi a? Mi ka nɔmki khə wi mintam, wi ma ni dziki mintam mə mɔ bukuki yɛiŋ khə a? Mi kabə tɔkni bəh nyám, wi ma ni kamki mbɛiŋŋ wiwɔ i muki a? \p \v 8 Gia yələ mih dzakaki lə kɔ num i kiŋkwaka ki mi wiwɔm wə shəŋ a? Ntə akɔ a yi yə yi kɔ i bənchi bə Muses wə a? \v 9 Muses nì kɔ wi nyaka i Kiŋwakti ki Bənchi wə a, \q1 “Kiə wɔ ki bâŋ kə dzaka ki nyam jɔbi wə yi lwaki gəŋ.” \p Mbɛiŋ kwakaki a Nyɔ nì dzaka yakadəiŋ, num kɔm nyam a?\fig Nyam si yi lwaki gəŋ|alt="You shall not muzzle an ox when it is treading out the grain" src="hk00096c.tif" size="span" loc="1 Corinthians 9:9" copy="Horace Knowles" ref="1 Kɔlɛn 9:9; 1 Timɔti 5:18"\fig* \v 10 Wi nì dzakaki kɔm bukumbɛiŋ, bə nì nyaka yi i bukumbɛiŋ, kɔm mi wə wi nɔmki khə nabə wə wi kɔhki kaŋaki i tsɛiŋki tsəki a ninshiŋ kiə a ŋgaiŋ bi kwati lə biɛiŋ yɛiŋ khə. \v 11 A kabə num a buku gbɛli ŋgɔkɔ wi kiŋ'waka i shɔ́m yimbɛiŋ wə, ma yi ni duki nalə i buku i kwatiki biɛiŋ bi mbi wələ i mbɛiŋ wə a? \v 12 Bəni bədɔkɔ kabə kaŋaki ŋga i dzakaki a mbɛiŋ nyâki biɛiŋ i bɔ, ma buku ma ni kwatiki bi ŋga bi du tsə tsəni a? \s1 Bɔɔl nì ka dzɔ dəkə ŋga bi ka waiŋ ntum wi Jisɔs // i dzɔki biɛiŋ yɛiŋ i bəni \p Ayakalə, buku ka dzɔ dəkə ŋga biələ. Buku kaŋa shɔm yibuku i gia yichi wə, kɔbi i fə a gia yidɔkɔ tasiki ntum wi ndzɔŋni wi Klistus i tsəki ninshiŋ. \v 13 Mbɛiŋ kiəki kə a bəni bə̀ bɔ nɔmki i juŋ yi fəni yi gia mə biɛiŋ bibɔ bidzini si buku a fɛiŋ na? Mbɛiŋ kiəki tə a, bəni bə̀ bɔ nɔmki i tɔŋ wi fəni wi gia wə si bɔŋ kwati tə biɛiŋ bibɔ i biə bə si dzə bəh bi fɛiŋ na? \v 14 Yi kɔ a liŋ si Bah dzaka a, bəni bə̀ bɔ fukuki ntum wi ndzɔŋni nɔki a yɛiŋ wə. \p \v 15 Na si yi kɔ yakadəiŋ, mih ka dzɔ dəkə biələ ŋga, ayaka mih nyakaki kə yələ tsɛiŋ a mbɛiŋ yisi i fə̂ki gia yidɔkɔ i mih. Yi kabə num a mi widɔkɔ dzɔki a, kiŋghaŋsi ki gwu kələ mih ghaŋsiki lə kɔm ja yi Nyɔ yə mih fukuki kilɔlɔ, yi num a mih dzɔki lə biɛiŋ i bɔ, ma yi ndzɔŋki a mih kpi num kpini. \v 16 Mih kaŋaki kə i ghaŋsiki gwu a mih fukuki ntum wi ndzɔŋni kɔm Jisɔs Klistus. A fə Nyɔ a mih fûkuki. Mih ka nəiŋ i fukuki, ma Nyɔ ni lɔɔ ŋgəkə i gwu yiŋ wə. \v 17 Yi kabə num a mih fəki nɔm wələ num bəh kiŋkwaka kiŋ, mih ni kwati mmakti wuŋ. Ayakalə, a nì ka sisi dəkə mih. A nì sisi Nyɔ ka nya i kaŋ yiŋ wə. \v 18 Ayakadəiŋ, mmakti wə mih kwatiki kɔm nɔm wələ kɔ na nə a? Ntə mbee wuŋ kɔ a mih fûkuki ntum wi ndzɔŋni wiwɔ a kilɔlɔ, num kə a mbɛiŋ gɔ̂mki mih si mih fukuki ntum wiwɔ. \v 19 Mbɛiŋ kîəki a mih kɔkə i mi widɔkɔ chɛiŋ. Ayakalə, mih fə gwu yiŋ a yi nûmki mfa i bəni bəchi ka mih ni kwati bɔ bəduli, ka bɔ nûmki bə Klistus. \v 20 Jɔbi wə mih kɔ buku Bəju, mih ka fəki asi bɔ si shi fə, ka mih kɔ i kwati bɔ ka bɔ numki bəni bə Klistus. Jɔbi wə mih kɔ buku bɔ, si bɔ biəliki bənchi bə Muses, mih ka fəki aka bɔ ka mih kwati bəni i bɔ kintəəŋ. Ayakalə, mih kɔbi i bənchi chɛiŋ. \v 21 Jɔbi wə buku bəni bə̀ bɔ kɔkə i bənchi chɛiŋ kɔ, mih ka fəki tə aka mi wə wi kɔkə i bənchi chɛiŋ. Mih fəki yakadəiŋ, ka mih ni kwati tə bəmaka bəni, ka bɔ nûmki bə Klistus. Yi mɔŋ dəkə lɔ a mih kɔkə i nchi wi Nyɔ chɛiŋ. Mih kɔ i nchi wi Klistus chɛiŋ. \v 22 Jɔbi wə mih kɔ tə buku bəni bə̀ bɔ bɔhki i kimbum kibɔ wə, mih fiəni chu aka bɔ ka mih ni kwati tə bɔ. Mih fiəni chu na finə i bəni bəchi, ka mih ni fə̂ na finə fiə mih kɔ i fə̂ ka bədɔkɔ i bɔ kintəəŋ bi bɔ̂iŋ. \v 23 Mih fəki gia yələ yichi lə kɔm ntum wi ndzɔŋni kɔm Klistus, ka mih tə ni kwati ndzɔŋni biə ntum wiwɔ nyaki i bəni. \p \v 24 Mbɛiŋ kiəki kə a i n'yɔkɔ wə bəni bəduli si yɔkɔ asi num a mi wimu wə wi si kwati mbee wiwɔ a? Ayakadəiŋ, mbɛiŋ tə yɔ̂kɔ i dzəh yə mbɛiŋ ni kwati mbee wiwɔ. \v 25 Bəni bəchi bə̀ bɔ si sini, kɔŋ a numki nsini wi yɔkɔni, kɔŋ a numki na winaiŋ nsini, bə si lani lə na bindzɔŋ. Bə si shi lani yakadəiŋ, tsɛiŋ i bi kwati mmakti, ayaka mmakti wiwɔ num i bi tsə kaa. Ayakalə, mmakti wibukumbɛiŋ kɔbi i bi kaa. \v 26 Mih yɔkɔki n'yɔkɔ wuŋ tsə chəŋ i di bi kwani wə. Mih kɔkə ka mi wə wi lɔɔki biŋkɔɔ bi i di biyəə wə na dəiŋ. \v 27 Mih twɛiŋki gwu yiŋ, mɔmsi a yi bîəliki num gia yi chəŋ, ka jɔbi wə mih fukuki gia yi Nyɔ i bəni bədɔkɔ, ma Nyɔ ma ni nəiŋ mih a mih kpɛiŋniki kə. \c 10 \s1 Bukumbɛiŋ tɔ̂kniki a gia yə yi nì num bəh bəni bə Islae // ma num bəh bukumbɛiŋ \p \v 1 Bwa bə nih bəŋ, mih nəŋki a mbɛiŋ yîŋti gia yə yi nì num bəh bətii tii bəbukumbɛiŋ jɔbi wə bɔ nì nyaniki i chwa. Bɔ bəchi nì nyaniki i bikwu chɛiŋ, tsə daŋ i kinchwɔ kimbum wə i kuku wi wɔmni wə.\f + \fr 10:1 \fr*\ft + \ft*\fr 10:1 \fr*\ft Fa kɔ jɔbi wə Muses nì tsəki i bwili bɔ i Ijib. Kinchwɔ kimbum kələ kɔ kə bə bɔɔŋki a Bɔkɔ yi Bɔɔli (Kimbuuŋ 14:21-22). \ft*\f* \v 2 Asi yi nì num yakadəiŋ yi ka num ka i bikwu biwɔ kintəəŋ bəh i kinchwɔ kimbum kə, bɔ kwati njuli wi bɔkɔ i numki bəni bə Muses. \v 3 Bɔ bəchi nì dziki biɛiŋ bidzini num a nya Nyɔ, \v 4 mu tə mwi num a nya Nyɔ, ka wi dzə fə a mɔ bukuki i biaŋa mə. Biaŋa wiwɔ nì kɔ Klistus wə wi nì nyaniki bəh bɔ. \v 5 Na si bɔ nì yɛiŋki gia yələ, bɔ bəduli nì fəki lə gia yə Nyɔ nì saŋliki kə bəh bɔ, wi ka wɔɔyiki bəni biwini bibɔ nɔyi baaŋ i chwa. \p \v 6 Gia yələ nì num bəh bɔ ka ki kəŋ i bukumbɛiŋ ka bukumbɛiŋ ma kâŋaki kiŋkwaka i gia yichu wə si bɔ nì kaŋaki. \v 7 Kiə bukumbɛiŋ ma tsâki i bənyɔ bə kilɔlɔ asi bɔ bədɔkɔ nì tsaki. Bə kɔ num bə nyaka kɔm bɔ a, \q1 “Bəni bəwɔ nì shinum dzi, mu, \q1 dza bɛiŋ yisi bini bi kiyuŋ i biŋki.” \m \v 8 Kiə bukumbɛiŋ ki lîə kə i nɔni kinyɛŋ ki tɔkɔlini wə asi bɔ bədɔkɔ nì fəki, ayaka Nyɔ fə bɔ kpiyi bənchuku mbaŋfia ntsɔ bətali (23,000) i kpaŋ wimu wə. \v 9 Kiə bukumbɛiŋ ki mɔ̂msi kə Bah, asi bɔ bədɔkɔ nì mɔmsiki, ayaka Nyɔ fə júŋ nɔmyi bəni bəwɔ bɔ kpiyi. \v 10 Kiə bukumbɛiŋ ki shûŋyi kə asi bɔ bədɔkɔ nì shwiŋyiki, ayaka Chinda wi kpi wɔɔyi bɔ. \p \v 11 Gia yələ yichi nì num bəh bɔ lə, yi num ŋkəŋ i bəni. Ayaka bə nì nyaka yələ ka bukumbɛiŋ bələ bə kɛiŋki bəwɔm i jɔbi wə mbi si kaa tsə, dzɔki mfi. \v 12 Ayakadəiŋ, mi wə wi kwakaki a ŋgaiŋ num ndzɔŋ, wi tɔ̂ŋniki a wi bi ma gbɔ. \v 13 Kimɔmsi kichi kə ki dzəki i mbɛiŋ wə kɔ a kə ki si dzə tə i bəni bədɔkɔ wə. Nyɔ kɔ Nyɔ wə wi numki a ja yi bɛiŋ, wi mɔŋ i bee a kimɔmsi dzə i mbɛiŋ ki num i tsə ŋga bimbɛiŋ. Jɔbi wə kimɔmsi dzəki i mbɛiŋ, wi ni chusi dzəh yə mbɛiŋ kɔ i tsə yɛiŋ i tumdzi kimɔmsi kiwɔ. \p \v 14 Ayakadəiŋ, nsɛíŋ yiŋ yi shɔm, mih dzakaki i mbɛiŋ a mbɛiŋ yɔ̂kɔ gɛ̂iŋ gia kɔm bənyɔ bə kilɔlɔ bələ. \v 15 Mih dzakaki i mbɛiŋ lə ka i bəni bə̀ bɔ kaŋaki mfi. Mbɛiŋ kwâka ndzɔŋ a gia yə mih dzakaki i mbɛiŋ lə kɔkə ŋkɔŋ a? \v 16 Ntə bukumbɛiŋ si dzɔ bwam wi kiyɔŋni nya kiyɔŋni yɛiŋ i Nyɔ, mu chiŋni, yaka bukumbɛiŋ chiŋni i mwa mi Klistus wə a? Ntə bukumbɛiŋ si dzɔ blɛd i jɔbi wiwɔ wə gbɛyi dzi i kijuŋni wə, yaka bukumbɛiŋ chiŋni num i gwu yi Klistus wə a? \v 17 Si blɛd wələ kɔ a wimu, ayaka bukumbɛiŋ bə̀ bə dziki du, yaka yi chusiki a bukumbɛiŋ kɔ i gwu yimu wə, kɔm bukumbɛiŋ dziki shəŋ a blɛd wimu. \v 18 Mbɛiŋ dzɔ kinsini i bəni bə Islae. Mi wichi wə wi dziki biɛiŋ i tɔŋ wi fəni wi gia wə kɔ num wi chiŋni lɔ bəh Nyɔ i mfə gia wiwɔ wə. \v 19 Gia yə mih dzakaki yi kɔ a nə a? Yaka kɔ a biɛiŋ biə bə fəki bimfə gia yɛiŋ i bənyɔ wə kaŋaki lə gia yidɔkɔ i fə, ma a bənyɔ bə̀ tə kaŋaki lə gia yidɔkɔ i fə a? \v 20 Yi mɔŋ yaka. Gia yə mih dzakaki kɔ a bimfə gia biə bəni bə̀ bɔ kiəki kə Nyɔ si fə, bɔ si fə num i bəchinda bə ŋkpɛli. Bɔ si fə kə num i Nyɔ. Mih dzakaki a mbɛiŋ ma chîŋniki bəh bəchinda bə ŋkpɛli. \v 21 Mbɛiŋ kɔkə i muki i bwam wi kinchiŋni wə wi kɔ wi Bah, chu mu i bwam wi bəchinda bə ŋkpɛli. Yi num tə a mbɛiŋ kɔkə i dziki biɛiŋ bidzini bi Bah chu dzi bi bəchinda wi ŋkpɛli. \v 22 Bukumbɛiŋ nəŋki i fəki gia yə shɔm kɔ i bɔkɔki Bah? Bukumbɛiŋ ləkəki tsəki lə wi a? \s1 Mi fə̂ki gia num yə yi kɔ i gamti tə waiŋnih \p \v 23 Bukumbɛiŋ bədɔkɔ si dza dzaka a, bə kaŋaki lə ŋga i fə na gia yichi. Ayakalə, bə kiə kə a, a kɔkə gia yichi yə yi kɔ i gamti mi. Bukumbɛiŋ bədɔkɔ si dza dzaka, a bə kaŋaki lə ŋga i fə na gia yichi. Ayakalə, a mɔŋ dəkə tə gia yichi yə yi kɔ i fə a mi num ndzɔŋ i kimbum ki wə. \v 24 Kiə mi ma fə̂ki gia kwaka a gwu yi shəŋ. Wi kwâkaki tə kɔm waiŋnih wi. \v 25 Mbɛiŋ dzîki nyam yichi yə bə taŋniki i shi bɛiŋ bikə kə kimbikə a yi nyə faiŋ na, ka shɔ́m yimbɛiŋ ma ni sâkaki mbɛiŋ kɔm yəmaka. \v 26 Mih dzakaki lə, kɔm bə nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə a, \q1 “A kaŋaki Bah mbi wələ bəh biɛiŋ bichi biə bi kɔ yɛiŋ wə.” \p \v 27 Mi kabə num wə wi kɔkə mi wi bumni ka bɔɔŋ mbɛiŋ a mbɛiŋ dzə̂ dzî, mbɛiŋ ka bum i tsə, mbɛiŋ dzî biɛiŋ bichi biə bə nya i mbɛiŋ bîkə kə kimbikə kidɔkɔ, ka shɔ́m yimbɛiŋ ma ni sakaki mbɛiŋ kɔm yəmaka. \v 28 Ayakalə, mi widɔkɔ ka dza fuku i mbɛiŋ a biɛiŋ bidzini biwɔ kɔ num bə fə bimfə gia yɛiŋ i bənyɔ, kiə mbɛiŋ ki dzî kə, kɔm mi wə wi si fuku i mbɛiŋ ma ni yɛiŋki a mbɛiŋ fəki num chu, bəh tə a shɔm ma ni sakaki mi. \v 29 Mih dzakaki shɔm yələ a num yi mi wə wi si fuku i mbɛiŋ. Mih dzakaki kə kɔm yimbɛiŋ. Ayakalə, mi widɔkɔ kɔlə i bikə a ŋgaiŋ kɔ dəiŋ i bee i fəki gia yə ŋgaiŋ kɔŋki kɔm yi kɔ i sakaki shɔm yi mi widɔkɔ wə a? \v 30 Mih kabə dzi fiɛŋ num mih nya kiyɔŋni yɛiŋ i Nyɔ, mi kɔ dəiŋ i chu sakaki mih kɔm fi? \v 31 Ayakadəiŋ, gia yichi yə mi fəki, kɔŋ wi dziki num dzini, nabə i muki num muni, wi fə̂ki i dzəh yə kiŋkɔksi ni tsəki i Nyɔ. \v 32 Kiə mbɛiŋ ma fə̂ki gia yə yi kɔ i bəkəliki shɔm yi bəni, kɔŋ a numki Bəju, nabə bəni bə̀ bɔ kɔkə Bəju, nabə kijuŋni ki bəni bə bumni bə Nyɔ. \v 33 Mih mɔmsiki mfiŋ tə i fəki gia yichi yə mi wichi kɔ i wɔkɔki ndzɔŋni. Mih kwakaki kə a kɔm gwu yiŋ shəŋ. Mih kwakaki kɔm bəni bəchi a mih fə̂ ka bɔ bi bɔ̂iŋ. \c 11 \s1 Si mi kɔ i nûmki i jɔbi wə wi tsaki \p \v 1 Mbɛiŋ bîəliki nɔni kiŋ asi mih biəliki nɔni ki Klistus. \v 2 Mih saiŋki mbɛiŋ kɔm mbɛiŋ kwakaki mih i gia yichi wə chu biəli nlani asi mih nì lani mbɛiŋ. \v 3 Ayakalə, mih nəŋki a mbɛiŋ kîə na bindzɔŋ a fwu wi na winaiŋ minyuku kɔ Klistus, fwu wi miŋkpaŋa num nyuwi, fwu wi Klistus num Nyɔ. \v 4 Na winaiŋ minyuku wə wi tsaki, nabə i fukuki ntum wi Nyɔ num wi baŋ fwu wi, yaka wi gəmsiki num Klistus wə wi kɔ fwu wi. \v 5 Ayakalə, na winaiŋ miŋkpaŋa kabə tsa, nabə i fukuki ntum wi Nyɔ maka wi baŋ fwu wi, wi gəmsiki num nyuwi wə wi kɔ fwu wi. Chi chi mɔŋ i wəmaka miŋkpaŋa bəh wə wi kəə fwu wi. \v 6 Wi ka yɛiŋ a wi kɔkə i baŋ fwu wi, wi lansi kəə wi kəəni. Ayakalə, a kabə num kiŋgəmni i miŋkpaŋa i numki bəh fwu num bə kəə wi, wi bâŋ fwu wiwɔ. \v 7 Minyuku kaŋaki kə i bâŋki fwu wi jɔbi wə wi tsaki, kɔm wi kɔ kimbwɔsi ki Nyɔ chu num ndzɔŋni bi Nyɔ. Ayakalə, miŋkpaŋa num ndzɔŋni bi nyuwi. \v 8 A nì ka buku dəkə minyuku i miŋkpaŋa wə, A nì buku num miŋkpaŋa i minyuku wə. \v 9 Nyɔ nì ka maa dəkə tə minyuku kɔm miŋkpaŋa. Wi nì maa num miŋkpaŋa kɔm minyuku. \v 10 Akɔ kɔm yəmaka bəh kɔm bəchinda bə Nyɔ a miŋkpaŋa kaŋaki i kâŋa fiɛŋ fidɔkɔ fi baŋki fwu wi, fi chusi ŋga bi. \v 11 Na si yi kɔ yakadəiŋ, i bukumbɛiŋ bə̀ bə kɔ num bə chiŋni lɔ bəh Bah, ayaka miŋkpaŋa mɔŋ a wi bəh fwu wi shəŋ, minyuku kɔbi tə a wi bəh fwu wi shəŋ. \v 12 Yi kɔ yakadəiŋ, kɔm si miŋkpaŋa nì buku i minyuku wə, i liə a bwɔki miŋkpaŋa minyuku. Ayaka gia yichi nyəki i Nyɔ wə. \v 13 Mbɛiŋ tə tsɛ̂iŋ lə̂kə yɛ̂iŋ a yi ndzɔŋki lə i miŋkpaŋa i tsaki Nyɔ maka wi baŋ fwu wi a? \v 14 Na si mbɛiŋ yɛiŋki biɛiŋ i mbi wə, mbɛiŋ kiəki lə a, i minyuku i yaksi fwu a wi lansi yaka, akɔ num kiŋgəmni i wi. \v 15 Ayakalə, miŋkpaŋa kabə kaŋaki juŋ yi fwu yi dəəŋ akɔ num kiŋghaŋsi ki gwu i wi. Nyɔ nì nya juŋ yi fwu yi dəəŋ i miŋkpaŋa, a yi baŋki fwu wi. \v 16 Mi kabə num wə wi nəŋki i gukuli gia yələ, wi kîəki a bukumbɛiŋ nabə bijuŋni bi bəni bə Nyɔ chu kaŋaki kə dzəh yidɔkɔ i fəki gia yɛiŋ. \s1 Ŋkiŋ kɔm kinchiŋni \r (Matiɔ 26:26-29; Mak 14:22-25; Luk 22:14-20) \p \v 17 Ayakalə, gia yidɔkɔ kɔlə yə mih nəŋki i təfi mbɛiŋ yɛiŋ, a num yə mbɛiŋ fəki mih kɔbi i kɔksi mbɛiŋ yɛiŋ. Jɔbi wə mbɛiŋ si dzə i kijuŋni wə aka bukuki a gia yichu yindzɔŋni kɔbi. \v 18 Gia yə mih nəŋki i yisi dzaka kɔ a, mih wɔkɔki a jɔbi wə mbɛiŋ si juŋni ka kijuŋni ki bəni bə bumni, kiŋgaa gwu ka numki i mbɛiŋ kintəəŋ. Ayaka mih yɛiŋ a yi kɔlə numki ŋkɔŋ. \v 19 Yi ndzɔŋki lə a kiŋgaa gwu nûmki i mbɛiŋ kintəəŋ ka bə bi tɔksi kiə bəni bə chəŋ i mbɛiŋ kintəəŋ. \v 20 Mih yɛiŋ a jɔbi wə mbɛiŋ si dzə i kijuŋni wə i dzi biɛiŋ bidzini bi Bah, mbɛiŋ si dzi kə num bi. \v 21 Mih dzakaki lə kɔm jɔbi wə mbɛiŋ si dzi, mi widɔkɔ ka tsəki a ninshiŋ bəh dzini, bədɔkɔ baaŋ bəh dzɔŋ, bədɔkɔ mu mbih mɔ kwa bɔ. \v 22 Akɔ nə lə? Mbɛiŋ kaŋaki kə júŋ i dziki, mu yɛiŋ na? Ma yi kɔ a mbɛiŋ nəŋki i tsisiki kijuŋni ki bəni bə bumni bə Nyɔ, fə a bəni bə kifuu gəmniki a? Yi kɔ a mih ki dzakaki i mbɛiŋ a nə? A mih kɔlə i kɔksiki mbɛiŋ na? Yi mɔŋ i num yaka, mih mɔŋ i kɔksi mbɛiŋ. \v 23 Mih nì laniki mbɛiŋ num bəh gia yə Bah nì laniki mih yɛiŋ, a nì kɔ nchɔkɔ i chɔkɔ biə bə̀ nì kɔ i taŋni Bah wibukumbɛiŋ Jisɔs, wi dzɔ blɛd, \v 24 nya kiyɔŋni yɛiŋ i Nyɔ, gbɛyi ka dzaka, a, “Yələ kɔ gwu yiŋ mih nyaki kɔm mbɛiŋ. Mbɛiŋ fə̂ki yələ i kwakaki mih.” \v 25 Jɔbi wə bɔ nì dzi kaasi kichiŋni, wi dzɔ bwam fə a liŋ asi wi si yisi fə, ka dzaka a, “Bwam wələ kɔ miŋkaiŋ mimfiaŋ mə Nyɔ dzi bəh mwa məŋŋ. Mbɛiŋ fə̂ki gia yələ jɔbi wichi mû i kwakaki mih.” \v 26 Yi kɔ a na yibwiŋ mbɛiŋ dziki blɛd wələ bəh i chu mu bwam wələ mbɛiŋ fuku kɔm kpi yi Bah i tsə buku i jɔbi wə wi bi fiəni dzəki. \v 27 Ayakadəiŋ, na ndə wə wi dzi blɛd wiwɔ nabə i mu bwam wi Bah wiwɔ i dzəh yə yi ndzɔŋki kə, wəmaka fəki num chu kɔm wi ka kɔksi dəkə gwu yi Bah bəh mwa mu. \v 28 Jɔbi wə mi kabə nəŋ i dzi blɛd wələ bəh i chu mu bwam wələ, wi kaŋaki i yîsi tsɛ̂iŋ ndzɔŋ gwu yi nalə, ka wi fə yakadəiŋ, \v 29 kɔm mi kabə dzi blɛd wələ, mu bwam wələ məŋni kə fiɛŋ fiə akɔ gwu yi Bah, yaka wəmaka dziki chu mu, dzɔ num nsaka i gwu yi wə. \v 30 Akɔ gia yə bəni bəduli i mbɛiŋ kintəəŋ bɔhyiki bədɔkɔ gwɛiŋ, num bədɔkɔ kpiyi. \v 31 Ayakalə, bukumbɛiŋ ka yisi tsɛiŋ gwu yibukumbɛiŋ bindzɔŋ na ka bə dziki chu mu, Bah ma ni chu saka bukumbɛiŋ. \v 32 Bah kabə saka bukumbɛiŋ, wi tsisiki bukumbɛiŋ tisini ka wi bi ma chiŋni bukumbɛiŋ bəh bəni bə mbi a bukumbɛiŋ gbɔ nsaka. \v 33 Bwa bə nih bəŋ, yi kɔ a jɔbi wə mbɛiŋ chiŋni juŋni dzə i dzi biɛiŋ bidzini bi Bah, mbɛiŋ wɔkɔ̂li mi wichi dzə̂. \v 34 Dzɔŋ kabə wɔɔ mi, wəmaka kaŋaki i yîsi dzî i wi dzu na ka wi dzəki, ka wi ma ni dzə̂ fə̂ gia yə wi kɔ i dzɔ num nsaka i gwu yi wə. Yə kɔm bə gia yidɔkɔ, mih bi təfiki mbɛiŋ i jɔbi wə mih bi dzəki. \c 12 \s1 Binya biə Kiŋ'waka ki Baiŋni nyaki \p \v 1 Bwa bə nih bəŋ, mih ki dzakaki lə i liə kɔm bə binya biə Kiŋ'waka ki Nyɔ nyaki i bəni. Mih nəŋki kə a mbɛiŋ nûmki i kiyuŋ wə. \v 2 Mbɛiŋ kîəki a jɔbi wə mbɛiŋ nì kɛiŋki bəni bə̀ bɔ kiəki kə Nyɔ, bə nì fwɔkyi mbɛiŋ mbɛiŋ ka njəŋki nnyaki, mbɛiŋ kɔksi bənyɔ bə kilɔlɔ bɔ kɔbi na i dzaka. \v 3 Mih kabə dzaka a mbɛiŋ kiəki bindzɔŋ a mi kabə kaŋa Kiŋ'waka ki Nyɔ i wi wə wi kɔkə i chu dzaka a, “Lɔiŋ kwâ Jisɔs.” Ayaka mi kɔbi i dzaka a, “Jisɔs kɔ Bah” a kɔbi i ŋgamti wi Kiŋ'waka ki Baiŋni wə. \p \v 4 I fiəni dzə i binya wə, bəni kaŋaki lə binya chi chi num bi nya a Kiŋ'waka kimu i bɔ. \v 5 Bəni nɔmki lə bənɔm chi chi i kijuŋni ki bəni bə bumni kintəəŋ, ayakalə Bah wibɔ num a wimu. \v 6 Ayaka dzə́h num chi chi yə bəni nɔmki yɛiŋ, yi fə, a Nyɔ wimu a bəni fə̂ki bənɔm bəwɔ bəchi i dzə́h yiwɔ yichi. \v 7 Nyɔ nya na ndə bəh kinya ki tsə dzəh i Kiŋ'waka ki Baiŋni wə i nɔmki gamti kijuŋni kichi yɛiŋ. \v 8 Wi nya kinya ki mi widɔkɔ ki tsə dzəh i Kiŋ'waka ki Baiŋni wə a num i dzâkaki ka mi wə wi fifiki, ki mi widɔkɔ num i dzâkaki ka mi wə wi kiəki gia. Ayaka bi bichi tsə dzəh a Kiŋ'waka kimu wə. \v 9 Wi nya kinya ki mi widɔkɔ a num shɔm i jîə ndzɔŋ i Nyɔ, nya ki mi widɔkɔ num i chûkuki jwɛ́iŋ. Ayaka bi bichi tsə dzəh a Kiŋ'waka kimu wə. \v 10 Nyɔ nya kinya ki mi widɔkɔ num i fə̂ki gia yi dzaka ki wɔmni, nya ki mi widɔkɔ num i lâka bəntum bə Nyɔ, nya ki mi widɔkɔ num mfi i kiəki chi chi i gia yə yi nyəki i Kiŋ'waka ki Nyɔ wə bəh yə yi nyəki kə fɛiŋ, nya ki mi widɔkɔ num ŋga i dzâkaki já yə bə wɔkɔki kiəki kə, nya ki mi widɔkɔ num i tsə̂si gia yə mi wiwɔ dzakaki i bəni. \v 11 Bɔ fəki gia yələ yichi lə num a nyaki a Kiŋ'waka kimu kinya kiwɔ i bɔ. Ki gaa i mi wichi asi ki kɔŋki. \s1 Kijuŋni ki bəni bə bumni kɔ aka gwu yi mi \p \v 12 Gwu yi mi kɔ a yimu, ayakalə, yi kaŋa bimbu biduli. Ayaka na si bimbu bi gwu biwɔ kɔ biduli yaka bi juŋni ka fə yimu. Akɔ ayaka tə si Klistus bəh bəni bu kɔ. \v 13 Bukumbɛiŋ kɔ bəni chi chi, bədɔkɔ kɔ Bəju, bədɔkɔ num Bəglik, bədɔkɔ num mfá, ayaka bədɔkɔ kɔbi mfá. Akɔ i Kiŋ'waka kimu mə bə nì juŋni bukumbɛiŋ bəchi i num i gwu yimu wə. Ayaka, a nì jiə Nyɔ Kiŋ'waka kimu kələ i shɔ́m yibukumbɛiŋ wə.\f + \fr 12:13 \fr*\ft Nabə a… bədɔkɔ kɔbi mfá. “Akɔ i Kiŋ'waka kimu kələ mə bə nì juli bukumbɛiŋ bəchi i bɔkɔ a bukumbɛiŋ numki gwu yimu a num kiŋ'waka kimu kiwɔ bə nì nya bukumbɛiŋ mu.”\ft*\f* \p \v 14 Gwu yi mi mɔŋ dəkə a kimbu kimu. Yi kɔ i bimbu biduli wə. \v 15 Kaka ka dza dzaka na a, “Si mih kɔkə kaŋ, yaka mih chu kɔkə kimbu ki gwu”, yəmaka mɔŋ i fə, a ki ma chu numki kimbu ki gwu. \v 16 Kintuni ka dza tə ka dzaka a, “Si mih kɔkə dzəkəh, yaka mih chu kɔkə kimbu ki gwu”, yəmaka mɔŋ i fə, a ki ma numki kimbu ki gwu. \v 17 Gwu yi mi yichi kabə num a dzəkəh, ma wi ni wɔkɔki gia bəh nə a? Ayaka yi kabə num a bintuni, ma wi ni wɔkɔki tsəŋə yi biɛiŋ bəh nə a? \v 18 Gia yə yi kɔ, kɔ a Nyɔ nì maa mi kɛiŋsi bimbu bi gwu chi chi asi wi Nyɔ kɔŋki. \v 19 Gwu yi mi kabə num a kimbu kimu, ma gwu yiwɔ ni numki dəiŋ a? \v 20 Si yi kɔ, bimbu bi gwu kɔ biduli. Ayakalə, bi chiŋni ka fə yaka gwu yimu. \v 21 Dzəkəh kɔkə i dzaka i kaŋ a, “Mih nəŋki kə wɔ.” Ayaka fwu kɔbi i dzaka tə i gvu a, “Mih nəŋki kə mbɛiŋ.” \v 22 Gia yə yi yiŋni kɔ, kɔ a bimbu bi gwu biə bi chusiki a bi bɔhyiki lə kɔ biə gwu yi mi kɔkə i numki bi kɔbi. \v 23 Ayaka bimbu bi gwu biə bukumbɛiŋ tsisiki akɔ bi, bukumbɛiŋ tɔkniki ndzɔŋki bəh bi. Ayaka bimbu biə bukumbɛiŋ si gəmni i chusiki i bəni akɔ biə bukumbɛiŋ shiki baŋki. \v 24 Bimbu biə bəni yɛiŋki a, a kɔkə biə bə si kɔ i tɔkniki bəh bi yaka. Nyɔ nì kɛiŋsi gwu yi mi i dzəh yə bə si kɔ i kɔ̂ksiki bimbu biə bə tsisiki bi nalə. \v 25 Wi nì fə yakadəiŋ ka kiŋgaali ma numki i gwu wə, a kimbu ki gwu tɔ̂biki kidɔkɔ, kidɔkɔ tɔbi kidɔkɔ. \v 26 Kimbu ki gwu kidɔkɔ kabə wɔkɔki lɔli, ma bimbu biwɔ bichi ni wɔkɔki lɔli tə. Bə ka kɔksi kimbu ki gwu kimu, ma bi bichi ni numki i ndzɔŋni wə bəh wi. \p \v 27 I fiəni dzə i kimbu ki Klistus wə mbɛiŋ bəchi kɔ gwu yi Klistus, ayaka na ndə i mbɛiŋ kintəəŋ kɔ kimbu ki gwu kiwɔ. \v 28 Nyɔ kɔ wi jiə bəni bə̀ bɔ nɔ̂mki bənɔm chi chi i kijuŋni ki bəni bə bumni wə. Bə ninshiŋ kɔ bwa bə ntum bə Jisɔs, bə̀ bɔ biəliki i bɔ wə kɔ bəni bə̀ bɔ tsəsiki bəntum bə Nyɔ, bə̀ bɔ biəliki i bɔ wə num bəni bə̀ bɔ laniki nnyaki bəni. Ayaka jiə bədɔkɔ a num bəni bə̀ bɔ fə̂ki gia yi dzaka kiwɔmni, bədɔkɔ num bə̀ bɔ chûkuki jwɛ́iŋ, bədɔkɔ num bə̀ bɔ gâmtiki bəni. Ayaka jiə bədɔkɔ a num bə̀ bɔ sîsiki a bənɔm tsəki, bədɔkɔ num bə̀ bɔ kiəki i dzâkaki já yə bə kiəki kə yi. \v 29 A kɔkə bəni bəchi bə̀ bɔ kɔ bwa bə ntum bə Jisɔs. A kɔbi bəchi bə̀ bɔ fukuki bəntum bə Nyɔ. A kɔbi bəni bəchi bə̀ bɔ laniki bəni, ayaka, a kɔbi bəchi bə̀ bɔ fəki gia yi dzaka kiwɔmni. \v 30 A kɔkə bəni bəchi bə̀ bɔ kaŋaki kinya i chukuki jwɛ́iŋ. A kɔbi bəchi bə̀ bɔ kiəki i dzaka já yə bə wɔkɔki kiəki kə. Ayaka, a kɔkə tə bəni bəchi bə̀ bɔ kɔ i tɔyi gia yə bəni dzakaki i já yidɔkɔ wə i bəni. \v 31 Si binya biələ bichi kɔ lə, mbɛiŋ nə̂ŋki nalə i kwâtiki binya a num biə bi kɔkniki tsəki bichi. Ayakalə, mih ni chusi lə i mbɛiŋ gia yə yi tsəki gia yələ yichi. \c 13 \s1 Kiŋkɔŋ tsəki lə gia yichi \p \v 1 Mih kabə kiə i dzakaki já yi tumi bichi na bəh já yi bəchinda bə Nyɔ, mih kaŋa kə kiŋkɔŋ i bəni wə, yaka mih kɔmki a dzaka aka fiŋgɛm fiə bə kɔmki, nabə aka chwaka kə mi kɔmki. \v 2 Mih kabə kaŋa na ŋga i laka bəntum bə Nyɔ, kiə na gia yichi na bəh yə yi kɔ i nyumi wə, jiə shɔm i Nyɔ na bindzɔŋ yi num na ka mih muku ŋkwúŋ, ayaka mih kaŋa kə kiŋkɔŋ i bəni wə, yaka mih kɔ naka ki kilɔlɔ. \v 3 Mih ka dzɔ biɛiŋ biŋ bichi ka gaa i bəni, ka nya tə gwu yiŋ a bə kpâ\f + \fr 13:3 \fr*\ft Biŋwakti bikpu bidɔkɔ kaŋaki i di biəli wə a, “Mih nyâ tə gwu yiŋ, a mih ghaŋsi gwu.” \ft*\f* ayakalə, mih kaŋa kə kiŋkɔŋ i bəni wə, yaka mbee widɔkɔ yɛiŋ mɔŋ. \v 4 Mi wə wi kaŋaki kiŋkɔŋ i bəni wə si kaŋa lə shɔm yi, chu fə bimfə biə bi ndzɔŋki i bəni. Wəmaka mi si kaŋa kə kiŋghəkə. Wi si ghaŋsi kə gwu nabə i kɔksi gwu. \v 5 Wi si kəŋkəŋ dzaka kə i bəni. Wi si kwaka kə a gwu yi shəŋ. Wi si kɔmsi bɔksi kə shɔm. Wi jiə kə mi i shɔm. \v 6 Wi si wɔkɔ kə ndzɔŋni bəh gia yichu. Wi si saŋli num bəh gia yə yi kɔ ŋkɔŋ. \v 7 Mi wə wi kaŋaki kiŋkɔŋ si dzɔ lə biɛiŋ bichi, Wi si bum lə biɛiŋ bichi, wi tsɛiŋ tsə a ninshiŋ i biɛiŋ bichi, kaŋa shɔm i biɛiŋ bichi wə. \v 8 Kiŋkɔŋ si kaa kə. Ayakalə, jɔbi num i dzə wə ŋga biə Nyɔ nì nya, a bəni lâkaki bəntum bu yɛiŋ bi kaa, já yə bəni dzakaki bɔ wɔkɔ kiə kə yi bi kaa, ŋga i kiəki gia bindzɔŋ bi kaa tə. \v 9 Yi bi kaaki yaka kɔm bukumbɛiŋ kiəki gia i liə a kiŋka kiŋka, laka bəntum bə Nyɔ a kiŋka kiŋka. \v 10 Ayakalə, a bi dzəki jɔbi wə gia bi kpɛiŋ ndzɔŋ i tsə bwili fwu, ma biɛiŋ biə bi kɔ biŋka biŋka bi kaa. \v 11 Jɔbi wə mih nì kɔ waiŋ wi bɔɔli, mih nì dzakaki aka waiŋ, kwaka gia aka waiŋ, yɛiŋ biɛiŋ aka waiŋ. Jɔbi wə mih nì kɔ kpɛiŋ i mi, mih bee nɔni ki bwa. \v 12 I liə bukumbɛiŋ yɛiŋki biɛiŋ bi libli baiŋ aka i mijwɔ wə. Ayakalə, a bi numki i jɔbi wiwɔ wə bukumbɛiŋ bi yɛiŋni. I liə mih kiəki gia kiŋka kiŋka, ayaka a bi numki i jɔbi wiwɔ wə, mih bi ka kiə kaasi gia yichi asi Nyɔ kiəki mih tsə bwili fwu. \v 13 Biɛiŋ kɔlə bitali biə bi bi numki baaŋki fɛiŋ. I biɛiŋ biwɔ kintəəŋ kɔ: njiə wi shɔm i Nyɔ, bəh i tsɛiŋki tsəki a ninshiŋ i kiŋkaka ki Nyɔ wə, bəh i kaŋaki kiŋkɔŋ. Ayakalə, kiŋkɔŋ num fiɛŋ fiə fi kɔ i bi kintəəŋ fi kpali tsə bi bichi. \c 14 \s1 I chu dzaka kɔm binya biə Kiŋ'waka ki Baiŋni nyaki \p \v 1 Mbɛiŋ jîəki kiŋkɔŋ i ninshiŋ i gia yichi wə, ayakalə kaŋa tə i jîəki kiŋkɔŋ nalə i binya biə Kiŋ'waka ki Nyɔ nyaki i bəni, kighə, kinya ki lakani ki bəntum bə Nyɔ. \v 2 Mi kabə dzakaki i já yə bəni wɔkɔki kiəki kə, wi dzakaki kə num i bəni, wi dzakaki num i Nyɔ, kɔm mi mɔŋ wə wi wɔkɔki gia yə wi dzakaki. Wi dzakaki num gia yə yi kɔ i nyumi wə i ŋga bi Kiŋ'waka ki Nyɔ wə. \v 3 Ayakalə, mi wə wi lakaki bəntum bə Nyɔ si laka num i bəni, fə bəni kɔɔ i kimbum wə, shili shɔ́m yibɔ, fə tə shɔ́m yi bəni də. \v 4 Mi wə wi dzakaki i já yə bəni kiəki kə, wi si gamti a gwu yi shəŋ. Ayakalə, mi wə wi lakaki bəntum bə Nyɔ, si gamti num kijuŋni ki bəni bə bumni kichi. \v 5 Mih kɔŋki lə a mbɛiŋ bəchi dzâkaki já yə bəni kiəki kə. Ayakalə, gia yə mih kɔŋki nalə kɔ a mbɛiŋ lâkaki num bəntum bə Nyɔ i bəni. Mi wə wi lakaki bəntum bə Nyɔ tsəki lə mi wə wi dzakaki i já yə bəni kiəki kə. A kɔbi a mi kɔlə wə wi kɔ i tsəsi já yiwɔ si kijuŋni ki bəni bə bumni kɔ i wɔkɔ ndzɔŋ, yi gamti bɔ. \p \v 6 Bwa bə nih bəŋ, mih ka dza i liə dzə i mbɛiŋ, bə́ dzaka num i já yə bəni kiəki kə yi, yəmaka ni gamti mbɛiŋ bəh nə a? Gia yə yi kɔ i gamti mbɛiŋ kɔ a, jɔbi wə mih dzə bəh gia yimfiaŋ yə Nyɔ kɔ wi chusi i mih, nabə yə wi nəŋki a mih fə a mbɛiŋ kiə, nabə ntum widɔkɔ a mih laka i mbɛiŋ, nabə gia yidɔkɔ a mih lani mbɛiŋ yɛiŋ. \v 7 Bə dzɔ fiɛŋ ka sɔŋ nabə chəŋŋ biə bi kaŋaki kə kiŋ'waka. Mi kɔ i fə na dəiŋ ka wi wɔkɔ kiə si biɛiŋ biwɔ dzakaki kɔbi a bə tɔŋ lə nabə i kwuŋ bi i dzəh yi chəŋ wə a? \v 8 Mi kabə nəŋ a ŋgaiŋ tɔŋ jəŋ wi jum, wi nəki tɔŋ kə i dzəh yi chəŋ wə, ma bəni ni fə na dəiŋ na ka bɔ kɛiŋsi gwu yi jum a? \v 9 Yi kɔ a liŋ si mbɛiŋ kabə dzakaki já i bəni bɔ kiə kə, bɔ ni fə na dəiŋ i kiə gia yə mbɛiŋ dzakaki a? Ntə ndzaka wimbɛiŋ ni laka a i fiəkə wə. \v 10 Ki məŋni kə a já yiduli chi chi kɔlə fa mbi wələ mə. Ayaka yidɔkɔ kɔbi yɛiŋ fwu kɔbi. \v 11 Ayakalə, mi ka dza bə́ dzaka i mih i já yə mih wɔkɔki kə, yaka mih kɔ aka mi wi tumi i wi, ayaka wi num tə aka mi wi tumi i mih. \v 12 Ayakadəiŋ, akɔ yaka si yi kɔ i mbɛiŋ. Si mbɛiŋ nəŋki bəh ŋga i kwati kinya ki Kiŋ'waka ki Nyɔ i mbɛiŋ kintəəŋ, mbɛiŋ mɔ̂msi nalə i kwâtiki binya biə bi kɔ i fəki a kijuŋni ki bəni bə bumni kɔki num kɔni. \p \v 13 Yaka yi kɔ a, mi kabə dzakaki i já yə bəni kiəki kə, wi tsaki a ŋgaiŋ kiəki i tsəsi gia yə wi dzakaki i bəni. \v 14 Mih ka dza bə́ tsa i já yə bəni kiəki kə, yaka mih tsaki i kiŋ'waka kəŋŋ wə ayakalə, mih ma ni tsaki bəh mfi mbiŋ. \v 15 Si yi kɔ lə, mih ki fəki dəiŋ? Mih ni tsaki i kiŋ'waka kəŋŋ wə, tsa tə bəh mfi mbiŋ ayakalə, mih ni yəəŋki lə bəh kiŋ'waka kəŋŋ, yəəŋ tə bəh mfi mbiŋ. \v 16 A kɔbi yakadəiŋ, wɔ kabə nyaki kiŋkɔksi i Nyɔ i kiŋ'waka ka wə, mi widɔkɔ wə wi si kɔ fɛiŋ wi wɔkɔli ni fə dəiŋ ka wi bum a, “Yi nûm ayaka” i kiyɔŋni kə wɔ nyaki wi wɔkɔ kə gia yə wɔ dzakaki a? \v 17 Wɔ ka nyaki kiyɔŋni yaka, kɔŋ wɔ nya bindzɔŋ na dəiŋ, yi kɔkə i gamti mi widɔkɔ. \v 18 Mih nyaki kiyɔŋni i Nyɔ, a mih dzakaki lə i já yə bə kiəki kə tsə mbɛiŋ bəchi. \v 19 Ayakalə, na si mih dzakaki lə, jɔbi wə mih si num i kintəəŋ ki kijuŋni ki bəni bə bumni wə, mih ka kɔŋki i dzakaki num a gia yite yi kaŋa mfi, ka mih lani bəni bədɔkɔ, kɔbi i dzaka gia bənchuku jwɔfi (10,000) na bɔ kɔbi i kiə yi. \p \v 20 Bwa bə nih bəŋ, mbɛiŋ ma kâŋaki biŋkwaka bi bwa. Mbɛiŋ nûmki aka bwa bənchiŋ i kimbu kichu wə. Ayakalə, i biŋkwaka wə mbɛiŋ nûmki bəkukuli. \v 21 Bə nyaka i Kiŋwakti ki Bənchi wə a, \q1 “Mih Bah Nyɔ dzakaki a, \q1 mih ni dzakaki i bəni bələ, \q1 i dzaka ki bəni bə tumi wə, \q1 i já yə bɔ kiəki kə. \q1 Ayakalə, yəmaka kɔkə i fə, \q1 a bəni bələ wɔkɔki i mih.” \m \v 22 Yaka yi kɔ a, i dzakaki já yə bə kiəki kə, kɔ kinchəsi i bəni bə̀ bɔ kɔkə bə bumni. A kɔkə kinchəsi i bə̀ bɔ kɔ bə bumni. Ayakalə, kinya i lakaki ntum wi Nyɔ kɔ kinchəsi i bəni bə̀ bɔ kɔ bə bumni, a num kə i bə̀ bɔ kɔkə bə bumni. \v 23 Ayakadəiŋ, kijuŋni ki bəni bə bumni kichi ka dza ka dzə i kijuŋni wə, mi wichi yisi i dzakaki a já yə bə kiəki kə, nchiŋ bəni nabə bəni bə̀ bɔ kɔkə bə bumni, dza liə dzə, ka wɔkɔ si mbɛiŋ dzakaki, bɔ ma ni kwakaki a mbɛiŋ yuŋsiki yuŋsini na? \v 24 Ayakalə, mi wichi kabə lakaki num a ntum wi Nyɔ, nchiŋ mi wə nabə wə wi ka bum dəkə liə dzə, ka wɔkɔ gia yə mbɛiŋ bəchi dzakaki, ma gia yiwɔ ni fə wi kîə a ŋgaiŋ kɔ mi wichu, yi ni sakaki wi i shɔm, \v 25 ma gia yə yi nyumiki i shɔm yi wə ni yəŋə. Ayakadəiŋ, wi ni tum binyu i kuku wi nya kiŋkɔksi kimbum i Nyɔ, wi dzaka a, “Nyɔ lansi kɔlə i mbɛiŋ kintəəŋ.” \s1 Si kijuŋni ki bəni bə bumni kɔ i tsâki, fə̂ gia chəŋ \p \v 26 Bwa bə nih bəŋ, gia yichi yə mih ki dzakaki kɔ a nə? Yi kɔ a, jɔbi wə mbɛiŋ dzə i kijuŋni wə, mi wə wi kaŋaki njaŋ i yəəŋ wi yə̂əŋ, wə wi laniki wi lâni, wə wi kaŋaki gia yə Nyɔ chusiki i wi, wi chûsi, wə wi kiəki i dzaka já yə bəni kiəki kə yi wi dzâka, wə wi kiəki i tsəsiki gia yə já yiwɔ dzakaki ka bəni wɔkɔ kiə wi tsə̂si tə. Mbɛiŋ fə̂ki gia yichi i dzəh yə yi kɔ i gamtiki kijuŋni ki bəni bə bumni. \v 27 Bəni kabə num i dzaka já yə bəni kiəki kə, bɔ dzaka aka bəni bəfa nabə bətali shəŋ. Jɔbi wə bɔ bə́ dzaka, bɔ ka dzakaki wimu wimu, widɔkɔ wimu nûmki wə wi kɔ i tsəsiki gia yə bɔ dzakaki i bəni. \v 28 Mi kabə num kə wə wi kɔ i tsəsi gia yə bɔ dzakaki, bɔ ka nûmki mɔŋ i kijuŋni ki bəni bə bumni kintəəŋ, wəmaka mi ka dzakaki a shɔm shɔm i wi mə bəh Nyɔ. \v 29 Bəni bə̀ bɔ lakaki bəntum bə Nyɔ kabə num fɛiŋ, bəfa nabə bətali bɔ dzâka i bəni. Jɔbi wə bɔ dzakaki bədɔkɔ tsɛiŋbaiŋsi gia yə bɔ dzakaki. \v 30 Nyɔ ka chusi gia i mi wə wi shi num fɛiŋ, wə wi si yisi dzakaki wi kpîchumi mɔŋ, wi nyâ dzəh i widɔkɔ wə i dzaka. \v 31 Mbɛiŋ kîəki a mbɛiŋ bəchi kɔlə i lakaki bəntum bə Nyɔ. Mbɛiŋ bə́ laka, mbɛiŋ ka lâkaki mi wimu wimu ka bəni bəchi lâni dzɔ̂ gia i mbɛiŋ, mbɛiŋ chu fə shɔm yibɔ bəchi shîli. \v 32 Bəni bə̀ Nyɔ kɔ wi nya kinya kibɔ i lakaki bəntum bu bɔ kaŋaki lə ŋga i kinya kiwɔ bɛiŋ, \v 33 kɔm Nyɔ kɔkə Nyɔ wi bəkəlini, Nyɔ kɔ Nyɔ wi kimbɔiŋni. \p Asi yi kɔ i bijuŋni bi bəni bə bumni bə̀ akɔ bə Nyɔ bəchi, \v 34 jɔbi wə bəkaŋa kɔ i kijuŋni ki bəni bə bumni kintəəŋ, bɔ ka nûmki mɔŋ. Bə ka nya dəkə bɔ bəh ŋga i dzâkaki. Bɔ kaŋaki i nûmki a bənyuku chɛiŋ, a num yakadəiŋ si nchi dzakaki. \v 35 Gia yidɔkɔ kabə num yə bɔ nəŋki i kiə, bɔ kaŋaki i bikə i bənyuku bəbɔ jɔbi wə bɔ fiəni kwɛ, kɔm akɔ kiŋgəmni i miŋkpaŋa i dzakaki i kijuŋni ki bəni bə bumni kintəəŋ. \v 36 Gia yi Nyɔ nì yisi a mbɛiŋ na? Ma a nì kɔ a i mbɛiŋ yi nì dzə buku a? \v 37 Mi wə wi kwakaki a ŋgaiŋ kɔ mi wi lakani ntum wi Nyɔ, nabə a ŋgaiŋ kiəki a Nyɔ nya ŋgaiŋ bəh kinya ki Kiŋ'waka ki Baiŋni, wi kaŋaki i bûm a gia yələ mih nyakaki i mbɛiŋ kɔ num a dzaka Bah i mih a mih nyâka. \v 38 Mi ka nəiŋ i bûm yi, yaka bə ni nə̂iŋ lə wi tə. \p \v 39 Bwa bə nih bəŋ, yaka yi kɔ a, mbɛiŋ kâŋaki kiŋkɔŋ nalə i lâkaki ntum wi Nyɔ. Ayakalə, kiə mbɛiŋ ki nə̂iŋ kə a bəni ma dzâkaki já yə bə kiəki kə. \v 40 Mbɛiŋ bə́ fə gia yələ yichi, mbɛiŋ ka sîsiki yi bindzɔŋ, fə̂ yi i dzəh yindzɔŋni wə. \c 15 \s1 Nyɔ nì dzasi Jisɔs Klistus i kpi wə \p \v 1 Bwa bə nih bəŋ, mih nəŋki i yiŋti mbɛiŋ i liə kɔm ntum wi ndzɔŋni wə mih nì dzə fuku i mbɛiŋ mbɛiŋ dzɔ, a num yi yə mbɛiŋ kɔ yɛiŋ bɛiŋ i liə. \v 2 Akɔ ntum wiwɔ wə wi bwiliki mbɛiŋ i jɔbi wə mbɛiŋ ka kaŋa wi bindzɔŋ. A kɔbi yakadəiŋ, a numki a mbɛiŋ nì bum a kilɔlɔ. \v 3 Mbɛiŋ kiəki a mih nì nya fiɛŋ i mbɛiŋ fi num fi ninshiŋ i biɛiŋ bichi. Ayaka, a num a fifiə bə nì nya i mih. Gia yiwɔ num a Klistus nì kpi kɔm chu bibukumbɛiŋ a liŋ asi bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə, \v 4 bəh a bə nì ləə wi, a num i kaŋ yitali wə Nyɔ dzasi wi i kpi wə a liŋ asi bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə, \v 5 bəh a wi nì chusi gwu yi i Bita,\f + \fr 15:5 \fr*\ft Yɛli wi Bita wələ kɔ i já yi Glik wə a Sɛfas.\ft*\f* chu chusi tə i bwa bu bə ntum bə jwɔfi ntsɔ bəfa. \v 6 Ayaka wi nì chusi tə gwu yi i bəni bə bumni bɔ du tsə gi yite ŋkpani wimu. Bəni bəduli i mbaŋ wələ wə kɛiŋki lə bidaiŋ bəwɔm, bədɔkɔ nì kpiyi lɔ. \v 7 Ayaka wi nì chusi gwu yi i Jɛm, chu chusi i bwa bu bə ntum bəchi. \v 8 I kiŋgɔksi wə wi chusi tə gwu yi i mih wələ, mih kɔ aka waiŋ wə bə nì bwɔ maka jɔbi kpɛiŋ. \v 9 Mih dzakaki yakadəiŋ kɔm mih kɔ mi wi nchiŋ i bwa bə ntum bə Jisɔs bəchi kintəəŋ. Ayaka mi lansiki kpɛiŋniki kə na ka bə bɔ̂ɔŋki mih a waiŋ ntum wi Jisɔs, kɔm mih nì bwaŋki lə gvu i kijuŋni ki bəni bə bumni bə Nyɔ chɛiŋ. \v 10 Ayakalə, akɔ ŋgamti wi Nyɔ wi nì fə ka mih numki fiɛŋ fiə mih kɔ fi i liə lə. Ŋgamti wələ wi nì nya i mih nì ka laka kilɔlɔ. Mih yiŋni nɔm tsə bwa bə ntum bə Jisɔs bəchi. Na, ayakalə yi kɔkə a, a nì nɔmki mih bəh ŋga biŋ. A nì kɔ shɔm yi Nyɔ yindzɔŋni yələ yi nì nɔmki i mih wə. \v 11 Yaka yi kɔ a yudɔkɔ a nì dzə mih ka fuku ntum wələ i mbɛiŋ, yudɔkɔ a nì fuku bɔ, a nì kɔ a gia yimu yə buku bɔ nì fukuki, mbɛiŋ bum yi. \s1 Nyɔ bi dzasiki lə tə bukumbɛiŋ i kpi wə \p \v 12 I liə si buku fukuki a Nyɔ nì dzasi Klistus i kpi wə, mbɛiŋ bədɔkɔ nyani dəiŋ na ka mbɛiŋ dzakaki a bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ bi dzaki kə i kpi wə a? \v 13 Asi kɔ a, a numki ŋkɔŋ a bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ bi dza kə i kpi wə, ma yi numki a Nyɔ nì ka dzasi Klistus tə i kpi wə. \v 14 Yi kabə num a Nyɔ nì ka dzasi Klistus i kpi wə, yaka gia yə buku fukuki ni numki a kilɔlɔ, shɔm yə mbɛiŋ jiə i wi kɔ tə a kilɔlɔ. \v 15 Yi kabə num yakadəiŋ, yaka buku kɔ bəmbeeŋ nsaka bə ntəkə bə Nyɔ, kɔm buku nyaniki fukuki a wi nì dzasi Klistus i kpi wə məŋni si wi nì dzasi ŋkɔŋ, yi kabə num ŋkɔŋ a bəni bə kpiyini bi dzayi kə i kpi wə. \v 16 A kabə num a Nyɔ bi dzasi kə bəni bə̀ bɔ kpiyi, yaka wi nì ka dzasi tə Klistus i kpi wə. \v 17 A kabə num a Nyɔ nì ka dzasi Klistus i kpi wə, yaka shɔm yə mbɛiŋ jiə kɔ a kilɔlɔ, ma chu bimbɛiŋ kɛiŋki a mbɛiŋ wə. \v 18 Ayakadəiŋ, yi ni numki tə a bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ num bɔ nì chiŋni bəh Klistus laka kilɔlɔ. \v 19 Bukumbɛiŋ ka tsɛiŋki tsəki a i ninshiŋ i Klistus a i nɔni kələ wə shəŋ, yaka bukumbɛiŋ kɔ bəni bə̀ nshɛiŋ kwaki bəni bəh bɔ tsə bəni bəchi. \p \v 20 Ayakalə, gia yi ŋkɔŋ yiwɔ kɔ a Nyɔ nì dzasi Klistus i kpi wə. Ayaka, akɔ Klistus mi wi ninshiŋ i tɔ dzəh i bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ. \v 21 Si mi wimu nì fə kpi dzə i bəni bəchi wə, kɔ a liŋ si mi wimu fə a Nyɔ bi dzasi bəni i kpi wə. \v 22 Yi kɔ a bəni bəchi nì kpi kɔm bɔ nì buku i Adam wə, kɔ a liŋ si Nyɔ bi fəki bəni bəchi bi numki bəwɔm kɔm bɔ kɔ bɔ chiŋni bəh Klistus. \v 23 Ayakalə, Nyɔ bi dzasiki mi a i jɔbi wi mi wiwɔ wə. Ayaka Klistus kɔ mi wə wi nì yisi chusi dzəhh i buku. Ayaka jɔbi wə wi bi fiəni dzə, bəni bə̀ bɔ kɔ mbu bi ka dza tə. \v 24 Jɔbi wə yi bi numki yakadəiŋ, a bi ka numki jɔbi wə mbi bi kaaki. Klistus bi chiksi ntɔŋ bəh ŋga bəh mbum bichi biə bi sakaki i liə, wi ka bi nya daŋsi ntɔŋ biwɔ i Nyɔ Ba wi. \v 25 Wi Klistus kaŋa i bi sâka i tsə̂ bûku jɔbi wə Nyɔ bi jiəki bəmbaiŋŋni bu bəchi i kuku wi tɔmyi gvu yi i bɔ bɛiŋ. \v 26 Mbaiŋŋni wi gɔksini wə wi bi bəkəli kaasi bi numki kpi. \v 27 Akɔ gia yə bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə a, \q1 “Nyɔ kɔ wi jiə lɔ biɛiŋ bichi i wi chɛiŋ.” \p Ayakalə, i dzaka a biɛiŋ bichi kɔ i wi chɛiŋ a kɔkə a Nyɔ wə wi jiə biɛiŋ bichi i wi chɛiŋ kɔ tə i wi chɛiŋ. \v 28 Jɔbi wə biɛiŋ bichi bi numki i Klistus chɛiŋ wi saka, wi waiŋ Nyɔ bi ka jiə gwu yi i kuku i Ba wi chɛiŋ wə wi nì jiə biɛiŋ bichi i wi chɛiŋ, ka Nyɔ ka bi num i biɛiŋ bichi bɛiŋ i di bichi wə. \p \v 29 A kabə num a Nyɔ bi dzasi kə bəni bə̀ bɔ kɔ num bɔ kpiyi lɔ i kpi wə, bə ka juliki bəni i bɔkɔ i di bi bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ kɔm nə? Bə juliki bɔ i bɔkɔ yaka, a mbee wiwɔ bi numki nə? \v 30 Buku tə bə́ nyani wɔɔyi gwu jɔbi wichi lə kɔm nə? \v 31 Bwa bə nih bəŋ, mih kɔ i dzaka ki kpi wə chɔkɔ bichi. Mih dzakaki gia yələ lə mih kɔkni kɔm gia yə Klistus Jisɔs wə Bah wibukumbɛiŋ kɔ wi fə i mbɛiŋ tsə i kaŋ yiŋ wə. \v 32 Asi kɔkə a Nyɔ bi dzasi lə bəni i kpi wə, na si bə si dzaka gia, mih nì tsə nə i Ɛfɛsus, ayaka bəni bə̀ bɔ kɔ aka nyam yi chwa bɔ bə́ jwɔ bəh mih, a mbee wiwɔ kɔ nə? Mih ma ni bee yaka i dzakaki asi bə si dzaka a, “Bukumbɛiŋ dzîki, bə mû kɔm kijiəli kɔ bukumbɛiŋ num i bi buku kpiyi” a? \v 33 Kiə mi ma fwɔ̂kyi mbɛiŋ. Mbɛiŋ kîəki a, “Mi wə nɔni ki ndzɔŋki kabə nyani bə mbaŋ wichu, mbaŋ wiwɔ ni bəkəli wi.” \v 34 Mbɛiŋ bɔ̂ɔŋ mfi bimbɛiŋ i jum wə, mbɛiŋ bêe chu. Mih yɛiŋki a mbɛiŋ bədɔkɔ kiəki kə Nyɔ. Ayaka mih dzakaki lə i fə a mbɛiŋ ŋgəmni. \s1 Gwu yə bəni bi dzaki bəh yi i kpi wə \p \v 35 Mi widɔkɔ kɔlə i dza i bikəki a Nyɔ bi dzasiki bəni i kpi wə dəiŋ na? Bɔ bi kaŋa num ŋkaiŋni winaiŋ gwu a? \v 36 Mi wə wi bikəki yakadəiŋ kɔ kiyuŋ. Wi kîəki a jɔbi wə bə gbɛli fiɛŋ a fi kɔlə i buku maka fi yisi kpi a? \v 37 Gwu yi fiɛŋ fiə bə si gbɛli kɔkə yə yi si buku ka yi kɔhki. Bə si gbɛli ŋgɔkɔ a wi wi, kɔŋ a numki ŋgɔkɔ wi gəŋ, nabə winaiŋ, \v 38 Nyɔ ka nya ŋgɔkɔ wiwɔ bəh gwu yiwɔ asi wi nəŋki. Ayaka wi si nya gwu chi chi i ŋgɔkɔ asi ŋgɔkɔ wiwɔ kɔ. \v 39 Biɛiŋ bichi kaŋaki kə nyam yi gwu liŋ. Bəni kaŋaki nyam yibɔ yi gwu chi, nyám kaŋa yibɔ, minyəni kaŋa yibɔ, bwɔkɔ kaŋa tə yibɔ gwu. \v 40 Biɛiŋ bi bɛiŋ kɔ bəh yibɔ gwu, bi kuku num bəh yibɔ dzə. Biɛiŋ bi bɛiŋ kaŋa bibɔ ndzɔŋni, bi kuku kaŋa bibɔ ndzɔŋni. \v 41 Wɔŋ kaŋa mbi ndzɔŋni, fiəŋŋ kaŋa mbi ndzɔŋni, bijɔŋ kaŋa tə bibɔ ndzɔŋni. Jɔŋ widɔkɔ bəh widɔkɔ kaŋaki kə ndzɔŋni liŋ. \p \v 42 Akɔ a liŋ si gwu yi bəni bi numki jɔbi wə Nyɔ bi dzasiki bɔ i kpi wə. Bə si ləə mi gwu yi fɔɔ, ayakalə gwu yə Nyɔ bi dzasiki i kpi wə bi chu fɔɔ kə. \v 43 Bə si ləə mi gwu yi num kə yindzɔŋni, yi kaŋa kə ŋga. Ayakalə, mi bi dzaki i kpi wə wi kaŋa gwu yə yi kɔ yi ndzɔŋni yi kaŋa ŋga. \v 44 Bə ləəki mi gwu yi num yi mi wiwɔm. Ayakalə, wi bi dzaki i kpi wə num bəh gwu yi kiŋ'waka. Gwu yi mi wiwɔm kabə num, yaka gwu yi kiŋ'waka kɔlə tə. \v 45 Bə kɔ bə nyaka a, “Adam wi ninshiŋ nì kɔ mi wiwɔm wi waka.” A dzə i Adam wi gɔksini, wi nì kɔ mfih kiŋ'waka kə ki nyaki nɔni i bəni wə. \v 46 Mi si yisi kaŋa kə gwu yə yi kɔ yi kiŋ'waka. Wi si yisi kaŋa num gwu yi mi wiwɔm na ka wi kaŋaki yi kiŋ'waka. \v 47 Adam wi ninshiŋ kɔ bə nì maa bəh kwɔŋɔ bi kuku. Ayakalə, Adam wi gɔksini nì nyə mfih num i bɛiŋ. \v 48 Bəni bə̀ bɔ kɔ bə fa kuku kɔ aka mi wi ninshiŋ wə bə nì maa bəh nshwaiŋ, bəni bə bɛiŋ kɔ aka mi wə wi nì buku dzə i bɛiŋ. \v 49 Si bukumbɛiŋ kɔ bə dzɔ kimbwɔsi ki mi wə bə nì maa bəh nshwaiŋ, kɔ ayaka si bukumbɛiŋ bi dzɔki kimbwɔsi ki mi wə wi nì buku dzə i bɛiŋ. \p \v 50 Bwa bə nih bəŋ, mih nəŋki i fuku i mbɛiŋ a gwu yələ yə yi kɔ nyam bəh mwa bi kwati kə di i kintəəŋ ki ŋkuŋ bi Nyɔ wə. Ayaka yi num tə a fiɛŋ fiə fi kɔ i fɔɔ fi kɔkə tə i bi kwati di i di biə biɛiŋ fɔɔki kə fɛiŋ. \v 51 Mbɛiŋ wɔ̂kɔli mih fuku mbɛiŋ bəh gia yə yi kɔ i nyumi wə. Bukumbɛiŋ bəchi bi kpi kə. Ayakalə, gwu yibukumbɛiŋ yichi bi dza kwuni alə wɛɛɛs. \v 52 Jɔbi wə bə bi numki i tɔŋ jəŋ wi gɔksini, gwu yibukumbɛiŋ bi kwuni alə wɛɛɛs asi mi si kpəkə dzə́kəh. I jɔbi wə jəŋ bi dzaka Nyɔ ka bi dzasi bəni bə̀ bɔ kɔ bɔ kpiyi lɔ bɔ buku bəh gwu yə yi bi fɔɔ kə, bukumbɛiŋ bə̀ bə kɔ bəwɔm ka bi kwuni. \v 53 Gwu yələ yə yi kɔ i fɔɔ kaŋaki i bi kwuni i fiəni num yə yi kɔkə i fɔɔ. Ayaka gwu yə yi kɔ i kpi kaŋaki i kwuni i fiəni lɔ i yə yi kɔkə i kpi. \v 54 Jɔbi wə gwu yə yi kɔ i kpi i chu fɔɔ, yi kwuni lɔ i yə yi kɔkə i kpi bəh chu fɔɔ, ma gia yichi ka bi kpɛiŋ asi bə nì nyaka i Kiŋwakti ki Nyɔ wə a, \q1 “Bə tumdzi lɔ ŋga bi kpi bwiŋ ŋga bi. \q1 \v 55 Ɔ kpi, ŋga bia naiŋ? \q1 Ɔ kpi, jəŋ wa wə wɔ taaki bəni yɛiŋ kɔ faiŋ na?” \m \v 56 Jəŋ wi kpi kɔ chu, ŋga bi chu kɔ nchi wi Nyɔ. \v 57 Ayakalə, bukumbɛiŋ nyâki kiyɔŋni i Nyɔ wə wi chiŋni bukumbɛiŋ bəh Bah wibukumbɛiŋ wə Jisɔs Klistus bukumbɛiŋ tumdzi chu bəh kpi. \p \v 58 Ayakadəiŋ, bwa bə nih bəŋ bə shɔm, mbɛiŋ nûm ndzɔŋ. Kiə fiɛŋ fidɔkɔ ma nə̂ŋni mbɛiŋ lə kpaaa. Mbɛiŋ nɔ̂mki nɔm wi Bah jɔbi wichi, kiə a nɔm wə mi fəki kɔm Bah kɔkə bi laka kilɔlɔ. \c 16 \s1 Kinya i gamti bəni bə Nyɔ yɛiŋ \p \v 1 Mih ki dzakaki lə i liə kɔm kinya kə bə nyaki i gamti bəni bə̀ bɔ kɔ bə Nyɔ yɛiŋ. Mbɛiŋ fə̂ki a liŋ asi mih nì dzaka a bijuŋni ki bəni bə bumni i Galɛshia fə̂ki. \v 2 Na yibwiŋ i chɔkɔ bi ninshiŋ i shi wə, na ndə i mbɛiŋ kintəəŋ bâbwili fiɛŋ wi kɛ̂iŋsi jîə. Jɔbi wə mi bwiliki wi ka bwîliki asi Nyɔ kɔ wi nya i wi. Ka jɔbi wə mih dzə, mbɛiŋ ma chu ntsûki ki kintsu. \v 3 Jɔbi wə mih dzə buku, mih ni ka nyaka kiŋwakti chiŋni bəh kinya kimbɛiŋ, ma bəni bə̀ mbɛiŋ baayi ni dzɔ tsə bəh bi i Jɛlusalɛm. \v 4 Yi ka ni ndzɔŋki a mih tsə̂ tə, ma buku bɔ ni chiŋni tsə. \s1 Gia yə Bɔɔl nì kwakaki i bi dzə fə \p \v 5 Mih ni yisi tsə dzəh i Masedɔnia jɔbi wə mih dzəki i mbɛiŋ wə, kɔm mih nəŋki i tsə dzəh fɛiŋ. \v 6 Ayaka bukumbɛiŋ kɔlə i nɔ, i nɔ i tsə buku jɔbi wə fiəkə yiləkəli bi tsə kaaki, ka mbɛiŋ bi gamti mih i nyani wuŋ wə, ka mih tsəki i di biə mih tsəki. \v 7 Mih nəŋki kə a jɔbi wə mih ni dzə i mbɛiŋ i liə, ma bukumbɛiŋ ni yɛiŋni a bɛiŋ bɛiŋ. Mih nəŋki a, jɔbi wə mih bi dzə ma bukumbɛiŋ lansi nɔ dzɔ, jɔbi wə Bah ka bum. \v 8 Ayakalə, mih ni nɔ dzɔ lə fa i Ɛfɛsus i tsə buku i jɔbi wi Dzini bi Bɛntekɔs wə. \v 9 Dzaka kifiəŋə kimbum wɛli i mih fa i fəki nɔm wimbum wi Nyɔ, na si bəni bədɔkɔ baiŋŋki nɔm wələ lə. \v 10 Timɔti ka ni dzə, mbɛiŋ yɛ̂iŋ a mbɛiŋ fə̂ wi wɔkɔ ndzɔŋni i mbɛiŋ kintəəŋ, kɔm wi fəki nɔm wi Nyɔ a liŋ ka mih. \v 11 Kiə mi ki sɛ̂iŋni kə wi. Mbɛiŋ ni gâmti wi i nyani i mbɔiŋni wə i fiəni dzə i mih wə, kɔm buku bəh bwa bə nih bəbukumbɛiŋ wɔkɔliki wi. \v 12 Yə kɔm waiŋnih wibukumbɛiŋ wə Abɔlɔs mih ni kɔ mih tsa wi nalə a wi lâa njikə i mbɛiŋ bəh bwa bə nih bəbukumbɛiŋ bədɔkɔ bə̀, ayakalə wi lansiki kɔŋki kə i dzə i liə. Jɔbi wə wi kwati dzəh wi bi ka dzə. \s1 Bəndzaka bəgɔksini bəh mbɔni \p \v 13 Jɔbi wə mbɛiŋ kɔ mbɛiŋ ka tɔ̂kniki. Mbɛiŋ lə̂kəki ndzɔŋki i kimbum kimbɛiŋ wə, mbɛiŋ nûmki bəni bə̀ bɔ kaŋaki shɔ́m. Mbɛiŋ nûmki ndzɔŋki. \v 14 Jɔbi wə mbɛiŋ fəki gia yimbɛiŋ yichi, mbɛiŋ ka fə̂ki bəh kiŋkɔŋ. \p \v 15 Mbɛiŋ kîəki a, Stɛfanas bəh juŋ yi yichi nì kɔ bəni bə ninshiŋ i kimbu ki Akɛya wə bɔ nì yisi kwuni shɔm yibɔ i numki bəni bə Bah. Bɔ nya gwu yibɔ i gamtiki bəni bə̀ bɔ kɔ bə Nyɔ. Bwa bə nih bəŋ, mih kwuŋki kaŋ i mbɛiŋ \v 16 a mbɛiŋ wɔ̂kɔki i bəni ka bələ, chu wɔ̂kɔ tə i bəni bə̀ bɔ nɔmki mbɔŋŋ i fiɛŋ fimu wə bəh bɔ. \v 17 Mih wɔkɔki lə ndzɔŋni si wi Stɛfanas bəh Fɔtunatus bəh Akaykus si bɔ dzə tsɛiŋ mih. Mih yɛiŋ bɔ a bə́ num aka mih yɛiŋ mbɛiŋ. \v 18 Bɔ dəsi shɔm yiŋ a liŋ asi bɔ si dəsi yimbɛiŋ. Bəni ka bələ kɔ a mbɛiŋ kɔ̂ksiki bɔ. \v 19 Bijuŋni bi bəni bə bumni fa Ɛsia bɔniki dzəki i mbɛiŋ. Akpwila bəh Blisilia bəh kijuŋni ki bəni bə bumni bə̀ bɔ si juŋni i bɔ dzu bɔ̂niki dzəki i mbɛiŋ nalə i yɛli wi Bah wə. \v 20 Bwa bə nih bəbukumbɛiŋ bə mbumni chiŋsiki dzəki kimbɔni tə i mbɛiŋ. Mbɛiŋ bɔ̂ni i mi wichi bəh mmaŋyi ka bəni bə Nyɔ. \v 21 Mbɔni wələ nyaka mih Bɔɔl bəh kaŋ yiŋ. \v 22 Ma lɔiŋ kwâ mi wə wi kɔŋki kə Bah. Mintee Bah, fîəni dzə̂. \v 23 Ma Bah Jisɔs chûsi shɔm yi yindzɔŋni i mbɛiŋ jɔbi wichi. \v 24 Kiŋkɔŋ kiŋ nûm bəh mbɛiŋ bəchi asi bukumbɛiŋ kɔ bə chiŋni i Klistus Jisɔs wə. [Yi nûm ayaka.]\f + \fr 16:24 \fr*\ft Biŋwakti bikpu bidɔkɔ kaŋaki kə gia yələ a, yi nûm ayaka.\ft*\f*