\id HEB \h Hebreos \toc1 Heˉ laˉ jeˉ heˉ gaꜙllooꜗ kihꜗ dsaˉ hebreo \toc2 Hebreos \toc3 He. \mt1 Hebreos \mt2 Heˉ laˉ jeˉ heˉ gaꜙllooꜗ kihꜗ dsaˉ hebreo \c 1 \s1 Jø̱ø̱hˈ gaˊ Jo̱o̱ꜘ Dio läꜙko̱hꜘ gaˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángel \p \v 1 Johꜘ ji̱i̱h˜ saꜙ gaꜙhlëëhꜘ Dio kya̱a̱hˊ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ lloꜘjooꜗ. Gaꜙche̱e̱yꜗ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ, kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. Ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ heꜘ gaꜙhyohꜗ juuˈ kiyhꜗ jeeˊ maˊ këyꜙ hiꜙ jñahꜘ ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnëˊ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kiyhꜗ. Ja̱ꜙ ko̱o̱ˉ nëëˈ gaꜙjmeeꜘ Dio haˉ läꜙ jeeˊ gaꜙhlëëyhꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kiyhꜗ. \v 2 Pero jeeˊ maˉdsa̱a̱ꜗ jmɨɨˊ laˉ, gaꜙhlë̱ë̱hꜗ Dio jneˊ taꜙlaꜙ kya̱a̱hˊ Jo̱o̱yꜘ baˊ, hi̱ˉ gaꜙtooyhˉ gooˉ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ, hiꜙ heꜘ baˊ hi̱ˉ kya̱a̱yhˊ gaꜙjmeeyꜘ gyʉʉhˈ hwaꜗ kaˉlähꜘ. \v 3 Hi̱ˉ heꜘ miˉjnääꜙ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ haˉ läꜙko̱o̱ˉ jø̱ø̱hˈ la̱a̱ꜗ Dio, kihꜗ heˉ la̱a̱yꜗ ko̱o̱ˉ he̱e̱hꜙ kya̱a̱hˊ Dio. Hiꜙ kya̱a̱hˊ juuˈ kiyhꜗ heˉ be̱e̱ꜘ, høøyꜙ gaꜙläꜙjëꜙ goˉteˈ heˉ chaˉ. Hiꜙ maˉngëëꜘ maˉcheyꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ, ja̱ˉgaˊ gaꜙgyayˉ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ Dio Jø̱ø̱hꜗ hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ. \p \v 4 Ja̱a̱ˉ hi̱ˉ heꜘ baˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ jø̱ø̱hˈ gaˊ läꜙko̱hꜘ gaˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele. Jëëhꜘ, gaꜙhyoyhꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˉ heˉ kye̱e̱ꜘ gaˊ läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ gaꜙhyohꜗ ángele. \v 5 Jëëhꜘ niꜙ ja̱a̱ˉ ángel ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: \q1 Hneˉ la̱a̱hꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱nꜙ. \q1 Naꜗ maˉla̱a̱nꜗ Tääˋ kya̱a̱hˈ. \m Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ, saꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ niꜙ ja̱a̱ˉ ángel läꜙlaˉ: \q1 Jnäꜘ le̱e̱nꜘ Tääˋ kya̱a̱hˈ. \q1 Hneˉ le̱e̱hꜘ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱nꜙ. \m \v 6 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ, läꜙ maˊ gaꜙche̱e̱yꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, Jo̱o̱yꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ toˉnëˊ, gaꜙjäyhꜘ: \q1 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ ángele kya̱a̱ꜗ Dio, jmeeˊ hnähꜘ jʉʉhˉ kiyhꜗ. \m \v 7 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele: \q1 Dio che̱e̱ꜙ ángele kya̱a̱ꜗ, la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ lleꜘ. \q1 Ángele hi̱ˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ, la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ jeˉ heˉ hë̱ë̱ꜙ. \m \v 8 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙsɨɨyhꜙ Jo̱o̱yꜘ: \q1 Hneˉ Dio, jmeehˈ hihꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \q1 Kya̱a̱hˊ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ jmeehꜗ hihꜙ. \q1 \v 9 Heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ hnoohꜘ, hneˉ saꜙ hnoohꜘ goˉteˈ heˉ hlɨɨhˈ. \q1 Heˉja̱ˉ hñiiꜘ Dio, hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Dio kya̱a̱hꜗ, hi̱ˉ heꜘ gaꜙhña̱a̱ꜗ hneˉ. \q1 Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ jë̱ë̱ˉ hohꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙko̱hꜘ gaˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉkya̱a̱hˊ. \m \v 10 Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ läꜙlaˉ: \q1 Hneˉ Dsaˉjø̱ø̱hˈ, läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙllahˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, \q1 Hñaahꜗ baˊ hneˉ gaꜙjmeehˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \q1 \v 11 Läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ llaꜙ baˊ, pero hneˉ läꜙ maˉcha̱a̱hˉ naˉ baˊ. \q1 Dsaˉgyu̱hꜙ baˊ gyʉʉhˈ hwaꜗ, läꜙko̱o̱ˉ dsaˉgyu̱hꜙ saˊhmɨɨhˉ. \q1 \v 12 Läꜙko̱o̱ˉ bä̱ä̱˜ dsaˉ saˊhmɨɨhˉ, läꜙja̱ˉ bä̱ä̱hˊ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ, hiꜙ dsaˉläˉsɨɨꜗ kaˉlähꜘ. \q1 Pero hneˉ, läꜙ maˉla̱a̱hꜗ naˉ baˊ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ gyu̱hꜙ. \m \v 13 Juuˈ läꜙlaˉ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ ja̱a̱ˉ ángel. Jo̱o̱ꜘ bihꜗ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ läꜙlaˉ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Naꜘ hneˉ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kinꜙ laˉ, \q1 läꜙji̱i̱hˈ lloo˜ jmɨɨˊ lla̱a̱nꜚ hʉʉˊ tɨɨhˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉhøøhˊ kyahˈ. \m \v 14 ¿Ja̱ˈ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele, ko̱o̱ˉ gaꜙnääˊ madaꜚ baˊ, la̱a̱yꜗ jmɨˉlleꜘ hi̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio mahꜗ jmeeyꜗ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kwa̱a̱t˜ lä̱ä̱ꜘ? \c 2 \s1 Taꜙ waˊ gaaꜘ dsëˉ jneˊ juuˈ heˉ lä̱ä̱ꜘ jneˊ \p \v 1 Heˉja̱ˉ jmeeꜙ biiꜗ jmeenˊ chaˉgaˊmiihˉ heˈ kihꜗ juuˈ heˉ maˉnʉʉnˊ mahꜗ saꜙ waˊ läˉø̱ø̱ꜘ jneˊ kihˈ jwëꜘ lluꜗ heˉ maˉtøøhnˊ. \v 2 Jëëhꜘ, ley heˉ gaꜙngëëꜗ ángele kihꜗ Moisé, maˊ laˈ ko̱o̱ˉ hmoohˊ hwehˉ. Heˉja̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ dsaˉhlä̱ä̱hꜙ kihꜗ hmoohˊ ja̱ˉ, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱hˉ, gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ kiyhˈ. \v 3 ¿Haˉ läꜙja̱ˉ të̱ë̱hꜗ jneˊ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeˊ jneˊ heˈ kihꜗ juuˈ heˉ lä̱ä̱ꜘ jneˊ heˉ kye̱e̱ꜘ gaˊ läꜙko̱o̱ˉ ley ja̱ˉ? Heꜘ baˊ hñiiꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ gaꜙkwaꜘ juuˈ laˉ toˉnëˊ haˉ läꜙ jeeˊ lä̱ä̱ꜘ jneˊ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˉnuuꜘ kiyhꜗ, maˉjmeeyꜘ dsooꜘ kihꜗ juuˈ laˉ jeeˊ jnänˋ. \v 4 Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio dsooꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ gaꜙnääyꜗ kwayꜙ juuˈ, jëëhꜘ Dio hi̱ˉ kya̱a̱yhˊ gaꜙjmeeꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ heˉ jmeeꜙ jëë˜ dsa̱hꜙ dsaˉ. Hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ jmeeyꜗ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ taˊ kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, läꜙko̱o̱ˉ hyohˉ dsëyꜗ. \s1 Jesucristo gaꜙla̱a̱ꜗ kweeˉ kya̱a̱hˊ jneˊ \p \v 5 Saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ kihꜗ ángele jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ, heˉ maˉløøˊ jneˊ hlëëhnˊ miihˉ kihꜗ. \v 6 Chaˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ läꜙlaˉ: \q1 ¿Heeˉ la̱a̱ꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ läꜙ maˉdsooh˜ baˊ hohꜘ kiyhꜗ? \q1 ¿Heeˉ la̱a̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jmɨˉngoꜗ mahꜗ läꜙ maˉjmäähꜙ baˊ hnihꜘ heˈ? \q1 \v 7 Miihˉ jmɨɨˊ baˊ gaꜙjmä̱ä̱hˋ hnihꜘ mähꜗ gaˊ miihˉ läꜙko̱hꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele. \q1 Ja̱ˉgaˊ gaꜙlla̱a̱yhˋ hø̱ø̱yˈ hiꜙ gaꜙjmä̱ä̱hˋ hnihꜘ jø̱ø̱hˈ mahꜗ läꜙja̱ˉ läꜙga̱hꜙ dsihꜘ. \q1 Hiꜙ gaꜙtøøhˈ gooyˉ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ. \q1 \v 8 Gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ gaꜙllahˊ taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨyˊ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ, läꜙja̱ˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio. \m Kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙtoohˉ Dio gooyˉ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ, heˉja̱ˉ niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjä̱ꜘ heˉ saꜙ leꜘ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ. Pero naꜗ gaˉjʉhˉ saꜙ gaˊ maˉjnäꜘ heˉ jmeeyꜙ hihꜙ. \v 9 Pero ñeˊ baˊ jneˊ kihˈ hi̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ mähꜗ gaˊ miihˉ läꜙko̱hꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ángele. Gaꜙlla̱a̱ꜗ Dio hø̱ø̱yˈ, hiꜙ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jø̱ø̱hˈ mahꜗ läꜙga̱hꜙ dsihꜘ läꜙlluꜗ heˉ gaꜙju̱u̱yꜗ. Hiꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio, heˉja̱ˉ baˊ ja̱ˉ, gaꜙngëëyꜗ Jesús heˉ gaꜙju̱u̱yꜗ heˉ lluꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ. \p \v 10 Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ naˉlaꜚ kihꜗ Dio hiꜙ laꜗ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. Hiꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ tëëyꜙ jwë̱ë̱ꜘ jo̱o̱yꜘ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ. Heˉja̱ˉ so̱o̱h˜ baˊ kihˈ Dio, heˉ gaꜙmiꜙllu̱u̱yꜗ goˉte˜ Jesús hi̱ˉ lä̱ä̱˜ jneˊ, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ. \v 11 Jneˊ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, hiꜙ läꜙja̱ˉ Jesús hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ jneˊ naˉjngëëˈ, läꜙjë̱ë̱ꜙ jneˊ la̱a̱ˈ kya̱a̱ꜗ Tääˋ. Kihꜗ heˉja̱ˉ, saꜙ laꜗ oˉhihꜙ kihꜗ Jesús tëëyh˜ jneˊ ø̱ø̱yhꜚ. \v 12 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Dio: \q1 Hlëëhnˊ kyahˈ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hnꜗ. \q1 Jeeˊ dsaˉñeeꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hnꜗ, jeeˊ ja̱ˉ hänˋ kyahˈ. \m \v 13 Hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Kye̱ˊ baˊ jnäꜘ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kiyhꜗ. \m Hiꜙ ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ laˉ kya̱a̱hˊ jo̱o̱yꜘ hi̱ˉ gaꜙkwë̱ë̱yhˉ jnäꜘ. \p \v 14 Kihꜗ heˉ kye̱ˉ jmɨˉngoꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ jo̱o̱yꜘ heꜘ, läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ hñiiyꜘ maˊ kye̱yˉ jmɨˉngoꜗ hiꜙ gaꜙju̱u̱yꜗ. Heˉ läꜙja̱ˉ, gaꜙlɨyhꜗ gaꜙllaꜙdsëëyˋ kihˈ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ hi̱ˉ jngɨɨhꜙ kihꜗ dsaꜙ. \v 15 Mahꜗ läꜙja̱ˉ lä̱ä̱yꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gohꜙ ju̱u̱ꜘ läꜙji̱i̱hˈ jmɨɨˊ cha̱a̱ˉ. \v 16 Dsooꜘ baˊ saꜙ jayꜗ mahꜗ kwayꜗ beꜘ kihꜗ ángele. Jayꜗ mahꜗ kwayꜗ beꜘ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Abraham baˊ. \v 17 Kihꜗ heˉja̱ˉ baˊ ja̱ˉ, heˉ gaꜙlaꜗ biiꜗ kiyhꜗ gaꜙlë̱ë̱yꜗ jmɨˉngoꜗ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ la̱a̱ꜗ jneˊ. Läꜙja̱ˉ gaꜙla̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ jø̱hˉ dsëꜗ, hi̱ˉ miˉteꜗ kihꜗ Dio mahꜗ läꜙja̱ˉ cheyꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ. \v 18 Kihꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙka̱ꜗ dsaˉ dsëyꜗ, heˉja̱ˉ baˊ ja̱ˉ kyʉʉyh˜ kwayꜗ beꜘ kihꜗ hi̱ˉ gwaꜘ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ kihꜗ. \c 3 \s1 Jesús baˊ la̱a̱ˈ jø̱ø̱hˈ läꜙko̱hꜘ gaˊ Moisé \p \v 1 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˊjnääꜘ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio, jmeeˊ daˊ hnähꜘ miihˉ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙko̱o̱ˉ la̱a̱ꜗ Cristo Jesús. Hi̱ˉ heꜘ toˉnëˊ gaꜙkwaꜘ juuˈ heˉ maˉhe̱e̱hˊ jneˊ laˉ hiꜙ la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ jnänˋ kaˉlähꜘ. \v 2 Hi̱ˉ heꜘ gaꜙmiꜙte̱hꜗ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙhña̱a̱yꜗ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙmiꜙteꜗ Moisé läꜙ maˊ kye̱yˉ nëˊ kihˈ dsaˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ Dio. \v 3 Pero lleˋ jmeenˊ jʉʉhˉ kihꜗ Jesús läꜙko̱hꜘ gaˊ kihˈ Moisé, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ kihꜗ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ jmeeꜙ ko̱o̱ˉ hneꜗ. Kye̱e̱ꜘ gaˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hneꜗ läꜙko̱hꜘ gaˊ hñiiꜘ hneꜗ. \v 4 Jëëhꜘ gaꜙläꜙjëꜙ hneꜗ, cha̱a̱ˉ baˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ. Pero Dio baˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ gaꜙläꜙjëꜙ goˉteˈ heˉ chaˉ. \v 5 Läꜙja̱ˉ Moisé, ko̱o̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ Dio baˊ. Dsooꜘ baˊ, gaꜙmiꜙte̱yhꜗ läꜙ maˊ kye̱yˉ nëˊ kihˈ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio. Gaꜙjäyhꜘ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉ läꜙchaˉ kë̱ë̱ˉ, maˉngëëꜘ maˉju̱u̱yꜙ. \v 6 Pero Cristo baˊ la̱a̱ˈ jø̱ø̱hˈ läꜙko̱hꜘ gaˊ Moisé, kihꜗ heˉ la̱a̱yꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ dsaˉ kya̱a̱yꜗ. Hiꜙ la̱a̱ꜗ jneˊ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio, cherˊmahꜗ tøøhˊ jneˊ ko̱o̱ˉ hwehˉ kya̱a̱hˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ jø̱ø̱nˊ kihˈ Dio läꜙji̱i̱hˈ lla̱a̱ꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. \s1 Haˉ läꜙ te̱e̱hꜙ dsaˉ dsëꜗ kya̱a̱hˊ Dio \p \v 7 Waˊ nʉʉˊ jneˊ läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio: \q1 Cherˊmahꜗ naꜗ nuuhˈ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ, \q1 \v 8 taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, \q1 läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuˈ läꜙ maˊ gaꜙka̱yꜗ dsënꜙ jeeˊ ooꜙ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ. \q1 \v 9 Jeeˊ ja̱ˉ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ gaꜙkooyꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, maˊ jëëy˜ heˉ gaˊ naˉ maˊ jmeenꜙ kya̱a̱yhˊ. \q1 Maꜙkeꜙ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ gaꜙjmeenꜗ kiyhꜗ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ. \q1 \v 10 Kihꜗ heˉja̱ˉ, gaꜙläꜙlle̱e̱nꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ, \q1 mahꜗ gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ: \q1 “Hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ häˊ tä̱ä̱ꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. \q1 Saꜙ hnoohˉ hnähꜘ läꜙkyu̱u̱h˜ hnähꜘ heeˉ ja̱ˉ heˉ lluꜗ.” \q1 \v 11 Heˉja̱ˉ gaꜙtä̱ä̱nˋ hñiinꜙ maˊ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsënꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ: \q1 “Saꜙ he̱hꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ te̱e̱hnˊ dsënꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 12 Le̱e̱hꜚ hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ, niꜙ ja̱a̱ˉ hnähꜘ taꜙ waˊ hñaaˉ hohꜘ hnähꜘ heˉ saꜙ he̱e̱hꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio ji̱i̱hꜙ mahꜗ saꜙ waˊ läˉø̱ø̱ꜘ hnähꜘ kiyhꜗ. \v 13 Llaꜚ heˉ ja̱ˉ, kwaˊ hnähꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉkya̱a̱hˊ hnähꜘ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ, naꜗ läꜙchaˉ jmɨɨˊ. Mahꜗ saꜙ le̱hꜙ heˉ hlɨɨhˈ hnähꜘ heˉ miˉgooꜙ kyahꜗ hnähꜘ. \v 14 Jëëhꜘ maˉla̱a̱ꜗ jneˊ ko̱o̱ˉ kya̱a̱hˊ Cristo cherˊmahꜗ läꜙ maˉkye̱nˊ ja̱ˉbaˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kiyhꜗ läꜙji̱i̱hˈ lla̱a̱ꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjmeeˊ jneˊ läꜙ maˊ toˉnëˊ. \v 15 Läꜙlaˉ hnøøꜗ jnänˋ, läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ juuˈ laˉ: \q1 Cherˊmahꜗ naꜗ nuuhˈ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ, \q1 taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, \q1 läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuˈ. \p \v 16 ¿Hi̱i̱ˉ naˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hwehˉ dsëꜗ, maˉngëëꜘ maˉnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Dio? ¿Ja̱ˈ heꜘ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ꜗ Moisé hwaꜗ Egipto? \v 17 ¿Hi̱i̱ˉ naˉ hi̱ˉ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsëꜗ Dio kya̱a̱hˊ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ? ¿Ja̱ˈ heꜘ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsoˊkyeˉ hi̱ˉ gaꜙsa̱a̱ꜗ naˉju̱u̱ˊ jeeˊ laˈ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ ja̱ˉ? \v 18 ¿Hi̱i̱ˉ baˊ kya̱a̱hˊ naˉ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ, heˉ saꜙ he̱yhꜗ jeeˊ te̱e̱hˉ Dio dsëꜗ? ¿Ja̱ˈ heꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ gaꜙjmeeꜘ heˈ juuˈ kiyhꜗ? \v 19 Heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja̱ˉ, jmeeꜙ dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ, saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ dsaˉta̱a̱yhˋ jeeˊ maˊ te̱e̱yhꜙ dsëyꜗ, kihꜗ heˉ saꜙ maˊ he̱e̱yꜘ juuˈ kihꜗ Dio. \c 4 \p \v 1 Heˉja̱ˉ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ chaˉ jwëˈ jnänˋ he̱hꜗ jneˊ jeeˊ te̱e̱yhˉ dsëyꜗ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙbä̱ä̱yhˉ hñiiyꜘ, hnøøꜗ le̱e̱hꜚ hnähꜘ, leꜘ gaˉ cheˉ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hnähꜘ saꜙ gaꜙhe̱hꜗ hnähꜘ jeeˊ ja̱ˉ. \v 2 Jëëhꜘ, jnäˋ jneˊ kaˉlähꜘ maˉkwayꜘ baˊ juˈhmëëꜘ läꜙko̱o̱ˉ juuˈ heˉ gaꜙhyohꜗ dsaˉ heꜘ. Pero saꜙ gaꜙjmääꜘ taˊ niꜙ miihˉ kiyhꜗ läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja̱ˉ. Ko̱o̱ˉ gaꜙnuuyꜘ baˊ, saꜙ gaꜙläꜙhe̱e̱yꜘ. \v 3 Waˊ dsaˊtoohnˊ jeeˊ te̱e̱hˊ jneˊ dsënˉ hi̱ˉ maˉdsooꜘ dsëꜗ, läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Heˉja̱ˉ gaꜙtä̱ä̱nˋ hñiinꜙ maˊ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsënꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ: \q1 “Saꜙ he̱yhꜗ jeeˊ te̱e̱hˊ dsënꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio. \m Hiꜙ maˉlaꜙ maˉjmeeꜘ Dio jmɨˉgyʉʉꜙ, maˉnaˉhñaaˈ baˊ taˊ kiyhˈ. \v 4 Jëëhꜘ jeeˊ llahꜗ, naˉsɨɨˉ juuˈ kiyhꜗ, hlëëhꜙ kihꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ: \q1 Hiꜙ gaꜙte̱e̱hˉ Dio dsëꜗ maˊ gaꜙlaꜗ taˊ kiyhˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ jmɨɨˋ. \m \v 5 Hiꜙ ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ naˉsɨɨˉ: \q1 Saꜙ he̱yhꜗ jeeˊ te̱e̱hnˊ dsënꜙ. \m \v 6 Heˉ läꜙja̱ˉ, ñeˊ jneˊ hnøøꜗ gaˊ dsaˉta̱a̱hˋ ko̱ˉlla̱a̱ˊ jeeˊ ja̱ˉ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙnuuꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ, saꜙ gaꜙta̱a̱yhˋ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ juuˈ kihꜗ Dio. \v 7 Maˉngëëꜘ chaˉmiihˉ ji̱ˉñeˉ, ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙtø̱ø̱ꜗ Dio hihꜙ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ mahꜗ jmeeꜗ dsaˉ heˈ kiyhꜗ. Gaꜙngëëꜗ David juuˈ kihꜗ dsaꜙ, läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio: \q1 Cherˊmahꜗ naꜗ nuuhˈ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ, \q1 taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ. \m \v 8 Niꜙ saꜙ gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ hwaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gyaˈ Josué. Jëëhꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙkwaꜘ Josué jeeˊ maˊ te̱e̱hꜙ dsaˉ dsëꜗ, saꜙ maˊ hlëëhˈ gaˊ Dio läꜙhmëëꜘ kihꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ. \v 9 Heˉja̱ˉ jneˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jwɨɨˉ kihꜗ Dio, maˉchaˉ baˊ jnänˋ jeeˊ te̱e̱hˊ jneˊ dsënˉ. \v 10 Jëëhꜘ, hi̱ˉ maˉhe˜ te̱e̱hˉ dsëꜗ kya̱a̱hˊ Dio, läꜙja̱ˉ te̱e̱yhˉ dsëyꜗ kihꜗ taˊ heˉ maˉjmeeyꜘ, läꜙko̱o̱ˉ te̱e̱hˉ Dio dsëꜗ kihꜗ taˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. \v 11 Waˊ jmeenˊ biiˈ dsaˊtoohnˊ jeeˊ te̱e̱hˊ jneˊ dsënˉ, mahꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ waˊ tä̱hˉ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙta̱hꜘ hi̱ˉ saꜙ gaꜙjmeeꜘ heˈ juuˈ kihꜗ Dio jä̱ä̱ꜗ. \p \v 12 Jëëhꜘ, juuˈ kihꜗ Dio naˊji̱i̱hꜙ hiꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ. Heˉ dsoo˜ ñiihˊ gaˊ läꜙko̱hꜘ gaˊ ñeˈtuuhꜚ heˉ naˉjniiˊ läꜙto̱ꜘ jwooˈ. Dsaˉheꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ jeeˊ häˊ jmɨˉlleꜘ, jñih˜ hʉʉˊdsëˉ heˉ kye̱ˊ jneˊ hiꜙ jñih˜ heˉ he̱e̱ꜘ dsëˉ jneˊ. \v 13 Niꜙ ko̱o̱ˉ heˉ naˉlaꜚ kihꜗ Dio saꜙ leꜘ dsaˉhmääˋ chaˊnëyˊ. Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ naˊjnäꜘ kihꜗ hi̱ˉ të̱ë̱ˉ jneˊ dsaˊngëënˊ kwa̱a̱t˜ jnänˋ. \s1 Jesús la̱a̱ꜗ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ jø̱ø̱hˈ gaˊ \p \v 14 Jesús, Jo̱o̱ꜘ Dio, la̱a̱yꜗ jnänˋ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ jø̱ø̱hˈ gaˊ hi̱ˉ gyaꜗ yaꜙjwɨɨꜗ. Heˉja̱ˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ dsaˊtoohnˊ ko̱o̱ˉ hwehˉ jwëˈ heˉ maˉtøøhnˊ. \v 15 Jëëhꜘ, jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ chehꜗ nëˊ jnänˋ kyʉʉh˜ bihꜗ jmeeyꜗ jø̱hˉ dsëyꜗ maˊ saꜙ chaˉ beꜘ jnänˋ. Jëëhꜘ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ ka̱˜ dsëˉ jneˊ, ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙka̱ꜗ dsëyꜗ kya̱a̱hˊ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Pero niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ niꜙ ko̱o̱ˉ heˉ hlɨɨhˈ. \v 16 Heˉja̱ˉ kya̱a̱hˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ jnänˋ kya̱a̱hˊ jmiˉdsaˉ heꜘ, saꜙ waˊ ga̱hꜗ jneˊ yaˊnøønˈ kihꜗ Dio hi̱ˉ lluꜗ dsëꜗ mahꜗ läꜙja̱ˉ läˉñihꜘ dsëyꜗ jneˊ, hiꜙ kwayꜗ beꜘ jnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˉkya̱a̱ꜗ jneˊ. \c 5 \p \v 1 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ maˊ la̱a̱ˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ. Maˊ naˉhña̱a̱yˊ gaꜙka̱yꜗ nëˊ kihˈ dsaꜙ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ Dio llaꜚ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ maˊ he̱e̱yhˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ kwëëh˜ dsaˉ Dio hiꜙ maˊ jë̱ë̱y˜ jahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. \v 2 Kyʉʉh˜ bihꜗ jmeeyꜗ jø̱hˉ dsëyꜗ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ saꜙ kyʉʉh˜ hiꜙ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ gaꜙnääˊ naˉhë̱ë̱ˈ, jëëhꜘ ñeˉ bihꜗ, ja̱ꜙ heˉ ko̱o̱ˉ nëëˈ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ kihˈ hñiiyꜘ. \v 3 Kihꜗ heˉ saꜙ maˊ chaˉ beꜘ kiyhꜗ, maˊ laˈ biiꜗ jë̱ë̱yꜗ jahꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ hiꜙ läꜙja̱ˉ kihꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. \p \v 4 Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ maˊ leꜘ maˊ hñaaˈ hñiiꜘ kihꜗ taˊ lluˈ ja̱ˉ. Maꜙlaꜙ hi̱ˉ maˊ naˉteehˊ kya̱a̱ˈ Dio baˊ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊ ja̱ˉ, läꜙko̱o̱ˉ maˊ naˉteehˊ Aarón. \v 5 Läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ Cristo, saꜙ gaꜙhña̱a̱yꜗ hñiiyꜘ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ. Dio baˊ heꜘ hi̱ˉ gaꜙkwëëyhꜗ taˊ lluˈ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Hneˉ la̱a̱hꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱nꜙ. \q1 Naꜗ maˉla̱a̱nꜗ Tääˋ kya̱a̱hˈ. \m \v 6 Läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ naˉsɨɨˉ jeeˊ jyohꜘ: \q1 Hneˉ la̱a̱hꜗ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, \q1 läꜙko̱o̱ˉ la̱a̱ꜗ Melquisedec. \p \v 7 Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gyaˈ Cristo jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, gaꜙngɨɨyꜘ kiyhꜗ kihꜗ Dio kya̱a̱hˊ beꜘ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtu̱u̱ˉ jmɨɨˉ mɨˈnëyˊ, gaꜙchu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ naˊkë̱hˊ jmɨɨˊ maˊ lä̱ä̱yˈ kihꜗ heˉ maˊ ju̱u̱yꜘ. Hiꜙ gaꜙnuuꜘ baˊ Tääˋ kiyhˈ, jëëhꜘ gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ leꜘ kiyhꜗ läꜙko̱o̱ˉ hyohˉ dsëꜗ Tääˋ. \v 8 Maꜙkeꜙ la̱a̱yꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio, kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ heˉ gaꜙngëëyꜘ ja̱ˉ, gaꜙläꜙkyʉʉyh˜ heˉ jmeeyꜗ nʉʉyhˊ kihˈ Dio. \v 9 Heˉ läꜙja̱ˉ, gaꜙla̱a̱yꜗ llu̱u̱ꜗ gaˊ, gaꜙjä̱yꜘ la̱a̱yꜗ jʉʉˊ hi̱ˉ lä̱ä̱˜ goˉteˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ nʉʉhˊ kiyhˈ. \v 10 Hiꜙ naˉhña̱a̱yˊ kihˈ Dio heˉ la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙla̱a̱ꜗ Melquisedec. \s1 Gooˉ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ mahꜗ be̱e̱yꜗ Dio \p \v 11 Chaˉ chaˉgaˊmiihˉ heˉ hnoonꜗ jwë̱ë̱hnꜚ hnähꜘ kihꜗ juuˈ laˉ, pero jwë̱ë̱hˋ kinꜙ jmeenˋ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ, jëëhꜘ taˊ hwaˊ goˉte˜ dsaˉläˉngëëꜘ hnähꜘ. \v 12 Ngooꜗ gaꜙläꜙhɨɨˋ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ heˉ tä̱ä̱hˊ hnähꜘ miˉtë̱ë̱hˈ hnähꜘ. Maˉtëꜘ jeeˊ le̱e̱hꜘ hnähꜘ taˉjwohꜗ. Pero hnøøꜗ gaˊ läꜙtë̱ë̱hˉ hnähꜘ kweeˉ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Dio heˉ gaꜙmiꜙtë̱ë̱ˈ jneˊ toˉnëˊ. Läꜙ maˉla̱a̱hꜗ baˊ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ hi̱ˉ hɨ̱h˜ waˊjʉhꜙ, hi̱ˉ saꜙ maˉlihꜙ kuhˉ maꜗ heˉ kuhˉ dsaˉ maˉka̱a̱hˊ. \v 13 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ saꜙ hii˜ läꜙngëëꜘ, saꜙ liyhꜙ ka̱yꜗ kwa̱a̱t˜ heeˉ ja̱ˉ heˉ lluꜗ, jëëhꜘ la̱a̱yꜗ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ hi̱ˉ hɨ̱h˜ waˊjʉhꜙ. \v 14 Pero juuˈ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ maꜗ, laꜗ kihꜗ dsaˉ maˉka̱a̱hˊ baˊ ja̱ˉ. Laꜗ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˉkyʉʉh˜ ka̱˜ kwa̱a̱t˜ heeˉ naˉ heˉ lluꜗ hiꜙ heeˉ naˉ heˉ hlɨɨhˈ. Jëëhꜘ, läꜙja̱ˉ maˉläˉtë̱ë̱y˜ jmeeyꜙ. \c 6 \p \v 1 Heˉja̱ˉ gaꜙnøøꜗ baˊ jneˊ taꜙ chaˊnëˊ läꜙji̱i̱hˈ të̱ë̱ꜗ jneˊ le̱e̱ꜘ jneˊ dsaˉ hi̱ˉ kyʉʉh˜. Moꜙsoꜙ hlëëhˊ gaˊ jneˊ heˉ maˉmiˉtë̱ë̱ˈ jneˊ toˉnëˊ kihˈ Cristo. Saꜙ løønˊ kaˉlähꜘ hlëëhnˊ juuˈ heˉ gaꜙnʉʉnˊ toˉnëˊ: \q1 Heˉ hnøøꜗ benˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ mahꜗ dsaˉje̱e̱h˜ jneˊ kihˈ Dio, \q1 heˉ he̱e̱hˊ jneˊ kihˈ Dio, \q1 \v 2 heˉ sa̱a̱ꜙ jneˊ jmɨɨˉ, \q1 heˉ kyeˊ jneˊ goonˉ nëˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ, \q1 heˉ läˉji̱i̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ, \q1 hiꜙ kihꜗ heˉ moꜙsoꜙ lä̱ä̱ꜗ dsaˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˈ Dio taˊ. \m \v 3 Heˉ laˉ baˊ jmeenˊ, gaꜙnøøꜗ baˊ jneˊ taꜙ chaˊnëˊ cherˊmahꜗ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ. \p \v 4 Pero jneˊ hi̱ˉ gaꜙnaꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, hiꜙ gaꜙjëëˊ jneˊ haˉ läꜙ laꜗ heˉ laˊ kwaꜙ Dio, hiꜙ gaꜙhñahꜗ jneˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, \v 5 hiꜙ gaꜙjëëˊ jneˊ lluꜗ baˊ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ jneˊ miihˉ kihꜗ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ. \v 6 Pero cherˊmahꜗ gaꜙta̱hꜘ jneˊ, moꜙsoꜙ leꜘ dsaˉje̱e̱h˜ jneˊ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ heˉ jmeeꜙ jneˊ läꜙja̱ˉ, heˉ tä̱ä̱ˊ jneˊ Jo̱o̱ꜘ Dio dsohꜘ hmaˉcruꜚ kaˉlähꜘ baˊ ja̱ˉ, mahꜗ lleˊ jneˊ oˉhihꜙ kiyhꜗ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ. \v 7 Läꜙko̱o̱ˉ laꜗ kihꜗ hwaꜗ heˉ hɨ̱h˜ jmɨˉjmaꜗ heˉ hlaꜙ ko̱ˉllaˉji̱i̱h˜. Cherˊmahꜗ gaꜙkwaꜘ chaˉmiihˉ mɨɨˈ heˉ kuhˉ dsaˉ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊ jeeˊ ja̱ˉ, miˉjø̱ø̱ꜗ Dio chaˉgaˊmiihˉ hwaꜗ ja̱ˉ. \v 8 Pero hwaꜗ heˉ dsaˉhyaꜙ to̱o̱ꜘ kya̱a̱hˊ nuuˉ hlɨɨhˈ, saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ. Jäꜙ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ hwaꜗ ja̱ˉ. Hiꜙ kya̱a̱hˊ jeeˊ lla̱a̱ꜙ, kooꜙ goˉte˜. \s1 Oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ kye̱ˊ jneˊ kwaꜙ beꜘ jnänˋ \p \v 9 Ø̱ø̱hnꜗ hi̱ˉ hnaanꜙ, maꜙkeꜙ maˉhlë̱ë̱hnˋ hnähꜘ läꜙnaˉ, maꜙraꜙ heˉ jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ, hwë̱ë̱ꜙ hnähꜘ lluꜗ, läꜙlleˋ kihˈ hi̱ˉ maˉnaˉla̱a̱ˊ. \v 10 Jëëhꜘ, Dio jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ gaaꜘ dsëyꜗ taˊ heˉ maˉjmeehˊ hnähꜘ. Maˉmiˉjnäähˈ baˊ hnähꜘ kiyhꜗ, heˉ hnaahꜙ hnihꜘ läꜙ maˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ beꜘ kihꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱yꜗ hiꜙ läꜙ maˉjmeehˉ ja̱ˉbaˊ hnähꜘ läꜙji̱i̱hˈ naꜗ. \v 11 Heˉ hnøøˉ jnäähˈ goˊnäähˈ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙja̱ˉ, läꜙji̱i̱hˈ jeeˊ lla̱a̱ꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ të̱ë̱ꜗ hnähꜘ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ kye̱ˊ hnähꜘ. \v 12 Saꜙ hnøøˉ jnäähˈ jmeehˈ hnähꜘ jwë̱hꜗ hnähꜘ. Waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio baˊ hiꜙ waˊ kwëëhˈ hohꜘ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ jmeeꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hyohˈ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kwayꜗ. \p \v 13 Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ miˉjä̱ä̱yꜗ Abraham, gaꜙtä̱ä̱yˉ hñiiyꜘ, jëëhꜘ saꜙ cha̱a̱ˉ jñahꜘ hi̱ˉ jø̱ø̱hˈ gaˊ läꜙko̱hꜘ hñiiyꜘ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱yꜙ. \v 14 Gaꜙjäyhꜘ: “Jwahnꜙ dsooꜘ, miˉjä̱ä̱nꜚ hneˉ chaˉmiihˉ. Jmeenˋ läꜙjwë̱ë̱ꜘ jwërte saˊju̱ˉ kyahꜗ.” \v 15 Läꜙja̱ˉ gaꜙkwëëhꜗ dsëꜗ Abraham maˊ jø̱ø̱y˜ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtë̱ë̱yꜘ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kya̱a̱yhˊ. \v 16 Dsooꜘ baˊ, tä̱ä̱ˉ dsaˉ kihꜗ jñahꜘ hi̱ˉ jø̱ø̱hˈ gaˊ läꜙko̱hꜘ hñiiyꜘ. Läꜙja̱ˉ jä̱ꜙ hwehˉ juuˈ kiyhꜗ. Moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ tiˉchooyꜙ juuˈ. \v 17 Heˉja̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ miˉjä̱ä̱yꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ, gaꜙtä̱ä̱yˉ hñiiyꜘ mahꜗ jä̱ꜗ ko̱o̱ˉ hwehˉ juuˈ ja̱ˉ. Läꜙja̱ˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ kihꜗ hi̱ˉ miˉjä̱ä̱yꜗ heꜘ, heˉ saꜙ leꜘ läꜙsɨɨꜗ niꜙ miihˉ juuˈ kiyhꜗ. \v 18 Chaˉ to̱ꜗ juuˈ. Gaꜙbä̱ä̱yhˉ hñiiyꜘ hiꜙ gaꜙtä̱ä̱yˉ hñiiyꜘ. Niꜙ miihˉ saꜙ leꜘ läꜙsɨɨꜗ juuˈ naˉ, jëëhꜘ saꜙ leꜘ juuꜗ Dio. Kihꜗ heˉja̱ˉ, kwaꜙ beꜘ jnänˋ jwërte, jneˊ hi̱ˉ cho̱o̱hˉ ko̱o̱ˉ hwehˉ juuˈ heˉ chaˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ jnänˋ kya̱a̱yhˊ, läꜙko̱o̱ˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ. \v 19 Heˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ kye̱ˊ jneˊ laˉ, jmeeꜙ saꜙ jeh˜ dsëˉ jneˊ, läꜙko̱o̱ˉ jmeeꜙ ñeˈ hläähˋ heˉ jwä˜ dsaˉ chaˊjmɨɨˉ heˉ kya̱a̱hˊ hɨɨˉ tiiˊ barco. Maꜙraꜙ heˉ lä̱ä̱ꜘ baˊ jneˊ, jëëhꜘ, taꜙ kaˊluuˊ saˊhmɨɨhˉ heˉ hiiꜘ nehꜙ gwahꜙ baˊ chaˉ heˉ jø̱ø̱ˊ jneˊ. \v 20 Jesús gaꜙheꜗ toˉnëˊ jeeˊ ja̱ˉ mahꜗ gaꜙnäyꜗ jwëˈ jnänˋ, la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, läꜙko̱o̱ˉ Melquisedec. \c 7 \s1 Jesús la̱a̱ꜗ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ läꜙko̱o̱ˉ Melquisedec \p \v 1 Melquisedec heꜘ, maˊ la̱a̱ˈ dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ kihꜗ jwɨɨˉ Salem hiꜙ maˊ la̱a̱yˈ jmiˉdsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ. Hi̱ˉ heꜘ ngooꜗ gaꜙmiꜙje̱e̱ꜚ Abraham hi̱ˉ ja̱hꜗ maˊ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙte̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ jñahꜘ dsaˉtaˊ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙmiꜙjä̱ä̱yꜗ. \v 2 Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙngëëꜗ Abraham gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ heˉ gaꜙlɨyhꜗ jeeˊ hniiˉ. Jmɨɨˉ Melquisedec, hnøøꜗ jähꜙ “dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ llaꜙ kweeˉ taˊ”. Hiꜙ jähꜘ dsaˉ kiyhꜗ kaˉlähꜘ “dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ jwɨɨˉ Salem”, heˉ hnøøꜗ jähꜙ “dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaꜙ”. \v 3 Hi̱ˉ heꜘ saꜙ cha̱a̱ˉ choˈjmiiˉ, niꜙ saꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ ñeˉ haˉ taꜙ yaꜙhë̱ë̱yꜗ, saꜙ chaˉ juuˈ chaˉ heˉ gaꜙläꜙcha̱a̱yꜙ heˉ gaꜙju̱u̱yꜗ. Heˉ läꜙja̱ˉ, la̱a̱yꜗ kweeˉ läꜙko̱o̱ˉ la̱a̱ꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio baˊ. La̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \p \v 4 Jmeeˊ daˊ hʉʉˊdsëˉ haˉ ko̱o̱ˉ saꜙ jø̱ø̱hˈ Melquisedec heꜘ. Läꜙkye̱ˉ Abraham dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ gaꜙkwëëyhꜗ gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ heˉ gaꜙlɨyhꜗ jeeˊ hniiˉ. \v 5 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Leví, gaꜙjmeeyꜘ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ ley, gaꜙko̱o̱yˈ maꜙ gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ heˉ maˊ kwaꜙ dsaˉ, maꜙkeꜙ heꜘ baˊ ø̱ø̱yhꜚ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Abraham. \v 6 Pero Melquisedec heꜘ, hi̱ˉ saꜙ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Leví, gaꜙko̱o̱yˈ kihꜗ Abraham gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ mahꜗ gaꜙmiꜙjä̱ä̱yꜗ Abraham hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Dio hmoohˊ kya̱a̱hˊ. \v 7 Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ leꜘ tiˉchooꜙ niꜙ miihˉ juuˈ kihꜗ heˉ laˉ. Jø̱ø̱hˈ gaˊ hi̱ˉ miˉjø̱ø̱ꜗ, läꜙko̱hꜘ gaˊ hi̱ˉ maˉnaˉjä̱ä̱ꜚ. \v 8 Taꜙ ko̱ˉta̱a̱ˉ, jmiˉdsaˉ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Leví hi̱ˉ maˊ ko̱o̱ꜗ gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ, gaꜙju̱u̱yꜗ baˊ. Pero taꜙ jyohꜘ ko̱ˉta̱a̱ˉ, Melquisedec, hi̱ˉ gaꜙko̱o̱ˈ gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ, chaˉ juuˈ cha̱a̱ˉ bihꜗ. \v 9 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Leví gaꜙko̱o̱yˈ gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ. Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ, leꜘ jähnˊ, läꜙkye̱ˉ jmiˉdsaˉ heꜘ gaꜙkwëëyhꜗ Melquisedec, gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ. \v 10 Jëëhꜘ, läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙmiꜙje̱e̱ꜚ Melquisedec Abraham, laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙkwaꜘ Leví gyaꜗ kihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hñaˉlooꜘ, hehꜗ heˉ gaꜙkwaꜘ Abraham taˉgyʉʉhˊ kya̱a̱yˈ ja̱ˉ, maꜙkeꜙ saꜙ gaˊ maˉcha̱a̱yˉ. \p \v 11 Dsaˉ Israel gaꜙhyoyhꜗ ley ja̱ˉ, taꜙlaꜙ kihꜗ jmiˉdsaˉ levita hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Aarón. Hiꜙ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙlɨhꜗ jmiˉdsaˉ heꜘ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ llu̱u̱ꜗ hi̱ˉ maˊ høøꜙ ley ja̱ˉ, saꜙ chaˉ maˊ jmeeꜙ biiꜗ maˊ yaˉhë̱ë̱ˈ jñahꜘ jmiˉdsaˉ läꜙko̱o̱ˉ Melquisedec. Maˉle̱e̱ꜙ baˊ kya̱a̱hˊ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Aarón waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙlɨyhꜗ. \v 12 Pero naꜗ heˉ gaꜙläꜙjnääꜘ jñahꜘ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Aarón, heˉja̱ˉ gaꜙlaꜗ biiꜗ gaꜙläꜙjnäꜘ jyohꜘ ley. \v 13 Heˉ jwahnꜙ gaꜙläꜙjnääꜘ jñahꜘ jmiˉdsaˉ, heˉ hlëëhnˊ kihˈ Jesús hi̱ˉ naˊjnääꜘ kihꜗ jñahꜘ nääꜗ dsaˉ Israel. Pero jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ, saꜙ gaˊ maˉyaˉhë̱ë̱˜ niꜙ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊ jeeˊ laˈ naˊhyooꜘ. \v 14 Jëëhꜘ, ñeˊ baˊ jneˊ, Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Judá baˊ. Hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ gaꜙjähꜘ Moisé kihꜗ Judá, läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ jmiˉdsaˉ. \p \v 15 Naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ naˊjnäꜘ heˉ gaꜙhña̱a̱ꜘ jñahꜘ jmiˉdsaˉ, jëëhꜘ la̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ läꜙko̱o̱ˉ Melquisedec. \v 16 Naˉhña̱a̱yˊ la̱a̱yˈ jmiˉdsaˉ, pero ja̱ꜙ kihꜗ heˉ la̱a̱yꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Leví läꜙko̱hꜘ maˊ jmeeꜙ hihꜙ ley ja̱ˉ. La̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ chaˉ beꜘ kiyhꜗ tä̱ä̱ꜘ, jëëhꜘ saꜙ ju̱u̱yꜘ ji̱hˊko̱hꜘ ji̱hˊlɨhꜘ. \v 17 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ kiyhꜗ: \q1 Hneˉ la̱a̱hꜗ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \q1 Hneˉ la̱a̱hꜗ jmiˉdsaˉ läꜙko̱o̱ˉ Melquisedec. \p \v 18 Heˉja̱ˉ maˉjä̱ꜘ taꜙ kooꜘ ley maˉgyu̱hˉ, kihꜗ heˉ saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ, hiꜙ saꜙ jmääꜗ taˊ kaˉlähꜘ. \v 19 Jëëhꜘ, niꜙ ko̱o̱ˉ saꜙ gaꜙjä̱ꜘ lluꜗ kya̱a̱hˊ ley kihꜗ Moisé. Llaꜚ heˉja̱ˉ, maˉchaˉ ko̱o̱ˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ lluꜗ gaˊ, läꜙjwëꜘ jeeˊ leꜘ yaˊnøøˈ jneˊ kihˈ Dio. \p \v 20 Heˉ lluꜗ ja̱ˉ, saꜙ jaꜗ taꜙjmahꜗ. Jaꜗ kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙtä̱ä̱ˉ Dio hñiiꜘ baˊ. \v 21 Saꜙ gaꜙtä̱ä̱ˉ Dio hñiiꜘ läꜙ maˊ gaꜙhña̱a̱ˈ jmiˉdsaˉ kihꜗ ley ja̱ˉ. Pero kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙtä̱ä̱yˉ hñiiyꜘ, gaꜙla̱a̱ꜗ Jesús ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ. Gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙlaˉ: \q1 Gaꜙtä̱ä̱ˉ Dio hñiiꜘ, hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ miˉsɨɨyꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ: \q1 “Hneˉ la̱a̱hꜗ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, läꜙko̱o̱ˉ Melquisedec.” \m \v 22 Läꜙlluꜗ heˉ gaꜙhña̱a̱yꜗ Jesús kya̱a̱hˊ juuˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ ñeˊ jneˊ, lluꜗ gaˊ hmoohˊ kiyhˈ läꜙko̱hꜘ gaˊ ley maˉgyu̱hˉ ja̱ˉ. \p \v 23 Gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ jwë̱ë̱ꜘ jmiˉdsaˉ kihꜗ ley maˉgyu̱hˉ ja̱ˉ. Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ dsaˉnääꜗ gyihꜗ taꜙ chaˊnëˊ kya̱a̱hˊ taˊ kiyhˈ, kihꜗ heˉ maˊ dsaˉju̱u̱yꜘ. \v 24 Pero läꜙ maˉcha̱a̱ˉ naˉ baˊ Jesús, hiꜙ läꜙ maˉla̱a̱yꜗ ja̱ˉbaˊ jmiˉdsaˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ ka̱ꜗ nëˊ kiyhˈ. \v 25 Heˉja̱ˉ leꜘ baˊ lä̱ä̱yˈ goˉte˜ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ goˉnääꜘ kihꜗ Dio taꜙlaꜙ kiyhꜗ. Jëëhꜘ gyayꜗ tä̱ä̱ꜘ, ngɨɨyꜙ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ. \p \v 26 Ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ heꜘ baˊ hi̱ˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ, hi̱ˉ naˉjngëëˈ, hi̱ˉ saꜙ ä̱ä̱ˉ niꜙ miihˉ, hi̱ˉ saꜙ sa̱hꜘ, hi̱ˉ saꜙ jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ, gyayꜗ la̱a̱yꜗ jø̱ø̱hˈ gaˊ läꜙko̱hꜘ jñahꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 27 Kiyhꜗ, saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ, jmeeyꜗ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjmeeꜘ jmiˉdsaˉ heꜘ. Toˉnëˊ maˊ jngëëyhꜙ jahꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ hñiiyꜘ, ja̱ˉgaˊ maˊ jngëëyhꜙ jahꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. Pero Jesús, ko̱o̱ˉ häˊ ja̱ˉbaˊ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ ju̱u̱yꜘ. \v 28 Ley ja̱ˉ gaꜙhña̱a̱ꜗ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ. Pero kë̱ë̱ˉ gaˊ kihˈ ley, kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙtä̱ä̱ˉ Dio hñiiꜘ gaꜙhña̱a̱yꜗ Jo̱o̱yꜘ la̱a̱ꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ llu̱u̱ꜗ goˉte˜ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \c 8 \s1 Gaꜙjmeeꜘ Jesús ko̱o̱ˉ hmoohˊ heˉ lluꜗ gaˊ \p \v 1 Heˉ laˉ baˊ heˉ kye̱e̱ꜘ gaˊ kihˈ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ tøøhnˊ hlëëhnˊ laˉ. Maˉcha̱a̱ˉ baˊ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ gaꜙgyaˉ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ jeeˊ gyaˈ hi̱ˉ jø̱ø̱hˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 2 Naˉhña̱a̱yˊ jmeeyꜙ taˊheꜗ jeeˊ chihˈ gwahꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio, ja̱ꜙ gwahꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \p \v 3 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ naˉhña̱a̱yˊ ngëëy˜ chaˊnëˊ Dio läꜙjëꜙ heˉ kwëëh˜ dsaˉ Dio hiꜙ jë̱yˉ läꜙjëꜙ heˉ kwëëh˜ dsaˉ Dio. Läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ, gaꜙjmeeꜘ biiꜗ kihꜗ Jesús gaꜙkwëëyhꜗ Dio läꜙlleˋ kiyhˈ, läꜙlluꜗ heˉ la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ. \v 4 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gyaꜗ gyihꜗ hwaꜗ laˉ, niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ. Jëëhꜘ, läꜙ maˉtä̱ä̱hˊ ja̱ˉbaˊ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ ngëë˜ heˉ kwaꜙ dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ ley. \v 5 Gwahꜙ jeeˊ jmeeꜙ taˊheꜗ jmiˉdsaˉ heꜘ, laꜗ läꜙko̱o̱ˉ gwahꜙ heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Heˉja̱ˉ baˊ naˉ, gaꜙhlëëhꜘ Dio kya̱a̱hˊ Moisé läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜗ gwahꜙ kya̱a̱hˊ looˊ jahꜘ ja̱ˉ, gaꜙjäyhꜘ: “Jëëˋ daˊ kweeˉ, mahꜗ jmeehˈ ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ gwahꜙ heˉ gaꜙheehnꜙ hneˉ gyʉʉhˈ lleˊmohꜘ ja̱ˉ.” \v 6 Pero lluꜗ gaˊ taˊ heˉ gaꜙhyohꜗ Jesús, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ lluꜗ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ ja̱ˉ. Jëëhꜘ, lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kwëëyhꜗ jneˊ kya̱a̱hˊ hmoohˊ ja̱ˉ, läꜙko̱hꜘ gaˊ hmoohˊ maˉgyu̱hˉ. \p \v 7 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙjmääꜘ toˉnëˊ hmoohˊ ja̱ˉ, saꜙ maˊ jmeeꜙ biiꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ hmoohˊ. \v 8 Pero gaꜙjëëꜗ Dio heˉ maˊ chaˉ dsoˊkyeˉ kihˈ dsaˉ heꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Lloo˜ jmɨɨˊ, gaꜙjähꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, \q1 jmeenˋ ko̱o̱ˉ hmoohˊ hmëëꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ Israel, \q1 hiꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ Judá. \q1 \v 9 Pero saꜙ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱yꜗ, \q1 läꜙko̱o̱ˉ maˊ ñeenˊ naˊhwë̱ë̱ˋ jnihꜘ hwaꜗ Egipto. \q1 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙmiꜙteyꜗ kya̱a̱hˊ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ kya̱a̱yhˊ, \q1 heˉja̱ˉ gaꜙjñuuhnˋ kiyhˈ, gaꜙjähꜘ Dio. \q1 \v 10 Heˉja̱ˉ, läꜙlaˉ baˊ laˈ hmoohˊ heˉ jmeenˋ kya̱a̱yhˊ, \q1 waˊraˉ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ ja̱ˉ, gaꜙjähꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ: \q1 Toohnꜚ lleyˊ läꜙjëꜙ ley kinꜙ. \q1 Sɨɨnˋ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ juuˈ kinꜙ. \q1 Maˊja̱ˉ le̱e̱nꜘ Dio kya̱a̱yꜗ, \q1 hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ le̱e̱ꜘ dsaˉ kya̱a̱nꜙ. \q1 \v 11 Maˊja̱ˉ, moꜙsoꜙ kwaꜗ dsaˉ juuˈ kihꜗ dsaˉgooˈ. \q1 Niꜙ ja̱a̱ˉ moꜙsoꜙ sɨɨhꜙ ø̱ø̱hꜚ: \q2 “Waˊ läꜙkyu̱u̱hꜙ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ.” \q1 Jëëhꜘ, läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ baˊ läꜙkyu̱u̱ꜙ jnäꜘ. \q1 \v 12 Jëëhꜘ, ko̱o̱nꜚ dsënꜙ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjmeeyꜘ. \q1 Ji̱hˊko̱hꜘ ji̱hˊlɨhꜘ, moꜙsoꜙ läˉdsooh˜ dsënꜙ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, gaꜙjähꜘ Dio. \m \v 13 Heˉ gaꜙhlëëhꜘ Dio kihꜗ hmoohˊ hmëëꜘ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyꜘ maˉgyu̱hˉ baˊ hmoohˊ toˉnëˊ ja̱ˉ. Hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ ngooꜗ dsaˉgyu̱hꜙ, lloo˜ jmɨɨˊ ä̱ä̱hˈ goˉte˜. \c 9 \s1 Gwahꜙ heˉ chihꜗ hwaꜗ laˉ jeeˊ maˊ jmeeꜙ jmiˉdsaˉ taˊheꜗ kihꜗ Dio \p \v 1 Hmoohˊ heˉ maˊ laˈ toˉnëˊ ja̱ˉ, maˊ jmeeꜙ hihꜙ haˉ läꜙ gaꜙhnaahˉ dsaˉ Dio, hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ ko̱o̱ˉ gwahꜙ kya̱a̱hˊ looˊ jahꜘ. \v 2 Gwahꜙ ja̱ˉ, maˊ laˈ to̱ꜗ jeeˋ. Jeeˊ toˉnëˊ ja̱ˉ, maˊ che̱e̱ˉ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ chihˈ candelero, kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ mes˜ jeeˊ maˊ hlaˉ heˊñiihꜚ heˉ naˉjø̱ø̱ꜚ. Hiꜙ maˊ hiiꜘ ko̱o̱ˉ saˊhmɨɨhˉ hoˊhaahˊ. \v 3 Taꜙ kaˊluuˊ llahꜗ jeeˊ maˊ hiiꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ saˊhmɨɨhˉ che̱e̱ˉ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜. \v 4 Jeeˊ ja̱ˉ maˊ chihˈ ko̱o̱ˉ naˊhyooꜘ heˉ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ jeeˊ maˊ kooˉ waˊchu̱ˉ. Hiꜙ maˊ chihˈ ko̱o̱ˉ gooꜘ heˉ naˉløøˉ kya̱a̱hˊ kuˊnøøꜚ. Gooꜘ ja̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ gooꜘ kihꜗ hmoohˊ. Nehꜙ gooꜘ ja̱ˉ maˊ häˊ ko̱o̱ˉ mɨˈhyaˉ jeeˊ maˊ täähˊ miihˉ maná. Hiꜙ maˊ häˊ sɨˊhmaˉ kihꜗ Aarón heˉ gaꜙhyoˈ saˊji̱hꜘ ko̱o̱ˉ häˊ, hiꜙ maˊ täähˊ jwɨˊ ku̱u̱ˊ jmaꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ hmoohˊ kaˉlähꜘ. \v 5 Nëˊ kihˈ waˊgooꜘ ja̱ˉ, maˊ naˉla̱a̱ꜚ u̱u̱ˈ querubine hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ høøꜙ jeeˊ naˉjngɨɨˈ goˉte˜. Maˊ naˉnɨɨh˜ saˊkyooyꜘ maˊ dsaˉjlëꜗ hooˊ waˊgooꜘ ja̱ˉ. Pero naꜗ gaˉjʉhˉ saꜙ leꜘ kwanˋ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ. \p \v 6 Maˉlaꜙ baˊ maˊ chihˈ läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ, maˊ dsaˉta̱a̱hˋ jmiˉdsaˉ ko̱ˉllaˉji̱i̱h˜ toˉnëˊ llahꜗ kihꜗ gwahꜙ ja̱ˉ, mahꜗ maˊ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio. \v 7 Pero jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ llahˈ ja̱ˉ, maꜙlaꜙ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ baˊ maˊ dsaˉheꜘ jeeˊ ja̱ˉ, ko̱o̱ˉ häˊ baˊ läꜙko̱o̱ˉ ji̱ˉñeˉ. Hiꜙ saꜙ maˊ dsaˉheyꜘ taꜙjmahꜗ. Maˊ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ maˊ dsaˉheyꜘ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ jahꜘ mahꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, hiꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ hi̱ˉ saꜙ liihꜚ maˊ dsaˉhlä̱ä̱hꜙ kya̱a̱hˊ dsoˊkyeˉ. \v 8 Kihꜗ heˉ maˊ dsaˉheꜘ jmiˉdsaˉ ko̱o̱ˉ häˊ baˊ läꜙko̱o̱ˉ ji̱ˉñeˉ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜, heˉja̱ˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ gaꜙjmeeꜘ läꜙngëënꜘ heˉ saꜙ maˊ chaˉ jwëˈ jnänˋ maˊ dsaˊtoohnˊ jeeˊ ja̱ˉ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ chihꜗ llahˈ toˉnëˊ ja̱ˉ. \v 9 Läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, jmääꜗ jnänˋ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ naˈ. Heˉ ja̱ˉ jmeeꜙ dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ heˉ maˊ kwëëh˜ dsaˉ heꜘ Dio kya̱a̱hˊ heˉ maˊ jë̱yˉ nëˊ naˊhyooꜘ, saꜙ leꜘ maˊ gyiyhˈ tuhˉdsëꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ kwaꜙ heˉ ja̱ˉ. \v 10 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ juuˈ ja̱ˉ, ko̱o̱ˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ kihˉhi̱hˉ jneˊ, hiꜙ haˉ läꜙ gyihꜙ jneˊ heˉ koohˉ jmeeˉ jneˊ. Heˉ ko̱o̱ˉ jmeeꜙ hihꜙ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ baˊ ja̱ˉ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ saꜙ gaˊ maˉllooꜗ jmɨɨˊ miˉsɨɨꜗ Dio läꜙjëꜙ. \s1 Gaꜙjmeeꜘ Cristo ko̱o̱ˉ hmoohˊ hmëëꜘ kya̱a̱hˊ jmaˉ kiyhꜗ \p \v 11 Pero naꜗ heˉ maˉja˜ Cristo, la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ kwaꜙ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ. Hiꜙ gaꜙllooyꜗ nehꜙ gwahꜙ heˉ jʉʉhˉ gaˊ heˉ lluꜗ goˉte˜. Saꜙ laꜗ gwahꜙ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ niꜙ ja̱ꜙ heꜘ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ gwahꜙ ja̱ˉ. \v 12 Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ ja̱ˉ, saꜙ maˊ kye̱yˉ jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ, niꜙ kihꜗ kyaˊ mähˈ. Maˊ kye̱yˉ jmaˉ kihꜗ hñiiyꜘ baˊ hiꜙ ko̱o̱ˉ häˊ ja̱ˉbaˊ gaꜙheyꜗ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜. Läꜙja̱ˉ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙlä̱ä̱yꜗ jneˊ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \v 13 Läꜙhihꜙ kihꜗ hmoohˊ toˉnëˊ ja̱ˉ, kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ kyaˊ dsoˈ hiꜙ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ hiꜙ kya̱a̱hˊ tʉˊjwaˉ kihꜗ kyaˊ mëꜘ mähꜗ maˊ huuy˜ nëˊ kihˈ dsaꜙ. Läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ, ko̱o̱ˉ maˊ dsaˉjñiiꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ dsaˉhlä̱ä̱hꜙ chaˊnëˊ ley ja̱ˉ. \v 14 Haˉ gaˊ saꜙ kye̱e̱ꜘ jmaˉ kihꜗ Cristo. Gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙju̱u̱yꜗ kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ heˉ chaˉ tä̱ä̱ꜘ. Cristo hi̱ˉ saꜙ ä̱ä̱ˉ niꜙ miihˉ, gaꜙkwa̱a̱yꜗ hñiiyꜘ kihꜗ Dio mahꜗ jñiiꜘ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jngɨɨhꜙ jnänˋ. Läꜙja̱ˉ maˉnaˊllu̱u̱ˋ jneˊ mahꜗ jmeenˊ taˊheꜗ kihꜗ Dio ji̱i̱hꜙ. \p \v 15 Kihꜗ heˉja̱ˉ, Cristo heꜘ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ ko̱o̱ˉ hmoohˊ hmëëꜘ. Gaꜙju̱u̱yꜗ mahꜗ gaꜙcheyꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hlä̱ä̱hˉ jneˊ chaˊnëˊ hmoohˊ toˉnëˊ ja̱ˉ. Hehꜗ läꜙja̱ˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉteehˊ, hyoyhꜙ he̱e̱yꜚ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kwaꜗ heˉ saꜙ he̱e̱ꜘ ji̱hˊko̱hꜘ. \p \v 16 Cherˊmahꜗ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ ko̱o̱ˉ hmoohˊ heˉ jähꜘ, hi̱ˉ naˉ të̱ë̱ꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ, saꜙ jmääꜗ hmoohˊ ja̱ˉ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ saꜙ maˉju̱u̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hmoohˊ ja̱ˉ. \v 17 Maˉngëëꜘ maˉju̱u̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hmoohˊ ja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ løøˈ jmeeꜗ taˊ hmoohˊ ja̱ˉ. Saꜙ jmääꜗ taˊ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ cha̱a̱yˉ. \v 18 Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙlaꜗ kihꜗ hmoohˊ toˉnëˊ ja̱ˉ, gaꜙløøꜗ jmeeꜙ taˊ kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙtu̱u̱ˉ jmaˉ. \v 19 Jëëhꜘ, maˉngëëꜘ maˉjmeehꜗ Moisé juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ läꜙhiiꜘ nëˊ läꜙko̱o̱ˉ naˉsɨɨˉ ley, ja̱ˉgaˊ gaꜙka̱yꜗ jmaˉ kihꜗ kyaˊ mähˈ, jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ, mahꜗ gaꜙka̱a̱yhˉ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ. Gaꜙka̱yꜗ miihˉ jñuˉ kihꜗ borrego heˉ maˉnaˉhe̱e̱ꜚ he̱e̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ꜘ kya̱a̱hˊ saˊgohꜗ hisopo. Gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ heˉ ja̱ˉ mahꜗ gaꜙhuuyꜗ nëˊ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ ja̱ˉ, hiꜙ läꜙkye̱ˉ nëˊ kihˈ dsaꜙ. \v 20 Gaꜙjäyhꜘ: “Kya̱a̱hˊ jmaˉ laˉ løøꜗ jmeeꜗ taˊ läꜙko̱o̱ˉ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱hˊ hnähꜘ.” \v 21 Hiꜙ ja̱ꜙ maꜙlaꜙ jeeˊ ja̱ˉ. Läꜙkye̱ˉ kihꜗ gwahꜙ gaꜙjñeeyꜗ jmaˉ ja̱ˉ, hiꜙ läꜙkye̱ˉ kihꜗ kyahˊwɨ̱ɨ̱ꜘ heˉ maˊ jmä̱ä̱hˉ jmiˉdsaˉ taˊ jeeˊ ja̱ˉ. \v 22 Läꜙko̱hꜘ heˉ maˊ dsaˉjñiiꜘ läꜙjëꜙ baˊ kya̱a̱hˊ jmaˉ, läꜙko̱o̱ˉ lleˋ ley ja̱ˉ. Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙtu̱u̱ˉ jmaˉ, saꜙ maˊ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. \s1 Kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ Cristo dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ jnänˋ \p \v 23 Gaꜙlaꜗ biiꜗ heˉ gaꜙjngɨɨꜘ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ gwahꜙ heˉ gaꜙjëëꜗ Moisé gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Pero hnøøꜗ kwëëhꜗ dsaˉ Dio heˉ lluꜗ gaˊ, mahꜗ jñiiꜘ gwahꜙ heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 24 Heˉja̱ˉ saꜙ gaꜙheꜗ Cristo gwahꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ, heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ. Gaꜙheyꜗ maꜙraꜙ gwahꜙ heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ, mahꜗ nooyꜙ nëˊ jnänˋ chaˊnëˊ Dio. \v 25 Pero saꜙ ñeeyˊ ko̱ˉllaˉji̱i̱h˜ naˊka̱yˉ jmaˉ kiyhꜗ, läꜙko̱o̱ˉ maˊ jmeeꜙ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ heꜘ, maˊ dsooy˜ läꜙjëꜙ ji̱ˉñeˉ, maˊ dsaˉka̱yꜙ jmaˉ kihꜗ jñahꜘ jeeˊ maˊ jähꜘ dsaˉ kihꜗ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜. \v 26 Johꜘ ji̱i̱h˜ saꜙ maˊ jmeeꜙ biiꜗ maˊ jëëˈ Cristo wɨɨꜘ läꜙji̱i̱hˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ läꜙja̱ˉ laꜗ. Pero naꜗ jeeˊ ngooˈ gaꜙdsa̱a̱ꜗ jmɨɨˊ heˉ tøøhˊ jneˊ laˉ, gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙju̱u̱yꜗ ko̱o̱ˉ häˊ ja̱ˉbaˊ mahꜗ miˉlla̱a̱yꜙ goˉte˜ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ. \v 27 Läꜙko̱o̱ˉ lleˋ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ko̱o̱ˉ häˊ baˊ dsaˉju̱u̱yꜘ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ llaˈ Dio taˊ kiyhˈ. \v 28 Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ laꜗ kihꜗ Cristo. Ko̱o̱ˉ häˊ ja̱ˉbaˊ gaꜙkwa̱a̱ꜗ Dio gaꜙju̱u̱yꜗ mahꜗ gaꜙcheyꜗ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kihꜗ jwë̱ë̱ꜘ. Ja̱ˉgaˊ läꜙjnääyꜘ kaˉlähꜘ jeeˊ tëˉ to̱ꜗ ji̱i̱h˜, pero ja̱ꜙ kihꜗ dsoˊkyeˉ ja̱ˉ jä̱yhꜘ. Jä̱yhꜘ lä̱ä̱yꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jä̱ä̱y˜ yaˉteeyˉ. \c 10 \p \v 1 Jëëhꜘ ley kihꜗ Moisé ko̱o̱ˉ gaꜙmiꜙjnääˉ miihˉ kihꜗ heˉ lluꜗ heˉ ja̱ˉgaˊ jaˈ. Saꜙ maˊ laˈ ko̱o̱ˉ he̱hꜙ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ. Kihꜗ heˉja̱ˉ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ gaꜙjmääꜘ maˊ hwë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ llu̱u̱ꜗ kya̱a̱hˊ heˉ maˊ jë̱ë̱y˜ jahꜘ, heˉ maˊ jmeeyꜙ läꜙjëꜙ ji̱ˉñeˉ heˉ maˊ hnaayhˉ Dio. \v 2 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙhwë̱ë̱yˉ llu̱u̱ꜗ, gaꜙtʉyꜗ kihꜗ, heˉ maˊ kwëëyh˜ Dio. Jëëhꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙjmääꜘ heˉ ja̱ˉ gaꜙjä̱yꜘ naˉjngëëyˈ, moꜙsoꜙ maˊ jmeeˈ gyihꜗ hʉʉˊdsëˉ heˉ chaˉ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. \v 3 Pero heˉ jë̱ë̱˜ dsaˉ jahꜘ läꜙjëꜙ ji̱ˉñeˉ, ko̱o̱ˉ jmeeꜙ miˉdsooh˜ dsëyꜗ heˉ chaˉ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ baˊ ja̱ˉ. \v 4 Jëëhꜘ, jmaˉ kihꜗ kyaˊ dsoˈ, hiꜙ jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ, saꜙ jmääꜗ mahꜗ cheꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. \p \v 5 Heˉja̱ˉ maˊ jaˈ Cristo jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Dio: \q1 Saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ heˉ ka̱a̱ˉ jahꜘ niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kwëëh˜ dsaˉ hneˉ. \q1 Gaꜙjmeehˊ gaꜙla̱a̱nꜗ jmɨˉngoꜗ baˊ. \q1 \v 6 Saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ heˉ ka̱a̱ˉ jahꜘ niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kwëëh˜ dsaˉ hneˉ kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ. \q1 \v 7 Heˉja̱ˉ gaꜙjwahnꜗ: “Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ laˉ, maˉjan˜ mahꜗ jmeenˋ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ, hneˉ Dio kya̱a̱nꜙ. \q1 Jmeeˋ baˊ jnäꜘ läꜙko̱o̱ˉ maˉnaˉsɨɨˉ kinꜙ.” \m \v 8 Toˉnëˊ jeeˊ naˉsɨɨˉ kihꜗ juuˈ laˉ, jähꜘ läꜙlaˉ: “Heˉ ka̱a̱ˉ jahꜘ, hiꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kwëëh˜ dsaˉ hneˉ kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ, saꜙ gaꜙhiihꜘ maˊ he̱e̱hˊ niꜙ saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ.” Maˊ kwaꜙ dsaˉ heˉ ja̱ˉ, läꜙhihꜙ kihꜗ ley baˊ ja̱ˉ. \v 9 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjäyhꜘ: “Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ laˉ Dio kya̱a̱nꜙ, maˉjan˜ mahꜗ jmeenˋ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ.” Juuˈ ja̱ˉ, jmeeꜙ taꜙ kooꜘ ley maˉgyu̱hˉ heˉ laꜗ toˉnëˊ, mahꜗ jä̱ꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ hmoohˊ. \v 10 Gaꜙhe̱e̱hˉ Jesús gaꜙjmeeyꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio, heˉja̱ˉ baˊ ja̱ˉ, gaꜙla̱a̱ꜗ jneˊ naˉjngëëˈ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙju̱u̱yꜗ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ häˊ ja̱ˉbaˊ. \p \v 11 Läꜙja̱ˉ, läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ maˊ chehˈ jmiˉdsaˉ heꜘ jmeeyꜙ taˊheꜗ. Ko̱ˉllaˉji̱i̱h˜ baˊ jë̱ë̱y˜ jahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ. Ko̱o̱ˉ baˊ heˉ ja̱ˉ jmahꜗ, laꜗ taˊ kiyhˈ, heˉ saꜙ jmääꜗ ji̱hˊko̱hꜘ cheꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. \v 12 Pero Cristo gaꜙkwa̱a̱yꜗ hñiiyꜘ gaꜙju̱u̱yꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ ko̱o̱ˉ häˊ ja̱ˉbaˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙgyayˉ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ Dio. \v 13 Jeeˊ ja̱ˉ jø̱ø̱y˜ läꜙji̱i̱hˈ lla̱a̱ꜗ Dio taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨyˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉhøøhˊ kiyhˈ. \v 14 Jëëhꜘ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ häˊ baˊ gaꜙkwa̱a̱yꜗ hñiiyꜘ gaꜙju̱u̱yꜗ, läꜙja̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ llu̱u̱ꜗ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱yꜗ. \v 15 Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ jmeeyꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ juuˈ ja̱ˉ. Jëëhꜘ, maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙlaˉ: \q1 \v 16 Läꜙlaˉ baˊ laˈ hmoohˊ heˉ jmeenˋ kya̱a̱yhˊ, waˊraˉ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ ja̱ˉ, gaꜙjähꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \q1 Toohnꜚ lleyˊ läꜙjëꜙ ley kinꜙ. \q1 Sɨɨnˋ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ kaˉlähꜘ. \m \v 17 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ: \q1 Ji̱hˊko̱hꜘ ji̱hˊlɨhꜘ, moꜙsoꜙ läꜙdsooh˜ dsënꜙ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. \m \v 18 Heˉ maˉnaˉcheˊ dsoˊkyeˉ jnänˋ, moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ heˉ gaˊ kwëëhnˊ Dio kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ. \s1 Jmeeꜙ biiꜗ hnäähnˊ Dio \p \v 19 Läꜙja̱ˉ hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙtu̱u̱ˉ jmaˉ kihꜗ Jesucristo, maˉnaˉnaˊ jwëꜗ jnänˋ dsaˊtoohnˊ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜. \v 20 Waˊ dsaˊtoohnˊ jwëꜘ hmëëꜘ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ jneˊ, heˉ gaꜙnäyꜗ jnänˋ läꜙ maˊ gaꜙheyꜗ taꜙ kaˊluuˊ hmɨɨhˉ heˉ maˊ hiiꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ llahˈ. Hmɨɨhˉ ja̱ˉ laꜗ kwa̱a̱t˜ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. \v 21 Cha̱a̱ˉ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ chehꜗ nëˊ jnänˋ, jneˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ Dio. \v 22 Heˉja̱ˉ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëˉ jneˊ waˊ hnäähnˊ Dio. Jëëhꜘ, maˉñeˊ baˊ jneˊ heˉ maˉhe̱e̱hˊ jneˊ kihˈ Dio. Maˉnaˉjngɨɨˈ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ heˉja̱ˉ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ moꜙ hnɨɨ˜ jnänˋ, hiꜙ maˉnaˉjngɨɨˈ jmɨˉngoꜗ jnänˋ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ jë̱ë̱ˉ. \v 23 Waˊ cho̱o̱hˊ jneˊ ko̱o̱ˉ hwehˉ heˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ kye̱ˊ jneˊ. Niꜙ miihˉ saꜙ waˊ jehˈ dsëˉ jneˊ, jëëhꜘ, miˉteꜗ baˊ Dio läꜙko̱o̱ˉ gaꜙbä̱ä̱yhˉ hñiiyꜘ. \v 24 Waˊ hnøøhnˊ haˉ läꜙ jmeenˊ mahꜗ jäꜙ dsëꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ läꜙhnääyꜗ chaˉgaˊmiihˉ dsaˉkya̱a̱yhˊ hiꜙ läꜙja̱ˉ jmeeyꜗ chaˉgaˊmiihˉ heˉ lluꜗ. \v 25 Saꜙ waˊ tʉnˊ heˉ dsaˊñeeꜙ jneˊ, läꜙko̱o̱ˉ të̱ë̱ˈ ko̱ˉlla̱a̱ˊ. Waˊ hlë̱ë̱hnˊ dsaˉkya̱a̱hnˊ. Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ waˊ kwanˊ beꜘ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ, naꜗ heˉ jëëꜘ jneˊ maˉngooꜗ yaꜙjä̱hꜙ jmɨɨˊ. \p \v 26 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙjmeeˊ gaˊ jneˊ dsoˊkyeˉ heˉ ñeˊ jneˊ saꜙ so̱o̱h˜ jmeenˉ hiꜙ maˉngëëꜘ baˊ maˉkyu̱u̱h˜ jneˊ juˈdsooꜘ, heeˉ gaˊ ja̱ˉ moꜙ kwëëhˊ jneˊ Dio kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ. \v 27 Kihꜗ hi̱ˉ heꜘ, jä̱ꜙ gaˊ ko̱o̱ˉ heˉ jmeeꜙ gooˉ jwërte jnänˋ, heˉ llaꜗ Dio taˊ kya̱a̱hˊ jeˉ heˉ jë̱ë̱yꜗ goˉte˜ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉhøøhˊ kiyhˈ. \v 28 Kihꜗ hi̱ˉ saꜙ gaꜙtoohˉ taˊ ley kihꜗ Moisé, cherˊmahꜗ maˊ cha̱a̱ˉ u̱u̱ꜗ u̱u̱ˉ hi̱ˉ maˊ hnɨɨ˜ kihꜗ hi̱ˉ heꜘ, saꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ gaꜙjngëëyhꜗ. \v 29 Haˉ ko̱hꜘ wɨɨꜘ saꜙ hnøøꜗ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ miˉkwa̱hꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ toohˉ taˊ jmaˉ kiyhꜗ heˉ kya̱a̱hˊ gaꜙlaꜗ hmoohˊ heˉ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jneˊ naˉjngëëˈ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ hnøøꜗ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ toohˉ taˊ kihˈ Jmɨˉlleꜘ hi̱ˉ hnääꜗ jneˊ. \v 30 Jëëhꜘ, kyu̱u̱ꜙ baˊ jneˊ hi̱ˉ gaꜙjähꜘ läꜙlaˉ: “Jnäꜘ baˊ te̱e̱hnˊ jwɨɨ˜, jnäꜘ baˊ miˊhmaahnˋ kiyhˈ.” Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ naˉsɨɨˉ: “Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ ngɨɨyhꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ.” \v 31 Heˉ baˊ cheˉ gooˉ laꜗ jnänˋ waˊraˉ gaꜙja̱a̱ꜘ jneˊ kihˈ Dio ji̱i̱hꜙ. \p \v 32 Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ jä̱ä̱ꜗ, läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙnaꜘ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙläꜙbeꜘ baˊ hohꜘ hnähꜘ maꜙkeꜙ chaˉmiihˉ ngëëˈ heˉ wɨɨꜘ jaꜗ nëˊ kyahˈ hnähꜘ. \v 33 Gaꜙtaˊ gaꜙha̱a̱hˉ dsaˉ hnähꜘ hiꜙ gaꜙjmeeyhꜙ hnähꜘ toꜙloꜙ nëˊ dsaˉ. Hiꜙ ja̱ꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja̱ˉ. Gaꜙjmeehˊ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ jëë˜ wɨɨꜘ kaˉlähꜘ. \v 34 Gaꜙläꜙñihꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ. Hiꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱hꜙ hnähꜘ lluꜗ läꜙ maˊ gaꜙjñuuhꜗ dsaˉ, heˉ maˊ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, chaˉ kyahꜗ hnähꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ lluꜗ gaˊ heˉ saꜙ he̱e̱ꜘ ji̱hˊko̱hꜘ. \p \v 35 Taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, kya̱a̱hˊ heˉ ja̱ˉ, hñahꜙ hnähꜘ chaˉmiihˉ jñeehˈ hnähꜘ. \v 36 Hnøøꜗ kwëëh˜ hohꜘ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio, mahꜗ hñahꜙ hnähꜘ heˉ gaꜙbä̱ä̱yhˉ hñiiyꜘ. \q1 \v 37 Läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: \q1 Miihˉ gaˊ jmeeꜙ. \q1 Hi̱ˉ nøøꜘ juuˈ jä̱hꜘ, maꜙraꜙ heˉ jä̱hꜘ bihꜗ, moꜙsoꜙ läꜙhë̱ë̱yˊ. \q1 \v 38 Pero dsaˉ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ, kya̱a̱hˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ, jmeeꜙ cha̱a̱yˉ. \q1 Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙje̱e̱yh˜ taꜙ kaˊluuyˊ, saꜙ cha̱a̱nˉ lluꜗ kya̱a̱yhˊ, gaꜙjähꜘ Dio. \m \v 39 Pero jneˊ, saꜙ la̱a̱ꜗ jneˊ läꜙko̱o̱ˉ hi̱ˉ dsaˉje̱e̱h˜ taꜙ kaˊluuˊ hi̱ˉ dsaˉhë̱ë̱ꜗ goˉte˜. Jëëhꜘ, maˉdsooꜘ baˊ dsëˉ jneˊ kihˈ Jesús, heˉja̱ˉ lä̱ä̱ꜘ baˊ jneˊ. \c 11 \s1 Heeˉ ja̱ˉ heˉ jmeeˉ jneˊ dsooꜘ dsëˉ jneˊ \p \v 1 Heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ hnøøꜗ jähꜙ: saꜙ naˉhe̱e̱ꜚ, ñeˊ baˊ jneˊ heˉ të̱ë̱ꜗ jneˊ heˉ jø̱ø̱nˊ hñahꜙ jneˊ kihˈ Dio. Hiꜙ hnøøꜗ jähꜙ kaˉlähꜘ: jmeeˉ baˊ jneˊ dsooꜘ, chaˉ baˊ heˉ ja̱ˉ maꜙkeꜙ saꜙ të̱ë̱ꜗ jneˊ jëënˊ. \v 2 Dsaˉ maˊ cha̱a̱ˉ lloꜘjooꜗ, kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, gaꜙhlëëhꜘ dsaˉ lluꜗ kiyhꜗ. \p \v 3 Hehꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, heˉja̱ˉ baˊ gaꜙläꜙngëëꜘ jneˊ, gaꜙlaꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ hwaꜗ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Dio. Heˉ läꜙja̱ˉ, gaꜙjmeeꜘ Dio läꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ, ja̱ˉbaˊ kya̱a̱hˊ heˉ saꜙ të̱ë̱ꜗ jneˊ jëënˊ. \v 4 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Abel, gaꜙkwëëyhꜗ Dio heˉ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ gaꜙkwaꜘ Caín. Kihꜗ heˉja̱ˉ, gaꜙhɨɨꜘ juuˈ kiyhꜗ, yaꜙhë̱ë̱yꜗ llu̱u̱ꜗ. Gaꜙhe̱e̱hˉ baˊ Dio heˉ gaꜙkwayꜘ. Hiꜙ maꜙkeꜙ maˉnaˉju̱u̱ˊ Abel, läꜙ maˉngooꜗ ja̱ˉbaˊ chaˉ juuˈ kiyhꜗ läꜙlluꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ. \p \v 5 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Enoc, gaꜙtëëˉ Dio läꜙ maˉji̱i̱yhꜙ ja̱ˉ mahꜗ saꜙ maˊ ju̱u̱yꜘ. Maˊ gaꜙhnaahˉ dsihꜘ, moꜙsoꜙ gaꜙjnä̱ä̱yhꜙ. Jëëhꜘ, gaꜙtëëˉ baˊ Dio läꜙ maˉji̱i̱yhꜙ ja̱ˉ. Hiꜙ jä̱ä̱ꜗ saꜙ gaˊ maˉngaayh˜, gaꜙhɨɨꜘ juuˈ kiyhꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ heˉ tɨh˜ dsëꜗ Dio. \v 6 Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeˊ jneˊ dsooꜘ dsënˉ kihꜗ Dio, niꜙ miihˉ saꜙ läꜙkë̱hˊ jneˊ jmɨɨˊ jmeenˊ heˉ tɨhꜗ dsëyꜗ. Jëëhꜘ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ yaˉnääꜘ kihꜗ Dio, hnøøꜗ dsooꜘ dsëyꜗ heˉ cha̱a̱ˉ baˊ Dio hiꜙ jmeeꜙ biiꜗ dsooꜘ dsëˉ jneˊ heˉ miˉhmaayhˋ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hnaayhˉ. \p \v 7 Gaꜙläꜙdsooꜘ baˊ dsëˈ Noé läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ, jäꜙ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ gaˊ maˉjëëyꜙ. Kihꜗ heˉ ga̱yhꜙ Dio, gaꜙjmeeyꜘ ko̱o̱ˉ barco jeeˊ gaꜙla̱a̱ꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ. Hiꜙ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, gaꜙjmeeyꜘ gaꜙjä̱ꜘ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ Dio kwa̱a̱t˜ yaꜙhë̱ë̱yꜗ llu̱u̱ꜗ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ. \p \v 8 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Abraham, läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙtëëꜗ Dio kiyhꜗ, gaꜙhe̱e̱yhˉ baˊ dsooyˈ taꜙ jeeˊ laˈ kwa̱a̱t˜ hyoyhꜙ heˉ laꜗ he̱e̱yꜚ. Hiꜙ niꜙ saꜙ ñeyˉ haˉ taꜙ maˊ dsooyˈ, maˊ yaꜙhë̱ë̱yꜗ jeeˊ maˊ gyayˈ ja̱ˉ. \v 9 Kihꜗ heˉ maˊ dsooꜘ dsëꜗ Abraham, gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ heˉ gaꜙgyayˉ hwaꜗ jeeˊ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ, la̱a̱yꜗ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ dsaˉ cha̱a̱ˉ ʉ̱ʉ̱ꜘ hi̱ˉ gaꜙgyaˉ hwaꜗ kihꜗ dsaꜙ. Saˊhmɨɨhˉ baˊ gaꜙhɨɨyꜘ jeeˊ gaꜙgyayˉ. Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙgyaˉ Isaac kya̱a̱hˊ Jacob kaˉlähꜘ, hi̱ˉ gaꜙtë̱ë̱ꜘ he̱e̱ꜚ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Abraham läꜙko̱o̱ˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ. \v 10 Gaꜙkwëëhꜗ baˊ dsëˈ Abraham, kihꜗ heˉ maˊ jø̱ø̱y˜ të̱ë̱yꜗ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ heˉ chihꜗ ko̱o̱ˉ hwehˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio läꜙ hyohˉ dsëꜗ. \p \v 11 Kihꜗ heˉ maˊ dsooꜘ dsëꜗ Sara, gaꜙhyoyhꜗ beꜘ heˉ gaꜙka̱a̱yꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ, maꜙkeꜙ saꜙ maˊ leꜘ maˊ ka̱a̱yˈ. Hiꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ baˊ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱yꜗ maꜙkeꜙ maˉgyu̱yhˉ. Jëëhꜘ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ heˉ miˉteꜗ Dio juuˈ heˉ gaꜙbä̱ä̱yhˉ hñiiyꜘ. \v 12 Heˉ läꜙja̱ˉ, kihꜗ ja̱a̱ˉ baˊ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, maꜙkeꜙ maˉyaˉjä̱hꜙ lla̱a̱ꜙ jmɨɨˊ kiyhˈ, kë̱ë̱ˉ gaˊ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ jwërte dsaˉ kya̱a̱yꜗ, läꜙko̱o̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ nʉʉꜘ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜚ gyʉʉhˈ hiꜙ läꜙko̱o̱ˉ mɨˈsɨɨˊ heˉ chaˉ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ, heˉ saꜙ tä̱ä̱ꜙ jneˊ henˊ. \p \v 13 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ, läꜙ maˉdsooꜘ ja̱ˉbaˊ dsëyˈ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙju̱u̱yꜗ. Saꜙ gaꜙhyoyhꜗ heˉ gaꜙtø̱ø̱ꜗ Dio hihꜙ maˊ kwëëyhˈ. Pero gaꜙjmeeꜘ bihꜗ dsooꜘ, maꜙraꜙ heˉ të̱ë̱yꜘ baˊ. Laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙjëëyꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ, hiꜙ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙjmeeyꜘ Dio kihꜗ baˊ. Gaꜙjmä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ läꜙko̱o̱ˉ dsaˉ cha̱a̱ˉ ʉ̱ʉ̱ꜘ, hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ ko̱ˉhwëëꜘ baˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. \v 14 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hlëëhꜙ läꜙja̱ˉ, dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ kiyhˈ, heˉ hnooyhˉ hø̱ø̱yˈ jeeˊ dsaˉta̱a̱yhˋ tä̱ä̱ꜘ. \v 15 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˊ hlëëhꜙ dsaˉ heꜘ kihꜗ hwaꜗ jeeˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ ja̱ˉ, maˊ jäˊ baˊ kiyhˈ maˊ dsaˉnääyˋ kaˉlähꜘ jeeˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ ja̱ˉ. \v 16 Pero dsaˉ heꜘ, maˊ he̱e̱ꜘ dsëyꜗ ko̱o̱ˉ hwaꜗ heˉ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ heˉ hlaˉ gyʉʉhˈ. Kihꜗ heˉja̱ˉ, saꜙ laꜗ oˉhihꜙ kihꜗ Dio heˉ jäyhꜘ, la̱a̱yꜗ Dio kya̱a̱ꜗ dsaˉ heꜘ. Jëëhꜘ, maˉnaˉlaꜚ baˊ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ. \p \v 17 Kihꜗ heˉ maˊ dsooꜘ dsëꜗ Abraham, läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙjmeeꜘ Dio madaꜚ kiyhꜗ heˉ maˊ jngëëyhˈ Isaac, gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ kwa̱a̱yꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ ko̱o̱ˉ mëëˈ kya̱a̱yꜗ, maꜙkeꜙ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ heˉ jmeeyꜗ lluꜗ kihꜗ Abraham taꜙlaꜙ kihꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ heꜘ. \v 18 Jëëhꜘ maˉngëëꜘ baˊ maˉjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: “Taꜙlaꜙ kihꜗ Isaac baˊ hwë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ le̱e̱ꜘ dsaˉ kya̱a̱hꜗ.” \v 19 Maˊ jmeeꜙ Abraham hʉʉˊdsëˉ heˉ chaˉ baˊ beꜘ kihꜗ Dio, heˉ miˉji̱i̱yhˋ dsaˉ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. Kihꜗ Abraham, laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙju̱u̱ꜗ jo̱o̱yꜘ mahꜗ gaꜙläꜙji̱i̱yhˋ kaˉlähꜘ. \p \v 20 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Isaac, gaꜙmiꜙjä̱ä̱yꜗ Jacob kya̱a̱hˊ Esaú, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ haˉ läꜙ jmeeꜗ Dio kiyhꜗ taꜙ chaˊnëˊ. \p \v 21 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Jacob, läꜙko̱o̱ˉ maˊ ngooˈ gaꜙju̱u̱yꜗ, gaꜙmiꜙjä̱ä̱yꜗ maꜙ ja̱a̱ˉ maꜙ ja̱a̱ˉ jo̱o̱ꜘ José, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio naˉhu̱u̱y˜ hmaˉhuꜚ kiyhꜗ. \p \v 22 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ José, läꜙko̱o̱ˉ maˊ ngooˈ gaꜙju̱u̱yꜗ, gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ heˉ hwë̱ë̱ꜙ dsaˉ Israel hwaꜗ Egipto, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ haˉ taꜙ dsaˉhooꜙ dsaˉ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. \p \v 23 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ choˈjmiiˉ Moisé, heˉja̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙläꜙcha̱a̱yꜙ, gaꜙhmääyꜗ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ u̱u̱ˉ sɨhˉ, kihꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗ la̱a̱ꜗ naˊhñaahꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ heꜘ. Saꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ kya̱a̱hˊ madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ rey heˉ maˊ ju̱u̱ꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ. \p \v 24 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Moisé, heˉja̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙläꜙjø̱ø̱yhˈ, gaꜙjmeeyꜘ saꜙ kye̱e̱ꜘ heˉ maˊ tëëyhˈ jo̱o̱ꜘ jo̱ˉmɨɨꜚ Faraón. \v 25 Gaꜙläꜙhnøøyꜗ gaˊ heˉ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio, läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ maˊ läꜙcha̱a̱yˉ lluꜗ miihˉ jmɨɨˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ maˊ jmeeyˈ dsoˊkyeˉ. \v 26 Gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ gaˊ heˉ jëëyꜗ wɨɨꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ Cristo läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ cha̱a̱yˉ lluꜗ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ Egipto. Jëëhꜘ maˊ jø̱ø̱y˜ he̱e̱yꜚ heˉ nøøꜘ juuˈ hyoyhꜙ. \p \v 27 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, yaꜙhë̱ë̱yꜗ hwaꜗ Egipto. Saꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ maꜙkeꜙ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsëꜗ rey kya̱a̱yhˊ. Gaꜙkwëëhꜗ baˊ dsëˈ Moisé, jëëhꜘ laꜗ kiyhꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ maˉjë̱ë̱˜ bihꜗ Dio hi̱ˉ saꜙ të̱ë̱ꜗ jneˊ jë̱ë̱nˊ. \v 28 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Moisé, gaꜙjmeeyꜘ jmɨɨˊ heˉ ku̱hˉ dsaˉ borrego mähꜗ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ chʉhꜗ dsaˉ jmaˉ hoˊhaahˊ kihˈ, mahꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ toˉnëˊ kya̱a̱ˈ dsaˉ Israel saꜙ ju̱u̱ꜘ, waˊraˉ jaꜗ ángel jngɨɨhꜗ kihꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ toˉnëˊ kya̱a̱ˈ dsaˉ Egipto. \p \v 29 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio, gaꜙngëëyꜘ jmɨˉñeehꜚ gyʉ̱ʉ̱ꜘ läꜙko̱o̱ˉ heˉ gaꜙnääyˊ hwaˈ ki̱i̱ꜙ baˊ. Cha̱hꜘ baˊ gaꜙläꜙhnøøꜗ dsaˉ Egipto maˊ ngëëˈ läꜙja̱ˉ, pero gaꜙhmäyhꜗ chaˊjmɨɨˉ ja̱ˉ. \p \v 30 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ Israel, gaꜙhlaꜗ naˊhyahˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Jericó, ko̱o̱ˉ gaꜙje̱e̱yꜗ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ naˊhyahˉ ja̱ˉ gyiiꜗ jmɨɨˋ baˊ. \p \v 31 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Rahab, dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ hnëë˜ hñiiꜘ kya̱a̱hˊ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, heˉja̱ˉ saꜙ gaꜙju̱u̱yꜗ läꜙ maˊ gaꜙju̱u̱ꜗ dsaˉgooyˈ hi̱ˉ cha̱a̱hˉ. Jëëhꜘ, gaꜙhe̱e̱yhˉ baˊ lluˈ hi̱ˉ gaꜙta̱a̱hˋ ko̱o̱ˈ juuˈ haˉ läꜙ laꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \p \v 32 ¿Heeˉ gaˊ jwahnꜚ? Hnøøꜗ kwaꜗ jäˊ kinꜙ mahꜗ hlëëhnˊ kihˈ Gedeón kihꜗ Barac, kihꜗ Sansón, kihꜗ Jefté, kihꜗ David, kihꜗ Samuel, hiꜙ kihꜗ gaˊ jñahꜘ dsaˉ hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. \v 33 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ hi̱ˉ heꜘ, ja̱ꜙ ko̱o̱ˉ häˊ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙte̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ rey, gaꜙllayꜘ kweeˉ taˊ kihˈ dsaꜙ, gaꜙhyoyhꜗ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kya̱a̱yhˊ, gaꜙla̱a̱yꜘ heˉ maˊ ku̱hꜙ hyahˉ. \v 34 Gaꜙla̱a̱yꜘ heˉ maˊ ka̱a̱yꜙ, gaꜙla̱a̱yꜘ heˉ maˊ ju̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ, maꜙkeꜙ saꜙ chaˉ beꜘ kiyhꜗ gaꜙtë̱ë̱yꜘ beꜘ, gaꜙläꜙbe̱e̱yꜘ jwërte jeeˊ chaˉ hniiˉ, gaꜙhëëyꜗ goˉte˜ kihꜗ hløøꜘ hi̱ˉ yaꜙnääꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ. \v 35 Maˊ cha̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ dsaˉdsaahˊ kya̱a̱ˈ mahꜗ gaꜙläꜙji̱i̱yhˋ kaˉlähꜘ. Hiꜙ jñahꜘ ko̱ˉlla̱a̱ˊ, gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ heˉ gaꜙheehꜗ dsihꜘ wɨɨꜘ. Saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ maˊ lä̱ä̱yꜘ jëëhꜘ, maˉkye̱yˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ läꜙji̱i̱yhˊ jeeˊ lluˈ gaˊ. \v 36 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙmiꜙkwa̱hꜗ dsihꜘ, gaꜙjmiˊ gaꜙba̱a̱ꜗ dsihꜘ. Hiꜙ ja̱ꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja̱ˉ. Gaꜙhñu̱u̱ꜗ dsihꜘ kya̱a̱hˊ caden˜ mahꜗ gaꜙta̱a̱hˉ dsihꜘ nehꜙñeˈ. \v 37 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙju̱u̱ꜗ kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ, jñahꜘ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ to̱ꜗ hnooˈ, hiꜙ jñahꜘ gaꜙju̱u̱ꜗ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ. Hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ maˊ gaꜙnääˊ taꜙ laꜙ taꜙ jnøꜙ, maˊ naˉlä̱ä̱yˉ looˊ borrego kya̱a̱hˊ looˊ chivo kaˉlähꜘ, maˊ täˉñeeyꜘ. Saꜙ maˊ cha̱a̱yˉ lluꜗ, maˊ taˉ maˊ ha̱a̱hˉ dsihꜘ. \v 38 Jeeˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ saꜙ so̱o̱h˜ heˉ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ heꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙnääyˊ läꜙko̱o̱ˉ heˉ naˉhë̱ë̱yˈ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ, läꜙka̱a̱ˉ nehꜙ nuuꜙ, maˊ naˊhmääyhˊ nehꜙ tooˉ ku̱u̱ˊ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ hëˉ tooˉ mohꜘ. \p \v 39 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ, saꜙ gaꜙhyoyhꜗ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kya̱a̱yhˊ, maꜙkeꜙ gaꜙhɨɨꜘ juuˈ kiyhꜗ läꜙlluꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ. \v 40 Jëëhꜘ, maˉllaꜘ dsëꜗ Dio heˉ hñahꜙ jneˊ ko̱ˉjø̱hꜘ heˉ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ hiꜙ läꜙja̱ˉ hwë̱ë̱ꜙ jneˊ lluˈ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. \c 12 \s1 Waˊ jmeenˊ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ gaꜙkwëëhꜗ dsëꜗ Jesús \p \v 1 Jwë̱ë̱ꜘ jwërte dsaˉ hi̱ˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ jä̱ä̱ꜗ. Hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ jniiꜘ heˉ hiiꜘ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ jnänˋ, hi̱ˉ jmeeꜙ dsooꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ. Läꜙja̱ˉ hnøøꜗ jmeenˊ taꜙ kooꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ jnänˋ kya̱a̱hˊ dsoˊkyeˉ heˉ jmeeꜙ dsaˉtä̱hꜙ jneˊ. Hiꜙ hnøøꜗ kwëëhꜗ dsëˉ jneˊ dsaˊnøønˈ taꜙ chaˊnëˊ jwëˈ heˉ tøøhnˊ laˉ. \v 2 Waˊ jmeenˊ miihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Jesús hi̱ˉ gaꜙnäꜗ jwëˈ haˉ läꜙ jeeˊ lä̱ä̱ꜘ jneˊ hiꜙ lloo˜ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ heˉ lä̱ä̱yꜗ jneˊ goˉte˜. Kihꜗ heˉ ñeyˉ jë̱ë̱ꜘ baˊ dsëyˈ taꜙ chaˊnëˊ, heˉja̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ heˉ laꜗ oˉhihꜙ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙgyayˉ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ Dio. \p \v 3 Jmeeˊ daˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, haˉ ko̱hꜘ wɨɨꜘ saꜙ gaꜙjëëyꜗ kihꜗ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ hi̱ˉ gaꜙläꜙhneeꜙ kya̱a̱yhˊ. Läꜙja̱ˉ taꜙ hwa̱a̱ˋ hnähꜘ niꜙ saꜙ waˊ jehꜙ hohꜘ hnähꜘ. \v 4 Jëëhꜘ, jeeˊ kwahˉ hnähꜘ beꜘ mahꜗ saꜙ tä̱hꜙ hnähꜘ kya̱a̱hˊ dsoˊkyeˉ, saꜙ gaˊ maˉtʉ̱ʉ̱hˊ hnähꜘ jmaˉ kyahꜗ hnähꜘ. \v 5 Cheˊ maˉgaaꜘ hohꜘ hnähꜘ nʉʉhꜚ kihꜗ Dio, heˉ hlë̱ë̱yh˜ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ jo̱o̱yꜘ, hehꜗ heˉ gaꜙjäyhꜘ: \q1 Gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱nꜙ, taꜙ jwahꜘ saꜙ lluꜗ waˊraˉ gaꜙheeyhꜗ hneˉ wɨɨꜘ. \q1 Taꜙ jehꜙ hohꜘ waˊraˉ gaꜙjʉʉyhꜗ kyahꜗ. \q1 \v 6 Jëëhꜘ, Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, heeyh˜ wɨɨꜘ hi̱ˉ hnääyꜗ baˊ. \q1 Kwayꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tëëyh˜ jo̱o̱yꜘ. \m \v 7 Waˊ kwëëhˈ hohꜘ hnähꜘ heˉ heeyh˜ hnähꜘ wɨɨꜘ. Heˉ jmä̱ä̱y˜ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ jo̱o̱yꜘ baˊ ja̱ˉ. ¿Cheˊ jwaꜚ cha̱a̱ˉ ja̱a̱ˉ chihˉ hi̱ˉ saꜙ heeh˜ Tääˋ kya̱a̱yˈ wɨɨꜘ? \v 8 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ jneˊ heeh˜ Dio wɨɨꜘ. Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙheehꜗ Dio hnähꜘ wɨɨꜘ, saꜙ la̱a̱hꜗ hnähꜘ jo̱o̱yꜘ. La̱a̱hꜗ hnähꜘ läꜙko̱hꜘ hi̱ˉ saꜙ cha̱a̱ˉ jʉʉˊ baˊ. \v 9 Taꜙ jyohꜘ ko̱ˉta̱a̱ˉ, tääˋ jnänˋ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ gaꜙheeyhꜗ jneˊ wɨɨꜘ läꜙ maˊ mähˈ jneˊ mahꜗ gaꜙläꜙhnääꜙ jnihꜘ. ¿Heˉlaˈ saꜙ jmeenˊ chaˉgaˊmiihˉ heˈ kihꜗ Tääˋ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jʉʉˊ jmɨˉlleꜘ jnänˋ, mahꜗ läꜙja̱ˉ cha̱a̱ˉ jneˊ tä̱ä̱ꜘ baˊ? \v 10 Tääˋ jnänˋ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ laˉ, gaꜙheeyhꜗ jneˊ wɨɨꜘ miihˉ jmɨɨˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, läꜙko̱o̱ˉ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Pero taꜙ jyohꜘ ko̱ˉta̱a̱ˉ, hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ heeyh˜ jneˊ wɨɨꜘ kihꜗ heˉ lluꜗ jnänˋ baˊ mahꜗ hwë̱ë̱ꜙ jneˊ naˉjngëëˈ läꜙko̱o̱ˉ la̱a̱yꜗ hñiiyꜘ. \v 11 Dsooꜘ baˊ, saꜙ tɨh˜ dsëˉ jneˊ toˉcha̱hꜘ waˊraˉ gaꜙheeyhꜗ jneˊ wɨɨꜘ. Ko̱o̱ˉ dsaˉläˉmeehˉ dsënˉ baˊ ja̱ˉ. Pero maˉngëëꜘ maˉheeyhꜗ jneˊ wɨɨꜘ, läꜙtë̱ë̱ˉ jneˊ jmeenˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ hiꜙ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ kaˉlähꜘ. \s1 Gooˉ laꜗ waˊraˉ saꜙ gaꜙjmeeꜘ jneˊ heˈ heˉ jähꜘ Dio \p \v 12 Heˉja̱ˉ kwaˊ hnähꜘ beꜘ, hnähꜘ hi̱ˉ saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ. \v 13 Kwaˊ hnähꜘ beꜘ goˉnääꜘ hnähꜘ ko̱ˉdsooꜘ mahꜗ të̱ë̱ꜗ beꜘ hi̱ˉ saꜙ be̱e̱ꜘ hiꜙ läꜙja̱ˉ moꜙsoꜙ ka̱yh˜ jwëˈ. \p \v 14 Hnøøhˈ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ hɨɨˈ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, hiꜙ haˉ läꜙ jeeˊ le̱e̱hꜘ hnähꜘ naˉjngëëˈ chaˉgaˊmiihˉ. Jëëhꜘ, hi̱ˉ saꜙ naˉjngëëˈ, saꜙ dsaˉta̱a̱yhˋ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio. \v 15 Le̱e̱hꜚ hnähꜘ haˉ gaˉ cheˉ gaꜙjñuuhˊ hnähꜘ kihꜗ heˉ laˊ kwaꜙ Dio jnänˋ. Gooˉ waˊraˉ gaꜙläꜙwɨɨꜘ hohꜘ hnähꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ. Hiꜙ kya̱a̱hˊ heˉ hlɨɨhˈ ja̱ˉ he̱e̱˜ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ. \v 16 Niꜙ ja̱a̱ˉ hnähꜘ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, taꜙ ka̱a̱hꜙ hnähꜘ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ taꜙ kooꜘ heˉ laˊ kwaꜙ Dio, läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Esaú. Maˉnaˉlaꜚ juuˈ hyoyhꜙ he̱e̱yꜚ, kihꜗ heˉ la̱a̱yꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ toˉnëˊ. Pero gaꜙhnɨɨyꜘ heˉ ja̱ˉ, ko̱o̱ˉ gaꜙtë̱ë̱yꜘ ko̱o̱ˉ wɨ̱ɨ̱ꜘ maꜗ baˊ. \v 17 Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ taꜙ chaˊnëˊ. Maˊ chu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ jmiiyˉ mahꜗ maˊ miˉjä̱ä̱yꜗ, mahꜗ maˊ kwëëyhˈ heˉ maˉnaˉlaꜚ he̱e̱yꜚ. Pero saꜙ gaꜙhyoyhꜗ. Maꜙkeꜙ gaꜙhooyhꜗ chaˉmiihˉ, moꜙsoꜙ gaꜙläꜙsɨɨꜗ juuˈ kihꜗ jmiiyˉ. \p \v 18 Jëëˋ daˊ hnähꜘ, saꜙ gaꜙllaꜙnäähꜗ hnähꜘ mohꜘ Sinaí heˉ saꜙ maˊ leꜘ dsaˉnääꜗ dsaˉ chu̱hꜙ kihꜗ, läꜙko̱o̱ˉ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ Israel lloꜘjooꜗ. Peerꜙ gaꜙhyaˉ jeˉ gyʉʉhˈ mohꜘ ja̱ˉ, gaꜙlaꜗ naˉho̱o̱ˉ lähˉ, gaꜙhɨɨꜘ gooˉ, jaꜗ ko̱o̱ˉ lleꜘ täꜘ. \v 19 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙnʉʉhꜘ hi̱i̱ˊ luuꜘ hooˊ, gaꜙläꜙnʉʉhꜘ hlëëhꜙ Dio. Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙchu̱u̱yꜘ chaˉmiihˉ mahꜗ moꜙsoꜙ hlëëhꜗ gyihꜗ kya̱a̱yhˊ. \v 20 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙläꜙbeꜘ dsëyꜗ maˊ nuuyˈ madaꜚ heˉ maˊ jmeeyꜙ: “Cherˊmahꜗ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ gaꜙheeꜘ nëˊ mohꜘ laˉ, maꜙkeꜙ ja̱a̱ˉ jahꜘ, jmeeꜙ biiꜗ ju̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ o ju̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ ñeˈ chʉ̱ʉ̱hˉ.” \v 21 Kihꜗ heˉ laꜗ gooˉ ngëëˈ heˉ gaꜙjëëꜗ dsaˉ heꜘ, heˉja̱ˉ läꜙ gaꜙtëꜘ Moisé gaꜙjähꜘ: “Peerꜙ gohnꜙ, läꜙji̱i̱hˈ jlä̱ä̱nꜙ.” \p \v 22 Laꜗ läꜙko̱o̱ˉ heˉ maˉllaˉnäähꜗ hnähꜘ mohꜘ Sión baˊ ja̱ˉ, jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ Dio ji̱i̱hꜙ, jwɨɨˉ Jerusalén heˉ hlaˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, jeeˊ tä̱ä̱hˊ chaˉmiihˉ mil ángele hi̱ˉ jmeeꜙ jmɨɨˊ kihˈ Dio. \v 23 Hiꜙ maˉku̱hꜗ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ kihꜗ Dio toˉnëˊ hi̱ˉ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Maˉllaˉnäähꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio hi̱ˉ llaꜗ taˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, ja̱ˉbaˊ jeeˊ tä̱ä̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ, hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jmɨˉlleꜘ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ Dio llu̱u̱ꜗ goˉte˜. \v 24 Maˉllaˉnäähꜗ hnähꜘ kihꜗ Jesús hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ ko̱o̱ˉ hmoohˊ hmëëꜘ hiꜙ läꜙja̱ˉ maˉllaˉnäähꜗ hnähꜘ kihꜗ jmaˉ heˉ gaꜙtu̱u̱ˉ kwa̱a̱t˜ jnänˋ. Jmaˉ ja̱ˉ ngɨɨꜙ lluꜗ jnänˋ. Saꜙ hnɨɨ˜ kihꜗ dsaꜙ läꜙko̱o̱ˉ jmeeꜙ jmaˉ heˉ gaꜙtu̱u̱ˉ kihꜗ Abel. \p \v 25 Heˉja̱ˉ le̱e̱hꜚ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ cha̱a̱hˉ hnähꜘ kihꜗ hi̱ˉ hlë̱ë̱h˜ hnähꜘ. Jëëhꜘ, hi̱ˉ saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuˈ, läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙhlëëhꜘ Dio kya̱a̱yhˊ gyʉʉhˈ mohꜘ heˉ chihꜗ hwaꜗ laˉ, saꜙ gaꜙla̱a̱ꜘ hi̱ˉ heꜘ. ¿Haˉ baˊ läꜙ lä̱ä̱ꜘ jneˊ ja̱ˉ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeenˊ heˈ kihꜗ hi̱ˉ hlë̱ë̱h˜ jneˊ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ? \v 26 Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ, läꜙkye̱ˉ hwaꜗ gaꜙjehꜗ. Pero ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ: “Ko̱o̱ˉ gaˊ ko̱o̱ˉ häˊ jmeenˋ jehˈ hwaꜗ laˉ, läꜙkye̱ˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ.” \v 27 Kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙjäyhꜘ: “Ko̱o̱ˉ gaˊ ko̱o̱ˉ häˊ”, dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ, ä̱ä̱hꜗ goˉte˜ läꜙjëꜙ heˉ leꜘ saˊjehꜗ. Heˉ ja̱ˉ hnøøꜗ jähꜙ, läꜙjëꜙ heˉ naˉlaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio. Ja̱ˉgaˊ naꜙ, jä̱ꜗ ko̱o̱ˉ hwehˉ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ leꜘ saˊjehꜗ. \v 28 Heˉja̱ˉ waˊ kwanˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, kihꜗ heˉ maˉnaˊjnääꜘ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ jeeˊ saꜙ leꜘ saˊjehꜗ niꜙ miihˉ. Waˊ jmeenˊ taˊheꜗ kiyhꜗ, waˊ ga̱hꜙ jnihꜘ, waˊ nʉʉhˊ jneˊ kiyhˈ, läꜙja̱ˉ baˊ tɨh˜ dsëyꜗ. \v 29 Jëëhꜘ Dio jnänˋ la̱a̱ꜗ jeˉ heˉ miˉlla̱a̱ꜙ läꜙjëꜙ goˉte˜. \c 13 \s1 Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeenˊ mahꜗ tɨhꜗ dsëꜗ Dio \p \v 1 Taꜙ tʉꜘ hnähꜘ heˉ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkya̱a̱hˊ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ jnänˋ, läꜙlluꜗ heˉ la̱a̱ꜗ jneˊ ø̱ø̱hnꜗ. \v 2 Taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘ kwahˈ jeeˊ jä̱ˈ hi̱ˉ goˉnääꜘ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙkwaꜘ bihꜗ jeeˊ gaꜙjä̱ꜘ dsaˉ, niꜙ saꜙ gaꜙläꜙñeyꜙ ko̱hꜘ ko̱hꜘ, ángele baˊ heꜘ hi̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ kiyhꜗ. \p \v 3 Miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ, jmeeˊ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ läꜙko̱o̱ˉ heˉ tä̱ä̱hˊ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. Läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ kihꜗ hi̱ˉ jëë˜ wɨɨꜘ, jmeeˊ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ läꜙko̱o̱ˉ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ wɨɨꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. \p \v 4 Lluꜗ baˊ heˉ je̱e̱˜ dsaˉ gooˉ. Pero hnøøꜗ goˊta̱a̱hˊ hnähꜘ läꜙlleˋ kihˈ. Jëëhꜘ, Dio llaꜗ taˊ kihˈ hi̱ˉ saꜙ naˉje̱e̱ꜚ gooˉ mahꜗ ka̱a̱yh˜ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ hiꜙ läꜙja̱ˉ kihꜗ hi̱ˉ naˉje̱e̱ꜚ gooˉ mahꜗ ka̱a̱yh˜ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ jñahꜘ. \p \v 5 Taꜙ waˊ he̱e̱ꜘ hohꜘ hnähꜘ kuuˊ. Waˊ cha̱a̱hˉ hnähꜘ lluꜗ kya̱a̱hˊ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ baˊ. Jëëhꜘ gaꜙjähꜘ Dio: “Ji̱hˊko̱hꜘ ji̱hˊlɨhꜘ saꜙ be̱e̱nꜚ hneˉ, niꜙ saꜙ jmä̱ä̱nꜚ hneˉ taꜙ kooꜘ.” \v 6 Kihꜗ heˉja̱ˉ, jähnˊ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëˉ jneˊ: \q1 Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ baˊ kwaꜙ beꜘ kinꜙ, niꜙ miihˉ moꜙsoꜙ gohnꜙ. \q1 ¿Heeˉ naˉ leꜘ jmeeꜗ dsaˉ kinꜙ? \p \v 7 Miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ hi̱ˉ maˊ jøøꜙ kyahꜗ hnähꜘ, hi̱ˉ gaꜙhlë̱ë̱hꜗ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio. Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙhwë̱ë̱yˉ kya̱a̱hˊ taˊ kiyhˈ. Waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ hi̱ˉ heꜘ. \p \v 8 Jesucristo, läꜙ maˉla̱a̱yꜗ ja̱ˉbaˊ llooꜘ, naꜗ, läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. \v 9 Taꜙ kwaˉ jwëˈ miˉga̱a̱ꜙ dsaˉ hnähꜘ kya̱a̱hˊ heˉ gaˊ jyohꜘ nʉʉhꜚ heˉ saꜙ laꜗ kweeˉ kya̱a̱hˊ heˉ maˉmiˉtë̱ë̱ˈ jneˊ. Lluꜗ gaˊ heˉ të̱ë̱ꜗ jneˊ beꜘ kya̱a̱hˊ heˉ laˊ kwaꜙ Dio baˊ, ja̱ꜙ kya̱a̱hˊ heˉ kihˉhi̱hˉ jneˊ. Jëëhꜘ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ gaꜙka̱ꜗ yaˊjøøꜚ hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ kuhˉhɨ̱h˜ dsaˉ. \p \v 10 Cha̱a̱ˉ baˊ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ jnänˋ, pero jmiˉdsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jmeeꜙ taˊheꜗ nehꜙ gwahꜙ läꜙhihꜙ kihꜗ hmoohˊ maˉgyu̱hˉ ja̱ˉ, saꜙ naˉngëyˈ jwëˈ jmeeyꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ jnänˋ. \v 11 Jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ heꜘ, maˊ dsaˉta̱a̱yhˋ jeeˊ jähꜘ dsaˉ kihꜗ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ jahꜘ hi̱ˉ maˊ kwë̱ë̱hˉ dsaˉ Dio kwa̱a̱t˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ. Ja̱ˉgaˊ maˊ dsaˉje̱yꜙ hnooˈ kihꜗ jahꜘ heꜘ, ʉ̱ʉ̱ꜘ gaˊ kihˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \v 12 Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ, gaꜙju̱u̱ꜗ Jesús chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, mahꜗ jmä̱ä̱yꜗ dsaˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱hˊ jmaˉ kiyhꜗ. \v 13 Läꜙja̱ˉ waˊ jmeenˊ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Jesús, maꜙkeꜙ dsaˉ, saꜙ tooyhˉ taˊ jnänˋ. Waˊ hlëëhꜘ bihꜗ läꜙko̱o̱ˉ hnøøyꜗ hlëëyhꜗ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Jesús. \v 14 Jëëhꜘ, jeeˊ jwɨɨˉ heˉ tøøhnˊ laˉ, dsaˉngëëꜘ baˊ. Pero jneˊ, hnøøhꜘ jneˊ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ heˉ naꜗ gaˊ läꜙjnäꜘ. \p \v 15 Heˉja̱ˉ saꜙ waˊ tʉnˊ hänˊ kihˈ Dio taꜙlaꜙ kihꜗ Jesús. Waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ. Heˉ ja̱ˉ baˊ lleˋ kihˈ kwëëhˊ hnihꜘ. \v 16 Taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘ jmeehˈ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, hiꜙ kwëëhˈ hi̱ˉ llaˉkya̱a̱ꜗ miihˉ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ. Heˉ ja̱ˉ baˊ tɨh˜ dsëꜗ Dio jmeenˊ. \p \v 17 Waˊ nʉʉhˉ hnähꜘ kihꜗ hi̱ˉ jä̱ä̱ꜙ hnähꜘ hiꜙ waˊ hwa̱a̱hˊ hnähꜘ kya̱a̱yhˊ. Jëëhꜘ, hi̱ˉ heꜘ naˉdsë˜ lleyˊ hnähꜘ, heˉ ñeyˉ lloo˜ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ngëëyˈ kwa̱a̱t˜ kihꜗ taˊ heˉ jmeeyꜙ. Llaꜚ heˉ maˊ jmeehꜙ hnähꜘ tiˉmeehˉ dsëyꜗ, jmeeˊ hnähꜘ jë̱ë̱ˉ dsëyꜗ baˊ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ läꜙlleˋ kihˈ, saꜙ chaˉ yaˊjøøꜚ ka̱hꜗ hnähꜘ. \p \v 18 Ngɨɨˊ hnähꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ kihꜗ Dio. Kihꜗ heˉ liiꜘ jnäähˈ, saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. Läꜙja̱ˉ hnøøˉ jnäähˈ dsaˊnøøˈ jnäähꜗ kweeˉ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ jmeeˊ jnäähꜗ. \v 19 Peerꜙ chu̱u̱nꜘ kya̱a̱hˊ hnähꜘ heˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ kinꜙ kihꜗ Dio mahꜗ kwayꜗ jwëˈ lla̱a̱hn˜ toˉcha̱hꜘ laˉ jeeˊ tä̱ä̱hˊ hnähꜘ. \s1 Gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱yhꜚ \p \v 20 Dio baˊ heꜘ hi̱ˉ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ tuhˉdsëˉ jneˊ. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙmiꜙji̱i̱hˋ Jesucristo Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ hä̱ä̱˜ kweeˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ Dio. Jëëhꜘ kya̱a̱hˊ jmaˉ kiyhꜗ heˉ gaꜙtu̱u̱ˉ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyꜘ ko̱o̱ˉ hmoohˊ hmëëꜘ heˉ saꜙ he̱e̱ꜘ ji̱hˊko̱hꜘ. \v 21 Ngɨɨnˋ kiyhˈ heˉ jmä̱ä̱yꜗ hnähꜘ llu̱u̱ꜗ mahꜗ jmeehˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ taˊ lluˈ läꜙ hyohˉ dsëyꜗ hiꜙ jä̱ä̱yꜗ hnähꜘ läꜙ tɨh˜ dsëyꜗ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo. Waˊ laˈ jʉʉhˉ kiyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ. \p \v 22 Ø̱ø̱hnꜗ, chu̱u̱nꜘ kya̱a̱hˊ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ jø̱hˉ hohꜘ hnähꜘ kya̱a̱hˊ juuˈ heˉ maˉhlë̱ë̱hnˋ hnähꜘ laˉ. Saꜙ chaˉ chaˉmiihˉ juuˈ heˉ maˉsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ. \v 23 Hnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ, maˉla̱a̱ꜘ baˊ Timotä ø̱ø̱hꜗ jneˊ heˉ maˊ hä̱ä̱yˊ nehꜙñeˈ. Cherˊmahꜗ jä̱yhꜘ toˉcha̱hꜘ laˉ, nɨɨnˋ kya̱a̱yhˊ naˊjë̱ë̱nˊ hnähꜘ. \p \v 24 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ jä̱ä̱ꜙ hnähꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ Italia laˉ, jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. \p \v 25 Waˊ miˉjä̱ä̱ꜗ Dio läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja̱ˉ.