\id 2CO - Diiloŋ-nelma cerma-na \ide UTF-8 \h Korɛ̃ntitaamba sɛbɛhãalĩŋo \toc1 Korɛ̃ntitaamba sɛbɛhãalĩŋo \toc2 Kor. hãa. \toc3 Kor. hãa. \mt2 Polŋ nyɛgãaŋ sɛbɛhãalĩŋo maŋ hã \mt1 Korɛ̃ntitaamba‑i \imt1 Nelmuoyamma \ip Polŋ nyɛgãaŋ sɛbɛdĩɛlãŋo‑i hã Korɛ̃ntitaamba‑i, ku huoŋgu-na, nuɔmba namba ji ta ba piiye wuɔ Yesu *pɔpuɔrbiloŋo sĩ. Ku saa dɔlnu-yuɔ. Uŋ juɔ'a u bir duɔ kã ba wulaa, u nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ daayo‑i duɔ kaala nelma namma baa-ba. \ip Nelma diei yuu u huɔŋga‑i: U taara terni-na hiere nuɔmba suɔ i To‑i Diiloŋo‑i baa Itieŋo‑i Yesu-Kirsa‑i ka saa. U maacemma mulĩɛma ciinu cor. Ŋga u fĩɛ u huɔŋga‑i baa-ma (sap. 1–7). \ip U piiye kpɔkpuɔla naŋ maama; wuɔ Korɛ̃ntitaamba firnu ba nammu‑i a gbãa da kãyã *Yerusalɛmu Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i fafamma (sap. 8–9). \ip U nuŋgu hii bamaŋ yaaŋ fuɔ nelma‑i aa jo baa ba deŋ maama ji ta ba waŋ baa Korɛ̃ntitaamba‑i. Wuɔ kutaamba ciɛ ba fɛrɛ Yesu pɔpuɔrbiemba yuntaamba a ne da Yesu pɔpuɔrbiemba sĩ. Bombolma sa suɔ aa dɔlnu-bɛi. Wuɔ Yesu pɔpuɔrbiloŋ-maacemma sĩ mafamma‑i. Fuɔ fɛrɛ‑i Yesu pɔpuɔrbiloŋo, ŋga u ciɛ u fɛrɛ cɛkũɔ duɔ gbãa ce banamba da yuŋgu. U sa taara yerre, u sa bi taara gbeiŋa. U waaŋ Diiloŋ-nelma‑i baa Korɛ̃ntitaamba‑i gbãŋgbãŋ; u saa ji hũu warbelle moloŋ wulaa. U pigãaŋ wuɔ Diiloŋo ce u nelnyulmu‑i gbãŋgbãŋ (sap. 10–13). \c 1 \s1 Jaaluŋgu \p \v 1 Muɔ Pol, Yesu-Kirsa *pɔpuɔrbiloŋo muɔ ŋaa Diiloŋ uŋ'a ma ce dumaa. Muɔ baa mi natobiŋo‑i Timote‑i, miɛmɛi nyɛgãaŋ sɛbɛ daayo‑i diɛ hã Diiloŋ-dũŋ-baaŋ namaa namaŋ dii Korɛ̃nti‑i-na a naara bamaŋ bi dii Akayi\f + \fr 1:1 \ft Korɛ̃nti dii Akayi huɔŋ-na.\f* huɔŋga-na hiere. \v 2 I To‑i Diiloŋo‑i baa Itieŋo‑i Yesu-Kirsa‑i ba kãyã-nɛi aa fɛ̃ na hɔmmu‑i. \b \p \v 3 Yaaŋ i tiɛ tuɔlnu Diiloŋo‑i Itieŋo‑i Yesu-Kirsa To‑i. U yaa hujarre tieŋo‑i. U yaa Diiloŋo maŋ diyaaŋ sirɛiŋa‑i yiɛ wɛima-na hiere. \v 4 U dii sirɛiŋa yiɛ i mulĩɛmaŋ-hɔnni-na hiere i diɛ gbãa tiɛ bi dii sirɛiŋa bamaŋ ciɛŋ mulĩɛma‑i ma sĩnni-na hiere ŋaa fuɔ uŋ dii-yiɛ dumaa. \v 5 Na saa da, iŋ siire biɛ *Kirsa mulĩɛma‑i bãmbãale dumaa, Diiloŋo bi dii sirɛiŋa yiɛ bãmbãale dumɛi Kirsa barguɔ‑i-na. \v 6 Diɛ tiɛ mulĩɛŋ, i sa mulĩɛŋ gbãŋgbãŋ, ku ce sirɛiŋa ta a da-na aa ta ku bi kor-na. Aa Diiloŋ duɔ tuɔ dii sirɛiŋa yiɛ, u taara i bi tiɛ dii namaaŋo-na na ta na hĩrã mulĩɛma‑i miɛ temma‑i. \v 7 Terieŋgu faŋgu-na, i hulɛiŋa sa tie baa na maama‑i. I suyaa wuɔ naŋ siyaa ta na mulĩɛŋ miɛ temma‑i, na ka bi da sirɛiŋa‑i miɛ bi temma‑i. \p \v 8 Tobiŋ namaa, i taara na suɔ mamaŋ daa-ye *Asi‑i-na. Mulĩɛma naa silaa jĩnya-yiɛ cor, i taa i taara i yunni, i saa naa hũu-ma wuɔ i ka hel-mɛi. \v 9 Ii naa tĩɛna baa-ma wuɔ i kuliiŋ-belle hii. Ŋga mafamma ciɛ pigãaŋ-ye wuɔ i baa haa i naŋga‑i miɛ fɛrɛŋ fɔ̃ŋgũɔ‑i-na. I haa-ka Diiloŋ-na, wuɔ u yaa gbãa sire kuomba‑i. \v 10 U yaa kuraa-ye kuliiŋ daaku-na aa u ka tiraa kor-e ku temma-na. Coima saa fa, i haa i naŋga yuɔ haama famma‑i wuɔ u ka tiraa kor-e. \v 11 Aa namaa bi fɛrɛ‑i na kãyã-yiɛ baa na Diilocãrãlle‑i u kor-e. A ce dumaaŋo-na duɔ nu nuɔmba bɔi cacãrãŋgu aa ce baa-ye, ku ka bi ce nuɔmba bɔi da nelma jaal-o i maama-na. \s1 Pol buraana u kãmma‑i Korɛ̃nti‑i-na \p \v 12 Iŋ bilaa i fɛrɛ dumaa terni nanni-na ku huraa namaa terieŋgu-na, ku yaa gbu ku fɛ̃ i hɔmmu‑i. I suyaa wuɔ i ciɛ maacenfafamma. I sa kã moloŋ terieŋ-nu baa hɔmmu hãi; i kã baa huɔŋga diei. Diiloŋ-ãncemma, nelbilieŋ-maama sĩ. Diiloŋo kãayã-yiɛ i firnu i hɔmmu‑i baa-na wɛima-na hiere. \v 13 Aa iŋ nyɛgɛ̃ŋ nelma maŋ i hã-na, ma yuŋgu saa fuo. Da na kalaŋ da mamaŋ, ma yaa‑i. Mi huɔŋ-na ma ka kaala na wulaa. \v 14 Dumandɛ‑i-na ku saa kaala na wulaa wuɔ Itieŋo‑i Yesu jommaŋ-yiiŋgu‑i, na hɔmmu ka fɛ̃ baa-ye aa miɛ muumu bi fɛ̃ baa namaaŋo‑i. \p \v 15-16 Miŋ ŋa naa haa mi naŋga‑i nɛi dumaaŋo-na wuɔ na hɔmmu fĩɛ baa-ye, mi cira mi ka kã namaa terieŋgu yaa nuɔ‑i igɛ̃na aa suɔ cor kã Maseduɔni-na. Aa da mi ka hel Maseduɔni‑i-na, mi tiraa bir jo na wulaa ku ce i hãi a naara kunaŋgu na hɔfɛ̃lle-na. Aa da mi ji ta mi cor da mi kã *Yude‑i-na, na kãyã-miɛ mi hi. \v 17 Ŋga mi kãmmaŋ'a ma saa ji hel, ku ce ŋaa ku pigãaŋ wuɔ mii naa bel-ma baa mi nanyuɔŋgu wɛi? Sisɔ huhurmantieŋ muɔ; da mi waŋ mamaŋ, cuo siɛ kaal, mi bir baa mi huoŋgu. \v 18 Iŋ waŋ nelma maŋ baa-na, huhurma diei maa si dii mɛi; Ninsontieŋo yaa mi siɛra. \v 19 Mɛi fɛrɛ‑i baa Silasi‑i a naara Timote‑i iŋ waaŋ Diiloŋ-Biɛŋo maŋ maama‑i baa-na, iŋ waaŋ Yesu-Kirsa maŋ maama‑i baa-na, huhurma diei maa si dii-yuɔ. U wɛima‑i hiere maa naa koŋ. \v 20 Na saa da, Diiloŋ uŋ pãa nunni maŋ hiere, fuɔ yaa ka ce-ni. Ku'i ciɛ fuɔ yerre-na i tiɛ jaal Diiloŋo‑i wuɔ «Ma ciɛ!» a tiɛ ce-yo bɔi. \v 21 Aa Diilo fuɔ fɛrɛ yaa kãayãŋ miɛŋo‑i baa namaaŋo‑i hiere *Kirsa huoŋgu-na. U yaa hielaa u yufelle yiɛ \v 22 aa haa u dãnyuɔ‑i yiɛ a ce-ye fuɔ baaŋ miɛ. U bi hãa-ye u *Yalle‑i i diɛ suɔ wuɔ i ka da uŋ jĩɛna ciiluŋgu maŋ tuɔ cie-ye. \p \v 23 Na saa da, kumaŋ ciɛ mi saa tiraa bir kã Korɛ̃nti‑i-na na wulaa, mi saa ta mi taara mi ce kuujaŋgu nɛi ku'i ciɛ. Diiloŋo yaa mi siɛra; da kuɔ mi kar coima u baa yaŋ-mi. \v 24 I sa taara i guor-na baa Diiloŋ-hũmelleŋ-kũŋgu‑i. Na bilaa-de nammu hãi tĩ, ŋga i taara i kãyã-nɛi na hɔmmu fɛ̃ baa di wuɔsaaŋgu‑i. \c 2 \nb \v 1 A ce dumaaŋo-na miɛ mi siɛ bir kã na wulaa ka tiraa du na hɔmmu‑i. \v 2 Namɛi fĩɛŋ mi huɔŋga‑i, da mi kã ka du na hɔmmu‑i, hai ka da fɛ̃ mɛi kaaŋga‑i? \v 3 Bamaŋ saaya ba fɛ̃ mi huɔŋga‑i, mi sa taara mi kã ba ka du-ka, ku'i ciɛ mi naa mi bir aa nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ\f + \fr 2:3 \ft Sɛbɛ faŋo saa dii Diiloŋ-nelma sɛbɛ‑i-na; nyuŋgo ku bãaŋgu-na molo sa suɔ uŋ yeŋ kusuɔŋ-nu.\f* hã-na. Mi suyaa miɛ mi huɔŋ da ka fɛ̃, ku bi dɔlnu namaaŋo‑i hiere. \v 4 Coima saa fa, miŋ taa mi nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ faŋo‑i mi huɔŋga saa naa waa huɔŋga, mi nyɛgãaŋ-yo baa nyinyɔlma. Mi saa nyɛgɛ̃ŋ-yo da mi ce-na kuujaŋgu, ŋga mi nyɛgãaŋ-yo na da na suɔ wuɔ mi kuye na kũŋgu‑i. \s1 Ba sa muo cãlmuɔtieŋo cĩilã cĩiŋgu \p \v 5 Umaŋ ciɛ kuujaŋgu‑i miɛ na hɔlma-na, kutieŋo saa ce-ku muɔ-na, ŋga u ciɛ-ku na hieroŋo'i nuɔ‑i. Da miɛ mi siɛ dii gbuoya-kuɔ, mi gbãa cira u ciɛ-ku na fɔ̃ŋgũɔ nuɔ. \v 6 Naŋ nuolaaya kutieŋo‑i dumaa, ku ka gbɛ̃ baa-yo. \v 7 Fiɛfiɛ‑i-na, yaaŋ aa na ce jande yuɔ aa na dii sirɛiŋa yuɔ, ku yaa hɔdulle siɛ cɔruɔnu-yuɔ a seŋ u kũɔma‑i. \v 8 Jande, mi cãrã-nɛi, bilaaŋ-yoŋ fafamma u suɔ wuɔ u maama dɔlnu-nɛi. \v 9 Na saa da, miŋ nyɛgãaŋ sɛbɛ‑i\f + \fr 2:9 \ft U waaŋ sɛbɛ faŋo maama yaa‑i vɛrsɛ 3‑i-na.\f* hã-na yuŋgu maŋ nuɔ‑i ku yaa daaku: Mi taa mi taara mi ce-na ne da kuɔ na nu mi nuŋgu‑i wɛima-na hiere. \v 10 Da na ce jande umaŋ nuɔ‑i, mɛi bi ce jande kutieŋo-na. Na saa da, da kuɔ naacolŋ daayo cãlãa-mi, mi ciɛ jande yuɔ, aa mi niɛ namɛi aa ce jande faŋo‑i. *Kirsa yaa mi siɛra. \v 11 Mi sa taara i yaŋ ma dɔl *Sitãni‑i ku'i ciɛ mi ta mi ce-ma dumaaŋo-na. I saa bi yaŋ u kusũŋ-maama‑i suɔma. \s1 Pol saa yiɛra Torasi‑i-na \p \v 12 Miŋ kãa Torasi‑i-na da mi ka waŋ *Kirsa *Neldɔdɔlma‑i, Itieŋo naa gbuu tigiiŋ terieŋgu‑i hã-mi mi da mi waŋ-ma. \v 13 Ŋga miŋ kãa, mi saa ka da mi natobiŋo‑i Tite‑i, mi huɔŋga saa gbãa tĩɛna terduɔŋ-nu. Mi naa mi cãrã hũmelle‑i Torasitaamba wulaa a nyaanu-yuɔ jo Maseduɔni‑i-na. \s1 Kirsa hũlãaŋgu dii-yiɛ \p \v 14 I siɛ gbuu gbãa jaal Diiloŋo‑i! Iŋ yeŋ horre-na baa *Kirsa‑i, Diiloŋo taa i yaaŋ-na. A ce diɛ cor terieŋgu terieŋgu, nuɔmba suɔ wuɔ Kirsa yaraa bigãarãŋo‑i. U ciɛ diɛ cor terieŋgu terieŋgu, ba ta ba nu Kirsa hũlãaŋgu‑i yiɛ. \v 15-16 Na saa da, Diiloŋo wulaa, ii dii ŋaa Kirsa natikolo nuɔmba hɔlma-na. Bamaŋ biyaa hũmebabalalle‑i, bafamba wulaa kuliiŋ-hũlãaŋgu'i dii-yiɛ ta ku jo baa kuliiŋgu. Bamaŋ biyaa koŋkor-hũmelle‑i, cicɛ̃lmaŋ-hũlãaŋgu'i dii-yiɛ ta ku jo baa cicɛ̃lma. Hai gbãa ce maaceŋ daama temma‑i? \v 17 Ŋga miɛŋo‑i Diiloŋo'i hãa-ye baa-ma wuɔ i ce-ma. Nuɔmba bɔi ciɛ Diiloŋ-nelma‑i ta ba taara gbeiŋa baa-ma. Miɛ ii si dii kufaŋgu taamba temma‑i. Miɛ iŋ yeŋ Kirsa horre-na, i sa waŋ Diiloŋ-nelma‑i baa hɔmmu hãi; i waŋ-ma baa huɔŋga diei Diiloŋo yufelle-na. \c 3 \s1 Tobisĩfɛlɛnni maaraa ãnjĩnamma‑i \p \v 1 Namaa wulaa, miŋ waaŋ mamaŋ daama‑i, na ka tiraa cira i kaal i fɛrɛ wɛi? Sisɔ na taara diɛ i kã na terieŋgu-na, i kã baa sɛbɛ ka pigãaŋ wuɔ nelfafaaŋ miɛ ŋaa banambaŋ ceŋ-maŋ dumaa wɛi? Mi siɛ siɛ aa ce-ma. Mi sa bi taara namaa sɛbɛ‑i da mi gbãa kã yaŋga naŋga. \v 2 Miɛ sɛbɛ yaa namaa fɛrɛ‑i. Sɛbɛ faŋo nyɛgãaŋ i hɔmmu-na. Nuɔmba‑i hiere ba gbãa da-yo aa kalaŋ-yo. \v 3 Sɛbɛ faŋo‑i *Kirsa yaa nyɛgãaŋ-yo. Ku da-nɛi wuɔ u yaa nyɛgãaŋ-yo aa puɔr miɛ fuɔ baa-yo. U saa nyɛgɛ̃ŋ-yo baa nyɛgɛ̃diele, u nyɛgãaŋ-yo baa Cicɛ̃lmantieŋo *Yalle. U saa bi nyɛgɛ̃ŋ-yo tãmpɛ̃lleŋ, u nyɛgãaŋ-yo nelbilieŋ-hɔmmu-na.\f + \fr 3:3 \fk Tãmpɛ̃lleŋ: \ft Pol piiye *Moisi *ãnjĩnamma maama yaa bande‑i-na. Maa naa nyɛgɛ̃ŋ tãmpɛ̃lleŋ. Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 24.12. \fk Nelbilieŋ-hɔmmu-na: \ft *Seremi ciɛra wuɔ ãnjĩnafɛlɛmma ka nyɛgɛ̃ŋ nelbiliemba hɔmmu-na. Niɛŋ Seremi sɛbɛ‑i-na (Jérémie) 31.33.\f* \p \v 4 Kirsa ciɛ i haa i naŋga Diiloŋo-na, ku'i ciɛ i tiɛ waŋ mafamma‑i. \v 5 I suyaa wuɔ ma maaraa-ye i diɛ gbãa ce maaceŋ daama‑i baa miɛ fɛrɛŋ fɔ̃ŋgũɔ‑i. I fɔ̃ŋgũɔ hel hiere Diiloŋ-na. \v 6 U yaa hãa-ye baa ku fɔ̃ŋgũɔ‑i i tiɛ waŋ *tobisĩfɛlɛnni maama‑i baa nuɔmba‑i. Tobisĩfɛlɛnni fanni saa nyɛgɛ̃ŋ tãmpɛ̃lleŋ ŋaa *Moisi *ãnjĩnammaŋ nyɛgãaŋ tãmpɛ̃lle-na dumaa. Ŋga ni hilaa *Diiloŋ-Yalle-na. Ãnjĩnamma jo baa kuliiŋgu a ne da Diiloŋ-Yalle jo baa cicɛ̃lma. \p \v 7 Ãnjĩnammaŋ taa ma nyɛgɛ̃ŋ huɔŋgu maŋ nuɔ‑i tãmpĩɛŋa-na, Diiloŋo naa carra Moisi‑i baa cecerma naŋ temma, a ce *Isirahɛl-baamba saa gbãa da ba ne u yaaŋga‑i.\f + \fr 3:7 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 34.27-35.\f* Ãnjĩnamma maŋ juɔŋ baa kuliiŋgu, ma jomma da ma fa fafaaŋ daaku temma‑i a ne da ma sa cɔ, \v 8 Diiloŋ-Yalle maacemma ka fa ka hi hie? \v 9 Ãnjĩnamma maŋ cãlãaŋ nuɔmba‑i, ma maacemma da ma fa fafaaŋ daaku temma‑i, Diiloŋ-Yalle maŋ ciɛŋ nuɔmba‑i nelviimba, difande maama ka fa ka hi hie? \v 10 Halle i gbãa cira fafaaŋgu maŋ waa ãnjĩnamma huɔŋgu-na, ku siɛ gbãa fi baa fiɛfiɛ ku kũŋgu‑i. \v 11 Bĩŋkũŋgu maŋ saa waa da ku cɔ, Diiloŋ duɔ migãaŋ-ku migãaŋ daama temma‑i, kumaŋ cuɔŋ u ka migãaŋ-ku ka hi hie? \v 12 I haa i naŋga‑i ku yaa nuɔ‑i ku'i ciɛ i nunni sa ce yelma baa nelma‑i. \v 13 I sa ce ŋaa Moisiŋ taa u ce dumaa. Fuɔ taa u suuye u yaaŋga‑i baa kompaŋga\f + \fr 3:13 \ft Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 34.33-35.\f* wuɔ *Isirahɛl-baamba baa da u yaaŋgaŋ dĩŋ ka kã dumaa. \v 14 Ŋga kuu naa gbuu bĩŋ dũŋgu Isirahɛl-baamba-na a ce ba saa ta ba suɔ u nelma tuole‑i. Halle ji hi baa nyuŋgo, da ba ta ba kalaŋ *Tobisĩcɔlɔnniŋ-sɛbɛ‑i, kompaŋga cĩɛnu-bɛi yogo, ba sa da ma tuole‑i. Da ŋ haa ŋ naŋga‑i Kirsa yaa nuɔ‑i, kompaŋga halaŋ ŋ yaaŋga-na. \v 15 Ji hi baa nyuŋgo, Isirahɛl-baaŋ da ba ta ba kalaŋ Moisi sɛbɛbaa-ba‑i, ku ce ŋaa kompaŋga cĩɛnu-bɛi ba sa da ma tuole‑i dɛi. \v 16 Ŋga ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa: \qt «Umaŋ duɔ bir jo Itieŋo wulaa, kompaŋga halaŋ u yaaŋga-na.»\qt*\f + \fr 3:16 \ft Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 34.34\f* \v 17 Baŋ gbɛ̃ŋ Itieŋo maŋ bande‑i, Diiloŋ-Yalle yaa‑i. A ne da Itieŋo Yal da di waa kusuɔŋ-nu, kutaamba waa ba fɛrɛŋ nuɔ. \v 18 Miɛ maŋ kompaŋga halaaŋ i yammu-na hiere, Itieŋo fafaaŋgu da-yiɛ. I duɔŋ tiɛ bibirre i kã diɛ ka fa Itieŋo temma. Itieŋo Yalle maacemma yaa mafamma‑i. \c 4 \s1 Pol kũɔma saa seŋ baa Diiloŋ-maacemma‑i \p \v 1 Diiloŋo yaa ciɛ baa-ye aa hã-ye maacenfafaŋ daama‑i ku'i ciɛ i kũɔma sa seŋ baa-ma. \v 2 I cĩinaana kukulmaŋ-maacemma‑i baa sensenda-wɛima‑i hiere. I sa tãal nɛliɛŋo, i sa bi waŋ Diiloŋ-nelma‑i baa huhurma. I waŋ ninsoŋ-belle yaa‑i i kaala-diɛ baa nuɔmba‑i Diiloŋo yufelle-na. I ce mafamma‑i nɛliɛŋo nɛliɛŋo u duɔ suɔ wuɔ huhurmantaaŋ miɛ sĩ. \v 3 Iŋ waŋ *Neldɔdɔlma maŋ, da kuɔ ma cĩɛnu, da kuɔ ma sa kaala, kuu dii ŋaa ma saa kaala bamaŋ biyaa hũmebabalalle‑i ba yaa wulaa‑i. \v 4 Kufaŋgu taamba cĩinaana Neldɔdɔlma‑i. *Sitãni cuu ba yammu‑i hiere. U yaa miwaaŋ daayo tieŋo‑i. U ciɛ ba sa da cecerma maŋ dii Neldɔdɔlma-na ta ma pigãaŋ *Kirsa fafaaŋgu‑i. A ne da da ŋ da Kirsa‑i ŋ daa Diiloŋo yaa‑i. \v 5 I sa waŋ miɛ fɛrɛŋ-maama baa nuɔmba‑i; i waŋ Yesu-Kirsa maama'i baa-ba, wuɔ u yaa Itieŋo‑i. Miɛ fuɔ, i gbãa waŋ kumaŋ i kũŋgu-na, i gbãa cira i cãa namɛi Yesu fuɔ maama-na. \v 6 Diiloŋo maŋ naa ciɛra: «Cecerma saaya ma hel a karnu kukulma‑i», uuduɔŋo faŋo yaa bi diyaa cecerma‑i i hɔmmu-na i tiɛ da u fafaaŋgu‑i Kirsa yaaŋga-na i suɔ-ku. \p \v 7 Na saa da, i sa gbãŋ muonumma ŋaa yerruŋ-bitonni, ŋga Diiloŋo hãa miɛŋo‑i nelfafaŋ daama temma‑i i diɛ hi nelbiliemba‑i baa-ma. Mafamma ciɛ nuɔmba da ba suɔ wuɔ hiŋ daama temma hilaa Diiloŋ-na, miɛ maacemma sĩ. \v 8 I ce sũlma‑i ma sĩnni-na hiere, ŋga ku saa nuɔl-e dede. I hɔmmu calaanu, ŋga i kũɔma saa seŋ. \v 9 Ba huol i yammu‑i, ŋga Diiloŋo saa nanna-yiɛ dede. Ba sɛ-ye ba nanna, ŋga i saa tĩɛ-maŋ. \v 10 Yinni maŋ joŋ Yesu mulĩɛma temma haa-yiɛ, i nal u kuliiŋgu‑i i ne. Diiloŋo ce mafamma‑i Yesu-Kirsa himma da ma ta ma bi da-yiɛ. \v 11 Miɛ maŋ dii cicɛ̃lma‑i, yinni maŋ joŋ kuliiŋgu hũŋ ku cu-ye Yesu maama-na. Mafamma ce u himma da ma ta ma da tãmmaŋ-nuɔŋ miɛŋo-na. \v 12 Terieŋgu faŋgu-na, miɛ i mal baa kuliiŋgu‑i namaa na da na gbãa da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede‑i. \p \v 13 Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \qt «Mi hũyãa-ma ku'i ciɛ mi waŋ-ma.»\qt*\f + \fr 4:13 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 116.10\f* Miɛ i bi hũyãa Yesu maama‑i dumɛi ku'i ciɛ i tiɛ waŋ-ma. \v 14 I suyaa wuɔ umaŋ siire Itieŋo‑i Yesu‑i hiel-o kuomba hɔlma-na, u ka bi sire miɛŋo‑i u temma‑i, aa kã baa-ye ka jĩna u caaŋ-nu baa namaaŋo‑i hiere. \v 15 Kumaŋ haaŋ-yiɛ daaku‑i hiere, ku haa-yiɛ namaa maa-na. Ku haa-yiɛ Diiloŋ-hujarre da di ta di hi nuɔmba‑i hiere di kã. A ce dumaaŋo-na, jaaluŋgu maŋ ka ta ku hã Diiloŋo‑i, ku ka ciinu, aa nuɔmba ka ta ba bĩ u yefafalle. \p \v 16 Ku'i ciɛ na da i kũɔma sa seŋ da. I kũɔŋ da ma fiɛ ta ma pɔtɔr, kunaŋgu'i naaraayaŋ i hulɛiŋa-na yinni maŋ joŋ. \v 17 Mulĩɛma maŋ haaŋ-yiɛ fiɛfiɛ‑i-na, ma ka tĩ. Aa i gbãa cira mulĩɛma sĩ. Ma tigiiŋ fafaaŋgu'i ma cie-ye, aa fafaaŋgu faŋgu temma si dii, aa ku sa ji tĩ dede. \v 18 Baŋ'a ba sa da kumaŋ baa ba yufelle, miɛ i fara i ne ku yaa‑i. Baŋ daŋ kumaŋ baa ba yufelle‑i ku sa cɔ, ŋga baŋ'a ba sa da kumaŋ baa ba yufelle, ku sa ji kã terieŋgu. \c 5 \p \v 1 Na saa da, hĩɛma-na bande‑i-na, i kũɔma dii ŋaa gbuganni, ma sa cɔ. Ŋga i suyaa wuɔ diɛ ku, Diiloŋo ka hã-ye kũɔfɛlɛmma dɔrɔ‑i-na. Kũɔfɛlɛmma famma ka waa ŋaa kɔlluŋ-dũnni a ce i siɛ tiraa gbãa ku. \v 2 Iŋ yeŋ terieŋgu maŋ nuɔ‑i fiɛfiɛ‑i-na, i gbu i niya kũɔma famma damma‑i a ce i tiɛ waana.\f + \fr 5:2 \ft Niɛŋ Ɔrɔm. 8.2.\f* \v 3 Ŋga i suyaa wuɔ diɛ hel gbugaŋ daani-na, i siɛ tĩɛ bebelle. \v 4 I sa taara i ku aa suɔ da kũɔŋ daama‑i, i taara i da-ma cicɛ̃lma ku'i ciɛ i tiɛ niya aa tiɛ waana. \v 5 Diilo fuɔ fɛrɛ yaa tigiiŋ i cicuɔŋgu‑i dumaaŋo-na tuɔ cie-ye, aa hã-ye u *Yalle‑i i diɛ suɔ wuɔ uŋ tigiiŋ kumaŋ hiere i ka da-ku. \v 6 A ce dumaaŋo-na sirɛiŋa da-ye yinni maŋ joŋ, aa i suyaa wuɔ diɛ waa baa i kũɔŋ daama‑i, i maa baa Itieŋo nelle‑i. \v 7 Kumaŋ ciɛ mi waŋ-ma dumaaŋo-na, i ne iŋ haa i naŋga‑i kumaŋ nuɔ‑i aa tiɛ wuɔ, i sa ne iŋ daŋ kumaŋ baa i yufieŋa. \v 8 Sirɛiŋa dii-yiɛ ninsoŋo, ŋga i taara i yaŋ i kũɔŋ daama‑i aa kã ka waa Itieŋo caaŋ-nu. \v 9 Ŋga kumaŋ yuŋgu, i taara i fɛ̃ Itieŋo huɔŋga‑i. Ii dii baa i kũɔŋ daama‑i wa, ii si dii baa-ma wa, i taara i fɛ̃ u huɔŋga‑i. \v 10 Na saa da, i ka cor hiere *Kirsa wulaa u yuu-ye. Nɛliɛŋo nɛliɛŋo, uŋ ciɛ kumaŋ hĩɛma-na bande‑i-na, ku faa wa, ku balaaŋ wa, u ka da u maacemma sullu‑i. \s1 Koŋkor-maacemma \p \v 11 Baŋ bĩŋ kumaŋ a kãŋ Itieŋo‑i i suɔ-ku, ku'i ciɛ i tiɛ gbãŋ baa nuɔmba da ba siɛ-ku. Diiloŋo suɔ i kusũnni‑i hiere fafamma. Aa namaa fɛrɛ‑i mi suyaa wuɔ na bi suɔ-ye fafamma. \v 12 I sa taara i tiraa kaal i fɛrɛ baa-na, ŋga i taara na hɔmmu fɛ̃ baa-ye. Ku yaa bamaŋ yaaŋ hɔmmu‑i aa ta ba ne bomborma, na ka ta na suɔ ba siɛma. \v 13 Aa miɛŋo‑i, diɛ pepiena kusuɔŋ-nu, i pepienaana Diiloŋ-maa-na; diɛ bi waa welewele kusuɔŋ-nu, i ciɛ welewele namaa maa-na. \v 14 Na saa da, *Kirsa nelnyulmu taa yaaŋga yiɛ i ãncemma-na hiere. Miɛ maŋ hũyãa-ma wuɔ nelduɔŋo diei'i kuu nuɔmba‑i hiere ba maama-na, miɛ maŋ hũyãa-ma wuɔ i kuu baa kutieŋo‑i, Kirsa nelnyulmu taa yaaŋga yiɛ i ãncemma-na hiere. \v 15 Kumaŋ ciɛ u ku nuɔmba‑i hiere ba maama-na, u taa u taara bamaŋ dii cicɛ̃lma‑i hiere, ba baa tiraa tĩɛ bafamba fɛrɛŋ maa-na, ba tĩɛ fuɔ maa-na. Fuɔ maŋ kuu ba sɔlaaŋgu‑i aa sire. \p \v 16 Terieŋgu faŋgu-na, i sa tiraa i ne moloŋo munyiɛrammu aa kãŋ-yo. Dĩɛlũɔ‑i-na, i taa i ne Kirsa‑i nelbilogbãŋgbãlãŋo, ŋga fiɛfiɛ‑i-na, i sa tiraa i ne-yo dumaa. \v 17 Da ŋ gbãŋ suur Kirsa horre-na, ŋ ciɛ nelfɛlɛŋ nuɔ: Ãncɔlɔmma curaa, ãnfɛlɛmma'i duɔŋ. \v 18 Kufaŋgu‑i daaku‑i hiere Diiloŋ-maacemma. U yaa ciɛ Kirsa dii-ye i-naa nuɔ baa-yo aa dii koŋkor-maacemma‑i i naŋ-na. \v 19 Na saa da, Diiloŋo puɔraa Kirsa ji dii nelbiliemba‑i ba-naa nuɔ baa-yo, u saa fer ba cãlmuɔ‑i. Aa u hãa miɛmɛi baa koŋkor-ãndaaŋgu‑i. \p \v 20 Terieŋgu faŋgu-na, i ciɛ Kirsa pɔpuɔrbieŋ miɛ. Kuu dii ŋaa Diiloŋo muo u natiɛŋa nɛi. Jande, niɛŋ Kirsa‑i aa na siɛ Diiloŋ-koŋkoro‑i na suur na-naa nuɔ baa-yo. \v 21 Kirsa saa naa ce halle ãmbabalma diei, ŋga Diiloŋo haa i ãmbabalma‑i hã u yaa‑i duɔ gbãa duɔ ce-ye nelviiŋ miɛ fuɔ barguɔ‑i-na. \c 6 \p \v 1 Terieŋgu faŋgu-na, iŋ ceŋ maacemma‑i baa Diiloŋo‑i, jande, i cãrã-nɛi, Diiloŋ uŋ ciɛ baa-na cemma maŋ, baa na bel-ku baa na nanyuɔŋgu. \v 2 Na saa da, Diiloŋo ciɛra wuɔ: \q1 \qt «Niŋ cãarã kumaŋ, ku huɔŋ da ku hi, mi ka ce-ku hã-ni.\qt* \q1 \qt Koŋkor-yiiŋ da ku hi, mi ka kor-ni.»\qt*\f + \fr 6:2 \ft Isayi (Ésaïe) 49.8\f* \m Mi tũnu-nɛi, koŋkor-yiiŋgu yaa daaku‑i. Diiloŋo taara u kor-na huɔŋ daaku yaa nuɔ‑i. \p \v 3 I sa taara i guɔl unaŋ gbeini a ce nuɔmba ji da muncãlmu i maacemma-na. \v 4 I yaaŋ aa tiɛ ce wɛima‑i hiere i pigãaŋ wuɔ Diiloŋ-cãarãaŋ miɛ kelkel. Mulĩɛma‑i baa sũlma‑i a naara korma sa ce-ye bĩŋkũŋgu, i caa-ni hũmmaŋ-temma. \v 5 Ba muyaa-ye babalaa, aa dii-ye kaso‑i-na, aa tũu nuɔmba‑i kũnna-yiɛ. Kuniɛ maacemma maaramma ce i sa da duɔfũŋ, i sa bi da wuo niiwuoni. \v 6 I pigãaŋ wuɔ Diiloŋ-cãarãaŋ miɛ i viisĩnni-na, baa i Diiloŋ-hũmelle suɔma-na, baa i hɔhĩnaŋga-na, baa i fafaaŋgu-na, baa *Diiloŋ-Yalle maacemma-na, baa i nelnyufafammu-na, \v 7 baa i ninsoŋo wamma-na, baa Diiloŋ-fɔ̃ŋgũɔ bi barguɔ‑i-na. I ciɛ viisĩnni yaa‑i i bɛrcebĩmbĩnni‑i tiɛ muo baa-ni aa tiɛ cenya i fɛrɛ baa-ni. \v 8 Yiiŋgu naŋgu ba ce i ce bɔi, yiiŋgu naŋgu ba ture i yammu‑i. Ba waŋ i yebabalande‑i dii, ba waŋ i yefafalle‑i dii. Ba ne-ye wuɔ coikartaaŋ miɛ, a ne da i waŋ ninsoŋo yaa‑i. \v 9 Ba ne-ye ŋaa ba sa suɔ-ye, a ne da ba suɔ-ye fafamma. Ba ne-ye wuɔ bikuoŋ miɛ, a ne da miɛmɛi daaye i gbeini-na. Ba huol i yammu‑i ŋga ba saa gbãa ko-ye. \v 10 Ba ce kuujaŋgu yiɛ, i hɔmmu bir yaŋ aa ta mu fɛ̃. Ba ne-ye wuɔ nawalaaŋ miɛ, a ne da miɛmɛi ciɛŋ nuɔmba bɔi waamba. Ba ne-ye wuɔ bĩŋkũŋgu sĩ baa-ye, ba saa suɔ wuɔ miɛmɛi bĩŋkũntaaŋ miɛŋo‑i kelkel. \p \v 11 Mi jɛ̃naaŋ namaa, Korɛ̃ntitaaŋ namaa, i fũnuŋ firnu i hɔmmu‑i a piiye baa-na. \v 12 I saa fuo i kusũnni‑i nɛi, ŋga namɛi fuyaa na kusũnni‑i miɛ-na. \v 13 A ce dumaaŋo-na mi ka piiye baa-na ŋaa mi piiye baa mi bisãlmba: Firiinuŋ na bi hɔmmu‑i baa-ye fafamma! \s1 Cecerma‑i baa kukulma‑i ni siɛ gbãa gbonu \p \v 14 Bamaŋ saa hũu Kirsa-maama‑i, baa na dii na nuŋgu baa-ba ba ãncemma-na. Kuufafaaŋgu‑i baa kuubabalaaŋgu gbãa ce niɛ kã hũmeduɔle? Cecerma gbãa nunu ma-naa baa kukulma‑i nunuŋ hama‑i temma‑i? \v 15 *Kirsa‑i baa *Sitãni‑i, ba gbãa suurnu ba-naa niɛ niɛ? Sisɔ umaŋ Kirsa horre-na, u gbãa gbonu ce hama‑i baa umaŋ si dii-diɛ? \v 16 Diiloŋ-dũŋgu‑i baa tĩnni‑i ni piyaa ni-naa bige‑i nuɔ‑i? Miɛmɛi Cicɛ̃lmantieŋo dũŋgu‑i ŋaa fuɔ fɛrɛŋ waaŋ-ma dumaa wuɔ: \q1 \qt «Mi ka tĩɛna ce mi bãaŋgu‑i baa-ba.\qt* \q1 \qt Mi ka waa ba Diiloŋ muɔ\qt* \q1 \qt aa ba waa mi baamba.»\qt*\f + \fr 6:16 \ft Buolmaŋ-sɛbɛ (Lévitique) 26.12; Esekiɛl (Ézéchiel) 37.27\f* \p \v 17 Terieŋgu faŋgu-na, Itieŋo nel daama vii namɛi wuɔ: \q1 \qt «Hilaaŋ ba hɔlma-na, biriiŋ ba huoŋ-nu.\qt* \q1 \qt Baŋ bĩŋ kumaŋ bĩŋkũbabalaaŋgu‑i, baa na yiɛya-kuɔ,\qt* \q1 \qt ku yaa mi ka yaŋ na piɛ-mi.\qt*\f + \fr 6:17 \ft Isayi (Ésaïe) 52.11; Esekiɛl (Ézéchiel) 20.34\f* \q1 \v 18 \qt Mi ka waa na To muɔ\qt* \q1 \qt aa na waa mi bɛpuɔŋ namaa baa mi bieŋ namaa.»\qt*\f + \fr 6:18 \ft Samiɛl sɛbɛhãalĩŋo (2 Samuel) 7.14; Isayi (Ésaïe) 43.6\f* \m Itieŋo‑i Wɛimantieŋo ãndaaŋgu yaa‑i. \c 7 \p \v 1 Mi jɛ̃naaŋ namaa, nuŋ daaku temmaŋ pãa baa-ye, yaaŋ i migãaŋ i kũɔma‑i baa i hɔmmu‑i i halaŋ dugaaŋgu maŋ dii-niɛ hiere aa i vaa i fɛrɛ i tiɛ kãŋ Diiloŋo‑i a ce nelfafaaŋ miɛ kelkel. \s1 Pol huɔŋga fĩɛ \p \v 2 Baa na fuo na kusũnni yiɛ! I saa ce kuujaŋgu molo-na, i saa kɔsuɔŋ moloŋo, i saa bi du moloŋo. \v 3 Na baa da niɛ sĩ mi piiye dɛ‑i-na da mi cãl-na, ma'i sĩ. Mi waaŋ-ma baa-na cor tĩ miɛ: I kuye na maama‑i bãaŋgu‑i baa isuɔŋgu‑i, halle kuliiŋgu siɛ gbãa hiel na maama‑i i hɔmmu-na. \v 4 Mi haa mi naŋga‑i nɛi cor. Mi huɔŋga fĩɛ baa-na cor. Ku'i ciɛ iŋ fiɛ i mulĩɛŋ, mi kũɔma saa kara yinduɔŋgu, aa mi huɔŋga fĩɛ da yogogo. \p \v 5 Na saa da, iŋ juɔ Maseduɔni‑i-na\f + \fr 7:5 \fk Iŋ juɔ Maseduɔni‑i-na: \ft Niɛŋ 2.13.\f* i saa da tuoleŋ-muntĩɛnammu. I ciɛ mulĩɛma‑i ma sĩnni-na hiere: I bigãarãamba siɛ yaŋ-ye, korma siɛ tiraa yaŋ-ye. \v 6 Ŋga Diilo fuɔ maŋ diyaaŋ sirɛiŋa‑i nuɔmba-na, u ciɛ Tite jomma dii sirɛiŋa yiɛ. \v 7 Aa Tite jomma yaa saa dii sirɛiŋa‑i yiɛ yoŋ, naŋ diyaa sirɛiŋa‑i yuɔ baa nelma maŋ, u juɔ ji hi-ye baa-ma a fɛ̃ i hɔmmu‑i. U ciɛra wuɔ mi kũɔma gbuu bel-na, wuɔ mamaŋ ciɛ cor ma saa dɔlnu-nɛi, wuɔ na vaa na fɛrɛ ta na ce na kãyã-miɛ. Ku'i ciɛ mi huɔŋga tiraa fɛ̃ naara. \p \v 8 Na saa da, miŋ saaŋ sɛbɛ maŋ hã-na cor, uu naa guɔla na hɔmmu‑i. Miŋ nuɔ-ma, maa naa jaŋ-mi, aa kuu naa ce-mi bĩŋkũŋgu. \v 9 Ŋga fiɛfiɛ‑i-na, u maama sa jaŋ-mi. Mi huɔŋga fĩɛ. Ku saa ce ŋaa na hɔmmuŋ ŋa naa guɔla ku'i fĩɛ mi huɔŋga‑i dɛ, ŋga hɔguɔla daayoŋ juɔ baa kumaŋ, ku'i fĩɛ-ka. U ciɛ na bir na ciluɔ‑i. Na hɔguɔla faŋo naa jo Diiloŋ-jomma, a ce dumaaŋo-na i saa ce kuujaŋgu nɛi. \v 10 Bige‑i ciɛ mi waŋ-ma dumaaŋo-na? Hɔguɔla maŋ duɔ jo Diiloŋ-jomma‑i, u jo baa bibirremma a ce ŋ biɛ koŋkor-hũmelle. Hɔguɔla faŋo temma‑i u maama sa jaŋ-ni. A ne da hɔguɔla maŋ juɔŋ nelbilieŋ-jomma‑i, u jo baa nɛliɛŋ-kɔsuɔma. \v 11 Namaa wuoŋoŋ juɔ Diiloŋ-jomma, niɛŋ u ãnfaaŋo‑i na hɔlma-na: U ciɛ na sire yiɛra na gbeiniŋ, u ciɛ na gbãa piiye kor na fɛrɛ, u ciɛ mamaŋ ciɛ cor ma jaŋ-na, u ciɛ na ta na kãalã Diiloŋo‑i, u ciɛ mi kũɔma bel-na, u ciɛ Diiloŋ-maama yu na hɔmmu‑i, u ciɛ na cãl ãmbabalma cetieŋo‑i. Na ciluɔ pigãaŋ wuɔ namaa nuŋgu saa waa nel daama-na. \p \v 12 Terieŋgu faŋgu-na, da na da mi nyɛgãaŋ sɛbɛ‑i hã-na, mi saa nyɛgɛ̃ŋ-yo umaŋ cãlãa cemma‑i fuɔ maa-na, uŋ cãlãa umaŋ\f + \fr 7:12 \ft Ku biyaa ŋaa kutieŋo cãlãa Pol fuɔ fɛrɛ yaa‑i. Saa-ku baa 2.5.\f*, mi saa bi nyɛgɛ̃ŋ-yo fuɔ maa-na; ŋga naŋ vaa na fɛrɛ baa i maama‑i dumaa, mi nyɛgãaŋ-yo na da na suɔ ma yaa‑i Diiloŋo yufelle-na. \p \v 13 Ku'i ciɛ ŋ da sirɛiŋa daa-ye. A naara kufaŋgu‑i, na hieroŋo‑i naŋ bilaa Tite‑i fafamma dumaa a fɛ̃ u huɔŋga‑i, kufaŋgu juɔ ji tiraa naara kunaŋgu i hɔfɛ̃lle-na bɔi. \v 14 Miŋ waŋ ninsoŋo‑i baa namaaŋo‑i dumaa yinni maŋ joŋ, mi bi waŋ-yo baa Tite‑i dumɛi. Miŋ kaalaa na kũŋgu‑i baa-yo dumaa, u bi kaa da-ku dumɛi, a ce dumaaŋo-na, na saa ture mi yaaŋga‑i. \v 15 Duɔ ne na hieroŋo‑i naŋ taa na nu u nuŋgu‑i dumaa, naŋ taa na kãalã-yuɔ dumaa, baa naŋ bilaa-yo fafamma dumaa, na maama migãaŋ ta ma dɔlnu-yuɔ ma naara. \v 16 Terieŋgu faŋgu-na mi huɔŋga fĩɛ, mi gbãa haa mi naŋga‑i nɛi wɛima-na hiere. \c 8 \s1 Yaaŋ na nammu ta mu fara \p \v 1 Tobiŋ namaa, Diiloŋ uŋ ciɛ baa Maseduɔni Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i dumaa, i taara i pigãaŋ-na ku yaa‑i na suɔ-ku. \v 2 Wɛima bɔi daa-ba. Ŋga baŋ ŋa naa fiɛ waa mulĩɛma-na, ba hɔmmu naa gbuu fɛ̃ da yogogo a ce ba firnu ba nammu‑i, ŋ siɛ suɔ wuɔ nawalkirɛiŋa. \v 3 Mi daa-ma nuɔ! Ba muoraaya ba fɛrɛ. Mi gbãa cira ba muoraaya ba fɛrɛ cor yɛrɛ, a ne da molo saa guor-ba. \v 4 Ba fũnuŋ nyaar wuɔ i ce jande aa i yaŋ bafamba bi da saaŋ ba kakãyãŋgu‑i a hã Diiloŋ-baamba maŋ *Yerusalɛmu‑i-na. \v 5 Iŋ taa i jɔguɔŋ kumaŋ, ba ciɛ cor kufaŋgu‑i: Ba siyaa Itieŋo wulaa, aa tiraa sire siɛ miɛ i wulaa ŋaa Diiloŋ uŋ taaraŋ-kuɔ dumaa. \p \v 6 Maŋ ciɛ dumaaŋo-na, i dii sirɛiŋa Tite‑i-na wuɔ uŋ ciɛ namaa na doŋ kpɔkpuɔla maŋ da na kãyã sũntaamba‑i, u gbãŋ u ka perieŋ-yo. \v 7 Namaaŋo‑i Diiloŋo firiinu u huɔŋga‑i baa-na wɛima-na hiere. Na wuɔ u hũmelle‑i diŋ saaya di wuɔ dumaa, na suɔ u nelma wamma‑i, na suɔ ma belle‑i, na hinu pãama‑i aa iŋ hãalãayã-nɛi nelnyulmu\f + \fr 8:7 \fk Iŋ hãalãayã-nɛi nelnyulmu maŋ: \ft Niɛŋ Kor. dĩɛ. 13.\f* maŋ, na bilaa-mu nammu hãi. Terieŋgu faŋgu-na gbãaŋ na firnu na nammu‑i kpɔkpuɔla daayo-na. \p \v 8 Ku saa ce ŋaa mi guor-na na da na ce-ma. Ŋga mi piiye da mi tũnu-nɛi yoŋ na da na suɔ banambaŋ yuu nyɔlma baa-ma dumaa aa ce ba temma, ku yaa mi ka suɔ na nelnyulmu nolaaŋgu‑i. \v 9 Itieŋo‑i Yesu-Kirsaŋ ciɛ baa-ye dumaa, na saa bi yaŋ-ku suɔma: U waa muɔrĩɛŋo dɔrɔ‑i-na, ŋga u niɛ u muɔrɛ̃tesĩnni‑i aa yaŋ-ni duɔ gbãa duɔ ji kãyã nawalaaŋ miɛŋo‑i. U ciɛ ku yaa‑i a ce-ye muɔrãaŋ miɛ. \p \v 10 Mi piiye mi kusũŋ-maama yaa baa-na, aa ma yaa faa cemma na wulaa. Na saa da, belle maŋ curaa, namɛi siyaa kpɔkpuɔla daayo kũŋgu‑i igɛ̃na, aa namɛi tiraa sire baa-ku igɛ̃na. \v 11 Naŋ ŋa naa sire yiɛra baa-ma dumaa, ciɛŋ-maŋ dumɛi bende‑i-na a saanu baa kumaŋ dii na nammu-na. \v 12 Da ŋ firnu ŋ huɔŋga‑i baa Diiloŋo‑i, ŋ da u siyaa niŋ daa kumaŋ da ŋ hã-yo; u siɛ cira ŋ ka cuo ji hã-yo. \p \v 13 Ba saa cira na muora na fɛrɛ a hã banamba‑i wuɔ na kãyã-bɛi. Ŋga ba taara na waa kuuduɔŋgu hiere a ta na saa. \v 14 Dumandɛ‑i-na, ku haaya baa namaaŋo‑i, na gbãa kãyã bamaŋ dii naaluɔ‑i-na. Ku yaa yiiŋgu naŋgu namaa da na ji waa naaluɔ‑i-na aa ku haaya baa bafamba‑i ba ka ne na yaaŋ-na. Na ka ce dumɛi gbãa ce kuuduɔŋgu \v 15 ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \q1 \qt «Ku waa umaŋ duɔ fiɛ biɛra *mani‑i bɔi, u sa haaya u wulaa,\qt* \q1 \qt aa umaŋ duɔ fiɛ biɛra-yuɔ cɛkũɔ, u sa yor-yuɔ.»\qt*\f + \fr 8:15 \ft Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 16.18.\f* \s1 Titebaa-ba ka kã Korɛ̃nti‑i-na \p \v 16 I siɛ gbuu gbãa jaal Diiloŋo‑i, u ciɛ na maama waa kpelle Tite huɔŋga-na ŋaa maŋ yeŋ kpelle miɛ hɔmmu-na dumaa. \v 17 Iŋ ciɛra u bir kã na wulaa, u saa dure. U ciɛra na terieŋgu kãmmaŋ-maama waa u huɔŋga-na dii yiinaa. \v 18 I natobiŋo naŋo dii, Diiloŋ-dũŋ-baamba kaal-o terni-na hiere *Neldɔdɔlma wamma-na; i ka ce u saaŋ-yo ba kã. \v 19 Diiloŋ-dũŋ-baamba hielaa u yaa‑i u duɔ kã baa-ye *Yerusalɛmu‑i-na ka hã-ba coŋgoruoŋ daaku‑i. I ce kufaŋgu‑i Itieŋo duɔ da yefafalle nuɔmba nunni-na, aa ba bi suɔ wuɔ i jɔguɔŋ kuufafaaŋgu baa-ba. \v 20 I sa taara nuɔmba ji bĩɛna i yerre‑i coŋgorbuɔ daayo maama-na. \v 21 I taara i tiɛ ce kumaŋ faa Itieŋo yaaŋga-na halle baa nelbiliemba bi yaaŋga-na. \p \v 22 I natobiŋo naŋo bi dii, i daa u hinu pãama. Dumandɛ‑i-na, u fũnuŋ haa u naŋga nɛi a ce kunaŋgu migãaŋ naara u pãama-na. I ka ce u kã baa-ba. \v 23 Terieŋgu faŋgu-na, kumaŋ ŋaa Tite kũŋgu‑i, u yaa mi wuɔratieŋo, u yaa mi namaacenceroŋo. Aa tobimba hãi baamba maŋ ka saaŋ-yo, bafamba‑i Diiloŋ-dũŋ-baamba pɔpuɔrbiemba; ba ãncemma ce nuɔmba ta ba bĩ *Kirsa yefafalle. \v 24 Da ba ka hi, na bel-ba ku belma. Ciɛŋ ba suɔ wuɔ ba maama dɔlnu-nɛi kelkel, ku yaa Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i terni-na hiere ba ka suɔ wuɔ na sa dɔl-ba na nuŋ-nu yoŋ, aa ba ka suɔ wuɔ i sa kaal-na gbãŋgbãŋ. \c 9 \s1 Kakãyãŋgu \p \v 1 Kakãyãŋgu maŋ saaya ku kã *Yerusalɛmu Diiloŋ-dũŋ-baamba wulaa, manamma si dii mi da mi naara ku kũŋgu-na. \v 2 Mi suyaa miɛ na taara na ce bĩŋkũŋgu. Mi gbɛlaaŋ-na Maseduɔnitaamba yaaŋga-na miɛ: «Akayi\f + \fr 9:2 \ft Korɛ̃nti dii Akayi huɔŋ-na. Niɛŋ 1.1.\f* Diiloŋ-dũŋ-baamba tigiiŋ tĩ dii bendiala da ba kãyã Yerusalɛmu Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i.» Maŋ yeŋ kpelle na hɔmmu-na dumaa, ku diyaa sirɛiŋa ba bɔi-na. \v 3 Mi sa taara mi ce coikartieŋ muɔ ku'i ciɛ mi wuɔya puɔr tobiŋ daaba‑i na wulaa. Gbãaŋ da mi ji ta mi kã, mi kã ka da na tigiiŋ ninsoŋo ŋaa miŋ waaŋ-ma baa-ba dumaa. \v 4 Ni ma'i sĩ, miŋ waaŋ baa Maseduɔnitaamba‑i miɛ i haa i naŋga nɛi, diɛ kã baa-ba ka da na saa tigiiŋ tĩ, senserre ka da-mi baa-ba; mi siɛ gbãa waŋ namaa diele maama. \v 5 Ku'i ciɛ naŋ pãa kakãyãŋgu maŋ nuŋgu‑i, mi cãrã tobiŋ daaba‑i miɛ ba ta yaaŋga miɛ ka tigiiŋ-ku cie-mi. Da mi kã ka da-ku mi yaaŋ-na, ku yaa ka pigãaŋ wuɔ ku dɔlaanu namɛi na ce; molo saa guor-na. \s1 Niŋ duu kumaŋ ŋ kar ku yaa‑i \p \v 6 Na saa da, da ŋ duu cɛkũɔ, ŋ ka kar cɛkũɔ. Da ŋ bi duu bɔi, ŋ ka kar bɔi. \v 7 Nɛliɛŋo nɛliɛŋo, u fara u naŋga‑i ŋaa maŋ yeŋ dumaa u huɔŋga-na, u baa ce u hɔmmu‑i mu hãi u baa bi guor u fɛrɛ. Bige‑i ciɛ mi waŋ-ma dumaaŋo-na? Ku yuŋgu yaa daaku: Umaŋ faaraŋ u naŋga‑i baa hɔfafaŋga, fuɔ maama yaa dɔlaanuŋ Diiloŋo‑i. \v 8 Aa Diiloŋo yaa gbãa haaya bĩmbĩnni‑i ni sĩnni-na hiere hã-na, a ce-na bĩŋkũntaaŋ namaa, na ta na par na ce sãmma‑i ma sĩnni-na hiere \v 9 ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \q1 \qt «U firiinu u naŋga baa sũntaamba‑i.\qt* \q1 \qt U sãmma sa ji ku dede!»\qt*\f + \fr 9:9 \ft Gbɛliɛmaŋ-nalãaŋgu (Psaume) 112.9\f* \p \v 10 Umaŋ hãaŋ goŋguonaŋo‑i dĩduuma‑i, aa tuɔ hã-yo u nuŋ-juuru‑i, u ka bi firnu u huɔŋga‑i hã namaaŋo‑i na dĩduuma‑i aa ce na sãmma da belle. \v 11 Na ka ce ninsoŋ-waaŋ namaa, ta na gbã na ce na sãmma‑i hɔnni-na hiere. A ce dumaaŋo-na diɛ hi bamaŋ baa na kakãyãŋgu‑i, ba ka gbuu jaal Diiloŋo‑i ku maama-na. \v 12 Na saa da, naŋ ceŋ kakãyãŋgu maŋ daaku‑i, ku sa kãyã Diiloŋ-dũŋ-baamba yoŋ, ŋga ku ka ce nuɔmba bɔi ta ba ce Diiloŋo‑i kasi saa da-yo. \v 13 Kakãyãŋ daaku ka pigãaŋ naŋ yuu nyɔlma baa Diiloŋ-maama‑i dumaa. Naŋ siyaa *Kirsa *Neldɔdɔlma‑i ta na wuɔ baa-ma dumaa, ku ka ce Diiloŋ-dũŋ-baamba famba ta ba gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i. Naŋ firiinu na hɔmmu‑i a cal na nagãŋ-niini‑i baa bafamba‑i dumaa, ka cor baa banamba‑i hiere, ba ka gbɛliɛŋ-yo ku maama-na. \v 14 Diiloŋ uŋ ciɛ baa-na cemma maŋ, ku ka ce ba ta ba cãrã Diiloŋo‑i ba hã-na a pigãaŋ wuɔ na kũŋgu dɔlnu-bɛi. \v 15 Yaaŋ i tiɛ jaal Diiloŋo‑i! Uŋ ciɛ sãmma maŋ yiɛ ma siɛ gbãa waŋ. \c 10 \s1 Pol pigãaŋ u fɔ̃ŋgɔ̃tesĩnni‑i \p \v 1-2 Muɔ Pol, mi taara nelma diei na wulaa. Nuɔmba gbĩɛ-ku dumaa wuɔ da mi waa na hɔlma-na mi waa hĩnni, aa da mi hel na hɔlma-na mi ta mi cɛ. Jande, mɛi fɛrɛ'i cãarãŋ-nɛi baa *Kirsa hɔhĩnaŋga temma. Baa na yaŋ da mi ji kã na wulaa mi kã baa bubuɔsĩnni. Banamba gbĩɛ-ku dumaa wuɔ nelgbãŋgbãlãŋ muɔ, kɛrɛ fɔ̃ŋgũɔ si dii-miɛ Diiloŋ-hũmelle-na. Mi ka pigãaŋ kutaamba‑i mi jãyãmma‑i. \v 3 Nelgbãŋgbãlãaŋ miɛ ninsoŋo, ŋga i sa mal nelgbãŋgbãlãaŋ-maluŋgu. \v 4 Iŋ kuoraaya i fɛrɛ baa nimaŋ maluŋ daaku-na, nelgbãŋgbãlãaŋ-niini sĩ; Diiloŋ-niikuoranni. Ni yaa kãayãŋ-yiɛ i tiɛ muonu Diiloŋ-bigãarãambaŋ cĩɛŋ terni maŋ nuɔ‑i. I suuye coikartaamba nunni‑i baa ni yaa‑i. \v 5 Bombolmantaamba maŋ ciyaaŋ nuɔmba‑i Diiloŋo suɔma-na, i yar-ba baa ni yaa‑i. Bamaŋ sa hũyãaŋ ãŋhũuma‑i, i gbãŋ baa-ba ba ta ba nu Kirsa nuŋgu‑i baa ni yaa‑i. \v 6 Aa da na ji ta na nu i nuŋgu‑i fafamma huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, i ka pigãaŋ ãnyagarmantaamba‑i i jãyãmma‑i. \p \v 7 Na ne nelma‑i dɔrɔ yoŋ aa ta na piiye. Umaŋ duɔ suɔ wuɔ fuɔ Kirsa wuoŋo, kutieŋo saaya u bi suɔ wuɔ miɛŋo‑i Kirsa baaŋ miɛ fuɔ temma‑i. \v 8 Itieŋoŋ hãa-ye fɔ̃ŋgũɔ maŋ, da ku fiɛ waa mi ciɛ bombolma baa-yo cɛllɛ, senserre siɛ gbãa da-mi. U hãa-ye baa-yo i diɛ kãyã-nɛi na naŋ kaasĩnni Diiloŋ-hũmelle-na, u saa hã-ye baa-yo wuɔ i kɔsuɔŋ-na. \v 9 A ce dumaaŋo-na, mi sa taara na ta na jɔguɔŋ wuɔ mi du-na baa mi sɛbɛbaa-ba‑i. \v 10 Banamba ciɛra wuɔ mi cɛ mi cor mi sɛbɛbaa-ba-na a ne da da mi waa na hɔlma-na, mi waa ŋaa ciɛŋ muɔ aa da mi ta mi piiye, mi nelma sa sire kũɔma. \v 11 Bamaŋ waaŋ mafamma‑i, ba saaya ba suɔ wuɔ iŋ maa aa tiɛ nyɛgɛ̃ŋ mamaŋ i hã-na, diɛ kã i ka bi ce-ma. \p \v 12 Na saa da, bamaŋ kaalaaŋ ba fɛrɛ, miɛ i siɛ siɛ saa i fɛrɛ baa-ba, i siɛ bi gbãa fi baa-ba. Bafamba saa ba fɛrɛ baa bafamba fɛrɛ yoŋ. Ba fi ba fɛrɛ ba-naa nuɔ. Miminsĩnni nanni maaraa nifanni‑i wɛi? \v 13 A ne da miɛŋo‑i i siɛ siɛ kaal i fɛrɛ ji cor ku terieŋgu‑i. Diiloŋ uŋ hãa-ye maacemma maŋ, i bãl ma yaa nuɔ‑i. Ma yaa kãa baa-ye i ka hi namaa terieŋgu‑i. \v 14 Diiloŋ uŋ'a i kã terni maŋ nuɔ‑i hiere, namaa terieŋgu nuŋgu bi dii. A ce dumaaŋo-na, iŋ kãa ka hi-na baa Kirsa *Neldɔdɔlma‑i, i saa cor ku terieŋgu‑i. \v 15 Terieŋgu faŋgu-na, i sa kaal i fɛrɛ banaŋ maacemma-na. Ŋga i taara na yiɛra doŋ Diiloŋ-hũmelle-na i maacemma ta ma da belle ma kã na hɔlma-na a saanu baa Diiloŋ uŋ huɔnu suoŋgu‑i dumaa.\f + \fr 10:15 \ft Niɛŋ Ɔrɔm. 15.17-21.\f* \v 16 Mafaŋ da ma ce, i ka bi gbãa tiɛ waŋ Neldɔdɔlma‑i nilɛiŋa maŋ na kɔtɔnni-na, ku yaa i siɛ tiɛ kaal i fɛrɛ banaŋ maacemma-na ba terni-na. \p \v 17 Diiloŋ-nelma ciɛra wuɔ: \qt «Umaŋ duɔ tuɔ taara u kaal u fɛrɛ, u saaya u cira: ‹Diilo baa Itieŋo yaa‑i.›»\qt*\f + \fr 10:17 \ft Seremi (Jérémie) 9.23; Kor. dĩɛ. 1.31\f* \v 18 Terieŋgu faŋgu-na, ku saa ce ŋaa umaŋ kaalaaŋ u fɛrɛ u yaa faa dɛ! Ŋga Itieŋ uŋ kaal umaŋ u yaa faa. \c 11 \s1 Baa na ta na siɛ nelma‑i hiere \p \v 1 Mi ka ce mi miminsĩnni‑i baa-na cɛllɛ, jande, tieraayaŋ mi nuoŋgu‑i. \v 2 Na saa da, na maama dɔl-miŋ a ce mi ta mi ce yɛlma nɛi. Aa yɛlma famma hilaa Diiloŋ-na. Kuu dii ŋaa mi fii-na hiere dɔrru a hã bibiɛŋo diei baa-na. Bibiɛŋo faŋo yaa *Kirsa‑i. Mi taara na tĩɛ fafamma dumandɛ‑i-na a ji hi na nyɛmuŋ-yiiŋgu‑i mi hã-yo baa-na. \v 3 Mi suyaa miɛ fuɔ da-u-diei maama yaa yuu na hɔmmu‑i. Mi kãalã miɛ na baa ji yaŋ ba tãal-na bir-na u huoŋ-nu ŋaa Awaŋ yaaŋ jĩɛŋo tãal-o dumaa baa u nudɔdɔlŋgu‑i.\f + \fr 11:3 \fk Awaŋ yaaŋ jĩɛŋo tãal dumaa: \ft Niɛŋ Miwaaŋo jĩnammaŋ-sɛbɛ‑i-na (Genèse) 3.1-6,13.\f* \v 4 Mi niɛ da umaŋ duɔ jo baa mamaŋ, na tiera u nuoŋgu‑i: Ba juɔ baa Yesu naŋ maama o, na siɛ-ma. Ba juɔ baa *Diiloŋ-yalle naŋ maama o, na siɛ-ma. Ba juɔ baa neldɔdɔlma naŋ maama o, na hũu-ma. \p \v 5 Naŋ kaal bamaŋ wuɔ Yesu *pɔpuɔrbieŋ-kirɛiŋa, mɛi wulaa, ba saa buɔ muɔ-na. \v 6 Nelma dii yonduo mi nuŋgu-na ninsoŋo, ŋga wɛima sa yar-mi suɔma. Namaa fɛrɛ‑i na suɔ-mi nyuŋgo sĩ. \p \v 7 Mi waaŋ Diiloŋ-*Neldɔdɔlma‑i baa-na gbãŋgbãŋ mi saa hũu bĩŋkũŋgu na wulaa. Mi ciɛ mi fɛrɛ cɛkũɔ a gbãa da mi ce na ce bɔi. Miŋ ciɛ kufaŋgu‑i, ku ce mi cãlãa cemma wɛi? \v 8 Miŋ waa na terieŋgu-na, yammu naŋ Diiloŋ-dũŋ-baamba'i taa ba kãyã-miɛ. Kuu dii ŋaa mi hũyãa bafamba nagãŋ-niini yaa a fa namaa maama. \v 9 Ku saa ce ŋaa bĩŋkũŋ-maama saa waa-miɛ na terieŋgu-na dɛ! Ŋga mi saa ji kã yinduɔŋgu unaŋ nuɔ ŋ wulaa wuɔ ŋ hã-mi daaku baa daaku. Nimaŋ maama‑i waa-miɛ hiere, tobimba maŋ naa hel Maseduɔni-na kã, ba kãa baa-ni ka hã-mi.\f + \fr 11:9 \ft Niɛŋ Filip. 4.15-18.\f* Wɛima-na hiere mi bilaa mi fɛrɛ, kumaŋ ka ce mi baa ji ce coŋgoruoŋgu na wulaa, aa mi ka cor ta mi bel mi fɛrɛ dumɛi. \v 10 Mi huɔŋga fĩɛ baa mafamma‑i. Aa Akayi huɔŋga-na hiere, molo siɛ gbãa ce mi nanna nelma famma‑i. Miŋ waŋ mamaŋ coima sĩ. Kirsa yaa mi siɛra; u hãalãayã-miɛ u ninsoŋo wamma‑i. \v 11 Ku ce na maama sa dɔl-miŋ ku'i ciɛ mi sa siɛ na nagãŋ-niini‑i wɛi? Ma'i sĩ. Diilo fuɔ fɛrɛ suyaa wuɔ na maama dɔlnu-miɛ. \v 12 Ŋga mi siɛ hũu warbelle na wulaa ku yaa bamaŋ taaraayaŋ da ba saa ba fɛrɛ baa-ye ba siɛ gbãa. \v 13 Kufaŋgu taamba‑i Kirsa pɔpuɔrbiemba sĩ; huhurmantaamba. Ba ciɛ ba fɛrɛ Kirsa pɔpuɔrbiemba. \v 14 Baa na yaŋ ku ce-na gbɛrɛ: *Sitãni fuɔ fɛrɛ sa ce u fɛrɛ dɔrpɔpuɔrbiloŋo dii wɛi? \v 15 U cãarãaŋ da ba ce ba fɛrɛ ãnfafammanciraamba, ku ce niɛ aa ce-na gbɛrɛ? Ŋga baŋ ciɛ maacembabalamma maŋ, Diiloŋo ka pã-ba baa ma sullu‑i. \s1 Polŋ daa sũlma maŋ \p \v 16 Mi ka tiraa tir-ma baa-na: Molo baa tuɔ ne-muɔ mimilãŋ muɔ. Da na yagar ta na ne-mi mimilãŋ muɔ, dumaaŋo-na yaaŋ mi bi kaal mi fɛrɛ baa-na cɛllɛ a ce mi miminsĩnni‑i. \v 17 Miŋ ka waŋ mamaŋ fiɛfiɛ‑i-na, Itieŋo kusũŋ-maama sĩ. Mi ka kaal mi fɛrɛ ŋaa mimilãŋ muɔ. \v 18 Nuɔmba bɔi kaal ba fɛrɛ a saanu baa baŋ yeŋ dumaa; muɔmi ka bi kaal mi fɛrɛ. \v 19 Namaa namaŋ wuɔ na nu nelma, namɛi tieraayaŋ mimiɛlmba nonni‑i, dumaa sĩ wɛi? \v 20 Na siɛ ba ta ba ce-na ŋaa kɔraaŋ namaa. Na siɛ ba ta ba du-na. Na siɛ ba ta ba hũu na nagãŋ-niini‑i. Na siɛ ba ta ba fĩɛna-nɛi. Na siɛ ba ta ba ture na yammu‑i aa na sa waŋ wɛima. \v 21 Miɛ i saa da holle ce kufaŋgu temma‑i nɛi; jande, baa na gãŋ baa-ye! \p Mi ka tiraa cor baa mi miminsĩnniŋ-ãndɛnni‑i. Banambaŋ siɛ ba kaal ba fɛrɛ mamaŋ nuɔ‑i, muɔmi ka bi siɛ kaal mi fɛrɛ mɛi. \v 22 Kutaamba‑i *Ebirebaa ninsoŋo. Mɛi fɛrɛ‑i Ebireyiɛŋ muɔ. *Isirahɛl-baamba. Mɛi fɛrɛ‑i Isirahɛl-wuoŋ muɔ. *Abiramu hãayɛ̃lmba. Mɛi fɛrɛ‑i unaŋo'i muɔŋo‑i. \v 23 Ba ciɛ mi da mi piiye ŋaa mi yuŋgu siire. Ba'a bafamba *Kirsa cãarãamba; ŋga mɛi curaa bafamba‑i. Mi mulãaŋ ku maacemma-na yaŋ-ba. Baŋ diyaa-mi kaso‑i-na dumaa, ku maaraa bafamba kũŋgu‑i. Baŋ muyaa-mi dumaa, ku maaraa bafamba kũŋgu‑i. Miŋ yuraaya kuliiŋgu‑i dumaa, ku maaraa bafamba kũŋgu‑i. \v 24 *Yuifubaa-ba muyaa-mi i ndii. Muoru da-du-diei-na hiere, ba muyaa-mi comeyufieŋ komorre baa cĩncieluo nennaa\f + \fr 11:24 \ft A saa baa ba *Moisi *ãnjĩnamma‑i ba saa saaya ba muo nɛliɛŋo‑i ku cor comeyufieŋ komuɔŋa hãi. Ku'i ciɛ ba ta ba muo nuɔmba‑i ba yiɛra comeyufieŋ komorre baa cĩncieluo nennaa. Niɛŋ Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 25.3.\f*. \v 25 *Oromɛbaa-ba muyaa-mi i siɛi aa mi bigãarãamba naŋ-mi baa tãmpɛ̃lɛ̃iŋa‑i da ba ko-mi i diei.\f + \fr 11:25 \ft Niɛŋ Pɔpuɔr. 16.22; 14.19.\f* Baatoŋo ciinu baa-mi i siɛi, aa mi ciɛ isuɔyiiŋgu diei baa bãaŋ-yiiŋgu diei hũmma-na i diei. \v 26 Mi wuɔramma-na nilɛiŋa-na, hɔnni bɔi dii hũmma wuyaa-mi naa, cuobaa-ba bilaa-mi naa, mi nelleŋ-tobimba‑i Yuifubaa-ba bilaa-mi naa, *niɛraamba bilaa-mi naa. Mi curaa nilɛbabalɛiŋa-na aa cor terbabalanni-na hĩɛhulɛiŋa-na. Dãmmaŋ-nuoraaŋgu wuyaa-mi naa, coikartaamba maŋ wuɔ bafamba Kirsa-baamba, ba ciɛ-ye sũlma. \p \v 27 Mi ciɛ maaceŋkpekpelma bɔi, mi mulãaŋ cor. Hɔnni bɔi dii, mi taa mi cɔ mi yufieŋ-na; nyulmu'i daamu, hũŋkuɔsĩnni'i daani! Hɔnni bɔi dii, da mi ce mi naa mi cɔ nyulmu. Waaŋgu mulãaŋ-mi aa niidiini saa bi tiraa waa baa-mi. \v 28 Mi ka fĩinaŋ ma boluoŋgu-na. A naara mafamma‑i hiere, yinni maŋ joŋ mi jɔguɔŋ Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i hiere ba maama. \v 29 Umaŋ duɔ saa naŋ kaasĩnni dɛi Diiloŋ-hũmelle-na, mi da ŋaa muɔmɛi saa naŋ kaasĩnni. Moloŋ duɔ nanna Diiloŋ-hũmelle‑i, ku sa suɔ aa jaŋ-mi. \p \v 30 Da kuɔ mi saaya mi kaal mi fɛrɛ, mi ka kaal mi fɛrɛ mi nayusĩnni yaa nuɔ‑i. \v 31 Diiloŋo‑i Itieŋo‑i Yesu To‑i, baŋ gbɛliɛŋ umaŋ hɔnniŋ joŋ, u suyaa wuɔ mi sa kar coima. \v 32 Miŋ waa Damasi‑i-na, fãamaaŋo maŋ waa terieŋgu-na Aretasi bãaŋgu-na, wuɔ jĩɛna nuɔmba nelle dumiɛŋa yammu-na hiere wuɔ da miɛ mi hel, ba bel-mi. \v 33 Ŋga ba yaaŋ-ba aa dii-mi sãmbaga nuɔ a hiel-mi baa fontãlma koko‑i-na a jĩna-miɛ bomborma-na mi ta. Ku ciɛ dumɛi mi gbãa kor u nammu-na.\f + \fr 11:33 \ft Niɛŋ Pɔpuɔr. 9.23-25.\f* \c 12 \s1 Diiloŋo caraaya Pol \p \v 1 Na saa da, a kaal ŋ fɛrɛ yuŋgu si dii-kuɔ, ŋga mi siɛ gbãa budii; fuɔ mi kaal mi fɛrɛ. Miŋ ka kaal mi fɛrɛ mamaŋ nuɔ‑i gboluoŋ daaku-na, Itieŋ uŋ caraaya-miɛ a pigãaŋ-mi mamaŋ, mi ka dii mi nuŋgu‑i ma yaa nuɔ‑i. \v 2 Mi suɔ Diiloŋ-dũŋ-wuoŋo naŋo‑i\f + \fr 12:2 \ft Pol gbɛ̃ fuɔ fɛrɛ yaa dumaaŋo-na. Niɛŋ vɛrsɛ 7‑i-na.\f*, Diiloŋo biyaa-yo kã baa-yo dii u terieŋgu-na dii fɛ̃nfɛ̃lle-na aa bir jo baa-yo; ku bieŋ cĩncieluo a naa yaa dɛ‑i. U kãa baa fuɔ fɛrɛ yaa wa, u kãa baa u yalle wa, mɛi sa suɔ kunaŋgu ji cor Diilo fuɔ fɛrɛ‑i. \v 3-4 Miŋ suyaa ma diei maama maŋ, Diiloŋo kãa baa naacolŋ daayo‑i u nelle-na. U kãa baa fuɔ fɛrɛ yaa wa, u kãa baa u yalle wa, mi sa suɔ kunaŋgu ji cor Diiloŋo‑i. Uŋ kãa terieŋgu-na ka nu nelma maŋ, ma siɛ gbãa waŋ; aa molo saa saaya u hiel-ma u nuŋgu-na. \v 5 Mi gbãa kaal fuɔ temma yaa‑i a yaŋ mɛi fɛrɛ‑i. Muɔmi kaal mi fɛrɛ mi nayusĩnniŋ yoŋ. \v 6 Da ku dɔl-miŋ, mi gbãa kaal mi fɛrɛ aa mi siɛ kar mi huɔyasaŋga ŋaa mimilãŋ muɔ. Ŋga mi siɛ kaal mi fɛrɛ. Mi sa taara ba haa-mi dɔrɔ ji cor. Mi taara baŋ nuŋ mamaŋ mi nuŋgu-na baa baŋ daa mi ciluɔ‑i dumaa ba kãŋ-mi saa baa ni yaa‑i. \p \v 7 Na saa da, Diiloŋ uŋ biyaa-mi ka pigãaŋ-mi nelma maŋ u nelle-na ma waa nelbuɔ cor. U sa taara mi ce bombolmantieŋ muɔ ku'i ciɛ u yaŋ mi ta mi mulĩɛŋ mi kũɔma-na. Ku ciɛ ŋaa u hãa *Sitãni‑i hũmelle‑i u tuɔ gãŋ baa-mi mi baa gbãa ce bombolmantieŋ muɔ. \v 8 Mi cãarã Itieŋo‑i i siɛi wuɔ u hiel-mi mulĩɛŋ daama-na. \v 9 Miŋ cãarã-yuɔ dumaaŋo-na, u gbɛ̃-mi wuɔ: «Miŋ ceŋ baa-ni dumaa ku ka gbɛ̃ baa-ni. Mi fɔ̃ŋgũɔ da nayusĩnniŋ-huɔŋgu'i nuɔ‑i fafamma.» Uŋ juɔ piiye dumaaŋo-na, mi naa mi yaŋ aa ta mi kaal mi fɛrɛ mi nayusĩnni'i nuɔ‑i. Ku yaa *Kirsa fɔ̃ŋgũɔ ka hiel-mi. \v 10 Ku'i ciɛ na da mi huɔŋga fĩɛ baa mi nayusĩnni‑i, baa mi tuosĩnni‑i, baa mi yaahuolo‑i, baa mi sũlma‑i, baa mi mulĩɛma‑i Kirsa maama-na. Muɔ da mi naa yuŋgu huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i fɔ̃ŋgũɔ da-miɛ. \s1 Pol huɔŋga cuu baa Korɛ̃ntitaamba‑i \p \v 11 Na ciɛ mi ta mi piiye ŋaa mi yuŋgu siire, a ne da namɛi naa saaya na ta na kaal-mi. Mi siɛ gbãa cii muonu caŋga ninsoŋo, ŋga naŋ kaal bamaŋ bafamba‑i wuɔ Yesu *pɔpuɔrbieŋ-kirɛiŋa, ba saa buɔ muɔ-na halle cɛkũɔ. \v 12 Kumaŋ pigãaŋ wuɔ Yesu pɔpuɔrbiloŋ muɔ, ku ciɛ na hɔlma-na: Mi fĩɛ mi huɔŋga‑i baa wɛima‑i hiere, Diiloŋo kãayã-miɛ mi ce gbɛrɛ-wɛima bɔi baa nelma bɔi na hɔlma-na. \v 13 Mi ciɛ bige‑i hã Diiloŋ-dũŋ-baamba namba‑i aa mi saa ce-ku hã namaaŋo‑i? Mi saa yagar-ma miŋ'a mi saa ce na yiɛra baa mi yuŋ-maama‑i. Da kuɔ miŋ ciɛ mafamma‑i mi cãlãa cemma, ciɛŋ-miŋ jande. \p \v 14 Muɔmɛi daami mi tigiiŋ tĩ da mi kã na wulaa siɛliŋ-kãmma‑i, aa namaa nuŋgu siɛ waa mi yuŋ-maama-na. Mi taara namɛi, mi sa taara na nagãŋ-niini. Na saa da, bisãlmba sa fiɛ ba bĩncuɔmba, bĩncuɔmba'i fiyaaŋ ba bisãlmba. \v 15 Mi ka hiel mi naŋga‑i mi fɛrɛ aa tiraa siɛya mi kũɔma‑i na maama-na. Ku ce na maamaŋ fũnuŋ ma dɔlnu-miɛ dumandɛ‑i-na, mi maama ka ta ma balannu namaaŋo‑i wɛi? \v 16 Na suyaa wuɔ mi saa har mi yuŋ-maama‑i haa hã-na. Ŋga banamba ka cira huhurmantieŋ muɔ; kɛrɛ mi yaaŋ-na aa cure-nɛi. \v 17 Miŋ saaŋ bamaŋ ba kã na wulaa hiere, mi ciɛ u diei ka tãal-na hũu bĩŋkũŋgu na wulaa dede wɛi? \v 18 Mi naŋ cãarã Tite kã na wulaa baa tobiŋo maŋ miŋ waaŋ u maama‑i baa-na; Tite kaa tãal-na hũu bĩŋkũŋgu na wulaa wɛi? Tite‑i baa muɔŋo‑i i saa ce maacenduɔma yaa wɛi? I saa wuɔ hũmeduɔle yaa wɛi? \p \v 19 Dii yiinaa na jɔguɔŋ wuɔ sĩ i piiye diɛ kor i fɛrɛ. Ma'i sĩ. Iŋ yeŋ *Kirsa horre-na, ku'i ciɛ i tiɛ piiye dumaaŋo-na; Diiloŋo yaa i siɛra. Mi jɛ̃naaŋ namaa, i taara na naŋ kaasĩnni Diiloŋ-hũmelle-na ku'i ciɛ i tiɛ waŋ daama‑i hiere baa-na. \v 20 Mi holle tie baa kãmma‑i na terieŋgu-na wuɔ sĩ mi siɛ ka da-na miŋ taaraŋ mi ka da-na dumaa. Da mi saa bi ka da-na dumaaŋo-na, namaa na ka bi piel mi maa-na. Bɛrru‑i, baa yɛlma‑i, baa hɔdulle‑i, baa nenemuŋgu‑i, baa yebĩɛnande‑i, baa dondorre‑i, baa bombolma‑i, baa ãŋguɔlma‑i, mi sa taara mi ka da-ni na terieŋgu-na. \v 21 Mi holle tie wuɔ sĩ da mi kã na terieŋgu-na Diiloŋo ka tiraa ture mi yaaŋga‑i na hɔlma-na. Mi holle tie wuɔ sĩ mi ka kã ka da nuɔmba bɔi saa nanna ba maacembabalamma‑i yogo. Wuɔ sĩ mi ka kã ka da ba curaa baa ba *fuocesĩnni‑i baa ba bĩŋwosĩnniŋ-maacemma‑i. Kufaŋgu ka ce mi kaal ba yuŋ-nu. \c 13 \s1 Nelperiema \p \v 1 Mi kãmma i siɛi yaa dɛ‑i na wulaa. Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: \qt «Siɛrtaamba hãi sisɔ ba siɛi da ba da nelma maŋ nuɔ‑i hiere, ma ka fiɛlnu.»\qt*\f + \fr 13:1 \ft Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 19.15\f* \v 2 Miŋ ŋa naa kã hãalĩŋ-kãmma‑i mii naa hi gboya ãmbabalmanciraamba‑i. Dumandɛ‑i-na, miŋ yeŋ yargaa yogo, mi ka tir-ma baa-na na hieroŋo‑i hiere: Da mi kã ka da umaŋ sa wuɔyaaŋ hũmelle‑i, mi siɛ yaŋ-yo. \v 3 Ma sĩ na taara na suɔ da kuɔ miŋ waŋ mamaŋ *Kirsa nuŋ-ãndaaŋgu kɛ? Na ka suɔ-ma. Kirsa‑i nayusĩnnintieŋo sĩ, u ka ce bibɛsĩnni na hɔlma-na. \v 4 Baŋ taa ba gbu-yo huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, u waa nayusĩnnintieŋo ninsoŋo, ŋga uŋ kuu aa sire, Diiloŋ-fɔ̃ŋgũɔ dii-yuɔ. Miɛ fɛrɛ‑i maaduɔma, iŋ yeŋ horre-na baa-yo, i naa yuŋgu, ŋga Diiloŋ-fɔ̃ŋgũɔ ciɛ i ka da fɔ̃ŋgũɔ. Diɛ kã, i ka pigãaŋ-na baa-yo i ciluɔ‑i-na. \p \v 5 Niɛŋ na hɔmmu‑i aa na yuu na fɛrɛ na ne da kuɔ na wuɔ Diiloŋ-hũmelle‑i fafamma. Niɛŋ na hɔmmu‑i na ne, Yesu-Kirsa si dii-muɔ wɛi? Mi saa yagar-ma da kuɔ na saa hũu u maama‑i. \v 6 Ŋga mi suyaa miɛ da na ne miɛ ciluɔ‑i, na ka suɔ wuɔ i wuɔ Diiloŋ-hũmelle‑i fafamma. \v 7 Iŋ cãrãŋ kumaŋ Diiloŋo wulaa, ku yaa daaku: Na hiel na naŋga ãmbabalma cemma-na. Ku saa ce ŋaa i taara i pigãaŋ wuɔ miɛ i faa dɛ! Ma'i sĩ. Ŋga i taara na vaa na fɛrɛ baa ãnfafamma cemma yaa‑i, halle nuɔŋ da ba fiɛ cira miɛ i sa wuɔ Diiloŋ-hũmelle‑i fafamma, wɛima sĩ. \v 8 Na saa da, miɛ i gbãa cu ninsoŋo huoŋ-nu yoŋ, ŋga i siɛ gbãa cie-yo u maacemma-na. \v 9 Namaa da na da fɔ̃ŋgũɔ Diiloŋ-hũmelle-na, aa ba fiɛ ta ba piiye wuɔ miɛ i naa yuŋgu, wɛima sĩ. Iŋ cãrãŋ kumaŋ Diiloŋo wulaa i hã-na, i taara u kãyã-nɛi na bir jo hũmefafalle-na a ji hi na fuoŋgu‑i Diiloŋ-hũmelle-na. \p \v 10 Mi sa taara da mi kã, mi ka ta mi nuola-nɛi ku'i ciɛ mi waa yargaa aa nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ daayo‑i hã-na. Na saa da, Itieŋ uŋ hãa-mi fɔ̃ŋgũɔ maŋ, u hãa-mi baa-yo wuɔ mi kãyã-nɛi na naŋ kaasĩnni u hũmelle-na, u saa hã-mi baa-yo wuɔ mi kɔsuɔŋ-na. \p \v 11 Tobiŋ namaa, mamaŋ tĩyãa ma yaa daama: Taa na nyɛ! Gbãaŋ na hi na fuoŋgu‑i Diiloŋ-hũmelle-na. Taa na dii sirɛiŋa na-naa nuɔ. Taa na nunu na-naa. Bilaaŋ na-naa fafamma. Mafaŋ da ma ce, Diiloŋo‑i nelnyulmuntieŋo‑i baa yaafɛ̃llentieŋo‑i u ka waa baa-na. \p \v 12 Taa na jaal na-naa fafamma ŋaa cɛduɔŋ-bieŋ namaa. \p Diiloŋ-dũŋ-baamba‑i hiere ba pãa na jaaluŋgu. \p \v 13 Itieŋo‑i Yesu-Kirsa kãyã-nɛi. Diiloŋo pigãaŋ-na uŋ dɔl-naŋ dumaa aa u *Yalle waa baa-na hiere.