\id 1PE \h 1 PEETERO \toc1 Ritakawo Peetero rojankinatziniriri iyemijantzinkarite \toc2 1 Peetero \toc3 1 P. \mt1 RITAKAWO PEETERO ROJANKINATZINIRIRI IYEMIJANTZINKARITE \c 1 \p \v 1 Naaka Peetero jankinateeyimironi iroka. Naaka rotyaantanewo Jesokirishito nokenkithatakotziri. Nojankinateeyimironi maawaeni nojoriiyotzinkarite, riraga aapatziyeeyaririni Jesoshi, tsiparyaayitaneentsirini janta paashinikipaeni kipatsi owaero Poonto, Karaashiya, Kaparooshiya, Aashiya, Witziiniya, maawaeni. \v 2 Paerani riyoyagaeyakimini Pawa Tajorentsi, tema riyotzitakotakimini paapatziyeeyarini Itomi. Rootaki ikowantakari itominteeyemini. Eejatzi owameethashireperotakimi Ishire paapatziyaperoeyantakaririni rirori: ikamawenteeyakimini, rapaatawenteeyakimini riraa rowawijaakotantakimiri. Nokowaki ineshironkaperoeyemini, eejatzi kameetha ijeekakaaperoeyemini. \s1 Thame apaasonkiteeyerini Tajorentsi, tema ineshironkaperoeyakaeni \p \v 3 Thame akamanteeyerini atziripaeni: “Ikameethaperotaki Tajorentsi: riraga Iriri Awinkatharite Jesokirishito”. Ineshironkaperoeyakaeni, rashiteeyakaeni: okimiwitaka owakira añagae eejatzi, rootaki asheninkatantakariri. Ipiriinteeri Itomi, rootaki ayoteeyantakarini apiriinteeyaneeni aaka, akanteetatyeeyaani añagaeyapaeni janta jenokinta. \v 4 Eeniro riwetsikaeyakimironi pijeekaeyantapaeyaarini janta jenokinta. Okanteetatyeeyaani ashi oyiro ojeeki, okameethaperotaki, eero othonkanita, eero opathagae, eero opaashinitzi, eeniro ikempoyaakimiro janta. \v 5 Paapatziyeeyakarini Tajorentsi, rootaki itajonkakowenantakimiri; ikempoyeeyakimini itajorenkaki roojatzi ipokanteeya Jesoshi. Roojatzi piñeeyeroni maawaeni riwetsikaeyakimirini. \p \v 6 Kyaaryo, aririka opomeentsitzimoeyemini oetarikapaeni iroñaaka, omaanta eero ojamanitzi roojatzi piñeeyeroni pinampi janta jenokinta. Aririka pikenkithashiryaakotyaawo iroka, tema pikimoshirewentaperotziro osheki. \v 7 Pamine, riraga wetsikirori ooro iwyaaganaka paamariki, roojatzi rookantakyaawori iipachaarite. Roojatzi ijeekanaki apaniroeni ooro kameethaperotaki. Eejatzi ikimitaka irika, riraga Tajorentsi iñaantapiinteeyakaeni riyotantyaari aapatziyaperotakaririka. Rootaki opomeentsitzimotanteeri oetarikapaeni eejatzi eekiro aatatye ameentaperotakari Jesokirishito eejatzi eekiro aatatye ajeeki kameetha aritaki iñaaperotakae akameethatzi, tema aapatziyaperotakari. Roojatzi, aririka ipokae, ikanteeyapaakaeni: “Noñaaperoeyakimini pikameethatzi: pikaateeyenani janta jenokinta, pitsipateeyenani apinkathariperoeyini”. Ñaakiro, riraga ooro, osheki ipinawitaka, omaanta ari ipeyeeya; rooma aaka aapatziyakari, eero apeya. \v 8 Iroñaaka tekira piñeeyirini, omaanta pinintaperoeyakirini, paapatziyeeyakarini, pikimoshirewentaperoeyakirini osheki. Tee pimateeyeroni pikanteri paashini atziri tsika okaatzika pikimoshirewentaperotziri rirori. \v 9 Pameenteeyakarini, rootaki rowawijaakotantakimiri, pisheninkatanteeyakaririni. \p \v 10 Paerani riraga kamanantayitzirorini iñaani Tajorentsi ikowaeyawitakani riyotemi tsika akantyaari awijakotanteeyaarini. Rojankinatakotawitakarini Tajorentsi rowawijaakotantzi, riyoteeyawitakani ineshironkatantzi, omaanta tekira riyoperotzini kameetha. \v 11 Eenitatsi iyotagaeyakiririni Ishire Jesokirishito, omaanta tee riyotakoperoeyawakironi. Iyotaakirini, okantzi: “Osheki ikemaatsityaawo Rotyaantanewo Tajorentsi, eejatzi ikame; roojatzi ipinkatharitanteeyaari”. Ikenkithashireeyakani: “¿Ninkama okantakotziri? ¿Tsika okaateka ipinkatharitanteeyaari?” \v 12 Omaanta ikamantakirini Tajorentsi: “Eero piñiiri eerori, omaantakya riraga ñiiriri rirotaki impaetatsini ijeeki iinja”. Tema aaka iroñaaka ikenkithatakotzitakae. Iroñaaka otyaantakina Ishire nokenkithatakagaeyakimini, nokamanteeyakimini rowawijaakotantzi Jesoshi, riraga Rotyaantanewo. Tema ikowaperoeyawitakani ronampiripaeni rirori riyotaperotero tsika akantyaari awijakotantyaari. \s1 Pikameethataperoeyanakini \p \v 13 Rootaki iroñaaka pikenkithashiryaanteeyarini, kameetha pijeekaeyeni. Piyoteeyeni aririka ipokae Jesokirishito añeeyawaerini, eejatzi osheki ineshironkateeyapaakaeni; ari pikimoshirewenteeyawakirini. \v 14 Tema irira Tajorentsi ashiteeyimirini. Iroñaaka paapatziyaperoeyarini. Paerani tee piyoteeyawitarini, rootaki panantawitaworini kaari kameethatatsi. Iroñaakakya piyoteeri: eero papiiteero pikimitaa paerani. \v 15 Ikameethaperotaki riraga iyoyagaeyakimirini rowawijaakoteemi: iroñaaka pikimitakoeyaarini rirori pikameethate, powameethatayitaperoteroni maawaeni pantayiterini. \v 16 Tema paerani rojankinateetakironi iroka ikantzitakarini Tajorentsi: “Nokameethaperotaki naari, rootaki nokowakaantakimiri eerori, pikameethaperotanaki”. \p \v 17 Ari iroñaaka piriteeyakarini: okameethatzi piyoteeyeni riyoteeyakimini maawaeni pantziri, ithotyeeyakimini. Rirotaki kantakowentemini, ikenkithashireeyeroni tsikarika okantari maawaeni panteeyakirini. Okameethatzirika, ari imatero iñaaperotemi pikameethatzi. Rooma teerika okameethatzi pantayitzirini, rowashironkaemi. Rootaki okameethatantari iroñaaka pipinkathateeyerini, kameetha pijeekaeyeni roojatzi pareetanteeyaarini jenokinta. \p \v 18 Tema paerani patsipetashitawitakawoni pantashitayitawitakawoni rameteeyarini ajoriiyotzinkariteni, omaanta rowawijaakoeyakimini Tajorentsi. Tee ipinakowenantzimiro thonkanitachari ikimita koriki eejatzi ooro rowawijaakotantakimiri. \v 19 Intakya rotyaantakiri Itomi, riraga inintaperotanewokya. Ikamawentakimi rirori, apaatawentakimi riraa pawijakoteeyantaarini. Rameteeyawoni ajoriiyotzinkarite rantakirorika kaari kameethatatsi, rowamayiniri Tajorentsi owisha kameethaperotatsiri, itaakiniri eero ikenkithashiryaantanawo rantakiri. Apatziro rowamaakiniri kameethaperotatsiri owisha. Eejatzi ikimitaka riraga Jesokirishito, osheki ikameethaperotaki: tekatsi rantani. \v 20 Paeraniperoroña, tekirani ojeekini kipatsi, ikantzitakarini Tajorentsi: “Notyomi, iinja notyaantemi eeroka kipatsiki, powawijaakoeyerini atziripaeni”. Ari iroñaaka ipokantapaakari rowawijaakotapaakae. \v 21 Kyaaryo ipokaki, ikamawenteeyakaeni, roojatzi ipiriinteeri Tajorentsi, raaneeri eejatzi janta okameetheetyeenta. Omaanta eeniro ijeeki jaka osheki riyotaakotakaeri Iriri. Rootaki iroñaaka piyoteeyantakarini kyaaryo ineshironkaperoeyakimini, eejatzi pameenteeyakarini, piyoteeyakini rirotaki jeekakagaemini janta jenokinta. \p \v 22 Ari pikemijantaperotakiro maawaeni kyaaryootatsiri riyotagaeyakimirini Tajorentsi, tema okameethaperotaki maawaeni ikantaki. Iroñaaka rowameethashireeyakimini, eejatzi ikowakagaeyakimini pinintaperoeyerini maawaeni piyemijantzinkarite. Pikyaaryoowentero, pinintawakaaperoeyaani kameetha. \v 23 Rooma paerani otzimimi piniro, ari iroñaaka pikimiteeyakarini ashitzimiri, pikamaeyeni eerori. Omaanta paapatziyaperotakawo iñaani Tajorentsi, kaari thonkanitachani. Rootaki rashiteeyantakimirini, rootaki pikimiteeyantaaririni rirori: pikanteetatyeeyaani pijeeki jenokinta. \v 24 Tema okantzi Iwaperite: \q1 “Eero akanteetatyaani añi jaka kipatsiki, akimitawo inchashi intsipaete ojampiye. Eejatzi maawaeni okaatzi akenkithashiryaawitari rooperotayitatsirini, eejatzi okaatzi antayitzirini, ari othonkaeya. \q1 Okimitakawo oteyaki inchashi, intsipaete ojampiyashitzi, opariyanaki, opathaanaki. \v 25 Omaanta okantyaani ojeeke iñaani Awinkatharite: eero opeya roori”. \m Rootaki iñaani niyotagaeyakimirini: ineshironkateeyakaeni Tajorentsi, rowawijaakoeyakaeni. Tema okameethataki. \c 2 \p \v 1 Rootaki iroñaaka pookanteeyawori maawaeni kaari kameethatatsi: eero pikijantzi, eero pamatawitantzi, eero pikenkithashireeya pikameethatzi teerika pimonkaatziro okaatzi pikantziri, eero pikijakoneentari paashini atziri teerika pimonkaatari, eero pitheeyawentashitari paashini powakaanantyaariri ñagaantsipaeni. \v 2 Riraga owakira koñaatapaentsi eentsi apatziro ithotapiintziro oteni riniro, rootaki ikimotatantari intsipaete. Eejatzi iroñaaka eerori, pikowaperotero Iwaperite Awinkatharite: piñaanatapiintero, pikenkithashiryaapiintyaawo, piyoperotantyaariri kameetha rirori, oshintsiperotantyaari pishire, eekiro piyaatatyee pameentyaari Pawa Tajorentsi roojatzi raanteemi jenokinta. \v 3 Tema piyoteeyakini ineshironkaperoeyakimini Awinkatharite. \p \v 4 Aririka awetsike pankotsi mapipanko, eenitatsi apaani mapi rooperori anaakotakiro maawaeni paashinipaeni, tema okijotakayero mapipaeni pankotsiki. Eerorika otzimi iroka mapi rooperori, eero okijotzi pankotsi. Riraga Rotyaantanewo Tajorentsi rirotaki oshiyakawori mapi rooperori, rooma ashi royiro rirori rañaaperotzi. Imanintaperowitakari atziripaeni, omaanta Tajorentsi iñaaperotaperotakiri ikameethatzi. Eeromi itzimimi, eero awijakoteemi. \v 5 Eejatzi eerokapaeni pikimitawo mapipaeni riwetsikantawori mapipanko omaanta rowañaakimi Jesokirishito pipiyotawenantyaawori, tema pikimitakawo pankotsi tsikarika ojeeki Ishire, tema ojeekashiretzimi pajankaneki. Eejatzi pikimitakotakari kantakaanantatsiripaeni paeraniperoroña ranantawori okaatzi ikowakaakiri janta ipankomawoki Tajorentsi, tsikarika ipinkathateetakiri irira. Eerokapaeni pikimityaari riroripaeni, pantapiinteniri Tajorentsi maawaeni okaatzi ikowakaakimiri. Roojatzi kameetha riweshiryaawentemi okaatzi pantziniriri. Tema paapatziyari riraga Jesokirishito. \v 6 Rootaki ikantzitakarini Tajorentsi Iwaperiteki, ikantzi: \q1 “Pamine, notyaanteniri joriiyopaeni Notyaantanewo, riraga osheki noñaaperotakiri ikameethatzi. Niyoyaakiri rowawijaakoeyerini maawaeni aapatziyeeyaririni, eero ratsipetashiteeyawoni irirapaeni”. \p \v 7 Eerokapaeni aapatziyeeyakaririni Rotyaantanewo Tajorentsi, tema piñaaperoeyakirini ikameethatzi. Omaantakya maawaeni kaari aapatziyari, tee iñaaperotziri ikameethatzi. Okenkithatakotzitakarini Iwaperite Tajorentsi, okantzi: \q1 “Riraga wetsikawitawori pankotsi imanintakiro mapi, ikantzi: ‘Tee okameethatzi’. Omaanta riraga Tajorentsi iñaaperotakiro. Ñaakiro, imaninteeyawakirini joriiyo Rotyaantanewo rirori, omaanta riraga Tajorentsi iñaaperotakiri ikameethaperotzi”. \m \v 8 Eejatzi okantzi Iwaperite: \q1 “Riraga Rotyaantanewo Tajorentsi roshiyakawo mapi rantziwatakaakari atziri ipariyantakari. Kyaaryo, tee riyoteeyawakirini, ikompiteeyawakarini”. \m Ñaakiro, iroka oshiyakaawentakiri: ro kaari riyoteeyantarini, tee ikemijantaperotziro ikantawitakariri rirori, rootaki ranantyaawori ikantakiri paerani: rowashironkaeyantyaaririni. \v 9 Omaanta riyoyaaperoeyakimini rowawijaakoeyantakimirini. Pantawaeteeyinirini riraga pinkatharipero. Rowameethateeyakimini, pisheninkateeyaperotakarini Tajorentsi. Paerani tee piyoteeyawitani, okimitaka pijeekawitani tsiteniriki; omaanta riyoyagaeyakimini, riyotakaaperoeyakimini, kimitaka pijeekae kitejiriki iroñaaka. Ikowakaakimiro pikamanteeyerini atziri: “Okameethaperotaki ranteeyakaenirini Tajorentsi”. \v 10 Paerani tee pikameethawityaani, omaanta iroñaaka pisheninkateeyakarini. Paerani tee piyoteeyawityaani ineshironkatawitakimi, iroñaaka piyoteeyeni, piweshiryaawenteeyakarini. \s1 Kameetha pijeekimoteri paashinipaeni atziri \p \v 11 Nonintaperotanewopaeni, tee pisheninkaperoeyawitarini riraga pijeekimoeyakirini jaga, tema pinampitaperotyaawo jenokinta. Eero pantashitayitawoni kaari kameethatatsi rantayitzirini paashinipaeni atziri. Aririka pantayiteroni, eero pikameethashiretzi. \v 12 Ikantashiteeyawitziminirika paashinipaeni atziri: “Tee ikameethateeyeni joriiyopaeni”, omaanta kameethapero pijeekimoeyerini, riyoteeyantyaarini kyaaryo paapatziyeeyakarini Tajorentsi. Aririka iñaakimi pijeeki kameetha, roojatzi raapatziyeeyantyaaririni rirori, eejatzi aririka ipokapae Jesokirishito, ikanteeyeni: “Tema ikameethaperotaki Tajorentsi”. \s1 Pikemijantaperoeyerini pinkathariwenteeyiririni atziripaeni \p \v 13 Aririka pikemijantaperotakiri Awinkatharite, okameethatzi pikemijantaperoteeyerini eejatzi riraga pinkathariwenteeyimirini jaka kipatsiki. Pikemijantaperoteeyerini riragapaeni pinkathariwenteeyiririni maawaeni jeekatsiripaeni, \v 14 eejatzi pikemijantaperoeyerini maawaeni rotyaantanewopaeni rirori. Rotyaantakiri rowashironkaeyerini kaari kameethatatsi ijeekaeyeni. Omaantakya riraga kameethatatsiri ijeeki, eero ikoshekari inta kameetha iñaaperoteri. \v 15 Eenitatsi kaari yotziri Tajorentsi, ikantzimatziri aapatziyariri Jesoshi. Rootaki ikowantakari Tajorentsi kameetha pijeekimoteeyerini ikenkithashireeyantyaarini rirori, imaeriiyantyaarini. \v 16 Iroñaaka tekatsi omperatemini, rootaki nokanantzimiri: “Pantero oetarikapaeni kameethatatsiri. Eero pikantzi: ‘Nantero oetarika nokowakiri naari iroñaaka; tekatsi omperatenani’. Tee okameethatzi pikante iroka. Okameethatzi pikemijantaperoteri ashitaperotzimiri, riraga Tajorentsi”. \v 17 Paakameethateeyerini maawaeni paashinipaeni atziri, pinintaperoeyerini ayemijantzinkarite, pipinkathateeyerini Tajorentsi, eejatzi pipinkathateeyerini riraga pinkathariwenteeyiririni atziripaeni. \s1 Riyotagaeyirini onampirentsipaeni \p \v 18 Onampirentsi, pikemijantaperoteeyerini riraga omperatzimiri, pipinkathateeyerini. Eero apaniroeni pipinkathatashitari kaminthaakimiri, eejatzi neshironkatzimiri; omaanta pipinkathatzityaari eejatzi omperatzimiri, eejatzi kijimiri. \v 19 Pamine, aririka ikijashitakimi omperatzimiri, tema riyotakiro Tajorentsi; eejatzi rowashironkaashitakimirika, riyotakiro eejatzi. Eero pipiyawaantetari rirori. Rowashironkaashiteetakimirika eejatzi tee pipiyawaantetari tema pikenkithashiryaatyaawo ikowakayemiri rirori pantero, aritaki iinja ikantemi: “Pantakiro kameetha”. \v 20 Pamine, aririka pamatawiteri omperatzimiri, aririka ipajatawentemiro, eerorika pipiyawaantetari ¿kameethatakima pamatawitakirira? Tee. Tema eero iñaaperotzimi Tajorentsi pikameethatzi. Omaanta aririka ipajatashitemi riraga omperatzimiri, eejatzi teerika pipiyawaantetari, ari iñaaperotakimi rirori pikameethatzi. \v 21 Rootaki ikowakaakimiri: eero pipiyawaantetari riraga kijashitzimiri. Pikenkithashireeri riraga Jesokirishito: osheki ikemaatsiwentakimi, ikowaki pikimitakotyaari. \v 22 Tema okantakotziri Iwaperite Tajorentsi: \q1 “Tekatsi rante rirori kaari kameethatatsi, eejatzi tee ramatawitantzi”. \m \v 23 Tee ipiyawaantetari riraga kijathatziriri, eejatzi tee ikijathatziri riraga owashironkagaeyiririni. Intakya ikenkithashiryaakiri Iriri Tajorentsi, riraga kantakowentziriri kameetha. Rootaki rameenantariri. \v 24 Rirotaki irira janta koroshiki ikamawenteeyakaeroni okaatzi kaari kameethatatsiri anteeyirini, eerokya ikenkithashiryaantaawo eejatzi Tajorentsi. Iroñaakakya, eero antapiinteero eejatzi kaari kameethatatsi, inta antapiinte kameethatatsiri. Osheki ikemaatsitawenteeyakaeni, eero ashironkanta aaka. \v 25 Piyoteeyakini riraga owisha tee añiiro riyotantari: osheki ikinashitayityaani tsikarikapaeni. Eerorika ijeeki shenterini ari ipeyaagaantakya. Aritaki pikimiteeyawitarini owisha, tee piyoteeyawitani. Omaanta iroñaaka eenitatsi Shenteeyimirini, ikempoyaaperoeyakimini. \c 3 \s1 Riraga shirampari eejatzi iina, okameethatzi raakameethatawakaya \p \v 1-2 Tsinani, paapatziyari piimi. Tekirarika raapatziyari riraga Jesoshi, omaanta okameethatzi iñaakimi paapatziyaperotakari irira eejatzi kameetha pijeeki. Roojatzikya iñaaperotemi, eejatzi aririka pimateri paapatziyakayaari. \v 3 Eero apatziro pikowashitaperotya powameethatero piishi, powaneenkatya, pikithaata kameethaperotatsiri, oetarikapaeni. \v 4 Omaantakya pikowaperote pikameethashiryaanaki pajankaneki, pineshironkathateri piimi. Rootaki ikowakaaperotakimiri Tajorentsi. \v 5 Aritaki okimiteeyani paejatoeteni aapatziyariri Tajorentsi: kameetha ojeekini, aapatziyari oemi. \v 6 Rowaga Jaarani okemijantaperotzirini Awaraamani,\f + \fr 3:6 \ft Paminero OWAKIRANI ITAJAANTANEENCHA OETARIKAPAENI kapiitoropaeni 12 roojatzi 22.\f* oetziri nowinkatharite. Aririka pijeeke kameetha, pikimitakotakawo roori, tekatsikya pikantya pithaawantyaari piimi: tema tekatsi ikijawentemi. \p \v 7 Eejatzi eerori, shiramparipaeni: tee omonkaatzimi piina, tee oshintsitaperotzi, rootaki nokanantzimiri pineshironkatero, piñaapinkathaperotero. Tema pimonkaatawakagaeyakani, ineshironkateeyakimini Tajorentsi pijeekaeyantyaarini iinja janta jenokinta. Eerorika pikamintheero piina, eero rakimiro Tajorentsi aririka pamanawityaari. \s1 Iinja rowashironkagaeteri antzirori kameethatatsiri \p \v 8 Eejatzi nokanteeyemini maawaeni: pikimitawakagaeyaani, petakotawakagaeyaani, pinintaperoeyerini piyemijantzinkarite, pineshironkatawakagaeyaani, eero pikantakaaperoeyaani. \v 9 Teerika okameethatzi rantzimotakimiri paashini atziri, eero pipiyatari; aririka ikijathatemi, eero pipiyatari, inta pikanteri Tajorentsi ikaminthayeeri. Tema riyoyagaeyakimini irira: ikowaki ikamintheeyemini. \v 10 Pikenkithashireeya, okantzirini Iwaperite Tajorentsi: \q1 “Pikowakirika pikimoshiryaanaki eejatzi pijeeki kameetha, eero pikijathatziri paashini atziri, eero pamatawitantzi. \q1 \v 11 Eero pantayitzironi kaari kameethatayitatsirini, inta pantayiterini kameethatayitatsirini. Pikowaperotanaki pijeeki kameetha. \q1 \v 12 Tema raminapiinteeyirini Awinkatharite maawaeni aapatziyeeyaririni ishenteeyirini. Ikemapiintziri aririka ramaneri. Omaanta eero ineshironkateeri antapiintzirori kaari kameethatatsi, inta ipinkimateri”. \s1 Pantapiintero kameethatatsiri omawitya pikemaatsitawentyaawo \p \v 13 Pikowaperoterika pantapiintero kameethatatsiri, ¿eenitatsima kowatsiri rowashironkayemi? ¡Tekatsi! \v 14 Omawitya eenitatsirika kijashitemini, omaanta itajonkakowentemi Tajorentsi. Eero pithaawantari, eero pikantashiryaa, inta pikimoshirete, \v 15 tema pipinkathataperoteri Jesokirishito pajankaneki. Aririka rojampiteetemi: “¿Iitaka paapatziyantakariri Jesokirishito?” Kameetha pakanakiri, eero pikijathatziri. Pikamanteri iitaka piyoperotantakari raaneemi jenokinta. \v 16 Eerokya pantziro kaari kameethatatsi inta pantero maawaeni ikowakaakimiri rirori. Roojatzi riraga kijakimiri riyotanaki rirotaki irira owameethatzimiri. Roojatzi ipashiwenantanakya, tema riyotanaki tee okameethatzi ikantzimatakimiri. \v 17 Aririka ishinetziri Tajorentsi rowashironkagaetemi, iñaaperotzimi pikameethatzi aririka pikemaatsitawentyaawo kameethatayitatsirini pantayitzirini. Omaantakya tekatsi ikantya iñaaperotemi pikameethatzi aririka pashironkaawentyaawo kaari kameethatayitatsini pantayitzirini. \s1 Rantayitakirini Jesokirishito \p \v 18 Ñaakiro, paerani tee akameethateeyini aari, osheki antayitakironi kaari kameethatatsi, omaantakya ikameethaperotaki riraga Jesokirishito, tekatsi rantani. Ikamawenteeyakaeni rowawijaakoeyakaeni; ikowaki añeeyanteeyaririni Tajorentsi. Ikamaperowitaka; omaanta ipiriinteeri Ashitariri. \v 19 Ikamantakari, riyaatashiretapaentzi janta paamariki kaari tsiwakanitatsini janta rowakirinta Tajorentsi kamaaripaeni eejatzi ishirepaeni theenkantatsirini. Ari ikenkithatakaapaentziri. \v 20 Paerani, tee raapatziyeeyarini Tajorentsi riraga atziripaeni eenironi ijeekini Noeni. Riwetsikantakaworini irira ipito, ikantapiinteeyawitakarini atziri paerani: “Paapatziyeeyarini Tajorentsi”, omaanta tee ikowaeyini raapatziyeeyarini. Riraga Tajorentsi reshiwentawitakari royaakoeyawitakarini ikenkithashiryaawakyaata ipakaawakiroota okaatzi kaari kameethatatsi rantakiro. Omaanta tee ikowaeyini ikenkithashireeya. Roojatzi rotyaanantakanari rirori antawo inkani, oonkanaka maawaeni, othonkaeyakirini, kamanaki. Omaanta ikaatzi 8 awijakotaatsiri pitotsiki. \v 21 Ari roshiyeeyakarini riraga kaawoshitawenteeyaririni Tajorentsi. Aririka akaawoshitawentyaari, teera akaawoshiwaetashita, omaanta oshiyakaawentziro ikamawenteeyakaeni Jesokirishito, eejatzi ipiriintanaa, rowawijaakoeyakaeni. Eejatzi oshiyakaawentziro ameentakari Tajorentsi rowameethashireeyantakaerini. \v 22 Ari iroñaaka jatee Jesokirishito janta jenokinta, ijeekimotapaeri Tajorentsi rakoperoki: ikaatapaeri ipinkathariwenteeyapaeni. Eejatzi osheki ipinkathateeyirini ronampiripaeni, paashinipaeni pinkatharitawitachari, maawaeni. Eejatzi imatziro romperatari kamaaripaeni riraga owashironkaachani iinja. \c 4 \p \v 1 Ari piyoteeyakini osheki ikemaatsitakawo Jesokirishito, tee ikantzi: “Tee nokoyi nokemaatsityaawo”. Eejatzi eerokapaeni, pikimitakotyaari irira. Eero pikantzi: “Tee nokoyi nokemaatsityaawo”. Pamine, aririka pikemaatsityaawo oetarikapaeni, eero pikowanee pantapiinteero kaari kameethatatsi \v 2 okaatzi ikowaeyirini atziripaeni. Omaantakya pikowaperotanaki panteniri Tajorentsi okaatzi ikowakayemiri roojatzi pikamantakya. \v 3 Paerani pantawitawoni rantapiintayitzirini riraga theenkantatsiri: monkaataka, eero papiiteero eejatzi. Rantapiintayitzirini riroripaeni osheki inashitapaeni kaari kameethatatsi, ikenkithashiryaakotapiintawo ishirontayitawoni kaari rayi, ishinkitapiinta, imayempitawakaapiinteeyani, ikijawakagaeyakani, ipinkathatashitakawo iitajorentsitashitawo, rantakiro osheki kaari kameethatatsi. \v 4 Tee riyoteeyini rirori, ikantzi: “¿Iitaka kaari ikimitantana aapatziyariri Jesoshi?” Rotsikanateeyakimini, tee riyotakoeyironi iñaakimira pipaashiniteeyakini, rootaki ikantzimateeyantakimirini teera pikimitakotari. \v 5 Omaanta iinja ipokae Jesokirishito ikantakowenteeyerini maawaeni atziri: añagaeyatsirini eejatzi kamatsiripaeni. Rojampiteeyerini theenkantatsiri: “¿Iitaka pikijantakariri aapatziyanari? Tee okameethatzi”. Eero rakiri: osheki ipashiwentanakya. \v 6 Paerani ikenkithatakayiteetakarini jeekawitacharini, ikamanteeyakirini: “Aririka paapatziyari Jesoshi pikanteetatyeeyaani pijeeki janta jenokinta”. Roojatzi ikamaeyantakani: tema ranteeyakironi kaari kameethatatsi, rootaki ikamaeyantakarini, ikimiteeyakarini maawaeni atziri. Omaanta iinja ipiriinteeri Tajorentsi maawaeni aapatziyariri, ijeekakagaeyerini janta inampiki. Ikantya ikimiteeyaarini Tajorentsi: eero ikamaeyeeni eejatzi. \s1 Thame aneshironkateri ayemijantzinkarite \p \v 7 Pamine, rooteentsi omonkaatakya ikantakowenanteeyeerini Tajorentsi. Kameethapero pijeekaeyeni, pikyaaryoowentero pamanapiinteeyerini riraga Tajorentsi. \v 8 Pikantani pikowaperoeyeni pinintaperotawakagaeyaani. Aririka pinintawakagaeyaani, tema eero pikenkithashiriiro kaari kameethatatsi rantayitzirini paashinipaeni, inta pineshironkatawakagaeyaani, pipeyakoteniri rantziri. \v 9 Pikantyaani pineshironkaeyawakirini kameetha maawaeni areetemini. Eero pikantaakitziri riroripaeni. \v 10 Tema eenitatsi omatakaakimiri Ishire Tajorentsi, rootaki iroñaaka pimatantyaawori petakotantyaariri atziripaeni. ¡Pantaperotero! Piyotakagaeyerini rirori ikamintheeyerini Tajorentsi. \v 11 Aririka piyoteeri atziri, pikyaaryoowentero pikamanteeniri iñaani Tajorentsi. Aririka petakotyaari atziri, pikanteri Tajorentsi ramitakotemi, aritaki imatakaakimiro. Rootaki riraga paashinipaeni atziri riyotakotantzimiri paapatziyaperotari Jesokirishito, roojatzi ikanteeyeni: “Tema ikameethaperotaki Tajorentsi”. Okameethatzi iroñaaka añaaperoeyerini maawaeni, apinkathateeyerini: akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari. \s1 Aririka pikemaatsitawentyaari Jesokirishito, pikimoshiryaanaki \p \v 12 Nonintaperotanewopaeni, niyotaki osheki rowashironkaetakimi. Eero potsikanatawentawo, pikenkithashiryaashita: “¿Iitarika awijantanakari iroka?” Aritaki okantyaari. Rooma rowashironkaetakiri eejatzi paashinipaeni aapatziyeeyaririni Jesoshi. \v 13 Tema eejatzi rowashironkaetakiri riraga Jesokirishito, iroñaaka pikimiteeyakarini: pikimoshireeyanakini. Iinja ipinkatharitapaaki rirori, roojatzi pikimoshirewentaperotantyaariri. \v 14 Aririka itheenkanteetemiro paapatziyarira rirori, pikimoshiryaanaki: tema aritaki itajonkakowentakimi Tajorentsi. Okithaatakayemi Ishire, rowaga kameethaperotatsiri. \v 15 Omaanta eero powamaantzi, eero pikoshitzi, eero pantayitzironi paashini kaari kameethatatsi, eero pimatzitawo eerori piñaawaetzi iñaanatawakaeyaarika paashinipaeni atziri rashityaawo rirori. Aririka ikijawenteetemi irokapaeni, ari pikemaatsitaperotakyaawo osheki. \v 16 Omaanta aririka paapatziyaperotyaari Jesokirishito, rootakirika ikijanteetemiri, eero pipashiwenta; inta pikante: “Tema ikameethataki Tajorentsi, ishinetakina nokemaatsitawentyaari Jesokirishito”. \p \v 17 Pamine, rooteentsi ikantakowenteeyeeni Tajorentsi: riteeyeeni maawaeni aari itominteeyarini, roojatzikya rirori theenkaeyiririni. Aririka iroñaaka rowashironkaakae anantawori kaari kameethatatsi, tema ikowanaki ajeeke kameetha. Aririka ikenkithashiryaajankanetakaakaero antakiri eejatzi owashiyaanteero, tema iinja aate jenokinta. Omaanta riraga kaari aapatziyeeyaririni Jesoshi, tema osheki rowashironkaaperoeyerini iinja. \v 18 Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: \q1 “Ari rowawijaakoeyakirini Tajorentsi riraga aapatziyeeyaririni, omaantakya irira jateeyawitakani paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaantakya riraga theenkiriri Tajorentsi, rantapiintziro kaari kameethatatsi, ¿oetaka awijimoterini irirapaeni? Tema ari rashironkaaperoeyakyaani rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini”. \m \v 19 Aririka panteniri Tajorentsi ikowakaakimiri, rootaki pikemaatsitawenantakariri, okameethataki. Pikyaaryoowentero pantayiteroni kameethatayitatsirini. Pikanteri Tajorentsi: “Pikempoyeena”. Tema rirotaki wetsikakimiri, ikempoyaaperotemi, eero ramatawitzimi. \c 5 \s1 Peetero riyotaatziiri aataperoteenchari iyemijantzinkarite eejatzi ewankaripaeni \p \v 1 Rootaki iroñaaka nojankinatantanariri aataperoteenchari aapatziyariri Jesoshi. Tema eejatzi naaka aataperoteenchari. Paerani noñaaperotakiri Jesokirishito ikemaatsitaka osheki. Eejatzi iinja, aririka ipokae Awinkatharite ipinkathariwenantapae, notsipatyaari nopinkathariwenante. Ari iroñaaka eenitatsi nokoyiri nokamanteeyemirini: \v 2 riraga shentziriri rowishate raminakowentziri riroripaeni. Eejatzi eerori, pikimityaari rirori, paminakowiritaantapiinteri piyemijantzinkarite, irirapaeni ikimitakari rowishatepaeni Tajorentsi. Paapatziyakaaperoeyaarini Jesoshi. Omaanta pantero pikowashitari, tekatsi omperatemini. Tema ari okanta ikowakaakimiri Tajorentsi. Tee ro pikenkithatakaantapiinteeyaaririni payitantyaariri iyorikite, omaanta pikowaperotantyaari kameetha paminakowiritaanteri. \v 3 Eero pishintsitheeyirini kimitakami pinkatharipero, omaanta kameetha pijeeki, ikimiteeyantemirini rirori. \v 4 Iinja ipokaerika Jesoshi, riraga iwinkatharite shentziriri rowishate, ragaeyaneeni, ijeekakagaeyapaeni janta jenokinta. Akanteetatyeeyaani ajeekaeyeni janta okameethaperotzinta. \p \v 5 Eejatzi ewankaripaeni, nokamantemi: pipinkathateeyerini maawaeni aataperoteencharipaeni. Eero pikantakaaperoeyani, omaanta kameetha pineshironkatawakagaeyaani. Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: “Riraga Tajorentsi ikijiri riraga kantakaaperotzinkari, omaanta ineshironkateeyakirini kaari kantakaaperoeyachani”. \v 6 Pipinkatheeyerini rirori: tema itajorentsitaperotaki, ipinkathariperotaki; roojatzi ipokaerika Jesokirishito ipinkathariwentakae. \v 7 Pikanteri Tajorentsi oetarikapaeni pikenkithashiryaakopiintari, eejatzi eero pikenkithashiryaakotawo paashini oetarikapaeni, inta pameentyaari Tajorentsi. Tema raminakowentakimi. \v 8 Paamawentya apaniroeni, paamayarira iwinkatharite kamaaripaeni. Osheki ikinakinayitanakini, ikowaki ithonkaeyerinimi aapatziyeeyaririni Jesoshi, maawaeni. Tema ithawetakotantariri aakapaeni: ikowanaki rookakagaero aapatziyari, apeyakoteri. Ikimitakari antari manitzi aririka itasheyaperotaki: raminiri iwathatsite royaari. \v 9 Pameentaperotyaari Awinkatharite potsinampaantyaariri iwinkatharite kamaaripaeni eero rantakaantzimiro kaari kameethatatsi. Kyaaryo eeniro pikemaatsitayityaarini, omaanta tee apatziro pikemaatsitya eeroka apaniroeni, eejatzi ikimiteeyakimini rirori ayemijantzinkarite janta paashinikipaeni kipatsi. \v 10 Eero ojamanitaperotzi pikemaatsitya: riyotzi Tajorentsi pipinkathatakiri riraga Jesokirishito, roojatzi ragaeyanakimini janta jenokinta. Pikanteetatyeeyaani pijeekapae janta okameetheetyaaperotzinta ashi royiro ineshironkatantzi: eekiro riyaatatye rowameethataperoeyemini, riweshiryaakagaeyemini, ishintsishireeyemini pajankaneki, eero pikantashiryaapaa eejatzi. \v 11 Thame maawaeni apinkathataperoeyerini, akanteetatyeeyaani. Tema osheki ikameethaperotaki. Aritaki okantyaari. \p \v 12 Ari nojankinatakimi eechonkiini nokamanantakimiri osheki ineshironkaperoeyakimini Tajorentsi, kyaaryo nokantakimiri. Iroñaaka paapatziyaperotyaari irira, piweshiryaawentyaari. Eeniro irika Shiriwaano,\f + \fr 5:12 \ft Shiriwaano apite okanta iwaero, paashini okantzi Shiirashi.\f* rirotaki aaneemironi iroka nojankinari. Osheki noñaaperotziri: rirotaki ayemijantzinkarite, ikyaaryoowentziro raapatziyaperotakari Jesoshi. \v 13 Riwethateeyakimini maawaeni ayemijantzinkarite jaka Wawirooniyaki,\f + \fr 5:13 \ft Riraga aapatziyariri Jesoshi iitziro nampitsi owaero Orooma paashini owaero Wawirooniya.\f* tema rirojatzi riyoyaanewopaeni Awinkatharite raapatziyeeyarini. Eejatzi riwethateeyimini niyotaanewo Marikoshi. Tema kimitaka rirotaki notyomi. \v 14 Paakameethatawakagaeyaani maawaeni, pineshironkatawakagaeyaani. Nokantziri Tajorentsi: “Pineshironkateeyerini maawaeni aapatziyariri Pitomi, kameetha pijeekakagaeyerini”. \p Naaka jankinatzimirori: \cls Peetero