\id REV \h Apocalipsis \toc1 Juuˈ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ ángel kihꜗ Jwa̱a̱ꜚ \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap. \mt1 Apocalipsis \mt2 Juuˈ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ ángel kihꜗ Jwa̱a̱ꜚ \c 1 \p \v 1 Jeeˊ laˉ naˉsɨɨˉ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Jesucristo, ja̱ˉbaˊ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio mahꜗ miˉjnääyꜙ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ läꜙjëꜙ heˉ nøøꜘ juuˈ leꜘ cha̱hꜘ. Gaꜙche̱e̱yꜗ ángel kya̱a̱yꜗ mahꜗ ngëëyꜗ juuˈ laˉ kiꜙ jnäꜘ, Jwa̱a̱ꜚ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhˈ. \v 2 Jnäꜘ gaꜙjmeenꜗ dsooꜘ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ gaꜙjmeenꜗ dsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ Jesucristo, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjëënꜗ. \p \v 3 Laꜗ lluꜗ kihꜗ hi̱ˉ hëˉ hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ nuuˉ läꜙjëꜙ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ juuˈ laˉ. Hiꜙ laꜗ lluꜗ kihꜗ hi̱ˉ jmeeꜙ heˈ läꜙko̱o̱ˉ naˉsɨɨˉ juuˈ laˉ, jëëhꜘ maˉngooꜗ yaꜙjä̱hꜙ leꜘ heˉ ja̱ˉ. \s1 Gaꜙsɨɨꜘ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ \p \v 4 Jnäꜘ Jwa̱a̱ꜚ sɨɨnꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ heˉ tø̱ø̱ꜘ hwaꜗ Asia. Ngɨɨnˊ kihˈ Dio waˊ kwayꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ. Hi̱ˉ heꜘ heꜘ la̱a̱ꜗ naꜗ, hi̱ˉ heꜘ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ jä̱ä̱ꜗ, hi̱ˉ heꜘ heꜘ hi̱ˉ naꜗ gaˊ jä̱hꜘ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ ngɨɨnˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ jmɨˉlleꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ chaˊnëˊ Dio. \v 5 Hiꜙ läꜙja̱ˉ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo hi̱ˉ miˉteꜗ juuˈ kihꜗ. Hi̱ˉ heꜘ toˉnëˊ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ hiꜙ jø̱ø̱hˈ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ. \p Hi̱ˉ heꜘ hnääꜗ jneˊ, hiꜙ gaꜙcheyꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ kya̱a̱hˊ jmaˉ kiyhꜗ. \v 6 Hiꜙ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jneˊ läꜙko̱o̱ˉ rey, hiꜙ läꜙko̱o̱ˉ jmiˉdsaˉ mahꜗ jmeenˊ taˊheꜗ kihꜗ Dio hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Jmiiyˉ. Waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ hiꜙ waˊ la̱a̱yˈ dsaˉtaˊ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ. \p \v 7 Miihˉ gaˊ jmeeꜙ, jä̱yhꜘ jeeˊ jniiꜘ. Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ jë̱ë̱yˈ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jä̱yhꜘ, läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱yhˉ dsooˊ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ nëëˈ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ kɨˊhoohꜗ waˊraˉ gaꜙjëëyꜗ ja̱hꜗ Jesús. Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ. \p \v 8 “Jnäꜘ heꜘ la̱a̱nꜗ läꜙko̱o̱ˉ hwëhꜘ A kya̱a̱hˊ hwëhꜘ Zeta, jnäꜘ heꜘ maˉla̱a̱nꜗ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙji̱i̱hˈ he̱e̱ꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉla̱a̱nꜗ ja̱ˉbaˊ”, gaꜙjähꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ naꜗ, hi̱ˉ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ jä̱ä̱ꜗ, hiꜙ ja̱ˉbaˊ hi̱ˉ heꜘ jä̱hꜘ kaˉlähꜘ, hi̱ˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ. \s1 Gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnëˊ Jwa̱a̱ꜚ jmëëꜗ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ \p \v 9 Jnäꜘ Jwa̱a̱ꜚ ø̱ø̱hꜗ hnähꜘ, jëën˜ wɨɨꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hnähꜘ, jeeˊ hnäähꜙ jneˊ Dio ko̱ˉjø̱hꜘ, hiꜙ kwëëh˜ baˊ dsëˉ jneˊ kya̱a̱hˊ beꜘ heˉ kwaꜙ Jesucristo. Maˊ gyanˊ hwaˈ heˉ che̱e̱ˉ Patmo, heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ dsaˉ jnäꜘ kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ heˉ maˊ kwanꜙ juuˈ kihꜗ Jesucristo. \v 10 Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ tä̱ä̱hˊ dsaˉ kwaꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, maˊ kye̱nˊ chaˉmiihˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, maˊ gaꜙnuunꜗ taꜙ kaˊluunꜙ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ heˉ nʉʉhꜘ läꜙko̱o̱ˉ luuꜘ hooˊ, \v 11 heˉ gaꜙjähꜘ: \p —Jnäꜘ heꜘ la̱a̱nꜗ läꜙko̱o̱ˉ hwëhꜘ A kya̱a̱hˊ hwëhꜘ Zeta. Jnäꜘ heꜘ maˉla̱a̱nꜗ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙji̱i̱hˈ he̱e̱ꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉla̱a̱nꜗ ja̱ˉbaˊ. Sɨɨꜘ nëˊ moˊjeˉ läꜙko̱o̱ˉ teꜗ heˉ jëëhꜘ laˉ, che̱e̱ꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ heˉ tø̱ø̱ꜘ hwaꜗ Asia. Che̱e̱ꜙ kihꜗ jwɨɨˉ Éfeso, kihꜗ Esmirna, kihꜗ Pérgamo, kihꜗ Tiatira, kihꜗ Sardis, kihꜗ Filadelfia hiꜙ kihꜗ Laodicea. \p \v 12 Gaꜙje̱e̱hnˋ hñiinꜙ mahꜗ jëënꜚ hi̱i̱ˉ heꜘ maˊ hlëëhꜙ kya̱a̱hˊ jnäꜘ. Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙje̱e̱hnˋ hñiinꜙ gaꜙjëënꜗ gyiiꜗ candelero heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. \v 13 To̱ꜗdsaahˋ jeeˊ kihˈ candelero ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ läꜙko̱hꜘ maˊ la̱a̱ˈ Hi̱ˉgaꜙlë̱ë̱ꜗngoꜗ, maˊ kye̱yhˊ ko̱o̱ˉ hmɨɨhˉ kyooˉ heˉ tëˉ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, hiꜙ maˊ naˉhñʉʉꜚ moˉdsëyꜗ kya̱a̱hˊ hmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. \v 14 Peerꜙ maˊ tøˉjlë̱ë̱ˉ lleyˊ läꜙko̱o̱ˉ tøøˉ jñuꜚ borrego, hiꜙ läꜙko̱o̱ˉ tøøˉ tʉˊhmooˉ. Mɨˈnëyˊ maˊ laˈ läꜙko̱o̱ˉ jeeˊ hyaˉ jeˉ. \v 15 Maˉtɨɨyˊ maˊ laˈ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ ñeˈ nøøꜘ heˉ jihˈ läꜙko̱o̱ˉ maˊ kooˉ nehꜙ hwɨ̱ɨ̱ˊ. Lleꜘ kiyhꜗ maˊ nʉʉhꜘ läꜙko̱o̱ˉ jeeˊ jyooꜙ jmɨɨˉ. \v 16 Maˊ cha̱a̱yhˉ kya̱a̱hˊ gooyˉ raˉllu̱u̱ꜗ gye̱e̱ꜗ nʉʉꜘ hiꜙ nehꜙ toˉhooyˊ maˊ goˉhɨɨˈ ko̱o̱ˉ ñeˈtuuhꜚ chʉ̱ʉ̱hˉ heˉ naˉjniiˊ läꜙto̱ꜘ jwooˈ. Moˉnëyˊ maˊ laˈ läꜙko̱o̱ˉ jmëëꜗ hyooˉ heˉ jë̱ë̱ˉ ñihꜗ. \p \v 17 Maˊ gaꜙjë̱ë̱ꜙ jnihꜘ, gaꜙta̱hnꜘ läꜙko̱o̱ˉ heˉ naˉju̱u̱nˊ hʉʉˊ tɨɨyˊ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙkyeyˉ gooyˉ raˉllu̱u̱ꜗ nëˊ kinꜙ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Taꜙ waˊ ga̱hˈ, jnäꜘ heꜘ maˉla̱a̱nꜗ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙji̱i̱hˈ he̱e̱ꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙ maˉla̱a̱nꜗ ja̱ˉbaˊ. \v 18 Jnäꜘ heꜘ naˊji̱i̱hnꜙ. Jnäꜘ heꜘ gaꜙju̱u̱nꜗ, pero hi̱i̱ꜚ jnäꜘ laˉ naˊji̱i̱hnꜙ kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ. Jnäꜘ baˊ jmeenꜙ hihꜙ ju̱u̱ꜘ dsaˉ, hiꜙ jnäꜘ baˊ jmeenꜙ hihꜙ cherˊmahꜗ dsaˉnääyꜗ chaˊjeˉ. \v 19 Sɨɨꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋ, läꜙjëꜙ heˉ jëëhꜘ naꜗ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ. \v 20 Jeeˊ laˉ miˊjnäänꜗ heˉ hnøøꜗ jähꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ nʉʉꜘ hi̱ˉ maˉjë̱ë̱hˋ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ goonꜙ raˉllu̱u̱ꜗ heꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ gyiiꜗ candelero heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ nʉʉꜘ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ ángele kya̱a̱ꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ, hiꜙ läꜙjëꜙ gyiiꜗ candelero heˉ maˉjëëhˋ ja̱ˉ, laꜗ läꜙko̱o̱ˉ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ. \c 2 \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Éfeso \p \v 1 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ gwahꜙ jwɨɨˉ Éfeso: “Jähꜘ hi̱ˉ cha̱a̱hˉ gye̱e̱ꜗ nʉʉꜘ kya̱a̱hˊ gooyˉ raˉllu̱u̱ꜗ heꜘ, hi̱ˉ ngëꜙ jeeˊ kihˈ gyiiꜗ candelero heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ: \v 2 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Saꜙ dsaˉhwa̱a̱hˊ kya̱a̱hˊ taˊ kyahˈ hiꜙ jø̱hˉ baˊ hohꜘ. Hiꜙ saꜙ kwëëh˜ hohꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ hlë̱ë̱hˈ hiꜙ maˉjë̱ë̱hˋ baˊ hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ hñiiꜘ läꜙko̱o̱ˉ apóstole hiꜙ saꜙ la̱a̱yꜗ. Juuˈ taˉjuuˈ baˊ maˉjnääh˜ kiyhꜗ. \v 3 Maˉjëëhˋ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ kwa̱a̱t˜ kinꜙ hiꜙ maˉkwëëhꜗ baˊ hohꜘ, saꜙ chaˉ maˉhwa̱a̱hˊ. \v 4 Pero chaˉ ko̱o̱ˉ heˉ maˉhlä̱ä̱hˉ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, moꜙsoꜙ hnaahꜙ jnäꜘ läꜙko̱o̱ˉ maˊ hnaahꜙ jnäꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ. \v 5 Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ läꜙko̱o̱ˉ maˊ hnaahꜙ jnäꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ. Waˊ läˉdsa̱a̱˜ hohꜘ kaˉlähꜘ mahꜗ jmeeˊ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ läꜙko̱o̱ˉ maˊ jmeehˉ jä̱ä̱ꜗ. Cherˊmahꜗ saꜙ jmeehˈ läꜙja̱ˉ, cha̱hꜘ baˊ jänˉ mahꜗ jñuuhnˊ candelero kyahꜗ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙje̱e̱hˋ kya̱a̱hˊ Dio kaˉlähꜘ. \v 6 Pero chaˉ baˊ ko̱o̱ˉ heˉ lluꜗ heˉ maˉjëënꜗ kyahꜗ. Saꜙ tɨh˜ hohꜘ heˉ jmeeꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ nicolaita, ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ saꜙ tɨh˜ dsënꜙ kaˉlähꜘ. \v 7 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ. Hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, kwanˋ kuyhꜙ kihꜗ chaahˈ hmaˉ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ, heˉ chihꜗ to̱ꜗdsaahˋ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio.” \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Esmirna \p \v 8 ʼHiꜙ sɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ gwahꜙ jwɨɨˉ Esmirna: “Hi̱ˉ maˉla̱a̱ꜗ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙji̱i̱hˈ he̱e̱ꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉla̱a̱yꜗ ja̱ˉbaˊ, hiꜙ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ hiꜙ gaꜙläꜙji̱i̱yhˋ kaˉlähꜘ, jähꜘ läꜙlaˉ: \v 9 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Jëëhꜘ baˊ hneˉ wɨɨꜘ hiꜙ täˉñeeꜘ hneˉ pero chaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Maꜙ baˊ jnäꜘ kihꜗ hi̱ˉ hlëëhꜙ wɨɨꜘ kyahꜗ. Heˉ ko̱o̱ˉ jähꜘ bihꜗ la̱a̱yꜗ judiu. Pero la̱a̱yꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Tanaˊ baˊ. \v 10 Niꜙ miihˉ taꜙ waˊ ga̱hˈ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ dsaˉngëëhꜘ. Hi̱i̱ꜚ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ laˉ ta̱a̱yhꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hnähꜘ nehꜙñeˈ mahꜗ jëëyꜗ cheˊ kwëëhˈ hohꜘ hnähꜘ. Heeyhꜗ hnähꜘ wɨɨꜘ läꜙji̱i̱hˈ tëꜗ gyaꜗ jmɨɨˋ. Kwëëhˋ hohꜘ läꜙji̱i̱hˈ ju̱u̱hꜘ. Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ kwëëhnꜚ hneˉ ko̱o̱ˉ coron heˉ kya̱a̱hˊ jmeeˈ cha̱a̱hˉ. \v 11 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ. Hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, saꜙ chaˉ heˉ leꜘ kiyhꜗ jeeˊ tëˈ to̱ꜗ ji̱i̱h˜ ju̱u̱ꜘ dsaˉ.” \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Pérgamo \p \v 12 ʼHiꜙ sɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ gwahꜙ jwɨɨˉ Pérgamo: “Hi̱ˉ cho̱o̱hˉ ñeˈtuuhꜚ chʉ̱ʉ̱hˉ heˉ naˉjniiˊ läꜙto̱ꜘ jwooˈ, jäyhꜘ läꜙlaˉ: \v 13 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ hiꜙ haˉ cha̱a̱hˉ. Laꜗ hø̱ø̱ˈ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ baˊ jeeˊ naˉ. Pero maꜙraꜙ heˉ cho̱o̱hˊ baˊ hneˉ ko̱o̱ˉ hwehˉ juuˈ kinꜙ. Hiꜙ läꜙ maˉdsooꜘ ja̱ˉbaˊ hohꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ, maꜙkeꜙ ñehˊ baˊ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ Antipa hi̱ˉ maˊ miˉte̱hꜗ kya̱a̱hˊ juuˈ kinꜙ. Gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kiyhꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ naˉ jeeˊ hä̱ä̱ˊ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ. \v 14 Pero chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kya̱a̱hˊ gaꜙhlä̱ä̱hˉ hneˉ. Jëëhꜘ, tä̱ä̱hˊ gaˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ hi̱ˉ kye̱ˉ nʉʉhꜚ kihꜗ Balaam. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙta̱a̱hˉ juuˈ Balac haˉ läꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˉ gaꜙta̱hꜘ dsaˉ Israel kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ gaꜙkuyhˉ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ, hiꜙ kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙka̱a̱yhꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. \v 15 Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ hi̱ˉ kye̱ˉ nʉʉhꜚ kihꜗ dsaˉ nicolaita, heˉ ja̱ˉ saꜙ tɨh˜ dsënꜙ. \v 16 Heˉja̱ˉ je̱e̱hˋ hñaahˈ kya̱a̱hˊ Dio. Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙhe̱e̱hˋ heˉ jwahnꜙ laˉ, cha̱hꜘ baˊ jänˉ kyahꜗ mahꜗ te̱e̱nꜚ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ heˉ häˊ hoonꜙ. \v 17 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ. Kihꜗ hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, kwanˋ kuyhꜙ maná heˉ naˉhmääˊ, hiꜙ kwëëhꜚ jnihꜘ ko̱o̱ˉ mɨɨˈ mɨˊku̱u̱ˊ tøøˉ. Nëˊ mɨˊku̱u̱ˊ ja̱ˉ, naˉsɨɨˉ ko̱o̱ˉ jmɨɨˉ hmëëꜘ, heˉ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ kyʉʉh˜. Maꜙlaꜙ hñiiꜘ hi̱ˉ hyohꜙ baˊ läꜙkyʉʉh˜.” \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Tiatira \p \v 18 ʼHiꜙ sɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ kihˈ gwahꜙ jwɨɨˉ Tiatira: “Jo̱o̱ꜘ Dio hi̱ˉ hyaˉ jeˉ mɨˈnëˊ, hiꜙ laꜗ maˉtɨɨyˊ läꜙko̱o̱ˉ ñeˈ nøøꜘ heˉ jihˈgye̱hꜗ, hi̱ˉ heꜘ jähꜘ läꜙlaˉ: \v 19 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ, hnaahꜙ baˊ hneˉ dsaˉ, miˉtehˋ baˊ hneˉ taˊ kyahˈ, hiꜙ jø̱hˉ baˊ hohꜘ. Chaˉgaˊmiihˉ taˊ lluˈ jmeehˉ naꜗ läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ maˉjmeehˊ jä̱ä̱ˈ. \v 20 Pero chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kya̱a̱hˊ gaꜙhlä̱ä̱hˉ hneˉ. Kwahˉ jwëˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Jezabel hi̱ˉ jähꜘ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio kihꜗ dsaꜙ. Kya̱a̱hˊ nʉʉhꜚ kiyhꜗ miˉga̱a̱yꜙ hi̱ˉ nʉʉhˊ kinꜙ mahꜗ ka̱a̱yh˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hiꜙ kuyhꜙ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ. \v 21 Maˊ jø̱ø̱nˋ mahꜗ jëënꜚ cheˊ läˉdsa̱a̱˜ dsëyꜗ, pero saꜙ hii˜ tʉyꜗ heˉ ka̱a̱yh˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. \v 22 Naꜗ naꜙ, jeeˊ hä̱ä̱yˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ, kya̱a̱ꜚ jnihꜘ nëˊ ji̱i̱ˉ mahꜗ heehꜚ jnihꜘ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ ka̱a̱yh˜ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ taˊ hlɨɨhˈ heˉ jmeeyꜙ. \v 23 Jmä̱ä̱nˊ jo̱o̱yꜘ dsooˊ läꜙji̱i̱hˈ ju̱u̱yꜘ. Läꜙja̱ˉ läꜙjëꜙ gwahꜙ läꜙñeˉ kinꜙ, jnäꜘ baˊ kyʉʉhn˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, hiꜙ kyʉʉhn˜ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ kaˉlähꜘ. Jnäꜘ baˊ kwëëhnꜚ hnähꜘ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ hnähꜘ, läꜙko̱o̱ˉ teꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ. \v 24 Pero jnäꜘ hlë̱ë̱hnˊ hnähꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jwɨɨˉ Tiatira, hnähꜘ hi̱ˉ saꜙ tä̱ä̱hˊ kya̱a̱hˊ nʉʉhꜚ naˉ, hnähꜘ hi̱ˉ saꜙ kyʉʉh˜ heˉ jäyhꜘ heˉ naˉhmääˊ ñiihˊ gaˊ kihˈ Tanaˊ. Jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ hnøøꜗ kyahꜗ hnähꜘ. \v 25 Cho̱o̱hˈ hnähꜘ ko̱o̱ˉ hwehˉ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ heˉ maˉhñah˜ hnähꜘ, läꜙji̱i̱hˈ lloo˜ jmɨɨˊ jä̱hnꜘ. \v 26 Kihꜗ hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ läꜙjëꜙ madaꜚ kinꜙ läꜙji̱i̱hˈ lla̱a̱ꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, jnäꜘ kwanˋ jwëˈ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ. \v 27 Jmeeyꜗ hihꜙ läꜙko̱o̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ cho̱o̱hˉ hmaˉhɨɨh˜ heˉ laꜗ ñeˈ. Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeyˈ hihꜙ kihꜗ dsaꜙ, läꜙko̱o̱ˉ heˉ jøøyꜗ ko̱o̱ˉ mɨˈhyaˉ baˊ leꜘ kihꜗ dsaꜙ. Jëëhꜘ hyoyhꜙ chaˉmiihˉ beꜘ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ beꜘ heˉ maˉhyohn˜ kihꜗ Tääˋ kya̱a̱nꜙ. \v 28 Hiꜙ kwë̱ë̱hꜚ jnihꜘ nʉʉꜘ høˈ kaˉlähꜘ. \v 29 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.” \c 3 \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Sardis \p \v 1 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ gwahꜙ jwɨɨˉ Sardis: “Hi̱ˉ jä̱ä̱ꜙ gye̱e̱ꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio hiꜙ jä̱ä̱yꜙ gye̱e̱ꜗ nʉʉꜘ, hi̱ˉ heꜘ jähꜘ läꜙlaˉ: Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Chaˉ juuˈ naˊji̱i̱hꜙ hneˉ, pero hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ baˊ hneˉ. \v 2 Näˊ mɨˊnëhˊ, ja̱ˉ kwahˉ beꜘ kya̱a̱hˊ taˊ heˉ häˊ goohˉ, naꜗ saꜙ gaˊ maˉä̱ä̱hꜗ taˊ kyahˈ. Jëëhꜘ maˉjëënꜗ saꜙ maˉjä̱ꜘ lluꜗ taˊ kyahˈ läꜙko̱o̱ˉ hnøøꜗ Dio. \v 3 Miˉdsoohꜚ hohꜘ ja̱ˉ, heeˉ naˉ maˉhe̱e̱hˋ hiꜙ heeˉ naˉ maˉnʉʉhˉ. Høøˊ heˉ naˉ, hiꜙ je̱e̱hˋ hñaahˈ kaˉlähꜘ kihꜗ Dio. Cherˊmahꜗ saꜙ høøhˉ heˉ naˉ, jmeehˉ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, jä̱hnꜘ kyahꜗ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ hɨ̱ɨ̱ˉ baˊ. Jëëhꜘ hor˜ heˉ saꜙ le̱e̱hꜚ jä̱hnꜘ kyahꜗ. \v 4 Tä̱ä̱hˊ gaˊ miihˉ dsaˉ kya̱a̱hˊ hneˉ jeeˊ jwɨɨˉ Sardis naˉ, hi̱ˉ saꜙ maˉmiˉsohꜘ saˊhmɨɨhˉ kihꜗ. Hi̱ˉ heꜘ naˉ ngëꜗ kya̱a̱hˊ jnäꜘ kye̱hˊ hmɨɨhˉ tøˉjlë̱ë̱ˉ, jëëhꜘ läꜙja̱ˉ lleˋ leꜘ kiyhꜗ. \v 5 Hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, hi̱ˉ heꜘ kë̱hꜙ hmɨɨhˉ tøˉjlë̱ë̱ˉ. Saꜙ chenꜚ jmɨɨˉ kiyhꜗ heˉ naˉsɨɨˉ nëˊ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio. Hiꜙ miˊjnäänꜗ chaˊnëˊ Tääˋ kya̱a̱nꜙ hiꜙ chaˊnëˊ ángele kya̱a̱yꜗ heˉ kyu̱u̱ꜙ jnihꜘ. \v 6 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.” \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Filadelfia \p \v 7 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ gwahꜙ jwɨɨˉ Filadelfia: “Heˉ laˉ jähꜘ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, hi̱ˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ, hi̱ˉ cho̱o̱hˉ jo̱ˉñeˈ kihꜗ David. Jeeˊ näy˜ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ jneꜗ, jeeˊ jneyꜙ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ näꜗ: \v 8 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Naꜗ maˉnaˉnaˊ jwëꜗ kyahꜗ heˉ maˉnänꜗ, heˉ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ leꜘ haꜗ kyahꜗ. Maꜙkeꜙ miihˉ gaˊ beꜘ chaˉ kyahꜗ, maˉhøøhˊ baˊ hneˉ juuˈ kinꜙ. Niꜙ ko̱o̱ˉ häˊ saꜙ maˉjähˊ saꜙ kyu̱u̱hꜙ jnäꜘ. \v 9 Läꜙlaˉ jmeenˋ kihˈ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ Tanaˊ hi̱ˉ ko̱o̱ˉ jähꜘ la̱a̱yꜗ judiu. Peerꜙ taˉju̱u̱yˈ baˊ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ jmeenˋ yaˉnääyꜘ yaˉju̱yhˊ jnëyˊ hʉʉˊ tɨɨhˊ, hiꜙ jmeenˋ miˉjnääyꜙ heˉ maˉläˉhnaanꜙ hneˉ. \v 10 Maˉkwëëhꜗ baˊ hohꜘ kya̱a̱hˊ madaꜚ heˉ gaꜙjmeenꜗ kyahꜗ. Heˉja̱ˉ hä̱ä̱nꜚ hneˉ kihꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jëëˈ Dio cheˊ läˉdsa̱a̱˜ dsëꜗ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ ja̱ˉ. \v 11 Cha̱hꜘ baˊ jä̱hnꜘ. Cho̱o̱hˈ ko̱o̱ˉ hwehˉ nʉʉhꜚ heˉ maˉhñah˜ mahꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ jñuuhꜗ coron kyahꜗ. \v 12 Kihꜗ hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, jmä̱ä̱ꜚ jnihꜘ läꜙko̱o̱ˉ hmaˉdsëˉ kihꜗ gwahꜙ heˉ laꜗ kihꜗ Dio kya̱a̱nꜙ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ yaˉhë̱ë̱yˈ jeeˊ ja̱ˉ. Nëˊ kiyhˈ sɨɨnˋ jmɨɨˉ kihꜗ Dio kya̱a̱nꜙ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ Dio kya̱a̱nꜙ kaˉlähꜘ heˉ che̱e̱ˉ Jerusalén hmëëꜘ heˉ jyooꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kihꜗ Dio kya̱a̱nꜙ, hiꜙ sɨɨnˋ nëˊ kiyhˈ jmɨɨˉ hmëëꜘ kinꜙ. \v 13 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.” \s1 Juuˈ laˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Laodicea \p \v 14 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ gwahꜙ jwɨɨˉ Laodicea: “Hi̱i̱ꜚ laˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsooꜘ hi̱ˉ miˉteꜗ juuˈ kihꜗ, heꜘ baˊ hñiiyꜘ kwayꜙ juˈdsooꜘ. Hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ toˉnëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio. Jäyhꜘ läꜙlaˉ: \v 15 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ, niꜙ saꜙ gyu̱hꜘ niꜙ saꜙ lla̱a̱hꜘ hneˉ. Lluꜗ baˊ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gyu̱hꜘ o lla̱a̱hꜘ. \v 16 Kihꜗ heˉ saꜙ gyu̱hꜘ niꜙ saꜙ lla̱a̱hꜘ, heˉja̱ˉ ñunꜚ hneˉ taꜙ waˊhoonꜙ, kihꜗ ko̱ˉhi̱ˊpihˈ baˊ lla̱a̱hꜘ hneˉ. \v 17 Jëëhꜘ hneˉ jwahꜘ: Jnäꜘ chanˉ kuuˊ, hiꜙ maˉlla̱a̱nꜙ hñiinꜙ lluꜗ, moꜙsoꜙ chaˉ heˉ gaˊ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ. Saꜙ ñehˊ heˉ la̱a̱hꜗ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ naˉhë̱ë̱ˈ, hi̱ˉ moꜙsoꜙ jmääꜗ taˊ, hi̱ˉ täˉñeeꜘ, hi̱ˉ tʉʉˊ hiꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ kwa̱hˉ. \v 18 Jnäꜘ kwanꜙ nʉʉhꜚ kyahꜗ, kiꜙ jnäꜘ läꜗ kuˊnøøꜚ heˉ maˉnaˊlluˋ kya̱a̱hˊ jeˉ, mahꜗ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ. Hiꜙ läꜗ hmɨɨhˉ tøøˉ heˉ kë̱hˈ mahꜗ saꜙ jëëꜗ dsaˉ laꜗ oˉhihꜙ heˉ kwa̱hꜙ. Hiꜙ tøøhˈ më˜ mɨˊnëhˊ mahꜗ läꜙjnäꜘ lluꜗ. \v 19 Jnäꜘ jʉʉhnˊ kiyhˈ mahꜗ heehnꜙ wɨɨꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hnaanꜙ. Heˉja̱ˉ waˊ jë̱ë̱ˉ hohꜘ heˉ hä̱ä̱hˊ jwëꜘ kihꜗ Dio, cha̱a̱hˋ hñaahˈ. \v 20 Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ chehnꜗ hoˊhaahˊ tëën˜. Cherˊmahꜗ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ nuuˉ juuˈ kinꜙ mahꜗ näyꜗ hoˊhaahˊ, dsaˉhenꜘ jmeenˊ maꜙnʉʉꜙ kya̱a̱yhˊ, hiꜙ hñiiyꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ kaˉlähꜘ. \v 21 Hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, kwanˋ gyayꜙ kya̱a̱hˊ jnäꜘ jeeˊ jmeenꜙ hihꜙ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙlɨhnꜗ gaꜙmiꜙtenˋ, heˉja̱ˉ gaꜙgyanꜗ kooꜘ kihꜗ Tääˋ kya̱a̱nꜙ. \v 22 Hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.” \c 4 \s1 Dsaˉka̱a̱hˊ heꜘ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ jø̱ø̱hˈ Dio \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ hoˊhaahˊ naˉnaˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ ja̱ˉbaˊ lleꜘ heˉ gaꜙnuunꜗ läꜙ maˊ toˉnëˊ, heˉ nʉʉhꜘ läꜙko̱o̱ˉ hi̱i̱ˊ luuꜘ hooˊ, gaꜙhlëëhꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, gaꜙjähꜘ: \p —Wɨɨꜘ taꜙ laꜙ mahꜗ heehnꜚ hneˉ heeˉ naˉ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ gaˊ —gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ. \p \v 2 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ maˉchehꜗ jmɨˉlleꜘ kinꜙ gyʉʉhˈ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ hmaˉsii˜ hiꜙ nëˊ hmaˉsii˜ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jø̱ø̱hˈ. \v 3 Hi̱ˉ maˊ gyaˈ jeeˊ ja̱ˉ, maˊ jnä̱ä̱yꜘ läꜙko̱o̱ˉ mɨˈku̱u̱ˊ heˉ che̱e̱ˉ jaspe kya̱a̱hˊ cornalina. Maˊ jnäꜘ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ jeeˊ maˊ gyayˈ ja̱ˉ, ja̱a̱ˉ mɨhˉku̱u̱ˊ heˉ jnäꜘ jihˈgye̱hꜗ läꜙko̱o̱ˉ jnäꜘ jihˈgye̱hꜗ esmeralda. \v 4 Hiꜙ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ hmaˉsii˜ maˊ tø̱ø̱ꜘ gaˊ jyohꜘ gyiiꜘkye̱ꜘ hmaˉsii˜. Nëˊ hmaˉsii˜ ja̱ˉ, maˊ tä̱ä̱hˊ gyiiꜘkye̱e̱ꜘ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ maˊ kye̱hˊ hmɨɨhˉ tøøˉ hiꜙ maˊ lleyˋ coron heˉ laꜗ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. \v 5 Jeeˊ maˊ chihˈ hmaˉsii˜ jʉʉhˉ ja̱ˉ, maˊ jmeeꜙ jeꜚñihꜗ hiꜙ maˊ nɨɨˉ hiꜙ maˊ nʉʉhꜘ maˊ hlëëhꜙ dsaˉ. Hiꜙ maˊ naˉhi̱h˜ gyiiꜗ mɨˈsëꜗ heˉ maˊ kooˉ chaˊnëˊ hmaˉsii˜ ja̱ˉ. Heˉ ja̱ˉ maˊ laˈ läꜙjëꜙ gyiiꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. \v 6 Chaˊnëyˊ jeeˊ maˊ gyayˈ ja̱ˉ, maˊ naˉjaaꜘ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ huˉ heˉ jë̱ë̱ˉ, heˉ jʉʉhˉ läꜙko̱o̱ˉ jmɨˉñeehꜚ. \p Kooꜘ kihꜗ hmaˉsii˜ heˉ maˊ chihˈ to̱ꜗdsaahˋ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ hmaˉsii˜ heˉ maˊ tø̱ø̱ꜘ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ ja̱ˉ, maˊ tä̱ä̱hˊ kye̱e̱ꜘ jahꜘ hi̱ˉ maˊ chooꜗ mɨˈnëˊ taꜙ kaˊluuyˊ hiꜙ taꜙ chaˊnëyˊ. \v 7 Hi̱ˉ toˉnëˊ jahꜘ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ león. Jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ꜗ jahꜘ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ kyaˊ mähˈ. Jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ˉ jahꜘ heꜘ maˊ laˈ moˉnëyˊ, läꜙ laꜗ moˉnëˊ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ. Hiꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ mɨɨˉ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜙ. \v 8 Läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ maˊ chooꜗ jñiiꜘ saˊkyooyꜘ. Läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ maˊ chooꜗ chaˉmiihˉ mɨˈnëyˊ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ saꜙ maˊ tʉy˜ maˊ jäyhꜘ: \q1 Naˉjngëëˈ, naˉjngëëˈ, naˉjngëëˈ la̱a̱ꜗ Dio Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. \q1 Hi̱ˉ naˉ maˊ la̱a̱ˈ, hi̱ˉ naˉ la̱a̱ꜗ naꜗ, hiꜙ ja̱ˉbaˊ hi̱ˉ naˉ lla̱a̱h˜ kaˉlähꜘ. \p \v 9 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jahꜘ heꜘ maˊ jmä̱ä̱y˜ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ gyaꜗ nëˊ hmaˉsii˜ heꜘ, hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Maˊ hnääyˈ chaˉmiihˉ hiꜙ maˊ kwayꜙ tiˊhmaahˊ kiyhˈ. Ko̱o̱ˉ häˊ ko̱o̱ˉ häˊ heˉ maˊ jmeeyꜙ läꜙja̱ˉ, \v 10 läꜙjë̱ë̱ꜙ gyiiꜘkye̱e̱ꜘ dsaˉgyʉʉhˊ maˊ ju̱u̱h˜ jnëˊ chaˊnëˊ hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Maˊ jwäy˜ coron kiyhꜗ chaˊnëyˊ, maˊ jäyhꜘ: \q1 \v 11 Hneˉ Dio, Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ, \q1 ja̱a̱ˉ hneˉ baˊ hi̱ˉ jmä̱ä̱ˊ jnäähꜗ jø̱ø̱hˈ. \q1 Kyahꜗ hneˉ baˊ jmeeˉ jnäähˈ jʉʉhˉ, \q1 kyahꜗ baˊ laˈ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ. \q1 Jëëhꜘ, hneˉ baˊ gaꜙjmeehˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ. \q1 Läꜙ hyohˉ hohꜘ hñaahꜗ gaꜙjmeehˊ, heˉja̱ˉ baˊ chaˉ. \c 5 \s1 Jeeˊ laˉ hlëëhꜙ kihꜗ ko̱o̱ˉ jeˉ heˉ naˉbä̱ꜙ heˉ maˊ cho̱o̱hˉ Borrego mähꜗ \p \v 1 Hi̱ˉ maˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, gaꜙjëënꜗ maˊ cho̱o̱yhˉ kya̱a̱hˊ gooyˉ raˉllu̱u̱ꜗ ko̱o̱ˉ jeˉ heˉ naˉsɨɨˉ taꜙ nehꜙ, hiꜙ naˉsɨɨˉ taꜙ kaˊluuˊ kaˉlähꜘ, naˉgyo̱hꜘ gyiiꜗ ji̱i̱h˜. \v 2 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ ángel be̱e̱ꜘ hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ kya̱a̱hˊ beꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Hi̱i̱ˉ naˉ hi̱ˉ naˉngëˈ jwëˈ ji̱i̱ꜗ läꜙjëꜙ heˉ naˉgyo̱hꜘ gyiiꜗ ji̱i̱h˜ ja̱ˉ mahꜗ nɨyhꜗ? \p \v 3 Pero saꜙ gaꜙjnä̱ä̱ꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ lihꜙ maˊ ji̱i̱ˈ jeˉ ja̱ˉ mahꜗ maˊ hëyˈ, niꜙ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, niꜙ hwaꜗ laˉ, niꜙ nehꜙ hwaꜗ kaˉlähꜘ. \v 4 Peerꜙ gaꜙhoohnˋ chaˉmiihˉ, kihꜗ heˉ saꜙ cha̱a̱ˉ niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ naˉngëˈ jwëˈ maˊ nɨyhˈ jeˉ ja̱ˉ mahꜗ maˊ hëyˈ. \v 5 Pero ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Moꜙtoꜙ hoohˋ chaˉmiihˉ. Hi̱i̱ꜚ León laˉ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Judá, ja̱ˉbaˊ saˊju̱ˉ kihꜗ David, hi̱ˉ laˉ baˊ gaꜙlɨhꜗ, heˉja̱ˉ naˉngëyˈ jwëˈ ji̱i̱yꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ mahꜗ nɨyhꜗ —gaꜙjähꜘ dsaˉgyʉʉhˊ sɨɨhꜙ jnäꜘ. \p \v 6 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱ꜙ jnihꜘ, la̱a̱yꜗ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ borrego mähꜗ hi̱ˉ maˊ chehˈ kooꜘ kihꜗ hi̱ˉ maˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ, to̱ꜗdsaahˋ kihˈ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ, hiꜙ ja̱ˉbaˊ jeeˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ. Borrego heꜘ maˊ jnä̱ä̱ꜘ läꜙko̱o̱ˉ borrego hi̱ˉ maˉjngëëhꜙ dsaˉ nëˊ naˊhyooꜘ, maˊ lleˋ gyiiˈ jøøˈ lleyˊ, hiꜙ maˊ chooꜗ gyiiꜗ mɨˈnëyˊ. Heˉ ja̱ˉ laꜗ gyiiꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio heˉ gaꜙche̱e̱yꜗ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ. \v 7 Borrego mähꜗ heꜘ ngooyꜗ mahꜗ gaꜙka̱yꜗ jeˉ heˉ maˊ häˊ jaˊgooˉ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ. \v 8 Läꜙ maˊ gaꜙso̱o̱yhꜗ jeˉ ja̱ˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyiiꜘkye̱e̱ꜘ dsaˉgyʉʉhˊ kaˉlähꜘ gaꜙju̱u̱hꜗ jnëˊ chaˊnëyˊ. Läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ maꜙ ko̱o̱ꜙ tu̱ˉ heˉ chooˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ, hiꜙ maˊ cho̱o̱yhˉ kaˉlähꜘ maꜙ ko̱o̱ꜙ kyaahˊ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ heˉ naˉka̱hˈ kya̱a̱hˊ chu̱ˉ. Chu̱ˉ ja̱ˉ laꜗ kwa̱a̱t˜ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ ngɨɨꜙ kihꜗ kihꜗ Dio. \v 9 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ hi̱ˉ heꜘ maˊ häꜙ ko̱o̱ˉ su̱ꜚ hmëëꜘ, maˊ jäyhꜘ: \q1 Ja̱a̱ˉ hneˉ baˊ naˉngëhˈ jwëˈ so̱o̱hˈ jeˉ naˉ, mahꜗ ji̱i̱hˈ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ. \q1 Jëëhꜘ gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ hneˉ, gaꜙlä̱ä̱hꜙ jnäähˈ kya̱a̱hˊ jmaˉ kyahꜗ mahꜗ gaꜙngëëhˋ jnäähꜗ kihꜗ Dio. \q1 Gaꜙlä̱ä̱hꜙ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ nëëˈ dsaˉ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ, hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jwɨɨˉ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ. \q1 \v 10 Gaꜙhña̱a̱hˋ jnäähꜗ dsaˉtaˊ ka̱a̱hˊ, gaꜙhña̱a̱hˋ jnäähꜗ jmiˉdsaˉ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ taˊheꜗ kihꜗ Dio jnänˋ, \q1 hiꜙ läꜙja̱ˉ jmeeˊ jnäähꜗ hihꜙ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \p \v 11 Cha̱hꜘ baˊ gaꜙjëënꜗ kaˉlähꜘ, gaꜙnuunꜗ maˊ hlëëhˊ jwë̱ë̱ꜘ ángele läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ hihꜙ jeeˊ ja̱ˉ, kya̱a̱hˊ jahꜘ heꜘ, hiꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ. Johꜘ millón saꜙ te̱e̱ꜗ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ. \v 12 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ maˊ hlëëhꜙ ki̱ˉga̱a̱ˉ, maˊ jäyhꜘ: \q1 Borrego mähꜗ hi̱ˉ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ, \q1 hi̱ˉ naˉ baˊ naˉngëˈ jwëꜗ heˉ chaˉ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ, heˉ chaˉ chaˉmiihˉ kiyhꜗ, \q1 heˉ kyʉʉyh˜ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ, heˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kiyhꜗ, \q1 heˉ läꜙga̱hꜙ jnihꜘ, heˉ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ, hiꜙ heˉ häˊ jneˊ kiyhˈ. \p \v 13 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙnuunꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gyʉʉhˈ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ Dio, läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ laˉ, hiꜙ nehꜙ gaˊ kihˈ hwaꜗ laˉ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ nehꜙ jmɨˉñeehꜚ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kihˈ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ maˊ jähꜘ: \q1 Waˊ hänˊ kihˈ hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ nëˊ hmaˉsii˜, waˊ hänˊ kihˈ Borrego mähꜗ, waˊ ga̱hꜙ jnihꜘ, \q1 waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ hiꜙ waˊ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kiyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \q1 \v 14 Läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ maˊ jähꜘ: \p —Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ. \p Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyiiꜘkye̱e̱ꜘ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ gaꜙju̱u̱hꜗ jnëyˊ, gaꜙjyooyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. \c 6 \s1 Läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ \p \v 1 Gaꜙji̱i̱ꜗ Borrego mähꜗ ko̱o̱ˉ jwë̱ë̱ꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙjëënꜗ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ja̱a̱ˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ. Lleꜘ kiyhꜗ maˊ nʉʉhꜘ läꜙko̱o̱ˉ ki̱i̱ˉ hɨ̱ɨ̱˜ ñihꜗ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ñaˉ mahꜗ jëëˋ. \p \v 2 Maˊ gaꜙjëënꜗ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ kyaˊjɨɨhˊ tä̱ä̱ˉ. Hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ maˊ cho̱o̱hˉ ko̱o̱ˉ hmaˉ heˉ tey˜ flecha. Gaꜙhyoyhꜗ ko̱o̱ˉ coron hiꜙ yaꜙhë̱ë̱yꜗ maˉnaˊllu̱u̱yˋ mahꜗ liyhꜙ jeeˊ hniiˉ. \p \v 3 Läꜙ maˊ gaꜙji̱i̱yꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ jwë̱ë̱ꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ꜗ jahꜘ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ñaˉ mahꜗ jëëˋ. \p \v 4 Yaꜙhë̱ë̱ꜗ jñahꜘ kyaˊjɨɨhˊ gyu̱u̱ꜘ jihˈ. Hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ gaꜙhyoyhꜗ ko̱o̱ˉ ñeˈtuuhꜚ jʉʉhˉ. Läꜙja̱ˉ gaꜙhyoyhꜗ beꜘ mahꜗ jñuuyhꜗ heˉ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Llayꜗ hniiˉ mahꜗ jngëëhꜗ dsaˉ dsaˉkya̱a̱hˊ. \p \v 5 Läꜙ maˊ gaꜙji̱i̱yꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jwë̱ë̱ꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙnuunꜗ kihꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ˉ jahꜘ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ñaˉ mahꜗ jëëˋ. \p Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ kyaˊjɨɨhˊ lähˉ. Hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ lähˉ heꜘ maˊ cho̱o̱hˉ ko̱o̱ˉ kyaahˊ hihꜙ. \v 6 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ to̱ꜗdsaahˋ jeeˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ, maˊ jäyhꜘ: \p —To̱ꜗ ñeˈ mɨˈtrigo laꜗ kihꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ taˊ. Hiꜙ jñiiꜘ ñeˈ mɨˈcebada laꜗ kihꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ taˊ. Pero taꜙ he̱e̱ꜘ naaˋ niꜙ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉä̱ä̱ˉ. \p \v 7 Läꜙ maˊ gaꜙji̱i̱yꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱ꜘ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙnuunꜗ kihꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱ꜘ jahꜘ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ñaˉ mahꜗ jëëˋ. \p \v 8 Maˊ gaꜙjëënꜗ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ kyaˊjɨɨhˊ nääꜘ. Hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ maˊ che̱e̱ˉ Hi̱ˉ Naˉju̱u̱ˊ, jä̱hꜙ kaahˋ kiyhˈ maˊ jnäꜘ chaˊjeˉ. Gaꜙhyoyhꜗ beꜘ kihꜗ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ jngëëyhꜗ dsaˉ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ, kya̱a̱hˊ kyo̱o̱ꜘ, kya̱a̱hˊ dsooˊ, hiꜙ kya̱a̱hˊ jahꜘ hä̱ä̱ˈ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ. \p \v 9 Maˊ gaꜙji̱i̱yꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ hñaꜘ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ taꜙ hwaꜗ kihꜗ naˊhyooꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ kwa̱a̱t˜ kihꜗ heˉ gaꜙmiꜙteyꜗ kwayꜙ juˈdsooꜘ. \v 10 Hi̱ˉ heꜘ maˊ hlëëhꜙ ki̱i̱ˉ: \p —Hneˉ Dio hi̱ˉ naˉjngëëˈ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ juˈdsooꜘ, ¿lɨhꜘ baˊ llahˈ taˊ mahꜗ te̱e̱hˊ jwɨɨ˜ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ, hi̱ˉ gaꜙtʉ̱ʉ̱ꜗ jmaˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ? \p \v 11 Läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ gaꜙhyohꜗ hmɨɨhˉ tøøˉ, hiꜙ gaꜙlaꜗ madaꜚ kiyhꜗ mahꜗ te̱e̱yhꜙ dsëyꜗ ko̱o̱ˉ gaˊ ko̱ˉhwëëꜘ läꜙji̱i̱hˈ dsë̱ë̱ꜗ ø̱ø̱yhꜚ, hi̱ˉ jmeeꜙ ja̱ˉbaˊ taˊ ja̱ˉ hi̱ˉ lleˋ kihˈ ju̱u̱ꜘ ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙju̱u̱yꜗ hñiiyꜘ. \p \v 12 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ maˊ gaꜙnäyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñiiꜘ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ. Gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ, gaꜙläꜙlähꜙ nëˊ hyooˉ, läꜙko̱o̱ˉ lähˉ hmɨɨhˉ heˉ kë̱hˉ dsaˉ hi̱ˉ tiˉmeehˉ dsëꜗ läꜙ maˊ dsaˉju̱u̱ꜘ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kiyhꜗ. Hiꜙ nëˊ sɨhˉ ko̱ˉllaˉ gaꜙläꜙgyʉ̱ʉ̱ꜘ jmaˉ. \v 13 Gaꜙhla̱a̱ꜗ nʉʉꜘ hi̱ˉ maˊ hë̱ë̱ꜚ gyʉʉhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, läꜙko̱o̱ˉ hlaꜙ mɨˈhigo gyʉʉhˈ hmaˉ kihꜗ, waˊraˉ gaꜙjmeeꜘ lleꜘ täꜘ. \v 14 Gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ gaꜙä̱ä̱hꜗ goˉte˜ läꜙko̱o̱ˉ moˊjeˉ heˉ dsaˉgye̱e̱ꜗ kihꜗ hñiiꜘ. Gaꜙläꜙjëꜙ mohꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ hwaꜗ heˉ täähˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ gaꜙläꜙsɨɨꜗ hø̱ø̱ˈ. \v 15 Läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ, dsaˉka̱a̱hˊ, dsaˉ chaˉ kuuˊ, jʉʉˊ hløøꜘ, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ be̱e̱ꜘ gaˊ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ, hiꜙ hi̱ˉ saꜙ naˉhnëëˊ gaꜙhmääyhˉ nehꜙ tooˉ ku̱u̱ˊ hiꜙ nehꜙ ku̱u̱ˊ hlooˉ. \v 16 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ mohꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ hlooˉ kaˉlähꜘ: \p —Waˊ hlaˈ hnähꜘ nëˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ, hmääˋ jnäähꜗ kihꜗ hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ ooꜙ, hmääˋ jnäähꜗ kihꜗ Borrego mähꜗ hi̱ˉ hä̱ä̱ˈ ooꜙ mahꜗ saꜙ jë̱ë̱yꜗ jnäähˈ. \v 17 Jëëhꜘ maˉdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ jʉʉhˉ heˉ yaˉjë̱ë̱ˈ dsëyꜗ. ¿Hi̱i̱ˉ baˊ tä̱ä̱ꜙ te̱e̱ꜗ kya̱a̱yhˊ? —gaꜙjäyhꜘ. \c 7 \s1 Hña̱ˉla̱a̱ꜘ naˉdsë˜ to̱ꜗla̱a̱ꜗ kye̱e̱ꜘ mil tëˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ le̱e̱˜ jeeˊ jwɨɨˉ Israel \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ kye̱e̱ꜘ ángele hi̱ˉ maˊ chehˈ läꜙjëꜙ kye̱ꜘ saˊkiihˋ kihˈ hwaꜗ. Saꜙ maˊ kwayꜙ jwëˈ maˊ dsaˉngëëꜘ lleꜘ nëˊ hwaˈ, niꜙ nëˊ jmɨˉñeehꜚ, niꜙ jeeˊ chaˉ chaahˈ hmaˉ. \v 2 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ jñahꜘ ángel hi̱ˉ jaꜗ taꜙ jeeˊ hyaˉ hyooˉ, hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ sello kihꜗ Dio hi̱ˉ naˊji̱i̱hꜙ. Gaꜙtëëyꜗ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ heꜘ hi̱ˉ gaꜙhyohꜗ beꜘ mahꜗ jmeeyꜗ dsooˊ kihˈ hwaꜗ hiꜙ kihꜗ jmɨˉñeehꜚ kaˉlähꜘ. \v 3 Gaꜙjäyhꜘ: \p —Taꜙ jmeeˉ dsooˊ kihˈ hwaꜗ niꜙ kihꜗ jmɨˉñeehꜚ, niꜙ kihꜗ niꜙ ko̱o̱ˉ chaahˈ hmaˉ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ saꜙ gaˊ maˉlaꜙ lii˜ moˉkyeꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio jnänˋ. \p \v 4 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ maˉtëꜘ hña̱ˉla̱a̱ꜘ naˉdsë˜ to̱ꜗla̱a̱ꜗ kye̱e̱ꜘ mil dsaˉ hi̱ˉ maˉla̱a̱ꜗ le̱e̱˜ kihꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ nääꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Israel. \v 5 Dsaˉ kya̱a̱ꜗ Judá, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil hi̱ˉ maˉla̱a̱ꜗ le̱e̱˜, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Rubén, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Gad, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, \v 6 Hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Aser, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Neftalí, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Manasé, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, \v 7 hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Simeón, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Leví, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Isacar, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, \v 8 hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Zabulón, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ José, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil, hi̱ˉ kya̱a̱ꜗ Benjamín, te̱e̱ꜗ gyaꜙto̱ꜘ mil. \s1 Jwë̱ë̱ꜘ jwërte dsaˉ hi̱ˉ maˊ kye̱hˊ hmɨɨhˉ tøøˉ jmahꜗ \p \v 9 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ jwë̱ë̱ꜘ jwërte dsaˉ hi̱ˉ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ tä̱ä̱ꜙ hë̱ë̱yꜗ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ, läꜙjë̱ë̱ꜙ nääꜗ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, dsaˉ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ kihꜗ, maˊ tä̱ä̱hˊ chaˊnëˊ hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, hiꜙ chaˊnëˊ Borrego mähꜗ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ maˊ kye̱hˊ hmɨɨhˉ tøøˉ hiꜙ maˊ cho̱o̱yhˉ goohˈ hmaˉsu̱ꜗ. \v 10 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ maˊ hlëëhꜙ ki̱ˉga̱a̱ˉ, maˊ jähꜘ: “Dio jnänˋ hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ naˉ, kya̱a̱hˊ Borrego mähꜗ kya̱a̱yꜗ, hi̱ˉ naˉ maˉlä̱ä̱ꜗ jneˊ.” \v 11 Läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ, gaꜙju̱u̱yhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ hi̱ˉ jø̱ø̱hˈ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjyooyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. \v 12 Gaꜙjäyhꜘ: \q1 Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ, waˊ hänˊ kiyhˈ, la̱a̱yꜗ jø̱ø̱hˈ, kyʉʉyh˜ chaˉmiihˉ, \q1 waˊ kwanˊ tiˊhmaahˊ kiyhꜗ, waˊ ga̱hꜙ jnihꜘ, chaˉ beꜘ kiyhꜗ hiꜙ be̱e̱yꜘ. \q1 Kihꜗ Dio jnänˋ waˊ laˈ läꜙja̱ˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \p \v 13 Ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ gaꜙngɨɨꜘ juuˈ kinꜙ, gaꜙjäyhꜘ: \p ¿Hi̱i̱ˉ naˉ hi̱ˉ kye̱hˊ hmɨɨhˉ tøøˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ laˉ, haˉ taꜙ maˉyaˉnääyꜗ? \p \v 14 —Hneˉ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, ñehˊ baˊ hneˉ —gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ. \p Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Hi̱ˉ naˉ naˉ hi̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ jeeˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ wɨɨꜘ jwërte. Gaꜙgyiyhꜗ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyꜘ tøˉjlë̱ë̱ˉ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ Borrego mähꜗ. \v 15 Heˉja̱ˉ baˊ naˉ tä̱ä̱yhˊ chaˊnëˊ Dio jeeˊ jmeeꜙ hihꜙ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ jmeeyꜙ jmɨɨˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ kiyhꜗ. Hiꜙ hi̱ˉ gyaꜗ nëˊ hmaˉsii˜ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, jmeeyꜙ chaˉ hi̱hˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ chaˊnëyˊ. \v 16 Ja̱ˉ ji̱i̱hˈ moꜙsoꜙ jäꜙ läꜙkyo̱yhꜙ, niꜙ heˉ jäꜙ läꜙki̱i̱ˉ dsëyꜗ. Moꜙsoꜙ hë̱yhꜗ hyooˉ, niꜙ moꜙsoꜙ llaꜗ lliiꜘ kiyhꜗ. \v 17 Jëëhꜘ Borrego mähꜗ hi̱ˉ gyaꜗ to̱ꜗdsaahˋ jeeˊ chihˈ hmaˉsii˜ naˉ, hi̱ˉ naˉ jä̱ä̱yꜗ haˉ jeeˊ kuyhꜙ, hiꜙ jä̱ä̱yꜗ haˉ jeeˊ hlaˉ jmɨɨˉ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ. Maˊja̱ˉ miˉki̱hꜘ Dio jmɨɨˉ heˉ tu̱u̱ˉ mɨˈnëyˊ. \c 8 \s1 Gaꜙji̱i̱yꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ \p \v 1 Maˊ gaꜙji̱i̱yꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ heˉ naˉgyo̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙkëꜘ tiˊsɨ̱hꜘ goˉteˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, yaˉjä̱hꜙ ko̱o̱ˉ jwooˈ hor˜. \v 2 Gaꜙjë̱ë̱nꜙ gye̱e̱ꜗ ángele hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ chaˊnëˊ Dio. Gaꜙhyoyhꜗ gyiiꜗ luuꜘ hooˊ. \v 3 Ja̱ˉgaˊ jaˈ jñahꜘ gaˊ ángel, gaꜙnooyˉ chaˊnëˊ naˊhyooꜘ. Maˊ cho̱o̱yhˉ ñeˈ heˉ kooˉ waˊchu̱ˉ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. Gaꜙhyoyhꜗ chaˉmiihˉ waˊchu̱ˉ mahꜗ gaꜙjë̱yꜘ nëˊ naˊhyooꜘ heˉ laꜗ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ heˉ chihꜗ chaˊnëˊ jeeˊ gyaˈ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ. Kya̱a̱hˊ heˉ ja̱ˉ, kwaꜙ beꜘ kihꜗ juuˈ heˉ ngɨɨꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \v 4 Läꜙ maˉcho̱o̱hˉ ja̱ˉ ángel ñeˈ chu̱ˉ, gaꜙsooˉ ñeˊ chu̱ˉ chaˊnëˊ Dio ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jwohˈ kihꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \v 5 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙka̱yꜗ ñeˈ jeeˊ maˊ kooˉ waˊchu̱ˉ, mahꜗ gaꜙka̱yꜗ jeˉ heˉ naˉcha̱hꜘ kihꜗ naˊhyooꜘ ja̱ˉ, gaꜙjwäyꜗ taꜙ hwaꜗ. Kya̱a̱hˊ heˉ ja̱ˉ gaꜙnɨɨˉ, gaꜙjmeeꜘ gooˉ, gaꜙjmeeꜘ jeꜚñihꜗ hiꜙ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ. \s1 Gaꜙjʉʉꜘ gye̱e̱ꜗ ángele luuꜘ hooˊ kihˈ \p \v 6 Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ läꜙjëꜙ gyiiꜗ luuꜘ hooˊ gaꜙllaꜙlleyꜗ hooyˊ mahꜗ jʉʉyꜗ. \p \v 7 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ toˉnëˊ ángel luuꜘ hooˊ ja̱ˉ, gaꜙsa̱a̱ꜗ gaꜙja̱a̱ꜗ mɨˈdsëꜗ kya̱a̱hˊ jeˉ taꜙ hwaꜗ, naˉka̱a̱h˜ naˉgwë̱ë̱h˜ kya̱a̱hˊ jmaˉ. Laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ chaahˈ hmaˉ gaꜙkooꜘ hiꜙ gaꜙkooꜘ läꜙjëꜙ nuuˉ eehˉ. \p \v 8 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ꜗ ángel luuꜘ hooˊ ja̱ˉ, läꜙko̱o̱ˉ mohꜘ jʉʉhˉ laꜗ jeˉ heˉ gaꜙhlaꜗ nëˊ jmɨˉñeehꜚ. Laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ jmɨˉñeehꜚ gaꜙlɨɨꜗ jmaˉ. \v 9 Laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ chaˊjmɨˉñeehꜚ gaꜙju̱u̱ꜗ, hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ läꜙjëꜙ barco gaꜙhe̱e̱ꜗ goˉte˜. \p \v 10 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ˉ ángel luuꜘ hooˊ kihˈ, gaꜙta̱hꜘ gyʉʉhˈ ja̱a̱ˉ nʉʉꜘ jø̱ø̱hˈ naˉcha̱hꜘ jeˉ, hi̱ˉ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ hmaˉ lleˋ jeˉ. Gaꜙta̱yhꜘ nëˊ kihˈ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ jmɨˉjʉʉhˉ hiꜙ gaꜙllooꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ hyaˉ jmɨɨˉ gwaˉ. \v 11 Nʉʉꜘ heꜘ che̱e̱ˉ Llihꜗ. Laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ jmɨɨˉ gaꜙläꜙllihꜗ. Jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙju̱u̱ꜗ kihꜗ heˉ gaꜙhɨ̱yhꜗ jmɨɨˉ llihꜗ ja̱ˉ. \p \v 12 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱e̱ꜘ ángel heꜘ, gaꜙhe̱e̱ꜗ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ hyooˉ, ja̱ˉbaˊ ko̱ˉja̱ˉ gaꜙhe̱e̱ꜗ nëˊ sɨhˉ, hiꜙ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ nʉʉꜘ gaꜙhe̱e̱ꜗ kaˉlähꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙlaꜗ naˉho̱o̱ˉ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ. Kihꜗ heˉja̱ˉ, läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 13 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ, mahꜗ gaꜙnuunꜗ hë̱ë̱ꜙ ja̱a̱ˉ ángel to̱ꜗdsaahˋ kihˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, maˊ hlëëyhꜙ kya̱a̱hˊ beꜘ, maˊ jäyhꜘ: \p —Jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, jwɨɨ˜ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ laˉ. Jëëhꜘ tä̱ä̱hˊ gaˊ u̱u̱ˉ ángele hi̱ˉ ja̱ˉgaˊ jʉʉˈ luuꜘ hooˊ kihˈ. \c 9 \p \v 1 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ hña̱a̱ꜘ ángel luuꜘ hooˊ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ nʉʉꜘ gaꜙta̱hꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. Gaꜙhyoyhꜗ jo̱ˉñeˈ kihꜗ tooˉ ñiihˊ heˉ dsoo˜ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊjeˉ. \v 2 Maˊ gaꜙnäyꜗ tooˉ ñiihˊ ja̱ˉ, gaꜙsooˉ chaˉmiihˉ ñeˊ, läꜙko̱o̱ˉ ñeˊ kihˈ ko̱o̱ˉ hwɨ̱ɨ̱ˊ jʉʉhˉ. Gaꜙka̱hˈ ñeˊ kya̱a̱hˊ lleꜘ mahꜗ gaꜙjlëꜗ nëˊ hyooˉ, heˉ gaꜙjmeeꜘ ñeˊ heˉ gaꜙsooˉ nehꜙ tooˉ ñiihˊ ja̱ˉ. \v 3 Jeeˊ ñeˊ ja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ i̱i̱hˉ hi̱ˉ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ taꜙ nëˊ hwaˈ. Gaꜙhyoyhꜗ beꜘ jmeeyꜗ dsooˊ läꜙko̱o̱ˉ jmeeꜙ chaˊhneꜗ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ. \v 4 Gaꜙlaꜗ madaꜚ kiyhꜗ, mahꜗ saꜙ jmeeyꜗ dsooˊ kihˈ nuuˉ heˉ dsaˉhyaꜙ hwaꜗ, niꜙ ko̱o̱ˉ gaˊ heˉ eehˉ, niꜙ kihꜗ niꜙ ko̱o̱ˉ chaahˈ hmaˉ. Maꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ laꜗ lii˜ moˉkyeꜗ ka̱a̱h˜ Dio, kihꜗ hi̱ˉ heꜘ baˊ jmeeyˈ dsooˊ. \v 5 Pero saꜙ gaꜙhyoyhꜗ jwëˈ mahꜗ jngëëyhꜗ, ko̱o̱ˉ heeyhꜗ wɨɨꜘ baˊ ko̱o̱ˉ hña̱a̱ꜘ sɨhˉ. Jeeˊ jmeeꜙ dsooˊ i̱i̱hˉ heꜘ, jëë˜ dsaˉ wɨɨꜘ läꜙko̱o̱ˉ jëë˜ dsaˉ wɨɨꜘ jeeˊ jmeeꜙ dsooˊ chaˊhneꜗ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. \v 6 Jmɨɨˊ ja̱ˉ hnoohꜙ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊ ju̱u̱yꜘ pero moꜙsoꜙ jnøøyhꜙ heˉ kya̱a̱hˊ ju̱u̱yꜘ. Maꜙkeꜙ läꜙhnøøyꜗ jngëëyhꜗ hñiiyꜘ, moꜙsoꜙ ju̱u̱yꜘ. \p \v 7 I̱i̱hˉ heꜘ maˊ jnä̱ä̱ꜘ läꜙ jnä̱ä̱ꜘ kyaˊjɨɨhˊ hi̱ˉ maˉnaˊllu̱u̱ˋ dsaˉnääꜗ jeeˊ hniiˉ. Kaˊlleyˊ maˊ chooꜗ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ coron heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. Moˉnëyˊ maˊ jnäꜘ läꜙko̱o̱ˉ moˉnëˊ dsaˉ. \v 8 Jñuˉ lleyˊ maˊ jnäꜘ läꜙko̱o̱ˉ jñuˉ lleˊ dsaˉmëꜘ. Chaˉja̱yˊ maˊ jnäꜘ läꜙko̱o̱ˉ chaˉja̱ˊ león. \v 9 Naˉlä̱ä̱yˉ kya̱a̱hˊ ñeˈ jmahꜗ, hiꜙ saˊkyooyꜘ maˊ nʉʉhꜘ läꜙko̱o̱ˉ jeeˊ ngëꜙ chaˉmiihˉ carret heˉ cheehˉ kyaˊjɨɨhˊ hi̱ˉ hli̱i̱ꜙ jeeˊ gaꜙnääˊ jeeˊ hniiˉ. \v 10 Naˊku̱u̱yꜘ maˊ chooꜗ hmaˉkuuˊ läꜙ chooˈ naˊku̱u̱ꜘ chaˊhneꜗ. Kya̱a̱hˊ naˊku̱u̱yꜘ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyꜘ dsooˊ kihꜗ dsaˉ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ hña̱a̱ꜘ sɨhˉ. \v 11 Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ i̱i̱hˉ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ ángel kya̱a̱ꜗ tooˉ ñiihˊ ja̱ˉ. Kya̱a̱hˊ juuˈ hebreo che̱e̱yˉ Abadón, hiꜙ kya̱a̱hˊ juuˈ griego che̱e̱yˉ Apolión. (Jmɨɨˉ kiyhꜗ hnøøꜗ jähꜙ: hi̱ˉ he̱e̱˜ dsaˉ.) \p \v 12 Gaꜙngëëꜘ toˉnëˊ heˉ wɨɨꜘ ja̱ˉ. Hiꜙ gaꜙjä̱ꜘ gaˊ to̱ˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ ja̱ˉgaˊ gaꜙjëënꜗ. \p \v 13 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñeeꜘ ángel luuꜘ hooˊ kihˈ, gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ kihˈ läꜙjëꜙ kye̱ꜘ jøøˈ kihꜗ naˊhyooꜘ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ heˉ maˊ chihˈ chaˊnëˊ Dio. \v 14 Gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñeeꜘ ángel hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ luuꜘ hooˊ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Che̱e̱hˋ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ ángele hi̱ˉ naˉhñuuhˊ chaˊjmɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ che̱e̱ˉ Eufrate. \p \v 15 Hiꜙ gaꜙche̱e̱yhˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ ángele heꜘ hi̱ˉ maˉnaˊllu̱u̱ˋ kihˈ hor˜ ja̱ˉ, jmɨɨˊ ja̱ˉ, sɨhˉ ja̱ˉ, ji̱ˉñeˉ ja̱ˉ mahꜗ jngëëyhꜗ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 16 Gaꜙtë̱ë̱nꜘ gaꜙnuunꜗ maˊ te̱e̱ˈ to̱ꜗ hña̱ˉla̱a̱ꜘ millón hløøꜘ hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ. \p \v 17 Läꜙlaˉ gaꜙläꜙjnäꜘ kinꜙ maˊ gaꜙjë̱ë̱nꜙ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱y˜ heꜘ, maˊ naˉløøˉ moˉdsëyꜗ ñeˈ gyʉ̱ʉ̱ꜘ, kya̱a̱hˊ heˉ eehˉ, hiꜙ heˉ nøøꜘ kaˉlähꜘ. Lleˊ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ maˊ jnäꜘ läꜙko̱o̱ˉ lleˊ león. Hiꜙ maˊ hwëëˉ toˉhooyˊ jeˉ, ñeˊ, hiꜙ azufre. \v 18 Gaꜙtëꜘ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ hnëˉ nëëˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ maˊ hwëëˉ hooˊ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ, heˉ maˊ laˈ jeˉ, ñeˊ, hiꜙ azufre. \v 19 Jëëhꜘ, maˊ kye̱ˉ chaˉmiihˉ beꜘ hooˊ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ kya̱a̱hˊ ku̱u̱yꜘ kaˉlähꜘ. Ku̱u̱yꜘ ja̱ˉ maˊ laˈ läꜙ la̱a̱ꜗ mɨɨhˉ. Maˊ lleˋ lleyˊ heˉ kya̱a̱hˊ maˊ jmeeyꜙ dsooˊ. \p \v 20 Dsaˉ hi̱ˉ saꜙ gaꜙju̱u̱ꜗ kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ ja̱ˉ, niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ gooyˉ. Saꜙ gaꜙtʉyꜗ heˉ maˊ jmä̱ä̱y˜ jø̱ø̱hˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ jmɨˉlleꜘ hlë̱ë̱hˈ, hiꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ he̱e̱hꜚ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ, kya̱a̱hˊ kuuˊ tøøˉ, kya̱a̱hˊ ñeˈ hwehˉ, kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ, hiꜙ kya̱a̱hˊ hmaˉ kaˉlähꜘ. Läꜙjëꜙ he̱e̱hꜚ ja̱ˉ saꜙ jëë˜, saꜙ nuuˉ, hiꜙ niꜙ saꜙ ngëꜙ. \v 21 Hiꜙ niꜙ saꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ heˉ maˊ jngëëyhꜙ dsaˉ, heˉ maˊ jmeeyꜙ jiˉnahˊ, heˉ maˊ ka̱a̱yh˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hiꜙ heˉ maˊ hë̱ë̱yˉ. \c 10 \s1 Ja̱a̱ˉ ángel kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ libro pihˈ \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ jñahꜘ ángel hi̱ˉ be̱e̱ꜘ jwërte hi̱ˉ gaꜙjña̱a̱ꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ naˉlä̱ä̱ˉ jniiꜘ, maˊ jnä̱ä̱ꜘ mɨɨhˉ ku̱u̱ˊ gyʉʉhˈ lleyˊ. Moˉnëyˊ maˊ jnäꜘ läꜙ jnäꜘ hyooˉ, hiꜙ läꜙ kyooˉ tɨɨyˊ maˊ laˈ läꜙko̱o̱ˉ jeˉ heˉ chihꜗ ko̱ˉdsooꜘ. \v 2 Maˊ häˊ jaˊgooyˉ ko̱o̱ˉ jeˉ pihˈ naˉnaˊ. Mahꜗ gaꜙchiyhꜘ tɨɨyˊ raˉllu̱u̱ꜗ nëˊ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙ tɨɨyˊ raˉkë̱hˈ gaꜙchiyhꜘ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ. \v 3 Ja̱ˉgaˊ gaꜙhlëëyhꜘ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ hooh˜ león maˊ miˉga̱a̱yꜗ. Läꜙ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ ja̱ˉ, gaꜙngëëhˉ kiyhꜗ gye̱e̱ꜗ ñihꜗ. \v 4 Maˊ gaꜙngëëhˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ ñihꜗ heꜘ, ngooꜗ gaˊ jnäꜘ maˊ sɨɨnˋ, maˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ, gaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ: \p —Hmäˊ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˉhlëëhꜘ ñihꜗ naˉ, toꜙ yaꜙsɨɨˉ. \p \v 5 Hi̱hꜗ ángel hi̱ˉ gaꜙjë̱ë̱nꜙ hi̱ˉ chihꜗ ko̱o̱ˉ tɨɨˊ nëˊ jmɨˉñeehꜚ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ tɨɨyˊ hwaˈ ki̱i̱ꜙ heꜘ, gaꜙchooyꜘ gooyˉ taꜙ gyʉʉhˈ. \v 6 Mahꜗ gaꜙtä̱ä̱yˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, heꜘ baˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ nëˊ kihˈ, heꜘ baˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hwaꜗ, kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kihˈ, hiꜙ heꜘ baˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ jmɨˉñeehꜚ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ kihꜗ. Gaꜙtä̱ä̱yˉ hi̱ˉ heꜘ gaꜙjäyhꜘ: \p —Moꜙsoꜙ läꜙhɨɨˊ gaˊ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ. \v 7 Jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ jʉʉˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ gye̱e̱ꜗ ángel heꜘ luuꜘ hooˊ kihˈ, läꜙjëꜙ heˉ naˉhmääˊ kihˈ Dio läꜙteꜗ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ lloꜘjooꜗ —gaꜙjähꜘ ángel heꜘ. \p \v 8 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, gaꜙjähꜘ: \p —Gwaˉ goˉkye̱ˉ jeˉ pihˈ naˉnaˊ heˉ häˊ jaˊgooˉ ángel hi̱ˉ chihꜗ tɨɨˊ nëˊ jmɨˉñeehꜚ kya̱a̱hˊ nëˊ hwaˈ ooꜙ. \p \v 9 Heˉja̱ˉ ñeenˊ jeeˊ maˊ chehˈ ángel mahꜗ gaꜙngɨɨnˋ jeˉ pihˈ ja̱ˉ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Heeꜚ laˉ, kuhꜗ. Heˉ laˉ jmeeꜗ läꜙllihꜗ tuˉjla̱hˊ, pero nehꜙ toˉhoohˊ läꜙøøꜘ, läꜙko̱o̱ˉ øøꜘ jmɨhˈ tahꜗ. \p \v 10 Ja̱ˉgaˊ gaꜙka̱nꜗ jeˉ pihˈ heˉ maˊ cho̱o̱hˉ ángel mahꜗ gaꜙkuhnꜗ. Gaꜙläꜙøøꜘ nehꜙ toˉhoonꜙ läꜙko̱o̱ˉ øøꜘ jmɨhˈ tahꜗ. Maˉlaꜙ maˉkuhnꜗ gaꜙläꜙllihꜗ tuˉjla̱nꜙ. \v 11 Ja̱ˉgaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ: \p —Jmeeꜙ biiꜗ miˊjnäähꜗ juuˈ kinꜙ kaˉlähꜘ kihꜗ chaˉmiihˉ jeeˊ jwɨɨˉ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ, hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ, hiꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ ka̱a̱hˊ. \c 11 \s1 Läꜙu̱u̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ kwaꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙhyohnꜗ ko̱o̱ˉ hmaˉ heˉ llaꜙ hihꜙ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ sɨˊhmaˉtahˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Nooˉ, mahꜗ llaˊ hihꜙ gwahꜙ kihꜗ Dio, kya̱a̱hˊ naˊhyooꜘ, mahꜗ he̱e̱ꜙ ja̱hꜘ te̱e̱ꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jmeeꜙ jʉʉhˉ kihˈ Dio. \v 2 Waˊ jä̱ꜘ baˊ kihˈ hoˊhneꜚ kihꜗ gwahꜙ naˉ, saꜙ llahˈ hihꜙ. Jëëhꜘ heˉ maˉnaˉlaꜚ he̱e̱ꜚ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu baˊ naˉ, mahꜗ jmeeyꜗ heˉ llaꜙ dsëyꜗ jeeˊ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ to̱ꜗla̱a̱ꜗ u̱u̱ꜗ sɨhˉ. \v 3 Che̱e̱nꜚ u̱u̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ dsaˉkwaꜙ juˈdsooꜘ kinꜙ. Kye̱yhˊ hmɨɨhˉ heˉ kë̱hˉ dsaˉ maˊ tiˉmeehˉ dsëꜗ. Ngëëyꜗ juuˈ kinꜙ kihꜗ dsaꜙ ko̱o̱ˉ mil dsë˜ to̱ꜗ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ to̱ꜙloꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗ jmɨɨˋ —gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ. \p \v 4 Läꜙu̱u̱ꜘ hi̱ˉ kwaꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio heꜘ, la̱a̱ꜗ kwa̱a̱t˜ läꜙko̱o̱ˉ to̱ꜗ chaahˈ hmaˉ olivo, hiꜙ la̱a̱yꜗ kwa̱a̱t˜ läꜙko̱o̱ˉ to̱ꜗ candelero heˉ naˊjnääꜘ chaˊnëˊ Dio jʉʉˊ hwaˈ. \v 5 Cherˊmahꜗ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ hnøøꜗ jmä̱ä̱yhꜙ dsooˊ, kya̱a̱hˊ jeˉ heˉ hwëëˉ nehꜙ toˉhooyˊ jë̱ë̱yꜗ goˉte˜ hi̱ˉ naˉhøøhˊ kiyhˈ. Läꜙja̱ˉ jmeeꜙ biiꜗ ju̱u̱ꜘ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hi̱ˉ hnøøꜗ jmä̱ä̱yhꜙ dsooˊ. \v 6 Läꜙu̱u̱ꜘ dsaˉ heꜘ naˉngëyˈ jwëꜗ heˉ jmeeyꜗ saꜙ jäꜙ jmaꜗ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ ngëëyꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Läꜙja̱ˉ naˉngëyˈ jwëꜗ jmeeyꜗ kihꜗ jmɨɨˉ heˉ liiꜙ jmaˉ. Hiꜙ naˉngëyˈ jwëꜗ heeyhꜗ dsaˉ lliꜘwɨɨꜘ, läꜙjohꜘ ji̱i̱h˜ hnøøꜗ bihꜗ. \p \v 7 Maˉlaꜙ maˉdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio, yaˉhë̱ë̱ˈ jahꜘ hlë̱ë̱hˈ nehꜙ tooˉ ñiihˊ kihˈ chaˊjeˉ mahꜗ te̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ, läꜙji̱i̱hˈ läꜙliyhꜙ jngëëyhꜗ. \v 8 Gaˊ maˉnaˉju̱u̱yˊ, jä̱yꜗ chaˊjwëꜗ jeeˊ jnäꜘhäꜘ kihꜗ jwɨɨˉ jʉʉhˉ, ja̱ˉbaˊ jeeˊ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙtä̱ä̱yˉ dsohꜘ hmaˉcruꜚ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ, kweeˉ hñaaˉ dsëyꜗ läꜙko̱o̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jwɨɨˉ Sodoma kya̱a̱hˊ Egipto, heˉja̱ˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, leꜘ jähnˊ che̱e̱ˉ Sodoma hiꜙ Egipto kaˉlähꜘ. \v 9 Hnëˉ jmɨɨˊ dsaˉhnooˈ, gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ dsaˉta̱a̱hˋ jë̱ë̱yˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ heꜘ, dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙjëꜙ jeeˊ jwɨɨˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ nääˈ dsaˉ, dsaˉ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ. Saꜙ kwayꜗ jwëˈ ha̱a̱ꜗ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ heꜘ. \v 10 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙcha̱a̱yˉ lluꜗ waˊraˉ gaꜙjëëyꜗ naˉju̱u̱ˊ dsaˉ heꜘ. Dsaˉta̱a̱yhˋ jë̱ë̱ˉ dsëyꜗ jwërte, hiꜙ kwëëyhꜗ dsaˉkya̱a̱yhˊ miihˉ heˉ chaˉ kihꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱yˉ, jëëhꜘ läꜙu̱u̱ꜘ hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio heꜘ maˊ heeyh˜ wɨɨꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ. \p \v 11 Gaˊ maˉtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ dsaˉhnooˈ ja̱ˉ, jmɨˉlleꜘ naˊji̱i̱hꜙ heˉ jaꜗ kihꜗ Dio gaꜙtoohˋ tuhˉdsëyꜗ mahꜗ gaꜙnooyˉ läꜙhmëëꜘ. Gaꜙläꜙgooꜙ jwërte dsëꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jëë˜ jeeˊ ja̱ˉ. \v 12 Gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ, gaꜙjähꜘ: \p —Wɨɨꜘ hnähꜘ jeeˊ laˉ. \p Mahꜗ gaꜙsa̱yhˈ taꜙ gyʉʉhˈ jeeˊ jniiꜘ läꜙ maˉjëë˜ ja̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ naˉhøøhˊ kiyhˈ. \v 13 Hor˜ ja̱ˉ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ. Hiꜙ kihꜗ hñaˉlooꜘ hneˉ, gaꜙhlaꜗ maꜙ gyaꜗ jeeˊ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ ja̱ˉ. Hiꜙ gaꜙju̱u̱ꜗ gye̱e̱ꜗ mil dsaˉ maˊ gaꜙjehꜗ hwaꜗ. Hi̱ˉ gaꜙcha̱a̱ꜗ heꜘ, kya̱a̱hˊ heˉ goyhꜙ ja̱ˉ, gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jø̱ø̱hˈ Dio hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \p \v 14 Gaꜙngëëꜘ to̱ꜗ heˉ wɨɨꜘ ja̱ˉ. Hiꜙ gaꜙjä̱ꜘ gaˊ ko̱o̱ˉ heˉ wɨɨꜘ heˉ ja̱ˉgaˊ gaꜙjëënꜗ. \s1 Gaꜙjʉʉyꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ luuꜘ hooˊ \p \v 15 Maˊ gaꜙtëꜘ gye̱e̱ꜗ ángel gaꜙjʉʉꜘ luuꜘ hooˊ kihˈ, gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gyʉʉhˈ gaꜙtoohˋ ki̱ˉga̱a̱ˉ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ: \q1 Naꜗ maˉtëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio hihꜙ kihꜗ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Cristo kya̱a̱yꜗ. \q1 Hi̱ˉ heꜘ baˊ jmeeˈ hihꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \m \v 16 Läꜙjë̱ë̱ꜙ gyiiꜘkye̱e̱ꜘ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nëˊ hmaˉsii˜ chaˊnëˊ Dio, gaꜙta̱a̱yhˋ gaꜙju̱u̱yhꜗ jnëyˊ, gaꜙjyooyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. \v 17 Mahꜗ maˊ jäyhꜘ: \q1 Kwaˉ jnäähˈ tiˊhmaahˊ kyahˈ hneˉ Dio hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ, \q1 hneˉ heꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ, hneˉ heꜘ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ, hiꜙ hneˉ heꜘ hi̱ˉ lla̱a̱h˜ kaˉlähꜘ. \q1 Maˉmiˉjnäähˈ hñaahꜗ kya̱a̱hˊ beꜘ kyahꜗ mahꜗ løøhˈ jmeehˈ hihꜙ. \q1 \v 18 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ maˉläˉlle̱e̱ꜘ jwërte, \q1 maˉtëꜘ jeeˊ te̱e̱hˊ jwɨɨ˜ kihꜗ hi̱ˉ heꜘ. \q1 Maˉtëꜘ jmɨɨˊ llahˈ taˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ, \q1 mahꜗ kwëëhˈ he̱e̱ꜚ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ taˊheꜗ kyahꜗ, \q1 hiꜙ läꜙja̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ ga̱hꜙ hneˉ, läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ. \q1 Hiꜙ maˉtëꜘ jmɨɨˊ jngëëhˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ he̱e̱˜ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. \p \v 19 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnaꜘ gwahꜙ kihꜗ Dio gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, gaꜙläꜙjnäꜘ gooꜘ heˉ täähˊ ku̱u̱ˊ naˉsɨɨˉ hmoohˊ toˉnëˊ. Peerꜙ gaꜙjmeeꜘ jeꜚñihꜗ, gaꜙtoohˋ mɨɨhˊ, gaꜙhɨ̱ɨ̱ꜗ ñihꜗ, gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ, mahꜗ gaꜙhlaꜗ mɨˈdsëꜗ kahˊga̱a̱ˉ. \c 12 \s1 Dsaˉmëꜘ hiꜙ Dragón \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙläꜙjnäꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ ko̱o̱ˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ. Gaꜙläꜙjnääꜘ ja̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ naˉlä̱ä̱ˉ hyooˉ, hiꜙ maˊ he̱e̱ꜘ sɨhˉ hʉʉˊ tɨɨyˊ, hiꜙ maˊ lleyˋ ko̱o̱ˉ coron heˉ maˊ cha̱a̱ꜗ gyaꜙtu̱u̱ꜘ nʉʉꜘ. \v 2 Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ kya̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ, maˊ hø̱ø̱y˜ kihꜗ heˉ jëëy˜ wɨɨꜘ heˉ läꜙcha̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱yꜗ. \v 3 Hiꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ gaˊ jyohꜘ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Gaꜙläꜙjnääꜘ ja̱a̱ˉ dragón gyu̱u̱ꜘ hi̱ˉ jø̱hˈga̱a̱ˉ. Maˊ laˈ gyiiꜗ lleyˊ, maˊ chooꜗ lleyˊ gyaꜗ jøøˈ, hiꜙ maˊ lleyˋ gyiiˈ coron kaˉlähꜘ. \v 4 Kya̱a̱hˊ ku̱u̱yꜘ ja̱ˉ, gaꜙsë̱ë̱yhˉ laꜚ gaˊ ko̱o̱ˉ kiihˋ kihˈ nʉʉꜘ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜚ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ gaꜙsa̱a̱ꜗ gaꜙja̱a̱yꜗ taꜙ hwaꜗ. Dragón heꜘ gaꜙnooˉ chaˊnëˊ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ ngooꜗ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱ꜗ mahꜗ maˊ ku̱yhꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ heꜘ läꜙko̱o̱ˉ waˊraˉ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ. \v 5 Kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ ja̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ gaꜙläꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ hmaˉhɨɨh˜ heˉ laꜗ ñeˈ. Pero naꜗ baˊ ko̱hꜘ gaꜙtëëyˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ heꜘ chaˊnëˊ Dio jeeˊ gyayˈ jmeeyꜙ hihꜙ. \v 6 Hiꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙkyʉ̱ʉ̱yꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ jeeˊ gaꜙmiꜙlluꜗ Dio kiyhꜗ, mahꜗ hä̱ä̱yꜗ jeeˊ ja̱ˉ ko̱o̱ˉ mil dsë˜ to̱ꜗ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ to̱ꜙloꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗ jmɨɨˋ. \p \v 7 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙläꜙchaꜙ ko̱o̱ˉ hniiˉ jʉʉhˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Migyeˈ kya̱a̱hˊ ángele kya̱a̱yꜗ maˊ te̱e̱˜ kya̱a̱hˊ Dragón. Hiꜙ Dragón heꜘ kya̱a̱hˊ ángele kya̱a̱yꜗ maˊ te̱e̱˜ kaˉlähꜘ kya̱a̱hˊ Migyeˈ, \v 8 pero saꜙ gaꜙlɨyhꜗ. Moꜙsoꜙ gaꜙläꜙchaꜙ gaˊ hø̱ø̱yˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 9 Läꜙja̱ˉ Dragón jø̱ø̱hˈ heꜘ gaꜙlle̱e̱ˉ dsihꜘ taꜙ kaˊhneꜚ. Hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ mɨɨhˉ cha̱a̱ˉ lloꜘjooꜗ hi̱ˉ che̱e̱ˉ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ, hiꜙ che̱e̱ˉ bihꜗ Tanaˊ kaˉlähꜘ. Hi̱ˉ heꜘ miˉga̱a̱ꜙ dsaˉ läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. Gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ ángele kya̱a̱yꜗ. \p \v 10 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ki̱ˉga̱a̱ˉ kaˉlähꜘ gyʉʉhˈ heˉ maˊ jähꜘ: \p —Naꜗ maˉtëꜘ jeeˊ lä̱ä̱ꜘ dsaˉ, maˉläˉjnäꜘ beꜘ kihꜗ Dio, maˉløøꜗ jmeeꜙ hihꜙ Dio jnänˋ, hiꜙ maˉtëꜘ jeeˊ llaˈ Cristo kya̱a̱yꜗ taˊ. Jëëhꜘ, maˉlle̱e̱yˉ taꜙ kaˊhneꜚ hi̱ˉ maˊ hnɨɨ˜ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ maˊ hnɨɨy˜ chaˊnëˊ Dio jnänˋ. \v 11 Pero ø̱ø̱hꜗ jneˊ gaꜙlɨhꜗ bihꜗ kya̱a̱yhˊ, kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ Borrego mähꜗ, hiꜙ kya̱a̱hˊ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ Cristo. Saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ cheˊ cha̱a̱ˉ ju̱u̱yꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. \v 12 Waˊ jë̱ë̱ˉ hohꜘ hnähꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Pero jwɨɨ˜ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ laˉ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ nehꜙ jmɨˉñeehꜚ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ maˉñeyˉ baˊ, jä̱ꜙ ko̱ˉhi̱ˊpihˈ gaˊ jmɨɨˊ kiyhˈ, heˉja̱ˉ hä̱ä̱yˈ jwërte maˉjña̱a̱yꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. \p \v 13 Maˊ gaꜙjëëꜗ Dragón heꜘ, heˉ gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ taꜙ hwaꜗ, ngooyꜗ mahꜗ jmeeyꜗ hñaaˉ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ kihꜗ heꜘ. \v 14 Pero gaꜙhyohꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ to̱ꜗ saˊkyooꜘ chaˊmɨɨˉ jø̱ø̱hˈ mahꜗ ja̱ˉ leꜘ hë̱ë̱yꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ kihꜗ mɨɨhˉ hlë̱ë̱hˈ heꜘ taꜙ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ, jeeˊ hä̱ä̱ˈ dsihꜘ ko̱o̱ˉ ji̱ˉñeˉ, jyohꜘ gaˊ to̱ˈ ji̱ˉñeˉ, naˉdsë˜ jñeeꜘ sɨhˉ. \v 15 Mɨɨhˉ heꜘ gaꜙjʉʉꜗ ko̱o̱ˉ jmɨˉjʉʉhˉ kya̱a̱hˊ hooyˊ taꜙ jeeˊ ngooˈ dsaˉmëꜘ heꜘ mahꜗ maˊ ä̱ä̱yꜘ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ ja̱ˉ. \v 16 Pero hwaꜗ gaꜙkwaꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ. Gaꜙnaꜘ hwaꜗ, mahꜗ gaꜙhooˋ jmɨɨˉ heˉ gaꜙhwëëˉ toˉhooˊ Dragón. \v 17 Heˉja̱ˉ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsëꜗ jwërte dragón kya̱a̱hˊ dsaˉmëꜘ heꜘ. Mahꜗ ngooyꜗ naˊjmeeyꜘ hniiˉ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ, hi̱ˉ høøꜙ madaꜚ kihꜗ Dio ja̱ˉbaˊ hi̱ˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ Jesucristo. \c 13 \s1 Läꜙu̱u̱ꜘ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ \p \v 1 Jnäꜘ gaꜙnoonꜗ nëˊ mɨˈsɨɨˊ heˉ chaˉ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ, yaꜙhë̱ë̱ꜗ chaˊjmɨˉñeehꜚ maˊ lleˋ gyiiˈ lleyˊ, hiꜙ maˊ chooꜗ gyaꜗ jøøˈ. Nëˊ jøøˈ kiyhꜗ maˊ chooꜗ gyaꜗ coron. Hiꜙ maˊ naˉsɨɨˉ läꜙjëꜙ kaˊlleyˊ ko̱o̱ˉ juuˈ heˉ miˉkwa̱hꜗ kihꜗ Dio. \v 2 Jahꜘ hi̱ˉ gaꜙjë̱ë̱nꜙ heꜘ, maˊ la̱a̱ˈ läꜙko̱o̱ˉ hyahˉ. Maˉtɨɨyˊ maˊ laˈ läꜙ laꜗ tɨɨˊ oso. Moˉhooyˊ maˊ laˈ läꜙ laꜗ hooˊ león. Dragón heꜘ, gaꜙkwëëyhꜗ beꜘ, hiꜙ gaꜙlla̱a̱yꜗ hø̱ø̱yˈ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ llayꜚ, mahꜗ le̱e̱yꜘ dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ. \v 3 Gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ lleyˊ maˊ laˈ dsooˊ heˉ maˊ jngɨɨhˈ kiyhꜗ. Pero dsooˊ heˉ maˊ jngɨɨhˈ kiyhꜗ ja̱ˉ, gaꜙjä̱ꜗ baˊ. Peerꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. \v 4 Hiꜙ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ dsaˉ jø̱ø̱hˈ Dragón hi̱ˉ gaꜙlla̱a̱ꜗ jø̱ø̱hˈ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jø̱ø̱hˈ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kaˉlähꜘ, mahꜗ maˊ jäyhꜘ kiyhꜗ: \p —Saꜙ cha̱a̱ˉ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ jahꜘ naˉ. ¿Hi̱i̱ˉ naˉ hi̱ˉ lihꜙ te̱e̱ꜗ kya̱a̱yhˊ? \p \v 5 Gaꜙkwayꜘ jwëˈ kihꜗ mahꜗ hlëëyhꜗ juuˈ ta̱a̱hꜗ hiꜙ hlëëhꜗ bihꜗ juuˈ heˉ miˉkwa̱hꜗ kihꜗ Dio. Gaꜙlla̱a̱yꜗ mahꜗ le̱e̱yꜘ dsaˉtaˊ to̱ꜗla̱a̱ꜗ u̱u̱ꜗ sɨhꜙ. \v 6 Läꜙja̱ˉ gaꜙløøyꜗ miˉkwa̱yhꜗ kihꜗ Dio. Gaꜙmiꜙkwa̱yhꜗ jmɨɨˉ kiyhꜗ, läꜙkye̱ˉ kihꜗ gwahꜙ kiyhꜗ, hiꜙ läꜙja̱ˉ kihꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ. \v 7 Hiꜙ gaꜙhyoyhꜗ jwëˈ jmeeyꜗ hniiˉ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ läꜙji̱i̱hˈ le̱e̱yhꜙ. Hiꜙ gaꜙhyoyhꜗ jwëˈ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ nääꜗ dsaˉ, läꜙjëꜙ jeeˊ jwɨɨˉ, dsaˉ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ jmeeꜙ hihꜙ maꜙ kiꜙ kihꜗ. \v 8 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ jø̱ø̱hˈ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, saꜙ maˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kiyhꜗ nëˊ jeˉ kihꜗ Borrego mähꜗ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kwa̱a̱t˜ gaꜙju̱u̱ꜗ nëˊ naˊhyooꜘ läꜙ maˊ hʉʉˊ jmɨˉgyʉʉꜙ. Nëˊ jeˉ kiyhꜗ ja̱ˉ, naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio. \p \v 9 Cherˊmahꜗ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ hnøøꜗ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ, waˊ he̱e̱yhˉ. \v 10 Hi̱ˉ lleˋ kihˈ dsooꜗ nehꜙñeˈ, jä̱ä̱ꜗ dsihꜘ nehꜙñeˈ. Hi̱ˉ lleˋ kihˈ ju̱u̱ꜘ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ, kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ jngëëhꜗ dsihꜘ. Hor˜ ja̱ˉ hnøøꜗ kwëëhꜗ dsëꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱ꜗ Dio hiꜙ hnøøꜗ läꜙ maˉdsooꜘ ja̱ˉbaˊ dsëyˈ. \p \v 11 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ jñahꜘ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ hi̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ nehꜙ hwaꜗ. Maˊ lleyˋ to̱ꜗ jøøˈ heˉ laꜗ läꜙ laꜗ kihꜗ ja̱a̱ˉ borrego mähꜗ, hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ läꜙ hlëëhꜙ ja̱a̱ˉ dragón. \v 12 Maˊ kye̱yˉ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ toˉnëˊ jahꜘ heꜘ, mahꜗ toꜙloꜙ nëyˊ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ hihꜙ kihꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ mahꜗ waˊ jmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ toˉnëˊ jahꜘ heꜘ, hi̱ˉ gaꜙjä̱ꜗ kihꜗ kya̱a̱hˊ dsooˊ heˉ maˊ ju̱u̱yꜘ ja̱ˉ. \v 13 Hiꜙ läꜙja̱ˉ maˊ jmeeyꜙ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ kaˉlähꜘ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙjyooꜗ jeˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, läꜙ maˉjëë˜ ja̱ˉ dsaˉ. \v 14 Miˉga̱a̱yꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ gaꜙhyoyhꜗ jwëˈ jmeeyꜗ chaˊnëˊ jahꜘ toˉnëˊ heꜘ. Gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ heˉ jmeeyꜗ he̱e̱hꜚ kihꜗ jahꜘ hi̱ˉ gaꜙjä̱ꜗ kihꜗ hi̱ˉ maˊ laˈ dsooˊ kihˈ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ. \v 15 Gaꜙhyoyhꜗ jwëˈ heˉ jmeeyꜗ ji̱i̱hꜙ he̱e̱hꜚ kihꜗ jahꜘ heꜘ mahꜗ hlëëhꜗ. Hiꜙ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ jngɨɨyhꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ jmeeꜗ jʉʉhˉ kihꜗ he̱e̱hꜚ ja̱ˉ. \v 16 Gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ, hi̱ˉ chaˉ kuuˊ, hi̱ˉ täˉñeeꜘ, hi̱ˉ naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ, hiꜙ hi̱ˉ saꜙ naˉhnëëˊ kaˉlähꜘ, mahꜗ jmeeyꜗ lii˜ gooyˉ raˉllu̱u̱ꜗ o chaˊkyeyˈ. \v 17 Läꜙja̱ˉ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ läꜙchaˉ jwëˈ kihꜗ laꜗ gyihꜗ løøˈ, niꜙ saꜙ läꜙchaˉ jwëˈ hnɨɨyꜗ gyihꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ cherˊmahꜗ saꜙ la̱a̱yꜗ lii˜ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ kihꜗ jahꜘ heꜘ o kya̱a̱hˊ hwëhꜘ läꜙko̱o̱ˉ che̱e̱ˉ jahꜘ heꜘ. \v 18 Jeeˊ laˉ hnøøꜗ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ. Hi̱ˉ ngëëꜘ, heˉ daˊ hwëhꜘ kihꜗ jahꜘ heꜘ, jëëhꜘ laꜗ hwëhꜘ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ baˊ ja̱ˉ. Hwëhꜘ kihꜗ jahꜘ heꜘ teꜗ jñiiꜘ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ to̱ꜙloꜙgyaꜘ naˉdsë˜ gyaꜙjñiiꜘ. \c 14 \s1 Ko̱o̱ˉ su̱ꜚ hmëëꜘ gaꜙhäꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hña̱ˉla̱a̱ꜘ naˉdsë˜ to̱ꜗla̱a̱ꜗ kye̱e̱ꜘ mil dsaˉ \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ Borrego mähꜗ chehꜗ nëˊ mohꜘ Sión kya̱a̱hˊ hña̱ˉla̱a̱ꜘ naˉdsë˜ to̱ꜗla̱a̱ꜗ kye̱e̱ꜘ mil dsaˉ hi̱ˉ maˉnaˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ Borrego mähꜗ chaˊkyeyˈ, hiꜙ maˉnaˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ Jmiiyˉ kaˉlähꜘ. \v 2 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ gaꜙhi̱i̱ˊ gooˉ läꜙ hi̱i̱ˊ jeeˊ jyooꜙ chaˉmiihˉ jmɨɨˉ. Hiꜙ gaꜙhi̱i̱ˊ läꜙko̱o̱ˉ hi̱i̱ˊ jeeˊ hɨ̱ɨ̱˜ ñihꜗ ki̱ˉga̱a̱ˉ, hiꜙ gaꜙhi̱i̱ˊ läꜙ hi̱i̱ˊ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ kooh˜ tu̱ˉ heˉ chooˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ. \v 3 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ maˊ häꜙ ko̱o̱ˉ su̱ꜚ hmëëꜘ chaˊnëˊ hi̱ˉ maˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ nëˊ hmaˉsii˜, hiꜙ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ heꜘ, hiꜙ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ kaˉlähꜘ. Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ lihꜙ maˊ häˈ su̱ꜚ ja̱ˉ. Maꜙlaꜙ hña̱ˉla̱a̱ꜘ naˉdsë˜ to̱ꜗla̱a̱ꜗ kye̱e̱ꜘ mil baˊ maˊ lihꜙ maˊ häˈ, dsaˉ hi̱ˉ gaꜙlä̱ä̱ꜗ Dio kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ jeeˊ kihˈ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ. \v 4 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ laˉ saꜙ gaꜙmiꜙsa̱hꜘ hñiiyꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉmëꜘ, jëëhꜘ gaꜙhä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ. Hi̱ˉ heꜘ jmeeꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Borrego mähꜗ waˊ haˉ chaˉ haˉ jeeˊ dsooyˈ. Hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙlä̱ä̱yꜗ jeeˊ kihˈ dsaꜙ, la̱a̱yꜗ ko̱o̱ˉ nääꜗ hi̱ˉ maˉjä̱ꜘ lluꜗ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja̱ˉ kihꜗ Borrego mähꜗ. \v 5 Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙhwëëˉ juuˈ taˉjuuˈ hooyˊ, naˉjngëëˈ goˉte˜ la̱a̱yꜗ chaˊnëˊ Dio. \s1 Juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ u̱u̱ˉ ángele \p \v 6 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ jñahꜘ ángel hi̱ˉ maˊ hë̱ë̱ꜙ to̱ꜗdsaahˋ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ juˈhmëëꜘ heˉ saꜙ ngëëꜘ ji̱hˊko̱hꜘ. Maˊ hlë̱ë̱yh˜ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ jmeeyꜙ hihꜙ, läꜙjë̱ë̱ꜙ nääꜗ dsaˉ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ. \v 7 Gaꜙhlëëhꜘ ángel heꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ: \p —Waˊ ga̱hꜙ hnähꜘ Dio, jmeeˊ hnähꜘ jʉʉhˉ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, maˉtëꜘ hor˜ llayꜗ taˊ. Kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hwaꜗ, hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ hyaˉ jmɨɨˉ gwaˉ. \p \v 8 Jñahꜘ kaˉlähꜘ ángel gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyhˈ, maˊ jäyhꜘ: \p —Maˉhe̱e̱ꜙ, maˉhe̱e̱ꜙ goˉte˜ Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱ꜗ dsaˉ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ hlɨɨhˈ maˊ jmeeyꜙ. Laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ jmɨˉlliiꜘ hä̱ä̱ˈ. \p \v 9 Jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ˉ ángel hi̱ˉ maˊ lle̱e̱ˋ kaahˋ heꜘ, maˊ hlëëyhꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ beꜘ kiyhꜗ: \p —Cherˊmahꜗ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ jø̱ø̱hˈ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ he̱e̱hꜚ kiyhꜗ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjmeeyꜘ lii˜ chaˊkyeyˈ o maˉgooyˉ, \v 10 ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ leꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Leꜘ kiyhꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ hɨ̱yhꜗ jmɨˉlliiꜘ hä̱ä̱ˈ, waˊraˉ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsëꜗ Dio kya̱a̱yhˊ. Ja̱ꜙ kya̱a̱hˊ hihꜙ jäꜙ yaˉjë̱ë̱ˈ dsëꜗ Dio. Jmeeyꜗ ka̱a̱yꜙ kya̱a̱hˊ jeˉ, kya̱a̱hˊ azufre chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele hi̱ˉ naˉjngëëˈ hiꜙ chaˊnëˊ Borrego mähꜗ kaˉlähꜘ. \v 11 Jeeˊ tä̱ä̱yhˊ ka̱a̱yˉ ja̱ˉ, sooꜙ ñeˊ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ jmä̱ä̱˜ jø̱ø̱hˈ jahꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ he̱e̱hꜚ kiyhꜗ, hiꜙ hi̱ˉ he̱e̱hꜙ le̱e̱ꜘ lii˜ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ kiyhꜗ, niꜙ jmɨɨˈ niꜙ hwëˈ saꜙ leꜘ te̱e̱yhꜙ dsëyꜗ. \v 12 Hor˜ ja̱ˉ hnøøꜗ kwëëhꜗ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ nʉʉhˊ kihˈ Dio hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús. \p \v 13 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ kaˉlähꜘ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ maˊ jäyhꜘ: \p —Sɨɨꜘ heˉ laˉ: “Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ ju̱u̱ꜘ jeeˊ jmeeyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ.” \p —Ja̱a̱hˉ, läꜙja̱ˉ leꜘ —jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ—. Hi̱ˉ heꜘ te̱e̱hꜙ dsëˈ, jëëhꜘ ja̱ˉ ji̱i̱hˈ lla̱a̱ꜙ heˉ maˉjëëyꜙ wɨɨꜘ, hiꜙ läꜙjnäꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. \s1 Lloo˜ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ jø̱ø̱hꜙ Dio läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ \p \v 14 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ jniiꜘ tøøˉ. Jeeˊ jniiꜘ ja̱ˉ, maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ läꜙ la̱a̱ꜗ Hi̱ˉgaꜙlë̱ë̱ꜗngoꜗ. Maˊ lleyˋ ko̱o̱ˉ coron heˉ laꜗ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ, hiꜙ maˊ cho̱o̱yhˉ ko̱o̱ˉ ñeˈtuuhꜚ hläähˋ heˉ hmeꜗ. \v 15 Nehꜙ gwahꜙ kihꜗ Dio yaꜙhë̱ë̱ꜗ jñahꜘ ángel hi̱ˉ hlëëhꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ hi̱ˉ gyaꜗ jeeˊ jniiꜘ: \p —Kye̱ˉ ñeˈtuuhꜚ hlähˋ kyahˈ mahꜗ choohˋ taˊ kyahˈ. Jëëhꜘ maˉjwɨɨˉ baˊ mɨɨˈ, maˉtëꜘ hor˜ jeeˊ jʉʉhˊ. \p \v 16 Heˉja̱ˉ hi̱ˉ maˊ gyaˈ jeeˊ jniiꜘ heꜘ gaꜙjyooyꜗ ñeˈtuuhꜚ hläähˋ kiyhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, mahꜗ gaꜙte̱e̱yhˉ läꜙjëꜙ mɨɨˈ kihꜗ hwaꜗ ja̱ˉ. \p \v 17 Nehꜙ gwahꜙ heˉ laꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, yaꜙhë̱ë̱ꜗ jñahꜘ ángel hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ ko̱o̱ˉ ñeˈtuuhꜚ hlähˋ heˉ hmeˈ. \v 18 Jeeˊ chihˈ naˊhyooꜘ yaꜙhë̱ë̱ꜗ jñahꜘ ángel hi̱ˉ maˊ naˉngëˈ jwëˈ jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ jeˉ. Kya̱a̱hˊ beꜘ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ ñeˈtuuhꜚ hlähˋ hmeˈ ja̱ˉ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ hlähˋ kyahˈ naˉ, hnäꜗ läꜙjëꜙ saˊmahꜘ kihꜗ mɨˈjëhꜗ heˉ chaˉ hwaꜗ naˉ, jëëhꜘ maˉjwɨɨˉ baˊ. \p \v 19 Heˉja̱ˉ gaꜙjyooꜗ ángel heꜘ ñeˈtuuhꜚ hlähˋ kihˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙhnäyꜗ saˊmahꜘ kihꜗ mɨˈjëhꜗ heˉ chaˉ hwaꜗ laˉ, gaꜙtooyhˉ nehꜙ ko̱o̱ˉ jeeˊ jle̱e̱yhˈ kya̱a̱hˊ maˉtɨɨyˊ. Heˉ laˉ laꜗ kwa̱a̱t˜ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ che̱e̱ˈ Dio nëˊ kihˈ dsaꜙ. \v 20 Hiꜙ gaꜙjle̱e̱yhꜗ kya̱a̱hˊ maˉtɨɨyˊ mɨˈjëhꜗ jeeˊ maˉtäähˊ heˉ maˊ hlaˉ taꜙ chʉʉhˊ jwɨɨˉ. Hiꜙ jeeˊ gaꜙjle̱e̱hꜗ mɨˈjëhꜗ ja̱ˉ, gaꜙhwëëˉ jmɨɨˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jmaˉ heˉ gaꜙllooꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ fren˜ kihꜗ kyaˊjɨɨhˊ, gaꜙngëëꜘ laꜚ gaˊ hnëˉ hñaˉlooꜘ kilómetro. \c 15 \s1 Gye̱e̱ꜗ ángele kya̱a̱hˊ gyiiˈ lliꜘwɨɨꜘ \p \v 1 Gaꜙjëënꜗ jyohꜘ kaˉlähꜘ ko̱o̱ˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsënꜙ. Gaꜙjë̱ë̱nꜙ gye̱e̱ꜗ ángele hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ gyiiꜗ nëëˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ kya̱a̱hˊ jeeˊ lla̱a̱ꜙ goˉte˜. Jëëhꜘ kya̱a̱hˊ heˉ ja̱ˉ, lla̱a̱ꜙ heˉ yaˉjë̱ë̱ˈ dsëꜗ Dio. \v 2 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ kaˉlähꜘ heˉ maˊ naˉjaaꜘ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ huˉ heˉ jë̱ë̱ˉ, heˉ jʉʉhˉ läꜙko̱o̱ˉ jmɨˉñeehꜚ, naˉka̱a̱h˜ kya̱a̱hˊ jeˉ. Nëˊ ja̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ gaꜙte̱e̱ꜗ kya̱a̱hˊ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ he̱e̱hꜚ kiyhꜗ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ saꜙ gaꜙkwa̱a̱ꜗ hñiiꜘ maˊ le̱e̱ꜘ lii˜ niꜙ saꜙ gaꜙka̱yꜗ hwëhꜘ läꜙ che̱e̱ˉ jahꜘ heꜘ. Maˊ cho̱o̱yhˉ tu̱ˉ heˉ chooˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio. \v 3 Maˊ häyꜙ su̱ꜚ heˉ maˊ häꜙ Moisé hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ maˊ häyꜙ su̱ꜚ heˉ maˊ häꜙ Borrego mähꜗ, maˊ jäyhꜘ: \q1 Peerꜙ jʉhˉga̱a̱ˉ laꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˉjmeehˊ, \q1 hneˉ Dio hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. \q1 Dsooꜘ baˊ, lluꜗ laꜗ jwëˈ kyahꜗ, hneˉ Dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \q1 \v 4 Läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ ga̱hꜙ hneˉ Dio. \q1 Läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ jmeeꜗ jʉʉhˉ jmɨɨˉ kyahꜗ. \q1 Ja̱a̱ˉ hneˉ baˊ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \q1 Heˉja̱ˉ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ, yaˉnääyꜘ mahꜗ jmeeyꜗ jʉʉhˉ kyahꜗ. \q1 Jëëhꜘ, maˉläˉjnäꜘ baˊ heˉ maˉløøhˋ llahˉ taˊ. \p \v 5 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjëënꜗ naˉnaˊ gwahꜙ heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ, ja̱ˉbaˊ gwahꜙ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ Moisé. \v 6 Nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ gye̱e̱ꜗ ángele hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ läꜙjëꜙ gyiiꜗ nëëˈ heˉ wɨɨꜘ. Maˊ kye̱yhˊ hmɨɨhˉ heˉ che̱e̱ˉ lino heˉ naˉjngɨɨˈ, heˉ laꜗ jihˈgye̱hꜗ. Hiꜙ naˉhñʉʉꜚ moˉdsëyꜗ kya̱a̱hˊ hmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. \v 7 Ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ gaꜙkwëëhꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ ángele heꜘ maꜙ ko̱o̱ˉ kyaahˊ heˉ laꜗ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ heˉ naˉka̱hˈ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ che̱e̱ˈ Dio hi̱ˉ cha̱a̱ˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \v 8 Gaꜙka̱hˈ nehꜙ gwahꜙ chaˉmiihˉ ñeˊ, kihꜗ heˉ la̱a̱ꜗ jø̱ø̱hˈ Dio hi̱ˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ. Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ maˉleꜘ maˊ dsaˉta̱a̱hˋ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ saꜙ gaˊ maˉläˉteꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ kye̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ ángele heꜘ. \c 16 \s1 Waˊkyaahˊ heˉ kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙheeyhꜗ dsaˉ wɨɨꜘ \p \v 1 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ki̱ˉga̱a̱ˉ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ ángele heꜘ: \p —Goˉnääꜘ hnähꜘ mahꜗ goˉjä̱ä̱ˊ heˉ lliꜘwɨɨꜘ heˉ haaˊ nehꜙ läꜙjëꜙ gyiiꜗ kyaahˊ heˉ naꜗ gaˊ che̱e̱ˈ Dio läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ. \p \v 2 Ñeeˊ toˉnëˊ ángel heꜘ naˊjä̱ä̱ˊ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙtohꜘ ko̱o̱ˉ dsooˊ heˉ kuˈji̱i̱ꜙ heˉ laꜗ naˊhøøꜘ, nëˊ kihˈ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ lii˜ kihꜗ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, hiꜙ nëˊ kihˈ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗ ja̱ˉbaˊ he̱e̱hꜚ kihꜗ jahꜘ heꜘ. \p \v 3 Jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ꜗ ángel gaꜙjä̱ä̱ꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙ gaꜙlɨɨꜗ jmaˉ läꜙ laꜗ jmaˉ kihꜗ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. Kya̱a̱hˊ heˉja̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ läꜙhiiꜘ nëˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ chaˊjmɨˉñeehꜚ. \p \v 4 Jeeˊ gaꜙtëꜘ u̱u̱ˉ ángel gaꜙjä̱ä̱ꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ jmɨˉjʉʉhˉ kya̱a̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ hyaˉ jmɨɨˉ gwaˉ pihˈ. Läꜙkye̱ˉ heˉ ja̱ˉ gaꜙlɨɨꜗ jmaˉ kaˉlähꜘ. \v 5 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ángel hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jʉʉˊ jmɨɨˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Jna̱a̱hˈ llu̱u̱ꜗ la̱a̱hꜗ hneˉ, Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ. Hneˉ la̱a̱hꜗ, hiꜙ maˊ la̱a̱hˈ, hiꜙ naˉjngëëhˈ, jëëhꜘ maˉllahˊ baˊ hneˉ taˊ kihˈ dsaꜙ. \v 6 Kihꜗ heˉ gaꜙtʉ̱ʉ̱yꜗ jmaꜚ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱hꜗ hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kyahꜗ, heˉja̱ˉ hneˉ kwëëyhˈ hɨ̱yhꜗ jmaˉ kaˉlähꜘ, heˉ te̱e̱hꜙ jwɨɨ˜ kiyhꜗ. \p \v 7 Läꜙja̱ˉ gaꜙnuunꜗ kihꜗ jñahꜘ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ chihˈ naˊhyooꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Dsooꜘ baˊ, hneˉ Dio Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. Hneˉ baˊ maˉllahˊ taˊ kya̱a̱hˊ juˈdsooꜘ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ kihˈ. \p \v 8 Jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱e̱ꜘ ángel heꜘ gaꜙjä̱ä̱ꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ hyooˉ. Läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙchaꜙ beꜘ kihꜗ hyooˉ mahꜗ jmeeꜗ ka̱a̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱hˊ jeˉ. \v 9 Gaꜙläꜙlliiꜘ hyooˉ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙka̱a̱ꜘ dsaˉ. Niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ mahꜗ maˊ jmeeyˈ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. Llaꜚ heˉ ja̱ˉ, gaꜙmiꜙkwa̱hꜗ bihꜗ kihꜗ Dio hi̱ˉ lihꜙ che̱e̱ꜗ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ ja̱ˉ. \p \v 10 Jeeˊ gaꜙtëꜘ hña̱a̱ꜘ ángel gaꜙjä̱ä̱ꜗ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ jeeˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ maˊ jmeeyꜙ hihꜙ gaꜙlaꜗ naˉho̱o̱ˉ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjñaahꜗ dsaˉ naˊsɨɨhˊ, kihꜗ heˉ maˊ jëëy˜ wɨɨꜘ. \v 11 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙmiꜙkwa̱yhꜗ kihꜗ Dio hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kihꜗ heˉ maˊ jëëy˜ wɨɨꜘ hiꜙ kihꜗ dsooˊ heˉ laꜗ naˊhøøꜘ ja̱ˉ. Pero niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ. \p \v 12 Jeeˊ gaꜙtëꜘ jñeeꜘ ángel gaꜙjä̱ä̱ꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ jmɨˉjʉʉhˉ heˉ che̱e̱ˉ Eufrate. Jmɨɨˉ ja̱ˉ gaꜙläꜙki̱hꜘ mahꜗ gaꜙjä̱ꜘ maˉnaˊlluˋ jwëˈ jeeˊ ngëˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ yaˉnääꜘ taꜙ jeeˊ hyaˉ hyooˉ. \v 13 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ u̱u̱ˉ jmɨˉlleꜘ hlë̱ë̱hˈ hi̱ˉ jnä̱ä̱ꜘ läꜙ jnä̱ä̱ꜘ jehꜗ wë̱hꜙ. Yaꜙhë̱ë̱ꜗ nehꜙ toˉhooˊ Dragón, hiꜙ yaꜙhë̱ë̱ꜗ nehꜙ toˉhooˊ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ hiꜙ yaꜙhë̱ë̱ꜗ nehꜙ toˉhooˊ jahꜘ hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ taˉjuuˈ. \v 14 Hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ dsaˉ hlë̱ë̱hˈ hi̱ˉ jmeeꜗ ja̱ꜙ heˉ ko̱o̱ˉ nëëˈ mahꜗ jëëꜗ dsa̱hꜙ dsaˉ. Dsaˉnääyꜗ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, mahꜗ dsaˉjø̱ø̱yhˋ dsaˉ dsaˉnääyꜗ dsaˉjmeeyꜘ hniiˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jʉʉhˉ jmɨɨˊ gooˉ kihꜗ Dio hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. \v 15 “Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ ngaahnꜗ naˉ, läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ hɨ̱ɨ̱ˉ. Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ naˉnëˊ, hi̱ˉ hä̱ä̱˜ hñiiꜘ, hi̱ˉ jmeeꜙ taˊ lluˈ. Hi̱ˉ heꜘ saꜙ jä̱ꜗ oˉhihꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 16 Hiꜙ heꜘ baˊ jahꜘ heꜘ gaꜙjmeeꜘ gaꜙku̱hꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey, ko̱o̱ˉ jeeˊ che̱e̱ˉ kya̱a̱hˊ juuˈ hebreo Armagedón. \p \v 17 Jeeˊ gaꜙtëꜘ gye̱e̱ꜗ ángel gaꜙjä̱ä̱ꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ lleꜘ. Gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gaꜙhlëëhꜘ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ jeeˊ chihˈ gwahꜙ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ gyaˈ Dio jmeeꜙ hihꜙ, maˊ jähꜘ: “Maˉlaꜙ baˊ.” \v 18 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ jeꜚñihꜗ, gaꜙhlëëhꜘ, gaꜙhɨ̱ɨ̱ꜗ ñihꜗ, hiꜙ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ, heˉ saꜙ maˉjehꜗ niꜙ ko̱o̱ˉ häˊ ko̱ˉja̱ˉ ji̱i̱hˈ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ tä̱ä̱hˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. \v 19 Jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ Babilonia gaꜙlaꜗ hnëˉ nääꜗ, hiꜙ jyohꜘ gaˊ jeeˊ jwɨɨˉ kaahˊ gaꜙsaꜗ gaꜙhlaꜗ goˉte˜. Maꜙraꜙ heˉ gaꜙte̱e̱hˉ baˊ Dio jwɨɨ˜ kihꜗ jwɨɨˉ jʉʉhˉ ja̱ˉ, gaꜙche̱e̱yꜗ nëˊ kihˈ läꜙjëꜙ goˉteˈ heˉ yaˉjë̱ë̱ˈ dsëyꜗ kya̱a̱hˊ. \v 20 Gaꜙläꜙjëꜙ hwaꜗ heˉ täähˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ gaꜙä̱ä̱hꜗ hø̱ø̱ˈ kihꜗ. Läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙä̱ä̱hꜗ läꜙjëꜙ mohꜘ. \v 21 Hiꜙ gaꜙsa̱a̱ꜗ nëˊ kihˈ dsaˉ mɨˈdsëꜗ kaahˊ heˉ hiiˉ maꜙ to̱ꜗlooꜗ kil. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ chaˉgaˊmiihˉ gaꜙmiꜙkwa̱yhꜗ kihꜗ Dio maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ wɨɨꜘ ja̱ˉ. Jëëhꜘ, ko̱o̱ˉ heˉ ja̱ˉ baˊ maˊ laˈ jʉʉhˉ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ. \c 17 \s1 Heehꜗ Dio wɨɨꜘ Babilonia \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, jaꜗ ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ ángele hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ läꜙjëꜙ gyiiꜗ kyaahˊ mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ñaˉ taꜙ laꜙ mahꜗ heehnꜚ hneˉ haˉ läꜙ laꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ heehꜗ Dio hyaaˋ hi̱ˉ maˊ kya̱a̱hˊ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hi̱ˉ gyaꜗ jø̱ø̱hˈ nëˊ kihˈ chaˉmiihˉ jmɨɨˉ. \v 2 Dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙjmeeꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ laˉ gaꜙhe̱e̱ꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉmëꜘ heꜘ. Laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jmɨˉlliiꜘ heˉ hä̱ä̱ˈ jwërte. \p \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ä̱ꜗ jmɨˉlleꜘ jnäꜘ ko̱o̱ˉ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ ja̱a̱ˉ jahꜘ gyu̱u̱ꜘ. Läꜙka̱a̱ˉ nëˊ kihˈ jahꜘ heꜘ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ heˉ miˉkwa̱hꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ maˊ lleˋ gyiiˈ lleyˊ kya̱a̱hˊ gyaꜗ jøøˈ. \v 4 Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ kye̱hˊ hmɨɨhˉ he̱e̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ꜘ hiꜙ gyʉ̱ʉ̱ꜘ lähˉ, heˉ naˉlɨɨˊ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ, hiꜙ kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ. Maˊ cho̱o̱yhˉ ko̱o̱ˉ kyaahˊ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ jeeˊ maˊ naˉka̱hˈ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ. \v 5 Maˊ naˉsɨɨˉ chaˊkyeyˈ, ko̱o̱ˉ jmɨɨˉ heˉ saꜙ läꜙngëëꜘ jneˊ, heˉ maˊ jähꜘ: “Jwɨɨˉ jʉʉhˉ Babilonia. Chooˈ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ ka̱a̱h˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. Chooˈ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ naˉhä̱ä̱hˈ dsëˉ jneˊ.” \v 6 Gaꜙläꜙliihnꜚ heˉ maˊ he̱e̱ꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, hiꜙ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ Jesús. Maˊ gaꜙjë̱ë̱nꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsënꜙ jwërte. \v 7 Mahꜗ gaꜙjähꜘ ángel heꜘ sɨɨhꜙ jnäꜘ: \p —¿Heˉlaˈ dsa̱a̱˜ hohꜘ? Jnäꜘ miˊjnäänꜗ kyahꜗ heˉ saꜙ läꜙngëëhꜘ hneˉ kihꜗ dsaˉmëꜘ naˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ kihꜗ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ hi̱ˉ jä̱ä̱yꜙ naˉ, hi̱ˉ lleˋ gyiiˈ lleˊ kya̱a̱hˊ gyaꜗ jøøˈ. \v 8 Jahꜘ hi̱ˉ maˉjë̱ë̱hˋ naˉ, maˊ la̱a̱ˈ hiꜙ naꜗ moꜙsoꜙ la̱a̱yꜗ. Hi̱ˉ naˉ naˉ yaˉhë̱ë̱ˈ nehꜙ tooˉ ñiihˊ kihˈ chaˊjeˉ, jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ dsooyˈ gyiꜘjwɨɨꜗ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ laˉ hi̱ˉ saꜙ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ nëˊ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio läꜙji̱i̱hˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ läˉdsa̱a̱˜ dsëyꜗ waˊraˉ gaꜙjë̱ë̱yꜗ jahꜘ heꜘ, hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ, hiꜙ naꜗ moꜙsoꜙ la̱a̱yꜗ, hiꜙ hi̱ˉ naꜗ gaˊ läꜙjnääꜘ kaˉlähꜘ. \p \v 9 ʼHeˉ jwahnꜚ laˉ, laꜗ kihꜗ hi̱ˉ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ. Läꜙjëꜙ gyiiꜗ lleˊ jahꜘ heꜘ, laꜗ kwa̱a̱t˜ gyiiꜗ mohꜘ jeeˊ gyaˈ dsaˉmëꜘ heꜘ. \v 10 Hiꜙ laꜗ kwa̱a̱t˜ la̱a̱ꜗ gye̱e̱ꜗ rey kaˉlähꜘ. Hña̱a̱ꜘ rey heꜘ moꜙsoꜙ la̱a̱yꜗ taˊ. Cha̱a̱ˉ gaˊ ja̱a̱ˉ, hiꜙ cha̱a̱ˉ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ saꜙ gaˊ maˉja˜. Gaˊ maˉja˜ hi̱ˉ heꜘ, jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ miˉheeyꜙ ko̱ˉhwëëꜘ baˊ. \v 11 Jahꜘ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ heꜘ, hi̱ˉ naꜗ moꜙsoꜙ la̱a̱yꜗ, hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ jña̱a̱ꜗ rey kaˉlähꜘ. Hiꜙ la̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ rey heꜘ hi̱ˉ dsooꜗ gyiꜘjwɨɨꜗ. \p \v 12 ʼLäꜙjëꜙ gyaꜗ jøøˈ heˉ maˉjëëhˋ ja̱ˉ, laꜗ kwa̱a̱t˜ gya̱a̱ꜗ rey hi̱ˉ saꜙ gaˊ maˉløøꜗ jmeeꜗ hihꜙ. Ko̱o̱ˉ hor˜ baˊ hyoyhꜙ jwëˈ le̱e̱yꜘ rey mahꜗ jmeeyꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. \v 13 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ gya̱a̱ꜗ rey heꜘ dsaˉta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ, mahꜗ tooyhꜙ gooˉ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ heˉ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 14 Hiꜙ läꜙja̱ˉ te̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ Borrego mähꜗ. Pero Borrego mähꜗ heꜘ liyhꜙ baˊ waˊraˉ gaꜙte̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ. Jëëhꜘ, hi̱ˉ heꜘ heꜘ Rey hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ Rey, hiꜙ la̱a̱yꜗ jø̱ø̱hˈ kihꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ Dsaˉka̱a̱hˊ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ kya̱a̱yhˊ, maˉnaˉteehˊ kya̱a̱yˈ, maˉnaˉlle̱e̱hˊ, ja̱ˉbaˊ hi̱ˉ miˉte̱hꜗ kiyhꜗ. \p \v 15 Hiꜙ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ: \p —Läꜙjëꜙ jmɨɨˉ heˉ maˉjëëhˋ jeeˊ maˊ gyaˈ hyaaˋ hi̱ˉ ka̱a̱h˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, laꜗ kwa̱a̱t˜ läꜙjëꜙ jeeˊ jwɨɨˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ jmeeꜙ hihꜙ, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ. \v 16 Hi̱hꜗ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ gyaꜗ jøøˈ kihꜗ, jmeeyꜗ naˉhøøhˊ kihˈ hyaaˋ hlë̱ë̱hˈ heꜘ. Ja̱ˉ ji̱i̱hˈ be̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ oˉhihꜙ kihꜗ, jngɨɨyhꜗ kihꜗ, hiꜙ jë̱yꜗ kya̱a̱hˊ jeˉ. \v 17 Jëëhꜘ Dio baˊ hi̱ˉ gaꜙtoohˉ hʉʉˊdsëˉ nehꜙ tuhˉdsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey heꜘ mahꜗ jmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio heˉ dsaˉta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ mahꜗ lla̱a̱yꜗ jø̱ø̱hˈ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, läꜙji̱i̱hˈ läꜙteꜗ läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio. \v 18 Hiꜙ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˉjë̱ë̱hˋ naˉ, laꜗ kwa̱a̱t˜ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ jmeeꜙ hihꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ. \c 18 \s1 Gaꜙhe̱e̱ꜗ jwɨɨˉ Babilonia \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ jñahꜘ ángel hi̱ˉ gaꜙjña̱a̱ꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ beꜘ. Hiꜙ hwaꜗ laˉ gaꜙläꜙjnäꜘ jë̱ë̱ˉ goˉteˈ kya̱a̱hˊ jmëëˈ kiyhꜗ. \v 2 Gaꜙhlëëyhꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ beꜘ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ: \q1 Maˉjä̱ꜘ taꜙ hwaꜗ, maˉjä̱ꜘ taꜙ hwaꜗ Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉ. \q1 Maˉlɨɨ˜ chaˊnehꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ. \q1 Laꜗ hø̱ø̱ˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ, \q1 hiꜙ laꜗ sɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ta̱ˈ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ hi̱ˉ saꜙ läꜙjë̱ë̱ˊ jneˊ. \q1 \v 3 Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ, gaꜙhe̱e̱ꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ jeeˊ ja̱ˉ. \q1 Laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙhɨ̱yhꜗ jmɨˉlliiꜘ heˉ hä̱ä̱ˈ goˉte˜ baˊ. \q1 Läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ gaꜙjmeeꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ kya̱a̱yhˊ. \q1 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ nøøꜘ hmoohˊ kihˈ, hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ gaꜙläꜙchayꜙ kuuˊ, \q1 kihꜗ heˉ maˊ hnɨɨyꜙ heˉ maˊ chaˉ gaꜙngëëꜘ jwë̱ë̱ˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙjähꜘ ángel. \p \v 4 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ jyohꜘ juuˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ maˊ jähꜘ: \q1 Hnähꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉ kya̱a̱nꜙ, hwë̱ë̱ˉ hnähꜘ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ \q1 mahꜗ saꜙ kwa̱hꜘ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ kyahꜗ hnähꜘ, \q1 mahꜗ saꜙ të̱ë̱hꜗ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ nëˊ kiyhˈ. \q1 \v 5 Jëëhꜘ, heˉ maˉngëëꜘ jwë̱ë̱ꜘ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, maˉllooꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \q1 Naꜗ maˉtëꜘ hor˜ ko̱o̱ꜙ Dio jwɨɨ˜ kwa̱a̱t˜ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ. \q1 \v 6 Kwëëyhˋ kiyhˈ läꜙko̱hꜘ teꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jñahꜘ. \q1 Miˉhmaahˊ to̱ꜗ ju̱hꜙ kiyhꜗ, läꜙko̱hꜘ teꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. \q1 Gaꜙkwëëyhꜗ jñahꜘ gaꜙhɨ̱hꜗ jmɨɨˉ hä̱ä̱ˈ. \q1 Kwëëyhˋ kiyhˈ naꜗ hɨ̱yhꜗ to̱ꜗ ju̱hꜙ ko̱ˉja̱ˉ. \q1 \v 7 Läꜙko̱hꜘ teꜗ maˉjmä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ jø̱ø̱hˈ, läꜙko̱hꜘ teꜗ heˉ lluꜗ heˉ maˊ cha̱a̱yˉ, ko̱ˉja̱ˉ heˉ wɨɨꜘ kwëëyhˋ kaˉlähꜘ. \q1 Jëëhꜘ, maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ: \q2 “La̱a̱nꜗ jø̱ø̱hˈ läꜙko̱o̱ˉ hi̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ, cha̱a̱ˉ baˊ dsaˉñʉʉhˉ kya̱a̱nꜙ, saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ jëënꜚ wɨɨꜘ.” \q1 \v 8 Heˉja̱ˉ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ baˊ, johꜘ heˉ wɨɨꜘ saꜙ jäꜙ nëˊ kiyhˈ, jäꜙ jngɨɨhꜗ kiyhꜗ, jäꜙ hooyhꜗ, jäꜙ kyo̱yhꜙ. \q1 Hiꜙ ka̱a̱yꜙ kya̱a̱hˊ jeˉ, jëëhꜘ Dio Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, hi̱ˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ, llayꜗ taˊ kihˈ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \p \v 9 Läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉmëꜘ heꜘ hiꜙ maˊ cha̱a̱yˉ lluꜗ kya̱a̱yhˊ, hi̱ˉ heꜘ kɨˊhoohꜗ kiyhꜗ waˊraˉ gaꜙjëëyꜗ hwëëˉ ñeˊ jeeˊ ka̱a̱yˉ. \v 10 Ʉ̱ʉ̱ꜘ baˊ dsaˉta̱a̱yhˋ, kihꜗ heˉ läꜙgoyhꜙ jëëyꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ nëˊ kihˈ jwɨɨˉ ja̱ˉ, jäyhꜙ: \p —Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉ naˉ, heˉ maˊ jmeeꜙ hihꜙ. Jëëhꜘ, kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ hor˜ baˊ, maˉja˜ jwiz˜ kyahꜗ. \p \v 11 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ nøøꜘ hmoohˊ kihˈ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ, kɨˊhoohꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Jëëhꜘ, moꜙsoꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ laꜗ løøˈ kiyhꜗ. \v 12 Løøˈ kihꜗ kuˊnøøꜚ, kuuˊ tøøˉ, läꜙjëꜙ nëëˈ ku̱u̱ˊ hmoohˈ, hmɨɨhˉ lino, hmɨɨhˉ gyʉ̱ʉ̱ꜘ, hmɨɨhˉ ceda, hmɨɨhˉ gyʉ̱ʉ̱ꜘ lähˉ, hmaˉ heˉ hɨɨˉ miˉjwɨɨˉ, läꜙjëꜙ gaˊ heˉ jnäꜘ naˊhñaahꜗ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ ja̱ˊ elefante, kya̱a̱hˊ hmaˉ heˉ hmoohˈ, kya̱a̱hˊ ñeꜗ nøøꜘ kya̱a̱hˊ waˊ heˉ chaˉ heˉ ñeˈ, hiꜙ kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ jihˈ. \v 13 Løøˈ kihꜗ kyahˈ hmaˉ, kiˉmaꜗ, jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ, waˊchu̱ˉ, mirra, naaˋ miˉjwɨɨˉ, jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉä̱ä̱ˉ, naaˋ heˉ kuhˉ dsaˉ, harin lluꜗ, kya̱a̱hˊ mɨˈtrigo, looˋ, borrego, kyaˊjɨɨhˊ, carret. Hiꜙ maˊ hnëëy˜ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ maꜙkeꜙ la̱a̱yꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 14 Maˊ jäyhꜘ sɨɨyhꜙ jwɨɨˉ ja̱ˉ: \p —Läꜙjëꜙ heˉ maˊ he̱e̱ꜘ hohꜘ, maˉjä̱ꜘ taꜙ kooꜘ baˊ ja̱ˉ. Läꜙjëꜙ heˉ jmäꜘøøꜘ kyahꜗ maˉdsaꜗ goˉte˜. Ji̱hˊko̱hꜘ moꜙsoꜙ të̱ë̱hꜗ. \p \v 15 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ hnɨɨꜙ heˉ ja̱ˉ, gaꜙläꜙchayꜙ chaˉmiihˉ kuuˊ läꜙko̱o̱ˉ maˊ hnɨɨyꜙ kihꜗ jwɨɨˉ ooꜙ. Ʉ̱ʉ̱ꜘ baˊ dsaˉta̱a̱yhˋ, kihꜗ heˉ läꜙgoyhꜙ jëëyꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ nëˊ kihˈ jwɨɨˉ ja̱ˉ mahꜗ kɨˊhooyhꜗ, \v 16 jäyhꜙ: \p —Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ maˊ kë̱hˉ hmɨɨhˉ lino naˉka̱a̱h˜ gyʉ̱ʉ̱ꜘ lähˉ, maˊ naˉlë̱ë̱yˊ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ hiꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ ku̱u̱ˊ heˉ jnäꜘ naˊhñaahꜗ. \v 17 Jëëhꜘ, kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ hor˜ baˊ maˉdsaꜗ läꜙjëꜙ kuuˊ heˉ maˊ chayˉ. \p Hiꜙ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ jʉʉˊ barco, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ maˊ gaꜙnääꜗ nehꜙ, kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ kooh˜ barco, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊ chaˊjmɨˉñeehꜚ gaꜙta̱a̱hˋ ʉ̱ʉ̱ꜘ baˊ, \v 18 jëëy˜ läꜙko̱o̱ˉ maˊ hwëëˉ ñeˊ maˊ kooˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Gaꜙta̱a̱yhˋ gaꜙtooyhꜗ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ: \p —Saꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ jʉʉhˉ naˉ. \p \v 19 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ gaꜙka̱ꜗ hløøˉ mahꜗ gaꜙhuuyꜗ lleyˊ hiꜙ gaꜙkɨˊ gaꜙhooyhꜗ, maˊ jäyhꜘ: \p —Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, jwɨɨˉ jʉʉhˉ naˉ. Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ hi̱ˉ naˉhøøˉ barco chaˊjmɨˉñeehꜚ maˉläˉchayꜙ kuuˊ kya̱a̱yhˊ, kihꜗ heˉ chaˉ chaˉmiihˉ kuuˊ kihˈ jwɨɨˉ naˉ. Kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ hor˜ baˊ maˉhe̱e̱ꜙ goˉte˜. \p \v 20 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, waˊ cha̱a̱hˉ hnähꜘ lluꜗ. Läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ hnähꜘ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, hnähꜘ apóstole, hiꜙ hnähꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ dsaꜙ. Jëëhꜘ maˉte̱e̱hˉ Dio jwɨɨ˜ kihꜗ jwɨɨˉ naˉ hi̱ˉ gaꜙjmeehꜙ hnähꜘ. \p \v 21 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, ja̱a̱ˉ ángel hi̱ˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ gaꜙka̱yꜗ ko̱o̱ˉ mɨˈku̱u̱ˊ jʉʉhˉ, läꜙko̱o̱ˉ jʉʉhˉ chaˊtooꜗ kihꜗ moli̱i̱ˊ, gaꜙjwäyꜗ chaˊjmɨˉñeehꜚ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Ja̱ˉbaˊ läꜙnaˉ, wɨɨꜘ hlaꜗ Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉ, ji̱hˊko̱hꜘ moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ kaˉlähꜘ. \v 22 Moꜙsoꜙ läꜙnʉʉhꜘ hi̱i̱ˋ tu̱ˉ heˉ chooˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ, niꜙ jñahꜘ gaˊ tëꜙ, niꜙ hi̱ˉ jʉʉꜙ luuꜘ hmaˉtaˉ, niꜙ hi̱ˉ jʉʉꜙ luuꜘ hooˊ moꜙsoꜙ läꜙcha̱a̱ˉ jeeˊ naˉ kyahꜗ. Niꜙ hi̱ˉ gaˊ hi̱ˉ jmeeꜙ waˊ heˉ cheˉ heˉ taˊ moꜙsoꜙ läꜙcha̱a̱ˉ. Niꜙ moli̱i̱ˊ moꜙsoꜙ hi̱i̱ˋ kaˉlähꜘ. \v 23 Niꜙ moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ jeˉ kihꜗ mɨˈsëꜗ jeeˊ naˉ kyahꜗ, niꜙ moꜙsoꜙ läꜙnʉʉhꜘ mɨɨhˊ kihˈ jmɨɨˊ jeeˊ dsaˉje̱e̱ꜘ gooˉ dsaˉ jeeˊ naˉ kyahꜗ. Jëëhꜘ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ dsaˉllaꜙ hmoohˊ jeeˊ naˉ kyahꜗ maˊ la̱a̱ˈ ka̱a̱hˊ kihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ kya̱a̱hˊ jiˉnahˊ kyahˈ gaꜙläꜙga̱a̱ꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ. \p \v 24 Jeeˊ jwɨɨˉ naˉ naˉbä̱ä̱hˋ jmaˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, hiꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ. \c 19 \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, maˊ jäyhꜘ: \q1 ¡Aleluya! Dio, Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ lä̱ä̱˜ jneˊ, \q1 waˊ ga̱hꜙ jnihꜘ, waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ, hi̱ˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ. \q1 \v 2 Jëëhꜘ maˉllayꜘ taˊ kya̱a̱hˊ juˈdsooꜘ, läꜙko̱o̱ˉ lleˋ kihˈ jmeeyꜗ. \q1 Maˉllayꜘ taˊ kihˈ hyaaˋ hlë̱ë̱hˈ heꜘ, hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱ꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ. \q1 Maˉte̱e̱yhˉ baˊ jwɨɨ˜ kihꜗ hyaaˋ heꜘ, hi̱ˉ gaꜙtʉ̱ʉ̱ꜗ jmaˉ kihꜗ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio. \p \v 3 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ: \p —¡Aleluya! Ñeˊ heˉ hwëëˉ jeeˊ ka̱a̱yˉ, sooꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \p \v 4 Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyiiꜘkye̱e̱ꜘ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱hˊ kye̱e̱ꜘ jahꜘ heꜘ, gaꜙju̱u̱hꜗ jnëyˊ, gaꜙjyooyꜗ moˉnëyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio hi̱ˉ gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ. ¡Aleluya! \p \v 5 Läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ gyaˈ Dio jmeeꜙ hihꜙ gaꜙläꜙnʉʉhꜘ ko̱o̱ˉ juuˈ heˉ jähꜘ: \q1 Kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio jnänˋ läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ, \q1 läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ hi̱ˉ ga̱yhꜙ, läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ. \s1 Läꜙchaˉ jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙje̱e̱ꜘ gooˉ Borrego mähꜗ \p \v 6 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙhlëëhꜘ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ, gaꜙhi̱i̱ˊ gooˉ läꜙko̱o̱ˉ hi̱i̱ˊ jeeˊ jyooꜙ chaˉmiihˉ jmɨɨˉ, läꜙko̱o̱ˉ hi̱i̱ˊ jeeˊ nɨɨˉ, maˊ jähꜘ: \q1 ¡Aleluya, jëëhꜘ Dio Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ, maˉløøꜗ jmeeꜙ hihꜙ! \q1 \v 7 Waˊ cha̱a̱ˉ jneˊ lluˈ, waˊ jë̱ë̱ˉ dsëˉ jneˊ, waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ. \q1 Jëëhꜘ maˉtëꜘ jeeˊ je̱e̱ꜘ gooˉ Borrego mähꜗ, maˉnaˊllu̱u̱ˋ baˊ mëyˊ. \q1 \v 8 Maˉnaˉngëyˈ jwëꜗ kë̱yhꜙ hmɨɨhˉ lino heˉ naˉjngɨɨˈ heˉ laꜗ jihˈgye̱hꜗ. \m Jëëhꜘ hmɨɨhˉ lino ja̱ˉ, laꜗ kwa̱a̱t˜ taˊ lluˈ heˉ gaꜙjmeeꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \p \v 9 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ ángel heꜘ, sɨɨhꜙ jnäꜘ: \p —Läꜙlaˉ sɨɨꜘ: “Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ naˉteehˊ jmeeˈ maꜙnʉʉꜙ jeeˊ je̱e̱ꜘ gooˉ Borrego mähꜗ.” \p Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ: \p —Heˉ laˉ baˊ ja̱ˉ, juuˈ heˉ laꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio. \p \v 10 Heˉja̱ˉ gaꜙju̱u̱hnˋ jnënꜙ hʉʉˊ tɨɨˊ ángel heꜘ mahꜗ gaꜙjmä̱ä̱ꜙ jnihꜘ jø̱ø̱hˈ. Pero gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Taꜙ jmeeˉ läꜙnaˉ. Jëëhꜘ kweeˉ baˊ la̱a̱nˈ kya̱a̱hˊ hneˉ jeeˊ jmeenˉ taˊheꜗ kihꜗ Dio kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ hneˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ cho̱o̱hˉ ko̱o̱ˉ hwehˉ juuˈ kihꜗ Jesús. Jmeeˊ jʉʉhˉ kihꜗ Dio baˊ. \p Jëëhꜘ, hi̱ˉ kwaꜙ juuˈ kihꜗ Jesús, hi̱ˉ heꜘ baˊ hi̱ˉ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. \s1 Hi̱ˉ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ tä̱ä̱ˉ \p \v 11 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjëënꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ naˉnaˊ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ kyaˊjɨɨhˊ tä̱ä̱ˉ. Hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱y˜ heꜘ, che̱e̱yˉ: Hi̱ˉ Miˉteꜗ Juuˈ, hiꜙ che̱e̱yˉ: Juˈdsooꜘ Jmahꜗ. Jëëhꜘ, kya̱a̱hˊ juˈdsooꜘ te̱e̱y˜ kya̱a̱hˊ dsaˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ llayꜙ taˊ kaˉlähꜘ. \v 12 Mɨˈnëyˊ maˊ laˈ läꜙko̱o̱ˉ jeeˊ hyaˉ jeˉ, maˊ lleyˋ chaˉmiihˉ coron. Maˊ naˉsɨɨˉ ko̱o̱ˉ jmɨɨˉ heˉ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ maˉngëëꜘ, ja̱a̱ˉ hñiiꜘ bihꜗ maˊ ngëëyꜘ. \v 13 Maˊ kye̱yhˊ ko̱o̱ˉ hmɨɨhˉ heˉ maˉnaˉhe̱e̱ꜚ kya̱a̱hˊ jmaˉ. Jmɨɨˉ kiyhꜗ maˊ che̱e̱ˉ: Juuˈ kihꜗ Dio. \v 14 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hløøꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gyʉʉhˈ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ꜗ kaahˋ kihˈ hi̱ˉ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ tä̱ä̱ˉ, maˊ kye̱yhˊ hmɨɨhˉ lino jna̱a̱hˈ jwërte, tøøˉ hiꜙ naˉjngɨɨˈ. \v 15 Maˊ goˉhɨɨˈ hooyˊ ko̱o̱ˉ ñeˈtuuhꜚ chʉ̱ʉ̱hˉ heˉ jmeeꜗ dsooˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ, hiꜙ jmeeyꜗ hihꜙ kiyhꜗ kya̱a̱hˊ hmaˉhɨɨh˜ heˉ laꜗ ñeˈ. Hi̱ˉ heꜘ jle̱e̱hꜗ mɨˈjëhꜗ jeeˊ täähˊ mahꜗ hwëëꜙ jmɨhˈ kihꜗ. Heˉ laˉ laꜗ kwa̱a̱t˜ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ che̱e̱ˈ Dio hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. \v 16 Nëˊ hmɨɨhˉ kiyhꜗ hiꜙ taꜙ ko̱o̱ˉ jwooˈ saˊkyeyˊ naˉsɨɨˉ hwëhꜘ heˉ jähꜘ läꜙlaˉ: “Hi̱ˉ laˉ heꜘ Rey hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ Rey, hiꜙ la̱a̱yꜗ jø̱ø̱hˈ kihˈ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ Dsaˉka̱a̱hˊ.” \p \v 17 Mahꜗ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ ángel hi̱ˉ chehꜗ nëˊ hyooˉ, kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ta̱ˈ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜙ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Yaˉnääꜘ hnähꜘ mahꜗ goˊta̱a̱hˊ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ jeeˊ kwaˈ Dio heˉ kuhˈ hnähꜘ ko̱o̱ˉ maꜙnʉʉꜙ jʉʉhˉ. \v 18 Kuhˈ hnähꜘ ngoꜗ kihꜗ rey, ngoꜗ kihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ, ngoꜗ kihꜗ hi̱ˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ, ngoꜗ kihꜗ kyaˊjɨɨhˊ läꜙkye̱ˉ kihꜗ hi̱ˉ wɨɨy˜, ngoꜗ kihꜗ hi̱ˉ naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ naˉhnëëˊ, läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ —gaꜙjähꜘ ángel heꜘ. \p \v 19 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ laˉ kya̱a̱hˊ hløøꜘ kya̱a̱yꜗ, hi̱ˉ gaꜙku̱hꜗ mahꜗ jmeeyꜗ hniiˉ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ tä̱ä̱ˉ hiꜙ kya̱a̱hˊ hløøꜘ kya̱a̱yꜗ kaˉlähꜘ. \v 20 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙsa̱a̱yhꜗ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ taˉjuuˈ kiyhꜗ. Hiꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ taˉjuuˈ heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ chaˊnëˊ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Läꜙjwëꜘ ja̱ˉ, gaꜙmiꜙga̱a̱yˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙkwa̱a̱ꜗ hñiiꜘ gaꜙla̱a̱ꜗ lii˜ kihꜗ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Hiꜙ gaꜙmiꜙga̱a̱yˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ jʉʉhˉ kihꜗ he̱e̱hꜚ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. Läꜙ maˉji̱i̱yhꜙ ja̱ˉ läꜙu̱u̱yꜘ gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ kihꜗ gyiꜘjwɨɨꜗ jeeˊ kooˉ kya̱a̱hˊ azufre. \v 21 Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ jñahꜘ dsaˉ gaꜙju̱u̱ꜗ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ chʉ̱ʉ̱hˉ heˉ maˊ goˉhɨɨˈ hooˊ hi̱ˉ maˊ dsë̱ë̱˜ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ ta̱ˈ gaꜙkuhˉ ngoꜗ kiyhꜗ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙkë̱ë̱ꜗ. \c 20 \s1 Ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ \p \v 1 Gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ ángel hi̱ˉ gaꜙjña̱a̱ꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ jo̱ˉñeˈ kihꜗ tooˉ ñiihˊ kihˈ chaˊjeˉ, hiꜙ maˊ cho̱o̱yhˉ ko̱o̱ˉ caden˜ jʉʉhˉ. \v 2 Gaꜙsa̱a̱yhꜗ Dragón, mɨɨhˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ lloꜘjooꜗ heꜘ, ja̱ˉbaˊ hi̱ˉ che̱e̱ˉ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ, hiꜙ che̱e̱ˉ bihꜗ Tanaˊ kaˉlähꜘ. Gaꜙhñu̱u̱hˉ dsihꜘ ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ. \v 3 Gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ nehꜙ tooˉ ñiihˊ kihˈ chaˊjeˉ, mahꜗ gaꜙjneyꜘ kweeˉ hoˊhaahˊ ja̱ˉ. Mahꜗ läꜙja̱ˉ, saꜙ yaˉhë̱ë̱yˈ miˉga̱a̱ꜙ gyihꜗ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ läꜙji̱i̱hˈ dsë̱ë̱ꜗ ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ. Gaˊ maˉngëëꜘ ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ, jmeeꜙ biiꜗ che̱e̱yhꜙ miihˉ jmɨɨˊ. \p \v 4 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ chaˉmiihˉ hmaˉsii˜, jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ naˉngëˈ jwëˈ llaꜗ taˊ, heꜘ baˊ hi̱ˉ gaꜙku̱ꜘ dsaˉ lleˊ kwa̱a̱t˜ kihꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ Jesús hiꜙ kwa̱a̱t˜ kihꜗ juuˈ kihꜗ Dio kaˉlähꜘ. Saꜙ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jø̱ø̱hˈ jahꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ niꜙ he̱e̱hꜚ kiyhꜗ. Niꜙ saꜙ gaꜙkwayꜘ maˊ leꜘ lii˜ chaˊkyeyˈ, niꜙ maˉgooyˉ. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ kaˉlähꜘ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kya̱a̱hˊ Cristo ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ. \v 5 Heˉ laˉ ja̱ˉ toˉnëˊ heˉ läꜙji̱i̱hˊ dsaˉ. Pero jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ kwa̱a̱t˜, saꜙ läꜙji̱i̱hˊ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. Gaˊ maˉdsë̱ë̱ꜗ ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ, ja̱ˉgaˊ läꜙji̱i̱yhˊ. \v 6 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ të̱ë̱ꜗ läꜙji̱i̱hˊ toˉnëˊ, hi̱ˉ heꜘ naˉjngëëˈ. Le̱e̱yꜘ jmiˉdsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio baˊ, hiꜙ kya̱a̱ꜗ Cristo kaˉlähꜘ, hiꜙ jmeeyꜗ hihꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ. Hi̱ˉ heꜘ moꜙsoꜙ ju̱u̱yꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ju̱u̱ꜘ dsaˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜. \s1 Dsooꜗ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ chaˊjeˉ jʉʉhˉ \p \v 7 Waˊraˉ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ ko̱o̱ˉ mil ji̱ˉñeˉ, lä̱ä̱ꜘ Tanaˊ jeeˊ naˉjnëëˈ. \v 8 Mahꜗ dsooyꜗ miˉga̱a̱yꜙ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙjëꜙ kye̱ꜘ kiihˋ jmɨˉgyʉʉꜙ, miˉgooyꜙ kihꜗ Gog kya̱a̱hˊ Magog, jø̱ø̱yhꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ, läꜙko̱o̱ˉ mɨˈsɨɨˊ heˉ chaˉ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ, mahꜗ dsaˉnääyꜗ jeeˊ hniiˉ. \v 9 Läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ gaꜙhwë̱ë̱yˉ, gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio heˉ tɨh˜ dsëyꜗ chaˉmiihˉ. Gaꜙta̱a̱yhˋ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ mahꜗ te̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ. Hiꜙ gaꜙjyooꜗ Dio jeˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ gaꜙjë̱ë̱yꜗ goˉte˜. \v 10 Hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ hi̱ˉ maˊ miˉga̱a̱ꜙ dsaˉ gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ jeeˊ kooˉ kya̱a̱hˊ azufre, jeeˊ hä̱ä̱ˊ jahꜘ la̱a̱ꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ juuˈ taˉjuuˈ. Jeeˊ ja̱ˉ jëëyꜗ wɨɨꜘ läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \s1 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio jwiz˜ \p \v 11 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ hmaˉsii˜ jʉʉhˉ tøøˉ, hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ hi̱ˉ maˊ gyaˈ nëˊ kihˈ. Gaꜙä̱ä̱hꜗ goˉte˜ gyʉʉhˈ hwaꜗ chaˊnëyˊ, moꜙsoꜙ gaꜙläꜙlii˜ goˉteˈ haˉ jeeˊ maˊ laˈ. \v 12 Hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ, läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ tä̱ä̱hˊ chaˊnëˊ Dio. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙnaꜘ jeˉ, hiꜙ gaꜙnaꜘ gaˊ jyohꜘ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio. Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ, gaꜙnøøꜗ taˊ kiyhˈ läꜙko̱o̱ˉ teꜗ heˉ naˉsɨɨˉ kiyhꜗ nëˊ jeˉ jeeˊ lleˋ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. \v 13 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ chaˊjmɨˉñeehꜚ gaꜙhwë̱ë̱yˉ gaꜙta̱a̱yhˋ chaˊnëˊ Dio. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ tä̱ä̱hˊ chaˊjeˉ gaꜙhwë̱ë̱yˉ gaꜙta̱a̱yhˋ chaˊnëˊ Dio. Läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ gaꜙnøøꜗ taˊ kiyhˈ läꜙko̱o̱ˉ teꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. \v 14 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ chaˊjeˉ gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ. Heˉ ja̱ˉ laꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜ heˉ ju̱u̱ꜘ dsaˉ. \v 15 Hi̱ˉ saꜙ gaꜙjnøꜗ jmɨɨˉ kihꜗ nëˊ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio, gaꜙjwä̱ä̱ꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ. \c 21 \s1 Gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hmëëꜘ kya̱a̱hˊ hwaˈ hmëëꜘ \p \v 1 Gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hmëëꜘ, hiꜙ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ hwaꜗ hmëëꜘ, jëëhꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙ hwaꜗ heˉ maˊ laˈ toˉnëˊ maˉngëëꜘ baˊ ja̱ˉ. Hiꜙ jmɨˉñeehꜚ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ. \v 2 Jnäꜘ Jwa̱a̱ꜚ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ heˉ che̱e̱ˉ Jerusalén hmëëꜘ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kihꜗ Dio, läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˉnaˊllu̱u̱ˋ kihˈ dsaˉñʉʉhˉ kya̱a̱ꜗ. \v 3 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnuunꜗ ko̱o̱ˉ juuˈ gaꜙhlëëhꜘ ki̱i̱ˉ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ maˊ jähꜘ: \p —Heeꜚ laˉ hneꜗ kihꜗ Dio heˉ chihꜗ jeeˊ kihˈ dsaꜙ jeeˊ gyayꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. Dsaˉ heꜘ le̱e̱ꜘ jwɨɨˉ kiyhꜗ. Hiꜙ Dio gyaꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ hiꜙ ja̱ˉbaˊ hñiiꜘ Dio le̱e̱ꜘ Dio kya̱a̱yꜗ. \v 4 Jeeˊ ja̱ˉ miˉki̱hꜘ Dio jmɨɨˉ heˉ tu̱u̱ˉ mɨˈnëˊ dsaˉ, jeeˊ ja̱ˉ moꜙsoꜙ ju̱u̱yꜘ ji̱hˊko̱hꜘ, niꜙ moꜙsoꜙ kɨˊhooyhꜗ, niꜙ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ jeeˊ moꜙ ji̱i̱ꜗ kiyhꜗ, jëëhꜘ maˉngëëꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ toˉnëˊ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 5 Hi̱ˉ maˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ gaꜙjähꜘ: \p —Jnäꜘ jmeenˋ hmëëꜘ läꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ chaˉ. \p Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Sɨɨꜘ heˉ laˉ. Jëëhꜘ juuˈ laˉ saꜙ naˉhe̱e̱ꜚ, laꜗ juˈdsooꜘ jmahꜗ. \p \v 6 Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ: \p —Maˉlaꜙ baˊ. Jnäꜘ heꜘ la̱a̱nꜗ läꜙko̱o̱ˉ hwëhꜘ A kya̱a̱hˊ hwëhꜘ Zeta, jnäꜘ heꜘ maˉla̱a̱nꜗ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙji̱i̱hˈ he̱e̱ꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉla̱a̱nꜗ ja̱ˉbaˊ. Hi̱ˉ läꜙki̱i̱ˉ dsëꜗ, jnäꜘ kwanˋ hɨ̱yhˈ jmɨɨˉ heˉ laˊ chaˉ baˊ heˉ jmeeꜗ cha̱a̱yˉ tä̱ä̱ꜘ. \v 7 Hi̱ˉ gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, hyoyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ laˉ. Jnäꜘ le̱e̱nꜘ Dio kya̱a̱yꜗ, hiꜙ hi̱ˉ heꜘ le̱e̱ꜘ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱nꜙ. \v 8 Pero läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gohꜙ, kya̱a̱hˊ hi̱ˉ saꜙ jmeeꜙ dsooꜘ, hi̱ˉ jmeeꜙ heˉ saꜙ läꜙ jëëˊ jneˊ, hi̱ˉ jngëëhꜙ dsaˉ, hi̱ˉ mëꜘ hi̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ ka̱a̱h˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hi̱ˉ jmeeꜙ jiˉnahˊ, hi̱ˉ jmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ taˉju̱u̱ˈ, hi̱ˉ heꜘ dsaˉnääꜗ chaˊjeˉ jʉʉhˉ, jeeˊ kooˉ kya̱a̱hˊ azufre, jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜ ju̱u̱ꜘ dsaˉ —gaꜙjähꜘ Dio. \s1 Jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén hmëëꜘ \p \v 9 Ja̱ˉgaˊ jayˈ jeeˊ maˊ chehnˈ ja̱ˉ, ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángel hi̱ˉ maˊ cho̱o̱hˉ gyiiꜗ kyaahˊ jeeˊ maˊ haaˊ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ jeeˊ lla̱a̱ꜙ goˉte˜. Gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: \p —Ñaˉ jeeˊ laˉ, mahꜗ hä̱ä̱hnˊ hneˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ laꜗ hmoohˊ le̱e̱ꜘ mëˊ Borrego mähꜗ —gaꜙjähꜘ ángel. \p \v 10 Mahꜗ gaꜙjøøyꜗ kihꜗ jmɨˉlleꜘ kinꜙ jeeˊ maˊ chihˈ ko̱o̱ˉ mohꜘ jʉʉhˉ ñiiꜘ, mahꜗ gaꜙheeyhꜗ jnäꜘ Jerusalén ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ naˉjngɨɨˈ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ jaꜗ kihꜗ Dio. \v 11 Maˊ jnäꜘ jë̱ë̱ˉ ñihꜗ kya̱a̱hˊ jmëëˈ kihꜗ Dio. Laꜗ jihˈgye̱hꜗ läꜙko̱o̱ˉ mɨˈku̱u̱ˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ jwërte, läꜙ laꜗ ko̱o̱ˉ mɨˈku̱u̱ˊ jaspe, heˉ jë̱ë̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ waˊhuˉ. \v 12 Naˉjnëˉ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ kya̱a̱hˊ naˊhyahˉ jʉʉhˉ hiꜙ ñiiꜘ chooˈ gyaꜙto̱ꜘ hoˊhaahˊ. Läꜙko̱o̱ˉ hoˊhaahˊ ja̱ˉ maˊ chehˈ ja̱a̱ˉ ángel, hiꜙ nëˊ hoˊhaahˊ ja̱ˉ maˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ maꜙ kihˉkihꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyaꜙtu̱u̱ꜘ nääꜗ dsaˉ Israel. \v 13 Taꜙ jwooˈ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ maˊ lleˋ hnëˉ waˊhaahˊ, taꜙ jwooˈ taꜙ kye̱ꜗ maˊ lleˋ hnëˉ waˊhaahˊ kaˉlähꜘ, ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ jwooˈ taꜙ ñiiꜘ, hnëˉ waˊhaahˊ, hiꜙ taꜙ jwooˈ taꜙlaꜙ gaꜙdsaꜗ hyooˉ ja̱ˉbaˊ hnëˉ. \v 14 Jeeˊ maˉcho̱o̱hˉ naˊhyahˉ ñiiꜘ ja̱ˉ, maˊ laˈ kya̱a̱hˊ gyaꜙto̱ꜘ tɨɨˊ. Nëˊ kihˈ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyaꜙtu̱u̱ꜘ apóstole kya̱a̱ꜗ Borrego mähꜗ. \p \v 15 Hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ kya̱a̱hˊ jnäꜘ heꜘ, maˊ cho̱o̱hˉ ko̱o̱ˉ sɨˊhmaˉtahˉ heˉ llaꜙ hihꜙ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ, kya̱a̱hˊ heˉ ka̱yꜗ hihꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ kya̱a̱hˊ waˊhaahˊ kihˈ, hiꜙ kya̱a̱hˊ naˊhyahˉ kihꜗ. \v 16 Jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ maˊ laˈ kye̱ꜘ kye̱e̱hˋ, kweeˉ baˊ laˈ läꜙ kyooˉ läꜙ huꜘ. Hiꜙ ángel heꜘ gaꜙka̱yꜗ hihꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ kya̱a̱hˊ sɨˊhmaˉ kiyhꜗ. Gaꜙtëꜘ to̱ꜗ mil naˉdsë˜ to̱ꜗ hñaˉlooꜘ kilómetro läꜙ kyooˉ, hiꜙ ja̱ˉbaˊ ko̱ˉja̱ˉ teꜗ läꜙ huꜘ hiꜙ läꜙ ñiiꜘ kaˉlähꜘ. \v 17 Ja̱ˉgaˊ gaꜙka̱yꜗ hihꜙ naˊhyahˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ, gaꜙtëꜘ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ to̱ꜗlooꜗ kye̱ꜘ lëëˉ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ hihꜙ heˉ kooh˜ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \p \v 18 Naˊhyahˉ ja̱ˉ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ jaspe. Pero jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ jmahꜗ, maˊ jnäꜘ jë̱ë̱ˉ goˉte˜ läꜙko̱o̱ˉ waˊhuˉ heˉ naˉjngɨɨˈ. \v 19 Tɨɨˊ naˊhyahˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, maˊ naˉlɨɨˊ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ ku̱u̱ˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ. Toˉnëˊ tɨɨˊ naˊhyahˉ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ jaspe, jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ zafiro, jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ ágata, jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱ꜘ kya̱a̱hˊ esmeralda, \v 20 jeeˊ gaꜙtëꜘ hñaꜘ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ ónice, jeeˊ gaꜙtëꜘ jñiiꜘ kya̱a̱hˊ cornalina, jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ kya̱a̱hˊ crisólito, jeeˊ gaꜙtëꜘ jñaꜗ kya̱a̱hˊ berilo, jeeˊ gaꜙtëꜘ ñuꜗ kya̱a̱hˊ topacio, jeeˊ gaꜙtëꜘ gyaꜗ kya̱a̱hˊ crisopraso, jeeˊ gaꜙtëꜘ gyaꜙko̱o̱ꜙ kya̱a̱hˊ jacinto, hiꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyaꜙto̱ꜘ kya̱a̱hˊ amatista. \v 21 Gyaꜙto̱ꜘ waˊhaahˊ ja̱ˉ, maˊ laˈ gyaꜙto̱ꜘ perla. Läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ gyaꜙto̱ꜘ waˊhaahˊ ja̱ˉ, maˊ laˈ ko̱o̱ˉ perla baˊ. Hiꜙ jwëˈ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, maˊ laˈ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ jmahꜗ, maˊ jnäꜘ jë̱ë̱ˉ goˉte˜ läꜙko̱o̱ˉ waˊhuˉ heˉ naˉjngɨɨˈ. \p \v 22 Saꜙ gaꜙjëënꜗ gwahꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, jëëhꜘ Dio hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ, kya̱a̱hˊ Borrego mähꜗ, hi̱ˉ heꜘ baˊ la̱a̱ˈ gwahꜙ jeeˊ ja̱ˉ. \v 23 Jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ, niꜙ jmëëꜗ kihꜗ sɨhˉ, jëëhꜘ kya̱a̱hˊ maꜙlaꜙ jmëëꜗ kihꜗ Dio baˊ jnäꜘ, hiꜙ Borrego mähꜗ baˊ hi̱ˉ chooꜙ waˊjeˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \v 24 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ dsaˉta̱a̱hˋ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ ja̱ˉ ngëyꜗ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ rey hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jmɨˉgyʉʉꜙ dsaˉka̱yꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kiyhꜗ. \v 25 Saꜙ jnëꜗ ji̱hˊko̱hꜘ waˊhaahˊ kihˈ. Jeeˊ ja̱ˉ leꜘ jmɨɨˈ baˊ jëëhꜘ moꜙsoꜙ läꜙchaˉ hwëˈ. \v 26 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ dsaˉta̱a̱hˋ hwaˈ ja̱ˉ, dsaˉnääyꜗ dsaˉka̱yꜙ jeeˊ ja̱ˉ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ chaˉ kiyhꜗ. \v 27 Jeeˊ ja̱ˉ moꜙsoꜙ dsaˉta̱a̱hˋ niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, niꜙ hi̱ˉ jmeeꜙ heˉ saꜙ läꜙjëëˊ jneˊ, niꜙ hi̱ˉ jmeeꜙ juuˈ taˉjuuˈ. Jeeˊ ja̱ˉ dsaˉta̱a̱hˋ maꜙlaꜙ hi̱ˉ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ nëˊ jeˉ kihꜗ Borrego mähꜗ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio. \c 22 \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, hi̱hꜗ ángel heꜘ naˊheeyhˊ jnäꜘ ko̱o̱ˉ jmɨˉjʉʉhˉ, heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ. Jmɨɨˉ ja̱ˉ jë̱ë̱ˉ läꜙ jë̱ë̱ˉ waˊhuˉ, heˉ hyaˉ jeeˊ gyaˈ Dio kya̱a̱hˊ Borrego mähꜗ. \v 2 Hiꜙ dsaˉngëëꜘ to̱ꜗdsaahˋ chaˊjwëꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwooˈ kihꜗ jmɨɨˉ ja̱ˉ, maˊ tø̱ø̱ꜘ hmaˉ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ, heˉ hɨɨˉ gyaꜙto̱ꜘ nëëˈ mɨɨˈ, maꜙ ko̱o̱ˉ nëëˈ läꜙja̱a̱ˉ sɨhˉ. Kya̱a̱hˊ mooˉ kihꜗ hmaˉ ja̱ˉ, dsaˉhlä̱ä̱ꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ. \v 3 Jeeˊ ja̱ˉ moꜙsoꜙ läꜙchaˉ gaˊ lliꜘwɨɨꜘ. Dio kya̱a̱hˊ Borrego mähꜗ dsaˉta̱a̱yhˋ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ nʉʉhˊ kiyhˈ jmeeꜗ taˊheꜗ. \v 4 Maˊja̱ˉ jë̱ë̱yꜗ Dio. Hiꜙ jmɨɨˉ kiyhꜗ naˉsɨɨˉ chaˊkyeyˈ. \v 5 Jeeˊ ja̱ˉ moꜙsoꜙ läꜙchaˉ gaˊ hwëˈ. Moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ naˉhi̱h˜ jeˉ, niꜙ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ, jëëhꜘ Dio Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ chooꜗ waˊjeˉ kihꜗ. Jeeˊ ja̱ˉ dsaˉta̱a̱yhˋ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \s1 Maˉyaˉjä̱hꜙ jä̱hꜘ Jesucristo \p \v 6 Mahꜗ gaꜙjähꜘ ángel heꜘ sɨɨhꜙ jnäꜘ: \p —Juuˈ laˉ saꜙ naˉhe̱e̱ꜚ, laꜗ juˈdsooꜘ goˉte˜. Heꜘ baˊ Dio Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, hi̱ˉ gaꜙjøøꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kiyhꜗ, maˉche̱e̱yꜗ ángel kya̱a̱yꜗ mahꜗ miˉjnääyꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ, läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ leꜘ toˉcha̱hꜘ laˉ —gaꜙjähꜘ ángel. \p \v 7 —Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ jä̱hnꜘ toˉcha̱hꜘ laˉ. Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ høøꜙ juuˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ heˉ naˉsɨɨˉ laˉ —gaꜙjähꜘ Jesús. \p \v 8 Jnäꜘ Jwa̱a̱ꜚ maˉnuunꜗ hiꜙ maˉjëënꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ. Maˉngëëꜘ maˉnuunꜗ hiꜙ maˉjëënꜗ, gaꜙju̱u̱hnˋ jnënꜙ hʉʉˊ tɨɨˊ ángel mahꜗ gaꜙjmä̱ä̱ꜙ jnihꜘ jø̱ø̱hˈ, hi̱ˉ maˉmiˉjnääˉ läꜙjëꜙ heˉ laˉ kinꜙ. \v 9 Pero ángel heꜘ gaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ: \p —Jëëˋ daˊ, taꜙ jmeeˉ läꜙnaˉ, jëëhꜘ kweeˉ baˊ la̱a̱nˈ kya̱a̱hˊ hneˉ jeeˊ jmeenˉ taˊheꜗ kihꜗ Dio kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ hneˉ hi̱ˉ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ høøꜙ juuˈ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. Jmeeˊ jʉʉhˉ kihꜗ Dio baˊ. \p \v 10 Hiꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ: \p —Taꜙ hmäˉ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ taꜙ haˊnëˊ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ, jëëhꜘ maˉngooꜗ yaꜙjä̱hꜙ heˉ läꜙteꜗ juuˈ laˉ. \v 11 Hi̱ˉ hñaaˉ dsëꜗ, waˊ jmeeꜘ bihꜗ hñaaˉ dsëyꜗ. Hi̱hꜗ hi̱ˉ jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, waˊ jmeeꜘ bihꜗ kiyhꜗ. Hi̱ˉ jmeeꜙ heˉ lluꜗ, waˊ jmeeꜘ bihꜗ, hi̱hꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, waˊ naˉjngëëˈ bihꜗ. \p \v 12 —Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ ja̱hnꜗ toˉcha̱hꜘ laˉ. Kye̱nˊ heˉ kwëëhnꜚ heˉ gaꜙtë̱ë̱ꜘ hyohꜙ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ haˉ ko̱o̱ˉ teꜗ taˊ heˉ maˉjmeeyꜘ. \v 13 Jnäꜘ heꜘ la̱a̱nꜗ läꜙko̱o̱ˉ hwëhꜘ A kya̱a̱hˊ hwëhꜘ Zeta, jnäꜘ heꜘ maˉla̱a̱nꜗ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙja̱ˉ, maꜙkeꜙ maˉdsa̱a̱ꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉla̱a̱nꜗ ja̱ˉbaˊ —gaꜙjähꜘ Jesús. \p \v 14 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ gyih˜ saˊhmɨɨhˉ kihꜗ mahꜗ hyoyhꜙ jwëˈ kuyhꜙ mɨɨˈ kihꜗ hmaˉ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ hyoyhꜙ jwëˈ dsaˉta̱a̱yhˋ taꜙ hoˊhaahˊ kihˈ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \v 15 Pero gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsɨɨˉ jä̱ꜗ taꜙ kaˊhneꜚ, kya̱a̱hˊ hi̱ˉ jmeeꜙ jiˉnahˊ, hi̱ˉ mëꜘ hi̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ ka̱a̱h˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hi̱ˉ jngëëhꜙ dsaˉ, hi̱ˉ jmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ, kya̱a̱hˊ hi̱ˉ tɨh˜ dsëꜗ jmeeꜙ juuˈ taˉjuuˈ. \p \v 16 —Jnäꜘ Jesús maˉche̱e̱nꜙ ángel kya̱a̱nꜙ mahꜗ miˉjnääyꜙ läꜙjëꜙ heˉ laˉ kihꜗ läꜙka̱a̱ˉ gwahꜙ. Jnäꜘ la̱a̱nꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ David, jnäꜘ la̱a̱nꜗ nʉʉꜘ høˈ hi̱ˉ kwaꜙ jeˉ jihˈgye̱hꜗ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 17 Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kya̱a̱hˊ mëˊ Borrego mähꜗ jäyhꜘ: \p —Ñaˉ. \p Hi̱ˉ gaꜙnuuꜘ, waˊ jähꜘ: \p —Ñaˉ. \p Hi̱ˉ läˉki̱i̱ˉ dsëꜗ, waˊ jäyˉ. Hi̱ˉ hnøøꜗ hɨ̱hꜗ, waˊ hi̱yhꜘ jmɨɨˉ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ, heˉ laˊ chaˉ goˉte˜. \p \v 18 Jnäꜘ jmeenꜙ dsooꜘ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ nuuˉ juuˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ, heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. Cherˊmahꜗ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ naˉdsë˜ gaˊ juuˈ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ jeeˊ laˉ, të̱ë̱yꜗ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ che̱e̱ˈ Dio läꜙko̱o̱ˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. \v 19 Hiꜙ cherˊmahꜗ hi̱ˉ gaꜙjñuuhꜗ juuˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ, heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ, läꜙja̱ˉ jñuuhꜗ Dio kaˉlähꜘ heˉ laꜗ he̱e̱yꜚ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. Jñuuyhꜗ kihꜗ chaahˈ hmaˉ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ jñuuyhꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ. \p \v 20 Hi̱ˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ jäyhꜘ: \p —Dsooꜘ baˊ, jä̱hnꜘ toˉcha̱hꜘ laˉ. \p Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ, neeꜗ, ñahꜚ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ. \p \v 21 Läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ laˊ kwaꜙ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, waˊ laˈ kya̱a̱hꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ.