\id HEB - Diiloŋ-nelma cerma-na \ide UTF-8 \h Ebire ba sɛbɛ \toc1 Ebire ba sɛbɛ \toc2 Ebire \toc3 Ebire \mt2 Sɛbɛ maŋ nyɛgãaŋ hã \mt1 Ebirebaa-ba‑i \imt1 Nelmuoyamma \ip Umaŋ nyɛgãaŋ Ebire ba sɛbɛ‑i, kutieŋo ŋyɛgãaŋ-yo a vii *Yuifubaa-ba maŋ hũyãa Yesu maama‑i aa ba ta ba mulĩɛŋ-ba ma maama-na. U diyaa sirɛiŋa bɛi Yesu hũmelle wuɔsaaŋgu-na; wuɔ da ba fiɛ ta ba mulĩɛŋ-ba di maama-na, ba baa yaŋ ba kũɔma seŋ. \ip U tagaaya pigãaŋ-ba wuɔ Yesu‑i ponsaaŋ-wuoŋo sĩ: U yaa Diiloŋ-Biɛŋo‑i. Diiloŋo ciɛ u yaa‑i *jigãntaamba yuntieŋo‑i. Yesu jigãntesĩnni deŋ baa Yuifu ba niini‑i. Bafamba taa ba kor Diiloŋo‑i baa tãmmaŋ-niini, ŋga ba niikonni saa ta ni gbã ni pir nɛliɛŋ ãmbabalma. A ne da Yesu yaa ciɛ u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋgu a pã u fɛrɛ hã Diiloŋo‑i. U ciɛ ku yaa‑i a pir i ãmbabalma‑i a dii-ye i-naa nuɔ baa Diiloŋo‑i. Dumandɛ‑i-na, u taa yaaŋga yiɛ ka tĩɛna Diiloŋo caaŋ-nu tuɔ cãrã-yuɔ u hã-ye (sap. 1–9). \ip Sɛbɛtieŋo diyaa sirɛiŋa bɔi Diiloŋ-dũŋ-baamba-na. Sɛbɛ periema-na, u tiraa dii sirɛiŋa bɛi wuɔ ba baa bir baa ba huoŋgu Diiloŋ-hũmelle-na. Ba ne yiinataambaŋ wuɔyaa-de dumaa aa ba ta ba ce ba temma. Ba ta ba ne Yesu yaa u diei yoŋ. Ba hĩrã mulĩɛma‑i aa ba siɛya ba kũɔma‑i fuɔ ku bãlma (sap. 10–13). \c 1 \s1 Diiloŋo puɔraa u Biɛŋo‑i baa u nuŋ-ãndaaŋgu‑i \p \v 1 Yiinaa‑i-na, Diiloŋo taa u ce u *pɔpuɔrbiemba yaa ta ba piiye baa i bĩncuɔmba‑i. Baŋ piiye baa-ba ku yuu niele, aa ba piiye baa-ba sĩnni bɔi-na. \v 2 Ŋga fiɛfiɛ‑i-na, yiperieŋ daani-na, u ciɛ u Biɛŋo yaa piiye baa-ye. Diiloŋo curaa baa u yaa‑i a hiel miwaaŋo‑i, aa bir bĩmbĩnni‑i hiere dii u naŋ-na. \v 3 Diiloŋo bɔbɔima da u yaa nuɔ‑i, u fũnuŋ ko Tuoŋo‑i. U nuŋ-ãndaaŋgu dii baa fɔ̃ŋgũɔ. U bilaaya bĩmbĩnni‑i hiere baa ku yaa‑i. U pirii nelbiliemba ãmbabalma‑i aa nyugũŋ ka tĩɛna Diiloŋo‑i Wɛimantieŋo caaŋ-nu dii dɔrɔ‑i-na. \v 4 Diiloŋ-Biɛŋoŋ maaraa *dɔrpɔpuɔrbiemba‑i dumaa, u yerre bi maaraa ba yirɛiŋa‑i dumɛi. \s1 Diiloŋ-Biɛŋo maaraa dɔrpɔpuɔrbiemba‑i \p \v 5 Na daa Diiloŋo gbĩɛ *dɔrpɔpuɔrbiloŋ hayo‑i dede wuɔ: \q1 \qt «Mi Biɛŋo yaa nuɔŋo‑i.\qt* \q1 \qt Muɔmɛi huɔŋ-ni nyuŋgo‑i-na.»\qt*\f + \fr 1:5 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 2.7\f* \m Sisɔ u piiye dɔrpɔpuɔrbiloŋ hayo‑i maama‑i dede wuɔ: \q1 \qt «Mi ka ce u To muɔ, u ka waa mi biɛŋo.»\qt*\f + \fr 1:5 \ft Samiɛl sɛbɛhãalĩŋo (2 Samuel) 7.14\f* \m Na nuɔ-ma dede wɛi? \v 6 Ŋga uŋ'a u saaŋ u Bɛpoldĩɛlãŋo‑i hĩɛma-na, u ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Dɔrpɔpuɔrbiemba‑i hiere ba ta ba dũuna ba jaal-o.»\qt*\f + \fr 1:6 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 97.7\f* \m \v 7 Uŋ waaŋ mamaŋ dɔrpɔpuɔrbiemba kũŋgu-na, u ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Mi gbãa ce mi dɔrpɔpuɔrbiemba bir fafalmu,\qt* \q1 \qt mi gbãa ce mi maacembiemba bir dãamu.»\qt*\f + \fr 1:7 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 104.4\f* \m \v 8 Ŋga u Biɛŋo kũŋgu-na, u ciɛra: \q1 \qt «Nuɔŋo‑i Diiloŋ nuɔ, ŋ yuntesĩnni dii gbula.\qt* \q1 \qt Ŋ sa ce ŋ fãamaansĩnni‑i baa huhurma.\qt* \q1 \v 9 \qt Kumaŋ vii, ku yaa dɔlaanuŋ-niɛ, ŋ bigãaŋ ãmbabalma fuɔ.\qt* \q1 \qt Diilo, ku'i ciɛ ŋ Diiloŋo hiel nuɔnɛi ŋ nabaamba hɔlma-na\qt* \q1 \qt a hure namma‑i niɛ a ce-ni nelbuɔ nuɔ a fɛ̃ ŋ huɔŋga‑i.»\qt*\f + \fr 1:9 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 45.7-8\f* \m \v 10 U bi tiraa cira: \q1 \qt «Itie, nuɔnɛi hielaa hĩɛma‑i dii ku domma-na,\qt* \q1 \qt naŋ fɛrɛŋ nammu yaa maa dɔrɔ‑i.\qt* \q1 \v 11 \qt Nifanni‑i daani‑i hiere ni ka gbuo,\qt* \q1 \qt ŋga nuɔ fuɔ ŋ sa ji gbuo dede.\qt* \q1 \qt Ni ka vãa hiere ŋaa kompammu.\qt* \q1 \v 12 \qt Ŋ ka pumannu-niɛ ŋaa baŋ pumannuŋ joŋgoruo dumaa jĩna kɔtuɔŋgu.\qt* \q1 \qt Ŋ ka hor-ni ŋaa baŋ hor niidiini dumaa.\qt* \q1 \qt Ŋga nuɔ nii dii ŋ temma‑i ŋ sa ji kã terieŋgu.»\qt*\f + \fr 1:12 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 102.26-28\f* \m \v 13 Diiloŋo gbĩɛ dɔrpɔpuɔrbiloŋ hayo‑i dede wuɔ: \q1 \qt «Jo ŋ ji tĩɛna mi caaŋ-nu;\qt* \q1 \qt aa ŋ yaŋ mi mal ŋ bigãarãamba‑i hã ŋ ce ŋ bãaŋgu‑i bɛi.»\qt*\f + \fr 1:13 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 110.1\f* \m \v 14 Dɔrpɔpuɔrbiemba dii yoŋ ta ba ce Diiloŋo maacemma; molo sa da ba yufelle. Diiloŋo puɔr-ba ba ta ba jo ba kãyã uŋ ka kor bamaŋ. \c 2 \s1 Bilaaŋ Diiloŋ-nelma‑i nammu hãi \p \v 1 Maŋ juɔ waa dumaaŋo-na, iŋ nuɔ Diiloŋ-nelma maŋ, i saaya i gbuu bel-ma nammu hãi, ku yaa i siɛ ji nanna hũmelle‑i. \v 2 Na saa da, *dɔrpɔpuɔrbiemba maŋ dɔrpɔpuɔrbiemba, ba nelma waa baa fɔ̃ŋgũɔ. Umaŋ duɔ yagar ba nuŋgu‑i uŋ taaraŋ kumaŋ u da-ku. \v 3 Ŋga koŋkoro daayo temma nelma‑i, diɛ bel-ma baa i nanyuɔŋgu, i ka ce niɛ gbãa kor yaahuolo-na? Itie fuɔ fɛrɛ yaa juɔ baa nel daama‑i dĩɛlũɔ, ku huoŋgu-na, bamaŋ nuɔ-ma Itieŋo nuŋgu-na, ba tiraa tir-ma wuɔ ninsoŋo. \v 4 Ma tirma-na, Diiloŋo taa u ce gbɛrɛ-wɛima bɔi, baa nelma bɔi, duɔ hiel coima‑i ba nunni-na, aa bi tuɔ cal u *Yalle papãmuŋgu‑i a saa baa kuŋ dɔlaanu fuɔ fɛrɛ‑i dumaa. \s1 Yesu juɔ baa koŋkoro \p \v 5 Iŋ waŋ miwaanfɛlɛŋo maŋ maama‑i wuɔ u jo dii, Diiloŋo saa hã *dɔrpɔpuɔrbiemba baa u tesĩnni‑i. \v 6 Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na terieŋgu naŋgu-na wuɔ: \q1 \qt «Diilo, yuŋ haku‑i dii nɛliɛŋo-na\qt* \q1 \qt aa ŋ bel-o fafamma belŋ daama temma‑i?\qt* \q1 \qt Yuŋ haku‑i dii nelbiloŋo-na\qt* \q1 \qt aa ŋ vaa ŋ fɛrɛ baa u kũŋgu‑i vaaŋ daama temma‑i?\qt* \q1 \v 7 \qt Ŋ birii-yo dɔrpɔpuɔrbiemba huoŋ-nu cɛllɛ. Ŋ ciɛ u ce bɔi.\qt* \q1 \v 8 \qt Ŋ haa-yo bĩmbĩnni‑i hiere ni yuŋ-nu.»\qt*\f + \fr 2:8 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 8.5-7\f* \m Da kuɔ Diiloŋo haa nɛliɛŋo‑i bĩmbĩnni‑i hiere ni yuŋ-nu, ku yuŋgu yaa daaku wuɔ bĩŋkũŋgu si dii kumaŋ tĩyãa nɛliɛŋo si dii ku yuŋ-nu. A ne da i sa da nɛliɛŋo yuntesĩnni‑i bĩmbĩnni-na hiere fiɛfiɛ‑i-na yogo. \v 9 Ŋga Diiloŋ uŋ birii Yesu maŋ dɔrpɔpuɔrbiemba huoŋgu-na cɛllɛ, i daa u ciɛ u ce bɔi. Uŋ kuu kuliiŋgu maŋ, Diiloŋo niɛ ku yaa‑i aa ce u ce bɔi. Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋo hujarre yaa ciɛ u nal kuliiŋgu‑i ne nelbiliemba‑i hiere ba maama-na. \p \v 10 Diiloŋo maŋ hielaa bĩmbĩnni‑i hiere, aa bĩmbĩnni‑i hiere ni tĩyãa fuɔ tĩɛma, u taa u taara nuɔmba bɔi suur u nelle-na ta ba ce ba bãaŋgu‑i baa-yo. A ce dumaaŋo-na uu naa saaya u yaŋ Yesu mulĩɛŋ a perieŋ u jommaŋ-yuŋgu‑i duɔ gbãa duɔ puur hũmelle‑i hã-ba. \v 11 Yesu yaa piriiŋ nelbiliemba ãmbabalma‑i. Fuɔ fɛrɛ‑i baa uŋ pirii bamaŋ ãmbabalma‑i, Toduɔŋ bisãlmba. Ku'i ciɛ senserre sa da-yo u duɔ bĩ-ba u hãmba. \v 12 U ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Diilo, mi ka waŋ ŋ maama baa mi hãmba‑i,\qt* \q1 \qt mi ka gbɛliɛŋ-ni ŋ baamba hɔlma-na.»\qt*\f + \fr 2:12 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 22.23\f* \m \v 13 U tiraa cira wuɔ: \q1 \qt «Muɔmi ka haa mi naŋga‑i Diiloŋo yaa nuɔ‑i.»\qt*\f + \fr 2:13 \ft Samiɛl sɛbɛhãalĩŋo (2 Samuel) 22.3\f* \m Aa tiraa cira: \q1 \qt «Muɔmɛi daami baa Diiloŋ uŋ hãa-mi bisãlmba maŋ.»\qt*\f + \fr 2:13 \ft Isayi (Ésaïe) 8.18\f* \m \v 14 Uŋ gbɛ̃ŋ bisãlmba maŋ, baa dii tãmmaŋ-niɛmba hiere. Ku'i ciɛ fuɔ bi ce u fɛrɛ tãmmaŋ-nolŋo ba temma, a ku kɔsuɔŋ *Sitãni; u yaa diyaaŋ kuliiŋgu‑i nuɔŋ dumiɛŋa-na. \v 15 Yesu ciɛ ku yaa‑i a kor kuliiŋguŋ taa ku dii korma bamaŋ nuɔ‑i. Kuu naa ce-ba ŋaa kɔraamba. \v 16 Ku saa ce ŋaa u juɔ duɔ ji kãyã dɔrpɔpuɔrbiemba dɛ, u juɔ duɔ ji kãyã *Abiramu hãayɛ̃lmba. \v 17 Ku'i ciɛ uu naa saaya u ce u fɛrɛ u hãmba nabiɛraŋo wɛima-na hiere a jo ji ce *Diilojigãntaamba yuntieŋo maŋ hujantieŋo aa vii baa Diiloŋ-jigãŋga‑i duɔ pir nuɔmba ãmbabalma‑i halaŋ-ma ba yunni-na. \v 18 Fuɔ fɛrɛ uŋ mulãaŋ baŋ taa ba taara ba guɔl u gbeini‑i huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, u suyaa ku yaaŋga‑i, a ce dumaaŋo-na u gbãa kãyã bamaŋ gbeini‑i guɔlaaŋ. \c 3 \s1 Yesu maaraa Moisi‑i \p \v 1 Tobiŋ namaa, ku'i ciɛ Diiloŋ uŋ bĩɛ namaa namaŋ hiere ce-na u baaŋ namaa, na saaya na ta na ne Yesu yaa‑i. Diiloŋo puɔraa u yaa‑i. Iŋ waŋ Diiloŋ-hũmelle maŋ maama‑i, u yaa di *jigãntaamba yuntieŋo‑i. \v 2 Diiloŋo yaa hãa-yo baa maacemma famma‑i. U ciɛ u maacemma‑i Diiloŋo yaaŋga-na maŋ saaya ma ce dumaa ŋaa *Moisiŋ ciɛ u maama‑i Diiloŋ-dũŋgu-na dumaa. \v 3 Yesu maaraa Moisi‑i. U maaraa-yo niɛ niɛ? Ba siɛ gbãa gbɛliɛŋ dũŋgu‑i ji cor ku matieŋo‑i. \v 4 Dũnni‑i hiere nuɔmba'i maa-ni ninsoŋo, ŋga na saaya na suɔ wuɔ bĩmbĩnni‑i hiere Diiloŋo'i maa-ni. \v 5 Moisi fuɔ waa maacembiloŋo yoŋ. U ciɛ u maacemma‑i maŋ saaya ma ce dumaa Diiloŋ-dũŋ-baamba hɔlma-na. Diiloŋo naa saaya u ji ce mamaŋ, Moisi naa wuɔya tuɔ suɔr ma yaa‑i. \v 6 Ŋga *Kirsa fuɔ fɛrɛ yaa Bɛpolŋo‑i. U bi ciɛ u maacemma‑i maŋ saaya ma ce dumaa. U yaa Diiloŋ-dũŋ-baamba yuŋgu-na. Iŋ haa i naŋga‑i kumaŋ nuɔ‑i aa tiɛ gbɛliɛŋ i fɛrɛ, ku maama da ma saa hel i hɔmmu-na, miɛmɛi u dũŋ-baaŋ miɛŋo‑i. \s1 Diiloŋo tigiiŋ fiisaaŋ-terieŋgu tuɔ cie u baamba‑i \p \v 7 *Diiloŋ-Yalle daa ma yaa di cira wuɔ: \q1 \qt «Da na nu Diiloŋo nelma‑i nyuŋgo‑i-na,\qt* \v 8 \qt baa na cĩina-mɛi\qt* \q1 \qt ŋaa na bĩncuɔmba naŋ puu baa-yo dumaa\qt* \q1 \qt yiiŋgu maŋ ba naŋ fiɛŋ-yo dii *hĩɛkuraaŋgu-na.»\qt* \m \v 9 Diiloŋo ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Na bĩncuɔmba daa miŋ ciɛ kumaŋ bieŋ komuɔŋa hãi hɔlma-na,\qt* \q1 \qt ŋga ba bilaa diiloŋo‑i a feŋ-mi da ba ce-mi ne\qt* \q1 \v 10 \qt ku'i ciɛ mi cira:\qt* \q1 \qt ‹Ba sa gbãŋ haarma,\qt* \q1 \qt miŋ taaraŋ ba ce kumaŋ ba yaaŋ-ku.›\qt* \q1 \qt Mi huɔŋga duu baa-ba cor.\qt* \q1 \v 11 \qt Kaŋ duu baa-ba dumaaŋo-na mi waasa miɛ:\qt* \q1 \qt ‹Miŋ tigiiŋ fiisaaŋ-terieŋgu maŋ, ba cɛraa ba da suur-kuɔ.›»\qt*\f + \fr 3:11 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 95.7-11\f* \p \v 12 Tobiŋ namaa, terieŋgu faŋgu-na, bilaaŋ na fɛrɛ, na hɔlma-na unaa baa ji ce ãnyagarmantieŋo a ji tuɔ cĩina Cicɛ̃lmantieŋo‑i. \v 13 Nyuŋgo ku bãaŋ daaku-na, Diiloŋo tiraa u taara u piiye baa-ye. A ce dumaaŋo-na taa na dii sirɛiŋa na-naa nuɔ yinni maŋ joŋ; ku yaa bĩŋkũŋgu siɛ gbãa tãal unaŋ nuɔ dii-ni ãmbabalma cemma-na a ce-ni ãnyagarmantieŋ nuɔ. \v 14 Ii dii *Kirsa kuoyataaŋ miɛ nyuŋgo‑i-na. Ŋga diɛ tiɛ taara i tĩɛ u kuoyataaŋ miɛ, iŋ haa i naŋga‑i kumaŋ nuɔ‑i dii ku domma-na, i saaya i haa i naŋga kuɔ. \v 15 Ma waaŋ wuɔ: \qt «Da na nu Diiloŋo nelma‑i nyuŋgo‑i, baa na cĩina-mɛi ŋaa na bĩncuɔmba naŋ puu baa-yo aa cĩina-mɛi dumaa.»\qt*\f + \fr 3:15 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 95.7-8\f* \m \v 16 A ne da na bĩncuɔŋ haba‑i nuɔ Diiloŋo nelma‑i aa pu baa-yo? *Moisiŋ hielaa bamaŋ hiere Esipi‑i-na ba'i sĩ wɛi? \v 17 Aa Diiloŋo huɔŋga duu baa haba‑i bieŋ komuɔŋa hãi hɔlma-na? Baaduɔŋ daaba'i sĩ wɛi? Ba yaa cãlãa aa kã ka ku dii hĩɛkuraaŋgu-na. \v 18 Diiloŋo waasaaŋ wuɔ haba‑i siɛ da suur u fiisaaŋ-terieŋgu-na? Baaduɔŋ daaba'i sĩ wɛi? Ba yaa naa yagaraa wuɔ ba siɛ nu Diiloŋo nuŋgu‑i. \v 19 Terieŋgu faŋgu-na, kumaŋ ciɛ i bĩncuɔmba saa gbãa suur fiisaaŋ-terieŋgu-na, ku yuŋgu yaa daaku: Ba yagaraa wuɔ ba siɛ haa ba naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ. \c 4 \p \v 1 Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ wuɔ i gbãa suur u fiisaaŋ-terieŋgu-na, u saa bir-ku yogo. Terieŋgu faŋgu-na, bilaaŋ na fɛrɛ, na hɔlma-na unaa baa ji hel hɔ̃ntɔbiloŋo. \v 2 Na saa da, miɛ iŋ nuɔ *Neldɔdɔlma‑i dumaa, i bĩncuɔmba bi nuɔ-ma dumɛi. Ŋga baŋ nuɔ mamaŋ, ba saa hũu-ma hĩŋ, a ce dumaaŋo-na ma saa gbãa fa wɛima hã-ba. \v 3 Miɛ maŋ haa i naŋga Diiloŋ-ãndaaŋgu-na, i ka suur fiisaaŋ-terieŋ daaku-na. Miŋ gbɛ̃ŋ fiisaaŋ-terieŋgu maŋ, Diiloŋo waaŋ kufaŋgu maama yaa u nelma-na wuɔ: \q1 \qt «Ku'i ciɛ mi huɔŋgaŋ duu baa-ba mi waasa miɛ:\qt* \q1 \qt ‹Miŋ tigiiŋ fiisaaŋ-terieŋgu maŋ, ba cɛraa ba da suur-kuɔ.›»\qt*\f + \fr 4:3 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 95.11\f* \m Diiloŋo yaa piiye dumaa, a ne da u bãlãa u maacemma‑i dii miwaaŋo jĩnammaŋ-huɔŋ-nu. \v 4 Diiloŋ-nelma piiye *yitĩɛnaŋgu maama terieŋgu naŋgu-na wuɔ: \qt «Diiloŋ uŋ bãlãa u maacemma‑i, wuɔ fiisa niehãi yiiŋgu-na.»\qt*\f + \fr 4:4 \ft Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ (Genèse) 2.2\f* \m \v 5 Ma bi waaŋ bande‑i-na wuɔ: \q1 \qt «Miŋ tigiiŋ fiisaaŋ-terieŋgu maŋ ba cɛraa ba da suur-kuɔ.»\qt*\f + \fr 4:5 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 95.11\f* \m \v 6 Bamaŋ nuɔ Neldɔdɔlma‑i dĩɛlũɔ, ba yagaraa Diiloŋo nuŋgu‑i, a ce ba saa da suur fiisaaŋ-terieŋgu-na, a ne da nuɔmba saaya ba suur-kuɔ. \v 7 Ku'i ciɛ Diiloŋo tiraa dii nyuŋgo ku yiiŋgu‑i a hã-ye. Baŋ yagaraa Diiloŋo nuŋgu‑i, bieŋa bɔi ku huoŋgu-na, u juɔ ce *Davidi waŋ ku maama u gbɛliɛmaŋ-nɛini-na. Mi nuŋgu hii nelma famma‑i cor tĩ wuɔ: \q1 \qt «Da na nu Diiloŋo nelma‑i nyuŋgo‑i-na, baa na cĩina-mɛi.»\qt*\f + \fr 4:7 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 95.7\f* \p \v 8 Yosuweŋ kãa baa *Isirahɛl-baamba‑i kusuɔŋ-nu, kuɔ fiisaaŋgu waa, Diiloŋo naa waa hie tuɔ piiye fiisaaŋgu naŋ maama? \v 9 Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋ uŋ ciɛ u maacemma‑i bãl aa fiisa fiisaaŋgu maŋ niehãi yiiŋgu-na, ku temma dii ta ku cie u baamba‑i. \v 10 Umaŋ duɔ da fiisaaŋ daaku‑i, u ka fiisa ŋaa Diiloŋ uŋ ciɛ u maacemma tĩ aa fiisa dumaa. \v 11 Terieŋgu faŋgu-na, yaaŋ i gbãŋ i da fiisaaŋgu faŋgu‑i. Yaaŋ i vaa i fɛrɛ unaa baa ji yagar Diiloŋo nuŋgu‑i a ji hel hɔ̃ntɔbiloŋo ŋaa i bĩncuɔmbaŋ ciɛ dumaa. \v 12 Diiloŋ-nelma‑i nelkulemma sĩ, maa dii baa fɔ̃ŋgũɔ. Ma dɔl ma yaŋ nunni hãi jigãŋga‑i. Da ŋ nu-ma, ma suur ŋ huɔŋga-na a fiɛlnu ŋ kusũŋ-maama‑i baa ŋ ãnjɔguɔma‑i. Ma hɔnu ŋ kusũŋ-maama‑i ŋaa baŋ hɔnnuŋ bĩŋwuoŋo dumaa baa jigãdɔdɔlŋga. \v 13 Diiloŋ uŋ hielaa bĩmbĩnni maŋ hiere, ku diei saa fuo-yuɔ, u yufelle dii-niɛ hiere, u da-ni hiere. U yaa kaa yuu-ye baa iŋ ciɛ mamaŋ cor hiere. \s1 Yesu yaa Diilojigãntaamba yuntebuɔ‑i \p \v 14 *Diilojigãntieŋo dii baa-ye. Diilojigãntieŋo faŋo yaa Diilojigãntaamba yuntebuɔ‑i. U yaa Yesu‑i Diiloŋ-Biɛŋo‑i. U yaa nyugãaŋ kã Diiloŋo wulaa dii dɔrɔ‑i-na. Terieŋgu faŋgu-na, uŋ pigãaŋ-ye hũmelle maŋ, yaaŋ i bel-de nammu hãi. \v 15 Miɛ *Diilojigãntaamba yuntieŋo‑i hujantieŋo, da ku ta ku nuɔl-e, u tuɔ kaal u kãyã-yiɛ. Ba ciɛ wɛima‑i hiere da ba guɔl u gbeini‑i ŋaa baŋ guɔl miɛ niini‑i dumaa, ŋga yinduɔŋgu u saa ji cãl Diiloŋo‑i. \v 16 Terieŋgu faŋgu-na, baa na kãalã, yaaŋ i piɛ Diiloŋo‑i hujarrentieŋo‑i. Diɛ piɛ-yo, u ka ce hujarre yiɛ aa firnu u huɔŋga‑i baa-ye aa wɛiŋ da ma da-ye u kãyã-yiɛ. \c 5 \p \v 1 *Diilojigãntaamba yuntieŋo maŋ duɔ hel nelbiliemba hɔlma-na, u maacemma yaa a tĩɛna tuɔ fa ba maama‑i Diiloŋ-hũmelle-na. U yaa buolaaŋ Diiloŋo‑i aa tuɔ pã niipãnni‑i u hã-yo ãmbabalma maama-na. \v 2 Fuɔ fɛrɛ‑i ku bi nuɔl-o Diiloŋ-hũmelle-na, a ce dumaaŋo-na bamaŋ sa suyaaŋ kuyuŋgu aa ta ba pira, u suɔ ba belma. \v 3 Aa kuŋ nuɔl-oŋ dumaaŋo-na, u saaya u kor Diiloŋo‑i baa tãmmaŋ-kũŋgu a ce, aa bi kor-o hã banamba‑i. \v 4 Molo siɛ gbãa bi sire u fɛrɛŋ nuɔ dumaa wuɔ fuɔ Diilojigãntaamba yuntieŋo; Diiloŋo'i hãa-niŋ kufaŋgu munyiɛrammu‑i ŋaa uŋ hãa *Aarɔ̃‑i baa-mu dumaa. \v 5 Kuuduɔŋgu yaa baa *Kirsa‑i, fuɔ fɛrɛ saa jĩna u fɛrɛ munyiɛrammu fammu-na, Diiloŋo'i jĩɛna-yuɔ. U gbĩɛ-yo wuɔ: \q1 \qt «Mi Biɛŋo yaa nuɔŋo‑i,\qt* \q1 \qt muɔmɛi huɔŋ-ni nyuŋgo‑i-na.»\qt*\f + \fr 5:5 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 2.7\f* \p \v 6 Terieŋgu naŋgu-na, u tiraa cira: \q1 \qt «Ŋ ciɛ jigãntieŋ nuɔ a waa ku maacemma-na hɔnniŋ joŋ Mɛlkisedɛki temma.»\qt*\f + \fr 5:6 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 110.4\f* \p \v 7 Yesu naa suɔ wuɔ Diiloŋo gbãa hũu-yo kuliiŋgu-na, a ce dumaaŋo-na, uŋ waa hĩɛma-na, u cãarã-yuɔ, gbuu cãrã-yuɔ baa kaasĩŋgu baa nyinyɔlma. Uŋ hiiriiye u fɛrɛ dumaaŋo-na Diiloŋo yaaŋga-na, Diiloŋo siɛ u cãrãmma‑i\f + \fr 5:7 \ft Niɛŋ Like sɛbɛ‑i-na 22.42-43.\f*. \v 8 Uŋ ŋa naa fiɛ waa Diiloŋ-Biɛŋo, u hũyãa-ma ce sũlma‑i a nu Diiloŋo nuŋgu‑i. \v 9 Uŋ ciɛ u maacemma‑i ka hi u fuoŋgu‑i, ku'i ciɛ bamaŋ nuɔŋ u nuŋgu‑i hiere, u ciɛ ba Koŋkortieŋo a kor-ba gbula. \v 10 A ce dumaaŋo-na Diiloŋo ciɛ-yo jigãntaamba yuntieŋo Mɛlkisedɛki temma. \s1 Bĩncuɔŋ-niiwuoni \p \v 11 Terieŋ daaku-na, nelma bɔi dii i diɛ waŋ-ma, ŋga na tũnni sa tiraa ni ye fiɛfiɛ, a ce dumaaŋo-na ma wamma dii kpelle. \v 12 Na huɔŋgu cuɔ hũmel daade-na. Naa naa saaya na suɔ yiɛŋgu ta na hãalã banamba‑i, ŋga namɛi daana yogo ba saaya ba tiraa hãalã-nɛi Diiloŋ-hũmelle‑i ŋaa na suurii-diɛ fɛlɛmma. Na birii jo nyɔlma-na, a ne da naa naa saaya na ta na wuo bĩncuɔŋ-niiwuoni. \v 13 Umaŋ duɔ tuɔ mɔsũŋ yogo, tonto; u sa suɔ kumaŋ vii baa kumaŋ saa vii. \v 14 A ne da niiwuoni yaa bĩncuɔŋ-niini‑i. Ni wuoma miɛŋ-ba, a ce dumaaŋo-na ba suɔ kuufafaaŋgu‑i bɔ-ku kuubabalaaŋgu-na. \c 6 \p \v 1 Terieŋgu faŋgu-na, i ka cor Kirsa hũmelle dommaŋ-kalaŋo‑i a tiɛ kã ku yuŋ-terieŋ-nu. Kuu dii ŋaa dũŋgu tuole jĩɛna tĩ, i saaya i haaya-kuɔ. I siɛ gbãa tiɛ titirre nelduɔŋ daama‑i yinni maŋ joŋ wuɔ na nanna na cilɔbabalaŋo‑i aa na haa na naŋga‑i Diiloŋo-na. Mafamma waaŋ cor tĩ baa-na. \v 2 *Batɛmu ba kũŋgu‑i baa a haa ŋ naŋga‑i nuɔmba yunni-na aa cãrã Diiloŋo‑i, ku waaŋ tĩ baa-na. Kuomba siremmaŋ-kũŋgu‑i baa Diiloŋ uŋ ka gɛr nuɔmba yuŋ-maama‑i dumaa, ku bi waaŋ tĩ baa-na. \v 3 I ka yaŋ mafamma‑i dumaa aa Diiloŋ duɔ siɛ i kã yamma. \p \v 4 Nuɔmba maŋ daa Diiloŋo gbagbaama‑i, bamaŋ nalãa Dɔrwuoŋo papãmuŋgu‑i ne, bamaŋ daa *Diiloŋ-Yalle‑i, \v 5 bamaŋ daa Diiloŋ-nelma fafaaŋgu‑i, bamaŋ nalãa bãaŋgu maŋ juɔŋ ku fɔ̃ŋgũɔ‑i ne \v 6 aa tiraa bir biɛ ba ãncɔlɔmma‑i cor baa-ma, molo cɛraa u gbãa tiraa hiel-ba kuɔ bir dii-ba hũmefafalle-na. Baŋ yaaŋ Diiloŋo‑i aa bir suur ba cilɔbabalaŋo-na, kuu dii ŋaa ba birii gbu Diiloŋ-Biɛŋo‑i *daaŋgu-na a hã nuɔmba ta ba nyɛ-yo. \p \v 7 Na saa da, diiloŋ duɔ tuɔ dãa fafamma, suoŋgu maŋ da ku ta ku ce dĩmma‑i fafamma ku hã ku taamba‑i, ŋ da Diiloŋo firiinu u huɔŋga‑i baa suoŋgu faŋgu‑i. \v 8 Ŋga da ku yaŋ aa ta ku pa huɔni baa jukɛ̃lŋo u kula, ku pigãaŋ wuɔ sofafaaŋgu sĩ, ku siɛ vaaya Diiloŋo ka waasa-kuɔ aa dãamu'i ka caa-ku. \p \v 9 Mi jɛ̃naaŋ namaa, iŋ feŋ i piiye dumandɛ‑i, i suyaa wuɔ namaaŋo‑i na biyaa hũmefafalle yaa‑i da na ka kor. \v 10 Diiloŋo saa balaŋ. Naŋ ciɛ maacemma maŋ hã-yo, ma siɛ gbãa karaanu-yuɔ. Naŋ kãyãŋ u baamba‑i dumaa, ku pigãaŋ wuɔ u maama dɔlnu-nɛi. \v 11 I taara na hieroŋo‑i na vaa na fɛrɛ dumɛi fuɔ ku bãlma; ku yaa naŋ hĩŋ kumaŋ taaluŋgu‑i, na ka da-ku ku temma‑i. \v 12 Terieŋgu faŋgu-na, baa na dii yelma na fɛrɛŋ nuɔ. Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ, bamaŋ haa ba naŋga yuɔ aa fɛ̃ ba hɔmmu‑i ta ba cie-ku, taa na ce ba temma. \s1 Diiloŋ-nupãlle \p \v 13 Diiloŋ u naŋ pãa nuŋgu‑i baa *Abiramu‑i wuɔ hielaa u niele u fɛrɛŋ nuɔ wuɔ u ka ce-ma. Bĩŋkũŋgu si dii kumaŋ maaraa Diiloŋo‑i u duɔ hiel u niele‑i kuɔ, ku'i ciɛ wuɔ hiel u niele‑i u fɛrɛŋ nuɔ \v 14 aa naa cira: \qt «Coima saa fa, mi ka silaa ce baa-ni aa hã-ni huoŋgu bɔi.»\qt*\f + \fr 6:14 \ft Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ (Genèse) 22.16-17\f* \v 15 Abiramu wuɔ bi fɛ̃ u huɔŋga‑i tĩɛna. Uŋ fĩɛ u huɔŋga‑i tĩɛna tuɔ cie dumaaŋo-na, Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ baa-yo, wuɔ bi ce-ku hã-yo. \p \v 16 Moloŋ duɔ waŋ nelma aa tuɔ taara na suɔ wuɔ ninsoŋo, ŋ da u hielaa u niele‑i bĩŋkũŋgu maŋ maaraa fuɔ fɛrɛ‑i. \v 17 Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i baa bamaŋ, uŋ taaraŋ ba suɔ wuɔ ninsoŋo, kɛrɛ u siɛ ji bir baa huoŋ-ãndaaŋgu, ku'i ciɛ u hiel u niele‑i u fɛrɛŋ nuɔ a haa nupãlle-na. \v 18 Nelma hãi maaŋ daama-na, Diiloŋo siɛ gbãa bir baa huoŋ-ãndaaŋgu. Uŋ pãa nuŋgu‑i aa hiel u niele‑i u fɛrɛŋ nuɔ, u siɛ gbãa ni u saa ce-ma. Terieŋgu faŋgu-na, miɛ maŋ gbaraa ji cĩŋ Diiloŋo-na, uŋ'a u ka hã-ye kumaŋ, nel daama dii sirɛiŋa yiɛ bãmbãale i tiɛ hĩŋ ku taaluŋgu‑i. \v 19 Iŋ hĩŋ kumaŋ taaluŋgu‑i, ku yaa miɛ kɔlluŋ-gboruoŋgu‑i. I bilaaya ku yaa yiɛra Diiloŋ-hũmelle-na. Ku yaa ciɛ i suɔ wuɔ i ka ciɛl kompaŋga‑i suur Diilodubiloŋo-na\f + \fr 6:19 \ft Niɛŋ Matie sɛbɛ‑i-na 27.51 baa Ebire ba sɛbɛ‑i-na 10.20.\f*. \v 20 Yesu taa yaaŋga yiɛ suur kusuɔŋ-nu'i baa i yunniŋ-maama‑i. U yaa ciɛ *Diilojigãntaamba yuntieŋo‑i a waa ku maacemma-na hɔnniŋ joŋ Mɛlkisedɛki temma. \c 7 \s1 Mɛlkisedɛki sĩnni‑i \p \v 1 Mɛlkisedɛki\f + \fr 7:1 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 14.18-20.\f* waa Salɛmu jãmatigi, aa tiraa waa Dɔrwuoŋo jigãntieŋo. *Abiramuŋ kãa ka ce bɛrru‑i baa jãmatigibaa-ba‑i a yar-ba aa bir tuɔ jo, Mɛlkisedɛki wuɔ sire ka jãrã-yuɔ a cãrã Diiloŋo‑i hã-yo. \v 2 Abiramuŋ daa bĩmbĩnni maŋ bɛrru-na, wuɔ hã-yo cĩnciel calnumma da-ma-diei niɛ hiere. Mɛlkisedɛki yerre yuŋgu yaa wuɔ: «Jãmatigiviiŋo». A naara kufaŋgu‑i u waa Salɛmu jãmatigi, ku yuŋgu yaa wuɔ Yaafɛ̃lleŋ-jãmatigi. \v 3 Molo sa suɔ u to, molo sa suɔ u nyu, molo sa suɔ u bĩncɔiŋo naŋo. U hommaŋ-maama saa waŋ terieŋgu, u kuliiŋ-maama saa bi waŋ terieŋgu. A ce dumaaŋo-na uu dii ŋaa niŋ daa Diiloŋ-Biɛŋo‑i dumaa: U ciɛ *jigãntieŋo a waa ku maacemma-na hɔnniŋ joŋ. \p \v 4 Nelbuɔ kelkel! Na saa da Abiramu fuɔ maŋ i bĩncɔiŋo, uŋ kaa da nimaŋ hiere bɛrru-na, u birii ni cĩnciel calnumma da-ma-diei hã-yo wɛi? \v 5 A ne da *Levi baamba maŋ jigãntaamba, a saa baa *Moisi *ãnjĩnamma‑i, ba yaa saaya ba ta ba hũu *Isirahɛl-baamba nagãŋ-niini cĩnciel calnumma da-ma-diei‑i, ŋ siɛ suɔ wuɔ bafamba fɛrɛ‑i Abiramu hãayɛ̃lmba namba'i. \v 6 Mɛlkisedɛki saa waa ba horre-na, ŋga Abiramu hãa-yo u bĩmbĩnni cĩnciel calnumma da-ma-diei‑i aa u cãrã Diiloŋo‑i hã-yo; fuɔ maŋ Diiloŋo naa pã nuŋgu‑i baa-yo. \v 7 A ne da i suyaa wuɔ umaŋ maaraa u'i cãarãŋ Diiloŋo‑i hã umaŋ cɛkũɔ. \v 8 Isirahɛl-baambaŋ pãŋ ba cĩnciel calnumma‑i ba hã Levi baamba maŋ, bafamba ku, a ne da Abiramuŋ pãa a hã umaŋ, uu dii u saa ku ŋaa maŋ waaŋ dumaa Diiloŋ-nelma-na. \v 9 Terieŋgu faŋgu-na, i gbãa cira Isirahɛl-baambaŋ pãŋ ba cĩnciel calnumma‑i ba hã Levi maŋ, Abiramuŋ pãa u maama‑i a hã Mɛlkisedɛki‑i Levi faŋo saa naa hi hoŋ yogo ŋga u pãa. \v 10 U pãa niɛ niɛ? Tuoŋo‑i baa Mɛlkisedɛki‑i baŋ daa ba-naa huɔŋgu-na, u waa hũmelleŋ tuɔ jo, a ce dumaaŋo-na tuoŋoŋ pãa kumaŋ, u nuŋgu dii-kuɔ. \s1 Kirsa ciɛ jigãntieŋo Mɛlkisedɛki temma \p \v 11 Diiloŋ uŋ hãa *Isirahɛl-baamba‑i *ãnjĩnamma maŋ, ma yuŋgu waa *Levi baamba jigãntesĩnni yaa nuɔ‑i. Kuɔ ba jigãntesĩnni naa hi ni fuoŋgu‑i, Diiloŋo naa waa hie yaŋ bafamba‑i aa hiel *jigãntieŋo naŋo Mɛlkisedɛki temma? Bafamba maŋ *Aarɔ̃ baamba. \v 12 A ne da jigãntesĩŋ da ni hor, fuɔ ãnjĩnamma bi hor. \v 13 Iŋ waŋ umaŋ maama‑i, jigãntesĩŋ daani vii u yaa‑i, u bĩncuɔŋ-niini sĩ. U bĩncɔiŋo naŋo saa sire cãa jigãŋga‑i dede. \v 14 I suyaa-ma hiere wuɔ Itieŋo tobaa-ba haayiɛŋo yaa *Yuda‑i, *Moisi saa waŋ ba jigãntesĩnniŋ-maama dede. \p \v 15 Ku migãaŋ tiraa kaala dɛi, jigãntie daa Mɛlkisedɛki temma, uuduɔŋo sĩ baa Levi baamba‑i. \v 16 U saa ce jigãntieŋo a biɛ u bĩncuɔŋ-maama ŋaa maŋ ceŋ dumaa ãnjĩnamma-na, ŋga uŋ yeŋ u siɛ gbãa ku, ku yaa ciɛ-yo jigãntieŋo‑i. \v 17 Diiloŋ-nelma gbaraa-ma wuɔ: \q1 \qt «Ŋ ciɛ jigãntieŋ nuɔ a waa ku maacemma-na hɔnniŋ joŋ Mɛlkisedɛki temma.»\qt*\f + \fr 7:17 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 110.4\f* \m \v 18 Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋo gbuyaanu nelma namma ãnjĩnamma-na wuɔ yuŋgu si dii-mɛi; ma siɛ gbãa kãyã nɛliɛŋo. \v 19 Na saa da, ãnjĩnamma saa gbãa migãaŋ wɛima ma hi ma fuoŋgu‑i Diiloŋo yufelle-na. Ŋga fiɛfiɛ‑i-na, Diiloŋo diyaa-ye hũmelle maŋ faa yaŋ. I haa i naŋga‑i di yaa nuɔ‑i aa tĩɛna. Di yaa ciɛ i gbãa piɛ Diiloŋo‑i. \p \v 20 A naara kufaŋgu‑i, Diiloŋo pãa nuŋgu aa ce Yesu‑i jigãntieŋo. Ma temma saa ce banamba jigãntesĩnni damma-na. \v 21 Ŋga ma ciɛ Yesu niini damma-na. Diiloŋ-nelma gbaraa-ma wuɔ: \q1 \qt «Itieŋo hielaa u niele u fɛrɛŋ nuɔ aa u sa ji bir u nuŋgu‑i dede.\qt* \q1 \qt U ciɛra wuɔ: ‹Ŋ ciɛ jigãntieŋ nuɔ a waa ku maacemma-na hɔnniŋ joŋ.›»\qt* \m \v 22 Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋ uŋ bilaa *tobisĩfɛlɛnni maŋ baa nelbiliemba‑i, Yesu yaa yiɛraaya baa ni maama‑i. \v 23 A naara kufaŋgu‑i Levi bisãlmba huraa ba-naa bɔi cor jigãntesĩnni-na; umaŋ duɔ nyugũŋ duɔ saa ji waa, unaa hor-o. Ku ciɛ dumɛi ba ciinu. \v 24 Ŋga Yesu fuɔ dii gbula aa molo sa ji hor-o u jigãntesĩnni-na \v 25 ku'i bi tiraa ce bamaŋ piyaaŋ Diiloŋo‑i fuɔ barguɔ‑i-na, u gbãa tuɔ kor-ba fafamma. Uŋ yeŋ u siɛ gbãa ku, u cãrã Diiloŋo‑i u hã-ba. \v 26 Terieŋgu faŋgu-na, Yesu yaa *Diilojigãntaamba yuntieŋo maŋ gbĩɛ baa-ye. U huɔŋga kuɔŋ, u saa cãl, u saa ce ãmbabalma. Diiloŋo biyaa-yo ka jĩna u caaŋ-nu a maa-yo ãmbabalmanciraamba-na. \v 27 Uu si dii ŋaa *Diilojigãntaamba yuntaamba namba‑i: Bafamba kor Diiloŋo‑i yinni maŋ joŋ baa tãmmaŋ-niini bafamba fɛrɛŋ ãmbabalma maama-na aa tiraa sire kor-o ba nelleŋ-baamba bi maama-na. A ne da fuɔ pãa fuɔ fɛrɛŋ kerre yaa‑i a kor Diiloŋo‑i i diei yoŋ gbula. \v 28 Ãnjĩnammaŋ ciɛ bamaŋ Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, ku nuɔl-ba Diiloŋ-hũmelle-na. Ŋga Diiloŋ uŋ hielaa u niele‑i u fɛrɛŋ nuɔ aa ce umaŋ Diilojigãntaamba yuntieŋo‑i ãnjĩnamma huoŋgu-na, fuɔ fɛrɛŋ Biɛŋo yaa‑i. U jigãntesĩnni hii ni fuoŋgu‑i aa mumbãlmu sĩ-niɛ. \c 8 \s1 Tobisĩfɛlɛnniŋ-maama \p \v 1 Iŋ waŋ mamaŋ, mamaŋ yuŋgu mɛi, ma yaa daama: Iŋ waaŋ *Diilojigãntaamba yuntieŋo maŋ maama‑i baa-na, u yaa dii baa-ye. Uu dii tĩɛna Diiloŋo‑i Wɛimantieŋo caaŋ-nu dii dɔrɔ‑i-na \v 2 tuɔ ce u maacemma‑i Diiloŋ-dũŋ-kerre-na. Dũŋgu faŋgu‑i, Itie fuɔ fɛrɛ yaa maa-ku; nelbiliemba sĩ. \p \v 3 Diilojigãntaamba yuntieŋo maacemma yaa a tuɔ buol Diiloŋo‑i aa tuɔ pã niipãnni‑i u hã-yo. Terieŋgu faŋgu-na, fuɔ miɛ wuoŋo bi da kunaŋgu a hã Diiloŋo‑i kɛ. \v 4 Kuɔ uu naa waa hĩɛma-na, uu naa saa gbãa ce halle *jigãntieŋo. Hama‑i nuɔ‑i? Jigãntaamba dii tĩ ta ba pã niipãnni‑i ba hã Diiloŋo‑i a saa baa *ãnjĩnamma‑i. \v 5 Bamaŋ dii hĩɛma-na bande‑i-na, baŋ ceŋ ba maacemma‑i dũŋgu maŋ nuɔ‑i, ku kerre yaa dɔrɔ‑i-na. Diiloŋo pigãaŋ *Moisi‑i kufaŋgu cemma yaa‑i. U gbuɔya-yuɔ wuɔ: \qt «Ne, ce-ku fafamma ŋaa miŋ pigãaŋ-ni ku cemma‑i dumaa tãnuŋgu-na.»\qt*\f + \fr 8:5 \ft Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 25.40\f* \v 6 Ŋga fiɛfiɛ‑i-na, Diiloŋ uŋ pãa nufɛliɛŋgu maŋ *tobisĩfɛlɛnni-na, ku bɔyaa dĩɛlã-kũŋgu-na. Yesu yaa dii i hɔlma-na baa Diiloŋo‑i tobisĩnni fanni cemma-na. Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋo hãa miɛ jigãntieŋo‑i maacemma maŋ maaraa hĩɛmaŋ-jigãntaamba maama‑i titirre. \p \v 7 Kuɔ tobisĩdĩɛlãnni naa fa, Diiloŋo naa waa hie tuɔ bel ninanni? \v 8 Ŋga i daa Itieŋo taa u cãl u baamba‑i uŋ piiye terieŋgu maŋ nuɔ‑i wuɔ: \q1 \qt «Yiiŋgu dii baa yiiŋgu mi ka bel tobisĩfɛlɛnni baa *Isirahɛl-baamba‑i a naara *Yuda-baamba‑i.\qt* \q1 \v 9 \qt Ni siɛ waa niiduɔni baa mi naŋ bilaa ba tobaa-ba nammu‑i hiel-ba Esipi‑i-na aa naa bel nimaŋ baa-ba.\qt* \q1 \qt Ba bĩɛnaana tobisĩnni fanni‑i\qt* \q1 \qt ku'i ciɛ mɛi bi ne-ba aa yaŋ-ba.\qt* \q1 \v 10 \qt Miŋ ka bel tobisĩnni maŋ baa Isirahɛl-baamba‑i bieŋa maŋ juɔŋ,\qt* \q1 \qt mi ka dii mi ãnjĩnamma‑i ba kusũnni-na,\qt* \q1 \qt mi ka nyɛgɛ̃ŋ-ma ba hɔmmu-na.\qt* \q1 \qt Mi ka waa ba Diiloŋ muɔ\qt* \q1 \qt aa ba waa mi baamba.\qt* \q1 \v 11 \qt Yuŋgu si dii unaa duɔ ji cira u pigãaŋ unaŋo baa mi sĩnni‑i.\qt* \q1 \qt Ba ka suɔ-mi hiere ka saa;\qt* \q1 \qt a doŋ bisãlmba-na ka hel baa bĩncuɔmba‑i hiere ba ka suɔ-mi.\qt* \q1 \v 12 \qt Baŋ cãlãa-mi baa mamaŋ,\qt* \q1 \qt mi ka yaŋ ma tĩ, mi ka hiel ba ãmbabalma‑i mi huɔŋga-na.»\qt*\f + \fr 8:12 \ft Seremi (Jérémie) 31.31-34\f* \p \v 13 Diiloŋ uŋ bĩɛ tobisĩŋ daani‑i niifɛlɛnni, kuu dii ŋaa u ciɛ dĩɛlã-niini‑i niicɔlɔnni. A ne da bĩŋkũŋgu maŋ vãa, ku kã gbuoma-na. \c 9 \s1 Jigãntie buɔra jigãntieŋ-na \p \v 1 Dĩɛlã-*tobisĩnni waa baa ni buolmaŋ-hũmieŋa baa ni buolmaŋ-terieŋgu hĩɛma-na bande‑i-na. \v 2 Baa naa ce kompadũŋgu aa karnu ku huɔŋga‑i sɔmma hãi. Niŋ suur gbuya kumaŋ, ba taa ba bĩ-ku Diiloŋ-dũŋgu. Fitĩmbaa-ba waa kusuɔŋ-nu'i baa Diiloŋ-buruoŋ waa taabale maŋ nuɔ‑i hiere. \v 3 Hãalĩŋ-kũŋgu‑i, ba taa ba bĩ-ku Diilodubiloŋo. \v 4 Wusũnaŋ‑igãŋga naŋga waa terieŋgu-na, ka waa sɛ̃nɛ-kaaŋga, a naara *tobisĩnniŋ-kporuo‑i; baa naa tĩŋ-yo baa sɛ̃nɛ. Kporuo huɔŋga-na, sɛ̃nɛ-bireŋga naŋga waa baa *mani ka huɔŋga-na. *Aarɔ̃ gboruoŋgu maŋ naa puu pũlma‑i\f + \fr 9:4 \ft Niɛŋ Kãmmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Nombres) 17.16-25.\f* kuu naa bi waa a naara tobisĩnniŋ-nelmaŋ nyɛgãaŋ tãmpĩɛŋa maŋ nuɔ‑i. \v 5 Ba taa ba kũnna tãmma‑i kporuo daayo suuluo yaa nuɔ‑i ba kor Diiloŋo‑i ãmbabalma maama-na. Baa naa kul Seribɛ̃baa-ba\f + \fr 9:5 \fk Seribɛ̃baa-ba: \ft Ba bĩ *dɔrpɔpuɔrbiemba namba'i dumaaŋo-na.\f* namba jĩna suuluo dɔrɔ‑i-na ba ta ba pigãaŋ wuɔ Diiloŋo dii. Seribɛ̃baa daaba naa paarnu ba bũncɛmmu‑i kporuo yudɔrɔ‑i-na a cĩnnu-yuɔ. Mii si dii da mi biɛ bĩmbĩŋ daani‑i ni yunniŋ da mi waŋ ni maama; ma wammaŋ-huɔŋgu sĩ fiɛfiɛ‑i. \p \v 6 Kompadũŋgu waa waaŋ daama temma yaa‑i aa *Diilojigãntaamba ta ba suur dudĩɛlãŋgu-na yinni maŋ joŋ ba ce ba maacemma‑i. \v 7 Hãalĩŋ-kũŋgu-na, ba yuntieŋo yaa taa u suur u diei yoŋ. Aa u taa u suur i diei belle-na. Fuɔ fɛrɛ‑i, baa nuɔmba‑i, baŋ cãlãa Diiloŋo‑i baa mamaŋ hiere, duɔ u suur, u suur baa bĩŋwuoŋ-tãmma, ka kor-o. \p \v 8 Terieŋgu faŋgu-na, *Diiloŋ-Yalle pigãaŋ-ye wuɔ mamaŋ taa ma ce kompadudĩɛlãŋgu-na, maŋ taa ma ce huɔŋgu-na, Diilodubiloŋo dumɛlle saa naa hi puure yogo. \v 9 Kompadũŋ daaku pigãaŋ-ye nelma nyuŋgo ku bãaŋgu-na. Ku pigãaŋ-ye wuɔ baŋ pãŋ niipãnni maŋ ba hã Diiloŋo‑i a naara niikonni‑i hiere a saanu baa mamaŋ nyɛgãaŋ, ni siɛ gbãa fɛ̃ ni pãtaamba hɔmmu‑i gbarnu. \v 10 Mamaŋ nyɛgãaŋ, ma pigãaŋ niiwuoniŋ-kũŋgu yoŋ baa niinyɔnniŋ-kũŋgu a naara nɛliɛŋ nuɔ niŋ saaya ŋ migãaŋ ŋ kũɔma‑i dumaa Diiloŋo yufelle-na. Nifanni‑i daani‑i hiere nelbilieŋ-ãncemma. Ba taa ba ce-ma ba cie Diiloŋo duɔ bibirre-mɛi. \p \v 11 Fiɛfiɛ‑i-na, *Kirsa juɔ ji ce *Diilojigãntaamba yuntieŋo, i diɛ da bisĩŋ ku fafaaŋgu‑i. Uŋ ceŋ u jigãntesĩnni‑i kompadũŋgu maŋ nuɔ‑i, ku maaraa hĩɛmaŋ-kũŋgu‑i aa tiraa fa yaŋ-ku. Kompadũŋgu faŋgu‑i nelbiliemba saa ce-ku, ku yuŋgu yaa wuɔ hĩɛmaŋ-kũŋgu sĩ. \v 12 Kirsa suurii-kuɔ i diei yoŋ. U saa suur ka buol baa kaagbuoŋ-tãmma, u saa bi suur ka buol baa balyuŋ-tãmma. Ŋga u suurii ka buol baa fuɔ fɛrɛŋ tãmma a kor-e gbula. \v 13 Bamaŋ guɔlaaya ba fɛrɛ, ba migãaŋ-ba baa kaagbuoŋ-tãmma, sisɔ balaaŋ-tãmma, da ma'i bi sĩ naanɔnɔŋ-cuoŋgu. \v 14 Bĩmbaaŋ-tãmma da ma gbãa migãaŋ nɛliɛŋo‑i migãaŋ daama temma‑i, miɛ iŋ ciɛ guɔyuɔ maŋ, Yesu fuɔ maŋ saa ce kuubabalaaŋgu da, aa pã u fɛrɛ hã Diiloŋo‑i Diiloŋ-Yalle barguɔ‑i-na, fuɔ tãmma ka hur i balaaŋgu‑i ka hi hie a migãaŋ i hɔmmu‑i i tiɛ cãa Diiloŋo‑i Cicɛ̃lmantieŋo‑i? \p \v 15 Ku ciɛ dumɛi u jo ji waa i hɔlma-na baa Diiloŋo‑i tobisĩfɛlɛnni-na. Cãlmuɔ maŋ ciɛ tobisĩcɔlɔnni-na, Yesu kuu a kor nuɔmba‑i cãlmuɔ faŋo-na. A ce dumaaŋo-na, Diiloŋ uŋ bĩɛ bamaŋ duɔ ji hã-ba u ciiluŋgu maŋ sa tĩɛŋ dede, ba ka gbãa da-ku ŋaa uŋ pãa nuŋgu‑i baa-ba dumaa. \p \v 16 Da ŋ nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ a pigãaŋ ŋ ciiluŋgu calnumma‑i, da ŋ saa ku, ku siɛ gbãa cal. \v 17 Da ŋ waa cicɛ̃lma yogo, sɛbɛ huɔya-maama siɛ gbãa ce. Da ŋ ku, ku yaa ma suɔ gbãa ce. \v 18 Kuuduɔŋgu yaa‑i baa Diiloŋ-tobisĩnni‑i. Halle dĩɛlã-niini bilaa baa tãmmaŋ-kũŋgu. \v 19 Kuŋ ciɛ dumaa ku yaa daaku: Diiloŋ uŋ'a ba ta ba wuɔ hũmieŋa maŋ, *Moisi kalaaŋ-ya baa-ba hiere igɛ̃na ŋaa aŋ nyɛgãaŋ dumaa *ãnjĩnamma-na. Uŋ ciɛ mafamma‑i, baa naa ko nambiemba namba baa kaagbolaamba namba, wuɔ biɛ ba tãmma‑i a guɔl baa hũmma, aa ce kumitedãama a vaa *isopefiɛlu a dii misĩrrã ãnjĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na aa bi dii misĩrrã nuɔmba-na hiere \v 20 aa cira: \qt «Diiloŋ uŋ bilaa tobisĩnni‑i baa-na baa tãmmaŋ-niini maŋ, ni tãmma yaa‑i.»\qt*\f + \fr 9:20 \ft Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 24.3-8\f* \v 21 Aa naa bi misĩrrã kompadũŋgu-na baa ku bĩmbĩnni-na hiere. \v 22 A saa baa ãnjĩnamma‑i, ba migãaŋ bĩmbĩnni bɔi baa tãmma‑i. Aa ãmbabalma siɛ gbãa pir ni tãmmaŋ-kũŋgu saa ko. \p \v 23 Hĩɛmaŋ-bĩmbĩnni migãaŋ migãaŋ daama temma yaa‑i baa bĩmbaaŋ-tãmma, ŋga dɔr-niini yaa kirɛiŋa‑i, nifanni migãaŋ baa tãmma maŋ bɔyaa bĩmbaaŋ-tãmma-na. \v 24 Bige‑i ciɛ mi waŋ-ma dumaaŋo-na? Ku yuŋgu yaa daaku, nelbiliembaŋ maa Diiloŋ-dũŋgu maŋ, Kirsa saa suur kufaŋgu-na, u suurii Diiloŋ-dũŋ-kerre yaa nuɔ‑i dɔrɔ‑i-na, ka waa u caaŋ-nu tuɔ waŋ i yuŋ-maama‑i baa-yo. \v 25 Aa tobisĩcɔlɔnni-na, belle belle, Diilojigãntaamba yuntieŋo suur Diilodubiloŋo-na baa bĩŋwuoŋ-tãmma ka kor Diiloŋo‑i. Ŋga Kirsa suurii a ka pã fuɔ fɛrɛŋ kerre yaa‑i i diei yoŋ a hã Diiloŋo‑i. \v 26 Diɛ i ne miwaaŋoŋ duɔŋ dii huɔŋgu-na ji hi baa nyuŋgo, kuɔ uu naa u pã u fɛrɛ ku yu niele, uu naa mulĩɛŋ bɔi dɛ! Ŋga u juɔ i diei yoŋ gbula miwaaŋo tĩmmaŋ-huɔŋ daaku-na, a ji ce u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋgu duɔ gbuonu ãmbabalma‑i. \p \v 27 Nɛliɛŋ nuɔ ŋ ku i diei yoŋ a kã Diiloŋo ka yuu-ni. \v 28 Kuuduɔŋgu yaa baa Kirsa‑i, u ciɛ u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋgu a hã Diiloŋo‑i i diei yoŋ a pir nuɔmba ãmbabalma‑i. U ka bir jo. Duɔ jo gboluoŋgu faŋgu-na, u sa ji pir ãmbabalma, u ji kor bamaŋ ciyaaŋ u duɔ ji kor-ba. \c 10 \p \v 1 *Ãnjĩnamma ciɛ ta ma pigãaŋ bisĩŋ ku fafaaŋgu yalle yaa yoŋ; ŋga ma'i sĩ fafaaŋgu faŋgu fɛrɛ‑i. A ce dumaaŋo-na, bamaŋ kuraaŋ Diiloŋo‑i baa tãmmaŋ-niini‑i bieŋaŋ joŋ, tãmmaŋ-niini fanni cɛraa ni gbãa migãaŋ-ba ba hi ba fuoŋgu‑i Diiloŋo yufelle-na. \v 2 Kuɔ nii na'a ni ka gbãa, nii naa pir ba cãlmuɔ‑i bɛi i diei gbula aa ba siɛ tiraa nunu-yuɔ. A ce dumaaŋo-na dii yiinaa baa naa hiel ba naŋga buolma-na. \v 3 Na saa da, belle belle, buolŋ daama ce nuɔmba ãmbabalma maama ta ma tĩɛnu-bɛi. \v 4 Hama‑i nuɔ‑i? Balŋ-tãmma‑i baa kaagbolaaŋ-tãmma siɛ gbãa pir nɛliɛŋo ãmbabalma‑i halaŋ-ma u yuŋgu-na. \v 5 Ku'i ciɛ Kirsaŋ taa u jo hĩɛma-na, u gbɛ̃ Diiloŋo‑i wuɔ: \q1 \qt «Ŋ ciɛra ŋ sa taara tãmmaŋ-kũŋgu baa bĩŋkũpãŋgu.\qt* \q1 \qt Ŋga ŋ hãa-mi kũɔma mi da mi bir-ma hã-ni.\qt* \q1 \v 6 \qt Baŋ koŋ tãmmaŋ-niini maŋ aa kukul-ni, ni maama sa dɔlnu-niɛ,\qt* \q1 \qt ãmbabalmaŋ-tãmmaŋ-kũŋgu‑i maaduɔma.\qt* \q1 \v 7 \qt Ku'i ciɛ mi cira:\qt* \q1 \qt Diilo, muɔmɛi daami!\qt* \q1 \qt Mi juɔ da mi ji ce niŋ taaraŋ kumaŋ,\qt* \q1 \qt ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa mi kũŋgu-na Diiloŋ-nelma-na.»\qt*\f + \fr 10:7 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 40.7-9\f* \p \v 8 Uŋ puurii u nuŋgu‑i, neldĩɛlãmma maŋ juɔ, ma yaa daama: \qt «Ŋ ciɛra ŋ sa taara tãmmaŋ-kũŋgu baa bĩŋkũpãŋgu, ŋ sa taara baŋ koŋ tãmmaŋ-niini maŋ aa kukul-ni, ŋ sa bi taara ãmbabalmaŋ-niini‑i, kɛrɛ ni sa dɔlnu-niɛ.»\qt* A ne da ãnjĩnamma yaa juɔ baa niipãŋ daani‑i hiere. \p \v 9 Aa tiraa cira: \qt «Muɔmɛi daami, mi juɔ da mi ji ce niŋ taaraŋ kumaŋ.»\qt* \p Ku pigãaŋ wuɔ u huraa ãncencɔlɔmma‑i baa maafɛlɛmma. \v 10 Diiloŋ uŋ taa u taara kumaŋ, Yesu-Kirsa ciɛ ku yaa‑i. U pãa u fɛrɛ i diei yoŋ gbula tãmmaŋ-kũŋ temma, a pir i ãmbabalma‑i. \p \v 11 Yinni maŋ joŋ Diilojigãntaamba kã ba ce ba maacemma‑i. Ba hinu ba kor Diiloŋo‑i korduɔŋ daama yaa‑i baa tãmmaŋ-niini, a ne da tãmmaŋ-niini cɛraa ni gbãa pir nɛliɛŋ ãmbabalma. \v 12 Ŋga *Kirsa pãa u fɛrɛ i diei yoŋ a pir nuɔmba ãmbabalma‑i aa kã ka tĩɛna Diiloŋo caaŋ-nu gbula \v 13 tuɔ cie Diiloŋo duɔ mal u bigãarãamba‑i hã u ce u bãaŋgu‑i bɛi. \v 14 A ce dumaaŋo-na, uŋ pirii bamaŋ ãmbabalma‑i, u pãa u fɛrɛ‑i diei yoŋ a migãaŋ-ba ba hi ba fuoŋgu‑i gbula. \v 15 *Diiloŋ-Yalle bi waaŋ ma yaa‑i wuɔ: \q1 \v 16 «Itieŋo ciɛra: \q1 \qt ‹Miŋ ka bel *tobisĩnni maŋ baa-ba bieŋa maŋ juɔŋ,\qt* \q1 \qt mi ka dii mi ãnjĩnamma‑i ba hɔmmu-na,\qt* \q1 \qt mi ka nyɛgɛ̃ŋ-ma ba kusũnni-na.›»\qt* \m \v 17 Aa tiraa cira: \q1 \qt «Mi ka hiel ba ãmbabalma‑i mi huɔŋga-na\qt* \q1 \qt baa ba cãlmuɔ‑i hiere.»\qt*\f + \fr 10:17 \ft Seremi (Jérémie) 31.33-34\f* \m \v 18 Da kuɔ Diiloŋo hielaa i ãmbabalma‑i u huɔŋga-na, yuŋ haku‑i dii ŋ ka tiraa pã kuupãŋgu da ŋ hur-ma? \s1 Yaaŋ i piɛ Diiloŋo‑i baa huɔŋga diei \p \v 19 Terieŋgu faŋgu-na, tobiŋ namaa, Yesu tãmma ciɛ i suɔ wuɔ i ka gbãa tiɛ suur Diilodubiloŋo-na. \v 20 U pãa u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋ temma, a taalnu kompaŋga maŋ waa Diilodubiloŋo dumɛlle yaaŋga-na a puure hũmefɛlɛnde hã-ye. Hũmelle fande yaa cicɛ̃lmaŋ-hũmelle‑i. \v 21 A ce dumaaŋo-na, *Diilojigãntaamba yuntieŋo maŋ dii baa-ye Diiloŋ-dũŋgu yuŋgu-na, u temma si dii. \v 22 Terieŋgu faŋgu-na, i ãmbabalma ãnjɔguɔmaŋ hilaa i hɔmmu-na aa i cɛ koŋ, yaaŋ i piɛ Diiloŋo‑i baa huɔŋga diei aa i gbu i haa i naŋga yuɔ ku haama. \v 23 U sa pã nuŋgu aa ji bir baa huoŋ-ãndaaŋgu, a ce dumaaŋo-na, iŋ faraŋ i ne kumaŋ aa tiɛ waŋ ku maama, yaaŋ i nyaar-kuɔ kpelle. \v 24 Yaaŋ i tiɛ kãyã i-naa i dii sirɛiŋa i-naa nuɔ nelnyulmu cemma-na baa ãnfafamma bi cemma-na. \v 25 Baa na yaŋ i tiɛ bir i tigiimambaa-ba-na ŋaa banambaŋ miɛŋ-kuɔ dumaa. Aa ji tiraa da naŋ daa Itieŋo jomma piɛ ma jo dɛ‑i-na, yaaŋ aa i tiɛ dii sirɛiŋa i-naa nuɔ. \p \v 26 Na saa da, iŋ suyaa ninsoŋo‑i, diɛ suuye i yufieŋa‑i aa cor tiɛ ce kuubabalaaŋgu‑i, tãmmaŋ-kũŋgu naŋgu si dii kumaŋ gbãa pir i ãmbabalma‑i. \v 27 Diɛ suuye i yufieŋa‑i, kumaŋ tĩyãa ku yaa daaku: I tĩɛna baa hotiele‑i i tiɛ cie gɛ̃ŋgɛryiiŋgu‑i baa dãŋgbɔguɔŋgu maŋ ka wuo Diiloŋo bigãarãamba‑i. \p \v 28 Umaŋ duɔ cãl *Moisi *ãnjĩnamma‑i, aa nuɔmba hãi sisɔ ba siɛi da-yo aa waŋ-ma, hujarre si dii-kuɔ; ba ko kutieŋo‑i. \v 29 Terieŋgu faŋgu-na, umaŋ duɔ saa dii Diiloŋ-Biɛŋo nuŋgu‑i, umaŋ duɔ saa kãŋ *tobisĩnniŋ-tãmma maŋ pirii u ãmbabalma‑i, umaŋ duɔ tuɔ bĩɛna *Diiloŋ-Yalle yerre‑i, ŋ siɛ suɔ wuɔ di yaa pigãaŋ-yeŋ Diiloŋo hujarre‑i, fuɔ kũŋgu ka waa niɛ? Ku siɛ balaŋ yaŋ umaŋ cãlãa ãnjĩnamma‑i wɛi? \v 30 Umaŋ ciɛra: \q1 \qt «Muɔmɛi ka suu sɔlaaŋgu‑i;\qt* \q1 \qt muɔmɛi ka pã nɛliɛŋo nɛliɛŋo baa uŋ ciɛ kumaŋ.»\qt* \m Ma sĩ i suɔ kutieŋo‑i kɛ? U yaa Diiloŋo‑i. U tiraa cira wuɔ: \q1 \qt «Itieŋo ka ce u baamba ãndaaŋgu‑i.»\qt*\f + \fr 10:30 \ft Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 32.35-36\f* \m \v 31 Diiloŋo‑i Cicɛ̃lmantieŋo‑i, u nel da ma bel-ni, hotiele dii-kuɔ dɛ! \p \v 32 Yaaŋ aa na ne kumaŋ curaa: Naŋ hilaa kukulma-na, ku domma-na mulĩɛŋ hama‑i saa haa-nɛi? Ŋga ma saa gbãa jĩnya-nɛi. \v 33 Na hɔlma-na, ba taa ba tuora banamba aa ce-ba kpãncɔ̃lgũɔ nuɔmba-na. Bamaŋ naa tĩɛ, ba saa nanna baŋ ceŋ bamaŋ kpãncɔ̃lgũɔ‑i; ba taa ba kãyã-bɛi. \v 34 Na siyaa mulĩɛŋ baa kasobiemba‑i aa na bi siyaa ba hũu na nagãŋ-niini‑i ni maama saa jaŋ-na, aa suɔ kerre wuɔ bĩmbĩfafanni nanni dii baa-na a yaŋ baŋ hũyãa nimaŋ aa ni sa ji kã terieŋgu. \p \v 35 Terieŋgu faŋgu-na, naŋ daa holle maŋ dii ku domma-na, baa na yaŋ di korra-nɛi, ku yaa Diiloŋo ka pã-na bɔi. \v 36 Vaaŋ na fɛrɛ na ta na ce Diiloŋ uŋ taaraŋ kumaŋ a gbãa da na da uŋ pãa nuŋgu maŋ. \v 37 Na saa da, ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \q1 \qt «Ku saa maa, ku tĩyãa cɛllɛ\qt* \q1 \qt aa umaŋ saaya u jo, u jo.\qt* \q1 \qt U siɛ vaaya.\qt* \q1 \v 38 \qt Umaŋ vii mi hũmelle-na, uŋ haa u naŋga‑i miɛ, u ka kor,\qt* \q1 \qt ŋga duɔ nanna hũmelle‑i, ku siɛ dɔlnu-miɛ baa-yo.»\qt*\f + \fr 10:38 \ft Abakuke (Habaquq) 2.3,4\f* \p \v 39 Bamaŋ naana hũmelle‑i aa ta ba kã da ba ka balla, miɛ ii si dii baa-ba. Ŋga bamaŋ hũyãa-ma da ba ka kor, ii dii baa ba yaa‑i. \c 11 \s1 Nagãhaaleŋ-maama \p \v 1 A haa ŋ naŋga‑i Diiloŋo-na ku yuŋgu yaa wuɔ niŋ hĩŋ kumaŋ taaluŋgu‑i, ŋ suyaa wuɔ ŋ ka da-ku, ku bi pigãaŋ wuɔ niŋ'a ŋ sa da kumaŋ baa ŋ yufelle, ŋ suyaa wuɔ kuu dii. \v 2 Yiinataamba naa haa ba naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ Diiloŋo gbɛliɛŋ-ba. \p \v 3 I haa i naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ i suɔ wuɔ Diiloŋo hielaa miwaaŋo‑i baa u nuŋ-ãndaaŋgu yoŋ, a ce dumaaŋo-na iŋ daŋ nimaŋ hiere baa i yufieŋa‑i ni hilaa iŋ'a i sa da kumaŋ baa i yufieŋa yaa nuɔ‑i. \p \v 4 Abɛl naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u pã bĩŋkũfafaaŋgu hã Diiloŋo‑i a yaŋ Kayine‑i\f + \fr 11:4 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 4.3-10.\f*. Uŋ ŋa naa haa u naŋga Diiloŋo-na, ku'i ciɛ Diiloŋo gbɛliɛŋ-yo wuɔ u vii aa cira u niipãnni dɔlaanu-yuɔ. Abɛlŋ haa u naŋga‑i Diiloŋo-na, uŋ fiɛ ku, u nelma dii-ye hũmefafalle-na yogo. \p \v 5 Enɔki naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ Diiloŋo biɛ-yo ka jĩna u caaŋ-nu u saa yaŋ u ku\f + \fr 11:5 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 5.21-24.\f*. Ba juɔ'a ba ne naa-yo; moloŋ yufelle saa ji tiraa haa-yuɔ. Aa u suɔ duɔ ta, Diiloŋo naa waŋ-ma wuɔ u kũŋgu dɔlaanu-yuɔ. \v 6 Da ŋ saa haa ŋ naŋga‑i Diiloŋo-na, ku siɛ gbãa dɔlnu-yuɔ baa-ni. Umaŋ piyaaŋ Diiloŋo‑i, u saaya u hũu-ma wuɔ Diiloŋo dii, aa u pã bamaŋ taaraayaŋ-yuɔ. \p \v 7 *Nowe naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ Diiloŋ uŋ gbuɔya-yuɔ baa mamaŋ, u hũu-ma a ne da ma saa naa hi ce yogo. U nuɔ Diiloŋo nuŋgu‑i aa ce begubuɔ‑i a suur baa u dumɛlleŋ-baamba‑i hiere hũmma saa da wuo-ba. Uŋ ciɛ mafamma‑i u pigãaŋ wuɔ mamaŋ daa banamba‑i ba'i taaraaya-mɛi. Aa uŋ haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u ce nelviiŋo Diiloŋo wulaa.\f + \fr 11:7 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 6–9.\f* \p \v 8 *Abiramu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u nu u nuŋgu‑i aa hũu-ma hel ba nelle-na ta tuɔ kã Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i baa-yo wuɔ u ka hã-yo nelle maŋ; a ne da u saa tuɔ suɔ di saaŋgu. \v 9 Uu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka hã-yo nelle maŋ u kã ka tĩɛna-diɛ ŋaa nerieŋo tuɔ cɔ kompadũŋ-nu. *Isaki‑i baa *Yakɔbu‑i, ba bi waa kompadũnni yaa nuɔ‑i aa nuduɔŋgu yaa bi pãa baa bafamba‑i. \v 10 Diiloŋ uŋ fuu nelle maŋ aa ma-de u fɛrɛ, dũnni yiɛraaya dɛi, Abiramu yufelle waa di yaa nuɔ‑i. \p \v 11 Sara waa cɛnyɛiŋo, ŋga uu naa bi haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u gbãa duɔ da biloŋo; ŋ siɛ suɔ wuɔ uu naa cor bilodalle‑i gbuu maa. Uu naa suɔ wuɔ umaŋ pãa nuŋgu‑i baa-yo wuɔ u ka da biloŋo u siɛ gbãa tãal-o, ku'i ciɛ ma bi dɔl-o. \v 12 Ku ciɛ dumɛi bibiɛŋo diei hoŋ a dii hĩɛma yu a ne da uu naa tuɔ yii baa u yuŋgu. U huoŋgu ciinu ŋaa niŋ daa mɔɛŋa‑i dumaa dɔrɔ‑i-na; molo siɛ gbãa kãŋ-ku.\f + \fr 11:12 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 22.17.\f* \p \v 13 Bamaŋ bafamba‑i daaba‑i hiere, ba haa ba naŋga Diiloŋo-na ji ku. Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ, ba saa hi-ku; ŋga ba faara da-ku yaa‑i a ce ba hɔmmu gbuu fɛ̃ baa-ku. Bafamba fɛrɛ waaŋ-ma wuɔ bafamba‑i hũncortaamba, bafamba muntĩɛnammu sĩ hĩɛma‑i. \v 14 Bamaŋ piiyeŋ dumaaŋo-na, ku pigãaŋ wuɔ ba taara ba nelle. \v 15 Baŋ hilaa dimaŋ nuɔ‑i, kuɔ di kũɔma naa bel-ba, baa naa gbãa bir kã-diɛ. \v 16 Ŋga ba taa ba taara dimaŋ faa yaŋ difande‑i. Ba taa ba taara dɔrnelle. Ku'i ciɛ Diiloŋo siɛ ba ta ba bĩ-yo ba Diiloŋo. Na saa da, u migãaŋ terieŋgu hã-ba u nelle-na. \p \v 17 Abiramu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ Diiloŋ uŋ fiɛ ce-yo ne wuɔ u pã Isaki‑i hã-yo, u saa yagar. U siyaa duɔ pã u bɛduɔla‑i hã Diiloŋo‑i. \v 18 A ne da Diiloŋo naa pã nuŋgu baa-yo wuɔ: \qt «Isaki yaa ka hã-ni huoŋgu.»\qt*\f + \fr 11:18 \ft Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ (Genèse) 21.12\f* \v 19 Abiramu naa suɔ wuɔ Isaki duɔ fiɛ ku, Diiloŋo ka gbãa sire-yuɔ, ku'i ciɛ Diiloŋo bir u biɛŋo‑i hã-yo. Nel daama ciɛ ãntigãama. \p \v 20 Isaki naa bi haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u cãrã-yuɔ hã Yakɔbu‑i baa Esawu‑i ba bisĩnuɔ maama-na.\f + \fr 11:20 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 27.28-29,39-40.\f* \v 21 Yakɔbu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ uŋ juɔ tuɔ yii duɔ ku u cãrã-yuɔ hã Yosɛfu bɛpuɔmba‑i ba yunniŋ aa yiiye u bũɔle‑i a dũuna jaal Diiloŋo‑i.\f + \fr 11:21 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 48.1-20; 47.31.\f* \p \v 22 Yosɛfu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ uŋ juɔ piɛ kuliiŋgu huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, u waŋ-ma wuɔ *Isirahɛl-baamba ka hel Esipi‑i-na aa pigãaŋ baŋ saaya ba ce kumaŋ baa u kogonni‑i.\f + \fr 11:22 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 50.24-25 baa Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 13.19.\f* \p \v 23 *Moisi bĩncuɔmba naa haa ba naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ baŋ huɔŋ-yo ba fuo-yo u ce caamba siɛi. Baa naa da u faa cor a ce ba saa kãŋ jãmatigi ãndaaŋgu‑i.\f + \fr 11:23 \ft Ba gbɛ̃ Esipi jãmatigi maŋ naa ciɛra ba ko bisãlmba‑i. Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 1.8-22.\f* \p \v 24 Moisi naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u yaaŋgaŋ juɔ cã u yagar wuɔ ba baa bĩ-yo jãmatigi hãayɛ̃lŋo. \v 25 U niɛ fiisaaŋgu‑i aa yaŋ-ku; wuɔ fiisaaŋgu maŋ baŋ ceŋ-kuŋ ãmbabalma hɔlma-na ku sa cɔ; aa hĩrã u kũɔma‑i ka mulĩɛŋ baa Diiloŋ-baamba‑i. \v 26 Uu naa ne da da ŋ hĩrã tuosĩnni‑i *Koŋkortieŋo maŋ ka jo u temma‑i, kuu dii baa yuŋgu a yaŋ wɛisĩnni‑i hiere Esipi‑i-na. U taa u fara u ne Diiloŋ uŋ ka pã-yo baa kumaŋ. \p \v 27 Moisi naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u hel Esipi‑i-na u saa kãŋ jãmatigi hɔdulle‑i. U nyaarãa ŋaa u da Diiloŋo‑i baa u yufelle. \v 28 Uu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u ce *kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu‑i. U ciɛ Isirahɛl-baamba hure tãmma ba dumiɛŋ-yammu-na wuɔ *dɔrpɔpuɔrbiloŋo maŋ kuɔŋ nuɔmba‑i duɔ ji tuɔ cor, u baa ko Isirahɛl-baamba bɛpuɔmba‑i.\f + \fr 11:28 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 12.1-30.\f* \p \v 29 Isirahɛl-baamba naa haa ba naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ hũmma taal sɔmma hãi dãmmaŋ-nuoradãama‑i-na\f + \fr 11:29 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 14.21-31 baa Pɔpuɔr. 7.36.\f* aa ba wuɔ cor terkuraaŋ-nu. Esipitaaŋ ba'a ba niya-bɛi ce ba temma‑i hũmma wuo-ba. \p \v 30 Isirahɛl-baamba naa haa ba naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ ba nu u nuŋgu‑i aa wuɔ cĩilã Yeriko‑i yinni niediei. Niehãi yiiŋgu-na nelle-koko wuɔ cii. \p \v 31 Araabu maŋ waa saasorciɛŋo‑i uu naa haa u naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u har Isirahɛl-baamba maŋ naa juɔ da ba ji cuo ne nelle‑i, a ce dumaaŋo-na ba saa ko-yo baa bamaŋ saa ta ba nu Diiloŋo nuŋgu‑i.\f + \fr 11:31 \ft Niɛŋ Yosuwe sɛbɛ‑i-na (Josué) 2.\f* \p \v 32 Mi tiraa waŋ wuɔ niɛ? Mi siɛ da mi fɛrɛ a piiye Sedeɔ̃ maama‑i, baa Baraku maama‑i, baa Samusɔ̃ maama‑i, baa Yefite maama‑i, baa *Davidi maama‑i, baa *Samiɛl maama‑i a naara *Diilopɔpuɔrbiemba bi maama‑i.\f + \fr 11:32 \fk Sedeɔ̃: \ft Niɛŋ u kũŋgu‑i Gɛ̃ŋgɛrtaamba sɛbɛ‑i-na (Juges) 6–8. \fk Baraku: \ft Niɛŋ u kũŋgu‑i Gɛ̃ŋgɛrtaamba sɛbɛ‑i-na (Juges) 4.6-16. \fk Samusɔ̃: \ft Niɛŋ u kũŋgu‑i Gɛ̃ŋgɛrtaamba sɛbɛ‑i-na (Juges) 14–16. \fk Yefite: \ft Niɛŋ u kũŋgu‑i Gɛ̃ŋgɛrtaamba sɛbɛ‑i-na (Juges) 11. \fk *Davidi: \ft Niɛŋ u kũŋgu‑i Samiɛl sɛbɛdĩɛlãŋo-na (1 Samuel) 17.23-51. \fk *Samiɛl: \ft Niɛŋ u kũŋgu‑i Samiɛl sɛbɛdĩɛlãŋo-na (1 Samuel) 7.9-11.\f* \v 33 Baŋ haa ba naŋga Diiloŋo-na, ba ciɛ bɛrru‑i a hũu jãmalãbaa bɔi. Ba wuɔyaa hũmelle aa Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ baa-ba, ba daa-ku. Ba suuye jarbaa-ba nunni‑i. \v 34 Ba diyaa-ba dãamu-na ŋga bĩŋkũŋgu saa ce-ba. Ba kuraa jigãŋga-na. Fɔ̃ŋgũɔ saa waa-bɛi, ŋga Diiloŋo diyaa fɔ̃ŋgũɔ bɛi. Ba ciɛ naŋkarbabaa bɛrru-na. Ba duɔnya nilɛiŋa bɔi sorosibaa ba gbar. \v 35 Caamba namba naa haa ba naŋga Diiloŋo-na ku'i ciɛ u sire ba kuomba‑i hã-ba. \p Ba muyaa nuɔmba namba ko-ba wuɔ ba ciɛ niɛ ta ba wuɔ Diiloŋ-hũmelle‑i. Kuɔ baa naa cĩina-diɛ baa naa gbãa yaŋ-ba, ŋga ba yagaraa kufaŋgu‑i wuɔ da ba ku, Diiloŋo ka sire-bɛi ba ta ba ce ba bãaŋgu‑i baa-yo. \v 36 Ba bi nyiɛ banamba sũlma aa muo-ba aa vaa banamba dii-ba kaso. \v 37 Ba naaŋ banamba baa tãmpĩɛŋa ko-ba. Ba karaanu banamba sɔmma hãi, aa fɔ̃ banamba baa jigãmmu ko-ba. Muncɔmmu saa waa baa banamba. Kutaamba taa ba wuɔra ba bĩŋ. Ba taa ba hĩ cãani. Bĩŋkũŋgu saa waa baa-ba. Nuɔmba mulãaŋ-ba aa ce-ba sũlma. \v 38 Miwaaŋo saa naa saaya baa-ba. Ba taa ba wuɔra ba bĩŋ hĩɛŋ-nu, tãnni-na aa ta ba cɔ fonniŋ. \p \v 39 Bamaŋ bafamba‑i daaba‑i hiere, Diiloŋo gbɛlaaŋ-ba wuɔ ba haa ba naŋga yuɔ, a ne da uŋ pãa nuŋgu maŋ, ba saa da-ku. \v 40 Bige‑i ciɛ ba saa da-ku? Diiloŋo niɛ da miɛ diɛ hi i fuoŋgu‑i baa bafamba‑i hiere kuuduɔŋgu aa da-ku, ku yaa bɔyaa. U saa tuɔ taara bafamba da-ku miɛ i yaaŋ-na ku'i ciɛ. \c 12 \s1 Yaaŋ i hĩrã i kũɔma‑i \p \v 1 Terieŋgu faŋgu-na, nelpũŋgu maŋ siire wuɔ Diiloŋ-hũmelle‑i daaku‑i, ku taa i yaaŋ-na ta ku pigãaŋ-ye hũmelle‑i. A ce dumaaŋo-na, kumaŋ bilaayaŋ-yiɛ i sa gbã i kã yamma Diiloŋ-hũmelle-na, yaaŋ i hiel i naŋga kuɔ. Ãmbabalma maŋ sɔgɔlaanuŋ i gbeini-na fɛ̃u, yaaŋ i yaŋ-ma aa i vaa i fɛrɛ baa gbaruŋgu maŋ dii i gbeini-na. \v 2 Yaaŋ i tiɛ ne Yesu yaa‑i. U yaa ciɛ i haa i naŋga‑i yuɔ aa u yaa ka ce i haa-ka hi i fuoŋgu‑i. U hĩɛrã kuliiŋgu‑i *daaŋgu-na, u saa ne ku senserre‑i. Hɔfɛ̃lle maŋ taa di cie-yo, u taa u fara u ne di yaa‑i. Fiɛfiɛ‑i-na, uu dii tĩɛna Diiloŋo caaŋ-nu. \p \v 3 Niɛŋ uŋ hĩɛrã nelbabalaamba bigãaru‑i dumaa, ku yaa kũɔkaralle siɛ ta di mulĩɛŋ-na. \v 4 Naŋ yeŋ maluŋgu maŋ nuɔ‑i baa ãmbabalma‑i, unaa saa tĩɛ-maŋ yogo do! \v 5 Aa Diiloŋ uŋ dii sirɛiŋa maŋ nɛi wuɔ u bisãlŋ namaa, sirɛiŋa faŋa maama karaanu-nɛi wɛi? Ma nyɛgãaŋ wuɔ: \q1 \qt «Mi biɛ, Itieŋ duɔ kaya ŋ yuŋgu‑i mamaŋ nuɔ‑i, baa biɛ-ma ãnsɔsɔmma.\qt* \q1 \qt Duɔ nuola-niɛ, baa yaŋ ŋ kũɔma kara.\qt* \q1 \v 6 \qt Umaŋ maama‑i dɔlaanuŋ Itieŋo‑i, u dii u yaa‑i hũmefafalle-na.\qt* \q1 \qt Uŋ bĩŋ umaŋ u biɛŋo, u muo u yaa‑i.»\qt*\f + \fr 12:6 \ft Bĩncuɔŋ-nelmaŋ-sɛbɛ (Proverbes) 3.11-12\f* \p \v 7 Taa na hĩrã mulĩɛma‑i, Diiloŋo dii-na hũmefafalle-na baa ma yaa‑i. U ce dumɛi baa u bisãlmba‑i. Namaa daa bisãlãaŋ hayo‑i dii aa u to sa nuola-yuɔ? \v 8 Diiloŋo nuola u bisãlmba‑i hiere. Duɔ yaŋ namaaŋo‑i u sa nuola-nɛi, na saaya na suɔ wuɔ u bisãlŋ-kirɛiŋ namaa sĩ; na to dii u deŋ. \p \v 9 Tonaamba dii baa-ye hĩɛma-na bande‑i-na ta ba nuola-yiɛ aa i tiɛ kãŋ-ba. Ku ce niɛ i siɛ nu i To maŋ dɔrɔ‑i-na u nuŋgu‑i aa da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede‑i? \v 10 I tobaa-ba nuolaaya-yiɛ a saanu baa kuŋ dɔlaanu bafamba dumaa, aa ba nuolamma bãlãa hĩɛma-na bande yoŋ. A ne da Diiloŋo ne miɛ fafaaŋgu'i aa tuɔ nuola-yiɛ i diɛ bir fuɔ birma. \p \v 11 Da ba ta ba nuola-niɛ, baŋ nuolaŋ-niɛ huɔŋgu maŋ nuɔ‑i ku sa dɔlnu-niɛ, ku bir yaŋ aa ta ku jaŋ-ni. Ŋga da ŋ siɛ ba nuola-niɛ, ku huoŋgu jo baa viisĩnni baa yaafɛ̃lle. \p \v 12 Terieŋgu faŋgu-na, baa na yaŋ na kũɔma kara. \v 13 Biyaaŋ hũmefafalle ku yaa bamaŋ gbeini‑i nuyãanu ku ka ta ku buɔ-bɛi ku kã, ku siɛ hor-bɛi.\f + \fr 12:13 \ft Isayi (Ésaïe) 35.3\f* \s1 Ãŋgbuyamma \p \v 14 Gbãaŋ kpelle na ta na dɔl nuɔmba‑i hiere aa na yaŋ Diiloŋo bir-na u birma. Umaŋ duɔ saa yaŋ Diiloŋo bir-o, u siɛ gbãa da Itieŋo yufelle. \v 15 Bilaaŋ na fɛrɛ unaŋ nuɔ ŋ baa ji cĩina Diiloŋo hujarre‑i. Baa na yaŋ cɛiŋ-purru da unaŋ-na na hɔlma-na a ji tuɔ celieŋ banamba‑i baa u balaaŋgu‑i. \v 16 Molo baa ji dii u naŋga bĩŋwosĩnni-na, molo baa bi bel Diiloŋ-bĩŋkũŋgu naŋgu baa u nanyuɔŋgu Esawu temma‑i: Esawu huraa u bɛpolsĩnni‑i baa jukalaaŋgu. \v 17 Na suyaa wuɔ ku huoŋgu-na u juɔ tuɔ taara tuoŋo cãrã Diiloŋo‑i hã-yo bɛpuɔmba namba temma, ŋga tuoŋo saa hũu-ma. Uŋ fiɛ kaal cãrã-yuɔ ma saa dɔl-o.\f + \fr 12:17 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 25.29-34; 27.30-40.\f* \p \v 18 Namaaŋo‑i naŋ piyaa Diiloŋo‑i dumaa, kuuduɔŋgu sĩ baa *Isirahɛl-baamba‑i. Bafamba kãa tãnuŋ-nu. Ba daa dãamu‑i, baa fafalmu‑i a naara kukulberre naŋ temma tãnuŋgu-na. \v 19 Ba nuɔ yɛrre buu, aa bi nu molo piiye da gbagaga. Ba cãrã kutieŋo‑i wuɔ u baa tiraa u piiye baa-ba. \v 20 Uŋ waaŋ mamaŋ, ma saa ta ma du dɛi ba tũnni-na ku'i ciɛ. U gbĩɛ-ba wuɔ: \qt «Umaŋ duɔ yiɛya tãnuŋ daaku‑i, halle da ku fiɛ waa bĩŋwuoŋo, na naŋ kutieŋo‑i baa tãmpĩɛŋa na ko-yo.»\qt*\f + \fr 12:20 \ft Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 19.12-13\f* \v 21 Nelma maŋ ciɛ tãnuŋgu-na\f + \fr 12:21 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 19–20 baa Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 4–5.\f*, maa naa silaa ta ma nyɛŋ kũɔma ma cor, a ce *Moisi fuɔ fɛrɛ u cira: «Korma ciɛ mi kũɔma gbuu ta ma nyɛŋ!»\f + \fr 12:21 \ft Niɛŋ Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 9.19.\f* \p \v 22 Ŋga kuuduɔŋgu sĩ baa namaaŋo‑i. Namaa na kãa *Sinyɔ-tãnuŋ-nu, na kãa Cicɛ̃lmantieŋo nelle yaa nuɔ‑i; *Yerusalɛmu maŋ dɔrɔ‑i-na, na kãa u yaa nuɔ‑i. *Dɔrpɔpuɔrbiemba dii u yufelle ta ba ce ba bãaŋgu‑i. \v 23 Namaaŋo‑i, na suurii Diiloŋ-bɛpuɔmba-na. Ba yirɛiŋa nyɛgãaŋ dɔrɔ‑i-na. Na piyaa Diiloŋo‑i, u yaa nelbiliemba‑i hiere ba gɛ̃ŋgɛrtieŋo‑i. Na suurii nelviimba-na. Ba yaa hii ba fuoŋgu‑i Diiloŋ-terieŋgu-na. \v 24 Namaaŋo‑i, na piyaa Yesu maŋ *tobisĩfɛlɛnni yaaŋga-na. U yaa kuu kũnna u tãmma‑i. U tãmma kãayã-yiɛ a yaŋ Abɛl maama‑i.\f + \fr 12:24 \ft Yesu kuliiŋgu ciɛ i suɔ hujarre‑i a ne da Abɛl kũŋgu taa ku taara sɔlaaŋgu.\f* \v 25 Terieŋgu faŋgu-na, bilaaŋ na fɛrɛ! Baa na yagar wuɔ na siɛ nu umaŋ piiyeŋ baa-na u nelma‑i. Umaŋ taa u piiye baa Isirahɛl-baamba‑i hĩɛma-na bande‑i-na, bamaŋ naa yagar wuɔ ba siɛ nu u nelma‑i, ba saa gbãa kor yaahuolo-na. Umaŋ piiyeŋ baa miɛŋo‑i, uŋ yeŋ dɔrɔ, diɛ saa nu u nuŋgu‑i, i ka ce niɛ gbãa kor-yuɔ? \v 26 U piiye dede fuɔ hĩɛma sagalla\f + \fr 12:26 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 19.18.\f*; ŋga fiɛfiɛ‑i-na, u pãa nuŋgu baa-ye wuɔ: \qt «Mi ka tiraa sagalla hĩɛma‑i i diei baa dɔrɔ‑i naara.»\qt*\f + \fr 12:26 \ft Ase (Aggée) 2.6\f* \v 27 Uŋ waaŋ mafamma‑i, ku pigãaŋ wuɔ ku yiiŋgu-na, uŋ hielaa bĩmbĩnni maŋ hiere, ni ka bĩɛna halaŋ aa yaŋ nimaŋ siɛ gbãa bĩɛna. \p \v 28 Iŋ ka ce i bãaŋgu‑i nelle maŋ nuɔ‑i, di siɛ gbãa bĩɛna. Terieŋgu faŋgu-na, yaaŋ i tiɛ ce Diiloŋo‑i kasi saa da-yo. I tiɛ cãa-yo aa i tiɛ jaal-o kuŋ dɔlaanu-yuɔ dumaa. I tiɛ dii u nuŋgu‑i aa i tiɛ kãalã-yuɔ. \v 29 Ni ma'i sĩ u cɛ ŋaa dãamu.\f + \fr 12:29 \ft Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 4.24\f* \c 13 \s1 Kumaŋ dɔlaanuŋ Diiloŋo‑i \p \v 1 Namaaŋo‑i, yaaŋ na maama cor ta ma dɔlnu ma-naa ŋaa cɛduɔŋ-bieŋ namaa. \v 2 Baa na yagar niraamba harma na dumiɛŋa-na. Na saa da, banamba tĩyãa niraamba harma-na, a ji har *dɔrpɔpuɔrbiemba aa ba saa suɔ. \v 3 Yaaŋ bamaŋ dii kaso‑i-na ba maama ta ma tĩɛnu-nɛi; ku waa ŋaa naa dii baa-ba kaso‑i-na. Aa naŋ yeŋ tãmmaŋ-nuɔŋ namaa, baa na yaŋ baŋ ceŋ bamaŋ sũlma‑i ba maama karaanu-nɛi. \p \v 4 Nɛliɛŋo nɛliɛŋo, u saaya u tuɔ kãŋ ãnsorre‑i aa bamaŋ dii ãnsorre-na ba vii baa ba-naa, ni ma'i sĩ, bamaŋ ciɛŋ saasorsĩnni‑i baa *fuocesĩnni‑i Diiloŋo ka gãŋ baa-ba. \p \v 5 Gbeiŋ-nyulmu saa saaya mu ta yaaŋga nɛi. Yaaŋ na nagãŋ-niini ta ni ye-na. Na saa da, Diilo fuɔ fɛrɛ ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Mi siɛ yaŋ-ni ŋ diei,\qt* \q1 \qt Mi siɛ nanna-niɛ gbula.»\qt*\f + \fr 13:5 \ft Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 31.6,8; Yosuwe (Josué) 1.5\f* \p \v 6 Terieŋgu faŋgu-na, nɛliɛŋo nɛliɛŋo, u gbãa da holle cira: \q1 \qt «Itieŋo yaa kãayãŋ muɔ;\qt* \q1 \qt mi siɛ kãalã bĩŋkũŋgu\qt* \q1 \qt Nelbilo fuɔ gbãa ce bige‑i miɛ?»\qt*\f + \fr 13:6 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 118.6,7\f* \p \v 7 Na yaataamba maŋ siire waŋ Diiloŋ-nelma‑i baa-na, baa na yaŋ ba maama karaanu-nɛi. Niɛŋ baŋ siire haa ba naŋga‑i Diiloŋo-na dumaa ji ta ba ku, aa na ce ba temma. \p \v 8 Yesu-Kirsaŋ waa dumaa cicuɔŋgu-na, uu dii dumɛi nyuŋgo‑i-na, aa u ka bi tĩɛ dumɛi yinni maŋ joŋ. \v 9 Baa na yaŋ ba hel baa nelma yaŋga naŋga a ji pira-nɛi miɛ hũmelle-na. Baa na yaŋ ba cu na yammu‑i baa niiwuoniŋ-maama. Na saa da, ku saaya Diiloŋ-hujarre yaa ce nɛliɛŋ nuɔ ŋ huɔŋga tĩɛna terduɔŋ-nu, niiwuoniŋ-maama sĩ. Bamaŋ firaa niiwuoniŋ-maama‑i, ma saa kãyã-bɛi dede gbula. \p \v 10 Yesu ciɛ u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋgu a pir i ãmbabalma‑i. *Diilojigãntaamba maŋ curaa baa bĩncuɔŋ-jigãŋga‑i kompadũŋgu-na, ba nuŋgu si dii baa-ye. \v 11 Da ba ko bĩmbaamba‑i dumandɛ‑i-na, *Diilojigãntaamba yuntieŋo suur baa tãmma yaa Diilodubiloŋo-na ka kor Diiloŋo‑i ãmbabalma maama-na, aa bĩmbaamba famba fɛrɛ‑i ba hel baa-ba gborsanniŋ ka caa-ba. \v 12 Ku'i ciɛ na bi da Yesu kuu gborsanniŋ duɔ pir nuɔmba ãmbabalma‑i baa fuɔ fɛrɛŋ tãmma‑i. \p \v 13 Terieŋgu faŋgu-na, yaaŋ i hĩrã tuosĩnni‑i fuɔ temma‑i aa i hel i nyaanu-yuɔ dii gborsanni-na. \v 14 Na saa da, ninsoŋ-nelle si dii baa-ye hĩɛma-na bande‑i-na dimaŋ cuɔŋ, i taara bisĩŋ ku diele yaa‑i. \v 15 Yaaŋ i tiɛ pã jaaluŋgu‑i hɔnni maŋ joŋ i hã Diiloŋo‑i Yesu maama-na. Miɛ tãmmaŋ-kũŋgu yaa kufaŋgu‑i. I tiɛ ce-yo bɔi baa i nuŋ-ãndɛnni‑i. \v 16 Baa na yaŋ ãnfafamma cemma maama karaanu-nɛi, aa na bi ta na kãyã na-naa ŋaa cɛduɔŋ-bieŋ namaa, kufaŋgu temma saa baa tãmmaŋ-kũŋgu maŋ dɔlaanuŋ Diiloŋo‑i. \p \v 17 Taa na nu na yaataamba nunni‑i, taa na siɛ ba wulaa. Ba yaa kãayãŋ-nɛi Diiloŋ-hũmelle-na. Ba suyaa wuɔ yiiŋgu dii baa yiiŋgu, Diiloŋo ka yuu-ba baŋ ciɛ kumaŋ na hɔlma-na. Gbãaŋ ba ta ba ce ba maacemma‑i baa hɔfɛ̃lle. Da na du ba hɔmmu‑i ku siɛ fa wɛima hã-na. \p \v 18 Taa na cãrã Diiloŋo‑i na hã-ye. I suyaa wuɔ i hɔmmu kuɔŋ; i taara i tiɛ ce kumaŋ faa hɔnni-na hiere. \v 19 Jande mi gbu mi cãrã-nɛi: Cãarãŋ Diiloŋo‑i u yaŋ mi bir donduo kã na wulaa. \s1 Jaaluperieŋgu \p \v 20-21 Diiloŋo yaa hɔfɛ̃lle tieŋo‑i, u siire Itieŋo‑i Yesu‑i hiel-o kuomba hɔlma-na. U kãyã-nɛi na ta na gbã na ce ãnfafamma‑i ma sĩnni-na hiere a gbãa ta na ce u huɔŋga‑i. U ce Yesu-Kirsa bir-e uŋ taaraŋ i waa dumaa. Yesu-Kirsa yaa i ninsoŋ-tayaana‑i\f + \fr 13:20-21 \ft Girɛkimma-na ba bĩɛ Yesu‑i «ãncĩinaŋo» bande‑i-na. Ba taara ba pigãaŋ wuɔ u yaa i yaaŋga-na Diiloŋ-hũmelle-na tuɔ kãyã-yiɛ. Fuɔ fɛrɛ yaa bĩɛ u fɛrɛ dumaaŋo-na. Niɛŋ Nsãa sɛbɛ‑i-na 10.11.\f*. U yaa ciɛ u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋgu a bel Diiloŋo *tobisĩnni‑i baa-ye. Tobisĩnni fanni sa ji boruona dede. Jaaluŋgu gbĩɛ baa u yaa‑i hɔnni maŋ joŋ! Ma ciɛ! \p \v 22 Tobiŋ namaa, mi diyaa nelma'i na tũnni-na. Mi saa nyɛgɛ̃ŋ-ma bɔi. Jande fĩɛŋ na hɔmmu‑i baa ma numma‑i. \v 23 Yaaŋ mi tũnu-nɛi, ba naana i natobiŋo‑i Timote‑i. Duɔ jo donduo, mi ka kã baa-yo i ka ne-na. \p \v 24 Mi jaalaa yaataamba‑i baa Diiloŋ-dũŋ-baaŋ namaaŋo‑i hiere. *Italitaamba pãa-na jaaluŋgu. \p \v 25 Diilo kãyã-nɛi hiere.