\id HEB \h HEBREOS \toc1 Jí³ tɨ́ɨ²i Tsá² faa'²¹ Jmíi¹ Hebreo \toc2 HEBREOS \toc3 He. \mt1 Jí³ tɨ́ɨ²i Tsá² faa'²¹ Jmíi¹ Hebreo \c 1 \s1 Lɨ gatséi¹ gafee'²¹i Jóon¹ Dios tsá² cwáain¹ tya' Dios Jmii²¹ \p \v 1 Ca la jéei¹ Dios gafee'²¹i 'lɨɨ²¹² tsacøøi'¹³ tyi' 'láai² naa' joongɨ 'láai² 'ii'¹³ jiin'¹³ la 'øøi'²¹‑tsi coon'¹³ 'in tsá² 'in gacwo'¹o júu³ tyʉ́² tya'a. \v 2 Joon nano nagatséi¹ nigafee'²¹i Dios jna' coon'¹³ Jóon¹on. Joon Dios gajmaa¹a juncwii²¹ coon'¹³ Jóon¹on. Joon nigatyaa¹a cwoo²¹o Jóon¹on jilaa'²¹ 'e sá² juncwii²¹. \v 3 'E 'ya'²gɨ tya' Jóon¹on lɨ la lɨ 'e 'ya'²gɨ tya' Dios Jmii²¹ tsʉ la lɨ́ɨi¹ Dios Jmii²¹ la joon jon lɨ́ɨi¹ Jóon¹on. Joon coon'¹³ júu³ 'gøøi'¹³ tya'a jmoo¹o 'e jo tyéi¹ jilaa'²¹ 'e sá². Joon mo ngayuui'¹³ gauntyúu¹i jna' joon gacwó²o lɨ' caai²¹ Dios Jmii²¹ tsáa¹ 'in tyíin¹ ñʉ'fú². \s1 Feei'¹gɨ Jóon¹ Dios lagɨ ángeles tya'a \p \v 4 Nigalɨ́² 'e feei'¹gɨ Jóon¹ Dios lagɨ ángeles tya' Dios. Joon ga'ii'²¹mo 'e gatɨ́ɨi² 'e tyiin²gɨ lagɨ 'in ángeles do. \v 5 Tsʉ jiin'¹³ cafu jo gasɨɨ'²¹ɨ Dios Jmii²¹ jiin'¹³ jaain²¹ ángel jin'²in: \q1 'Nʉ‑ʉ yʉʉn²¹ tyiia; \q1 joon nano nigacwo'¹o 'nʉ juncwii²¹ tyi'i. \m Jon'gɨ gasɨɨ'²¹ɨ jiin'¹³ jaain²¹ ángel: \q1 Jna‑a ilíin²na Ñʉ'²'ʉ, \q1 joon 'nʉ‑ʉ ilíin²un yʉʉn²¹ tyiia. \m \v 6 Joon mo gacwó¹i Jóon¹on 'in nifu ni cwoo'¹³ juncwii²¹ gajin'² Dios Jmii²¹: \q1 Cwoun'goo²¹o jileei'²¹ ángeles tyiia 'ii. \m \v 7 Cwáain¹ tya' ángeles do gajin'²in: \q1 Dios jmoo¹o lɨ́ɨi¹ ángeles tya'a la lí² tyí², \q1 joon 'in jmoo¹o la to² tyʉ'²ʉ lɨ́ɨi¹ la lɨ́¹ jɨ́² 'e coo²¹. \m \v 8 Pe cwáain¹ tya' Jóon¹on gajin'²in: \q1 'Nʉ‑ʉ, Dios, ityʉ'²'ʉ to² coon²¹ tøø²mo. \q1 Joon coon²¹ tsáa² tyʉ'²'ʉ to². \q1 \v 9 'Nʉ‑ʉ, 'iin²¹²mo'o 'e jmoo¹ tsá² la to² tyʉ'² Dios joon jo¹ tɨ́²‑'o'o² 'e gó². \q1 Tsʉ 'wii'¹³ joon Dios Jmii²¹, 'in lɨ́ɨi¹ Dios tyi'i, nigajmaa¹a 'e jløø'³mo'o lagɨ 'in catyaai². \m \v 10 Jin'²o jon Dios Jmii²¹ sɨɨ'²¹ɨ Jóon¹on: \q1 'Nʉ‑ʉ, mo ga'láa² 'wii²¹², Ña'ñʉ'¹ʉ', najmaa²'a ni cwoo'¹³ juncwii²¹ joon coon'¹³ cwoo¹'o gajmaa²'a juncwii²¹. \q1 \v 11 Ityee¹mo jilaa'²¹ 'e sá² pe 'nʉ‑ʉ coon²¹ tøø²mo iseen²¹mo'o røø²¹. \q1 Jilaa'²¹ 'e sá² ilitsáai² lawa 'mɨ'² 'e tsáai². \q1 \v 12 Joon ijuu'¹³'u jilaa'²¹ 'e sá² lawa sɨɨn'³ tsá², \q1 joon ilisɨ́ɨ²mo. \q1 Pe, 'nʉ‑ʉ, jo lisɨ́ɨ²u jiin'¹³xʉ, \q1 joongɨ juncwii²¹ tyi'i jo tyéi¹. \m \v 13 Ce jiin'¹³ cafu jo gasɨɨ'²¹ɨ Dios Jmii²¹ jiin'¹³ jaain²¹ ángel tya'a: \q1 Ni²'i lɨ' cwóo³oo tsáa¹, ca mi tyée²na 'in 'eei'¹ 'nʉ. \m \v 14 Jileei'²¹ ángeles lɨ́ɨi¹ la lɨ́ɨi¹ espíritus 'in jmoo¹o la to² tyʉ'² Dios Jmii²¹. Joon isii²¹in 'ii 'e tsauncoon'¹³on jileei'²¹ 'in jmaa¹a Dios tiin'¹³. \c 2 \s1 'Ná¹ nʉʉ²¹ʉ' coon'²¹ tún²gɨ júu³ tya' Dios \p \v 1 Tsʉ 'wii'¹³ joon 'ná² nʉʉ²¹ʉn' coon'²¹ tún²gɨ jilaa'²¹ 'e júu³ 'e niganʉʉ²¹ʉn' la coon'²¹ jo li sɨɨ²¹na' fu¹ xiia'²¹. \v 2 Tsʉ wa gajaan¹ la joon jilaa'²¹ júu³ tyʉ́² 'e galisá² ca la mo jéei¹ 'e gacwó² ángel, joon jileei'²¹ 'in ga'noo¹o tsaa² jo galinʉʉ'¹³ʉn 'e júu³ tyʉ́² do joon ganí²i wúu¹ jiin'¹³ la tɨ́ɨi². \v 3 ¿Xiiala ililaa²¹²na' yiia' wana jo jmoo²¹o' nʉ́ʉ¹³ʉn' 'e júu³ 'gøøi'¹³ 'áai¹ lo tya' 'e tiin'¹³ tsá²? Tsʉ ga'láa² Ña'ñʉ'¹ʉ' Jesucristo 'wii²¹² 'ɨ́ɨ² 'e júu³ lo tya' 'e tiin'¹³ tsá² nifu joon 'in ganúu² júu³ tya'a galitsáa¹mo‑tsi 'e la ja'²mo 'e júu³ do joon 'ii gacwo'¹o jna' 'e júu³ do. \v 4 Joon Dios Jmii²¹ gajmaa¹a júu³ 'e ja'²mo 'e júu³ do coon'¹³ li² joongɨ coon'¹³ milagros coo'¹³ 'áai¹ 'e nigajmaa¹a. Joon jiin'¹³ la 'iin²¹²in gacwoo¹o Espíritu Tyʉ́² tya'a tya' tsá² 'e coon'¹³ la joon liñí¹ tsá² 'e ja'²mo 'e júu³ do. \s1 Galíin¹in Jesucristo lawa tsá² taain²¹² juncwii²¹ \p \v 5 Jo mo gajmaa¹ Dios Jmii²¹ wa'a ángeles tyʉ'²ʉ to² 'e juncwii²¹ ijó¹ 'e faa²a' nano. \v 6 Lɨ' cɨɨ'¹³ gajmaa¹a tsʉ ni jí² tya' Dios seein²¹ jaain²¹ 'in gajin'²in: \q1 Dios Jmii²¹, ¿xiiala lɨ́ɨi¹ tsá² taain²¹ juncwii²¹ 'e tɨ'²‑'o'o 'ii? \q1 ¿Xiiala lɨ́ɨi¹ tsá² icu'²‑'o'o coon'¹³on? \q1 \v 7 Tsʉ gajmée¹mo'o 'ido 'wéei¹gɨ lagɨ ángeles coon²¹ sii'¹³xʉ, \q1 joon gacwo'²'o 'ii 'e 'ya'²gɨ tyi'i. \q1 Joon gacwo'²'o 'ii 'e tyʉ'²ʉ to² jilaa'²¹ 'e nigajmaa²'a. \q1 \v 8 Jilaa'²¹a gasii'²¹'i 'wii²¹² tɨɨ²ɨ. \m La joon jilaa'²¹ 'e ganá¹ 'wii²¹² tɨɨ² tsá². Jiin'¹³xʉ 'e sá² 'e jo¹ tyʉ'² tsá² to². Pe xʉfiin'¹³ joon lé²du' cwáain¹ 'e jo jilaa'²¹a jmoo¹o nʉʉ'¹³ʉn. \v 9 Pe né²mo' Jesús 'in Dios Jmii²¹ gajmeei¹ 'wéei¹gɨ lagɨ ángeles coon²¹ sii'¹³xʉ joon tsʉ 'wii'¹³ 'iin²¹²mo Dios Jmii²¹ jna' gajúin¹ Jesús 'wii²¹² tya' jileei'²¹ tsá² joon nano Dios Jmii²¹ nigacwo'¹o Jesús 'e jilaa'²¹ 'ya'²gɨ tya'a tsʉ 'wii'¹³ 'e wúu¹ 'e nigangoo¹on 'e joon mo 'yʉ júu³. \p \v 10 Jilaa'²¹ 'e sá¹ tya' Dios Jmii²¹ joon 'ii gajmaa¹a jilaa'²¹ 'e sá². Joon Dios 'iin²¹²in 'e jmáa¹a coon'²¹ jilaa'²¹ 'e 'ya'²gɨ tya'a jee²¹² jileei'²¹ jóon¹on fúui¹. Tsʉ 'wii'¹³ joon coon'¹³ 'e wúu¹ gangoo¹on Jesucristo, 'in gajmaa¹a tiin'¹³ tsá² do, gauntsiin¹in Dios Jmii²¹ jilaa'²¹ 'e 'ná² jmaa¹a 'in Jesucristo do. \v 11 'Wii'¹³ joon Jesucristo do lí²‑i uncaain²¹ tsá² coon'¹³ Dios Jmii²¹, joon 'ii Jmii²¹ 'in Jesucristo do, 'ii jon Jmii²¹ tsá² 'in sɨcaain²¹ coon'¹³ Dios 'wii'¹³ Jesús do. Tsʉ 'wii'¹³ joon 'in Jóon¹ Dios do jo 'oo¹o fa'ɨɨ'²¹ wa'a sɨɨ'²¹ɨ tsá², “ru'¹u'”. \v 12 Tsʉ ni jí² tya' Dios jin'²in: \q1 Ifuu²¹²uu cwáain¹ tyi'¹i tyani tsaruu'²¹na, \q1 joon i'ǿø³øø coon'¹³ 'in sɨcaain²¹ iun'goo²¹o 'Ñʉ². \m \v 13 Jin' 'e jí² lo jon: \q1 Tsáa¹mo‑tsii Dios. \m Joon gajin'²o jon: \q1 Lo siin'¹³na coon'¹³ yʉʉn²¹ 'in gacwo'²i Dios jna. \p \v 14 'In jóon¹ tsá² coon²¹ inʉʉ tya'a coon²¹gɨ ngú¹ taain¹ joon coon²¹gɨ jmɨ¹ 'ǿø¹i coon'¹³ 'ido. La joon jon Jesús galɨ́² ngú¹ taain¹ la lɨ́¹ ngú¹ taain¹ tsá² la joon jon jmɨ¹ 'ǿø¹i 'e joon la joon ilijúun²in la júin¹ tsá². Joon mo gajúun²in gatsé¹mo 'ii'²¹ tya' 'in jngaai'¹³ tsá², 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'in 'lɨɨ'³mo. \v 15 Joon coon'¹³ la joon galáa²mo jileei'²¹ 'in 'goo'²¹ injúun²in la jee²¹² taan²¹²in juncwii²¹ lo tsʉ lawa 'in sɨ'nuu¹mo 'in lɨ́ɨ¹i la joon. \v 16 Tsʉ 'e la ja'²mo jo gajó² Jesús iuncoon'¹³ ángeles, gajó² jauncoon'¹³ 'in jún² tya' 'lɨɨ²¹² Abraham. \v 17 Joon 'ná² líi²in Jesús la lɨ́ɨ¹i ruu'²¹i coon'¹³ jilaa'²¹ 'e coon'¹³ la joon lí² jmaa¹a to² lawa untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tyani Dios, ilíin¹in untsá² 'in tyúi¹ joongɨ 'in 'wóo¹‑tsi. Joon mo gajúin¹ Jesús 'e lɨ́¹ lawa coon²¹ fa'¹ 'e gatyí²i jilaa'²¹ tsaa² tya' tsá². \v 18 Joon tsʉ 'wii'¹³ gangoo¹ Jesús wúu¹ 'é²e 'in 'lɨɨi'³, 'wii'¹³ joon lí²‑i uncoon'¹³ Jesús jileei'²¹ tsá² 'in 'e'²e 'in 'lɨɨi'³ wúu¹ nano. \c 3 \s1 Tyiin²gɨ Jesús lagɨ 'lɨɨ²¹² Moisés \p \v 1 La joon tsaru'¹u' 'in nicwaai'³, 'in nigatø'¹ Dios 'e líi²in tsá² tya'a, tyaan¹duu' cwáain¹ coon'²¹ tún² Cristo Jesús. Joon lɨ́ɨ²na' 'e Dios gasii¹in Cristo Jesús do joon 'ii ilíi²in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tyi'. \v 2 Joon Jesús, 'in gatyii'¹³in Dios 'e jmáa¹a 'e to² no, galinʉʉ'¹³ʉn jilaa'²¹ la galɨ́² nʉʉ'¹³ʉn Moisés jilaa'²¹ jee²¹² 'in tsaa'¹‑tsi Dios. \v 3 'In jmoo'¹³o coon²¹ 'nʉ́¹ 'yʉ²gɨ júu³i lagɨ 'e 'nʉ́¹ do. La joon jon Jesucristo lɨ́ɨ²i 'e 'yʉ²gɨ júu³i lagɨ Moisés. \v 4 La coon²¹ 'nʉ́¹ tsá² 'ná¹ jma'²a tsá²; pe Dios gajmaa¹a jilaa'²¹ 'e sá². \v 5 La joon Moisés lawa jaain²¹ tsa'leei'¹³ 'in tyúi¹ gajmaa¹ nʉʉ'¹³ʉn jee²¹² 'in tsaa'¹‑tsi Dios 'in lɨ́ɨ¹i lawa coon²¹ 'nʉ́¹. Joon 'e to² tya' Moisés 'e faa'²¹a 'e 'noogɨ ijin'²in Dios mi licɨɨin²¹. \v 6 Pe Cristo, Jóon¹ Dios Jmii²¹ 'ii, gajmaa¹a nʉʉ'¹³ʉn jee²¹² jna' 'in tsaa'¹‑tsi Dios. Joon lɨ́ɨ¹na' 'nʉ́¹ tya' Dios wana jmoo²¹o' taa'²¹a' joongɨ tsáa¹mo‑tsi' ca lityéi¹. Joon wa'a jmoo²¹o' la joon jløø'³na' coon'¹³ 'e 'øøi'²¹‑tsi'. \s1 Lí²‑i 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá² tya' Dios \p \v 7 Wii'¹³ joon la gajin'² 'in Espíritu Tyʉ́² tya' Dios ni jí² tya' Dios: \q1 Nano, wana núu²uun' 'e jin'² Dios. \q1 \v 8 Jo cwoli'waa'²¹‑'oo' la galɨ'waa'²¹‑tsi 'in gali'ee'¹i Dios joon gacón² cwáain¹ xiiala lɨ́ɨ¹i Dios coon²¹ lɨ jo 'iin tsá² seein²¹. \q1 \v 9 Tsʉ do‑o galitsáai¹‑tsi 'lɨɨ²¹² tsacøøi'¹³ tyi' xiiala lɨ́ɨ¹na. \q1 Xʉfiin'¹³ tunló¹ jiin²¹gɨ ngó¹o 'e ganii²¹i jilaa'²¹ 'e ni gajmáa³aa. \q1 \v 10 Joon tsʉ 'wii'¹³ joon gatsá² 'nii'²¹‑tsii tya' 'in tsá² do. \q1 Joon gafuu²¹²uu: “Tɨ́²gɨ‑tsi 'in tsá² do ngɨ́¹ lɨ' caai²¹. \q1 Jo 'iin²¹²in liñii¹i fu¹ tyiia.” \q1 \v 11 Joon tsʉ 'wii'¹³ joon gatɨ́² 'nii'²¹‑tsii tya'a joon ga'ɨ́ɨ³ɨɨ júu 'e jo lí² 'ii'²¹ 'woo'²¹o coon'¹³ jna. \p \v 12 Tsaru'¹u', un'øø'²¹naa' yaanaa' 'e coon²¹ jo ngáa¹mo jaain²¹ jee²¹² 'naa' jo tsáai¹gɨ‑tsi Dios joon coon'¹³ 'e gó² do tɨ' xʉʉ itsawíin²mo caai²¹ Dios 'in jiin'¹. \v 13 Lɨ cɨɨ'¹³ɨ jmaa²aa'. Jmaa²aa' tyaa¹‑'oo' la jaain²¹ la jaan²¹naa' la coon²¹ jmɨɨ²¹² la 'ɨɨ²¹² 'e lí² jin'²gɨ tsá², “nano”. 'E coon'¹³ la joon jo 'e coon'²¹ tsaa² 'naa' tóo² jiin'¹³ jaain²¹ 'e li'waa'²¹‑'oo'. \v 14 Tsʉ wana tá² taain²¹²‑tsi' coon'¹³ 'e tsáai¹‑tsi' ca la mo 'wiin²¹² ca lɨ gatséi¹ coon'¹³ la joon 'i'ii'¹³na' caain²¹ coon'¹³ Cristo jilaa'²¹ 'e 'ya'²gɨ tya'a. \p \v 15 Tsʉ la joon jin'²in: \q1 Nano, wana nuu²uun' 'e jin'² Dios, \q1 jo cwoli'waa'²¹‑'oo' la galɨ'waa'²¹‑tsi 'in gali'ee'¹i Dios. \m \v 16 ¿'Iingɨ 'in niganúu²un júu³ tya'¹ Dios joon mi yuui'¹³ joon gali'ee'¹mo Dios? 'Ii 'i 'in niga'wooi¹ Moisés fu lɨ sii²¹ Egipto. \v 17 ¿'Iingɨ 'in gajmaa¹a Dios 'nii'²¹‑tsi 'wii²¹² tya'a ce tséin¹ tunló¹ jiin²¹? Gatsá² 'nii'²¹‑tsi Dios tya' 'in tsá² do 'in ga'noo'¹o tsaa², 'in nigajúin¹ jee²¹² cwoo'¹³ tyʉʉn²¹ do. \v 18 Joon, ¿'iingɨ ga'ɨ́ɨ²ɨ Dios júu³ 'e jo i'ii'²¹ 'woo'²¹ coon'¹³? Ga'ɨ́ɨ²ɨ Dios 'e júu³ do tya' 'in tsá² 'in jo gajmaa¹a nʉʉ'¹³ʉn júu³ tya'a. \v 19 Né²o' 'e 'in tsá² do jo galɨ'²ɨ gangatáa²i tsʉ 'wii'¹³ jo gajo'¹ galɨ́ɨ²i. \c 4 \p \v 1 La joon jon jna' 'ná¹ jmoo²¹o' coon'²¹ tún² la 'ɨɨ²¹² sá²gɨ júu³ tya' Dios 'e lí² tsataai²¹² tsa'ii'¹i 'woo'²¹ coon'¹³ Dios 'e coon²¹ jo ngaa¹mo 'inlɨ́ɨi¹³ jee²¹² jna' jo li'¹i 'e tsataai²¹². \v 2 Tsʉ la joon jon jna' niganʉ́³o' 'e júu³ tya' xiiala 'e tiin'¹³ tsá² la ganúu²un 'in tsá² do. Pe 'in tsá² do jo 'ee to² 'íi³in 'e ganúu²un 'e júu³ do tsʉ mo ganúu²un jo jo'¹ galɨ́ɨ²i. \v 3 Pe jna' 'in jai'² nigalɨ́ɨ²na' itsatóo³o' lɨ 'ii'²¹ 'woo²¹o'. Gajin'² Dios cwáain¹ tya' 'e 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá² do: \q1 Joon tsʉ 'wii'¹³ joon gatsá² 'nii'²¹‑tsii tya'a joon ga'ɨ́ɨ³ɨɨ júu³ \q1 'e jo i'ii'²¹ 'woo'²¹ coon'¹³ jna. \m Xʉfiin'¹³ ga'yée²mo to² tya' Dios ca mo garoon¹on juncwii²¹. \v 4 Tsʉ ni jí² tya' Dios 'e jin'²in cwáain¹ tya' jmɨɨ²¹² lɨ gatɨ́² dyía¹: \q1 Jmɨɨ²¹² lɨ gatɨ́² dyía¹ ga'ii'²¹ 'woo'²¹ Dios coon'¹³ jilaa'²¹ to² tya'a. \m \v 5 La joon jon ni jí² tya' Dios jin'²in: \q1 Jo i'ii'²¹ 'woo'²¹ 'in tsá² do coon'¹³ jna. \m \v 6 Pe 'inlɨ́ɨi¹³ 'ná¹gɨ itsataai² 'in 'ii'²¹i 'woo'²¹ do. Joon 'in tsá² 'in ganúu²un 'e júu³ tyʉ́² do nifú² jo gangataai² lɨ 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsʉ jo galinʉʉ'¹³ʉn. \v 7 Tsʉ 'wii'¹³ joon nigafaa'²¹a Dios coon²¹ jmɨɨ²¹² jée¹gɨ, 'e jmɨɨ²¹² no. Tsʉ David gafaa'²¹a cwáain¹ tya' Dios mi lɨcɨɨin²¹ ga'weei²¹ tsá² Israel Egipto do. Joon gataan¹an ni jí² tya' Dios: \q1 Nano, wana nuu²uun' 'e jin'² Dios, jo cwoli'waa'²¹‑'oo'. \m \v 8 Tsʉ wana gacwó¹ Josué 'e 'ii'²¹ 'woo'²¹ 'in tsá² Israel do jo 'e faa'²¹gɨ Dios coon²¹ jmɨɨ²¹² jéei¹gɨ tún¹. \v 9 Sá² jon coon²¹ mo 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá² 'e nacwaai'³ tya' tsá² tya' Dios; \v 10 tsʉ 'in 'ii'²¹ 'woo'²¹ coon'¹³ Dios, 'ii'²¹ 'woo'²¹ coon'¹³ to² tya'a jiin'¹³ lagɨ 'ii'²¹ 'woo'²¹ Dios coon'¹³ to² tya'a 'ña'a. \v 11 Jna' jon 'ná¹ cwoo'¹³‑tsi' wa tsatóo³o' 'e 'ii'²¹ 'woo²¹o' joon jo jmá¹ jiin'¹³ jaain²¹ lagɨ gajmaa¹a 'in jo gajai'² lɨ́ɨi². \p \v 12 Tsʉ júu³ tya' Dios lɨ́¹ lawa 'e jiin'¹in joon 'áa¹mo 'gøøi'¹³. Joon lɨ la lɨ coon²¹ ñí³ 'e 'má¹ 'áai¹ la je tún² taain²¹. Joon mo núu²un tsá² 'e júu³ lo lawa 'e jmoo¹o júu³ 'in tsá² do 'e 'ɨ¹‑tsi joon 'e 'øøi'²¹‑tsi. Jo cwói¹ wa'a cón²on 'ña'a tóo². \v 13 Jo 'e sá¹ jiin'¹³ coon²¹ 'e gajmaa¹a Dios 'e lí² 'mé¹i 'ña'a tyani Dios. Tsʉ tyaníi¹i jo sá² jiin'¹³ coon²¹ wa'a sɨjlɨ́ɨi¹³ wa'a jo jnee¹i. Joon 'ii 'in jni¹i jilaa'²¹ cwáain¹ tyi'. \s1 Jesús lɨ́ɨ¹i untsá² 'in tyiin²gɨ nifu \p \v 14 Jesús, 'in Jóon¹ Dios, lɨ́ɨ¹i untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tyi' joon 'ii niga'í²i tyani Dios Jmii²¹. Tsʉ 'wii'¹³ joon 'ná¹ seen²¹na' tá² taain²¹²‑tsi' coon'¹³ 'e jai'² lɨ́ɨ²na'. \v 15 Joon 'in untsá² 'in tyíin²gɨ nifu tyi' lí² feei'¹‑tsi 'wii²¹² tyi' coon'¹³ fa'í³ 'e sáan³an' tsʉ la jilaa'²¹ 'e galɨ́¹ tyi' la joon galɨ́¹ tya'a, pe jiin'¹³ coon²¹ tsaa² jo 'ee ga'noo¹on. \v 16 Tsʉ 'wii'¹³ joon 'ná¹ tsatyéen¹na' jo cu'²‑tsi' tyani Dios 'in 'iin²¹²in jna' 'e 'ii'¹³na' 'e feei'¹‑tsi tyi' joon 'e uncoon'¹³on jna' coon'¹³ fo'feei'¹ tya'a mo sɨtyéen¹na' jmɨɨ²¹². \c 5 \p \v 1 Dios gatyii'¹³in jee²¹² tsá² jileei'²¹ untsá² 'in tyiin²gɨ nifu joon gacwo'¹o to² 'e faa'²¹a cwáain¹ tya' tsá² tyaníi¹i, joon icwo'²o fa'¹ joon jngaa'¹³i joo'²¹ 'wii'¹³ tsaa² tya' tsá². \v 2 Joon tsʉ 'wii'¹³ 'in untsá² do seein²¹ fa'í³ la seein²¹ jileei'²¹ tsá² catyaai² lí²‑i jmaa¹a 'wó²o‑tsi coon'¹³ 'in jo ñi¹i joongɨ coon'¹³ 'in nigawíin². \v 3 Joon tsʉ 'wii'¹³ seein²¹ fa'í³ 'in untsá² do la seein²¹ 'in catyaai², 'noo¹o tsaa², joon 'ná¹ jngaa'¹³i joo'²¹ 'wii'¹³ tsaa² tya'a 'ña'a jiin'¹³ la jngaa'¹³i joo'²¹ 'wii'¹³ tsaa² tya' 'in catyaai². \p \v 4 Jiin'¹³ jaain²¹ jo lí² jméi² 'ña'a 'e líi²in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu. Jiin'¹³ Dios lí² tøø'²¹ tsá² 'e jmaa¹a 'e to² joon. Jiin'¹³ Dios lí² cwoo¹ to² joon la gajmaa¹a coon'¹³ Aarón. \v 5 La joon galɨ́² coon'¹³ Cristo, jo gajméi¹ 'ña'a untsá² 'in tyiin²gɨ nifu do pe Dios Jmii²¹ gacwo'¹o 'ii 'e to² joon. Joon gajin'² Dios sɨɨ'²¹ɨ 'ii: \q1 'Nʉ‑ʉ yʉʉn²¹ tyiia; \q1 joon nano nigacwo'¹o 'nʉ juncwii²¹ tyi'i. \m \v 6 Joon lɨ xiia' ni jí² tya' Dios 'e jin'²in: \q1 'Nʉ‑ʉ jaain²¹ untsá² coon²¹ tøø²mo, \q1 lawa untsá² Melquisedec lɨ́ɨ¹u'u. \m \v 7 Joon mo gateein¹ Jesús ni cwoo'¹³ juncwii²¹ gafaa'²¹a júu³ tyʉ́² joon gamɨɨ¹ɨ tyani Dios Jmii²¹ coon'¹³ júu³ tá² lɨ¹ joongɨ gatoo'²¹ jmɨɨ²¹ unníi¹i. Joon Dios, 'in lí² jmáa¹a 'e jo júun²in, ganúu²o júu³ tyʉ́² tya'a tsʉ 'wii'¹³ tsáa¹‑tsi. \v 8 Joon xʉfiin'¹³ Jóon¹ Dios Jesús galitɨ́ɨ²mo 'e jmáa¹a nʉʉ'¹³ʉn to² tyʉ'² Dios coon'¹³ jilaa'²¹ wúu¹ 'e gangoo¹o. \v 9 Joon mo ga'yeei²¹ røø²¹ jilaa'²¹ 'e 'ná¹ jmáa¹a galɨ́ɨ¹i 'in jmá¹a tiin'¹³ tsá² coon²¹ tøø²mo jileei'²¹ 'in jmá¹a nʉʉ'¹³. \v 10 Tsʉ Dios Jmii²¹ gajméi¹ 'ii untsá² 'in tyiin²gɨ nifu jiin'¹³ la galɨ́ɨ¹i Melquisedec. \s1 Wúu¹moxʉ 'øøi'²¹‑tsi tsá² \p \v 11 Sá²gɨ 'áai¹ 'e fuu²¹²uu 'e cwáain¹ tya' 'e júu³ lo pe wúu¹mo lɨ́¹ 'áai¹ tsʉ jo 'iin²¹²naa' 'e 'øøi'²¹‑'oo'. \v 12 Jiin'¹³ la wóo² ningóo¹ 'naa' tɨ́ɨ²naa' líi²naa' tɨfo'² tya' 'e júu³ lo pe xʉ 'naa' 'ná¹ 'naa' 'in sɨɨ'²¹naa' xiia'gɨ tún² 'e júu³ jo wúui¹ tya' Dios 'e nʉʉ²ʉʉn' nifu. Nigajmaa²aa' 'wo² sɨ'ɨ́ɨ¹‑'oo' coon'¹³ 'e jai'² lɨ́ɨ²naa'. Lawa yʉʉn²¹ cuu'²¹ tʉʉ'²¹ 'naa' coon'¹³ 'e jai'² lɨ́ɨ²naa' jo lí² cøø²øø' 'í¹ tyʉ́². \v 13 Joon jileei'²¹ 'in 'uun'²¹ fi'² lɨ́ɨ¹i lawa yʉʉn²¹ joon jo ñi¹ xiiala 'øøi'²¹‑tsi 'e júu³ tya' 'in ngɨ́¹ coon²¹ tsáa¹. \v 14 Pe 'uunñi² tyʉ́² tya' tsacøøi'¹³ 'in nili'³ tsʉ nigalitɨ́ɨ²i 'e jmáa¹a 'ii'²¹ røø²¹ coon'¹³ 'e tyʉ́², coon'¹³ 'e gó². \c 6 \p \v 1 Moo²¹o' nifugɨ jon ilíi²na' tsacøøi'¹³ coon'¹³ 'e jai'² lɨ́ɨ²na'. Mo jée¹gɨxʉ' 'e júu³ nifu tya' 'e jai'² lɨ́ɨ²na'. Jo faa'³gɨ' 'e joo'²¹‑tsi' jmoo²¹o' 'e to² do 'e jo 'ee to² 'íi³in. Jo faa'³gɨ' 'e 'ná¹ litsaa'¹‑tsi tsá² Dios. \v 2 Jon'gɨ faa'³ tya' 'e saai²¹ tsá² jmɨɨ²¹ sɨ 'e toon¹ tsá² cwoo²¹ tya' tsá² 'ee. Jon'gɨ faa'³a' tya' mi jiin'¹in tsá² jee²¹² 'lɨɨ²¹² sɨ mi lisá² 'ii'²¹ lɨ tyéi¹ 'ee. \v 3 Moo²¹o' nifugɨ wa'a cwó²o Dios la jon. \p \v 4-6 Jo lí² tsatyéein¹gɨ tsá² tún¹ tyani Dios doñi'iin 'in niga'ii'²¹ 'e júu³ tya' Dios joon gatʉʉ²o tún¹. Tsʉ 'in nigatɨ́²‑tsi 'e tyʉ́² 'e cwo'²o Dios tsá² joon niga'ii'²¹mo Espíritu Tyʉ́² tya' Dios joon gali'iin²¹²in 'e júu³ tyʉ́² tya' Dios joon gangóo¹o 'e 'ii'²¹ tya' 'e juncwii²¹ ijó¹ wana tʉʉ²o 'e júu³ do lawa'a 'e 'ña'a gataain¹ 'in Jóon¹ Dios tsaa'¹ crúu¹³ do, ungøø¹ni 'ido jee²¹² tsá² fúui¹. \v 7 'In 'ii'²¹ 'e júu³ do coon'²¹ tún² lɨ́ɨ¹i la lɨ́¹ cwoo'¹³ 'wó² mo tsáa¹ jmɨ́¹ ni do tɨ́² coon'¹³ naa'¹³. Joon cwo'²xʉ 'e jmaai¹ to² tya'a 'in gajɨ́ɨ²ɨ do. Nacwaa'³mo 'e 'wó² do tya' Dios. \v 8 Pe wana gacwo'¹o 'e 'wó² do jiin'¹³ 'motóon¹ sɨ toonñíi¹ 'ee jo 'ee to² 'íi³in 'e 'wó² do joon tɨ́² lijmaa¹ Dios 'ii'²¹ tya'a joon lɨ tyéi¹ ijún¹o 'e 'wó² do la joon jon ilí² tya' tsá² 'in jo 'ii'²¹ 'e júu³ ló². \s1 Sɨjan³an' tá² taain¹‑tsi' 'e 'ii'¹³na' 'e cwo'²o Dios jna' \p \v 9 Xʉfiin'¹³ foo'²na la joon, tsaru'¹u', pe lɨ́ɨ²na jo tsangɨ́ɨ²i 'naa' la joon. Tsáai¹gɨ‑tsii itsangɨ́ɨi² 'naa' 'e tyʉ́²‑ʉ jiin'¹³ la cwó² Dios tsangɨ́ɨi² 'in nigajmaa¹a tiin'¹³. \v 10 Tsʉ 'in tyú¹mo Dios 'e jo 'íin²‑tsi jilaa'²¹ 'e nigajmaa²aa', jon'gɨ 'íin²‑tsi xiiala gali'iin²¹²naa' 'in tsaru'¹u' catyaai² joon gauncoon'¹³ 'naa' 'ii 'wii²¹² tya'a. Joon jmoo²gɨɨ' 'elo. \v 11 Pe 'iin²¹²na jmaa²aa' la jaan²¹naa' ca lɨtyéi¹ 'e cwó²‑'oo' 'e 'ii'¹³naa' 'e sɨján²aan' jiin'¹³ la cwó²‑'oo' 'iin²¹²naa' 'in tsaru'¹u'. \v 12 Jo 'iin²¹²na wa' fu'²uu 'naa' pe 'iin²¹²na 'e jmaa²aa' jiin'¹³ la jmoo¹o 'in tsá² 'in 'ii'²¹i 'e tɨ́ɨ²i jiin'¹³ la júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios. 'In tsá² do 'ii'²¹i 'e tɨ́ɨ²i tsʉ 'wii'¹³ jo'¹o lɨ́ɨ²i joon tá² taain²¹²‑tsi. \p \v 13 Joon mo ga'ɨ́ɨ² Dios júu³ tya' Abraham ga'éi¹ 'ña'a coon'¹³ 'ido tsʉ jo 'in seein²¹gɨ 'in feei'¹gɨ lagɨ 'ii. \v 14 Gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ Abraham: “'E la ja'²mo iuncwaa'³na 'nʉ, joon lɨ́ɨ¹ fúui¹ tyíi¹a incwoo'¹³na 'nʉ.” \v 15 Joon coon'²¹ tún² gasɨjaan¹an Abraham 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios tya'a joon coon'¹³ la joon ga'ii'²¹mo 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios tya'a. \v 16 Mo 'éi¹ tsá² Dios tsʉ feei'¹gɨ 'ido lagɨ 'ii. Pe jo ñí¹i tsá² 'e jin'²gɨ mo 'éi¹ tsá² Dios. \v 17 Tsʉ 'wii'¹³ joon ga'éi¹ 'ña'a Dios 'e jai'² 'e júu³ 'ɨ́ɨ² do. Tsʉ gali'iin²¹²in iliñi¹i tsá² 'e 'iin²¹²in untsín¹ 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² do jo sɨsɨ́ɨi² jiin'¹³xʉ. Joon ga'ɨ́ɨ² Dios 'e júu³ do tya' tsá² 'in 'ii'²¹ 'e tɨ́ɨ²i tya' júu³ do. \v 18 Joon coon'¹³ la joon nee²¹o' 'e sá² tún² júu³ 'e jo lí² lasɨ́ɨi², 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios joon 'e ga'éi¹ 'ña'a. Jee²¹² 'e tún² júu³ lo jo lí² jmaa¹a Dios júu³ tajuu²¹. Joon coon'¹³ 'e tún² júu³ do Dios nigacwo'¹o jna' coon²¹ fo'feei'¹ tya'a. Dios nigacwoo¹ fo'feei'¹ tya'a lo tyijna' 'in ningatóo³o' ja'cwoo²¹o 'e tá² taain¹‑tsi' 'e 'ii'¹³na' 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² tyi'. \v 19 Joon 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios tyi' 'e sɨjaan²an' lɨ la lɨ coon²¹ ñi'loo'³ tya' barco 'e pí² tsá² tsi jmɨɨ²¹ mo 'iin²¹² tsá² ján¹ tii² 'e barco do. Tii² sɨ'ɨ́ɨ¹ alma tyi' coon'¹³ júu³ do jo lí² tsawíin² la lɨ 'e barco do. Joon 'e júu³ tyi' lɨ la lɨ ñi'loo'³ do tyʉ́² sɨtyiin'¹³ lɨ' caluu 'mɨ'² 'íi¹ inʉʉ cwo'¹ fee'¹ si'² ñʉ'fú². \v 20 Joon ga'í² Jesús lɨ' caluu lɨ 'íi¹ 'mɨ'² do nifu 'e ná¹ 'wii²¹² tyi' tsʉ galɨ́ɨ¹i untsá² 'in tyiin²gɨ nifu coon²¹ tøøi² la galɨ́ɨ¹i Melquisedec. \c 7 \s1 Jesús lɨ́ɨ¹i ca'ii'¹³mo untsá² coon'¹³ Melquisedec \p \v 1 Joon 'in Melquisedec do lɨ́ɨ¹i rǿøi¹³ tya' coon²¹ fuu²¹ sii²¹ Salem, joon galɨ́ɨ¹i untsá² tya' Dios 'in ñii¹gɨ. Joon mo gajai'² Abraham fu lɨ galɨ'²ɨ 'in rǿøi¹³ catyaai² do gacwo'ɨ́ɨ¹ Melquisedec ngafee'¹³ ni 'ido joon gauncwaa'³ ni 'ido. \v 2 Joon Abraham do gacwo'¹o 'ido ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ tya' jilaa'²¹ 'e galɨ'¹ɨ coon'¹³ 'nii²¹ do. 'In Melquisedec 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'e sii²¹ nifu, “rǿøi¹³ 'in jmoo¹o 'ii'²¹ røø²¹”; pe joon 'e sii²¹ 'ii jon, “rǿøi¹³ tya' 'e jmoo¹o tyʉ́² 'íi¹‑tsi tsá²”. Tsʉ 'in Melquisedec do lɨ́ɨ¹i rǿøi¹³ tya' Salem, 'e 'øøi'²¹‑tsi tsá², “'e jmoo¹o tyʉ́² 'íi¹‑tsi tsá²”. \v 3 Joon jo 'in sáa³, jmii²¹ seein²¹ tya'a jon'gɨ tsacøøi'¹³ tya'a seein²¹. Jo 'e júu³ sá² mo galiseein²¹ jon'gɨ tya' mo júun²in. Joon la joon 'e lí² lɨ́ɨ¹i Jóon¹ Dios, untsá²‑a 'ii coon²¹ tøø²mo. \p \v 4 'Ͳdu'‑'oo' xiiala galɨ́ɨi¹ Melquisedec do jaain²¹ tsafeei'¹ 'e gacwo'¹ 'lɨɨ²¹² tsafeei'¹ tyi' Abraham 'ii ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ tya' jilaa'²¹ 'e galɨ'¹ɨ tya' 'in rǿøi¹³ catyaai² do. \v 5 Joon 'in jún² tya' Leví, 'in galɨ́ɨi¹ untsá², 'ná¹ 'ii'²¹i ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ tya' tsaruu'²¹i do jiin'¹³ la to² tyʉ'² ley tya' Moisés xʉfiin'¹³ jileei'²¹ 'ido la 'oo'²¹ jún² tya' Abraham 'ii. \v 6 Pe Melquisedec fiin'¹³ jon' tyiia²¹² Leví ga'ii'²¹mo ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹gɨ jiin'¹³ 'e nigajna'²a Abraham 'in ga'ii'²¹i 'e júu³ ga'ɨ́ɨ²ɨ Dios, joon mo ngayuui'¹³ joon gauncwaai'³ Melquisedec Abraham do. \v 7 Joon jilee'²¹mo ñi¹i 'e feei'¹gɨ 'ii 'in uncwaai'³ tsá² lagɨ 'in nicwaai'³ do. \v 8 Joon la 'oo'²¹ jna' 'in tsañʉʉ'¹ 'in 'ii'²¹ 'e ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ 'e cwó²o tsá² jmai'² tsañʉʉ'¹ 'in júun²mo 'i. Pe faa'²¹a ni jí² tya' Dios cwáain¹ tya' Melquisedec 'e seen²¹mo 'i coon²¹ tøø²¹mo. \v 9 Abraham gacwó²o Melquisedec ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ 'e gajna'²a do. Joon xʉfiin'¹³ jo mo galiseein²¹gɨ Leví coon'¹³ jileei'²¹ untsá² 'in lɨ́ɨ¹i jún² tya'a 'in 'ii'²¹ 'e ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ 'e cɨ¹ tsaruu'²¹i lawa'a gacwo'¹o jon Melquisedec 'e ca'ii'¹³ jee²¹² dyá² 'ii'²¹ do tsʉ \v 10 lí²‑i 'øø'²¹‑tsi tsá² 'e 'in tsá² do táa¹i tsi cuerpo tya' 'lɨɨ²¹² tsafeei'¹ Abraham, jee²¹² jún² tya'a, mo gacwo'ɨɨ¹ɨ Melquisedec ngafeei'¹³ 'ii. Joon mo gatyí² Abraham gatyí²‑i jon jún² tya'a. \p \v 11 Wana lí² líi²in tsá² Israel tsá² tyú¹i tyani Dios coon'¹³ 'e to² jmoo¹o 'in untsá² 'in lɨ́ɨi¹ jún² tya' Leví jo 'néi²gɨ jaain²¹ untsá² 'in lɨ́ɨ¹i la lɨ́ɨi¹ Melquisedec. ('Iin tsá² Israel do ga'ii'²¹mo 'e ley do 'wii'¹³ 'in untsá² do.) Ilíin²mo untsá² 'in lɨ́ɨi¹ jún² tya' Aarón. \v 12 Tsʉ wana gaunsɨ́ɨ²i tsá² 'in lí² líi²in untsá² tya'a 'ná¹‑a jon unsɨ́ɨ²i ley tya'a. \v 13 Joon Ña'ñʉ'¹ʉ' Jesús lɨ́ɨ¹i jún² tya' Judá. Joon jiin'¹³ jaain²¹ jee²¹² jún² tya' Judá do galɨ́ɨi¹ untsá² coon'¹³ 'e ley do. \v 14 Joon ñi¹i tsá² 'e Ña'ñʉ'¹ʉ' lɨ́ɨ¹i jún² tya' Judá. Joon Moisés jo gajin'²in jiin'¹³xʉ wa' iliseein²¹ untsá² jee²¹² jún² tya' Judá do. \p \v 15 Joon 'áai¹gɨ liñi¹i tsá² 'e galisɨ́ɨ²i 'e ley do tsʉ 'in untsá² 'múui² do‑o lɨ́ɨ¹i la galɨ́¹i Melquisedec. \v 16 Joon jo galɨ́ɨ¹i untsá² tsʉ 'wii'¹³ coon²¹ ley gajin'² 'e jiin'¹³ jún² tya' Leví lí² líi²in untsá². Pe galɨ́ɨ¹i Jesús untsá² tsʉ 'wii'¹³ 'ii'²¹ tya' coon²¹ juncwii²¹ tya'a 'e jo tyéi¹. \v 17 Tsʉ la lo‑o jin'² Dios Jmii²¹ 'wii²¹² tya'a: \q1 'Ñʉ‑ʉ lɨ́ɨ²u'u jaain²¹ untsá² coon²¹ tøø²mo, \q1 coon²¹ untsá² lɨ́ɨ²u'u la lɨ² 'e galɨ́ɨi¹ Melquisedec. \m \v 18 Joon coon'¹³ la joon 'e ley do 'e galisá² la mo jéei¹ ga'ín¹mo tsʉ jo 'gøøi'¹³ joon jo 'ee to² gali'íin³. \v 19 Tsʉ 'e ley tya' Moisés do jo lí² jmaa¹a 'e tyʉ² tyani Dios jiin'¹³xʉ. Joon cwáain¹³ tya' 'e ley do sá² coon²¹ 'e 'ɨ́ɨ¹³‑tsi' 'e tyʉ́²gɨ, joon coon'¹³ 'e joon itsatyéen¹na' coon'¹³ Dios. \p \v 20 Joon Dios ga'ei¹ 'ña'a ilíi²in 'ido untsá². \v 21 'In untsá² catyaai² gangatáa¹i to² untsá² pe jo ga'ée¹i Dios 'ña'a wa' jmá¹ 'ido untsá². Pe 'in untsá² do ga'í²i to² tya' tsʉ 'wii'¹³ ga'ei¹ Dios 'ña'a tsʉ ni jí² tya' Dios gajin'¹in: \q1 'E ni ga'ée¹i Dios 'ña'a, joon jo gaunsɨ́ɨ²igɨ 'e najin'²in: \q1 “'Ñʉ‑ʉ lɨ́ɨ¹u'u jaain²¹ untsá² coon ²¹ tøø²mo, \q1 ca 'ii'¹³mo untsá² lɨ́ɨ¹u'u coon'¹³ Melquisedec.” \m \v 22 Joon mo ga'í²i Jesús to² tya' untsá² gajmaa¹a Dios júu³ 'e tyʉ́²gɨ 'e júu³ 'múui² ga'ɨ́ɨ²ɨ do tya' xiiala ijmáa¹a tiin'¹³ tsá² lagɨ 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² nifu. \v 23 Gangafúu¹mo 'in untsá² catyaai² do tsʉ mo gajúun²in jo lí² jmá¹gɨ to² tya'a. \v 24 Pe Jesús do jo gajúun¹in wa'a 'ná² cwo'²o tsá² xeei'²¹ to² tya'a 'e líi²in untsá². \v 25 Tsʉ 'wii'¹³ joon 'in Jesus do lí²‑i jmáa¹a tiin'¹³ jileei'²¹ 'in tsatyéein¹ coon'¹³ Dios 'wii'¹³ 'ii tsʉ seen²¹mo Jesús coon²¹ tøø²mo joon mɨ́ɨ¹ɨ tyani Dios Jmii²¹ 'wii²¹² tya' tsá². \p \v 26 Coon'¹³ la joon Jesus galɨ́ɨ¹i untsá² 'in tyiin²gɨ nifu 'in 'néi¹na'. Joon jiin'¹³ la 'ɨ¹‑tsi Dios Jmii²¹ la joon jon 'ɨ¹‑tsi 'ii, jo jmoo¹o 'e gó² jon'gɨ 'noo¹o tsaa². Jo taain²¹²gɨ lagɨ coon'¹³ 'in røøi²¹ tsaa² joon Dios gasaai²¹ 'ii ñíi¹gɨ lagɨ tya'cwii²¹. \v 27 Joon jo lɨ́ɨ¹i la lɨ́ɨi¹ 'in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu catyaai² do 'in 'ná¹ jngaai'¹³ joo'²¹ la coon²¹ jmɨɨ²¹² 'wii'¹³ tsaa² tya' tsá². 'Ná¹ jngaai'¹³ 'ido joo'²¹ tya' tsaa² tya' 'ña'a nifu joon mo ngayuui'¹³ joon lí² jngaai'¹³ joo'²¹ tya' tsaa² tya' tsá² catyaai². Pe mo gacwói¹ 'ña'a Jesús coon²¹ naa'¹³ gacwói¹ 'ña'a tya' tsaa² tya' jileei'²¹ coonti. \v 28 'E ley tya' Moisés gatyii'¹³in tsá², 'in jo lí² cwo'² pí³ yaai wa' jmáa¹a la 'iin²¹²in Dios, ilíi²in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu pe mo ngayuui'¹³ 'e ley do Dios, coon'¹³ 'e júu³ ga'ei¹ 'ña'a, gatyii'¹³in Jóon¹on ilíi²in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu. Joon la joon jiin'¹³ coon²¹ tsaa² jo lí² sá² tya'a coon²¹ tøø²mo. \c 8 \s1 Jesús lɨ́ɨ¹i 'in faa'²¹a 'wii²¹² tya' tsá² coon'¹³ júu³ 'múui² ga'ɨ́ɨ² Dios \p \v 1 Jilaa'²¹ 'e tyiin²gɨ 'e sɨ́ɨ¹³ɨ' lo 'e 'in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tyi' lɨ́ɨ¹i untsá² la galɨ́ɨi¹ Melquisedec do joon gacwó²o lɨ' cwoo²¹o Dios Jmii²¹ tsáa¹ 'in tyíin¹ ñʉ'fú². \v 2 Joon do‑o lɨ́ɨ¹i to² untsá² tsi inʉ́ʉ cwo'¹ fee'¹ si'² do 'e gajmaa'¹³ Ña'ñʉ'¹o' jon' gajmaa'¹³a tsá². \v 3 Nigatyii'¹³in Dios Jmii²¹ jileei'²¹ untsá² 'in tyiin²gɨ nifu wa icwo'²o fa'¹ joon jngaai'¹³ joo'²¹ 'wii²¹² tya' tsá² tsʉ 'wii'¹³ joon 'ná¹ lisá² coon²¹ 'e cwo'¹ Jesucristo Dios Jmii²¹. \v 4 Joon wana taain²¹²gɨ Jesús juncwii²¹ jo lí² wa'a ilíi²in untsá tsʉ seen²¹mo untsá² fu juncwii²¹ 'in cwo'¹ fa'¹ Dios jiin'¹³ la ley tyʉ'² Moisés. \v 5 Pe 'in untsá² do cwoo¹o fa'¹ 'e lɨ la lɨ 'iin'³ tya' fa'¹ la jai'² 'e sá² ñʉ'fú². Nee²¹o' 'e lɨ la lɨ jiin'¹³ 'e sá² ñʉ'fú² tsʉ mo gajin'²in Dios sɨɨ'²¹ Moisés xiiala 'ná jmáa¹a 'e 'nʉ́¹ 'mɨ'² santuario do gajin'²in: “Cón²du' cwáain¹ jiin'¹³ la niga'e'²ee 'nʉ ni moo'²¹ do joon la joon jmaa'¹³'a.” \v 6 Pe Cristo, 'in lɨ́ɨ¹i untsá² tyi' ga'í²i coon²¹ to² tyʉ́²gɨ lagɨ 'e tsáai² do tsʉ tyʉ́²gɨ 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios tyi' joon coon'¹³ 'e júu³ tyʉ́²gɨ do faa'²¹a Cristo 'wii²¹² tyi'. \p \v 7 Tsʉ wa mo'o jo 'ee 'ná¹gɨ 'e júu³ nifu 'e ga'ɨ́ɨ² Dios joon jo 'ee 'ná¹gɨ 'e júu³ 'e ga'ɨ́ɨ² Dios lɨ gatɨ́² tún². \v 8 Pe Dios tsee'¹i 'in ga'ii'²¹ 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² nifu jo galɨ́² tyúu¹i coon'¹³ 'e joon tsʉ ni jí² tya'a gajin'²in: \q1 Jin'²in Ña'ñʉ'¹ʉ': Ijó² coon²¹ jmɨɨ²¹² mi sɨ́ɨ³na coon²¹ júu³ 'múui² coon'¹³ tsá² Israel joongɨ coon'¹³ tsá² tya' Judá. \q1 \v 9 Jo ilɨ́¹ la lɨ júu³ gasɨ́ɨ³na coon'¹³ 'lɨɨ²¹² tsacøøi'¹³ tya'a 'e jmɨɨ²¹² mo gason'³oon cwoo²¹o joon ga'wóo²na cwoo'¹³ lɨ sii²¹ Egipto. \q1 Tsʉ jo gauntsíin¹ 'in tsá² do 'e júu³ tyiia. \q1 Joon tsʉ 'wii'¹³ joon jo gaunjíi²na 'in tsá² do, jin'² Ña'ñʉ'¹ʉ'. \q1 \v 10 'E júu³ 'múui² isɨ́ɨ³na coon'¹³ 'in tsá² Israel mo gangɨ́ɨ¹ jmɨɨ²¹² joon 'e lɨ la lɨ 'elo, jin'² Ña'ñʉ'¹ʉ': 'E júu³ 'e sɨ́ɨ³na tya' 'in tsá² do 'e lɨ́¹ lawa'a 'e 'ɨ¹‑tsi yaamo jiin'¹³ la 'ɨ¹‑tsii. \q1 Lawa'a 'e tóon³oon júu³ tyiia tsi alma tya'a. \q1 Joon jna‑a ilíi²na Dios tya'a joon 'ii‑gɨ ilíi²in tsá² tyiia. \q1 \v 11 Joon jo 'ná¹ 'e'²gɨ la jaain²¹ la jaain²¹ xiiala licwii¹in Ña'ñʉ'¹ʉ'. \q1 Jo 'ná¹ 'e'²gɨ tsagoo¹o jon'gɨ tsaruu'²¹i. \q1 Tsʉ jilee'²¹mo inlicwii¹in jna. La 'in pi'³ la 'in cøøi'¹³ jee²¹² 'ii inlicwii¹in jna. \q1 \v 12 Joon ilifeei'¹‑tsii tya' jilaa'²¹ 'e gó² tya'a, \q1 Joon jo tɨ'³gɨ‑tsii tsaa² niga'noo¹o. \m \v 13 Joon mo fee'²¹i Dios tsá² cwáain¹ tya' coon²¹ júu³ 'múui² ijmáa¹a tya'a lawa'a 'e jmoo¹o júu³ 'e nitsáa²mo 'e júu³ gajmaa¹a nifu do. Joon 'e júu³ nitsáai² nisɨɨn'¹³mo joon tɨ li tyé¹mo. \c 9 \s1 Cwáain¹ tya' 'e cwo'¹ si'² ni cwoo'¹³ juncwii²¹ coon'¹³ 'e cwo'¹ si'² ñʉ'fú² \p \v 1 Joon júu³ 'e sá² nifu do gatyʉ'²ʉ to² xiiala iun'goo²¹o tsá² Dios pe tsi coon²¹ inʉʉ cwo'¹ si'² ni cwoo'¹³ juncwii²¹. \v 2 Joon 'e cwo'¹ si'² do lɨ la lɨ coon²¹ 'nʉ́¹ 'mɨ'² lɨ́¹ tún² 'ii'¹³ tsi do. Joon gaunsii²¹ tsá² 'e tsi lɨ tsataai² untsá² nifu do, lɨ nacwaai'³. Joon tsi do si'² coon²¹ candelero coon'¹³ coon²¹ mesa lɨ náa¹ 'iñi'¹ nacwaai'³. \v 3 Joon lɨ' caluu 'e 'mɨ'² 'íi¹ tsi do gaunsii²¹ tsá², lɨ nacwaai'³ 'áai¹gɨ. \v 4 Joon tsi do‑o si'² coon²¹ altar lɨ jun¹ untsá² fuu²¹² sʉ́n². Si'²i jon inʉʉ lɨ tɨ́² tún² do coon²¹ cwóo¹ toon²¹² cwanáa¹³ la caain²¹ tsaa'¹ dó². Joon 'e cwóo¹ do gaunsii²¹ tsá², cwóo¹ tya' júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios. Joon tsi cwóo¹ do si'²i coon²¹ tsʉʉ² sɨ 'ó¹o maná. Tsi joon 'yʉ coon²¹ 'mo'ú² tya' Aarón 'e ganii'¹³. Tsi joon jon taa'¹³ 'e cuu²¹² 'e toon²¹²on júu³ tyaa'¹³ júu³ 'e ga'ɨ́ɨ² Dios mo nifu. \v 5 Joon ni cwóo¹ do téein² 'in gái¹ querubines tsí² cwáa¹ 'in lɨ́ɨ¹i la lɨ́¹ 'e 'ya'²gɨ tya' Dios. Joon sɨ'ɨ́ɨ¹ cwáa¹a ni cwóo¹ do lɨ cwo'¹o untsá² fa'¹ tya' tsaa² tya' tsá². Pe jo fuu²¹²gɨɨ 'naa' 'láai² 'e júu³ lo. \p \v 6 Joon mo ga'yee²¹i ganá¹ tyʉ́² jilaa'²¹ joon la joon gangataa²i untsá² la coon²¹ jmɨɨ²¹² inʉʉ cwo'¹ 'nʉ́¹ 'mɨ'² nifu do 'e un'goo²¹o Dios jiin'¹³ la tɨɨsi'². \v 7 Pe jiin'¹³ 'in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu lí² tsa'í²i coon²¹ naa'¹³ la coon²¹ jiin²¹ lɨ tsi lɨ gatɨ́² tún² do. Joon mi tsa'í¹i do 'ná¹ nityaan¹an jmɨ¹ tya' joo'²¹ 'e lɨ́¹ lawa coon²¹ fa'¹ tya' tsaa² tya' 'ña'a joongɨ tya' tsaa² tya' tsá² catyaai² do. \v 8 Joon coon'¹³ 'ii'²¹ tya' 'in Espíritu Tyʉ́² tya' Dios lí²‑i 'øøi'²¹‑tsi' 'e la 'ɨɨ²¹² jmaai²¹gɨ to² 'e cwo'¹ 'nʉ́¹ 'mɨ'² gasi'² nifu do 'e un'goo²¹o tsá² Dios sɨjnɨɨ'¹³mo tsi do. Lɨ cwaai'³gɨ 'áai¹ do. \v 9 Joon jilaa'²¹ 'elo lawa coon²¹ cwáan¹mo tya' nano. Tsʉ jilaa'²¹ fa'¹ 'e gacwó² tsá² 'yiia'¹³ joon coon'¹³ jileei'²¹ joo'²¹ 'in gajngaai'¹³ tsá² 'e cwoo'¹³i Dios 'wii'¹³ tsaa² tya' tsá² jo lilí² 'e 'ɨ¹‑tsi tsá² 'e tyʉ́² la joon. \v 10 Jilaa'²¹ 'elo jmaai¹ to² jiin'¹³ coon'¹³ 'e gøø'²¹ø tsá² joon coon'¹³ 'e 'uun'²¹un tsá² joongɨ coon'¹³ xiiala lo'² tsá². Jmaai'² 'e sá² lɨ caluu tsá² 'elo joon jmaai¹ to² jiin'¹³ ca mi unsɨ́ɨ²i Dios jilaa'²¹ 'elo. \p \v 11 Pe nijó² Cristo joon nano lɨ́ɨ¹i untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tya' jilaa'²¹ 'e tyʉ́²gɨ 'e nigajó². Joon 'e cwo'¹ lɨ lɨ́ɨ¹i untsá² 'e tyʉ́²gɨ joon jo 'e sɨ'ná²i. Jon' gajmaa'¹³a tsá² 'e cwo'¹ do. Joon 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'e jo si'² ni cwoo'¹³ juncwii²¹. \v 12 Cristo nigangɨ́ɨ¹i lɨ cwaai'³ 'áai¹ joon jon' coon'¹³ jmɨ¹ 'ǿø¹i joo'saa'²¹ sɨ joo'xuui²¹² 'ee pe coon'¹³ jmɨ¹ 'ǿø¹i 'ña'o. Joon coon'¹³ la joon ga'í² Cristo lɨ cwaai'³ 'áai¹ ñʉ'fú² coon²¹ naa'¹³ tya' jileei'²¹ tsá² joon la joon gajmaa¹a itiin'¹³ tsá² coon²¹ tøø²mo. \v 13 'E la ja'²mo mo xee¹i untsá² 'e jmɨ¹ tya' joo'tsáa¹ coon'¹³ jmɨ¹ tya' chivo joongɨ coon'¹³ fó² tya' joo'²¹ 'in júun²in ni altar tya' 'in sɨ'leei'²¹ lí²‑i jmáa¹a tyúi¹ 'ido pe jmaai'² lɨ' caluu‑u. \v 14 Joon wana la joon fee'¹gɨ 'ii'²¹ sá² tya' jmɨ¹ 'øø¹i Cristo 'in gacwói¹ 'ña'a Dios jo 'ee sɨ'lee'²¹i coon'¹³ 'ii'²¹ tya' Espíritu Tyʉ́² tya' Dios 'in seein²¹ coon²¹ tøø²mo. Joon 'e jmɨ¹ 'øø¹i untyúi¹ jna' coon'¹³ 'e 'ɨ¹‑tsi'. Iuntyúi¹ jna' coon'¹³ jilaa'²¹ to² 'e jo 'ee to² 'íi³in ilí² jmoo²¹o' la to² tyʉ'² Dios 'in jiin'¹. \p \v 15 Tsʉ coon'¹³ la joon 'in Jesucristo galɨ́ɨ¹i 'in lí² faa'²¹a 'wii²¹² tyi' coon'¹³ 'e júu³ 'múui² do. Joon coon'¹³ la joon lí²‑i 'ii'²¹ 'in nigatǿ²ø Dios 'e gatɨ́ɨ²i 'e ta'²a coon²¹ tøø²mo jiin'¹³ la júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios. Tsʉ Cristo gajúun²in gatyí² jilaa'²¹ tsaa² 'e ga'noo¹o tsá² 'in seein²¹ la jee²¹² tyʉ'²gɨ to² 'e ley tya' Moisés do. \v 16 Tsʉ mo naroon¹on coon²¹ jí² tya' tyíia³ tya' tsá² ce 'ná¹ júun²in 'in tsá² 'in gajmaa¹a 'e jí² do joongɨ ilí² jmaa¹a coon'²¹ 'e la jin'² jí² do. \v 17 Jo 'ee to² 'íi³in 'e jí² do la jee²¹² seein²¹gɨ 'in gajmaa¹a 'e jí² do. 'Íi³mo to² 'e jí² do mi yuui'¹³ júun²in 'in gajmaa¹a. \v 18 Tsʉ 'wii'¹³ joon 'e júu³ nifu do gali'íi³mo to² mo ngayuui'¹³ gatoon¹on jmɨ¹ 'øø¹i joo'núu³. \v 19 Tsʉ Moisés do gajma'²a júu³ jileei'²¹ 'in tsá² do jilaa'²¹ júu³ tya' ley joon mo ngayuui'¹³ joon gauncwii'¹i capoo²¹² jnʉ́² joo'saa'²¹ yʉ́ʉn² coon'¹³ coon²¹ nii²¹² sɨɨ² sii²¹ hisopo. Gauncwii'¹i 'e do coon'¹³ jmɨ¹ joo'xuui²¹ coon'¹³ jmɨ¹ chivo sɨcaai'²¹ jmɨɨ²¹ joon gaxee¹i 'e jmɨ¹ do ni jí² tya' ley do joongɨ jileei'²¹ 'in tsá² do. \v 20 Joon gajin'²in: “'E jmɨ¹ lo jmoo¹o jai'² 'e júu³ 'e ni'ɨ́ɨ² Dios tyi'naa'.” \v 21 Joon gaxee¹i Moisés 'e jmɨ¹ do ni 'e cwo'¹ 'nʉ́¹ 'mɨ'² joongɨ ni jilaa'²¹ 'e jmaai'² to² inʉʉ cwo'¹ do. \v 22 Coon'¹³ 'e ley do jilaa'²¹ 'e 'ná¹ lityʉ́² jiin'¹³ coon'¹³ jmɨ¹. Joon wa jo tʉʉn²¹ jmɨ¹ jo lí¹ 'íin² tsaa² tya' tsá². \s1 Mo gajúuin¹ Cristo gatyí²i tsaa² tya' tsá² \p \v 23 Tsʉ la joon 'e tyiin² 'e li tyʉ́² coon'²¹ jmɨ¹ 'ǿøi² joo'²¹ 'e cwo'¹ 'e si'² ni cwoo'¹³ juncwii²¹ 'e lɨ la lɨ 'e cwo'¹ si'² ñʉ'fú². Pe 'e cwo'¹ si'² ñʉ'fú² 'ná¹ jmɨ¹ 'e tyiin²gɨ lagɨ jmɨ¹ tya' joo'²¹. \v 24 Tsʉ Cristo jo ga'í²i 'e cwo'¹ 'e gajmaa'¹³ tsá² 'e jiin'¹³ lɨ la lɨ 'e cwo'¹ 'e jai'². Pe Cristo ga'í²i fu ñʉ'fú² joon nano siin'¹³in mɨɨ¹ɨ tyani Dios Jmii²¹ 'wii²¹² tyi'. \v 25 Pe Cristo jo gacwói¹ 'ña'a 'láai² naa'¹³ la jmoo¹o 'in untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tya' tsá² Israel tsataa²¹²i lɨ nacwaai'³ 'áai¹gɨ coon²¹ naa'¹³ la coon²¹ jiin²¹ 'e cwo'¹o fa'¹ 'e lɨ́¹ jmɨ¹ pe jon' jmɨ¹ 'ǿø²i 'ña'a 'e jmɨ¹ do. \v 26 Wa gajmaa¹a Cristo la jmoo¹o 'in untsá² do 'e 'ná² júun²in 'láai² naa'¹³ ca la mo garoon¹on juncwii²¹. Pe nano mi tɨ́² lityéi¹ coon²¹ naa'¹³ gajnéi¹ Cristo 'e cwoi¹ 'ña'a lawa coon²¹ fa'¹ 'e 'íin² jilaa'²¹ 'ii'²¹ tya' tsaa². \v 27 La joon jilee'²¹mo tsá² 'ná¹ júuin² coon²¹ naa'¹³ joon mi yuui'¹³ joon ilisá² 'ii'²¹ tya'a. \v 28 La joon Cristo jon gacwói¹ 'ña'a coon²¹ naa'¹³ lawa coon²¹ fa'¹ 'e tyí²i tsaa² tya' tsá² fúui¹. Joon ijnéi¹ tún¹ jon' wa' tyí²i tsaa² tya' tsá² pe 'e jmáa¹a tiin'¹³ jileei'²¹ 'in sɨjéein¹ 'ii. \c 10 \p \v 1 'E ley tya' Moisés jo lɨ la lɨ 'e tyʉ́² ijó¹, 'e lɨ́ɨ¹ jiin'¹³ la lɨ́¹ 'iin'³ tya' 'e joon. \v 2 Tsʉ 'e ley do coon'¹³ 'e fa'¹ 'e cwó²o tsa² la coon²¹ jiin²¹ jo lí² untyúu²i 'in tsá² 'in ningatyéein¹ coon'¹³ Dios 'wii²¹² 'e fa'¹ do. Tsʉ wana lí² untyúu²i 'e ley do tsá² 'e ján²an 'in tsá² do cwoo¹o 'e fa'¹ do tsʉ jo li'³gɨ rǿø²i tsaa² mo ngayuui'¹³ ga'íin² tsaa² tyá'a. \v 3 Pe 'e fa'¹ 'e cwó¹o 'in untsá² do 'e jmoo¹o 'e tɨɨ'¹³‑tsi tsá² 'e tsaa² niga'noo¹on la coon²¹ jiin²¹. \v 4 Tsʉ 'e jmɨ¹ tya' joo'²¹ joongɨ tya' chivo jo jmɨɨ²¹² wa'a lí² 'íin² tsaa² tya' tsá² coon'¹³ 'e joon. \p \v 5 Tsʉ 'wii'¹³ joon mo ga'í²i Cristo ni cwoo'¹³ juncwii²¹ gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ Dios Jmii²¹: \q1 Jo 'iin²¹²u'un wa'a jngaai'¹³ tsá² joo'²¹ 'e cwo'¹ 'nʉ fa'¹, \q1 pe nigatyaa¹ 'nʉ tyʉ́² coon²¹ cuerpo tyiajna 'e cwo'³oo 'nʉ. \q1 \v 6 Jo tɨ¹‑'o'o 'in joo'núu³ 'in júuin² tsá² 'e lɨ́¹ fa'¹ jon'gɨ tɨ¹‑'o'o 'e fa'¹ 'e cwo'¹ tsá² 'nʉ wa' tyii'¹ tsaa² tya'a. \q1 \v 7 Joon gafuu²¹²uu: “Jna‑a goo²¹²oo ijmáa³aa jiin'¹³ la tɨ¹‑'o'o, Dios tyiia, \q1 jiin'¹³ la jin'² ni jí² cwáain¹ tyiia.” \m \v 8 Nifu jin'² 'e júu³ do 'e jo 'iin²¹² Dios jon'gɨ tɨ¹‑tsi Dios jileei'²¹ joo'núu³ jngaai'¹³ tsá² 'e cwó² tsá² lawa coon²¹ fa'¹ jon'gɨ 'e fa'¹ 'e juun¹ do wa' tyí² tsaa² tya' tsá² jiin'¹³ la to² tyʉ'² ley. \v 9 Joon mo ngayuui'¹³ joon gajin'²in: “Jna‑a goo²¹²oo ijmáa³aa jiin'¹³ la tɨ¹‑'o'o, Dios tyiia.” 'E 'øøi'²¹‑tsi tsá² jin'² 'e nisuun²mo 'e fa'¹ 'e gacwó² tsá² nifu joon la joon i'í²i fa'¹ lɨ gatɨ́² tún². \v 10 Joon Dios gajmee¹i jna' tsá² tya'a tsʉ Jesucristo gajmaa¹a jiin'¹³ la tɨ¹‑tsi Dios mo gacwói¹ 'ña'a lawa coon²¹ fa'¹ coon²¹ naa'¹³ tya' jileei'²¹. \p \v 11 Jileei'²¹ untsá² tya' tsá² Israel jmoo¹o to² tya'a la coon²¹ jmɨɨ²¹² joon cwoo¹o 'láai² naa'¹³ 'e fa'¹ ruui'²¹ 'e fa'¹ gacwoo¹o la mo jéei¹ xʉfiin'¹³ 'e fa'¹ 'e cwoo¹o do jo lí² tyí² tsaa² tya' tsá². \v 12 Pe Jesucristo gacwoo¹o coon²¹ fa'¹ tya' tsaa² tya' tsá² 'e taa'²¹ coon²¹ tøø²mo, joon mo ngayuui'¹³ joon gacwó²o lɨ' cwoo²¹ Dios Jmii²¹ tsáa¹. \v 13 Do‑o tyíin¹in sɨjáan¹³an ca mi tyéi¹ Dios 'in 'ei'¹ 'ii 'wii²¹² tɨɨ²ɨ. \v 14 Tsʉ coon'¹³ 'e coon²¹ fa'¹ do gauntyúu²i Cristo jileei'²¹ 'in líi²in tsá² tya' Dios coon²¹ tøø²mo. \v 15 Joon 'in Espíritu Tyʉ́² tya' Dios røø²¹ jon faa'²¹a tsʉ gajin'²in nifu: \q1 \v 16 'E júu³ 'múui² ijmáa³aa coon'¹³ 'ido mi ngɨ́ɨi² jmɨɨ²¹² joon ilɨ́ la lɨ́ 'elo, jin'² Ña'ñʉ'¹ʉ': \q1 Itóon³oon júu³ tyiia tsi alma tya'a, \q1 joon i'ɨ¹‑tsi la 'ɨ¹‑tsii jna. \m \v 17 Joon mo ngayuui'¹³ joon gajin'² 'in Espíritu do: \q1 Jiin'¹³ coon²¹ naa'¹³ 'e tɨ'¹gɨ‑tsii tsaa² tya'a jon'gɨ 'e gó² 'e nigajmaa¹a. \m \v 18 Joon coon'¹³ la joon mo ga'íin² tsaa² tya'a jo 'ná¹gɨ cwoo¹o tsá² fa'¹ tya' tsaa² tya'a. \s1 'Ná¹‑a tsatyéen¹na' coon'¹³ Dios \p \v 19 Tsʉ 'wii'¹³ joon, tsaru'¹u', lí²‑i tsatóo³o' jo cu'²‑tsi' lɨ nacwaai'³ 'áai¹gɨ 'wii'¹³ cwáain¹ tya' jmɨ¹ 'ǿø²i Jesucristo. Lí²‑i tsaa²¹a' 'e fu¹ 'múui² joongɨ 'e jiin'¹ 'e ganá¹ Jesucristo, coon²¹ fu¹ 'e ngó¹o lɨ' caluu lɨ 'íi¹ 'mɨ'² do. \v 20 Ganá¹ Jesucristo 'e fu¹ do mo ga'gɨɨ¹ɨ 'e 'mɨ'² 'íi¹ do 'e 'øøi'²¹‑tsi tsá² cuerpo tya'o mo gajúun²in. \v 21 Joon Jesús lɨ́ɨ¹i untsá² tsafeei'¹ tyi' tsi inʉʉ cwo'¹ tya' Dios. \v 22 Joon tsʉ 'wii'¹³ joon 'ná¹‑a tsatyéen¹na' coon'¹³ Dios 'e jo tóin¹ 'øøi'²¹‑tsi' joon jo cu'²‑tsi' 'e tsáai¹‑tsi' tsʉ Jesús do nigauntyúu²i jna' coon'¹³ 'e 'ɨ¹‑tsi' 'e coon'¹³ joon li'³gɨ jna' 'e rǿø²na' tsaa², joon cuerpo tyi' sɨjgɨɨ¹ɨ coon'¹³ jmɨɨ²¹ tyʉ́². \v 23 Cwoseen²¹mo' tá² taain²¹²‑tsi' coon'¹³ 'e jai'² lɨ́ɨ²na' tsʉ Dios Jmii²¹ iuntsíin²in 'e júu³ ga'ɨ́ɨ²ɨ tyijna'. \v 24 Joon cwo'øøi'²¹‑tsi' xiiala lí² cwóo³o' cwáain¹ la jaain²¹ la jaan²¹na' 'e 'ii²¹²mo ruu'²¹i joon jmaa¹a 'e tyʉ́². \v 25 Jo jmoo²¹o' la jmoo¹o 'inlɨ́ɨi¹³ 'in jo uncaain²¹ coon'¹³ jna' 'e ungoo²¹o' Dios. Pe 'ná¹‑a tyá²a'‑tsi' la jaain²¹ la jaan²¹na'. Joon 'e tyiin²gɨ jmoo²¹o' la joon mi nee²e' 'e nijatyéein¹ jmɨɨ²¹² mi jó¹ Ña'ñʉ'¹ʉ'. \p \v 26 Tsʉ wana 'naa'¹gɨ' tsaa² jiin'¹³ la 'yaai¹‑tsi' mi yuui'¹³ licwii²¹i' 'e júu³ jai'² do jo 'e fa'¹ sá²gɨ wa' lí² tyí²gɨ tsaa² tyi'. \v 27 Jiin'¹³ 'e sá²gɨ tyi' 'e sɨjaan³an' 'e jmá¹a Dios 'ii'²¹ tyi' joon 'e jɨ́² ico¹ i'íin²in jileei'²¹ 'in 'ei'¹ Dios. \v 28 Wa naseein²¹ jaain²¹ 'in jo jmoo¹o nʉʉ'¹³ʉn to² tyʉ'² ley tya' Moisés joon wana galiseein²¹ gái¹ gaai²¹ 'in jmoo¹o júu³ jai'² xiiala niga'láa¹ 'in tsá² do 'ná² júun²in 'ido jo lí² fúu² líi²in tsá² 'ii. \v 29 Wana lí² la joon coon'¹³ 'in 'láa¹ coon'¹³ ley tya' Moisés, ¿'ee lɨ́ɨ²naa' 'e tɨ́ɨ²i ilí² tya' 'in 'øøi'²¹ Jóon¹ Dios joon jo tsáai¹‑tsi jmɨ¹ 'ǿø²i 'e gatúun²un 'e jmoo¹o jai'² 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios, tsʉ coon'¹³ 'e jmɨ¹ do galityúu¹mo tsá²? ¿'Ee lɨ́ɨ²naa' ilí² tya' 'in ungøø¹i 'in Espíritu Tyʉ́² tya' Dios 'in 'iin²¹²in 'ii? \v 30 Tsʉ né²o' 'in nigajin'²: “Jna‑a icóon²oon tyiia; joongɨ jna joon incɨ́ɨ³ɨɨ.” Gajin'²o jon: “Ña'ñʉ'¹ʉ' ijmáa¹a 'ii'²¹ tya' tsá² tya'a.” \v 31 ¡'Áa¹mo wúu¹ wa'a xuui'²¹ tsá² jacwoo²¹o Dios 'in jiin'¹! \p \v 32 Pe cwotii'¹³du'‑'oo' xiiala gañí²ii' wúu¹ la mo jée¹ mo ngayuui'¹³ ga'ii'¹³naa' 'e júu³ jai'² 'e gajmaa²aa' taa¹aa' coon'¹³ jilaa'²¹ fa'í³ 'e galiseen²¹naa'. \v 33 'Inlɨ́ɨi¹³ 'naa' gajíin²in tsá² 'naa' joongɨ gajmeei'²¹ tsá² 'naa' tyani tsá². Joon 'inlɨ́ɨi¹³gɨ 'naa' lɨ́ɨ¹naa' 'in seein²¹ tyʉ́² coon'¹³ 'in ga'e'² tsá² wúu¹ do. \v 34 'Naa', fúu² galɨ́ɨ¹naa' 'in tsá² taai² 'nʉñí³. Joon gajmaa²aa' jløø'³naa' mo ga'wo'² tsá² 'e sá² tyii', tsʉ ñí² 'naa' 'e fu ñʉ'fú² 'e sá² 'e tyʉ́²gɨ tyii' 'e ta'²a coon²¹ tøø²mo. \v 35 Tsʉ 'wii'¹³ joon jo tʉ́² 'naa' 'e jo 'goo²oo' tsʉ 'áai¹gɨ fee'¹ 'e jnaa¹ tsá² 'in jo cu'²‑tsi. \v 36 Tsʉ 'naa' 'ná¹‑a taan²¹²naa' tá² táain²‑'oo' 'e jmaa²aa' la 'iin²¹² Dios joon wa i'ii'¹³naa' 'e júu³ ni'ɨ́ɨ²ɨ. \v 37 Tsʉ ni jí² tya' Dios gajin'²in: \q1 La jmoo no‑o ijó¹ 'in 'ná¹ ijó¹ joon jo 'áai¹ li'ɨɨi²¹²gɨ. \q1 \v 38 Pe 'in seein²¹ tyʉ́² coon'¹³ Dios 'ná¹ liseein²¹ 'e jai'²gɨ lɨ́ɨ²i, \q1 tsʉ 'in tʉ́² 'e jai'² lɨ́ɨ²i jo itɨ'²gɨ‑tsi Dios 'ii. \m \v 39 Pe jna' jo lɨ́ɨ¹na' la lɨ́ɨ¹i tsá² 'in tʉ́² 'e jai'² lɨ́ɨ²i joon i'íin²mo. Tsʉ jna'o' lɨ́ɨ¹na' la lɨ́ɨ¹i tsá² 'in jai'² lɨ́ɨ²i, 'in jmóo¹ tiin'¹³ alma tya'a. \c 11 \s1 Xiiala nigajmaa¹a 'in jai'² galɨ́ɨ²i Dios \p \v 1 Wana jai'² lɨ́ɨ²na' jo cu'²‑tsi' 'e 'ii'¹³na' 'e sɨjáan³an' jogɨ cu'²‑tsi' 'e la jai'² 'e jo jǿø²ø'. \v 2 'Ii'²¹mo Dios 'lɨɨ²¹² tsacøøi'¹³ tyi' coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨ²i. \p \v 3 Coon'¹³ 'e jai'² lɨ́ɨ²na' né²o' 'e Dios gajmaa¹a juncwii²¹ coon'¹³ júu³ tya'a joon 'e jǿø²ø' lano jon' galí² coon'¹³ 'e sá² la mo jéei¹. \p \v 4 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Abel gacwoo¹o Dios coon²¹ fa'¹ tyʉ́²gɨ lagɨ 'e fa'¹ gacwoo¹o Caín. Joon gajmaa¹a Dios júu³ 'e tyú²mo Abel joon ga'ii'²¹mo Dios fa'¹ 'e gacwoo¹o. Joon xʉfiin'¹³ nijúun¹mo Abel fee'²¹mogɨ jna' coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨ²i. \p \v 5 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Enoc gangaa'¹³i 'e juncwii²¹ 'e sá² lɨ' cataain²¹ jo gajúun²in. Joon jo tyéi¹gɨ tsá² 'ii tsʉ gatøø²¹o Dios 'ii. Joon jin'² ni jí² tya' Dios cwáain¹ tya' 'ido 'e la nʉ'gɨ gatøø²¹ Dios 'ii jløø'³mo Dios tya' 'ido. \v 6 Jo li'² Dios jløø'³i tya' tsá² wa jo jai'² lɨ́ɨ²i tsá² júu³ tya'a tsʉ wana 'iin²¹²in tsá² tsatyéen¹in coon'¹³ Dios 'ná¹ 'e jai'² lɨ́ɨ²i 'e seein²¹ Dios joon ityí² Dios tya' 'in 'naai'¹ 'ii. \p \v 7 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Noé gajmaa¹a nʉʉ'¹³ʉn tya' Dios mo gajmaa¹a Dios 'ii júu³ 'ee ilí² 'e jo mo galɨ́² jǿø²ø. Gajmaa¹a Noé nʉʉ'¹³ʉn joon gajmaa¹a coon²¹ barco 'e jmáa¹a tiin'¹³ familia tya'a. Joon coon'¹³ la joon gajmaa¹a Noé júu³ 'e gó² 'in tsá² taain²¹² juncwii²¹ joon ga'ii'²¹mo Dios 'ii coon'¹³ 'e jai'² 'e galɨ́ɨ²i. \p \v 8 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Abraham gajmaa¹a nʉʉ'¹³ʉn joon ga'woo²i goo¹o mo gatø'² Dios 'ii. Joon ngalíin² coon²¹ cwoo'¹³ icwo'² Dios 'ii 'e lɨ́¹ lawa coon²¹ 'e gatɨ́ɨ²i. Joon ga'woo²i goo¹o do jiin'¹³ jo ñi¹ xiiafu tsalíin². \v 9 Tsʉ coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Abraham gatéein² 'e cwoo'¹³ do 'e gajin'² Dios 'e cwó²o 'e cwoo'¹³ do tya'a. Lɨ́ɨ¹i la lɨɨi¹ tsá² coon²¹ fuu²¹ gasii'²¹i coon²¹ 'nʉ́¹ 'mɨ'² gatéein² do. La joon gajmaa¹a jóon¹on Isaac coon'¹³ tyii²¹²a Jacob tsʉ 'ii jon ga'ii'²¹mo 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios do. \v 10 Tsʉ Abraham gasɨjáan¹an 'e fuu²¹ do 'e si'² coon²¹ ni tɨɨfuu²¹ 'e gajmaa'¹³a Dios. \p \v 11 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Sara, xʉfiin'¹³ nasuun²¹mo tsatyeein¹ yʉʉn²¹, gacaan²¹mo yʉʉn²¹. Joon galiseein²¹ yʉʉn²¹ tsañʉʉ'¹ tya'a tsʉ 'wii'¹³ jo'¹o galɨ́ɨ²i iuntsiin¹in Dios 'e júu³ ga'ɨ́ɨ²ɨ tya' 'ii. \v 12 Joon coon'¹³ la joon Abraham xʉfiin'¹³ tɨ́² lijúun²mo galiseein²¹ jún² tya'a fúui¹ 'in tí² la tí² nʉ́ʉ¹ 'ii'¹³in tsaa'²¹ juncwii²¹ joongɨ la tí² too'¹³ taa'¹³ tɨ' jmɨ'ñi'³ 'in tɨ́² jún² tya'a. Jo lii'¹i tsá² un'íi²in. \p \v 13 Joon 'in tsañʉʉ'¹ no jo ga'ii'²¹i la nʉ'gɨ ijúun²in 'e júu³ ga'ɨ́ɨ²ɨ Dios tya'a. Pe tsʉ 'wii'¹³ jai'² galɨ́ɨ²i lawa sá² coon²¹ 'e gangóo¹ 'wíin² joon tsʉ 'wii'¹³ ja'²mo lɨ́ɨ²i ga'ɨ¹‑tsi jløø'³mo 'áai¹. Joon coon'¹³ la joon gajmaa¹a 'in tsá² do júu³ 'e lɨ́ɨ¹i tsá² coon²¹ fuu²¹ lɨ taan²¹²in 'e juncwii²¹ lo, la coon'²¹ ingɨ́ɨ¹i 'e juncwii²¹ lo. \v 14 Joon 'in jmoo¹o la joon jmoo¹o júu³ 'e 'noo'¹o coon²¹ goo¹o lɨ xiia'. \v 15 Tsʉ wana 'ɨ¹‑tsi tsá² tsalíin²mo 'e fuu²¹ ga'woo²i do tún¹ li'¹o tsalíin² tún¹. \v 16 Pe 'in tsá² do gali'iin²¹²in coon²¹ goo¹o 'e tyʉ́²gɨ, 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'e goo¹o 'e sá² ñʉ'fú². Tsʉ 'wii'¹³ joon jo fa'ɨɨ'²¹ lɨ́ɨ²i Dios wa unsii²¹ 'in tsá² do 'ii: “Dios tyi'.” Tsʉ Dios nigatyaa¹ tyʉ́² coon²¹ fuu²¹ tya' 'in tsá² do. \p \v 17 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Abraham, ngajée¹i jóon¹on, 'in sii²¹ Isaac, fu yʉ' moo'²¹ ijngaa'¹³i icwo'²o Dios fa'¹ mo gali'iin²¹²in Dios liñi¹ xiiala 'ɨ¹‑tsi Abraham. Nigatyaa¹ Abraham tyʉ́² 'e cwóo¹i 'in jóon¹on camuui'¹³ do fa'¹a xʉfiin'¹³ nigajin'² Dios sɨɨ'²¹ɨ Abraham: \v 18 “Coon'¹³ Isaac 'e tsafúu¹i jún² tyi'i jiin'¹³ la júu³ ga'ɨ́ɨ³ɨɨ.” \v 19 Tsʉ ñi¹ Abraham lí² jmáa¹a Dios jiin'¹in tsá² 'in nijúin¹. Joon lí²‑i 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'e lawa 'ii'²¹mo Abraham jóon¹on tún¹ gajiin'¹in jee²¹² 'lɨɨ²¹². \p \v 20 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Isaac ga'ɨ́ɨ²ɨ júu³ tya' Jacob coon'¹³ Esaú 'e iuncwaai'³ Dios 'ii. \v 21 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Jacob mo tɨ́² lijúun²in ga'ɨ́ɨ²ɨ júu³ tya' xuui²¹² tya' José 'e iuncwaai'³ Dios 'ii. Joon ga'uu¹i mootyíi¹i yʉ' 'mo'ú² tya'a joon gacwo'¹o 'maai'¹³ Dios. \v 22 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² José, mo tɨ́² lijúun²in, gatyʉ'²ʉ to² tsagoo¹o 'ee 'ná¹ jmáa¹a coon'¹³ 'moo¹ táa¹i, tsʉ jin'²in José 'e tsá² Israel 'in 'wóo²mo Egipto mi licɨ́ɨin²gɨ. \p \v 23 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² saa² jmii²¹ Moisés ga'mée¹i gaai²¹ sɨɨ'²¹ mo licɨ́ɨin² gangaa'¹³i Moisés. Tsʉ galili'²o 'e xuui²¹² 'yei'²gɨ 'áai¹ do. Joon jo 'goo'²¹o xʉfiin'¹³ nigatyʉ'² rǿøi¹³ to² wa'a júuin² jileei'²¹ xuui²¹² tsañʉʉ'¹. \v 24 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Moisés mo galɨ́ɨ¹i tsañʉʉ'¹ jo gali'iin²¹²gɨ 'e lɨ́ɨi¹gɨ jóon¹ jamɨ́²‑ɨ rǿøi¹³ do. \v 25 Gatɨ́¹gɨ‑tsi 'e ní¹i wúu¹ coon'¹³ tsagoo¹o 'in lɨ́ɨ¹i tsá² tya' Dios lagɨ wa'a ngɨ́¹ 'e jløø'³i coon'¹³ tsaa² coon'²¹ si'²xʉ. \v 26 Galɨ́ɨi²gɨ 'e tyʉ́²gɨ wa'a coon²¹on fa'ɨɨ'²¹ tya' Cristo lagɨ 'oo¹o jilaa'²¹ 'e sá² fu Egipto, tsʉ 'iin²¹²gɨ 'e 'lee'¹³i icwo'² Dios 'ii. \v 27 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Moisés gacwo'ɨ́ɨ¹o cwoo'¹³ Egipto do jo 'ee 'goo'¹o xʉfiin'¹³ 'nii'²¹‑tsi rǿøi¹³ tya'a. Gajmaa¹a ta'²a coon'¹³ 'e ga'ɨ¹‑tsi lawa gangaai¹ Dios 'in jo nee¹in tsá². \p \v 28 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Moisés gajmaa¹a 'e jmɨɨ²¹² pascua nifu joon gatyʉ'²ʉ to² wa'a xee¹i tsá² jmɨ¹ jiin² taan¹an caai¹ 'ooca'nʉ́¹. 'E coon'¹³ la joon 'in ángel 'in gasii²¹in Dios ijngaa'¹³i 'in jóon¹ tsá² nifu tya' tsá² Egipto jo jngaa'¹³i 'in xuui²¹² tsañʉʉ'¹ liseein²¹ nifu tya' tsá² Israel. \v 29 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² 'in tsá² Israel do gangɨ́ɨ¹i ni cwoo'¹³ tyʉʉn²¹ lɨ ná¹ 'e jmɨ'ñi'³ sii²¹ Mar Rojo. Joon mo gali'iin²¹²in 'láa² Egipto jmaa¹a la joon gajgoo'²¹o jmɨɨ²¹. \p \v 30 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² tsá² Israel do gacɨɨ'²¹mo 'e 'oo² 'e si'² cu' lɨ' Jericó. Mo ngayuui'¹³ gangɨɨ¹ɨ tsá² Israel dyía¹ jmɨɨ²¹² cu' lɨ' lɨ lí² 'oo do gacɨɨ'²¹mo 'edo. \v 31 Joon coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² Rahab, 'in yiiatsangó¹ do, jo gajúun²in coon'¹³ 'in tsá² jo nʉʉ'¹³ʉn do tsʉ ga'ii'²¹mo tyʉ́²‑ʉ Rahab 'in tsá² Israel 'in tyalíin² 'e fuu²¹ do 'e jǿø²ø. \p \v 32 ¿'Ee 'ná² fuu²¹²gɨɨ 'naa'? Tsʉ jo cwooi¹ wa'a 'e fuu²¹²gɨɨ 'áai¹ 'naa' cwáain¹ tya' Gedeón coon'¹³ Barac, coon'¹³ Sansón, coon'¹³ Jefté, coon'¹³ David, coon'¹³ Samuel, coon'¹³ 'in tsá² 'in nigacwoo¹o júu³ tyʉ́² tya' Dios la mo jéei¹. \v 33 Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² 'ino galɨ'¹ɨ rǿøi¹³ catyaai² joon gatyʉ'²ʉ to² coon²¹ røø²¹. Joon gauncoon'¹³ Dios 'ii jiin'¹³ la júu³ niga'ɨ́ɨ²ɨ. Joon gajnii¹i moo'oo²¹ 'yiia'¹ \v 34 joon gadyʉʉ¹ʉ jí² 'e coo²¹ 'áai¹. Coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² galáa²mo ijúun¹in coon'¹³ ñí³. In jo píin³ galɨ́ɨ¹i tsá² pí³‑tsi joongɨ gatyʉ'²ʉ to² 'láa² fúui¹ wa'a lii'¹i 'in jmaa¹a 'nii²¹ coon'¹³. \v 35 'In lɨ́ɨi¹³ tsamɨ́² ga'ii'²¹mo tún¹ jiin'¹ 'in nijúuin¹ tya'a coon'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi². \p Joongɨ 'in catyaai²gɨ tsʉ 'wii'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² 'ido gajmee'²¹mo tsá² 'ii. Jo ga'ii'²¹i 'e láa²ni 'ido wa'a tʉ́² 'ido 'e jai'² lɨ́ɨ²i. Jo gaunsɨ́ɨ²i 'ido 'e jai'² lɨ́ɨ²i tsʉ 'iin²¹²in 'ii'²¹i coon²¹ juncwii²¹ tya'a 'e tyʉ́²gɨ ñʉ'fú². \v 36 Joon 'in catyaai²gɨ gaungøø¹i tsá² 'ii, joongɨ gapoo²i 'ido. Joon cagɨ ñí³ gato'²o luu²¹² tɨɨ² 'ido joongɨ gata'² ni 'ido 'nʉñí³. \v 37 Joon gajngaa'¹³ ni 'ido coon'¹³ cuun²¹² joon seein²¹gɨ 'in gatʉʉ²¹ coon'¹³ sierra gajmaa¹a tún² 'no'³ 'ido. Joon seein²¹gɨ 'in ga'e'²e wúu¹ gajǿø²ni 'ido xiiala lɨ́ɨi² 'ido. Seein²¹ 'inlɨ́ɨi¹³ gajúuin¹ coon'¹³ ñí³i. Seen²¹mo 'inlɨ́ɨi¹³ gangɨɨ¹ɨ cataain²¹² cataain²¹² jlɨ́ɨ¹i jiin'¹³ coon'¹³ loo²¹ tya' joo'saa'²¹ sɨ loo²¹ chivo 'ee. Nitañíi²mo 'ido 'áai¹ joon nigangoo¹on wúu¹ joon nigajmaa¹a tsá² 'e gó² tya'a 'áai¹. \v 38 'In tsá² lo ngɨ́²ɨ la caain²¹ lɨ jo 'in tsá² seein²¹ joongɨ lɨ' moo'²¹ joon tsataa²¹²i too²¹ xá¹ sɨ too²¹ nʉ' 'wó² 'ee. Joon tsá² taain²¹² juncwii²¹ 'in 'ei'¹ Dios jo tɨ́ɨ²i licwii¹in 'in tsá² tyúi¹ lo. \v 39 Joon 'in tsá² lo xʉfiin'¹³ ga'ii'²¹mo Dios 'ii tsʉ 'wii'¹³ 'e jai'² galɨ́ɨi² jo ga'ii'²¹i iuntsiin²¹ 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios; \v 40 tsʉ Dios niganí²i coon²¹ 'e tyʉ́²gɨ tyi', 'e 'in tsá² lo jo i'ii'²¹i 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios tya'a ca mi toon²¹on' sɨcaan²¹na' coon'¹³ 'ii. \c 12 \s1 Jǿø²na' Jesús \p \v 1 Tsʉ 'wii'¹³ joon mi nee²¹²na' 'in tsá² lo 'in 'e'² jna' xiiala jai'² galɨ́ɨi² tʉʉ²¹² jna' lɨ' caai²¹ jilaa'²¹ 'e jmoo¹o jín¹ coon'¹³ jilaa'²¹ tsaa² 'e jmoo¹o jnúui¹³ jna' joon 'ná¹ cwoo'¹³‑tsi' ngɨɨ²¹ɨ' 'e fu¹ cwo'¹ Dios jna' ngɨɨ²¹ɨ'. \v 2 Cwojǿø²na' jiin'¹³ Jesús 'in cwo'²o jna' 'e jai'² lɨ́ɨ²na', 'ii jon iuntsíin² 'e jai'² lɨ́ɨ²na'. Tsʉ 'ii‑o, tsʉ 'wii'¹³ ñi¹o 'e jløøi'³ 'e ilisá² tya'a mo gangɨ́ɨi¹ ganí²i wúu¹ tsaa'¹ crúu¹³, jo 'ee cwáain¹ gacón² wa'a sá² fa'ɨɨ'²¹ 'in júuin² la joon. Joon gacwaa²¹a lɨ' cwoo²¹o tsáa¹ lɨ tyíin¹ Dios lɨ sɨlɨɨ²¹² tya'a. \p \v 3 Untii'¹³du'‑'oo' xiiala lɨ́ɨ¹i Jesús mo ganí²i wúu¹ 'áai¹ jacwoo²¹o tsá² rǿø²i tsaa² joon jo 'wóo²oo', joon jo tyá¹a‑'oo' líi²naa'. \v 4 Tsʉ 'naa' jo mo gatiin²naa' coon'¹³ tsaa² ca júun²moo'. \v 5 ¿Tɨ niga'íin²mo‑'oo' 'e júu³ cwáain¹ nigacwo'¹ Dios jileei'²¹ jóon¹ 'in jai'² lɨ́ɨ²i 'ii? Gajin'² Dios ni jí² tya'a: \q1 Yʉʉn²¹ tyiia, jo jmaa²'a 'e jo tsáai¹gɨ‑'o'o mi 'e'²e Ña'ñʉ'¹ʉ' 'nʉ wúu¹ 'e ilijmaa²'a nʉʉ'¹³'ʉn, \q1 jon'gɨ wa jo tya¹‑'o'o mi tyʉ'² Dios to² 'nʉ jmaa²'a nʉʉ'¹³'ʉ. \q1 \v 6 Taa'²¹ jmaa²aa' mo 'e'²e Dios 'naa' wúu¹ tsʉ Ña'ñʉ'¹ʉ' cwo'²o cwáain¹³ jiin'¹³ 'in 'iin²¹²in. \q1 Joon 'e'²e wúu¹ jiin'¹³ 'in niga'ii'²¹i ilíi²in jóon¹on. \m \v 7 Dios jmoo¹o lawa jóon¹on 'naa' mo 'e'²e wúu¹ 'naa' 'e jmaa²aa' nʉ́ʉ¹³ʉʉn' to² tyʉ'²ʉ. Jo jóon¹ tsá² seein²¹ wa' jo tyʉ'² jmii²¹ to² 'e jmaa¹a nʉʉ'¹³ʉn. \v 8 Joon wana jo 'e'²e Dios 'naa' wúu¹ 'e jmaa²aa' nʉ́ʉ¹³ʉʉn' la jmoo¹o Dios tya' jileei'²¹ jóon¹ catyaai² do jo lɨ́ɨ¹naa' jóon¹on 'in la jai'², jiin'¹³ lɨ́ɨ¹naa' jóon¹ tsá². \v 9 La joon jon mo lɨ́ɨ¹na' xuui²¹² gatyʉ'²ʉ ñʉ'¹ʉ' to² jna' joon gaun'goo²¹o' 'ii. ¿Tɨ jon tyʉ́²gɨ wa jmoo²¹o' nʉ́ʉ¹³ʉn' to² tyʉ'²ʉ Ñʉ'¹ʉ' 'in tyíin¹ ñʉ'fú² 'e coon'¹³ la joon liseein²¹mo' coon'¹³on? \v 10 Mo toon²¹on' juncwii²¹ gatyʉ'²ʉ ñʉ'¹ʉ' to² tyi' coon'²¹ catá² jiin¹³ la lɨ́ɨ²i 'e tyʉ́²‑ʉ. Pe Dios tyʉ'²ʉ jna' to² jmaai'¹³ 'e tyʉ́² tyi' 'e líi²na' 'e tyú¹na' la tyúi¹ 'ii. \v 11 'E la ja'²mo jiin'¹³ coon²¹ wúu¹ 'e 'e'²e Dios jna' jo tɨ́²‑tsi' mo nee²¹e' 'e wúu¹ do tsʉ wúu¹ lɨ́ɨ²na'. Pe mo gangɨ́¹gɨ joon tya' 'in galitɨ́ɨ²i coon'¹³ 'e wúu¹ gangoo¹o do gali'íin³mo to² tya' juncwii²¹ coon²¹ tsáa¹ tya'a 'e seein²¹ coontun. \s1 Tsaa'¹³mo wa'a jo jmoo²¹o' nʉ́ʉ¹³ʉn' júu³ tya' Dios \p \v 12 Tsʉ 'wii'¹³ joon sáa¹³aa' cwóo²oo' 'e 'í¹ 'infá² 'e jmaa²aa' la to² tyʉ'² Dios joon cwoo²oo' pí³ moojní²ii' 'e ngɨ́²ɨɨ' lɨ 'iin²¹²in Dios. \v 13 'Naa²aa' 'e fu¹ coon²¹ tsáa¹ 'e 'in tsá² 'in 'ɨ́¹ túin²‑tsi ilí² coon²¹ 'e 'ɨ¹‑tsi 'e jo tsawíin² coon'¹³ Dios. \p \v 14 Cwoo'¹³‑'oo' 'e seen²¹naa' tyʉ́² coon'¹³ jileei'²¹ tsá². Cwoo'¹³‑'oo' 'e ngɨ́²ɨɨ' jiin'¹³ la 'iin²¹²in Dios tsʉ jiin'¹³ coon'¹³ la joon lí² máa¹³naa' Dios. \v 15 Tɨɨ²moo' tsʉ 'nei'² jo 'ii'¹³naa' jilaa'²¹ 'e 'iin²¹²in Dios jmáa¹a tyii'. Tɨɨ²moo' wa'a líi¹naa' lawa coon²¹ 'mó² 'ootyi'¹ coon'¹³ 'e 'ɨ¹‑'oo' joon coon'¹³ la joon fúu¹mo 'in'leei'²¹. \v 16 Un'øø'¹³naa' yaanaa' 'e jo foo'¹³naa' tsamɨ́² tya' tsá² xeei'²¹ sɨ jo tsáai¹‑'oo' 'e cwaai'³ 'ee la gajmaa¹a Esaú. Tsʉ Esaú do ga'nɨɨ¹ɨ 'e tɨ́ɨ²i 'wii'¹³ 'e galiseein²¹ nifu. Ga'ii'²¹i jiin'¹³ coon²¹ wúun¹ 'uunñi² tya' 'e tɨ́ɨ²i do. \v 17 Joon ñí² 'naa' mo licɨɨin²¹gɨ mo gali'iin²¹²in Esaú 'e uncwaai'³ jmii²¹ 'ii pe jo júu³ joongɨ wa'a uncwaai'³gɨ jmii²¹ 'ii. Joon jo gatsaa'²¹gɨ xiiala unsɨ́ɨi²gɨ 'e nigajmaa¹a do xʉfiin'¹³ tyi'¹gɨ 'áai¹. \p \v 18 Tsʉ 'naa' jo mo gangatyéen¹naa', la gajmaa¹a 'in tsá² Israel do, coon²¹ moo'²¹ 'e jo li lii'²¹ tsá². 'E moo'²¹ do gacóo¹o coon'¹³ jɨ́², ga'ɨɨ²¹ nʉʉ²¹ joongɨ ga'ɨ́ɨ²i tyí². \v 19 Joon jo ganʉʉ²ʉʉn' 'e lúu¹ gaxʉ́ʉ²ʉ do sɨ 'e júu³ tya' Dios 'e ganúu²un 'in tsá² do gafaa'²¹ Dios 'ee. Joon 'in tsá² do 'in ganúu²un 'e júu³ tya' Dios do gamɨɨ¹ɨ tyani Moisés 'e jo faa'²¹gɨ 'e júu³ do 'laai²gɨ. \v 20 (Tsʉ jo ta'² 'in tsá² do 'e to² gatyʉ'² 'e júu³ do: “Wana jaain²¹ joo'núu³ soo¹o 'e moo'²¹ do 'ná¹ jngaa'¹³mo tsá² 'ii, tyuui'² tsá² 'ii cuun²¹² sɨ 'yá²a tsá² 'mosʉʉn'²¹ tya'a 'ee.” \v 21 Joon 'áai¹ fo'² jnee¹i ca 'ña'a Moisés gajin'²in: “Jlee¹na 'goo'²¹‑oo.”) \p \v 22 Pe 'naa'gɨɨ' lɨ' cɨɨ'¹ɨ tyii'. Ningatyéen¹moo' coon²¹ moo'²¹ sii²¹ Sión lɨ náa¹ fuu²¹ tya' Dios 'in jiin'¹. 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'e fuu²¹ Jerusalén 'e náa¹ ñʉ'fú² lɨ sɨcaain²¹ ángeles fúui¹ \v 23 'e un'goo²¹o Dios 'e jløø'³mo. Ningatyéen¹naa' lɨ sɨcaain²¹ 'in jóon¹ Dios 'in toon¹on jí² 'e náa¹ ñʉ'fú², joongɨ Dios 'in jmoo¹o 'ii'²¹ tya' jileei'²¹. Ningatyéen¹naa' almas tya' 'in tsá² 'in gauntyúi¹ Dios joongɨ \v 24 Jesús 'in faa'²¹a 'wii²¹² tyi' coon'¹³ 'e júu³ 'múui² ga'ɨ́ɨ² Dios tyi'. Ningatyéen¹naa' 'e jmɨ¹ tya' Jesús gaxée²i jna' 'e faa'²¹a jmo'²o jna' júu³ tya' 'e tyʉ́²gɨ lagɨ jmɨ¹ tya' Abel do. \p \v 25 Tsʉ 'wii'¹³ joon 'aa²¹²naa' yaanaa' wa'a jo 'ii'¹³gɨɨ' 'in fee'²¹naa' no. Tsʉ wana jo galáai² 'in tsá² do 'in gafee'²¹i Dios ni cwoo'¹³ juncwii²¹ lo, xʉfoo'² jna'gɨ' 'e laa¹na' wa jo 'ii'¹³na' 'in gafee'²¹i jna' fu ñʉ'fú². \v 26 'E júu³ tya' Dios do yiia'¹³ joon gajmaa¹a jle¹e ni cwoo'¹³ ni 'wó²; pe nano jin'² Dios: “Coon²¹ naa'¹³gɨ ijmáa³aa jlé¹ jon' wa' jiin'¹³ ni 'wó² pe ijlé²e jon ñʉ'fú².” \v 27 Joon mo gajin'²in, “coon²¹ naa'¹³gɨ”, 'øøi'¹³‑tsi tsá² ityí²i jilaa'²¹ 'e sá² ilí² jlé¹ 'e gajmaa¹a Dios joon jiin'¹³ coon²¹ isaai¹gɨ 'e jo jlé¹gɨ. \v 28 Joon cwo'²o Dios jna' 'e tsatoo³o' lɨ tyʉ'² to² joon jo 'ee sá² lí² jiin'¹³xʉ lɨ tyʉ'² 'ii to². Tsʉ 'wii'¹³ joon cwoo³o' 'maai'¹³ joon un'goo²¹o' Dios coon'¹³ jilaa'²¹ 'e tsáai¹‑tsi' joongɨ ligøø'¹mo' 'ii jiin'¹³ la tɨ́ɨ²i. \v 29 Tsʉ Dios tyi' lɨ́ɨ¹i la lɨ́¹ coon²¹ jɨ́² 'e coo²¹ jilaa'²¹ 'e gó². \c 13 \s1 Xiiala jmoo¹o tsá² la tɨ́²‑tsi Dios \p \v 1 Jo tʉʉ²ʉʉ' 'e 'iin²¹²naa' la jaain²¹ la jaan²¹naa' lawa ruu'²¹moo'. \v 2 Jo cwo'íin²‑'oo' 'e 'ii'¹³naa' tsá² xeei'²¹ inʉʉ tyii' tsʉ coon'¹³ la joon 'inlɨ́ɨi¹³ tsá² niga'ii'²¹mo ángeles inʉʉ tya'a xʉfiin'¹³ jo ñii¹in. \p \v 3 Untii'¹³du'‑'oo' 'in tsá² taai²¹² 'nʉñí³ lawa'a taa²moo' coon'¹³on jon. Untii'¹³du'‑'oo' 'in tsá² 'in gajmeei'²¹ tsá² tsʉ 'naa'oo' jon lɨ́ɨ¹naa' tsá² sá² moo¹ taai². \p \v 4 Un'goo²¹oo' 'e cui'² cwoo²¹ tsá² joon 'e tyʉ́²‑ʉ 'e jmá²a tsá² 'ee jmáa¹a jiin'¹³ coon'¹³ 'oo²¹²o tsʉ ijmáa¹a Dios 'ii'²¹ tya' tsá² wana 'lá²a tsá² la jo mo cui'² cwoo²¹o joongɨ tya' 'in 'lá²a coon'¹³ tsamɨ́² tya' tsá² xeei'²¹. \p \v 5 Jo cwo'ii'²¹‑'oo' cuu² 'áai¹³ joon jmaa²aa' jløø'³naa' coon'¹³ 'e sá² tyii' tsʉ Dios gajin'²in: “Jiin'¹³ coon²¹ naa'¹³ icuu'¹³na tyii' joon jiin'¹³ coon²¹ jmɨɨ²¹² wa'a tʉʉ²na 'naa'.” \v 6 La joon jna', 'in jai'² lɨ́ɨ²i Cristo, lí²‑i fáa³a' jo cu'²‑tsi': \q1 Ña'ñʉ'¹ʉ' 'in uncoon'¹³ jna. \q1 Jo 'goo'²¹oo jiin'¹³xʉ 'e gó² lí² jmá²a tsá² tyiia. \p \v 7 Untii'¹³du'‑'oo' 'in tyʉ'² to² jee²¹² 'naa', 'in cwo'¹ 'naa' 'e júu³ tya' Dios. 'I²du'‑'oo' xiiala ngɨ́¹ 'in tsá² do joon tsáa²mo‑'oo' la tsáai¹‑tsi 'ido. \p \v 8 'In Jesucristo do coon²¹ lɨ́ɨ¹i tyíia² joongɨ jmɨɨ²¹² no joongɨ coon²¹ tøø²mo jo sɨsɨ́ɨi² coonti. \v 9 Jo cwó² 'naa' wa'a cón² tsá² 'naa' tóo² coon'¹³ 'láai² nii² júu³ 'e sɨsɨ́ɨ²i. Tsʉ tyʉ́²gɨ wa'a pí²‑tsi' tsʉ 'wii'¹³ 'iin²¹mo Dios jna' lagɨ tyʉ'² 'in tsá² do to² 'e tyee³e', tsʉ 'e to² tyʉ'² 'in tsá² do jo mo gauncoon'¹³ jiin'¹³ jaain²¹ tsá². \p \v 10 Pe jna' 'oo²¹o' coon²¹ fa'¹ 'e xiia'²¹ 'e jo tɨ́ɨ²i døø'²¹ø 'in untsá² 'in gajmaa¹a to² tsi inʉʉ cwo'¹ tsáai² do. \v 11 'In untsá² 'in tyiin²gɨ nifu tya' tsá² Israel gacón² jmɨ¹ tya' joo'²¹ 'in nijúin¹ inʉʉ lɨ nicwaai'³gɨ 'áai¹ lawa coon²¹ fa'¹ tya' tsaa² tya' tsá². Pe moo¹ taai² 'in joo'²¹ nijúin¹ do gajúun² lɨ caluu lɨ taai² tsá². \v 12 La joon jon Jesús gajúun²mo lɨ caluu jon ilí² tyí² tsaa² tya' tsá² coon'¹³ jmɨ¹ 'ǿø²i 'ña'a. \v 13 Moo²¹o' jon lɨ caluu fuu²¹ tya' tsá²² Israel. Tsajøø²¹²na' Jesús, cwolí² cwofaa'²¹a tsá² gó² tyi' la gafaa'²¹a tsá² gó² tya'a. \v 14 Tsʉ juncwii²¹ lo jo 'oo²¹o' coon²¹ goo²¹o' 'e taa'²¹a coon²¹ tøøi² pe naa²¹a' coon²¹ fuu²¹ ijó¹ mi licɨɨin²¹gɨ. \v 15 Tsʉ 'wii'¹³ joon 'ná¹‑a un'goo²¹o' Dios Jmii²¹ coon²¹ tøø²mo 'wii'¹³ 'e gajmaa¹a Jesucristo 'wii²¹² tyi'. Joon 'e fa'¹ 'e 'ná¹ cwó²o' lɨ la lɨ 'e júu³ fáa¹³a' mo un'goo²¹o' 'ii. \v 16 Joon jo un'íin²‑'oo' 'e jmaa²aa' 'e tyʉ́² jon'gɨ un'íin²‑'oo' 'e uncoon'¹³oon' 'in tsá² sɨtyéein¹ jmɨɨ²¹² coon²¹ 'e sá² tyii' tsʉ 'elo 'e fa'¹ 'e tɨ́²‑tsi Dios. \p \v 17 Jmaa²aa' nʉ́ʉ¹³ʉʉn' 'in tyʉ'² to² 'naa', jmaa²aa' jiin'¹³ la jin'²in. Tsʉ 'in tsá² no 'áai² almas tyii' joon ñi¹o 'e 'ná¹ joon'¹²on cwáain¹ coon'¹³ Dios. Cwóo²‑'oo' 'e jogɨ tyaan²¹ to² 'e to² tya' 'in tsá² do, joon lí² lɨ́ɨ¹i to² jløø'³mo. Tsʉ la joon ilí² tyʉ́²gɨ tyi'naa'. \p \v 18 Fáa¹³aa' júu³ tyʉ́² 'wii²¹² tyii'i tsʉ ca níi³mo 'e saan²¹a'an, 'iin²¹²moo'o jmoo²¹o'o 'e tyʉ́² coon'²¹ jilaa'²¹. \v 19 Cwomɨ́²ɨɨ' tyani Dios 'wii²¹² tyiia wa'a cwó² Dios 'e 'yaa'¹³na la jmoono. \s1 Júu³ lɨ tséi¹ \p \v 20-21 Mɨɨ²¹ɨ'ɨ 'wii²¹² tyii' tyani Dios, 'in jmaa¹a 'e tyʉ́² seen²¹na', 'e uncoon'¹³on 'naa' 'e naná² tyʉ́² 'naa' 'e jmaa²aa' jilaa'²¹ 'e tyʉ́² jiin'¹³ la 'iin²¹²in. Joon 'in Dios Jmii²¹ do gajmaa¹a jiin'¹ Ña'ñʉ'¹ʉ' Jesucristo jee²¹² 'lɨɨ²¹². Joon Ña'ñʉ'¹ʉ' Jesucristo lɨ́ɨ¹i la lɨ́ɨi¹ jaain²¹ 'in 'aa¹i joo'saa'²¹ 'in feei'¹gɨ. Joon coon'¹³ jmɨ¹ 'ǿø²i gajmaa¹a jai'² 'e júu³ ga'ɨ́ɨ² Dios. Joon 'e júu³ do itaa'²¹ coon²¹ tøø²mo. Mɨɨ²¹ɨ'ɨ jon wa'a jmá²a Dios jee²¹² 'naa' jilaa'²¹ 'e 'iin²¹²in coon'¹³ 'ii'²¹ tya' Jesucristo. ¡Cwolí² jilaa'²¹ 'e 'ya'²gɨ tya' Cristo coon²¹ tøø²mo! Amén. \p \v 22 Tsaru'¹u' mɨ́ɨ³ɨɨ tyaní²ii' 'e nuu²uun' coontun 'e júu³ cwáain¹xʉ 'e nigafo'²oo lo. \v 23 Jmóo³oo júu³ 'e tsaru'¹u' Timoteo nisɨláa²mo joon wa jo li'ɨɨ²¹²i yatée³oo mi gó²oo yajǿø²na 'naa'. \p \v 24 'Aa²¹²moo' fo'²oo fú²uu' 'in tyʉ'² to² 'naa' coon'¹³ jileei'²¹gɨ tsaru'¹u' 'in jai'² lɨ́ɨ²i. 'In tsaru'¹u' 'in néei¹ Italia sɨ́ɨ²i jon 'aa²¹²i 'naa'. \p \v 25 Cwouncwaai'³ Dios Jmii²¹ jileei'²¹ 'naa'. Amén.