\id HEB Leachin Oct 00 \h Hebreos \toc1 Ja̱³la³ xi³ hi³ gá⁴tɨɨyh³² diáh⁴ hebreos \toc2 Hebreos \toc3 Heb. \mt1 Ja̱³la³ xi³ hi³ gá⁴tɨɨyh³² diáh⁴ hebreos \c 1 \s1 Gá⁴liúy² jnia² Dios nɨ³ dxɨ́⁴lieey³² Ja̱á̱² \p \v 1 Mɨ² dsa³jéy⁴ lɨ́⁴, hi²xiáh³ ñuú³ tiaah² gá⁴liú³ Dios ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a², dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ hi³ cá⁴dah²ŋɨ́y² juúh⁴ chiáh². Joó⁴ na³guayh⁴ ba² gá⁴liúy² liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²ŋɨ́y² juúh⁴ chiáh² ja̱³. \v 2 Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ hi³ gá⁴hɨɨ́³ gɨh¹ ñi² la³, dxɨ́⁴lieey³² Ja̱á̱² bɨh¹ ba² gá⁴liúy² jnia². Dxɨ́⁴lieey³² Ja̱á̱² nɨ³ gá⁴jmeé³ yuuh¹ güii³ baáy⁴ dxaah¹vó⁴, ba² gá⁴tie̱e̱y³ Ja̱á̱² nɨ³ hi³ hí⁴lí³ chiáh² jɨɨ⁴ lɨ́⁴. \v 3 Ja̱á̱² nɨ³ gá⁴heé⁴ jnia² liáh³xɨ³ booy¹ dɨ́h¹ ná⁴ŋɨy¹ Dios nɨ³, ba² na³lɨ́y⁴ jmɨ́yh³ ree³ lɨ́⁴ liáh³xɨ³ ñaá² Dios. Hi²xiáh³ hee⁴ fáh⁴lí³ Ja̱á̱² nɨ³, hi³ja̱³ chie̱é̱yh¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² ga³jooy³ ga³taayh³ fi¹ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ xa³. Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴jooy³ gá⁴bé² dsaa² chiaa⁴²a² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴güe³ ca̱á̱h³ ca³jaa¹ xi² nuy¹ ñaá² Dios yuuh¹ güii³ nɨ³. \s1 Ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ Ja̱á̱² Dios liáh³xɨ³ diáh⁴ ángeles \p \v 4 Hi³ja̱³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ Ja̱á̱² Dios nɨ³ liáh³xɨ³ diáh⁴ ángeles, chiaah¹ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ gaáy³ gɨh¹ gá⁴jmeé³ Dios nɨ³ chiáh² ja̱á̱² liáh³xɨ³ gɨh³ chiáh² diáh⁴ ángeles. \v 5 Chiaah¹ gu³xɨ³ ja̱y³ ángel há⁴hé³ jlɨ́h³ gá⁴féh³ Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ liáh³la³: \q1 Jmɨ́yh³ ja̱a̱y⁴ nɨ³ niu³. \q2 Jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴ ga³fayh⁴ hi³ jniá³ nɨ³ Dia² chiú̱h²u³. \m Ba² há⁴hé³ jlɨ́h³ gá⁴féh³ Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ ja̱y³ ángel liáh³la³: \q1 Hí⁴lí³á⁴ Dia² chiú̱h²u³ baáy⁴ niu³ nɨ³ hí⁴lí³u³ ja̱a̱y⁴. \m \v 6 Ba² gá⁴jmeé³ gaáy³ chiáh² liáh³ca̱á̱h³ gá⁴xɨ́y⁴ Ja̱á̱² hi³ du³ñí¹ jmɨɨyh⁴²güii³ la³, liáh³la³ gá⁴féh³: \q1 Cua²dah²jmeé³ hu̱u̱¹rá² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ ángeles chia̱á̱²á⁴ nɨ³ cua²dah²jmeéh⁴ ja̱a̱y⁴ nɨ³. \m \v 7 Joó⁴ liáh³la³ ba² gá⁴féh³ Dios nɨ³ ca³jaa¹ chiáh² diáh⁴ ángeles: \q1 Gá⁴xɨ́y⁴ Dios diáh⁴ ángeles chié̱y² na³lɨ́y⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ dxɨ́³ ba², \q1 diáh⁴ hɨh²dxaah¹ chié̱y² na³lɨ́y⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ xi³ hi³ dsa³niaá⁴ ba². \m \v 8 Joó⁴ liáh³la³ ba² gá⁴sɨɨ́h⁴ Ja̱á̱² nɨ³: \q1 Ñuyh⁴ Dios, ca̱á̱h³ tiaah² ba² na³jniaa³ xi² je¹u³ ga³chiuúyh³ hiíh⁴. \q1 Baáy⁴ hi²xiáh³ xiaa³dsaa³²u³ niu³ xé̱yh¹ vara nɨ³, hi³ja̱³ liáh³ xiaa³dsaa³² ba² hi²chiuúyh³ hiíh⁴. \q1 \v 9 Hi²xiáh³ naay³ chiú̱h²u³ hi³ xiaa³dsaa³² \q2 joó⁴ hi²xiáh³ cɨ̱ɨ̱³²u³ ga³joóy³ hi³ mɨ³hee³² nɨ³. \q1 Hi³ja̱³ nɨ³ gá⁴dxɨy³ niu³ Dios, jmɨ́yh³ Dios chiú̱h²u³ nɨ³, \q2 hi³ja̱³ nɨ³ ma³bi³jé⁴ gɨh¹ háy² niu³ liáh³xɨ³ diáh⁴ oóh²u³ nɨ³. \m \v 10 Ba² gá⁴féh³ liáh³la³ Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Ja̱á̱²: \q1 Niu³ Ñuyh⁴, mɨ² du³ñi² lɨ́⁴ gá⁴jmeéy¹ dxaah¹vó⁴, \q2 hí̱³ba² vo̱ó̱h²u³ nɨ³ gá⁴jmeéy¹ yuuh¹ güii³. \q1 \v 11 Jɨɨ⁴ diáh⁴ hi³nɨ³ hí⁴dsá⁴yeéy⁴, joó⁴ xa̱³u³ chiú̱h²u³ liáh³nɨ³ niu³. \q1 Jɨɨ⁴ diáh⁴ hi³nɨ³ hí⁴dsaáy⁴ liáh³xɨ³ ca³lɨ³dsaáy⁴ láh¹hɨɨ⁴. \q1 \v 12 Mɨ²ja̱³ hi²juh⁴²u³ diáh⁴ güii³ liáh³xɨ³ ca³lɨ³juyh⁴² ca̱a̱³ láh¹hɨɨ⁴, \q1 liáh³xɨ³ ga³dxɨy³ cua̱a̱³ ja̱y³ dsa³ duh³ hí⁴cɨ́h² dxaáh², liáh³ja̱³ ba² hi²jmeey³ chiáh² diáh⁴. \q1 Joó⁴ ree³ ba² na³lɨ́⁴u³ niu³ ca̱³ñiih³², \q2 há⁴hé³ jlɨ́h³ hí⁴dxa³ ji̱i̱h⁴u³. \m \v 13 Ba² há⁴hé³ jlɨ́h³ gá⁴féh³ Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ ángeles liáh³xɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ ja̱á̱² hi³ gá⁴féh³ liáh³la³: \q1 Ñí³ ca³jaa¹ xi² nu¹á² la³, \q2 chiaah¹ hí⁴dxá⁴héy³ hi²dxá⁴á⁴ vó⁴ cáh³ti³² rúh⁴tɨɨy¹ diáh⁴ enemigos chiú̱h²u³ nɨ³. \m \v 14 Joó⁴ diáh⁴ ángeles nɨ³ na³lɨ́y⁴ espíritus hi³ ca³dah²jmee⁴ ta² chiáh² Dios ba², hi³ja̱³ ca³lɨ³xɨy⁴² diáh⁴ xiaáh³ xiaáh³ duh³ hí⁴dsá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ dsa³ hi³ na³lɨ́y⁴ cua̱a̱y¹ná² hí⁴lieéy² chiáh² dsaa² chiáh² diáh⁴. \c 2 \s1 Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dxú⁴ juúh⁴ dxú⁴ chiáh² Cristo \p \v 1 Hi³ja̱³ ga³jmee⁴ hi²jmee²a² he̱é̱yh³ gɨh¹ ca̱á̱h³liaáh³ chiáh² fáh⁴liu⁴ hi³ ma³niuu²a² nɨ³ duh³ja̱³ há⁴hé³ hí⁴tiuu⁴²a². \v 2 Hi²xiáh³ veyh³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Moisés hi³ cá⁴dah²ŋɨ́y² diáh⁴ ángeles. Cá⁴bí⁴chiíy⁴ diáh⁴ jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ ba² liáh³ca̱á̱h³ cá⁴lɨ́⁴náy⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley ja̱³, cá⁴bí⁴chiíy⁴ diáh⁴ liáh³ca̱á̱h³ há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ dsaá². \v 3 Hi³ja̱³ jmiih⁴² ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴liaá³a² jnia² xɨ³ nɨ³ há⁴hé³ hi²jmee²a² he̱é̱yh³ fáh⁴liu⁴ hi³ bií⁴ dxú⁴ hi³ ga³be³² dsaa² chiaa⁴²a² nɨ³. Chiaah¹ Ñúh³a² nɨ³ ba² gá⁴jmeé³ juúh⁴ dsa³jéy⁴ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴liaá³a². Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴dah²heé⁴ jnia² hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ liáh³ja̱³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²nuú³ fáh⁴liu⁴ chiáh² ja̱³. \v 4 Ba² hí̱³ba² Dios nɨ³ cá⁴bí⁴lii³² hi³ he̱é̱yh³ fáh⁴liu⁴ ja̱³ chie̱é̱yh¹ ñuú³ niaa³² fáh⁴lí³ hi³ gá⁴jmeé³, ba² xa³ hi³ gá⁴jmeé³ hi³ dsaay³² dsɨ³²a² hi²joo⁴²a². Baáy⁴ dxɨ́⁴lieey³² Espíritu Santo nɨ³ gá⁴cuoó⁴ jnia² fáh⁴lí³ duh³ hí⁴jooy³ hi²jmee²a² ta² chiáh² liáh³xɨ³ gá⁴lɨ́⁴ dsɨ́² ñaá², hi³ja̱³ nia⁴²a² ba² hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ fáh⁴liu⁴ nɨ³. \s1 Jesucristo gá⁴lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ jnia² dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³ \p \v 5 Dios nɨ³ há⁴hé³ gá⁴tiéyh² guaa³ diáh⁴ ángeles hi³ hí⁴dah²chiuúh² hiíh⁴ jmɨɨyh⁴²güii³ hi³mɨɨ³² hi³ ga³he⁴²a² la³. \v 6 Há⁴ja̱³ liáh³ja̱³ chiaah¹ ca̱a̱³ hí¹ ñi² xi³ chiáh² Dios nɨ³ na³xɨɨ² liáh³la³: \q1 Dios chia̱á̱²á⁴, ¿he² ja̱³ na³lɨ́y⁴ dsa³, hi³ja̱³ ca³lɨ³liíh⁴ háy²? \q2 ¿He² ja̱³ na³lɨ́y⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³ hi³ja̱³ ga³jme³²u³ cua̱a̱y¹ná²? \q1 \v 7 Gá⁴jmé¹u³ gɨh¹ píyh¹ liáh³xɨ³ diáh⁴ ángeles. \q2 Joó⁴ ma³jmé¹u³ gaáy³ baáy⁴ ma³dxa⁴²u³ gaáy³ cáh³ti³² ja̱³nɨ́⁴. \q1 \v 8 Chiaah¹ ma³tiah⁴²u³ guaa³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴. \m Hi³ dsa³féh³ ñi² xi³ nɨ³ hi³ gá⁴tiéyh² guaa³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴, hi³ja̱³ ca³lɨ³dsaa⁴²a² hi³ jɨɨ⁴ ba² hí⁴jooy³ hí⁴chiuúh² hiíh⁴. Joó⁴ gu³xɨ³ ba² liáh³ja̱³, há⁴hé³ mɨ³ga³joo³²a² hi³ mɨ³chiuuh³² hiíh⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ xé̱yh² la³. \v 9 Joó⁴ ga³joo³²a² ba² Jesús hi³ mɨ³jey¹ gaáy³ chiaah¹ hi³ gá⁴dxéy² Dios nɨ³ xi² ná⁴ŋɨy¹ cáh³ti³². Ca̱³ji̱i̱³ ba² ja̱³ gá⁴guá³ liáh³dsɨɨ³², ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ diáh⁴ ángeles liáh³xɨ³ ñaá² lii³²a² gá⁴lɨ́⁴. Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ mɨ³ná⁴ŋɨy¹ cáh³ti³² chiaah¹ hi³ gá⁴cuóy² ñaá² gá⁴jú̱y⁴. Hi²xiáh³ dɨ́h¹ nieéy² jnia² Dios hi³ja̱³ gá⁴jú̱y⁴ Jesús vih²chiaa⁴²a² liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴. \p \v 10 Hi³ja̱³ nɨ³ hí⁴jooy³ hí⁴tee³ Dios nɨ³ fɨɨ́y⁴ cáh³ti³² diáh⁴ ja̱á̱² yuuh¹ güii³. Nia⁴²a² ba² hi³ Dios nɨ³ gá⁴jmeé³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴, baáy⁴ hi³chiaah³² ñaá² ba² nɨ³ liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴. Hi³ja̱³ nɨ³ há⁴hé³ dsaay³² dsɨ³²a² hi³ gá⁴jmeé³ hi³ ná⁴ŋɨy¹ Ja̱á̱² nɨ³ dxɨ́⁴lieey³² hi³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² gá⁴beéyh². Hi³ja̱³ nɨ³ Ja̱á̱² nɨ³ ga³lieey³² jnia² chiáh² dsaa² chiaa⁴²a². \v 11 Jnia² hi³ mɨ³na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³a² nɨ³, ja̱y³ ba² Ñúh³a² chia̱a̱h²a² Jesús hi³ ca³bi³xɨ³ ca³bi³ŋɨɨ́y³ jnia² nɨ³, hi³ja̱³ há⁴hé³ hiih⁴ Jesús nɨ³ hí⁴sɨɨ́h⁴ jnia² du³ñuúh²á⁴. \v 12 Liáh³la³ féh³ sɨɨ́h⁴ Dios: \q1 Hi²jmeéh⁴á⁴ juúh⁴ diáh⁴ du³ñuúh²á⁴ nɨ³ ca³jaa¹ chiú̱h²u³, \q2 xi² na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ hi²jmeey⁴² dsa³lí³ dsa³dxaá³ chiú̱h²u³. \m \v 13 Ba² gá⁴féh³ liáh³la³: \q1 Hi²jmé⁴á⁴ cua̱a̱y¹ná² Dios. \m Baá⁴ ba² dsa³féh³ ca̱á̱h³ liáh³la³: \q1 La³ je¹á² chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ ja̱a̱y⁴ hi³ gá⁴cuóy² jniá³ Dios nɨ³. \p \v 14 Na³lɨ́⁴a² ŋú² baáy⁴ xa³ jmɨ³haa²a² jnia² dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³. Ba² liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́y⁴ Jesús liáh³xɨ³ ja̱y³ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³, hi³ja̱³ gá⁴jooy³ gá⁴jú̱y⁴ duh³ hí⁴yeéy² cáh³ti³² Hi³há⁴dxúy⁴ hi³ xa³ jú¹hiíh⁴ hi³ hí⁴jɨ̱́yh⁴ jnia² nɨ³. \v 15 Hi³ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴lieéy² jnia² chiáh² fáh⁴ju̱y¹. Hi²xiáh³ liáh³dsɨɨ³² jnia² chiaah¹ liáh³nɨɨh¹ voó³ niaah⁴²a² jmɨɨyh⁴²güii³ la³ há⁴hé³ jmiih⁴ hi²jmee²a² cáh³ti³² hi³ foh⁴²a² hi³ hí⁴jú̱³a². \v 16 Jmɨ́yh³he̱é̱yh³ cáh³ti³² há⁴hé³ güéy⁴ Jesús duh³ hí⁴dsá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ ángeles, güéy⁴ duh³ hí⁴dsá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Abraham ba². \v 17 Hi³ja̱³ ja̱³ jmɨ́yh³ ga³jmee⁴ gá⁴lɨ́y⁴ ree³ cáh³ti³² liáh³xɨ³ jnia² hi³ na³lɨ́⁴a² du³ñuúh² nɨ³, duh³ hí⁴jooy³ hí⁴lí³ ja̱y³ jmii³dsa³ gaáy³ hi³ xiaa³dsaay³², ja̱y³ jmii³dsa³ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴cá̱² mih³ hí⁴ñí² diáh⁴ dsa³. Liáh³ja̱³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ chié̱y² Dios duh³ hí⁴jooy³ hí⁴chí² dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 18 Baáy⁴ chiaah¹ hi³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² gá⁴beéyh² liáh³ca̱á̱h³ cá⁴yá⁴dsaa³ hiíh⁴ hi³há⁴dxúy⁴ ja̱³ chiáh², hi³ja̱³ hí⁴jooy³ ba² dsá⁴tia̱a̱² chiaa⁴²a² liu³u²xɨ³ mɨ² xa³ hi³ ca³ya³dsaa³ hiíh⁴ chiaa⁴²a². \c 3 \s1 Ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ Jesús liáh³xɨ³ Moisés \p \v 1 Hi³ja̱³ nɨ³ du³ñuúh²á⁴ hi³ mɨ³na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³ah³, niaá⁴ah³ hi³ gá⁴teé⁴ Dios nɨ³, hi³ca̱³ah³ dxú⁴ cua̱a̱y¹ná² liáh³xɨ³ na³lɨ́y⁴ Cristo Jesús. Chiaah¹ na³lɨ́y⁴ jmɨ́yh³ apóstol chia̱a̱⁴²a² baáy⁴ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a² jnia² ca³dsa³taá³a² chiáh² nɨ³. \v 2 Gá⁴jmeé³ he̱é̱yh³ Jesús ja̱³ chiáh² Dios ta² hi³ gá⁴tiéyh² guaa³ hi³ hí⁴jmeé⁴, ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ he̱é̱yh³ Moisés ja̱³ ta² hi³ gá⁴sa³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² Dios, dɨ́h¹ feh²a², hi³ gá⁴naa³ ñi² chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 3 Ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ ja̱y³ dsa³ hi³ ga³jmeeh³² ca̱a̱³ ñú² liáh³xɨ³ gɨh³ ñú² ja̱³. Ja̱³ba² liáh³ja̱³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ Jesús nɨ³ liáh³xɨ³ Moisés. \v 4 Chiaah¹ liáh⁴jɨ³ ñú² nɨ³, xe̱y³ ba² hi³ gá⁴jmeé³. Joó⁴ gá⁴jmeé³ Dios jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ xa³. \v 5 Gá⁴jmeé³ ba² he̱é̱yh³ Moisés ja̱³ chiáh² Dios, gá⁴jmeé³ ta² xɨ¹ñúh⁴ chiáh² liáh³xɨ³ ja̱y³ xɨh³chie̱y³² ba², gá⁴liú³ ca³jaa¹ chiáh² liáh³xɨ³ hí⁴féh³ Dios ja̱³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³. \v 6 Ba² gá⁴jmeé³ ba² he̱é̱yh³ Cristo nɨ³ chiáh² Dios, ba² gá⁴táyh² ba² guaa³ Cristo nɨ³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² Dios, joó⁴ na³lɨ́y⁴ Ja̱á̱² ba². Jnia² yáh¹, na³lɨ́⁴a² liáh³xɨ³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² Dios, xɨ³ nɨ³ ca³bi³feeh⁴²a² dsɨ³²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ chiáh² Dios. Baáy⁴ xɨ³ nɨ³ bí⁴je̱²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ hí⁴tɨ̱́⁴a² hi³ bií⁴ niaa³²a² nɨ³. \s1 Hí⁴dxá⁴héy³ hi²tiee⁴²a² dsɨ³²a² \p \v 7 Hi³ja̱³ nɨ³ liáh³la³ gá⁴féh³ Espíritu Santo nɨ³: \q1 Xɨ³ ga³nuu³ah³ hi³ liu⁴ Dios nɨ³ jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴, \q1 \v 8 há⁴ hi³jmee³ah³ ba³ há²ah³ liáh³xɨ³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ hi³ ca̱á̱h³ tiaah² há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ cá⁴dah²ñí² dsaá² chiáh² Dios jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³. \q1 Hi²xiáh³ cá⁴dah²ya³dsaa³ hiíh⁴ chieéy⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²guá³ vó⁴ xi² há⁴hé³ xa³fáh³. \q1 \v 9 Hi²xiáh³ cá⁴dah²caáyh² jniá³ diáh⁴ xa²yaá¹ah³ ñú⁴uúh¹ah³ vó⁴ nɨɨ́⁴, \q2 ji̱í̱h⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ xa³ hí⁴chi̱í̱yh² diáh⁴ cáh³ti³² \q1 gu³xɨ³ ba² tú̱⁴laá³ ji̱i̱³ bih³ cá⁴dah²joó² jɨɨ⁴ hi³ dxú⁴ hi³ gá⁴jmeéy⁴ chiáh² diáh⁴. \q1 \v 10 Hi³ja̱³ nɨ³ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱³²á⁴ chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ dsa³ ja̱³, liáh³la³ gá⁴fáyh²: \q1 “Jmáyh² hi³ dah²saa³² dah²xiaa³² ba² diáh⁴ hi³nɨy³², \q2 há⁴hé³ ca³dah²ca̱³² cua̱a̱y¹ná² liáh³xɨ³ naáy⁴ jniá³.” \q1 \v 11 Hi³ja̱³ jee⁴² xi³ dse³dxɨɨ́²á⁴ ja̱³, gá⁴hó⁴á⁴ ñeéy⁴, liáh³la³ gá⁴fáyh²: \q1 “Há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴dsá⁴taáyh¹ hí⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ nɨ³ chie̱é̱yh¹ jniá³.” \p \v 12 Xɨɨ́³ah³ du³ñuúh²á⁴, gu³xɨ³ ja̱³ah³ niaá⁴ah³ há⁴ hi³cuoo³²ah³ vo̱ó̱h²ah³ hí⁴lí³ mɨ³hee³² há²ah³, há⁴ hi³tu³²ah³ hi³ ca³gua³taá³ah³ nɨ³ chiaah¹ mɨ²ja̱³ foóh¹ hi²tú⁴ah³ cáh³ti³² Dios hi³ na³ji̱í̱yh⁴ nɨ³. \v 13 Hi³ja̱³ ga³jmee⁴ hi²cuoo¹ah³ oóh²ah³ hi³ bií⁴ liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴ jmɨɨ́¹ ba² liáh³ rúh⁴ xa³ jmɨɨ́¹ “ja̱³nɨ́⁴”, duh³ gu³xɨ³ hí̱³ niaá⁴ah³ há⁴hé³ hi²jmee³ah³ ba³ há²ah³ vih²chiaah¹ hi³ mɨ³hee³² hi³ ga³juuy³² jnia² nɨ³. \v 14 Chiaah¹ xa³ ba² dxa²a² chia̱a̱h²a² Cristo xɨ³ nɨ³ dsa³taá³a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³, liáh³xɨ³ gá⁴taá³a² liáh³ mɨ² gá⁴liaa¹a² lɨ́⁴. \p \v 15 Chiaah¹ liáh³la³ dsa³féh³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios: \q1 Xɨ³ ga³nuu³ah³ hi³ liu⁴ Dios nɨ³ jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴, \q1 há⁴ hi³jmee³ah³ ba³ há²ah³ liáh³xɨ³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ hi³ ca̱á̱h³ tiaah² há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ cá⁴dah²ñí² dsaá² chiáh² Dios jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³. \m \v 16 ¿Hi̱² ga² hí̱³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²nuú³ ba² liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios baáy⁴ cá⁴dah²jmeé³ ba³ dsɨ́² diáh⁴? ¿Xɨ² há⁴hí̱³ba² diáh⁴ dsa³ hi³ gá⁴voóy² Moisés ja̱³ vó⁴ Egipto ja̱³ cá⁴dah²jmeé³ liáh³ja̱³? \v 17 ¿Baáy⁴ hi̱² hí̱³ diáh⁴ hi³ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² Dios ja̱³ gá⁴ñí² gá⁴yey³ lɨ́⁴ tú̱⁴laá³ ji̱i̱³? ¿Xɨ² há⁴hí̱³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²jmeé³ mɨ³hee³² ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴jú̱y⁴ diáh⁴ vó⁴ xi² há⁴hé³ xa³fáh³ cáh³ti³²? \v 18 Baáy⁴ ¿hi̱² hí̱³ diáh⁴ hi³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴, jmɨ́yh³ gá⁴héy² ñaá² hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴dsá⁴taáyh¹ hí⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ nɨ³ chie̱é̱yh¹? ¿Xɨ² há⁴hí̱³ba² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ cá⁴dah²ñí² dsaá² chiáh² ja̱³? \v 19 Hi³ja̱³ nɨ³ ca³lɨ³dsaa⁴²a² hi³ há⁴hé³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ chie̱é̱yh¹, chiaah¹ hi³ há⁴hé³ gá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh². \c 4 \p \v 1 Hi³ja̱³ liáh³ rúh⁴ ga³féh³ Dios nɨ³ hi³ hí⁴jooy³ hi²tiee⁴²a² dsɨ³²a² chia̱a̱h²a², ga³jmee⁴ hi²jmee²a² xɨɨ́³a² chiaah¹ liáh³ ba² xe̱y³ hi³ há⁴hé³ hí⁴tɨ̱́y⁴ hí⁴tee³ dsɨ́². \v 2 Chiaah¹ ba² ji̱í̱⁴ jnia² ma³niuu²a² juúh⁴ dxú⁴ liáh³xɨ³ diáh⁴ hi³hí̱³. Joó⁴ há⁴hé³ xa³ cua̱a̱y¹ná² gu³xɨ³ ba² cá⁴dah²nuú³ diáh⁴ hi³hí̱³ chiaah¹ há⁴hé³ gá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh². \v 3 Joó⁴ jnia² ca³dsa³taá³a² nɨ³ mɨ³hí⁴jooy³ hi²tiee⁴²a² dsɨ³²a² chia̱a̱h²a². Há⁴hé³ gá⁴jooy³ chiáh² diáh⁴ hi³hí̱³ chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ Dios: \q1 Hi³ja̱³ jee⁴² xi³ dse³dxɨɨ́²á⁴ ja̱³, gá⁴hó⁴á⁴ ñeéy⁴, liáh³la³ gá⁴fáyh²: \q2 “Há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴dsá⁴taáyh¹ hí⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ nɨ³ chie̱é̱yh¹ jniá³.” \m Joó⁴ há⁴ja̱³ hi³ há⁴hé³ mɨ³tee³ dsɨ́² Dios ja̱³ hi³ féh³ liáh³ja̱³ chiaah¹ xé̱yh² liáh³ gá⁴jooy³ gá⁴jmeé³ jmɨɨyh⁴²güii³ ja̱³ bih³ gá⁴laá⁴ mɨ³tee³ dsɨ́². \v 4 Chiaah¹ na³xɨɨ² fah² Dios ca³jaa¹ chiáh² hi³dxá³ dxiaá⁴ jmɨɨ́¹, liáh³la³ dsa³féh³: \q1 Hi³dxá³ dxiaá⁴ jmɨɨ́¹ ja̱³ gá⁴tee³ dsɨ́² Dios chiaah¹ gá⁴jooy³ ta² chiáh². \m \v 5 Joó⁴ ba² dsa³féh³ chiáh² liáh³nɨ³: \q1 Há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ jniá³. \m \v 6 Hi³ja̱³ rúh⁴ xa³ ba² je² chiáh² diáh⁴ hi³ dɨ́⁴dah²tee³ dsɨ́² chie̱é̱yh¹ Dios. Baáy⁴ ca̱a̱³ chiáh² ba² há⁴hé³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ hi³ cá⁴dah²nuú³ juúh⁴ dxú⁴ dsa³jéy⁴ chiaah¹ há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ dsaá². \p \v 7 Hi³ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ ñuú³ ji̱i̱³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jniaa³ Dios ja̱³ ca̱á̱h³ dxaáh² jmɨɨ́¹ chiáh² diáh⁴ hi³ ja̱a̱h¹ hí⁴dah²tee³ dsɨ́², liáh³la³ gá⁴féh³: “Jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴.” Liáh³ja̱³ gá⁴liú³ dxɨ́⁴lieey³² David liáh³ca̱á̱h³ gá⁴féh³ liáh³la³: \q1 Xɨ³ ga³nuu³ah³ hi³ liu⁴ Dios nɨ³ jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴, \q2 há⁴ hi³jmee³ah³ ba³ há²ah³. \m \v 8 Chiaah¹ liu³u²xɨ³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ Dios liáh³ca̱á̱h³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ vó⁴ Canaán chie̱é̱yh¹ Josué ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ xa³ he²chiaah¹ ja̱³ hi³ hí⁴liú⁴ Dios ja̱³ chiáh² gɨh¹ dxaáh² jmɨɨ́¹. \v 9 Hi³ja̱³ nia⁴²a² hi³ rúh⁴ xa³ je² hi³ hí⁴dah²tee³ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ chié̱y² Dios. \v 10 Chiaah¹ ja̱y³ dsa³ hi³ mɨ³tee³ dsɨ́² chie̱é̱yh¹ Dios, ba² ma³tiú² ta² chiáh² ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴tiú² ñaá² Dios ja̱³ ta² chiáh². \v 11 Hi³ja̱³ nɨ³ ga³jmee⁴ hi²jmee²a² sa³he̱é̱yh³ ba², duh³ hí⁴jooy³ hi²tiee⁴²a² dsɨ³²a² chia̱a̱h²a² Dios duh³ gu³xɨ³ hí̱³ jnia² há⁴hé³ hi²jmee²a² liáh³xɨ³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ cá⁴dah²ñí² dsaá² chiáh² ja̱³. \p \v 12 Chiaah¹ liáh³ca̱a̱y³ hi³ na³ji̱í̱yh⁴ ba² fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³ chiaah¹ hi²xiáh³ véyh⁴. Meé⁴ gɨh¹ liáh³xɨ³ ca̱a̱³ túh² cuee³ hi³ meé⁴ liú⁴u³ tú̱⁴ jaa¹. Hi³ja̱³ há⁴hé³ ta² ca³dsa³hí³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a², ca³dsa³tiá⁴ juh³ cáh³ti³². Ca³bi³lii³² liáh³xɨ³ ga³ta³ ga³hɨ³²a², ca³bi³jnia³ jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ ga³ji̱i̱³²a². \v 13 Hi³ja̱³ há⁴hé³ xa³ cáh³ti³² jmɨɨyh⁴²güii³ la³ hi³ na³ma² chiáh² Dios. Jɨɨ⁴ lɨ́⁴ ba² na³ji̱i̱h⁴ chiáh², ga³joo³² ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ baáy⁴ chiáh² hi³nɨy³² nɨ³ ga³jmee⁴ hi²jɨ̱ɨ̱h⁴²a² cua̱a̱y¹ná². \s1 Jesús nɨ³ jmɨ́yh³ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a² \p \v 14 Hi³ja̱³ nɨ³ ga³jmee⁴ hi²xa̱h²a² ba³ cáh³ti³² fáh⁴liu⁴ hi³ ma³taá³a² nɨ³, chiaah¹ xe̱y³ ja̱y³ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a² hi³ ŋáyh² ca̱a̱³ xiaa³dsaa³² xi² jey¹ Dios, hí̱³ba² Jesús Ja̱á̱² Dios nɨ³. \v 15 Chiaah¹ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a² nɨ³ hi²xiáh³ ga³ca̱³² mih³ ga³ñi³² jnia², chiaah¹ ñi³² ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ vá³jlɨ́h³a². Cá⁴yá⁴ñii³ ba² dsɨ́² ñaá² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ ja̱³ba² liáh³xɨ³ ga³cɨ̱ɨ̱h³²a² jnia² nɨ³, joó⁴ gu³xɨ³ ca̱a̱³ dsaa² há⁴hé³ gá⁴jmeé³. \v 16 Hi³ja̱³ hi²dxa²a² ba³ dsɨ³²a² má⁴je̱h²a² rúh⁴ñi² Dios hi³ bií⁴ nieéy² jnia² nɨ³, duh³ja̱³ hí⁴cá̱² mih³ hí⁴ñí² jnia². Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dxú⁴ dsɨ́², hi³ja̱³ hí⁴dsá⁴tia̱a̱² ba² chiaa⁴²a² liu³u²xɨ³ mɨ² xa³ hi³ cɨ̱ɨ̱h³²a² gaáy³ ta². \c 5 \p \v 1 Liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹ ca³lɨ³dxɨy⁴² jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³, duh³ hí⁴dah²liúy² Dios ca³jaa¹ chiáh² diáh⁴ dsa³. Baáy⁴ ca³dah²cuo⁴ foo³ baáy⁴ ca³dah²jɨ̱³ hi³la³ hi³nɨ³ ñi²yaá³ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 2 Hí̱³ba² ñaá² jmii³dsa³ gaáy³ hi²xiáh³ vá¹jlɨ́yh¹ chiáh² hi³ xa³ jmɨɨyh⁴²güii³, hi³ja̱³ hí⁴jooy³ ba² hí⁴jmeé⁴ xa³ fáh⁴je̱e̱³² chiáh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ dɨ³ñi³² xɨ³hé³ja̱³. Ba² xa³ fáh⁴je̱e̱³² chiáh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ca³dah²bi³taay³ mii⁴. \v 3 Hi³ja̱³ niaáh² liáh³bií⁴ hi³ xa³ hí⁴cuó⁴ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² ñaá², ja̱³ba² liáh³xɨ³ ga³cuo⁴ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³. \p \v 4 Gu³xɨ³ hí̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴jmeé⁴ ta² gaáy³ la³ hi³ ga³lɨ́³ dsɨ́² ñaá². Dios ba² ga³dxɨy³ hi³ hí⁴jmeé⁴ ta² nɨ³ ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ gá⁴dxɨy³ Aarón hi³dxá³ ja̱y³ jmii³dsa³ ja̱³. \v 5 Ba² liáh³ja̱³ Cristo, há⁴hí̱³ ñaá² ja̱³ gá⁴tie̱e̱y³ ñaá² hi³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ gaáy³. Dios ba² ja̱³ gá⁴dxɨy³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴sɨɨ́h⁴ liáh³la³: \q1 Jmɨ́yh³ ja̱a̱y⁴ nɨ³ niu³. \q2 Jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴ ga³fayh⁴ hi³ jniá³ nɨ³ Dia² chiú̱h²u³. \m \v 6 Ba² xa³ xiaáh³ xi² na³xɨɨ² liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Ja̱á̱²: \q1 Ca̱á̱h³ tiaah² ba² na³lɨ́⁴u³ jmii³dsa³ \q2 ja̱³ba² liáh³xɨ³ ya³hɨɨ́² chiáh² Melquisedec. \m \v 7 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴guá³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³ Cristo ja̱³, hi²xiáh³ gá⁴liúy² Dios. Ba³ cáh³ti³² gá⁴ŋɨɨ́³ chiáh² Dios, gá⁴chíh⁴ lɨ́⁴ liáh³nɨɨh¹ dɨ́h¹ gá⁴ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiáh² Dios hi³ hu̱² hí⁴jooy³ hí⁴lieéy² chiáh² fáh⁴ju̱y¹. Hi³ja̱³ gá⁴nuú³ Dios ja̱³, chiaah¹ hi²xiáh³ foh⁴sɨ̱ɨ̱y³ Jesús ja̱³. \v 8 Gu³xɨ³ ba² na³lɨ́y⁴ Ja̱á̱² Dios, joó⁴ gá⁴lí̱y³ ba² hi³ hí⁴nuú⁴ dsaá² hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² gá⁴beéyh² ja̱³. \v 9 Liáh³ ma³lí̱y³ dxú⁴ cáh³ti³² ja̱³ mɨ²ja̱³ ñaá² bɨh¹ gá⁴lɨ́y⁴ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴lieéy² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ hí⁴dah²jmeé⁴ he̱é̱yh³ chiáh². Baáy⁴ há⁴hé³ máh⁴ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴dsá⁴yeéy⁴ diáh⁴. \v 10 Hi³ja̱³ Dios ja̱³ gá⁴tie̱e̱y³ Jesús hi³ hí⁴jmeé⁴ jmii³dsa³ gaáy³ ja̱³ba² liáh³xɨ³ ya³hɨɨ́² jmee⁴ Melquisedec. \s1 Chie̱y³ foóh¹ xɨ³ nɨ³ hi²tiu⁴²a² hi³ ca³dsa³taá³a² \p \v 11 Xa³ ñuú³ hi³ naáy⁴ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ ca³jaa¹ chiáh² Jesús chie̱é̱yh¹ Melquisedec, joó⁴ hi²xiáh³ gaáy³ ta² cɨ̱ɨ̱h³²á⁴ chiaah¹ jmɨ́yh³ va² lɨ́⁴ ba² dsa³lí̱³ah³ niaá⁴ah³. \v 12 Mɨ³na³lɨ́⁴ah³ dsa³he⁴ ba² he̱é̱¹ chiaah¹ mɨ³xa³ bih³ nɨ³ gá⁴taá³ah³ nɨ³. Xiáh³ hi³ rúh⁴ niaáh² dsa³he⁴ hi³ hí⁴heé⁴ niaá⁴ah³ ca̱á̱h³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios hi³ ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² ma³lí̱³ah³ dsa³jéy⁴ nɨ³. Liáh³ca̱a̱y³ hi³ rúh⁴ ga³jmee⁴ hi²húh³ah³ jmɨ́⁴tiuh⁴² ba² lii³²a² dxa² hi³ hi²cáh³ah³ hi³ ba³lu³ hi³ ca³dah²eeh³² diáh⁴ dsa³ mɨ³cáyh¹. \v 13 Liáh³xɨ³ diáh⁴ xɨ³yu̱u̱y³ hi³ ca³dah²hɨ̱h³² jmɨ́⁴tiuh⁴², liáh³ja̱³ ba² xa̱³ah³ niaá⁴ah³ hi³ há⁴hé³ ma³lí̱³ah³ fáh⁴liu⁴ hi³ ga³heé⁴ jnia² hi³ hi²yaa²a² xiaa³dsaa³² nɨ³. \v 14 Joó⁴ diáh⁴ dsa³ mɨ³cáyh¹, ca³dah²eeh³² hi³ ba³lu³ ba². Diáh⁴ hi³nɨy³² mɨ³hí⁴jooy³ hí⁴dah²bi³tɨ̱y⁴ fáh⁴liu⁴ hi³ gaáy³ gɨh¹ ta² la³, chiaah¹ ma³ca̱⁴ dxa² chiáh² diáh⁴ hi³ ca³dah²ca̱³² cua̱a̱y¹ná² he² nɨ³ hi³ dxú⁴ baáy⁴ he² nɨ³ hi³ mɨ³hee³². Hi³ja̱³ ma³lí̱y³ diáh⁴ hí⁴dah²güe³ xiaa³dsaa³². \c 6 \p \v 1 Hi³ja̱³ cua²lɨ³cah²a² ba², há⁴hé³ máh⁴ hi²bi³dsaah¹a² ca̱á̱h³ hi³ ma³ŋɨ́³ ma³lí̱³a² chiáh² Cristo nɨ³ dsa³jéy⁴. Há⁴hé³ máh⁴ hi²bi³dsaah¹a² ca̱á̱h³ chiáh² hi³ hi²tiu⁴²a² hi³ mɨ³hee³² hi³ ga³jɨ̱yh⁴ jnia². Ba² há⁴hé³ máh⁴ hi²bi³dsaah¹a² ca̱á̱h³ hi³ ga³jmee⁴ dsá⁴taá³a² chiáh² Dios. \v 2 Ñé⁴ hi³ hi²bi³dsaah¹a² ca̱á̱h³ chiáh² hi³ hí⁴xeey⁴² jmɨɨ³ diáh⁴ dsa³, ñé⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³hí̱³ ga³jniaa³ guaa³ ñiíh² chiáh² diáh⁴ dsa³, ñé⁴ chiáh² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹, ñé⁴ chiáh² hi³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² Dios nɨ³ chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 3 Na³fáyh⁴ hi²bi³dsaah¹a² chiáh² hi³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ ba², hu̱² hí⁴cuó⁴ je² Dios nɨ³ liáh³ja̱³. \p \v 4 Joó⁴ diáh⁴ hi³ ma³dah²bi³tɨ̱y⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³, diáh⁴ hi³ ma³dah²joó² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ hi³ dɨ́h¹ ga³cuoó⁴ jnia² Dios, diáh⁴ hi³ ma³tɨ̱́y³ dxa² diáh⁴ ca³jaa¹ chiáh² Espíritu Santo, \v 5 diáh⁴ hi³ ma³dsaá⁴ dsɨ́² hi³ hi²xiáh³ dxú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios, diáh⁴ hi³ ma³dsaá⁴ dsɨ́² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ diáh⁴ fáh⁴lí³ hi³ hí⁴sa³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³, \v 6 diáh⁴ hi³nɨy³² nɨ³, xɨ³ nɨ³ hí⁴dah²tiúy² ca̱á̱h³ Dios, jmiih⁴² ja̱³ máh⁴ hí⁴jooy³ hí⁴xeeyh⁴² diáh⁴ ca̱á̱h³, chiaah¹ liáh³ca̱a̱y³ hi³ dah²tie̱e̱y³ ca̱á̱h³ cruz Ja̱á̱² Dios nɨ³ ba² lii³²a², baáy⁴ dah²bi³cuaáy¹ jí̱⁴ñí³ cáh³ti³² hi³ liáh³ja̱³. \v 7 Liu³u²xɨ³ sɨɨ́² hí⁴mɨ́h⁴ jmɨ́² ca̱a̱³ hí¹ dxaah¹vó⁴ baáy⁴ hí⁴cuó⁴ dxú⁴ chiáh² diáh⁴ hi³ ca³dah²jmeéh⁴ ta² vó⁴ nɨ³, mɨ²ja̱³ hí⁴hɨɨ́⁴ guaa³ Dios nɨ³ hí⁴bí⁴je̱é̱y² vó⁴ nɨ³. \v 8 Joó⁴ xɨ³ jmáyh² ta̱á̱² ba² hí⁴jeéh³ mɨ²ja̱³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² vó⁴ nɨ³. Mɨ³hii³² hí⁴tia̱a̱² dxɨɨ́³ chiáh² baáy⁴ hi³ hí⁴hɨɨ́⁴ gɨh¹ ñi² hí⁴caa³ cáh³ti³² ba². \p \v 9 Joó⁴ niaá⁴ah³ mɨ¹du³ñuúh²á⁴, gu³xɨ³ ba² ma³foóh²á⁴ niaá⁴ah³ liáh³nɨ³, jmɨ́yh³ ga³ji̱i̱³²ah¹ hi³ hi²jmee³ah³ ba² dxú⁴ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ chiáh² diáh⁴ hi³ ma³bé⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴. \v 10 Há⁴hé³ hí⁴jmeé⁴ ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² Dios nɨ³, hí⁴bí⁴liíh⁴ ba² dsɨ́² liáh⁴jɨ³ hi³ dxú⁴ hi³ ma³jmeé¹ah³. Ba² ñi³² ba² Dios nɨ³ hi³ hi²xiáh³ naá⁴ah³ ñaá² chiaah¹ hi³ja̱³ nɨ³ gá⁴tia̱á̱¹ah³ chiáh² diáh⁴ dsa³ chié̱y² nɨ³, baáy⁴ rúh⁴ jmee³ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³ ja̱³nɨ́⁴. \v 11 Joó⁴ niaa³²ah¹ hi³ hu̱² hi²jmee³ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³ liáh⁴jɨ³ah³ lɨ́⁴, duh³ mɨ²ja̱³ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ liáh⁴jɨ³ hi³ bí⁴jé̱¹ah³ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ nɨ³. \v 12 Baáy⁴ hu̱² há⁴hé³ hi²bi³fɨ́h⁴ah³ vo̱ó̱h²ah³. Hi³jmee³ah³ liáh³xɨ³ ca³dah²jmee⁴ diáh⁴ hi³ dsa³tɨ̱́y⁴ hi³ gá⁴féh³ Dios nɨ³ hí⁴cuoó⁴ diáh⁴ ba². Dsa³tɨ̱́y⁴ diáh⁴ yáh¹ chiaah¹ ca³dsa³taáy³ diáh⁴ baáy⁴ ca³dah²jmee⁴ xa³ fáh⁴je̱e̱³² chiáh² diáh⁴. \p \v 13 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Abraham hi³ xa³ hí⁴jmeé⁴ chiáh², mɨ²ja̱³ ñaá² ba² gá⁴jméy² ñaá² dsa³ñi³² chiaah¹ há⁴hé³ xe̱y³ gɨh¹ dxeeyh⁴ hi³ gaáy³ gɨh¹ liáh³xɨ³ ñaá². \v 14 Liáh³la³ gá⁴féh³: “Jmɨ́yh³ xiaa³dsaa³² cáh³ti³² hi²jmeey⁴² dxú⁴ chiú̱h²u³ baáy⁴ hi²jmeey⁴² hí⁴fɨɨ́y² cáh³ti³² diáh⁴ ja̱a̱y³ dxeéy³.” \v 15 Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ xa³ fáh⁴je̱e̱³² chiáh² Abraham ja̱³, hi³ja̱³ nɨ³ gá⁴tɨ̱́y³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ hí⁴jmeé⁴ chiáh². \v 16 Liu³u²xɨ³ dɨ³niaá⁴ diáh⁴ dsa³ hí⁴dah²jmeé⁴ lii⁴ hi³ he̱é̱yh³ fáh⁴liu⁴ chiáh² diáh⁴ mɨ²ja̱³ ca³dah²hey³² Fii³²a² chiaah¹ hi³ gaáy³ gɨh¹ Fii³²a² nɨ³ liáh³xɨ³ mii⁴ diáh⁴. Mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ xa³ he²chiaah¹ hi³ hí⁴dah²liú⁴ ñuú³. \v 17 Ba² niaá⁴ Dios ja̱³ hí⁴jmeé⁴ lii⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ chié̱y² hi³ jmɨ́yh³ he̱é̱yh³ ba² hí⁴tɨ̱́y⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ hí⁴jmeé⁴ chiáh² diáh⁴. Há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴guáyh² fáh⁴liu⁴ chiáh². Hi³ja̱³ ba² gá⁴ta̱a̱yh³ ñaá² duh³ lii⁴ hi³ he̱é̱yh³ chiáh². \v 18 Xa³ tú̱⁴ cáh³ti³² hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴guáyh². Gá⁴féh³ ba² Dios nɨ³ liáh³xɨ³ hí⁴jmeé⁴, baá⁴ ba² gá⁴ta̱a̱yh³ ñaá² hi³ hí⁴jmeé⁴ liáh³ja̱³. Nia⁴²a² ba² hi³ há⁴hé³ ga³juu³² cáh³ti³² Dios nɨ³, hi³ja̱³ jnia² hi³ ca³bi³ca̱²a² chiáh² ñaá² nɨ³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ ga³cuoó⁴ jnia² hi³ bii³²a² fáh⁴liu⁴ nɨ³. Chiaah¹ niaa³²a² hi²jmee²a² chiaa⁴²a² hi³ bí⁴je̱²a² hi³ mɨ³na³jniaa³ chiaa⁴²a² nɨ³. \v 19 Hi³ bí⁴je̱²a² nɨ³ ná⁴lɨ¹ seguro cáh³ti³², hi³ja̱³ nɨ³ há⁴hé³ ga³cuo⁴ je² hí⁴bɨ́² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a². Chiaah¹ liáh³ca̱a̱y³ rúh⁴cáh⁴ cortina xi² booy¹ ná⁴ŋɨy¹ chiáh² Dios nɨ³ ba² na³jniaa³ hi³nɨ³ chiaa⁴²a², \v 20 ja̱³ba² xi² ya²hí³ Jesús ja̱³ dxa²a² jnia². Hi³ja̱³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² ma³lɨy⁴ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a², ja̱³ba² liáh³xɨ³ ya³hɨɨ́³ chiáh² Melquisedec. \c 7 \s1 Jesús nɨ³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ liáh³xɨ³ Melquisedec \p \v 1 Melquisedec hí̱³, gá⁴lɨ́y⁴ rey fɨɨ³ Salem, ba² gá⁴lɨ́y⁴ jmii³dsa³ chié̱y² Dios hi³ bií⁴ ná⁴ŋɨy¹. Ca̱á̱h³ tiaah² ja̱³ ñií¹ ya²ti̱³ Abraham ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ reyes. Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴tiaá⁴ Abraham ja̱³ gá⁴meéy² diáh⁴ reyes ja̱³ mɨ²ja̱³ ŋáyh² ca̱á̱h³. Mɨ²ja̱³ ñií¹ Melquisedec ja̱³ ya²bi³ji̱í̱³ Abraham ja̱³ duh³ ya²liúy¹ Dios chiáh². \v 2 Mɨ²ja̱³ gá⁴cuó³ Abraham ja̱³ gá⁴cuoó⁴ Melquisedec ja̱³ diezmo chiáh² liáh⁴jɨ³ hi³ gá⁴tɨɨyh³² liáh³ gá⁴meéy² diáh⁴ reyes ja̱³, Melquisedec ja̱³ niaá⁴ hí⁴féh³: Rey hi³ xiaa³dsaay³². Ba² xɨ̱ɨ̱y³ “rey fɨɨ³ Salem”, hi³ niaá⁴ hí⁴féh³: Rey hi³ ga³dxey³² dxú⁴ diáh⁴ dsa³. \v 3 Há⁴hé³ xe̱y³ xaá¹jmii³, ba² há⁴hé³ xe̱y³ xa²yaa² ñú⁴uuh² lii³²a². Há⁴hé³ xa³ juúh⁴ chiáh² hi³ gá⁴sa̱y³ ha²xɨ² gɨh³ jú̱y⁴. Liáh³xɨ³ xe̱y³ Ja̱á̱² Dios nɨ³ ba² xe̱y³ lii³²a², chiaah¹ ca̱á̱h³ tiaah² ba² na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³. \p \v 4 Hi³ca̱³ah³ cua̱a̱y¹ná² liáh³xɨ³ ná⁴ŋɨy¹ Melquisedec ja̱³. Chiaah¹ ji̱í̱⁴ ñú⁴uuh²a² Abraham ja̱³ gá⁴cuoó⁴ diezmo chiáh² hi³ gá⁴tɨɨyh³² xi² gá⁴tí̱y² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ reyes ja̱³. \v 5 Dsa³féh³ ley chiáh² Moisés nɨ³ hi³ hí⁴sa̱y³ diáh⁴ jmii³dsa³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Leví ba². Ba² dsa³féh³ ley nɨ³ hi³ diáh⁴ jmii³dsa³ ba² ja̱³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²cá̱² diezmo chiáh² diáh⁴ ja̱á̱¹ hi³chie̱y³² diáh⁴ gu³xɨ³ ba² ree³ ba² na³lɨ́y⁴ diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Abraham. \v 6 Joó⁴ Melquisedec hí̱³, há⁴ hí̱³ ja̱á̱²dxaa⁴² Leví ja̱³ liáh³xɨ³ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³. Joó⁴ gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³, gá⁴cá̱⁴ diezmo chiáh² Abraham ja̱³. Ba² cá⁴bí⁴je̱é̱y² Abraham hi³ mɨ³na³lɨ́y⁴ cua̱a̱y¹ná² hí⁴tɨ̱́y⁴ liáh⁴jɨ³ hi³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ hí⁴cuó⁴. \v 7 Ca³lɨ³dsaa⁴²a² ba² hi³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ Melquisedec liáh³xɨ³ Abraham ja̱³ chiaah¹ Melquisedec ja̱³ ba² ja̱³ cá⁴bí⁴je̱é̱y² diáh⁴ dsa³. \v 8 Ca̱á̱h³ nieey³² diáh⁴ jmii³dsa³ hi³ ca³dah²ca̱³² diezmo nɨ³ ga³jú̱y³, dɨ́h¹ feh²a² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Leví. Joó⁴ dsa³féh³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios hi³ liáh³dsaayh⁴ mɨ³xe̱y³ ba² ja̱³ Melquisedec. \v 9 Ca³jaa¹ chiáh² Leví hi³ ga³ca̱³² diezmo ja̱³, ba² hí⁴jooy³ hi²feh²a² hi³ ba² ji̱í̱⁴ ñaá² ja̱³ gá⁴cuó³ diezmo chiáh² gá⁴cuoó⁴ Melquisedec ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² Abraham ja̱³. \v 10 Chiaah¹ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴bí⁴ji̱í̱³ Melquisedec ja̱³ cá⁴bí⁴ji̱í̱³ Abraham ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³ca̱a̱y³ ba² nieéy¹ Leví ja̱³ chie̱é̱yh¹ Abraham ñú⁴uuh² ja̱³. \p \v 11 Diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱á̱²dxaa⁴² Leví ja̱³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ xaah¹ chiáh² ley hi³ gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Joó⁴ liu³u²xɨ³ hu̱² gá⁴jooy³ gá⁴sa̱y³ dxú⁴ diáh⁴ dsa³ dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱á̱²dxaa⁴² Leví ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ niaáh² dxeeyh⁴ jmii³dsa³ liáh³xɨ³ na³lɨ́y⁴ Melquisedec. Hí⁴tiaá⁴ ba² diáh⁴ jmii³dsa³ liáh³xɨ³ Aarón ba² hu̱² liáh³ja̱³. \v 12 Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ mɨ³xe̱y³ dxeeyh⁴ jmii³dsa³ hi³ há⁴hé³ nieéy¹ chie̱é̱yh¹ Leví nɨ³ hi³ja̱³ ba² nɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴guáh⁴ ley nɨ³. \v 13 Jmii³dsa³ hi³ ga³hó⁴á⁴ nɨ³, nieéy¹ chie̱é̱yh¹ dxeeyh⁴ dsa³ ba², nieéy¹ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Judá ba². Baáy⁴ gu³xɨ³ ja̱y³ ja̱á̱²dxaa⁴² Judá nɨ³ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³jmeé³ ta² ñi²yaá³. \v 14 Chiaah¹ nia⁴²a² ba² dxú⁴ hi³ ja̱á̱²dxaa⁴² Judá ba² nɨ³ Jesús nɨ³. Baáy⁴ há⁴hé³ gá⁴héy² diáh⁴ hi³hí̱³ Moisés ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴liú³ ca³jaa¹ chiáh² diáh⁴ jmii³dsa³. \p \v 15 Baáy⁴ xa³ dxaáh² hi³ ca³lɨ³lii⁴ gɨh¹ jɨy³ hi³ ma³guáh⁴ ba² liáh³xɨ³ na³caah⁴ ley chiáh² diáh⁴ jmii³dsa³ nɨ³. Chiaah¹ ma³güe⁴ ja̱y³ jmii³dsa³ hi³ ya³hɨɨ́y⁴ liáh³xɨ³ ya³hɨɨ́³ chiáh² Melquisedec ba². \v 16 Ma³ta̱á̱y³ ja̱y³ jmii³dsa³, vih²chiaah¹ hi³ bií⁴ hee⁴ fáh⁴lí³ hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴jú̱y³. Há⁴ja̱³ vih²chiaah¹ ca̱a̱³ ley hi³ xa³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³ nɨ³ ma³lɨy⁴ jmii³dsa³. \v 17 Chiaah¹ liáh³la³ ba² dsa³féh³ fah² Dios ca³jaa¹ chiáh² Jesús nɨ³: \q1 Ca̱á̱h³ tiaah² ba² na³lɨ́⁴u³ jmii³dsa³ \q2 ja̱³ba² liáh³xɨ³ ya³hɨɨ́² chiáh² Melquisedec. \m \v 18 Hi³ja̱³ nɨ³ ma³dxa³cáyh⁴ ca³jaa¹ ley mɨ³dsaáy⁴ chiaah¹ há⁴hé³ xa³ hi³ bii³², há⁴hé³ hí⁴tiaá⁴ dsá⁴tia̱a̱² chiaa⁴²a² cáh³ti³². \v 19 Chiaah¹ ley nɨ³ gu³xɨ³ ja̱y³ há⁴hé³ gá⁴tiaá⁴ gá⁴jméy² dxú⁴. Hi³ja̱³ gá⁴sa³ ca̱a̱³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ hi³ ca³bi³feeh⁴²a² dsɨ³²a², hi³ja̱³ ba² nɨ³ hí⁴jooy³ hi²dsa³je̱h²a² rúh⁴ñi² Dios nɨ³. \p \v 20 Ba² xe̱y³ hi³ ma³héy² ñaá² liáh³ ma³ta̱á̱y³ jmii³dsa³ nɨ³. \v 21 Há⁴hé³ xe̱y³ hi³ ma³héy² ñaá² liáh³ ma³ta̱á̱y³ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ jmii³dsa³. Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ ma³ta̱á̱y³ Jesús ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴héy² ñaá² Dios, liáh³la³ gá⁴féh³: \q1 Ma³héy² ñaá² Ñúh³a² nɨ³, baáy⁴ há⁴hé³ hí⁴guáyh² fáh⁴liu⁴ chiáh²: \q2 “Ca̱á̱h³ tiaah² ba² na³lɨ́⁴u³ jmii³dsa³ \q2 ja̱³ba² liáh³xɨ³ ya³hɨɨ́² chiáh² Melquisedec.” \m \v 22 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴liú³ liáh³ja̱³ Dios ja̱³, hi³ja̱³ nɨ³ mɨ³xa³ ca̱a̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³ dxú⁴ gɨh¹, baáy⁴ nia⁴²a² hi³ dxɨ́⁴lieey³² Jesús nɨ³ há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴dsá⁴yeéy⁴ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ nɨ³. \v 23 Hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ gá⁴sa̱y³ mɨ² dsa³jéy⁴ chiaah¹ dsa³jú̱y³ diáh⁴ liáh³ja̱³, hi³ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴dsá⁴hɨɨ́² hí⁴dah²jmeé⁴ ta². \v 24 Joó⁴ xe̱y³ chiáh² liáh³nɨ³ Jesús nɨ³, hi³ja̱³ há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴tiuuyh³ hi³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³. \v 25 Hi³ja̱³ jmɨ́yh³ hí⁴jooy³ hí⁴lieéy² jnia² chiáh² liáh³nɨ³, liáh⁴jɨ³²a² jnia² hi³ ca³dsa³je̱h²a² chiáh² Dios dxɨ́⁴lieey³² ñaá², chiaah¹ xe̱y³ chiáh² liáh³nɨ³ duh³ hí⁴liúy² Dios chiaa⁴²a² liáh⁴jɨ³ fɨɨy⁴. \p \v 26 Ja̱y³ jmii³dsa³ gaáy³ liáh³nɨ³ jmɨ́yh³ niaáh² chiaa⁴²a². Chiaah¹ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³. Há⁴hé³ xa³ cáh³ti³² dsaa² chiáh², há⁴hé³ xa³ ja̱³ na³lɨ́y⁴. Ma³jé̱yh⁴ cáh³ti³² chiáh² diáh⁴ hi³ mɨ³hey³² nɨ³, mɨ³jey¹ gaáy³ yuuh¹ güii³ bɨh¹ ba². \v 27 Há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹. Chiaah¹ liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴ jmɨɨ́¹ ba² ga³jmee⁴ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ gú⁴nuú¹ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² mii⁴ diáh⁴, mɨ²ja̱³ ba² hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ gú⁴nuú¹ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³. Joó⁴ ca̱á̱h³ tiaah² ba² gá⁴cuó³ foo³ Jesús ja̱³ chiáh² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴cuóy² ñaá² gá⁴jú̱y⁴. \v 28 Dxɨ́⁴lieey³² ley chiáh² Moisés ba² ca³dsa³ta̱á̱y³ diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹, jee⁴² chiaa⁴²a² jnia² hi³ há⁴hé³ xa³ hi³ bii³²a² la³. Joó⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ chie̱é̱yh¹ liáh³xɨ³ gá⁴héy² ñaá² Dios ba² gá⁴ta̱á̱y³ Ja̱á̱², hi³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² dxúy⁴ nɨ³. \c 8 \s1 Gá⁴jmeé³ Jesús ja̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³mɨɨ³² \p \v 1 Liáh³la³ nɨ³ jmɨ́yh³ ga³hoy⁴. Xe̱y³ ja̱y³ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a² hi³ ná⁴ŋɨy¹ cáh³ti³² hi³ dxá⁴güe³ ca³jaa¹ xi² nuy¹ Dios hi³ jey¹ gaáy³ yuuh¹ güii³ nɨ³. \v 2 Baáy⁴ jmee⁴ ta² jmɨ́yh³ ñuúh⁴guah³ hi³ na³jniaa³ yuuh¹ güii³ hi³ gá⁴jmeéh² Dios nɨ³, há⁴ja̱³ hi³ cá⁴dah²jmeéh² diáh⁴ dsa³. \v 3 Liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹ nɨ³, ta̱á̱y³ diáh⁴ duh³ hí⁴dah²cuó⁴ foo³ baáy⁴ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ gú⁴nuú¹. Hi³ja̱³ ba² ga³jmee⁴ hi³ xa³ hí⁴cuó⁴ Jesús nɨ³. \v 4 Liu³u²xɨ³ hu̱² jey¹ jmɨɨyh⁴²güii³ la³ Jesús nɨ³, há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ chiaah¹ rúh⁴ xe̱y³ ba² diáh⁴ jmii³dsa³ hi³ ca³dah²cuo⁴ foo³ liáh³xɨ³ ga³chiuuh³² hiíh⁴ ley chiáh² Moisés ja̱³ hu̱² liáh³ja̱³. \v 5 Ca³dah²jmee⁴ ta² ñuúh⁴guah³ hi³ ná⁴lɨ¹ liáh³xɨ³ ñaá² guah³ hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ nɨ³. Chiaah¹ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴laá⁴ Moisés ja̱³ jmeeh³² ñuúh⁴guah³ láh¹laa³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: “Hi³jmeey³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ ja̱³ba² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ hi³ gá⁴hoó⁴á⁴ niu³ yuuh¹ cua̱h³ nɨ³.” \v 6 Joó⁴ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ ta² hi³ jmee⁴ Jesús ja̱³ chiaah¹ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³ jmeéh⁴ ta² nɨ³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ liáh³xɨ³ fáh⁴liu⁴ mɨ³dsaáy⁴. Chiaah¹ hí⁴jmeé⁴ gɨh¹ dxú⁴ chiaa⁴²a² fáh⁴liu⁴ hi³mɨɨ³² nɨ³. \p \v 7 Chiaah¹ liu³u²xɨ³ há⁴hé³ xa³ ná⁴lɨ¹ hi³dxá³ ca̱a̱³ fáh⁴liu⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ niaáh² hi³dxá³ tú̱⁴ nɨ³ hu̱² liáh³ja̱³. \v 8 Joó⁴ gá⁴joó² Dios ja̱³ hi³ ma³lɨ³náy⁴ diáh⁴ dsa³ chié̱y² hi³ja̱³ gá⁴féh³ liáh³la³: \q1 Hí⁴dxá⁴héy³ jmɨɨ́¹, gá⁴féh³ Ñúh³a² nɨ³, \q1 hi³ hi²jmeey⁴² ca̱a̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³mɨɨ³² chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ dsa³ Israel chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ Judá nɨ³. \q1 \v 9 Na³guayh⁴ ba² fáh⁴liu⁴ hi³mɨɨ³² nɨ³ liáh³xɨ³ hi³ gá⁴cuoó⁴á⁴ diáh⁴ xa²yaá¹ah³ ñú⁴uúh¹ah³ \q2 liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dxaa⁴²á⁴ ñeéy⁴ duh³ hi²voo⁴²á² diáh⁴ vó⁴ Egipto. \q1 Chiaah¹ há⁴hé³ cá⁴dah²jmeé³ sa³he̱é̱yh³ fáh⁴liu⁴ chieéy⁴ nɨ³, \q2 hi³ja̱³ gá⁴tú⁴á⁴ diáh⁴, liáh³ja̱³ gá⁴féh³ Ñúh³a² ja̱³. \q1 \v 10 Liáh³la³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³ hi²jmeey⁴² chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ dsa³ Israel xiáh³ nɨɨ́⁴ gɨh¹, gá⁴féh³ Ñúh³a²: \q1 Hi²taáyh⁴ dxɨ² diáh⁴ nɨ³ fáh⁴liu⁴ chieéy⁴, \q2 hi²xɨɨy⁴² cáh³ti³² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴. \q1 Mɨ²ja̱³ hí⁴lí³á⁴ Dios chié̱y² diáh⁴ \q2 baáy⁴ hí⁴lí³ diáh⁴ dsa³ chia̱á̱²á⁴. \q1 \v 11 Mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ ná⁴dsɨ¹ hiíh⁴ hí⁴dah²heé⁴ oóyh² diáh⁴ duh³ hu̱² hí⁴cui̱i̱⁴ diáh⁴ jniá³. \q1 Chiaah¹ liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ hí⁴cui̱i̱⁴ jniá³, liáh³ ba² diáh⁴ hi³ dɨ³píyh¹, liáh³ ba² diáh⁴ dsa³ mɨ³cáyh¹. \q1 \v 12 Hi²jmeey⁴² gaáy³ dsɨy⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴, \q2 há⁴hé³ máh⁴ hi²bi³liih⁴²á² dsɨy⁴ hi³ mɨ³hee³² hi³ ma³dah²jmeé³. \m \v 13 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴liú³ chiáh² ca̱a̱³ fáh⁴liu⁴ hi³mɨɨ³², hi³ja̱³ gá⁴jmeé³ cua̱a̱y¹ná² hi³ mɨ³dsaáy⁴ bɨh¹ hi³dxá³ ca̱a̱³ fáh⁴liu⁴ ja̱³. Baáy⁴ nia⁴²a² ba² hi³ liáh⁴jɨ³ hi³ mɨ³dsaáy⁴ nɨ³, mɨ³hii³² hí⁴ii³ cáh³ti³² ba². \c 9 \s1 La³ dsa³liú⁴ chiáh² ñuúh⁴guah³ láh¹laa³ \p \v 1 Hi³dxá³ ca̱a̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ nɨ³ ga³chiuuh³² hiíh⁴ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ hu̱u̱¹rá² diáh⁴ dsa³ baáy⁴ ga³liu⁴ chiáh² ca̱a̱³ ñuúh⁴guah³ hi³ niaá² jmɨɨyh⁴²güii³ la³. \v 2 Liáh³la³ ná⁴lɨ¹ guah³ láh¹laa³ hi³ gá⁴lɨ́⁴ ja̱³. Ca̱a̱³ na³lieey³² ba² na³ca̱á̱y⁴ guah³ ja̱³. Hi³dxá³ ca̱a̱³ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³ na³jniaa³ ma³dxɨ⁴² gɨ́h² chie̱é̱yh¹ ca̱a̱³ mesa hi³ xaa⁴ hó² ya³dsɨ² ja̱³. Hi³dxá³ ca̱a̱³ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³ xɨ̱ɨ̱y³ Xi² Na³xɨ³ Na³ŋɨɨ́³. \v 3 Dxaah¹ ja̱³ ná⁴ji̱i̱⁴² ca̱a̱³ cortina hi³ja̱³ ná⁴lɨ¹ tú̱⁴ hí¹ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³. Hi³dxá³ tú̱⁴ hí¹ ja̱³ xɨ̱ɨ̱y³ Xi² Booy¹ Na³xɨ³ Na³ŋɨɨ́³. \v 4 Nɨɨ́⁴ na³jniaa³ ñi²yaá³ baáy⁴ jmáyh² ñí¹niaá³ ba² ná⁴lɨ¹ na³ca̱á̱y⁴ lɨ́⁴ xi² ga³caa³ xu̱³. Ba² na³jniaa³ nɨɨ́⁴ ca̱a̱³ mɨ¹guaá² hi³ na³xuuh⁴ ñí¹niaá³ na³ca̱á̱y⁴ lɨ́⁴. He̱é̱yh³ mɨ¹guaá² ja̱³ tiaah² diáh⁴ na¹cu̱ú̱¹ hi³ na³xɨɨ² fáh⁴liu⁴ hi³ gá⁴cuó³ Dios ja̱³ gá⁴cuoó⁴ Moisés. Ba² he̱é̱yh³ mɨ¹guaá² ja̱³ ná⁴hi⁴² ca̱a̱³ mɨ¹ya³ ñí¹niaá³ hi³ tiaah² maná. Ba² ná⁴hi⁴² nɨɨ́⁴ vara chiáh² Aarón hi³ cá⁴lɨ́⁴xɨɨyh⁴ ja̱³. \fig Hebreos 9:4|src="CN02092B.TIF" size="span" ref="Hebreos 9:4" \fig* \v 5 Ñiíh² mɨ¹guaá² ja̱³ na³ta̱a̱y⁴ diáh⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ querubines duh³ ha² lii⁴ hi³ liáh³ca̱a̱y³ Dios ba² ja̱³ jey¹ nɨɨ́⁴. Ná⁴ji̱i̱⁴² cueé² diáh⁴, duh³ hí⁴jlɨ́⁴ mɨ¹guaá² ja̱³, chiaah¹ nɨ³ ja̱³ ná⁴lɨ¹ xi² gá⁴jmeé³ gaáy³ dsɨ́² Dios ja̱³ dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ mɨ²ja̱³. Joó⁴ há⁴hé³ ta³guáy¹ hi³ hi²liu²a² gɨh¹ hi³ nɨ³ xé̱yh² la³. \p \v 6 Liáh³ mɨ³ná⁴lɨ¹ dxú⁴ ñuúh⁴guah³ ja̱³ mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ sɨɨ́² ca³dsa³taáyh¹ diáh⁴ jmii³dsa³ hi³dxá³ ca̱a̱³ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³ duh³ hí⁴dah²jmeé⁴ ta² chiáh² diáh⁴. \v 7 Joó⁴ hi³dxá³ tú̱⁴ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³, ti̱¹ jmii³dsa³ gaáy³ ba² ga³jooy³ ca³dsa³hí³ baáy⁴ máh⁴ ca̱á̱h³ tiaah² ba² hi³ liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³. Mɨ² ca³dsa³hí³ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³bií⁴ chia̱³ ca³liuh² jmɨ³ hi³ ga³cuo⁴ foo³ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² ñaá², baáy⁴ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ hi³ há⁴hé³ dɨ³ñi³² hi³ xa³ ma³dah²jmeé³ ja̱³. \v 8 Chie̱é̱yh¹ liáh⁴jɨ³ hi³ nɨ³, gá⁴heé⁴ jnia² Espíritu Santo nɨ³ hi³ há⁴hé³ mɨ³na³na² fi¹ hi³ dsa³taah²a² Xi² Booy¹ Na³xɨ³ Na³ŋɨɨ́³ nɨ³, liáh³ rúh⁴ niaá² hi³dxá³ ca̱a̱³ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³. \v 9 Hi³nɨ³ nɨ³ ga³heé⁴ jnia² hi³ liáh⁴jɨ³ foo³ hi³ cá⁴dah²cuoó⁴ Dios ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴bí⁴xɨ³ hí⁴bí⁴ŋɨɨ́³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ hi³ ca³dah²naayh³² Dios. \v 10 Jmáyh² ca³jaa¹ chiáh² liáh³xɨ³ hí⁴dah²eéh² hí⁴dah²hɨ̱́h² diáh⁴ dsa³ ba² nɨɨh¹ dsa³heé² fáh⁴liu⁴ nɨ³. Ba² ga³féh³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ hí⁴dah²bi³xɨ³ hí⁴dah²bi³ŋɨɨ́y³ mii⁴ diáh⁴, hí⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ hí⁴guáh⁴ hi³ ja̱³. \p \v 11 Joó⁴ ma³güey⁴ Cristo hi³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ gaáy³ chiáh² liáh⁴jɨ³ hi³ dxú⁴ hi³ mɨ³xa³ ja̱³nɨ́⁴. Baáy⁴ jmɨ́yh³ ñuúh⁴guah³ hi³ ná⁴ŋɨy¹ ba² nɨ³ ma³güey⁴, há⁴ja̱³ guah³ hi³ xa³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³, há⁴ja̱³ hi³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ dsa³ nɨ³. \v 12 Há⁴hé³ ya²hí³ ñuúh⁴guah³ chia̱³ jmɨ³ chiáh² diáh⁴ xu̱ú̱¹laá¹ hu̱² gɨh³ jmɨ³ chiáh² ja̱á̱² cue²yah³. Jmɨ́yh³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² ya²hí³ Cristo nɨ³ Xi² Booy¹ Na³xɨ³ Na³ŋɨɨ́³ nɨ³ chie̱é̱yh¹ jmɨ³ chiáh² ñaá² ba². Hi³ja̱³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² gá⁴jooy³ gá⁴lieéy² jnia², duh³ há⁴hé³ máh⁴ dsá⁴yaá⁴a² cáh³ti³². \v 13 Fáh⁴liu⁴ mɨ³dsaáy⁴ nɨ³ dsa³féh³ hi³ diáh⁴ dsa³ hi³ xa³ dsaa² chiáh² nɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴xiih⁴² diáh⁴ jmɨ³ chiáh² cue²yah³ dsaá⁴ hu̱² gɨh³ jmɨ³ chiáh² xu̱ú̱¹laá¹ hu̱² gɨh³ hí⁴xeey⁴² ca³liuh² fa³ chiáh² ja̱á̱² cue²yah³ hi³ ma³caáy³ ñi²yaá³ ja̱³ duh³ hí⁴jooy³ hí⁴xɨ³ hí⁴ŋɨɨ́³ cuerpo chiáh² diáh⁴. \v 14 Joó⁴ ca̱á̱h³liaáh³ gɨh¹ jmɨ³ chiáh² Cristo nɨ³, hí⁴xí² hí⁴u̱ú̱h² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a², hí⁴jé̱yh² dxú⁴ cáh³ti³² hi³ mɨ³hee³² hi³ chia̱³ fáh⁴ju̱y¹ nɨ³. Mɨ²ja̱³ gɨh¹ hí⁴jooy³ hi²jmee²a² sa³he̱é̱yh³ chiáh² ñaá² Dios hi³ na³ji̱í̱yh⁴ nɨ³. Chiaah¹ há⁴hé³ xa³ dsaa² chiáh² cáh³ti³² Cristo nɨ³, hi³ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² Espíritu hi³ na³ji̱í̱yh⁴ ca̱³ñiih³² nɨ³ gá⁴jooy³ gá⁴cuóy² ñaá² jú̱y⁴ vih²chiaa⁴²a². \p \v 15 Hi³ja̱³ Jesucristo nɨ³ gá⁴jmeé³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³mɨɨ³², chiaah¹ gá⁴jú̱y⁴ duh³ hí⁴chí² cua̱a̱y¹ná² chiáh² diáh⁴ hi³ cá⁴dah²jmeé³ dsaa² rúh⁴ñi² hi³dxá³ ca̱a̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ ja̱³. Hi³ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ga³teé⁴ Dios nɨ³ hí⁴jooy³ hí⁴tɨ̱́y⁴ liáh⁴jɨ³ hi³ gá⁴ta̱a̱yh³ ñaá² hí⁴cuó⁴, baáy⁴ ca̱á̱h³ tiaah² ba² hí⁴lí³ chiáh² diáh⁴. \v 16 Liu³u²xɨ³ xa³ ca̱a̱³ testamento, mɨ²ja̱³ ga³jmee⁴ hí⁴jmeé⁴ lii⁴ hi³ he̱é̱yh³ ba² ma³ju̱y⁴ dsa³ hi³ ma³jmeé³ testamento ja̱³. \v 17 Chiaah¹ há⁴hé³ hí⁴jmeé⁴ ta² testamento nɨ³ liáh³ rúh⁴ na³ji̱í̱yh⁴ ñaá² hi³ ma³jmeé³ ja̱³. Mɨ² ma³ju̱y⁴ ba² ja̱³, mɨ²ja̱³ ba² hí⁴laá⁴ hí⁴jmeé⁴ ta². \v 18 Ba² liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ chiáh² hi³dxá³ ca̱a̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ ja̱³, cá⁴lɨ́⁴liaá² dsa³jmeé⁴ ta² liáh³ca̱á̱h³ gá⁴tu̱u̱³ jmɨ³ ba². \v 19 Dsa³jéy⁴ gá⁴hé³ Moisés ja̱³ liáh⁴jɨ³ diáh⁴ mandamientos chiáh² ley ja̱³, gá⁴heé⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³. Mɨ²ja̱³ gá⁴cá̱⁴ ca̱a̱³ guaa³ xaah¹ ma³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ hisopo, duh³ gá⁴ya̱á̱h² láh¹hɨɨ⁴ jñu³ hi³ yu̱ú̱³ duh³ gá⁴hí̱h² jmɨ³ chiáh² diáh⁴ ja̱á̱² cue²yah³ baáy⁴ diáh⁴ xu̱ú̱¹laá¹ ja̱³, ba² caah⁴ jmɨɨ³ jmɨ³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴xiíh² jmɨ³ ja̱³ xi² na³xɨɨ² ley ja̱³, baá⁴ ba² gá⁴xiíh² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³. \v 20 Ca̱³liáh³ mɨ³xiih³² diáh⁴ jmɨ³ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³: “Jmɨ³ la³ lii⁴ hi³ ma³lɨ³liaá² mɨ³jmee⁴ ta² fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ chiáh² Dios hi³ gá⁴jmeé³ chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ nɨ³.” \v 21 Ba² gá⁴xiíh² Moisés ja̱³ jmɨ³ ñuúh⁴guah³ chie̱é̱yh¹ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³jmee⁴ ta² ñuúh⁴guah³ ja̱³. \v 22 Dsa³féh³ ley nɨ³ hi³ laah¹ liáh⁴jɨ³ ba² hi³la³ hi³nɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴xɨ³ hí⁴ŋɨɨ́³ chie̱é̱yh¹ jmɨ³. Chiaah¹ há⁴hé³ hí⁴jmeé⁴ gaáy³ dsɨ́² Dios dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³ xɨ³ há⁴hé³ hí⁴tiu̱u̱² jmɨ³. \s1 Foo³ hi³ gá⁴cuó³ Cristo nɨ³ ga³be³² dsaa² chiaa⁴²a² \p \v 23 Hi³ja̱³ ja̱³ jmɨ́yh³ hi³ ga³jmee⁴ ba² ja̱³ hi³ hí⁴xɨ³ hí⁴ŋɨɨ́³ chie̱é̱yh¹ jmɨ³ guah³ láh¹laa³ chie̱é̱yh¹ jɨɨ⁴ hi³ xa³fáh³ ñuúh⁴ ja̱³, chiaah¹ cá⁴dah²jmeéh² la³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ jmɨ́yh³ guah³ hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ nɨ³. Joó⁴ niaáh² foo³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ ba² duh³ hí⁴xɨ³ hí⁴ŋɨɨ́³ diáh⁴ hi³ xa³ yuuh¹ güii³ nɨ³. \v 24 Chiaah¹ há⁴hé³ ya²hí³ Cristo ja̱³ ñuúh⁴guah³ hi³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ dsa³ hi³ ná⁴lɨ¹ ca³liuh² liáh³xɨ³ ñaá² guah³ hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ nɨ³. Jmɨ́yh³ guah³ hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ ba² ja̱³ ya²hí³, duh³ ya²liú³ chiaa⁴²a² rúh⁴ñi² Dios. \v 25 Liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³ liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³ ca³dsa³hí³ jmii³dsa³ gaáy³ chié̱y² diáh⁴ israelitas ja̱³ Xi² Booy¹ Na³xɨ³ Na³ŋɨɨ́³, chia̱³ jmɨ³ chiáh² dxeeyh⁴ ba². Joó⁴ há⁴ja̱³ ñuú³ tiaah² ja̱³ ya²hí³ Cristo yuuh¹ güii³ duh³ hí⁴cuóy² ñaá² hí⁴jú̱y³. \v 26 Chiaah¹ mɨ²ja̱³ ma² jáh³ tiaah² ma³cɨ̱ɨ̱́h² ma³beéyh² liáh³nɨɨh¹ mɨ³voó³ niaá² jmɨɨyh⁴²güii³ hu̱² liáh³ja̱³. Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ hi³ dsa³hɨɨ́² gɨh¹ ñi² la³, ca̱á̱h³ tiaah² ba² nɨɨh¹ ma³güe⁴ duh³ hí⁴bé² dsaa² chiaa⁴²a² dxɨ́⁴lieey³² hi³ gá⁴cuóy² ñaá² gá⁴jú̱y⁴ nɨ³. \v 27 Hi³ja̱³ na³cueeyh⁴ hi³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² hí⁴jú̱³a² liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴, duh³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiaa⁴²a² Dios nɨ³. \v 28 Ná⁴lɨ¹ chiáh² liáh³ja̱³, ca̱á̱h³ tiaah² ba² nɨ³ gá⁴cuóy² ñaá² Cristo nɨ³ jú̱y⁴ duh³ hí⁴bé² dsaa² chiáh² fɨɨ́y⁴ cáh³ti³² dsa³. Ba² hí⁴güéy³ ca̱á̱h³ joó⁴ há⁴ja̱³ máh⁴ chiáh² dsaa² chiaa⁴²a² nɨ³, hi³ hí⁴yá⁴lieéy¹ diáh⁴ hi³ dah²je̱e̱³² hi³ hí⁴güéy³ ca̱á̱h³ ba². \c 10 \p \v 1 Ca³liuh² lɨ́⁴ ba² ga³heé⁴ jnia² ley chiáh² Moisés nɨ³ chiáh² hi³ dxú⁴ hi³ hí⁴jmeé⁴ Dios nɨ³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³. Há⁴hé³ na³fáyh⁴ ca³bi³jnia³ ley nɨ³ jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ hí⁴lí³. Hi³ja̱³ jlɨ́h³ ja̱³ hí⁴tiaá⁴ ley nɨ³ hí⁴jméy² dxúy⁴ diáh⁴ dsa³ hi³ ca³dah²naayh³² Dios nɨ³. Chiaah¹ dsa³hɨɨ́² chiáh² liáh³nɨ³ dah²cuo⁴ foo³ liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³ liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³ baáy⁴ há⁴hé³ na³guayh⁴ foo³ hi³ ca³dah²cuo⁴. \v 2 Liu³u²xɨ³ hu̱² hí⁴tiaá⁴ ley nɨ³ hí⁴jméy² diáh⁴ dxúy⁴ cáh³ti³², mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴ji̱í̱h⁴ diáh⁴ hi³ xa³ dsaa² chiáh² diáh⁴ baáy⁴ hí⁴dah²tiú² hi³ ca³dah²cuo⁴ foo³ nɨ³ hu̱² liáh³ja̱³. \v 3 Joó⁴ hi³ ca³dah²cuo⁴ foo³ liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³ liáh³ca̱a̱³ ji̱i̱³ ca³bi³liíh⁴ dsɨ́² diáh⁴ hi³ xa³ liáh³nɨ³ dsaa² chiáh² diáh⁴. \v 4 Chiaah¹ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴bé² dsaa² chiaa⁴²a² jmɨ³ chiáh² diáh⁴ cue²yah³ dsaá⁴ hu̱² gɨh³ jmɨ³ chiáh² diáh⁴ xu̱ú̱¹laá¹ nɨ³. \p \v 5 Hi³ja̱³ liáh³ güéy⁴ Cristo jmɨɨyh⁴²güii³ la³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Dios: \q1 Há⁴hé³ jmɨ́yh³ naay³ liáh⁴jɨ³ foo³ hi³ ca³dah²cuo⁴ diáh⁴ dsa³ nɨ³. \q1 Na³fáyh⁴ gɨh¹ nɨ³ hi³ ma³jmeéy¹ hi³ ma³tɨ̱́³á⁴ cuerpo duh³ hi²jmeey⁴² liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ háy² ba². \q1 \v 6 Há⁴hé³ jmɨ́yh³ dxú⁴ ga³ji̱i̱³²u³ chiáh² diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ dsa³caáy⁴ ñi²yaá³ nɨ³, hu̱² gɨh³ liáh⁴jɨ³ foo³ hi³ ca³dah²cuo⁴ diáh⁴ dsa³ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² diáh⁴. \q1 \v 7 Hi³ja̱³ ga³fooh³²á⁴ niu³ Ñuyh⁴: “Je¹á² ba² la³ duh³ hi²jmeey⁴² liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ háy² vo̱ó̱h²u³ ba², ja̱³ba² liáh³xɨ³ na³xɨɨ² fáh⁴liu⁴ chiú̱h²u³ nɨ³ ca³jaa¹ chieéy⁴.” \m \v 8 Dsa³jéy⁴ gá⁴féh³ Cristo ja̱³ hi³ há⁴hé³ jmɨ́yh³ niaá⁴ Dios nɨ³ liáh⁴jɨ³ foo³ hi³ ca³dah²cuo⁴ diáh⁴ dsa³, ñé⁴ diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ dsa³caáy⁴ ñi²yaá³ nɨ³, ñé⁴ foo³ hi³ ca³dah²cuo⁴ diáh⁴ dsa³ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² diáh⁴. Há⁴hé³ dxú⁴ ji̱í̱h⁴ Dios nɨ³ hi³nɨ³ gu³xɨ³ ba² dsa³féh³ ley ja̱³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ liáh³ja̱³. \v 9 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴féh³ Cristo ja̱³: “Je¹á² ba² la³ Ñuyh⁴ duh³ hi²jmeey⁴² liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ háy² vo̱ó̱h²u³.” Fáh⁴liu⁴ chiáh² ja̱³ lii⁴ hi³ gá⁴tiuúyh² hi³dxá³ ca̱a̱³ fáh⁴liu⁴ ja̱³ duh³ hí⁴dxá⁴ dxaáh² ca̱a̱³ hi³mɨɨ³² bɨh¹ ba². \v 10 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴jmeé³ liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios ja̱³, hi³ja̱³ ma³bi³xɨ³ ma³bi³ŋɨɨ́y³ jnia² Dios nɨ³ chiaah¹ hi³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² gá⁴cuóy² ñaá² Cristo ja̱³ jú̱y⁴ liáh³xɨ³ ca̱a̱³ foo³ vih²chiaa⁴²a². \p \v 11 Diáh⁴ jmii³dsa³ israelitas ja̱³, liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴ jmɨɨ́¹ ba² na³ta̱a̱y⁴ liáh³nɨ³ ñuúh⁴guah³ ja̱³ dah²cuo⁴ foo³. Ma²jáh³ tiaah² dah²cuo⁴ foo³, baáy⁴ ja̱³ba² diáh⁴ foo³ hi³ ma³dah²cuó³ dsa³jéy⁴, gu³xɨ³ ba² há⁴hé³ jlɨ́h³ hí⁴jooy³ hí⁴bé⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³. \v 12 Joó⁴ ca̱á̱h³ tiaah² ba² gá⁴cuó³ foo³ Jesucristo nɨ³ duh³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² gá⁴bé⁴ liáh⁴jɨ³ dsaa² chiaa⁴²a². Liáh³ ma³jooy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴guá³ ca³jaa¹ xi² nuy¹ Dios. \v 13 Jey¹ liáh³nɨ³ Jesús nɨ³, je̱e̱³² hí⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ hiíh⁴ hi³ hí⁴dxéy² Dios nɨ³ vó⁴ cáh³ti³² diáh⁴ enemigos nɨ³ rúh⁴tɨɨ². \v 14 Chie̱é̱yh¹ ca̱a̱³ ba² foo³ hi³ gá⁴cuó³ ja̱³, ca̱á̱h³ tiaah² ba² gá⁴jméy² dxúy⁴ cáh³ti³² diáh⁴ hi³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ nɨ³. \v 15 Ba² na³lɨ́y⁴ dsa³ñi³² Espíritu Santo nɨ³ chiáh² fáh⁴liu⁴ la³, chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ dsa³jéy⁴: \q1 \v 16 Liáh³la³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³ hi²jmeey⁴² chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ dsa³ nɨ³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³. \q1 Hi²taáyh⁴ dxɨ² diáh⁴ nɨ³ fáh⁴liu⁴ chieéy⁴, \q2 hi²xɨɨy⁴² cáh³ti³² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴. \m \v 17 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ gá⁴féh³ ca̱á̱h³ liáh³la³: \q1 Hi²jmeey⁴² gaáy³ dsɨy⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴ \q2 baáy⁴ há⁴hé³ máh⁴ hi²bi³liih⁴²á² dsɨy⁴ hi³ ma³dah²jmeé³. \m \v 18 Hi³ja̱³ liu³u²xɨ³ ma³bé⁴ cáh³ti³² dsaa² chiaa⁴²a², mɨ²ja̱³ nia⁴²a² hi³ há⁴hé³ máh⁴ niaáh² gɨh¹ dxaáh² foo³ chiáh² dsaa² chiaa⁴²a². \s1 Ga³jmee⁴ hi²jmeeh²a² he̱é̱yh³ Dios \p \v 19 Hi³ja̱³ du³ñuúh²á⁴, há⁴hé³ máh⁴ foh⁴²a² cáh³ti³² dsa³taah²a² Xi² Booy¹ Na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³ nɨ³, chiaah¹ hi³ gá⁴tiu̱ú̱³ jmɨ³háy¹ Jesús nɨ³. \v 20 Gá⁴niá² ca̱a̱³ fi¹ hi³mɨɨ³² chiaa⁴²a², gá⁴xɨɨ́y⁴ cortina hi³ja̱³ gá⁴ná³ ca̱a̱³ fi¹ hi³ ga³cuo⁴ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a². Joó⁴ hi³ jú̱y⁴ ba² nɨ³ ga³hoy⁴ hi³ gá⁴xɨɨ́y⁴ cortina ja̱³. \v 21 Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ ná⁴ŋɨy¹ jmii³dsa³ gaáy³ chia̱a̱⁴²a² hi³ ná⁴tayh¹ guaa³ ga³heeyh³ hí¹ diáh⁴ dsa³ chié̱y² Dios nɨ³. \v 22 Hi³ja̱³ jmɨ́yh³ ca̱a̱y³ tuh³dsɨ³²a² ba² má⁴je̱h²a² rúh⁴ñi² Dios. Baáy⁴ hi³ ca³dsa³taá³a² nɨ³ ga³jmee⁴ ga³ji̱i̱³²a² hi³ he̱é̱yh³ ba² hí⁴tee³ jnia². Chiaah¹ ma³bi³xɨ³ ma³bi³ŋɨɨ́³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a² duh³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴ji̱i̱³²a² hi³ xa³ dsaa² chiaa⁴²a². Liáh³ca̱a̱y³ hi³ ma³xí² ma³u̱ú̱h² ba² cuerpo chiaa⁴²a² chie̱é̱yh¹ jmɨɨ³ hi³ jɨy³ cáh³ti³² ba² lii³²a². \v 23 Ba² ga³jmee⁴ bí⁴je̱²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ liáh³xɨ³ ga³féh³a² chiaah¹ hí⁴jmeé⁴ ba² Dios nɨ³ liáh³xɨ³ gá⁴ta̱a̱yh³ ñaá² hí⁴jmeé⁴ chiaa⁴²a². \v 24 Ba² ga³jmee⁴ hi²tia² hi²hi²a² chiáh² diáh⁴ oóh²a² jmiih⁴² hí⁴jooy³ dsá⁴tia̱a̱²a² chiáh² diáh⁴, duh³ liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴ ba² hi²jmee²a² niaa³²a² oóh²a² baáy⁴ duh³ hi²jmee²a² jmáyh² hi³ dxú⁴ ba². \v 25 Há⁴hé³ ga³jmee⁴ hi²bi³ná⁴a² mɨ² ga³ŋɨɨh⁴²a² chiaah¹ liáh³ja̱³ chia̱³ dxá³ ca³dah²jmee⁴ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ oóh²a². Hi²cuoo²a² oóh²a² hi³ bií⁴ ba², baáy⁴ ca̱á̱h³liaáh³ gɨh¹ ja̱³nɨ́⁴ chiaah¹ hi³ mɨ³ya³tɨ́⁴ hí⁴güéy³ ca̱á̱h³ Ñúh³a² nɨ³. \p \v 26 Liu³u²xɨ³ mɨ² ma³lí̱³a² fáh⁴liu⁴ hi³ xiaa³dsaa³² nɨ³, baáy⁴ jmɨ́yh³ nieeh¹ dsɨ³²a² hi²jmee²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ hi³ mɨ³hee³², mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ xa³ foo³ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴bé⁴ dsaa² chiaa⁴²a². \v 27 Mɨ³hii³² hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiaa⁴²a² bɨh¹ ba² hu̱² liáh³ja̱³, baáy⁴ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ foh⁴²a² hi³nɨ³ chiaah¹ hi²xiáh³ veyh³ xi³ xi² hí⁴caáy⁴ diáh⁴ hi³ na³chiy⁴ chie̱é̱yh¹ Dios nɨ³. \v 28 Ja̱y³ dsa³ hi³ ma³lɨ³náy⁴ rúh⁴ñi² ley chiáh² Moisés baáy⁴ liu³u²xɨ³ xe̱y³ aáy⁴ aay³ dsa³ñi³² mɨ²ja̱³ ca³dah²jɨ̱yh⁴, há⁴hé³ ca³dah²ca̱³² mih³ ca³dah²ñi³². \v 29 Joó⁴ ca̱á̱h³liaáh³ gɨh¹ ga³jmee⁴ hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² ja̱y³ dsa³ hi³ ca³bi³cuaáy¹ Ja̱á̱² Dios nɨ³, chiaah¹ hi³ ga³jmee⁴ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² ba² jmɨ³ chiáh² Cristo hi³ chie̱é̱yh¹ gá⁴dxá³ dxaáh² fáh⁴dxa⁴² dxú⁴, ja̱³ba² jmɨ³ hi³ cá⁴bí⁴xɨ³ cá⁴bí⁴ŋɨɨ́y³ diáh⁴, ba² ca³bi³cuaáy¹ Espíritu hi³ dɨ́h¹ gá⁴tɨ̱́³a² nɨ³. \v 30 Hi²xiáh³ chie̱y³ foóh¹ hi³nɨ³ chiaah¹ cui̱i̱⁴²a² ba² Ñúh³a² hi³ gá⁴féh³ liáh³la³: “Jniá³ ba² hi²ca̱a̱y¹ chieéy⁴ chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴, jniá³ ba² hi²bi³chií⁴á⁴ diáh⁴.” Ba² gá⁴féh³ liáh³la³: “Ñúh³a² nɨ³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² diáh⁴ dsa³ chié̱y².” \v 31 Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ veyh³ hi³ hí⁴bí⁴chiíy⁴ jnia² jmɨ́yh³ Dios hi³ he̱é̱yh³ ba² na³ji̱í̱yh⁴ nɨ³. \p \v 32 Bi³liih⁴² há²ah³ liáh³xɨ³ gá⁴jmeé¹ah³ dsa³jéy⁴ liáh³ gá⁴niuu³ah³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Cristo. Chiaah¹ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ gá⁴cɨ̱ɨ̱́h² gá⁴beéh²ah³ joó⁴ gá⁴tiaá⁴ gá⁴ra̱á̱h⁴ah³ ba² gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³. \v 33 Ca̱á̱h³ca̱á̱h³ cá⁴dah²liúy² niaá⁴ah³ mɨ³hee³² xi² ca³dah²joo³² diáh⁴ dsa³ ja̱³. Ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² ba² cá⁴dah²jmeéh⁴ niaá⁴ah³. Ba² ca̱á̱h³ca̱á̱h³ gá⁴tia̱á̱¹ah³ chiáh² diáh⁴ oóh²ah³ hi³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² gá⁴beéyh² liáh³ja̱³. \v 34 Gá⁴chia̱³ah³ mih³ gá⁴ñí⁴ah³ diáh⁴ hi³ dɨ³tieéyh¹ ñuúh⁴ñí¹. Baáy⁴ liáh³ cá⁴dah²booy³ niaá⁴ah³ hi³ xa³ chia̱á̱²ah³ ja̱³, mɨ²ja̱³ jé⁴ túh²há²ah³ ba² gá⁴tiaá⁴ gá⁴ra̱á̱h⁴ah³, chiaah¹ mɨ³maá³ah³ ba² hi³ xa³ chia̱á̱²ah³ na³jniaa³ yuuh¹ güii³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ ca̱á̱h³liaáh³ hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴yeéy⁴ nɨ³. \v 35 Hi³ja̱³ je̱e̱⁴²ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³, há⁴ hi³tu³²ah³ cáh³ti³². Chiaah¹ xáh³ha³² dɨ́h¹ ñuú³ hi³ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³. \v 36 Ga³jmee⁴ hi²jmee³ah³ xa³ fáh⁴je̱e̱³² chia̱á̱²ah³ ba², duh³ mɨ² ma³jooy³ ma³jmeé¹ah³ liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios nɨ³, mɨ²ja̱³ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ hi³ ma³ta̱a̱yh³ ñaá² Dios nɨ³ hí⁴cuoó⁴ niaá⁴ah³. \v 37 Chiaah¹ liáh³la³ na³xɨɨ² fah² Dios nɨ³: \q1 Xé̱yh² ba² hí⁴güéy³ hi³ ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² hí⁴güéy³ nɨ³, \q2 há⁴hé³ máh⁴ hí⁴hɨɨyh⁴². \q1 \v 38 Joó⁴ dsa³ hi³ xe̱y³ dxúy⁴, hí⁴güe³ chiáh² liáh³nɨ³ chiaah¹ hi³ ca³dsa³taáy³. \q1 Joó⁴ xɨ³ nɨ³ hí⁴tiú², mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ jé⁴ dsɨy⁴ chia̱a̱h⁴²á². \m \v 39 Joó⁴ jnia² yáh¹, há⁴hé³ xa̱³²a² liáh³xɨ³ diáh⁴ hi³ ca³dah²tiu³² duh³ hí⁴dsá⁴yeéy⁴ diáh⁴. Ca³dsa³taá³a² chiáh² Dios ba² jnia², hi³ja̱³ hí⁴liaá³a² ba². \c 11 \s1 La³ dsa³liú⁴ chiáh² hi³ ca³dsa³taá³a² \p \v 1 Hi³ ca³dsa³taá³a² nɨ³ niaá⁴ hí⁴féh³ hi³ ga³ji̱i̱³²a² hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ hí⁴tɨ̱́⁴a² hi³ bí⁴je̱²a², hi³ja̱³ ga³ji̱i̱³²a² hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² mɨ³xa³ hi³la³ hi³nɨ³ gu³xɨ³ ba² há⁴hé³ mɨ³ga³joo³²a². \v 2 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³, hi³ja̱³ ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ diáh⁴ dxú⁴ rúh⁴ñi² Dios. \p \v 3 Hi³ fáh⁴ hi³ ca³dsa³taá³a² nɨ³, hi³ja̱³ nɨ³ ca³lɨ³dsaa⁴²a² hi³ ti̱¹ hi³ gá⁴liú³ ba² ja̱³ Dios ja̱³, gá⁴jooy³ gá⁴jmeé³ jmɨɨyh⁴²güii³. Chiaah¹ há⁴ja̱³ chie̱é̱yh¹ hi³ hí⁴jooy³ hi²joo⁴²a² nɨ³ gá⁴jmeéh⁴ ta² Dios nɨ³ liáh³ gá⁴jmeé³ jmɨɨyh⁴²güii³ hi³ ga³joo³²a² la³. \p \v 4 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ Abel ja̱³, hi³ja̱³ ja̱³ gá⁴cuoó⁴ Dios ca̱a̱³ foo³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ liáh³xɨ³ hi³ gá⁴cuó³ Caín ja̱³. Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ ja̱³, hi³ja̱³ ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ dxú⁴ rúh⁴ñi² Dios. Hi³ja̱³ gá⁴féh³ Dios hi³ xe̱y³ ba² dxú⁴ chiaah¹ hi³ gá⁴lɨ́⁴ dsɨ́² foo³ hi³ gá⁴cuó³ Abel ja̱³. Hi³ja̱³ gu³xɨ³ ba² mɨ³na³jú̱y¹ Abel nɨ³ ja̱³nɨ́⁴, joó⁴ liáh³ca̱a̱y³ hi³ rúh⁴ liuy³² jnia² ba² lii³²a², chiaah¹ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ ja̱³. \p \v 5 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Enoc ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴lɨ́⁴tieey⁴² yuuh¹ güii³, há⁴hé³ jú̱y⁴. Há⁴hé³ máh⁴ gá⁴dsaáyh⁴ diáh⁴, chiaah¹ Dios ja̱³ gá⁴tee³. Chiaah¹ liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ lɨ́⁴ hí⁴tee³ bih³ ja̱³, gá⁴féh³ Dios hi³ ga³lɨ́³ dsɨ́² liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ Enoc ja̱³. \v 6 Joó⁴ xɨ³ há⁴hé³ ca³dsa³taá³a², há⁴hé³ hí⁴jooy³ cáh³ti³² hi²jmee²a² liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios nɨ³. Chiaah¹ liu³u²xɨ³ hi²niaah⁴²a² Dios nɨ³, mɨ²ja̱³ ga³jmee⁴ dsá⁴taá³a² hi³ he̱é̱yh³ ba² xe̱y³. Ba² ga³jmee⁴ dsá⁴taá³a² hi³ xa³ hí⁴cuoó⁴ diáh⁴ hi³ ca³dah²naayh³² ñaá². \p \v 7 Ba² gá⁴taáy³ dxú⁴ Noé ja̱³. Chiaah¹ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴bí⁴xɨ́h³ dsɨ́² Dios ja̱³ ca̱a̱³ hi³ chie̱y³ foóh¹ hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³joó², hi³ja̱³ gá⁴jmeé³ ca̱a̱³ maá² xi² hí⁴jooy³ hí⁴lieéy³ chie̱é̱yh¹ familia chié̱y². Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ xa³ dsaa² chiáh² diáh⁴ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Joó⁴ gá⁴sa̱y³ dxú⁴ chiaah¹ hi³ gá⁴taáy³ ja̱³. \p \v 8 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Abraham ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴nuú³ dsaá² liáh³ca̱á̱h³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ hi³ ga³jmee⁴ dsaa³² xiaáh³ vó⁴ xi² ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² hí⁴lí³ chiáh². Cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ vó⁴ chiáh² gu³xɨ³ ba² há⁴hé³ ñi³² xiah² ja̱³ dsaa³². \v 9 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Abraham ja̱³ hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dxaá² vó⁴ xi² ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² hí⁴tɨ̱́y⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ gá⁴chié³ gá⁴ji̱í̱³ liáh³xɨ³ dsa³ xiaáh³ ba². Jmáyh² ñú² láh¹laa³ ba² gá⁴guá³ xi² gá⁴chié³ gá⁴ji̱í̱³ ja̱³. Ba² ja̱³ba² liáh³ja̱³ gá⁴jmeé³ Isaac chie̱é̱yh¹ Jacob ja̱³, hí̱³ba² diáh⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ cua̱a̱y¹ná² hí⁴tɨ̱́y⁴ vó⁴ liáh³xɨ³ gá⁴ta̱a̱yh³ ñaá² Dios ja̱³. \v 10 Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³ ñuú³ Abraham ja̱³ chiaah¹ bí⁴je̱² dsayh³² ca̱a̱³ fɨɨ³ gaáy³ hi³ niaá² ba³ cáh³ti³² ba², ca̱a̱³ fɨɨ³ hi³ gá⁴dxá³ jmɨ́yh³ ñaá² Dios liáh³xɨ³ gá⁴ñii³ dsɨ́² ñaá². \p \v 11 Ba² hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Sara ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴jooy³ cá⁴lɨ́⁴vóy³ xɨ³yu̱u̱y³ chié̱y² gu³xɨ³ ba² há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴sa̱y³ ja̱á̱² ja̱³. Hi³ja̱³ gá⁴sa̱y³ ja̱á̱² gu³xɨ³ ba² hi²xiáh³ mɨ³raay³, chiaah¹ gá⁴taáy³ hi³ hí⁴jmeé⁴ ba² Dios ja̱³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³. \v 12 Hi³ja̱³ chiáh² Abraham hi³ mɨ³ya³tɨ́⁴ hí⁴jú̱y³ ba² lii³²a², gá⁴sa̱y³ fɨɨ́y⁴ cáh³ti³² ja̱á̱² dxaa⁴². Cá⁴lɨ́⁴fɨɨ́y² diáh⁴ liáh³xɨ³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ ñú⁴heé¹. Cá⁴lɨ́⁴fɨɨ́y² diáh⁴ liáh³xɨ³ ñuú³ sɨɨ́¹ hi³ xa³ yaa¹ jmɨ́⁴ñih¹. \p \v 13 Rúh⁴ dsa³taáy³ chiáh² liáh³ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³hí̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴jú̱y⁴ diáh⁴. Há⁴hé³ gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ hi³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ hí⁴cuoó⁴ diáh⁴. Joó⁴ liáh³ca̱a̱y³ hi³ cá⁴dah²joó² na³ta̱a̱y⁴ vɨ̱ɨ̱́³ ba² lii³²a² hi³ hí⁴tɨ̱́y⁴ diáh⁴ ja̱³. Cá⁴dah²féh³ ba² jí̱⁴ñí³ hi³ há⁴hé³ jmɨ́yh³ na³hiiy⁴ diáh⁴ jmɨɨyh⁴²güii³ la³. \v 14 Hi³ dah²liu⁴ liáh³ja̱³ dah²jmee⁴ lii⁴ hi³ rúh⁴ dah²naah³² ca̱a̱³ vó⁴ jmɨ́yh³ hi³chiaah³² diáh⁴. \v 15 Chiaah¹ hu̱² dah²ta³ dah²hɨ³ chiáh² vó⁴ xi² gá⁴voóy⁴ diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² ba² diáh⁴ ca̱á̱h³ hu̱² liáh³ja̱³. \v 16 Joó⁴ dɨ³niaá⁴ ca̱a̱³ vó⁴ hi³ dxú⁴ gɨh¹ ba², dɨ́h¹ feh²a² vó⁴ hi³ xa³ yuuh¹ güii³ ba². Hi³ja̱³ há⁴hé³ hiih⁴ Dios nɨ³ hi³ gá⁴nuú³ Dios chié̱y² diáh⁴, chiaah¹ ma³bi³tɨɨ⁴ ba² ca̱a̱³ fɨɨ³ chiáh² diáh⁴. \p \v 17 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Abraham ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴yá⁴dsaa³ hiíh⁴ Dios ja̱³ chiáh², mɨ²ja̱³ gá⁴nuú³ ba² dsaá² gá⁴jéy⁴ Isaac ja̱á̱² ja̱³ duh³ hí⁴cuóy² foo³ Dios. Ma³ŋɨ́³ ba² ma³ta̱a̱yh³ ñaá² Dios ja̱³ chie̱é̱yh¹ Abraham ja̱³, hi³ hí⁴fɨɨ́y² cáh³ti³² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴². Joó⁴ gu³xɨ³ ba² liáh³ja̱³ yáh¹, gá⁴laá⁴ mɨ³hí⁴jɨ̱́yh⁴ ja̱á̱² ja̱³ gu³xɨ³ ba² ja̱y³ ba² xe̱y³. \v 18 Ba² ma³ŋɨ́³ ma³féh³ Dios ja̱³ ma³sɨɨ́h⁴ Abraham ja̱³: “Dxɨ́⁴lieey³² Isaac nɨ³ hí⁴sa̱y³ ja̱a̱y³ dxeéy³.” \v 19 Joó⁴ gá⁴nuú³ dsaá² Abraham ja̱³ yáh¹, chiaah¹ ñi³² ba² hi³ Dios nɨ³ hí⁴jooy³ hí⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹. Hi³ja̱³ liáh³ca̱a̱y³ hi³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ Isaac ja̱³ ba² lii³²a² chiaah¹ ca³liuh² lɨ́⁴ gɨh¹ há⁴hé³ gá⁴jɨ̱ɨ̱́h⁴ Abraham ja̱³ gá⁴jɨ̱́yh⁴ ja̱á̱² ja̱³. \p \v 20 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Isaac ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴bí⁴je̱é̱y² Jacob chie̱é̱yh¹ Esaú ja̱³, gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ hí⁴jmeé⁴ Dios ja̱³ chiáh² diáh⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³. \v 21 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Jacob ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ mɨ³ya³tɨ́⁴ hí⁴jú̱y³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² Dios, na³huuy³² liáh³ja̱³ má⁴hu⁴² chiáh², duh³ cá⁴bí⁴je̱é̱y² liú⁴u³ aáy⁴ diáh⁴ ja̱á̱² José ja̱³. \v 22 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ José ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ mɨ³hí⁴jú̱y³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ hi³ he̱é̱yh³ ba² hí⁴voóy⁴ diáh⁴ israelitas vó⁴ Egipto ja̱³. Ba² gá⁴féh³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²ca̱a̱⁴ na¹mee⁴ chiáh², liu³u²xɨ³ mɨ² mɨ³hí⁴voóy⁴ diáh⁴ ja̱³. \p \v 23 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ diáh⁴ xaá¹jmii³ Moisés ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴sa̱y³ Moisés ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²méy² aay³ sɨh³ chiaah¹ cá⁴dah²joó² hi³ dxaáh² cáh³ti³² ba² na³lɨ́y⁴ xɨ³yu̱u̱y³ ja̱³. Ba² há⁴hé³ dɨ³foyh⁴ cáh³ti³² fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² rey ja̱³. \fig Hebreos 11:23|src="CN02095B.TIF" size="span" ref="Hebreos 11:23" \fig* \v 24 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Moisés ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ cá⁴lɨ́⁴gaáy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ dɨ́⁴jmeé⁴ cua̱a̱y¹ná² hi³ ja̱á̱²mɨɨ¹ rey dsa³ Egipto ja̱³ cá⁴bí⁴gaáy³. \v 25 Gá⁴ji̱í̱h⁴ gɨh¹ dxú⁴ hi³ hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ oóyh² hi³ na³lɨ́y⁴ chié̱y² Dios ba². Dxú⁴ gɨh¹ liáh³ja̱³ ji̱í̱h⁴, liáh³xɨ³ gɨh³ hi³ hí⁴jmeé⁴ hi³ ga³lɨ́³ dsɨ́² ñaá² ca̱³ji̱i̱³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³. \v 26 Gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³ hi³ chi̱í̱⁴ gɨh¹ hi³ hí⁴cá̱² fáh⁴hiíh⁴ vih²chiaah¹ Cristo liáh³xɨ³ gɨh³ hi³ hí⁴tɨ̱́y⁴ liáh⁴jɨ³ hi³ xa³fáh³ vó⁴ Egipto ja̱³. Chiaah¹ jmɨ́yh³ tiaah² dxɨ² hi³ ja̱a̱h¹ hí⁴tɨ̱́y⁴ chiáh² Dios ja̱³. \v 27 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Moisés ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ vó⁴ Egipto, há⁴hé³ foyh⁴ cáh³ti³² jooy³² rey gu³xɨ³ ba² hí⁴tí̱yh³. Gá⁴hɨɨ́² jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios xɨ³ ba² hi³ ga³jooy³² ba² Dios, hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²joo⁴²a² nɨ³. \p \v 28 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Moisés ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴jmeé³ jmɨ́¹feh⁴ hi³ ca³dah²cuyh³ mɨ¹ja̱á̱² dsɨɨ³jaa³. Ba² gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴xiih² jmɨ³ chiáh² ja̱³ dsaah⁴ jnɨ́¹ñú² chiáh² diáh⁴ duh³ há⁴hé³ hí⁴jɨ̱ɨ̱́h⁴ ángel ja̱³ hí⁴jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ xɨ³yu̱u̱y³ hi³ du³ñí¹ chié̱y² diáh⁴ israelitas. \v 29 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ diáh⁴ israelitas, hi³ja̱³ cá⁴dah²hay³ jmɨɨ³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Jmɨ́⁴ñih¹ Yu̱ú̱³. Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³hí⁴dah²hay³ diáh⁴ dsa³ Egipto ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴ná⁴cua̱a̱yh⁴² ca̱á̱h³ jmɨɨ³ ja̱³, hi³ja̱³ ja̱³ba² gá⁴güeéy² diáh⁴. \p \v 30 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴dah²ta̱á̱h⁴ lɨh³ dxiaá⁴ jmɨɨ́¹ na³ca̱á̱y⁴ liáh³nɨɨh¹ gaáy³ na¹yah³ hi³ ná⁴hi⁴² lɨh³ fɨɨ³ Jericó ja̱³. Liáh³ gá⁴jooy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴saá⁴ gá⁴lá⁴ cáh³ti³² na¹yah³ ja̱³. \v 31 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ Rahab, ja̱y³ mɨ́³ hi³ ga̱y³, hi³ja̱³ há⁴hé³ gá⁴jú̱y⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ oóyh² ja̱³, chiaah¹ hi³ gá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ israelitas hi³ dah²ya²tiá³ jmiih⁴² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ dsa³ Jericó ja̱³. \p \v 32 Nɨɨh¹ nɨ³ nɨɨh¹ ga³fooh³²á⁴ niaá⁴ah³ ca³jaa¹ chiáh² diáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ nɨ³. Chiaah¹ há⁴hé³ xa³ tiempo hi²jmeey⁴² juúh⁴ ca³jaa¹ chiáh² Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel baáy⁴ gɨh¹ diáh⁴ tú̱⁴dsaayh⁴ hi³ cá⁴dah²ŋɨ́y² juúh⁴ chiáh² Dios nɨ³. \v 33 Hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ diáh⁴ dxú⁴, hi³ja̱³ xe̱y³ diáh⁴ hi³ gá⁴tiaá⁴ cá⁴dah²meéy² diáh⁴ dsa³ xiaáh³ fɨɨ³, xe̱y³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²chiuúh² hiíh⁴ liáh³ xiaa³dsaa³², xe̱y³ diáh⁴ hi³ gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios hí⁴cuoó⁴ diáh⁴. Ba² xe̱y³ diáh⁴ hi³ gá⁴tiaá⁴ cá⁴dah²tí̱² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ yah³cue⁴. \v 34 Xe̱y³ diáh⁴ hi³ dah²ya²taáyh¹ dxaah¹ xi³ xi² booy¹ veyh³ dsa³niaá⁴. Joó⁴ hi³ fáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ diáh⁴, hi³ja̱³ há⁴hé³ xa³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² diáh⁴ cáh³ti³². Ba² xe̱y³ diáh⁴ hi³ mɨ³ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² hí⁴jú̱y³ chie̱é̱yh¹ túh², joó⁴ gá⁴laáy³ diáh⁴. Xe̱y³ diáh⁴ hi³ lii³²a² há⁴hé³ xa³ hi³ bii³², joó⁴ gá⁴sa³ hi³ bii³² diáh⁴, hi³ja̱³ gá⁴tiaá⁴ cá⁴dah²tí̱² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ xiaáh³, cá⁴dah²hóy⁴ diáh⁴ cáh³ti³². \v 35 Hi³ fáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ diáh⁴, hi³ja̱³ xe̱y³ diáh⁴ mɨ́³ hi³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ ja̱á̱² diáh⁴. \p Ba² xe̱y³ diáh⁴ hi³ gá⁴jú̱y⁴ hi³ fáh⁴yeey¹ mɨ³hee³² cá⁴lɨ́⁴jmeéyh¹ diáh⁴. Joó⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²tiúy² Dios duh³ hu̱² hí⁴lieéy³ diáh⁴ chiaah¹ dɨ³niaá⁴ diáh⁴ hi³ hí⁴tɨ̱́y⁴ jmɨɨyh⁴²güii³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ liu³u²xɨ³ mɨ² ma³lɨ³ji̱i̱h⁴ diáh⁴ ca̱á̱h³. \v 36 Ba² xe̱y³ diáh⁴ hi³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² fáh⁴cuaay¹, cá⁴lɨ́⁴jmi⁴² diáh⁴, cá⁴lɨ́⁴ñuuy⁴² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ cadenas duh³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹. \v 37 Ba² xe̱y³ diáh⁴ hi³ gá⁴jú̱y⁴ diáh⁴ hi³ cá⁴lɨ́⁴chiuyh⁴² diáh⁴ na¹cu̱ú̱¹, xe̱y³ hi³ cá⁴lɨ́⁴reey⁴² tú̱⁴ naay⁴ diáh⁴, ba² cá⁴dah²bi³chiíy⁴ diáh⁴, ba² cá⁴lɨ́⁴jɨ̱yh⁴² hi³ cá⁴lɨ́⁴chiuuyh⁴² diáh⁴. Xe̱y³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²chié³ cá⁴dah²ji̱í̱³ dɨ³chih³ la³he² xu̱ú̱¹laá¹ dsɨɨ³jaa³ ba², hi²xiáh³ dɨ³tieey³ diáh⁴, ña²hé³ ba² gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² diáh⁴. \v 38 Há⁴hé³ ga³jmee⁴ chiáh² jmɨɨyh⁴²güii³ la³ hi³ dah²bi³güe³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, chiaah¹ hi³ bií⁴ mɨ³hey³² diáh⁴ dsa³ la³. Cá⁴dah²chié³ cá⁴dah²ji̱í̱³ xi² há⁴hé³ xa³fáh³ cáh³ti³², cá⁴dah²chié³ cá⁴dah²ji̱í̱³ liáh⁴jɨ³ cua̱h³máh³, ji̱í̱⁴ ñuúh⁴ cu̱ú̱¹ ba² cá⁴dah²guá³. \v 39 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ diáh⁴ dxú⁴ rúh⁴ñi² Dios. Joó⁴ gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³, há⁴hé³ gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ hi³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ hí⁴cuoó⁴ diáh⁴. \v 40 Chiaah¹ gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³ Dios hi³ hí⁴jmeé⁴ ca̱a̱³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ chiaa⁴²a² ja̱³nɨ́⁴. Hi³ja̱³ nɨ³ hí⁴dxá⁴heey⁴ hí⁴lí³ diáh⁴ dxúy⁴ cáh³ti³² joó⁴ na³cu̱yh⁴ diáh⁴ chie̱é̱yh¹ jnia² ba². \c 12 \s1 Jesús nɨ³ ba² ga³jmee⁴ ná⁴híy¹ dxɨ²a² \p \v 1 Hi³ fáh⁴ hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ dxú⁴ chiáh² Dios ja̱³ mɨ² dsa³jéy⁴, hi³ja̱³ ba² ga³jmee⁴ hi²jniaa³²a² jnia² ca³jaa¹ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ca³bi³dxɨɨ́y² jnia². Ga³jmee⁴ hi²tiu⁴²a² hi³ mɨ³hee³² duh³ dsá⁴dxia⁴²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ fi¹ hi³ tiaah²a² nɨ³. \v 2 Ga³jmee⁴ hi²joo⁴²a² dxú⁴ liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ Jesús, chiaah¹ vih²chiaah¹ ñaá² nɨ³ gá⁴ñii³ hi³ ca³dsa³taá³a² baáy⁴ ñaá² nɨ³ ga³yey³ ga³jooy³. Chiaah¹ ñi³² ba² hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dxú⁴ hí⁴lí³ chiáh² mɨ² ma³jooy³ ma³cɨ̱ɨ̱́h² ma³beéyh² dsaah⁴ cruz ja̱³. Hi³ja̱³ ja̱³ há⁴hé³ gá⁴jmeé³ he̱é̱yh³ chiáh² fáh⁴hiíh⁴ ja̱³. Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴jooy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴güe³ gaáy³ cáh³ti³² xi² nuy¹ Dios xi² jey¹ chiuuh³² hiíh⁴ nɨ³. \p \v 3 Hi³ca̱³ah³ cua̱a̱y¹ná² hi³ gá⁴tiaá⁴ gá⁴ra̱á̱h⁴ ba² liáh³nɨɨh¹ dɨ́h¹ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ hi³ mɨ³hey³² ja̱³ cá⁴dah²jmeéh⁴, duh³ja̱³ há⁴hé³ hí⁴vaah⁴ah³ cáh³ti³², duh³ há⁴hé³ foóh¹ hi²tu¹ah³. \v 4 Chiaah¹ há⁴hé³ ma³dxa³héy³ ma³ju̱⁴ah³ vih²chiaah¹ hi³ bií⁴ tɨ̱³nɨɨ́³ah³ chia̱á̱h¹ah³ hi³ mɨ³hee³² nɨ³. \v 5 ¿Xɨ² ma³hí̱h⁴ há²ah³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios liáh³xɨ³ ga³sɨɨ́h⁴ diáh⁴ ja̱á̱² nɨ³? Chiaah¹ hi²xiáh³ ga³cuoó⁴ jnia² hi³ bii³²a² fáh⁴liu⁴ hi³ ga³sɨɨ́h⁴ jnia² ja̱á̱², hi³ dsa³féh³ liáh³la³: \q1 Ja̱a̱y⁴ chia̱á̱²á⁴, há⁴ hi³cɨ̱ɨ̱³²u³ liu³u²xɨ³ mɨ² ca³bi³chiíy⁴ niu³ Ñúh³a² nɨ³, \q1 há⁴ hi³fɨɨh⁴² háy² mɨ² ga³taayh³ fi¹ chiú̱h²u³. \q1 \v 6 Chiaah¹ ga³taayh³ fi¹ Ñúh³a² nɨ³ chiáh² diáh⁴ hi³ nieéy², \q2 ca³bi³chiíy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ ja̱á̱². \m \v 7 Ga³jmee⁴ hí⁴tiaá⁴ hí⁴ra̱á̱h⁴ah³ mɨ² ca³bi³chiíy⁴ niaá⁴ah³ Dios nɨ³, chiaah¹ ga³jmeéh⁴ niaá⁴ah³ liáh³nɨ³ hi³ fáh⁴ hi³ na³lɨ́⁴ah³ ja̱á̱² ba². Chiaah¹ liu³u²xɨ³ ja̱y³ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³, ga³taayh³ fi¹ chiáh² ja̱á̱², ¿xɨ² haá²? \v 8 Joó⁴ xɨ³ há⁴hé³ ga³taayh³ fi¹ chia̱á̱²ah³ Dios nɨ³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ na³lɨ́⁴ah³ jmɨ́yh³ ja̱á̱², na³lɨ́⁴ah³ ja̱á̱² dxeeyh⁴ ba² hu̱² liáh³ja̱³. Chiaah¹ ñaá² ba² ga³taayh³ fi¹ chiáh² jmɨ́yh³ diáh⁴ ja̱á̱². \v 9 Liáh³bií⁴ ga³jmeeh⁴²a² respeto diáh⁴ ñúh³a² jmɨɨyh⁴²güii³ la³ gu³xɨ³ ba² mɨ² ca³dah²taayh³ fi¹ chiaa⁴²a². Hi³ja̱³ ca̱á̱h³liaáh³ gɨh¹ ga³jmee⁴ hi²niuu²a² dsaá² chiáh² jmɨ́yh³ Ñúh³a² hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ nɨ³ duh³ hi²yaa²a² voó³ jmɨɨyh⁴²güii³. \v 10 Ca̱³ji̱i̱³ liáh³ niaah⁴²a² jmɨɨyh⁴²güii³ la³ ba² nɨ³ ca³dah²taayh³ fi¹ chiaa⁴²a² diáh⁴ ñúh³a² jmɨɨyh⁴²güii³ la³. Ca³dah²taayh³ fi¹ chiaa⁴²a² liáh³xɨ³ ga³ji̱í̱h⁴ dxú⁴ mii⁴ diáh⁴ ba². Joó⁴ jmɨ́yh³ hi³ dxú⁴ chiaa⁴²a² ba² nɨ³ liu³u²xɨ³ Ñúh³a² Dios nɨ³ ba² hí⁴taayh³ fi¹ chiaa⁴²a² duh³ hí⁴xɨ³ hí⁴ŋɨɨ́³a² liáh³xɨ³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ ñaá². \v 11 He̱é̱yh³ ba², há⁴hé³ ga³lɨ́³ dsɨ³²a² xé̱yh² liáh³ dah²taayh³ fi¹ chiaa⁴²a², chiaah¹ hi²xiáh³ ca³lɨ³fɨɨh⁴² dsɨ³²a². Joó⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, ga³dxey³ jnia² dxú⁴ liu³u²xɨ³ hí⁴lí̱³a² liáh³xɨ³ dah²taayh³ fi¹ chiaa⁴²a² ja̱³. \p \v 12 Hi³ja̱³ hi³cuoo³²ah³ vo̱ó̱h²ah³ hi³ bií⁴ ba², niaá⁴ah³ hi³ há⁴hé³ xa³ hi³ bii³²ah³ nɨ³. \v 13 Hi³naáh³ah³ fi¹ xiaa³dsaa³² ba², duh³ há⁴hé³ hí⁴tiuu³ah³ fi¹ xi² cua³dxí̱⁴ah³, xiáh³ hi³ hí⁴liaá³ah³ ba². \p \v 14 Hi³jmee³ah³ he̱é̱yh³ hi²ñí³ah³ naá³ah³ chia̱á̱h¹ah³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³, hi³ñí³ah³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³ah³ cáh³ti³². Chiaah¹ xɨ³ nɨ³ há⁴hé³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³a², mɨ²ja̱³ há⁴hé³ hí⁴tɨ̱́⁴a² hi²joo⁴²a² Ñúh³a² Dios nɨ³. \v 15 Xɨɨ́³ah³ ba², chiaah¹ hi²xiáh³ liáh³dsɨɨ³² niaá⁴ah³ xɨ³ nɨ³ há⁴hé³ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ liáh⁴jɨ³ hi³ dɨ́h¹ hí⁴cuoó⁴ niaá⁴ah³ Dios nɨ³. Há⁴ hi³cuo³ah¹ je² hí⁴lí³ dxɨɨ́³vɨɨ́² chia̱á̱²ah³, chiaah¹ foóh¹ hí⁴cuoóyh², mɨ²ja̱³ hi²yaa⁴²ah³ diáh⁴ oóh²ah³. Ba² foóh¹ hí⁴lí³ah³ liáh³xɨ³ ca̱a̱³ xaah¹ hi³ bií⁴ dxɨ́h⁴ ba² chiáh² diáh⁴. \v 16 Gu³xɨ³ hí̱³ niaá⁴ah³ há⁴ hi³jmee³ah³ ga̱³ah³. Ba² há⁴hé³ ga³jmee⁴ hi²jmee³ah³ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² hi³ ga³cuoó⁴ jnia² Dios nɨ³, liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ Esaú. Chiaah¹ xa³ hi³ ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² hí⁴tɨ̱́y⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴sa̱y³ dsa³jéy⁴. Joó⁴ gá⁴nɨɨ́³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ja̱³, ca³liuh² hi³ niaá⁴ hí⁴tɨ̱́y⁴ hi³ hí⁴eéh², baáy⁴ ca̱á̱h³ tiaah² ba² nɨɨh¹ gá⁴eéh² hi³ gá⁴lá⁴ ja̱³. \v 17 Ba² maá³ah³ ba² niaá⁴ah³ hi³ niaá⁴ Esaú ja̱³ hi³ hu̱² hí⁴tiíh⁴ ca̱á̱h³ hi³ gá⁴nɨɨ́³ ja̱³, gu³xɨ³ ba² gá⁴jláy² lɨ́⁴. Joó⁴ há⁴hé³ máh⁴ gá⁴jooy³ gá⁴guáh⁴ hi³ gá⁴jmeé³ ja̱³. \p \v 18 Niaá⁴ah³ israelitas, há⁴hé³ ma³dxa³jé̱h¹ah³ ca̱a̱³ cua̱h³ liáh³xɨ³ cua̱h³ xi² dah²ya²dxí̱⁴ diáh⁴ oóh²a² ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴liuú² Dios ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴. Há⁴hé³ gá⁴jooy³ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ diáh⁴ yeey⁴ cua̱h³ ja̱³ chiaah¹ hi²xiáh³ veyh³ dsa³caa³, hi²xiáh³ ñu³ha̱a̱h³, hi²xiáh³ foh⁴²a² ná⁴lɨ¹, ba² hi²xiáh³ hɨɨ³ dxɨ́³. \v 19 Ba² cá⁴dah²nuú³ hi³ gá⁴hi̱i̱h² trompeta, cá⁴dah²nuú³ hi³ gá⁴liuú² Dios ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴. Joó⁴ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ gá⁴foyh⁴ diáh⁴ hi³ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ hi³ hu̱² há⁴hé³ máh⁴ hí⁴liúy² diáh⁴. \v 20 Chiaah¹ há⁴hé³ gá⁴tiaá⁴ diáh⁴ cá⁴dah²nuú³ liáh³xɨ³ gá⁴taáh⁴ ta² Dios ja̱³ hi³ gá⁴féh³ liáh³la³: “Hi³ hí⁴heé⁴ cua̱h³ la³ ga³jmee⁴ hi²jɨ̱́h⁴ah³ chie̱é̱yh¹ na¹cu̱ú̱¹ hu̱² gɨh³ chie̱é̱yh¹ lanza. Ba² ji̱í̱⁴ diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ hí⁴dah²heé⁴ cua̱h³ la³ ga³jmee⁴ hí⁴jú̱y³ diáh⁴.” \v 21 Hi³ bií⁴ foh⁴²a² ná⁴lɨ¹ hi³ dah²joo³² ja̱³, hi³ja̱³ ba² ji̱í̱⁴ Moisés ja̱³ gá⁴féh³ liáh³la³: “Hi²xiáh³ jliee⁴²á⁴ hi³ bií⁴ foh⁴²á⁴.” \p \v 22 Joó⁴ cua̱h³ Sión bɨh¹ nɨ³, ma³dxa³jé̱h¹ah³ niaá⁴ah³ nɨ³. Ma³dxa³jé̱h¹ah³ xi² niaá² fɨɨ³ chiáh² Dios hi³ he̱é̱yh³ ba² na³ji̱í̱yh⁴ nɨ³. Fɨɨ³ Jerusalén hi³ na³jniaa³ yuuh¹ güii³ nɨ³ ga³hoy⁴ nɨ³, xi² nieeyh⁴² cua̱a̱y¹ná² mil bih³ diáh⁴ ángeles. \v 23 Nɨɨ́⁴ na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ ja̱á̱² Dios hi³ na³hiiy⁴ yuuh¹ güii³. Ma³dxa³jé̱h¹ah³ rúh⁴ñi² ñaá² Dios hi³ na³lɨ́y⁴ chiu³fáh⁴ chia̱a̱⁴²a² liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴. Ma³dxa³jé̱h¹ah³ rúh⁴ñi² diáh⁴ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ hi³ mɨ³xe̱y³ dxú⁴ hi³ mɨ³na³xɨ³ mɨ³na³ŋɨɨ́y³ cáh³ti³². \v 24 Ba² ma³dxa³jé̱h¹ah³ rúh⁴ñi² Jesús hi³ gá⁴dxá³ dxaáh² fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³mɨɨ³². Nɨɨ́⁴ nɨ³ cá⁴lɨ́⁴xiih² jmɨ³ hi³ ŋɨɨ⁴ dxú⁴ chiaa⁴²a². Há⁴ja̱³ liáh³xɨ³ jmɨ³ chiáh² Abel hi³ rúh⁴ ŋɨɨ⁴ hi³ hu̱² hí⁴ca̱a̱⁴ chiáh². \p \v 25 Hi³ja̱³ xɨɨ́³ah³ ba², há⁴ hi³jmee³ah³ hi³ há⁴hé³ dɨ²nuu³ah³ chiáh² hi³ ga³liuy³² jnia² nɨ³. Chiaah¹ há⁴hé³ gá⁴laáy³ diáh⁴ oóh²a² liáh³ca̱á̱h³ gá⁴liuú² Dios ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴ yuuh¹ cua̱h³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³. Cá⁴bí⁴xɨ́h³ dsɨ́² diáh⁴ joó⁴ há⁴hé³ niaá⁴ diáh⁴. Hi³ja̱³ xɨ³ nɨ³ ca³bi³xɨ́h³ dsɨ³²a² hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ nɨ³, jmiih⁴² ja̱³ hi³ hí⁴liaá³a² jnia², xɨ² nɨ³ há⁴hé³ dɨ²niuu²a² chiáh². \v 26 Gá⁴bɨ́² lɨ́⁴ vó⁴ liáh³ gá⁴liú³ Dios ja̱³ mɨ²ja̱³. Joó⁴ liáh³la³ bɨh¹ féh³ ja̱³nɨ́⁴: “Ca̱á̱h³ tiaah² gɨh¹ hi²jmeey⁴² hí⁴bɨ́² vó⁴, joó⁴ há⁴ja̱³ ti̱¹ ba² dxaah¹vó⁴ nɨ³ hí⁴bɨ́², ba² hí⁴bɨ́² ji̱í̱⁴ yuuh¹ güii³ la³.” \v 27 Hi³ gá⁴féh³: “Ca̱á̱h³ tiaah² gɨh¹ ja̱³”, liu⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ hí⁴yeéy⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³bɨ³², dɨ́h¹ feh²a² jɨɨ⁴ hi³ gá⁴jmeé³ Dios nɨ³. Hi³ja̱³ hí⁴cueeyh⁴ diáh⁴ nɨɨh¹ hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴bɨ́² ba². \v 28 Joó⁴ xi² mɨ³dsa³tɨ̱́⁴a² chiuuh⁴²a² hiíh⁴ nɨ³, há⁴hé³ dsá⁴yeéy⁴, hi³ja̱³ ga³jmee⁴ hi²cuoo²a² jmɨ²heé¹ Dios ba². Liáh³ja̱³ hi²jmeeh²a² hu̱u̱¹rá² foh⁴sɨ̱ɨ̱³²a² cáh³ti³² liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ ba². \v 29 Chiaah¹ Dios chia̱a̱⁴²a² nɨ³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ ca̱a̱³ xi³ hi³ ga³yeey³² cáh³ti³² he² liáh³nɨ³. \c 13 \s1 Hi²jmee²a² niaa³²a² oóh²a² ba² \p \v 1 Hi³jmee³ah³ naá⁴ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³ ja̱á̱¹oóh²ah³. \v 2 Hi³bi³liih⁴²ah³ há²ah³ hi³ ga³jmee⁴ hi²tee¹ah³ dxú⁴ diáh⁴ hi³ ca³dxa³dxí̱⁴ xɨ¹ñúh⁴ chia̱á̱²ah³. Chiaah¹ xe̱y³ diáh⁴ dsa³ hi³ ca³dah²tee³ diáh⁴ ángeles xɨ¹ñúh⁴ chiáh² diáh⁴ joó⁴ há⁴hé³ dɨ³ñi³² diáh⁴ hi³ diáh⁴ ángeles ja̱³ ca³dah²tee³. \p \v 3 Hi³bi³liih⁴²ah³ há²ah³ diáh⁴ hi³ tieéyh¹ ñuúh⁴ñí¹, xɨ³ ba² hi³ tiaáh¹ah³ chia̱á̱h¹ah³ diáh⁴ ba². Hi³bi³liih⁴²ah³ há²ah³ diáh⁴ hi³ cɨ̱yh³beeyh³² xɨ³ ba² hi³ cɨ̱h³beeh³²ah³ vo̱ó̱h²ah³ ba². \p \v 4 Há⁴ hi³ta³ hi³hɨ³ah³ hi³ há⁴hé³ dxú⁴ hi³ hí⁴ji̱í̱³ guaa³ dsa³, chiaah¹ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dxú⁴. Nɨɨh¹ hi³ hí⁴dah²güe³ xiaa³dsaa³² ba² diáh⁴ hi³ na³cu̱yh⁴. Chiaah¹ hí⁴bí⁴chiíy⁴ Dios nɨ³ chiáh² diáh⁴ hi³ hí⁴dah²jmeé⁴ ga̱y³. \p \v 5 Há⁴ hi³jmee³ah³ naa³ah³ fáh⁴yeey¹ cuu². Ga³jmee⁴ hí⁴ji̱í̱h²ah³ liáh³nɨɨh¹ xa³ chia̱á̱²ah³ ba², chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ Dios: “Há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hi²cueeh⁴²á² niu³ vo̱ó̱h²u³, há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hi²tú⁴á⁴ niu³.” \v 6 Hi³ja̱³ hɨɨy³ dsɨ³²a² hi²feh²a² liáh³la³: \q1 Ñuyh⁴ nɨ³ ca³dsa³tia̱a̱² chieéy⁴. \q2 ¿He² ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴dah²jmeéh⁴ jniá³ diáh⁴ dsa³, hi²nia⁴²a²? \p \v 7 Hi³bi³liih⁴²ah³ há²ah³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chia̱á̱²ah³, hi³ cá⁴dah²heé⁴ niaá⁴ah³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³. Hi³ca̱³ah³ cua̱a̱y¹ná² hi³ he̱é̱yh³ ba² xa³ cua̱a̱y¹ná² liáh³xɨ³ dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴, baáy⁴ gua³taá³ah³ dxú⁴ ja̱³ba² liáh³xɨ³ ca³dsa³taáy³ diáh⁴. \p \v 8 Ree³ ba² na³lɨ́y⁴ Jesucristo nɨ³ ja̱³nɨ́⁴ liáh³xɨ³ mɨ² dsa³jéy⁴ baáy⁴ na³lɨ́y⁴ chiáh² liáh³nɨ³ ca̱³ñiih³². \v 9 Hi³ja̱³ há⁴ hi³bi³taa⁴ah³ vo̱ó̱h²ah³ liu³u²xɨ³ mɨ² ga³nuu³ah³ dxaáh² fáh⁴liu⁴ hi³ na³guayh⁴. Há⁴ hi³jmee³ah³ he̱é̱yh³ ca̱a̱³ fáh⁴liu⁴ hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³niuu³ah³. Hi²chia̱a̱⁴²a² hi³ bii³²a² chie̱é̱yh¹ liáh⁴jɨ³ hi³ dɨ́h¹ ga³cuoó⁴ jnia² Dios nɨ³ ba², há⁴ja̱³ chiáh² liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hi²chiuh² hi²chia⁴²a². Chiaah¹ há⁴hé³ hí⁴dsá⁴tia̱a̱² chiaa⁴²a² liáh⁴jɨ³ hi³nɨ³. \p \v 10 Mɨ³xe̱y³ ba² ja̱y³ hi³ gá⁴jú̱y⁴ chiaa⁴²a², joó⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ israelitas hi³ rúh⁴ dah²jmee⁴ ta² ñuúh⁴guah³ gaáy³ nɨ³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴dah²jmeé⁴ ca̱a̱³ chie̱é̱yh¹ jnia². \v 11 Chiaah¹ jmii³dsa³ gaáy³ nɨ³ ca³dsa³ca̱³ jmɨ³ chiáh² diáh⁴ gú⁴nuú¹ mɨ² ca³dsa³hí³ Xi² Booy¹ Na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³ nɨ³ duh³ hí⁴cuó⁴ foo³ chiáh² dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³. Joó⁴ cuerpo chiáh² diáh⁴ gú⁴nuú¹ ja̱³ ca³dah²jɨ̱³ yaa¹ fɨɨ³ ba². \v 12 Ba² liáh³ja̱³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² Jesús nɨ³, yaa¹ fɨɨ³ ba² gá⁴jú̱y⁴ duh³ hí⁴bí⁴xɨ³ hí⁴bí⁴ŋɨɨ́y³ diáh⁴ dsa³ chie̱é̱yh¹ jmɨ³ chiáh² ñaá² ba². \v 13 Hi³ja̱³ hi²cu̱h²a² chia̱a̱h²a² Jesús nɨ³ ba², xɨ³ ba² hi³ dsa³voó⁴a² chia̱a̱h²a² yaa¹ fɨɨ³ ba², chia̱²a² fáh⁴hiíh⁴ liáh³xɨ³ gá⁴cá̱⁴ ñaá² ja̱³. \v 14 Chiaah¹ há⁴ja̱³ la³ nɨ³ niaá² jmɨ́yh³ fɨɨ³ chiaa⁴²a² hi³ hí⁴cueeyh⁴ ca̱³ñiih³² nɨ³. Hi³ naah³²a² ca̱a̱³ fɨɨ³ hi³ hí⁴niaá⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ ba². \v 15 Hi³ja̱³ ca̱³ñiih³² ba² hi²jmee²a² dsa³lí³ dsa³dxaá³ chiáh² Dios dxɨ́⁴lieey³² Jesús nɨ³. Hi³nɨ³ ba² nɨ³ ná⁴lɨ¹ liáh³xɨ³ foo³ hi³ ga³jmee⁴ hi²cuoo²a². Hi²liu²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ chiáh² Jesús ba². \v 16 Há⁴ hi³bi³hi̱h⁴²ah³ há²ah³ hi³ ga³jmee⁴ hi²jmee³ah³ hi³ dxú⁴, ba² há⁴ hi³bi³hi̱h⁴²ah³ há²ah³ hi³ hi²cuoo¹ah³ oóh²ah³ hi³ xa³ chia̱á̱²ah³. Chiaah¹ hi²xiáh³ dxú⁴ ga³ji̱í̱h⁴ Dios hi³ hi²jmee³ah³ liáh³ja̱³. Hi³nɨ³ nɨ³ ná⁴lɨ¹ liáh³xɨ³ foo³ hi³ hi²cuoo²a² Dios. \p \v 17 Hi³nuu³ah³ dsaá² chiáh² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chia̱á̱²ah³. Hi³jmee³ah³ he̱é̱yh³ hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ niaá⁴ah³. Chiaah¹ ca³dah²heeyh³ niaá⁴ah³ hí¹ baáy⁴ dɨ³ñi³² diáh⁴ hi³ hí⁴dxá⁴heey⁴ jmɨɨ́¹ hí⁴dah²jɨ̱ɨ̱́h² cua̱a̱y¹ná² rúh⁴ñi² Dios liáh³xɨ³ ma³lɨ⁴ ta² chiáh² diáh⁴. Hi³ja̱³ hi³jmee³ah³ he̱é̱yh³ chiáh² diáh⁴ duh³ hí⁴dah²jmeé⁴ ta² ca̱a̱y³ túh²dsɨ́² diáh⁴. Há⁴ hi³liú¹ah³ ñuú³, duh³ há⁴hé³ hí⁴fɨɨh⁴² dsɨ́² diáh⁴, chiaah¹ hí̱³ba² vo̱ó̱h²ah³ ba² ja̱³ hi²jmeeh¹ah³. \p \v 18 Hi³liu⁴²ah³ Dios chiaa⁴²ah¹. Jmɨ́yh³ ga³ji̱i̱³²ah¹ hi³ há⁴hé³ xa³ ma³jmee²ah¹. Chiaah¹ jmáyh² ga³naah³²ah¹ hi³ hi²yaa²ah¹ liáh³ xiaa³dsaa³² ba². \v 19 Ga³ŋɨɨy⁴ chia̱á̱²ah³ hi³ hi²jmee³ah³ jmɨ²heé¹ hi²liu⁴²ah³ Dios duh³ hu̱² hí⁴jooy³ ya³mé⁴á⁴ ca̱á̱h³ niaá⁴ah³ ji̱³nɨɨ́⁴. \p \v 20 Ga³ŋɨɨy⁴ chiáh² Dios hi³ ga³jmee⁴ niaah⁴²a² dxú⁴ nɨ³, hí̱³ba² hi³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ Ñúh³a² Jesucristo hi³ ga³heeyh³ jnia² hí¹ nɨ³. Chiaah¹ chie̱é̱yh¹ jmɨ³háy¹ nɨ³ gá⁴cueeyh³ ca̱a̱³ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ jmɨɨ́¹ hí⁴yeéy⁴. \v 21 Chiáh² hi³nɨy³² nɨ³ ba² ga³ŋɨɨy⁴ hi³ cua²dsa³tia̱a̱² chia̱á̱²ah³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ duh³ hi²jmee³ah³ liáh³xɨ³ niaá⁴ ñaá² ba². Ba² ga³ŋɨɨy⁴ hi³ hí⁴bí⁴jmeéy³ jniaah¹ duh³ hi²jmee²ah¹ hi³ ga³lɨ́³ dsɨ́² ñaá², dxɨ́⁴lieey³² Jesucristo. ¡Cua²líy³ gaáy³ cáh³ti³² Cristo liáh⁴jɨ³ fɨɨy⁴ ba²! Amén. \p \v 22 Du³ñuúh²á⁴, ga³ŋɨɨy⁴ ca̱a̱³ jmɨ²heé¹ chia̱á̱²ah³, hi³jmee³ah³ xa³ fáh⁴je̱e̱³² chia̱á̱²ah³ chia̱á̱h¹ah³ fáh⁴liu⁴ chieéy⁴ liáh³xɨ³ ma³liu⁴²á² niaá⁴ah³ la³, chiaah¹ ca̱a̱³tú̱⁴ fáh⁴liu⁴ ba² nɨ³ ma³sɨ́⁴á⁴ chia̱á̱²ah³. \v 23 Ga³fooh³²á⁴ niaá⁴ah³ hi³ mɨ³ná⁴tuy¹ du³ñuúh²a² Timoteo. Hi³ja̱³ xɨ³ nɨ³ hí⁴güeyh⁴ xé̱yh², mɨ²ja̱³ hi²ja¹á² liu³u²xɨ³ mɨ² mɨ³ñii⁴ ya³mé⁴á⁴ niaá⁴ah³ nɨ³. \p \v 24 Hi³fooh³²ah³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chia̱á̱²ah³ nɨ³ hi³ liíyh⁴ dsɨy⁴ diáh⁴, ba² liáh³ja̱³ hi³fooh³²ah³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ chié̱y² Dios nɨ³. Ba² ga³fooh³²á⁴ niaá⁴ah³ hi³ ba² liíh⁴ dsɨ́² diáh⁴ niaá⁴ah³ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² vó⁴ Italia la³. \p \v 25 Cua²lɨ³chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ Dios liáh⁴jɨ³ah³ lɨ́⁴ ba². Amén.