\id ACT Leachin Oct 00 \h Hechos \toc1 Liáh³la³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ apóstoles \toc2 Hechos \toc3 Hch. \mt1 Liáh³la³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ apóstoles \c 1 \s1 Xa³ juúh⁴ hi³ hí⁴güéy³ Espíritu Santo \p \v 1 Du³ñuúh²á⁴ Teófilo, liáh³ca̱á̱h³ gá⁴xɨɨ́y⁴ hi³dxá³ ca̱a̱³ xi³ chieéy⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴xɨɨ́y⁴ jɨɨ⁴ liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ baáy⁴ liáh³xɨ³ gá⁴hé³ Jesús ja̱³, liáh³ca̱á̱h³ gá⁴guá³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³, \v 2 cá⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ gá⁴saayh⁴ ca̱á̱h³ yuuh¹ güii³. Liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴dsá⁴saayh⁴ yuuh¹ güii³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴jmeéy³ diáh⁴ apóstoles hi³ ma³dxɨy³ ja̱³, dxɨ́⁴lieey³² Espíritu Santo liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ ta² jmɨɨyh⁴²güii³ la³. \v 3 Liáh³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴héy² ñaá² Jesús ja̱³ rúh⁴ñi² diáh⁴. Hi²xiáh³ xa³ hi³ gá⁴jmeé³ hi³ja̱³ há⁴hé³ xe̱y³ hí⁴jooy³ hí⁴féh³ hi³ há⁴hé³ lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³. Liú⁴u³ tú̱⁴laá³ jmɨɨ́¹ liáh³nɨɨh¹ gɨh¹ gá⁴guá³ la³, hi²xiáh³ ñuú³ tiaah² gá⁴héy² ñaá² rúh⁴ñi² diáh⁴. Ba² gá⁴liúy² diáh⁴ liáh³xɨ³ hí⁴jmeé⁴ Dios nɨ³ hí⁴chiuúh² hiíh⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³. \p \v 4 Liáh³ rúh⁴ jey¹ Jesús ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ Jerusalén xi² nieeyh⁴² ja̱³. Liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Je̱e̱⁴²ah³ rúh⁴ hí⁴xɨ́y⁴ Dios nɨ³ Espíritu chié̱y² liáh³xɨ³ gá⁴féh³ ñaá², ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴foóh²á⁴ niaá⁴ah³ nɨ³. \v 5 Chiaah¹ he̱é̱yh³ ba² jmáyh² jmɨɨ³ ba² nɨ³ gá⁴xeey³ niaá⁴ah³ Juan nɨ³, joó⁴ ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹ gɨh¹ jmee⁴ ja̱³nɨ́⁴ duh³ hí⁴ja̱á̱³ah³ chia̱á̱h¹ah³ Espíritu Santo ba². \s1 Gá⁴saayh⁴ yuuh¹ güii³ Jesús ja̱³ \p \v 6 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ juúh⁴ diáh⁴ hi³ na³ŋɨɨyh⁴ chie̱é̱yh¹ Jesús ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: \p ―Ñuyh⁴, ¿xɨ² xé̱yh² la³ nɨ³ hi²jmeey³ hi³ voo³²a² bɨh¹ hi²chiuuh⁴²a² hiíh⁴ ca̱á̱h³ chiaa⁴²a² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ Israel mɨ² dsa³jéy⁴? \p \v 7 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Jesús ja̱³: \p ―Há⁴hé³ cua̱a̱y¹ná² hi³ hí⁴dsaá⁴ há²ah³ hi̱² sɨh³, hu̱² gɨh³ he² jmɨɨ́¹ nɨ³ hí⁴jmeé⁴ Ñúh³a² nɨ³ liáh³xɨ³ niaá⁴ hí⁴jmeé⁴. Ñaá² ba² nɨ³ ñi³² jlɨh² nɨ³, chiaah¹ ñaá² ba² nɨ³ ná⁴tayh¹ guaa³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴. \v 8 Joó⁴ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ hi³ bii³²ah³ mɨ² ma³tɨ̱́³ah³ Espíritu Santo nɨ³, mɨ²ja̱³ hí⁴lí³ah³ dsa³ ñi³² chia̱á̱²á⁴ fɨɨ³ Jerusalén nɨ³, na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ Judea, Samaria, baáy⁴ na³ca̱á̱y⁴ lɨ́⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³. \p \v 9 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³ Jesús ja̱³, mɨ²ja̱³ ca³dah²jooy³² liáh³ja̱³ cá⁴ná⁴hɨɨ́y¹, duh³ gá⁴saayh⁴ ca̱á̱h³ yuuh¹ güii³. Liáh³ dsa³saayh⁴ ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴jlɨ́y⁴ jee⁴² ca̱a̱³ jnií², hi³ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ cá⁴dah²joóy² gɨh¹ voó³. \v 10 Dah²joo³² liáh³ja̱³ yuuh¹ güii³ ja̱³, liáh³ca̱á̱h³ dsa³saayh⁴ Jesús ja̱³, liáh³ ba² ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² aáy⁴ dsaá⁴ hi³ dɨ³chih³ mɨh³ tiaa³ rúh⁴ñi² diáh⁴ ja̱³. \v 11 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ dah²féh³ diáh⁴ hi³ chih³ mɨh³ tiaa³ ja̱³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, dsa³ Galilea, he²chiaah¹ hi³ joo³²ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³ yuuh¹ güii³ nɨ³. Hí̱³ba² Jesús hi³ ma³saayh⁴ nɨ³ hí⁴güéy³ ca̱á̱h³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ ma³joo⁴²ah³ ma³saayh⁴ nɨ³, ja̱³ba² liáh³nɨ³ hí⁴lí³ mɨ² mɨ³hí⁴güéy³ ca̱á̱h³. \s1 Cá⁴dah²tie̱e̱y³ Matías hi³ hí⁴táyh² guaa³ ta² chiáh² Judas \p \v 12 Mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴ Jesusalén hi³ dɨ³naáy³ cua̱h³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Olivos, xa³ ca̱³liáh³ ca̱a̱³ kilómetro gá⁴taáyh¹ fi¹. \v 13 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴saáh² diáh⁴ yuuh¹ ñú² piso xi² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ ja̱³. Jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱³ caayh³² Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Jacobo ja̱á̱² Alfeo, Simón hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ Zelote, baáy⁴ Judas ja̱á̱¹ Jacobo. \v 14 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³hí̱³ ga³ŋɨɨyh⁴ liáh⁴jɨ³ fɨɨy⁴ duh³ ca³dah²liuy³² Dios chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱á̱¹ Jesús ja̱³. Ba² caayh³² diáh⁴ mɨ́³, baá⁴ ba² caayh³² nɨɨ́⁴ María xaá¹ Jesús ja̱³. \p \v 15 Ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ ca̱á̱h³ xɨ¹ñúh⁴, ca̱³liáh³ ca̱a̱³ ñá⁴laáy³ dsɨ³² dxieéy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Pedro ja̱³ jee⁴² chiáh² diáh⁴, duh³ gá⁴liúy² diáh⁴: \p \v 16 ―Du³ñuúh²á⁴, gá⁴féh³ Espíritu Santo nɨ³, mɨ³xa³ lɨ́⁴ gá⁴sɨɨ́h⁴ rey David, liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ hí⁴xɨɨ́⁴ ca³jaa¹ chiáh² Judas, hi³ gá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ dsa³ nɨ³ cá⁴dah²güeéyh² Jesús. Baáy⁴ he̱é̱yh³ ba² ma³lɨ⁴ liáh³xɨ³ gá⁴xɨɨ́³ David ja̱³. \v 17 Na³lɨ́y⁴ cua̱a̱y¹ná² jee⁴² chiaa⁴²a² la³ Judas ja̱³, hi³ja̱³ ba² ná⁴tayh¹ guaa³ ca³liuh² ta² la³. \v 18 Hi³ja̱³ chie̱é̱yh¹ cuu² hi³ cá⁴dah²chí² jñiiy⁴ hi³ gá⁴jmeé³ mɨ³hee³² ja̱³, gá⁴lá⁴ ca̱a̱³ vó⁴. Hi³ja̱³ nɨɨ́⁴ cá⁴dxá⁴tiéyh² ñaá² dxɨ́⁴jɨ³², ja̱³ba² gá⁴gɨɨ³ túh², hi³ja̱³ gá⁴voo³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ diáh⁴ hi³ tiaah² ñuúh⁴ chiáh² ja̱³. \v 19 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ Jerusalén liáh³xɨ³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² Judas ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²bi³chié̱y³ vó⁴ nɨɨ́⁴: Acéldama. Fah² diáh⁴ ja̱³ niaá⁴ hí⁴féh³ liáh³la³: Campo chiáh² Jmɨ³. \v 20 Chiaah¹ liáh³la³ gá⁴xɨɨ́³ David ja̱³, ñi² xi³ Salmos: \q1 Gua²cueeyh⁴ na³güii⁴ ba² ñu² nɨ³. \q2 Cua²güii³ cáh³ti³² xɨ¹ñúh⁴ chiáh². \m Ba² gá⁴féh³ liáh³la³: \q1 Gua²xá̱h³ dxeeyh⁴ ba² ta² chiáh² nɨ³. \p \v 21 ’Hi³ja̱³ naáy⁴ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ hi³ ga³jmee⁴ hi²tia̱a̱⁴²a² dxeeyh⁴ hi³ hí⁴táyh² guaa³ ta² chiáh² Judas nɨ³, ja̱y³ hi³ liáh³xɨ³ jnia² duh³ hí⁴jmeé⁴ dsa³ñi³² chiáh² hi³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ Jesús nɨ³. \v 22 Niaáh² ja̱y³ hi³ gá⁴cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ liáh³ mɨ² gá⁴ja̱á̱y³ lɨ́⁴ jmɨɨ³ Jesús, baáy⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ liáh³nɨ³ cá⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ gá⁴saayh⁴ ca̱á̱h³ yuuh¹ güii³ nɨ³. \p \v 23 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²héy² aáy⁴ diáh⁴ hi³ caayh³² jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱³. Ja̱y³ ja̱³ xɨ̱ɨ̱y³ José Barsabás, hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ Justo, baáy⁴ dxeeyh⁴ ja̱³ Matías. \v 24 Duh³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²liúy² Fii³²a²: \p ―Ñúh³ah¹, niu³ nɨ³ cui̱i̱³u³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ diáh⁴ dsa³, hi³ja̱³ héy¹ jniaah¹ hi̱² na²nɨy¹ diáh⁴ hi³ aáy⁴ la³ ma³dxɨ́⁴u³ niu³, \v 25 hi³ hí⁴lí³ apóstol dxa² Judas nɨ³. Chiaah¹ gá⁴tiú² Judas nɨ³, ta² hi³ gá⁴cuoóy¹. Hi³ja̱³ vih²chiaah¹ dsaa² chiáh² nɨ³, ŋaá² jee⁴² xi²há⁴dxú⁴ xi² ga³jmee⁴ dsaa³². \p \v 26 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²caáh² jmɨɨ́⁴, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴héy³ Matías ja̱³, mɨ²ja̱³ lɨ́⁴ bih³ gá⁴caáyh² jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³ dxié⁴chie̱e̱y³ apóstoles ja̱³. \c 2 \s1 La³ dsa³féh³ hi³ güéy⁴ Espíritu Santo \p \v 1 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴héy³ jmɨɨ́¹ jmɨ́¹feh⁴ Pentecostés ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³ na³ŋɨɨyh⁴ ca̱a̱³ hí¹ xɨ¹ñúh⁴. \v 2 Mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ ba² dɨ́h¹ cá⁴yá⁴niuúh³ hi³ xa³ hi̱i̱h² hi³ güéy⁴ yuuh¹ güii³, liáh³xɨ³ mɨ² ga³hɨɨ³ ca̱a̱³ dxɨ́³ gaáy³ ba², jmɨ́yh³ na³ca̱á̱y⁴ ba² xɨ¹ñúh⁴ ja̱³ gá⁴hi̱i̱h². \v 3 Mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jniá⁴ ca̱a̱³ liáh³xɨ³ mɨ¹xi³, yuuh¹ mɨ¹dxɨ² liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴, ja̱³ba² gá⁴cueeyh⁴ ñiíh² chiáh² diáh⁴. \fig Hechos 2:3|src="CN01890B.TIF" size="span" ref="Hechos 2:3" \fig* \v 4 Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ gá⁴hí³ Espíritu Santo ja̱³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴, gá⁴dxiuuyh³ diáh⁴ cáh³ti³². Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²liu⁴ dxaáh² fáh², liáh³xɨ³ bi³jmeé³ Espíritu Santo ja̱³ hí⁴dah²liú⁴ diáh⁴. \p \v 5 Mɨ²ja̱³ dɨ³nieeyh⁴² jmɨ́¹feh⁴ diáh⁴ dsa³ Israel ja̱³, fɨɨ³ Jerusalén, diáh⁴ hi³ ca³dah²cuoó⁴ mii⁴ hi³ bií⁴ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ jɨɨ⁴ hi³ ga³taah⁴ ta² Dios ja̱³. Diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴bí⁴dxí̱⁴ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³. \v 6 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴yá⁴niuúh³ hi³ hi̱i̱h² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴ná⁴cua̱a̱yh⁴² diáh⁴ dsa³ ja̱³ xi² nieeyh⁴² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Há⁴hé³ dɨ³ñi³² cáh³ti³² xɨ³ jmiih⁴ hí⁴dah²jmeé⁴, chiaah¹ liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴ dah²nuu³ fah² mii⁴ diáh⁴, hi³ dah²liu⁴ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² xɨ¹ñúh⁴ ja̱³. \v 7 Hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴, chiaah¹ há⁴hé³ dsaay⁴ diáh⁴ jmiih⁴² ja̱³, hi³ja̱³ dah²féh³ dah²sɨɨ́h⁴ oóyh² diáh⁴: \p ―¿Xɨ² há⁴hí̱³ dsa³ Galilea ba² nɨ³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ mɨ³dah²liu⁴ fah²a² la³? \v 8 ¿Jmiih⁴² ja̱³ hi³ mɨ³dah²liu⁴ fah²a² liáh³ja̱³ liáh³ja̱³²a² nɨ³? \v 9 Jee⁴² xi² fɨɨ́⁴a² la³, caayh³² diáh⁴ dsa³ Partia, caayh³² diáh⁴ dsa³ Media, diáh⁴ dsa³ Elam, diáh⁴ dsa³ Mesopotamia, diáh⁴ dsa³ Judea, diáh⁴ dsa³ Capadocia, diáh⁴ dsa³ Ponto, baáy⁴ diáh⁴ dsa³ estado Asia, \v 10 diáh⁴ dsa³ Frigia, diáh⁴ dsa³ Panfilia, diáh⁴ dsa³ Egipto, diáh⁴ dsa³ Africa hi³ niaá² xiáh³ nɨɨ́⁴ gɨh¹ liáh³xɨ³ Cirene. Ba² caayh³² la³ diáh⁴ dsa³ Israel hi³ nieeyh⁴² Roma. Ba² caayh³² jmɨ́yh³ diáh⁴ dsa³ Roma hi³ ma³dah²jméy² mii⁴ israelitas. \v 11 Ba² caayh³² la³ diáh⁴ dsa³ Creta baáy⁴ dsa³ Arabia. Baáy⁴ fah²a² ba² nɨ³ nuu³²a² dah²liu⁴ chiáh² hi³ bií⁴ dsaay³² dsɨ³²a² hi³ ga³jmee⁴ Dios nɨ³. \p \v 12 Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ ñuú³ dah²ta³ dah²hɨ³, há⁴hé³ dɨ³ñi³² cáh³ti³² xɨ³ jmiih⁴ hí⁴dah²jmeé⁴. Hi³ja̱³ dah²ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ oóyh² diáh⁴, liáh³la³ dah²féh³ diáh⁴: \p ―¿Jmiih⁴² ja̱³ dɨ́h¹ niaá⁴ hí⁴féh³ hi³la³, hi³ dah²liu⁴ fah²a² diáh⁴ dsa³ nɨ³? \p \v 13 Joó⁴ hi³ dah²bi³cuaá¹ ba² tú̱⁴dsaayh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ dah²liu⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, liáh³la³ dah²féh³: \p ―Ha̱á̱¹ hi³ dɨ³hi̱í̱⁴ ba² diáh⁴ nɨ³. \s1 Hi³dxá³ ca̱á̱h³ tiaah² gá⁴liú³ Pedro ja̱³ \p \v 14 Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Pedro ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ dxié⁴chie̱e̱y³ apóstoles ja̱³, baáy⁴ duh³ gá⁴liú³ chiu̱u̱³ cáh³ti³², liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, dsa³ Judea, baáy⁴ liáh⁴jɨ³ah³ niaá⁴ah³ niaah⁴²ah³ Jerusalén la³, ga³jmee⁴ hí⁴dsaa⁴ah³ dxú⁴ liáh³xɨ³ dsa³lí³ la³, niuu³ah³ dxú⁴ liáh³xɨ³ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ la³. \v 15 Há⁴ja̱³ hi³ dɨ³hi̱í̱⁴ nɨ³ diáh⁴ dsaá⁴ la³ liáh³xɨ³ ji̱i̱³²ah³ nɨ³, ja̱a̱h¹ mɨ³ñú⁴ dsa³hɨɨ́² ca̱³hee³ ba² ja̱³nɨ́⁴. \v 16 Haá², hi³ mɨ³dsa³lí³ liáh³xɨ³ gá⁴xɨɨ́³ profeta Joel ba² nɨ³. Chiaah¹ liáh³la³ gá⁴xɨɨ́³ Joel: \q1 \v 17 Liáh³la³ gá⁴féh³ Dios ja̱³: \q1 “Mɨ² mɨ³hí⁴hɨɨ́⁴ gɨh¹ ñi² nɨ³ hi²ta̱a̱h¹á² Espíritu chia̱á̱²á⁴ nɨ³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³. \q1 Mɨ²ja̱³ diáh⁴ ja̱á̱²mɨɨ¹ ja̱á̱²ñuh¹ diáh⁴, hí⁴dah²ŋɨ́y² juúh⁴ chieéy⁴. \q1 Hi²jmeey⁴² hi³ xa³ hí⁴dah²joó² diáh⁴ mɨ¹liuh², baáy⁴ hi²jmeey⁴² hi³ xa³ hí⁴dah²cɨ́⁴ diáh⁴ du³dsaáy⁴. \q1 \v 18 Hi²ta̱a̱h¹á² Espíritu chia̱á̱²á⁴ nɨ³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ hi³ hí⁴dah²jmeé⁴ ta² chieéy⁴, diáh⁴ mɨ́³ nɨ³ dsaá⁴ nɨ³, \q1 duh³ hí⁴dah²ŋɨ́y² juúh⁴ chieéy⁴. \q1 \v 19 Baáy⁴ yuuh¹ güii³ nɨ³ hi²jmeey⁴² liáh⁴jɨ³ hi³ dsaay³² dsɨ³²a² ná⁴lɨ¹, \q2 ba² liáh³ja̱³ dxaah¹vó⁴ la³. \q1 Hi²jmeey⁴² yu̱ú̱³ liáh³xɨ³ jmɨ³, liáh³xɨ³ xi³, \q2 baáy⁴ hí⁴bá⁴ jnií² liáh³xɨ³ ga³ba⁴ ñi². \q1 \v 20 Hí⁴lí³ ñu³ha̱a̱h³ xi² hiíy⁴ ñíh², \q2 baáy⁴ hí⁴lí³ yu̱ú̱y³ sɨh³ liáh³xɨ³ jmɨ³. \q1 Liáh³ja̱³ hi²jmeey⁴² liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴dxá⁴héy³ jmɨɨ́¹ chiáh² Ñúh³a² nɨ³. \q2 Jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³ hí⁴lí³ ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ gaáy³, baáy⁴ hi²xiáh³ ná⁴ŋɨy¹. \q1 \v 21 Joó⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ hí⁴dah²té² hí⁴dah²liúy² Ñúh³a² nɨ³ hí⁴sa̱y³ diáh⁴ dxú⁴”, liáh³ja̱³ gá⁴xɨɨ́³ Joel ja̱³. \p \v 22 ’Hi³ja̱³ niuu³ah³ ruh³ hi³ hi²fayh¹ la³ du³ñuúh²á⁴ dsa³ Israel. Mɨ³maá³ah³ ba² dxú⁴ niaá⁴ah³ hi³ gá⁴jmeé³ Dios nɨ³ lii⁴ hi³ bií⁴ ná⁴ŋɨy¹ Jesús dsa³ Nazaret nɨ³, chiaah¹ gá⁴jmeé³ liáh⁴jɨ³ hi³ dsaay³² dsɨ³²a² jmɨ́yh³ jee⁴² chiaa⁴²a² la³ dxɨ́⁴lieey³² Jesús. \v 23 Joó⁴ niaá⁴ah³ yáh¹, gá⁴xa̱h⁴ah³ duh³ gá⁴tiah⁴²ah³ guaa³ diáh⁴ dsa³ mɨ³hey³² duh³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ dsaah⁴ cruz. Joó⁴ mɨ³ñi³² ba² Dios hi³ liáh³ja̱³ hí⁴lí³, chiaah¹ liáh³ja̱³ ma³ŋɨ́³ ma³dxá³ dxú⁴ dsa³jéy⁴. \v 24 Joó⁴ Dios ja̱³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ Jesús ja̱³, gá⁴lieéy² chiáh² fáh⁴ju̱y¹, chiaah¹ jmiih⁴² ja̱³ hí⁴jooy³ hi³ hí⁴jú̱y³ cáh³ti³². \v 25 Ba² naáy⁴ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ liáh³xɨ³ gá⁴xɨɨ́³ rey David ca³jaa¹ chiáh² Jesús ja̱³. Liáh³la³ gá⁴féh³ David ja̱³: \q1 Maay⁴ ba² jniá² hi³ na³cu̱yh⁴ ba² chie̱é̱yh¹ jniá³ ca̱³ñiih³² Ñuyh⁴ nɨ³. \q1 Jey¹ ca³jaa¹ xi² nu¹á² hi³ja̱³ há⁴hé³ foh⁴²á⁴ cáh³ti³². \q1 \v 26 Hi³ja̱³ yáh¹, cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ jé⁴ dsɨy⁴, hi³ja̱³ nɨ³ ga³liuy⁴ ca³jaa¹ chiú̱h²u³. \q1 Chiaah¹ há⁴hé³ ga³ta⁴ ga³hɨy⁴ ñuú³ cáh³ti³² jmiih⁴² hí⁴lí³ jniá³ mɨ² ma³ju̱⁴²á⁴, \q1 \v 27 chiaah¹ há⁴hé³ hi²cueeh⁴²u³ jniá³ xi² na³haay⁴ diáh⁴ dsa³jú̱y¹. \q1 Há⁴hé³ hi²cuoy³ je² hí⁴xieyh³ hi³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ chiú̱h²u³ nɨ³. \q1 \v 28 Ma³heéy¹ jniá³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hi²güey⁴² jmɨɨyh⁴²güii³ chieéy⁴, \q1 baáy⁴ hi³ na³cu̱h⁴u³ chia̱á̱h¹u³ jniá³ nɨ³ hi³ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ jé⁴ dsɨy⁴, liáh³ja̱³ gá⁴xɨɨ́³ David ja̱³. \p \v 29 Liáh³la³ gá⁴hɨɨ́² liu⁴ Pedro ja̱³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²liu²a² ñuú³ chiáh² ñú⁴uuh²a² David ja̱³, chiaah¹ jú̱y⁴ ba², baáy⁴ gá⁴haáy⁴, ba² rúh⁴ lii⁴ ba² ja̱³nɨ́⁴ he̱e̱³ chiáh² nɨ³. \v 30 Joó⁴ na³lɨ́y⁴ profeta David ja̱³, hi³ja̱³ ñi³² ba² liáh³xɨ³ gá⁴ta̱a̱yh³ ñaá² Dios ja̱³ hí⁴jmeé⁴ chiáh², hi³ ja̱y³ diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² ja̱³ hí⁴lí³ Cristo, hi³ hí⁴lí³ rey liáh³xɨ³ ñaá² ja̱³. \v 31 Hi³ja̱³ cá⁴lɨ́⁴chii⁴ David ja̱³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ hi³ hí⁴jmeé⁴ Dios ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴jooy³ gá⁴liú³ chiáh² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ Cristo ja̱³, baáy⁴ gá⁴féh³ hi³ há⁴hé³ hí⁴cueeyh⁴ cáh³ti³² xi² na³haay⁴ diáh⁴ dsa³jú̱y¹ mɨ² ma³ju̱y⁴, baáy⁴ há⁴hé³ hí⁴xieyh³. \v 32 Hí̱³ba² Jesús hi³ ga³hó⁴á⁴ la³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ Dios. Baáy⁴ liáh⁴jɨ³²ah¹ ba² jniaah¹ nia⁴²ah¹ hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴, chiaah¹ gá⁴joo⁴²ah¹ ca̱á̱h³. \v 33 Ja̱³nɨ́⁴ mɨ³jey¹ gaáy³ ca³jaa¹ xi² nuy¹ ñaá² Dios nɨ³. Ma³tɨ̱́y³ ba² Espíritu Santo hi³ ma³féh³ Dios nɨ³ hí⁴cuóy². Hi³ja̱³ nɨ³ ma³xɨ́y⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ du³liáh³ la³. Jmɨ́yh³ hi³nɨ³ nɨ³ hi³ mɨ³joó³ah³ baáy⁴ mɨ³nuu³ah³ dsa³lí³ la³ ja̱³nɨ́⁴. \p \v 34 ’Há⁴hí̱³ David ja̱³ ja̱³ gá⁴saayh⁴ yuuh¹ güii³. Chiaah¹ hí̱³ba² ñaá² David ja̱³ gá⁴féh³ liáh³la³: \q1 Liáh³la³ gá⁴féh³ Ñúh³a² Dios nɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Dia² chia̱á̱²á⁴ nɨ³: \q1 “Ñí³ ca³jaa¹ xi² nu¹á² la³, \q2 \v 35 chiaah¹ hí⁴dxá⁴héy³ hi²dxá⁴á⁴ vó⁴ cáh³ti³² rúh⁴tɨɨy¹ diáh⁴ enemigos chiú̱h²u³ nɨ³.” \p \v 36 Liáh³la³ gá⁴hɨɨ́² liu⁴ Pedro ja̱³: \p ―Liáh⁴jɨ³ah³ niaá⁴ah³ dsa³ Israel nɨ³ ga³jmee⁴ hi²ca̱³ah³ cua̱a̱y¹ná² hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ hi³hí̱³ ba² Jesús hi³ gá⁴tia̱a̱⁴²ah³ dsaah⁴ cruz nɨ³ ma³jmeé³ Dios nɨ³ lii⁴ hi³ hi³nɨy³² nɨ³ jmɨ́yh³ Ñúh³a², hi³nɨy³² nɨ³ jmɨ́yh³ Cristo chia̱a̱⁴²a². \p \v 37 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴lɨ́⁴fɨɨh⁴² dsɨ́² diáh⁴, hi³ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ Pedro ja̱³ baáy⁴ gɨh¹ dxeeyh⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, ¿hi³ja̱³ jmiih⁴² ga³jmee⁴ hi²jmee²ah¹ xa³ja̱³? \p \v 38 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pedro ja̱³, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Tia³hi³ah³ dxú⁴ liáh³ja̱³ liáh³ja̱³ah³, baáy⁴ gua²ja̱á̱³ah³ jmɨɨ³ liáh³xɨ³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² Jesucristo nɨ³ duh³ja̱³ hí⁴jmeé⁴ gaáy³ dsɨ́² Dios nɨ³ dsaa² chia̱á̱²ah³. Duh³ mɨ²ja̱³ ba² hí⁴cuóy² niaá⁴ah³ Dios nɨ³ Espíritu Santo. \v 39 Ja̱³ba² hi³ chia̱á̱²ah³ niaá⁴ah³ nɨ³ hi³la³, hi³chiaah³² diáh⁴ ja̱a̱³ah³ nɨ³, baáy⁴ hi³chiaah³² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ nieeyh⁴² na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³, liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ hí⁴teé⁴ Ñúh³a² Dios nɨ³. \p \v 40 Baáy⁴ hi²xiáh³ voó³ gá⁴liúy² diáh⁴, naah³² jmiih⁴² hí⁴tiaá⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, liáh³la³ sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Tiú⁴ah³ cáh³ti³² diáh⁴ oóh²ah³ hi³ nieeyh⁴² mɨ³hee³² nɨ³, duh³ há⁴hé³ gua³chí¹ah³ chia̱á̱h¹ah³ diáh⁴. \p \v 41 Hi³ja̱³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²jmeé³ he̱é̱yh³ juúh⁴ chiáh² ja̱³, gá⁴ja̱á̱y³ diáh⁴ jmɨɨ³. Nɨy³ mil bih³ diáh⁴ dsa³ hi³ gá⁴taáy³ chiáh² Dios jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³. \v 42 Hi²xiáh³ ba³ xa̱h³ diáh⁴ hi³hí̱³ liáh³xɨ³ ca³dah²he⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³, ca̱a̱³ ba² chiáh² diáh⁴, baáy⁴ gá⁴hɨɨ́² chiáh² liáh³ja̱³ dah²jmee⁴ máh⁴liaá⁴ chiáh² Ñúh³a² ja̱³ baáy⁴ hi²xiáh³ ca³dah²liuy³² Dios. \s1 Liáh³la³ cá⁴dah²guá³ diáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ \p \v 43 Liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ dsa³ ja̱³ hi²xiáh³ dɨ³foyh⁴ baáy⁴ dɨ³xɨ́h² dsɨ́² diáh⁴. Chiaah¹ hi²xiáh³ ñuú³ hi³la³ hi³nɨ³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ hi³ dsaay³² dsɨ³²a² ná⁴lɨ¹. \v 44 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ma³taáy³ ja̱³ na³cu̱yh⁴ diáh⁴ dxú⁴ cáh³ti³², baáy⁴ ca³dsa³tia̱a̱² chiáh² oóyh² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ liáh⁴jɨ³ hi³ xa³ chiáh² diáh⁴. \v 45 Dah²nɨɨ⁴ liáh⁴jɨ³ hi³ xa³ chiáh² diáh⁴, baáy⁴ dɨ́h¹ dah²cuo⁴ ba² cuu² liáh³nɨɨh¹ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh² liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴ dsa³ ja̱³. \v 46 Liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹, ga³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ dxaa² guah³ gaáy³ ja̱³, ba² ga³ŋɨɨyh⁴ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² oóyh² diáh⁴ duh³ ca³dah²eeh³² hó². Hi²xiáh³ jé⁴ túh²dsɨ́² diáh⁴, baáy⁴ hi²xiáh³ dɨ³váy¹jaay³ diáh⁴. \v 47 Ca³dah²jmee⁴ dsa³lí³ dsa³dxaá³ chiáh² Dios, baáy⁴ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³ hi²xiáh³ dxú⁴ ga³ji̱í̱h⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ ca³dah²jmee⁴ ja̱³. Baáy⁴ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ jmee⁴ Dios ja̱³ dse³fɨɨ́y² diáh⁴ hi³ ga³jmee⁴ dsa³taáy³ chiáh² ñaá². \c 3 \s1 Liáh³la³ gá⁴lɨ́⁴ gá⁴laáy³ ja̱y³ hi³ ná⁴hi̱y¹ \p \v 1 Ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ja̱³ ca̱³liáh³ mɨ³nɨ³ dsa³hɨɨ́² ca̱³laá³, ñií¹ Pedro ja̱³ xi² jey¹ guah³ gaáy³ chie̱é̱yh¹ Juan. Hiíh⁴ mɨ²ja̱³ ga³lɨ́³ oración. \v 2 Liáh⁴jɨ³ jmɨɨ́¹ jey¹ nɨɨ́⁴ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ ná⁴hi̱y¹. Ca³dsa³jay⁴ diáh⁴ guah³ gaáy³ ja̱³, ca³dah²dxey³² diáh⁴ haah²ñu¹, xi² xɨ̱ɨ̱y³ Liih², duh³ hí⁴ŋɨɨ́h⁴ foo³ diáh⁴ dsa³ hi³ ca³dsa³taáyh¹ nɨɨ́⁴. \v 3 Liáh³ gá⁴joó² hi³ ná⁴hi̱y¹ ja̱³ gá⁴joóy² Pedro chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³, hi³ mɨ³dsa³taáyh¹ haah²ñu¹ xi² jey¹ guah³ gaáy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ diáh⁴ foo³. \v 4 Mɨ²ja̱³ liú⁴u³ aáy⁴ diáh⁴ liáh³ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ dah²jooy³², mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Jooy⁴² jniaah¹ hi²nia⁴²a². \p \v 5 Mɨ²ja̱³ hi³ já⁴ niaá⁴ ba² dsa³ ja̱³ jooy³² diáh⁴, chiaah¹ ta³hɨ³ hi³ xa³ hí⁴dah²cuoó⁴. \v 6 Joó⁴ mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Há⁴hé³ xa³ cáh³ti³² cuu² chieéy⁴ ja̱³nɨ́⁴, joó⁴ hi²cuoó⁴á⁴ niu³ hi³ xa³ chieéy⁴ la³. Hi³ fáh⁴ hi³ Jesucristo dsa³ Nazaret nɨ³ ga³fooh³²á⁴ niu³, na³hɨɨ́y¹ baáy⁴ duh³ chie²ji̱i̱². \p \v 7 Mɨ²ja̱³ gá⁴sá̱h⁴ Pedro ja̱³ guaa³ hi³nuy¹ duh³ gá⁴xeéyh², ja̱³ba² gá⁴sa³ hi³ bii³² diáh⁴ tɨɨ² chie̱é̱yh¹ luú¹ tɨɨ² ja̱³, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y². \v 8 Mɨ²ja̱³ cá⁴tá⁴hɨɨ́y¹ ca̱a̱³, ja̱³ba² gá⁴laá⁴ chie⁴ji̱i̱⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴hí³ xi² jey¹ guah³ gaáy³ ja̱³ chie̱é̱yh¹ Pedro baáy⁴ Juan ja̱³, mɨ³chie⁴ji̱i̱⁴, ta³hɨɨ́y¹, baáy⁴ hi²xiáh³ liuy³² Dios. Liáh³la³ féh³: \p ―Jmɨ²heé¹u³ Dios hi³ ma³bi³liaá¹u³ jniá³ nɨ³. \p \v 9 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ cá⁴dah²joóy² hi³ liuy³² Dios ja̱³, \v 10 hi³ja̱³ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴, baáy⁴ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ diáh⁴, chiaah¹ hi³ gá⁴lɨ́⁴ liáh³ja̱³ chiáh² dsa³ ja̱³. Chiaah¹ cá⁴lɨ́⁴cui̱i̱⁴ diáh⁴ hi³hí̱³ ba² hi³ ná⁴hi̱y¹ hi³ ga³guá³ ga³ŋɨɨ⁴ foo³ haah² guah³ gaáy³ ja̱³. Liih², liáh³ja̱³ xɨ̱ɨ̱y³ haah² guah³ ja̱³. \s1 Gá⁴jmeé³ juúh⁴ Pedro liáh³xɨ³ cá⁴bí⁴lieéy³ dsa³ \p \v 11 Há⁴hé³ tiuy³² Pedro baáy⁴ Juan ja̱³ dsa³ dsaah⁴² hi³ ma³laáy³ ja̱³. Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ tɨɨ́² guah³, voó² xi² hiíy⁴ Pedro chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³. Voó² chiáh² Salomón ja̱³ voó² ja̱³, liáh³ja̱³ ca³dah²féh³ ca³dah²he⁴ nɨɨ́⁴. Baáy⁴ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴ dsa³ hi³ ma³lɨ⁴ ja̱³. \v 12 Liáh³ gá⁴joó² Pedro ja̱³ gá⁴joóy² diáh⁴ dsa³ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, dsa³ Israel, ¿he²chiaah¹ hi³ bií⁴ dsaay³² há²ah³ nɨ³? ¿He²chiaah¹ hi³ ga³joo⁴ah³ jniaah¹ nɨ³, hi³ liáh³ca̱a̱y³ hi³ fáh⁴lí³ chiaa⁴²ah¹ voo³²ah¹ ba² nɨ³ ma³bi³liaá¹ah¹ dsaá⁴ la³? Há⁴ja̱³ hi³ xa³ hi³ na³lɨ́⁴ah¹ jniaah¹ nɨ³ mɨ³jooy³ chie⁴ji̱i̱⁴ dsa³ la³. \v 13 Dios hi³ na³lɨ́y⁴ Dios chié̱y² Abraham, Dios chié̱y² Isaac baáy⁴ Dios chié̱y² Jacob nɨ³, diáh⁴ ñú⁴uuh²a² hi³ cá⁴dah²guá³ mɨ³xa³ lɨ́⁴, hi³nɨy³² ba² nɨ³ ma³jmeé³ lii⁴ hi³ bií⁴ gaáy³ Jesús Ja̱á̱² nɨ³, chiaah¹ hi³ ma³laáy³ dsa³ la³. Joó⁴ niaá⁴ah³ yáh¹ gá⁴cuó¹ah³ dsaa² chiáh² rúh⁴ñi² diáh⁴ autoridades. Baáy⁴ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴laá⁴ Pilato ja̱³ mɨ³hí⁴tiúy², mɨ²ja̱³ há⁴hé³ gá⁴niuu³ah³ dsaá². \v 14 Dxa² hi³ gá⁴ŋɨɨ́¹ah³ hi³ gua²túy² dsa³ dxuy⁴ hi³ bií⁴ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ ja̱³, xiáh³ ja̱y³ hi³ gá⁴jɨ̱́yh⁴ dsa³ ba² gá⁴ŋɨɨ́¹ah³ niaá⁴ah³ hi³ gua²túy² mɨ²ja̱³. \v 15 Liáh³ja̱³ gá⁴jmeé¹ah³ gá⁴jɨ̱́h⁴ah³ hi³ ga³cuo⁴ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a² nɨ³. Joó⁴ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ Dios nɨ³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³jú̱y¹. Jniá³ chia̱a̱h⁴²á² Juan la³ nia⁴²ah¹ hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² nɨ³, chiaah¹ gá⁴joo⁴²ah¹ dxú⁴ cáh³ti³². \v 16 Hi³ ca³dsa³taá³ah¹ chiáh² Jesús nɨ³, hi³ja̱³ nɨ³ ma³laáy³ dsa³ dsaah⁴² hi³ ga³joo⁴ah³ la³, hí̱³ba² hi³ cui̱i̱⁴ah³ nɨ³. Hi³ fáh⁴ hi³ ca³dsa³taá³ah¹ chiáh² liáh³xɨ³ ga³cuoó⁴ jniaah¹ nɨ³, hi³ja̱³ nɨ³ ma³hí̱¹ chiaa⁴²ah¹ nɨ³, ma³laáy³ dxú⁴ cáh³ti³² liáh³xɨ³ na³lɨ́y⁴ ga³joo⁴ah³ liáh⁴jɨ³ah³ nɨ³. \p \v 17 ’Ja̱³nɨ́⁴ yáh¹ du³ñuúh²á⁴, maay⁴ ba² hi³ há⁴hé³ maá³ah³ xɨ³hé³ja̱³ chia̱á̱h¹ah³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiaa⁴²a² nɨ³, hi³ja̱³ ba² nɨ³ gá⁴jmeéh¹ah³ mɨ³hee³² Jesús nɨ³. \v 18 Joó⁴ hi³ gá⁴jmeé¹ah³ liáh³nɨ³, gá⁴jmeé³ cumplido Dios nɨ³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ mɨ² dsa³jéy⁴ dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ profetas chié̱y², hi³ ga³jmee⁴ hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² Cristo chié̱y² ja̱³. \v 19 Hi³ja̱³ yáh¹, tia³hi³ah³ dxú⁴ baáy⁴ tiú²ah³ liáh⁴jɨ³ hi³ mɨ³hee³² ga³jmee³ah³ nɨ³, duh³ja̱³ hí⁴bé⁴ dsaa² chia̱á̱²ah³. Mɨ²ja̱³ hí⁴jmeé⁴ Dios nɨ³ hí⁴güé³ hi³ hí⁴lí³ dxú⁴ chia̱á̱²ah³. \v 20 Mɨ²ja̱³ hí⁴xɨ́y⁴ ca̱á̱h³ Dios nɨ³ Jesucristo, liáh³xɨ³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ niaá⁴ah³ mɨ² dsa³jéy⁴. \v 21 Joó⁴ ga³jmee⁴ hí⁴cueeyh⁴ Jesús nɨ³ hí⁴güe³ yuuh¹ güii³, hí⁴tɨ́⁴ lɨ́⁴ hiíh⁴ hí⁴bí⁴mɨɨ́y² ca̱á̱h³ Dios nɨ³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴, liáh³xɨ³ gá⁴féh³ ñaá² dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ profetas hi³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ chié̱y². \v 22 Chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ Moisés ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a²: “Hí⁴dxɨy³ Ñúh³a² Dios nɨ³ ja̱y³ profeta hí̱³ba² jee⁴² chia̱á̱²ah³ liáh³xɨ³ gá⁴dxɨy³ jniá³ la³. Hi³jmee³ah³ he̱é̱yh³ liáh⁴jɨ³ hi³ hí⁴sɨɨ́h⁴ niaá⁴ah³ mɨ² ma³güey⁴ nɨ³. \v 23 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ hí⁴dah²jmeé⁴ he̱é̱yh³ hi³ hí⁴féh³ profeta nɨ³, hí⁴dsá⁴yeéy⁴ ba² diáh⁴.” \p \v 24 Liáh³la³ gá⁴hɨɨ́² liu⁴ Pedro ja̱³: \p ―Ja̱³ba² liáh³ja̱³ cá⁴dah²liú³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ profetas ca³jaa¹ chiáh² hi³ ma³lɨ⁴ nɨ³, hi³ cá⁴lɨ́⁴liaá² lɨ́⁴ tiempo chiáh² profeta Samuel ma³güe⁴ la³ ja̱³nɨ́⁴. \v 25 Jmɨ́yh³ hi³ chia̱á̱²ah³ niaá⁴ah³ ja̱³ hi³ gá⁴liú³ Dios ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ profetas. Ba² hi³ chia̱á̱²ah³ ja̱³ fáh⁴liu⁴ hi³ gá⁴dxá³ dxú⁴ Dios nɨ³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a². Chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Abraham ja̱³: “Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ nieeyh⁴² jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³ nɨ³, hi²jmeey⁴² hí⁴dah²güe³ dxú⁴, dxɨ́⁴lieey³² ja̱a̱y³ dxeéy³.” \v 26 Hi³ja̱³ liáh³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ Dios nɨ³ Ja̱á̱², mɨ²ja̱³ dsa³jéy⁴ gá⁴xɨ́y⁴ jee⁴² chia̱á̱²ah³ ba², duh³ hí⁴jmeé⁴ dxú⁴ chia̱á̱²ah³ niaá⁴ah³ duh³ja̱³ liáh³ja̱³ liáh³ja̱³ah³ hi²tu¹ah³ hi³ ga³jmee³ah³ hi³ mɨ³hee³² nɨ³. \c 4 \s1 Pedro chie̱é̱yh¹ Juan rúh⁴ñi² diáh⁴ autoridades \p \v 1 Rúh⁴ liu⁴ Pedro baáy⁴ Juan ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ ja̱³, liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ jmii³dsa³, chie̱é̱yh¹ fii² diáh⁴ hi³ ca³dah²heeh⁴ hí¹ guah³ gaáy³ ja̱³, baáy⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ saduceos. \v 2 Hi²xiáh³ dɨ³tí̱yh³ diáh⁴ chiaah¹ hi³ dah²he⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³ fah² Dios, baáy⁴ chiaah¹ hi³ dah²féh³ hi³ ma³lɨ³ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ Jesús ja̱³, hi³ja̱³ lii⁴ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴ji̱i̱h⁴ diáh⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³ mɨ² ma³ju̱y⁴ diáh⁴. \v 3 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²sa̱yh³² diáh⁴, baáy⁴ duh³ cá⁴dah²taayh³ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹ ca̱a̱³ voo⁴. Nɨɨh¹ ja̱³ba² nɨɨh¹ cá⁴dah²jmeé³ xé̱yh², chiaah¹ hi³ ma³cu³laá³. \v 4 Joó⁴ gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³, hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ gá⁴taáy³ liáh³ cá⁴dah²nuú³ fah² Dios ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴heey⁴ ñéy³ mil bih³ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ gá⁴taáy³ chiáh² Jesús ja̱³. \p \v 5 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ Jerusalén, diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ israelitas ja̱³, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ du³dsaáy⁴ hi³ dɨ³jmɨɨh⁴, baáy⁴ diáh⁴ dsa³he⁴ chiáh² ley ja̱³. \v 6 Ba² jey¹ nɨɨ́⁴ Anás fii² diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³. Ba² caayh³² nɨɨ́⁴ Caifás chie̱é̱yh¹ Juan, Alejandro, baáy⁴ diáh⁴ tú̱⁴dsaayh⁴ gɨh¹ diáh⁴ jmii³ dsa³ cáyh¹ ja̱³. \v 7 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²taáh⁴ ta² lɨ́⁴tiee¹ Pedro chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³, ja̱³ba² cá⁴dah²bi³naáy³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ duh³ cá⁴dah²ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―¿Hi̱² nɨy³² gá⁴cuoó⁴ niaá⁴ah³ jú¹hiíh⁴ hi³ ga³jmee³ah³ liáh³nɨ³? ¿Hi̱² fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² nɨ³ ga³jmee³ah³ liáh³nɨ³? \p \v 8 Hi²xiáh³ chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Niaá⁴ah³ hi³ na³ta̱a̱⁴ah³ ñi² chiaa⁴²a² nɨ³, baáy⁴ niaá⁴ah³ diáh⁴ du³dsaáy⁴ chiáh² Israel la³. \v 9 Ja̱³nɨ́⁴ mɨ³ŋɨɨh³²ah³ jniaah¹ juúh⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ dxú⁴ hi³ gá⁴lɨ́⁴ chiáh² dsa³ dsaah⁴² nɨ³, baáy⁴ jmiih⁴² ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ gá⁴laáy³, \v 10 hi³ja̱³ cua²lɨ³dsaa⁴ah³ niaá⁴ah³, baáy⁴ cua²lɨ³dsaay⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ Israel nɨ³, hi³ hi³ fáh⁴ hi³ Jesucristo dsa³ Nazaret nɨ³ ba² nɨ³ ma³laáy³ dsa³ dsaah⁴² liáh³xɨ³ joó³ah³ nɨ³. Hí̱³ba² Jesús hi³ gá⁴tia̱a̱⁴²ah³ dsaah⁴ cruz nɨ³ ga³hó⁴á⁴. Joó⁴ ñaá² Dios nɨ³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³. \v 11 Jesús nɨ³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ na¹cu̱ú̱¹ hi³ gá⁴ji̱í̱²ah³ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh², niaá⁴ah³ na³lɨ́⁴ah³ liáh³xɨ³ tɨ³²yah³ nɨ³. Joó⁴ ma³lɨy⁴ na¹cu̱ú̱¹ hi³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ cáh³ti³² ba². \v 12 Chiaah¹ há⁴hé³ xe̱y³ gɨh¹ dxeeyh⁴ hi³ gá⁴dxɨy³ Dios nɨ³ dxaah¹vó⁴ la³, hí⁴jooy³ hí⁴bé² dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³. \p \v 13 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴ autoridades ja̱³ chiaah¹ hi³ bií⁴ dɨ³hɨɨy³ dsɨ́² Pedro chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³. Chiaah¹ dɨ³ñi³² hi³ há⁴hé³ na³fáyh⁴ cá⁴dah²bi³tɨ̱y⁴ diáh⁴, na³lɨ́y⁴ diáh⁴ dsa³ ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² ba² lii³²a². Mɨ²ja̱³ ba² ja̱³ cá⁴lɨ́⁴cui̱i̱⁴ diáh⁴, hi³ diáh⁴ hi³ ma³dah²chié³ ma³dah²ji̱í̱³ chie̱é̱yh¹ Jesús ja̱³ ba² ja̱³. \v 14 Ba² hiíy⁴ nɨɨ́⁴ dsaá⁴ hi³ ma³laáy³ ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, hi³ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴dah²liú⁴ ñuú³ diáh⁴ autoridades ja̱³. \v 15 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²taáh⁴ ta² hi³ cua²voóy⁴ diáh⁴ tɨɨ́² ca̱³ji̱i̱³, duh³ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴dah²liú⁴ hí⁴dah²léh⁴ mii⁴ diáh⁴ autoridades ja̱³. \v 16 Hi³ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²liú³: \p ―¿Jmiih⁴² hi²jmee²a² chia̱a̱h²a² diáh⁴ dsa³ la³? Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² Jerusalén la³ mɨ³dɨ³ñi³² hi³ xa³ ma³dah²jmeé³ hi³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ fáh⁴lí³. Hi³ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²feh²a² haá². \v 17 Joó⁴ mɨ³ja̱³ ruh³ hu̱² há⁴ máh⁴ hí⁴dsá⁴hɨɨ́² gɨh¹ juúh⁴ la³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ nɨ³ ba² nɨɨh¹, hi³ja̱³ liáh³la³ hi²xɨɨh²a² diáh⁴: “Ja̱³nɨ́⁴ hi²maá³ah³ liáh³xɨ³ hí⁴lí³ chia̱á̱²ah³ xɨ³ nɨ³ hi²liú¹ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³ chiáh² Jesús nɨ³.” \p \v 18 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²teé⁴ diáh⁴ ca̱á̱h³, duh³ cá⁴dah²taáh⁴ ta² hi³ há⁴hé³ máh⁴ dsá⁴hɨɨ́² dah²he⁴, baáy⁴ dah²liu⁴ chiáh² Jesús ja̱³. \v 19 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pedro chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴ autoridad ja̱³: \p ―¿Xɨ² ná⁴lɨ¹ xiaa³dsaa³² rúh⁴ñi² Dios hi³ hi²niuu²ah¹ dsaá² chia̱á̱²ah³, dxa² hi³ hi²niuu²ah¹ dsaá² chiáh² ñaá²? Tia³hi³ah³ xɨ² dxú⁴ hi²nia⁴²a². \v 20 Chiaah¹ jniaah¹ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²tiu¹ah¹ hi³ ga³jmee⁴²ah¹ juúh⁴ hi³ ma³joo⁴²ah¹ baáy⁴ hi³ ma³niuu²ah¹. \p \v 21 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴ autoridades: \p ―Ja̱³nɨ́⁴ hi²maá³ah³ liáh³xɨ³ hí⁴lí³ chia̱á̱²ah³ xɨ³ nɨ³ ho³ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³. \p Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tiúy² diáh⁴. Há⁴hé³ gá⁴dsaáh⁴ diáh⁴ jmiih⁴² hí⁴dah²jmeé⁴ hí⁴dah²bi³chií⁴ diáh⁴. Chiaah¹ liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³ dah²jmee⁴ gaáy³ chiáh² Dios, chiaah¹ hi³ ma³laáy³ dsa³ dsaah⁴² ja̱³. \v 22 Mɨ³xa³ lɨ́⁴ ca̱³liáh³ tú̱⁴laá³ ji̱i̱yh⁴ dsaá⁴ hi³ gá⁴laáy³ hi³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ fáh⁴lí³ ja̱³. \s1 Cá⁴dah²ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiáh² Dios \p \v 23 Liáh³ ma³túy² Pedro chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² xi² nieeyh⁴² diáh⁴ oóyh² ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jmeé³ juúh⁴ liáh³xɨ³ ma³dah²féh³ diáh⁴ jmii³dsa³, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ du³dsaáy⁴ ja̱³. \v 24 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ diáh⁴ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ jmɨ́yh³ ca̱a̱³ ba² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ cá⁴dah²liúy² Dios, liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―Dios chia̱a̱⁴²ah¹ hi³ bií⁴ gaáy³, niu³ nɨ³ na³lɨ́⁴u³ Dios hi³ gá⁴jmeé³ yuuh¹ güii³ nɨ³, dxaah¹vó⁴ la³, baáy⁴ jmɨ́⁴ñih¹ nɨ³, baáy⁴ liáh⁴jɨ³ gɨh¹ hi³la³ hi³nɨ³. \v 25 Ca̱á̱h³ tiaah² ja̱³ cá⁴bí⁴jmeé³ Espíritu Santo cá⁴bí⁴jmeéy³ David xɨh³chiú̱h²u³ hi³ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³: \fig Hechos 4:25|src="CN01903B.TIF" size="span" ref="Hechos 4:25" \fig* \q1 ¿He²chiaah¹ hi³ bií⁴ ca³dah²liu⁴ ñuú³ diáh⁴ dsa³ xiaáh³ nɨ³, \q2 he²chiaah¹ hi³ ca³dah²ta³ ca³dah²hɨ³ liáh⁴jɨ³ hi³ há⁴hé³ hí⁴jmeé⁴ ta²? \q1 \v 26 Ca³dah²dxa⁴ ba³ dsɨ́² diáh⁴ reyes dxaah¹vó⁴ la³, \q2 ca³dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ cáyh¹ \q1 duh³ hí⁴dah²tí̱² chie̱é̱yh¹ Dios nɨ³, \q2 baáy⁴ chie̱é̱yh¹ hi³ ma³tie̱e̱y³ nɨ³, liáh³ja̱³ gá⁴xɨɨ́³ David ja̱³. \p \v 27 ’Chiaah¹ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ la³, chie̱é̱yh¹ Herodes baáy⁴ Poncio Pilato, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ xiaáh³, duh³ hí⁴dah²tí̱² chie̱é̱yh¹ ja̱a̱y³ Jesús hi³ bií⁴ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ hi³ gá⁴tia̱a̱⁴²u³ nɨ³. \v 28 Jɨɨ⁴ lɨ́⁴ liáh³xɨ³ mɨ³ná⁴lɨ¹ háy² hí⁴lí³ ja̱³ cá⁴dah²jmeéh⁴ ja̱a̱y³ nɨ³. \v 29 Baáy⁴ ja̱³nɨ́⁴ yáh¹ Dios, joo⁴² ruh³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ dah²féh³ diáh⁴ autoridades nɨ³ hí⁴dah²jmeéh⁴ jniaah¹. Hi³ja̱³ ga³ŋɨɨ⁴²ah¹ chiú̱h²u³ hi³ hi²cuooy¹ jniaah¹ hi³ bii³²ah¹, jniaah¹ ga³jmee⁴²ah¹ ta² chiú̱h²u³ nɨ³, duh³ja̱³ há⁴hé³ foh⁴²ah¹ hi²he²ah¹ fáh⁴liu⁴ chiú̱h²u³ nɨ³. \v 30 Ba² ga³ŋɨɨ⁴²ah¹ chiú̱h²u³ hi³ hu̱² hí⁴jooy³ hi²bi³liaá¹u³ diáh⁴ dsa³ dsaah⁴² nɨ³, baáy⁴ hu̱² hí⁴jooy³ hi²jmee²ah¹ diáh⁴ fáh⁴lí³ hi³ dsaay³² dsɨ³²ah¹ ná⁴lɨ¹ dxɨ́⁴lieey³² ja̱a̱y³ Jesús hi³ bií⁴ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ nɨ³. \p \v 31 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²liúy² Dios ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ ba³ gá⁴bɨ́² vó⁴ xi² na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴cú̱yh⁴ cáh³ti³² Espíritu Santo ja̱³ chie̱é̱yh¹ liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ mɨ³hɨɨy³ gɨh¹ dsɨ́² diáh⁴ mɨ³dah²he⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³. \s1 Ca̱a̱³ ná⁴ca̱á̱y¹ ba² diáh⁴, hi³ xa³ chiáh² diáh⁴ \p \v 32 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ma³taáy³ ja̱³, ca̱a̱³ ba² dah²ta³ dah²hɨ³ diáh⁴. Gu³xɨ³ hí̱³ diáh⁴ há⁴hé³ ca³dah²féh³ hi³ hi³chiaah³² mii⁴ diáh⁴, liáh⁴jɨ³ hi³la³ hi³nɨ³ hi³ mɨ³xa³ chiáh² diáh⁴. Ca̱a̱³ ná⁴ca̱á̱y¹ ba² ca³dah²jmeéh⁴ ta². \v 33 Gá⁴hɨɨ́² dah²jmee⁴ fáh⁴lí³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ baáy⁴ dah²liu⁴ chiáh² hi³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ Ñúh³a² Jesús ja̱³, baáy⁴ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ liih² jmee⁴ Dios ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴. \v 34 Há⁴hé³ xe̱y³ cáh³ti³² hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh² jee⁴² chiáh² diáh⁴, chiaah¹ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ xa³ vó⁴ chiáh², hi³ xa³ ñu² diáh⁴, dah²nɨɨ⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴, \v 35 baáy⁴ duh³ ca³dah²jɨ̱ɨ̱h³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ cuu² hi³ dah²tɨ̱y⁴ diáh⁴ ja̱³. Mɨ²ja̱³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ ca³dah²dxaah³² ca³dah²cuoó⁴ liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴ dsa³ ja̱³, liáh³nɨɨh¹ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh² diáh⁴. \p \v 36 Caayh³² jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱³ ja̱y³ levita hi³ xɨ̱ɨ̱y³ José, hi³ gá⁴sa̱y³ vó⁴ hi³ niaá² dxaah¹ jmɨ́⁴ñih¹ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Chipre. Diáh⁴ apóstoles ja̱³ cá⁴dah²bi³chié̱y³ Bernabé, José ja̱³. Liáh³la³ niaá⁴ hí⁴féh³ Bernabé ja̱³: Hi³ ga³cuo⁴ hi³ bií⁴. \v 37 Gá⁴nɨɨ́³ Bernabé ja̱³ ca̱a̱³ vó⁴ hi³ xa³ chiáh², duh³ cuu² hi³ gá⁴tɨ̱́y³ ja̱³ gá⁴jɨ̱ɨ̱h³ diáh⁴ apóstoles ja̱³. \c 5 \s1 Dsaa² chiáh² Ananías chie̱é̱yh¹ Safira \p \v 1 Joó⁴ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Ananías, chie̱é̱yh¹ mɨ́⁴chiáh² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Safira, ba² cá⁴dah²nɨɨ́³ ca̱a̱³ vó⁴. \v 2 Joó⁴ gá⁴cueeyh³ chiáh² ñaá² ca³liuh² cuu² ja̱³, tú̱⁴dsaáh² ba² nɨɨh¹ gá⁴jɨ̱ɨ̱h³ diáh⁴ apóstoles ja̱³, jmɨ́yh³ liáh³nɨɨh¹ ba² féh³. Baáy⁴ ñi³² ba² dxú⁴ cáh³ti³² mɨ́⁴chiáh² ja̱³. \v 3 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴jɨ̱ɨ̱́h² Ananías ja̱³ cuu² ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Ananías, ¿he²chiaah¹ hi³ ma³cuó¹u³ vo̱ó̱h²u³ hi³ ma³juúy² niu³ Hi³há⁴dxúy⁴ nɨ³ duh³ hi²juu⁴²u³ Espíritu Santo nɨ³? Ma³jmeéy¹ hi³ ma³jɨ̱ɨ̱yh⁴² liáh⁴jɨ³ liáh³nɨɨh¹ hi³ ma³tɨ̱́³u³ hi³ ma³nɨɨ́y¹ dxaah¹vó⁴ nɨ³ joó⁴ ma³cueeh⁴²u³ chiú̱h²u³ ca³liuh² cuu² nɨ³. \v 4 Liáh³ rúh⁴ ná⁴lɨ¹ chiú̱h²u³ vó⁴ nɨ³, vo̱ó̱h²u³ ba² maáy³ jmiih⁴² hi²jmeey³ chia̱á̱h¹u³. Ba² liáh³ja̱³ cuu² hi³ ma³tɨ̱́³u³ nɨ³, hi³ chiú̱h²u³ ba² nɨ³. ¿Jmiih⁴² ja̱³ ma³tia³ ma³hi³ hi³ ma³jmeéy¹ liáh³nɨ³? Há⁴hí̱³ diáh⁴ dsa³ nɨ³ ma³juu⁴²u³ nɨ³, Dios ba² nɨ³ ma³juu⁴²u³ nɨ³. \p \v 5 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴nuú³ Ananías ja̱³ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴cɨ́yh⁴ dxaah¹vó⁴ ja̱³ba² jú̱y⁴. Hi³ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² liáh³xɨ³ ma³lɨ⁴ ja̱³, hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ diáh⁴. \v 6 Mɨ²ja̱³ bí⁴dxí̱⁴ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ mɨ¹liuh², duh³ cá⁴dah²dxiuuyh³ mɨh³lié² Ananías ja̱³, duh³ dah²ya²haáy². \p \v 7 Ca̱³liáh³ nɨ³ horas dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴hí³ mɨ́⁴chiáh² Ananías ja̱³ xi² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ dsa³ ja̱³, há⁴hé³ ñi³² hi³ ma³lɨ⁴ ja̱³. \v 8 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ Pedro ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴: \p ―Xɨɨh² jniá³, ¿xɨ² jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² liáh³nɨɨh¹ ma³cɨ̱ɨ̱́y³ nɨ³ dxaah¹vó⁴ hi³ ma³nɨɨ́¹ah³ nɨ³? \p Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ mɨ́³ ja̱³: \p ―Ja̱a̱¹, jmɨ́yh³he̱é̱yh³ liáh³nɨɨh¹ ma³cɨ̱ɨ̱́y³ ba² nɨ³. \p \v 9 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¿He²chiaah¹ hi³ ma³dxá¹ah³ dxú⁴, duh³ hi²maá³ah³ xɨ² hí⁴chii⁴ Espíritu chié̱y² Ñúh³a² Dios nɨ³? Hi³ mɨ³ya³dxi̱i̱³² tɨɨ́² nɨ³ diáh⁴ hi³ ma³dah²ya²haáy¹ dsaá⁴ chiú̱h²u³ nɨ³. Ba² mɨ³hí⁴dah²jéy⁴ ji̱í̱⁴ niu³ xa³ja̱³. \p \v 10 Ja̱³ba² gá⁴cɨ́yh⁴ na³jú̱y¹ mɨ́³ ja̱³ rúh⁴tɨɨ² Pedro ja̱³. Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ mɨ¹liuh² xɨ¹ñúh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²joóy² hi³ mɨ³na³jú̱y¹ mɨ́³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²dxɨy³ duh³ dah²ya²haáy² caa¹ xi² ma³haáy⁴ dsaá⁴ chié̱y² ja̱³. \v 11 Hi³ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² hi³ja̱³, hi²xiáh³ ga³foyh⁴ diáh⁴. \s1 Hi²xiáh³ cá⁴dah²jmeé³ fáh⁴lí³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ \p \v 12 Hi²xiáh³ ñuú³ fáh⁴lí³ jmee⁴ Dios ja̱³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³, dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ apóstoles. Baáy⁴ gá⁴hɨɨ́² ga³ŋɨɨyh⁴ chiáh² liáh³ja̱³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ voó² chiáh² Salomón. \v 13 Gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³, há⁴hé³ dɨ³tiá³ dsɨ́² hí⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, joó⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ ca³dah²liu⁴ chiáh² diáh⁴. \v 14 Joó⁴ ná⁴lɨ¹ chiáh² hi²xiáh³ dse³fɨɨ́y² diáh⁴ dsa³ hi³ dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³, liáh³xɨ³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsaá⁴ ja̱³, ba² liáh³ja̱³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ mɨ́³. \v 15 Cá⁴dah²voóy² lɨ́⁴ diáh⁴ dsa³ dsaah⁴² jee⁴² calles, na³saay³ ji̱i̱² chiáh² diáh⁴. Ba² xe̱y³ hi³ na³dsɨy³² láh³, duh³ ca³dah²chieey³ diáh⁴ jee⁴² calle. Duh³ mɨ² mɨ³hí⁴ŋɨ́y³ Pedro ja̱³, gu³xɨ³ dɨ́h¹ hí̱h¹ chiáh² gɨh¹ hí⁴jlɨ́y⁴ há⁴jáyh³ diáh⁴ dsa³ dsaah⁴² ja̱³. \v 16 Ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ dsa³ xiaáh³ fɨɨ³ hi³ niaá² yeey⁴ ja̱³ cá⁴bí⁴dxí̱⁴ Jerusalén dah²bi²jay⁴ diáh⁴ dsa³ dsaah⁴², baáy⁴ diáh⁴ hi³ cɨ̱yh³beeyh³² vih²chiaah¹ diáh⁴ espíritu hi³ mɨ³hey³². Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³hí̱³ gá⁴laáy³. \s1 Cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²caayh³² Pedro chie̱é̱yh¹ Juan \p \v 17 Mɨ²ja̱³ fii² diáh⁴ jmii³dsa³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ saduceos hi³ na³cu̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱³, hi²xiáh³ dɨ³cɨ̱ɨ̱y³² liáh³xɨ³ dah²jmee⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³. \v 18 Hi³ja̱³ cá⁴dah²jéy⁴ preso diáh⁴ apóstoles ja̱³, duh³ cá⁴dah²taayh³ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹. \v 19 Joó⁴ ja̱y³ ángel chié̱y² Ñúh³a² Dios, ñií¹ voo⁴ duh³ ya²nia³ haah²ñu¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, duh³ gá⁴voóy² diáh⁴, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p \v 20 ―Gua³dxí̱⁴ah³ gua³naa³ah³ xi² jey¹ guah³ gaáy³ nɨ³, gua³liu⁴²ah³ diáh⁴ dsa³ nɨ³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ chiáh² fáh⁴liu⁴ hi³ ga³cuoó⁴ jnia² fáh⁴ji̱í̱h⁴ nɨ³. \p \v 21 Mɨ²ja̱³ tiá³ lɨ́⁴ xiáh³hee³ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ xi² jey¹ guah³ gaáy³, duh³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²he⁴ fah² Dios, liáh³xɨ³ gá⁴féh³ ángel ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴. Ja̱³ba² xiáh³hee³ mɨ²ja̱³ gá⁴dxaá² fii² diáh⁴ jmii³dsa³, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ saduceos oóyh² diáh⁴ ja̱³, duh³ cá⁴dah²bi³ñiih³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ du³dsaáy⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ israelitas, ja̱³ba² cá⁴dah²taáh⁴ ta² dsá⁴tiee³ diáh⁴ apóstoles hi³ tieéyh¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³. \v 22 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ policías ja̱³ ñuúh⁴ñí¹, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ xe̱y³ diáh⁴ apóstoles ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² cá⁴dxá⁴ca̱á̱³ diáh⁴ juúh⁴. \v 23 Liáh³la³ cá⁴dah²féh³ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² ja̱³: \p ―Na³jnɨ⁴ ba² dxú⁴ cáh³ti³² haah²ñu¹ ñuúh⁴ñí¹ nɨ³ liáh³ ma³dxa³dxia⁴²ah¹, baáy⁴ na³ta̱a̱y⁴ diáh⁴ soldados haah²ñu¹ nɨ³ dah²ñi³² dah²joo³². Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ ma³nia⁴²ah¹ haah²ñu¹ nɨ³, há⁴hé³ máh⁴ xe̱y³ diáh⁴. \p \v 24 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ja̱³ diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹ ja̱³, chie̱é̱yh¹ fii² diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴lɨ́⁴dxɨɨ́y² diáh⁴, ba² liáh³ja̱³ fii² diáh⁴ hi³ ca³dah²heeh⁴ hí¹ guah³ gaáy³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ hi³ nɨ³ ba² jmiih⁴² hí⁴lí³ gɨh¹ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ ba². \v 25 Xé̱yh² ba² mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ ba² dɨ́h¹ gá⁴dxaá² ja̱y³ hi³ gá⁴jmeé³ juúh⁴, liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³: \p ―Dxaa² guah³ gaáy³ nɨ³ na³ta̱a̱y⁴ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ gá⁴tiaah⁴ah³ ñuúh⁴ñí¹ nɨ³, dah²heé⁴ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ nɨ³. \p \v 26 Mɨ²ja̱³ dah²ya²dxí̱⁴ diáh⁴ policías hi³ ca³dah²heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴guah³ gaáy³ ja̱³, chie̱é̱yh¹ fii² diáh⁴, duh³ dah²ya²tiee³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ ñá³dxú⁴juúh⁴ cáh³ti³², chiaah¹ dɨ³foyh⁴ diáh⁴ hi³ foóh¹ hí⁴dah²ta̱á̱² na¹cu̱ú̱¹ diáh⁴ dsa³ hi³ na³ta̱a̱y⁴ dah²nuu³ hi³ dah²he⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³. \v 27 Liáh³ dah²ya²tiee³ diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³naáy³ rúh⁴ñi² diáh⁴ dsa³ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ fii² diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³ sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p \v 28 ―Gá⁴xɨɨh²ah¹ ba² niaá⁴ah³ hi³ há⁴hé³ máh⁴ hi²ho³ah³ cáh³ti³² fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesús nɨ³, baáy⁴ jmee³ah³ chia̱á̱²ah³ liáh³nɨ³. Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ Jerusalén nɨ³ mɨ³dɨ³ñi³² hi³ ga³ho³ah³ nɨ³, baáy⁴ naa³ah³ hi³ hi²ya̱a̱h⁴²ah³ jniaah¹ hi³ jniaah¹ nɨ³ dsɨ̱³²ah¹ dsaa² hi³ jú̱y⁴ Jesús nɨ³. \p \v 29 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pedro ja̱³ baáy⁴ tú̱⁴dsaayh⁴ gɨh¹ diáh⁴ apóstoles ja̱³: \p ―Liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ ba² nɨ³, hi³ hi²niuu²ah¹ dsaá² chiáh² Dios, dxa² diáh⁴ dsa³. \v 30 Dios chié̱y² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² nɨ³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ Jesús hi³ gá⁴jɨ̱́h⁴ah³ niaá⁴ah³ dsaah⁴ cruz nɨ³. \v 31 Joó⁴ ma³dxaá² Dios nɨ³ ma³dxéy² dxú⁴ ca³jaa¹ xi² nuy¹, ma³jméy² Fii³²a² hi³ hí⁴bé² dsaa² chiaa⁴²a², hi³ja̱³ mɨ³cuo⁴ dxa² hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ dxú⁴ diáh⁴ dsa³ Israel nɨ³, duh³ hí⁴jmeé⁴ gaáy³ dsɨ́² dsaa² chiáh² diáh⁴. \v 32 Na³lɨ́⁴ah¹ dsa³ñi³² chiáh² hi³la³, ba² liáh³ja̱³ Espíritu Santo hi³ ma³cuóy² Dios nɨ³ diáh⁴ hi³ ca³dah²nuu³ dsaá² chiáh². \p \v 33 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² diáh⁴, mɨ²ja̱³ mɨ³dɨ³niaá⁴ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³. \v 34 Joó⁴ jee⁴² chiáh² diáh⁴ autoridades ja̱³ caayh³² ja̱y³ fariseo hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Gamaliel, ja̱y³ dsa³he⁴ chiáh² ley, baáy⁴ hi²xiáh³ gaáy³ ca³dah²jmeéh⁴ dsa³he⁴ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y², duh³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴vooy⁴² tɨɨ́² diáh⁴ apóstoles ja̱³ ca̱³ji̱i̱³. \v 35 Ja̱³ba² gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ autoridades ja̱³: \p ―Niaá⁴ah³, dsa³ Israel, xɨɨ́³ah³ ba² há⁴ hi³jmee³ah³ ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² chia̱á̱h¹ah³ diáh⁴ dsa³ nɨ³. \v 36 Bi³liih⁴² há²ah³ liáh³xɨ³ gá⁴lɨ́⁴ hi³ du³ la³. Cá⁴ná⁴hɨɨ́y¹ ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Teudas hi³ niaá⁴ hí⁴lí³ gaáy³, hi³ja̱³ gá⁴sa̱y³ ca̱³liáh³ chiú̱y³ ñá⁴laáy³ dsaá⁴ hi³ cá⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹. Joó⁴ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴, hi³ja̱³ liáh⁴jɨhy³ diáh⁴ hi³ ca³dah²nuu³ dsaá² chiáh² ja̱³ gá⁴saáy⁴ gá⁴jáy⁴, hi³ja̱³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ gá⁴hɨɨ́³ liáh³ja̱³ ba². \v 37 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ gɨh¹ liáh³ja̱³, gá⁴jmeé³ chiáh² liáh³ja̱³ ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Judas, dsa³ Galilea, liáh³ dsa³lí³ censo, ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ cá⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹. Joó⁴ ba² cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴, mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca³dah²nuu³ dsaá² chiáh² gá⁴saáy⁴ gá⁴jáy⁴ diáh⁴. \v 38 Hi³ja̱³ naáy⁴ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ hi³ ga³jmee⁴ hi²tú⁴ah³ diáh⁴ dsaá⁴ nɨ³, há⁴ hi³jmeeh³²ah³ diáh⁴ cáh³ti³². Chiaah¹ xɨ³ hi³chiaah³² mii⁴ diáh⁴ nɨ³ hi³ dah²jmee⁴, mɨ²ja̱³ dsá⁴yeéy⁴ ba² ñaá². \v 39 Joó⁴ xɨ³ nɨ³ hi³chiaah³² Dios nɨ³, há⁴hé³ jmiih⁴ hi²jmee³ah³ niaá⁴ah³ hi²yaa⁴²ah³. Xɨɨ́³ah³ ba², chiaah¹ foóh¹ liáh³ ba² Dios ba² nɨ³ tɨ̱³ah³ chia̱á̱h¹ah³ nɨ³. \p \v 40 Liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ gá⁴ji̱í̱h⁴ dxú⁴ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Gamaliel ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴dah²teé⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ apóstoles ja̱³, duh³ cá⁴dah²jmíy² diáh⁴, baáy⁴ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴dah²hé⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesús ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tiúy² diáh⁴. \v 41 Mɨ²ja̱³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³ xi² nieeyh⁴² diáh⁴ autoridades ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ dɨ³jé⁴ dsɨ́² \v 42 Baáy⁴ liáh⁴jɨ³ jmɨɨ́¹ dah²he⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesucristo ja̱³, há⁴hé³ cá⁴dah²tiú² cáh³ti³², liáh³ ba² xi² jey¹ guah³ gaáy³, baáy⁴ liáh³ ba² chiáh² dsa³. \c 6 \s1 Cá⁴dah²tie̱e̱y³ dxieéy⁴ diáh⁴ diáconos \p \v 1 Dxa² mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ mɨ³dse³fɨɨ́y² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² diáh⁴ hi³ ca³dah²liu⁴ fáh² griego cá⁴dah²ñí² diáh⁴ hi³ ca³dah²liu⁴ fáh² hebreo, chiaah¹ há⁴hé³ na³fáyh⁴ ga³tɨ̱y⁴ ca³dah²eeh³² diáh⁴ mɨ́³ dsa³nɨɨ́³ chié̱y² diáh⁴, mɨ² ca³lɨ³dxaah⁴² comida liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹. \v 2 Mɨ²ja̱³ liú⁴u³ dxié⁴tiú̱y³ diáh⁴ apóstoles ja̱³ cá⁴dah²bi³ñiih³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, duh³ liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Há⁴hé³ dxú⁴ hi³ hi²tiu⁴²ah¹ jniaah¹ hi³ hi²he²ah¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³, duh³ hi³ hi²dxaah⁴²ah¹ comida hí⁴dah²eéh² diáh⁴ dsa³ nɨ³. \v 3 Hi³ja̱³ du³ñuúh²á⁴, niaah⁴ah³ dxieéy⁴ dsaá⁴ jee⁴² chia̱á̱²ah³ nɨ³, hi³ dɨ³nieeyh⁴² xiaa³dsaa³², hi³ dɨ³dsaay⁴, baáy⁴ hi³ dɨ³chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo, duh³ hi²cuoo²a² diáh⁴ ta² la³ hí⁴dah²jmeé⁴. \v 4 Duh³ jniaah¹ há⁴hé³ hi²tiu¹ah¹ hi²liu⁴²ah¹ Dios baáy⁴ hi²he²ah¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² nɨ³. \p \v 5 Liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ diáh⁴ gá⁴lɨ́⁴ dxú⁴ dsɨ́² fáh⁴liu⁴ ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴dah²dxɨy³ Esteban hi³ ca³dsa³taáy³ dxú⁴ cáh³ti³², baáy⁴ hi²xiáh³ chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo. Ba² cá⁴dah²dxɨy³ Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, baáy⁴ Nicolás, ja̱y³ dsa³ fɨɨ³ Antioquía, hi³ gá⁴jméy² ñaá² israelita. \v 6 Ja̱³ba² dah²ya²jay⁴ diáh⁴ xi² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ apóstoles ja̱³, duh³ cá⁴dah²liúy² Dios chiáh² diáh⁴, baáy⁴ cá⁴dah²jniaa³ guaa³ diáh⁴ ja̱³ ñiíh² chiáh² diáh⁴. \p \v 7 Dsa³hɨɨ́² liáh³ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ dse³fɨɨ́y² diáh⁴ hi³ dsa³taáy³ fɨɨ³ Jerusalén ja̱³. Ba² ji̱í̱⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³, hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ gá⁴taáy³. \s1 Cá⁴dah²sa̱yh³² Esteban ja̱³ \p \v 8 Hi²xiáh³ hee⁴ fáh⁴lí³ Esteban ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ chiáh², hi³ja̱³ hi²xiáh³ ñuú³ hi³ ga³jmee⁴ hi³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ fáh⁴lí³ ba² jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³. \v 9 Dxa² mɨ²ja̱³ xa³ ca̱a̱³ ñuúh⁴guah³ liuh² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ ñuúh⁴ guah³ chiáh² diáh⁴ hi³ Mɨ³ná⁴tuy¹. Na³hiiy⁴ ñuúh⁴guah³ ja̱³ diáh⁴ dsa³ Cirene, dsa³ Alejandría, dsa³ Cilicia baáy⁴ dsa³ estado Asia. Diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²liu⁴ ñuú³ chie̱é̱yh¹ Esteban ja̱³. \v 10 Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴tiaá⁴ diáh⁴ chie̱é̱yh¹, chiaah¹ hi²xiáh³ jmɨɨh⁴dsaay⁴ liu⁴ liáh³xɨ³ bi³jmeé³ Espíritu Santo ja̱³ ba². \v 11 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²lay³² dsa³ duh³ hí⁴dah²féh³ hi³ ma³dah²nuú³ liú³ mɨ³hee³² chiáh² Moisés baáy⁴ chiáh² Dios. \v 12 Liáh³ja̱³ cá⁴dah²jmeé³ cá⁴lɨ́⁴dxɨɨ́y² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³ chie̱é̱yh¹ Esteban ja̱³. Ba² liáh³ja̱³ cá⁴dah²jmeéh⁴ diáh⁴ du³dsaáy⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³he⁴. Hi³ja̱³ ca̱a̱³ gá⁴maáyh³ ba² diáh⁴, ja̱³ba² cá⁴dah²sa̱yh³² Esteban duh³ dah²ya²jay⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ ja̱³. \v 13 Cá⁴dah²naayh³² dsa³ñi³² duh³ hí⁴dah²juú², hí⁴dah²féh³ hi³ jmee⁴ mɨ³hee³² Esteban ja̱³. Hi³ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴: \p ―Há⁴hé³ hí⁴tiú² dsaá⁴ la³ hi³ liu⁴ mɨ³hee³² chiáh² guah³ gaáy³ chiaa⁴²a² hi³ bií⁴ na³ŋɨɨ́³ nɨ³, baáy⁴ liu⁴ mɨ³hee³² chiáh² ley chiaa⁴²a² nɨ³. \v 14 Ma³niuu²ah¹ ma³féh³ hi³ hí⁴yeéy² Jesús dsa³ Nazaret nɨ³ guah³ gaáy³ nɨ³, baáy⁴ hí⁴guáyh² diáh⁴ costumbres hi³ gá⁴cueeyh³ chiaa⁴²a² Moisés. \p \v 15 Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ autoridades hi³ nieeyh⁴² nɨɨ́⁴ cá⁴dah²ji̱í̱² ñi² cá⁴dah²joóy² Esteban ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²joó² hi³ ná⁴lɨ¹ ñi² liáh³xɨ³ ñi² ja̱y³ ángel. \c 7 \s1 Liáh³la³ gá⁴liú³ Esteban ja̱³ \p \v 1 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ fii² diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ Esteban ja̱³, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¿Xɨ² he̱é̱yh³ ba² liáh³xɨ³ dah²féh³ diáh⁴ dsa³ la³? \p \v 2 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Esteban ja̱³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, baáy⁴ ñuyh⁴, niuu³ah³ ruh³ hi³ hi²fayh¹ la³. Dios hi³ jey¹ yuuh¹ güii³ nɨ³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² rúh⁴ñi² ñú⁴uuh²a² Abraham ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ rúh⁴ jey¹ vó⁴ Mesopotamia. Há⁴hé³ ma³tɨ́³ ma³ŋaa³² ma³dxa³güe³ Abraham ja̱³ vó⁴ Harán mɨ²ja̱³. \v 3 Hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² Dios ja̱³ rúh⁴ñi² ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: “Tiú² vó⁴ chiú̱h²u³ nɨ³ baáy⁴ tiúy⁴ diáh⁴ ja̱á̱y¹ hi³ chiú̱h²u³, baáy⁴ duh³ má⁴dxií⁴ vó⁴ xi² hi²hoó⁴á⁴ niu³.” \v 4 Mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Abraham ja̱³ Mesopotamia xi² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ caldeos, duh³ ŋaá² cá⁴dxá⁴güe³ vó⁴ Harán. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ ma³ju̱y⁴ jmii³ ja̱³, mɨ²ja̱³ Dios nɨ³ bi²jay⁴ la³ xi² niaah⁴²a² jnia² la³ ja̱³nɨ́⁴. \v 5 Gu³xɨ³ ca³liuh² vó⁴ ja̱³ há⁴hé³ gá⁴cuó³ Dios ja̱³ hi³ hí⁴cá̱² chiáh² cáh³ti³². Joó⁴ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ hi³ mɨ² ma³ju̱y⁴ ñaá² ja̱³, mɨ²ja̱³ hí⁴lí³ chiáh² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² vó⁴ ja̱³, gu³xɨ³ ba² há⁴hé³ mɨ³xe̱y³ ja̱á̱² Abraham ja̱³ mɨ²ja̱³. \v 6 Ba² liáh³la³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: “Hí⁴dah²güe³ diáh⁴ ja̱a̱y³ dxeéy³ vó⁴ xi² vɨ̱ɨ̱́³ cáh³ti³², liáh³xɨ³ diáh⁴ dsa³ xiaáh³ ba², baáy⁴ nɨɨ́⁴ hí⁴táyh² diáh⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ ta². Chiú̱³ ñá⁴laá³ ji̱i̱³ bih³ hi²xiáh³ hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² diáh⁴ vih²chiaah¹ diáh⁴ dsa³ xi² hí⁴dsá⁴güe³ ja̱³. \v 7 Joó⁴ jniá³ hi²bi³chií⁴á⁴ diáh⁴ hi³ hí⁴dah²jmeéh⁴ liáh³nɨ³ diáh⁴ ja̱a̱y³ dxeéy³ nɨ³, duh³ hí⁴jooy³ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ ca̱á̱h³ duh³ la³ ba² hí⁴dah²jmeéh⁴ jniá³ hu̱u̱¹rá².” \v 8 Ba² gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ dxaáh² fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ chie̱é̱yh¹ Abraham ja̱³, gá⁴sɨɨ́h⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴reéy² ca³liuh² la³he² diáh⁴ mɨ¹xɨ́⁴ñuu². Hi³ja̱³ liáh³ gá⁴sa̱y³ Isaac ja̱á̱² Abraham ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴reéy² la³he² liáh³ mɨ³xe̱y³ ca̱³dxiaa³. Ba² liáh³ja̱³ gá⁴jmeé³ Isaac ja̱³ gá⁴jmeéh⁴ Jacob ja̱á̱² ja̱³, ba² liáh³ja̱³ gá⁴jmeé³ Jacob ja̱³ chie̱é̱yh¹ liú⁴u³ dxié⁴tiú̱y³ diáh⁴ ja̱á̱² ja̱³. Diáh⁴ hi³hí̱³ gá⁴lɨ́y⁴ liú⁴u³ dxié⁴tiú̱y³ diáh⁴ ñú⁴uuh²a². \p \v 9 ’Diáh⁴ ñú⁴uuh²a² ja̱³, cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² cá⁴dah²joóy² José ja̱á̱¹ diáh⁴ ja̱³, hi³ja̱³ cá⁴dah²nɨɨ́y⁴ cá⁴dah²cuóy² diáh⁴ dsa³ hi³ gá⁴dxí̱⁴ vó⁴ Egipto. Joó⁴ na³cu̱yh⁴ ba² Dios chie̱é̱yh¹ José ja̱³. \v 10 Hi³ja̱³ há⁴hé³ gá⁴cuó³ je² gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² gá⁴beéyh² fáh⁴yeey¹ lɨ́⁴. Baáy⁴ hi²xiáh³ cá⁴bí⁴jmɨɨh⁴ cá⁴bí⁴dsaay⁴ José ja̱³, hi³ja̱³ hi²xiáh³ niaá² Faraón rey chié̱y² diáh⁴ dsa³ Egipto ja̱³ nieéy² José. Hi³ja̱³ gá⁴tie̱e̱y³ José ja̱³ hi³ hí⁴lí³ gobernador chié̱y² diáh⁴ dsa³ Egipto ja̱³, baáy⁴ ca̱a̱³ chiáh² ba² gá⁴tiéyh² guaa³ na³ca̱á̱y⁴ lɨ́⁴ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² ñaá². \p \v 11 ’Mɨ²ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ haa² hi³ja̱³ baáy⁴ hi²xiáh³ gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² gá⁴beéyh² diáh⁴ dsa³ vó⁴ Egipto, baáy⁴ liáh³ja̱³ diáh⁴ dsa³ vó⁴ Canaán. Hi³ja̱³ ba² há⁴hé³ máh⁴ xiáh³ hí⁴tɨ̱́y⁴ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³ hí⁴dah²eéh² gá⁴lɨ́⁴. \v 12 Joó⁴ liáh³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² Jacob ja̱³ hi³ xa³ cuɨɨ³ ya³dsɨ² Egipto ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴xɨ́y⁴ nɨɨ́⁴ diáh⁴ ja̱á̱², dɨ́h¹ feh²a² diáh⁴ ñú⁴uuh²a² ja̱³. Hi³nɨ³ gá⁴lɨ́⁴ hi³dxá³ ca̱á̱h³ tiaah² dah²ya²dxí̱⁴. \v 13 Hi³dxá³ tú̱h⁴ tiaah² dah²ya²dxí̱⁴ ba² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ José ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ ja̱á̱¹ ja̱³, hi³hí̱³ ba² ja̱á̱¹ diáh⁴ ja̱³ ñaá², chiaah¹ há⁴hé³ máh⁴ cui̱i̱⁴ diáh⁴ cáh³ti³². Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² faraón ja̱³ hi³ familia chié̱y² José ja̱³ diáh⁴ hi³hí̱³. \v 14 Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² José ja̱³ lɨ́⁴jey⁴² Jacob jmii³ ja̱³, baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ ja̱á̱¹ hi³chie̱y³². Xe̱y³ ca̱³liáh³ tú̱⁴ná⁴dxiéy³ dsɨ³² dxiéy⁴ñéy³ diáh⁴. \v 15 Liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ hi³ja̱³ ŋaá² Jacob ja̱³ cá⁴dxá⁴güe³ Egipto. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ nɨɨ́⁴ bɨh¹ jú̱y⁴. Baáy⁴ ja̱³ba² vó⁴ nɨɨ́⁴ jú̱y⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³. \v 16 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, cá⁴lɨ́⁴chia̱a̱⁴² diáh⁴ na¹mee⁴ chiáh² diáh⁴, duh³ ŋáh² Siquem, duh³ cá⁴lɨ́⁴haa¹ ñuúh⁴ na¹cu̱ú̱¹, he̱e̱³ hi³ gá⁴lá⁴ Abraham ja̱³, hi³chiaah³² diáh⁴ ja̱á̱² Hamor hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ Siquem ja̱³. \p \v 17 ’Joó⁴ liáh³ mɨ³ya³chie̱y¹ hi³ hí⁴cuó⁴ Dios ja̱³ vó⁴, liáh³xɨ³ gá⁴dxá³ dxú⁴ chie̱é̱yh¹ ñaá² Abraham ja̱³, mɨ²ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ mɨ³fɨɨ́y⁴ diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Abraham ja̱³. \v 18 Dxa² mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ mɨ³chiuuh³² hiíh⁴ Egipto ja̱³ ja̱y³ rey hi³ há⁴hé³ cá⁴lɨ́⁴cui̱i̱⁴ José ja̱³ chiaah¹ dsa³jéy⁴ lɨ́⁴ ba² jú̱y⁴ José ja̱³. \v 19 Gá⁴juú² rey ja̱³ gá⁴juúy² diáh⁴ dsa³ oóh²a², hi²xiáh³ mɨ³hee³² gá⁴jmeéh⁴ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a². Cá⁴dxá⁴tie̱e̱y³ diáh⁴ hi³ hí⁴dah²tiúy² diáh⁴ mɨ¹xɨ³yu̱u̱y³ chié̱y² diáh⁴ hi³ ja̱a̱h¹ ma³sa̱y³, duh³ hí⁴jú̱y³ diáh⁴. \v 20 Dxa² mɨ²ja̱³ gá⁴sa̱y³ Moisés, baáy⁴ hi²xiáh³ niaá² Dios ja̱³ nieéy². Diáh⁴ xaá¹jmii³ ja̱³ cá⁴dah²bi³gaáy³ aay³ sɨh³ nɨɨh¹ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² diáh⁴. \v 21 Liáh³ca̱á̱h³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jooy³ hí⁴dah²méy² gɨh¹ voó³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tiúy². Joó⁴ hí̱³ba² ja̱á̱²mɨɨ¹ rey chié̱y² diáh⁴ dsa³ Egipto ja̱³ gá⁴tee³ duh³ cá⁴bí⁴gaáy³ liáh³xɨ³ jmɨ́yh³ mɨ¹ja̱á̱² ba². \v 22 Hi³ja̱³ yáh¹, cá⁴lɨ́⁴heéy¹ Moisés ja̱³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ dɨ³ñi³² diáh⁴ dsa³ Egipto ja̱³, hi²xiáh³ jmɨɨh⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² gá⁴lɨ́⁴ baáy⁴ hi²xiáh³ tɨɨy³² ga³taayh³ fi¹. \p \v 23 ’Liáh³ca̱á̱h³ mɨ³xa³ tú̱⁴laá³ ji̱i̱yh⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ dsɨ́² Moisés ja̱³ dsá⁴ñi³ diáh⁴ dsa³ oóyh², diáh⁴ israelitas ja̱³. \v 24 Nɨɨ́⁴ gá⁴joóy² ja̱y³ dsa³ Egipto jmeéh⁴ mɨ³hee³² ja̱y³ dsa³ oóyh². Mɨ²ja̱³ gá⁴tia̱a̱² Moisés ja̱³ chiáh² dsa³ oóyh² ja̱³. Baáy⁴ duh³ hí⁴jooy³ hí⁴ca̱a̱⁴ chiáh² mɨ²ja̱³ na³fáyh⁴ gá⁴jɨ̱́yh⁴ cáh³ti³² dsa³ Egipto ja̱³. \v 25 Ta³hɨ³ Moisés ja̱³ hi³ hí⁴dah²cá̱² cua̱a̱y¹ná² diáh⁴ oóyh² ja̱³, hi³ hí⁴voó² Dios ja̱³ hí⁴voóy² diáh⁴ xi² cɨ̱yh³beeyh³² diáh⁴ ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² ñaá² ja̱³, joó⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²cá̱⁴ cua̱a̱y¹ná². \v 26 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, gá⁴ji̱i̱h⁴ Moisés ja̱³ aáy⁴ diáh⁴ israelitas hi³ dah²tɨ̱y³², mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ mɨ³hí⁴dxeéy² diáh⁴, hi³ja̱³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: “Hí̱³ba² liáh³du³ca̱a̱⁴ah³ ba² nɨ³. ¿He²chiaah¹ hi³ ga³jmeeh³²ah³ oóh²ah³ mɨ³hee³² nɨ³?” \v 27 Mɨ²ja̱³ gá⁴liaáh² gá⁴liéyh² Moisés ja̱³, dsa³ hi³ jmeéh⁴ mɨ³hee³² oóyh² ja̱³, baáy⁴ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Moisés ja̱³: “¿Hi̱² nɨy³² ma³tie̱e̱y³ niu³ hi³ hí⁴lí³u³ fii³²ah¹ baáy⁴ chiu³fáh⁴ chia̱a̱⁴²ah¹? \v 28 ¿Xɨ² hi²jɨ̱́h⁴u³ ji̱í̱⁴ jniá³ liáh³xɨ³ gá⁴jɨ̱́h⁴u³ dsa³ Egipto nɨ³ ja̱³dxaá³?” \v 29 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴nuú³ hi³ja̱³ Moisés ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴cui̱í̱³ ŋaá² vó⁴ Madián. Nɨɨ́⁴ gá⁴guá³ liáh³xɨ³ dsa³ xiaáh³ vó⁴ ba², baáy⁴ liáh³ca̱á̱h³ jey¹ nɨɨ́⁴ gá⁴sa̱y³ aáy⁴ ja̱á̱². \p \v 30 ’Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ hi³ tú̱⁴laá³ ji̱i̱³ liáh³ja̱³ ba² ja̱³, jmee⁴ ta² Moisés ja̱³ xi² há⁴hé³ xa³fáh³ cáh³ti³², yeey⁴ cua̱h³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Sinaí. Mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² ja̱y³ ángel rúh⁴ñi² jee⁴² xi³ xi² dsa³caa³ ca̱a̱³ xaah¹ ta̱á̱². \v 31 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² Moisés ja̱³ liáh³ gá⁴joó² hi³ja̱³. Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ yeey⁴ duh³ hí⁴joó² gɨh¹ dxú⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴nuú³ hi³ gá⁴liú³ Dios liáh³la³ gá⁴féh³: \v 32 “Jniá³ nɨ³ Dios chié̱y² diáh⁴ xa²yeéy¹ ñú⁴uúyh¹, Dios chié̱y² Abraham, Dios chié̱y² Isaac, baáy⁴ hi³chie̱y³² Jacob.” Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ mɨ³jlieey⁴ Moisés ja̱³ chiaah¹ hi²xiáh³ mɨ³foyh⁴, baáy⁴ há⁴hé³ máh⁴ tiá³ dsɨ́² hí⁴joó² xi² dsa³caa³ ja̱³. \v 33 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: “Voo² laa³ chiú̱h²u³ nɨ³, chiaah¹ hi²xiáh³ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³ vó⁴ xi² hií⁴u³ la³. \v 34 Hi²xiáh³ dxú⁴ ma³joóy² hi³ dah²ca̱³² vɨɨ³² diáh⁴ dsa³ chia̱á̱²á⁴ nɨ³, vó⁴ Egipto xi² nieeyh⁴² diáh⁴ nɨ³, baáy⁴ ga³nuuy⁴ hi³ dah²cɨɨh⁴ dah²haah³² diáh⁴. Hi³ja̱³ nɨ³ ma³ya³guɨ̱ɨ̱́y² la³ duh³ hi²voo⁴²á² diáh⁴ xi² cɨ̱yh³beeyh³² diáh⁴ nɨ³. Hi³ja̱³ má⁴dxií⁴ Egipto nɨ³, jniá³ ga³sɨ́⁴á⁴ niu³.” \p \v 35 ’Mɨ² dsa³jéy⁴ lɨ́⁴ diáh⁴ oóyh² Moisés ja̱³ cá⁴dah²féh³ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: “¿Hi̱² nɨy³² ma³tie̱e̱y³ niu³ hi³ hí⁴lí³u³ fii³²ah¹ baáy⁴ chiu³fáh⁴ chia̱a̱⁴²ah¹ nɨ³?” Joó⁴ hí̱³ba² Moisés ja̱³ba² gá⁴xɨ́y⁴ Dios ja̱³ duh³ hí⁴lí³ liáh³xɨ³ fii² diáh⁴ dsa³ ja̱³, baáy⁴ duh³ hí⁴lieéy² diáh⁴ xi² cɨ̱yh³beeyh³² diáh⁴ ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² ángel hi³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² xaah¹ ta̱á̱² ja̱³. \v 36 Hi³ja̱³ Moisés ja̱³ gá⁴voóy² diáh⁴ baáy⁴ hi²xiáh³ ñuú³ fáh⁴lí³ gá⁴jmeé³ liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴voóy² diáh⁴ Egipto ja̱³, ba² gá⁴jmeé³ fáh⁴lí³ liáh³ gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ jmɨ́⁴ñih¹ yu̱ú̱³. Ba² gá⁴hɨɨ́² jmee⁴ chiáh² liáh³ja̱³ fáh⁴lí³, liú⁴u³ tú̱⁴laá³ ji̱i̱³ liáh³nɨɨh¹ cá⁴dah²chié³ cá⁴dah²ji̱í̱³ vó⁴ xi² cueh³chiu̱u̱³ ja̱³. \v 37 Hí̱³ba² Moisés hi³ ga³hoó⁴á⁴ la³, hi³nɨy³² ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³: “Hí⁴dxɨy³ Dios nɨ³ ja̱y³ profeta ja̱³ba² jee⁴² chia̱á̱²ah³ liáh³xɨ³ gá⁴dxɨy³ jniá³ la³. Hi³jmee³ah³ he̱é̱yh³ liáh⁴jɨ³ hi³ hí⁴sɨɨ́h⁴ niaá⁴ah³ nɨ³.” \v 38 Ba² hí̱³ba² Moisés hí̱³ na³cu̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² vó⁴ xi² cueh³chiu̱u̱³ ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ cua̱h³ Sinaí ja̱³. Baáy⁴ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴liú³ ángel ja̱³ yuuh¹ cua̱h³ Sinaí ja̱³, mɨ²ja̱³ hí̱³ba² Moisés ja̱³ gá⁴ŋɨ́y² chiaa⁴²a² juúh⁴ chiáh² ángel ja̱³, fáh⁴liu⁴ hi³ ga³cuo⁴ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a² nɨ³. \p \v 39 ’Joó⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ dsaá² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³ chiáh² Moisés, xiáh³ hi³ cá⁴dah²féh³ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² ba², baáy⁴ dɨ³niaá⁴ hi³ dsá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ Egipto ja̱³ ba². \v 40 Hi³ja̱³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ Aarón ja̱³: “Niaa³²ah¹ hi³ hi²jme¹u³ diáh⁴ mɨ¹dios chia̱a̱⁴²ah¹ duh³ hí⁴dsá⁴jaáy³ diáh⁴ jniaah¹ ca̱á̱h³. Chiaah¹ Moisés hi³ gá⁴voóy² jniaah¹ vó⁴ Egipto nɨ³, há⁴hé³ nia⁴²ah¹ he² ma³cɨ̱ɨ̱́yh² hi³ bií⁴ dse³hɨɨyh⁴² nɨ³.” \v 41 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jméy² ja̱y³ mɨ¹ja̱á̱² cue²yah³ baáy⁴ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ gú⁴nuú¹ duh³ hí⁴dah²cuóy² foo³ hi̱h⁴ ja̱á̱² cue²yah³ ja̱³. Hi²xiáh³ dɨ³jé⁴ dsɨ́² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ hi̱h⁴ hi³ cá⁴dah²jméy² mii⁴ diáh⁴ ja̱³. \v 42 Mɨ²ja̱³ gá⁴tiuú² Dios ja̱³ gá⁴tiúy² diáh⁴, duh³ cua²dah²jmeéh⁴ ba² chiáh² hu̱u̱¹rá² liáh⁴jɨy³ hi³ jniéy³ ga³joo³²a² yuuh¹ güii³ nɨ³. Chiaah¹ liáh³ja̱³ gá⁴xɨɨ́³ profeta Amós liáh³xɨ³ gá⁴féh³ ñaá² Dios: \q1 ¿Niaá⁴ah³ dsa³ Israel, xɨ²fáh³ jniá³ ja̱³ gá⁴cuoó¹ah³ diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ gá⁴jɨ̱́h⁴ah³ liú⁴u³ tú̱⁴laá³ ji̱i̱³ ja̱³, \q2 liáh³nɨɨh¹ voó³ gá⁴ñí³ah³ vó⁴ xi² há⁴hé³ xa³fáh³ nɨ³? \q1 \v 43 Hi̱h⁴ dios Moloc ba² ja̱³ gá⁴cuoó¹ah³ \q2 baáy⁴ gá⁴chia̱³ah³ mɨ¹guaá² chiáh² xi² ná⁴híy¹ ja̱³. \q1 Baá⁴ ba² gá⁴jé⁴ah³ hi̱h⁴ Renfán hi³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ ñú⁴heé¹, \q2 hi̱h⁴ hi³ gá⁴jmé¹ah³ vo̱ó̱h²ah³ ja̱³ duh³ hi²jmeeh¹ah³ diáh⁴ hu̱u̱¹rá². \q1 Hi³ja̱³ jniá³ hi²voo⁴²á² niaá⁴ah³ vó⁴ chia̱á̱²ah³ nɨ³, \q2 duh³ hi²sɨ́⁴á⁴ niaá⁴ah³ xiáh³ nɨɨ́⁴ gɨh¹ liáh³xɨ³ Babilonia. \p \v 44 Gá⁴hɨɨ́² gɨh¹ liu⁴ liáh³ja̱³ Esteban ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Vó⁴ xi² há⁴hé³ xa³fáh³ ja̱³ cá⁴dah²jmeéh⁴ ta² ñú² láh¹laa³ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³. Xɨ¹ñúh⁴ ja̱³ cá⁴dah²jniaa³ mɨ¹guaá² hi³ bií⁴ ná⁴ŋɨy¹ ja̱³. Cá⁴dah²jmeéh² ñú² liuh² ja̱³ liáh³xɨ³ gá⁴taáh⁴ ta² Dios, chiaah¹ gá⁴hé³ Dios ja̱³ gá⁴heé⁴ Moisés liáh³xɨ³ jmɨ́yh³ ga³jmee⁴ hí⁴lí³. \fig Hechos 7:44|src="CN01921B.TIF" size="span" ref="Hechos 7:44" \fig* \v 45 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ ma³ju̱y⁴ diáh⁴ hi³hí̱³, mɨ²ja̱³ diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² diáh⁴ gá⁴hɨɨ́² dɨ³hee⁴ chiáh² liáh³ja̱³ ñú² liuh² ja̱³. Baáy⁴ dɨ³chia̱³ liáh³ja̱³ tiempo chiáh² Josué liáh³ca̱á̱h³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ vó⁴ hi³ ma³cuó³ Dios ja̱³ ma³cuoó⁴ diáh⁴. Dxeeyh⁴ dsa³ ba² dɨ³nieeyh⁴² vó⁴ ja̱³, joó⁴ gá⁴voó² Dios ja̱³ gá⁴voóy² diáh⁴ duh³ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴lí³ chiáh² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³. Cá⁴dah²jmeéh⁴ ta² ñú² liuh² ja̱³ cá⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ tiempo chiáh² David. \v 46 Hi²xiáh³ niaá² Dios ja̱³ nieéy² David, hi³ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ jú¹hiíh⁴ David ja̱³ hi³ hu̱² hí⁴jooy³ hí⁴jmeéh² ca̱a̱³ guah³ gaáy³ xi² hí⁴güe³ Dios chié̱y² Jacob ja̱³. \v 47 Joó⁴ Salomón ja̱á̱² David ja̱³ ba² gá⁴jmeéh² ñu² Dios ja̱³. \p \v 48 ’Joó⁴ há⁴hé³ jey¹ jmɨ́yh³ Dios nɨ³, diáh⁴ ñuúh⁴guah³ hi³ ca³dah²jmee⁴ diáh⁴ dsa³ nɨ³, chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ profeta: \q1 \v 49 Yuuh¹ güii³ la³ ná⁴lɨ¹ liáh³xɨ³ silla chieéy⁴, \q2 baáy⁴ dxaah¹vó⁴ nɨ³ na³heeh⁴ diáh⁴ tɨɨy⁴. \q1 ¿Jmiih⁴² ja̱³ ga³ji̱i̱³²ah³ hi³ hí⁴jooy³ hi²jmeeh⁴ah³ ca̱a̱³ ñuy⁴? \q2 ¿Xiah² bi²dsay⁴ ja̱³ hí⁴jooy³ hi²tee¹á² dsɨy⁴ ga³ji̱i̱³²ah³? \q1 \v 50 ¿Xɨ² há⁴hé³ maá³ah³ hi³hí̱³ ba² ñeéy⁴ ba² nɨ³ gá⁴jmeéy⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³la³ hi³nɨ³?, gá⁴féh³ Ñúh³a² ja̱³. \p \v 51 Gá⁴hɨɨ́² liu⁴ liáh³ja̱³ Esteban ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³: \p ―Hi²xiáh³ ba³ túh²há²ah³ ga³jmee³ah³. Há⁴hé³ dɨ²nuu³ah³ dsaá² cáh³ti³². Jmáyh² hi³ na³chi⁴ah³ ba² chia̱á̱h¹ah³ Espíritu Santo nɨ³. Ree³ ba² niaá⁴ah³ chia̱á̱h¹ah³ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³. \v 52 Jmɨ́yh³ hií² lɨ́⁴ ñi² diáh⁴ profeta cá⁴dah²jmeéh⁴ mɨ³hee³² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² ja̱³. Cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²liú³ ca³jaa¹ chiáh² hi³ bií⁴ dxúy⁴ hi³ ja̱a̱h¹ hí⁴güéy³ ja̱³. Baáy⁴ liáh³ güéy⁴ ja̱³ yáh¹, mɨ²ja̱³ niaá⁴ah³ cá⁴güeeh⁴²ah³ baáy⁴ duh³ gá⁴jɨ̱́h⁴ah³. \v 53 Xiáh³ niaá⁴ah³ gá⁴tɨ̱́³ah³ ley chiáh² Dios dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ ángeles nɨ³ ba² há⁴hé³ ga³nuu³ah³ dsaá². \s1 Liáh³la³ gá⁴lɨ́⁴ gá⁴jú̱y⁴ Esteban \p \v 54 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²nuú³ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jñúy² oóyh² na¹ja̱² diáh⁴ cá⁴dah²jmeéh⁴ Esteban ja̱³. \v 55 Joó⁴ hi²xiáh³ chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo Esteban ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴joó² yuuh¹ güii³ baáy⁴ gá⁴joóy² Dios hi³ bií⁴ hee⁴ fáh⁴lí³ nɨ³, ba² gá⁴joóy² Jesús ja̱³ hi³ hiíy⁴ ca³jaa¹ xi² nuy¹ Dios ja̱³. \v 56 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Esteban ja̱³: \p ―Joo⁴²ah³ ruh³, ga³jooy³² hi³ na³na² yuuh¹ güii³ nɨ³, baáy⁴ ga³joo³²á⁴ Ja̱á̱² Dsa³ nɨ³, hi³ hiíy⁴ ca³jaa¹ xi² nuy¹ Dios. \p \v 57 Joó⁴ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jní³ la³gua² diáh⁴, baáy⁴ dah²jla³² dah²te³² chiu̱u̱³ ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ xi² hiíy⁴ Esteban ja̱³ duh³ cá⁴dah²sa̱yh³². \v 58 Cá⁴dah²dxɨy³ yaa¹ fɨɨ³ duh³ cá⁴dah²chiúyh² na¹cu̱ú̱¹. Diáh⁴ dsa³ñi³² hi³ mɨ³hí⁴dah²chiúyh² na¹cu̱ú̱¹ Esteban ja̱³, cá⁴dah²tiéyh² guaa³ mɨh³ chiáh² diáh⁴ ja̱y³ mɨ¹liuh² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Saulo, duh³ hí⁴heé⁴ hí¹ liáh³ca̱á̱h³ dah²chiuyh³² na¹cu̱ú̱¹ Esteban ja̱³. \fig Hechos 7:58|src="CN01922B.TIF" size="span" ref="Hechos 7:58" \fig* \v 59 Liáh³ dah²chiuyh³² na¹cu̱ú̱¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Esteban ja̱³ gá⁴liúy² Dios: \p ―Ñuyh⁴ Jesús, tieé² jniá³. \p \v 60 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴xɨ́h² ji̱² duh³ gá⁴liú³ chiu̱u̱³ cáh³ti³², liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Ñuyh⁴ Jesús, há⁴ hi³jmeey³ cua̱a̱y¹ná² dsaa² hi³ dah²jmee⁴ diáh⁴ dsa³ la³. \p Liáh³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³, ja̱³ba² jú̱y⁴. \c 8 \s1 Gá⁴laá⁴ Saulo ja̱³ mɨ³caayh³² diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ \p \v 1 Ba² hi²xiáh³ dxú⁴ ji̱í̱h⁴ Saulo hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Esteban ja̱³. \p Ja̱³ba² jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴liaá² mɨ³dah²caayh³² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² Jerusalén ja̱³. Hi³ja̱³ liáh⁴jɨy³ ba² gá⁴voóy⁴ gá⁴dxí̱⁴ vó⁴ Judea baáy⁴ vó⁴ Samaria. Ti̱¹ diáh⁴ apóstoles ja̱³ bɨh¹ gá⁴cueeyh⁴. \v 2 Joó⁴ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios, dah²ya²tiee³ Esteban ja̱³ duh³ cá⁴dah²haáy², cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ cá⁴dah²jláy² chiáh² Esteban ja̱³. \v 3 Ja̱³ba² mɨ²ja̱³, gá⁴laá⁴ Saulo ja̱³ hí⁴bí⁴dxey³ cáh³ti³² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Dsa³hí³ liáh³ca̱a̱³ liáh³ca̱a̱³ ñú², duh³ hi³sá⁴ hi³guáy⁴ dsa³voóy² diáh⁴ mɨ́³ nɨ³ dsaá⁴ nɨ³ duh³ dsá⁴tieeyh³ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹. \s1 Cá⁴dah²hé³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios Samaria \p \v 4 Joó⁴ diáh⁴ hi³ gá⁴voóy⁴ Jerusalén ja̱³ dah²liu⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios gu³xɨ³ xiáh³ ba² xi² dsa³ŋɨ́y³ diáh⁴ ja̱³. \v 5 Hi³ja̱³ ja̱³ gá⁴dxaá² Felipe fɨɨ³ Samaria, duh³ gá⁴laá⁴ mɨ³liuy³² diáh⁴ dsa³ ja̱³ ca³jaa¹ chiáh² Cristo. \v 6 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ baáy⁴ liáh⁴jɨy³ ba² dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ dah²nuu³ hi³ féh³ Felipe ja̱³, chiaah¹ dah²joo³² hi³ jmee⁴ fáh⁴lí³. \v 7 Hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsa³ hi³ heey³² espíritu hi³ mɨ³hey³² dsa³lieéy³, dsa³voóy⁴ dah²jla³² dah²te³². Ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴bɨ́y² hí⁴xíh² gá⁴laáy³, ba² liáh³ja̱³ diáh⁴ hi³ ná⁴hi̱y¹, \v 8 hi³ja̱³ hi²xiáh³ dɨ³jé⁴ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ nɨɨ́⁴. \p \v 9 Joó⁴ xe̱y³ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Simón, hi³ lí̱y³ juúh⁴ liah³ fɨɨ³ nɨɨ́⁴, hi²xiáh³ mɨ³ñuú³ ji̱i̱³ juuy³² diáh⁴ dsa³ Samaria ja̱³, ga³jmey³² ñaá² ja̱y³ dsa³ gaáy³. \v 10 Jmɨ́yh³ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh², liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―Jmɨ́yh³ fáh⁴lí³ chiáh² Dios ba² nɨ³ hee⁴ dsaá⁴ la³. \p \v 11 Ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh², chiaah¹ chie̱é̱yh¹ juúh⁴ chiáh² ja̱³ hi²xiáh³ mɨ³voó³ juuy³² diáh⁴ dsa³ ja̱³. \v 12 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²nuú³ juúh⁴ dxú⁴ hi³ jmee⁴ Felipe ja̱³ mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ gá⁴taáy³, chiaah¹ liu⁴ Felipe ja̱³ liáh³xɨ³ jmee⁴ Dios jmɨɨyh⁴²güii³ la³, baáy⁴ jmee⁴ juúh⁴ ca³jaa¹ chiáh² Jesucristo. Hi³ja̱³ diáh⁴ mɨ́³ nɨ³, dsaá⁴ nɨ³ hi³ gá⁴taáy³ ja̱³ gá⁴ja̱á̱y³ diáh⁴ jmɨɨ³. \v 13 Ba² ji̱í̱⁴ Simón hi³ lí̱y³ juúh⁴ ja̱³ gá⁴taáy³, hi³ja̱³ ba² gá⁴ja̱á̱y³ jmɨɨ³. Ja̱³ba² gá⁴laá⁴ mɨ³jmee⁴ ca̱a̱³ chie̱é̱yh¹ Felipe ja̱³. Baáy⁴ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² Simón ja̱³ joo³² fáh⁴lí³ hi³ jmee⁴ Felipe ja̱³. \p \v 14 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ apóstoles hi³ nieeyh⁴² Jerusalén ja̱³ hi³ ba² ma³dah²nuú³ dsaá² diáh⁴ dsa³ Samaria ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ nɨɨ́⁴ Pedro ja̱³ chie̱é̱yh¹ Juan. \v 15 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiáh² Dios hi³ gua²cuóy² Espíritu Santo diáh⁴ dsa³ Samaria hi³ ma³taáy³ ja̱³. \v 16 Chiaah¹ gu³xɨ³ ja̱y³ diáh⁴ hi³hí̱³ há⁴hé³ mɨ³chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo. Ca̱a̱³ ti̱¹ hi³ ma³ja̱á̱y³ diáh⁴ jmɨɨ³ liáh³xɨ³ gá⁴taáh⁴ ta² Jesús ja̱³ ba² nɨɨh¹. \v 17 Mɨ²ja̱³ gá⁴jniaa³ guaa³ Pedro ja̱³ chie̱é̱yh¹ Juan ja̱³ ñiíh² chiáh² diáh⁴ hi³ ma³taáy³ ja̱³, ja̱³ba² gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ Espíritu Santo. \p \v 18 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴joó² Simón ja̱³ hi³ dsa³tɨ̱́y⁴ Espíritu Santo diáh⁴ dsa³ liáh³ dah²jniaa³ guaa³ diáh⁴ apóstoles ñiíh² chiáh² diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ mɨ³féh³ hí⁴cuoó⁴ cuu² diáh⁴ apóstoles ja̱³ duh³ ba² hí⁴tɨ̱́y⁴ fáh⁴lí³ chiáh² Dios ja̱³. \v 19 Hi³ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Hu̱² ba² hi²cuoo¹ah³ jniá³ fáh⁴lí³ hi³ haa³ah³ nɨ³, duh³ hí⁴tɨ̱́y⁴ Espíritu Santo diáh⁴ hi³ hi²jnieey⁴ guaay⁴ nɨ³ ñiíh² chiáh² diáh⁴. Hi²cuoó⁴á⁴ ba² niaá⁴ah³ jmiih⁴² nɨɨh¹ naa³ah³. \p \v 20 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pedro gá⁴sɨɨ́h⁴ Simón ja̱³: \p ―Cua²dsa³yaá⁴u³ cáh³ti³² chia̱á̱h¹u³ cuu² chiú̱h²u³ nɨ³, chiaah¹ ga³ji̱i̱³²u³ hi³ hí⁴jooy³ hi²láy³ fáh⁴lí³ chiáh² Dios nɨ³. \v 21 Gu³xɨ³ ca³liuh² há⁴hé³ xa³ dxéy¹ ta² la³, chiaah¹ há⁴hé³ he̱é̱yh³ chiú̱h²u³ chia̱á̱h¹u³ Dios. \v 22 Tia³hi³ dxú⁴ ba², ŋɨɨh⁴² jmɨ²heé¹ chiáh² Dios duh³ liáh³ ba² hí⁴jmeé⁴ gaáy³ dsɨ́² chiú̱h²u³, liáh³xɨ³ ta³hɨy³ nɨ³. \v 23 Chiaah¹ ga³jooy³² hi³ hi²xiáh³ mɨ³he³²u³, liáh³xɨ³ dsɨh²a² ba² mɨ³hee³² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiú̱h²u³ nɨ³, jmɨ́yh³ na³ñuú⁴u³ cáh³ti³² chie̱é̱yh¹ hi³ mɨ³hee³² nɨ³. \p \v 24 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Simón ja̱³: \p ―Ŋɨɨ́¹ah³ jmɨ²heé¹ chieéy⁴ chiáh² Dios, duh³ há⁴hé³ hí⁴chi̱í̱h²á⁴ gu³xɨ³ ca³liuh² liáh³xɨ³ ma³xɨɨ́yh¹ jniá³ nɨ³. \p \v 25 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jmeé³ juúh⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ gá⁴lɨ́⁴ chiáh² diáh⁴, baáy⁴ cá⁴dah²heé⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios. Liáh³ ma³jooy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴ ca̱á̱h³ Jerusalén. Baáy⁴ ca̱³liáh³ gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ fɨɨ³ liuh² hi³ na³hii⁴ Samaria ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²hé³ juúh⁴ dxú⁴ chiáh² Jesús ja̱³. \s1 Juúh⁴ chiáh² Felipe chie̱é̱yh¹ dsa³ Etiopía \p \v 26 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ ja̱y³ ángel chié̱y² Dios gá⁴liúy² Felipe ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Bi³hɨɨ́y⁴, duh³ má⁴dxií⁴ ca³jaa¹ sur. Chia̱³ fi¹ hi³ ca³bi³hɨɨ́² Jerusalén hi³ ga³dsaa³² Gaza. \p Fi¹ hi³nɨ³ ga³dsaa³² vó⁴ xi² cueh³chiu̱u̱³ ba². \v 27 Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Felipe ja̱³ duh³ ŋaá². Liáh³ híy¹ fi¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ji̱i̱h⁴ ja̱y³ dsa³ Etiopía hi³ tiéyh² hi³ ma³ñií¹ Jerusalén hi³ ma³ya²jmeeh² hu̱u̱¹rá² Dios. Dsa³ ja̱³ na³lɨ́y⁴ dsa³ gaáy³ baáy⁴ na³lɨ́y⁴ tesorero chié̱y² Candace, reina chié̱y² diáh⁴ dsa³ vó⁴ Etiopía. \v 28 Hi³ mɨ³híy¹ fi¹ ma³ŋayh³² ca̱á̱h³ Etiopía ja̱³ dsaá⁴ ja̱³, ná⁴híy¹ he̱é̱yh³ carreta chiáh² baáy⁴ he⁴ xi³ chiáh² profeta Isaías. \fig Hechos 8:28|src="CN01931B.TIF" size="span" ref="Hechos 8:28" \fig* \v 29 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Espíritu ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Felipe ja̱³: \p ―Gua³jé̱yh¹ yeey⁴ xi² dsa³hɨɨ́² carreta chiáh² nɨ³. \p \v 30 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ Felipe ja̱³. Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴nuú³ hi³ he⁴ xi³ chiáh² Isaías, hi³ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¿Xɨ² dsaa⁴u³ hi³ joóy³ nɨ³? \p \v 31 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ dsaá⁴ ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Felipe ja̱³: \p ―Há⁴hé³ dsaa⁴²á⁴ chiaah¹ há⁴hé³ xe̱y³ hí⁴sɨɨ́h⁴ jniá³ jmiih⁴² nɨ³ niaá⁴ hí⁴féh³. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ chiáh² Felipe ja̱³ hi³ hí⁴dsá⁴saáh², duh³ hí⁴güe³ chie̱é̱yh¹ ñiíh² carreta chiáh² ja̱³. \p \v 32 Liáh³la³ ná⁴lɨ¹ na³xɨɨ² xi³ hi³ he⁴ dsaá⁴ ja̱³: \q1 Cá⁴lɨ́⁴jey⁴² liáh³xɨ³ ja̱y³ dsɨɨ³jaa³ hi³ mɨ³hí⁴dah²jɨ̱yh⁴² ba². \q1 Cá⁴lɨ́⁴jey⁴² liáh³xɨ³ ja̱y³ dsɨɨ³jaa³ hi³ há⁴hé³ ga³cɨɨh⁴ mɨ² ca³lɨ³reey⁴² ñú⁴já̱¹, \q1 gá⁴cueeyh⁴ caay⁴² cáh³ti³² ba². \q1 \v 33 Hi²xiáh³ liáh³dsɨɨ³² cá⁴dah²jmeéh⁴, há⁴ja̱³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ cá⁴dah²jmeéh⁴. \q2 ¿Hi̱² hí⁴jooy³ hí⁴liú⁴ chiáh² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² nɨ³ chiaah¹ hi³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ nɨ³? \p \v 34 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ dsaá⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Felipe ja̱³: \p ―Jmee² jmɨ²heé¹ xɨɨh² jniá³, ¿hi̱² nɨy³² ga³hey³² profeta nɨ³? ¿Xɨ² ca³jaa¹ chiáh² ñaá² nɨ³ ga³he⁴, ha²xɨ² ca³jaa¹ chiáh² dxeeyh⁴ nɨ³ liu⁴? \p \v 35 Mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ Felipe ja̱³ mɨ³jmee⁴ juúh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ xi³ hi³ xa̱h³ ja̱³, gá⁴liúy² dsa³ ja̱³ ca³jaa¹ chiáh² Jesús. \v 36 Liáh³ tieéyh¹ fi¹ ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ca̱a̱³ hí¹ xi² xa³ jmɨɨ³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ dsaá⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ ja̱³: \p ―Xa³ jmɨɨ³ la³, ¿xɨ² há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴ja̱á̱³á⁴ jmɨɨ³? \p \v 37 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Felipe ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Xɨ³ nɨ³ ca³gua³taá³u³ jɨy³túh² jɨy³háy² cáh³ti³² chiáh² Dios, mɨ²ja̱³ hí⁴jooy³ ba² hí⁴ja̱á̱³u³ jmɨɨ³. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ dsaá⁴ ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Ca³dsa³taá³á⁴ ba² hi³ ja̱á̱² Dios nɨ³ Jesucristo nɨ³. \p \v 38 Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² hí⁴cueeyh⁴ carreta chiáh² ja̱³ duh³ liú⁴u³ aáy⁴ diáh⁴ liáh³ja̱³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ he̱é̱yh³ jmɨɨ³, duh³ gá⁴xaa³ jmɨɨ³ Felipe ja̱³ gá⁴xeey³. \v 39 Liáh³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴ he̱é̱yh³ jmɨɨ³ ja̱³ ba² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ Espíritu chié̱y² Dios ja̱³ gá⁴uuy³ Felipe ja̱³, há⁴hé³ máh⁴ gá⁴joó² dsaá⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ ja̱³ gá⁴joóy². Joó⁴ hi²xiáh³ jé⁴ dsɨ́² gá⁴hí³ ca̱á̱h³ fi¹. \v 40 Fɨɨ³ Azoto bɨh¹ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² Felipe ja̱³, baáy⁴ gá⁴ŋɨ́y³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³, gá⁴hé³ juúh⁴ dxú⁴ chiáh² Jesús ja̱³ gá⁴dxaá² lɨ́⁴ fɨɨ³ Cesarea. \c 9 \s1 Gá⁴guáyh⁴ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Saulo \r (Hch. 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Ja̱³ba² mɨ²ja̱³ há⁴hé³ tiu³² Saulo ja̱³ hi³ féh³ hi³ hí⁴jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Ñúh³a² ja̱³, xɨ³ há⁴hé³ hí⁴dah²tiú² fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³. Hi³ja̱³ ñií¹ ya²ñi³ fii² diáh⁴ jmii³dsa³. \v 2 Ya²ŋɨɨ́³ hi³ hí⁴dah²xɨ́y⁴ carta chiáh² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² chiáh² diáh⁴ israelitas hi³ niaá² fɨɨ³ Damasco, duh³ hí⁴jooy³ hí⁴dsá⁴nieeyh³ diáh⁴ hi³ tieéyh¹ fi¹ hi³mɨɨ³² ja̱³. Chiaah¹ niaá⁴ Saulo ja̱³ hí⁴jéy⁴ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹ Jerusalén, liáh³ ba² mɨ́³ liáh³ ba² dsaá⁴. \v 3 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ híy¹ fi¹ ja̱³, ja̱³ba² mɨ³hí⁴dxaá² fɨɨ³ Damasco ja̱³, ca̱a̱³ ba² dɨ́h¹ gá⁴taáh² jmɨɨ́⁴ xi² dsa³hɨɨ́y⁴ Saulo ja̱³, ca̱a̱³ xi³ hi³ güé⁴ yuuh¹ güii³. \v 4 Ja̱³ba² gá⁴cɨ́yh⁴ dxaah¹vó⁴ Saulo ja̱³, baáy⁴ cá⁴yá⁴niuúh³ hi³ xe̱y³ liu⁴, liáh³la³ féh³: \p ―Saulo, Saulo, ¿he²chiaah¹ hi³ bií⁴ dɨ́h¹ ga³caah⁴u³ jniá³ nɨ³? \p \v 5 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ Saulo ja̱³: \p ―¿Hi̱² nɨy³² niu³ Ñuyh⁴? \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ hi³ liu⁴ ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Jniá³ nɨ³ Jesús, hí̱³ba² hi³ cɨ²ji̱i̱h⁴²u³ nɨ³. Hí̱³ba² vo̱ó̱h²u³ ba² nɨ³ ga³jmeeyh³² hi³ ga³jmeey³ liáh³nɨ³, liáh³xɨ³ ga³jmeéh⁴ ñaá² cue²yah³ mɨ² ca³ya³dsɨ³ yuuh¹ na¹ma³ hi³ chie̱é̱yh¹ ca³dah²cɨ̱ɨ̱yh³ ba² nɨ³ jmeeyh³² vo̱ó̱h²u³ nɨ³. \fig Hechos 9:5|src="CN02023B.TIF" size="span" ref="Hechos 9:5" \fig* \p \v 6 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ mɨ³jlieey⁴ Saulo ja̱³ hi³ foyh⁴, baáy⁴ liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Ñuyh⁴, ¿he² nɨ³ naay³ hi³ hi²jmeey⁴² xa³ja̱³? \p Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Jesús ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Bɨ́y² baáy⁴ duh³ gua³hú² fɨɨ³ nɨ³, duh³ nɨɨ́⁴ hí⁴dah²sɨɨ́h⁴ niu³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hi²jmeey³. \p \v 7 Hi²xiáh³ mɨ³foyh⁴ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ chie̱é̱yh¹ Saulo ja̱³, chiaah¹ cá⁴dah²nuú³ hi³ xe̱y³ liu⁴, joó⁴ há⁴hé³ xe̱y³ cáh³ti³² cá⁴dah²joóy². \v 8 Mɨ²ja̱³ cá⁴ná⁴hɨɨ́y¹ Saulo ja̱³, joó⁴ liáh³ gá⁴jáy² mɨ¹ñi² ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ jniaá⁴ cáh³ti³². Hi³ja̱³ guaa³ bɨh¹ cá⁴dah²hɨɨy³² duh³ dah²ya²jay⁴ fɨɨ³ Damasco ja̱³. \v 9 Nɨ³ jmɨɨ́¹ gá⁴guá³ nɨɨ́⁴, há⁴hé³ jniaá⁴, baáy⁴ há⁴hé³ gá⁴eéh² gá⁴hɨ̱́h⁴ cáh³ti³². \p \v 10 Damasco ja̱³ jey¹ ja̱y³ xɨh³chie̱y³² Jesús hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Ananías. Mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² Ñúh³a² ja̱³ rúh⁴ñi² dsaá⁴ ja̱³, duh³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¡Ananías! \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Ananías ja̱³: \p ―Hi³ jniá³ la³ Ñuyh⁴. \p \v 11 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Bɨ́y², duh³ má⁴dxií⁴ chiáh² Judas hi³ jey¹ calle hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Dsaá², gua³nieeyh⁴ ja̱y³ dsa³ fɨɨ³ Tarso hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Saulo, chiaah¹ liuy³² jniá³ ja̱³nɨ́⁴. \v 12 Baáy⁴ ma³jmeéy⁴ ma³joóy² niu³ Ananías. Ma³joó² hi³ ma³húy² xɨ¹ñúh⁴ chiáh² baáy⁴ ma³jniaa³u³ diáh⁴ guaay³² nɨ³ ñiíh² chiáh², hi³ja̱³ ma³lɨ³jniaá⁴ ca̱á̱h³. \p \v 13 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴nuú³ hi³ja̱³ Ananías ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Ñuyh⁴, hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ ma³dah²sɨɨ́h⁴ jniá³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ chiáh² dsaá⁴ nɨ³, cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ mɨ³hee³² jmeéh⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiú̱h²u³ hi³ nieeyh⁴² Jerusalén nɨ³. \v 14 Baáy⁴ ja̱³nɨ́⁴ ma³güey⁴ la³ hi³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹, duh³ hí⁴jéy⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiú̱h²u³ hí⁴dsá⁴tieeyh³ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹. \p \v 15 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Ñúh³a² ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Ananías: \p ―Joó⁴ má⁴dxií⁴, chiaah¹ ma³dxɨ́²á⁴ dsaá⁴ nɨ³ hi³ hí⁴liú⁴ ca³jaa¹ chieéy⁴ hí⁴liúy² diáh⁴ dsa³ xiaáh³ vó⁴, diáh⁴ reyes, ba² hí⁴liúy² diáh⁴ israelitas nɨ³. \v 16 Chiaah¹ jniá³ hi²hoó⁴á⁴ Saulo nɨ³ hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ ba² hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² vih²chieéy⁴. \p \v 17 Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ ŋaá² Ananías xi² jey¹ Saulo ja̱³. Liáh³ gá⁴hí³ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jniaa³ diáh⁴ guaa³ ja̱³ ñiíh² chiáh², baáy⁴ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴ Saulo, Ñúh³a² Jesús hi³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² fi¹ xi² ya³hɨɨ́⁴u³ nɨ³, ma³xɨ́y⁴ jniá³ hi³ hi²jnieey⁴ guaay⁴ nɨ³ ñiíh² chiú̱h²u³ duh³ hí⁴jooy³ hí⁴jniaá²u³ ca̱á̱h³. Baá⁴ ba² hí⁴tɨ̱́⁴u³ Espíritu Santo, jmɨ́yh³ hí⁴dxiuuyh³ niu³ cáh³ti³². \p \v 18 Xé̱yh² ba² mɨ²ja̱³ gá⁴saá⁴ dxaah¹vó⁴ liáh³xɨ³ diáh⁴ víh¹ hi³tieéyh¹ jmɨɨ³ hi³ gá⁴voo³ mɨ¹ñi² Saulo ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jniaá⁴ ca̱á̱h³. Ja̱³ba² gá⁴bɨ́y², baáy⁴ duh³ gá⁴ja̱á̱y³ jmɨɨ³. \p \v 19 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴eéh² duh³ gá⁴sa³ ca̱á̱h³ hi³ bii³², baáy⁴ gá⁴cueeyh⁴ ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² Damasco ja̱³. \s1 Gá⁴hé³ fah² Dios Saulo ja̱³ fɨɨ³ Damasco \p \v 20 Gá⁴laá⁴ ba² mɨ³he⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ Saulo diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² ja̱³, féh³ hi³ Jesús ja̱³ jmɨ́yh³ na³lɨ́y⁴ ja̱á̱² Dios. \v 21 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ dah²nuu³ hi³ féh³ ja̱³ hi²xiáh³ dɨ³dsaay³² dsɨ́² diáh⁴, hi³ja̱³ liáh³la³ dah²féh³: \p ―¿Xɨ² há⁴hí̱³ dsaá⁴ la³ nɨ³ hi³ jmeéh⁴ mɨ³hee³² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² Jerusalén nɨ³? Hi³ja̱³ nɨ³ güéy⁴ la³ duh³ hí⁴jéy⁴ dsá⁴tieeyh³ ñuúh⁴ñí¹ diáh⁴ dsa³ nɨ³, duh³ hí⁴cuó⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹ nɨ³. \p \v 22 Joó⁴ hi³ já⁴ he⁴ gɨh¹ veyh³ ba² Saulo ja̱³, hi³ Jesús ja̱³ ja̱³ jmɨ́yh³ Cristo, hi³ja̱³ ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ dɨ³ñi³² xɨ³ jmiih⁴ hí⁴dah²féh³ diáh⁴ israelitas hi³ nieeyh⁴² Damasco ja̱³. \s1 Gá⁴cui̱í̱³ Saulo ja̱³ xi² nieeyh⁴² diáh⁴ israelitas \p \v 23 Liáh³ mɨ³voó³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³ hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Saulo ja̱³. \v 24 Joó⁴ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² ñaá². Jmɨɨ⁴ nɨ³ voo⁴ nɨ³ ca³dah²je̱y³² haah² fɨɨ³ ja̱³ duh³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴. \v 25 Joó⁴ ca̱a̱³ mɨ² xiáh³liaá⁴, diáh⁴ xɨh³chie̱y³² ja̱³ cá⁴dah²ta̱a̱yh³ he̱é̱yh³ ca̱a̱³ láh¹mɨh³ gaáy³ duh³ cá⁴dah²xieéy² dsaah⁴ yah³ hi³ ná⁴hi⁴² lɨh³ fɨɨ³ ja̱³. Liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ gá⁴laáy³ Saulo ja̱³. \s1 Gá⁴dxéyh² Saulo ja̱³ Jerusalén \p \v 26 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dxéyh² Saulo ja̱³ Jerusalén, mɨ²ja̱³ niaá⁴ hí⁴cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, joó⁴ liáh⁴jɨy³ ba² dɨ³ñeeyh⁴ chiaah¹ há⁴hé³ dsa³taáy³ diáh⁴ hi³ xa³ juúh⁴ hi³ ma³taáy³ Saulo ja̱³. \v 27 Joó⁴ ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Bernabé ñií¹ ya²jay⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ apóstoles ja̱³. Baáy⁴ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ gá⁴joóy² Jesús Saulo ja̱³ dxah²fi¹, ba² gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Jesús ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴. Ba² gá⁴jmeé³ juúh⁴ liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ Saulo ja̱³, hi³ hi²xiáh³ hɨɨy³ dsɨ́² gá⁴hé³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesús ja̱³ fɨɨ³ Damasco. \v 28 Mɨ²ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ Saulo ja̱³ Jerusalén, gá⁴chié³ gá⁴ji̱í̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ apóstoles ja̱³. \v 29 Hi²xiáh³ hɨɨy³ dsɨ́² liu⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesús, ba² hi²xiáh³ ñuú³ ga³liu⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ israelitas hi³ ca³dah²liu⁴ fáh² griego. Hi³ja̱³ mɨ³dah²ta³ dah²hɨ³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Saulo ja̱³. \v 30 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ liáh³xɨ³ dah²ta³ dah²hɨ³ ja̱³, mɨ²ja̱³ dah²ya²jay⁴ Saulo ja̱³ fɨɨ³ Cesarea, ja̱³ba² cá⁴dah²bi³dxéyh³ fɨɨ³ Tarso. \p \v 31 Mɨ²ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ cɨ̱yh³beeyh³² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ Judea, Galilea, baáy⁴ Samaria. Ba² mɨ³dsa³lí̱y³ gɨh¹ diáh⁴ dxú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³ baáy⁴ hi²xiáh³ dɨ³foyh⁴ chiáh² Dios. Baáy⁴ Espíritu Santo ja̱³ jmee⁴ dse³fɨɨ́y² gɨh¹ diáh⁴, ba² cuoó⁴ diáh⁴ hi³ bií⁴. \s1 La³ dsa³féh³ hi³ gá⁴laáy³ Eneas \p \v 32 Dxa² mɨ²ja̱³ chie⁴ji̱i̱⁴ Pedro ja̱³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ hi³ dsa³ñi³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Hi³ja̱³ ba² ya²ñi³ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ Lida. \v 33 Nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Eneas, baáy⁴ mɨ³xa³ jñá⁴ ji̱i̱³ bih³ na³caayh³² dsaah⁴² hi³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jooy³ hí⁴bɨ́y² hí⁴xíh² cáh³ti³². \v 34 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Eneas, Jesucristo nɨ³ ca³bi³lieéy³ niu³. Hi³ja̱³ na³hɨɨ́y¹ jmee² dxú⁴ ji̱i̱² chiú̱h²u³ nɨ³. \p Xé̱yh² ba² mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Eneas ja̱³. \v 35 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² Lida, baáy⁴ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² Sarón ja̱³ cá⁴dah²joóy², hi³ja̱³ cá⁴dah²tiú² diáh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ mɨ³hee³², duh³ gá⁴dxí̱⁴ fi¹ chiáh² Dios bɨh¹ ba². \s1 La³ dsa³féh³ hi³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ Dorcas \p \v 36 Dxa² mɨ²ja̱³ jey¹ fɨɨ³ Jope ja̱y³ mɨ́³ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Tabita, joó⁴ Dorcas ca³dah²féh³ fáh² griego. Hi²xiáh³ dxú⁴ ga³jmee⁴ mɨ́³ ja̱³, ca³dsa³tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh². \v 37 Dxa² mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴dsaah⁴² Dorcas ja̱³ hi³ja̱³ jú̱y⁴. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³lieéyh³. Liáh³ ma³jooy³ ma³dah²bi³lieéyh³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²chieey³ ca̱a̱³ cuarto hi³dxá³ tú̱⁴ piso. \v 38 Mɨ³ji̱í̱³ yeey⁴ fɨɨ³ Jope, fɨɨ³ Lida xi² jey¹ Pedro ja̱³. Hi³ja̱³ liáh³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³ hi³ jey¹ nɨɨ́⁴ Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ aáy⁴ dsaá⁴, duh³ liáh³la³ dah²ya²xɨɨh⁴² Pedro ja̱³: \p ―Du³ñuúh²á⁴ Pedro, hu̱² hi³jmeey³ jmɨ²heé¹ hi²jay¹ ji̱³nɨɨ́⁴ fɨɨ³ Jope la³. \p \v 39 Mɨ²ja̱³ ŋaá² Pedro ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴. Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dxaá² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tee³ xi² na³caayh³² lɨ² Dorcas ja̱³. Hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ mɨ́³ hi³ nɨɨ́y³ dɨ³tieéyh¹ nɨɨ́⁴. Hi²xiáh³ dah²cɨɨh⁴, baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ ji̱h²caayh⁴ Pedro ja̱³ duh³ cá⁴dah²heé⁴ mɨh³ chiáh² diáh⁴ hi³ gá⁴jmeé³ Dorcas ja̱³. \v 40 Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² Pedro ja̱³ gá⁴voóy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴xɨ́h² ji̱² xi² na³caayh³² mɨ́³ ja̱³, duh³ gá⁴liúy² Dios. Liáh³ ma³jooy³ ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² ca̱á̱h³ duh³ gá⁴naa³ ji̱h²caayh⁴ mɨ́³ hi³ na³jú̱y¹ ja̱³ baáy⁴ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Tabita, na³hɨɨ́y¹. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴jáy² mɨ¹ñi² mɨ́³ ja̱³, baáy⁴ liáh³ gá⁴joóy² Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² duh³ gá⁴guá³. \v 41 Mɨ²ja̱³ gá⁴sá̱h⁴ Pedro ja̱³ guaa³ duh³ gá⁴xeéyh², ja̱³ba² gá⁴teé⁴ diáh⁴ mɨ́³ dsa³ nɨɨ́³ ja̱³, baáy⁴ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴héy² diáh⁴ Dorcas ja̱³ hi³ mɨ³na³ji̱í̱yh⁴ bɨh¹ ba². \v 42 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ Jope ja̱³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² hi³ gá⁴lɨ́⁴ ja̱³, hi³ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ gá⁴taáy³ chiáh² Dios. \v 43 Hi²xiáh³ voó³ gá⁴cueeyh⁴ Pedro ja̱³ fɨɨ³ Jope, chiáh² ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Simón hi³ ca³bi³cuɨɨ⁴ láh¹laa³. \c 10 \s1 Ñií¹ Pedro ja̱³ ya²liú³ chie̱é̱yh¹ Cornelio \p \v 1 Gá⁴guá³ fɨɨ³ Cesarea ja̱³ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Cornelio, hi³ na³lɨ́y⁴ capitán chiáh² hi³ ca̱á̱h³ tiéyh⁴ soldados hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Italiano. \v 2 Hi²xiáh³ ga³jmee⁴ he̱é̱yh³ dsaá⁴ ja̱³ chiáh² Dios, chie̱é̱yh¹ familia chié̱y², baáy⁴ hi²xiáh³ dɨ³foyh⁴ chiáh² Dios. Ba² hi²xiáh³ ga³cuoó⁴ cuu² diáh⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh², baáy⁴ ca̱³ñiih³² ba² ga³liuy³² Dios. \v 3 Ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ja̱³, ca̱³liáh³ mɨ³nɨ³ dsa³hɨɨ́² ca̱³laá³, gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ gá⁴joóy² jɨy³ cáh³ti³² Cornelio ja̱³ ja̱y³ ángel hi³ gá⁴hí³ xi² jey¹ ja̱³. Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ ángel ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¡Cornelio! \p \v 4 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ Cornelio ja̱³, gá⁴cueeyh⁴ jooy³² liáh³ja̱³ ángel ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴: \p ―¿He² juúh⁴ xa³ Ñuyh⁴? \p Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ ángel ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Hi²xiáh³ dxú⁴ ga³ji̱í̱h⁴ Dios nɨ³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³fooyh³² mɨ² ga³liu⁴²u³ nɨ³, ba² liáh³ja̱³ hi³ ca³gua³tie̱é̱y¹ chiáh² diáh⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh² nɨ³. \v 5 Hi³ja̱³ ja̱³nɨ́⁴, xɨ́y⁴ ja̱y³aáy⁴ dsaá⁴ cua²dsa³dxí̱⁴ fɨɨ³ Jope, duh³ cua²dsa³jey³ diáh⁴ Simón, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Pedro. \v 6 Jey¹ chiáh² dxeeyh⁴ Simón hi³ ca³bi³cuɨɨ⁴ láh¹laa³ hi³ jey¹ yeey⁴ caa¹ jmɨ́⁴ñih¹. Duh³ Pedro hi³ ga³hó⁴á⁴ nɨ³, hi³nɨy³² hí⁴sɨɨ́h⁴ niu³ jɨɨ⁴ hi³ ga³jmee⁴ hi²jmeey³. \p \v 7 Liáh³ca̱á̱h³ ŋáyh² ángel hi³ ma³liúy² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴teé⁴ Cornelio ja̱³ aáy⁴ diáh⁴ mozos chié̱y², ba² gá⁴teé⁴ ja̱y³ soldado hi³ ga³jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios, ja̱y³ diáh⁴ hi³ ta̱á̱h⁴ gɨh¹ chie̱é̱yh¹. \v 8 Mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ jɨɨ⁴ hi³ ma³lɨ⁴ ja̱³, ja̱³ba² gá⁴xɨ́y⁴ diáh⁴ fɨɨ³ Jope. \p \v 9 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, liáh³ tieéyh¹ fi¹ diáh⁴ hi³hí̱³, ja̱³ba² mɨ³hí⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Jope ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴saáh² Pedro ja̱³ yuuh¹ ñú² hi³ dxá⁴liúy¹ Dios, ca̱³liáh³ dxaah¹ jmɨɨ⁴. \v 10 Hi²xiáh³ mɨ³cue̱é̱h⁴ Pedro ja̱³, joó⁴ ca̱³liáh³ dah²bi³tɨɨ⁴ hi³ hí⁴eéh² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ gɨh¹ ca̱³ji̱i̱³ yuuh¹ ñú² ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ hi³ xa³ gá⁴joó². \v 11 Ca̱a̱³ ba² dɨ́h¹ gá⁴joó² hi³ gá⁴ná³ yuuh¹ güii³, ja̱³ba² gá⁴xiaá² dxaah¹vó⁴ ja̱³ ca̱a̱³ hi³ liáh³xɨ³ mɨh³lié² gaáy³, ná⁴ñuu¹ liú⁴u³ chiú̱³ diáh⁴ chiuuh² ja̱³. \v 12 He̱é̱yh³ mɨh³lié² ja̱³ tieéyh¹ liáh⁴jɨy³ nieey³² diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ chiú̱³ guaa³tɨɨ², iíh¹ nɨ³, baáy⁴ diáh⁴ hi³ xa³ cueé² cu̱ú̱² nɨ³. \v 13 Mɨ²ja̱³ cá⁴yá⁴niuúh³ hi³ xe̱y³ gá⁴liú³, liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Pedro ja̱³: \p ―Pedro, bɨ́y² jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ gú⁴nuú¹ la³ duh³ cúyh⁴ diáh⁴. \p \v 14 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pedro ja̱³: \p ―Haá², Ñuyh⁴. Chiaah¹ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³cúh⁴á⁴ gú⁴nuú¹ hi³ ná⁴heey¹. \p \v 15 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ hi³ liu⁴ ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ ca̱á̱h³: \p ―Ja̱y³ hi³ ma³bi³ŋɨɨ́y³ Dios nɨ³, há⁴ hi³fáyh³ niu³ hi³ ná⁴heey¹. \p \v 16 Nɨɨh⁴ tiaah² gá⁴lɨ́⁴ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴saah⁴ ca̱á̱h³ mɨh³lié² ja̱³ yuuh¹ güii³. \v 17 Liáh³ca̱á̱h³ ta³hɨ³ Pedro ja̱³, he² ja̱³ niaá⁴ hí⁴féh³ hi³ ma³joó² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ haah²ñu¹ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ ma³xɨ́y⁴ Cornelio ja̱³, dah²ŋɨɨ⁴ juúh⁴ xiah² ja̱³ jey¹ Simón. \v 18 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ chiu̱u̱³ cá⁴dah²liú³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ juúh⁴ hi³ xɨ² nɨɨ́⁴ ja̱³ na³cueeyh⁴ ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Simón, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Pedro. \v 19 Hi²xiáh³ ta³hɨ³ Pedro ja̱³ chiáh² hi³ ma³joó² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Espíritu ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Joo⁴² rúh⁴, aay³ dsaá⁴ dah²naayh³² niu³. \v 20 Guɨ̱ɨ̱y³² ji̱³nɨɨ́⁴, duh³ gua³ chia̱á̱h¹u³ diáh⁴. Há⁴ hi³ta³ hi³hɨy³ ñuú³, chiaah¹ hí̱³ba² jniá³ nɨ³ ma³sɨ́⁴á⁴ diáh⁴. \p \v 21 Mɨ²ja̱³ gá⁴xieey⁴ Pedro ja̱³ duh³ gá⁴liúy² diáh⁴ dsaá⁴ hi³ ma³dxa³dxí̱⁴ hi³ ma³xɨ́y⁴ Cornelio ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Jniá³ nɨ³ ga³naah⁴ah³ nɨ³. ¿He²chiaah¹ hi³ ma³bi³dxí̱⁴ah³ nɨ³? \p \v 22 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²hí̱¹ diáh⁴ hi³hí̱³, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: \p ―Ma³bi³dxia⁴²ah¹ hi³ ma³xɨ́y⁴ jniaah¹ capitán Cornelio, ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xiaa³dsaay³² hi³ foyh⁴ chiáh² Dios, ba² hi²xiáh³ dɨ³niaá² diáh⁴ israelitas nɨ³ dɨ³nieéy². Ja̱y³ ángel chié̱y² Dios gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Cornelio nɨ³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴taáh⁴ ta² hí⁴je⁴²u³ duh³ guaay³² xɨ¹ñúh⁴ chiáh², duh³ hí⁴nuú⁴ hi³ hi²fooyh¹ nɨ³. \p \v 23 Mɨ²ja̱³ gá⁴tee³ diáh⁴ xɨ¹ñúh⁴, gá⁴cuoó⁴ diáh⁴ xi² cá⁴dah²chiaa³ voo⁴ mɨ²ja̱³. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ ba² ŋaá² Pedro ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, ba² gá⁴dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² Jope ja̱³. \v 24 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ ba² cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ Cesarea ja̱³. Jey¹ Cornelio ja̱³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² je̱y³² diáh⁴ dsaá⁴ ja̱³, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱á̱¹ hi³chie̱y³², baáy⁴ dɨ³nieeyh⁴² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ amigos chié̱y² hi³ bií⁴ naáy³ chie̱é̱yh¹, jmɨ́yh³ hi³ ma³jéy⁴ ja̱³ diáh⁴ hi³hí̱³. \v 25 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴dxaá² Pedro ja̱³ chiáh², mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Cornelio ja̱³ ya²jé̱y¹, ja̱³ba² gá⁴xɨ́h² ji̱² rúh⁴ñi² Pedro ja̱³ hi³ jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá². \v 26 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴xaáh² Pedro ja̱³ gá⁴xeéyh², liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Bɨ́y², há⁴ hi³jmeey³ liáh³nɨ³, chiaah¹ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³ ba² jniá³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ niu³ nɨ³. \p \v 27 Ja̱³ba² liáh³ liu⁴ chie̱é̱yh¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴hí³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² Cornelio ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴joó² hi³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ dsa³ na³ŋɨɨyh⁴ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³. \v 28 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³: \p ―Mɨ³maá³ah³ ba² niaá⁴ah³ hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴cú̱yh⁴ ja̱y³ dsa³ Israel chie̱é̱yh¹ dsa³ xiaáh³ vó⁴ liáh³xɨ³ niaá⁴ah³, hu̱² gɨh³ dsá⁴hí³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh², chiaah¹ na³héy¹ chiaa⁴²ah¹. Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ ma³heé⁴ jniá³ Dios nɨ³ hi³ gu³xɨ³ hí̱³ há⁴hé³ máh⁴ hi²fayh¹ hi³ ná⁴heey¹. \v 29 Hi³ja̱³ nɨ³ gá⁴nuúy⁴ ba² dsaá² jáy² ji̱³nɨɨ́⁴ liáh³ gá⁴tieé¹ah³ jniá³ nɨ³. Hi³ja̱³ naáy⁴ hi²nuuy⁴² hi³ he²chiaah¹ hi³ ma³tieé¹ah³ jniá³ nɨ³. \p \v 30 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Cornelio ja̱³: \p ―Ja̱³jaá⁴ diú⁴jmɨɨ³, ca̱³liáh³ mɨ³nɨ³ dsa³hɨɨ́² ca̱³laá³, ja̱³ba² hiíh⁴ liáh³ ja̱³nɨ́⁴, je¹á² xɨ¹ñúh⁴ chieéy⁴ la³, bí⁴jmɨɨh⁴²á⁴ baáy⁴ liu⁴²á² Dios. Mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² ja̱y³ dsaá⁴ hi³ chih³ mɨh³ hi³ sɨɨ́⁴. \v 31 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Cornelio, ma³nuú³ ba² Dios nɨ³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³fooyh³² mɨ² ga³liu⁴²u³ nɨ³, baáy⁴ ñi³² ba² liáh³xɨ³ ga³jmeey³ hi³ ca³gua³tie̱é̱y¹ chiáh² diáh⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh² nɨ³. \v 32 Hi³ja̱³ tiaáh² ta² hi³ cua²güéy³ ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Simón, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Pedro, hi³ jey¹ fɨɨ³ Jope. Jey¹ chiáh² dxeeyh⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Simón hi³ jey¹ caa¹ jmɨ́⁴ñih¹ hi³ ca³bi³cuɨɨ⁴ láh¹laa³. Mɨ² ma³güey⁴ nɨ³ mɨ²ja̱³ hí⁴liúy² niu³.” \v 33 Hi³ja̱³ nɨ³ gá⁴taáyh⁴ ta² ji̱³nɨɨ́⁴ cá⁴dxá⁴nieeyh³ diáh⁴ niu³. Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dxú⁴ ma³jmeéy¹ hi³ ma³güe⁴u³ la³. Hi³ja̱³ nɨ³ mɨ³na³ŋɨɨh⁴ah¹ jniaah¹ rúh⁴ñi² Dios la³, chiaah¹ niaa³²ah¹ hi²niuu²ah¹ hi³ ma³taáh⁴ ta² Dios nɨ³ hi³ hi²fooyh¹ jniaah¹. \s1 Liáh³la³ gá⁴liú³ Pedro ja̱³ chiáh² Cornelio \p \v 34 Mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ mɨ³liu⁴ Pedro ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Ja̱³nɨ́⁴ gɨh¹ ca³lɨ³dsaa⁴²á⁴ hi³ há⁴hé³ ga³jmeeh³² Dios nɨ³ chiáh² chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 35 Ga³ji̱í̱h⁴ ba² dxú⁴ Dios nɨ³ chiáh² dɨ́h¹ gu³xɨ³ hí̱³ba² dsa³ hi³ dɨ³foyh⁴ chiáh², baáy⁴ diáh⁴ hi³ dɨ³nieeyh⁴² dxú⁴. \v 36 Gá⁴liuú² Dios ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Israel, gá⁴jmeé³ juúh⁴ dxú⁴ hi³ dxɨ́⁴lieey³² Jesucristo nɨ³ hí⁴jooy³ hi²yaa²a² naá³a², chiaah¹ hi³nɨy³² nɨ³ na³lɨ́y⁴ Ñúh³a² cá⁴liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴. \v 37 Maá³ah³ ba² dxú⁴ niaá⁴ah³ liáh³xɨ³ gá⁴sa³ juúh⁴ na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ Judea hi³ cá⁴lɨ́⁴liaá² lɨ́⁴ vó⁴ Galilea, dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴hé³ Juan ja̱³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴ja̱á̱y³ jmɨɨ³ diáh⁴ dsa³. \v 38 Chiaah¹ Jesús dsa³ Nazaret ja̱³ gá⁴tɨ̱́y³ Espíritu Santo hi³ bií⁴ hee⁴ fáh⁴lí³ hi³ gá⁴xɨ́y⁴ ñaá² Dios. Hi³ja̱³ gá⁴chié³ gá⁴ji̱í̱³ Jesús ja̱³ jmee⁴ jɨɨ⁴ hi³ dxú⁴, cá⁴bi³lieéy³ diáh⁴ hi³ cɨ̱yh³beeyh³² vih²chiaah¹ hi³há⁴dxúy⁴. Gá⁴jmeé³ liáh³ja̱³ chiaah¹ Dios ja̱³ na³cu̱yh⁴ chie̱é̱yh¹. \v 39 Jniaah¹ gá⁴joo⁴²ah¹ liáh⁴jɨ³ hi³ gá⁴jmeé³ Jesús ja̱³ vó⁴ Judea, fɨɨ³ Jerusalén nɨ³. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴, cá⁴dah²tie̱e̱y³ dsaah⁴ cruz. \v 40 Joó⁴ Dios ja̱³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ hi³dxá³ nɨ³ jmɨɨ́¹, gá⁴jmeé³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² ca̱á̱h³ rúh⁴ñi²ah¹ jniaah¹. \v 41 Há⁴hé³ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³. Ti̱¹ rúh⁴ñi²ah¹ jniaah¹ hi³ gá⁴dxɨy³ Dios nɨ³ mɨ² dsa³jéy⁴ lɨ́⁴ ba² lɨ́⁴jnieey³² duh³ hí⁴lí³ah¹ dsa³ñi³² chiáh². Jmɨ́yh³ gá⁴chia⁴²ah¹ gá⁴hi̱h²ah¹ ca̱á̱h³ chia̱a̱h²ah¹ liáh³ cá⁴lɨ́⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ ja̱³. \v 42 Baáy⁴ gá⁴xɨ́y⁴ jniaah¹ hi³ hi²hee²ah¹ diáh⁴ dsa³ baáy⁴ hi²jmee²ah¹ juúh⁴ hi³ Dios nɨ³ ma³tie̱e̱y³ Jesús nɨ³ hi³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² diáh⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³, liáh³ ba² diáh⁴ hi³ na³ji̱í̱h⁴, liáh³ ba² diáh⁴ hi³ na³jú̱y¹. \v 43 Ba² ma³ŋɨ́³ ma³dah²liú³ chiáh² Jesús ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ profetas. Cá⁴dah²féh³ hi³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ dsá⁴taáy³ chiáh² ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴bé⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴ dxɨ́⁴lieey³² ñaá². \s1 Gá⁴tɨ̱́y³ Espíritu Santo diáh⁴ dsa³ xiaáh³ \p \v 44 Rúh⁴ liu⁴ ba² liáh³ja̱³ Pedro ja̱³, liáh³ güéy⁴ Espíritu Santo ñiíh² chiáh² diáh⁴ hi³ dah²nuu³ fáh⁴liu⁴ chiáh² ja̱³. \v 45 Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴ israelitas hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ ma³bi³dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ Pedro ja̱³, chiaah¹ hi³ ba² gá⁴tɨ̱́y³ Espíritu Santo diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³. \v 46 Lii⁴ hi³ gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ Espíritu Santo, chiaah¹ dxaáh² fáh² bɨh¹ mɨ³dah²liu⁴, baáy⁴ mɨ³dah²jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² Dios. \v 47 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ oóyh²: \p ―¿Xɨ² foóh¹ hí⁴jooy³ hi³ há⁴hé³ hi²cuo²a² je² hí⁴ja̱á̱y³ jmɨɨ³ diáh⁴ dsa³ hi³ ma³tɨ̱́y³ Espíritu Santo, ja̱³ba² liáh³xɨ³ jnia² nɨ³? \p \v 48 Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² gá⁴ja̱á̱y³ diáh⁴ jmɨɨ³ liáh³xɨ³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiáh² Pedro ja̱³ hi³ hu̱² hí⁴cueeyh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹. \c 11 \s1 Gá⁴jɨ̱ɨ̱́h² juúh⁴ Pedro ja̱³ ñuúh⁴guah³ Jerusalén \p \v 1 Gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ apóstoles chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ dɨ³nieeyh⁴² Judea ja̱³, hi³ ba² ji̱í̱⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³ ma³dah²nuú³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios. \v 2 Hi³ja̱³ liáh³ gá⁴dxéyh² Pedro ja̱³ Jerusalén, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dah²jmee⁴ heé² diáh⁴ oóyh² hi³ ga³ji̱í̱h⁴ hi³ bií⁴ ná⁴ŋɨy¹ chiáh² circuncisión. \v 3 Liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: \p ―¿He²chiaah¹ hi³ ñií¹u³ ya²ñí⁴u³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³, baáy⁴ ya²chiéyh³ chia̱á̱h¹u³ diáh⁴? \p \v 4 Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ juúh⁴ Pedro ja̱³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ gá⁴lɨ́⁴ xi² ñií¹ ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p \v 5 ―Liáh³ je¹á² fɨɨ³ Jope ja̱³, mɨ²ja̱³ liu⁴²á² Dios, mɨ²ja̱³ gá⁴joóy² ca̱a̱³ hi³ lii³²a² mɨh³lié² gaáy³ hi³ ya³xiaá³ yuuh¹ güii³ ná⁴ñuu¹ liú⁴u³ chiú̱³ diáh⁴ guaah⁴², güéy⁴ lɨ́⁴ xi² hií⁴á⁴ ja̱³. \v 6 Liáh³ cá⁴dxá⁴joóy¹ he² ja̱³ tiaah² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴joó²á⁴ diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ chiú̱³ guaa³tɨɨ², diáh⁴ iíh¹ nɨ³, diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ dɨ³sɨ̱yh³ nɨ³, baáy⁴ diáh⁴ hi³ xa³ cueé² cu̱ú̱² nɨ³. \v 7 Ja̱³ba² gá⁴nuúy⁴ hi³ xe̱y³ gá⁴liú³, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Pedro bɨ́y², jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ gú⁴nuú¹ la³ duh³ cúyh⁴ diáh⁴.” \v 8 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴fáyh²: “Haá², Ñuyh⁴, chiaah¹ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³cúh⁴á⁴ ja̱y³ gú⁴nuú¹ hi³ ná⁴heey¹.” \v 9 Mɨ²ja̱³ gá⁴liúy² jniá³ ca̱á̱h³ hi³ liu⁴ ja̱³, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Ja̱y³ hi³ ma³bi³ŋɨɨ́y³ Dios nɨ³, há⁴ hi³fáyh³ niu³ hi³ ná⁴heey¹.” \v 10 Nɨɨh⁴ tiaah² gá⁴lɨ́⁴ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴saah⁴ ca̱á̱h³ liáh⁴jɨ³ yuuh¹ güii³. \v 11 Xé̱yh² ba² mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ aay³ dsaá⁴ xi² je¹á² ja̱³, hi³ dɨ³naáy³ lɨ́⁴ fɨɨ³ Cesarea, cá⁴lɨ́⁴xɨy⁴² diáh⁴ duh³ dsá⁴nieeyh³ diáh⁴ jniá³. \v 12 Mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³ Espíritu Santo ja̱³: “Há⁴ hi³ta³ hi³hɨy³ ñuú³, gua³ chia̱á̱h¹u³ diáh⁴.” Ba² dah²ya²dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ jniá³ liú⁴u³ jñuúy³ diáh⁴ du³ñuúh²a² la³. Liáh⁴jɨ³²ah¹ liáh³nɨ³ ya²taah²ah¹ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² dsa³ nɨ³. \v 13 Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeéh⁴ jniaah¹ juúh⁴ dsaá⁴ ja̱³ liáh³xɨ³ gá⁴joóy² ángel ja̱³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh², liáh³la³ gá⁴féh³ ángel ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: “Xɨ́y⁴ ja̱y³aáy⁴ dsaá⁴ fɨɨ³ Jope nɨ³ duh³ cua²dsa³jey³ diáh⁴ ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Simón, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Pedro. \v 14 Duh³ hi³nɨy³² hí⁴sɨɨ́h⁴ niu³ jmiih⁴² hí⁴jooy³ hí⁴sa̱³u³ dxú⁴ chia̱á̱h¹u³ familia chiú̱h²u³.” Liáh³ja̱³ gá⁴féh³ ángel ja̱³. \v 15 Baáy⁴ liáh³ gá⁴laáy⁴ mɨ³liu⁴²á² diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴tɨ̱́y³ diáh⁴ Espíritu Santo ja̱³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴tɨ̱́³a² jnia² mɨ² dsa³jéy⁴. \v 16 Mɨ²ja̱³ lɨ́⁴liíyh⁴ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Ñúh³a² Jesús ja̱³: “He̱é̱yh³ ba² jmáyh² jmɨɨ³ ba² nɨ³ gá⁴xeey³ diáh⁴ dsa³ Juan nɨ³, joó⁴ niaá⁴ah³ yáh¹ hí⁴ja̱á̱³ah³ chia̱á̱h¹ah³ Espíritu Santo ba².” \v 17 Joo⁴²ah³ ruh³, xɨ³ hí̱³ba² ñaá² Dios nɨ³ gá⁴cuó³ je² hi³ ji̱í̱⁴ diáh⁴ hi³nɨy³² hí⁴tɨ̱́y⁴ Espíritu Santo nɨ³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴tɨ̱́³a² jnia² hi³ ma³taá³a² chiáh² Ñúh³a² Jesucristo nɨ³, hi³ja̱³ ¿he² ja̱³ na³lɨ́⁴á⁴ jniá³ hi³ hi²tiuuh⁴²á² chiáh² Ñúh³a² ja̱³? \p \v 18 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ gá⁴féh³ Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ gá⁴cɨ́y³ bɨh¹ diáh⁴, baáy⁴ cá⁴dah²jmeé³ gaáy³ chiáh² Dios ba², liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―¡Hi³ja̱³ ba² ji̱í̱⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³ ma³cuó³ je² Dios nɨ³ hi³ hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ dxú⁴, duh³ ba² hí⁴jooy³ hí⁴dah²güe³ dxú⁴ chie̱é̱yh¹ ñaá²! \s1 La³ dsa³liú⁴ chiáh² ñuúh⁴guah³ Antioquía \p \v 19 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Esteban ja̱³ mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ mɨ³hee³² gá⁴cɨ̱ɨ̱́yh² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Hi³ja̱³ gá⁴saáy⁴ gá⁴jáy⁴ diáh⁴ cáh³ti³², cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ lɨ́⁴ Fenicia, Chipre baáy⁴ Antioquía. Nɨɨ́⁴ cá⁴dah²hé³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios, joó⁴ ti̱¹ diáh⁴ israelitas ba² nɨɨh¹ cá⁴dah²heé⁴. \v 20 Joó⁴ jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³hí̱³ caayh³² ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ Chipre, baáy⁴ diáh⁴ dsa³ Cirene, hi³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Antioquía ja̱³. Mɨ²ja̱³ diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴dah²liúy² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas, juúh⁴ dxú⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³. \v 21 Hi²xiáh³ dɨ³chie̱é̱yh¹ Ñúh³a², hi³ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ cá⁴dah²tiú² hi³ ca³dah²jmee⁴, duh³ gá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³. \p \v 22 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ Jerusalén ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ Bernabé fɨɨ³ Antioquía ja̱³. \v 23 Liáh³ gá⁴dxaá² Bernabé ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ lɨ́⁴jé⁴ dsɨ́² chiaah¹ lii⁴ hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dxú⁴ jmee⁴ Dios ja̱³ chiáh² diáh⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca̱a̱y³ túh²dsɨ́² diáh⁴ cáh³ti³² ga³jmee⁴ dsá⁴dxí̱⁴ chiáh² liáh³ja̱³ fi¹ chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³. \v 24 Chiaah¹ Bernabé ja̱³ na³lɨ́y⁴ ja̱y³ dsa³ dxúy⁴, hi²xiáh³ chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo, baáy⁴ ca³dsa³taáy³ dxú⁴ cáh³ti³² chiáh² Dios. Hi³ja̱³ cá⁴lɨ́⁴fɨɨ́y² gɨh¹ diáh⁴ dsa³ hi³ gá⁴taáy³ chiáh² Dios. \p \v 25 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ ŋaá² Bernabé ja̱³ fɨɨ³ Tarso, cá⁴dxá⁴nieeyh³ Saulo. Liáh³ gá⁴ji̱i̱h⁴ ja̱³ mɨ²ja̱³ ya²jay⁴ Antioquía. \v 26 Nɨɨ́⁴ cá⁴dah²guá³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³ gá⁴yey³ cáh³ti³² ca̱a̱³ ji̱i̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsa³ cá⁴dah²heé⁴ fah² Dios ja̱³. Fɨɨ³ Antioquía ja̱³ ja̱³ hi³dxá³ ca̱á̱h³ tiaah² cá⁴dah²nuú³ cristianos diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Jesús ja̱³. \p \v 27 Dxa² mɨ²ja̱³ gá⁴voóy⁴ Jerusalén ja̱³ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ profetas, duh³ gá⁴dxí̱⁴ Antioquía. \v 28 Ja̱y³ oóyh² diáh⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Agabo, gá⁴bɨ́y² jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, duh³ gá⁴féh³ liáh³xɨ³ bí⁴jmeé³ Espíritu Santo ja̱³ cá⁴bí⁴jmeéy³ hi³ hi²xiáh³ veyh³ haa² hí⁴güé³ na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ ja̱³. Baáy⁴ he̱é̱yh³ ba² gá⁴lɨ́⁴ liáh³ja̱³, liáh³ chiuuh³² hiíh⁴ rey hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Claudio. \v 29 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ Antioquía ja̱³, hi³ hí⁴dah²cuó⁴ liáh³nɨɨh¹ hí⁴jooy³ liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴, duh³ dsá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ du³ñuúh²a² hi³ nieeyh⁴² Judea ja̱³. \v 30 Liáh³ja̱³ cá⁴dah²jmeé³, cá⁴dah²xɨ́y⁴ ca̱a̱³ foo³ dxɨ́⁴lieey³² Bernabé chie̱é̱yh¹ Saulo ja̱³, duh³ dah²ya²jɨ̱ɨ̱h³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³ Judea. \c 12 \s1 Cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Jacobo, ba² cá⁴dah²ta̱a̱yh³ ñuúh⁴ñí¹ Pedro \p \v 1 Dxa² mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ rey Herodes ja̱³ mɨ³caayh³² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Jesús ja̱³. \v 2 Hi³ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴jɨ̱yh⁴² chie̱é̱yh¹ espada Jacobo, du³ñuúh² Juan ja̱³. \v 3 Liáh³ lɨ́⁴chii⁴ Herodes ja̱³ hi³ bií⁴ dɨ³niaá⁴ diáh⁴ israelitas hi³ gá⁴jɨ̱́yh⁴ Jacobo ja̱³, mɨ²ja̱³ ba² gá⁴sa̱yh³² ji̱í̱⁴ Pedro. Hi³ nɨ³ gá⁴lɨ́⁴, liáh³ dsa³tɨ́⁴ jmɨ́¹feh⁴ hi³ ca³lɨ³eeh² hó² ya³dsɨ² jmii² ja̱³. \v 4 Liáh³ca̱á̱h³ ma³dah²sa̱yh³² Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² gá⁴hí³ ñuúh⁴ñí¹, baáy⁴ gá⁴tiéyh² guaa³ chiú̱y³ tiéyh⁴ diáh⁴ soldados hí⁴dah²heéyh² hí¹, na³cu̱yh⁴ máh⁴ chiú̱y³ soldados hi³ liáh³ca̱á̱h³ tiéyh⁴. Ta³hɨ³ Herodes ja̱³ hi³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² Pedro ja̱³ rúh⁴ñi² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³, mɨ² ma³ŋɨ́³ jmɨ́¹feh⁴ hi³ ca³dah²cuyh³ mɨ¹ja̱á̱² dsɨɨ³jaa³ ja̱³. \v 5 Hi³ja̱³ mɨ³ná⁴híy¹ ñuúh⁴ñí¹ Pedro ja̱³, baáy⁴ dah²heeyh³² hí¹ dxú⁴ cáh³ti³². Joó⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³ dah²ŋɨɨ⁴ jmɨ²heé¹ chiáh² Dios jɨy³túh² jɨy³dsɨ́² diáh⁴ cáh³ti³² hi³ hu̱² dsá⁴tia̱a̱² chiáh² Pedro ja̱³. \s1 Gá⁴laáy³ Pedro ja̱³ ñuúh⁴ñí¹ \p \v 6 Liáh³ ná⁴híy¹ ñuúh⁴ñí¹ Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ jey¹ na³guɨ̱ɨ̱y³ jee⁴² chiáh² aáy⁴ soldados, na³ñuúy⁴ tú̱⁴ cadenas, baáy⁴ dxeeyh⁴ diáh⁴ soldados ja̱³ dah²heeh⁴ hí¹ haah² ñuúh⁴ñí¹ ja̱³. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ ja̱³ ná⁴lɨ¹ dsɨ́² Herodes ja̱³ hí⁴héy² Pedro ja̱³ rúh⁴ñi² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³. \v 7 Hi³ja̱³ liáh³ na³guɨ̱ɨ̱y³ Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ güéy⁴ ja̱y³ ángel chié̱y² Ñúh³a² Dios, mɨ²ja̱³ na³ca̱á̱y⁴ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³ gá⁴taáh² jmɨɨ́⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴sá̱h⁴ ángel ja̱³ tɨɨ́² caayh⁴ Pedro ja̱³ duh³ hí⁴ñí², liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Na³hɨɨ́y¹ ji̱³nɨɨ́⁴. \p Mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ gá⁴boo⁴ ba² diáh⁴ cadenas hi³ ná⁴ñuu¹ guaa³ Pedro ja̱³. \v 8 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ ángel ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Ñuúyh¹ dxú⁴ sɨ̱ɨ̱yh²laa³ chiú̱h²u³ nɨ³ baáy⁴ hee² ji̱³nɨɨ́⁴ laa³ chiú̱h²u³ nɨ³. \p Liáh³ gá⁴jmeé³ liáh³ja̱³ Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ ángel ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Chih³ mɨh³ cuee³ chiú̱h²u³ nɨ³ duh³ má⁴dxii²a². \p \v 9 Mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Pedro ja̱³, ŋaá² ta³nieéy¹ rúh⁴cah² ángel ja̱³, ñé⁴ há⁴hé³ ñi³² xɨ³ he̱é̱yh³ xɨ³ jmiih⁴ hi³ jmee⁴ ángel ja̱³. Liáh³xɨ³ hi³ cɨ⁴ ba² lii³²a² ji̱í̱h⁴. \v 10 Joó⁴ gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ haah²ñu¹ xi² na³ta̱a̱y⁴ diáh⁴ soldados ja̱³ dah²heeh⁴ hí¹, ba² gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ hi³dxá³ tú̱⁴ haah²ñu¹. Liáh³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴ xi² na³jniaa³ jnɨ́¹ñú² gaáy³ hi³ ga³ca̱³² jee⁴² calle ja̱³, mɨ²ja̱³ ñaá² ba² gá⁴ná³ jnɨ́¹ñú² na¹ñí¹ ja̱³, ja̱³ba² gá⁴voóy⁴ diáh⁴. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴taáyh¹ fi¹ ca³liuh² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴tiuú² ángel ja̱³ gá⁴tiúy² Pedro ja̱³. \v 11 Liáh³ ñí² dxú⁴ cáh³ti³² Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³: \p ―Ja̱³nɨ́⁴ gɨh¹ mɨ³maay⁴ hi³ he̱é̱yh³ ba² Dios nɨ³ ma³xɨ́y⁴ ángel chié̱y² duh³ hí⁴lieéy² jniá³ chiáh² Herodes nɨ³, baáy⁴ hí⁴lieéy² jniá³ chiáh² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ dɨ³niaá⁴ hí⁴dah²jmeéh⁴ jniá³ diáh⁴ israelitas nɨ³. \p \v 12 Liáh³ ta³hɨ³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ ŋáyh² Pedro ja̱³ chiáh² María, xaá¹ Juan, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Marcos. Nɨɨ́⁴ ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ na³ŋɨɨyh⁴ dah²ŋɨɨ⁴ jmɨ²heé¹ chiáh² Dios hi³ hu̱² hí⁴lieéy³ Pedro ja̱³. \v 13 Liáh³ gá⁴té⁴ Pedro ja̱³ haah²ñu¹ calle, mɨ²ja̱³ ja̱y³ xɨ́⁴mɨɨ⁴² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Rode bí⁴hɨɨ́y⁴ ya²joó¹. \v 14 Hi³ja̱³ liáh³ cá⁴lɨ́⁴cui̱i̱³ ñii² Pedro ja̱³, mɨ²ja̱³ ŋáyh² ji̱³nɨɨ́⁴ ya²ca̱á̱³ juúh⁴ hi³ hiíy⁴ Pedro ja̱³ haah²ñu¹. Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ jé⁴ dsɨ́² hi³ ma³dxéyh² ca̱á̱h³ Pedro ja̱³, hi³ja̱³ há⁴hé³ lɨ² gá⁴niá² ji̱³nɨɨ́⁴ jnɨ́¹ñú² ja̱³. \v 15 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: \p ―¡Hu̱³ dse³taa³u³! \p Joó⁴ féh³ chiáh² hi³ he̱é̱yh³ ba² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³. Joó⁴ gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²féh³ ca̱á̱h³ diáh⁴ hi³hí̱³: \p ―Há⁴hí̱³ hi³hí̱³ nɨ³, ángel chié̱y² ba² nɨ³. \p \v 16 Joó⁴ te³² chiáh² liáh³ja̱³ Pedro ja̱³ haah²ñu¹. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²niá². Liáh³ cá⁴dah²joóy² ja̱³ mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² diáh⁴. \v 17 Joó⁴ guaa³ ba² gá⁴jmeé³ Pedro ja̱³ hi³ gua²chí³ diáh⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ juúh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ gá⁴jmeé³ Ñúh³a² ja̱³ gá⁴dxɨy³ ñuúh⁴ñí¹. Ba² liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Hi³jmeeh³²ah³ juúh⁴ Jacobo nɨ³ hi³la³, ba² liáh³ja̱³ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ gɨh¹ diáh⁴ du³ñuúh²a² nɨ³. \p Mɨ²ja̱³ bí⁴hɨɨ́y⁴ duh³ ŋaá² xiaáh³. \p \v 18 Liáh³ lɨ́⁴jniá⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ xa³ fáh⁴liu⁴ dah²jmee⁴ diáh⁴ soldados ja̱³, chiaah¹ há⁴hé³ dɨ³ñi³² jmiih⁴² ja̱³ ma³lɨ⁴ hi³ ma³bi³hɨɨ́y⁴ Pedro ja̱³. \v 19 Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² Herodes ja̱³ lɨ⁴nieeyh⁴², joó⁴ há⁴hé³ gá⁴dsaáyh⁴ diáh⁴. Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² diáh⁴ soldados ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴jɨ̱yh⁴² diáh⁴. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ bí⁴hɨɨ́y⁴ Herodes ja̱³ Judea duh³ ŋaá² dxá⁴güe³ Cesarea. \s1 Liáh³la³ ná⁴lɨ¹ jú̱y⁴ rey Herodes \p \v 20 Hi²xiáh³ tí̱yh³ Herodes ja̱³ ñi³² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ Tiro baáy⁴ Sidón. Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ diáh⁴ dsa³ Tiro baáy⁴ diáh⁴ dsa³ Sidón ja̱³ chie̱é̱yh¹ ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Blasto duh³ hí⁴ŋɨɨ́⁴ jmɨ²heé¹ chiáh². Blasto ja̱³ na³lɨ́y⁴ ja̱y³ dsa³ gaáy³, baáy⁴ hi²xiáh³ naáy³ chie̱é̱yh¹ Herodes ja̱³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ hi³ gua²hɨɨ́⁴ hi³ tí̱yh³ Herodes ja̱³. Chiaah¹ vó⁴ chiáh² Herodes ja̱³ ca³dah²la³² hi³la³ hi³nɨ³ chiáh² diáh⁴. \v 21 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ na³fáyh⁴ Herodes ja̱³, hi³ he² jmɨɨ́¹ ja̱³ hí⁴liú⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱³. Jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³ gá⁴cɨ́h⁴ mɨh³ hi³ dxú⁴ cáh³ti³² chiáh², baáy⁴ gá⁴guá³ xi² ga³guá³ ga³ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná², duh³ gá⁴liúy² diáh⁴ dsa³ ja̱³. \v 22 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²jla³² dah²te³² diáh⁴ dsa³ ja̱³, liáh³la³ dah²féh³: \p ―¡Há⁴hí̱³ ja̱y³ dsa³ nɨ³ liu⁴ nɨ³, dios ba² nɨ³ liu⁴ nɨ³! \p \v 23 Ja̱³ba² mɨ²ja̱³ ja̱y³ ángel chié̱y² Dios gá⁴jmeé³ lɨ́⁴dsaah⁴² Herodes ja̱³, chiaah¹ há⁴hé³ gá⁴jméy² cua̱a̱y¹ná² Dios. Hi³ja̱³ jú̱y⁴ vih²chiaah¹ hi³ cá⁴dah²eéh² jah² chiáh². \p \v 24 Joó⁴ hi³ já⁴ dsa³hɨɨ́² ba² fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³, liáh⁴jɨ³ hí¹ bɨh¹ dah²he⁴. \p \v 25 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²jɨ̱ɨ̱́h² cuu² Bernabé chie̱é̱yh¹ Saulo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ Antioquía hi³ dɨ³naáy³ Jerusalén, ba² cá⁴dah²jéy⁴ Juan, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Marcos. \c 13 \s1 Hi³dxá³ ca̱a̱³ tiaah² ŋaá² Bernabé chie̱é̱yh¹ Saulo hi³ cá⁴dxá⁴hé³ diáh⁴ fah² Dios \p \v 1 Xe̱y³ diáh⁴ profetas baáy⁴ diáh⁴ dsa³he⁴ jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios hi³ nieeyh⁴² Antioquía ja̱³. Liáh³la³ xɨ̱ɨ̱y³ diáh⁴ hi³hí̱³, Bernabé, Simón hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ Liah³, Lucio dsa³ Cirene, baáy⁴ Manaén (hi³ cá⁴lɨ́⁴gaáy³ ca̱a̱³ chie̱é̱yh¹ Herodes hi³ ga³chiuuh³² hiíh⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ Galilea). Ba² caayh³² nɨ³ Saulo ja̱³. \v 2 Ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ja̱³, na³ŋɨɨyh⁴ dah²liuy³² Dios, baáy⁴ bí⁴jmɨɨh⁴ diáh⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Espíritu Santo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Tia̱a̱⁴²ah³ Bernabé chie̱é̱yh¹ Saulo nɨ³ hi³ hí⁴dah²jmeé⁴ ta² hi³ naáy⁴ hí⁴dah²jmeé⁴. \p \v 3 Hi³ja̱³ liáh³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²liúy² Dios, baáy⁴ cá⁴dah²bi³jmɨɨ³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jniaa³ guaa³ diáh⁴ ja̱³ ñiíh² chiáh² diáh⁴ duh³ liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Cua²lɨ³chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ Dios. \s1 Cá⁴dah²hé³ fah² Dios ja̱³ fɨɨ³ Chipre \p \v 4 Liáh³xɨ³ bi³jmeé³ Espíritu Santo ja̱³ bi³jmeéy³ diáh⁴, hi³ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ dsa³jéy⁴ fɨɨ³ Seleucia. Mɨ²ja̱³ nɨɨ́⁴ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ ca̱a̱³ maá² duh³ gá⁴dxí̱⁴ vó⁴ hi³ na³cueeyh⁴ dxaah¹ jmɨɨ³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Chipre. \v 5 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ nɨɨ́⁴, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²he⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios fɨɨ³ Salamina, ñuúh⁴guah³ liuh² chiáh² diáh⁴ israelitas. Ba² dsa³hɨɨ́y⁴ Juan ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ dsa³tia̱a̱² chiáh² diáh⁴. \p \v 6 Na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ hi³ na³cueeyh⁴ dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³ gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴, cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ lɨ́⁴ fɨɨ³ Pafos. Nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴ diáh⁴ ja̱y³ israelita hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Barjesús, hi³ na³lɨ́y⁴ dsa³laá¹. Hi²xiáh³ sɨ²juuy³ dsa³laá¹ ja̱³, ga³féh³ hi³ juúh⁴ chiáh² Dios ba² ja̱³ ga³ŋɨy³². \v 7 Jey¹xe̱y³ cáh³ti³² dsa³laá¹ ja̱³ chie̱é̱yh¹ gobernador Sergio Paulo ja̱³. Joó⁴ hi²xiáh³ jmɨɨh⁴ Sergio ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴tiee¹ Bernabé chie̱é̱yh¹ Saulo ja̱³, chiaah¹ ba² niaá⁴ hí⁴nuú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³. \v 8 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ dsa³laá¹ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Elimas ja̱³ há⁴hé³ cuo⁴ je² hi³ hí⁴dsá⁴taáy³ gobernador ja̱³. (Elimas ja̱³, niaá⁴ hí⁴féh³ dsa³laá¹.) \v 9 Joó⁴ hi²xiáh³ chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo Saulo, hí̱³ba² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Pablo ja̱³. Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ ba³ gá⁴joóy² dsa³laá¹ ja̱³, \v 10 duh³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¡Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ mɨ³he³²u³, jmáyh² hi³ ga³juúy¹ ba² nɨ³! ¡Ja̱á̱² hi³há⁴dxúy⁴ ba² niu³! ¡Na³chi⁴u³ chia̱á̱h¹u³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ xiaa³dsaa³²! ¿He²chiaah¹ hi³ há⁴hé³ hi²tuy¹ hi³ ga³jnɨy³ fi¹ xiaa³dsaa³² chiáh² Dios nɨ³? \v 11 Hi³ja̱³ ja̱³nɨ́⁴ hí⁴bí⁴chiíy⁴ niu³ Ñúh³a² Dios nɨ³. Hí⁴tuú³u³ cáh³ti³². Ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²joóy³ yaa² jmɨɨ́⁴. \p Ja̱³ba² xé̱yh² mɨ²ja̱³ gá⁴tuúy³ dsa³laá¹ ja̱³, hi³ja̱³ mɨ³naayh³² ja̱y³ hi³ hí⁴hɨɨy³² guaa³ gɨh¹ ba². \v 12 Liáh³ gá⁴joó² gobernador hi³ gá⁴lɨ́⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taáy³ chiáh² Ñúh³a², baáy⁴ hi²xiáh³ dsaay³² dsɨ́² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² Ñúh³a² hi³ he⁴ Pablo ja̱³. \s1 Ñií¹ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ fɨɨ³ Antioquía hi³ na³hii⁴ Pisidia \p \v 13 Gá⁴hí³ maá² Pablo ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ oóyh² fɨɨ³ Pafos baáy⁴ duh³ gá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Perge, estado Panfilia. Joó⁴ gá⁴tiuú² Juan ja̱³ gá⁴tiúy² diáh⁴, ŋáyh² ca̱á̱h³ Jerusalén ba². \v 14 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴ duh³ gá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Antioquía, hi³ na³hii⁴ Pisidia. Mɨ²ja̱³ jmɨɨ́¹ mah² ja̱³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² hi³ jey¹ nɨɨ́⁴ duh³ cá⁴dah²guá³. \v 15 Cá⁴lɨ́⁴he² ca³liuh² ley chiáh² Moisés, ba² cá⁴lɨ́⁴he² ca³liuh² chiáh² diáh⁴ profetas ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²té⁴ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³ cá⁴dah²teé⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, xɨ² xa³ ca³liuh² hi³ hi²liu⁴²ah³ jniaah¹, chiaah¹ hí⁴jooy³ ba² hi²liú¹ah³ ja̱³nɨ́⁴. \p \v 16 Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Pablo ja̱³, baáy⁴ duh³ gá⁴jmeé³ guaa³ hi³ gua²chí³ diáh⁴ dsa³ ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Niuu³ah³ ca³liuh² hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ la³ dsa³ Israel, ba² liáh³ja̱³ gɨh¹ tú̱⁴dsaah⁴ah³ niaá⁴ah³ hi³ foh⁴ah³ chiáh² Dios nɨ³. \v 17 Ñaá² Dios chia̱a̱⁴²ah¹ jniaah¹ dsa³ Israel, gá⁴dxɨy³ diáh⁴ xa²yaa²ah¹ ñú⁴uuh²ah¹, baáy⁴ gá⁴jmeé³ cá⁴lɨ́⁴fɨɨ́y² diáh⁴ cáh³ti³² liáh³ rúh⁴ cɨ̱yh³beeyh³² diáh⁴ vó⁴ Egipto ja̱³. Hi²xiáh³ voó³ cá⁴dah²guá³ nɨɨ́⁴. Joó⁴ gá⁴voóy² diáh⁴ ca̱á̱h³ chie̱é̱yh¹ fáh⁴lí³ chiáh². \v 18 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴voóy² diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ xa³ ca̱³liáh³ tú̱⁴laá³ ji̱i̱³ cá⁴dah²chié³ cá⁴dah²ji̱í̱³ vó⁴ xi² cueh³chiu̱u̱³ cáh³ti³², joó⁴ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ xa³ fáh⁴je̱e̱³² chiáh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴. \v 19 Mɨ²ja̱³ gá⁴yeéy² Dios ja̱³ dxieéy⁴ tiéyh⁴ diáh⁴ dsa³ hi³ nieeyh⁴² vó⁴ Canaán mɨ²ja̱³, duh³ hí⁴jooy³ hí⁴cuoó⁴ diáh⁴ xa²yaa²ah¹ ñú⁴uuh²ah¹ ja̱³ vó⁴ chiáh² diáh⁴. \v 20 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴tie̱e̱y³ Dios ja̱³ chiu³fáh⁴ hi³ hí⁴dah²naa³ ñi² chiáh² diáh⁴. Liáh³ja̱³ gá⁴jmeé³ chiáh² diáh⁴ ca̱³liáh³ chiú̱³ ñá⁴laá³ dsɨ³² tú̱⁴ná⁴dxiá³ ji̱i̱³, cá⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ gá⁴sa̱y³ profeta Samuel. \v 21 Mɨ²ja̱³ diáh⁴ xa²yaa²ah¹ ñú⁴uuh²ah¹ ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ hi³ hu̱² hí⁴cuóy² ja̱y³ rey hi³ hí⁴chiuúh² hiíh⁴ chiáh² diáh⁴. Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴cuóy² Dios ja̱³ Saúl ja̱á̱² Cis, hi³ na³lɨ́y⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² Benjamín duh³ hí⁴lí³ rey chié̱y² diáh⁴ tú̱⁴laá³ ji̱i̱³. \v 22 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, gá⁴booy³ Saúl ja̱³, duh³ gá⁴tie̱e̱y³ David bɨh¹ hí⁴lí³ rey. Chiaah¹ liáh³la³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ gá⁴liú³ ca³jaa¹ chiáh² David ja̱³: “Ma³dsaáh⁴á⁴ David, ja̱á̱² Isaí, ja̱y³ dsaá⁴ hi³ hí⁴jmeé⁴ jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ dsɨy⁴. Hí⁴jmeé⁴ ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ hi²taáyh⁴ ta².” \p Gá⁴hɨɨ́² liu⁴ liáh³ja̱³ Pablo ja̱³, liáh³la³ féh³: \p \v 23 ―Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, gá⁴dxɨy³ Dios ja̱³ ja̱y³ diáh⁴ ja̱á̱²dxaa⁴² David ja̱³ duh³ hi³hí̱³ hí⁴jmeé⁴ hí⁴sa̱y³ dxú⁴ diáh⁴ dsa³ Israel. Liáh³ja̱³ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ gá⁴dxɨy³ Jesús ja̱³, jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Ñaá² hí⁴jmeé⁴ mɨ² dsa³jéy⁴ lɨ́⁴. \v 24 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴güéy³ Jesús ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴hé³ Juan ja̱³ gá⁴heé⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ Israel ja̱³, gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ dxú⁴ baáy⁴ ga³jmee⁴ hí⁴ja̱á̱y³ diáh⁴ jmɨɨ³. \v 25 Baáy⁴ liáh³ mɨ³dsa³yey³ ta² chiáh² Juan ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³: “Há⁴hí̱³ jniá³ nɨ³ na³lɨ́⁴á⁴ hi³ ga³ji̱i̱³²ah³ na³lɨ́⁴á⁴ nɨ³. Ja̱a̱h¹ ba² hí⁴güéy³ ja̱y³ hi³ bií⁴ ná⁴ŋɨy¹. Há⁴hé³ na³jmɨɨ́h³á⁴ cáh³ti³² jniá³ rúh⁴ñi², hi³ja̱³ ñé⁴ hi³ hi²sɨɨyh¹ diáh⁴ sɨ̱ɨ̱yh² laa³ chiáh² há⁴hé³ ga³jmee⁴ lii³²a².” \p \v 26 ’Niuu³ah³ dxú⁴ du³ñuúh²á⁴, niaá⁴ah³ na³lɨ́⁴ah³ ja̱á̱²dxaa⁴² Abraham, ba² liáh³ja̱³ niaá⁴ah³ dxeeyh⁴ dsa³ hi³ foh⁴ah³ chiáh² Dios nɨ³. Chiaah¹ hi³ chiaa⁴²a² liáh⁴jɨ³²a² ba² nɨ³ fáh⁴liu⁴ hi³ ga³be³² dsaa² chiaa⁴²a² nɨ³. \v 27 Joó⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²cá̱⁴ cua̱a̱y¹ná² diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² Jerusalén ja̱³ hi³ hi̱² hí̱³ Jesús ja̱³. Ba² liáh³ja̱³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chié̱y² diáh⁴. Ba² há⁴hé³ cá⁴lɨ́⁴dsaay⁴ diáh⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² diáh⁴ profetas, gu³xɨ³ ba² ca³lɨ³he² fáh⁴liu⁴ nɨ³ liáh³ca̱a̱³ mah² liáh³ca̱a̱³ mah². Hi³ja̱³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Jesús ja̱³. Liáh³ja̱³ cá⁴dah²jmeé³, duh³ gá⁴lɨ́⁴ cumplido liáh³xɨ³ cá⁴dah²xɨɨ́³ diáh⁴ profetas. \v 28 Há⁴hé³ gá⁴dsaáh⁴ diáh⁴ dsaa² hi³ ga³ŋɨɨ⁴ fáh⁴ju̱y¹, joó⁴ gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ liáh³bií⁴ chiáh² Pilato hi³ hí⁴taáh⁴ ta² hí⁴jɨ̱yh⁴². \v 29 Liáh³ ma³jooy³ ma³dah²jmeéh⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ na³xɨɨ² chiáh² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xieéy² dsaah⁴ cruz ja̱³, duh³ cá⁴dah²haáy². \v 30 Joó⁴ ñaá² Dios ja̱³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³. \v 31 Baáy⁴ hi²xiáh³ ñuú³ jmɨɨ́¹ cá⁴lɨ́⁴jnieey³² Jesús ja̱³ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi³ cá⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ liáh³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Galilea gá⁴dxaá² lɨ́⁴ Jerusalén. Diáh⁴ hi³nɨy³² nɨ³ na³lɨ́y⁴ dsa³ñi³² chié̱y², hi³ja̱³ dah²liuy³² diáh⁴ dsa³ nɨ³ ja̱³nɨ́⁴ ca³jaa¹ chiáh² Jesús nɨ³. \p \v 32 ’Ba² liáh³ja̱³ jniaah¹ hi³ jmee⁴²ah¹ juúh⁴ dxú⁴ la³, liu³²ah¹ niaá⁴ah³ ca³jaa¹ chiáh² liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios ja̱³ hí⁴jmeé⁴ chiáh² diáh⁴ xa²yaa²ah¹ ñú⁴uuh²ah¹. \v 33 Hi³ ma³bi³ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ Jesús nɨ³, ma³jmeé³ cumplido Dios nɨ³ fáh⁴liu⁴ chiáh². Joó⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ ja̱á̱² diáh⁴ hi³hí̱³ ba². Chiaah¹ hi³dxá³ tú̱⁴ xi³ Salmo, na³xɨɨ² liáh³la³: “Niu³ nɨ³ jmɨ́yh³ ja̱a̱y⁴ baáy⁴ jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴ ga³fayh⁴ hi³ jniá³ nɨ³ Dia² chiú̱h²u³.” \v 34 Baáy⁴ hi³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³ duh³ há⁴hé³ hí⁴xiah³ cuerpo chiáh² nɨ³, ma³lɨ⁴ cumplido liáh³xɨ³ gá⁴féh³ mɨ² dsa³jéy⁴: “Hi²xiáh³ dxú⁴ hi²jmeey⁴² chia̱á̱²ah³ niaá⁴ah³, liáh³xɨ³ gá⁴foóh²á⁴ David nɨ³.” \v 35 Hi³ja̱³ nɨ³ féh³ dxaáh² xi³ salmo nɨ³ liáh³la³: “Há⁴hé³ hi²cuoy³ je² hí⁴xiah³ cuerpo chiáh² hi³ bií⁴ naá⁴u³ nɨ³ hi³ ga³jmee⁴ ta² chiú̱h²u³ nɨ³”, liáh³ja̱³ gá⁴féh³ David ja̱³. \v 36 Joó⁴ gá⁴jú̱y⁴ ba² David ja̱³ liáh³ ma³jooy³ ma³jmeé³ liáh⁴jɨ³ hi³ gá⁴taáh⁴ ta² Dios ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴naa³ ñi² chiáh² diáh⁴ oóyh². Baáy⁴ liáh³ jú̱y⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²haáy² baáy⁴ gá⁴xieyh³. \v 37 Joó⁴ dsa³ hi³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ Dios nɨ³ há⁴hé³ gá⁴xieyh³. \v 38 Hi³ja̱³ du³ñuúh²á⁴, ga³jmee⁴ hí⁴dsaá⁴ há²ah³ hi³ ga³fooh³²á⁴ niaá⁴ah³ la³. Dxɨ́⁴lieey³² Jesús hi³ ga³hó⁴á⁴ nɨ³, hí⁴jooy³ hí⁴bé² dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 39 Baáy⁴ cua²lɨ³dsaa⁴ah³ hi³ gu³xɨ³ ja̱y³ dsa³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴sa̱y³ dxú⁴ hi³ dxɨ́⁴lieey³² ley chiáh² Moisés nɨ³. Dxɨ́⁴lieey³² Jesús nɨ³ ba² hí⁴jooy³ hí⁴sa̱y³ dxú⁴ xɨ³ nɨ³ dsá⁴taáy³ chiáh². \v 40 Xɨɨ́³ah³ ba² duh³ há⁴hé³ hí⁴chi̱í̱h²ah³ liáh³xɨ³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴ profetas nɨ³, chiaah¹ liáh³la³ cá⁴dah²xɨɨ́³ diáh⁴: \q1 \v 41 Joo⁴²ah³ ruh³, niaá⁴ah³ ca³bi³cuaá¹ah³ fáh⁴liu⁴ chieéy⁴ nɨ³, \q2 jmeé¹ah³ dsaay³² há²ah³, na³fáyh⁴ gɨh¹ cua²ii³ah³ cáh³ti³² ba². \q1 Chiaah¹ xa³ ca̱a̱³ fáh⁴lí³ hi²jmeey⁴² duh³ hi²joó³ah³. \q2 Joó⁴ há⁴hé³ hí⁴dsá⁴taá³ah³ gu³xɨ³ ba² xe̱y³ hi³ hí⁴jmeéh⁴ niaá⁴ah³ juúh⁴. \p \v 42 Liáh³ bí⁴hɨɨ́y⁴ Pablo ñuúh⁴guah³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ oóyh² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³, chiáh² Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ hi³ hu̱² hí⁴dah²hé⁴ ca̱á̱h³ dxaáh² mah² liáh³ja̱³. \v 43 Liáh³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ israelitas cá⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ Pablo baáy⁴ Bernabé ja̱³, ba² liáh³ja̱³ diáh⁴ dxeeyh⁴ dsa³ hi³ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios ja̱³. Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴jmeé³ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ hi³ ga³jmee⁴ dsá⁴hɨɨ́² hí⁴dah²naah³² ti̱¹ hi³ dɨ́h¹ ga³cuoó⁴ jnia² Dios nɨ³. \p \v 44 Dxaáh² mah² liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ laah¹ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³ duh³ hí⁴dah²nuú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios. \v 45 Joó⁴ liáh³ cá⁴dah²joó² diáh⁴ israelitas ja̱³, hi³ fáh⁴yeey¹ fɨɨ́y⁴ dsa³ ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴lɨ́⁴ dxɨ́h⁴ diáh⁴. Hi³ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²féh³ hi³ há⁴hé³ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ féh³ Pablo ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ mɨ³hee³² cá⁴dah²liúy². \v 46 Mɨ²ja̱³ hɨɨy³ dsɨ́² cáh³ti³² gá⁴liú³ Pablo ja̱³, chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―Niaá⁴ah³ israelitas nɨ³ ba² ga³jmee⁴ hi²hee²ah¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³ dsa³jéy⁴. Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ há⁴hé³ naa³ah³ hi²nuu³ah³, há⁴hé³ jmɨ́yh³ naa³ah³ hi³ hí⁴sa̱³ah³ dxú⁴. Hi³ja̱³ na³fáyh⁴ gɨh¹ hi²hee²ah¹ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ba². \v 47 Chiaah¹ liáh³ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniaah¹ Ñúh³a² nɨ³, liáh³la³ gá⁴féh³: \q1 Ma³jmé⁴á⁴ niu³ liáh³xɨ³ ya⁴²jmɨɨ́⁴ chiáh² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas, \q1 dxɨ́⁴lieey³² fáh⁴liu⁴ hi³ hi²hoy³ nɨ³ hí⁴sa̱y³ dxú⁴ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³. \p \v 48 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ liáh³xɨ³ féh³ Pablo ja̱³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴lɨ́⁴jee⁴ dsɨ́² diáh⁴, baáy⁴ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²féh³ hi³ hi²xiáh³ dxú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Ñúh³a² Dios ja̱³. Hi³ja̱³ gá⁴taáy³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ cua̱a̱y¹ná² hí⁴tɨ̱́y⁴ fáh⁴ji̱í̱h⁴ hi³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jú̱y³. \v 49 Liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ ja̱³ cá⁴lɨ́⁴he² fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³. \v 50 Joó⁴ ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ja̱³ diáh⁴ israelitas, cá⁴dah²bi³tieéyh³ juúh⁴ diáh⁴ mɨ́³ hi³ dɨ³cáyh¹ hi³ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios. Ba² cá⁴dah²bi³tieéyh³ juúh⁴ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ chiáh² fɨɨ³ ja̱³, duh³ hí⁴dah²jmeéh⁴ mɨ³hee³² Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³. Gá⁴tiaá⁴ lɨ́⁴ cá⁴dah²voóy² diáh⁴ cáh³ti³² fɨɨ³ nɨɨ́⁴. \v 51 Hi³ja̱³ liáh³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²chiáh² liaa³ hi³ sá̱yh² laa³ chiáh² diáh⁴ ja̱³, duh³ja̱³ lii⁴ hi³ ma³cueeyh⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² mii⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³, ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ fɨɨ³ Iconio. \v 52 Joó⁴ hi²xiáh³ dɨ³jé⁴ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ hi³ ma³taáy³ chiáh² Dios hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ xi² cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Pablo ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ dɨ³chie̱é̱yh¹ Espíritu Santo. \c 14 \s1 Cá⁴dah²hé³ fah² Dios ja̱³ fɨɨ³ Iconio \p \v 1 Liáh³ mɨ³nieeyh⁴² fɨɨ³ Iconio ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² chiáh² diáh⁴ israelitas ja̱³. Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ liih² dah²jmee⁴ dah²he⁴ hi³ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ gá⁴taáy³, liáh³ ba² diáh⁴ israelitas, liáh³ ba² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas. \v 2 Joó⁴ diáh⁴ israelitas hi³ há⁴hé³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, cá⁴dah²bi³taay³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas, duh³ hí⁴sa³ fáh⁴liu⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ma³taáy³ ja̱³. \v 3 Gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ liáh³ja̱³ hi²xiáh³ voó³ gá⁴cueeyh⁴ diáh⁴ nɨɨ́⁴, hi²xiáh³ hɨɨy³ dsɨ́² diáh⁴ ca³dah²he⁴ chiaah¹ dɨ³ñi³² ba² hi³ na³cu̱yh⁴ ba² Dios ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴. Ba² jmee⁴ Dios ja̱³ hi³ dah²jmee⁴ hi³la³ hi³nɨ³ hi³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ fáh⁴lí³, duh³ lii⁴ hi³ he̱é̱yh³ ba² hi³ dah²féh³ hi³ bií⁴ dxú⁴ dsɨ́² Dios ja̱³. \v 4 Joó⁴ xe̱y³ tú̱⁴ nieey³² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³, tú̱⁴dsaayh⁴ dɨ³ta̱á̱y³ chiáh² diáh⁴ israelitas, baáy⁴ tú̱⁴dsaayh⁴ dɨ³ta̱á̱y³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ apóstoles ja̱³. \v 5 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ diáh⁴ israelitas chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³. Ba² cá⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ autoridades, hi³ hí⁴dah²jmeéh⁴ mɨ³hee³² Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, hi³ hí⁴dah²chiúyh² diáh⁴ na¹cu̱ú̱¹. \v 6 Joó⁴ liáh³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cui̱í̱³ gá⁴dxí̱⁴ Listra baáy⁴ Derbe, diáh⁴ fɨɨ³ hi³ na³hii⁴ Licaonia. Ba² gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ vó⁴ hi³ niaá² ji̱h²caa¹ ja̱³. \v 7 Liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ xi² gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ ja̱³ cá⁴dah²hé³ fáh⁴liu⁴ dxú⁴ chiáh² Jesús ja̱³. \s1 Cá⁴dah²chiúyh² na¹cu̱ú̱¹ Pablo ja̱³ fɨɨ³ Listra \p \v 8 Fɨɨ³ Listra ja̱³ jey¹ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴chié⁴ hí⁴ji̱í̱⁴. Liáh³ gá⁴sa̱y³ lɨ́⁴ bih³, há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³chié³ ma³ji̱í̱³ cáh³ti³². \v 9 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ niaá⁴ nuu³ dsaá⁴ ja̱³ hi³ féh³ Pablo ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴joó² Pablo ja̱³ gá⁴joóy² dsaá⁴ ja̱³. Liáh³ gá⁴cá̱⁴ cua̱a̱y¹ná² hi³ ca³dsa³taáy³ dxú⁴ dsaá⁴ ja̱³ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴bí⁴liaá³ Dios ja̱³ hí⁴bí⁴lieéy³, \v 10 mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ chiu̱u̱³ gá⁴liuú² Pablo ja̱³ gá⁴liúy², liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Na³hɨɨ́y¹ baáy⁴ duh³ naa³ dsaá². \p Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² dsaá⁴ ja̱³, ja̱³ba² cá⁴tá⁴hɨɨ́y¹ ca̱a̱³, ja̱³ba² gá⁴laá⁴ mɨ³chie⁴ji̱i̱⁴. \v 11 Liáh³ cá⁴dah²joó² diáh⁴ dsa³ ja̱³, hi³ ma³jmeé³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ diáh⁴ mɨ³dah²jla³² dah²te³² fáh² Licaonia, liáh³la³ dah²féh³: \p ―¡Diáh⁴ dioses ba² nɨ³ ma³ya³xiaá² xi² niaah⁴²a² la³, dɨ³na³lɨ́y⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ dsa³! \p \v 12 Cá⁴dah²jmeé³ cua̱a̱y¹ná² hi³ Bernabé ja̱³ na³lɨ́y⁴ dios Júpiter, baáy⁴ Pablo ja̱³ na³lɨ́y⁴ dios Mercurio, chiaah¹ Pablo ja̱³ ja̱³ hiíy⁴ ñi² ga³liu⁴ chiáh² diáh⁴. \v 13 Ba² xa³ ca̱a̱³ guah³ chiáh² dios Júpiter haah² fɨɨ³ ja̱³. Hi³ja̱³ ja̱³ba² ŋaá² ji̱³nɨɨ́⁴ jmii³dsa³ ja̱³ cá⁴dxá⁴jey³ cue²yah³, duh³ dxá⁴jɨ̱́yh³ tɨɨ́² guah³ ja̱³ liáh³xɨ³ foo³, ba² hi²xiáh³ ñuú³ mɨ¹lí¹ chia̱³. Chiaah¹ niaá⁴ jmii³dsa³ ja̱³ hi³ hí⁴dah²jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³. \fig Hechos 14:13|src="CN01964B.TIF" size="span" ref="Hechos 14:13" \fig* \v 14 Joó⁴ liáh³ cá⁴lɨ́⁴chii⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xɨɨ́y² mɨh³ chiáh² diáh⁴, ja̱³ba² gá⁴taáyh¹ jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³, dah²jla³² dah²te³², liáh³la³ dah²féh³: \p \v 15 ―Du³ñuúh²á⁴, he²chiaah¹ hi³ ga³jmee³ah³ liáh³nɨ³, há⁴hé³ xa³ ja̱³ na³lɨ́⁴ah¹ jniaah¹. Dsa³ ba² jniaah¹, ja̱³ba² liáh³xɨ³ niaá⁴ah³. Mɨ³ja̱³ niaa³²ah¹ hi²xɨɨh²ah¹ hi³ hi²tu¹ah³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² ba² nɨ³, duh³ hi²jmeeh¹ah³ hu̱u̱¹rá² jmɨ́yh³ Dios hi³ na³ji̱í̱h⁴, Dios hi³ gá⁴jmeé³ yuuh¹ güii³, gá⁴jmeé³ dxaah¹vó⁴ la³, gá⁴jmeé³ jmɨ́⁴ñih¹, baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ley³² hi³nɨy³² hi³ xe̱y³ yuuh¹ güii³ baáy⁴ hi³ xe̱y³ dxaah¹vó⁴ la³. \v 16 Mɨ² dsa³jéy⁴ lɨ́⁴, gá⁴cuó³ je² Dios hi³ hí⁴dah²jmeé⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ dsɨ́² mii⁴ diáh⁴. \v 17 Joó⁴ liáh³bií⁴ gá⁴heé⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ liáh³xɨ³ na³lɨ́y⁴ ñaá², dxɨ́⁴lieey³² hi³ dxú⁴ hi³ ga³jmee⁴ chiaa⁴²a². Chiaah¹ ga³xɨy⁴ jmɨ́², baáy⁴ vih²chiaah¹ jmɨ́² nɨ³ ga³lɨ́³ dxú⁴ hi³ ca³lɨ³jñi¹ ca³lɨ³haa¹. Hi³ja̱³ nɨ³ xa³ liáh⁴jɨ³ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiaa⁴²a², baáy⁴ hi²xiáh³ jé⁴ tuh³dsɨ³²a². \p \v 18 Joó⁴ gu³xɨ³ ba² gá⁴féh³ liáh³ja̱³ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, ca³ba²dsɨɨ́² gá⁴tiaá⁴ diáh⁴ cá⁴dah²tiuúyh² hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ cue²yah³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ hi³ dɨ³niaá⁴ hí⁴dah²jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² diáh⁴ apóstoles ja̱³. \p \v 19 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ israelitas, dsa³ fɨɨ³ Antioquía baáy⁴ dsa³ fɨɨ³ Iconio. Diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴dah²bi³taay³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ hi³ja̱³ cá⁴dah²chiúyh² na¹cu̱ú̱¹. Ja̱³ba² cá⁴dah²seeyh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ lɨ́⁴ yaa¹ fɨɨ³ chiaah¹ dah²ta³ dah²hɨ³ hi³ ma³dah²jɨ̱́yh⁴ ba². \v 20 Joó⁴ liáh³ cá⁴ná⁴cua̱a̱yh⁴² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³ ji̱h²caayh⁴ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² duh³ gá⁴hí³ ca̱á̱h³ jee⁴² fɨɨ³. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ bí⁴hɨɨ́y⁴ chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ duh³ gá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Derbe. \fig Hechos 14:20|src="CN01967B.TIF" size="span" ref="Hechos 14:20" \fig* \p \v 21 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Derbe ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²hé³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesús, hi³ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ dsa³ gá⁴taáy³. Mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ Listra, gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ ca̱á̱h³ fɨɨ³ Iconio, dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ Antioquía. \v 22 Liáh³ tieéyh¹ fi¹ dsa³dxí̱⁴ ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³ñiih³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³, duh³ cá⁴dah²cuoó⁴ diáh⁴ hi³ bií⁴. Cá⁴dah²bi³jmeéy³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²tiú² hi³ ca³dsa³taáy³ diáh⁴ chiáh² Dios ja̱³. Liáh³ la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Liáh³bií⁴ ruh³ ga³jmee⁴ hí⁴chi̱í̱h² hí⁴beéh²a², mɨ²ja̱³ ba² hí⁴jooy³ hí⁴lí³a² cua̱a̱y¹ná² chiáh² Dios. \p \v 23 Ba² cá⁴dah²tie̱e̱y³ diáh⁴ hi³ hí⁴dah²naa³ ñi² chiáh² liáh³ca̱a̱³ liáh³ca̱a̱³ guah³. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ cá⁴dah²liúy² Dios baáy⁴ cá⁴dah²bi³jmɨɨ³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tiéyh² guaa³ Dios diáh⁴ hi³ hí⁴dah²naa³ ñi² ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Hí̱³ba² Dios hi³ ma³taá³ah³ chiáh² nɨ³, hí⁴chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ baáy⁴ hí⁴taayh³ fi¹ chia̱á̱²ah³. \s1 Gá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ Antioquía hi³ na³hii⁴ Siria \p \v 24 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴dah²hay³ ca̱á̱h³ vó⁴ Pisidia, duh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ vó⁴ Panfilia. \v 25 Cá⁴dah²hé³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³ fɨɨ³ Perge. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ Atalia. \v 26 Nɨɨ́⁴ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ maá² duh³ gá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ Antioquía. Chiaah¹ nɨɨ́⁴ ja̱³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴. Baáy⁴ liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³ cá⁴dah²tiéyh² guaa³ Dios Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³, liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: “Hí̱³ba² Dios hi³ bií⁴ nieéy² jnia² nɨ³, hí⁴chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ baáy⁴ hí⁴taayh³ fi¹ chia̱á̱²ah³.” Baáy⁴ he̱é̱yh³ ba² ma³jooy³ ma³dah²jmeé³ ta² ja̱³. \p \v 27 Hi³ja̱³ liáh³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² Antioquía ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³ñiih³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³, duh³ cá⁴dah²jmeé³ juúh⁴ hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ fáh⁴lí³ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ fɨɨ³ xi² dah²ya²jmeé³ ta² ja̱³. Ba² cá⁴dah²jmeé³ juúh⁴ hi³ gá⁴niá² fi¹ chiáh² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas, duh³ ba² hí⁴dsá⁴taáy³ diáh⁴. \v 28 Baáy⁴ hi²xiáh³ voó³ gá⁴cueeyh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² Antioquía ja̱³. \c 15 \s1 Gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ Jerusalén \p \v 1 Dxa² mɨ²ja̱³, xe̱y³ diáh⁴ hi³ dah²ya²dxí̱⁴ Antioquía hi³ gá⁴voóy⁴ Judea. Diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²heé⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, hi³ xɨ³ há⁴hé³ hí⁴dah²reéy² ca³liuh² la³he² diáh⁴ dsaá⁴ liáh³xɨ³ gá⁴taáh⁴ ta² Moisés, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴sa̱y³ diáh⁴ dxú⁴. \v 2 Hi³ja̱³ hi²xiáh³ ñuú³ gá⁴liú³ Pablo baáy⁴ Bernabé ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Hi³ gá⁴hɨɨ́³ gɨh¹ ñi² ba² ja̱³, duh³ hí⁴taayh³ fi¹ fáh⁴liu⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tie̱e̱y³ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ baáy⁴ gɨh¹ dxeeyh⁴ dsa³ hi³ hí⁴dsá⁴dxí̱⁴ Jerusalén ja̱³, duh³ dsá⁴liú³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ apóstoles baáy⁴ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ñuúh⁴guah³ Jerusalén ja̱³. \p \v 3 Hi³ja̱³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² Antioquía ja̱³, cá⁴dah²xɨɨ́⁴ cá⁴dah²xɨ́y⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ Jerusalén. Liáh³ tieéyh¹ fi¹ ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ vó⁴ Fenicia baáy⁴ Samaria. Nɨɨ́⁴ cá⁴dah²jmeé³ juúh⁴ hi³ ba² ma³taáy³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³. Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³, hi²xiáh³ cá⁴lɨ́⁴jé⁴ dsɨ́² diáh⁴. \v 4 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ Jerusalén ja̱³, mɨ²ja̱³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ apóstoles baáy⁴ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³, cá⁴dah²tee³ dxú⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ juúh⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴ hi³ ma³jmeé³ Dios ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ xi² dah²ya²dxí̱⁴ ja̱³. \v 5 Joó⁴ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ fariseos hi³ ma³taáy³ ja̱³, gá⁴bɨ́y² duh³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―Ga³jmee⁴ hí⁴dah²reéy² la³he² diáh⁴ dsaá⁴ hi³ ma³taáy³ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³. Ba² hi²tiaah¹a² ta² hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley chiáh² Moisés. \p \v 6 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³, duh³ hí⁴dah²taayh³ fi¹ fáh⁴liu⁴ ja̱³. \v 7 Hi²xiáh³ voó³ cá⁴dah²liú³ chiáh² hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Pedro ja̱³ duh³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, maá³ah³ ba² niaá⁴ah³, hi³ mɨ³xa³ lɨ́⁴ gá⁴dxɨy³ jniá³ Dios nɨ³ jee⁴² chia̱á̱²ah³ duh³ hi²liu⁴²á² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³ ca³jaa¹ chiáh² Jesús nɨ³, duh³ ba² hí⁴jooy³ dsá⁴taáy³ diáh⁴. \v 8 Baáy⁴, Dios hi³ bií⁴ dxú⁴ cui̱i̱³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ nɨ³, gá⁴heé⁴ jnia² hi³ ga³ji̱í̱h⁴ ba² dxú⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ chiaah¹ gá⁴cuóy² diáh⁴ Espíritu Santo ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴cuóy² jnia² nɨ³. \v 9 Há⁴hé³ na³guayh⁴ gá⁴jmeé³ Dios nɨ³ chiaa⁴²a² chia̱a̱h²a² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³. Ba² cá⁴bí⁴ŋɨɨ́³ fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiáh² diáh⁴ chiaah¹ hi³ ga³taáy³ diáh⁴ chiáh² Dios nɨ³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ gá⁴taá³a² jnia². \v 10 Ja̱³nɨ́⁴ yáh¹, ¿he²chiaah¹ hi³ ga³caah⁴ah³ Dios nɨ³? ¿He² ja̱³ na³lɨ́⁴ah³ hi³ ga³cuoo³²ah³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios nɨ³, ca̱a̱³ ta² hii³, hi³ ñé⁴ voo³²a² há⁴hé³ ga³tiaá⁴a² ga³jmee⁴²a² baáy⁴ ñé⁴ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² há⁴hé³ gá⁴tiaá⁴ diáh⁴ cá⁴dah²jmeé³? \v 11 Há⁴ja̱³ liáh³nɨ³ nɨ³. Chiaah¹ hi²xiáh³ dxú⁴ nia⁴²ah¹ jniaah¹ hi³ dxú⁴ dsɨ́² Ñúh³a² Jesús ba² nɨ³, hi³ja̱³ ba² nɨ³ hí⁴jooy³ hí⁴sa̱³²a² dxú⁴, ree³ ba² jnia² chia̱a̱h²a² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³. \p \v 12 Mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ gá⁴cɨ́y³ ba² diáh⁴, baáy⁴ mɨ²ja̱³ mɨ³dah²nuu³ liáh³xɨ³ jmee⁴ juúh⁴ Bernabé ja̱³ chie̱é̱yh¹ Pablo. Cá⁴dah²féh³ liáh⁴jɨ³ hi³ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ hi³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ fáh⁴lí³ dxɨ́⁴lieey³² mii⁴ diáh⁴, jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³. \v 13 Liáh³ gá⁴jooy³ gá⁴liú³ Bernabé chie̱é̱yh¹ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Jacobo: \p ―Du³ñuúh²á⁴, niuu³ah³ ruh³ hi³ hi²fayh¹ la³. \v 14 Ma³jmeéh⁴ jnia² juúh⁴ Simón Pedro nɨ³, liáh³xɨ³ gá⁴jmeé³ Dios nɨ³ cá⁴lɨ́⁴naáy³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³, gá⁴dxɨy³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsa³ xiaáh³ duh³ hí⁴lí³ diáh⁴ dsa³ chié̱y². \v 15 Hi³ dsa³lí³ liáh³nɨ³, ga³ji̱i̱h⁴ ree³ chie̱é̱yh¹ liáh³xɨ³ cá⁴dah²xɨɨ́³ diáh⁴ profetas, chiaah¹ liáh³la³ na³xɨɨ²: \q1 \v 16 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³nɨ³ hí⁴güeh⁴²á⁴ ca̱á̱h³ duh³ hi²bi³mɨɨ́¹á² ca̱á̱h³ ñu² David hi³ na³yeey⁴ nɨ³. \q1 Hi²xeeyh¹ ca̱á̱h³ diáh⁴ hi³ na³saa³ na³já³ nɨ³. \q2 Jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi²xeeyh¹ ca̱á̱h³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ dsa³jéy⁴, \q1 \v 17 duh³ hu̱² hí⁴dah²naayh³² jniá³ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ dsa³ nɨ³, \q2 dɨ́h¹ feh²a² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas, diáh⁴ hi³ mɨ³na³lɨ́y⁴ chia̱á̱²á⁴ nɨ³. \q1 \v 18 Liáh³ja̱³ féh³ Ñúh³a² nɨ³, hi³ cá⁴bí⁴jnia³ ñi² hi³la³ mɨ² dsa³jéy⁴ lɨ́⁴. \p \v 19 ’Hi³ja̱³ jniá³ ga³fayh⁴ hi³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hi²bi³dxɨɨ¹a² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas hi³ dsa³taáy³ chiáh² Dios nɨ³. \v 20 Ti̱¹ hi³ hi²xɨ⁴²a² xi³ chiáh² diáh⁴ ba² nɨɨh¹, hi³ hi²xɨɨh²a² diáh⁴ hi³ ca̱á̱h³ tiaah² ba² hí⁴dah²tiú² hi³ ca³dah²eeh³² liáh⁴jɨ³ hi³ ca³dah²dxa⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi̱h⁴ hi³ley³² hi³nɨy³², chiaah¹ hi²xiáh³ ca³bi³heéy² jnia² hi³nɨ³. Ba² hi²xɨɨh²a² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ ga̱y³ diáh⁴. Baáy⁴ há⁴hé³ hí⁴dah²cuh³ ŋu² diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ ma³saáh⁴, ba² há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²cuh³ jmɨ³. \v 21 Chiaah¹ mɨ³xa³ lɨ́⁴ bih³ xe̱y³ diáh⁴ hi³ ca³dah²he⁴ ley chiáh² Moisés nɨ³ liáh³ca̱a̱³ mah², diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² hi³ na³ta̱á̱³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³. \p \v 22 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ diáh⁴ apóstoles ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi², baáy⁴ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ ja̱³, hi³ hí⁴dah²tie̱e̱y³ aáy⁴ diáh⁴ hi³ caayh³² jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱³, duh³ hí⁴dah²xɨ́y⁴ diáh⁴ Antioquía chie̱é̱yh¹ Pablo baáy⁴ Bernabé ja̱³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²tie̱e̱y³ Judas hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ Barsabás, baáy⁴ Silas, diáh⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱³, \v 23 duh³ dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ hi³hí̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ carta hi³ na³xɨɨ² liáh³la³: \p “Jniaah¹ diáh⁴ apóstoles la³, chia̱a̱h²ah¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi², baáy⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² la³, dxɨ́⁴lieey³² carta la³, ga³liu³²ah¹ niaá⁴ah³ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́⁴ah³ israelitas hi³ ma³taá³ah³ chiáh² Dios nɨ³. Niaá⁴ah³ hi³ niaah⁴²ah³ Antioquía, Siria, baáy⁴ Cilicia nɨ³. \v 24 Ma³dsaá⁴ dsɨ³²ah¹ hi³ xe̱y³ diáh⁴ hi³ ma³voóy⁴ la³, duh³ ma³dxí̱⁴ xi² niaah⁴²ah³ nɨ³. Joó⁴ há⁴hí̱³ jniaah¹ nɨ³ ma³xɨ⁴²ah¹ diáh⁴, baáy⁴ dah²bi³dxɨɨ́y² niaá⁴ah³ chie̱é̱yh¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² diáh⁴. Ma³dah²bi³taay³ niaá⁴ah³, dah²sɨɨ́h⁴ niaá⁴ah³ hi³ ga³jmee⁴ hi²ree⁴²ah³ la³hé¹ah³, baáy⁴ ga³jmee⁴ hi²jmee³ah³ he̱é̱yh³ ley chiáh² Moisés nɨ³. \v 25 Hi³ja̱³ hi²xiáh³ dxú⁴ ji̱i̱³²ah¹ liáh³xɨ³ ma³dxa²ah¹ dxú⁴ hi³ hi²tia̱a̱⁴²ah¹ ja̱y³aáy⁴ dsa³, duh³ dsá⁴dxí̱⁴ dsá⁴ñi³ niaá⁴ah³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ mɨ¹du³ñuúh²a² Bernabé baáy⁴ Pablo nɨ³. \v 26 Diáh⁴ du³ñuúh²a² la³ ma³dah²cuóy² mii⁴ diáh⁴ cáh³ti³² chiáh² Ñúh³a² Jesucristo nɨ³, gu³xɨ³ ba² xa³ foóh¹ hí⁴chi̱í̱yh² diáh⁴. \v 27 Hi³ja̱³ ga³sɨ⁴²ah¹ Judas la³ chie̱é̱yh¹ Silas baáy⁴ duh³ dsá⁴liú³ jí̱⁴ñí³ cáh³ti³² chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ na³xɨɨ² xi³ la³. \v 28 Chiaah¹ liáh³ja̱³ ma³lɨ⁴ dxú⁴ dsɨ́² Espíritu Santo nɨ³, ba² liáh³ja̱³ ga³ji̱i̱³²ah¹ jniaah¹, hi³ há⁴hé³ dxú⁴ hi²cuoo²ah¹ niaá⁴ah³ ca̱a̱³ ta² hii³. \v 29 Ti̱¹ hi³ há⁴hé³ hi³cáh³ah³ hi³ ma³niaá⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi̱h⁴ ba², há⁴ hi³cáh³ah³ jmɨ³, há⁴ hi³cuh³ah³ ŋu² diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ ma³saáh⁴. Há⁴ hi³jmee³ah³ ga̱³ah³. Xɨ³ nɨ³ hi²nuu³ah³ dsaá² liáh⁴jɨ³ hi³la³, mɨ²ja̱³ lii⁴ hi³ mɨ³jmee³ah³ ba² dxú⁴. Tia̱a̱³ah³ ba².” \p \v 30 Hi³ja̱³ liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴, cá⁴lɨ́⁴xɨy⁴² diáh⁴ hi³hí̱³ fɨɨ³ Antioquía. Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³ñiih³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ ja̱³, baáy⁴ duh³ cá⁴dah²jɨ̱ɨ̱́h² carta hi³ dɨ³chia̱³ ja̱³. \v 31 Liáh³ cá⁴dah²hé³ xi³ ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴lɨ́⁴jé⁴ dsɨ́² diáh⁴ chiaah¹ gá⁴guaay⁴ hi³ dah²ta³ dah²hɨ³ ñuú³ ja̱³. \v 32 Ba² na³lɨ́y⁴ profeta Judas ja̱³ chie̱é̱yh¹ Silas, hi³ja̱³ cá⁴dah²bi³feh³ dsɨ́² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Baáy⁴ hi²xiáh³ ñuú³ cá⁴dah²hé³ hi³ cá⁴dah²cuoó⁴ diáh⁴ hi³ bií⁴. \v 33 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ ma³dah²guá³ ca̱³ji̱i̱³ ja̱³, mɨ²ja̱³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ ja̱³ cá⁴dah²dxeéy² juúh⁴ chiáh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ chiaah¹ mɨ³dsá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴ ca̱á̱h³ Jerusalén xi² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ apóstoles hi³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ diáh⁴ fɨɨ³ Antioquía ja̱³. \p \v 34 Joó⁴ Silas ja̱³, gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³ hi³ hí⁴cueeyh⁴ ba². \v 35 Ba² gá⁴cueeyh⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé ja̱³ fɨɨ³ Antioquía, ba² fɨɨ́y⁴ gɨh¹ hi³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, hi³ja̱³ gá⁴hɨɨ́² dah²he⁴ chiáh² liáh³ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³. \s1 Cá⁴dah²tiúy² oóyh² Pablo chie̱é̱yh¹ Bernabé \p \v 36 Gá⁴ŋɨ́³ ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Bernabé ja̱³: \p ―Má⁴dxia⁴²a² má⁴nia⁴²a² ca̱á̱h³ diáh⁴ du³ñuúh²a², hi³ nieeyh⁴² liáh⁴jɨ³ diáh⁴ fɨɨ³ xi² ya²ca̱²a² fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³, duh³ dsa³nia⁴²a² he² dsa³lí³ diáh⁴. \p \v 37 Niaá⁴ Bernabé ja̱³ hi³ hí⁴dah²jéy⁴ Juan, hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ Marcos ja̱³. \v 38 Joó⁴ ji̱í̱h⁴ Pablo ja̱³ hi³ há⁴hé³ ga³ji̱i̱h¹ hi³ hí⁴dah²jéy⁴ hi³ gá⁴tiúy² diáh⁴ fɨɨ³ Panfilia dsa³jéy⁴ liáh³ja̱³, há⁴hé³ máh⁴ gá⁴jmeé³ ta² chie̱é̱yh¹ diáh⁴. \v 39 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ ñuú³ cá⁴dah²liú³, joó⁴ há⁴hé³ gá⁴ji̱i̱h⁴ chiáh² diáh⁴, hi³ja̱³ cá⁴dah²tiúy² oóyh² diáh⁴. Gá⁴jéy⁴ Marcos ja̱³ Bernabé duh³ gá⁴hí³ maá² duh³ ŋaá² chie̱é̱yh¹ fɨɨ³ Chipre. \v 40 Joó⁴ Silas ja̱³ ba² gá⁴dxɨy³ Pablo ja̱³ duh³ dsaa³² chie̱é̱yh¹ xiaáh³ fɨɨ³. Liáh³la³ gɨh¹ cá⁴dah²féh³ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³: \p ―Hí̱³ba² Dios hi³ bií⁴ nieéy² jnia² nɨ³, hí⁴chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ baáy⁴ hí⁴taayh³ fi¹ chia̱á̱²ah³. \p Liáh³ ma³jooy³ ja̱³ mɨ²ja̱³ ŋaá² Pablo ja̱³ chie̱é̱yh¹ Silas. \v 41 Gá⁴hay³ diáh⁴ vó⁴ Siria baáy⁴ Cilicia, cuoó⁴ hi³ bií⁴ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³. \c 16 \s1 Gá⁴cú̱yh⁴ Timoteo ja̱³ chie̱é̱yh¹ Pablo baáy⁴ Silas \p \v 1 Gá⁴dxaá² Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³ diáh⁴ fɨɨ³ Derbe baáy⁴ fɨɨ³ Listra. Nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴ diáh⁴ ja̱y³ xɨh³chie̱y³² Ñúh³a² ja̱³, hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Timoteo, ja̱á̱² ja̱y³ mɨ́³ israelita hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios, joó⁴ dsa³ griego ba² jmii³. \v 2 Hi²xiáh³ dxú⁴ ca³dah²liu⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² hi³ nieeyh⁴² Listra baáy⁴ Iconio ja̱³ chiáh² Timoteo ja̱³. \v 3 Niaá⁴ Pablo ja̱³ hi³ dsaa³² Timoteo ja̱³ chie̱é̱yh¹, hi³ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴reey⁴² la³he² duh³ há⁴hé³ hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ ñuú³ diáh⁴ israelitas hi³ nieeyh⁴² nɨɨ́⁴, chiaah¹ liáh⁴jɨy³ ba² dɨ³ñi³² hi³ griego ba² ja̱³ jmii³. \v 4 Baáy⁴ liáh⁴jɨ³ diáh⁴ fɨɨ³ xi² dsa³ŋɨ́y³ diáh⁴ ja̱³, cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³, liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴dxa⁴² dxú⁴ hi³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ apóstoles chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ñuúh⁴guah³ Jerusalén ja̱³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴. \v 5 Hi³ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ ja̱³ gá⁴sa³ gɨh¹ hi³ bii³² liáh³xɨ³ ca³dsa³taáy³ diáh⁴ ja̱³, baáy⁴ dse³fɨɨ́y² gɨh¹ diáh⁴ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹. \s1 Gá⁴joóy² Pablo ja̱³ dsa³ Macedonia jee⁴² xi² cɨ⁴ \p \v 6 Ca̱a̱³ cá⁴dah²hay³ ba² vó⁴ Frigia baáy⁴ Galacia, chiaah¹ há⁴hé³ gá⁴cuó³ je² Espíritu Santo ja̱³ hi³ hí⁴dah²liú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³ estado Asia ja̱³. \v 7 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ yaá³ vó⁴ Misia, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ diáh⁴ hí⁴dsá⁴dxí̱⁴ vó⁴ Bitinia, joó⁴ Espíritu ja̱³ há⁴hé³ gá⁴cuó³ je² dsá⁴dxí̱⁴ nɨɨ́⁴. \v 8 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ Misia, joó⁴ ca̱a̱³ cá⁴dah²hay³ ba², ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ yaa¹ jmɨ́⁴ñih¹ fɨɨ³ Troas. \v 9 Mɨ²ja̱³ voo⁴ ja̱³ gá⁴cɨ́³ Pablo ja̱³. Hi³ gá⁴joóy² ja̱y³ dsa³ vó⁴ Macedonia, hiíy⁴ rúh⁴ñi² baáy⁴ ŋɨɨ⁴ jmɨ²heé¹ chiáh² Pablo ja̱³, liáh³la³ féh³ sɨɨ́h⁴: “Jmee² jmɨ²heé¹ ña³ Macedonia la³, duh³ gua³tia̱a̱² chiaa⁴²ah¹.” \v 10 Hi³ja̱³ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴bí⁴tɨɨ⁴²ah¹ chiaa⁴²ah¹ duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹ Macedonia, liáh³xɨ³ ma³cɨ́³ Pablo ja̱³, chiaah¹ seguro Dios ja̱³ xɨy⁴ jniaah¹ hi³ dsa³he²ah¹ fáh⁴liu⁴ dxú⁴ chiáh² ja̱³. \s1 Ñií¹ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³ fɨɨ³ Filipos \p \v 11 Mɨ²ja̱³ gá⁴taah²ah¹ maá² fɨɨ³ Troas, duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹ ca̱a̱³ dsaá² vó⁴ hi³ na³cueeyh⁴ dxaah¹ jmɨɨ³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Samotracia. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Neápolis mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ he̱é̱yh³ maá² ja̱³. \v 12 Nɨɨ́⁴ naá³ah¹ gá⁴dxia⁴²ah¹ Filipos fɨɨ³ hi³ cá⁴dah²dxá³ diáh⁴ romanos, fɨɨ³ hi³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ chiáh² vó⁴ Macedonia ja̱³, nɨɨ́⁴ gá⁴yaa²ah¹ ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹. \v 13 Ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ mah² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ yaa¹ fɨɨ³, duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹ ca̱a̱³ ji̱h²jmɨɨ³, ca̱a̱³ hí¹ nɨɨ́⁴ chia̱³ dxá³ chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³ cá⁴dah²liúy² Dios. Nɨɨ́⁴ gá⁴yaa²ah¹ gá⁴hee²ah¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³ diáh⁴ mɨ́³ hi³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ nɨɨ́⁴. \v 14 Ja̱y³ ja̱³ xɨ̱ɨ̱y³ Lidia, dsa³ fɨɨ³ Tiatira. Ga³nɨɨ⁴ mɨh³ yu̱ú̱³ mɨ́³ ja̱³. Hi²xiáh³ niaá⁴ mɨ́³ ja̱³ nuu³ hi³ féh³ Pablo ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ nieéy² Dios, hi³ja̱³ gá⁴jmeé³ Dios ja̱³ hi³ hí⁴ji̱í̱h⁴ dxú⁴ liáh³xɨ³ féh³ Pablo ja̱³. \v 15 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴ja̱á̱y³ jmɨɨ³ chie̱é̱yh¹ familia chié̱y². Liáh³ ma³ja̱á̱y³ jmɨɨ³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiaa⁴²ah¹, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniaah¹: \p ―Xɨ³ ga³ji̱i̱³²ah³ hi³ he̱é̱yh³ ba² ma³taá³á⁴ dxú⁴ chiáh² Dios hi³ja̱³ jmeé¹ah³ jmɨ²heé¹ gua³cueeh⁴ah³ chieéy⁴. \p Hi³ja̱³ cá⁴dxá⁴tie̱e̱y³ jniaah¹ ya²cueeh⁴²ah¹ chiáh². \p \v 16 Liáh³la³ gá⁴lɨ́⁴ ca̱á̱h³ tiaah² liáh³ tiaah²ah¹ fi¹ gá⁴dxia⁴²ah¹ cá⁴dxá⁴liu⁴²ah¹ Dios. Liáh³ ba² ja̱³ gá⁴ji̱i̱h⁴²ah¹ ja̱y³ xɨ́⁴mɨɨ⁴² hi³ heey³² ja̱y³ hi³há⁴dxúy⁴ hi³ ga³naah³² jmɨɨ́¹ chiáh² diáh⁴ dsa³. Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ ñuú³ cuu² ga³tɨ̱y⁴ diáh⁴ fii² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³ chie̱é̱yh¹ ta² hi³ ga³jmee⁴ ja̱³. \v 17 Gá⁴laá⁴ mɨ³ta³nieéy¹ xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³ rúh⁴cah²ah¹ chia̱a̱h²ah¹ Pablo ja̱³, liáh³la³ féh³ jla³te³² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³: \p ―Diáh⁴ dsaá⁴ la³, ca³dah²jmee⁴ ta² chiáh² jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² Dios, hi³ja̱³ hí⁴dah²hé⁴ niaá⁴ah³ jmiih⁴² hí⁴jooy³ hí⁴sa̱³ah³ dxú⁴. \p \v 18 Hi²xiáh³ ñuú³ jmɨɨ́¹ gá⁴jmeé³ liáh³ja̱³. Hi³ gá⁴hɨɨ́³ gɨh¹ ñi² ba² ja̱³ mɨ³dse³cɨ̱ɨ̱y³² cáh³ti³² Pablo ja̱³, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴ji̱í̱y⁴ xi² ya³hɨɨ́y⁴ xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³, duh³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ hi³há⁴dxúy⁴ hi³ heey³² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³: \p ―Hi³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² Jesucristo nɨ³, jniá³ ga³fooh³²á⁴ niu³ tiúy⁴ mɨ́³ nɨ³. \p Ja̱³ba² gá⁴tiuú² hi³há⁴dxúy⁴ ja̱³ gá⁴tiúy² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³. \p \v 19 Joó⁴ liáh³ cá⁴lɨ́⁴chii⁴ diáh⁴ fii² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³, hi³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jooy³ hí⁴jmeé⁴ ga̱¹á² xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²sa̱yh³² Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³ duh³ dah²ya²jay⁴ diáh⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ autoridades hi³ nieeyh⁴² he̱é̱¹ta² gaáy³ ja̱³. \v 20 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³naáy³ rúh⁴ñi² diáh⁴ chiu³fáh⁴, baáy⁴ duh³ liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Diáh⁴ na¹dsa³ israelitas la³, cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dah²naah³² fáh⁴liu⁴ fɨɨ³ chiaa⁴²a² la³. \v 21 Dah²he⁴ dxaáh² costumbres, joó⁴ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hi²jmee²a² jnia² he̱é̱yh³ hi³ nɨ³, chiaah¹ romanos ba² jnia². \p \v 22 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ bɨh¹ mɨ³dɨ³cɨ̱ɨ̱y³² chie̱é̱yh¹ Pablo baáy⁴ Silas ja̱³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²taáh⁴ ta² diáh⁴ chiu³fáh⁴ ja̱³ hi³ hí⁴dxɨy⁴² mɨh³ chiáh² diáh⁴ baáy⁴ duh³ hí⁴bay⁴² diáh⁴. \v 23 Liáh³ca̱á̱h³ fáh⁴yeey¹ dɨ́h¹ ma³dah²tɨ̱́y⁴ diáh⁴, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²taayh³ ñuúh⁴ñí¹, baáy⁴ cá⁴dah²taáh⁴ ta² chiáh² hi³ ga³heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, hi³ hí⁴heé⁴ diáh⁴ hí¹ dxú⁴ cáh³ti³². \v 24 Liáh³ gá⁴tɨ̱́y³ fáh⁴chiuuh⁴² hiíh⁴ hi³ ga³heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taayh³ diáh⁴ cáh³ti³² viih² ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, ba² gá⁴taáh⁴ tɨɨ² diáh⁴ ja̱³ jee⁴² na¹ma³ hi³ na³cu̱yh⁴ tú̱⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ cepo. \p \v 25 Joó⁴ ca̱³liáh³ dxaah¹ voo⁴ hi²xiáh³ dah²liuy³² Dios baáy⁴ dah²he⁴ su̱¹á² chiáh² Dios Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³, ca³dah²nuu³ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ diáh⁴ presos ja̱³. \v 26 Mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ ba² jmɨ́yh³ dxú⁴ dɨ́h¹ ba³ mɨ³bɨ³² vó⁴, mɨ³gaah³² cáh³ti³² diáh⁴ tɨɨ² yah³ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³. Ja̱³ba² gá⁴ná³ diáh⁴ jnɨ́¹ñú², baáy⁴ gá⁴tuy³ diáh⁴ cadenas hi³ na³ñuúy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ presos ja̱³. \v 27 Mɨ²ja̱³ ñí² hi³ ga³heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ gá⁴joó² hi³ na³na² jnɨ́¹ñú² ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxɨ³ espada chiáh² duh³ mɨ³hí⁴jɨ̱́yh⁴ ñaá², chiaah¹ ta³hɨ³ hi³ ma³dah²cui̱í̱³ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ diáh⁴ presos ja̱³. \v 28 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴liuú² chiu̱u̱³ Pablo ja̱³ gá⁴liúy², liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Há⁴ hi³jmeeyh³² vo̱ó̱h²u³ liáh³nɨ³, tiaah²ah¹ ba² la³ liáh⁴jɨ³²ah¹. \p \v 29 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ xi³ hi³ hee⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, jmɨ́yh³ hi³ dxɨ³ ba² dɨ́h¹ gá⁴hí³ viih² xi² hí¹ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³, ba² hi²xiáh³ jlieey⁴ hi³ foyh⁴, ja̱³ba² gá⁴ta̱a̱y³² ñaá² rúh⁴tɨɨ² Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³. \v 30 Ja̱³ba² gá⁴voóy² diáh⁴ duh³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Dia² chia̱á̱²á⁴, ¿jmiih⁴² ga³jmee⁴ hi²jmeey⁴² duh³ hí⁴jooy³ hí⁴sa̱⁴²á⁴ dxú⁴? \p \v 31 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³: \p ―Ga³jmee⁴ gua³taá³u³ chiáh² Ñúh³a² Jesucristo, duh³ hí⁴bé⁴ dsaa² chiú̱h²u³ chia̱á̱h¹u³ familia chiú̱h²u³ baáy⁴ diáh⁴ ja̱a̱y³. \p \v 32 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²heé⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesús dsaá⁴ ja̱³ chie̱é̱yh¹ familia chié̱y². \v 33 Ja̱³ba² hora voo⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴u̱ú̱h² hi³ ga³heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³ xi²hoo⁴ chiáh² Pablo baáy⁴ Silas ja̱³. Ba² ja̱³ba² gá⁴ja̱á̱y³ jmɨɨ³ dsaá⁴ ja̱³ chie̱é̱yh¹ familia chié̱y². \fig Hechos 16:33|src="CN01990B.TIF" size="span" ref="Hechos 16:33" \fig* \v 34 Liáh³ ma³jooy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴tee³ diáh⁴ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² duh³ gá⁴cuoó⁴ diáh⁴ cá⁴dah²eéh². Hi²xiáh³ jé⁴ dsɨ́² ñaá² dsaá⁴ ja̱³ chie̱é̱yh¹ familia chié̱y² chiaah¹ hi³ ma³taáy³ diáh⁴ chiáh² Dios ja̱³. \p \v 35 Liáh³ lɨ́⁴jniá⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ ja̱y³aáy⁴ guaa³tɨɨ² diáh⁴ chiu³fáh⁴ ja̱³, duh³ liáh³la³ dah²ya²xɨɨh⁴² hi³ ga³heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³: “Vooy⁴² diáh⁴ hi³ tieéyh¹ ñuúh⁴ñí¹ nɨ³.” \v 36 Hi³ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ hi³ ga³heeh⁴ hí¹ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³: \p ―Ma³dah²chiuúh² hiíh⁴ diáh⁴ chiu³fáh⁴ nɨ³ hi³ hi²voo⁴²á² niaá⁴ah³, hi³ja̱³ mɨ³hí⁴jooy³ ba² hi²voó⁴ah³, cua²lɨ³chie̱é̱yh¹ niaá⁴ah³ Dios ba². \p \v 37 Joó⁴ mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ guaa³tɨɨ² diáh⁴ chiu³fáh⁴ ja̱³: \p ―Jniaah¹ na³lɨ́⁴ah¹ romanos la³, cá⁴dah²báy² jniaah¹ rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³, liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴chia̱a̱⁴² cua̱a̱y¹ná² chiaa⁴²ah¹ nɨ³, baáy⁴ cá⁴dah²taayh³ jniaah¹ ñuúh⁴ñí¹ la³. ¿Baáy⁴ ja̱³nɨ́⁴ mɨ³hi²voo⁴²ah³ jniaah¹ na³ma²? ¡Haá², cua²ya³dxí̱⁴ mii⁴ diáh⁴ chiu³fáh⁴ nɨ³, duh³ hí⁴dah²voóy² jniaah¹ ba²! \p \v 38 Mɨ²ja̱³ diáh⁴ guaa³tɨɨ² diáh⁴ chiu³fáh⁴ ja̱³, dah²ya²xɨɨh⁴² mii⁴ diáh⁴ chiu³fáh⁴ liáh³xɨ³ féh³ Pablo ja̱³. Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ diáh⁴ chiu³fáh⁴ ja̱³ liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ na³lɨ́y⁴ romano Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³. \v 39 Hi³ja̱³ dah²ya²dxí̱⁴ dah²ya²ŋɨɨ́h¹ jmɨ²heé¹ rúh⁴ñi² Pablo baáy⁴ Silas ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²voóy² baáy⁴ duh³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiáh² diáh⁴ hi³ cua²voóy⁴ diáh⁴ fɨɨ³ ja̱³. \v 40 Liáh³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴ chiáh² Lidia. Nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³, hi³ja̱³ liáh³ ma³jooy³ ma³dah²cuoó⁴ diáh⁴ hi³ bií⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ xiaáh³. \c 17 \s1 Hi²xiáh³ gá⁴sa³ fáh⁴liu⁴ fɨɨ³ Tesalónica \p \v 1 Liáh³ híy¹ fi¹ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨ́y³ diáh⁴ fɨɨ³ Anfípolis baáy⁴ Apolonia, ja̱³ba² cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Tesalónica, xi² jey¹ ca̱a̱³ guah³ liuh² chiáh² diáh⁴ israelitas. \v 2 Baáy⁴ chia̱³ dxá³ chiáh² Pablo ja̱³ ga³tɨ̱y¹ ñuúh⁴guah³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ ñií¹ ñuúh⁴guah³ liuh² hi³ jey¹ Tesalónica ja̱³. Nɨ³ mah² cáh³ti³² gá⁴liúy² diáh⁴ duh³ hu̱² hí⁴dsaay⁴ diáh⁴. \v 3 Sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ féh³ fah² Dios ja̱³ hi³ liáh³ ga³jmee⁴ ba² ja̱³ hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² Cristo hí⁴jú̱y³ lɨ́⁴. Ba² na³xɨɨ² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ Cristo. Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³: \p ―Jesús hi³ ga³hoó⁴á⁴ nɨ³, hi³nɨy³² nɨ³ Cristo. \p \v 4 Mɨ²ja̱³ gá⁴taáy³ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ israelitas, hi³ja̱³ cá⁴dah²cú̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ Pablo baáy⁴ Silas ja̱³. Joó⁴ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ griegos hi³ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios ja̱³ gá⁴taáy³. Ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ mɨ́³ hi³ ná⁴ŋɨy¹ ja̱³ gá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh² Dios. \v 5 Hi³ja̱³ hi²xiáh³ mɨ³dɨ³dxɨɨ́h⁴ diáh⁴ israelitas hi³ há⁴hé³ ca³dsa³taáy³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²bi³ñiih³ diáh⁴ dsa³ hi³ dah²saah⁴ dah²xieey⁴ duh³ hí⁴dah²naah³² fáh⁴liu⁴ jee⁴² fɨɨ³ ja̱³. Ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ chiáh² Jasón, hi³ dah²naayh³² Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³, duh³ hí⁴dah²voóy² diáh⁴ baáy⁴ duh³ hí⁴dsá⁴jay⁴ diáh⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³. \v 6 Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴dsaáyh⁴ diáh⁴ nɨɨ́⁴, hi³ja̱³ na³fáyh⁴ cá⁴dah²jéy⁴ Jasón chie̱é̱yh¹ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² duh³ dah²ya²jay⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ autoridades hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ ja̱³. Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dah²jla³² dah²te³² liáh³ dɨ³tieéyh¹ fi¹ ja̱³, liáh³la³ dah²féh³: \p ―Ma³bi³dxí̱⁴ la³ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ dah²bi³taay³ diáh⁴ dsa³ hi³ nieeyh⁴² na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³ nɨ³. \v 7 Baáy⁴ ma³tee³ Jasón nɨ³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh². Diáh⁴ na¹hi³nɨy³² dah²féh³ hi³ há⁴hé³ xiáh³ niaáh² fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² rey chia̱a̱⁴²a² nɨ³, chiaah¹ ca³dah²féh³ hi³ xe̱y³ dxeeyh⁴ rey hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Jesús. \p \v 8 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²nuú³ hi³ ja̱³ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³, chie̱é̱yh¹ diáh⁴ autoridades ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴maáyh³ diáh⁴. \v 9 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴dxá³ cuu² Jasón ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ tú̱⁴dsaayh⁴ ja̱³ duh³ hí⁴túy² diáh⁴. Hi³ja̱³ cá⁴dah²tiúy² diáh⁴. \s1 Ñií¹ Pablo ja̱³ fɨɨ³ Berea chie̱é̱yh¹ Silas \p \v 10 Liáh³ ma³niuu³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xɨɨ́⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ Pablo chie̱é̱yh¹ Silas ja̱³, fɨɨ³ Berea. Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taáyh¹ diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² chiáh² diáh⁴ israelitas ja̱³. \v 11 Ca³dah²ta³ ca³dah²hɨ³ gɨh¹ dxú⁴ diáh⁴ israelitas nɨɨ́⁴, liáh³xɨ³ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² Tesalónica, chiaah¹ hi²xiáh³ dɨ́⁴dah²nuú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³. Baáy⁴ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ca³dah²naah³² ñi² xi³ chiáh² Dios ja̱³ hi³ xɨ² he̱é̱yh³ ba² hi³ ca³lɨ³xɨɨ́yh¹ diáh⁴ ja̱³. \v 12 Hi³ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ gá⁴taáy³ chiáh² Jesús. Ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ griegos gá⁴taáy³, ba² liáh³ja̱³ diáh⁴ mɨ́³ hi³ ná⁴ŋɨy¹, ba² liáh³ja̱³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsaá⁴. \v 13 Joó⁴ liáh³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ israelitas dsa³ fɨɨ³ Tesalónica ja̱³, hi³ ba² mɨ³he⁴ Pablo ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³ fɨɨ³ Berea, mɨ²ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ baáy⁴ duh³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²naah³² fáh⁴liu⁴ jee⁴² fɨɨ³ ja̱³. \v 14 Joó⁴ cá⁴dah²xɨɨ́⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³ cá⁴dah²xɨ́y⁴ Pablo ji̱h²nɨɨh¹ jmɨ́⁴ñih¹, duh³ nɨɨ́⁴ hí⁴dsá⁴hí³ maá² dsaa³² xiaáh³ fɨɨ³. Joó⁴ gá⁴cueeyh⁴ Silas chie̱é̱yh¹ Timoteo ja̱³ fɨɨ³ Berea. \v 15 Diáh⁴ hi³ gá⁴táyh² guaa³ dsá⁴jay⁴ Pablo ja̱³ dah²ya²jay⁴ lɨ́⁴ fɨɨ³ Atenas. Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² dɨ³chia̱a̱⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Pablo ja̱³, hi³ cua²dxaá³ ji̱³nɨɨ́⁴ Silas chie̱é̱yh¹ Timoteo ja̱³ xi² jey¹, duh³ hí⁴ji̱i̱h⁴ diáh⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ lɨ́⁴. \s1 La³ dsa³féh³ hi³ ñií¹ Pablo ja̱³ Atenas \p \v 16 Liáh³ je̱e̱³² Pablo ja̱³ je̱y³² Silas chie̱é̱yh¹ Timoteo ja̱³ fɨɨ³ Atenas, mɨ²ja̱³ gá⁴joó² hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ fɨɨ́y⁴ cu̱ú̱¹ñíh² na³ta̱a̱y⁴ jee⁴² fɨɨ³ ja̱³, hi³ja̱³ hi²xiáh³ lɨ́⁴fɨɨh⁴² dsɨ́². \v 17 Hi³ja̱³ ŋaá² ñuúh⁴guah³ liuh² ja̱³ duh³ liu⁴ pih²liuh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ israelitas baáy⁴ gɨh¹ tú̱⁴dsaayh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ he̱é̱yh³ chiáh² Dios ja̱³. Baáy⁴ liáh⁴jɨ³ jmɨɨ́¹ ga³liu⁴ ga³leh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ga³ji̱i̱h⁴ jee⁴² mah² ja̱³. \v 18 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²liu⁴ chie̱é̱yh¹ Pablo ja̱³ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ dsa³he⁴ chié̱y² ca̱á̱h³ tiéyh⁴ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ epicúreos baáy⁴ diáh⁴ dsa³he⁴ chié̱y² diáh⁴ estoicos. Liáh³la³ dah²féh³ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴: \p ―¿He² nɨ³ niaá⁴ hí⁴sɨɨ́h⁴ jnia² dsaá⁴ hi³ bií⁴ ga³liu⁴ nɨ³? \p Baáy⁴ dxeeyh⁴ ja̱³ dah²féh³ liáh³la³: \p ―Liáh³ca̱a̱y³ hi³ jmee⁴ juúh⁴ chiáh² dxeeyh⁴ dioses ba² lii³²a². \p Dah²féh³ liáh³ja̱³ chiaah¹ he⁴ Pablo ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Jesús, liu⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³. \v 19 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jéy⁴ ca̱a̱³ hí¹ xi² xɨ̱ɨ̱y³ Areópago, xi² mɨ³chia̱³ dxá³ chiáh² diáh⁴ ga³ŋɨɨyh⁴ hi³ hí⁴dah²liú⁴ dah²léh⁴. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ juúh⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ Pablo ja̱³: \p ―Jmee² jmɨ²heé¹ xɨɨh² jniaah¹ he² fáh⁴liu⁴ nɨ³ chié̱y¹ nɨ³, chiaah¹ hi³mɨɨ³² ba² chiaa⁴²ah¹ jniaah¹. \v 20 Chiaah¹ ga³fooyh³² jniaah¹ hi³ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³niuu²ah¹, hi³ja̱³ niaa³²ah¹ hí⁴dsaá⁴ dsɨ³²ah¹ he² nɨ³ niaá⁴ hí⁴féh³ jɨɨ⁴ hi³nɨ³. \p \v 21 Liáh³ja̱³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ Pablo ja̱³, chiaah¹ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ Atenas baáy⁴ diáh⁴ dsa³ xiaáh³ hi³ nieeyh⁴² nɨɨ́⁴, há⁴hé³ xa³ gɨh¹ dxaáh² dɨ³niaá⁴, ti̱¹ hi³ dɨ́⁴dah²liú⁴ dɨ́⁴dah²léh⁴ ba² gu³xɨ³ hé³ ba² ca̱a̱³ fáh⁴liu⁴ hi³mɨɨ³². \p \v 22 Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Pablo ja̱³ jee⁴² chiáh² diáh⁴, liáh³ dɨ³nieeyh⁴² xi² xɨ̱ɨ̱y³ Areópago ja̱³, duh³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Niaá⁴ah³ dsa³ Atenas la³, hi²xiáh³ dxú⁴ ga³jooy³² hi³ liáh⁴jɨ³ah³ ba² hi²xiáh³ ga³jmeeh³²ah³ hu̱u̱¹rá² diáh⁴ dioses. \v 23 Chiaah¹ mɨ² ga³chie⁴ ga³ji̱i̱y⁴ jee⁴² fɨɨ³ chia̱á̱²ah³ la³, mɨ²ja̱³ ga³jooy³² xi² ga³jmeeh³²ah³ hu̱u̱¹rá² diáh⁴ cu̱ú̱¹ñíh² nɨ³. Joó⁴ ba² gá⁴dsaáyh⁴ ca̱a̱³ ñi² yaá³ hi³ na³xɨɨ² liáh³la³: “Hi³ley³² Dios hi³ há⁴hé³ xe̱y³ cui̱i̱⁴.” Dios hi³ ga³jmeeh³²ah³ hu̱u̱¹rá² gu³xɨ³ ba² há⁴hé³ cui̱i̱⁴ah³, ca³jaa¹ chiáh² hi³nɨy³² nɨ³ ga³liu⁴²á² niaá⁴ah³ jniá³. \p \v 24 ’Dios hi³ gá⁴jmeé³ yuuh¹ güii³ baáy⁴ dxaah¹vó⁴ la³, na³lɨ́y⁴ fii² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ xa³ yuuh¹ güii³ baáy⁴ hi³ xa³ dxaah¹vó⁴ la³, hi³ja̱³ há⁴hé³ ga³guá³ ñuúh⁴guah³ hi³ ca³dah²jmeeh³² diáh⁴ dsa³. \v 25 Ba² há⁴ja̱³ liáh³ca̱a̱y³ hi³ xa³ hi³ ŋɨɨh⁴niaáh² chiáh², há⁴hé³ niaá⁴ hi³ hu̱² xe̱y³ hí⁴ji̱h³ hí⁴tɨ̱́y³ chiáh², chiaah¹ hí̱³ba² ñaá² nɨ³ ga³cuoó⁴ jnia² fáh⁴ji̱í̱h⁴ chiaa⁴²a² liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴, baáy⁴ ga³jmee⁴ na³ji̱í̱h⁴a², ba² ga³cuoó⁴ jnia² jmɨ́yh³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴. \p \v 26 ’Ja̱y³ ba² xaá¹jmii³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ gá⁴jméy² Dios nɨ³, duh³ gá⁴dxéy² diáh⁴ na³ca̱á̱y⁴ dxaah¹vó⁴ la³. Baáy⁴ ma³féh³ ñaá² xi² ga³jmee⁴ hí⁴dah²güe³, baáy⁴ jmiih⁴² nɨɨh¹ voó³ hí⁴dah²güe³. \v 27 Chiaah¹ niaá⁴ Dios nɨ³ hi³ hi²niaah⁴²a², niaá⁴ hi³ hi²niaah⁴² hi²fa⁴²a² ba² hu̱² jmiih⁴² hí⁴jooy³ hí⁴cui̱i̱⁴²a² ñaá², gu³xɨ³ ba² jmɨ́yh³he̱é̱yh³ há⁴hé³ vɨ̱ɨ̱́³ jey¹ chie̱é̱yh¹ jnia² liáh³ja̱³ liáh³ja̱³²a². \v 28 Chiaah¹ hi³ fáh⁴ hi³ ñaá² ba² nɨ³ xa̱³²a², ga³jooy³ ga³bɨ³² ga³xih³²a², baáy⁴ xa̱³²a² tiaah⁴²niaah⁴²a² liáh³nɨ³. Ba² ja̱³ba² liáh³nɨ³ ca³dah²féh³ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ dsa³ hi³ jmɨɨh⁴dsaay⁴ chia̱á̱²ah³ nɨ³, liáh³la³ cá⁴dah²féh³: “Liáh⁴jɨ³²a² jnia² dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³ na³lɨ́⁴a² familia chié̱y² Dios.” \v 29 Hi³ fáh⁴ hi³ na³lɨ́⁴a² familia chié̱y² Dios nɨ³, hi³ja̱³ jmiih⁴² ja̱³ hí⁴jooy³ hi²tia² hi²hi²a² hi³ Dios nɨ³ hi³ ca³dah²jmey³² chie̱é̱yh¹ ñí¹niaá³, ñí¹tiaa³, hu̱² gɨh³ na¹cu̱ú̱¹ liáh³xɨ³ ñi²dxɨ² mii⁴ diáh⁴ dsa³. \v 30 Há⁴hé³ ñi³² xɨ³hé³ja̱³ diáh⁴ dsa³ mɨ² dsa³jéy⁴, baáy⁴ ca̱a̱³ ga³joo³² ba² Dios mɨ²ja̱³. Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ ga³taah⁴ ta² chiáh² liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ dsa³ na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³ hi³ cua²dah²tiá³ cua²dah²hí³ dxú⁴. \v 31 Chiaah¹ ma³ta̱á̱h⁴ Dios nɨ³ ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ hi³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ jmɨɨyh⁴²güii³, baáy⁴ jmɨ́yh³ xiaa³dsaa³² cáh³ti³². Hi³ja̱³ gá⁴tie̱e̱y³ ba² ja̱y³ hi³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiaa⁴²a². Gá⁴jmeé³ lii⁴ dxú⁴ cáh³ti³² hi³ liáh³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴bí⁴ji̱i̱yh³ ca̱á̱h³. \p \v 32 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ féh³ Pablo ja̱³ hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ ta̱á̱²dsɨy⁴² cá⁴dah²bi³cuaá¹, baáy⁴ liáh³la³ cá⁴dah²féh³ tú̱⁴dsaayh⁴: \p ―Dxaáh² fɨɨy⁴ ba² hi²niuu²ah¹ hi³la³. \p \v 33 Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Pablo ja̱³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ duh³ ŋáyh². \v 34 Joó⁴ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ dsa³ ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ baáy⁴ gá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh² Jesús. Jee⁴² chiáh² diáh⁴ ja̱³ caayh³² ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Dionisio, ja̱y³ oóyh² diáh⁴ hi³ ga³ŋɨɨyh⁴ Areópago ja̱³. Ba² caayh³² ja̱y³ mɨ́³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Dámaris, baáy⁴ xe̱y³ gɨh¹ há⁴jáyh³ diáh⁴ hi³ gá⁴taáy³ chiáh² Jesús ja̱³. \c 18 \s1 La³ dsa³féh³ hi³ ñií¹ Pablo ja̱³ Corinto \p \v 1 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Pablo ja̱³ fɨɨ³ Atenas, duh³ ŋaá² fɨɨ³ Corinto. \v 2 Nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴ ja̱y³ israelita hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Aquila, dsa³ vó⁴ Ponto. Hi³ du³ lɨ́⁴ ma³güey⁴ Aquila ja̱³ Corinto hi³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Italia chie̱é̱yh¹ mɨ́⁴chiáh² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Priscila. Gá⁴voóy⁴ diáh⁴ nɨɨ́⁴ chiaah¹ gá⁴taáh⁴ ta² rey Claudio hi³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ israelitas ja̱³ ga³jmee⁴ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ fɨɨ³ Roma. Mɨ²ja̱³ ñií¹ Pablo ja̱³ ya²ñi³ diáh⁴. \v 3 Ja̱³ba² ta² hi³ ca³dah²jmee⁴ diáh⁴ hi³hí̱³ ga³jmee⁴ Pablo ja̱³, hi³ ca³dah²jmee⁴ ñú² láh¹hɨɨ⁴, hi³ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ mɨ³dah²jmee⁴ ta² na³cu̱yh⁴ diáh⁴ liáh³ja̱³. \v 4 Baáy⁴ liáh³ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ mah², ga³tɨ̱y¹ Pablo ja̱³ ñuúh⁴guah³ liuh² duh³ ga³he⁴ fah² Dios. Naah³² jmiih⁴² hí⁴jooy³ hí⁴dsaay⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³, ji̱í̱⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas. \p \v 5 Liáh³ gá⁴dxaá² Silas chie̱é̱yh¹ Timoteo ja̱³ hi³ dɨ³naáy³ Macedonia, mɨ²ja̱³ ti̱¹ hi³ he⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³ bɨh¹ jmee⁴ he̱é̱yh³ Pablo ja̱³. Sɨɨ́h⁴ na³fáyh⁴ cáh³ti³² diáh⁴ israelitas ja̱³, hi³ Jesús ja̱³ ja̱³ Cristo. \v 6 Joó⁴ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² diáh⁴ israelitas ja̱³ chie̱é̱yh¹ Pablo, mɨ³dah²liu⁴ mɨ³hee³² chiáh². Mɨ²ja̱³ gá⁴chiáh³ cua̱a̱³ Pablo ja̱³, baáy⁴ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Vo̱ó̱h²ah³ ba² dsɨ̱³²ah³ dsaa² hi³ cua³dxí̱⁴ah³ jee⁴² xi²há⁴dxú⁴ nɨ³. Há⁴hí̱³ jniá³ nɨ³ dsɨ̱³²á⁴ dsaa², chiaah¹ ma³foóh²á⁴ ba² niaá⁴ah³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹. Ja̱³nɨ́⁴ gɨh¹ hi²hoó⁴á⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ba². \p \v 7 Mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² ja̱³ duh³ ŋaá² xɨ¹ñúh⁴ chiáh² ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Justo. Há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelita, joó⁴ ga³jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² Dios. Yeey⁴ tɨɨ́² guah³ jey¹ Justo ja̱³. \v 8 Ba² liáh³ja̱³ Crispo hi³ hiíy⁴ ñi² ñuúh⁴guah³ liuh² ja̱³, ba² gá⁴taáy³ chie̱é̱yh¹ familia chié̱y². Baáy⁴ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ gɨh¹ diáh⁴ dsa³ Corinto ja̱³ gá⁴taáy³ liáh³ cá⁴dah²nuú³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴ja̱á̱y³ diáh⁴ jmɨɨ³. \v 9 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Ñúh³a² Jesús ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Pablo ja̱³ ca̱a̱³ voo⁴ jee⁴² xi² cɨ⁴: \p ―Há⁴ hi³foh³²u³ chiáh², he² chiú̱h²u³ liáh³nɨ³, há⁴ hi³tuy³² cáh³ti³². \v 10 Chiaah¹ na³cu̱h⁴²á⁴ ba² chia̱a̱h⁴²á² niu³, gu³xɨ³ hí̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ dsá⁴xé̱yh³ niu³ hi³ hí⁴jmeéh⁴ niu³ mɨ³hee³². Chiaah¹ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ la³ ga³jmee⁴ dsá⁴taáy³ chieéy⁴. \p \v 11 Hi³ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ Pablo ja̱³ ca̱a̱³ ji̱i̱³ dsɨ³² ca̱³naa¹ fɨɨ³ Corinto ja̱³, heé⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios. \v 12 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ mɨ³na³lɨ́y⁴ gobernador vó⁴ Acaya ja̱³ ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Galión, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cú̱yh⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³ mɨ³dah²jmee⁴ fáh⁴chi¹ chie̱é̱yh¹ Pablo ja̱³. Dah²ya²jay⁴ rúh⁴ñi² gobernador ja̱³, \v 13 duh³ liáh³la³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ gobernador ja̱³: \p ―Jmee⁴ fáh⁴dxá⁴tie̱é̱y¹ dsaá⁴ la³ jmeéh⁴ diáh⁴ dsa³ hi³ hí⁴dah²jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² Dios, joó⁴ na³guayh⁴ cáh³ti³² ba², há⁴ja̱³ liáh³xɨ³ ley chiaa⁴²ah¹ nɨ³. \p \v 14 Mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ mɨ³hí⁴liú⁴ Pablo ja̱³, joó⁴ ja̱³ba² gá⁴hí̱¹ Galión ja̱³, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³: \p ―Liu³u²xɨ³ ná⁴lɨ¹ jmɨ́yh³ dsaa² gaáy³ hi³ ga³ho³ah³ nɨ³, mɨ²ja̱³ si¹ hi²jmeey⁴² he̱é̱yh³ hi²nuuy⁴² chia̱á̱²ah³ niaá⁴ah³ israelitas. \v 15 Joó⁴ dɨ́h¹ jmáyh² fáh⁴liu⁴ ba² nɨ³ hi³ tɨ̱³nɨɨ́³ah³ nɨ³, baáy⁴ ca³jaa¹ chiáh² ley chia̱á̱²ah³ vo̱ó̱h²ah³ ba² nɨ³. Hi³ja̱³ tiaah⁴ah³ fi¹ vo̱ó̱h²ah³ ba², chiaah¹ há⁴hé³ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴ jniá³ hi³nɨ³. \p \v 16 Mɨ²ja̱³ gá⁴voóy² diáh⁴ he̱é̱¹ta² chiáh² ja̱³. \v 17 Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ griegos ja̱³ cá⁴dah²sa̱yh³² Sóstenes hi³ mɨ³hiíy⁴ ñi² ca̱á̱h³ ñuúh⁴guah³ liuh² ja̱³, duh³ cá⁴dah²tɨ̱́y⁴ ja̱³ba² rúh⁴ñi² gobernador ja̱³. Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴dxeey³ ñaá² Galión ja̱³ chiáh² hi³ja̱³. \s1 Ŋáyh² ca̱á̱h³ Pablo ja̱³ Antioquía \p \v 18 Hi²xiáh³ rúh⁴ voó³ gɨh¹ gá⁴cueeyh⁴ Pablo ja̱³ Corinto. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, gá⁴dxeéy² juúh⁴ chiáh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴hí³ maá² duh³ ŋaá² vó⁴ Siria, chie̱é̱yh¹ Priscila baáy⁴ Aquila ja̱³. Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ Cencrea ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴bé² dxɨ² Pablo ja̱³ duh³ lii⁴ hi³ ma³yey³ ma³dsɨy³ liáh³xɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Dios ja̱³. \v 19 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Éfeso ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴cueeyh³ diáh⁴ he̱é̱yh³ maá² ja̱³. Duh³ ŋaá² ñuúh⁴guah³ liuh², ya²liú³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ israelitas hi³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ nɨɨ́⁴. \v 20 Cá⁴dah²ŋɨɨ́³ jmɨ²heé¹ chiáh² Pablo ja̱³ hi³ hu̱² hí⁴cueeyh⁴ gɨh¹ voó³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, joó⁴ há⁴hé³ gá⁴nuú³ dsaá². \v 21 Mɨ²ja̱³ gá⁴dxeéy² juúh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Ga³jmee⁴ ñii⁴ jmɨ́¹feh⁴ hi³ mɨ³hí⁴tɨ́⁴ Jerusalén nɨ³, joó⁴ hí⁴güé³á⁴ ba² ca̱á̱h³ hi²ya³mé⁴á⁴ niaá⁴ah³, xɨ³ Dios niaá⁴ liáh³ja̱³. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí³ ca̱á̱h³ maá² duh³ ŋaá² xiaáh³ fɨɨ³. \v 22 Liáh³ gá⁴dxaá² Cesarea ja̱³, mɨ²ja̱³ ñií¹ Pablo ja̱³ Jerusalén, ya²hí̱y¹ ya²jmeeh² diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ ja̱³, ja̱³ba² ŋaá² Antioquía. \v 23 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ ma³guá³ ca̱³ji̱i̱³ Antioquía ja̱³, mɨ²ja̱³ ñií¹ ca̱á̱h³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ hi³ niaá² vó⁴ Galacia baáy⁴ Frigia, hi³ cuoó⁴ hi³ bií⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ xɨh³chie̱y³² Jesús ja̱³. \s1 Gá⁴hé³ Apolos fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios Éfeso \p \v 24 Dxa² mɨ²ja̱³ gá⁴dxaá² fɨɨ³ Éfeso ja̱y³ israelita hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Apolos, dsa³ fɨɨ³ Alejandría. Hi²xiáh³ liih² liáh³xɨ³ ga³liu⁴, baáy⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ cui̱i̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios hi³ mɨ³na³xɨɨ² ja̱³. \v 25 Ma³bi³tɨ̱y⁴ liáh³bií⁴ chiáh² Dios, hi²xiáh³ veyh³ ga³liu⁴, ga³he⁴ jɨy³ cáh³ti³² ca³jaa¹ chiáh² Jesús. Joó⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ hí⁴ja̱á̱³a² jmɨɨ³, ti̱¹ liáh³xɨ³ gá⁴hé³ Juan ba² cui̱i̱³. \v 26 Hi³ja̱³ gá⁴laá⁴ Apolos ja̱³ mɨ³he⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² ja̱³, jɨy³túh² jɨy³dsɨ́² cáh³ti³². Joó⁴ liáh³ gá⁴nuú³ Aquila chie̱é̱yh¹ Priscila mɨ́⁴chiáh² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²liú³ xi² dɨ³ñi³² mii⁴ chie̱é̱yh¹ duh³ cá⁴dah²heé⁴ gɨh¹ dxú⁴ cáh³ti³² ca³jaa¹ chiáh² Jesús ja̱³. \v 27 Liáh³ gá⁴lɨ́⁴ dsɨ́² Apolos ja̱³ dsaa³² vó⁴ Acaya, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cuó³ hi³ bií⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³. Baáy⁴ cá⁴dah²xɨɨ́³ ca̱a̱³ carta chiáh² diáh⁴ du³ñuúh²a² hi³ nieeyh⁴² Acaya ja̱³, duh³ hí⁴dah²tee³ dxú⁴ Apolos ja̱³. Liáh³ gá⁴dxaá² fɨɨ³ Acaya ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴tia̱a̱² chiáh² diáh⁴ dsa³ hi³ ma³taáy³ chiaah¹ hi³ bií⁴ dxú⁴ dsɨ́² Dios ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴. \v 28 Chiaah¹ jí̱⁴ñí³ cáh³ti³² bí⁴jnieéy² Apolos ja̱³ diáh⁴ israelitas rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ja̱³, hi³ na³ji̱i̱⁴ ba² ja̱³ ca³lɨ³dsaay⁴ diáh⁴. Gá⁴heé⁴ diáh⁴ chie̱é̱yh¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios hi³ mɨ³na³xɨɨ² ja̱³, hi³ Jesús ja̱³ ja̱³ Cristo. \c 19 \s1 La³ dsa³féh³ hi³ ñií¹ Pablo ja̱³ fɨɨ³ Éfeso \p \v 1 Liáh³ jey¹ Apolos ja̱³ fɨɨ³ Corinto, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨ́y³ Pablo ja̱³ liáh⁴jɨ³ nuu³ŋa² gá⁴dxaá² lɨ́⁴ fɨɨ³ Éfeso. Liáh³ gá⁴dxaá² Éfeso ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ji̱i̱h⁴ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios. \v 2 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ diáh⁴ juúh⁴: \p ―¿Xɨ² gá⁴tɨ̱́³ah³ Espíritu Santo liáh³ gá⁴taá³ah³ nɨ³? \p Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²hí̱¹ cá⁴dah²jmeéh⁴: \p ―Ñé⁴ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³niuu²ah¹ hi³ xe̱y³ Espíritu Santo nɨ³. \p \v 3 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ Pablo ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ diáh⁴ juúh⁴: \p ―¿Hi̱² ba² chiáh² nɨ³ hi³ ma³ja̱á̱³ah³ jmɨɨ³ nɨ³ xa³ja̱³? \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ diáh⁴ ca̱á̱h³: \p ―Gá⁴ja̱á̱³ah¹ jmɨɨ³ liáh³xɨ³ gá⁴taáh⁴ ta² Juan ba². \p \v 4 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Ja̱³ba² liáh³ja̱³, Juan ja̱³ gá⁴xeey³ jmɨɨ³ diáh⁴ dsa³ hi³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ dxú⁴, joó⁴ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dsá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh² hi³ hí⁴güéy³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³xɨ³ ñaá² ja̱³, dɨ́h¹ feh²a² chiáh² Jesús, chiaah¹ hi³nɨy³² nɨ³ Cristo. \p \v 5 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ja̱á̱y³ diáh⁴ ca̱á̱h³ jmɨɨ³, liáh³xɨ³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³. \v 6 Liáh³ gá⁴jniaa³ guaa³ Pablo ja̱³ ñiíh² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³, mɨ²ja̱³ güéy⁴ Espíritu Santo ja̱³ ñiíh² chiáh² diáh⁴, ja̱³ba² ca³dah²laá⁴ mɨ³dah²liu⁴ dxaáh² fáh² baáy⁴ mɨ³dah²ŋɨy³² juúh⁴ chiáh² Dios. \v 7 Xe̱y³ ca̱³liáh³ dxié⁴tiú̱y³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴. \p \v 8 Gá⁴yey³ lɨ́⁴ aay³ sɨh³ ga³tɨ̱y¹ liáh³ja̱³ Pablo ja̱³ ñuúh⁴guah³ liuh², hi²xiáh³ hɨɨy³ dsɨ́² ga³he⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios, baáy⁴ hi²xiáh³ pih²liuh² ga³liuy³² diáh⁴, chiaah¹ naah³² jmiih⁴² hí⁴dsaay⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios ja̱³ hí⁴jmeé⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 9 Joó⁴ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ dsa³ ja̱³ hi²xiáh³ dɨ³ba³ dsɨ́², há⁴hé³ dɨ́⁴dsá⁴taáy³ diáh⁴. Jmáyh² hi³ mɨ³hee³² ba² dah²liu⁴ chiáh² Dios rúh⁴ñi² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴tiuú² Pablo ja̱³ gá⁴tiúy² diáh⁴, baáy⁴ gá⁴jéy⁴ diáh⁴ hi³ ma³taáy³ ja̱³, ŋaá² ca̱a̱³ escuela chiáh² ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Tiranno, duh³ nɨɨ́⁴ ba² ga³he⁴ liáh⁴jɨ³ jmɨɨ́¹. \v 10 Tú̱⁴ ji̱i̱³ bih³ gá⁴jmeé³ liáh³ja̱³, hi³ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ dɨ³nieeyh⁴² vó⁴ Asia cá⁴dah²nuú³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³, liáh³ ba² diáh⁴ israelitas, liáh³ ba² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas. \v 11 Baáy⁴ hi²xiáh³ ñuú³ hi³ jmee⁴ Dios ja̱³ hi³ dɨ́h¹ ca̱a̱³ fáh⁴lí³, dxɨ́⁴lieey³² Pablo ja̱³. \v 12 Ji̱í̱⁴ lɨ́⁴ mɨh³ñúh¹ baáy⁴ mɨh³ hi³ gá⁴jñuú⁴ guaa³ Pablo ja̱³, ca³dxa³ca̱³ diáh⁴ xi² na³saay³ diáh⁴ dsa³ dsaah⁴², hi³ja̱³ dsa³güeey⁴ dsaá¹ hi³ dɨ³chie̱é̱yh¹ diáh⁴, baáy⁴ dsa³voóy⁴ espíritu hi³ mɨ³hey³² hi³ dɨ³heey³² diáh⁴ dsa³ ja̱³. \p \v 13 Ba² xe̱y³ há⁴jáyh³ diáh⁴ israelitas hi³ dah²chie⁴ dah²ji̱i̱⁴ dah²vooy³² espíritu hi³ mɨ³hey³² hi³ dɨ³heey³² diáh⁴ dsa³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ diáh⁴ hi³hí̱³ mɨ³dah²hey³² Ñúh³a² Jesús duh³ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ espíritu hi³ mɨ³hey³² ja̱³. Hi³ja̱³ liáh³la³ dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³há⁴dxúy⁴ ja̱³: \p ―Ga³taah⁴²ah¹ ta² hi³ hi²voó⁴ah³ ñuúh⁴ chiáh² dsa³ nɨ³ dxɨ́⁴lieey³² Jesús hi³ ga³hey³² Pablo nɨ³. \p \v 14 Liáh³ja̱³ ca³dah²jmee⁴ diáh⁴ hi³ dxieéy⁴ ja̱á̱² ja̱y³ israelita hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Esceva, hi³ na³lɨ́y⁴ fii² diáh⁴ jmii³dsa³. \v 15 Joó⁴ ca̱a̱³ jmɨɨ́¹ ja̱³ gá⁴hí̱¹ hi³há⁴dxúy⁴ hi³ heey³² ja̱y³ dsa³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Cui̱i̱⁴²á⁴ ba² Jesús nɨ³, baáy⁴ maay⁴ ba² hi̱² nɨy³² Pablo nɨ³, joó⁴ há⁴hé³ cui̱i̱⁴²á⁴ niaá⁴ah³. \p \v 16 Hi³ja̱³ dsaá⁴ hi³ heey³² hi³há⁴dxúy⁴ ja̱³ gá⁴sa̱yh³² diáh⁴, cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ xa³ hi³ bii³², hi³ja̱³ gá⁴tiaá⁴ gá⁴meéy² liáh⁴jɨy³ diáh⁴. Gá⁴jméy² diáh⁴ hooy³² baáy⁴ gá⁴xɨɨ́y² cua̱a̱³ diáh⁴, hi³ja̱³ gá⁴voóy⁴ diáh⁴ xɨ¹ñúh⁴ ja̱³ na³laáy³ baáy⁴ dɨ³hooy³² diáh⁴. \v 17 Liáh⁴jɨy³ diáh⁴ israelitas baáy⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas hi³ nieeyh⁴² Éfeso ja̱³, gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ hi³ gá⁴lɨ́⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ diáh⁴, hi³ja̱³ hi²xiáh³ gaáy³ cá⁴dah²jmeé³ chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³. \p \v 18 Ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ ma³taáy³ chiáh² Dios ja̱³, bí⁴dxí̱⁴ dah²tie̱é̱y⁴ rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³, dah²jmee⁴ juúh⁴ liáh³xɨ³ cá⁴dah²guá³ dsa³jéy⁴. \v 19 Baáy⁴ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ ma³dah²bi³tɨ̱y⁴ juúh⁴ liah³, dɨ³chia̱³ xi³ chiáh² diáh⁴, duh³ cá⁴dah²jɨ̱́³ rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Liáh³ cá⁴dah²dxá³ cua̱a̱y¹ná² jmiih⁴² nɨɨh¹ chi̱í̱⁴ diáh⁴ xi³ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴héy³ tú̱⁴ná⁴dxiá³ mil cuu² tiaa³. \v 20 Liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ gá⁴hɨɨ́² dsa³taáy³ gɨh¹ fɨɨ́y⁴ dsa³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesús ja̱³, baáy⁴ dsa³dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ hi³ hi²xiáh³ hee⁴ fáh⁴lí³ Jesús ja̱³. \p \v 21 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³ Pablo ja̱³ hi³ dsaa³² Macedonia baáy⁴ Acaya, ba² ta³hɨ³ dsaa³² liáh³ja̱³ hí⁴dxaá² lɨ́⁴ Jerusalén. Baáy⁴ féh³ hi³ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ mɨ² ma³ñií¹ Jerusalén ja̱³ mɨ²ja̱³ dsaa³² Roma. \v 22 Mɨ²ja̱³ gá⁴xɨ́y⁴ Macedonia ja̱³ aáy⁴ diáh⁴ xɨh³chie̱y³² ja̱³. Gá⁴xɨ́y⁴ Timoteo chie̱é̱yh¹ Erasto, duh³ gá⁴cueeyh⁴ gɨh¹ ñaá² ja̱³ Asia. \s1 La³ dsa³féh³ hi³ gá⁴sa³ fáh⁴liu⁴ fɨɨ³ Éfeso \p \v 23 Dxa² mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴sa³ fáh⁴liu⁴ ca³jaa¹ chiáh² fi¹ chiáh² Ñúh³a². \v 24 Jɨɨ⁴ lɨ́⁴ cá⁴lɨ́⁴liaá² vih²chiaah¹ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Demetrio hi³ ga³jmee⁴ diáh⁴ mɨ¹guah³ chie̱é̱yh¹ ñí¹tiaa³ hi³ ná⁴lɨ¹ liáh³xɨ³ guah³ chiáh² diosa Diana, baáy⁴ hi²xiáh³ maah⁴ ga³chi³² jñiiy⁴ diáh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ ta² chiáh² ja̱³. \v 25 Hi³ja̱³ cá⁴bí⁴ñiih³ diáh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ ja̱³ba² ta² ja̱³. Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, mɨ³maá³ah³ ba² niaá⁴ah³ hi³ vih²chiaah¹ ta² hi³ ga³jmee⁴²a² la³ nɨ³ hi²xiáh³ dxú⁴ dsa³ha³ dsa³ŋɨ́³a². \v 26 Joó⁴ ga³joó³ah³ baáy⁴ ga³nuu³ah³ ba² dxú⁴ hi³ chie⁴ji̱i̱⁴ Pablo nɨ³ féh³ hi³ há⁴hí̱³ Dios nɨ³ diáh⁴ dioses hi³ ga³jmee⁴²a² jnia² nɨ³. Há⁴ja̱³ ti̱¹ ba² Éfeso la³, na³ca̱á̱y⁴ ba² Asia nɨ³ ma³tiaá⁴ ma³bi³taay³ diáh⁴ dsa³ nɨ³. \v 27 Hi²xiáh³ chie̱y³ foóh¹ hi³la³, chiaah¹ foóh¹ dsá⁴yeéy⁴ ta² chiaa⁴²a² nɨ³, ba² foóh¹ hí⁴dah²tiú² diáh⁴ dsa³ nɨ³ ñuúh⁴guah³ chiáh² diosa Diana hi³ bií⁴ gaáy³ nɨ³. Baá⁴ ba² foóh¹ hí⁴hí̱h⁴ dsɨ́² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ bií⁴ hee⁴ fáh⁴lí³ nɨ³. Há⁴ja̱³ ti̱¹ ba² jnia² nɨ³ ga³jmeeh⁴²a² hu̱u̱¹rá², ba² ca³dah²jmeéh⁴ hu̱u̱¹rá² na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ Asia nɨ³ baáy⁴ na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³. \p \v 28 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ diáh⁴ oóyh² ja̱³ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ cá⁴lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² diáh⁴ cá⁴dah²ñí² Pablo ja̱³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²jla³² dah²te³², liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―¡Hi²xiáh³ hee⁴ fáh⁴lí³ diosa chié̱y² diáh⁴ efesios la³! \p \v 29 Hi³ja̱³ lɨ́⁴cɨ̱ɨ̱y³² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³. Ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ cá⁴dah²sa̱yh³² Gayo baáy⁴ Aristarco, aáy⁴ diáh⁴ dsa³ Macedonia, diáh⁴ hi³ na³cu̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ Pablo ja̱³, cá⁴dah²seeyh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ lɨ́⁴ xɨ¹ñúh⁴ xi² ga³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ fɨɨ³ dsa³ ja̱³. \v 30 Niaá⁴ Pablo ja̱³ dsá⁴hí³ nɨɨ́⁴ duh³ hí⁴liúy² diáh⁴ dsa³ ja̱³, joó⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²cuó³ je² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³. \v 31 Baáy⁴ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ autoridades hi³ nieeyh⁴² Asia, hi³ na³lɨ́y⁴ amigos chié̱y² Pablo ja̱³, cá⁴dah²xɨ́y⁴ juúh⁴ chiáh² hi³ há⁴hé³ dsaa³² xi² na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³. \v 32 Ja̱³ba² mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dah²jla³² dah²te³² diáh⁴ xi² na³ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Há⁴hé³ tieéyh¹ fi¹ hi³ dah²liu⁴ diáh⁴, dxaáh² ba² dah²féh³ liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴. Ba² hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ dɨ³ñi³² hi³ he²chiaah¹ ja̱³ hi³ ma³ŋɨɨyh⁴ ja̱³. \v 33 Mɨ²ja̱³ diáh⁴ israelitas cá⁴dah²dxa³tie̱e̱y³ Alejandro hi³ hí⁴liúy² diáh⁴ dsa³ ja̱³ dxa² diáh⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Alejandro ja̱³, ja̱³ba² gá⁴jmeé³ guaa³ hi³ gua²chí³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ chiaah¹ niaá⁴ hí⁴liúy² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ duh³ hu̱² há⁴hé³ máh⁴ hí⁴yá⁴chiy⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ israelitas ja̱³. \v 34 Joó⁴ liáh³ cá⁴dah²cá̱⁴ cua̱a̱y¹ná² hi³ na³lɨ́y⁴ israelita Alejandro ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ cá⁴dah²jlá² cá⁴dah²té² ca̱³liáh³ tú̱⁴ horas bih³, liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―¡Hi²xiáh³ hee⁴ fáh⁴lí³ Diana chia̱a̱⁴²a² jnia² efesios la³! \p \v 35 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ sɨɨ³xi³ dsa³ fɨɨ³ ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³ hi³ gua²chí³ diáh⁴, duh³ mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Du³ñuúh²á⁴ dsa³ Éfeso, liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ dsa³ hi³ nieeyh⁴² na³ca̱á̱y⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³ dɨ³ñi³² hi³ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ Éfeso la³ ná⁴tayh¹ guaa³ hí⁴dah²heéh⁴ hí¹ ñuúh⁴guah³ chiáh² diosa Diana nɨ³, baáy⁴ dɨ³ñi³² hi³ yuuh¹ güii³ ba² nɨ³ gá⁴xiaá² hi̱h⁴ nɨ³. \v 36 Gu³xɨ³ hí̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴féh³ haá² hi³la³. Hi³ja̱³ há⁴ máh⁴ hi³taah³²ah³ dxɨ́³, baáy⁴ tia³hi³ah³ dxú⁴, há⁴ hi³jmee³ah³ ca̱a̱³tiá³ ca̱a̱³bí³ he² liáh³nɨ³. \v 37 Chiaah¹ há⁴hé³ xa³ hi³ mɨ³hee³² ma³dah²jmeé³ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ ma³ya³já⁴ah³ la³, baáy⁴ ñé⁴ hi³ ma³dah²liú³ mɨ³hee³² chiáh² diosa chia̱a̱⁴²a² nɨ³. \v 38 Liu³u²xɨ³ Demetrio baáy⁴ diáh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ ta² chie̱é̱yh¹ nɨ³ hí⁴cɨ̱ɨ̱y³² hí⁴dah²joóy² dxeeyh⁴, hi³ja̱³ nɨ³ xe̱y³ ba² chiu³fáh⁴ baáy⁴ xa³ ba² he̱é̱¹ta² duh³ hí⁴chia̱a̱⁴² cua̱a̱y¹ná² chiáh² diáh⁴. Rúh⁴ñi² diáh⁴ autoridades nɨ³ ba² nɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²cuó⁴ dsaa². \v 39 Baáy⁴ liu³u²xɨ³ dxaáh² juúh⁴ ba² nɨ³ naa³ah³ hi²liú¹ah³ nɨ³, mɨ²ja̱³ ga³jmee⁴ hi²ja̱á̱³ah³ hí⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ hí⁴dah²féh³ diáh⁴ autoridades nɨ³ hi³ xa³ junta, mɨ²ja̱³ ba² hi²liú¹ah³ jɨɨ⁴ hi³ ga³lɨ́³ há²ah³. \v 40 Chiaah¹ foóh¹ hí⁴dah²cuó⁴ dsaa² chiaa⁴²a² hi³ ma³jmee²a² mɨ³hee³² hi³ ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² ma³ŋɨɨh⁴²a² la³. Baáy⁴ há⁴hé³ nia⁴²a² jmiih⁴² hi²feh²a² xɨ³ hí⁴dah²ŋɨɨ́h⁴ jnia² juúh⁴ he²chiaah¹ hi³ bií⁴ xa³ fáh⁴liu⁴ xi² na³ŋɨɨh⁴²a² la³. \p \v 41 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³ sɨɨ³xi³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jooy³ junta ja̱³. \c 20 \s1 Ŋaá² Pablo ja̱³ Macedonia baáy⁴ Grecia \p \v 1 Liáh³ gá⁴dsá⁴ fáh⁴liu⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴té⁴ Pablo ja̱³ gá⁴teé⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³. Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴cuoó⁴ diáh⁴ hi³ bií⁴. Mɨ²ja̱³ gá⁴i̱í̱⁴ diáh⁴, ja̱³ba² gá⁴dxeéy² juúh⁴ chiáh² chie̱é̱yh¹ diáh⁴, duh³ ŋaá² vó⁴ Macedonia. \v 2 Ñií¹ na³ca̱á̱y⁴ vó⁴ ja̱³, cuoó⁴ hi³ bií⁴ baáy⁴ bi³jmeéy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴dxaá² vó⁴ Grecia. \v 3 Nɨɨ́⁴ gá⁴cueeyh⁴ aay³ sɨh³. Mɨ³hii³² hi³ dsá⁴hí³ maá² hi³ mɨ³dsaa³² Siria ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² hi³ xa³ ma³dah²liú³ diáh⁴ israelitas ja̱³ hi³ hí⁴dah²jmeéh⁴. Hi³ja̱³ gá⁴tá³ gá⁴hɨ́³ hi³ na³fáyh⁴ hi³ dsaa³² fi¹ tɨɨ² ba², ja̱³ba² fi¹ Macedonia ja̱³. \v 4 Ŋaá² Sópater dsa³ fɨɨ³ Berea chie̱é̱yh¹ Pablo ja̱³, ŋaá² Aristarco, baáy⁴ Segundo dsa³ fɨɨ³ Tesalónica, Gayo dsa³ fɨɨ³ Derbe, Timoteo, ba² ŋaá² Tíquico baáy⁴ Trófimo, diáh⁴ dsa³ vó⁴ Asia. \v 5 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Filipos, cá⁴ná⁴jéy⁴ diáh⁴, duh³ cá⁴dah²jé̱y² jniaah¹ fɨɨ³ Troas. \v 6 Liáh³ ma³jooy³ jmɨ́¹feh⁴ hi³ ca³lɨ³eeh² hó² ya³dsɨ² jmii² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ jniaah¹ fɨɨ³ Filipos ja̱³ tiaah²ah¹ maá². Hi³dxá³ ñá³ jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴bí⁴ji̱í̱¹ah³ diáh⁴ oóh²ah¹ ja̱³ fɨɨ³ Troas, nɨɨ́⁴ gá⁴cueeh⁴²ah¹ dxiaá⁴ jmɨɨ́¹. \s1 Ñií¹, ya²dxeéy¹ juúh⁴ Pablo ja̱³ Troas \p \v 7 Jmɨɨ́¹ jmɨ́¹dxiaa³ liáh³ gá⁴niaá⁴ je²jmɨɨ́¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴ñiih⁴²ah¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ ja̱³, duh³ hi²dxaah⁴²ah¹ hó² ya³dsɨ². Joó⁴ dsa³jéy⁴ ruh³ gá⁴hé³ Pablo ja̱³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios. Chiaah¹ ga³jmee⁴ hí⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴hɨɨ́² liu⁴ liáh³ja̱³ gá⁴tɨ́³ lɨ́⁴ dxaah¹ voo⁴. \v 8 Na³ŋɨɨh⁴²ah¹ ca̱a̱³ xɨ¹ñúh⁴ hi³dxá³ nɨ³ piso, hi²xiáh³ ñuú³ xi³ ja̱³ na³hi̱i̱⁴ nɨɨ́⁴. \v 9 Mɨ²ja̱³ ja̱y³ mɨ¹liuh² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Eutico gá⁴guá³ haah² ventana ja̱³. Hi²xiáh³ voó³ gá⁴hɨɨ́² liu⁴ Pablo ja̱³, hi³ja̱³ hi²xiáh³ dɨ́⁴guɨ̱ɨ̱y³ gá⁴lɨ́⁴ mɨ¹liuh² ja̱³. Hi³ gá⁴hɨɨ́³ gɨh¹ ñi² ba² ja̱³ gá⁴guɨ̱ɨ̱y³ cáh³ti³², mɨ²ja̱³ gá⁴táyh³ hi³dxá³ nɨ³ piso, ja̱³ba² jú̱y⁴. Hi³ja̱³ mɨ³na³jú̱y¹ bɨh¹ liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ xi² na³caayh³² ja̱³. \v 10 Liáh³ gá⁴dxaá² Pablo xi² na³caayh³² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴i̱í̱⁴ mɨ¹liuh² ja̱³. Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³: \p ―Há⁴ hi³foh³²ah³ chiáh², rúh⁴ na³ji̱í̱yh⁴ ba². \p \v 11 Liáh³ gá⁴saáh² ca̱á̱h³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxaáh² hó² ya³dsɨ² ja̱³, duh³ cá⁴dah²eéh². Liáh³ ma³jooy³ ma³dah²eéh² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴hɨɨ́² liu⁴ chiáh² liáh³ja̱³ lɨ́⁴jniá⁴ lɨ́⁴, mɨ²ja̱³ ba² ŋáyh². \v 12 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tee³ mɨ¹liuh² ja̱³ mɨ³na³ji̱í̱yh⁴ bɨh¹ ba², hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ lɨ́⁴jé⁴ ca̱á̱h³ dsɨ́² diáh⁴. \s1 Cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ Pablo fɨɨ³ Troas gá⁴dxí̱⁴ Mileto \p \v 13 Cá⁴ná⁴jé⁴ah¹ jniaah¹, gá⁴taah²ah¹ maá² gá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Asón ba², duh³ nɨɨ́⁴ ba² hí⁴ji̱i̱h⁴²ah¹ Pablo ja̱³, liáh³xɨ³ gá⁴dxá³ dxú⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹. Chiaah¹ fi¹ tɨɨ² ba² gá⁴lɨ́⁴ dsɨ́² dsaa³². \v 14 Liáh³ gá⁴ji̱i̱h⁴²ah¹ Pablo ja̱³ fɨɨ³ Asón, mɨ²ja̱³ gá⁴hí³ maá² ja̱³ chie̱é̱yh¹ jniaah¹, duh³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Mitilene. \v 15 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ xiáh³ nɨɨ́⁴ gɨh¹ liáh³xɨ³ niaá² fɨɨ³ Quío. Dxaáh² jmɨɨ́¹ ca̱á̱h³ liáh³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Samos. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Trogilio. Nɨɨ́⁴ gá⁴tiee⁴²ah¹ dsɨ³²ah¹, duh³ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ ba² cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Mileto. \v 16 Ca̱a̱³ gá⁴ŋɨ́³ah¹ ba² fɨɨ³ Éfeso hi³ na³hii⁴ estado Asia, chiaah¹ há⁴hé³ máh⁴ dɨ́⁴cueeyh⁴ Pablo estado Asia. Niaá⁴ hí⁴dxaá² ji̱³nɨɨ́⁴ Jerusalén ba² duh³ mɨ³jey¹ nɨɨ́⁴ jmɨɨ́¹ jmɨ́¹feh⁴ Pentecostés hu̱² hí⁴jooy³ liáh³ja̱³ ta³hɨ³. \s1 Gá⁴liuú² Pablo, gá⁴liúy² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² Éfeso \p \v 17 Liáh³ mɨ³dɨ³nieeyh⁴² Mileto ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² Pablo ja̱³ lɨ́⁴tieey¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² ñuúh⁴guah³ fɨɨ³ Éfeso ja̱³. \v 18 Hi³ja̱³ liáh³ bí⁴dxí̱⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Mɨ³maá³ah³ ba² liáh³xɨ³ ga³jmeey⁴ hi³ liáh³ güé⁴á⁴ lɨ́⁴ Asia la³, ma³güe⁴ la³ ja̱³nɨ́⁴. \fig Hechos 20:18|src="CN02008B.TIF" size="span" ref="Hechos 20:18" \fig* \v 19 Liáh³nɨɨh¹ mɨ³jmeey⁴ ta² chiáh² Ñúh³a² nɨ³ há⁴hé³ ca³bi³say⁴ chieéy⁴ cáh³ti³². Hi²xiáh³ ga³jla⁴²á² chiáh² diáh⁴ dsa³. Baáy⁴ maá³ah³ ba² niaá⁴ah³ hi³ hi²xiáh³ ga³cɨ̱ɨ̱h³² ga³beeh³²á⁴, ña²hé³ ba² ca³dah²jmeéh⁴ jniá³ diáh⁴ israelitas nɨ³ xi² ga³chie⁴ ga³ji̱i̱y⁴. \v 20 Joó⁴ há⁴hé³ ga³túy⁴ cáh³ti³² hi³ ga³hoó⁴á⁴ niaá⁴ah³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dsaa⁴ah³, ga³hoó⁴á⁴ niaá⁴ah³ xɨ¹ñúh⁴ chia̱á̱²ah³ baáy⁴ xi² ga³ŋɨɨh⁴ah³ liáh⁴jɨ³ah³. \v 21 Liáh³ ba² diáh⁴ israelitas, liáh³ ba² diáh⁴ dsa³ xiaáh³ nɨ³ ga³fooh³²á⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ dxú⁴ duh³ hí⁴dah²ta̱a̱yh³ mii⁴ chiáh² Dios, baáy⁴ ga³jmee⁴ hi³ dsá⁴taáy³ diáh⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesucristo nɨ³. \v 22 Hi³ja̱³ ja̱³nɨ́⁴ mɨ³ñii⁴ Jerusalén, liáh³xɨ³ bi³jmeéy³ jniá³ Espíritu, joó⁴ há⁴hé³ maay⁴ xɨ³ jmiih⁴ hí⁴lí³ jniá³ mɨ² ma³dxaá²á⁴ nɨ³. \v 23 Ti̱¹ hi³la³ ba² nɨ³ maay⁴. Liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ xi² ñii⁴ nɨ³ hí⁴dah²ta̱a̱yh³ jniá³ ñuúh⁴ñí¹ baáy⁴ ña²hé³ ba² hí⁴chi̱í̱h²á⁴ chiaah¹ liáh³ja̱³ ma³sɨɨ́h⁴ jniá³ Espíritu Santo nɨ³. \v 24 Joó⁴ há⁴hé³ ga³ta⁴ ga³hɨy⁴ ñuú³ cáh³ti³² chiáh² hi³nɨ³, há⁴hé³ xɨ³hé³ gu³xɨ³ ba² jmiih⁴ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ jniá³. Mɨ³ja̱³ ruh³ hu̱² hí⁴jooy³ hí⁴yey³ hí⁴dsɨ́³á⁴ ta² hi³ gá⁴cuoó⁴ jniá³ Ñúh³a² Jesús nɨ³ ba², hi³ hi²fooh¹á² diáh⁴ dsa³ nɨ³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ juúh⁴ dxú⁴ ca³jaa¹ chiáh² liáh⁴jɨ³ hi³ dɨ́h¹ ga³cuoó⁴ jnia² Dios nɨ³. \p \v 25 ’Maay⁴ ba² hi³ gu³xɨ³ hí̱³ niaá⁴ah³ há⁴hé³ máh⁴ hi²joo⁴ah³ jniá³ jmɨɨyh⁴²güii³ la³. Joó⁴ ma³hoó⁴á⁴ ba² niaá⁴ah³ liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios nɨ³ hí⁴jmeé⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³. \v 26 Hi³ja̱³ jmɨɨ́¹ la³ ja̱³nɨ́⁴ naáy⁴ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ hi³ há⁴hé³ máh⁴ dsɨ̱³²á⁴ dsaa² xɨ³ jmiih⁴ hí⁴lí³ niaá⁴ah³. \v 27 Chiaah¹ ma³foóh²á⁴ ba² niaá⁴ah³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ liáh³xɨ³ ta³hɨ³ Dios nɨ³ hí⁴jmeé⁴. \v 28 Hi³ja̱³ hi³haáh⁴ah³ hí¹ vo̱ó̱h²ah³ ba², baáy⁴ hi³haáh⁴ah³ hí¹ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ñuúh⁴guah³ nɨ³ ba². Chiaah¹ ma³tiéyh² guaa³²ah³ Espíritu Santo nɨ³ hi³ hi²joo⁴ah³ diáh⁴ baáy⁴ duh³ há⁴hé³ hí⁴ná⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³ chié̱y² Ñúh³a² Jesús nɨ³. Chiaah¹ ñaá² nɨ³ gá⁴lay³² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ jmɨ³háy¹. \v 29 Maay⁴ ba² hi³ liu³u²xɨ³ mɨ² ma³ŋah³²á⁴ nɨ³, mɨ²ja̱³ hí⁴yá⁴taáyh⁴ jee⁴² chia̱á̱²ah³ diáh⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ lobos hi³ bií⁴ sɨ̱yh³, hi³ ca³dah²jmeéh⁴ sá⁴guáy⁴ diáh⁴ dsɨɨ³jaa³. \v 30 Ba² ja̱³ba² jee⁴² chia̱á̱²ah³ nɨ³ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ hi³ hí⁴dah²hé⁴ na³ji̱i̱⁴ duh³ hí⁴dah²seeyh³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ nɨ³ duh³ hí⁴dsá⁴dxí̱⁴ fi¹ chiáh² mii⁴ diáh⁴. \v 31 Xɨɨ́³ah³ ba² nɨɨh¹, hi³bi³liih⁴²ah³ há²ah³ hi³ nɨ³ ji̱i̱³ bih³ nɨ³, jmɨɨ⁴ nɨ³ voo⁴ nɨ³ há⁴hé³ gá⁴túy⁴ hi³ cá⁴bí⁴jmeé¹á² niaá⁴ah³ liáh³ja̱³ liáh³ja̱³ah³ baáy⁴ gá⁴jla⁴²á² lɨ́⁴ duh³ hu̱² hi²lí̱³ah³. \p \v 32 ’Ja̱³nɨ́⁴ yáh¹ du³ñuúh²á⁴, ga³táh⁴á⁴ niaá⁴ah³ guaa³ Dios, ga³táh⁴á⁴ niaá⁴ah³ guaa³ fáh⁴liu⁴ hi³ ga³sɨɨ́h⁴ jnia² hi³ dɨ́h¹ ga³cuoó⁴ jnia² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ nɨ³. Chiaah¹ fáh⁴liu⁴ nɨ³ hí⁴tiaá⁴ hí⁴jmeé⁴ hí⁴cáh¹ah³, ba² hí⁴jmeé⁴ hí⁴tɨ̱́⁴ah³ dxá¹ah³ chia̱á̱h¹ah³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ mɨ³na³xɨ³ na³ŋɨɨ́y³ nɨ³. \v 33 Há⁴hé³ jlɨ́h³ gá⁴ŋɨɨ́y⁴ jñii⁴²á⁴ liáh³ gá⁴hoó⁴á⁴ niaá⁴ah³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³, ñé⁴ láh¹cua̱a̱y⁴ há⁴hé³ jlɨ́h³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴á⁴ niaá⁴ah³. \v 34 Mɨ³maá³ah³ ba² dxú⁴ hi³ ñeéy⁴ ba² gá⁴jmeéy⁴ ta² duh³ hí⁴tɨ̱́⁴á⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chieéy⁴ chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ ta² chie̱é̱yh¹ jniá³ ja̱³. \v 35 Ma³hoó⁴á⁴ ba² niaá⁴ah³ liáh³bií⁴ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hi²jmee²a² ta² duh³ hí⁴jooy³ dsa³tia̱a̱²a² chiáh² diáh⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh². Chiaah¹ liíh⁴a² fáh⁴liu⁴ chiáh² Ñúh³a² Jesús, hi³ gá⁴féh³ liáh³la³: “Dxú⁴ gɨh¹ chiáh² hi³ hí⁴cuó⁴ liáh³xɨ³ hi³ hí⁴tɨ̱́y⁴.” \p \v 36 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴xɨ́h² ji̱² Pablo ja̱³, duh³ gá⁴liúy² Dios chie̱é̱yh¹ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³. \v 37 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴dah²jláy² diáh⁴ baáy⁴ cá⁴dah²jé⁴ cá⁴dah²i̱í̱⁴ Pablo ja̱³ duh³ ja̱³ba² cá⁴dah²dxeéy² juúh⁴ chie̱é̱yh¹. \v 38 Hi²xiáh³ dɨ³fɨɨh⁴² dsɨ́² diáh⁴ chiaah¹ hi³ ma³féh³ hi³ há⁴hé³ máh⁴ jlɨ́h³ hí⁴dah²joóy² ca̱á̱h³. Ja̱³ba² cá⁴dxá⁴jay⁴ diáh⁴ xi² gá⁴hí³ maá² ja̱³. \c 21 \s1 La³ dsa³féh³ hi³ ŋaá² Pablo Jerusalén \p \v 1 Liáh³ gá⁴tuu⁴²ah¹ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taah²ah¹ maá² duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹ ca̱a̱³ dsaá² fɨɨ³ Cos. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Rodas, nɨɨ́⁴ naá³ah¹ gá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Pátara. \v 2 Fɨɨ³ Pátara ja̱³ gá⁴ji̱i̱h⁴²ah¹ ca̱a̱³ maá² hi³ mɨ³dsaa³² vó⁴ Fenicia. Mɨ²ja̱³ gá⁴taah²ah¹ maá² ja̱³ duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹. \v 3 Liáh³ tiaah²ah¹ fi¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴joo⁴²ah¹ hi³ xiáh³ guaa³²ah¹ hi³ há⁴hé³ nu¹a² bɨh¹ mɨ³na³jniaa³ vó⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Chipre hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³. Hi³ja̱³ gá⁴dxia⁴²ah¹ liáh³ja̱³ duh³ hí⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ vó⁴ Siria. Joó⁴ chia̱³ liaá¹ maá² ja̱³ hi³ hí⁴cueeyh³ fɨɨ³ Tiro, hi³ja̱³ gá⁴cueeh⁴²ah¹ nɨɨ́⁴ ca̱³ji̱i̱³. \v 4 Mɨ²ja̱³ nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴²ah¹ diáh⁴ du³ñuúh²a², hi³ja̱³ gá⁴cueeh⁴²ah¹ chia̱a̱h²ah¹ diáh⁴ ca̱³dxiaa³. Mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴jmeé³ Espíritu Santo ja̱³ cá⁴bí⁴jmeéy³ diáh⁴, hi³ hí⁴dah²sɨɨ́h⁴ Pablo ja̱³ hi³ hu̱² há⁴hé³ dsaa³² Jerusalén ja̱³. \v 5 Liáh³ gá⁴yey³ ca̱³dxiaa³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ ca̱á̱h³. Baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³ dah²ya²dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ yaa¹ fɨɨ³ Tiro chie̱é̱yh¹ mɨ́⁴chiáh² diáh⁴ baáy⁴ ja̱á̱² diáh⁴. Ñiíh² sɨɨ́¹ yaa¹ jmɨ́⁴ñih¹ ja̱³ gá⁴xɨh¹ah¹ ji̱²ah¹ duh³ gá⁴liu³²ah¹ Dios. \v 6 Mɨ²ja̱³ gá⁴i̱í̱⁴ah¹ oóh²ah¹ hi³ gá⁴dsaa³²ah¹ juúh⁴ chia̱a̱h²ah¹ diáh⁴, ja̱³ba² gá⁴vɨɨh¹ah¹ ca̱á̱h³ maá² ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴. \p \v 7 Duh³ hí⁴jooy³ viaje chiaa⁴²ah¹ ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ fɨɨ³ Tiro, cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ lɨ́⁴ fɨɨ³ Tolemaida. Mɨ²ja̱³ ya²hi̱²ah¹ ya²jmeeh²ah¹ diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³, ba² gá⁴cueeh⁴²ah¹ chia̱a̱h²ah¹ diáh⁴ ca̱a̱³ jmɨɨ́¹. \v 8 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ chia̱a̱h²ah¹ Pablo ja̱³, duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Cesarea. Liáh³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ nɨɨ́⁴ mɨ²ja̱³ ya²dxia⁴²ah¹ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² Felipe hi³ na³lɨ́y⁴ evangelista, ja̱y³ diáh⁴ hi³ dxieéy⁴ diáconos hi³ ca³dah²tie̱e̱y³ mɨ² du³ñi² lɨ́⁴. Hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴cueeh⁴²ah¹ chiáh². \v 9 Xe̱y³ chiú̱y³ ja̱á̱²mɨɨ¹ Felipe ja̱³ hi³ há⁴hé³ mɨ³ná⁴ji̱i̱¹ guaa³. Diáh⁴ xɨ́⁴mɨɨ⁴² ja̱³ ca³dah²ŋɨy³² juúh⁴ chiáh² Dios. \v 10 Hi²xiáh³ voó³ gá⁴yaa²ah¹ nɨɨ́⁴. Liáh³ niaah⁴²ah¹ ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴dxaá² ja̱y³ profeta hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Agabo, hi³ bí⁴hɨɨ́y⁴ Judea, \v 11 hi³ güéy⁴ hi³ bi²ñi³ jniaah¹ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴cá̱⁴ sɨ̱ɨ̱yh²laa³ chiáh² Pablo ja̱³ duh³ gá⁴ñuú³ guaa³tɨɨ² ñaá², duh³ liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Liáh³la³ féh³ Espíritu Santo nɨ³, liáh³la³ hí⁴dah²ñuúy⁴ fii² sɨ̱ɨ̱yh²laa³ la³ diáh⁴ israelitas hi³ nieeyh⁴² fɨɨ³ Jerusalén nɨ³, duh³ hí⁴dah²xɨ́y⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas. \p \v 12 Liáh³ gá⁴niuu²ah¹ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ²ah¹ chiáh² Pablo ja̱³, chia̱a̱h²ah¹ diáh⁴ dsa³ Cesarea ja̱³ hi³ hu̱² há⁴hé³ dsaa³² Jerusalén. \v 13 Joó⁴ liáh³la³ ba² gá⁴sɨɨ́h⁴ jniaah¹ Pablo ja̱³: \p ―¿He²chiaah¹ hi³ ga³jla⁴²ah³ nɨ³? Hi²xiáh³ ca³bi³fɨɨh⁴²ah³ dsɨy⁴ hi³ liáh³nɨ³. Hi³ fáh⁴ hi³ Ñúh³a² nɨ³ hi³ja̱³ há⁴hé³ ji̱í̱⁴ jniá³ xɨ³ nɨ³ hí⁴dah²ñuúy⁴ jniá³, ha²xɨ² gɨh³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ jniá³ cáh³ti³² fɨɨ³ Jerusalén nɨ³. \p \v 14 Há⁴hé³ gá⁴tiaá⁴ah¹ gá⁴cueeh⁴²ah¹ Pablo ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴tiu⁴²ah¹ ba², baáy⁴ liáh³la³ gá⁴xɨɨh²ah¹: \p ―Cua²lí³ liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ dsɨ́² ñaá² Ñúh³a² ba² xa³ja̱³. \p \v 15 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴bí⁴tɨɨ⁴²ah¹ chiaa⁴²ah¹ duh³ gá⁴dxia⁴²ah¹ Jerusalén. \v 16 Gá⁴dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a² dsa³ fɨɨ³ Cesarea. Jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³hí̱³ caayh³² Mnasón, dsa³ vó⁴ Chipre. Hi²xiáh³ mɨ³voó³ ma³taáy³ chiáh² Dios hi³hí̱³. Baáy⁴ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² ja̱³ ná⁴lɨ¹ cua̱a̱y¹ná² dsa³yaa²ah¹ mɨ² ma³dxa³dxia⁴²ah¹ Jerusalén ja̱³. \s1 Ñií¹ Pablo ja̱³ ya²ñi³ Jacobo \p \v 17 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ Jerusalén ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dɨ³jé⁴ dsɨ́² diáh⁴ du³ñuúh²a² ja̱³ cá⁴dah²tee³ jniaah¹. \v 18 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ ñií¹ Pablo ja̱³ chie̱é̱yh¹ jniaah¹ ya²nia⁴²ah¹ Jacobo. Ba² nɨɨ́⁴ dɨ³nieeyh⁴² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³. \v 19 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pablo ja̱³ gá⁴jmeéh⁴ diáh⁴, ja̱³ba² gá⁴jmeéh⁴ diáh⁴ juúh⁴ ta² chiáh² ja̱³, gá⁴jmeéh⁴ diáh⁴ juúh⁴ liáh³ca̱a̱³ liáh³ca̱a̱³ hi³ ma³jmeé³ Dios ja̱³ chiáh² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ja̱³. \v 20 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²féh³ hi³ hi²xiáh³ gaáy³ Dios. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²féh³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ Pablo ja̱³: \p ―Dxú⁴ ba², du³ñuúh²á⁴, joó⁴ maáy³ ba² hi³ cua̱a̱y¹ná² mil ba² diáh⁴ israelitas nɨ³ ma³taáy³, baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³nɨy³² ca³dah²féh³ hi³ ga³jmee⁴ hi²jmee²a² chiaa⁴²a² liáh³nɨ³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley chiáh² Moisés nɨ³. \v 21 Baáy⁴ mɨ³xa³ juúh⁴ la³ hi³ hi²xiáh³ mɨ³hee³² ga³hooy³² diáh⁴ israelitas hi³ nieeyh⁴² jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ xiaáh³ nɨ³. Dah²féh³ hi³ ga³fooyh³² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ hí⁴dah²jmeé⁴ he̱é̱yh³ hi³ gá⁴taáh⁴ ta² Moisés, há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²reéy² la³he² ja̱á̱² diáh⁴, baáy⁴ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ costumbres chiaa⁴²a². \v 22 ¿Jmiih⁴² hi²jmee²a² ga³ji̱i̱³²u³? Chiaah¹ hí⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ nɨ³ hi³ ma³güe⁴u³ la³. \v 23 Na³fáyh⁴ jmee² liáh³la³. Xe̱y³ jee⁴² chiaa⁴²a² la³ chiú̱y³ dsaá⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ cumplido liáh³xɨ³ ma³dah²sɨɨ́h⁴ Dios hí⁴dah²jmeé⁴. \v 24 Má⁴dxií⁴ chia̱á̱h¹u³ diáh⁴ duh³ jmee² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ costumbre chiaa⁴²a² nɨ³. Bi³xɨ³ bi³ŋɨɨ́y¹ vo̱ó̱h²u³ chia̱á̱h¹u³ diáh⁴ baáy⁴ niu³ chi² gastos chia̱á̱²ah³. Mɨ² ma³jooy³ nɨ³, mɨ²ja̱³ mɨ³hí⁴jooy³ hí⁴dah²bé² dxɨ² diáh⁴. Duh³ mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hí⁴dah²cá̱² cua̱a̱y¹ná² hi³ há⁴hé³ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ dah²féh³ chiú̱h²u³ nɨ³. Xiaáh³ hí⁴dah²joó² hi³ ga³jmeey³ ba² he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley nɨ³. \v 25 Joó⁴ ca³jaa¹ chiáh² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas hi³ ma³taáy³ nɨ³, ma³xɨ⁴²ah¹ ba² ca̱a̱³ xi³ chiáh² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ ñuú³ chiáh² costumbre chiaa⁴²a² la³. Ti̱¹ hi³ há⁴hé³ hí⁴dah²eéh² liáh⁴jɨ³ hi³ ma³niaá⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi̱h⁴, há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²cuh³ jmɨ³, ñé⁴ ŋu² diáh⁴ gú⁴nuú¹ hi³ ma³saáh⁴, baáy⁴ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ ga̱y³ diáh⁴. \s1 Cá⁴dah²sa̱yh³² Pablo ja̱³ dxaa² guah³ gaáy³ \p \v 26 Mɨ²ja̱³ gá⁴jeé⁴ Pablo ja̱³ gá⁴jéy⁴ liú⁴u³ chiú̱y³ diáh⁴ dsaá⁴ ja̱³, duh³ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴bí⁴xɨ³ cá⁴bí⁴ŋɨɨ́y³ ñaá² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³hí̱³. Ja̱³ba² ŋaá² xi² jey¹ guah³ gaáy³ duh³ dxá⁴xɨɨh⁴² diáh⁴ jmii³dsa³ ja̱³ hi³ he² jmɨɨ́¹ ja̱³ hí⁴hɨɨ́⁴ gɨh¹ ñi² hi³ hí⁴xɨ³ hí⁴ŋɨɨ́y³ diáh⁴, baáy⁴ jlɨh² ja̱³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²cuó⁴ foo³ chiáh² diáh⁴. \p \v 27 Joó⁴ liáh³ mɨ³hí⁴yey³ ca̱³dxiaa³ ja̱³, mɨ²ja̱³ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ israelitas dsa³ vó⁴ Asia cá⁴dah²joóy² Pablo ja̱³ xi² jey¹ guah³ gaáy³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²liu⁴ ñuú³ duh³ hí⁴maáyh³ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Hi³ja̱³ ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ cá⁴dah²sa̱yh³² Pablo ja̱³. \v 28 Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dah²jla³² dah²te³², liáh³la³ dah²féh³: \p ―¡Du³ñuúh²á⁴ dsa³ Israel, gua³tia̱á̱¹ah³ chiaa⁴²ah¹! Chiaah¹ dsaá⁴ la³ nɨ³ chie⁴ji̱i̱⁴ liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴ hí¹, bi³jmeéy³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ hu̱² hí⁴yá⁴chiy⁴ diáh⁴ chie̱é̱yh¹ jnia² israelitas la³, ba² liu⁴ mɨ³hee³² chiáh² ley chiáh² Moisés, baáy⁴ chiáh² guah³ chiaa⁴²a² la³. Baáy⁴ ja̱³nɨ́⁴ ma³taayh³ xi² jey¹ guah³ la³ ja̱y³aáy⁴ griegos hi³ja̱³ ma³bi³heé² cáh³ti³² xi² booy¹ na³xɨ³ na³ŋɨɨ́³ la³. \p \v 29 Dah²féh³ liáh³ja̱³, chiaah¹ ma³ŋɨ́³ ma³dah²joóy² Pablo ja̱³ chie⁴ji̱i̱⁴ jee⁴² fɨɨ³ ja̱³ chie̱é̱yh¹ Trófimo dsa³ fɨɨ³ Éfeso, hi³ja̱³ dah²ta³ dah²hɨ³ hi³ ma³ta̱a̱h³ Pablo ja̱³ ma³ta̱a̱yh³ xi² jey¹ guah³ gaáy³ ja̱³, joó⁴ hi³ dɨ́h¹ ji̱í̱h⁴ ba² diáh⁴ ja̱³. \p \v 30 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²nuú³ diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴já⁴ cáh³ti³². Hi³ja̱³ jmɨ́yh³ hi³ dxɨ³ ba² dɨ́h¹ gá⁴dxí̱⁴ duh³ cá⁴dah²sa̱yh³² Pablo ja̱³, ja̱³ba² cá⁴dah²seeyh³ duh³ cá⁴dah²dxɨy³ tɨɨ́², ja̱³ba² cá⁴dah²jní³ ji̱³nɨɨ́⁴ diáh⁴ jnɨ́¹ñú² chiáh² calle ja̱³. \v 31 Cá⁴dah²laá⁴ mɨ³hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴, joó⁴ gá⁴dxaáh² juúh⁴ xi² jey¹ comandante chié̱y² diáh⁴ soldados ja̱³, hi³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ xa³ fáh⁴liu⁴ jee⁴² fɨɨ³ Jerusalén ja̱³. \v 32 Mɨ²ja̱³ cá⁴bí⁴ñiih³ comandante ja̱³ diáh⁴ soldados, ba² cá⁴bí⁴ñiih³ diáh⁴ capitanes, duh³ gá⁴dxí̱⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ xi² na³ta̱a̱y⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Liáh³ cá⁴dah²joóy² comandante chie̱é̱yh¹ diáh⁴ soldados chié̱y² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tiú² hi³ dah²tɨ̱y⁴ Pablo ja̱³. \v 33 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ yeey⁴ comandante ja̱³, ja̱³ba² gá⁴jéy⁴ preso Pablo ja̱³, baáy⁴ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴ñuuy⁴² tú̱⁴ cadenas. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ hi³ hi̱² dsa³ ja̱³ Pablo ja̱³, baáy⁴ he² ja̱³ ma³jmeé³. \v 34 Joó⁴ hi²xiáh³ dah²jla³² dah²te³² diáh⁴ dsa³ ja̱³, baáy⁴ dxaáh² ba² dah²féh³ liáh³ja̱y³ liáh³ja̱y³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ dah²sɨɨ́h⁴ comandante, hi³ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴dsaay⁴ cáh³ti³². Vih²chiaah¹ hi³ bií⁴ dah²taah⁴ dxɨ́³ diáh⁴ dsa³ ja̱³, hi³ja̱³ na³fáyh⁴ gá⁴taáh⁴ ta² dah²ya²jay⁴ Pablo ja̱³ xi² dɨ³nieeyh⁴² diáh⁴ soldados ja̱³ ba². \v 35 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² xi² nieeyh⁴² diáh⁴ soldados ja̱³, liáh³ mɨ³hí⁴dsá⁴saayh⁴ diáh⁴ ja̱a̱h⁴² ja̱³ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xeéy² cáh³ti³² ñií² bɨh¹ Pablo ja̱³. Liáh³ja̱³ cá⁴dah²jmeé³ diáh⁴ soldados ja̱³ chiaah¹ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dɨ³sɨ̱yh³ diáh⁴ dsa³ ja̱³ dah²jmeéh⁴ Pablo. \v 36 Chiaah¹ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ diáh⁴ dsa³ hi³ ya³dxí̱⁴ xiáh³ rúh⁴caáh¹ ja̱³, dah²jla³² dah²te³², liáh³la³ dah²féh³: \p ―¡Gua²jú̱y³ Pablo nɨ³! \s1 Gá⁴liuú² Pablo ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴ dsa³ \p \v 37 Liáh³ mɨ³hí⁴dah²ta̱a̱yh³ Pablo xɨ¹ñúh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ comandante: \p ―¿Xɨ² há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²liuy⁴² ca³liuh²? \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ comandante ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Lí̱³u³ ga³liúy¹ fáh² griego xu̱ú̱³. \v 38 Hi³ja̱³, ¿xɨ² há⁴hí̱³ niu³ nɨ³ dsa³ Egipto, hi³ cá⁴bí⁴ñiih³ chiú̱y³ mil dsa³ mɨ³xa³ lɨ́⁴, duh³ hí⁴dah²tí̱² chie̱é̱yh¹ diáh⁴ autoridades? Cá⁴bí⁴ñiih³ jmáyh² diáh⁴ hi³ gú⁴nuúy¹ duh³ ya²jay⁴ diáh⁴ vó⁴ xi² cueh³chiu̱u̱³. \p \v 39 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Haá², israelita ba² jniá³, gá⁴sa̱⁴²á⁴ fɨɨ³ Tarso, baáy⁴ fɨɨ³ chieéy⁴ nɨ³ ná⁴ŋɨy¹ gɨh¹ chiáh² vó⁴ Cilicia. Joó⁴ jmee² jmɨ²heé¹ cuoo² jnia² jú¹hiíh⁴ hi²liu⁴²á² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ nɨ³. \p \v 40 Mɨ²ja̱³ gá⁴cuó³ jú¹hiíh⁴ comandante ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴naa³ Pablo ja̱a̱h⁴² xi² dsa³saayh⁴ diáh⁴ ja̱³, duh³ gá⁴jmeé³ guaa³ hi³ gua²chí³ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Liáh³ gá⁴cɨ́³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴liúy² diáh⁴ fáh² hebreo, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \c 22 \p \v 1 ―Du³ñuúh²á⁴ baáy⁴ ñuyh⁴, niuu³ah³ ruh³ hi³ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ la³ duh³ hí⁴dsaá⁴ há²ah³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ chieéy⁴. \p \v 2 Liáh³ cá⁴dah²nuú³ hi³ fáh² hebreo ja̱³ liuy³² diáh⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴cɨ́y³ gɨh¹ diáh⁴ ca̱á̱h³liaáh³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³: \p \v 3 ―Israelita ba² jniá³. Gá⁴sa̱⁴²á⁴ fɨɨ³ Tarso hi³ na³hii⁴ Cilicia, joó⁴ Jerusalén la³ ba² cá⁴lɨ́⁴gaá³á⁴ baáy⁴ la³ ba² cá⁴bí⁴tɨ̱⁴²á⁴. Ja̱y³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Gamaliel gá⁴lɨ́y⁴ dsa³he⁴ chia̱á̱²á⁴. Gá⁴heé⁴ jniá³ dxú⁴ cáh³ti³² ley chiáh² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a². Baáy⁴ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ naáy⁴ ga³naah³²á⁴ Dios, ja̱³ba² liáh³xɨ³ ga³jmee³ah³ niaá⁴ah³ la³ ja̱³nɨ́⁴. \v 4 Gá⁴jmeéh⁴á⁴ mɨ³hee³² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Jesús nɨ³ mɨ² dsa³jéy⁴, cá⁴dxá⁴héy³ lɨ́⁴ gá⁴jɨ̱́h²á⁴ diáh⁴ cáh³ti³² baáy⁴ gá⁴já²á⁴ diáh⁴ presos mɨ́³ nɨ³ dsaá⁴ nɨ³ duh³ gá⁴taah⁴²á⁴ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹. \v 5 Ñi³² ba² ñaá² fii² diáh⁴ jmii³dsa³ nɨ³ baáy⁴ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² fɨɨ³ chiaa⁴²a² la³, hi³ he̱é̱yh³ ba² liáh³xɨ³ ga³fooh³²á⁴ niaá⁴ah³ nɨ³. Chie̱y⁴² jú¹hiíh⁴ chiáh² diáh⁴ ja̱³, ñii⁴²á² Damasco ya²niaah¹á² diáh⁴ hi³ ma³taáy³ chiáh² Jesús ja̱³ duh³ hi²ya³ja⁴²á⁴ diáh⁴ Jerusalén la³ duh³ hí⁴dah²bi³chiíy⁴ diáh⁴. \s1 Gá⁴jmeé³ juúh⁴ Pablo ja̱³ liáh³xɨ³ gá⁴taáy³ \r (Hch. 9:1-19; 26:12-18) \p \v 6 ’Joó⁴ liáh³ hi⁴²á² fi¹ ja̱³, ja̱³ba² mɨ³hí⁴dxaá²á⁴ Damasco, ca̱³liáh³ dxaá⁴ñíh² xɨ³ jmiih⁴, ca̱a̱³ ba² dɨ́h¹ gá⁴taáh² jmɨɨ́⁴ xi² dsa³hɨɨ́⁴á⁴ ja̱³, ca̱a̱³ xi³ hi³ güé⁴ yuuh¹ güii³. \v 7 Mɨ²ja̱³ gá⁴cɨ́h⁴á⁴ dxaah¹vó⁴. Ja̱³ba² gá⁴nuúy⁴ hi³ xe̱y³ liu⁴, liáh³la³ féh³ sɨɨ́h⁴ jniá³: “Saulo, Saulo, ¿he²chiaah¹ hi³ ga³jmeeyh³² jniá³ mɨ³hee³² nɨ³?” \v 8 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́y⁴ juúh⁴: “¿Hi̱² niu³ Ñuyh⁴?” Mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Jniá³ nɨ³ Jesús dsa³ Nazaret, hí̱³ba² hi³ ga³cɨ² ga³ji̱i̱h⁴²u³ nɨ³.” \v 9 Cá⁴dah²joó² diáh⁴ hi³ chia̱a̱h⁴²á² ja̱³ jmɨɨ́⁴ ja̱³, hi³ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ diáh⁴, joó⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²nuú³ ñii² hi³ liuy³² jniá³ ja̱³. \v 10 Mɨ²ja̱³ gá⁴foóh²á⁴: “Ñuyh⁴, ¿he² nɨ³ naay³ hi²jmeey⁴² xa³ja̱³?” Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Ñúh³a² ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Na³hɨɨ́y¹ duh³ gua³hú² fi¹ chiú̱h²u³, gua³ Damasco nɨ³ duh³ nɨɨ́⁴ hí⁴dah²sɨɨ́h⁴ niu³ jɨɨ⁴ hi³ ga³jmee⁴ hi²jmeey³.” \v 11 Joó⁴ gá⁴jmeé³ tuu⁴²á² jmɨɨ́⁴ ja̱³, hi³ja̱³ diáh⁴ oóh²á⁴ ja̱³ bɨh¹ cá⁴dah²hɨɨy³² guaay⁴ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ lɨ́⁴ Damasco. \p \v 12 ’Jey¹ nɨɨ́⁴ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Ananías hi³ ga³jmee⁴ he̱é̱yh³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley chiáh² Moisés, baáy⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ ca³dah²liu⁴ diáh⁴ oóh²a² hi³ nieeyh⁴² Damasco ja̱³ chiáh². \v 13 Mɨ²ja̱³ güéy⁴ Ananías ja̱³ bi²joóy¹ jniá³. Liáh³ güéy⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Du³ñuúh²á⁴ Saulo, ja̱³nɨ́⁴ mɨ³hí⁴jniaá²u³ ca̱á̱h³.” Xé̱yh² ba² mɨ²ja̱³ cá⁴lɨ́⁴jnieéy⁴ ca̱á̱h³, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴joó²á⁴. \v 14 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³ Ananías ja̱³: “Ma³dxɨy³ niu³ Dios chié̱y² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² nɨ³, duh³ hí⁴dsaá⁴ háy² liáh³xɨ³ ga³lɨ́³ dsɨ́² ñaá². Ma³dxɨy³ niu³ duh³ hi²joo⁴u³ jmɨ́yh³ hi³ xiaa³dsaay³² nɨ³ baáy⁴ duh³ hi²nuuy³ hi³ hí⁴sɨɨ́h⁴ niu³. \v 15 Chiaah¹ hí⁴lí³u⁴ dsa³ñi³² chié̱y² duh³ hi²fooyh¹ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ nɨ³ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ma³jooy⁴² baáy⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ma³niuuy³. \v 16 Há⁴ hi³tay³ hi³hɨy³ ñuú³, bɨ́y² duh³ gua²ja̱á̱³u³ jmɨɨ³ ba². Ŋɨɨ² chiáh² Ñúh³a² nɨ³, duh³ hí⁴bé⁴ dsaa² chiú̱h²u³”, féh³ sɨɨ́h⁴ jniá³ Ananías ja̱³. \p \v 17 ’Hi³ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴güéh²á⁴ ca̱á̱h³ Jerusalén la³, mɨ²ja̱³ ŋaáy² xi² jey¹ guah³ gaáy³ dxá⁴liu⁴²á² Dios. Mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ ba² dɨ́h¹ \v 18 gá⁴joó²á⁴ Ñúh³a² Dios ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Cuoo² háy², bi³hɨɨ́y⁴ ji̱³nɨɨ́⁴ Jerusalén la³, chiaah¹ há⁴hé³ hí⁴dah²jmeé⁴ he̱é̱yh³ hi³ hi²fáyh³ chieéy⁴ nɨ³.” \v 19 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴fáyh²: “Ñuyh⁴, dɨ³ñi³² ba² diáh⁴ dsa³ nɨ³ hi³ ñii⁴²á² diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh², hi³ ya²je¹á² ñuúh⁴ñí¹ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiú̱h²u³, baáy⁴ hi²xiáh³ gá⁴tɨ̱́⁴á⁴ diáh⁴. \v 20 Baáy⁴ liáh³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ lɨ² Esteban hi³ gá⁴liú³ ca³jaa¹ chiú̱h²u³ ja̱³, ba² caah³²á⁴ nɨɨ́⁴ jniá³, baáy⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ gá⁴ji̱í̱y⁴ hi³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ ja̱³, baáy⁴ jniá³ gá⁴haáyh⁴ hí¹ mɨh³ chiáh² diáh⁴ hi³ cá⁴dah²jɨ̱́yh⁴ ja̱³.” \v 21 Joó⁴ liáh³la³ ba² gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³ Ñúh³a² ja̱³: “Hi²sɨ́⁴á⁴ niu³ vɨ̱ɨ̱́³ cáh³ti³² ba², guaay³² xi² nieeyh⁴² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas ba².” \s1 Dah²ya²jay⁴ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² comandante \p \v 22 Nɨɨh¹ hi³ nɨ³ ba² cá⁴dah²nuú³, ja̱³ba² cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²jla³² dah²te³² ca̱á̱h³: \p ―¡Gua²jú̱y³ dsaá⁴ nɨ³! ¿He²chiaah¹ ja̱³ máh⁴ hi³ hí⁴güe³ jmɨɨyh⁴²güii³? \p \v 23 Chiaah¹ hi³ dah²jla³² dah²te³² chiáh² liáh³ja̱³, dah²ta̱a̱³² mɨh³ chiáh² diáh⁴, baáy⁴ dah²xeey³ liaa³, \v 24 hi³ja̱³ na³fáyh⁴ gá⁴taáh⁴ ta² comandante ja̱³ hi³ hí⁴dah²ta̱a̱yh³ Pablo ja̱³ ñu² diáh⁴ soldados, baáy⁴ gá⁴taáh⁴ ta² hí⁴dah²tɨ̱́y⁴ duh³ hu̱² hí⁴féh³ Pablo ja̱³ hi³ he²chiaah¹ hi³ bií⁴ dɨ³cɨ̱ɨ̱y³² diáh⁴ dsa³ ja̱³ dah²jooy³². \v 25 Joó⁴ liáh³ mɨ³na³ñuúy⁴ hi³ mɨ³hí⁴dah²tɨ̱́y⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ capitán hi³ hiíy⁴ nɨɨ́⁴: \p ―¿Xɨ² xa³ jú¹hiíh⁴ hi³ hi²tɨ̱́⁴ah³ ja̱y³ dsa³ romano xɨ³ nɨ³ há⁴hé³ ma³lɨ³chia̱a̱⁴² cua̱a̱y¹ná² chiáh²? \p \v 26 Liáh³ gá⁴nuú³ capitán liáh³xɨ³ féh³ ja̱³, mɨ²ja̱³ ŋáyh² dxá⁴xɨɨh⁴² comandante, liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Xɨɨ́³u³ ba² hi³ hi²jmeey³ nɨ³ chiaah¹ romano ba² nɨ³ dsaá⁴ nɨ³. \p \v 27 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ comandante ja̱³ xi² hiíy⁴ Pablo duh³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―¿Xɨ² he̱é̱yh³ ba² hi³ dsa³ romano nɨ³ niu³? \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pablo ja̱³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Hi³hí̱³ jniá³. \p \v 28 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ comandante ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ ba² cuu² gá⁴cɨ̱ɨ̱́y³ chieéy⁴ jniá³ duh³ hí⁴jooy³ hí⁴lí³á⁴ romano. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ ca̱á̱h³ Pablo ja̱³: \p ―Joó⁴ liáh³ gá⁴sa̱⁴²á⁴ lɨ́⁴ ba² nɨ³ jniá³ na³lɨ́⁴á⁴ romano. \p \v 29 Hi³ja̱³ cá⁴dah²tiúy² Pablo ja̱³ diáh⁴ hi³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³hí⁴dah²tɨ̱́y⁴ ja̱³. Ba² hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ comandante ja̱³ liáh³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² hi³ romano ba² ja̱³ Pablo ja̱³. Hi³ja̱³ mɨ³ta³hɨ³ hi³ na³fáyh⁴ gɨh¹ hu̱² há⁴hé³ ma³jméy² preso ba². \s1 Cá⁴dah²bi³naáy³ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² diáh⁴ jmii³dsa³ \p \v 30 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ niaá⁴ hí⁴dsaá⁴ dsɨ́² na³fáyh⁴ comandante ja̱³, hi³ he² vih²chiaah¹ ja̱³ hi³ dah²cuo⁴ dsaa² chiáh² Pablo ja̱³ diáh⁴ israelitas. Mɨ²ja̱³ gá⁴boó⁴ diáh⁴ cadenas hi³ na³ñuúy⁴ ja̱³, baáy⁴ gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴ñiih⁴ diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹, baáy⁴ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴dxɨy³ Pablo ja̱³ duh³ gá⁴xɨ́yh⁴ rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³hí̱³. \c 23 \p \v 1 Jooy³² liáh³ja̱³ Pablo ja̱³ diáh⁴ dsa³ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, ga³ji̱í̱y⁴ hi³ jmeey⁴ ba² jmɨ́yh³ liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hi²jmeey⁴² rúh⁴ñi² Dios ma³güe⁴ la³ ja̱³nɨ́⁴. \p \v 2 Mɨ²ja̱³ fii² diáh⁴ jmii³dsa³, hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Ananías ja̱³, gá⁴taáh⁴ ta² chiáh² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ yeey⁴ caa¹ xi² hiíy⁴ Pablo ja̱³, hi³ hí⁴dah²chiu̱ú̱⁴ haa² Pablo ja̱³. \v 3 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pablo ja̱³ gá⁴jmeéh⁴, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¡Ba² hí⁴tɨ̱́y⁴ niu³ vo̱ó̱h²u³ Dios nɨ³, hi³ ga³u̱u̱yh³² ñíy¹ nɨ³! ¿Xɨ² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley nɨ³ ca̱a̱y⁴ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴ nɨ³, hi²nia⁴²a²? Chiaah¹ yaa⁴²u³ ley hi³ taayh³² ta² hi³ hí⁴dah²tɨ̱́y⁴ jniá³ nɨ³. \p \v 4 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ nɨ³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: \p ―¿He²chiaah¹ hi³ ga³liu⁴²u³ mɨ³hee³² jmii³dsa³ gaáy³ chié̱y² Dios nɨ³? \p \v 5 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, há⁴hé³ maay⁴ jniá³ hi³ na³lɨ́y⁴ jmii³dsa³ gaáy³ hi³nɨy³², chiaah¹ liáh³la³ ba² dsa³féh³ xi³ chiaa⁴²a²: “Há⁴ hi³liúy¹ mɨ³hee³² chiáh² hi³ hiíy⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ chiú̱h²u³.” \p \v 6 Mɨ²ja̱³ gá⁴cá̱⁴ cua̱a̱y¹ná² Pablo ja̱³ hi³ caayh³² dxiuuyh³² saduceos baáy⁴ fariseos diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² ja̱³. Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ chiu̱u̱³ gá⁴liú³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Du³ñuúh²á⁴, fariseo ba² jniá³ ja̱³ba² liáh³xɨ³ dia² chia̱á̱²á⁴. Ba² bí⁴je̱y⁴² jniá² hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹. Hi³ja̱³ ba² nɨ³ ca̱a̱⁴ah³ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴ nɨ³. \p \v 7 Liáh³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²tɨ̱́³ dah²nɨɨ́y³ liáh³du³ca̱y⁴ diáh⁴ fariseos ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ saduceos ja̱³, hi³ja̱³ há⁴hé³ gá⁴jooy³ gá⁴taáyh⁴ fi¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² diáh⁴ ja̱³. \v 8 Chiaah¹ diáh⁴ saduceos ja̱³ ga³ji̱í̱h⁴ hi³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jooy³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹, baáy⁴ há⁴hé³ xe̱y³ ángeles, ñé⁴ espíritus. Joó⁴ diáh⁴ fariseos ja̱³ ga³ji̱í̱h⁴ hi³ he̱é̱yh³ ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ nɨ³. \v 9 Mɨ²ja̱³ gá⁴maáyh³ diáh⁴, cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dah²jla³² dah²te³². Ja̱³ba² gá⁴bɨ́y² diáh⁴ dsa³he⁴ hi³ na³cu̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ fariseos ja̱³, duh³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³: \p ―Há⁴hé³ xa³ cáh³ti³² hi³ mɨ³hee³² ma³jmeé³ dsaá⁴ la³. Liáh³ ba² ja̱y³ espíritu hu̱² gɨh³ ja̱y³ ángel ba² nɨ³ ma³liuú² ma³liúy² Pablo nɨ³, hi³ja̱³ há⁴hé³ dxú⁴ hi³ hi²ti̱²a² chia̱a̱h²a² Dios. \p \v 10 Mɨ²ja̱³ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ dɨ́h¹ dah²tɨ̱́³ dah²nɨɨ́y³ diáh⁴, hi³ja̱³ mɨ³foyh⁴ comandante ja̱³, hi³ foóh¹ hí⁴dah²fí̱² hí⁴dah²dxeéy² cáh³ti³² Pablo ja̱³. Hi³ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴jey⁴² ca̱á̱h³ diáh⁴ soldados ja̱³ duh³ hí⁴dah²dxɨy³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³ ja̱³, duh³ dsá⁴jaáy³ diáh⁴ ca̱á̱h³ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² diáh⁴ ja̱³. \p \v 11 Voo⁴ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ ba² ja̱³, lɨ́⁴jnieey³² Ñúh³a² ja̱³ xi² jey¹ Pablo ja̱³, duh³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Cuoo² vo̱ó̱h²u³ hi³ bií⁴ Pablo, chiaah¹ ja̱³ba² liáh³xɨ³ ma³liúy¹ chieéy⁴ Jerusalén la³, ja̱³ba² liáh³nɨ³ gua³liúy¹ fɨɨ³ Roma nɨ³. \s1 Cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Pablo \p \v 12 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴jáyh³ diáh⁴ israelitas ja̱³ cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ cáh³ti³² Pablo ja̱³. Cá⁴dah²héy² lɨ́⁴ Fii³²a² hi³ hu̱² hí⁴jú̱y³ mii⁴ diáh⁴ xɨ³ nɨ³ hí⁴dah²eéh² hí⁴dah²hɨ̱́h² liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Pablo ja̱³. \v 13 Xe̱y³ tú̱⁴laáy³ lɨ́⁴ diáh⁴ dsaá⁴ hi³ cá⁴dah²féh³ liáh³ja̱³. \v 14 Hi³ja̱³ dah²ya²dxí̱⁴ dah²ya²ñi³ diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹, ba² liáh³ja̱³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴, duh³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Jniaah¹ ma³he⁴²ah¹ Fii³²a² hi³ há⁴hé³ hi²chia⁴²ah¹ cáh³ti³², liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hi²jɨ̱h⁴²ah¹ Pablo nɨ³. \v 15 Ja̱³nɨ́⁴ yáh¹, niaá⁴ah³ jmii³dsa³ cáyh¹ chia̱á̱h¹ah³ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² nɨ³, hu̱² gua³xɨɨ́h¹ah³ comandante nɨ³ hi³ hí⁴taáh⁴ ta² hí⁴dah²ya³jay⁴ já̱⁴mɨ²hee³ Pablo nɨ³ rúh⁴ñí¹ah³ niaá⁴ah³. Gua³xɨɨ́h¹ah³ hi³ naa³ah³ hi²ca̱a̱⁴ah³ gɨh¹ cua̱a̱y¹ná² chiáh² dxú⁴ cáh³ti³². Baáy⁴ duh³ jniaah¹ hi²je̱e̱⁴²ah¹ dxah²fi¹ duh³ hi²jɨ̱h⁴²ah¹. \p \v 16 Joó⁴ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² juúh⁴ ja̱³ ja̱á̱² mɨ́⁴oóyh² Pablo ja̱³, hi³ja̱³ ñií¹ xi² jey¹ ñu² diáh⁴ soldados ja̱³ duh³ ya²xɨɨh⁴² ñaá² Pablo ja̱³. \v 17 Mɨ²ja̱³ gá⁴té⁴ Pablo ja̱³ gá⁴teé⁴ ja̱y³ capitán, duh³ liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Gua³jay⁴ mɨ¹liuh² la³ xi² jey¹ comandante nɨ³, chiaah¹ xa³ fáh⁴liu⁴ hi³ hí⁴sɨɨ́h⁴. \p \v 18 Mɨ²ja̱³ ya²jaa⁴ capitán ja̱³ ya²jay⁴, baáy⁴ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ comandante ja̱³: \p ―Ma³teé⁴ jniá³ Pablo hi³ na³lɨ́y⁴ preso nɨ³, hi³ ma³sɨɨ́h⁴ jniá³ hi³ hi²ya³ja⁴²á⁴ la³ mɨ¹liuh² la³, chiaah¹ xa³ hi³ hí⁴sɨɨ́h⁴ niu³. \p \v 19 Mɨ²ja̱³ gá⁴sá̱h⁴ comandante ja̱³ guaa³ mɨ¹liuh² ja̱³. Mɨ²ja̱³ ya²jay⁴ xiaáh³ duh³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴: \p ―¿He² nɨ³ naay³ hi²fooyh¹ jniá³ nɨ³? \p \v 20 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ mɨ¹liuh² ja̱³ liáh³la³ sɨɨ́h⁴: \p ―Ma³dah²dxá³ dxú⁴ diáh⁴ israelitas nɨ³ hi³ hí⁴dah²sɨɨ́h⁴ niu³ hi³ já̱⁴mɨ²hee³ hi²sɨ́⁴u³ Pablo nɨ³ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² nɨ³, duh³ hí⁴dah²ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² dxú⁴ cáh³ti³². \v 21 Joó⁴ há⁴ hi³gua³taá³u³ chiáh² diáh⁴, chiaah¹ xe̱y³ tú̱⁴laáy³ lɨ́⁴ diáh⁴ dsaá⁴, dah²je̱y³² na³ma² dxah²fi¹ nɨ³. Diáh⁴ hi³nɨy³² ma³dah²héy² Fii³²a² hi³ hu̱² hí⁴jú̱y³ diáh⁴ xɨ³ hí⁴dah²eéh² hí⁴dah²hɨ̱́h² liáh³ca̱á̱h³ ja̱a̱h¹ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Pablo nɨ³. Baáy⁴ ja̱³nɨ́⁴ dah²je̱e̱³² jmiih⁴ hi²fáyh³ niu³. \p \v 22 Mɨ²ja̱³ gá⁴dxeéy² juúh⁴ chiáh² comandante ja̱³ chie̱é̱yh¹ mɨ¹liuh² ja̱³, baáy⁴ gá⁴sɨɨ́h⁴ mɨ¹liuh² ja̱³ hi³ gu³xɨ³ hí̱³ dxeeyh⁴ há⁴hé³ hí⁴sɨɨ́h⁴ hi³ ja̱³. \s1 Dah²ya²jay⁴ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² Félix \p \v 23 Mɨ²ja̱³ gá⁴té⁴ comandante ja̱³ gá⁴teé⁴ aáy⁴ diáh⁴ capitanes, duh³ gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴dah²bi³ñiih³ tú̱⁴ ñá⁴laáy³ soldados hi³ dsá⁴dxí̱⁴ fi¹ tɨɨ² diáh⁴, tú̱⁴ná⁴dxiéy³ dsɨ³² dxieéy³ hí⁴dah²bi³dxɨy¹ laa⁴², baáy⁴ tú̱⁴ ñá⁴laáy³ hi³ hí⁴dah²sá̱h² lanzas, duh³ dsá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Cesarea mɨ³ñú⁴ ma³niuu³. \v 24 Ba² gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴dah²cuóy² ja̱y³ laa⁴² hí⁴bí⁴dxɨy¹ Pablo ja̱³, baáy⁴ gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴dah²heéyh² hí¹ dxú⁴ cáh³ti³², duh³ hí⁴dxaá² dxú⁴ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² gobernador hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Félix. Ba² gá⁴xɨ́y⁴ ca̱a̱³ carta chiáh² gobernador ja̱³. \v 25 Liáh³la³ ná⁴lɨ¹ carta hi³ gá⁴xɨ́y⁴ comandante ja̱³ dxɨ́⁴lieey³² diáh⁴ soldados ja̱³: \p \v 26 “Jniá³ Claudio Lisias la³, ga³sɨ́⁴á⁴ xi³ chiú̱h²u³ niu³ gobernador hi³ bií⁴ gaáy³ nɨ³. \v 27 Há⁴ hi³tí̱h³u³ hi³ hi²fooh¹á² niu³ la³. Diáh⁴ israelitas nɨ³ cá⁴dah²jméy² preso dsaá⁴ la³, baáy⁴ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴. Joó⁴ liáh³ gá⁴dsaá⁴ dsɨy⁴ hi³ romano ba² nɨ³ dsaá⁴ nɨ³, mɨ²ja̱³ ñii⁴²á² chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ soldados nɨ³ duh³ gá⁴laá⁴á⁴. \v 28 Baáy⁴ chiaah¹ naáy⁴ hí⁴dsaá⁴ dsɨy⁴ hi³ he²chiaah¹ hi³ dah²cuo⁴ dsaa² chiáh² ja̱³, hi³ja̱³ ya²ja⁴²á⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ israelitas. \v 29 Joó⁴ ca³jaa¹ chiáh² ley chiáh² mii⁴ ba² diáh⁴ ja̱³ dah²cuo⁴ dsaa² chiáh², hi³ja̱³ há⁴hé³ xa³ jú¹hiíh⁴ hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴, ba² há⁴hé³ ga³jmee⁴ dsá⁴hí³ ñuúh⁴ñí¹. \v 30 Baáy⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴dsaá⁴ dsɨy⁴ hi³ ma³dah²dxá³ dxú⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³, hi³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴. Hi³ja̱³ nɨ³ ca³bi³dxáh¹á⁴ xi² je¹u³ nɨ³. Ba² ma³foóh²á⁴ diáh⁴ hi³ dah²cuo⁴ dsaa² chiáh² nɨ³, hi³ cua²dsa³liú³ diáh⁴ chie̱é̱yh¹ niu³, duh³ cua²dsa³féh³ hi³ he²chiaah¹ hi³ na³chiy⁴ diáh⁴ chie̱é̱yh¹ nɨ³. Nɨɨh¹ nɨ³ ba² nɨɨh¹ ga³fooh³²á⁴ niu³.” \p \v 31 Ja̱³ba² voo⁴ mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jeé⁴ diáh⁴ soldados ja̱³ cá⁴dah²jéy⁴ Pablo duh³ dah²ya²jay⁴ fɨɨ³ Antípatris, liáh³xɨ³ ma³taáh⁴ ta² comandante ja̱³. \v 32 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² ca̱á̱h³ diáh⁴ soldados hi³ há⁴hé³ chie̱é̱yh¹ laa⁴² ja̱³ xi² jey¹ ñu² diáh⁴, joó⁴ diáh⁴ hi³ dɨ³bí⁴dxɨy¹ laa⁴² ja̱³ gá⁴dxí̱⁴ chie̱é̱yh¹ Pablo. \fig Hechos 23:32|src="CN02021B.TIF" size="span" ref="Hechos 23:32" \fig* \v 33 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Cesarea ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cuoó⁴ gobernador carta hi³ dɨ³chia̱³ ja̱³, ba² cá⁴dah²jɨ̱ɨ̱́yh² Pablo ja̱³. \v 34 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴hé³ carta gobernador ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́³ juúh⁴ hi³ hi̱² dsa³ ja̱³ Pablo. Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo hi³ dsa³ Cilicia ja̱³. \v 35 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gobernador ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Hi²nuuy⁴² chiú̱h²u³ mɨ² mɨ³hí⁴bí⁴dxí̱⁴ diáh⁴ hi³ dah²cuo⁴ dsaa² chiú̱h²u³ nɨ³. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² hi³ hí⁴dah²ta̱a̱yh³ Pablo ja̱³ palacio chiáh² Herodes, baáy⁴ duh³ hí⁴dah²heéyh² hí¹. \c 24 \p \v 1 Hi³dxá³ ñá³ jmɨɨ́¹ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxaá² fɨɨ³ Cesarea ja̱³ Ananías, fii² diáh⁴ jmii³dsa³, chie̱é̱yh¹ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi², baáy⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ ja̱y³ hi³ bií⁴ jmɨɨh⁴dsaay⁴ ga³liu⁴ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Tértulo. Cá⁴dxá⁴dxí̱⁴ xi² jey¹ gobernador ja̱³, duh³ hí⁴dah²cuó⁴ dsaa² chiáh² Pablo. \v 2 Liáh³ dah²ya²jay⁴ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² gobernador ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ Tértulo ja̱³ mɨ³cuo⁴ dsaa² chiáh², liáh³la³ féh³ sɨɨ́h⁴ Félix ja̱³: \p ―Jmɨ²heé¹u³ dia² gobernador, liáh⁴jɨ³ hí¹ ba² hi²xiáh³ dxú⁴ nieeyh⁴² diáh⁴ dsa³ nɨ³, chiaah¹ hi²xiáh³ dxú⁴ ga³jmeey³. Hi²xiáh³ jmɨɨh⁴dsaa⁴u³ hi³ja̱³ tieéyh¹ fi¹ ba² ga³ca̱a̱y⁴ cua̱a̱y¹ná². \v 3 Hi³ja̱³ ca̱a̱y³ tuh³dsɨ³²ah¹ ba² ga³sɨɨ́h⁴ah¹ niu³ jmɨ²heé¹u³ chiáh² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³jmeey³ niu³ Félix hi³ bií⁴ ná⁴ŋɨ¹u³ nɨ³. \v 4 Joó⁴ duh³ há⁴hé³ máh⁴ hi²bi³hɨɨh⁴²ah¹ gɨh¹ niu³ voó³, hi³ja̱³ naáy⁴ hi²fooh¹á² niu³ hi³ hi²jmeey³ jmɨ²heé¹ hi²nuuy³ hi³ hi²fayh¹ la³. \v 5 Ma³dsaá⁴ dsɨ³²ah¹ hi³ hi²xiáh³ mɨ³hee³² jmee⁴ dsaá⁴ la³ na³ca̱á̱y⁴ lɨ́⁴ jee⁴² jmɨɨyh⁴²güii³. Liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³ liáh³ca̱a̱³ fɨɨ³, ca³dsa³hí³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ israelitas duh³ ca³bi³tí̱y³ diáh⁴. Na³lɨ́y⁴ fii² diáh⁴ hi³ ná⁴tayh¹ ca³jaa¹ chiáh² Jesús dsa³ Nazaret nɨ³. \v 6 Baáy⁴ gá⁴laá⁴ mɨ³taayh³ diáh⁴ dsa³ dxeeyh⁴ xi² jey¹ guah³ gaáy³ chiaa⁴²ah¹ nɨ³, hi³ja̱³ gá⁴jme²ah¹ preso, gá⁴lɨ́⁴ dsɨ³²ah¹ hi²chia̱a̱⁴²ah¹ cua̱a̱y¹ná² chiáh², liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley chiaa⁴²ah¹. \v 7 Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴jooy³, chiaah¹ gá⁴dxaá² comandante ja̱³ xi² niaah⁴²ah¹ liu⁴²ah¹ chia̱a̱h²ah¹ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ fáh⁴dxá⁴tie̱é̱y¹ lɨ́⁴ gá⁴jéy⁴ Pablo duh³ gá⁴lieéy². \v 8 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ comandante ja̱³ hi³ xi² je¹u³ la³ ba² ga³jmee⁴ hí⁴bí⁴dxí̱⁴ diáh⁴ hi³ dah²cuo⁴ dsaa² chiáh² nɨ³. Hí̱³ba² vo̱ó̱h²u³ hí⁴jooy³ hi²ŋɨɨyh¹ juúh⁴ duh³ hí⁴dsaá⁴ háy² hi³ he̱é̱yh³ ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ga³sɨɨ́h⁴ah¹ niu³ nɨ³. \p \v 9 Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ israelitas hi³ na³ta̱a̱y⁴ yeey⁴ ja̱³, ba² dah²féh³ hi³ he̱é̱yh³ ba² liáh⁴jɨ³ hi³ féh³ Tértulo ja̱³. \v 10 Mɨ²ja̱³ gá⁴jmeé³ guaa³ gobernador ja̱³ gá⁴jmeéh⁴ Pablo duh³ hí⁴liú⁴, hi³ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³: \p ―Maay⁴ ba² hi³ hi²xiáh³ mɨ³ñuú³ ji̱i̱³ na³lɨ́⁴u³ gobernador chia̱a̱⁴²ah¹ jniaah¹ israelitas, hi³ja̱³ hi²xiáh³ naáy⁴ hi²jmeéh⁴á⁴ niu³ juúh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴liu⁴ la³. \v 11 Hí̱³ba² vo̱ó̱h²u³ hí⁴jooy³ hi²ca̱y³ cua̱a̱y¹ná² hi³ he̱é̱yh³ ba² liáh³xɨ³ hi²fayh¹ la³. Chiaah¹ ja̱a̱h¹ mɨ³xa³ dxiá⁴tiú̱³ jmɨɨ́¹ ba² hi³ gá⁴dxaá²á⁴ Jerusalén nɨ³, hi³ naáy⁴ hi²jmeéh⁴á⁴ hu̱u̱¹rá² Dios. \v 12 Baáy⁴ há⁴hé³ cá⁴dah²joóy² jniá³ hi³ xe̱y³ tɨ̱³nɨɨ́³á⁴ chia̱a̱h⁴²á², ñé⁴ há⁴hé³ xe̱y³ hi³ liuy⁴ ñuú³ chia̱a̱h⁴²á², ñé⁴ xi² jey¹ guah³ gaáy³ nɨ³, ñé⁴ diáh⁴ ñuúh⁴guah³ liuh² nɨ³, ñé⁴ jee⁴² fɨɨ³ Jerusalén nɨ³. \v 13 ¿He² ja̱³ hí⁴dah²heé⁴ niu³ duh³ lii⁴ hi³ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ dah²cuo⁴ dsaa² chieéy⁴ nɨ³? \v 14 Joó⁴ hi³la³ si¹ ga³fooh³²á⁴ niu³ jí̱⁴ñí³ hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² ma³cá̱y⁴ fi¹ hi³mɨɨ³². Diáh⁴ hi³ dah²cuo⁴ dsaa² chieéy⁴ la³ ca³dah²féh³ hi³ na³ji̱i̱⁴ fi¹ hi³mɨɨ³² nɨ³. Joó⁴ ga³ji̱í̱y⁴ ñeéy⁴ hi³ jmeey⁴ ba² he̱é̱yh³ chiáh² Dios chié̱y² diáh⁴ xa²yaa²ah¹ ñú⁴uuh²ah¹ chiaah¹ ca³dsa³taá³á⁴ ba² jɨɨ⁴ lɨ́⁴ ley chiaa⁴²ah¹ baáy⁴ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ cá⁴dah²xɨɨ́³ diáh⁴ profetas nɨ³. \v 15 Ba² ga³ji̱í̱y⁴ hi³ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ ga³féh³ Dios nɨ³, ja̱³ba² liáh³xɨ³ ga³ji̱í̱h⁴ mii⁴ diáh⁴ nɨ³, hi³ bí⁴je̱² diáh⁴ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹, liáh³ ba² hi³ xe̱y³ dxú⁴, liáh³ ba² hi³ mɨ³hey³². \v 16 Hi³ja̱³ ba² nɨ³ ga³cuoó⁴á⁴ ñeéy⁴ liáh⁴jɨ³ fɨɨy⁴ hi³ hi²jmeey⁴² jmáyh² hi³ dxú⁴ duh³ hu̱² há⁴hé³ hí⁴ji̱í̱⁴ hi³ xa³ dsaa² chieéy⁴ rúh⁴ñi² Dios, ñé⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴ dsa³. \p \v 17 ’Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ mɨ³xa³ ca̱a̱³tú̱⁴ ji̱i̱³ hi³ ga³chie⁴ ga³ji̱i̱y⁴ xiaáh³, mɨ²ja̱³ ŋáh²á⁴ vó⁴ chieéy⁴ duh³ ya³tie̱e̱y⁴² chiáh² diáh⁴ hi³ ŋɨɨh⁴niaah³² chiáh² baáy⁴ duh³ hi²cuoó⁴á⁴ foo³ Dios. \v 18 Foo³ ja̱³ cuoó⁴á⁴ liáh³ hi⁴²á² xi² jey¹ guah³ gaáy³ liáh³ cá⁴dah²joóy² jniá³ ta̱á̱²dsɨy⁴² diáh⁴ israelitas dsa³ vó⁴ Asia. Jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ jmɨɨ́¹ hi³ bi³xɨ³ bi³ŋɨɨ́¹á² ñeéy⁴. Baáy⁴ há⁴hé³ fɨɨ́y⁴ dsa³ chia̱a̱h⁴²á², ba² há⁴hé³ xe̱y³ cáh³ti³² dah²tɨ̱́³ dah²nɨɨ́y³ jmɨɨ́¹ mɨ²ja̱³. \v 19 Diáh⁴ hi³ cá⁴dah²joóy² jniá³ nɨ³ ba² nɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴bí⁴dxí̱⁴ rúh⁴ñíy¹ la³ duh³ hí⁴dah²cuó⁴ dsaa² chieéy⁴, xɨ³ nɨ³ xa³ na³chiy⁴ diáh⁴ chie̱é̱yh¹ jniá³. \v 20 Xɨ³ nɨ³ haá² yáh¹, hí̱³ba² diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ la³ cua²dah²féh³ xɨ² gá⁴dsaáh⁴ diáh⁴ hi³ xa³ dsaa² chieéy⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiaa⁴²ah¹ jniaah¹ israelitas nɨ³. \v 21 Ha²xɨ² ji̱í̱h⁴ diáh⁴ hi³ xa³ dsaa² chieéy⁴ hi³ fáh⁴ hi³ gá⁴liúy⁴ chiu̱u̱³ cáh³ti³² liáh³ hií⁴á⁴ rúh⁴ñi² diáh⁴, liáh³la³ gá⁴fáyh²: “Ja̱³nɨ́⁴ mɨ³ca̱a̱⁴ah³ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴, chiaah¹ hi³ ca³dsa³taá³á⁴ hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹ nɨ³.” \p \v 22 Hi²xiáh³ dxú⁴ mɨ³ñi³² Félix ja̱³, liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ fi¹ hi³mɨɨ³² ja̱³. Hi³ja̱³ liáh³ gá⁴nuú³ hi³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴tiuúyh² fáh⁴liu⁴ ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Mɨ² mɨ³hí⁴güéy³ comandante Lisias nɨ³ ba², mɨ²ja̱³ hi²ca̱a̱y¹ gɨh¹ cua̱a̱y¹ná² dxú⁴ fáh⁴liu⁴ chia̱á̱²ah³ nɨ³. \p \v 23 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Félix ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ capitán ja̱³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴heeyh⁴² hí¹ Pablo ja̱³, joó⁴ hí⁴jooy³ ba² hí⁴cueeyh⁴ ñaá² ca̱á̱h³ca̱á̱h³. Ba² gá⁴cuó³ je² hi³ dsá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ amigos chié̱y² duh³ hí⁴dah²liú⁴ hí⁴dah²léh⁴ chie̱é̱yh¹, ha²xɨ² hí⁴dsá⁴tia̱a̱² diáh⁴ chiáh². \p \v 24 Hi³ ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ ba² ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxaá² ca̱á̱h³ Félix ja̱³, chie̱é̱yh¹ Drusila mɨ́⁴chiáh², hi³ na³lɨ́y⁴ israelita. Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴tieey¹ Pablo ja̱³, duh³ hí⁴liuú² Pablo ja̱³ hí⁴liúy² ca³jaa¹ chiáh² hi³ dsá⁴taá³a² chiáh² Jesucristo. \v 25 Joó⁴ liáh³ca̱á̱h³ gá⁴liú³ ca³jaa¹ chiáh² hi³ ga³jmee⁴ hi²yaa²a² xiaa³dsaa³², baáy⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hi²jmee²a² hi³ ga³ŋɨɨ⁴ dsɨ³²a² voo³²a², baáy⁴ ca³jaa¹ chiáh² hi³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiaa⁴²a² Dios, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴foyh⁴ Félix ja̱³, hi³ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Pablo ja̱³: \p ―Gua³hú² ruh³ ca̱á̱h³ ñuúh⁴ñí¹ nɨ³ ba² duh³ mɨ² mɨ³xa³ je² chieéy⁴ ba², mɨ²ja̱³ ba² hi²teé⁴á⁴ niu³ ca̱á̱h³. \p \v 26 Ba² je̱e̱³² Félix ja̱³ hi³ hu̱² hí⁴cuó⁴ cuu² Pablo ja̱³ duh³ hí⁴tiúy², hi³ja̱³ hi²xiáh³ sɨɨ́² ga³teé⁴ duh³ hí⁴liú⁴ chie̱é̱yh¹. \v 27 Gá⁴ŋɨ́³ lɨ́⁴ tú̱⁴ ji̱i̱³ liáh³ja̱³, ja̱a̱h¹ ba² gá⁴tiú² Félix ja̱³ hi³ na³lɨ́y⁴ gobernador. Mɨ²ja̱³ Porcio Festo gá⁴hí³ dxa². Joó⁴ niaá⁴ Félix ja̱³ hi³ hí⁴cueeyh⁴ dxú⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ israelitas, hi³ja̱³ há⁴hé³ gá⁴tiúy² Pablo ja̱³. \c 25 \s1 Dah²ya²jay⁴ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² Festo \p \v 1 Mɨ²ja̱³ güéy⁴ Festo ja̱³ duh³ gá⁴hí³ mɨ³hí⁴jmeé⁴ gobernador. nɨ³ jmɨɨ́¹ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴ fɨɨ³ Cesarea duh³ ŋaá² Jerusalén. \v 2 Mɨ²ja̱³ nɨɨ́⁴ cá⁴dah²cuó³ ca̱á̱h³ dsaa² chiáh² Pablo ja̱³ diáh⁴ jmii³dsa³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ israelitas ja̱³. \v 3 Cá⁴dah²ŋɨɨ́³ ca̱a̱³ jmɨ²heé¹ chiáh², hi³ hí⁴taáh⁴ ta² dsá⁴jay⁴ diáh⁴ Pablo ja̱³ Jerusalén. Chiaah¹ ma³dah²dxá³ dxú⁴ hi³ dxah²fi¹ ja̱³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ Pablo ja̱³. \v 4 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Festo ja̱³, gá⁴féh³ hi³ na³lɨ́y⁴ preso Pablo ja̱³ fɨɨ³ Cesarea, ba² gá⁴féh³ gobernador ja̱³ hi³ mɨ³dsayh³² ca̱á̱h³ nɨɨ́⁴. \v 5 Liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Hi³ja̱³ niaá⁴ah³ na³lɨ́⁴ah³ autoridad nɨ³, ga³jmee⁴ cua³dxí̱⁴ah³ Cesarea nɨ³ chia̱á̱h¹ah³ jniá³, duh³ nɨɨ́⁴ ba² hi²cuo³ah³ dsaa² chiáh² dsaá⁴ nɨ³, xɨ³ xa³ jmɨ́yh³ dsaa² hi³ ma³jmeé³. \p \v 6 Ñú⁴ dxiá⁴ jmɨɨ́¹ ba² nɨɨh¹ gá⁴guá³ Festo ja̱³ Jerusalén, ja̱³ba² ŋáyh² ca̱á̱h³ Cesarea. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ gá⁴guá³ xi² ga³guá³ ga³ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná². Mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴jey⁴² Pablo ja̱³. \v 7 Liáh³ gá⁴hí³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴jé̱yh⁴ yeey⁴ diáh⁴ israelitas hi³ ma³bi³dxí̱⁴ Jerusalén ja̱³, baáy⁴ cua̱a̱y¹ná² gaáy³ ná⁴lɨ¹ dsaa² chiáh² hi³ ma³dah²cuó³ ja̱³, joó⁴ dɨ́h¹ jmáyh² fáh⁴liu⁴ ba² ja̱³. \v 8 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ duh³ hu̱² hí⁴dah²tiúy²: \p ―Há⁴hé³ xa³ cáh³ti³² ma³jmeéy⁴ jniá³, ñé⁴ chiáh² ley chiaa⁴²ah¹, ñé⁴ chiáh² ñuúh⁴guah³ gaáy³, ñé⁴ chiáh² César nɨ³ há⁴hé³ ma³liuy⁴ mɨ³hee³². \p \v 9 Joó⁴ niaá⁴ Festo hi³ hí⁴güe³ naáy³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ israelitas ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴ juúh⁴ Pablo ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―¿Xɨ² naay³ guaay³² Jerusalén nɨ³, duh³ nɨɨ́⁴ ba² hi²ca̱a̱y¹ cua̱a̱y¹ná² fáh⁴liu⁴ chiú̱h²u³ nɨ³? \p \v 10 Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pablo ja̱³: \p ―Haá² dia² chia̱á̱²á⁴. Mɨ³hií⁴á⁴ ba² rúh⁴ñi² chiu³fáh⁴ chié̱y² César xi² ga³jmee⁴ hí⁴chia̱a̱⁴² cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴. Maáy³ ba² dxú⁴, hi³ há⁴hé³ xa³ dsaa² ma³jmeéh⁴á⁴ diáh⁴ israelitas nɨ³. \v 11 Xɨ³ nɨ³ he̱é̱yh³ ma³jmeéy⁴ ca̱a̱³ dsaa² gaáy³ hi³ lii³²a² ga³jmee⁴ hí⁴jú̱³á⁴, mɨ²ja̱³ ba² gua²jú̱³á⁴ ba² chieéy⁴. Joó⁴ xɨ³ há⁴hé³ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ dah²féh³ dah²cuo⁴ dsaa² chieéy⁴ nɨ³, hi³ja̱³ he²chiaah¹ ja̱³ hi³ gua³já⁴u³ jniá³ rúh⁴ñi² diáh⁴ israelitas. Na³fáyh⁴ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴ ñaá² César nɨ³ ba² xa³ja̱³. \p \v 12 Mɨ²ja̱³ gá⁴liú³ gobernador ja̱³ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ dsa³ chié̱y² ja̱³. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴jooy³ cá⁴dah²liú³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Festo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Pablo: \p ―Ma³ŋɨɨ́y¹ hi³ hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiú̱h²u³ César nɨ³. Hi³ja̱³ ga³jmee⁴ guaay³² xi² jey¹ ñaá² xa³ja̱³. \s1 Dah²ya²jay⁴ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² rey Agripa \p \v 13 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ hi³ mɨ³ca̱a̱³tú̱⁴ jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ ba² ja̱³, mɨ²ja̱³ ñií¹ rey Agripa ja̱³ Cesarea chie̱é̱yh¹ mɨ́⁴chiáh² hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Berenice, dah²ya²hí̱y¹ dah²ya²jmeeh² Festo ja̱³. \v 14 Hi²xiáh³ voó³ cá⁴dah²guá³ nɨɨ́⁴, hi³ja̱³ gá⁴féh³ Festo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ rey ja̱³, liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ fáh⁴liu⁴ chiáh² Pablo ja̱³, liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Ñuúh⁴ñí¹ la³ ná⁴hí¹ ja̱y³ dsaá⁴ hi³ gá⁴cueeyh³ Félix liáh³ cá⁴bí⁴hɨɨ́y⁴. \v 15 Liáh³ je¹á² Jerusalén nɨ³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cuó³ dsaa² chiáh² Pablo nɨ³ diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹, baáy⁴ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ israelitas, cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ jniá³ hi³ hi²jɨ̱h¹á². \v 16 Mɨ²ja̱³ gá⁴hi̱⁴²á² gá⁴foóh²á⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ costumbre chiaa⁴²a² jnia² autoridad romana hi³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hi²jɨ̱h⁴²a² ca̱a̱³ cua̱a̱y¹ná² ja̱y³ dsa³ mɨ² ca³lɨ³cuo² dsaa² chiáh². Dsa³jéy⁴ ruh³ ga³jmee⁴ dsá⁴dxí̱⁴ rúh⁴ñi² chiu³fáh⁴ duh³ hí⁴dah²cuó⁴ dsaa² chiáh². Ba² ga³jmee⁴ hí⁴nuú⁴ ñaá² dsa³ ja̱³ liáh³ca̱á̱h³ dah²cuo⁴ dsaa² chiáh², duh³ hí⁴jooy³ hí⁴hí̱y¹. \p \v 17 ’Hi³ja̱³ liáh³ bí⁴dxí̱⁴ la³, há⁴hé³ cá⁴lɨ́⁴hɨɨh⁴²á⁴ cáh³ti³². Ja̱³ba² dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, gá⁴güéy⁴ xi² ga³güey⁴ ga³ca̱a̱y³² cua̱a̱y¹ná², duh³ gá⁴taáyh⁴ ta² lɨ́⁴jey⁴² dsaá⁴ ja̱³. \v 18 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cuó³ dsaa² chiáh² Pablo ja̱³ diáh⁴ hi³ bí⁴dxí̱⁴ ja̱³, joó⁴ há⁴ja̱³ hi³ tay⁴hɨy⁴ jniá³ ja̱³ cá⁴dah²liú³. \v 19 Ti̱¹ costumbres chiáh² mii⁴ diáh⁴ ba² ja̱³ dah²liu⁴. Baáy⁴ dah²liu⁴ ca³jaa¹ chiáh² ja̱y³ dsa³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Jesús, hi³ jú̱y⁴ nɨ³, joó⁴ na³ji̱í̱yh⁴ ba² ga³féh³ Pablo nɨ³ hi³ja̱³ ba² nɨ³ dɨ³cɨ̱ɨ̱y³². \v 20 Joó⁴ há⁴hé³ maay⁴ jmiih⁴² hi²jmeey⁴² jniá² chiáh² fáh⁴liu⁴ hi³ nɨ³, hi³ja̱³ gá⁴ŋɨɨ́h⁴á⁴ juúh⁴ Pablo ja̱³ hi³ xɨ² niaá⁴ dsaa³² Jerusalén duh³ nɨɨ́⁴ ba² hí⁴chia̱a̱⁴² cua̱a̱y¹ná² chiáh². \v 21 Joó⁴ ñaá² gá⁴ŋɨɨ́³ hi³ César nɨ³ ba² hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh², hi³ja̱³ gá⁴taáyh⁴ ta² hi³ gua²cueeyh⁴ liáh³nɨ³ ñuúh⁴ñí¹, hí⁴tɨ́⁴ lɨ́⁴ hiíh⁴ hi³ hi²sɨ́⁴á⁴ xi³ jey¹ César nɨ³. \p \v 22 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ rey Agripa ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Festo ja̱³: \p ―Ba² naáy⁴ jniá³ hi²nuuy⁴² hí⁴liú⁴ dsaá⁴ nɨ³. \p Mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Festo ja̱³: \p ―Já̱⁴mɨ²hee³ hi²nuuy³ xa³ja̱³. \p \v 23 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³, liáh³ gá⁴dxaá² Agripa chie̱é̱yh¹ Berenice ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ fáh⁴gaáy³ gá⁴taáyh¹ xɨ¹ñúh⁴ gaáy³ ja̱³, chie̱é̱yh¹ fii² diáh⁴ soldados, baáy⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ná⁴ŋɨy¹ chiáh² fɨɨ³ ja̱³. Ja̱³ba² gá⁴taáh⁴ ta² Festo ja̱³ lɨ́⁴dxɨy⁴² Pablo. \v 24 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Festo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ rey Agripa: \p ―Niu³ rey Agripa baáy⁴ liáh⁴jɨ³ah³ niaá⁴ah³ na³ŋɨɨh⁴ah³ la³. Hi³ley³² dsaá⁴ hi³ bií⁴ dah²liu⁴ mɨ³hee³² chiáh² nɨ³, liáh³ ba² Jerusalén, liáh³ ba² Cesarea la³. Há⁴hé³ dɨ́⁴dah²tiú² diáh⁴ israelitas nɨ³ hi³ ca³dah²sɨɨ́h⁴ jniá³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴jú̱y³. \v 25 Joó⁴ liáh³ca̱a̱y³ há⁴hé³ xa³ ma³jmeé³ cáh³ti³² ba² ga³ji̱í̱y⁴ jniá², hi³ja̱³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴jú̱y³. Joó⁴ ñaá² ba² nɨ³ gá⁴ŋɨɨ́³ hi³ César nɨ³ ba² hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh², hi³ja̱³ ma³tá⁴ ma³hɨ́y⁴ hi³ hi²sɨ́⁴á⁴ liáh³bií⁴ xi² jey¹ César nɨ³ ba². \v 26 Joó⁴ gu³xɨ³ ba² hi²sɨ́⁴á⁴ carta chiáh² ñuyh⁴ César nɨ³, há⁴hé³ xa³ na³fáyh⁴ fáh⁴liu⁴ hi²fooh¹á² ca³jaa¹ chiáh² dsaá⁴ la³. Hi³ja̱³ nɨ³ ma³ya³ja⁴²á⁴ rúh⁴ñí¹ah³ la³. Ba² naáy⁴ hi³ jmɨ́yh³ niu³ rey Agripa hí⁴táyh² guaay³² hi²ca̱a̱y⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh² Pablo nɨ³ duh³ hi²fooyh¹ jniá³ jmiih⁴² hi²fooh¹á² César nɨ³. \v 27 Chiaah¹ há⁴hé³ dxú⁴ ga³ji̱í̱y⁴ hi³ hi²sɨ́⁴á⁴ ja̱y³ preso xi² jey¹ César nɨ³, xɨ³ nɨ³ há⁴hé³ hi²fayh¹ hi³ he² dsaa² ja̱³ ma³jmeé³. \c 26 \s1 Liáh³la³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ rúh⁴ñi² rey Agripa \p \v 1 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Agripa ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Pablo: \p ―Xɨɨh² jniaah¹ jmiih⁴² nɨ³ ná⁴lɨ¹, hi²nia⁴²a². \p Mɨ²ja̱³ gá⁴xaá³ guaa³ Pablo ja̱³, duh³ gá⁴laá⁴ mɨ³liu⁴, liáh³la³ féh³: \fig Hechos 26:1|src="CN02037B.TIF" size="span" ref="Hechos 26:1" \fig* \p \v 2 ―Hi²xiáh³ jé⁴ dsɨy⁴ hi²liuy⁴² rúh⁴ñíy¹ niu³ rey Agripa, hi²fooh¹á² niu³ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ hi³ ca³dah²cuo⁴ dsaa² chieéy⁴ diáh⁴ israelitas nɨ³. \v 3 Chiaah¹ hi²xiáh³ dxú⁴ cui̱i̱³u³ niu³ costumbres chiaa⁴²a² jnia² israelitas nɨ³, baáy⁴ maáy³ ba² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ diáh⁴ fáh⁴liu⁴ hi³ xa³ jee⁴² chiaa⁴²a² nɨ³. Hi³ja̱³ ga³ŋɨɨy⁴ chiú̱h²u³ hi³ hi²jmeey³ jmɨ²heé¹ hi²nuuy³ liáh³xɨ³ hi²fayh¹ la³. \s1 Gá⁴jmeé³ juúh⁴ Pablo, liáh³xɨ³ gá⁴guá³ dsa³jéy⁴ \p \v 4 ’Liáh⁴jɨy³ ba² diáh⁴ israelitas dɨ³ñi³² liáh³xɨ³ gá⁴güéy⁴ fɨɨ³ chieéy⁴ liáh³ rúh⁴ pih⁴²á² lɨ́⁴. Ba² dɨ³ñi³² liáh³xɨ³ gá⁴güéy⁴ Jerusalén nɨ³. \v 5 Ba² dɨ³ñi³² ba² diáh⁴ hi³ mɨ³xa³ lɨ́⁴ bih³ na³lɨ́⁴á⁴ fariseo, diáh⁴ hi³ ca³dah²jmee⁴ gɨh¹ he̱é̱yh³ diáh⁴ costumbres chiaa⁴²a². Ba² liáh³ ba² hí⁴dah²féh³ liáh³ja̱³ xɨ³ jmiih⁴. \v 6 Baáy⁴ ja̱³nɨ́⁴ ma³dah²bi²jay⁴ jniá³ la³, dah²cuo⁴ dsaa² chieéy⁴ vih²chiaah¹ hi³ bí⁴je̱y⁴² hi³ hí⁴jmeé⁴ Dios nɨ³ liáh³xɨ³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a² nɨ³ hí⁴jmeé⁴ chiaa⁴²a². \v 7 Xa̱³²a² dxiá⁴tiú̱³a² tiáh⁴a² jnia² israelitas, baáy⁴ liáh⁴jɨ³²a² lɨ́⁴ bí⁴je̱²a² hi³ hí⁴lí³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Dios nɨ³ hí⁴jmeé⁴ chiaa⁴²a². Hi³ja̱³ nɨ³ ga³jmee⁴²a² hu̱u̱¹rá² rúh⁴ñi² Dios nɨ³ jmɨɨ⁴ nɨ³ voo⁴ nɨ³. Joó⁴ ga³fooh³²á⁴ niu³ ñuyh⁴ rey Agripa, hi³ bí⁴je̱y⁴² hi³nɨ³ ba² nɨ³, hi³ja̱³ ba² nɨ³ dah²cuo⁴ dsaa² chieéy⁴ diáh⁴ israelitas nɨ³. \v 8 ¿Xɨ² há⁴hé³ ga³ji̱i̱³²ah³ hi³ hí⁴jooy³ hí⁴bí⁴ji̱i̱yh³ Dios nɨ³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹? \s1 Pablo hi³ gá⁴jmeé³ mɨ³hee³² dsa³jéy⁴ \p \v 9 ’Ba² hí̱³ba² jniá³ ja̱³ ga³tay⁴ ga³hɨy⁴ mɨ² dsa³jéy⁴ hi³ jmɨ́yh³ hi³ ga³jmee⁴ ba² ja̱³ hi²bi³chií⁴á⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Jesús dsa³ Nazaret ja̱³. \v 10 Hi³ja̱³ liáh³ja̱³ gá⁴jmeéy⁴ Jerusalén, hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Dios ja̱³ gá⁴taah⁴²á⁴ diáh⁴ ñuúh⁴ñí¹ hi³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹. Baáy⁴ liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²féh³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴jɨ̱yh⁴² diáh⁴, hi³ naáy⁴ ba² jniá³ mɨ²ja̱³. \v 11 Hi²xiáh³ ñuú³ tiaah² cá⁴bí⁴chií⁴á⁴ diáh⁴, duh³ hu̱² hí⁴dah²tiú² diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Jesús ja̱³. Liáh⁴jɨ³ hí¹ xi² xa³ guah³ ga³jmeey⁴ liáh³ja̱³. Cua̱a̱y¹ná² gaáy³ cɨ̱ɨ̱³²á⁴ ga³maá⁴á⁴ diáh⁴, baáy⁴ hi²xiáh³ sɨ̱h⁴²á⁴ ga³jmeéh⁴á⁴ diáh⁴. Ñii⁴²á² lɨ́⁴ diáh⁴ fɨɨ³ hi³ na³hii⁴ xiaáh³ vó⁴, hi³ naah³²á⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³. \s1 Gá⁴jmeé³ juúh⁴ Pablo, liáh³xɨ³ gá⁴taáy³ \r (Hch. 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 ’Hi³ja̱³ ca̱a̱³ tiaah² ja̱³ hi⁴²á² fi¹ ŋaáy² fɨɨ³ Damasco hi³ ya³bi³chií⁴á⁴ diáh⁴ hi³ ca³dsa³taáy³ chiáh² Jesús ja̱³, hi³ fáh⁴tiaah⁴ ta² chiáh² diáh⁴ jmii³dsa³ cáyh¹. \v 13 Joó⁴ liáh³ hi⁴²á² fi¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴lɨ́⁴ ñuyh⁴ Agripa. Ca̱³liáh³ dxaah¹ jmɨɨ⁴ xɨ³ jmiih⁴, mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ jmɨɨ́⁴ hi³ veyh³ gɨh¹ liáh³xɨ³ yaa² ñíh² gá⁴dxiíh² ji̱h²caah⁴²á⁴ chia̱a̱h⁴²á² diáh⁴ oóh²á⁴ ja̱³. \v 14 Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨ³²ah¹ lɨ́⁴ gá⁴cɨ́h⁴ah¹ dxaah¹vó⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴nuúy⁴ hi³ xe̱y³ liu⁴ fáh² hebreo, liáh³la³ sɨɨ́h⁴ jniá³: “Saulo, Saulo, ¿he²chiaah¹ hi³ ga³jmeeyh³² jniá³ mɨ³hee³² nɨ³? Hí̱³ba² vo̱ó̱h²u³ ba² nɨ³ jmeeyh³² mɨ³hee³² nɨ³, liáh³xɨ³ ga³jmeéh⁴ ñaá² cue²yah³ mɨ² ca³ya³dsɨ³ yuuh¹ na¹ma³ hi³ chie̱é̱yh¹ ca³dah²cɨ̱ɨ̱yh³.” \p \v 15 ’Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴fáyh²: “¿Hi̱² niu³ Ñuyh⁴?” Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Ñúh³a² ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ jniá³: “Jniá³ nɨ³ Jesús, hí̱³ba² hi³ ga³cɨ² ga³ji̱i̱h⁴²u³ nɨ³. \v 16 Joó⁴ na³hɨɨ́y¹ duh³ gua³hú² ca̱á̱h³ fi¹. Ma³hó⁴á⁴ ñeéy⁴ rúh⁴ñíy¹ chiaah¹ naáy⁴ hi³ hi²jmeey³ ta² chieéy⁴, hi³ hi²jmeey³ juúh⁴ hi³ ma³jooy⁴² ja̱³nɨ́⁴. Ba² hi²jmeey³ juúh⁴ chiáh² hi³ hi²joóy³ chieéy⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³. \v 17 Hi²haáh⁴á⁴ ba² niu³ hí¹ duh³ há⁴hé³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ niu³ diáh⁴ israelitas nɨ³, ñé⁴ há⁴hé³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ niu³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas. Ja̱³nɨ́⁴ mɨ³hi²sɨ́⁴á⁴ niu³ xi² nieeyh⁴² diáh⁴ hi³nɨy³², \v 18 duh³ hi²jmeey³ hí⁴dsaay⁴ diáh⁴, duh³ja̱³ hí⁴dah²tiú² hi³ mɨ³hee³² hi³ ca³dah²jmee⁴. Chiaah¹ liáh³ca̱a̱y³ hi³ dɨ³nieeyh⁴² xi² ñu³ha̱a̱h³ ba², jmɨ́yh³ ná⁴tayh¹ diáh⁴ chiáh² Hi³há⁴dxúy⁴. Joó⁴ xɨ³ nɨ³ dsá⁴taáy³ diáh⁴ chieéy⁴ mɨ²ja̱³ hí⁴bé⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴ duh³ dsá⁴taáyh¹ diáh⁴ xi² xa³ ya⁴²jmɨɨ́⁴ ba², duh³ hí⁴lí³ diáh⁴ chié̱y² Dios bɨh¹ ba². Ba² hí⁴tɨ̱́y⁴ dxa² diáh⁴ chie̱é̱yh¹ diáh⁴ hi³ ma³lɨ³xɨ³ ma³lɨ³ŋɨɨ́y³ nɨ³.” \s1 Gá⁴nuú³ dsaá² Pablo ja̱³ liáh³xɨ³ gá⁴joó² \p \v 19 ’Hi³ja̱³ liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ ñuyh⁴ rey Agripa, gá⁴nuúy⁴ dsaá² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ gá⁴joóy² yuuh¹ güii³ ja̱³. \v 20 Dsa³jéy⁴ ruh³ gá⁴hoó⁴á⁴ diáh⁴ hi³ nieeyh⁴² Damasco, dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ gá⁴hoó⁴á⁴ diáh⁴ dsa³ Jerusalén, na³ca̱á̱y⁴ ba² vó⁴ Judea, ba² liáh³ja̱³ diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas. Ga³fooh³²á⁴ diáh⁴ hi³ cua²dah²tiá³ cua²dah²hí³ dxú⁴, baáy⁴ cua²dah²tie̱é̱yh³ mii⁴ diáh⁴ fi¹ chiáh² Dios. Ba² ga³fooh³²á⁴ diáh⁴ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴dah²jmeé⁴ jmáyh² hi³ xiaa³dsaa³² ba², duh³ hí⁴lii⁴ hi³ mɨ³dah²ta³ dah²hɨ³ dxú⁴. \v 21 Vih²chiaah¹ hi³ja̱³ ba² nɨ³ cá⁴dah²sa̱yh³² jniá³ diáh⁴ israelitas nɨ³ ñuúh⁴guah³ gaáy³, baáy⁴ cá⁴dah²laá⁴ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ jniá³. \v 22 Joó⁴ Dios nɨ³ dsa³tia̱a̱² chieéy⁴, hi³ja̱³ nɨ³ liu⁴²á² chieéy⁴ liáh³nɨ³ diáh⁴ dsa³tieey³, diáh⁴ dsa³ cáyh¹ nɨ³ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios ma³güe⁴ la³ ja̱³nɨ́⁴. Há⁴hé³ xa³ gɨh¹ dxaáh² fooh³²á⁴ diáh⁴, nɨɨh¹ liáh³xɨ³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴ profetas chie̱é̱yh¹ Moisés liáh³xɨ³ ga³jmee⁴ hí⁴lí³ ba². Chiaah¹ cá⁴dah²féh³ \v 23 hi³ Cristo ja̱³ ga³jmee⁴ hí⁴chi̱í̱yh² hí⁴beéyh² baáy⁴ hí⁴lí³ hi³dxá³ ja̱y³ dsa³ hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ dsa³jú̱y¹ duh³ja̱³ hí⁴jooy³ hí⁴jmeé⁴ juúh⁴ chiáh² hi³ ná⁴lɨ¹ ya⁴²jmɨɨ́⁴. Chiaah¹ dsa³féh³ hi³ hí⁴jooy³ ba² hí⁴bé⁴ dsaa² chiáh² diáh⁴ israelitas baáy⁴ ji̱í̱⁴ diáh⁴ dsa³ xiaáh³ vó⁴. \s1 Niaá⁴ Pablo hi³ hu̱² dsá⁴taáy³ Agripa ja̱³ \p \v 24 Liáh³ gá⁴liú³ Pablo liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ chiáh² ja̱³, mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ chiu̱u̱³ gá⁴liú³ Festo ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―¡Hu̱² mɨ³dse³taa³u³ Pablo! Chiaah¹ hi³ fáh⁴yeey¹ dɨ́h¹ ma³bi³tɨ̱⁴u³ nɨ³, hi³ja̱³ nɨ³ mɨ³jmee⁴ dse³taa³u³ nɨ³. \p \v 25 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴hí̱¹ Pablo ja̱³: \p ―Há⁴hé³ dse³taa⁴²á⁴, ñuyh⁴ Festo. Jmɨ́yh³ hi³ he̱é̱yh³ baáy⁴ liáh³ xiaa³dsaa³² cáh³ti³² ba² nɨ³ ga³liuy⁴ nɨ³. \v 26 Hi³ley³² rey Agripa la³, hi³ hi²xiáh³ dxú⁴ ñi³² jɨɨ⁴ hi³la³, hi³ja̱³ nɨ³ hɨɨy³ dsɨy⁴ ga³liuy⁴ rúh⁴ñi² nɨ³. Jmiih⁴² ja̱³ hi³ há⁴hé³ ñi³² chiaah¹ há⁴ja̱³ hi³ na³ma² ja̱³ liáh³xɨ³ ga³cɨ̱ɨ̱yh³² Jesús. \v 27 ¿Xɨ² ca³gua³taá³u³ niu³ rey Agripa hi³ cá⁴dah²féh³ diáh⁴ profetas nɨ³? Ha̱á̱¹ maay⁴ ba² jniá³ hi³ ca³gua³taá³u³. \p \v 28 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ rey Agripa ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Ca³liuh² lɨ́⁴ gɨh¹ hi³ há⁴hé³ hí⁴tiaá⁴u³ hi²jmeey³ hi³ dsá⁴taá³á⁴ jniá³ chiáh² Cristo. \p \v 29 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³: \p ―Há⁴hé³ xɨ³hé³ ga³ji̱í̱y⁴ jniá³ gu³xɨ³ ba² hí⁴hɨɨh⁴² voó³ ha²xɨ² gɨh³ ca̱³ji̱i̱³. Niaá⁴ Dios nɨ³ hi³ hu̱² dsá⁴taá³u³. Joó⁴ há⁴ja̱³ ti̱¹ ba² niu³. Ba² niaá⁴ Dios nɨ³ hi³ liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ dah²nuu³ hi³ fayh⁴ la³ hí⁴lí³ diáh⁴ liáh³xɨ³ jniá³, joó⁴ há⁴ja̱³ chie̱é̱yh¹ cadenas liáh³xɨ³ na³ñuú⁴á⁴ la³. \p \v 30 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² rey ja̱³ chie̱é̱yh¹ gobernador, na³cu̱yh⁴ chie̱é̱yh¹ Berenice baáy⁴ liáh⁴jɨy³ gɨh¹ diáh⁴ hi³ dɨ³nieeyh⁴² nɨɨ́⁴. \v 31 Duh³ ja̱³ba² gá⁴dxí̱⁴ diáh⁴ xiaáh³ duh³ hí⁴dah²liú⁴ chiáh² fáh⁴liu⁴ ja̱³. Liáh³la³ dah²féh³ xi² dɨ³ñi³² mii⁴ diáh⁴ ja̱³: \p ―Há⁴hé³ xa³ ma³jmeé³ cáh³ti³² dsaá⁴ la³, hi³ja̱³ há⁴hé³ ga³jmee⁴ hí⁴jɨ̱yh⁴², ñé⁴ há⁴hé³ ga³jmee⁴ dsá⁴hí³ ñuúh⁴ñí¹. \p \v 32 Mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Agripa ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ Festo ja̱³: \p ―Ma³jooy³ ba² ma³túy² dsaá⁴ nɨ³, liu³u²xɨ³ hu̱² há⁴hé³ ma³ŋɨɨ́³ hi³ César nɨ³ ba² hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chiáh². \c 27 \s1 Cá⁴dah²xɨ́y⁴ Pablo ja̱³ Roma \p \v 1 Liáh³ca̱á̱h³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ hí⁴dah²xɨ́y⁴ jniaah¹ vó⁴ Italia ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²jɨ̱ɨ̱yh³ Pablo ja̱³ Julio, chie̱é̱yh¹ gɨh¹ dxeeyh⁴ presos. Julio ja̱³ na³lɨ́y⁴ capitán chié̱y² hi³ ca̱á̱h³ tiéyh⁴ diáh⁴ soldados hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Augusto. \fig Hechos 27:1|src="CN02041B.TIF" size="span" ref="Hechos 27:1" \fig* \v 2 Mɨ²ja̱³ gá⁴taah²ah¹ maá², ca̱a̱³ maá² chiáh² fɨɨ³ Adramitio, hi³ mɨ³ya³tɨ́⁴ hí⁴bí⁴hɨɨ́² hi³ dsaa³² vó⁴ Asia. Ba² chie̱é̱yh¹ jniaah¹ Aristarco, dsa³ fɨɨ³ Tesalónica hi³ na³hii⁴ vó⁴ Macedonia. \v 3 Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Sidón. Nɨɨ́⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ gá⁴jmeé³ Julio ja̱³ gá⁴jmeéh⁴ Pablo, gá⁴cuó³ jú¹hiíh⁴ hi³ dsaa³² dsá⁴ñi³ diáh⁴ amigos chié̱y², duh³ hí⁴dah²cuoó⁴ hi³ hí⁴eéh². \v 4 Mɨ²ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ Sidón ja̱³, joó⁴ hi²xiáh³ veyh³ hɨɨ³ dxɨ́³ hi³ja̱³ na³fáyh⁴ gá⁴tia̱a̱⁴²ah¹ lɨh³ vó⁴ Chipre hi³ na³cueeyh⁴ dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³ ba². Xiáh³ ca³jaa¹ guaa³²ah¹ hi³ há⁴nu¹ah¹ bɨh¹ mɨ³na³cueeyh⁴ vó⁴ ja̱³. \v 5 Gá⁴ŋɨ́³ah¹ yaá³ vó⁴ Cilicia baáy⁴ Panfilia, mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ Mira, ca̱a̱³ fɨɨ³ hi³ na³hii⁴ Licia. \p \v 6 Mɨ²ja̱³ nɨɨ́⁴ gá⁴joó² capitán chié̱y² diáh⁴ soldados ja̱³ ca̱a̱³ maá² hi³ ma³bi³hɨɨ́² Alejandría hi³ mɨ³dsaa³² Italia. Hi³ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² gá⁴taah²ah¹ maá² ja̱³. \v 7 Hi²xiáh³ ñuú³ jmɨɨ́¹ gá⁴taah²ah¹ fi¹ chiaah¹ va² ba² híy¹ fi¹ maá² ja̱³. Hi²xiáh³ gaáy³ ta² gá⁴lɨ́⁴, ca³ba²dsɨɨ́² cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Gnido. Baáy⁴ chiaah¹ hi²xiáh³ rúh⁴ veyh³ hɨɨ³ dxɨ́³ ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴tia̱a̱⁴²ah¹ lɨh³ vó⁴ Creta hi³ na³cueeyh⁴ dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³. Xiáh³ ca³jaa¹ guaa³²ah¹ hi³ nu¹ah¹ bɨh¹ mɨ³na³cueeyh⁴ vó⁴ Creta ja̱³, baáy⁴ gá⁴ŋɨ́³ah¹ yeey⁴ vó⁴ Salmón. \v 8 Hi²xiáh³ gaáy³ ta² tiaah²ah¹ fi¹ liáh³ gá⁴ŋɨ́³ah¹ yeey⁴ Creta ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ ca̱a̱³ hí¹ xi² xɨ̱ɨ̱y³ Buenos Puertos, mɨ³ji̱í̱³ yeey⁴ fɨɨ³ Lasea. \p \v 9 Hi²xiáh³ ma³yeéy⁴ tiempo chiaa⁴²ah¹, ba² hi²xiáh³ mɨ³chie̱y³ foóh¹ hi³ dsa³taah²ah¹ ca̱á̱h³ fi¹ he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ ja̱³, chiaah¹ mɨ³ya³chie̱y¹ jí̱h²maá¹. Hi³ja̱³ gá⁴liuú² Pablo ja̱³ gá⁴liúy² capitán chié̱y² diáh⁴ soldados ja̱³, \v 10 liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, hi²xiáh³ chie̱y³ foóh¹ viaje la³ ga³ji̱í̱y⁴, foóh¹ dsá⁴yeéy⁴ maá² nɨ³, diáh⁴ liaá¹ nɨ³, ba² ji̱í̱⁴ jnia² foóh¹ hí⁴dsá⁴yaá⁴a². \p \v 11 Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴jmeé³ he̱é̱yh³ capitán ja̱³ liáh³xɨ³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³. Na³fáyh⁴ gá⁴nuú³ dsaá² chiáh² fii² maá² chie̱é̱yh¹ hi³ bi³jmeéy³ maá² ja̱³ ba². \v 12 Baáy⁴ chiaah¹ há⁴hé³ dxú⁴ Buenos Puertos ja̱³ hi³ hí⁴niaá⁴ diáh⁴ maá² ja̱³ jí̱h²maá¹, hi³ja̱³ laah¹ liáh⁴jɨy³ ba² cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ hi³ dxú⁴ gɨh¹ hu̱² hí⁴voóy⁴ diáh⁴ nɨɨ́⁴, duh³ hí⁴dah²ñí² xɨ² hí⁴jooy³ hí⁴dxá⁴dxí̱⁴ fɨɨ³ Fenice. Fenice ja̱³ ná⁴lɨ¹ fɨɨ³ hi³ na³hii⁴ vó⁴ Creta baáy⁴ dah²ta³ dah²hɨ³ hi³ nɨɨ́⁴ ba² hí⁴dah²güe³ na³ca̱á̱y⁴ jí̱h²maá¹ ja̱³. Hi³ niaah⁴²a² fɨɨ³ Fenice, mɨ²ja̱³ hi²joo⁴²a² hi³ niaá² jmɨ́⁴ñih¹ ca³jaa¹ noreste hí⁴dxaá² lɨ́⁴ sureste. \s1 Gá⁴jmeé³ jmɨ́²dxɨ́³ he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ \p \v 13 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ cá⁴lɨ́⁴liaá² mɨ³je³ ca̱a̱³ dxɨ́³ ca³jaa¹ sur, joó⁴ va² ba² hi³ja̱³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ hi³ hí⁴jooy³ dsá⁴hɨɨ́² viaje ja̱³. Hi³ja̱³ gá⁴voó⁴ah¹ fɨɨ³ Buenos Puertos ja̱³ duh³ gá⁴taah²ah¹ fi¹ liáh³ja̱³ yeey⁴ vó⁴ Creta. \v 14 Joó⁴ dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ güé⁴ ca̱a̱³ dxɨ́³ hi³ je³ ca³jaa¹ norte mɨ²ja̱³ gá⁴liáh³ maá² ja̱³. \v 15 Mɨ²ja̱³ gá⁴laá⁴ mɨ³liah⁴ xiaáh³ ca³jaa¹ maá² ja̱³. Há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jooy³ dsá⁴hɨɨ́² cáh³ti³², hi³ja̱³ gá⁴cuo²ah¹ je² gá⁴seeyh³ jniaah¹ dxɨ́³ ja̱³ bɨh¹ ba². \v 16 Mɨ²ja̱³ gá⁴ŋɨ́³ah¹ vó⁴ liuh² hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Clauda. Nɨɨ́⁴ há⁴hé³ na³fáyh⁴ hɨɨ³ dxɨ́³. Ba² xeeh⁴ ca̱a̱³ maá² liuh² maá² ja̱³. Ca³ba²dsɨɨ́² gá⁴tiaá⁴ah¹ gá⁴xaah⁴²ah¹ maá² mɨ¹píh⁴ ja̱³ duh³ gá⁴tia̱a̱h⁴²ah¹ he̱é̱yh³ maá² gaáy³ ja̱³. \v 17 Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ gá⁴tia̱a̱h⁴²ah¹ he̱é̱yh³ maá² gaáy³ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴ya̱a̱h²ah¹ na¹ñii⁴² túh² maá² gaáy³ ja̱³ duh³ hí⁴cá̱² gɨh¹ hi³ bií⁴. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xiaá² diáh⁴ mɨh³ hi³ na³hɨɨ¹ yuuh¹ maá² ja̱³ duh³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴cá̱² gɨh¹ dxɨ́³, chiaah¹ dɨ³foyh⁴ hi³ foóh¹ hí⁴seéh⁴ tiá³bí³ dxɨ́³ maá² ja̱³, baáy⁴ foóh¹ dsá⁴tiá⁴ maá² ja̱³ xi² ga³niaa⁴ sɨɨ́¹ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Sirte. Hi³ja̱³ liáh³xɨ³ liah⁴ jmɨɨ³ ja̱³ bɨh¹ dsa³hɨɨ́² maá² ja̱³. \v 18 Hɨɨ³ chiáh² liáh³ja̱³ dxɨ́³ ja̱³ dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²ta̱a̱³² he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ ja̱³ diáh⁴ liaá¹ hi³ tiaah² he̱é̱yh³ maá² ja̱³ duh³ hí⁴dsú³ gɨh¹. \v 19 Baáy⁴ hi³dxá³ nɨ³ jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ na³fáyh⁴ gɨh¹ gá⁴tia̱a̱²ah¹ he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ ja̱³ diáh⁴ hi³ bɨ³² hi³ xih³² chiáh² maá² ja̱³. \v 20 Hi²xiáh³ ñuú³ jmɨɨ́¹ há⁴hé³ lɨ́⁴jniéy⁴ ñíh² ñé⁴ ñú⁴heé¹. Baáy⁴ vih²chiaah¹ hi³ bií⁴ jmɨ́²dxɨ́³ ja̱³, hi³ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ ta³hɨ³²ah¹ cáh³ti³² hi³ hí⁴liaá³ah¹. \p \v 21 Hi²xiáh³ mɨ³voó³ hi³ há⁴hé³ máh⁴ chia⁴²ah¹, hi³ja̱³ mɨ²ja̱³ gá⁴bɨ́y² Pablo ja̱³ jee⁴² chiáh² diáh⁴ hi³ dah²bi³jmeéy³ maá² ja̱³ duh³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, na³fáyh⁴ hu̱² gá⁴jmeéh¹ah³ jniá³ he̱é̱yh³ liáh³xɨ³ gá⁴fáyh². Hu̱² há⁴hé³ gá⁴voó⁴a² Creta nɨ³ duh³ há⁴hé³ dsá⁴yaá⁴a² baá⁴ ba² há⁴hé³ dsá⁴yeéy⁴ jɨɨ⁴ hi³la³ hi³nɨ³ chiaa⁴²a². \v 22 Joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ yáh¹ cuoó¹ah³ vo̱ó̱h²ah³ hi³ bií⁴ chiaah¹ gu³xɨ³ ja̱³ah³ niaá⁴ah³ há⁴hé³ hí⁴jú̱³ah³, ti̱¹ maá² nɨ³ ba² hi³ dsá⁴yeéy⁴. \v 23 Chiaah¹ ja̱³niuu³ ma³güey⁴ ja̱y³ ángel chié̱y² Dios hi³ ga³jmeéh⁴á⁴ hu̱u̱¹rá² nɨ³, hí̱³ba² Dios hi³ ga³jmeey⁴ ta² chiáh² nɨ³. \v 24 Liáh³la³ ma³féh³ ángel nɨ³ ma³sɨɨ́h⁴ jniá³: “Há⁴ hi³foh³²u³ Pablo, chiaah¹ ga³jmee⁴ gua³naay³ liáh³bií⁴ rúh⁴ñi² César nɨ³, baáy⁴ vih²chiú̱h²u³ niu³ hi³ja̱³ hí⁴lieéy² Dios nɨ³ diáh⁴ hi³ tieéyh¹ chie̱é̱yh¹ niu³ he̱é̱yh³ maá² nɨ³.” \v 25 Hi³ja̱³, cuoó¹ah³ vo̱ó̱h²ah³ hi³ bií⁴, chiaah¹ ca³dsa³taá³á⁴ chiáh² Dios hi³ jmɨ́yh³he̱é̱yh³ ba² hí⁴lí³ liáh³xɨ³ ma³sɨɨ́h⁴ jniá³ ángel nɨ³. \v 26 Joó⁴ liáh³bií⁴ hí⁴tá⁴gua²a² ca̱a̱³ vó⁴ hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³. \p \v 27 Liáh³ ma³yey³ ca̱³ya³chiú̱³ hi³ tiaah²ah¹ fi¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ ca̱a̱³ mɨ² dxaah¹ voo⁴ tiaah²ah¹ he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Adriático. Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dsa³ye̱é̱y⁴ la³ nɨ³ maá² hi³ tiaah²ah¹ ja̱³, chiaah¹ hi³ jmɨ́²dxɨ́³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ ji̱í̱h⁴ diáh⁴ hi³ dah²bi³jmeéy³ maá² ja̱³ hi³ mɨ³hí⁴dxá⁴dxii²ah¹ dxaah¹vó⁴. \v 28 Hi³ja̱³ cá⁴dah²ya³dsɨ́² hiíh⁴ jmiih⁴² nɨɨh¹ juh³ jmɨɨ³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ́² diáh⁴ hi³ xa³ dxiá⁴dxiá³ dsɨ³² jñuú³ metros. Ca³liuh² gɨh¹ liáh³ja̱³ gá⁴taah²ah¹ fi¹, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ya³dsɨ́² ca̱á̱h³ hiíh⁴, hi³ja̱³ dxiaá³ dsɨ³² dxiaá⁴ metros juh³. \v 29 Mɨ²ja̱³ hi²xiáh³ dɨ³foyh⁴ hí⁴dxá⁴chié̱y² diáh⁴ na¹cu̱ú̱¹, hi³ja̱³ cá⁴dah²xiaá² chiú̱³ na¹ñí¹ hi³ booy¹ hii³ xiáh³ rúh⁴cah² maá² ja̱³ duh³ hu̱² hí⁴cueeyh⁴. Baáy⁴ hi²xiáh³ mɨ³dɨ³niaá⁴ hi³ hu̱² hí⁴jnia³ ji̱³nɨɨ́⁴. \v 30 Ja̱³ba² mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ diáh⁴ hi³ dah²bi³jmeéy³ maá² ja̱³ hi³ hí⁴voóy⁴ diáh⁴ duh³ hí⁴dah²cui̱í̱⁴. Hi³ja̱³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²ta̱á̱h⁴ ca̱á̱h³ he̱é̱yh³ jmɨɨ³ ja̱³ maá² liuh² ja̱³. Dah²juu³² dah²jmee⁴ hi³ diáh⁴ na¹ñí¹ hii³ hi³ na³jniaa³ dxɨ² maá² ja̱³ ba² ja̱³ dah²taah⁴ he̱é̱yh³ jmɨɨ³ ja̱³. \v 31 Joó⁴ mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ capitán chie̱é̱yh¹ diáh⁴ soldados ja̱³: \p ―Xɨ³ há⁴hé³ hí⁴cueeyh⁴ diáh⁴ dsa³ nɨ³ he̱é̱yh³ maá² la³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ hí⁴jooy³ hí⁴liaá³ah³ niaá⁴ah³. \p \v 32 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²reéy² diáh⁴ soldados ja̱³ diáh⁴ na¹ñii⁴² chiáh² maá² liuh² ja̱³, duh³ cá⁴dah²cuó³ je² gá⁴táh³ cáh³ti³² he̱é̱yh³ jmɨɨ³ ja̱³. \p \v 33 Liáh³ mɨ³dse³lii⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴ hi³ cua²dah²eéh² ca³liuh², liáh³la³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Ma³tɨ́³ tú̱⁴ je²jmɨɨ́¹ hi³ há⁴hé³ máh⁴ guɨ̱ɨ̱³²a², baáy⁴ há⁴hé³ máh⁴ chia⁴²a² cáh³ti³². \v 34 Hi³ja̱³ naáy⁴ hi²fooh¹á² niaá⁴ah³ hi³ ga³jmee⁴ hi²chia⁴²a² ca³liuh² duh³ hí⁴sa³ ca̱á̱h³ hi³ bii³²a² xɨ³hé³ dsa³lí³ jnia². Chiaah¹ gu³xɨ³ hí̱³ há⁴hé³ dsá⁴yeéy⁴, ñé⁴ gu³xɨ³ ca̱a̱³ mɨɨyh⁴ jñu³ dxɨ²a². \p \v 35 Liáh³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴cá̱⁴ ca̱a̱³ fɨɨh⁴² hó² ya³dsɨ², baáy⁴ duh³ gá⁴cuó³ jmɨ²heé¹ Dios chiáh² hó² ya³dsɨ² rúh⁴ñi² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ dsa³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ gá⁴dxeéy² duh³ gá⁴laá⁴ mɨ³eeh³². \v 36 Mɨ²ja̱³ liáh⁴jɨy³ ba² cá⁴dah²cuoó⁴ mii⁴ hi³ bií⁴, hi³ja̱³ ba² cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dah²eeh³². \v 37 Hi³ liáh⁴jɨ³²ah¹ lɨ́⁴, xa̱³²ah¹ tú̱⁴ñá⁴laáy³ dsɨ³² tú̱⁴ná⁴dxiéy³ dsɨ³² dxieéy³jñuúy³ dsa³. \v 38 Liáh³ ma³dah²eéh² liáh³nɨɨh¹ ga³lɨ́³ dsɨ́² diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ta̱á̱⁴ fɨ² cuɨɨ³ ya³dsɨ² ja̱³ he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹, duh³ hí⁴dsú³ gɨh¹ maá² ja̱³. \s1 La³ dsa³féh³ hi³ gá⁴güeé² cáh³ti³² maá² ja̱³ \p \v 39 Liáh³ cá⁴lɨ́⁴jniá⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ há⁴hé³ cui̱i̱³ diáh⁴ hi³ dah²bi³jmeéy³ maá² ja̱³ vó⁴ xi² dxá⁴dxí̱⁴ ja̱³. Joó⁴ cá⁴dah²joó² ca̱a̱³ jmɨ́⁴guaah⁴² gaáy³ xi² lii³²a² jmáyh² sɨɨ́¹ ji̱h²nɨɨh¹ ja̱³. Hi³ja̱³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ hi³ xɨ² hí⁴jooy³ hí⁴dah²bi³jmeéy³ maá² ja̱³ duh³ hí⁴dxaáh² ñiíh² sɨɨ́¹ ja̱³. \v 40 Cá⁴dah²reéy² diáh⁴ na¹ñii⁴² chiáh² diáh⁴ na¹ñí¹ hii³ ja̱³ duh³ gá⁴saá⁴ cáh³ti³² he̱é̱yh³ jmɨɨ³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²váy² ca̱á̱h³ xi² ná⁴ñuu¹ diáh⁴ na¹ma³ hi³ chie̱é̱yh¹ ca³dah²bi³jmeéy³ maá² ja̱³. Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²xaáh² ca̱á̱h³ ñií² mɨh³ hi³ ga³ca̱³² dxɨ́³ hi³ na³jniaa³ dxɨ² maá² ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴laá⁴ mɨ³dsa³hɨɨ́³ gɨh¹ yeey⁴ ji̱h²nɨɨh¹ jmɨɨ³ maá² ja̱³. \v 41 Joó⁴ xi² ga³taah⁴ tú̱⁴ ji̱h²jmɨɨ³ ba² gá⁴dxaá² maá² ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴cueeyh⁴ ñiíh² sɨɨ́¹ hi³ niaá² he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ ja̱³. Gá⁴tiá⁴ cáh³ti³² dxɨ² maá² ja̱³ jee⁴² sɨɨ́¹, hi³ja̱³ há⁴hé³ máh⁴ hí⁴jooy³ hí⁴bɨ́² cáh³ti³². Baáy⁴ xiáh³ rúh⁴cah² ja̱³ cá⁴lɨ́⁴liaá² mɨ³dsa³fí̱³ dsa³dxeéy³ maá² ja̱³ chiaah¹ hi³ bií⁴ ba³ jnaa³² jmɨɨ³ ja̱³. \p \v 42 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²tá³ cá⁴dah²hɨ́³ diáh⁴ soldados ja̱³ hí⁴dah²jɨ̱́yh⁴ diáh⁴ presos ja̱³, duh³ há⁴hé³ hí⁴lieéy³ diáh⁴ hi³ dah²ta̱a̱y³² jmɨɨ³. \v 43 Joó⁴ niaá⁴ capitán chié̱y² diáh⁴ soldados ja̱³ hi³ hí⁴lieéy² Pablo, hi³ja̱³ há⁴hé³ gá⁴cuó³ je² hí⁴dah²jmeé⁴ liáh³ja̱³. Na³fáyh⁴ gá⁴taáh⁴ ta² hi³ dsa³jéy⁴ hí⁴dah²ta̱a̱y³² jmɨɨ³ diáh⁴ hi³ dɨ³lí̱y³ ca³dah²caah³² jmɨɨ³ ba², duh³ hí⁴tiíh⁴ mii⁴ diáh⁴ vó⁴ cuéh⁴. \v 44 Baáy⁴ gá⁴taáh⁴ ta² chiáh² diáh⁴ tú̱⁴dsaayh⁴ ja̱³ hi³ hí⁴dah²ta̱a̱y³² jmɨɨ³ ñiíh² má⁴jma¹, hu̱² gɨh³ ñiíh² fɨ² pih² liuh² chiáh² maá² ja̱³ ba². Liáh³ja̱³ gá⁴lɨ́⁴ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ cá⁴dxá⁴dxi̱i̱³² vó⁴ cuéh⁴ baáy⁴ na³ji̱í̱yh⁴ diáh⁴ liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴. \c 28 \s1 Gá⁴dxaá² Pablo ja̱³ Malta, hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³ \p \v 1 Liáh³ ma³laá³ah¹ liáh⁴jɨ³²ah¹ ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dsaá⁴ dsɨ³²ah¹ hi³ Malta xɨ̱ɨ̱y³ vó⁴ hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³. \v 2 Hi²xiáh³ dxú⁴ cá⁴dah²jmeéh⁴ jniaah¹ diáh⁴ dsa³ hi³ nieeyh⁴² nɨɨ́⁴. Cá⁴dah²xé̱yh² xi³ vih²chiaah¹ hi³ bií⁴ güií³ baáy⁴ hi³ dsa³mɨ́h⁴ jmɨ́². Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴ jniaah¹ liáh⁴jɨ³²ah¹ hi³ dsa³je̱h²ah¹ caa¹ xi³ ja̱³ duh³ hí⁴dxaah⁴²ah¹ xi³. \v 3 Mɨ²ja̱³ cá⁴dxá⁴chie̱e̱yh⁴² Pablo ja̱³ ca³liuh² cuɨɨ⁴² ná⁴chiu̱ú̱¹, duh³ gá⁴taáh⁴ dxaah¹ xi³ ja̱³. Mɨ²ja̱³ ja̱y³ na¹jáh² bí⁴hɨɨ́y⁴ dsa³cui̱í̱⁴ jee⁴² na¹cuɨɨ⁴² chiaah¹ hi³ dxɨɨ́³ xi³ ja̱³. Ja̱³ba² gá⁴cuh³ guaa³ Pablo ja̱³, gá⁴cueeyh⁴ ná⁴tieyh¹ liáh³ja̱³. \fig Hechos 28:3|src="CN02052B.TIF" size="span" ref="Hechos 28:3" \fig* \v 4 Liáh³ cá⁴dah²joó² diáh⁴ dsa³ nɨɨ́⁴ hi³ ná⁴tieyh¹ iíh¹ guaa³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ dah²sɨɨ́h⁴ oóyh² diáh⁴: \p ―Foóh¹ liáh³ ba² ga³jɨ̱yh⁴ dsa³ dsaá⁴ la³. Chiaah¹ gu³xɨ³ ba² ma³laáy³ he̱é̱yh³ jmɨ́⁴ñih¹ nɨ³, joó⁴ ja̱³nɨ́⁴ mɨ³chi³² dsaa² chiáh² chiaah¹ jɨɨ⁴ lɨ́⁴ ga³joo³² Dios. \p \v 5 Joó⁴ mɨ²ja̱³ gá⁴chiáh³ gá⁴bí² guaa³ Pablo ja̱³ ja̱³ba² gá⁴táyh³ na¹jáh² ja̱³ dxaah¹ xi³. Baáy⁴ há⁴hé³ xa³ cɨ̱ɨ̱yh³² cáh³ti³². \v 6 Liáh⁴jɨy³ lɨ́⁴ dah²ta³ dah²hɨ³ hi³ hí⁴ye̱e̱y³, baáy⁴ foóh¹ hí⁴jú̱y³. Joó⁴ mɨ³voó³ dah²je̱e̱³² liáh³ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²joó² hi³ há⁴hé³ xa³ chie̱é̱yh¹ cáh³ti³². Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²guáyh² fáh⁴liu⁴ chiáh² diáh⁴, liáh³ ba² ja̱³ mɨ³dah²féh³ hi³ na³lɨ́y⁴ dios Pablo ja̱³. \p \v 7 Yeey⁴ nɨɨ́⁴ ná⁴lɨ¹ vó⁴ chiáh² ja̱y³ dsaá⁴ hi³ hiíy⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ dsa³ vó⁴ hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³, hi³ xɨ̱ɨ̱y³ Publio. Hi³hí̱³ gá⁴tee³ jniaah¹ baáy⁴ hi²xiáh³ dxú⁴ gá⁴cuó³ gá⁴chia⁴²ah¹ gá⁴yey³ nɨ³ jmɨɨ́¹. \v 8 Hi²xiáh³ dsaah⁴² jmii³ Publio ja̱³, chie̱é̱yh¹ hi³ dxɨɨ́³, ŋɨ́y³ túh² baáy⁴ tuu³ cue̱e̱⁴² jmɨ³. Mɨ²ja̱³ ñií¹ Pablo ja̱³ ya²ñi³. Ya²liúy¹ Dios chiáh², hi³ja̱³ liáh³ gá⁴jooy³ gá⁴liúy² Dios ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jniaa³ guaa³ ja̱³ ñiíh² chiáh², ja̱³ba² gá⁴laáy³. \v 9 Hi³ja̱³, ba² bí⁴dxí̱⁴ dxeeyh⁴ diáh⁴ hi³ dsaah⁴² hi³ nieeyh⁴² vó⁴ hi³ niaá² dxaah¹ jmɨɨ³ ja̱³, hi³ja̱³ gá⁴laáy³ diáh⁴. \v 10 Hi³ja̱³ hi²xiáh³ cá⁴dah²jmeé³ jniaah¹ he̱é̱yh³. Baáy⁴ liáh³ mɨ³dsa³taah²ah¹ ca̱á̱h³ dxaáh² maá² ja̱³, mɨ²ja̱³ cá⁴dah²cuoó⁴ jniaah¹ jɨɨ⁴ hi³ niaáh² fi¹. \s1 La³ dsa³féh³ hi³ gá⁴dxaá² Pablo ja̱³ Roma \p \v 11 Liáh³ ma³yey³ aay³ sɨh³ hi³ niaah⁴²ah¹ nɨɨ́⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴taah²ah¹ ca̱á̱h³ dxaáh² maá² hi³ ma³niaá⁴ nɨɨ́⁴ na³ca̱á̱y⁴ jí̱h²maá¹ ja̱³. Maá² chiáh² fɨɨ³ Alejandría ja̱³ hi³ ja̱³, hi³ ja̱³ ta̱a̱y⁴ aáy⁴ hi̱h⁴ hi³ na³lɨ́y⁴ liáh³xɨ³ na³lɨ́y⁴ dios Cástor baáy⁴ Pólux. \v 12 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Siracusa ja̱³, mɨ²ja̱³ nɨɨ́⁴ gá⁴cueeh⁴²ah¹ nɨ³ jmɨɨ́¹. \v 13 Nɨɨ́⁴ gá⁴taah²ah¹ ca̱á̱h³ maá² duh³ ŋaá² yeey⁴ ji̱h²nɨɨh¹ jmɨ́⁴ñih¹ ja̱³, cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ lɨ́⁴ fɨɨ³ Regio. Dxaáh² jmɨɨ́¹ liáh³ja̱³ hi²xiáh³ gá⁴hɨɨ́³ dxɨ́³ hi³ je³ ca³jaa¹ sur, hi³ja̱³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ hi³dxá³ tú̱⁴ jmɨɨ́¹ fɨɨ³ Puteoli ja̱³. \v 14 Nɨɨ́⁴ gá⁴ji̱i̱h⁴²ah¹ ja̱y³aáy⁴ diáh⁴ du³ñuúh²a². Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²ŋɨɨ́³ chiaa⁴²ah¹ hi³ hu̱² hi²cueeh⁴²ah¹ chia̱a̱h²ah¹ diáh⁴ ca̱a̱³ je²jmɨɨ́¹. Dsa³cɨ̱ɨ̱y³ liáh³ja̱³ ba² gá⁴voó⁴ah¹ gá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Roma. \v 15 Mɨ³dɨ³ñi³² diáh⁴ du³ñuúh²a² hi³ nieeyh⁴² Roma ja̱³ hi³ hí⁴dxá⁴dxia⁴²a². Hi³ja̱³ gá⁴voóy⁴ dah²bi²jé̱y¹ jniaah¹ tú̱⁴dsaáh² fi¹, bí⁴dxí̱⁴ lɨ́⁴ fɨɨ³ Foro de Apio baáy⁴ xi² xɨ̱ɨ̱y³ Tres Tabernas. Liáh³ gá⁴joó² Pablo ja̱³ gá⁴joóy² diáh⁴, mɨ²ja̱³ gá⁴cuoó⁴ jmɨ²heé¹ Dios, baáy⁴ gá⁴sa³ ca̱á̱h³ hi³ bii³². \v 16 Liáh³ cá⁴dxá⁴dxia⁴²ah¹ fɨɨ³ Roma ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴jɨ̱ɨ̱h³ capitán ja̱³ gá⁴jɨ̱ɨ̱yh³ diáh⁴ presos fii² diáh⁴ soldados hi³ nieeyh⁴² Roma ja̱³. Joó⁴ cá⁴dah²cuó³ je² gá⁴guá³ ca̱a̱³ chiáh² Pablo ja̱³ baáy⁴ ŋaá² chie̱é̱yh¹ ja̱y³ soldado ba² hi³ heeyh³ hí¹. \s1 Gá⁴hé³ Pablo ja̱³ fah² Dios fɨɨ³ Roma \p \v 17 Liáh³ mɨ³xa³ nɨ³ jmɨɨ́¹ hi³ ma³dxaá² Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴taáh⁴ ta² lɨ́⁴tiee¹ diáh⁴ hi³ na³ta̱a̱y⁴ ñi² chiáh² diáh⁴ israelitas hi³ nieeyh⁴² Roma ja̱³. Liáh³ gá⁴ŋɨɨyh⁴ diáh⁴ ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Du³ñuúh²á⁴, há⁴hé³ xa³ mɨ³hee³² gá⁴jmeéh⁴á⁴ diáh⁴ israelitas, ñé⁴ há⁴hé³ xa³ hi³ gá⁴jmeéy⁴ chiáh² diáh⁴ costumbres chiáh² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a². Joó⁴ gu³xɨ³ ba² liáh³ja̱³, cá⁴dah²jméy² jniá³ preso diáh⁴ romanos hi³ nieeyh⁴² Jerusalén nɨ³ vih²chiaah¹ diáh⁴ israelitas nɨ³. \v 18 Liáh³ cá⁴dah²ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴ diáh⁴ romanos ja̱³, dɨ³niaá⁴ ba² hí⁴dah²tiúy² jniá³ chiaah¹ há⁴hé³ gá⁴dsaáh⁴ diáh⁴ ca̱a̱³ dsaa² gaáy³ hi³ ga³jmee⁴ hí⁴jú̱³á⁴. \v 19 Joó⁴ há⁴hé³ gá⁴ji̱í̱h⁴ dxú⁴ diáh⁴ israelitas ja̱³. Hi³ja̱³ fáh⁴dxá⁴tie̱é̱y¹ gá⁴ŋɨɨ́y⁴ hi³ César ja̱³ ba² hí⁴ca̱a̱⁴ cua̱a̱y¹ná² chieéy⁴, joó⁴ ba² há⁴ja̱³ hi³ ta⁴hɨy⁴ hi³ hi²cuoy⁴² dsaa² chiáh² diáh⁴ dsa³ fɨɨ³ chieéy⁴ nɨ³. \v 20 Hi³ja̱³ nɨ³ ga³teé⁴á⁴ niaá⁴ah³ duh³ hi²joo¹á² niaá⁴ah³ baáy⁴ hi²liu⁴²á² niaá⁴ah³. Chiaah¹ na³ñuú⁴á⁴ cadena la³, ca³liuh² hi³ bí⁴je̱y⁴² hi³ hí⁴ji̱i̱h⁴ ca̱á̱h³ diáh⁴ dsa³jú̱y¹ ja̱³ba² liáh³xɨ³ ga³ji̱i̱³²a² liáh⁴jɨ³²a² jnia² israelitas nɨ³. \p \v 21 Mɨ²ja̱³ liáh³la³ cá⁴dah²féh³ cá⁴dah²sɨɨ́h⁴: \p ―Ñé⁴ gu³xɨ³ ca̱a̱³ carta chiáh² vó⁴ Judea nɨ³ há⁴hé³ jlɨ́h³ ma³tɨ̱́³ah¹ hi³ dah²liu⁴ ca³jaa¹ chiú̱h²u³, ñé⁴ gu³xɨ³ ja̱y³ diáh⁴ du³ñuúh²a² hi³ ca³bi³dxí̱⁴ la³ há⁴hé³ ma³dah²liú³ mɨ³hee³² chiú̱h²u³. \v 22 Joó⁴ ba² niaa³²ah¹ hi²niuu²ah¹ liáh³xɨ³ ga³tay³ ga³hɨy³, chiaah¹ mɨ³nia⁴²ah¹ ba² hi³ liáh⁴jɨ³ lɨ́⁴ hí¹ ca³dah²liu⁴ mɨ³hee³² chiáh² fáh⁴liu⁴ hi³mɨɨ³² la³. \p \v 23 Mɨ²ja̱³ cá⁴dah²dxá³ dxú⁴ hi³ he² jmɨɨ́¹ ja̱³ hí⁴ñiih⁴ diáh⁴ ca̱á̱h³. Hi³ja̱³ hi²xiáh³ fɨɨ́y⁴ dsa³ bí⁴dxí̱⁴ xi² jey¹ Pablo ja̱³. Rúh⁴ tiá³ xiáh³hee³ gá⁴laá⁴, gá⁴tɨ́³ lɨ́⁴ cu³laá³ heé⁴ diáh⁴ dsa³ ja̱³, liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios nɨ³ hí⁴jmeé⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³. Liuy³² diáh⁴ jɨy³ cáh³ti³² liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ley chiáh² Moisés, baáy⁴ chiáh² diáh⁴ profetas ja̱³ duh³ hu̱² hí⁴dsaay⁴ diáh⁴ ca³jaa¹ chiáh² Jesús ja̱³. \v 24 Ta̱á̱²dsɨy⁴² gá⁴ji̱í̱h⁴ dxú⁴ liáh³xɨ³ féh³ Pablo ja̱³, baáy⁴ ta̱á̱²dsɨy⁴² há⁴hé³ gá⁴taáy³. \v 25 Há⁴hé³ ree³ dah²ta³ dah²hɨ³, hi³ja̱³ liáh³ cá⁴dah²laá⁴ mɨ³dsa³dxi̱i̱³² ja̱³, mɨ²ja̱³ liáh³la³ gá⁴féh³ Pablo ja̱³ gá⁴sɨɨ́h⁴ diáh⁴: \p ―Na³fáyh⁴ cáh³ti³² gá⁴liuú² Espíritu Santo nɨ³ gá⁴liúy² diáh⁴ xa²yaa²a² ñú⁴uuh²a², dxɨ́⁴lieey³² profeta Isaías, liáh³la³ gá⁴féh³: \q1 \v 26 Má⁴dxií⁴ duh³ liáh³la³ gua³xɨɨh² diáh⁴ dsa³ nɨ³: \q2 Hi²nuu³ah³ ba² joó⁴ há⁴hé³ hí⁴dsaa⁴ah³. \q2 Hi²joó³ah³ ba² joó⁴ há⁴hé³ hi²ca̱³ah³ cua̱a̱y¹ná². \q1 \v 27 Chiaah¹ há⁴hé³ dɨ³niaá⁴ hí⁴dah²nuú⁴ dsaá² diáh⁴ dsa³ la³, \q2 há⁴hé³ na³fáyh⁴ dɨ́⁴dah²nuú⁴, \q1 baáy⁴ na³cu̱y⁴ ba² mɨ¹ñi² diáh⁴ lii³²a², \q2 duh³ há⁴hé³ hí⁴dah²joó², \q1 ñé⁴ há⁴hé³ hí⁴dah²nuú⁴, \q2 ñé⁴ há⁴hé³ hí⁴dsaay⁴ diáh⁴. \q1 Baáy⁴ ñé⁴ há⁴hé³ hí⁴dah²tá⁴ hí⁴dah²hɨ́⁴ dxú⁴ \q2 duh³ hi²bi³liaá¹á⁴ diáh⁴. \p \v 28 Gá⁴hɨɨ́² liu⁴ liáh³ja̱³ Pablo ja̱³, liáh³la³ gá⁴féh³: \p ―Cua²dsaá⁴ há²ah³, hi³ ja̱³nɨ́⁴ hi²fooh¹á² diáh⁴ hi³ há⁴hé³ na³lɨ́y⁴ israelitas nɨ³ hi³ hí⁴bé² Dios nɨ³ dsaa² chiáh² diáh⁴. Diáh⁴ hi³nɨy³² si¹ hí⁴dah²nuú⁴ fáh⁴liu⁴ chiáh² Dios nɨ³. \p \v 29 Liáh³ca̱á̱h³ gá⁴féh³ liáh³ja̱³ Pablo ja̱³, mɨ²ja̱³ gá⁴dxi̱i̱³² diáh⁴ israelitas ja̱³, baáy⁴ hi²xiáh³ dah²tɨ̱́³ dah²nɨɨ́y³ liáh³du³ca̱y⁴ diáh⁴. \p \v 30 Tú̱⁴ ji̱i̱³ ná⁴yéy¹ cáh³ti³² gá⁴guá³ Pablo ja̱³ ñú² xi² cá⁴dah²jmeé³ prestado ja̱³, ga³tee³ dxú⁴ xɨ¹ñúh⁴ chiáh² liáh⁴jɨy³ diáh⁴ hi³ ca³dsa³dxí̱⁴ ca³dsa³ñi³ ja̱³. \v 31 Jí̱⁴ñí³ cáh³ti³² ga³he⁴ liáh³xɨ³ niaá⁴ Dios nɨ³ hí⁴jmeé⁴ chiáh² diáh⁴ dsa³. Baáy⁴ ga³heé⁴ diáh⁴ liáh³xɨ³ ná⁴lɨ¹ ca³jaa¹ chiáh² Ñúh³a² Jesucristo, baáy⁴ há⁴hé³ xa³ cáh³ti³² hi³ na³jnɨɨ³² chiáh².