\id GAL - Diiloŋ-nelma cerma-na \ide UTF-8 \h Galasitaamba sɛbɛ \toc1 Galasitaamba sɛbɛ \toc2 Gal. \toc3 Gal. \mt2 Polŋ nyɛgãaŋ sɛbɛ maŋ hã \mt1 Galasitaamba‑i \imt1 Nelmuoyamma \ip Pol nyɛgãaŋ sɛbɛ daayo‑i hã Galasi Diiloŋ-dũŋ-baamba. *Yuifubaa-ba waa-bɛi, *niɛraamba bi waa. Ba nuɔ Yesu-Kirsa maama‑i Pol yaa wulaa‑i aa hũu-ma. Ŋga huɔŋgu naŋgu juɔ hi, nuɔmba namba kã ka ta ba guɔl ba gbeini‑i. Kutaamba taa ba piiye wuɔ Pol fuɔ fɛrɛ‑i Yesu *pɔpuɔrbiloŋ-kerre sĩ, aa uŋ waŋ Diiloŋ-nelma‑i dumaa, ma yaaŋga'i sĩ. Ba taa ba bi piiye wuɔ niɛraamba maŋ hũyãa Yesu maama‑i ba saaya ba *jã a saa baa Yuifu ba *ãnjĩnamma‑i. \ip Baŋ piiyeŋ dumaaŋo-na, ma kã ka hi Pol. Pol wuɔ nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ daayo‑i a tagaaya pigãaŋ-ba ba da ba suɔ wuɔ fuɔ‑i Yesu pɔpuɔrbiloŋo‑i kelkel (sap. 1–2). U biyaa *Tobisĩcɔlɔnniŋ-sɛbɛ maama‑i tagaaya pigãaŋ-ba wuɔ molo siɛ gbãa wuɔ Yuifu ba ãnjĩnamma‑i a ce nelviiŋo Diiloŋo yufelle-na; kɛrɛ da ŋ hũu Yesu maama‑i ku yaa gbãa ce-ni nelviiŋ nuɔ (sap. 3–4). Wuɔ Yesu-Kirsa hũyãa Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i ãnjĩnamma nyisɛ̃nni-na a ce ba waa ba fɛrɛŋ nuɔ; kɛrɛ ba yaŋ ba hɔmmu fɛ̃ gbarnu. Ŋga wuɔ baŋ yeŋ ba fɛrɛŋ nuɔ, ba baa naŋ hãlmaaŋ-nu baa kufaŋgu‑i a ta ba ce kumaŋ dɔlaanuŋ-bɛi. Ba yaŋ *Diiloŋ-Yalle ta di ta ba yaaŋ-na ba ãncemma-na hiere (sap. 5–6). \c 1 \s1 Jaaluŋgu \p \v 1 Muɔ Pol, Yesu-Kirsa *pɔpuɔrbiloŋ muɔ. Pɔpuɔrbilosĩnni fanni‑i mi saa da-ni nuɔŋ nammu-na, mi saa bi da-ni nɛliɛŋ bargɔ-na, ŋga Yesu-Kirsa‑i baa i To‑i Diiloŋo maŋ siire-yuɔ hiel-o kuomba hɔlma-na, ba yaa hãa-mi baa-ni. \v 2 Muɔ baa tobimba maŋ dii bande‑i-na hiere, i jaalaa Diiloŋ-dũŋ-baaŋ namaa namaŋ dii Galasi‑i-na. \v 3 I To‑i Diiloŋo‑i, baa Itieŋo‑i Yesu-Kirsa‑i, ba kãyã-nɛi aa fɛ̃ na hɔmmu‑i. \p \v 4 Yesu-Kirsa ciɛ u fɛrɛ tãmmaŋ-kũŋgu a pir i ãmbabalma‑i i yunni-na a duɔ hũu-ye miwababalaŋ daayo nammu-na ŋaa i To‑i Diiloŋ uŋ taaraŋ-kuɔ dumaa. \v 5 Terieŋgu faŋgu-na, yaaŋ bɔbɔima ta ma haa Diiloŋo-na hɔnni maŋ joŋ! Ma ce dumaa. \s1 Neldɔdɔlma dii ma diei yoŋ \p \v 6 Naŋ duɔŋ ta na cĩina Diiloŋo‑i donduo dumaaŋo maŋ nuɔ‑i, ku cuu mi huɔŋga‑i; ŋ siɛ suɔ wuɔ u yaa ciɛ baa-na aa bĩ-na *Kirsa barguɔ‑i-na duɔ ce-na u baaŋ namaa; na bir yaŋ ufaŋo‑i aa ta na gbar na nyaanu neldɔdɔlma namma. \v 7 A ne da neldɔdɔlma namma si dii ji fa yii baa Kirsa maama‑i. Ba tãal-na. Ba taara ba cure Kirsa *Neldɔdɔlma‑i. \v 8 Iŋ waaŋ Neldɔdɔlma maŋ baa-na, umaŋ duɔ kã ka waŋ u deŋ maama baa-na, Diilo baa yaŋ kutieŋo‑i. Halle da ku fiɛ'a miɛmɛi, Diilo baa yaŋ-ye. Da ku fiɛ'a *dɔrpɔpuɔrbiloŋo, Diilo baa yaŋ-yo. \v 9 I gbuɔya-nɛi baa-ma cor, mi tiraa mi tir ma yaa baa-na daama‑i: Naŋ hũyãa Neldɔdɔlma maŋ, umaŋ duɔ kã ka waŋ u deŋ maama baa-na, Diilo baa yaŋ kutieŋo‑i. \v 10 Namaa wulaa, dumandɛ‑i-na mi taara nelbiliemba'i dɔl-mi waa mi taara Diiloŋo'i dɔl-mi? Mi taara mi ce kumaŋ dɔlaanuŋ nelbiliemba wɛi? Kuɔ mi taa mi taara nelbiliemba dɔl-mi, mii naa saa gbãa waa Kirsa cãarãŋ muɔ. \s1 Polŋ daa Yesu pɔpuɔrbilosĩnni‑i dumaa \p \v 11 Tobiŋ namaa, yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Miŋ waaŋ *Neldɔdɔlma maŋ baa-na, nelbiloŋ huɔyasaŋga sĩ. \v 12 Mi saa nu-ma nɛliɛŋ nuŋ-nu, mi saa bi hãalã-mɛi moloŋ wulaa; Yesu-Kirsa fuɔ fɛrɛ yaa tigãaŋ-mi baa-ma. \p \v 13 Miŋ ŋa naa ta mi wuɔ *Yuifu ba Diiloŋ-hũmelle‑i dumaa, na saa bi yaŋ-ma numma. Mi taa mi ce Diiloŋo dũŋ-baamba‑i kpãncɔ̃lgũɔ mi cor. Mi taa mi taara mi muonu Diiloŋo dũŋgu‑i. \v 14 Mii naa silaa vaa mi fɛrɛ cor baa Yuifu ba Diiloŋ-hũmelle wuɔsaaŋgu‑i; a ce dumaaŋo-na, mi nabaamba-na, nuɔmba bɔi saa ta ba fi baa-mi. \v 15 Ŋga ku huɔŋguŋ juɔ hi, umaŋ hielaa u yufelle miɛ dii mi nyu kusũŋgu-na, u ciɛ baa-mi aa bĩ-mi ce-mi u wuoŋ muɔ, \v 16 aa pigãaŋ-mi u Biɛŋo‑i mi da mi waŋ u maama‑i baa *niɛraamba‑i. Mafammaŋ ciɛ, mi saa piɛ moloŋ caaŋ-nu wuɔ mi ka yuu-yo baa nelma. \v 17 Mi saa bi kã *Yerusalɛmu‑i-na ka ne bamaŋ taa yaaŋga muɔ-na Yesu pɔpuɔrbilontesĩnni-na. Mi yaaŋ aa sire kã Arabi\f + \fr 1:17 \fk Arabi: \ft Nelle naŋ yerre‑i dumaaŋo-na.\f*. Ku huoŋgu-na, mi suɔ bir jo Damasi‑i-na. \v 18 Mi ciɛ bieŋa siɛi aa suɔ da mi kã Yerusalɛmu‑i-na da mi ka taara Piɛr\f + \fr 1:18 \ft Piɛr yerre nande yaa wuɔ Sefasi. Niɛŋ Nsãa 1.42.\f* suɔ-yo. Miŋ kaa da-yo, mi ciɛ yinni cĩncieluo baa ni ndii yoŋ baa ufaŋo‑i. \v 19 Miŋ kãa terieŋgu-na, da ma hel fuɔ baa Itieŋo hãaŋo‑i Sake‑i-na, mi yufelle saa haa Yesu *pɔpuɔrbiloŋo naŋ-na. \v 20 Miŋ waŋ mamaŋ daama‑i coima sĩ; Diiloŋo yaa mi siɛra. \p \v 21 Miŋ hilaa terieŋgu-na, mi kã Siiri mara nuɔ, aa sire terieŋgu-na a kã Silisi mara nuɔ. \v 22 Bamaŋ cuu Kirsa huoŋ-nu *Yude‑i-na, ba saa naa hi da mi yufelle yogo. \v 23 Ba taa ba nu nuɔmba piiye yoŋ wuɔ: «Umaŋ taa u ce-ye kpãncɔ̃lgũɔ‑i, u yaaŋ fiɛfiɛ‑i-na aa tuɔ waŋ Yesu maama baa nuɔmba‑i; ŋ siɛ suɔ wuɔ uu naa gbuu cɔ̃-ma.» \v 24 Kuŋ ciɛ dumaaŋo-na, baa ta ba gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i mi maama-na. \c 2 \s1 Yesu pɔpuɔrbiemba daa ba-naa Yerusalɛmu‑i-na \p \v 1 Bieŋ cĩncieluo baa a naa ku huoŋgu-na, mi tiraa bir kã *Yerusalɛmu‑i-na baa Barnabasi. Mii naa bi ce Tite kã baa-mi. \v 2 Mi kãa Diiloŋ-kãmma. Miŋ kãa, yiiŋgu naŋgu-na, yiɛ da i-naa baa Diiloŋ-dũŋ-baamba yaataamba‑i ba kula. Miŋ waŋ *Neldɔdɔlma‑i dumaa baa *niɛraamba‑i, miɛ suur ma yaaŋga-na a piiye tũnu-bɛi. Mi saa ta mi taara mi maacemma ce maaceŋgbãŋgbãlãmma ku'i ciɛ miɛ suur ma yaaŋga-na a piiye tũnu-bɛi. \v 3 Halle mi nawuoŋo‑i Tite waa niɛryiɛŋo, ŋga molo saa ji guor-o yinduɔŋgu wuɔ u *jã. \v 4 Ŋ siɛ suɔ wuɔ huhurmantaamba namba waa guɔl baa Diiloŋ-dũŋ-baaŋ miɛŋo‑i. Bafamba taa ba taara u jã. Ba yagalaa suur baa-ye da ba ne iŋ yeŋ i fɛrɛŋ nuɔ dumaa Yesu-Kirsa horre-na aa da ba bir ce ku yaa sɔgɔlnu *Moisi *ãnjĩnamma‑i i gbeini-na. \v 5 I saa hũu aa hã-ba halle cɛkũɔ. I ciɛ mafamma‑i ninsoŋo maŋ dii Neldɔdɔlma-na u duɔ gbãa tĩɛ u temma‑i na da na suɔ-yo. \p \v 6 Miŋ piiye tũnu yaataamba‑i, ba saa da manamma naara. A ne da ba kãŋ ba yaa‑i nelbɔ̃mbɔ̃mbaa-ba‑i Diiloŋ-dũŋgu-na, ŋga baŋ niɛ kumaŋ aa ta ba kãŋ-ba, mɛi sa ne kufaŋgu‑i. Diiloŋo sa ce ciɛluɔ. \v 7 Ba saa da manamma haa. Ŋga ba daa Diiloŋ uŋ puɔraa Piɛr dumaa wuɔ u waŋ Neldɔdɔlma‑i baa *Yuifubaa-ba‑i, u bi puɔraa muɔŋo‑i dumɛi wuɔ mi waŋ-ma baa niɛraamba‑i. \v 8 Uŋ puɔraa Piɛr dumaa Yuifubaa-ba wulaa, u bi puɔraa muɔŋo‑i dumɛi banamba wulaa. \v 9 Sake‑i baa Piɛr a naara Nsãa‑i ba taa ba kãŋ ba yaa‑i Diiloŋ-dũŋ-baamba yuntaaŋ-kirɛiŋa‑i. Bafambaŋ juɔ suɔ wuɔ Diiloŋo'i ciɛ baa-mi aa hã-mi maaceŋ daama‑i, baa dii hũmma muɔ baa Barnabasi‑i i nammu-na a pigãaŋ wuɔ ba hũyãa-ma. Terieŋgu faŋgu-na, yiɛ saa-ma baa i-naa; miɛ yiɛ i ka kã niɛraamba hɔlma-na ka tiɛ waŋ Yesu maama‑i, bafaŋ ba'a ba ka kã Yuifu ba wulaa. \v 10 Ba taaraaya nelma diei yoŋ i wulaa: wuɔ i baa yaŋ ba sũntaamba maama karaanu-yiɛ Yerusalɛmu‑i-na. Mi bi ciɛ-ma ma cemma‑i. \s1 Pol cãlãa Piɛr nuɔmba-na \p \v 11 Ku huoŋgu-na, Piɛr wuɔ ji jo Ãntiyɔsi‑i-na i wulaa. Uŋ juɔ, mi saa yaŋ-yo; uu naa silaa cãl cor. \v 12 Uŋ juɔ, u taa u gbonu u wuo niiwuoni‑i baa tobimba maŋ *niɛraamba‑i. Huɔŋgu naŋgu juɔ hi, Sake wuɔ saaŋ nuɔmba jo. Bafamba taa ba kuye *jãmmaŋ-kũŋgu‑i. Baŋ juɔ, Piɛr wuɔ kãalã, u sa tiraa wuo niiwuoni‑i baa niɛraamba‑i. \v 13 *Yuifubaa-ba namba waa baa-yo, bafamba‑i hiere baa bi suuye ba yufieŋa‑i aa cu Piɛr huoŋ-nu. Halle Barnabasi fuɔ fɛrɛ yaaŋ ba tãal-o dii-yo ba dawɔruɔ‑i-na. \v 14 Miŋ juɔ da ba ciluɔ sa kã hũmeduɔle baa ninsoŋo maŋ dii *Neldɔdɔlma-na, miɛ fulnu Piɛr nuɔmba-na miɛ: «Nuɔni maŋ Yuifuyiɛŋ nuɔ, nuɔ da ŋ yaŋ Yuifusĩnni‑i aa ce ŋ fɛrɛ niɛryiɛŋ nuɔ, ma da niɛ ŋ ta ŋ taara ŋ guor niɛraamba‑i ce-ba Yuifubaa? \p \v 15 «Miɛ fuɔ, miɛ huɔŋ baa Yuifusĩnni‑i; niɛraaŋ miɛ sĩ, ba kãŋ ba yaa‑i ãmbabalmanciraamba‑i wuɔ ba sa wuɔ *Moisi *ãnjĩnamma‑i. \v 16 Ŋga i suyaa wuɔ nɛliɛ siɛ gbãa wuɔ ãnjĩnamma‑i a ce nelviiŋo Diiloŋo yufelle-na. Da ŋ hũu Yesu-Kirsa maama‑i, ku yaa Diiloŋo tuɔ kãŋ-ni nelviiŋ nuɔ. Ku'i ciɛ miɛ i bi hũu Yesu-Kirsa maama‑i diɛ gbãa ce nelviiŋ miɛ Diiloŋo yufelle-na. Ku saa ce ŋaa ãnjĩnamma wuɔsaaŋgu yaa ka ce-ye nelviiŋ miɛ Diiloŋo yufelle-na dɛ! Iŋ hũyãa Yesu-Kirsa maama‑i, ku yaa ka ce-ye nelviiŋ miɛ, ni ma'i sĩ ãnjĩnamma wuɔsaaŋgu siɛ gbãa ce moloŋo nelviiŋo. \v 17 Miɛ maŋ Yuifubaa miɛ, da kuɔ iŋ hũyãa Yesu maama‑i diɛ vii Diiloŋo yaaŋga-na, i ciɛ ãmbabalmanciraaŋ miɛ baa niɛraamba‑i hiere kuuduɔŋgu, ku yuŋgu yaa wuɔ *Kirsa yaa diyaaŋ nuɔmba‑i ãmbabalma cemma-na kɛ! A ne da ma'i sĩ. \v 18 Miŋ naana hũmelle maŋ, da mi tiraa bir jo-diɛ, ku pigãaŋ wuɔ mi cãlãa cemma. \v 19 Na saa da, ãnjĩnamma ciɛ mɛi hiel mi naŋga ma wuɔsaaŋgu-na da mi ta mi ce baa Diiloŋo. Kuu dii ŋaa ba gbuu-mi baa Kirsa‑i ko-mi. A ce dumaaŋo-na ãnjĩnamma siɛ gbãa yuu-mi baa wɛima. \v 20 Kuu dii ŋaa mi kuu, mi yalle taa aa Kirsa diele yaa cɛr waa-miɛ. Miŋ yeŋ terieŋgu maŋ nuɔ‑i nyuŋgo‑i-na, mi haa mi naŋga‑i Diiloŋ-Biɛŋo yaa nuɔ‑i. U yaa dɔlaa-mi aa hũu-ma ku mi maama-na. \v 21 Mi siɛ cĩina Diiloŋo hujarre‑i. Kuɔ ãnjĩnamma yaa taa ma ce-ye nelviiŋ miɛ Diiloŋo yufelle-na, dumaaŋo-na Kirsa kuliiŋgu naa ce gbãŋgbãŋ.» \c 3 \s1 Ãnjĩnamma sa ce nɛliɛŋo nelviiŋo \p \v 1 Galasitaaŋ namaaŋo‑i daana‑i, na yunni kuu aa yaŋ-na. Hai moloŋo‑i bĩɛnaana na yunni‑i bĩɛnaŋ daama temma‑i? Ŋ siɛ suɔ wuɔ Yesu-Kirsaŋ kuu yuŋgu maŋ nuɔ‑i *daaŋgu-na, ma waaŋ kaala baa namaaŋo‑i. \p \v 2 Mi ka yuu-na baa nelma diei yoŋ: Diiloŋo hãa-na u *Yalle‑i wuɔ na wuɔyaa *Moisi *ãnjĩnamma yaa fafamma sisɔ u hãa-na baa-de wuɔ na yiɛraaya nu *Neldɔdɔlma‑i aa hũu-ma? \v 3 Bige‑i ciɛ na yunni ku aa yaŋ-na dumaaŋo-na? Bige‑i ciɛ naŋ duɔŋ mamaŋ baa *Diiloŋ-Yalle‑i na ta na taara na perieŋ-ma fiɛfiɛ‑i-na baa namaa fɛrɛŋ fɔ̃ŋgũɔ? \v 4 Na daa nelma bɔi. Na yuu ba'a Diiloŋo pigãaŋ-na baa-ma gbãŋgbãŋ wɛi? U saa pigãaŋ-na baa-ma gbãŋgbãŋ! \v 5 Diiloŋ duɔ hã-na u Yalle‑i aa tuɔ ce gbɛrɛ-wɛima‑i na hɔlma-na, u ce kufaŋgu‑i wuɔ na wuɔ ãnjĩnamma sisɔ u ce-ku wuɔ na nuɔ Neldɔdɔlma‑i aa hũu-ma? \p \v 6 Na saa da, Diiloŋ-nelma ciɛra wuɔ: \qt «*Abiramu hũyãa Diiloŋ-nelma‑i aa haa u naŋga yuɔ ku'i ciɛ Diiloŋo tuɔ kãŋ-yo nelviiŋo.»\qt*\f + \fr 3:6 \ft Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ (Genèse) 15.6\f* \v 7 Terieŋgu faŋgu-na, na saaya na suɔ wuɔ bamaŋ hũyãa Diiloŋ-nelma‑i Abiramu temma‑i, ba yaa Abiramu bisãlŋ-kirɛiŋa‑i. \v 8 A saanu baa mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na, Diiloŋo taara *niɛraamba maŋ da ba hũu u maama‑i u dii-ba baa nelviimba, ku'i ciɛ u wuɔya waŋ neldɔdɔl daama‑i baa Abiramu‑i wuɔ: \qt «Mi ka ta mi cor baa nuɔnɛi mi ce baa dũnni‑i hiere hĩɛma-na.»\qt*\f + \fr 3:8 \ft Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ (Genèse) 12.3\f* \v 9 A ce dumaaŋo-na, Abiramuŋ haa u naŋga‑i Diiloŋo-na u ce baa-yo dumaa, umaŋ duɔ bi haa u naŋga‑i yuɔ u ka bi ce baa-yo Abiramu temma‑i. \p \v 10 A ne da bamaŋ haa ba naŋga ãnjĩnamma wuɔsaaŋgu-na, Diiloŋo waasaaŋ-ba. Bige‑i ciɛ mi waŋ-ma dumaaŋo-na? Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \qt «Bamaŋ sa wuɔyaaŋ ãnjĩnamma‑i hiere ma kũŋgu-na, Diiloŋo ka waasa-bɛi.»\qt*\f + \fr 3:10 \ft Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 27.26\f* \v 11 Aa bi tiraa nyɛgɛ̃ŋ wuɔ: \qt «Umaŋ duɔ haa u naŋga Diiloŋo-na, nelviiŋo; u ka kor.»\qt*\f + \fr 3:11 \ft Abakuke (Habaquq) 2.4\f* Terieŋgu faŋgu-na, ku kaalaaya wuɔ molo siɛ gbãa wuɔ ãnjĩnamma‑i a ce nelviiŋo Diiloŋo yufelle-na. \v 12 Ŋga ma bi tiraa nyɛgɛ̃ŋ wuɔ: \qt «Umaŋ duɔ gbãa wuɔ ãnjĩnamma hũmieŋa‑i hiere, a ka kor-o.»\qt*\f + \fr 3:12 \ft Buolmaŋ-sɛbɛ (Lévitique) 18.5; Ɔrɔm. 10.5\f* Terieŋgu faŋgu-na, ku pigãaŋ wuɔ a haa ŋ naŋga‑i Diiloŋo-na baa a haa ŋ naŋga‑i ãnjĩnamma wuɔsaaŋgu-na, nelduɔma sĩ. \p \v 13 Ŋga molo saa gbãa wuɔ ãnjĩnamma‑i ma kũŋgu-na hiere. A ce dumaaŋo-na Diiloŋo naa waasa-yiɛ. Ŋga Yesu-Kirsaŋ kuu *daaŋgu-na, ku pigãaŋ wuɔ u hũyãa miɛ waasamma‑i ce-ma u maama. Kumaŋ ciɛ mi waŋ-ma dumaaŋo-na, ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \qt «Da ba nuŋ umaŋ daaŋ-nu, ku pigãaŋ wuɔ Diiloŋo waasaaŋ kutieŋo‑i.»\qt*\f + \fr 3:13 \ft Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 21.23\f* \v 14 Ku ciɛ dumɛi Diiloŋ uŋ ŋa naa pã nuŋgu maŋ baa Abiramu‑i wuɔ u ka ce baa-yo, Yesu-Kirsa ce ku jo ji bure bi hi niɛraamba‑i. Aa Diiloŋ uŋ pãa u Yalle maŋ nuŋgu‑i, i hieroŋo‑i iŋ hũyãa u maama‑i ku'i ciɛ i tiɛ da-de. \p \v 15 Tobiŋ namaa, mi ka waŋ nelma diei a pigãaŋ-na a saa baa kuŋ ceŋ dumaa i tiɛ da-ku: Moloŋ duɔ pã nuŋgu baa u nanolŋo aa nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ aa haa u niele, u siɛ gbãa ka bir jo baa huoŋ-ãndaaŋgu. \v 16 A ne da Diiloŋo pãa u nuŋgu‑i baa Abiramu‑i baa u huoŋgu‑i. Ba saa cira: «U huoŋ-baamba». Ku ka ce ŋaa baa dii bɔi. Ba ciɛra: «U huoŋgu». A pigãaŋ wuɔ uu dii u diei; aa u yaa *Kirsa‑i. \v 17 Miŋ taaraŋ mi waŋ mamaŋ ma yaa daama: Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ baa Abiramu‑i, Moisi ãnjĩnamma siɛ gbãa jo bieŋ nuɔsiba hãi baa bieŋ komorre baa cĩncieluo ku huoŋgu-na ji boruona-kuɔ. Ma siɛ gbãa ce. \v 18 Da kuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ, ku da ãnjĩnamma wuɔsaaŋgu'i nuɔ‑i, ba sa tiraa bĩ kufaŋgu‑i nupãlle. A ne da Diiloŋ uŋ ciɛ baa Abiramu‑i uu naa pã nuŋgu'i baa-yo aa ce-ma. \s1 Ãnjĩnamma yuŋgu yaa haku‑i? \p \v 19 Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋo hãa-ye *ãnjĩnamma‑i yuŋ haku‑i nuɔ‑i? U naaraaya-mɛi u nupãlle-na i diɛ tiɛ da i maacembabalamma‑i. U ciɛ ku yaa‑i a tuɔ cie *Abiramu hãayɛ̃lŋo jomma‑i; nupãlle vii u yaa‑i. Ãnjĩnamma famma‑i *dɔrpɔpuɔrbiemba'i hãa *Moisi‑i baa-ma u jo baa-ma ji hã-ye. \v 20 A ne da Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ baa Abiramu‑i, molo saa waa ba hɔlma-na, Diilo fuɔ fɛrɛ yaa piiye baa Abiramu‑i. \v 21 Terieŋgu faŋgu-na, ãnjĩnammaŋ waaŋ mamaŋ, ma hilaa ma deŋ baa Diiloŋ-nupãlle‑i wɛi? Ma saa hel ma deŋ! Kuɔ ãnjĩnamma namma waa ta ma gbã ma kor nuɔmba‑i, maa naa gbãa ta ma ce nɛliɛŋo‑i nelviiŋo Diiloŋo yufelle-na. \v 22 Ŋga Diiloŋ-nelma karaa ãndaaŋgu‑i wuɔ ãmbabalma cuure nuɔmba‑i hiere, a ce dumaaŋo-na bamaŋ da ba hũu Yesu-Kirsa maama‑i, Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ, u ka ce-ku hã-ba. \p \v 23 Aa *Kirsa maama suɔ da ma jo, ãnjĩnamma naa ce-ye ŋaa kasobieŋ miɛ fuɔ Diiloŋo ji pigãaŋ-ye Kirsa maama‑i i diɛ hũu-ma. \v 24 A ce dumaaŋo-na, ãnjĩnamma naa waa i yuŋ-nu ta ma dii-ye hũmelle-na ma cie Kirsa duɔ jo i diɛ hũu u maama‑i a ce nelviiŋ miɛ Diiloŋo yufelle-na. \v 25 Kirsaŋ juɔ aa i hũu u maama‑i, ãnjĩnamma sa tiraa ma ye i yuŋgu-na. \p \v 26 Fiɛfiɛ‑i-na, naŋ hũyãa Yesu-Kirsa maama‑i, na ciɛ Diiloŋ-bisãlŋ namaa hiere. \v 27 Namaa namaŋ *baatiseŋ hiere a suur Kirsa horre-na, na biyaa Kirsa maama. \v 28 *Yuifuyiɛŋ nuɔ o, Yuifuyiɛŋ nuɔ sĩ o, kɔriɛŋ nuɔ o, kɔriɛŋ nuɔ sĩ o, bibiɛŋ nuɔ o, ciciɛŋ nuɔ o, yuŋgu si dii-kuɔ. Na ciɛ baaduɔŋ namaa Yesu-Kirsa horre-na. \v 29 Aa da na waa Kirsa baaŋ namaa, na ciɛ Abiramu huoŋ-baaŋ namaa, a ce dumaaŋo-na, Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu maŋ baa Abiramu‑i na nuŋgu dii-kuɔ. \c 4 \p \v 1 Miŋ taaraŋ mi waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Kuu dii ŋaa bisãlãaŋo maŋ saaya u sire wuo u bĩncɔiŋ-ciiluŋgu. Ciiluŋgu vii u yaa‑i, ŋga u yaaŋgaŋ'a ka saa hi kaala yogo, uu dii ŋaa kɔriɛŋo: U siɛ gbãa ce kumaŋ dɔlaanu-yuɔ baa ciiluŋ daaku‑i. \v 2 Nuɔmba'i dii ta ba ne fuɔ fɛrɛ‑i aa bi ta ba ne u wɛima‑i ba cie u bĩncɔiŋ uŋ diyaa huɔŋgu maŋ ku da ku hi.\f + \fr 4:2 \ft Pol ba bãaŋgu-na, Girɛkibaa-ba wulaa, tuoŋo yaa pigãaŋ u bɛpolŋoŋ hii bibiɛŋo huɔŋgu maŋ nuɔ‑i. Huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i tuoŋ duɔ uu si dii, bɛpolŋo gbãa wuo u ciiluŋgu‑i.\f* \v 3 Ku yaa naa waa ŋaa miɛ kũŋgu‑i. I waa ŋaa bisãlŋ miɛ. Bĩncuɔŋ-hũmelle naa guor i tiɛ wuɔ-de ŋaa kɔraaŋ miɛ. \v 4 Ŋga Diiloŋ uŋ ŋa naa dii huɔŋgu maŋ, kuŋ juɔ hi, u saaŋ u Biɛŋo jo. U juɔ ciɛŋo'i ji hoŋ-yo *ãnjĩnamma bãaŋgu-na \v 5 duɔ gbãa sãa i yunni‑i, miɛ maŋ waa ãnjĩnamma nyisɛ̃nni-na. U ciɛ mafamma‑i i diɛ gbãa diɛ ce Diiloŋ-bisãlŋ miɛ. \p \v 6 Naŋ yeŋ Diiloŋ-bisãlŋ namaa, ku'i ciɛ Diiloŋo saaŋ u Biɛŋo *Yalle‑i\f + \fr 4:6 \ft Diiloŋ-Yalle‑i baa u Biɛŋo Yalle‑i Yaduɔle yaa‑i.\f* na hɔmmu-na. Di yaa ciɛŋ i tiɛ bĩ Diiloŋo‑i «Baba». \v 7 Terieŋgu faŋgu-na, na sa tiraa na ye kɔraaŋ namaa, naa dii bɛpuɔŋ namaa. Naŋ yeŋ u bɛpuɔŋ namaa, u ka hã-na ciiluŋgu maŋ uŋ jĩɛna-kuɔ duɔ hã u bisãlmba‑i baa-ku. \s1 Galasitaamba maama yuu Pol huɔŋga‑i \p \v 8 Dĩɛlũɔ‑i-na, na saa ta na suɔ ninsoŋ-Diiloŋo‑i, a ce dumaaŋo-na naa naa ta na ko na fɛrɛ na hã diiliesɔsɔyaamba. \v 9 Ŋga fiɛfiɛ‑i-na, na suɔ ninsoŋ-Diiloŋo‑i, mi gbãa cira Diiloŋo yaa suyaaŋ-naŋ fiɛfiɛ‑i-na, ma da niɛ na ta na taara na bir dii na yunni‑i ãnsɔsɔmma-na? Na taara na bir jo kɔrsĩnni-na wɛi? \v 10 Na fiɛlaa yinni nanni, baa caamba namba, baa bieŋa naŋa ta na ce ponsanni aa ta na tĩɛ maraama wuɔ na ce Diiloŋ-huɔŋga. \v 11 Na ce korma ta ma da-mi baa-na. Ku ce miŋ ciɛ mulĩɛma maŋ baa-na, mi ciɛ-ma gbãŋgbãŋ wɛi? \p \v 12 Tobiŋ namaa, muɔ miŋ ciɛ mi fɛrɛ namaa temma‑i dumaa, jande, mi cãrã-nɛi, ciɛŋ na fɛrɛ mɛi bi temma‑i dumɛi. Na saa ce kuujaŋgu diei miɛ. \v 13 Na suyaa wuɔ miŋ waaŋ *Neldɔdɔlma‑i baa-na dĩɛlã-wamma‑i, jarma'i ciɛ mi waŋ-ma baa-na. \v 14 Miŋ waa jarma-na, naa naa gbãa cĩina-miɛ, naa naa gbãa bi ta na ce nyɛnyɛlma miɛ, ŋga mafamma saa ce. Na yaaŋ aa bel-mi ŋaa *dɔrpɔpuɔrbiloŋ muɔ, na bilaa-mi ŋaa muɔmɛi Yesu-Kirsa‑i. \v 15 Mi suyaa miɛ kuɔ naa na'a na ka gbãa, naa naa hiel na yufieŋa‑i hã-mi. Na hɔmmu naa gbuu fɛ̃ huɔŋgu faŋgu-na da yogogo. Bige‑i juɔ ce? Hɔfɛ̃lle falle curaa hie? \v 16 Miŋ waaŋ ninsoŋo‑i baa-na ku'i ciɛ na da niɛ sĩ mi bigãaŋ-na wɛi? \p \v 17 Bamaŋ gbaraaŋ ba nyaanu-nɛi, baŋ jɔguɔŋ mamaŋ baa-na, ma saa fa. Ba taara ba kar-na muɔŋo-na na waa baa ba yaa‑i ta na gbar na nyaanu-bɛi. \v 18 Da ŋ ta ŋ kuye ãnfafamma‑i hɔnni maŋ joŋ, ku faa; ku saa saaya ku waa mɛi yufelleŋ yoŋ. \v 19 Mi bisãlŋ namaa, na maama gbu ma ko-mi, ma jaŋ-mi ŋaa ciɛŋo kusũŋ da ku bel-o kuŋ jaŋ-yoŋ dumaa. Da mi ji suɔ wuɔ na ciɛ baaduɔŋ namaa baa *Kirsa‑i, ku yaa jaŋ daama ka ciire-miɛ. \v 20 Mi huɔŋga cuu baa-na, a ce dumaaŋo-na mi gbuu ta mi taara dumandɛ‑i-na mi waa na hɔlma-na a suɔ miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na. \s1 Abiramu horre maama \p \v 21 Namaa namaŋ taaraayaŋ na bir kã *Moisi *ãnjĩnamma-na, na'a niɛ? Na saa nu mamaŋ waaŋ ãnjĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na wɛi? \v 22 Ma nyɛgãaŋ wuɔ: *Abiramu daa bɛpolŋo diei baa kɔrciɛŋo‑i, aa u bi diei baa nebiciɛŋo‑i.\f + \fr 4:22 \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 15–21.\f* Kɔrciɛŋo‑i ba taa ba bĩ-yo Agaar aa bĩ nebiciɛŋo‑i Sara. \v 23 Kɔrciɛŋo biɛŋo huɔŋ nelbilieŋ homma, a ne da nebiciɛŋo biɛŋo‑i Diiloŋo'i pãa nuŋgu baa-yo aa hã-yo baa-yo. \p \v 24 Nelma famma gbãa bi pigãaŋ-ye bige‑i? I gbãa saa caaŋ daaba‑i ba hãi‑i-na baa *tobisĩnni hãi. Dĩɛlã-tobisĩnni yaa nimaŋ ciɛ Sinayi tãnuŋgu-na.\f + \fr 4:24 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 19–24.\f* Ni yaa juɔ baa kɔrsĩnni‑i. I gbãa saa ni yaa baa Agaar. \v 25 Agaar yerre yaa haa Sinayi tãnuŋgu-na dii Arabi‑i-na. Agaar bi dii ŋaa niŋ daa *Yerusalɛmu‑i dumaa nyuŋgo‑i-na, bamaŋ dii-yuɔ, ba yaa u bisãlmba‑i; ãnjĩnamma ciɛ-ba kɔraamba. \v 26 Ŋga Yerusalɛmu maŋ dɔrɔ‑i-na, u yaa dii ŋaa nebiciɛŋo‑i, uu dii u fɛrɛŋ nuɔ; u yaa miɛ nyu‑i. \v 27 Na saa da, Diiloŋ-nelma ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Cɛparŋo bisãlmba ka ciinu yaŋ cɛnikɔruɔ baamba‑i.\qt* \q1 \qt Terieŋgu faŋgu-na, ciɛŋ nuɔni maŋ ŋ naŋga saa kã ŋ huoŋ-nu dede, fɛ̃ ŋ huɔŋga‑i.\qt* \q1 \qt Ta ŋ nyɛ ŋ tataala, nuɔni maŋ saa da ku jamma‑i dede.»\qt*\f + \fr 4:27 \ft Isayi (Ésaïe) 54.1\f* \p \v 28 Tobiŋ namaa, *Isakiŋ yeŋ nupãlleŋ-biloŋo dumaa, namaa naa bi dii nupãlleŋ-bisãlŋ namaa dumɛi. \v 29 Ŋga naacombiloŋo maŋ huɔŋ nelbilieŋ homma‑i, uŋ taa u ce umaŋ huɔŋ *Diiloŋ-Yalle homma‑i kpãncɔ̃lgũɔ‑i dumaa, kuu bi dii dumɛi nyuŋgo‑i-na. \v 30 Ŋga Diiloŋ-nelma waaŋ wuɔ niɛ kufaŋgu kũŋgu-na? Ma ciɛra wuɔ: \qt «Kɔrciɛŋo biɛŋo siɛ gbãa wuo tuoŋo ciiluŋgu‑i kuuduɔŋgu baa nebiciɛŋo biɛŋo‑i. A ce dumaaŋo-na, donya kɔrciɛŋo‑i baa u biɛŋo‑i.»\qt*\f + \fr 4:30 \ft Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ (Genèse) 21.9-10\f* \v 31 Tobiŋ namaa, terieŋgu faŋgu-na, miɛ ii si dii kɔrciɛŋo bisãlŋ miɛ, ŋga ii dii nebiciɛŋo bisãlŋ miɛ; ii dii i fɛrɛŋ nuɔ. \c 5 \s1 Ii dii i fɛrɛŋ nuɔ \p \v 1 *Kirsa hũyãa-ye i diɛ waa i fɛrɛŋ nuɔ kelkel. Terieŋgu faŋgu-na, gbãaŋ ba baa ji tiraa dii-na kɔrsĩnni-na! \p \v 2 Niɛŋ, muɔ Pol, miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Da na ce ba *jã-na, Kirsa maama siɛ tiraa waa baa yuŋgu na wulaa. \v 3 Yaaŋ mi tiraa tir-ma baa-na: Umaŋ duɔ ce ba jã-yo, kutieŋo saaya u wuɔ *Moisi *ãnjĩnamma‑i ma kũŋgu-na hiere kpãŋkpaani. \v 4 Namaa namaŋ vaa na fɛrɛ baa ãnjĩnamma‑i wuɔ na taara na vii Diiloŋo yaaŋga-na, na buɔra baa Kirsa‑i; Diiloŋo ãnfafamma kuraaya-nɛi. \p \v 5 Miɛ fuɔ, iŋ hũyãa Kirsa maama‑i, i suyaa wuɔ Diiloŋo ka tuɔ kãŋ-ye nelviiŋ miɛ. *Diiloŋ-Yalle ciɛ i tĩɛna kufaŋgu tĩɛnamma yaa‑i. \v 6 Da ŋ waa Yesu-Kirsa horre-na, ŋ *jãa o, ŋ saa jã o, yuŋgu si dii-kuɔ. Kumaŋ yuŋgu, ku yaa i hũu u maama‑i a tiɛ dɔl baa i-naa. \p \v 7 Naa naa biɛ hũmefafalle. Hai moloŋo‑i juɔ ce na nanna-diɛ? Hai juɔ ce na cĩina ninsoŋo‑i? \v 8 Na saaya na suɔ wuɔ umaŋ bĩɛ-na ce-na u baaŋ namaa, fuɔ maacemma sĩ mafamma‑i. \v 9 Siini‑i baa ni yornumma‑i niŋ sireŋ burjũmmu‑i dumaa, nelduɔŋo diei gbãa guɔla Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i hiere dumɛi. \v 10 Muɔ fuɔ, Itieŋo ciɛ mi holle sa tie baa na maama‑i. Mi suyaa wuɔ na siɛ jɔguɔŋ na deŋ maama baa muɔmiŋ jɔguɔŋ mamaŋ. Ŋga umaŋ guɔlaaŋ na gbeini‑i, duɔ fiɛ waa niɛ niɛ, Diiloŋo ka yuu-yo. \p \v 11 Tobiŋ namaa, mamaŋ ŋaa mɛi maama‑i, kuɔ mi Diiloŋ-nelma wamma-na, mii naa cor ta mi piiye baa nuɔmba‑i wuɔ da ŋ ta ŋ taara ŋ vii Diiloŋo yaaŋga-na fuɔ ŋ jã, baa naa waa hie ta ba huol mi yaaŋ-na? Aa Kirsaŋ kuu *daaŋgu-na, baa naa waa hie ta ba cĩina ku nelma‑i? \v 12 Bamaŋ huolaaŋ na yammu‑i baa *jãmmaŋ-kũŋgu‑i, ba yaaŋ bafamba fɛrɛŋ canni‑i ta ba cie bige‑i? Ba sa fũnuŋ kar-ni nanna bɔlbɔl wɛi? Ku yaa i ka suɔ wuɔ jãmmaŋ-maama dii kpelle ba wulaa. \s1 I baa fer i kusũŋ-maama‑i \p \v 13 Tobiŋ namaa, namaaŋo‑i Diiloŋo bĩɛ-na ce-na u baaŋ namaa, na da na waa na fɛrɛŋ nuɔ. Ŋga baa na ce kufaŋgu‑i gboruoŋgu a ta na ce kumaŋ dɔlaanu-nɛi. Yaaŋ aa na yaŋ na maama ta ma dɔlnu na-naa na ta na kãyã na-naa. \v 14 Na saa da, *Moisi *ãnjĩnamma‑i hiere ma juɔ ji gbura ma-naa nelma diei maaŋ daama yaa nuɔ‑i wuɔ: \qt «Ta ŋ dɔl ŋ nanolŋo‑i ŋaa niŋ dɔl ŋ fɛrɛ dumaa.»\qt*\f + \fr 5:14 \ft Buolmaŋ-sɛbɛ (Lévitique) 19.18\f* \v 15 Ŋga da na bir yaŋ aa ta na hel na gãŋ baa na-naa, na bigãaŋ na-naa ŋaa bĩmbaaŋ namaa; da na saa gbãŋ, na ka kɔsuɔŋ na-naa. \p \v 16 Miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Yaaŋ *Diiloŋ-Yalle ta di ta na yaaŋ-na, ku yaa na ka ne na kusũnniŋ-maama‑i aa yaŋ-ma. \v 17 Nelbiloŋo kusũŋ-maama‑i baa Diiloŋ-Yalle kusũŋ-maama‑i maaduɔma sĩ. Diiloŋ-Yalle kusũŋ-maama‑i baa nelbiloŋo kusũŋ-maama‑i ma sa kã hũmeduɔle. Ma hãi‑i-na, ma sa gbo baa ma-naa; ku'i ciɛ na sa gbã na ce kumaŋ dɔlaanuŋ-nɛi. \v 18 Da na yaŋ Diiloŋ-Yalle ta na yaaŋ-na, ãnjĩnamma siɛ tiraa gbãa yuu-na baa wɛima. \p \v 19 Kumaŋ daaŋ nelbiliemba hɔlma-na ku sa puul. Ku yaa daaku: saasorsĩnni, tĩlãsĩnni, bĩŋwosĩnni, \v 20 cufɛ̃buole, isɔmma, bigãaru, bɛrru, nahuɔŋga, hɔdulle, yɛlma, bɔrɔmma, nuharuŋgu, \v 21 nenemuŋgu, koŋhiliiŋgu, gbuolaaŋgu, ni yaa kãaŋ dumaaŋo-na. Miŋ waaŋ mamaŋ baa-na cor, mi ka tiraa tir-ma baa-na: Bamaŋ ciɛŋ kufaŋgu‑i, ba siɛ da munsuurmu *Diiloŋ-nelle-na. \p \v 22 Ŋga Diiloŋ-Yalleŋ dii kumaŋ nɛliɛŋ nuɔ ŋ huɔŋga-na, ku yaa daaku: nelnyulmu, hɔfɛ̃lle, yaafɛ̃lle, hɔhĩnaŋga, hujarre, fafaaŋgu, viisĩnni, \v 23 hĩɛhĩɛŋo, gbãŋgbãmuŋgu. Ãnjĩnamma sa cĩina nifanni‑i daani‑i. \v 24 Bamaŋ hũyãa *Kirsa maama‑i, ba gbuu ba kusũnniŋ-maama‑i baa ba hɔbabalammu‑i *daaŋgu-na ko-ni hiere. \v 25 Da kuɔ ii dii tĩɛna Diiloŋ-Yalle tĩɛnamma, i saaya i tiɛ ce diŋ taaraŋ i tiɛ ce kumaŋ. \v 26 Yaaŋ i nanna bombolma‑i baa ãntaaramma‑i baa nenemuŋgu‑i i hɔlma-na. \c 6 \s1 Yaaŋ i tiɛ kãyã i-naa \p \v 1 Tobiŋ namaa, *Diiloŋ-Yalleŋ yeŋ baa namaa namaŋ, da na da molo ce kuubabalaaŋgu, na bel-o da hĩɛhĩɛ na dii-yo hũmefafalle-na. Aa na bel na fɛrɛ unaŋ nuɔ ŋ baa ji suur fuɔ nallu-na. \v 2 Taa na kãyã na-naa. *Kirsa taara ku yaa na wulaa. \v 3 Umaŋ duɔ tuɔ ne wuɔ sĩ u temma si dii, a ne da u siɛ gbãa cii muonu caŋga, kutieŋo tãal u fɛrɛ. \v 4 Nɛliɛŋo nɛliɛŋo, u ne fuɔ fɛrɛŋ ciluɔ‑i u ne. Duɔ da u faa, u gbãa tuɔ muo u pãmpĩnaŋga‑i a saa baa fuɔ fɛrɛŋ ciluɔ‑i; ŋga u baa muo-ka wuɔ fuɔ bɔyaa mɛl-na. \v 5 Nɛliɛŋo nɛliɛŋo baa u yuŋ-maama. \p \v 6 Umaŋ duɔ tuɔ hel u waŋ Diiloŋ-nelma‑i baa-ni, kutieŋo saaya u da kunaŋgu ŋ nagãŋ-niini-na. \p \v 7 Baa na tãal na fɛrɛ: Molo siɛ gbãa bĩŋ Diiloŋo yaaŋga‑i. Da ŋ duu kumaŋ, ŋ ji kar ku yaa‑i. \v 8 Umaŋ duɔ vaa u fɛrɛ baa kumaŋ dɔlaanuŋ fuɔ fɛrɛ, ma ka wuo-yo; ŋga umaŋ duɔ vaa u fɛrɛ baa kumaŋ dɔlaanuŋ Diiloŋ-Yalle‑i, di ka pã-yo baa cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede. \v 9 Baa na yaŋ i kũɔma seŋ baa ãnfafamma cemma‑i. I kũɔŋ da ma saa kara, i ka da i maacemma sullu‑i duŋ saaya du da huɔŋgu maŋ nuɔ‑i. \v 10 Terieŋgu faŋgu-na, diɛ da i fɛrɛ huɔŋgu huɔŋgu, i saaya i tiɛ ce ãnfafamma‑i nuɔmba-na hiere, ku huraa bamaŋ dii Diiloŋ-dũŋ-baamba horre-na. \s1 Ãndaperieŋgu \p \v 11 Muɔmɛi hũyãa ta mi nyɛgɛ̃ŋ fiɛfiɛ‑i-na baa mi fɛrɛŋ naŋga, na saa da mɛi nyɛgɛ̃mma dii wagaga. \v 12 Bamaŋ guoraaŋ-naŋ wuɔ na *jã, ba sa taara nelbiliemba bigãaŋ-ba *Kirsa kuliiŋgu maama-na *daaŋgu-na, ku'i ciɛ. Ba taara yerre yoŋ. \v 13 Bamaŋ kuuyeŋ *jãmmaŋ-kũŋgu‑i daaba‑i wuɔ *ãnjĩnamma, bafamba fɛrɛ‑i ba sa wuɔ ãnjĩnamma‑i. Ŋga ba guor-na da na jã aa ba da ba gbɛliɛŋ ba fɛrɛ. \v 14 Muɔ fuɔ, mi sa gbɛliɛŋ mi fɛrɛ, ŋga mi gbɛliɛŋ Itieŋo‑i Yesu-Kirsa yaa u diei yoŋ. U yaa siyaa ba ko-yo i sɔlaaŋgu-na. Fuɔ kuliiŋgu yaa ciɛ miwaaŋo bĩmbĩnni nuoŋgu hel muɔ-na; ni sa tiraa gbãa yuu-mi baa wɛima. \v 15 Terieŋgu faŋgu-na, ŋ *jãa o, ŋ saa jã o, yuŋgu si dii-kuɔ. Kumaŋ yuŋgu, ku yaa ŋ ce nelfɛlɛŋ nuɔ. \v 16 Bamaŋ wuɔyaaŋ hũmel daade‑i hiere, Diiloŋo fɛ̃ ba hɔmmu‑i aa kãyã-bɛi, ba yaa Diiloŋ-baamba‑i kelkel. \p \v 17 Pãduɔŋa maŋ mi kũɔma-na, a pigãaŋ wuɔ Yesu nolŋ muɔ, molo baa tiraa u mulĩɛŋ-mi. \p \v 18 Tobiŋ namaa, Itieŋo‑i Yesu-Kirsa u kãyã-nɛi hiere. Ma ce dumaa.