\id ACT \h Hechos \toc1 Läꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉlla̱a̱ˊ apóstole \toc2 Hechos \toc3 Hch. \mt1 Hechos \mt2 Läꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉlla̱a̱ˊ apóstole \c 1 \s1 Maˉnaˉlaꜚ juuˈ che̱e̱ꜗ Dio Jmɨˉlleꜘ kihꜗ nëˊ kihˈ dsaꜙ \p \v 1 Teófilo, jeeˊ laˉ jmeenꜙ kaˉlähꜘ juuˈ kyahꜗ. Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙsɨɨnꜗ toˉnëˊ, gaꜙjmeenꜗ juuˈ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús läꜙ maˊ hʉʉˊ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ taˊ, läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ, \v 2 läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ gaꜙsa̱yhˈ taꜙ gyʉʉhˈ. Pero jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ sa̱yhꜙ, gaꜙjmeeyꜘ juuˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ apóstole hi̱ˉ gaꜙlle̱e̱yhˉ. Kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ apóstole haˉ läꜙ jmeeyꜗ. \v 3 Hiꜙ maˉngëëꜘ maˉju̱u̱yꜙ, gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ naˉhñaaˈ naˊdsa̱yꜙ chaˊnëˊ apóstole kya̱a̱yꜗ. Ja̱ꜙ heˉ ko̱o̱ˉ nëëˈ gaꜙjmeeyꜘ läꜙ maˊ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ mahꜗ lii˜ laꜗ dsooꜘ juuˈ heˉ naˊji̱i̱yhꜙ. Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ to̱ꜗlooꜗ jmɨɨˋ hiꜙ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ haˉ läꜙ jä̱ä̱ꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. \p \v 4 Ko̱o̱ˉ häˊ, läꜙ maˊ gyayˈ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ apóstole kya̱a̱yꜗ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Taꜙ laˊ hwë̱ë̱ˉ daˊ hnähꜘ Jerusalén laˉ. Jø̱ø̱ˊ daˊ läꜙji̱i̱hˈ jäꜙ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kwaꜗ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjwë̱ë̱hnꜗ hnähꜘ jä̱ä̱ꜗ. \v 5 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ baˊ gaꜙcha̱a̱ꜗ Jwa̱a̱ꜚ dsaˉ jmɨɨˉ, pero saꜙ läꜙhɨɨˊ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ sa̱a̱hꜙ hnähꜘ jmɨɨˉ kya̱a̱hˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \s1 Ngaahꜗ Jesús taꜙ gyʉʉhˈ \p \v 6 Apóstole hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ kya̱a̱hˊ Jesús, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ: \p —¿Hneˉ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, cheˊ naˈ naˉ kwahˈ jwëˈ jmeeꜗ dsaˉ Israel hihꜙ kihꜗ hñiiꜘ läꜙko̱o̱ˉ maˊ nøøꜘ kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ jä̱ä̱ˈ? \p \v 7 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ: \p —Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ heˉ jmɨɨˊ, heˉ ji̱ˉñeˉ jmeeꜗ Dio heˉ jwahꜘ hnähꜘ naˉ, hñiiꜘ baˊ Tääˋ naˉngëˈ jwëꜗ tø̱ø̱yꜗ hihꜙ lɨhꜘ jmɨɨˊ jmeeyˈ läꜙja̱ˉ. \v 8 Pero waˊraˉ jaꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, ja̱ˉgaˊ naꜙ hñahꜙ hnähꜘ beꜘ mahꜗ le̱e̱hꜘ hnähꜘ hi̱ˉ jmeeꜗ juˈdsooꜘ kinꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén laˉ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ Judea kya̱a̱hˊ Samária hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ. \p \v 9 Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja̱ˉ, läꜙ maˉjëë˜ ja̱ˉ dsaˉ kya̱a̱yꜗ, gaꜙsa̱hˈ Jesús ngaayhꜗ taꜙ gyʉʉhˈ. Gaꜙheyꜗ jeeˊ jniiꜘ, ja̱ˉ ji̱i̱hˈ moꜙsoꜙ gaꜙjë̱ë̱ꜗ gyihꜗ. \v 10 Jeeˊ tä̱ä̱yhˊ jëëy˜ taꜙ gyʉʉhˈ haˉ läꜙ ngaahꜗ Jesús, läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙllaꜙsë̱ë̱hˋ u̱u̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ kye̱hˊ hmɨɨhˉ tøˉjlë̱ë̱ˉ chaˊnëyˊ. \v 11 Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ: \p —¿Heˉlaˈ tä̱ä̱hˊ hnähꜘ jëëhꜘ hnähꜘ taꜙ gyʉʉhˈ, dsaˉ galileo? Heꜘ baˊ Jesús hi̱ˉ maˉtëëˉ Dio taꜙ gyʉʉhˈ naꜗ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ jëëhꜘ hnähꜘ maˉngaayh˜, ja̱ˉbaˊ läꜙnaˉ jëëhˈ hnähꜘ jä̱yhꜘ kaˉlähꜘ. \s1 Gaꜙlle̱e̱yhˉ Matía le̱e̱ꜘ apóstol llaꜚ Juda \p \v 12 Jä̱hꜙ kihꜗ Jerusalén chihꜗ mohꜘ Olivo jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ apóstol heꜘ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˋ jwëꜗ gaꜙnääyˋ taꜙ Jerusalén, ko̱ˉja̱ˉ baˊ ji̱i̱hˈ ʉ̱ʉ̱ꜘ leꜘ maˊ ngëˈ dsaˉ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ. \v 13 Läꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääyˋ Jerusalén, gaꜙwɨɨyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ jwë̱ë̱ꜗ hneꜗ, ja̱ˉbaˊ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ jä̱ä̱ˈ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙllaꜙnääˋ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ, Peeˊ kya̱a̱hˊ Jacobo, Jwa̱a̱ꜚ, Andreˊ, Felipe, Tamá, Bartolomé, Matäˊ, Jacobo jo̱o̱ꜘ Alfeo, Simón Zelote, hiꜙ Juda ø̱ø̱hꜚ Jacobo. \v 14 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ maˊ tä̱ä̱hˊ tä̱ä̱ꜘ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ, hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉmëꜘ, kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hꜚ Jesús hiꜙ María chooyˈ. \p \v 15 Jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ te̱e̱ꜗ hña̱ˉla̱a̱ꜘ dsë˜ gye̱e̱ꜘ. Ko̱o̱ˉ häˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ ja̱ˉ, gaꜙnooˉ Peeˊ to̱ꜗdsaahˋ jeeˊ kihˈ dsaˉkya̱a̱yhˊ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p \v 16 —Hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ, gaꜙjmeeꜘ biiꜗ gaꜙläꜙteꜗ läꜙko̱hꜘ jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio heˉ gaꜙsɨɨꜘ David läꜙko̱o̱ˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kiyhꜗ jä̱ä̱ꜗ. Juuˈ ja̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ kihꜗ Juda hi̱ˉ maˊ jä̱ä̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙso̱o̱hꜗ kihꜗ Jesús. \v 17 Hi̱ˉ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ kwa̱a̱t˜ dsaˉkya̱a̱hˊ jnäähꜗ, ko̱o̱ˉ baˊ maˊ laˈ taˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ kya̱a̱yhˊ. \v 18 (Hi̱ˉ heꜘ gaꜙlaꜗ ko̱o̱ˉ jwɨˊ hwaˈ kya̱a̱hˊ jñeeyˈ heˉ gaꜙlɨyhꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. Hwaꜗ jeeˊ gaꜙlayꜗ ja̱ˉ, gaꜙta̱yhꜘ taꜙ chaˊjëëꜚ mahꜗ gaꜙnɨɨˉ tuyhꜗ, hiꜙ gaꜙhwëëˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ täähˊ nehꜙ tuyhꜗ. \v 19 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ Jerusalén gaꜙnuuyꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ Juda, heˉja̱ˉ gaꜙmiꜙche̱e̱yˉ hwaꜗ ja̱ˉ Acéldama. Juuˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ hwaꜗ kihꜗ jmaˉ.) \v 20 Kye̱ˉ daˊ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ läꜙko̱hꜘ naˉsɨɨˉ nëˊ Salmo: \q1 Hneꜗ kiyhꜗ waˊ jä̱ꜘ taꜙjmahꜗ, \q1 niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ waˊ dsaˉta̱a̱hˋ jeeˊ ja̱ˉ. \m Hiꜙ naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ läꜙlaˉ: \q1 Waˊ jä̱ꜘ gooˉ jñahꜘ taˊ kiyhˈ. \p \v 21 Ngooꜗ baˊ Peeˊ hlëëhꜙ läꜙja̱ˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Heˉja̱ˉ jmeeꜙ biiꜗ hña̱a̱nˊ ja̱a̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ hä̱ä̱ˊ tä̱ä̱ꜘ kya̱a̱hˊ jneˊ läꜙji̱i̱hˈ maˊ gyaˈ Jesús. \v 22 Hña̱a̱nˊ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ hä̱ä̱ˊ jeeˊ jnänˋ läꜙ maˊ gaꜙchooꜗ Jwa̱a̱ꜚ jmɨɨˉ kihꜗ Jesús, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Jesús jeeˊ jnänˋ ngaayhˈ taꜙ gyʉʉhˈ. Hi̱ˉ heꜘ le̱e̱ꜘ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ jmeeꜗ juˈdsooꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jneˊ, heˉ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ Jesús —gaꜙjähꜘ Peeˊ. \p \v 23 Heˉja̱ˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ u̱u̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ, gaꜙmiꜙjnääyˉ José hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Barsabá (hi̱ˉ heꜘ maˊ tëëyh˜ Justo) hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ Matía. \v 24 Mahꜗ gaꜙta̱a̱yhˋ ngɨɨyꜙ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ: \p —Hneˉ Dio, hi̱ˉ kyʉʉh˜ haˉ läꜙ laꜗ tuhˉdsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, hä̱ä̱hˋ jnäähꜗ hi̱ˉ ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙu̱u̱ꜘ hi̱ˉ maˉlle̱e̱hˋ, \v 25 mahꜗ dsaˉheꜘ gooyˉ taˊ laˉ, le̱e̱yꜘ apóstol, ko̱o̱yꜙ nëˊ taˊ heˉ gaꜙbeꜗ Juda, Juda hi̱ˉ gaꜙta̱hꜘ jwëꜘ hlɨɨhˈ hi̱ˉ ngooꜗ jeeˊ lleˋ kihˈ të̱ë̱yˉ. \p \v 26 Heˉja̱ˉ gaꜙkooyhꜗ suert hiꜙ Matía baˊ gaꜙtë̱ë̱ꜘ heˉ ja̱ˉ. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ kwa̱a̱t˜ kya̱a̱hˊ gyaꜙka̱a̱ꜙ apóstol heꜘ. \c 2 \s1 Gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio nëˊ kihˈ dsaꜙ \p \v 1 Läꜙ maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ Pentecosté, maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ ko̱o̱ˉ baˊ chaˊnehꜙ. \v 2 Niꜙ juuˈ gaˊ saꜙ chaˉ, gaꜙhi̱i̱ˊ gooˉ gyʉʉhˈ läꜙ hi̱i̱ˊ lleꜘ täꜘ heˉ gaꜙngëëꜘ läꜙ gaꜙdsaꜗ chaˊnehꜙ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ. \v 3 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙjnäꜘ nëˊ kihˈ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱yˉ heˉ laꜗ läꜙko̱hꜘ mɨˈjeˉ heˉ hë̱ë̱ꜙ. \v 4 Hiꜙ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ, hiꜙ gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ jyohꜘ juuˈ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙkwaꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ heˉ hlëëyhꜗ. \p \v 5 Läꜙ maˊ jmeeꜙ dsaˉ judiu jmɨɨˊ jʉʉhˉ jwɨɨˉ Jerusalén, cha̱a̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ miˉte̱hꜗ kya̱a̱hˊ Dio hi̱ˉ goˉnääꜘ läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 6 Hiꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘ hi̱i̱ˊ gooˉ, gaꜙllaꜙnääꜗ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ heꜘ, gaꜙka̱hꜗ gaꜙgwë̱hꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, jëëhꜘ gaꜙnuuyꜘ hlëëhꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ chaˊnehꜙ ja̱ˉ, juuˈ kiyhꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱yˉ. \v 7 Gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ mahꜗ maˊ jëë˜ dsa̱yhꜙ, maˊ jäyhꜘ: \p —¿Cheˊ ja̱ꜙ dsaˉ galileo läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hlëëhꜙ naˉ? \v 8 ¿Haˉ läꜙ ja̱ˉ heˉ hlëëyhꜙ juuˈ jnänˋ heˉ hlëëhˊ jneˊ heˉ kya̱a̱hˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ jneˊ? \v 9 Hwaꜗ jeeˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ jneˊ che̱e̱ˉ: Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto hiꜙ Asia, \v 10 Frigia, Panfilia, Egipto, hiꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉ naˉhe̱e̱ꜚ hwaꜗ Africa heˉ kyeˉ taꜙ chaˊnëˊ gaˊ kihˈ hwaꜗ heˉ che̱e̱ˉ Cirene. Hiꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ maˉyaˉnääꜗ Roma. Ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ judiu, hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ ja̱ˉgaˊ gaꜙta̱a̱hˋ kya̱a̱hˊ judiu. \v 11 Hiꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ maˉyaˉnääꜗ Creta, hi̱ˉ maˉyaˉnääꜗ Arabia kaˉlähꜘ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ jneˊ nʉʉˉ jneˊ hlëëhꜙ dsaˉ naˉ juuˈ jnänˋ, kwayꜙ juuˈ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ jmeeꜙ Dio. \p \v 12 Gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙka̱hꜗ gaꜙgwë̱hꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, maˊ llayꜙ juuˈ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ: \p —¿Heeˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ tä̱ä̱yhˊ jmeeyꜙ läꜙnaˉ? \p \v 13 Pero hi̱ˉ jñahꜘ maˊ miˉkwa̱yhꜗ: \p —Hi̱ˉ he̱e̱ꜘ baˊ naˉ —maˊ jäyhꜘ. \s1 Gaꜙkwaꜘ Peeˊ juuˈ kihꜗ Jesús \p \v 14 Heˉja̱ˉ gaꜙnooˉ Peeˊ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyaꜙka̱a̱ꜙ dsaˉkya̱a̱yhˊ, mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ ki̱ˉga̱a̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —Läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ judiu hi̱ˉ maˉyaˉnääꜗ jeeˊ jmɨɨˊ hiꜙ hnähꜘ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén laˉ, nʉʉˉ daˊ hnähꜘ juuˈ kinꜙ mahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jmeeꜙ Dio jeeˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ. \v 15 Saꜙ he̱e̱ꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ laˉ läꜙko̱o̱ˉ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ, naꜗ gaˊ maˉtëꜘ baˊ ko̱ˉhi̱ˊ ñuˈ. \v 16 Heˉ maˉta̱a̱hˋ hnähꜘ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ naꜗ, kihꜗ heˉ laˉ naˉ gaꜙhlëëhꜘ Joel hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ: \q1 \v 17 Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Dio: \q1 “Jeeˊ lla̱a̱ꜙ jmɨɨˊ che̱e̱nꜚ jmɨˉlleꜘ kinꜙ nehꜙ tuhˉdsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, \q1 chihˉmëꜘ chihˉñʉʉhˉ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ hlëëhꜗ juuˈ heˉ kwanˋ. \q1 Chihˉ kwa̱a̱ˉ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ jëëꜗ heˉ miˊjnäänꜗ kiyhꜗ, \q1 hiꜙ jmeenˋ këˈ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ. \q1 \v 18 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ che̱e̱nꜚ jmɨˉlleꜘ kinꜙ nehꜙ tuhˉdsëꜗ hi̱ˉ mëꜘ hi̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ jmeeꜗ taˊheꜗ kinꜙ, \q1 mahꜗ ngëëyꜗ juuˈ kinꜙ kihꜗ dsaꜙ jmɨɨˊ ja̱ˉ. \q1 \v 19 Gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jmeenˋ heˉ jmeeꜗ dsa̱a̱˜ dsëꜗ dsaˉ hiꜙ jmeenˋ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ nëˊ hwaˈ laˉ, kya̱a̱hˊ jmaˉ, kya̱a̱hˊ jeˉ, kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ ñeˊ. \q1 \v 20 Läˉlähˉ nëˊ hyooˉ, läˉgyu̱u̱ꜘ sɨhˉ, jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ jäꜙ jmɨɨˊ jʉʉhˉ jmɨɨˊ gooˉ kihꜗ Dio. \q1 \v 21 Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ ngɨɨꜙ kihꜗ kihꜗ Dio, hi̱ˉ heꜘ baˊ lä̱ä̱ꜘ.” \p \v 22 ʼHnähꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ israelita dsaˉgoon˜, nʉʉˉ daˊ hnähꜘ juuˈ laˉ. Läꜙko̱o̱ˉ maˊ jaˈ Jesús dsaˉ cha̱a̱ˉ Nazaret jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, Dio gaꜙmiꜙjnääˉ heˉ la̱a̱yꜗ hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ kya̱a̱yˈ. Jëëhꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, ja̱ꜙ heˉ ko̱o̱ˉ nëëˈ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ heˉ gaꜙjmeeꜘ dsa̱a̱˜ hohꜘ hnähꜘ. \v 23 Pero maˉnaˉlaꜚ baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio haˉ läꜙ leꜘ kiyhꜗ. Ñeˉ bihꜗ haˉ läꜙ jmeehˈ hnähꜘ kihꜗ Jesús. Läꜙ maˊ gaꜙheyꜗ goohˉ hnähꜘ gaꜙcha̱a̱hˈ hnähꜘ hiꜙ gaꜙngëëhˋ hnähꜘ gooˉ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ, mahꜗ gaꜙtä̱ä̱ˉ dsihꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙju̱u̱yꜗ. \v 24 Pero gaꜙtu̱hˈ kiyhꜗ jeeˊ maˊ ji̱i̱ꜙ läꜙko̱hꜘ maˊ gaꜙju̱u̱yꜗ. Niꜙ ko̱o̱ˉ saꜙ gaꜙlɨhꜗ maˊ llaˉdsëëˋ kiyhˈ, maꜙraꜙ heˉ gaꜙmiꜙji̱i̱hˋ baˊ Dio kaˉlähꜘ. \v 25 Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ David kihꜗ Jesús: \q1 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ chehꜗ Dio kya̱a̱hˊ jnäꜘ kihꜗ heˉ gyayꜗ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kinꜙ, \q1 heˉja̱ˉ saꜙ jehꜗ dsënꜙ. \q1 \v 26 Heˉja̱ˉ cha̱a̱ˉ baˊ jnäꜘ lluꜗ, jë̱ë̱ˉ baˊ dsënꜙ hänˋ kiyhˈ, \q1 chaˉ baˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kinꜙ kya̱a̱yhˊ. \q1 \v 27 Jëëhꜘ, saꜙ kwahˈ jwëˈ jä̱nˋ nehꜙ toˉhø̱ø̱ˉ, \q1 niꜙ saꜙ kwahˈ jwëˈ jyahꜙ jmɨˉngoꜗ kinꜙ, jnäꜘ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱hꜗ. \q1 \v 28 Gaꜙmiꜙjnäähˈ kinꜙ jwëˈ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱nˉ. \q1 Hneˉ baˊ jmeehˈ jë̱ë̱ˉ dsënꜙ chaˉmiihˉ kihꜗ heˉ chehꜗ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, gaꜙjähꜘ David. \p \v 29 ʼHnähꜘ dsaˉgoon˜, saꜙ naˉhe̱e̱ꜚ heˉ jwahnꜙ laˉ kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ David. Gaꜙju̱u̱yꜗ hiꜙ gaꜙha̱a̱yꜗ. Ja̱ˉbaˊ hwaˈ jnänˋ laˉ naˉha̱a̱yˈ läꜙji̱i̱hˈ naꜗ. \v 30 Pero gaꜙngëëꜗ bihꜗ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ maˉñeyˉ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ jmeeꜗ kiyhꜗ. Gaꜙtä̱ä̱ˉ Dio hñiiꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ: “Ja̱a̱ˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ saˊju̱ˉ kyahꜗ yaˉhë̱ë̱ˈ hi̱ˉ le̱e̱ꜘ Cristo mahꜗ ko̱o̱yꜙ nëˊ kyahˈ, le̱e̱yꜘ rey.” \v 31 Maˉñeˉ baˊ David haˉ läꜙ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ, heˉja̱ˉ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ heˉ läꜙji̱i̱hˊ Cristo, gaꜙjäyhꜘ: “Saꜙ jä̱yꜗ nehꜙ toˉhø̱ø̱ˉ hiꜙ niꜙ saꜙ he̱e̱ꜘ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.” \v 32 Dio gaꜙmiꜙji̱i̱hˋ Jesús hi̱ˉ hlëëhnˊ kihˈ laˉ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ jnäähˈ jmeeˉ jnäähˈ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ Jesús. \v 33 Mahꜗ ngaayhꜗ naˊgyayˉ jø̱ø̱yhˈ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ Dio. Hiꜙ gaꜙhyoyhꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ läꜙko̱hꜘ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Tääˋ kya̱a̱yhˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙche̱e̱yꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ ja̱ˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. Heˉ ja̱ˉ naˉ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ naꜗ hiꜙ heˉ nuuhˉ hnähꜘ kaˉlähꜘ. \p \v 34 ʼJëëˋ daˊ, ja̱ꜙ heꜘ David hi̱ˉ gaꜙsa̱hˈ gyʉʉhˈ. Heꜘ baˊ hñiiyꜘ gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ: \q1 Gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ: \q1 “Naꜘ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kinꜙ laˉ, \q1 \v 35 läꜙji̱i̱hˈ lloo˜ jmɨɨˊ toohnꜚ goohˉ heˉ jmeehˈ hihꜙ kihꜗ hi̱ˉ naˉhøøhˊ kyahˈ”, gaꜙjähꜘ David. \p \v 36 ʼLäꜙjë̱ë̱ꜙ jneˊ dsaˉ Israel, hnøøꜗ läꜙngëëꜘ jneˊ, juuˈ laˉ laꜗ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ. Heꜘ baˊ Jesús hi̱ˉ gaꜙtä̱ä̱hˋ hnähꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, heꜘ baˊ hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ Dio la̱a̱yꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hiꜙ gaꜙhña̱a̱yꜗ la̱a̱yꜗ Cristo —gaꜙjähꜘ Peeˊ. \p \v 37 Peerꜙ gaꜙsa̱a̱hꜗ dsaˉ heꜘ lliiꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Peeˊ kya̱a̱hˊ jñahꜘ apóstol, gaꜙjäyhꜘ: \p —Dsaˉgoon˜, ¿heeˉ naˉ jmeeˊ jnäähꜗ naꜗ? \p \v 38 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ: \p —Je̱e̱hˋ hnähꜘ kya̱a̱hˊ Dio, cha̱a̱ˋ hnähꜘ hñaahꜗ jmɨɨˉ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ hnähꜘ läꜙhihꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesucristo mahꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ läꜙja̱ˉ hñahꜙ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ heˉ kwaꜙ Dio. \v 39 Heˉ jnäˋ baˊ jneˊ laˉ heˉ gaꜙjähꜘ Dio kwaꜙ, heˉ kihꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ jnänˋ, heˉ kihꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ ʉ̱ʉ̱ꜘ. Laꜗ kihꜗ läꜙhiiꜘ nëˊ hi̱ˉ tëëh˜ Dio —gaꜙjähꜘ Peeˊ. \p \v 40 Gaꜙkwëëhꜗ Peeˊ nʉʉhꜚ hiꜙ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ kya̱a̱hˊ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Lä̱ä̱ˋ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. \p \v 41 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio heˉ gaꜙkwaꜘ Peeˊ jmɨɨˊ ja̱ˉ, te̱e̱ꜗ hnëˉ mil hi̱ˉ gaꜙsa̱a̱ˉ jmɨɨˉ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jä̱ä̱ˈ, läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ gyihꜗ. \v 42 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙta̱a̱hˋ nuuyˉ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ apóstole. Gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ baˊ hʉʉˊdsëˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ maˊ kuyhˉ heˊñiihꜚ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús, hiꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ baˊ maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio. \s1 Läꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ kihꜗ Jesús maˊ toˉnëˊ \p \v 43 Peerꜙ gaꜙläꜙgooꜙ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ maˊ gaꜙjëëyꜗ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ apóstole. \v 44 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio gaꜙta̱a̱yhˋ ko̱ˉjø̱hꜘ. Gaꜙjmeeꜘ bihꜗ lluꜗ dsëyꜗ, gaꜙjmeeyꜘ kwa̱a̱t˜ laꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ heˉ chaˉ kiyhꜗ. \v 45 Gaꜙhnɨɨyꜘ hwaꜗ kiyhꜗ, gaꜙhnɨɨyꜘ heˉ chaˉ kiyhꜗ. Läꜙjëꜙ kuuˊ heˉ gaꜙlɨyhꜗ ja̱ˉ, gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ kihꜗ hi̱ˉ llaˉkya̱a̱ꜗ. \v 46 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ maˊ dsaˉñeeyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kooꜘ gwahꜙ jʉʉhˉ ja̱ˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ maˊ dsaˉñeeyꜙ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉkya̱a̱yhˊ maˊ kuyhˉ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ Jesús. Läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ maˊ kuyhˉ ko̱ˉjø̱hꜘ. Saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ maˊ kye̱yˉ niꜙ miihˉ. \v 47 Maˊ häyꜙ kihꜗ Dio hiꜙ dsaˉgooyˈ maˊ tɨh˜ baˊ dsëyˈ läꜙko̱o̱ˉ maˊ jmeeyꜙ. Ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ gaˊ dsaˉ hi̱ˉ lleˋ kihˈ lä̱ä̱ꜘ. \c 3 \s1 Gaꜙhla̱a̱ꜘ ja̱a̱ˉ dsaˉjluuhˊ \p \v 1 Ko̱o̱ˉ häˊ ngooˈ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ taꜙ gwahꜙ. Hor˜ ja̱ˉ maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio ko̱ˉhi̱ˊ hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ. \v 2 Jeeˊ ja̱ˉ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ dsaˉjluuhˊ tɨɨˊ, hi̱ˉ maˉjluuhˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ dsaˉlla̱a̱ꜙ dsihꜘ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ hoˊhaahˊ kihˈ saˊjnëꜗ kihꜗ gwahꜙ. Hoˊhaahˊ ja̱ˉ che̱e̱ˉ Naˊhñaahꜗ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ gyayˈ ngɨɨyꜙ kuuˊ kihˈ dsaˉ hi̱ˉ dsaˉnääꜗ gwahꜙ. \v 3 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉdsaahˊ heꜘ jaꜗ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ dsaˉta̱a̱yhˋ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ ja̱ˉ, gaꜙchu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ, gaꜙngɨɨyꜘ kuuˊ. \v 4 Heˉja̱ˉ gaꜙnooˉ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ, gaꜙjë̱ë̱yꜗ dsaˉjluuhˊ heꜘ ko̱o̱ˉ hwehˉ, mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ: \p —Jë̱ë̱ˋ daˊ jnäähꜗ. \p \v 5 Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ maˊ gaꜙjë̱ë̱yꜗ apóstol heꜘ, maˊ hyoyhꜙ miihˉ kuuˊ maˊ la̱a̱yꜘ. \p \v 6 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙjähꜘ Peeˊ: \p —Saꜙ chaˉ kuuˊ tøøˉ kuˊnøøꜚ heˉ kwëëhnꜚ hneˉ. Heˉ laˉ baˊ kwëëhnꜚ hneˉ. Kya̱a̱hˊ hihꜙ kihꜗ Jesucristo dsaˉ cha̱a̱ˉ Nazaret, nooˉ mahꜗ ngëˊ. \p \v 7 Hiꜙ gaꜙso̱o̱hꜗ Peeˊ gooyˉ raˉllu̱u̱ꜗ, gaꜙcha̱a̱yhˉ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙläꜙbe̱e̱ꜘ maˉtɨɨyˊ. \v 8 Gaꜙnooyˉ koˉchihˊ gaꜙløøyꜗ ngëyꜙ. Gaꜙheyꜗ taꜙ nehꜙ saˊjnëꜗ kihꜗ gwahꜙ kya̱a̱hˊ läꜙu̱u̱ꜘ apóstol heꜘ, maˊ hë̱ë̱ꜙ dsa̱yꜙ häyꜙ kihꜗ Dio. \v 9 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjëëyꜗ ngëꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jluuhˊ heꜘ, häyꜙ kihꜗ Dio. \v 10 Maˊ kyu̱u̱ꜙ baˊ dsihꜘ, heˉja̱ˉ maˊ jäyhꜘ: \p —Hi̱ˉ heꜘ naˉ hi̱ˉ maˊ gyaˈ ngɨɨꜙ kuuˊ hoˊhaahˊ heˉ che̱e̱ˉ Naˊhñaahꜗ. \p Peerꜙ gaꜙjwa̱a̱hˈ dsaˉ, gaꜙta̱a̱yhˋ jëë˜ dsa̱yhꜙ, haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉjluuhˊ heꜘ. \s1 Gaꜙkwaꜘ Peeˊ juuˈ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón \p \v 11 Gaꜙnääꜗ apóstole taꜙ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón hiꜙ dsaˉjluuhˊ hi̱ˉ gaꜙhla̱a̱ꜘ heꜘ saꜙ gaꜙtʉyꜗ jmeeyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ apóstole. Haˉ ko̱hꜘ saꜙ maˊ dsa̱a̱˜ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙku̱hꜗ jeeˊ ja̱ˉ. \v 12 Maˊ gaꜙjëëꜗ Peeˊ gaꜙku̱hꜗ dsaˉ heꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Heˉlaˈ dsa̱a̱˜ hohꜘ hnähꜘ dsaˉ Israel heˉ jë̱ë̱hꜙ jnäähˈ läꜙnaˉ? ¿Cheˊ la̱a̱hꜘ hnähꜘ heˉ miˉteˋ jnäähꜗ chaˉgaˊmiihˉ heˉja̱ˉ maˉmiˉhlä̱ä̱ˈ jnäähꜗ dsaˉñʉʉhˉ laˉ o cheˊ la̱a̱hꜘ hnähꜘ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ? \v 13 Dio kya̱a̱ꜗ Abraham, Dio kya̱a̱ꜗ Isaac, Dio kya̱a̱ꜗ Jacob, Dio kya̱a̱ꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jø̱ø̱hˈ jo̱o̱yꜘ Jesús hi̱ˉ gaꜙngëëhˋ hnähꜘ gooˉ Pilato. Hiꜙ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙjähꜘ Pilato maˊ lä̱ä̱yˈ, saꜙ gaꜙhe̱e̱hˋ hnähꜘ kiyhꜗ. \v 14 Hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ heꜘ, hi̱ˉ saꜙ ä̱ä̱ˉ niꜙ miihˉ dsooˊ, saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ hnähꜘ heˉ maˊ lä̱ä̱yꜘ. Gaꜙtɨhꜗ gaˊ hohꜘ hnähꜘ heˉ gaꜙngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ Pilato heˉ gaꜙla̱a̱ꜘ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ ä̱ä̱ˉ dsooˊ. \v 15 Gaꜙjngëëhꜙ hnähꜘ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ jneˊ, pero Dio gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. Ja̱ˉbaˊ jnäähꜗ, jmeeˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙji̱i̱yhˋ. \v 16 Kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jnäähˈ kihꜗ Jesús, heˉja̱ˉ baˊ maˉhla̱a̱ꜘ hi̱ˉ laˉ hi̱ˉ jë̱ë̱hꜙ hnähꜘ hiꜙ kyu̱u̱hꜙ hnihꜘ. Heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ gwaˉ kihꜗ Jesús, heˉja̱ˉ baˊ maˉjä̱ꜗ kiyhꜗ goˉte˜ hi̱ˉ jë̱ë̱hꜙ hnähꜘ chehꜗ laˉ. \p \v 17 ʼHnähꜘ dsaˉgoon˜, maꜙ baˊ jnäꜘ heˉ saꜙ gaꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘ, heˉja̱ˉ baˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ läꜙja̱ˉ kihꜗ Jesús, hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊ kaˉlähꜘ. \v 18 Pero Dio gaꜙmiꜙteꜗ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjäyhꜘ jä̱ä̱ꜗ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ maꜙraꜙ heˉ jëëꜗ baˊ wɨɨꜘ Cristo kya̱a̱yꜗ. \v 19 Heˉja̱ˉ jwahnꜙ, waˊ läˉdsa̱a̱˜ hohꜘ hnähꜘ miihˉ, je̱e̱hˋ hnähꜘ kya̱a̱hˊ Dio mahꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ. Ja̱ˉgaˊ naꜙ kwaꜗ Dio jwëˈ dsaˊtoohnˊ lluˈ, \v 20 hiꜙ che̱e̱yꜗ Jesucristo kaˉlähꜘ, heꜘ baˊ hi̱ˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ kihꜗ jä̱ä̱ꜗ. \v 21 Pero naꜗ, läꜙ maˉgyaꜗ ja̱ˉbaˊ Jesús gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ läꜙji̱i̱hˈ lloo˜ jmɨɨˊ jmeeyhꜗ läꜙhmëëꜘ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Gaꜙjmeeꜘ baˊ Dio juuˈ haˉ läꜙ leꜘ jmɨɨˊ ja̱ˉ, jëëhꜘ gaꜙche̱e̱ꜗ bihꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱yꜗ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ lloꜘjooꜗ. \v 22 Jëëhꜘ, Moisé gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ, gaꜙjäyhꜘ: “Jeeˊ jnänˋ laˉ jmeeꜗ Dio yaˉhë̱ë̱ˈ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ ngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ läꜙko̱o̱ˉ jmeenꜙ laˉ. Ja̱ˉ jmeehˉ hnähꜘ heˈ läꜙjëꜙ heˉ jähꜙ hi̱ˉ heꜘ. \v 23 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ saꜙ jmeeꜗ heˈ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ heꜘ, moꜙsoꜙ le̱e̱yꜘ kwa̱a̱t˜ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio”, gaꜙjähꜘ Moisé. \p \v 24 Hiꜙ ngooꜗ baˊ Peeˊ kwayꜙ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio jä̱ä̱ꜗ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ jmeeꜙ Dio jmɨɨˊ naˈ. Läꜙja̱ˉ juuˈ gaꜙkwaꜘ Samuel toˉnëˊ hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ laꜗ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ hi̱ˉ yaꜙnääꜗ kë̱ë̱ˉ. \v 25 Dsaˉ gooꜘ baˊ jneˊ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ ja̱ˉbaˊ heˉ jnäˋ jneˊ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱hˊ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ Abraham: “Taꜙlaꜙ kihꜗ saˊju̱ˉ kyahꜗ, miˉjä̱ä̱nꜚ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.” \v 26 Heˉja̱ˉ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, läꜙ maˊ gaꜙmiꜙji̱i̱hˋ Dio Jo̱o̱ꜘ, gaꜙche̱e̱yꜗ jnäˋ jneˊ toˉnëˊ mahꜗ miˉjä̱ä̱yꜗ jneˊ. Heˉ hnøøyꜗ dsaˉje̱e̱h˜ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ jneˊ mahꜗ moꜙsoꜙ jmeeˊ gaˊ jneˊ heˉ hlɨɨhˈ. \c 4 \s1 Gaꜙjä̱ä̱yꜗ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ Judiu \p \v 1 Chehꜗ gaˊ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ, hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ jmiˉdsaˉ, gaꜙllooꜗ dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ pooˉ hi̱ˉ maˊ høøꜙ gwahꜙ hiꜙ gaꜙllaꜙnääꜗ saduceo kaˉlähꜘ. \v 2 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ apóstol, jëëhꜘ maˊ hlëëyhꜙ heˉ läꜙji̱i̱hˊ dsaˉ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ, kihꜗ heˉ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ Jesús. \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙsa̱a̱yhꜗ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ. Ko̱o̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˉ nehꜙñeˈ baˊ, kihꜗ heˉ gaꜙhlooꜘ. Gaꜙjnäyhꜗ nehꜙñeˈ ja̱ˉ jyohꜘ jmɨɨˊ. \v 4 Peerꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Dio. Hñaꜘ mil gaꜙtëꜘ maꜙlaꜙ dsaˉñʉʉhˉ jmahꜗ. \p \v 5 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙku̱hꜗ dsaˉtaˊ nëˊtaˊ kihˈ, jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén ja̱ˉ, kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ, hiꜙ kya̱a̱hˊ taˉjwohꜗ kya̱a̱ꜗ ley. \v 6 Jeeˊ ja̱ˉ maˊ hä̱ä̱ˊ Aná hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ, kya̱a̱hˊ Caifá kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ kya̱a̱hˊ Alejandro kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ heꜘ. \v 7 Hi̱ˉ heꜘ gaꜙjmeeꜘ madaꜚ gaꜙhwë̱ë̱ˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ, mahꜗ gaꜙche̱e̱yhˉ to̱ꜗdsaahˋ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ: \p —¿Hi̱i̱ˉ kihꜗ hihꜙ heˉ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ, hi̱ˉ kwaꜙ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ? \p \v 8 Heˉja̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Peeˊ kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Hnähꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉtaˊ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱ˈ dsaˉ Israel, \v 9 maˉteehˈ hnähꜘ jnäähˈ kihꜗ heˉ maˉjä̱ꜗ kihꜗ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ maˊ dsaahˊ, llaˉkya̱a̱hꜚ jnäähˈ jmɨɨˊ haˉ läꜙ maˉhla̱a̱yꜘ. \v 10 Hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ dsaˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Israel laˉ, kya̱a̱hˊ hihꜙ kihꜗ Jesucristo dsaˉ cha̱a̱ˉ Nazaret baˊ maˉhla̱a̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jluuhˊ laˉ. Heꜘ baˊ Jesús hi̱ˉ gaꜙjngëëhꜙ hnähꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, Dio gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. Kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jesús, chehꜗ hi̱ˉ maˊ jluuhˊ laˉ chaˊnëhˊ hnähꜘ. \v 11 Jesús hi̱ˉ hlëëhnˊ kihˈ laˉ, la̱a̱ꜗ läꜙko̱hꜘ mɨˈku̱u̱ˊ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ hnähꜘ, hnähꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ tëꜙhyahꜙ kya̱a̱ꜗ Dio. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙjä̱ꜘ läꜙko̱hꜘ mɨˈku̱u̱ˊ heˉ kyeˉ dsaˉ toˉnëˊ kihˈ ko̱o̱ˉ hneˉ jʉʉhˉ. \v 12 Saꜙ cha̱a̱ˉ gaˊ jñahꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hi̱ˉ lä̱ä̱ꜗ jneˊ, jëëhꜘ ja̱a̱ˉ baˊ heꜘ hi̱ˉ gaꜙkwa̱a̱ꜗ Dio hi̱ˉ naˉngëˈ jwëˈ lä̱ä̱ꜗ jneˊ. \p \v 13 Maˊ gaꜙjëëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ heꜘ niꜙ miihˉ saꜙ gohꜙ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ, heˉja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˋ jëë˜ dsa̱yhꜙ. Jëëhꜘ, ñeˉ bihꜗ apóstole heꜘ maˊ la̱a̱yˈ dsaˉ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, niꜙ saꜙ kyʉʉyh˜ hwëhꜘ kaˉlähꜘ. Hiꜙ gaꜙläꜙkyu̱u̱yꜙ heꜘ baˊ hi̱ˉ heꜘ maˊ gaꜙnääyˊ kya̱a̱hˊ Jesús. \v 14 Hiꜙ gaꜙjëëyꜗ heˉ maˊ chehˈ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ maˊ jluuhˊ heꜘ jeeˊ kiyhˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ jäyhꜘ saꜙ lluꜗ heˉ maˉlaꜗ läꜙja̱ˉ. \v 15 Mahꜗ gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊ madaꜚ heˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ apóstole heꜘ, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gaꜙta̱a̱yhˋ gaꜙllayꜘ juuˈ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ. \v 16 Maˊ jäyhꜘ: \p —¿Haˉ läꜙ lluꜗ jmeenˊ kya̱a̱hˊ dsaˉñʉʉhˉ naˉ? Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ gaꜙjmeeyꜘ ko̱o̱ˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Jerusalén laˉ maˉñeyˉ, heˉja̱ˉ saꜙ leꜘ jähˊ jneˊ saꜙ dsooꜘ. \v 17 Läꜙlaˉ baˊ waˊ jmeenˊ mahꜗ moꜙsoꜙ läꜙnʉʉhꜘ gaˊ juuˈ laˉ jeeˊ jwɨɨˉ jnänˋ. Waˊ jʉʉhnˊ kiyhˈ mahꜗ moꜙsoꜙ hlë̱ë̱hꜗ gyihꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ kihꜗ Jesús. \p \v 18 Heˉja̱ˉ gaꜙtëëyhꜗ Peeˊ kaˉlähꜘ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ taꜙ nëˊtaˊ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Moꜙsoꜙ hlëëhˊ gaˊ hnähꜘ kihꜗ Jesús, niꜙ moꜙsoꜙ miˊtë̱ë̱hꜗ gaˊ hnähꜘ dsaˉ juuˈ kiyhꜗ. \p \v 19 Heˉja̱ˉ gaꜙje̱e̱hˉ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ juuˈ kiyhꜗ: \p —Jmeeˊ daˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ so̱o̱h˜ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ chaˊnëˊ Dio, ¿cheˊ lluˈ gaˊ heˉ miˊteˋ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ llaꜚ heˉ miˊteˋ jnäähꜗ kihꜗ Dio? \v 20 Pero saꜙ leꜘ tʉˊ jnäähꜗ heˉ kwaˉ jnäähˈ juuˈ laˉ, läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 21 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉtaˊ: \p —Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ cherˊmahꜗ gaꜙnäähˊ gaˊ hnähꜘ kwahˉ juuˈ naˉ. \p Ja̱ˉgaˊ gaꜙlä̱ä̱yꜗ. Saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ jmeehꜙ dsihꜘ, jëëhꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ maˊ jmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Dio kihꜗ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja̱ˉ. \v 22 Jëëhꜘ, gaꜙlaꜗ ko̱o̱ˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhla̱a̱ꜘ heꜘ hi̱ˉ maˊ hä̱ä̱ˊ laꜚ gaˊ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ. \s1 Gaꜙngɨɨꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ kihˈ Dio mahꜗ hyoyhꜙ beꜘ \p \v 23 Läꜙ maˊ gaꜙla̱a̱ꜘ apóstol heꜘ, gaꜙllaꜙnääyˋ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ. \v 24 Hiꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉkya̱a̱yhˊ, gaꜙta̱a̱yhˋ ko̱ˉjø̱hꜘ läꜙjë̱ë̱yꜙ gaꜙchu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ Dio, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ja̱a̱ˉ hneˉ baˊ jmeehˉ hihꜙ, hneˉ heꜘ Dio hi̱ˉ gaꜙjmeehˊ gyʉʉhˈ hwaꜗ, gaꜙjmeehˊ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙ gaꜙjmeehˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ. \v 25 Hiꜙ hneˉ gaꜙkwahˊ juuˈ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ David hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ taˊheꜗ kyahꜗ läꜙ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙlaˉ: \q1 ¿Heeˉ baˊ laˈ chiˉjwa̱a̱ꜙ dsaˉ läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ? \q1 Läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ, dsaˉta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ kya̱a̱hˊ hʉʉˊdsëˉ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. \q1 \v 26 Dsaˉku̱hꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ ka̱a̱hˊ, mahꜗ jmeeyꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ, \q1 hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ llaˉdsëëyˋ Dio kya̱a̱hˊ Cristo hi̱ˉ naˉlle̱e̱hˊ kya̱a̱yˈ, gaꜙjähꜘ David. \p \v 27 ʼHiꜙ maꜙraꜙ heˉ gaꜙlaꜗ baˊ heˉ ja̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ laˉ, gaꜙku̱hꜗ Herode kya̱a̱hˊ Poncio Pilato kya̱a̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hiꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉ judiu. Gaꜙhnooyꜘ juuˈ kihˈ Jesús, gyʉ̱ʉ̱ˉ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱hꜗ hi̱ˉ gaꜙhña̱a̱hˋ. \v 28 Kya̱a̱hˊ beꜘ kyahꜗ hiꜙ kya̱a̱hˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ maˉnaˉlaꜚ juuˈ jä̱ä̱ꜗ haˉ läꜙ leꜘ kihꜗ Jesús hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ kiyhꜗ. \v 29 Jëëˋ daˊ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ haˉ läꜙ jø̱ø̱h˜ dsaˉ jnäähˈ naꜗ. Kwaˊ beꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ hi̱ˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kyahꜗ mahꜗ saꜙ läꜙga̱hꜗ jnäähˈ hlë̱ë̱hˊ jnäähꜗ dsaˉ kya̱a̱hˊ juuˈ kyahꜗ. \v 30 Hiiꜘ goohˉ nëˊ kihˈ hi̱ˉ dsaahˊ mahꜗ hlä̱ä̱yꜘ hiꜙ kwaˊ beꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jesús gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱hꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ —gaꜙjähꜘ apóstol heꜘ. \p \v 31 Maˊ gaꜙdsa̱a̱ꜗ gaꜙhlëëyhꜘ kya̱a̱hˊ Dio gaꜙjehꜗ hwaꜗ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ, läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˋ naˉka̱hˈ bihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, hiꜙ gaꜙnääꜗ bihꜗ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio, niꜙ miihˉ saꜙ goyhꜙ. \s1 Gaꜙkwaꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ beꜘ kihꜗ hi̱ˉ llaˉkya̱a̱ꜗ \p \v 32 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio, ko̱o̱ˉ nëëˈ baˊ maˊ laˈ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ maˊ jmeeꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ chaˉ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyꜘ kwa̱a̱t˜ laꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ. \v 33 Kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ beꜘ, gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ apóstole gaꜙjmeeyꜘ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Hiꜙ Dio gaꜙmiꜙjø̱ø̱ꜗ chaˉmiihˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ. \v 34 Jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ maˊ jmeeꜙ wë̱ë̱ꜘ kihꜗ. Jëëhꜘ maˊ cha̱a̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ høøꜙ hwaꜗ, hi̱ˉ maˊ høøꜙ hneꜗ, gaꜙhnɨɨyꜘ heˉ ja̱ˉ mahꜗ maˊ dsaˉka̱yꜙ kuuˊ heˉ maˊ lɨyhꜗ ja̱ˉ, \v 35 maˊ dsaˉkwëëyhˋ apóstole. Hiꜙ apóstole heꜘ maˊ tiˉ maˊ llooh˜ kuuˊ ja̱ˉ kihꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ hi̱ˉ llaˉkya̱a̱ꜗ. \p \v 36 Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ José. Pero apóstole heꜘ gaꜙmiꜙche̱e̱ˉ dsihꜘ Bernabé. Jmɨɨˉ kiyhꜗ hnøøꜗ jähꜙ: hi̱ˉ kwaꜙ beꜘ kihꜗ dsaꜙ. Maˊ la̱a̱yˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Leví. Jeeˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ Bernabé che̱e̱ˉ Chipre, hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. \v 37 Hi̱ˉ heꜘ maˊ høøꜙ ko̱o̱ˉ jwɨˊ hwaˈ hiꜙ gaꜙhnɨɨyꜘ. Kuuˊ heˉ gaꜙlɨyhꜗ ja̱ˉ, naˊka̱yˉ kihꜗ apóstole. \c 5 \s1 Gaꜙju̱u̱ꜗ Ananía kya̱a̱hˊ mëyˊ Safira \p \v 1 Cheˊ kyu̱u̱h˜ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Ananía kya̱a̱hˊ mëyˊ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Safira. Dsaˉ heꜘ, gaꜙhnɨɨꜘ ko̱o̱ˉ jwɨˊ hwaˈ kihꜗ kaˉlähꜘ. \v 2 Gaꜙta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ kya̱a̱hˊ mëyˊ haˉ läꜙ juuyꜗ mahꜗ hmäyꜗ to̱ꜗdsaahˋ kuuˊ heˉ gaꜙhnɨɨyꜘ hwaꜗ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ naˊka̱yˉ to̱ꜗdsaahˋ baˊ kuuˊ ja̱ˉ kihꜗ apóstole. (Gaꜙjmeeyꜘ läꜙko̱hꜘ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ läꜙjëꜙ baˊ.) \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ: \p —Ananía, ¿haˉ läꜙ maˉhe˜ Tanaˊ nehꜙ tuhˉhohꜘ maˉjuuhˊ kihˈ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, heˉ maˉhmähˊ to̱ꜗdsaahˋ kuuˊ heˉ maˉhnɨɨhˊ hwaˈ kyahꜗ? \v 4 ¿Ja̱ˈ heˉ kyahꜗ baˊ hneˉ maˊ laˈ hwaꜗ ja̱ˉ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ saꜙ maˉhnɨɨˋ? Hiꜙ maˊ gaꜙhnɨɨhˊ hwaˈ ja̱ˉ, ¿ja̱ˈ heˉ kyahꜗ baˊ hneˉ kuuˊ heˉ gaꜙlë̱hꜗ kihꜗ hwaꜗ ja̱ˉ? ¿Heˉlaˈ maˉja˜ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjmeehˊ läꜙnaˉ? Ja̱ꜙ heꜘ dsaˉ naˉ hi̱ˉ maˉjuuhˊ kihˈ, kihꜗ Dio baˊ naˉ maˉjuuhˊ. \p \v 5 Maˊ gaꜙnuuꜘ Ananía juuˈ ja̱ˉ, gaꜙta̱yhꜘ hwaꜗ, gaꜙju̱u̱yꜗ goˉte˜. Peerꜙ gaꜙläꜙgooꜙ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ maˊ gaꜙnuuyꜘ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja̱ˉ. \v 6 Chihˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙbä̱ä̱yhˉ Ananía ko̱o̱ˉ hmɨɨhˉ, mahꜗ gaꜙjä̱ä̱yꜗ naˊha̱a̱yˊ. \p \v 7 Gaꜙläꜙhɨɨˋ ko̱o̱ˉ hnëˉ hor˜, ja̱ˉgaˊ maˊ gaꜙllooꜗ mëyˊ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ apóstole, niꜙ saꜙ ñeyˉ heˉ naˉ maˉlaꜙ. \v 8 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Peeˊ: \p —Chiihˊ jnäꜘ, ¿cheˊ ko̱ˉja̱ˉ ji̱i̱hˈ gaꜙkë̱ë̱ꜘ hwaꜗ kyahꜗ hnähꜘ heˉ gaꜙhnɨɨhˊ hnähꜘ? \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ: \p —Ja̱ˉbaˊ ko̱ˉja̱ˉ gaꜙkë̱ë̱ꜘ. \p \v 9 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ: \p —¿Haˉ läꜙ maˉta̱a̱hˋ hnähꜘ juuˈ kweeˉ maˉjuuhˊ hnähꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, la̱a̱hꜘ hnähꜘ saꜙ chaˉ heˉ leꜘ? Jë̱ë̱ˋ daˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hoˊhaahˊ naˉ, hi̱ˉ maˉyaˉnääˋ maˉnaˊha̱a̱ˊ dsaˉñʉʉhˉ kya̱a̱hꜗ. Ja̱ˉbaˊ läꜙnaˉ dsaˉnääyꜗ dsaˉjä̱ä̱yꜙ hneˉ kaˉlähꜘ. \p \v 10 Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙta̱hꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ chaˊnëˊ Peeˊ, gaꜙju̱u̱yꜗ. Hiꜙ cha̱hꜘ baˊ gaꜙllaꜙnääꜗ chihˉñʉʉhˉ heꜘ jeeˊ maˊ kya̱a̱ꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ hiꜙ gaꜙjëëyꜗ maˉnaˉju̱u̱yˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ä̱yꜗ naˊha̱a̱yˊ ja̱ˉbaˊ kooꜘ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ kya̱a̱yꜗ. \v 11 Heˉja̱ˉ gaꜙläꜙgooꜙ jwërte dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ gaꜙnuuꜘ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙläꜙgooꜙ dsëyꜗ kaˉlähꜘ. \p \v 12 Peerꜙ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ maˊ jmeeꜙ apóstol jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ jeeˊ laˈ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón. \v 13 Gaꜙtɨhꜗ baˊ dsëˈ dsaˉ haˉ läꜙ maˊ jmeeꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio, pero saꜙ gaꜙtu̱u̱ˉ dsëyꜗ maˊ jmeeyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. \v 14 Maꜙkeꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙlaꜗ, maꜙraꜙ heˉ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ gaˊ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio, jwë̱ë̱ꜘ dsaˉñʉʉhˉ hiꜙ läꜙja̱ˉ dsaˉmëꜘ kaˉlähꜘ. \v 15 Heˉja̱ˉ maˊ dsaˉjä̱ä̱yꜙ dsaˉdsaahˊ kya̱a̱yˈ naˉkya̱a̱yˈ nëˊ ji̱i̱ˊ chaˊhooˊ jwëꜗ jeeˊ maˊ dsaˉngëëꜘ Peeˊ, maˊ la̱a̱yꜘ haˉ gaˉ cheˉ të̱ë̱yꜗ miihˉ hi̱hˈ kihꜗ Peeˊ waˊraˉ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ ja̱ˉ. \v 16 Hiꜙ maˊ goˉnääꜘ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jwɨɨˉ heˉ täähˊ jä̱hꜙ kihꜗ Jerusalén jä̱ä̱yꜙ dsaˉdsaahˊ kya̱a̱yˈ, hiꜙ maˊ jä̱ä̱yꜙ dsaˉ hi̱ˉ kye̱ˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ maˊ dsaˉjä̱ꜗ kihꜗ. \s1 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙsa̱a̱yhꜗ apóstole heꜘ \p \v 17 Peerꜙ gaꜙläꜙlle̱e̱ꜘ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ hiꜙ läꜙja̱ˉ dsaˉ saduceo hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉkya̱a̱yhˊ. \v 18 Heˉja̱ˉ gaꜙsa̱a̱yhꜗ apóstole heꜘ, gaꜙta̱a̱yhˉ nehꜙñeˈ. \v 19 Pero hwëˈ ja̱ˉ, gaꜙllooꜗ ja̱a̱ˉ ángel kya̱a̱ꜗ Dio, gaꜙnäyꜗ hooˊ nehꜙñeˈ mahꜗ gaꜙhwë̱ë̱yꜗ apóstol heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p \v 20 —Goˉnääꜘ hnähꜘ kaˉlähꜘ, hiꜙ naˉchehꜗ baˊ hnähꜘ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ ooꜙ, ja̱ˉ kwahˉ hnähꜘ juuˈ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ haˉ läꜙ jmeeꜗ Dio cha̱a̱ˉ dsaˉ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesús. \p \v 21 Gaꜙmiꜙteꜗ bihꜗ läꜙko̱hꜘ gaꜙnuuyꜘ. Tiih˜ gaˊ maˊ gaꜙjnäꜗ, gaꜙnääyꜗ taꜙ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ ja̱ˉ, gaꜙta̱a̱yhˋ miˉtë̱ë̱yꜙ dsaˉ. \p Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ ja̱ˉ, jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ gaꜙllaꜙnääyˋ nëˊtaˊ kiyhˈ, mahꜗ gaꜙjø̱ø̱yhˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ kya̱a̱ˈ dsaˉ Israel hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ dsaˉkya̱a̱yꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ. \v 22 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ pooˉ nehꜙñeˈ saꜙ cha̱a̱ˉ apóstol heꜘ moꜙ tä̱ä̱hˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙnääyˋ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ dsaˉtaˊ, \v 23 maˊ jäyhꜘ: \p —Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jeeˊ chihˈ nehꜙñeˈ, naˉjnëˉ baˊ lluˈ, tä̱ä̱hˊ baˊ hi̱ˉ høøꜙ nehꜙñeˈ. Pero maˊ gaꜙnäˊ jnäähꜗ hooˊ nehꜙñeˈ ja̱ˉ, saꜙ cha̱a̱ˉ niꜙ ja̱a̱ˉ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 24 Maˊ gaꜙnuuꜘ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ kya̱a̱hˊ jʉʉˊ pooˉ, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ, heˉja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˋ jmeeyꜙ to̱ꜗ dsëyꜗ haˉ ji̱i̱hˈ llaˉnääꜗ apóstole heꜘ kya̱a̱hˊ juuˈ ja̱ˉ. \v 25 Hor˜ ja̱ˉ gaꜙllooꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ kye̱ˉ juuˈ: \p —Hi̱ˉ gaꜙtä̱ä̱hˈ hnähꜘ nehꜙñeˈ, hi̱i̱ꜚ tä̱ä̱hˊ kaˉlähꜘ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 26 Heˉja̱ˉ ngooꜗ jʉʉˊ pooˉ kya̱a̱hˊ dsaˉ kya̱a̱yꜗ naˊteeyˉ kaˉlähꜘ apóstol heꜘ, kya̱a̱hˊ juuˈ lluꜗ baˊ. Saꜙ gaꜙka̱a̱yhꜗ, kihꜗ heˉ goyhꜙ teꜗ dsaˉ ku̱u̱ˊ kiyhˈ. \p \v 27 Maˊ gaꜙllaꜙnääyˋ nëˊtaˊ, naˊjä̱ä̱ˉ dsihꜘ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ, heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ sɨɨyhꜙ apóstole heꜘ: \p \v 28 —¿Ja̱ˈ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ hnähꜘ maˊja̱ˉ, moꜙtoꜙ hlë̱ë̱hˋ gaˊ hnähꜘ dsaˉ juuˈ kihꜗ Jesús? Pero heˉ maˉjmeehˊ hnähꜘ, läꜙ gaꜙdsaꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén laˉ, maˉmiˉtë̱ë̱hˈ hnähꜘ dsaˉ, nʉʉhꜚ kyahꜗ hnähꜘ, hnoohˉ hnähꜘ bä̱ä̱hˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙju̱u̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. \p \v 29 Heˉja̱ˉ gaꜙje̱e̱hˉ Peeˊ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jñahꜘ apóstole, gaꜙjäyhꜘ: \p —Jmeeꜙ biiꜗ heˉ miˊteˋ jneˊ kihˈ Dio baˊ, läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ miˊteˋ jneˊ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. \v 30 Dio kya̱a̱ꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ Jesús hi̱ˉ gaꜙjngëëhꜙ hnähꜘ naˉta̱a̱ꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. \v 31 Hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙlla̱a̱ꜗ Dio Jø̱ø̱hꜗ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kiyhꜗ, gaꜙjmä̱ä̱yꜗ dsaˉtaˊ hiꜙ gaꜙhña̱a̱yꜗ lä̱ä̱yꜗ dsaˉ. Läꜙja̱ˉ gaꜙnäyꜗ jwëˈ kihꜗ dsaˉ Israel, mahꜗ dsaˉje̱e̱yh˜ kya̱a̱hˊ Dio hiꜙ läꜙja̱ˉ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. \v 32 Heˉja̱ˉ jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ kihꜗ juuˈ laˉ. Hiꜙ läꜙkye̱ˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ jmeeꜙ dsooꜘ kaˉlähꜘ, ja̱ˉbaˊ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Dio läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ nʉʉhˊ kiyhˈ. \p \v 33 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉtaˊ heꜘ, gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsëyˈ chaˉmiihˉ, hnøøyꜗ maˊ jngëëyhˈ apóstol heꜘ. \v 34 Pero jeeˊ kihˈ dsaˉtaˊ heꜘ maˊ hä̱ä̱ˊ ja̱a̱ˉ fariseo hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Gamaliel. Hi̱ˉ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ ja̱a̱ˉ taˉjwohꜗ kya̱a̱ꜗ ley hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ maˊ jmä̱ä̱y˜ jø̱ø̱hˈ. Gaꜙnooˉ taˉjwohꜗ heꜘ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ apóstole ko̱ˉhwëëꜘ. \v 35 Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Jëëˋ daˊ hnähꜘ dsaˉtaˊ, dsaˉgoon˜ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Israel laˉ. Le̱e̱hꜚ hnähꜘ heeˉ naˉ jmeehˈ hnähꜘ kihꜗ dsaˉ naˉ. \v 36 Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ jeeˊ jnänˋ jä̱ä̱ˈ. Yaꜙhë̱ë̱ꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉgoo˜ jneˊ hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Teuda. Gaꜙjmä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ jø̱ø̱hˈ. Ko̱o̱ˉ kye̱ꜘ hña̱ˉla̱a̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙku̱hꜗ kya̱a̱yhˊ. Pero gaꜙju̱u̱ꜗ dsaˉ heꜘ, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ nʉʉhˊ kiyhˈ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙdsa̱a̱ꜗ juuˈ kiyhꜗ. \v 37 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, ji̱i̱ˉ heˉ gaꜙsoohˈ censo, yaꜙhë̱ë̱ꜗ Juda dsaˉ galileo. Läꜙja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙjø̱ø̱hˉ hi̱ˉ heꜘ hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙju̱u̱yꜗ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱yꜗ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ kaˉlähꜘ. \v 38 Heˉja̱ˉ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ tø̱ø̱ꜙ dsaˉ naˉ, waˊ llaˉnääyˋ kiyhˈ. Cherˊmahꜗ nʉʉhꜚ heˉ kye̱yˉ naˉ, laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ taꜙjmahꜗ, o cherˊmahꜗ hñiiꜘ bihꜗ jmeeyꜙ läꜙnaˉ, lla̱a̱ꜙ baˊ juuˈ naˉ. \v 39 Pero cherˊmahꜗ laꜗ kihꜗ Dio juuˈ heˉ kwayꜙ naˉ, saꜙ läꜙkë̱hˊ hnähꜘ jmɨɨˊ he̱e̱hꜗ hnähꜘ. Le̱e̱hꜚ hnähꜘ, leꜘ gaˉ cheˉ llaˉdsëëhˋ hnähꜘ kihꜗ Dio —gaꜙjähꜘ Gamaliel sɨɨyhꜙ dsaˉtaˊ heꜘ. \p \v 40 Gaꜙhe̱e̱hˉ baˊ dsaˉtaˊ heꜘ juuˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Gamaliel ja̱ˉ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙtëëyˉ kaˉlähꜘ apóstole heꜘ, gaꜙkwayꜘ kihꜗ hiꜙ gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ mahꜗ moꜙsoꜙ hlëëhꜗ gyihꜗ kihꜗ Jesús. Ja̱ˉgaˊ gaꜙtø̱ø̱yꜗ. \v 41 Maˊ gaꜙhwë̱ë̱ˉ apóstole chaˊnëˊ dsaˉtaˊ heꜘ, maˊ cha̱a̱ˉ bihꜗ lluꜗ. Jë̱ë̱ˉ baˊ dsëyˈ kihꜗ heˉ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ heˉ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ Jesús. \v 42 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ saꜙ maˊ tʉy˜ miˉtë̱ë̱yꜙ dsaˉ hiꜙ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Jesús hi̱ˉ jäyhꜘ la̱a̱ꜗ Cristo. Läꜙja̱ˉ maˊ jmeeyꜙ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ hiꜙ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉ kaˉlähꜘ. \c 6 \s1 Gaꜙhña̱a̱yꜗ gye̱e̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ jmeeꜗ beꜘ kihꜗ apóstole \p \v 1 Jmɨɨˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ gaˊ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ kihꜗ Jesús. Maˊja̱ˉ gaꜙsooˉ juuˈ jeeˊ tiˉllooyh˜ heˉ kuhˉ dsaˉ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ. Gaꜙläꜙhneeꜙ hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ griego kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ hebreo, kihꜗ heˉ saꜙ naˉka̱hˈ kweeˉ wɨ̱ɨ̱ꜘ heˉ gaꜙhyohꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi̱ˉ hlëëhꜙ griego läꜙko̱hꜘ teꜗ heˉ gaꜙhyohꜗ hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ hebreo. \v 2 Heˉja̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyaꜙtu̱u̱ꜘ apóstole heꜘ gaꜙjø̱ø̱yhˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ gaꜙta̱a̱yhˋ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Saꜙ so̱o̱h˜ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ heˉ tʉˊ jnäähꜗ kwaˉ jnäähˈ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ tiˊlloohˊ jnäähꜗ heˉ kuhꜙ dsaˉ. \v 3 Heˉja̱ˉ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ, lle̱e̱ˋ hnähꜘ gye̱e̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ hiiꜘ juuˈ kihꜗ jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ, dsaˉ hi̱ˉ ngëëꜘ hi̱ˉ maˉhyoh˜ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Hi̱ˉ heꜘ baˊ dsaˉheꜘ gooˉ taˊ laˉ. \v 4 Jnäähˈ gaꜙnøøꜗ baˊ jnäähꜗ ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio hiꜙ kwaˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. \p \v 5 Gaꜙjä̱ꜘ baˊ kweeˉ juuˈ kihꜗ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙhña̱a̱yꜗ Esteban hi̱ˉ maˊ dsooꜘ dsëꜗ chaˉmiihˉ kihꜗ Dio hiꜙ maˊ kye̱yˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Hiꜙ gaꜙhña̱a̱yꜗ Felipe kya̱a̱hˊ Prócoro, kya̱a̱hˊ Nicanor, kya̱a̱hˊ Timón, kya̱a̱hˊ Parmeno, kya̱a̱yhˊ Nicolá dsaˉ cha̱a̱ˉ Antioquía. Nicolá heꜘ saꜙ maˊ la̱a̱yˈ judiu pero gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ mahꜗ le̱e̱yꜘ ko̱o̱ˉ baˊ kya̱a̱yhˊ. \v 6 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ, naˊjä̱ä̱yˉ chaˊnëˊ apóstole. Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙkyeˉ apóstole gooˉ nëˊ kiyhˈ, gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Dio mahꜗ hä̱ä̱yꜗ. \p \v 7 Läꜙja̱ˉ gaꜙnaꜘ jwëˈ kiyhꜗ heˉ kwayꜗ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ gaˊ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ juuˈ kihꜗ Dio. \s1 Gaꜙsa̱a̱yhꜗ Esteban \p \v 8 Peerꜙ jna̱a̱hˈ lluꜗ dsëꜗ Esteban hiꜙ kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Dio gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \v 9 Ko̱o̱ˉ gwahꜙ mähˉ jeeˊ dsaˉñeeꜙ judiu, jeeˊ ja̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ ko̱o̱ˉ nääꜗ dsaˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Libertados. Hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ yaꜙnääꜗ jwɨɨˉ Cirene kya̱a̱hˊ jwɨɨˉ Alejandría hiꜙ läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Cilicia hiꜙ Asia. Hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙläꜙhneeꜙ kya̱a̱hˊ Esteban. \v 10 Pero saꜙ gaꜙlɨyhꜗ kya̱a̱hˊ Esteban, kihꜗ heˉ maˊ hlëëyhꜙ kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ läꜙko̱o̱ˉ kwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \v 11 Maˊ saꜙ gaꜙlɨhꜗ dsaˉ heꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙla̱a̱yꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ juuˈ taˉjuuˈ: \p —Maˉnʉʉˊ jnäähꜗ maˉmiˉkwa̱hꜗ Esteban Moisé hiꜙ maˉmiˉkwa̱yhꜗ Dio kaˉlähꜘ. \p \v 12 Läꜙjwëꜘ ja̱ˉ, gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Jerusalén ja̱ˉ, läꜙkye̱ˉ kihꜗ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱hˊ taˉjwohꜗ kya̱a̱ꜗ ley. Heˉja̱ˉ, läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙnääyꜗ naˊcha̱a̱yhˉ Esteban mahꜗ naˊjä̱ä̱yˉ nëˊtaˊ. \v 13 Hiꜙ gaꜙkwa̱a̱yꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ juuˈ taˉjuuˈ nëˊtaˊ ja̱ˉ. Hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙjähꜘ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ laˉ saꜙ tʉy˜ miˉkwa̱yhꜗ gwahꜙ naˉjngɨɨˈ naˉ hiꜙ miˉkwa̱yhꜗ ley kaˉlähꜘ. \v 14 Maˉnʉʉˊ jnäähꜗ maˉjäyhꜘ, Jesús dsaˉ Nazaret he̱e̱yꜗ jeeˊ laˉ jnänˋ, hiꜙ miˉsɨɨyꜗ läꜙjëꜙ läꜙ nøøꜘ jnänˋ heˉ gaꜙllaꜘ Moisé. \p \v 15 Maˊ gaꜙjëëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nëˊtaˊ ja̱ˉ, jeeˊ chehˈ Esteban, gaꜙjëëyꜗ nëyˊ, laꜗ läꜙko̱hꜘ nëˊ ja̱a̱ˉ ángel. \c 7 \s1 Gaꜙkwaꜘ Esteban juˈdsooꜘ kihꜗ \p \v 1 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ heꜘ sɨɨyhꜙ: \p —¿Cheˊ dsooꜘ juuˈ heˉ hnɨɨ˜ dsaˉ kyahꜗ? \p \v 2 Hiꜙ gaꜙjähꜘ Esteban: \p —Dsaˉñʉʉhˉ ø̱ø̱hnꜗ, dsaˉ maˉka̱a̱hˊ kya̱a̱nꜙ, nʉʉˉ daˊ hnähꜘ. Dio hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ kihꜗ tääˋ jnänˋ Abraham läꜙ maˊ gaꜙgyayˉ hwaꜗ Mesopotamia, ja̱ˉgaˊ dsooyˈ taꜙ Haran. \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Abraham: “Yaˉhë̱ë̱ˈ goohꜘ, waˊ jä̱ꜘ baˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kyahꜗ mahꜗ gwaˉ taꜙ hwaꜗ heˉ kwëëhnꜚ hneˉ.” \v 4 Ja̱ˉgaˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Abraham hwaꜗ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ caldeo, ngooyꜗ naˊgyayˉ hwaꜗ Haran. Maˉngëëꜘ maˉju̱u̱ꜙ jmiiˉ Abraham, ja̱ˉgaˊ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio Abraham taꜙ hwaꜗ laˉ, jeeˊ tøøhˊ jneˊ naˈ. \v 5 Pero saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio heˉ laꜗ juuˈ heˉ maˊ hyohꜙ Abraham, niꜙ jeeˊ maˊ jmeeyˈ hneꜗ kiyhꜗ saꜙ gaꜙhyoyhꜗ. Hwaꜗ laˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ maˊ kwëëyhˈ Abraham kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱yꜗ hi̱ˉ ja̱ˉgaˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ. Pero saꜙ gaˊ maˉcha̱a̱ˉ jo̱o̱yꜘ maˊja̱ˉ. \v 6 Gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Abraham: “Dsaˉ kya̱a̱hꜗ hi̱ˉ ja̱ˉgaˊ läꜙcha̱a̱ˉ, dsaˉnääyꜗ dsaˉta̱a̱yhˋ jyohꜘ hwaꜗ gooˈ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ ʉ̱ʉ̱ꜘ. Jeeˊ ja̱ˉ jmä̱ä̱hꜙ dsihꜘ taˊ läꜙ tëˉ dsëꜗ hiꜙ jmeehꜙ dsihꜘ läꜙji̱i̱hˈ tëꜗ kye̱ꜘ hñaˉlooꜘ ji̱ˉñeˉ. \v 7 Pero maꜙraꜙ heˉ llaˋ baˊ jnäꜘ taˊ kihˈ hi̱ˉ jmeehꜙ dsaˉ kya̱a̱hꜗ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, hwë̱ë̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱hꜗ hwaꜗ Egipto, yaˉhnä̱ä̱yhˉ jnäꜘ jeeˊ laˉ.” \v 8 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjmeeꜘ Dio hmoohˊ kya̱a̱hˊ Abraham, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ ʉ̱ʉ̱hꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ Isaac jo̱o̱ꜘ Abraham. Maˊ gaꜙhyaˉ Isaac jñaꜗ jmɨɨˋ, gaꜙwɨ̱hꜘ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Isaac kihꜗ jo̱o̱yꜘ Jacob, hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Jacob kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyaꜙtu̱u̱ꜘ jo̱o̱yꜘ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. \p \v 9 ʼHiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ jo̱o̱ꜘ Jacob heꜘ gaꜙläꜙwɨɨꜘ dsëyꜗ kya̱a̱hˊ José ø̱ø̱yhꜚ. Gaꜙhnëëyꜗ José kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙnääꜗ taꜙ Egipto, mahꜗ dsaˉjmeeyꜘ taˊ läꜙjmɨɨˈ läꜙjeˉ. Pero Dio saꜙ gaꜙtʉꜗ kiyhꜗ, \v 10 gaꜙlä̱ä̱yꜗ José kihꜗ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ maˊ jëëy˜, hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙjä̱yꜘ lluꜗ chaˊnëˊ Faraón, rey kya̱a̱ꜗ dsaˉ Egipto. Heˉja̱ˉ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ rey heꜘ, gaꜙtooyhˉ gooˉ José heˉ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ Egipto hiꜙ läꜙkye̱ˉ taˊ heˉ chaˉ chaˊnehꜙ kihꜗ rey heꜘ, gaꜙheꜗ gooyˉ. \p \v 11 ʼPero maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjëëꜗ dsaˉ hooˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ Egipto hiꜙ läꜙja̱ˉ läꜙ gaꜙtëꜘ Canaán laˉ kaˉlähꜘ. Chaˉmiihˉ wɨɨꜘ gaꜙjëëyꜗ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjnäꜗ heˉ maˊ kuhꜙ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. \v 12 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Jacob heˉ maˊ hnɨɨꜙ dsaˉ trigo hwaꜗ Egipto, gaꜙche̱e̱yꜗ jo̱o̱yꜘ taꜙ Egipto ja̱ˉ. Heˉ ja̱ˉ laꜗ toˉnëˊ heˉ naˊnääˈ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ jeeˊ ja̱ˉ. \v 13 Läꜙ maˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜ heˉ naˊnääyˈ taꜙ Egipto ja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ gaꜙmiꜙjnääˉ José hñiiꜘ heˉ la̱a̱yꜗ ø̱ø̱yhꜚ dsaˉ heꜘ. Läꜙjwëꜘ ja̱ˉ gaꜙläꜙkyu̱u̱ꜙ Faraón läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱ꜗ José. \v 14 Hiꜙ gaꜙche̱e̱ꜗ José juuˈ heˉ dsaˉnääꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kiyhꜗ kya̱a̱hˊ jmiiyˉ Jacob taꜙ Egipto. Ko̱o̱ˉ nääꜗ dsaˉ heꜘ te̱e̱ꜗ to̱ꜙloꜙgya̱a̱ꜘ dsë˜ gyiiꜘhña̱a̱ꜘ. \v 15 Heˉja̱ˉ ngooꜗ Jacob taꜙ Egipto. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ gaꜙju̱u̱yꜗ hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙju̱u̱ꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ jo̱o̱yꜘ. \v 16 Jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ naˊha̱a̱yˊ taꜙ hwaꜗ Siquem, ko̱o̱ˉ jwɨˊ hwaˈ jeeˊ gaꜙlaꜗ Abraham kihꜗ jo̱o̱ꜘ Hemor läꜙ kye̱e̱ꜘ mahꜗ ha̱a̱yꜗ hlɨɨꜘ kya̱a̱yꜗ. \p \v 17 ʼLäꜙ maˊ ngooˈ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kya̱a̱hˊ Abraham, gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ jwërte dsaˉ kya̱a̱yꜗ hwaꜗ Egipto ja̱ˉ. \v 18 Jmɨɨˊ ja̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ jñahꜘ rey hwaꜗ Egipto hi̱ˉ saꜙ dsooh˜ dsëꜗ kihꜗ José. \v 19 Rey heꜘ maˊ kyʉʉyh˜ haˉ läꜙ maˊ jmeeyˈ kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ, gaꜙjmeeyhꜙ dsaˉ jnänˋ chaˉmiihˉ. Läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ heˉ ju̱u̱ꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ kya̱a̱yꜗ mahꜗ moꜙsoꜙ läꜙjwë̱ë̱ꜘ gyihꜗ. \v 20 Jmɨɨˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ Moisé. Chaˉmiihˉ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Dio gyʉ̱ʉ̱ˉ Moisé heꜘ. U̱u̱ˉ sɨhˉ baˊ gaꜙlɨhꜗ choˈjmiiyˉ gaꜙhmääyꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ heꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. \v 21 Ja̱ˉgaˊ gaꜙlle̱e̱yˉ kaˊhneꜚ jeeˊ maˊ hiiꜘ gooˉ ju̱u̱yꜘ. Pero maˊ gaꜙjë̱ë̱ꜗ jo̱ˉmɨɨꜚ rey gyʉ̱ʉ̱ˉ heꜘ, gaꜙtëëyˉ hiꜙ gaꜙmiꜙkwa̱a̱yˉ läꜙko̱o̱ˉ jo̱o̱yꜘ baˊ. \v 22 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙtë̱ë̱ꜙ Moisé läꜙjëꜙ heˉ maˊ kyʉʉh˜ dsaˉ Egipto. Läꜙjëꜙ juuˈ kiyhꜗ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ beꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ taˊ kiyhˈ maˊ goˉhɨɨˈ lluꜗ. \p \v 23 ʼMaˊ gaꜙhyaˉ Moisé to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ, jaꜗ dsëyꜗ dsaˉjë̱ë̱yꜙ dsaˉ Israel dsaˉgooyˈ. \v 24 Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ Israel heꜘ, gaꜙjë̱ë̱yꜗ dsaˉ Egipto maˊ kwayꜙ kihꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉ Israel. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙlä̱ä̱yꜗ ø̱ø̱yhꜚ heꜘ mahꜗ gaꜙjngɨɨyhꜗ kihꜗ dsaˉ Egipto. \v 25 “Naꜗ baˊ läꜙngëëꜘ dsaˉgoon˜, Dio lä̱ä̱yꜗ taꜙlaꜙ kiꜙ jnäꜘ baˊ”, la̱a̱ꜘ Moisé. Pero saꜙ gaꜙta̱hꜘ dsëꜗ ø̱ø̱yhꜚ heˉ ja̱ˉ. \v 26 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙje̱e̱ˈ Moisé u̱u̱ꜗ dsaˉgooyˈ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ te̱e̱˜. Maˊ hnøøˈ Moisé maˊ lla̱a̱ˈ hniiˉ, heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: “¿Heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ? ¿Ja̱ˈ ø̱ø̱hꜗ baˊ hnähꜘ naˉ, mahꜗ tä̱ä̱hˊ hnähꜘ te̱e̱hꜘ?” \v 27 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ kwaꜙ kihꜗ dsaˉkya̱a̱yhˊ heꜘ gaꜙhløøyhꜗ kihꜗ Moisé mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Saꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ maˉhña̱a̱ꜗ hneˉ mahꜗ jmä̱ä̱hˈ hñaahꜗ dsaˉtaˊ, jmä̱ä̱hˈ hñaahꜗ jwëëꜚ heˉ llahˈ taˊ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. \v 28 ¿Cheˊ hnoohˉ jngëëhˈ jnäꜘ läꜙ gaꜙjngëëhꜙ dsaˉ Egipto llooꜘ?” \v 29 Maˊ gaꜙnuuꜘ Moisé juuˈ ja̱ˉ gaꜙkyʉ̱ʉ̱yꜗ, naˊgyayˉ taꜙ hwaꜗ Madián, la̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉ cha̱a̱ˉ ʉ̱ʉ̱ꜘ baˊ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ u̱u̱ꜗ jo̱o̱yꜘ. \p \v 30 ʼMaˉngëëꜘ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ gyaꜗ Moisé hwaꜗ ki̱i̱ꜙ ja̱ˉ, maˊ gaꜙläꜙjnääꜘ ja̱a̱ˉ ángel taꜙ chaˊnëyˊ jeeˊ maˊ kooˉ ko̱o̱ˉ chaahˈ to̱o̱ꜘ nëˊ mohꜘ Sinaí. \v 31 Peerꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëꜗ Moisé maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ ja̱ˉ mahꜗ ngooyꜗ naˊjëëyˉ chu̱hꜙ. Ja̱ˉgaˊ llooy˜ chu̱hꜙ, gaꜙnuuyꜘ gaꜙhlëëhꜘ Dio kya̱a̱yhˊ: \v 32 “Jnäꜘ la̱a̱nꜗ Dio kya̱a̱ꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱hꜗ. La̱a̱nꜗ Dio kya̱a̱ꜗ Abraham, la̱a̱nꜗ Dio kya̱a̱ꜗ Isaac, hiꜙ Dio kya̱a̱ꜗ Jacob.” Peerꜙ gaꜙjlä̱ä̱ꜗ Moisé kihꜗ heˉ goyhꜙ, moꜙsoꜙ gaꜙtu̱u̱ˉ dsëyꜗ maˊ jëëyˈ. \v 33 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: “Jñuuhˊ looˉ heˉ häˊ tɨɨhˊ naˉ. Jëëhꜘ, jeeˊ chehˈ naˉ, laꜗ naˉjngɨɨˈ. \v 34 Manꜙ kweeˉ jëë˜ wɨɨꜘ dsaˉ kya̱a̱nꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ hwaˈ Egipto. Maˉnuunꜗ kɨˉhooyh˜, heˉja̱ˉ maˉjña̱a̱nꜗ mahꜗ lä̱ä̱ˊ jnihꜘ. Naꜗ naꜙ, ñaˉ kya̱a̱hˊ jnäꜘ mahꜗ che̱e̱nꜚ hneˉ taꜙ Egipto”, gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 35 Hlëëhꜙ gaˊ Esteban kya̱a̱yhˊ: \p —Dsooh˜ baˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ dsaˉgoo˜ jneˊ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hñaaˉ dsëˉ kihꜗ Moisé jä̱ä̱ꜗ, hi̱ˉ gaꜙjähꜘ: “Saꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ maˉhña̱a̱ꜗ hneˉ mahꜗ jmä̱ä̱hˈ hñaahꜗ dsaˉtaˊ, jmä̱ä̱hˈ hñaahꜗ jwëëꜚ heˉ llahˈ taˊ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ.” Heꜘ baˊ Moisé hi̱ˉ saꜙ gaꜙta̱a̱hˉ dsaˉgoo˜ jneˊ taˊ, gaꜙche̱e̱ꜗ Dio la̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉtaˊ hiꜙ la̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ lä̱ä̱˜ dsaˉ. Juuˈ laˉ gaꜙngëëꜗ ángel kihꜗ Moisé, läꜙ maˊ gaꜙläꜙjnääyꜘ jeeˊ maˊ kooˉ chaahˈ to̱o̱ꜘ ja̱ˉ. \v 36 Moisé heꜘ gaꜙhwë̱ë̱yꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Egipto, gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ gyʉ̱ʉ̱ꜘ, hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ jeeˊ gaꜙngëëyꜘ kaˉlähꜘ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ. \v 37 Moisé heꜘ gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉ Israel: “Dio jmeeꜗ yaˉhë̱ë̱ˈ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ ngëëꜗ juuˈ läꜙko̱o̱ˉ jmeeꜙ jnäꜘ. Kihꜗ hi̱ˉ heꜘ baˊ nuuhꜗ hnähꜘ”, gaꜙjäyhꜘ. \v 38 Moisé hi̱ˉ maˊ hä̱ä̱ˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ ja̱ˉ, heꜘ baˊ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ kya̱a̱hˊ ángel mohꜘ Sinaí, hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙhyohꜗ juuˈ mahꜗ ngëëyꜗ jnänˋ heˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ jneˊ kihˈ Dio. \p \v 39 ʼPero dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuyˈ kihꜗ Moisé, niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙta̱a̱yhˉ taˊ, maˊ hnøøyˈ maˊ dsaˉnääyˋ kaˉlähꜘ taꜙ Egipto. \v 40 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨhꜙ Aarón: “Jmääˋ ja̱a̱ˉ dio hi̱ˉ nooꜙ nëˊ jnänˋ, jëëhꜘ saꜙ ñeˊ jneˊ heeˉ naˉ maˉlaꜙ kihꜗ Moisé hi̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ꜗ jneˊ hwaˈ Egipto.” \v 41 Heˉja̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ dsaˉ ja̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ kyaˊ. Maˊ gaꜙla̱a̱ꜗ kyaˊ heꜘ, gaꜙjngëëyhꜗ jahꜘ mahꜗ gaꜙllayꜘ chaˊnëˊ kyaˊ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ dio. Peerꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ lluꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ kihꜗ taˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kya̱a̱hˊ gooyˉ. \v 42 Heˉja̱ˉ gaꜙläꜙø̱ø̱ꜘ Dio kihꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙkwayꜘ jwëˈ mahꜗ jmeeyꜗ jʉʉhˉ kihꜗ nʉʉꜘ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜙ gyʉʉhˈ. Läꜙja̱ˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ lleˋ juuˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Dio: \q1 Hnähꜘ dsaˉ Israel, ja̱ꜙ heꜘ jnäꜘ gaꜙkwë̱ë̱hˋ jahꜘ, \q1 niꜙ ja̱ꜙ kiꜙ jnäꜘ heˉ gaꜙje̱e̱hꜙ hnähꜘ jahꜘ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gaꜙta̱a̱hˋ hnähꜘ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ ja̱ˉ. \q1 \v 43 Llaꜚ heˉ maˊ jmeehꜗ hnähꜘ läꜙja̱ˉ kinꜙ, \q1 gaꜙkye̱hˉ hnähꜘ naˊhyooꜘ kihꜗ Moloc läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ yaꜙnäähꜗ hnähꜘ, \q1 hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ kihꜗ nʉʉꜘ kya̱a̱ꜗ dio Refán. \q1 Gaꜙjmeehˊ hnähꜘ jʉʉhˉ kihꜗ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱hꜙ hnähꜘ baˊ. \q1 Heˉja̱ˉ hwë̱ë̱nˊ hnähꜘ jeeˊ naˉ, mahꜗ che̱e̱nꜚ hnähꜘ taꜙ ooꜙ gaˊ miihˉ kihꜗ Babilonia, gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 44 ʼPero maˊ chaˉ baˊ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ, jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ hwaˈ ki̱i̱ꜙ ja̱ˉ. Gwahꜙ ja̱ˉ maˊ laˈ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ Moisé gyʉʉhˈ mohꜘ. Heˉja̱ˉ baˊ ja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ ko̱o̱ˉ gwahꜙ kya̱a̱hˊ looˊ jahꜘ heˉ maˊ che̱e̱ˉ tabernáculo. Nehꜙ ja̱ˉ maˊ täähˊ ku̱u̱ˊ heˉ maˊ naˉsɨɨˉ hmoohˊ kihˈ Dio. \v 45 Läꜙ maˉkye̱ˉ baˊ dsaˉ tabernáculo ja̱ˉ, maˊ gaꜙløøꜗ Josué gaꜙnooˉ nëˊ llaꜚ Moisé. Jmɨɨˊ ja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ꜗ Dio dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱hˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ hwaˈ jeeˊ tøøhnˊ laˉ mahꜗ gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ kya̱a̱hˊ Josué. Hiꜙ läꜙ maˉhøøyꜙ ja̱ˉbaˊ tabernáculo ja̱ˉ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙgyaˉ David. \v 46 Dio gaꜙmiꜙjä̱ä̱ꜗ David chaˉmiihˉ, heˉja̱ˉ gaꜙchu̱u̱ꜘ David kya̱a̱yhˊ mahꜗ kwayꜗ jwëˈ leꜘ ko̱o̱ˉ hneꜗ jeeˊ gyaꜙ Dio, heꜘ baˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Dio kya̱a̱ꜗ Jacob. \v 47 Pero Salomón jo̱ˉñʉʉhꜚ bihꜗ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hneꜗ ja̱ˉ. \p \v 48 ʼPero Dio Jø̱ø̱hꜗ jnänˋ saꜙ gyayꜗ gwahꜙ heˉ naˉlaꜚ kya̱a̱hˊ gooˉ dsaˉ. Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio: \q1 \v 49 Gyʉʉhˈ baˊ laˈ hø̱ø̱nˈ jeeˊ jmeenꜙ hihꜙ, \q1 hwaꜗ laˉ, laꜗ jeeˊ chihnꜙ tɨɨnꜙ baˊ. \q1 ¿Haˉ läꜙja̱ˉ heˉ jmeehˈ hnähꜘ hneꜗ kinꜙ? gaꜙjähꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \q1 ¿Cheˊ la̱a̱hꜘ hnähꜘ hnøøꜗ jeeˊ te̱e̱hnˊ dsënꜙ? \q1 \v 50 ¿Ja̱ˈ kya̱a̱hˊ goonꜙ gaꜙjmeenꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ? gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 51 ʼHeˉ baˊ cheˉ cha̱a̱hˉ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Esteban—. ¿Heˉlaˈ saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ? Läꜙjëꜙ ji̱i̱h˜ kwahˉ hnähꜘ jmɨɨˊ kya̱a̱hˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Jmeehˉ hnähꜘ ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. \v 52 Dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ, läꜙhiiꜘnëˊ baˊ gaꜙjmeeyhꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ gaꜙjngëëyhꜗ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ heˉ jäꜙ gaˊ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ goˉte˜. Hiꜙ maˊ jaˈ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ heꜘ, gaꜙjmeehˋ hnähꜘ hiꜙ gaꜙjngëëhꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ. \v 53 Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ ley kihꜗ Dio, heˉ gaꜙngëëꜗ ángel kihꜗ Moisé, mahꜗ saꜙ gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ. \s1 Gaꜙjngëëyhꜗ Esteban \p \v 54 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Esteban läꜙja̱ˉ, gaꜙläꜙlle̱e̱yꜘ ngaayhˊ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjʉ̱ʉ̱yꜗ chaˉja̱yˊ, kihꜗ heˉ gaꜙyaꜙjë̱ë̱ˈ dsëyꜗ kya̱a̱yhˊ. \v 55 Pero Esteban maˊ kye̱ˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Gaꜙchooyhꜗ nëyˊ taꜙ gyʉʉhˈ, gaꜙjëëyꜗ gaꜙta̱hꜗ jmëëꜗ jeeˊ gyaˈ Dio hiꜙ gaꜙjë̱ë̱yꜗ Jesús chehꜗ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ Dio. \v 56 Heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —Jëëˋ daˊ hnähꜘ, hi̱i̱ꜚ jnäꜘ jëën˜ gyʉʉhˈ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ, jë̱ë̱nꜙ Hi̱ˉgaꜙlë̱ë̱ꜗngoꜗ cheyhꜗ jwooˈ raˉllu̱u̱ꜗ kihꜗ Dio. \p \v 57 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙjneyꜘ toˉgwayˊ, gaꜙtaˊ gaꜙhooyhꜗ ki̱ˉga̱a̱ˉ, ko̱o̱ˉ mɨɨˈ baˊ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙsa̱a̱yhꜗ Esteban. \v 58 Gaꜙsë̱ë̱yhˉ läꜙ gaꜙtëꜘ chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhnɨɨꜗ kiyhꜗ gaꜙlle̱e̱yꜗ hmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlä̱ä̱yˉ mahꜗ gaꜙhøøꜘ ja̱a̱ˉ chihˉ hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Saulo. Mahꜗ gaꜙløøyꜗ tey˜ ku̱u̱ˊ kihˈ Esteban. \v 59 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ te˜ dsaˉ ku̱u̱ˊ kiyhˈ, gaꜙhlëëhꜘ Esteban kya̱a̱hˊ Dio, gaꜙjäyhꜘ: \p —Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, he̱e̱hˋ jmɨˉlleꜘ kinꜙ. \p \v 60 Gaꜙju̱u̱yhꜗ jnëyˊ mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ: \p —Dio kya̱a̱nꜙ, taꜙ jmeeˉ kwa̱a̱t˜ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeeꜙ dsaˉ kinꜙ. \p Maˉlaꜙ maˉhlëëyhꜘ läꜙja̱ˉ, gaꜙju̱u̱yꜗ. \c 8 \p \v 1 Gaꜙhiihˉ baˊ dsëˈ Saulo heˉ gaꜙju̱u̱ꜗ Esteban. \p Ja̱ˉbaˊ jmɨɨˊ ja̱ˉ, gaꜙläꜙchaꜙ ko̱o̱ˉ hniiˉ jʉʉhˉ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Jesús jwɨɨˉ Jerusalén. Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ, gaꜙnääyꜗ taꜙ Judea hiꜙ taꜙ Samária kaˉlähꜘ. Maꜙlaꜙ apóstole baˊ gaꜙjä̱ꜘ Jerusalén ja̱ˉ. \s1 Gaꜙjmeehꜙ Saulo dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Jesús \p \v 2 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉ hi̱ˉ miˉteꜗ kya̱a̱hˊ Dio, gaꜙjä̱ä̱yꜗ Esteban mahꜗ naˊha̱a̱yˊ hiꜙ gaꜙhoohꜗ jwërte dsaˉ heꜘ kiyhꜗ. \v 3 Gaꜙløøꜗ Saulo jmeeyhꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ kihꜗ Jesús. Maˊ dsaˉheyꜘ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ hneꜗ kihꜗ dsaꜙ. Heˉ wɨɨꜘ baˊ maˊ dsaˉhwë̱ë̱yˋ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ maˊ dsaˉjä̱ä̱yꜙ nehꜙñeˈ. \s1 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Samária gaꜙhe̱e̱hˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús \p \v 4 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱hꜗ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ heꜘ, gaꜙnääꜗ bihꜗ hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ gaꜙnääyꜗ. \v 5 Ngooꜗ Felipe taꜙ jwɨɨˉ Samária naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ Jesucristo jeeˊ ja̱ˉ. \v 6 Jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙta̱a̱hˋ nuuˉ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëꜗ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ Felipe, läꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ maˊ jmeeyꜙ. \v 7 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ tuhˉdsëꜗ dsaˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ hooyh˜ ki̱ˉga̱a̱ˉ. Hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ gaꜙhla̱a̱ꜘ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ jluuhˊ gaꜙjä̱ꜗ kihꜗ. \v 8 Peerꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ lluꜗ, dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. \p \v 9 Ja̱ˉbaˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ dsaˉ che̱e̱ˉ Simón hi̱ˉ maˊ të̱ë̱ˉ jiˉnahˊ. Maˊ miˉga̱a̱yꜙ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ hiꜙ maˊ jmä̱ä̱y˜ hñiiyꜘ jø̱ø̱hˈ. \v 10 Läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ maˊ tɨh˜ dsëꜗ läꜙko̱hꜘ maˊ nuuyˉ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ, maˊ jäyhꜘ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ laˉ baˊ kye̱ˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Dio. \p \v 11 Maˊ jmeeꜙ dsaˉ heˈ kiyhꜗ, jëëhꜘ maˉläˉhɨɨˋ miˉga̱a̱yꜙ dsaˉ kya̱a̱hˊ jiˉnahˊ heˉ maˊ jmeeyꜙ ja̱ˉ. \v 12 Pero maˊ gaꜙkwaꜘ Felipe juˈhmëëꜘ läꜙko̱o̱ˉ jä̱ä̱ꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ hiꜙ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ Jesucristo, ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉ heꜘ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ mahꜗ gaꜙsa̱a̱ˉ jmɨɨˉ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ. \v 13 Hiꜙ läꜙkye̱ˉ hñiiꜘ Simón hi̱ˉ maˊ të̱ë̱ˉ heꜘ, gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ hiꜙ gaꜙsa̱a̱yˉ jmɨɨˉ mahꜗ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Felipe. Maˊ dsa̱a̱˜ jwërte dsëyꜗ maˊ jëëy˜ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ maˊ jmeeꜙ Felipe. \p \v 14 Hiꜙ gaꜙnuuꜘ apóstole hi̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ Jerusalén heˉ maˉhe̱e̱hˉ dsaˉ cha̱a̱ˉ Samária juuˈ kihꜗ Dio. Maˊ gaꜙnuuyꜘ ja̱ˉ, gaꜙche̱e̱yꜗ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ taꜙ ja̱ꜙ. \v 15 Läꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ hyoyhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \v 16 Jëëhꜘ, niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ heꜘ saꜙ gaˊ maˉhyoyh˜ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, ko̱o̱ˉ maˉnaˉsa̱a̱yꜚ jmɨɨˉ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús baˊ. \v 17 Heˉja̱ˉ gaꜙkyeˉ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ gooˉ nëˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙtë̱ë̱yꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \p \v 18 Maˊ gaꜙjëëꜗ Simón ko̱o̱ˉ gaꜙkyeˉ baˊ apóstole gooˉ nëˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ, heˉ gaꜙtë̱ë̱yꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, heˉja̱ˉ gaꜙji̱i̱hꜗ Simón hi̱ˉ maˊ të̱ë̱ˉ heꜘ kuuˊ kihˈ apóstol, \v 19 gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ: \p —Hnɨɨˊ kinꜙ hehꜗ beꜘ naˉ mahꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ kyenˋ goonꜙ nëˊ kihˈ, të̱ë̱ꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \p \v 20 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ Simón: \p —Waˊ he̱e̱ꜘ hneˉ kya̱a̱hˊ kuuˊ kyahˈ naˉ, läꜙlluꜗ heˉ maˉjmeehˊ hʉʉˊdsëˉ lahˈ heˉ laˊ kwaꜙ Dio. \v 21 Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙtë̱ë̱hꜘ ta̱a̱hˈ hñaahꜗ kya̱a̱hˊ taˊ laˉ. Jëëhꜘ, saꜙ hiiꜘ ko̱o̱ˉ baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ kya̱a̱hˊ Dio. \v 22 Waˊ läˉdsa̱a̱˜ hohꜘ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ kyahꜗ naˉ hiꜙ ngɨɨˊ kyahˈ kihꜗ Dio haˉ gaˉ cheˉ cheꜗ baˊ Dio hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjmeehˊ naˉ. \v 23 Manꜙ kyahꜗ. Maꜙraꜙ mɨˈdsɨɨhˈ llihꜗ la̱a̱hꜗ hneˉ, naˉhñuuhˊ gaˊ hneˉ kya̱a̱hˊ heˉ hlɨɨhˈ naˉ —gaꜙjähꜘ Peeˊ. \p \v 24 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Simón hi̱ˉ maˊ të̱ë̱ˉ heꜘ sɨɨyhꜙ Peeˊ kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ: \p —Ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ moꜙsoꜙ jäꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjähˊ naˉ nëˊ kinꜙ. \p \v 25 Maˉngëëꜘ maˊ jmeeꜙ apóstole heꜘ juˈdsooꜘ hiꜙ maˊ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio, gaꜙnääyˋ taꜙ Jerusalén. Läꜙjëꜙ jwɨɨˉ mähˉ heˉ naˉhe̱e̱ꜚ hwaꜗ Samária, heˉ nøøꜘ chaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääyˋ ja̱ˉ, gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ dsaˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús. \s1 Gaꜙhlë̱ë̱hꜗ Felipe ja̱a̱ˉ dsaˉjø̱ø̱hˈ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Etiopía \p \v 26 Ja̱a̱ˉ ángel kya̱a̱ꜗ Dio gaꜙhlëëhꜘ kya̱a̱hˊ Felipe, gaꜙjäyhꜘ: \p —Gwaˉ taꜙ kye̱ꜗ, jwëꜘ heˉ goˉhɨɨˈ Jerusalén heˉ dsoo˜ taꜙ Gaza, ja̱ˉbaˊ jwëꜘ heˉ dsaˉngëëꜘ taꜙ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ. \p \v 27 Heˉja̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Felipe ngooꜗ. Chaˊjwëꜗ jeeˊ ngooyˈ ja̱ˉ, gaꜙje̱e̱yˈ ja̱a̱ˉ dsaˉgyu̱hꜘ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Etiopía. Hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ taˊ jʉʉhˉ, høøyꜙ kuuˊ kihˈ nëˊtaˊ kihˈ reina Candace hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Etiopía. Dsaˉ heꜘ hä̱ä̱ˊ jwëˈ ngaahꜗ heˉ ñeeyˊ Jerusalén naˊjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. \v 28 Jeeˊ gyayˈ nehꜙ carret kiyhꜗ, maˊ hëyˉ juuˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Isaía hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. \v 29 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio sɨɨyhꜙ Felipe: \p —Gwaˉ, chu̱hꜙ kooꜘ carret kiyhꜗ. \p \v 30 Heˉja̱ˉ ngooꜗ Felipe koˉchihˊ taꜙ kooꜘ carret ja̱ˉ. Maˊ gaꜙnuuyꜘ hëˉ dsaˉ heꜘ juuˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Isaía hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ: \p —¿Cheˊ ngëëhꜘ heˉ hëhˉ naˉ? —gaꜙjähꜘ Felipe. \p \v 31 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —¿Haˉ läꜙ läꜙngëënꜘ cherˊmahꜗ saꜙ cha̱a̱ˉ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ ji̱i̱ꜗ juuˈ laˉ? \p Heˉja̱ˉ gaꜙtëëyhꜗ Felipe, gaꜙlla̱a̱yꜗ kooꜘ kiyhꜗ nehꜙ carret ja̱ˉ. \p \v 32 Maˊ hëˉ dsaˉ heꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: \q1 Naˊjä̱ä̱ˉ dsihꜘ läꜙko̱hꜘ dsaˉjä̱ä̱ꜙ dsaˉ ja̱a̱ˉ borrego jeeˊ jngëëyhꜙ, \q1 läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ borrego hi̱ˉ saꜙ hooh˜ maˊ jä̱ä̱ꜙ dsihꜘ jeeˊ tʉyꜙ jñuꜚ, \q1 ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ saꜙ gaꜙnäyꜗ hooyˊ niꜙ miihˉ. \q1 \v 33 Läꜙ tëˉ dsëꜗ dsaˉ gaꜙjmeehꜙ dsihꜘ, saꜙ gaꜙnøøꜗ taˊ kiyhˈ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ kihˈ. \q1 Gaꜙjngëëhꜗ dsihꜘ, saꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ jo̱o̱ꜘsɨɨyhˊ. \q1 ¿Haˉ taꜙ jäꜙ jo̱o̱ꜘsɨɨyhˊ mahꜗ hlëëhꜗ dsaˉ kiyhꜗ? \p \v 34 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kihꜗ Felipe: \p —Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, chiihˊ jnäꜘ, ¿hi̱i̱ˉ kihꜗ hlëëhꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio laˉ, cheˊ kiyhˈ hñiiyꜘ o cheˊ kihˈ hi̱ˉ jñahꜘ? \p \v 35 Heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ Felipe miˉjnääꜙ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús. \v 36 Jeeˊ gaꜙnääyꜗ chaˊjwëꜗ ja̱ˉ, gaꜙtë̱ë̱yꜘ jeeˊ hlaˉ jmɨɨˉ, heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —Heeꜚ jmɨɨˉ hlaˉ laˉ, ¿cheˊ saꜙ leꜘ sa̱a̱nꜙ jmɨɨˉ jeeˊ laˉ? \p \v 37 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Felipe: \p —Cherˊmahꜗ jmeehˉ dsooꜘ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉhohꜘ, leꜘ baˊ. \p Hiꜙ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —Jmeeꜙ baˊ jnäꜘ dsooꜘ, Jesucristo la̱a̱ꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio. \p \v 38 Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ madaꜚ dsaˉsɨɨhˋ carret ja̱ˉ. Gaꜙjña̱a̱yꜗ nehꜙ carret mahꜗ gaꜙnääyꜗ läꜙu̱u̱yꜘ chaˊjmɨɨˉ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙcha̱a̱ꜗ Felipe jmɨɨˉ dsaˉ heꜘ. \v 39 Läꜙ maˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ chaˊjmɨɨˉ ja̱ˉ, niꜙ saꜙ liihꜚ gyihꜗ gaꜙjøøꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio kihꜗ Felipe taꜙ jeeˊ jyohꜘ. Moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnääꜘ gyihꜗ chaˊnëˊ dsaˉ heꜘ. Ngaahꜗ bihꜗ kiyhꜗ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ. \v 40 Ja̱ˉgaˊ gaꜙläꜙjnääꜘ Felipe jeeˊ jwɨɨˉ Azoto. Hiꜙ ngooꜗ bihꜗ kwayꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtë̱ë̱yꜘ jwɨɨˉ Cesarea. \c 9 \s1 Gaꜙhe̱e̱hˉ Saulo juuˈ kihꜗ Jesús \r (Hch. 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Läꜙji̱i̱hˈ maˊ gaꜙju̱u̱ꜗ Esteban, saꜙ gaꜙtʉꜗ Saulo maˊ jmeeyhꜙ dsaˉ, jäyhꜘ maˊ jngëëyhˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ kihꜗ Jesús. Heˉja̱ˉ ñeeˊ Saulo kihꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ, \v 2 naˊngɨɨyˊ jeˉ kihꜗ dsaˉtaˊ mahꜗ chaˉ jwëˈ dsooyꜗ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ chihꜗ jwɨɨˉ Damasco. Maˊ dsaˉhnääyhꜙ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ maˉtä̱ä̱hˊ jwëꜘ hmëëꜘ kihꜗ Jesús, mahꜗ maˊ tëëyꜙ dsaˉtä̱ä̱yhꜙ nehꜙñeˈ jwɨɨˉ Jerusalén. \v 3 Miihˉ gaˊ hnøøˈ llooy˜ Damasco ja̱ˉ, niꜙ saꜙ gaꜙläꜙliihꜚ gyihꜗ maˊ gaꜙjyooꜗ ko̱o̱ˉ jeˉ tøˉjlë̱ë̱ˉ ñihꜗ nëˊ kiyhˈ jeeˊ ngooyˈ ja̱ˉ. \v 4 Hiꜙ gaꜙta̱yhꜘ hwaꜗ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙnuuyꜘ gaꜙhlëëhꜘ ja̱a̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjähꜘ: \p —Saulo, Saulo, ¿heˉlaˈ hñaaˉ hohꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ? \p \v 5 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨꜘ Saulo juuˈ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ heꜘ: \p —¿Hi̱i̱ˉ hneˉ dsaˉñʉʉhˉ? —gaꜙsɨɨyhꜙ. \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ heꜘ: \p —Jnäꜘ heꜘ Jesús hi̱ˉ gaꜙlloohꜘ hñaaˉ hohꜘ kya̱a̱hˊ. Heˉ jmeehˊ hñaahˈ baˊ hneˉ naˉ, heˉ hahˉ kinꜙ jwëˈ heˉ ta̱a̱hnꜙ hneˉ. \p \v 6 Peerꜙ goyhꜙ hiꜙ jlä̱ä̱yꜙ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, ¿heeˉ naˉ hnoohˉ jmeenˋ? \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ: \p —Nooˉ, goˉheꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ naˉ. Jeeˊ naˉ jmeeꜗ dsaˉ juuˈ heeˉ naˉ gaꜙtë̱ë̱hꜘ jmeehˈ. \p \v 7 Dsaˉ hi̱ˉ gaꜙnääꜗ kya̱a̱hˊ Saulo heꜘ gaꜙta̱a̱yhˋ jëë˜ dsa̱yhꜙ. Gaꜙnuuꜘ bihꜗ gaꜙhlëëhꜘ pero saꜙ gaꜙjë̱ë̱yꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ. \v 8 Maˊ gaꜙnooˉ Saulo jeeˊ maˊ kya̱a̱yꜗ ja̱ˉ, hnøøyꜗ maˊ jëëyˈ, pero moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ. Heˉja̱ˉ dsaˉ baˊ naˉhä̱ä̱ˉ gooˉ Saulo naˊjä̱ä̱yˉ taꜙ Damasco. \v 9 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjä̱yꜘ tʉʉˊ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, saꜙ chaˉ heˉ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨ̱yhꜗ niꜙ miihˉ. \p \v 10 Damasco ja̱ˉ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ discípulo kya̱a̱ꜗ Jesús, hi̱ˉ che̱e̱ˉ Ananía. Dio gaꜙmiꜙjnääˉ kihꜗ Ananía mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Ananía. \p Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ kiyhꜗ: \p —Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ laˉ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ. \p \v 11 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: \p —Goˉhë̱ë̱ˈ, gwaˉ taꜙ jwëꜘ heˉ che̱e̱ˉ Ko̱ˉdsooꜘ. Gwaˉ chaˊnehꜙ kihꜗ Juda. Ja̱ˉ jwɨɨyhꜘ: “Maˉjan˜ hlëëhnˊ kya̱a̱hˊ Saulo, dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Tarso.” Hi̱ˉ heꜘ gyaꜗ ngɨɨꜙ kihꜗ jeeˊ ja̱ˉ. \v 12 Maˉmiˉjnäänˈ hneˉ kihꜗ Saulo heˉ gohˈ goˊkyehˉ goohˉ nëˊ kiyhˈ mahꜗ läꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ —gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 13 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Ananía: \p —Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, johꜘ ji̱i̱h˜ saꜙ maˉnuunꜗ chaˉ juuˈ hñaaˉ dsëꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. Johꜘ heˉ hlɨɨhˈ saꜙ maˉjmeeyꜘ jwɨɨˉ Jerusalén, maˉjmeeyhꜙ dsaˉ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱hꜗ. \v 14 Hiꜙ naꜗ naꜙ maˉjay˜ jeeˊ laˉ kya̱a̱hˊ hihꜙ kihꜗ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ, tëëyꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hnaahˉ hneˉ. \p \v 15 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Ananía: \p —Gwaˉ, jëëhꜘ hi̱ˉ heꜘ naˉlle̱e̱hˊ kya̱a̱nꜙ mahꜗ dsaˉka̱yꜙ juuˈ kinꜙ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hiꜙ kihꜗ dsaˉtaˊ ka̱a̱hˊ hiꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu kaˉlähꜘ. \v 16 Jnäꜘ miˊjnäänꜗ kiyhꜗ, jmeeꜙ biiꜗ dsaˉngëëyꜘ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ kwa̱a̱t˜ kinꜙ —gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Ananía. \p \v 17 Ja̱ˉgaˊ ngooˈ Ananía jeeˊ gyaˈ Saulo. Maˊ gaꜙllooyꜗ gaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ, gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kiyhˈ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ: \p —Saulo ø̱ø̱hnꜗ, Jesús hi̱ˉ gaꜙläꜙjnääꜘ kyahꜗ chaˊjwëꜗ jeeˊ yaꜙñehꜗ, hi̱ˉ heꜘ naˉ maˉche̱e̱ꜗ jnäꜘ taꜙ laꜙ mahꜗ läꜙjnäꜘ mɨˈnëhˊ hiꜙ mahꜗ hñahꜙ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \p \v 18 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙsaꜗ gaꜙhlaꜗ heˉ maˊ naˉjlëˉ mɨˈnëˊ Saulo, heˉ laꜗ läꜙko̱o̱ˉ saˊʉʉhꜚ hmoohˉ. Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ. Hiꜙ gaꜙnooyˉ ngooyꜗ mahꜗ gaꜙsa̱a̱yˉ jmɨɨˉ. \v 19 Ja̱ˉgaˊ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨ̱yhꜗ mahꜗ gaꜙtë̱ë̱yhꜗ beꜘ kaˉlähꜘ. Gaꜙjä̱ꜘ Saulo miihˉ jmɨɨˊ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ kihꜗ Jesús hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Damasco ja̱ˉ. \s1 Gaꜙkwaꜘ Saulo juuˈ kihꜗ Jesús jwɨɨˉ Damasco \p \v 20 Nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ chihꜗ jwɨɨˉ Damasco ja̱ˉ, gaꜙløøyꜗ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Cristo, gaꜙjäyhꜘ, heꜘ baˊ hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio. \v 21 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙnuuꜘ gaꜙta̱a̱yhˋ jëë˜ dsa̱yhꜙ, maˊ jäyhꜘ: \p —¿Ja̱ˈ hi̱ˉ naˉ naˉ maˊ ngëꜙ jmeeꜙ hñaaˉ dsëꜗ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Jesús jwɨɨˉ Jerusalén maˊja̱ˉ? ¿Ja̱ˈ hi̱ˉ naˉ naˉ jaꜗ hi̱ˉ hnøøꜗ maˊ sa̱a̱hˈ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Jesús mahꜗ maˊ dsaˉjä̱ä̱y˜ chaˊnëˊ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ? \p \v 22 Pero Saulo maˊ hlëëyhꜙ kya̱a̱hˊ chaˉgaˊmiihˉ beꜘ ko̱o̱ˉ häˊ ko̱o̱ˉ häˊ. Gaꜙmiꜙjnääyˉ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ ja̱ˉbaˊ dsooꜘ Jesús heꜘ la̱a̱ꜗ Cristo, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙka̱hꜗ gaꜙgwë̱hꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ judiu hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Damasco ja̱ˉ. \s1 Gaꜙkyʉ̱ʉ̱ꜗ Saulo kihꜗ dsaˉ judiu \p \v 23 Maˉhyaˉ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gyaˈ Saulo jwɨɨˉ Damasco ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙta̱a̱hˋ judiu juuˈ kweeˉ heˉ maˊ jngɨɨyhˈ kihꜗ Saulo. \v 24 Pero cha̱hꜘ baˊ gaꜙläꜙñeꜙ Saulo heeˉ naˉ maˊ hnøøˈ dsaˉ maˊ jmeeˈ kiyhꜗ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ tä̱ä̱y˜ hoˊhaahˊ kihˈ chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, hnøøyꜗ maˊ jngɨɨyhˈ kihꜗ Saulo. \v 25 Pero ø̱ø̱hꜗ jneˊ gaꜙta̱a̱yhˉ nehꜙ hmaˉtaˉ mahꜗ gaꜙjña̱a̱yꜗ taꜙlaꜙ hwëˈ, taꜙ dsohꜘ naˊhyahˉ heˉ naˉjnëˉ chʉʉhˊ jwɨɨˉ. Läꜙja̱ˉ baˊ gaꜙla̱a̱ꜘ Saulo. \s1 Ñeeˊ Saulo jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén gaꜙmiꜙje̱e̱yꜚ apóstole \p \v 26 Maˊ gaꜙllooꜗ Saulo jwɨɨˉ Jerusalén, hnøøyꜗ maˊ jmeeyˈ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ jeeˊ ja̱ˉ. Pero läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ maˊ naˉhñaahꜗ dsihꜘ, saꜙ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ heˉ maˉhe̱e̱yhˉ kihꜗ Jesús. \v 27 Heˉja̱ˉ gaꜙjøøꜗ Bernabé kihꜗ Saulo naˊjä̱ä̱yˉ chaˊnëˊ apóstole. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjmeehꜗ Bernabé juuˈ heˉ gaꜙjë̱ë̱ꜗ Saulo Jesús chaˊjwëꜗ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ kya̱a̱yhˊ hiꜙ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ heˉ saꜙ gohꜙ Saulo gaꜙkwayꜘ juuˈ kihꜗ Jesús läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Damasco. \v 28 Heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ Saulo mahꜗ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Jerusalén. \v 29 Niꜙ miihˉ saꜙ goyhꜙ maˊ hlëëyhꜙ kihꜗ Jesús, maˊ tiˉchooyꜙ juuˈ kya̱a̱hˊ judiu hi̱ˉ maˊ hlëëhꜙ griego. Pero dsaˉ heꜘ hnøøyꜗ maˊ jngëëyhˈ Saulo. \v 30 Maˊ gaꜙläꜙñeꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ, hiiꜘ gooˉ maˊ jngëëhˈ dsihꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ä̱yꜗ Saulo gaꜙnääyꜗ kya̱a̱hˊ taꜙ Cesarea, ja̱ˉ ji̱i̱hˈ gaꜙche̱e̱yꜗ taꜙ jwɨɨˉ Tarso. \p \v 31 Ja̱ˉ ji̱i̱hˈ moꜙsoꜙ gaꜙhɨɨꜘ gooˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ. Maˊ hiiꜘ tiiˊ kiyhˈ läꜙka̱a̱ˉ Judea, läꜙka̱a̱ˉ Galilea hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ Samária kaˉlähꜘ. Kihꜗ heˉ ga̱yhꜙ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ heˉja̱ˉ chaˉgaˊmiihˉ maˊ hnaayhˉ Dio hiꜙ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ gaˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \s1 Gaꜙjä̱ꜗ kihꜗ Enea \p \v 32 Gaꜙllooꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ngooˈ Peeˊ naˊjë̱ë̱yˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllooyꜗ naˊjë̱ë̱yˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Lida. \v 33 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjë̱ë̱yꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Enea. Maˉhyaˉ jñaꜗ ji̱ˉñeˉ kya̱a̱yˈ nëˊ ji̱i̱ˊ dsaayhˊ, saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨyˊ. \v 34 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ: \p —Enea, Jesucristo maˉmiˉhlä̱ä̱ꜘ hneˉ, nooˉ choohˋ ji̱i̱ˊ kyahˈ. \p Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙnooˉ Enea. \v 35 Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ Lida hiꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Sarón gaꜙjë̱ë̱yꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhla̱a̱ꜘ heꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙngëëꜗ dsaˉ heꜘ hñiiꜘ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \s1 Gaꜙläꜙji̱i̱hˋ Dorca \p \v 36 Jmɨɨˊ ja̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ ja̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ jeeˊ jwɨɨˉ Jope. Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ che̱e̱ˉ Tabita, kya̱a̱hˊ griego hnøøꜗ jähꜙ Dorca. Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gaꜙgyaˉ dsaˉmëꜘ heꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ, gaꜙjmeeyꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ beꜘ kihꜗ hi̱ˉ täˉñeeꜘ. \v 37 Gaꜙllooꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ gaꜙläꜙdsaahˋ Dorca hiꜙ gaꜙju̱u̱yꜗ. Heˉja̱ˉ gaꜙgye̱e̱hˉ dsihꜘ mahꜗ naˊkya̱a̱yˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ jwë̱ë̱ꜗ hneꜗ. \v 38 Jä̱hꜙ baˊ kihˈ jwɨɨˉ Lida ja̱ˉ, maˊ jä̱ꜙ jwɨɨˉ Jope. Heˉja̱ˉ maˊ gaꜙnuuꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Jope gyaꜗ Peeˊ jwɨɨˉ Lida, gaꜙche̱e̱yꜗ u̱u̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ naˊjmeeꜘ juuˈ kiyhꜗ mahꜗ waˊ jäyˉ naꜗko̱hꜘ taꜙ Jope. \p \v 39 Maˊ gaꜙnuuꜘ Peeˊ juuˈ ja̱ˉ, ngooyꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ maˊ gaꜙllooyꜗ chaˊnehꜙ ja̱ˉ, gaꜙjä̱ä̱ꜗ dsihꜘ jeeˊ kya̱a̱ꜗ hlɨɨꜘ Dorca. Jwë̱ë̱ꜘ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ maˊ tä̱ä̱hˊ hooh˜ kiyhꜗ jeeˊ ja̱ˉ. Hiꜙ maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ gaꜙku̱yhꜗ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kiyhꜗ hooyh˜, heeyh˜ Peeˊ läꜙjëꜙ hmɨɨhˉ heˉ gaꜙhmeꜗ Dorca läꜙ maˊ ji̱i̱yhꜙ. \v 40 Ja̱ˉgaˊ gaꜙhwë̱ë̱ꜗ Peeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ, hiꜙ gaꜙju̱u̱yhꜗ jnëyˊ gaꜙløøyꜗ ngɨɨyꜙ kihꜗ Dio. Ja̱ˉgaˊ gaꜙji̱i̱yhꜗ nëyˊ taꜙ jeeˊ maˊ kyeˉ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Dorca mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Tabita, nooˉ. \p Mahꜗ gaꜙnäꜗ Tabita mɨˈnëˊ. Maˊ gaꜙjë̱ë̱yꜗ Peeˊ, gaꜙgyayˉ. \v 41 Heˉja̱ˉ gaꜙso̱o̱hꜗ Peeˊ gooyˉ mahꜗ gaꜙcha̱a̱yhˉ. Hiꜙ ja̱ˉgaˊ gaꜙtëëyhꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hiꜙ gaꜙtëëyhꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ heꜘ kaˉlähꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Hi̱i̱ꜚ maˉläˉji̱i̱hˋ laˉ. \p \v 42 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ cha̱a̱ˉ jwɨɨˉ Jope gaꜙnuuꜘ juuˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙngëëꜗ hñiiꜘ kihꜗ Dio. \v 43 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gaꜙjä̱ꜘ Peeˊ jeeˊ jwɨɨˉ Jope ja̱ˉ, chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Simón hi̱ˉ maˊ miˉlluꜗ looˊ jahꜘ. \c 10 \s1 Gaꜙjmeeꜘ Cornelio madaꜚ heˉ jäꜙ Peeˊ \p \v 1 Jwɨɨˉ Cesarea maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Cornelio. Maˊ la̱a̱yˈ dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ hña̱ˉla̱a̱ꜘ hløøꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Italiana. \v 2 Dsaˉñʉʉhˉ heꜘ maˊ hnaayhˉ Dio kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ. Hiꜙ maˊ ga̱yhꜙ Dio, maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio läꜙjëꜙ jmɨɨˊ, hiꜙ maˊ jmeeyꜙ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ hi̱ˉ täˉñeeꜘ. \v 3 Jeeˊ gyayˈ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio, ko̱ˉhi̱ˊ hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ, gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnëyˊ gaꜙjë̱ë̱yꜗ naˉhñaaˈ naˊdsa̱ꜙ ja̱a̱ˉ ángel kya̱a̱ꜗ Dio hi̱ˉ gaꜙheꜗ taꜙ jeeˊ gyayˈ, hi̱ˉ gaꜙjähꜘ: \p —Cornelio. \p \v 4 Mahꜗ gaꜙjë̱ë̱yꜗ ko̱o̱ˉ hwehˉ, Peerꜙ goyhꜙ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ ángel, gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Heeˉ naˉ jwahˈ hneˉ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ? \p Hiꜙ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ: \p —Maˉtɨhꜗ baˊ dsëˈ Dio läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ kwëëhꜘ hi̱ˉ täˉñeeꜘ. \v 5 Che̱e̱ꜙ dsaˉ taꜙ Jope. Waˊ llaˉchiiyhˊ Simón, ja̱ˉbaˊ hi̱ˉ tëëyh˜ Peeˊ, mahꜗ waˊ jäyˉ. \v 6 Hi̱ˉ heꜘ gyaꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ jñahꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Simón hi̱ˉ miˉlluꜗ looˊ jahꜘ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Hi̱ˉ heꜘ, jähꜙ heeˉ naˉ jmeehˈ. \p \v 7 Maˊ ngaahˈ ángel hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ kya̱a̱yhˊ, gaꜙtëëhꜗ Cornelio u̱u̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊ kiyhˈ kya̱a̱hˊ ja̱a̱ˉ hløøꜘ hi̱ˉ jwa̱hꜘ kya̱a̱yhˊ hi̱ˉ maˊ miˉteꜗ kihꜗ Dio. \v 8 Maˉlaꜙ maˉjmeehꜗ Cornelio läꜙjëꜙ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ, ja̱ˉgaˊ gaꜙche̱e̱yꜗ taꜙ Jope. \p \v 9 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, maˊ ngooˈ gaꜙtëꜘ lla̱ꜗhyooꜙ hiꜙ ngooꜗ yaꜙjä̱hꜙ dsaˉ heꜘ taꜙ Jope. Hor˜ ja̱ˉ gaꜙwɨɨꜗ Peeˊ gyʉʉhˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ jwë̱ë̱ꜘ hneꜗ, jeeˊ naˊngɨɨyˊ kiyhˈ kihꜗ Dio. \v 10 Jaꜗ kyo̱yhꜙ jeeˊ maˊ gyayˈ, hnøøyꜗ maˊ kuyhꜙ. Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ jø̱ø̱y˜ jmeeꜙ dsaˉ maꜗ, gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnëyˊ ko̱o̱ˉ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kiyhꜗ, jeeˊ gyayˈ chu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ. \v 11 Gaꜙjëëyꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ ko̱o̱ˉ heˉ laꜗ läꜙko̱hꜘ taˉjmaahˋ, naˉhñʉʉꜚ läꜙjëꜙ kye̱ꜘ kiihˋ heˉ gaꜙjyooꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. \v 12 Nehꜙ ja̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ nëëˈ jahꜘ, maˊ tä̱ä̱hˊ jahꜘ hi̱ˉ chooˈ gooˉ tɨɨˊ, maˊ tä̱ä̱hˊ jahꜘ hi̱ˉ së̱ë̱hˉ hñiiꜘ hwaꜗ, hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ ta̱ˈjahꜘ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜙ gyʉʉhˈ. \v 13 Jeeˊ ja̱ˉ jaꜗ ko̱o̱ˉ juuˈ, heˉ jähꜘ. \p —Nooˉ Peeˊ, jngëëhꜙ jahꜘ naˉ mahꜗ ku̱hꜙ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 14 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Peeˊ: \p —Ja̱hꜙha̱ˈ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ. Jëëhꜘ, niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ hiꜙ niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ sa̱hꜘ saꜙ maˉku̱hnꜙ ji̱hˊko̱hꜘ. \p \v 15 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ jaꜗ juuˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜: \p —Kihꜗ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ Dio naˉjngëëˈ, taꜙ jwahꜘ la̱a̱yꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. \p \v 16 Hnëˉ ji̱i̱h˜ gaꜙlaꜗ läꜙja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ gaꜙsoohˈ taˉjmaahˋ ja̱ˉ, ngoohꜗ kaˉlähꜘ taꜙ gyʉʉhˈ. \p \v 17 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ maˊ gyaˈ Peeˊ jmeeꜙ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ heˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ gaꜙjëëyꜗ ja̱ˉ, gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Cornelio heꜘ, ngɨɨyꜙ juuˈ haˉ chihꜗ hneꜗ kihꜗ Simón hi̱ˉ miˉlluꜗ looˊ jahꜘ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja̱ˉ. \v 18 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ: \p —¿Cheˊ jeeˊ laˉ gyaꜗ Simón, hi̱ˉ tëëyh˜ Peeˊ? —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 19 Gyaꜗ gaˊ Peeˊ gyʉʉhˈ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ laꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗ ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙjähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio sɨɨyhꜙ: \p —Jëëˋ daˊ Peeˊ, u̱u̱ˉ dsaˉ maˉyaˉnääꜗ hnaahˉ hneˉ. \v 20 Jña̱a̱ˋ mahꜗ goˉjëëˋ. Taꜙ jmeeˉ to̱ꜗ hohꜘ, gwaˉ kya̱a̱yhˊ. Jnäꜘ baˊ maˉche̱e̱nꜙ dsaˉ naˉ. \p \v 21 Heˉja̱ˉ gaꜙjña̱a̱ꜗ Peeˊ taꜙ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Cornelio heꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Hi̱i̱ꜚ jnäꜘ laˉ hi̱ˉ hnaahꜙ hnähꜘ. ¿Heˉlaˈ maˉyaˉnäähꜗ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ Peeˊ. \p \v 22 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —Maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈ madaꜚ kihꜗ Cornelio dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. La̱a̱yꜗ ja̱a̱ˉ jʉʉˊ hløøꜘ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ hi̱ˉ ga̱hꜙ Dio, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu jwa̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. Cornelio heꜘ tëëyh˜ hneˉ goohˈ chaˊnehꜙ kiyhꜗ mahꜗ nuuyꜗ juuˈ heˉ kwahˈ, läꜙko̱o̱ˉ madaꜚ nuuyhꜚ kihꜗ ángel hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \p \v 23 Ja̱ˉgaˊ gaꜙta̱a̱hˉ Peeˊ dsaˉ heꜘ chaˊnehꜙ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ dsaˉ heꜘ hwëˈ ja̱ˉ. \s1 Gaꜙllooꜗ Peeˊ kihˈ Cornelio \p Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ gaꜙnooˉ Peeˊ, ngooyꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ hiꜙ gaꜙnääꜗ ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Jope kya̱a̱yhˊ. \v 24 Jyohꜘ jmɨɨˊ gaˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Cesarea. Maˊ gyaˈ Cornelio jø̱ø̱˜ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ, hiꜙ kya̱a̱hˊ omeꜚ hi̱ˉ jwa̱yhꜘ kya̱a̱hˊ. \v 25 Maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ hoˊhneꜚ kiyhˈ, yaꜙhë̱ë̱ꜗ Cornelio mahꜗ gaꜙhe̱e̱yhˉ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙju̱u̱hꜗ Cornelio jnëˊ chaˊnëˊ Peeˊ, gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jø̱ø̱hˈ. \v 26 Pero Peeˊ gaꜙcha̱a̱hˉ Cornelio gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Nooˉ, taꜙ jmeeˉ läꜙnaˉ. Dsaˉ baˊ hneˉ, dsaˉ baˊ jnäꜘ kaˉlähꜘ. \p \v 27 Läꜙ maˉllayꜘ ja̱ˉbaˊ juuˈ gaꜙta̱a̱yhˋ chaˊnehꜙ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtë̱ë̱yꜘ jeeˊ tä̱ä̱hˊ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙku̱hꜗ jeeˊ ja̱ˉ. \v 28 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ: \p —Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ kweeˉ, naˊhøøꜘ jwërte laꜗ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ dsaˉ judiu heˉ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hiꜙ niꜙ heˉ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ saꜙ leꜘ. Pero Dio maˉmiˉjnääˉ kinꜙ heˉ saꜙ sa̱hꜘ niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉ niꜙ saꜙ la̱a̱yꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. Heˉja̱ˉ moꜙsoꜙ jmeeˋ gaˊ jnäꜘ kwa̱a̱t˜ heˉ sa̱hꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu. \v 29 Heˉja̱ˉ saꜙ gaꜙchoonꜗ juuˈ niꜙ miihˉ, läꜙ maˊ gaꜙllooꜗ juuˈ kinꜙ, cha̱hꜘ baˊ maˉjan˜. Heˉja̱ˉ ngɨɨnˊ juuˈ kyahꜗ. ¿Heˉlaˈ maˉteehˈ jnäꜘ? \p \v 30 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Cornelio: \p —Naꜗ maˉhyaˉ kye̱ꜘ jmɨɨˊ saꜙ maˊ kuhꜙ maˊ huhnꜙ, ja̱ˉbaˊ hor˜ laˉ ko̱ˉhi̱ˊ hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ gyanˊ ngɨɨnˊ kinꜙ kihꜗ Dio chaˊnehꜙ laˉ. Ko̱o̱ˉ maˊ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ kye̱hˊ hmɨɨhˉ jihˈgye̱hꜗ chaˊnënꜙ. \v 31 Hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙjähꜘ: “Cornelio, maˉnuuꜘ baˊ Dio läꜙjëꜙ heˉ maˉhlëëhˊ kya̱a̱yhˊ, hiꜙ kye̱ˉ bihꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˉkwëëhˋ hi̱ˉ täˉñeeꜘ. \v 32 Che̱e̱ꜙ dsaˉ taꜙ Jope mahꜗ waˊ jäˉ Simón hi̱ˉ tëëyh˜ Peeˊ. Hi̱ˉ heꜘ gyaꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ heꜘ baˊ Simón hi̱ˉ miˉlluꜗ looˉ jahꜘ, chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Waˊraˉ jaꜗ hi̱ˉ heꜘ, hlë̱ë̱hꜗ hneˉ”, gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ. \v 33 Heˉja̱ˉ cha̱hꜘ baˊ gaꜙche̱e̱nꜙ dsaˉ naˊkya̱a̱ꜘ hneˉ. Hiꜙ lluꜗ baˊ maˉjmeehˊ maˉñehꜗ. Naꜗ naꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ jnäähˈ tøøhˊ jnäähꜗ jeeˊ laˉ chaˊnëˊ Dio, mahꜗ nʉʉˊ jnäähꜗ juuˈ heˉ maˉhñah˜ kihꜗ Dio. \s1 Gaꜙkwaꜘ Peeˊ juuˈ chaˊnehꜙ kihꜗ Cornelio \p \v 34 Heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ Peeˊ hlëëhꜙ läꜙlaˉ: \p —Naꜗ gaˊ maˉläˉngëënꜘ kweeˉ, maꜙraꜙ juˈdsooꜘ ko̱o̱ˉ baˊ la̱a̱ˈ dsaˉ chaˊnëˊ Dio. \v 35 Tɨhꜗ baˊ dsëˈ Dio kihꜗ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ ga̱yhꜙ hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ jmeeꜙ heˉ lluꜗ. \v 36 Heˉ laˉ naˉ juuˈ heˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio kihꜗ dsaˉ Israel. Juˈhmëëꜘ laˉ heˉ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaˉ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ. \v 37 Ñehˊ baˊ hnähꜘ kweeˉ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ Judea, heˉ gaꜙløøꜗ taꜙ Galilea, maˉngëëꜘ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jwa̱a̱ꜚ kihꜗ heˉ sa̱a̱ꜙ dsaˉ jmɨɨˉ. \v 38 Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱hˊ Jesús dsaˉ cha̱a̱ˉ Nazaret. Gaꜙkwëëyhꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ. Hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ gaꜙngëëyꜘ gaꜙjmeeyꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ hiꜙ gaꜙlä̱ä̱yꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ jëë˜ wɨɨꜘ ka̱a̱h˜ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ, jëëhꜘ Dio chehꜗ kya̱a̱yhˊ. \p \v 39 Jmeeˉ jnäähˈ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús hwaꜗ Judea hiꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ, naˉta̱a̱yꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. \v 40 Pero Dio gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ maˊ gaꜙhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ mahꜗ jë̱ë̱ꜗ dsihꜘ heˉ maˉläˉji̱i̱yhˋ. \v 41 Pero saꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ. Maꜙlaꜙ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ hi̱ˉ gaꜙlle̱e̱hˉ Dio jä̱ä̱ꜗ baˊ gaꜙmiꜙjnääyˉ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ kiyhꜗ, jnäähˈ hi̱ˉ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨ̱hꜗ kya̱a̱yhˊ maˉngëëꜘ maˉläˉji̱i̱yhˋ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. \v 42 Ja̱ˉgaˊ gaꜙche̱e̱yꜗ jnäähˈ kwaˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ. Mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ, Jesús heꜘ hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ kihˈ Dio, la̱a̱yꜗ jwëëꜚ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ ji̱i̱hꜙ hiꜙ läꜙja̱ˉ kihꜗ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. \v 43 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ gaꜙjmeeꜘ dsooꜘ kihꜗ Jesús, gaꜙjäyhꜘ, taꜙlaꜙ kihꜗ bihꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ he̱e̱hꜙ juuˈ kiyhꜗ. \s1 Gaꜙhyohꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio \p \v 44 Hlëëhꜙ gaˊ Peeˊ läꜙja̱ˉ maˊ gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nëˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nuuˉ jeeˊ ja̱ˉ. \v 45 Läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ gaꜙllaꜙnääꜗ kya̱a̱hˊ Peeˊ gaꜙta̱a̱yhˋ jëë˜ dsa̱yhꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ gaꜙhyohꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \v 46 Gaꜙnuuyꜘ hlëëhꜙ dsaˉ heꜘ jyohꜘ juuˈ hiꜙ maˊ jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. \v 47 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Peeˊ: \p —¿Hi̱i̱ˉ leꜘ haꜗ kihꜗ dsaˉ laˉ heˉ sa̱a̱yꜙ jmɨɨˉ, naꜗ heˉ maˉhyoyh˜ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ maˉhñah˜ jneˊ? \p \v 48 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Peeˊ madaꜚ gaꜙsa̱a̱yˉ jmɨɨˉ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙchu̱u̱ꜘ dsaˉ heꜘ kya̱a̱hˊ Peeˊ mahꜗ jä̱yꜗ miihˉ jmɨɨˊ kya̱a̱yhˊ. \c 11 \s1 Gaꜙjmeehꜗ Peeˊ juuˈ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Jerusalén \p \v 1 Gaꜙnuuꜘ apóstole, hiꜙ gaꜙnuuꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Judea heˉ gaꜙhe̱e̱hˉ läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu juuˈ kihꜗ Dio. \v 2 Maˊ ja̱hˈ Peeˊ taꜙ Jerusalén, ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ gaꜙløøꜗ tiˉchooꜙ juuˈ kya̱a̱yhˊ, kihꜗ heˉ maˊ la̱a̱yꜘ heˉ jmeeꜙ biiꜗ ʉ̱ʉ̱hꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ. \v 3 Gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Heˉlaˈ ñeehˊ naˊjë̱ë̱hˋ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ gaꜙwɨ̱hꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ hiꜙ naˊkuhˈ kya̱a̱yhˊ ko̱ˉjø̱hꜘ? \p \v 4 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeehꜗ Peeˊ juuˈ läꜙ maˊ hʉʉˊ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ taꜙ jeeˊ ñeeyˊ, gaꜙjäyhꜘ: \p \v 5 —Jnäꜘ maˊ gyanˊ jwɨɨˉ Jope ngɨɨnˊ kinꜙ kihꜗ Dio maˊ gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnënꜙ ko̱o̱ˉ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kinꜙ. Gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ heˉ laꜗ läꜙko̱hꜘ taˉjmaahˋ naˉhñʉʉꜚ läꜙjëꜙ kye̱ꜘ saˊkiihˋ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ maˊ gyanˊ. \v 6 Gaꜙjëënꜗ kweeˉ, hiꜙ gaꜙmiꜙkyu̱u̱nˋ hi̱ˉ jahꜘ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙ. Gaꜙjë̱ë̱nꜙ jahꜘ hi̱ˉ chooˈ gooˉ tɨɨˊ, gaꜙjë̱ë̱nꜙ jahꜘ hä̱ä̱ˈ kya̱a̱hˊ jahꜘ hi̱ˉ së̱ë̱hˉ hñiiꜘ hwaꜗ hiꜙ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ta̱ˈjahꜘ hi̱ˉ hë̱ë̱ꜙ gyʉʉhˈ. \v 7 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙnuunꜗ ko̱o̱ˉ lleꜘ heˉ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ, gaꜙjähꜘ: “Nooˉ Peeˊ, jngëëhꜙ jahꜘ naˉ mahꜗ ku̱hꜙ.” \v 8 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨnˋ kiyhˈ: “Ja̱hꜙha̱ˈ Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ. Jëëhꜘ, niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ hiꜙ niꜙ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ sa̱hꜘ saꜙ maˉku̱hnꜙ ji̱hˊko̱hꜘ.” \v 9 Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜: “Kihꜗ hi̱ˉ gaꜙjmä̱ä̱ꜗ Dio naˉjngëëˈ, taꜙ jwahꜘ la̱a̱yꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ.” \v 10 Hnëˉ ji̱i̱h˜ gaꜙlaꜗ läꜙja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ gaꜙsoohˈ kaˉlähꜘ taˉjmaahˋ ja̱ˉ, ngoohꜗ taꜙ gyʉʉhˈ. \v 11 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙllaꜙnääꜗ u̱u̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ yaꜙnääꜗ Cesarea, hnaayhˉ jnäꜘ jeeˊ maˊ gyanˊ. \v 12 Hiꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio gaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ jeeˊ ja̱ˉ: “Gwaˉ baˊ hneˉ, taꜙ jmeeˉ to̱ꜗ hohꜘ”, gaꜙjäyhꜘ. Hiꜙ jñeeꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ gaꜙtëëhꜗ jnäꜘ. \v 13 Dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ heˉ gaꜙjë̱ë̱yꜗ ja̱a̱ˉ ángel hi̱ˉ gaꜙnooˉ chaˊnëyˊ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. Hiꜙ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ: “Che̱e̱ꜙ dsaˉ taꜙ Jope mahꜗ waˊ jäˉ Simón, hi̱ˉ tëëyh˜ Peeˊ. \v 14 Hi̱ˉ heꜘ kwaꜗ juuˈ haˉ läꜙ jeeˊ lä̱ä̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kyahꜗ”, gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ. \v 15 Läꜙ maˊ gaꜙløønꜗ hlë̱ë̱hnˊ dsaˉ heꜘ, gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nëˊ kihˈ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ, läꜙko̱hꜘ gaꜙjyooꜗ nëˊ jnänˋ läꜙ maˊ toˉnëˊ. \v 16 Ja̱ˉgaˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsënꜙ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjähꜘ Jesús jä̱ä̱ꜗ: “Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, Jwa̱a̱ꜚ gaꜙcha̱a̱yꜗ dsaˉ jmɨɨˉ kya̱a̱hˊ jmɨɨˉ baˊ, pero hnähꜘ sa̱a̱hꜙ hnähꜘ jmɨɨˉ kya̱a̱hˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.” \v 17 Cherˊmahꜗ Dio gaꜙkwëëhꜗ dsaˉ heꜘ, ja̱ˉbaˊ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jneˊ läꜙ maˊ gaꜙhe̱e̱hˊ jneˊ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, ¿heeˉ la̱a̱ꜗ jnäꜘ mahꜗ jwɨɨnꜚ Dio: “Taꜙ kwëëhꜘ hi̱ˉ naˉ”? \p \v 18 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kihꜗ Peeˊ gaꜙta̱a̱yhˋ tiiˊ baˊ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ: \p —Naꜗ gaˊ maˉnaꜘ jwëˈ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu mahꜗ dsaˉje̱e̱yh˜ kya̱a̱hˊ Dio hi̱ˉ jmeeꜙ cha̱a̱ˉ dsaˉ. \s1 Gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ jeeˊ jwɨɨˉ Antioquía \p \v 19 Läꜙ maˊ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ Esteban, gaꜙløøꜗ dsaˉ jmeehꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱yˉ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén, gaꜙsaˊ gaꜙjñeeyꜘ gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. Gaꜙnääyꜗ taꜙ Fenicia, taꜙ Chipre, taꜙ Antioquía. Dsaˉ judiu heꜘ gaꜙnääyꜗ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ tä̱ä̱hˊ maꜙlaꜙ dsaˉgooˈ bihꜗ. \v 20 Pero jeeˊ kihˈ hi̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ heꜘ, maˊ tä̱ä̱hˊ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Chipre hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Cirene. Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ hi̱ˉ heꜘ jwɨɨˉ Antioquía gaꜙkwayꜘ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús läꜙkye̱ˉ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu. \v 21 Peerꜙ chaˉmiihˉ beꜘ gaꜙkwaꜘ Dio kiyhꜗ, heˉja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙngëëꜗ hñiiꜘ kihꜗ Jesús jwɨɨˉ Antioquía. \p \v 22 Gaꜙtë̱ë̱hꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Jerusalén juuˈ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ gaꜙche̱e̱yꜗ Bernabé, ngooyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Antioquía. \v 23 Maˊ gaꜙllooꜗ Bernabé jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjëëyꜗ heˉ gaꜙmiꜙjä̱ä̱ꜗ Dio chaˉmiihˉ dsaˉ heꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ. Hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ nʉʉhꜚ mahꜗ dsaˉta̱a̱yhˋ miˉte̱yhꜗ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \v 24 Bernabé heꜘ maˊ lluˈ dsëyꜗ hiꜙ maˊ dsooꜘ dsëyꜗ chaˉmiihˉ kaˉlähꜘ hiꜙ maˊ kye̱yˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ haˉ läꜙ jmeeyꜙ, heˉja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \p \v 25 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, yaꜙhë̱ë̱ꜗ Bernabé ngooꜗ taꜙ Tarso naˊhnääyhˉ Saulo. Maˊ gaꜙjnä̱ä̱yhꜙ Saulo, gaꜙjä̱ä̱yꜗ taꜙ Antioquía. \v 26 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˋ ko̱o̱ˉ ñeˉ jmɨɨˊ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ heꜘ mahꜗ gaꜙmiꜙtë̱ë̱yˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ. Jeeˊ jwɨɨˉ Antioquía ja̱ˉ, jeeˊ ja̱ˉ toˉnëˊ gaꜙmiꜙche̱e̱yˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ cristiano, heˉ hnøøꜗ jähꜙ Cristo mähꜗ. \p \v 27 Jmɨɨˊ ja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Jerusalén, naˊnääyˈ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Antioquía. \v 28 Ja̱a̱ˉ dsaˉ heꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Agabo, gaꜙnooyˉ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ jäꜙ ko̱o̱ˉ hooˊ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ gaꜙläꜙteꜗ baˊ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjähꜘ Agabo, läꜙ maˊ la̱a̱ˈ Claudio rey toˉnëˊ. \v 29 Heˉja̱ˉ gaꜙta̱a̱hˋ ø̱ø̱hˈ jneˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ Antioquía juuˈ kweeˉ heˉ che̱e̱yꜗ miihˉ kuuˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ taꜙ Judea, haˉ ko̱o̱ˉ teꜗ tä̱ä̱ꜙ kwaꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ. \v 30 Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ hiꜙ gaꜙtooyhˉ gooˉ Bernabé kuuˊ ja̱ˉ kya̱a̱hˊ Saulo mahꜗ naˊngëëyˊ kihˈ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱ˈ gwahꜙ hwaˈ Judea ja̱ˉ. \c 12 \s1 Gaꜙjngëëyhꜗ Jacobo hiꜙ gaꜙta̱a̱yhˉ Peeˊ nehꜙñeˈ \p \v 1 Ja̱ˉbaˊ ji̱i̱ˉ ja̱ˉ, gaꜙjmeeꜘ rey Herode madaꜚ heˉ gaꜙjmeeyhꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ. \v 2 Gaꜙjngëëyhꜗ Jacobo ø̱ø̱hꜚ Jwa̱a̱ꜚ kya̱a̱hˊ ñeˈtuuhꜚ. \v 3 Maˊ gaꜙnuuꜘ rey heꜘ heˉ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ dsaˉ judiu heˉ gaꜙju̱u̱ꜗ Jacobo, heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ waˊ ja̱a̱ꜘ Peeˊ kaˉlähꜘ. Heˉ ja̱ˉ gaꜙlaꜗ maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ heˊñiihꜚ heˉ saꜙ kya̱a̱hˊ levadura. \v 4 Maˊ gaꜙja̱a̱ꜘ Peeˊ, gaꜙta̱a̱hˉ dsihꜘ nehꜙñeˈ. Gaꜙta̱a̱yhˉ jaˊgooˉ kye̱ꜘ nääꜗ hløøꜘ hi̱ˉ maˊ jä̱ä̱ꜙ maꜙ kye̱e̱ꜘ läꜙko̱o̱ˉ nääꜗ hi̱ˉ gaꜙhä̱ä̱ꜗ Peeˊ. Herode maˊ jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ maˊ miˉjnääyꜙ kihꜗ dsaꜙ gaˊ maˉgoh˜ jmɨɨˊ heˉ ku̱hˉ dsaˉ judiu borrego mähꜗ. \v 5 Gaꜙjä̱ꜘ baˊ Peeˊ nehꜙñeˈ pero taˊko̱ˉji̱i̱hˈ maˊ hä̱ä̱yˊ nehꜙñeˈ niꜙ ja̱a̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ saꜙ gaꜙtʉyꜗ heˉ maˊ chu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ Dio kwa̱a̱t˜ kihꜗ Peeˊ. \s1 Dio gaꜙlle̱e̱ˉ Peeˊ nehꜙñeˈ \p \v 6 Laꜗ kwa̱a̱t˜ maˊ miˉjnääꜙ Herode kihꜗ dsaꜙ waˊraˉ gaꜙjnäꜗ. Pero ja̱ˉbaˊ hwëˈ ja̱ˉ, maˊ naˉkya̱a̱ˈ Peeˊ naˉhñuuꜚ kya̱a̱hˊ to̱ꜗ caden˜ ja̱ˉbaˊ jeeˊ kihˈ u̱u̱ꜗ hløøꜘ hi̱ˉ maˊ naˉhñuuꜚ kya̱a̱yhˊ. Hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ gaˊ jñahꜘ hløøꜘ hi̱ˉ maˊ høøꜙ hooˊ nehꜙñeˈ ja̱ˉ. \v 7 Niꜙ saꜙ gaꜙläꜙliihꜚ gaˊ hløøꜘ heꜘ, maˊ gaꜙllooꜗ ja̱a̱ˉ ángel kya̱a̱ꜗ Dio, hiꜙ läꜙ gaꜙdsaꜗ nehꜙñeˈ gaꜙläꜙjnäꜘ jeˉ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙcha̱a̱yꜗ Peeˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ. \p —Nooˉ naꜗko̱hꜘ. \p Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙsaꜗ gaꜙhlaꜗ caden˜ heˉ maˊ naˉhñʉʉꜚ gooyˉ. \v 8 Hiꜙ gaꜙjähꜘ ángel: \p —Kye̱hˈ hmɨɨhˉ kyahꜗ, heeˊ looˉ kyahꜗ. \p Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Peeˊ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ: \p —Bä̱ä̱ˋ hmɨɨhˉ kyahꜗ mahꜗ manꜙ gaˉjʉhˉ. \p \v 9 Hiꜙ yaꜙhë̱ë̱ꜗ ángel, kaahˋ lle̱e̱ˋ Peeˊ. Saꜙ ñeyˉ cheˊ dsooꜘ heˉ jmeeꜙ ángel, heˉ këꜙ bihꜗ la̱a̱yꜘ. \v 10 Gaꜙngëëyꜘ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ ko̱o̱ˉ nääꜗ hløøꜘ, hiꜙ läꜙja̱ˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ nääꜗ hløøꜘ, ja̱ˉgaˊ gaꜙtë̱ë̱yꜘ hoˊhaahˊ heˉ laꜗ kya̱a̱hˊ ñeꜗ jeeˊ hwë̱ë̱ˉ dsaˉ taꜙ chaˊjwëꜗ. Hñiiꜘ baˊ haahˊ ja̱ˉ gaꜙnaꜘ. Gaꜙhwë̱ë̱yˉ, hiꜙ gaꜙkwa̱yhꜗ ko̱o̱ˉ jwëˈ, jeeˊ ja̱ˉ gaꜙbiiꜗ ángel kihꜗ Peeˊ. \v 11 Ja̱ˉ gaˊ gaꜙläꜙliihꜚ Peeˊ, gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ: \p —Dsooꜘ baˊ maˉche̱e̱ꜗ Dio ángel kya̱a̱ꜗ hi̱ˉ maˉlä̱ä̱ꜗ jnäꜘ kihꜗ Herode hiꜙ maˉlä̱ä̱yꜗ jnäꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hnøøˈ dsaˉgoon˜ heˉ maˊ jmeeˈ kinꜙ. \p \v 12 Maˊ gaꜙläꜙliiyhꜚ heˉ maˉnaˉla̱a̱yˊ, läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ ngaayhꜗ taꜙ kihꜗ María chooˈ Jwa̱a̱ꜚ, heꜘ baˊ hi̱ˉ tëëyh˜ Marcos, jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ jwë̱ë̱ꜘ hi̱ˉ ngɨɨꜙ kihꜗ Dio. \v 13 Maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ hoˊhaahˊ jeeˊ dsaˉta̱a̱hˋ dsaˉ, gaꜙtëëyꜗ. Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙnuuꜘ ja̱a̱ˉ chihˉmëꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Rode tëëy˜, mahꜗ ngooyꜗ naˊjëëyˉ. \v 14 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙläꜙkyʉʉyh˜ lleꜘ kihꜗ Peeˊ hi̱ˉ maˊ tëë˜. Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ. Niꜙ saꜙ gaꜙnäyꜗ hoˊhaahˊ ja̱ˉ, ngaayhꜗ koˉchihˊ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ chaˊnehꜙ ja̱ˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Hi̱i̱ꜚ Peeˊ chehˈ hoˊhaahˊ. \p \v 15 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, sɨɨyhꜙ chihˉmëꜘ heꜘ: \p —Heˉ ngaahˊ baˊ hneˉ naˉ. \p Pero chihˉmëꜘ heꜘ saꜙ tä̱ä̱ꜘ saꜙ ja̱a̱yꜘ, maˊ jäyhꜘ: \p —Hi̱ˉ heꜘ naˉ. \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —Ángel kya̱a̱ꜗ Peeˊ baˊ naˉ. \p \v 16 Läꜙ maˉchehꜗ ja̱ˉbaˊ Peeˊ hoˊhaahˊ ja̱ˉ, tëëy˜. Ja̱ˉgaˊ gaꜙnäyꜗ hoˊhaahˊ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱yꜗ Peeˊ. Gaꜙta̱a̱yhˋ jëë˜ dsa̱yhꜙ. \v 17 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Peeˊ lii˜ kya̱a̱hˊ gooyˉ, mahꜗ saꜙ tooyhꜗ mɨɨhˊ. Gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio heˉ yaꜙhë̱ë̱yꜗ nehꜙñeˈ, hiꜙ gaꜙjäyhꜘ: \p —Goˉjmeehˋ juuˈ laˉ kihꜗ Jacobo hiꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ. \p Ja̱ˉgaˊ yaꜙhë̱ë̱yꜗ ngooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. \p \v 18 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, Peerꜙ gaꜙte̱e̱ꜘ gaꜙjë̱ë̱ꜘ hløøꜘ heꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjëëyꜗ haˉ läꜙ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Peeˊ jeeˊ ja̱ˉ. \v 19 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Herode madaꜚ heˉ naˊhnääyhˉ Peeˊ kaˉlähꜘ. Maˊ saꜙ gaꜙjnä̱ä̱yhꜙ, gaꜙllaꜙkya̱a̱yˉ hløøꜘ heꜘ jmɨɨˊ. Läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ gaꜙjngëëyhꜗ hløøꜘ heꜘ. Ja̱ˉgaˊ yaꜙhë̱ë̱yꜗ hwaꜗ Judea, ngooyꜗ naˊgyayˉ taꜙ Cesarea. \s1 Gaꜙju̱u̱ꜗ Herode \p \v 20 Pero maˊ chaˉ hniiˉ kihꜗ Herode kya̱a̱hˊ dsaˉ cha̱a̱ˉ Tiro hiꜙ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Sidón kaˉlähꜘ. Dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ saꜙ maˊ hnøøˈ hniiˉ. Jëëhꜘ maˊ gaꜙnääyˊ lay˜ løøˈ taꜙ jwɨɨˉ kihꜗ Herode. Heˉja̱ˉ naˊnääyˈ naˊllayˉ juuˈ kya̱a̱hˊ Herode. Pero toˉnëˊ daˊ, gaꜙta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ kya̱a̱hˊ Blasto, hi̱ˉ kye̱ˉ taˊ jʉʉhˉ kya̱a̱hˊ rey Herode, mahꜗ hñiiꜘ bihꜗ llayꜗ juuˈ kya̱a̱hˊ Herode. \v 21 Heˉja̱ˉ gaꜙtø̱ø̱ꜗ rey heꜘ jmɨɨˊ heˉ yaˉnääꜘ dsaˉ. Maˊ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja̱ˉ, gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ hiꜙ gaꜙkë̱hˉ rey hmɨɨhˉ heˉ kë̱yhˉ maˊ llayˈ taˊ mahꜗ naˊgyayˉ nëˊtaˊ kiyhˈ, gaꜙkwayꜘ juuˈ. \v 22 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kiyhꜗ ja̱ˉ, gaꜙtooyhꜗ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ja̱ꜙ heꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉ hlëëhꜙ, Dio baˊ naˉ hlëëhꜙ. \p \v 23 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ, jaꜗ ja̱a̱ˉ ángel kya̱a̱ꜗ Dio, gaꜙjmeeyꜘ dsooˊ kihˈ rey Herode, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. Heˉja̱ˉ gaꜙka̱a̱yꜗ jahˊ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙju̱u̱yꜗ. \p \v 24 Pero gaꜙnääꜗ baˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ ngooꜗ dsaˉläˉjwë̱ë̱ꜘ hi̱ˉ he̱e̱hˉ juuˈ ja̱ˉ. \p \v 25 Maˊ gaꜙhñaaˉ taˊ heˉ naˉhña̱a̱ˊ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo, gaꜙhwë̱ë̱yˉ Jerusalén, gaꜙllaꜙnääyˋ kaˉlähꜘ Antioquía jä̱ä̱yꜙ Jwa̱a̱ꜚ hi̱ˉ tëëyh˜ Marcos. \c 13 \s1 Gaꜙhña̱a̱yꜗ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo mahꜗ dsaˉnääyꜗ dsaˉkwayꜙ juˈhmëëꜘ \p \v 1 Jeeˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Antioquía ja̱ˉ, maˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ taˉjwohꜗ. Hi̱ˉ heꜘ Bernabé, hiꜙ Simón hi̱ˉ maˊ tëëyh˜ Lähˉ, Lucio hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Cirene, Manaén hi̱ˉ gaꜙkwa̱a̱ꜗ kweeˉ kya̱a̱hˊ Herode hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ lleˊmohꜘ hwaꜗ Galilea, hiꜙ Saulo kaˉlähꜘ. \v 2 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ maˊ tä̱ä̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ heꜘ saꜙ kuhˉhɨ̱yh˜, hnaayhˉ Dio läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ, gaꜙhlëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kya̱a̱yhˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Hña̱a̱ˋ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo mahꜗ jmeeyꜗ taˊ heˉ kwëëhꜚ jnihꜘ. \p \v 3 Maˉngëëꜘ maˉngɨɨyꜘ kihꜗ Dio saꜙ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨ̱yhꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kihˈ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo. Hiꜙ maˉdsa̱a̱ꜗ heˉ ja̱ˉ, gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ. \s1 Ngooꜗ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo taꜙ Chipre \p \v 4 Ngooꜗ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo taꜙ hwaꜗ Seleucia läꜙhihꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ Seleucia, gaꜙta̱a̱yhˋ nehꜙ barco, gaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ heˉ che̱e̱ˉ Chipre. \v 5 Maˊ gaꜙtë̱ë̱yꜘ jwɨɨˉ Salamina, gaꜙta̱a̱yhˋ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ judiu heˉ tø̱ø̱ꜘ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙkwayꜘ juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ maˊ jä̱ä̱yꜙ Jwa̱a̱ꜚ hi̱ˉ maˊ kwaꜙ beꜘ kiyhꜗ. \p \v 6 Gaꜙngëëyꜘ läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗ Chipre heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Pafo. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙje̱e̱yˈ ja̱a̱ˉ judiu hi̱ˉ të̱ë̱ˉ jiˉnahˊ, hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Barjesús. Maˊ jmä̱ä̱y˜ hñiiyꜘ läꜙko̱hꜘ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. \v 7 Dsaˉ të̱ë̱ˉ heꜘ maˊ jwa̱yhꜘ kya̱a̱hˊ lleˊmohꜘ hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Sergio Paulo, hi̱ˉ kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ. Heˉja̱ˉ lleˊmohꜘ heꜘ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ naˊkya̱a̱yꜘ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo, kihꜗ heˉ gaꜙläꜙhyohꜙ dsëyꜗ nuuyꜗ juuˈ kihꜗ Dio. \v 8 Pero dsaˉ të̱ë̱ˉ heꜘ, hi̱ˉ tëëyh˜ Elima kya̱a̱hˊ juuˈ griego, hi̱ˉ heꜘ naˉ, maˊ haꜙ kihꜗ Bernabé kya̱a̱hˊ Saulo. Jëëhꜘ, saꜙ maˊ hnøøyˈ heˉ maˊ he̱e̱hꜙ lleˊmohꜘ heꜘ juuˈ kihꜗ Dio. \v 9 Heˉja̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Saulo, heꜘ baˊ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Paaˊ. Gaꜙhlëëyhꜘ kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hiꜙ gaꜙjëëyꜗ ko̱o̱ˉ hwehˉ nëˊ dsaˉ të̱ë̱ˉ heꜘ. \v 10 Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Heˉ baˊ cheˉ taˉju̱u̱hˈ hneˉ, Peerꜙ hlë̱ë̱hˈ hneˉ, jo̱o̱ꜘ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ. ¿Heˉlaˈ hnoohˉ llaˉdsëëhˋ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ? ¿Lɨhꜘ baˊ lla̱a̱ꜙ heˉ hahˉ kihꜗ jwëꜘ lluꜗ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ? \v 11 Naꜗ heehꜗ Dio hneˉ wɨɨꜘ. Jä̱ꜗ tʉʉˊ mɨˊnëhˊ. Moꜙsoꜙ jëëhˈ jmëëꜗ hyooˉ miihˉ jmɨɨˊ —gaꜙjähꜘ Paaˊ. \p Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙløøˉ mɨˈnëyˊ mahꜗ gaꜙjä̱yꜘ tʉʉˊ. Läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kiyhꜗ maˊ hnaayhˉ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ maˊ jä̱ä̱yˈ, kihꜗ heˉ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ. \v 12 Maˊ gaꜙjëëꜗ lleˊmohꜘ heꜘ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja̱ˉ, gaꜙhe̱e̱yhˉ kihꜗ Jesús. Peerꜙ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús. \s1 Ñeeˊ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé Antioquía heˉ naˉhe̱e̱ꜚ hwaꜗ Pisidia \p \v 13 Ja̱ˉgaˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ jwɨɨˉ Pafo ja̱ˉ kya̱a̱yhˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ, gaꜙnääyꜗ taꜙ Perge, jwɨɨˉ heˉ naˉhe̱e̱ꜚ Panfilia. Pero Jwa̱a̱ꜚ gaꜙbe̱e̱ꜗ dsaˉkya̱a̱yhˊ mahꜗ ngaayhꜗ taꜙ Jerusalén. \v 14 Gaꜙngëëꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé jwɨɨˉ Perge, gaꜙllaꜙnääyꜗ taꜙ jyohꜘ Antioquía heˉ nøøꜘ hwaꜗ Pisidia. Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ, ngooꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu mahꜗ gaꜙta̱a̱yhˋ jeeˊ ja̱ˉ. \v 15 Maˉngëëꜘ maˉhëꜘ ja̱a̱ˉ dsaˉ miihˉ heˉ naˉsɨɨˉ nëˊ ley kihꜗ Moisé hiꜙ gaꜙhëyꜘ miihˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ dsaˉka̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ häˊ gooˉ gwahꜙ ja̱ˉ: \p —Cherˊmahꜗ chaˉ miihˉ heˉ jwahˈ hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ ø̱ø̱hnꜗ, hlë̱ë̱hˊ jnäähꜗ miihˉ heˉ jmeeꜗ lluꜗ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 16 Heˉja̱ˉ gaꜙnooˉ Paaˊ, gaꜙjmeeyꜘ lii˜ kya̱a̱hˊ gooyˉ mahꜗ waˊ dsaˉta̱a̱yhˋ tiiˊ. Gaꜙjäyhꜘ: \p —Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ dsaˉ Israel hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hnähꜘ hi̱ˉ ga̱hꜙ Dio. \v 17 Dio kya̱a̱ꜗ jnäähˈ dsaˉ Israel, gaꜙlle̱e̱hˉ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ mahꜗ le̱e̱yꜘ dsaˉ kya̱a̱yꜗ hiꜙ ngooꜗ baˊ miˉjä̱ä̱yꜗ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ jʉʉhˉ läꜙ maˊ tä̱ä̱yhˊ hwaˈ Egipto maꜙkeꜙ la̱a̱yꜗ dsaˉ jñahꜘ kihꜗ hwaꜗ ja̱ˉ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, kya̱a̱hˊ chaˉmiihˉ beꜘ gaꜙhwë̱ë̱ꜗ Dio dsaˉ heꜘ hwaꜗ ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙllaꜙnääyˋ hwaˈ kiyhꜗ. \v 18 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ heꜘ to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ jeeˊ laˈ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ, gaꜙläꜙbeꜘ dsëꜗ Dio kya̱a̱yhˊ kihˈ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ. \v 19 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙhe̱e̱ꜗ Dio gyiiꜗ nääꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ hwaˈ heˉ che̱e̱ˉ Canaán. Hwaꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ gaꜙjmeeꜘ Dio he̱e̱ꜚ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. \p \v 20 ʼMaˊ gaꜙllaꜙnääyˋ hwaˈ Canaán ja̱ˉ, gaꜙhña̱a̱ꜗ Dio hi̱ˉ gaꜙka̱ꜗ nëˊ kihˈ dsaˉ heꜘ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ gaꜙhña̱a̱yꜗ Samuel hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ. Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱yhˊ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ kye̱ꜘ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ to̱ꜙloꜙgyaꜘ ji̱ˉñeˉ. \v 21 Ji̱i̱ˉ kihꜗ Samuel, dsaˉ Israel gaꜙngëëyꜗ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ le̱e̱ꜘ rey kya̱a̱yꜗ. Heˉja̱ˉ gaꜙhña̱a̱ꜗ Dio Saúl, hi̱ˉ gaꜙla̱a̱ꜗ rey to̱ꜗlooꜗ ji̱ˉñeˉ. Jmiiˉ Saúl heꜘ maˊ che̱e̱ˉ Cis, hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ saˊju̱ˉ kihꜗ Benjamín. \v 22 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, Dio gaꜙlle̱e̱ˉ Saúl mahꜗ gaꜙlla̱a̱yꜗ David hi̱ˉ gaꜙko̱o̱ˈ nëˊ kiyhˈ. Gaꜙjmeeꜘ Dio juˈdsooꜘ kihꜗ David, gaꜙjäyhꜘ: “Maˉjë̱ë̱nꜙ David jo̱o̱ꜘ Isaí. Kihꜗ hi̱ˉ heꜘ baˊ maˉtɨhꜗ dsënꜙ, jëëhꜘ hi̱ˉ heꜘ jmeeꜗ läꜙjëꜙ heˉ hnoonꜗ.” \v 23 Hiꜙ jeeˊ kihˈ ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ saˊju̱ˉ kihꜗ David heꜘ, gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ Jesús, hi̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio mahꜗ lä̱ä̱yꜗ dsaˉ Israel läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjäyhꜘ jä̱ä̱ꜗ. \v 24 Jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ jäꜙ Jesús, maˊ kwaꜙ Jwa̱a̱ꜚ juuˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ Israel. Gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ dsaˉ mahꜗ dsaˉje̱e̱yh˜ kya̱a̱hˊ Dio hiꜙ heˉ sa̱a̱yꜙ jmɨɨˉ. \v 25 Hiꜙ läꜙko̱hꜘ maˊ jëë˜ Jwa̱a̱ꜚ ngooꜗ dsaˉhñaaꜙ taˊ kiyhˈ, gaꜙjäyhꜘ: “¿Hi̱i̱ˉ jnäꜘ la̱a̱hꜘ hnähꜘ? Ja̱ꜙ heꜘ jnäꜘ hi̱ˉ nøøꜘ juuˈ jäꜙ läꜙko̱o̱ˉ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ. Hi̱ˉ jäꜙ kë̱ë̱ˉ kinꜙ, saꜙ të̱ˊdsë̱ë̱nꜗ chiihnˊ mahꜗ llenˋ looˉ heˉ häˊ tɨɨyˊ”, gaꜙjähꜘ Jwa̱a̱ꜚ. \p \v 26 Ngooꜗ baˊ Paaˊ hlëëhꜙ, maˊ jäyhꜘ: \p —Hnähꜘ dsaˉgoon˜ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Abraham, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hnähꜘ hi̱ˉ ga̱hꜙ Dio, jnäˋ jneˊ baˊ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio juuˈ laˉ mahꜗ lä̱ä̱ꜘ jneˊ. \v 27 Pero dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Jerusalén, kya̱a̱hˊ dsaˉtaˊ kya̱a̱yˈ saꜙ gaꜙläꜙkyu̱u̱yꜙ Jesús. Niꜙ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ, maꜙkeꜙ maˊ hëˉ dsaˉ heꜘ juuˈ ja̱ˉ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ. Hehꜗ läꜙko̱hꜘ maˊ jäyhꜘ heˉ jmeeꜙ biiꜗ ju̱u̱ꜘ Jesús, gaꜙläꜙteꜗ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˊ hëyˉ ja̱ˉ. \v 28 Pero saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ heˉ kya̱a̱hˊ maˊ bä̱ä̱yhꜙ Jesús mahꜗ läꜙjwëꜘ ja̱ˉ maˊ jngɨɨyhˈ kihꜗ, heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Pilato mahꜗ waˊ jmeeyꜘ hihꜙ heˉ ju̱u̱yꜘ. \v 29 Maˊ gaꜙläꜙteꜗ läꜙjëꜙ goˉteˈ läꜙko̱o̱ˉ naˉsɨɨˉ kiyhꜗ jä̱ä̱ꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙjña̱a̱ꜗ dsihꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ mahꜗ naˊha̱a̱yˊ. \v 30 Pero Dio gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. \v 31 Hiꜙ chaˉmiihˉ ji̱i̱h˜ gaꜙläꜙjnääyꜘ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˊnääˈ kya̱a̱yhˊ Jerusalén, läꜙ maˊ tä̱ä̱yhˊ Galilea. Hi̱ˉ heꜘ naˉ hi̱ˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ jmɨɨˊ naˈ. \p \v 32 ʼJa̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ kwaˉ jnäähˈ juˈhmëëꜘ laˉ, ja̱ˉbaˊ juuˈ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. \v 33 Heˉ gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ Jesús, gaꜙmiꜙteꜗ Dio juuˈ kihꜗ jeeˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ, hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saˊju̱ˉ kihꜗ Abraham. Läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙteꜗ läꜙko̱o̱ˉ naˉsɨɨˉ salmo hwëhꜘ to̱ꜗ: “Hneˉ la̱a̱hꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱nꜙ, naꜗ maˉla̱a̱nꜗ Tääˋ kya̱a̱hˈ”, gaꜙjähꜘ Dio. \v 34 Kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ Jesús jeeˊ kihˈ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ mahꜗ moꜙsoꜙ ju̱u̱ꜘ gyihꜗ ji̱hˊko̱hꜘ, läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙteꜗ juuˈ heˉ maˉnaˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: “Miˊteˋ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjwɨɨnꜗ David”, gaꜙjähꜘ Dio. \v 35 Hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ lleˋ kaˉlähꜘ nëˊ salmo: “Saꜙ kwahˈ jwëꜗ jyahꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ hi̱ˉ naˉjngëëˈ kya̱a̱hꜗ”, gaꜙjähꜘ David. \p \v 36 ʼGaꜙmiꜙteꜗ baˊ David läꜙko̱hꜘ gaꜙläꜙhyohꜙ dsëꜗ Dio läꜙ maˊ kye̱yˉ nëˊ kihˈ dsaˉ kya̱a̱yꜗ. Hiꜙ maˊ gaꜙju̱u̱yꜗ naˊha̱a̱ˊ dsihꜘ kooꜘ jeeˊ naˉha̱a̱ˈ dsaˉ maˉgyu̱hˉ kya̱a̱yꜗ. Hiꜙ gaꜙjngaahˉ baˊ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. \v 37 Pero hi̱hꜗ hi̱ˉ gaꜙläꜙji̱i̱hˋ heꜘ, saꜙ gaꜙjngaahˉ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. \p \v 38 ʼHeˉja̱ˉ hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ, taꜙlaꜙ kihꜗ Jesús hi̱ˉ hlëëhnˊ kihˈ laˉ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ jnänˋ. \v 39 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús, hi̱ˉ heꜘ baˊ hwë̱ë̱ꜙ llu̱u̱ꜗ, lä̱ä̱yꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hlä̱ä̱yhˉ chaˊnëˊ ley kihꜗ Moisé. Jëëhꜘ saꜙ hwë̱ë̱ˉ jneˊ llu̱u̱ˈ chaˊnëˊ Dio kya̱a̱hˊ heˉ høøˊ jneˊ ley ja̱ˉ. \v 40 Le̱e̱hꜚ hnähꜘ, mahꜗ saꜙ jäꜙ nëˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio: \q1 \v 41 Jëëˋ daˊ hnähꜘ, dsaˉ hi̱ˉ miˉkwa̱hꜗ juuˈ kinꜙ, waˊ läˉdsa̱a̱˜ hohꜘ hnähꜘ, waˊ he̱e̱hꜘ hnähꜘ goˉte˜. \q1 Jëëhꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ jmeenˋ ko̱o̱ˉ heˉ jmeeꜗ dsa̱a̱˜ hohꜘ hnähꜘ. \q1 Niꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ jmeehˈ hnähꜘ dsooꜘ maꜙkeꜙ hi̱ˉ gaˊ gaꜙjmeehꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ, gaꜙjähꜘ Dio. \p \v 42 Läꜙ maˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu, gaꜙchu̱u̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu kya̱a̱yhˊ: \p —Ja̱ˉ yaˉnäähꜘ hnähꜘ kaˉlähꜘ jyohꜘ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ mahꜗ kwahˈ hnähꜘ kaˉlähꜘ juuˈ naˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. \p \v 43 Maˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ judiu hiꜙ läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ maˊ hnaahˉ Dio, gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé. Heˉja̱ˉ ngooꜗ baˊ Paaˊ hlë̱ë̱yh˜ mahꜗ waˊ llaˉnääꜘ bihꜗ taꜙ chaˊnëˊ kya̱a̱hˊ heˉ miˉjä̱ä̱ꜗ Dio. \p \v 44 Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ, miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙdsa̱a̱ꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, naˊnääyˈ naˊnʉʉyꜘ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Dio. \v 45 Pero maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ judiu, heˉ gaꜙku̱hꜗ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ, heˉja̱ˉ gaꜙläꜙlle̱e̱yꜘ jwërte, gaꜙløøyꜗ llaˉdsëëyˋ kihˈ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ Paaˊ hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kiyhꜗ. \p \v 46 Pero Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé saꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Kyahꜗ hnähꜘ toˉnëˊ dsaˉgoon˜ jmeeꜙ biiꜗ heˉ nuuhˉ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio heˉ maˉkwaˊ jnäähꜗ laˉ. Pero heˉ behꜘ hnähꜘ juuˈ laˉ, miˉjnäähˈ hnähꜘ hñaahꜗ saꜙ hnoohˉ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ jmeeˈ cha̱a̱ˉ hnähꜘ tä̱ä̱ꜘ. Naꜗ naꜙ hwë̱ë̱ꜙ jnäähˈ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ mahꜗ dsaˊkwaˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu baˊ. \v 47 Jëëhꜘ Dio gaꜙjmeeꜘ madaꜚ läꜙlaˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ: \q1 Maˉhña̱a̱nꜙ hneˉ, la̱a̱hꜗ waˊjeˉ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, \q1 mahꜗ hneˉ baˊ ka̱hˈ juuˈ haˉ läꜙ lä̱ä̱ꜘ dsaˉ läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. \p \v 48 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ juuˈ ja̱ˉ hiꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱yꜙ lluꜗ. Gaꜙhe̱e̱hˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kwa̱a̱t˜ të̱ë̱hꜗ jeeˊ ka̱ˉ Dio. \v 49 Läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗ ja̱ˉ gaꜙllooꜗ juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \p \v 50 Pero ko̱ˉlla̱a̱ˊ judiu gaꜙta̱a̱yhˉ juuˈ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ hnaahˉ Dio, läꜙkye̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ ka̱a̱hˊ kihˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˉ juuˈ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ taˊ. Gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ dsaˉka̱a̱hˊ heꜘ mahꜗ läꜙlle̱e̱yꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé mahꜗ hëëyꜗ kiyhꜗ taꜙ jeeˊ ʉ̱ʉ̱ꜘ gaˊ kihˈ hwaꜗ ja̱ˉ. \v 51 Kya̱a̱hˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ ngaahˈ kya̱a̱hˊ Bernabé gaꜙhlayꜗ hløøˉ heˉ maˊ naˉbeh˜ tɨɨyˊ heˉ jmeeyꜙ lii˜ kihꜗ dsaˉ heꜘ, heˉ läꜙ maˉkya̱a̱yhˊ ja̱ˉbaˊ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. Hiꜙ gaꜙhwë̱ë̱yˉ jeeˊ ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙnääyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Iconio. \v 52 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio chaˉmiihˉ maˊ jë̱ë̱ˉ dsëyꜗ, hiꜙ maˊ kye̱yˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \c 14 \s1 Ngooꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé taꜙ jwɨɨˉ Iconio \p \v 1 Läꜙ maˊ gyaˈ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé jwɨɨˉ Iconio ja̱ˉ, maˊ dsaˉta̱a̱yhˋ ko̱ˉjø̱hꜘ läꜙu̱u̱yꜘ nehꜙ gwahꜙ mähˉ kihꜗ dsaˉ judiu. Haˉ ko̱hꜘ saꜙ lluꜗ juuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ, heˉja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ judiu hiꜙ läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu gaꜙhe̱e̱hˉ. \v 2 Pero ko̱ˉlla̱a̱ˊ judiu hi̱ˉ saꜙ gaꜙhe̱e̱hˉ, gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu mahꜗ gaꜙläꜙhneeyꜙ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ kihꜗ Dio. \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé chaˉmiihˉ jmɨɨˊ jeeˊ ja̱ˉ. Niꜙ miihˉ saꜙ maˊ goyhꜙ maˊ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ maˊ kye̱yˉ chaˉmiihˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ. Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Dio juˈdsooꜘ kihꜗ juuˈ heˉ maˊ kwayꜙ. \v 4 Pero dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, gaꜙla̱a̱ꜗ to̱ꜗ nääꜗ. Ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙta̱a̱hˋ jwooˈ kihꜗ judiu, hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙta̱a̱hˋ jwooˈ kihꜗ apóstole. \v 5 Gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ judiu juuˈ kweeˉ kya̱a̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉtaˊ kya̱a̱yˈ mahꜗ kwayꜗ kihꜗ apóstole heꜘ hiꜙ teyꜗ ku̱u̱ˊ kiyhˈ. \v 6 Pero maˊ gaꜙläꜙñeꜙ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé heˉ hnøøꜗ dsaˉ maˊ jmeeˈ kiyhꜗ läꜙja̱ˉ, läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱yˉ gaꜙnääyꜗ taꜙ Listra hiꜙ Derbe, jwɨɨˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Licaonia. Hiꜙ naˊnääˈ gyihꜗ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉ hlaˉ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ jä̱hꜙ ja̱ˉ, \v 7 mahꜗ naˊkwayˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús läꜙka̱a̱ˉ ja̱ˉ. \s1 Gaꜙteꜗ dsaˉ ku̱u̱ˊ kihˈ Paaˊ jeeˊ jwɨɨˉ Listra \p \v 8 Listra ja̱ˉ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ dsaˉjluuhˊ hi̱ˉ jluuhˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ, ji̱hˊko̱hꜘ saꜙ maˊ ngëyꜙ. \v 9 Dsaˉ heꜘ maˊ gyaˈ nuuˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hlëëhꜙ Paaˊ. Maˊ gaꜙjëëꜗ Paaˊ mɨˊnëyˊ gaꜙläꜙliiyhꜚ kihꜗ dsaˉ heꜘ, heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ hlä̱ä̱yꜘ. \v 10 Heˉja̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ ki̱ˉga̱a̱ˉ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Nooˉ daˊ, chihꜘ tɨɨhˊ naˉ ko̱ˉdsooꜘ. \p Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ ko̱o̱ˉ baˊ gaꜙhli̱i̱yꜘ taꜙ gyʉʉhˈ hiꜙ gaꜙløøyꜗ ngëyꜙ. \v 11 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Paaˊ läꜙja̱ˉ, gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ kya̱a̱hˊ juuˈ kiyhꜗ, maˊ jäyhꜘ: \p —Läꜙ la̱a̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ la̱a̱ꜗ u̱u̱ꜗ dio hi̱ˉ maˉjña̱a̱ꜗ jeeˊ jnänˋ laˉ. \p \v 12 Gaꜙmiꜙche̱e̱yˉ Bernabé Júpiter hiꜙ Paaˊ gaꜙmiꜙche̱e̱yˉ Mercurio kihꜗ heˉ maˊ kwaꜙ Paaˊ juuˈ. \v 13 Chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ maˊ chihˈ gwahꜙ kihꜗ dio Júpiter. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙllooꜗ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, maˊ jä̱ä̱yꜙ kyaˊ dsoˈ hiꜙ maˊ kye̱yˉ heˉ naˉlɨɨˊ kya̱a̱hˊ leꜗ. Maˊ hnøøyˈ maˊ jngëëyhˈ kyaˊ heꜘ mahꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉgooyˈ maˊ jmeeyˈ jʉʉhˉ kihꜗ apóstole heꜘ. \v 14 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Bernabé kya̱a̱hˊ Paaˊ heˉ ja̱ˉ, gaꜙgɨɨyꜗ hmɨɨhˉ kiyhꜗ, mahꜗ gaꜙta̱a̱yhˋ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ maˊ hlëëyhꜙ ki̱ˉga̱a̱ˉ, \v 15 maˊ jäyhꜘ: \p —Hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ ¿heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ? ¿Ja̱ˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ jnäähꜗ läꜙko̱hꜘ la̱a̱hꜗ hnähꜘ? Maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈ mahꜗ kwaˊ jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús. Tʉꜗ hnähꜘ heˉ naˉ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Je̱e̱hˋ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ Dio ji̱i̱hꜙ baˊ, hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ gyʉʉhˈ hwaꜗ, hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ jmɨˉñeehꜚ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kihˈ. \v 16 Jä̱ä̱ꜗ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ jmeeꜙ läꜙ hyohˉ dsëꜗ hiꜙ saꜙ chaˉ heˉ maˊ jmeeꜙ Dio kiyhꜗ niꜙ miihˉ. \v 17 Pero ja̱ꜙ heˉ gaꜙhmääyhˉ goˉte˜. Maꜙraꜙ heˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ haˉ läꜙ la̱a̱yꜗ hñiiyꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ jmeeyꜙ. Che̱e̱yꜙ jmaꜗ, hiꜙ jmeeyꜙ kwaꜙ läꜙjëꜙ heˉ jngëëˉ dsaˉ mahꜗ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ heˉ kihˊhi̱hˊ jneˊ hiꜙ läꜙja̱ˉ jmeeyꜙ jë̱ë̱ˉ dsëˉ jneˊ. \p \v 18 Maꜙkeꜙ gaꜙhlëëhꜘ apóstole heꜘ läꜙja̱ˉ, heˉlɨɨꜗ baˊ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙjneyꜘ jwëˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ heˉ maˊ jngëëyhˈ kyaˊ mahꜗ maˊ jmeeyˈ jʉʉhˉ kihꜗ apóstole. \p \v 19 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙllaꜙnääꜗ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Antioquía, läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Iconio. Gaꜙta̱a̱yhˉ juuˈ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Listra. Heˉja̱ˉ gaꜙteyꜗ ku̱u̱ˊ kihˈ Paaˊ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙsë̱ë̱yhˉ Paaˊ läꜙ gaꜙtëꜘ chʉʉhˊ jwɨɨˉ, jëëhꜘ maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ maˉju̱u̱yꜙ baˊ. \v 20 Läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ gaꜙta̱a̱yhˋ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ Paaˊ. Ko̱ˉhwëëꜘ gaˊ ja̱ˉ maˊ gaꜙnooˉ Paaˊ jeeˊ maˊ kya̱a̱yꜗ ja̱ˉ hiꜙ ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙheyꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˉ, ngooyꜗ kya̱a̱hˊ Bernabé taꜙ Derbe. \p \v 21 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Derbe, gaꜙkwayꜘ juˈhmëëꜘ. Hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Jesús. Ja̱ˉgaˊ gaꜙnääyˋ kaˉlähꜘ taꜙ Listra, taꜙ Iconio, hiꜙ taꜙ Antioquía. \v 22 Läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ ja̱ˉ, gaꜙkwayꜘ chaˉgaˊmiihˉ beꜘ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ. Gaꜙhlë̱ë̱hꜗ gyihꜗ mahꜗ saꜙ tʉyꜗ juuˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ, maˊ jäyhꜘ: \p —Jmeeꜙ biiꜗ jëëˊ jneˊ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ, ja̱ˉgaˊ he̱hˈ jneˊ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ. \p \v 23 Läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio, gaꜙhña̱a̱yꜗ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ ka̱ꜗ nëˊ kihˈ dsaˉkya̱a̱yhˊ. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙta̱a̱yhˋ ngɨɨyꜙ kihꜗ Dio taˊko̱ˉji̱i̱hˈ saꜙ kuhˉhɨ̱yh˜. Läꜙja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˉ gooˉ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ kya̱a̱yˈ. \s1 Gaꜙlla̱a̱hꜗ Paaˊ kaˉlähꜘ kya̱a̱hˊ Bernabé jeeˊ jwɨɨˉ Antioquía heˉ naˉhe̱e̱ꜚ hwaꜗ Siria \p \v 24 Maˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙngëëꜘ bihꜗ ko̱ˉdsooꜘ hwaꜗ Pisidia gaꜙnääyˋ taꜙ Perge, jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ hwaꜗ Panfilia. \v 25 Maˉngëëꜘ maˉkwayꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Perge, gaꜙnääyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Atalia. \p \v 26 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˋ nehꜙ barco, gaꜙnääyˋ kaˉlähꜘ taꜙ Antioquía, ja̱ˉbaˊ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙta̱a̱hˉ dsihꜘ gooˉ Dio maˊ gaꜙmiꜙjä̱ä̱yꜗ kya̱a̱hˊ taˊ kiyhˈ heˉ naꜗ gaˊ maˉhñaaˉ. \v 27 Maˊ gaꜙllaꜙnääyˋ Antioquía ja̱ˉ, gaꜙtëëyhꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱yhꜚ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ. Mahꜗ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ naˊnääyˈ hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu. \v 28 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé chaˉmiihˉ jmɨɨˊ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ. \c 15 \s1 Gaꜙta̱a̱hˋ apóstole juuˈ kweeˉ haˉ läꜙ sɨɨyhꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu \p \v 1 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Judea gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Antioquía naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, maˊ jäyhꜘ: \p —Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙwɨ̱hꜘ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ nøøꜘ kihꜗ Moisé, saꜙ lä̱ä̱hꜘ hnähꜘ. \p \v 2 Peerꜙ gaꜙtiˉ gaꜙchooꜘ Paaˊ juuˈ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ hiꜙ läꜙja̱ˉ maˊ jmeeꜙ Bernabé kaˉlähꜘ. Haˉ ko̱hꜘ juuˈ saꜙ gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ. Heˉja̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Antioquía, gaꜙhña̱a̱yꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé kya̱a̱hˊ jñahꜘ gaˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ. Gaꜙche̱e̱yꜗ taꜙ Jerusalén mahꜗ miˉeeyꜙ juuˈ ja̱ˉ kya̱a̱hˊ apóstole hiꜙ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ. \p \v 3 Ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Antioquía gaꜙche̱e̱ꜗ dsihꜘ kya̱a̱hˊ juuˈ lluꜗ. Jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja̱ˉ, gaꜙngëëyꜘ hwaꜗ Fenicia hiꜙ gaꜙngëëyꜘ hwaꜗ Samária. Läꜙjëꜙ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙngëëyꜘ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ heˉ gaꜙje̱e̱h˜ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu kya̱a̱hˊ Dio. Peerꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja̱ˉ. \p \v 4 Maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé taꜙ Jerusalén, ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ lluꜗ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ apóstole kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ kaˉlähꜘ. Hiꜙ gaꜙjmeehꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé juuˈ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱yhˊ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ naˊnääyˈ. \v 5 Pero ko̱ˉlla̱a̱ˊ fariseo hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio gaꜙnooyˉ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Jmeeꜙ biiꜗ ʉ̱ʉ̱hꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hiꜙ jmeenˊ madaꜚ kiyhꜗ mahꜗ høøyꜗ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ kihꜗ Moisé. \p \v 6 Heˉja̱ˉ gaꜙku̱hꜗ apóstole kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ mahꜗ miˉeeyꜙ juuˈ ja̱ˉ. \v 7 Maˉläˉhɨɨˋ tä̱ä̱yhˊ tiˉchooyꜙ juuˈ jeeˊ läꜙjë̱ë̱yꜙ, ja̱ˉgaˊ gaꜙnooˉ Peeˊ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ ø̱ø̱hnꜗ. Ñehˊ baˊ hnähꜘ, jä̱ä̱ꜗ gaꜙlle̱e̱hˉ Dio jnäꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ mahꜗ kwanˋ juˈhmëëꜘ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, mahꜗ läꜙdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús. \v 8 Dio hi̱ˉ kyʉʉh˜ haˉ läꜙ laꜗ tuhˉdsëꜗ dsaˉ, gaꜙmiꜙjnääyˉ dsaˉ heꜘ, maꜙraꜙ heˉ la̱a̱yꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ läꜙlluꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱hꜘ gaꜙhñahꜗ jneˊ. \v 9 Ja̱ˉbaˊ läꜙko̱hꜘ gaꜙjmeeꜘ Dio jnäˋ jneˊ, ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, kya̱a̱hˊ heˉ maˉläˉdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús, läꜙja̱ˉ baˊ maˉjä̱yꜘ naˉjngëëyˈ. \v 10 ¿Heˉlaˈ ka̱hˉ hnähꜘ dsëꜗ Dio, heˉ jmeehˉ hnähꜘ biiꜗ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heˉ høøyꜗ ley heˉ saꜙ tä̱ä̱yꜙ høøyꜗ, hiꜙ niꜙ jneˊ saꜙ tä̱ä̱ꜙ jneˊ høønˊ, hiꜙ niꜙ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ saꜙ gaꜙtä̱ä̱yꜙ maˊ høøyˈ? \v 11 Pero naꜗ maˉñeˊ jneˊ, heˉ laˊ maˉlä̱ä̱ꜗ baˊ Jesús jneˊ, kweeˉ baˊ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ —gaꜙjähꜘ Peeˊ. \p \v 12 Maˊ gaꜙløøꜗ Bernabé kya̱a̱hˊ Paaˊ jmeeh˜ juuˈ, läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙta̱a̱hˋ tiiˊ nuuyˉ haˉ läꜙ chaˉmiihˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱yhˊ jeeˊ naˊnääyˈ naˊkwayˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu. \v 13 Hiꜙ maˊ gaꜙdsa̱a̱ꜗ juuˈ kihꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé, gaꜙhlëëhꜘ Jacobo, gaꜙjäyhꜘ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ ø̱ø̱hnꜗ, nʉʉˉ daˊ hnähꜘ. \v 14 Maˉnʉʉˊ jneˊ läꜙko̱o̱ˉ maˉjmeehꜗ Simón juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio toˉnëˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, gaꜙtëëyˉ dsaˉ heꜘ, gaꜙjmä̱ä̱yꜗ kya̱a̱yꜗ. \v 15 Heˉ laˉ naˉ je̱e̱hˈ kweeˉ kya̱a̱hˊ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: \q1 \v 16 Maˉngëëꜘ heˉ laˉ, nɨɨnˋ naˊchoohnˋ hneˈ kihꜗ David heˉ naˉhlaˋ. \q1 Naˊjmeehnˋ kaˉlähꜘ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ naˉhe̱e̱ꜚ, mahꜗ choohnˊ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ, \q1 \v 17 mahꜗ läꜙja̱ˉ hi̱ˉ jñahꜘ nääꜗ dsaˉ heꜘ waˊ hnääyhꜘ Dio, \q1 läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ maˉmiˉjä̱ä̱nꜚ la̱a̱yꜗ kya̱a̱nꜙ. \q1 \v 18 Läꜙja̱ˉ gaꜙjähꜘ Dio, hi̱ˉ gaꜙmiꜙjnääˉ juuˈ laˉ lloꜘjooꜗ goˉteˈ. \p \v 19 ʼHeˉja̱ˉ jwahnꜙ, taꜙ waˊ hanˊ kihˈ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ dsaˉje̱e̱h˜ kya̱a̱hˊ Dio. \v 20 Maˉle̱e̱ꜙ baˊ ko̱o̱ˉ sɨɨnˊ kiyhˈ mahꜗ saꜙ waˊ kuyhˉ maꜗ heˉ jmeeꜗ miˉsa̱yhꜘ hñiiyꜘ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ, hiꜙ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ saꜙ waˊ ka̱a̱yhˈ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ, hiꜙ niꜙ saꜙ waˊ ku̱yhˉ jahꜘ hi̱ˉ dsaˉju̱u̱ꜘ kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ, niꜙ saꜙ waˊ kuyhˉ jmaˉ. \v 21 Jëëhꜘ lloꜘjooꜗ gaꜙløøꜗ dsaˉ judiu kwaꜙ nʉʉhꜚ kihꜗ Moisé nehꜙ gwahꜙ heˉ tø̱ø̱ꜘ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ. Jeeˊ ja̱ˉ hëyˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Moisé, läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ —gaꜙjähꜘ Jacobo. \s1 Gaꜙche̱e̱yꜗ ko̱o̱ˉ jeˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu \p \v 22 Läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ, kya̱a̱hˊ apóstole hiꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ gaꜙta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ gaꜙhña̱a̱yꜗ ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ mahꜗ dsaˉnääyꜗ jwɨɨˉ Antioquía kya̱a̱hˊ Paaˊ hiꜙ kya̱a̱hˊ Bernabé. Gaꜙhña̱a̱yꜗ Juda, heꜘ baˊ hi̱ˉ tëëyh˜ Barsabá, hiꜙ gaꜙhña̱a̱yꜗ Sila. Hi̱ˉ heꜘ maˊ la̱a̱ˈ taˊ jeeˊ kihˈ dsaˉkya̱a̱yhˊ. \v 23 Kya̱a̱hˊ hi̱ˉ heꜘ gaꜙche̱e̱yꜗ jeˉ heˉ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: \p “Jnäähˈ apóstole, jnäähˈ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ, jmeeˉ jnäähˈ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ ø̱ø̱hnꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Antioquía, hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Siria hiꜙ Cilicia kaˉlähꜘ. Waˊ cha̱a̱ˉ hnähꜘ lluꜗ. \v 24 Maˉnʉʉˊ jnäähꜗ kihꜗ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱ˉ jeeˊ laˉ gaꜙnääyꜗ taꜙ naꜙ. Saꜙ ñeˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙnääyꜗ miˉga̱a̱yꜙ hnähꜘ kya̱a̱hˊ juuˈ kiyhꜗ, he̱e̱y˜ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ jmeeyꜙ hihꜙ heˉ ʉ̱ʉ̱hꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ heˉ høøhˈ hnähꜘ ley. \v 25 Heˉja̱ˉ maˉtoohˋ jnäähꜗ juuˈ kweeˉ, maˉjëëˊ jnäähꜗ lluꜗ baˊ heˉ maˉhña̱a̱ˊ jnäähꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ laˉ mahꜗ dsaˉnääyꜗ dsaˉjë̱ë̱yꜙ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ hiꜙ kya̱a̱hˊ Bernabé hi̱ˉ hnääꜙ jneˊ chaˉmiihˉ. \v 26 Dsaˉñʉʉhˉ naˉ, saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ cheˊ cha̱a̱ˉ ju̱u̱yꜘ jeeˊ gaꜙnääyꜗ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Jesucristo. \v 27 Heˉja̱ˉ che̱e̱ˊ jnäähꜗ Juda kya̱a̱hˊ Sila mahꜗ dsaˉnääyꜗ dsaˉkwayꜙ juuˈ heˉ naˉsɨɨˉ laˉ. \v 28 Lluꜗ baˊ laˈ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hiꜙ läꜙja̱ˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ kaˉlähꜘ, heˉ saꜙ hnøøˉ jnäähˈ heˉ høøhˈ hnähꜘ heˉ saꜙ tä̱ä̱ꜙ hnähꜘ høøhˈ. Maꜙlaꜙ heˉ laˉ baˊ hnøøˈ nuuhˈ hnähꜘ. \v 29 Saꜙ kuhˈ hnähꜘ heˉ maˉllaꜘ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ, niꜙ saꜙ leꜘ kuhˈ hnähꜘ jmaˉ, niꜙ saꜙ leꜘ ku̱hˈ hnähꜘ jahꜘ hi̱ˉ dsaˉju̱u̱ꜘ kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ. Hnähꜘ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, taꜙ ka̱a̱hꜙ hnähꜘ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. Cherˊmahꜗ gaꜙlë̱hꜗ hnähꜘ høøhˈ heˉ ja̱ˉ, jmeehˉ baˊ hnähꜘ lluꜗ. Waˊ dsaˉngëëhꜘ baˊ hnähꜘ lluꜗ.” \p \v 30 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ heꜘ, gaꜙnääyꜗ taꜙ Antioquía. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjø̱ø̱yhˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ mahꜗ gaꜙngëëyꜗ jeˉ heˉ maˊ kye̱yˉ ja̱ˉ, toꜙloꜙ nëˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ. \v 31 Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ maˊ gaꜙhëyꜘ jeˉ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙläꜙcha̱a̱yꜙ lluꜗ jwërte. \v 32 Juda kya̱a̱hˊ Sila hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio maˊ kwayꜙ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ. Hehꜗ läꜙja̱ˉ, gaꜙnøhꜗ dsëꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hiꜙ gaꜙtë̱ë̱yhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ. \v 33 Gaꜙläꜙhɨɨˋ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙhɨhꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ juuˈ kya̱a̱yhˊ mahꜗ dsaˉnääyˋ lluˈ taꜙ Jerusalén jeeˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ gaꜙche̱e̱yꜗ. \v 34 Pero gaꜙjmeeꜘ Sila hʉʉˊdsëˉ: “Goꜚ lluˈ gaˊ heˉ jä̱nꜙ jeeˊ laˉ.” \v 35 Hiꜙ gaꜙjä̱ꜘ baˊ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé Antioquía ja̱ˉ, maˊ miˉtë̱ë̱yꜙ dsaˉ juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Hiꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jñahꜘ dsaˉkya̱a̱yhˊ maˊ kwayꜙ juˈhmëëꜘ. \s1 Ngooꜗ Paaˊ jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱i̱h˜ naˊkwayˉ juuˈ \p \v 36 Gaꜙläꜙhɨɨˋ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ, maˊ gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ Bernabé: \p —Manˋ kaˉlähꜘ maꜙjë̱ë̱nˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jwɨɨˉ jeeˊ naˊka̱nˊ juuˈ kihꜗ Dio jä̱ä̱ꜗ, maꜙjëënˊ haˉ läꜙ tä̱ä̱yhˊ. \p \v 37 Maˊ hnøøˈ Bernabé maˊ jä̱ä̱yˈ Jwa̱a̱ꜚ hi̱ˉ tëëyh˜ Marcos. \v 38 Pero saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Paaˊ heˉ maˊ jä̱ä̱yˈ kaˉlähꜘ hi̱ˉ gaꜙkë̱hꜗ ji̱i̱hˈ hwaꜗ Panfilia, jëëhꜘ moꜙsoꜙ ñeeˊ gyihꜗ naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ Dio kya̱a̱hˊ Paaˊ. \v 39 Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙhɨɨꜘ kweeˉ juuˈ kihꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Bernabé, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙbe̱e̱yꜗ ø̱ø̱yhꜚ, gaꜙnääyꜗ maꜙ kihˉkihꜗ. Heˉja̱ˉ Bernabé gaꜙjä̱ä̱yꜗ Marcos, gaꜙta̱a̱yhˋ nehꜙ barco gaꜙnääyꜗ taꜙ Chipre. \v 40 Hiꜙ Paaˊ gaꜙjä̱ä̱yꜗ Sila. Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjähꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Antioquía sɨɨyhꜙ: \p —Dio kya̱a̱hˊ hnähꜘ. \p \v 41 Gaꜙngëëyꜘ taꜙ hwaꜗ Siria kya̱a̱hˊ hwaˈ Cilicia maˊ kwayꜙ beꜘ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ. \c 16 \s1 Ngooꜗ Timotä kya̱a̱hˊ Sila ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙnääyꜗ taꜙ Derbe, ja̱ˉgaˊ gaꜙnääyꜗ taꜙ Listra. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Timotä. Chooyˈ maˊ la̱a̱ˈ judiu hiꜙ maˊ la̱a̱yˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ kaˉlähꜘ. Pero jmiiˉ Timotä maˊ la̱a̱ˈ griego. \v 2 Läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Listra hiꜙ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Iconio maˊ hlëëyhꜙ lluꜗ kihꜗ Timotä. \v 3 Gaꜙläꜙhnøøꜗ Paaˊ jä̱ä̱yꜗ Timotä läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ dsooyˈ, heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ gaꜙwɨ̱hꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Timotä mahꜗ saꜙ chooꜗ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ juuˈ kya̱a̱yhˊ, jëëhꜘ gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ maˉñeyˉ la̱a̱ꜗ griego jmiiˉ Timotä. \v 4 Gaꜙläꜙka̱a̱ˉ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙnääyꜗ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ eeˉ heˉ gaꜙta̱a̱hˋ apóstole kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Jerusalén mahꜗ høøyꜗ maꜙlaꜙ heˉ naˉ baˊ. \v 5 Maˊ gaꜙnuuꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙtë̱ë̱yhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ gaˊ dsaˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ. \s1 Gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ Paaˊ ja̱a̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Macedonia \p \v 6 Pero Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ saꜙ gaꜙkwaꜘ jwëˈ kihꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ mahꜗ maˊ kwayˈ juuˈ kihꜗ Dio hwaꜗ Asia, heˉja̱ˉ gaꜙngëëꜘ bihꜗ läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗ Frigia, kya̱a̱hˊ hwaˈ Galacia. \v 7 Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ Misia, maˊ hnøøyˈ maˊ dsaˉnääyꜗ taꜙ Bitinia pero saꜙ gaꜙkwaꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ jwëꜗ. \v 8 Heˉja̱ˉ ko̱o̱ˉ gaꜙngëëyꜘ taꜙ kooꜘ hwaꜗ Misia baˊ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Troa. \v 9 Hwëˈ heˉ maˊ gyaˈ Paaˊ Troa, gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnëyˊ maˊ chehˈ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Macedonia maˊ chu̱u̱ꜘ kya̱a̱yhˊ, maˊ jäyhꜘ: “Ñaˉ taꜙ hwaꜗ Macedonia mahꜗ kwahˈ beꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ.” \v 10 Maˊ gaꜙjëëꜗ Paaˊ heˉ ja̱ˉ, läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙmiꜙlluˋ jnäähꜗ løøˈ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ, mahꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ kya̱a̱yhˊ taꜙ Macedonia. Gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ heˉ tëëh˜ Dio jnäähˈ mahꜗ dsaˊkwaˊ jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús jeeˊ ja̱ˉ. \s1 Ngooꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila jeeˊ jwɨɨˉ Filipo \p \v 11 Jeeˊ jwɨɨˉ Troa ja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähˈ nehꜙ barco, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ko̱ˉdsooꜘ taꜙ Samotracia, hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˉ, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ jwɨɨˉ Neópolis. \p \v 12 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙhwɨɨˉ jnäähˈ mahꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ jwɨɨˉ Filipo heˉ gaꜙllaꜘ dsaˉ cha̱a̱ˉ Roma hiꜙ maˊ laˈ jwɨɨˉ toˉnëˊ kihˈ hwaꜗ Macedonia. Jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ miihˉ jmɨɨˊ. \v 13 Ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ gaꜙhwë̱ë̱ˉ jnäähˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ chaˊhooˊ jmɨɨˉ. Jëëhꜘ, maˉñeˊ jnäähꜗ heˉ dsaˉnääꜗ dsaˉ jeeˊ ja̱ˉ, jeeˊ dsaˉngɨɨyˋ kiyhˈ kihꜗ Dio. Heˉja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙhlë̱ë̱hˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ Dio dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ. \v 14 Ja̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ che̱e̱ˉ Lidia, hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jwɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ che̱e̱ˉ Tiatira. Maˊ hnɨɨyꜙ hmɨɨhˉ gyʉ̱ʉ̱ꜘ heˉ hmoohˈ hiꜙ maˊ hnaayhˉ Dio. Heˉja̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio dsëyꜗ mahꜗ waˊ jmeeyꜘ heˈ juuˈ heˉ maˊ hlëëhꜙ Paaˊ. \v 15 Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙsa̱a̱yˉ jmɨɨˉ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ, gaꜙchu̱u̱yꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Cherˊmahꜗ la̱a̱hꜘ hnähꜘ miˊteˋ baˊ jnäꜘ kihꜗ Dio, jä̱ˊ hnähꜘ kinꜙ naꜗ. \p Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ biiꜗ heˉ gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. \s1 Gaꜙta̱a̱yhˉ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila nehꜙñeˈ \p \v 16 Ko̱o̱ˉ häˊ läꜙ maˊ naˊnøøˈ jnäähꜗ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ ngɨɨꜙ dsaˉ kiyhꜗ kihꜗ Dio, jeeˊ ja̱ˉ gaꜙje̱e̱ˈ jnäähꜗ ja̱a̱ˉ chihˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi̱ˉ maˊ lleˉ juuˈ kihꜗ dsaꜙ. Kya̱a̱hˊ chihˉmëꜘ heꜘ maˊ lɨhꜗ dsaˉjʉʉyˊ chaˉmiihˉ kuuˊ. \v 17 Peerꜙ ki̱i̱ˉ hooh˜ chihˉmëꜘ heꜘ maˊ lle̱e̱yˋ kaahˋ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ, maˊ hlëëyhꜙ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ gaꜙnääꜗ naˉ, gaꜙnääˊ madaꜚ kihꜗ Dio Jø̱ø̱hꜗ. Hi̱ˉ naˉ naˉ kwaꜙ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jmeeꜙ dsaˉlä̱ä̱ꜘ dsaˉ. \p \v 18 Maˉläˉhɨɨˋ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ jmeeꜙ chihˉmëꜘ heꜘ läꜙja̱ˉ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙläꜙdsë̱hꜙ dsëꜗ Paaˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙje̱e̱yhˉ hñiiyꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ: \p —Kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jesucristo jmeenꜙ hihꜙ kyahꜗ, goˉhë̱ë̱ˈ kihꜗ chihˉmëꜘ naˉ. \p Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ chihˉmëꜘ heꜘ. \p \v 19 Maˊ gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉjʉʉˊ chihˉmëꜘ heꜘ moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kya̱a̱hˊ liyhꜙ kuuˊ, gaꜙläꜙhneeyꜙ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Gaꜙsa̱a̱yhꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila naˊjä̱ä̱yˉ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ. \v 20 Gaꜙta̱a̱yhˉ gooˉ jwëëꜚ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Judiu baˊ la̱a̱ˈ dsaˉñʉʉhˉ laˉ, haˉ ko̱hꜘ hniiˉ saꜙ maˊ jay˜ llayꜙ jeeˊ jwɨɨˉ jnänˋ. \v 21 Miˉtë̱ë̱yꜙ jneˊ heˉ të̱ë̱yˈ jmeeyꜙ heˉ saꜙ chaˉ jwëˈ jnänˋ he̱e̱hnˊ niꜙ heˉ jmeenˊ heˉ të̱ë̱yˈ jmeeyꜙ, jneˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉ romano. \p \v 22 Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉjwɨɨˉ gaꜙkwaꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhnɨɨꜗ heꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊ madaꜚ gaꜙlle̱e̱yꜗ hmɨɨhˉ kihꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila mahꜗ gaꜙkwaꜘ dsaˉ kiyhꜗ kya̱a̱hˊ sɨˊhmaˉ. \v 23 Maˉngëëꜘ maˉkwaꜘ dsaˉ kiyhꜗ chaˉmiihˉ, gaꜙta̱a̱hˉ dsihꜘ nehꜙñeˈ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ pooˉ kya̱a̱yꜗ mahꜗ hä̱ä̱yꜗ lluꜗ. \v 24 Maˉngëëꜘ maˉhyoh˜ pooˉ jwëˈ haˉ läꜙ jmeeyꜗ, gaꜙta̱a̱yhˉ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila gaꜙtëꜘ nehꜙ gaˊ kihˈ nehꜙñeˈ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙgwëyꜗ tɨɨˊ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila nehꜙ jwɨˊ hmaˉ heˉ hëˉ tooˉ, heˉ che̱e̱ˉ cepo. \p \v 25 Pero maˊ gaꜙtëꜘ ko̱o̱ˉ llaꜙnʉʉˈ maˊ ngɨɨꜙ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila kiyhꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ maˊ häyꜙ su̱ꜚ kihꜗ Dio, hiꜙ jñahꜘ gaˊ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ ja̱ˉ maˊ nuuyˉ. \v 26 Niꜙ saꜙ liihꜚ gaˊ dsaˉ heꜘ maˊ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙsaꜗ gaꜙhlu̱hꜗ tɨɨˊ naˊhyahˉ heˉ laꜗ nehꜙñeˈ ja̱ˉ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙnaꜘ läꜙjëꜙ hoˊhaahˊ kihˈ, hiꜙ gaꜙsa̱a̱ꜗ gaꜙja̱a̱ꜗ caden˜ heˉ maˊ naˉhñuuꜚ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ ja̱ˉ. \v 27 Heˉja̱ˉ gaꜙñeꜗ pooˉ hi̱ˉ maˊ høøꜙ jeeˊ ja̱ˉ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ naˉnaˊ hooˊ nehꜙñeˈ, gaꜙlleyˉ ñeˈtuuhꜚ kiyhꜗ mahꜗ maˊ jngëëyhˈ hñiiyꜘ, kihꜗ heˉ la̱a̱yꜘ maˉkyʉ̱ʉ̱ꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ. \v 28 Heˉja̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ ki̱ˉga̱a̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —Taꜙ jmeehˋ hñaahˈ, tøøhˊ baˊ jnäähꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ jnäähˈ jeeˊ laˉ. \p \v 29 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨꜘ pooˉ heꜘ waˊjeˉ, mahꜗ gaꜙheyꜗ koˉchihˊ chaˊnehꜙ. Jlä̱ä̱yꜙ gaˊ läꜙja̱ˉ, gaꜙjwä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ hʉʉˊ tɨɨˊ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila. \v 30 Hi̱hꜗ pooˉ heꜘ gaꜙhwë̱ë̱yꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ nehꜙñeˈ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ, heˉ naˉ jmeenˋ mahꜗ lä̱ä̱nꜘ. \p \v 31 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ: \p —Jmeeˊ dsooꜘ hohꜘ kihꜗ Jesucristo mahꜗ läꜙja̱ˉ baˊ lä̱ä̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kyahꜗ. \p \v 32 Ja̱ˉgaˊ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ pooˉ heꜘ juuˈ kihꜗ Dio, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. \v 33 Läꜙ hwëˈ ja̱ˉ gaꜙjøøꜗ pooˉ heꜘ kihꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila naˊgyiyhˉ jeeˊ gaꜙlaꜗ dsooˊ kiyhˈ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙsa̱a̱ˉ pooˉ heꜘ jmɨɨˉ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ. \v 34 Maˉngëëꜘ maˉsa̱a̱yˉ jmɨɨˉ, gaꜙtëëyˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, gaꜙkwëëyhꜗ heˉ gaꜙkuyhˉ. Peerꜙ gaꜙläꜙcha̱a̱yꜙ lluꜗ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙhe̱e̱yhˉ juuˈ kihꜗ Dio. \p \v 35 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ ja̱ˉ, gaꜙche̱e̱ꜗ dsaˉtaˊ jñahꜘ pooˉ hi̱ˉ naˊjmeeꜘ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ maˊ høøꜙ nehꜙñeˈ mahꜗ lä̱ä̱yꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila. \v 36 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeehꜗ pooˉ juuˈ kihꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila, gaꜙjäyhꜘ: \p —Maˉjmeeꜘ dsaˉtaˊ madaꜚ heˉ lä̱ä̱nˊ hnähꜘ. Heˉja̱ˉ jwahnꜙ, hwë̱ë̱ˉ hnähꜘ, goˉnääˊ hnähꜘ kya̱a̱hˊ juuˈ lluꜗ baˊ. \p \v 37 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ läꜙlaˉ: \p —¿Heˉlaˈ ja̱ˉ gaꜙkwayꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, niꜙ saꜙ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ cheˊ ä̱ä̱ˉ jnäähˈ dsooˊ? Heꜘ baˊ dsaˉ romano jnäähˈ kaˉlähꜘ mahꜗ gaꜙta̱a̱yhˉ jnäähˈ nehꜙñeˈ. Naꜗ la̱a̱yꜘ, lä̱ä̱yꜗ jnäähˈ jeeˊ naˉhmääˊ. Niꜙ miihˉ saꜙ he̱e̱hˊ jnäähꜗ läꜙnaˉ. Waˊ yaˉnääꜘ hñiiꜘ dsaˉtaˊ mahꜗ hwë̱ë̱yꜗ jnäähˈ. \p \v 38 Heˉja̱ˉ naˊjmeehˊ pooˉ heꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉtaˊ. Peerꜙ gaꜙläꜙgooꜙ dsëꜗ dsaˉtaˊ heꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ la̱a̱ꜗ Paaˊ dsaˉ romano kya̱a̱hˊ Sila. \v 39 Heˉja̱ˉ naˊnääyˈ naˊjë̱ë̱yˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila: \p —Jmeeˊ hnähꜘ jø̱hˉ hohꜘ. \p Maˉlaꜙ maˉhwë̱ë̱yꜗ nehꜙñeˈ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Goˉnääˊ baˊ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. \p \v 40 Maˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ nehꜙñeˈ kya̱a̱hˊ Sila, gaꜙnääyꜗ taꜙ kihꜗ Lidia, jeeˊ gaꜙje̱e̱yˈ miihˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ. Gaꜙkwaꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila beꜘ kiyhꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. \c 17 \s1 Gaꜙläꜙhneeꜙ dsaˉ kya̱a̱hˊ Paaˊ jeeˊ jwɨɨˉ Tesalónica \p \v 1 Gaꜙngëëꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Anfípoli hiꜙ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Apolonia läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Tesalónica, jeeˊ maˊ chihˈ ko̱o̱ˉ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu. \v 2 Hiꜙ läꜙko̱o̱ˉ të̱ë̱ˈ Paaˊ jmeeꜙ, jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ maˊ dsooy˜ nehꜙ gwahꜙ dsaˉhlë̱ë̱yhˋ dsaˉ. Gaꜙtëꜘ hnëˉ ji̱i̱h˜ maˊ dsooy˜ gwahꜙ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ maˊ dsaˉkwayꜙ juuˈ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ. \v 3 Maˊ miˉjnääyꜙ jë̱ë̱ˉ goˉte˜ läꜙko̱o̱ˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jähꜘ, jmeeꜙ biiꜗ jëëꜗ Cristo wɨɨꜘ hiꜙ läꜙji̱i̱yhˊ kaˉlähꜘ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ. Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ: \p —Jesús hi̱ˉ hlëëhnˊ kihˈ laˉ, hi̱ˉ heꜘ heꜘ Cristo. \p \v 4 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ judiu gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ hiꜙ kya̱a̱hˊ Sila. Jwë̱ë̱ꜘ griego hi̱ˉ maˊ hnaahˉ Dio gaꜙhe̱e̱hˉ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ hiiꜘ juuˈ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ gaꜙhe̱e̱yhˉ kihꜗ Jesús. \v 5 Pero ko̱ˉlla̱a̱ˊ judiu hi̱ˉ saꜙ maˊ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús, gaꜙläꜙlle̱e̱yꜘ. Heˉja̱ˉ naˊkya̱a̱yꜘ ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ hñaaˉ dsëꜗ hi̱ˉ laˊ gaꜙnääˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Kya̱a̱hˊ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ dsaˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ gaꜙnääyꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ Jasón heˉ hnøøyꜗ maˊ jä̱ä̱yˈ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila mahꜗ maˊ ta̱a̱yhꜙ gooˉ dsaˉjwɨɨˉ. \v 6 Pero saꜙ gaꜙjnä̱ä̱yhꜙ, heˉja̱ˉ gaꜙsa̱a̱yhꜗ Jasón kya̱a̱hˊ jñahꜘ gaˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ, naˊjä̱ä̱yˉ kihꜗ dsaˉtaˊ, taˉhooyh˜ ki̱ˉga̱a̱ˉ maˊ jäyhꜘ: \p —Dsaˉ naˉ gaꜙnääˊ miˉga̱a̱ꜙ dsaˉ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙ naꜗ maˉyaˉnääyꜗ jeeˊ laˉ jnänˋ. \v 7 Jasón laˉ naˉ maˉta̱a̱yhˉ dsaˉ heꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ laˉ naˉ miˉkwa̱yhꜗ ley kihꜗ dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ gyaꜗ roma. Jäyhꜘ cha̱a̱ˉ jñahꜘ rey hi̱ˉ che̱e̱ˉ Jesús. \p \v 8 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉtaˊ kya̱a̱hˊ dsaˉjwɨɨˉ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙhe̱e̱ꜗ dsëyꜗ goˉte˜. \v 9 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊ madaꜚ gaꜙmiꜙhmaahˊ Jasón dsooˊ kihˈ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ gaꜙsa̱a̱yhꜗ heꜘ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙlä̱ä̱yꜗ. \s1 Ngooꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila taꜙ jwɨɨˉ Berea \p \v 10 Ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ, läꜙcha̱hꜘ hwëˈ ja̱ˉ, gaꜙche̱e̱yꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ Sila taꜙ jwɨɨˉ Berea. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ Berea naˊnääyˈ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ judiu. \v 11 Judiu hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Berea ja̱ˉ, lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙko̱hꜘ gaˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Tesalónica. Gaꜙläꜙhnøøꜗ gyihꜗ nuuyꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ ja̱ˉ, hiꜙ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ maˊ hëyˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ maˊ jëëy˜ cheˊ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ heˉ maˊ jähꜘ Paaˊ. \v 12 Jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ judiu heꜘ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉmëꜘ griega hi̱ˉ hiiꜘ juuˈ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉñʉʉhˉ kaˉlähꜘ. \v 13 Maˊ gaꜙnuuꜘ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Tesalónica heˉ hä̱ä̱ˊ Paaˊ taꜙ Berea kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio, heˉja̱ˉ naˊnääyˈ jeeˊ ja̱ˉ kaˉlähꜘ naˊllayˉ hniiˉ kihꜗ dsaꜙ. \v 14 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ gaꜙche̱e̱yꜗ Paaˊ taꜙ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Gaꜙjä̱ꜘ baˊ Sila kya̱a̱hˊ Timotä jwɨɨˉ Berea. \v 15 Heꜘ baˊ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ kya̱a̱hˊ Paaˊ gaꜙjmeeꜘ beꜘ gaꜙjøøꜗ kiyhꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jwɨɨˉ Atena. Hiꜙ maˊ gaꜙhwë̱ë̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ jwɨɨˉ Atena ja̱ˉ, gaꜙche̱e̱ꜗ Paaˊ juuˈ waˊ jäˉ Sila kya̱a̱hˊ Timotä taꜙ laꜙ, naꜗko̱hꜘ läꜙji̱i̱hˈ jeeˊ leꜘ. \s1 Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juuˈ jeeˊ jwɨɨˉ Atena \p \v 16 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ maˊ gyaˈ Paaˊ jø̱ø̱y˜ lloo˜ Sila kya̱a̱hˊ Timotä jwɨɨˉ Atena, gaꜙläꜙmeehꜙ dsëyꜗ kihꜗ gaꜙläꜙka̱a̱ˉ baˊ tä̱ä̱hˊ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ. \v 17 Heˉja̱ˉ nehꜙ gwahꜙ maˊ miˉjnääꜙ Paaˊ juuˈ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ kihꜗ judiu hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ, hiꜙ kihꜗ jñahꜘ gaˊ dsaˉ hi̱ˉ hnaahˉ Dio. Hiꜙ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ maˊ dsaˉngëëꜘ Paaˊ läꜙka̱a̱ˉ jeˊhmoohˊ ja̱ˉ, hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ hi̱ˉ dsaˉku̱hꜗ jeeˊ ja̱ˉ kaˉlähꜘ. \v 18 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙje̱e̱yˈ dsaˉ hi̱ˉ jähꜘ kyʉʉh˜. Ko̱o̱ˉ nääꜗ dsaˉ heꜘ tëëyh˜ epicúreo hiꜙ jñahꜘ kaˉlähꜘ tëëyh˜ estoico. Dsaˉ heꜘ naˉ gaꜙløøꜗ tiˉchooꜙ juuˈ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉkya̱a̱yhˊ: \p —Heeˉ baˊ juuꜗ heˉ kwaꜙ dsaˉ naˉ, hehꜗ heˉ hlëëyhꜙ chaˉmiihˉ ngëëˈ. \p Jñahꜘ kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ: \p —Läꜙko̱o̱ˉ heˉ hlëëyhꜙ kihꜗ jñahꜘ dio hi̱ˉ saꜙ kyu̱u̱ꜙ jneˊ. \p Läꜙja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ kihꜗ Paaˊ kihˈ heˉ maˊ miˉjnääꜙ Paaˊ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús hiꜙ juuˈ heˉ läꜙji̱i̱hˊ dsaˉ. \v 19 Heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ä̱yꜗ Paaˊ ko̱o̱ˉ jeeˊ maˊ dsaˉñeeyꜙ, jeeˊ che̱e̱ˉ Areópago. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ: \p —¿Cheˊ leꜘ nʉʉˉ jnäähˈ miihˉ haˉ läꜙ laꜗ juˈhmëëꜘ heˉ kye̱hˊ naˉ? \v 20 Kye̱hˊ juuˈ heˉ saꜙ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ goˉte˜. Hnøøˉ jnäähˈ läꜙñeˊ jnäähꜗ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉ. \p \v 21 (Jëëhꜘ, jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ Atena hiꜙ dsaˉ hi̱ˉ yaꜙnääꜗ hwaꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ, gaꜙta̱a̱yhˋ tä̱ä̱ꜘ jeeˊ ja̱ˉ. Saꜙ chaˉ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ maˊ tɨh˜ dsëyꜗ, maꜙlaꜙ juˈhmëëꜘ heˉ maˊ nuuyˈ kya̱a̱hˊ heˉ maˊ kwayˈ, heˉ ja̱ˉ baˊ maˊ tɨh˜ dsëyꜗ.) \p \v 22 Heˉja̱ˉ gaꜙnooˉ Paaˊ to̱ꜗdsaahˋ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Areópago ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Kyu̱u̱nꜙ hnähꜘ dsaˉ cha̱a̱ˉ Atena. Peerꜙ miˉtehˋ hnähꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dio kya̱a̱hˊ hnähꜘ. \v 23 Jëëhꜘ läꜙ maˊ ñeenˊ naˊngënˈ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ laˉ, gaꜙjëënꜗ läꜙka̱a̱ˉ baˊ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱hꜙ hnähꜘ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ naˊhyooꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: “Hi̱i̱ꜚ laˉ Dio hi̱ˉ saꜙ kyu̱u̱ꜙ jneˊ.” Jëëˋ daˊ hnähꜘ, heꜘ baˊ Dio hi̱ˉ hnaahꜙ hnähꜘ, niꜙ saꜙ kyu̱u̱ꜙ hnähꜘ, kihꜗ hi̱ˉ heꜘ naˉ hlëëhnˊ naˈ. \p \v 24 ʼDio hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kihˈ, hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ jʉʉˊ gyʉʉhˈ hwaꜗ, heˉja̱ˉ saꜙ jmeeꜙ biiꜗ jmeeꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ ko̱o̱ˉ gwahꜙ jeeˊ gyayꜙ. \v 25 Saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ niꜙ miihˉ, niꜙ hi̱ˉ jmeeꜗ taˊheꜗ kiyhꜗ. Hñiiꜘ bihꜗ jmeeyꜙ cha̱a̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ jneˊ, jmeeyꜙ ki̱i̱ˊ jneˊ lleꜘ hiꜙ kwayꜙ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ. \p \v 26 ʼKihꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ baˊ gaꜙjmä̱ä̱yꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ nääꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ dsaˉta̱a̱yhˋ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ. Hiꜙ gaꜙtø̱ø̱yꜗ hihꜙ haˉ ko̱hꜘ jmɨɨˊ dsaˉta̱a̱hˋ dsaˉ hiꜙ haˉ hñiiꜘ dsaˉta̱a̱yhˋ. \v 27 Gaꜙjmä̱ä̱yꜗ jneˊ mahꜗ hnäähˊ jnihꜘ. Läꜙja̱ˉ ko̱o̱ˉ saꜙ su̱ˊ saꜙ jne˜ baˊ jneˊ Dio. Jëëhꜘ, maꜙraꜙ juˈdsooꜘ saꜙ cheyhꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ kihꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ jneˊ. \v 28 Jëëhꜘ, taꜙlaꜙ kiyhꜗ baˊ cha̱a̱ˉ jneˊ hiꜙ gaꜙnøøˊ jneˊ hiꜙ naˊji̱i̱hꜙ jneˊ. Heˉ laˉ je̱e̱hˈ kweeˉ läꜙko̱hꜘ gaꜙsɨɨꜘ ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉgoohꜘ hnähꜘ hi̱ˉ maˊ kyʉʉh˜, hi̱ˉ gaꜙjähꜘ: “La̱a̱ꜗ jneˊ saˊju̱ˉ kihꜗ Dio.” \p \v 29 ʼLäꜙlluꜗ heˉ la̱a̱ꜗ jneˊ saˊju̱ˉ kihꜗ Dio, heˉja̱ˉ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jmeenˊ hʉʉˊdsëˉ la̱a̱yꜗ läꜙko̱o̱ˉ dio hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ dsaˉ kya̱a̱hˊ ñeˈ nøøꜚ o ñeˈ tøøˉ o kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ. Jëëhꜘ he̱e̱hꜚ heˉ jmeeꜙ dsaˉ ja̱ˉ, laꜗ läꜙko̱o̱ˉ gwaꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ baˊ. \v 30 Jä̱ä̱ꜗ, saꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio heˈ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ. Jëëhꜘ dsaˉ, saꜙ maˊ ñeˉ heeˉ ja̱ˉ maˊ jmeeyꜙ. Pero jmɨɨˊ naˈ, Dio jmeeꜙ madaꜚ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ waˊ läˉdsa̱a̱˜ dsëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ. \v 31 Jëëhꜘ, gaꜙtø̱ø̱ꜗ Dio hihꜙ lloo˜ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ llayꜗ taˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱hˊ juˈdsooꜘ. Maˉnaˉlle̱e̱hˊ baˊ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ llaꜗ taˊ hiꜙ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ gaꜙjmeeꜘ Dio dsooꜘ juuˈ ja̱ˉ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙmiꜙji̱i̱yhˋ Jesús jeeˊ kihˈ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ —gaꜙjähꜘ Paaˊ. \p \v 32 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ heˉ läꜙji̱i̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ, ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉ heꜘ gaꜙmiꜙkwa̱yhꜗ hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙjähꜘ läꜙlaˉ: \p —Jyohꜘ ji̱i̱h˜ baˊ nʉʉˊ jnäähꜗ kaˉlähꜘ juuˈ naˉ. \p \v 33 Heˉja̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ. \v 34 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ, gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ hä̱ä̱ˊ Dionisio hi̱ˉ maˊ dsoo˜ taꜙ Areópago. Hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ ja̱a̱ˉ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Dámari hiꜙ cha̱a̱ˉ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ. \c 18 \s1 Ngooꜗ Paaˊ taꜙ jwɨɨˉ Corinto \p \v 1 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ jwɨɨˉ Atena ngooyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Corinto. \v 2 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙje̱e̱yˈ ja̱a̱ˉ judiu che̱e̱ˉ Aquila hi̱ˉ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Ponto, hi̱ˉ hmëëꜘ yaꜙhë̱ë̱ꜗ hwaꜗ Italia kya̱a̱hˊ mëyˊ Priscila läꜙhihꜙ kihꜗ Claudio rey toˉnëˊ. Hi̱hꜗ rey heꜘ, saꜙ hnøøyꜗ maˊ dsaˉta̱a̱hˋ dsaˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ judiu jeeˊ jwɨɨˉ Roma heˉ nøøꜘ hwaꜗ Italia. Heˉja̱ˉ ñeeˊ Paaˊ naˊjë̱ë̱ˉ dsaˉgooyˈ heꜘ. \v 3 Aquila heꜘ maˊ jmeeꜙ taˊ hme˜ hmɨˉlooˉ, heˉ ja̱ˉ maˊ laˈ taˊ kiyhˈ. Ja̱ˉbaˊ lihꜙ Paaˊ maˊ jmeeyꜙ taˊ ja̱ˉ kaˉlähꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙjä̱yꜘ jmeeyꜙ taˊ ja̱ˉ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ. \v 4 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ te̱e̱hˉ dsaˉ dsëꜗ maˊ dsoo˜ Paaˊ nehꜙ gwahꜙ mähˉ maˊ dsaˉhlë̱ë̱yhˋ dsaˉ judiu kya̱a̱hˊ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, maˊ kwayꜙ juuˈ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ he̱e̱hꜙ dsaˉ juuˈ kihꜗ Dio. \p \v 5 Maˊ gaꜙllooꜗ Sila kya̱a̱hˊ Timotä hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Macedonia, ja̱ˉgaˊ gaꜙtʉꜗ Paaˊ taˊ jmeeꜙ hmɨˉlooˉ mahꜗ gaꜙkwayꜘ juuˈ kihꜗ Dio baˊ. Gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ judiu dsaˉgooyˈ, gaꜙjmeeyꜘ juˈdsooꜘ kihꜗ Jesús. Gaꜙjäyhꜘ hi̱ˉ heꜘ heꜘ Cristo. \v 6 Pero dsaˉ heꜘ gaꜙløøꜗ ji̱i̱yh˜ juuˈ kya̱a̱hˊ Paaˊ, hiꜙ gaꜙmiꜙkwa̱yhꜗ kaˉlähꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙkyahꜘ Paaˊ hmɨɨhˉ kihꜗ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Dsooˊ kyahˈ hñaahꜗ baˊ hnähꜘ naˉ, heˉ ju̱u̱hꜘ hnähꜘ läꜙ maˉnaˉbä̱ä̱hˋ ja̱ˉbaˊ hnähꜘ kya̱a̱hˊ dsoˊkyeˉ. Saꜙ chaˉ dsooˊ dsë̱ë̱n˜ niꜙ miihˉ. Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ naˊka̱nˋ juuˈ laˉ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu baˊ. \p \v 7 Yaꜙhë̱ë̱yꜗ nehꜙ gwahꜙ ja̱ˉ, ngooyꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Justo hi̱ˉ maˊ gyaˈ jä̱hꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ. Hi̱ˉ heꜘ maˊ ga̱hꜙ Dio. \v 8 Ja̱a̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ häˊ gooˉ gwahꜙ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Crispo, gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Jesús kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ kya̱a̱yꜗ. Hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ ja̱ˉbaˊ Corinto ja̱ˉ, gaꜙhe̱e̱yhˉ juuˈ kihꜗ Dio maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ Paaˊ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ gaꜙsa̱a̱ˉ jmɨɨˉ. \v 9 Ko̱o̱ˉ hwëˈ heˉ maˊ gyaˈ Paaˊ jwɨɨˉ Corinto ja̱ˉ, gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnëyˊ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ: \p —Taꜙ waˊ ga̱hˈ, hlëëhˊ baˊ hneˉ juuˈ kinꜙ, taꜙ tʉꜘ heˉ kwahˉ juuˈ. \v 10 Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ ka̱a̱hꜗ hneˉ mahꜗ jmeeyhꜙ hneˉ. Jëëhꜘ jnäꜘ chehnꜗ kya̱a̱hˊ hneˉ. Hiꜙ taꜙ jyohꜘ ko̱ˉta̱a̱ˉ, tä̱ä̱hˊ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ jeeˊ jwɨɨˉ laˉ hi̱ˉ naꜗ gaˊ he̱e̱hꜙ juuˈ kinꜙ. \p \v 11 Heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ Paaˊ ko̱o̱ˉ ji̱ˉñeˉ naˉdsë˜ jñeeꜘ sɨhˉ jeeˊ jwɨɨˉ Corinto ja̱ˉ, kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio. \p \v 12 Läꜙko̱hꜘ maˊ la̱a̱ˈ Galión lleˊmohꜘ kihꜗ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ Acaya, läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Corinto gaꜙta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ gaꜙte̱e̱yꜗ kya̱a̱hˊ Paaˊ heˉja̱ˉ naˊjä̱ä̱yˉ nëˊtaˊ, \v 13 maˊ jäyhꜘ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ laˉ miˉtë̱ë̱yꜙ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊ hnaayhꜙ Dio mahꜗ llaˉdsëëyˋ kihˈ ley jnänˋ kya̱a̱hˊ juuˈ ja̱ˉ. \p \v 14 Maˉchehꜗ Paaˊ maˊ hlëëhˈ, maˊ gaꜙjähꜘ Galión sɨɨyhꜙ dsaˉ judiu heꜘ: \p —Cherˊmahꜗ dsooꜘ laꜗ hlɨɨhˈ heˉ jmeeyꜙ, o cherˊmahꜗ naˉbä̱ä̱yhˋ ko̱o̱ˉ dsooˊ jʉʉhˉ, ja̱ˉgaˊ naꜙ høøꜗ kwa̱a̱t˜ llanˋ taˊ kyahˈ hnähꜘ dsaˉ judiu. \v 15 Pero juuˈ taꜙjmahꜗ baˊ naˉ hlëëhˊ hnähꜘ. Dsaˉ baˊ naˉ hä̱ä̱hꜙ hnähꜘ, kihꜗ ley kyahꜗ hnähꜘ baˊ naˉ hlëëhˊ hnähꜘ. Heˉja̱ˉ jëëˋ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ läꜙeeˉ juuˈ naˉ. Saꜙ hnoonꜗ ta̱a̱hnꜚ hñiinꜙ kya̱a̱hˊ heˉ naˉ —gaꜙjäyhꜘ. \p \v 16 Heˉja̱ˉ gaꜙhwë̱ë̱yꜗ dsaˉ heꜘ nëˊtaˊ ja̱ˉ. \v 17 Heˉja̱ˉ gaꜙsa̱a̱hꜗ dsaˉ heꜘ Sóstene hi̱ˉ maˊ häˊ gooˉ gwahꜙ kiyhꜗ. Gaꜙkwayꜘ kihꜗ taꜙ kaˊhneꜚ kihꜗ nëˊtaˊ ja̱ˉ. Pero lleˊmohꜘ heꜘ niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ kiyhꜗ. \p \v 18 Pero gaꜙgyaˉ gaˊ Paaˊ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ Corinto ja̱ˉ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ, ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ Siria, kya̱a̱hˊ Aquila kya̱a̱hˊ Priscila. Jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ dsaˉta̱a̱yhˋ nehꜙ barco jwɨɨˉ Cencrea, gaꜙtiiꜘ Paaˊ lleꜘ, gaꜙjmeeyꜘ kwaahˉ goˉte˜. Läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙjnäꜘ gaꜙjmeeyꜘ ko̱o̱ˉ hmoohˊ kya̱a̱hˊ Dio. \v 19 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ Éfeso, ja̱ˉ ji̱i̱hˈ gaꜙjä̱ꜘ dsaˉkya̱a̱yhˊ. Ngooꜗ baˊ Paaˊ taꜙ gwahꜙ naˊhlë̱ë̱yhˊ judiu. \v 20 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨꜘ judiu heꜘ maˊ jä̱ˈ gaˊ Paaˊ miihˉ jmɨɨˊ, pero saꜙ gaꜙhe̱e̱yhˉ. \v 21 Gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Jmeeꜙ biiꜗ naahnꜚ jmɨɨˊ heˉ tëꜘ Jerusalén. Pero ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ jänˉ yaˊjë̱ë̱nꜙ hnähꜘ, cherˊmahꜗ läꜙja̱ˉ hnøøꜗ Dio. \p Éfeso ja̱ˉ gaꜙheꜗ Paaˊ nehꜙ barco, ngaayhꜗ taꜙ Jerusalén. \v 22 Maˊ gaꜙllooyꜗ Cesarea, ngaahꜗ bihꜗ taꜙ Jerusalén naˊjmeeyꜘ Dio kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ. Ja̱ˉgaˊ ngooyˈ taꜙ jwɨɨˉ Antioquía kaˉlähꜘ. \v 23 Gaꜙgyayˉ miihˉ jmɨɨˊ Antioquía, ja̱ˉgaˊ yaꜙhë̱ë̱yꜗ kaˉlähꜘ, ngooyꜗ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ hwaꜗ Galacia, hiꜙ läꜙja̱ˉ jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ hwaꜗ Frigia, naˊkwayˉ beꜘ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ. \s1 Gaꜙkwaꜘ Apolo juuˈ jeeˊ jwɨɨˉ Éfeso \p \v 24 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ ja̱ˉ, gaꜙllooꜗ taꜙ jwɨɨˉ Éfeso ja̱a̱ˉ judiu hi̱ˉ che̱e̱ˉ Apolo, hi̱ˉ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Alejandría. Peerꜙ liyhꜙ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ hiꜙ maˊ kyʉʉyh˜ raˉkë̱hˈ raˉllu̱u̱ꜗ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio. \v 25 Gaꜙläꜙtë̱ë̱ꜙ bihꜗ haˉ läꜙ laꜗ jwëˈ kihꜗ Jesús hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ. Maˊ miˉtë̱ë̱yꜙ dsaˉ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Jesús. Pero heˉ sa̱a̱ꜙ dsaˉ jmɨɨˉ, maꜙlaꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ Jwa̱a̱ꜚ baˊ maˊ kyʉʉyh˜. \v 26 Saꜙ goyhꜙ, gaꜙløøyꜗ hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ judiu heˉ chihꜗ Éfeso ja̱ˉ. Pero läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Aquila kya̱a̱hˊ Priscila haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ Apolo ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙtëëyˉ taꜙ kiyhꜗ mahꜗ naˊheehˊ gyihꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ jeeˊ saꜙ maˊ kyʉʉyh˜. \v 27 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙläꜙhnøøꜗ Apolo dsooꜗ taꜙ hwaꜗ Acaya. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ kya̱a̱yhˊ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙkwayꜘ beꜘ kihꜗ hiꜙ gaꜙsɨɨyꜘ ko̱o̱ˉ jeˉ kihꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Corinto heˉ nøøꜘ hwaꜗ Acaya mahꜗ waˊ he̱e̱yhˉ Apolo läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ. Hiꜙ maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙlaꜗ lluꜗ chaˉmiihˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ kihꜗ Dio, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kya̱a̱yhˊ. \v 28 Läꜙji̱i̱hˈ jeeˊ leꜘ, gaꜙtiˉ gaꜙchooꜘ Apolo juuˈ kya̱a̱hˊ judiu dsaˉkya̱a̱yhˊ. Gaꜙmiꜙjnääyˉ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ läꜙngëëyꜘ, Jesús heꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Cristo. \c 19 \s1 Ngooꜗ Paaˊ taꜙ jwɨɨˉ Éfeso \p \v 1 Taˊko̱ˉji̱i̱hˈ maˊ gyaˈ Apolo jwɨɨˉ Corinto, ngooꜗ Paaˊ jwëꜘ hwaꜗ baˊ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllooyꜗ jwɨɨˉ Éfeso. Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ ja̱ˉ gaꜙje̱e̱yˈ ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hꜗ jneˊ. \v 2 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ juuˈ kiyhꜗ: \p —¿Cheˊ gaꜙtë̱ë̱hꜘ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ läꜙ maˊ gaꜙhe̱e̱hˋ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ? \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —Niꜙ saꜙ ñeˊ jnäähꜗ heeˉ ja̱ˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \p \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —¿Heeˉ juuˈ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ dsooꜘ heˉ gaꜙsa̱a̱hˉ hnähꜘ jmɨɨˉ? \p Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ: \p —Gaꜙsa̱a̱ˉ jnäähˈ jmɨɨˉ läꜙhihꜙ gaꜙjmeeꜘ Jwa̱a̱ꜚ baˊ. \p \v 4 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ: \p —Jwa̱a̱ꜚ gaꜙchooꜗ jmɨɨˉ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ. Gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ: “Waˊ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ hi̱ˉ jäꜙ kë̱ë̱ˉ gaˊ kiꜙ jnäꜘ.” Jwa̱a̱ꜚ heꜘ maˊ hlëëhꜙ kihꜗ Jesús hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Cristo. \p \v 5 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙsa̱a̱yˉ jmɨɨˉ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús. \v 6 Läꜙ maˊ gaꜙkyeˉ Paaˊ gooˉ nëˊ kiyhˈ, gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nëˊ kihˈ dsaˉ heꜘ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙhlëëyhꜘ jyohꜘ juuˈ hiꜙ gaꜙløøyꜗ ngëëy˜ juuˈ heˉ maˊ miˉjnääꜙ Dio kiyhꜗ. \v 7 Jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ maˊ te̱e̱ˈ gyaꜙtu̱u̱ꜘ. \p \v 8 U̱u̱ˉ sɨhˉ heˉ gaꜙgyaˉ Paaˊ jeeˊ ja̱ˉ, maˊ dsooy˜ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ chihꜗ jeeˊ ja̱ˉ. Saꜙ goyhꜙ maˊ hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ haˉ läꜙ jä̱ä̱ꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. \v 9 Pero ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉ heꜘ maˊ hwehˉ dsëyꜗ, saꜙ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús. Wɨɨꜘ baˊ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Jesús toꜙloꜙ nëˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ. Heˉja̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ, gaꜙjä̱ä̱yꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ gaꜙnääyꜗ jeeˊ chihˈ saˉkwel˜ kihꜗ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Tiranno. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙhlë̱ë̱hꜗ Paaˊ ø̱ø̱hꜗ jneˊ juuˈ kihꜗ Jesús läꜙjëꜙ jmɨɨˊ. \v 10 Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ ji̱ˉñeˉ. Läꜙjwëꜘ ja̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Asia, hiꜙ läꜙkye̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \v 11 Heˉ baˊ cheˉ jʉhˉga̱a̱ˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio jeeˊ ja̱ˉ taꜙlaꜙ kihꜗ Paaˊ. \v 12 Maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ kya̱a̱hˊ hmɨɨhˉ kihꜗ jeeˊ maˊ chehˈ Paaˊ. Ko̱o̱ˉ maˊ dsaˉjnoohꜗ miihˉ nëˊ kihˈ Paaˊ hmɨɨhˉ saˊluuˉ hiꜙ hmɨɨhˉ hiiꜘ chaˊnëˊ. Hmɨɨhˉ ja̱ˉ maˊ dsaˉsu̱yˋ dsaˉdsaahˊ kya̱a̱yˈ. Läꜙja̱ˉ maˊ dsaˉjä̱ꜗ kiyhꜗ hiꜙ läꜙkye̱ˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ maˊ hwë̱ë̱ˉ. \p \v 13 Hiꜙ maˊ cha̱a̱ˉ ko̱ˉlla̱a̱ˊ judiu hi̱ˉ maˊ gaꜙnääˊ taꜙ kye̱ꜗ taꜙ ñiiꜘ maˊ hwë̱ë̱y˜ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ dsaꜙ. Pero ko̱o̱ˉ häˊ, jaꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ maˊ hwë̱ë̱yˈ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Jesús, gaꜙjäyhꜘ: \p —Kya̱a̱hˊ hihꜙ kihꜗ Jesús hi̱ˉ hlëëhꜙ Paaˊ kihˈ, jmeenꜙ hihꜙ hwë̱ë̱hˉ hnähꜘ. \p \v 14 Heˉ laˉ maˊ jmeeꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ jo̱o̱ꜘ dsaˉ judiu hi̱ˉ maˊ che̱e̱ˉ Esceva, hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ ja̱a̱ˉ jmiˉdsaˉ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ. \v 15 Pero gaꜙji̱i̱hꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ juuˈ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Kyu̱u̱ꜙ baˊ jnäꜘ Jesús, hiꜙ maꜙ baˊ jnäꜘ hi̱i̱ˉ heꜘ Paaˊ, pero hnähꜘ, saꜙ kyu̱u̱nꜙ niꜙ miihˉ. \p \v 16 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ, niꜙ juuˈ gaˊ saꜙ gaꜙhɨɨyꜘ, gaꜙso̱o̱yhꜗ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ dsaˉ heꜘ. Peerꜙ gaꜙkwayꜘ kihꜗ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjmä̱ä̱yhˉ dsooˊ, gaꜙkyʉ̱ʉ̱yꜗ toꜙloꜙkwa̱yhꜙ. \v 17 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ judiu hiꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Éfeso gaꜙläꜙgoyhꜙ jwërte maˊ gaꜙnuuyꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Jesús. \p \v 18 Hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio gaꜙmiꜙjnääyˉ toꜙloꜙ nëˊ ø̱ø̱yhꜚ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ. \v 19 Hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ jwë̱ë̱ꜘ hi̱ˉ maˊ të̱ë̱ˉ jiˉnahˊ maˊ dsaˉka̱yꜙ jeˉ hlɨɨhˈ ja̱ˉ, mahꜗ maˊ dsaˉje̱yꜙ chaˊnëˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ. Hiꜙ maˊ gaꜙjmeehꜗ dsaˉ kwa̱a̱t˜ johꜘ kye̱e̱ꜘ jeeˊ läꜙjëꜙ moˊjeˉ ja̱ˉ, yaꜙhɨɨꜗ kwa̱a̱t˜ to̱ꜙloꜙgyaꜘ mil kuuˊ tøøˉ. \v 20 Läꜙja̱ˉ gaꜙläꜙjwë̱ë̱ꜘ chaˉgaˊmiihˉ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙnuuꜘ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ gaꜙjëëyꜗ haˉ ko̱hꜘ beꜘ saꜙ chaˉ kihꜗ Dio. \p \v 21 Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, gaꜙjmeeꜘ Paaˊ hʉʉˊdsëˉ dsooyꜗ kaˉlähꜘ taꜙ hwaꜗ Macedonia hiꜙ taꜙ hwaꜗ Acaya. Ja̱ˉgaˊ dsa̱a̱yhˈ taꜙ Jerusalén. Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ: \p —Maˉläˉhɨɨˋ miihˉ jmɨɨˊ gyanˊ Jerusalén, maꜙraꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ nɨɨnˋ taꜙ Roma. \p \v 22 U̱u̱ꜗ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ gaꜙche̱e̱yꜗ taꜙ hwaꜗ Macedonia, gaꜙche̱e̱yꜗ Timotä kya̱a̱hˊ Erasto. Pero gaꜙjä̱ꜘ gaˊ Paaˊ miihˉ jmɨɨˊ hwaˈ Asia ja̱ˉ. \s1 Gaꜙläꜙhneeꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jwɨɨˉ Éfeso kya̱a̱hˊ Paaˊ \p \v 23 Jmɨɨˊ ja̱ˉ gaꜙläꜙchaꜙ ko̱o̱ˉ hniiˉ jʉʉhˉ jeeˊ jwɨɨˉ Éfeso, kwa̱a̱t˜ kihꜗ juˈhmëëꜘ. \v 24 Jeeˊ ja̱ˉ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ dsaˉ che̱e̱ˉ Demetrio hi̱ˉ maˊ kwaꜙ taˊ heˉ jmeeꜙ dsaˉ gwahꜙ pihꜗ kya̱a̱hˊ ñeˈ tøøˉ jmahꜗ heˉ laꜗ he̱e̱hꜚ gwahꜙ kihꜗ Diana heˉ maˊ chihˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Kya̱a̱hˊ taˊ ja̱ˉ maˊ lɨyhꜗ chaˉmiihˉ kuuˊ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ. \v 25 Heˉja̱ˉ gaꜙjø̱ø̱yhˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ taˊ kiyhˈ hiꜙ jñahꜘ gaˊ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ ja̱ˉbaˊ taˊ ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Dsaˉñʉʉhˉ, ñehˊ baˊ hnähꜘ kweeˉ lë̱hˈ jneˊ chaˉmiihˉ kuuˊ kya̱a̱hˊ taˊ laˉ. \v 26 Pero naꜗ maˉjëëˊ jneˊ hiꜙ maˉnʉʉˊ jneˊ ngëꜙ Paaˊ Éfeso laˉ miˉga̱a̱yꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ. Hiꜙ ja̱ꜙ maꜙlaꜙ jeeˊ laˉ jmeeyꜙ läꜙnaˉ. Läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗ Asia maˉmiˉga̱a̱yˉ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ, jäyhꜘ: “Ja̱ꜙ Dio heꜘ, hi̱hꜗ dio hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ dsaˉ kya̱a̱hˊ gooˉ.” \v 27 Heˉja̱ˉ hiiꜘ gooˉ waˊraˉ gaꜙhe̱e̱yꜗ taˊ jnänˋ laˉ, hiꜙ moꜙsoꜙ toohꜙ dsaˉ taˊ gwahꜙ kihꜗ dio Diana jnänˋ hiꜙ läꜙja̱ˉ moꜙsoꜙ jmeeyꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Diana, hi̱ˉ hnaahˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Asia hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ. \p \v 28 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙläꜙlle̱e̱yꜘ jwërte hiꜙ gaꜙløøyꜗ tooyh˜ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ: \p —¡Heˉ baˊ cheˉ jø̱ø̱hˈ Diana hi̱ˉ chehꜗ Éfeso laˉ! \p \v 29 Heˉja̱ˉ gaꜙka̱hꜗ gaꜙgwë̱hꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Ko̱o̱ˉ mɨɨˈ baˊ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙsa̱a̱yhꜗ Gayo kya̱a̱hˊ Aristarco naˊjä̱ä̱yˉ jeeˊ dsaˉñeeꜙ dsaˉkya̱a̱yhˊ. Läꜙu̱u̱ꜘ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ cha̱a̱ˉ Macedonia hiꜙ maˊ jmeeyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ. \v 30 Hnøøꜗ Paaˊ maˊ dsaˉhlëëhˋ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ pero saꜙ gaꜙkwaꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ jwëˈ maˊ dsooyˈ. \v 31 Hiꜙ läꜙja̱ˉ ko̱ˉlla̱a̱ˊ hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ taˊ hwaˈ Asia ja̱ˉ, maˊ jwa̱yhꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙche̱e̱yꜗ juuˈ kihꜗ, gaꜙchu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ mahꜗ saꜙ dsooyꜗ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ heꜘ. \v 32 Gaꜙka̱hꜗ gaꜙgwë̱hꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ. Ka̱hꜘ baˊ maˊ hlëëhꜙ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ. Hiꜙ jwë̱ë̱ꜘ gaˊ hi̱ˉ saꜙ maˉñeˉ heeˉ kihꜗ ja̱ˉ heˉ maˊ tä̱ä̱yhˊ jeeˊ ja̱ˉ. \v 33 Heˉja̱ˉ dsaˉ judiu gaꜙhña̱a̱yꜗ naꜗko̱hꜘ Alejandro jeeˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ mahꜗ naˊjä̱ä̱yˉ taꜙ chaˊnëˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Alejandro lii˜ kya̱a̱hˊ gooyˉ, hnøøyꜗ maˊ hlëëyhˈ jwooˈ kihꜗ judiu. \v 34 Pero maˊ gaꜙläꜙkyu̱u̱ꜙ dsihꜘ la̱a̱yꜗ judiu, ko̱o̱ˉ häˊ baˊ gaꜙtoohꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ mɨɨhˊ. Miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ hor˜ gaꜙjmeeyꜘ läꜙja̱ˉ, maˊ jäyhꜘ: \p —¡Heˉ baˊ cheˉ jø̱ø̱hˈ Diana hi̱ˉ chehꜗ Éfeso laˉ! \p \v 35 Läꜙji̱i̱hˈ ja̱a̱ˉ tëꜙjeꜙ kya̱a̱ꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ heˉ tʉꜗ dsaˉ heꜘ tooh˜ mɨɨhˊ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Éfeso laˉ. Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ baˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ ñeˉ, ko̱o̱ˉ jeeˊ laˉ baˊ laˈ toˉnëˊ jeeˊ jmeeꜙ dsaˉ jʉʉhˉ kihꜗ gwahꜙ kihꜗ Diana heˉ chihꜗ jeeˊ laˉ jnänˋ hiꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ he̱e̱hꜚ kiyhꜗ heˉ jaꜗ kihꜗ Júpiter. \v 36 Niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ leꜘ jähꜙ saꜙ dsooꜘ. Heˉja̱ˉ jwahnꜙ, tʉꜗ hnähꜘ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ naꜗko̱hꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. \v 37 Hi̱hꜗ u̱u̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ maˉyaˉjä̱ä̱hꜙ hnähꜘ laˉ, saꜙ maˉmiˉkwa̱yhꜗ gwahꜙ jnänˋ, niꜙ saꜙ maˉhlëëyhꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ dio jnänˋ. \v 38 Cherˊmahꜗ chaˉ hniiˉ kihꜗ dsaˉkya̱a̱hˊ Demetrio kya̱a̱hˊ jñahꜘ dsaˉ, chaˉ baˊ nëˊtaˊ jeeˊ leꜘ miˉeeyꜙ juuˈ naˉ. Jeeˊ ja̱ˉ baˊ lleˋ kihˈ hnɨɨyꜗ kihꜗ dsaꜙ. \v 39 Cherˊmahꜗ chaˉ gaˊ heˉ saꜙ hii˜ läꜙeeˉ kyahꜗ hnähꜘ, leꜘ miˊeeꜗ jneˊ läꜙ maˊ dsaˉñeeꜙ dsaˉ madaꜚ kihꜗ dsaˉtaˊ. \v 40 Pero heˉ jmeeˉ jneˊ laˉ, hiiꜘ gooˉ dsaˉbä̱ä̱hꜙ jneˊ heˉ tøøhˉ jneˊ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ. Heeˉ juuˈ dsaˊkwanˊ cherˊmahꜗ gaꜙtëëhꜗ dsaˉtaˊ jneˊ kihˈ heˉ tøøhˊ jneˊ mɨɨhˊ jeeˊ laˉ. \p \v 41 Ko̱ˉja̱ˉ baˊ teˈ gaꜙhlëëhꜘ tëꜙjeꜙ heꜘ, mahꜗ gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉjwɨɨˉ. \c 20 \s1 Ngooꜗ Paaˊ taꜙ hwaꜗ Macedonia hiꜙ taꜙ hwaꜗ Grecia \p \v 1 Maˉngëëꜘ maˉdsa̱a̱ꜗ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙtëëhꜗ Paaˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ, gaꜙkwëëyhꜗ nʉʉhꜚ mahꜗ gaꜙe̱e̱yꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙhɨyhꜗ juuˈ, ngooyꜗ taꜙ Macedonia. \v 2 Gaꜙngëëyꜘ läꜙjëꜙ jwɨɨˉ mähˉ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ, gaꜙhlë̱ë̱hꜗ gyihꜗ mahꜗ të̱ë̱yꜗ chaˉgaˊmiihˉ beꜘ. Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllooyꜗ hwaꜗ Grecia (ja̱ˉbaˊ jeeˊ che̱e̱ˉ Acaya). \v 3 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙgyayˉ u̱u̱ˉ sɨhˉ. Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ dsaˉheyꜘ barco heˉ dsooyꜗ taꜙ hwaꜗ Siria, gaꜙläꜙñeyꜙ maˉlaꜗ juuˈ kihꜗ judiu heˉ sa̱a̱hꜗ dsihꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙmiꜙsɨɨyꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Gaꜙje̱e̱yh˜ kaˉlähꜘ taꜙ Macedonia, ngooyꜗ jwëꜘ hwaꜗ baˊ. \v 4 Hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱yhˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ Asia. Ja̱a̱ˉ hi̱ˉ heꜘ, che̱e̱ˉ Sópater hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Berea. Hiꜙ jñahꜘ che̱e̱ˉ Aristarco kya̱a̱hˊ Segundo hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Tesalónica. Hiꜙ jñahꜘ che̱e̱ˉ Gayo hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Derbe hiꜙ Timotä. Jñahꜘ che̱e̱ˉ Tíquico hiꜙ Trófimo hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Asia. \v 5 Gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ gaꜙläꜙjä̱ä̱ꜗ naˊjä̱ä̱yˊ jnäähꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ Troa. \v 6 Hiꜙ jnäähˈ, maˉlaꜙ maˉgoh˜ jmɨɨˊ kihˈ heˊñiihꜚ heˉ saꜙ kya̱a̱hˊ levadura, gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco jwɨɨˉ Filipo. Gaꜙhyaˉ gaˊ hñaꜘ jmɨɨˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙje̱e̱ˈ jnäähꜗ dsaˉkya̱a̱hnˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jø̱ø̱˜ Troa. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ. \s1 Gaꜙgwɨ̱ɨ̱ˉ Eutico jeeˊ gyayˈ nuuyˉ juuˈ kihꜗ Paaˊ \p \v 7 Toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, gaꜙtoohˋ jnäähꜗ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ jeeˊ maˊ kihˊ jnäähꜗ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ Jesús. Heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ Paaˊ kwaꜙ juuˈ. Juuˈ ja̱ˉ gaꜙkyooꜗ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtëꜘ ko̱o̱ˉ llaꜙnʉʉˈ, kihꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ dsooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ waˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ. \v 8 Hiꜙ maˊ tø̱ø̱ꜘ chaˉmiihˉ mɨˈsëꜗ heˉ naˉhi̱h˜ jeˉ chaˊnehꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jwë̱ë̱ꜘ hneꜗ jeeˊ maˊ tøøhˊ jnäähꜗ ja̱ˉ. \v 9 Ja̱a̱ˉ chihˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Eutico maˊ gyayˈ hooˊ ventan jeeˊ maˊ tøøhˈ jnäähꜗ. Jeeˊ gyayˈ ja̱ˉ, gaꜙgwɨ̱ɨ̱yˉ ñiihˊ kihꜗ heˉ gaꜙkyooꜗ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ Paaˊ. Jeeˊ naˉgwɨ̱ɨ̱yˉ ja̱ˉ, gaꜙta̱yhꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. Maˉnaˉju̱u̱yˊ maˊ gaꜙcha̱a̱hˉ dsihꜘ. \v 10 Heˉja̱ˉ gaꜙjña̱a̱ꜗ Paaˊ, ngooyꜗ naˊe̱e̱yꜘ chihꜗ heꜘ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Taꜙ jwa̱a̱hꜘ hnähꜘ, ji̱i̱hꜙ baˊ chihˉ laˉ. \p \v 11 Heˉja̱ˉ gaꜙwɨɨꜗ Paaˊ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ tøøhˊ jnäähꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙkihˊ gaꜙhi̱hˊ jnäähꜗ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ Jesús. Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, ngooꜗ bihꜗ hlëëyhꜙ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙjnäꜗ. Ja̱ˉgaˊ ngooyˈ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. \v 12 Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëꜗ dsaˉ heꜘ kihꜗ heˉ ji̱i̱hꜙ baˊ chihˉ kya̱a̱yꜗ, hiꜙ gaꜙtëëyˉ gaꜙnääyˋ kiyhˈ. \s1 Yaꜙhë̱ë̱ꜗ Paaˊ jeeˊ jwɨɨˉ Troa ngooyꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Mileto \p \v 13 Gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco, mahꜗ llaˉnøøꜗ jnäähˈ jä̱ä̱ꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jwɨɨˉ Asón. Jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjä̱ä̱ˊ jnäähꜗ Paaˊ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ madaꜚ nuuhꜚ jnäähˈ, jëëhꜘ jwëꜘ hwaꜗ baˊ ngooyꜗ taꜙ ja̱ꜙ. \v 14 Maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ jwɨɨˉ Asón ja̱ˉ, gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco kya̱a̱yhˊ, gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Mitilene. \v 15 Jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ jmɨɨˊ, gaꜙngëëꜘ jnäähˈ jä̱hꜙ jwɨɨˉ heˉ che̱e̱ˉ Quío. Jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Samo jeeˊ hwëëˉ barco. Jeeˊ gaꜙtëꜘ kye̱ꜘ jmɨɨˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙtë̱ë̱ꜘ jnäähˈ jwɨɨˉ Mileto. \v 16 Saꜙ maˊ hnøøˈ Paaˊ maˊ jä̱ˈ kiˉwëëꜘ hwaꜗ Asia, heˉja̱ˉ ko̱o̱ˉ gaꜙngëëꜘ bihꜗ kihꜗ jwɨɨˉ Éfeso. Gaꜙjmeeyꜘ biiꜗ heˉ lla̱a̱yh˜ läꜙ gaꜙtëꜘ Jerusalén mahꜗ të̱ë̱yꜗ jmɨɨˊ Pentecosté cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ. \s1 Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ gwahꜙ jwɨɨˉ Éfeso \p \v 17 Läꜙ maˊ gyaˈ Paaˊ jwɨɨˉ Mileto, gaꜙche̱e̱yꜗ juuˈ heˉ yaˉnääꜘ dsaˉgyʉʉhˊ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ jwɨɨˉ Éfeso. \v 18 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ hi̱ˉ heꜘ jeeˊ gyaˈ Paaˊ, gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ: \p —Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeenꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ janˈ taꜙ hwaꜗ Asia laˉ läꜙji̱i̱hˈ naꜗ. \v 19 Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjmä̱ä̱nꜙ hñiinꜙ jø̱ø̱hˈ läꜙ maˊ gaꜙgyanꜗ kya̱a̱hˊ hnähꜘ kwanꜙ juuˈ kihꜗ Dio. Ja̱ꜙ heˉ ko̱o̱ˉ ji̱i̱h˜ gaꜙtʉ̱ʉ̱nˋ jmɨɨˉ haaˊ mɨˈnënꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Johꜘ ji̱i̱h˜ saꜙ gaꜙjëënꜗ wɨɨꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hnøøˈ dsaˉ judiu maˊ jmeeˈ kinꜙ. \v 20 Saꜙ chaˉ gaꜙjmeenꜗ kwa̱a̱t˜ cheˊ hiiꜘ gooˉ kinꜙ jeeˊ gaꜙjmeenꜗ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙhlë̱ë̱hnˋ hnähꜘ jeeˊ jä̱ˈ dsaˉ hiꜙ läꜙja̱ˉ chaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. \v 21 Hnähꜘ judiu hiꜙ hnähꜘ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, gaꜙjwë̱ë̱hnꜗ hnähꜘ je̱e̱hˋ hnähꜘ kihꜗ Dio hiꜙ waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \v 22 Hiꜙ naꜗ maˉhä̱ä̱nˊ jwëꜗ ngaahnꜗ taꜙ Jerusalén läꜙ jøøꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kinꜙ. Niꜙ saꜙ manꜙ heˉ dsaˉngëënꜘ jeeˊ ja̱ˉ. \v 23 Ko̱o̱ˉ heˉ laˉ baˊ manꜙ. Läꜙka̱a̱ˉ jwɨɨˉ jeeˊ nɨɨnˋ dsaˉngëënꜘ wɨɨꜘ, ta̱a̱hꜙ dsaˉ jnäꜘ nehꜙñeˈ, jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. \v 24 Pero niꜙ miihˉ saꜙ jmeenꜙ heˈ cheˊ cha̱a̱nˉ o heˉ ju̱u̱nꜘ. Jë̱ë̱ˉ baˊ dsënꜙ ngoonꜗ taꜙ chaˊnëˊ kya̱a̱hˊ taˊ heˉ naˉhña̱a̱nˊ, läꜙji̱i̱hˈ miˊtenˋ taˊ heˉ gaꜙtoohˉ Jesús goonꜙ mahꜗ kwanˋ juˈhmëëꜘ heˉ miˉjnääꜙ haˉ läꜙko̱o̱ˉ hnääꜗ Dio jneˊ. \p \v 25 ʼManꜙ kweeˉ niꜙ ja̱a̱ˉ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ moꜙsoꜙ jë̱ë̱hˈ hnähꜘ jnäꜘ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ hi̱ˉ maˉnuuꜘ juuˈ heˉ kwanꜙ haˉ läꜙ jä̱ä̱ꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. \v 26 Heˉja̱ˉ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ jmɨɨˊ naˈ, niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉ moꜙsoꜙ naˉbä̱ä̱hnˋ, saꜙ chaˉ dsooꜘ dsë̱ë̱n˜ niꜙ miihˉ. \v 27 Jëëhꜘ, niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙläꜙgohnꜙ, gaꜙmiꜙjnäänˈ naˉhñaaˈ läꜙjë̱ë̱ˉ juuˈ kihꜗ Dio kyahꜗ hnähꜘ. \v 28 Heˉja̱ˉ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, hä̱ä̱ˋ hnähꜘ hñaahꜗ hiꜙ hä̱ä̱ˋ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ. Maˉnaˉhña̱a̱hˊ hnähꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ mahꜗ jë̱ë̱hˈ hnähꜘ dsaˉ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ. Heˉja̱ˉ hä̱ä̱ˋ hnähꜘ kweeˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ hi̱ˉ gaꜙla̱a̱ꜗ jneˊ kya̱a̱hˊ jmaˉ kihꜗ. \v 29 Jëëhꜘ, manꜙ kweeˉ haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ ngaahnꜗ. Yaˉnääꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ jahꜘ hä̱ä̱ˈ. Niꜙ miihˉ saꜙ jäꜙ läˉñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Dio. \v 30 Hiꜙ ja̱ˉbaˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ hwë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ jmeeꜗ raˉkë̱hˈ juˈdsooꜘ mahꜗ jä̱ä̱yꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ läꜙ hyohˉ dsëyꜗ. \v 31 Goˉta̱a̱hˊ hnähꜘ le̱e̱hꜚ hnähꜘ. Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeenꜗ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ hnëˉ ji̱ˉñeˉ heˉ gaꜙgyanꜗ kya̱a̱hˊ hnähꜘ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ, saꜙ gaꜙtʉnꜗ maˊ kwëëhnꜙ hnähꜘ nʉʉhꜚ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtʉ̱ʉ̱nˋ jmɨɨˉ heˉ haaˊ mɨˈnënꜙ kihꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ hnähꜘ. \p \v 32 ʼNaꜗ naꜙ ø̱ø̱hnꜗ, ta̱a̱hnꜚ hnähꜘ gooˉ Dio. Jä̱ˊ hnähꜘ kya̱a̱hˊ juuˈ kiyhꜗ heˉ miˉjä̱ä̱ꜗ jneˊ. Juuˈ naˉ kye̱ˉ beꜘ heˉ jmeeꜙ dsaˊnøønˈ taꜙ chaˊnëˊ hnäähnꜙ Dio chaˉgaˊmiihˉ mahꜗ hñahꜙ jneˊ he̱e̱nꜚ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉjngëëˈ. \v 33 Saꜙ gaꜙläꜙhe̱e̱ꜘ dsënꜙ kuˊnøøꜚ kuuˊ tøøˉ niꜙ hmɨɨhˉ heˉ chaˉ kihꜗ dsaꜙ. \v 34 Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, gaꜙjmeeꜗ baˊ jnäꜘ taˊ haˉ jeeˊ gaꜙjnäꜗ heˉ gaꜙjmeeꜘ biiꜗ kinꜙ hiꜙ läꜙkye̱ˉ kihꜗ dsaˉkya̱a̱hnˊ. \v 35 Maꜙraꜙ heˉ gaꜙjmeeꜗ baˊ jnäꜘ taˊ kya̱a̱hˊ goonꜙ mahꜗ läꜙtë̱ë̱hˉ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙko̱hꜘ jmeeꜙ jnäꜘ hiꜙ läꜙja̱ˉ jmeehˈ hnähꜘ beꜘ kihꜗ hi̱ˉ täˉñeeꜘ. Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Jesús Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ, hi̱ˉ gaꜙjähꜘ: “Lluꜗ gaˊ laˈ kihˈ hi̱ˉ kwaꜙ läꜙko̱hꜘ gaˊ hi̱ˉ hyohˈ.” \p \v 36 Maˉngëëꜘ maˉjähꜘ Paaˊ läꜙja̱ˉ, gaꜙju̱u̱yhꜗ jnëyˊ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ, gaꜙngɨɨyꜘ kiyhꜗ kihꜗ Dio. \v 37 Läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hnꜗ jneˊ heꜘ gaꜙkɨˊ gaꜙhoohꜗ chaˉmiihˉ. Gaꜙe̱e̱yꜗ Paaˊ mahꜗ gaꜙchʉ̱yhꜘ kihꜗ. \v 38 Gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ jwërte dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ kihꜗ heˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: “Moꜙsoꜙ jë̱ë̱hˈ gaˊ jnäꜘ kaˉlähꜘ.” Ja̱ˉgaˊ gaꜙnääyꜗ naˊjä̱ä̱y˜ Paaˊ taꜙ jeeˊ maˊ hiiꜘ barco. \c 21 \s1 Ngaahꜗ Paaˊ taꜙ Jerusalén \p \v 1 Ja̱ˉ ji̱i̱hˈ gaꜙjä̱ꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ. Hiꜙ gaꜙtoohˋ baˊ jnäähꜗ nehꜙ barco. Ko̱ˉdsooꜘ baˊ ngooˈ barco ja̱ˉ taꜙ Cos. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Roda. Maˉngëëꜘ ja̱ˉ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ jwɨɨˉ Pátara. \v 2 Pátara ja̱ˉ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ ko̱o̱ˉ barco heˉ ngooꜗ taꜙ Fenicia. Nehꜙ ja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ ja̱ꜙ. \v 3 Jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ja̱ˉ, gaꜙjëëˊ jnäähꜗ hwaꜗ Chipre heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. Hwaꜗ ja̱ˉ gaꜙjä̱ꜘ jwooˈ raˉkë̱hˈ taꜙ jeeˊ gaꜙngëëꜘ jnäähˈ taꜙ hwaꜗ Siria. Gaꜙngëëꜘ baˊ jnäähꜗ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtë̱ë̱ꜘ jnäähˈ Tiro heˉ nøøꜘ hwaꜗ kihꜗ Siria, jëëhꜘ jeeˊ ja̱ˉ hwëë˜ dsaˉ løøˈ heˉ kye̱ˉ barco. \v 4 Maˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Tiro gaꜙje̱e̱ˈ jnäähꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ. Hiꜙ gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ kiyhꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ. Ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ gaꜙhlë̱ë̱yhꜗ Paaˊ läꜙko̱hꜘ gaꜙmiꜙjnääˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kiyhꜗ heˉ saꜙ maˊ dsa̱a̱yhˈ taꜙ Jerusalén. \v 5 Maˊ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ ja̱ˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ, hi̱ˉ mëꜘ hi̱ˉ ñʉʉhˉ läꜙkye̱ˉ chihˉpihˈ, gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jnäähꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ chʉʉhˊ jwɨɨˉ, jeeˊ laˈ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙju̱u̱hˊ jnäähꜗ jnënˊ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio. \v 6 Gaꜙe̱e̱ˊ jnäähꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱ˉ jnäähˈ, ja̱ˉgaˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco, hiꜙ gaꜙnääˋ baˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ heꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ. \p \v 7 Gaꜙhwɨɨˉ jnäähˈ Tiro, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ Tolemaida. Maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ Tolemaida ja̱ˉ, naˊjë̱ë̱ˊ jnäähꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ. Gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ kya̱a̱yhˊ. \v 8 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙhwɨɨˉ jnäähˈ Tolemaida, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ Cesarea. Maˊ gaꜙtë̱ë̱ꜘ jnäähˈ Cesarea ja̱ˉ, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ kihꜗ Felipe hi̱ˉ maˊ kwaꜙ juˈhmëëꜘ hiꜙ maˊ la̱a̱yˈ ja̱a̱ˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ gye̱e̱ꜗ hi̱ˉ maˊ kwaꜙ beꜘ kihꜗ apóstole jä̱ä̱ꜗ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ kihꜗ Felipe heꜘ. \v 9 Felipe heꜘ maˊ cha̱a̱ˉ kye̱e̱ꜘ jo̱ˉmɨɨyꜚ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ hñiiꜘ, hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. \v 10 Maˉhyaˉ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ tøøhˊ jnäähꜗ jeeˊ ja̱ˉ, maˊ gaꜙllooꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉ cha̱a̱ˉ Judea hi̱ˉ che̱e̱ˉ Agabo hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. \v 11 Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ, gaꜙlleyˉ looˉ heˉ häˊ tuhˈ Paaˊ, mahꜗ gaꜙhñʉʉyꜘ gooˉ tɨɨyˊ hñiiyꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱hꜘ naˉhñuunꜚ laˉ, ja̱ˉbaˊ läꜙlaˉ hñuuꜗ dsaˉ judiu jʉʉˊ looˉ laˉ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén mahꜗ ngëëyꜗ gooˉ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu. \p \v 12 Maˊ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙchu̱u̱ˊ jnäähꜗ chaˉmiihˉ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Saꜙ maˊ kwaˉ jnäähˈ jwëˈ maˊ dsa̱a̱yhˈ taꜙ Jerusalén, hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ maˊ jähꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ. \v 13 Heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Heˉlaˈ hoohˊ hnähꜘ kinꜙ, heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ meehˉ dsënꜙ? He̱e̱hˊ baˊ jnäꜘ cherˊmahꜗ gaꜙhñu̱u̱ꜗ dsaˉ jnäꜘ. Maꜙkeꜙ gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ jnäꜘ taꜙ Jerusalén, läꜙjëꜙ baˊ he̱e̱hnˊ kwa̱a̱t˜ kihꜗ Jesús. \p \v 14 Maˊ saꜙ gaꜙlë̱hꜗ jnäähˈ maˊ hløøhˊ jnäähꜗ kihꜗ Paaˊ, gaꜙtʉˊ jnäähꜗ goˉte˜, gaꜙchiihˊ jnäähꜗ: \p —Waˊ leꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio baˊ. \p \v 15 Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ hwɨɨꜙ jnäähˈ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ løøˈ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ, gaꜙnøøˋ jnäähꜗ taꜙ Jerusalén kya̱a̱hˊ Paaˊ. \v 16 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Cesarea gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jnäähꜗ, gaꜙjä̱ä̱yꜗ jnäähˈ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉ cha̱a̱ˉ Chipre hi̱ˉ che̱e̱ˉ Mnasón, hi̱ˉ gaꜙhe̱e̱hˉ kihꜗ Jesús läꜙ maˊ toˉnëˊ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ. \s1 Ngooꜗ Paaˊ naˊjë̱ë̱ˉ Jacobo \p \v 17 Maˊ gaꜙllaꜙnøøˋ jnäähꜗ Jerusalén, läꜙjë̱ë̱ꜙ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ gaꜙhe̱e̱yhˉ jnäähˈ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsëyꜗ. \v 18 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ kya̱a̱hˊ Paaˊ naˊjë̱ë̱ˊ jnäähꜗ Jacobo. Hiꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱ˈ gwahꜙ kya̱a̱yhˊ. \v 19 Maˉlaꜙ maˉjmeeꜘ Paaˊ Dio kihꜗ hi̱ˉ heꜘ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ läꜙhiiꜘ nëˊ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio kya̱a̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu, läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ ñeeyˊ naˊkwayˉ juuˈ. \v 20 Läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙkwayꜘ chaˉmiihˉ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Paaˊ: \p —Maˉjëëhˋ ja̱hꜘ mil dsaˉ judiu saꜙ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ läꜙ maˉhnøøꜗ bihꜗ høøyꜗ ley kihꜗ Moisé. \v 21 Hiꜙ maˉnuuyꜘ hiiꜘ juuˈ kyahꜗ, hneˉ hlë̱ë̱hˊ dsaˉ judiu hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ taꜙ jeeˊ jyohꜘ, jwɨɨhꜘ hnihꜘ: “Taꜙ jmeeˉ heˈ kihꜗ ley kihꜗ Moisé.” Hiꜙ jwɨɨhꜘ hnihꜘ: “Saꜙ leꜘ ʉ̱ʉ̱hꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ jnänˋ niꜙ moꜙsoꜙ leꜘ jmeeˊ jneˊ läꜙko̱o̱ˉ të̱ë̱ˈ jneˊ.” \v 22 ¿Haˉ läꜙ jmeeˊ jneˊ naˈ? Ku̱hꜗ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ maˉlaꜙ maˉnuuyꜘ heˉ maˉñehꜗ kaˉlähꜘ. \v 23 Jmeeˊ läꜙko̱hꜘ jähˉ jnäähˈ laˉ: Cha̱a̱ˉ kye̱e̱ꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ jeeˊ laˉ hi̱ˉ gaꜙtë̱ë̱ꜘ miˉteꜗ heˉ gaꜙbä̱ä̱yhˉ hñiiyꜘ kya̱a̱hˊ Dio. \v 24 Jä̱ä̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ, goˉjmääˋ hñaahˈ naˉjngëëˈ kya̱a̱yhˊ läꜙko̱hꜘ jähꜘ ley jnänˋ. Ja̱ˉ miˉhmaahˊ jñiiˈ heˉ dsaˉtɨɨˋ kwaahˉ lleyˊ mahꜗ hñaaꜙ hmoohˊ kihˈ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ. Ja̱ˉgaˊ naꜙ läꜙñeˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ, saꜙ laꜗ dsooꜘ juuˈ heˉ gaꜙnuuyꜘ kyahꜗ. Waˊraˉ gaꜙjmeehˊ läꜙja̱ˉ, läꜙjnäꜘ läꜙ maˉhøøhˉ baˊ hneˉ ley. \v 25 Pero kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kihꜗ Dio, gaꜙsɨɨˊ jnäähꜗ kiyhꜗ jä̱ä̱ꜗ, gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ, maꜙlaꜙ heˉ laˉ baˊ hnøøˈ høøyꜗ. Saꜙ leꜘ kuyhꜙ heˉ maˉllaꜘ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ hiꜙ saꜙ leꜘ kuyhꜙ jmaˉ niꜙ ngoˊ jahꜘ hi̱ˉ dsaˉju̱u̱ꜘ kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ, hiꜙ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, saꜙ leꜘ ka̱a̱yhꜗ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ. \p \v 26 Gaꜙhe̱e̱hˉ baˊ Paaˊ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ kye̱e̱ꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ heꜘ. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙjmä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ naˉjngëëyˈ kya̱a̱yhˊ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙheyꜗ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ naˊjmeeyꜘ juuˈ lɨhꜘ dsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ heˉ maˊ hä̱ä̱y˜ hñiiyꜘ. Jëëhꜘ, waˊraˉ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ jmɨɨˊ ja̱ˉ, dsaˉka̱yꜙ heˉ të̱ë̱yˉ kwëëyhꜗ Dio läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱yˉ. \s1 Gaꜙsa̱a̱yhꜗ Paaˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ \p \v 27 Maˊ ngooˈ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ heˉ maˊ hä̱ä̱y˜ hñiiyꜘ, maˊ gaꜙjëëꜗ judiu hä̱ä̱ˊ Paaˊ taꜙ nehꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ. Judiu heꜘ maˊ cha̱a̱ˉ hwaꜗ Asia. Hi̱ˉ heꜘ naˉ gaꜙta̱a̱hˉ dsaˉ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Jerusalén juuˈ mahꜗ waˊ läˉhneeyꜙ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙsa̱a̱hꜗ dsihꜘ, \v 28 gaꜙtaˊ gaꜙhooyhꜗ ki̱ˉga̱a̱ˉ, maˊ jäyhꜘ: \p —Hnähꜘ judiu dsaˉgoon˜, jmeeˊ beꜘ jnänˋ. Hi̱ˉ laˉ naˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ ngëꜙ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ kwayꜙ juuˈ heˉ llaˉdsëëˋ jnänˋ hiꜙ läꜙja̱ˉ llaˉdsëëˋ kihˈ ley jnänˋ hiꜙ kihꜗ gwahꜙ jnänˋ. Hiꜙ ja̱ꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja̱ˉ. Läꜙkye̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu maˉta̱a̱yhˉ nehꜙ gwahꜙ jnänˋ, maˉmiˉkwa̱yhꜗ jeeˊ naˉjngɨɨˈ jnänˋ laˉ. \p \v 29 (Jëëhꜘ, jä̱ä̱ꜗ baˊ gaꜙjë̱ë̱yꜗ Paaˊ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ maˊ ngëyꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Trófimo, hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Éfeso. Heˉja̱ˉ naˉ, dsaˉ judiu heꜘ maˊ jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊ jä̱ä̱ꜙ Paaˊ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu jeeˊ chihˈ gwahꜙ.) \p \v 30 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ gaꜙhe̱e̱ꜗ dsëyꜗ goˉte˜ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ heˉ maˉmiˉkwa̱hꜗ Paaˊ gwahꜙ kiyhꜗ. Heˉja̱ˉ gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ ja̱ˉ koˉchihˊ. Gaꜙsa̱a̱yhꜗ Paaˊ gaꜙsë̱ë̱yhˉ läꜙ gaꜙtëꜘ kaˊhneꜚ kihꜗ gwahꜙ, hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙjneyꜘ hoˊhaahˊ kihˈ hoˊhneꜚ ja̱ˉ. \v 31 Maˉtä̱ä̱hˊ gyihꜗ jngëëyhˈ Paaˊ maˊ gaꜙjmeehꜗ dsaˉ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ romano, gaꜙjäyhꜘ: “Läꜙ gaꜙdsaꜗ baˊ Jerusalén chaˉ hniiˉ.” \v 32 Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙjø̱ø̱hˉ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ hløøꜘ kya̱a̱ꜗ kya̱a̱hˊ jʉʉˊ hløøꜘ, gaꜙnääyꜗ koˉchihˊ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ heꜘ. Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ heꜘ, jaꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kya̱a̱hˊ hløøꜘ kya̱a̱ꜗ, cha̱hꜘ baˊ gaꜙtʉyꜗ maˊ kwayꜙ kihꜗ Paaˊ. \v 33 Maˊ gaꜙllooꜗ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ heˉ hñu̱u̱yꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ to̱ˈ caden˜. Mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ judiu, gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Hi̱i̱ˉ dsaˉ laˉ? ¿Heeˉ naˉ maˉjmeeyꜘ? \p \v 34 Jyohꜘ maˊ hlëëhꜙ bihꜗ läꜙja̱a̱ˉ läꜙja̱a̱yˉ. Pero saꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ nëˊ heꜘ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ ja̱ˉ, kihꜗ heˉ maˊ tooyh˜ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉjø̱ø̱hˈ heꜘ madaꜚ heˉ gaꜙtëëyˉ Paaˊ taꜙ jeeˊ chihˈ hneꜗ kihꜗ hløøꜘ. \v 35 Maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ saˊjo̱o̱ˋ taˉ kihꜗ hneꜗ ja̱ˉ, hä̱ä̱ˈ dsaˉ jwërte. Jmeeꜙ gyihꜗ biiꜗ kwayꜗ kihꜗ Paaˊ jeeˊ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ gaꜙcha̱a̱ꜗ hløøꜘ heꜘ Paaˊ taꜙ gyʉʉhˈ mahꜗ saꜙ kwaꜗ dsaˉ kiyhꜗ. \v 36 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ yaꜙnääꜗ tooh˜ mɨɨhˊ maˊ ngɨɨyꜙ heˉ maˊ ju̱u̱ꜘ Paaˊ. \s1 Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ chaˊnëˊ judiu dsaˉgooyˈ \p \v 37 Maˉtä̱ä̱hˊ gyihꜗ ta̱a̱yhꜙ Paaˊ chaˊnehꜙ, maˊ gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ: \p —¿Cheˊ leꜘ hlëëhnˊ ko̱o̱ˉ mɨˈjuuꜗ kya̱a̱hˊ hneˉ? \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ nëˊ heꜘ: \p —¿Cheˊ le̱hˈ hlëëhˊ griego? \v 38 ¿Cheˊ ja̱ꜙ heꜘ hneˉ dsaˉ egipto hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hniiˉ kya̱a̱hˊ hwaˈ laˉ maˉko̱ˉhnaˉ laˉ? ¿Cheˊ ja̱ꜙ heꜘ hneˉ hi̱ˉ gaꜙjø̱ø̱hˉ kye̱e̱ꜘ mil dsaˉ mahꜗ gaꜙte̱e̱hˊ kya̱a̱hˊ lleˊmohꜘ, ja̱ˉgaˊ gaꜙjä̱ä̱hꜙ hnihꜘ taꜙ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ? \p \v 39 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Jnäꜘ la̱a̱nꜗ maꜙraꜙ judiu. Gaꜙläꜙcha̱a̱nꜙ ko̱o̱ˉ jwɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ che̱e̱ˉ Tarso, heˉ naˉhe̱e̱ꜚ hwaꜗ Cilicia. Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, kwaˊ daˊ jwëꜘ hlëëhnˊ kya̱a̱hˊ dsaˉ laˉ. \p \v 40 Heˉja̱ˉ gaꜙkwaꜘ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ nëˊ heꜘ jwëˈ hlëëyhꜗ. Mahꜗ gaꜙnooˉ Paaˊ nëˊ saˊjo̱o̱ˋ taˉ kihꜗ hneꜗ ja̱ˉ. Gaꜙjmeeyꜘ lii˜ kya̱a̱hˊ gooyˉ mahꜗ dsaˉta̱a̱yhˋ tiiˊ. Maˊ gaꜙtʉꜗ dsaˉ heꜘ heˉ tooyh˜ mɨɨhˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ kya̱a̱hˊ juuˈ hebreo, gaꜙjäyhꜘ: \c 22 \p \v 1 —Dsaˉñʉʉhˉ ø̱ø̱hnꜗ, dsaˉ maˉka̱a̱hˊ kya̱a̱nꜙ, nʉʉˉ daˊ hnähꜘ, waˊ kwaˋ daˊ jnäꜘ juuˈ kinꜙ. \p \v 2 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ, heˉ hlëëhꜙ Paaˊ juuˈ hebreo, gaꜙta̱a̱yhˋ tiˊsɨ̱hꜘ goˉte˜. Ngooꜗ bihꜗ hlëëyhꜙ: \p \v 3 —La̱a̱ꜗ jnäꜘ judiu. Gaꜙläꜙcha̱a̱nꜙ jwɨɨˉ Tarso heˉ nøøꜘ hwaꜗ Cilicia. Jerusalén laˉ baˊ gaꜙkwa̱a̱nꜗ. Gamaliel gaꜙmiꜙtë̱ë̱ˉ jnäꜘ lluꜗ läꜙko̱hꜘ laꜗ ley kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. Haˉ ko̱hꜘ saꜙ he̱e̱ꜘ dsënꜙ hnaahnꜚ Dio ja̱ˉbaˊ läꜙko̱hꜘ jmeehˉ hnähꜘ naꜗ. \v 4 Ñeenˊ läꜙka̱a̱ˉ läꜙjʉʉhˉ jeeˊ jwɨɨˉ naˊjmeenˈ hñaaˉ dsënꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juˈhmëëꜘ laˉ mahꜗ maˊ jngëëhꜚ jnihꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙtëëˋ jnihꜘ mahꜗ gaꜙta̱a̱hꜙ jnihꜘ nehꜙñeˈ. \v 5 Ñeˉ baˊ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ haˉ läꜙ gaꜙjmeenꜗ. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙkwaꜘ jeˉ heˉ maˊ kye̱nˊ kihˈ dsaˉgoo˜ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Damasco. Ñeenˊ jeeˊ ja̱ˉ naˊhnäähnꜙ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús mahꜗ maˊ tëënˊ taꜙ Jerusalén laˉ mahꜗ maˊ heehˈ dsihꜘ wɨɨꜘ. \s1 Gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙhe̱e̱yhˉ kihꜗ Dio \r (Hch. 9:1-19; 26:12-18) \p \v 6 ʼPero jeeˊ ngoonˈ chaˊjwëꜗ ja̱ˉ, yaꜙjä̱hꜙ lloon˜ taꜙ Damasco maˉtëꜘ ko̱o̱ˉ lla̱ꜗhyooꜙ, niꜙ saꜙ liihꜚ gaˊ jnäꜘ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ ko̱o̱ˉ jeˉ heˉ be̱e̱ꜘ jwërte läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ jeeˊ ngoonˈ ja̱ˉ, \v 7 läꜙji̱i̱hˈ gaꜙta̱hnꜘ hwaꜗ. Hiꜙ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ: “Saulo, Saulo, ¿heˉlaˈ hñaaˉ hohꜘ kya̱a̱hˊ jnäꜘ?” \v 8 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨnˋ juuˈ kiyhꜗ: “¿Hi̱i̱ˉ hneˉ dsaˉñʉʉhˉ?”, gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙjäyhꜘ: “Jnäꜘ heꜘ Jesús dsaˉ cha̱a̱ˉ Nazaret, hi̱ˉ jmeehˉ hñaaˉ hohꜘ kihꜗ.” \v 9 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ gaꜙnääꜗ kya̱a̱hˊ jnäꜘ taꜙ ja̱ꜙ, gaꜙjëëyꜗ waˊjeˉ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙjwa̱a̱yhˈ jwërte pero saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ heˉ juuˈ maˊ hlëëhꜙ kya̱a̱hˊ jnäꜘ. \v 10 Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨnˋ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙhlë̱ë̱hꜗ jnäꜘ: “¿Heeˉ hnoohˉ jmeenˋ dsaˉñʉʉhˉ?” Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ: “Nooˉ, mahꜗ gwaˉ baˊ hneˉ taꜙ Damasco. Jeeˊ ooꜙ jmeeꜗ dsaˉ juuˈ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙtë̱ë̱hꜘ jmeehˈ.” \v 11 Kya̱a̱hˊ waˊjeˉ heˉ gaꜙjëënꜗ ja̱ˉ, gaꜙhe̱e̱ꜗ mɨˈnënꜙ. Dsaˉkya̱a̱hnˊ heꜘ baˊ gaꜙjä̱ä̱ꜗ jnäꜘ naˉhä̱ä̱yˉ goonꜙ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙlloonꜗ Damasco. \p \v 12 ʼJeeˊ ja̱ˉ maˊ gyaˈ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ che̱e̱ˉ Ananía hi̱ˉ maˊ miˉteꜗ ley jnänˋ. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ judiu hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Damasco, maˊ hlëëyhꜙ lluꜗ kiyhꜗ. \v 13 Ananía heꜘ, ñeeyˊ naˊjë̱ë̱yˉ jnäꜘ. Maˊ gaꜙllooyꜗ chu̱hꜙ kinꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: “Ø̱ø̱hnꜗ Saulo, waˊ läˉjnäꜘ kaˉlähꜘ mɨˈnëhˊ.” Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ, gaꜙläꜙjnäꜘ mɨˈnënꜙ hiꜙ gaꜙjë̱ë̱ꜙ jnihꜘ. \v 14 Heˉja̱ˉ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: “Dio kya̱a̱ꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ maˉlle̱e̱yhˉ hneˉ mahꜗ läꜙkyu̱u̱h˜ läꜙjëꜙ heˉ hyohˉ dsëyꜗ jmeehˈ hiꜙ jë̱ë̱hˈ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ goˉte˜ hiꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ nuuhˈ heˉ jäyhꜘ. \v 15 Jëëhꜘ, hneˉ jmeehˈ juˈdsooꜘ kiyhꜗ, kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙ jmeehˈ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋ hiꜙ kihꜗ heˉ maˉnʉʉhˉ. \v 16 Naꜗ naꜙ moꜙtoꜙ jø̱ø̱ˋ, nooˉ mahꜗ sa̱a̱hꜙ jmɨɨˉ, ngɨɨˊ kyahˈ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús mahꜗ jñiiꜘ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kyahꜗ”, gaꜙjähꜘ Ananía. \s1 Gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ heˉ ñeeyˊ naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu \p \v 17 ʼHiꜙ maˊ ja̱hnˈ Jerusalén laˉ, ñeenˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ naˊngɨɨnˋ kinꜙ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙhë̱ë̱ꜘ mɨˈnënꜙ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. \v 18 Gaꜙjë̱ë̱nꜙ hi̱ˉ gaꜙhlë̱ë̱hꜗ jnäꜘ, gaꜙjäyhꜘ: “Goˉhë̱ë̱ˈ naꜗko̱hꜘ Jerusalén laˉ. Jëëhꜘ, saꜙ he̱e̱hˉ dsaˉ nuuꜗ juuˈ kinꜙ heˉ hlëëhˊ hneˉ.” \v 19 Heˉja̱ˉ gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ: “Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, ñeˉ baˊ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ laˉ, heˉ ñeenˊ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ gwahꜙ naˊhwë̱ë̱nˋ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˉhe̱e̱hˉ juuˈ kyahꜗ hiꜙ gaꜙjmeenꜗ madaꜚ gaꜙkwaꜘ dsaˉ kiyhꜗ hiꜙ gaꜙta̱a̱hˉ dsihꜘ nehꜙñeˈ. \v 20 Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙjngëëyhꜗ Esteban, hi̱ˉ maˊ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kyahꜗ, maˊ chehˈ jnäꜘ jeeˊ ja̱ˉ kaˉlähꜘ. Ko̱o̱ˉ baˊ gaꜙhɨɨꜘ hʉʉˊdsëˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ heˉ gaꜙju̱u̱ꜗ Esteban hiꜙ jnäꜘ gaꜙhøønꜗ hmɨɨhˉ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ gaꜙjngɨɨhꜗ kiyhꜗ.” \v 21 Pero Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ gaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ: “Gohˈ jeeˊ che̱e̱nꜚ hneˉ ʉ̱ʉ̱ꜘ jeeˊ tä̱ä̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu baˊ.” \s1 Maꜙraꜙ heˉ gaꜙjä̱ꜘ baˊ Paaˊ gooˉ hløøꜘ \p \v 22 Ja̱ˉ ji̱i̱hˈ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ maˊ nuuyˈ juuˈ kihꜗ Paaˊ mahꜗ gaꜙløøyꜗ tooyh˜ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ: \p —Waˊ ju̱u̱ꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉ, saꜙ høøꜙ kwa̱a̱t˜ cha̱a̱ˉ gyihꜗ. \p \v 23 Tä̱ä̱hˊ gyihꜗ läꜙja̱ˉ tooyh˜ mɨɨhˊ, gaꜙka̱ꜗ dsaˉ heꜘ hmɨɨhˉ kiyhꜗ gaꜙjwäyꜗ taꜙ gyʉʉhˈ, gaꜙhuuyꜗ hløøˉ jwëꜘ nëˊ lleꜘ. \v 24 Heˉja̱ˉ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ gaꜙjmeeꜘ madaꜚ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ mahꜗ gaꜙtëëyˉ Paaˊ taꜙ chaˊnehꜙ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hløøꜘ. Hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ maˊ kwayˈ kiyhꜗ mahꜗ jmeeyhꜗ juuˈ heˉlaˈ tooh˜ dsaˉ mɨɨhˊ kya̱a̱yhˊ. \v 25 Maˉchehꜗ Paaˊ naˉhñuuꜚ jeeˊ maˊ kwaˈ hløøꜘ kiyhꜗ, heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ hi̱ˉ maˊ chehˈ jeeˊ ja̱ˉ: \p —¿Cheˊ chaˉ jwëˈ kyahꜗ hnähꜘ kwahˈ kihꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉ romano, cherˊmahꜗ saꜙ maˉkye̱hˉ juˈdsooꜘ kiyhꜗ? \p \v 26 Maˊ gaꜙnuuꜘ jʉʉˊ hløøꜘ läꜙja̱ˉ, ngaayhꜗ naˊjmeeyꜘ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ, gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Haˉ läꜙ jmeehˈ naꜗ? Dsaˉñʉʉhˉ ooꜙ la̱a̱ꜗ dsaˉ romano. \p \v 27 Ja̱ˉgaˊ gaꜙllooꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ heꜘ chu̱hꜙ kihꜗ Paaˊ mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ: \p —¿Cheˊ juˈdsooꜘ la̱a̱hꜗ hneˉ dsaˉ romano? \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Juˈdsooꜘ, hi̱ˉ heꜘ jnäꜘ. \p \v 28 Hiꜙ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ heꜘ: \p —Yaꜙhɨɨꜗ hmoohˈ kinꜙ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙla̱a̱nꜗ dsaˉ romano. \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Pero jnäꜘ la̱a̱nꜗ dsaˉ romano läꜙji̱i̱hˈ maˊ gaꜙläꜙcha̱a̱nꜙ. \p \v 29 Cha̱hꜘ baˊ gaꜙjmeeꜘ taꜙ kooꜘ hløøꜘ hi̱ˉ maˊ kwaˈ kihꜗ Paaˊ. Läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ heꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ la̱a̱ꜗ Paaˊ dsaˉ romano, gaꜙläꜙgoyhꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ gaꜙhñu̱u̱yꜗ Paaˊ kya̱a̱hˊ caden˜. \s1 Gaꜙjä̱ä̱yꜗ Paaˊ chaˊnëˊ dsaˉka̱a̱hˊ kya̱a̱ˈ judiu \p \v 30 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, hnøøꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ maˊ läꜙñeˉ kweeˉ heˉ kihꜗ ja̱ˉ heˉ maˊ hnɨɨ˜ judiu kihꜗ Paaˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ waˊ che̱e̱yhˉ Paaˊ jeeˊ hä̱ä̱yˊ nehꜙñeˈ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ waˊ yaˉnääꜘ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ judiu. Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ ngëëꜗ Paaˊ chaˊnëˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ heꜘ. \c 23 \p \v 1 Heˉja̱ˉ gaꜙjë̱ë̱ꜗ Paaˊ ko̱o̱ˉ hwehˉ dsaˉtaˊ heꜘ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: \p —Ø̱ø̱hnꜗ, niꜙ miihˉ saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ, jëëhꜘ läꜙ maˉjmeeꜙ baˊ jnäꜘ läꜙji̱i̱hˈ naꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio. \p \v 2 Ananía hi̱ˉ la̱a̱ꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jä̱hꜙ kihꜗ Paaˊ waˊ jnooyˈ hooyˊ. \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Kyahꜗ hneˉ waˊ jnooˈ Dio, hneˉ hi̱ˉ naˉjngɨɨˈ moˉnëˊ. Hneˉ hi̱ˉ gyaꜗ ka̱˜ juˈdsooꜘ kinꜙ läꜙko̱o̱ˉ hlëëhꜙ ley, ¿heˉlaˈ llaˉdsëëhˋ ley heˉ jmeehˉ madaꜚ jnooꜗ dsaˉ kinꜙ? \p \v 4 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ kooꜘ kihꜗ Paaˊ heꜘ gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Heˉlaˈ ji̱i̱hˊ juuˈ wɨɨꜘ kya̱a̱hˊ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ kya̱a̱ꜗ Dio? \p \v 5 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Saꜙ maˊ manꜙ ø̱ø̱hnꜗ heˉ la̱a̱yꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ, jëëhꜘ naˉsɨɨˉ baˊ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jähꜘ: “Taꜙ hlëëhˋ hlɨɨhˈ kihꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kyahˈ hnähꜘ.” \p \v 6 Maˊ gaꜙläꜙliihꜚ Paaˊ kihˈ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ heꜘ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saduceo hiꜙ tä̱ä̱hˊ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ fariseo, heˉja̱ˉ gaꜙhlëëyhꜘ ko̱o̱ˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ø̱ø̱hnꜗ, la̱a̱nꜗ fariseo, heꜘ baˊ jo̱o̱ꜘ fariseo jnäꜘ. Ka̱hˉ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ kinꜙ kihꜗ heˉ kye̱nˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ läꜙji̱i̱hˊ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ. \p \v 7 Maˊ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja̱ˉ, gaꜙjnäꜗ hniiˉ kihꜗ fariseo kya̱a̱hˊ saduceo, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙla̱a̱yꜗ to̱ꜗ nääꜗ. \v 8 Jëëhꜘ, hi̱ˉ la̱a̱ꜗ saduceo saꜙ he̱e̱yꜘ heˉ läꜙji̱i̱hˊ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ, niꜙ heˉ cha̱a̱ˉ ángele, hiꜙ niꜙ heˉ chaˉ jmɨˉlleꜘ kaˉlähꜘ. Pero dsaˉ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ fariseo jmeeyꜙ dsooꜘ baˊ kihˈ läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ. \v 9 Haˉ ko̱hꜘ mɨɨhˊ saꜙ maˊ toohˋ dsaˉ heꜘ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙnooˉ ko̱ˉlla̱a̱ˊ taˉjwohꜗ kya̱a̱ꜗ ley, hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ fariseo, gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ juuˈ gaꜙjäyhꜘ: \p —Niꜙ miihˉ dsooˊ saꜙ naˉbä̱ä̱hˋ dsaˉñʉʉhˉ naˉ. Taꜙ haˉ hnähꜘ kihꜗ Dio, haˉ gaˉ cheˉ jmɨˉlleꜘ o ja̱a̱ˉ ángel gaꜙhlëëhꜘ kya̱a̱yhˊ. \p \v 10 Pero chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙhneeꜙ dsaˉ heꜘ. Gaꜙläꜙgohꜙ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ, gɨˊhnäꜗ dsaˉ kihꜗ Paaˊ maˊ la̱a̱yꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙtëëyhꜗ hløøꜘ mahꜗ waˊ lle̱e̱yˉ Paaˊ jeeˊ ja̱ˉ waˊ llaˉjä̱ä̱y˜ kaˉlähꜘ jeeˊ tä̱ä̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hløøꜘ. \s1 Gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ juuˈ kweeˉ heˉ maˊ jngëëyhˈ Paaˊ \p \v 11 Jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ hwëˈ gaꜙläꜙjnääꜘ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ chaˊnëˊ Paaˊ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Kwaˊ beꜘ Paaˊ. Läꜙko̱o̱ˉ maˉjmeehˊ juˈdsooꜘ kinꜙ Jerusalén laˉ, ja̱ˉbaˊ läꜙnaˉ jmeeꜙ biiꜗ goˊjmeehˊ kaˉlähꜘ jwɨɨˉ Roma. \p \v 12 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ ko̱ˉlla̱a̱ˊ judiu gaꜙta̱a̱yhˋ juuˈ kweeˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Waˊ jäˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ cherˊmahꜗ kihˊhi̱hˊ jnäähꜗ jä̱ä̱ꜗ saꜙ gaˊ maˉjngëëhˊ jnäähꜗ Paaˊ. \p \v 13 La̱a̱ꜚ gaˊ to̱ꜗla̱a̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ gaꜙjmeeꜘ hmoohˊ läꜙja̱ˉ. \v 14 Dsaˉ heꜘ naˊnääyˈ naˊjë̱ë̱yˉ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ kya̱a̱hˊ dsaˉgyʉʉhˊ, naˊchiiyhˊ: \p —Jnäähˈ maˉhe̱e̱hˊ jnäähꜗ, heˉ jäˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ cherˊmahꜗ kihˊhi̱hˊ jnäähꜗ jä̱ä̱ꜗ saꜙ gaˊ maˉjngëëhˊ jnäähꜗ Paaˊ. \v 15 Naꜗ naꜙ chu̱u̱ˊ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ jnänˋ kihˈ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ ooꜙ mahꜗ waˊ yaˉjä̱ä̱y˜ Paaˊ taꜙ nëˊtaˊ laˉ. Chiiyhˊ: “Hnøøˉ jnäähˈ kye̱ˊ jnäähꜗ kwa̱a̱t˜ kiyhꜗ chaˉgaˊmiihˉ.” Hiꜙ jnäähˈ chaˊjwëꜗ baˊ jø̱ø̱ˊ jnäähꜗ mahꜗ jngëëhˊ jnäähꜗ waˊraˉ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ. \p \v 16 Pero chihˉ kya̱a̱ꜗ dsaˉmëꜘ ø̱ø̱hꜚ Paaˊ gaꜙnuuꜘ haˉ läꜙ juuˈ heˉ gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ heꜘ. Heˉja̱ˉ ñeeyˊ jeeˊ maˊ tä̱ä̱hˊ hløøꜘ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ Paaˊ. \v 17 Heˉja̱ˉ gaꜙtëëhꜗ Paaˊ ja̱a̱ˉ jʉʉˊ hløøꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Jä̱ä̱ꜙ chihˉ laˉ kihꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ. Hnøøyꜗ llayꜗ miihˉ juuˈ kya̱a̱yhˊ. \p \v 18 Heˉja̱ˉ gaꜙjøøꜗ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ kihꜗ chihˉ jeeˊ maˊ gyaˈ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Paaˊ hi̱ˉ hä̱ä̱ˊ nehꜙñeˈ maˉche̱e̱ꜗ chihˉ laˉ kyahꜗ. Chaˉ ko̱o̱ˉ juuˈ heˉ sɨɨyhꜙ hneˉ. \p \v 19 Heˉja̱ˉ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ gaꜙhä̱ä̱yꜗ gooˉ chihˉ heꜘ gaꜙjä̱ä̱yꜗ ka̱hꜘ kihꜗ mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ: \p —¿Heeˉ naˉ jwɨɨhˈ jnäꜘ? \p \v 20 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ chihˉ heꜘ: \p —Dsaˉ judiu maˉta̱a̱hˋ juuˈ kweeˉ ngɨɨyꜗ kyahꜗ heˉ che̱e̱hˈ Paaˊ høˈ jeeˊ dsaˉñeeꜙ dsaˉtaˊ kya̱a̱yˈ, jäyhꜘ llaˉkya̱a̱yꜗ chaˉgaˊmiihˉ jmɨɨˊ. \v 21 Pero taꜙ jmeeˉ dsooꜘ. La̱a̱ꜚ gaˊ to̱ꜗla̱a̱ꜗ dsaˉ kya̱a̱yꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ naˉhmäähˊ jø̱ø̱˜ mahꜗ jngëëyhꜗ Paaˊ. Maˉjäyhꜘ: “Waˊ jäˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ cherˊmahꜗ kihˊhi̱hˊ jnäähꜗ jä̱ä̱ꜗ saꜙ gaˊ maˉjngëëhˊ jnäähꜗ Paaˊ.” Hiꜙ naꜗ maˉtä̱ä̱yhˊ jø̱ø̱y˜ heˉ naˉ jwahˈ hneˉ. \p \v 22 Heˉja̱ˉ gaꜙhɨhꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ juuˈ kihꜗ chihˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Gwa̱a̱hˉ baˊ hneˉ kyahꜗ, taꜙ llaˉ juuˈ kya̱a̱hˊ niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˉchiihˊ jnäꜘ. \s1 Hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ gaꜙche̱e̱yꜗ Paaˊ chaˊnëˊ lleˊmohꜘ Félix \p \v 23 Heˉja̱ˉ gaꜙtëëhꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ heꜘ u̱u̱ꜗ jʉʉˊ hløøꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Jmeeˊ juuˈ kihꜗ to̱ꜗ hña̱ˉla̱a̱ꜘ hløøꜘ waˊ miˉllu̱u̱yꜗ hñiiyꜘ dsaˉnääyꜗ taꜙ Cesarea naꜗ ko̱ˉhi̱ˊ ñuˈ taꜙlaꜙ hwëˈ. Hiꜙ jmeeˊ juuˈ kihꜗ jñahꜘ kaˉlähꜘ to̱ꜙloꜙgya̱a̱ꜘ dsë˜ gye̱e̱ꜘ hi̱ˉ jä̱ä̱ꜗ kyaˊjɨɨhˊ hiꜙ jñahꜘ gaˊ to̱ˈ hña̱ˉla̱a̱ꜘ hløøꜘ hi̱ˉ ka̱ꜗ hmaˉ lleˋ ñeˈ chʉ̱ʉ̱hˉ. \v 24 Hiꜙ miˉllu̱u̱ˋ kyaˊjɨɨhˊ hi̱ˉ jä̱ä̱ꜗ Paaˊ mahꜗ goˊjä̱ä̱hꜙ hnähꜘ chaˊnëˊ lleˊmohꜘ Félix, mahꜗ waˊ llooy˜ naˊllu̱u̱yˋ. \p \v 25 Hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ gaꜙche̱e̱ꜗ ko̱o̱ˉ jeˉ heˉ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: \p \v 26 “Jnäꜘ Claudio Lisias sɨɨnꜙ kyahꜗ hneˉ Félix lleˊmohꜘ llu̱u̱ꜗ. Waˊ cha̱a̱hˉ baˊ hneˉ lluꜗ. \v 27 Dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ ngooꜗ naˉ gaꜙso̱o̱hꜗ dsaˉ judiu kiyhꜗ kooꜘ gwahꜙ, miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kiyhꜗ. Maˊ gaꜙläꜙmanꜙ la̱a̱yꜗ dsaˉ romano, heˉja̱ˉ ñeenˊ kya̱a̱hˊ hløøꜘ kya̱a̱nꜙ naˊlä̱ä̱ˋ jnihꜘ. \v 28 Maˊ hnoonˈ läꜙmanꜙ heˉ kihꜗ heˉ maˊ hnëë˜ dsihꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙjä̱ä̱ꜙ jnihꜘ chaˊnëˊ dsaˉka̱a̱hˊ kya̱a̱ˈ dsaˉ judiu. \v 29 Ja̱ˉgaˊ gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ tiˉchooyꜙ juuˈ kihꜗ ley kihꜗ bihꜗ ja̱ˉ. Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ ju̱u̱yꜘ, niꜙ heˉ dsaˉheyꜘ nehꜙñeˈ. \v 30 Pero jnäꜘ gaꜙtë̱ë̱hnꜗ juuˈ, jwë̱ë̱ꜘ judiu maˉtä̱ä̱hˊ juuˈ kweeˉ heˉ maˊ jngɨɨhˈ kiyhꜗ. Heˉja̱ˉ läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ maˉche̱e̱ꜙ jnihꜘ taꜙ kyahꜗ hneˉ. Hiꜙ maˉjwɨɨnꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hnɨɨ˜ mahꜗ dsaˉkwayꜙ juˈdsooꜘ chaˊnëhˊ hneˉ heˉ kihꜗ ja̱ˉ heˉ hnɨɨy˜ kihꜗ Paaˊ. Waˊ dsaˉngëëhꜘ baˊ hneˉ lluꜗ”, gaꜙjähꜘ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ. \p \v 31 Heˉja̱ˉ gaꜙjøøꜗ hløøꜘ kihꜗ Paaˊ läꜙhihꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ heꜘ, gaꜙjä̱ä̱yꜗ läꜙ hwëˈ ja̱ˉ taꜙ Antípatri. \v 32 Maˊ gaꜙjnäꜗ ja̱ˉ, gaꜙkë̱hꜗ hløøꜘ hi̱ˉ naˊnääˈ jwëꜘ tɨɨˊ heꜘ, gaꜙnääyˋ taꜙ nëˊtaˊ kiyhˈ. Hi̱ˉ dsë̱ë̱˜ jahꜘ heꜘ baˊ gaꜙnääꜗ kya̱a̱hˊ Paaˊ. \v 33 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ hløøꜘ heꜘ Cesarea, gaꜙkwëëyhꜗ lleˊmohꜘ heꜘ jeˉ heˉ maˊ kye̱yˉ ja̱ˉ hiꜙ gaꜙngëëyꜗ Paaˊ gooˉ lleˊmohꜘ. \v 34 Maˉngëëꜘ maˉhëꜘ lleˊmohꜘ jeˉ ja̱ˉ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Paaˊ haˉ cha̱a̱yˉ. Maˊ gaꜙläꜙñeꜙ lleˊmohꜘ la̱a̱ꜗ Paaˊ dsaˉ cha̱a̱ˉ Cilicia, \v 35 heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —Waˊ yaˉnääꜘ daˊ hi̱ˉ hnɨɨ˜, ja̱ˉgaˊ llanˋ taˊ kyahˈ. \p Hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ, heˉ hä̱ä̱yꜗ Paaˊ nehꜙ hneꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Herode. \c 24 \s1 Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juˈdsooꜘ kihꜗ chaˊnëˊ Félix \p \v 1 Maˉhyaˉ hñaꜘ jmɨɨˊ gyaˈ Paaˊ Cesarea, ja̱ˉgaˊ gaꜙllooꜗ jmiˉdsaˉ jø̱ø̱hˈ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Ananía, kya̱a̱hˊ ko̱ˉlla̱a̱ˊ dsaˉgyʉʉhˊ hiꜙ kya̱a̱hˊ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ chehꜗ nëˊ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Tértulo. Gaꜙllaꜙnääyꜗ hnɨɨy˜ kihꜗ Paaˊ chaˊnëˊ lleˊmohꜘ. \v 2 Hiꜙ maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ chaˊnëˊ Félix, gaꜙløøꜗ Tértulo hnɨɨ˜ kiyhꜗ. \p —Tiˊhmaahˊ hneˉ lleˊmohꜘ Félix —jäyhꜘ—. Peerꜙ cha̱a̱ˉ jnäähˈ lluꜗ heˉ hiiꜘ tiiˊ kya̱a̱ˈ jnäähꜗ hiꜙ chaˉ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kyahꜗ heˉja̱ˉ dsaˉlaꜘ chaˉmiihˉ taˊ lluˈ hwaꜗ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. \v 3 Heˉ baˊ cheˉ llu̱u̱hꜗ hneˉ Félix. Heˉja̱ˉ saꜙ hwa̱a̱ꜘ jnäähˈ kwaˉ jnäähˈ tiˊhmaahˊ kyahˈ waˊ haˉ chaˉ haˉ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ. \v 4 Saꜙ hnoonꜗ he̱e̱nꜚ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ kyahˈ, heˉja̱ˉ chu̱u̱nꜘ kya̱a̱hˊ hneˉ, taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ nuuhˈ miihˉ juuˈ heˉ kye̱ˊ jnäähꜗ laˉ. \p \v 5 ʼDsaˉñʉʉhˉ naˉ he̱e̱˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaꜙ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ ngëyꜙ, llayꜙ hniiˉ kihꜗ dsaˉ judiu hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hi̱ˉ naˉ naˉ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ dsaˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ nazareno hi̱ˉ kwaꜙ jyohꜘ juuˈ. \v 6 Hnøøyꜗ maˊ miˉkwa̱yhꜗ gwahꜙ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ, heˉja̱ˉ gaꜙcha̱a̱hˊ jnäähꜗ. Heˉ maˊ hnøøˉ jnäähˈ maˊ llaˊ jnäähꜗ taˊ kiyhˈ läꜙko̱o̱ˉ jähꜘ ley kya̱a̱ꜗ jnäähˈ. \v 7 Pero gaꜙllooꜗ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Lisias jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ. Heˉ wɨɨꜘ baˊ gaꜙlle̱e̱yˉ dsaˉñʉʉhˉ naˉ gooˉ jnäähˈ. \v 8 Gaꜙjäyhꜘ waˊ llaˉnääꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ hnɨɨ˜ kiyhꜗ chaˊnëˊ lleˊmohꜘ. Waˊraˉ gaꜙllaꜙkya̱a̱hꜚ hnihꜘ jmɨɨˊ, läꜙñehˊ laꜗ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ jähˉ jnäähˈ laˉ. \p \v 9 Läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu gaꜙhɨɨꜘ ko̱o̱ˉ baˊ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Ja̱ˉbaˊ läꜙnaˉ jähˉ jnäähˈ kaˉlähꜘ. \p \v 10 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ lleˊmohꜘ lii˜ kihꜗ Paaˊ mahꜗ kwayꜗ juˈdsooꜘ kiyhꜗ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Manꜙ maˉhyaˉ chaˉmiihˉ ji̱ˉñeˉ la̱a̱hꜗ hneˉ lleˊmohꜘ Cesarea laˉ, heˉja̱ˉ jë̱ë̱ˉ baˊ dsënꜙ kwanˋ juuˈ kinꜙ läꜙko̱hꜘ teꜗ laꜗ baˊ. \v 11 Leꜘ ko̱o̱hˈ kwa̱a̱t˜, naꜗ maˉhyaˉ gyaꜙto̱ꜘ jmɨɨˊ ñeenˊ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhˉ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén naˊkwanˈ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. \v 12 Saꜙ maˊ te̱e̱n˜ kya̱a̱hˊ niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉ, niꜙ ja̱ꜙ heꜘ jnäꜘ gaꜙjmeenꜗ heˉ gaꜙtoohˉ dsaˉ mɨɨhˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhˉ ja̱ˉ, läꜙko̱o̱ˉ maˊ jë̱ë̱y˜ jnäꜘ. Niꜙ saꜙ gaꜙllanꜗ hniiˉ kihꜗ dsaˉ jeeˊ tø̱ø̱ꜘ gwahꜙ mähˉ, niꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ saꜙ gaꜙlla̱a̱nꜙ dsaˉ hniiˉ. \v 13 Heˉja̱ˉ saꜙ chaˉ heˉ kya̱a̱hˊ jmeeˈ dsaˉ naˉ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ bä̱ä̱yhˉ jnäꜘ naˉ. \v 14 Heˉ laˉ baˊ jmeenꜙ dsooꜘ, heꜘ baˊ Dio hi̱ˉ gaꜙhnaahˉ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ, heꜘ baˊ hi̱ˉ heꜘ hi̱ˉ hnaahnꜙ läꜙko̱hꜘ laꜗ juuˈ hmëëꜘ. Dsaˉ naˉ jäyhꜘ laꜗ raˉkë̱hˈ baˊ jwëꜘ heˉ hä̱ä̱nˊ. Pero he̱e̱ꜘ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ ley heˉ gaꜙsɨɨꜘ Moisé hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙsɨɨꜘ gaˊ jñahꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. \v 15 Hiꜙ kye̱nˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kihꜗ Dio, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ kye̱ˉ hi̱ˉ naˉ, heˉ läꜙji̱i̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ naˉju̱u̱ˊ, läꜙji̱i̱hˊ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ hiꜙ läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ hlë̱ë̱hˈ. \v 16 Kihꜗ heˉja̱ˉ baˊ naˉ, kwanꜙ beꜘ jmeenꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ mahꜗ saꜙ hnɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ chaˊnëˊ Dio, hiꜙ niꜙ chaˊnëˊ dsaˉ kaˉlähꜘ. \p \v 17 ʼGaꜙläꜙhë̱ë̱nˋ miihˉ ji̱ˉñeˉ ñeenˊ jyohꜘ hwaꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙlla̱a̱hnꜗ Jerusalén maˊ ki̱i̱nˊ kuuˊ heˉ laꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ hi̱ˉ täˉñeeꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ, hiꜙ maˊ ki̱i̱nˊ heˉ gaꜙtë̱ë̱nꜘ kwëëhnꜚ Dio. \v 18 Heˉ ja̱ˉ naˉ maˊ jmeenꜙ läꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ miihˉ judiu hi̱ˉ yaꜙnääꜗ taꜙ hwaꜗ Asia. Gaꜙjë̱ë̱yꜗ jnäꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙ Jerusalén, maˉnaˉjngëëˈ baˊ jnäꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ ley. Pero saꜙ maˊ tä̱ä̱hˊ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ, niꜙ mɨɨhˊ saꜙ maˊ täähˊ. \v 19 Waˊ yaˉnääꜘ hi̱ˉ heꜘ baˊ jeeˊ laˉ mahꜗ kwayꜗ juˈdsooꜘ kiyhꜗ cherˊmahꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ kya̱a̱hˊ jnäꜘ. \v 20 O waˊ jähꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ naˉ cheˊ gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ gaꜙhlä̱ä̱hnˉ kya̱a̱yhˊ läꜙ maˊ gaꜙka̱yꜗ juˈdsooꜘ kinꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén. \v 21 Ko̱o̱ˉ heˉ laˉ baˊ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ maˊ gaꜙhlëëhnˋ läꜙko̱o̱ˉ maˊ hä̱ä̱nˊ jeeˊ kiyhˈ, gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ läꜙlaˉ ki̱ˉga̱a̱ˉ: “Llahˉ hnähꜘ taˊ kinꜙ, kihꜗ heˉ jmeenꜙ dsooꜘ heˉ läꜙji̱i̱hˊ kaˉlähꜘ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ”, gaꜙjähꜘ Paaˊ. \p \v 22 Maˉñeˉ baˊ Félix haˉ läꜙ laꜗ juuˈ hmëëꜘ kihꜗ Jesús. Heˉja̱ˉ maˊ gaꜙnuuyꜘ gaꜙjähꜘ Paaˊ läꜙja̱ˉ, gaꜙhɨɨyꜘ läꜙja̱ˉ baˊ nëˊ juuˈ ja̱ˉ. Gaꜙsɨɨyhꜙ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ heꜘ: \p —Waˊ jäˉ daˊ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Lisias, ja̱ˉgaˊ jëënˊ haˉ läꜙ jä̱ꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ naˉ. \p \v 23 Ja̱ˉgaˊ gaꜙjmeeꜘ lleˊmohꜘ Félix madaꜚ kihꜗ hløøꜘ kya̱a̱yꜗ mahꜗ hä̱ä̱yꜗ Paaˊ hiꜙ gaꜙkwaꜘ bihꜗ jwëˈ heˉ naˊnääˈ omeꜚ kya̱a̱yꜗ naˊjë̱ë̱yˉ hiꜙ naˊka̱yˉ heˉ maˊ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ. \p \v 24 Gaꜙläꜙhɨɨˋ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ maˊ ja̱hˈ lleˊmohꜘ Félix nëˊtaˊ kiyhˈ kaˉlähꜘ kya̱a̱hˊ Drusila mëyˊ, hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉ judiu. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Félix madaꜚ heˉ gaꜙtëëyhꜗ Paaˊ mahꜗ nuuyꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉ jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ dsaˉ kihꜗ Jesucristo. \v 25 Heˉja̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ haˉ läꜙ jä̱ꜗ dsaˉ llu̱u̱ꜗ chaˊnëˊ Dio, hiꜙ haˉ läꜙ hä̱ä̱ꜗ dsaˉ hñiiꜘ, hiꜙ gaꜙhlëëyhꜘ heˉ ka̱ꜗ Dio juˈdsooꜘ kihꜗ dsaꜙ. \p Peerꜙ gaꜙjwa̱a̱hˈ Félix maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙjäyhꜘ: \p —Maˉleꜘ gwa̱a̱hˈ daˊ, laˉ baˊ tëëhnꜚ hneˉ kaˉlähꜘ läꜙ maˊ jä̱ä̱nˊ. \p \v 26 Kuuˊ baˊ ja̱ˉ maˊ jø̱ø̱˜ Félix maˊ ji̱i̱hˈ Paaˊ, ja̱ˉgaˊ maˊ lä̱ä̱yˈ. Heˉja̱ˉ maˊ tëëyh˜ Paaˊ ko̱ˉllaˉji̱i̱h˜ maˊ llayꜙ juuˈ kya̱a̱yhˊ. \p \v 27 Gaꜙhyaˉ to̱ꜗ ji̱ˉñeˉ jmeeyꜙ läꜙja̱ˉ läꜙji̱i̱hˈ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Félix lleˊmohꜘ. Nëˊ kiyhˈ gaꜙheꜗ Porcio Festo. Maˊ hnøøˈ Félix maˊ jä̱ˈ lluꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ judiu, heˉja̱ˉ saꜙ gaꜙkwayꜘ jwëˈ maˊ lä̱ä̱ꜘ Paaˊ. \c 25 \s1 Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ chaˊnëˊ Festo \p \v 1 Maˊ gaꜙllooꜗ Festo jwɨɨˉ Cesarea, gaꜙläꜙhë̱ë̱yˋ hnëˉ jmɨɨˉ jeeˊ ja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ ngooyˈ taꜙ Jerusalén. \v 2 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ judiu, gaꜙllaꜙnääyꜗ hnɨɨy˜ kihꜗ Paaˊ kaˉlähꜘ kihꜗ lleˊmohꜘ Festo, läꜙbiiꜗ läꜙja̱a̱ꜗ maˊ chu̱u̱yꜘ kya̱a̱hˊ: \p \v 3 —Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, jmeeˊ madaꜚ heˉ jä̱hꜘ Paaˊ taꜙ Jerusalén —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Festo. \p Jëëhꜘ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊ jngëëyhˈ Paaˊ chaˊjwëꜗ baˊ. \v 4 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Festo: \p —Jeeˊ ooꜙ baˊ hä̱ä̱ˊ Paaˊ naˉjnëëyˈ jwɨɨˉ Cesarea. Ja̱ˉbaˊ jeeˊ naahnꜚ cha̱hꜘ. \v 5 Läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ hi̱ˉ jä̱ä̱ˊ, maꜙnøønˈ ko̱ˉjø̱hꜘ mahꜗ jeeˊ ooꜙ baˊ hnɨɨhꜗ hnähꜘ kiyhꜗ cherˊmahꜗ chaˉ ko̱o̱ˉ dsooˊ jʉʉhˉ heˉ naˉbä̱ä̱hˋ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. \p \v 6 Gaꜙgyaˉ gaˊ Festo jwɨɨˉ Jerusalén ko̱o̱ˉ jñaꜗ o gyaꜗ jmɨɨˋ, ja̱ˉgaˊ ngaayhˈ taꜙ Cesarea. Heˉ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙgyayˉ nëˊtaˊ kiyhˈ. Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ naˊkya̱a̱yꜘ Paaˊ. \v 7 Maˊ gaꜙheꜗ Paaˊ nëˊtaˊ kihˈ lleˊmohꜘ, läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉtaˊ judiu hi̱ˉ yaꜙnääꜗ Jerusalén gaꜙku̱yhꜗ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ Paaˊ. Ja̱ꜙ heˉ ko̱o̱ˉ nëëˈ dsooˊ jʉʉhˉ maˊ bä̱ä̱hˉ dsihꜘ pero niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjmääꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ. \p \v 8 Heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ Paaˊ kwaꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Niꜙ ko̱o̱ˉ heˉ hlɨɨhˈ saꜙ chaˉ heˉ maˉjmeenꜗ, saꜙ maˉhlëëhnˋ wɨɨꜘ kihꜗ ley kya̱a̱ꜗ jnäähˈ dsaˉ judiu. Niꜙ saꜙ maˉmiˉkwa̱hnꜚ kihꜗ gwahꜙ jʉʉhꜙ hiꜙ niꜙ saꜙ maˉhlä̱ä̱hnˉ kya̱a̱hˊ rey toˉnëˊ hi̱ˉ gyaꜗ Roma. \p \v 9 Pero lleˊmohꜘ heꜘ, hnøøyꜗ maˊ jä̱yˈ lluꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ judiu, heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Paaˊ: \p —¿Cheˊ hnoohˉ gwa̱a̱hˈ taꜙ Jerusalén mahꜗ miˊeenꜗ juuˈ naˉ jeeˊ ooꜙ? \p \v 10 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Heˉ maˉchehnꜗ jeeˊ laˉ, läꜙko̱o̱ˉ heˉ chehnꜗ nëˊtaˊ kihˈ rey toˉnëˊ baˊ ja̱ˉ. Jeeˊ laˉ baˊ gaꜙtë̱ë̱ꜘ läꜙeeˉ juuˈ kinꜙ. Ñehˊ baˊ hneˉ kweeˉ, niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ maˉhlä̱ä̱hnˉ kya̱a̱hˊ dsaˉ judiu. \v 11 Lleˋ kihˈ ju̱u̱nꜘ cherˊmahꜗ gaꜙjmeenꜗ ko̱o̱ˉ dsooˊ jʉʉhˉ. Saꜙ gohnꜙ ju̱u̱nꜘ. Pero cherˊmahꜗ saꜙ laꜗ juˈdsooꜘ heˉ bä̱ä̱hˉ dsaˉ jnäꜘ laˉ, niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉtaˊ saꜙ chaˉ jwëˈ ngëëꜗ jnäꜘ gooˉ dsaˉ judiu naˉ. Hñiiꜘ rey toˉnëˊ hnoonꜗ miˉeeyꜙ juuˈ kinꜙ. \p \v 12 Heˉja̱ˉ gaꜙllaꜘ Festo juuˈ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ haˉ läꜙ jmeeyꜗ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ Festo sɨɨyhꜙ Paaˊ: \p —Hñaahꜗ baˊ hneˉ maˉngɨɨhˊ heˉ miˉeeꜙ hñiiꜘ rey toˉnëˊ juuˈ kyahꜗ. Heˉja̱ˉ chaˊnëˊ hi̱ˉ heꜘ baˊ goohˈ naꜗ. \s1 Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ chaˊnëˊ rey Agripa \p \v 13 Gaꜙhyaˉ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ, gaꜙllooꜗ rey Agripa jwɨɨˉ Cesarea ja̱ˉ kya̱a̱yhˊ Bernice, gaꜙllaꜙnääyꜗ naˊjë̱ë̱yˉ Festo. \v 14 Maˉhyaˉ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ tä̱ä̱yhˊ jeeˊ ja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ gaꜙjmeehꜗ Festo juuˈ kihꜗ rey Agripa haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Paaˊ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Jeeˊ laˉ hä̱ä̱ˊ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ nehꜙñeˈ hi̱ˉ gaꜙta̱a̱hˉ Félix läꜙ maˊ la̱a̱yˈ taˊ. \v 15 Läꜙ maˊ ñeenˊ Jerusalén läꜙjë̱ë̱ꜙ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉgyʉʉhˊ kya̱a̱ˈ judiu gaꜙngɨɨyꜘ kinꜙ heˉ maˊ jmeenˋ madaꜚ heˉ ju̱u̱ꜘ Paaˊ. \p \v 16 ʼHeˉja̱ˉ gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ, saꜙ lleˋ ley kya̱a̱ꜗ jnäähˈ dsaˉ romano heˉ jmeeˊ jnäähꜗ madaꜚ heˉ ju̱u̱ꜘ dsaˉ cherˊmahꜗ saꜙ chehꜗ hi̱ˉ naˉbä̱ä̱hˋ dsooˊ chaˊnëˊ hi̱ˉ hnɨɨ˜ kiyhꜗ. Läꜙja̱ˉ baˊ chaˉ jwëˈ lä̱ä̱yꜗ hñiiyꜘ kihꜗ heˉ hnɨɨ˜ dsaˉ kiyhꜗ. \v 17 Hiꜙ maˊ yaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ laˉ, cha̱hꜘ baˊ ngaahnˈ taꜙ nëˊtaˊ kinꜙ maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ. Hiꜙ gaꜙjmeenꜗ madaꜚ naˊkya̱a̱yꜘ Paaˊ. \v 18 Heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ dsaˉ heꜘ hnɨɨ˜ kiyhꜗ. Pero niꜙ ko̱o̱ˉ dsooˊ jʉʉhˉ saꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ kiyhꜗ läꜙko̱o̱ˉ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊ jmeenꜙ. \v 19 Gaꜙläꜙhøøhˋ dsaˉ heꜘ kihꜗ Paaˊ kihˈ heˉ saꜙ maˊ hnaayhˉ Dio läꜙ të̱ë̱ˈ jmeeyꜙ. Hiꜙ gaꜙhnɨɨyꜗ kiyhꜗ kwa̱a̱t˜ kihꜗ Jesús, hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ, hi̱ˉ jmeeꜙ Paaˊ dsooꜘ cha̱a̱ˉ bihꜗ. \v 20 Heˉja̱ˉ saꜙ manꜙ heˉ maˊ jmeenˋ kya̱a̱hˊ juuˈ laˉ. Heˉja̱ˉ gaꜙngɨɨnˋ juuˈ kihꜗ Paaˊ cherˊmahꜗ hnøøyꜗ maˊ dsa̱a̱yhˈ taꜙ Jerusalén mahꜗ maˊ läꜙeeˉ juuˈ kiyhꜗ jeeˊ ooꜙ. \v 21 Pero Paaˊ gaꜙngɨɨyꜘ heˉ dsooyꜗ chaˊnëˊ rey toˉnëˊ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Augusto mahꜗ hi̱ˉ heꜘ miˉeeꜙ juuˈ kiyhꜗ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeenꜗ madaꜚ waˊ hä̱ä̱ˊ bihꜗ kiyhꜗ nehꜙñeˈ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ lloo˜ jmɨɨˊ che̱e̱ꜚ jnihꜘ chaˊnëˊ rey heꜘ. \p \v 22 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ rey Agripa sɨɨyhꜙ lleˊmohꜘ Festo: \p —Hnooꜗ jnäꜘ kaˉlähꜘ nuunˋ juuˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ naˉ. \p Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Festo: \p —Høꜗ baˊ nuuhˈ haˉ läꜙ jäyhꜙ. \p \v 23 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ gaꜙheꜗ rey Agripa nëˊtaˊ kya̱a̱hˊ Bernice. Haˉ ko̱hꜘ jʉʉhˉ saꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ kiyhꜗ. Gaꜙta̱a̱yhˋ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ kye̱ˉ nëˊ kihˈ hløøꜘ hiꜙ kya̱a̱yhˊ dsaˉ ka̱a̱hˊ kya̱a̱hˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ lleˊmohꜘ Festo madaꜚ naˊkya̱a̱yꜘ Paaˊ. \v 24 Maˊ jaˈ Paaˊ, gaꜙjähꜘ Festo: \p —Hneˉ rey Agripa, kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ kya̱a̱hˊ jneˊ jeeˊ laˉ, hi̱i̱ꜚ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ chehꜗ laˉ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu yaꜙnääꜗ chaˊnënꜙ bä̱ä̱yhˉ dsaˉñʉʉhˉ laˉ dsooˊ. Gaꜙngɨɨyꜘ kinꜙ maˊ läꜙeeˉ juuˈ laˉ taꜙ Jerusalén hiꜙ ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ maˊ yaꜙnääyꜗ Cesarea laˉ. Peerꜙ gaꜙtooyhꜗ mɨɨhˊ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, gaꜙläꜙhnøøyꜗ heˉ maˊ ju̱u̱ꜘ Paaˊ. \v 25 Pero jnäꜘ la̱a̱nꜙ saꜙ chaˉ dsooˊ jʉʉhˉ ä̱ä̱yˉ niꜙ miihˉ mahꜗ ju̱u̱yꜘ. Hñiiꜘ Paaˊ gaꜙngɨɨꜘ kiyhꜗ dsooyꜗ chaˊnëˊ rey toˉnëˊ mahꜗ läꜙeeˉ juuˈ kiyhꜗ jeeˊ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙllaꜘ dsënꜙ che̱e̱ꜚ jnihꜘ taꜙ Roma. \v 26 Pero saꜙ chaˉ heˉ sɨɨnˋ kihˈ rey heꜘ niꜙ miihˉ, heˉja̱ˉ maˉkwa̱a̱ꜙ jnihꜘ chaˊnëhˊ hneˉ rey Agripa hiꜙ chaˊnëˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hnähꜘ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ laˉ. Waˊ jëënˊ haˉ läꜙ jä̱ꜗ juuˈ laˉ, ja̱ˉgaˊ chaˉ heˉ sɨɨnˋ kihˈ rey toˉnëˊ heꜘ. \v 27 Saꜙ jnäꜘ lluꜗ la̱a̱nꜙ che̱e̱nꜚ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ hä̱ä̱ˊ nehꜙñeˈ taꜙ Roma cherˊmahꜗ saꜙ chaˉ heeˉ naˉ sɨɨnˋ kihˈ rey toˉnëˊ haˉ läꜙ laꜗ dsooˊ heˉ bä̱ä̱hˉ dsihꜘ. \c 26 \s1 Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juˈdsooꜘ kiyhꜗ chaˊnëˊ rey Agripa \p \v 1 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ rey Agripa sɨɨyhꜙ Paaˊ: \p —Chaˉ jwëˈ kyahꜗ heˉ kwahˈ juˈdsooꜘ heˉ kya̱a̱hˊ leꜘ lä̱ä̱hˊ hñaahˈ. \p Heˉja̱ˉ gaꜙhɨɨꜘ Paaˊ gooˉ gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ läꜙlaˉ läꜙjwëꜘ jeeˊ maˊ lä̱ä̱yˈ hñiiyꜘ: \p \v 2 —Cha̱a̱nˉ lluꜗ kya̱a̱hˊ hneˉ rey Agripa, llu̱u̱hꜗ hneˉ kwahˉ jwëˈ kwanˋ juˈdsooꜘ heˉ kya̱a̱hˊ lä̱ä̱nˊ hñiinꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ bä̱ä̱hˉ dsaˉ judiu jnäꜘ. \v 3 Lluꜗ laꜗ kinꜙ kihꜗ heˉ kyu̱u̱h˜ hneˉ läꜙjëꜙ heˉ të̱ë̱ˈ jmeeˉ jnäähˈ dsaˉ judiu, kyu̱u̱h˜ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ tiˉchooˉ jnäähˈ. Heˉja̱ˉ chu̱u̱nꜘ kya̱a̱hˊ hneˉ mahꜗ waˊ jø̱hˉ hohꜘ nuuhˈ juuˈ laˉ. \s1 Läꜙlaˉ maˊ jmeeꜙ Paaˊ jä̱ä̱ˈ \p \v 4 ʼLäꜙjë̱ë̱ꜙ judiu kyu̱u̱ꜙ jnäꜘ haˉ läꜙ maˉjan˜ läꜙji̱i̱hˈ maˊ mähnˈ. Ñeˉ bihꜗ haˉ läꜙ maˊ gyanˊ jwɨɨˉ kinꜙ hiꜙ läꜙja̱ˉ jwɨɨˉ Jerusalén kaˉlähꜘ. \v 5 Läꜙja̱ˉ ñeyˉ kweeˉ la̱a̱ꜗ jnäꜘ fariseo. Jnäähˈ fariseo miˉteˋ baˊ jnäähꜗ läꜙ nøøꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ läꜙko̱hꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ judiu. Leꜘ baˊ miˉjnääyꜙ laꜗ dsooꜘ cherˊmahꜗ hnøøyꜗ. \v 6 Naꜗ chehnꜗ nëˊtaˊ laˉ, llahˉ hnähꜘ taˊ kinꜙ, kihꜗ heˉ kye̱nˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ hñahꜙ jneˊ heˉ gaꜙbä̱ä̱hˉ Dio hñiiꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. \v 7 Läꜙji̱i̱hˈ naꜗ jø̱ø̱˜ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyaꜙto̱ꜘ nääꜗ dsaˉ judiu läꜙteꜗ juuˈ ja̱ˉ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ hnaayhˉ Dio jø̱ø̱y˜ dsë̱ë̱ꜗ juuˈ ja̱ˉ. Hneˉ rey Agripa, kihꜗ heˉ kye̱nˊ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kihꜗ juuˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ baˊ naˉ hnɨɨ˜ dsaˉ kinꜙ. \v 8 ¿Haˉ läꜙ jëëhꜘ hnähꜘ, cheˊ jwë̱ë̱hˋ heˉ läꜙhe̱e̱hꜘ hnähꜘ heˉ miˉji̱i̱hˋ Dio hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ? \s1 Läꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ Paaˊ jä̱ä̱ˈ kihꜗ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Jesús \p \v 9 ʼMaꜙraꜙ juˈdsooꜘ maˊ jmeenꜙ kwa̱a̱t˜, heˉ maˊ lleˋ kihˈ jmeenˋ hñaaˉ dsënꜙ chaˉmiihˉ kihꜗ Jesús dsaˉ cha̱a̱ˉ Nazaret. \v 10 Läꜙja̱ˉ gaꜙjmeenꜗ Jerusalén. Jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Jesús gaꜙta̱a̱hnꜙ nehꜙñeˈ läꜙhihꜙ kihꜗ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ. Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙjngëëyhꜗ dsaˉ heꜘ, läꜙkye̱ˉ jnäꜘ gaꜙhiihˉ dsënꜙ. \v 11 Chaˉmiihˉ ji̱i̱h˜ ñeenˊ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ gwahꜙ mähˉ, gaꜙsa̱a̱hnꜙ dsaˉ, gaꜙheehꜙ jnihꜘ wɨɨꜘ mahꜗ waˊ hlëëyhꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ Jesús. Maˊ yaˉjë̱ë̱ˈ dsënꜙ jwërte kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ, heˉja̱ˉ ñeenˊ läꜙka̱a̱ˉ jwɨɨˉ kihꜗ dsaˉ jñahꜘ mahꜗ naˊjmeehˋ jnihꜘ. \s1 Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ maˊ gaꜙhe̱e̱hˉ Paaˊ kihˈ Dio \r (Hch. 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 ʼLäꜙ maˊ jmeenꜙ ja̱ˉbaˊ, ngoonꜗ taꜙ Damasco läꜙhihꜙ kihꜗ jmiˉdsaˉ ka̱a̱hˊ hi̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ jnäꜘ. \v 13 Hneˉ rey, jeeˊ laˉ jwë̱ë̱hnꜚ hneˉ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kinꜙ jeeˊ ngoonˈ chaˊjwëꜗ ja̱ˉ. Maˉtëꜘ ko̱o̱ˉ lla̱ꜗhyooꜙ gaꜙjëënꜗ ko̱o̱ˉ jeˉ jaꜗ gyʉʉhˈ, be̱e̱ꜘ gaˊ läꜙko̱o̱ˉ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ, heˉ gaꜙläꜙjnäꜘ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ja̱ˉ. \v 14 Läꜙjë̱ë̱ꜙ jnäähˈ gaꜙsa̱a̱ꜗ jnäähˈ hwaꜗ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ja̱a̱ˉ dsaˉ kya̱a̱hˊ juuˈ hebreo: “Saulo, Saulo”, gaꜙjäyhꜘ. “Heˉ jmeehˊ hñaahˈ baˊ hneˉ naˉ, heˉ hahˉ kinꜙ jwëˈ heˉ ta̱a̱hnꜙ hneˉ.” \v 15 Heˉja̱ˉ gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ: “¿Hi̱i̱ˉ hneˉ dsaˉñʉʉhˉ?” Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ heꜘ: “Jnäꜘ heꜘ Jesús hi̱ˉ jmeehˉ hñaaˉ hohꜘ kihꜗ. \v 16 Nooˉ, chihꜘ tɨɨhˊ. Maˉmiˉjnäänˈ hñiinꜙ kyahꜗ mahꜗ hña̱a̱nꜚ hneˉ jmeehˈ taˊ kinꜙ hiꜙ jmeehˈ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋ kinꜙ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ naꜗ gaˊ miˊjnäänꜗ kyahꜗ. \v 17 Lä̱ä̱nˊ hneˉ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜗ dsaˉgoohꜘ kyahꜗ hiꜙ lä̱ä̱nˊ hneˉ kihꜗ dsaˉ jñahꜘ. Jëëhꜘ kihꜗ dsaˉ jñahꜘ baˊ che̱e̱nꜚ hneˉ naꜗ. \v 18 Mahꜗ nähˈ mɨˈnëyˊ, läꜙja̱ˉ dsaˉje̱e̱h˜ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ naˉho̱o̱ˉ taꜙ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ. Hiꜙ dsaˉje̱e̱h˜ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙhihꜙ kihꜗ Tanaˊ mahꜗ jmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio. Hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ läꜙdsooꜘ dsëꜗ kinꜙ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ hiꜙ hyoyhꜙ he̱e̱yꜚ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˉnaˉjngëëˈ”, gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ jnäꜘ. \p \v 19 ʼHeˉja̱ˉ jwë̱ë̱hn˜ hneˉ rey Agripa, gaꜙhe̱e̱hˋ baˊ jnäꜘ jmeenˋ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙnuunꜗ läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙläꜙjnäꜘ kinꜙ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ. \v 20 Toˉnëˊ gaꜙjmeenꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Damasco. Ja̱ˉgaˊ naꜙ gaꜙkwanꜗ juuˈ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén hiꜙ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ Judea. Hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙkwanꜗ juuˈ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu kaˉlähꜘ, gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ waˊ läˉdsa̱a̱˜ dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ mahꜗ waˊ dsaˉje̱e̱yh˜ kya̱a̱hˊ Dio. Hiꜙ läꜙja̱ˉ gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ hnøøꜗ jmeeyꜗ läꜙko̱o̱ˉ lleˋ kihˈ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ maˉje̱e̱h˜ kya̱a̱hˊ Dio. \v 21 Kwa̱a̱t˜ kihꜗ juuˈ laˉ gaꜙsa̱a̱hꜗ judiu jnäꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙ Jerusalén hnøøyꜗ maˊ jngëëyhˈ jnäꜘ. \p \v 22 ʼPero kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ Dio maˉkwëëhꜗ baˊ dsënꜙ läꜙji̱i̱hˈ naꜗ, kwanꜙ juuˈ kihꜗ Dio kihꜗ läꜙjø̱hꜗ läꜙmähꜗ. Saꜙ gaꜙllaꜙdsëënˋ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Moisé. Läꜙko̱o̱ˉ teꜗ heˉ gaꜙjäyhꜘ leꜘ, ko̱ˉja̱ˉ baˊ ji̱i̱hˈ gaꜙjwahnꜗ. \v 23 Hi̱ˉ heꜘ gaꜙjähꜘ, maꜙraꜙ heˉ dsaˉngëëꜘ baˊ Cristo wɨɨꜘ hiꜙ le̱e̱yꜘ toˉnëˊ hi̱ˉ läꜙji̱i̱hˊ jeeˊ kihˈ hi̱ˉ maˉnaˉju̱u̱ˊ, mahꜗ kwayꜗ juuˈ kihꜗ dsaꜙ, heˉ miˉjnääꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ dsaˉ judiu hiꜙ kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ naˉho̱o̱ˉ. \s1 Maˊ hnøøˈ Paaˊ maˊ he̱e̱hꜙ rey Agripa juuˈ kihꜗ Jesús \p \v 24 Hlëëhˊ gaˊ Paaˊ läꜙja̱ˉ, haˉ läꜙ jeeˊ maˊ lä̱ä̱y˜ hñiiyꜘ, maˊ gaꜙhlëëhꜘ Festo ki̱ˉga̱a̱ˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Heˉ ngaahˊ baˊ hneˉ naˉ Paaˊ. Kya̱a̱hˊ heˉ maˉmiˉtë̱ë̱hˈ hñaahꜗ chaˉmiihˉ, heˉja̱ˉ ngooꜗ gaꜙläꜙngaahˋ. \p \v 25 Pero Paaˊ gaꜙjähꜘ: \p —Saꜙ ngaahˊ jnäꜘ Festo kya̱a̱nꜙ. Juˈdsooꜘ naˉ hlëëhnˊ hiꜙ laꜗ juuˈ kya̱a̱hˊ hihꜙ baˊ. \v 26 Ñeˉ baˊ rey Agripa juuˈ laˉ, heˉja̱ˉ hlëëhnˊ läꜙka̱a̱ˉ tuhˉdsënꜙ chaˊnëyˊ. La̱a̱nꜙ maˉnuuꜘ baˊ rey juuˈ laˉ, jëëhꜘ läꜙjëꜙ heˉ laˉ saꜙ gaꜙlaꜗ jeeˊ naˉhmääˊ heˉ saꜙ läꜙñeˉ dsaˉ. \v 27 Hneˉ rey Agripa, ¿cheˊ jmeehˉ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio? Jnäꜘ la̱a̱nꜙ jmeehˉ baˊ hneˉ dsooꜘ. \p \v 28 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Agripa sɨɨyhꜙ Paaˊ: \p —¿Cheˊ la̱a̱hꜘ kyahꜗ, kya̱a̱hˊ maꜙlaꜙ miihˉ juuˈ heˉ maˉhlëëhˊ naˉ le̱e̱hꜙ jnäꜘ mahꜗ le̱e̱nꜘ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Jesús? \p \v 29 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ: \p —Kweeˉ baˊ laˈ kinꜙ cheˊ maˉle̱e̱ꜙ kyahꜗ o cherˊmahꜗ hnoohˉ nuuhˈ chaˉgaˊmiihˉ. Hiꜙ ja̱ꜙ maꜙlaꜙ hneˉ, läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ nuuˉ läꜙ hlëëhnˊ laˉ, Dio hnøøꜗ waˊ le̱e̱yꜘ dsaˉ kya̱a̱ꜗ Cristo ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ la̱a̱ꜗ jnäꜘ pero ja̱ꜙ läꜙko̱hꜘ naˉhñuuhnˊ kya̱a̱hˊ caden˜. \p \v 30 Maˊ gaꜙnuuꜘ rey heꜘ juuˈ ja̱ˉ, gaꜙnooyˉ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ kya̱a̱hˊ lleˊmohꜘ kya̱a̱hˊ Bernice hiꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ gaˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ kya̱a̱yhˊ. \v 31 Maˊ gaꜙhwë̱ë̱yˉ nëˊtaˊ ja̱ˉ, gaꜙnääyꜗ ka̱hꜘ hlëëyhꜙ kya̱a̱hˊ dsaˉkya̱a̱yhˊ, maˊ jäyhꜘ: \p —Niꜙ ko̱o̱ˉ saꜙ chaˉ heˉ maˉjmeeꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉ mahꜗ ju̱u̱yꜘ o heˉ dsooyꜗ nehꜙñeˈ. \p \v 32 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ rey Agripa sɨɨyhꜙ Festo: \p —Leꜘ maˊ lä̱ä̱ꜘ baˊ dsaˉñʉʉhˉ naˉ jeeˊ laˉ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙngɨɨyꜘ dsooyꜗ chaˊnëˊ rey toˉnëˊ. \c 27 \s1 Gaꜙche̱e̱yꜗ Paaˊ taꜙ Roma \p \v 1 Gaꜙllaꜘ dsëyꜗ che̱e̱yꜗ jnäähˈ taꜙ hwaꜗ Italia kya̱a̱hˊ barco, heˉja̱ˉ gaꜙta̱a̱yhˉ Paaˊ kya̱a̱hˊ jñahꜘ gaˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙñeˈ gooˉ jʉʉˊ hløøꜘ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Julio. Hi̱ˉ heꜘ maˊ naˉhä̱ä̱ˉ ko̱o̱ˉ nääꜗ hløøꜘ kya̱a̱ꜗ rey toˉnëˊ. \v 2 Gaꜙtoohˋ jnäähꜗ ko̱o̱ˉ barco heˉ jaꜗ taꜙ Adramitio, ja̱ˉbaˊ heˉ dsaˉngëëꜘ läꜙko̱o̱ˉ läꜙko̱o̱ˉ jwɨɨˉ taꜙ hwaꜗ Asia. Hiꜙ Aristarco hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Tesalónica heˉ nøøꜘ hwaꜗ Macedonia gaꜙjmeeꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ jnäähꜗ. \p \v 3 Jyohꜘ jmɨɨˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ Sidón. Julio heꜘ gaꜙläꜙjwa̱yhꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ, gaꜙkwayꜘ jwëˈ naˊjë̱ë̱yˉ omeꜚ kya̱a̱yꜗ mahꜗ naˊngɨɨyˊ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ. \v 4 Gaꜙhwë̱ë̱ˉ jnäähˈ Sidón ja̱ˉ, gaꜙnøøꜗ baˊ jnäähꜗ. Pero maˊ gwaꜘ lleꜘ taꜙ jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ja̱ˉ, heˉja̱ˉ gaꜙjlʉʉˊ jnäähꜗ jä̱hꜙ kooꜘ hwaꜗ Chipre heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ, mahꜗ saꜙ hlähꜗ lleꜘ kihꜗ barco. \v 5 Gaꜙngëëꜘ jnäähˈ jä̱hꜙ hwaꜗ Cilicia kya̱a̱hˊ Panfilia, gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Mira heˉ nøøꜘ hwaꜗ Licia jeeˊ gaꜙjä̱ꜘ barco. \v 6 Mira ja̱ˉ gaꜙjëëꜗ jʉʉˊ hløøꜘ jyohꜘ barco heˉ jaꜗ taꜙ Alejandría, ja̱ˉbaˊ heˉ ngooꜗ taꜙ hwaꜗ Italia. Heˉja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ ja̱ꜙ. \v 7 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nëˊ jmɨɨˉ, taˊ hwaˊ läꜙja̱ˉ baˊ ngooˈ barco. Gaꜙkë̱ë̱ꜘ jwërte taˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jä̱hꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Gnido. Saꜙ gaꜙkwaꜘ jwëˈ maˊ dsooˈ koˉchihˊ barco ko̱ˉdsooꜘ taꜙ Italia, kihꜗ heˉ täꜘ lleꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ jä̱hꜙ kooꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Salmón heˉ nøøꜘ Creta, hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. \v 8 Heˉ wɨɨꜘ läꜙja̱ˉ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ läꜙ häˊ hwaˈ ja̱ˉ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ ko̱o̱ˉ jeeˊ che̱e̱ˉ Hoˊhaahˊ Lluˈ. Jä̱hꜙ ja̱ˉbaˊ hlaˉ jwɨɨˉ Lasea. \p \v 9 Gaꜙläꜙhë̱ë̱ˋ jnäähꜗ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ nëˊ jmɨɨˉ, hiꜙ maˉhiiꜘ gooˉ moꜙsoꜙ leꜘ ngëˊ jnäähꜗ nëˊ jmɨɨˉ. Jëëhꜘ maˉgoh˜ jmɨɨˊ heˉ saꜙ kuhˉhɨ̱yh˜ hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ maˉhiiꜘ gooˉ kiyhꜗ nëˊ jmɨɨˉ ja̱ˉ. Heˉja̱ˉ gaꜙkwëëhꜗ Paaˊ nʉʉhꜚ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙ barco ja̱ˉ. \v 10 Gaꜙjäyhꜘ: \p —Jëëˋ daˊ hnähꜘ, jnäꜘ manꜙ hiiꜘ gooˉ jwërte jwëˈ heˉ gaꜙnøønꜗ laˉ. Gooˉ he̱e̱ꜘ barco hiꜙ läꜙkye̱ˉ løøˈ, hiꜙ läꜙji̱i̱hˈ jnänˋ hiiꜘ gooˉ ju̱u̱ꜘ jneˊ cherˊmahꜗ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ. \p \v 11 Pero jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ kye̱e̱ꜘ juuˈ kihꜗ Paaˊ. Heˉ maˊ hlëëhꜙ jʉʉˊ barco kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ kooh˜ barco baˊ gaꜙjmeeyꜘ heˈ kihꜗ. \v 12 Jeeˊ gaꜙhɨɨꜘ barco ja̱ˉ saꜙ maˊ lluˈ maˊ jä̱ˊ jnäähꜗ ji̱i̱ˉ gyʉʉꜘ, heˉja̱ˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙjähꜘ lluꜗ gaˊ cherˊmahꜗ jmeenˊ beꜘ dsaˊjä̱ä̱ˊ jneˊ jwɨɨˉ Fenice heˉ nøøꜘ hwaꜗ Creta jeeˊ hɨɨˉ barco, taˊko̱ˉji̱i̱hˈ ngëëꜘ ji̱i̱ˉ gyʉʉꜘ. Heˉ tøøhˊ jneˊ jeeˊ ja̱ˉ, jnäꜘ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ taꜙ ñiiꜘ hiꜙ taꜙ kye̱ꜗ jeeˊ dsa̱a̱ˉ hyooˉ. \s1 Jaꜗ ko̱o̱ˉ lleꜘ täꜘ nëˊ jmɨˉñeehꜚ \p \v 13 Läꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ gwaꜘ lleꜘ hwaˊ taꜙ kye̱ꜗ, gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ maˊ leꜘ dsaˉnääꜗ gyihꜗ taꜙ chaˊnëˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙhwɨɨˉ jnäähˈ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ jä̱hꜙ läꜙ häˊ hwaˈ Creta. \v 14 Niꜙ saꜙ gaꜙläꜙhɨɨˋ gaˊ maˊ gaꜙhwɨɨˉ jnäähˈ jeeˊ ja̱ˉ, maˊ jaˈ ko̱o̱ˉ lleꜘ täꜘ taꜙ jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ. \v 15 Taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ maˊ hlähꜙ lleꜘ, saꜙ gaꜙtä̱ä̱ꜙ barco maˊ dsooˈ taꜙ chaˊnëˊ, heˉja̱ˉ gaꜙkwaꜘ dsaˉ jwëˈ ngooꜗ barco läꜙ ngooꜗ lleꜘ baˊ. \v 16 Ja̱ˉgaˊ gaꜙngëëꜘ jnäähˈ taꜙ kooꜘ ko̱o̱ˉ hwaꜗ pihˈ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ heˉ che̱e̱ˉ Clauda. Läꜙjwëꜘ ja̱ˉ baˊ gaꜙkye̱e̱ꜚ miihˉ lleꜘ. Pero heˉlɨɨꜗ baˊ gaꜙtë̱ë̱hꜗ jnäähˈ naˊmooꜘ heˉ maˊ kye̱ˊ jnäähꜗ heˉ maˊ hiiꜘ taꜙ kaˊluuˊ barco, mahꜗ gaꜙtøøhˊ jnäähꜗ nehꜙ barco ja̱ˉ. \v 17 Maˊ gaꜙheꜗ naˊmooꜘ ja̱ˉ nehꜙ barco, gaꜙka̱ꜗ dsaˉ hnɨɨˋ gaꜙhñʉʉyꜘ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ tuhˉ barco mahꜗ saꜙ lla̱a̱ꜘ. Hiꜙ maˊ hiiꜘ gooˉ llaˉñuꜗ barco nëˊ mɨˈsɨɨˊ jeeˊ saꜙ juuhˉ jmɨɨˉ jeeˊ che̱e̱ˉ Sirte, heˉja̱ˉ gaꜙjyooyꜗ hmɨɨhˉ kihꜗ barco mahꜗ ngooꜗ läꜙ ngooꜗ lleꜘ baˊ. \v 18 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ chaˉgaˊmiihˉ täꜘ lleꜘ maˊ hiiꜘ, heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ dsaˉ jwä˜ løøˈ kihꜗ chaˊjmɨɨˉ. \v 19 Hiꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, heˉ wɨɨꜘ baˊ gaꜙjwäˊ jnäähꜗ chaˊjmɨɨˉ läꜙjëꜙ heˉ jmä̱ä̱yhˉ taˊ kihˈ barco ja̱ˉ. \v 20 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gaꜙgyaˉ jniiꜘ, moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ hyooˉ, niꜙ nʉʉꜘ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnääꜘ. Hiꜙ lleꜘ läꜙ maˉhiiꜘ ja̱ˉbaˊ. Moꜙsoꜙ maˊ chaˉ oˉjø̱hꜙ dsëˉ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ heˉ maˊ lä̱ä̱ꜘ jnäähˈ. \p \v 21 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ maˉläˉhɨɨˋ moꜙsoꜙ kihˉhi̱hˉ jnäähˈ. Heˉja̱ˉ gaꜙnooˉ Paaˊ to̱ꜗdsaahˋ jeeˊ kihˈ dsaˉkya̱a̱yhˊ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ: \p —Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ heˈ juuˈ kinꜙ, saꜙ maˊ hwë̱ë̱ꜙ jneˊ taꜙ Creta, niꜙ saꜙ maˊ jëëˊ jneˊ wɨɨꜘ heˉ dsaˉngëëꜘ jneˊ laˉ. \v 22 Naꜗ jwahnꜙ kwaˊ hnähꜘ beꜘ. Jëëhꜘ niꜙ ja̱a̱ˉ jneˊ saꜙ ju̱u̱ꜘ jneˊ. Maꜙlaꜙ barco laˉ baˊ he̱e̱ꜘ. \v 23 Nʉʉˉ gaꜙjë̱ë̱nꜙ ja̱a̱ˉ ángel hi̱ˉ gaꜙche̱e̱ꜗ Dio kya̱a̱nꜙ, heꜘ baˊ hi̱ˉ jmeenꜙ taˊheꜗ kihꜗ. \v 24 Gaꜙjäyhꜘ: “Taꜙ waˊ ga̱hˈ Paaˊ. Jmeeꜙ biiꜗ llooh˜ kihꜗ rey toˉnëˊ. Heˉja̱ˉ maˉkwaꜘ Dio jwëˈ heˉ lä̱ä̱ꜘ hneˉ kya̱a̱hˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ nehꜙ barco laˉ”, sɨɨyhꜙ jnäꜘ. \v 25 Kihꜗ heˉja̱ˉ naˉ, jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ, kwaˊ hnähꜘ beꜘ. Jëëhꜘ jmeenꜙ dsooꜘ dsënꜙ kihꜗ Dio, maꜙraꜙ heˉ leꜘ baˊ läꜙko̱o̱ˉ maˉjähꜘ ángel sɨɨhꜙ jnäꜘ. \v 26 Pero maꜙraꜙ heˉ jä̱ꜗ baˊ barco kya̱a̱hˊ heˉ wɨɨꜘ ko̱o̱ˉ jeeˊ läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ —gaꜙjähꜘ Paaˊ. \p \v 27 Maˊ gaꜙdsë̱ë̱ꜗ to̱ꜗ seman˜ ja̱ˉ, gaꜙngëëꜘ jnäähˈ nëˊ jmɨˉñeehꜚ heˉ che̱e̱ˉ Adriático hiꜙ ngooꜗ baˊ barco läꜙ hiiꜘ lleꜘ. Ko̱o̱ˉ llaꜙnʉʉˈ hwëˈ ja̱ˉ gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉ hi̱ˉ maˊ kooh˜ barco heˉ ngooꜗ yaꜙjä̱hꜙ jeeˊ laˈ hwaꜗ. \v 28 Heˉja̱ˉ gaꜙllaꜘ dsaˉ heꜘ hihꜙ haˉ ko̱o̱ˉ ji̱i̱hˈ juuhˉ jmɨɨˉ jeeˊ ja̱ˉ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ jeeˊ ja̱ˉ, juuhˉ gyiiꜘgyaꜘ jñiiꜘ metro. Miihˉ gaˊ taꜙ chaˊnëˊ gaꜙjëëyꜗ kaˉlähꜘ. Jeeˊ ja̱ˉ juuhˉ gyiiꜘgyiiꜗ metro baˊ. \v 29 Goyhꜙ llaˉñuꜗ barco ja̱ˉ kya̱a̱hˊ ku̱u̱ˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjyooyꜗ kye̱ꜘ mɨˈñeꜗ hiiˉ heˉ hɨɨꜚ taꜙ kaˊluuˊ barco, heˉ jmeeꜙ hɨɨˉ tiiˊ barco. Peerꜙ maˊ hnøøyˈ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ naꜗ gaˉjʉhˉ baˊ maˉjnäꜗ. \v 30 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ kooh˜ barco ja̱ˉ, hnøøyꜗ maˊ jña̱a̱yˈ nehꜙ barco, heˉja̱ˉ gaꜙløøyꜗ jyooy˜ naˊmooꜘ, gaꜙjmeeyꜘ läꜙko̱hꜘ heˉ jyooy˜ ñeˈ hläähˋ heˉ hɨɨꜚ taꜙ chaˊnëˊ barco. \v 31 Heˉja̱ˉ gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ kihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ hiꜙ kihꜗ hløøꜘ kaˉlähꜘ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjä̱ꜘ dsaˉ naˉ nehꜙ barco laˉ, saꜙ lä̱ä̱hꜘ hnähꜘ. \p \v 32 Heˉja̱ˉ gaꜙhnäꜗ hløøꜘ heꜘ hnɨɨˋ heˉ kya̱a̱hˊ maˊ jyooy˜ naˊmooꜘ ja̱ˉ. Gaꜙkwayꜘ jwëˈ gaꜙtohꜘ chaˊjmɨɨˉ. \p \v 33 Maˊ ngooˈ gaꜙjnäꜗ, gaꜙjmeeꜘ Paaˊ madaꜚ waˊ kuhˉ dsaˉ, gaꜙjäyhꜘ: \p —Naꜗ maˉtëꜘ gyaꜙkye̱ꜘ jmɨɨˊ tøøhˊ jneˊ nehꜙ barco laˉ, jø̱ø̱ˊ jneˊ haˉ läꜙ leꜘ, naˉju̱u̱ˊ jneˊ hooˊ, saꜙ chaˉ maˉkihnˊ niꜙ miihˉ. \v 34 Heˉja̱ˉ naˉ chu̱u̱nꜘ kya̱a̱hˊ hnähꜘ kuhˉhi̱hꜘ hnähꜘ miihˉ mahꜗ të̱ë̱hꜗ hnähꜘ beꜘ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ jneˊ llaˉnøøꜗ baˊ jneˊ lluˈ, niꜙ ko̱o̱ˉ jñuˉ lleˊ jneˊ saꜙ he̱e̱ꜘ. \p \v 35 Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja̱ˉ, gaꜙka̱yꜗ ko̱o̱ˉ heˊñiihꜚ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio toꜙloꜙ nëˊ jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉkya̱a̱yhˊ hiꜙ gaꜙlla̱a̱yꜗ heˊñiihꜚ ja̱ˉ, mahꜗ gaꜙløøyꜗ kuyhˉ. \v 36 Ja̱ˉgaˊ gaꜙnøhꜗ dsëꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ heꜘ, gaꜙta̱a̱yhˋ gaꜙkuyhˉ kaˉlähꜘ. \v 37 Jeeˊ läꜙjë̱ë̱ꜙ jnäähˈ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙ barco ja̱ˉ maˊ te̱e̱ˈ to̱ꜗ hña̱ˉla̱a̱ꜘ dsë˜ to̱ꜙ loꜙgya̱a̱ꜘ dsë˜ gye̱e̱ꜘ jñeeꜘ dsaˉ. \v 38 Maˉlaꜙ maˉkuyhˉ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙkë̱ë̱yꜗ, ja̱ˉgaˊ gaꜙjwäyꜗ läꜙjëꜙ trigo kiyhꜗ chaˊjmɨɨˉ mahꜗ maˊ jwä̱ä̱ꜘ gaˊ miihˉ barco. \s1 Gaꜙhe̱e̱ꜗ goˉte˜ barco \p \v 39 Maˊ gaꜙjnäꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ maˊ kyʉʉh˜ hehꜗ hwaꜗ ja̱ˉ. Gaꜙjëëyꜗ ko̱o̱ˉ goohˈ jmɨˉñeehꜚ heˉ häˊ jeeˊ hwaˈ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ maˊ tooyhꜙ barco taꜙ ja̱ꜙ, cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ. \v 40 Gaꜙhnäyꜗ hnɨɨˋ heˉ maˊ naˉkya̱a̱ˉ ñeˈ hläähˋ heˉ kya̱a̱hˊ hɨɨˉ tiiˊ barco, gaꜙkwayꜘ jwëˈ gaꜙtohꜘ chaˊjmɨɨˉ. Ja̱ˉgaˊ gaꜙchiyhꜘ heˉ kya̱a̱hˊ ji̱i̱yh˜ barco hiꜙ gaꜙchooyhꜗ hmɨɨhˉ kihꜗ barco heˉ naˉkya̱a̱ˉ hmaˉdsëˉ heˉ chihꜗ taꜙ chaˊnëˊ. Ja̱ˉgaˊ ngooˈ barco koˉchihˊ taꜙ jeeˊ jnäꜘ nëˊ dsooˊ. \v 41 Gaꜙläꜙhnøøꜗ gaˊ maˊ lloo˜ barco, gaꜙllaꜙlleꜗ jeeˊ mɨˈsɨɨˊ nehꜙ jmɨɨˉ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙhooꜗ taꜙ mɨˈlleˊ barco, mahꜗ gaꜙjä̱ꜘ ko̱o̱ˉ hwehˉ. Jeeˊ naˉhooˉ ja̱ˉ gaꜙjnohꜗ jmɨɨˉ taꜙ kaˊluuˊ. Kya̱a̱hˊ beꜘ kihꜗ jmɨɨˉ ja̱ˉ gaꜙhe̱e̱ꜗ goˉte˜. \p \v 42 Heˉja̱ˉ hnøøꜗ hløøꜘ heꜘ maˊ jngɨɨyhˈ kihꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ ä̱ä̱ˉ dsooˊ hi̱ˉ maˊ jä̱ä̱yꜙ heꜘ mahꜗ saꜙ kyʉ̱ʉ̱yꜗ nëˊ jmɨɨˉ. \v 43 Pero saꜙ gaꜙkwaꜘ jwëˈ jʉʉyˊ maˊ ju̱u̱ꜘ dsaˉ heꜘ kihꜗ heˉ hnøøyꜗ lä̱ä̱yꜗ Paaˊ. Heˉja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ toˉnëˊ kihˈ hi̱ˉ lihꜙ gɨɨꜗ jmɨɨˉ waˊ jwä̱ä̱yˈ hñiiyꜘ chaˊjmɨɨˉ läꜙji̱i̱hˈ të̱ë̱yhꜗ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ. \v 44 Ja̱ˉgaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ hi̱ˉ saꜙ lihꜙ gɨɨꜗ jmɨɨˉ: \p —Kye̱ˉ hnähꜘ jwɨˊ hmaˉ, hiꜙ läꜙja̱ˉ heˉ gaˊ naˉ heˉ jmääꜗ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ barco naˉ, mahꜗ të̱ë̱hꜗ hnähꜘ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ —gaꜙjäyhꜘ. \p Läꜙja̱ˉ baˊ gaꜙtë̱ë̱hꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ jnäähˈ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ. \c 28 \s1 Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ maˊ hä̱ä̱ˊ Paaˊ hwaˈ Malta \p \v 1 Maˊ gaꜙtë̱ë̱hꜗ jnäähˈ nëˊ hwaˈ ja̱ˉ, ja̱ˉgaˊ gaꜙläꜙñeˊ jnäähꜗ, hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ ja̱ˉ, che̱e̱ˉ Malta. \v 2 Dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjmeeyꜘ lluꜗ dsëyꜗ kya̱a̱hˊ jnäähꜗ. Maˊ hiiꜘ jmaꜗ hiꜙ gyʉʉꜘ kaˉlähꜘ heˉja̱ˉ gaꜙje̱e̱hꜗ dsaˉ heꜘ jeˉ, gaꜙtëëyhꜗ jnäähˈ mahꜗ lloohˊ jnäähꜗ jeˉ. \v 3 Heˉja̱ˉ gaꜙløøꜗ Paaˊ jʉʉh˜ sɨˊhmaˉ ki̱i̱ˉ heˉ gaꜙtooyhˉ chaˊjeˉ. Jeeˊ ja̱ˉ yaꜙhë̱ë̱ꜗ ja̱a̱ˉ mɨɨhˉ hi̱ˉ kyʉ̱ʉ̱ꜙ kihꜗ jeˉ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ gaꜙkya̱a̱yꜗ gooˉ Paaˊ. \v 4 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ, lle̱e̱ˋ mɨɨhˉ gooˉ Paaˊ, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉkya̱a̱yhˊ: \p —Dsooꜘ baˊ dsaˉñʉʉhˉ naˉ ä̱ä̱ˉ hlɨɨꜘ. Maꜙkeꜙ maˉla̱a̱yꜘ kihꜗ jmɨˉñeehꜚ, maꜙraꜙ heˉ maˉnøøꜘ baˊ taˊ kiyhˈ. \p \v 5 Naˉ maˉhiiꜘ gaꜙkyahꜘ Paaˊ gooˉ mahꜗ gaꜙta̱hꜘ mɨɨhˉ heꜘ chaˊjeˉ. Niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ. \v 6 Läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jeeˊ ja̱ˉ maˊ jø̱ø̱y˜ gyo̱o̱ꜙ gooˉ Paaˊ hiꜙ maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ ju̱u̱yꜘ naꜗ gaˉjʉhˉ. Maˊ gaꜙläꜙhɨɨˋ jëëy˜ saꜙ chaˉ heˉ gaꜙlaꜗ niꜙ miihˉ, gaꜙläꜙsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Maˊ jäyhꜘ: “Goꜚ Dio baˊ naˉ.” \p \v 7 Jä̱hꜙ baˊ jeeˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ, kyeˉ ko̱o̱ˉ jwɨˊ hwaˈ kihꜗ Publio hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ taˊ kihˈ hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ ja̱ˉ. Hi̱ˉ heꜘ gaꜙhe̱e̱hˉ jnäähˈ lluꜗ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ hnëˉ jmɨɨˊ jeeˊ ja̱ˉ. \v 8 Jeeˊ ja̱ˉ maˊ kya̱a̱ꜗ jmiiˉ Publio, maˊ dsaahˊ lliiꜘ hiꜙ maˊ dsaayhˊ tʉˊkya̱a̱ˋ. Heˉja̱ˉ gaꜙheꜗ Paaˊ naˊjë̱ë̱yˉ hi̱ˉ dsaahˊ heꜘ. Hiꜙ gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ kihˈ Dio heˉ hlä̱ä̱ꜘ dsaˉ heꜘ. Maˉngëëꜘ maˉngɨɨyꜘ kihꜗ Dio, gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kihˈ hi̱ˉ dsaahˊ heꜘ mahꜗ gaꜙmiꜙhlä̱ä̱yꜘ. \v 9 Maˉngëëꜘ maˉjä̱ꜗ kihꜗ jmiiˉ Publio heꜘ, yaꜙnääꜗ jñahꜘ dsaˉdsaahˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ hwaꜗ ja̱ˉ. Läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ gaꜙjä̱ꜗ kihꜗ. \v 10 Haˉ ko̱hꜘ lluꜗ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ kya̱a̱hˊ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco, gaꜙkwëëyhꜗ jnäähˈ chaˉmiihˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ chaˊjwëꜗ. \s1 Gaꜙllooꜗ Paaˊ jwɨɨˉ Roma \p \v 11 U̱u̱ˉ sɨhˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ hiiꜘ ko̱o̱ˉ barco heˉ gaꜙjä̱ꜘ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ dsaˉngëëꜘ ji̱i̱ˉ gyʉʉꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco heˉ jaꜗ taꜙ Alejandría. Dsohꜘ barco ja̱ˉ, maˊ cha̱a̱ꜗ u̱u̱ꜗ dio hi̱ˉ naˉla̱a̱ꜚ ka̱a̱h˜ dsaˉ. Ja̱a̱ˉ heꜘ che̱e̱ˉ Cástor, hi̱ˉ jñahꜘ heꜘ che̱e̱ˉ Pólux. \v 12 Gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Siracusa jeeˊ hɨɨˉ barco. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ hnëˉ jmɨɨˊ. \v 13 Gaꜙhwë̱ë̱ˉ jnäähˈ jeeˊ ja̱ˉ, ngooꜗ barco läꜙ häˊ hwaˈ ja̱ˉ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙtë̱ë̱ꜘ jnäähˈ jwɨɨˉ Regio. Jyohꜘ kaˉlähꜘ jmɨɨˊ maˊ hiiꜘ lleꜘ heˉ gwaꜘ taꜙ kye̱ꜗ. Jeeˊ gaꜙtëꜘ to̱ꜗ jmɨɨˊ, ja̱ˉgaˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Puteoli. \v 14 Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙje̱e̱ˈ jnäähꜗ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ gaꜙtëëˉ jnäähˈ taꜙ kihꜗ. Gaꜙjä̱ˊ jnäähꜗ kya̱a̱yhˊ ko̱o̱ˉ seman˜. Ja̱ˉgaˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ Roma. \v 15 Maˊ gaꜙnuuꜘ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ Roma heˉ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ ja̱ꜙ, yaꜙnääyꜗ gaꜙmiꜙje̱e̱yꜚ jnäähˈ jwɨɨˉ Foro Apio hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ yaꜙjø̱ø̱ˋ ji̱i̱hˈ Tres Taberna. Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙjë̱ë̱ꜗ Paaˊ ø̱ø̱hˈ jneˊ heꜘ, gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ jwërte. \v 16 Maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ Roma ja̱ˉ, gaꜙngëëꜗ jʉʉˊ hløøꜘ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jä̱ä̱yꜙ heꜘ gooˉ hløøꜘ kya̱a̱ꜗ rey toˉnëˊ. Pero gaꜙkwayꜘ jwëˈ kihꜗ Paaˊ heˉ gaꜙgyayˉ taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ kya̱a̱hˊ ja̱a̱ˉ hløøꜘ hi̱ˉ maˊ hä̱ä̱y˜. \s1 Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juuˈ kihꜗ Jesús jwɨɨˉ Roma \p \v 17 Maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ gyaˈ Paaˊ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙche̱e̱yꜗ juuˈ waˊ yaˉnääꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ dsaˉka̱a̱hˊ kya̱a̱ˈ judiu hi̱ˉ cha̱a̱ˉ Roma ja̱ˉ. Maˊ gaꜙngëëˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ, gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ: \p —Ø̱ø̱hnꜗ, saꜙ chaˉ heˉ gaꜙjmeeꜗ jnäꜘ niꜙ miihˉ kihꜗ judiu dsaˉgoon˜, niꜙ saꜙ maˉjmeenꜗ taꜙ kooꜘ heˉ të̱ë̱ˈ jmeeꜙ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ gaꜙsa̱a̱yhꜗ jnäꜘ Jerusalén mahꜗ gaꜙngëëyꜗ jnäꜘ kihꜗ dsaˉ romano. \v 18 Hiꜙ gaꜙka̱ꜗ dsaˉtaˊ heꜘ juˈdsooꜘ kinꜙ. Pero niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ heˉ kihꜗ maˊ jngëëyhˈ jnäꜘ, heˉja̱ˉ hnøøyꜗ maˊ lä̱ä̱yˈ jnäꜘ. \v 19 Pero saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ judiu hi̱ˉ maˊ la̱a̱ˈ taˊ jeeˊ ja̱ˉ. Kihꜗ heˉja̱ˉ baˊ gaꜙlaꜗ biiꜗ gaꜙngɨɨnˋ heˉ miˉeeꜙ rey toˉnëˊ juuˈ kinꜙ. Ja̱ꜙ heˉ maˉjan˜ mahꜗ hnɨɨnꜚ kihꜗ dsaˉgoon˜. \v 20 Heˉja̱ˉ baˊ naˉ maˉtëëhnꜙ hnähꜘ mahꜗ läꜙkyu̱u̱nꜙ hnähꜘ hiꜙ mahꜗ jwë̱ë̱hnꜚ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kinꜙ. Kihꜗ oˉjø̱hꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ jnänˋ dsaˉ Israel heˉja̱ˉ baˊ naˉ chehnꜗ naˊllenˋ caden˜ laˉ. \p \v 21 Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ dsaˉka̱a̱hˊ heꜘ: \p —Niꜙ ko̱o̱ˉ jeˉ kihꜗ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ judea saꜙ maˉhe̱e̱hˊ jnäähꜗ heˉ jmeeh˜ juuˈ haˉ läꜙ dsaˉngëëhꜘ hneˉ. Hiꜙ niꜙ ja̱a̱ˉ ø̱ø̱hꜗ jneˊ hi̱ˉ cha̱a̱ˉ jeeˊ ooꜙ saꜙ maˉja˜ hi̱ˉ hnɨɨ˜ kyahꜗ niꜙ heˉ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kyahꜗ. \v 22 Pero hnøøˉ jnäähˈ jwahˈ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kyahꜗ, jëëhꜘ läꜙka̱a̱ˉ baˊ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ hlëëhꜙ dsaˉ wɨɨꜘ kihꜗ hi̱ˉ maˉta̱a̱hˋ jwëꜘ hmëëꜘ naˉ. \p \v 23 Heˉja̱ˉ gaꜙta̱a̱hˋ dsaˉ heꜘ juuˈ kweeˉ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ heˉ yaˉnääyꜘ yaˉllayˉ juuˈ kaˉlähꜘ kya̱a̱hˊ Paaˊ. Maˊ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja̱ˉ, yaꜙnääꜗ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ jeeˊ maˊ gyaˈ Paaˊ. Tiih˜ goˉte˜ gaꜙløøꜗ Paaˊ hlëëhꜙ, läꜙji̱i̱hˈ gaꜙnʉʉˉ, gaꜙhlëëyhꜘ haˉ läꜙ jä̱ä̱ꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. Gaꜙhnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ he̱e̱hꜙ dsaˉ kihꜗ Jesús. Gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Jesús läꜙko̱hꜘ jähꜘ ley kihꜗ Moisé hiꜙ läꜙko̱hꜘ gaꜙjähꜘ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. \v 24 Ko̱ˉlla̱a̱ˊ gaꜙhe̱e̱hˉ heˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ hiꜙ ko̱ˉlla̱a̱ˊ saꜙ gaꜙläꜙhe̱e̱ꜘ. \v 25 Saꜙ gaꜙhɨɨꜘ ko̱o̱ˉ juuˈ kiyhꜗ jeeˊ läꜙjë̱ë̱yꜙ. Heˉja̱ˉ gaꜙhlë̱ë̱hꜗ Paaˊ dsaˉ heꜘ ja̱ˉgaˊ hwë̱ë̱yꜙ jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙsɨɨyhꜙ: \p —Lluꜗ goˉte˜ gaꜙhlëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ läꜙ maˊ gaꜙmiꜙjnääyˉ juuˈ laˉ kihꜗ Isaía hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio kihꜗ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ. Gaꜙjäyhꜘ: \q1 \v 26 Gwaˉ jeeˊ jwɨɨˉ ooꜙ, goˉchiihˊ dsaˉ ooꜙ: \q1 Maꜙkeꜙ nuuhˉ hnähꜘ, saꜙ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ, \q1 maꜙkeꜙ jëëhꜘ hnähꜘ saꜙ läꜙjnäꜘ kyahꜗ hnähꜘ. \q1 \v 27 Jëëhꜘ maˉnaˉjlëˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ ooꜙ, maˉnaˉjnëˉ toˉgwayˊ, maˉnaˉløøˉ mɨˈnëyˊ, \q1 mahꜗ saꜙ läꜙjnäꜘ kiyhꜗ, niꜙ saꜙ läꜙnʉʉhꜘ kiyhꜗ niꜙ saꜙ läꜙngëëyꜘ. \q1 Läꜙja̱ˉ moꜙsoꜙ dsaˉje̱e̱yh˜ kya̱a̱hˊ jnäꜘ, mahꜗ lä̱ä̱ˊ jnihꜘ. \p \v 28 ʼHnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊ lloo˜ juuˈ kihꜗ Dio kihꜗ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu. Hi̱ˉ heꜘ baˊ he̱e̱hꜙ juuˈ laˉ mahꜗ lä̱ä̱yꜘ. \p \v 29 Maˊ gaꜙdsa̱a̱ꜗ juuˈ heˉ maˊ hlëëhꜙ Paaˊ, gaꜙhwë̱ë̱ˉ baˊ judiu jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ. Peerꜙ chaˉmiihˉ juuˈ tiˉchooyꜙ jeeˊ gaꜙnääyˋ kiyhˈ. \v 30 Hneꜗ hläähˋ baˊ gaꜙgyaˉ Paaˊ to̱ꜗ ji̱ˉñeˉ naˉhñaaˈ. Jeeˊ ja̱ˉ maˊ he̱e̱yhˉ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉjë̱ë̱yꜙ. \v 31 Maˊ chaˉ baˊ jwëꜗ kiyhꜗ, heˉ maˊ kwayꜙ juuˈ haˉ läꜙ jä̱ä̱ꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ hiꜙ maˊ hlë̱ë̱yh˜ dsaˉ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Niꜙ ko̱o̱ˉ saꜙ chaˉ heˉ maˊ jmeeꜙ jwɨɨhˋ kiyhˈ.